منشور فرهنگي انقلاب اسلامي جلد اول علم و فن‌آوري

‫ﭘﻴﺶ درآﻣﺪ‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﻳﻜﻲ از ﻣﺤﺼﻮﻻت ﭘﺮوژة ﺗﺪوﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻋﻲ رﻫﻨﻤﻮدﻫﺎ و دﻳﺪﮔﺎهﻫـﺎي رﻫﺒـﺮ ﻣﻌﻈـﻢ‬ ‫اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻲ ﺣﻀﺮت آﻳﺖا‪...‬اﻟﻌﻈﻤﻲ ﺧﺎﻣﻨﻪاي)ﻣﺪﻇﻠـﻪاﻟﻌـﺎﻟﻲ( در ﻋﺮﺻـﺔ ﻓﺮﻫﻨـﮓ‪ ،‬ﻫﻨـﺮ و ﻋﻠـﻢ‬ ‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﺮوژه ﺑﺎ ﺳﻔﺎرش و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ دﺑﻴﺮﺧﺎﻧﺔ ﺷﻮراي ﻋـﺎﻟﻲ اﻧﻘـﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕـﻲ و ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ و‬ ‫ﻧﻈﺎرت ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﻣﺤﺴﻦ آژﻳﻨﻲ اﺟﺮا ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در اﻳﻦ ﭘﺮوژه‪ ،‬ﺑﻴﺎﻧﺎت‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﺐ و ﻧﻜﺎت ﻣﻄـﺮح ﺷـﺪه ازﺳـﻮي ﻣﻘـﺎم ﻣﻌﻈـﻢ رﻫﺒـﺮي)ﻣﺪﻇﻠـﻪاﻟﻌـﺎﻟﻲ(‬ ‫درﺧﺼﻮص ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪ ،‬ﻫﻨﺮي و ﻋﻠﻤﻲ در ﻃﻮل دورة ﭘﺮﺑﺮﻛﺖ رﻫﺒﺮي اﻳﺸـﺎن از‬ ‫ﺳﺎل ‪ 1368‬ﺗﺎ ‪ 1389‬ﺑﻪ دﻗﺖ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ و ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻮﺿـﻮﻋﻲ در ﻋﻨـﺎوﻳﻦ‬ ‫ﻣﺘﻌﺪدي ﻣﺎﻧﻨﺪ‪» :‬ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و ﺟﻨﮓ ﻧﺮم«‪» ،‬ﻋﻠﻢ و ﻓﻨـﺎوري«‪» ،‬ﻫﻨـﺮ و ادﺑﻴـﺎت«‪» ،‬ﺗﺒﻠﻴـﻎ دﻳﻨـﻲ«‪،‬‬ ‫»رﺳﺎﻧﻪ و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ« و ‪ ...‬ﺗﻨﻈﻴﻢ و ﺗﺪوﻳﻦ ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ دﻻﻳﻞ و اﻫﺪاف و ﺑﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮ دﻳﮕﺮ ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎ و ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي اﻳﻦ ﭘﺮوژه ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬ ‫‪ .1‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻨﺸﻮر ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻲ‪ :‬اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺧﻴﺰش ﻋﻈﻴﻢِ ﺑﺮﺧﻮاﺳـﺘﻪ‬ ‫از ﻣﻜﺘﺐ اﺳﻼم ﻛﻪ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ در اﻳﻦ ﻋﺼﺮ‪ ،‬ﻧﻈﺎﻣﻲ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ اﺳﻼﻣﻴﺖ و ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ ﺑﻨﺎ ﻛﻨـﺪ‪،‬‬ ‫ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎ و ﻣﻨﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺪون در ﻋﺮﺻﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﻴﺎﺳـﻲ‪ ،‬اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ‪ ،‬اﻗﺘﺼـﺎدي و‬ ‫ﺑﻪوﻳﮋه ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻨﺸﻮرﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﻔﻜﺮ‪ ،‬اﺻﻮل و ﻣﺒﺎﻧﻲ اﻳﻦ اﻧﻘﻼب ﻋﻈﻴﻢ را در ﺣـﻮزهﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻣﻘﺘﻀﻴﺎت ﺟﻬﺎن اﻣﺮوز اراﺋﻪ دﻫﻨﺪ ﺗﺎ ﻫﻢ ﻣﺴﻴﺮ ﺣﺮﻛـﺖ ﻛﺸـﻮر را ﺑـﻪ ﺳـﻮي‬ ‫ﺗﻌﺎﻟﻲ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺗﺮﺳﻴﻢ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و ﻫﻢ اﻟﮕﻮي ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺑﺮاي ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻠﺖﻫﺎي ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬ﻳﻜـﻲ‬ ‫از ﺧﻼءﻫﺎي ﺟﺪي در ﺣﻮزه ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻓﻘﺪان ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻨﺸﻮري اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻨﺸـﻮر ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﻣﺴـﻴﺮ‬ ‫ﺣﺮﻛﺖ را در ﺣﻮزهﻫﺎي ﻣﻬﻤﻲ ﭼﻮن ﻓﺮﻫﻨﮓ‪ ،‬ﻫﻨﺮ و ﻋﻠﻢ ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﻮده و ﺑﻪ اﺧـﺘﻼف ﻧﻈـﺮات‬ ‫و ﺳﻠﻴﻘﻪﻫﺎي ﻣﺘﻔـﺎوت در ﺣـﻮزه ﺗﺼـﻤﻴﻢﮔﻴـﺮي و اﺟـﺮا ﭘﺎﻳـﺎن دﻫـﺪ‪) .‬اﻟﺒﺘـﻪ وﺟـﻮد ﻧﻈـﺮات و‬ ‫ﺳﻠﻴﻘﻪﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و ﻋﻠﻤﻲ و ﻫﻨﺮي در ﺣـﻮزهﻫـﺎي ﺗﺨﺼﺼـﻲ و اﻧﺪﻳﺸـﻪاي ﻧـﻪﺗﻨﻬـﺎ‬ ‫اﺷﻜﺎﻟﻲ ﻧﺪارد ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮﺟﺐ رﺷﺪ و ﭘﻮﻳﺎﻳﻲ ﺷﻮد وﻟﻲ در ﻋﺮﺻﻪ اﺟﺮا و ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي در‬ ‫ﺣﻮزه ﺣﺎﻛﻤﻴﺘﻲ‪ ،‬وﺟﻮد ﻣﺒﺎﻧﻲ ﻣﺘﻔﺎوت ﻣﻀﺮ و ﺻـﺪﻣﻪزﻧﻨـﺪه اﺳـﺖ( رﻫﻨﻤﻮدﻫـﺎي رﻫﺒـﺮ ﻣﻌﻈـﻢ‬ ‫اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻲ در ﻋﺮﺻﻪﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن )ﺑﻪوﻳﮋه ﻓﺮﻫﻨﮓ(‪ ،‬ﻣﻌﺘﺒﺮﺗﺮﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺤﻜﻢﺗﺮﻳﻦ و ﭘﺮﻣﻐﺰﺗـﺮﻳﻦ‬ ‫ﻣﻨﺒﻊ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻳﻦ ﻣﻨﺸﻮر اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ ﻃﻲ ﺳـﺎلﻫـﺎي ﺑﻌـﺪ از اﻧﻘـﻼب ﻣﻄﺎﻟـﺐ ﻓﺮاواﻧـﻲ را‬ ‫درﺧﺼﻮص ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺑﻪ وﻳﮋه در دورة ‪ 22‬ﺳﺎﻟﻪ رﻫﺒﺮي‬

‫ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‬

‫اﻳﺸﺎن‪ ،‬از ﺷﻤﻮل و ﻓﺮاواﻧﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺮﺧﻮردار ﺑـﻮده اﺳـﺖ‪ .‬ﻃﺒﻴﻌـﻲ اﺳـﺖ ﺗﻨﻬـﺎ ﺷﺨﺼـﻴﺘﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺮاي ﻧﻈﺮات و ﻣﻨﻮﻳﺎت اﻳﺸﺎن ﺗﻌﺒﻴﺮ "ﻣﻨﺸﻮر" را ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮد ﺻﺮﻓﺎً ﻣﻘﺎم وﻻﻳﺖ و رﻫﺒﺮي‬ ‫ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺘﻬﻲ ﻧﻜﺘﻪ ﻣﻬﻢ آن اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﻈﺮات و رﻫﻨﻤﻮدﻫﺎ ﻛﻪ ﻃﻲ ﺳـﺎلﻫـﺎي ﻣﺘﻤـﺎدي‪ ،‬در‬ ‫ﺷﺮاﻳﻂ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن و ﺑﺎ ﻣﺨﺎﻃﺒﺎن ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻴﺎن ﮔﺮدﻳﺪه و ﺣﺠﻢ آﻧﻬﺎ ﻧﻴـﺰ ﺑﺴـﻴﺎر اﺳـﺖ‪ ،‬ﻻزم اﺳـﺖ‬ ‫اﺳﺘﺨﺮاج و دﺳﺘﻪﺑﻨﺪي و در ﭼﺎرﭼﻮب ﻳﻚ ﻧﻈﺎم ﻓﻜﺮي ﻣﻨﺴﺠﻢ ﺗﺪوﻳﻦ و ﺗﻨﻈﻴﻢ ﮔﺮدد ﺗـﺎ ﺑﺘﻮاﻧـﺪ‬ ‫ﺑﺮاي ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻧﺤﻮ در ﺣﻮزه ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻧﻘﺶ ﻳﺎ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻳﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻲ دارﻧﺪ ﻣﺒﻨﺎي ﻃﺮاﺣـﻲ‪،‬‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮي و اﺟﺮا ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺤﻤﺪاﷲ در ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪﺧﻮﺑﻲ و ﺑﺎ دﻗﺖ اﻧﺠـﺎم‬ ‫ﺷﺪه اﺳﺖ و ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ اﻫﺎﻟﻲ ﻓﺮﻫﻨﮓ‪ ،‬ﻫﻨﺮ و ﻋﻠﻢ ﺑﺎ ﺗﺄﻣﻞ و دﻗﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻧﻈـﺮ ﻛﻨﻨـﺪ اﻳـﻦ‬ ‫ﻧﻜﺘﻪ را درﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪  .‬‬ ‫‪ .2‬ﻃﺮاﺣﻲ و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﻨﺪﻫﺎي ﻣﻬﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ‪ :‬ﺗﺪوﻳﻦ و ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻛﻠﻴﺔ اﺳـﻨﺎد‬ ‫ﻣﻬﻢ در ﺣﻮزهﻫﺎي ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬ﻧﻘﺸﻪ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪ ،‬ﻧﻘﺸﻪ ﺟﺎﻣﻊ ﻋﻠﻤـﻲ‪ ،‬ﻧﻘﺸـﻪ ﺗﺤـﻮل در‬ ‫آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻲ‪ ،‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‪ ،‬ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻫﻨﺮ‪ ،‬ادﺑﻴﺎت و‪ ...‬ﻣﺴـﺘﻠﺰم ﻳـﻚ ﻋﻘﺒـﺔ ﻧﻈـﺮي و‬ ‫ﻣﺤﺘﻮاﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻨﮕﻮﻧـﻪ اﺳـﻨﺎد ﻟﺰوﻣـﺎً ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﺮ آن ﻣﺘﻜـﻲ ﺑﺎﺷـﻨﺪ در ﻏﻴـﺮ اﻳـﻦ ﺻـﻮرت ﺑـﺎ‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎي ﭘﺮاﻛﻨﺪه و ﻏﻴﺮﻧﻈﺎمﻣﻨﺪي از ﻣﻘﺮرات‪ ،‬ﻧﻘﺸﻪﻫﺎ و ﺳﻨﺪﻫﺎ روﺑﺮو ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺑﻮد ﻛـﻪ روح‬ ‫واﺣﺪي ﺑﺮ آﻧﻬﺎ ﺣﻜﻤﻔﺮﻣﺎ ﻧﻴﺴﺖ و ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﻣﺠﻤﻮﻋـﺎً ﻛﺸـﺘﻲ ﻓﺮﻫﻨـﮓ و داﻧـﺶ و ﻫﻨـﺮ را ﺑـﻪ‬ ‫ﺳﺮﻣﻨﺰل ﻣﻘﺼﻮد ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻋﻘﺒﺔ ﻧﻈﺮي و ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ ﭼﻴﺰي ﺟﺰ دﻳﺪﮔﺎهﻫﺎ و رﻫﻨﻤﻮدﻫﺎ و ﻣﻨﻮﻳﺎت‬ ‫ﻣﻘﺎم وﻻﻳﺖ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪  .‬‬ ‫‪ .3‬ﻧﻈﺮﻳﻪﭘﺮدازي و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻓﻜﺮ در ﻋﺮﺻﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ‪ ،‬ﻫﻨﺮ و ﻋﻠﻢ‪ :‬ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒـﺮي)ﻣﺪﻇﻠـﻪاﻟﻌـﺎﻟﻲ(‬ ‫ﻃﻲ ﺳﺎلﻫﺎي اﺧﻴﺮ ﺑﺮ ﺿﺮورت ﻧﻈﺮﻳـﻪﭘـﺮدازي و ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻓﻜـﺮ در ﺣـﻮزهﻫـﺎي ﮔﻮﻧـﺎﮔﻮن ﺗﺄﻛﻴـﺪ‬ ‫ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪ .‬ﻃﺒﻌﺎً در ﻫﻤﺔ ﺣﻮزهﻫﺎي ﺣﻴﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ ،‬ﻧﻈﺮﻳﻪﭘﺮدازي و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻓﻜﺮ ﻻزم اﺳﺖ وﻟـﻲ‬ ‫در ﻋﺮﺻﺔ ﻓﺮﻫﻨﮓ‪ ،‬ﻫﻨﺮ و ﻋﻠﻢ اﻳﻦ ﻛﺎر ﺿﺮوريﺗﺮ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬ﻧﻈﺮﻳﻪﭘﺮدازي ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺳﻂ اﻫﻞ‬ ‫ﻧﻈﺮ ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد ﻛﻪ ﻋﻤﺪﺗﺎً داﻧﺸﮕﺎﻫﻴﺎن‪ ،‬ﺣﻮزوﻳﺎن و ﺻﺎﺣﺒﺎن ﻓﻜﺮ و اﻧﺪﻳﺸـﻪ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﺄﻣـﻞ و‬ ‫دﻗﺖ در ﺑﻴﺎﻧﺎت و ﻧﻈﺮات ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي)ﻣﺪﻇﻠﻪاﻟﻌﺎﻟﻲ( ﻧﺸﺎن ﻣـﻲدﻫـﺪ ﻛـﻪ ﻣﻌﻈـﻢﻟـﻪ ﻓﻘـﻂ‬ ‫ﻣﻄﺮحﻛﻨﻨﺪة ﺿﺮورت ﻧﻈﺮﻳﻪﭘﺮدازي ﻧﺒﻮدهاﻧﺪ ﺑﻠﻜﻪ ﺧﻮد ﻋﻤـﻼً ﻃـﻲ ﺳـﺎﻟﻴﺎن ﻃـﻮﻻﻧﻲ ﺑـﻪ اﻳﻨﻜـﺎر‬ ‫ﻣﺒﺎدرت ﻧﻴﺰ ﻧﻤﻮده و ﻧﻈﺮﻳﻪﻫﺎي اﺳﺎﺳﻲ‪ ،‬ﻋﻤﻴﻖ و ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ را در ﻫﻤـﺔ ﺣـﻮزهﻫـﺎي ﻓﺮﻫﻨﮕـﻲ‬ ‫ﻣﻄﺮح ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﺮﻛﺪام ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺒﻨﺎي ﺧﻠﻖ و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻈﺮﻳﻪﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪  .‬‬ ‫‪ .4‬ﻓﻀﺎﺳﺎزي و ﮔﻔﺘﻤﺎنﺳﺎزي ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪ :‬ﻳﻜﻲ از ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و ﻣﻬﻨﺪﺳـﻲ‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻣﻄﻠﻮب‪ ،‬ﻓﻀﺎﺳﺎزي ﮔﻔﺘﻤﺎﻧﻲ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎ و اﻗـﺪاﻣﺎت در ﺣـﻮزه ﻓﺮﻫﻨـﮓ و ﻋﻠـﻢ‬

‫ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺿﺮوري و ﻣﺆﺛﺮ اﺳﺖ وﻟﻲ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ در ﻳﻚ ﻓﻀﺎي ﮔﻔﺘﻤﺎﻧﻲ ﻣﻨﺎﺳـﺐ و ﻣﺴـﺎﻋﺪ ﺻـﻮرت‬ ‫ﻧﮕﻴﺮد ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﺛﺮ و ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر را ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﺮﺧﻲ اﻫﺪاف ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‬ ‫اﺻﻮﻻً ﺟﺰ ﺑﺎ ﮔﻔﺘﻤﺎنﺳﺎزي و ﻓﻀﺎﺳﺎزي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﻘﻖ ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد ﻣﺜﻼً در ﻣﻘﻮﻟﺔ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‬ ‫ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‪ ،‬ﻛﺎرﻫﺎي زﻳﺎدي ﻃﻲ ﺳﺎلﻫﺎي ﺑﻌﺪ از اﻧﻘﻼب ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ وﻟﻲ ﻣﺎ در ﭼﻨﺪ ﺳـﺎل‬ ‫اﺧﻴﺮ ﺷﺎﻫﺪ ﻳﻚ ﺟﻬﺶ اﺳﺎﺳﻲ و ﺑﻠﻨﺪ در اﻳﻦ ﺣﻮزه ﻫﺴﺘﻴﻢ ﻋﻠﺖ اﺻﻠﻲ اﻳﻦ ﺟﻬﺶ ﭼﻴﺰي ﻧﻴﺴﺖ‬ ‫ﺟﺰ اﻳﺠﺎد ﻓﻀﺎي ﮔﻔﺘﻤﺎﻧﻲ ﻗﻮي و ﻣﻨﺎﺳﺐ از ﺳﻮي ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي)ﻣﺪﻇﻠﻪاﻟﻌﺎﻟﻲ( ﺑـﻪوﻳـﮋه در‬ ‫ﻣﺤﻴﻂﻫﺎي ﻋﻠﻤﻲ و ﻧﺨﺒﮕﺎﻧﻲ‪ .‬ﺑﺪﻳﻬﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﮔﻔﺘﻤﺎنﺳـﺎزي ﻋﻮاﻣـﻞ ﻣﺘﻌـﺪدي ﻧﻘـﺶ دارﻧـﺪ‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬ﻧﺨﺒﮕﺎن‪ ،‬رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ و‪ ...‬وﻟﻲ وﺟﻮد ﻣﺤﺘﻮا و ﻣﻔﻬﻮم ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺷﺮط اﺻﻠﻲ ﺷﻜﻞﮔﻴﺮي ﮔﻔﺘﻤـﺎن‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺤﻤﺪاﷲ اﻳﻦ ﻣﺤﺘﻮاﻫﺎ و ﻣﻔـﺎﻫﻴﻢ ﺑـﻪ ﺑﻬﺘـﺮﻳﻦ ﻧﺤـﻮ در رﻫﻨﻤﻮدﻫـﺎ و ﺑﻴﺎﻧـﺎت ﻣﻘـﺎم ﻣﻌﻈـﻢ‬ ‫رﻫﺒﺮي)ﻣﺪﻇﻠﻪاﻟﻌﺎﻟﻲ( وﺟﻮد دارد‪  .‬‬ ‫‪ .5‬ارﺗﻘﺎء ﻛﻴﻔﻲ و ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪ :‬در ﻋﺮﺻﺔ ﻓﺮﻫﻨﮓ‪ ،‬ﺣـﻮزة اﺟـﺮا و ﻋﻤـﻞ ﻧﻴـﺰ‬ ‫ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺣﻮزه در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ از آﺳﻴﺐﻫـﺎي ﮔﻮﻧـﺎﮔﻮﻧﻲ رﻧـﺞ ﻣـﻲﺑـﺮد ﻛـﻪ ﺷـﺎﻳﺪ‬ ‫ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ آن‪ ،‬ﻓﻘﺪان ﺳﻄﺢ ﻛﻴﻔﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ و اﺛﺮﮔﺬاري ﻣﻄﻠﻮب ﻣﺤﺼـﻮﻻت ﻓﺮﻫﻨﮕـﻲ اﺳـﺖ‪ .‬ﻫـﻢ‬ ‫ﺑﺨﺶﻫﺎي دوﻟﺘﻲ و ﻫﻢ ﻏﻴﺮدوﻟﺘﻲ و ﻫﻢ آﺣﺎد ﻓﻌﺎﻻن ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻛﻪ ﺑﻪﻧﺤﻮي دﺳﺖاﻧﺪرﻛﺎر ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﺎ‬ ‫ﺗﻮزﻳﻊ آﺛﺎر و ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ راﻫﺒﺮدﻫﺎ‪ ،‬راﻫﻜﺎرﻫﺎ و ﺗﺪﺑﻴﺮﻫﺎﻳﻲ ﺑـﺮاي ارﺗﻘـﺎء‬ ‫ﻛﻴﻔﻲ و ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎ و آﺛﺎر ﺧﻮد ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ اﻳﻦ راﻫﺒﺮدﻫـﺎ و راﻫﻜﺎرﻫـﺎ در‬ ‫ﻋﺎﻟﻲﺗﺮﻳﻦ و دﻗﻴﻖﺗﺮﻳﻦ ﺷﻜﻞ‪ ،‬در رﻫﻨﻤﻮدﻫﺎ و دﻳﺪﮔﺎهﻫﺎي ﻣﻘـﺎم ﻣﻌﻈـﻢ رﻫﺒـﺮي)ﻣﺪﻇﻠـﻪاﻟﻌـﺎﻟﻲ(‬ ‫وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﺑﻬﺮهﮔﻴﺮي از آﻧﻬﺎ ﺑﺮاي ﻛﻠﻴـﻪ ﻓﻌـﺎﻻن ﻓﺮﻫﻨﮕـﻲ ﺟﺒﻬـﻪ اﻧﻘـﻼب اﺳـﻼﻣﻲ ﺑﺮﻛـﺎت‬ ‫ﻓﺮاواﻧﻲ را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺧﻮاﻫﺪ آورد‪  .‬‬ ‫اﻣﻴﺪ اﺳﺖ ﻛﺎر اﻧﺠﺎمﺷﺪه ﮔﺎم ﻣﺆﺛﺮي درﺟﻬﺖ ﺗﺤﻘﻖ اﻫﺪاف ﭘﻨﺞﮔﺎﻧـﻪ ﻓـﻮق ﺑـﻮده و ﻣـﻮرد رﺿـﺎﻳﺖ‬ ‫ﺣﻀﺮت ﺣﻖ ﺟﻞ و ﻋﻼ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﻣﺨﺒﺮ دزﻓﻮﻟﻲ‬ ‫دﺑﻴﺮ ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬ ‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬ ‫ ‬ ‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري ‪1 ........................................................................................................................‬‬ ‫‪ .1‬اﻫﻤﻴﺖ و ﻧﻘﺶ ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ ‪3............................................................................................................................‬‬ ‫‪ .2‬ﻋﻠﻢ و دﻳﻦ ‪31 ....................................................................................................................................................‬‬ ‫‪ .3‬اﺳﺘﻘﻼل ﻋﻠﻤﻲ ‪51 ..............................................................................................................................................‬‬ ‫‪ .4‬ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻋﻠﻤﻲ ﺑﺎ ﺟﻬﺎن ‪75 ....................................................................................................................................‬‬ ‫‪ .5‬ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‪ ،‬اﺑﺰار ﺳﻠﻄﺔ اﺳﺘﻌﻤﺎر ‪87 ..............................................................................................................‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري ‪103 ................................................................................................‬‬ ‫‪ .1‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري اﻳﺮان اﺳﻼﻣﻲ ‪105 ......................................................................................................‬‬ ‫‪ .2‬ﻧﻬﻀﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ و ﺟﻨﺒﺶ ﻧﺮماﻓﺰاري ‪199 ........................................................................................................‬‬ ‫‪ .3‬ﻧﻘﺶ اﻳﻤﺎن دﻳﻨﻲ و روﺣﻴﻪ اﻧﻘﻼﺑﻲ در ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ ﻛﺸﻮر ‪225 ......................................................................‬‬ ‫‪ .4‬ﻧﻘﺶ اﻣﻴﺪ‪ ،‬ﺧﻮدﺑﺎوري و اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ در ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ ﻛﺸﻮر ‪233 .............................................................‬‬ ‫‪ .5‬ﻧﻘﺶ و ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ در ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري ﻛﺸﻮر ‪269 .....................................‬‬ ‫‪ .6‬ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ اﺳﺘﻜﺒﺎر ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري اﻳﺮان ‪277 ........................................................................................‬‬ ‫ ‬ ‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬ﻧﻈﺎم آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻲ ﻛﺸﻮر ‪315 ...............................................................................................‬‬ ‫‪ .1‬اﺻﻼح و ﺗﺤﻮل ﻧﻈﺎم آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻲ ‪317 ............................................................................................................‬‬ ‫‪ .2‬ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت و ﻧﻮآوري ‪331 ....................................................................................................................................‬‬ ‫‪ .3‬ﺗﺤﻮل در ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻲ ‪349 ................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه ‪359 .......................................................................................................................‬‬ ‫‪ .1‬اﻫﻤﻴﺖ و ﻧﻘﺶ داﻧﺸﮕﺎه ‪361 ..............................................................................................................................‬‬ ‫‪ .2‬اﺳﻼﻣﻲ ﺷﺪن داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ‪369 .............................................................................................................................‬‬ ‫‪ .3‬داﻧﺸﮕﺎه و اﻧﻘﻼب ‪407 .......................................................................................................................................‬‬ ‫‪ .4‬داﻧﺸﮕﺎه و آزاد اﻧﺪﻳﺸﻲ ‪419 ...............................................................................................................................‬‬ ‫‪ .5‬داﻧﺸﮕﺎه و روﺣﺎﻧﻴﺖ ‪439 ...................................................................................................................................‬‬ ‫‪ .6‬وﺣﺪت ﺣﻮزه و داﻧﺸﮕﺎه ‪465 ............................................................................................................................‬‬ ‫‪ .7‬ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﻧﻘﺶ اﺳﺘﺎدان ‪483 ...............................................................................................................................‬‬

‫ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‬

‫‪ .8‬زﻧﺎن و داﻧﺸﮕﺎه ‪501 ...........................................................................................................................................‬‬ ‫‪ .9‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺸﮕﺎه ‪531 ........................................................................................................................................‬‬ ‫‪ .10‬ﺟﻬﺎد داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ ‪539 .......................................................................................................................................‬‬ ‫‪ .11‬داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و ﺟﻨﮓ ﻧﺮم ‪553 ......................................................................................................‬‬ ‫ ‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ‪585 ...................................................................................................................‬‬ ‫‪ .1‬ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﻧﻘﺶ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ‪587 .........................................................................................................................‬‬ ‫‪ .2‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ‪619 ................................................................................................................................‬‬ ‫‪ .3‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و ﮔﻔﺘﻤﺎن ﻋﺪاﻟﺘﺨﻮاﻫﻲ ‪627 .............................................................................................................‬‬ ‫‪ .4‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و ﺳﻴﺎﺳﺖ ‪633 .................................................................................................................................‬‬ ‫‪ .5‬ﺗﺸﻜﻞﻫﺎي داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ ‪647 ................................................................................................................................‬‬ ‫‪ .6‬ﺑﺴﻴﺞ داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ‪675 .........................................................................................................................................‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻋﻠﻤﻲ ‪691 ................................................................................................................‬‬ ‫‪ .1‬ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﻧﻘﺶ ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻋﻠﻤﻲ ‪693 ....................................................................................................................‬‬ ‫‪ .2‬ﻣﻬﺎﺟﺮت ﻧﺨﺒﮕﺎن و ﻓﺮار ﻣﻐﺰﻫﺎ ‪703 ..................................................................................................................‬‬ ‫‪ .3‬ﺑﻨﻴﺎد ﻧﺨﺒﮕﺎن ‪711 ...............................................................................................................................................‬‬ ‫‪ .4‬ﻣﺴﺌﻮﻻن و ﻧﺨﺒﮕﺎن ‪719 .....................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ‪735 ..........................................................................................................‬‬ ‫‪ .1‬اﻫﻤﻴﺖ و ﻧﻘﺶ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‪737 ..............................................................................................................‬‬ ‫‪ .2‬ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﻧﻘﺶ ﻣﻌﻠﻤﺎن ‪771 ...............................................................................................................................‬‬ ‫‪ .3‬ﺗﺤﻮل در آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ‪805 ......................................................................................................................‬‬ ‫‪ .4‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورش و ﻣﻌﻠﻤﺎن‪ ،‬ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و ﺟﻨﮓ ﻧﺮم‪819 .........................................................................‬‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬رﻫﻨﻤﻮدﻫﺎ و دﻳﺪﮔﺎﻫﻬﺎي رﻫﺒﺮ ﻣﻌﻈﻢ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻲ ﺣﻀﺮت آﻳﺔا‪ ...‬اﻟﻌﻈﻤﻲ ﺧﺎﻣﻨـﻪاي‬ ‫)ﻣﺪﻇﻠﻪاﻟﻌﺎﻟﻲ( در ﻣﻮﺿﻮع »ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري« اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻫﻤﻴﺖ »ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري« و ﺟﻬﺶ و ﺧﻴﺰﺷﻲ ﻛﻪ ﻃﻲ ﺳﺎﻟﻬﺎي اﺧﻴﺮ در اﻳـﻦ زﻣﻴﻨـﻪ در ﻛﺸـﻮر‬ ‫اﻳﺠﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع در ﭘﺮوژة ﺗﺪوﻳﻦ رﻫﻨﻤﻮدﻫﺎ و دﻳﺪﮔﺎﻫﻬﺎي ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻣﻘـﺎم ﻣﻌﻈـﻢ رﻫﺒـﺮي‬ ‫)ﻣﺪﻇﻠﻪاﻟﻌﺎﻟﻲ( اوﻟﻮﻳﺖ ﻳﺎﻓﺖ و اﻛﻨـﻮن ﻧﺘﻴﺠـﺔ ﻛـﺎر ﺑﻌﻨـﻮان اوﻟـﻴﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪ از ﺳﻠﺴـﻠﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪﻫـﺎي‬ ‫ﻣﻮﺿﻮﻋﻲ رﻫﻨﻤﻮدﻫﺎ و دﻳﺪﮔﺎﻫﻬﺎي ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ اراﺋﻪ ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬ ‫از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ﻧﻘﺸﻪ ﺟﺎﻣﻊ ﻋﻠﻤﻲ ﻛﺸﻮر ﻛﻪ ﻣﺘﻜﻔﻞ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز‪ ،‬اﻫﺪاف‪ ،‬اﺻﻮل‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﺘﻬﺎ‪ ،‬راﻫﺒﺮدﻫـﺎ‬ ‫و راﻫﻜﺎرﻫﺎي ﻣﻠﻲ ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري در ﻛﺸﻮر اﺳﺖ اﻛﻨﻮن در ﺷـﻮراي ﻋـﺎﻟﻲ اﻧﻘـﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕـﻲ در ﺣـﺎل‬ ‫ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺷﺪن اﺳﺖ و ﺿﺮوري اﺳﺖ ﺗﺎ ﻣﻄﺎﻟﺐ و ﻧﻜﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈـﻢ رﻫﺒـﺮي )ﻣﺪﻇﻠـﻪاﻟﻌـﺎﻟﻲ( در اﻳـﻦ‬ ‫ﺧﺼﻮص ﺑﻴﺎن ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ ﻣﺒﻨﺎي ﻃﺮاﺣﻲ و ﺗﺼﻮﻳﺐ اﻳﻦ ﺳﻨﺪ ﻣﻬﻢ ﻣﻠﻲ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد ﻛﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ ﺣﺎﺿـﺮ در‬ ‫اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮرد ﺑﻬﺮهﺑﺮداري واﻗﻊ ﮔﺮدد‪.‬‬ ‫در ﺧﺼﻮص اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ ﻳﺎدآوري ﺳﻪ ﻧﻜﺘﻪ ﺿﺮوري اﺳﺖ‪:‬‬ ‫‪ .1‬ﺗﻤﺎم ﺗﻼش دﺳﺖاﻧﺪرﻛﺎران ﺗﻬﻴﻪ اﻳـﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪ ﺑـﺮ آن ﺑـﻮده اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺣﺘـﻲاﻟﻤﻘـﺪور ﻛﻠﻴـﺔ‬ ‫رﻫﻨﻤﻮدﻫﺎي راﻫﺒﺮدي و ﻛﻠﻴﺪي رﻫﺒﺮ ﻣﻌﻈﻢ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻲ در ﻣﻮﺿﻮع »ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري« آورده‬ ‫ﺷﺪه و ﻣﻄﻠﺐ ﻣﻬﻤﻲ ﺣﺬف ﻧﮕﺮدد‪.‬‬ ‫‪ .2‬ﻣﻨﺒــﻊ اﺻــﻠﻲ اﻳــﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋــﻪ‪ ،‬ﭘﺎﻳﮕــﺎه اﻃــﻼع رﺳــﺎﻧﻲ رﻫﺒــﺮ ﻣﻌﻈــﻢ اﻧﻘــﻼب اﺳــﻼﻣﻲ‬ ‫)‪ (www.khamenei.ir‬ﺑﻮده اﺳﺖ ﻣﻨﺘﻬﻲ ﺑﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ اﻫﻤﻴـﺖ دﻳـﺪارﻫﺎي ﺷـﻮراي ﻋـﺎﻟﻲ‬ ‫اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺑﺎ ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ از دﻳﺪارﻫﺎي ﻣﺬﻛﻮر ﻛﻪ در اﻳﻦ ﭘﺎﻳﮕﺎه ﻧﻴﺎﻣﺪه اﺳﺖ ﻧﻴﺰ ﻣﻮرد‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ .3‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺳﻬﻮﻟﺖ در ﺑﻬﺮهﮔﻴﺮي از رﻫﻨﻤﻮدﻫﺎ و دﻳﺪﮔﺎﻫﻬﺎي رﻫﺒـﺮ ﻣﻌﻈـﻢ اﻧﻘـﻼب اﺳـﻼﻣﻲ در‬ ‫ﺧﺼﻮص ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري ﺑﻮﻳﮋه ﺑﺮاي ﺗﺪوﻳﻦ و ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻧﻘﺸـﻪ ﺟـﺎﻣﻊ ﻋﻠﻤـﻲ ﻛﺸـﻮر‪ ،‬ﻧﻜـﺎت و‬ ‫ﻣﺤﻮرﻫﺎي راﻫﺒﺮدي اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ در ﻣﺠﻠﺪ دﻳﮕﺮي ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان "اﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎي راﻫﺒﺮدي ﻋﻠـﻢ و‬ ‫ﻓﻨﺎوري" ﺧﻼﺻﻪ و ﺑﺼﻮرت ﻣﻮﺿﻮﻋﻲ ﺗﺪوﻳﻦ و ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮔﺮدﻳﺪه اﺳـﺖ ﻛـﻪ اﻣﻴـﺪ اﺳـﺖ ﻣـﻮرد‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده دﺳﺖ اﻧﺪرﻛﺎران ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪  .‬‬ ‫ﻣﺤﺴﻦ آژﻳﻨﻲ‬ ‫ﻣﺪﻳﺮ ﭘﺮوژه‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‬

‫‪ .1‬اﻫﻤﻴﺖ و ﻧﻘﺶ ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ‬

‫‪1‬‬

‫* ﻣﻠﺘﻲ ﻛﻪ ﻋﻠﻢ ﻧﺪارد ﻣﺤﻜﻮم ﺑﻪ ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪﮔﻲ اﺳﺖ‬

‫اﻫﻤﻴﺖ و ﻧﻘﺶ ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ‬

‫‪ .1‬اﻫﻤﻴﺖ و ﻧﻘﺶ ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ‬

‫داﻧﺸﮕﺎه ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺴﺎﻧﻰ را ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺑﻜﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﻜﻴﻪى اﻳﻦ ﻧﻈﺎم‪ ،‬ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻌﻨﻰ اﻳﻦ ﻧﻈﺎم‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ ﻋﻠﻤﻰ و ﻋﻤﻠﻰ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و ﮔﺸﻮدن ﮔﺮﻫﻬﺎى رﻳﺰ و درﺷﺖ ﺑﺮ ﺳﺮ راه‬ ‫زﻧﺪﮔﻰ اﻳﻦ ﻣﻠﺖ‪ ،‬ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺗﻜﻴﻪ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﮕﺮ ﻏﻴﺮ از اﻳﻦ اﺳﺖ؟ داﻧﺸﮕﺎه ﺑﺮاى ﭼﻴﺴﺖ؟ ﻣﮕﺮ ﺑﻰﻋﻠﻢ‪،‬‬ ‫ﻣﻰﺷﻮد زﻧﺪﮔﻰ ﻛﺮد؟ ﻣﻰﺷﻮد ﭘﻴﺶ رﻓﺖ؟ ﻣﻰﺷﻮد ﺑﻪ ﺣﻘﻮق ﻣﻠﻰ ﺧﻮد واﻗﻒ ﺷﺪ‪ ،‬ﻳﺎ آن ﺣﻘﻮق‬ ‫را ﺑﻪ دﺳﺖ آورد‪ ،‬ﻳﺎ در راه آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﺒﺎرزات‪ ‬درﺳﺖ دﺳﺖ زد؟ ﻣﻠﺘﻰ ﻛﻪ ﻋﻠﻢ ﻧﺪارد‪ ،‬ﻣﺤﻜﻮم ﺑﻪ‬ ‫ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪﮔﻰ و ذﻟﺖ و ﺑﺎرﻛﺸﻰ و ﺑﺪاﺧﻼﻗﻰ و دون و ﻓﺮودﺳﺘﻰ در ﻣﻌﺎدﻻت ﺟﻬﺎﻧﻰ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻋﻠﻢ‪ ،‬اﻣﺮوز ﻧﻘﺶ ﺧﻴﻠﻰ زﻳﺎدى در دﻧﻴﺎ اﻳﻔﺎ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ اﻣﺮوز ﺑﺮ دوﻟﺘﻬﺎ و دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎى‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﻰ دﻧﻴﺎ در ﻛﺸﻮرﻫﺎى ﺑﺰرگ ﻣﺴﻠﻄﻨﺪ‪ ،‬اﻧﺴﺎﻧﻬﺎى ﻣﻌﻤﻮﻟﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ و از ﻣﺘﻮﺳﻂ‪ ‬ﺑﺮﺟﺴﺘﮕﺎن‪،‬‬ ‫ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮﻧﺪ‪ .‬ﻛﺎرﻫﺎ و ﺣﺮﻓﻬﺎﻳﺸﺎن‪ ،‬اﻳﻦ را ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻳﺎ از ﻟﺤﺎظ ﻓﻜﺮى و ﻳﺎ از ﻟﺤﺎظ‬ ‫اﻧﺴﺎﻧﻰ و اﺧﻼﻗﻰ ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ دﻳﮕﺮ‪ ،‬اﻳﻦ اﻣﺮﻳﻜﺎ و اﻳﻦ ﻫﻢ ﻏﺮب اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ درﻋﻴﻦﺣﺎل‪ ،‬ﺑﺮ‬ ‫دﻧﻴﺎ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭼﺮا؟ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻋﻠﻢ‪.‬‬ ‫ﺗﺎ ﻛﻰ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻠﺘﻬﺎى ﻣﺴﻠﻤﺎن‪ ،‬از آن ﭼﻴﺰى ﻛﻪ در ﺗﺤﺮك و ﺷﺨﺼـﻴﺖ ﻳـﻚ ﻧﻈـﺎم‪ ،‬در وﺻـﻮل ﺑـﻪ‬ ‫ﺣﻘﻮق ﻳﻚ ﻣﻠﺖ‪ ،‬در ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﺮاى ﺳﺎزﻧﺪﮔﻰ دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﻣﺎﻳﻪى اﺻﻠﻰ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻬﻴﺪﺳﺖ ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ؟ ﺑﺪون ﻋﻠـﻢ‬ ‫ﻛﻪ در دﻧﻴﺎ ﻫﻢ ﻧﻤﻰﺷﻮد اﺛﺮ ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ آدﻣﻬﺎى دﻧﻴﺎ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺎ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ و ﺷﺮﻳﻔﺘﺮﻳﻦ و‬

‫‪3‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﻋﺰﻳﺰﺗﺮﻳﻦ ﻣﻠﺘﻬﺎ ﺑﺎﺷﻴﻢ؛ وﻗﺘﻰ ﻧﺘﻮاﻧﻴﻢ روى ﺑﺸﺮﻳﺖ اﺛﺮ ﺑﮕﺬارﻳﻢ‪ ،‬وﻗﺘﻰ ﻧﺘﻮاﻧﻴﻢ اﻳﻦ ﮔﺮداب ﻣﻬﻠﻚ را‬ ‫ﻣﻬﺎر ﺑﻜﻨﻴﻢ‪ ،‬ﭼﻪ ﻓﺎﻳﺪهﻳﻰ دارد؟‬ ‫رﺳﺎﻟﺖ ﻳﻚ اﻧﺴﺎن ﻛﻪ ﻳﻚ رﺳﺎﻟﺖ ﻓﺮدى و ﺧﺎﻧﻮادﮔﻰ و ﻳﻚ رﺳﺎﻟﺖ ﻣﻠﻰ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى ﻣﺤﺪود ﻧﻴﺴﺖ؛‬ ‫ﺑﻠﻜﻪ ﻳﻚ رﺳﺎﻟﺖ اﻧﺴﺎﻧﻰ اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺴﺎن‪ ،‬اﺻﻼً در ﻣﺤﺪودهى اﻧﺴﺎﻧﻴﺖ زﻧﺪﮔﻰ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﮕﺮ ﻣﻰﺷﻮد‬ ‫اﻳﻦﻫﻤﻪ ﻛﺎرﻫﺎى ﺑﺰرگ را ﺑﺪون ﻋﻠﻢ اﻧﺠﺎم داد؟ اﻳﻦ ﻋﻠﻢِ ﻣﺎ ﻛﺠﺎﺳﺖ؟‬ ‫ﺧﺪا ﺳﻼﻃﻴﻦ ﻗﺎﺟﺎر و ﭘﻬﻠﻮى را ﻟﻌﻨﺖ ﻛﻨﺪ و از اﻳﻦ رﺟﺎل ﭘﻠﻴﺪ و ﺧﺒﻴﺜﻰ ﻛﻪ ﺑﺨﺼﻮص از زﻣﺎن‬ ‫ﻧﺎﺻﺮاﻟﺪﻳﻦ ﺷﺎه ﺗﺎ زﻣﺎن ﻣﺤﻤ‪‬ﺪرﺿﺎ‪ ،‬اﻣﻮر اﻳﻦ ﻛﺸﻮر را ﺑﻪ دﺳﺖ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﮕﺬرد ﻛﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﻠﺖ ﺑﺎ‬ ‫اﺳﺘﻌﺪاد و اﻳﻦ ﺟﻮاﻫﺮِ ﻗﻴﻤﺘﻰ اﺳﺘﻌﺪادى ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﭼﻪ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﻰداﻧﻴﺪ ﻛﻪ در اﻳﻦ‬ ‫ﻛﺸﻮر‪ ،‬اﺳﺘﻌﺪاد اﻳﺮاﻧﻰ‪ ،‬از ﻣﺘﻮﺳﻂ‪ ‬اﺳﺘﻌﺪاد ﻛﺸﻮرﻫﺎى دﻧﻴﺎ ﺑﺎﻻﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ را ﻣﻦ از آدﻣﻬﺎى‬ ‫ﻣﻄﻠﻊ و وارد و ﺑﺎ اﺗﻜﺎ ﺑﻪ آﻣﺎر ﻧﻘﻞ ﻣﻰﻛﻨﻢ‪ .‬ﺳﺎﺑﻘﻪى ﻣﺎ ﻫﻢ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ را ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻠﺖ را در‬ ‫دوراﻧﻰ ﻛﻪ ﻣﻰﺷﺪ ﺧﻮدش را ﻻاﻗﻞ ﺑﻪ اﻳﻦ ﮔﺮدوﻧﻪى اﺳﺒﻰ ﻛﻪ داﺷﺘﻪ ﻣﻰرﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬در ﺧﻮاب‬ ‫ﻋﻤﻴﻘﻰ ﻓﺮو ﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻳﻚ وﻗﺘﻰ ﺑﻴﺪار ﺷﺪه ﻛﻪ آن ﮔﺮدوﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺗﻮر رﺳﻴﺪه‪ ،‬آن ﻣﻮﺗﻮر ﺑﻪ ﺟﺖ رﺳﻴﺪه‪،‬‬ ‫آن ﺟﺖ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻣﻮارد ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪﺗﺮى رﺳﻴﺪه و ﺟﺰ ﻏﺒﺎرى از ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺎروان ﻋﻠﻢ ﺑﺸﺮﻳﺖ‪ ،‬ﭼﻴﺰى در‬ ‫دﺳﺖ ﻣﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫‪4‬‬

‫اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ اﻳﻦﻛﻪ ﺗﺤﻮﻟﻰ در ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﺑﻪ وﺟﻮد ﺑﻴﺎﻳﺪ‪ .‬ﻳﻜﻰ از آن ﺗﺤﻮﻻت ﻫﻢ‪ ،‬در ﻣﻘﻮﻟﻪى ﻋﻠﻢ‬ ‫در اﻳﻦ ﻛﺸﻮر اﺳﺖ‪ .‬ﻧﮕﻮﻳﻴﺪ ﻣﺎ ﭘﻮل و ﺑﻮدﺟﻪ ﻧﺪارﻳﻢ‪ .‬ﺑﻠﻪ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻰ ﻛﺎرﻫﺎ ﺑﺎ ﭘﻮل اﻧﺠﺎم ﻣﻰﮔﻴﺮد؛ ﻟﻴﻜﻦ‬ ‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮم ﻣﻰرﺳﺪ ﻛﻪ ﻛﻞ دﺳﺘﮕﺎه ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻳﻚ دﻳﺪ اﻧﻘﻼﺑﻰ ﺑﻪ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﺪ؛ ﻣﺜﻞ‬ ‫آن ﻛﺴﻰ ﻛﻪ ﻓﺮزﻧﺪش درون آب اﻓﺘﺎده و دارد ﻏﺮق ﻣﻰﺷﻮد؛ ﻣﺜﻞ روﺣﻴﻪى ﻫﻤﺎن ﻣﺒﺎرزى ﻛﻪ در‬ ‫دوران ﭘﻴﺶ از ﭘﻴﺮوزى اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﻫﻴﭻﭼﻴﺰ ‪ -‬ﻧﻪ زن‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﭽﻪ‪ ،‬ﻧﻪ زﻧﺪﮔﻰ‪ ،‬ﻧﻪ ﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻧﻪ راﺣﺘﻰ ‪-‬‬ ‫ﻧﻤﻰﻓﻬﻤﻴﺪ و ﻫﻤﻪى زﻧﺪﮔﻴﺶ ﻣﺼﺮوف اﻳﻦ ﻣﻰﺷﺪ ﻛﻪ ﻛﺎرى اﻧﺠﺎم ﺑﺪﻫﺪ‪ .‬دﺳﺘﮕﺎه ﻋﻠﻤﻰ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫اﻳﻦﻃﻮر ﺟﻠﻮ ﺑﺮود و ﻫﺮ ﭼﻴﺰى ﻛﻪ ﻣﺎﻧﻊ ﺳﺮ اﻳﻦ راه اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً ﺑﺮﻃﺮف ﺑﺸﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬در‬ ‫داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاى ﻋﻠﻢ و ﺗﺤﻘﻴﻖ و ﺗﺤﻘﻴﻘﻬﺎى ﻛﺎرﺑﺮدى‪ ،‬ﻛﺎرى ﻛﺮد و ﺣﺮﻛﺘﻰ اﻧﺠﺎم داد‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار وزﻳﺮ و ﻣﺴﺌﻮﻻن وزارت ﻓﺮﻫﻨﮓ و آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻲ و رؤﺳﺎي داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪69/5/23 -‬‬

‫‪1‬‬

‫‪ .1‬اﻫﻤﻴﺖ و ﻧﻘﺶ ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ‬

‫* ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﻼً ﻋﺎﻟﻢ را ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻛﻨﻴﻢ‬

‫اﻳﻦﻛﻪ ﺷﻤﺎ‪ 1‬ﮔﻔﺘﻴﺪ ﻣﺎ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴﻢ در اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ از ﺟﻨﺒﻪى ﻋﻠﻤﻰ اﻟﮕﻮ ﺑﺪﻫﻴﻢ‪ ،‬اﻳﻦ دﺳﺖ ﺷﻤﺎﻫﺎ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺷﻤﺎ اﻻن دارﻳﺪ اﻟﮕﻮ را ﻣﻰدﻫﻴﺪ؛ ﭼﻪ ﺑﺨﻮاﻫﻴﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﻧﺨﻮاﻫﻴﺪ‪ .‬آن ﻛﺴﻰ ﻛﻪ دارد ﺣﺮف‬ ‫ﻣﻰزﻧﺪ‪ ،‬او اﻟﮕﻮ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺎ دارﻳﻢ از ﺟﺎﻣﻌﻪى داﻧﺸﻤﻨﺪان ﮔﻤﻨﺎم ﻛﺸﻮر ﻳﻚ ﻧﻔﺮ را ﺑﺮﻣﻰﻛﺸﻴﻢ‪.‬‬ ‫اﻳﻨﻬﺎ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﮔﻤﻨﺎم ﺑﻮدهاﻧﺪ؛ ﻧﻪ اﻳﻦﻛﻪ ﺣﺎﻻ اﻣﺮوز ﻛﻪ اﻧﻘﻼب ﺷﺪه‪ ،‬ﮔﻤﻨﺎﻣﻨﺪ؛ ﻧﻪ‪ ،‬اﻧﻘﻼب اﻳﻨﻬﺎ را‬ ‫ﻳﻚﺧﺮده رو ﻣﻰآورد؛ اﻣﺎ اﻳﻨﻬﺎ ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼب ﮔﻤﻨﺎمﺗﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬آن ﻛﺲ ﻛﻪ ﻣﻰﺧﻮاﺳﺖ ﻳﻚﺧﺮده‬ ‫ﺑﺮاى ﺧﻮدش و ﺑﺮاى ﻋﻠﻤﺶ زﻧﺪﮔﻰ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﮔﻢِ ﮔﻢ ﺑﻮد؛ ﻣﮕﺮ آن ﻛﺴﻰ ﻛﻪ ﻣﻰﺧﻮاﺳﺖ ﻳﻚ ﻛﺎر ﻣﺜﻼً‬ ‫ﺗﻤﻠﻖآﻣﻴﺰى ﺑﻜﻨﺪ و ﻳﻚ ﭼﻴﺰى ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ ،‬او ﺟﻠﻮ ﻣﻰآﻣﺪ؛ واﻟّﺎ ﻛﺴﻰ ﻛﻪ واﻗﻌﺎً ﻣﻰﺧﻮاﺳﺖ در زﻧﺪﮔﻰ‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ ﺧﻮدش ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﺻﻼً ﻛﺴﻰ ﺑﻪ او ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ اﻋﺘﻨﺎﻳﻰ ﻧﻤﻰﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﻳﻚ وﻗﺖ در زﻣﺎن رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮرى ﺑﻪ ﻣﺮﻛﺰ ﺳﺮمﺳﺎزى ﻛﺮج‪ 2‬رﻓﺘﻢ‪ ،‬دﻳﺪم ﻳﻚ ﻋﺪه از اﻳﻦ‬ ‫داﻧﺸﻤﻨﺪان ﭘﻴﺮﻣﺮد در آنﺟﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ ﻛﻪ ﻳﻜﻰ از آﻧﻬﺎ ﻫﻢ ﺑﻪ ﮔﻤﺎﻧﻢ ﺟﺰو ﻫﻤﻴﻦ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﺑﻮد ﻛﻪ از ﻃﺮﻳﻖ‬ ‫رادﻳﻮ ﺑﺎ او ﺻﺤﺒﺖ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﻦ از ﻟﻬﺠﻪاش ﻓﻬﻤﻴﺪم ﻛﻪ ﻧﺠﻒآﺑﺎدى اﺳﺖ‪ .‬ﭘﻴﺮﻣﺮد از ﻛﺎر اﻓﺘﺎدهﻳﻰ ﺑﻮد؛‬ ‫ﮔﺮﻳﻪاش ﮔﺮﻓﺖ! دﻳﺪ ﻛﻪ رﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر آﻣﺪه ﺑﺎ او دﺳﺖ ﻣﻰدﻫﺪ و ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪ :‬آﻗﺎ! اﺣﻮال ﺷﻤﺎ ﭼﻪﻃﻮر‬ ‫اﺳﺖ؟ اﺻﻼً ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰى در زﻧﺪﮔﻰ او ﺳﺎﺑﻘﻪ ﻧﺪاﺷﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻣﻘﺎم ﻛﺸﻮرى ﺟﻠﻮ ﺑﻴﺎﻳﺪ و ﺑﺎ ﺗﻮاﺿﻊ ﺑﺎ‬ ‫او ﺣﺮف ﺑﺰﻧﺪ و ﻗﺪر ﻋﻠﻢ او را ﺑﺪاﻧﺪ‪ .‬ﻣﻰدﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﻦ ﻗﺪر ﻋﻠﻢ او را ﻣﻰداﻧﻢ و ﺑﻪ او ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ‬ ‫ﻋﺎﻟﻢ‪ ،‬ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً و ﻗﻠﺒﺎً ‪ -‬ﻧﻪ ﺗﺼﻨﻌﺎً ‪ -‬اﺣﺘﺮام ﻣﻰﻛﻨﻢ؛ اﻳﻦ واﻗﻌﺎً ﺑﺮاﻳﺶ ﭼﻴﺰ ﻋﺠﻴﺒﻰ ﺑﻮد‪ .‬اﺻﻼً اﻳﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎ‬ ‫در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﻄﺮح ﻧﺒﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺣﺎﻻ ﺷﻤﺎ دارﻳﺪ از اﻳﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪى ﮔﻤﻨﺎم‪ ،‬ﻳﻜﻰ را ﺑﺎﻻ ﻣﻰﻛﺸﻴﺪ‪ ،‬در رادﻳﻮ ﻣﻰآورﻳﺪ و ﺑﺎ او‬ ‫ﮔﻔﺘﮕﻮ ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﭘﻴﺪا ﺑﻮد ﻛﻪ آن ﻣﺼﺎﺣﺒﻪﮔﺮﺗﺎن‪ 3‬ﻫﻢ ﻛﺎﻣﻼً دل ﻣﻰداد؛ ﮔﺎﻫﻰ ﻣﻜﺮر ﻣﻰﮔﻔﺖ ﻣﻦ‬ ‫ﺷﺎﮔﺮد ﺷﻤﺎ ﺑﻮدم‪ ،‬ﻳﺎ ﺷﻤﺎ در داﻧﺸﮕﺎه اﻳﻦﻃﻮر ﺑﻮدﻳﺪ؛ ﻳﻌﻨﻰ او را اﺣﺘﺮام ﻣﻰﻛﺮد‪ .‬ﭘﺲ‪ ،‬او ﺑﻪ ﻃﻮر‬ ‫ﻃﺒﻴﻌﻰ اﻟﮕﻮ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﺣﺎﻻ ﻫﺮ ﻛﺎر ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻟﮕﻮﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﺷﻤﺎ دﻳﮕﺮ ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﻴﻦ ﺗﻼش‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ او و ﺻﺒﻐﻪى ﻓﻜﺮى او ﻣﺮزى ﻗﺎﺋﻞ ﺑﺸﻮﻳﺪ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ او ﻳﻚ آدم ﻣﺎد‪‬ى ﺑﺎﺷﺪ و در ﮔﺰارﺷﻰ‬ ‫ﻛﻪ ﻣﻰدﻫﺪ‪ ،‬ﻧﺸﺎن ﺑﺪﻫﺪ ﻛﻪ اﺻﻼً ﺟﻨﺒﻪﻫﺎى ﻣﻌﻨﻮى در ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ آدم ﻣﺆﺛﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﮔﺮ او اﻳﻦﭼﻨﻴﻦ‬ ‫‪ -1‬ﻣﻨﻈﻮر ﻣﺪﻳﺮ ﮔﺮوه داﻧﺶ ﺻﺪاي ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ -2‬ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت واﻛﺴﻦ و ﺳﺮم ﺳﺎزي رازي‬ ‫‪ -3‬آﻗﺎي ﻣﻴﺮﻓﺨﺮاﻳﻲ‬

‫‪5‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﮔﻔﺖ‪ ،‬ﺷﻤﺎ از دﺳﺘﺘﺎن در رﻓﺘﻪ‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﻫﻴﭻ ﻛﺎرى ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﻜﻨﻴﺪ؛ اﻳﻦ ﮔﺰارش ﻣﻨﻌﻜﺲ ﻫﻢ ﻣﻰﺷﻮد‬ ‫و ﺟﻮاﻧﻰ را ﻫﻢ ﻛﻪ آنﺟﺎ ﻧﺸﺴﺘﻪ و دارد ﮔﻮش ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺟﺬب ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﺗﻮﺟﻪ‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ؛ ﺑﺎ اﻳﻦﻛﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪى ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮﺑﻰ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﻛﺎر‪ ،‬ﻋﻜﺲ اﻫﺪاف ﺷﻤﺎ ﻋﻤﻞ ﻧﻜﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﺎﻟ‪‬ﻢ را ﻋﻤﻼً ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻛﻨﻴﻢ؛ ﺻﺮف اﻳﻦﻛﻪ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ ﻣﺎ ﺷﻤﺎ را دوﺳﺖ ﻣﻰدارﻳﻢ‪ ،‬او ﺗﺸﻮﻳﻖ‬ ‫ﻧﻤﻰﺷﻮد‪ .‬ﻳﻜﻰ از ﻃﺮق ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻛﺮدن ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ او را ﺑﻴﺎورﻳﻢ و از ﻃﺮﻳﻖ رﺳﺎﻧﻪى ﺧﻮد در‬ ‫ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﻬﺎ ﻧﻔﺮ ﻗﺮار ﺑﺪﻫﻴﻢ و او ﺷﺮح ﺣﺎل و ﮔﻮﺷﻪﻫﺎى ﻣﺨﻔﻰ زﻧﺪﮔﻴﺶ را ﻛﻪ در ﻏﺮﺑﺖ و در‬ ‫ﻓﻘﺮ ﮔﺬراﻧﺪه‪ ،‬ﺑﺮاى ﻣﺮدم ﺑﻴﺎن ﻛﻨﺪ و ﺗﺸﻮﻳﻖ ﺑﺸﻮد؛ اﻳﻦ ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻋﻤﻠﻰ اﺳﺖ؛ ﺷﻤﺎ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﻛﺎر را‬ ‫ﺑﻜﻨﻴﺪ؛ ﻛﺎر ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮﺑﻰ اﺳﺖ؛ ﻣﻨﺘﻬﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻜﻨﻴﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﻪ زﻳﺎن ﺷﻤﺎ ﺗﻤﺎم ﻧﺸﻮد؛ ﻳﻌﻨﻰ اﻳﻦ‬ ‫اﻫﺪاﻓﻰ ﻛﻪ ذﻛﺮ ﻛﺮدﻳﺪ ‪ -‬ﻛﻪ ﻫﻤﻪى اﻳﻦ اﻫﺪاف ﻫﻢ ﺧﻮب اﺳﺖ ‪ -‬ﺑﻪ ﻋﻜﺲ آن ﻋﻤﻞ ﻧﺸﻮد‪ .‬ﻣﺜﻼً‬ ‫ﻓﺮض ﺑﻔﺮﻣﺎﻳﻴﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﺑﻴﺎﻳﺪ در ﺧﻼل ﮔﺰارﺷﻬﺎﻳﺶ ﻧﺸﺎن ﺑﺪﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ در ﺟﺎﻣﻌﻪ زرﻧﮕﻰ ﻛﺮد‪،‬‬ ‫ﺗﺎ ﭼﻴﺰى ﺑﻪ دﺳﺖ آورد‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺮاى آن روح ﻋﻠﻤﻰ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺑﺪﻫﻴﺪ‪ ،‬ﻛﺎﻣﻼً ﻣﻀﺮ اﺳﺖ؛ در‬ ‫ﺣﺎﻟﻰ ﻛﻪ در ﻣﻴﺎن داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻣﺎ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ زرﻧﮕﻰ ﭘﻴﺶ ﻣﻰاﻓﺘﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻄﻠﺐ در‬ ‫ﺳﺨﻦ او ﻳﻚ ﻃﻮرى ﻣﻨﻌﻜﺲ ﺷﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻧﺘﻴﺠﻪى ﻋﻜﺲ ﮔﺮﻓﺘﻪاﻳﺪ‪ .‬ﺑﻰدﻳﻨﻰ و ﺑﻰاﻋﺘﻘﺎدى ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬ ‫ﻛﺸﻮر ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪6‬‬

‫ﺣﺪود ﻳﻚ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪﻳﻰ را دﻳﺪم ﻛﻪ از آن ﺻﺤﺒﺘﻬﺎ ﻣﻦ ﺧﻴﻠﻰ ﺧﻮﺷﻢ آﻣﺪ‪ .‬او ﻣﻰﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ‬ ‫ﻛﻮﺷﺶ ﻛﺮدهاﻳﻢ ﺗﺎ ﺑﺮاى واژهﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ در ﻓﻼن ﻋﻠﻢ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد ‪ -‬ﺣﺎﻻ دﻗﻴﻘﺎً ﻳﺎدم ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ‬ ‫ﻛﺪام ﻋﻠﻢ ﺑﻮد ‪ -‬ﻣﻌﺎدﻟﻰ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺧﻴﻠﻰ ﺧﻮب اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﻳﻜﻰ از ﻫﻤﺘﻬﺎى ﺧﻮدش را اﻳﻦ ﻣﻌﺮﻓﻰ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ‬ ‫ﻣﻌﺎدﻟﻬﺎى واژهﻫﺎى ﺧﺎرﺟﻰ ﻓﻼن ﻋﻠﻢ را در ﻓﺎرﺳﻰ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ؛ زﻳﺮا داﻳﻢ ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ از ﻋﻴﻦ آن‬ ‫ﻟﻐﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎر ﺧﻴﻠﻰ ﺧﻮب اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﻋﻜﺴﺶ ﻫﻢ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ؛ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﻴﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار اﻋﻀﺎي ﮔﺮوه داﻧﺶ ﺻﺪاي ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ اﻳﺮان‪70/11/15 -‬‬

‫‪ .1‬اﻫﻤﻴﺖ و ﻧﻘﺶ ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ‬

‫* ﻣﺸﺎرﻛﺖ در ﺳﺎﺧﺘﻦ آﻳﻨﺪه‪ ،‬دﺳﺘﺎورد ﻋﻠﻢ آﻣﻮزي‬

‫‪ ...‬ﻳﻜﻰ دﻳﮕﺮ از دﺳﺘﺎوردﻫﺎى ﻛﺎر و ﺗﻌﻠﻴﻢ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ در ﺑﻨﺎى آﻳﻨﺪهى ﺟﺎﻣﻌﻪﺗﺎن ﺳﻬﻴﻢ‬ ‫ﻣﻰﺷﻮﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻰ ﻣﻬﻢ‪ ‬اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* دﻏﺪﻏﻪﻫﺎي اﺻﻠﻲ در ﺣﻮزة ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ‬

‫‪ ...‬ﻣﻦ ﺑﺎ دﻗّﺖ ﺑﻪ ﺣﺮﻓﻬﺎى ﺷﻤﺎ ﮔﻮش ﻛﺮدم‪ .‬ﺷﻤﺎ اﻻن ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻠﻰ ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ دﻏﺪﻏﻪﻫﺎى‬ ‫اﺻﻠﻰ ﻣﻦ ﻫﻢ ﻫﻤﺎﻧﻬﺎﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﻪ اﻫﻤﻴﺖ دادن ﺑﻪ ﻋﻠﻮم ﭘﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻠﻮم ﻣﺤﺾ‪ ،‬ﺑﻪ ﭘﮋوﻫﺶ‪ ،‬ﺑﻪ ﻓﺮاﻫﻢ‬ ‫آوردن ﺑﺴﺘﺮ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاى رﺷﺪ ﻋﻠﻤﻰ و ﻓﻜﺮى‪ ،‬ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎدهى داﻧﺶ در ﻫﻤﻪ ﺟﺎى ﺟﻬﺎن و ﻣﺨﻠﻮط‬ ‫ﻧﻜﺮدن ﺑﻬﺮهﻣﻨﺪى از داﻧﺶ دﻳﮕﺮان ﺑﺎ ﺑﻬﺮهﻣﻨﺪى از ﻫﻤﻪى ﻓﺮآوردهﻫﺎى ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ آﻧﻬﺎ اﺷﺎره ﻛﺮدﻳﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻨﻬﺎ ﻫﻤﺎن ﺣﺮﻓﻬﺎﻳﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ ﺟﻮاﻧﺎن و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و ﻗﺸﺮ داﻧﺎ و ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﺟﺎﻣﻌﻪ‪،‬‬ ‫دﻏﺪﻏﻪﻫﺎى اﺻﻠﻰ ﻣﺮا ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻰدﻫﺪ‪ .‬ﺧﺪا را ﺷﻜﺮ ﻣﻰﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﻣﻰﺑﻴﻨﻢ ﻫﻤﺎن ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ در ذﻫﻦ‬ ‫ﻣﻦ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ و در ﻣﺠﺎﻣﻊ داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ و ﺑﺎ ﻣﺴﺆوﻻن داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ و ﺑﺎ ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﺎ اﻳﻦ ﻧﻴﺖ ﻣﻄﺮح‬ ‫ﻣﻰﻛﺮدم ﻛﻪ در ذﻫﻨﻬﺎ ﮔﺴﺘﺮش ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ و ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت ﻋﻤﻮﻣﻰ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﻮد‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻪﺑﺨﺶ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻳﻌﻨﻰ ﺷﻤﺎ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪان‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻰ را ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ ﻣﻰﺧﻮاﺳﺘﻴﻢ ﺷﻤﺎ آﻧﻬﺎ را ﺑﺨﻮاﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* ﻛﻮﺷﺶ در ﻣﻴﺪان ﻋﻠﻢ ﻧﻴﺰ ﺟﻬﺎد اﺳﺖ‬

‫ﻣﻦ ﺟﻮاﻧﺎن ﻋﺰﻳﺰ را ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﺠﺎﻫﺪت ﺣﻘﻴﻘﻰ دﻋﻮت ﻣﻰﻛﻨﻢ‪ .‬ﻣﺠﺎﻫﺪت ﻓﻘﻂ ﺟﻨﮕﻴﺪن و ﺑﻪ ﻣﻴﺪان‬ ‫ﺟﻨﮓ رﻓﺘﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻛﻮﺷﺶ در ﻣﻴﺪان ﻋﻠﻢ‪ ،‬اﺧﻼق‪ ،‬ﻫﻤﻜﺎرﻳﻬﺎى ﺳﻴﺎﺳﻰ و ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻧﻴﺰ ﺑﺮاى ﻣﺮدم‬ ‫ﺟﻬﺎد ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬اﻳﺠﺎد ﻓﺮﻫﻨﮓ و اﻧﺪﻳﺸﻪى ﺻﺤﻴﺢ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻧﻴﺰ ﺟﻬﺎد اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ‪ ،‬ﻫﻤﻪ‬ ‫ﺟﻬﺎد در راه ﺧﺪا و ﺟﻬﺎد ﻓﻰﺳﺒﻴﻞاﻟﻠَّﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻃﺮف اﻳﻦ ﺟﻬﺎد‪ ،‬ﻣﺴﺘﻜﺒﺮان‪ ،‬دﺷﻤﻨﺎن و ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﺎ اﺳﻼم‪ ،‬اﻳﺮان‪ ،‬ﻫﻮﻳﺖ‪ ،‬ﻣﻠﻴﺖ‪ ،‬اﺳﻼﻣﻴﺖ و ﺻﻔﺘﻬﺎى اﺳﻼﻣﻰ ﻋﻨﺎد و دﺷﻤﻨﻰ دارﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻛﺎرﮔﺮان‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮕﻴﺎن ﻧﻤﻮﻧﻪ و ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺑﻨﻴﺎد ﻣﺴﻜﻦ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ روز ﻣﻌﻠﻢ و روز ﻛﺎرﮔﺮ‪74/2/13 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار ﺟﻤﻌﻲ از ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﮔﺎن اﻟﻤﭙﻴﺎدﻫﺎي ﺟﻬﺎﻧﻲ و ﻛﺸﻮري واﻓﺮاد ﻣﻤﺘﺎز آزﻣﻮنﻫﺎي ﺳﺮاﺳﺮي ﺳﺎﻟﻬﺎي ‪ 80‬و ‪81/7/3 -1381‬‬ ‫‪ -3‬دﻳﺪار ﺟﻮاﻧﺎن اﺳﺘﺎن ﺳﻴﺴﺘﺎن و ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن‪81/12/6 -‬‬

‫‪3‬‬

‫‪7‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‬

‫* ﻫﻤﻪ ﻛﺎرﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻨﺠﻴﺪه و ﻋﻠﻤﻲ ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد‬

‫ﻣﻦ رواﻳﺘﻰ را از ﻧﺒﻰ‪‬اﻛﺮم ﺻﻠّﻰاﻟﻠَّﻪﻋﻠﻴﻪوآﻟﻪوﺳﻠّﻢ ﻳﺎدداﺷﺖ ﻛﺮده ﺑﻮدم ﻛﻪ ﻣﻰﺧﻮاﺳﺘﻢ اواﻳﻞ ﺻﺤﺒﺘﻢ‬ ‫ﺑﺨﻮاﻧﻢ؛ وﻟﻰ اﻻن آن را ﻣﻰﺧﻮاﻧﻢ‪ .‬ﺣﻀﺮت ﺧﻄﺎب ﺑﻪ »ﻋﺒﺪاﻟﻠَّﻪﺑﻦﻣﺴﻌﻮد« ‪ -‬ﺻﺤﺎﺑﻰ ﻣﻌﺮوف ‪-‬‬ ‫ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ‪» :‬ﻳﺎﺑﻦ ﻣﺴﻌﻮد! اذا ﻋﻤﻠﺖ ﻋﻤﻼً ﻓﻌﻤﻞ ﺑﻌﻠﻢ و ﻋﻘﻞ«؛ اى ﭘﺴﺮِ ﻣﺴﻌﻮد! ﻫﺮ ﻛﺎرى ﻛﻪ‬ ‫ﻣﻰﺧﻮاﻫﻰ اﻧﺠﺎم ﺑﺪﻫﻰ‪ ،‬ﺑﺎ داﻧﺶ و ﺧﺮد اﻧﺠﺎم ﺑﺪه‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬اﺳﺘﺜﻨﺎء ﻧﺪارد و ﺷﺎﻣﻞ ﻫﻤﻪى ﻛﺎرﻫﺎ ﻣﻰﺷﻮد؛‬ ‫اﻳﻨﻬﺎ ﺷﻌﺎرﻫﺎى اﺳﻼﻣﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﻋﺪ‪‬هاى ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ‪ -‬ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻫﺰار و ﭼﻬﺎر‬ ‫ﺻﺪ ﺳﺎل ﺟﺰو ﻓﺮﻫﻨﮕﺸﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ ‪ -‬ﻳﺎد ﺑﺪﻫﻨﺪ ﻛﻪ دﻧﺒﺎل ﻋﻠﻢ و ﺧﺮد ﺑﺮوﻧﺪ! اﻳﻦ ﺣﺮﻓﻬﺎ ﻛﻬﻨﻪ ﺑﺸﻮ‬ ‫ﻫﻢ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺗﺎزه اﺳﺖ‪» .‬و اﻳﺎك و ان ﺗﻌﻤﻞ ﻋﻤﻼ ﺑﻐﻴﺮ ﺗﺪﺑﻴﺮ و ﻋﻠﻢ«؛ ﻣﺒﺎدا ﻫﻴﭻ ﻛﺎرى را ﺑﺪون‬ ‫ﺗﺪﺑﻴﺮ و داﻧﺶ اﻧﺠﺎم دﻫﻰ؛ ﻫﻤﻪى ﻛﺎرﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻨﺠﻴﺪه و ﻋﻠﻤﻰ ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫»ﻓﺄﻧّﻪ ﺟﻞّ ﺟﻼﻟﻪ ﻳﻘﻮل‪ :‬وﻻ ﺗﻜﻮﻧﻮا ﻛﺎﻟّﺘﻰ ﻧﻘﻀﺖ ﻏﺰﻟﻬﺎ ﻣﻦ ﺑﻌﺪ ﻗﻮة اﻧﻜﺎﺛﺎ«؛ ﭼﻮن ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬ ‫ﻣﺜﻞ آن ﭘﻴﺮزﻧﻰ ﻧﺒﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ ﭘﺸﻢ را ﻧﺦ ﻣﻰﻛﺮد‪ ،‬ﺑﻌﺪ ﻧﺨﻬﺎ را دوﺑﺎره ﭘﺸﻢ ﻣﻰﻛﺮد‪ .‬اﮔﺮ ﻛﺎر را ﺑﻰﻣﻨﻄﻖ و‬ ‫ﺑﻰداﻧﺶ و ﺑﻰﺗﺪﺑﻴﺮ اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ‪ ،‬ﻗﻮ‪‬ﺗﻰ را ﻛﻪ ﺧﺪا ﺑﻪ ﺷﻤﺎ داده‪ ،‬واژﮔﻮن ﻛﺮدهاﻳﺪ و ذﺧﻴﺮهى ﻋﻠﻢ و‬ ‫ﻋﻘﻞ را ﺑﻪ زﻣﻴﻦ رﻳﺨﺘﻪاﻳﺪ و ﺑﻪ ﻋﻘﺐ ﺑﺮﮔﺸﺘﻪاﻳﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻋﻘﺐ ﺑﺮﮔﺮدﻳﻢ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫‪8‬‬

‫* اﻳﻨﻜﻪ ﻳﻚ ﭼﻬﺮه ﻋﻠﻤﻲ ﻣﻮرد ﺗﺠﻠﻴﻞ و ﺗﻜﺮﻳﻢ ﺟﻮاﻧﺎن ﻗﺮار ﮔﻴﺮد ﻣﺮا ﺧﻮﺷﺤﺎل ﻣﻲﻛﻨﺪ‬

‫اﻳﻨﻜﻪ ﻳﻚ ﭼﻬﺮهى ﻋﻠﻤﻰ ﻣﻮرد ﺗﺠﻠﻴﻞ و ﺗﻜﺮﻳﻢ ﺟﻮاﻧﺎن ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻣﺮا ﺧﻮﺷﺤﺎل ﻣﻰﻛﻨﺪ و‬ ‫ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪهى اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﻮان ﻣﺎ ﺑﺮاى ﻋﻠﻢ اﻫﻤﻴﺖ ﻗﺎﺋﻞ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* اﻫﻤﻴﺖ داﻧﺶ و ﺧ‪‬ﺮَد‬

‫ﻣﻦ در او‪‬لِ ﺳﺨﻨﻢ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻢ دو ﺣﺪﻳﺚ ﻛﻮﺗﺎه ﻋﺮض ﻛﻨﻢ‪ ،‬ﻳﻜﻰ از اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ﻋﻠﻴﻪاﻟﺼ‪‬ﻼةواﻟﺴ‪‬ﻼم‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻄﺎب ﺑﻪ ﺷﻤﺎﺳﺖ‪ .‬ﺧﻄﺎب ﻋﻠﻰﺑﻦاﺑﻰﻃﺎﻟﺐ )ﻋﻠﻴﻪاﻟﺴ‪‬ﻼم( ﺑﻪ ﺟﻮاﻧﺎن‪ ،‬ﻳﻚ ﺧﻄﺎب‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﺘﮕﺮاﻧﻪ و ﺳﻴﺎﺳﺘﺒﺎزاﻧﻪ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻳﻚ ﻧﮕﺎه و ﺧﻄﺎب ﺣﻜﻴﻤﺎﻧﻪ و ﭘﺪراﻧﻪ اﺳﺖ‪ .‬او ﻧﻤﻰﺧﻮاﻫﺪ ﺟﻮان‬ ‫را در راه روﻧﻖ ﺑﺨﺸﻴﺪن ﺑﻪ ﺑﺎزار اﻗﺘﺼﺎدى ﻳﺎ ﻣﻌﺮﻛﻪى ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺧﻮد اﺳﺘﺨﺪام ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ‬ ‫ﺟﻮان را در راه رﺷﺪ و ﻫﺪاﻳﺖ و ﺻﻼﺣﻰ ﻛﻪ ﻣﻈﻬﺮ آن ﺧﻮد‪ ‬ﻋﻠﻰﺑﻦاﺑﻰﻃﺎﻟﺐ اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﺪاﻳﺖ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار اﺳﺎﺗﻴﺪ و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎي اﺳﺘﺎن زﻧﺠﺎن‪82/7/22 -‬‬ ‫‪ -2‬ﻫﻤﺎن‬

‫‪ .1‬اﻫﻤﻴﺖ و ﻧﻘﺶ ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ‬

‫اﻳﺸﺎن اﻳﻦ دو ﺟﻤﻠﻪ را ﺧﻄﺎب ﺑﻪ ﺟﻮاﻧﺎن ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻳﺎ ﻣﻌﺸﺮ اﻟﻔﺘﻴﺎن ﺣﺼ‪‬ﻨﻮا اﻋﺮاﺿﻜﻢ ﺑﺎﻻدب و دﻳﻨﻜﻢ‬ ‫ﺑﺎﻟﻌﻠﻢ«؛ ﺷﺮف و ﺣﻴﺜﻴﺖ اﻧﺴﺎﻧﻰ ﺧﻮد را ﺑﺎ ادب‪ ،‬و دﻳﻦ ﺧﻮد را ﺑﺎ داﻧﺶ ﺣﻔﻆ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺧﻴﻠﻰ ﺣﺮف‬ ‫ﻣﻬﻤ‪‬ﻰ اﺳﺖ‪ .‬داﻧﺶ‪ ،‬دﻳﻦ را ﺣﻔﻆ ﻣﻰﻛﻨﺪ؛ اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻖ اﺳﻼم اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺎل ﺑﮕﺬار ﻳﺎوهﮔﻮﻫﺎى ﻣﻌﺎﻧﺪ‪ ‬ﺑﺎ‬ ‫اﺳﻼم داﺋﻤﺎً درﺑﺎرهى اﻳﻦﻛﻪ اﺳﻼم ﺑﺎ ﻋﻠﻢ ﻛﻨﺎر ﻧﻤﻰآﻳﺪ‪ ،‬ﺣﺮف ﺑﺰﻧﻨﺪ‪ .‬ﺣﺪﻳﺚ دﻳﮕﺮ از ﻧﺒﻰ ﻣﻜﺮّم‬ ‫اﺳﻼم‪ ،‬ﺣﻀﺮت ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ ﺻﻠﻰاﻟﻠَّﻪﻋﻠﻴﻪوآﻟﻪوﺳﻠّﻢ اﺳﺖ‪» :‬ﻣﺎ ﻗﺴ‪‬ﻢ اﻟﻠَّﻪ ﻟﻠﻌﺒﺎد ﺷﻴﺌﺎً اﻓﻀﻞ ﻣﻦ اﻟﻌﻘﻞ«؛‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﻴﺎن ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺧﻮد ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰى را ﺑﺎارزﺷﺘﺮ از ﺧﺮدﻣﻨﺪى ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻧﻜﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪا‬ ‫ارزاق را ﺑﻴﻦ ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺧﻮد ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺮد؛ ﻫﻮا‪ ،‬آب‪ ،‬ﻋﻤﺮ و ﻟﺬّﺗﻬﺎ را‪» .‬ﻣﺎ ﺑﻨﺎ ﻣﻦ ﻧﻌﻤﺘﻪ ﻓﻤﻦ اﻟﻠَّﻪ«؛ ﻫﻤﻪ‬ ‫ﻣﺎل ﺧﺪاﺳﺖ‪.‬‬ ‫در ﻣﻴﺎن اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﻧﻌﻤﺖ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن و رﻧﮕﺎرﻧﮓ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻬﺎدت ﻧﺒﻰ‪ ‬اﺳﻼم ﻣﻴﺎن ﺑﻨﺪﮔﺎن ﻫﻴﭻ ﻧﻌﻤﺘﻰ ﺑﻪ‬ ‫ارزش ﺧﺮدﻣﻨﺪى ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻌﺪ ﺟﻤﻠﻪﻫﺎﻳﻰ دارﻧﺪ ﻛﻪ ﭼﻮن ﻃﻮﻻﻧﻰ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬آن ﺟﻤﻠﻪﻫﺎ را‬ ‫ﻧﻤﻰﺧﻮاﻧﻢ‪ .‬در آﺧﺮ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ‪» :‬وﻻ ﺑﻌﺚ اﻟﻠَّﻪ رﺳﻮﻻً وﻻ ﻧﺒﻴﺎً ﺣﺘﻰ ﻳﺴﺘﻜﻤﻞ اﻟﻌﻘﻞ«؛ ﺧﺪاى ﻣﺘﻌﺎل‬ ‫ﻫﻴﭻ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮى را در ﻃﻮل ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﻪ ﻣﻴﺎن ﻣﺮدم ﻧﻔﺮﺳﺘﺎد‪ ،‬ﻣﮕﺮ ﺑﺪﻳﻦ ﻫﺪف و ﻣﻘﺼﻮد ﻛﻪ ﺧﺮد را در‬ ‫ﻣﻴﺎن ﻣﺮدم ﻛﺎﻣﻞ ﻛﻨﺪ‪ .‬در ﺧﻄﺒﻪى ﻧﻬﺞاﻟﺒﻼﻏﻪ ﻫﻢ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاى ﻣﺘﻌﺎل ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ را ﻓﺮﺳﺘﺎد »و ﻳﺜﻴﺮوا‬ ‫ﻟﻬﻢ دﻓﺎﺋﻦ اﻟﻌﻘﻮل«؛ ﺗﺎ ﮔﻨﺠﻴﻨﻪﻫﺎى ﺧﺮد را در ﻣﻴﺎن اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﺑﺮﺷﻮراﻧﻨﺪ؛ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺰاﻧﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺧﺮد ﺑﺮاى ﭼﻴﺴﺖ؟ اﻳﻦ ﺧﺮد ﺑﺮاى ﭘﻴﺪا ﻛﺮدن راه زﻧﺪﮔﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﻓﻜﺮ ﻛﺮد؛ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺗﺤﻠﻴﻞ و‬ ‫ﺳﻨﺠﺶ راه زﻧﺪﮔﻰ را ﭘﻴﺪا ﻛﺮد‪ .‬ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﺗﻮﺻﻴﻪى ﻣﻦ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺟﻮاﻧﺎن ﻋﺰﻳﺰم ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻋﻠﻢ ﻣﻘﻮﻟﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻤﻲ اﺳﺖ‬

‫ﻋﻠﻢ ﻣﻘﻮﻟﻪى ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻤﻰ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺮوز اﻧﺴﺎن وﻗﺘﻰ ﺑﻪ راهﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮاى ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﺸﻮر ﻧﮕﺎه‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻰﺑﻴﻨﺪ ﻫﻤﻪ ﻣﻨﺘﻬﻰ ﻣﻰﺷﻮد ﺑﻪ ﻋﻠﻢ‪ .‬ﻟﻌﻨﺖ ﺧﺪا ﺑﺮ ﻛﺴﺎﻧﻰﻛﻪ در ﻃﻮل دهﻫﺎ ﺳﺎل ﻛﺸﻮر را از‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰ ﺑﺎز داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬وﻗﺘﻰ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻓﻨﺎورى را ﻫﻢ ﺑﺎ‬ ‫ﺧﻮدش ﻣﻰآورد‪ ،‬و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻓﻨﺎورى ﻫﻢ ﻛﺸﻮر را روﻧﻖ ﻣﻰدﻫﺪ و در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻧﺸﺎط ﺑﻪوﺟﻮد‬ ‫ﻣﻰآورد‪ .‬اﮔﺮ ﻋﻠﻢ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻴﭻﭼﻴﺰ ﻧﻴﺴﺖ؛ و اﮔﺮ ﻓﻨﺎورى ﻫﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻓﻨﺎورىِ ﻋﺎرﻳﻪﻳﻰ و دروﻏﻰ و‬ ‫وامﮔﺮﻓﺘﻪى از دﻳﮕﺮان اﺳﺖ؛ ﻣﺜﻞ ﺻﻨﻌﺖﻫﺎى ﻣﻮﻧﺘﺎژى ﻛﻪ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻋﻠﻢ را ﺑﺎﻳﺪ روﻳﺎﻧﻴﺪ‪ .‬ﺑﻪﻧﻈﺮ‬ ‫ﻣﻦ رﺳﺎﻧﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ در ﻧﻬﻀﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ و ﻓﻜﺮ و ﻧﻈﺮﻳﻪ و اﻧﺪﻳﺸﻪ در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ‪ -‬ﭼﻪ در‬ ‫‪ -1‬ﺑﻴﺎﻧﺎت در ﺟﻤﻊ اﺳﺘﺎدان و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻗﺰوﻳﻦ‪82/9/26 -‬‬

‫‪9‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‬

‫زﻣﻴﻨﻪى ﻓﻨﻰ و ﭼﻪ در زﻣﻴﻨﻪى اﻧﺴﺎﻧﻰ و ﻏﻴﺮه ‪ -‬ﻧﻘﺶ اﻳﻔﺎ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺧﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ و ﻓﻜﺮ‬ ‫و ﻧﻈﺮﻳﻪ را ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰىﺷﺪه دﻧﺒﺎل ﻛﻨﻴﺪ؛ ﺑﻪ ﺑﺤﺜﻬﺎى ﻣﻨﻄﻘﻰ و ﻣﻔﻴﺪ داﻣﻦ ﺑﺰﻧﻴﺪ؛ ﻛﺮﺳﻰﻫﺎى ﻧﻮآورى را‬ ‫ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﻰ ﻛﻨﻴﺪ و ﭼﻬﺮهﻫﺎى ﻋﻠﻤﻰِ ﻧﻮآورِ ﺧﻮب را ﻣﻄﺮح ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺧﺪا رﺣﻤﺖ ﻛﻨﺪ آﻗﺎى اﺣﻤﺪ ﺑﻴﺮﺷﻚ را ‪ -‬ﻧﻤﻰداﻧﻢ ﺷﻤﺎﻫﺎ ﺑﺎ اﻳﺸﺎن آﺷﻨﺎ ﺑﻮدﻳﺪ ﻳﺎ ﻧﻪ ‪ -‬ﭘﻴﺮﻣﺮد ﺟﺎﻟﺒﻰ‬ ‫ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺎ ﭘﻴﺮىِ اﻳﺸﺎن را دﻳﺪﻳﻢ و درك ﻛﺮدﻳﻢ؛ اﮔﺮﭼﻪ از ﻧﻮﺟﻮاﻧﻰ ﺑﺎ اﺳﻢ و ﻛﺘﺎﺑﻬﺎى اﻳﺸﺎن در ﻣﺪرﺳﻪ‬ ‫آﺷﻨﺎ ﺑﻮدﻳﻢ‪ .‬ﭘﻴﺮﻣﺮد در ﻧﻮد و ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻟﮕﻰ‪ ،‬ﭘ‪‬ﺮ ﺗﺤﺮك و ﭘ‪‬ﺮﺗﻼش ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻦ از او ﺧﻴﻠﻰ ﺧﻮﺷﻢ ﻣﻰآﻣﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﺸﺎن ﺑﺎ ﻣﻦ ﻫﻢ ﻣﻼﻗﺎت ﻛﺮده ﺑﻮد‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻣﻦ از اﻳﻦ ﭘﻴﺮﻣﺮد دﻳﺪم و ﺧﻴﻠﻰ ﻟﺬت‬ ‫ﺑﺮدم‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺘﻰ ﺑﺎ او ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﻛﺮد و ﮔﺰارﺷﮕﺮ ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ‬ ‫ﺗﻮﺻﻴﻪﻳﻰ ﺑﻪ ﺟﻮاﻧﻬﺎ ﺑﻜﻨﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﻴﺮﻣﺮد ﻣﺜﻞ ﻳﻚ ﺟﻮان‪ ،‬ﺟﻮاﻧﻬﺎ را ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻛﺮد ﺑﻪ درس ﺧﻮاﻧﺪن و‬ ‫ﻋﻠﻢ آﻣﻮﺧﺘﻦ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﺧﻴﻠﻰ ﺧﻮﺷﺤﺎل ﺷﺪم‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ از ﻃﺮف ﻣﻦ ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ ﻫﻤﻴﻦ دو ﻛﻠﻤﻪ ﺗﻮﺻﻴﻪ‪ ،‬از آﻗﺎى اﺣﻤﺪ ﺑﻴﺮﺷﻚ‬ ‫ﺗﺸﻜﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﻳﻚ ﭘﻴﺮﻣﺮد‪ ‬ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻪ ﻋﻠﻢ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰ و ﺗﺤﺮك ﺟﻮاﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻳﻚ ﺟﻤﻠﻪ ﺣﺮﻓﺶ‬ ‫ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﻳﻚ ﻋﺎﻟﻢ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﮕﺬارد‪ .‬ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﺷﻤﺎ در ﻣﻘﻮﻟﻪى ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻣﻄﻠﻘﺎً ﺑﻰﻃﺮف ﻧﻴﺴﺘﻴﺪ؛ ﺟﺰو‬ ‫ﻣﺴﺆوﻟﻴﺘﻬﺎى ﻣﻬﻢ ﺷﻤﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺴﺄﻟﻪى ﻋﻠﻢ را دﻧﺒﺎل ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫‪10‬‬

‫* ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻠﻢ را در ﻛﺸﻮر اﺣﻴﺎ ﻛﻨﻴﻢ‬

‫ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﻦ آﻧﭽﻪ اﺻﻞ ﻗﻀﻴﻪ اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﻪ اﻫﻤﻴﺖ ﺟﺎﻳﮕﺎه داﻧﺸﮕﺎه و ﻋﻠﻢ‪ ،‬از ﺑﻦ دﻧﺪان‬ ‫اﻳﻤﺎن ﺑﻴﺎورﻳﻢ‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎرى از ﻛﺎرﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺠﺎم ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮدى ﺧﻮد اﻧﺠﺎم ﺧﻮاﻫﺪ‬ ‫ﮔﺮﻓﺖ‪» .‬ﻣﺎ« ﻛﻪ ﻣﻰﮔﻮﻳﻢ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ ﻫﻢ ﺷﻤﺎ ﻣﺴﺆوﻻن داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪ ،‬ﻫﻢ ﻣﺴﺆوﻻن وزارت ﻋﻠﻮم‪ ،‬ﻫﻢ‬ ‫ﻣﺴﺆوﻻن وزارت ﺑﻬﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﻫﻢ ﻣﺴﺆوﻻن ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى‪ ،‬و ﻫﻢ ﻣﺴﺆوﻻن ارﺷﺪ‪‬‬ ‫ﻛﻼنﻧﮕﺮ و ﻛﻼنرﻓﺘﺎر در ﻛﻞ ﻛﺸﻮر ﺑﺎور ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻋﻠﻢ ‪ -‬ﻛﻪ ﻳﻜﻰ از ارﻛﺎن ﻣﻬﻢ آن‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه اﺳﺖ ‪-‬‬ ‫ﭼﻪ ﻧﻘﺸﻰ ﺑﺮاى اﻣﺮوز و ﻓﺮداى ﻛﺸﻮر دارد‪.‬‬ ‫ﭼﺮا ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﺪﻳﻬﻰ را ﺑﺎور ﻛﻨﻴﻢ؟ زﻳﺮا ﻋﻠﻰرﻏﻢ اﻳﻦﻛﻪ ﺳﻮاﺑﻖ ﻋﻠﻤﻰ ﻓﺮاواﻧﻰ داﺷﺘﻪاﻳﻢ و در‬ ‫ﻃﻮل دوران ﻣﺪﻳﺪى از ﺗﺎرﻳﺨﻤﺎن در دﻧﻴﺎ ﺑﻪ اﻫﻞ ﻋﻠﻢ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪهاﻳﻢ‪ ،‬در ﻳﻜﻰ دو ﻗﺮن اﺧﻴﺮ ﻛﻪ‬ ‫ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎى اﺳﺘﻌﻤﺎرى و ﺳﻴﺎﺳﻰ و ﺟﻬﺎﻧﺨﻮارى و ﺗﺴﺨﻴﺮ دﻧﻴﺎ ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪى ﻗﺪرﺗﻬﺎى ﻏﺮﺑﻰ در دﻧﻴﺎ راه‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار رﺋﻴﺲ و ﻣﺪﻳﺮان ﺳﺎزﻣﺎن ﺻﺪا وﺳﻴﻤﺎ‪83/9/11 -‬‬

‫‪ .1‬اﻫﻤﻴﺖ و ﻧﻘﺶ ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ‬

‫اﻓﺘﺎد‪ ،‬ﺑﺮ اﺛﺮ ﺳﻴﺎﺳﺘﻬﺎى آﻧﻬﺎ ﻣﺎ ﺑﻪ ﻋﻠﻢ ﻳﺎ ﺑﻰاﻋﺘﻨﺎ ﺷﺪﻳﻢ‪ ،‬ﻳﺎ از ﺗﺤﺼﻴﻞ آن ﻧﻮﻣﻴﺪ ﺷﺪﻳﻢ‪ ،‬ﻳﺎ در روﺷﻬﺎى‬ ‫آن ﺧﻄﺎ ﻛﺮدﻳﻢ؛ ﻟﺬا ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺷﺪه اﻳﻦ‪ .‬ﺑﺎ ﻫﻤﺖ‪ ‬ﺧﻮد ﻣﻌﺠﺰهآﻓﺮﻳﻨﻰ ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ در دورهﻳﻰ در اﻳﻦ ﻛﺸﻮر‬ ‫داراﻟﻔﻨﻮن اﻳﺠﺎد ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﻣﺎ اﻣﺮوز ﻫﻢ ﺣﺘّﻰ ﻳﻜﻰ از اﻓﺘﺨﺎرات اﻣﻴﺮﻛﺒﻴﺮ را ﺗﺄﺳﻴﺲ داراﻟﻔﻨﻮن‬ ‫ﻣﻰداﻧﻴﻢ‪ .‬ﻣﮕﺮ داراﻟﻔﻨﻮن در ﻗﺒﺎل آن ﺣﺠﻢ ﻋﻈﻴﻢ و ﺗﺎرﻳﺦ ﻋﻤﻴﻖ و ﻋﺮﻳﻘﻰ ﻛﻪ ﻣﻠﺖ ﻣﺎ در ﻋﻠﻢ داﺷﺘﻪ‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻴﺴﺖ؟ اﻳﻦﻗﺪر ﻣﺎ ﻋﻘﺐ ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ ﺷﺪﻳﻢ‪ .‬ﻳﺎ ﺑﻰﻫﻤﺘﻰ ﻛﺮدﻳﻢ و ﻳﺎ ﺑﻰﺗﻮﺟﻬﻰ‪ ،‬و ﺑﺎﻻﺧﺮه‬ ‫وﺿﻊ ﻣﺎ ﺑﻪ ﻛﻴﻔﻴﺘﻰ رﺳﻴﺪه ﻛﻪ ﺷﻤﺎﻫﺎ از آن آﮔﺎﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺎ اﻣﺮوز ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻋﻠﻢ ﻫﻤﭽﻨﺎنﻛﻪ در ﻳﻚ ﻓﺮد ﻋﺰتﻧﻔﺲ و اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ ﻣﻰآﻓﺮﻳﻨﺪ‪ ،‬در‬ ‫ﻳﻚ ﻣﻠﺖ ﻫﻢ ﻋﻴﻨﺎً ﻫﻤﻴﻦ ﻛﺎر را ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﻳﻚ اﻧﺴﺎن ﻋﺎﻟﻢ ﻛﻪ ﺑﺮاى ﺧﻮدش ﺟﺎﻳﮕﺎﻫﻰ در‬ ‫ﻣﻌﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰ ﻗﺎﺋﻞ اﺳﺖ‪ ،‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻫﺮ ﻗﺪرت ﭘﻮﻟﻰ و ﺳﻴﺎﺳﻰﻳﻰ ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬در ﻇﺎﻫﺮ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‬ ‫اﻟﺰاﻣﺎﺗﻰ او را ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﻛﺮﻧﺶﻫﺎ و ﻛﻮﺗﺎهآﻣﺪنﻫﺎﻳﻰ ﺑﻜﻨﺪ؛ اﻣﺎ در دلِ ﺧﻮد ﺑﺮاى ﺧﻮدش ﻋﺰت ﻗﺎﺋﻞ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻮﺟﻮدىِ ﺧﻮدش را ﺑﺎ ﺗﻬﻴﺪﺳﺘﻰِ ﻃﺮف ﻣﻘﺎﺑﻠﺶ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻟﺬا اﺣﺴﺎس ﻋﺰت و اﺣﺴﺎس‬ ‫اﻋﺘﻤﺎدﺑﻪﻧﻔﺲ و اﺣﺴﺎس ﻏﺮور ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻣﻠﺖ ﻫﻢ ﻋﻴﻨﺎً ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻠﺘﻰ ﻛﻪ از ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ‬ ‫ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮد‪ ،‬ﻓﺘﻮﺣﺎت ﻋﻠﻤﻰ داﺷﺖ و ﺗﻮاﻧﺴﺖ در دﻧﻴﺎ در ﻋﻠﻢ ﻧﻮآﻓﺮﻳﻨﻰ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮر ﻃﺒﻴﻌﻰ داراى‬ ‫اﻋﺘﻤﺎدﺑﻪﻧﻔﺲ و ﻋﺰتﻧﻔﺲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﻋﺰتﻧﻔﺲ و اﻳﻦ اﻋﺘﻤﺎدﺑﻪﻧﻔﺲ در ﻣﻠﺘﻰ ﭘﺪﻳﺪ آﻣﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﺴﻴﺎرى از ﻣﺸﻜﻼت او ﺣﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ؛ ﻛﺎرﻫﺎى ﺑﺰرگ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻄﺮﭘﺬﻳﺮىﻫﺎ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬در ﻣﻴﺪاﻧﻬﺎى‬ ‫دﺷﻮار ﻗﺪم ﻣﻰﮔﺬارد و ﻛﻮهﻫﺎ را از ﺟﺎ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬ﻛﻠﻴﺪ اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ ﻋﻠﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻠﻢ را در ﻛﺸﻮر‬ ‫اﺣﻴﺎ ﻛﻨﻴﻢ؛ اﻳﻦ‪ ،‬ﻧﻘﻄﻪى اﺻﻠﻰ ﻣﺴﺄﻟﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﻋﻠﻢ ﻣﺎدى ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻰ ﻫﻢ ﻣﻘﻮﻟﻪى ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻤﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ انﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ اﮔﺮ در ﺧﻼل‬ ‫ﺻﺤﺒﺖ ﻳﺎدم ﺑﻮد‪ ،‬ﻋﺮض ﺧﻮاﻫﻢ ﻛﺮد‪ .‬در ﻫﻤﻪى رﺷﺘﻪﻫﺎى ﻋﻠﻮم‪ ،‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى ﺣﻘﻴﻘﻰ ﻛﻠﻤﻪ‪،‬‬ ‫اﺣﺴﺎس ﻋﺰتﻧﻔﺲ‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﻣﻮﻟﺪ ﻋﻠﻢ ﺑﻮدن و ﻓﺘﻮﺣﺎت ﻋﻠﻤﻰ اﻳﺠﺎد ﻛﺮدن را در ﺧﻮد ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻳﻚ‬ ‫ﻣﻠﺖ و ﻳﻚ ﺟﺎﻣﻌﻪى ﻋﻠﻤﻰ ﺑﻪوﺟﻮد ﺑﻴﺎورﻳﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎرِ ﻛﻴﺴﺖ؟ ﻳﻜﻰ از ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ارﻛﺎﻧﺶ‬ ‫داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻦﻛﻪ ﺑﻨﺪه روى رﻓﺖوآﻣﺪ ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ و ﺗﻜﺮﻳﻢ اﺳﺘﺎدان و ﻣﺪﻳﺮان داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ اﺻﺮار دارم و ﻫﻢ‬ ‫ﺧﻮدم ﺗﺎ ﺣﺪ ﻣﻴﺴﻮر و ﻣﻘﺪور‪ ،‬و ﻫﻢ ﺑﻪ ﻣﺴﺆوﻻن ﻛﺸﻮر ﻫﻤﻴﺸﻪ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ و ﺟﻮاﻣﻊ ﻋﻠﻤﻰ‬ ‫و ﺷﻨﻴﺪن ﺳﺨﻦ اﻳﻨﻬﺎ را ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻰﻛﻨﻢ‪ ،‬ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻰداﻧﻢ اﻳﻦ ﻳﻜﻰ از ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ‬

‫‪11‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‬

‫درﻳﭽﻪﻫﺎﻳﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﻛﺸﻮر ﻣﺎ را از آن وﺿﻌﻰ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺑﻴﻤﺎرىِ ﻣﺰﻣﻦ در آن ﺑﻪوﺟﻮد‬ ‫آوردﻧﺪ و ﺑﺤﻤﺪاﻟﻠَّﻪ ﺑﺎ اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﺗﺤﻮل ﻋﻈﻴﻤﻰ در آن ﺑﻪوﺟﻮد آﻣﺪ‪ ،‬ﻧﺠﺎت ﺑﺒﺨﺸﺪ و ﭘﻴﺶ ﺑﺒﺮد‪ .‬اﻳﻦ‪،‬‬ ‫ﺣﺮف اﺻﻠﻰ ﻣﺎﺳﺖ‪.‬‬ ‫داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻋﻠﻢ اﻫﻤﻴﺖ ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ .‬اﻫﻤﻴﺖ دادن‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﻳﻚ اﻣﺮ ﻗﻠﺒﻰ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻋﻤﻞ ﻻزم دارد‪ .‬اﻳﻦ‬ ‫ﻋﻤﻞ‪ ،‬ﻣﻘﺪﻣﺎت و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى و اﻫﺘﻤﺎم ﺷﺪﻳﺪ ﻻزم دارد‪ .‬ﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاﺷﺘﻦ از وﻗﺖ و اﻣﻜﺎﻧﺎت داﻧﺸﮕﺎه‬ ‫ﺑﺮاى ﻫﺮ ﻛﺎر ﻏﻴﺮﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮر ﻃﺒﻴﻌﻰ از اﻳﻦ اﻫﺘﻤﺎم ﻋﻠﻤﻰ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺎﺳﺖ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﻳﻚوﻗﺖ آن ﻛﺎر‪،‬‬ ‫ﻻزم و در ﺣﺪ ﺿﺮورت اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻌﻰ ﻧﺪارد؛ اﻣﺎ اﻓﺮاط در آن ﻛﺎرﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﺮاﻳﺶ ﻋﻠﻤﻰ و ﺣﺮﻛﺖ‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ و ﺳﺎزﻧﺪﮔﻰ و ﺑﻪ دﻧﺒﺎﻟﺶ ﺑﺎﻟﻨﺪﮔﻰِ ﻋﻠﻤﻰ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﻪ آن ﻧﻴﺎز دارﻳﻢ‪ ،‬ﻟﻄﻤﻪ ﺧﻮاﻫﺪ زد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻣﻠﺘﻬﺎ ﺑﻪ داﻧﺶ‪ ،‬ﻓﻨﺎوري‪ ،‬اﺑﺘﻜﺎر و ﺧﻼﻗﻴﺖ ﻓﻜﺮ ﻛﻨﻨﺪ‬

‫ﻗﺪرﺗﻬﺎى ﺗﻮﺳﻌﻪﻃﻠﺐ ﺟﻬﺎﻧﻰ و ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻰ‪ ،‬ﻫﻤﻪى دﻧﻴﺎ را ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺧﻮدﺷﺎن ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ؛ از ﻋﻠﻢ و‬ ‫ﺳﻮاد و اﺑﺘﻜﺎر و ﺧﻼﻗﻴﺖ ﻣﻠﺘﻬﺎ ﺑﻴﺰارﻧﺪ؛ ﺑﺮاى اﻳﻦﻛﻪ ﺳﺮرﺷﺘﻪى ﻛﺎر دﺳﺖ ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﺎﻗﻰ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪.‬‬ ‫وﻇﻴﻔﻪى اﺻﻠﻰ ﻣﻠﺘﻬﺎ در ﻫﺮ ﻧﻘﻄﻪﻳﻰ از دﻧﻴﺎ ﻛﻪ ﻫﻨﻮز از ﻗﺎﻓﻠﻪى ﻋﻠﻢ و ﺗﻤﺪن ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪهاﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ داﻧﺶ‪ ،‬ﻓﻨﺎورى‪ ،‬اﺑﺘﻜﺎر و ﺧﻼﻗﻴﺖ ﻓﻜﺮ ﻛﻨﻨﺪ؛ ﻛﺎر و ﺗﻼش ﻛﻨﻨﺪ و ﺷﺐ و روزِ ﺧﻮدﺷﺎن‬ ‫‪12‬‬

‫را ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺮاى ﻛﺸﻮر و ﻣﻠﺘﺸﺎن ﻋﺰت ﺑﻴﺎﻓﺮﻳﻨﻨﺪ‪ .‬وﻇﻴﻔﻪى ﻣﺴﺆوﻻن ﻛﺸﻮر ﻫﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫ﻫﻢ اﻳﻦ ﺣﺮﻛﺖ را ﺗﺸﻮﻳﻖ و ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻛﻨﻨﺪ و ﻣﻮاﻧﻊ را از ﺳﺮ راه آن ﺑﺮدارﻧﺪ‪ ،‬و ﻫﻢ ﺗﺮﺗﻴﺒﻰ ﺑﺪﻫﻨﺪ ﻛﻪ‬ ‫ﻣﺤﺼﻮل اﻳﻦ ﺗﻼش در اﺧﺘﻴﺎر ﻫﻤﻪى ﻣﻠﺖ ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮد؛ ﻫﻤﻪى ﻗﺸﺮﻫﺎى ﺟﺎﻣﻌﻪ از آن ﺑﻬﺮهﻣﻨﺪ و‬ ‫ﻣﻨﺘﻔﻊ ﺷﻮﻧﺪ؛ ﻣﻴﺪان ﻛﺎر و ﺗﻼش و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺑﺎز ﺑﺎﺷﺪ و اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ وارد ﻣﻴﺪان‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﺑﻪ ﻫﻤﻪى ﺟﻮاﻧﺎن و ﻫﻤﻪى ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ در راه ﻋﻠﻢ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺆﻛﺪاً ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻰﻛﻨﻢ ﻛﻪ‬ ‫رﺷﺘﻪى ﻋﻠﻢ و ﺗﺤﻘﻴﻖ و ﻧﻮآورى در داﻧﺶ و زﻧﺪه ﻛﺮدن روح اﺑﺘﻜﺎر و ﺧﻼﻗﻴﺖ و آﻓﺮﻳﻨﺶ دروﻧﻰ و‬ ‫ﺣﻘﻴﻘﻰ ﺧﻮد را رﻫﺎ ﻧﻜﻨﻨﺪ‪ .‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ و اﺑﺘﻜﺎر و ﻧﻮآورى و ﺧﻼﻗﻴﺖ‪ ،‬اﺳﺎس ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﻧﺴﺎن و زﻧﺪﮔﻰ‬ ‫اﻧﺴﺎﻧﻰ اﺳﺖ‪ .‬دﺳﺖﻧﺸﺎﻧﺪهﻫﺎى دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎى ﻗﺪرت در ﮔﺬﺷﺘﻪ در ﻛﺸﻮر ﻣﺎ و اﻣﺮوز در ﺑﺴﻴﺎرى از‬ ‫ﻛﺸﻮرﻫﺎى واﺑﺴﺘﻪى اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺳﻌﻰ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﺗﻘﻠﻴﺪ را ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ و اﺑﺘﻜﺎر ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ‬ ‫ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻳﻰ را ﺑﻪ ﻛﺸﻮرى ﻣﻰدﻫﻨﺪ ‪ -‬اﻟﺒﺘﻪ ﭘﻮل ﮔﺰاﻓﻰ ﻫﻢ از آن ﻛﺸﻮر ﻣﻰﮔﻴﺮﻧﺪ ‪ -‬اﻣﺎ اﺑﺘﻜﺎر ﻋﻤﻞ‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار وزﻳﺮ ﻋﻠﻮم و رؤﺳﺎي داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪83/10/17 -‬‬

‫‪ .1‬اﻫﻤﻴﺖ و ﻧﻘﺶ ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ‬

‫دﺳﺖ ﺧﻮد آﻧﻬﺎﺳﺖ؛ اﻣﻜﺎن رﺷﺪ و ﺧﻼﻗﻴﺖ و ﻧﻮآورى ﻧﻤﻰدﻫﻨﺪ؛ ﻛﻤﺎاﻳﻦﻛﻪ در اﻳﺮانِ ﻃﺎﻏﻮﺗﻰِ‬ ‫دﻳﺮوزِ ﻣﺎ اﻳﻦﻃﻮر ﺑﻮد؛ اﺟﺎزه ﻧﻤﻰدادﻧﺪ ﻧﻴﺮوﻫﺎى ﺑﺎاﺳﺘﻌﺪاد داﺧﻠﻰ در اﻳﻦ ﻣﻴﺪانﻫﺎ رﺷﺪ ﻛﻨﻨﺪ و‬ ‫ﭘﺮورش ﻳﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺮوز ورق ﺑﺮﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ؛ ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﻰ ﻣﻴﺪان رﺷﺪ را ﺑﺮاى ﻫﻤﻪ ﺑﺎز ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎﻳﻴﻢ و ﻫﻤﺘﻤﺎن‪،‬‬ ‫ﻣﺎﻳﻴﻢ و ﺗﻼﺷﻤﺎن‪ ،‬ﻣﺎﻳﻴﻢ و اﺑﺘﻜﺎر و ﺧﻼﻗﻴﺘﻤﺎن ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ‪ .‬اﮔﺮ ﺗﻼش ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺧﻮاﻫﻴﻢ رﺳﻴﺪ؛‬ ‫اﻳﻦ وﻋﺪهى ﻻﻳﺘﺨﻠﻒ اﻟﻬﻰ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺗﻼش ﻧﻜﻨﻴﻢ‪ ،‬اﮔﺮ ﻛﻮﺗﺎﻫﻰ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬اﮔﺮ ﺧﻄﻮط ﻣﻌﻨﻮى و اﺧﻼﻗﻰ‬ ‫را در ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻣﺎدى ﺑﻪ دﺳﺖ ﻓﺮاﻣﻮﺷﻰ ﺑﺴﭙﺎرﻳﻢ‪ ،‬اﻟﺒﺘﻪ رﺣﻤﺖ اﻟﻬﻰ از ﻣﺎ ﺳﻠﺐ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫رﺣﻤﺖ اﻟﻬﻰ را ﺑﺮاى ﺧﻮد ﺟﻠﺐ ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* زﻳﺮﺑﻨﺎي اﻗﺘﺪار ﻛﺸﻮر ﻗﺪرت ﻋﻠﻤﻲ اﺳﺖ‬

‫ﻗﺪرﺗﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ در ﺑﺨﺶﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪوﺟﻮد ﺑﻴﺎورﻳﻢ‪ ،‬در درﺟﻪى اول ﻗﺪرت ﻋﻠﻤﻰ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ دارﻧﺪ‪ .‬ﻳﻜﻰ از آﻗﺎﻳﺎن اﻳﻦﺟﺎ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻴﺎﻳﻴﻢ ﭘﻴﻤﺎن ﺧﻠﻊ ﺳﻼح را‬ ‫ﺑﻪ ﺟﺎى ﭘﻴﻤﺎن ﻋﺪم اﺷﺎﻋﻪى ﺳﻼحﻫﺎى ﻫﺴﺘﻪﻳﻰ ‪ -‬ﻛﻪ ان‪.‬ﭘﻰ‪.‬ﺗﻰ اﺳﺖ ‪ -‬در دﻧﻴﺎ ﻣﻄﺮح ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ‬ ‫اﻳﺪهى ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮب و ﺟﺎﻟﺒﻰ اﺳﺖ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻨﺶ ﻫﻢ ﺧﻴﻠﻰ آﺳﺎن اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﻳﻚ ﭘﻴﻤﺎن ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻰ ﺑﺎ ﮔﻔﺘﻦ‬ ‫ﻣﻴﺎن ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ ﻛﻪ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻧﻤﻰﺷﻮد؛ ﻳﻚ ﻧﻴﺮوى ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻰ ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ ﺗﺎ اﻳﻦ را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻳﻚ ﭘﻴﻤﺎن‬ ‫ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻰ درﺑﻴﺎورد‪ .‬اﻣﺮﻳﻜﺎ و ﺷﻮروى ﺳﺎﺑﻖ ‪ -‬دو ﻗﺪرت درﺟﻪى ﻳﻚ آن روز ‪ -‬ﻧﺸﺴﺘﻨﺪ راﺟﻊ ﺑﻪ‬ ‫ﺧﻠﻊ ﺳﻼح ﺑﺎ ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ ﺗﻮاﻓﻖ ﻛﺮدﻧﺪ؛ اﻣﺎ ﭼﻮن ارادهى ﻋﻤﻞ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﻧﺸﺪ‪ .‬ﻛﻰ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﭘﻴﻤﺎﻧﻰ را ﺑﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان ﭘﻴﻤﺎن ﺧﻠﻊ ﺳﻼح ﻣﻄﺮح ﻛﻨﺪ‪ ،‬در وﺳﻂ ﺑﮕﺬارد و ﻛﺸﻮرﻫﺎى دﻧﻴﺎ را ﻣﻮﻇﻒ ﻛﻨﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﭘﻴﻤﺎن‬ ‫ﭘﺎﻳﺒﻨﺪ ﺑﺎﺷﻨﺪ؟ ‪ -‬اﻟﺒﺘﻪ ﻧﻪ ﻣﻮﻇﻒ‪ ‬ﺣﺘﻤﺎً ﺑﻪ زور ﺳﻼح‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ زور ﺳﻴﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ زور ﮔﻔﺘﻤﺎن ﻣﺴﻠﻂ‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ‪ ،‬ﺑﻪ زور ﺗﻐﻠﻴﺐ ﻫﻮﻳﺖ و ﺷﺨﺼﻴﺖ ﻣﻠﻰ ‪ -‬ﻳﻚ ﻛﺸﻮر ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻗﺪرت ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﻳﺮان اﺳﻼﻣﻰ ﺑﺘﻮاﻧﺪ در زﻣﻴﻨﻪى ﻋﻠﻤﻰ ﺳﺨﻦ ﺧﻮدش را در ﺣﺪ ﺳﺨﻨﺎن اول‬ ‫دﻧﻴﺎ درﺑﻴﺎورد‪ ،‬ﻛﺎر ﺷﺪﻧﻰ اﺳﺖ؛ ﭼﻮن ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﺛﺮوت ﻫﻢ اﻳﺠﺎد ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻗﺪرت ﻧﻈﺎﻣﻰ ﻫﻢ اﻳﺠﺎد ﻣﻰﻛﻨﺪ‪،‬‬ ‫اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ ﻫﻢ اﻳﺠﺎد ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﺎرﻫﺎ ﮔﻔﺘﻪام‪ ،‬ﺑﺎز ﻫﻢ ﻣﻰﮔﻮﻳﻢ و ﺑﺎز ﻫﻢ ﺑﺎرﻫﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺧﻮاﻫﻢ‬ ‫ﻛﺮد ﻛﻪ ﭘﺎﻳﻪ و زﻳﺮﺑﻨﺎى اﻗﺘﺪار آﻳﻨﺪهى ﺷﻤﺎ ﻣﻠﺖ ﻋﺰﻳﺰ در ﻗﺪرت ﻋﻠﻤﻰ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻣﺠﺘﻤﻊ ﻣﺲ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ‪84/2/18 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار ﺟﻤﻌﻲ از داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺑﺮﮔﺰﻳﺪه و ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﺗﺸﻜﻞﻫﺎي داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ‪84/7/24 -‬‬

‫‪2‬‬

‫‪13‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‬

‫* اﻗﺘﺪار ﻋﻠﻤﻲ ﭘﺎﻳﻪ ﻗﺪرت ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ اﺳﺖ‬

‫اﻣﺮوز ﻛﺴﺎﻧﻰ در دﻧﻴﺎ زور ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻼف ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻰ رﻓﺘﺎر ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬وﻗﻴﺤﺎﻧﻪﺗﺮﻳﻦ ﻣﻮﺿﻊ را‬ ‫در دﻧﻴﺎى ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻰ اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﻣﻠﺖﻫﺎ و دوﻟﺖﻫﺎ ‪ -‬ﻣﻰﮔﻴﺮﻧﺪ و ﺧﺠﺎﻟﺖ ﻫﻢ ﻧﻤﻰﻛﺸﻨﺪ؛ ﺳﺮﺷﺎن‬ ‫را ﻫﻢ ﺑﺎﻻ ﻣﻰﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﭼﺮا؟ ﭼﻮن ﻗﺪرت دارﻧﺪ؛ ﻗﺪرت اﻗﺘﺼﺎدى و ﺳﻴﺎﺳﻰ )ﻛﻪ از اﻗﺘﺼﺎدى ﻧﺎﺷﻰ‬ ‫ﻣﻰﺷﻮد( و ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻫﻤﻪى اﻳﻨﻬﺎ‪ ،‬ﻗﺪرت ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﻨﺸﺄ ﻫﻤﻪى اﻳﻨﻬﺎﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻣﻨﺸﺄ ﻗﺪرت‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدى و ﺳﻴﺎﺳﻰﺷﺎن ﻫﻢ ﻗﺪرت ﻋﻠﻤﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ اﻳﻦ ﻃﺮف دﻧﻴﺎ ﺣﺮفﻫﺎى ﺣﻖّ زﻳﺎدى دارﻳﻢ؛‬ ‫ﺣﺮﻓﻤﺎن را ﺷﺠﺎﻋﺎﻧﻪ ﻣﻰزﻧﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻨﻄﻘﻤﺎن را در ﺻﺤﻨﻪﻫﺎى روﻳﺎروﻳﻰِ ﻣﻨﻄﻘﻰ ﻫﻢ اﺛﺒﺎت ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬در‬ ‫ﻋﻤﻞ ﻫﻢ اﻟﺒﺘﻪ ﭼﻮن ﺗﻮﻓﻴﻖ اﻟﻬﻰ ﺷﺎﻣﻞ ﺣﺎل اﻳﻦ ﻣﻠﺖ ﺷﺪه و اﻳﻤﺎن دارد‪ ،‬ﺑﻪ ﻗﺪر اﻳﻤﺎن ﺧﻮدش‪،‬‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻣﻰﻛﻨﺪ؛‬ ‫ﻳﻌﻨﻰ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ ﻫﻢ ﺑﻪ آرزوﻫﺎى ﺧﻮدﺷﺎن در ﻣﻮرد اﻳﻦ ﻣﻠﺖ ﺑﺮﺳﻨﺪ؛ اﻣﺎ اﺣﺘﻴﺎج ﺑﻪ ﻳﻚ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮى‬ ‫ﻫﻢ دارﻳﻢ و آن‪ ،‬ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از »ﻗﺪرت ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻰ«‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ اﻳﻦ راه را ﺑﻰدﻏﺪﻏﻪ‪ ،‬درﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر‬ ‫ﻛﺎﻣﻞ‪ ،‬ﻫﻤﻪﺟﺎﻧﺒﻪ و ﺑﻰﻛﻢ و ﻛﺎﺳﺖ اداﻣﻪ دﻫﻴﻢ و ﺑﻪ اﻫﺪاف و آرﻣﺎنﻫﺎﻳﻤﺎن ﺑﺮﺳﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻗﺪرت را‬ ‫)ﻗﺪرت اﻗﺘﺼﺎدى‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﻰ و ﻧﻔﻮذ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ( ﭼﻄﻮرى ﺑﻪ دﺳﺖ آورﻳﻢ؟ ﭘﺎﻳﻪ و ﻣﺎﻳﻪى ﻫﻤﻪى اﻳﻨﻬﺎ‪،‬‬ ‫‪14‬‬

‫ﻗﺪرت ﻋﻠﻤﻰ اﺳﺖ! ﻳﻚ ﻣﻠﺖ‪ ،‬ﺑﺎ اﻗﺘﺪار ﻋﻠﻤﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺳﺨﻦ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﮔﻮش ﻫﻤﻪى‬ ‫اﻓﺮاد دﻧﻴﺎ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ؛ ﺑﺎ اﻗﺘﺪار ﻋﻠﻤﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺑﺮﺗﺮ و دﺳﺖ واﻻ را در دﻧﻴﺎى ﺳﻴﺎﺳﻰ‬ ‫ﺣﺎﺋﺰ ﺷﻮد‪ .‬اﻗﺘﺼﺎد ﻫﻢ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل اﻳﻨﻬﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻰآﻳﺪ؛ ﭘﻮل ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻰﻫﺎﺳﺖ‪ .‬اﻣﺮوز اﻳﻦﻃﻮرى‬ ‫اﺳﺖ؛ ﻋﻠﻢ را ﻣﻰﺷﻮد ﺑﻪ ﭘﻮل ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﺮد و از ﻟﺤﺎظ اﻗﺘﺼﺎدى ﻫﻢ ﻗﻮى ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﺟﺎﻳﮕﺎه ﻋﻠﻢ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺎ از ﻋﻠﻢ ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪﻳﻢ‪ .‬ﻧﻪ ﻓﻘﻂ در دوران ﭘﻨﺠﺎهﺳﺎﻟﻪى ﻣﻨﺤﻮس ﭘﻬﻠﻮى )ﻛﻪ اﻟﺒﺘﻪ در اﻳﻦ دوران‪ ،‬از‬ ‫ﻟﺤﺎظ ﻋﻤﻖ ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﭘﺪر اﻳﻦ ﻣﻤﻠﻜﺖ را در آوردﻧﺪ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﺧﻮد ﺗﺤﻠﻴﻞ اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ‪ ،‬ﻳﻚ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺗﺎرﻳﺨﻰ‬ ‫ اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ اﺳﺖ و ﻳﻚ ﻣﺴﺄﻟﻪى ﻣﻬﻤﻰ اﺳﺖ( ﺑﻠﻜﻪ از ﻗﺒﻞ از آن‪ .‬دوران ﻗﺎﺟﺎرﻳﻪ و ﭘﻬﻠﻮى ﻣﻈﻬﺮ‬‫اﻳﻦ ﻋﻘﺐﻣﺎﻧﺪﮔﻰ ﻋﻠﻤﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﺣﺎﻻ دارﻳﻢ ﺗﻼش ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ اﻳﻦ در‪‬هى وﺳﻴﻊ را ﭘ‪‬ﺮ ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫وﻇﻴﻔﻪى داﻧﺸﮕﺎه )ﻧﻪ ﻓﻘﻂ داﻧﺸﮕﺎه اﻣﺎم ﺻﺎدق؛ ﻣﻄﻠﻖ داﻧﺸﮕﺎه( در اﻳﻦ ﻛﺸﻮر‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ‬ ‫در‪‬هى ﻋﻠﻤﻰ را ﭘ‪‬ﺮ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﺪ‪ ،‬ﻋﻠﻢ ﺑﻴﺎﻣﻮزﻳﺪ‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار اﺳﺎﺗﻴﺪ و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن داﻧﺸﮕﺎه اﻣﺎم ﺻﺎدق)ع(‪84/10/29 -‬‬

‫‪1‬‬

‫‪ .1‬اﻫﻤﻴﺖ و ﻧﻘﺶ ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ‬

‫* ﻧﻘﺶ ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري در ﺗﻤﺪنﺳﺎزي‬

‫ﺑﺮاى ﻳﻚ ﻛﺸﻮر ﺧﻴﻠﻰ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ اوﻻً‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻫﺎى ﺣﻘﻴﻘﻰ و اﺳﺎﺳﻰ ﺧﻮدش را درﺳﺖ ﺑﺸﻨﺎﺳﺪ و‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﻴﺎزﻫﺎ را ﺑﺮﻃﺮف ﻛﻨﺪ؛ ﺛﺎﻧﻴﺎً‪ ،‬اﺑﺰار ﺑﺮﻃﺮف ﻛﺮدن اﻳﻦ ﻧﻴﺎزﻫﺎ را ﻛﻪ در درﺟﻪى‬ ‫اول‪ ،‬ﻓﻜﺮ و ﻧﻴﺮوى اﻧﺴﺎﻧﻰ اﺳﺖ‪ ،‬در اﺧﺘﻴﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛ اﻳﻦ ﺑﺮاى ﻳﻚ ﻛﺸﻮر ﺧﻴﻠﻰ ﻣﻬﻢ و ﺗﺎرﻳﺦﺳﺎز‬ ‫اﺳﺖ؛ اﻳﻦ ﺗﻤﺪنﺳﺎز اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮقِ ﻛﺸﻮرﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺧﻮد و ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺨﺸﻰ از دﻧﻴﺎ را‬ ‫ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ آن ﻛﺸﻮرﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻣﺜﻞ ﭘﺮ ﻛﺎﻫﻰ در اﻣﻮاج ﺳﻴﺎﺳﺘﻬﺎى ﺟﻬﺎﻧﻰ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻃﺮف و آن‬ ‫ﻃﺮف ﻣﻰروﻧﺪ‪ ،‬در ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻛﻠﻴﺪ اﺻﻠﻰ ﻫﻢ ﻋﻠﻢ و ﺑﺮ اﺛﺮ ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻓﻨﺎورى اﺳﺖ؛ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ آن ﻛﺸﻮر‬ ‫و ﻣﻠﺘﻰ ﻛﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢ دارد ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺧﻮدش را ﺧﻮدش ﺑﺴﺎزد و ﺧﻮدش‪ ،‬ﺧﻮدش را ﺑﻪ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻰ‬ ‫ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﻠﻴﺪ را ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻋﻠﻢ ﺑﺮاي اﻣﺮوز و ﻓﺮداي ﻣﺎ ﺣﻴﺎﺗﻲ اﺳﺖ‬

‫ﺣﺮف ﻣﺎ در اﻳﻦ ﺟﻠﺴﻪ ﻋﻠﻰاﻟﻘﺎﻋﺪه ﺣﺮف »اﻫﻤﻴﺖ ﻋﻠﻢ« اﺳﺖ؛ اﻳﻦ ﺣﺮف‪ ‬ﺗﻜﺮارى‪ ،‬ﻟﻴﻜﻦ در ﻋﻴﻦ‬ ‫ﺣﺎل ﻻزماﻟﺘﻜﺮار را ﺑﺎﻳﺪ آنﻗﺪر ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى ﺣﻘﻴﻘﻰ ﻛﻠﻤﻪ و از ﺑﻦ دﻧﺪان‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺿﺮورت‬ ‫اﻋﺘﻘﺎد ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﻢ و ﻓﻀﺎى ﻛﺸﻮر را از ﺑﻴﻤﺎرى ﻣﺰﻣﻨﻰ ﻛﻪ در ﻃﻮل ﺳﺎﻟﻬﺎى ﻣﺘﻤﺎدى دﭼﺎرش ﺑﻮد‪،‬‬ ‫ﺧﺎرج ﻛﻨﻴﻢ و ﻫﻤﻪى ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎى ﻛﺸﻮر ﺑﺸﻮد ﻋﻠﻢ و ﺗﺤﻘﻴﻖﻣﺤﻮر‪.‬‬ ‫ﺑﺎرﻫﺎ ﮔﻔﺘﻪاﻳﻢ و ﺻﺪ ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﻫﻢ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﮔﻔﺖ؛ و اﮔﺮ داﻧﺸﺠﻮ و اﺳﺘﺎد و ﻣﺪﻳﺮ و ﻣﺴﺌﻮل و وزﻳﺮ از‬ ‫ﻣﺎ ﺗﻮﺻﻴﻪاى ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺻﻴﻪى ﻣﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ‪ :‬ﺑﺎ ﻋﻠﻢ و ﺗﺤﻘﻴﻖ و ﻛﺎوش‪ ،‬اﻳﻦ اﻗﻴﺎﻧﻮس‬ ‫ﻋﻈﻴﻤﻰ ﻛﻪ ﺧﺪاى ﻣﺘﻌﺎل در ﺑﺮاﺑﺮ اﻧﺴﺎن ﻗﺮار داده اﺳﺖ و ﻗﺪرت ژرفﻛﺎوى در اﻳﻦ اﻗﻴﺎﻧﻮس را ﻫﻢ‬ ‫ﺑﻪ اﻧﺴﺎن داده‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻪ ﻣﻴﺘﻮاﻧﻴﺪ ﭘﻴﺶ ﺑﺮوﻳﺪ و ﻋﻤﻖﻳﺎﺑﻰ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻋﻠﻢ ﺑﺮاى اﻣﺮوز و ﻓﺮداى ﻣﺎ‬ ‫ﺣﻴﺎﺗﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﻫﺮ ﻛﺎر دﻳﮕﺮى ﺑﻜﻨﻴﻢ‪ ،‬اﮔﺮ در ﻋﻠﻢ ﺗﻬﻴﺪﺳﺖ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ ،‬آن ﻛﺎرﻫﺎ‪ ،‬ﻛﺎرﻫﺎى ﻋﻘﻴﻢ و‬ ‫ﺑﻰﻋﺎﻗﺒﺘﻰ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫اﺳﺘﻌﺪاد اﻧﺴﺎﻧﻰ ﻣﺎ ﺑﺮاى وارد ﺷﺪن در ﻣﻴﺪان ﻋﻠﻢ و ﭘﻴﺶ رﻓﺘﻦ در اﻳﻦ ﻣﻴﺪان‪ ،‬اﺳﺘﻌﺪاد ﺧﻮﺑﻰ اﺳﺖ؛‬ ‫از ﻣﺘﻮﺳﻂ اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎى ﺑﺸﺮى دﻧﻴﺎ ﺟﻠﻮﺗﺮ و ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻢ و اﻳﻦ اﻣﺮوز دﻳﮕﺮ ﺟﺰو ﻣﺴﻠّﻤﺎت ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻣﺴﺌﻮﻻن ﺳﺎزﻣﺎن اﻧﺮژي اﺗﻤﻲ و ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﻫﺴﺘﻪاي‪85/3/25 -‬‬

‫‪15‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﻗﺒﻠﻬﺎ ﻛﻪ اﻳﻦ را ﻣﻴﮕﻔﺘﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻌﻀﻴﻬﺎ ﺑﺎ ﭼﺸﻢ ﺗﺮدﻳﺪ ﺑﻪ آن ﻧﮕﺎه ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ؛ اﻣﺎ اﻣﺮوز اﻳﻦ ﺧﺒﺮ ﻣﺘﻮاﺗﺮ ﺷﺪه‬ ‫ﻛﻪ اﺳﺘﻌﺪاد اﻳﺮاﻧﻰ‪ ،‬اﺳﺘﻌﺪاد ﺑﺎﻻﻳﻰ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﺠﺮﺑﻪى ﻣﻮﻓﻖ اﻧﻘﻼب ﻫﻢ ﻧﺸﺎن داده اﺳﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻣﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺴﺌﻮﻻن ﻧﻈﺎم و ﻛﺸﻮر در اﻳﻦ ﻣﻴﺪان‬ ‫وارد ﺑﺸﻮﻳﻢ‪ ،‬ﺣﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺣﺮﻛﺖ‪ ‬ﺧﺮﺳﻨﺪﻛﻨﻨﺪه و ﺗﺸﻮﻳﻖآﻣﻴﺰى ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺎ از ﻟﺤﺎظ ﻛﻤﻴﺖ‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ‪ ،‬اﻣﺮوز ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﭘﺎﻧﺰده ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼب داﻧﺸﺠﻮ دارﻳﻢ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻰ ﻛﻪ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﻛﺸﻮر‬ ‫ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً دو ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺟﻤﻌﻴﺖ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ﻣﺎ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﭘﺎﻧﺰده ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻌﺪاد داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ‪،‬‬ ‫اﺳﺎﺗﻴﺪ‪ ،‬رﺷﺘﻪﻫﺎ و ﻛﺎرﻫﺎى ﻧﻮِ ﻋﻠﻤﻰ و ﻓﻨﺎورى و ﺗﺠﺮﺑﻰ‪ ،‬ﺗﺸﻮﻳﻖﻛﻨﻨﺪهى ﻣﺴﺌﻮﻻن اﺳﺖ ﻛﻪ در اﻳﻦ‬ ‫زﻣﻴﻨﻪ ﭘﻴﺶ ﺑﺮوﻧﺪ‪.‬‬ ‫در ﺑﺮﺧﻰ از داﻧﺸﻬﺎى ﻧﻮِ دﻧﻴﺎ ﻣﺎ ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮوان اﻳﻦ داﻧﺸﻬﺎ در ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎن ﻓﺎﺻﻠﻪ زﻳﺎدى ﻧﺪارﻳﻢ‪ .‬ﺑﻬﻨﮕﺎم‬ ‫ﭼﺸﻢ ﺑﺎز ﻛﺮدن و ﻫﻤﺖ ﮔﻤﺎﺷﺘﻦ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪه در ﺑﺮﺧﻰ از داﻧﺸﻬﺎى ﺑﺴﻴﺎر ﻧﻮ‪ ،‬ﻓﺎﺻﻠﻪﻣﺎن ﺑﺎ دﻧﻴﺎ‬ ‫ﺧﻴﻠﻰ ﻛﻢ ﺷﻮد و اﮔﺮ ﻫﻤﺖ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻴﺘﻮاﻧﻴﻢ در ﺣﺮﻛﺖ ﺧﻮدﻣﺎن ﺑﻪ ﺳﺒﻘﺖ ﻫﻢ دﺳﺖ ﺑﻴﺎﺑﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﻪى اﻳﻨﻬﺎ ﺗﺠﺮﺑﻪﻫﺎى ﻣﻮﻓﻘﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﻏﻮر در اﻳﻦ اﻗﻴﺎﻧﻮس ﺑﻰﭘﺎﻳﺎن داﻧﺶ ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﻴﻜﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻨﻬﺎ ﻣﺴﺎﺋﻞ روﺷﻨﻰ اﺳﺖ؛ ﺑﺎرﻫﺎ ﻋﺮض ﻛﺮدﻳﻢ و ﮔﻔﺘﻢ‪ ،‬دهﻫﺎ و ﺻﺪﻫﺎ ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﻫﻢ ﺑﺎز ﺧﻮاﻫﻴﻢ‬ ‫ﮔﻔﺖ‪ ،‬و ﺷﻤﺎ ﻫﻢ ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ و دﻧﺒﺎﻟﺶ ﺑﺮوﻳﺪ؛ و ﻛﺎرى ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﻋﺮف ذﻫﻨﻰ ﻣﺘﻌﺎرف ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺸﻮد‪.‬‬ ‫‪16‬‬

‫ﺑﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻣﺘﻌﺎرف‪» ،‬ﻋﻠﻢﮔﺮاﻳﻰ و ﻋﻠﻢﻣﺤﻮرى« در ﻫﻤﻪى ﺑﺨﺸﻬﺎ ﮔﻔﺘﻤﺎن ﻣﺴﻠﻂ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺸﻮد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* اﻫﺘﻤﺎم ﺑﻪ ﻋﻠﻢ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ‪ ،‬ﺷﺎﺧﺼﺔ اﺻﻮﻟﮕﺮاﻳﻲ‬

‫از ﺟﻤﻠﻪى ﺷﺎﺧﺼﻪﻫﺎى ﻣﻬﻢ اﺻﻮﻟﮕﺮاﻳﻰ‪ ،‬ﻳﻜﻰ »اﻫﺘﻤﺎم ﺑﻪ ﻋﻠﻢ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰ« اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‬ ‫ﭼﻪ زﻣﺎﻧﻰ در آﻏﺎز ﭘﻴﺪاﻳﺶ اﺳﻼم ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﻛﻪ‪» :‬ﻃﻠﺐ اﻟﻌﻠﻢ ﻓﺮﻳﻀﺔ ﻋﻠﻰ ﻛﻞ ﻣﺴﻠﻢ و ﻣﺴﻠﻤﺔ« ﻳﺎ‬ ‫»ﻣﺆﻣﻦ و ﻣﺆﻣﻨﺔ«؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻫﻤﺎن وﻗﺘﻰ ﻛﻪ ﻧﻤﺎز و زﻛﺎت و اﻳﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎ آﻣﺪ‪ ،‬ﻃﻠﺐ اﻟﻌﻠﻢ ﻫﻢ آﻣﺪ؛ »اﻃﻠﺒﻮا‬ ‫اﻟﻌﻠﻢ وﻟﻮ ﺑﺎﻟﺼﻴﻦ« ﻫﻢ آﻣﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﺎرﻫﺎ ﺗﻜﺮار ﻣﻴﻜﻨﻢ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬ﺑﺪون ﻋﻠﻢ‬ ‫ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺗﻮاﻧﺴﺖ آرﻣﺎﻧﻬﺎى ﺧﻮدش را ﺑﺎﻻ ﺑﻴﺎورد‪ .‬ﻣﺜﻞ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﺣﺮف ﺣﻘﻰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛‬ ‫اﻣﺎ اﺻﻼً زﺑﺎن ﮔﻔﺘﻨﺶ را ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﻋﻠﻢ اﻳﻦﻃﻮرى اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻠﻢ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﻴﺸﻮد ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻴﺪ آن آرﻣﺎﻧﻬﺎ‪ ،‬آن اﻫﺪاف و آن ﺧﻂ‬ ‫روﺷﻦ و ﺟﺎدهى روﺷﻦِ ﺻﺮاط ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﻰ را ﻛﻪ در دﺳﺖ و اﺧﺘﻴﺎر ﺷﻤﺎﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻄﺮح ﻛﻨﻴﺪ و ﻛﺴﺎن‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار رؤﺳﺎي داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ و ﻣﻮﺳﺴﺎت آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻲ و ﻣﺮاﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ‪85/5/23 -‬‬

‫‪ .1‬اﻫﻤﻴﺖ و ﻧﻘﺶ ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ‬

‫ﺑﻴﺸﺘﺮى را از ﺑﺸﺮﻳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ آن ﻫﺪاﻳﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻋﻠﻢ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬اﻳﻦ اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‬ ‫ﻋﻠﻢ ‪ -‬ﻛﻪ وﺳﻴﻠﻪى رﺷﺪ ﻣﻠﻰ‪ ،‬ﺑﺸﺮى‪ ،‬اﻧﺴﺎﻧﻰ و اوج ﮔﺮﻓﺘﻦ در ﻣﺤﻴﻂ ﻋﺎم ﺑﺸﺮﻳﺖ اﺳﺖ ‪ -‬ﺟﺰوِ‬ ‫ﭼﻴﺰﻫﺎى ﻻزم اﺳﺖ و ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ اﻫﺘﻤﺎم داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻣﻴﻞ ﺑﻪ ﻋﻠﻢ و ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺑﺎﻳﺪ در ﻫﻤﻪ ﺟﺎ ﮔﺴﺘﺮش ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‬

‫راﺟﻊ ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪى ﻋﻠﻢ و ﺗﺤﻘﻴﻖ‪ ،‬ﻣﻦ اﻳﻦ را ﻋﺮض ﺑﻜﻨﻢ‪ :‬ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﺑﺪون ﺣﺮﻛﺖ در ﺟﺎدهى ﮔﺴﺘﺮش‬ ‫داﻧﺶ و ﮔﺴﺘﺮش ﭘﮋوﻫﺶ‪ ،‬اﻣﻜﺎن ﻧﺪارد ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪى ﻣﻄﻠﻮب ﺧﻮدش دﺳﺖ ﭘﻴﺪا ﺑﻜﻨﺪ؛‬ ‫ﻣﺨﺼﻮص ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﻫﻢ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻛﻠﻴﺪ‪ ،‬داﻧﺶ و ﭘﮋوﻫﺶ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫داﻧﺸﻤﻨﺪ ﺷﺪن ﻳﻚ ﻣﻠﺖ ﻫﻢ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ داﻧﺴﺘﻪﻫﺎى دﻳﮕﺮان را ﻓﺮا ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬آن‪ ،‬ﻣﻘﺪﻣﻪى ﻛﺎر‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻠﻢ ﻳﻚ داﻣﻨﻪى وﺳﻴﻌﻰ دارد؛ اﻧﺤﺼﺎرى ﻧﻤﻴﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ ﻓﺮض ﻛﻨﻴﻢ ﻳﻚ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاى از‬ ‫ﻛﺸﻮرﻫﺎ و ﻳﺎ ﻣﻠﺘﻬﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﺨﺒﮕﺎن اﻳﻨﻬﺎ ﻋﻠﻢ را ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺮزﻫﺎى ﺟﺪﻳﺪى را ﺑﺮاى ﻋﻠﻢ‬ ‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﻘﺪارى ﺧﻮدﺷﺎن اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﻘﺪارى ﻫﻢ ﻛﻪ زﻳﺎد آﻣﺪ‪ ،‬ﺑﺪﻫﻨﺪ دﻳﮕﺮان‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻤﻰﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻧﺴﺒﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﺷﻜﻞ ﻛﺎر‪ ،‬ﻣﻌﻨﺎﻳﺶ ﻫﻤﻴﻦ ﻋﻘﺐﻣﺎﻧﺪﮔﻰ داﺋﻤﻰِ ﺑﺨﺸﻰ از‬ ‫ﻛﺸﻮرﻫﺎ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ راﺑﻄﻪى ﻇﺎﻟﻤﺎﻧﻪى ﺑﻴﻦ ﻛﺸﻮرﻫﺎ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪى دﻧﻴﺎى اول و دﻧﻴﺎى دوم و دﻧﻴﺎى‬ ‫ﺳﻮم و ﺷﻤﺎل و ﺟﻨﻮب و ﻫﻤﻴﻦ ﺣﺮﻓﻬﺎﺋﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﺰء ادﺑﻴﺎت راﺋﺞ ﺳﻴﺎﺳﻰ در اﻳﻦ ﻗﺮن و ﻗﺮن‬ ‫ﻗﺒﻞ ﺑﻮده و ﺷﺪه‪.‬‬ ‫ﻫﻤﻪى اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﺗﻮاﻧﺎﺋﻰ داﻧﺶﭘﮋوﻫﻰ و داﻧﺸﻤﻨﺪى را دارﻧﺪ‪ .‬اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎ اﻟﺒﺘﻪ ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺳﺖ‪ ،‬ﻟﻜﻦ ﻫﻴﭻ‬ ‫ﻛﺸﻮرى ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ در آن اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﺗﻮاﻧﺎﺋﻰ اﻳﻦ را ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ در اﻳﻦ داﻣﻨﻪى وﺳﻴﻊ و ﻋﻈﻴﻢِ ﻋﻠﻢ‬ ‫ﺑﺎﻟﻘﻮه و ﺑﺎﻻﺳﺘﻌﺪاد‪ ،‬ﻳﻚ ﺟﺎﻳﮕﺎﻫﻰ ﺑﺮاى ﺧﻮدﺷﺎن ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ و ﻳﻚ ﻧﻘﺸﻰ در آن اﻳﻔﺎ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ‬ ‫ﻛﺸﻮرى ﻛﻪ ﺳﺎﺑﻘﻪى او‪ ،‬ﺗﺎرﻳﺦ او‪ ،‬ﺗﺠﺮﺑﻪى او‪ ،‬ﻧﺸﺎن ﻣﻴﺪﻫﺪ ﻛﻪ ﺗﻮاﻧﺎﺋﻰ اﺳﺘﻌﺪاد او‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺎﺋﻰ ﺑﺎﻻﺋﻰ‬ ‫اﺳﺖ و از ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﺎﻻﺗﺮ اﺳﺖ ‪ -‬ﻛﻪ ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﻗﻄﻌﺎً از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ اﺳﺖ ‪ -‬اﻳﻦ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ در اﻳﺠﺎد ﻋﻠﻢ‪،‬‬ ‫در ﺗﻮﺳﻌﻪى ﻋﻠﻢ‪ ،‬در ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻢ ﻧﻘﺶ اﻳﻔﺎد ﻛﻨﺪ و اﮔﺮ ﺗﻮاﻧﺴﺖ اﻳﻦ ﻧﻘﺶ را اﻳﻔﺎد ﻛﻨﺪ‪ ،‬آﻧﻮﻗﺖ اﻳﻦ‬ ‫ﻋﻘﺐﻣﺎﻧﺪﮔﻰ‪ ،‬اﻳﻦ ﺗﺒﻌﻴﺾ و ﺑﻰﻋﺪاﻟﺘﻰ در ﻫﻤﻪى زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى ﺳﻴﺎﺳﻰ و اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ و اﻗﺘﺼﺎدى از ﺑﻴﻦ‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ رﻓﺖ و ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ داراى ﺳﻬﻢ ﺑﺮاﺑﺮ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻛﺸﻮرﻫﺎى دﻳﮕﺮ و در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻗﺪرﺗﻬﺎﺋﻰ ﻛﻪ‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار رﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر و اﻋﻀﺎي ﻫﻴﺄت دوﻟﺖ‪85/6/6 -‬‬

‫‪17‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‬

‫اﻣﺮوز وﺟﻮد دارﻧﺪ‪ .‬آﻧﻮﻗﺖ ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ ﺧﻮدش را اداره ﻛﻨﺪ‪ ،‬روى ﭘﺎى ﺧﻮدش ﺑﺎﻳﺴﺘﺪ؛ ﻳﻚ ﭼﻴﺰى‬ ‫ﺑﺪﻫﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﭼﻴﺰى ﺑﮕﻴﺮد؛ اﻣﺎ اﻣﺮوز اﻳﻨﺠﻮر ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫اﻣﺮوز ﻧﻈﺎم ﺳﻠﻄﻪ در دﻧﻴﺎ ﺑﻨﺎﻳﺶ ﺑﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ و دادن ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺑﻨﺎﻳﺶ ﺑﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦِ ﺣﺪاﻛﺜﺮى و دادنِ‬ ‫ﺣﺪاﻗﻠﻰ اﺳﺖ؛ ﺛﺮوت را ﻣﻴﻤﻜﻨﺪ‪ ،‬اﻣﻜﺎﻧﺎت را ﻣﻴﻤﻜﻨﺪ‪ ،‬اﺧﺘﻴﺎرات ﺳﻴﺎﺳﻰ و اﻗﺘﺼﺎدى و اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ را‬ ‫در ﻛﺸﻮرﻫﺎ ﻣﻴﻤﻜﻨﺪ و در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﻴﮕﻴﺮﻧﺪ و در ﻣﻘﺎﺑﻞ‪ ،‬ﮔﺎﻫﻰ ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰ ﻧﻤﻴﺪﻫﻨﺪ‪ ،‬ﮔﺎﻫﻰ ﭼﻴﺰ ﻣﻀﺮى‬ ‫ﻣﻴﺪﻫﻨﺪ‪ ،‬ﮔﺎﻫﻰ ﻫﻢ ﻳﻚ ﭼﻴﺰﻛﻰ ﺑﻪ آن ﻛﺸﻮرِ ﻧﻘﻄﻪى ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﻴﺪﻫﻨﺪ‪ .‬اﻻن ﺑﺎﻓﺖ ﺳﻴﺎﺳﻰ دﻧﻴﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ‪:‬‬ ‫ﺳﻠﻄﻪﮔﺮ و ﺳﻠﻄﻪﭘﺬﻳﺮ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﺑﻨﺎﺳﺖ اﻳﻦ ﺑﺎﻓﺖ ﺑﻪ ﻫﻢ ﺑﺨﻮرد و ﻛﺸﻮرﻫﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻗﺪر ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻣﻠﺘﻬﺎﻳﺸﺎن و اﺳﺘﻌﺪاد‬ ‫ﻣﻠﺘﻬﺎﻳﺸﺎن در رواﺑﻂ ﻋﺎﻟﻢ ﺟﺎﻳﮕﺎﻫﻰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻋﻤﺪهﺗﺮﻳﻦ ﭼﻴﺰى ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻛﺎر ﺗﺄﺛﻴﺮ دارد‪ ،‬ﻋﻠﻢ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻋﻠﻢ را ﺑﺎﻳﺪ ﺟﺪى ﮔﺮﻓﺖ؛ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻴﺶ رﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺎ ﺣﺮﻛﺘﻤﺎن ﺷﺮوع ﺷﺪه‪ ،‬ﻟﻜﻦ ﻫﻨﻮز در اول ﻛﺎرﻳﻢ؛ ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﺮاﻛﺰ ﻋﻠﻤﻰ و ﺗﺤﻘﻴﻘﻰ ﻛﻤﻚ ﺑﺸﻮد؛‬ ‫ﻫﻢ ﺑﻪ ﭘﺮوژهﻫﺎى ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﭘﺮوژهﻫﺎى ﺗﺤﻘﻴﻘﻰ و ﻓﻨﺎورى ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻤﻚ ﺑﺸﻮد؛ ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ اﻳﻦ ﻣﻴﻞ ﺑﻪ ﻋﻠﻢ‬ ‫و ﺗﺤﻘﻴﻖ و ﭘﮋوﻫﺶ ﻫﻤﻪﺟﺎ ﮔﺴﺘﺮش ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺨﺼﻮص اﺳﺘﺎد و ﻣﺤﻘﻖ ﻫﻢ ﻧﻤﺎﻧﺪ؛ در ﻣﺤﻴﻂ‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﺋﻰ و ﻓﻀﺎى داﻧﺸﺠﻮﺋﻰ ﮔﺴﺘﺮش ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ؛ ﻳﻌﻨﻰ داﻧﺸﺠﻮ ﻣﻴﻞ ﺑﻪ ﻋﻠﻢآﻣﻮزى و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ‬ ‫‪18‬‬

‫ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺎرى اﺳﺖ ﻛﻪ اﺣﺘﻴﺎج دارد ﺑﻪ ﺗﺪﺑﻴﺮ و ﺑﺎ ﺗﻮﺻﻴﻪ و ﺧﻮاﻫﺶ و ﺗﻤﻨﺎ و ﺳﻔﺎرش و‬ ‫دﺳﺘﻮر و اﻳﻨﻬﺎ‪ ،‬ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﺴﺌﻮﻻن ﺑﺨﺸﻬﺎى آﻣﻮزﺷﻰ ﻛﺸﻮر ﻣﺎ؛ ﭼﻪ وزارت آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‪،‬‬ ‫ﭼﻪ وزارت ﻋﻠﻮم و وزارت ﺑﻬﺪاﺷﺖ و درﻣﺎن‪ ،‬ﭼﻪ ﺑﺨﺸﻬﺎﺋﻰ ﻛﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰىِ‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮕﻰاﻧﺪ‪ ،‬در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ دارﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻛﺎرى ﺑﻜﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ‪ ،‬ﻣﺤﻴﻂ ﻋﻠﻢﻃﻠﺒﻰ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬واﻗﻌﺎً اﻳﻦ ﺟﻮان ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﻋﺎﻟﻢ ﺑﺸﻮد و ﻓﻘﻂ ﻣﺴﺌﻠﻪ اﻳﻦ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﻣﺪرﻛﻰ ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬ﻳﺎ‬ ‫ﺣﺎﻻ اﺳﻤﻰ ﻣﺜﻼً ﺑﺮاى ﻳﻚ ﻛﺎر ﻛﻮﭼﻜﻰ در ﺑﻴﺎورد‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﺣﺮﻛﺖ ﻻزم دارد‪ .‬اﻳﻦ ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺎﻳﺪ اداﻣﻪ‬ ‫ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻛﻤﻚ دوﻟﺖ و دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎى ﻣﺴﺌﻮل و ﻛﻤﻚ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺟﺎﻳﮕﺎﻫﻰ دارﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻴﺘﻮاﻧﻨﺪ اﺛﺮﮔﺬار‬ ‫ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﺮ روى ذﻫﻦ ﻣﺨﺎﻃﺒﺎﻧﺸﺎن‪ ،‬در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﺣﺘﻤﺎً ﻻزم اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -1‬ﺑﺎزدﻳﺪ از ﭘﮋوﻫﺸﻜﺪه روﻳﺎن‪86/4/25 -‬‬

‫‪1‬‬

‫‪ .1‬اﻫﻤﻴﺖ و ﻧﻘﺶ ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ‬

‫* ﻋﻠﺖ اﻫﺘﻤﺎم ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎه و داﻧﺶ و ﭘﮋوﻫﺶ‬

‫ﭼﺮا ﻣﺎ اﻳﻦ اﻫﺘﻤﺎم و اﻳﻦ اﻧﮕﻴﺰش را در زﻣﻴﻨﻪى ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎه و داﻧﺶ و ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﻪ‬ ‫ﺧﺮج ﻣﻴﺪﻫﻴﻢ؟ ﭼﻮن ﻋﻘﺒﻴﻢ؛ ﻋﻘﺐ ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ ﺷﺪﻳﻢ‪ .‬و ﭼﻮن ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻣﺎ‪ ،‬ﻋﺰت ﻣﺎ‪ ،‬ﻫﻮﻳﺖ ﻣﻠﻰ و‬ ‫اﺳﻼﻣﻰِ ﻣﺎ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﻛﺎر ﺟﺪى ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻋﻠﺘﺶ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﻓﺮق دارﻳﻢ ﺑﺎ‬ ‫ﻓﻼن ﻛﺸﻮرى ﻛﻪ ﻓﺮض ﺑﻔﺮﻣﺎﺋﻴﺪ از ﻳﻚ ﺗﻤﺪن ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻌﻀﻰ از ﻛﺸﻮرﻫﺎ در‬ ‫ﻣﻨﻄﻘﻪى ﻣﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﻪى ﻣﻮﺟﻮدﻳﺖ اﻳﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻛﺸﻮر ﺑﻪ ﺻﺪﺳﺎل ﻧﻤﻴﺮﺳﺪ؛ اﺻﻼً ﭼﻨﻴﻦ‬ ‫ﻫﻮﻳﺖ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﺋﻰاى در ﺻﺪ ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ و ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺎم وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ و ﺑﻌﻀﻰ از ﻣﻠﺘﻬﺎ‬ ‫ﻫﻢ در ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪى ﻣﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﺳﺎﺑﻘﻪى ﻗﺎﺑﻞ ذﻛﺮى در ﺗﺎرﻳﺦ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬در ﺟﺎﻫﺎى دﻳﮕﺮ دﻧﻴﺎ‬ ‫ﻫﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ در اﻣﺮﻳﻜﺎى ﻻﺗﻴﻦ‪ ،‬در اروﭘﺎ و در ﺟﺎﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ دﻳﮕﺮ اﻳﻨﺠﻮر ﻛﺸﻮرﻫﺎﺋﻰ وﺟﻮد دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺎ ﻛﺸﻮر و ﻣﻠﺖ ﻣﺎ ﻳﻚ ﻛﺸﻮر رﻳﺸﻪدار اﺳﺖ؛ ﻣﺎ در ﺗﺎرﻳﺦ‪ ،‬رﻳﺸﻪ دارﻳﻢ؛ ﻣﺎ ﺳﺎﺑﻘﻪ دارﻳﻢ؛ ﻣﺎ ﺗﺎزه‬ ‫ﻧﺮوﺋﻴﺪﻳﻢ؛ از ﮔﺬﺷﺘﻪى ﺧﻮدﻣﺎن ﻫﻢ ﻣﻴﺘﻮاﻧﻴﻢ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﺑﺸﻮﻳﻢ و ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﻴﺸﺪﻳﻢ ‪ .‬اﮔﺮ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﺎ‬ ‫ﻧﻮاﺧﺖ و آﻫﻨﮓ رﺷﺪ ﻋﻠﻢ ﺑﻌﺪ از اﺳﻼم ﺗﺎ ﻗﺮﻧﻬﺎى ﭘﻨﺠﻢ و ﺷﺸﻢ و ﻫﻔﺘﻢ ﻫﺠﺮى ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﻧﮕﺎه‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﺎ آن ﻧﻮاﺧﺖ ﻣﺎ ﭘﻴﺶ ﻣﻴﺮﻓﺘﻴﻢ‪ ،‬اﻣﺮوز در ﻗﻠﻪ ﺑﻮدﻳﻢ‪ .‬ﺑﺎ آن آﻫﻨﮓ و ﺑﺎ آن ﻧﻮاﺧﺖ ﭘﻴﺶ‬ ‫ﻧﺮﻓﺘﻴﻢ؛ ﭼﺮا ﻧﺮﻓﺘﻴﻢ؟ ﺧﻮب‪ ،‬ﺟﺎى ﺑﺮرﺳﻰ و ﺗﺤﻠﻴﻞ دارد؛ ﺣﻜﻮﻣﺘﻬﺎ ﻧﺎﺑﺎب ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺘﻬﺎ ﻛﻮﺗﺎه ﺑﻮد‪،‬‬ ‫ﺑﻌﺪ در دوراﻧﻬﺎى دوﻳﺴﺖ ﺳﻴﺼﺪ ﺳﺎل اﺧﻴﺮ ﻋﻮاﻣﻞ ﺧﺎرﺟﻰ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﮔﺬاﺷﺘﻪ و ﺑﺎﻻﺧﺮه واﻗﻌﻴﺖ اﻳﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ‪ :‬ﻣﺎ ﺑﺎ آن ﻧﻮاﺧﺖ ﺣﺮﻛﺖ ﻧﻜﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ ﻃﺮف ﺣﻀﻴﺾ ﻫﻢ رﻓﺘﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﺣﺎﻻ ﻣﻴﺨﻮاﻫﻴﻢ ﺟﺒﺮان ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﺣﻜﻮﻣﺖ‪ ،‬ﺣﻜﻮﻣﺘﻰ اﺳﺖ ﻻﻳﻖ‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﻔﺎﻳﺖ؛ ﻣﻠﺖ‪ ،‬ﻣﻠﺘﻰ اﺳﺖ ﺑﻴﺪار؛‬ ‫ﻧﺨﺒﮕﺎن‪ ،‬ﻧﺨﺒﮕﺎﻧﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻣﻴﺪاﻧﺪار و ﺻﺤﻨﻪﮔﺮدان؛ ﺣﺎﻻ ﻣﻴﺨﻮاﻫﻴﻢ ﺟﺒﺮان ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺧﻮب‪ ،‬ﻳﻚ وﻗﺖ‬ ‫ﺳﻨﺪ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺳﻨﺪ ﺷﻨﺎﺳﻨﺎﻣﻪى اﻓﺘﺨﺎر در ﺟﻴﺐ ﻣﻴﮕﺬارﻳﻢ و ﮔﺎﻫﻰ ﺑﻪ ﺳﺮ و دﺳﺖ‬ ‫ﻣﻴﮕﻴﺮﻳﻢ‪ ،‬ﻳﻚ وﻗﺖ ﻫﺴﺖ ﻧﻪ‪ ،‬ﺳﻨﺪ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﻰآورﻳﻢ و‬ ‫ﺑﺮاى ﺟﺰء ﺟﺰء آن‪ ،‬راهﻛﺎر ﭘﻴﺪا ﻣﻴﻜﻨﻴﻢ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺎ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ اﻟﻬﺎمﺑﺨﺶ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ ،‬در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﺮﺟﻊ ﻋﻠﻤﻰ‬ ‫ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ ،‬اﻳﻦ راهﻛﺎر دارد‪ .‬راهﻛﺎرش را در ﺳﻨﺪ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز ﻣﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻣﻌﻴﻦ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮﻻن در ﻣﻨﻄﻘﻪى‬ ‫اﺟﺮا ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻨﻬﺎ را ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﻨﺪ؛ اﺻﺮار ﻣﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﻣﻴﺨﻮاﻫﻴﻢ اﻳﻦ ﻛﺎر در زﻣﻴﻨﻪى ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻋﻠﻢ و‬

‫‪19‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﻪ ﺻﻮرت درﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺧﻮب و ﻛﺎﻣﻞ اﻧﺠﺎم ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬ﻋﻠﺖ اﻳﻦ اﻫﺘﻤﺎم و اﻳﻦ اﻧﮕﻴﺰش‬ ‫اﻳﻦ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻋﻠﻢ ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺟﺎﻣﻌﻪ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻳﻚ ﻣﻮﻫﺒﺖ اﻟﻬﻲ اﺳﺖ‬

‫ﻋﻠﻢ ﺑﺮاى ﻳﻚ ﺟﺎﻣﻌﻪى اﻧﺴﺎﻧﻰ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﻮﻫﺒﺖ اﻟﻬﻰ اﺳﺖ‪ :‬ﻫﻢ ﻋﻠﻮم ارزﺷﻰ و ﻋﻠﻮم ﻣﻌﺮﻓﺘﻰ‪ ،‬و ﻫﻢ‬ ‫ﻋﻠﻮﻣﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻧﺴﺎن ﻛﻤﻚ ﻣﻴﻜﻨﺪ ﺗﺎ در اﻳﻦ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻋﻈﻴﻢ و در اﻳﻦ ﺧﻠﻘﺖ ﺷﮕﻔﺖآور ﺧﺪاى ﺑﺰرگ‪،‬‬ ‫از ﮔﻨﺠﻴﻨﻪﻫﺎﺋﻰ ﻛﻪ ﺧﺪا ﺑﺮاى اﻧﺴﺎن در اﻳﻦ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻗﺮار داده‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ‪ .‬از اول‬ ‫ﭘﻴﺪاﻳﺶ اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺣﺮﻛﺖ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﭘﻴﺪا ﻛﺮدن رﻣﻮز ﻃﺒﻴﻌﺖ و ﻛﺸﻒ ﻛﺮدن ﻛﻮﭼﻪ ﭘﺲﻛﻮﭼﻪﻫﺎى‬ ‫ﺗﻮ در ﺗﻮى اﻳﻦ ﺳﺎﺧﺖ ﻋﻈﻴﻢ و ﺑﺎﻓﺖ ﺑﺰرگ ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه و اﺳﻼم و ﻫﻤﻪى ادﻳﺎن اﻳﻦ را ﺗﺄﻳﻴﺪ‬ ‫ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻧﻤﻴﺘﻮاﻧﻴﺪ در ﻫﻴﭻ دﻳﻨﻰ ‪ -‬ﺑﺨﺼﻮص دﻳﻦ اﺳﻼم ‪ -‬ﻳﻚ ﺗﻌﺒﻴﺮ و ﺟﻤﻠﻪاى ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ‬ ‫ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪهى اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻋﻠﻮم دﻧﻴﻮى ﻓﺎﻳﺪهاى ﻧﺪارد ﻳﺎ ﻣﻀﺮ اﺳﺖ ﻳﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ دﻧﺒﺎﻟﺶ رﻓﺖ؛‬ ‫ﺑﻌﻜﺲ‪ ،‬ﻫﻤﻪى اﻳﻦ داﻧﺸﻬﺎﺋﻰ ﻛﻪ ﺗﺎ اﻣﺮوز ﺑﺸﺮ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ دﺳﺖ ﭘﻴﺪا ﻛﺮده ‪ -‬ﻛﻪ وﺳﻴﻠﻪاى اﺳﺖ ﺑﺮاى‬ ‫اﻳﻨﻜﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﺘﻮاﻧﺪ از اﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺘﻰ ﻛﻪ وﺟﻮد دارد و اﻳﻦ ﻃﺒﻴﻌﺘﻰ ﻛﻪ ﺧﺪا ﺑﺮاى ﻣﺎ آﻓﺮﻳﺪه‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺘﻔﺎده‬ ‫ﻛﻨﺪ ‪ -‬و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ داﻧﺸﻬﺎﺋﻰ ﻛﻪ ﺗﺎ اﻣﺮوز ﺑﺸﺮ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ دﺳﺖ ﭘﻴﺪا ﻧﻜﺮده ‪ -‬ﺷﺎﻳﺪ داﻧﺸﻬﺎى ﺑﻴﺸﺘﺮى در‬ ‫‪20‬‬

‫آﻳﻨﺪه ﭘﻴﺪا ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺣﺠﻢ و ﻛﻤﻴﺖ آﻧﻬﺎ از ﻫﻤﻪى داﻧﺸﻬﺎى ﺑﺸﺮى از اول ﺗﺎ ﺣﺎﻻ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ و‬ ‫ﺑﺸﺮ در آﻳﻨﺪه ﺑﻪ آﻧﻬﺎ دﺳﺖ ﭘﻴﺪا ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد ‪ -‬ﻫﻤﻪى اﻳﻦ داﻧﺸﻬﺎ از ﻧﻈﺮ اﺳﻼم ﺑﺎارزش اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺧﻮد‪ ‬ﻋﻠﻢ ارزش اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ارزش را ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻣﻴﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺿﺪ ارزش ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ از او ﻋﻠﻴﻪ ﻣﻨﺎﻓﻊ‬ ‫ﺑﺸﺮﻳﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﺧﻮد‪ ‬داﻧﺶ ﻳﻚ ارزش اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺑﺮﻛﺖ داﻧﺶ‪ ،‬ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺧﺪا ﻫﻢ آﺳﺎن‬ ‫ﻣﻴﺸﻮد‪ .‬ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ داراى ﻋﻠﻢاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻴﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺣﻘﺎﻧﻴﺖ ﭘﻴﺎم ﭘﻴﻐﻤﺒﺮان و ﺣﻘﺎﻧﻴﺖ ﭘﻴﺎم راﺳﺘﻴﻦ اﺳﻼم‬ ‫را ﺑﻔﻬﻤﻨﺪ‪ .‬ﻋﻠﻢ را ﺑﺎ ﺷﻬﻮات‪ ،‬ﺑﺎ ﻏﺮﺿﻬﺎ و ﺑﺎ ﭼﻴﺰﻫﺎﺋﻰ ﻛﻪ در ﻋﺎﻟﻢ ﻣﺎدى و ﮔﺮاﻳﺸﻬﺎى ﻣﺎدى وﺟﻮد‬ ‫دارد‪ ،‬ﻣﺨﻠﻮط ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻛﺮد‪ .‬آﻧﻰ ﻛﻪ آﻧﺠﺎ ﺑﺪ اﺳﺖ‪ ،‬او ﺿﺪ ارزش ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺮدنِ آﻧﻬﺎ و ﺷﻬﻮاﻧﻰ و‬ ‫ﻧﻔﺴﺎﻧﻰ ﺑﻬﺮهﮔﻴﺮى ﻛﺮدن از ﻋﻠﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ ﺧﻮد ﻋﻠﻢ‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻋﻠﻢ ﻳﻚ ارزش اﺳﺖ؛ در اﻳﻦ ﺷﻚ ﻧﻜﻨﻴﺪ‪ .‬ﻫﻢ ﻋﻠﻮم ﻣﻌﺮﻓﺘﻰ‪ ،‬ﻋﻠﻮم ارزﺷﻰ‪ ،‬ﻋﻠﻮم ﺣﻘﻴﻘﻰ ﻳﺎ‬ ‫اﻋﺘﺒﺎرىاى ﻣﺜﻞ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻳﺎ ﻓﻘﻪ ﻳﺎ اﻣﺜﺎل اﻳﻨﻬﺎ ﺧﻴﻠﻰ ﺑﺎ ارزش اﺳﺖ و ﻫﻢ ﻋﻠﻮﻣﻰ ﻛﻪ وﺳﻴﻠﻪى ﻛﺸﻒ‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار اﺳﺎﺗﻴﺪ و رؤﺳﺎي داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪86/7/9 -‬‬

‫‪ .1‬اﻫﻤﻴﺖ و ﻧﻘﺶ ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ‬

‫دﻧﻴﺎى ﻣﻮﺟﻮد‪ ‬در اﺧﺘﻴﺎر ﺑﺸﺮ و ﻛﺸﻒ رازﻫﺎى آن و ﺗﻮاﻧﺎ ﺷﺪن ﺑﺮ اﺳﺘﻔﺎدهى ﺑﻬﺘﺮ از اﻳﻦ ﮔﻨﺠﻴﻨﻪى‬ ‫ﻋﻈﻴﻢ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ دﻧﻴﺎﺋﻰ ﻛﻪ در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﺎﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻰ ﻛﻪ در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﺎﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﻮادى ﻛﻪ در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﺎﺳﺖ‪،‬‬ ‫اى ﺑﺴﺎ ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﻬﺎ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻬﺮهاى ﻛﻪ اﻣﺮوز ﺑﺸﺮ از آﻧﻬﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ ﺑﻬﺮهﺑﺮدارى ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از ﻫﻤﻴﻦ‬ ‫آب‪ ،‬از ﻫﻤﻴﻦ ﺧﺎك‪ ،‬از ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻮاد‪ ،‬از ﻫﻤﻴﻦ ﻫﻮا‪ ،‬از ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻮادى ﻛﻪ در زﻳﺮ زﻣﻴﻦ ﻫﺴﺖ و از‬ ‫ﻫﻤﻴﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎﺋﻰ ﻛﻪ در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﺎﺳﺖ و ﻣﺎ ارزش اﻳﻨﻬﺎ را ﻧﻤﻴﺪاﻧﻴﻢ‪ ،‬اى ﺑﺴﺎ ﺑﺸﺮ در آﻳﻨﺪه ﺑﻬﺮهﻫﺎى‬ ‫ﺧﻴﻠﻰ ﻓﺮاواﻧﻰ ﺑﺒﺮد‪ .‬ﻣﺎ اﻣﺮوز ﻧﻔﺖ را ﻣﻴﺴﻮزاﻧﻴﻢ؛ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در آﻳﻨﺪه‪ ،‬ﺑﻬﺮهﻣﻨﺪىﻫﺎﺋﻰ از ﻧﻔﺖ ﺑﺮاى‬ ‫ﺑﺸﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﻴﺎﻳﺪ و ﺑﻪ ﻗﺪرى ارزﺷﻤﻨﺪ ﺑﺸﻮد ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻋﺎﻗﻠﻰ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻳﻚ ﻗﻄﺮهى ﻧﻔﺖ را‬ ‫ﺖ ﻣﻮاد‬ ‫ﺑﺴﻮزاﻧﺪ؛ ﺑﻪ ﺟﺎى آن از اﻧﺮژﻳﻬﺎى دﻳﮕﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪ ،‬اﻣﺮوز از زﺑﺎﻟﻪى ﺷﻤﺎ ﺑﺎزﻳﺎﻓ ‪‬‬ ‫ﺑﺎارزش ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪ .‬ﺧﺐ‪ ،‬زﺑﺎﻟﻪ زﺑﺎﻟﻪ اﺳﺖ؛ اﻳﻦ ﻳﻚ ﻣﺜﺎل ﺧﻴﻠﻰ ﻛﻮﭼﻚ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻴﻠﻰ از ﭼﻴﺰﻫﺎ ﻫﺴﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ از آﻧﻬﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺸﻮد؛ ﺑﻪ ﭼﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻣﻴﺸﻮد آﻧﻬﺎ را ﻓﻬﻤﻴﺪ؟ ﺑﻪ ﭼﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻣﻴﺸﻮد ﺑﻪ‬ ‫راﻫﻬﺎى د‪‬ه ﺗﻮى ﻃﺒﻴﻌﺖ ﭘﻰ ﺑﺮد و راه ﺑﺮد و از آﻧﻬﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد؟ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪى ﻋﻠﻢ‪ .‬اﻳﻨﻰ ﻛﻪ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ‬ ‫ﻣﻴﻔﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬اﻃﻠﺒﻮا اﻟﻌﻠﻢ و ﻟﻮ ﺑﺎﻟﺼ‪‬ﻴﻦ«‪ ،‬ﻧﻤﻴﺨﻮاﻫﺪ ﺑﮕﻮﻳﺪ ﺑﺮوﻳﺪ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻳﺎ ﻓﻘﻪ را از ﭼﻴﻦ ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ؛‬ ‫ﺑﺮوﻳﺪ داﻧﺶ را ‪ -‬ﻫﺮ داﻧﺸﻰ؛ ﻋﻠﻢ و آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻋﻠﻢ ﻣﺘﺮﺗﺐ ﻣﻴﺸﻮد ﻳﻌﻨﻰ ﻓﻨﺎورى و ﺗﻮاﻧﺎﺋﻴﻬﺎى‬ ‫ﻓﺮاوان ﺳﺮﭘﻨﺠﻪى ﺑﺸﺮى ‪ -‬ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ؛ اﻳﻨﻬﺎ ﭼﻴﺰﻫﺎى ﻻزﻣﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺐ‪ ،‬اﻳﻦ ﻳﻚ ﻣﻘﺪارى ﭘﺮداﺧﺘﻦ‬ ‫ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﺪﻳﻬﻰ ﺑﻮد؛ ﻳﻌﻨﻰ ﺑﻨﺪه ﺗﺼﻮر ﻫﻢ ﻧﻤﻴﻜﺮدم ﻛﻪ در ﺑﻴﻦ ﺷﻤﺎ ﺟﻮاﻧﺎن ﻧﺨﺒﻪ ﻛﺴﻰ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در‬ ‫اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﺷﻚ و ﺗﺮدﻳﺪى داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﺗﺼﻮر ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺣﺎﻻ اﺳﻼم ﭼﻪ ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻳﻜﻲ از ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ راهﻫﺎي ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ ﻛﺸﻮر‪ ،‬راه ﻋﻠﻢ اﺳﺖ‬

‫اﻓﺘﺨﺎر ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ ﻛﺸﻮر از راه ﻋﻠﻢ را ﺷﻤﺎﻫﺎ ﺧﻴﻠﻰ ﻗﺪر ﺑﺪاﻧﻴﺪ‪ .‬ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ ﻛﺸﻮر از راﻫﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠﻔﻰ‬ ‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ؛ ﻳﻜﻰ از ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ راﻫﻬﺎﻳﺶ ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ ﻛﺸﻮر از راه ﻋﻠﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺐ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪارﻫﺎ ﻫﻢ‬ ‫ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ ﻛﺸﻮر ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ؛ ﻣﺠﺎﻫﺪان راه ﺧﺪا و رزمآوران ﻣﻴﺪاﻧﻬﺎى ﺟﻨﮓ ﻫﻢ ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ ﻛﺸﻮر‬ ‫ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺠﺎر و ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن و ﺑﻘﻴﻪ ﻫﻢ ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ ﻛﺸﻮر ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺻﻨﻌﺘﮕﺮان ﻫﻢ ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ ﻛﺸﻮر‬ ‫ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﻳﻜﻰ از راﻫﻬﺎى ﺑﺮﺟﺴﺘﻪى ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ ﻛﺸﻮر‪ ،‬از راه ﻋﻠﻢ اﺳﺖ؛ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻻﺋﻠﻰ ﻛﻪ ﻗﺒﻼً‬ ‫ﻋﺮض ﺷﺪ ﻛﻪ ﻋﻠﻢ ﻣﺎﻳﻪى اﻗﺘﺪار ﻣﻠﻰ‪ ،‬ﻣﺎﻳﻪى ﻗﺪرت ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﻣﺎﻳﻪى ﺛﺮوت ﻛﺸﻮر و ﻣﺎﻳﻪى ﺳﺮﺑﻠﻨﺪى‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻧﺨﺒﮕﺎن ﺟﻮان داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ‪87/6/5 -‬‬

‫‪21‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﻫﺮ ﻛﺸﻮرى اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ در درس ﺧﻮاﻧﺪن و در ﺣﺎﺋﺰ ﺷﺪن رﺗﺒﻪﻫﺎى ﺑﺎﻻى ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﻧﻴﺖ را‬ ‫ﺑﻜﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻛﺎرﺗﺎن ﻣﻴﺸﻮد ﻋﺒﺎدت‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ ﻛﺎر اﻧﺴﺎن ‪ -‬ﻳﻚ ﻛﺎر واﺣﺪ ‪ -‬ﺑﺎ دو ﻧﻴﺖ ﻣﻐﺎﻳﺮ‪ ،‬دو ﺣﺎﻟﺖ‬ ‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﭘﻴﺪا ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ :‬ﮔﺎﻫﻰ ﻫﻤﺎن ﻛﺎر ﻣﻴﺸﻮد ﻋﺒﺎدت‪ ،‬ﮔﺎﻫﻰ ﻫﻤﺎن ﻛﺎر ﻣﻴﺸﻮد ﻣﻌﺼﻴﺖ‪ .‬ﻧﻤﺎزى ﻛﻪ‬ ‫اﻧﺴﺎن ﻣﻴﺨﻮاﻧﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﺗﻘﺮب ﺑﻪ ﺧﺪا ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻬﺶ ﺑﻪ ﺧﺪا ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﺧﻼص ﻧﻤﺎز ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪،‬‬ ‫اﻳﻦ ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﻋﺒﺎدﺗﻬﺎﺳﺖ؛ اﮔﺮ ﻫﻤﻴﻦ ﻧﻤﺎز را ﺑﺮاى رﻳﺎ ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﻤﺎز ﻣﻴﺸﻮد ﻣﻌﺼﻴﺖ و ﺧﻮد آن‬ ‫ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﻣﻴﺸﻮد ﮔﻨﺎه‪.‬‬ ‫رﻳﺎ‪ ،‬ﮔﻨﺎه ﻛﺒﻴﺮه اﺳﺖ؛ ﻣﺼﺪاﻗﺶ ﻫﻢ ﻣﻴﺸﻮد ﻫﻤﺎن ﻧﻤﺎزى ﻛﻪ از روى رﻳﺎ ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﺪ؛ ﻧﻴﺖ اﻳﻨﻘﺪر‬ ‫ﻣﺆﺛﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ اﮔﺮ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ اﻳﻦ ﺗﺤﺼﻴﻞ را‪ ،‬اﻳﻦ ﺗﻼش ﻋﻠﻤﻰ را‪ ،‬اﻳﻦ ﺳﻌﻰ ﺑﺮاى ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن‬ ‫رﺗﺒﻪﻫﺎى ﻧﺨﺒﮕﻰ را‪ ،‬ﺑﺮاى ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ ﻣﺮدم و ﺑﺮاى ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ ﻛﺸﻮر و ﺑﺮاى ﺳﺮﺑﻠﻨﺪى ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﻰ‬ ‫اﻧﺠﺎم ﺑﺪﻫﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻼﺷﻚ ﻳﻜﻰ از ﺣﺴﻨﺎت ﺷﻤﺎ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻋﻠﻢ ﻣﺎﻳﺔ ﻗﺪرت و ﺛﺮوت اﺳﺖ‬

‫ﻋﻠﻢ ﻣﺎﻳﻪى ﻗﺪرت و ﺛﺮوت اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻛﺸﻮر ﺷﻤﺎ و ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻗﺪرت و‬ ‫اﻗﺘﺪار دﺳﺖ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ از ﻣﻠﺖ ﺧﻮد‪ ،‬از ﻛﺸﻮر ﺧﻮد‪ ،‬از ارزﺷﻬﺎى ﺧﻮد و از ﻧﻈﺎم ﺧﻮد‬ ‫‪22‬‬

‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻰ ﻛﻨﺪ و ﻣﺼﻮﻧﻴﺖ ﺑﺒﺨﺸﺪ ‪ -‬ﻛﻪ ﻗﺪرت ﻓﺎﻳﺪهاش اﻳﻦ اﺳﺖ؛ اﻗﺘﺪار ﺑﺮاى زورﮔﻮﺋﻰ ﺑﻪ دﻳﮕﺮان‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺮاى ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى از زورﮔﻮﺋﻰ دﻳﮕﺮان اﺳﺖ ‪ -‬و اﮔﺮ در ﻛﻨﺎر اﻳﻦ ﺑﻪ ﺛﺮوت اﺣﺘﻴﺎج دارد ﺗﺎ‬ ‫ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻣﺸﻜﻼت ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻰ را ﻛﻪ ﻣﻴﺮاث ﺳﺎﻟﻬﺎ ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﺘﺒﺪادى در اﻳﻦ ﻛﺸﻮر اﺳﺖ ﺑﺮﻃﺮف ﻛﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻠﻢ را ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﻴﺎورد‪ .‬ﺑﺮاى ﻳﻚ ﻣﻠﺖ‪ ،‬ﻋﻠﻢ وﺳﻴﻠﻪاى اﺳﺖ ﺑﺮاى رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اﻗﺘﺪار ﻣﻠﻰ و‬ ‫ﺛﺮوت ﻣﻠﻰ‪.‬‬ ‫ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﻣﺎ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ اﻣﻜﺎﻧﺎت زﻳﺎدى دارﻳﻢ‪ .‬اﮔﺮ درﺳﺖ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺑﺸﻮد‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮان ﮔﻔﺖ‬ ‫واﻗﻌﺎً ﺣﺪود ﺻﺪ و ﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎل ﻣﻠﺖ اﻳﺮان را ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﺳﺘﻌﺪاد ﺟﻮﺷﺎﻧﻰ را ﻛﻪ ﺷﻤﺎ‬ ‫اﻣﺮوز ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﺎل اﻣﺮوز ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻧﺴﻠﻬﺎى اﻳﺮاﻧﻰ اﻳﻦ اﺳﺘﻌﺪاد را داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﺑﻪ دﻻﻳﻞ‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻣﺎﻧﺪه؛ ﻋﻤﺪهاش ﻫﻢ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺣﻜﻮﻣﺘﻬﺎى ﻣﺴﺘﺒﺪ و ﺟﺎﺋﺮ در ﻫﻤﻪى زﻣﺎﻧﻬﺎ‬ ‫ و ﺑﺨﺼﻮص در اﻳﻦ ﺑﺮﻫﻪى آﺧﺮ‪ ،‬ﺑﻪ اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪنِ واﺑﺴﺘﮕﻰ و ﻓﺴﺎد ‪ -‬ﺑﻮده‪ .‬اﻳﻦ ﻋﻘﺐﻣﺎﻧﺪﮔﻰ‬‫وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻟﻴﻜﻦ اﺳﺘﻌﺪاد ﻣﻠﺖ اﻳﺮان‪ ،‬ﻳﻚ اﺳﺘﻌﺪاد‪ ‬از ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﺎﻻﺗﺮ اﺳﺖ؛ اﻳﻦ را ﻣﺎ ﺑﺎرﻫﺎ ﮔﻔﺘﻪاﻳﻢ‪.‬‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻧﺨﺒﮕﺎن ﺟﻮان داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ‪87/6/5 -‬‬

‫‪ .1‬اﻫﻤﻴﺖ و ﻧﻘﺶ ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ‬

‫ﺑﻌﻀﻴﻬﺎ ﺧﻴﺎل ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ اﻳﻦ را ادﻋﺎ ﻣﻴﻜﻨﻴﻢ؛ ﺣﺎﻻ ﺑﺘﺪرﻳﺞ در ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎن ﻫﻢ دارد اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ‬ ‫ﻣﻨﻌﻜﺲ ﻣﻴﺸﻮد‪ .‬ﮔﻮاﻫﻴﻬﺎ و ﺗﺼﺪﻳﻘﻬﺎى ﺟﻬﺎﻧﻰ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻫﻮش ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد اﻳﺮاﻧﻰ‪ ،‬ﻣﻜﺮر در ﺟﺎﻫﺎى‬ ‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻰ دارد ﺗﻜﺮار ﻣﻴﺸﻮد‪ .‬ﺗﻮى ﻣﺠﻼت آﻣﺮﻳﻜﺎﺋﻰ ﻣﻴﻨﻮﻳﺴﻨﺪ و ﺑﺨﺼﻮص از ﺑﻌﻀﻰ از‬ ‫داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎى ﻣﺎ اﺳﻢ ﻣﻰآورﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ اﺳﻢآوردﻧﻬﺎ ﻣﻐﺮﺿﺎﻧﻪ اﺳﺖ؛ آن داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ اﺳﻢ‬ ‫ﻣﻰآورﻧﺪ ‪ -‬ﭼﻪ در ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﭼﻪ در اﺻﻔﻬﺎن ‪ -‬اﻳﻨﻬﺎ داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎى ﺑﺮﺗﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺷﻜﻰ ﻧﻴﺴﺖ؛ اﻣﺎ ﻧﺎم آوردن‬ ‫آﻧﻬﺎ ﻣﻐﺮﺿﺎﻧﻪ اﺳﺖ؛ ﭼﻮن داﻧﺸﮕﺎه ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪى ﻧﻴﺮوى اﻧﺴﺎﻧﻰ اﺳﺖ‪ :‬داﻧﺸﺠﻮ و اﺳﺘﺎد و اﻟﺒﺘﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‪.‬‬ ‫ﻫﻢ داﻧﺸﺠﻮ و ﻫﻢ اﺳﺘﺎد‪ ،‬از ﻫﻤﻴﻦ ﻧﺴﻠﻬﺎى اﻳﺮاﻧﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬اﻳﻦ ﻋﻤﻮﻣﻴﺖ دارد و ﻣﺨﺼﻮص‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه ﺧﺎﺻﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬در ﻫﺮ ﺟﺎﺋﻰ ﻛﻪ ﺗﻼﺷﻰ ﺻﻮرت ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺮﺟﺴﺘﮕﻰ ﻧﻤﺎﻳﺎن ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‬ ‫ﻛﻪ آﻧﻬﺎ در ﻣﻮاردى ﺑﻪ آن اﻋﺘﺮاف ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﺎ از اﻳﻦ اﻣﻜﺎن ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻى اﻧﺴﺎﻧﻰ ﺑﺮﺧﻮردارﻳﻢ؛‬ ‫ﻳﻌﻨﻰ ﻫﻮش و اﺳﺘﻌﺪاد‪ ‬از ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﺎﻻﺗﺮِ اﻧﺴﺎﻧﻰ در اﻳﺮان‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ ﻋﻘﺐﻣﺎﻧﺪﮔﻰ را ﺟﺒﺮان ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﺎﻟﻬﺎﺋﻰ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ راه اﻓﺘﺎدﻳﺪ و اﻳﻦ ﻛﺎروان ﻋﻠﻢ در‬ ‫ﻛﺸﻮر ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺮده‪ ،‬دﺳﺘﺎوردﻫﺎى ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎدى داﺷﺘﻪ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﻴﻦ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ده دوازده ﺳﺎل اﺧﻴﺮ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺗﻔﻜﺮ ﻋﻠﻢﮔﺮاﺋﻰ و دﻧﺒﺎل ﻋﻠﻢ رﻓﺘﻦ و ﻧﻬﻀﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ و‬ ‫ﻧﻬﻀﺖ ﻧﺮماﻓﺰارى و ﻣﺴﺌﻠﻪى ﻧﺨﺒﻪﭘﺮورى در ﻛﺸﻮر ﺷﺮوع ﺷﺪه‪ ،‬ﺗﺎ اﻣﺮوز ﻣﺎ ﺧﻴﻠﻰ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‬ ‫ﻛﺮدهاﻳﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎ ﻣﻐﺘﻨﻢ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ اﻟﺒﺘﻪ ﻗﺎﻧﻊ ﻧﻴﺴﺘﻢ‪ .‬ﻧﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﺗﺼﻮر ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻨﺪه ﺣﺎﻻ ﺧﻴﺎل ﻣﻴﻜﻨﻢ ﻣﺎ ﺑﻪ ﻣﻘﺼﻮد رﺳﻴﺪهاﻳﻢ؛ ﻧﻪ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻰ‬ ‫ﻛﺎر دارد ﺗﺎ اﻳﻦ ﻋﻘﺐﻣﺎﻧﺪﮔﻰ ﺗﺎرﻳﺨﻰ و ﻃﻮﻻﻧﻰ ﺟﺒﺮان ﺑﺸﻮد‪ .‬ﺑﺨﺼﻮص ﻛﻪ ﻣﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﻫﺴﺘﻴﻢ؛ ﻣﺎ ﺗﻨﻬﺎ‬ ‫ﻫﺴﺘﻴﻢ! ﻛﺴﻰ از ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﻰ و اﻧﺪﻳﺸﻪى اﺳﻼﻣﻰ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻧﻤﻴﻜﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭼﻴﻨﻴﻬﺎ ‪ -‬ﻛﻪ اﻻن ﺷﻤﺎ‬ ‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﺮدﻳﺪ و در ﺟﺮﻳﺎن اﻟﻤﭙﻴﻚ در ﭘﻜﻦ‪ ،‬ﻳﻚ ﮔﻮﺷﻪاى از ﺗﻮاﻧﺎﺋﻴﻬﺎى ﻓﻨﻰ ﭼﻴﻨﻴﻬﺎ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪ‬ ‫و در واﻗﻊ رو ﺷﺪ ‪ -‬ﺧﻴﻠﻰ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎى ﺧﻮﺑﻰ دارﻧﺪ از ﻟﺤﺎظ ﻋﻠﻤﻰ؛ اﻣﺎ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ در‬ ‫ﺳﺎل ‪ - 1948‬ﻛﻪ ﭼﻴﻦ ﺟﺪﻳﺪ و ﭼﻴﻦ ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺖ در آن ﺳﺎل ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه ‪ -‬ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ!‬ ‫وﻟﻴﻜﻦ ﺷﻮروى ‪ -‬ﻳﻚ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﺎﺳﺎﺑﻘﻪﺗﺮ از ﻟﺤﺎظ اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژى‪ ،‬و ﺑﺎ ﺳﺎﺑﻘﻪى ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻟﺤﺎظ‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎى ﻋﻠﻤﻰ و ﻓﻨﻰ ‪ -‬ﻫﺮ ﭼﻪ داﺷﺖ در اﺧﺘﻴﺎر ﭼﻴﻦ ﻗﺮار داد؛ زﻣﺎن اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ ﻫﻢ ﺑﻮد‪ .‬وﺟﻮد ﻳﻚ‬ ‫ﻛﺸﻮر ﻋﻈﻴﻢ ﻣﺜﻞ ﭼﻴﻦ ‪ -‬اﻟﺒﺘﻪ آن وﻗﺖ ﺟﻤﻌﻴﺘﺶ ﻣﺜﻞ ﺣﺎﻻ ﻧﺒﻮد؛ اﻣﺎ ﺑﺎﻻﺧﺮه ﻛﺸﻮر ﺑﺰرگ‪ ،‬ﭘﻬﻨﺎور و‬ ‫ﭘﺮﺟﻤﻌﻴﺘﻰ ﺑﻮد ‪ -‬در ﻛﻨﺎر ﻛﺸﻮر ﺑﺰرگ ﺷﻮروى و در ﻗﻠﺐ آﺳﻴﺎ‪ ،‬ﺑﺮاى ﺷﻮروى ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺘﻰِ آن روز‬

‫‪23‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﺧﻴﻠﻰ ﺑﺎارزش ﺑﻮد‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻪ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬در اﺧﺘﻴﺎر ﭼﻴﻨﻴﻬﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ؛ ﺣﺘّﻰ اﻧﺮژى ﻫﺴﺘﻪاى را‪ .‬اﻧﺮژى‬ ‫ﻫﺴﺘﻪاى را ﺟﻮاﻧﻬﺎى ﻣﺎ ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﻪ دﺳﺖ آوردﻧﺪ‪ .‬ﭼﻴﻨﻴﻬﺎ اﻧﺮژى ﻫﺴﺘﻪاى را ﻣﺜﻞ ﻳﻚ ﻫﺪﻳﻪاى از‬ ‫روﺳﻬﺎ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ؛ ﻛﻤﺎاﻳﻦﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﺮهى ﺷﻤﺎﻟﻰ ﻫﻢ دادﻧﺪ؛ ﻫﻢ ﭼﻴﻨﻴﻬﺎ دادﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻢ روﺳﻬﺎ دادﻧﺪ‪ .‬ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎى ﻛﺸﻮرﻫﺎﺋﻰ ﻣﺜﻞ ﭼﻴﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺮﻛﺖ ﺣﻤﺎﻳﺘﻬﺎى ﻓﻮقاﻟﻌﺎده و اﺳﺘﺜﻨﺎﺋﻰ ﻛﺸﻮرﻫﺎى دﻳﮕﺮ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﻫﻨﺪ ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦﺟﻮر اﺳﺖ؛ اﻟﺒﺘﻪ از ﺟﻬﺎت دﻳﮕﺮى‪ .‬آن وﻗﺘﻰ ﻛﻪ ﺑﻴﻦ روﺳﻴﻪ و ﭼﻴﻦ اﺧﺘﻼف ﺑﻪ وﺟﻮد‬ ‫آﻣﺪ ‪ -‬ﻣﻴﺪاﻧﻴﺪ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺗﺎ ﭼﻨﺪ ده ﺳﺎل ﻣﺘﻤﺎدى ﺑﻌﺪ از دورهى اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ‪ ،‬ﺑﻴﻦ اﻳﻦ دو ﻛﺸﻮر ﺑﺰرگ‬ ‫ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺘﻰ اﺧﺘﻼف ﺷﺪﻳﺪ و ﻋﻤﻴﻘﻰ ﺑﻮد؛ ﻣﺜﻞ اﺧﺘﻼف ﺷﺮق و ﻏﺮب و ﺷﺎﻳﺪ ﻫﻢ ﻳﻚ ﺧﺮده ﺗﻨﺪﺗﺮ ‪-‬‬ ‫اﻳﻦ اﺧﺘﻼف ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪ ﻛﻪ روﺳﻬﺎ آﻣﺪﻧﺪ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﻫﻨﺪﻳﻬﺎ ﻛﻪ ﻫﻤﺴﺎﻳﻪى ﭼﻴﻦ ﺑﻮد؛ ﭼﻴﻨﻴﻬﺎ ﻫﻢ رﻓﺘﻨﺪ‬ ‫ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﻛﻪ رﻗﻴﺐ ﻫﻨﺪ ﺑﻮد! ﻳﻌﻨﻰ ﻋﻮاﻣﻞ ﺳﻴﺎﺳﻰ در ﻳﺎرﮔﻴﺮﻳﻬﺎ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬آن وﻗﺖ‬ ‫ﭼﻴﻨﻴﻬﺎ اﻧﺮژى ﻫﺴﺘﻪاى را دادﻧﺪ ﺑﻪ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن؛ روﺳﻬﺎ ﻫﻢ اﻧﺮژى ﻫﺴﺘﻪاى و ﺑﺴﻴﺎرى از ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎ را‬ ‫دادﻧﺪ ﺑﻪ ﻫﻨﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ ﻫﻢ ﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻢ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن‪ ،‬دﺳﺘﺎوردﻫﺎﻳﺸﺎن را از دﻳﮕﺮان ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﻫﺮ ﭼﻪ ﻧﮕﺎه ﻣﻴﻜﻨﻢ‪ ،‬ﻣﻰﺑﻴﻨﻢ ﻫﻴﭻ ﻛﺸﻮرى از اﻳﻦ ﻛﺸﻮرﻫﺎﺋﻰ ﻛﻪ در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﭼﻨﻴﻦ‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎﺋﻰ ﭘﻴﺪا ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﻧﻴﺴﺖ! ﻣﺎ ﻣﻈﻠﻮﻣﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ و در ﺑﻴﻦ اﻳﻦ ﻫﻤﻪ دﺷﻤﻨﻴﻬﺎ ‪ -‬در‬ ‫ﺣﺎﻟﻰ ﻛﻪ ﻫﻢ ﺷﺮقِ ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺘﻰ و ﻫﻢ ﻏﺮبِ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪدارى ﺑﺎ ﻣﺎ ﺑﻪ ﺟﺪ دﺷﻤﻦ ﺑﻮدﻧﺪ؛ اروﭘﺎ ﻫﻢ ﻛﻪ ﻣﺎﻳﻞ‬ ‫‪24‬‬

‫ﺑﻮد ﻳﻚ ﻧﻘﺶ ﻣﺜﻼً ﻣﻴﺎﻧﻪاى اﻳﻔﺎ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻴﭽﮕﻮﻧﻪ ﻛﻤﻜﻰ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﻜﺮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺿﺮﺑﻪ ﻫﻢ زد ‪ -‬اﻳﻦ ﺟﻮاﻧﻬﺎى‬ ‫ﺑﺎﻫﻮش و زﻳﺮك و اﺣﻴﺎﻧﺎً ﺑﺴﻴﺎر زﺑﻞ از ﻣﻴﺎن ﻣﻠﺖ ﻣﺎ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ اﻳﻦ ﻧﻬﺎﻟﻬﺎ را رﺷﺪ ﺑﺪﻫﻨﺪ و ﺑﻪ ﺛﻤﺮ‬ ‫ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﻛﺎرﻫﺎى ﺑﺰرﮔﻰ ﺷﺪه؛ اﻳﻦ ﺧﻴﻠﻰ اﻣﻴﺪﺑﺨﺶ اﺳﺖ‪ .‬در آﻳﻨﺪه ﻫﻢ ﻣﻴﺘﻮاﻧﻴﺪ اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ را اﻧﺠﺎم‬ ‫ﺑﺪﻫﻴﺪ‪ .‬ﻟﺬا ﻣﻦ ﻧﮕﺎﻫﻢ ﺑﻪ آﻳﻨﺪه‪ ،‬ﻧﮕﺎه ﺧﻴﻠﻰ ﺧﻮﺑﻰ اﺳﺖ؛ اﮔﺮﭼﻪ وﺿﻊ ﻛﻨﻮﻧﻰ را ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﺴﻴﻦ ﻣﻴﺪاﻧﻢ‪،‬‬ ‫اﻣﺎ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ وﺟﻪ ﻗﻨﺎﻋﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ وﺿﻊ را ﻣﺠﺎز ﻧﻤﻴﺸﻤﺎرم‪ ،‬ﺑﺮاى ﻫﻴﭻ ﻛﺲ‪ :‬ﻧﻪ ﺑﺮاى دوﻟﺘﻴﻬﺎ‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﺮاى‬ ‫ﺧﻮد ﺷﻤﺎ ﺟﻮاﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﺮاى اﺳﺎﺗﻴﺪﺗﺎن‪ .‬ﻣﺎ ﻫﻨﻮز ﺧﻴﻠﻰ ﺑﺎﻳﺪ راه ﺑﺮوﻳﻢ؛ ﺧﻴﻠﻰ ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﻓﺎﺻﻠﻪى ﻣﺎ ﻫﻨﻮز ﺑﺎ آن ﻗﻠﻪﻫﺎ ‪ -‬ﺣﺘّﻰ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻰ ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ از ﻗﻠﻪﻫﺎ ‪ -‬زﻳﺎد اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪﻫﺎ را ﻃﻰ‬ ‫ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﺛﺮوت و ﭘﻮل ﻻزم دارد؛ ﭘﻮل را ﻫﻢ از ﻫﻤﻴﻦ راه ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﻴﺎورﻳﻢ‪ .‬دوﺳﺘﺎن اﺷﺎره‬ ‫ﻛﺮدﻧﺪ ‪ -‬اﻏﻠﺐ اﻳﻦ ﻧﻜﺎﺗﻰ ﻛﻪ دوﺳﺘﺎن ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻜﺎت درﺳﺘﻰ اﺳﺖ؛ در ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻣﺎ و در‬ ‫ﻳﺎدداﺷﺘﻬﺎﺋﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺎ دادﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻪى اﻳﻦ ﻧﻜﺎت وﺟﻮد دارد ‪ -‬ﺛﺮوت را از ﻫﻤﻴﻦ راه ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ دﺳﺖ‬

‫‪ .1‬اﻫﻤﻴﺖ و ﻧﻘﺶ ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ‬

‫ﺑﻴﺎورﻳﻢ‪ .‬آن روزى ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ درآﻣﺪ ﻛﺸﻮر را از راه داﻧﺸﻤﺎن ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﻴﺎورﻳﻢ و درِ ﭼﺎﻫﻬﺎى‬ ‫ﻧﻔﺖ را ﭘﻠﻤﺐ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬آن روز ﺑﺮاى ﻣﺎ روز ﺧﻮﺑﻰ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺮوز ﻣﺎ دارﻳﻢ از ذﺧﺎﺋﺮﻣﺎن ﻣﻴﺨﻮرﻳﻢ‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮ‬ ‫ﺑﻮدﺟﻪى ﻛﺸﻮر از ﻧﻔﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻔﺖ ذﺧﻴﺮهى ﻣﺎﺳﺖ‪ .‬ﮔﻨﺠﻴﻨﻪﻣﺎن را دارﻳﻢ ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻣﻴﻜﻨﻴﻢ؛ از روى‬ ‫ﻧﺎﭼﺎرى‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ روزى ﺑﺮﺳﺪ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ از داﻧﺶ ﺧﻮد ﻧﺎن ﺑﺨﻮرﻳﻢ و اﻳﻦ ﻣﻠﺖ ﺑﺘﻮاﻧﺪ از داﻧﺶ ﺧﻮد‬ ‫ﺛﺮوت ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﺪ‪ .‬آن وﻗﺖ ﺧﻮد‪ ‬آن ﺛﺮوت ﺑﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ داﻧﺶ ﻛﻤﻚ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﻳﻚ ﻫﻢاﻓﺰاﺋﻰ ﭘﻰ‬ ‫در ﭘﻰ دارﻧﺪ‪ :‬ﻋﻠﻢ ﺑﻪ ﺛﺮوت ﻛﻤﻚ ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ ،‬ﺛﺮوت ﺑﻪ ﻋﻠﻢ ﻛﻤﻚ ﻣﻴﻜﻨﺪ؛ داﺋﻤﺎً ﻫﻢاﻓﺰاﺋﻰ ﺑﻪ وﺟﻮد‬ ‫ﻣﻰآﻳﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ دﻧﺒﺎل اﻳﻦ روز ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺟﻬﺘﮕﻴﺮﻳﻬﺎ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺟﻬﺘﮕﻴﺮﻳﻬﺎى درﺳﺖ و ﻣﻌﻨﻮى و اﻟﻬﻰ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻣﺸﻮق ﮔﺴﺘﺮش ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﺗﻜﺮﻳﻢ ﻋﺎﻟﻢ اﺳﺖ‬

‫ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻣﺸﻮق ﺑﺮاى ﮔﺴﺘﺮش ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﺗﻜﺮﻳﻢ دارﻧﺪهى ﻋﻠﻢ اﺳﺖ‪ .‬و اﺳﺎﺗﻴﺪ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎى ﻣﺎ‪ ،‬ﺑﺮﺟﺴﺘﮕﺎن‬ ‫و ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻣﺮاﻛﺰ ﭘﮋوﻫﺶ ﻣﺎ‪ ،‬در زﻣﺮهى ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮﺟﺴﺘﮕﺎن ﻋﻠﻤﻰ و ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻋﻠﻤﻰ ﺑﻪ‬ ‫ﺣﺴﺎب ﻣﻰآﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* داﻧﺶ ﻳﻚ ﻣﻮﻫﺒﺖ ﺧﺪاﻳﻲ اﺳﺖ‬

‫ﻣﺸﻜﻞ اﺻﻠﻰ دﻧﻴﺎى دوران ﻋﻠﻢ‪ ،‬دﻧﻴﺎى ﻣﺘﺠﺪد و ﻣﺪرن‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻋﻠﻢ در اﻳﻦ دﻧﻴﺎ در ﺧﺪﻣﺖ‬ ‫ﻓﺴﺎد‪ ،‬در ﺧﺪﻣﺖ ﻃﻐﻴﺎن‪ ،‬در ﺧﺪﻣﺖ ﺗﺠﺎوز ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬داﻧﺶ ﻳﻚ ﻣﻮﻫﺒﺖ ﺧﺪاﺋﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ‬ ‫ﻧﺎﺳﭙﺎﺳﻰ در ﻗﺒﺎل اﻳﻦ ﻣﻮﻫﺒﺖ ﺑﺰرگ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ داﻧﺶ را ﻳﻚ ﻧﺴﻠﻰ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﻠﺘﻰ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاى‬ ‫در ﺑﺮﻫﻪاى از زﻣﺎن در ﺧﺪﻣﺖ ﻇﻠﻢ و ﻃﻐﻴﺎن و ﺗﻌﺪى و ﺳﺮﻛﻮب ﻛﺮدن ارزﺷﻬﺎى اﻧﺴﺎﻧﻰ ﻗﺮار‬ ‫ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ .‬و اﻳﻦ اﺗﻔﺎق در دو ﺳﻪ ﻗﺮن اﺧﻴﺮ ﺑﺨﺼﻮص و در دهﻫﺎ ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ در دﻧﻴﺎ اﻓﺘﺎد‪.‬‬ ‫ﻣﻠﺘﻬﺎﺋﻰ ﺑﻪ داﻧﺶ دﺳﺖ ﭘﻴﺪا ﻛﺮدﻧﺪ؛ اﻳﻦ ﻃﺒﻴﻌﻰ اﺳﺖ‪ .‬داﻧﺶ در ﻃﻮل ﺗﺎرﻳﺦ در ﻣﻴﺎن ﻣﻠﺘﻬﺎ دﺳﺖ ﺑﻪ‬ ‫دﺳﺖ ﻣﻴﮕﺮدد‪ .‬ﻳﻚ وﻗﺘﻰ ﻣﺮﻛﺰ داﻧﺶ‪ ،‬ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷﺮﻗﻰ ﺟﻬﺎن ﺑﻮد‪ ،‬ﻳﻚ وﻗﺘﻰ ﻫﻢ ﻣﺮﻛﺰ داﻧﺶ‪ ،‬ﻣﻨﺎﻃﻖ‬ ‫ﻏﺮﺑﻰ ﺟﻬﺎن ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻠﺘﻬﺎ وﻗﺘﻰ ﺑﻪ داﻧﺶ دﺳﺖ ﭘﻴﺪا ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬داﻧﺶ را در ﺧﺪﻣﺖ اﺳﺘﻌﻤﺎر ﺑﻪ ﻛﺎر‬ ‫ﺑﺮدﻧﺪ‪ ،‬در ﺧﺪﻣﺖ ﺳﺮﻛﻮب ﻣﻠﺘﻬﺎ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻛﺸﻮرﻫﺎى زﻳﺎدى ﺑﺎ ﻣﻠﺘﻬﺎى ﺑﺴﻴﺎر اﻧﺒﻮﻫﻰ در ﺷﺮق و‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻧﺨﺒﮕﺎن ﺟﻮان داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ‪87/6/5 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار ﺟﻤﻌﻲ از ﺑﺮﺟﺴﺘﮕﺎن و ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻋﻠﻤﻲ و اﺳﺎﺗﻴﺪ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪87/7/3 -‬‬

‫‪25‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﻏﺮب ﻋﺎﻟﻢ ‪ -‬در آﻓﺮﻳﻘﺎ‪ ،‬در آﺳﻴﺎ ‪ -‬ﺑﻪ واﺳﻄﻪى داﻧﺶ ﻛﺸﻮرﻫﺎى ﻏﺮﺑﻰ ﺳﺮﻛﻮب ﺷﺪﻧﺪ؛ ﺑﻪ اﺳﺘﻌﻤﺎر‬ ‫ﻛﺸﻴﺪه ﺷﺪﻧﺪ؛ ﻧﺴﻠﻬﺎى اﻧﺴﺎﻧﻰ ﺑﻪ اﺳﺎرت ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻴﺎﻫﺎنِ اﻣﺮوز آﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪان ﻫﻤﺎن ﻣﺴﺘﻤﻨﺪاﻧﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪى اﺳﺘﻌﻤﺎرﮔﺮان ﻏﺮﺑﻰ از‬ ‫ﻛﺸﻮرﻫﺎى آﻓﺮﻳﻘﺎﺋﻰ ﺑﻪ اﺳﺎرت ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ؛ از ﻣﻴﺎن ﺧﺎﻧﻪ و زﻧﺪﮔﻰ و ﻣﺰرﻋﻪ و زﻳﺴﺘﮕﺎه ﺧﻮدﺷﺎن‬ ‫اﻳﻨﻬﺎ را ﻣﺜﻞ ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﺻﻴﺪ ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ ﻛﺎر ﺳﺨﺖ ﮔﻤﺎﺷﺘﻨﺪ و آواره ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎر در ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ دﻧﻴﺎ‪،‬‬ ‫در ﺷﺒﻪ ﻗﺎرهى ﻫﻨﺪ‪ ،‬در ﻣﻨﺘﻬﻲاﻟﻴﻪ آﺳﻴﺎ‪ ،‬در دوراﻧﻬﺎى ﺳﻴﺎه ﻫﻢ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎد‪ .‬ﺑﺎ ﻋﻠﻢ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺎ داﻧﺸﻰ ﻛﻪ‬ ‫ﺑﻪ دﺳﺖ آورده ﺑﻮدﻧﺪ و ﻣﻮﻫﺒﺖ اﻟﻬﻰ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪا و ﺧﻠﻖ ﺧﺪا را ﺑﻪ ذﻟﺖ ﻛﺸﻴﺪﻧﺪ؛ ﺑﻪ ﺳﺘﻢ‬ ‫دﭼﺎر ﻛﺮدﻧﺪ؛ زﻧﺪﮔﻰﻫﺎى آﻧﻬﺎ را ﺑﺮاى دوراﻧﻬﺎى ﻃﻮﻻﻧﻰ ﺗﺒﺎه ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻌﺪ ﻫﻢ از ﻫﻤﻴﻦ داﻧﺸﻬﺎﺋﻰ ﻛﻪ در اﺧﺘﻴﺎر ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ‪ -‬و ﻫﺮ داﻧﺸﻰ ﻣﺜﻞ ﭘﻠﻪاى اﺳﺖ از ﻳﻚ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى‬ ‫ﭘﻠﻜﺎن‪ .‬وﻗﺘﻰ اﻧﺴﺎن ﻳﻚ ﭘﻠﻪ ﺑﺎﻻ رﻓﺖ‪ ،‬ﻓﺮﺻﺖ و اﻣﻜﺎن ﭘﻴﺪا ﻣﻴﻜﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﭘﻠﻪى ﺑﻌﺪ و ﭘﻠﻪﻫﺎى ﺑﻌﺪ ﻫﻢ‬ ‫دﺳﺖ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ؛ اﻳﻦ ﻫﻢ ﻃﺒﻴﻌﻰ اﺳﺖ ‪ -‬ﺑﺎ ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻦ از ﭘﻠﻜﺎن ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﺑﻤﺐ اﺗﻢ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ؛ ﺳﻼﺣﻬﺎى‬ ‫ﺷﻴﻤﻴﺎﺋﻰ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ؛ ﻧﺴﻠﻬﺎﺋﻰ ﻧﺎﺑﻮد ﺷﺪﻧﺪ؛ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎﺋﻰ ﺑﻪ ﻣﺎﺗﻢ ﻋﺰﻳﺰان ﺧﻮد ﻧﺸﺴﺘﻨﺪ؛ و دﻧﻴﺎ آن ﭼﻴﺰى‬ ‫ﺷﺪ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ در ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎى ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻋﺎﻟﻢ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻴﻜﻨﻴﺪ‪ :‬ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻋﺎﻟﻢ ﺑﻪ دو ﺟﻨﺎحِ زورﮔﻮ و زورﭘﺬﻳﺮ؛‬ ‫ﺳﺘﻤﮕﺮ و ﺳﺘﻢﭘﺬﻳﺮ؛ آن ﻫﻢ ﺑﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪى ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد‪ .‬اﻳﻦ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎى ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻋﺎﻟﻢ‪ ،‬ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎى ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ‬ ‫‪26‬‬

‫ﻋﺎﻟﻢ در دوراﻧﻬﺎى اﺧﻴﺮِ اﻳﻦ ﻗﺮﻧﻬﺎى ﺳﻴﺎه ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﻜﻞ رﺳﻴﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻳﻚ رﻛﻦ اﻣﻨﻴﺖ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﻛﺸﻮر و ﻣﻠﺖ‪ ،‬ﻋﻠﻢ اﺳﺖ‬

‫دﺳﺘﮕﺎه اﺳﺘﻜﺒﺎر ﻓﻘﻂ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪهى آﻣﺮﻳﻜﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻳﺎ ﻓﻼن رﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر و ﻓﻼن دوﻟﺖ آﻣﺮﻳﻜﺎ ﻳﺎ‬ ‫ﻓﻼن ﻛﺸﻮر اروﭘﺎﺋﻰ ﻧﻴﺴﺖ؛ دﺳﺘﮕﺎه اﺳﺘﻜﺒﺎر ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪى ﻋﻈﻴﻢﺗﺮى اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ اﻳﻨﻬﺎﺳﺖ؛‬ ‫ﺷﺒﻜﻪى ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺘﻰ ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﺷﺒﻜﻪى ﺗﺠﺎر اﺳﺎﺳﻰِ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻰ ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﻣﺮاﻛﺰ ﭘﻮﻟﻰِ ﻋﻈﻴﻢ دﻧﻴﺎ ﻫﺴﺖ؛‬ ‫اﻳﻨﻬﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺳﻴﺎﺳﻰ دﻧﻴﺎ را دارﻧﺪ ﻃﺮاﺣﻰ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ؛ دوﻟﺘﻬﺎ را اﻳﻨﻬﺎ ﻣﻰآورﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ ﻣﻴﺒﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻛﻪ ﺗﻮﻳﺶ دوﻟﺖ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﻫﺴﺖ‪ ،‬دوﻟﺘﻬﺎى اروﭘﺎﺋﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻰ از اﻳﻦ‬ ‫ﻧﻔﺘﺨﻮارﻫﺎى ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ ﻣﻨﻄﻘﻪى ﺧﻮدﻣﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻳﻚ ﭼﻨﻴﻦ ﻗﺪرت‪ ‬رو ﺑﻪ رﺷﺪ‪ ‬رو ﺑﻪ اﻋﺘﻼى در‬ ‫ﺣﺎل ﻗﺪﻛﺸﻰ ﺑﺸﺪت ﻣﺨﺎﻟﻔﻨﺪ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻫﺮﭼﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬در ﻣﻘﺎﺑﻠﻪى او ﻛﺎر ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪ .‬ﺗﻮى اﻳﻦ ﺳﻰ ﺳﺎل‬ ‫ﻫﻢ ﺑﻴﻜﺎر ﻧﻤﺎﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻪ ﺑﮕﺬرد ﻫﻢ ﺑﺎز ﺑﻴﻜﺎر ﻧﻤﻴﻤﺎﻧﻨﺪ؛ ﻣﮕﺮ آن وﻗﺘﻰ ﻛﻪ ﺷﻤﺎﻫﺎ ﻫﻤﺖ ﻛﻨﻴﺪ؛ ﺷﻤﺎ‬ ‫‪ -1‬ﺑﻴﺎﻧﺎت در ﺑﺎزدﻳﺪ از داﻧﺸﮕﺎه اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ)ع(‪88/1/26 -‬‬

‫‪ .1‬اﻫﻤﻴﺖ و ﻧﻘﺶ ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ‬

‫ﺟﻮاﻧﻬﺎ ﻛﺸﻮر را از ﻟﺤﺎظ ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ اﻗﺘﺼﺎدى‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ اﻣﻨﻴﺘﻰ ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪاى ﺑﺮﺳﺎﻧﻴﺪ ﻛﻪ اﻣﻜﺎن‬ ‫آﺳﻴﺐ ﭘﺬﻳﺮىاش ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﺻﻔﺮ ﺑﺎﺷﺪ؛ آن وﻗﺖ ﻛﻨﺎر ﻣﻴﻜﺸﻨﺪ و ﺗﻮﻃﺌﻪﻫﺎ ﺗﻤﺎم ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻨﻰ ﻛﻪ‬ ‫ﻣﻦ ﺗﻮى اﻳﻦ ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ﻣﺮﺗﺐ راﺟﻊ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻋﻠﻢ و ﺗﺤﻘﻴﻖ و ﭘﮋوﻫﺶ و ﻧﻮآورى و‬ ‫ﺟﻨﺒﺶ ﻧﺮماﻓﺰارى و ارﺗﺒﺎط ﺻﻨﻌﺖ و داﻧﺸﮕﺎه و اﻳﻨﻬﺎ اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻛﺮدم‪ ،‬ﺑﺮاى ﺧﺎﻃﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫ﻳﻚ رﻛﻦ اﻣﻨﻴﺖ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﻛﺸﻮر و ﻣﻠﺘﺘﺎن ﻋﻠﻢ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻳﻜﻲ از ﭘﺎﻳﻪﻫﺎي ﻣﻬﻢ دﻫﺔ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ و ﻋﺪاﻟﺖ‬

‫ﻣﺎ در دﻫﻪى ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ و ﻋﺪاﻟﺖ‪ ،‬ﻳﻜﻰ از دو ﺳﻪ ﭘﺎﻳﻪى ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻤﻰ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ دﻧﺒﺎل ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﭘﺎﻳﻪى ﻋﻠﻢ‬ ‫اﺳﺖ؛ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ دارﻧﺪ‪ .‬داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ﻫﻢ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ دارﻧﺪ‪ ،‬اﺳﺎﺗﻴﺪ ﻫﻢ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ‬ ‫دارﻧﺪ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* ﻳﻚ ﭘﺎﻳﺔ اﺻﻠﻲ دﻫﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ و ﻋﺪاﻟﺖ‪ ،‬ﮔﺴﺘﺮش و ﺗﻌﻤﻴﻖ ﻋﻠﻢ در ﻛﺸﻮر اﺳﺖ‬

‫اﻳﻨﻜﻪ دﻫﻪى آﻳﻨﺪه ‪ -‬ﻛﻪ ﺷﺮوع ﺷﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ دﻫﻪاى ﻛﻪ اﻣﺴﺎل اوﻟﻴﻦ ﺳﺎﻟﺶ اﺳﺖ ‪ -‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان دﻫﻪى‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ و ﻋﺪاﻟﺖ اﻋﻼم ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﺪون ﺗﺮدﻳﺪ ﻳﻚ ﭘﺎﻳﻪى اﺻﻠﻰ آن ﻋﻠﻢ اﺳﺖ؛ ﮔﺴﺘﺮش ﻋﻠﻢ و ﺗﻌﻤﻴﻖ‬ ‫ﻋﻠﻢ در ﻛﺸﻮر اﺳﺖ‪ .‬ﻛﻤﺎاﻳﻨﻜﻪ اﺻﻞ اﻋﻼم اﻳﻦ ﻋﻨﻮان ‪ -‬ﻋﻨﻮان دﻫﻪى ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ‪ -‬ﺑﻪ ﭘﺸﺘﮕﺮﻣﻰ‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎﺋﻰ ﺑﻮده ﻛﻪ در ﻛﺸﻮر از ﻟﺤﺎظ ﻋﻠﻤﻰ دﻳﺪه ﺷﺪه‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ اﻳﻦ اﻣﻴﺪ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪه ﻛﻪ ﻣﺎ ﻣﻴﺘﻮاﻧﻴﻢ‬ ‫در ﻇﺮف ﻳﻚ دﻫﻪ‪ ،‬ﻳﻚ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﭼﺸﻤﮕﻴﺮ‪ ،‬ﻳﻚ ﺣﺮﻛﺖ ﺳﺮﻳﻊ در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى ﻋﻠﻤﻰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻛﻪ‬ ‫ﺑﺨﺸﻰ از ﻋﻘﺐﻣﺎﻧﺪﮔﻰﻫﺎى ﻣﺎ را ﺟﺒﺮان ﺑﻜﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪى ﻋﻠﻢ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫* اﻗﺘﺪار ﺣﻘﻴﻘﻲ ﻳﻚ ﻣﻠﺖ در ﮔﺮو ﻋﻠﻢ اﺳﺖ‬

‫ﺟﻮاﻧﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻋﻠﻢ ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎرﻫﺎ ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻪام‪ ،‬ﺑﺎز ﻫﻢ ﺗﻜﺮار ﻣﻴﻜﻨﻢ‪ :‬اﻗﺘﺪار ﺣﻘﻴﻘﻰ ﻳﻚ ﻣﻠﺖ در ﮔﺮو‬ ‫ﻋﻠﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻘﻴﻪى ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﻣﺎﻳﻪﻫﺎى اﻗﺘﺪار را ﺑﻪ ﻛﺸﻮر ارزاﻧﻰ ﻣﻴﺪارد‪ .‬از ﻋﻠﻢ ﻏﻔﻠﺖ ﻧﻜﻨﻴﺪ؛ ﭼﻪ‬ ‫داﻧﺶآﻣﻮزﺗﺎن‪ ،‬ﭼﻪ داﻧﺸﺠﻮﺗﺎن؛ در ﻫﺮ رﺗﺒﻪاى ﻛﻪ ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ .‬ﻣﺴﺌﻠﻪى ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﻪى ﺗﺤﻘﻴﻖ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﻪى‬ ‫ﻣﻬﻤﻰ اﺳﺖ در ﻛﻨﺎر اﻧﮕﻴﺰهى دﻳﻨﻰ‪ .‬دﻳﻦ ﺧﻴﻠﻰ ﺑﺎارزش اﺳﺖ‪ .‬دﻳﻦ ﻓﻘﻂ ﺑﺮاى آﺑﺎد ﻛﺮدن آﺧﺮت‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬دﻳﻦ دﻧﻴﺎى ﺷﻤﺎ را ﻫﻢ آﺑﺎد ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ .‬دﻳﻦ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺷﻮر و ﻧﺸﺎط و ﻃﺮاوت و ﺗﺎزﮔﻰ ﻣﻴﺒﺨﺸﺪ‪.‬‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻋﻠﻤﻲ‪88/6/4 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار اﺳﺎﺗﻴﺪ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪88/6/8 -‬‬ ‫‪ -3‬ﻫﻤﺎن‬

‫‪27‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‬

‫دﻳﻦ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ اﻳﻦ روﺣﻴﻪ را ﻣﻴﺪﻫﺪ ﻛﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﭼﺸﻤﺘﺎن ﻫﻤﻪى اﻳﻦ ﻗﺪرﺗﻬﺎى ﻣﺎدى ﻛﻮﭼﻚ ﺑﺸﻮﻧﺪ‪،‬‬ ‫ﺣﻘﻴﺮ ﺑﺸﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻬﺪﻳﺪ آﻧﻬﺎ اﺛﺮ ﻧﻜﻨﺪ‪ ،‬ﻛﺎر آﻧﻬﺎ اﺛﺮ ﻧﻜﻨﺪ‪ .‬ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﭘﻴﺮوزى ﺑﺎ ﺷﻤﺎﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺼﺮت اﻟﻬﻰ ﺑﺎ‬ ‫ﺷﻤﺎﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ اﺑﺮﻗﺪرﺗﻬﺎى ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻛﻨﻨﺪه ‪ -‬ﺣﺎﻻ دﻧﺒﺎﻟﻪﻫﺎى داﺧﻠﻰﺷﺎن ﻛﻪ ﺟﺎى ﺧﻮد دارﻧﺪ ‪ -‬و‬ ‫ﻣﺮاﻛﺰ ﻗﺪرت اﺳﺘﻜﺒﺎرى و ﺗﻬﺪﻳﺪﻫﺎ‪ ،‬ﭼﺎرهاى ﺟﺰ ﻋﻘﺐﻧﺸﻴﻨﻰ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻳﻚ ﻣﻠﺖ ﻣﻘﺘﺪر و ﺑﺎاﻳﻤﺎن‬ ‫ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺧﺪاى ﻣﺘﻌﺎل اﻋﺘﻤﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬ﺣﺴﻦ ﻇﻦ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬اﻳﻨﻰ ﻛﻪ ﺧﺪا ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻣﻴﻔﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬ ‫»و ﻟﻴﻨﺼﺮنّ اﻟﻠَّﻪ ﻣﻦ ﻳﻨﺼﺮه انّ اﻟﻠَّﻪ ﻟﻘﻮى‪ ‬ﻋﺰﻳﺰ«؛‪ 1‬ﺑﻰﺷﻚ‪ ،‬ﺑﺪون ﺗﺮدﻳﺪ ﺧﺪاى ﻣﺘﻌﺎل آن ﻛﺴﺎﻧﻰ را ﻛﻪ‬ ‫دﻳﻦ او را و اﻫﺪاف او را ﻳﺎرى ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎرى ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ ،‬اﻳﻦ ﺳﺨﻦ راﺳﺘﻰ اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ وﻋﺪهى‬ ‫ﺻﺎدﻗﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ اﻋﺘﻤﺎد ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻗﺘﺪار‪ ،‬ﺑﺎ ﻋﺰم ﻛﺎﻓﻰ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻬﺬﻳﺐ ﻧﻔﺲ‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﻮدﺳﺎزى ‪ -‬ﻫﻢ‬ ‫ﺧﻮدﺳﺎزى ﻋﻠﻤﻰ و ﻫﻢ ﺧﻮدﺳﺎزى اﺧﻼﻗﻰ ‪ -‬ﭘﻴﺶ ﺑﺮوﻳﺪ‪ .‬انﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ روزى را ﺧﻮاﻫﺪ دﻳﺪ ﻛﻪ‬ ‫ﻛﺸﻮرﺗﺎن ﺑﻪ ﺑﺮﻛﺖ ﻣﺠﺎﻫﺪﺗﻬﺎى ﺷﻤﺎ در اوج اﻓﺘﺨﺎر و در ﻗﻠﻪى اﻗﺘﺪار ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* داﻧﺶ ﻣﺎﻳﺔ اﻗﺘﺪار اﺳﺖ‬

‫آﻧﭽﻪ ﻛﻪ در درﺟﻪى اول در اﻳﺠﺎد ﻗﺪرت ﻣﻠﻰ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ دو ﭼﻴﺰ اﺳﺖ‪ :‬ﻳﻜﻰ ﻋﻠﻢ اﺳﺖ‪،‬‬ ‫ﻳﻜﻰ اﻳﻤﺎن‪ .‬ﻋﻠﻢ ﻣﺎﻳﻪى ﻗﺪرت اﺳﺖ؛ ﻫﻢ اﻣﺮوز و ﻫﻢ در ﻃﻮل ﺗﺎرﻳﺦ؛ در آﻳﻨﺪه ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻮر‬ ‫‪28‬‬

‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻋﻠﻢ ﻳﻚ وﻗﺖ ﻣﻨﺘﻬﻰ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻓﻨﺎورى ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ ،‬ﻳﻚ وﻗﺖ ﻫﻢ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺧﻮد‬ ‫داﻧﺶ ﻣﺎﻳﻪى اﻗﺘﺪار اﺳﺖ؛ ﺛﺮوتآﻓﺮﻳﻦ اﺳﺖ؛ ﻗﺪرت ﻧﻈﺎﻣﻰآﻓﺮﻳﻦ اﺳﺖ؛ ﻗﺪرت ﺳﻴﺎﺳﻰآﻓﺮﻳﻦ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ رواﻳﺘﻰ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﻴﻔﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬اﻟﻌﻠﻢ ﺳﻠﻄﺎن« ‪ -‬ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻗﺪرت اﺳﺖ ‪» -‬ﻣﻦ وﺟﺪه ﺻﺎل ﺑﻪ و ﻣﻦ ﻟﻢ‬ ‫ﻳﺠﺪه ﺻﻴﻞ ﻋﻠﻴﻪ«‪ 3.‬ﻳﻌﻨﻰ ﻣﺴﺌﻠﻪ‪ ،‬دو ﻃﺮف دارد‪ :‬اﮔﺮ ﻋﻠﻢ داﺷﺘﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻴﺘﻮاﻧﻴﺪ ﺳﺨﻦ ﺑﺮﺗﺮ را ﺑﮕﻮﺋﻴﺪ‪،‬‬ ‫دﺳﺖ ﺑﺮﺗﺮ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ‪» -‬ﺻﺎل« ﻳﻌﻨﻰ اﻳﻦ ‪ -‬اﮔﺮ ﻧﺪاﺷﺘﻴﺪ‪ ،‬ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻴﺎﻧﻪ ﻧﺪارد؛ »ﺻﻴﻞ ﻋﻠﻴﻪ«‪ .‬ﭘﺲ‬ ‫ﻛﺴﻰ ﻛﻪ ﻋﻠﻢ دارد‪ ،‬او دﺳﺖ ﺑﺮﺗﺮ را ﺑﺮ روى ﺷﻤﺎ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ؛ در ﻣﻘﺪرات ﺷﻤﺎ دﺧﺎﻟﺖ ﻣﻴﻜﻨﺪ؛‬ ‫در ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺷﻤﺎ دﺧﺎﻟﺖ ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ .‬ﮔﻨﺠﻴﻨﻪى ﻣﻌﺎرف اﺳﻼﻣﻰ ﭘﺮ اﺳﺖ از اﻳﻦ ﺣﺮﻓﻬﺎ‪ .‬ﻳﻜﻰ ﻫﻢ اﻳﻤﺎن‬ ‫اﺳﺖ؛ ﻛﻪ ﺣﺎﻻ ﺑﺤﺚ اﻳﻤﺎن‪ ،‬ﺑﺤﺚ دﻳﮕﺮى اﺳﺖ؛ ﺑﺤﺚ ﻣﻔﺼﻠﻰ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -1‬ﺣﺞ‪40 :‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار داﻧﺶآﻣﻮزان در آﺳﺘﺎﻧﺔ ‪ 13‬آﺑﺎن‪88/8/12 -‬‬ ‫‪ -3‬ﺷﺮح ﻧﻬﺞاﻟﺒﻼﻏﻪ‪،‬ج‪ ،20‬ص‪319‬‬ ‫‪ -4‬دﻳﺪار وزﻳﺮ ﻋﻠﻮم و اﺳﺘﺎدان داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان‪88/11/13 -‬‬

‫‪4‬‬

‫‪ .1‬اﻫﻤﻴﺖ و ﻧﻘﺶ ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ‬

‫* ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري در ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي ﻛﻠﻲ ﻧﻈﺎم اداري‬

‫‪...‬‬ ‫‪ -4‬داﻧﺶ ﮔﺮاﻳﻲ و ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﺳﺎﻻري ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ اﺧﻼق اﺳﻼﻣﻲ در ﻧﺼﺐ و ارﺗﻘﺎي ﻣﺪﻳﺮان‪.‬‬ ‫‪ -5‬اﻳﺠﺎد زﻣﻴﻨﻪ رﺷﺪ ﻣﻌﻨﻮي ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ و ﺑﻬﺴﺎزي و ارﺗﻘﺎي ﺳﻄﺢ داﻧﺶ‪ ،‬ﺗﺨﺼﺺ و ﻣﻬﺎرﺗﻬﺎي‬ ‫آﻧﺎن‪.‬‬ ‫‪ -15‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻧﻈﺎم اداري اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻚ و ﻓﺮاﻫﻢ آوردن اﻟﺰاﻣﺎت آن ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اراﺋﻪ ﻣﻄﻠﻮب ﺧﺪﻣﺎت‬ ‫ﻋﻤﻮﻣﻲ‪.‬‬ ‫‪ -16‬داﻧﺶ ﺑﻨﻴﺎن ﻛﺮدن ﻧﻈﺎم اداري از ﻃﺮﻳﻖ ﺑﻜﺎرﮔﻴﺮي اﺻﻮل ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ و ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎزي‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑﺎ اﺑﺘﻨﺎء ﺑﺮ ارزﺷﻬﺎي اﺳﻼﻣﻲ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫‪29‬‬

‫‪ -1‬ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي ﻛﻠﻲ ﻧﻈﺎم اداري‪89/1/31 -‬‬

‫‪ .2‬ﻋﻠﻢ و دﻳﻦ‬

‫‪2‬‬ ‫ﻋﻠﻢ و دﻳﻦ‬

‫‪ .2‬ﻋﻠﻢ و دﻳﻦ‬ ‫* ﺗﻌﻬﺪ و ﺗﺨﺼﺺ‬

‫اﻻن ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً دوازده ﺳﺎل از اول اﻧﻘﻼب و ده ﺳﺎل از آن ﻣﻮﻗﻌﻰ ﻛﻪ ﺑﺤﺚ ﺗﻌﻬﺪ و ﺗﺨﺼﺺ ﻣﻄﺮح‬ ‫ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻰﮔﺬرد‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬از ﺣﺮﻓﻬﺎى ﺗﻤﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻪﻗﺪر ﻣﺎ در ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ ﮔﻔﺘﻴﻢ و ﺑﺤﺚ ﻛﺮدﻳﻢ‬ ‫و در ﻃﻮل دوران ﻫﺸﺖﺳﺎﻟﻪ در دوﻟﺖ و ﺑﻴﺮون دوﻟﺖ‪ ،‬ﭼﻪﻗﺪر ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﭘﺮداﺧﺘﻴﻢ‪ .‬ﺑﺤﺜﻰ‬ ‫ﻛﻪ اﻳﻦﻗﺪر ﭘﻴﺶ ﻣﻰرود‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﺑﺎﻳﺪ آن اﻳﺪهى ﺣﻜﻮﻣﺖ و اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺷﻜﻞﮔﺮﻓﺘﻪ و‬ ‫ﻗﺎﻟﺐﮔﺮﻓﺘﻪ روﺷﻦ ﺑﺸﻮد‪ .‬ﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ از ﺗﺨﺼﺼﻬﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ؛ اﻣﺎ ﻫﻴﭻﮔﺎه در ﻫﻴﭻ‬ ‫ﻣﻮردى‪ ،‬در د‪‬و‪‬ران اﻣﺮ ﺑﻴﻦ ﻣﺘﻌﻬﺪ و ﻏﻴﺮﻣﺘﻌﻬﺪ‪ ،‬ﻏﻴﺮﻣﺘﻌﻬﺪ را ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻧﻤﻰدﻫﻴﻢ ‪ -‬اﻟﺒﺘﻪ در ﺻﻮرﺗﻰ‬ ‫ﻛﻪ آن ﻛﺎر از او ﺑﺮﺑﻴﺎﻳﺪ ‪ -‬واﻟّﺎ اﮔﺮ ﻏﻴﺮﻣﺘﺨﺼﺺ ﺑﻮد‪ ،‬اﺻﻼً ﺳﺮاغ او ﻧﻤﻰروﻳﻢ‪.‬‬ ‫وﻗﺘﻰ ﻛﻪ ﺑﭽﻪﻳﻰ ﻣﺮﻳﺾ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺎ دﻧﺒﺎل دﻛﺘﺮ ﻣﻰﮔﺮدﻳﻢ‪ .‬اﮔﺮ ﮔﻔﺘﻨﺪ دﻛﺘﺮ ﺳـﺮِ اﻳـﻦ ﻛﻮﭼـﻪ ارﻣﻨـﻰ‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻤﻰﮔﻮﻳﻴﻢ ﭼﻮن ارﻣﻨﻰ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﭘﻴﺶ او ﻧﻤﻰروﻳﻢ و ﺑﭽﻪى ﻣﺎ ﺟﻠﻮﻳﻤﺎن دﺳﺖ و ﭘﺎ ﺑﺰﻧﺪ‬ ‫و ﺑﻤﻴﺮد‪ .‬ﻧﻪ‪ ،‬ﻋﻘﻞ و ﺷﺮع‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺣﻜﻢ ﻧﻤﻰﻛﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻃﺒﻴﻌﻰ اﺳـﺖ ﻛـﻪ وﻗﺘـﻰ آدم ﻣـﻰﺧﻮاﻫـﺪ در‬ ‫ﺧﺎﻧﻪى ﺧﻮدش ﭘﺰﺷﻜﻰ را ﺑﻴﺎورد‪ ،‬آن ﻛﺲ را ﻛﻪ ﻣﺆﻣﻦ و اﻧﻘﻼﺑﻰ و ﺧﻮدى اﺳﺖ و ﺑﻪ او اﻋﺘﻤـﺎد‬ ‫دارد‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬در ﺧﺎﻧﻮادهى ﺑﺰرگ ﻛﺸﻮر ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺨﺼﻮص در ﻛﺎرﻫـــﺎى‬

‫‪31‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﺣﺴﺎس ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر اﺳﺖ‪ .‬در آنﺟﺎﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ آﻳﻨﺪهى ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﺑﻪ اﻓﻜﺎر ﺟﻮاﻧﺎن و ﺑﻪ ذﻫﻨﻴﺘﻬﺎ ارﺗﺒﺎط‬ ‫دارد‪ ،‬ﻧﻴﺰ ﻫﻤﻴﻦﮔﻮﻧﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ را ﻫﻢ ‪ -‬ﻛﻪ ﺑﺮاى ﻣﻦ واﻗﻌﺎً ﻳﻚ ﻧﮕﺮاﻧﻰ اﺳﺖ ‪ -‬ﺑﺎرﻫﺎ ﺑﻪ ﺑﺮادران داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ﻛﻪ ﻣﻰآﻳﻨﺪ و‬ ‫ﻣﻰروﻧﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻪام ﻛﻪ ﺣﺘّﻰ در ﺑﻌﻀﻰ از ﻣﺸﺎﻏﻞ و ﻣﺴﺆوﻟﻴﺘﻬﺎ‪ ،‬ﺟﺎﻫﺎﻳﻰ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﺧﺎﻟﻰ ﺑﻮدن آن‬ ‫ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ از اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻰ از اﻓﺮاد ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻫﻤﻪ ﺟﺎ اﻳﻦﻃﻮر ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺑﻌﻀﻰ از ﺟﺎﻫﺎ‬ ‫اﻳﻦﻃﻮر اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﻧﻤﻰﮔﻮﻳﻴﻢ اﮔﺮ ﻣﺘﻌﻬﺪ و ﻏﻴﺮﻣﺘﻌﻬﺪ ﻣﺴﺎوى ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎ ﻣﺘﻌﻬﺪ را ﻣﻰآورﻳﻢ؛ ﻧﻪ‪،‬‬ ‫ﺣﺘّﻰ اﮔﺮ ﻧﺎﻣﺴﺎوى ﻫﻢ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻏﻴﺮﻣﺘﻌﻬﺪ را ﻧﻤﻰآورﻳﻢ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻌﻀﻰ از ﻣﺸﺎﻏﻞ اﻳﻦﻃﻮر اﺳﺖ؛ در ﻛﻞ ﻛﺸﻮر زﻳﺎد ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬در ﺑﺤﺜﻬﺎى داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﻗﺪرى‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻰﮔﻮﻳﻴﺪ و ﻋﻘﻴﺪهى ﻣﺎ ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻋﻠﻢ و ﺻﻨﻌﺖ و ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي‪ ،‬ارزش ﻣﻄﻠﻖ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﭘﻮل و ﺛﺮوت و ﻗﻮ‪‬ت ﺑﺎزو و زﺑﺎن ﮔﻮﻳﺎ و ﺑﻘﻴﻪى ﺛﺮوﺗﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ در ﺧﺪﻣﺖ ﺣﻖ و اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ و راﺳﺘﻰ و‬ ‫درﺳﺘﻰ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ارزﺷﻰ دارد؟ ارزﺷﻰ ﻧﺪارد‪ .‬اﻻن ﻋﻠﻢ در ﺧﺪﻣﺖ ﺳﻼﺣﻬﺎى اﺗﻤﻰ و در دﺳﺖ‬ ‫اﺳﺮاﺋﻴﻞ اﺳﺖ‪ .‬آﻳﺎ اﻳﻦ ارزﺷﻤﻨﺪ اﺳﺖ؟ ﻧﺨﻴﺮ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ارزﺷﻰ ﻧﺪارد‪ .‬ارزش اﻳﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎ ﻧﺴﺒﻰ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪32‬‬

‫ارزش ﻣﻄﻠﻖ‪ ،‬ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎى ارزﺷﻤﻨﺪ ﻣﻄﻠﻖ وﺟﻮد دارد‪ .‬اﺻﻼً ﻣﺒﺎﻧﻰ ادﻳﺎن‪،‬‬ ‫ﻣﻄﻠﻖ ﻛﺮدن ارزﺷﻬﺎى ﺻﺤﻴﺢ و راﺳﺘﻴﻦ اﺳﺖ؛ ﻣﻨﺘﻬﺎ ﻋﻠﻢ و ﺻﻨﻌﺖ و ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژى‪ ،‬از آن ارزﺷﻬﺎى‬ ‫ﻣﻄﻠﻖ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺗﺎ در ﻛﺠﺎ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮود‪ ،‬ﺗﺎ در دﺳﺖ ﭼﻪ ﻛﺴﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺎ از آن ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺸﻮد؛‬ ‫ﻫﻨﺮ ﻫﻢ از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻋﻠﻢ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖآور اﺳﺖ‬

‫آﻗﺎﻳﺎن ﻋﻠﻤﺎى ﻣﺤﺘﺮم! اﻳﻦ ﻟﺒﺎس ﻣﺎ و ﺷﺄن ﻣﺎ‪ ،‬ﻫﻤﻴﺸﻪ داراى ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻪ اﻳﻦﻛﻪ ﻣﺎ ﻓﺮض‬ ‫ﻛﻨﻴﻢ زﻣﺎﻧﻰ را ﻣﻰﺷﻮد ﭘﻴﺪا ﻛﺮد ﻛﻪ در آن‪ ،‬ﻋﺎﻟﻢ دﻳﻨﻰ از ﻣﺴﺆوﻟﻴﺘﻬﺎى ﺧﻄﻴﺮى ﻛﻪ ﻓﻮق ﻣﺴﺆوﻟﻴﺘﻬﺎى‬ ‫ﻣﺮدم ﻣﻌﻤﻮﻟﻰ ﺑﻮده‪ ،‬ﻓﺎرغ ﺑﻮده؛ ﻧﻪ‪ ،‬ﻫﻤﻴﺸﻪ اﻳﻦﻃﻮر ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻋﻠﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫»ﺻﻨﻔﺎن ﻣﻦ اﻣ‪‬ﺘﻰ اذا ﺻﻠﺤﺎ ﺻﻠﺤﺖ اﻣ‪‬ﺘﻰ و اذا ﻓﺴﺪا ﻓﺴﺪت اﻣ‪‬ﺘﻰ«؛‪ 3‬ﻛﻪ اوﻟﺶ ﻓﻘﻬﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻌﺪ ﻫﻢ‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار اﻋﻀﺎي ﺷﻮراي ﻣﺮﻛﺰي اﻧﺠﻤﻦ اﺳﻼﻣﻲ ﻣﺪرﺳﻴﻦ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪69/6/18 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار ﻣﺴﺌﻮﻻن‪ ،‬ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن و ﻫﻨﺮﻣﻨﺪان »دﻓﺘﺮ ﻫﻨﺮ و ادﺑﻴﺎت ﻣﻘﺎوﻣﺖ« ﺣﻮزه ﻫﻨﺮي ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت اﺳﻼﻣﻲ‪70/4/25 -‬‬ ‫‪ -3‬ﺗﺤﻒاﻟﻌﻘﻮل‪ :‬ﺻﻔﺤﻪ ‪50‬‬

‫‪ .2‬ﻋﻠﻢ و دﻳﻦ‬

‫اﻣﺮاﺳﺖ‪ .‬ﺗﻠﻔﻴﻖ اﻳﻦ دو ﻫﻢ در زﻣﺎن ﻣﺎ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ واوﻳﻼﺳﺖ! ﭘﺲ‪ ،‬ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﺳﻨﮕﻴﻨﻰ ﺑﺮ‬ ‫دوش ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ اﻳﻦ دو را ﺑﺎ ﻫﻢ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻗﺮار دارد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻋﻠﻢ ﺑﺪون ﻋﺪاﻟﺖ‪ ،‬ﺟﻬﺎﻟﺖ اﺳﺖ‬

‫ﺟﻬﺎﻟﺖ ﺑﺸﺮ‪ ،‬آن ﭼﻴﺰى ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻧﻘﻄﻪى ﻣﻘﺎﺑﻠﺶ اﺧﺘﺮاﻋﺎت و اﻛﺘﺸﺎﻓﺎت اﺳﺖ؛ ﺑﻠﻜﻪ اﮔﺮ ﺑﺸﺮ ﺑﻪ‬ ‫داﻧﺸﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠﻔﻰ دﺳﺖ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ رواﺑﻂ ﺻﺤﻴﺢ اﻧﺴﺎﻧﻰ را ﻧﺸﻨﺎﺳﺪ‪ ،‬دﭼﺎر ﺟﻬﺎﻟﺖ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺸﺮ‬ ‫ﺑﻪ اوج ﻋﻠﻢ ﻫﻢ ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬اﻣﺎ از ﻟﺤﺎظ ﺣﻘﻮق و اﺣﻜﺎم‪ ،‬ﻗﺎﺋﻞ ﺑﻪ دو ﮔﻮﻧﻪ اﻧﺴﺎن و دو ﻃﺒﻘﻪى ﺑﺸﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬ ‫اﻳﻦ ﺑﺸﺮ ﺟﺎﻫﻞ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺸﺮﻳﺖ ﺑﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎى ﻣﺎد‪‬ى ﻫﻢ ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻨﺎى زﻧﺪﮔﻰ‪ ،‬ﺑﻨﺎى ﻇﺎﻟﻤﺎﻧﻪﻳﻰ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ؛ زورﮔﻮﻳﻰ ﺑﺮ زﻧﺪﮔﻰ ﻣﺮدم ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻗﺪرﺗﻬﺎى ﻗﻮى‪ ،‬ﺿﻌﻔﺎ را ﭘﺎﻳﻤﺎل ﻛﻨﻨﺪ؛ در دﻧﻴﺎ ﻧﻮر‬ ‫ﻣﻌﺮﻓﺖ و اﻧﺴﺎﻧﻴﺖ ﻧﺒﺎﺷﺪ؛ در دﻧﻴﺎ ﻓﺮﻳﺐ راﻳﺞ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎز ﻫﻢ ﻫﻤﺎن ﺟﺎﻫﻠﻴﺖ اﺳﺖ؛ اﻳﻨﻬﺎﺳﺖ آن‬ ‫ﺑﻼﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺑﺸﺮ را دﭼﺎر ﺑﺪﺑﺨﺘﻰ و ﺗﻴﺮهروزى ﻣﻰﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎي ﻋﻠﻤﻲ در دﻧﻴﺎ و وﻇﻴﻔﻪ ﻋﺎﻟﻤﺎن و ﻣﺘﻔﻜﺮان ﻣﺴﻠﻤﺎن‬

‫ﻣﺎ ﺑﻪ ﻓﻬﻢ ﻣﺒﺎﺣﺚ اﺳﻼﻣﻰ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻛﺎرﺳﺎز ﺑﺮاى ﻣﺴﺎﺋﻞ دﻧﻴﺎى اﻳﻦ ﻗﺮن ﻧﻴﺎز دارﻳﻢ‪ .‬اﻣﺖ اﺳﻼﻣﻰ در‬ ‫ﻃﻮل ﻗﺮﻧﻬﺎ ‪ -‬ﻳﻌﻨﻰ در دوران اﻧﺰواى اﺳﻼم ‪ -‬ﻛﻤﺘﺮ ﺑﺎ ﻣﺴﺎﺋﻞ واﻗﻌﻰ ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪ؛ اﻣﺎ اﻣﺮوز ﻣﺎ ﺑﺎ‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﺴﻴﺎرى ‪ -‬ﻛﻪ وﺿﻊ زﻣﺎن و ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎى ﻋﻠﻤﻰ ﺑﺮ ﻣﺎ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣﻰﻛﻨﺪ ‪ -‬ﻣﻮاﺟﻬﻴﻢ؛ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاى‬ ‫اﻳﻨﻬﺎ از ﻣﺘﻦ اﺳﻼم ﺟﻮاب ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﺳﻼم ﻣﻄﻤﺌﻨﺎً ﺑﺮاى ﻫﻤﻪى ﻧﻴﺎزﻫﺎى ﺑﺸﺮ ﭘﺎﺳﺦ دارد؛ اﻳﻦ ﻣﺎ‬ ‫ﻫﺴﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﺑﺎ اﺑﺘﻜﺎر و اﺳﺘﻌﺪاد‪ ،‬اﻳﻦ ﺟﻮاﺑﻬﺎ را ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﻢ و در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﺸﺮِ ﺳﺆال ﻛﻨﻨﺪه‬ ‫ﺑﮕﺬارﻳﻢ؛ اﻳﻦ ﻛﺎرِ ﻋﻠﻤﺎ و ﻣﺘﻔﻜﺮان اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ در اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﺑﺸﺪت ﻣﺮاﻗﺐ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻓﺸﺎرﻫﺎى ﺗﺤﻤﻴﻞﺷﺪهى از ﻃﺮف ﻓﺮﻫﻨﮓ‬ ‫راﻳﺞ ﺟﻬﺎﻧﻰ ﻗﺮار ﻧﮕﻴﺮﻳﻢ‪ .‬آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻰآورﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ در ﭼﺎرﭼﻮب ﻋﺒﻮدﻳﺖ ﺧﺪا ﺑﺎﺷﺪ؛‬ ‫ﭼﻮن ﺻﺮاط ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‪ ،‬ﺻﺮاط ﻋﺒﻮدﻳﺖ اﺳﺖ؛ »و ان اﻋﺒﺪوﻧﻰ ﻫﺬا ﺻﺮاط ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ«؛‪ 3‬در اﻳﻦ ﻫﻴﭻ‬ ‫ﺗﺮدﻳﺪى ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ اﺳﻼﻣﻰ اﻳﺮاد ﻣﻰﮔﻴﺮﻧﺪ ‪ -‬ﭼﻮن اﺻﻞ ﻋﺒﻮدﻳﺖ‬ ‫اﻧﺴﺎن در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺧﺪا را ﻗﺒﻮل ﻧﺪارﻧﺪ ‪ -‬ﻣﺎ ﻃﺒﻌﺎً ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺑﺤﺜﻰ ﻧﺪارﻳﻢ؛ اﻣﺎ وﻗﺘﻰ ﻣﺎ ﻗﺒﻮل دارﻳﻢ ﻛﻪ آﻧﭽﻪ‬

‫‪ -1‬ﺑﻴﺎﻧﺎت در ﺟﻤﻊ روﺣﺎﻧﻴﻮن و ﻃﻼب ﺣﻮزهي ﻋﻠﻤﻴﻪ و اﺋﻤﻪ ﺟﻤﻌﻪ و ﺟﻤﺎﻋﺎت اﺳﺘﺎن ﺑﻮﺷﻬﺮ‪70/10/11 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار ﻣﺴﺌﻮﻻن و ﻛﺎرﮔﺰاران و ﻣﻴﻬﻤﺎﻧﺎن ﺧﺎرﺟﻲ ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨﺪه در ﻣﺮاﺳﻢ دﻫﻪ ﻓﺠﺮ‪70/11/13 -‬‬ ‫‪ -3‬ﻳﺲ‪61 :‬‬

‫‪33‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‬

‫را ﻛﻪ ﻣﻰﮔﻮﻳﻴﻢ و آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ و آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺎم اﺳﻼم اﻧﺠﺎم ﻣﻰﮔﻴﺮد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ در ﭼﺎرﭼﻮب‬ ‫ﻋﺒﻮدﻳﺖ اﻟﻬﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻃﺒﻌﺎً ﺑﺎﻳﺪ ﺑﮕﺮدﻳﻢ و ﺣﻜﻢ ﺧﺪا را ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻋﻠﻢ ﮔﺮاﻳﻲ و دﻳﻦﮔﺮاﻳﻲ‬

‫ﺑﻌﻀﻰ ﺑﻪ ﻏﻠﻂ ﺧﻴﺎل ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ »ﻋﻠﻢﮔﺮاﻳﻰ« ﺑﺎ »دﻳﻦﮔﺮاﻳﻰ« ﻧﻤﻰﺳﺎزد‪ .‬ﻣﻦ دﻳﺪهام ﻛﻪ در اﻳﻦ ﭼﻨﺪ‬ ‫ﺳﺎل اﺧﻴﺮ‪ ،‬ﺑﻌﻀﻴﻬﺎ ﻛﻪ اﻏﺮاض ﺧﺎص ﺳﻴﺎﺳﻰ دارﻧﺪ و ﻣﺎ آﻧﻬﺎ را ﻣﻰﺷﻨﺎﺳﻴﻢ ‪ -‬ﺷﺎﻳﺪ ﻋﻤﻮم ﻣﺮدم‬ ‫ﻧﺪاﻧﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻓﺮاد ﭼﻪ ﻏﺮﺿﻰ دارﻧﺪ‪ ،‬ﻟﻴﻜﻦ ﻣﺎ ﭼﻮن اﻓﺮاد را از روى ﺳﻮاﺑﻘﺸﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻰﺷﻨﺎﺳﻴﻢ‪،‬‬ ‫زودﺗﺮ ﺑﺮاﻳﻤﺎن ﻗﺎﺑﻞ ﺣﺪس اﺳﺖ ‪ -‬و ﺑﻌﻀﻴﻬﺎ ﻫﻢ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻏﺮض ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ‬ ‫ﻫﻤﻴﻦﻃﻮرى ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاى اﻟﻘﺎء اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻣﻰﻛﻮﺷﻨﺪ ﻛﻪ دﻳﻦﮔﺮاﻳﻰ ﻣﺮدم ‪ -‬ﻛﻪ اﻣﺮوز در‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪى ﻣﺎ رواج دارد ‪ -‬ﺑﺎ ﻋﻠﻢﮔﺮاﻳﻰ ﻣﻨﺎﻓﺎت دارد و ﺑﺎ ﻋﻠﻢﮔﺮاﻳﻰ ﻣﻰﺷﻮد ﺑﻪ دﻳﻦﮔﺮاﻳﻰ ﻣﺮدم‬ ‫ﺻﺪﻣﻪ زد! اﻳﻨﻬﺎ ﻛﻮر ﺧﻮاﻧﺪهاﻧﺪ و اﺷﺘﺒﺎه ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ؛ اﻳﻦ دو ﺑﺎ ﻫﻢ ﻫﻴﭻ ﻣﻨﺎﻓﺎﺗﻰ ﻧﺪارﻧﺪ؛ زﻳﺮا دﻳﻦ اﮔﺮ‬ ‫دﻳﻦ اﺳﻼم اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ اﻣﺮوز ﻃﺮﻓﺪار آن ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬دﻳﻨﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﻘﻼب ﻣﻰﻛﻨﺪ؛ دﻳﻨﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاى‬ ‫ﻣﻴﺪاﻧﻬﺎ ﺳﺮﺑﺎز درﺳﺖ ﻣﻰﻛﻨﺪ؛ دﻳﻨﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﻢ دﻋﻮت ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬اﺻﻼً ﻋﻠﺖ اﻳﻦﻛﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‬ ‫ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﺮاى ﻣﺪت ﭼﻨﺪ ﻗﺮن ﻣﺸﻌﻞ ﻋﻠﻢ را در دﻧﻴﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﺗﻮﺟﻪ اﺳﻼم ﺑﻪ ﻋﻠﻢ و‬ ‫‪34‬‬

‫داﻧﺶ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫از ﻓﺎراﺑﻰ‪ 2‬ﺗﺎ ﺧﻮاﺟﻪ ﻧﺼﻴﺮ‪ 3،‬ﺣﺪود ﺳﻪ ﻗﺮن اﻳﻦ ﻣﺸﻌﻠﺪارى اداﻣﻪ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ؛ آن ﻫﻢ در ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻ‪،‬‬ ‫ﻧﻪ در ﺳﻄﺢ ﭘﺎﻳﻴﻦ‪ .‬اﻣﺮوز ﻧﻈﺮات ﺧﻮارزﻣﻰ‪ 4‬در رﻳﺎﺿﻴﺎت‪ ،‬ﻳﺎ ﻧﻈﺮات اﺑﻦﺳﻴﻨﺎ‪ 5‬در ﻃﺐ‪ ،‬ﻧﻈﺮات‬ ‫ﻣﻨﺴﻮخﺷﺪهﻳﻰ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻧﻈﺮاﺗﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس آﻧﻬﺎ ﻧﻈﺮاﺗﻰ آﻣﺪه‪ ،‬ﻟﻴﻜﻦ ﻧﺴﺦ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ؛ ﻧﻈﺮات‬ ‫ﺑﺎﻃﻞﺷﺪهﻳﻰ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻧﻈﺮات ﺻﺤﻴﺤﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻟﺒﺘﻪ ﺗﻜﻤﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﻪى اﻳﻨﻬﺎ از ﻛﺠﺎ ﻧﺎﺷﻰ‬ ‫ﺷﺪﻧﺪ؟ از دﻳﻦ اﺳﻼم ﻧﺎﺷﻰ ﺷﺪﻧﺪ؛ ﻳﻌﻨﻰ آن ﻋﺎﻣﻞ اﺻﻠﻰ ﻛﻪ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ را ﺑﻪ اﻳﻦ اوج ﻋﻠﻤﻰ‬ ‫ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬دﻳﻦ اﺳﻼم ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﺷﻤﺎ ﻣﻰداﻧﻴﺪ ﻛﻪ در اروﭘﺎ ‪ -‬در ﻫﻤﺎن ﻗﺮوﻧﻰ ﻛﻪ اﺷﺎره ﺷﺪ ‪ -‬ﺿﺪﻳﺖ ﺑﺎ دﻳﻦ ﺑﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺗﺎ ﺑﺮﻫﻪﻳﻰ از‬ ‫زﻣﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آن دﻳﻦ ﻛﺬاﻳﻰ‪ ،‬ﺿﺪﻳﺖ ﺑﺎ ﻋﻠﻢ ﺑﻮد‪ .‬ﺣﺘّﻰ در اروﭘﺎ ﻫﻢ اوﻟﻴﻦ ﻣﺸﻌﻠﺪاران ﻋﻠﻢ‪ ،‬اﻓﺮاد‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻣﻴﻬﻤﺎﻧﺎن ﺧﺎرﺟﻲ ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨﺪه در ﻣﺮاﺳﻢ دﻫﻪ ﻓﺠﺮ‪70/11/14 -‬‬ ‫‪ 260 -339 -2‬ﻗﻤﺮي‬ ‫‪ 598 -672 -3‬ﻗﻤﺮي‬ ‫‪ 323 -383 -4‬ﻗﻤﺮي‬ ‫‪ 370 -428 -5‬ﻗﻤﺮي‬

‫‪ .2‬ﻋﻠﻢ و دﻳﻦ‬

‫دﻳﻨﻰاﻧﺪ‪ .‬ﺧﻮد اﻳﻦ »راﺟﺮﺑﻴﻜﻦ«‪ 1‬ﻣﻌﺮوف ‪ -‬ﻛﻪ ﻓﺮاﻧﺴﻮﻳﻬﺎ ﺑﻪ او »رژه ﺑﻴﻜﻦ« ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ ‪ -‬ﻛﺸﻴﺶ‬ ‫اﺳﺖ؛ آن ﻫﻢ ﻛﺸﻴﺶِ ﻓﺮاﻧﺴﻴﺴﻜﻦ‪ 2‬اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻤﻰداﻧﻢ ﺷﻤﺎ ﺑﺎ اﺣﻮاﻻﺗﺸﺎن آﺷﻨﺎ ﻫﺴﺘﻴﺪ ﻳﺎ ﻧﻪ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﮔﺮوه‬ ‫ﻛﺸﻴﺸﻰِ ﺑﺴﻴﺎر زﻫﺪﮔﺮاﻳﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﻮد را ﺗﺎﺑﻊ »ﺳﻦ ﻓﺮاﻧﺴﻴﺲ«‪ 3‬ﻣﻰداﻧﻨﺪ؛ ﻫﻤﺎن »ﺳﻦ ﻓﺮاﻧﺴﻴﺲ«‬ ‫ﻣﻌﺮوف‪ ‬ﻗﺪﻳﺲ‪ ،‬ﻛﻪ اﻳﻦ »ﺳﺎﻧﻔﺮاﻧﺴﻴﺴﻜﻮ«ى اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻫﻢ ﺑﻪ اﺳﻢ اوﺳﺖ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ اﺳﻤﺎء ﻣﻘﺪس را روى‬ ‫ﺷﻬﺮﻫﺎ ﻣﻰﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ »ﺳﻦﻓﺮاﻧﺴﻴﺲ« ﻣﻌﺮوف‪ ،‬ﻗﺪﻳﺴﻰ ﺑﻮد ﻛﻪ دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎى ﭘﺎپ آن وﻗﺖ‪ ،‬ﺑﻪ‬ ‫ﺧﺎﻃﺮ اﻓﺸﺎﮔﺮى اﻳﻦ ﺷﺨﺺ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﺠﻤﻼت دﺳﺘﮕﺎه ﭘﺎپ‪ ،‬دﺷﻤﻦ ﺧﻮﻧﻴﺶ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬او ﻣﻌﺎرض‬ ‫دﺳﺘﮕﺎه ﭘﺎپ و ﻣﻌﺎرض آن ﺟﺎه و ﺟﻼﻟﻬﺎ و آن ﺛﺮوﺗﻬﺎ و آن زراﻧﺪوزﻳﻬﺎ ﺑﻮد؛ ﻃﺮﻓﺪار زﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﮔﺮ‬ ‫ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ ﻣﺸﺎﺑﻪ »راﺟﺮﺑﻴﻜﻦ« را در ﻣﻴﺎن ﻧﺤﻠﻪﻫﺎى اﺳﻼﻣﻰ ﺑﻴﺎﺑﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺜﻼً او را در زﻣﺮهى ﺗﺼﻮف‬ ‫ﺧﺎﻛﺴﺎرى ‪ -‬ﻛﻪ ﻛﺎرﺷﺎن دروﻳﺸﻰ و ﮔﺪاﻳﻰ اﺳﺖ ‪ -‬ﺑﺪاﻧﻴﻢ‪ .‬ﻛﺸﻴﺶ اﻳﻦ رﺷﺘﻪ »راﺟﺮﺑﻴﻜﻦ« ﻣﻌﺮوف‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻗﺮن ﺳﻴﺰدﻫﻢ ﻣﻴﻼدى‪ ،‬از اوﻟﻴﻦ ﭘﺮﭼﻤﺪاران ﻋﻠﻢ در اروﭘﺎﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ‪ ،‬اوﻟﻴﻦ‬ ‫ﺟﻠﻮهﻫﺎى ﻋﻠﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ رﻧﺴﺎﻧﺲ اروﭘﺎ ﻣﻨﺘﻬﻰ ﺷﺪ و آن ﺗﺤﻮل ﻋﻠﻤﻰ را ﭘﺪﻳﺪ آورد‪ ،‬ﺑﺎز از ﻃﺮف‬ ‫ﻣﺬﻫﺒﻴﻬﺎ ﺑﻮد؛ ﻣﻨﺘﻬﺎ ﻣﺬﻫﺒﻴﻬﺎى روﺷﻦ‪ ،‬ﻧﻪ ﻣﺬﻫﺒﻴﻬﺎى ﺗﺎرﻳﻚذﻫﻦ‪.‬‬ ‫»اﺑﻦﺳﻴﻨﺎ«ى ﻣﺎ ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر ﺑﻮد‪ .‬ﺧﻮد »اﺑﻦﺳﻴﻨﺎ« ﻳﻚ ﻋﺎﻟﻢ دﻳﻨﻰ اﺳﺖ؛ او ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﻌﻨﺎ اﺻﻼً ﻳﻚ‬ ‫ﻋﺎرف اﺳﺖ‪» .‬ﺑﻴﺮوﻧﻰ«‪ 4‬ﻫﻢ ﻳﻚ ﻋﺎﻟﻢ دﻳﻨﻰ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ آن »ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻣﺎﻟﻠﻬﻨﺪ« را ﻧﻮﺷﺖ‪ .‬ﻣﻰداﻧﻴﺪ ﻛﻪ اﺳﻢ‬ ‫‪35‬‬

‫اﻳﻦ ﻛﺘﺎب‪ ،‬از ﻳﻚ ﺑﻴﺖ ﺷﻌﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬ ‫ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻣﺎﻟﻠﻬﻨﺪ ﻣﻦ ﻣﻘﻮﻟﺔ‬

‫ﻣﻘﺒﻮﻟﺔ ﻓﻰاﻟﻌﻘﻞ او ﻣﺮذوﻟﺔ‬

‫او در زﻣﺎن ﺧﻮد‪ ،‬در رﻳﺎﺿﻰ و در ﻧﺠﻮم و در ﻋﻠﻮم ﻣﺘﻔﺮق‪ ،‬ﺗﺒﺤﺮ داﺷﺖ‪» .‬ﺷﻴﺦ ﺑﻬﺎﻳﻰ«‪ 5‬ﻫﻢ ﻛﻪ ﻳﻚ‬ ‫آﺧﻮﻧﺪ ﺑﻪ ﺗﻤﺎم ﻣﻌﻨﺎى ﻛﺎﻣﻞ اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر ﺑﻮد‪ .‬در زﻣﺎن »ﺷﻴﺦ ﺑﻬﺎﻳﻰ«‪ ،‬رﺷﺘﻪﻫﺎى دﻳﻨﻰ در آن‬ ‫ﻣﺴﻴﺮ و ﺟﺮﻳﺎن ﺻﻨﻔﻰِ آﺧﻮﻧﺪى اﻓﺘﺎده ﺑﻮد‪ .‬در ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺻﻨﻔﻰِ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﻜﻞ ﻛﻪ ﻧﺒﻮده اﺳﺖ؛ ﻳﻚ‬ ‫روﺣﺎﻧﻰ ﺑﻮده ﻛﻪ در ﻫﻤﻪى ﻋﻠﻮم ﻋﺎﻟﻢ ﺑﻮده؛ ﻣﺜﻞ ﺧﻮد »اﺑﻦﺳﻴﻨﺎ« ﻛﻪ ﺷﺎﮔﺮد ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻫﻢ داﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺷﺎﮔﺮد‬ ‫ﻃﺐ ﻫﻢ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ »ﺷﻴﺦ ﺑﻬﺎﻳﻰ« ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آن دوراﻧﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ روﺣﺎﻧﻴﺖ ﺟﻨﺒﻪى ﺻﻨﻔﻰ ﭘﻴﺪا‬

‫‪ 1214 - 1294 -1‬ﻣﻴﻼدي‬ ‫‪ -2‬ﻓﺮﻗﻪى ﻓﺮاﻧﺴﻴﺴﻜﻦ ﻳﺎ ﺑﺮادران دﻳﻨﻰ ﻛﻬﺘﺮ‪ ،‬ﻳﻜﻰ از ﻓﺮﻗﻪﻫﺎى ﻣﺬﻫﺒﻰ ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺳﺎل ‪ 1209‬ﻣﻴﻼدى ﺗﻮﺳﻂ »ﺳﻦ ﻓﺮاﻧﺴﻴﺲ« ﺗﺄﺳﻴﺲ ﺷﺪ‪ .‬ﺗﻌﻠﻴﻤﺎت اﺳﺎﺳﻰ اﻳﻦ‬ ‫ﻓﺮﻗﻪ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﺳﻪ اﺻﻞ ﺗﻘﻮا‪ ،‬ﻓﻘﺮ و ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺲ از ﻣﺮگ وى‪ ،‬ﻓﺮﻗﻪى او ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﺷﻌﺒﻪى ﻓﺮﻋﻰ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷﺪ و ﻫﺮ ﻳﻚ ﺗﻌﻠﻴﻤﺎت او را ﺑﻪ ﻗﺴﻤﻰ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ 1182 - 1226 -3‬ﻣﻴﻼدي‬ ‫‪ 362 - 440 -4‬ﻗﻤﺮي‬ ‫‪ 953 - 1031 -5‬ﻗﻤﺮي‬

‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﻛﺮده ﺑﻮد؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻳﻚ آﺧﻮﻧﺪ ﺣﺮﻓﻪﻳﻰِ ﻣﻨﺒﺮ و ﻣﺤﺮاﺑﻰ‪ ،‬ﺑﺎ آنﮔﻮﻧﻪ داﻧﺸﻬﺎى ﻛﺬاﻳﻰ‪ .‬ﭘﺲ‪ ،‬آن روح‬ ‫دﻳﻨﻰ‪ ،‬ﺑﺎ روح ﻋﻠﻤﻰ اﺻﻼً ﻣﻨﺎﻓﺎﺗﻰ ﻧﺪارد؛ ﺑﻠﻜﻪ روح دﻳﻨﻰ‪ ،‬ﻛﻤﻚ و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن روح ﻋﻠﻤﻰ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺷﻤﺎ ﺑﺎﻳﺪ روح ﻋﻠﻤﻰ و ﻋﻠﻢﮔﺮاﻳﻰ را و اﻳﻦﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﻮن ﻋﻈﻴﻢ ﻗﺎﻋﺪهﻳﻰ دارد و ﺑﺮ ﺗﻤﺎم اﺟﺰاﻳﺶ‬ ‫ﻗﺎﻧﻮﻧﻰ ﺣﻜﻤﻔﺮﻣﺎﺳﺖ و ﻣﺎ از ﻃﺮف دﻳﻦ ﻣﺄﻣﻮرﻳﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن را ﻛﺸﻒ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ اﻳﻦ ﻛﻮن را‬ ‫اداره ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﮔﺴﺘﺮش دﻫﻴﺪ‪ .‬ﺑﺸﺮ ﺑﺮاى ادارهى اﻳﻦ ﻛﻮن آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺸﺮ آﻣﺪه ﻛﻪ ﺑﺮ ﺳﻨﮓ‬ ‫و ﭼﻮب و درﺧﺖ و روى زﻣﻴﻦ و زﻳﺮ زﻣﻴﻦ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﻨﺪ؛ ﻧﻴﺎﻣﺪه ﻛﻪ ﻣﺤﻜﻮم اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬ ‫ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ‪ ‬ﺑﺮ روى زﻣﻴﻦ ‪ -‬ﻛﻪ ﻓﻠﺴﻔﻪى وﺟﻮدى و وﻇﻴﻔﻪى اﺻﻠﻰ ﺑﺸﺮ اﺳﺖ ‪ -‬ﻣﺤﻘﻖ ﻧﻤﻰﺷﻮد‪ ،‬ﻣﮕﺮ‬ ‫آن وﻗﺘﻰ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻗﻮاﻧﻴﻦ زﻣﻴﻦ ‪ -‬ﻳﻌﻨﻰ ﻗﻮاﻧﻴﻦ آب و ﺑﺎد و ﻫﻮا ‪ -‬را ﺑﺸﻨﺎﺳﻴﺪ‪ .‬ﺗﺎ اﻳﻦ ﻗﻮاﻧﻴﻦ را‬ ‫ﻧﺸﻨﺎﺳﻴﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻰﺷﻮد‪ .‬ﭘﺲ‪ ،‬اﻳﻦ ﻗﻮاﻧﻴﻦ را ﺑﺎ ﻋﻠﻢ ﻣﻰﺷﻮد ﺷﻨﺎﺧﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬روح ﻋﻠﻤﻰ ﻳﻚ ﻫﺪف ﻣﻬﻢ‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻋﻠﻢ ﺷﻜﻮﻓﺎ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ اﮔﺮ در اﺧﺘﻴﺎر ﻳﻚ ﻣﻠﺖ ﺳﺎﻟﻢ و ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺎﻳﻪ ﺧﻴﺮ و ﺑﺮﻛﺖ اﺳﺖ‬

‫ﺗﻜﺎﻣﻠﻰ ﻛﻪ از آن ﻳﺎد ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ ﺑﻪ ﭼﻪ ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ؟ اﻳﻦﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﻛﺎﻣﻞ ﺷﻮد‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ ﭼﻪ؟ آﻳﺎ وﻗﺘﻰ ﻛﻪ‬ ‫اﻧﺴﺎن ﺑﺎ اﺧﺘﺮاﻋﺎت و داﻧﺸﻬﺎ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎى ﻋﻠﻤﻰ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻣﺠﻬﺰ ﺷﺪ ﻛﺎﻣﻞ اﺳﺖ؟ آﻳﺎ ﻳﻚ ﻣﻠﺖ‪،‬‬ ‫‪36‬‬

‫وﻗﺘﻰ ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ ﺷﺪ ﻛﺎﻣﻞ اﺳﺖ؟ آﻳﺎ وﻗﺘﻰ زﻧﺪﮔﻰ ﻳﻚ ﻣﻠﺖ ﺑﺎ راﻳﺎﻧﻪ و ﻣﻮﺷﻜﻬﺎى ﻓﻀﺎﻳﻰ و ارﺗﺒﺎﻃﺎت‬ ‫از راه دور ﻣﺠﻬﺰ ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮان ﮔﻔﺖ آن ﻣﻠﺖ ﻛﺎﻣﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ؟ ﻧﻪ‪ .‬ﻛﻤﺎل در ﻣﻨﻄﻖ ادﻳﺎن اﻟﻬﻰ و دﻳﺪ‬ ‫اﻧﺴﺎﻧﻬﺎى ﻓﺮزاﻧﻪ‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻣﻜﺎﻧﺎﺗﻰ ﻛﻪ اﻣﺮوز ﻛﺸﻮرﻫﺎى ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪى ﻋﺎﻟﻢ از آن ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ‪،‬‬ ‫ﻣﺎﻳﻪى ﻗﺪرت آﻧﻬﺎﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﻟﺰوﻣﺎً ﺑﺎﻋﺚ ﻛﻤﺎﻟﺸﺎن ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬درﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻮل و ﺳﻼح و اﺧﺘﺮاﻋﺎت‬ ‫و داﻧﺶ و ﻓﻨ‪Ĥ‬ورى و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﺑﺮاى ﻳﻚ ﻣﻠﺖ ﻗﺪرت ﻣﻰآورد؛ اﻣﺎ ﻫﺮ ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪى ﻛﺎﻣﻞ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﺷﻤﺎ ﻳﻚ اﻧﺴﺎن ﻓﺮزاﻧﻪى ﻋﺎﻗﻞ و ﻋﺎﻟﻢ ﺑﺎ ﺗﻘﻮاى ﭘﺮﻫﻴﺰﮔﺎر را ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻳﻚ دزد ﺳﺒﻴﻞ از‬ ‫ﺑﻨﺎﮔﻮش دررﻓﺘﻪى ﮔﺮدن ﻛﻠﻔﺖ ﻗﻠﺪر ﺑﮕﺬارﻳﺪ‪ .‬ﻣﺮد داﻧﺸﻤﻨﺪ ﭘﺮﻫﻴﺰﻛﺎر‪ ،‬ﺟﺴﻤﺎً از ﻃﺮف ﻣﻘﺎﺑﻞ‬ ‫ﺿﻌﻴﻔﺘﺮ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﻗﻮت و زور ﻃﺮف ﻣﻘﺎﺑﻞ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻮدن او ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻏﻠﻂ اﺳﺖ اﮔﺮ ﻛﺴﻰ‬ ‫ﺧﻴﺎل ﻛﻨﺪ »ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻼش ﻛﻨﻴﻢ ﺗﺎﺑﻪ آنﺟﺎ ﺑﺮﺳﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﺜﻼً اﻣﺮوز ﻣﻠﺘﻬﺎى ﻏﺮﺑﻰ رﺳﻴﺪهاﻧﺪ«! اﻟﺒﺘﻪ ﻋﻠﻢ‬ ‫آﻧﻬﺎ را ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ دﺳﺖ آورﻳﻢ‪ .‬ﻋﻠﻢ ﺷﻜﻮﻓﺎ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ اﮔﺮ در اﺧﺘﻴﺎر ﻳﻚ ﻣﻠﺖ ﺳﺎﻟﻢ و ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار اﻋﻀﺎي ﮔﺮوه داﻧﺶ ﺻﺪاي ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ اﻳﺮان‪70/11/15 -‬‬

‫‪ .2‬ﻋﻠﻢ و دﻳﻦ‬

‫ﻣﺎﻳﻪى ﺧﻴﺮ و ﺑﺮﻛﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻼح ﻣﺪرن اﮔﺮ در اﺧﺘﻴﺎر ﻳﻚ ﻣﻠﺖ ﻋﺎﻗﻞ و ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻰﺧﻄﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻧﺮژى اﺗﻤﻰ اﮔﺮ در اﺧﺘﻴﺎر ﻓﺮزاﻧﮕﺎن ﻋﺎﻟﻢ و اﻧﺴﺎﻧﻬﺎى ﺳﺎﻟﻢ دﻧﻴﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻳﻪى رﺷﺪ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎﺳﺖ؛ اﻣﺎ‬ ‫اﺗﻢ‪ ،‬در دﺳﺖ ﻣﻠﺘﻰ ﻛﻪ از ﻛﻤﺎل ﺑﺮﺧﻮردار ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻛﻨﻨﺪهى ﺣﻴﺎت ﺑﺸﺮى اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻮﺷﻜﻬﺎى ﻗﺎره ﭘﻴﻤﺎ‪ ،‬ﻛﻼﻫﻜﻬﺎى اﺗﻤﻰ‪ ،‬زرادﺧﺎﻧﻪﻫﺎى ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻓﻨﺎورى ﻓﻀﺎﻳﻰ و ارﺗﺒﺎﻃﺎت‬ ‫ﺷﮕﻔﺖآور‪ ،‬وﻗﺘﻰ در اﺧﺘﻴﺎر ﻗﺪرﺗﻬﺎى اﻣﺮوز ﻣﺴﺘﻜﺒﺮ دﻧﻴﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻪاش ﭼﻪ ﻣﻰﺷﻮد؟ ﻧﺘﻴﺠﻪاش‬ ‫ﻇﻠﻤﻰ ﻣﻰﺷﻮد ﻛﻪ اﻣﺮوز اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻳﺎ ﻗﺪرﺗﻬﺎى دﻳﮕﺮ ‪ -‬و دﻳﺮوز ﺷﻮروى ﺳﺎﺑﻖ ‪ -‬در ﺣﻖ ﻣﻠﺘﻬﺎ و‬ ‫ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﻬﺎ اﻧﺴﺎن روا ﻣﻰداﺷﺘﻨﺪ و ﻣﻰدارﻧﺪ‪ .‬وﻗﺘﻰ ﺳﻼح و ﻗﺪرت و ﭘﻮل و ﺳﻴﺎﺳﺖ و ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت و‬ ‫ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت در اﺧﺘﻴﺎر ﻗﺪرﺗﻬﺎى ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻧﺸﺪهى ﻋﺎﻟﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻳﻦ ﻣﻰﺷﻮد ﻛﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ از آن ﻃﺮف دﻧﻴﺎ‬ ‫ﺑﻪ ﺧﻠﻴﺞ ﻓﺎرس ﻣﻰآﻳﺪ و ﻧﺎوﮔﺎن ﺧﻮد را در اﻳﻦﺟﺎ ﻣﺴﺘﻘﺮ ﻣﻰﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﻛﺸﻮرى را ﺑﻤﺒﺎران و‬ ‫ﻛﺸﻮرﻫﺎﻳﻰ را ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻛﻨﺪ؛ ﺧﻠﻴﺞ ﻓﺎرس را از ﺣﺎﻟﺖ ﺳﺎﻟﻢ زﻳﺴﺘﻰ ﺧﺎرج ﻛﻨﺪ و ﺑﻪ ﺗﻬﺪﻳﺪ دﻧﻴﺎ و‬ ‫آﺧﺮت ﻣﺮدم ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﭙﺮدازد‪ .‬ﭼﺮا اﻳﻦ ﻛﺎر را ﻣﻰﻛﻨﺪ؟ ﭼﻮن ﺑﻪ ﻗﻮل ﺧﻮدش‪ ،‬ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ ﻣﻨﺎﻓﻌﺶ را در‬ ‫اﻳﻦ ﻧﻘﻄﻪى ﻋﺎﻟﻢ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻛﻨﺪ! ﻳﻌﻨﻰ ﻫﻤﺎن ﺣﺎﻟﺘﻰ ﻛﻪ ﻳﻚ اﻧﺴﺎن اﺳﺘﺜﻤﺎرﮔﺮ و ﻇﺎﻟﻢ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ زﻳﺮدﺳﺘﺎن‬ ‫ﺧﻮد دارد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ دﻟﻴﻞ رﺳﺘﮕﺎري ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﻳﻚ ﻋﺪ‪‬ه ﻣﻰﻧﺸﻴﻨﻨﺪ ﺑﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎى ﻋﻠﻤﻰ اﻣﺮﻳﻜﺎ و ﺑﻘﻴﻪى ﺟﺎﻫﺎ ﻧﮕﺎه ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ و ﺣﺴﺮت ﻣﻰﺧﻮرﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﻣﺴﻠّﻤﺎً ﺳﺘﺎﻳﺶ دارد‪ .‬ﻋﻘﺐﻣﺎﻧﺪﮔﻰ ﻋﻠﻤﻰِ ﻛﺸﻮرﻫﺎى ﻋﻘﺐ اﻓﺘﺎده‪ ،‬ﻣﺴﻠﻤﺎً ﻳﻚ ﻧﻜﺒﺖ‬ ‫اﺳﺖ و ﺧﺪا ﻛﺴﺎﻧﻰ را ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﻜﺒﺘﻬﺎ را ﺑﺮ ﺳﺮ ﻣﻠﺘﻬﺎى ﻣﺴﻠﻤﺎن آوردﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻮرد ﻋﺬاب ﻣﺘﺰاﻳﺪ ﺧﻮدش‬ ‫ﻗﺮار دﻫﺪ و ﻟﻌﻨﺖ ﺧﺪا ﺑﺮ دودﻣﺎن ﻣﺸﺆوم و ﻧﻨﮕﻴﻦ ﭘﻬﻠﻮى و ﻗﺎﺟﺎر ﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﺪﺑﺨﺘﻰ را اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺮ ﺳﺮ‬ ‫ﻣﻠﺖ ﻣﺎ در ﻃﻮل دوﻳﺴﺖ ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ آوردﻧﺪ‪ .‬واﻟّﺎ ﻣﺎ از ﻟﺤﺎظ ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬از اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﺟﻠﻮﺗﺮ ﺑﻮدﻳﻢ؛‬ ‫ﻣﺎ از ﻟﺤﺎظ ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬در روزﮔﺎرى از اروﭘﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﺟﻠﻮﺗﺮ ﺑﻮدﻳﻢ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ ﺳﻼﻃﻴﻦ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﺣﻜﻮﻣﺘﻬﺎى‬ ‫ﺟﺎﺋﺮ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﻓﺮﻋﻮﻧﻬﺎ و ﻃﺎﻏﻮﺗﻬﺎ؛ ﻫﻤﻴﻨﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺣﺎﻻ ﭘﺲﻣﺎﻧﺪهﻫﺎ و ﺗﻔﺎﻟﻪﻫﺎﻳﺸﺎن در اﻳﻦﺟﺎ و آنﺟﺎ‬ ‫ﻣﺠﻠّﻪ و روزﻧﺎﻣﻪ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ و دم از ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﻣﻰزﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻧﮕﺬاﺷﺘﻨﺪ اﻳﻦ ﻣﻠﺖ ﭘﺎ ﺑﻪ ﭘﺎى ﻣﻠﻞ ﻋﺎﻟﻢ‪،‬‬ ‫ﺑﻠﻜﻪ ﺟﻠﻮﺗﺮ از آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﭘﻴﺶ ﺑﺮود‪ .‬ﺑﻠﻪ؛ ﻋﻘﺐﻣﺎﻧﺪﮔﻰ ﻋﻠﻤﻰ ﺗﺄﺳ‪‬ﻒ دارد‪ .‬راﻫﺶ ﻫﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫ﺟﻮاﻧﺎن‪ ،‬ﺑﺰرﮔﻬﺎ‪ ،‬ﭘﻴﺮﻫﺎ‪ ،‬داﻧﺸﻤﻨﺪان و ﻣﺴﺆوﻟﻴﻦ‪ ،‬ﻫﻤﻪ و ﻫﻤﻪ ﺑﻜﻮﺷﻨﺪ و اﻳﻦ ﺧﻸ را ﭘﺮ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﻳﻦﻛﻪ‬ ‫‪ -1‬ﺑﻴﺎﻧﺎت در اﺟﺘﻤﺎع ﻣﺮدم ﻣﺸﻬﺪ ﻣﻘﺪس و زاﺋﺮﻳﻦ ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲﺑﻦ ﻣﻮﺳﻲاﻟﺮﺿﺎ)ع(‪71/1/15 -‬‬

‫‪37‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﻓﻼن ﻛﺸﻮر ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰ دارد‪ ،‬دﻟﻴﻞ رﺳﺘﮕﺎرى آن ﻛﺸﻮر و آن ﻣﻠﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻳﻦ را ﺑﺪاﻧﻴﺪ‪ .‬اى ﺑﺴﺎ‬ ‫ﻣﻠﺘﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ از ﻟﺤﺎظ ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬اﻣﺮوز در اوﺟﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺗﺎ ﺧﺮﺧﺮه در ﻟﺠﻦ و ﻓﺴﺎد ﻏﻮﻃﻪ ﻣﻰﺧﻮرﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ‬ ‫اﻻن در دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﺎﻣﻬﺎى ﺑﺰرگ و زﻳﺮ ﭼﺘﺮ اﺑﺮﻗﺪرﺗﻰ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻠﺘﻬﺎﻳﻰ زﻧﺪﮔﻰ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ را ﺑﺪاﻧﻴﺪ‪ .‬در‬ ‫آن ﻛﺸﻮرﻫﺎ‪ ،‬زن‪ ،‬ﺳﻴﻪروز اﺳﺖ؛ ﻣﺮد‪ ،‬ﺑﻴﭽﺎره اﺳﺖ؛ ﺟﻮان‪ ،‬ﻧﺎﺑﻮد ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬دﺳﺘﻬﺎى ﻓﺴﺎد و ﻓﺤﺸﺎ‬ ‫و اﻋﺘﻴﺎد و ﺟﻨﺎﻳﺖ و ﻫﻤﻪى ﻓﻨﻮن ﺑﺪﺑﺨﺘﻰ ﺑﺸﺮ‪ ،‬در آنﺟﺎ ﻗﺘﻞ ﻋﺎم و ﺑﻴﺪاد ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﻨﺘﻬﺎ ﭘﻮﺷﺶ‬ ‫ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻰ ﻧﻤﻰﮔﺬارد اﻳﻦ ﻓﺠﺎﻳﻊ و ﻣﻔﺎﺳﺪ ﺑﺮﻣﻼ ﺷﻮد‪ .‬وﻗﺘﻰ ﻳﻚ ﺑﻠﻨﺪﮔﻮى ﻗﻮى دﺳﺖ ﻳﻚ ﺟﺎﻫﻞ و‬ ‫ﻳﻚ ﻇﺎﻟﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در ﺑﻴﻦ ﻫﺰاران ﻧﻔﺮى ﻛﻪ ﺑﻠﻨﺪﮔﻮ ﻧﺪارﻧﺪ وﻟﻮ ﻣﻴﺎن آن ﻫﺰاران ﻧﻔﺮ‪ ،‬از ﻋﻠﻤﺎ و ﻓﻀﻼ و‬ ‫آدﻣﻬﺎى ﺣﺴﺎﺑﻰ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺻﺪاى اﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺮ ﺻﺪاى ﻫﻤﻪى آﻧﻬﺎ ﻏﺎﻟﺐ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺗﻤﺪن ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﺑﻴﻨﺶ و ﻣﻌﺮﻓﺖ‪ ،‬ﻋﻠﻢ را ﻫﻢ ﺑﻪ ارﻣﻐﺎن ﻣﻲآورد‬

‫ﻣﺎ در ﺣﺎل ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ و ﺳﺎزﻧﺪﮔﻰ و در ﺣﺎل ﺑﻨﺎى ﻳﻚ ﺗﻤﺪ‪‬ن ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ .‬ﻣﻦ اﻳﻦ را ﻣﻰﺧﻮاﻫﻢ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ‬ ‫ﺑﮕﻮﻳﻢ‪ :‬ﻣﺴﺄﻟﻪى ﻣﺎ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ زﻧﺪﮔﻰ ﺧﻮدﻣﺎن را ﻧﺠﺎت دﻫﻴﻢ و ﮔﻠﻴﻢ ﺧﻮدﻣﺎن را از آب ﺑﻜﺸﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﻣﺴﺄﻟﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ‪ -‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﺷﺄن اوﺳﺖ ‪ -‬در ﺣﺎل ﭘﺪﻳﺪ آوردن ﻳﻚ ﺗﻤﺪ‪‬ن اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﭘﺎﻳﻪى اﺻﻠﻰ ﺗﻤﺪ‪‬ن‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﺮ ﺻﻨﻌﺖ و ﻓﻨﺎورى و ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺮ ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﺑﻴﻨﺶ و ﻣﻌﺮﻓﺖ و ﻛﻤﺎلِ ﻓﻜﺮى‬ ‫‪38‬‬

‫اﻧﺴﺎﻧﻰ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ را ﺑﺮاى ﻳﻚ ﻣﻠﺖ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻰﻛﻨﺪ و ﻋﻠﻢ را ﻫﻢ ﺑﺮاى او ﺑﻪ‬ ‫ارﻣﻐﺎن ﻣﻰآورد‪ .‬ﻣﺎ در اﻳﻦ ﺻﺮاط و در اﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ .‬ﻧﻪ اﻳﻦﻛﻪ ﻣﺎ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ اﻳﻦ ﻛﺎر را‬ ‫ﺑﻜﻨﻴﻢ؛ ﺑﻠﻜﻪ ﺣﺮﻛﺖ ﺗﺎرﻳﺨﻰ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان در ﺣﺎلِ ﺑﻪ وﺟﻮد آوردن آن اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* اول اﻳﻤﺎن دﻳﻨﻲ‪ ،‬ﺑﻌﺪ ﺗﻌﻠﻴﻢ‬

‫درس و ﻛﻼس و ﻏﻴﺮه در ﺟﺎى ﺧﻮد ﻻزم اﺳﺖ؛ اﻣﺎ اﻫﻤﻴﺘﺶ درﺟﻪى دو اﺳﺖ‪ .‬درﺟﻪى او‪‬ل‪،‬‬ ‫ﺣﺮفزدن‪ ،‬ﻧﺼﻴﺤﺖ ﻛﺮدن و روﺣﻴﻪ دادن اﺳﺖ و اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﻋﻠﻢ ﺣﺎﺻﻞ ﻧﻤﻰﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺮوﻳﻢ و ﻋﻠﻢ دﻳﻦ‬ ‫ﺑﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﻳﺎد ﺑﺪﻫﻴﻢ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﺧﻮد دﻳﻦ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ ﺑﺎ اﻳﻤﺎن دﻳﻨﻰ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻣﺴﺌﻮﻻن و ﻗﺸﺮﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺮدم در روز وﻻدت ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﻛﺮم)ص( و اﻣﺎم ﺻﺎدق)ع(‪72/6/14 -‬‬ ‫‪ -2‬ﭘﻴﺎم ﻧﻮروزي ﺳﺎل ‪73/1/1 -1373‬‬ ‫‪ -3‬دﻳﺪار ﭘﺮﺳﻨﻞ ارﺗﺶ ﺟﻤﻮري اﺳﻼﻣﻲ اﻳﺮان‪74/1/30 -‬‬

‫‪3‬‬

‫‪ .2‬ﻋﻠﻢ و دﻳﻦ‬

‫* ﻧﻮراﻧﻴﺖ ﻋﻠﻢِ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ‪ ،‬ﻫﺰارﻫﺎ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ‬

‫ﺑﻨﺪه وﻗﺘﻰ ﻛﻪ در ﻣﻌﺎرف اﺳﻼﻣﻰ دﻗّﺖ ﻣﻰﻛﻨﻢ‪ ،‬ﺑﺮاﻳﻢ روﺷﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻤﻮم آن ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻣﻠﻞ‬ ‫اروﭘﺎﻳﻰ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪى آﻧﻬﺎ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ در زﻧﺪﮔﻰ ﻣﺎد‪‬ى ﺧﻮدﺷﺎن ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬در ﻫﻤﻴﻦ‬ ‫ﻣﻌﺎرف اﺳﻼﻣﻰ اﺳﺖ‪ .‬زﻳﺮا اﻳﻦﻛﻪ ﻣﻠﺘﻰ در ﮔﺬﺷﺘﻪى ﺧﻮد در ﻗﻌﺮ ﻇﻠﻤﺎت ﺟﻬﻞ و ﺧﺮاﻓﻪ و‬ ‫ﻋﻘﺐﻣﺎﻧﺪﮔﻰ ﺑﺎﺷﺪ و ﻛﺘﺎب و ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﺣﺘﻰ او‪‬ﻟﻴﺎت ﻋﻠﻢ و ﻣﻌﺮﻓﺖ را ﻫﻢ ﻧﺪاﻧﺪ و‬ ‫ﻧﺎﮔﻬﺎن ﻇﺮف ﻧﻴﻢ و ﻳﺎ ﻳﻚ ﻗﺮن‪ ،‬از ﻣﻨﺠﻼب آن ﻋﻘﺐﻣﺎﻧﺪﮔﻰ ﺑﻴﺮون ﺑﻴﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺼﺎدﻓﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺎ ﻣﺘﺄﺳ‪‬ﻔﻴﻢ ﻛﻪ آن ﺣﺮﻛﺖ اروﭘﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﺣﺮﻛﺘﻰ ﻛﻪ ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﻪ ﻏﻠﻂ اﺳﻢ آن را »ﺣﺮﻛﺖ روﺷﻨﻔﻜﺮى« ﻳﺎ‬ ‫»روﺷﻨﮕﺮى« ﻣﻰﮔﺬارﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺮاه ﺷﺪ؛ ﺣﺮﻛﺘﻰ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺶ ﺣﺬف دﻳﻦ و روى آوردن ﺑﻪ ‪ -‬اﺻﻄﻼﺣﺎً ‪-‬‬ ‫اﺻﺎﻟﺖ اﻧﺴﺎن در ﺗﻔﻜﺮات و ﻓﻠﺴﻔﻪﻫﺎ و روﺷﻬﺎﻳﺸﺎن ﺑﻮد‪ .‬ﻋﻴﺐ ﻛﺎرﺷﺎن‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﻮد‪ .‬و اﻟّﺎ اﮔﺮ ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ‬ ‫را ﻛﻨﺎر ﻧﻤﻰﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻰﺷﻚ اﻣﺮوز زﻧﺪﮔﻰﺷﺎن ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﺑﻬﺘﺮ و ﻧﻮراﻧﻴﺖ ﻋﻠﻢ از آن ﻧﺎﺣﻴﻪ‪ ،‬ﺻﺪﻫﺎ و‬ ‫ﻫﺰارﻫﺎ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﺧﻮب؛ ﺑﻪﻫﺮﺣﺎل اﻳﻦ اﺷﺘﺒﺎه را ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺷﺪﻧﺪ و اﻳﻦ ﺣﺮﻛﺖ را اﻧﺠﺎم دادﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻋﻮاﻣﻠﻰ ﻫﻢ داﺷﺖ‪.‬‬ ‫در ﻫﺮ ﺷﻜﻞ‪ ،‬ﻧﻘﺎط ﻣﺜﺒﺘﻰ ﻛﻪ در زﻧﺪﮔﻰﺷﺎن وﺟﻮد داﺷﺖ و ﺗﻮاﻧﺴﺖ آﻧﻬﺎ را از آن ﻣﻨﺠﻼب‬ ‫ﻋﻘﺐﻣﺎﻧﺪﮔﻰ و ﺟﻬﺎﻟﺖ ﺑﻴﺮون ﺑﻴﺎورد ‪ -‬اﮔﺮ دﻗّﺖ ﻛﻨﻴﺪ ‪ -‬ﺑﻪوﺿﻮح در زﻧﺪﮔﻰ ﮔﺬﺷﺘﻪ و ﺗﺎرﻳﺦ آﻧﺎن‬ ‫ﻧﻤﻮدار اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ اﻓﺴﻮس ﻛﻪ ﺑﺎ ﻛﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﻘﺎط ﻣﺜﺒﺖ ﻫﻢ‪ ،‬ﻛﻢﻛﻢ رﻧﮓ ﺑﺎﺧﺖ و‬ ‫ﻛﺎﻣﻼً ﻣﺤﻮ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* اﺳﻼم دﻳﻦ ﺧﺮد‪ ،‬اﻧﺪﻳﺸﻪ و داﻧﺶ اﺳﺖ‬

‫اﻣﺮوز ﺑﻪ رﻏﻢ ﺗﻬﻤﺘﻬﺎ و ﺗﺤﺮﻳﻔﻬﺎﺋﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪى ﻣﺮاﻛﺰ ﺗﺒﻠﻴﻐﻰ ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺘﻰ و اﺳﺘﻜﺒﺎرى‪ ،‬ﺳﻴﻞآﺳﺎ‬ ‫ﺑﻪ ﺳﻮى اﺳﻼم و ﻣﻨﺎدﻳﺎن ﺷﺠﺎع و ﻓﺪاﻛﺎرش ﺟﺎرى اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻔﻜﺮ اﺳﻼم ﻧﺎب ﻣﺤﻤﺪى ﺻﻠﻰ اﻟﻠَّﻪ ﻋﻠﻴﻪ‬ ‫و آﻟﻪ ﭼﻬﺮهى ﺧﻮد را ﺑﺮاى ﻣﺮدم ﺟﻬﺎن ﺑﺘﺪرﻳﺞ آﺷﻜﺎر ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺘﺪرﻳﺞ ﻫﻤﻪ در ﻣﻴﻴﺎﺑﻨﺪ ﻛﻪ‬ ‫اﺳﻼم دﻳﻦ ﻋﺪل و آزادى و رﺳﺘﮕﺎرى اﺳﺖ‪ ،‬دﻳﻦ ﺧﺮد و اﻧﺪﻳﺸﻪ و داﻧﺶ اﺳﺖ‪ .‬اﺳﻼم‪ ،‬دﻳﻦِ زﻧﺪﮔﻰ‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬اﻣ‪‬ﺎ زﻧﺪﮔﻰ ﺗﻬﻰ از ﺷﺮف و آزادﮔﻰ و ﻋﺰت را ﻣﺮگ ﻣﻴﺸﻤﺎرد‪ .‬دﻳﻦِ ﻋﻘﻼﻧﻴﺖ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺎ‬ ‫ﻧﻔﺴﺎﻧﻴﺘﻰ ﻛﻪ ﺧﻮد را ﻋﻘﻼﻧﻴﺖ ﻣﻴﻨﻤﺎﻳﺎﻧﺪ و دﺳﺘﻤﺎﻳﻪى ﻫﻤﺎن ﻛﺴﺎﻧﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ﺧﺪا را ﻣﺠﻨﻮن‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار وزﻳﺮ و ﻣﺴﺌﻮﻻن وزارت ارﺷﺎد و ﺷﻮراي ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻛﺸﻮر‪74/4/19 -‬‬

‫‪39‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﻣﻴﺨﻮاﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺒﺎرزه ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ .‬دﻳﻦ اﺗﺤﺎد و ﺑﺮادرى و ﺻﻠﺢ ﺟﻬﺎﻧﻰ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ اﺗﺤﺎد ﻇﺎﻟﻢ ﺑﺎ ﻣﻈﻠﻮم و‬ ‫ﻓﺸﺮدن دﺳﺖ ﺟﻼد ﺑﺮ ﺳﺮ ﺟﻨﺎزهى ﺷﻬﻴﺪان ﻋﺪاﻟﺖ را ﺧﻴﺎﻧﺖ ﻣﻴﺸﻤﺮد‪ .‬دﻳﻦِ واﻗﻊ ﺑﻴﻨﻰ و ﺣﺴﺎﺑﮕﺮى‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﺳﺘﻤﻬﺎى ﺟﻬﺎﻧﻰ ﺑﻨﺎم واﻗﻊ ﺑﻴﻨﻰ را ﮔﻨﺎه ﻣﻴﺪاﻧﺪ‪ .‬دﻳﻦ اﺣﻜﺎم ﺟﺎوداﻧﻪ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺟﻤﻮد‬ ‫و ﻗﺸﺮى ﮔﺮى را ﻧﻤﻰﭘﺬﻳﺮد‪ .‬دﻳﻦ اﺟﺘﻬﺎد و ﻧﻮاﻧﺪﻳﺸﻰ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺪﻋﺘﮕﺬارى و اﻟﺘﻘﺎط را رد ﻣﻴﻜﻨﺪ‪.‬‬ ‫دﻳﻦ ﮔﺬﺷﺖ و اﻏﻤﺎض اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻇﻠﻢﭘﺬﻳﺮى و ذﻟﺖ را ﻣ‪‬ﺠﺎز ﻧﻤﻴﺪاﻧﺪ‪ .‬دﻳﻦ ﺗﻤﺪن و ﻋﻠﻢ و آﺑﺎداﻧﻰ‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻋﻠﻤﻰ را ﻛﻪ وﺳﻴﻠﻪى ﺑﺮدﮔﻰ و ﻛﺸﺘﺎر ﻣﻠﺘﻬﺎ و ﺗﻤﺪﻧﻰ را ﻛﻪ دﺳﺘﺎوﻳﺰ ﺗﺤﻘﻴﺮ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬ ‫ﺟﻬﻞ و وﺣﺸﻴﮕﺮى ﻣﻴﺸﻤﺮد‪ .‬دﻳﻦ ﺟﻬﺎد اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺟﻨﮓ ﺑﻰﻣﻨﻄﻖ و ﻗﺪرتﻃﻠﺒﺎﻧﻪ را ﺟﻬﺎد ﻧﻤﻰﻧﺎﻣﺪ‪.‬‬ ‫دﻳﻦ ﻋﺰت و ﻗﺪرت و ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ اﻳﻦ را دﺳﺘﻤﺎﻳﻪى ﺗﻮﺟﻴﻪ وﺳﺎﺋﻞ ﻧﺎﺷﺮاﻓﺘﻤﻨﺪ ﻧﻤﻰﺳﺎزد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺗﺰﻛﻴﻪ از ﺗﻌﻠﻴﻢ ﺑﺎﻻﺗﺮ اﺳﺖ‬

‫ﺗﻌﻠﻴﻢ ﻛﺎرى ﺑﺴﻴﺎر ﻇﺮﻳﻒ و دﻗﻴﻖ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻌﻠﻴﻢ ﻓﻘﻂ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاى از ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت را در‬ ‫ﻛﺎﻏﺬ ﺑﮕﺬارﻳﻢ و ﺑﻪ داﻧﺶآﻣﻮز ﺑﺪﻫﻴﻢ و ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ ﺑﺨﻮان؛ ﺑﻌﺪ ﻫﻢ ﺑﺮﻫﻪاى از ﺳﺎل را ﻣﻌﻴﻦ ﻛﻨﻴﻢ ﺗﺎ‬ ‫ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ اﻣﺘﺤﺎن دﻫﻨﺪ؛ اﻳﻦ‪ ،‬ﺗﻌﻠﻴﻢ ﺣﻘﻴﻘﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺗﻌﻠﻴﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﻃﻮرى ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ذﻫﻦ را ﺑﺴﺎزد‪ ،‬ﻣﻐﺰ را‬ ‫ﻓﻌ‪‬ﺎل ﻛﻨﺪ و در درﺟﻪى او‪‬ل‪ ،‬ﺷﻮق ﺑﻪ داﻧﺴﺘﻦ را در دل ﻣﺘﻌﻠّﻢ اﻳﺠﺎد ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺑﺪون ﺷﻮق‪،‬‬ ‫‪40‬‬

‫رﺷﺘﻪاى را ﻣﻰﺧﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻪ در آن رﺷﺘﻪ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺗﺸﺎن زﻳﺎد ﺷﻮد‪ ،‬ﻛﺎراﻳﻰ آن ﻛﺴﻰ را ﭘﻴﺪا ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ‬ ‫ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﺎ ﺷﻮق و ذوق ﺑﻪ ﺳﻤﺖ آن رﺷﺘﻪ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در ﻫﻤﻪى رﺷﺘﻪﻫﺎى ﻋﻠﻤﻰ ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر اﺳﺖ؛‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﺷﻮق و ذوق‪ ،‬ﭼﻪ در اﺳﺎس ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت‪ ،‬ﭼﻪ در رﺷﺘﻪﻫﺎى ﺧﺎص ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ‪ -‬ﻛﻪ ﺑﻨﺎﺳﺖ ﺷﻤﺎ‬ ‫ﭘﺎﻳﻪى آن را از دورهى راﻫﻨﻤﺎﻳﻰ ﺑﺮﻳﺰﻳﺪ و آﻣﺎده ﻛﻨﻴﺪ ‪ -‬در دل ﻣﺘﻌﻠّﻢ اﻳﺠﺎد ﺷﻮد ﺗﺎ در درون او‪ ،‬اﻳﻦ‬ ‫ﻓﻌ‪‬ﺎﻟﻴﺖ ﻓﻜﺮى و ﻣﻐﺰى و اﻳﻦ ﺷﻮق ﻗﻠﺒﻰ و ﻧﻴﺰ ﺗﻼﺷﻰ ﻛﻪ ﻣﻌﻠّﻢ ﺷﻤﺎ ﭘﻴﺶ دﺳﺖ داﻧﺶآﻣﻮز‬ ‫ﻣﻰﮔﺬارد‪ ،‬او را ﺑﻪ ﻳﻚ ﻋﺎﻟﻢِ واﻗﻌﻰ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻓﻘﻂ »ﻋﻠﻢ«ﻧﻴﺴﺖ؛ »ﺗﺮﺑﻴﺖ« ﻛﻨﺎر ﻋﻠﻢ ﺣﺘﻤﺎً ﻫﺴﺖ‪،‬‬ ‫ﻟﺬا ﺷﻤﺎ آﻣﻮزش و ﭘﺮورﺷﻴﺪ‪ .‬اﻣﻮر ﺗﺮﺑﻴﺘﻴﻬﺎ ﻛﻪ از او‪‬ل اﻧﻘﻼب ﻣﻄﺮح ﺑﻮد و ﺑﻨﺪه ﻫﻢ ﺑﻪ وزﻳﺮ ﻣﺤﺘﺮم‬ ‫ﺳﻔﺎرش ﻛﺮدم و ﺣﺎﻻ ﻫﻢ ﻋﺮض ﻣﻰﻛﻨﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺟﺪ‪‬ى ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﺧﺪا رﺣﻤﺖ ﻛﻨﺪ ﺷﻬﻴﺪ »رﺟﺎﻳﻰ« و‬ ‫ﺷﻬﻴﺪ »ﺑﺎﻫﻨﺮ« را ﻛﻪ ﻋﺎﻟﻤﺎﻧﻪ اﻳﻦ ﺑﺨﺶ را ﻓﻌ‪‬ﺎل ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻧﻤﻰﺷﻮد در ﻫﻤﻪى ﺳﻄﻮح اﻳﻦ ﺑﺨﺶ را از‬ ‫آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﺣﺬف ﻛﺮد؛ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ آن ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫‪ -1‬ﭘﻴﺎم ﺑﻪ ﺣﺠﺎج ﺑﻴﺖاﷲ اﻟﺤﺮام‪80/12/1 -‬‬

‫‪ .2‬ﻋﻠﻢ و دﻳﻦ‬

‫ﺣﺪ‪‬اﻗﻞ ﻧﻴﻤﻰ از ﻛﺎر آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‪ ،‬ﭘﺮورش و ﺗﺮﺑﻴﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻟﺬا ﺷﻤﺎ ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ در ﻗﺮآن وﻇﻴﻔﻪى‬ ‫اﻧﺒﻴﺎ‪ ،‬ﺗﺰﻛﻴﻪ و ﺗﻌﻠﻴﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻌﻀﻴﻬﺎ از ﺟﻠﻮ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ »ﻳﺰﻛﻴﻬﻢ« در دو آﻳﻪى ﻗﺮآن ﺑﺮ »ﻳﻌﻠّﻤﻬﻢ«‪،‬‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﺰﻛﻴﻪ از ﺗﻌﻠﻴﻢ ﻫﻢ ﺑﺎﻻﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ اﻳﻦ ﻃﻮر ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺣﺪ‪‬اﻗﻞ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫ﺗﺰﻛﻴﻪ در ﻛﻨﺎر ﺗﻌﻠﻴﻢ اﺳﺖ؛ »ﻳﺰﻛﻴﻬﻢ و ﻳﻌﻠّﻤﻬﻢ اﻟﻜﺘﺎب و اﻟﺤﻜﻤﺔ‪«1‬؛ آن ﻫﻢ ﺗﻌﻠﻴﻢ ﻛﺘﺎب و ﺣﻜﻤﺖ‪،‬‬ ‫ﻧﻪ ﺗﻌﻠﻴﻢ ﭼﻴﺰﻫﺎى ﭘﻴﺶ ﭘﺎ اﻓﺘﺎده‪ .‬اﻳﻦ در ﻛﻨﺎر ﺗﺰﻛﻴﻪ اﺳﺖ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﺰﻛﻴﻪ ﺧﻴﻠﻰ واﻻﺳﺖ‪ .‬ﺗﺰﻛﻴﻪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ‬ ‫ﺗﺮﺑﻴﺖ‪ .‬ﮔﻨﺠﻴﻨﻪﻫﺎى ﻣﻠﺖ ‪ -‬ﻳﻌﻨﻰ ﻛﻮدﻛﺎن و ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن و ﺟﻮاﻧﺎن ‪ -‬در دﺳﺖ ﺷﻤﺎﺳﺖ؛ ﻫﻴﭻ ﮔﻨﺠﻰ از‬ ‫اﻳﻦ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﮔﺮ از اﺳﺘﻌﺪاد اﻳﻨﻬﺎ در راه ﭘﺮورش ﻓﻜﺮى و رﺷﺪ ﻋﻠﻤﻰ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﺸﻮد؛ ﻳﺎ رﺷﺪ‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ از ﻟﺤﺎظ اﻧﺴﺎﻧﻰ و اﺧﻼﻗﻰ و ﺗﺮﺑﻴﺘﻰ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎى ﻣﻨﺤﺮف و ﻣﻌﻮﺟﻰ ﺑﺎر ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ؛‬ ‫اﻧﺴﺎﻧﻰ ﺑﻰاﻋﺘﻘﺎد و ﺑﻰاﻋﺘﻨﺎى ﺑﻪ ﻫﻤﻪى ﻣﻮازﻳﻦ اﺧﻼﻗﻰ ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ ﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﻠﺖ‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﻪ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﺮدم‪،‬‬ ‫ﻧﻪ ﺑﻪ اﺳﻼم و اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺘﮕﺰاران و ﻣﺴﺆوﻻن ﻛﺸﻮر و ﻧﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ و ﺗﺎرﻳﺨﺸﺎن ﻫﻴﭻ‬ ‫اﻋﺘﻨﺎﻳﻰ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ اﻳﻨﻬﺎ ﻫﺮ ﭼﻪ ﻫﻢ ﻋﺎﻟﻢ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻋﻠﻢ ارزش ﻣﻨﻔﻰ دارد؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻣﻴﺰان ﻋﻠﻢ ﻫﺮ‬ ‫ﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﺪ‪ ،‬ﺿﺮﺑﻪ و ﺿﺮرش ﻫﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد؛ ﻣﺼﺪاق ﻫﻤﺎن ﺷﻌﺮ ﻣﻌﺮوف ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪:‬‬ ‫ﭼﻮ دزدى ﺑﺎ ﭼﺮاغ آﻳﺪ‬

‫ﮔُﺰﻳﺪهﺗﺮ ﺑﺮد ﻛﺎﻻ‬

‫‪2‬‬

‫* ﻣﺴﺠﺪ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه و ﻣﺪرﺳﻪ‬

‫در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ و دﻳﮕﺮ ﻣﺮاﻛﺰ اﻧﺴﺎﻧﻰ اﻧﺒﻮه‪ ،‬ﻣﺴﺠﺪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺟﺎﻳﮕﺎه اﻣﻦ و ﺻﻔﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و اﻣﺎم ﺟﻤﺎﻋﺖ‪،‬‬ ‫ﻏﻤﮕﺴﺎرى و راﻫﻨﻤﺎﺋﻰ و ﻫﻤﺪﻟﻰ را در ﻛﻨﺎر اﻗﺎﻣﻪى ﻧﻤﺎز‪ ،‬در آن ﻣﻬﺒﻂ رﺣﻤﺖ و ﻫﺪاﻳﺖ اﻟﻬﻰ ﺑﻪ‬ ‫ﻧﻤﺎزﮔﺰاران ﻫﺪﻳﻪ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺠﺎﻣﻊ داﻧﺸﺠﻮﺋﻰ و داﻧﺶآﻣﻮزى در آن ﺻﻮرت‪ ،‬ﺟﺬاﺑﺘﺮﻳﻦ ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺠﻤﻊ ﺧﻮد را ﻣﺴﺠﺪ داﻧﺸﮕﺎه و‬ ‫ﻣﺪرﺳﻪ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻳﺎﻓﺖ و ﭘﺎﻳﮕﺎه ﺗﻘﻮا‪ ،‬ﭘﺎﻳﮕﺎه ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺟﻮاﻧﺎن ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮان آﻣﻮزش و ﭘﺮورش و ﻋﻠﻮم ﻳﺎدآورى ﻣﻰﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﺳﻬﻢ ﻣﺴﺠﺪﺳﺎزى و ﻣﺴﺠﺪﭘﺮدازى ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫در اﻋﺘﺒﺎرات ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎى ﻓﻮق ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬در ردﻳﻒ او‪‬ل و ﺑﻴﺶ از ﺳﻬﻢ دﻳﮕﺮ ﺑﺨﺸﻬﺎى اﻳﻦ ﺳﺮﻓﺼﻞ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫‪ -1‬آل ﻋﻤﺮان‪ 164 :‬و ﺟﻤﻌﻪ‪2 :‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار ﻣﺪﻳﺮان و ﻣﺴﺌﻮﻻن آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‪81/4/26 -‬‬ ‫‪ -3‬ﭘﻴﺎم ﺑﻪ اﺟﻼس ﺳﺮاﺳﺮي ﻧﻤﺎز‪81/6/16 -‬‬

‫‪41‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‬

‫* ﻋﻠﻢ ﺑﺪون ﺗﺰﻛﻴﻪ‪ ،‬ﺳﻘﻮط و ﮔﻤﺮاﻫﻲ اﺳﺖ‬

‫ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ اﻛﺮم اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺗﺰﻛﻴﻪ و ﺗﺼﻔﻴﻪ و ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻧﻔﺲ دﻋﻮت ﻛﺮد‪» :‬ﻫﻮ اﻟّﺬى ﺑﻌﺚ ﻓﻰاﻷﻣﻴﻴﻦ‬ ‫رﺳﻮﻻً ﻣﻨﻬﻢ ﻳﺘﻠﻮا ﻋﻠﻴﻬﻢ آﻳﺎﺗﻪ و ﻳﺰﻛﻴﻬﻢ و ﻳﻌﻠّﻤﻬﻢ اﻟﻜﺘﺎب و اﻟﺤﻜﻤﺔ‪ .«1‬ﺗﺰﻛﻴﻪ‪ ،‬ﺷﺮط‪ ‬او‪‬ل اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺪون ﺗﺰﻛﻴﻪ‪ ،‬ﻋﻠﻢ ﻫﻢ اﺑﺰارى ﺑﺮاى ﻓﺴﺎد و اﻧﺤﻄﺎط و ﮔﻤﺮاﻫﻰ و ﺳﻘﻮط ﺑﺸﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ؛ ﻫﻤﭽﻨﺎنﻛﻪ‬ ‫ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ اﻣﺮوز در دﻧﻴﺎ ﻋﻠﻢ وﺳﻴﻠﻪى ﺳﻘﻮط ﺑﺸﺮ اﺳﺖ و از ﻋﻠﻢ ﺑﺮاى ﺑﻪ زﻧﺠﻴﺮ ﻛﺸﻴﺪن ﻣﻠﺘﻬﺎ و‬ ‫دﮔﺮﮔﻮن ﺟﻠﻮه دادن ﺣﻘﺎﻳﻖ و ﮔﺮﺳﻨﮕﻰ دادن ﺑﻪ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﻘﺪر اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ در اﻃﺮاف ﻋﺎﻟﻢ ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ ﺳﻠﻄﻪى اﺳﺘﻌﻤﺎرﮔﺮاﻧﻰ ﻛﻪ ﺑﺎ اﺑﺰار ﻋﻠﻢ ﺑﺮ آﻧﻬﺎ ﺗﺎﺧﺘﻨﺪ و‬ ‫ﺳﻠﻄﻪ ﭘﻴﺪا ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺮوز از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺣﻴﺎﺗﻰِ ﻣﺘﻌﻠّﻖ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﺤﺮوﻣﻨﺪ و در ﻓﻘﺮ و ﻣﺴﻜﻨﺖ و ﻣﺤﺮوﻣﻴﺖ‬ ‫و ﺑﻴﭽﺎرﮔﻰ زﻧﺪﮔﻰ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ! اﻣﺮوز ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺮوز اﺳﺘﻜﺒﺎر ﺟﻬﺎﻧﻰ ‪ -‬اﺳﺘﻌﻤﺎر ﺑﻪ ﺷﻜﻞ‬ ‫ﻧﻮﻳﻦ در دﻧﻴﺎ ‪ -‬ﺑﺎ ﺗﻜﻴﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﻢ و ﺑﺎ اﺑﺰار ﻋﻠﻢ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ را ﺑﻴﭽﺎره ﻣﻰﻛﻨﺪ؛ آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ زﻧﺠﻴﺮ ﻣﻰﻛﺸﺪ و‬ ‫دﭼﺎر ﻣﺮگ و ﻧﻴﺴﺘﻰ و ﻧﺎﺑﻮدى ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬ﻧﺘﻴﺠﻪى ﻋﻠﻢِ ﺑﺪون ﺗﺰﻛﻴﻪ‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎﺳﺖ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﻧﺴﺎن را ﺑﻪ ﻋﻠﻢ دﻋﻮت ﻛﺮد‬ ‫‪42‬‬

‫آﻧﭽﻪ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ ﺑﻪ آن دﻋﻮت ﻛﺮد‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺸﺮ در ﻫﻤﻪى دورهﻫﺎى ﺗﺎرﻳﺦِ زﻧﺪﮔﻰ ﺑﻪ‬ ‫آن ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ‪ ،‬اﻧﺴﺎن را ﺑﻪ ﻋﻠﻢ دﻋﻮت ﻛﺮد‪ .‬او‪‬ﻟﻴﻦ آﻳﺎت‪ ‬ﻗﺮآن‪ ،‬ﺗﺠﻠﻴﻞ از ﻋﻠﻢ اﺳﺖ‪» :‬اﻗﺮأ‬ ‫ﺑﺎﺳﻢ رﺑ‪‬ﻚ اﻟّﺬى ﺧﻠﻖ‪ .‬ﺧﻠﻖ اﻷﻧﺴﺎن ﻣﻦ ﻋﻠﻖ‪ .‬اﻗﺮأ و رﺑ‪‬ﻚ اﻷﻛﺮم‪ .‬اﻟّﺬى ﻋﻠّﻢ ﺑﺎﻟﻘﻠﻢ‪ .«3‬اﺑﺘﺪا ﺗﻌﻠﻴﻢ را‬ ‫ﻣﻄﺮح ﻛﺮد‪ .‬داﻧﺶ‪ ،‬وﺳﻴﻠﻪى ﻧﺠﺎت و رﺳﺘﮕﺎرى اﻧﺴﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ زﻣﺎن و ﻣﻜﺎﻧﻰ ﺧﺎص ﺑﺴﺘﮕﻰ‬ ‫ﻧﺪارد و ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻫﻤﻪى دورهﻫﺎى زﻧﺪﮔﻰ ﺑﺸﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ‪ ،‬اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺣﺮﻛﺖ و ﻗﻴﺎم دﻋﻮت‬ ‫ﻛﺮد‪ .‬ﺧﺪاى ﻣﺘﻌﺎل در او‪‬ﻟﻴﻦ آﻳﺎت‪ ‬ﻧﺎزل ﺑﺮ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻗﻢ ﻓﺄﻧﺬر‪«4‬؛ ﻗﻴﺎم ﻛﺮدن‪ ،‬ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺮدن‪ ،‬از‬ ‫ﺣﺎﻟﺖ رﻛﻮن و ﺟﻤﻮد ﺧﺎرج ﺷﺪن و ﺧﻮد را ﻣﺴﺆول داﻧﺴﺘﻦ‪» .‬ﻗﻞ اﻧّﻤﺎ اﻋﻈﻜﻢ ﺑﻮاﺣﺪة أن ﺗﻘﻮﻣﻮا‬ ‫ﻟﻠَّﻪ‪«5‬؛ ﻗﻴﺎمِ ﻟﻠَّﻪ در ﻫﻤﻪى ﺷﺮاﻳﻂ زﻧﺪﮔﻰ ﺑﺸﺮ ﻛﺎرﺳﺎز اﺳﺖ و ﺑﺪون ﻗﻴﺎم و ﺣﺮﻛﺖ ﻧﻤﻰﺷﻮد ﺑﻪ‬ ‫ﻫﻴﭽﻴﻚ از اﻫﺪاف ﻋﺎﻟﻴﻪ رﺳﻴﺪ‪.‬‬

‫‪6‬‬

‫‪ -1‬ﺟﻤﻌﻪ‪2 :‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار ﻣﺴﺌﻮﻻن و ﻛﺎرﮔﺰاران ﻧﻈﺎم در روز ﻋﻴﺪ ﻣﺒﻌﺚ‪82/7/2 -‬‬ ‫‪ -3‬ﻋﻠﻖ‪1 -4 :‬‬ ‫‪ -4‬ﻣﺪﺛﺮ‪2 :‬‬ ‫‪ -5‬ﺳﺒﺄ‪46 :‬‬ ‫‪ -6‬دﻳﺪار ﻣﺴﺌﻮﻻن و ﻛﺎرﮔﺰاران ﻧﻈﺎم در روز ﻋﻴﺪ ﻣﺒﻌﺚ‪82/7/2 -‬‬

‫‪ .2‬ﻋﻠﻢ و دﻳﻦ‬

‫* داﻧﺶ و ﻓﻨﺎوري را ﺑﺎ ارزﺷﻬﺎي ﻣﻌﻨﻮي درﻫﻢ آﻣﻴﺨﺘﻪاﻳﻢ‬

‫ﻣﺎ ﺑﺎ اﺗﻜﺎل ﺑﻪ ﺧﺪاى ﺑﺰرگ و ﻣﻘﺘﺪر و ﺑﺎ ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮى از ﻧﻴﺮوى ﻣﻠﺘﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﻤﺎن و ﻣﻌﺮﻓﺖ ﻣﺠﻬﺰ‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﺪفﻫﺎى ﺑﺰرگ ﺧﻮد را ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻛﺮده و ﺑﺎ ﮔﺎمﻫﺎى ﻣﺴﺘﺤﻜﻢ ﺑﻪ ﺳﻮى آن ﭘﻴﺶ رﻓﺘﻪاﻳﻢ‪.‬‬ ‫داﻧﺶ و ﻓﻨﺎورى را آﻣﻴﺨﺘﻪ ﺑﺎ ارزشﻫﺎى ﻣﻌﻨﻮى‪ ،‬و اﺳﺘﻘﻼل و آزادى را ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺗﻘﻴﺪ ﺑﻪ ﺣﺪود دﻳﻨﻰ‬ ‫و ﻣﺮدم ﺳﺎﻻرى را ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ از آﻣﻮزشﻫﺎى ﻗﺮآﻧﻰ ﻓﺮاﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﻜﺎر ﺑﺴﺘﻪاﻳﻢ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* در اﺳﻼم ﺿﺪﻳﺖ دﻳﻦ ﺑﺎ ﻋﻠﻢ و ﻋﻘﻞ اﺻﻼً ﻣﻌﻨﻲ ﻧﺪارد‬

‫ﻛﺎر ﺷﻤﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰ و ﭘﻴﮕﻴﺮى ﻋﻘﻼﻧﻴﺖ ﻋﻠﻤﻰ اﺳﺖ؛ اﻳﻦ ﻛﺎرى اﺳﺖ ﻣﻄﻠﻮب اﺳﻼم و ﻣﻮرد‬ ‫ﻧﻈﺮ و ﻣﻮرد ﺗﺤﺮﻳﺺ و ﺗﺤﺮﻳﺾ اﺳﻼم‪ .‬ﻣﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺴﻠﻤﺎن و ﻣﺆﻣﻦِ ﺑﻪ اﻳﻦ آﺋﻴﻦ‪ ،‬وﻇﻴﻔﻪ دارﻳﻢ ﻛﺎر‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ و رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اوج ﻋﻠﻤﻰ را ﻫﻢ در ﺣﺮﻛﺖ ﻓﺮدى ﺧﻮدﻣﺎن و ﻫﻢ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى ﺟﻤﻌﻰ ﻛﺸﻮر‬ ‫دﻧﺒﺎل ﻛﻨﻴﻢ؛ اﻳﻦ وﻇﻴﻔﻪ اﺳﺖ؛ ﻧﮕﺎه ﺑﻪ اﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﻜﻞ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ در ﻏﺮب و اروﭘﺎ وﺿﻊ ﻓﺮق ﻣﻰﻛﺮد‪ .‬در اروﭘﺎى ﻣﺴﻴﺤﻰ‪ ،‬آﻏﺎز ﺗﺤﺮك ﻣﻌﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰ ﺑﺎ ﭘﺎﻳﺎن‬ ‫ﻣﻌﺮﻓﺖ دﻳﻨﻰ ﻫﻤﺰﻣﺎن و ﻫﻤﺮاه ﺑﻮد؛ ﻳﻌﻨﻰ ﺷﺮوع اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى ﺧﺘﻢ آن ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﻠﻘﻰ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﺎﻳﺪ ﺣﻖ ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦ ﺑﻮد؛ ﭼﻮن ﻣﻌﺮﻓﺖ دﻳﻨﻰ در ﻣﺤﻴﻂ ﻣﺴﻴﺤﻰ‪ ،‬ﻣﻌﺮﻓﺘﻰ ﺧﺮاﻓﻰ‪ ،‬ﺗﻌﺼﺐآﻟﻮد و‬ ‫ﻛﺎﻣﻼً ﺿﺪﻋﻠﻢ ﺑﻮد‪ .‬آن زﻣﺎﻧﻰ ﻛﻪ در اروﭘﺎ ﻳﻚ داﻧﺸﻤﻨﺪ را ﺑﻪ ﺟﺮم ﻛﺸﻒ ﻋﻠﻤﻰ ﻳﺎ زﻧﺪاﻧﻰ ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ‬ ‫ﻳﺎ ﺷﻼق و آﺗﺶ ﻣﻰزدﻧﺪ‪ ،‬زﻣﺎن ﺧﻴﻠﻰ دورى از زﻣﺎن ﻣﺎﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻗﺮﻧﻬﺎى ﻣﺘﻮاﻟﻰ داﻧﺸﻤﻨﺪ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺟﺎدوﮔﺮ آﺗﺶ ﻣﻰزدﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺷﻤﺎ در آﺛﺎر ادﺑﻴﺎت ﻏﺮب و در‬ ‫ﺗﺎرﻳﺦ ﻋﻠﻢ ﻏﺮب ﻛﺎﻣﻼً اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ‪ .‬وﻗﺘﻰ ﻓﻀﺎ و ﻣﺤﻴﻂ دﻳﻨﻰ ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﻣﺘﻮﻟﻴﺎن و‬ ‫ﻣﺘﺼﺪﻳﺎن دﻳﻨﻰ آن ﺑﺎ ﻋﻠﻢ اﻳﻦﺟﻮر ﺑﺮﺧﻮردى دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺪﻳﻬﻰ و ﻃﺒﻴﻌﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮاﻳﻂ‬ ‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ‪ ،‬اﮔﺮ ﻋ‪‬ﻠَﻢ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻗﺪ ﻋﻠﻢ ﻛﻨﺪ‪ ،‬دﻳﻦ و ﻣﻌﺮﻓﺖ دﻳﻨﻰ را ﺑﻪ ﺧﺎك ﺳﻴﺎه ﻣﻰﻧﺸﺎﻧﺪ و آن دوره‬ ‫ﺑﻜﻠﻰ ﺗﻤﺎم ﻣﻰﺷﻮد؛ اﻳﻦ ﭼﻴﺰِ روﺷﻨﻰ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در اﺳﻼم وﺿﻌﻴﺖ ﺑﻜﻠﻰ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬در اﺳﻼم ﺿﺪﻳﺖ دﻳﻦ ﺑﺎ ﻋﻠﻢ و ﺿﺪﻳﺖ دﻳﻦ ﺑﺎ ﻋﻘﻞ‪ ،‬اﺻﻼً‬ ‫ﻣﻌﻨﺎ ﻧﺪارد‪ .‬در اﺳﻼم ﻳﻜﻰ از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺣﺠﺖ ﺑﺮاى ﻳﺎﻓﺘﻦ اﺻﻮل و ﻓﺮوع دﻳﻨﻰ‪ ،‬ﻋﻘﻞ اﺳﺖ؛ اﺻﻮل‬ ‫اﻋﺘﻘﺎدات را ﺑﺎ ﻋﻘﻞ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﺑﻪدﺳﺖ آورد؛ در اﺣﻜﺎم ﻓﺮﻋﻰ ﻫﻢ ﻋﻘﻞ ﻳﻜﻰ از ﺣﺠﺘﻬﺎﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ‬ ‫‪ -1‬ﭘﻴﺎم ﺑﻪ ﻛﻨﮕﺮه ﻋﻈﻴﻢ ﺣﺞ‪82/11/8 -‬‬

‫‪43‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﻛﺘﺐ اﺣﺎدﻳﺚ ﻣﺎ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ‪ -‬ﻣﺜﻞ ﻛﺘﺎب »ﻛﺎﻓﻰ« ﻛﻪ ﻫﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه ‪ -‬اوﻟﻴﻦ ﻓﺼﻞ آن‪،‬‬ ‫»ﻛﺘﺎب اﻟﻌﻘﻞ واﻟﺠﻬﻞ«‪ ،‬اﺳﺖ ﻛﻪ اﺻﻼً ﻓﺼﻠﻰ اﺳﺖ در ﺑﺎب ﻋﻘﻞ و ارزش و اﻫﻤﻴﺖ آن و اﻫﻤﻴﺖ‬ ‫داﻧﺎﻳﻰ و ﺧﺮدﻣﻨﺪى‪ .‬اﺳﻼم ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﺣﺮﻛﺖ و ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﺗﺤﺮﻳﻚ و ﺗﺤﺮﻳﺺ‬ ‫را داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻤﺪن اﺳﻼﻣﻰ ﺑﻪ ﺑﺮﻛﺖ ﺣﺮﻛﺖ ﻋﻠﻤﻰ ﻛﻪ از روز اول در اﺳﻼم ﺷﺮوع ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪوﺟﻮد‬ ‫آﻣﺪ‪ .‬ﻫﻨﻮز دو ﻗﺮن ﺑﻪﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ از ﻃﻠﻮع اﺳﻼم ﻧﮕﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺣﺮﻛﺖ ﻋﻠﻤﻰ ﺟﻬﺶوار اﺳﻼﻣﻰ‬ ‫ﺑﻪوﺟﻮد آﻣﺪ؛ آن ﻫﻢ در آن ﻣﺤﻴﻂ‪ .‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﺑﺨﻮاﻫﻴﺪ آن ﺣﺮﻛﺖ ﻋﻠﻤﻰ را ﺑﺎ اﻣﺮوز ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﻗﻄﺐﻫﺎى ﻋﻠﻤﻰ اﻣﺮوز دﻧﻴﺎ را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪ ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻛﺸﻮرى در ﻧﻘﻄﻪى دوردﺳﺘﻰ از‬ ‫دﻧﻴﺎ ﻗﺮار دارد ﻛﻪ دور از ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺪﻧﻴﺘﻰ اﺳﺖ؛ اﻳﻦ ﻛﺸﻮر وارد ﻣﻴﺪان ﺗﻤﺪن ﻣﻰﺷﻮد و ﺑﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪى‬ ‫ﻣﺜﻼً ﺻﺪ ﻳﺎ ﺻﺪوﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎل‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ ﻋﻠﻤﻰ ﺑﺮ ﻫﻤﻪى آن ﺗﻤﺪﻧﻬﺎ ﻓﺎﺋﻖ ﻣﻰآﻳﺪ؛ اﻳﻦ ﻳﻚ ﺣﺮﻛﺖ‬ ‫ﻣﻌﺠﺰآﺳﺎﺳﺖ؛ اﺻﻼً ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺼﻮر ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﺒﻮد ﻣﮕﺮ اﻳﻦﻛﻪ اﺳﻼم ﺑﻪ ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻓﺮاﮔﻴﺮى آن و ﺗﻌﻠﻴﻢ‬ ‫دادن ﻋﻠﻢ و زﻧﺪﮔﻰ ﻋﺎﻟﻤﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺗﺤﺮﻳﺺ داﺷﺖ‪ .‬اﺻﻼً ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ در اﺣﺎدﻳﺜﻰ ﻛﻪ در زﺑﺎﻧﻬﺎﺳﺖ و ﮔﺎﻫﻰ‬ ‫ﻣﻮرد ﺗﻌﻤﻖ ﻗﺮار ﻧﻤﻰﮔﻴﺮد‪ ،‬ﭼﻘﺪر ﺑﻌﻀﻰ از ﻧﻜﺎت ﻣﻬﻢ ﻫﺴﺖ‪» :‬اﻟﻨّﺎس ﺛﻼﺛﺔ‪ :‬ﻋﺎﻟﻢ و ﻣﺘﻌﻠﻢ ﻋﻠﻰ‬ ‫ﺳﺒﻴﻞ ﻧﺠﺎة و ﻫﻤﺞ رﻋﺎع«؛ اﺻﻮﻻً ﻣﺎ ﺳﻪ دﺳﺘﻪ اﻧﺴﺎن دارﻳﻢ‪ :‬اﻧﺴﺎﻧﻬﺎﻳﻰ داﻧﺸﻤﻨﺪﻧﺪ؛ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎﻳﻰ در‬ ‫ﻃﺮﻳﻖ داﻧﺴﺘﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ ﺑﻘﻴﻪ‪ ،‬ﻫﻤﺞ رﻋﺎع ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﺞ رﻋﺎع ﻳﻌﻨﻰ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎى ﺳﺮﮔﺮدان‪ ،‬ﺑﻰارزش و‬ ‫‪44‬‬

‫ﺑﻰوزن‪ .‬ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ ﻛﻪ اﺳﻼم اﺻﻼً ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻋﻠﻢ‪ ،‬در درﺟﻪى اول‪ ،‬ارزش را روى ﻋﻠﻢ ﻣﻰﺑﺮد؛ ﭼﻪ‬ ‫داﺷﺘﻦ ﻋﻠﻢ و آﻣﻮﺧﺘﻦ آن ﺑﻪ دﻳﮕﺮان و ﭼﻪ ﻓﺮاﮔﻴﺮى ﻋﻠﻢ‪ .‬ﻣﺤﻴﻂ اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺤﻴﻄﻰ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻋﻠﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ اﺧﻼق و اﻳﻤﺎن ﻫﻤﺮاه ﺷﻮد‬

‫ﻣﺎ ﻣﻴﺨﻮاﻫﻴﻢ در اﻳﻦ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﻣﻌﻠﻮم ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻋﻠﻢ و ﺧﻮد ﻋﻠﻢ و ﺗﺄﺛﻴﺮ آن در آﻳﻨﺪهى ﻛﺸﻮر‪،‬‬ ‫ﻳﻚ ﻧﻘﻄﻪى ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ و اﺳﺎﺳﻰ ﺑﺮاى ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ اﻳﻦ ﻧﻘﻄﻪى اﺳﺎﺳﻰ و‬ ‫ﺑﺮﺟﺴﺘﻪاى در ذﻫﻦ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان و ﺑﺮاى اﻳﻦ ﻣﻠﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ از اﻳﻦ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺿﺮﺑﻪ ﺧﻮردهاﻳﻢ؛ از ﻧﺎﺣﻴﻪى‬ ‫ﻋﻘﺐﻣﺎﻧﺪﮔﻰ در ﻋﻠﻢ ﺿﺮﺑﻪ ﺧﻮردهاﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ روزى ﻳﻚ ﺣﺮﻛﺖ ﻋﻠﻤﻰاى در دﻧﻴﺎ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪ ‪ -‬ﺣﺮﻛﺘﻬﺎى ﻋﻠﻤﻰ ﻫﻤﻴﺸﻪ در دﻧﻴﺎ ﺣﻜﻢ‬ ‫ﻇﺮﻓﻬﺎى ﻣﺮﺗﺒﻂ را دارد و ﺑﻪ ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ وﺻﻞ ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﻠﺖ و ﺟﺎﻣﻌﻪى ﻣﺎ از ﻋﻠﻢ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ اﺳﺘﻔﺎده‬ ‫ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ ‪ -‬ﻳﻚ روزى ﻣﺮﻛﺰ ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﻋﻠﻢ دﻧﻴﺎ اﺳﻼم ﺑﻮد؛ ﺑﺪون اﻳﻨﻜﻪ دﻧﻴﺎى اﺳﻼم ﺑﺎ داﺷﺘﻦ اﺑﺰار ﻋﻠﻢ‪،‬‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺟﻮاﻧﺎن ﻧﺨﺒﻪ و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‪83/7/5 -‬‬

‫‪ .2‬ﻋﻠﻢ و دﻳﻦ‬

‫ﺑﺮود ﻣﺜﻼً اروﭘﺎ‪ ،‬اﻓﺮﻳﻘﺎ ﻳﺎ ﻫﺮ ﻧﻘﻄﻪى دﻳﮕﺮى را اﺳﺘﻌﻤﺎر ﺑﻜﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻋﻠﻢ ﮔﺴﺘﺮش ﭘﻴﺪا ﻛﺮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﻪ‬ ‫ﺟﺎ رﺳﻴﺪ و ﻫﻤﻪ از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﻬﺮهﻣﻨﺪ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ در اﻳﻦ ﺑﺮﻫﻪى اﺧﻴﺮ ‪ -‬ﻳﻌﻨﻰ ﺑﻌﺪ از‬ ‫رﻧﺴﺎﻧﺲ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻃﺮف ﻛﻪ ﻋﻠﻢ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻳﻚ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى اروﭘﺎﻳﻰ و ﻏﺮﺑﻰ اﻓﺘﺎد ‪ -‬از ﻋﻠﻢ اﺳﺘﻔﺎدهى‬ ‫ﻣﻌﻤﻮﻟﻰ و ﻃﺒﻴﻌﻰ ﻧﺸﺪ‪ .‬ﻋﻠﻢ در دﺳﺖ آﻧﻬﺎ اﺑﺰارى ﺑﺮاى ﺗﺴﻠﻂ ﺷﺪ؛ ﺳﻠﻄﻪى ﺑﺮ ﻛﺸﻮرﻫﺎ‪ ،‬و ﺑﺘﺪرﻳﺞ‬ ‫ﻣﺴﺌﻠﻪى اﺳﺘﻌﻤﺎر ﭘﻴﺶ آﻣﺪ‪ .‬دوﻳﺴﺖ‪ ،‬ﺳﻴﺼﺪ ﺳﺎل ﺷﺮق‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ اﻏﻠﺐ ﻣﻨﺎﻃﻖ آﺳﻴﺎ و اروﭘﺎ‪ ،‬زﻳﺮ‬ ‫ﭼﻜﻤﻪى اﺳﺘﻌﻤﺎر ﻟﻪ ﺷﺪ و ﻏﺮﺑﻴﻬﺎ از ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﺮاى ﺳﻠﻄﻪى ﺳﻴﺎﺳﻰ و اﺳﺘﻌﻤﺎرى‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺮاى‬ ‫ﻓﺸﺮدن ﻣﻠﺘﻬﺎ و ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺷﻴﺮهى آﻧﻬﺎ و اﻣﻜﺎﻧﺎت و ﺛﺮوﺗﻬﺎﻳﺸﺎن اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﺑﺮاى‬ ‫ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﺮ ﻣﻠﺘﻬﺎى ﻋﻘﺐاﻓﺘﺎدهى از ﻟﺤﺎظ ﻋﻠﻤﻰ ﻫﻢ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮدﻧﺪ و اﻳﻦ آﺧﺮى ‪-‬‬ ‫ﻳﻌﻨﻰ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻓﺮﻫﻨﮓ ‪ -‬ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ در ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰ ﻣﻄﻠﻘﺎً ﺳﻬﻤﻰ ﭘﻴﺪا ﻧﻜﻨﻨﺪ و ﺑﻪ آﻧﻬﺎ‬ ‫اﺟﺎزه داده ﻧﺸﻮد‪ ،‬و ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻛﻪ ﻧﻤﻴﺸﻮﻧﺪ ﻫﻴﭻ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻮاﻧﻌﻰ ﻫﻢ ﺟﻠﻮِ آﻧﻬﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ وﺿﻌﻰ‬ ‫ﺑﻮده ﻛﻪ ﭘﻴﺶ آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺧﻮب‪ ،‬ﻣﺎ اﻳﻦ ﻋﻘﺐاﻓﺘﺎدﮔﻰ ﺗﺎرﻳﺨﻰ را ﺑﺎﻳﺪ ﺟﺒﺮان ﻛﻨﻴﻢ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻣﺎ ﺿﺮﺑﻪ را از ﺑﻰﻋﻠﻤﻰ ﺧﻮردهاﻳﻢ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ اﻣﺮوز دﻧﻴﺎى اﺳﻼم از ﻟﺤﺎظ اﻗﺘﺼﺎدى ﻋﻘﺐ اﺳﺖ‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻳﺎ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻋﻘﺐﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪،‬‬ ‫اﻳﻦ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آن اﺳﺖ ﻛﻪ رﻗﻴﺐ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ دﻧﻴﺎى ﻏﺮب‪ ،‬ﻣﺠﻬﺰ ﺑﻪ ﺳﻼح ﻋﻠﻢ اﺳﺖ‪ .‬از ﺳﻼح ﻋﻠﻢ ﺑﺮاى‬ ‫ﻏﻠﺒﻪى در ﻣﻴﺪاﻧﻬﺎى ﺳﻴﺎﺳﺖ‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎد و ﻓﺮﻫﻨﮓ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻴﻜﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﺳﻼح را ﺑﻪ دﺳﺖ آورﻳﻢ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ ﻣﺴﻠﺢ ﺑﻪ ﻋﻠﻢ ﺷﻮﻳﻢ ﺗﺎ ﺗﻬﺪﻳﺪ رﻗﻴﺐ ‪ -‬ﻳﺎ رﻗﻴﺐ ﻳﺎ‬ ‫دﺷﻤﻦ‪ ،‬ﺣﺎﻻ ﻫﻤﻪﺷﺎن ﻳﻚ ﺟﻮر ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ‪ -‬ﻧﺘﻮاﻧﺪ آنﻃﻮرى ﻛﻪ ﺗﺎﻛﻨﻮن ﻛﺎرآﻣﺪ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﺎرآﻣﺪ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻳﻚ ﻫﺪف راﻫﺒﺮدى ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻠﻨﺪ ﻣﻠﺖ و ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ و ﺣﻴﺎﺗﻰ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻠﻢ را ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ دﺳﺖ آورد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ را ﻣﻴﺪاﻧﻴﻢ ﻛﻪ ﻋﻠﻢ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻰ ﻛﺎﻓﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﻋﻠﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ اﺧﻼق و اﻳﻤﺎن ﻫﻤﺮاه ﺷﻮد ﺗﺎ ﻣﺎ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﭼﺎﻟﻪاى ﻧﻴﻔﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﻏﺮب در آن اﻓﺘﺎد؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻋﻠﻢ‬ ‫ﺑﺮاى آن وﺳﻴﻠﻪى ﻇﻠﻢ ﺷﺪ‪ ،‬وﺳﻴﻠﻪى اﻧﺤﺮاف اﺧﻼﻗﻰ ﺷﺪ و وﺳﻴﻠﻪى ﮔﺴﺘﺮش ﻓﺮﻫﻨﮕﻬﺎى‬ ‫ﮔﻤﺮاهﻛﻨﻨﺪه و ﻫﻼكﻛﻨﻨﺪه ﺷﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ دﭼﺎر آن ﻧﺸﻮﻳﻢ‪ .‬آن ﺑﻪ ﺟﺎى ﺧﻮد ﻣﺤﻔﻮظ‪ ،‬اﻣﺎ ﺣﺎﻻ ﻧﻘﻄﻪى‬ ‫اﺳﺎﺳﻰ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻠﻢ ﺑﺮاى ﻣﺎ ﻳﻚ اﻣﺮ ﺣﻴﺎﺗﻰ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻧﺨﺒﮕﺎن ﺟﻮان‪85/6/25 -‬‬

‫‪1‬‬

‫‪45‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‬

‫* ﻋﻠﻢ و ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻫﻴﭻ ﻣﻨﺎﻓﺎﺗﻲ ﻧﺪارد‬

‫ﻋﻠﻢ ﺑﺎ دﻳﻦ و اﺧﻼق ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاى ﺑﺸﺮﻳﺖ ﻣﻔﻴﺪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻗﺎﻃﻊ ﺑﺪاﻧﻴﺪ‪ ،‬ﻋﻠﻢ ﻫﺮ‬ ‫ﭼﻪ ﻫﻢ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﮔﺮ از اﺧﻼق و دﻳﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺣﺎل ﺑﺸﺮﻳﺖ ﻣﻔﻴﺪ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬آن‬ ‫ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻣﻴﮕﻮﻳﻨﺪ ﻣﺎ داﻧﺶ را ﺑﺮاى ارﺗﻘﺎء ﺑﺸﺮﻳﺖ ﻣﻴﺨﻮاﻫﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺣﺎﻻ‬ ‫ﻣﺜﺎﻟﻬﺎى واﺿﺤﻰ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﺷﻨﻴﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﻧﻤﻴﺨﻮاﻫﻢ اﻳﻨﻬﺎ را ﺗﻜﺮار ﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﺣﺎﻻ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻣﺜﻼً در ﻋﻠﻢ‬ ‫ﺷﻴﻤﻰ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﻤﺒﻬﺎى ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻰ و وﺳﺎﻳﻞ ﻛﺸﺘﺎر ﺟﻤﻌﻰ رﺳﻴﺪﻧﺪ؛ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ در ﻋﻠﻮم‬ ‫ﻫﺴﺘﻪاى ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﻤﺐ اﺗﻤﻰ و ﻛﺸﺘﺎر ﻓﺎﺟﻌﻪآﻣﻴﺰ ﻣﻠﺘﻬﺎ رﺳﻴﺪﻧﺪ؛ اﻳﻨﻬﺎ ﺣﺎﻻ ﻣﺜﺎﻟﻬﺎى‬ ‫واﺿﺤﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ در ﻣﻠﺘﻬﺎ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻣﻠﺖ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪى از ﻟﺤﺎظ ﻋﻠﻤﻰ را ﻛﻪ در دﻧﻴﺎ در اوج‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰ ﻗﺮار دارد‪ ،‬در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ آﻳﺎ ﻣﺮدم اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً ﺑﻪ ﺳﻌﺎدت رﺳﻴﺪهاﻧﺪ؟‬ ‫آﻳﺎ در آن ﻛﺸﻮر ﻋﺪاﻟﺖ وﺟﻮد دارد؟ آﻳﺎ در آن ﻛﺸﻮر ﻓﻘﺮ و ﺗﺒﻌﻴﺾ و ﺑﻰﻋﺪاﻟﺘﻰ از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ؟‬ ‫آﻳﺎ آنﭼﻨﺎن ﻛﻪ ادﻋﺎ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺮدم ﺑﺎ آراﻣﺶ و دور از ﺧﺸﻮﻧﺖ و ﺗﺠﺎوز و ﺗﻌﺪى زﻧﺪﮔﻰ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ؟ ﺑﺎ‬ ‫اﻳﻨﻜﻪ ﻋﻠﻢ در آﻧﺠﺎ ﻫﺴﺖ‪ ،‬اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺎت ﻫﻢ در آﻧﺠﺎ ﻫﺴﺖ! آﻳﺎ ﺑﺮ زﻧﺪﮔﻰ ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎ‪ ،‬ﻳﻚ ﺣﺲ‬ ‫اﻋﺘﻤﺎد و آراﻣﺸﻰ ﺣﻜﻤﻔﺮﻣﺎﺳﺖ؟ ﻓﺮزﻧﺪان در آﻏﻮش ﭘﺪر و ﻣﺎدرﻫﺎ ﺑﺎ ﻋﻮاﻃﻒ‪ ‬ﺧﻮب ﺗﺮﺑﻴﺖ‬ ‫‪46‬‬

‫ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ؟ ﻗﺘﻞ و ﺗﺮور و ﺟﻨﺎﻳﺖ و اﻳﻨﻬﺎ در آﻧﺠﺎ ﻧﻴﺴﺖ؟ ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ درﺳﺖ ﺑﻪ ﻋﻜﺲ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺮوز‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻧﺎاﻣﻨﻰ در آن ﻛﺸﻮرى اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻟﺤﺎظ ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ رﺗﺒﻪ را دارد؛ ﻳﻌﻨﻰ اﻣﺮﻳﻜﺎ‪ .‬ﻫﻴﭻ‬ ‫ﻛﺸﻮرى در دﻧﻴﺎ ﺑﻪ ﻧﺎاﻣﻨﻰ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻧﻪ در اروﭘﺎ‪ ،‬ﻧﻪ در آﺳﻴﺎ‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻧﺎآراﻣﻰ رواﻧﻰ در‬ ‫آﻧﺠﺎﺳﺖ‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻗﺘﻞ و ﺧﺸﻮﻧﺖ از ﻧﺎﺣﻴﻪى ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ در آﻧﺠﺎﺳﺖ‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ‬ ‫ﺗﺒﻌﻴﺾ و ﻓﺎﺻﻠﻪى ﻃﺒﻘﺎﺗﻰ در آﻧﺠﺎﺳﺖ‪ .‬ﺛﺮوﺗﻬﺎﻳﻰ ﺑﻪ ﺑﻠﻨﺪى ﻛﻮه ﻫﻴﻤﺎﻟﻴﺎ و ﻓﻘﺮﻫﺎى ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ‬ ‫ﺗﻮﺻﻴﻒ ‪ -‬ﻳﻌﻨﻰ ﻣﺮدن از ﮔﺮﺳﻨﮕﻰِ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى واﻗﻌﻰ ‪ -‬در آﻧﺠﺎﺳﺖ‪ .‬ﻓﺎﺻﻠﻪﻫﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ‬ ‫آرﻣﺎﻧﻬﺎى ﺑﺸﺮى ﻛﻪ از اول ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﺎ ﺣﺎﻻ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮات زﻣﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻜﺮده‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎﺳﺖ‪ .‬آرﻣﺎن ﻣﻬﻢ ﺑﺸﺮ‬ ‫»ﻋﺪاﻟﺖ« و »اﻣﻨﻴﺖ« اﺳﺖ؛ »آﺳﺎن زﻧﺪﮔﻰ ﻛﺮدن در ﻛﻨﺎر دﻳﮕﺮان« اﺳﺖ ‪ -‬ﺑﻬﺸﺖ آﻧﺠﺎﺳﺖ ﻛﺎزارى‬ ‫ﻧﺒﺎﺷﺪ ‪» -‬آزارﻧﺪﻳﺪن از دﻳﮕﺮان« اﺳﺖ؛ اﺣﺴﺎس آراﻣﺶ ﻛﺮدن در روان اﺳﺖ؛ راﺣﺖ ﺑﻮدن در‬ ‫ﺧﺎﻧﻮاده اﺳﺖ؛ ﻟﺬت ﺑﺮدن از زﻧﺪﮔﻰ ﺧﺎﻧﻮادﮔﻰ و از دﻳﺪن ﻓﺮزﻧﺪان اﺳﺖ؛ از ﺑﻮدن در آﻏﻮش ﭘﺪر و‬ ‫ﻣﺎدر اﺳﺖ؛ اﻳﻨﻬﺎ اﺳﺎﺳﻰﺗﺮﻳﻦ ﻧﻴﺎزﻫﺎى ﺑﺸﺮ اﺳﺖ؛ اﻳﻨﻬﺎ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺸﺮ از اول ﺗﺎ اﻣﺮوز‬ ‫ﻣﻴﺨﻮاﺳﺘﻪ؛ دﻳﺮوز ﻫﻢ ﻣﻰﺧﻮاﺳﺘﻪ و اﻣﺮوز ﻫﻢ ﻣﻰﺧﻮاﺳﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎ در آن ﺟﺎﻣﻌﻪاى ﻛﻪ از‬

‫‪ .2‬ﻋﻠﻢ و دﻳﻦ‬

‫ﻟﺤﺎظ ﻋﻠﻤﻰ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪﺗﺮﻳﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻄﻠﻘﺎً وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﭘﺲ ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ وﻗﺘﻰ ﻛﻪ ﻋﻠﻢ ﺑﺎ اﻳﻤﺎن و اﺧﻼق‬ ‫ﻫﻤﺮاه ﭘﻴﺶ ﻧﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬دوشﺑﻪدوش ﭘﻴﺶ ﻧﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻳﻦ ﻣﻴﺸﻮد‪ .‬ﻋﺎﻟ‪‬ﻢ اﮔﺮ ﻣﺘﺪﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬از ﻋﻠﻢ او‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻬﺮهى ﺣﻘﻴﻘﻰ ﻣﻴﮕﻴﺮد‪ .‬دﻳﻦ ﺟﻠﻮِ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻢ را ﻧﻤﻴﮕﻴﺮد؛ ﺑﻠﻜﻪ ﺣﺘّﻰ ﺑﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻛﻤﻚ‬ ‫ﻫﻢ ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺟﻠﻮِ ﺗﻌﺪى ﻋﻠﻢ و ﺗﺨﻄﻰ از ﺣﺪود اﻧﺴﺎﻧﻴﺖ را ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻋﻠﻢ ﺑﻪ آن دﭼﺎر ﺷﻮد‪،‬‬ ‫ﻣﻴﮕﻴﺮد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻋﻠﻢ و دﻳﻦ ﺗﻮأﻣﺎﻧﻨﺪ‬

‫ﻣﻦ اﺻﺮارم ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ وﻗﺖ ﻣﺎ ﺑﺮاى ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻢ ﻛﺎر ﻣﻴﻜﻨﻴﻢ‪ ،‬اﻳﻦ را ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﻜﻨﻴﺪ ﻛﻪ‬ ‫ﻋﻠﻢ و دﻳﻦ ﺗﻮأﻣﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﻋﻠﻢ ﻣﺠﺮد از دﻳﻦ و دور از دﻳﻦ وﻟﻮ در ﮔﺎم اول در ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت ﻳﻚ ﻛﺸﻮرى‬ ‫را ﺑﻪ ﻳﻚ ﻧﻘﻄﻪاى از اﻓﺘﺨﺎر ﻫﻢ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ در ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﺑﺮاى ﺑﺸﺮﻳﺖ زﻳﺎﻧﺒﺎر اﺳﺖ؛ ﻛﻤﺎ اﻳﻨﻜﻪ دارﻳﺪ‬ ‫ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ ﻛﻪ زﻳﺎﻧﺒﺎر اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ ﻛﻪ از دﻳﻦ ﺟﺪا ﺷﺪ و ﺧﻮدش را ﻣﺘﻌﻬﺪ ﺑﻪ دﻳﻦ ﻧﺪاﻧﺴﺖ‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻪاش ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻴﺸﻮد ﻛﻪ اﻣﺮوز در‬ ‫دﻧﻴﺎ راﺋﺞ اﺳﺖ؛ ﻋﻠﻢ وﺳﻴﻠﻪى زورﮔﻮﺋﻰ اﺳﺖ‪ ،‬وﺳﻴﻠﻪى اﺳﺘﺜﻤﺎر اﺳﺖ‪ ،‬وﺳﻴﻠﻪى ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺣﺮث و‬ ‫ﻧﺴﻞ اﺳﺖ و ﻣﺤﺼﻮل ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﺑﻤﺐ اﺗﻢ اﺳﺖ از ﻳﻚ ﻃﺮف؛ از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻣﺤﺼﻮل ﻋﻠﻢ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﻮاد‬ ‫ﻣﺨﺪر ﻛﺬاﺋﻰ اﺳﺖ؛ ﻣﺤﺼﻮل ﻋﻠﻢ‪ ،‬روى ﻛﺎر آﻣﺪن ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪارانِ دور از ﻫﻤﻪى اﺣﺴﺎﺳﺎت اﻧﺴﺎﻧﻰ‬ ‫اﺳﺖ در ﺧﻴﻠﻰ از ﻛﺸﻮرﻫﺎى دﻧﻴﺎ‪ .‬ﻋﻠﻢ را ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ دﻳﻦ ﻫﻤﺮاه داﻧﺴﺖ‪ .‬ﻋﻠﻢ را ﺑﺮاى ﺧﺪا و در راه ﺧﺪا‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻛﺮد و ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﺟﺰو ﺗﻌﺎﻟﻴﻢِ اوﻟﻴﻪى ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎﺷﺪ؛ در ﻫﻤﻪﺟﺎ‪.‬‬ ‫و ﺗﻮﻓﻴﻘﺎت اﻳﻦ ﻋﻠﻢ ﻫﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ؛ اﻳﻦ را ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻋﺮض ﺑﻜﻨﻢ‪ .‬ﻧﮕﻮﻳﻨﺪ اﮔﺮ ﻋﻠﻢ را ﻣﻘﺪس ﻛﺮدﻳﻢ‬ ‫و ﺑﺎ دﻳﻦ ﻫﻤﺮاه ﻛﺮدﻳﻢ و ﻣﺆﻣﻦﻛﺎرى درآوردﻳﻢ‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻧﻤﻴﻜﻨﺪ؛ ﻧﺨﻴﺮ‪ ،‬اﻻن ﻫﻤﻴﻦ ﺧﻮد ﺟﻬﺎد‬ ‫داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻛﺎرﻫﺎى ﺷﻤﺎ ‪ -‬ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪى ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺆﻣﻦ اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﻛﺎر ﺑﺰرگ‬ ‫اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ ‪ -‬ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪهى اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻠﻢ وﻗﺘﻰ ﺑﺎ اﻳﻤﺎن ﻫﻤﺮاه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻮﻓﻴﻘﺎﺗﺶ ﻫﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻧﺨﺒﮕﺎن ﺟﻮان‪85/6/25 -‬‬ ‫‪ -2‬ﺑﻴﺎﻧﺎت در ﺑﺎزدﻳﺪ از ﭘﮋوﻫﺸﻜﺪه روﻳﺎن‪86/4/25 -‬‬

‫‪47‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‬

‫* ﺳﻌﺎدت ﺑﺸﺮ ﺑﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ داﻧﺶ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻪ آﺳﺎﻳﺶ ﻓﻜﺮ اﺳﺖ‬

‫ﺟﺎﻣﻌﻪى اﺳﻼﻣﻰ آن ﺟﺎﻣﻌﻪاى اﺳﺖ ﻛﻪ در او ﻋﺪاﻟﺖ ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﻛﺎﻣﻞ اﺳﺘﻘﺮار داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛ اﺧﻼق‬ ‫اﺳﻼﻣﻰ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﮔﺴﺘﺮده در ﻣﻴﺎن ﻣﺮدم وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻣﺮدﻣﺎن ﻫﻤﺎن ﺗﺮازى را ﺑﻪ دﺳﺖ‬ ‫ﺑﻴﺎورﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان اﻟﻬﻰ ﻣﻴﺨﻮاﺳﺘﻨﺪ اﻳﻦ ﺗﺮاز ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﺸﻮد در ﻣﻴﺎن ﺟﺎﻣﻌﻪى اﺳﻼﻣﻰ؛ ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﺷﺠﺎع‪ ،‬ﻋﺰﻳﺰ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻮردار از ﻣﻮاﻫﺐ زﻧﺪﮔﻰ و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﻋﺒﺪ ﺧﺪا؛ ﺗﺴﻠﻴﻢ ارادهى ﭘﺮوردﮔﺎر‪ .‬آزادى‬ ‫ﺣﻘﻴﻘﻰ ﺑﺮاى ﻳﻚ ﻣﻠﺖ و ﺑﺮاى ﻳﻚ اﻧﺴﺎن اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ارادهى ﺧﻮدش را‪ ،‬ﻫﻤﺖ ﺧﻮدش را‪ ،‬ﻧﻴﺮو و‬ ‫ﺗﻮان ﺧﻮدش را ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﻴﻨﺪازد ﺑﺮاى ﺑﻬﺮوزى ﺧﻮد و آن ﺑﻬﺮوزى را در ﻋﺒﻮدﻳﺖ ﺧﺪا و ﺑﻨﺪﮔﻰ ﺧﺪا‬ ‫ﺑﺒﻴﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ دﻧﺒﺎل اﻳﻦ ﻫﺴﺘﻴﻢ‪.‬‬ ‫اﻣﺮوز ﺧﻸ ﺑﺰرگ دﻧﻴﺎى ﻟﻴﺒﺮال دﻣﻮﻛﺮاﺳﻰ ﻏﺮب ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎ را زﻳﺎد ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﭼﺮﺧﻬﺎى‬ ‫ﮔﺮدﻧﺪه را زﻳﺎد ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬داﻣﻨﻪى ﻋﻠﻢ را ﮔﺴﺘﺮش دادﻧﺪ؛ اﻣﺎ ﻋﺪاﻟﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ را ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﺧﻼق اﻧﺴﺎﻧﻰ ﺑﻪ اﻧﺤﻄﺎط ﻛﺸﻴﺪه ﺷﺪه؛ اﻳﻦ ﺣﺮﻓﻰ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﻦ اﻳﻨﺠﺎ ﺑﮕﻮﻳﻢ‪ .‬ﻣﮕﺮ ﻣﻴﺸﻮد در ﻳﻚ‬ ‫ﺗﺮﻳﺒﻮن و ﻣﻨﺒﺮ ﺟﻬﺎﻧﻰ‪ ،‬ﻛﻪ اﻣﺮوز اﻳﻦ ﺣﺮﻓﻬﺎ در دﻧﻴﺎ ﻣﻨﻌﻜﺲ ﻣﻴﺸﻮد‪ ،‬ﭼﻴﺰى ﺑﺮﺧﻼف آﻧﭽﻪ ﻛﻪ‬ ‫اﺣﺴﺎس ﻣﺮدم آن ﻛﺸﻮرﻫﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮ زﺑﺎن آورد؛ ﺣﺮﻓﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻮدﺷﺎن ﻣﻴﺰﻧﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪48‬‬

‫اﻣﺮوز ﺑﺤﺮان اﺧﻼﻗﻰ ﮔﺮﻳﺒﺎﻧﮕﻴﺮ ﻟﻴﺒﺮال دﻣﻮﻛﺮاﺳﻰ ﻏﺮب اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺮوز ﺑﺤﺮان ﺟﻨﺴﻰ‪ ،‬ﺑﺤﺮان‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدى‪ ،‬ﺑﺤﺮان اﺧﻼﻗﻰ‪ ،‬ﺑﺤﺮان ﺧﺎﻧﻮادﮔﻰ‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﺎرﻳﻬﺎى ﻫﻤﺎن ﻛﺸﻮرﻫﺎﺋﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻟﺤﺎظ ﻋﻠﻤﻰ‬ ‫ﭼﺸﻢ ﺗﺎرﻳﺦ را ﺧﻴﺮه ﻛﺮدﻧﺪ از ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎى ﺧﻮدﺷﺎن‪.‬‬ ‫ﺑﺸﺮ ﺳﻌﺎدﺗﻤﻨﺪىاش ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ داﻧﺶ او ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﻨﺪ ‪ -‬داﻧﺶ اﺑﺰار ﺳﻌﺎدت اﺳﺖ ‪ -‬ﺳﻌﺎدت‬ ‫ﺑﺸﺮ ﺑﻪ آﺳﺎﻳﺶ ﻓﻜﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ آﺳﺎﻳﺶ روح اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ زﻧﺪﮔﻰ ﺑﻰدﻏﺪﻏﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ زﻧﺪﮔﻰ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ‬ ‫اﻣﻨﻴﺖ اﺧﻼﻗﻰ و ﻣﻌﻨﻮى و ﻣﺎدى اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ اﺣﺴﺎس ﻋﺪاﻟﺖ در ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ را ﻏﺮب ﻧﺪارد؛ ﻧﻪ‬ ‫اﻳﻨﻜﻪ ﻧﺪارد‪ ،‬روزﺑﻪروز ﻫﻢ از او دارد دورﺗﺮ ﻣﻴﺸﻮد‪ .‬ﻣﺎ اﻳﻦ را ﺑﺮاى ﻧﺸﺎن دادن ﺑﻪ دﻧﻴﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬ ‫آرﻣﺎن ﺧﻮدﻣﺎن ﺗﺮﺳﻴﻢ ﻛﺮدﻳﻢ؛ ﻣﺎ ﻧﻜﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﺧﺪا ﻛﺮد‪ .‬ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﺑﻪ اﻗﺘﻀﺎى اﻳﻤﺎن ﺧﻮد ﺑﻪ اﻳﻦ راه‪،‬‬ ‫دﻧﺒﺎل اﻳﻦ راه اﻓﺘﺎد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫‪ -1‬ﺑﻴﺎﻧﺎت در اﺟﺘﻤﺎع ﺑﺰرگ ﻣﺮدم ﻳﺰد‪86/10/12 -‬‬

‫‪ .2‬ﻋﻠﻢ و دﻳﻦ‬

‫* ﺗﻀﺎد ﻣﻴﺎن ﻋﻠﻢ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺑﺎ دﻳﻦ و ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ ﺗﻮﻫ‪‬ﻢ اﺳﺖ‬

‫ﻳﻚ ﺗﻮﻫﻢ ﺧﻄﺮﻧﺎﻛﻰ در ذﻫﻨﻬﺎ وﺟﻮد داﺷﺖ‪ ،‬ﺗﺰرﻳﻖ ﺷﺪه ﺑﻮد ‪ -‬ﺷﺎﻳﺪ در ﺑﻌﻀﻰ از ذﻫﻨﻬﺎ ﻫﻨﻮز ﻫﻢ‬ ‫اﻳﻦ ﺗﻮﻫﻢ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ‪ -‬و آن ﻋﺒﺎرت ﺑﻮد از ﺗﻮﻫﻢ ﺗﻘﺎﺑﻞ و ﺗﻀﺎد ﻣﻴﺎن ﻋﻘﻼﻧﻰ زﻳﺴﺘﻦ و‬ ‫ﺗﻮﺳﻌﻪﻳﺎﻓﺘﮕﻰ از ﻳﻚ ﻃﺮف‪ ،‬و ﻣﻌﻨﻮى زﻳﺴﺘﻦ و اﺧﻼﻗﻰ زﻳﺴﺘﻦ از ﻃﺮﻓﻰ دﻳﮕﺮ‪ .‬ﺑﺎور ﺷﺪه ﺑﻮد ﺑﺮاى‬ ‫ﺑﻌﻀﻰ ﻛﻪ اﮔﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﻋﻘﻼﻧﻰ و ﻋﻤﻠﮕﺮا و روﻧﺪه و ﺷﺘﺎبﮔﻴﺮﻧﺪهى در راه ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ زﻧﺪﮔﻰ‬ ‫ﺑﻜﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺎﭼﺎر اﺳﺖ از اﺧﻼﻗﻴﺎت و ﻣﻌﻨﻮﻳﺎت و دﻳﻦ و ﺧﺪا ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﮕﻴﺮد! اﮔﺮ ﺑﻪ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻰ اﺧﻼﻗﻰ‬ ‫ﻓﻜﺮ ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻮﻳﺎت دل ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮدﻳﻢ‪ ،‬ﻣﻼﺣﻈﻪى ﺿﻮاﺑﻂ و ﺣﺪود دﻳﻨﻰ و اﺧﻼﻗﻰ را ﻛﺮدﻳﻢ‪،‬‬ ‫ﻧﺎﭼﺎرﻳﻢ از ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدن ﻛﺸﻮر ﺻﺮفﻧﻈﺮ ﻛﻨﻴﻢ؛ از زﻧﺪﮔﻰ ﻋﻘﻼﻧﻰ ﭼﺸﻢ ﺑﭙﻮﺷﻴﻢ! ﻳﻚ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻮﻫﻤﻰ‬ ‫وﺟﻮد داﺷﺘﻪ‪ .‬دﻻﺋﻞ ﺗﺎرﻳﺨﻰ روﺷﻨﻰ ﻫﻢ دارد اﻳﻦ ﮔﻤﺎن؛ اﻳﻦ ﮔﻤﺎن ﺑﺎﻃﻞ‪ ،‬و دﻻﺋﻞ ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﻰ ﻫﻢ‬ ‫دارد‪.‬‬ ‫آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﻣﺎ ﻣﻴﺨﻮاﻫﻴﻢ ﺑﺮ آن ﭘﺎ ﺑﻔﺸﺎرﻳﻢ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ و ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ دﻳﻦ و اﺳﻼم‬ ‫اﻳﻦ ﺗﻮﻫﻢ را اﺑﻄﺎل ﻛﺮده‪ .‬ﻣﺎ ﻣﻴﺨﻮاﻫﻴﻢ و ﻣﻴﺘﻮاﻧﻴﻢ ﻫﻢ ﻋﻘﻼﻧﻰ و ﻣﻨﻄﻘﻰ و ﻋﻠﻤﻰ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ زﻧﺪﮔﻰ‬ ‫ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻫﻢ در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﻣﺘﻤﺴﻚ ﺑﻪ ارزﺷﻬﺎى اﺧﻼﻗﻰ ﺧﻮدﻣﺎن و ﭘﺎﻳﺒﻨﺪ ﺑﻪ اﻳﻤﺎن دﻳﻨﻰ ﺧﻮدﻣﺎن و‬ ‫ﻋﺎﻣﻞ ﺑﻪ ﻓﺮاﺋﺾ و ﻟﻮازم زﻧﺪﮔﻰ ﻣﺬﻫﺒﻰ ﺧﻮدﻣﺎن ﺑﺎﻗﻰ ﺑﻤﺎﻧﻴﻢ؛ ﺑﻠﻜﻪ در اﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﻫﻢ ﭘﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮوﻳﻢ‪.‬‬ ‫اﺳﻼم ﻛﻪ دﻳﻦ ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ اﺳﺖ‪ ،‬دﻳﻦ ﻋﻠﻢ ﻫﻢ ﻫﺴﺖ‪ .‬ﺟﺎﻣﻌﻪى اﺳﻼﻣﻰ در ﻗﺮﻧﻬﺎى ﭼﻬﺎرم و ﭘﻨﺠﻢ‬ ‫ﻫﺠﺮى ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪﺗﺮﻳﻦ ﺟﻮاﻣﻊ ﺑﺸﺮى در زﻣﺎن ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﻔﺎﺧﺮ ﻋﻠﻤﻰ ﻣﺎ در آن دوران‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﺎن‬ ‫ﻣﺜﻞ ﺳﺘﺎره در آﺳﻤﺎن داﻧﺶ ﺑﻌﺪ از ﮔﺬﺷﺖ ﻫﺰار ﺳﺎل ﻣﻴﺪرﺧﺸﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﺑﻪ دﻻﺋﻞ ﺧﺎص ﺧﻮد‪ ،‬ﻣﺎ رﻛﻮد‬ ‫داﺷﺘﻴﻢ؛ ﺗﻨﺰل داﺷﺘﻴﻢ‪.‬‬ ‫اﻣﺮوز ﺣﺮﻛﺖ ﻣﺎ رو ﺑﻪ ﺟﻠﻮ اﺳﺖ؛ ﺣﺮﻛﺖ ﺟﻬﺸﻰ اﺳﺖ و ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻨﺠﻮر ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻫﻢ در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﻫﻢ در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى ﻣﻌﻨﻮى و اﺧﻼﻗﻰ‪ .‬ﺻﻨﻌﺖ ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ ﻳﻚ ﺻﻨﻌﺖ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل‬ ‫ﻣﻼﺣﻈﺎت دﻳﻨﻰ‪ ،‬ﻣﻼﺣﻈﺎت اﺧﻼﻗﻰ‪ ،‬ﻣﻼﺣﻈﺎت اﻧﺴﺎﻧﻰ در ﺻﻨﻌﺖ ﻛﺎﻣﻼً رﻋﺎﻳﺖ ﺑﺸﻮد‪ .‬ﻣﺎ ﻣﻴﺨﻮاﻫﻴﻢ‬ ‫ﺷﻤﺎ ﺻﻨﻌﺘﮕﺮان ﻛﺸﻮرﻣﺎن‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮان ﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬ﻧﻤﺎد اﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬ﭘﺎﻳﺒﻨﺪ ﺑﻪ دﻳﻦ و در ﻫﻤﺎن ﺣﺎل و‬ ‫ﺑﻪ ﻫﻤﺎن اﺳﺘﻨﺎد‪ ،‬ﭘﺎﻳﺒﻨﺪ ﺑﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺟﻬﺸﻰ ﺻﻨﻌﺖ‪.‬‬

‫‪ -1‬ﺑﻴﺎﻧﺎت در ﺑﺎزدﻳﺪ از ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪيﻫﺎي ﺻﻨﻌﺖ ﺧﻮدرو‪89/1/9 -‬‬

‫‪1‬‬

‫‪49‬‬

‫‪ .3‬اﺳﺘﻘﻼل ﻋﻠﻤﻲ‬

‫‪3‬‬ ‫اﺳﺘﻘﻼل ﻋﻠﻤﻲ‬

‫‪ .3‬اﺳﺘﻘﻼل ﻋﻠﻤﻲ‬ ‫* ﻋﻠﻢ ﺑﺎﻳﺪ از درون ﺧﻮد ﻣﺎ ﺑﺠﻮﺷﺪ‬

‫اﻣﺮوز‪ ،‬ﻳﻜﻰ از ﺣﺴﺎﺳﻴﺘﻬﺎى اﺳﺘﻌﻤﺎر و اﺳﺘﻜﺒﺎر و اﻣﺮﻳﻜﺎ و ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺘﻬﺎى ﻃﺮاحِ ﻓﺴﺎد در ﻋﺎﻟﻢ‬ ‫ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از اﻳﻦﻛﻪ ﻧﮕﺬارﻧﺪ ﻛﺸﻮرﻫﺎى ﺑﺮﺧﻮردار از ﻧﻈﺎم اﻧﻘﻼﺑﻰ‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ ﻋﻠﻤﻰ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﻣﻀﺎﻋﻒ اﺳﺖ؛ ﭼﻮن ﺣﺴﺎﺳﻴﺘﻰ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﺳﻼم‬ ‫و اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻰ دارﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ اﻧﻘﻼب دﻳﮕﺮى ﻧﺪاﺷﺘﻪ و ﻧﺪارﻧﺪ و ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ‬ ‫اﮔﺮ در آﻳﻨﺪه‪ ،‬اﻧﻘﻼب ﻏﻴﺮ اﺳﻼﻣﻰﻳﻰ ﺗﺤﻘﻖ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ را ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ‪ .‬اﻣﺮوز‪،‬‬ ‫ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ داﻧﺶ را در اﻳﻦ ﻛﺸﻮر رﺷﺪ ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ اﺣﺴﺎس وﻇﻴﻔﻪى ﻣﻀﺎﻋﻒ ﻛﻨﻨﺪ؛‬ ‫ﭼﻮن دﺷﻤﻦ ﻧﻤﻰﺧﻮاﻫﺪ ﺑﮕﺬارد ﻣﺎ روى ﭘﺎى ﺧﻮدﻣﺎن ﺑﺎﻳﺴﺘﻴﻢ‪ .‬روى ﭘﺎى ﺧﻮد اﻳﺴﺘﺎدن‪ ،‬آن وﻗﺘﻰ‬ ‫ﺗﺤﻘﻖ ﭘﻴﺪا ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد ﻛﻪ ﻋﻠﻢ از درون ﺧﻮد ﻣﺎ ﺑﺠﻮﺷﺪ و ﻣﺎ دﺳﺖ ﮔﺪاﻳﻰ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ دﺷﻤﻨﺎﻧﻤﺎن‬ ‫دراز ﻧﻜﻨﻴﻢ‪ .‬اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎى ﺧﻮب و ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ‪ ،‬داﻧﺶآﻣﻮزان ﺗﻴﺰﻫﻮش و ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮاى‬ ‫آﻳﻨﺪهى ﻛﺸﻮر ﻣﻔﻴﺪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﺧﻴﻠﻰ اﺣﺴﺎس وﻇﻴﻔﻪ و ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺧﻴﻠﻰ ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﺧﻮﺷﺤﺎل ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﻋﻠﻰرﻏﻢ ﻣﻴﻞ دﺷﻤﻨﺎن‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮاى ﻛﺸﻮر و ﻣﻠﺘﺸﺎن ﻣﻔﻴﺪ و ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺟﻤﻊ ﻛﺜﻴﺮي از داﻧﺸﮕﺎﻫﻴﺎن و ﻃﻼب ﺣﻮزهﻫﺎي ﻋﻠﻤﻴﻪ‪68/9/29 -‬‬

‫‪1‬‬

‫‪51‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‬

‫* ﺗﻜﻴﻪ ﺑﺎﻳﺪ روي آﻣﻮزش در داﺧﻞ ﻛﺸﻮر ﺑﺎﺷﺪ‬

‫ﺗﻜﻴﻪ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ روى آﻣﻮزش در داﺧﻞ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻟﺬا ﻣﺎ ﺧﺎرج را ﻧﻤﻰﭘﺬﻳﺮﻳﻢ‪ .‬در ﺷﻮراى ﻋﺎﻟﻰ اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻫﻢ دو‪،‬ﺳﻪ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ﺑﺤﺚ ﺷﺪ و ﻧﻈﺮ ﺑﺮادراﻧﻰ ﻫﻢ ﻛﻪ دﺳﺖاﻧﺪرﻛﺎر ﺑﻮدﻧﺪ ‪ -‬ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺮادران‬ ‫ﺧﻮب ﺣﺰباﻟﻠّﻬﻰ ﻣﺨﻠﺺ داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ‪ -‬ﻫﻤﻴﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ در ﻣﻮاردى ﻻزم اﺳﺖ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺧﻮدﻣﺎن را‬ ‫ﺑﻔﺮﺳﺘﻴﻢ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﺮوﻧﺪ از ﻋﻠﻢ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﻋﻠﻢ ﺑﻴﺮون ﺑﻮد‪ ،‬ﻫﻴﭻ اﻣﺘﻴﺎز و ﺗﺮﺟﻴﺢ و ﻟﺰوﻣﻰ ﻧﺪارد؛ ﻣﺎ ﻫﻢ ﻧﻤﻰﭘﺬﻳﺮﻳﻢ‪ .‬اﻋﺰام داﻧﺸﺠﻮ ﺑﻪ‬ ‫ﺧﺎرج‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺴﺘﻰ ﺑﻪ آن ﺻﻮرﺗﻰ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮده اﺳﺖ؛ ﻧﺒﺎﻳﺴﺘﻰ ﺑﻪ آن ﺻﻮرﺗﻰ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ‬ ‫رﻋﺎﻳﺖ ﺿﻮاﺑﻂ ﻧﺸﻮد؛ ﻧﺒﺎﻳﺴﺘﻰ ﺑﻪ آن ﺻﻮرﺗﻰ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در داﺧﻞ‪ ،‬روح و ﺗﻮان ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﺮﺑﻴﺖ‪ ،‬در‬ ‫ﻣﻌﻠﻤﺎن و اﺳﺎﺗﻴﺪ ﺑﻤﻴﺮد‪ .‬ﻟﻴﻜﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺻﻴﻪ اﻧﺠﺎم ﺑﺸﻮد؛ ﻣﺎ ﻫﻢ ﻗﺒﻮل دارﻳﻢ و ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻫﻢ ﻛﺮدهاﻳﻢ و‬ ‫انﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ ﻫﺮ ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﻰ ﻫﻢ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﺎﻳﺪ‪ ،‬اﻳﻦ اﻣﺮ را ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* واﺑﺴﺘﮕﻲ ﻋﻠﻤﻲ ﺑﻪ اﺳﺘﻜﺒﺎر‬

‫اﮔﺮ ﻣﺎ ﺑﻪ ﺧﻮدﻣﺎن ﺑﺮﮔﺮدﻳﻢ و ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ ﻃﺒﻖ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ از ﻫﺮ اﻧﺴﺎن ﺻﺎﺣﺐ اﻧﺪﻳﺸﻪ و اﻫﻞ ﺗﺪﺑﺮى‬ ‫‪52‬‬

‫ﻣﻄﻠﻮب اﺳﺖ‪ ،‬از ﭘﺪﻳﺪهﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎدهﻫﺎى ﻛﻠﻰ ﺑﻜﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ ﻛﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ‪ -‬ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻫﻢ‬ ‫ﺑﺨﺸﻰ از آن ﻫﺴﺘﻴﺪ ‪ -‬ﺑﺮاى ﻛﺎرﻫﺎى ﺑﺰرگ‪ ،‬ﻳﻚ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺎﻻ و ﺳﺘﻮدﻧﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ را از ﺑﻦ‬ ‫دﻧﺪان ﺑﺎور ﻛﻨﻴﻢ؛ ﺑﻪ زﺑﺎن ﮔﻔﺘﻦ ﻛﺎﻓﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺳﺎﻟﻬﺎى ﻣﺘﻤﺎدى ‪ -‬ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﻌﻨﺎ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺸﻮد ﮔﻔﺖ ﻗﺮﻧﻬﺎ‬ ‫ ﻋﻮاﻣﻠﻰ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪ ﻛﻪ ﺑﺎور ﻣﻠﺖ اﻳﺮان را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﻮدش ﻣﺘﺰﻟﺰل ﻛﺮد‪.‬‬‫ﻣﺎﻫﺎ از آن ﮔﺮوﻫﻰ ﻫﺴﺘﻴﻢ ﻛﻪ دوران ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼب را ﺧﻮب درك ﻛﺮدﻳﻢ؛ اﻳﻦ ﺟﻮاﻧﺎن و ﺗﺎزهرﺳﻬﺎ‪،‬‬ ‫ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼب را درﺳﺖ درك ﻧﻜﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﻛﻪ در آن دوران‪ ،‬ﺳﺎﻟﻬﺎى ﻣﺘﻤﺎدى از ﻋﻤﺮﻣﺎن را‬ ‫ﮔﺬراﻧﺪﻳﻢ‪ ،‬ﺧﻮب ﻣﻰﻓﻬﻤﻴﻢ ﻛﻪ ﭼﻪ ﻛﺎرﻫﺎﻳﻰ ﺑﺮاى ﺑﻰاﻋﺘﻘﺎد ﻛﺮدن ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﺑﻪ ﺗﻮان و ﻇﺮﻓﻴﺖ‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ ﺧﻮد‪ ،‬و ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻓﻨﻰ و اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎى ﺧﻮد‪ ،‬و ﻗﺪرت ﺑﺎﻟﻨﺪﮔﻰ و ﺑﺎرورى ﺧﻮدش اﻧﺠﺎم ﻣﻰﺷﺪ‪.‬‬ ‫در دوران ﺗﺴﻠﻂ اﺳﺘﻌﻤﺎر‪ ،‬در ﻋﻤﻖ ﺟﺎن ﻣﺮدم اﻳﻦ ﻓﻜﺮ را ﺑﻪ وﺟﻮد آوردﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﺮاﻧﻰ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻠﻢ و‬ ‫ﺗﺠﺮﺑﻪ را‪ ،‬و ﺣﺘّﻰ ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﻣﺼﺮف را از دﻳﮕﺮان ﺑﻴﺎﻣﻮزد‪ .‬ﻧﺨﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻳﺎد ﺑﺪﻫﻨﺪ ﻛﻪ داﻧﺴﺘﻪﻫﺎى‬ ‫دﻳﮕﺮان را ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪ ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ و ﺧﻮدﻣﺎن آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﻴﻨﺪازﻳﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ داﻧﺴﺘﻪﻫﺎى‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار اﻋﻀﺎي ﺷﻮراي ﻣﺮﻛﺰي اﻧﺠﻤﻦ اﺳﻼﻣﻲ ﻣﺪرﺳﻴﻦ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ‪69/6/18 -‬‬

‫‪ .3‬اﺳﺘﻘﻼل ﻋﻠﻤﻲ‬

‫دﻳﮕﺮان را ﺑﻴﺎﻣﻮزﻳﻢ؛ اﻳﻦ ﭼﻴﺰ ﺧﻮﺑﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﺎ ﻓﻬﻤﺎﻧﺪﻧﺪ ﻛﻪ دﻳﮕﺮان ﺑﻪ دﻟﻴﻞ داﻧﺎ ﺑﻮدن‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﻪى‬ ‫ﻛﺎرﻫﺎى ﻣﺎ را ﻣﺘﻜﻔﻞ و ﻣﺘﻌﻬﺪ ﺑﺸﻮﻧﺪ؛ آﻧﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺠﺎم ﺑﺪﻫﻨﺪ و ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺎدوﻳﻰ آﻧﻬﺎ را ﺑﻜﻨﻴﻢ! ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً در‬ ‫اﻳﻦ ﺻﺪ ﺳﺎل اﺧﻴﺮ ‪ -‬ﻛﻪ ﺗﺎ ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼب‪ ،‬دوران ﺗﺴﻠﻂ ﺳﻴﺎﺳﺘﻬﺎى اﺳﺘﻌﻤﺎرى ﺑﻮد ‪ -‬ﺑﻪ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان‬ ‫اﻳﻦﻃﻮر ﺗﻔﻬﻴﻢ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﻗﺒﻞ از آن ﻫﻢ اﻳﻦ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﻟﻴﻜﻦ آن اﺳﺘﺒﺪاد و ﻓﺴﺎد ﺣﻜﻮﻣﺘﻬﺎ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻛﺸﻮر‬ ‫ﺣﺎﻛﻢ ﺑﻮد؛ در دوران ﻗﺎﺟﺎرﻳﻪ‪ ،‬ﺗﺴﻠﻂ آن اﻓﺮاد ﺑﻰﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ و ﺑﻰﻓﻜﺮ و ﺣﻘﻴﺮ ‪ -‬ﻛﻪ ﻋﻈﻤﺖ اﻳﻦ ﻣﻠﺖ‬ ‫را اﺻﻼً درك ﻧﻤﻰﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺑﺮاى ﺗﺮوﻳﺞ آن ﻛﺎرى ﺑﻜﻨﻨﺪ ‪ -‬اﻳﻦ ﺗﻔﻜﺮ را ﺑﻪ وﺟﻮد آورد‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻧﻮﺑﻪى ﺧﻮدﺷﺎن ﻓﺴﺎد ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* اداره اﻣﻮر ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺧﻮدﻣﺎن ﺑﺎﺷﺪ‬

‫ﻛﺸﻮر اﻳﺮان ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ دﺳﺖ اﻳﺮاﻧﻴﻬﺎ آﺑﺎد ﺑﺸﻮد؛ اﻳﻦ ﻳﻚ ﺗﻔﻜﺮ و ﻳﻚ راه و روش اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻴﺖ و ﻫﻤﺖ‬ ‫ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻛﺸﻮر را ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﺴﺎزﻧﺪ‪.‬‬ ‫در ﻛﺸﻮرﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ از ﻛﺎروان ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎى ﻋﻠﻤﻰ و ﺻﻨﻌﺘﻰ ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪهاﻧﺪ‪ ،‬دو ﻃﺮز ﺗﻔﻜﺮ وﺟﻮد دارد‪:‬‬ ‫ﻳﻚ ﻃﺮز ﺗﻔﻜﺮ‪ ،‬ﻏﻠﻂ و ﻣﺎﻳﻪى ﺑﺪﺑﺨﺘﻰ ﻣﻠﺖ اﺳﺖ؛ ﻳﻚ ﻃﺮز ﺗﻔﻜﺮ‪ ،‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪ .‬آن ﻃﺮز ﺗﻔﻜﺮ‬ ‫ﻏﻠﻂ‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﺗﻔﻜﺮى اﺳﺖ ﻛﻪ در دوران ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﻋﻮاﻣﻞ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﺮ اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﺣﺎﻛﻢ ﺑﻮد؛ و آن اﻳﻦﻛﻪ‬ ‫ﻋﻠﻢ و ﺻﻨﻌﺖ و ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژى و اﻣﻮر ﻓﻨﻰ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪى ﺧﺎرﺟﻴﻬﺎ‪ ،‬اروﭘﺎﻳﻴﻬﺎ و ﻏﺮﺑﻴﻬﺎ آﻣﺎده ﺑﺸﻮد و‬ ‫ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺤﺼﻮل در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﺎ ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮد؛ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻮل و ﻧﻔﺖ ﺑﺪﻫﻴﻢ و از ﻣﺤﺼﻮل ﻛﺎر آﻧﻬﺎ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﻢ؛ اﻳﻦ ﻳﻚ ﻃﺮز ﺗﻔﻜﺮ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ اﻻن ﻫﻢ اﻳﻦ ﻃﺮز ﺗﻔﻜﺮ در ﺑﻌﻀﻰ از ﻛﺸﻮرﻫﺎى‬ ‫اﺳﺘﻌﻤﺎرزده وﺟﻮد دارد؛ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ ﻣﺎ ﭘﻮل ﻣﻰدﻫﻴﻢ‪ ،‬ﻏﺮﺑﻴﻬﺎ ﺑﺮاى ﻣﺎ ﻣﻰﺳﺎزﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦﺟﺎ ﻣﻰآورﻧﺪ و‬ ‫ﻧﺼﺐ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ! ﮔﺎﻫﻰ اﺣﻤﻘﺎﻧﻪ ﺗﺼﻮر ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻳﻚ ﻧﻮع ارﺑﺎﺑﻰ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻏﺮﺑﻴﻬﺎﺳﺖ؛ ﻛﻪ ﻣﺎ‬ ‫ﭘﻮﻟﺪار ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﻣﻰآﻳﻨﺪ ﺑﺮاى ﻣﺎ ﻣﻰﺳﺎزﻧﺪ!‬ ‫اﻣﺮوز اﻳﻦ ﻃﺮز ﺗﻔﻜﺮ وﺟﻮد دارد؛ در دوران ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻫﻢ در ﻛﺸﻮر ﻣﺎ وﺟﻮد داﺷﺖ‪ .‬در دوران‬ ‫ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺳﺘﻤﺸﺎﻫﻰ‪ ،‬اﻳﻦ ﻓﻜﺮ در ﻗﺸﺮ ﺗﻌﻴﻴﻦﻛﻨﻨﺪه و ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮ ﻛﺸﻮر ﺑﻮد؛ ﻣﺎ ﻫﻢ اﻳﻦ ﺣﺮف را‬ ‫ﺣﺘّﻰ از زﺑﺎن ﺑﻌﻀﻰ از ﻋﻮاﻣﻞ آﻧﻬﺎ ﺷﻨﻴﺪه ﺑﻮدﻳﻢ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى آن ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻓﻜﺮ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﻛﺎرﺧﺎﻧﺠﺎﺗﻰ ﻫﻢ وارد ﻛﺸﻮر ﻛﻨﻨﺪ؛ ﺧﻴﺮ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺎز ﻫﻤﺎن ﻛﺎرﺧﺎﻧﺠﺎت ﻫﻢ در اﺧﺘﻴﺎر ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ و ﺑﺎ‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار وزﻳﺮ و ﺟﻤﻌﻲ از ﻣﺴﺌﻮﻻن و ﻛﺎرﻛﻨﺎن وزارت ﻧﻔﺖ و ﻣﻬﻨﺪﺳﺎن و ﻛﺎرﮔﺮان اﻃﻔﺎي ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎهﻫﺎي ﻧﻔﺖ ﻛﻮﻳﺖ‪70/9/12 -‬‬

‫‪53‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﺑﻮد‪ .‬در اﻳﺮان ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪى ذوبآﻫﻦ آوردﻧﺪ؛ اﻣﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ‪،‬‬ ‫ﺣﺘّﻰ ﺑﺎ ﻣﻠﻜﻴﺖ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ!‬ ‫آن روزى ﻛﻪ اﻧﻘﻼب ﭘﻴﺮوز ﺷﺪ‪ ،‬از ﻛﺎرﺧﺎﻧﺠﺎت ﺣﺴﺎس اﻳﻦ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﺟﻤﻊ ﻛﺜﻴﺮى از ﺑﻴﮕﺎﻧﻪﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ‬ ‫اﻳﻦﺟﺎ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬رﻓﺘﻨﺪ؛ آن ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻛﺎرﺷﺎن اﻳﻦ ﻧﺒﻮد ﻛﻪ ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﺮدم اﻳﺮان ﻋﻠﻢ و ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژى‬ ‫ﺑﻴﺎﻣﻮزﻧﺪ؛ ﻛﺎرﺷﺎن اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺻﺎﺣﺒﻜﺎر ﺑﺰرگ و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ داﻧﺎ ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﺸﺖ‬ ‫آدﻣﻬﺎى زﻳﺮدﺳﺖ را از اﻳﻦ ﻛﺸﻮر اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﻫﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪى ﻛﺸﻮر را ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ ،‬و ﻫﻢ ﻛﻠﻴﺪ ﺻﻨﺎﻳﻊ‬ ‫ﻛﺸﻮر در دﺳﺖ ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻟﺬا اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻧﻘﺸﻪى ﺻﻨﻌﺘﻰ ﻛﺸﻮر ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺧﻮاﻫﻴﺪ دﻳﺪ ﻛﻪ‬ ‫ﻏﺮﺑﻴﻬﺎ و اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻴﻬﺎ و ﺑﻌﻀﻰ از اروﭘﺎﻳﻴﻬﺎ اﻳﻦ ﻧﻘﺸﻪ را ﺑﻪ ﻧﺤﻮى ﺗﺮﺗﻴﺐ داده ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ از اﻳﻦ‬ ‫ﻣﻤﻠﻜﺖ رﻓﺘﻨﺪ و دروازهﻫﺎى اﻳﻦ ﻣﻤﻠﻜﺖ ﺑﻪ روى آﻧﻬﺎ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬اﻳﺮاﻧﻴﻬﺎ ﺧﻮدﺷﺎن از ﭘﻴﺸﺒﺮد و‬ ‫ادارهى ﺻﻨﻌﺖ ﻋﺎﺟﺰ ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻋﻤﺪاً ﺣﻠﻘﻪﻫﺎى ﻣﻔﻘﻮدهﻳﻰ در ﺳﻠﺴﻠﻪى ﺻﻨﻌﺖ اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﺑﻪ‬ ‫وﺟﻮد آورده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻗﺼﺪ اﻳﻦﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻠﺖ ﻫﻴﭻوﻗﺖ ﻧﺘﻮاﻧﺪ روى ﭘﺎى ﺧﻮدش ﺑﺎﻳﺴﺘﺪ و ﻛﻤﺮ‬ ‫راﺳﺖ ﻛﻨﺪ؛ ﻣﻰﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻣﺤﺘﺎج آﻧﻬﺎ ﺑﺎﻗﻰ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻃﺮز ﺗﻔﻜﺮ‪ ،‬در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﻫﻢ اﺛﺮ ﻣﻰﻛﻨﺪ؛ ﻋﻠﻮم داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ﻫﻢ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻫﻤﻴﻦ روش ﺷﻜﻞ‬ ‫ﻣﻰﮔﻴﺮد؛ ﻣﻬﻨﺪس ﻣﺎ ﻫﻢ ﻣﺒﺘﻜﺮ و ﺳﺎزﻧﺪه و ﺧﻼق ﻧﻤﻰﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎرى ﺑﻮد ﻛﻪ آﻧﻬﺎ آن روز ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و‬ ‫‪54‬‬

‫ﻣﺪﺗﻬﺎ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺳﻮء ﺗﺪﺑﻴﺮ آﻧﻬﺎ ﮔﺮﻳﺒﺎﻧﮕﻴﺮ ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﻫﻢ ﺑﻮده‪ ،‬و ﺷﺎﻳﺪ در آﻳﻨﺪه ﻫﻢ ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻬﺎﻳﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ ﻃﺮز ﻓﻜﺮ‪ ،‬ﻃﺮز ﻓﻜﺮ درﺳﺖ اﺳﺖ‪ ،‬و آن اﻳﻦﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﺎ ﻋﻠﻢ و ﻓﻦ و ﺻﻨﻌﺖ را از‬ ‫ﺑﻴﮕﺎﻧﻪﻳﻰ ﻛﻪ آن را دارد و ﻣﺎ ﻧﺪارﻳﻢ‪ ،‬ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ؛ اﻣﺎ ادارهى آن ﻛﺎر را ﺧﻮدﻣﺎن ﺑﻪ دﺳﺖ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﮔﺮﻓﺖ؛‬ ‫ﺧﻮدﻣﺎن ﺻﻨﻌﺖ را اﻧﺘﺨﺎب ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺮد؛ آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﺑﺮاى ﻛﺸﻮر ﻻزم اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﻮدﻣﺎن ﺑﻪ وﺟﻮد‬ ‫ﺧﻮاﻫﻴﻢ آورد‪ .‬اﻧﺴﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻠﻢ را از ﻫﺮ ﻛﺲ ﻛﻪ دارد‪ ،‬ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮد؛ اﻣﺎ ﻧﻪ اﻳﻦﻛﻪ ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮد ﺗﺎ ﻣﺰدور او‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻏﺮﺑﻴﻬﺎ ﺑﺮاى ﻣﻠﺖ اﻳﺮان و ﻣﻠﺘﻬﺎى ﻣﺴﻠﻤﺎن دﻳﮕﺮ‪ ،‬اﻳﻦ را ﻣﻰﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻠﻢ را ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺮاى اﻳﻦﻛﻪ ﺧﻮدﻣﺎن ﻛﺸﻮر را ﺑﺴﺎزﻳﻢ‪ .‬در ﻣﻴﺎن ﻣﻠﺖ ﻣﺎ‪ ،‬اﺳﺘﻌﺪاد و روح‬ ‫ﺧﻼﻗﻴﺖ زﻳﺎد اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻫﻤﺎن ﻣﻠﺘﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺎ ﭼﻨﺪ ﻗﺮن ﭘﻴﺶ‪ ،‬ﻣﺸﻌﻠﺪار ﻋﻠﻢ در دﻧﻴﺎ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ‬ ‫از ﻟﺤﺎظ اﺳﺘﻌﺪاد و ﺗﻮان ﻋﻠﻤﻰ ﺑﺎﻟﻘﻮه‪ ،‬ﭼﻴﺰى ﻛﻢ ﻧﺪارﻳﻢ؛ ﭼﺮا ﺑﺎﻳﺪ از ﻛﺎروان ﻋﻠﻢ و ﺻﻨﻌﺖ ﻋﻘﺐ‬ ‫ﺑﻤﺎﻧﻴﻢ‪ ،‬ﺗﺎ آنﺟﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮﻳﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎ را ﻫﻢ آﻧﻬﺎ ﺑﺮاى ﻣﺎ درﺳﺖ ﻛﻨﻨﺪ؟!‬

‫‪ .3‬اﺳﺘﻘﻼل ﻋﻠﻤﻲ‬

‫در دوران ﺳﺘﻤﺸﺎﻫﻰ اﺟﺎزه ﻧﻤﻰدادﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻬﻨﺪس اﻳﺮاﻧﻰ‪ ،‬آن ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎﻳﻰ را ﻛﻪ ﭘﻮﻟﺶ را دادهاﻧﺪ و از‬ ‫ﺑﻴﮕﺎﻧﻪﻫﺎ ﺧﺮﻳﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻌﻤﻴﺮ ﺑﻜﻨﺪ و ﻳﺎ ﺑﻪ آن ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﺸﻮد‪ ،‬ﺗﺎ ﻣﺒﺎدا از اﺳﺮار آن آﮔﺎه ﮔﺮدد! اﻳﻦ‪،‬‬ ‫ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻇﻠﻢ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﻠﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺧﻮداﺗﻜﺎﻳﻲ در ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ اﻳﺮان‪ ،‬آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ اﻣﺮوز دارد‪ ،‬ﺑﺎ ﻫﻤﺖ ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﻮد ﺑﻪ دﺳﺖ آورده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ‬ ‫ﮔﺮدﻧﻤﺎن زﻳﺮ ﺑﺎر ﻣﻨﺖ ﻫﻴﭻﻛﺲ در دﻧﻴﺎ ﺧﻢ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ از ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﺪرن ﺟﻬﺎﻧﻰ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮدهاﻳﻢ؛‬ ‫اﻣﺎ ﺑﺎ ﻋﺰت‪ .‬ﺑﺎز ﻫﻢ اﺳﺘﻔﺎده ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺮد؛ اﻣﺎ ﺑﺎ ﻋﺰت‪ .‬درﻋﻴﻦﺣﺎل‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ اﻣﻴﺪ‪ ،‬اﻋﺘﻤﺎد و ﺗﻜﻴﻪى ﻣﺎ‬ ‫ﺑﻪ ﻧﻴﺮوﻫﺎى ذاﺗﻰ و دروﻧﻰ اﻳﺮان اﺳﻼﻣﻰ ﻋﺰﻳﺰ اﺳﺖ‪ .‬ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺎ و ﻣﻐﺰﻫﺎى ﻣﺘﻔﻜﺮ و دﺳﺘﻬﺎى ﻣﺎﻫﺮ و‬ ‫روﺣﻬﺎى ﺑﺰرگ ﺳﺎزﻧﺪه و ﻣﺒﺘﻜﺮ ﺧﻮد ﻣﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺎ را ﻣﺠﻬﺰ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ اﻣﺮوز ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻓﺮزﻧﺪان‬ ‫ﺷﺠﺎع اﻳﻦ آب و ﺧﺎك ﻋﺮض ﻣﻰﻛﻨﻢ‪ :‬ﺑﻪ ﺧﻮدﺗﺎن ﻣﺘﻜﻰ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬ﻣﺎ‪ ،‬در را و راه را ﺑﻪ روى ﺧﻮدﻣﺎن‬ ‫ﻧﻤﻰﺑﻨﺪﻳﻢ ﻛﻪ از اﻣﻜﺎﻧﺎت ﺟﻬﺎن و ﻓﻨﺎورى ﺟﺪﻳﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻜﻨﻴﻢ‪ .‬ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎورى ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﻫﻤﻪى‬ ‫ﺑﺸﺮﻳﺖ اﺳﺖ و ﻫﻴﭻﻛﺲ ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﺪ آن را ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﺧﻮد ﺑﺪاﻧﺪ و ﻣﻨﺖ آن را ﺑﺮ ﺳﺮ ﻛﺴﻰ ﺑﮕﺬارد‪.‬‬ ‫ﻫﻤﻪى ﺑﺸﺮ در ﺗﻜﻮﻳﻦ ﻣﻮﺟﻮدى اﻣﺮوز ﻣﺪﻧﻴﺖ ﺑﺸﺮى‪ ،‬ﺑﺎ ﻫﻢ ﺳﻬﻴﻢ ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ راه را ﺑﻪ روى‬ ‫ﺧﻮدﻣﺎن ﻧﻤﻰﺑﻨﺪﻳﻢ و اﻳﻦ را ﺣﻖ ﺧﻮدﻣﺎن ﻣﻰداﻧﻴﻢ‪ .‬اﻣﺎ دو ﻧﻜﺘﻪ ﻣﺴﻠﻢ اﺳﺖ‪ :‬ﻧﻜﺘﻪى اول اﻳﻦﻛﻪ‪،‬‬ ‫ﺗﻜﻴﻪى اﺻﻠﻰ ﻣﺎ ﺑﻪ ﻧﻴﺮوﻫﺎى ﺧﻮدى اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﺖ ﻛﻨﻴﺪ؛ ﺷﻤﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺴﺎزﻳﺪ؛ ﺷﻤﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻬﺎرت‬ ‫ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﻴﺎورﻳﺪ؛ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﭘﺲ از ﭘﻴﺮوزى اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬ﮔﺎﻣﻬﺎى ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻠﻨﺪى در اﻳﻦ راه‬ ‫ﺑﺮداﺷﺘﻴﺪ‪ .‬ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ اﻃﻼﻋﺎت و اﺧﺒﺎر را دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻰداﻧﻨﺪ ﻛﻪ اﻣﺮوز‪ ،‬آﺷﻨﺎﻳﻰ‪ ،‬ﻣﻬﺎرت و ﺗﺴﻠﻂ ﺟﻮاﻧﺎن‬ ‫ﻣﺎ در ﻧﻴﺮوﻫﺎى ﻣﺴﻠﺢ ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ ﺑﺮ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﭘﻴﭽﻴﺪه و ﻣﺪرن‪ ،‬دﻫﻬﺎ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻴﺶ از ﻗﺒﻞ از‬ ‫اﻧﻘﻼب اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺮوز ﻣﺎ روى ﭘﺎى ﺧﻮدﻣﺎن ﻫﺴﺘﻴﻢ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻲ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل اﺳﺘﻘﻼل ﻋﻠﻤﻲ‪ ،‬ﻋﻤﻠﻲ‪ ،‬ﻓﻨﻲ و ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ‬

‫در ﻛﺸﻮر ﻣﺎ و ﻧﻴﺰ ﺑﺴﻴﺎرى از ﻛﺸﻮرﻫﺎى ﺑﻪ اﺻﻄﻼح ﺟﻬﺎن ﺳﻮم‪ ،‬ﺟﻬﺖ ادارهى اﻣﻮر ﻣﻤﻠﻜﺘﻰ دو‬ ‫ﻧﻈﺮ وﺟﻮد دارد‪ :‬ﻳﻚ ﻧﻈﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺮدم ﻳﻚ ﻛﺸﻮر و روﺷﻨﻔﻜﺮان و ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮان آن‪ ،‬اﻇﻬﺎر‬ ‫ﻧﻈﺮ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاى ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻛﺸﻮرﺷﺎن و ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن آﻳﻨﺪه‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻗﺪرت ﺣﺎﻛﻢ ﺟﻬﺎﻧﻰ ﻣﺘّﻜﻰ‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار اﻗﺸﺎر ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺮدم و ﺟﻤﻌﻲ از اﺋﻤﻪ ﺟﻤﻌﻪ و ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﻣﺠﻠﺲ‪ ،‬ﻛﺎرﻛﻨﺎن اﻳﺮان ﺧﻮدرو و ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﺎن ﻧﻴﺮوي اﻧﺘﻈﺎﻣﻲ‪70/9/13 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار ﭘﺮﺳﻨﻞ ﭘﺎﻳﮕﺎه ﻫﻮاﻳﻲ ﺷﻬﻴﺪ ﺑﺎﺑﺎﻳﻲ اﺻﻔﻬﺎن‪71/7/18 -‬‬

‫‪55‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻗﺪرت ﺣﺎﻛﻢ ﺟﻬﺎﻧﻰ در ﻫﺮ زﻣﺎن و ﻫﺮ ﻛﻪ ﻫﺴﺖ ‪ -‬ﭼﻪ ﻗﺪرت ﺑﺮﺗﺮ ﻋﻠﻤﻰ ﺑﺎﺷﺪ و ﭼﻪ‬ ‫ﻗﺪرت ﺑﺮﺗﺮ ﺳﻴﺎﺳﻰ و ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ دﻧﻴﺎ ‪ -‬ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﻓﺮﻗﻰ ﻧﻤﻰﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ‪» :‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ دﻧﺒﺎﻟﻪرو ﻗﺪرﺗﻬﺎﻳﻰ‬ ‫ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻛﻪ اﻣﺮوز ﺳﻜﻮﻫﺎى او‪‬ل دﻧﻴﺎ را در ﻣﺴﺎﺑﻘﺎت ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﻰ و ﺗﺴﻠﻴﺤﺎﺗﻰ ﺑﻪ ﺧﻮد اﺧﺘﺼﺎص‬ ‫دادهاﻧﺪ«‪ .‬اﺳﺘﺪﻻﻟﺸﺎن اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﻮن آﻧﻬﺎ ﻗﻮىاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ زﻳﺮ ﺑﺎﻟﺸﺎن ﺑﺮوﻳﻢ!‬ ‫اﻳﻦ دﻳﺪﮔﺎه و ﻃﺮز ﻓﻜﺮ‪ ،‬در ﻛﺸﻮرﻫﺎى ﻋﻘﺐاﻓﺘﺎدهى دﻧﻴﺎ ﺣﺎﻛﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ در ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺳﻴﺎﺳﻰ و‬ ‫ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻰ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻰداﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻃﺮز ﻓﻜﺮى در ﻛﺸﻮرﻫﺎى اﻣﺮﻳﻜﺎى ﻻﺗﻴﻦ‪ ،‬در‬ ‫ﻛﺸﻮرﻫﺎى آﻓﺮﻳﻘﺎﻳﻰ و در ﺑﻌﻀﻰ از ﻛﺸﻮرﻫﺎى آﺳﻴﺎﻳﻰ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ اﺳﺖ و ﻋﺪ‪‬هاى از روﺷﻨﻔﻜﺮان و‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪاران‪ ،‬از آن ﺗﺒﻌﻴﺖ ﻣﻰﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺳﺮان رژﻳﻢ ﮔﺬﺷﺘﻪى اﻳﺮان ﻧﻴﺰ ﭼﻨﻴﻦ ﻋﻘﻴﺪه و ﻃﺮز ﻓﻜﺮى‬ ‫داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻌﻀﻰ از ﻣﻤﺎﻟﻚ اروﭘﺎﻳﻰ‪ ،‬ﭘﻮﻟﺪار‪ ،‬ﻗﻮى‪ ،‬ﺻﺎﺣﺐ ﻋﻠﻢ و داراى‬ ‫ﺳﻼﺣﻨﺪ‪ .‬ﭼﺮا ﻣﺎ ﺧﻮدﻣﺎن را از اﻳﻨﻬﺎ ﺟﺪا ﻛﻨﻴﻢ؟! ﭼﺮا ﻣﺎ دﻧﺒﺎﻟﻪرو اﻳﻦ ﻗﺪرﺗﻬﺎ ﻧﺒﺎﺷﻴﻢ؟! ﺑﺎﻻﺧﺮه ﻫﺮ ﭼﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ اﻳﻨﻬﺎ ارﺑﺎب و آﻗﺎﻳﻨﺪ!«‬ ‫در اﻳﺮانِ ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﻃﺮز ﻓﻜﺮى ﺣﺎﻛﻢ ﺑﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﻛﺴﻰ از ﺷﻤﺎ در روﺳﺘﺎﻫﺎى ﺧﺎنزدهى دوران‬ ‫ﻃﺎﻏﻮت زﻧﺪﮔﻰ ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻃﺮز ﻓﻜﺮ را در ﻣﻴﺎن ﻗﺸﺮﻫﺎى ﭘﺴﺖ‪ ‬ذﻟﻴﻞ و ﺿﻌﻴﻔﻰ ﻫﻢ ﻛﻪ ﺧﻮد و‬ ‫ﻋﻴﺎﻻﺗﺸﺎن از ﭘﺲ ﻣﺎﻧﺪهى ﺳﻔﺮهى ﺧﺎن ارﺗﺰاق ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺘﻴﺠﻪى ﭼﻨﻴﻦ ﻃﺮز‬ ‫‪56‬‬

‫ﻓﻜﺮى اﻳﻦ ﻣﻰﺷﺪ ﻛﻪ رؤﺳﺎى رژﻳﻢ ﻃﺎﻏﻮﺗﻰ ﭘﻬﻠﻮى‪ ،‬ﺛﺮوﺗﻬﺎى اﻳﻦ ﻣﻠﺖ‪ ‬ﺑﺎﻫﻮش‪ ،‬ﺑﺎ ﻏﻴﺮت‪ ،‬ﺷﺠﺎع و‬ ‫ﺳﺎﺑﻘﻪدار در ﺗﻤﺪ‪‬ن و ﻋﻠﻢ را ﺻﺮف ﺧﺮﻳﺪ ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎى ﺟﻨﮕﻰ از اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬وﻗﺘﻰ ﻫﻢ ﻗﻄﻌﻪاى از‬ ‫ﻗﻄﻌﺎت ﻳﻚ ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎ ﻋﻴﺐ و اﻳﺮادى ﭘﻴﺪا ﻣﻰﻛﺮد‪ ،‬ﻣﻬﻨﺪس ﻳﺎ ﻣﻜﺎﻧﻴﺴﻴﻦ اﻳﺮاﻧﻰ ﺣﻖ ﻧﺪاﺷﺖ آن ﻗﻄﻌﻪ‬ ‫را ﺑﺎز ﻛﻨﺪ و در رﻓﻊ ﻋﻴﺐ و اﻳﺮادش ﺑﻜﻮﺷﺪ‪ .‬زﻳﺮا ﻗﻄﻌﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻗﻄﻌﻪﻫﺎى ﻣﺮﻛﺐ ﺑﻮد؛ ﻳﻌﻨﻰ ﮔﺎﻫﻰ ﻳﻚ‬ ‫ﻗﻄﻌﻪ از ﻳﻚ ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎ‪ ،‬ﻣﺮﻛﺐ از ده ﻗﻄﻌﻪى ﺑﻪ ﻫﻢ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﻗﻄﻌﻪى ﻣﻌﻴﻮب را ﺑﺎز‬ ‫ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪى ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎ ﺑﻪ ﻛﺸﻮر ﺳﺎزﻧﺪه و ﻓﺮوﺷﻨﺪه ‪ -‬ﻛﻪ ﻋﻤﺪﺗﺎً اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻮد ‪ -‬ﻣﻰﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ‪.‬‬ ‫آن ﮔﺎه‪ ،‬ﺿﻤﻦ ﺗﺤﻮﻳﻞِ ﻗﻄﻌﻪى ﻣﻌﻴﻮب‪ ،‬ﻳﻚ ﻗﻄﻌﻪى ﺟﺪﻳﺪ ﻣﻰﺧﺮﻳﺪﻧﺪ و ﺑﺎز ﻣﻰﮔﺸﺘﻨﺪ! ﭼﺮا‬ ‫ﻣﻬﻨﺪﺳﻴﻦ اﻳﺮاﻧﻰ ﺣﻖ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﻗﻄﻌﻪى ﻣﻌﻴﻮب ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎ دﺳﺖ ﺑﺰﻧﻨﺪ؟ ﺑﺮاى اﻳﻦﻛﻪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ‪:‬‬ ‫»ﺷﻤﺎ را ﭼﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ؟! اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺘﺨﺼﺼ‪‬ﻴﻦ ﺧﺎرﺟﻰ اﺳﺖ‪ .‬اﺻﻼً ﺷﻤﺎ دﺧﺎﻟﺖ‬ ‫ﻧﻜﻨﻴﺪ و ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮاردى ﻧﺰدﻳﻚ ﻫﻢ ﻧﺸﻮﻳﺪ!« ﺗﺤﻘﻴﺮ ﻳﻚ ﻣﻠﺖ ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ دﻳﮕﺮ! ﺑﻨﺪه ﺑﺴﻴﺎر‬ ‫ﻣﺘﺄﺳﻔﻢ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﮕﻮﻳﻢ‪ :‬اﻣﺮوز ﻫﻢ در ﮔﻮﺷﻪ و ﻛﻨﺎر ﻛﺸﻮر ﻛﺴﺎﻧﻰ ﭘﻴﺪا ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻃﺮز ﻓﻜﺮى‬

‫‪ .3‬اﺳﺘﻘﻼل ﻋﻠﻤﻲ‬

‫دارﻧﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ ﻫﻨﻮز ﻫﻢ ﻋﺪ‪‬هاى ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﭘﺲ ﻣﺎﻧﺪهﻫﺎى ﻓﻜﺮى و ﺳﻠﻴﻘﻪاىِ ﮔﺬﺷﺘﮕﺎنِ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ‬ ‫ﻏﺮب و اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻳﻚ ﻧﻈﺮ و ﻃﺮز ﻓﻜﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ ﻧﻈﺮ و ﻃﺮز ﻓﻜﺮ دﻳﮕﺮ ﻫﻢ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻣﺎ ﻣﻠﺘﻰ‬ ‫ﻫﺴﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻴﻬﺎﻳﻰ دارﻳﻢ و ﺑﺎﻳﺪ اﺻﻞ را ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﮕﺬارﻳﻢ ﻛﻪ از اﻳﻦ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻴﻬﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻫﺮ‬ ‫ﺟﺎ ﮔﻴﺮ ﻛﺮدﻳﻢ و دﻳﺪﻳﻢ دﻳﮕﺮى اﺑﺰار ﺑﻬﺘﺮى دارد‪ ،‬ﻣﻰروﻳﻢ از او اﺑﺰارش را ﻗﺮض ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ؛ آن ﮔﺎه‬ ‫ﻣﻰآﻳﻴﻢ ﻛﺎرﻣﺎن را راه ﻣﻰاﻧﺪازﻳﻢ‪ .‬ﺑﻌﺪ ﻫﻢ‬ ‫ﺳﻌﻰ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ ﺧﻮدﻣﺎن آن اﺑﺰار را ﺑﺴﺎزﻳﻢ‪ «.‬اﻳﻦ ﻳﻚ ﻛﺎر ﻋﺎﻗﻼﻧﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻤﻰﺷﻮد ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻫﺮ وﻗﺖ‬ ‫اﺗﻮﻣﺒﻴﻠﺘﺎن‪ ،‬اﺟﺎق ﮔﺎزﺗﺎن ﻳﺎ ﻳﺨﭽﺎﻟﺘﺎن ﺧﺮاب ﺷﺪ ﺑﻪ ﺳﺮاغ ﻫﻤﺴﺎﻳﻪ ﺑﺮوﻳﺪ و ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ‪» :‬ﺑﻰزﺣﻤﺖ ﺑﻴﺎﻳﻴﺪ‬ ‫اﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ را ﺑﺮاى ﻣﺎ ﺗﻌﻤﻴﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪ «.‬اﻳﻦ ﻛﺎر‪ ،‬ﻋﻴﻦ واﺑﺴﺘﮕﻰ اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻳﻚ وﻗﺖ ﻫﻢ ﻻزم اﺳﺖ؛‬ ‫ﻳﻌﻨﻰ ﻃﺮف ﺧﺒﺮوﻳﺘﻰ دارد و ﺷﻤﺎ ﺑﺎﻳﺪ از او ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﺷﻜﺎﻟﻰ ﻧﺪارد‪ .‬ﻫﻤﺴﺎﻳﻪ وﺳﻴﻠﻪاى دارد‬ ‫ﻛﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ آن ﻛﺎر ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ آن را از او اﻣﺎﻧﺖ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ و ﺑﻌﺪ ﻫﻢ ﺳﻌﻴﺘﺎن ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺧﻮدﺗﺎن‬ ‫را از او ﺑﻰﻧﻴﺎز ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬در ﻣﻘﻴﺎس ﻳﻚ ﻣﻠﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﻰﻧﻴﺎزى ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى اﺳﺘﻘﻼل ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﻋﻤﻠﻰ‪ ،‬ﻓﻨّﻰ‪،‬‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ و در ﻳﻚ ﻛﻼم اﺳﺘﻘﻼل ﻫﻤﻪ ﺟﺎﻧﺒﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻰ از اﺑﺘﺪا ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺘﻘﻼﻟﻰ‬ ‫ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻣﺮوز در ﺳﻄﺢ دﻧﻴﺎ ﻛﻪ ﻧﮕﺎه ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﻢ ﺑﻌﻀﻰ از ﻛﺸﻮرﻫﺎ اﻳﻦ راه را رﻓﺘﻪاﻧﺪ و ﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻫﻢ‬ ‫رﺳﻴﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﻛﺸﻮرﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از ﺟﻨﮓ دوم ﺟﻬﺎﻧﻰ ‪ -‬ﺑﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻣﺒﺎﻟﻐﻪآﻣﻴﺰى ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد‬ ‫ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺑﺎ ﺧﺎك ﻳﻜﺴﺎن ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻤﺮ راﺳﺖ ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ ﺧﻮدﺷﺎن ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ .‬در واﻗﻊ از‬‫ﻧﻴﺮوﻫﺎى درون ﺧﻮدﺷﺎن اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮدﻧﺪ و اﻣﺮوز در زﻣﻴﻨﻪى ادارهى اﻣﻮر دﻧﻴﺎى ﺧﻮد از ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ‬ ‫اﻳﻨﻬﺎ را در ﺟﻨﮓ ﺑﻪ ﺧﺎك ﺳﻴﺎه ﻧﺸﺎﻧﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﺎﻻﺗﺮ رﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻰرﺳﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﻰﺷﻮد ﺑﺎ‬ ‫ﭼﻨﻴﻦ ﻃﺮز ﻓﻜﺮى ﺑﻪ اﺳﺘﻘﻼل ﻋﻠﻤﻰ و ﻓﻨّﻰ و ﻏﻴﺮه دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬اﻣﺎم ﻣﺎ رﺿﻮاناﻟﻠَّﻪﺗﻌﺎﻟﻰﻋﻠﻴﻪ ﻫﻤ‪‬ﺘﺶ‬ ‫اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻠﺖ ﺑﮕﻮﻳﺪ‪» :‬اى ﻣﻠﺖ اﻳﺮان! اى ﺟﻮان اﻳﺮاﻧﻰ! اى ﻛﺎرﮔﺮ اﻳﺮاﻧﻰ! اى ﻣﻬﻨﺪس و اى‬ ‫ﻣﺪﻳﺮ اﻳﺮاﻧﻰ! ﺗﻮ ﺑﺪون اﻳﻦﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﺗﻜﻴﻪ ﻛﻨﻰ ﺧﻮدت ﻣﻰﺗﻮاﻧﻰ‪ «.‬اﻣﺎم ﻣﻰﺧﻮاﺳﺖ روﺣﻴﻪى‬ ‫»ﺗﻮاﻧﺴﺘﻦ« را در ﻣﺎ زﻧﺪه ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ داراى ﻃﺮز ﻓﻜﺮ او‪‬ل ‪ -‬ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ واﺑﺴﺘﮕﻰ ﻣﻰﺷﻮد ‪-‬‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬در ﻃﻮل دﻫﻬﺎ ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﺪام ﺑﻪ ﺗﻤﺴﺨﺮ اﻳﺮاﻧﻰ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ و ﻟﻄﻴﻔﻪ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ ﻛﻪ »ﻣﮕﺮ ﺟﻨﺲ‬ ‫داﺧﻠﻰ ﻫﻢ ﺟﻨﺲ ﻣﻰﺷﻮد؟!« ﻇﻠﻤﻰ از اﻳﻦ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﻠﺖ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬

‫‪57‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‬

‫اﻣﺮوز ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ ﻣﺼﻨﻮﻋﺎت داﺧﻠﻰ ﻣﺎ در ﻣﻮارد ﺑﺴﻴﺎرى‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ از ﻣﺼﻨﻮﻋﺎت‬ ‫ﺧﺎرﺟﻰ اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ آدﻣﻬﺎى اﻫﻞ ﺳﻮد‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻓﻜﺮ ﺟﻴﺐ و ﺳﻮد ﺧﻮد ﻫﺴﺘﻨﺪ و‬ ‫ﻫﻴﭻ ﺑﻪ ﻏﻴﺮت ﻣﻠﻰ و دﻳﻨﻰ و ارزش اﺟﺘﻤﺎﻋﻰِ ﻣﻠﺖ‪ ‬اﻳﺮان در دﻧﻴﺎ ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ ﻧﻤﻰﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮ ﺑﻌﻀﻰ از‬ ‫ﻣﺼﻨﻮﻋﺎت داﺧﻠﻰ ﻣﺎ ﻣﺎرك ﻛﺎرﺧﺎﻧﺠﺎت ﻳﺎ ﻓﺮوﺷﮕﺎﻫﻬﺎى ﻣﻌﺮوف دﻧﻴﺎ را ﻣﻰزﻧﻨﺪ و آﻧﻬﺎ را در‬ ‫ﺑﺎزارﻫﺎى اروﭘﺎﻳﻰ ﺑﻪ ﻣﻌﺮض ﻓﺮوش ﻣﻰﮔﺬارﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ از اﻳﻦ ﻛﺎﺳﺒﻰ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﭘﻮﻟﻰ ﻛﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ‬ ‫دﺳﺖ آورﻧﺪ ﻓﻜﺮ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻰ ﻛﻪ اﻳﻦ اﺟﻨﺎس در ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﺑﺎ ﺳﺮاﻧﮕﺸﺘﺎن ﻇﺮﻳﻒ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ‬ ‫اﻳﺮاﻧﻰ‪ ،‬ﭼﺸﻢ ﺗﻴﺰﺑﻴﻦ اﻳﺮاﻧﻰ‪ ،‬ﻣﻐﺰ ﺗﻴﺰ اﻳﺮاﻧﻰ و اﺳﺘﻌﺪاد واﻻى اﻳﺮاﻧﻰ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﻳﻚ وﻗﺖ ﻋﺮض ﻛﺮدم‪» :‬ﻫﻮﺷﻰ ﻛﻪ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان دارد از ﻣﺘﻮﺳ‪‬ﻂ ﻫﻮش ﻣﺮدم دﻧﻴﺎ ﺑﺎﻻﺗﺮ اﺳﺖ‪«.‬‬ ‫ﭘﺲ اﻳﻦ ﻣﻠﺖ ﺑﺎ ﺗﻜﻴﻪ ﺑﺮ اﻳﻦ ﻫﻮش و اﺳﺘﻌﺪاد واﻻ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ روى ﭘﺎى ﺧﻮد ﺑﺎﻳﺴﺘﺪ‪ .‬اﻧﻘﻼب ﻋﻈﻴﻢِ‬ ‫اﺳﻼﻣﻰ ﻣﺎ‪ ،‬ﺑﺤﻤﺪاﻟﻠَّﻪ ﻧﻴﺮوﻫﺎى داﺧﻠﻰ را در ﻳﻚ ﻓﻀﺎى آزاد ﻗﺮار داد‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮرى ﻛﻪ اﻣﺮوز‪ ،‬ﻫﻤﺎن‬ ‫ﻗﻄﻌﻪى ﻣﻌﻴﻮب از ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎى ﺟﻨﮕﻰ را ﻛﻪ ﺳﺎﺑﻘﺎً ﺑﺎ اﺧﺘﺼﺎص ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺮاى ﻳﻜﻰ دو ﻧﻔﺮ ﻫﻤﺮاه‪ ‬ﻗﻄﻌﻪ و‬ ‫دﻳﮕﺮ ﺗﺸﺮﻳﻔﺎت‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎرج ﻣﻰﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻜﻨﺴﻴﻦ ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎ و ارﺗﺸﻰ ﻣﺎ ﺑﺎ ﺻﺮف وﻗﺖ و ﻫﺰﻳﻨﻪاى‬ ‫اﻧﺪك ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻬﺘﺮ از روز او‪‬ل ﺗﻌﻤﻴﺮ و ﺑﺎزﺳﺎزى ﻛﻨﺪ‪ .‬ﭼﺮا ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻚ ﻣﻠﺖ را ﺗﺤﻘﻴﺮ ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ‪:‬‬ ‫»ﺷﻤﺎ ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﻴﺪ؟!« اﮔﺮ ﻣﺎ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ روﺣﻴﻪى اﺗّﻜﺎ ﺑﻪ ﺧﻮد و روى ﭘﺎى ﺧﻮد اﻳﺴﺘﺎدن را در ﻋﻤﻞ‬ ‫‪58‬‬

‫ﻧﺸﺎن ﺑﺪﻫﻴﻢ و ﻣﺠﺴ‪‬ﻢ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎ دو ﻗﺸﺮ ﻣﻌﻠﻢ و ﻛﺎرﮔﺮ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﺪ از ﻋﻮاﻣﻞِ آن ﺑﺎﺷﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﻤﺎ ﻫﺴﺘﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺸﺎن ﺑﺪﻫﻴﺪ‪ ،‬ﺛﺎﺑﺖ ﻛﻨﻴﺪ و ﻧﻴﺰ ﺑﻪ دﻳﮕﺮان ﺗﻌﻠﻴﻢ دﻫﻴﺪ ﻛﻪ »ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ‬ ‫روى ﭘﺎى ﺧﻮد ﺑﺎﻳﺴﺘﺪ‪.«.‬‬

‫‪1‬‬

‫* واﺑﺴﺘﮕﻲ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﻗﻄﻊ ﺷﻮد‬

‫ارﺗﺶ‪ ،‬ﺑﺨﺸﻰ از ﻗﻄﻊ واﺑﺴﺘﮕﻰ اﻗﺘﺼﺎدى را در درون ﺧﻮد دارد و آن‪ ،‬واﺑﺴﺘﮕﻰ ﻓﻨّﻰ و ﻋﻠﻤﻰ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻦﺟﺎ ﻓﻘﻂ واﺑﺴﺘﮕﻰ اﻗﺘﺼﺎدى ﻧﻴﺴﺖ؛ واﺑﺴﺘﮕﻰ ﻓﻨّﻰ ﻫﻢ ﻫﺴﺖ؛ واﺑﺴﺘﮕﻰ ﻋﻠﻤﻰ و ﻓﻨّﻰ و ﺑﻪ‬ ‫اﺻﻄﻼح ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژﻳﻚ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ واﺑﺴﺘﮕﻴﻬﺎ ﻗﻄﻊ ﺷﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ در ﺣﺎل ﻗﻄﻊ ﺷﺪن ﻫﺴﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ از اﻳﻦ‬ ‫ﻗﻄﻊ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺴﺎزﻳﺪ! ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮدﺗﺎن در درون ارﺗﺶ ﺑﺠﻮﺷﻴﺪ و ﺑﺠﻮﺷﺎﻧﻴﺪ! اﻳﻦﻛﻪ ﻣﻦ ﺑﺮ روى‬ ‫ﻧﻮﺳﺎزى و ﺑﻬﺴﺎزى و ﻧﮕﻬﺪارى و ﺗﻌﻤﻴﺮ و اﺑﺘﻜﺎر در ارﺗﺶ ﺗﻜﻴﻪ ﻣﻰﻛﻨﻢ‪ ،‬ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ‬ ‫ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻫﻢ دارﻳﺪ‪ .‬ﻧﻴﺮوى ﻫﻮاﻳﻰ ﻇﺮﻓﻴﺖ زﻳﺎدى دارد‪ .‬ﻧﻴﺮوى درﻳﺎﻳﻰ ﻇﺮﻓﻴﺖ زﻳﺎدى دارد‪ .‬ﻧﻴﺮوى‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻛﺎرﮔﺮان و ﻣﻌﻠﻤﺎن در روز ﻛﺎرﮔﺮ و ﻫﻔﺘﻪي ﻣﻌﻠﻢ‪73/2/13 -‬‬

‫‪ .3‬اﺳﺘﻘﻼل ﻋﻠﻤﻲ‬

‫زﻣﻴﻨﻰ ﻇﺮﻓﻴﺖ زﻳﺎدى دارد‪ .‬ﺷﻤﺎ در ﺑﺨﺸﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺮاى ﻛﺎر ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﻓﻨّﻰ و ﻧﻮآورى و‬ ‫اﺑﺘﻜﺎر‪ ،‬زﻳﺎد دارﻳﺪ‪ .‬ﻫﻴﭻ وﻗﺖ ﻫﻢ ﻧﮕﻮﻳﻴﺪ ﭼﻮن ﻓﻼن ﭼﻴﺰ را ﻧﺨﺮﻳﺪهاﻳﻢ‪ ،‬ﻧﺪارﻳﻢ‪ .‬ﻓﻼن اﺑﺰار را‬ ‫ﻧﺨﺮﻳﺪﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ! ﻓﻼن وﺳﺎﻳﻞ ﺟﺪﻳﺪ را وارد ﻧﻜﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ! اﮔﺮ وارد ﻣﻰﻛﺮدﻳﻢ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﺮاى ﻛﺎر‬ ‫ﻛﺮدن ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﻮﺳﺎزى‪ ،‬ﻋﺮﻗﺘﺎن در ﻧﻤﻰآﻣﺪ‪ .‬اﮔﺮ دروازهﻫﺎ در ﺟﺎﻫﺎﻳﻰ ﺑﻪ روﻳﻤﺎن ﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻗﺪر‬ ‫ﺑﺪاﻧﻴﺪ‪ .‬اﮔﺮ دروازهﻫﺎ ﺑﺎز ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬روح ﺳﻬﻞاﻧﮕﺎرى و ﺗﻨﺒﻠﻰِ اﻧﺴﺎن ﻧﻤﻰﮔﺬارد او ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻰ ﺑﺮﺳﺪ‪.‬‬ ‫اﻧﮕﻴﺰهى ﺑﺰرﮔﻰ ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن را ﺑﻪ ﺗﻼش در ﻛﺎرﻫﺎ وادار ﻛﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻛﻪ داﺋﻤﺎً ﻧﻮآورى ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﺒﺐ اﺳﺖ ﻛﻪ روﻧﺪ ﻋﻠﻤﻰﺷﺎن ﺑﻪ اﻳﻦ ﺣﺮﻛﺖ وادارﺷﺎن ﻛﺮده و ﺑﻌﺪ ﻛﺎر ﺑﺮاﻳﺸﺎن روان ﺷﺪه‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬واﻧﮕﻬﻰ‪ ،‬ﭘﻮل و اﺳﺘﻌﻤﺎر دﻧﻴﺎ را ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﺧﻮد دارﻧﺪ‪ .‬اﻣﺮوز ﻏﺮﺑﻴﻬﺎ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪى ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﺧﻮدﺷﺎن‬ ‫را ﺑﺮ دﻧﻴﺎ ﻣﺴﻠّﻂ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاى آﻧﻬﺎ اﻧﮕﻴﺰه وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻛﺸﻮرﻫﺎى از ﻟﺤﺎظ ﻋﻠﻤﻰ ﻋﻘﺐ ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ‬ ‫ﺷﺪه ﻫﻢ ﺑﺮاى ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ و ﺣﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ در ﺧﻮد اﻧﮕﻴﺰه اﻳﺠﺎد ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻳﻜﻰ از ﻋﻮاﻣﻞ اﻳﺠﺎد اﻧﮕﻴﺰه اﻳﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ راﻫﻬﺎ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺧﺪا را ﺷﻜﺮ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ راﻫﻬﺎ ﻛﺎﻣﻼً ﺑﺎز ﻧﻴﺴﺖ و در ﺟﺎﻫﺎﻳﻰ ﺑﺴﺘﻪ‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* اﺳﺘﻘﻼل و ﺧﻮدﻛﻔﺎﻳﻲ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﻋﺰﻳﺰان ﻣﻦ! داﺷﺘﻦ وﺳﺎﻳﻞ ﻣﺪرن و ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪاى ﻛﻪ ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪى دﻳﮕﺮان ﺑﻪ ﻳﻚ ﻛﺸﻮر و ﺑﻪ ﻳﻚ ارﺗﺶ‬ ‫داده ﻣﻰﺷﻮد و در ﻣﻘﺎﺑﻞ‪ ،‬ﻣﻨﺎﺑﻊ آن ﻛﺸﻮر و آن ﻣﻠﺖ ﻏﺎرت ﻣﻰﺷﻮد و ﺑﺮ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺻﺎﺣﺒﺎن آن‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻌﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺴﻠّﻂ ﻣﻰﻳﺎﺑﻨﺪ‪ ،‬ارزﺷﻰ ﻧﺪارد‪ .‬ارزش ﻳﻚ ارﺗﺶ و ﻳﻚ ﻧﻴﺮوى ﻫﻮاﻳﻰ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ‬ ‫ﻣﺪرﻧﺘﺮﻳﻦ ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎﻫﺎ را‪ ،‬دﻳﮕﺮاﻧﻰ ﻛﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬دﻳﮕﺮاﻧﻰ ﻛﻪ آن را ﻣﻰﺷﻨﺎﺳﻨﺪ‪ ،‬دﻳﮕﺮاﻧﻰ ﻛﻪ آن را‬ ‫ﺗﻌﻤﻴﺮ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ و دﻳﮕﺮاﻧﻰ ﻛﻪ ﺧﻮد را ﻣﺎﻟﻚ آن ﻣﻰداﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﻬﺎى ﮔﺰاﻓﻰ‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﻚ ارﺗﺶ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻪ ﻳﻚ‬ ‫ﻧﻴﺮوى ﻫﻮاﻳﻰ ﺑﺪﻫﻨﺪ و در ﺑﺮاﺑﺮ آن‪ ،‬ﺧﻮد را آﻗﺎ ﺑﺎﻻﺳﺮ و ﻫﻤﻪ ﻛﺎره و ﺻﺎﺣﺐ اﺧﺘﻴﺎر و ﻛﻠﻴﺪدار آن‬ ‫ارﺗﺶ و آن ﻧﻴﺮوى ﻫﻮاﻳﻰ ﺑﺪاﻧﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻫﻴﭻ اﻋﺘﺒﺎرى ﺑﺮاى ﻳﻚ ارﺗﺶ و ﻳﻚ ﻧﻴﺮوى ﻫﻮاﻳﻰ ﻣﺤﺴﻮب‬ ‫ﻧﻤﻰﺷﻮد‪ .‬اﻋﺘﺒﺎر ﻳﻚ ارﺗﺶ‪ ،‬ﺑﻪ اﺳﺘﻘﻼل آن اﺳﺖ؛ ﺑﻪ ﻣﺘّﺼﻞ ﺑﻮدن ﺑﻪ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﻠﺖ اﺳﺖ؛ ﺑﻪ اﻳﺴﺘﺎدن‬ ‫روى ﭘﺎى ﺧﻮد اﺳﺖ؛ ﺑﻪ داﺷﺘﻦ ﻗﺪرت اﻗﺪام در ﻣﻘﺎﺑﻞ دﺷﻤﻦ اﺳﺖ؛ ﺑﻪ ﺳﺮاﻓﺮازى و ﻏﺮور و ﻣﻨﺎﻋﺖ‬ ‫در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﻴﮕﺎﻧﮕﺎن اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﭘﺮﺳﻨﻞ و ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﺎن ارﺗﺶ‪75/1/28 -‬‬

‫‪59‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ارﺗﺸﻰ ﻛﻪ در رأس آن ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﺎﺷﻨﺪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﺗﻌﻈﻴﻢ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ارﺗﺶ ﻏﻴﻮر‬ ‫و ﺑﺎ ﻣﻨﺎﻋﺖ و ﺑﻠﻨﺪﭘﺮوازى ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻣﺮوز ﺧﻴﻠﻰ از ﻛﺸﻮرﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ از ﻟﺤﺎظ ارزﻳﺎﺑﻰ و ﺗﻘﻮﻳﻢ‬ ‫ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ارﺗﺸﺸﺎن‪ ،‬در آﺧﺮﻳﻦ ردﻳﻔﻬﺎى ﻓﻬﺮﺳﺖ‪ ‬ارﺗﺸﻬﺎى دﻧﻴﺎ ﻗﺮار ﻣﻰﮔﻴﺮﻧﺪ؛ اﻣﺎ اﻧﺒﺎرﻫﺎﻳﺸﺎن ﻫﻢ ﭘ‪‬ﺮ‬ ‫از وﺳﺎﻳﻞ ﻣﺪرن ﻓﺮاواﻧﻰ اﺳﺖ! ﭘﻮﻟﻬﺎى ﻣﻠﺘﺸﺎن را ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﺑﻪ اﻳﻨﻬﺎ دادﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻬﺎر ﻧﻔﺮ ﻫﻢ ارﺑﺎب ﺑﺎﻻى‬ ‫ﺳﺮﺷﺎن ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ؛ اﻳﻦ ﻣﺎﻳﻪى اﻓﺘﺨﺎر ﻧﻴﺴﺖ و ﻫﻴﭻ ارزﺷﻰ ﻧﺪارد‪ .‬ﻣﺎﻳﻪى اﻓﺘﺨﺎر را ﺷﻤﺎ دارﻳﺪ؛ ﺷﻤﺎ‬ ‫ﻛﻪ روى ﭘﺎى ﺧﻮدﺗﺎن اﻳﺴﺘﺎدﻳﺪ؛ ﺷﻤﺎ ﻛﻪ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪاى را ﺑﺮ ﺧﻮد و در ﺧﻮد ﻧﻤﻰﭘﺬﻳﺮﻳﺪ؛ ﺷﻤﺎ ﻛﻪ ﺳﻌﻰ‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ ﺑﺎ ﻣﻮﺟﻮدىِ ﺧﻮدﺗﺎن‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺧﺪﻣﺎت را اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﻛﺪام از ﺷﻤﺎ اﮔﺮ اﻳﻦ روﺣﻴﻪى‬ ‫اﻗﺘﺪار و ﻣﻨﺎﻋﺖ و اﺗّﻜﺎء‪ ‬ﺑﻪ ﻧﻔﺲ و ﻋﺰّت در وﺟﻮدﺗﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ارزﺷﺘﺎن ﺑﺎﻻﺗﺮ و ﻓﺎﻳﺪهﺗﺎن ﺑﺮاى‬ ‫ﻣﻠﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺷﺎﻳﺪ ﻣﻦ اﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮه را ﻳﻚﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﺑﺮاى ﺷﻤﺎ ﻧﻘﻞ ﻛﺮده ﺑﺎﺷﻢ ﻛﻪ در روزﻫﺎى او‪‬ل ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﻔﺮ‬ ‫ﻧﻈﺎﻣﻰ ﭘﻴﺶ ﻣﻦ آﻣﺪ و ﻓﻬﺮﺳﺘﻰ آورد ﻛﻪ اﻧﻮاع و اﻗﺴﺎم ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎﻫﺎى ﻣﺎ ‪ -‬ﺟﻨﮕﻰ و ﺗﺮاﺑﺮى ‪ -‬در آن‬ ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ذﻛﺮ ﺷﺪه ﺑﻮد و ﻣﺸﺨّﺺ ﮔﺮدﻳﺪه ﺑﻮد ﻛﻪ ﭼﻨﺪ روز دﻳﮕﺮ ﻫﻤﻪى ﻓﺮوﻧﺪﻫﺎى اﻳﻦ ﻧﻮع‬ ‫ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎﻫﺎ زﻣﻴﻨﮕﻴﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ؛ ﻣﺜﻼً اﻳﻦ ﻧﻮع ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎ در روز ﻫﺸﺘﻢ‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﻮع ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎ در روز دﻫﻢ‪،‬‬ ‫اﻳﻦ ﻧﻮع ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎ در روز ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ! اﻳﻦ ﻓﻬﺮﺳﺖ را ﺑﻪ ﻣﻦ داده ﺑﻮد ﻛﻪ ﺧﺪﻣﺖ اﻣﺎم ﺑﺒﺮم‪ ،‬ﺗﺎ اﻳﺸﺎن‬ ‫‪60‬‬

‫ﺑﺪاﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﻮدى ﻣﺎ ﭼﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﻪ آن ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﮕﺎه ﻛﺮدم‪ ،‬دﻳﺪم دﻳﺮﺗﺮﻳﻦ زﻣﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎﻳﻰ‬ ‫از اﻧﻮاع ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎﻫﺎى ﻣﺎ زﻣﻴﻨﮕﻴﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ ،‬در ﺣﺪود ﺑﻴﺴﺖ و ﭼﻨﺪ روز اﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻣﺎ ﺑﻴﺴﺖ و‬ ‫ﭼﻨﺪ روز دﻳﮕﺮ ﻫﻴﭻ ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎﻳﻰ ﻧﺪارﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ از روى زﻣﻴﻦ ﺑﻠﻨﺪ ﺷﻮد! ﻣﻦ وﻇﻴﻔﻪام ﺑﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ‬ ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ را ﺑﺒﺮم و ﺑﻪ اﻣﺎم ﻧﺸﺎن دﻫﻢ‪ .‬اﻳﺸﺎن ﺑﻪ آن ﻛﺎﻏﺬ ﻧﮕﺎه ﻛﺮدﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬اﻋﺘﻨﺎ ﻧﻜﻨﻴﺪ؛ ﻣﺎ‬ ‫ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ! ﺑﺮﮔﺸﺘﻢ و ﺑﻪ دوﺳﺘﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬اﻣﺎم ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﺪ‪ .‬آن ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤ‪‬ﺖ‬ ‫ﺷﻤﺎ و ﺑﺎ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻦ ﺷﻤﺎ ﻫﻨﻮز ﭘﺮواز ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ؛ ﻫﻨﻮز از ﺑﺴﻴﺎرى از ﺗﺠﻬﻴﺰات ﭘﺮﻧﺪهى اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ‬ ‫ﭘﻴﺸﺘﺮﻧﺪ؛ ﻫﻨﻮز در ﻣﺼﺎف ﺑﺎ ﺑﺴﻴﺎرى از ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ وﺳﺎﻳﻞ ﻣﺪرن دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺗﺮ و ﻓﺎﻳﻖﺗﺮﻧﺪ‪ .‬از آن روز‪،‬‬ ‫ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎل ﻣﻰﮔﺬرد‪ .‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻣﻌﺠﺰهى ﻫﻤ‪‬ﺖ اﻧﺴﺎن! اﻳﻦ اﺳﺖ ﻣﻌﺠﺰهى اﻳﻤﺎن! آﻧﻬﺎ را‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬آﻧﻬﺎ را ﺗﻌﻤﻴﺮ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﻛﺎر ﻛﺮدﻧﺪ؛ اﻟﺒﺘﻪ ﻣﺒﺎﻟﻎ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟ‪‬ﻬﻰ ﻫﻢ در اواﺧﺮ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ‬ ‫اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪ‪ .‬آﻧﭽﻪ ﻣﻬﻢ‪ ‬اﺳﺖ‪ ،‬روﺣﻴﻪ و اﻳﻤﺎن اﺳﺖ؛ ﻗﺪرداﻧﻰِ ﭼﻴﺰى اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻧﻘﻼب و اﻳﻦ‬

‫‪ .3‬اﺳﺘﻘﻼل ﻋﻠﻤﻲ‬

‫ﺣﺮﻛﺖ ﻋﻈﻴﻢ ﺑﻪ ﻣﺎ داده اﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﺧﻮدﺑﺎورى‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ اﺳﺘﻘﻼل‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ ﻋﺰّت‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ ﻗﻄﻊ راﺑﻄﻪى آﻗﺎ‬ ‫ﺑﺎﻻﺳﺮى ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻣﺪ‪‬ﻋﻰ آﻗﺎ ﺑﺎﻻﺳﺮى ﺑﺮ ﻫﻤﻪى دﻧﻴﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻓﻜﺎر ﺗﻠﻘﻴﻨﻲ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ‬

‫اﻣﺮوز ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ در ﻗﻢ ﮔﺮوﻫﻰ ﺟﻮاﻧﺎنِ ﻓﺎﺿﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ روى ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻓﻜﺮ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ؛ ﻣﻨﺘﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺧﻠﻮص و ﺑﻰﺷﺎﺋﺒﮕﻰ اﻳﻦ ﻓﻜﺮ ‪ -‬ﻛﻪ ﻧﻮ و ﺗﺎزه اﺳﺖ ‪ -‬از ﺑﻴﻦ ﻧﺮود‪ .‬ﻓﺮﻳﺐ ﻧﺨﻮرﻳﻢ‬ ‫ﻛﻪ ﺧﻴﺎل ﻛﻨﻴﻢ ﺧﻮدﻣﺎن ﻓﻜﺮ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻰ ﻛﻪ در واﻗﻊ اﻳﻦ ﻓﻜﺮ ﻣﺎ ﻧﺒﺎﺷﺪ؛ ﻓﻜﺮ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪاى ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ‬ ‫در ذﻫﻦ و دل و ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ﻣﺎ ﻓﻌﻞ و اﻧﻔﻌﺎل درﺳﺖ ﻣﻰﻛﻨﺪ و ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻳﻚ ﭼﻴﺰ ﺑﻴﺮون ﻣﻰآﻳﺪ‪ .‬ﺑﻪ‬ ‫ﻣﺒﺎﻧﻰ و ﻣﺪارك و ﻣﻨﺎﺑﻊ اﺳﻼﻣﻰ ﺗﻜﻴﻪ و اﻳﻦ ﻓﻜﺮ ﺗﻜﻤﻴﻞ ﮔﺮدد‪ ،‬ﺑﺎﻟﻨﺪﮔﻰ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ و ﺑﻪ زﺑﺎﻧﻬﺎى‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* اﺟﺘﻨﺎب از ﺗﻠﻘﻴﻦﭘﺬﻳﺮي از ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ‬

‫ﭼﻴﺰى ﻛﻪ ﻇﺮاﻓﺖ ﻛﺎر ﺷﻤﺎ را ﻣﻀﺎﻋﻒ ﻣﻰﻛﻨﺪ و ﻗﺒﻼً ﺑﻪ آن اﺷﺎره ﻛﺮدم‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ‬ ‫ﻛﺮد در اﻳﻦ ﻧﻮآورﻳﻬﺎ‪ ،‬ﺗﻠﻘﻴﻦﭘﺬﻳﺮى از ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ‪ -‬ﻫﻤﺎن ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻛﻪ درﺻﺪد ﺳﻠﻄﻪ اﺳﺖ ‪-‬‬ ‫ﻧﻘﺶ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫* اﺳﺘﻘﻼل ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪ ،‬راهﺣﻞ واﻗﻌﻲ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﺸﻮر‬

‫ﺷﻤﺎ ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ را دارﻳﺪ؛ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺘﻰ ﻛﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﺪ آن را اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ‪ .‬ﻋﺰﻳﺰان ﻣﻦ!‬ ‫ﻫﺮ ﺟﻮاﻧﻰ دوﺳﺖ ﻣﻰدارد ﻛﺸﻮرى ﻛﻪ در آن زﻧﺪﮔﻰ ﻣﻰﻛﻨﺪ و ﺧﺎﻛﻰ ﻛﻪ از آن روﻳﻴﺪه‪ ،‬ﻋﺰﻳﺰ‪،‬‬ ‫ﺳﺮﺑﻠﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻘﺘﺪر و ﺑﺮﺧﻮردار از ﻫﻤﻪى زﻳﺒﺎﻳﻴﻬﺎ و ﻧﻴﻜﻴﻬﺎ ﺑﺎﺷﺪ؛ دﻟﺶ ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ ﺟﺎﻣﻌﻪى ﻣﺘﻤﺪ‪‬ﻧﻰ‬ ‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛ دﻟﺶ ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ از ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎى ﻋﻠﻤﻰ و ﻋﻤﻠﻰ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ آرزوى ﻫﺮ ﺟﻮاﻧﻰ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاى اﻳﻦ‪ ،‬دو راه در ﭘﻴﺶ اﺳﺖ‪ :‬ﻳﻚ راه واﻗﻌﻰ‪ ،‬ﻳﻚ راه ﻛﺎذب و ﺑﺪﻟﻰ‪ .‬راه واﻗﻌﻰ را ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﭘﻴﺪا ﻛﺮد‪ ،‬زﺣﻤﺎت آن را ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ و ﻫﺰﻳﻨﻪاش را ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺮداﺧﺖ‪.‬‬ ‫راه واﻗﻌﻰ ﭼﻴﺴﺖ؟ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﻮان اﻳﺮاﻧﻰ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮد در زﻣﻴﻦ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺬر ﺧﻮد را ﺑﭙﺎﺷﺪ؛ از‬ ‫اﻧﺪوﺧﺘﻪ و ﺛﺮوت ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﺧﻮد اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ؛ ارادهى ﺧﻮدش را ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﻴﺮد؛ ﺑﺮاى ﺷﺨﺼﻴﺖ و‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺟﻤﻌﻲ از ﭘﺮﺳﻨﻞ ﻧﻴﺮوي ﻫﻮاﻳﻲ‪77/11/19 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار اﻋﻀﺎي ﻫﻴﺄت ﻋﻠﻤﻲ ﻛﻨﮕﺮه اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﻲ)ره(‪78/11/4 -‬‬ ‫‪-3‬ﻫﻤﺎن‬

‫‪61‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‬

‫اﺳﺘﻘﻼلِ ﺧﻮد ارزش ﻗﺎﺋﻞ ﺷﻮد؛ ﺟﺎﻣﻪى ﻋﺎرﻳﺖ ﻧﺨﻮاﻫﺪ و دﻧﺒﺎل ﺗﻘﻠﻴﺪ و ﻋﺎرﻳﻪﮔﻴﺮىِ اﻟﮕﻮﻫﺎى ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ‬ ‫ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻤﺪ‪‬ن واﻗﻌﻰ ﺑﺮاى ﻣﺮدم ﻣﺎ ﺗﻤﺪ‪‬ن اﻳﺮاﻧﻰ اﺳﺖ؛ ﺗﻤﺪﻧﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺘﻌﻠّﻖ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﺎﺳﺖ؛ از‬ ‫اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎى ﻣﺎ ﺟﻮﺷﻴﺪه وﺑﺎ ﺷﺮاﻳﻂ زﻧﺪﮔﻰ ﻣﺎ در ﻫﻢ آﻣﻴﺨﺘﻪ و ﭼﻔﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬راه ﺣﻞّ ﺣﻘﻴﻘﻰ‪،‬‬ ‫راه ﺣﻞّ ﺑﻮﻣﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺬر ﺳﺎﻟﻢِ ﺧﻮدﻣﺎن را ﺑﭙﺎﺷﻴﻢ و ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﻛﻨﻴﻢ ﺗﺎ ﺳﺒﺰ ﺷﻮد؛ دﻧﺒﺎل ﺗﻘﻠﻴﺪ از‬ ‫اﻳﻦ و آن ﻧﺒﺎﺷﻴﻢ؛ دﻧﺒﺎل ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ ﺑﺎ زﺑﺎن و ﻟﻐﺖ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ و ﻋﺎرﻳﻪ ﮔﺮﻓﺘﻦ از ﺗﺠﺮﺑﻪﻫﺎى دﺳﺖ ﭼﻨﺪم‬ ‫آﻧﻬﺎ ﻧﺒﺎﺷﻴﻢ‪ .‬ﻧﻪ اﻳﻦﻛﻪ از ﻓﺮآوردهﻫﺎى ﻋﻠﻤﻰ دﻳﮕﺮان ﺑﻬﺮه ﻧﺒﺮﻳﻢ؛ ﭼﺮا‪،‬ﺻﺪدرﺻﺪ ﻣﻌﺘﻘﺪم ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ از‬ ‫ﻫﻤﻪى ﺗﺠﺮﺑﻪﻫﺎى ﻋﻠﻤﻰِ ﺑﺸﺮى ﺑﻬﺮه ﺑﺮد‪ .‬ﭘﻨﺠﺮهﻫﺎ را ﻧﻤﻰﺑﻨﺪﻳﻢ؛ ﻫﺮﻛﺲ ﻛﻪ در دﻧﻴﺎ ﻛﺎر ﺧﻮﺑﻰ ﻛﺮده‪،‬‬ ‫آن را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﻳﻚ وﻗﺖ ﮔﻔﺘﻢ ﻛﻪ ﻓﺮق ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ و ﺗﺒﺎدل ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﭼﻴﺴﺖ‪ .‬ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ‪ ،‬ﻳﻚ اﻣﺮ‬ ‫ﻣﻨﻔﻰ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﺗﺒﺎدل ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ‪ ،‬ﻳﻚ اﻣﺮ ﻣﺜﺒﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ وﻗﺖ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ اﻧﺴﺎن ﺑﺮاى اﻳﻦﻛﻪ‬ ‫ﻛﻤﺒﻮدى را در ﺑﺪن ﺧﻮدش ﺑﺮﻃﺮف ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻰﮔﺮدد و ﻏﺬا و داروى ﻣﻨﺎﺳﺐ را ‪ -‬آن ﭼﻴﺰى ﻛﻪ ﺑﻪ‬ ‫دردش ﻣﻰﺧﻮرد ‪ -‬از ﻫﺮ ﺟﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﮔﻴﺮش آﻣﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺪا ﻣﻰﻛﻨﺪ و ﺑﺎ ﻣﻴﻞ ﺧﻮد آن را داﺧﻞ ﻛﺎﻟﺒﺪش‬ ‫ﻣﻰرﻳﺰد‪ .‬ﻳﻚ وﻗﺖ ﻫﻢ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﻧﻪ‪ ،‬ﻣﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻤﻰﻛﻨﻴﻢ؛ دﺳﺖ و ﭘﺎى ﻣﺎ را ﻣﻰﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻴﻬﻮﺷﻤﺎن‬ ‫‪62‬‬

‫ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﻣﺴﺘﻤﺎن ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ و ﭼﻴﺰى را ﻛﻪ ﺧﻮدﺷﺎن ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ ‪ -‬ﻧﻪ آن ﭼﻴﺰى ﻛﻪ ﻣﺎ ﻻزم دارﻳﻢ ‪-‬‬ ‫در ﺑﺪن ﻣﺎ ﺗﺰرﻳﻖ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫آﻳﺎ اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻓﺮق ﻧﺪارد؟! ﻣﻦ ﻣﻰﮔﻮﻳﻢ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺧﻮدش را ﻟَﺨﺖ ﺑﻴﻨﺪازد ﺗﺎ دﺷﻤﻦ ﺑﺎ‬ ‫ﻣﺪرﻧﺘﺮﻳﻦ ﺷﻴﻮهﻫﺎ‪ ،‬آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﺧﻮدش ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ‪ ،‬از ﺗﻔﺎﻟﻪﻫﺎى دﺳﺖ دومِ ﻓﺮﻫﻨﮕﺶ ﺑﻪ ﺟﺴﻢ ﻣﻠﺖ‬ ‫اﻳﺮان ﺗﺰرﻳﻖ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ روز ﻋﺪ‪‬هاى ﻏﺮﺑﺰده ﭼﺸﻤﻬﺎى ﺧﻮد را ﺑﺴﺘﻨﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ را از ﻏﺮب ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ .‬آﻧﻬﺎ‬ ‫ﭼﻪ ﭼﻴﺰى را از ﻏﺮب ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ؟ ﻳﻜﻰ از ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﺧﻮﺑﻰ ﻛﻪ اروﭘﺎﻳﻴﻬﺎ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻄﺮﭘﺬﻳﺮى اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺸﺄ ﻋﻤﺪهى ﻣﻮﻓﻘﻴﺘﻬﺎى آﻧﻬﺎ اﻳﻦ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬آﻳﺎ ﻏﺮﺑﺰدهﻫﺎى ﻣﺎ اﻳﻦ را ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﺑﻪ اﻳﺮان آوردﻧﺪ؟ آﻳﺎ‬ ‫اﻳﺮاﻧﻴﻬﺎ رﻳﺴﻚﭘﺬﻳﺮ ﺷﺪﻧﺪ؟ ﺧﺼﻮﺻﻴﺖ ﺧﻮب دﻳﮕﺮ آﻧﻬﺎ ﻋﺒﺎرت از ﭘﺸﺘﻜﺎر و از ﻛﺎر ﻧﮕﺮﻳﺨﺘﻦ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫آﻳﺎ آن را ﺑﻪ اﻳﺮان آوردﻧﺪ؟ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ و ﻣﺎﻫﺮﺗﺮﻳﻦ ﻣﻜﺘﺸﻔﺎن و داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻏﺮﺑﻰ ﻛﺴﺎﻧﻰاﻧﺪ ﻛﻪ ﺳﺎﻟﻬﺎى‬ ‫ﻣﺘﻤﺎدى ﺑﺎ زﻧﺪﮔﻴﻬﺎى ﺳﺨﺖ در اﺗﺎق ﺧﻮد ﻧﺸﺴﺘﻨﺪ و ﭼﻴﺰى را ﻛﺸﻒ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻧﺴﺎن وﻗﺘﻰ زﻧﺪﮔﻰ‬

‫‪ .3‬اﺳﺘﻘﻼل ﻋﻠﻤﻲ‬

‫آﻧﻬﺎ را ﻣﻰﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻰﺑﻴﻨﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ زﻧﺪﮔﻰ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬آﻳﺎ اﻳﻦ روﺣﻴﻪى ﺗﻼشِ ﺧﺴﺘﮕﻰﻧﺎﭘﺬﻳﺮِ ﻓﻘﻂ ﺑﺮاى‬ ‫ﻋﻠﻢ را ﺑﻪ اﻳﺮان آوردﻧﺪ؟ اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺨﺸﻬﺎى ﺧﻮب ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻏﺮﺑﻰ ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ را ﻛﻪ ﻧﻴﺎوردﻧﺪ؛ ﭘﺲ ﭼﻪ‬ ‫ﭼﻴﺰى را آوردﻧﺪ؟ اﺧﺘﻼط زن و ﻣﺮد و آزادىِ ﻋﻴﺎﺷﻰ و ﭘﺸﺖ ﻣﻴﺰﻧﺸﻴﻨﻰ و ارزش ﻛﺮدن ﻟﺬّات و‬ ‫ﺷﻬﻮات را آوردﻧﺪ!‬ ‫رﺿﺎﺧﺎن ﻗﻠﺪر وﻗﺘﻰ ﺧﻮاﺳﺖ از ﻏﺮب ﺑﺮاى ﻣﺎ ﺳﻮﻏﺎت ﺑﻴﺎورد‪ ،‬اوﻟﻴﻦ ﭼﻴﺰى ﻛﻪ آورد‪ ،‬ﻋﺒﺎرت از‬ ‫ﻟﺒﺎس و رﻓﻊ ﺣﺠﺎب ﺑﻮد؛ آن ﻫﻢ ﺑﺎ زور ﺳﺮ ﻧﻴﺰه و ﻫﻤﺎن ﻗﻠﺪرىِ ﻗﺰّاﻗﻰِ ﺧﻮدش! ﻟﺒﺎﺳﻬﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻠﻨﺪ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻮﺗﺎه ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻛﻼه ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦﻃﻮرى ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺑﻌﺪ ﻫﻤﺎن را ﻫﻢ ﻋﻮض ﻛﺮدﻧﺪ‪ :‬اﺻﻼً ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻼه‬ ‫ﺷﺎﭘﻮ ﺑﺎﺷﺪ! اﮔﺮ ﻛﺴﻰ ﺟﺮأت ﻣﻰﻛﺮد ﻏﻴﺮ از ﻛﻼه ﭘﻬﻠﻮى ‪ -‬ﻛﻼﻫﻰ ﻛﻪ آن ﻣﻮﻗﻊ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻋﻨﻮان ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ‬ ‫ﻣﻰﺷﺪ ‪ -‬ﻛﻼه دﻳﮕﺮى ﺳﺮش ﺑﮕﺬارد‪ ،‬ﻳﺎ ﻏﻴﺮ از ﻟﺒﺎس ﻛﻮﺗﺎه ﭼﻴﺰى ﺑﭙﻮﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺘﻚ ﻣﻰﺧﻮرد و‬ ‫ﻃﺮد ﻣﻰﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎ را از ﻏﺮب ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ! زﻧﻬﺎ ﺣﻖ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ ﺣﺠﺎﺑﺸﺎن را ﺣﻔﻆ ﻛﻨﻨﺪ؛ ﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﭼﺎدر‬ ‫ ﭼﺎدر ﻛﻪ ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد ‪ -‬اﮔﺮ روﺳﺮى ﻫﻢ ﺳﺮﺷﺎن ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ و ﻣﻘﺪارى ﺟﻠﻮى ﭼﺎﻧﻪﺷﺎن را‬‫ﻣﻰﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻛﺘﻚ ﻣﻰﺧﻮردﻧﺪ! ﭼﺮا؟ ﺑﺮاى اﻳﻦﻛﻪ در ﻏﺮب‪ ،‬زﻧﻬﺎ ﺳﺮﺑﺮﻫﻨﻪ ﻣﻰآﻳﻨﺪ! اﻳﻨﻬﺎ را از ﻏﺮب‬ ‫آوردﻧﺪ‪ .‬ﭼﻴﺰى را ﻛﻪ ﺑﺮاى اﻳﻦ ﻣﻠﺖ ﻻزم ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﻴﺎوردﻧﺪ‪ .‬ﻋﻠﻢ ﻛﻪ ﻧﻴﺎﻣﺪ‪ ،‬ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﻪ ﻧﻴﺎﻣﺪ‪ ،‬ﺟِﺪ‪ ‬و ﺟﻬﺪ‬ ‫و ﻛﻮﺷﺶ ﻛﻪ ﻧﻴﺎﻣﺪ‪ ،‬ﺧﻄﺮﭘﺬﻳﺮى ﻛﻪ ﻧﻴﺎﻣﺪ ‪ -‬ﻫﺮ ﻣﻠﺘﻰ ﺑﺎﻻﺧﺮه ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﺧﻮﺑﻰ دارد ‪ -‬اﻳﻨﻬﺎ را ﻛﻪ‬ ‫ﻧﻴﺎوردﻧﺪ‪ .‬آﻧﭽﻪ را ﻫﻢ ﻛﻪ آوردﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻰدرﻳﻎ ﻗﺒﻮل ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻓﻜﺮ و اﻧﺪﻳﺸﻪ را آوردﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺪون ﺗﺤﻠﻴﻞ‬ ‫ﻗﺒﻮل ﻛﺮدﻧﺪ؛ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﭼﻮن ﻏﺮﺑﻰ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺒﻮل ﻛﺮد‪ .‬ﻓﺮم ﻟﺒﺎس و ﻏﺬا و ﺣﺮف زدن و راه رﻓﺘﻦ‪،‬‬ ‫ﭼﻮن ﻏﺮﺑﻰ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ؛ ﺟﺎى ﺑﺮوﺑﺮﮔﺮد ﻧﺪارد! ﺑﺮاى ﻳﻚ ﻛﺸﻮر‪ ،‬اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ‬ ‫ﺳﻢ‪ ‬ﻣﻬﻠﻚ اﺳﺖ؛ اﻳﻦ درﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫راه ﺣﻞّ واﻗﻌﻰ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻣﻠﺖ‪ ‬ﺧﻮدش ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺑﺎ ﻣﻐﺰِ ﺧﻮدش ﻓﻜﺮ ﻛﻨﺪ؛ ﺑﺎ ﭼﺸﻢِ ﺧﻮدش‬ ‫ﺑﺒﻴﻨﺪ؛ ﺑﺎ ارادهى ﺧﻮدش اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﺪ؛ آﻧﭽﻪ را ﻫﻢ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻴﺰى ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاﻳﺶ ﻣﻔﻴﺪ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺣﻔﻆ ﺗﻤﺪ‪‬ﻧﻤﺎن‪ ،‬ﺑﺎ دﺳﺖ و ﺑﺎزوى ﺧﻮد ﻛﺎر ﻛﻨﻴﻢ و ﻓﻘﻂ ﺗﺮﺟﻤﻪ‪ ،‬ﻛﺎرِ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﻣﺎ‬ ‫ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻰ اﻓﺮاد‪ ،‬ﺣﺘّﻰ ﻓﻜﺮ را ﻫﻢ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺷﺪه ﻗﺒﻮل ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ؛ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ آن را ﺑﺎ ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎ‬ ‫ﺑﺴﻨﺠﻨﺪ؛ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ ﭼﻮن ﻓﻼن روانﺷﻨﺎس ﻳﺎ ﻓﻼن ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎس ﻳﺎ ﻓﻼن اﻗﺘﺼﺎددان اﻳﻦﻃﻮر ﮔﻔﺘﻪ و‬ ‫اﻳﻦ ﻓﺮﻣﻮل را داده‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﺑﺮوﺑﺮﮔﺮد ﻧﺪارد‪ .‬اﮔﺮ ﻛﺴﻰ ﺑﺮﺧﻼف او ﺣﺮف زد‪ ،‬ﻣﺜﻞ اﻳﻦﻛﻪ ﻛﻔﺮ ﮔﻔﺘﻪ‬ ‫اﺳﺖ! ﭼﻬﺎر ﺻﺒﺎح دﻳﮕﺮ آﻧﻬﺎ از ﺣﺮف ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﺮ ﻣﻰﮔﺮدﻧﺪ و ﺣﺮف دﻳﮕﺮى ﻣﻰزﻧﻨﺪ؛ ﺑﺎز اﻳﻦ آﻗﺎ‬

‫‪63‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﻫﻤﺎن ﺣﺮف دوم آﻧﻬﺎ را ﺑﺪون ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻗﺒﻮل ﻣﻰﻛﻨﺪ! ﺑﺮاى ﻳﻚ ﻛﺸﻮر‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﺪﺑﺨﺘﻰ اﺳﺖ‪ .‬راه ﺣﻞّ‬ ‫واﻗﻌﻰ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻣﻠﺖ ﺑﺎ دﺳﺖ ﺧﻮد‪ ،‬ﻛﺎر ﻛﻨﺪ؛ ﺑﺮاى ﺧﻮد‪ ،‬ﻛﺎر ﻛﻨﺪ؛ ﺑﺎ ﻓﻜﺮ و ﻣﻐﺰِ ﺧﻮد‬ ‫ﺑﻴﻨﺪﻳﺸﺪ و اﺟﺘﻬﺎد ﻛﻨﺪ و ﺑﺎ اﺑﺘﻜﺎر ﺧﻮد ﭘﻴﺶ ﺑﺮود؛ ﺿﻤﻦ اﻳﻦﻛﻪ از ﻫﻤﻪى ﺗﺠﺎرب ﻫﻢ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫راه ﺣﻞّ ﻛﺎذب ﭼﻴﺴﺖ؟ راه ﺣﻞّ ﻛﺎذب اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻣﻠﺖ ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻇﺎﻫﺮى دل ﺧﻮش ﻛﻨﺪ و از‬ ‫ﺣﺮﻛﺖ ﻋﻤﻴﻖ رو ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪ‪ .‬ﻳﻚ وﻗﺖ ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ آدﻣﻰ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﻧﻪ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺗﻰ دارد‪ ،‬ﻧﻪ ﺳﻮادى دارد‪ ،‬ﻧﻪ‬ ‫ارادهاى دارد‪ ،‬ﻧﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪاى ﻧﺸﺎن داده‪ ،‬ﻧﻪ ﻛﺎرى از او ﺑﺮﻣﻰآﻳﺪ؛ ﻟﺒﺎس و آراﻳﺶ و ﺷﻜﻞ ﺧﻮدش را‬ ‫ﺷﺒﻴﻪ ﻓﻼن ﻫﻨﺮﭘﻴﺸﻪ ﻳﺎ ﻓﻼن ﺟﻮان ﻏﺮﺑﻰ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ راه ﺣﻞِّ ﻛﺎذب اﺳﺖ‪ .‬آﻳﺎ ﺷﻤﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﺎر‪،‬‬ ‫ﻣﺘﻤﺪ‪‬ن ﺷﺪﻳﺪ و ﺗﺤﻮلّ ﭘﻴﺪا ﻛﺮدﻳﺪ؟! در دوران رژﻳﻢ ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺷﺎه‪ ‬دﺳﺖﻧﺸﺎﻧﺪه و ﺧﺎﺋﻦ ﻣﻰﺧﻮاﺳﺖ‬ ‫اﻳﻦ راه ﺣﻞّ ﻛﺎذب را ﺑﺎ ﻋﻨﻮان »دروازهى ﺗﻤﺪ‪‬ن ﺑﺰرگ« ﺑﺮاى اﻳﻦ ﻣﺮدم ﺑﻪ ارﻣﻐﺎن ﺑﻴﺎورد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺳﺎﻟﻬﺎ‬ ‫روى اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻛﺎر ﺷﺪه ﺑﻮد؛ ﻓﻼﻛﺖ اﺧﻼﻗﻰ در ﺣﺪ اﻋﻠﻰ ﺑﻮد؛ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻰِ ﻣﻌﻨﻮى و روﺣﻰ و‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ در اﻳﻦ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﺑﻰﻧﻈﻴﺮ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﻧﺎم »دروازهى ﺗﻤﺪ‪‬ن ﺑﺰرگ« و ﺑﺎ ﻧﺎم ﻣﺪرﻧﻴﺰم اﻳﺮاﻧﻰ ﻣﻰﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ‬ ‫ﺑﻪ ﺑﻘﻴﻪى ﻣﻮﺟﻮدى ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ ﻛﺸﻮر ﭼﻮب ﺣﺮاج ﺑﺰﻧﻨﺪ‪ .‬ﺷﺎه‪ ‬ﻋﻴﺎشِ ﺑﻰﺳﻮاد‪ ‬ﻣﻔﻠﻮك در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ و‬ ‫ﻣﻘﻬﻮرِ ﭘﻨﺠﻪى اﻣﺮﻳﻜﺎ و ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﻢ‪ ،‬و ﻣﻠﺘﻰ ﻛﻪ ﺗﺤﻘﻴﺮ ﺷﺪه و ﻣﻮرد اﻫﺎﻧﺖ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد؛ اﻳﻦ‬ ‫ﻣﺪرﻧﻴﺰم اﻳﺮاﻧﻰ ﻣﺎل ﻫﻤﺎﻧﻬﺎﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦﻛﻪ ﻣﺪرن ﺷﺪن و ﺑﻪ ﺗﻤﺪ‪‬ن واﻗﻌﻰ رﺳﻴﺪن ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﻈﻬﺮ آن راه‬ ‫‪64‬‬

‫ﻛﺎذب اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ در اﻳﻦﺟﺎ ﻫﺮ ﻧﻘﻄﻪاى ﻛﻪ ﻣﻰﺷﺪ از آن ﭘﻮل ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬ﻻﻧﻪاى ﺑﺮاى ﻋﻮاﻣﻞ و اﻳﺎدى‬ ‫ﻛﻤﭙﺎﻧﻴﻬﺎى ﺧﺎرﺟﻰ ﺑﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪى ﺷﺮﻛﺎى داﺧﻠﻴﺸﺎن اﻳﻦ ﻛﺎر را ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺎى داﺧﻠﻰ‬ ‫ﻫﻢ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎى درﺑﺎر و رﺟﺎل ﺳﻴﺎﺳﻰِ واﺑﺴﺘﻪى ﺧﺎﺋﻦِ آن روز ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻰﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬ ‫ﻣﺪرﻧﻴﺰم ﺑﻪ درد ﻧﻤﻰﺧﻮرد؛ اﻳﻦ ﺑﺮاى ﻳﻚ ﻣﻠﺖ‪ ،‬ﺑﺪﺑﺨﺘﻰ و ﺑﻴﭽﺎرﮔﻰ و ﻓﻨﺎ ﺷﺪنِ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ را ﺑﻪ ﺑﺎر‬ ‫ﻣﻰآورد‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ اﻧﻘﻼب اﺗّﻔﺎق ﻧﻴﻔﺘﺎده ﺑﻮد‪ ،‬اﮔﺮ آن ﻓﺮﻳﺎد رﻋﺪﮔﻮﻧﻪ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ را در اﻳﻦ ﻣﻤﻠﻜﺖ ﺑﻪ‬ ‫ﺟﻨﺐ و ﺟﻮش ﻧﻴﺎورده ﺑﻮد و دﻟﻬﺎ را از ﺟﺎ ﻧﻜﻨﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺧﺪا ﻣﻰداﻧﺪ ﻛﻪ اﻣﺮوز ﻛﺸﻮر ﻣﺎ در ﭼﻪ‬ ‫وﺿﻌﻰ ﺑﻮد‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﺑﻌﻀﻰ از ﻛﺸﻮرﻫﺎى ﻋﻘﺐ اﻓﺘﺎده ‪ -‬ﭼﻪ در آﺳﻴﺎ‪ ،‬ﭼﻪ در آﻓﺮﻳﻘﺎ ‪ -‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ؛ ﻳﻘﻴﻦ‬ ‫ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻣﻤﺘﺎز ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻰ و اﻗﻠﻴﻤﻰ و ﺗﺎرﻳﺨﻰ اﻳﺮان‪ ،‬وﺿﻊ ﻣﺎ از آﻧﻬﺎ ﺑﺪﺗﺮ ﺑﻮد‪ .‬اﻧﻘﻼب‬ ‫ﺑﻪ داد اﻳﻦ ﻛﺸﻮر رﺳﻴﺪ و اﻳﻦ ﻣﻠﺖ را از اﻳﻦﻛﻪ در ﻗﻌﺮ درﻳﺎﻳﻰ ﻓﺮو رود ﻛﻪ دﻳﮕﺮ ﻧﺘﻮاﻧﺪ از آن ﺑﻴﺮون‬ ‫ﺑﻴﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻧﺠﺎت داد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﭼﻨﺎن راه ﺣﻠّﻰ‪ ،‬راه ﺣﻞّ ﻛﺎذب اﺳﺖ و ﺟﻮان ﻧﺒﺎﻳﺪ دﻧﺒﺎل آن ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ .3‬اﺳﺘﻘﻼل ﻋﻠﻤﻲ‬

‫ﺟﻮاﻧﺎن ﻋﺰﻳﺰ ﻣﻦ! ﻓﺮزﻧﺪان ﻣﻦ! دﻧﺒﺎل ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻧﺒﺎﺷﻴﺪ‪ .‬ﺑﺮ روى ﺷﻴﻮه و راﻫﻰ ﻛﻪ در آن ذﻫﻦ و اراده و‬ ‫اﻳﻤﺎن ﺷﻤﺎ ﻗﻮى ﻣﻰﺷﻮد و اﺧﻼق ﺷﻤﺎ ﭘﺎك و آراﺳﺘﻪ ﻣﻰﮔﺮدد‪ ،‬ﻓﻜﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬آنﮔﺎه ﺷﻤﺎ ﻋﻨﺼﺮى‬ ‫ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﺜﻞ ﻳﻚ ﺳﺘﻮن‪ ،‬ﺳﻘﻒ ﻣﺪﻧﻴﺖ اﻳﻦ ﻛﺸﻮر و ﺗﻤﺪ‪‬ن ﺣﻘﻴﻘﻰ اﻳﻦ ﻣﻠﺖ ﺑﺮ روى آن ﻗﺮار‬ ‫ﻣﻰﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻋﻠﻢ و ﻓﺮﻫﻨﮓ و اﻧﺪﻳﺸﺔ ﺗﺮﺟﻤﻪاي‬

‫ﻣﺎ اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ ﺗﺎرﻳﺨﻰ را دارﻳﻢ و ﻣﺘﺄﺳ‪‬ﻔﺎﻧﻪ اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ در ﺣﻜﻮﻣﺘﻬﺎى واﺑﺴﺘﻪ و ﻓﺎﺳﺪ ﭘﻴﺸﻴﻦِ اﻳﻦ‬ ‫ﻛﺸﻮر رﻳﺸﻪ دارد و ﺑﻼﻳﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﺻﺪوﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ﺑﺮ ﺳﺮِ ﻣﺎ آﻣﺪه و ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮد را ﺑﺘﺪرﻳﺞ از‬ ‫اﻳﻦ ﺑﻼ رﻫﺎ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬آن اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ از او‪‬ﻟﻰ ﻛﻪ ﭘﺮﺗﻮ ﻋﻠﻢِ ﺟﺪﻳﺪ در اﻳﻦ ﻛﺸﻮر اﻓﺘﺎد‪ ،‬ﻧﺨﺒﮕﺎن آن روز‬ ‫ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﺑﻪ ﻓﻜﺮ ﺗﺮﺟﻤﻪ اﻓﺘﺎدﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﺗﺮﺟﻤﻪى آﺛﺎر ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺣﺘّﻰ ﻓﻜﺮ و اﻧﺪﻳﺸﻪى ﺗﺮﺟﻤﻪاى؛ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺮﺟﻤﻪ از‬ ‫آﻧﭽﻪ دﻳﮕﺮان اﻧﺠﺎم دادﻧﺪ و ﺧﻮد را در ﭼﺎرﭼﻮب ﻗﺎﻟﺒﻬﺎى آﻧﻬﺎ درآوردن‪ .‬اﻳﻦ ﮔﺮوه‪ ،‬ﻣﻄﻠﻘ ًﺎ ﺟﺮأت‬ ‫اﻳﺠﺎد ﻳﻚ ﻓﻀﺎى ﺟﺪﻳﺪ ﻋﻠﻤﻰ را ﺑﻪ ﺧﻮد ﻧﺪادﻧﺪ‪ .‬ﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻋﻠﻢ را از آﻧﻬﺎ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪ‬ ‫ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﻓﺮﻫﻨﮓ و اﺧﻼق و ﺗﻔﻜﺮات و ﻋﻘﺎﻳﺪ ﺳﻴﺎﺳﻰ و اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ را ﻫﻢ از آﻧﻬﺎ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ!‬

‫‪2‬‬

‫‪65‬‬

‫* ﻋﻠﻢ ﺗﺮﺟﻤﻪاي ﺑﺮاي ﻣﻠﺖ ﻧﻨﮓ اﺳﺖ‬

‫ﻳﻜﻰ از ﺷﻌﺎرﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺑﻨﺪه در اﻳﻦ ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﺗﻜﺮار ﻣﻰﻛﻨﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻪﻃﻮر داﺋﻢ در‬ ‫ﻋﺮﺻﻪى ﺗﺠﺮﺑﻪ و ﺗﺮﺟﻤﻪ ‪ -‬ﻋﻠﻢ ﺗﺮﺟﻤﻪاى‪ ،‬ﺣﺘّﻰ ﻓﻜﺮ ﺗﺮﺟﻤﻪاى‪ ،‬اﻳﺪه و ﻣﻜﺘﺐ و اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژى و‬ ‫اﻗﺘﺼﺎد و ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺗﺮﺟﻤﻪاى ‪ -‬ﺑﻤﺎﻧﻴﻢ؛ زﻳﺮا اﻳﻦ ﻧﻨﮓ اﺳﺖ ﺑﺮاى اﻧﺴﺎن ﻛﻪ از ﺧﺮد‪ ،‬ﺳﻨﺠﺶ‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ‬ ‫و درك و ﻓﻬﻢ ﺧﻮد اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻜﻨﺪ و ﭼﺸﻢ را روى ﻫﻢ ﺑﮕﺬارد و ﻣﺮﻋﻮب ﻣﻮج ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻰاى ﺷﻮد ﻛﻪ‬ ‫ﺑﺮ او ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺳﺨﻨﻰ را ﺑﭙﺬﻳﺮد‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫‪ -1‬ﺑﻴﺎﻧﺎت در ﺟﻤﻊ ﺟﻮاﻧﺎن و ﻓﺮﻫﻨﮕﻴﺎن در ﻣﺼﻼي رﺷﺖ‪80/2/12 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﮔﺎن اﻟﻤﭙﻴﺎدﻫﺎي ﺟﻬﺎﻧﻲ و ﻛﺸﻮري و اﻓﺮاد ﻣﻤﺘﺎز آزﻣﻮنﻫﺎي ﺳﺮاﺳﺮي ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 80‬و‪81/7/3 – 1381‬‬ ‫‪ -3‬ﺑﻴﺎﻧﺎت در ﺟﻤﻊ اﺳﺘﺎدان و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻗﺰوﻳﻦ‪82/9/26 -‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‬

‫* اﻧﺪﻳﺸﺔ ﺗﺮﺟﻤﻪاي ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻣﻠﺖ‪ ،‬ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺨﺘﻲ را ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲآورد‬

‫ﺗﻔﺎوت ﺑﻴﻦِ ﺗﻬﺎﺟﻢ و ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ در اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻣﺜﻞ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﺮ ﺳﺮِ‬ ‫ﺑﺴﺎط ﻣﻴﻮه ﻳﺎ ﻏﺬا و ﺳﺒﺰىﻓﺮوﺷﻰ ﻣﻰروﻳﺪ و آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﻣﻴﻠﺘﺎن ﻣﻰﻛﺸﺪ‪ ،‬ﭼﺸﻢ ﺷﻤﺎ و ﻛﺎﻣﺘﺎن‬ ‫ﻣﻰﭘﺴﻨﺪد و ﺑﺎ ﻣﺰاﺟﺘﺎن ﻣﺴﺎﻋﺪ اﺳﺖ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ و ﻣﻰﺧﻮرﻳﺪ‪ .‬در ﻋﺎﻟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ‬ ‫ﻛﻪ آﻧﭽﻪ دﻳﺪﻳﺪ و ﭘﺴﻨﺪﻳﺪﻳﺪ و ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺧﻮد داﻧﺴﺘﻴﺪ و در آن اﻳﺮادى ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻜﺮدﻳﺪ‪ ،‬از ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ و‬ ‫ﻣﻠﺖ دﻳﮕﺮ ﻣﻰﮔﻴﺮﻳﺪ؛ ﻫﻴﭻ اﺷﻜﺎﻟﻰ ﻫﻢ ﻧﺪاد‪» .‬اﻃﻠﺒﻮا اﻟﻌﻠﻢ وﻟﻮ ﺑﺎﻟﺼﻴﻦ«؛ اﻳﻦ را ﻫﺰار و ﭼﻬﺎرﺻﺪ ﺳﺎلِ‬ ‫ﭘﻴﺶ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻳﺎد دادﻧﺪ‪.‬‬ ‫در ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻧﻤﻰﮔﻮﻳﻨﺪ اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻦ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺷﻤﺎ را ﻣﻰﺧﻮاﺑﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬دﺳﺖ و ﭘﺎﻳﺘﺎن را‬ ‫ﻣﻰﮔﻴﺮﻧﺪ و ﻣﺎد‪‬هاى را ﻛﻪ ﻧﻤﻰداﻧﻴﺪ ﭼﻴﺴﺖ و ﻧﻤﻰداﻧﻴﺪ ﺑﺮاى ﺷﻤﺎ ﻣﻔﻴﺪ اﺳﺖ ﻳﺎ ﻧﻪ‪ ،‬ﺑﺎ آﻣﭙﻮل ﺑﻪ ﺷﻤﺎ‬ ‫ﺗﺰرﻳﻖ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ دﻧﻴﺎى ﻏﺮب ﻧﮕﺬاﺷﺖ ﻣﺎ ﺣﺲ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ دﺳﺖ و ﭘﺎﻳﻤﺎن را ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ و ﺑﻪ ﻣﺎ‬ ‫ﺗﺰرﻳﻖ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ؛ ﺻﻮرت‪ ‬ﻗﻀﻴﻪ را ﻃﻮرى ﻗﺮار داد ﻛﻪ ﻣﺎ ﺧﻴﺎل ﻛﺮدﻳﻢ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻰﻛﻪ‬ ‫اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻤﻰﻛﺮدﻳﻢ؛ ﺑﺮ ﻣﺎ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬آن وﻗﺖ اﻳﻨﻬﺎ ﻫﻤﺎن ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ اﻧﺪك ﺧﺪﺷﻪاى‬ ‫ﺑﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ راﻳﺞ و ﻣﻮرد ﻗﺒﻮﻟﺸﺎن وارد ﺷﻮد‪ ،‬ﺟﻨﺠﺎل راه ﻣﻰاﻧﺪازﻧﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ در ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﻛﻪ آن را‬ ‫‪66‬‬

‫ﻣﻬﺪ آزادى ﻣﻰداﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاى ﺳﻪ ﭼﻬﺎر دﺧﺘﺮ روﺳﺮىدارِ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﭼﻪ ﺳﺮ و ﺻﺪاﻳﻰ راه اﻧﺪاﺧﺘﻪاﻧﺪ! اﻳﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻰﮔﻮﻳﻴﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﻓﻜﺮ ﻛﻨﻴﻢ؛ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﻧﺪﻳﺸﻪى ﺗﺮﺟﻤﻪاى ﺑﺮاى ﻳﻚ ﻣﻠﺖ‪ ،‬ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ‬ ‫ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺨﺘﻰ را ﺑﻪوﺟﻮد ﻣﻰآورد‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻮﺻﻴﻪى ﻫﻤﻴﺸﮕﻰِ ﻣﻦ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺟﻮاﻧﺎن ﻋﺰﻳﺰ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺑﺮاي ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ ﺑﺎ ﻧﻴﺮوي ﺧﻮد ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﻴﺪ‬

‫ﻣﺎ اﻣﺮوز در اﻳﺮان‪ ،‬دو ﮔﻮﻧﻪ راه در ﻣﻘﺎﺑﻞِ ﺧﻮد دارﻳﻢ‪ :‬ﻳﻚ راه اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻮد را رﻫﺎ ﻛﻨﻴﻢ و‬ ‫ﺧﺴﺘﻪ ﺷﻮﻳﻢ؛ ﻛﻤﺎاﻳﻦﻛﻪ اﻻن ﻳﻚ ﻋﺪه ﻗﻠﻢ ﺑﻪ دﺳﺖ ‪ -‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﮔﻤﺎن زﻳﺎد ﺑﻌﻀﻰ از آﻧﻬﺎ ﻗﻠﻢ ﺑﻪ ﻣﺰدﻧﺪ؛‬ ‫ﻳﻌﻨﻰ ﭘﻮل ﻣﻰﮔﻴﺮﻧﺪ ﺗﺎ اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ را ﺑﻨﻮﻳﺴﻨﺪ ‪ -‬ﻃﻮرى ﻣﻰﻧﻮﻳﺴﻨﺪ‪ ،‬ﻃﻮرى ﺣﺮف ﻣﻰزﻧﻨﺪ و ﻃﻮرى‬ ‫ﺳﺨﻨﺮاﻧﻰ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻌﻨﺎﻳﺶ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان! ﻧﺴﻞ ﺟﻮان! ول ﻣﻌﻄﻠﻴﺪ ﻛﻪ دارﻳﺪ ﺑﺎ ﻗﺪرﺗﻬﺎى‬ ‫اﺳﺘﻜﺒﺎرى دﻧﻴﺎ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ و از ﺧﻮد اﺳﺘﻘﺎﻣﺖ و ﭘﺎﻳﺪارى ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﻴﺪ؛ ﺷﻤﺎ ﻛﻪ ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﻴﺪ‪ .‬اﮔﺮ‬ ‫ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺑﻪ اﻧﺮژى ﻫﺴﺘﻪﻳﻰ دﺳﺖ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴﺪ ﭼﺮﺧﻪى ﻏﻨﻰﺳﺎزى را اداﻣﻪ دﻫﻴﺪ‪،‬‬

‫‪ -1‬ﺑﻴﺎﻧﺎت در ﺟﻤﻊ اﺳﺘﺎدان و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻗﺰوﻳﻦ‪82/9/26 -‬‬

‫‪ .3‬اﺳﺘﻘﻼل ﻋﻠﻤﻲ‬

‫اﮔﺮ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴﺪ اﻣﻜﺎﻧﺎت ﻋﻠﻤﻰ در اﺧﺘﻴﺎر ﺷﻤﺎ ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴﺪ روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎ و رادﻳﻮﻫﺎ و‬ ‫ﺳﺮوﻳﺴﻬﺎى ﺟﺎﺳﻮﺳﻰ دﻧﻴﺎ ﻋﻠﻴﻪ ﺷﻤﺎ ﺗﻮﻃﺌﻪ ﻧﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮوﻳﺪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻳﺎ ‪ -‬ﺑﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮ درﺳﺖﺗﺮ ‪-‬‬ ‫در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻧﻈﻢ اﺳﺘﻜﺒﺎرىِ ﺟﻬﺎﻧﻰ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺷﻮﻳﺪ؛ﺑﺮوﻳﺪ ﻋﺘﺒﻪ را ﺑﺒﻮﺳﻴﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﻋﺪهى ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻤﻰ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ درﺻﺪدﻧﺪ ﺗﻔﻬﻴﻢ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاى اﻳﺮاﻧﻰ‪ ،‬راه‪ ‬ﻛﻢ ﻛﺮدن دردﺳﺮ و‬ ‫دﻏﺪﻏﻪ‪ ،‬ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺷﺪن اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺷﺪن ﻳﻌﻨﻰ ﭼﻪ؟ ﻳﻌﻨﻰ ﺷﻤﺎ اﻳﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻰ‪ ،‬اﻳﻦ اﻣﺘﻴﺎزات‬ ‫اﻗﻠﻴﻤﻰ‪ ،‬اﻳﻦ اﻣﻜﺎﻧﺎت ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ‪ ،‬اﻳﻦ ﺳﺎﺑﻘﻪى ﻛﻬﻦ و اﻳﻦ ﺛﺮوت ﻋﻈﻴﻢ اﻧﺴﺎﻧﻰ را ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻛﺸﻮر‬ ‫ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻴﺎﻳﻴﺪ دودﺳﺘﻰ ﺗﻘﺪﻳﻢ ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ در ﺟﻬﺎﻧﺨﻮارى و ﻓﺰونﻃﻠﺒﻰ و ﻛﺸﻮرﮔﺸﺎﻳﻰ ﺑﻪ‬ ‫ﻫﻴﭻ ﺣﺪى ﻗﺎﻧﻊ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻳﻚ راه دﻳﮕﺮ ﻫﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺨﻴﺮ‪ ،‬ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﮔﻨﺎﻫﻰ ﻧﻜﺮده ﺟﺰ اﻳﻦﻛﻪ‬ ‫ﺧﻮاﺳﺘﻪ اﺳﺖ ﺑﺎ ﻓﻜﺮ و اراده و اﻧﺘﺨﺎب و ﻫﻮﻳﺖ‪ ‬ﺧﻮد زﻧﺪﮔﻰ ﻛﻨﺪ؛ آرﻣﺎﻧﻬﺎﻳﺶ را ﺧﻮدش ﺗﺮﺳﻴﻢ‬ ‫ﻛﻨﺪ و ﺑﺮاى رﺳﻴﺪن ﺑﻪ آن آرﻣﺎﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﭘﺎى ﺧﻮد و ﺑﺎ ﻧﻴﺮوى ﺧﻮد ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* از اﺳﺘﻘﻼل و ﺧﻮدﺑﺎوري‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي زﻳﺎدهﺧﻮاه ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺿﺮر ﻣﻲﺑﺮد‬

‫از اﺳﺘﻘﻼل و ﺧﻮدﺑﺎورى ﻣﻠﺖ اﻳﺮان‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎى زﻳﺎدهﺧﻮاه و دﺧﺎﻟﺖﺟﻮى ﺟﻬﺎﻧﻰ ﺿﺮر ﻣﻰﺑﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاى ﻳﻚ ﻣﻠﺖ‪ ،‬ﺳﻢ ﺑﺰرگ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از واﺑﺴﺘﮕﻰ؛ و ﭘﺎدزﻫﺮ اﻳﻦ ﺳﻢ‪ ،‬ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‬ ‫ﺧﻮدآﮔﺎﻫﻰ‪ ،‬اﺳﺘﻘﻼل ﻓﻜﺮى‪ ،‬اﺳﺘﻘﻼل ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬روى ﭘﺎى ﺧﻮد اﻳﺴﺘﺎدن‪ ،‬ﺧﻮد را اداره ﻛﺮدن و ﺧﻮد را‬ ‫ﻣﺤﺘﺎج دﻳﮕﺮان ﻧﺪﻳﺪن‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﭘﺎدزﻫﺮ را از دﺳﺘﺮس اﻳﻦ ﻣﻠﺖ دور ﻧﮕﻪ دارﻧﺪ؛ اﻳﻦ‬ ‫ﻃﺒﻴﻌﻰ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻣﺮوز وﻗﺘﻰ ﻣﻰﮔﻮﻳﻴﻢ ﺳﻴﺎﺳﺖ رژﻳﻢ ﭘﻬﻠﻮى اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻧﮕﺬارد اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎى اﻳﻦ ﻣﻠﺖ رﺷﺪ ﭘﻴﺪا‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻳﻚ ﺷﻌﺎر ﻧﻴﺴﺖ؛ اﻳﻦ ﻳﻚ ﺣﺮف ﻣﺘﻜﻰ ﺑﻪ ﻣﻨﻄﻖ و اﺳﺘﺪﻻل اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺎﻟﻬﺎى ﻣﺘﻤﺎدى‬ ‫اﻳﻦﻃﻮر ﮔﺬﺷﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻗﺒﻞ از آﻧﻬﺎ ﻗﺎﺟﺎرﻫﺎ ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦ ﻧﻘﺶ را اﻳﻔﺎ ﻛﺮدﻧﺪ؛ ﻣﻨﺘﻬﺎ ﻧﺪاﻧﺴﺘﻪ‪ ،‬از روى‬ ‫ﺣﻤﺎﻗﺖ و ﺟﻬﺎﻟﺖ و از روى آﺷﻨﺎ ﻧﺒﻮدن ﺑﺎ ﻋﻠﻢ؛ اﺣﻴﺎﻧﺎً ﻫﻢ رﺟﺎﻟﻰ در آﻧﻬﺎ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ‪،‬‬ ‫دورهى ﮔﺬﺷﺘﻪى ﻣﺎﺳﺖ‪ .‬در ﻃﻮل اﻳﻦ دوره‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﺳﺘﻢ ﺷﺪه‪.‬‬ ‫اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻰ آﻣﺪ اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه را ﺑﺮﭼﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺘﻬﺎ اﻳﻦ ﻛﺎﻓﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﻮاﻧﻊ ﺑﺮﭼﻴﺪه ﺷﺪه؛ اﻣﺎ ﺑﺮداﺷﺘﻦ‬ ‫ﻣﻮاﻧﻊ ﺑﺮاى ﺗﺤﻘﻖ آن آرزوﻫﺎى ﺑﺰرگ‪ ،‬ﺷﺮط ﻛﺎﻓﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺗﺤﻘﻖ آن آرزوﻫﺎى ﺑﺰرگ ﭼﻨﺪ ﭼﻴﺰ ﻻزم‬ ‫دارد؛ اﻟﺒﺘﻪ ﻳﻜﻰ ﺣﻤﺎﻳﺖ دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎى ﺣﻜﻮﻣﺘﻰ و دوﻟﺘﻰ و ﻣﺴﺆوﻻن اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ ﻧﻜﺘﻪﻳﻰ ﻛﻪ دوﺳﺘﺎن‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺟﻮاﻧﺎن‪ ،‬اﺳﺎﺗﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻠﻤﺎن و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎي اﺳﺘﺎن ﻫﻤﺪان‪83/4/16 -‬‬

‫‪67‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﻫﻢ در ﻣﻴﺎن ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻼﺷﻚ ﺷﺮط ﻻزم اﺳﺖ؛ ﻫﻤﺎن ﺑﺨﺸﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﺮض ﻛﺮدم ﻣﺎ دﻧﺒﺎل آن‬ ‫ﻫﺴﺘﻴﻢ و ﺑﺎ ﻣﺴﺆوﻻن ﻫﻢ در ﻣﻴﺎن ﻣﻰﮔﺬارﻳﻢ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ آن را دﻧﺒﺎل ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ ...‬ﺷﻤﺎ ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ از ده ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ﺗﺎ اﻻن ﻫﻤﻴﻦ وﺿﻌﻴﺘﻰ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ در آن ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬ﭼﻘﺪر ﺗﻔﺎوت ﻛﺮده‪ .‬ده‬ ‫ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ﻣﺎ اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪهﻫﺎ را ﻧﺪاﺷﺘﻴﻢ؛ اﻳﻦ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎى اﻟﻤﭙﻴﺎدى را ﻧﺪاﺷﺘﻴﻢ؛ اﻳﻦ ﻧﻮآورىﻫﺎ را در‬ ‫ﻣﺤﻴﻄﻬﺎى داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ و داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ﻧﺪاﺷﺘﻴﻢ؛ اﻣﺎ اﻣﺮوز دارﻳﻢ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ روﻧﺪ ﺑﺎ ﺗﺼﺎﻋﺪ ﻫﻨﺪﺳﻰ ﭘﻴﺶ‬ ‫ﻣﻰرود؛ ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر ﺧﻮدش را ﻣﻰزاﻳﺪ و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ روﻧﺪ انﺷﺎءاﻟﻠﱠﻪ رو ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‬ ‫و ﻣﻄﻤﺌﻨﺎً روزى ﻛﻪ ﺑﻪ اﻣﻴﺪ ﺧﺪا ﺷﻤﺎ ﺟﻮاﻧﻬﺎى اﻣﺮوز ﻣﺮدان ﻣﻴﺎﻧﺴﺎﻟﻰ ﺷﺪﻳﺪ و ﺳﺮرﺷﺘﻪﻫﺎى ﻛﺎر در‬ ‫اﻳﻦ ﻛﺸﻮر دﺳﺖ ﺷﻤﺎﻫﺎ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬انﺷﺎءاﻟﻠﱠﻪ ﻛﺎر ﺧﻴﻠﻰ آﺳﺎنﺗﺮ و روانﺗﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬آن روز‬ ‫ﻣﺎﻫﺎ ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬وﻟﻰ ﺷﻤﺎﻫﺎ ﻛﻤﺮﺑﺴﺘﻪى ﻳﻚ ﻛﺎر ﻋﻈﻴﻢ و ﺑﺰرگ ﻫﺴﺘﻴﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺗﻘﻠﻴﺪ و ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺑﺪون ﻧﻮآوري ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﭘﺴﺮﻓﺖ اﺳﺖ‬

‫ﺗﻘﻠﻴﺪ‪ ،‬راﻳﺞ ﺷﺪن و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺗﻘﻠﻴﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬واﺑﺴﺘﻪ ﻛﺮدن اﻗﺘﺼﺎد‪ ،‬ﺗﻘﻠﻴﺪى ﻛﺮدن ﻋﻠﻢ‪،‬‬ ‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﮔﺮاﻳﻰ در داﻧﺸﮕﺎه؛ ﻛﻪ ﻫﺮ ﭼﻪ ﻛﻪ آن ﻃﺮف ﻣﺮزﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺮزﻫﺎى ﻏﺮﺑﻰ و ﻛﺸﻮرﻫﺎى اروﭘﺎﻳﻰ‪،‬‬ ‫ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎ ﻫﻤﺎن را ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻛﻨﻴﻢ و اﮔﺮ ﻛﺴﻰ ﺣﺮف زد‪ ،‬ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻋﻠﻢ ﺣﺮف ﻣﻰزﻧﺪ؛ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‬ ‫‪68‬‬

‫ﻧﻴﺴﺖ و ﻣﺎ اﻳﻦ را ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻧﻤﻰداﻧﻴﻢ‪ .‬ﻧﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﺗﺮﺟﻤﻪ را رد ﻛﻨﻴﻢ؛ ﻣﻦ اﻳﻦ را ﺑﺎرﻫﺎ در ﻣﺠﺎﻣﻊ‬ ‫داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ﮔﻔﺘﻪام؛ ﻧﺨﻴﺮ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻫﻢ ﺧﻴﻠﻰ ﺧﻮب اﺳﺖ؛ ﻳﺎد ﮔﺮﻓﺘﻦ از دﻳﮕﺮان ﺧﻮب اﺳﺖ؛ اﻣﺎ‬ ‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻛﻨﻴﻢ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ ﺧﻮدﻣﺎن ﺑﻪ وﺟﻮد آورﻳﻢ‪ .‬ﺣﺮف دﻳﮕﺮان را ﺑﻔﻬﻤﻴﻢ ﺗﺎ ﺣﺮف ﻧﻮ ﺑﻪ ذﻫﻦ ﺧﻮد‬ ‫ﻣﺎ ﺑﺮﺳﺪ؛ ﻧﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﭘﺎى ﺣﺮف ﻛﻬﻨﻪى دﻳﮕﺮان ﺑﻤﺎﻧﻴﻢ‪ .‬ﻳﻚ ﺣﺮﻓﻰ را در زﻣﻴﻨﻪى ﻣﺴﺎﺋﻞ‬ ‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﭘﻨﺠﺎه‪ ،‬ﺷﺼﺖ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ﻓﻼن ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﻳﺎ ﻓﻴﻠﺴﻮف ﻳﺎ ﺷﺒﻪ ﻓﻴﻠﺴﻮف ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﮔﻔﺘﻪ‪ ،‬ﺣﺎﻻ‬ ‫آﻗﺎﻳﻰ ﺑﻴﺎﻳﺪ در داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬دﻫﻨﺶ را ﺑﺎ ﻏﺮور ﭘ‪‬ﺮ ﻛﻨﺪ و ﻫﻤﺎن را دوﺑﺎره ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺣﺮف ﻧﻮ ﺑﺮاى‬ ‫داﻧﺸﺠﻮ ﺑﻴﺎن ﻛﻨﺪ! اﻳﻦ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﭘﺴﺮﻓﺖ اﺳﺖ‪ .‬زﺑﺎن ﻣﻠﻰ را ﻣﻐﺸﻮش ﻛﺮدن‪ ،‬ﻫﻮﻳﺖ اﺳﻼﻣﻰ‬ ‫ﻣﻠﻰ را ﺳﻠﺐ ﻛﺮدن و ﻣﺪلﺑﺎزى ﺑﻪ ﺟﺎى ﻣﺪلﺳﺎزى‪ ،‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﺎ واﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪن و ﻏﺮﺑﻰ ﺷﺪن‬ ‫را ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻧﻤﻰداﻧﻴﻢ‪.‬‬ ‫آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻫﺴﺖ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ از ﻫﺮ ﻛﻪ و ﻫﺮ ﺟﻮر‪ ،‬ﻫﻤﻪى داﻧﺸﻬﺎى ﻣﻮرد ﻧﻴﺎزﻣﺎن را ﻓﺮا‬ ‫ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ؛ اﻳﻦ داﻧﺶ را ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪى ﻋﻤﻞ و ﻛﺎرﺑﺮد ﺑﺮﺳﺎﻧﻴﻢ‪ ،‬ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن اﻧﺠﺎم ﺑﺪﻫﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺮاى‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﮔﺮوﻫﻲ از ﻣﺨﺘﺮﻋﺎن و ﻧﻮآوران ﺟﻮان ﻛﺸﻮر‪84/1/30 -‬‬

‫‪ .3‬اﺳﺘﻘﻼل ﻋﻠﻤﻲ‬

‫اﻳﻨﻜﻪ داﻣﻨﻪى ﻋﻠﻢ را ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﺪﻫﻴﻢ‪ ،‬ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺑﻨﻴﺎدى اﻧﺠﺎم ﺑﺪﻫﻴﻢ‪ ،‬ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻛﺎرﺑﺮدى و ﺗﺠﺮﺑﻰ‬ ‫اﻧﺠﺎم دﻫﻴﻢ‪ ،‬ﺗﺎ ﻓﻨﺎورى را ﺑﻪ وﺟﻮد آورﻳﻢ ﻳﺎ ﻓﻨﺎورى ﺟﺪﻳﺪى را ﺑﻪ وﺟﻮد ﺑﻴﺎورﻳﻢ ﻳﺎ ﻓﻨﺎورى را‬ ‫ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻛﻨﻴﻢ؛ ﺗﺼﺤﻴﺢ ﻛﻨﻴﻢ و اﻧﺠﺎم ﺑﺪﻫﻴﻢ؛ در زﻣﻴﻨﻪى آﻣﻮزﺷﻬﺎى ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻰ از ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎى دﻧﻴﺎ ﻓﺮا‬ ‫ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ ،‬آن را ﺑﻴﻦ ﺧﻮدﻣﺎن ﺑﺮ ﻃﺒﻖ ﻧﻴﺎزﻫﺎ و ﻋﺮف و ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺧﻮدﻣﺎن ﺗﺤﻠﻴﻞ و ﻓﻬﻢ ﻛﻨﻴﻢ و ﺑﺎ‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪﻣﺎن ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫درﺑﺎرهى ﻣﺸﻜﻼت اﺟﺘﻤﺎﻋﻰاى ﻛﻪ در ﻛﺸﻮر وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻛﻨﻴﻢ و راه رﻳﺸﻪ ﻛﻦ ﻛﺮدن اﻳﻨﻬﺎ را‬ ‫ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﻢ و ﺑﻪ دﻧﺒﺎل اﻳﻦ ﺑﺮوﻳﻢ ﻛﻪ راه ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ اﺳﺮاف ﭼﻴﺴﺖ‪ .‬اﺳﺮاف ﻳﻚ ﺑﻴﻤﺎرى اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫راه ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ ﻣﺼﺮف ﮔﺮاﻳﻰ ﭼﻴﺴﺖ؟ راه ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻛﺎﻻى ﺧﺎرﺟﻰ ﺑﺮ ﻛﺎﻻى ﺳﺎﺧﺖ داﺧﻞ‬ ‫ﭼﻴﺴﺖ؟ اﻳﻨﻬﺎ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ‪ .‬در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﭘﺮوژهﻫﺎى ﺗﺤﻘﻴﻘﻰ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ ،‬اﺳﺘﺎد و داﻧﺸﺠﻮ ﻛﺎر‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻪى ﺗﺤﻘﻴﻖ را ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻮﻻن ﻛﺸﻮر ﺑﺪﻫﻴﺪ؛ ﺑﻪ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ ﺑﺪﻫﻴﺪ ﺗﺎ ﺳﺮرﻳﺰ ﺷﻮد و ﻓﺮﻫﻨﮓﺳﺎزى‬ ‫ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻰﺷﻮد ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻋﻠﻢ دروﻧﺰا اﺳﺖ ﻛﻪ اﻗﺘﺪار ﻣﻲﺑﺨﺸﺪ‬

‫اﻣﺮوز‪ ،‬ﻣﻮﺿﻮع ﻋﻠﻢ ﺑﺮاى ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﻳﻚ ﻣﻮﺿﻮع ﺣﻴﺎﺗﻰ اﺳﺖ؛ و ﻋﻠﻢ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان زﻳﺎدى ﺑﻪ ﺷﻤﺎ‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ﻣﺘﻜﻰ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺮوز داﻧﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ اﺣﺴﺎس ﺑﻜﻨﺪ ﻛﻪ ﻛﺸﻮر در ﻳﻚ ﻧﻘﻄﻪى‬ ‫ﻋﻄﻔﻰ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ دو ﮔﻮﻧﻪ ﺣﺮﻛﺖ‪ ‬داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬دو ﻣﺴﻴﺮ ﻣﺘﺒﺎﻳﻦ و ﻣﺘﻌﺎرض از اﻳﻦ ﻧﻘﻄﻪى‬ ‫ﻋﻄﻒ ﺑﻮﺟﻮد ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ؛ اﮔﺮ ﻳﻚ ﻃﻮر ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻴﻢ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺳﻤﺖ ﺧﻮاﻫﻴﻢ رﻓﺖ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪى‬ ‫دﻳﮕﺮى ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻤﺖ دﻳﮕﺮ و ﻧﻘﻄﻪى ﻣﻘﺎﺑﻞ آن ﺧﻮاﻫﻴﻢ رﻓﺖ؛ ﭘﺲ در ﻳﻚ ﭼﻨﻴﻦ ﻟﺤﻈﻪى‬ ‫ﺣﺴﺎﺳﻰ ﻗﺮار دارﻳﻢ‪ .‬اﻣﺮوز ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻰ روى ﻗﺪرت ﻣﻰﭼﺮﺧﺪ‪ .‬ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻗﺪرﺗﻬﺎ ﺑﻪ‬ ‫اﺗﻜﺎء و اﺳﺘﻨﺎد ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪى ﺧﻮدﺷﺎن‪ ،‬زور ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ و ﺑﻰﻣﻨﻄﻖ و ﺑﻰاﺳﺘﺪﻻل ﺣﺮف ﻣﻰزﻧﻨﺪ‪ .‬ﺟ‪‬ﺮم‬ ‫ﺧﻴﻠﻰ از دوﻟﺘﻬﺎى ﻣﺘﻮﺳﻂ و دﺳﺖ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﻫﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ زورﮔﻮﺋﻰ آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ راﺣﺘﻰ ﻗﺒﻮل ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ؛‬ ‫ﻟﺬا زورﮔﻮﺋﻰ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻗﺪرت‪ ،‬اﻣﺮ راﺋﺠﻰ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﻫﻤﻴﻦ ﻗﻀﻴﻪى ﻫﺴﺘﻪاى‪ ،‬در ﻣﺴﺄﻟﻪى‬ ‫ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧﻪ‪ ،‬در ﻗﻀﺎﻳﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺳﻴﺎﺳﻰ و در ﻣﺴﺎﺋﻞ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻰ ﻛﻪ دارﻳﻢ‪ ،‬وﻗﺘﻰ ﺑﺎ دوﻟﺘﻬﺎ ﺻﺤﺒﺖ‬ ‫ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﭼﻜﺎر ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ! ﻳﻌﻨﻰ اﻳﻦ ﻳﻚ ﺣﺠﺖ ﻗﺎﻃﻊ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﻮن اﻣﺮﻳﻜﺎ‬ ‫داراى ﻗﺪرت و زور اﺳﺖ‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﭼﺎرهاى ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻗﺪرت ‪ -‬ﻛﻪ اﻣﺮوز ﻣﺤﻮر ﻫﻤﻪى ﺗﺤﺮﻛﺎت‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‪85/8/18 -‬‬

‫‪69‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻰ ﺷﺪه ‪ -‬ﻣﺘﻮﻗﻒ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻋﻠﻢ؛ و ﻟﺬا ﺛﺮوت اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻫﻢ ﻧﺎﺷﻰ از ﻋﻠﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺎﺋﻴﻬﺎى‬ ‫ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻰاش ﻫﻢ ﻧﺎﺷﻰ از ﻋﻠﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻰِ ﺳﻴﺎﺳﻰاش ﻫﻢ ﻧﺎﺷﻰ از ﻋﻠﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻠﻢ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻛﺸﻮر را ﺑﻪ ﻳﻚ اﻗﺘﺪارى ﻣﻰرﺳﺎﻧﺪ؛ ﻋﻠﻢ‪ ،‬اﻳﻦﻗﺪر ﺑﺮاى ﻛﺸﻮرﻫﺎ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫روﺷﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﻳﻚ راه ﻃﻰ ﺷﺪهى دوﻳﺴﺖ ﺳﺎﻟﻪى دﻳﮕﺮان را در ﻇﺮف ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎل ﻧﻤﻰﺧﻮاﻫﻴﻢ‬ ‫ﻃﻰ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻣﺪﻋﺎ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ در ﻇﺮف ده ﺳﺎل‪ ،‬ﭘﺎﻧﺰده ﺳﺎل‪ ،‬ﺧﻮدﻣﺎن را ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﻋﻠﻤﻰ ﻛﺸﻮرى‬ ‫ﻛﻪ دوﻳﺴﺖ ﺳﺎل اﺳﺖ دارد ﺗﻼش ﻋﻠﻤﻰ ﻣﻰﻛﻨﺪ و از ﻣﺤﺼﻮل دوﻳﺴﺖ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از آنِ ﺑﻘﻴﻪى‬ ‫ﻛﺸﻮرﻫﺎ ﻫﻢ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮﺳﺎﻧﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺑﻠﻜﻪ ﻣﺪﻋﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺒﺎﻳﺪ وﻗﺖ‬ ‫را ﺗﻠﻒ ﺑﻜﻨﻴﻢ‪ .‬اﮔﺮ اﻳﺮان ﺑﺎﻳﺪ آﻳﻨﺪهاى داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و اﮔﺮ اﻳﻦ ﻣﻠﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﻴﻦ راه اﺳﺘﻘﻼل و ﻋﺰت و‬ ‫ﻋﺪم واﺑﺴﺘﮕﻰ را ﻛﻪ در آن وارد ﺷﺪه اداﻣﻪ ﺑﺪﻫﺪ‪ ،‬اﻳﻦ اﻣﻜﺎن ﻧﺪارد ﻣﮕﺮ ﺑﺎ ﻋﺎﻟﻢ ﺷﺪن اﻳﻦ ﻣﻠﺖ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﻋﺎﻟﻢ ﺑﺸﻮﻧﺪ و ﻋﻠﻢ در اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﺗﺮﻗﻰ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻋﻠﻢِ وارداﺗﻰ‪ ،‬ﻋﻠﻢ ‪ -‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى ﺣﻘﻴﻘﻰ ﻛﻠﻤﻪ ‪-‬‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻋﻠﻢِ درونزا اﺳﺖ ﻛﻪ اﻗﺘﺪار ﻣﻰﺑﺨﺸﺪ‪ .‬اﻳﻦﻛﻪ ﻣﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪى ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ و ﺷﻜﺴﺘﻦ ﻣﺮزﻫﺎى‬ ‫ﻋﻠﻢ را ﻣﻄﺮح ﻛﺮدم‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ و ﺑﺎﻳﺪ آن را ﺟﺪى ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ .‬ﺣﻮزهﻫﺎ ﺳﻬﻤﻰ دارﻧﺪ در‬ ‫ﺑﺨﺸﻰ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ﻫﻢ ﺳﻬﻢ ﻋﻤﺪهاى دارﻧﺪ در ﺑﺨﺶ دﻳﮕﺮى‪ .‬اﻣﺮوز اﺳﺎﺗﻴﺪ و ﻣﺪﻳﺮان داﻧﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎه ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫‪70‬‬

‫* ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺸﻮر را ﻋﻠﻤﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻧﻤﻲﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻏﺮﺑﻲ ﻛﻨﻴﻢ‬

‫ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﻋﺰﻳﺰان ﻣﻦ! ﻣﺎ ﻣﻴﺨﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺸﻮر را ﻋﻠﻤﻰ ﻛﻨﻴﻢ؛ اﻣﺎ ﻫﺪف از ﻋﻠﻤﻰ ﺷﺪن ﻛﺸﻮر اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ‬ ‫ﻛﺸﻮر را ﻏﺮﺑﻰ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﺷﺘﺒﺎه ﻧﺸﻮد‪ .‬ﻏﺮﺑﻴﻬﺎ ﻋﻠﻢ را دارﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ در ﻛﻨﺎر ﻋﻠﻢ و آﻣﻴﺨﺘﻪى ﺑﺎ اﻳﻦ ﻋﻠﻢ‬ ‫ﭼﻴﺰﻫﺎﺋﻰ را ﻫﻢ دارﻧﺪ ﻛﻪ از آﻧﻬﺎ ﻣﻴﮕﺮﻳﺰﻳﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﻧﻤﻴﺨﻮاﻫﻴﻢ ﻏﺮﺑﻰ ﺑﺸﻮﻳﻢ؛ ﻣﺎ ﻣﻴﺨﻮاﻫﻴﻢ ﻋﺎﻟﻢ ﺑﺸﻮﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﻋﻠﻢِ اﻣﺮوزِ دﻧﻴﺎﺋﻰ ﻛﻪ ﻋﺎﻟﻢ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻴﺸﻮد‪ ،‬ﻋﻠﻢ ﺧﻄﺮﻧﺎﻛﻰ ﺑﺮاى ﺑﺸﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻠﻢ را در ﺧﺪﻣﺖ‬ ‫ﺟﻨﮓ‪ ،‬در ﺧﺪﻣﺖ ﺧﺸﻮﻧﺖ‪ ،‬در ﺧﺪﻣﺖ ﻓﺤﺸﺎ و ﺳﻜﺲ‪ ،‬در ﺧﺪﻣﺖ ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر‪ ،‬در ﺧﺪﻣﺖ ﺗﺠﺎوز‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻠﺘﻬﺎ‪ ،‬در ﺧﺪﻣﺖ اﺳﺘﻌﻤﺎر‪ ،‬در ﺧﺪﻣﺖ ﺧﻮﻧﺮﻳﺰى و ﺟﻨﮓ ﻗﺮار دادهاﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﻋﻠﻤﻰ را ﻣﺎ‬ ‫ﻧﻤﻴﺨﻮاﻫﻴﻢ؛ ﻣﺎ اﻳﻨﺠﻮر ﻋﺎﻟﻢ ﺷﺪن را ﻧﻤﻴﺨﻮاﻫﻴﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﻣﻴﺨﻮاﻫﻴﻢ ﻋﻠﻢ در ﺧﺪﻣﺖ اﻧﺴﺎﻧﻴﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در‬ ‫ﺧﺪﻣﺖ ﻋﺪاﻟﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در ﺧﺪﻣﺖ ﺻﻠﺢ و اﻣﻨﻴﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺎ اﻳﻨﺠﻮر ﻋﻠﻤﻰ ﻣﻴﺨﻮاﻫﻴﻢ‪ .‬اﺳﻼم ﺑﻪ ﻣﺎ اﻳﻦ‬ ‫ﻋﻠﻢ را ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻴﻜﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ -1‬ﺑﻴﺎﻧﺎت در ﺟﻤﻊ اﺳﺎﺗﻴﺪ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎي اﺳﺘﺎن ﺧﺮاﺳﺎن در داﻧﺸﮕﺎه ﻓﺮدوﺳﻲ ﻣﺸﻬﺪ‪86/2/25 -‬‬

‫‪ .3‬اﺳﺘﻘﻼل ﻋﻠﻤﻲ‬

‫آن روزى ﻛﻪ ﻛﺸﻮرﻫﺎى اﺳﻼﻣﻰ و ﺑﺨﺼﻮص ﻛﺸﻮر اﻳﺮان اﺳﻼﻣﻰ ﻣﺎ از ﻟﺤﺎظ ﻋﻠﻢ ﺳﺮآﻣﺪ ﺑﻮد‪ ،‬آن‬ ‫روز ﻣﺎ ﻫﻴﭻ ﻛﺸﻮرى را اﺳﺘﻌﻤﺎر ﻧﻜﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﺗﻮ ﺳﺮ ﻫﻴﭻ ﻣﻠﺘﻰ ﻧﺰدﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻣﻠﺘﻰ زور ﻧﮕﻔﺘﻴﻢ‪ .‬اﺳﻼم‬ ‫ﻋﻠﻢ را ﺑﺎ اﻳﻤﺎن‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﺘﺎب و ﺳﻨﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻬﺬﻳﺐ اﺧﻼﻗﻰ‪ ،‬ﺑﺎ اﺧﻼق و ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ ﻣﻴﺨﻮاﻫﺪ‪ .‬ﭼﻘﺪر ﻣﻦ از‬ ‫اﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪى ﻣﻨﺎﺟﺎت ﺷﺮﻳﻒ ﺷﻌﺒﺎﻧﻴﻪ ﻛﻪ اﻳﻦ دﺧﺘﺮ ﺧﺎﻧﻢ در ﺳﺨﻨﺮاﻧﻰﺷﺎن ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻟﺬت ﺑﺮدم‪:‬‬ ‫»اﻟﻬﻰ ﻫﺐ ﻟﻰ ﻗﻠﺒﺎ ﻳﺪﻧﻴﻪ ﻣﻨﻚ ﺷﻮﻗﻪ و ﻟﺴﺎﻧﺎ ﻳﺮﻓﻊ اﻟﻴﻚ ذﻛﺮه« ﻳﺎ »ﺻﺪﻗﻪ و ﻧﻈﺮا ﻳﻘﺮّﺑﻪ ﻣﻨﻚ ﺣﻘّﻪ«؛‬ ‫ﺧﺪاﻳﺎ دﻟﻰ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﺪه ﻛﻪ ﺷﻮق و ﻋﺸﻖ‪ ،‬آن را ﺑﻪ ﺗﻮ ﻧﺰدﻳﻚ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻋﺎﻟﻢ ﻣﺴﻠﻤﺎن اﻳﻦ را ﻣﻴﺨﻮاﻫﺪ؛‬ ‫ﻧﺰدﻳﻜﻰ ﺑﻪ ﺧﺪا‪ ،‬ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ‪ ،‬اﺧﻼص‪ ،‬ﺻﻔﺎ‪ .‬و اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ آن وﻗﺖ اﻳﻦ ﻋﻠﻢ‪ ،‬اﻳﻦ ذﺧﻴﺮهى ﻋﻈﻴﻢ‪ ،‬اﻳﻦ‬ ‫ﺣﺮﺑﻪى ﺑﺰرگ در ﺧﺪﻣﺖ دﻓﺎع از اﻧﺴﺎﻧﻴﺖ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻰاﻓﺘﺪ؛ در ﺧﺪﻣﺖ اﻣﻨﻴﺖ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻋﺪاﻟﺖ ﺑﻴﻦ‬ ‫اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺻﻠﺢ و ﺻﻔﺎى اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ و ﺟﻮاﻣﻊ ﺑﺸﺮى ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻰاﻓﺘﺪ‪ .‬ﻣﺎ اﻳﻦ را ﻣﻴﺨﻮاﻫﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ را ﺑﺮاى‬ ‫ﺧﻮدﺗﺎن ﻫﺪف ﻗﺮار ﺑﺪﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﻤﺎ اﻣﺮوز ﻟﺤﻦ ﻛﺴﺎﻧﻰ را ﻛﻪ ﺑﺮ ﻛﺮﺳﻴﻬﺎى ﺳﻴﺎﺳﻰاى ﺳﻮارﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﺎﻳﻪﻫﺎى آن ﺑﺮ روى ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ و ﻋﻠﻢ‬ ‫ﻣﻨﺤﺮف ‪ -‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪدارى ‪ -‬ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪ .‬دوﻟﺘﻬﺎى ﻏﺮﺑﻰ اﻻن اﻳﻨﺠﻮرىاﻧﺪ‪ .‬ﺣﺎﻻ در ﻗﻠﻪى‬ ‫ﻗﺪرﺗﻬﺎى ﻏﺮﺑﻰ‪ ،‬اﻣﺮﻳﻜﺎﺳﺖ‪ .‬ﻛﺮﺳﻰ ﻗﺪرت ﭘﺎﻳﻪﻫﺎﻳﺶ ﺑﺮ روى ﻛﺎرﺗﻠﻬﺎ و ﺗﺮاﺳﺘﻬﺎى ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداران ﻗﺮار‬ ‫دارد و اﺑﺰارش ﻋﻠﻢ اﺳﺖ‪ .‬از ﺳﻼح ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪى ﻋﻠﻢ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ؛ از ﺟﺎﺳﻮﺳﻰ و دزدى اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪى ﻋﻠﻢ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ؛ از زد و ﺑﻨﺪ در ﺟﺎﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ دﻧﻴﺎ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪى ﻋﻠﻢ اﺳﺘﻔﺎده‬ ‫ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﺳﺮان اﻳﻨﺠﻮر ﻛﺸﻮرﻫﺎ ﻛﻪ اﻳﻨﺠﻮر ﻋﻠﻢ ﻣﻨﺤﺮف دارﻧﺪ‪ ،‬ﻟﺤﻨﺸﺎن ﭼﻴﺴﺖ؟ ﺷﻨﻴﺪﻳﺪ اﻳﻦ‬ ‫ﺳﺨﻨﺮاﻧﻰ ﭼﻨﺪ روز ﻗﺒﻞ رﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر اﻣﺮﻳﻜﺎ را ﻛﻪ ﭼﻘﺪر ﻧﻔﺮتاﻧﮕﻴﺰ‪ ،‬ﭼﻘﺪر ﺧﺸﻮﻧﺖﻃﻠﺒﺎﻧﻪ و‬ ‫ﻣﺘﻜﺒﺮاﻧﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ ﻏﺮور و ﺗﻜﺒﺮ روزﺑﻪروز ﻫﻢ دارد اﻳﻨﻬﺎ را در ﮔﺮداب ﻓﺮو ﻣﻴﺒﺮد‪ .‬اﻣﺮوز ﺷﻤﺎ اﻳﻦ‬ ‫را ﺑﺪاﻧﻴﺪ ‪ -‬ﻣﻦ ﺣﺎﻻ دارم ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻴﮕﻮﻳﻢ‪ .‬ﺷﻤﺎ آن روز را ﺧﻮاﻫﻴﺪ دﻳﺪ؛ آنروز ﻣﺎﻫﺎ ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬اﻣﺎ ﺷﻤﺎ‬ ‫ﺟﻮاﻧﻬﺎ آن روز را ﺧﻮاﻫﻴﺪ دﻳﺪ ‪ -‬ﻛﻪ اﻳﻦ ﺗﻤﺪن ﺑﻨﺎﺷﺪهى ﺑﺮ اﻳﻦ ﭘﺎﻳﻪى ﻏﻠﻂ‪ ،‬در ﮔﺮداب دارد ﻓﺮو‬ ‫ﻣﻴﺮود؛ دارد ﻟﺤﻈﻪ ﺑﻪ ﻟﺤﻈﻪ در ﺑﺎﺗﻼق ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ ﻣﻴﺮود و ﺳﻘﻮط ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد؛ ﺑﺪون ﺷﻚ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ ﻏﺮور‬ ‫ﻫﻢ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﺗﻜﺒﺮ اﺑﻠﻬﺎﻧﻪ و اﺣﻤﻘﺎﻧﻪ ﻫﻢ ﻳﻜﻰ از ﻋﻮاﻣﻞ ﻫﻤﺎن ﺳﻘﻮﻃﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺘﻈﺎرِ اﻳﻨﻬﺎ را ﻣﻴﻜﺸﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻨﻬﺎ ﺳﻘﻮط ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻫﺎرت و ﻫﻮرﺗﻰ اﻣﺮوز ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ؛ اﻣﺎ در ﺳﺮاﺷﻴﺐ دارﻧﺪ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﺧﻮدﺷﺎن ﻫﻢ ﻣﻠﺘﻔﺖ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ؛ اﻟﺒﺘﻪ ﻫﻮﺷﻴﺎرﻫﺎﺷﺎن ﭼﺮا‪ .‬ﻫﻮﺷﻤﻨﺪانﺷﺎن ﺳﺎﻟﻬﺎﺳﺖ ﻓﺮﻳﺎد ﻣﻴﻜﺸﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﻫﺸﺪار ﻣﻴﺪﻫﻨﺪ؛ زﻧﮓ ﺧﻄﺮ! ﻣﻨﺘﻬﺎ ﻛﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﺸﻨﻮد؛ ﻣ‪‬ﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺴﺖ‪.‬‬

‫‪71‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﺳﻜﺮان ﺳﻜﺮ ﻫﻮى ﺳﻜﺮ ﻣﺪاﻣﺔ اﻧّﺎ ﻳﻔﻴﻖ ﻓﺘﻰ ﺑﻪ ﺳﻜﺮان‬ ‫دو ﻣﺴﺘﻰ در اﻳﻨﻬﺎﺳﺖ؛ ﻣﺴﺘﻰِ ﻫﻮاﭘﺮﺳﺘﻰ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻰِ ﻗﺪرت‪ .‬آدﻣﻰ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻣﺴﺘﻰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻴﺸﻮد‬ ‫ﭼﻴﺰى در ﻣﻐﺰش ﻓﺮو ﻛﺮد؛ وﻗﺘﻰ دو ﻣﺴﺘﻰ ﺑﻪ ﺳﺮاغ ﻛﺴﻰ ﺑﻴﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻛﻪ واوﻳﻼﺳﺖ! ﻫﻢ از آن‬ ‫زﻫﺮﻣﺎرﻳﻬﺎى ﺳﮕﻰ ﺑﺨﻮرد ﻣﺜﻼً‪ ،‬ﻫﻢ ﻗﺮص اﻛﺴﺘﺎزى؛ اﻳﻨﻬﺎ ﻫﺮ دو را ﺧﻮردهاﻧﺪ! ﺣﺎﻻ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﻋﻠﻢ ﻫﻢ‬ ‫دﺳﺖ اﻳﻨﻬﺎﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﺑﺎ ﺷﻴﻮهى ﻫﻨﺮﻣﻨﺪاﻧﻪ و ﺑﺎ ﻣﺎﻧﻮر ﺧﺮدﻣﻨﺪاﻧﻪ‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ را ﮔﺮداﻧﺪ و ﺑﻪ زﻣﻴﻦ زد؛ و‬ ‫انﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ ﺑﻪ زﻣﻴﻦ ﻣﻴﺰﻧﻴﻤﺸﺎن‪.‬‬ ‫ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ دﻧﺒﺎل اﻳﻦ ﻋﻠﻢ ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ‪ .‬ﻣﺎ دﻧﺒﺎل ﻋﻠﻤﻰ ﻫﺴﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ‬ ‫اﻧﺴﺎﻧﻴﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺪا‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺖ ﻧﺰدﻳﻚ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻧﺒﺎﻳﺪ در ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻋﻠﻢ‪ ،‬واﮔﻦ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻟﻮﻛﻮﻣﻮﺗﻴﻮ ﻏﺮب ﺑﺒﻨﺪﻳﻢ‬

‫ﻓﺮاﮔﻴﺮى ﻋﻠﻢ ﻳﻚ ﻣﺴﺌﻠﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ ﻳﻚ ﻣﺴﺌﻠﻪى دﻳﮕﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻣﺎ در ﻣﺴﺌﻠﻪى ﻋﻠﻢ‪ ،‬واﮔﻦ‬ ‫ﺧﻮدﻣﺎن را ﺑﻪ ﻟﻮﻛﻮﻣﻮﺗﻴﻮ ﻏﺮب ﺑﺒﻨﺪﻳﻢ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﮔﺮ اﻳﻦ واﺑﺴﺘﮕﻰ اﻳﺠﺎد ﺑﺸﻮد‪ ،‬ﻳﻚ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎﺋﻰ ﭘﻴﺪا‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ؛ در اﻳﻦ ﺷﻜﻰ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻟﻴﻜﻦ دﻧﺒﺎﻟﻪروى‪ ،‬ﻧﺪاﺷﺘﻦ اﺑﺘﻜﺎر‪ ،‬زﻳﺮِ دﺳﺖ ﺑﻮدنِ ﻣﻌﻨﻮى‪ ،‬ﻻزﻣﻪى‬ ‫ﻗﻄﻌﻰِ اﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﭘﻴﺸﺮوىاى اﺳﺖ؛ و اﻳﻦ ﺟﺎﻳﺰ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫‪72‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻠﻢ را ﺧﻮدﻣﺎن ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻴﻢ و آن را ﺑﺠﻮﺷﺎﻧﻴﻢ‪ .‬ﻫﺮ ﭘﻠﻪاى از ﭘﻠﻪﻫﺎ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن در‬ ‫ﻣﺪارج ﻋﻠﻢ ﺑﺎﻻ ﺑﺮود‪ ،‬او را آﻣﺎده ﻣﻴﻜﻨﺪ ﺑﺮاى ﺑﺮداﺷﺘﻦ ﮔﺎم ﺑﻌﺪى و رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﻳﻚ ﭘﻠﻪى ﺑﺎﻻﺗﺮ‪ .‬اﻳﻦ‬ ‫ﺣﺮﻛﺖ را ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﻣﺎ از ﺧﻮدﻣﺎن‪ ،‬در درون ﺧﻮدﻣﺎن‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدهى از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻓﻜﺮى و ذﺧﺎﺋﺮ ﻣﻴﺮاث‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﺧﻮدﻣﺎن اداﻣﻪ ﺑﺪﻫﻴﻢ و داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* ﺿﺮورت اﺳﺘﻘﻼل در ﺣﺮﻛﺖ ﻋﻠﻤﻲ‬

‫اﻳﻨﻰ ﻛﻪ ﻳﻜﻰ از ﺟﻮاﻧﻬﺎى ﻋﺰﻳﺰ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﻴﺎزﻫﺎى آﻳﻨﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ آﻳﻨﺪه را‬ ‫ﺗﺮﺳﻴﻢ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﻴﺎزﻫﺎ را ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻛﻨﻴﺪ«؛ ﻳﺎ در ﻫﻤﻴﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﺟﻮان ﻋﺰﻳﺰ دﻳﮕﺮى ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺟﻬﺖ‬ ‫ﺣﺮﻛﺘﻤﺎن را ﺧﻮدﻣﺎن ﻣﻌﻴﻦ ﻛﻨﻴﻢ؛ ﻧﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﺟﻬﺖ ﺣﺮﻛﺘﻰ را ﻛﻪ دﻳﮕﺮان ‪ -‬ﻏﺮﺑﻰﻫﺎ ‪ -‬ﺗﺮﺳﻴﻢ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪،‬‬ ‫ﻣﺎ ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻛﻨﻨﺪهى ﭘﺎزﻟﻬﺎى زﻧﺪﮔﻰ آﻳﻨﺪهى آﻧﻬﺎ ﺑﺎﺷﻴﻢ؛ ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ ﭼﻪ ﻧﻴﺎز دارﻳﻢ‪ ،‬آن را ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺑﻜﻨﻴﻢ«‪ ،‬اﻳﻦ‬ ‫ﺣﺮﻓﻬﺎ ﺣﺮﻓﻬﺎى ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺰرﮔﻰ اﺳﺖ؛ ﺣﺮﻓﻬﺎى ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻤﻰ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﻫﻤﺎن ﭼﻴﺰﻫﺎﺋﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻧﺨﺒﮕﺎن ﺟﻮان‪86/6/12 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار ﺟﻤﻌﻲ از ﺑﺮﺟﺴﺘﮕﺎن و ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻋﻠﻤﻲ و اﺳﺎﺗﻴﺪ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪87/7/3 -‬‬

‫‪ .3‬اﺳﺘﻘﻼل ﻋﻠﻤﻲ‬

‫اﻧﺴﺎن آﮔﺎه‪ ‬ﻣﺘﻔﻜﺮِ دﻟﺴﻮزِ ﻣﺘﻌﻬﺪى وﻗﺘﻰ ﺑﻪ ﻧﮕﺎه ﻛﻼن ﺑﻪ ﺣﺮﻛﺖ ﻋﻠﻤﻰ ﻛﺸﻮر ﻧﮕﺎه ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ‬ ‫ﭼﻴﺰﻫﺎ را درك ﻣﻴﻜﻨﺪ؛ ﻣﻨﺘﻬﺎ درك او ﻛﺎﻓﻰ ﻧﻴﺴﺖ؛ اﮔﺮﭼﻪ ﻻزم اﺳﺖ؛ ﺑﺮ اﺳﺎس آن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى‬ ‫ﻛﺮدن‪ ،‬ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪاي ﻛﻪ اﻳﻦ ﺧﺎﻧﻢ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﺧﻴﻠﻲ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻜﻰ از ﻛﺎرﻫﺎ ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ؛‬ ‫ﻛﺴﺎﻧﻰ ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ ﻃﻌﻢ ﻧﻴﺎز ﺑﺎزارﻫﺎى ﻏﺮﺑﻰ را‪ ،‬ﻣﺜﻼً ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﺗﺎﺑﻠﻮ ﻧﻘﺎﺷﻰ‪ ،‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﻴﺎورﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪ‬ ‫ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ اﻳﻨﺠﺎ‪ ،‬ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻰ ﻣﺎﻟﻰ ﻛﻨﻨﺪ و ﻧﻘﺎش ﻣﺎ را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺗﺄﻣﻴﻦ آن ﻧﻴﺎز ﺳﻮق ﺑﺪﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻋﻴﻦ ﻫﻤﻴﻦ ﻗﻀﻴﻪ در ﻓﻴﻠﻤﺴﺎزى ﻫﺴﺖ‪ .‬ﻓﻴﻠﻤﻬﺎﺋﻰ را ﺑﺮاى ﺟﺸﻨﻮاره ﻧﺎﻣﺰد ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ در ﺟﻬﺖ ﺧﻮاﺳﺖ‬ ‫آﻧﻬﺎﺳﺖ‪ .‬ﻋﻴﻦ ﻫﻤﻴﻦ ﻗﻀﻴﻪ در ﻛﺎر ﻋﻠﻤﻰ ﻣﺎﺳﺖ؛ در ﻣﻘﺎﻟﻪاى اﺳﺖ ﻛﻪ در آى‪.‬اس‪.‬آى ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﻴﺸﻮد؛‬ ‫در ﻣﻮﺿﻮع ﺗﺤﻘﻴﻘﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ در ﭘﮋوﻫﺸﮕﺎه ﺧﻮدﺗﺎن دﻧﺒﺎل ﻣﻴﻜﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ راﺋﺞ‬ ‫ﻓﺮﻧﮕﻰِ اﻣﺮوز‪ ،‬اﺳﭙﺎﻧﺴﺮﻫﺎ ﻣﻰآﻳﻨﺪ در ﺑﺨﺸﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﻛﻤﻜﻬﺎى ﻣﺎﻟﻰ‪ ،‬ﻛﻤﻜﻬﺎى ﻣﺎدى‪ ،‬اﻋﺎﻧﻪﻫﺎ را‬ ‫ﻣﻴﮕﺬارﻧﺪ ﺑﺮاى اﻳﻨﻜﻪ در آن ﺟﻬﺖ ﻛﺎر اﻧﺠﺎم ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﺳﺘﻘﻼل ﻋﻠﻤﻰِ ﻛﺸﻮر ﻳﻜﻰ از‬ ‫ﻟﻮازﻣﺶ ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ‪ :‬اﺳﺘﻘﻼلِ ﺣﺮﻛﺖ ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﺣﺮﻛﺖ ﻫﻨﺮى و ﺑﻪ ﻃﺮﻳﻖ اوﻟﻰ‪ ،‬ﺣﺮﻛﺖ ﺳﻴﺎﺳﻰ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫‪73‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻧﺨﺒﮕﺎن ﺟﻮان ﻋﻠﻤﻲ ﻛﺸﻮر‪88/8/6 -‬‬

‫‪ .4‬ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻋﻠﻤﻲ ﺑﺎ ﺟﻬﺎن‬

‫‪4‬‬ ‫ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻋﻠﻤﻲ ﺑﺎ ﺟﻬﺎن‬

‫‪ .4‬ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻋﻠﻤﻲ ﺑﺎ ﺟﻬﺎن‬ ‫* از ﻋﻠﻢ دﻳﮕﺮان اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ اﻣﺎ ﺑﺎر ﺑﺮ دوش ﺧﻮدﻣﺎن اﺳﺖ‬

‫ﺟﻮاﻧﺎن و داﻧﺸﻤﻨﺪان و اﻓﺮاد ﻣﺴﺘﻌﺪ در اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﻋﻘﺐﻣﺎﻧﺪﮔﻴﻬﺎى ﺻﺪﺳﺎﻟﻪ‬ ‫و دوﻳﺴﺖﺳﺎﻟﻪ را ﺟﺒﺮان ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺳﻼﻃﻴﻦ ﺟﺒﺎر و رژﻳﻤﻬﺎى واﺑﺴﺘﻪ ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﻜﻨﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﺷﻤﺎ ﺑﺎﻳﺪ آن را اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ؛ و آن ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻣﻴﺎن اﻳﻦ ﻣﻠﺖ و اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﺗﻼش ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ‬ ‫اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎ را زﻧﺪه‪ ،‬ﻛﺸﻮر را آﺑﺎد و وﻳﺮاﻧﻴﻬﺎ را ﺑﺮﻃﺮف ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ اﻓﺮاد ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ و ﻋﺎﻟﻢ ﺳﺎﺧﺘﻪ‬ ‫ﺑﺸﻮﻧﺪ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﻧﻴﺮوى ﻣﺘﺨﺼﺺ ورزﻳﺪه ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ اﻳﻦ ﻏﺒﺎر اﺳﺘﻀﻌﺎﻓﻰ را ﻛﻪ دﺷﻤﻦ ﺑﺮ‬ ‫ﭼﻬﺮهى ﺑﺴﻴﺎرى از ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﻧﺸﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮﻃﺮف ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺎ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ ﻛﻪ از ﻋﻠﻢ و ﺗﺠﺮﺑﻪى ﻛﺸﻮرﻫﺎ و ﻣﻠﺘﻬﺎى دﻳﮕﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﻢ؛ اﻣﺎ ﻋﺮض ﻣﺎ اﻳﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ آن ﻛﺴﻰ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﻛﺸﻮر را ﺑﺴﺎزد‪ ،‬او اﻳﺮاﻧﻰ و ﺧﻮدى اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﺑﺮاى ﺧﺎﻧﻪى‬ ‫ﺷﻤﺎ دل ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺳﻮزاﻧﺪ؛ ﺷﻤﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاى ﺧﺎﻧﻪى ﺧﻮد دل ﺑﺴﻮزاﻧﻴﺪ‪ .‬اﻳﺮاﻧﻴﻬﺎى ﺑﺎ ﻫﻤﺖ‪ ،‬ﺟﻮاﻧﺎن‪،‬‬ ‫داﻧﺸﻤﻨﺪان‪ ،‬ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن‪ ،‬ﻣﻐﺰﻫﺎى ورزﻳﺪه و اﻧﺴﺎﻧﻬﺎى ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ‪ ،‬ﻋﺎﻣﻪى ﻣﺮدم‪ ،‬ﺑﺎزوﻫﺎ و ﭘﻨﺠﻪﻫﺎى‬ ‫ﻛﺎر‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاى ﺳﺎﺧﺘﻦ اﻳﺮان ﺗﻼش ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪75‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‬

‫اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎﻳﺪ از ﺗﺠﺮﺑﻪ و ﻋﻠﻢ و ﺗﺨﺼﺺ دﻳﮕﺮان اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد؛ ﻣﺎ راه ﻳﺎدﮔﻴﺮى را ﺑﻪ روى ﺧﻮدﻣﺎن‬ ‫ﻧﻤﻰﺑﻨﺪﻳﻢ‪ .‬در ﺷﺮق و ﻏﺮب ﻋﺎﻟﻢ‪ ،‬ﻫﺮﺟﺎ ﻋﻠﻢ و ﺗﺠﺮﺑﻪﻳﻰ ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﻣﺎ ﻣﻰروﻳﻢ ﺗﺎ آن را در ﺧﺪﻣﺖ‬ ‫ﺧﻮدﻣﺎن در ﺑﻴﺎورﻳﻢ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬اﺳﻼﻣﻰ و دﺳﺘﻮر اﺳﻼم اﺳﺖ و ﻫﻴﭻ ﻣﺨﺎﻟﻔﺘﻰ ﺑﺎ آن ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻟﻴﻜﻦ ﺑﺎر ﺑﺮ‬ ‫دوش ﺷﻤﺎﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﺣﺮف اﻣﺮوز ﻣﺎﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ارزش ﻋﻠﻢ ﻓﺮاﺗﺮ از آﻧﺴﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﺨﺎﻃﺮ دﺷﻤﻦ از آن ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ ﻛﻨﺪ‬

‫واﺑﺴﺘﮕﻲ ﻫﻤﺎن ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ اﻣﺮوز ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ دﻧﻴﺎ از ﻟﺤﺎظ ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬و‬ ‫ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﺑﻪ اﺻﻄﻼح ﺟﻬﺎن ﺳﻮم‪ ،‬و ﻋﻤﺪﺗﺎً ﻛﺸﻮرﻫﺎي اﺳﻼﻣﻲ دﭼﺎر آن ﻫﺴﺘﻨﺪ اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ واﺑﺴﺘﮕﻲ‬ ‫را ﻧﺒﺎﻳﺪ اﺷﺘﺒﺎه ﻛﺮد ﻋﻠﻢ ﮔﺎﻫﻲ در اﺧﺘﻴﺎر دﺷﻤﻦ ﻣﺎﺳﺖ و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﻣﺎ ﻣﻲروﻳﻢ ﭘﻴﺶ او زاﻧﻮ ﻣﻲ‬ ‫زﻧﻴﻢ و ﻋﻠﻢ را ﻓﺮا ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﻢ اﻳﻦ اﺷﻜﺎﻟﻲ ﻧﺪارد و ارزش ﻋﻠﻢ ﻓﺮاﺗﺮ از آن اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﺨﺎﻃﺮ‬ ‫دﺷﻤﻨﻲ از آن ﺻﺮف ﻧﻈﺮ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻟﻴﻜﻦ ﺑﺤﺚ ﻣﺎ در آﻧﺠﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ دﺷﻤﻦ ﻗﺮار‬ ‫ﺑﮕﻴﺮد‪ -‬آن ﻫﻢ در ﻣﺴﺎﺋﻠﻲ ﻏﻴﺮ از ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ در ﺳﻴﺎﺳﺖ و ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ از ﻗﺒﻴﻞ و آﻧﭽﻪ ﻛﻪ‬ ‫آﻧﻬﺎ ﺑﺮاي ﻣﺎ درﺳﺖ ﻛﺮدﻧﺪ اﻳﻦ دوﻣﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ آﻧﭽﻪ را آﻧﻬﺎ ﺑﺮاي ﺑﺎﺻﻄﻼح دﻧﻴﺎي ﺳﻮم ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ‬ ‫و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬واﺑﺴﺘﮕﻲ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و ﺳﻴﺎﺳﻲ اﺳﺖ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻛﺎري ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﺒﺎدل ﻋﻠﻢ و‬ ‫‪76‬‬

‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي اﻧﺠﺎم ﻧﮕﻴﺮد‪.‬‬ ‫ﻣﺴﺄﻟﻪ و ﻣﻌﻀﻞ ﻓﺮار ﻣﻐﺰﻫﺎ ﻛﻪ اﻻن دهﻫﺎ ﺳﺎل اﺳﺖ در ﺟﻬﺎن ﻋﻘﺐاﻓﺘﺎدهي ﻛﻨﻮﻧﻲ ﻣﻄﺮح اﺳﺖ‪،‬‬ ‫ﺑﺨﺸﻲ از ﻫﻤﻴﻦ ﻗﻀﻴﻪ اﺳﺖ آﻧﻬﺎ ﺣﺘﻲ ﻧﻴﺮوﻫﺎي زﻳﺪه و ﺧﻮب ﻣﺎ را ﻫﻢ ﻣﻲرﺑﺎﻳﻨﺪ و ﻣﻲ ﺑﺮﻧﺪ و ﺣﺘﻲ‬ ‫اﺟﺎزه ﻧﻤﻲدﻫﻨﺪ آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﺧﻮد ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﺟﻬﺎن ﺳﻮم ﻋﻠﻢ ﻳﺎد ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ و اﺳﺘﻌﺪاد دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي‬ ‫آن ﻛﺸﻮرﻫﺎ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* ﻛﺴﺐ ﻋﻠﻢ از دﻳﮕﺮان‬

‫‪ ...‬ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﻌﻠﻢ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﻌﻠﻢ از ﻫﺮ ﻛﺴﻰ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ .‬دﻳﺮوز اﺳﻼم ﺑﻪ ﻣﺎ‬ ‫ﮔﻔﺖ‪»:‬ﺣﺘﻰ اﮔﺮ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﺮاى ﻓﺮاﮔﻴﺮى داﻧﺶ ﺑﻪ ﭼﻴﻦ ﺑﺮوﻳﺪ‪ «.‬ﭼﻴﻦ آن روز‪ ،‬ﺑﺎ آن ﻓﺎﺻﻠﻪ! اﻣﺮوز ﻣﺎ‬ ‫ﻫﻴﭻ ﻧﻘﻄﻪاى از دﻧﻴﺎ را ﭘﻴﺪا ﻧﻤﻰﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ ﻃﻮﻻﻧﻰ ﺑﻮدن راه را ﻧﺸﺎن ﺑﺪﻫﻴﻢ‪ ،‬اﻳﻦﻃﻮر ﻣﺜﺎل‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار وزﻳﺮ‪ ،‬ﻣﺴﺆوﻻن و ﺟﻤﻌﻰ از ﺟﻬﺎدﮔﺮان ﺟﻬﺎد ﺳﺎزﻧﺪﮔﻰ‪ ،‬ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎى ﺷﻬﺪا‪ ،‬ﮔﺮوﻫﻰ از ﻋﺸﺎﻳﺮ‪ ،‬و ﺟﻤﻌﻰ از ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪﮔﺎن زﻣﻴﻦﻟﺮزهى اﺳﺘﺎﻧﻬﺎى ﮔﻴﻼن و زﻧﺠﺎن‪-‬‬ ‫‪1370/03/28‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار رﺋﻴﺲ و اﻋﻀﺎي ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪70/9/20 -‬‬

‫‪ .4‬ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻋﻠﻤﻲ ﺑﺎ ﺟﻬﺎن‬

‫ﺑﺰﻧﻴﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ را ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ اﻛﺮم‪ ،‬آن روز ﻣﺮدم را اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﻓﺮاﮔﻴﺮى داﻧﺶ ﺗﺤﺮﻳﺾ‬ ‫ﻣﻰﻓﺮﻣﻮد‪ .‬ﻣﺎ ﻧﻴﺰ اﻣﺮوز ﻋﻘﻴﺪهﻣﺎن ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ از ﻫﻤﻪ‪ ،‬ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ﺑﻴﺎﻣﻮزﻳﻢ‪ .‬ﻣﻨﺘﻬﺎ ﻋﻠﻢ را‬ ‫ﺑﻴﺎﻣﻮزﻳﻢ‪ .‬ﻋﻠﻢ را از آﻧﻬﺎ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ ،‬ﻧﻪ ﻓﺴﺎد اﺧﻼق را؛ ﻧﻪ آﻟﻮدﮔﻴﻬﺎ را؛ ﻧﻪ اﻋﺘﻴﺎدﻫﺎى ﻣﻀﺮ را؛ ﻧﻪ‬ ‫ﺑﻴﻤﺎرﻳﻬﺎى ﺧﻄﺮﻧﺎك را؛ ﻧﻪ اﻳﻦ »ﻃﺎﻋﻮن اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰ« ﻛﻪ اﺳﻤﺶ را »اﻳﺪز« ﮔﺬاﺷﺘﻪاﻧﺪ و ﻧﻪ ﺑﻘﻴﻪى‬ ‫ﻓﺴﺎدﻫﺎى اﺧﻼﻗﻰ و ﻏﻴﺮه را‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ را از آﻧﻬﺎ ﻳﺎد ﻧﮕﻴﺮﻳﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻋﻠﻤﺸﺎن را ﭼﺮا‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺗﺒﺎدل ﻧﺎﺳﺎﻟﻢ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺑﺎ ﻏﺮب‬

‫اﮔﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪاى ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻋﻠﻢ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻛﺸﻮرﻫﺎ و ﻣﻠﺘﻬﺎى دﻳﮕﺮ ﻫﻢ‬ ‫ارﺗﺒﺎط ﺑﺮﻗﺮار ﻛﺮد‪ ،‬اول ﺳﻌﻰ ﻣﻰﻛﻨﺪ ﻋﻠﻢ آﻧﻬﺎ را ﺑﮕﻴﺮد‪.‬‬ ‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﻳﺎن اﻳﺮان در ﺳﺎﻟﻬﺎى ﭘﻴﺶ و در دوراﻧﻬﺎى ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻛﺎرى ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ وﻗﺘﻰ ﻣﻮﺿﻮع ﺗﺒﺎدل ﺑﻴﻦ‬ ‫ﻛﺸﻮر ﻣﺎ و ﻛﺸﻮرﻫﺎى دﻳﮕﺮ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎى اﻳﻦﻛﻪ ﻣﺎ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت و ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻋﻈﻴﻢ ﺧﻮدﻣﺎن را‬ ‫در ﻣﻌﺮض دﻳﺪ ﻣﺮدم ﻋﺎﻟﻢ ﻗﺮار دﻫﻴﻢ ‪ -‬ﺧﻴﻠﻰ ﭼﻴﺰﻫﺎ دارﻳﻢ ﻛﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﻪ دﻳﮕﺮان ﺑﻴﺎﻣﻮزﻳﻢ ‪ -‬و ﺑﻪ‬ ‫ﺟﺎى اﻳﻦﻛﻪ ﻣﺎ ﻫﻢ از ﺑﻴﮕﺎﻧﮕﺎن ﻋﻠﻤﺸﺎن را ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ؛ اﻳﻦ ﻃﻮر ﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ‪ -‬ﻓﺮض ﺑﻔﺮﻣﺎﻳﻴﺪ‬ ‫ ﻣﺼﻨﻮﻋﺎت دﺳﺘﻰﻣﺎن را دادﻳﻢ ﺗﺎ در ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻬﺎﻳﺸﺎن آوﻳﺰان ﻛﻨﻨﺪ ﻳﺎ ﻧﻔﺘﻤﺎن را دادﻳﻢ ﺗﺎ‬‫ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎﻳﺸﺎن را ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﻴﻨﺪازﻧﺪ و ﺧﻮدﻣﺎن ﻫﻢ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻧﺸﺴﺘﻴﻢ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻓﺎﺳﺪﺷﺎن را ﺑﻪ ﻣﺎ‬ ‫ﺑﺪﻫﻨﺪ! ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﭘﻴﺸﺮوان ارﺗﺒﺎط ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ اﻳﺮان ﺑﺎ ﻏﺮب ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﮕﻔﺘﻨﺪ »ﻫﺮ اﻳﺮاﻧﻰ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻠﻢ ﻏﺮب‬ ‫را ﺗﺎ آنﺟﺎ ﻛﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮد‪ «.‬اﮔﺮ اﻳﻦ را ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮب ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺎ از اﻳﻦ اﺳﺘﻘﺒﺎل ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻣﺎ‬ ‫اﻻن ﻫﻢ ﻣﻰﮔﻮﻳﻴﻢ‪ :‬دﻧﻴﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎﻳﻰ در ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت دارد‪ .‬ﻣﺎ را دوﻳﺴﺖ‪ ،‬ﺳﻴﺼﺪ ﺳﺎل ﻋﻘﺐ ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻨﺪ‬ ‫و ﻧﮕﺬاﺷﺘﻨﺪ ﺗﺮﻗﻰ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮدﻣﺎن را ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺮﺳﺎﻧﻴﻢ و ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت آﻧﻬﺎ را ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ .‬ﭘﻴﺸﺮوان‬ ‫ﻣﺬﻛﻮر‪ ،‬اﻳﻦ را ﻧﮕﻔﺘﻨﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻨﺪ‪»:‬اﻳﺮان ﺑﺎﻳﺪ از ﻟﺤﺎظ ﻇﺎﻫﺮ و ﺑﺎﻃﻦ و ﻟﺒﺎس و ﺷﻜﻞ و ﺻﻮرت و‬ ‫اﺧﻼق‪ ،‬ﻓﺮﻧﮕﻰ ﻣ‪Ĥ‬ب ﺷﻮد!« اﺧﻼق آﻧﻬﺎ را ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬ﻟﺒﺎس آﻧﻬﺎ را ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬وﺿﻊ زﻧﺪﮔﻰ آﻧﻬﺎ را ﺑﮕﻴﺮد و‬ ‫ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﻧﺎﺳﺎﻟﻢ آﻧﻬﺎ را ﺑﻴﺎﻣﻮزد! اﻳﻦ را ﮔﻔﺘﻨﺪ و ﻧﺘﻴﺠﻪاش ﻫﻤﺎن ﺷﺪ ﻛﻪ در اواﺧﺮ دوران ﻣﻨﺤﻮس‬ ‫ﭘﺎدﺷﺎﻫﻰ دﻳﺪﻳﻢ ‪ -‬ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻫﻢ ﻛﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻳﺎدﺷﺎن ﻫﺴﺖ‪ ،‬دﻳﺪﻧﺪ ‪ -‬و ﻫﻨﻮز ﻫﻢ آﺛﺎر و ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻬﺎ و‬ ‫رﺳﻮﺑﻬﺎﻳﻰ ﺗﺎ اﻣﺮوز دارد‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺟﻤﻊ زﻳﺎدي از ﻣﻌﻠﻤﺎن وﻛﺎرﮔﺮان‪71/2/9 -‬‬ ‫‪ -2‬ﻫﻤﺎن‬

‫‪77‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‬

‫* ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و ﺗﺒﺎدل ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‬

‫»ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ«‪ ،‬ﺑﺎ »ﺗﺒﺎدل ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ« ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺒﺎدل ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻻزم اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻴﭻ ﻣﻠﺘﻰ ﺑﻰﻧﻴﺎز‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ از اﻳﻦﻛﻪ در ﻫﻤﻪى زﻣﻴﻨﻪﻫﺎ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ در زﻣﻴﻨﻪى ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ‪ -‬آن ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﺴﺎﺋﻠﻰ ﻛﻪ‬ ‫ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﺎم ﻓﺮﻫﻨﮓ داده ﻣﻰﺷﻮد ‪ -‬از ﻣﻠﺘﻬﺎى دﻳﮕﺮ ﺑﻴﺎﻣﻮزد‪ .‬ﻫﻤﻴﺸﻪى ﺗﺎرﻳﺦ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﻴﻦ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻠﺘﻬﺎ در رﻓﺖ و آﻣﺪﻫﺎﻳﺸﺎن‪ ،‬آداب زﻧﺪﮔﻰ را‪ ،‬ﺧﻠﻘﻴﺎت را‪ ،‬ﻋﻠﻢ را‪ ،‬ﻟﺒﺎس ﭘﻮﺷﻴﺪن را‪ ،‬آداب ﻣﻌﺎﺷﺮت‬ ‫را‪ ،‬زﺑﺎن را‪ ،‬ﻣﻌﺎرف را و دﻳﻦ را از ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﺗﺒﺎدﻟﻬﺎى ﻣﻠﺘﻬﺎ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺑﻮده‬ ‫اﺳﺖ؛ ﺣﺘﻰ ﻣﻬﻤﺘﺮ از ﺗﺒﺎدل اﻗﺘﺼﺎدى و ﻛﺎﻻ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎر اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺗﺒﺎدل ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ‬ ‫ﻣﺬﻫﺐ ﻳﻚ ﻛﺸﻮر اﻧﺠﺎﻣﻴﺪه اﺳﺖ! ﻣﺜﻼً در ﺷﺮق آﺳﻴﺎ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻋﺎﻣﻠﻰ ﻛﻪ اﺳﻼم را ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﺸﻮرﻫﺎ ‪-‬‬ ‫از ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﻛﺸﻮر اﻧﺪوﻧﺰى‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺸﻮر ﻣﺎﻟﺰى و ﺣﺘﻰ ﺑﻪ ﻗﺴﻤﺘﻬﺎى ﻣﻬﻤﻰ از ﺷﺒﻪ ﻗﺎره ‪ -‬ﺑﺮد‪ ،‬دﻋﻮت‬ ‫ﻣﺒﻠﻐﻴﻦ ﻧﺒﻮد؛ ﺑﻠﻜﻪ رﻓﺖ و آﻣﺪ آﺣﺎد ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﺑﻮد‪ .‬ﺗﺠﺎر و ﺳﻴﺎﺣﺎن اﻳﺮاﻧﻰ راه اﻓﺘﺎدﻧﺪ‪ ،‬رﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬آﻣﺪﻧﺪ‬ ‫و در ﺳﺎﻳﻪى اﻳﻦ رﻓﺖ و آﻣﺪﻫﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ ﻣﻠﺖ ﺑﺰرﮔﻰ ﻛﻪ اﻣﺮوز ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﻠﺖ‬ ‫اﺳﻼﻣﻰ در آﺳﻴﺎﺳﺖ ‪ -‬ﻳﻌﻨﻰ اﻧﺪوﻧﺰى ‪ -‬ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﺳﻼم را اول ﺑﺎر‪ ،‬ﻧﻪ ﻣﺒﻠﻐﻴﻦ دﻳﻨﻰ‬ ‫ﺑﺮاى آﻧﻬﺎ ﺑﺮدﻧﺪ و ﻧﻪ ﺷﻤﺸﻴﺮ و ﺟﻨﮓ! اﺳﻼم را ﻫﻤﻴﻦ رﻓﺖ و آﻣﺪﻫﺎ ﺑﺮد‪.‬‬ ‫‪78‬‬

‫ﺧﻮد ﻣﻠﺖ ﻣﺎ ﻫﻢ‪ ،‬در ﻃﻮل زﻣﺎن‪ ،‬ﺧﻴﻠﻰ ﭼﻴﺰﻫﺎ از ﻣﻠﺘﻬﺎى دﻳﮕﺮ آﻣﻮﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬و اﻳﻦ‪ ،‬ﻳﻚ روﻧﺪ‬ ‫ﺿﺮورى ﺑﺮاى ﺗﺮوﺗﺎزه ﻣﺎﻧﺪن ﻣﻌﺎرف و ﺣﻴﺎت ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ در ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﻋﺎﻟﻢ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﺗﺒﺎدل ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ‬ ‫اﺳﺖ و ﺧﻮب اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ‪ -‬ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻳﺎ اﻗﺘﺼﺎدى ‪ -‬ﺑﺮاى ﻣﻘﺎﺻﺪ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺧﻮد و‬ ‫ﺑﺮاى اﺳﻴﺮ ﻛﺮدن ﻳﻚ ﻣﻠﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﻨﻴﺎﻧﻬﺎى ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ آن ﻣﻠﺖ ﻫﺠﻮم ﻣﻰﺑﺮد‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاى ﻫﻢ‬ ‫ﭼﻴﺰﻫﺎى ﺗﺎزهاى را وارد آن ﻛﺸﻮر و آن ﻣﻠﺖ ﻣﻰﻛﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﺑﻪ زور؛ اﻣﺎ ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻛﺮدن آﻧﻬﺎ ﺑﺎ‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﺑﺎورﻫﺎى ﻣﻠﻰ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬اﺳﻤﺶ ﺗﻬﺎﺟﻢ اﺳﺖ‪ .‬در ﺗﺒﺎدل ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ‪ ،‬ﻫﺪف‪ ،‬ﺑﺎرور ﻛﺮدن ﻓﺮﻫﻨﮓ‬ ‫ﻣﻠﻰ و ﻛﺎﻣﻞ ﻛﺮدن آن اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ در ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ‪ ،‬ﻫﺪف‪ ،‬رﻳﺸﻪﻛﻦ ﻛﺮدن ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﻠﻰ و از ﺑﻴﻦ‬ ‫ﺑﺮدن آن اﺳﺖ‪ .‬در ﺗﺒﺎدل ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ‪ ،‬آن ﻣﻠﺘﻰ ﻛﻪ از ﻣﻠﺘﻬﺎى دﻳﮕﺮ ﭼﻴﺰى ﻣﻰﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻣﻰﮔﺮدد ﭼﻴﺰﻫﺎى‬ ‫ﻣﻄﺒﻮع و دﻟﻨﺸﻴﻦ و ﺧﻮب و ﻣﻮرد ﻋﻼﻗﻪ را ﻣﻰﮔﻴﺮد‪ .‬ﻓﺮض ﺑﻔﺮﻣﺎﻳﻴﺪ‪ ،‬داﻧﺶ را از آﻧﻬﺎ ﺗﻌﻠﻴﻢ ﻣﻰﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﺑﻪ اروﭘﺎ ﻣﻰرود و ﻣﻰﺑﻴﻨﺪ آﻧﻬﺎ ﻣﺮدﻣﻰ اﻫﻞ ﺳﺨﺘﻜﻮﺷﻰ و ﺧﻄﺮ ﻛﺮدﻧﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ‬ ‫اﻳﻦ را از آﻧﻬﺎ ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬ﺧﻴﻠﻰ ﺧﻮب اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ اﻗﺼﺎى ﺷﺮق آﺳﻴﺎ ﻣﻰرود و ﻣﻰﺑﻴﻨﺪ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﺮدﻣﻰ‬

‫‪ .4‬ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻋﻠﻤﻲ ﺑﺎ ﺟﻬﺎن‬

‫ﻫﺴﺘﻨﺪ داراى وﺟﺪان ﻛﺎر‪ ،‬ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪ ﺑﻪ ﻛﺎر‪ ،‬ﻣﺸﺘﺎق ﻛﺎر‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ را از آﻧﻬﺎ ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬ﺧﻴﻠﻰ ﺧﻮب‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻓﻼن ﻛﺸﻮر ﻣﻰرود و ﻣﻰﺑﻴﻨﺪ ﻣﺮدم آن ﻛﺸﻮر‪ ،‬وﻗﺖﺷﻨﺎس‪ ،‬داراى ﻧﻈﻢ و اﻧﻀﺒﺎط‪ ،‬داراى‬ ‫ﻣﺤﺒﺖ‪ ،‬داراى ﺣﺲِ ادب و ﺣﺲ اﺣﺘﺮاﻣﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ ﭼﻴﺰﻫﺎى ﺧﻮﺑﻰ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در ﺗﺒﺎدل ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ‪ ،‬ﻗﻀﻴﻪ ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻠﺖ ﻓﺮاﮔﻴﺮﻧﺪه‪ ،‬ﻣﻰﮔﺮدد ﻧﻘﺎط درﺳﺖ و ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻰ را ﻛﻪ‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮓ او را ﻛﺎﻣﻞ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬از دﻳﮕﺮان ﺗﻌﻠﻴﻢ ﻣﻰﮔﻴﺮد‪ .‬درﺳﺖ ﻣﺜﻞ اﻧﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺿﻌﻴﻒ اﺳﺖ و دﻧﺒﺎل‬ ‫ﻏﺬاى ﻣﻨﺎﺳﺒﻰ ﻣﻰﮔﺮدد‪ .‬دوا و ﻏﺬاى ﻣﻨﺎﺳﺐ را ﻣﺼﺮف ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺳﺎﻟﻢ ﺷﻮد و ﻧﻘﺼﺶ از ﺑﻴﻦ ﺑﺮود‪.‬‬ ‫در ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ‪ ،‬ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻠﺖ ﻣﻮرد ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻣﻰدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻴﺰﻫﺎى ﺧﻮب ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ‬ ‫ﭼﻴﺰﻫﺎى ﺑﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮض ﺑﻔﺮﻣﺎﻳﻴﺪ اروﭘﺎﻳﻴﻬﺎ‪ ،‬وﻗﺘﻰ ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ را در ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﺷﺮوع ﻛﺮدﻧﺪ‪،‬‬ ‫ﻧﻴﺎﻣﺪﻧﺪ روﺣﻴﻪى وﻗﺖﺷﻨﺎﺳﻰﺷﺎن را‪ ،‬روﺣﻴﻪى ﺷﺠﺎﻋﺖ و ﺧﻄﺮ ﻛﺮدن در ﻣﺴﺎﺋﻞ را‪ ،‬ﻳﺎ ﺗﺠﺴﺲ و‬ ‫ﻛﻨﺠﻜﺎوى ﻋﻠﻤﻰ را‪ ،‬در ﻣﻠﺖ ﻣﺎ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺎ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت و ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت‪ ،‬ﺳﻌﻰ ﻛﻨﻨﺪ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان‪ ،‬ﻣﻠﺘﻰ‬ ‫داراى وﺟﺪان ﻛﺎرى ﻳﺎ وﺟﺪان ﻋﻠﻤﻰ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ را ﻛﻪ ﻧﻤﻰﻛﻨﻨﺪ! ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻻاﺑﺎﻟﻰﮔﺮى ﺟﻨﺴﻰ را‬ ‫وارد ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﻠﺖ ﻣﺎ‪ ،‬در ﻃﻮل ﻫﺰاران ﺳﺎل‪ ،‬ﻣﻠﺘﻰ ﺑﻮد داراى ﻣﺒﺎﻻت ﺟﻨﺴﻰ؛ ﻳﻌﻨﻰ‬ ‫رﻋﺎﻳﺘﻬﺎى ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ زن و ﻣﺮد و اﻳﻦ در ﺗﻤﺎم دوران اﺳﻼﻣﻰ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻪ اﻳﻦﻛﻪ ﻛﺴﻰ ﺧﻄﺎ و‬ ‫ﺗﺨﻠﻒ ﻧﻤﻰﻛﺮده؛ ﺧﻄﺎ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻫﺴﺖ‪ .‬در ﻫﻤﻪى دوراﻧﻬﺎ و در ﻫﻤﻪى زﻣﻴﻨﻪﻫﺎ‪ ،‬اﻓﺮاد ﺑﺸﺮ ﺧﻄﺎ‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺧﻄﺎ ﻫﺴﺖ؛ اﻣﺎ ﺧﻄﺎ ﻏﻴﺮ از اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﻴﺰى ﺑﺸﻮد ﻋﺮف ﺟﺎﻣﻌﻪ!‬ ‫ﻣﻠﺖ ﻣﺎ‪ ،‬ﻣﻠﺘﻰ ﺑﻮد ﻛﻪ از ﻫﺮزﮔﻰ و ﻋﻴﺎﺷﻴﻬﺎى ﻓﺮاﮔﻴﺮ و ﻣﺠﺎﻟﺲ ﻋﻴﺶ و ﻃﺮب و اﻳﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺮى‬ ‫ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ ﻣﺨﺼﻮص اﺷﺮاف و ﭘﺎدﺷﺎﻫﺎن و ﺷﺎﻫﺰادهﻫﺎ و ﻣﻠﻜﺰاده ﺧﺎﻧﻤﻬﺎ و اﻣﺜﺎل اﻳﻨﻬﺎ ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﻪ‬ ‫ﻋﻴﺎﺷﻰ ﻛﻨﻨﺪ و ﺷﺐ ﺗﺎ ﺻﺒﺢ ﺑﻴﺪار ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ‪ .‬اروﭘﺎﻳﻴﻬﺎ‪ ،‬ﻣﻴﺨﺎﻧﻪﻫﺎﻳﺸﺎن در ﻃﻮل ﻣﺪت ﺷﺐ و روز و‬ ‫دوران ﺳﺎل و ﻫﻤﻪى ﺗﺎرﻳﺦ ﻫﻤﻴﺸﻪ روﺑﻪراه ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﺗﺎرﻳﺦ اروﭘﺎﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮﻛﺲ ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ‪ ،‬ﺑﺮود‬ ‫ﺑﺨﻮاﻧﺪ و ﺑﺒﻴﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ را ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ وارد ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﺑﻜﻨﻨﺪ و ﺗﺎ آنﺟﺎ ﻛﻪ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫در ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ‪ ،‬دﺷﻤﻦ ﻣﻰﮔﺮدد آن ﻧﻘﻄﻪاى از ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺧﻮد را ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻠﺖ ﻣﻰدﻫﺪ و وارد اﻳﻦ‬ ‫ﻣﻠﺖ ﻣﻰﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﻮدش ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ‪ .‬ﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ ﻛﻪ دﺷﻤﻦ ﭼﻪ ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ! اﮔﺮ در ﺗﺒﺎدل ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ‪،‬‬ ‫ﻣﻠﺘﻰ ﻛﻪ از ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﭼﻴﺰى ﻣﻰﮔﻴﺮد‪ ،‬ﺗﺸﺒﻴﻪ ﺑﻪ آدﻣﻰ ﺷﻮد ﻛﻪ در ﻛﻮﭼﻪ و ﺑﺎزار‪ ،‬ﻏﺬا و دواى‬ ‫ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﻰﺧﺮد ﻛﻪ ﻣﺼﺮف ﻛﻨﺪ؛ در ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ‪ ،‬ﻣﻠﺘﻰ را ﻛﻪ ﺗﺤﺖ ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎرى ﻛﻪ اﻓﺘﺎده و ﺧﻮدش ﻛﺎرى ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻜﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺸﺒﻴﻪ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬آن وﻗﺖ دﺷﻤﻦ‪ ،‬آﻣﭙﻮﻟﻰ ﺑﻪ او‬

‫‪79‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﺗﺰرﻳﻖ ﻣﻰﻛﻨﺪ و ﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ آﻣﭙﻮﻟﻰ ﻛﻪ دﺷﻤﻦ ﺗﺰرﻳﻖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻴﺴﺖ! اﻳﻦ‪ ،‬ﻓﺮق دارد ﺑﺎ آن دارو و‬ ‫درﻣﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺧﻮد ﺷﻤﺎ ﺑﺮوﻳﺪ و آن را ﺑﺎ ﻣﻴﻞ اﻧﺘﺨﺎب و وارد ﺑﺪﻧﺘﺎن ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﭘﺲ‪ ،‬ﺗﺒﺎدل ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﺑﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﺎﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﺑﻪ اﻧﺘﺨﺎب دﺷﻤﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺒﺎدل ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ‬ ‫اﻧﺠﺎم ﻣﻰدﻫﻴﻢ ﺗﺎ ﻛﺎﻣﻞ ﺷﻮﻳﻢ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺧﻮدى را ﻛﺎﻣﻞ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﻣﺎ ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ اﻧﺠﺎم ﻣﻰﮔﻴﺮد‬ ‫ﺗﺎ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺧﻮدى را رﻳﺸﻪﻛﻦ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺗﺒﺎدل ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ از ﭼﻴﺰﻫﺎى ﺧﻮب اﺳﺖ؛ ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ از‬ ‫ﭼﻴﺰﻫﺎى ﺑﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺒﺎدل ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ در ﻫﻨﮕﺎم ﻗﻮت و روزﮔﺎر ﺗﻮاﻧﺎﻳﻰ ﻳﻚ ﻣﻠﺖ اﻧﺠﺎم ﻣﻰﮔﻴﺮد؛ وﻟﻰ‬ ‫ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ در دوران ﺿﻌﻒ ﻳﻚ ﻣﻠﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻓﻨﺎوري ﻏﺮب و راهﻫﺎي ﻣﻴﺎﻧﺒﺮ‬

‫ﭘﺮﺳﺶ‪ :‬ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى ﺑﻴﮕﺎﻧﮕﺎن‪ ،‬ﻣﺎ از ﻓﻨ‪Ĥ‬ورى ﻏﺮب دورﻳﻢ‪ .‬ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺎ ﭼﻄﻮر ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ از‬ ‫ﻓﻨ‪Ĥ‬ورى ﻏﺮب اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻰ ﻛﻪ اﺳﻴﺮ آن ﻧﺸﻮﻧﺪ؟‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﭼﺮا اﺳﻴﺮ و ﻣﺴﺤﻮر ﺷﻮﻧﺪ؟ اﻳﻦ ﻳﻚ اﺳﺘﻌﺪاد ﺑﺸﺮى اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﻓﻜﺮ و ذﻫﻦ ﺧﻮدش را ﺑﻪ‬ ‫ﻛﺎر اﻧﺪاﺧﺘﻪ و ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﭼﻴﺰى را در اﻳﻦ ﻋﺎﻟﻢ ﻃﺒﻴﻌﺖ ‪ -‬در اﻳﻦ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺑﺰرگ و ﻫﻤﭽﻨﺎن‬ ‫ﻋﻤﺪﺗﺎً ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ‪ -‬ﺑﻪ دﺳﺖ آورد‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺧﻮدﺗﺎن ﻫﻢ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﺪ اﻳﻦ ﻛﺎر را ﺑﻜﻨﻴﺪ؛ ﺧﻮدﺗﺎنﻫﻢ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﺪ‬ ‫‪80‬‬

‫ذﻫﻨﺘﺎن را ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﻴﻨﺪازﻳﺪ و اﻳﻦ را ﺑﻪ دﺳﺖ آورﻳﺪ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﻣﺴﺤﻮر ﺷﺪن ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﭼﻴﺰى را ﺗﺤﺴﻴﻦ ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ اﺷﻜﺎﻟﻰ ﻧﺪارد؛ ﺑﻠﻪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﺗﺤﺴﻴﻦ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﻣﺎﻧﻌﻰ دارد؟! ﻫﺮ ﭘﺪﻳﺪه ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﻫﺮ ﭘﺪﻳﺪه ﺣﺎﻛﻰ از ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ و ﺑﺮﺟﺴﺘﮕﻰ ذﻫﻦ ﻳﻚ‬ ‫اﻧﺴﺎن‪ ،‬در ﺧﻮر ﺗﺤﺴﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬اﺷﻜﺎﻟﻰ ﻧﺪارد ﻛﻪ ﻣﺎ ﻫﻢ ﺗﺤﺴﻴﻦ ﻛﻨﻴﻢ؛ اﻣﺎ اﻳﻦﻛﻪ ﻣﺴﺤﻮر ﺷﻮد‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ‬ ‫ﺧﻮدش را در ﻣﻘﺎﺑﻞ آن ﻛﻮﭼﻚ ﺑﺒﻴﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮدش را ﺗﺤﻘﻴﺮ ﻛﻨﺪ؛ ﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻪﻫﻴﭻوﺟﻪ‪.‬‬ ‫ﺷﻤﺎ ﻫﻢ اﮔﺮ ﻫﻤﻴﻦ اﻣﻜﺎن را در اﺧﺘﻴﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺎن و ﺑﻬﺘﺮ از آن را ﭘﺪﻳﺪ ﻣﻰآورﻳﺪ؛ ﻛﻤﺎاﻳﻦﻛﻪ‬ ‫اﮔﺮ ﺷﻤﺎ در اﻳﻦ ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻟﻪ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬در ﻫﻤﻴﻦ زﻣﻴﻨﻪﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺟﻮاﻧﺎن و ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺎ وارد ﺷﺪﻧﺪ‬ ‫ در اﻟﻤﭙﻴﺎدﻫﺎى رﻳﺎﺿﻰ‪ ،‬ﻓﻴﺰﻳﻚ‪ ،‬راﻳﺎﻧﻪ و‪ - ...‬ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﭽﻪﻫﺎى اﻳﺮاﻧﻰ از اﻣﺜﺎل و اﻗﺮان ﺧﻮدﺷﺎن‬‫ﺟﻠﻮ اﻓﺘﺎدﻧﺪ؛ ﻳﻌﻨﻰ از ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻛﺸﻮرﻫﺎى ﺟﻬﺎن ﺟﻠﻮ اﻓﺘﺎدﻧﺪ دﻳﮕﺮ‪ .‬ﻏﻴﺮ از اﻳﻦ اﺳﺖ؟ ﺑﺎ اﻳﻦﻛﻪ ﻋﻤﺮ اﻳﻦ‬ ‫اﻣﺘﺤﺎن و آزﻣﺎﻳﺸﺸﺎن ﺧﻴﻠﻰ ﻛﻮﺗﺎه اﺳﺖ!‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار وزﻳﺮ‪ ،‬ﻣﻌﺎوﻧﻴﻦ و روﺳﺎي ﻣﻨﺎﻃﻖ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر‪71/5/21 -‬‬

‫‪ .4‬ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻋﻠﻤﻲ ﺑﺎ ﺟﻬﺎن‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﺎ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﻔﻬﻤﻴﻢ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻳﻚ ﻧﻮﺟﻮان اﻳﺮاﻧﻰ راﺣﺖ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﻛﺸﻒ ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ذﻫﻦ و‬ ‫اﺳﺘﻌﺪادش را ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﻴﻨﺪازد‪ ،‬اﮔﺮ واﻗﻌﺎً درس ﺑﺨﻮاﻧﺪ و ﺑﺨﻮاﻫﺪ‪ ،‬او ﻫﻢ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﻛﺎرﻫﺎى ﺑﺰرﮔﻰ‬ ‫اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻦ ﺑﺎرﻫﺎ ﺑﻪ اﻧﺪﻳﺸﻤﻨﺪان ﺧﻮدﻣﺎن ﮔﻔﺘﻪام ‪ -‬آن ﻧﻜﺘﻪاى ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﮔﻔﺘﻴﺪ ‪» -‬ﻏﺮب از ﻣﺎ‬ ‫ﺧﻴﻠﻰ ﺟﻠﻮاﺳﺖ«؛ اﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺘﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ از ﻫﻤﺎن راﻫﻰ ﻛﻪ ﻏﺮب ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺮده‪ ،‬دﻧﺒﺎﻟﺶ‬ ‫ﺑﺮوﻳﻢ ﺗﺎ ﺑﻪ آن ﻧﻘﻄﻪاى ﻛﻪ اﻣﺮوز ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺮﺳﻴﻢ‪ ،‬ﻋﻤﺮﻫﺎ و ﻗﺮﻧﻬﺎ ﻃﻮل ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺸﻴﺪ و ﻧﺨﻮاﻫﻴﻢ‬ ‫ﺗﻮاﻧﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺎ اﺣﺘﻴﺎج ﺑﻪ راﻫﻬﺎى ﻣﻴﺎﻧﺒ‪‬ﺮ دارﻳﻢ‪ .‬آﻳﺎ راه ﻣﻴﺎﻧﺒ‪‬ﺮى وﺟﻮد دارد؟ ﺣﺘﻤﺎً وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻛﻮ؟ ﻣﻦ ﻧﻤﻰداﻧﻢ؛‬ ‫ﺑﺮوﻳﺪ ﺗﺎ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻤﺎم اﻳﻦ اﻛﺘﺸﺎﻓﺎت ﻓﻌﻠﻰ‪ ،‬راﻫﻬﺎى ﻣﻴﺎﻧﺒ‪‬ﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ؛ زﻣﺎﻧﻰ ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺎ ﻧﻴﺮوى ﺑﺨﺎر ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از‬ ‫ﻧﻴﺮوﻫﺎى دﻳﮕﺮى ﻏﻴﺮ از ﻧﻴﺮوى ﺑﺨﺎر ﺑﻮد؛ اﻣﺎ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﻧﻴﺮوى ﺑﺨﺎر را ﺑﻪ دﺳﺖ آورد‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ ﭼﻴﺰى در‬ ‫ﻃﺒﻴﻌﺖ وﺟﻮد داﺷﺖ‪ ،‬ﻧﻴﺮوى ﺑﺨﺎر از او‪‬لِ ﻋﺎﻟَﻢ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻛﺴﻰ آن را ﻛﺸﻒ ﻛﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﻳﻌﻨﻰ ﻳﻚ‬ ‫راه ﻣﻴﺎﻧﺒ‪‬ﺮ‪.‬‬ ‫راﻫﻬﺎى ﻣﻴﺎﻧﺒ‪‬ﺮ را ﻛﺸﻒ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻴﺮوى اﻟﻜﺘﺮﻳﺴﺘﻪ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ ‪ -‬ﻛﻪ در واﻗﻊ اﻣﺮوز‬ ‫ﻫﻤﻪ ﻛﺎرﻫﺎى دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﻳﺎ ﻗﺴﻤﺖ ﻣ‪‬ﻌ‪‬ﻈﻤﻰ از آن را اﻧﺠﺎم ﻣﻰدﻫﺪ ‪ -‬ﻫﻤﻴﺸﻪ در ﻃﺒﻴﻌﺖ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ‪،‬‬ ‫اﻳﻦﻛﻪ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻧﻴﺎﻣﺪه اﺳﺖ؛ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ رﻓﺖ‪ ،‬اﻳﻦ راه ﻣﻴﺎﻧﺒ‪‬ﺮ را ﻳﺎﻓﺖ و از آن ﻋﺒﻮر ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﺧﻴﻠﻰ ﺧﻮب؛ ﻫﻨﻮز ﺑﺴﻴﺎرى از راﻫﻬﺎى ﻣﻴﺎﻧﺒ‪‬ﺮ وﺟﻮد دارد‪ .‬داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺑﺰرگ ﺗﺼﺮﻳﺢ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ‬ ‫ﻫﻨﻮز ﺑﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮى از اﺳﺮار ﻋﺎﻟﻢ ﻃﺒﻴﻌﺖ ‪ -‬از ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮى از اﺳﺮار وﺟﻮد اﻧﺴﺎن ‪ -‬ﭘﻰ ﻧﺒﺮدهاﻳﻢ؛‬ ‫ﻫﻨﻮز ﺧﻴﻠﻰ ﭼﻴﺰﻫﺎ را ﻛﺸﻒ ﻧﻜﺮدهاﻳﻢ‪ .‬ﭼﻪ ﻛﺴﻰ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﻛﺸﻒ ﻛﻨﺪ؟ آن ﻛﺴﻰ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻓﻜﺮ ﻛﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﻋﺎﻟ‪‬ﻢ و داﻧﺸﻤﻨﺪ ﺷﻮد و از ﻋﻠﻮم روز اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬او ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ راﻫﻬﺎى ﺟﺪﻳﺪ را ﻛﺸﻒ ﻛﻨﺪ و ﺑﻪ‬ ‫دﺳﺖ آورد‪ .‬ﺷﻤﺎ آن ﻛﺲ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬ﺟﻮان اﻳﺮاﻧﻰ آن ﻛﺲ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﭼﺮا ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮدش را در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻛﺴﺎﻧﻰ‬ ‫ﻛﻪ اﻳﻦ راه را ﺗﺎ ﺑﻪ ﺣﺎل رﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻮﭼﻚ ﺑﺒﻴﻨﺪ؟!‬

‫‪1‬‬

‫* ﻫﺪف آﻣﺮﻳﻜﺎ ﭼﭙﺎول اﺳﺖ ﻧﻪ ﻣﺒﺎدﻟﻪ‬

‫ﻣﺴﺄﻟﻪ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﻠﺘﻰ ﺑﺨﻮاﻫﺪ از ﺗﺠﺮﺑﻴﺎت و از داﻧﺶ و از ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎى ﻣﺎد‪‬ى و ﻣﻌﻨﻮى ﻳﻚ‬ ‫ﻣﻠﺖ دﻳﮕﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻜﻨﺪ ﻳﺎ ﻧﻜﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ از ﻫﻢ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ؛ ﻫﻴﭻ‬ ‫‪ - -1‬ﮔﻔﺖ و ﺷﻨﻮد ﺑﺎ ﺗﻌﺪادي از ﺟﻮاﻧﺎن‪76/11/14 -‬‬

‫‪81‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‬

‫اﺷﻜﺎﻟﻰ ﻫﻢ ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﺤﺚ‪ ‬دﺷﻤﻨﻰ ﻳﻚ ﻣﻠﺖ ﺑﺎ ﻳﻚ ﻣﻠﺖ دﻳﮕﺮ ﻫﻢ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﺎرﻫﺎ ﮔﻔﺘﻪاﻳﻢ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﺎ ﻣﻠﺖ‬ ‫اﻣﺮﻳﻜﺎ دﺷﻤﻨﻰ ﻧﺪارﻳﻢ؛ ﺑﺎ اﺷﺨﺎص ﻛﺎرى ﻧﺪارﻳﻢ؛ ﻣﺎ ﺑﺎ ﻣﻘﺎﺻﺪ و اﻏﺮاض ﻃﺮﻓﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻘﺎﺻﺪ و‬ ‫اﻏﺮاض ﻫﺮ ﺟﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﺘﻌﻠّﻖ ﺑﻪ ﻫﺮﻛﺲ ﻛﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮاى ﻣﺎ اﻫﻤﻴﺖ دارد‪ .‬ﻣﺎ ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ در‬ ‫ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻳﻦ ﻏﺮض و ﻣﻘﺼﺪى ﻛﻪ ﺑﺮاى ﻣﺎ واﺿﺢ اﺳﺖ و ﻋﻤﻠﻜﺮد آن را در ﻫﻤﻪى دﻧﻴﺎ ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﻢ‪،‬‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻛﺸﻮر ﺧﻮدﻣﺎن ﻫﻢ ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻰﺗﻔﺎوت ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻫﻤﻴﻨﻬﺎ ﻳﻚ وﻗﺖ اﮔﺮ ﻻزم ﺑﺎﺷﺪ‬ ‫ﻳﻜﻰﺷﺎن ﻛﻠﻤﻪاى ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ ،‬ﻟﺒﻰ ﺗﺮ ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﺳﻤﻰ از ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﺑﻴﺎورد ‪ -‬ﻣﺜﻼً ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ از دوﻟﺖ اﻳﺮان‬ ‫ﻳﺎ از ﻳﻚ ﺷﺨﺼﻰ‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﻴﻤﻪ ﺗﻌﺮﻳﻔﻰ‪ ،‬آن ﻫﻢ ﻧﻪ ﻳﻚ ﺗﻌﺮﻳﻒ درﺳﺖ و ﺣﺴﺎﺑﻰ ﺑﻜﻨﻨﺪ ‪ -‬اﻳﻦ را ﻫﻢ‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ داﻧﺴﺖ ﻛﻪ ﻫﺪﻓﻬﺎى آﻧﻬﺎ ﭼﻴﺴﺖ‪ .‬ﻫﺪف آﻧﻬﺎ ﺗﺴﻠﻂ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ راﺑﻄﻪ؛ ﻫﺪﻓﺸﺎن ﭼﭙﺎول‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ ﻣﺒﺎدﻟﻪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻧﻔﻲ ﻏﺮب‪ ،‬ﻧﻔﻲ ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري آن ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻧﻔﻲ ﺳﻠﻄﻪ ﻏﺮب اﺳﺖ‬

‫ﻧﻔﻰ ﻏﺮب‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻴﭻوﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻰ ﻧﻔﻰ ﻓﻨ‪Ĥ‬ورى و ﻋﻠﻢ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ و ﺗﺠﺮﺑﻪﻫﺎى ﻏﺮب ﻧﻴﺴﺖ و ﻫﻴﭻ‬ ‫ﻋﺎﻗﻠﻰ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺎرى را ﻧﻤﻰﻛﻨﺪ‪ .‬ﻧﻔﻰ ﻏﺮب‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى ﻧﻔﻰ ﺳﻠﻄﻪى ﻏﺮب اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻢ ﺳﻠﻄﻪى‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻢ ﺳﻠﻄﻪى اﻗﺘﺼﺎدى و ﻫﻢ ﺳﻠﻄﻪى ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫‪82‬‬

‫* ﺑﺎ اﻗﺘﺒﺎس ﻋﻠﻤﻲ ﻣﻮاﻓﻘﻴﻢ وﻟﻲ ﺑﺎ واﺑﺴﺘﮕﻲ ﻧﻪ‬

‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰ و اﻗﺘﺒﺎس ﻋﻠﻤﻰ ‪ -‬ﻛﻪ ﻣﻦ ﺑﻪ اﻗﺘﺒﺎس ﻣﻌﺘﻘﺪم؛ اﻣﺎ ﺑﻪ ﺗﺮﺟﻤﻪى ﻣﺤﺾ و اﻛﺘﻔﺎى ﺑﻪ‬ ‫ﺗﺮﺟﻤﻪ‪ ،‬ﻣﻌﺘﻘﺪ ﻧﻴﺴﺘﻢ ‪ -‬ﻛﺎرى ﻻزم اﺳﺖ و اﺳﻼم ﻫﻢ ﻣﺎ را ﺑﻪ اﻳﻦ‪ ،‬اﻣﺮ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪﻫﺮﺣﺎل ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻋﻠﻢ‬ ‫از دﻳﮕﺮان‪ ،‬ﺑﺎ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻓﺮﻫﻨﮓ‪ ‬دﻳﮕﺮان اﺷﺘﺒﺎه ﻧﺸﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻐﺎﻟﻄﻪى ﺑﺰرﮔﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺴﻰ ﺑﮕﻮﻳﺪ ﻋﻠﻢ‬ ‫ﻏﺮﺑﻴﻬﺎ ﺧﻮب اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﺳﻴﺴﺘﻢ زﻧﺪﮔﻰ و اﺧﻼﻗﺸﺎن ﻫﻢ ﺧﻮب اﺳﺖ؛ ﻧﻪ‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﻫﻢ‬ ‫ﻣﻼزﻣﻪاى ﻧﺪارد‪ .‬ﻋﻠﻤﺸﺎن ﺧﻮب اﺳﺖ؛ اﻣﺎ اﻳﻦ ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﭘﺮورﻳﺪه و ﺳﺎﺧﺘﻪى اﻳﻦ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺣﺘّﻰ‬ ‫اﻳﻦ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻋﻠﻢ ﺿﺮر ﻫﻢ ﻣﻰزﻧﺪ‪ .‬ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻣﻮ‪‬ﻟﺪﻫﺎ و ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺑﻪ وﺟﻮدآورﻧﺪهى ﺧﺎص ﺧﻮد را‬ ‫دارد؛ ﺑﺎﻳﺪ آﻧﻬﺎ را ﭘﻴﺪا ﻛﺮد‪ .‬ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﻰﺑﻨﺪوﺑﺎرى‪ ،‬ﺑﻰدﻳﻨﻰ‪ ،‬ﺧﻮدﭘﺮﺳﺘﻰ‪ ،‬ﮔﺮاﻳﺶ ﺑﻪ ﭘﻮل و ﻣﺎد‪‬ه و‬ ‫اﺻﻴﻞ داﻧﺴﺘﻦ ﻣﺎد‪‬ﻳﮕﺮى و ارزﺷﻬﺎى ﻣﺎد‪‬ى‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮕﻬﺎى ﻏﻠﻄﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻣﺮوز ﻏﺮب دﭼﺎر اﻳﻨﻬﺎﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -1‬ﺧﻄﺒﻪﻫﺎي ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ‪77/10/4 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار ﺟﻮاﻧﺎن در دﻫﻪ ﻓﺠﺮ‪77/11/13 -‬‬

‫‪ .4‬ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻋﻠﻤﻲ ﺑﺎ ﺟﻬﺎن‬

‫اﮔﺮ آن ﻣﺮدم‪ ،‬ﭘﺎرﺳﺎ و ﺻﺎﻟﺢ و ﻧﻴﻜﻮﻛﺎر و ﻛﻢاﻋﺘﻨﺎ ﺑﻪ زﺧﺎرف دﻧﻴﺎ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ داﻧﺶ ﺑﺮاى دﻧﻴﺎ ﻣﻔﻴﺪ‬ ‫ﻣﻰﺷﺪ؛ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ در دورهى ﺷﻜﻮﻓﺎﻳﻰ اﺳﻼﻣﻰ در ﻗﺮن ﭼﻬﺎرم و ﭘﻨﺠﻢ و ﺷﺸﻢ ﻫﺠﺮى‪،‬‬ ‫ﺑﺮﺟﺴﺘﮕﺎن ﻋﻠﻤﻰاى ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪﻧﺪ و داﻧﺶ را ﺑﻪ اوج ﻗﻠّﻪى آن روز رﺳﺎﻧﺪﻧﺪ و ﺑﻪﻫﻴﭻوﺟﻪ‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻛﻪ اﻣﺮوز در ﻏﺮب راﻳﺞ اﺳﺖ ‪ -‬ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﻰﺑﻨﺪوﺑﺎرى و ﺑﻰدﻳﻨﻰ و اﻣﺜﺎل اﻳﻨﻬﺎ ‪ -‬ﺑﺮ آﻧﻬﺎ‬ ‫ﺣﺎﻛﻢ ﻧﺒﻮد؛ ﻣﺜﻞ اﺑﻦﺳﻴﻨﺎﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺤﻤ‪‬ﺪﺑﻦزﻛﺮﻳﺎى رازﻳﻬﺎ‪ ،‬ﺧﻮارزﻣﻴﻬﺎ و دﻳﮕﺮان‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ در ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻣﺜﻞ‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻏﺮب رﺷﺪ ﻧﻜﺮدﻧﺪ؛ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺑﺰرگ ﻏﺮب و ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ داﻧﺶ ﻏﺮب را‬ ‫ﭘﺎﻳﻪﮔﺬارى ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻫﺮﮔﺰ در ﭼﻨﻴﻦ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ رﺷﺪ ﻧﻜﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﭘﻴﺸﺮوى و ﺑﺮﺗﺮى ﻋﻠﻤﻰ ﻏﺮب را‬ ‫ﺑﻪﻫﻴﭻوﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى ﺑﺮﺗﺮى ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻏﺮب ﻧﺪاﻧﻴﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ارﺗﺒﺎط ﻋﻠﻤﻲ ﺑﺎ ﻫﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪاي ﺧﻮب اﺳﺖ‬

‫ﭘﺮﺳﺶ‪ :‬ﻧﻈﺮ ﺷﻤﺎ درﺑﺎرهى ارﺗﺒﺎط ﻣﺤﺪود ﻋﻠﻤﻰ و اﻗﺘﺼﺎدى ﺑﺎ اﻣﺮﻳﻜﺎ ‪ -‬ﺑﻪﻏﻴﺮ از ﺗﺴﻠﻴﻢ و زﻳﺮ‬ ‫ﺳﻠﻄﻪ رﻓﺘﻦ ‪ -‬ﭼﻴﺴﺖ؟‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﺎ ارﺗﺒﺎط ﻋﻠﻤﻰ ﺑﺎ ﻫﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪاى از ﺟﻮاﻣﻊ ﻋﻠﻤﻰ دﻧﻴﺎ ﺧﻮب اﺳﺖ؛ اﻟﺒﺘﻪ در ﺻﻮرﺗﻰ ﻛﻪ‬ ‫ﻣﺴﺘﻠﺰم ﺣﺎﺷﻴﻪﻫﺎى ﻣﻀﺮّى ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﻤﺎس ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﻓﻰ ﻧﻔﺴﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮب اﺳﺖ و ارﺗﺒﺎط اﻗﺘﺼﺎدى ﻫﻢ‬ ‫‪83‬‬

‫ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺷﺮﻛﺘﻬﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻰ در ﻣﺮاﻛﺰ ﻧﻔﺘﻰ ﻣﺎ و در ﺟﺎﻫﺎى دﻳﮕﺮ ﻣﻰآﻣﺪﻧﺪ و ﻣﻰرﻓﺘﻨﺪ؛ ﺣﺘّﻰ ﺷﺮﻛﺘﻬﺎى‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدى اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰ ﻫﻢ ﺗﺎ ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ ﻣﻰآﻣﺪﻧﺪ ﻧﻔﺖ ﻣﻰﺧﺮﻳﺪﻧﺪ و ﻳﺎ ﻛﺎر ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺎ اﻳﻦﻛﻪ‬ ‫ﺧﻮدﺷﺎن اﻳﻦ ﺗﺤﺮﻳﻤﻬﺎ را ﺷﺶ‪ ،‬ﻫﻔﺖ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬از ﻧﻈﺮ ﻣﺎ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺷﺮﻛﺘﻬﺎ و دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎى‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ اﻳﺮادى ﻧﺪارد‪ .‬آﻧﭽﻪ روى آن ﺣﺴ‪‬ﺎﺳﻴﺖ دارﻳﻢ‪ ،‬دوﻟﺖ اﻣﺮﻳﻜﺎﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ اﻳﻦ ﻫﻢ ﻛﺎﻣﻼً ﻳﻚ ﻣﻨﻄﻖ‬ ‫ﻣﺴﺘﺤﻜﻢ و ﻗﻮى دارد‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﺎﻳﻠﻢ در زﻣﺎن دﻳﮕﺮى در ﺟﻤﻌﻰ ﻣﻄﺮح ﺷﻮد؛ اﻻن وﻗﺖ آن ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* ﻋﻠﻢ را ﻳﺎد ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﻢ و ﺑﺮ آن ﻣﻲاﻓﺰاﻳﻴﻢ‬

‫ﻣﺎ ﻫﺮ ﺟﺎ داﻧﺶ را ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬آن را از آﻧﻬﺎ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻣﺎ از ﮔﺮﻓﺘﻦ داﻧﺶ از دﻳﮕﺮان اﺑﺎ ﻧﺪارﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﻧﻨﮕﻤﺎن ﻧﻤﻰﻛﻨﺪ ﺷﺎﮔﺮد داﻧﺶ دﻳﮕﺮان ﺑﺎﺷﻴﻢ؛ اﻣﺎ ﻧﻨﮕﻤﺎن ﻣﻰﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺷﺎﮔﺮد ﺑﺎﻗﻰ ﺑﻤﺎﻧﻴﻢ‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺟﻤﻌﻲ از ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﮔﺎن اﻟﻤﭙﻴﺎدﻫﺎي ﺟﻬﺎﻧﻲ و ﻛﺸﻮري و اﻓﺮاد ﻣﻤﺘﺎز آزﻣﻮنﻫﺎي ﺳﺮاﺳﺮي ﺳﺎل ‪80‬و‪81/7/3 -1381‬‬ ‫‪ -2‬ﭘﺮﺳﺶ و ﭘﺎﺳﺦ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﻲ‪82/2/22 -‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﺷﺎﮔﺮدى ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ و ﻋﻠﻢ را ﻳﺎد ﻣﻰﮔﻴﺮﻳﻢ؛ اﻣﺎ ﺑﺮ ﻋﻠﻢ ﻣﻰاﻓﺰاﻳﻴﻢ؛ اﻳﻦ‪ ،‬ﻫﺪف واﻓﻖ ﻛﺎر ﻋﻠﻤﻰ در‬ ‫ﻛﺸﻮر ﻣﺎﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺮ داﻣﻨﻪى ﻋﻠﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﻔﺰاﻳﻴﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﻣﻠﺖ ﺑﺎاﺳﺘﻌﺪادى ﻫﺴﺘﻴﻢ؛ ﺗﺎرﻳﺦ و ﻣﻴﺮاث ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻣﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﮔﻮاﻫﻰ‬ ‫ﻣﻰدﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦﻛﻪ ﻣﺎ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ ﻇﺮﻓﻴﺖﻫﺎى ﺗﻮﻟﻴﺪ را اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﻴﻢ‪ ،‬ﻛﻤﻴﺖﻫﺎ را ﺑﺎﻻ ﺑﺒﺮﻳﻢ‪ ،‬ﻛﻴﻔﻴﺖﻫﺎ را‬ ‫روزﺑﻪروز ﺑﻬﺘﺮ ﻛﻨﻴﻢ و زواﻳﺎى ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ را در ﺑﺨﺶﻫﺎى ﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬ﻣﻌﺪن‪ ،‬ﻛﺸﺎورزى‪ ،‬داﻧﺶ‪ ،‬ﻓﻨﻮن و‬ ‫ﺑﻘﻴﻪى ﺑﺨﺶﻫﺎى ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى زﻧﺪﮔﻰ اﻧﺴﺎن روزﺑﻪروز ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻰ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﻪى رﺣﻤﺖ و‬ ‫ﺗﻮﻓﻴﻖ اﻟﻬﻰ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻫﻤﻴﻦ ﺟﺪ و ﺟﻬﺪ را دﻧﺒﺎل ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬رﺣﻤﺖ اﻟﻬﻰ اداﻣﻪ ﭘﻴﺪا ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد و ﻣﺎ‬ ‫ﻋﺰم و ارادهى راﺳﺦ دارﻳﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ راه را ﺗﺎ آﺧﺮ ﺑﺮوﻳﻢ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻏﻴﺮ از ﺗﺒﺎدل ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ اﺳﺖ‬

‫ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻏﻴﺮ از ﺗﺒﺎدل ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ اﺳﺖ؛ ﻏﻴﺮ از ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﺮﺟﺴﺘﮕﻴﻬﺎ و زﺑﺪهﮔﺰﻳﻨﻰ از ﻓﺮﻫﻨﮕﻬﺎى‬ ‫دﻳﮕﺮ اﺳﺖ؛ اﻳﻦ‪ ،‬ﭼﻴﺰى اﺳﺖ ﻣﺒﺎح‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ واﺟﺐ‪ .‬اﺳﻼم ﺑﻪ ﻣﺎ دﺳﺘﻮر ﻣﻰدﻫﺪ‪ ،‬ﻋﻘﻞ ﻫﻢ ﺑﻪﻃﻮر‬ ‫ﻣﺴﺘﻘﻞ از ﻣﺎ ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ ﭼﻴﺰ ﺧﻮب‪ ،‬زﻳﺒﺎ و ﺑﺎارزﺷﻰ را ﻛﻪ در ﻫﺮ ﻛﺠﺎ ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﻢ‪ ،‬آن را ﻓﺮا‬ ‫ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ و از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﺟﻤﻼت ﻣﻌﺮوف‪ ‬ﻣﺘﺪاول در زﺑﺎﻧﻬﺎى ﻣﺮدم ﻣﺎ ﻛﻪ »اﻃﻠﺒﻮا اﻟﻌﻠﻢ وﻟﻮ‬ ‫‪84‬‬

‫ﺑﺎﻟﺼﻴﻦ« ﻳﺎ »اﻧﻈﺮ اﻟﻰ ﻣﺎ ﻗﺎل و ﻻ ﺗﻨﻈﺮ اﻟﻰ ﻣﻦ ﻗﺎل«؛ ﻧﮕﺎه ﻧﻜﻦ ﺣﺮف ﺧﻮب‪ ،‬ﺳﺨﻦ ﺣﻜﻤﺖآﻣﻴﺰ‪،‬‬ ‫داﻧﺶ و ﻣﻌﺮﻓﺖ را ﭼﻪ ﻛﺴﻰ دارد ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﺳﺨﻦ ﺧﻮب اﺳﺖ‪ ،‬آن را ﻓﺮاﺑﮕﻴﺮ‪ ،‬اﻳﻦ ﮔﺮﻓﺘﻦ‪،‬‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻦِ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ اﺳﺖ و اﺧﺬ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ‪ ،‬ﺗﺒﺎدل ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ و زﺑﺪهﮔﺰﻳﻨﻰِ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ‪ ،‬ﻳﻚ ﭼﻴﺰ ﻻزم اﺳﺖ و‬ ‫اﻳﻦ‪ ،‬ﻏﻴﺮ از ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﺑﺎرﻫﺎ ﮔﻔﺘﻪام ﻛﻪ ﻳﻚ وﻗﺖ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ اﻧﺴﺎن ﺑﺎ ﻣﻴﻞ ﺧﻮد و ﺑﺮ ﻃﺒﻖ ﻧﻴﺎز و اﺷﺘﻬﺎ و ﺿﺮورت‬ ‫زﻧﺪﮔﻰاش ﻳﻚ ﻧﻮع ﻏﺬا‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﻮع دارو ﻳﺎ ﻣﺎدهى ﻻزﻣﻰ را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻰﻛﻨﺪ و آن را داﺧﻞ ﺟﺴﻢ‬ ‫ﺧﻮدش ﻣﻰﻛﻨﺪ؛ اﻳﻦ‪ ،‬ﮔﺰﻳﻨﺶ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ ﭼﻴﺰ ﺧﻴﻠﻰ ﺧﻮﺑﻰ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﻳﻚ وﻗﺖ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ را‬ ‫ﻣﻰﺧﻮاﺑﺎﻧﻨﺪ و ﻣﺎدهاى را ﻛﻪ ﻧﻪ ﺑﺮاى او ﻻزم اﺳﺖ و ﻧﻪ او ﺑﻪ آن ﻣﻴﻞ و اﺷﺘﻬﺎﻳﻰ دارد و ﻧﻪ ﺑﺮاﻳﺶ‬ ‫ﻣﻔﻴﺪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪزور در ﺣﻠﻘﺶ ﻣﻰرﻳﺰﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻪ او ﺗﺰرﻳﻖ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ؛ اﻳﻦ‪ ،‬ﻧﺎﻣﻄﻤﺌﻦ اﺳﺖ؛ اﻳﻦ‪ ،‬ﺗﻬﺎﺟﻢ‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ اﺳﺖ؛ ﻫﻤﺎن ﻛﺎرى ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان در ﻃﻮل ﺳﺎﻟﻬﺎى ﻣﺘﻤﺎدى ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬از ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪاراﻧﻰ ﻛﻪ‬ ‫واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬از آﻧﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻗﺮاردادﻫﺎى ﻣﺎﻟﻰ دﻫﻦِﺷﺎن را ﻣﻰﺑﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﺗﻮﻗﻌﻰ ﻧﻴﺴﺖ؛ اﻣﺎ از‬ ‫‪ -1‬ﺑﻴﺎﻧﺎت در ﺟﻤﻊ ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﻣﺠﺘﻤﻊ ﻣﺲ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ‪84/2/18 -‬‬

‫‪ .4‬ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻋﻠﻤﻲ ﺑﺎ ﺟﻬﺎن‬

‫ﺷﺨﺼﻴﺘﻬﺎى ﻋﻠﻤﻰ و ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ در آن دوران اﻳﻦ اﻧﺘﻈﺎر و ﺗﻮﻗﻊ ﺑﻮد ﻛﻪ اﮔﺮ داراى ﻫﺮ ﻋﻘﻴﺪهﻳﻰ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻮ اﺳﻼم را ﻫﻢ ﻗﺒﻮل ﻧﺪارﻧﺪ و اﻳﻤﺎن اﺳﻼﻣﻰ ﻫﻢ ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮاى ﻫﻮﻳﺖ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ اﻳﻦ ﻣﻠﺖ‬ ‫ارج ﻗﺎﺋﻞ ﺷﻮﻧﺪ؛ اﻣﺎ ارﺟﻰ ﻗﺎﺋﻞ ﻧﺸﺪﻧﺪ؛ دروازهﻫﺎ را ﺑﺎز ﻛﺮدﻧﺪ و ﭼﺸﻤﻬﺎ را ﺑﺴﺘﻨﺪ و ﻣﺠﺬوب و‬ ‫ﺧﻴﺮه ﺷﺪﻧﺪ و ﻣﺎ را ﻋﻘﺐ اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻫﻤﻴﻦ‪ ،‬ﻣﺎ در ﻣﻴﺪان ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎورى ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪﻳﻢ‪ .‬اﻳﻦﻛﻪ‬ ‫در ﻋﺮف دورهى ﺟﻮاﻧﻰِ ﻣﻦ ‪ -‬ﻛﻪ ﺣﺎﻻ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ آنﻃﻮر ﻧﻴﺴﺖ و ﺧﻴﻠﻰ ﻓﺮق ﻛﺮده ‪ -‬واﻗﻌﺎً ﻫﺮ‬ ‫ﻛﺎﻻﻳﻰ ﺑﻪ ﺻ‪‬ﺮف ﺧﺎرﺟﻰ ﺑﻮدن‪ ،‬ﻣﻄﻠﻮب ﺑﻮد و ﺑﻪ ﺻ‪‬ﺮف داﺧﻠﻰ ﺑﻮدن ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻋﻤﻮﻣﻰِ آن‬ ‫زﻣﺎﻧﻬﺎ ﺑﻮد و در داﺧﻞ ﻛﺸﻮر ﻫﻢ ﺟﺮأت و ﮔﺴﺘﺎﺧﻰ ﻛﺎر ﻋﻠﻤﻰ و ﺗﺤﻘﻴﻘﻰ و ﺑﺎز ﻛﺮدن ﺑﻦﺑﺴﺘﻬﺎ و‬ ‫ﺷﻜﺴﺘﻦ ﻣﺮزﻫﺎى داﻧﺶ اﺻﻼً ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺼﻮر ﻧﺒﻮد و ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ در ﺧﻮدﺷﺎن ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺘﻌﺪادى ﻣﻰدﻳﺪﻧﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﻪ ﻫﻴﭻ راﻫﻰ ﺟﺰ اﻳﻦﻛﻪ در ﻣﺤﻴﻄﻬﺎى ﺧﺎرج از ﻛﺸﻮر ﻛﺎر ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻓﻜﺮ ﻧﻤﻰﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦﻛﻪ ﻣﺎ ﺧﻮدﻣﺎن ﺑﺴﺎزﻳﻢ‪ ،‬ﺧﻮدﻣﺎن ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻴﻢ و ﺧﻮدﻣﺎن اﺑﺘﻜﺎر‪ ،‬اﺻﻼً ﻣﺘﺼﻮر ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺑﻨﺪه از‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت و ﮔﺰارﺷﻬﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻰ ﻛﻪ در اﺧﺘﻴﺎرم ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎى ﻋﻴﻨﻰِ ﺧﻴﻠﻰ ﻓﺮاواﻧﻰ را ﺳﺮاغ‬ ‫دارم ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻌﻀﻰ از ﺷﻤﺎﻫﺎ ﻫﻢ اﻳﻦ ﻣﻮارد را ﺑﺪاﻧﻴﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﻣﺮوز ﻧﻪ‪ ،‬اﻣﺮوز ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ‬ ‫دﻟﻴﺮى و ﺧﻮداﺗﻜﺎﻳﻰ و ﺷﺠﺎﻋﺖ‪ ‬وارد ﺷﺪن در ﻣﻴﺪاﻧﻬﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻫﺴﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺮﻫﻨﮓ را اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻋﻮض ﻛﺮد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫‪85‬‬

‫* ﺗﻌﺎدل و ﺗﻮازن در رواﺑﻂ ﻋﻠﻤﻲ ﺑﻴﻦ ﻛﺸﻮرﻫﺎ‬

‫راﺑﻄﻪى ﺑﻴﻦ ﻛﺸﻮرﻫﺎ در زﻣﻴﻨﻪى ﻋﻠﻢ ﺑﺎﻳﺪ راﺑﻄﻪى ﺻﺎدرات و واردات ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻳﻌﻨﻰ در آن ﺗﻌﺎدل و‬ ‫ﺗﻮازن وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻰﻛﻪ در ﺑﺎب ﻣﺴﺎﺋﻞ اﻗﺘﺼﺎدى و ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻰ‪ ،‬اﮔﺮ ﻛﺸﻮرى وارداﺗﺶ‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺻﺎدراﺗﺶ ﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺮازش ﻣﻨﻔﻰ ﻣﻴﺸﻮد و اﺣﺴﺎس ﻏﺒﻦ ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ ،‬در زﻣﻴﻨﻪى ﻋﻠﻢ ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﻴﻦ‬ ‫ﺟﻮر ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻋﻠﻢ را وارد ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻋﻴﺒﻰ ﻧﺪارد؛ اﻣﺎ ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن اﻧﺪازه ﻛﻪ وارد ﻣﻴﻜﻨﻴﺪ ‪ -‬ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ‪-‬‬ ‫ﺻﺎدر ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺟﺮﻳﺎن دو ﻃﺮﻓﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬واﻟّﺎ اﮔﺮ ﺷﻤﺎ داﺋﻤﺎً رﻳﺰهﺧﻮار ﺧﻮان ﻋﻠﻢ دﻳﮕﺮان ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬اﻳﻦ‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻋﻠﻢ را ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ ،‬ﻃﻠﺐ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬از دﻳﮕﺮان ﻓﺮا ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ؛ اﻣﺎ ﺷﻤﺎ ﻫﻢ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻴﺪ و ﺑﻪ‬ ‫دﻳﮕﺮان ﺑﺪﻫﻴﺪ‪ .‬ﻣﻮاﻇﺐ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﺗﺮاز ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻰ ﺷﻤﺎ در اﻳﻦ ﺟﺎ ﻫﻢ ﻣﻨﻔﻰ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ در اﻳﻦ ﻳﻜﻰ‬ ‫دو ﻗﺮن ﺷﻜﻮﻓﺎﺋﻰ ﻋﻠﻢ در دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﺗﺮاز ﻣﺎ ﺗﺮاز ﻣﻨﻔﻰ ﺑﻮده‪ .‬از اول اﻧﻘﻼب ﻛﺎرﻫﺎى ﺧﻮﺑﻰ ﺷﺪه؛ اﻣﺎ اﻳﻦ‬ ‫ﻛﺎرﻫﺎ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ و ﺷﺪت ﻫﺮﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ اداﻣﻪ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺻﺪا و ﺳﻴﻤﺎ‪83/2/28 -‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‬

‫اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻨﻈﻮرم ﻓﻘﻂ ﻫﻢ ﻋﻠﻮم ﻃﺒﻴﻌﻰ ﻧﻴﺴﺖ؛ اﻫﻤﻴﺖ ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻰ ﻛﻤﺘﺮ از آن ﻧﻴﺴﺖ‪ :‬ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﻰ‪،‬‬ ‫رواﻧﺸﻨﺎﺳﻰ‪ ،‬ﻓﻠﺴﻔﻪ‪ .‬ﻧﻈﺮﻳﻪﻫﺎى ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﻰ ﻏﺮب‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﻗﺮآن ﺑﺮاى ﺑﻌﻀﻰﻫﺎ ﻣﻌﺘﺒﺮ اﺳﺖ؛ از ﻗﺮآن‬ ‫ﻫﻢ ﻣﻌﺘﺒﺮﺗﺮ! ﻓﻼن ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎس اﻳﻦ ﺟﻮرى ﮔﻔﺘﻪ؛ اﻳﻦ دﻳﮕﺮ ﺑﺮو ﺑﺮﮔﺮد ﻧﺪارد! ﭼﺮا؟! ﺑﻨﺸﻴﻨﻴﺪ ﻓﻜﺮ‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ؛ ﻧﻈﺮﻳﻪﭘﺮدازى ﻛﻨﻴﺪ؛ از ﻣﻮﺟﻮدى اﻳﻦ داﻧﺸﻬﺎ در دﻧﻴﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﻢ؛ ﺑﺮ آن ﭼﻴﺰى ﺑﻴﻔﺰاﻳﻴﻢ و ﻧﻘﺎط‬ ‫ﻏﻠﻂ آن را ﺑﺮﻣﻼ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ از ﺟﻤﻠﻪى ﻛﺎرﻫﺎﺋﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﺰو اﻟﺰاﻣﺎت ﺣﺘﻤﻰ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪86‬‬

‫‪ -1‬ﺑﻴﺎﻧﺎت در ﺟﻤﻊ اﺳﺘﺎدان و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن اﺳﺘﺎن ﻛﺮدﺳﺘﺎن‪88/2/27 -‬‬

‫‪1‬‬

‫‪ .5‬ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‪ ،‬اﺑﺰار ﺳﻠﻄﺔ اﺳﺘﻌﻤﺎر‬

‫‪5‬‬

‫* ﻋﻠﻢ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺸﺮي اﺳﺖ‬

‫اﻣﺮوز در دﻧﻴﺎ ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻰ از ﻗﺪرﺗﻬﺎى ﺟﻬﺎﻧﻰ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺮﻛﺖ ﻋﻠﻢ و ﺻﻨﻌﺖ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪﻳﻰ ﻛﻪ در‬ ‫اﺧﺘﻴﺎر دارﻧﺪ و ﺑﺎ ﺳﻮء اﺳﺘﻔﺎده از آن‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﻣﻬﺎرﻫﺎى ﻋﺎﻟﻢ و زﻣﺎﻣﻬﺎى ﻗﺪرت ‪ -‬ﭼﻪ ﻣﻬﺎرﻫﺎى‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدى و ﭼﻪ ﻣﻬﺎرﻫﺎى ﺳﻴﺎﺳﻰ و ﭼﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت و ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻋﻤﻮﻣﻰ ﻣﻠﺘﻬﺎ ‪ -‬در ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ‬ ‫ﺟﻬﺎن را ﺑﻪ دﺳﺖ ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ و ﻳﺎ ﺧﻮاﺳﺘﻪاﻧﺪ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ؛ در ﺣﺎﻟﻰ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻋﻠﻢ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ و ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺑﺸﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻠﻢ را ﻛﺴﺎﻧﻰ ﺑﻪ وﺟﻮد آوردﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻗﺪرﺗﻬﺎ ﻧﺒﻮدﻧﺪ؛‬ ‫ﺑﻠﻜﻪ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪى ﺑﺸﺮى ﺑﻮدﻧﺪ و اﻳﻦ اﺑﺘﻜﺎرﻫﺎ و اﺧﺘﺮاﻋﻬﺎ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎى ﻋﻠﻤﻰ را ﺑﺮاى ﺑﺸﺮ‬ ‫ﻓﺮاﻫﻢ و ﺗﻘﺪﻳﻢ ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺳﻮء اﺳﺘﻔﺎده از ﻋﻠﻢ و ﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ اﻣﺮوز ﻫﻢ ﻧﻴﺴﺖ؛ در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر‬ ‫ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬دوﻟﺖ اﻧﮕﻠﻴﺲ ﻳﺎ ﭘﺮﺗﻐﺎل و ﻳﺎ اﺳﭙﺎﻧﻴﺎ‪ ،‬ﻫﺮﻛﺪام ﺑﺮ ﺑﺨﺸﻰ از دﻧﻴﺎ و ﻣﺴﺘﻌﻤﺮات ﺣﺎﻛﻢ‬ ‫ﺑﻮدﻧﺪ و ﻳﺎ ﻛﺸﻮر ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﻛﻪ در ﺑﺮﻫﻪﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ دوﻳﺴﺖ‪ ،‬ﺳﻴﺼﺪ ﺳﺎل اﺧﻴﺮ‪ ،‬در ﺑﺮﺧﻰ ﻛﺸﻮرﻫﺎ‬ ‫ﺣﻀﻮر اﺳﺘﻌﻤﺎرى داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﻛﺪام از اﻳﻦ ﻛﺸﻮرﻫﺎى اروﭘﺎﻳﻰ‪ ،‬در ﺑﺮﻫﻪﻳﻰ از زﻣﺎن‪،‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪﮔﺎر ﺑﺨﺸﻰ از دﻧﻴﺎ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ اﺳﭙﺎﻧﻴﺎ ﻛﻪ ﺣﺎﻻ ﻳﻚ دوﻟﺖ ﻣﻌﻤﻮﻟﻰ اﺳﺖ‪ ،‬روزى ﺧﺪاوﻧﺪ‬

‫ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‪ ،‬اﺑﺰار ﺳﻠﻄﺔ اﺳﺘﻌﻤﺎر‬

‫‪ .5‬ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‪ ،‬اﺑﺰار ﺳﻠﻄﺔ اﺳﺘﻌﻤﺎر‬

‫‪87‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﺑﺨﺶ ﻋﻈﻴﻤﻰ از اﻳﻦ ﻋﺎﻟﻢ ﺑﻮده و در آﻓﺮﻳﻘﺎ و اﻣﺮﻳﻜﺎى ﻻﺗﻴﻦ ﺣﻀﻮر داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺮﺗﻐﺎل و ﻓﺮاﻧﺴﻪ‬ ‫ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر در آﺳﻴﺎ ﺣﻀﻮر داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫آن روز ﻫﻢ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻗﺪرت را در اﺧﺘﻴﺎر داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻰﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ زﻣﺎم ﻫﻤﻪى اﻣﻮر ﻛﺸﻮرﻫﺎﻳﻰ را ﻛﻪ‬ ‫ﺗﺤﺖ ﺳﻠﻄﻪﺷﺎن ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﮔﻴﺮﻧﺪ و ﺑﺮ ﻓﺮﻫﻨﮓ و آﻣﻮزش و زﺑﺎن و ﺗﺎرﻳﺦ و آداب و ﻋﺎدات و‬ ‫دﻳﻦ و از ﺟﻤﻠﻪ اﻗﺘﺼﺎد و اﻣﻮر ﻧﻈﺎﻣﻰ و ﺳﻴﺎﺳﻰ آﻧﻬﺎ ﺗﺴﻠﻂ ﻳﺎﺑﻨﺪ؛ ﻣﺜﻞ اﻧﮕﻠﻴﺴﻴﻬﺎ در ﻫﻨﺪ و ﻓﺮاﻧﺴﻮﻳﻬﺎ‬ ‫در اﻟﺠﺰاﻳﺮ و ﺑﻘﻴﻪى اﺳﺘﻌﻤﺎرﮔﺮان در ﺟﺎﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ در آن روز‪ ،‬ارﺗﺒﺎﻃﺎت در دﻧﻴﺎ ﺿﻌﻴﻒ ﺑﻮد‬ ‫و ﻗﺪرت‪ ‬رﺳﺎﻧﺪن ﭘﻴﺎم اﺳﺘﻜﺒﺎر و اﺳﺘﻌﻤﺎر ﺑﻪ ﻫﻤﻪ ﺟﺎى دﻧﻴﺎى زﻳﺮ ﻧﻔﻮذﺷﺎن‪ ،‬آن ﭼﻨﺎن ﻧﺒﻮد ﻛﻪ اﻣﺮوز‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻣﺮوز ﻛﻪ دوﻟﺖ اﻣﺮﻳﻜﺎ در رأس ﻫﺮم ﻗﺪرت ﺟﻬﺎﻧﻰ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ و در ﺣﺎﺷﻴﻪ و زﻳﺮ دﺳﺖ او‪،‬‬ ‫دوﻟﺘﻬﺎ و ﻗﺪرﺗﻬﺎى دﻳﮕﺮ ‪ -‬ﻫﺮ ﻛﺪام ﺑﻪ ﺣﺴﺐ اﻗﺘﺪار و اﻣﻜﺎﻧﺎت و ﭘﻮل و ﻋﻠﻢ و ﺑﻘﻴﻪى ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺆﺛﺮ‬ ‫در ﻗﺪرﺗﺸﺎن ‪ -‬ﻳﻚ ﻣﻘﺪار ﺑﺮ اﻣﻮر ﻋﺎﻟﻢ ﺗﺴﻠﻂ دارﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻳﻰ ﻛﻪ اﻣﺮوز ﺑﺎ ﻫﻢ ﻛﺎر ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﺣﺎﺿﺮ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ و ﺑﭙﺬﻳﺮﻧﺪ ﻳﺎ ﺑﺸﻨﻮﻧﺪ ﻛﻪ دوﻟﺖ و ﻣﻠﺘﻰ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ از ﻛﻤﻨﺪ ﻗﺪرت‬ ‫آﻧﻬﺎ رﻫﺎ زﻧﺪﮔﻰ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاى آﻧﻬﺎ‪ ،‬اﺳﺘﻘﻼل ﻳﻚ ﻣﻠﺖ ﻣﺜﻞ ﻳﻚ دﺷﻨﺎم ﻣﻰﻣﺎﻧﺪ؛ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﺣﺎﺿﺮ‬ ‫ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﻠﺘﻰ ﮔﻔﺖ ﺷﻤﺎ در ﻛﺎر ﻣﺎ دﺧﺎﻟﺖ ﻧﻜﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻞ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ دﺷﻨﺎم‬ ‫‪88‬‬

‫دادهاﻧﺪ!‬

‫‪1‬‬

‫* ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري در ﺧﺪﻣﺖ ﻇﻠﻢ و اﺳﺘﻌﻤﺎر‬

‫در دوران اﺳﺘﻌﻤﺎر‪ ،‬ﻣﻠﺘﻬﺎﻳﻰ از آن ﺳﻮى ﻋﺎﻟﻢ و از آن ﻃﺮف اﻗﻴﺎﻧﻮﺳﻬﺎ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﻮى‬ ‫دﻧﻴﺎ آﻣﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﻫﻨﺪوﺳﺘﺎن‪ ،‬ﺷﺒﻪ ﻗﺎرهى ﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻛﺸﻮر ﺑﺰرگ ﭼﻴﻦ‪ ،‬ﻛﺸﻮرﻫﺎى آﺳﻴﺎ و ﻛﺸﻮر ﻋﺰﻳﺰ ﺧﻮد ﻣﺎ‬ ‫را زﻳﺮ ﻟﮕﺪﻫﺎﻳﺸﺎن ﺑﻜﻮﺑﻨﺪ‪ .‬آﻣﺪﻧﺪ ﺗﺎ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺷﺮﻓﺸﺎن‪ ،‬ﺣﻴﺜﻴﺘﺸﺎن‪ ،‬ﻣﻨﺎﻓﻌﺸﺎن و دﻳﻦ و ﻓﺮﻫﻨﮕﺸﺎن را ﺑﻪ‬ ‫ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺧﻮد‪ ،‬ﻟﮕﺪﻣﺎل ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻣﻜﺎﻧﺎﺗﻰ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ دارﻧﺪ‪ ،‬ﻋﻠﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﻗﺪرت اﺳﺖ‪ ،‬ﺳﻼح اﺳﺖ؛ اﻣﺎ‬ ‫ﻛﻤﺎل ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻧﺸﺎﻧﻪى ﻛﻤﺎل اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎﻧﻰ‪ ،‬اﻧﺴﺎن دﻳﮕﺮى را ﺑﺪرد! ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻗﺪرﺗﻬﺎ‪ ،‬ﺑﺎ‬ ‫ﺳﻼح و ﭘﻮﻟﻰ ﻛﻪ در اﺧﺘﻴﺎر دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻠﺘﻬﺎى ﺿﻌﻴﻒ را ﻣﻰدرﻧﺪ‪ .‬در داﺧﻞ ﻛﺸﻮرﻫﺎى ﺧﻮدﺷﺎن ﻫﻢ‪،‬‬ ‫وﺿﻌﻴﺖ ﺑﻬﺘﺮ از اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ در داﺧﻞ ﺟﺎﻣﻌﻪى ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ و ﺑﺮﺧﻮردار از ﺗﺮﻗﻰ و‬ ‫ﺗﻜﺎﻣﻞ ﻣﺎدى اﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،‬اﺧﺘﻼف ﻃﺒﻘﺎﺗﻰ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه و ﺟﻤﻊ ﻛﺜﻴﺮي از ﭘﺮﺳﻨﻞ ﻧﻴﺮوي ﻫﻮاﻳﻲ ارﺗﺶ‪68/11/19 -‬‬

‫‪ .5‬ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‪ ،‬اﺑﺰار ﺳﻠﻄﺔ اﺳﺘﻌﻤﺎر‬

‫آنﺟﺎ ﺑﻪ ﺳﻴﺎﻫﺎن‪ ،‬ﻓﻘﺮا و ﻛﺎرﮔﺮان ﻇﻠﻢ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬اﻧﺴﺎﻧﻬﺎى ﺑﺴﻴﺎرى در آن ﻣﺮﻛﺰ ﻋﻠﻢ و ﺛﺮوت و‬ ‫ﻓﻨ‪Ĥ‬ورى‪ ،‬ﺷﺐ‪ ،‬ﻛﻨﺎر ﺳﮕﻬﺎى وﻟﮕﺮد در ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻬﺎ ﻣﻰﺧﻮاﺑﻨﺪ‪ .‬اﻧﺴﺎﻧﻬﺎﻳﻰ‪ ،‬اﻧﺴﺎﻧﻬﺎى دﻳﮕﺮ را ﺑﻪ ﻧﺎﺣﻖ‪،‬‬ ‫ﻣﻰﻛﺸﻨﺪ‪ .‬آﻣﺎر ﻗﺘﻞ و آدﻣﻜﺸﻰ و ﺟﻨﺎﻳﺖ در اﻣﺮﻳﻜﺎ ‪ -‬ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ‪ -‬از ﻫﻤﻪ ﺟﺎى دﻧﻴﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ؛ ﺑﺎ‬ ‫اﻳﻦﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻓﻨ‪Ĥ‬ورى‪ ،‬ﺛﺮوت و ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎى ﻣﺎدى دارﻧﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻓﻨﺎوري ﻣﺎﻫﻮاره در ﺧﺪﻣﺖ ﺟﺎﺳﻮﺳﻲ آﻣﺮﻳﻜﺎﺋﻴﻬﺎ‬

‫ﻗﺪرﺗﻬﺎى ﻣﺴﻠﻂ ﻋﺎﻟﻢ ‪ -‬و ﺑﻪﻃﻮر ﻣﺸﺨﺺ اﺑﺮﻗﺪرت اﻣﺮﻳﻜﺎ ‪ -‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻛﺸﻮرﻫﺎ و ﻣﻠﺘﻬﺎى دﻳﮕﺮ‪،‬‬ ‫آﻧﭽﻪ را ﺧﻮدﺷﺎن ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ و اراده ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻋﻤﻞ ﻣﻰﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ درﻳﺎﻫﺎى آزاد ﻋﺎﻟﻢ را از آن ﺧﻮد‬ ‫ﻣﻰداﻧﻨﺪ؛ ﻓﻀﺎى ﻋﺎﻟﻢ را ﻣﺎل ﺧﻮد ﻣﻰﭘﻨﺪارﻧﺪ و ﺑﺮاى ﻓﺮﺳﺘﺎدن ﻣﺎﻫﻮاره و ﺟﺎﺳﻮﺳﻰ ﻛﺮدن در ﺷﻬﺮﻫﺎ‬ ‫و ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻬﺎ و ﺣﺘﻰ داﺧﻞ ﺧﺎﻧﻪﻫﺎ در ﻛﺸﻮرﻫﺎ‪ ،‬از ﻛﺴﻰ اﺟﺎزه ﻧﻤﻰﮔﻴﺮﻧﺪ! اﻣﺮوز اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﺎ ﻣﺎﻫﻮارهﻫﺎى‬ ‫ﻣﺠﻬﺰى ﻛﻪ دارد‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ از آنﺟﺎ ﻛﻪ ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﻣﺎ را ﺑﻪﻃﻮر ﻣﺸﺨﺺ ﻓﻴﻠﻤﺒﺮدارى و‬ ‫ﻋﻜﺴﺒﺮدارى ﻛﻨﺪ!‬ ‫ﻣﺜﻼً اﻧﺴﺎن در ﺧﺎﻧﻪ و ﮔﻮﺷﻪى ﺣﻴﺎط ﺧﺎﻧﻪى ﺧﻮدش ﻧﺸﺴﺘﻪ ﻛﻪ ﻳﻚ اﺳﺘﻜﺎن ﭼﺎى ﺑﺨﻮرد؛ آﻧﻬﺎ در‬ ‫آنﺟﺎ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ اﻳﻦ را ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ و ﺟﺎﺳﻮﺳﻰ ﻛﻨﻨﺪ! ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻫﻤﻴﻦ وﺳﻴﻠﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺗﻤﺎم ﻧﻘﻞ و‬ ‫اﻧﺘﻘﺎﻻت ﻧﻴﺮوﻫﺎى ﻣﺎ را در ﺳﺎﻟﻬﺎى آﺧﺮ دﻓﺎع ﻣﻘﺪس‪ ،‬ﻓﻴﻠﻤﺒﺮدارى ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ و ﺧﺒﺮش را ﺑﻪ ﻋﺮاق‬ ‫ﻣﻰدادﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﻛﺎرى اﺳﺖ ﻛﻪ داﺋﻢ ﺑﻪ آن ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ .‬ﻫﻢ اﻛﻨﻮن ﻫﻢ‪ ،‬در ﻫﻤﻪ ﺟﺎى دﻧﻴﺎ ‪ -‬ﻫﺮ ﺟﺎ‬ ‫ﻛﻪ ﻣﻨﺎﻓﻌﺸﺎن اﻳﺠﺎب ﻛﻨﺪ ‪ -‬اﻳﻦ ﻛﺎر را اﻧﺠﺎم ﻣﻰدﻫﻨﺪ‪ ،‬و از ﻛﺴﻰ ﻫﻢ اﺟﺎزه ﻧﻤﻰﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* دﺷﻤﻨﺎن در ﺗﻬﺎﺟﻢ ﺧﻮد از ﻋﻠﻢ و ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺑﻬﺮه ﺑﺮدهاﻧﺪ‬

‫در ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺎ‪ ،‬اﺳﺘﻜﺒﺎر ﺑﻪ آن ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ﻗﺪرﺗﻰ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻜﻴﻪ ﺑﺮ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻴﻬﺎى ﺳﻴﺎﺳﻰ و‬ ‫ﻧﻈﺎﻣﻰ و ﻋﻠﻤﻰ و اﻗﺘﺼﺎدى ﺧﻮد و ﺑﺎ اﻟﻬﺎم از ﻧﮕﺮش ﺗﺒﻌﻴﺾ آﻣﻴﺰ ﺑﻪ ﻧﻮع ﺑﺸﺮ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎى ﺑﺰرگ‬ ‫اﻧﺴﺎﻧﻰ ‪ -‬ﻳﻌﻨﻰ ﻣﻠﺘﻬﺎ و دوﻟﺘﻬﺎ و ﻛﺸﻮرﻫﺎ ‪ -‬را ﺑﺎ ﺳﻴﻄﺮهاى ﻗﻠﺪراﻧﻪ و ﺗﺤﻘﻴﺮ آﻣﻴﺰ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻮد ﺧﻮد زﻳﺮ‬ ‫ﻓﺸﺎر و اﺳﺘﺜﻤﺎر ﻣﻰﮔﺬارد؛ در ﻛﺎر آﻧﻬﺎ دﺧﺎﻟﺖ و ﺑﻪ ﺛﺮوت آﻧﻬﺎ دﺳﺖ اﻧﺪازى ﻣﻰﻛﻨﺪ؛ ﺑﻪ دوﻟﺘﻬﺎ زور‬ ‫ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ و ﺑﻪ ﻣﻠﺘﻬﺎ ﺳﺘﻢ ﻣﻰورزد و ﺑﻪ ﻓﺮﻫﻨﮕﻬﺎ و ﺳﻨّﺘﻬﺎى آﻧﺎن‪ ،‬اﻫﺎﻧﺖ روا ﻣﻰدارد‪ .‬ﻣﺜﺎﻟﻬﺎى ﺑﺎرز آن‬ ‫را اﺳﺘﻌﻤﺎر ﻛﻬﻦ و ﺳﭙﺲ اﺳﺘﻌﻤﺎر ﻧﻮ و اﺧﻴﺮاً ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻫﻤﻪ ﺟﺎﻧﺒﻪى ﺳﻴﺎﺳﻰ و اﻗﺘﺼﺎدى و ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻰ و‬ ‫‪ -1‬ﺑﻴﺎﻧﺎت در اﺟﺘﻤﺎع ﻣﺮدم ﻣﺸﻬﺪ و زاﺋﺮﻳﻦ اﻣﺎم رﺿﺎ)ع(‪71/1/15 -‬‬ ‫‪ -2‬ﻫﻤﺎن‬

‫‪89‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﺣﺘﻰ ﻧﻈﺎﻣﻰ‪ ،‬از ﺳﻮى اﺳﺘﻌﻤﺎرﮔﺮان دﻳﺮوز و وارﺛﺎن آﻧﻬﺎ‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ ﭼﺸﻢ ﻣﻠﺘﻬﺎى ﻣﺎ ﻧﻬﺎده و ﻃﻌﻢ ﺗﻠﺦ‬ ‫آن را ﺑﻪ اﻳﺸﺎن ﭼﺸﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺪرﺗﻬﺎى ﻏﺮﺑﻰ در اﻳﻦ ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻣﺆﺛّﺮ‪ ،‬از ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻢ و ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژى و‬ ‫از ﺑﺮﺧﻰ ﺧﺼﺎل ﻣﻠﻰ و ﺑﻮﻣﻰ ﺧﻮد ﺑﻬﺮه ﺑﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺎ دﺷﻤﻦ را ﻣﻼﻣﺖ ﻧﻤﻰﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻛﺴﺎﻧﻰ ﺳﺰاوار ﻣﻼﻣﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻛﻮﺗﻪ ﺑﻴﻨﻰ و راﺣﺖ ﻃﻠﺒﻰ و ﺧﻮد‬ ‫ﺧﻮاﻫﻰ‪ ،‬زﻣﻴﻨﻪى ﭘﻴﺮوزى دﺷﻤﻦ و زوال ﺧﻮﻳﺶ را ﻓﺮاﻫﻢ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﻏﺮب در ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻫﻤﻪ ﺟﺎﻧﺒﻪى‬ ‫ﺧﻮد‪ ،‬اﻳﻤﺎن و ﺧﺼﺎل اﺳﻼﻣﻰ ﻣﺎ را ﻧﻴﺰ ﻫﺪف ﻗﺮار داد و در ﺳﺎﻳﻪى ﻣﺘﺎع داﻧﺶ ﺧﻮد ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﺑﺪان‬ ‫اﺣﺴﺎس ﻧﻴﺎز ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮓ اﺑﺎﺣﻴﮕﺮى و ﺑﻰﻣﺒﺎﻻﺗﻰ در دﻳﻦ و اﺧﻼق را ‪ -‬ﻛﻪ ﺧﻮد دﭼﺎر آن‬ ‫اﺳﺖ ‪ -‬ﻣﺼ‪‬ﺮاﻧﻪ ﺑﻪ ﺟﻮاﻣﻊ ﻣﺎ ﺻﺎدر ﻛﺮد‪ .‬ﺑﻰﺷﻚ اﻳﻦ ﻟﺠﻨﺰار اﺧﻼﻗﻰ‪ ،‬روزى ﻛﻪ ﭼﻨﺪان دور ﻧﻴﺴﺖ‪،‬‬ ‫ﺗﻤﺪ‪‬ن ﻛﻨﻮﻧﻰ ﻏﺮب را در ﺧﻮد ﻓﺮو ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﺮد و ﻣﺤﻮ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺳﻮء اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوري ﻣﺎﻫﻮاره ﺑﺮاي ﺳﻠﻄﺔ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‬

‫اﻣﺮوز ﺳﻠﻄﻪﮔﺮان در ﻫﻤﻪ ﺟﺎى دﻧﻴﺎ ‪ -‬ﻫﺮ ﺟﺎﻳﻰ ﺑﻪ ﺗﻨﺎﺳﺐ ‪ -‬در ﻓﻜﺮ ﺳﻠﻄﻪى ﻓﺮﻫﻨﮕﻴﻨﺪ؛ ﻳﻚ‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪاش ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺎﻫﻮاره اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﺎﻻ ﺑﺎز ﻫﻢ ﻣﻰﺑﻴﻨﻢ ﺑﺤﺚ ﻣﺎﻫﻮاره را ﻣﻄﺮح ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬ ‫ﻣﻨﻄﻖ درﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ ﭼﻮن ﺗﺎ ﭘﻨﺞ ﺳﺎل دﻳﮕﺮ ﻓﻨ‪Ĥ‬ورى ﻣﺎﻫﻮاره ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد و‬ ‫‪90‬‬

‫ﺑﺪون ﺑﺸﻘﺎب ﻫﻢ ﻣﺮدم ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﻣﺎﻫﻮاره را ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺲ از ﺣﺎﻻ ﺟﻠﻮﻳﺶ را ﺑﺎز ﻛﻨﻴﻢ!‬ ‫اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻖ‪ ،‬ﻣﻨﻄﻖ ﺻﺤﻴﺤﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫آن ﻛﺴﻰ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻖ را ﻣﻄﺮح ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﮕﻮﻳﺪ ﺑﺮاى ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى از آن‪ ،‬ﭼﻪ ﻛﺎر ﺗﺎزهاى ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻖ و اﺳﺘﺪﻻل‪ ،‬اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺪﻫﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ دﺷﻤﻦ ﻓﻨ‪Ĥ‬ورى را ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ‪،‬‬ ‫ﺷﻤﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻓﻜﺮ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻄﻮ‪‬ر و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻓﻨ‪Ĥ‬ورى ﻣﺎﻫﻮاره‪ ،‬ﭼﻪ ﻛﺎرﻫﺎﻳﻰ را ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﺪ اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ ﺗﺎ‬ ‫از ﻧﻔﻮذ ﻣﺎﻫﻮاره ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﻳﻦ اﺳﺘﺪﻻل‪ ،‬ﻛﻪ ﭼﻮن دﺷﻤﻦ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﻣﺎ ﺑﻴﺎﻳﻴﻢ ﻫﺮ‬ ‫ﻣﺎﻧﻌﻰ را از ﺟﻠﻮِ راﻫﺶ ﺑﺮدارﻳﻢ‪ ،‬ﻣﻨﻄﻘﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺎﻧﻊ‪ ،‬ﻋﻠﻰاﻟﻌﺠﺎﻟﻪ ﻣﺎﻧﻊ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺜﻞ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫دﺷﻤﻦ ﺗﺎ ﻣﺮزﻫﺎى ﻣﺎ ﭘﻴﺶ آﻣﺪه‪ ،‬آن وﻗﺖ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ‪ ،‬ﻣﺎ ﻛﻪ ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮ از دو ﺳﺎﻋﺖ ﻣﻘﺎوﻣﺖ‬ ‫ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﺮوﻳﻢ! ﻧﻪ آﻗﺎ! اﻳﻦ دو ﺳﺎﻋﺖ را ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﭘﻴﺮوز ﺷﺪﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭼﻪ ﺣﺮﻓﻰ اﺳﺖ؟!‬ ‫ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻤﻨﻮﻋﻴﺖ ﻣﺎﻫﻮاره ‪ -‬ﻛﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮراى اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از اﻳﻦ‪ ،‬آن را ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻛﺮد ‪-‬‬

‫‪ -1‬ﺑﻴﺎﻧﺎت در اﺟﻼس ﺳﺮان ﻛﺸﻮرﻫﺎي اﺳﻼﻣﻲ‪76/9/18 -‬‬

‫‪ .5‬ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‪ ،‬اﺑﺰار ﺳﻠﻄﺔ اﺳﺘﻌﻤﺎر‬

‫ﻳﻚ ﻗﺎﻧﻮن ﻛﺎﻣﻼً درﺳﺖ و ﺑﺠﺎ ﺑﻮد‪ .‬ﺣﺪ‪‬اﻗﻠﺶ اﻳﻦ اﺳﺖ ﺷﻤﺎ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪاﻳﺪ ﭼﻨﺪ ﺳﺎل اﻳﻦ ﻧﻔﻮذ را ﺑﻪ‬ ‫ﻋﻘﺐ ﺑﻴﻨﺪازﻳﺪ و انﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ ﺑﺎز ﻫﻢ ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺗﻮاﻧﺴﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺑﺮﺗﺮي ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﻲ‪ ،‬اﺑﺰار ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻏﺮب‬

‫در ﻣﻨﺎﻃﻘﻲ از دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﻣﻌﺎﺷﺮت دﺧﺘﺮ و ﭘﺴﺮ و زن و ﻣﺮد ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻛﺎﻣﻼً ﻋﺎدي اﺳﺖ و ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ‬ ‫ﺣﺴﺎﺳﻴﺘﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارد؛ ﻳﻌﻨﻲ ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ دو ﻣﺮد ﻳﺎ دو زن ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺗﻤﺎس دارﻧﺪ‪ ،‬دو ﺗﺎ زن و‬ ‫ﻣﺮد ﻫﻢ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺗﻤﺎس دارن؛ اﻣﺎ در ﻛﺸﻮر ﻣﺎ و در ﻣﺤﻴﻂ اﺳﻼﻣﻲ‪ ،‬ﻣﻄﻠﻘﺎً اﻳﻦ ﻃﻮر ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬در ﻛﺸﻮر‬ ‫اﺳﻼﻣﻲ‪ ،‬ﻫﺮﻗﺪر ﺑﻪ اﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﺪهاﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ رﻧﮓﭘﺬﻳﺮي از ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﭼﻮن آﻧﻬﺎ از ﻟﺤﺎظ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﻗﻮيﺗﺮ از ﻣﺎ ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ را ﺑﻪ ﻣﺎ دادهاﻧﺪ؛ واﻟّﺎ اﮔﺮ ﻣﺎ از ﻟﺤﺎظ ﻋﻠﻢ و‬ ‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي از اروﭘﺎ ﻗﻮيﺗﺮ ﺑﻮدﻳﻢ‪ ،‬اﺧﺘﻼط آﻧﻬﺎ را ﻣﺴﺨﺮه و ﻣﭽﻞ ﻣﻲﻛﺮدﻳﻢ و آن را وﺣﺸﻴﮕﺮي‬ ‫ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪﻳﻢ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺑﺮﻛﺖ ﻋﻠﻢ و ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي اﻳﻦ ﻓﺮﻫﻨﮓ را ﺻﺎﻋﺪ و راﻳﺞ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* اﺳﺘﻔﺎده از ﻋﻠﻢ در ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻏﺮب‬

‫ﺗﺴﺨﻴﺮ ﻣﻠﺘﻬﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﺰرﻳﻖ و ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻛﺎر ﺗﺎزه ﺷﻨﺎﺧﺘﻪاى ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ از ﻗﺪﻳﻢ ﺑﻮده‬ ‫اﺳﺖ؛ ﻣﻨﺘﻬﺎ در ﻳﻚ دو ﻗﺮن اﺧﻴﺮ ﺑﺮ اﺛﺮ ﻋﻠﻤﻰ ﻛﻪ ﻏﺮﺑﻴﻬﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ آوردهاﻧﺪ و ﻫﻤﻪى ﻛﺎرﻫﺎى‬ ‫ﺧﻮدﺷﺎن را ﻣﻨﻈّﻢ و ﻣﺮﺗّﺐ و ﺑﺎ ﻓﺮﻣﻮل و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اﻧﺠﺎم دادهاﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﺎر را ﻫﻢ ﺑﺎ ﻓﺮﻣﻮل و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬ ‫ﻛﺮدهاﻧﺪ و ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻣﻰداﻧﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر را ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻜﻨﻨﺪ و ﻛﺠﺎﻫﺎ را ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻫﺪف ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫آﻧﻬﺎ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻫﻢ ﭘﻴﺪا ﻛﺮدهاﻧﺪ و اﻧﺼﺎﻓﺎً در ﻛﺎر ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮓﺳﺎزى و ﻓﺮﻫﻨﮓدﻫﻰ ﺑﻪ ﻛﺸﻮرﻫﺎ و‬ ‫ﻣﻠﺘﻬﺎ ﻓﻮقاﻟﻌﺎدهاﻧﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ اﻻن ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ؛ اﮔﺮ ﺑﻪ اﻏﻠﺐ ﻛﺸﻮرﻫﺎى اﺳﻼﻣﻰ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻨﺎﺳﺖ ﺷﻤﺎ از‬ ‫ﻟﺤﺎظ اﻗﺘﺼﺎدى ﺑﻪ ﻓﻼن ﻧﻘﻄﻪى اوج ﺑﺮﺳﻴﺪ‪ ،‬ﻗﺒﻮل ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ؛ اﻣﺎ اﮔﺮ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻨﺎﺳﺖ در رﻗﺎﺑﺖ ﺑﺎ‬ ‫اﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،‬اﻣﺮﻳﻜﺎ را ﺑﻪ زاﻧﻮ درآورﻳﺪ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻛﺪام ﻗﺒﻮل ﻧﻤﻰﻛﻨﻨﺪ! اﻳﻦ ﻳﻚ ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﻓﻬﻤﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ‬ ‫آﻧﻬﺎ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺒﺎﻳﺪ اﻳﻦ را ﻧﺸﺎﻧﻪى واﻗﻊﺑﻴﻨﻰ آﻧﻬﺎ ﮔﺮﻓﺖ؛ ﭼﻮن واﻗﻊ ﻗﻀﻴﻪ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫‪ -1‬ﺑﻴﺎﻧﺎت در ﺑﺎزدﻳﺪ از ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺎه ﻛﺘﺎب ‪/2/28 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار رﺋﻴﺲ و اﻋﻀﺎي ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪81/9/26 -‬‬ ‫‪ -3‬دﻳﺪار اﻋﻀﺎي اﻧﺠﻤﻦ اﻫﻞ ﻗﻠﻢ‪81/11/7 -‬‬

‫‪3‬‬

‫‪91‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‬

‫* اﻣﺮوز دﺷﻤﻨﺎن ﺑﺸﺮﻳﺖ از ﻋﻠﻢ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‬

‫ﺑﺪون ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻢ ﻧﻤﻰﺷﻮد ﻛﺸﻮر را ﭘﻴﺶ ﺑﺮد‪ .‬اﻣﺮوز ﺣﺘّﻰ دﺷﻤﻨﺎن ﺑﺸﺮﻳﺖ از ﻋﻠﻢ اﺳﺘﻔﺎده‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺮاى آرﻣﺎﻧﻬﺎى واﻻ‪ ،‬ارزﺷﻬﺎى ﺣﻘﻴﻘﻰ‪ ،‬ﻓﻀﺎﻳﻞ اﻧﺴﺎﻧﻰ و ﮔﺴﺘﺮش آﻧﻬﺎ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮﻳﻢ از ﻋﻠﻢ و‬ ‫ﺷﺮاﻓﺖ ذاﺗﻰ ﻋﻠﻢ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ‪ ،‬اﺑﺰار اﺳﺘﻌﻤﺎر‬

‫اﺳﺘﻌﻤﺎر‪ ،‬ﻫﻢ در ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰِ ﻳﻚ ﺑﺨﺶ از دﻧﻴﺎ ﻧﻘﺶ داﺷﺖ و ﻫﻢ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻰاش ﺑﺮ اﺳﺘﻌﻤﺎر‪ ،‬ﻧﺎﺷﻰ‬ ‫از ﻣﻴﺰان ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰاش ﺑﻮد ﻛﻪ از آن ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎدهى ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻛﺮد‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻧﮕﻠﻴﺲ ﻛﻪ از‬ ‫ﻛﺸﺘﻰ ﺑﺨﺎر ﺑﺮاى اﺳﺘﻌﻤﺎر ﻫﻨﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد و اﺳﺘﻌﻤﺎر ﻫﻨﺪ ﻛﻤﻚ ﻛﺮد ﻛﻪ ﻛﺸﺘﻰ ﺑﺨﺎر ﺑﻪ ﻛﺸﺘﻴﻬﺎى‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪﺗﺮى ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﻮد و ﺗﺴﻠّﻂ ﺑﺮ ﻫﻨﺪ و ﻧﻘﺎط دﻳﮕﺮ را ﻧﻴﺰ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﻋﻠﻤﻰ ﻛﻪ‬ ‫ﻣﺤﺪود و ﻣﺤﺼﻮر ﺑﻪ ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﻮد‪ ،‬در ﺧﺪﻣﺖ اﺳﺘﻌﻤﺎر ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ و اﺳﺘﻌﻤﺎر در ﺧﺪﻣﺖ ﻋﻠﻢ!‬

‫‪2‬‬

‫* اﻧﺤﺼﺎر ﻋﻠﻤﻲ در ﺟﻬﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﺷﻜﺴﺘﻪ ﺷﻮد‬

‫اﮔﺮ ﻋﻠﻢ ﺑﻪ ﻳﻚ دﻟﻴﻞ ﺗﺎرﻳﺨﻰ ‪ -‬ﻛﻪ آن دﻟﻴﻞ ﺗﺎرﻳﺨﻰ را ﻫﻢ ﻓﻜﺮ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ ﻛﺎﻣﻼً ﻣﻰﺷﻨﺎﺳﻴﻢ ‪ -‬در‬ ‫‪92‬‬

‫اﻧﺤﺼﺎر ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاى از ﻣﻠﺘﻬﺎ و ﺑﺨﺸﻰ از ﻣﺮدم دﻧﻴﺎ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد و اﻳﻨﻬﺎ ﻋﻠﻢ را اﻧﺤﺼﺎرى ﻧﮕﻬﺪارﻧﺪ و‬ ‫ﺗﺒﻌﻴﺾ ﻗﺎﺋﻞ ﺷﻮﻧﺪ و ﻋﻠﻢ را ﺑﻪ ﻣﻠﺘﻬﺎى دﻳﮕﺮ ﺑﻔﺮوﺷﻨﺪ و آن را وﺳﻴﻠﻪاى ﺑﺮاى ﺗﺤﻤﻴﻞ ﺳﻴﺎﺳﺘﻬﺎى‬ ‫ﺧﻮدﺷﺎن ﻗﺮار دﻫﻨﺪ ‪ -‬ﻛﻪ اﺳﺘﻌﻤﺎر اﺻﻼً از ﻫﻤﻴﻦ ﻧﻘﻄﻪ ﺑﻪوﺟﻮد آﻣﺪ ‪ -‬اﻳﻦ‪ ،‬ﻇﻠﻢ ﺑﺰرگ ﺑﻪ ﺑﺸﺮﻳﺖ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻠﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺜﻞ ﺛﺮوت‪ ،‬ﻋﺎدﻻﻧﻪ ﺗﻮزﻳﻊ ﺷﻮد‪ .‬ﻧﻈﺮ اﺳﻼم ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻠﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﻦ ﻫﻤﻪى‬ ‫ﻛﺸﻮرﻫﺎ و ﻣﻠﺘﻬﺎ ﺗﻮزﻳﻊ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦﻛﻪ ﻣﺎ اﻳﻦ ﻓﻨﺎورى را ﻧﺒﺎﻳﺴﺘﻰ ﺑﻪ ﻣﺮدم آﺳﻴﺎ ﻳﺎ ﺟﺎﻫﺎى دﻳﮕﺮ ﺑﺪﻫﻴﻢ‪،‬‬ ‫ﻫﻤﺎن ﻃﻠﺒﻴﺪنِ اﻧﺤﺼﺎر ﻓﻨﺎورى اﺳﺖ ﻛﻪ وﻗﺘﻰ در اﻗﺘﺼﺎد ﭘﻴﺶ ﻣﻰآﻳﺪ‪ ،‬ﻛﺎرﺗﻠﻬﺎى ﻋﻈﻴﻢ اﻗﺘﺼﺎدى‬ ‫ﺑﻪوﺟﻮد ﻣﻰآﻳﺪ و آﻧﻬﺎ ﺑﻪ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﻇﻠﻢ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ؛ وﻗﺘﻰ در ﺳﻴﺎﺳﺖ ﭘﻴﺶ ﻣﻰآﻳﺪ‪ ،‬اﻧﺤﺼﺎرﮔﺮﻳﻬﺎى‬ ‫ﺟﻬﺎﻧﻰ ﭘﻴﺶ ﻣﻰآﻳﺪ و اﻳﻦ ﺟﻨﮕﻬﺎ را ﭘﻴﺶ ﻣﻰآورد‪.‬‬ ‫ﻣﺎ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺑﺎ اﻳﻦ اﻧﺤﺼﺎرﮔﺮاﻳﻰ ﻣﺒﺎرزه ﻛﻨﻴﻢ و ﻣﺒﺎرزه و ﻫﻤ‪‬ﺖ ﻣﺎ ﻫﻢ ﺑﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻮدﻣﺎن‬ ‫ﺳﻌﻰ ﻛﻨﻴﻢ از اﻳﻦ ﭼﺎه و ﻣﻨﺒﻊ ﻋﻈﻴﻢ و ﻏﻨﻰاى ﻛﻪ در ﻣﻴﺎن ﻛﺸﻮر و در ﻧﻴﺮوى اﻧﺴﺎﻧﻰ ﺧﻮدﻣﺎن دارﻳﻢ‪،‬‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﻲ‪82/2/22 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار اﺳﺘﺎدان داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎي ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر‪82/8/8 -‬‬

‫‪ .5‬ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‪ ،‬اﺑﺰار ﺳﻠﻄﺔ اﺳﺘﻌﻤﺎر‬

‫ﺑﻬﺮهﺑﺮدارى و اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎر را ﻫﻤﻪى ﻣﻠﺘﻬﺎ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻜﻨﻨﺪ و ﻣﻠﺘﻰ ﻛﻪ اﺳﺘﻌﺪاد ﺑﻴﺸﺘﺮى‬ ‫دارد‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻛﺎر ﻛﻨﺪ‪.‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﺎﻧﻊ و ﻣﺸﻜﻞ اﻳﺠﺎد ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ؛ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﺎﻧﻊ و‬ ‫ﻣﻮاﻧﻌﻰ ﻛﻪ ﺑﻪﻃﻮر ﻗﻬﺮى وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﻣﺒﺎرزه ﻛﺮد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻋﻠﻢ‪ ،‬اﺑﺰار ﺳﻠﻄﺔ اﺳﺘﻌﻤﺎر‬

‫ﻋﻤﺪهى ﻣﻮﺿﻮﻋﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻗﺪرﺗﻬﺎى ﺳﻠﻄﻪﮔﺮ در ﻧﻈﺎم ﺳﻠﻄﻪى ﺟﻬﺎﻧﻰ ﺑﺮاى ﺣﻔﻆ اﻳﻦ راﺑﻄﻪى‬ ‫ﺳﻠﻄﻪﮔﺮ و ﺳﻠﻄﻪﭘﺬﻳﺮ روﻳﺶ ﺗﻜﻴﻪ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺳﻪ ﻣﻮﺿﻮع اﺳﺖ‪ :‬ﺳﻠﻄﻪى ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ‪ ،‬ﺳﻠﻄﻪى اﻗﺘﺼﺎدى‪،‬‬ ‫ﺳﻠﻄﻪى ﻋﻠﻤﻰ‪ .‬ﻻزﻣﻪاش ﻫﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﮕﺬارﻧﺪ آنﻃﺮف ﺳﻠﻄﻪﭘﺬﻳﺮ ﻳﺎ آن ﻛﺴﻰ ﻛﻪ ﺳﻠﻄﻪ ﺑﺮ او‬ ‫ﺗﺤﻤﻴﻞ ﺷﺪه‪ ،‬در اﻳﻦ ﺳﻪ زﻣﻴﻨﻪ ﺑﻪ اﺳﺘﻘﻼل و ﺑﻪ ﺧﻮدﺑﺎورى و ﺑﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺑﺮﺳﺪ؛ ﻧﻪ در زﻣﻴﻨﻪى‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ اﻳﻤﺎن و اﻋﺘﻘﺎد و ﻓﺮﻫﻨﮕﻰِ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى ﺧﺎص؛ ارزﺷﻬﺎ و ﻫﺪﻓﻬﺎ و ﺟﻬﺖﮔﻴﺮﻳﻬﺎ؛‬ ‫ﻧﻪ در زﻣﻴﻨﻪى اﻗﺘﺼﺎدى‪ ،‬و ﻧﻪ در زﻣﻴﻨﻪى ﻋﻠﻤﻰ‪.‬‬ ‫ﻛﺸﻮرﻫﺎى ﺗﺤﺖ ﺳﻠﻄﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﻳﻚ اﻗﺘﺼﺎد درﺳﺖ و ﺣﺴﺎﺑﻰ ﻧﺪاﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﮔﺎﻫﻰ ﻳﻚ روﻧﻖ ﻇﺎﻫﺮى‬ ‫داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ در ﺑﻌﻀﻰ از ﻛﺸﻮرﻫﺎى ﺗﺤﺖ ﺳﻠﻄﻪ روﻧﻖ ﻇﺎﻫﺮى دارﻧﺪ؛ اﻣﺎ ﺳﺎﺧﺖ اﻗﺘﺼﺎدى‬ ‫ﺧﺮاب اﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ اﮔﺮ ﻳﻚ ﺷﻴﺮ را روﻳﺸﺎن ﺑﺒﻨﺪﻧﺪ؛ ﻳﻚ ﺣﺴﺎب را ﻣﺴﺪود ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺗﺼﺮف‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدى ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﻓﺮوﺧﻮاﻫﺪ رﻳﺨﺖ و ﻧﺎﺑﻮد ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ دﻳﺪﻳﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪدار‬ ‫ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﭼﻨﺪ ﻛﺸﻮر آﺳﻴﺎى ﺟﻨﻮب ﺷﺮﻗﻰ را در ﻣﺪت دو ﺳﻪ ﻣﺎه ﺑﻪ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻰ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ؛ آن ﻫﻢ دو‬ ‫ﺳﻪ ﻛﺸﻮرى ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪى ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺧﻮب و روﻧﻖ اﻗﺘﺼﺎدى داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬رﺋﻴﺲ ﻳﻜﻰ از ﻫﻤﻴﻦ ﻛﺸﻮرﻫﺎ در‬ ‫ﻫﻤﺎن روزﻫﺎ ﺑﻪﻣﻨﺎﺳﺒﺘﻰ ﺑﻪ ﺗﻬﺮان آﻣﺪه ﺑﻮد و ﺑﺎ ﺑﻨﺪه ﻣﻼﻗﺎت ﻛﺮد و ﮔﻔﺖ ﻫﻤﻴﻦ ﻗﺪر ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﮕﻮﻳﻢ‬ ‫ﻛﻪ ﻣﺎ در ﻳﻚ ﺷﺐ ﺑﻜﻠﻰ ﻓﻘﻴﺮ ﺷﺪﻳﻢ! ﻳﻚ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪدار اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰ‪ ،‬ﻳﻬﻮدى ﻣﺜﻞ ﻧﺨﻰ ﻛﻪ ﺑﻪﻳﻜﺒﺎره‬ ‫ﻣﻰﻛﺸﻨﺪ و ﻳﻚ ﺑﻨﺎ؛ ﺑﻨﺎى ﻋﺮوﺳﻜﻰ‪ ،‬روى ﻫﻢ ﻣﻰرﻳﺰد‪ ،‬ﻋﻤﻞ ﻛﺮد و ﻳﻚ ﻧﺦ را ﻛﺸﻴﺪ و ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ را‬ ‫ﺑﻪ ﻫﻢ رﻳﺨﺖ‪ .‬اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻴﻬﺎ آنﺟﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻻزم داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭘﻨﺠﺎه‪ ،‬ﺷﺼﺖ ﻣﻴﻠﻴﺎرد ﺗﺰرﻳﻖ ﻛﺮدﻧﺪ ‪ -‬ﭘﻨﺠﺎه‬ ‫ﻣﻴﻠﻴﺎرد ﺑﻪ ﻳﻜﻰ‪ ،‬ﺳﻰ ﻣﻴﻠﻴﺎرد ﺑﻪ ﻳﻜﻰ دﻳﮕﺮ ‪ -‬اﻣﺎ آنﺟﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻻزم ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺰرﻳﻖ ﻧﻤﻰﻛﻨﻨﺪ و‬ ‫آن ﻛﺸﻮر را ﺑﻪ ﺧﺎك ﺳﻴﺎه ﻣﻰﻧﺸﺎﻧﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺗﺰرﻳﻖ ﻛﺮدن ﻳﻌﻨﻰ اﻳﻦﻛﻪ دوﺑﺎره ﻫﻤﺎن ﺳﺎﺧﺖ ﻋﺮوﺳﻜﻰ‬ ‫را ﺑﻪ ﺷﻜﻞ دﻳﮕﺮى ﺑﺮﭘﺎ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪﻫﺮﺣﺎل‪ ،‬ﻧﻤﻰﮔﺬارﻧﺪ اﻗﺘﺼﺎد اﻳﻦ ﻛﺸﻮرﻫﺎ اﺳﺘﺤﻜﺎم ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺟﻮاﻧﺎن ﻧﺨﺒﻪ‪82/11/21 -‬‬

‫‪93‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‬

‫در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻛﺸﻮرﻫﺎى ﺗﺤﺖ ﺳﻠﻄﻪ‪ ،‬اوﻟﻴﻦ ﻛﺎرى ﻛﻪ ﺳﻠﻄﻪﮔﺮان ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ‪ -‬ﻛﻪ از ﻗﺪﻳﻢ‬ ‫ﻣﺮﺳﻮم ﺑﻮده اﺳﺖ ‪ -‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ اﻳﻦ ﻛﺸﻮرﻫﺎ را؛ زﺑﺎﻧﺸﺎن‪ ،‬ارزﺷﻬﺎﻳﺸﺎن‪ ،‬ﺳﻨﺘﻬﺎ و اﻳﻤﺎﻧﺸﺎن‬ ‫را ﺑﺎ ﺗﺤﻘﻴﺮ‪ ،‬ﺑﺎ ﻓﺸﺎر‪ ،‬ﺑﺎ زور‪ ،‬و در ﻣﻮاﻗﻌﻰ ﺑﻪزور ﺷﻤﺸﻴﺮ و درآوردن ﭼﺸﻢ ‪ -‬ﻛﻪ در ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﻮاردى‬ ‫از آن را دارﻳﻢ ‪ -‬ﻧﺎﺑﻮد ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ و ﻧﻤﻰﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺮدم ﺑﻪ زﺑﺎن ﺧﻮدﺷﺎن ﺗﻜﻠﻢ ﻛﻨﻨﺪ؛ ﺑﺮاى اﻳﻦﻛﻪ‬ ‫زﺑﺎن وارداﺗﻰ را ﻗﺒﻮل ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬وﻗﺘﻰ اﻧﮕﻠﻴﺴﻴﻬﺎ ﺑﻪ ﺷﺒﻪ ﻗﺎره ﻫﻨﺪ آﻣﺪﻧﺪ‪ ،‬زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﻰ را ﻛﻪ زﺑﺎن دﻳﻮاﻧﻰ‬ ‫راﻳﺞ ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﮕﺬاﺷﺘﻨﺪ ﭘﺎﺑﺮﺟﺎ ﺑﻤﺎﻧﺪ و ﺑﺎ ﮔﻠﻮﻟﻪ و ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺣﻖ ﻧﺪارﻳﺪ ﻓﺎرﺳﻰ ﺣﺮف ﺑﺰﻧﻴﺪ؛‬ ‫ﻓﺎرﺳﻰ را ﻣﻨﺴﻮخ ﻛﺮدﻧﺪ؛ اﻧﮕﻠﻴﺴﻰ را ﺑﻪ ﺟﺎﻳﺶ آوردﻧﺪ‪ .‬در دورهى ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺳﻴﺎه ﭘﻬﻠﻮىﻫﺎ ﻫﻢ‬ ‫ﺑﺎورﻫﺎى ﻣﺬﻫﺒﻰ و ﻋﻤﻮﻣﻰ و ﻧﻴﺮوﺑﺨﺶ ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ؛ اﻳﻤﺎن و اﻋﺘﻘﺎدات‪ ،‬را از ﻣﺮدم ﺑﺘﺪرﻳﺞ ﺑﻴﺮون‬ ‫ﻛﺸﺎﻧﺪﻧﺪ و ﻏﻴﺮتزداﻳﻰ و اﻳﻤﺎنزداﻳﻰ ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻜﻰ از ﻣﻮﺿﻮﻋﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻧﻤﻰﮔﺬارﻧﺪ در ﻛﺸﻮرﻫﺎى زﻳﺮ ﺳﻠﻄﻪ رﺷﺪ ﻛﻨﺪ و ﺑﺸﺪت ﻣﺎﻧﻊ آن ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪،‬‬ ‫ﻣﺴﺄﻟﻪى ﻋﻠﻢ اﺳﺖ؛ ﭼﻮن ﻣﻰداﻧﻨﺪ ﻋﻠﻢ اﺑﺰار ﻗﺪرت اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻮد ﻏﺮﺑﻰﻫﺎ ﺑﺎ ﻋﻠﻢ ﺑﻪ ﻗﺪرت رﺳﻴﺪﻧﺪ؛‬ ‫اﻳﻦ ﻳﻜﻰ از ﭘﺪﻳﺪهﻫﺎى ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻋﻠﻢ ﺑﻴﻦ ﺷﺮق و ﻏﺮب دﺳﺖ ﺑﻪ دﺳﺖ ﮔﺸﺘﻪ و ﺑﺮاى ﻣﺪﺗﻰ‬ ‫ﻫﻢ آﻧﻬﺎ در ﺟﻬﺎﻟﺖ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬در ﻫﻤﺎن دورهى ﻗﺮون وﺳﻄﺎ‪ ،‬ﻛﻪ ﺧﻮدﺷﺎن ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬در اﻳﻦ‬ ‫ﻃﺮف دﻧﻴﺎ وﻗﺖ ﺷﻜﻮﻓﺎﻳﻰ ﻋﻠﻢ ﺑﻮده اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﺑﻤﺠﺮدى ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻋﻠﻢ رﺳﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬از ﻋﻠﻢ ﺑﻪﺻﻮرت‬ ‫‪94‬‬

‫ﻳﻚ اﺑﺰار ﺑﺮاى اﻗﺘﺪار و ﻛﺴﺐ ﺛﺮوت و ﮔﺴﺘﺮش ﺳﻠﻄﻪى ﺳﻴﺎﺳﻰ و ﺟﺬب ﺛﺮوت ﻣﻠﺘﻬﺎ و ﺗﻮﻟﻴﺪ‬ ‫ﺛﺮوت ﺑﺮاى ﺧﻮدﺷﺎن اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮدﻧﺪ و از آن ﺛﺮوت ﺑﺎز ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ ﻛﺮدﻧﺪ و ﻋﻠﻢ را ﺑﺎﻻ ﺑﺮدﻧﺪ و‬ ‫داﻧﺶ ﺧﻮدﺷﺎن را رﺷﺪ دادﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻣﻰداﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﻋﻠﻢ ﭼﻘﺪر در ﻗﺪرت ﺑﺨﺸﻴﺪن ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﻠﺖ و ﺑﻪ ﻳﻚ‬ ‫ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮ دارد‪ ،‬ﻟﺬاﺳﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ ﻧﻈﺎم ﺳﻠﻄﻪ؛ ﻳﻌﻨﻰ راﺑﻄﻪى ﺳﻠﻄﻪﮔﺮ و ﺳﻠﻄﻪﭘﺬﻳﺮ ﺑﺎﻗﻰ‬ ‫ﺑﻤﺎﻧﺪ و ﺣﺎﻛﻢِ ﺑﺮ ﻧﻈﻢ ﺟﻬﺎﻧﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻧﮕﺬارﻧﺪ آن ﺑﺨﺸﻰ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﺎﻳﻠﻨﺪ ﺳﻠﻄﻪﭘﺬﻳﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬داراى‬ ‫ﻋﻠﻢ ﺷﻮﻧﺪ؛ اﻳﻦ ﻳﻚ اﺳﺘﺮاﺗﮋى اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮوﺑﺮﮔﺮد ﻧﺪارد و اﻻن رﻓﺘﺎرﺷﺎن ﻫﻢ در دﻧﻴﺎ ﺑﺮ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻨﻮال‬ ‫اﺳﺖ؛ ﻟﺬا ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاى ﻛﺴﺐ ﻋﻠﻢ و ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺟﻬﺎد ﻛﺮد؛ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺎر ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﻣﺎ در دوران ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼب ﺳﺎﻟﻬﺎى ﻣﺘﻤﺎدى از ﻋﻠﻢ دور ﻣﺎﻧﺪﻳﻢ‪ .‬ﻳﻚ دوره‪ ،‬دورهى ﺧﻮاب و ﻏﻔﻠﺖ‬ ‫ﻣﻄﻠﻖ ﺑﻮد؛ ﻳﻚ دوره ﻫﻢ ﻛﻪ ﺑﻴﺪارى و آﮔﺎﻫﻰ ﺑﻪﻃﻮر ﻃﺒﻴﻌﻰ در ﺑﻴﻦ ﻣﻠﺘﻬﺎ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪ‪ ،‬دورهى‬ ‫ﻓﺮﻳﺐ ﺑﻮد‪ .‬ﻧﻤﻰﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ ﻋﻠﻢ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى واﻗﻌﻰ ﻛﻠﻤﻪ وارد ﻛﺸﻮر ﺷﻮد؛ ﺳﺮﮔﺮم ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ و راه ﺗﺤﻘﻴﻖ‬ ‫را ﺑﺎز ﻧﻤﻰﻛﺮدﻧﺪ؛ اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎ را ﭘﺮورش ﻧﻤﻰدادﻧﺪ و ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻧﻤﻰﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻧﻘﻼب آﻣﺪ اﻳﻦ دﻳﻮارﻫﺎ و‬

‫‪ .5‬ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‪ ،‬اﺑﺰار ﺳﻠﻄﺔ اﺳﺘﻌﻤﺎر‬

‫اﻳﻦ ﻣﺮزﻫﺎ و اﻳﻦ ﻣﺤﺪودﻳﺘﻬﺎ را ﺑﺮداﺷﺖ و ﺧﻮدآﮔﺎﻫﻰ ﻋﻠﻤﻰ ﺑﻪوﺟﻮد آﻣﺪ؛ اﻣﺎ اﻳﻦ ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺪون‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‪ ،‬ﺑﺪون ﺣﺮﻛﺖ و ﺑﺪون ﻋﺰم و اراده ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻰ ﻧﺨﻮاﻫﺪ رﺳﻴﺪ‪ .‬ﻫﻤﻪى ﻛﺎرﻫﺎ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺴﺄﻟﻪى‬ ‫ﺗﺤﻘﻴﻖ و ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﺎزﻣﺎن ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻻزم دارد؛ ﻟﺬا ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ اﻳﻦ ﻛﺎر را ﭘﻴﺶ ﺑ‪‬ﺮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺨﺸﻰ از اﻳﻦ‬ ‫ﻛﺎر ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺴﺆوﻻن دوﻟﺘﻰ اﺳﺖ و ﺑﺨﺸﻰ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ و ﺑﺨﺶ دﻳﮕﺮ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ‬ ‫ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻣﺮاﻛﺰ ﻋﻠﻤﻰ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ ﻏﺮب ﺑﺮاي دﻧﻴﺎ ﻣﺎﻳﻪ زﻳﺎن ﺷﺪ‬

‫وﻗﺘﻰ ﻳﻚ ﻛﺸﻮرى در ﺳﺮاﺷﻴﺒﻰِ اﻧﺤﻄﺎط اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﻳﺎ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻳﺎ ﻓﻨﻰ واﻗﻊ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ‬ ‫ﺿﺎﻳﻌﻪﻳﻰ ﻛﻪ ﺑﺮاى ﻛﺸﻮر ﭘﻴﺶ ﻣﻰآﻳﺪ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎى ﻛﺸﻮر ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﻤﻰﺷﻮد؛ اﻳﻦ‬ ‫ﻃﺒﻴﻌﻰِ دوران اﻧﺤﻄﺎط اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ در ﻳﻚ دوران ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺻﺪ ﺳﺎﻟﻪ‪ ،‬اﻧﺤﻄﺎط ﺑﺴﻴﺎر ﺗﺄﺳﻔﺒﺎرى را‬ ‫ﮔﺬراﻧﺪﻳﻢ‪ .‬اﻳﻦ دوران از اواﺳﻂ دورهى ﻗﺎﺟﺎر آﻏﺎز ﻣﻰﺷﻮد ﺗﺎ ﭘﺎﻳﺎن دورهى ﭘﻬﻠﻮى؛ ﻳﻌﻨﻰ ﺣﺘﻰ در‬ ‫دورهى ﭘﻬﻠﻮى ﻫﻢ ﻛﻪ دورهى ﻣﺪرﻧﻴﺰاﺳﻴﻮن اﻳﺮان ﻃﺒﻖ ﻧﮕﺎه ﺧﻮد ﻣﺘﻮﻟﻴﺎن دوﻟﺘﻰ و روﺷﻨﻔﻜﺮﻫﺎى آن‬ ‫روز اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﻣﺎ در ﺳﺮاﺷﻴﺐ اﻧﺤﻄﺎط ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺮدﻳﻢ‪ .‬ﭼﺮا ﻣﻰﮔﻮﻳﻴﻢ اﻧﺤﻄﺎط؟ ﺷﺎﻳﺪ اواﻳﻞ‬ ‫دورهى ﻗﺎﺟﺎر ﻫﻢ ﻣﺎ ﺧﻴﻠﻰ ﻫﻨﺮ ﺑﺰرﮔﻰ در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻋﻠﻤﻰ و ﺻﻨﻌﺘﻰ ﻧﺸﺎن ﻧﺪادﻳﻢ؛ اﻣﺎ ﻣﻦ‬ ‫آن را دوران اﻧﺤﻄﺎط ﻧﻤﻰﮔﻮﻳﻢ؛ دوران اﻧﺤﻄﺎط‪ ،‬ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اواﺳﻂ دورهى ﻗﺎﺟﺎر و ﺑﻌﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﺮا؟‬ ‫ﭼﻮن اﻳﻦ دوران‪ ،‬دوراﻧﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان از ﺣﺮﻛﺖ ﻃﺒﻴﻌﻰ ﺧﻮد ‪ -‬ﻛﻪ ﮔﺎه ﺳﺮﻋﺖ ﻣﻰﮔﺮﻓﺖ‪،‬‬ ‫ﮔﺎه دﭼﺎر ﺑ‪‬ﻄﺊ و ﻛﻨﺪى ﻣﻰﺷﺪ ‪ -‬ﻛﻨﺎر اﻓﺘﺎد؛ ﻳﻌﻨﻰ اﻓﺴﻮن ﺷﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻣﻠﺖ‪ ،‬ﻫﻤﻴﺸﻪ ﭘﻴﺸﺘﺎز ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻳﻚ‬ ‫ﻣﻠﺖ‪ ‬ﺑﺎاﺳﺘﻌﺪاد ﮔﺎﻫﻰ ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﭘﻴﺸﺮوى و ﺳﺮﻋﺖ و ﺷﺘﺎب دارد؛ ﮔﺎﻫﻰ ﻫﻢ ﻛﻨﺪى‬ ‫دارد؛ اﻣﺎ ﻳﻚ وﻗﺖ ﻳﻚ ﻣﻠﺖ اﻓﺴﻮن ﻣﻰﺷﻮد؛ اﻳﻦ اﻓﺴﻮن ﺗﺤﻘﻖ ﭘﻴﺪا ﻛﺮد‪ .‬اﻓﺴﻮن در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﭼﻪ‬ ‫ﭼﻴﺰى؟ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻳﻚ ﻣﻮﺟﻮد ﺗﺎزه ﻧﻔﺲِ زﻧﺪهى ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻨﺪهى ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺟﻬﺎن ﺑﻪﺻﻮرت رﻳﺰ و‬ ‫ﻛﻼن؛ و آن‪ ،‬ﺗﻤﺪن ﺻﻨﻌﺘﻰ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰ ﻏﺮب ﺑﻮد‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﮕﺎه‪ ‬ﺗﺼﺮف ﺟﻬﺎن ﺑﻪ ﻣﻴﺪان آﻣﺪ؛ ﻟﺬا ﺑﺮاى ﺧﻮدش ﻣﻔﻴﺪ ﺷﺪ‪ ،‬وﻟﻰ ﺑﺮاى دﻧﻴﺎ ﻣﺎﻳﻪى‬ ‫زﻳﺎن ﺷﺪ‪ .‬ﺗﺎ ﻳﻚ ﺑﺮﻫﻪى ﻃﻮﻻﻧﻰ از زﻣﺎن‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﺑﺨﺘﻜﻰ اﻓﺘﺎد روى ﻣﻠﺘﻬﺎى ﻏﺎﻓﻠﻰ از ﻗﺒﻴﻞ ﻣﻠﺖ ﻣﺎ و‬ ‫ﻣﻠﺘﻬﺎى آﺳﻴﺎ و آﻓﺮﻳﻘﺎ و ﻧﻘﺎط دﻳﮕﺮى از ﺟﻬﺎن؛ ﻧﮕﺬاﺷﺖ اﻳﻨﻬﺎ ﺣﺮﻛﺖ ﻃﺒﻴﻌﻰ ﺧﻮد را ‪ -‬ﻛﻪ ﮔﺎﻫﻰ‬ ‫ﺷﺘﺎب داﺷﺖ و ﮔﺎﻫﻰ ﻛﻨﺪ ﺑﻮد ‪ -‬اداﻣﻪ دﻫﻨﺪ؛ اﻳﻨﻬﺎ را اﻓﺴﻮن ﻛﺮد‪.‬‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻫﻴﺄت ﻋﻠﻤﻲ و ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﺟﻬﺎد داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ‪83/4/1 -‬‬

‫‪95‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‬

‫از اواﺳﻂ دورهى ﻗﺎﺟﺎر ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎى ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اروﭘﺎﻳﻰ در ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﺑﺘﺪرﻳﺞ ﺷﺮوع ﻛﺮد ﻇﺎﻫﺮ ﺷﺪن‪.‬‬ ‫روﺷﻨﻔﻜﺮان ﻣﺎ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ اروﭘﺎ ﻣﻰرﻓﺘﻨﺪ ﻳﺎ ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎى آﻧﻬﺎ را ﻣﻰﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ؛ ﻟﺬا ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎى‬ ‫آﻧﻬﺎ آﺷﻨﺎ ﻣﻰﺷﺪﻧﺪ و ﺧﻮد را در ﻣﻘﺎﺑﻞ آﻧﻬﺎ ﻧﺎﺗﻮان و ﺣﻘﻴﺮ ﻣﻰدﻳﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺣﺮف‪ ‬ﺗﻜﺮار ﺷﺪهﻳﻰ اﺳﺖ از ﻃﺮف روﺷﻨﻔﻜﺮﻫﺎى ﺻﺪر ﻣﺸﺮوﻃﻪ‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﺎ ﻓﻘﻂ و ﻓﻘﻂ ﺑﺎﻳﺪ دﻧﺒﺎل‬ ‫ﻏﺮﺑﻰﻫﺎ راه ﺑﻴﻔﺘﻴﻢ و ﺑﻪ ﻫﺮﭼﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬در ﻫﻤﻪى ﺷﺆون زﻧﺪﮔﻰﻣﺎن ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻴﻢ؛ اﻳﻦ ﺣﺮﻓﻰ ﻛﻪ‬ ‫از ﺗﻘﻰزاده و دﻳﮕﺮان ﻧﻘﻞ ﺷﺪه و واﻗﻌﻴﺖ ﻫﻢ دارد‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺻﺪدرﺻﺪ ﺑﻪ ﻧﺴﺨﻪى آﻧﻬﺎ‬ ‫ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻴﻢ ﺗﺎ ﭘﻴﺶ ﺑﺮوﻳﻢ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻣﺠﺎل اﺑﺘﻜﺎر‪ ،‬اﺑﺪاع‪ ،‬ﺧﻼﻗﻴﺖ و ﻧﮕﺎه ﺑﻮﻣﻰ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻋﻠﻤﻰ و ﺻﻨﻌﺘﻰ‬ ‫ﻣﻄﻠﻘﺎً در ﻣﺤﺎﺳﺒﻪى اﻳﻨﻬﺎ ﻧﻤﻰﮔﻨﺠﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ را از اﻳﻦ ﻃﺮف ﺣﺴﺎب ﻛﻨﻴﺪ؛ ﺣﺎﻻ ﻃﺮف ﻣﻘﺎﺑﻠﻰ ﻛﻪ ﻣﺎ‬ ‫ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻰﺷﺪﻳﻢ ﺑﻪ اﻳﻦﻛﻪ از او ﺗﺒﻌﻴﺖ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﭼﻴﺴﺖ؟ ﻫﻤﺎن اﻧﻘﻼب ﺻﻨﻌﺘﻰ و اﻧﻘﻼب ﻋﻠﻤﻰ و‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰﻳﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﮕﺎﻫﺶ ﻓﻘﻂ ﻣﺤﺪود ﺑﻪ ﭼﺎرﭼﻮب ﻛﺸﻮر ﺧﻮد ﻧﻤﻰﺷﻮد؛ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ دﻧﻴﺎ ﺑﻪ‬ ‫ﭼﺸﻢ ﻳﻚ ذﺧﻴﺮه و ﻳﻚ اﻧﺒﺎر ﺑﺰرگ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ و ﺑﺒﻠﻌﺪ ﺗﺎ اﻳﻦﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺣﺠﻢ‬ ‫ﺧﻮدش را ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻛﻨﺪ و ﺧﻮد را ﺗﻮﺳﻌﻪ دﻫﺪ‪ ،‬ﻧﮕﺎه ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ زﻣﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻣﻦ اﺷﺎره ﻣﻰﻛﻨﻢ‪ ،‬زﻣﺎﻧﻰ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻴﺶ از ﺻﺪ ﺳﺎل از ﺷﺮوع اﺳﺘﻌﻤﺎر ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮد؛ ﻳﻌﻨﻰ ﭘﺮﺗﻐﺎﻟﻰﻫﺎ‪ ،‬اﺳﭙﺎﻧﻴﺎﻳﻰﻫﺎ‪ ،‬اﻧﮕﻠﻴﺴﻰﻫﺎ‪،‬‬ ‫ﻫﻠﻨﺪىﻫﺎ و ﺑﺨﺶﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ اروﭘﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ‪ ‬دﺳﺖﻧﺨﻮردهى دﻧﻴﺎ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪى ﻣﺎ‪،‬‬ ‫‪96‬‬

‫ﻣﻨﻄﻘﻪى اﻗﻴﺎﻧﻮس ﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺷﺒﻪﻗﺎرهى ﻫﻨﺪ‪ ،‬اﻧﺪوﻧﺰى‪ ،‬آﻓﺮﻳﻘﺎ و ﺑﻘﻴﻪى ﻣﻨﺎﻃﻖ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن دﺳﺖ اﻧﺪاﺧﺘﻪ‬ ‫ﺑﻮدﻧﺪ و آن ﺛﺮوﺗﻬﺎى ﻋﺠﻴﺐ و دﺳﺖﻧﺨﻮرده را ﭘﻴﺪا ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺧُﻠﻘﻴﺎت اروﭘﺎﻳﻰﻫﺎ ﻫﻢ در اﻳﻦ‬ ‫ﻛﺎر ﺗﺄﺛﻴﺮ داﺷﺖ‪ .‬ﺑﻌﻀﻰ از اﻳﻦ ﺧُﻠﻘﻴﺎت ﻣﺜﺒﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻌﻀﻰ از آﻧﻬﺎ ﻣﻨﻔﻰ‪ .‬ﻣﻦ از ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻧﻴﺴﺘﻢ ﻛﻪ‬ ‫ﻏﺮﺑﻰﻫﺎ را ﻳﻜﺴﺮه داراى ﺧُﻠﻘﻴﺎت ﻣﻨﻔﻰ ﺑﺪاﻧﻢ؛ ﻧﻪ‪ ،‬ﺧﻠﻘﻴﺎت ﻣﺜﺒﺘﻰ ﻫﻢ دارﻧﺪ؛ ﺧﻄﺮﭘﺬﻳﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺷﺠﺎﻋﻨﺪ‪،‬‬ ‫دﻧﺒﺎﻟﮕﻴﺮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﺳﻮار ﻛﺸﺘﻰ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬راه اﻓﺘﺎدﻧﺪ‪ ،‬رﻓﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻛﺸﻮرﻫﺎ و ﻣﻨﺎﻃﻖ دﺳﺖﻧﺨﻮرده ﺑﺮﺳﻨﺪ؛‬ ‫ﻳﻌﻨﻰ اﻧﺒﺎرﻫﺎى ﺛﺮوت ﻃﺒﻴﻌﻰ‪ .‬آﺳﻴﺎ را ﻓﺘﺢ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬آﻓﺮﻳﻘﺎ را ﻓﺘﺢ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻃﺒﻌﺎً آﻣﺮﻳﻜﺎ را ﻫﻢ ﻓﺘﺢ‬ ‫ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫وﻗﺘﻰ در اﻳﺮان‪ ،‬ﻣﺘﻔﻜﺮِ ﻋﺎﻟﻢِ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻣﺎ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺻﺪدرﺻﺪ ﻛﻮﭼﻚ اﺑﺪال ﻏﺮﺑﻰﻫﺎ و دﻧﺒﺎﻟﻪروِ‬ ‫آﻧﻬﺎ ﺷﻮﻳﻢ‪ ،‬ﭼﻪ وﺿﻌﻰ ﭘﻴﺪا ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ؟ اﮔﺮ آن ﻃﺮﻓﻰ ﻛﻪ ﻣﺎ ﻣﻰﺧﻮاﺳﺘﻴﻢ ﻛﻮﭼﻚ اﺑﺪال و ﻧﻮﭼﻪ و‬ ‫دﻧﺒﺎﻟﻪروِ او ﺑﺸﻮﻳﻢ‪ ،‬اﻧﺴﺎن ﻣﻨﺼﻒ و ﻣﻮﺟﻮد ﻋﺎدﻟﻰ ﺑﻮد و ﻗﺼﺪ ﺗﺠﺎوز و ﺗﻌﺮض ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻰ‬ ‫ﺧﻮب ﺑﻮد؛ اﻣﺎ ﻃﺮف ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﺎ ﻛﻰ ﺑﻮد؟ آن ﻣﻮﺟﻮد ﻣﺘﻌﺮض‪ ،‬ﻣﺘﺠﺎوز و ﻧﮕﺮﻧﺪهى ﺑﻪ ﮔﺴﺘﺮهى ﻋﻈﻴﻢ‬

‫‪ .5‬ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‪ ،‬اﺑﺰار ﺳﻠﻄﺔ اﺳﺘﻌﻤﺎر‬

‫ﺟﻬﺎﻧﻰ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ اﻧﺒﺎر ﻣﻮاد رﺷﺪ و ﺗﻌﺎﻟﻰ زﻳﺴﺘﻰ؛ ﻣﺎ ﺷﺪﻳﻢ ﻛﻮﭼﻚ اﺑﺪالِ او‪ .‬او ﻫﻢ وارد ﺷﺪ و‬ ‫ﻋﻠﻢ و ﺻﻨﻌﺖ ﺧﻮدش را ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﺪاد؛ ﻣﺎ را ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻋﻠﻤﻰ و ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻧﻜﺮد‪ ،‬ﻣﺜﻞ اﺳﺘﺎد دﻟﺴﻮزى ﻛﻪ‬ ‫ﺷﺎﮔﺮد را ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻣﻰﻛﻨﺪ؛ ﻣﺎ در دوران ﻧﻮﺳﺎزى ﻋﻠﻤﻰ و ﺻﻨﻌﺘﻰ اﻳﺮان و ﺑﻪ ﻗﻮل آﻗﺎﻳﺎن‪ ،‬دوران‬ ‫ﻣﺪرﻧﻴﺰاﺳﻴﻮن ‪ -‬ﻛﻪ ﺑﻨﺪه از اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮات ﺧﻮﺷﻢ ﻧﻤﻰآﻳﺪ ‪ -‬ﺷﺪﻳﻢ ﻣﺜﻞ ﻳﻚ ﻛﺎرﮔﺮ ﺳﺎدهى‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻰ در اﺧﺘﻴﺎر ﻳﻚ ﻣﻌﻤﺎر و ﻳﻚ ﻣﻬﻨﺪس‪ .‬ﻳﻚ ﻛﺎرﮔﺮ ﺳﺎدهى ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻰ ﭼﻪ ﻛﺎر ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ‬ ‫ﺑﻜﻨﺪ؟ ﺑﻠﻪ‪ ،‬در ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺧﺎﻧﻪ ﻧﻘﺶ دارد‪ ،‬اﻣﺎ ﺻﺮﻓﺎً ﻧﻘﺶ ﺟﺴﻤﺎﻧﻰ و ﻏﻴﺮﻓﻜﺮى؛ ﮔ‪‬ﻞ ﺑﺪه‪ ،‬آﺟﺮ ﺑﺪه‪ ،‬ﮔﭻ‬ ‫ﺑﺪه‪ ،‬ﻳﺎ اﻳﻨﻬﺎ را روى ﻫﻢ ﺑﭽﻴﻦ‪ .‬دورهى اﻧﺤﻄﺎط ﻣﺎ از اﻳﻦ ﺟﻬﺖ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﺮاﻧﻰِ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ و ﺑﺎاﺳﺘﻌﺪاد‪ ،‬در اﻳﻦ ﻓﻀﺎ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮد ﻳﻜﻰ از دو ﻛﺎر را ﺑﻜﻨﺪ؛ ﻳﺎ ﺗﻦ ﺑﺪﻫﺪ و ﺗﺴﻠﻴﻢ‬ ‫اﻳﻦ وﺿﻌﻴﺖ ﺑﺸﻮد‪ ،‬ﻳﺎ از ﻛﺸﻮر ﺧﺎرج ﺷﻮد و در ﺧﺪﻣﺖ دﻳﮕﺮان ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬در ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻧﻈﺎﻣﻰ و‬ ‫ﻫﻮاﻳﻰ ‪ -‬ﺻﻨﺎﻳﻌﻰ ﻛﻪ ﻣﺎ در ﻃﻮل ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ اﻃﻼﻋﺎﺗﻰ راﺟﻊ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﭘﻴﺪا ﻛﺮدهاﻳﻢ ‪ -‬ﻣﻬﻨﺪﺳﺎﻧﻰ‬ ‫ﻛﻪ اﻣﺮوز در اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎ و ﭘﻴﭽﻴﺪهﺗﺮﻳﻦ ﻗﻄﻌﺎت را ﺑﺴﺎزﻧﺪ و ﺳﺎﺧﺖ ﻣﻌﻜﻮس ﻛﻨﻨﺪ‪،‬‬ ‫در آن زﻣﺎن وﻇﻴﻔﻪﺷﺎن اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﭼﻚ ﻟﻴﺴﺖ ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎ را ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮوﻧﺪ ﺳﺮﻛﺸﻰ ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ‬ ‫ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ اﻳﻦ ﻗﻄﻌﻪ درﺳﺖ اﺳﺖ ﻳﺎ درﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻗﻄﻌﻪﻳﻰ ﻫﻢ ﻣﻌﻴﻮب ﺑﻮد‪ ،‬آن را درﺑﻴﺎورﻧﺪ‪،‬‬ ‫ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻣﻬﻨﺪس ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﺑﺪﻫﻨﺪ ﺗﺎ او آن را ﺑﻪ ﺧﺮج ﻣﺎ ﺳﻮار ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎ ﻛﻨﺪ و ﺑﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﺒﺮد و در آنﺟﺎ‬ ‫آن را ﺗﻌﻤﻴﺮ ﻳﺎ ﺗﻌﻮﻳﺾ ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺮﮔﺮداﻧﻨﺪ؛ ﺑﻴﺶ از اﻳﻦ اﺟﺎزه داده ﻧﻤﻰﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻬﻨﺪس و اﻳﻦ آدم‬ ‫ﺧﻮﺷﻔﻜﺮ و ﺑﺎ اﺳﺘﻌﺪاد و ﻗﺎﺑﻞ ﺟﻬﺶ‪ ،‬ﻳﺎ اﻳﻦ وﺿﻊ را ﺗﺤﻤﻞ ﻣﻰﻛﺮد ‪ -‬ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﺑﺎ‬ ‫ﻫﻤﻴﻦ وﺿﻊ زﻧﺪﮔﻰ ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ ‪ -‬ﻳﺎ اﮔﺮ روح ﻣﺎﺟﺮاﺟﻮﻳﻰ داﺷﺖ‪ ،‬از اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﺧﺎرج ﻣﻰﺷﺪ و‬ ‫ﻣﻰرﻓﺖ در ﺧﺪﻣﺖ دﻳﮕﺮان ﻗﺮار ﻣﻰﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﻳﺎ اﺻﻼً ﻧﻤﻰآﻣﺪ؛ ﻛﻪ از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﻫﻢ ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدى‬ ‫داﺷﺘﻴﻢ‪ .‬ﺑﻌﺪ از اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﺑﻨﺪه ﺑﺎ ﺑﺮﺧﻰ از اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺮﺧﻮرد و دﻳﺪار و آﺷﻨﺎﻳﻰ ﻫﻢ داﺷﺘﻪام‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ آﻗﺎﻳﺎن وزرا ﻛﻪ آﻣﺪﻧﺪ ﮔﺰارش دادﻧﺪ‪ ،‬ﮔﺰارﺷﻬﺎى ﺧﻮﺑﻰ دادﻧﺪ؛ ﻟﻴﻜﻦ اﻳﻦ ﮔﺰارﺷﻬﺎ ﺑﻪﻫﻴﭻوﺟﻪ‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﮕﺮ واﻗﻌﻴﺖﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ آن روز ﺑﻮده و اﻣﺮوز ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﻧﻴﺴﺖ؛ واﻗﻌﻴﺖﻫﺎ ﺧﻴﻠﻰ ﻓﺮاﺗﺮ از اﻳﻦ اﺳﺖ؛‬ ‫آﻗﺎﻳﺎن ﻓﺮﺻﺖ ﻧﻜﺮدﻧﺪ ﻣﻔﺼﻞ ﮔﺰارش ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ .‬آن روزﻫﺎ ﻛﺸﻮر و ﻧﻈﺎم ﺑﻪ ﻣﻬﻨﺪسِ ﻣﺎ ﺑﺮاى ﺳﺎﺧﺖ و‬ ‫ﺗﺤﻘﻴﻖ و رﺷﺪ ﻋﻠﻤﻰ و ﺣﺘﻰ ﺑﺮاى ﺑﻬﺮهﺑﺮدارى ﻣﻴﺪان ﻧﻤﻰداد‪ .‬ﻣﻦ ﻗﺒﻼً در ﻣﺼﺎﺣﺒﻪﻳﻰ‪ ،‬ﺑﻌﺪ از آنﻛﻪ‬ ‫از ﺳﺪ دز ﺑﺎزدﻳﺪ ﻛﺮدم‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ را ﮔﻔﺘﻢ؛ ﺷﺎﻳﺪ ﺷﻤﺎ ﻫﻢ ﺷﻨﻴﺪه ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از آنﻛﻪ ﺷﺮﻛﺘﻬﺎى‬ ‫ﺧﺎرﺟﻰ ﻗﺴﻤﺘﻰ از ﺳﺪ دزِ ﻣﺎ را ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاى ﻣﺪت ﻛﻮﺗﺎﻫﻰ ﺑﻬﺮهﺑﺮدارى از ﻧﻴﺮوﮔﺎه آن را ﺑﻪ ﻳﻚ‬

‫‪97‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﺷﺮﻛﺖ داﺧﻠﻰ دادﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ ﻣﻰﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻧﻴﺮوﮔﺎه را دو ﺑﺮاﺑﺮ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰ ﻛﻪ‬ ‫ﻣﺘﻌﻬﺪ ﺷﺪ ﺑﻴﺎﻳﺪ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻧﻴﺮوﮔﺎه را دو ﺑﺮاﺑﺮ ﻛﻨﺪ‪ ،‬وﻗﺘﻰ دﻳﺪ ﺑﻬﺮهﺑﺮدار‪ ،‬اﻳﺮاﻧﻰ اﺳﺖ‪ ،‬ﮔﻔﺖ اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﺑﻴﺮون ﺑﺮوﻧﺪ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﺟﺎزه ﻧﺪاد‪ .‬دوﻟﺖ اﻳﺮان ﺑﻬﺮهﺑﺮدار اﻳﺮاﻧﻰ را ﺑﻴﺮون ﻛﺮد و ﺑﻬﺮهﺑﺮدارى از‬ ‫ﻧﻴﺮوﮔﺎه دز را ﺑﻪ ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ اﻳﺘﺎﻟﻴﺎﻳﻰ داد؛ آن وﻗﺖ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰﻫﺎ ﻇﺎﻫﺮاً ﺣﺎﺿﺮ ﺷﺪﻧﺪ ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ ﭘﻨﺠﺎه‬ ‫درﺻﺪ‪ ‬دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺮوﮔﺎه را ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﻪ اﻳﺮاﻧﻰ اﺻﻼً اﺟﺎزه داده ﻧﻤﻰﺷﺪ؛ ﺣﺘﻰ در زﻣﻴﻨﻪى‬ ‫ﺑﻬﺮهﺑﺮدارى‪ .‬ﺑﺮاى ﻫﻤﻴﻦ ﻫﻢ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى ﺳﺎﺧﺖ ‪ -‬ﭼﻪ ﺳﺎﺧﺘﻬﺎى ﺻﻨﻌﺘﻰ‪ ،‬ﭼﻪ‬ ‫ﺳﺎزهﻫﺎى ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻰ‪ ،‬ﻋﻤﺮان و ﻣﻬﻨﺪﺳﻰﻫﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن در آن زﻣﺎن ‪ -‬واﻗﻌﺎً ﻳﻚ ﭼﻴﺰ ﻗﺎﺑﻞ ذﻛﺮ و‬ ‫ﻗﺎﺑﻞ ﻋﺮﺿﻪﻳﻰ ﻛﻪ ﺳﺎﺧﺖ اﻳﺮاﻧﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺪارﻳﻢ؛ درﺣﺎﻟﻰﻛﻪ ﻧﻴﺮوﻫﺎى ﻣﺎ ﻫﻤﺎن ﻧﻴﺮوﻫﺎﻳﻨﺪ و ﻧﺴﻞ اﻣﺮوز‬ ‫از ﻧﺴﻞ دﻳﺮوز ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ و ﻣﺘﻔﺎوت ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻮاﻧﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ اﻣﺮوز ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ اﻳﻦ ﺳﺪﻫﺎ‪ ،‬اﻳﻦ‬ ‫ﻧﻴﺮوﮔﺎهﻫﺎ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﺰرﮔﺮاهﻫﺎ‪ ،‬اﻳﻦ ﺧﻂ آﻫﻦﻫﺎ‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﺎرﺧﺎﻧﺠﺎت ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‪ ،‬اﻳﻦ ﻃﺮاﺣﻰ ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎ و‬ ‫ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎﻫﺎ‪ ،‬اﻳﻦ ﺳﻼحﻫﺎى ﻧﻈﺎﻣﻰ و اﻳﻦ ﻓﻨ‪Ĥ‬ورى ﭘﻴﭽﻴﺪهى ﻫﺴﺘﻪﻳﻰ را ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬در ﻧﺴﻞ ﮔﺬﺷﺘﻪى‬ ‫ﻣﺎ ﻫﻢ ﺑﻮدﻧﺪ؛ اﻣﺎ از اﻳﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎ ﺧﺒﺮى ﻧﺒﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺧﺪﻣﺖ اﻧﻘﻼب ﺑﻪ ﻛﺸﻮر اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ‬ ‫در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺧﺪﻣﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﺎور را ﺑﻪ ﻣﺎ اﻳﺮاﻧﻰﻫﺎ ﺑﺨﺸﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ‬ ‫ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ؛ ﻫﻤﺎن ﺗﻌﺒﻴﺮى ﻛﻪ اﻣﺎم ﻛﺮدﻧﺪ‪» :‬ﻣﺎ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ«‪.‬‬ ‫‪98‬‬

‫آن روز ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ ﺷﻤﺎ ﺑﺮوﻳﺪ ﻟﻮﻟﻬﻨﮓ ﺑﺴﺎزﻳﺪ؛ آﻓﺘﺎﺑﻪﻫﺎىِ ﮔﻠﻰﻳﻰ ﻛﻪ آن وﻗﺖﻫﺎ ﻣﻰﺳﺎﺧﺘﻨﺪ؛‬ ‫ﻳﻌﻨﻰ آﻓﺘﺎﺑﻪى ﺣﻠﺒﻰ ﻫﻢ ﻧﻪ! ﻣﺎ ﺣﺘﻰ دﺳﺘﻪى ﺑﻴﻞ را ﻫﻢ از ﺧﺎرج وارد ﻣﻰﻛﺮدﻳﻢ؛ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻘﻴﻪى‬ ‫ﭼﻴﺰﻫﺎى ﻣﻮرد ﻣﺼﺮف و ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز روزاﻓﺰون ﺻﻨﻌﺘﻰ را‪ .‬ﺳﻄﺢ زﻧﺪﮔﻰ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻣﻰﻛﺮد و ﻧﻴﺎزﻫﺎى‬ ‫ﻓﺮاوان روزﺑﻪروز ﭘﻴﺶ ﻣﻰآﻣﺪ؛ ﻫﻤﻪى اﻳﻨﻬﺎ را ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ از دﻳﮕﺮان ﻣﻰﮔﺮﻓﺘﻴﻢ و وارد ﻣﻰﻛﺮدﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰانِ آن وﻗﺖ اﻓﺘﺨﺎر ﻫﻢ ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ! ﺳﺎل ‪ 44‬ﻳﺎ ‪ 45‬در ﻣﺸﻬﺪ ﺑﻪ دﻳﺪن دوﺳﺘﻰ رﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻳﻢ و‬ ‫ﺗﺼﺎدﻓﺎً ﻳﻜﻰ از ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮراى ﻣﻠﻰِ آن روز ﻫﻢ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺟﻠﺴﻪ آﻣﺪه ﺑﻮد‪ .‬دورهى ﺟﻮاﻧﻰ و‬ ‫ﭘﺮﺷﻮرى ﻣﺎ ﺑﻮد و از واﺑﺴﺘﮕﻰ و ﺗﺴﻠﻂ ﺑﻴﮕﺎﻧﮕﺎن و اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺣﺮﻓﻬﺎﻳﻰ زدﻳﻢ؛ ﺑﻰﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ‬ ‫اﻳﻦﻛﻪ اﻳﻦ آﻗﺎ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪهى ﻣﺠﻠﺲ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪهى ﻣﺠﻠﺲِ آن وﻗﺖ ‪ -‬ﻳﻌﻨﻰ ﻛﺴﻰ ﻛﻪ درﺑﺎر ﻟﻴﺴﺖ داده‬ ‫ﺑﻮد ﻛﻪ اﻳﺸﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪهى ﻓﻼنﺟﺎ ﺷﻮد؛ آن وﻗﺖ ﻛﻪ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﻧﺒﻮد ‪ -‬در ﺟﻮاب ﻣﻦ ﻳﻚ ﻣﻘﺪار ﺑﺎ‬ ‫ﺗﻔﺮﻋﻦ و ﺗﻜﺒﺮ و اﺧﻢ و ﺗﺨﻢ ﺣﺮﻓﻬﺎﻳﻰ زد؛ از ﺟﻤﻠﻪ اﻳﻦﻛﻪ ﮔﻔﺖ ﺷﻤﺎ ﭼﻪ ﻣﻰﮔﻮﻳﻴﺪ و ﺑﻪ ﭼﻪ ﭼﻴﺰى‬ ‫اﻋﺘﺮاض ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ؟ اﻣﺮوز اروﭘﺎﻳﻰﻫﺎ و ﻏﺮﺑﻰﻫﺎ ﻣﺜﻞ ﻧﻮﻛﺮ دارﻧﺪ ﺑﺮاى ﻣﺎ ﻛﺎر ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﻧﻔﺖ دارﻳﻢ‪،‬‬

‫‪ .5‬ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‪ ،‬اﺑﺰار ﺳﻠﻄﺔ اﺳﺘﻌﻤﺎر‬

‫ﭘﻮل دارﻳﻢ‪ ،‬ﭘﻮل ﻣﻰدﻫﻴﻢ و آﻧﻬﺎ ﻛﺎرﮔﺮ ﻣﺎﻳﻨﺪ و ﻣﺜﻞ ﻧﻮﻛﺮ دارﻧﺪ ﺑﺮاى ﻣﺎ ﻛﺎر ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ! اﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻨﻄﻖ ﻳﻚ‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪهى ﻣﺠﻠﺲِ آن روز اﺳﺖ! دورهى اﻧﺤﻄﺎط ﻛﻪ ﻣﻰﮔﻮﻳﻢ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ اﻳﻦ‪ .‬ﻓﻜﺮ اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﺎ ﭼﺮا‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻴﻢ؟ ﭼﺮا ﺑﺴﺎزﻳﻢ؟ ﭼﺮا ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ؟ ﻣﺎ در ﺧﺎﻧﻪﻫﺎى ﺧﻮد ﻣﺜﻞ آﻗﺎﻫﺎ ﻣﻰﻧﺸﻴﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺮاﻳﻤﺎن‬ ‫ﻣﻰآورﻧﺪ و وﺳﺎﻳﻞ ﻻزم را در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﺎ ﻣﻰﮔﺬارﻧﺪ؛ ﻣﺎ ﻫﻢ ﭘﻮل ﻧﻔﺖ دارﻳﻢ‪ ،‬ﻣﻰدﻫﻴﻢ و زﻧﺪﮔﻰ‬ ‫اﺷﺮاﻓﻰ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻨﻄﻖ آن روزِ ﻳﻚ دوﻟﺘﻤﺮد‪ ‬در ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻ ﺑﻮد‪ .‬ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺣﺎﻛﻢِ آن روز ﺑﺮ‬ ‫دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎى ادارهﻛﻨﻨﺪهى ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﺑﻮد؛ ﻟﺬا آن ﺻﺪ ﺳﺎل‪ ،‬دورهى اﻧﺤﻄﺎط ﻣﺎﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻧﻘﻼب اﻳﻦ را ﺑﻪ ﻫﻢ زد‪ .‬ﻳﻚ ﭼﻴﺰ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﻣﺎ آﻣﺪ؛ اﻳﻦ را ﻫﻢ ﻣﻦ ﻻزم ﻣﻰداﻧﻢ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻋﺮض‬ ‫ﻛﻨﻢ و آن‪ ،‬ﻗﻬﺮِ دﻧﻴﺎى ﺻﻨﻌﺘﻰ و دﻧﻴﺎى ﻏﺮﺑﻰ ﺑﺎ ﻣﺎ ﺑﻮد؛ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﺤﺮﻳﻢﻫﺎ و اﺧﻢ و ﺗﺨﻢﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ از اول‬ ‫اﻧﻘﻼب ﺗﺎ اﻻن ﺑﺎ ﻣﺎ داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻰﻫﺎ از ﺗﺼﻮر اﻳﻦ ﺗﺤﺮﻳﻢﻫﺎ دﻟﺸﺎن آب ﻣﻰﺷﻮد؛ ﻣﻦ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻢ‬ ‫ﺑﮕﻮﻳﻢ ﻧﻪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻛﻤﻚ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺎرﻫﺎ ﻣﻦ اﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮه را ذﻛﺮ ﻛﺮدهام‪ .‬اواﻳﻞ ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﻣﺎ ﺳﻴﻢ ﺧﺎردار‬ ‫ﻻزم داﺷﺘﻴﻢ؛ آن را از ﻳﻚ ﻛﺸﻮر ﺧﺎرﺟﻰ ﺧﺮﻳﺪﻳﻢ ﺗﺎ ﺑﻪ داﺧﻞ ﻛﺸﻮر ﺑﻴﺎورﻳﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺤﻤﻮﻟﻪ ﺑﺎﻳﺪ از‬ ‫ﺷﻮروىِ آن روز ﻋﺒﻮر ﻣﻰﻛﺮد‪ .‬ﭼﻮن آﻧﻬﺎ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﻋﺮاق ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﺟﺎزهى ﻋﺒﻮر ﻧﺪادﻧﺪ! ﺳﻴﻢﺧﺎردار ﻛﻪ‬ ‫ﻧﻪ ﺑﻤﺐ اﺗﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ ﺗﻮپ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ ﺗﺎﻧﻚ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ اﺟﺎزهى ﻋﺒﻮر ﻧﺪادﻧﺪ! اﻳﻦﻗﺪر ﺑﺎ ﻣﺎ ﺑﺪ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫وﻗﺘﻰ ﻣﺎ ﻣﻰﺧﻮاﺳﺘﻴﻢ ﺗﻮپ ﺑﺨﺮﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﻤﻰﻓﺮوﺧﺘﻨﺪ؛ ﺗﺎﻧﻚ ﻣﻰﺧﻮاﺳﺘﻴﻢ ﺑﺨﺮﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺎ‬ ‫ﻧﻤﻰﻓﺮوﺧﺘﻨﺪ؛ ﺳﻴﻢﺧﺎردار ﻣﻰﺧﻮاﺳﺘﻴﻢ ﺑﺨﺮﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﻤﻰدادﻧﺪ؛ اﻣﻜﺎﻧﺎت ﻣﻰﺧﻮاﺳﺘﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺎ‬ ‫ﻧﻤﻰدادﻧﺪ؛ اﻣﺎ ﻗﺎﭼﺎﻗﭽﻰ ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ دو ﺑﺮاﺑﺮ و ﺳﻪ ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻰﻓﺮوﺧﺖ و ﻣﺎ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮدﻳﻢ ﺑﺎﻻﺧﺮه اﻳﻦ‬ ‫ﻟﻮازم را ﺑﻪ ﻗﺪر ﻧﻴﺎز‪ ،‬ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﻻ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻧﺘﻴﺠﻪى اﻳﻦ ﺗﺤﺮﻳﻢﻫﺎ اﻳﻦ ﺷﺪ ﻛﻪ اﻣﺮوز ﻣﺎ در زﻣﻴﻨﻪى‬ ‫ﺿﺪ زره‪ ،‬ﺟﺰو ده ﻛﺸﻮر ﺳﻄﺢ اول دﻧﻴﺎ ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ .‬اﻣﺮوز ﻣﺎ در زﻣﻴﻨﻪى ﻏﻨﻰﺳﺎزى اوراﻧﻴﻮم ﺟﺰو ده‪،‬‬ ‫ﻳﺎزده ﻛﺸﻮر دﻧﻴﺎ ﻫﺴﺘﻴﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻓﻨﺎورى را در اﻳﻦ ﺣﺪ دارﻳﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﻨﺎورى‪ ،‬ﺑﻮﻣﻰ ﻫﻢ ﻫﺴﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﻓﺮق‬ ‫دارﻳﻢ ﺑﺎ آن ﻛﺸﻮرى ﻛﻪ ﭼﻮن ﻧﻈﺎم ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺘﻰ داﺷﺖ‪ ،‬ﺷﻮروىِ آن روز ﺑﻪ او ﻛﻤﻚ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﻌﻀﻰﻫﺎ‬ ‫ﭼﻴﻦ را ﺑﻪ رخ ﻣﺎ ﻣﻰﻛﺸﻨﺪ‪ .‬ﭼﻴﻦ در ده ﺳﺎلِ اولِ اﻧﻘﻼﺑﺶ ﺗﻤﺎم اﻣﻜﺎﻧﺎت را از ﺷﻮروىِ آن روز‬ ‫ﮔﺮﻓﺖ؛ آن ﻣﻮﻗﻌﻰ ﻛﻪ ﻫﻨﻮز ﻣﻴﺎﻧﻪﺷﺎن ﺑﻪﻫﻢ ﻧﺨﻮرده ﺑﻮد‪ .‬اﻣﺎ در ﻫﻴﭻ ﺳﺎﻟﻰ از ﺳﺎﻟﻬﺎ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻗﺪرت‪‬‬ ‫داراى داﻧﺶ و ﺻﻨﻌﺖ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻛﻤﻚ ﻧﻜﺮد‪ .‬ﻫﺮ ﻛﺎر ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﺧﻮدﻣﺎن ﻛﺮدﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼب ﺟﺰو ﺣﺮﻓﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻣﺎ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻣﻰزدﻳﻢ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﺎ ﮔﻨﺪم را از اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻣﻰﺧﺮﻳﻢ و‬ ‫ﺳﻴﻠﻮى ﻣﺎ را ﻫﻢ ﺷﻮروىﻫﺎ ﻣﻰﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺪه اواﻳﻞ اﻧﻘﻼب ﺑﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪى ﺟﻨﻮب رﻓﺘﻢ و دﻳﺪم ﺑﭽﻪﻫﺎى‬

‫‪99‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﺟﻬﺎد ﺳﺎزﻧﺪﮔﻰ و ﻣﻬﻨﺪﺳﺎن ﺷﻤﺎ ﻳﻚ ﺳﻴﻠﻮى ﺑﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻛﻢ ﺳﺎﺧﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮم ﻫﻤﺎنﺟﺎ ﺑﻪ ﺳﺠﺪه‬ ‫اﻓﺘﺎدم؛ ﭼﻮن ﺳﻴﻠﻮ‪ ،‬ﺳﺎزهى دﺷﻮارى اﺳﺖ؛ ﺧﻴﻠﻰ آﺳﺎن ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬وﻗﺘﻰ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﻇﺎﻫﺮ آن ﻧﮕﺎه ﻣﻰﻛﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﭼﻴﺰ ﺳﺎدهﻳﻰ ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﻰآﻳﺪ؛ اﻣﺎ ﺳﺎزهى ﭘﻴﭽﻴﺪهﻳﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ اﻳﻦ ﭼﻴﺰ ﭘﻴﭽﻴﺪه را ﺗﻮاﻧﺴﺘﻴﻢ درﺳﺖ ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫اﻣﺮوز ﻣﺎ ﻳﻜﻰ از ﺳﻴﻠﻮﺳﺎزﻫﺎى ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻰ ﺑﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖﻫﺎى ﺑﺎﻻ ﻫﺴﺘﻴﻢ؛ ﺑﺮاى ﺧﻴﻠﻰ ﺟﺎﻫﺎى دﻳﮕﺮ‬ ‫ﻫﻢ ﺳﺎﺧﺘﻪاﻳﻢ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻗﻬﺮ و ﻧﺎﻫﻤﺪﻟﻰ و ﻛﺞﺗﺎﺑﻰِ دﻧﻴﺎى ﻏﺮب ﺑﺎ ﻣﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﺿﺮر ﻣﺎ ﺗﻤﺎم ﻧﺸﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻰﻫﺎ‬ ‫اﻳﻦ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻓﺎﺟﻌﻪ در ﻧﻈﺮ ﻣﻰﮔﻴﺮﻧﺪ و ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ ﺗﺤﺮﻳﻢ اﻗﺘﺼﺎدى ﭘﺪر ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژىِ ﻣﺎ را‬ ‫درﻣﻰآورد‪ .‬ﺑﻠﻪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺟﺎدهى آﺳﻔﺎﻟﺘﻪ را از ﺟﻠﻮى اﻧﺴﺎن ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬اﻣﺎ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺟﺎدهى آﺳﻔﺎﻟﺘﻪ‬ ‫ﺧﻮب ﻧﻴﺴﺖ؛ ﮔﺎﻫﻰ ﻫﻢ ﺟﺎدهﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ دﺳﺖ ﺧﻮدش ﻛﺸﻴﺪه و ﻣﺴﻴﺮش را روى آن ﻃﻰ‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاى ﻣﺤﻜﻢ ﻛﺮدن ﻋﻀﻼت اﻧﺴﺎن ﺧﻴﻠﻰ ﻣﻔﻴﺪﺗﺮ اﺳﺖ؛ ﮔﺎﻫﻰ ﻫﻢ راه را ﻣﻴﺎﻧﺒﺮ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺟﺎدهى آﺳﻔﺎﻟﺘﻪﻳﻰ ﻛﻪ دﻳﮕﺮان ﻛﺸﻴﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎ را ﺑﻪ ﺟﺎﻫﺎﻳﻰ ﻣﻰﺑﺮد ﻛﻪ ﻛﺸﻨﺪهﻫﺎى آن ﺟﺎده‬ ‫ﻣﻰﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ ﺧﻮدﻣﺎن ﺟﺎده ﺑﻜﺸﻴﻢ‪ ،‬ﮔﺎﻫﻰ ﺟﺎدهى ﻣﻴﺎﻧﺒ‪‬ﺮ ﻣﻰﻛﺸﻴﻢ و راه ﻣﻴﺎﻧﺒ‪‬ﺮ ﻣﻰزﻧﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﻣﺎ ﻋﻠﺖ اﻧﺤﻄﺎط ﺧﻮد را در آن اﻓﺴﻮنﺷﺪﮔﻰ ﻣﻰداﻧﻴﻢ‪ .‬اﻣﺮوز ﻣﺎ از آن وﺿﻌﻴﺖ ﺑﻴﺮون آﻣﺪهاﻳﻢ‪ .‬ﻳﻜﻰ‬ ‫از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺧﺪﻣﺎت ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ ‪ -‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻢ ‪ -‬در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎورى‬ ‫اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ را ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﺎور رﺳﺎﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ‪ .‬اﻣﺮوز اﻳﻦ ﺑﺎور وﺟﻮد دارد و واﻗﻌﺎً ﻣﺎ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ‪.‬‬ ‫‪100‬‬

‫ﻣﺎ در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى اﻗﺘﺒﺎس‪ ،‬ﻗﻄﻌﻪﺳﺎزى‪ ،‬ﻣﺸﺎﺑﻪﺳﺎزى و در ﻣﺪﻟﻬﺎى ﻓﻨﺎورىِ اﻣﺮوز دﻧﻴﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎى ﺧﻴﻠﻰ‬ ‫ﺧﻮﺑﻰ ﻛﺮدهاﻳﻢ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* آﭘﺎرﺗﺎﻳﺪ ﻋﻠﻤﻲ‬

‫در ﺷﺮاﻳﻂ ﻛﻨﻮﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺸﺮﻳﺖ ﺳﺮﺧﻮرده از ﻣﻜﺘﺐﻫﺎ و دﺳﻴﺴﻪﻫﺎ در ﺻﺪد ﻳﺎﻓﺘﻦ راﻫﻲ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﻪ‬ ‫ﺳﻮي ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ و ﻋﺪاﻟﺖ و ﻋﻘﻼﻧﻴﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻠﺖ ﻋﺰﻳﺰ اﻳﺮان ﺑﻪ وﻳﮋه ﻧﺴﻞ ﺟﻮان و داﻧﺸﺠﻮي آن ﺑﺎ‬ ‫ﻧﺸﺎط و ﺑﺎﻟﻨﺪﮔﻲ ﻗﻠﻪﻫﺎي ﻋﻠﻢ و ﻣﻌﺮﻓﺖ را ﻳﻜﻲ ﭘﺲ از دﻳﮕﺮي ﻓﺘﺢ ﻣﻴﻜﻨﺪ و دﺳﻴﺴﻪﻫﺎي دﺷﻤﻨﺎن از‬ ‫ﺟﻤﻠﻪ آﭘﺎرﺗﺎﻳﺪ ﻋﻠﻤﻲ ﻛﻪ از ﺳﻮي ﺳﻠﻄﻪﮔﺮان ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻣﻲﺷﻮد ﺑﺎ ﻋﻨﺎﻳﺖ اﻟﻬﻲ ﻓﻘﻂ ﻣﻮﺟﺐ‬ ‫اﺳﺘﺤﻜﺎم ﻋﺰم و اراده آﻧﺎن را ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺟﻤﻌﻲ از ﻣﻬﻨﺪﺳﺎن و ﻣﺤﻘﻘﺎن ﻓﻨﻲ و ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻛﺸﻮر‪83/12/5 -‬‬ ‫‪ -2‬ﭘﻴﺎم ﺑﻪ ﭼﻬﻞودوﻣﻴﻦ ﻧﺸﺴﺖ ﺳﺎﻻﻧﻪ اﺗﺤﺎدﻳﻪ اﻧﺠﻤﻦﻫﺎي اﺳﻼﻣﻲ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن در اروﭘﺎ‪86/9/3 -‬‬

‫‪ .5‬ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‪ ،‬اﺑﺰار ﺳﻠﻄﺔ اﺳﺘﻌﻤﺎر‬

‫* ﺳﻮء اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺘﻌﻤﺎر از ﺑﺮﺗﺮي ﻋﻠﻤﻲ‬

‫اﻣﺮوز ﺑﻴﺶ از دو ﻣﻴﻠﻴﺎرد اﻧﺴﺎن در دﻧﻴﺎ ﮔﺮﺳﻨﻪاﻧﺪ! اﻳﻦ ﺷﻮﺧﻰ اﺳﺖ؟ اﻣﺮوز ﻣﻠﺘﻬﺎﺋﻰ ﺑﺮ روى ﻃﻼ راه‬ ‫ﻣﻴﺮوﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻰ ﺷﻜﻤﺸﺎن ﮔﺮﺳﻨﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻈﺎم ﺟﻬﺎﻧﻰ ﻧﻈﺎم ﺳﻠﻄﻪ اﺳﺖ؛ ﻧﻈﺎم اﺳﺘﻜﺒﺎر اﺳﺖ؛ ﻧﻈﺎم ﻇﻠﻢ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﭼﻪ وﺳﻴﻠﻪ آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻪ اﻳﻨﺠﺎ رﺳﻴﺪ؟ ﭼﻪ ﻃﻮر ﺗﻮاﻧﺴﺖ اﻳﻨﺠﻮر ﺑﻪ دﻧﻴﺎ زورﮔﻮﺋﻰ ﻛﻨﺪ؟ ﭼﻮن‬ ‫داﻧﺶ داﺷﺖ و از داﻧﺶ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪ .‬ﻏﺮﺑﻴﻬﺎ در اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺑﻘﻪى ﺟﻬﺎﻧﻰاى ﻛﻪ در ﻃﻮل ﺗﺎرﻳﺦ وﺟﻮد‬ ‫داﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺳﻮء اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ در ﻃﻮل ﺗﺎرﻳﺦ‪ ،‬ﻋﻠﻢ در ﺑﻴﻦ ﻣﻠﺘﻬﺎى دﻧﻴﺎ دﺳﺖ ﺑﻪ دﺳﺖ ﮔﺸﺘﻪ؛ ﺷﻤﺎ ﻫﻴﭻ ﻣﻠﺘﻰ را ﭘﻴﺪا ﻧﻤﻴﻜﻨﻴﺪ‬ ‫ﻛﻪ از اول ﺗﺎ آﺧﺮ‪ ،‬داﻧﺶ در اﺧﺘﻴﺎر آﻧﻬﺎ ﺑﻮده؛ ﻧﻪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻳﻜﻰ از ﺳﻨﺘﻬﺎى ﺧﺪاﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺑﻘﻪى در‬ ‫ﺑﻴﻦ ﺟﻮاﻣﻊ ﺑﺸﺮى ‪ -‬ﻣﻠﺘﻬﺎ ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ دارﻧﺪ و از ﻫﻢ ﺟﻠﻮ ﻣﻴﺰﻧﻨﺪ ‪ -‬از ﻟﺤﺎظ داﻧﺶ ﻳﻚ وﻗﺘﻰ ﺷﺮق ﺟﻠﻮ‬ ‫ﺑﻮد‪ ،‬ﻳﻚ وﻗﺘﻰ ﻛﺸﻮرﻫﺎى اﺳﻼﻣﻰ ﺟﻠﻮ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻳﻚ وﻗﺘﻰ ﺑﺨﺼﻮص ﻛﺸﻮر اﻳﺮان ﺟﻠﻮ ﺑﻮد؛ ﻫﻤﻴﻦ‬ ‫ﺣﺎﻟﺘﻰ ﻛﻪ اﻣﺮوز ﺷﻤﺎ در ﺑﻌﻀﻰ از ﻛﺸﻮرﻫﺎى ﻏﺮﺑﻰ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻴﻜﻨﻴﺪ ﻛﻪ از ﻟﺤﺎظ ﻋﻠﻢ در رﺗﺒﻪى‬ ‫ﺑﺎﻻﺋﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ و دﻳﮕﺮان ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺮﺷﺎن را ﺑﺎﻻ ﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ آﻧﻬﺎ را ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻚ روز ﻛﺸﻮر ﺷﻤﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﺣﺎﻟﺖ‬ ‫را داﺷﺖ و ﻛﺸﻮرﻫﺎى اروﭘﺎﺋﻰ و ﻛﺸﻮرﻫﺎى ﺷﺮﻗﻰ و ﻏﺮﺑﻰ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺑﺎﻻ ﻧﮕﺎه ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﻴﺘﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ‬ ‫داﻧﺸﻤﻨﺪ اﻳﺮاﻧﻰ را ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ؛ داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻋﻈﻴﻤﻰ ﻛﻪ ﻧﻪ ﻓﻘﻂ در ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺘّﻰ در ﻓﻨﺎورى ‪ -‬ﻓﻨﺎورﻳﻬﺎى‬ ‫ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ آن روز ‪ -‬از ﻫﻤﻪى دﻧﻴﺎ ﺟﻠﻮ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻳﻚ روزى اﻳﻨﺠﻮرى ﺑﻮده؛ ﻳﻚ روز ﻫﻢ ﻏﺮﺑﻴﻬﺎ ﺟﻠﻮ‬ ‫اﻓﺘﺎدﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺎ ﻳﻚ ﻧﻜﺘﻪى ﻣﻬﻤﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ از زﻣﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻏﺮﺑﻴﻬﺎ ﺟﻠﻮ اﻓﺘﺎدﻧﺪ‪ ،‬از اﻳﻦ ﺑﺮﺗﺮىِ ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﺑﺮاى ﻣﻘﺎﺻﺪ‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﻰ و اﻗﺘﺼﺎدىِ ﺳﻠﻄﻪﮔﺮاﻧﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮدﻧﺪ؛ اﺳﺘﻌﻤﺎر ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪ‪ .‬اﺳﺘﻌﻤﺎر ﻗﺒﻼً وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻌﻨﺎى اﺳﺘﻌﻤﺎر اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻛﺸﻮرى ﺑﺎ ﻫﺰارﻫﺎ ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ ﻓﺎﺻﻠﻪ‪ ،‬دﺳﺖاﻧﺪازى ﻛﻨﺪ ﺑﻪ ﻳﻚ‬ ‫ﻛﺸﻮرى ﻛﻪ ﻣﻨﺒﻊ ﺛﺮوت اﺳﺖ ‪ -‬ﻣﺜﻼً ﺷﺒﻪ ﻗﺎرهى ﻫﻨﺪ ‪ -‬و آﻧﺠﺎ را ﺑﻪ ﻗﺪرت ﺷﻤﺸﻴﺮ و ﺑﻪ ﻗﺪرت‬ ‫ﺳﻼح ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬در اﺧﺘﻴﺎر ﺧﻮدش ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬ﺧﺐ ﻣﻴﺪاﻧﻴﺪ‪ ،‬اﻧﮕﻠﻴﺲ ﻫﻢ ﻣﺤﺎط ﺑﻪ درﻳﺎﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻧﮕﻠﻴﺴﻴﻬﺎ ﭼﻮن در ﻛﺎر ﻛﺸﺘﻴﺮاﻧﻰ و درﻳﺎﻧﻮردى ﻳﻚ ﻣﻬﺎرﺗﻰ ﭘﻴﺪا ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ؛ اﻳﻦ درﻳﺎﻧﻮردى را‬ ‫ﺗﻮﺳﻌﻪ دادﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻄﺮﭘﺬﻳﺮى ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬رﻳﺴﻚﭘﺬﻳﺮى ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬آﻣﺪﻧﺪ ﻫﻨﺪوﺳﺘﺎن را ﭘﻴﺪا ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﺮ آن‬ ‫ﺗﺴﻠﻂ ﭘﻴﺪا ﻛﺮدﻧﺪ؛ اﻳﻨﺠﺎ از ﺑﺮﺗﺮى ﻋﻠﻤﻰِ ﺧﻮدﺷﺎن اﺳﺘﻔﺎدهى ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻛﺮدﻧﺪ! ﻛﺎرى ﻛﻪ ﺗﺎ آن زﻣﺎن‬ ‫ﻫﻴﭻ ﻛﺪام از ﻛﺸﻮرﻫﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻰ ﻛﻪ داراى ﺑﺮﺗﺮى ﻋﻠﻤﻰ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻜﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻫﻢ اﻧﮕﻠﻴﺴﻴﻬﺎ‪ ،‬ﻫﻢ‬

‫‪101‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﺑﻠﮋﻳﻜﻴﻬﺎ‪ ،‬ﻫﻢ ﻫﻠﻨﺪﻳﻬﺎ‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎﺋﻰ ﻛﻪ ﻃﺮف ﻣﻨﻄﻘﻪى ﺷﺮق و ﻣﻨﻄﻘﻪى ﺷﺒﻪ ﻗﺎرهى ﻫﻨﺪ رﻓﺘﻨﺪ و اولﺑﺎر‬ ‫اﺳﺘﻌﻤﺎر را راه اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﻫﻢ آن ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺑﻌﺪ رﻓﺘﻨﺪ آﻓﺮﻳﻘﺎ را ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ‪ -‬ﮔﺮوﻫﻰ از ﻛﺸﻮرﻫﺎى‬ ‫اروﭘﺎﺋﻰ ﻣﺜﻞ ﭘﺮﺗﻐﺎل ‪ -‬اﻳﻨﻬﺎ از ﻗﺪرت ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‪ ‬ﻋﻠﻤﻰ و ﺗﻮاﻧﺎﺋﻰ ﻋﻠﻤﻴﺸﺎن‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎدهى ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻛﺮدﻧﺪ؛‬ ‫ﻳﻌﻨﻰ اﺳﺘﻌﻤﺎر را ﺑﻪ وﺟﻮد آوردﻧﺪ‪.‬‬ ‫وﻗﺘﻰ اﺳﺘﻌﻤﺎر ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪ‪ ،‬ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ آن ﻣﻠﺖ اﺳﺘﻌﻤﺎرزده در دﺳﺖ آن ﻣﻠﺖ اﺳﺘﻌﻤﺎرﮔﺮ ﻗﺮار‬ ‫ﮔﺮﻓﺖ؛ از اﻳﻦ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮدﻧﺪ ﺑﺮاى اﻳﻨﻜﻪ آﻧﻬﺎ را در ﺟﻬﺎﻟﺖ ﻧﮕﻪ دارﻧﺪ و ﺗﺎ آﻧﺠﺎﺋﻰ ﻛﻪ اﻟﺒﺘﻪ‬ ‫ﻣﻴﺘﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺴﺎﺑﻘﻪى ﻋﻠﻤﻰ را ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻛﺮدﻧﺪ! اﻳﻦ اﺗﻔﺎﻗﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻓﺘﺎده و ﻛﺎرى اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺪه‪.‬‬ ‫ﺧﺐ‪ ،‬اﻳﻦ ﺳﻮء اﺳﺘﻔﺎدهى از ﻋﻠﻢ ﺑﻮد‪ .‬دﻧﻴﺎ ﺗﺤﻮﻻت دارد؛ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ در ﻳﻚ ﺣﺪى ﻣﺤﺪود ﻧﻤﻴﻤﺎﻧﻨﺪ و‬ ‫اﻧﺴﺎن را ﻧﻤﻴﺸﻮد زﻧﺪاﻧﻰ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺎﻻﺧﺮه ﺟﻮﺷﺶ اﺳﺘﻌﺪاد اﻧﺴﺎﻧﻰ ‪ -‬ﭼﻪ در زﻣﻴﻨﻪى ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﭼﻪ در‬ ‫زﻣﻴﻨﻪى ﺳﻴﺎﺳﻰ ‪ -‬ﻛﺎر ﺧﻮدش را ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ ،‬و ﻛﺮد‪ .‬ﺣﺮﻛﺘﻬﺎى ﻓﺮاواﻧﻰ از ﻃﺮف ﻣﺮدم در ﺟﺎﻫﺎى‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻒ دﻧﻴﺎ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪ‪ .‬وﺿﻊ اﻣﺮوز دﻧﻴﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺪرﺗﻬﺎﺋﻰ ﻛﻪ داراى ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺳﻌﻰ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ اﻳﻦ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ را ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻧﺤﺼﺎرى ﻧﮕﻪ دارﻧﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎﻫﺎ ﺧﻮب ﻣﻴﺪاﻧﻴﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﺨﺸﻬﺎﺋﻰ از داﻧﺶ در ﻛﺸﻮرﻫﺎى ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪى ﻏﺮﺑﻰ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﻄﻠﻘ ًﺎ اﺟﺎزهى دﺳﺘﺮﺳﻰ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ‬ ‫ﻛﺴﺎﻧﻰ ﺧﺎرج از ﻣﺤﺪودهى ﺧﻮدﺷﺎن داده ﻧﻤﻰﺷﻮد؛ ﻳﻌﻨﻰ اﺧﺘﺼﺎﺻﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺜﻞ اﻳﻦ ﺳﻨﺪﻫﺎﺋﻰ ﻛﻪ‬ ‫‪102‬‬

‫وﻗﺘﻰ ﻛﻬﻨﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺘﺸﺮش ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ؛ داﻧﺸﻰ ﻫﻢ ﻛﻪ در اﺧﺘﻴﺎر آﻧﻬﺎﺳﺖ‪ ،‬وﻗﺘﻰ از آن ﻣﺮﺣﻠﻪى اﻫﻤﻴﺖ و‬ ‫درﺟﻪى او‪‬ﻟﻰ اﻓﺘﺎد‪ ،‬آن وﻗﺖ اﺟﺎزه ﻣﻴﺪﻫﻨﺪ دﻳﮕﺮى دﺳﺖ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ؛ آن وﻗﺘﻰ ﻛﻪ ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﻪ ﻳﻚ‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪى ﺑﺎﻻﺗﺮى رﺳﻴﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦﺟﻮرىاﻧﺪ و در زﻣﻴﻨﻪى ﻋﻠﻢ‪ ،‬اﻧﺤﺼﺎرﻃﻠﺒﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* اﺳﺘﻔﺎده ﺟﺎﻫﻠﻴﺖ ﻣﺪرن از داﻧﺶ و ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ‬

‫دوران ﺟﺎﻫﻠﻴﺖ ﭘﺎﻳﺎن ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺎﻫﻠﻴﺖ ﻳﻌﻨﻰ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪى ﺑﺎ ﺣﻖ‪ ،‬ﻣﻘﺎﺑﻠﻪى ﺑﺎ ﺗﻮﺣﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻘﺎﺑﻠﻪى ﺑﺎ‬ ‫ﺣﻘﻮق اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﻣﻘﺎﺑﻠﻪى ﺑﺎ راﻫﻰ ﻛﻪ ﺧﺪا ﺑﺮاى اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ در ﺟﻬﺖ ﺳﻌﺎدت ﮔﺸﻮده اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺟﺎﻫﻠﻴﺖ‪،‬‬ ‫اﻣﺮوز ﻫﻢ ﻫﺴﺖ؛ ﺑﺎ ﺷﻜﻞ ﻣﺪرن‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدهى از داﻧﺶ‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدهى از ﻓﻨﺎورىﻫﺎى ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺎ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎدهى از ﺳﻼح ﻫﺴﺘﻪاى‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدهى از اﻧﻮاع ﺗﺴﻠﻴﺤﺎت ﺑﺮاى ﭘﺮ ﻛﺮدن ﻛﻴﺴﻪى ﺻﺎﺣﺒﺎن‬ ‫ﺻﻨﻌﺘﻬﺎى ﻣﺨﺮب و ﻣﻨﻬﺪم ﻛﻨﻨﺪهى زﻧﺪﮔﻰ ﺑﺸﺮ‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻧﺨﺒﮕﺎن ﺟﻮان داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ‪87/6/5 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار ﻣﺴﺌﻮﻻن ﻧﻈﺎم در روز ﻋﻴﺪ ﻣﺒﻌﺚ‪89/4/19 -‬‬

‫‪2‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‬

‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫‪ .1‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري اﻳﺮان اﺳﻼﻣﻲ‬

‫‪1‬‬

‫* ﺣﻀﻮر ﻣﺮدم‪ ،‬وﺳﻴﻠﺔ ﺗﻮﺳﻌﺔ ﻋﻠﻢ و ﺗﺤﻘﻴﻖ‬

‫اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺸﻮر را آﺑﺎد ﻛﻨﻴﻢ و ﻛﺸﺎورزى را ﻛﻪ زﻣﻴﻨﻪى ﻣﺴﺘﻌﺪى در ﻛﺸﻮر ﻣﺎ دارد‪ ،‬راﻳﺞ و‬ ‫داﻳﺮ ﻛﻨﻴﻢ و ﺻﻨﻌﺖ ﻣﺴﺘﻘﻞ و ﻣﺘﻜﻰ ﺑﻪ اﺳﺘﻌﺪاد و ﻋﻠﻢ و ﺗﺠﺮﺑﻪى ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن داﺧﻠﻰ را ﺑﻪ وﺟﻮد‬ ‫آورﻳﻢ و راه ﺑﻴﻨﺪازﻳﻢ و ﻋﻠﻢ و ﺗﺤﻘﻴﻖ را در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ و ﻣﺮاﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻰ ﻛﺸﻮر ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﺪﻫﻴﻢ و‬ ‫انﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ رﻓﺎه ﻋﻤﻮﻣﻰ را در ﺳﻄﺢ ﻛﺸﻮر ﺗﺎ اﻋﻤﺎق روﺳﺘﺎﻫﺎ ﭘﻴﺶ ﺑﺒﺮﻳﻢ و ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ و اﺧﻼق و‬ ‫اﺣﻜﺎم ﻗﺮآﻧﻰ و اﺳﻼﻣﻰ را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ در ﺗﻤﺎم ﺷﺆون اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﭘﻴﺎده و ﻣﺤﻘﻖ ﻛﻨﻴﻢ ‪ -‬ﻛﻪ ﺑﻪ‬ ‫ﻓﻀﻞ ﭘﺮوردﮔﺎر ﻫﻤﻪى اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد ‪ -‬وﺳﻴﻠﻪ و اﺑﺰار ﺑﺮاى اﻧﺠﺎم ﻫﻤﻪى اﻳﻦ‬ ‫ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎ ﺷﻤﺎ ﻣﺮدم ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬و ﺣﻀﻮر و اﻳﻤﺎن ﺷﻤﺎ اﻳﻦ راه را ﻫﻤﻮار ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* وﺟﺪان ﻛﺎر در ﺣﻮزة ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‬

‫اﮔﺮ ﻣﺎ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ ﺗﻮﺳﻌﻪى اﻗﺘﺼﺎدى را ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى ﺻﺤﻴﺢ ﻛﻠﻤﻪ در ﺟﺎﻣﻌﻪ راه ﺑﻴﻨﺪازﻳﻢ‪ ،‬اﺣﺘﻴﺎج ﺑﻪ‬ ‫ﺗﻼش ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ دارﻳﻢ‪ .‬ﻣﺎداﻣﻰ ﻛﻪ ﺣﺘّﻰ ﻣﺤﻘﻖ و ﺟﺴﺘﺠﻮﮔﺮ ﻋﻠﻤﻰ ﻣﺎ‪ ،‬آن ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻛﺎر و وﺟـﺪان‬

‫‪ -1‬ﺳﺨﻨﺮاﻧﻰ در ﻣﺮاﺳﻢ ﺑﻴﻌﺖ روﺣﺎﻧﻴﻮن‪ ،‬ﻣﺴﺆوﻻن و ﻣﺮدم اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن‪ ،‬و روﺣﺎﻧﻴﻮن‪ ،‬ﻣﺴﺆوﻻن و اﻗﺸﺎر ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺮدم ﮔﻠﭙﺎﻳﮕﺎن‪ ،‬دﺷﺘﺴﺘﺎن‪ ،‬ﺷﺒﺴﺘﺮ و ﺧﺎﻣﻨﻪ‪-‬‬ ‫‪1368/04/21‬‬

‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري اﻳﺮان اﺳﻼﻣﻲ‬

‫‪ .1‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري اﻳﺮان اﺳﻼﻣﻲ‬

‫‪105‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﻛـﺎر و ﻋـﺸﻖ ﺑﻪ ﻛﺎر را‪ ،‬آنﭼﻨﺎنﻛﻪ در ﻳﻚ ﻓﺮﻫـﻨﮓ ﺳﺎﻟﻢ ﻣﻄﺮح اﺳﺖ ‪ -‬ﻛﻪ ﻣﻈﻬﺮ ﻋﺎﻟﻴﺶ ﻫـﻢ‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮓ اﺳﻼﻣﻰ اﺳﺖ ‪ -‬ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬وﺟﻮد اﻳﻦ ﻣﺤﻘﻖ‪ ،‬ﺑﻰﻓﺎﻳﺪه ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﮔﻴﺮﻳﻢ ﻛﻪ ﻣﺎ ﻣﺤﻘﻘﺎن‬ ‫ﺑﺰرﮔﻰ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻛﺮدﻳﻢ و ﻣﺜﻼً آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻬﺎى ﻣﻬﻤﻰ ﻫﻢ در اﺧﺘﻴﺎرﺷﺎن ﮔﺬاﺷﺘﻴﻢ؛ اﻳﻦ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻛﺎر‬ ‫ﺷﺨﺼﻰ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻣﺤﻘﻘﺎن ﺑﺰرﮔﻰ ﻛﻪ ﻣﺎ در دﻧﻴﺎ ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﻢ‪ ،‬اﻋﻢ از آن ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ در ﻗﺮﻧﻬﺎ ﭘﻴﺶ‪ ،‬از ﻣﻴﺎن ﺧﻮد ﻣﺎ‬ ‫ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻨﺪ ‪ -‬ﻣﺜﻞ اﺑﻦﺳﻴﻨﺎﻫﺎ‪ ،‬ﺧﻮارزﻣﻰﻫﺎ‪ ،‬ﺧﻴﺎمﻫﺎ و دﻳﮕﺮان ‪ -‬و ﭼﻪ آن ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ در ﻗﺮون اﺧﻴﺮ‪ ،‬از‬ ‫ﺑﻴﻦ اروﭘﺎﻳﻴﻬﺎ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻨﺪ ‪ -‬از ﻗﺒﻴﻞ ﻫﻤﻴﻦ داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺑﺰرگ ﺷﻴﻤﻰ و ﻃﺒﻴﻌﻰ و ﻓﻠﻜﻴﺎت و ﻏﻴﺮه ‪-‬‬ ‫وﻗﺘﻰ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﻰ اﻳﻨﻬﺎ ﻧﮕﺎه ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً ﺧﻮدﺷﺎن را در زﻧﺪﮔﻰ ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﺮدﻧﺪ و‬ ‫ﻼ‬ ‫زﻧﺪﮔﻰ ﺷﺨﺼﻰ و راﺣﺘﻰ و ﭘﻮل و ﻧﻔﻊ ﺑﺮاى ﺧﻮدﺷﺎن را اﺻﻼً در درﺟﻪى دوم ﻗﺮار دادﻧﺪ؛ اﻗ ً‬ ‫ﻣﺤﻮر ﻗﺮار ﻧﺪادﻧﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﻧﮕﻮﻳﻴﻢ ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻴﺸﺎن واﻗﻌﺎً آن ﻣﻮارد را ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ‬ ‫ﻧﻔﻊ ﺗﺤﻘﻴﻖ و ﻋﻠﻢ و ﻛﺎر و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‪ ،‬در ﻓﻘﺮ و ﻣﺴﻜﻨﺖ زﻧﺪﮔﻰ ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻰ دﻳﮕﺮ ﻫﻢ اﻗﻼً ﺑﻪ‬ ‫ﺗﺤﻘﻴﻖ و ﻋﻠﻢ و ﻛﺎر و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﻫﻤﻴﺖ دادﻧﺪ و زﻧﺪﮔﻰ ﺷﺨﺼﻰ را ﻣﺤﻮر ﻗﺮار ﻧﺪادﻧﺪ؛ ﺑﻠﻜﻪ آن را‬ ‫در ﺣﺎﺷﻴﻪ ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ اﻳﻦ روﺣﻴﻪ را در ﺑﻴﻦ ﻣﺤﻘﻘﺎن ﻛﺸﻮر و ﻳﺎ در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ادارى زﻧﺪه ﻛﻨﻴﻢ؟ ﻛﺎر‬ ‫‪106‬‬

‫ادارى‪ ،‬ارﺗﺒﺎط ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺎ ﺗﻮﺳﻌﻪى اﻗﺘﺼﺎدى دارد‪ .‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﻃﺮﺣﻬﺎى اﻗﺘﺼﺎدى را ﺑﻪ دﺳﺖ ﻳﻚ‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى دﻳﻮان ﺳﺎﻻرىِ ﻏﻠﻂ و ﻣﻌﻮج و ﻋﺎرى از وﺟﺪان ﻛﺎر و ﻋﺎرى از ﺳﻮاد و آﮔﺎﻫﻰ از ﻛﻴﻔﻴﺖ‬ ‫ﻛﺎر ﺑﺪﻫﻴﺪ‪ ،‬آن را ﺿﺎﻳﻊ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد و اﻳﻦ ﻃﺮح را ﺑﻪ ﺛﻤﺮ ﻧﺨﻮاﻫﺪ رﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ‬ ‫آﮔﺎﻫﻰ و وﺟﺪان ﻛﺎر را در اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ادارى ﺧﻮدﻣﺎن ‪ -‬ﻛﻪ ﻫﻴﻜﻞ ﺣﺠﻴﻢ دﻳﻮاﻧﻰ ﻣﺎ را ﺗﺸﻜﻴﻞ‬ ‫ﻣﻰدﻫﺪ ‪ -‬ﺗﺰرﻳﻖ ﺑﻜﻨﻴﻢ؟ ﻳﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ در زﻣﻴﻨﻪى ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﺳﺎﺧﺖ و اﻳﺠﺎد ﻣﺤﻴﻄﻬﺎى‬ ‫ﻛﺎرﮔﺎﻫﻰ ﭘ‪‬ﺮﺗﻼش در ﻛﺎرﺧﺎﻧﺠﺎت‪ ،‬ﺗﻮﺻﻴﻪى اﺳﻼم را ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ‪» :‬رﺣﻢاﻟﻠَّﻪ ﻣﻦ ﻋﻤﻞ ﺷﻴﺌﺎ ﻓﺎﺗﻘﻨﻪ«‪،‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻪى ﻋﻤﻞ ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﻴﻢ و اﺗﻘﺎن و ﺳﻼﻣﺖ ﻛﺎر و اﺳﺘﺤﻜﺎم و ﺳﻨﮓ ﺗﻤﺎم ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﺑﺮاى ﺗﻮﻟﻴﺪ را ﺑﻪ‬ ‫ﻛﺎرﮔﺮ ﺗﺰرﻳﻖ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻛﻪ وﻗﺘﻰ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﻣﺎ از ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺑﻴﺮون ﻣﻰآﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪ از ﻳﻚ ﻣﺎه ﻣﺜﻼً درِ آن ﻟﻖﻟﻖ‬ ‫ﻧﻜﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﻓﻼن ﭘﻴﭽﺶ ﺑﺎز ﻧﺸﻮد؛ در ﺣﺎﻟﻰ ﻛﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻓﻼن ﻧﻘﻄﻪى دﻳﮕﺮ دﻧﻴﺎ‪ ،‬اﻳﻦﻃﻮر ﻧﻴﺴﺖ؟ ﻳﺎ ﭼﻪ‬ ‫ﻛﺎر ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻓﺮد از ﻛﺎر در ﻧﺮود؛ در ﺣﺎﻟﻰ ﻛﻪ دﻳﮕﺮان ﺑﻪ ﻛﺎر ﺷﻮق دارﻧﺪ و ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺳﻌﻰ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‬ ‫ﻛﺎر ﻛﻨﻨﺪ؟ ﻣﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ روح ﻛﺎر‪ ،‬ﺟﺪﻳﺖ در ﻛﺎر‪ ،‬وﺟﺪان ﻛﺎر‪ ،‬ﭘﻴﮕﻴﺮى ﻛﺎر و ﺳﻼﻣﺖ ﻛﺎر را‬

‫‪ .1‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري اﻳﺮان اﺳﻼﻣﻲ‬

‫در ﻃﺮﺣﻬﺎى ﺗﻮﺳﻌﻪى اﻗﺘﺼﺎدى ﺧﻮدﻣﺎن در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ؛ ﺑﺪون اﻳﻦﻛﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻋﻤﻮﻣﻰ ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﺑﺎﻻ‬ ‫ﺑﺒﺮﻳﻢ و ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻛﺎر و وﺟﺪان ﻛﺎر و ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻛﺎر را ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺗﺰرﻳﻖ ﻛﻨﻴﻢ؟‬

‫‪1‬‬

‫* ﺑﺮاي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻋﻠﻢ ﺑﻪ ﺗﻼش ﻣﻀﺎﻋﻒ اﺣﺘﻴﺎج دارﻳﻢ‬

‫اﻣﻴﺪوارﻳﻢ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ و ﺗﻮﻓﻴﻖ ﺑﺪﻫﺪ‪ ،‬ﺗﺎ اﻳﻦ ﺑﺴﺎط ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﺮﺑﻴﺖ در ﻛﺸﻮر ﻣﺎ‬ ‫روزﺑﻪروز رﻧﮕﻴﻨﺘﺮ و ﮔﺴﺘﺮدهﺗﺮ ﺑﺸﻮد و انﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ آﻣﻮزشوﭘﺮورش ﺗﻼﺷﻬﺎى ﺧﻮدش را ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻰ‬ ‫ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ ﻛﻪ ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً در ﻫﻴﭻﺟﺎى ﻛﺸﻮر ﺧﻸ ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺑﺎﻗﻰ ﻧﻤﺎﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺗﻼﺷﻬﺎى زﻳﺎدى را در اﻳﻦ‬ ‫ﺳﺎﻟﻬﺎى اﺧﻴﺮ ﺷﺎﻫﺪ ﺑﻮدهاﻳﻢ؛ ﻟﻴﻜﻦ ﻫﻨﻮز ﺗﻼﺷﻬﺎى ﻣﻀﺎﻋﻔﻰ را اﺣﺘﻴﺎج دارﻳﻢ‪ .‬ﺟﻮاﻧﺎن ﺧﻮب اﻳﻦ‬ ‫ﻣﻤﻠﻜﺖ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﻫﺮﭼﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‪ ،‬در ﻣﻴﺪان ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺑﻴﻔﺘﻨﺪ و ﻫﻤﺮاه ﻧﺴﻞ ﻗﺒﻠﻰ ‪ -‬ﻛﻪ ﺧﻮد‪‬‬ ‫آﻧﻬﺎ را ﺗﻌﻠﻴﻢ ﻛﺮده ‪ -‬ﺑﻰﺳﻮادى‪ ،‬ﺑﻰﻓﺮﻫﻨﮕﻰ و ﺑﻰﺗﺮﺑﻴﺘﻰ را در اﻳﻦ ﻛﺸﻮر رﻳﺸﻪﻛﻦ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ در ﻃﻮل‬ ‫ﺳﺎﻟﻬﺎى ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺗﺮﺑﻴﺖ اروﭘﺎﻳﻰ‪ ،‬ﻟﻄﻤﻪﻫﺎى زﻳﺎدى دﻳﺪﻳﻢ‪ ،‬ﻛﻪ ﺟﺒﺮاﻧﺶ ﺟﺰ ﺑﺎ ﻳﻚ ﻣﺠﺎﻫﺪت ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت‬ ‫اﻣﻜﺎﻧﭙﺬﻳﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻫﻤﺖ ﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﻋﻘﺐﻣﺎﻧﺪﮔﻲﻫﺎ ﺟﺒﺮان ﺷﻮد‬

‫ﺟﻮاﻧﺎن و داﻧﺸﻤﻨﺪان و اﻓﺮاد ﻣﺴﺘﻌﺪ در اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﻋﻘﺐﻣﺎﻧﺪﮔﻴﻬﺎى ﺻﺪﺳﺎﻟﻪ و‬ ‫دوﻳﺴﺖﺳﺎﻟﻪ را ﺟﺒﺮان ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺳﻼﻃﻴﻦ ﺟﺒﺎر و رژﻳﻤﻬﺎى واﺑﺴﺘﻪ ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ آن را اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ؛ و آن ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻣﻴﺎن اﻳﻦ ﻣﻠﺖ و اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﺗﻼش ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ‬ ‫اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎ را زﻧﺪه‪ ،‬ﻛﺸﻮر را آﺑﺎد و وﻳﺮاﻧﻴﻬﺎ را ﺑﺮﻃﺮف ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ اﻓﺮاد ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ و ﻋﺎﻟﻢ ﺳﺎﺧﺘﻪ‬ ‫ﺑﺸﻮﻧﺪ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﻧﻴﺮوى ﻣﺘﺨﺼﺺ ورزﻳﺪه ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ اﻳﻦ ﻏﺒﺎر اﺳﺘﻀﻌﺎﻓﻰ را ﻛﻪ دﺷﻤﻦ ﺑﺮ‬ ‫ﭼﻬﺮهى ﺑﺴﻴﺎرى از ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﻧﺸﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮﻃﺮف ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫* ﺗﻜﺎﻣﻞ ﻳﻌﻨﻲ ﻳﻚ ﻗﺪم ﺑﻪ ﺳﻮي ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺻﺤﻴﺢ ﺟﻠﻮ رﻓﺘﻦ‬

‫ﺟﺎﻣﻌﻪى ﻣﺘﻜﺎﻣﻞ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ ﺟﺎﻣﻌﻪى ﭘﻴﭽﻴﺪه! ﻫﺮﭼﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﭘﻴﭽﻴﺪهﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ ارﺗﺒﺎﻃﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ‬ ‫و اﻗﺘﺼﺎدى و ﺑﻌﺪ ﻫﻢ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژى‪ ،‬ﻣﺘﻜﺎﻣﻠﺘﺮ اﺳﺖ! ﻣﻌﻨﺎى ﺗﻜﺎﻣﻞ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺗﻜﺎﻣﻞ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ‬ ‫ﻋﺎﻟﻰ را ﺑﻬﺘﺮ درك ﻛﺮدن‪ ،‬ﺗﺨﻠﻖ ﺑﻪ اﺧﻼق ﻋﺎﻟﻰ را ﺑﻴﺸﺘﺮ ﭘﻴﺪا ﻛﺮدن‪ ،‬و ﻳﻚ ﻗﺪم ﺑﻪ ﺳﻮى ﻳﻚ‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار اﻋﻀﺎي ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪69/9/19 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار وزﻳﺮ آﻣﻮزشو ﭘﺮورش و ﻣﻌﻠﻤﺎن ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ روز ﻣﻌﻠﻢ‪70/2/12 -‬‬ ‫‪ -3‬دﻳﺪار وزﻳﺮ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮﻻن و ﺟﻤﻌﻲ از ﺟﻬﺎد ﮔﺮان ﺟﻬﺎد ﺳﺎزﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎي ﺷﻬﺪا‪ ،‬ﮔﺮوﻫﻲ از ﻋﺸﺎﻳﺮو ﺟﻤﻌﻲ از ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪﮔﺎن زﻣﻴﻦﻟﺮزه اﺳﺘﺎنﻫﺎي ﮔﻴﻼن و زﻧﺠﺎن‪70/3/28 -‬‬

‫‪107‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺻﺤﻴﺢ ﺟﻠﻮ رﻓﺘﻦ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﺑﺸﺮﻳﺖ ﻗﺪمﺑﻪﻗﺪم ﺟﻠﻮ آﻣﺪه‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﻪ دوران ﻧﺒﻮت ﺧﺎﺗﻢ‬ ‫رﺳﻴﺪه؛ و اﻣﺮوز ﻫﻢ ﻫﻤﺎن ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﭘﻴﺶ اداﻣﻪ دارد‪.‬‬ ‫ﻣﮕﺮ ﻣﻰﺷﻮد دﻧﻴﺎ در ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻬﺎﻟﺖ ﺑﺎﻗﻰ ﺑﻤﺎﻧﺪ؟ ﻣﮕﺮ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻛﺜﺮﻳﺖ ﻗﺎﻃﻊ ﺑﺸﺮ‪ ،‬دﺳﺘﺨﻮش‬ ‫ﻫﻮﺳﻬﺎى ﺧﺒﺎﺛﺖآﻣﻴﺰ و ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺑﺮﻧﺪهﺗﺮﻳﻦ اﺑﺰارﻫﺎى ﺑﺸﺮى در ﺧﺪﻣﺖ ﻗﻠﺪرﻫﺎى روزﮔﺎر ﺑﺎﺷﺪ؟ اﻳﻦ‬ ‫ﻧﻘﻄﻪى ﻋﻄﻒ اﺳﺖ‪ ،‬و ﻣﺎ ﭘﻴﺶ ﺧﻮاﻫﻴﻢ رﻓﺖ؛ اﻟﺒﺘﻪ ﺷﺮط ﻫﻢ دارد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* از داﻧﺶ دﻳﮕﺮان ﺑﺮاي ﺟﻮﺷﻴﺪن اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎي ﺧﻮدﻣﺎن اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﻢ‬

‫در اﺑﺘﺪا ﺑﺎﻳﺪ از ﺑﺮادران ﻋﺰﻳﺰ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﻼﺷﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ آن‪ ،‬اﻳﻦ دﻳﺪار را ﻣﺎ ﺑﺎ ﻫﻢ دارﻳﻢ‪،‬‬ ‫ﺗﺸﻜﺮ ﻛﻨﻢ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻓﻨﻰ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ و ﻣﻔﻴﺪ ﻛﺸﻮرﻣﺎن را در راﻫﻰ ﺑﻪﻛﺎر اﻧﺪاﺧﺘﻴﺪ ﻛﻪ از ﺟﻬﺎت‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﺑﺮاى ﻛﺸﻮر و اﻧﻘﻼب و دوﻟﺖ ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ و ﺧﻮد دﺳﺘﮕﺎه ﻧﻔﺖ‪ ،‬ﻣﺎﻳﻪى ﺑﻬﺮه ‪ -‬ﭼﻪ‬ ‫ﺑﻬﺮهى ﻣﻌﻨﻮى‪ ،‬و ﭼﻪ ﺑﻬﺮهى ﻣﺎد‪‬ى ‪ -‬ﺷﺪ؛ و اﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪﻳﻰ ﺷﺪ ﺑﺮاى اﻧﺠﺎم ﻛﺎرﻫﺎى ﺧﻮب‪ ،‬ﺑﺎ‬ ‫ﻇﺮﻓﻴﺘﻬﺎى ﻣﻮﺟﻮد ﻛﺸﻮر‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻦ از آﻗﺎﻳﺎن‪ ،‬و از ﺟﻨﺎب آﻗﺎى آﻗﺎزاده‪ ،‬وزﻳﺮ ﻣﺤﺘﺮم و ﻓﻌﺎل و‬ ‫ﭘﻴﺸﺮوﻣﺎن‪ ،‬و از ﻫﻤﻪى ﻣﺴﺆوﻻن دﺳﺘﮕﺎه ﻧﻔﺖ ﻣﺘﺸﻜﺮم‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﺑﺎرِ اوﻟﻰ ﻫﻢ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ از اﻣﻜﺎﻧﺎت ﻓﻨﻰ ﺧﻮد در وزارت ﻧﻔﺖ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻬﺮهﺑﺮدارى درﺳﺘﻰ‬ ‫‪108‬‬

‫را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻫﻢ در ﻃﻮل ﺟﻨﮓ‪ ،‬و ﻫﻢ ﭘﺲ از ﺟﻨﮓ‪ ،‬اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﺑﺎارزش ﻣﺎ ﺛﺎﺑﺖ ﻛﺮد ﻛﻪ‬ ‫ﻛﻔﺎﻳﺖ ﻻزم را ﺑﺮاى ﺑﻪ ﻋﻬﺪهﮔﻴﺮى ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺘﻰ دارد‪ .‬ﻣﻦ ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﻤﻰﻛﻨﻢ آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ وزارت‬ ‫ﻧﻔﺖ در وﺳﻂ ﺟﻨﮓ‪ ،‬در ﺑﺎزﺳﺎزى ﭘﺎﻻﻳﺸﮕﺎﻫﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻛﺸﻮر ‪ -‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﭘﺎﻻﻳﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان‬ ‫ اﻧﺠﺎم داد‪.‬‬‫دﺷﻤﻦ ﻧﻘﺎط ﺿﻌﻒ ﻣﺎ را در دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎى ﻓﻨﻰ و ﺻﻨﻌﺘﻰ ﻧﻔﺘﻰ ﻣﺎ دﻳﺪه ﺑﻮد و آﻧﻬﺎ را زﻳﺮ ﻓﺸﺎر ﻗﺮار‬ ‫ﻣﻰداد؛ و ﺷﻤﺎ ﭼﻪ اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه را‪ ،‬ﭼﻪ دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎى ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﺰرﻳﻖ ﮔﺎز را‪ ،‬ﭼﻪ دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠﻔﻰ‬ ‫را ﻛﻪ ﺑﻌﻀﺎً ﻣﻦ ﺧﻮدم ﻫﻢ ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ آﻣﺪم و از ﻧﺰدﻳﻚ دﻳﺪم‪ ،‬و ﭼﻪ ﺑﻌﺪ از ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﭘﺎﻻﻳﺸﮕﺎه‬ ‫آﺑﺎدان و دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭘﺘﺮوﺷﻴﻤﻰ و ﻏﻴﺮه را راه اﻧﺪاﺧﺘﻴﺪ‪ .‬ﻫﻤﻪى اﻳﻨﻬﺎ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ‬ ‫اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎﻫﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺤﻤﺪاﻟﻠَّﻪ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻔﻴﺪى دارد‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻦ اﻳﻦ ﻓﺮﺻﺖ را ﺑﺮاى ﺗﺸﻜﺮ از ﻫﻤﻪى ﻋﻮاﻣﻞ وزارت ﻧﻔﺖ‪ ،‬از ﺑﺎﺑﺖ ﻫﻤﻪى ﻛﺎرﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ‬ ‫در ﻃﻮل ﺟﻨﮓ و ﭘﺲ از ﺟﻨﮓ اﻧﺠﺎم دادﻧﺪ‪ ،‬و اداﻣﻪ ﻫﻢ دارد و ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻢ اداﻣﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻐﺘﻨﻢ‬ ‫‪ -1‬ﺑﻴﺎﻧﺎت در ﻣﺠﻤﻊ ﺑﺰرگ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﺎن و ﻣﺴﺌﻮﻻن دﻓﺎﺗﺮ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ در ﺳﭙﺎه ﭘﺎﺳﺪاران اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻲ‪70/6/27 -‬‬

‫‪ .1‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري اﻳﺮان اﺳﻼﻣﻲ‬

‫ﻣﻰﺷﻤﺎرم؛ و ﺗﺎ ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﻜﺮدهام‪ ،‬ﺑﺨﺼﻮص از ﻣﻬﺎر ﭼﺎﻫﻬﺎى ﻣﺎ در درﻳﺎ ‪ -‬ﻛﻪ ﻣﺸﺘﻌﻞ ﺑﻮد و ﻫﻤﻴﻦ‬ ‫ﻋﻮاﻣﻞ وزارت ﻧﻔﺖ در ﭘﻨﺞ‪ ،‬ﺷﺶ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ آﻧﻬﺎ را ﺑﺴﺘﻨﺪ ‪ -‬اﺳﻢ ﺑﻴﺎورم‪.‬‬ ‫ﺣﺎﻻ اﮔﺮ ﻣﺎ ﺑﻪ ﺧﻮدﻣﺎن ﺑﺮﮔﺮدﻳﻢ و ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ ﻃﺒﻖ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ از ﻫﺮ اﻧﺴﺎن ﺻﺎﺣﺐ اﻧﺪﻳﺸﻪ و اﻫﻞ‬ ‫ﺗﺪﺑﺮى ﻣﻄﻠﻮب اﺳﺖ‪ ،‬از ﭘﺪﻳﺪهﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎدهﻫﺎى ﻛﻠﻰ ﺑﻜﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ ﻛﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ‪ -‬ﻛﻪ‬ ‫ﺷﻤﺎ ﻫﻢ ﺑﺨﺸﻰ از آن ﻫﺴﺘﻴﺪ ‪ -‬ﺑﺮاى ﻛﺎرﻫﺎى ﺑﺰرگ‪ ،‬ﻳﻚ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺎﻻ و ﺳﺘﻮدﻧﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ‬ ‫را از ﺑﻦ دﻧﺪان ﺑﺎور ﻛﻨﻴﻢ؛ ﺑﻪ زﺑﺎن ﮔﻔﺘﻦ ﻛﺎﻓﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺳﺎﻟﻬﺎى ﻣﺘﻤﺎدى ‪ -‬ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﻌﻨﺎ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺸﻮد‬ ‫ﮔﻔﺖ ﻗﺮﻧﻬﺎ ‪ -‬ﻋﻮاﻣﻠﻰ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪ ﻛﻪ ﺑﺎور ﻣﻠﺖ اﻳﺮان را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﻮدش ﻣﺘﺰﻟﺰل ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﻣﺎﻫﺎ از آن ﮔﺮوﻫﻰ ﻫﺴﺘﻴﻢ ﻛﻪ دوران ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼب را ﺧﻮب درك ﻛﺮدﻳﻢ؛ اﻳﻦ ﺟﻮاﻧﺎن و ﺗﺎزهرﺳﻬﺎ‪،‬‬ ‫ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼب را درﺳﺖ درك ﻧﻜﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﻛﻪ در آن دوران‪ ،‬ﺳﺎﻟﻬﺎى ﻣﺘﻤﺎدى از ﻋﻤﺮﻣﺎن را‬ ‫ﮔﺬراﻧﺪﻳﻢ‪ ،‬ﺧﻮب ﻣﻰﻓﻬﻤﻴﻢ ﻛﻪ ﭼﻪ ﻛﺎرﻫﺎﻳﻰ ﺑﺮاى ﺑﻰاﻋﺘﻘﺎد ﻛﺮدن ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﺑﻪ ﺗﻮان و ﻇﺮﻓﻴﺖ‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ ﺧﻮد‪ ،‬و ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻓﻨﻰ و اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎى ﺧﻮد‪ ،‬و ﻗﺪرت ﺑﺎﻟﻨﺪﮔﻰ و ﺑﺎرورى ﺧﻮدش اﻧﺠﺎم ﻣﻰﺷﺪ‪.‬‬ ‫در دوران ﺗﺴﻠﻂ اﺳﺘﻌﻤﺎر‪ ،‬در ﻋﻤﻖ ﺟﺎن ﻣﺮدم اﻳﻦ ﻓﻜﺮ را ﺑﻪ وﺟﻮد آوردﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﺮاﻧﻰ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻠﻢ و‬ ‫ﺗﺠﺮﺑﻪ را‪ ،‬و ﺣﺘّﻰ ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﻣﺼﺮف را از دﻳﮕﺮان ﺑﻴﺎﻣﻮزد‪ .‬ﻧﺨﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻳﺎد ﺑﺪﻫﻨﺪ ﻛﻪ داﻧﺴﺘﻪﻫﺎى‬ ‫دﻳﮕﺮان را ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪ ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ و ﺧﻮدﻣﺎن آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﻴﻨﺪازﻳﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ داﻧﺴﺘﻪﻫﺎى‬ ‫دﻳﮕﺮان را ﺑﻴﺎﻣﻮزﻳﻢ؛ اﻳﻦ ﭼﻴﺰ ﺧﻮﺑﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﺎ ﻓﻬﻤﺎﻧﺪﻧﺪ ﻛﻪ دﻳﮕﺮان ﺑﻪ دﻟﻴﻞ داﻧﺎ ﺑﻮدن‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﻪى‬ ‫ﻛﺎرﻫﺎى ﻣﺎ را ﻣﺘﻜﻔﻞ و ﻣﺘﻌﻬﺪ ﺑﺸﻮﻧﺪ؛ آﻧﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺠﺎم ﺑﺪﻫﻨﺪ و ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺎدوﻳﻰ آﻧﻬﺎ را ﺑﻜﻨﻴﻢ! ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً در‬ ‫اﻳﻦ ﺻﺪ ﺳﺎل اﺧﻴﺮ ‪ -‬ﻛﻪ ﺗﺎ ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼب‪ ،‬دوران ﺗﺴﻠﻂ ﺳﻴﺎﺳﺘﻬﺎى اﺳﺘﻌﻤﺎرى ﺑﻮد ‪ -‬ﺑﻪ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان‬ ‫اﻳﻦﻃﻮر ﺗﻔﻬﻴﻢ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﻗﺒﻞ از آن ﻫﻢ اﻳﻦ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﻟﻴﻜﻦ آن اﺳﺘﺒﺪاد و ﻓﺴﺎد ﺣﻜﻮﻣﺘﻬﺎ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻛﺸﻮر‬ ‫ﺣﺎﻛﻢ ﺑﻮد؛ در دوران ﻗﺎﺟﺎرﻳﻪ‪ ،‬ﺗﺴﻠﻂ آن اﻓﺮاد ﺑﻰﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ و ﺑﻰﻓﻜﺮ و ﺣﻘﻴﺮ ‪ -‬ﻛﻪ ﻋﻈﻤﺖ اﻳﻦ ﻣﻠﺖ‬ ‫را اﺻﻼً درك ﻧﻤﻰﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺑﺮاى ﺗﺮوﻳﺞ آن ﻛﺎرى ﺑﻜﻨﻨﺪ ‪ -‬اﻳﻦ ﺗﻔﻜﺮ را ﺑﻪ وﺟﻮد آورد‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻧﻮﺑﻪى ﺧﻮدﺷﺎن ﻓﺴﺎد ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻌﺪ از اﻧﻘﻼب‪ ،‬اﻧﻘﻼب و ﻣﻌﻠﻢ اﻧﻘﻼب ‪ -‬ﻛﻪ اﻣﺎم ﺑﺰرﮔﻮار ﻣﺎ ﺑﻮد ‪ -‬ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﻠﺖ ﺗﻔﻬﻴﻢ ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ‬ ‫ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺧﻮدﻣﺎن ﻛﺎر ﻛﻨﻴﻢ؛ ﺧﻮدﻣﺎن ﺗﻼش ﻛﻨﻴﻢ؛ ﺧﻮدﻣﺎن ﺑﺴﺎزﻳﻢ؛ ﺧﻮدﻣﺎن ﻗﺎﻋﺪهى ﺳﺎزﻧﺪﮔﻰ و‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﻣﺼﺮف را ‪ -‬ﻛﻪ ﻫﻤﺎن ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺎﺳﺖ ‪ -‬ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺬارى ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ را در ﻫﻤﻴﻦ دوران‬ ‫ﺳﺎزﻧﺪﮔﻰ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﻫﺮﮔﺰ ﺑﻪ داﺷﺘﻪﻫﺎى دﻳﮕﺮان ﭘﺸﺖ ﻧﻤﻰﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻫﺮ ﻛﺴﻰ ﻫﺮﭼﻪ دارد؛‬

‫‪109‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﭼﻪ ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﭼﻪ اﻣﻜﺎﻧﺎت‪ ،‬ﭼﻪ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژى و ﻣﻮﺟﻮدى ﻓﻨﻰ او ‪ -‬وﻗﺘﻰ ﻛﻪ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺑﺎﺷﻴﻢ ‪ -‬اﮔﺮ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ‬ ‫ﻫﻤﻪى آﻧﻬﺎ را در ﺧﺪﻣﺖ ﻫﺪﻓﻬﺎى ﺧﻮدﻣﺎن ﻗﺮار ﺑﺪﻫﻴﻢ‪ ،‬ﻟﺤﻈﻪﻳﻰ درﻳﻎ ﻧﺨﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺮد‪ .‬ﻣﺎ ﻫﻤﻪى اﻳﻨﻬﺎ‬ ‫را ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ وﺳﻴﻠﻪ و ﭘﻠﻰ ﺑﺮاى ﺟﻮﺷﻴﺪن اﺳﺘﻌﺪاد ﺳﺎزﻧﺪﮔﻰ از درون ﻛﺸﻮر ﻗﺮار ﺑﺪﻫﻴﻢ‪ .‬ﻫﺮﺟﺎ ﻛﻪ‬ ‫ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ در داﺧﻞ ﻛﺸﻮر ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ اﻳﻦ را ﺑﺮ اﺳﺘﻔﺎدهى از ﻣﺼﻨﻮﻋﺎت ﺧﺎرﺟﻰ ﺗﺮﺟﻴﺢ‬ ‫ﺑﺪﻫﻴﻢ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻴﺰى ﻛﻪ در داﺧﻞ ﻛﺸﻮر ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺮاى ﻣﺎ ﻣﺒﺎرﻛﺘﺮ از ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺧﺎرﺟﻰ آن اﺳﺖ؛‬ ‫ﺣﺘّﻰ اﻧﺪﻛﻰ ﺑﻬﺘﺮ از آنﻛﻪ از دﺳﺖ دﻳﮕﺮى و دروازهﻳﻰ از دروازهﻫﺎى ﻛﺸﻮر وارد ﺑﺸﻮد‪.‬‬ ‫اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎ را ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺮورش ﺑﺪﻫﻴﻢ‪ .‬ﻫﻤﻪ ﻛﺲ ‪ -‬ﭼﻪ اﻫﻞ ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﭼﻪ اﻫﻞ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژى‪ ،‬ﭼﻪ اﻫﻞ اﺑﺘﻜﺎر‪،‬‬ ‫ﭼﻪ اﻫﻞ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻓﻨﻰ در ﻫﺮ ﺳﻄﺤﻰ ‪ -‬ﺑﺎﻳﺪ اﺣﺴﺎس ﺑﻜﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎر ﺳﺎزﻧﺪﮔﻰ ﻛﺸﻮر ﺑﺮ دوش آﻧﻬﺎﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺎ ﺧﻮدﻣﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺸﻮر را ﺑﺴﺎزﻳﻢ؛ ﻛﺴﻰ ﻛﺸﻮر را ﺑﺮاى ﻣﺎ آنﭼﻨﺎن ﻛﻪ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻣﺎﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺨﻮاﻫﺪ‬ ‫ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﺧﻮدﻣﺎن ﻫﺴﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﺧﺎﻧﻪى ﺧﻮدﻣﺎن را ﺑﺮ ﻃﺒﻖ ﻧﻴﺎزﻫﺎى ﺧﻮدﻣﺎن ﻣﻰﺳﺎزﻳﻢ‪ .‬آﻧﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ‬ ‫ﺗﺎﻛﻨﻮن در ﻃﻮل دﻫﻬﺎ ﺳﺎل‪ ،‬ﺑﺎ ﭼﺸﻢ ﻃﻤﻊ ﺑﻪ ﻣﺎ و ﺑﻪ ﻛﺸﻮر و ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎ ﻧﮕﺎه ﻛﺮدهاﻧﺪ و در اﻳﻦ‬ ‫دوازده‪ ،‬ﺳﻴﺰده ﺳﺎل اﺧﻴﺮ‪ ،‬ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺑﺎ ﭼﺸﻢ ﺑﻐﺾ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﮕﺎه ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ اﮔﺮ ﻫﻢ ﺑﺎ ﻣﺎ در ﻣﻴﺪان‬ ‫ﺳﺎزﻧﺪﮔﻰ وارد ﺑﺸﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺧﺎﻧﻪى ﻣﺎ را آنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻫﺪﻓﻬﺎﻣﺎن‪ ،‬ﺑﺎ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻛﺸﻮرﻣﺎن‪ ،‬ﺑﺎ ﻓﺮﻫﻨﮕﻤﺎن و ﺑﺎ‬ ‫ﺧُﻠﻘﻴﺎﺗﻤﺎن ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺳﺎﺧﺖ؛ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪﻳﻰ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺳﺎﺧﺖ ﻛﻪ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐِ ﺧﻮاﺳﺖ‬ ‫‪110‬‬

‫آﻧﻬﺎﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ‪ ،‬اﺻﻞ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺧﻮدﻣﺎن ﺑﺴﺎزﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﺑﺤﻤﺪاﻟﻠَّﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻓﻨﻰ وزارت ﻧﻔﺖ‪ ،‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺎﻻﻳﻰ اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ در ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺎﻻ‬ ‫ﺗﺤﺖاﻟﺸﻌﺎع ﺣﻀﻮر ﺧﺎرﺟﻴﻬﺎ ﺑﻮد‪ .‬ﺷﻌﺎع ﺣﻀﻮر ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮان و ﻣﺴﺆوﻻن ﺧﺎرﺟﻰ‪ ،‬در ﺗﻤﺎم‬ ‫اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪى ﻋﻈﻴﻢ ﻧﻔﺖ و ﻣﻠﺤﻘﺎت و ﻣﻨﻀﻤﺎت ﻧﻔﺖ‪ ،‬ﮔﺴﺘﺮده ﺑﻮد‪ .‬در ﻫﻤﻪ ﻛﺎرش‪ ،‬ﺣﻀﻮر آﻧﻬﺎ‬ ‫ﻣﺤﺴﻮس ﺑﻮد؛ اﻣﺎ اﻣﺮوز ﺑﺤﻤﺪاﻟﻠَّﻪ ﺣﻀﻮر ﺧﻮد ﺷﻤﺎﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺷﻤﺎ ﻓﺮزﻧﺪان ﻛﺸﻮرﻳﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﭽﻪﻫﺎى اﻳﻦ ﻣﺮز و ﺑﻮﻣﻴﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﻣﺪﻳﻮﻧﻴﺪ‪ .‬ﻛﺸﻮر‬ ‫ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺷﻤﺎﺳﺖ؛ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﺧﺎﻧﻪى ﺧﻮدﺗﺎن را آﺑﺎد ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻇﺮﻓﻴﺖ را ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ در راه آﺑﺎدى ﻛﺸﻮر‬ ‫ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﻴﻨﺪازﻳﺪ و اﻳﻦ ﺻﻨﻌﺖ ﻋﻈﻴﻢ را ﻛﻪ اﻣﺮوز ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً رگ ﺣﻴﺎت ﻛﺸﻮر ﻫﻢ ﺑﻪ آن ﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﺎ‬ ‫ﻻاﻗﻞ ﺑﺨﺶ ﻣﻬﻤﻰ از آن اﻳﻦﻃﻮر اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺶ ﺑﺒﺮﻳﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﺪﻫﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺪرن ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬و‬ ‫از اﻳﻦ ﺑﺮاى ﭘﻴﺸﺒﺮد ﻛﻞ ﺻﻨﻌﺖ و ﻓﻦ ﻛﺸﻮر اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار وزﻳﺮ و ﺟﻤﻌﻰ از ﻣﺴﺆوﻻن و ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن وزارت ﻧﻔﺖ و ﻣﻬﻨﺪﺳﺎن و ﻛﺎرﮔﺮان اﻃﻔﺎى ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎﻫﻬﺎى ﻧﻔﺖ ﻛﻮﻳﺖ‪1370/09/12 -‬‬

‫‪ .1‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري اﻳﺮان اﺳﻼﻣﻲ‬

‫* اﻳﺮان ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ دﺳﺖ اﻳﺮاﻧﻲﻫﺎ آﺑﺎد ﺑﺸﻮد‬

‫ﻣﻄﻠﺐ اﺻﻠﻰ ﻛﻪ اﻣﺮوز ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻣﻦ اﺳﺖ‪ ،‬آن ﻫﻢ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ اﻳﻦﻛﻪ ﺟﻤﻌﻰ از ﺑﺮادران ﻓﻨﻰ‪ 1‬در‬ ‫ﺟﻠﺴﻪى ﻣﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺸﻮر اﻳﺮان ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ دﺳﺖ اﻳﺮاﻧﻴﻬﺎ آﺑﺎد ﺑﺸﻮد؛ اﻳﻦ ﻳﻚ ﺗﻔﻜﺮ و ﻳﻚ‬ ‫راه و روش اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻴﺖ و ﻫﻤﺖ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻛﺸﻮر را ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﺴﺎزﻧﺪ‪.‬‬ ‫در ﻛﺸﻮرﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ از ﻛﺎروان ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎى ﻋﻠﻤﻰ و ﺻﻨﻌﺘﻰ ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪهاﻧﺪ‪ ،‬دو ﻃﺮز ﺗﻔﻜﺮ وﺟﻮد دارد‪:‬‬ ‫ﻳﻚ ﻃﺮز ﺗﻔﻜﺮ‪ ،‬ﻏﻠﻂ و ﻣﺎﻳﻪى ﺑﺪﺑﺨﺘﻰ ﻣﻠﺖ اﺳﺖ؛ ﻳﻚ ﻃﺮز ﺗﻔﻜﺮ‪ ،‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪ .‬آن ﻃﺮز ﺗﻔﻜﺮ‬ ‫ﻏﻠﻂ‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﺗﻔﻜﺮى اﺳﺖ ﻛﻪ در دوران ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﻋﻮاﻣﻞ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﺮ اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﺣﺎﻛﻢ ﺑﻮد؛ و آن اﻳﻦﻛﻪ‬ ‫ﻋﻠﻢ و ﺻﻨﻌﺖ و ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژى و اﻣﻮر ﻓﻨﻰ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪى ﺧﺎرﺟﻴﻬﺎ‪ ،‬اروﭘﺎﻳﻴﻬﺎ و ﻏﺮﺑﻴﻬﺎ آﻣﺎده ﺑﺸﻮد و‬ ‫ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺤﺼﻮل در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﺎ ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮد؛ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻮل و ﻧﻔﺖ ﺑﺪﻫﻴﻢ و از ﻣﺤﺼﻮل ﻛﺎر آﻧﻬﺎ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﻢ؛ اﻳﻦ ﻳﻚ ﻃﺮز ﺗﻔﻜﺮ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ اﻻن ﻫﻢ اﻳﻦ ﻃﺮز ﺗﻔﻜﺮ در ﺑﻌﻀﻰ از ﻛﺸﻮرﻫﺎى‬ ‫اﺳﺘﻌﻤﺎرزده وﺟﻮد دارد؛ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ ﻣﺎ ﭘﻮل ﻣﻰدﻫﻴﻢ‪ ،‬ﻏﺮﺑﻴﻬﺎ ﺑﺮاى ﻣﺎ ﻣﻰﺳﺎزﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦﺟﺎ ﻣﻰآورﻧﺪ و‬ ‫ﻧﺼﺐ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ! ﮔﺎﻫﻰ اﺣﻤﻘﺎﻧﻪ ﺗﺼﻮر ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻳﻚ ﻧﻮع ارﺑﺎﺑﻰ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻏﺮﺑﻴﻬﺎﺳﺖ؛ ﻛﻪ ﻣﺎ‬ ‫ﭘﻮﻟﺪار ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﻣﻰآﻳﻨﺪ ﺑﺮاى ﻣﺎ ﻣﻰﺳﺎزﻧﺪ!‬ ‫اﻣﺮوز اﻳﻦ ﻃﺮز ﺗﻔﻜﺮ وﺟﻮد دارد؛ در دوران ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻫﻢ در ﻛﺸﻮر ﻣﺎ وﺟﻮد داﺷﺖ‪ .‬در دوران‬ ‫ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺳﺘﻤﺸﺎﻫﻰ‪ ،‬اﻳﻦ ﻓﻜﺮ در ﻗﺸﺮ ﺗﻌﻴﻴﻦﻛﻨﻨﺪه و ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮ ﻛﺸﻮر ﺑﻮد؛ ﻣﺎ ﻫﻢ اﻳﻦ ﺣﺮف را‬ ‫ﺣﺘّﻰ از زﺑﺎن ﺑﻌﻀﻰ از ﻋﻮاﻣﻞ آﻧﻬﺎ ﺷﻨﻴﺪه ﺑﻮدﻳﻢ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى آن ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻓﻜﺮ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﻛﺎرﺧﺎﻧﺠﺎﺗﻰ ﻫﻢ وارد ﻛﺸﻮر ﻛﻨﻨﺪ؛ ﺧﻴﺮ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺎز ﻫﻤﺎن ﻛﺎرﺧﺎﻧﺠﺎت ﻫﻢ در اﺧﺘﻴﺎر ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ و ﺑﺎ‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﺑﻮد‪ .‬در اﻳﺮان ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪى ذوبآﻫﻦ آوردﻧﺪ؛ اﻣﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ‪،‬‬ ‫ﺣﺘّﻰ ﺑﺎ ﻣﻠﻜﻴﺖ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ!‬ ‫آن روزى ﻛﻪ اﻧﻘﻼب ﭘﻴﺮوز ﺷﺪ‪ ،‬از ﻛﺎرﺧﺎﻧﺠﺎت ﺣﺴﺎس اﻳﻦ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﺟﻤﻊ ﻛﺜﻴﺮى از ﺑﻴﮕﺎﻧﻪﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ‬ ‫اﻳﻦﺟﺎ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬رﻓﺘﻨﺪ؛ آن ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻛﺎرﺷﺎن اﻳﻦ ﻧﺒﻮد ﻛﻪ ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﺮدم اﻳﺮان ﻋﻠﻢ و ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژى‬ ‫ﺑﻴﺎﻣﻮزﻧﺪ؛ ﻛﺎرﺷﺎن اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺻﺎﺣﺒﻜﺎر ﺑﺰرگ و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ داﻧﺎ ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﺸﺖ‬ ‫آدﻣﻬﺎى زﻳﺮدﺳﺖ را از اﻳﻦ ﻛﺸﻮر اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﻫﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪى ﻛﺸﻮر را ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ ،‬و ﻫﻢ ﻛﻠﻴﺪ ﺻﻨﺎﻳﻊ‬ ‫ﻛﺸﻮر در دﺳﺖ ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻟﺬا اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻧﻘﺸﻪى ﺻﻨﻌﺘﻰ ﻛﺸﻮر ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺧﻮاﻫﻴﺪ دﻳﺪ ﻛﻪ‬ ‫‪ -1‬ﻛﺎرﻛﻨﺎن اﻳﺮان ﺧﻮدرو‬

‫‪111‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﻏﺮﺑﻴﻬﺎ و اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻴﻬﺎ و ﺑﻌﻀﻰ از اروﭘﺎﻳﻴﻬﺎ اﻳﻦ ﻧﻘﺸﻪ را ﺑﻪ ﻧﺤﻮى ﺗﺮﺗﻴﺐ داده ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ از اﻳﻦ‬ ‫ﻣﻤﻠﻜﺖ رﻓﺘﻨﺪ و دروازهﻫﺎى اﻳﻦ ﻣﻤﻠﻜﺖ ﺑﻪ روى آﻧﻬﺎ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬اﻳﺮاﻧﻴﻬﺎ ﺧﻮدﺷﺎن از ﭘﻴﺸﺒﺮد و‬ ‫ادارهى ﺻﻨﻌﺖ ﻋﺎﺟﺰ ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻋﻤﺪاً ﺣﻠﻘﻪﻫﺎى ﻣﻔﻘﻮدهﻳﻰ در ﺳﻠﺴﻠﻪى ﺻﻨﻌﺖ اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﺑﻪ‬ ‫وﺟﻮد آورده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻗﺼﺪ اﻳﻦﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻠﺖ ﻫﻴﭻوﻗﺖ ﻧﺘﻮاﻧﺪ روى ﭘﺎى ﺧﻮدش ﺑﺎﻳﺴﺘﺪ و ﻛﻤﺮ‬ ‫راﺳﺖ ﻛﻨﺪ؛ ﻣﻰﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻣﺤﺘﺎج آﻧﻬﺎ ﺑﺎﻗﻰ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻃﺮز ﺗﻔﻜﺮ‪ ،‬در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﻫﻢ اﺛﺮ ﻣﻰﻛﻨﺪ؛ ﻋﻠﻮم داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ﻫﻢ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻫﻤﻴﻦ روش ﺷﻜﻞ‬ ‫ﻣﻰﮔﻴﺮد؛ ﻣﻬﻨﺪس ﻣﺎ ﻫﻢ ﻣﺒﺘﻜﺮ و ﺳﺎزﻧﺪه و ﺧﻼق ﻧﻤﻰﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎرى ﺑﻮد ﻛﻪ آﻧﻬﺎ آن روز ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و‬ ‫ﻣﺪﺗﻬﺎ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺳﻮء ﺗﺪﺑﻴﺮ آﻧﻬﺎ ﮔﺮﻳﺒﺎﻧﮕﻴﺮ ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﻫﻢ ﺑﻮده‪ ،‬و ﺷﺎﻳﺪ در آﻳﻨﺪه ﻫﻢ ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻬﺎﻳﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ ﻃﺮز ﻓﻜﺮ‪ ،‬ﻃﺮز ﻓﻜﺮ درﺳﺖ اﺳﺖ‪ ،‬و آن اﻳﻦﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﺎ ﻋﻠﻢ و ﻓﻦ و ﺻﻨﻌﺖ را از‬ ‫ﺑﻴﮕﺎﻧﻪﻳﻰ ﻛﻪ آن را دارد و ﻣﺎ ﻧﺪارﻳﻢ‪ ،‬ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ؛ اﻣﺎ ادارهى آن ﻛﺎر را ﺧﻮدﻣﺎن ﺑﻪ دﺳﺖ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﮔﺮﻓﺖ؛‬ ‫ﺧﻮدﻣﺎن ﺻﻨﻌﺖ را اﻧﺘﺨﺎب ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺮد؛ آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﺑﺮاى ﻛﺸﻮر ﻻزم اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﻮدﻣﺎن ﺑﻪ وﺟﻮد‬ ‫ﺧﻮاﻫﻴﻢ آورد‪ .‬اﻧﺴﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻠﻢ را از ﻫﺮ ﻛﺲ ﻛﻪ دارد‪ ،‬ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮد؛ اﻣﺎ ﻧﻪ اﻳﻦﻛﻪ ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮد ﺗﺎ ﻣﺰدور او‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻏﺮﺑﻴﻬﺎ ﺑﺮاى ﻣﻠﺖ اﻳﺮان و ﻣﻠﺘﻬﺎى ﻣﺴﻠﻤﺎن دﻳﮕﺮ‪ ،‬اﻳﻦ را ﻣﻰﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻠﻢ را ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺮاى اﻳﻦﻛﻪ ﺧﻮدﻣﺎن ﻛﺸﻮر را ﺑﺴﺎزﻳﻢ‪ .‬در ﻣﻴﺎن ﻣﻠﺖ ﻣﺎ‪ ،‬اﺳﺘﻌﺪاد و روح‬ ‫‪112‬‬

‫ﺧﻼﻗﻴﺖ زﻳﺎد اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻫﻤﺎن ﻣﻠﺘﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺎ ﭼﻨﺪ ﻗﺮن ﭘﻴﺶ‪ ،‬ﻣﺸﻌﻠﺪار ﻋﻠﻢ در دﻧﻴﺎ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ‬ ‫از ﻟﺤﺎظ اﺳﺘﻌﺪاد و ﺗﻮان ﻋﻠﻤﻰ ﺑﺎﻟﻘﻮه‪ ،‬ﭼﻴﺰى ﻛﻢ ﻧﺪارﻳﻢ؛ ﭼﺮا ﺑﺎﻳﺪ از ﻛﺎروان ﻋﻠﻢ و ﺻﻨﻌﺖ ﻋﻘﺐ‬ ‫ﺑﻤﺎﻧﻴﻢ‪ ،‬ﺗﺎ آنﺟﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮﻳﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎ را ﻫﻢ آﻧﻬﺎ ﺑﺮاى ﻣﺎ درﺳﺖ ﻛﻨﻨﺪ؟!‬ ‫در دوران ﺳﺘﻤﺸﺎﻫﻰ اﺟﺎزه ﻧﻤﻰدادﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻬﻨﺪس اﻳﺮاﻧﻰ‪ ،‬آن ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎﻳﻰ را ﻛﻪ ﭘﻮﻟﺶ را دادهاﻧﺪ و از‬ ‫ﺑﻴﮕﺎﻧﻪﻫﺎ ﺧﺮﻳﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻌﻤﻴﺮ ﺑﻜﻨﺪ و ﻳﺎ ﺑﻪ آن ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﺸﻮد‪ ،‬ﺗﺎ ﻣﺒﺎدا از اﺳﺮار آن آﮔﺎه ﮔﺮدد! اﻳﻦ‪،‬‬ ‫ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻇﻠﻢ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﻠﺖ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻣﺮوز وﺿﻊ ﺧﻴﻠﻰ ﻋﻮض ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﺑﻪ ﺑﺮﻛﺖ اﻧﻘﻼب‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ ﻋﻠﻢ و ﺻﻨﻌﺖ و اﺗﻜﺎى‬ ‫ﺑﻪ اﺳﺘﻌﺪاد و ادارهى زﻧﺪﮔﻰ ﺻﻨﻌﺘﻰ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼب ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺟﻮاﻧﺎن‬ ‫زﻳﺎدى‪ ،‬ﭼﻪ در زﻣﻴﻨﻪى ﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬ﭼﻪ در زﻣﻴﻨﻪى ﭘﺰﺷﻜﻰ‪ ،‬ﭼﻪ در زﻣﻴﻨﻪى ﻋﻠﻮم ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‪ ،‬ﭼﻪ ﻣﺮد و‬ ‫ﭼﻪ زن‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﺑﺎﻻﻳﻰ ﻧﺎﻳﻞ ﺷﺪهاﻧﺪ و ﻛﺎرﻫﺎى ﺑﺮﺟﺴﺘﻪﻳﻰ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﺑﻌﻀﻰ از آﻧﻬﺎ را‬

‫‪ .1‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري اﻳﺮان اﺳﻼﻣﻲ‬

‫ﻣﻰداﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻌﻀﻰ را ﻫﻢ در آﻳﻨﺪه وﻗﺘﻰ ﻛﻪ ﻛﺎرﻫﺎ ﺗﻤﺎم ﺑﺸﻮد‪ ،‬ﺧﻮاﻫﺪ داﻧﺴﺖ و اﻃﻼع آن در اﺧﺘﻴﺎرش‬ ‫ﻗﺮار داده ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻠﺖ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﺮدﻧﺪ؛ اﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﻴﻦ روش اﺗﻜﺎى ﺑﻪ ﻧﻔﺲ اداﻣﻪ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺒﺎدا ﺑﺨﺸﻬﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‬ ‫وﺳﻮﺳﻪ ﺑﺸﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﻛﺎرﻫﺎ را درﺑﺴﺘﻪ و ﺳﺮﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺧﺎرﺟﻴﻬﺎ واﮔﺬار ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻣﻠﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪاﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ‬ ‫ﺧﻮد اوﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﻧﻴﺎزﻫﺎى ﺧﻮدش را ﺑﻔﻬﻤﺪ و آن را ﺑﺮﻃﺮف ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﻧﻤﻰﮔﻮﻳﻴﻢ از ﻋﻠﻢ و‬ ‫اﻧﺪوﺧﺘﻪﻫﺎى ﺻﻨﻌﺘﻰ و ﻋﻠﻤﻰ دﻳﮕﺮان اﺳﺘﻔﺎده ﻧﺸﻮد؛ ﺧﻴﺮ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺸﻮد؛ اﻣﺎ ﺧﻮد ﻣﺎ ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﻫﻤﺖ ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺷﺨﺺ و ﻳﻚ ﻣﻠﺖ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺑﺸﺮﻳﺖ اﺳﺖ و ﺑﻴﻦ ﻣﻠﺘﻬﺎ دﺳﺖ ﺑﻪ‬ ‫دﺳﺖ ﻣﻰﮔﺮدد‪ .‬ﻳﻚ روز ﺑﻮد ﻛﻪ اروﭘﺎى ﻣﺘﻤﺪن اﻣﺮوز‪ ،‬در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺟﻬﻞ و ﺑﻰﺧﺒﺮى ﺑﻮد؛ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ‬ ‫داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺑﺰرگ آن روز ﺑﻮدﻧﺪ و ﻋﻠﻢ را ﺑﻪ اروﭘﺎﻳﻴﻬﺎ ﻳﺎد دادﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺣﺮﻓﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻮد آﻧﻬﺎ ﮔﻔﺘﻨﺪ‬ ‫و ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ؛ ﻧﻮﺷﺘﻨﺪ و ﻣﻰﻧﻮﻳﺴﻨﺪ؛ ﭼﻴﺰ ﻣﺠﻬﻮﻟﻰ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ آن را ادﻋﺎ ﺑﻜﻨﻴﻢ‪ .‬ﻳﻚ روز ﻋﻠﻢ در‬ ‫آﺳﻴﺎ ﺑﻮد‪ ،‬ﻳﻚ روز ﻫﻢ در اروﭘﺎﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻚ روز ﻫﻢ در ﻳﻚ ﻧﻘﻄﻪى دﻳﮕﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﻫﻤﻪى‬ ‫ﺑﺸﺮﻳﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻠﻢ ﭼﻴﺰى ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﻠﺘﻰ ﺑﮕﻮﻳﺪ ﻣﺎل ﻣﻦ اﺳﺖ و ﻣﺎل ﺑﺸﺮﻳﺖ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻧﻪ‪ ،‬ﻋﻠﻢ ﻣﺘﻌﻠﻖ‬ ‫ﺑﻪ ﺑﺸﺮﻳﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﻫﺮﺟﺎ ﻋﻠﻢ را ﭘﻴﺪا ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬آن را ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻰآورﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻣﺎ در ﭼﻬﺎرده ﻗﺮن ﭘﻴﺶ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬اﻃﻠﺒﻮا اﻟﻌﻠﻢ وﻟﻮ ﺑﺎﻟﺼ‪‬ﻴﻦ«‪1‬؛ اﮔﺮ ﻋﻠﻢ در ﻧﻘﻄﻪى دوردﺳﺘﻰ ﻫﻢ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮوﻳﺪ آن را ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ از ﻋﻠﻤﺎى آﻧﻬﺎ ﻫﻢ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ و آﻧﻬﺎ را در ﻋﻠﻢ و ﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬ﻣﻮرد‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﺑﺪﻫﻴﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪازﻋﻠﻢو اﻧﺪوﺧﺘﻪﻫﺎى ﺻﻨﻌﺘﻰدﻳﮕﺮان اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد؛ اﻣﺎ ﺧﻮد ﻣﺎ ﻫﻢ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪﺑﺮاى ﻳﺎد ﮔﺮﻓﺘﻦ و ﺑﺮاى ﺳﺎﺧﺘﻦ‪ ،‬ﻫﻤﺖ ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺎ ﻛﻪ اﻣﺮوز در ﻣﺮاﻛﺰ ﻓﻨﻰ و ﺻﻨﻌﺘﻰ و ﻋﻠﻤﻰ ﺣﻀﻮر دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪاﻧﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﺮان را آﻧﻬﺎ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺴﺎزﻧﺪ‪ .‬در ﻳﻚ دﻳﺪ وﺳﻴﻌﺘﺮ‪ ،‬دﻧﻴﺎى اﺳﻼم را ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﺑﺪﻫﻴﺪ‪ .‬ﭼﺮا دﻧﻴﺎى اﺳﻼم ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫اﻳﻦﻗﺪر ﺿﻌﻴﻒ و ﻣﺤﺘﺎج ﺑﺎﺷﺪ؟ ﭼﺮا ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰش‪ ،‬ﮔﺪاﻳﻰﺷﺪهى از در ﺧﺎﻧﻪى دﺷﻤﻨﺎﻧﺶ ﺑﺎﺷﺪ؟‬ ‫اﻣﺮوز ﺑﻌﻀﻰ از ﻛﺸﻮرﻫﺎى ﭘﻮﻟﺪار اﺳﻼﻣﻰ ﭘﻮل ﻣﻰدﻫﻨﺪ و ﻣﻴﻮه و ﺳﺒﺰىِ ﺧﻮردﻧﺸﺎن را ﻫﻢ ﺑﺎ ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎ‬ ‫از ﻛﺸﻮرﻫﺎى اروﭘﺎﻳﻰ ﻣﻰآورﻧﺪ! ﻣﺎﺷﻴﻦآﻻت ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﺎى ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﻨﺪرﺳﺎزى ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﺎى ﺧﻮد‪،‬‬ ‫اﻛﺘﺸﺎﻓﺎت ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﺎى ﺧﻮد؛ ﭼﺮا ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦﻃﻮر ﺑﺎﺷﺪ؟! ﻣﮕﺮ ﻣﻠﺖ اﺳﻼم ﭼﻪ ﭼﻴﺰى ﻛﻢ دارد؟‬

‫‪ -1‬وﺳﺎﻳﻞاﻟﺸﻴﻌﻪ‪ :‬ﺟﻠﺪ ‪ -27‬ﺻﻔﺤﻪ ‪27‬‬

‫‪113‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫اﻣﺮوز ﺑﻴﺶ از ﻳﻚ ﻣﻴﻠﻴﺎرد ﻧﻔﻮس ﻣﺴﻠﻤﺎن در دﻧﻴﺎ ﻫﺴﺖ؛ آن ﻫﻢ در اﻳﻦ ﻛﺸﻮرﻫﺎى ﺣﺴﺎﺳﻰ ﻛﻪ ﻣﺎ‬ ‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن دارﻳﻢ‪ .‬اﻣﺮوز ﺑﺨﺶ ﻋﻈﻴﻤﻰ از دﻧﻴﺎ‪ ،‬زﻳﺮ ﭘﺎى ﻓﺮزﻧﺪان اﺳﻼم اﺳﺖ؛ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻏﻨﻰ‪،‬‬ ‫و ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻰ‪.‬‬ ‫آﻳﺎ ﺑﺎز ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ اﻣﺮﻳﻜﺎ و اﻧﮕﻠﻴﺲ و اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ دوﻟﺘﻬﺎ ﺑﺮ اﻳﻦ ﻛﺸﻮرﻫﺎ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﻨﻨﺪ؟! ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﺪار ﺑﺸﻮﻧﺪ؛ ﺑﻴﻦ ﺧﻮدﺷﺎن ﻣﺜﻞ ﻳﻚ ﺧﺎﻧﻮاده‪ ،‬از ﻋﻠﻢ و ﺻﻨﻌﺖ و ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﭘﻮل ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ اﺳﺘﻔﺎده‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ و در ﻣﻘﺎﺑﻞ دﺷﻤﻦ ﺟﻬﺎﻧﻰ‪ ،‬ﻳﻚ ﺟﺒﻬﻪى ﻗﻮى ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺑﺪﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻫﺪف‪ ،‬اﺳﺘﻘﺮار روح ﻋﻠﻤﻲ در ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﺖ‬

‫‪ ...‬ﻏﻴﺮ از اﻳﻦ ﻫﺪﻓﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﮔﻔﺘﻴﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮ ﻫﻢ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ در ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻳﻰ‬ ‫ﻣﻨﻈﻮر و ﻫﺪف ﺑﺎﺷﺪ؛ و آن اﺳﺘﻘﺮار »روح ﻋﻠﻤﻰ« در ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﺖ؛ اﻳﻦ ﺧﻮدش ﭼﻴﺰ ﻣﻬﻤﻰ اﺳﺖ؛‬ ‫دﻳﮕﺮ ﺑﺤﺚ داﻧﺸﺠﻮ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ داﻧﺸﺠﻮ ﺑﻪ ﻋﻠﻢ ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪ ﺑﺸﻮد و دﻧﺒﺎل رﺷﺘﻪﻫﺎى ﻋﻠﻤﻰ ﺑﺮود؛ ﻧﻪ‪،‬‬ ‫اﺻﻼً در ﻛﻞ ﺟﺎﻣﻌﻪﻳﻰ ﻛﻪ ﻣﺎ در آن زﻧﺪﮔﻰ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻓﺮق اﺳﺖ ﺑﻴﻦ اﻳﻦﻛﻪ در ﻣﺮدم ‪ -‬وﻟﻮ ﻳﻚ‬ ‫روﺳﺘﺎﻳﻰ ‪ -‬روح ﻋﻠﻢﮔﺮاﻳﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻳﺎ اﻳﻦﻛﻪ ﻧﻪ‪ ،‬روح ﺿﺪﻳﺖ ﺑﺎ ﻋﻠﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻳﺎ اﺻﻼً ﻋﻠﻢ ﺑﺮاﻳﺸﺎن‬ ‫ﻣﻄﺮح ﻧﺒﺎﺷﺪ؛ اﻳﻨﻬﺎ واﻗﻌﺎً دو ﮔﻮﻧﻪ زﻧﺪﮔﻰ ﻛﺮدن اﺳﺖ و دو ﻧﻮع زﻧﺪﮔﻰ را ﺑﻪ ﺑﺎر ﻣﻰآورد‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ‬ ‫‪114‬‬

‫از ﻃﺮق ﺻﺤﻴﺢ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﺮ وﺳﻴﻠﻪﻳﻰ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬آن او‪‬ﻟﻰ را در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺑﻜﻨﻴﻢ و ﺑﻪ وﺟﻮد‬ ‫ﺑﻴﺎورﻳﻢ‪.‬‬ ‫روح ﻋﻠﻤﻰ آﺛﺎر ﻣﺘﻌﺪدى در اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ دارد؛ ﻳﻜﻰ ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﺳﻌﻰ ﻣﻰﻛﻨﺪ ﻋﻠﻢ را ﺑﻴﺎﻣﻮزد‪.‬‬ ‫وﻗﺘﻰ ﻛﺴﻰ روح ﻋﻠﻤﻰ ﭘﻴﺪا ﻛﺮد‪ ،‬ﺧﻮاﻫﺪ ﻓﻬﻤﻴﺪ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺣﻴﺎت و در اﻳﻦ آﻓﺮﻳﻨﺶ‪ ،‬ﻗﻮاﻧﻴﻦ و‬ ‫ﺗﺮﺗﻴﺐ و ﻧﻈﻤﻰ ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﻛﻪ اﮔﺮ ﻣﺎ آن ﻧﻈﻢ و ﺗﺮﺗﻴﺐ را ﭘﻴﺪا ﺑﻜﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻛﺎر زﻧﺪﮔﻰ ﺧﻮد و ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻣﺎن‬ ‫ﺑﻬﺘﺮ ﭘﻴﺶ ﺧﻮاﻫﺪ رﻓﺖ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﮔﺮاﻳﺶ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ روح ﻋﻠﻤﻰ را ﺑﻴﺎﺑﻴﻢ و رواج دﻫﻴﻢ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ‬ ‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ﺳﻄﻮح ﺧﻴﻠﻰ اﺑﺘﺪاﻳﻰ‪ ،‬اﺻﻼً ﺣﺘّﻰ اﻳﻦ ﺗﺼﻮر ﻫﻢ ﻧﮕﻨﺠﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﺟﻤﺎﻻً ﺷﺨﺺ ﮔﺮاﻳﺸﻰ‬ ‫ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ؛ ﻣﺜﻼً ﺑﻔﻬﻤﺪ ﻛﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪى ﻧﻮﺷﺘﻦ‪ ،‬از راه دور ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ﺻﺤﺒﺖ ﻛﻨﺪ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﻪ‬ ‫ﺳﻮادآﻣﻮزى ﺗﺸﻮﻳﻖ ﺑﺸﻮد‪ .‬ﻫﺮﭼﻪ ﻣﺎ ﭘﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮوﻳﻢ‪ ،‬اﻳﻦ ﮔﺮاﻳﺶ ﺑﻪ روح ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬آﺛﺎر ﻣﺜﺒﺖﺗﺮ و‬ ‫ﻋﻤﻴﻘﺘﺮى را در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﻰﮔﺬارد‪.‬‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺟﻤﻌﻰ از ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎى ﺷﻬﺪا و اﻗﺸﺎر ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺮدم ﺷﻬﺮﻫﺎى ﺷﻴﺮوان‪ ،‬رودﺳﺮ‪ ،‬ﻛﻠﻴﺒﺮ‪ ،‬ﺑﺮزوك ﻛﺎﺷﺎن‪ ،‬ﺳﺎوه و ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺟﻤﻌﻰ از اﺋﻤﻪى ﺟﻤﻌﻪ‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن‬ ‫ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮراى اﺳﻼﻣﻰ و ﻣﺴﺆوﻻن ادارى اﻳﻦ ﺷﻬﺮﻫﺎ‪ ،‬ﮔﺮوﻫﻰ از ﺟﺎﻧﺒﺎزان اﺳﺘﺎﻧﻬﺎى ﺧﺮاﺳﺎن و ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﻣﺴﺆوﻻن و ﻛﺎرﻛﻨﺎن و ﻛﺎرﮔﺮان ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪى اﻳﺮان ﺧﻮدرو و ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﺎن‬ ‫ﻧﻴﺮوى اﻧﺘﻈﺎﻣﻰ ﺗﻬﺮان ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻓﺮﻣﺎﻧﺪهى ﻛﻞ ﻧﻴﺮوى اﻧﺘﻈﺎﻣﻰ ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ اﻳﺮان‪1370/09/13 -‬‬

‫‪ .1‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري اﻳﺮان اﺳﻼﻣﻲ‬

‫ﭘﺲ‪ ،‬ﻳﻜﻰ از آﺛﺎر اﻳﻦ روح ﻋﻠﻤﻰ در ﺟﺎﻣﻌﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺲ ﻣﺸﺘﺎق ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﻋﻠﻢ را‬ ‫ﺑﻴﺎﻣﻮزد و از ﺑﻰﻋﻠﻤﻰ ﻓﺮار ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼً ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﺷﺨﺺ ﻛﺸﺎورزى اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻰداﻧﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ از ﺳﻢ و‬ ‫ﻛﻮد و روش ﻋﻠﻤﻰ ﺑﺮاى ﻛﺸﺎورزﻳﺶ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺴﺎل ﺑﻪ ﺟﺎى ﺳﻪ ﺗﻦ‪ ،‬ﭼﻬﺎر ﺗﻦ ﮔﻨﺪم ﺑﺮداﺷﺖ‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ اﺻﻼً اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺪارد ﻛﻪ در اﻳﻦﺟﺎ ﻋﻠﻤﻰ وﺟﻮد دارد‪ ،‬روﺷﻰ وﺟﻮد دارد‪،‬‬ ‫ﻗﺎﻧﻮﻧﻰ وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﻛﻪ اﮔﺮ ﻣﺎ اﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن را ﺑﺸﻨﺎﺳﻴﻢ‪ ،‬ﺧﻮب ﻋﻤﻞ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻓﺮق اﺳﺖ ﺑﻴﻦ اﻳﻦ ﻛﺴﻰ‬ ‫ﻛﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ ﻗﺎﻧﻮﻧﻰ ﻫﺴﺖ و اﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﺑﻪ ﻧﻔﻌﺶ اﺳﺖ و ﮔﺮاﻳﺶ ﭘﻴﺪا ﻣﻰﻛﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن را ﻳﺎد‬ ‫ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬ﺑﺎ آن ﻛﺴﻰ ﻛﻪ اﺻﻼً ﺑﻰﺗﻔﺎوت اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻌﺘﻘﺪ ﻧﻴﺴﺖ و ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ اﻳﻦ ﺣﺮﻓﻬﺎ را رﻫﺎ ﻛﻦ‪ ،‬ﻫﻤﻪاش‬ ‫ﻛﺸﻚ اﺳﺖ! ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ روح ﻋﻠﻤﻰ را در ﻫﻤﻪى ﺳﻄﻮح در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ وﺟﻮد ﺑﻴﺎورﻳﻢ؛ اﻳﻦ‬ ‫ﻋﻠﻢﮔﺮاﻳﻰ ﭼﻴﺰ ﺧﻴﻠﻰ ﻣﻬﻤﻰ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ ﻇﻠﻢ را ﺑﺎ دﺳﺖ ﺧﺎﻟﻲ از ﻋﻠﻢ و ﻣﻌﺮﻓﺖ و اﻳﻤﺎن ﻧﻤﻲ ﺷﻮد اﻧﺠﺎم داد‬

‫ﻛﺎر ﻣﻠﺖ ﻣﺎ ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ ﻇﻠﻢ و ﺟﻮر و ﺑﻰﻋﺪاﻟﺘﻰ و ﺣﻖﻛﺸﻰ و ﻣﺮدمﻛﺸﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻰﺷﻮد اﻳﻦ‬ ‫ﻣﺒﺎرزه را اﻧﺠﺎم داد؟ اﻳﻦ ﻣﺒﺎرزه را ﺑﺎ دﺳﺖ ﺧﺎﻟﻰ از ﺳﻼح‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺸﻮد اﻧﺠﺎم داد؛ اﻣﺎ ﺑﺎ دﺳﺖ ﺧﺎﻟﻰ‬ ‫از ﻋﻠﻢ و ﻣﻌﺮﻓﺖ و اﻳﻤﺎن‪ ،‬ﻧﻤﻰﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﺑﻴﻜﺎرى و ﺑﻴﻬﻮدﮔﻰ و ﻫﺮزﮔﻰ ‪ -‬ﺧﺪاى ﻧﺎﻛﺮده ‪ -‬ﻧﺴﻠﻬﺎى رو‬ ‫ﺑﻪ رﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻰﺷﻮد اﻧﺠﺎم داد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺒﺎرزه را ﺑﺎ ﻫﺸﻴﺎرى ﻛﺎﻣﻞ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻤﺎن ﻛﺎﻣﻞ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻼش ﻫﻤﻪ ﺟﺎﻧﺒﻪ از‬ ‫ﺳﻮى ﻗﺸﺮﻫﺎ ‪ -‬ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً ﻗﺸﺮﻫﺎى ﺟﻮان و ﻧﻮﺟﻮان ‪ -‬ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺠﺎم داد‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* ﻫﻮش ﻣﻠﺖ اﻳﺮان از ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻫﻮش ﻣﺮدم دﻧﻴﺎ ﺑﺎﻻﺗﺮ اﺳﺖ‬

‫ﻣﻦ ﻳﻚ وﻗﺖ ﻋﺮض ﻛﺮدم‪» :‬ﻫﻮﺷﻰ ﻛﻪ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان دارد از ﻣﺘﻮﺳ‪‬ﻂ ﻫﻮش ﻣﺮدم دﻧﻴﺎ ﺑﺎﻻﺗﺮ اﺳﺖ‪«.‬‬ ‫ﭘﺲ اﻳﻦ ﻣﻠﺖ ﺑﺎ ﺗﻜﻴﻪ ﺑﺮ اﻳﻦ ﻫﻮش و اﺳﺘﻌﺪاد واﻻ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ روى ﭘﺎى ﺧﻮد ﺑﺎﻳﺴﺘﺪ‪ .‬اﻧﻘﻼب ﻋﻈﻴﻢِ‬ ‫اﺳﻼﻣﻰ ﻣﺎ‪ ،‬ﺑﺤﻤﺪاﻟﻠَّﻪ ﻧﻴﺮوﻫﺎى داﺧﻠﻰ را در ﻳﻚ ﻓﻀﺎى آزاد ﻗﺮار داد‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮرى ﻛﻪ اﻣﺮوز‪ ،‬ﻫﻤﺎن‬ ‫ﻗﻄﻌﻪى ﻣﻌﻴﻮب از ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎى ﺟﻨﮕﻰ را ﻛﻪ ﺳﺎﺑﻘﺎً ﺑﺎ اﺧﺘﺼﺎص ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺮاى ﻳﻜﻰ دو ﻧﻔﺮ ﻫﻤﺮاه‪ ‬ﻗﻄﻌﻪ و‬ ‫دﻳﮕﺮ ﺗﺸﺮﻳﻔﺎت‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎرج ﻣﻰﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻜﻨﺴﻴﻦ ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎ و ارﺗﺸﻰ ﻣﺎ ﺑﺎ ﺻﺮف وﻗﺖ و ﻫﺰﻳﻨﻪاى‬ ‫اﻧﺪك ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻬﺘﺮ از روز او‪‬ل ﺗﻌﻤﻴﺮ و ﺑﺎزﺳﺎزى ﻛﻨﺪ‪ .‬ﭼﺮا ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻚ ﻣﻠﺖ را ﺗﺤﻘﻴﺮ ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ‪:‬‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار اﻋﻀﺎي ﮔﺮوه داﻧﺶ ﺻﺪاي ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ اﻳﺮان‪70/11/15 -‬‬ ‫‪ -2‬ﺑﻴﺎﻧﺎت در ﺟﻤﻊ ﻣﻌﻠﻤﺎن و ﻛﺎرﮔﺮان‪71/2/9 -‬‬

‫‪115‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫»ﺷﻤﺎ ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﻴﺪ؟!« اﮔﺮ ﻣﺎ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ روﺣﻴﻪى اﺗّﻜﺎ ﺑﻪ ﺧﻮد و روى ﭘﺎى ﺧﻮد اﻳﺴﺘﺎدن را در ﻋﻤﻞ‬ ‫ﻧﺸﺎن ﺑﺪﻫﻴﻢ و ﻣﺠﺴ‪‬ﻢ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎ دو ﻗﺸﺮ ﻣﻌﻠﻢ و ﻛﺎرﮔﺮ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﺪ از ﻋﻮاﻣﻞِ آن ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻫﺴﺘﻴﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺸﺎن ﺑﺪﻫﻴﺪ‪ ،‬ﺛﺎﺑﺖ ﻛﻨﻴﺪ و ﻧﻴﺰ ﺑﻪ دﻳﮕﺮان ﺗﻌﻠﻴﻢ دﻫﻴﺪ ﻛﻪ »ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ روى ﭘﺎى ﺧﻮد‬ ‫ﺑﺎﻳﺴﺘﺪ‪«.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺧﻮدﻛﻔﺎﻳﻲ در ﻓﻨﺎوري دﻓﺎﻋﻲ‬

‫ﻛﺎرى ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ در ﺗﻬﻴﻪى اﺑﺰارﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ در درون ﻧﻴﺮوﻫﺎى ﻣﺴﻠّﺢ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ اﺣﺘﻴﺎج دارﻳﺪ‪ ،‬در ﺑﻴﺮونِ اﻳﻦ‬ ‫ﻣﺮزﻫﺎ ﺑﻪ ﻛﺴﻰ ﻣﺤﺘﺎج ﻧﺒﺎﺷﻴﺪ‪ .‬ﻧﻴﺘﺘﺎن اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻛﻤﺎاﻳﻦﻛﻪ اﻻن‪ ،‬ﺑﺤﻤﺪاﻟﻠَّﻪ‪ ،‬ﺧﺒﺮﻫﺎﻳﺶ داده ﺷﺪ‪.‬‬ ‫وﺳﺎﻳﻞ زرﻫﻰ ﺑﺴﺎزﻳﺪ‪ .‬ﻛﺎرﻫﺎى ﻣﻬﻤﺘﺮى ﻫﻢ در ﻧﻴﺮوى ﻫﻮاﻳﻰ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ در وﻗﺖ‪ ‬ﺧﻮد‪،‬‬ ‫رﺳﻤﺎً ﮔﻔﺘﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮوﻳﺪ ﺑﻪ ﺳﺮاغ ﻛﺎرﻫﺎ و ﺳﺎزﻧﺪﮔﻴﻬﺎى ﺑﺰرگ و ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﺪ‪ .‬ﻣﺒﺎدا‬ ‫ﺧﻴﺎل ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﻴﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﺪ ﻫﻤﻪى اﺑﺰارﻫﺎى ﻻزم ﺑﺮاى ﺟﻨﮓ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ‬ ‫ﺑﺮﺧﻰ وﺳﺎﺋﻞ و اﺑﺰار ﻟﻮﻛﺲ را‪ ،‬اﮔﺮ ﻫﻢ ﻧﺪاﺷﺘﻴﺪ ﻣﻬﻢ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬واﻗﻌﺎً ﺑﺮﺧﻰ اﺑﺰارﻫﺎى ﻧﻈﺎﻣﻰ‪ ،‬ﻓﻘﻂ‬ ‫ﺟﻨﺒﻪى زﻳﻨﺘﻰ دارﻧﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼً ﺟﻮاﻫﺮﻧﺸﺎن ﻛﺮدن ﻳﻚ اﺳﻠﺤﻪى ﻛﻤﺮى‪ .‬ﺑﻌﻀﻰ از روﺷﻬﺎى ﻓﻨﺎورى و‬ ‫ﺻﻨﻌﺖ ﺟﺪﻳﺪ و ﻛﺎرﻫﺎى ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ و در اﻳﻦ ردﻳﻒ اﺳﺖ‪ .‬آن اﺑﺰارﻫﺎﻳﻰ را ﻛﻪ ﻻزم اﺳﺖ‪،‬‬ ‫‪116‬‬

‫ﺳﻌﻰ ﻛﻨﻴﺪ ﺧﻮدﺗﺎن ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* ﺗﺤﺮﻳﻢ اﺳﺘﻜﺒﺎر‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ‬

‫ﻣﺎ در دوران ﺟﻨﮓ‪ ،‬از ﺟﻬﺎت ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‪ ،‬ﻣﺤﺪود‪‬ﻳﺘﻬﺎى زﻳﺎدى از ﻗﺒﻴﻞ ﺳﻼح‪ ،‬ﻣﻬﻤ‪‬ﺎت و اﺑﺰارﻫﺎى‬ ‫ﺟﻨﮕﻰ داﺷﺘﻴﻢ‪ .‬ﺣﺎل ﻫﻢ اﻳﻦ آﻗﺎﻳﺎن ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ زﺣﻤﺖ ﺑﻜﺸﻨﺪ و ﺑﺮاى ﻣﺎ ﻣﺤﺪودﻳﺖ اﻳﺠﺎد ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﮕﺮ ﻣﺎ در ﻫﺸﺖ ﺳﺎل دورهى ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﻧﺪاﺷﺘﻴﻢ؟! آنﺟﺎ ﭼﻪ ﻛﺎر ﻛﺮدﻳﻢ؟ ﻣﻦ ﺷﺎﻳﺪ ﻳﻚ‬ ‫وﻗﺖ دﻳﮕﺮ ﻫﻢ اﻳﻦ را ﮔﻔﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ‪ :‬ﺑﺮادران و ﺧﻮاﻫﺮان! ﺗﻌﺠ‪‬ﺐ ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ اﮔﺮ ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﺴﺆوﻟﻴﻦ ﻣﺎ‪،‬‬ ‫ﺳﻴﻢ ﺧﺎردار ﺧﺮﻳﺪه ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﻣﻰﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ از ﻛﺸﻮر ﺷﻮروى ﻋﺒﻮر دﻫﻨﺪ و ﺑﻴﺎورﻧﺪ؛ اﻣﺎ ﺷﻮروى‬ ‫ﻧﻤﻰﮔﺬاﺷﺖ! ﺳﻴﻢ ﺧﺎردار دﻳﮕﺮ ﭼﻴﺴﺖ؟! ﭼﻪ وﺳﻴﻠﻪاى‪ ،‬دﻓﺎﻋﻰﺗﺮ از ﺳﻴﻢ ﺧﺎردار؟! از ﺧﻮدش ﻫﻢ‬ ‫ﻧﺨﺮﻳﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺜﻼً ﺑﮕﻮﻳﺪ »ﻧﻤﻰﻓﺮوﺷﻢ‪ «.‬ﺑﻠﻜﻪ از ﺟﺎى دﻳﮕﺮ ﺧﺮﻳﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ -1‬ﺑﻴﺎﻧﺎت در ﺟﻤﻊ ﻛﺎرﮔﺮان و ﻣﻌﻠﻤﺎن ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﻫﻔﺘﻪ ﻣﻌﻠﻢ و روز ﻛﺎرﮔﺮ‪73/2/13 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﺎن و ﭘﺮﺳﻨﻞ ارﺗﺶ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ اﻳﺮان‪74/1/30 -‬‬

‫‪ .1‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري اﻳﺮان اﺳﻼﻣﻲ‬

‫ﺷﻤﺎ ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﺑﺎ ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ ﭼﻪ ﻛﺮدﻧﺪ! ﮔﻠﻮﻟﻪى آر‪.‬ﭘﻰ‪.‬ﺟﻰِ‪ .‬دم دﺳﺘﻰِ ﻛﻢ اﻫﻤﻴﺖ را ﺑﻪ ﻣﺎ‬ ‫ﻧﻤﻰﻓﺮوﺧﺘﻨﺪ‪ .‬اﺻﻼً ﻛﺴﻰ ﺑﺎور ﻣﻰﻛﻨﺪ؟! ﺧﻮب؛ اﻳﻦ ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﻛﺸﻮرى اﺳﺖ ﻛﻪ در‬ ‫آن وﻗﺖ اﻳﻦ ﻣﺤﺪودﻳﺘﻬﺎ را داﺷﺖ‪ .‬ﻣﻰداﻧﻴﺪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﭼﻪ ﺷﺪ؟ ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻳﻦ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻓﻀﻞ ﭘﺮوردﮔﺎر و‬ ‫ﺑﻪ ﺣﻮل و ﻗﻮ‪‬هى اﻟﻬﻰ‪ ،‬ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺆﻣﻦ اﻳﻦ ﻣﻤﻠﻜﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﻮﺷﻪى اﻧﺒﺎرﻫﺎ و ﻛﺎرﮔﺎﻫﻬﺎ رﻓﺘﻨﺪ؛ درﻫﺎ را‬ ‫روى ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﺴﺘﻨﺪ و ﻣﺸﻐﻮل ﻛﺎر ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ اﻣﺮوز ﺑﺮﺧﻰ از ﭘﻴﭽﻴﺪهﺗﺮﻳﻦ اﺑﺰارﻫﺎى ﺟﻨﮕﻰ را ﻛﻪ‬ ‫دﺷﻤﻦ ﺑﻪ ﻋﻘﻠﺶ ﻫﻢ ﺧﻄﻮر ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ ،‬ﺧﻮدﻣﺎن در داﺧﻞ ﺗﻬﻴﻪ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺑﻤﺐ‬ ‫اﺗﻤﻰ و ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻰ ﻣﺘّﻬﻢ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻨﻬﺎ دروغ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻮدﺷﺎن ﻫﻢ ﻣﻰداﻧﻨﺪ ﻛﻪ دروغ اﺳﺖ‪ .‬آﻧﭽﻪ را‬ ‫ﻛﻪ واﻗﻌﻴﺖ دارد‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﻧﻤﻰداﻧﻨﺪ و ﺑﻪ ﻋﻘﻠﺸﺎن ﻫﻢ ﻧﻤﻰرﺳﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﻄﻮر ﻣﺎ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻴﻢ؟ در اﻳﻦ ﻣﻤﻠﻜﺖ‪ ،‬ﺧﻠﺒﺎن ﺑﺎ ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎى آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰ ﭘﺮواز ﻣﻰﻛﺮد؛ ﻫﻤﺎﻓﺮ و اﻓﺴﺮ ﻓﻨّﻰ‬ ‫ﻛﺎرﻫﺎى ﺗﻌﻤﻴﺮاﺗﻰاش را اﻧﺠﺎم ﻣﻰدادﻧﺪ؛ اﻣ‪‬ﺎ ﻫﻴﭻ ﻛﺪام ﺟﺮأت ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ ﻗﻄﻌﺎت اﻳﻦ ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎ را ﺑﺎز‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ ﭼﻪ ﺷﻜﻠﻰ اﺳﺖ‪ .‬اﺳﻤﺸﺎن ﻫﻢ ﺗﻌﻤﻴﺮﻛﺎر ﺑﻮد! ﻗﻄﻌﺎت ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎ وﻗﺘﻰ ﺧﺮاب ﻣﻰﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﻣﻰﺑﺮدﻧﺪ اﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،‬آنﺟﺎ ﺗﻌﻤﻴﺮ ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اﺟﺎزهى ﺗﻌﻤﻴﺮ ﻗﻄﻌﺎت ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎى اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻌﻤﻴﺮ ﻛﺎر ﻣﺎ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﺎ آن ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎ ﺳﺮوﻛﺎر داﺷﺖ‪ ،‬داده ﻧﻤﻰﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ ﻧﻴﺮوﻫﺎى ﻣﺴﻠّﺢ و ﻣﺮدم اﻳﻦ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻰ ﻋﻈﻴﻢ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ اﻳﺠﺎد ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭼﺮا؟ ﺑﻪ ﺑﺮﻛﺖ ﻫﻤﺎن ﺗﺤﺮﻳﻤﻬﺎ و ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﻳﻬﺎ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫‪117‬‬

‫* دﻓﺎع ﻣﻘﺪس و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎي ﻋﻠﻤﻲ و ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي‬

‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﻫﻤﻪ اﻳﻤﺎن و ﺻﻔﺎ و اﺧﻼﺻﻰ ﻛﻪ در ﺟﺒﻬﻪﻫﺎى ﺟﻨﮓ ﺧﺮج ﺷﺪ‪ ،‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ! ﺑﻪ آن ﻫﻤﻪ اﺑﺘﻜﺎر‬ ‫و ذوﻗﻰ ﻛﻪ ﺑﺮاى ﺧﻮد ﻛﺎﻓﻰ ﻛﺮدن ﻧﻴﺮوﻫﺎى ﻣﺴﻠّﺢ ﻣﺼﺮف ﺷﺪ ﺗﺎ ﭘﻴﺶ دﻳﮕﺮان دﺳﺖ دراز ﻧﻜﻨﻴﻢ‪،‬‬ ‫ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ ﻛﻨﻴﺪ! در ﺳﺎل ﭘﻨﺠﺎه و ﻧﻪ ﻣﺎ ﺣﺘّﻰ ﮔﻠﻮﻟﻪى آر‪.‬ﭘﻰ‪.‬ﺟﻰ را ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻰﺧﺮﻳﺪﻳﻢ‪ ،‬وﻟﻰ ﺑﻪ ﻣﺎ‬ ‫ﻧﻤﻰﻓﺮوﺧﺘﻨﺪ! ﭘﻨﺞ ﻫﺰار آر‪.‬ﭘﻰ‪.‬ﺟﻰ وارد اﻫﻮاز ﺷﺪ؛ ﻣﺜﻞ اﻳﻦﻛﻪ ﻫﻤﻪى دﻧﻴﺎ را ﺑﻪ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ آنﺟﺎ‬ ‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬دادﻧﺪ!‬ ‫اﻣﺮوز ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻠﺖ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻮاﻧﺎن‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﭘﺎﺳﺪاران و ﻫﻤﻴﻦ ارﺗﺶ‪ ،‬ﻗﺪم در‬ ‫ﻣﻴﺪاﻧﻬﺎﻳﻰ ﮔﺬاﺷﺘﻪاﻧﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ دﺷﻤﻦ ﺑﺸﻨﻮد‪ ،‬ﺑﺎور ﻫﻢ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ .‬دﺷﻤﻦ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﻣﻰﻛﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻨﻬﺎ‬ ‫ﺑﻤﺐ اﺗﻢ درﺳﺖ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ! ﺧﻮدش ﻣﻰداﻧﺪ دروغ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ و ﻫﻤﻪ ﻫﻢ ﻣﻰداﻧﻨﺪ اﻳﻦ اد‪‬ﻋﺎ دروغ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫دﺷﻤﻦ ﻧﻤﻰﺧﻮاﻫﺪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎى ﻣﺎ را ﺑﺎور ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻳﻜﻰ از ﺑﺮﻛﺎت دﻓﺎع ﻫﺸﺖ ﺳﺎﻟﻪى ﻣﺎ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻛﺎرﮔﺮان‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮕﻴﺎن ﻧﻤﻮﻧﻪ و ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﺑﻨﻴﺎد ﻣﺴﻜﻦ‪74/2/13 -‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎى ﻋﻠﻤﻰ و ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژﻳﻜﻰ و ﺳﺎﺧﺖ دﻗﻴﻘﺘﺮﻳﻦ اﺑﺰارﻫﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ دﺳﺖ ﺧﺎﻟﻰ و ﺑﺪون ﻫﻴﭻ‬ ‫ﺳﺎﺑﻘﻪاى آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ دﺳﺖ آوردﻳﻢ و ﺟﺰو ﻣﻮﺟﻮدى ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺑﺎارزش‬ ‫اﺳﺖ و ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاى اﺳﻼم و ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﺣﻔﻆ ﺷﻮد؛ ﻳﻌﻨﻰ ﺟﻮان رزﻣﻨﺪهاش ﻛﻪ ﺻﻒ ﻣﻘﺪ‪‬م اﺳﺖ و‬ ‫ﺧﺎﻛﺮﻳﺰ او‪‬ل را ﻧﮕﻪ ﻣﻰدارد و ﻧﻴﺰ ﻋﻮاﻃﻒ و اﻳﻤﺎن ﭘﺪر و ﻣﺎدر و ﻋﺸﻖ و ﺟﻮش و ﺷﻮر آن ﻛﻮدك و‬ ‫دﺧﺘﺮ و ﭘﺴﺮ ﺟﻮان و ﻧﻮﺟﻮان ﻛﻪ ﻋﻤﻖ اﻧﻘﻼب و ﻣﻴﺪان ﺟﻨﮓ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻰﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺣﻔﻆ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺳﺎزﻧﺪﮔﻲ ﻋﻠﻤﻲ و ﻋﻤﻠﻲ‬

‫ﮔﺬﺷﺖ آن دوراﻧﻰ ﻛﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻴﻬﺎ ﺧﻴﺎل ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ ﺻﺎﺣﺐ اﺧﺘﻴﺎر دﻧﻴﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻛﺸﻮرﻫﺎى‬ ‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻋﺎﻟﻢ ﺧﻂ و ﻧﺸﺎن ﻣﻰﻛﺸﻴﺪﻧﺪ و ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮى ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﻪى اﻳﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺑﺮﻛﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻠﺖ‪ ،‬اﻳﻦ دو ﻛﺎر را ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﻜﻨﻴﺪ‪ :‬ﻳﻜﻰ ﺷﺮﻛﺖ در ﺳﺎزﻧﺪﮔﻰ ﻛﺸﻮر؛ ﻫﻢ ﺳﺎزﻧﺪﮔﻰ ﻋﻠﻤﻰ‬ ‫ ﻳﻌﻨﻰ درس ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ‪ ،‬درس ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ‪ ،‬ﺗﺤﻘﻴﻖ‪ ،‬ﻓﻜﺮ و ﻧﻮآورى ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬اﺑﺘﻜﺎر ﻛﻨﻴﺪ و راﻫﻬﺎى ﻣﻴﺎﻧﺒ‪‬ﺮ را‬‫ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﺪ؛ ﺑﻦﺑﺴﺘﻬﺎ را ﺑﺸﻜﺎﻓﻴﺪ و ﺟﻠﻮ ﺑﺮوﻳﺪ ‪ -‬ﻫﻢ ﻛﺎر ﻋﻤﻠﻰ‪.‬‬ ‫در ﺳﺎزﻧﺪﮔﻰ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻬﻴﻢ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻫﻴﭻ ﻛﺲ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺧﻮد را ﻛﻨﺎر ﺑﻜﺸﺪ‪ .‬دوﻟﺖ ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﻫﺪاﻳﺖ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫‪118‬‬

‫* اﺳﺘﻌﺪاد اﻳﺮاﻧﻲ‬

‫اﺳﺘﻌﺪاد ﻣﻠﺖ ﻣﺎ‪ ،‬ﻳﻚ اﺳﺘﻌﺪاد ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ از ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ‪ ،‬راﺟﻊ ﺑﻪ اﺳﺘﻌﺪاد اﻳﺮاﻧﻰ ﺗﺄﻛﻴﺪ‬ ‫ﻣﻰﻛﺮدﻳﻢ‪ .‬ﺑﻌﻀﻰ ﺧﻴﺎل ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ از روى ﻣﺤﺒ‪‬ﺖ ﺑﻪ ﻣﺮدم و ﻛﺸﻮر ﺧﻮدﻣﺎن ﭼﻴﺰى ﻣﻰﮔﻮﻳﻴﻢ؛ در‬ ‫ﺣﺎﻟﻰ ﻛﻪ آﻧﭽﻪ ﻣﺎ ﻣﻰﮔﻔﺘﻴﻢ‪ ،‬ﻣﺘّﻜﻰ ﺑﻪ آﻣﺎر و ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ﺑﻮد‪ .‬ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ در اﻳﻦ ﭼﻨﺪ ﺳﺎل اﺧﻴﺮ‪،‬‬ ‫ﺧﺒﺮﻫﺎ و ﮔﺰارﺷﻬﺎى ﻣﺴﺘﻨﺪ‪ ‬ﻗﻮى ﭘﺨﺶ ﺷﺪ و در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﺮدم ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻳﺶ را ﻫﻢ‬ ‫ﺷﻤﺎ دﻳﺪﻳﺪ‪.‬‬ ‫در اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺑﻘﺎت ﺟﻬﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺎم اﻟﻤﭙﻴﺎد ﺑﺮﮔﺰار ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ دﻳﺪﻳﺪ ﻛﻪ ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺎ ﺑﺎ اﻳﻦﻛﻪ اواﻳﻞ‬ ‫ﻛﺎرﺷﺎن اﺳﺖ‪ ،‬از اﻛﺜﺮ ﻛﺸﻮرﻫﺎ ﺑﻬﺘﺮ ﻣﻰدرﺧﺸﺪ‪ .‬در ﻣﺴﺎﺑﻘﺎت ﺟﻬﺎﻧﻰ‪ ،‬در ﻫﻤﺎوردﻳﻬﺎى ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬در‬ ‫ﻗﺒﻮل ﺑﻌﻀﻰ از ﻛﺎرﻫﺎى ﺑﺰرگ و ﭘﻴﭽﻴﺪهى ﺻﻨﻌﺘﻰ‪ ،‬در ﺻﻨﺎﻳﻊِ دﻗﻴﻖ و رﻳﺰ و ﻏﻴﺮه‪ ،‬ﺑﻌﻀﻰ از ﻛﺴﺎﻧﻰ‬ ‫ﻛﻪ از ﻛﺸﻮر ﻣﺎ رﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﺮ دﻳﮕﺮان ﻓﺎﺋﻖ آﻳﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﻫﻤﺎن اﺳﺘﻌﺪاد ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬از ﺳﻮى‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﺎن و ﻣﺴﺌﻮﻻن ﺳﭙﺎه ﭘﺎﺳﺪاران اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻲ‪74/6/29 -‬‬ ‫‪ -2‬ﺑﻴﺎﻧﺎت در اوﻟﻴﻦ روز ورود ﺑﻪ ﺳﺎري‪74/7/22 -‬‬

‫‪ .1‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري اﻳﺮان اﺳﻼﻣﻲ‬

‫دﻳﮕﺮ‪ ،‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪﺗﺮﻳﻦ ﺻﺎﺣﺐ اﺳﺘﻌﺪاد ﻫﻢ ﻳﻚ ﺑﻴﻞ ﺑﺪﻫﻴﺪ و او را ﺑﻪ ﻛﺎر ﻏﻴﺮ ﻋﻠﻤﻰ‬ ‫وادار ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬اﺳﺘﻌﺪادش ﺷﻜﻮﻓﺎ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ؛ اﻣﺎ وﻗﺘﻰ ﻛﻪ ﻣﻴﺪان ﺑﺎز ﺷﺪ و ﻛﺸﻮر ﺑﺤﻤﺪاﻟﻠَّﻪ از ﺳﻠﻄﻪى‬ ‫ﺑﻴﮕﺎﻧﮕﺎن ﺑﻴﺮون آﻣﺪ‪ ،‬ﻛﻢﻛﻢ ﻓﻀﺎى ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﻓﻀﺎى ﺧﻮﺑﻰ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫وﻗﺘﻰ ﻣﺤﻴﻂ ﺗﻌﻠﻴﻢ‪ ،‬ﺗﺮﺑﻴﺖ‪ ،‬ﺗﺤﻘﻴﻖ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه و ﻣﺪارس ﻣﺴﺎﻋﺪ ﺷﺪ و دوﻟﺖ و ﻣﺴﺆوﻻن ﻛﺸﻮر ﻫﻢ‬ ‫ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎ ﮔﻞ ﻣﻰﻛﻨﺪ؛ و ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﮔﻞ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ اﺳﺘﻌﺪاد ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﻣﺎ ﻫﻢ در زﻣﻴﻨﻪى ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻛﺎرى‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺎرﮔﺮ ﻣﺎﻫﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ؛ ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫اﺑﺘﻜﺎر در ﻣﺴﺄﻟﻪى ﻛﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ؛ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺤﻴﻄﻬﺎى ﻛﺎرﮔﺮى ﻣﺎ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاى از ﻧﻴﺮوﻫﺎى ﻓﻌ‪‬ﺎل و ﺗﻮاﻧﺎ‬ ‫و ﻛﺎردان ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻧﻪ ﻛﺎرﮔﺮى ﻛﻪ ﻧﻤﻰداﻧﺪ ﭼﻪ ﻛﺎر ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺴﺆوﻻن ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ زﻣﻴﻨﻪى اﺑﺘﻜﺎر و ﺧﻼﻗﻴﺖ‬ ‫را ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﻨﻨﺪ و روزﺑﻪروز ﭘﻴﺶ ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻛﺎرﻫﺎى زﻳﺎدى ﻫﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ ‪ -‬ﻧﻪ اﻳﻦﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ‬ ‫ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ ﻧﺸﺪه ‪ -‬وﻟﻰ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻜﻨﻨﺪ و در اﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﺳﺮﻳﻌﺘﺮ ﭘﻴﺶ ﺑﺮوﻧﺪ‪.‬‬ ‫در زﻣﻴﻨﻪى ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﺤﻴﻂ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺎرى ﺑﺸﻮد ﻛﻪ‬ ‫ﺣﺘﻰ ﻳﻚ اﺳﺘﻌﺪاد‪ ،‬از ﻣﻴﺎن اﻳﻦ ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﻬﺎ ﻧﻮﺟﻮان و ﺟﻮان اﻳﺮاﻧﻰ ﻫﺪر ﻧﺮود‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ ﺗﺎ اﻳﻦ ﺣﺪ‪‬ى ﻛﻪ‬ ‫ﺗﻌﻠﻴﻤﺎت ﻣﺘﻮﺳ‪‬ﻄﻪى ﻣﺎﺳﺖ ‪ -‬اﻳﻦ دوازده ﺳﺎﻟﻰ ﻛﻪ درس ﻣﻰﺧﻮاﻧﻨﺪ ‪ -‬ﻫﺮ ﻛﺴﻰ ﻛﻪ درس ﻣﻰﺧﻮاﻧﺪ‪،‬‬ ‫اﺳﺘﻌﺪادش ﻫﺪر ﻧﺮود‪ .‬ﺣﺎﻻ ﺑﻌﺪ از آن ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻌﻀﻰ ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎه ﺑﺮوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻌﻀﻰ ﺑﻪ رﺷﺘﻪﻫﺎى‬ ‫ﻓﻨّﻰ ﺑﺮوﻧﺪ؛ ﻋﻴﺒﻰ ﻫﻢ ﻧﺪارد و ﻫﻤﻪاش ﻫﻢ ﺧﻮب اﺳﺖ؛ اﻣﺎ در اﻳﻦ ﻣﺪت ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﻪى اﺳﺘﻌﺪاد ﺷﻜﻮﻓﺎ‬ ‫ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺎرى ﺑﻜﻨﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد‪ ،‬واﻟّﺎ روال ﻋﺎدى را ﺣﻔﻆ ﻛﺮدن‪ ،‬ﻳﺎ ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ‬ ‫ﻛﻤﻴﺘﻬﺎ‪ ،‬ﻛﺎر اﺳﺎﺳﻰ ﻣﺴﺆوﻻن اﻳﻦ دو ﺑﺨﺶ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬در زﻣﻴﻨﻪى ﻛﺎر‪ ،‬ﻣﺜﻼً اﺷﺘﻐﺎﻟﻬﺎ را ﺗﻌﺪ‪‬د و ﺗﻨﻮ‪‬ع‬ ‫ﺑﺒﺨﺸﻨﺪ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﺗﻮﻗّﻊ ﻣﺎ از ﻣﺴﺆوﻻن اﻳﻦ دو ﺑﺨﺶ اﺳﺖ‪ .‬آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﻣﺎ در اﻳﻦ‬ ‫زﻣﻴﻨﻪﻫﺎ ﺳﻔﺎرش ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻳﻦ دو ﺑﺨﺶ ﻫﻢ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻛﻞّ ﻛﺸﻮر اﺳﺖ و‬ ‫ﻓﺎﻳﺪهى آن ﺑﻪ ﻛﻞّ ﻛﺸﻮر ﺑﺮﻣﻰﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻣﺎ ﺑﺎ ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﭘﺮﺷﺪﻧﻲ اﺳﺖ‬

‫دورهى ﺟﻮاﻧﻰ‪ ،‬دورهى ﺗﻮاﻧﺎﻳﻰ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻰ در ﭼﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻰ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮود؟ ﺑﻪ اﻋﺘﻘﺎد ﻣﻦ‪،‬‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﺪﺗﺎً در ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻋﻠﻢ‪ ،‬در اﻳﺠﺎد ﺻﻔﺎى ﻧﻔﺲ و روﺣﻴﻪى ﺗﻘﻮا در ﺧﻮد و اﻳﺠﺎد ﻧﻴﺮوى‬ ‫ﺟﺴﻤﺎﻧﻰ در ﺧﻮد ‪ -‬ﻛﻪ ورزش ﺑﺎﺷﺪ ‪ -‬ﺑﻪ ﻛﺎر رود‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻪ ﻣﻮرد‪ ،‬ﻋﻤﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ اﮔﺮ در ﻳﻚ‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻛﺎرﮔﺮان و ﻣﻌﻠﻤﺎن در آﺳﺘﺎﻧﻪ روز ﻛﺎرﮔﺮ و ﻫﻔﺘﻪ ﻣﻌﻠﻢ‪76/2/10 -‬‬

‫‪119‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﺟﻤﻠﻪى ﻛﻮﺗﺎه از ﻣﻦ ﺑﭙﺮﺳﻨﺪ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ از ﺟﻮان ﭼﻪ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴﺪ؟ ﺧﻮاﻫﻢ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺗﺤﺼﻴﻞ‪ ،‬ﺗﻬﺬﻳﺐ و‬ ‫ورزش‪ .‬ﻣﻦ ﻓﻜﺮ ﻣﻰﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﺳﻪ ﺧﺼﻮﺻﻴﺖ را دﻧﺒﺎل ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺗﺤﺼﻴﻞ‪ ،‬اﻋﻢ از ﺗﺤﻘﻴﻖ‬ ‫و ﻛﺎرﻫﺎى ﻋﻠﻤﻰ ﻫﻢ ﻫﺴﺖ‪ .‬ﭼﻮن اﻳﻦ ﻧﻴﺮو در ﺟﻮاﻧﺎن ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ در ﻛﺎر ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻋﻠﻢ ﺧﻴﻠﻰ‬ ‫ﺗﻼش ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻣﺮوزه آنﻃﻮر ﻛﻪ ﺷﻨﻴﺪهام‪ ،‬در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﺟﻮاﻧﺎن ﺧﻴﻠﻰ ﮔُﺮده زﻳﺮ ﺑﺎر ﻛﺎر ﻋﻠﻤﻰ ﺳﺨﺖ‬ ‫ﻧﻤﻰدﻫﻨﺪ؛ اﻳﻦ ﭼﻴﺰ ﺧﻴﻠﻰ ﺧﻮﺑﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﭼﻄﻮر ﻣﺎ ﺑﻪ ﺟﻮاﻧﻰ ﻛﻪ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻋﻠﻢ ﻧﻤﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬دورهى‬ ‫دﺑﻴﺮﺳﺘﺎن را ﻣﺘﻮﻗّﻒ ﮔﺬاﺷﺘﻪ و ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎه ﻧﻤﻰرود‪ ،‬ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﺮو درس ﺑﺨﻮان؛ اﻣﺎ ﺑﻪ آن‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ﻛﻪ در داﻧﺸﮕﺎه ﻛﺎر ﻋﻠﻤﻰ ﺳﺨﺖ ﻧﻤﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻧﻜﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻛﺎر ﻋﻠﻤﻰ ﺑﻜﻦ؟ واﻗﻌﺎً ﺑﻴﺎﻳﺪ‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه ﭼﻪ ﻛﻨﺪ؟ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎه ﺑﻴﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﻋﻠﻢ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮم ﻣﻰرﺳﺪ ﻛﻪ ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ‬ ‫در ﻛﺎر ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً از ﻧﻴﺮوى ﺟﻮاﻧﻴﺸﺎن ﻣﺎﻳﻪ ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪.‬‬ ‫آن ﺳﺆاﻟﻰ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻄﺮح ﻛﺮدﻳﺪ‪» :‬آﻳﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪى ﻣﺎ و ﻛﺸﻮرﻫﺎى ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﭘ‪‬ﺮﺷﺪﻧﻰ اﺳﺖ ﻳﺎ ﻧﻪ؟« ﻣﻦ‬ ‫اﻋﺘﻘﺎدم اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻠﻪ؛ ﻛﺎﻣﻼً ﭘ‪‬ﺮﺷﺪﻧﻰ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ از ﻫﻤﺎن راﻫﻰ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ رﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎ ﻧﺘﻮاﻧﻴﻢ ﺑﺮوﻳﻢ ﭘ‪‬ﺮ ﻛﻨﻴﻢ؛ اﻣﺎ راﻫﻬﺎى ﻣﻴﺎﻧﺒ‪‬ﺮ در دﻧﻴﺎ‬ ‫اﻟﻰﻣﺎﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ وﺟﻮد دارد‪ .‬اﻳﻦ ﻃﺒﻴﻌﺖ آﻓﺮﻳﻨﺶ را ﻛﻪ ﺧﺪا ﺑﻪ وﺟﻮد آورده‪ ،‬ﻣﺎ درﺳﺖ ﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻪاﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﻫﺰاران راه وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻳﻚ راه‪ ،‬ﻫﻤﺎن راﻫﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺗﻤﺪ‪‬ن ﺻﻨﻌﺘﻰ ﻛﻨﻮﻧﻰ دﻧﺒﺎﻟﺶ رﻓﺘﻪ و ﭘﺲ‬ ‫‪120‬‬

‫از ﻫﺮ ﻗﺪﻣﻰ‪ ،‬ﻗﺪم ﺑﻌﺪى را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل آورده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﭼﺮا ﻧﺎاﻣﻴﺪ ﺑﺎﺷﻴﻢ از اﻳﻦﻛﻪ درﻳﭽﻪى ﺟﺪﻳﺪى ﺑﺎز‬ ‫ﮔﺮدد و ﻳﻚ ﻛﺸﻒ ﺗﺎزه در دﻧﻴﺎ ﺑﺸﻮد؟ ﻳﻚ روز اﻟﻜﺘﺮﻳﺴﺘﻪ ﻛﺸﻒ ﻧﺸﺪه ﺑﻮد؛ ﻳﻌﻨﻰ در دﻧﻴﺎ وﺟﻮد‬ ‫داﺷﺖ‪ ،‬اﻣﺎ آن را ﻧﻤﻰﺷﻨﺎﺧﺘﻨﺪ؛ ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺷﻨﺎﺧﺘﻨﺪ و ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪ‪ .‬ﺑﻠﻪ‪ ،‬ﻧﻴﺮوى ﺑﺨﺎر را ﺷﻨﺎﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﻗﺒﻞ از‬ ‫آن‪ ،‬آﺗﺶ را ﻧﻤﻰﺷﻨﺎﺧﺘﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﺑﻌﺪ ﺷﻨﺎﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﭼﺮا ﻣﺎ ﻧﺎاﻣﻴﺪ ﺑﺎﺷﻴﻢ از اﻳﻦﻛﻪ ﻣﻰﺗﻮان در اﻳﻦ دﻧﻴﺎ ﭼﻴﺰ‬ ‫ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪاى را ﻣﺠﺪ‪‬داً ﺷﻨﺎﺧﺖ؛ ﻛﻤﺎاﻳﻦﻛﻪ ﻫﺮ روز ﭼﻴﺰﻫﺎى ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪاى ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ در‬ ‫اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﻛﺎر ﻛﻨﻴﻢ و ﺑﻪ راﻫﻰ ﺑﺮﺳﻴﻢ ﻛﻪ آن راه ﻣﺎ را ﺑﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎى ﻋﻠﻤﻰِ ﺳﺮﻳﻊ‪ ،‬ﻛﺎﻣﻼً ﻣﺠﻬ‪‬ﺰ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻋﻼﺟﺶ ﻫﻢ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﻮاﻧﺎن‪ ،‬ﺑﺨﺼﻮص ﺟﻮاﻧﺎﻧﻰ ﻛﻪ اﻫﻞ ﻋﻠﻢ و ﺗﺤﺼﻴﻞ و ﺗﺤﻘﻴﻖ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﺳﺨﺖ ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﺮ ﻛﺎرى ﻫﻢ ﺑﺨﻮاﻫﻴﺪ ﺑﻜﻨﻴﺪ‪ ،‬در دوران ﺟﻮاﻧﻰ ﻣﻰﺷﻮد ﻛﺮد؛ ﻳﻌﻨﻰ در ﻫﺮ ﺳﻪ زﻣﻴﻨﻪ ‪ -‬ﻫﻢ در‬ ‫زﻣﻴﻨﻪى ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﻫﻢ در زﻣﻴﻨﻪى ﺗﻬﺬﻳﺐ ﻧﻔﺲ‪ ،‬ﻫﻢ در زﻣﻴﻨﻪى ورزش ‪ -‬ﺑﺎﻳﺪ در ﺟﻮاﻧﻰ ﻛﺎر ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ -1‬ﮔﻔﺖ و ﺷﻨﻮد ﺑﺎ ﺟﻤﻌﻲ از ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﻫﻔﺘﻪ ﺟﻮان‪77/2/7 -‬‬

‫‪1‬‬

‫‪ .1‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري اﻳﺮان اﺳﻼﻣﻲ‬

‫* داﻧﺸﺠﻮي اﻳﺮاﻧﻲ اﮔﺮ ‪ 30‬ﺳﺎل ﻛﺎر ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻗﺪر ‪ 100‬ﺳﺎل دﻳﮕﺮان ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‬

‫ﭘﺮﺳﺶ‪ :‬ﺳﺮﻋﺖ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰ را در اﻳﺮان ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻰداﻧﻴﺪ‪ ،‬ﻳﺎ در اﻣﺮﻳﻜﺎ؟‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬اﻳﻦ ﺳﺆال ﺧﻴﻠﻰ ﻋﺠﻴﺒﻰ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻴﻬﺎ ﺳﺎﻟﻬﺎى ﻣﺘﻤﺎدى اﺳﺖ ﻛﻪ در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى ﻋﻠﻤﻰ‬ ‫ﺗﻼش ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در آن ﺳﺎﻟﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻴﻬﺎ در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬آزاداﻧﻪ ﺑﺎ اﻣﻜﺎﻧﺎت ﻣﻠﻰ ﺧﻮدﺷﺎن و‬ ‫اﻣﻜﺎﻧﺎﺗﻰ ﻛﻪ از ﻛﺸﻮرﻫﺎى دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻏﺎرت ﻣﻰﺑﺮدﻧﺪ‪ ،‬داﻧﺸﻤﻨﺪ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰ‬ ‫ﻣﻰﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻠﺖ ﻣﺎ در زﻳﺮ ﻳﻮغ رژﻳﻤﻰ ﺑﻮده ﻛﻪ ﺑﺎ اﻳﺠﺎد اﺧﺘﻨﺎق‪ ،‬ﺑﺎ واﺑﺴﺘﮕﻰ‪ ،‬ﺑﺎ ﻓﺴﺎد ﺳﻴﺎﺳﻰ و ﺑﺎ‬ ‫ﻓﺴﺎد اﺧﻼﻗﻰ‪ ،‬اﺟﺎزه ﻧﻤﻰداده ﻛﻪ داﻧﺸﻤﻨﺪ اﻳﺮاﻧﻰ ﺣﺘّﻰ ﻓﻜﺮ ﻛﻨﺪ! ﺗﻮﻗّﻊ دارﻳﺪ ﻣﺎ در اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ‪ ،‬در‬ ‫ﺣﺪ‪ ‬اﻣﺮﻳﻜﺎ و ﭘﺎﺑﻪﭘﺎى اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻴﺶ ﺑﺮوﻳﻢ؟ اﻳﻦ ﺗﻮﻗّﻌﻰ زﻳﺎدى اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ اﻳﻦ را ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺎر دﻳﮕﺮى ﻫﻢ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺟﺘﻬﺎى ﺟﻨﮕﻨﺪهاى ﻛﻪ در زﻣﺎن رژﻳﻢ ﮔﺬﺷﺘﻪ از‬ ‫اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺧﺮﻳﺪارى ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﮔﺮ در ﻗﻄﻌﻪاى از آﻧﻬﺎ ‪ -‬ﻛﻪ ﻫﺮ ﻗﻄﻌﻪ‪ ،‬ﮔﺎﻫﻰ ﺧﻮدش ﻣﺘﺸﻜﻞ از دﻫﻬﺎ‬ ‫ﻗﻄﻌﻪ اﺳﺖ ‪ -‬ﻋﻴﺒﻰ ﭘﻴﺪا ﻣﻰﺷﺪ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻳﻚ ﻗﻄﻌﻪى رﻳﺰ در ﻳﻚ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻗﻄﻌﻪ‪ ،‬اﺷﻜﺎل ﭘﻴﺪا ﻛﺮده‬ ‫ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻴﻬﺎ اﺻﻼً اﺟﺎزه ﻧﻤﻰدادﻧﺪ ﻛﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻓﻨّﻰ ﻧﻴﺮوى ﻫﻮاﻳﻰ ﻣﺎ‪ ،‬اﻳﻦ ﻗﻄﻌﻪى ﺑﺰرگ را ﺑﺎز ﻛﻨﻨﺪ‬ ‫و ﻋﻴﺐ آن را ﺑﻴﺎﺑﻨﺪ و آن ﻗﻄﻌﻪى رﻳﺰ را ﻋﻮض ﻛﻨﻨﺪ! ﻓﻘﻂ ﻗﻄﻌﻪى ﻛﺎﻣﻞ ‪ -‬ﻛﻪ ﮔﺎﻫﻰ ﻣﺘﺸﻜﻞ از دﻫﻬﺎ‬ ‫و ﮔﺎﻫﻰ ﺻﺪﻫﺎ ﻗﻄﻌﻪ ﺑﻮد ‪ -‬ﺳﻮار ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎ ﻣﻰﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻣﻰرﻓﺖ‪ ،‬ﻋﻮض ﻣﻰﺷﺪ و ﺑﺮﻣﻰﮔﺸﺖ!‬ ‫اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ رﻓﺘﺎر ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻧﻪ ﺗﻌﺪاد داﻧﺸﺠﻮ‪ ،‬ﻧﻪ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺗﺤﺼﻴﻠﻰ‪ ،‬ﻧﻪ ﻣﻴﺪان ﻛﺎر‪ ،‬ﻧﻪ روﺣﻴﻪى ﭘﺮورش‬ ‫و ﺗﺤﻘﻴﻖ و آﻣﻮزش و ﭘﮋوﻫﺶ‪ ،‬در ﻛﺸﻮر وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬در آن ﺷﺮاﻳﻂ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﺗﻮﻗّﻊ دارﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﻠﺖ‬ ‫اﻳﺮان ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻰ ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ؟‬ ‫ﻣﺎ ﻧﻮزده ﺳﺎل اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺮوع ﻛﺮدهاﻳﻢ‪ .‬در اﻳﻦ ﻧﻮزده ﺳﺎل‪ ،‬ﻣﺸﻜﻼت او‪‬لِ اﻧﻘﻼب و وﻗﺎﻳﻊ ﻫﻤﻴﻦ‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه و ﺣﻀﻮر ﮔﺮوﻫﻜﻬﺎى ﻣﺴﻠّﺢ و دورهى ﺟﻨﮓ را داﺷﺘﻪاﻳﻢ‪ .‬ﻣﻦ از اﻳﻦ ﻣﺴﺠﺪ ‪ -‬ﻣﺴﺠﺪ‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان ‪ -‬ﺧﺎﻃﺮهﻫﺎى زﻳﺎدى ﻫﻢ از ﭘﻴﺶ از اﻧﻘﻼب و ﻫﻢ از دورهﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻧﻘﻼب دارم‬ ‫ﻛﻪ ﺑﺪ ﻧﻴﺴﺖ ﻳﻜﻰ از آﻧﻬﺎ را ﺑﺮاى ﺷﻤﺎ ﻧﻘﻞ ﻛﻨﻢ‪ :‬ﺳﺎل ﭘﻨﺠﺎه و ﻫﺸﺖ ﻣﻦ در ﻳﻜﻰ از روزﻫﺎى ﻫﻔﺘﻪ ‪-‬‬ ‫ﻓﻜﺮ ﻣﻰﻛﻨﻢ ﻳﻜﺸﻨﺒﻪ ﻳﺎ دوﺷﻨﺒﻪ ‪ -‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺴﺠﺪ ﻣﻰآﻣﺪم و ﻧﻤﺎز ﻇﻬﺮ ﻣﻰﺧﻮاﻧﺪم‪ .‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺟﻤﻊ‬ ‫ﻣﻰﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺆاﻻت ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻰدادم و ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﺳﺨﻨﺮاﻧﻰ ﻣﻰﻛﺮدم‪ .‬در ﻫﻤﺎن ﺳﺎل‪ ،‬اﻳﻦ داﻧﺸﮕﺎه‬ ‫ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﺳﻨﮕﺮ ﮔﺮوﻫﻜﻬﺎى ﻣﺴﻠّﺤﻰ ﺷﺪه ﺑﻮد ﻛﻪ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﺎوﻳﻦ و اﺳﻤﻬﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‪ ،‬ﺑﺎ ژ ‪ 3 -‬و‬ ‫ﻛﻼﺷﻴﻨﻜﻒ‪ ،‬از داﺧﻞ داﻧﺸﮕﺎه ﺑﻪ ﺟﺎن ﻣﺮدم ﺑﻴﺮون داﻧﺸﮕﺎه و ﺑﻪ ﺟﺎن داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن اﻓﺘﺎده‬

‫‪121‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﺑﻮدﻧﺪ! ﻳﻜﻰ از روزﻫﺎ ﻛﻪ در داﻧﺸﮕﺎه ﺑﻪﺷﺪ‪‬ت درﮔﻴﺮى ﺣﻘﻴﻘﻰ وﺟﻮد داﺷﺖ‪ ،‬ﻣﻦ ﻃﺒﻖ ﻣﻌﻤﻮل‪ ،‬او‪‬ل‬ ‫ﻇﻬﺮ ﺑﻪ اﻳﻦﺟﺎ آﻣﺪم‪ .‬وﻗﺘﻰ وارد داﻧﺸﮕﺎه ﻣﻰﺷﺪم‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ داﻧﺸﺠﻮ آﻣﺪﻧﺪ ﮔﻔﺘﻨﺪ اﻣﺮوز ﺧﻄﺮﻧﺎك‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦﺟﺎ ﻧﻴﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻢ ﻧﻪ؛ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪام را ﺗﻌﻄﻴﻞ ﻧﻤﻰﻛﻨﻢ‪ .‬ﻟﺬا وارد ﺷﺪم‪ .‬داﻧﺸﮕﺎه ﺧﻠﻮت ﺑﻮد‪،‬‬ ‫ﻫﻴﭻ ﻛﺲ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺧﻴﻠﻰ ﺗﻚ و ﺗﻮك آدم دﻳﺪه ﻣﻰﺷﺪ؛ ﭼﻮن وﺿﻊ ﺧﻄﺮﻧﺎﻛﻰ ﺑﻮد‪ .‬از آن ﻣﺴﻴﺮى‬ ‫ﻛﻪ ﻣﻰآﻣﺪﻳﻢ‪ ،‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺑﻪ ﻣﺴﺠﺪ آﻣﺪﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ آن روز ده ﻧﻔﺮ در ﻣﺴﺠﺪ ﺟﻤﻊ ﻧﺸﺪه ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﻫﻤﻪ‬ ‫ﻓﺮار ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮم ﻧﻤﺎز را ﺧﻮاﻧﺪﻳﻢ و رﻓﺘﻴﻢ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻣﺎ ﻫﻢ در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻗﺪرى ﺗﺮﺳﻴﺪﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ آن‪ ،‬ﻣﺪ‪‬ﺗﻰ داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻌﻄﻴﻞ ﺷﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﺣﺪود ﻳﻚ ﺳﺎل‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه در ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﺗﻌﻄﻴﻞ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ؛ اﻳﻦ ﻧﻮزده ﺳﺎل‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ دورهﻫﺎﻳﻰ در ﺧﻮد داﺷﺘﻪ اﺳﺖ؛ دوران درﮔﻴﺮﻳﻬﺎ‪ ،‬دوران درس‬ ‫ﻧﺨﻮاﻧﺪن‪ ،‬دوران ﺗﻈﺎﻫﺮات و اﻋﺘﺼﺎﺑﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻫﺮ روز ﺑﺮ داﻧﺸﮕﺎه ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣﻰﺷﺪ‪ .‬اﺛﺮ اﻳﻨﻬﺎ ﭼﻴﺴﺖ؟‬ ‫وﻗﺘﻰ ﻛﻪ داﻧﺸﺠﻮ را از درس ﺧﻮاﻧﺪن و ﺑﺎز ﺑﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ دﻟﺘﺎن ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ ﺷﻜﻮﻓﺎﻳﻰ ﻋﻠﻤﻰ ﻣﺜﻞ ﺑﺮق‬ ‫در ﻣﺤﻴﻂ ﻋﻠﻤﻰ ﻛﺸﻮر ﺑﻪ وﺟﻮد آﻳﺪ؟ ﺑﻌﺪ ﻫﻢ ﻛﻪ ﺟﻨﮓ ﺗﺤﻤﻴﻠﻰ و ﻣﺸﻜﻼت آن ﺑﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ‬ ‫داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﺑﺎز ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﻼﺳﻬﺎ ﺑﺮﻗﺮار ﺷﺪه ﺑﻮد؛ اﻣﺎ ﻛﺸﻮر ﻣﺸﻐﻮل ﺟﻨﮓ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺎ در ﺣﻘﻴﻘﺖ اﮔﺮ‬ ‫ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ اﻳﻦ ﻧﻮزده ﺳﺎل را ﻏﺮﺑﺎل ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ده ﺳﺎل از آن در ﻧﻤﻰآﻳﺪ‪ .‬در واﻗﻊ ﺑﻌﺪ از ﭘﺎﻳﺎن ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﻣﺎ‬ ‫ﺗﻮاﻧﺴﺘﻴﻢ ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎه رﺳﻴﺪﮔﻰ ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫‪122‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺳﺮﻋﺖ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰ دهﺳﺎﻟﻪى ﻣﺎ ﺑﻪ ﻗﺪر ﺳﺮﻋﺖ ﻋﻠﻤﻰ دوﻳﺴﺖﺳﺎﻟﻪى اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻧﻴﺴﺖ؛ اﻣﺎ‬ ‫ﻣﻦ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻢ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ اﻳﻦ را ﺑﮕﻮﻳﻢ ﻛﻪ داﻧﺸﺠﻮى اﻳﺮاﻧﻰ‪ ،‬ﺑﺎ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪىاش‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻤﺎﻧﺶ‪ ،‬ﺑﺎ اﺣﺴﺎس‬ ‫اﺳﺘﻘﻼﻟﺶ‪ ،‬ﺑﺎ اﺣﺴﺎس ﻋﺰّﺗﻰ ﻛﻪ اﻣﺮوز در ﻣﻠﺖ اﻳﺮان و ﺑﺨﺼﻮص در ﺟﻮاﻧﺎن و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻣﺎ‬ ‫ﻫﺴﺖ‪ ،‬اﮔﺮ ﺳﻰ ﺳﺎل ﻛﺎر ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻣﻴﺪ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻗﺪر ﺻﺪ ﺳﺎلِ دﻳﮕﺮان ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي اﻳﺮان ﺑﺮاي ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‬

‫ﻣﻠﺖ ﻣﺎ‪ ،‬ﻣﻠﺘﻰ اﺳﺖ ﺑﺰرگ‪ ،‬ﺑﺎﻫﻮش‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻌﺪاد و ﺟﻮان ‪ -‬ﻛﻪ اﻛﺜﺮﻳﺖ اﻳﻦ ﻣﻠﺖ را ﺟﻮاﻧﺎن ﺗﺸﻜﻴﻞ‬ ‫ﻣﻰدﻫﻨﺪ ‪ -‬از ﻳﻚ ﺳﻮ وﺟﻮد ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻏﻨﻰِ زﻳﺮزﻣﻴﻨﻰ ﻛﻪ در ﻛﺸﻮرﻫﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻰ ﻛﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﻣﻨﺎﺑﻊ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪،‬ﻛﻢ ﻧﻈﻴﺮ اﺳﺖ و از ﺳﻮى دﻳﮕﺮ‪ ،‬وﺟﻮد ﻧﻈﺎﻣﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺮدم اﻣﻜﺎن ﺣﻀﻮر‪ ،‬ﺑﺮوز‬ ‫اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎ‪ ،‬ﻓﻌ‪‬ﺎﻟﻴﺖ‪ ،‬ﺗﻼش‪ ،‬رﺷﺪ و ﺗﻜﺎﻣﻞ ﻋﻠﻤﻰ و ﻓﻜﺮى ﻣﻰدﻫﺪ‪ .‬ﻳﻚ روز ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺮ اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ‪-‬‬ ‫ﺑﺮ ﻫﻤﻴﻦ زﻣﻴﻦ و ﺑﺮ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ ‪ -‬ﺣﻜﻮﻣﺘﻬﺎﻳﻰ ﺣﺎﻛﻢ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎ را ﻣﻰﻛﺸﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ -1‬ﺟﻠﺴﻪي ﭘﺮﺳﺶ و ﭘﺎﺳﺦ ﺑﺎ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن در داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان‪77/2/22 -‬‬

‫‪ .1‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري اﻳﺮان اﺳﻼﻣﻲ‬

‫دﻟﻴﻞ ﺑﺮ اﻳﻦﻛﻪ اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎ را ﻣﻰﻛﺸﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ در ﻃﻮل ﺻﺪﺳﺎل از ورود اروﭘﺎﻳﻴﻬﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﺸﻮر‬ ‫ﺗﺎ ﺳﺎل ﺷﺮوع اﻧﻘﻼب ‪ -‬ﻣﺜﻼً از ﺣﺪود ﺳﺎﻟﻬﺎى ‪ 1257‬ﺗﺎ ‪ 1357‬ﻫﺠﺮى ﺷﻤﺴﻰ ‪ -‬ﻳﻌﻨﻰ او‪‬ل در‬ ‫ﻧﻴﻤﻪى دوم دوران ﻗﺎﺟﺎر‪ ،‬ﺑﻌﺪ ﻫﻢ در دوران ﭘﻬﻠﻮﻳﻬﺎ‪ ،‬در اﻳﻦ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﻣﻐﺰ‬ ‫ﻣﺘﻔﻜﺮ ﻋﻠﻤﻰ و ﭘﺪﻳﺪهﻫﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻋﻠﻤﻰ دﻳﺪه ﻧﺸﺪ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻧﮕﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ آدم ﺑﺮﺟﺴﺘﻪاى ﻫﻢ ﭘﻴﺪا‬ ‫ﺷﺪ‪ ،‬ﺟﺬب ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬دزدﻳﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺟﺎى دﻳﮕﺮ ﺑﺮدﻧﺪ و از او اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬در آن دوراﻧﻰ ﻛﻪ ﻫﻤﻪى دﻧﻴﺎ‬ ‫ﭼﻬﺎر اﺳﺒﻪ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﭘﻴﺮوزى و ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ و ﺗﻤﺪ‪‬ن و ﻧﻮﺳﺎزى ﻣﺎد‪‬ى ﻣﻰرﻓﺖ‪ ،‬ﻛﺸﻮر ﻣﺎ را در‬ ‫ﺣﺎل ﺑﺪﺑﺨﺘﻰ ﻧﮕﻬﺪاﺷﺘﻨﺪ و ﺑﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺑﺮاى ﻳﻚ ﻣﻠﺖ ﺳﻢ‪ ‬اﺳﺖ‪ ،‬ﺳﺮﮔﺮم ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ در‬ ‫دورهاى‪ ،‬ﺑﻪ اﺻﻄﻼح داﻧﺸﮕﺎه و ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت و ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮرا ﻫﻢ داﺷﺘﻴﻢ؛ اﻣﺎ در اﺧﺘﻴﺎر دﺳﺘﮕﺎه ﺟﺒ‪‬ﺎرى‬ ‫ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺮاى آن در درﺟﻪى او‪‬ل‪ ،‬ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺑﻴﮕﺎﻧﮕﺎن و ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﺴﺆوﻻن آن روزِ ﻛﺸﻮر ﻣﻄﺮح ﺑﻮد و ﻣﻨﺎﻓﻊ‬ ‫ﻣﺮدم و آﻳﻨﺪه اﺻﻼً ﻣﻄﺮح ﻧﺒﻮد‪.‬‬ ‫اﻣﺮوز ﺑﺤﻤﺪاﻟﻠَّﻪ ﻳﻜﻰ از ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺰرگ‪ ‬اﻳﻦ ﻛﺸﻮر و اﻳﻦ ﻣﻠﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻈﺎﻣﻰ ﺑﺮ ﺳﺮِ‬ ‫ﻛﺎر اﺳﺖ ﻛﻪ اﻣﻜﺎن رﺷﺪ ﺑﻪ ﻣﻠﺖ ﻣﻰدﻫﺪ‪ .‬ﺟﻮان ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ رﺷﺪ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ درس ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ اﺧﺘﺮاع ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺴﺎزد‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪﺧﻮد اﻋﺘﻤﺎد ﻛﻨﺪ‪ .‬وﺟﻮد ﻫﻤﻴﻦ ﻧﻈﺎم‬ ‫ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺴﺆوﻻن ﻛﺸﻮر از ﺧﻮد‪ ‬ﻣﺮدم ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ دردﻫﺎى ﻣﺮدم را ﺑﻔﻬﻤﻨﺪ و ﻣﺸﻜﻼت‬ ‫ﻣﺮدم را درك ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬دوﻟﺖ‪ ،‬ﻣﺮدﻣﻰ اﺳﺖ‪ .‬رﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر‪ ،‬ﻣﺮدﻣﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮراى اﺳﻼﻣﻰ‪،‬‬ ‫ﻣﺮدﻣﻰ اﺳﺖ‪ .‬آﺣﺎد ﻣﺴﺆوﻻن ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﻗﻮ‪‬هى ﻗﻀﺎﻳﻴﻪ‪ ،‬دﻳﮕﺮان و دﻳﮕﺮان‪ ،‬ﻫﻴﭽﻜﺪام از اﺷﺮافزادهﻫﺎ و‬ ‫اﻋﻴﺎن زادهﻫﺎ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ؛ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ درد ﻣﺮدم را ﻧﻔﻬﻤﻨﺪ‪ ،‬ﮔﺮاﻧﻰ را ﻧﻔﻬﻤﻨﺪ‪ ،‬ﮔﺮﺳﻨﮕﻰ را ﻧﻔﻬﻤﻨﺪ و‬ ‫ﻧﺸﻨﺎﺳﻨﺪ‪.‬‬ ‫از ﻫﻤﻪى اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺎﻻﺗﺮ‪ ،‬در اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﺧﻂّ روﺷﻨﻰ وﺟﻮد دارد و آن‪ ،‬ﺧﻂّ ﭘﻴﺮوى از اﺳﻼم اﺳﺖ ‪ -‬ﻛﻪ‬ ‫ﭘﻴﺮوى از اﺳﻼم‪ ،‬ﺑﺮاى ﻳﻚ ﻣﻠﺖ و ﻳﻚ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﻣﺎﻳﻪى ﻋﺰّت دﻧﻴﺎ و آﺧﺮت اﺳﺖ ‪ -‬ﺧﻂّ ﻋﺪم ﻗﺒﻮل‬ ‫ﻧﻮﻛﺮى ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ و ﻋﺪم ﻗﺒﻮل ﺗﺴﻠﻴﻢ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺸﻮر ﻣﺎ‪ ،‬ﻛﺸﻮرى اﺳﺖ ﺑﺎ ﻣﻠﺖ ﺑﻴﺪار و‬ ‫زﻧﺪه‪ ،‬ﺣﺴ‪‬ﺎس ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‪ ،‬داراى ﻣﺴﺆوﻻن ﺧﻮب و دوﻟﺖ ﻣﺮدﻣﻰ‪ .‬ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ در‬ ‫رأس ﻛﺎر ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻓﺮاد ﻣﺘﺪﻳﻦ و ﻣﺘﻌﺒ‪‬ﺪى ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬رﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر‪ ،‬روﺣﺎﻧﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎرى از‬

‫‪123‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﻣﺴﺆوﻻن‪ ،‬ﺣﺘّﻰ آﻧﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ در ﻟﺒﺎس روﺣﺎﻧﻰ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻋﻤﻴﻘﺎً ﭘﺎﻳﺒﻨﺪ ﺑﻪ دﻳﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺮاى ﻳﻚ‬ ‫ﻛﺸﻮر ﻣﺎﻳﻪى رﺷﺪ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ و ﺑﺮاى دﺷﻤﻨﺎن دﻳﻦ ﻧﮕﺮان ﻛﻨﻨﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* در ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري ﺳﺎﻟﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻼش ﻛﻨﻴﻢ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻧﻘﻄﺔ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﺑﺮﺳﻴﻢ‬

‫ﺷﻤﺎ وﺿﻊ ﻛﻨﻮﻧﻰ ﻛﺸﻮر را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺷﻜﻰ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻫﺮﻛﺴﻰ در اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﻣﻰداﻧﺪ ‪-‬‬ ‫ﺑﺨﺼﻮص ﺷﻤﺎ ﺟﻮاﻧﺎن ‪ -‬ﻛﻪ ﻣﺎ در ﻣﻴﺪاﻧﻬﺎى ﻋﻠﻤﻰ دﻧﻴﺎ و در ﻣﻴﺪان ﺻﻨﻌﺖ و ﻓﻨ‪Ĥ‬ورى و ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎى‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ و ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت‪ ،‬ﺟﺰو ﻛﺸﻮرﻫﺎﻳﻰ ﻫﺴﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﺳﺎﻟﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻼش ﻛﻨﻴﻢ ﺗﺎ ﺧﻮدﻣﺎن را ﺑﻪ آن ﻧﻘﻄﻪاى‬ ‫ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪى ﻣﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮﺳﺎﻧﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻋﻘﺐ اﻓﺘﺎدﮔﻰ‪ ،‬ﺑﺮ اﺛﺮ ﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎل ﺣﻜﻮﻣﺖ رژﻳﻢ ﺑﻰﻛﻔﺎﻳﺘﻰ اﺳﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ از ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻋﻈﻴﻢ اﻳﻦ ﻛﺸﻮر و از اﺳﺘﻌﺪاد ﺧﺮوﺷﺎن اﻳﻦ ﻣﻠﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﻤﺎ اﻳﻦ اﺳﺘﻌﺪاد‪ ‬اﻣﺮوز را ﻧﮕﺎه ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ و ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺎ در ﻣﻴﺪاﻧﻬﺎى ﻣﺴﺎﺑﻘﺎت ﻋﻠﻤﻰ‬ ‫دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﭼﻪ ﺑ‪‬ﺮوز و ﻇﻬﻮر و ﺗﺒﺮّزى ﭘﻴﺪا ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ! در ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬از اﻳﻦ اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻰﺷﺪ و ﺑﻪ آﻧﻬﺎ‬ ‫ﺑﻰاﻋﺘﻨﺎﻳﻰ ﻣﻰﺷﺪ‪ .‬ﺻﺮﻓﺎً در ﺟﻬﺖ اﻫﺪاف و ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎى ﻧﺎﻣﺸﺮوع ﺧﻮدﺷﺎن از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻌﻀﻴﻬﺎ ﻣﻰﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ ﻣﻰرﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻴﻬﺎ ﻫﻢ ﻣﻰﻣﺎﻧﺪﻧﺪ؛ ﻟﻴﻜﻦ ﺑﺪون آنﻛﻪ در اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎى آﻧﻬﺎ ﻫﻴﭻ‬ ‫درﺧﺸﺸﻰ ﺑﻪوﺟﻮد آﻳﺪ و ﻛﺎرى اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫‪124‬‬

‫* ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن ﺗﻮان ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري ﻛﺸﻮر‬

‫ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﭘﺮورش و ﺷﻜﻮﻓﺎﻳﻲ اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎ‪ ،‬ﺗﺸﻮﻳﻖ ﺧﻼﻗﻴﺖ و ﻧﻮآوري ﻋﻠﻤﻲ و ﺗﻘﻮﻳﺖ اﻣﺮ‬‫ﭘﮋوﻫﺶ‪ ،‬و ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن ﺗﻮان ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري ﻛﺸﻮر‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫* ﺟﻬﺎد ﻋﻠﻤﻲ ﻳﻜﻲ از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻓﺮاﺋﺾ ﻣﺎﺳﺖ‬

‫اﻳﻨﻚ دروازهى ﺳﺎل ﺗﺤﺼﻴﻠﻰ ﺗﺎزهﺋﻰ ﺑﺮوى ﺧﻴﻞ ﻋﻈﻴﻢ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻣﺎ ﮔﺸﻮده ﻣﻰﺷﻮد و راﻫﻨﻮردان‬ ‫داﻧﺶ و ﺗﺤﻘﻴﻖ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﻓﻴﻖ اﻟﻬﻰ‪ ،‬ﺟﺪ‪ ‬و ﺟﻬﺪ ﺧﻮد را ﺑﺮاى ﻋﺒﻮر از ﮔﺮدﻧﻪﻫﺎى ﻋﻠﻢ و ﻣﻌﺮﻓﺖ آﻏﺎز‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻗﻠﻪﻫﺎى ﻛﻤﺎل ﺑﺮﺳﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺟﻮان ﺑﺎ اﺳﺘﻌﺪاد ﻧﺴﻞ ﻛﻨﻮﻧﻰ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار روﺣﺎﻧﻴﻮن ﻣﺒﻠﻐﺎن در آﺳﺘﺎﻧﻪ ﻣﺎه ﻣﺒﺎرك رﻣﻀﺎن‪77/9/23 -‬‬ ‫‪ -2‬ﺑﻴﺎﻧﺎت در دوﻣﻴﻦ روز دﻫﻪ ﻓﺠﺮ )روز اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻲ و ﺟﻮاﻧﺎن(‪77/11/13 -‬‬ ‫‪ -3‬ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي ﻛﻠﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺳﻮم‪78/3/1 -‬‬

‫‪ .1‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري اﻳﺮان اﺳﻼﻣﻲ‬

‫اﻳﺮان ﻋﺰﻳﺰ ﺑﺮاى رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻫﺪﻓﻬﺎى ﺑﺰرﮔﻰ ﻛﻪ ﺑﻪﺑﺮﻛﺖ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻰ در ﺑﺮاﺑﺮ او ﺗﺮﺳﻴﻢ ﺷﺪ‪،‬‬ ‫ﭼﺸﻢ ﺑﻪ ﺗﻼش ﺟﻮاﻧﺎن در ﻋﺮﺻﻪى ﻋﻠﻢ و ﻣﻌﺮﻓﺖ دوﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﺪون آن‪ ،‬ﻓﺮوغ ﺧﻮدﺑﺎورى و‬ ‫اﺳﺘﻘﻼل ﻣﻠﻰ ﻛﻪ در ﻃﻮل دو دﻫﻪ از اﻧﻘﻼب ﻫﻤﻮاره راﻫﮕﺸﺎى ﻣﻠﺖ و دوﻟﺖ ﻣﺎ در ﮔﺬرﮔﺎﻫﻬﺎى‬ ‫دﺷﻮار ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺿﻌﻒ ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮاﺋﻴﺪ‪.‬‬ ‫اﺳﻼم ﻋﺰﻳﺰ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﺸﻮ‪‬ق ﻋﻠﻢ اﺳﺖ و ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ در ﻃﻰ‪ ‬ﻗﺮﻧﻬﺎى ﭘﻰدرﭘﻰ‪ ،‬ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﭘﺮﭼﻢ‬ ‫داﻧﺶ و ﻣﻌﺮﻓﺖ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰ را در ﻫﻤﻪى ﺟﻬﺎن در دﺳﺖ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬و اﻣﺮوز ﻛﻪ ﭘﺲ از دوران‬ ‫ﺗﻠﺦ ﺗﺴﻠّﻂ ﺳﻴﺎﺳﺘﻬﺎى ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﺑﺮ ﻛﺸﻮرﻣﺎن‪ ،‬ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان آزادى از ﻧﻔﻮذ اﺳﺘﻜﺒﺎر ﺟﻬﺎﻧﻰ را‬ ‫ﻣﻴ‪Ĥ‬زﻣﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺟﻬﺎد ﻋﻠﻤﻰ ﻳﻜﻰ از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻓﺮاﺋﺾ ﻣﺎ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻳﻜﻰ از ﻣﻌﺮوﻓﺘﺮﻳﻦ ﺗﻮﺻﻴﻪﻫﺎى ﻣﺮد‬ ‫ﻋﻈﻴﻢاﻟﺸﺄﻧﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻣﺴﺎل ﺑﻨﺎم ﮔﺮاﻣﻰ او ﻧﺎﻣﮕﺬارى ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺳﻌﻰ ﻣﻰﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬از دﻳﻦ و ﺗﻘﻮا و ﺗﻌﺒ‪‬ﺪ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬ﻫﺪف از اﻳﻦ ﺗﺮﻓﻨﺪ‬ ‫ﻛﻪ از ﺳﻮى دﺷﻤﻨﺎن ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى ﻣﻰﺷﺪ اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻧﺴﻞ ﺗﺤﺼﻴﻠﻜﺮده و روﺷﻨﻔﻜﺮ‪ ،‬دﭼﺎر‬ ‫ﻻﻗﻴﺪى و ﺑﻰﻣﺒﺎﻻﺗﻰ ﺷﺪه‪ ،‬ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ و ﻋﻼﻗﻪى ﺧﻮد را ﺑﻪ آرﻣﺎﻧﻬﺎى ﺑﺰرگ از دﺳﺖ ﺑﺪﻫﺪ و اﺳﻴﺮ‬ ‫ﺗﻤﺎﻳﻼت ﺣﻘﻴﺮ و ﺳﻮد ﺷﺨﺼﻰ ﺷﻮد‪ .‬داﻧﺸﮕﺎﻫﻴﺎن ﺑﺎ ﺷﺮف و اﺳﺘﺎدان و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻣﺘﺪﻳﻦ در آن‬ ‫ﻣﺤﻴﻂ دﺷﻮار‪ ،‬ﻫﻤﻮاره ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﺮﻓﻨﺪ ﺷﻴﻄﺎﻧﻰ ﻣﺒﺎرزه ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺮوز ﺑﺤﻤﺪاﻟﻠَّﻪ داﻧﺸﮕﺎه ﻣﺎﻧﻨﺪ دﻳﮕﺮ ﻣﺤﻴﻄﻬﺎى اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﻛﺸﻮر اﺳﻼﻣﻰ ﻣﺎ‪ ،‬ﻣﺰﻳﻦ ﺑﻪ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎى دﻳﻨﻰ‬ ‫و آراﺳﺘﻪ ﺑﻪ ﺻﻔﺎ و دﻳﺎﻧﺖ و روﺣﻴﻪى اﻧﻘﻼﺑﻰ اﺳﺖ‪ .‬داﻧﺸﮕﺎه اﻧﻘﻼب در ﻃﻮل دو دﻫﻪ در ﻫﻤﻪى‬ ‫ﺻﺤﻨﻪﻫﺎى اﻧﻘﻼﺑﻰ ﺣﻀﻮر ﻓﻌﺎل داﺷﺘﻪ و ﺷﻬﻴﺪان ﺑﻠﻨﺪ آوازهﺋﻰ ﺗﻘﺪﻳﻢ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬ ‫ﻋﺰﻳﺰ و ﺷﻤﺎ اﺳﺘﺎدان ﮔﺮاﻣﻰ اﻣﺮوز اﻣﺎﻧﺘﺪار اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﻣﺆﺛﺮ از ﭘﻴﻜﺮهى ﻓﻌﺎل و ﭘﺮﻧﺸﺎط ﻛﺸﻮر اﺳﻼﻣﻰ‬ ‫ﻋﺰﻳﺰﻣﺎن ﻣﻰﺑﺎﺷﻴﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻋﻠﻢ ﺑﺎﻳﺪ در ﻛﺸﻮر ﭘﻴﺶ ﺑﺮود‬

‫ﺟﻮاﻧﺎن ﻋﺰﻳﺰ! ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ اﻫﻤﻴﺖ ﻛﺎر ﻋﻠﻤﻰ ﭼﻘﺪر اﺳﺖ؛ اﻫﻤﻴﺘﺶ درﺟﻪى ﻳﻚ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺎ ﺑﺮاى ﻳﻚ‬ ‫ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﻋﺰّت و آﺑﺮو و رﻓﺎه و اﻗﺘﺪار ﺟﻬﺎﻧﻰ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎى ﻋﻠﻤﻰ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ از ﻃﺮﻳﻖ ﻋﻠﻢ وارد‬ ‫ﺷﻮﻳﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﻧﻤﻰﮔﻮﻳﻢ ﺑﺮاى ﺳﻌﺎدت ﻳﻚ ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬ﻋﻠﻢ ﻛﺎﻓﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﻢ ﻛﻪ در دﻧﻴﺎ ﻛﺸﻮرﻫﺎﻳﻰ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻋﻠﻢ ﻫﻢ دارﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ واﻗﻌﺎً ﺳﻌﺎدﺗﻤﻨﺪ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ و در ﻣﺸﻜﻼت ﻓﺮاواﻧﻰ دﺳﺖ و ﭘﺎ ﻣﻰزﻧﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ -1‬ﭘﻴﺎم ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﺑﺎزﮔﺸﺎﻳﻲ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪78/7/6 -‬‬

‫‪125‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﻗﻄﻌﺎً ﻋﻠﻢ ﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﻳﻚ ﺷﺮط ﻻزم‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻳﻚ ﺷﺮط ﻻزمِ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ‪ ‬اﺳﺖ و ﺑﺎﻳﺪ در ﻛﺸﻮر ﭘﻴﺶ ﺑﺮود‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬اﻫﻤﻴﺖ ﻋﻠﻢ ﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ اﻣﺮوز ﻛﺸﻮرى از ﻟﺤﺎظ ﻋﻠﻤﻰ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻧﻜﺮد‪ ،‬ﻧﻪ اﻗﺘﺼﺎدش‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ ،‬ﻧﻪ اﻗﺘﺪار ﺟﻬﺎﻧﻴﺶ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد و ﻧﻪ زﻧﺪﮔﻰ ﻣﺮدم ﭘﻴﺶ ﺧﻮاﻫﺪ رﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺎﻻﺧﺮه ﻋﻠﻢ ﺑﺎﻳﺪ در ﻛﺸﻮر ﭘﻴﺶ ﺑﺮود؛ ﺑﺨﺼﻮص ﻛﻪ ﻣﺎ ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪﮔﻰ دارﻳﻢ و ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻼش ﺷﻮد‪ .‬دوم‬ ‫اﻳﻦﻛﻪ در ﻛﺸﻮر ﻣﺎ از ﻟﺤﺎظ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻴﻬﺎى ﺑﺸﺮى‪ ،‬اﻣﻜﺎن ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰ ﻫﺴﺖ‪ .‬ﻣﺎ از ﻟﺤﺎظ اﺳﺘﻌﺪاد‪ ،‬از‬ ‫ﺳﻄﺢ ﻣﺘﻮﺳ‪‬ﻂ دﻧﻴﺎ ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻢ؛ اﻳﻦ را ﻣﻦ ﺑﺎ اﺗّﻜﺎ ﺑﻪ اﻃﻼع ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و ﺗﺤﻘﻴﻖ و‬ ‫ﺑﺮرﺳﻰ و ﻛﺎر ﻛﺮدهاﻧﺪ و ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻳﻰ را دﻳﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻰﮔﻮﻳﻢ؛ ﻧﻪ ﺑﻪ اﺗﻜﺎى ﺑﺮداﺷﺖ ذﻫﻨﻰ‪ .‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫اﺳﺘﻌﺪاد ﻣﺘﻮﺳ‪‬ﻂ ﻛﺸﻮر ﻣﺎ‪ ،‬از ﺳﻄﺢ اﺳﺘﻌﺪاد ﻣﺘﻮﺳ‪‬ﻂ دﻧﻴﺎ ﺑﺎﻻﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬از اﻳﻦ ﻳﻚ ﻗﺪم ﺑﺎﻻﺗﺮ‪ ،‬اﻳﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎى ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ و درﺧﺸﺎن در ﻛﺸﻮر ﻣﺎ‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ ﻛﻤﻴﺖ‪ ،‬در ﺳﻄﺢ ﻛﻤﻴﺖ‬ ‫اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎى ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ و درﺧﺸﺎنِ ﺧﻮب در دﻧﻴﺎﺳﺖ‪ .‬ﻣﺜﻼً اﮔﺮ ﻓﺮض ﻛﻨﻴﻢ در ﻛﺸﻮرﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺧﻴﻠﻰ‬ ‫اﺳﺘﻌﺪاد درﺧﺸﺎن دارﻧﺪ‪ ،‬از ﻫﺮ دهﻫﺰار ﻧﻔﺮ‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﻔﺮ درﺧﺸﺎن اﺳﺖ‪ ،‬و ﻫﻤﻴﻦ ﻋﺪد در ﻛﺸﻮرﻫﺎى‬ ‫ﻋﻘﺐﺗﺮ‪ ،‬در ﺳﻄﺢ ﻫﺮ ﭘﻨﺠﺎه ﻫﺰار ﻧﻔﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﺟﺰو آن ﻛﺸﻮرﻫﺎى ﺟﻠﻮﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻛﻤﻴﺖ‬ ‫اﻧﺴﺎﻧﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ داراى اﺳﺘﻌﺪاد درﺧﺸﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬در ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻﻳﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻢ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﻳﻚ‬ ‫ﻧﻘﻄﻪى دﻳﮕﺮى وﺟﻮد دارد و آن اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺸﻮر ﻣﺎ از اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎى اﺳﺘﺜﻨﺎﻳﻰ ﻫﻢ ﺑﺮﺧﻮردار‬ ‫‪126‬‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﮔﺎﻫﻰ اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎى اﺳﺘﺜﻨﺎﻳﻰ در دﻧﻴﺎ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻰآﻳﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻣﻌﺮوﻓﻰ ﻛﻪ در دﻧﻴﺎ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻫﺴﺘﻨﺪ و در ﻃﻮل ﻗﺮون‪ ،‬اﺳﻢ و اﺛﺮﺷﺎن ﺑﺎﻗﻰ اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ‬ ‫اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎى اﺳﺘﺜﻨﺎﻳﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻛﺸﻮر ﻣﺎ از ﻟﺤﺎظ ﺑﺮﺧﻮردارى از اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎى اﺳﺘﺜﻨﺎﻳﻰ ﻫﻢ ﻳﻜﻰ از‬ ‫ﻛﺸﻮرﻫﺎى ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬دﻟﻴﻠﺶ ﺷﺨﺼﻴﺘﻬﺎى ﺑﺰرگ ‪ -‬ﭼﻪ از ﻟﺤﺎظ ﻓﻠﺴﻔﻪ‪ ،‬ﭼﻪ از ﻟﺤﺎظ ﻋﻠﻢ ‪ -‬ﻣﺜﻞ‬ ‫اﺑﻦﺳﻴﻨﺎﻫﺎ‪ ،‬ﻓﺎراﺑﻴﻬﺎ‪ ،‬رازﻳﻬﺎ و ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺷﻤﺎ آﻧﻬﺎ را ﻣﻰﺷﻨﺎﺳﻴﺪ و اﺳﻤﻬﺎﻳﺸﺎن را‬ ‫ﺷﻨﻴﺪهاﻳﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬از اﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﺑﺸﺮى‪ ،‬ﻣﺎ ﻛﻢ ﻧﺪارﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ ﻧﻘﻄﻪى دﻳﮕﺮ در ﻛﺸﻮر ﻣﺎ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﻳﻚ وﺳﻴﻠﻪى ﻣﺜﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب آﻳﺪ و آن‬ ‫»دﻳﻨﺪارى« اﺳﺖ‪ .‬در دﻫﻪﻫﺎى اﺧﻴﺮ ‪ -‬ﺑﺨﺼﻮص از ﻗﺮن ﻧﻮزدﻫﻢ ﻣﻴﻼدى ﺑﻪ اﻳﻦ ﻃﺮف ‪ -‬ﺳﻌﻰ ﻛﺮدﻧﺪ‬ ‫ﭼﻨﻴﻦ واﻧﻤﻮد ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ دﻳﻨﺪارى‪ ،‬ﻋﺎﻳﻖ و ﻣﺎﻧﻊ ﻋﻠﻢ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ درﺳﺖ ﺑﻌﻜﺲ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬اﺣﺘﻴﺎج ﺑﻪ ﻧﻮﻋﻰ اﻳﻤﺎن دارد‪ .‬آدم ﻻاﺑﺎﻟﻰ و ﺑﻰﺑﻨﺪوﺑﺎر و ﻫﺮزه و ﻛﺴﻰ ﻛﻪ دﻧﺒﺎل ﺑﺎزده‬ ‫ﻧﻘﺪ و ﺑﺎزده ﺷﺨﺼﻰ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً دﻧﺒﺎل ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت دﺷﻮار ﻋﻠﻤﻰ ﻧﻤﻰرود‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻤﺎن ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺮ دل‬

‫‪ .1‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري اﻳﺮان اﺳﻼﻣﻲ‬

‫اﻧﺴﺎن ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﻤﻚ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد ﻛﻪ اﻧﺴﺎن دﻧﺒﺎل ﻛﺎر دﺷﻮار ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻋﻠﻤﻰ ﺑﺮود؛ ﭼﻮن ﻛﺎر‬ ‫ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻋﻠﻤﻰ ﺿﻤﻦ اﻳﻦﻛﻪ ﺷﻴﺮﻳﻦ اﺳﺖ‪ ،‬دﺷﻮار اﺳﺖ و ﻣﺤﺮوﻣﻴﺖ و ﻣﺸﻜﻼت دارد‪ .‬ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ ﻛﻪ‬ ‫ﻳﻚ ﺳﻮداﮔﺮ ﺑﺎزارى دﻻّل ﭼﻘﺪر درآﻣﺪ ﭘﻴﺪا ﻣﻰﻛﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﻳﻚ ﻋﺎﻟ‪‬ﻢ اﻳﻦﻃﻮر ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻋﺎﻟ‪‬ﻢ‬ ‫اوﻗﺎﺗﺶ ﺗﻠﺦ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﺜﻼً اﻣﻜﺎﻧﺎت زﻧﺪﮔﻰ ﻧﺪارد؛ اﻣﺎ در دل ﺣﺎﺿﺮ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻗﻴﻤﺘﻰ اﻳﻦ وﺿﻊ‬ ‫ﺧﻮدش را ﺑﺎ آن وﺿﻊ ﺳﻮداﮔﺮ ﻋﻮض ﻛﻨﺪ‪ .‬اﺻﻼً اﻣﻜﺎن ﻧﺪارد ﻛﻪ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ ﺷﻤﺎ ﻋﻠﻤﺖ را ﺑﺪه‪ ،‬ﭘﻮل او‬ ‫را ﺑﮕﻴﺮ‪ .‬ﺣﺎﺿﺮ ﻧﻴﺴﺖ اﻳﻦ ﻛﺎر را ﺑﻜﻨﺪ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻗﺪر ﻋﻠﻢ را ﻋﺎﻟ‪‬ﻢ ﻣﻰداﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ‪ ،‬دﻧﺒﺎل ﻋﻠﻢ رﻓﺘﻦ‬ ‫زﺣﻤﺖ دارد؛ ﮔﺎﻫﻰ ﻣﺤﺮوﻣﻴﺖ دارد؛ ﮔﺎﻫﻰ ﻣﺸﻜﻼت دارد‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻤﺎﻧﻰ در دل اﻧﺴﺎن ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬ ‫ﻛﻤﻚ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﺘﻮاﻧﺪ اﻳﻦ راه دﺷﻮار را ﻃﻰ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫اروﭘﺎﻳﻴﻬﺎ ﻫﺮﭼﻪ از ﻟﺤﺎظ ﻋﻠﻤﻰ ﺧﻮب و ﺟﻠﻮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ اﺧﻼﻗﻰ ‪ -‬ﭼﻪ اﺧﻼق ﻓﺮدى‪ ،‬ﭼﻪ‬ ‫اﺧﻼق اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ و ﺗﺎرﻳﺨﻰ ‪ -‬آدﻣﻬﺎى ﻧﺎﺑﺎب در ﺑﻴﻨﺸﺎن ﺧﻴﻠﻰ زﻳﺎد اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻤﻰﺧﻮاﻫﻢ ﻣﻄﻠﻖ ﺑﮕﻮﻳﻢ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﺪﻧﺪ؛ اﻣﺎ ﺧﻴﻠﻰ ﭼﻴﺰﻫﺎى ﺑﺪ در ﺑﻴﻦ آﻧﻬﺎ ﻫﺴﺖ؛ از ﺟﻤﻠﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﺤﺮﻳﻔﻬﺎى ﺗﺎرﻳﺨﻰ و اﻳﻦ‬ ‫دروﻏﻬﺎى ﻣﻠﻰ ﺑﺰرگ‪ .‬اﻳﻦﻃﻮر ﻣﻨﻌﻜﺲ ﻛﺮدﻧﺪ ‪ -‬اﻟﺒﺘﻪ از ﻫﻤﺎن اﻓﻜﺎر ﻗﺮن ﻧﻮزدﻫﻤﻰ اﺳﺖ ‪ -‬ﻛﻪ ﺗﺎ‬ ‫وﻗﺘﻰ ﻋﻠﻢ و دﻳﻦ ﻫﺮ دو ﻣﻰﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺣﻀﻮر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬دﻳﻦ ﺟﺎ را ﺑﺮاى ﻋﻠﻢ ﺗﻨﮓ‬ ‫ﻣﻰﻛﺮد و اﺟﺎزه ﻧﻤﻰداد؛ ﻟﺬا ﻋﻠﻢ ﻣﺘﻮﻗّﻒ ﻣﻰﻣﺎﻧﺪ! دﻟﻴﻠﺶ ﭼﻴﺴﺖ؟ دﻟﻴﻠﺶ ﻗﺮون وﺳﻄﻰ! در ﻗﺮون‬ ‫وﺳﻄﻰ‪ ،‬در ﺑﻴﻦ ﻣﺮدم دﻳﻦ ﺑﻮد و زﻳﺎد ﻫﻢ ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﻌﺼ‪‬ﺐآﻣﻴﺰ ﻫﻢ ﺑﻮد؛ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﻋﻠﻢ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻰ ﻧﻜﺮد؛‬ ‫اﻣﺎ ﺑﺘﺪرﻳﺞ از ﻻﺑﻼى اﻳﻦ ﺻﺨﺮهﻫﺎى دﺷﻮارِ ﺗﻌﺼ‪‬ﺐ و اﻋﺘﻘﺎد دﻳﻨﻰ‪ ،‬رﮔﻪﻫﺎى ﻋﻠﻤﻰ ﺑﻴﺮون آﻣﺪ و ﺟﺎ‬ ‫را ﺑﺮاى دﻳﻦ ﺗﻨﮓ ﻛﺮد ‪ -‬ﺧﻮدش ﺑﻴﺮون آﻣﺪ و ﺻﺤﻨﻪﮔﺮدان ﺷﺪ و دﻳﻦ را ﺑﻪ اﻧﺰوا راﻧﺪ ‪ -‬اﻳﻦ‬ ‫ﺗﺤﻠﻴﻠﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺤﻠﻴﻞ‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻏﻠﻄﻰ اﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻧﺎﺷﻰ از ﺣﻘﺎﻳﻖ و واﻗﻌﻴﺎت‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬او‪‬ﻻً ﻗﺮون وﺳﻄﺎﻳﻰ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻗﺮون وﺳﻄﺎى دوران ﺟﻬﺎﻟﺖ و ﺑﺪﺑﺨﺘﻰ اروﭘﺎﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ‬ ‫دوران ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪﮔﻰ ﻋﻠﻤﻰ ﻫﻤﻪ ﺟﺎى دﻧﻴﺎ؛ اﻳﻨﻬﺎ اروﭘﺎ را ﺗﻌﻤﻴﻢ ﻣﻰدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﻓﺮض ﺑﻔﺮﻣﺎﻳﻴﺪ اوج‬ ‫ﻗﺮون وﺳﻄﻰ و ﺗﺎرﻳﻜﻰ ﻗﺮون وﺳﻄﻰ ﭼﻪ زﻣﺎﻧﻰ اﺳﺖ؟ ﻗﺮﻧﻬﺎى دﻫﻢ و ﻳﺎزدﻫﻢ و دوازدﻫﻢ ﻣﻴﻼدى‬ ‫اﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻗﺮﻧﻬﺎى ﭼﻬﺎرم و ﭘﻨﺠﻢ و ﺷﺸﻢ ﻫﺠﺮى؛ ﻳﻌﻨﻰ اوج ﺷﻜﻮﻓﺎﻳﻰ ﻋﻠﻤﻰِ ﻛﺸﻮرﻫﺎى اﺳﻼﻣﻰ‬ ‫و در رأس ﻫﻤﻪ اﻳﺮان؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻗﺮن وﻻدت و زﻧﺪﮔﻰ اﺑﻦﺳﻴﻨﺎ و رازى و ﻓﺎراﺑﻰ و دﻳﮕﺮان‪ .‬ﻫﻤﻪى اﻳﻦ‬ ‫ﺷﺨﺼﻴﺘﻬﺎى ﺑﺰرگ‪ ،‬آﻓﺘﺎﺑﻬﺎﻳﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ از اﻳﻦ ﻃﺮف دﻧﻴﺎ ﺗﺎﺑﻴﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫‪127‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﻗﺮن ﭼﻬﺎرم ﻫﺠﺮى‪ ،‬ﻗﺮن اوج ﺷﻜﻮﻓﺎﻳﻰ ﺗﻤﺪ‪‬ن اﺳﻼﻣﻰ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻛﺘﺎب »ﺗﻤﺪ‪‬ن اﺳﻼﻣﻰ در ﻗﺮن‬ ‫ﭼﻬﺎرم« را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺧﻮاﻫﻴﺪ دﻳﺪ ﻛﻪ در ﻗﺮن ﭼﻬﺎرم ﻫﺠﺮى ‪ -‬ﻳﻌﻨﻰ ﻫﻤﺎن ﻗﺮن ﻳﺎزدﻫﻢ ﻣﻴﻼدى؛‬ ‫ﻳﻌﻨﻰ اوج ﻇﻠﻤﺖ ﺟﻬﻞ در اروﭘﺎ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰ ﻧﺒﻮده ‪ -‬اوج ﺷﻜﻮﻓﺎﻳﻰ اﺳﻼﻣﻰ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻳﺮان اﺳﺖ‪.‬‬ ‫داﻧﺸﻤﻨﺪاﻧﻰ ﻫﻢ ﻛﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪ -‬ﺟﺰ ﺗﻌﺪاد ﺧﻴﻠﻰ ﻣﻌﺪودى ‪ -‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻫﻤﻪ اﻳﺮاﻧﻰاﻧﺪ؛ در ﺣﺎﻟﻰ ﻛﻪ دﻳﻦ و‬ ‫دﻳﻨﺪارى در ﻫﻤﺎن اوﻗﺎت در اﻳﺮان از اروﭘﺎ ﻛﻤﺘﺮ ﻛﻪ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺧﻴﻠﻰ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻫﻢ ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺲ‪ ،‬اﻳﻦ دﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﻣﺎﻧﻊ ﻋﻠﻢ اﺳﺖ؛ ﻳﻚ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮ و ﻳﻚ ﻫﻮﻳﺖ دﻳﮕﺮى اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎﻧﻊ از ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰ ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬ ‫آن ﭼﻴﺴﺖ؟ آن‪ ،‬ﺟﻬﺎﻟﺘﻬﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻣﺮدم اﺳﺖ؛ ﺧﺮاﻓﺎت ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ‪ ‬آن روز اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮﮔﺰ در دورهى‬ ‫اﺳﻼﻣﻰ دﻳﺪه ﻧﺸﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻋﺎﻟ‪‬ﻢ ﺑﻪ ﺟﺮم ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻣﻮرد اﻫﺎﻧﺖ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد؛ در ﺣﺎﻟﻰ ﻛﻪ در اروﭘﺎ ﺑﻪ ﺟﺮم‬ ‫ﻋﻠﻢ ﻳﻜﻰ را ﻛﺸﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻜﻰ را ﺳﻨﮕﺴﺎر ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻜﻰ را ﺑﻪ دار زدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدى را آﺗﺶ زدﻧﺪ! ﻳﻌﻨﻰ‬ ‫آﻧﻬﺎ آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ در آنﺟﺎ اﺗّﻔﺎق اﻓﺘﺎده و ﻧﺎﺷﻰ از دﻳﻦِ ﺧﺮاﻓﻰِ آﻣﻴﺨﺘﻪى ﺑﻪﺷﺪ‪‬ت ﺟﻬﺎﻟﺖ زدهى‬ ‫ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ‪ ‬ﺗﺤﺮﻳﻒ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﻪى دﻧﻴﺎ ﺗﻌﻤﻴﻢ دادﻧﺪ‪ .‬ﮔﻨﺎه اﺳﻼم ﭼﻴﺴﺖ؟ ﮔﻨﺎه ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‬ ‫ﭼﻴﺴﺖ؟ ﮔﻨﺎه ﻣﻠﺘﻬﺎى اﺳﻼﻣﻰ ﭼﻴﺴﺖ؟‬ ‫دﻳﻦ‪ ،‬ﻃﺮﻓﺪار و ﻣﺸﻮ‪‬ق ﻋﻠﻢ اﺳﺖ‪ .‬آن ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻋﻠﻤﺎى ﺑﺰرگ ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪ -‬ﺑﻪ ﺟﺰ ﻣﻮارد ﺑﺴﻴﺎر‬ ‫ﻣﻌﺪودى ‪ -‬ﻫﻤﻪ ﺟﺰو ﻋﻠﻤﺎى ﺑﺎﻟﻠَّﻪاﻧﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼً اﺑﻦﺳﻴﻨﺎى ﭘﺰﺷﻜﻰ ﻛﻪ ﻛﺘﺎب »ﻗﺎﻧﻮن«اش ﺗﺎ اﻧﺪﻛﻰ ﭘﻴﺶ ‪-‬‬ ‫‪128‬‬

‫ﻳﻌﻨﻰ ﺑﻌﺪ از ﻫﺰار ﺳﺎل ‪ -‬در اروﭘﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻣﻨﺒﻊ در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﻣﻮرد ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻮده‪ ،‬ﻳﻚ ﻋﺎﻟﻢ‬ ‫دﻳﻨﻰ اﺳﺖ؛ آدﻣﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻋﺮﻓﺎن ﻣﻰﻧﻮﻳﺴﺪ‪ ،‬در ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻫﻢ ﻣﻰﻧﻮﻳﺴﺪ‪ .‬ﻓﺎراﺑﻰ و دﻳﮕﺮان ﻫﻢ‬ ‫ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ‪ ،‬ﻣﻮارد ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻌﺪودى ﻫﻢ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﻧﺒﻮدﻧﺪ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻋﺎﻟﻢ ﻋﻠﻮم‬ ‫ﻃﺒﻴﻌﻰ‪ ،‬ﻋﺎﻟﻢ دﻳﻦ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻧﻤﻰآﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﻫﻢ دارﻳﻢ؛ اﻣﺎ ﻛﻢ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻋﻠﻢ و دﻳﻦ ﺑﺎ‬ ‫ﻫﻢ ﭘﻴﺶ رﻓﺘﻨﺪ و دﻳﻦ ﺑﻪ ﻋﻠﻢ ﻛﻤﻚ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻳﻚ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ‪ ‬اﺳﺖ ﻛﻪ اﻣﺮوز‬ ‫ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ در ﻛﺸﻮر ﻣﺎ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺑﭽﻪﻫﺎى ﻣﺎ ﻣﺬﻫﺒﻰ و دﻳﻨﻰاﻧﺪ‪ .‬اﻻن در ﺑﻴﻦ ﺷﻤﺎ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﺎ ﻗﺮآن ﻣﺄﻧﻮس و آﺷﻨﺎﻳﻨﺪ و ﺑﺤﻤﺪاﻟﻠَّﻪ ﻛﻢ ﻫﻢ ﻧﻴﺴﺘﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ را در ﺧﻮدﺗﺎن ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬ ‫اﺳﺘﻌﺪاد ﺑﺎﻳﺪ در ﺧﺪﻣﺖ آن ﻧﻴﺎزى ﻛﻪ او‪‬ل ذﻛﺮ ﻛﺮدم ‪ -‬ﻳﻌﻨﻰ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻋﻠﻢ ‪ -‬ﻗﺮار ﮔﻴﺮد و اﻳﻦ اﻳﻤﺎن‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ آن ﺑﻴﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻌﻰ ﻫﻢ ﺑﺸﻮد ﻛﻪ از اﻳﻦ اﺳﺘﻌﺪاد ‪ -‬ﻛﻪ ﻳﻚ ذﺧﻴﺮه و ودﻳﻌﻪى اﻟﻬﻰ در‬ ‫وﺟﻮد ﺷﻤﺎﺳﺖ ‪ -‬ﻣﺜﻞ ﻫﻤﻪى وداﻳﻊ اﻟﻬﻰ ﻧﮕﻬﺪارى ﺷﻮد‪ .‬ﺷُﻜﺮ آن ﻫﻢ ﺑﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن آن را‬

‫‪ .1‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري اﻳﺮان اﺳﻼﻣﻲ‬

‫در راه ﺧﻮدش ﺑﻪدرﺳﺘﻰ ﻣﺼﺮف ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺳﻌﻰ ﻛﻨﻴﺪ اﻳﻦ را ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً ﺑﺮاى ﺧﻴﺮ ﻛﺸﻮرﺗﺎن‪ ،‬ﺧﻴﺮ ﻣﺮدﻣﺘﺎن و‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰ در ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﺑﻪ راه ﺑﻴﻨﺪازﻳﺪ‪.‬‬ ‫در اﻳﻦ دو‪ ،‬ﺳﻪ ﻗﺮن اﺧﻴﺮ‪ ،‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﻣﺎ از ﻟﺤﺎظ ﻋﻠﻤﻰ ﺧﻴﻠﻰ ﻋﻘﺐ ﺑﻮدهاﻳﻢ‪ .‬در اﻳﻦ دو‪ ،‬ﺳﻪ ﻗﺮن‬ ‫اﺧﻴﺮ‪ ،‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﮔﻨﺎه و ﺗﻘﺼﻴﺮ را ﺣﻜﺎم ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎ را از ﺑﻴﻦ ﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻳﺶ را ﺳﺮاغ‬ ‫دارﻳﻢ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺗﺎ اواﺧﺮ ﺻﻔﻮﻳﻪ ﺧﻮب ﺑﻮد؛ ﺷﺎﻳﺪ ﻣﻘﺪارى ﺑﻌﺪ از ﺻﻔﻮﻳﻪ ﻫﻢ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻳﻰ ﭘﻴﺪا ﻣﻰﺷﺪ ﻛﻪ‬ ‫از ﻟﺤﺎظ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰ و ﭘﺮورش اﻓﻜﺎر ﺑﺰرگ‪ ،‬داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺑﺰرﮔﻰ ﭘﻴﺪا ﺷﺪﻧﺪ؛ اﻣﺎ ﺑﻌﺪ دﻳﮕﺮ ﺑﺘﺪرﻳﺞ‬ ‫ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر از ﺑﻴﻦ رﻓﺖ‪ .‬او‪‬ﻻً ﻣﺸﻮ‪‬ق وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ؛ ﻧﻪ ﺑﻪ آن ﺻﻮرت ﻣﺸﻮ‪‬قِ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻋﻠﻢ وﺟﻮد‬ ‫داﺷﺖ؛ ﻧﻪ ﻣﺸﻮ‪‬ق ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪه وﺟﻮد داﺷﺖ‪ .‬در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎى زﻳﺎدى ﻫﺴﺖ ﻛﻪ‬ ‫ﻣﻰﺗﻮان ﺗﻚﺗﻚ و ﻣﻮرد ﺑﻪ ﻣﻮرد در ﺑﺨﺸﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻄﺮح ﻛﺮد‪ .‬ﻣﺜﻼً در زﻣﻴﻨﻪى ﺳﺎﺧﺖ ﺳﻼح‪،‬‬ ‫در ﻫﻤﺎن دوران او‪‬لِ ﻗﺎﺟﺎرﻳﻪ‪ ،‬ﻳﻚ ﺻﻨﻌﺘﮕﺮ‪ ،‬ﺳﻼحِ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ درﺳﺖ ﻛﺮد ‪ -‬ﺳﻼﺣﻰ ﻛﻪ آن روز در‬ ‫دﻧﻴﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪﺗﺮ از آن ﻫﻢ دﻳﮕﺮ ﻧﺒﻮد؛ ﻣﺜﻞ ﻫﻤﺎن ﺳﻼﺣﻬﺎى آنروز دﻧﻴﺎ ﺑﻮد ‪ -‬اﻣﺎ ﺑﺎ ﺗﺪاﺑﻴﺮى او را ﻧﺎﺑﻮد‬ ‫ﻛﺮدﻧﺪ؛ ﺳﻼﺣﺶ را ﻫﻢ از ﺑﻴﻦ ﺑﺮدﻧﺪ! در ﻳﻚ ﻣﻮرد دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻳﻚ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎدان و آﮔﺎه ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ‬ ‫ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻰ در زﻣﺎن ﻗﺎﺟﺎرﻳﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪى ﺧﻮزﺳﺘﺎن رﻓﺖ و ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ آن زﻣﺎن‪ ،‬ﻧﻘﺸﻪﺑﺮدارىِ‬ ‫ﺑﺴﻴﺎر دﻗﻴﻘﻰ ﻛﺮد و ﻫﻤﻪى اﻣﻜﺎﻧﺎت و ﻛﺎرﻫﺎﻳﻰ را ﻛﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد و ﻛﺎرﻫﺎﻳﻰ را ﻛﻪ ﻧﺸﺪه ﺑﻮد و‬ ‫ﻛﺎرﻫﺎﻳﻰ را ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻰﺷﺪ‪ ،‬در ﻳﻚ ﮔﺰارش ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻤﻮد ‪ -‬اﻳﻦ ﮔﺰارش ﻫﻢ اﻣﺮوز ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ ‪ -‬اﻣﺎ‬ ‫اﺻﻼً ﻣﻮرد اﻋﺘﻨﺎ ﻗﺮار ﻧﮕﺮﻓﺖ! ﻣﻦ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﺟﻨﮓ و ﺑﻌﺪ از ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﻣﻘﺪارى‬ ‫آﺷﻨﺎ ﻫﺴﺘﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ را ﻛﻪ دﻳﺪم ﺑﺎ ﺧﻮدم ﻓﻜﺮ ﻛﺮدم اﮔﺮ اﻳﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻫﻤﺎن وﻗﺖ ﻋﻤﻠﻰ ﻣﻰﺷﺪ‪،‬‬ ‫ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﻣﺎ‪ ،‬ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﺑﺴﻴﺎر ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪاى ﺑﻮد‪ .‬او درﺳﺖ روى ﻧﻴﺎزﻫﺎ ﺗﻜﻴﻪ ﻛﺮده ﺑﻮد؛ آب ﺧﻮزﺳﺘﺎن‬ ‫و زﻣﻴﻨﻬﺎى ﺧﻮزﺳﺘﺎن را ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻰ ﻗﺮار داده ﺑﻮد‪ .‬اﺻﻼً اﻳﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎ ﻣﻮرد اﻋﺘﻨﺎ ﻗﺮار ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬در‬ ‫ﺑﺨﺸﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬اﻓﺮاد ﺑﺎ اﺳﺘﻌﺪادى وﺟﻮد داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬در زﻣﻴﻨﻪى ﺻﻨﻌﺖ ‪ -‬اﻟﺒﺘﻪ در زﻣﻴﻨﻪى ﻋﻠﻢ‬ ‫ﺟﺪاﺳﺖ ‪ -‬اﻓﺮاد ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎﻳﻰ داﺷﺘﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﻣﻮرد اﻋﺘﻨﺎ ﻗﺮار ﻧﻤﻰﮔﺮﻓﺘﻨﺪ؛ ﻣﻮرد ﺑﻰاﺣﺘﺮاﻣﻰ و‬ ‫ﻗﺪرﻧﺎﺷﻨﺎﺳﻰ و اﺣﻴﺎﻧﺎً دﺧﺎﻟﺖ ﺑﻌﻀﻰ از اﻳﻦ ﺳﻮداﮔﺮان ﺧﺎرﺟﻰ ﻗﺮار ﻣﻰﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺧﻮد‬ ‫ﻣﻰاﻧﺪﻳﺸﻴﺪﻧﺪ اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺘﺎﻋﻰ در اﻳﻦﺟﺎ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎب ﺗﺠﺎرﺗﺸﺎن ﺑﺴﺘﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ! ﻫﻤﻪى اﻳﻦ‬ ‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻛﻤﻚ ﻛﺮده و اﻳﻦ ﻛﺸﻮر در ﻇﺮف اﻳﻦ دو‪ ،‬ﺳﻪ ﻗﺮن‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ ﻋﻠﻤﻰ و از ﻟﺤﺎظ ﺻﻨﻌﺘﻰ‪ ،‬ﺑﻪ‬ ‫اﻳﻦ وﺿﻌﻰ رﺳﻴﺪه ﻛﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪129‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫اﻟﺒﺘﻪ ‪ -‬ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ‪ -‬ﺷﻤﺎ آن روزﻫﺎ را ﻧﺪﻳﺪﻳﺪ؛ ﺷﻤﺎ اﻣﺮوز را ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﺤﻤﺪاﻟﻠَّﻪ ﺣﺮﻛﺘﻰ ﺷﺪه و‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻰ ﻛﺮدهاﻳﻢ‪ .‬آن روزﻫﺎى ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً ﻣﺤﻴﻂ ﻋﻠﻢ و ﺻﻨﻌﺖ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ و اﻣﺜﺎل اﻳﻨﻬﺎ‪،‬‬ ‫ﺑﺮاى ﻫﺮﻛﺴﻰ ﻛﻪ ﻣﻄّﻠﻊ ﻣﻰﺷﺪ‪ ،‬ﮔﺮﻳﻪآور ﺑﻮد‪ .‬اﮔﺮ اﺣﻴﺎﻧﺎً ﻛﺴﻰ ﻫﻢ ﭘﻴﺪا ﻣﻰﺷﺪ ﻛﻪ داراى اﺳﺘﻌﺪاد‬ ‫ﺧﻮﺑﻰ ﺑﻮد‪ ،‬ﭼﺎرهاى ﻧﻤﻰدﻳﺪ ﺟﺰ اﻳﻦﻛﻪ ﺑﻠﻨﺪ ﺷﻮد از اﻳﻦﺟﺎ ﺑﺮود! ﺳﻮداﮔﺮان ﻣﻐﺰﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻐﺰﻫﺎى ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ‬ ‫و ﻓﻌ‪‬ﺎل را ﺑﻪ ﻛﺸﻮرﻫﺎى ﺧﻮدﺷﺎن ﻣﻰﺑﺮدﻧﺪ و ﻛﺸﻮرﻫﺎﻳﻰ ﭼﻮن ﻛﺸﻮر ﻣﺎ را از اﻳﻦ ﻣﻐﺰﻫﺎ ﺧﺎﻟﻰ‬ ‫ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ؛ در واﻗﻊ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻛﻤﻚ ﻣﻰﺷﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﻳﻚ ﻋﻘﺐﻣﺎﻧﺪﮔﻰ دارﻳﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ را انﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﻤﺎ‬ ‫ﺟﺒﺮان ﻛﻨﻴﺪ؛ ﻳﻌﻨﻰ اﻳﻦ ﻧﺴﻞ ﺷﻤﺎ‪ ،‬اﻳﻦ زﺣﻤﺖ و اﻳﻦ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ را ﺑﺮ دوش دارد ﻛﻪ ﺟﺒﺮان ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻗﺪرى ﺣﺮﻛﺖ را ﺳﺮﻳﻊ ﻛﻨﻴﺪ و اﻳﻦ ﻛﺎر ﻋﻠﻤﻰ را دﻧﺒﺎل ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﻛﻪ ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪ ﺷﻤﺎ ﺑﺤﻤﺪاﻟﻠَّﻪ‬ ‫اﺳﺘﻌﺪاد ﺧﻮﺑﻰ دارﻳﺪ‪ ،‬آن را ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﻴﻨﺪازﻳﺪ‪ .‬ﻣﻄﻤﺌﻨّﺎً در آﻳﻨﺪهى ﻧﻪﭼﻨﺪان دورى ﺛﻤﺮات ﺷﻴﺮﻳﻨﺶ‬ ‫دﻳﺪه ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ؛ ﻫﻢ ﺷﻤﺎ ﺧﻮدﺗﺎن ﺧﻮاﻫﻴﺪ دﻳﺪ‪ ،‬ﻫﻢ انﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ ﻛﺸﻮر ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﺑﻜﻮﺷﻴﻢ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ ﻛﺸﻮر را از ﻟﺤﺎظ ﻋﻠﻤﻰ از دﻳﮕﺮان ﺑﻰﻧﻴﺎز ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻋﻠﻢ ﭼﻴﺰى ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ‬ ‫ﻛﺸﻮرى ﺑﮕﻮﻳﺪ ﻣﻦ از ﻣﺮدم دﻳﮕﺮ ﺑﻰﻧﻴﺎزم؛ ﻧﻪ‪ .‬ﻋﻠﻢ داد و ﺳﺘﺪى اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ درﻫﺎى ﻋﻠﻢ ﻣﺪ‪‬ﺗﻰ در‬ ‫ﻳﻚ ﻛﺸﻮر ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪ و از دﻳﮕﺮان اﺳﺘﻔﺎدهاى ﻧﻜﺮد‪ ،‬آﻧﭽﻪ ﻫﻢ ﻛﻪ در درون ﺧﻮدش از اﺳﺘﻌﺪاد ﻫﺴﺖ‪،‬‬ ‫از ﺑﻴﻦ ﺧﻮاﻫﺪ رﻓﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﺳﺮﻛﻮب ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻋﻠﻢ از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻘﻮﻻﺗﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﺒﺎدل و داد و‬ ‫‪130‬‬

‫ﺳﺘﺪ رﺷﺪ ﭘﻴﺪا ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﻰﮔﻮﻳﻢ ﺑﻰﻧﻴﺎز ﺷﻮﻳﻢ‪ ،‬ﻣﻘﺼﻮدم اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ دﻳﮕﺮ ﺑﺎ ﻫﻴﭻ‬ ‫ﻛﺴﻰ داد و ﺳﺘﺪ ﻋﻠﻤﻰ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ؛ ﻧﻪ‪ .‬اﻧﺴﺎن در اوج ﻋﻠﻢ ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪﻫﺪ و ﺑﺴﺘﺎﻧﺪ ‪ -‬در اﻳﻦ ﺷﻜﻰ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ ‪ -‬ﻣﻨﺘﻬﺎ وﺿﻊ ﻛﻨﻮﻧﻰ ﻛﺸﻮرﻫﺎى ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪهى ﻋﻠﻤﻰ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﺑﻪﮔﻮﻧﻪاى اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻟﺤﺎظ‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ ﺣﺮﻛﺘﺸﺎن دو ﻃﺮﻓﻪ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻳﻚ ﻃﺮﻓﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﻘﻂ ﺑﺎﻳﺪ از آﻧﻬﺎ اﻟﺘﻤﺎس ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ؛ آﻧﻬﺎ‬ ‫ﻫﻢ ﻣﻘﺪارى ﻣﻰدﻫﻨﺪ و ﻣﻘﺪار زﻳﺎدى ﻧﻤﻰدﻫﻨﺪ! اﻣﺮوز داﻧﺶ ﻣﻤﺘﺎز و ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ و ﺑﺮﺗﺮ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‬ ‫ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ و ﺑﺮﺗﺮ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ اﻣﻜﺎﻧﺎﺗﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ در اﺧﺘﻴﺎر ﺧﻴﻠﻰ از ﻛﺸﻮرﻫﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻧﻤﻰﺷﻮد‪.‬‬ ‫اﺻﻼً از ﻣﺤﻴﻄﻬﺎى اﺧﺘﺼﺎﺻﻰ ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﻴﺮون ﻧﻤﻰرود و ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﺸﻮرﻫﺎ اﺟﺎزهى اﺳﺘﻔﺎده داده‬ ‫ﻧﻤﻰﺷﻮد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺑﺎ ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻋﻠﻤﻲ ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر‪78/7/19 -‬‬

‫‪ .1‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري اﻳﺮان اﺳﻼﻣﻲ‬

‫* ﻣﻐﺰﻫﺎي ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﻏﻨﻲﺷﺪه‪ ،‬ﻛﻤﺒﻮدﻫﺎ را دور ﻣﻲاﻧﺪازﻧﺪ‬

‫ﻛﺸﻮر ﻣﺎ زﻣﻴﻦ ﭘﻬﻨﺎور و اﻣﻜﺎﻧﺎت ﻓﺮاواﻧﻰ دارد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ دﺷﻮارﻳﻬﺎى زﻳﺎدى ﻫﻢ دارد‪ .‬ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﺟﺰو‬ ‫ﻛﺸﻮرﻫﺎى ﭘ‪‬ﺮ آب ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧﻰ ﻛﻤﺒﻮدﻫﺎى ﻃﺒﻴﻌﻰ ﻫﻢ دارد؛ ﻳﻚ ﻛﻮﻳﺮ ﺑﺰرگ ﻫﻢ در وﺳﻂ آن ﻗﺮار‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ اﮔﺮ اﻳﻦ دﺳﺘﻬﺎى اﻧﺴﺎﻧﻰ از ﻣﻐﺰﻫﺎى ﺗﺮﺑﻴﺖﻳﺎﻓﺘﻪ و ﻏﻨﻰﺷﺪهاى ﻓﺮﻣﺎن ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻪى‬ ‫اﻳﻦ ﻛﻤﺒﻮدﻫﺎ را ﻣﭽﺎﻟﻪ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ و دور ﻣﻰاﻧﺪازﻧﺪ و ﻛﺸﻮر رﺷﺪ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد؛ ﻣﺸﺮوط ﺑﺮ اﻳﻦﻛﻪ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى‪ ،‬ﻋﺎﻟﻤﺎﻧﻪ و ﻣﺪﺑ‪‬ﺮاﻧﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻫﻤﻜﺎري دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎ و ﻗﻮاي ﻛﺸﻮر ﺑﺮاي رﺷﺪ و ارﺗﻘﺎء ﻧﺴﻞ ﺟﻮان و رﺗﺒﻪ ﻋﻠﻤﻲ ﻛﺸﻮر‬

‫ﻗﻮ‪‬هى ﻣﻘﻨّﻨﻪ و ﻗﻮ‪‬هى ﻣﺠﺮﻳﻪ و ﻗﻮ‪‬هى ﻗﻀﺎﻳﻴﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻫﻤﻜﺎرى ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ‬ ‫در اﻳﻦ ﺑﺎب ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻗﻮ‪‬هى ﻣﺠﺮﻳﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻫﻤﻪى ﺳﻄﻮح ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻼش و ﻓﻌ‪‬ﺎﻟﻴﺖ و ﭘﻴﮕﻴﺮى ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻳﻚ ﻣﺴﺄﻟﻪى اﺳﺎﺳﻰ ﻛﺸﻮر اﺳﺖ؛ ﺷﻮﺧﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ اﻳﻦ ﭘﻴﮕﻴﺮى ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻣﺎ ﺷﺎﻫﺪ ﻛﺸﻮرى ﺑﺎ ﻳﻚ ﻧﺴﻞ ﭘ‪‬ﺮﻧﺸﺎط و ﭘ‪‬ﺮاﻣﻴﺪ و ﻛﺎرآﻣﺪ ﺧﻮاﻫﻴﻢ‬ ‫ﺑﻮد‪ .‬ﻳﻚ دﻫﻪ ﻛﻪ ﺑﮕﺬرد‪ ،‬اﮔﺮ ﻛﺴﻰ ﺑﻪ ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﻟﺸﻜﺮ اﻧﺒﻮه از دﺳﺘﻬﺎ و ﻣﻐﺰﻫﺎ و دﻟﻬﺎى‬ ‫ﻛﺎرآﻣﺪ در ﻫﻤﻪى زﻣﻴﻨﻪﻫﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ .‬آن روز ﻫﻴﭻ ﻛﺲ رﻏﺒﺖ ﻧﻤﻰﻛﻨﺪ ﺧﺎﻧﻪى ﭘﺪرى و‬ ‫ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﻣﻘﺪ‪‬س و اﻳﺮان ﻋﺰﻳﺰِ ﺧﻮدش را رﻫﺎ ﻛﻨﺪ؛ ﺑﻪ اﻣﻴﺪ ﻳﻚ ﻃﻌﻤﻪى ﻛﻮﭼﻚ و ﻛﻢاﻫﻤﻴﺖ‪ ،‬ﺑﺮود‬ ‫ﺗﺤﻘﻴﺮ ﻳﻚ ﻛﺸﻮر و ﻳﻚ ﻣﻠﺖ ﺧﺎرﺟﻰ را ﺑﭙﺬﻳﺮد‪ ،‬ﻛﻪ اﮔﺮ ﺗﺎ آﺧﺮ ﻋﻤﺮش آنﺟﺎ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ او ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ ﺗﻮ‬ ‫ﺑﻴﮕﺎﻧﻪاى‪ ،‬ﺗﻮ اﻫﻞ اﻳﻦ آب و ﺧﺎك ﻧﻴﺴﺘﻰ! ﻳﻚ روز ﻫﻢ اﮔﺮ اوﺿﺎﻋﻰ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻧﺌﻮﻧﺎزﻳﻬﺎى آﻟﻤﺎن ‪-‬‬ ‫ﻣﺜﻞ ﻫﻤﻴﻦ روزﻫﺎ ‪ -‬ﺑﺮ ﺳﺮ ﺧﺎرﺟﻴﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ در آن ﻛﺸﻮر ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮﻳﺰﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﺎرﻫﺎ ﮔﻔﺘﻪام ﻛﻪ اﻳﻨﻬﺎ‬ ‫وﺣﺸﻴﻬﺎى ﻛﺮاوات ﺑﺴﺘﻪى ادﻛﻠﻦزدهاى ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ اﺳﻤﺸﺎن را ﻣﺘﻤﺪ‪‬ن ﮔﺬاﺷﺘﻪاﻧﺪ! ﺟﻮاﻧﺎن ﻛﺪام‬ ‫ﻛﺸﻮر ﻣﻰرﻳﺰﻧﺪ و ﺑﻴﮕﺎﻧﻪﻫﺎ را اﻳﻦﻃﻮر ﻣﻰزﻧﻨﺪ و ﻟﺖ و ﭘﺎر ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ در ﻛﺸﻮر آﻟﻤﺎن و اﺧﻴﺮاً در‬ ‫اﺗﺮﻳﺶ و اﻳﺘﺎﻟﻴﺎ ﻛﺮدﻧﺪ؟! ﺟﻮان اﻳﺮاﻧﻰ ﺑﻪ ﺧﻴﺎل اﻳﻦﻛﻪ در ﻓﻼن ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ رﺗﺒﻪى ﺑﺎﻻﻳﻰ ﺑﻪ دﺳﺖ آورده‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ آنﺟﺎ ﺑﺮود؛ ﺑﻪ اﻣﻴﺪ آنﻛﻪ ﻗﺪرش را ﻣﻰداﻧﻨﺪ! ﻧﻪ آﻗﺎ‪ ،‬آنﺟﺎ ﺗﺎ وﻗﺘﻰ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻰ ﺑﺮاى آﻧﻬﺎ ﻛﺎر‬ ‫ﻛﻨﻰ‪ ،‬از ﺗﻮ ﻛﺎر ﻣﻰﻛﺸﻨﺪ؛ ﺷﻴﺮهات را ﻣﻰﻛﺸﻨﺪ و ﭼﻴﺰى ﻫﻢ ﺑﻪ ﺗﻮ ﻧﻤﻰدﻫﻨﺪ‪ .‬آﺧﺮش ﻫﻢ در ﺧﺎﻧﻪى‬ ‫ﺧﻮدت ﻧﻴﺴﺘﻰ؛ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ و ﻏﺮﻳﺒﻪاى! ﻳﻚ روز ﻫﻢ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺟﻮاﻧﺎن آن ﻛﺸﻮر ﻣﺴﺖ ﺷﻮﻧﺪ و ﺑﺮ‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺟﻮاﻧﺎن و ﻓﺮﻫﻨﮕﻴﺎن در ﻣﺼﻼي رﺷﺖ‪80/2/12 -‬‬

‫‪131‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﺳﺮت ﺑﺮﻳﺰﻧﺪ و ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ ﺗﻮ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪاى؛ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺗﻮ را ﺑﻴﺮون ﻛﻨﻴﻢ! ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﮔﺮ آن ﭘﻴﮕﻴﺮى ﺻﻮرت‬ ‫ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻛﺴﻰ رﻏﺒﺖ ﻧﻤﻰﻛﻨﺪ از اﻳﺮان ﻋﺰﻳﺰش‪ ،‬از ﺧﺎﻧﻪى ﺧﻮدش و از اﻳﻦ ﻣﻴﺪان ﻋﻈﻴﻢ ﻛﺎر و‬ ‫ﻣﺠﺎﻫﺪت دل ﺑﻜﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﺟﻮان وارد ﺑﺎزار ﻛﺎر ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ ‪ -‬ﻛﺎر ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﻛﺎر ﺻﻨﻌﺘﻰ‪ ،‬ﻛﺎر‬ ‫ﻛﺸﺎورزى‪ ،‬ﻛﺎر ﺧﺪﻣﺎﺗﻰ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ و اﺑﺘﻜﺎر ‪ -‬و ﻳﻚ ﻛﺸﻮرِ از ﻫﻤﻪ ﺟﻬﺖ ﻛﺎﻣﻞ را ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻰآورﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪى آن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﻋﺰم ﻣﻠﻰ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻳﺪ و اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى ﺻﻮرت‬ ‫ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﭼﺸﻢاﻧﺪاز اﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺟﻮاﻧﻰ ﻫﻢ ﻛﻪ آن روز ﺗﺎزه وارد ﻣﺤﻮﻃﻪى درس و ﺑﺤﺚ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬آن‬ ‫ﭼﺸﻢاﻧﺪاز را ﻣﻰﺑﻴﻨﺪ؛ ﺑﺎ ﺷﻮق و رﻏﺒﺖ درس ﻣﻰﺧﻮاﻧﺪ و رﺗﺒﻪى ﻋﻠﻢ را در ﻛﺸﻮر ﺑﺎﻻ ﻣﻰﺑﺮد‪.‬‬ ‫اﻣﺎ ﺟﺎﻧﺐ ﻣﻨﻔﻰ ﻗﻀﻴﻪ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻧﭙﺮدازﻧﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰىِ ﻻزم ﻓﻜﺮ ﻧﻜﻨﻨﺪ و ﺑﺮاى ﻧﺴﻠﻰ‬ ‫ﻛﻪ از راه ﻣﻰرﺳﺪ‪ ،‬در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺟﺎ ﺑﺎز ﻧﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﭘﻴﺶ ﻣﻰآﻳﺪ؟ ﻳﻚ ﻟﺸﻜﺮ ﺑﻴﻜﺎر و ﺑﻰﺗﻮان روى دﺳﺖ‬ ‫ﻣﻠﺖ ﻣﻰﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﻧﻪ اﺣﺴﺎس اﻣﻴﺪى‪ ،‬ﻧﻪ اﺣﺴﺎس ﺷﻮق و ﺷﻮرى‪ ،‬ﻧﻪ آﻳﻨﺪهاى‪ ،‬ﻧﻪ زﺑﺎﻧﻰ ﺑﺮاى اﺑﺮاز ﻏﺮور‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻴﻬﻦ ﺧﻮد و ﻧﻪ اﺻﻼً ﻏﺮورى‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﻛﻤﺘﺮﻳﻨﺶ اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻢ؛ از اﻳﻦ ﺑﺪﺗﺮ ﻫﻢ‬ ‫ﻓﺮﺿﻬﺎﻳﻰ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻫﻤﻪ ﻣﺴﺆوﻟﻨﺪ؛ ﻫﻢ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰان‪ ،‬ﻫﻢ ﻣﺠﺮﻳﺎن و ﻫﻢ ﻣﺘﺼﺪ‪‬ﻳﺎن رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ‪ .‬ﺻﺪا و‬ ‫ﺳﻴﻤﺎ ﻫﻢ ﻣﺴﺆول اﺳﺖ؛ روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﻫﻢ ﻣﺴﺆوﻟﻨﺪ‪ .‬ﺻﺪا و ﺳﻴﻤﺎ و روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻫﻤﻮاره ﺑﺮاى ﺟﻮان‬ ‫اﻟﮕﻮى ﻳﻚ ﺟﻮان اﺷﺮاﻓﻰِ ﺑﻰدرد‪ ‬ﺗﻦﺑﻪراﺣﺖدادهى ﻋﻴﺎش را ﻣﻄﺮح ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻰ از ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت ﻧﺒﺎﻳﺪ‬ ‫‪132‬‬

‫در ﻓﻠﺴﻔﻪﺑﺎﻓﻴﻬﺎى ﺧﻮد ﻃﻮرى ﺣﺮف ﺑﺰﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﺟﻮان ﺧﻴﺎل ﻛﻨﺪ ﻫﻤﻪى ﻫﺪف اﻧﺴﺎن اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ از‬ ‫ﻫﺮ راﻫﻰ ﺷﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﺸﺖ ﭘﻮل ﺑﻪ دﺳﺖ آورد‪ .‬اﮔﺮ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻳﻚ ﮔﻮاﻫﻰ ﻋﻠﻤﻰ ﺑﺮاى ﺧﻮدش ﻓﺮاﻫﻢ‬ ‫ﻛﻨﺪ‪ ،‬وﺳﻴﻠﻪاى ﺑﺮاى ﭘﻮل در آوردن در دﺳﺘﺶ ﻫﺴﺖ؛ اﮔﺮ ﻧﺸﺪ‪ ،‬ﻫﺮ راه دﻳﮕﺮى ﻛﻪ ﺷﺪ؛ وﻟﻮ ﻗﺎﭼﺎق‪،‬‬ ‫وﻟﻮ ﺗﻦ دادن ﺑﻪ ذﻟّﺖ و ﺧﻔﺖ و اﻫﺎﻧﺖ‪ ،‬وﻟﻮ ﺑﺎ دﺳﺘﺒﺮد زدن ﺑﻪ اﻳﻦ و آن! ﻧﺒﺎﻳﺪ ﭘﻮل را ﻋﻤﺪه ﻛﺮد؛‬ ‫ﭘﻮل ارزش ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻫﺪف‪ ،‬درآوردن ﭘﻮل ﻧﻴﺴﺖ؛ ﭘﻮل ﻳﻚ وﺳﻴﻠﻪ ﺑﺮاى ﮔﺬراﻧﺪن زﻧﺪﮔﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﻮل‬ ‫ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ از اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺪف اﻧﺴﺎن ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاى ﺟﻮان‪ ،‬اﻟﮕﻮ را ﻳﻚ اﻟﮕﻮى ﻏﻠﻂ ﻗﺮار ﻧﺪﻫﻨﺪ‬ ‫ﺗﺎ او اﺣﺴﺎس ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﺎى اﺳﺘﻌﺪاد و اﺑﺘﻜﺎر و ﺗﻼش ﻓﺮاوان و ﻛﺴﺐ ﺗﺨﺼﺺ و ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺮاغ‬ ‫ﭘﻮل رﻓﺖ! از ﻳﻚ ﺟﻮان ﻣﻰﭘﺮﺳﻴﻢ‪ :‬ﭼﺮا درس ﻧﻤﻰﺧﻮاﻧﻰ؟ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﺪرم آنﻗﺪر ﭘﻮل و ﺛﺮوت دارد‬ ‫ﻛﻪ ﺑﻪ درس ﺧﻮاﻧﺪن اﺣﺘﻴﺎج ﻧﺪارم! ﭘﺲ ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪ ﻛﻪ درس ﺑﺮاى ﭘﻮل اﺳﺖ! ﺑﺎ اﻳﻦ ﭘﻮل اﮔﺮ ﺑﺸﻮد‬

‫‪ .1‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري اﻳﺮان اﺳﻼﻣﻲ‬

‫ﺑﻴﻜﺎر و ﻋﻴﺎش و ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪهى ﻣﺤﺾ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎز ﻫﻢ از ﻧﻈﺮ او ﻣﺎﻧﻌﻰ ﻧﺪارد! آﻳﺎ اﻳﻦ ﻃﺮز ﻓﻜﺮ درﺳﺖ‬ ‫اﺳﺖ؟! اﻳﻦ ﻃﺮز ﻓﻜﺮ‪ ،‬ﻏﻠﻄﺘﺮﻳﻦ ﻃﺮز ﻓﻜﺮﻫﺎﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎى ﺟﻤﻌﻰ ﻫﻢ ﻣﺘﻌﻬ‪‬ﺪ و ﻣﺴﺆوﻟﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻗﻠﻪﻫﺎي داﻧﺶ و اﻳﻤﺎن‬

‫ﺑﺎ دﺳﺘﻴﺎﺑﻰ ﺑﻪ ﻗﻠﻪﻫﺎى داﻧﺶ و اﻳﻤﺎن و ﺑﺎ وﺣﺪت و ﻫﻤﺪﻟﻰ ﺷﻤﺎ ﺟﻮاﻧﺎن ﻋﺰﻳﺰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻌﻠﻪ اﻣﻴﺪ‬ ‫در دل دﺷﻤﻨﺎن اﻓﺮوﺧﺘﻪ ﻧﻤﻰﺷﻮد و ﭼﺸﻢ ﻃﻤﻊ ﺑﺪدﻻن و ﻧﺎﻣﺤﺮﻣﺎن ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺮز و ﺑﻮم دوﺧﺘﻪ‬ ‫ﻧﻤﻰﮔﺮدد‪ .‬ﻣﻠّﺖ ﺷﻤﺎ اﻣﺮوز ﺑﺎ ﺻﺮﻳﺢ ﺷﺪن ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺟﻬﺎﻧﺨﻮاران‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ذﺧﻴﺮهى ﻋﻈﻴﻢ ﻧﻴﺮو ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ از راهﻫﺎي ﻣﻴﺎﻧﺒﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﻢ‬

‫آﻧﭽﻪ ﺑﻨﺪه ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎﻫﻴﺎن ﻋﺰﻳﺰ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻢ ﻋﺮض ﻛﻨﻢ‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﭼﻴﺰى اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎرﻫﺎ در ﺟﻤﻊ اﺳﺎﺗﻴﺪ و‬ ‫داﻧﺸﮕﺎﻫﻴﺎن ﮔﻔﺘﻪام و ﺑﺎز ﻫﻢ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻢ ﺗﻜﺮار ﻛﻨﻢ‪ :‬ﻣﺎ از ﻟﺤﺎظ ﻋﻠﻤﻰ از دﻧﻴﺎ ﻋﻘﺒﻴﻢ؛ آﻳﺎ راﻫﻰ ﺑﺮاى‬ ‫اﻳﻦﻛﻪ اﻳﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ را ﺑﭙﻴﻤﺎﻳﻴﻢ‪ ،‬وﺟﻮد ﻧﺪارد؟ اﻋﺘﻘﺎد راﺳﺦ ﺑﻨﺪه اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﺮا‪ ،‬ﻣﺎ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ از‬ ‫راﻫﻬﺎى ﻣﻴﺎﻧﺒﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﻢ؛ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ اﻳﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪاى را ﻛﻪ ﺑﺎ ﻳﻚ ﻧﮕﺎه ﺳﻄﺤﻰ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻰرﺳﺪ ﻛﻪ‬ ‫ﻫﺮﮔﺰ ﻗﺎﺑﻞ ﭘ‪‬ﺮ ﺷﺪن ﻧﻴﺴﺖ ‪ -‬ﭼﻮن آن ﻛﺴﻰ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪى زﻳﺎد در ﺟﻠﻮ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻰﻛﻨﺪ و ﺑﺎ‬ ‫اﺑﺰارﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ روزﺑﻪروز ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪﺗﺮ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﺣﺮﻛﺘﺶ ﺳﺮﻋﺖ ﻫﻢ ﭘﻴﺪا ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺮﺗّﺐ ﻓﺎﺻﻠﻪاش ﺑﻴﺸﺘﺮ‬ ‫ﻣﻰﺷﻮد ‪ -‬ﺗﺮﻣﻴﻢ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺑﻨﺪه اﻋﺘﻘﺎد راﺳﺦ دارم ﻛﻪ ﻣﻰﺗﻮان ﺗﺼﻮ‪‬ر ﻛﺮد اﻳﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﭘﻴﻤﻮده ﺷﻮد و‬ ‫ﻛﻤﺒﻮد ﻋﻠﻤﻰ ‪ -‬در ﻛﺸﻮر ﻣﺎ و ﻛﺸﻮرﻫﺎى ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻣﺎ ‪ -‬و ﺷﻜﺎف و زﺧﻤﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪه‪ ،‬ﺗﺮﻣﻴﻢ‬ ‫ﺷﻮد‪.‬‬ ‫آﻧﭽﻪ ﻣﺎ را ﺗﺸﺠﻴﻊ ﻣﻰﻛﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻓﻜﺮ را دﻧﺒﺎل ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬وﺟﻮد اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎ در داﺧﻞ ﻛﺸﻮر اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ‬ ‫دوﺳﺘﺎن! اﺳﺘﻌﺪاد ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻰ ﻛﺎﻓﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﻨﺪه اﻳﻦ اﺳﺖ‪ :‬اﺳﺘﻌﺪاد ﺷﺮط ﻻزم اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ ﺷﺮط‬ ‫ﻛﺎﻓﻰ‪ .‬در ﻛﻨﺎر اﺳﺘﻌﺪاد‪ ،‬ﺗﻼش و ﻣﺠﺎﻫﺪت ﻋﺎﻟﻤﺎن‪ ،‬اﻧﺪﻳﺸﻤﻨﺪان و اﺳﺘﺎدان ﻫﻢ ﻻزم اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى ﻧﻔﻰ وﻇﻴﻔﻪى دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎى دوﻟﺘﻰ در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ وﻇﻴﻔﻪ دارﻧﺪ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى‬ ‫ﻧﺎدﻳﺪه ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﺸﻜﻼت اﺳﺎﺗﻴﺪ ﻫﻢ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺧﻮد ﻳﻚ ﺣﻘﻴﻘﺖ و ﺗﻮﻗّﻊ ﺑﺠﺎﻳﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﻫﻞ‬ ‫ﻋﻠﻢ در ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎه ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﮕﺎه ﻣﺒﺘﻜﺮاﻧﻪ و ﺳﺎزﻧﺪه در زﻣﻴﻨﻪى ﻋﻠﻢ ‪ -‬ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﭼﻴﺰى‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺟﻮاﻧﺎن و ﻓﺮﻫﻨﮕﻴﺎن در ﻣﺼﻼي رﺷﺖ‪80/2/12 -‬‬ ‫‪ -2‬ﭘﻴﺎم ﺑﻪ ﻧﺸﺴﺖ ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ و اﺗﺤﺎدﻳﻪي ﺗﺸﻜﻞﻫﺎي اﺳﻼﻣﻲ داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﻲ‪81/4/31 -‬‬

‫‪133‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﻛﻪ ﺑﻨﺪه از آن ﺑﻪ ﻧﻬﻀﺖ ﻧﺮماﻓﺰارى در ﻣﺤﻴﻂ ﻋﻠﻤﻰ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻛﺮدم ‪ -‬ﺑﭙﺮدازﻧﺪ؛ ﻣﺎ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع‬ ‫دارﻳﻢ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎى دوﻟﺘﻰ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ را دارﻧﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺑﺎﻳﺪ ﺻﺎدرﻛﻨﻨﺪه ﻋﻠﻢ ﺑﻪ دﻧﻴﺎ ﺑﺎﺷﻴﻢ‬

‫ﺑﻨﺪه در ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ ﮔﻔﺘﻪام ﻛﻪ ﺗﻮﻗّﻌﻢ از ﺟﺎﻣﻌﻪى ﻋﻠﻤﻰ ﻛﺸﻮر اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺎ ﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎل دﻳﮕﺮ‬ ‫ﺻﺎدرﻛﻨﻨﺪهى ﻋﻠﻢ ﺑﻪ دﻧﻴﺎ ﺑﺎﺷﻴﻢ و اﻳﻦ اﻣﺮى اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺤﺎل ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻵن ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﺧﻮدﺗﺎن ﻣﺮاﺟﻌﻪ‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ؛ اﮔﺮ دﻳﺪﻳﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺣﺮف ﺑﻪ ﻧﻈﺮﺗﺎن ﻧﺎﻣﻤﻜﻦ و ﻣﺤﺎل ﻣﻰآﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﻫﻨﻮز آن ﻓﺮﻫﻨﮓ‬ ‫ﺗﺤﻤﻴﻠﻰ در ذﻫﻨﺘﺎن ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﺷﻤﺎ ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﻴﺪ‪ ،‬ﻋﺮﺿﻪ ﻧﺪارﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺗﺤﻤﻴﻠﻰ را ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﺑﺰداﻳﻴﻢ؛ ﻛﺎﻣﻼً ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ دﭼﺎر زﻣﺎﻣﺪاران ﻓﺎﺳﺪ‪ ،‬ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﺘﺒﺪاد و دوﻟﺘﻬﺎى واﺑﺴﺘﻪى ﺑﻪ‬ ‫ﻏﺮب و آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻮدﻳﻢ‪ .‬ﻫﺮﺟﺎ ﺧﻮاﺳﺘﻴﻢ اﺳﺘﻌﺪاد ﺧﻮد را در ﻃﻮل ﺻﺪ و ﭘﻨﺠﺎه و دوﻳﺴﺖ ﺳﺎل اﺧﻴﺮ‬ ‫ ﻛﻪ دوران ﺗﻮﻟّﺪ و رﺷﺪ ﻋﻠﻢ اﺳﺖ ‪ -‬ﺷﻜﻮﻓﺎ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺮ ﺳﺮش ﻛﻮﺑﻴﺪﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﻰﺧﻮاﺳﺘﻴﻢ ﻫﻤﻴﻦ‬‫ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻛﻮﭼﻚ را ﻛﻪ از ﻏﺮب ﻣﻰآﻣﺪ ‪ -‬ﺷﻴﺸﻪ‪ ،‬ﭘﺎرﭼﻪ‪ ،‬ﺷﻴﺸﻪﻫﺎى ﻋﻜﺎﺳﻰ و ‪ - ...‬درﺳﺖ ﻛﻨﻴﻢ‪،‬‬ ‫ﺗﻮﻃﺌﻪ ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ و ﻛﻤﭙﺎﻧﻴﻬﺎى ﺟﻬﺎﻧﻰ ﻫﻢ ﻛﻪ ﻣﻰﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه در دﻧﻴﺎ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﻧﻤﻰﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰى وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺟﻠﻮش را ﻣﻰﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺣﻜﻮﻣﺘﻬﺎى ﮔﺬﺷﺘﻪى‬ ‫‪134‬‬

‫ﻣﺎ ﻫﻢ ﺣﻜﻮﻣﺘﻬﺎى واﺑﺴﺘﻪ‪ ،‬ﻓﺎﺳﺪ‪ ،‬ﻧﺎﺑﺎب ﻳﺎ ﺑﻰﻋﺮﺿﻪ و ﺑﻰﻛﻔﺎﻳﺖ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از اﻧﻘﻼب‪ ،‬آن ﺳﺪﻫﺎ‬ ‫ﺷﻜﺴﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﮔﺮ ﺟﻨﮓ ﺗﺤﻤﻴﻠﻰ ﻧﺒﻮد؛ اﮔﺮ ﺑﻌﻀﻰ از ﻣﺴﺎﺋﻞ دﻳﮕﺮ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻬﺎى اﻧﻘﻼﺑﻰ ﺧﻴﻠﻰ‬ ‫ﺑﻬﺘﺮ از اﻳﻦ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬انﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ ﺑﻪ ﻓﻀﻞ اﻟﻬﻰ و ﺑﻪ ﺑﺮﻛﺖ ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﻰ و اﻧﻘﻼب‪ ،‬در‬ ‫آﻳﻨﺪه اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ؛ اﻳﻦ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻗﻄﻌﻰ ﻛﺸﻮر ﻣﺎﺳﺖ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ ﻣﺸﻜﻼت‪ ،‬ﺷﻮر ﺷﻮق ﻋﻠﻤﻲ ﻣﺤﺴﻮس اﺳﺖ‬

‫اﻳﻦﺟﺎﻧﺐ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎه و ﺣﺮﻛﺖ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ﺧﻮﺷﺒﻴﻨﻢ؛ ﺑﺮ ﺧﻼف اﻇﻬﺎرات ﺑﻌﻀﻰ از‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻛﻪ ﻓﺎﻗﺪ اﻳﻦ ﺧﻮﺷﺒﻴﻨﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺧﻮﺷﺒﻴﻨﻰ ﻧﺎﺷﻰ از ﺧﻮﺷﺨﻴﺎﻟﻰ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺑﺎﻻﺧﺮه ﻣﺎ‬ ‫ﻋﻤﺮﻣﺎن را ﺑﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﻛﺎرﻫﺎ ﮔﺬراﻧﺪهاﻳﻢ‪ .‬در اﻳﻦ ﺳﻨﻴﻦ و ﺑﺎ وﺿﻌﻴﺖ ﺑﻨﺪه‪ ،‬ﺧﻮﺷﺨﻴﺎﻟﻰ ﺧﻴﻠﻰ ﻣﺤﺘﻤﻞ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻨﺪه اﻃّﻼﻋﺎت ﻣﺒﺴﻮﻃﻰ را ﻫﻢ ‪ -‬ﭼﻪ ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﭼﻪ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ و ﭼﻪ اﺧﻼﻗﻰ و ﻣﻌﻨﻮى ‪ -‬از وﺿﻊ‬ ‫داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻰﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﺑﺮاﻳﻨﺪ ﻫﻤﻪى اﻳﻦ اﻃّﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻫﻤﻴﻨﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺧﻮﺷﺒﻴﻨﻢ‪.‬‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار اﺳﺎﺗﻴﺪ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎي ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر‪81/8/22 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻧﻤﻮﻧﻪ و ﻣﻤﺘﺎز ﻛﺸﻮر‪81/9/7 -‬‬

‫‪ .1‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري اﻳﺮان اﺳﻼﻣﻲ‬

‫در زﻣﻴﻨﻪى ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﻛﻤﺒﻮدﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻴﺪ‪ ،‬ﻫﺴﺖ‪ :‬ﻣﺸﻜﻞ اﺳﺘﺎد‪ ،‬ﻣﺸﻜﻞ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‪ ،‬ﻣﺸﻜﻞ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى‪ ،‬ﻣﺸﻜﻞ ﻛﻤﺒﻮد اﻋﺘﺒﺎر‪ ،‬ﺑﻮدﺟﻪ و ‪ ...‬اﻳﻨﻬﺎ را ﻣﻰداﻧﻢ؛ اﻳﻨﻬﺎ ﺣﺮﻓﻬﺎﻳﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻨﺪه در ده‬ ‫ﺳﺎل اﺧﻴﺮ آﻧﻬﺎ را در دﻳﺪار ﺑﺎ داﻧﺸﮕﺎﻫﻴﺎن ‪ -‬اﻋﻢ از اﺳﺘﺎد‪ ،‬داﻧﺸﺠﻮ ﻳﺎ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ‪ -‬داﺋﻢ ﺗﻜﺮار و‬ ‫دﻧﺒﺎلﮔﻴﺮى ﻣﻰﻛﻨﻢ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻘﺪار زﻳﺎدى از اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ ﺑﻬﺒﻮد ﭘﻴﺪا ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻨﺘﻬﺎ ﻋﻠﻰرﻏﻢ ﻫﻤﻪى اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻼت‪ ،‬ﺷﻮر و‬ ‫ﺷﻮق ﻋﻠﻤﻰ و ﺷﻜﻮﻓﺎﻳﻰ اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎ در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎى ﻣﺎ ﻣﺤﺴﻮس اﺳﺖ؛ اﻳﻦ را ﻣﺎ ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ ﻧﺪﻳﺪه‬ ‫ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ و ﻫﻤﻪاش آﻳﻪى ﻳﺄس ﺑﺨﻮاﻧﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻋﺰﻳﺰِ آﺧﺮى ﻣﺎ ﻫﻢ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻢ ﺑﺸﺎرت ﺑﺪﻫﻢ‪،‬‬ ‫دﻳﮕﺮان اﻧﺬار ﻛﺮدﻧﺪ«؛ اﻣﺎ آن ﻳﻚ ﻛﻠﻤﻪ ﺑﺸﺎرت ﻫﻢ در اﻧﺬارﻫﺎى اﻳﺸﺎن ﮔﻢ ﺷﺪ! ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻛﻪ آن‬ ‫ﺑﺸﺎرت‪ ،‬واﻗﻌﻰ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺑﺸﺎرﺗﻰ ﻛﻪ ﺑﻨﺪه ﻋﺮض ﻣﻰﻛﻨﻢ‪ ،‬ﺣﻘﻴﻘﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺮﻛﺖ ﻋﻠﻤﻰ و ﺷﻜﻮﻓﺎﻳﻰ اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎ در‬ ‫داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎى ﻣﺎ رو ﺑﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ داوﻃﻠﺒﺎن ﺷﺮﻛﺖ در اﻟﻤﭙﻴﺎدﻫﺎى داﺧﻠﻰ‬ ‫و ﺧﺎرﺟﻰ در رﺷﺘﻪﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻋﻠﻤﻰ رو ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺑﻨﺪه ﮔﺰارﺷﻰ داده ﺷﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ‬ ‫اﺷﺘﺒﺎه ﻧﻜﻨﻢ‪ ،‬ﺻﺪﻫﺰار ﻧﻔﺮ در ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ داوﻃﻠﺐ ﺑﻮدﻧﺪ ﺗﺎ در اﻟﻤﭙﻴﺎد رﻳﺎﺿﻰ ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨﺪ؛ اﻳﻦ رﻗﻢ‬ ‫ﻼ ﭼﻬﻞ ﻫﺰارﻧﻔﺮ در‬ ‫ﺑﺎﻻﻳﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ آﺷﻨﺎ و ﺧﺒﺮه ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻛﻪ از اﻳﻦ ﺻﺪﻫﺰار ﻧﻔﺮ‪ ،‬اﻗ ً‬ ‫وﺿﻌﻴﺖ درﺳﻰ و ﺗﺤﺼﻴﻠﻰِ اﻳﺪهآل ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ .‬ﻳﺎ در ﻋﻠﻮم ﭘﺎﻳﻪ‪ ،‬ﻣﺎ در اﻟﻤﭙﻴﺎدﻫﺎى ﺟﻬﺎﻧﻰ ﻫﻤﻴﺸﻪ‬ ‫ﺟﺰو ده ﻛﺸﻮر او‪‬ل دﻧﻴﺎ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻰﺷﻮﻳﻢ‪ .‬ﺣﺘّﻰ در رﺷﺘﻪى راﻳﺎﻧﻪ ‪ -‬ﻛﻪ ﻳﻚ رﺷﺘﻪى ﺻﺪدرﺻﺪ‬ ‫وارداﺗﻰ اﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻣﺎ ﻫﻴﭻ ﺳﺎﺑﻘﻪاى از اﻳﻦ رﺷﺘﻪ ﻧﺪاﺷﺘﻪاﻳﻢ ‪ -‬ﻧﻴﺰ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪاﻳﻢ رﺗﺒﻪﻫﺎى ﺑﺎﻻ را در‬ ‫اﻟﻤﭙﻴﺎدﻫﺎى ﺟﻬﺎﻧﻰ ﻛﺴﺐ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﺳﺘﻌﺪاد اﻳﺮاﻧﻰ در اﻳﻦ ﻣﺤﺼﻮلﮔﻴﺮى ﻧﻘﺶ دارد ﻛﻪ ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺘﻌﺪاد را‬ ‫ﻫﻢ اﻧﻜﺎر ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺪه ﭼﻨﺪ ﺳﺎل اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺮﺗّﺐ ﻓﺮﻳﺎد ﻣﻰﻛﺸﻢ‪» :‬اﺳﺘﻌﺪاد اﻳﺮاﻧﻰ«؛ اﻛﻨﻮن ﭘﺲ از‬ ‫اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﺳﺎل ﺗﺎزه ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺷﺪه اﺳﺖ! ﺣﺎﻻ ﻫﻤﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﺮاﻧﻰ ﻣﺴﺘﻌﺪ‪ ‬اﺳﺖ؛ واﻟّﺎ در‬ ‫ﺳﺎﺑﻖ ﻫﻤﻴﻦ را ﻫﻢ اﻧﻜﺎر ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ و ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬از اﻳﺮاﻧﻰ ﻛﺎرى ﺑﺮﻧﻤﻰآﻳﺪ؛ از اﻳﺮاﻧﻰ ﻗﻄﻊ اﻣﻴﺪ ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﻛﺮد‪ «.‬اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺑﻪ ذﻫﻨﻬﺎ اﻟﻘﺎء ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اﺳﺘﻌﺪاد دﺧﻴﻞ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻛﺎﻓﻰ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺗﻼش ﻫﻢ ﺷﺪه‪ ،‬ﻫﻢ‬ ‫از ﺳﻮى ﻛﻨﻨﺪهى ﻛﺎر ‪ -‬داﻧﺸﺠﻮ ‪ ،-‬ﻫﻢ از ﺳﻮى ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‪ ،‬اﺳﺘﺎد و ‪ ....‬اﻳﻦ روﻧﺪ‪ ،‬روﻧﺪ ﺧﻮﺑﻰ اﺳﺖ؛‬ ‫ﭼﺮا اﻳﻦ را ﻧﺪﻳﺪه ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ و ﻫﻤﻪاش ﺑﺮاى ﺧﻮدﻣﺎن آﻳﻪى ﻳﺄس ﺑﺨﻮاﻧﻴﻢ؟‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻧﻤﻮﻧﻪ و ﻣﻤﺘﺎز ﻛﺸﻮر‪81/9/7 -‬‬

‫‪1‬‬

‫‪135‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫* ﻋﻘﺐﻣﺎﻧﺪﮔﻲ ﻋﻠﻤﻲ را ﺟﺒﺮان ﻛﻨﻴﻢ‬

‫آﻧﭽﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﻣﻬﻢ‪ ‬اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻜﺘﻪاى اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻰ از دوﺳﺘﺎن ﻫﻢ ﺑﻪ آن اﺷﺎره ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬آن ﻧﻜﺘﻪ‪،‬‬ ‫ﻧﮕﺎه ﺑﻪ ﻋﻠﻢ و ﺗﺤﻘﻴﻖ و ﺳﺎﻣﺎﻧﺪﻫﻰِ وﺿﻊ ﻋﻠﻢ و ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت در ﻛﺸﻮر اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﻛﺎر ﻛﻼﻧﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺘﻤﺎً اﻫﺘﻤﺎم ﺟﺪ‪‬ى ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آن ورزﻳﺪه ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺪه ﻫﻢ در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﻳﻘﻴﻨﺎً ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ دارم و‬ ‫دﻧﺒﺎل ﺧﻮاﻫﻢ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﻋﻠﻢ ﺑﺎ ارزش اﺳﺖ و از ﺟﻤﻠﻪ ﻋﻮاﻣﻠﻰ ﻛﻪ ارزش ﻋﻠﻢ را ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻠﻢ ﺑﺎ ﻏﺎﻳﺖ و‬ ‫ﻫﺪﻓﻬﺎى ﻣﺸﺨّﺼﻰ ﻛﻪ ﻃﺒﻖ ﻧﻴﺎزﻫﺎ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﺮف ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺳﻴﺮ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎن‬ ‫دﺳﺘﮕﺎه ﻓﻜﺮى ‪ -‬ﻛﻪ آﻗﺎى »رﻓﻴﻊﭘﻮر« ﺑﻪ آن اﺷﺎره ﻛﺮدﻧﺪ و ﻛﺎﻣﻼً ﻫﻢ درﺳﺖ اﺳﺖ ‪ -‬ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎى ﻣﻮﻟّﺪ ﻋﻠﻢ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎدهى ﺑﻬﻴﻨﻪ از ﺷﺨﺺ ﻋﺎﻟﻢ‪ ،‬ﻛﻼس ﻋﺎﻟﻢﺳﺎز و ﻣﺮﻛﺰى را ﻛﻪ ﻋﺎﻟﻢ در‬ ‫آنﺟﺎ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺑﭙﺮدازد‪ ،‬ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻛﻨﺪ و از ﻫﻤﻪى اﻳﻨﻬﺎ اﺳﺘﻔﺎدهى ﺑﻬﻴﻨﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﻛﺎرﻫﺎى‬ ‫ﻻزﻣﻰ اﺳﺖ و ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺘﻤﺎً دﻧﺒﺎل ﺷﻮد؛ ﻣﻦ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻓﻀﻞ اﻟﻬﻰ ﻛﻮﺷﺶ ﻣﻤﻜﻦ را در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﺣﺘﻤﺎً‬ ‫ﺧﻮاﻫﻢ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﻣﺘﻘﺎﺑﻼً ﺗﻮﻗّﻌﺎت و اﻧﺘﻈﺎراﺗﻰ ﻫﻢ از ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ﻋﻠﻤﻰ در ﻛﺸﻮر وﺟﻮد دارد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ‪ ،‬ﺧﻄﺎب ﺑﻪ‬ ‫‪136‬‬

‫ﻳﻚ ﺷﺨﺺ ﺧﺎص ﻳﺎ ﻳﻚ داﻧﺸﮕﺎه ﺧﺎص ﻳﺎ ﻳﻚ ﻣﺮﻛﺰ ﺧﺎص ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺧﻄﺎب ﺑﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ﻋﻠﻤﻰ‬ ‫ﻛﺸﻮر ‪ -‬اﺻﺤﺎب ﻋﻠﻢ و ﺗﺤﻘﻴﻖ ‪ -‬اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﻪ دﻻﻳﻞ ﻣﺸﺨّﺺِ ﺗﺎرﻳﺨﻰ از ﻛﺎروان ﻋﻠﻢ دﻧﻴﺎ ﻋﻘﺐ‬ ‫اﻓﺘﺎدهاﻳﻢ ‪ -‬اﻳﻦ را ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ اﻧﻜﺎر ﻛﻨﻴﻢ؛ واﻗﻌﻴﺘﻬﺎ ﭘﻴﺶ روى ﻣﺎﺳﺖ ‪ -‬و اﻳﻦ در ﺣﺎﻟﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫ﺗﻮاﻧﺎﻳﻰ ﻋﺎﻟﻢ ﺷﺪن‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ ﻛﺮدن و ﻣﺮزﻫﺎى داﻧﺶ را از آﻧﭽﻪ ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﻓﺮاﺗﺮ ﺑﺮدن‪ ،‬در ﻣﻴﺎن ﻣﻠﺖ‬ ‫ﻣﺎ ﻛﺎﻣﻼً وﺟﻮد داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻇﻠﻢ ﺗﺎرﻳﺨﻰ ﺑﻪ ﻣﺎ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬آﻧﭽﻪ ﺷﻤﺎ اﻣﺮوز از ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ و‬ ‫ﮔﺴﺘﺮش ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻋﻼﻗﻪى ﺑﻪ ﻋﻠﻢ و ﺑﺎﻻﺧﺮه ﻣﻄﺮح ﺷﺪن ﻋﻠﻢ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻣﺴﺄﻟﻪى اﺳﺎﺳﻰ در ﺟﺎﻣﻌﻪ‬ ‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺑﻌﺪ از اﻧﻘﻼب اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﻋﻠﻢ ﻣﻬﺠﻮر ﺑﻮد‪ .‬داﻧﺸﮕﺎه ﺑﻮد‪ ،‬ﻋﻠﻤﺎ‬ ‫ﺑﻮدﻧﺪ؛ اﻣﺎ ﻋﻠﻢ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى ﺣﻘﻴﻘﻰ ﻛﻠﻤﻪ‪ ،‬ﻳﻜﻰ از ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻛﺸﻮر ﻣﺤﺴﻮب ﻧﻤﻰﺷﺪ‪ .‬در ﻃﻮل ﺳﺎﻟﻬﺎى‬ ‫ﻣﺘﻤﺎدى ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر ﺑﻮد و ﻣﻠﺖ ﻣﺎ از ﻛﺎروان ﻋﻠﻢ ﻋﻘﺐ اﻓﺘﺎد‪.‬‬ ‫ﻣﺎ اﻛﻨﻮن ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴﻢ اﻳﻦ ﻋﻘﺐﻣﺎﻧﺪﮔﻰ و اﻳﻦ ﺗﺄﺧﻴﺮ ﺗﺎرﻳﺨﻰ را ﺑﻪ ﻧﺤﻮى ﺟﺒﺮان ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﭼﻪﻛﺎر‬ ‫ﻛﻨﻴﻢ؟ اﮔﺮ ﺑﺎ ﻧﮕﺎه و ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻋﺎد‪‬ى ﺑﻨﮕﺮﻳﻢ‪ ،‬ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﻢ ﻓﺎﺻﻠﻪ زﻳﺎد اﺳﺖ‪ .‬اﺗّﻔﺎﻗﺎً وﺳﻴﻠﻪى ﺗﺤﺮّك آﻧﻬﺎ‬ ‫ﻫﻢ ﺳﺮﻳﻊاﻟﺴ‪‬ﻴﺮﺗﺮ از وﺳﻴﻠﻪى ﺗﺤﺮّك ﺷﻤﺎﺳﺖ؛ ﭘﺲ ﺑﺎﻳﺪ روزﺑﻪروز ﻓﺎﺻﻠﻪ زﻳﺎدﺗﺮ ﺷﻮد؛ ﻣﺎ ﻣﺤﻜﻮم ﺑﻪ‬

‫‪ .1‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري اﻳﺮان اﺳﻼﻣﻲ‬

‫اﻳﻦ ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ .‬آﻳﺎ اﻳﻦ درﺳﺖ اﺳﺖ؟ ﻫﻤﺎن راﻫﻰ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ رﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎ ﻫﻢ اداﻣﻪ ﻣﻰدﻫﻴﻢ و ﻓﻜﺮ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ اداﻣﻪ داد‪ .‬ﻣﻰﮔﻮﻳﻴﻢ ﺑﺎﻻﺧﺮه آﻧﻬﺎ از اﻳﻦ راه رﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎ ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮوﻳﻢ‪ .‬راه ﭘﻴﻤﻮده ﺷﺪهاى اﺳﺖ؛‬ ‫اﻣﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪى آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﻣﺎ زﻳﺎد اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﻳﻚ وﻗﺖ در ﻳﻜﻰ از ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎ ﺑﻪ دوﺳﺘﺎن داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ‬ ‫ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻣﺎ ﻣﻰرﻓﺘﻴﻢ؛ او ﺑﻪ دوﭼﺮﺧﻪ دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺖ و ﻓﺎﺻﻠﻪاش را ﺑﺎ ﻣﻦ زﻳﺎد ﻛﺮد‪ .‬ﺑﻌﺪ ﭼﻮن ﻓﺎﺻﻠﻪى‬ ‫زﻳﺎدى ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻰﭘﻴﻤﻮد‪ ،‬ﺑﻪ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ دﺳﺘﺮﺳﻰ ﭘﻴﺪا ﻛﺮد و از آن ﺑﻬﺮه ﺑﺮد؛ اﻣﺎ ﺑﻨﺪه ﺗﺎزه ﺑﻪ دوﭼﺮﺧﻪ‬ ‫رﺳﻴﺪهام! ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﺎز ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬او اﻛﻨﻮن ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪى ﺳﺮﻳﻊاﻟﺴ‪‬ﻴﺮﺗﺮى رﺳﻴﺪه‬ ‫اﺳﺖ؛ آﻳﺎ ﺑﻨﺪه ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻨﺸﻴﻨﻢ ﻏﺒﺎر ﺣﺮﻛﺘﺶ را ﺗﻤﺎﺷﺎ ﻛﻨﻢ و ﻳﺎ در ﺣﺴﺮت اﻳﻦ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‪ ،‬ﻏﻤﮕﻴﻦ ﺷﻮم و‬ ‫ﺑﺴﻮزم و ﺑﺴﺎزم؟ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﭼﻪﻛﺎر ﻛﻨﻴﻢ؟‬ ‫ﺟﻨﺒﺶ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ ‪ -‬ﻛﻪ ﺑﻨﺪه دو ﺳﻪ ﺳﺎل اﺳﺖ آن را در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﺗﻜﺮار ﻣﻰﻛﻨﻢ ‪ -‬ﻧﺎﻇﺮ ﺑﻪ اﻳﻦ‬ ‫ﻗﻀﻴﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ ﻳﻌﻨﻰ رﻓﺘﻦ از راﻫﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ‪ ،‬راﻫﻬﺎى ﻧﺎرﻓﺘﻪاى اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﺑﻪ آن‬ ‫ﻣﻌﻨﺎ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ راﻫﻬﺎﻳﻰ را ﻛﻪ دﻳﮕﺮان رﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺮوﻳﻢ و ﺑﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪﻫﺎى دﻳﮕﺮان ﺑﻰاﻋﺘﻨﺎﻳﻰ ﻛﻨﻴﻢ؛‬ ‫ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻓﻜﺮ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬در اﻳﻦ دﻧﻴﺎى ﻋﻈﻴﻢ و در اﻳﻦ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺑﺰرگ‪ ،‬ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪﻫﺎى‬ ‫ﻓﺮاواﻧﻰ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ داﻧﺶ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪى اﻣﺮوز ﻫﻨﻮز ﺑﻪ آﻧﻬﺎ دﺳﺖ ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪﻫﺎ ﺑﺴﻴﺎر‬ ‫ﻓﺮاوان اﺳﺖ و ﺑﻪ ﮔﻤﺎن زﻳﺎد ﺑﻪﻣﺮاﺗﺐ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺸﺮ ﺗﺎﻛﻨﻮن ﺑﻪ آﻧﻬﺎ دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ دﻗّﺖ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻓﻜﺮ ﻛﻨﻴﻢ و ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻛﺸﻒ ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪﻫﺎ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﺎن اﺳﺘﻌﺪادى را ﻛﻪ‬ ‫ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ و ﺑﻨﺪه ﻫﻢ ﻣﻰداﻧﻢ ﻣﻐﺰ و ﻓﻜﺮ اﻳﺮاﻧﻰ آن را دارد‪ ،‬ﺑﻪﻛﺎر ﺑﻴﻨﺪازﻳﻢ‪ .‬راﻫﻬﺎى ﻣﻴﺎﻧﺒ‪‬ﺮ را ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﻢ‬ ‫و از ﺑﺪﻋﺖ و ﻧﻮآورى در وادى ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﺑﻴﻤﻨﺎك ﻧﺒﺎﺷﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺎﻳﺪ در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ و ﻣﺮاﻛﺰ ﻋﻠﻤﻰ‬ ‫و ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻰ ﻣﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻧﮕﻴﺰهاى ﻋﺎم‪ ،‬اﻣﺮى ﻣﻘﺪ‪‬س و ﻳﻚ ﻋﺒﺎدت ﺗﻠﻘّﻰ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﻪى رﺷﺘﻪﻫﺎى‬ ‫ﻋﻠﻮم ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻮرت درآﻳﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﺟﺮأت را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻛﻪ ﻓﻜﺮ ﻛﻨﻴﻢ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ ﻧﻮآورى‬ ‫ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻳﻦ ﺣﺮف‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﻮﻣﻴﺪى ﺗﻤﺎم ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﻪ ﻛﺎر ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ دﻳﮕﺮان ﻧﻜﺮدهاﻧﺪ؟ ﻛﺪام‬ ‫راه را ﺑﺮوﻳﻢ؟ اﻣﺎ ﻣﻦ ﺗﺼﻮ‪‬ر ﻣﻰﻛﻨﻢ ﻣﻰﺷﻮد اﻳﻦ ﻓﻜﺮ و اﻣﻴﺪ را در دل ﭘﺮوراﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻰﺷﻮد راﻫﻬﺎى‬ ‫ﻧﺎرﻓﺘﻪ را ﭘﻴﺪا ﻛﺮد‪ .‬ﻳﻚ روز ﺑﺴﻴﺎرى از ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ اﻣﺮوز دﻧﻴﺎ و ﺑﺸﺮﻳﺖ ﻣﻰﺷﻨﺎﺳﺪ‪ ،‬ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮد؛‬ ‫اﻣﺎ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﺟﺮأت ﻛﺮدﻧﺪ و اﻳﻦ ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪﻫﺎ را ﺷﻨﺎﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﭼﻪ دﻟﻴﻠﻰ دارد ﻛﻪ ﻣﺎ ﻧﺘﻮاﻧﻴﻢ راه ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪى‬ ‫دﻳﮕﺮى را ﻛﺸﻒ ﻛﻨﻴﻢ؟ اﻳﻦﻃﻮر ﻫﻢ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ اﻣﺮوز ﻫﺮ ﻛﺸﻒ ﺟﺪﻳﺪى ﻣﺴﺘﻠﺰم دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺑﻪ‬

‫‪137‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﻋﺎﻟﻴﺘﺮﻳﻦ داﻧﺸﻬﺎ و ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﻓﻨﺎورﻳﻬﺎ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﻣﺎ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ آن را ﻧﺪارﻳﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻮﻗّﻊ از ﺟﺎﻣﻌﻪى ﻋﻠﻤﻰ‬ ‫ﻛﺸﻮر وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺴﺎب‪ ،‬ﻫﺮﭼﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ﻣﺮاﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻰ در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ و ﺑﻴﺮون‬ ‫داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺟﻬﺎد ﻋﻠﻤﻲ‬

‫ﭼﻨﺪى اﺳﺖ ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﺟﺎﻟﺐ و ﭘﺴﻨﺪﻳﺪهاى در ﺑﻌﻀﻰ از داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺟﻬﺎد ﻋﻠﻤﻰ و ﻛﻤﻚ‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺤﺮوم اﻳﺠﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﺪون ﺷﻚ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺤﺮوم‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ‬ ‫ﺑﻪوﺟﻮد آﻣﺪن روﺣﻴﻪى ﺟﻬﺎدى در ﻣﻴﺎن ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬اﻣﻴﺪوارﻳﻢ ﺑﺎ رﻫﻨﻤﻮدﻫﺎى ﺷﻤﺎ‪ ،‬اﻳﻦ ﺣﺮﻛﺖ‬ ‫در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﮔﺴﺘﺮش ﺑﻴﺸﺘﺮى ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎي ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري ﭘﺲ از اﻧﻘﻼب‬

‫اﻧﻘﻼب و ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬ﻛﺸﻮرى را ﻛﻪ ﺣﺪود ﻫﻔﺘﺎد و ﭼﻨﺪ درﺻﺪ ﺑﻴﺴﻮاد داﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺗﺤﻮﻳﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ؛ اﻣﺎ‬ ‫اﻣﺮوز ﻣﺎ ﺑﻪ ﻛﺸﻮرى ﺑﺎ درﺻﺪ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻى ﺳﻮاد ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪهاﻳﻢ ﻛﻪ ﻣﻦ درﺻﺪ آن را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻤﻰﻛﻨﻢ‪،‬‬ ‫ﭼﻮن ﻧﻤﻰﺧﻮاﻫﻢ ﻳﻜﻰ دو درﺻﺪ ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﻳﻴﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد؛ اﻣﺎ درﺻﺪش ﻣﺸﺨّﺺ اﺳﺖ‪ .‬در ﺗﻮﺳﻌﻪى‬ ‫‪138‬‬

‫داﻧﺸﮕﺎه و داﻧﺸﺠﻮ‪ ،‬ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﻳﻚ ﻛﺎر ﻣﻌﺠﺰآﺳﺎ اﻧﺠﺎم داده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻴﺶ از ده ﺑﺮاﺑﺮِ ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﻧﻈﺎم‬ ‫اﺳﻼﻣﻰ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺎ اﻣﺮوز داﻧﺸﺠﻮ دارﻳﻢ‪ .‬ﻣﺎ در ﻫﻤﻪى اﻗﻄﺎر ﻛﺸﻮر داﻧﺸﮕﺎه دارﻳﻢ‪ .‬ﻛﺪام ﺷﻬﺮ‬ ‫ﻛﻮﭼﻚ و ﺑﺰرگ در اﻃﺮاف اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﻳﻜﻰ دو ﺗﺎ ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ داﻧﺸﮕﺎه در آن ﻧﺒﺎﺷﺪ؟ در‬ ‫ﻋﺮﺻﻪى ﻓﻨﺎورى ‪ -‬ﭘﺘﺮوﺷﻴﻤﻰ‪ ،‬ﻧﻔﺖ‪ ،‬ﻓﻮﻻد‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪات و ﺻﻨﺎﻳﻊ دﻓﺎﻋﻰ ‪ -‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎ ﺣﻴﺮتآور اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺳﺎﻣﺎﻧﻪﻫﺎى دﻓﺎﻋﻰاى ﻛﻪ اﻣﺮوز در ﻛﺸﻮر ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﻳﻚ روز ﺑﻪ رؤﻳﺎ و ﺧﻮاب ﻫﻢ ﻧﻤﻰآﻣﺪ ﻛﻪ‬ ‫ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺣﺘّﻰ ﻣﺤﺼﻮﻻﺗﺶ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛ اﻣﺎ اﻣﺮوز اﻳﻨﻬﺎ را ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﻓﻨﺎورى ﺑﺮﺗﺮ‬ ‫ﻛﻪ در دﻧﻴﺎ ﺑﺎ اﻓﺘﺨﺎر از آن ﻳﺎد ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺠﺒﻮر ﺷﺪﻧﺪ ﻋﻠﻰرﻏﻢ ﻫﻤﻪى دﺷﻤﻨﻴﻬﺎ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ اﻳﺮان ﺟﺰو ده‬ ‫ﻛﺸﻮرى اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ ﭼﺮﺧﻪى ﺳﻮﺧﺖ ﻫﺴﺘﻪاى ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭼﻴﺰِ ﻛﻤﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ وﻗﺘﻰ‬ ‫ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮﻓّﻘﻴﺘﻰ ﭘﻴﺶ ﻣﻰآﻳﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺟﻨﺠﺎل را ﻫﻢ دﻧﺒﺎﻟﺶ راه ﻣﻰاﻧﺪازﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻠﻪ‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ ﭼﻨﻴﻦ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﻛﻨﻨﺪ؛ ﺑﻤﺐ ﺑﺴﺎزﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎى ﻣﻬﻢ ﺑﻪ ﺑﺮﻛﺖ ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﻰ ﺑﻪوﺟﻮد آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -1‬ﺑﻴﺎﻧﺎت در ﺟﻤﻊ اﺳﺎﺗﻴﺪ داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﻲ‪82/2/22 -‬‬ ‫‪ -2‬ﺑﻴﺎﻧﺎت در ﺟﻠﺴﻪ ﭘﺮﺳﺶ و ﭘﺎﺳﺦ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﻲ‪82/2/22 -‬‬

‫‪ .1‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري اﻳﺮان اﺳﻼﻣﻲ‬

‫ﻫﺮ ﻛﺪام از داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎى ﻣﻬﻢ و ﺑﺰرگ ﻛﻪ ﺑﻨﺪه ﮔﺎﻫﻰ از آﻧﻬﺎ ﺑﺎزدﻳﺪ داﺷﺘﻪام ‪ -‬از دور ﻫﻢ اﻃّﻼع‬ ‫داﺷﺘﻢ‪ ،‬از ﻧﺰدﻳﻚ ﻫﻢ ﻛﻪ ﻣﻰروم ﻣﻰﺑﻴﻨﻢ ‪ -‬ﻛﺎرﻫﺎى ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻰﺷﺎن ﺗﺤﺴﻴﻦﺑﺮاﻧﮕﻴﺰ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ در‬ ‫ﺣﺎﻟﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﺮﻓﺘﺎرﻳﻬﺎى دوﻟﺖ در ﻃﻮل ﺳﺎﻟﻬﺎى ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻛﻤﺘﺮ اﺟﺎزه داده ﺳﻬﻢ ﺑﻮدﺟﻪى‬ ‫ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت‪ ،‬آنﭼﻨﺎنﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ و ﺷﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى ﭘﺰﺷﻜﻰ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ ﺑﻪ زﻳﺮ ﺳﺎﺧﺘﻬﺎى ﻛﺸﻮر ‪ -‬اﺣﺪاث ﺳﺪ‪ ،‬راه‪ ،‬ﭘﺎﻳﺎﻧﻪﻫﺎى‬ ‫درﻳﺎﻳﻰ ﺑﺮاى ﻧﻔﺖ ‪ -‬و دﻳﮕﺮ ﭼﻴﺰﻫﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎى ﭼﺸﻤﮕﻴﺮى داﺷﺘﻪاﻳﻢ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ واﻗﻌﺎً ﺑﻪ ﻓﻀﻞ ﭘﺮوردﮔﺎر‬ ‫و در ﻋﻴﻦ اﺳﺘﻘﻼل و اﺳﺘﻐﻨﺎء ﺑﻪوﺟﻮد آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﻪى درﻫﺎى اﺳﺎﺳﻰ را در دﻧﻴﺎ ﺑﻪ روى ﻣﺎ ﺑﺴﺘﻪ‬ ‫ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﺷﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﺑﺮاى ﻣﺎ ﻧﻌﻤﺘﻰ ﺑﻮد‪» :‬ﻓﻌﺴﻰ ان ﺗﻜﺮﻫﻮا ﺷﻴﺌﺎً و ﻳﺠﻌﻞ اﻟﻠَّﻪ ﻓﻴﻪ ﺧﻴﺮا ﻛﺜﻴﺮا«‪ .‬ﮔﺎﻫﻰ‬ ‫اوﻗﺎت از اﻳﻦﻛﻪ درﻫﺎى دﻧﻴﺎ ﺑﻪ روى ﻣﺎ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻰ ﻧﺎراﺣﺖ ﻣﻰﺷﻮﻳﻢ؛ اﻣﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻮﺟﺐ‬ ‫ﻣﻰﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﻪ ﺧﻮدﻣﺎن ﺑﭙﺮدازﻳﻢ و از اﺳﺘﻌﺪاد ﺧﻮدﻣﺎن اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﻢ و اﻳﻦ رﺷﺪﻫﺎ و ﺷﻜﻮﻓﺎﻳﻴﻬﺎ‬ ‫ﺑﻪوﺟﻮد آﻳﺪ‪ .‬ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن‪ ،‬داﺧﻠﻰ؛ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن اﺻﻠﻰ‪ ،‬داﺧﻠﻰ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ از داﻧﺶ ﺟﻬﺎﻧﻰ ﺗﺎ آنﺟﺎﻳﻰ ﻛﻪ‬ ‫ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪاﻳﻢ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮدهاﻳﻢ؛ ﭼﻮن داﻧﺶ ﺟﻬﺎﻧﻰ ﻣﺘﻌﻠّﻖ ﺑﻪ ﻫﻤﻪى اﻧﺴﺎﻧﻬﺎﺳﺖ؛ داﻧﺶ ﻣﺎ ﻫﻢ ﻣﺘﻌﻠّﻖ‬ ‫ﺑﻪ ﻫﻤﻪى اﻧﺴﺎﻧﻬﺎﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ روز دﻧﻴﺎى اﺳﻼم ﺑﻪ ﻫﻤﻪى دﻧﻴﺎ ﺧﺪﻣﺖ ﻛﺮد؛ اﻣﺮوز ﻫﻢ ﻣﺎ از داﻧﺶ‬ ‫ﺟﻬﺎﻧﻰ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ‪ .‬در دوران اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﻣﺎ ﺑﺎ ﺗﺤﺮﻳﻢ و ﺟﻨﮓ و ﻣﺸﻜﻼت ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن و ﻛﺎرﺷﻜﻨﻴﻬﺎ‬ ‫ﻣﻮاﺟﻪ ﺑﻮدهاﻳﻢ؛ اﻣﺎ ﺑﻪ ﻓﻀﻞ ﭘﺮوردﮔﺎر اﻳﻦ ﻣﻮﻓّﻘﻴﺘﻬﺎ در ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﻰ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه و ﺟﺰو اﻓﺘﺨﺎرات‬ ‫ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﻰ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎي ﻋﻠﻤﻲ ﺑﺎﻳﺪ اداﻣﻪ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‬

‫اﻣﺮوز ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً زﻣﻴﻨﻪى ﺗﻮﻟﻴﺪ در ﻛﺸﻮر وﺟﻮد دارد و ﻣﺎ ﻣﺪﻳﺮان‪ ،‬ﻣﺘﺨﺼ‪‬ﺼﺎن و ﻓﻦآوران ﺧﻮب و‬ ‫اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎى درﺧﺸﺎن و ﺑﺎﻻ و دﻟﻬﺎى ﮔﺮم دارﻳﻢ‪ .‬ﭼﻨﺪ روز ﻗﺒﻞ ﮔﺰارﺷﻰ راﺟﻊ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﺗﻜﺜﻴﺮ و‬ ‫اﻧﺠﻤﺎد ﺳﻠّﻮﻟﻬﺎى ﺑﻨﻴﺎدى ﺑﻪ ﻣﻦ دادﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻳﻚ ﻛﺎرِ ﺑﺴﻴﺎر ﻋﻈﻴﻢ و ﭘﻴﭽﻴﺪهى ﻋﻠﻤﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ در‬ ‫ﻣﻌﺪودى از ﻛﺸﻮرﻫﺎى دﻧﻴﺎ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در ﻛﺸﻮر ﻣﺎ اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﻰﺳﺮوﺻﺪا اﺗّﻔﺎق اﻓﺘﺎده و ﻫﻨﻮز‬ ‫اﻋﻼن ﻫﻢ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ اﻫﻤﻴﺖ اﻳﻦ ﻛﺎر ﻛﻤﺘﺮ از ﻛﺎر ﻫﺴﺘﻪاى ﻛﻪ ﻣﺎ ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻛﺎر در آﻳﻨﺪهى ﭘﺰﺷﻜﻰ دﻧﻴﺎ ارزش زﻳﺎدى دارد و دﻧﻴﺎ از آن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ اﻧﻘﻼب ﭘﺰﺷﻜﻰ ﻧﺎم‬ ‫ﻣﻰﺑﺮد‪.‬‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻣﺴﺌﻮﻻن و ﻛﺎرﮔﺰاران ﻧﻈﺎم‪82/5/15 -‬‬

‫‪139‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﻳﻚ ﮔﺮوه ﺟﻮان ﻣﺆﻣﻦِ اﻧﻘﻼﺑﻰ و واﻗﻌﺎً ﺟﻬﺎدى ﻛﻪ از ﻫﻤﻴﻦ ﺑﭽﻪﻫﺎى ﺟﻬﺎد داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬راﺟﻊ‬ ‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﻛﺎر ﻛﺮدهاﻧﺪ و ﺑﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺧﻮﺑﻰ رﺳﻴﺪهاﻧﺪ ‪ -‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺎر اداﻣﻪ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ‬ ‫آن ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻧﻬﺎﻳﻰاش ﺑﺮﺳﺪ ‪ -‬ﻛﻪ انﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ ﺧﻮدﺷﺎن اﻋﻼن ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﺎ ﭼﻨﻴﻦ زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى‬ ‫رﺷﺪ ﻋﻠﻤﻰ و ﻓﻜﺮى در ﻛﺸﻮر دارﻳﻢ ﻛﻪ از ارزش ﺑﺎﻻﻳﻰ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* از ﻟﺤﺎظ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﻳﻜﻲ از ﺑﺎ اﺳﺘﻌﺪادﺗﺮﻳﻦﻫﺎﺳﺖ‬

‫از ﻟﺤﺎظ اﻧﺴﺎﻧﻰ ﻫﻢ ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﻳﻜﻰ از ﺑﺎ اﺳﺘﻌﺪادﺗﺮﻳﻨﻬﺎﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ را ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻧﺸﺎن داده‪ ،‬زﻣﺎن ﺣﺎلِ ﻣﺎ‬ ‫ﻫﻢ ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﺪ‪ .‬ﻫﺮ وﻗﺖ ﻣﻴﺪاﻧﻰ ﺑﺎز ﺷﺪه‪ ،‬اﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ ‪ -‬ﻳﻌﻨﻰ اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎى درﺧﺸﺎن ‪ -‬ﺧﻮد را‬ ‫آﺷﻜﺎر ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺘﻮﺳ‪‬ﻂ اﺳﺘﻌﺪاد ﻛﺸﻮر ﻣﺎ از ﻣﺘﻮﺳ‪‬ﻂ ﺟﻬﺎﻧﻰ ﺑﺎﻻﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﺑﻪ‬ ‫ﺻﺤﻨﻪى ﻫﺸﺖ ﺳﺎل دﻓﺎع ﻣﻘﺪ‪‬س ‪ -‬ﻳﻌﻨﻰ ﺳﺎﻟﻬﺎى ‪ 59‬ﺗﺎ ‪ - 67‬ﻛﻪ ﻣﻴﺪان ﺑﺮاى ﺑﺮوز اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎ ﺑﺎز‬ ‫ﺷﺪ‪ ،‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻴﺎز ﻓﺮاوان ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ درﻫﺎى دﻧﻴﺎ ﺑﻪ روى ﻣﺎ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻴﺰى ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﻣﺎ ﻛﻤﻚ ﻣﻰﻛﺮد‪ ،‬دﻧﻴﺎ‬ ‫ﺣﺎﺿﺮ ﻧﺒﻮد آن را در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﺎ ﺑﮕﺬارد ‪ -‬ﻧﻪ ﺳﻼح‪ ،‬ﻧﻪ ﻣﻬﻤ‪‬ﺎت‪ ،‬ﻧﻪ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻰ و ﻧﻪ اﻃّﻼﻋﺎت ‪ -‬از‬ ‫ﻃﺮﻓﻰ ﻫﻢ ﻛﺸﻮر درﮔﻴﺮ دﻓﺎع از ﻫﻮﻳﺖ ﺧﻮد‪ ،‬از ﺧﺎك ﺧﻮد‪ ،‬از ﻣﺮزﻫﺎ و از ﺧﺎﻧﻪى ﺧﻮد ﺑﻮد؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‬ ‫‪140‬‬

‫ﺑﻪ آن اﻣﻜﺎﻧﺎت ﻧﻴﺎز داﺷﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻴﺎز ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪ اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎ در ﻫﻤﻪى زﻣﻴﻨﻪﻫﺎ ‪ -‬ﻫﻢ در زﻣﻴﻨﻪى‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ و ﻫﻢ در زﻣﻴﻨﻪى ﺟﻨﮕﻰ و ﻧﻈﺎﻣﻰ ‪ -‬ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎن اﻓﺘﺪ‪ .‬ﭘﺎﻳﻪى ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎى ﻋﻠﻤﻰ ﻛﺸﻮر ‪ -‬ﻛﻪ‬ ‫اﻣﺮوز ﺷﻤﺎ ﺑﺮﺧﻰ از ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎى آن را ﻣﻰﺷﻨﻮﻳﺪ ‪ -‬در دوران دﻓﺎع ﻣﻘﺪ‪‬س ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬اﻣﺮوز ﺑﺴﻴﺎرى‬ ‫از ﺟﻮاﻧﺎﻧﻰ ﻛﻪ در ﺑﺨﺸﻬﺎى ﺑﺴﻴﺎر ﺣﺴ‪‬ﺎسِ ﻋﻠﻤﻰ ﻛﺸﻮر ﻣﺸﻐﻮل ﻛﺎر ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﻋﻨﺎﺻﺮ دﻓﺎع‬ ‫ﻣﻘﺪ‪‬ﺳﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻫﻤﺎن روﺣﻴﻪ و اﻧﮕﻴﺰه ﻣﺸﻐﻮل ﻛﺎر ﺷﺪهاﻧﺪ و اﻣﺮوز ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ از ﻛﺎرﻫﺎى ﺷﮕﻔﺖآﻣﻴﺰ‬ ‫آﻧﻬﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﻏﻨﻰﺳﺎزىِ ﻣﻮاد ﻫﺴﺘﻪاى اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﺰو ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪﺗﺮﻳﻦ ﻓﻨﺎورﻳﻬﺎى ﺟﻬﺎﻧﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺪرﺗﻬﺎ‬ ‫آن را درﺑﺴﺖ در اﺧﺘﻴﺎر ﺧﻮد ﻧﮕﺎه داﺷﺘﻪاﻧﺪ؛ اﻣﺎ ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺎ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﺎ ﺗﻜﻴﻪ ﺑﻪ اﺳﺘﻌﺪاد و ﻫﻮش و‬ ‫دﺳﺘﺎنِ ﻣﺎﻫﺮ ﺧﻮد اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺰرگ را اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻋﻜﺲاﻟﻌﻤﻠﻬﺎى ﻣﺴﺘﻜﺒﺮان ﻋﺎﻟﻢ را ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺟﻨﺠﺎﻟﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ اﻣﺮوز در دﻧﻴﺎ وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﻋﻜﺲاﻟﻌﻤﻞ در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﺳﺘﻌﺪاد و ﺗﻮاﻧﺎﻳﻰ و اﻓﺘﺨﺎرات‬ ‫ﺷﻤﺎﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار اﻋﻀﺎي ﻫﻴﺎت دوﻟﺖ‪82/6/5 -‬‬

‫‪ .1‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري اﻳﺮان اﺳﻼﻣﻲ‬

‫ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪى دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﺗﻜﺜﻴﺮ ﺳﻠّﻮﻟﻬﺎى ﺑﻨﻴﺎدى اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻦ ﻣﺎه ﮔﺬﺷﺘﻪ ﮔﻔﺘﻢ؛ اﺧﻴﺮاً ﻫﻢ‬ ‫ﺧﻮدﺷﺎن آﻣﺪﻧﺪ و ﺗﻮﺿﻴﺢ دادﻧﺪ‪ .‬ﻣﺘﺨﺼ‪‬ﺼﺎن و داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺟﻬﺎﻧﻰ ﻣﺠﺒﻮر ﺷﺪهاﻧﺪ اﻋﺘﺮاف ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ‬ ‫ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺎ ﺑﺎ ﭘﺸﺘﻮاﻧﻪى اﻳﻤﺎن و ﻫﻤ‪‬ﺖ و ﻏﻴﺮت ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ اﺳﺘﻌﺪاد ﺟﻮﺷﺎنِ ﭘﻨﻬﺎن ﺧﻮد را آﺷﻜﺎر‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ و اﻳﻦ راه ﺑﺰرگ را ﺑﺮوﻧﺪ‪ .‬از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ‪ ،‬ﻣﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎى ﻣﺘﻌﺪ‪‬دى در ﺻﺤﻨﻪى ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت دارﻳﻢ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻧﮕﺎه ﺧﻮﺷﺒﻴﻨﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻲ و ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت‬

‫ﺑﺎﻳﺪ ﻧﮕﺎه ﻣﺎ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻰ و ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻛﺸﻮر در ﻫﻤﻪى رﺷﺘﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻧﮕﺎه ﺧﻮﺷﺒﻴﻨﺎﻧﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻪ‬ ‫ﻧﮕﺎه ﺑﺪﺑﻴﻨﺎﻧﻪ و ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺗﺄﺳ‪‬ﻒ و ﺗﺄﺛّﺮ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻧﻪ ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ اﻳﻦﻛﻪ ﻣﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ آرزوى ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ و ﺳﺮﻋﺖ‬ ‫ﻋﻤﻞ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ‪ -‬ﺑﺪﻳﻬﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﻫﺮ ﻣﻘﺪار ﻛﻪ در زﻣﻴﻨﻪى آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻰ و‬ ‫ﺗﺤﻘﻴﻖ و ﮔﺮمﻛﺮدن ﻓﻀﺎى ﻋﻠﻢ و ﭘﮋوﻫﺶ در ﻛﺸﻮر ﭘﻴﺶ ﺑﺮوﻳﻢ‪ ،‬ﻛﻢ اﺳﺖ و ﻫﻨﻮز راه ﻃﻮﻻﻧﻰاى در‬ ‫ﭘﻴﺶ دارﻳﻢ ‪ -‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ اﻳﻦﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ در ﻃﻮل ﺳﺎﻟﻬﺎى ﺑﻌﺪ از اﻧﻘﻼب و ﺑﺨﺼﻮص‬ ‫آﻧﭽﻪ ﻛﻪ در ﺳﺎﻟﻬﺎى اﺧﻴﺮ ﭘﻴﺶ آﻣﺪه‪ ،‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﻢ و ﺑﺪاﻧﻴﻢ ﻛﻪ ﺷﺘﺎب ﺧﻮﺑﻰ ﭘﻴﺪا ﻛﺮدهاﻳﻢ و‬ ‫داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎﻳﻤﺎن در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺧﻮﺑﻰ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬آنﻃﻮر ﻛﻪ ﺑﻨﺪه اﺳﺘﻔﺴﺎر ﻛﺮدم و ﻣﺴﺆوﻻن‬ ‫ﻣﻮرد وﺛﻮق ‪ -‬آﻗﺎى رﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر و ﺑﻌﻀﻰ دﻳﮕﺮ از ﻣﺴﺆوﻻن ‪ -‬ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﺰارش دادﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻮدﺟﻪى‬ ‫ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻰ در ﻫﻤﻴﻦ ﭼﻨﺪ ﺳﺎل اﺧﻴﺮ ﺧﻴﻠﻰ ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻪ و آنﻃﻮر ﻛﻪ داﻧﺸﮕﺎﻫﻴﺎن ﻣﻮرد اﻋﺘﻤﺎد از ﮔﻮﺷﻪ و‬ ‫ﻛﻨﺎر داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎى ﻛﺸﻮر اﻃّﻼع ﻣﻰدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺤﻤﺪاﻟﻠَّﻪ ﻋﻤﻼً ﻣﻴﺪان و ﻛﺎر ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻰ و ﻣﻴﻞ ﺑﻪ ﭘﮋوﻫﺶ در‬ ‫داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ زﻳﺎد ﺷﺪه و ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺧﻮﺑﻰ ﭘﻴﺪا ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪهى ﺳﻴﺮِ ﻣﺎﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺷﺎﻳﺪ اﮔﺮ در ﻣﻘﺎم ﺗﻮﻗّﻊ و اﻧﺘﻈﺎر ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻦ اﻧﺘﻈﺎرم از ﺷﻤﺎ ﻛﻤﺘﺮ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻣﻦ ﺧﻴﻠﻰ ﺗﻮﻗّﻌﻢ ﺑﺮاى‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ اﻣﻮر زﻳﺎد اﺳﺖ و اﮔﺮ اﻳﻦ ﺗﻮﻗّﻊ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺶ ﻧﻤﻰروﻳﻢ‪ .‬ﻧﻤﻰﺧﻮاﻫﻢ ﻧﺼﻴﺤﺖ ﻛﻨﻢ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﻴﺶ از اﻳﻦ ﺗﻮﻗّﻊ و اﻧﺘﻈﺎر ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ‪ -‬ﭼﺮا؛ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ و دﻧﺒﺎﻟﺶ ﺣﺘﻤﺎً ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﻴﺪ ‪ -‬ﺑﻠﻜﻪ‬ ‫ﻣﻰﺧﻮاﻫﻢ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﻧﮕﺎه ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻧﮕﺎه‪ ‬ﺑﺪﺑﻴﻨﺎﻧﻪ و ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺗﺄﺳ‪‬ﻒ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮﺷﺒﻴﻨﺎﻧﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺎ‬ ‫ﻫﻤﻴﻦ ﻧﮕﺎه ﻣﺎ وارد ﻣﻴﺪان ﺷﺪﻳﻢ و ﺑﻪ ﻓﻀﻞ ﭘﺮوردﮔﺎر ﺟﻠﻮ ﻫﻢ رﻓﺘﻴﻢ و ﺑﺎز ﻫﻢ ﺟﻠﻮﺗﺮ از اﻳﻦ ﺧﻮاﻫﻴﻢ‬ ‫رﻓﺖ و انﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬رﺷﺪ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪى ﺧﻮدش را ﭘﻴﺪا ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد؛‬ ‫واﻗﻌﻴﺖ اﻳﻦ را ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار اﻋﻀﺎي اﺗﺤﺎدﻳﻪﻫﺎي اﻧﺠﻤﻨﻬﺎي اﺳﻼﻣﻲ داﻧﺶآﻣﻮزان‪82/6/26 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار ﺟﻤﻌﻲ از اﺳﺘﺎدان داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎي ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر‪82/8/8 -‬‬

‫‪141‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫* از ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ ﻋﻘﺐﻧﺸﻴﻨﻲ ﻧﻤﻲﻛﻨﻴﻢ‬

‫اﻻن در ﺑﺴﻴﺎرى از داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎى ﻣﺎ‪ ،‬ﺟﻮاﻧﺎن ﻓﻌ‪‬ﺎﻟﻨﺪ و آنﻃﻮر ﻛﻪ اﻓﺮاد ﺧﺒﺮه و وارد ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﺰارش‬ ‫دادهاﻧﺪ‪ ،‬ﺳﻄﺢ ﻛﺎر ﻋﻠﻤﻰ و ﺗﺤﻘﻴﻘﻰ در ﺑﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺳﻰ داﻧﺸﮕﺎه ﺑﺰرگ ﻛﺸﻮر از ﻟﺤﺎظ اﺳﺘﻌﺪاد‪ ،‬ﻛﺎر‪،‬‬ ‫ﻛﻮﺷﺶ و ﭘﻴﮕﻴﺮىِ اﺳﺘﺎدان و داﺷﺘﻦِ اﺳﺘﺎدﻫﺎى ﺧﻮب‪ ،‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎى ﺧﻮب و ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪى‬ ‫دﻧﻴﺎﺳﺖ‪ .‬ﺑﺤﻤﺪاﻟﻠَّﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎ ﺧﻮب اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ اﻣﻜﺎﻧﺎﺗﻰ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻛﺴﻰ ﺑﺮاى اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﺑﻪ ارﻣﻐﺎن‬ ‫آورده ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻣﺘﻌﻠّﻖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﺸﻮر اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻨﺘﻬﺎ ﻣﺴﺘﺒﺪ‪‬ان داﺧﻠﻰ از ﻳﻚ ﻃﺮف و اﺳﺘﺜﻤﺎرﮔﺮان ﺧﺎرﺟﻰ‬ ‫از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ ﻧﻤﻰﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺣﺎل ﻛﻪ ﺑﺤﻤﺪاﻟﻠَّﻪ ﻛﺸﻮر ﻫﻢ ﻣﺴﺘﻘﻞ اﺳﺖ و ﻫﻢ آزاد‪ ،‬اﻳﻦ داﻧﺸﻬﺎ‬ ‫ﺑﺘﺪرﻳﺞ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮوز ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﻛﺎرى ﻛﻪ ﻣﺴﺆوﻻن ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻛﺎر درﺳﺘﻰ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﺗﺪﺑﻴﺮ و ﺑﺪون‬ ‫ﭘﺬﻳﺮش ﺗﺴﻠﻴﻢ و ﻗﺒﻮل ﺣﺮف زور اﻧﺠﺎم ﺷﺪ ﺗﺎ ﺗﻮﻃﺌﻪاى ﻛﻪ از ﻃﺮف اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻴﻬﺎ و ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺘﻬﺎ ﻋﻠﻴﻪ‬ ‫ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ ﻃﺮّاﺣﻰ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺷﻜﺴﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ آﻏﺎزِ ﻗﻀﻴﻪ اﺳﺖ و ﻛﺎر ﺗﻤﺎم ﻧﺸﺪه‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ اداﻣﻪى اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ رواﻟﻰ ﻛﻪ ﺗﺎﻛﻨﻮن ﻃﺮّاﺣﻰ ﺷﺪه‪ ،‬اداﻣﻪ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻴﭻ اﻳﺮادى‬ ‫ﻧﺪارد؛ اﻣﺎ اﮔﺮ ﻗﺮار ﺑﺎﺷﺪ دﺷﻤﻨﺎن ﻳﺎ ﻣﺮاﻛﺰ ﻗﺪرت‪ ،‬ﻓﺰونﺧﻮاﻫﻰ ﻛﻨﻨﺪ و ﺳﻨﮕﺮ ﺑﻪ ﺳﻨﮕﺮ ﺟﻠﻮ ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ و‬ ‫ﻣﺎ ﻫﻢ ﻋﻘﺐﻧﺸﻴﻨﻰ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﻰﺷﻮد ﺗﺴﻠﻴﻢ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﻴﭻوﺟﻪ درﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ و اﺟﺎزهى ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺎرى‬ ‫‪142‬‬

‫ﻫﻢ داده ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺗﻘﻮﻳﺖ اﻣﻨﻴﺖ و اﻗﺘﺪار ﻣﻠﻲ ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ رﺷﺪ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ ﺗﻘﻮﻳﺖ اﻣﻨﻴﺖ و اﻗﺘﺪار ﻣﻠﻲ ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ رﺷﺪ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‪ ،‬ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﺛﺒﺎت ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬اﻳﺠﺎد‬‫ﺗﻌﺎدل ﻣﻴﺎن ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻛﺸﻮر‪ ،‬وﺣﺪت و ﻫﻮﻳﺖ ﻣﻠﻲ‪ ،‬ﻗﺪرت اﻗﺘﺼﺎدي و دﻓﺎﻋﻲ و ارﺗﻘﺎء‬ ‫ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺟﻬﺎﻧﻲ اﻳﺮان‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* روﺣﻴﻪ ﺟﻬﺎدي و ﻛﺎر ﻋﻠﻤﻲ‬

‫ﻣﺎ اﻳﻦ روﺣﻴﻪ )روﺣﻴﻪ ﺟﻬﺎدي( را ﺑﺎﻳﺪ ﺣﻔﻆ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ روﺣﻴﻪ ﺑﺎ ﻛﺎر ﻋﻠﻤﻰ و ﻧﻈﻢ ﺗﺸﻜﻴﻼﺗﻰ ﻫﻴﭻ‬ ‫ﻣﻨﺎﻓﺎﺗﻰ ﻧﺪارد؛ ﺑﻠﻜﻪ اﺗﻔﺎﻗﺎً ﻛﺎر ﻋﻠﻤﻰ را ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦ روﺣﻴﻪى ﺟﻬﺎدى ﺑﻬﺘﺮ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻛﺎرﮔﺰاران و ﻣﺴﺌﻮﻻن ﻧﻈﺎم‪82/8/11 -‬‬ ‫‪ -2‬ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي ﻛﻠﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﻬﺎرم‪82/9/11 -‬‬

‫‪ .1‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري اﻳﺮان اﺳﻼﻣﻲ‬

‫ﻣﻦ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻋﺮض ﻛﻨﻢ؛ ﻣﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎى ﻋﻠﻤﻰ و ﭘﮋوﻫﺸﻰِ ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎدى در ﺑﺨﺸﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ داﺷﺘﻪاﻳﻢ‬ ‫ﻛﻪ ﺳﺘﻮن اﺻﻠﻰ اﻳﻦ ﺑﺨﺸﻬﺎ را ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻮاﻧﺎن اﻧﻘﻼﺑﻰ و ﺑﭽﻪﻫﺎى ﻣﺆﻣﻦ ﺗﺸﻜﻴﻞ دادهاﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ‬ ‫وارد ﻣﻴﺪان ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﺮ اﺳﺎس ﻫﻤﺎن روﺣﻴﻪ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎرى از ﮔﺮدﻧﻪﻫﺎ و ﻋﻘﺒﻪﻫﺎى ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت و ﻛﺎر ﻣﻬﻢ‪‬‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ را ﭘﻴﺶ ﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻠﻪ؛ ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ‪ ،‬دﻧﻴﺎى اﻧﺴﺎن را ﻫﻢ آﺑﺎدﺗﺮ ﻣﻰﻛﻨﺪ؛ ﻣﻨﺘﻬﺎ دﻧﻴﺎى ﺳﺎﻟﻢ‪ .‬آنﺟﺎﻳﻰ ﻛﻪ‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺟﻬﺎدى ﻧﻴﺴﺖ و ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺎد‪‬ى ﺣﺎﻛﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﺮ اﻧﺴﺎﻧﻰ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻰ ﺧﻮدش ﻣﺤﻮر ﻫﻤﻪى‬ ‫ﺣﻮادث ﻋﺎﻟﻢ اﺳﺖ؛ ﺳﻮد را ﺑﺮاى ﺧﻮد ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ و ﺿﺮر را از ﺧﻮد دﻓﻊ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬اﺻﻞ ﺑﺮاى او اﻳﻦ‬ ‫اﺳﺖ؛ ﻟﺬا ﺗﻌﺎرﺿﻬﺎ و ﺑﻰاﺧﻼﻗﻴﻬﺎ و ﺑﻰﺻﺪاﻗﺘﻴﻬﺎ و دﺷﻤﻨﻴﻬﺎ ﭘﻴﺶ ﻣﻰآﻳﺪ‪ .‬آنﺟﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺣﺮﻛﺖ و روح‬ ‫ﺟﻬﺎدى وﺟﻮد دارد‪ ،‬اﻧﺴﺎن در اﻳﻤﺎن و آرﻣﺎن و ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ دﻳﮕﺮان ﺣﻞ ﻣﻰﺷﻮد و ﺧﻮد را ﻓﺮاﻣﻮش‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ روﺣﻴﻪ را ﺑﺎﻳﺪ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﺮد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* دﻳﻜﺘﺎﺗﻮري و واﺑﺴﺘﮕﻲ ﻣﺎﻧﻊ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻓﻜﺮي و ﻋﻠﻤﻲ ﻣﻠﺖ اﺳﺖ‬

‫دﻳﻜﺘﺎﺗﻮرى و واﺑﺴﺘﮕﻰ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻛﺸﻮر ﻣﺎ را ﻋﻘﺐﻣﺎﻧﺪه ﻧﮕﻬﺪاﺷﺖ؛ ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﺛﺮوﺗﻬﺎى ﻃﺒﻴﻌﻰ ﻣﺎ را ﺑﻪ‬ ‫ﻛﺎم دﺷﻤﻨﺎن داد و ﻣﺎﻧﻊ رﺷﺪ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻓﻜﺮى و ﻋﻠﻤﻰ ﻣﻠﺖ ﻣﺎ ﺷﺪ و ﻣﺎ ﻛﻪ ﻳﻚ روز در دﻧﻴﺎ‬ ‫ﭘﺮﭼﻤﺪار ﻋﻠﻢ ﺑﻮدﻳﻢ‪ ،‬درﻳﻮزهﮔﺮ داﻧﺶ ‪ -‬آن ﻫﻢ ﻧﻘﺎط ﺿﻌﻴﻒ و ﻛﻢ اﻫﻤﻴﺖ و ﭘﺴﻤﺎﻧﺪهﻫﺎى داﻧﺶ‬ ‫دﻳﮕﺮان ‪ -‬ﺷﺪﻳﻢ و دﺳﺖ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺳﻤﺖ دﻳﮕﺮان دراز ﻛﺮدﻳﻢ! آﻧﻬﺎ ﻫﻢ ﻫﺮ وﻗﺖ ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻴﺰ ﻛﻤﻰ‬ ‫ﻛﻒ دﺳﺖ ﻣﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ؛ ﻫﺮ وﻗﺖ ﻫﻢ ﻧﺨﻮاﺳﺘﻨﺪ ‪ -‬ﻛﻪ ﻏﺎﻟﺒﺎً ﻫﻢ ﻧﺨﻮاﺳﺘﻨﺪ ‪ -‬ﻣﻨﻊ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻠﺖ‬ ‫ﻣﺎ ﺑﻪ ﺷﺌﺎﻣﺖ آن دﻳﻜﺘﺎﺗﻮرى و آن واﺑﺴﺘﮕﻰ‪ ،‬ﻣﻠﺘﻰ ﻋﻘﺐاﻓﺘﺎده و ﺿﻌﻴﻒ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* ﻓﺮﻫﻨﮓ دﻳﻨﻲ و ﺗﻮﺳﻌﺔ ﻋﻠﻤﻲ‬

‫آﻧﭽﻪ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻳﻚ ﺟﺎﻣﻌﻪى روﺑﻪرﺷﺪ و داراى آرﻣﺎﻧﻬﺎى واﻻى ﻋﻠﻤﻰ و‬ ‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ و دﻧﻴﺎﻳﻰ‪ ،‬اﮔﺮ ﻳﻚ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺘﻨﻔﺬ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺗﻼﺷﻬﺎ و ﺣﺮﻛﺖ اﻳﻦ‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﻫﺪاﻳﺖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ ﺧﻴﺮ و ﺻﻼح و ﻓﻼح ﺧﻮاﻫﺪ رﺳﻴﺪ؛ اﻣﺎ اﮔﺮ ﻳﻚ ﭼﻨﻴﻦ ﺟﺮﻳﺎن‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮕﻰِ دﻳﻨﻰِ اﻟﻬﻰ و ﻣﻌﻨﻮى در ﺟﺎﻣﻌﻪى در ﺣﺎل رﺷﺪ و ﺗﻮﺳﻌﻪى ﻋﻠﻤﻰ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬ ‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻫﻤﺎن ﭼﻴﺰى ﻣﻰﺷﻮد ﻛﻪ ﺷﻤﺎ اﻣﺮوز در ﺟﻮاﻣﻊ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪى ﻏﺮﺑﻰ دارﻳﺪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻫﺮﭼﻪ‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬دورى از ﺻﻼح و اﻧﺴﺎﻧﻴﺖ و ﻋﺪاﻟﺖ ﻫﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺟﻬﺎدﮔﺮان و ﻛﺸﺎورزان‪1382/10/14 -‬‬ ‫‪ -2‬ﺧﻄﺒﻪ ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ‪82/11/24 -‬‬

‫‪143‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫اوج ﺗﻤﺪن ﻣﺎدى از ﻟﺤﺎظ ﻋﻠﻢ و ﺛﺮوت و ﻗﺪرت ﻧﻈﺎﻣﻰ و ﺗﻼش ﺳﻴﺎﺳﻰ و دﻳﭙﻠﻤﺎﺳﻰ را اﻣﺮوز ﺷﻤﺎ‬ ‫در اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ‪ .‬اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻛﺸﻮرى اﺳﺖ داراى ﺛﺮوت و ﻗﺪرت اﻓﺴﺎﻧﻪﻳﻰِ ﻧﻈﺎﻣﻰ و ﺗﺤﺮك ﺳﻴﺎﺳﻰ‬ ‫ﻓﻮقاﻟﻌﺎده؛ اﻣﺎ اوج دورى از اﻧﺴﺎﻧﻴﺖ و ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ و اﺧﻼق و ﻓﻀﻴﻠﺖ را ﻫﻢ ﺷﻤﺎ در ﻫﻤﻴﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪى‬ ‫اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰ ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﻗﺒﻞ از اﻳﻦ در ﻫﻴﭻ ﺟﺎﻣﻌﻪى دﻳﮕﺮى دﻳﺪه ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺮوز ﻣﺴﺘﻨﻜﺮﺗﺮﻳﻦ‬ ‫ﻛﺎرﻫﺎى ﺑﺸﺮى‪ ،‬اﺧﻼﻗﻰ‪ ،‬ﺟﻨﺴﻰ و اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ در ﻫﻤﻴﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪى ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ و ﺟﻮاﻣﻊ ﻧﻈﻴﺮ آن ﺑﻪ ﺷﻜﻞ‬ ‫ﻗﺎﻧﻮن و ﻋﺮف‪ ‬ﻣﻘﺒﻮل درآﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻨﺎه در ﻫﻤﻪى ﺟﻮاﻣﻊ ﺑﺸﺮى ﻫﺴﺖ؛ اﻣﺎ ﮔﻨﺎﻫﻰ ﻛﻪ ﻋﺮف و‬ ‫ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺸﻮد و ﺑﺮاى آن ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬارى و از آن دﻓﺎع ﺷﻮد‪ ،‬اﻧﺤﺮاﻓﻰ ﺑﻰﻧﻈﻴﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺮوز اﻳﻦ اﻧﺤﺮاف‪،‬‬ ‫در ﺟﺎﻣﻌﻪى اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪﺗﺮﻳﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪى ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﺻﻨﻌﺘﻰ‪ ،‬ﻣﺎﻟﻰ‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎدى و ﺳﻴﺎﺳﻰ‬ ‫ﺑﺮوﺷﻨﻰ و وﺿﻮح ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ ﻳﻚ ﻣﺮد ﻳﺎ ﻳﻚ زن‪ ،‬ﺑﺎ ﻇﺎﻫﺮ آراﺳﺘﻪ و ﺑﺎ ﺷﻜﻞ‬ ‫ﻛﺎﻣﻼً ﻣﻄﻠﻮب‪ ،‬ﻛﻪ اﮔﺮ ﻛﺴﻰ اﻳﻦ ﻣﺮد را در ﺧﻴﺎﺑﺎن ﻳﺎ اﻳﻦ زن را در ﻳﻚ ﻓﺮوﺷﮕﺎه ﺑﺒﻴﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ‬ ‫اﺣﺴﺎس ﺑﺪﺑﻴﻨﻰﻳﻰ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ روش اﺧﻼﻗﻰ آﻧﻬﺎ ﻧﺪارد؛ اﻣﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺮد و ﻫﻤﻴﻦ زن در زﻧﺪان اﺑﻮﻏﺮﻳﺐ‬ ‫ﺑﻐﺪاد ﺑﻪ ﻳﻚ ﮔﺮگ درﻧﺪه ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ .‬زﻳﺮ اﻳﻦ ﻇﺎﻫﺮ اﻧﺴﺎﻧﻰِ ﺗﻤﻴﺰ‪ ،‬ﻣﺮﺗﺐ‪ ،‬ادﻛﻠﻦ زده و و‬ ‫ﻛﺮاوات و ﭘﺎﭘﻴﻮن ﺑﺴﺘﻪ‪ ،‬ﻳﻚ ﺳﮓ وﺣﺸﻰ ﺧﻮاﺑﻴﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻜﺴﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ از زﻧﺪان اﺑﻮﻏﺮﻳﺐ ﻣﻨﺘﺸﺮ‬ ‫ﺷﺪ‪ ،‬ﺧﻮابرﻓﺘﻪﺗﺮﻳﻦ ﻻﻳﻪﻫﺎى اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﺟﻮاﻣﻊ ﻏﺮﺑﻰ را ﻫﻢ ﺗﻜﺎن داد و ﺑﻴﺪار ﻛﺮد‪ .‬ﺷﻜﻨﺠﻪﮔﺮ‪ ،‬ﻳﻚ‬ ‫‪144‬‬

‫زن ‪ -‬ﺑﺎ اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻟﻄﻴﻔﻰ ﻛﻪ ﻳﻚ زن ﺑﺎﻳﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ‪ -‬ﺷﻜﻨﺠﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻣﺮد ﻋﺮاﻗﻰ؛ ﺟﺮم‪،‬‬ ‫ﻣﻮرد ﺳﻮءﻇﻦ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ؛ ﻫﻤﻴﻦ! و ﺷﻜﻨﺠﻪ‪ ،‬در ﺣﺪ اﻋﻼى ﺷﻨﺎﻋﺖ؛ و ﺟﺎﻣﻌﻪﻳﻰ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺟﻨﺎﻳﺖ را‬ ‫ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻚ ﺟﺎﻣﻌﻪى ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪى ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﺻﻨﻌﺘﻰ‪ ،‬ﻣﺪﻧﻰ‪ ،‬ﭘ‪‬ﺮادﻋﺎ و ﻣﺪﻋﻰ رﻫﺒﺮى ﺑﺸﺮﻳﺖ!‬ ‫وﻗﺘﻰ رﮔﻪى ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻌﻨﻮى و ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺘﻨﻔﺬ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰِ ﺳﺎﻟﻢ در ﺟﺎﻣﻌﻪﻳﻰ ﻏﺎﻳﺐ ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻳﻦ‬ ‫ﻣﻰﺷﻮد؛ ﮔﻨﺎه ﺑﺰرگ ﺗﻤﺪن ﻏﺮﺑﻰ ﻫﻤﻴﻦ ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد اﺳﻼمﮔﺮاﻳﺎنِ روﺷﻨﻔﻜﺮ و روﺷﻦﺑﻴﻦ‬ ‫ﺑﺎ ﺗﻤﺪن ﻏﺮﺑﻰ ﻣﺨﺎﻟﻔﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮد ﻣﻌﺎﻧﺪان ﻏﺮﺑﻰ ﻧﻌﻞ واژﮔﻮﻧﻪ ﻣﻰزﻧﻨﺪ؛ واﻧﻤﻮد ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﻋﻠﻢ و‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻣﺨﺎﻟﻔﻨﺪ؛ در ﺣﺎﻟﻰ ﻛﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻣﺆﻣﻦِ ﺑﻪ اﺳﻼم ﺑﺎ ﺗﻤﺪن ﻏﺮﺑﻰ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰ و‬ ‫ﻣﺒﺎرزهى ﺑﺎ ﺧﺮاﻓﺎت و ﻋﻠﻤﻰ ﻛﺮدن ﻫﻤﻪى رواﺑﻂ اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺧﻸ ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ و ﻓﻀﻴﻠﺖ‬ ‫در اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى دﻧﻴﺎﻳﻰ اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻏﺮب ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ورﻃﻪ دﭼﺎر ﺷﻮد‪.‬‬ ‫روﺣﺎﻧﻴﺘﻰ ﻛﻪ ﻏﺮب ﻗﺒﻞ از رﻧﺴﺎس اروﭘﺎ ﺑﻪ آن دﭼﺎر ﺑﻮد ‪ -‬آن ﻛﺞﻓﻜﺮىﻫﺎ‪ ،‬آن واﭘﺴﮕﺮاﻳﻰﻫﺎ‪ ،‬آن‬ ‫ﺗﻌﺼﺒﻬﺎى ﻋﻨﺎدآﻣﻴﺰ و ﺑﻜﻠﻰ دور از ﻋﻘﻞ و ﻣﻨﻄﻖ ‪ -‬واﻛﻨﺶاش ﻫﻤﻴﻦﻫﺎ ﻫﻢ ﺑﻮد‪ .‬وﻗﺘﻰ ﺑﺎ ﻋﻠﻢ و‬

‫‪ .1‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري اﻳﺮان اﺳﻼﻣﻲ‬

‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ و اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺟﺮاﻳﻢ ﻣﻮﻫﻮم‪ ،‬زﻧﺪه زﻧﺪه در آﺗﺶ ﻣﻰﺳﻮزاﻧﺪﻧﺪ ‪ -‬اﻳﻦ‬ ‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دو ﺳﻪ ﻗﺮن ﭘﻴﺶ اروﭘﺎﺳﺖ؛ ﻣﺎل ﺧﻴﻠﻰ ﻗﺪﻳﻢ ﻧﻴﺴﺖ ‪ -‬وﻗﺘﻰ ﺧﺮاﻓﺎت زﺷﺖ ﺑﺮ‬ ‫ﻫﻤﻪى ﺷﺆون ﻓﻜﺮى و ﻣﻌﻨﻮى اروﭘﺎ و ﻛﻠﻴﺴﺎى آنروز ﺣﺎﻛﻢ ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻪاش ﻣﻰﺷﻮد ﻫﻤﻴﻦ ﭼﻴﺰى ﻛﻪ‬ ‫در اروﭘﺎ ﭘﻴﺶ آﻣﺪ و اروﭘﺎ را در اﻳﻦ ﺳﺮاﺷﻴﺐ اﻧﺪاﺧﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺟﻮاﻧﻬﺎ آنروز را ﺧﻮاﻫﻴﺪ دﻳﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ‬ ‫دﻧﻴﺎى ﻣﺘﻤﺪن ﻏﺮﺑﻰ از ﻧﺒﻮد ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ‪ ،‬دﭼﺎر ﻫﻼﻛﺖ و ﻧﺎﺑﻮدى ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ؛ از اوج ﺗﻮاﻧﺎﻳﻰﻫﺎ و‬ ‫اﻗﺘﺪارى ﻛﻪ اﻣﺮوز از آن ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺣﻀﻴﺾ ذﻟﺖ و ﻧﺎﺗﻮاﻧﻰ ﺧﻮاﻫﺪ اﻓﺘﺎد‪ .‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻓﻌﻞ و‬ ‫اﻧﻔﻌﺎﻻت ﺗﺎرﻳﺨﻰ‪ ،‬ﺳﺮﻳﻊ و زودرس ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬روزى اﻳﻦ ﻧﺘﺎﻳﺞ دﻳﺪه ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﻛﻪ دﻳﮕﺮ ﻋﻼجﭘﺬﻳﺮ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ؛ و آنروز ﺑﺮاى ﺗﻤﺪن ﻏﺮﺑﻰ ﻓﺮاﺧﻮاﻫﺪ رﺳﻴﺪ؛ ﻫﺸﺪارش را ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦ اﻣﺮوز ﺧﻮد روﺷﻦﺑﻴﻨﺎن‬ ‫ﻏﺮﺑﻰ دارﻧﺪ ﻣﻰدﻫﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺣﺮﻓﻰ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﻦِ ﻃﻠﺒﻪ اﻳﻦﺟﺎ ﺑﻨﺸﻴﻨﻢ و از دور ﺑﮕﻮﻳﻢ؛ ﻧﻪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺣﺮف و‬ ‫ﻓﻬﻢ ﺧﻮد آﻧﻬﺎﺳﺖ؛ ﻣﺎ ﻫﻢ اﻟﺒﺘﻪ ﻫﻤﻴﻦ را ﻣﻰﻓﻬﻤﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ ﭼﻪ ﺑﻮد؟ اﻳﻨﻬﺎ در ﻋﻠﻢ ﻣﺸﻜﻠﻰ‬ ‫ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬از ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻦ ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﺛﺮوت ﺑﻰاﻧﺪازه ﻫﻢ ﻛﺸﻒ ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﻪدﺳﺖ آوردﻧﺪ؛ از ﺛﺮوﺗﻬﺎى‬ ‫زﻳﺮزﻣﻴﻨﻰ و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺧﺪادادى ﻫﻢ ﺣﺪاﻛﺜﺮ اﺳﺘﻔﺎده را ﻛﺮدﻧﺪ؛ ﺑﻪ ﻓﻀﺎ ﻫﻢ رﻓﺘﻨﺪ؛ ﺑﻪ اﻋﻤﺎق اﺟﺴﺎم ﻫﻢ‬ ‫ﭘﻰ ﺑﺮدﻧﺪ؛ در ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰ ﻛﺎر زﻳﺎدى ﻛﺮدﻧﺪ و از اﻳﻦ ﻋﻠﻢ ﻫﻢ ﺑﺮاى ﺑﻪدﺳﺖ آوردن ﺛﺮوت و‬ ‫ﻗﺪرت و ﺳﻴﺎﺳﺖ و ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ‪ ،‬ﺣﺪاﻛﺜﺮِ اﺳﺘﻔﺎدهﻫﺎى ﻣﺸﺮوع و ﻧﺎﻣﺸﺮوع را ﻛﺮدﻧﺪ؛ ﺑﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﻋﻠﻢ‬ ‫اﺳﺘﻌﻤﺎر ﻛﺮدﻧﺪ؛ ﻛﺸﺘﺎرﻫﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺟﻬﺎﻧﻰ ﻛﺮدﻧﺪ؛ ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﻬﺎ اﻧﺴﺎن را اروﭘﺎﻳﻰﻫﺎ در ﻗﺮن اﺧﻴﺮ و در‬ ‫ﺟﻨﮕﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﺣﻮادث ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻛﺸﺘﻨﺪ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﻳﻨﻬﺎ در ﻋﻠﻢ ﻣﺸﻜﻠﻰ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﻋﻠﻢ ﺑﺪون‬ ‫ﻫﺪاﻳﺖ و ﻓﻀﻴﻠﺖ و ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ و اﻧﺴﺎﻧﻴﺖ‪ ،‬و ﻋﻠﻢ ﻧﺎﻇﺮِ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ دﻧﻴﺎ و ﻏﻤﺾ ﻋﻴﻦ از آﺧﺮت‪،‬‬ ‫ﻧﺘﻴﺠﻪاش ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬اول‪ ،‬ﺟﻠﻮهﻳﻰ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﻰ ﻣﻰﺑﺨﺸﺪ و ﻗﺪرت و ﺛﺮوت و زﻳﺒﺎﻳﻰ ﻣﻰدﻫﺪ ‪-‬‬ ‫»ﻟﻠﺒﺎﻃﻞ ﺟﻮﻟﻪ« ‪ -‬اﻣﺎ آﺧﺮ ﻗﻀﻴﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ؛ و اﻳﻦ اداﻣﻪ ﭘﻴﺪا ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﺪاﻧﻴﺪ وﺣﺸﻴﮕﺮى‬ ‫اﺧﻼﻗﻰ ﺟﻮاﻣﻊ ﻣﺘﺮﻗﻰ و ﻣﺘﻤﺪﻧﻰ ﻛﻪ از ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ ﺑﻮﻳﻰ ﻧﺒﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬روزﺑﻪروز ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و ﻫﻤﻴﻦ‬ ‫وﺣﺸﻴﮕﺮى‪ ،‬ﻟﻐﺰﺷﮕﺎه ﺑﺰرگ ﺗﻤﺪن ﻏﺮﺑﻰِ اﻣﺮوز اﺳﺖ و آﻧﻬﺎ را ﺳﺮﻧﮕﻮن ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻧﻘﺶ روﺣﺎﻧﻴﺖ‬

‫اﮔﺮ اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﺗﻮاﻧﺴﺖ در ﻣﻴﺪاﻧﻬﺎى ﺗﺤﺮك و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻣﺎدى ﺑﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴﺘﻬﺎﻳﻰ دﺳﺖ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ؛ اﮔﺮ‬ ‫ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎورى و ﺻﻨﻌﺖ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ؛ اﮔﺮ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻳﻚ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻰ و ﻳﻚ دﻳﭙﻠﻤﺎﺳﻰ‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار اﺳﺎﺗﻴﺪ و ﻃﻼب ﻣﺪرﺳﻪي آﻳﺖاﷲ ﻣﺠﺘﻬﺪي‪83/3/21 -‬‬

‫‪145‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﻗﻮى ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ؛ اﮔﺮ ﺗﻮاﻧﺴﺖ اﻗﺘﺼﺎد ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﺳﺮ و ﺳﺎﻣﺎن دﻫﺪ؛ اﮔﺮ ﺗﻮاﻧﺴﺖ از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻋﻈﻴﻢ ﺛﺮوت‬ ‫در زﻳﺮ زﻣﻴﻦ و روى زﻣﻴﻦ‪ ،‬اﻋﻢ از ﻣﻌﺪن و ﻛﺸﺎورزى و اﻣﺜﺎل اﻳﻨﻬﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ؛ اﮔﺮ ﺗﻮاﻧﺴﺖ از‬ ‫ﺳﺮزﻣﻴﻦ وﺳﻴﻊ و ﻣﺘﻨﻮع اﻳﺮان و ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻣﻬﻢ ﺳﻮقاﻟﺠﻴﺸﻰ آن اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ؛ و ﺧﻼﺻﻪ‪ ،‬اﮔﺮ ﺗﻮاﻧﺴﺖ‬ ‫ﺑﺎ ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎى ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺟﻬﺎﻧﻰ و ﻣﺪﻧﻰ ﺧﻮدش را ﻫﻤﺮاه ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ اوﻟﻴﻦ ﻛﺸﻮر و دوﻟﺘﻰ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‬ ‫ﻛﻪ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻣﺎدى را در زﻳﺮ روﺷﻨﻰِ ﭼﺮاغ ﺑﺮاﻓﺮوﺧﺘﻪى ﻓﻀﻴﻠﺖ و ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ ﺑﻪدﺳﺖ‬ ‫آورد؛ اﻳﻦ ﻣﻰﺷﻮد ﻳﻚ ﺗﻤﺪن ﺟﺪﻳﺪ؛ اﻳﻦ در ﺗﺎرﻳﺦ ﻛﻢﺳﺎﺑﻘﻪ اﺳﺖ و در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺗﻤﺪن ﻏﺮﺑﻰ ﻳﻚ‬ ‫ﭘﺪﻳﺪهى ﺑﺸﺪت ﻫﺸﺪاردﻫﻨﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ در اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻧﻘﺶ روﺣﺎﻧﻴﺖ را ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﻛﺮدﻳﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﭼﻘﺪر ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺪﻧﻴﺖ ﺧﺪﻣﺖ ﻛﺮدهاﻳﺪ‪ .‬داﻧﺸﻬﺎى ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻰ ﺧﻮب اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﺟﻮاﻧﻬﺎﻳﻰ را ﻛﻪ‬ ‫در داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ درس ﻣﻰﺧﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻠﻢ و ﺗﺤﻘﻴﻖ و ﭘﮋوﻫﺶ ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻣﻰﺷﻨﻮﻳﺪ و ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ؛‬ ‫ﻣﻦ ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ﻣﻰروم و ﺑﺎ ﺟﻮاﻧﻬﺎى داﻧﺸﺠﻮ و اﺳﺎﺗﻴﺪ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻰﻛﻨﻢ و آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺷﻜﺴﺘﻦ‬ ‫ﻣﺮزﻫﺎى داﻧﺶ ﺗﺮﻏﻴﺐ ﻣﻰﻛﻨﻢ؛ از ﻣﺮزﻫﺎ ﻋﺒﻮر ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬داﻧﺶ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻪدﺳﺖ آورﻧﺪ و ﻋﻠﻢ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪ؛‬ ‫اﻳﻨﻬﺎ ﻛﺎرﻫﺎﻳﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺸﻮد‪ .‬ﻣﺪﻳﺮان و ﺑﺎزوان ﻓﻌﺎل ﻛﺸﻮر را ﺑﻪ ﻛﺎر ﻓﻨﺎورى و ﺻﻨﻌﺖ و‬ ‫ﻛﺸﺎورزى و ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﺗﻜﺜﻴﺮ ﺛﺮوت ﻣﻠﻰ ﺗﺸﻮﻳﻖ و ﺗﺮﻏﻴﺐ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ؛ در اﻳﻦ ﻛﺎر ﺗﻼش و‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬارى ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ؛ ﻫﻤﻪى اﻳﻨﻬﺎ ﻻزم اﺳﺖ؛ ﺑﻪ ﺷﺮﻃﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ وﺟﻪ اﻧﺠﺎم ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬اﻣﺎ اﮔﺮ‬ ‫‪146‬‬

‫ﺷﻤﺎ ﻛﻪ ﺑﺮاى روﺷﻦ ﻧﮕﻬﺪاﺷﺘﻦ ﻓﺮوغ ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ و ﻓﻀﻴﻠﺖ و دﻳﻦ ﻛﻤﺮ ﺑﺴﺘﻪاﻳﺪ‪ ،‬ﻏﺎﻳﺐ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻪى‬ ‫اﻳﻦ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎ ﺑﻰارزش ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ؛ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ ﺿﺪ ارزش ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫اﻫﻤﻴﺖ ﺣﻮزهﻫﺎى ﻋﻠﻤﻴﻪ‪ ،‬اﻳﻦﺟﺎ ﻣﻌﻠﻮم ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﻧﮕﺎه‪ ،‬ﻛﺎر ﺷﻤﺎ از ﻫﻤﻪى ﻛﺎرﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ اﻧﺠﺎم‬ ‫ﻣﻰﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻣﻬﻤﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬وﺟﻮد ﻳﻚ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى روﺣﺎﻧﻰِ ﻋﺎﻟﻢ‪ ،‬روﺷﻦﺑﻴﻦ‪ ،‬روﺷﻨﻔﻜﺮ‪ ،‬ﺷﺠﺎع‪ ،‬ﭘﺎرﺳﺎ‪،‬‬ ‫ﭘﺎﻛﺪاﻣﻦ‪ ،‬داراى آﮔﺎﻫﻰ وﺳﻴﻊ و ﺑﺮﺧﻮردار از ﺧﺸﻴﺖ اﻟﻬﻰ‪ ،‬در ﺟﺎﻣﻌﻪﻳﻰ ﻛﻪ در ﺣﺎل ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﺳﺖ‪،‬‬ ‫ﻧﻮﻳﺪﺑﺨﺶ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎ در ﺟﻬﺖ ﮔﻤﺮاﻫﻰ و ﺿﻼﻟﺖ‪ ‬ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ ،‬و در ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬ ‫ﺗﺎرﻳﺨﻰ در ﺟﻬﺖ ﺳﻘﻮط ﺑﻪﻛﺎر ﻧﺨﻮاﻫﺪ رﻓﺖ؛ اﻳﻦ ﻧﻘﺶ ﺷﻤﺎ ﺟﻮاﻧﻬﺎى ﻃﺎﻟﺐ ﻋﻠﻢ و ﻣﺤﺼﻞ ﻋﻠﻮم‬ ‫دﻳﻨﻰ اﺳﺖ؛ اﻳﻦ را ﻗﺪر ﺑﺪاﻧﻴﺪ؛ ﺧﻴﻠﻰ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار اﺳﺎﺗﻴﺪ و ﻃﻼب ﻣﺪرﺳﻪي آﻳﺖاﷲ ﻣﺠﺘﻬﺪي‪83/3/21 -‬‬

‫‪1‬‬

‫‪ .1‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري اﻳﺮان اﺳﻼﻣﻲ‬

‫* ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻫﺪاﻳﺖ دﻳﻨﻲ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫ﻣﺎ اﻣﺮوز در ﭼﺸﻢاﻧﺪاز ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎﻟﻪ ﮔﻔﺘﻪاﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎل دﻳﮕﺮ ﻛﺸﻮر ﻣﺎ از ﻟﺤﺎظ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻣﺎدى‪،‬‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺳﻴﺎﺳﻰ و از ﻟﺤﺎظ ﻣﻌﻨﻮى و ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻘﻄﻪ ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻼش و ﻣﺠﺎﻫﺪﺗﻰ ﻛﻪ‬ ‫ﭘﺸﺖ ﺳﺮ اﻳﻦ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬رﺳﻴﺪنِ ﺑﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﻗﻄﻌﻰ اﺳﺖ؛ ﻫﻴﭻ ﺗﺮدﻳﺪى در آن ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻣﻨﺘﻬﺎ ‪-‬‬ ‫ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ ﻋﺮض ﻛﺮدم ‪ -‬اﻳﻦ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﻫﻤﺮاه‪ ‬ﺑﺎ ﻫﺪاﻳﺖ اﻟﻬﻰ و ﻫﺪاﻳﺖ دﻳﻨﻰ و ﻫﺪاﻳﺖ‬ ‫روﺣﺎﻧﻴﺖ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺪون آن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺪون آن ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺎ در ذﻳﻞ ﺟﺪول ﻛﺸﻮرﻫﺎى ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪى‬ ‫دﻧﻴﺎ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺑﻮد‪ .‬ﺻﺪ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از ﻣﺎ‪ ،‬دوﻳﺴﺖ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از ﻣﺎ‪ ،‬دﻳﮕﺮان ﻫﻢ ﺑﻪ اﻳﻦ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎ دﺳﺖ‬ ‫ﭘﻴﺪا ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ؛ اﻳﻦ ﻫﻢ آﺧﺮش! زﻧﺪان اﺑﻮﻏﺮﻳﺐ و زﻧﺪاﻧﻬﺎى دﻳﮕﺮ و دو ﺟﻨﮓ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻞ و ﭼﻬﺮهى‬ ‫زﺷﺖ اﺳﺘﻌﻤﺎر در دﻧﻴﺎ‪ ،‬آﺧﺮ آن ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ اﮔﺮ اﻳﻦ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎ ﺑﺎ ﻫﺪاﻳﺖ دﻳﻦ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬ ‫آنوﻗﺖ ﭼﻴﺰى اﺳﺖ ﻛﻪ در دﻧﻴﺎ اﺗﻔﺎق ﻧﻴﻔﺘﺎده و در ﺗﺎرﻳﺦ ﺳﺎﺑﻘﻪ ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺪﻧﻴﺖ و ﻋﻠﻢ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻣﺎدى‪ ،‬ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ‪ ،‬ﺗﻘﻮا‪ ،‬ﻓﻀﻴﻠﺖ و ﻫﺪاﻳﺖ دﻳﻨﻰ؛ ﭼﻴﺰى اﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫دﻧﻴﺎ اﻳﻦ را دﻳﮕﺮ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻧﻜﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ در ﺻﺪر ﺟﺪول ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪﻫﺎى دﻧﻴﺎ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ اوج ﻗﻠﺔ ﻋﻠﻢ ﺑﺮوﻳﻢ‬

‫ﻳﺎوهﮔﻮﻫﺎ و ﻳﺎوهﺑﺎﻓﻬﺎ ﺑﻴﺨﻮد ﺳﻌﻰ ﻧﻜﻨﻨﺪ اﻳﻦﻃﻮر ﺑﭙﺮاﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﭼﻪ ﻟﺰوﻣﻰ دارد اﻳﻦ ﻛﺎر و ﭼﺮا دﻧﺒﺎﻟﺶ‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ؛ ﻧﻪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﻴﺎز ﻣﻠﺖ اﻳﺮان اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺮوز ﻛﺸﻮرﻫﺎى ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪى دﻧﻴﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻳﺎ ﺳﻬﻢ ﻣﻬﻤﻰ از‬ ‫اﻧﺮژى ﺑﺮق ﺧﻮدﺷﺎن را از ﻧﻴﺮوﮔﺎﻫﻬﺎى ﻫﺴﺘﻪﻳﻰ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻪ از ﻧﻔﺖ ﻛﻪ ﻫﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪى‬ ‫دودزاﺳﺖ‪ ،‬و ﻫﻢ ﺗﻤﺎم ﺷﺪﻧﻰ و ﻫﻢ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺒﺪﻳﻞِ ﺑﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎى ﺑﺴﻴﺎر ارزﺷﻤﻨﺪﺗﺮ از ﺳﻮﺧﺖ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻛﻪ‬ ‫ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻣﻠﺘﻬﺎى داراى ﻧﻔﺖ را از اﻳﻦ ﻣﻮﻫﺒﺖ ﻣﺤﺮوم ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ ﺷﻤﺎ ﻛﻪ ﻧﻔﺖ دارﻳﺪ‪ ،‬دﻳﮕﺮ‬ ‫ﺑﻪ اﻧﺮژى ﻫﺴﺘﻪﻳﻰ ﭼﻪ ﻧﻴﺎزى دارﻳﺪ؟‬ ‫ﻣﮕﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﻔﺖ را ﺗﻤﺎم ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻌﺪ دﺳﺖ ﺑﻪ ﻃﺮف ﺷﻤﺎ ﺣﺘﻤﺎً دراز ﻛﻨﻴﻢ! ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻣﻠﺘﻬﺎ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ‬ ‫ﺷﻤﺎﺳﺖ؟ آﻧﻬﺎ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ ﻧﻔﺖ را ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪ دﺳﺘﺘﺎن ﻛﻪ ﺧﺎﻟﻰ ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺤﺘﺎج ﻣﺎ ﺷﻮﻳﺪ؛ ﺑﻴﺎﻳﻴﺪ درِ‬ ‫ﺧﺎﻧﻪى ﻣﺎ‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار اﺳﺎﺗﻴﺪ و ﻃﻼب ﻣﺪرﺳﻪي آﻳﺖاﷲ ﻣﺠﺘﻬﺪي‪83/3/21 -‬‬

‫‪147‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﻣﻠﺖ ﻣﺎ ﻧﻤﻰﺧﻮاﻫﺪ اﻳﻦ را ﻗﺒﻮل ﻛﻨﺪ و ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ اﻧﺮژى ﻫﺴﺘﻪﻳﻰ ﺑﺮاى ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮق ﺑﺮوﻳﻢ؛ اﻳﻦ‬ ‫ﻧﻴﺎز ﻛﺸﻮر ﻣﺎﺳﺖ؛ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ راه ﺑﺮوﻳﻢ‪ ،‬واﻟّﺎ ﻋﻘﺐﻣﺎﻧﺪﮔﻴﻬﺎى ﻳﻜﻰ دو ﻗﺮن ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺎز ﻫﻢ ﻣﻀﺎﻋﻒ‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و آن وﻗﺖ ﻳﻚ ﻗﺮنِ دﻳﮕﺮ اﻳﻦ ﻣﻠﺖ را ﻋﻘﺐ ﻣﻰاﻧﺪازﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ رﻓﺘﻦِ دﻧﺒﺎل اﻳﻦ ﻛﺎر‬ ‫وﻇﻴﻔﻪى ﻣﻠﻰ اﺳﺖ‪ .‬وﻗﺘﻰ ﻛﻪ دﻧﺒﺎل اﻳﻦ ﻛﺎر ﻣﻰروﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﻗﻀﻴﻪ را ﺑﻮﻣﻰ ﻛﻨﻴﻢ و اﮔﺮ ﺑﻮﻣﻰ ﻧﻜﻨﻴﻢ‪،‬‬ ‫ﺑﺎز ﻫﻤﺎن واﺑﺴﺘﮕﻰ و ﺑﺎز ﻫﻤﺎن ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪ .‬وﻗﺘﻰ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴﻢ واﺑﺴﺘﻪ ﻧﺒﺎﺷﻴﻢ و ﻛﺎر ﺑﻮﻣﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻟﺒﺘﻪ‬ ‫ﻓﺸﺎر ﻫﺴﺖ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻓﺸﺎرﻫﺎ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻛﺮد‪ .‬آﻧﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻧﻔﻬﻤﻴﺪه ﻋﻠﻴﻪ اﻳﻦ ﻓﻜﺮ ﺣﺮف ﻣﻰزﻧﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﻧﻤﻰﻓﻬﻤﻨﺪ و ﻣﻠﺘﻔﺖ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ دارﻧﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻠﺖ ﺧﻴﺎﻧﺖ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ و ﻫﻤﺎن ﭼﻴﺰى را ﻛﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ‬ ‫ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺎن ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺮ زﺑﺎن ﻣﻰآورﻧﺪ‪ :‬ﭼﻪ ﻟﺰوﻣﻰ دارد؟ ﭼﻪ اﺣﺘﻴﺎﺟﻰ دارﻳﻢ؟ وﻟﺶ ﻛﻨﻴﻢ! ﺑﻠﻪ‪،‬‬ ‫ﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ دﻟﺸﺎن ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ ﻣﺎ ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻜﻨﻴﻢ و ﻏﺬاى ﺣﺎﺿﺮﻣﺎن را ﻫﻢ از آﻧﻬﺎ‬ ‫ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ؛ ﺑﻪ ﺷﺮﻃﻰ ﻛﻪ ﭘﻮل داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬وﻗﺘﻰ ﻫﻢ ﻧﺪاﺷﺘﻴﻢ‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﻠﺖ از ﮔﺮﺳﻨﮕﻰ ﺑﻤﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﻛﻪ‬ ‫اﺑﺎﻳﻰ ﻧﺪارﻧﺪ؛ ﭼﻮن ﻫﺰارﻫﺰار ﻣﻰﻛﺸﻨﺪ و از ﻣﺮدن ﻫﺰارﻫﺰار و ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻫﻢ ﻫﻴﭻ ﺑﺎﻛﻰ ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬ ‫وﻇﻴﻔﻪى ﻣﻠﻰ ﻣﺎ اﻣﺮوز اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ دﻧﺒﺎل اﻳﻦ ﻓﻨﺎورى و ﻓﻨﺎورىﻫﺎى ﻣﺸﺎﺑﻪ‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻪ ﻛﻪ ﻣﺎ را ﺑﻪ اوج‬ ‫ﻗﻠﻪى ﻋﻠﻢ ﻧﺰدﻳﻚ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮوﻳﻢ و اﻣﺮوز دﻧﺒﺎل ﻛﺮدن آن ﺑﺮاى ﻣﻠﺖ ﻣﺎ واﺟﺐ اﺳﺖ و ﺑﺮاى ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ‬ ‫ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬وﻇﻴﻔﻪى آﻧﻬﺎﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻠﺖ را ﺑﻪ ﻋﺰت ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ و از واﺑﺴﺘﮕﻰ رﻫﺎ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫‪148‬‬

‫* ﻧﺎﻧﻮ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي‬

‫اﻳﺸﺎن ﺑﻪ ﻗﻀﻴﻪى ﻧﺎﻧﻮﺗﻜﻨﻮﻟﻮژى اﺷﺎره ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﺎ ﻫﻨﻮز در ﻣﺴﺄﻟﻪى ﻧﺎﻧﻮﺗﻜﻨﻮﻟﻮژى ﻛﺎر ﻣﻬﻤﻰ‬ ‫اﻧﺠﺎم ﻧﺪادهاﻳﻢ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﻮﺿﻮع را زود ﻓﻬﻤﻴﺪهاﻳﻢ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻧﮕﺬاﺷﺘﻴﻢ ﺑﻌﺪ از ﭼﻬﻞ ﺳﺎل ﺑﻔﻬﻤﻴﻢ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ‬ ‫ﭼﻴﺰى در دﻧﻴﺎ ﭘﺪﻳﺪ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬در اواﻳﻞ ﻛﺎر‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع را ﻓﻬﻤﻴﺪهاﻳﻢ و اﻻن ﻫﻢ دﻧﺒﺎﻟﺶ ﻫﺴﺘﻴﻢ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﻛﺎرى ﻛﻪ اﻳﺸﺎن ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺨﻮﺑﻰ اﻧﺠﺎم ﺑﮕﻴﺮد ‪ -‬ﺑﻮدﺟﻪ داده ﺷﻮد‪ ،‬ﺗﺸﻮﻳﻖ ﺑﺸﻮد و اﻓﺮادى ﺑﺮاى‬ ‫ﭘﻴﮕﻴﺮى اﻳﻦ ﻛﺎر ﮔﻤﺎﺷﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ ‪ -‬ﺧﻮاﻫﻴﺪ دﻳﺪ دﻳﺮى ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﮔﺬﺷﺖ ﻛﻪ در ﺳﻄﺢ اول دﻧﻴﺎ ﻗﺮار‬ ‫ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬اﻳﻦﻛﻪ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﺎﻧﻊ در راه‪ ‬ﺗﻮاﻧﺴﺘﻦ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﺮدن اﺳﺖ؛‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ ﻣﺎ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ‪ .‬ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻗﻀﻴﻪ ﻫﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻫﻴﺄت ﻋﻠﻤﻲ و ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﺟﻬﺎد داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ‪83/4/1 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار وزﻳﺮ ﻋﻠﻮم و رؤﺳﺎي داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪83/10/17 -‬‬

‫‪2‬‬

‫‪ .1‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري اﻳﺮان اﺳﻼﻣﻲ‬

‫* ﺳﻨﺪ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ‬

‫ﻳﻜﻰ از ﻧﻜﺎﺗﻰﻛﻪ ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﺧﻴﻠﻰ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺴﺄﻟﻪى ﺳﻨﺪ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز ﺑﻴﺴﺖﺳﺎﻟﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﻳﻚ ﺳﻨﺪ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻰ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮﻛﺲ از ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن اﻗﺘﺼﺎدىِ واﺑﺴﺘﻪى ﺑﻪ ﺑﺨﺸﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ راﺟﻊ‬ ‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﻨﺪ اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮ ﻛﺮده‪ ،‬ﺳﺘﺎﻳﺶآﻣﻴﺰ اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬در ﺧﺎرج ﻫﻢ ﻣﺎ ﺑﺎزﺗﺎﺑﺶ را در‬ ‫ﻣﺬاﻛﺮات ﺳﻴﺎﺳﻰ‪ ،‬در اﺳﻨﺎد ﺳﻴﺎﺳﻰ و در اﻧﻄﺒﺎعﻫﺎى ﺳﻴﺎﺳﻰ در ذﻫﻦ ﻣﺨﺎﻃﺒﺎن‪ ،‬ﻳﺎﻓﺘﻪاﻳﻢ‪ .‬ﺟﺎ دارد‬ ‫روى اﻳﻦ ﺳﻨﺪ ﻛﺎر ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺳﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺨﺸﻬﺎﻳﻰ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎﺳﺖ ‪ -‬ﻓﺼﻮﻟﻰ ﻛﻪ آﻗﺎى دﻛﺘﺮ‬ ‫ﺗﻮﻓﻴﻘﻰ ﻫﻢ اﺷﺎره ﻛﺮدﻧﺪ ‪ -‬ﺟﺎ دارد روى ﺑﺨﺸﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻳﻦ ﺳﻨﺪ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺷﻮد؛ ﭘﺮوژهﻫﺎى‬ ‫ﺗﺤﻘﻴﻘﻰ و ﻋﻠﻤﻰ از اﻳﻦ ﺳﻨﺪ اﺳﺘﺨﺮاج ﺷﻮد؛ ﺑﻌﺪ ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﺎر در ﻇﺮف ﻳﻚﺳﺎل‪ ،‬دو ﺳﺎل‪،‬‬ ‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﺎﻻﺧﺮه ﺑﻴﺴﺖﺳﺎل را ﻛﻪ ﺑﺎ ﻳﻚ ﻗﺪم ﻧﻤﻰﺷﻮد ﺑﺮداﺷﺖ؛ ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻴﺴﺖﺳﺎﻟﻪ را در ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎل‬ ‫ﻣﻰﺷﻮد اﻧﺠﺎم داد؛ اﻟﺒﺘﻪ اﮔﺮ ﺧﻮب اﻧﺠﺎم ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﻌﺪ از ﻳﻚﺳﺎل ﻳﺎ دو ﺳﺎل ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻌﻠﻮم ﺷﻮد‬ ‫ﻛﻪ ﻣﺎ در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﭘﻴﺶ رﻓﺘﻪاﻳﻢ ﻳﺎ ﻧﺮﻓﺘﻪاﻳﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎرِ اﺳﺎﺗﻴﺪ و داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻨﺸﻴﻨﻨﺪ روى اﻳﻦ‬ ‫ﺳﻨﺪ ﻛﺎر ﻛﻨﻨﺪ؛ ﻣﻮاﻧﻊ را ﺑﺴﻨﺠﻨﺪ؛ ﻣﺴﺆوﻻن دوﻟﺘﻰ و ﻣﺴﺆوﻻن ﻛﺸﻮر را ﻛﻤﻚ و راﻫﻨﻤﺎﻳﻰ ﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ‬ ‫ﻣﻮاﻧﻊ ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﻳﻜﻰ از ﻛﺎرﻫﺎى ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي اﻳﺮاﻧﻴﺎن از ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي ﻣﻠﻞ ﺟﻬﺎن ﺑﺎﻻﺗﺮ اﺳﺖ‬

‫ﻳﻚ ﻧﻜﺘﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ داﻧﺸﻜﺪهﻫﺎى ﻓﻨﻰ ﻣﺎ در ﻃﻮل ﺳﺎﻟﻬﺎى ﭘﻴﺶ از اﻧﻘﻼب و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻌﺪ از‬ ‫اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻣﺤﻞ ﺣﻀﻮر ﺑﺮﺗﺮﻳﻦ اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎى اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﺑﻮد‪ .‬از آن زﻣﺎﻧﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺑﻨﺪه ﻳﺎدم‬ ‫ﻣﻰآﻳﺪ ‪ -‬از دورهى ﺟﻮاﻧﻰ و ارﺗﺒﺎط ﻣﺎ ﺑﺎ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ و داﻧﺸﺠﻮﻫﺎ و ﻣﺤﻴﻄﻬﺎى داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ‪-‬‬ ‫ﺧﻮﺷﻔﻜﺮﺗﺮﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺘﺤﺮكﺗﺮﻳﻦ و ﻓﻌﺎلﺗﺮﻳﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ در داﻧﺸﻜﺪهﻫﺎى ﻓﻨﻰ و ﻣﻬﻨﺪﺳﻰ و‬ ‫ﻣﺮاﻛﺰ ﻋﻠﻤﻰِ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﻬﻨﺪﺳﻰ ﺑﺎ ﺷﻌﺐ ﻣﺨﺘﻠﻔﺶ‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎع داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ را ﺑﮕﺬارﻳﻢ در ﻛﻨﺎر ﻳﻚ‬ ‫ﺣﻘﻴﻘﺖ دﻳﮕﺮ؛ و آن‪ ،‬ﺳﻄﺢ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﺎﻻى ذﻫﻨﻰ و ﻫﻮﺷﻤﻨﺪى ﻧﺴﻞﻫﺎى اﻳﺮاﻧﻰ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ اﻳﻦ ﺟﺰو‬ ‫ﭼﻴﺰﻫﺎى ﻣﺴﻠّﻢ اﺳﺖ و ﺷﻌﺎر و ﺗﺒﻠﻴﻎ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار وزﻳﺮ ﻋﻠﻮم و رؤﺳﺎي داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪83/10/17 -‬‬

‫‪149‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ذﻫﻦ و ﻫﻮﺷﻤﻨﺪى اﻳﺮاﻧﻴﺎن از ﻣﺘﻮﺳﻂ ذﻫﻦ و ﻫﻮﺷﻤﻨﺪى ﻣﻠﻞ ﺟﻬﺎن ﺑﺎﻻﺗﺮ اﺳﺖ؛ اﻳﻦ ﻳﻚ ﺳﺨﻦِ‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ و آﻣﺎرى و ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﮔﺬﺷﺘﻪى ﻣﺎ ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦ را ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﺪ؛ ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﺗﻤﺪن اﻳﺮاﻧﻰ‬ ‫در ادوار ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﺑﺮاى ﻣﻠﻞ دﻧﻴﺎ ﻳﻚ ﺷﺎﺧﺺ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ و ﻳﻚ ﭘﺮﭼﻢ ﺑﻪﺣﺴﺎب ﻣﻰآﻣﺪه‪ .‬در دورهى‬ ‫اﺳﻼﻣﻰ ﻫﻢ ﻣﻠﺘﻰ ﻛﻪ ﺗﻮاﻧﺴﺖ داﻧﺶ و ﻓﻠﺴﻔﻪ و ﻋﻠﻮم ﻣﺨﺘﻠﻒ و روﺷﻬﺎى زﻧﺪﮔﻰ را از اﺳﻼم ﺑﮕﻴﺮد‬ ‫و آﻧﻬﺎ را در ﭼﺎرﭼﻮب ﻣﻨﻄﻖﻫﺎى ﻣﺴﺘﺤﻜﻢ ﭘﺎﻳﺪار ﻛﻨﺪ و ﺑﻪ دﻧﻴﺎ اراﺋﻪ دﻫﺪ‪ ،‬ﻋﻤﺪﺗﺎً اﻳﺮاﻧﻰﻫﺎ ﺑﻮدهاﻧﺪ؛‬ ‫اﻳﻦ را دﻳﮕﺮان ﻫﻢ ﻗﺒﻮل دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ﻣﻠﻰِ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ و داراى اﺳﺘﻌﺪاد‪ ‬واﻓﺮ و ﺳﺮﺷﺎر را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ؛ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻣﻰﺷﻮد‬ ‫ﮔﻔﺖ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ و ﻫﻮﺷﻤﻨﺪﺗﺮﻳﻦ ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺑﺨﺸﻬﺎى ﻓﻨﻰ و ﻣﻬﻨﺪﺳﻰ ﻣﻰﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ‪ .‬ﻧﺘﻴﺠﻪ ﭼﻪ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎﺷﺪ؟ آﻧﭽﻪ اﻧﺴﺎن از ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻳﻰ ‪ -‬ﻛﻪ زﺑﺪﮔﺎن و ﻧﺨﺒﮕﺎن و ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﮔﺎن ذﻫﻨﻰِ ﻳﻚ ﻛﺸﻮر‬ ‫و ﻳﻚ ﻣﻠﺘﻨﺪ ‪ -‬اﻧﺘﻈﺎر دارد‪ ،‬اﻧﺘﻈﺎر ﺧﻴﻠﻰ ﺑﺎﻻﻳﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﺄﺳﻒ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ آن اﻧﺘﻈﺎر‪ ،‬در دورهﻫﺎى‬ ‫ﮔﺬﺷﺘﻪى ﻣﺎ ﺗﺎ ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﺗﺤﻘﻖ ﭘﻴﺪا ﻧﻜﺮده؛ و اﻳﻦ ﻋﻠﻠﻰ دارد ﻛﻪ اﺷﺎرهى ﻛﻮﺗﺎﻫﻰ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ‬ ‫ﺧﻮاﻫﻢ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﻴﻔﺰاﻳﻴﻢ روﺷﻦﺑﻴﻨﻰ و ﺗﻔﻜﺮ زﻧﺪهى اﺟﺘﻤﺎﻋﻰِ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن اﻳﻦ ﺑﺨﺶ را‪.‬‬ ‫ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ درﺳﺖ اﺷﺎره ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺒﺎرزﺗﺮﻳﻦ و آﮔﺎهﺗﺮﻳﻦ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن در داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﻰ‪ ،‬ﺑﺎز ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ در ﻫﻤﻴﻦ داﻧﺸﻜﺪهﻫﺎى ﻓﻨﻰ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻮدهاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫‪150‬‬

‫* ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﻨﻴﻢ و ﻣﺮزﻫﺎي ﻋﻠﻢ را ﺑﺸﻜﻨﻴﻢ‬

‫ﻣﺎ اﮔﺮ در ﺻﻨﻌﺖ و در داﻧﺶ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻮد دﻧﻴﺎ و ﻣﻠﺘﻬﺎى ﻋﻘﺐاﻓﺘﺎده و در درﺟﻪ اول ﺑﻪ‬ ‫ﺳﻮد دﻧﻴﺎى اﺳﻼم اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬اﻳﻦﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﻨﻴﻢ و ﻣﺮزﻫﺎى ﻋﻠﻢ را ﺑﺸﻜﻨﻴﻢ و ﺑﺎز ﻛﻨﻴﻢ‪،‬‬ ‫ﻳﻚ ﻧﮕﺎه ﻧﮋادﭘﺮﺳﺘﺎﻧﻪى ﺧﻮدﺧﻮاﻫﺎﻧﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﺎ ﭼﻮن اﻳﺮاﻧﻰ ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﻛﺎر را ﺑﻜﻨﻴﻢ‪ .‬ﺑﻠﻪ‪ ،‬ﻣﺎ‬ ‫ﻏﺮور ﻣﻠﻰ ﻫﻢ دارﻳﻢ؛ اﻳﻦ را اﻧﻜﺎر ﻧﻤﻰﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪى ﺧﻮدﻣﺎن ﻧﮕﺎه ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ و اﺣﺴﺎس ﻋﺰت‬ ‫و ﺳﺮاﻓﺮازى ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﺑﻮدﻳﻢ ﻛﻪ اﺳﻼم را ﺑﺎ آﻏﻮش ﺑﺎز ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻴﻢ؛ ﻣﺎ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﺑﻮدﻳﻢ ﻛﻪ‬ ‫اﻫﻞﺑﻴﺖ را زودﺗﺮ از ﺧﻴﻠﻰﻫﺎى دﻳﮕﺮ ﺷﻨﺎﺧﺘﻴﻢ؛ ﻣﺎ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﺑﻮدﻳﻢ ﻛﻪ در راه ﮔﺴﺘﺮش اﺳﻼم اﻳﻦﻫﻤﻪ‬ ‫ﺗﻼش ﻛﺮدﻳﻢ؛ ﻣﺎ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﺑﻮدﻳﻢ ﻛﻪ ﻣﻈﻠﻮﻣﺎن اﻫﻞﺑﻴﺖ را ﻛﻪ در ﺧﺎﻧﻪﻫﺎى ﺧﻮد ‪ -‬ﻳﻌﻨﻰ ﻣﺪﻳﻨﻪ و ﻣﻜﻪ و‬ ‫ﻛﻮﻓﻪ ‪ -‬اﻣﺎن ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬در آﻏﻮش ﺧﻮد ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻴﻢ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﭼﻘﺪر اﻣﺎﻣﺰاده در اﻳﺮان ﻫﺴﺘﻨﺪ! اﻳﻦ‬ ‫اﻣﺎﻣﺰادهﻫﺎ ﻛﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ؟ اﻳﻨﻬﺎ ﻛﻪ اﻳﺮاﻧﻰ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﻛﺴﺎﻧﻰاﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﺮان آﻣﺪﻧﺪ و اﻳﺮاﻧﻰﻫﺎ ﺑﺎ آﻏﻮش‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻣﻬﻨﺪﺳﺎن و ﻣﺤﻘﻘﺎن ﻓﻨﻲ و ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻛﺸﻮر‪83/12/5 -‬‬

‫‪ .1‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري اﻳﺮان اﺳﻼﻣﻲ‬

‫ﺑﺎز اﻳﻨﻬﺎ را ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻨﺪ؛ ﺣﺘﻰ ﮔﺎﻫﻰ ﺑﺮاى اﻳﻨﻬﺎ ﺟﻨﮕﻴﺪﻧﺪ و در راه اﻳﻨﻬﺎ ﺗﻼش ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬از ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺎزﻧﺪران‬ ‫ﻣﺎ و ﮔﻴﻼن ﻣﺎ ‪ -‬ﻣﻨﻄﻘﻪى ﺷﻤﺎل رﺷﺘﻪ ﻛﻮه اﻟﺒﺮز ‪ -‬ﻳﻚ ﻋﺪهﻳﻰ از اﻳﺮاﻧﻰﻫﺎى ﻣﺎ ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﻪ ﻳﻤﻦ‬ ‫رﻓﺘﻨﺪ و ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺷﻴﻌﻪى زﻳﺪى را در آنﺟﺎ ﺑﺮﭘﺎ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻳﻤﻨﻰﻫﺎ ﺷﻴﻌﻪى زﻳﺪى ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺣﻜﻮﻣﺖ‬ ‫زﻳﺪى داﺷﺘﻨﺪ؛ اﻳﻦ ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪى ﺳﺮﺑﺎزان اﻳﺮاﻧﻰ و ﻣﺠﺎﻫﺪان و ﻣﺪاﻓﻌﺎن اﺳﻼم و ﺗﺸﻴﻊ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﻮﻗﻊ ﻣﺎ ﺑﺮاى آﻳﻨﺪه‪ ،‬ﻧﺎﺷﻰ از اﻋﺘﺰاز ﻣﻠﻰ ﺧﻮدﻣﺎن اﺳﺖ؛ اﻳﻦ را اﻧﻜﺎر ﻧﻤﻰﻛﻨﻴﻢ؛ اﻣﺎ ﻓﻘﻂ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ‪-‬‬ ‫ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻢ ‪ -‬ﻧﮕﺎه اﻧﺴﺎﻧﻰ و اﺳﻼﻣﻰ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* در زﻣﻴﻨﻪ داﻧﺶ و ﻓﻨﺎوري ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻲ ﺑﺮﺳﻴﻢ ﻛﻪ ﺷﺄن ﻣﻠﺖ اﻳﺮان اﺳﺖ‬

‫ﻣﺎ ﻫﻨﻮز ﺑﺎ داﻧﺶ ﺟﻬﺎﻧﻰ ﺧﻴﻠﻰ ﻓﺎﺻﻠﻪ دارﻳﻢ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ در دوران اﻧﺤﻄﺎط‪ ،‬ﺧﻴﻠﻰ زﻳﺎد ﺑﻮد؛ اﻣﺎ‬ ‫اﻣﺮوز اﻳﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻪ آن اﻧﺪازه ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪاﻳﻢ ﭘﻴﺶ ﺑﺮوﻳﻢ‪ ،‬اﻣﺎ ﻫﻨﻮز ﻓﺎﺻﻠﻪ دارﻳﻢ‪ .‬اﻳﻦﻛﻪ ﻣﻦ‬ ‫ﮔﻔﺘﻢ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻣﻌﻨﺎﻳﺶ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻋﻠﻢ دﻳﮕﺮان را ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ ‪ -‬آن را ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ و در‬ ‫اﻳﻦ ﺷﻜﻰ ﻧﻴﺴﺖ ‪ -‬ﻣﻌﻨﺎﻳﺶ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺧﻂ‪ ‬ﻣﺮزِ داﻧﺶ را ﺑﺸﻜﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺎز ﻛﻨﻴﻢ و آﻓﺎق ﺟﺪﻳﺪى را‬ ‫ﻓﺘﺢ ﻛﻨﻴﻢ؛ اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﻛﺎرِ دﺷﻮارى اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻓﻨﺎورى ﺟﻬﺸﻰ دﺳﺖ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﻢ؛ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ ﺑﺮ‬ ‫ﻓﻨﺎورىﻫﺎى ﻣﻮﺟﻮد دﻧﻴﺎ ﺑﻴﻔﺰاﻳﻴﻢ؛ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ اﺧﺘﺮاع ﺻﺪدرﺻﺪ اﻳﺮاﻧﻰ را در ﺑﺎزارﻫﺎى دﻧﻴﺎ ﻣﻄﺮح‬ ‫ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ در راﻫﻰ ﻛﻪ ﺗﺎ اﻣﺮوز آﻣﺪهاﻳﻢ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻰ ﺧﻮب آﻣﺪﻳﻢ؛ در اﻳﻦ ﺷﻜﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﺗﺎ ﺣﺪود‬ ‫زﻳﺎدى ﺑﺎ ﻛﺎرﻫﺎ آﺷﻨﺎ ﻫﺴﺘﻢ‪ .‬ﺳﺎﻟﻬﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ آﻣﺎرﻫﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن را از ﺑﺨﺶﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻰﮔﻴﺮﻳﻢ و‬ ‫ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ؛ ﻣﻰداﻧﻢ ﺧﻴﻠﻰ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﺮدهاﻳﻢ؛ اﻣﺎ اﻳﻦ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎ ﺑﺮاى ﺟﺎﻣﻌﻪى اﻳﺮاﻧﻰ ﻛﺎﻓﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪﻳﻰ ﻛﻪ ﭘﺰﺷﻚ و ﺳﺘﺎرهﺷﻨﺎس و ﻋﺎﻟﻢ اﺟﺘﻤﺎﻋﻰِ ﻫﺰار ﺳﺎل ﻗﺒﻠﺶ ﻗﺮﻧﻬﺎ ﺑﻌﺪ در دﻧﻴﺎ ﻣﺘﻸﻟﺊ و‬ ‫درﺧﺸﻴﺪه اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎ ﺑﺮاى او ﻛﻢ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺮوز ﻫﻢ ﺑﺎ اﻳﻦﻛﻪ دﻧﻴﺎى ﭘﺰﺷﻜﻰ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ از‬ ‫ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻫﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ِ اﺑﻦﺳﻴﻨﺎ اﺳﺘﻔﺎدهى زﻳﺎدى ﻧَﺒ‪‬ﺮد ‪ -‬اﮔﺮﭼﻪ ﻋﻘﻴﺪهام اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎز ﻫﻢ‬ ‫داﻧﺶ اﻣﺮوز ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ از آﻧﻬﺎ در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎﻳﻰ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ ‪ -‬اﻣﺎ وﻗﺘﻰ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻧﮕﺎه ﻣﻰﻛﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﺗﺤﺴﻴﻦ و ﺗﺠﻠﻴﻞ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻣﺤﻤﺪﺑﻦزﻛﺮﻳﺎى رازى و ﺧﻮاﺟﻪﻧﺼﻴﺮ و ﺧﻴﺎم و ﺧﻮارزﻣﻰ و دﻳﮕﺮان ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺷﺄن ﻣﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ؛ ﻟﺬا اﻳﻦ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎ ﺑﺮاى ﻣﻠﺖ ﻣﺎ ﻛﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ ﭼﻨﺪ روز ﻗﺒﻞ‪ ،‬ﻳﻜﻰ از‬ ‫ﭼﻬﺮهﻫﺎى ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻣﺎ ﺑﻪ ﻳﻜﻰ از ﻛﺸﻮرﻫﺎى ﻣﻄﺮح اﺳﻼﻣﻰ رﻓﺘﻪ ﺑﻮد ‪ -‬ﻛﻪ ﻣﻦ ﻧﻤﻰﺧﻮاﻫﻢ اﺳﻢ ﺑﻴﺎورم‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻣﻬﻨﺪﺳﺎن و ﻣﺤﻘﻘﺎن ﻓﻨﻲ و ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻛﺸﻮر‪83/12/5 -‬‬

‫‪151‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ رﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر آن ﻛﺸﻮر ﺟﻠﻮى ﺣﻀﺎرِ ﻏﻴﺮاﻳﺮاﻧﻰ و ﻏﻴﺮﺑﻮﻣﻰ آن ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﻛﻪ از ﻛﺸﻮرﻫﺎى اروﭘﺎﻳﻰ‬‫ﺑﻮدﻧﺪ ‪ -‬ﻧﻪ در ﺟﻠﺴﻪى ﺧﺼﻮﺻﻰ ﻛﻪ ﺣﻤﻞِ ﺑﺮ ﻣﺼﺎﻧﻌﻪ و ﺗﻌﺎرف ﺷﻮد ‪ -‬ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﺎ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻬﺎ ﺑﻪ‬ ‫اﻳﺮان اﻓﺘﺨﺎر ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ؛ ﻫﻢ ﺑﻪ اﻣﺮوز اﻳﺮان و ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬ﻫﻢ ﺑﻪ اﻳﺮانِ در ﺗﺎرﻳﺦ اﺳﻼم‪.‬‬ ‫ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد اﻳﻦ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎى اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬داﻧﺶ اﺳﻼﻣﻰ و ﺗﻤﺪن اﺳﻼﻣﻰ را اﻳﺮاﻧﻰﻫﺎ رﺷﺪ دادهاﻧﺪ و ﺑﻪ‬ ‫ﺑﺎﻟﻨﺪﮔﻰ رﺳﺎﻧﺪهاﻧﺪ و ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﻌﻨﺎ ﭘﺎﻳﻪﮔﺬارى ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ اﻳﻦ ﺗﻮﻗﻊ را از ﺧﻮدﻣﺎن دارﻳﻢ؛ ﻣﺎ‬ ‫ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴﻢ در زﻣﻴﻨﻪى داﻧﺶ و ﻓﻨﺎورى ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻰ ﺑﺮﺳﻴﻢ ﻛﻪ ﺷﺄن ﻣﻠﺖ اﻳﺮان اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﻘﻂ ﻳﻚ ﻧﮕﺎه‬ ‫ﻏﺮورآﻣﻴﺰ ﻣﻠﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﮋادﭘﺮﺳﺘﻰ ﻧﻴﺴﺖ؛ اﻳﻦ ﺣﺘﻰ ﻳﻚ ﻧﮕﺎه اﻧﺴﺎﻧﻰِ ﻋﺎم ﺑﻪ ﻫﻤﻪى ﺑﺸﺮﻳﺖ‬ ‫اﺳﺖ؛ ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ اﻳﻦﻛﻪ اﮔﺮ ﻣﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ در داﻧﺶ‪ ،‬در ﺧﻂ ﻣﻘﺪم ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ ،‬اﻧﮕﻴﺰهﻫﺎى ﺟﻬﺎنﮔﻴﺮى و‬ ‫ﺟﻬﺎنﮔﺸﺎﻳﻰِ ﻏﺮب را ﻧﺪارﻳﻢ؛ اﻧﮕﻴﺰهﻫﺎى ﺳﻮدﺟﻮﻳﺎﻧﻪى از ﻣﻠﺘﻬﺎ را ﻧﺪارﻳﻢ؛ داﻧﺶ ﻣﺎ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﻮد‬ ‫ﻣﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻮد ﻣﻠﺘﻬﺎى دﻳﮕﺮ ﻫﻢ ﻫﺴﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻋﻨﺼﺮ اﺻﻠﻲ در ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ‪ ،‬ﻧﻴﺮوي اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻋﻼﻗﻤﻨﺪ ﺑﻪ ﻛﺎر اﺳﺖ‬

‫ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻻزم اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻮدﺟﻪى اﺧﺘﺼﺎﺻﻰ ﻻزم اﺳﺖ‪ ،‬ﻓﻀﺎى ﺗﺸﻮﻳﻖ و ﻣﻴﺪان دادنِ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻻزم‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬اﺗﺼﺎل داﻧﺸﮕﺎه ﺑﺎ ﺻﻨﻌﺖ ﻻزم اﺳﺖ؛ ﻫﻤﻪى اﻳﻨﻬﺎ ﺟﺰو ﻟﻮازم ﻛﺎر اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﺑﻪ‬ ‫‪152‬‬

‫ﻋﻬﺪهى ﻣﺎﻫﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻬﺪهى ﻣﺴﺆوﻻن اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻬﺪهى دوﻟﺖ اﺳﺖ؛ در اﻳﻦ ﺗﺮدﻳﺪى ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫در ﭼﻨﺪ ﺳﺎل اﺧﻴﺮ‪ ،‬ﻓﻀﺎ ﻫﻢ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﺑﺎ ﺗﻜﺮار و اﺻﺮار ﺑﺤﻤﺪاﻟﻠَّﻪ در ﻣﺤﻴﻂ دوﻟﺖ ﺑﻪوﺟﻮد آﻣﺪه‬ ‫اﺳﺖ؛ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ اﻧﺠﺎم ﺑﮕﻴﺮد و ﺑﺤﻤﺪاﻟﻠَّﻪ ﻛﺎرﻫﺎﻳﻰ ﻫﻢ ﺷﺪه؛ ﻟﻴﻜﻦ آنﻛﻪ ﻋﻨﺼﺮ اﺻﻠﻰ و‬ ‫ﻣﻴﺪاﻧﺪار اﺻﻠﻰ و ﭘﻬﻠﻮان اﺻﻠﻰِ اﻳﻦ ﻣﻴﺪان اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻫﺴﺘﻴﺪ؛ آن ﻧﻴﺮوى اﻧﺴﺎﻧﻰِ ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪ ﺑﻪ ﻛﺎر‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺜﻞ ﮔﻴﺎﻫﻰ ﻛﻪ در دل ﺻﺨﺮهﻫﺎى ﺳﺨﺖ ﻫﻢ راه ﺧﻮدش را ﺑﺎز ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺮون ﻣﻰآﻳﺪ و‬ ‫ﻣﻰﺑﺎﻟﺪ‪ .‬اﻳﻦ روﺣﻴﻪى ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ و روﺣﻴﻪى ﺗﻜﻤﻴﻞ را ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﺤﻴﻂ ﻣﻬﻨﺪﺳﻰ و ﻓﻨﻰ ﻛﺸﻮر زﻧﺪه‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ؛ ﻫﻢ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎﻳﻰ ﻣﺜﻞ ﺷﻤﺎ ﻛﻪ اﻣﺮوز اﻳﻦﺟﺎ ﺗﺸﺮﻳﻒ دارﻳﺪ‪ ،‬ﻫﻢ ﻧﻈﺎم ﻣﻬﻨﺪﺳﻰ ﻛﻪ ﻣﺮﺑﻮط‪ ‬ﺑﻪ‬ ‫ﻣﻬﻨﺪﺳﻰِ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن و ﻋﻤﺮان و اﻣﺜﺎل اﻳﻨﻬﺎﺳﺖ‪ ،‬و ﻫﻢ ﺑﻘﻴﻪى ﺑﺨﺸﻬﺎى ﻣﻬﻨﺪﺳﻰ‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻣﻬﻨﺪﺳﺎن و ﻣﺤﻘﻘﺎن ﻓﻨﻲ و ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻛﺸﻮر‪83/12/5 -‬‬ ‫‪ -2‬ﻫﻤﺎن‬

‫‪2‬‬

‫‪ .1‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري اﻳﺮان اﺳﻼﻣﻲ‬

‫* دوران ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺗﻼش ﺷﺪه ﺗﺎ ﻣﺴﻠﻤﺎنﻫﺎ از ﻋﻠﻢ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻘﺐ ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ‬

‫اﻣﺮوز اﻳﻦ ﻳﻚ واﻗﻌﻴﺖ ﺑﺰرگ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ در ﻋﺎﻟﻢ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻳﻰ ﺗﻌﻴﻴﻦﻛﻨﻨﺪه ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ ﻳﺎ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ‬ ‫اﻣﺖ اﺳﻼﻣﻰ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﻳﻚ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ﺗﻌﻴﻴﻦﻛﻨﻨﺪه در اﻧﻌﻘﺎد و ﺷﻜﻞدﻫﻰِ ﺳﻴﺎﺳﺘﻬﺎى ﺟﻬﺎﻧﻰ و‬ ‫ﺣﺮﻛﺖ ﻋﻤﻮﻣﻰ ﺑﺸﺮﻳﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬دوراﻧﻰ ﻃﻮﻻﻧﻰ ﺗﻼش ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻬﺎ از داﻳﺮهى ﺗﺤﺮك‬ ‫اﺳﺎﺳﻰ دﻧﻴﺎ و زﻧﺪﮔﻰ ﺑﺸﺮى‪ ،‬از ﻋﻠﻢ‪ ،‬از ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﻗﺘﺼﺎدى‪ ،‬از ﻗﺪرت ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻰ و ﻗﺪرت‬ ‫ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬارىِ ﺳﻴﺎﺳﻰ و اﻗﺘﺼﺎدى ﻛﻨﺎر ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ و ﺑﻪﺻﻮرت ﻳﻚ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ﻛﻢ ﺧﺎﺻﻴﺖ و ﺑﻰاﺛﺮ‬ ‫درﺑﻴﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺣﺪاﻗﻞ دو ﻗﺮن ﺑﺮاى اﻳﻦ ﻛﺎر ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬارى و ﺗﻼش ﺷﺪه و ﻫﻨﻮز ﻫﻢ اﻳﻦ ﺗﻼش اداﻣﻪ دارد‪ .‬اﻳﻦ‪،‬‬ ‫ﻇﻠﻢ ﺑﺰرﮔﻰ ﺑﻪ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﻋﺎﻟﻢ و اﻣﺖ اﺳﻼﻣﻰ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻣﺮوز اﻣﺖ اﺳﻼﻣﻰ ﺑﻴﺪار ﺷﺪه و ﻗﺪر ﺧﻮد و اﻫﻤﻴﺖ ﺧﻮد و ﺗﻮاﻧﺎﻳﻰﻫﺎى ﺧﻮد را ﺗﺎ ﺣﺪود زﻳﺎدى‬ ‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬وﻗﺖ آن اﺳﺖ ﻛﻪ از اﻳﻦ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻰﻫﺎ در راه ﺑﻬﺒﻮد زﻧﺪﮔﻰ اﻣﺖ اﺳﻼﻣﻰ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد و‬ ‫ﺗﻮاﻧﺎﻳﻰ اﺳﻼم در ﻋﻤﻞ ﻧﺸﺎن داده ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻴﭻ ﮔﻔﺘﺎر و ﻫﻴﭻ ﺗﺒﻠﻴﻐﻰ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻋﻤﻞ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﺎ اﮔﺮ ﺑﻪ‬ ‫اﺳﻼم ﻳﺎ اﻣﺖ اﺳﻼﻣﻰ ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺎر و ﺗﻼش ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻧﻌﻤﺖﻫﺎى زﻳﺎدى ﺑﻪ اﻣﺖ اﺳﻼﻣﻰ داده؛ ﻣﺎ از اﻳﻦ ﻧﻌﻤﺖﻫﺎ درﺳﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻰﻛﻨﻴﻢ؛‬ ‫اﻳﻨﻬﺎ واﻗﻌﻴﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ اﻣﺮوز ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻳﻚ ﭼﻬﺎرم ﺟﻤﻌﻴﺖ دﻧﻴﺎ ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ .‬ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪه و ﺗﻌﻴﻴﻦﻛﻨﻨﺪهى‬ ‫اﻧﺮژى دﻧﻴﺎ در دﺳﺘﺎن ﻣﺎ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻬﺎﺳﺖ‪ .‬ﮔﺎز دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﻧﻔﺖ دﻧﻴﺎ و ﻧﻴﺮوى اﻧﺴﺎﻧﻰِ ﻋﻈﻴﻢِ ﺑﺎ اﺳﺘﻌﺪاد دﻧﻴﺎ در‬ ‫اﺧﺘﻴﺎر ﻣﺎ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻬﺎﺳﺖ‪ .‬ﺑﺨﺶ ﻋﻈﻴﻤﻰ از ﺣﺴﺎسﺗﺮﻳﻦ ﻣﻨﺎﻃﻖ اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ دﻧﻴﺎ در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﺎﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ‬ ‫واﻗﻌﻴﺖﻫﺎ را دﻧﻴﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻟﻤﺲ ﻛﻨﺪ؛ و ﭘﻴﺶ از ﻫﻤﻪ‪ ،‬ﺧﻮد ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖﻫﺎ را ﻟﻤﺲ ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﻗﺪرﺗﻬﺎى اﺳﺘﻜﺒﺎرى ﻋﺎﻟﻢ داﺋﻤﺎً در ﺑﻠﻨﺪﮔﻮﻫﺎى ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻰِ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻬﺎ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ ﺑﻪ واﻗﻌﻴﺖﻫﺎى‬ ‫دﻧﻴﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻣﻨﻈﻮرﺷﺎن از واﻗﻌﻴﺖﻫﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ دﻧﻴﺎى ﻏﺮب از ﻟﺤﺎظ ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژى‪،‬‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدى و ﻧﻈﺎﻣﻰ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ و ﺗﻮاﻧﺎﺳﺖ‪ .‬ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖﻫﺎ را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ و در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺧﻮاﺳﺖ‬ ‫ﻗﺪرﺗﻬﺎى ﺟﻬﺎﻧﻰ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺷﻮﻳﺪ‪ .‬داﺋﻢ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ ﭼﺮا واﻗﻊﺑﻴﻨﻰ ﻧﺪارﻳﺪ‪ .‬ﻣﺮادﺷﺎن از واﻗﻊﺑﻴﻨﻰ اﻳﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻧﻴﺮوى ﻣﺘﺮاﻛﻢ ﻋﻠﻤﻰ و اﻗﺘﺼﺎدى و ﻓﻨﺎورى ﻏﺮب ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺷﻮﻳﺪ و ﻛﻮﺗﺎه ﺑﻴﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫در ﻛﻨﺎر آن واﻗﻌﻴﺖ‪ ،‬واﻗﻌﻴﺖﻫﺎى دﻳﮕﺮى ﻫﻢ وﺟﻮد دارد‪ :‬اﻳﻦﻛﻪ ﻧﻴﻤﻰ از ﮔﺎز دﻧﻴﺎ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﻣﺎﺳﺖ؛‬ ‫اﻳﻦﻛﻪ ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪهﻳﻰ از ﻧﻔﺖ دﻧﻴﺎ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻬﺎﺳﺖ‪ .‬اﻣﺮوز دﻧﻴﺎ ﺑﺪون ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز ﭼﻪ ﻛﺎر‬

‫‪153‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻜﻨﺪ؟ روﺷﻨﺎﻳﻰ‪ ،‬ﮔﺮﻣﺎ و ﻓﻨﺎورى دﻧﻴﺎ واﺑﺴﺘﻪى ﺑﻪ ﻧﻔﺖ اﺳﺖ؛ اﻳﻦ ﻣﺎل اﻣﺖ اﺳﻼﻣﻰ اﺳﺖ؛‬ ‫اﻳﻦ ﻫﻢ ﻳﻚ واﻗﻌﻴﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ اﻣﺮوز ﻳﻚ ﭼﻬﺎرم ﺟﻤﻌﻴﺖ دﻧﻴﺎ ﻫﺴﺘﻴﻢ؛ اﻳﻦ ﻫﻢ ﻳﻚ واﻗﻌﻴﺖ اﺳﺖ؛‬ ‫اﻳﻦ را ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖﻫﺎ را در ﻣﻌﺎدﻻت‪ ‬ﺧﻮد ﺣﺬف ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﻣﺎ ﻫﻢ ﺑﺎ‬ ‫اﺣﺴﺎس ﺧﻮدﻛﻢﺑﻴﻨﻰ و ﺣﻘﺎرت‪ ،‬اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖﻫﺎ را ﻧﻤﻰﺑﻴﻨﻴﻢ‪ .‬ﭼﺮا ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ؟‬

‫‪1‬‬

‫* زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﻲ‪ ،‬زﺑﺎن ﻋﻠﻢ دﻧﻴﺎ ﺑﺸﻮد‬

‫آن روزي را ﺑﺎﻳﺪ دﻧﺒﺎل ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ اﮔﺮ در دﻧﻴﺎ داﻧﺸﻤﻨﺪي ﺧﻮاﺳﺖ ﻳﻚ ﻧﻈﺮﻳﻪي ﻋﻠﻤﻲ را ﺑﻔﻬﻤﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﺸﻨﺎﺳﺪ‪ ،‬ﺣﻞ ﻛﻨﺪ و ﺑﺎ ﻳﻚ اﺧﺘﺮاع آﺷﻨﺎ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺠﺒﻮر ﺷﻮد زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﻲ را ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮد‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* ﺳﻨﺪ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز و رﺗﺒﻪ اول ﻋﻠﻤﻲ در ﻣﻨﻄﻘﻪ‬

‫ﻣﻦ ﻣﻜﺮر ﮔﻔﺘﻢ‪ ،‬اﻻن ﻫﻢ دارم ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺟﻮاﻧﻬﺎى ﻋﺰﻳﺰ ﻣﻰﮔﻮﻳﻢ؛ ﺳﻨﺪ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز ﻳﻚ اﻧﺸﺎى ﻣﺪرﺳﻪﻳﻰ‬ ‫ﻧﺒﻮده ﻛﻪ ﻛﺴﻰ ﺑﻨﺸﻴﻨﺪ ﺑﻨﻮﻳﺴﺪ؛ ﻳﻚ آرزوى ﻣﺤﺾ و آرزوى ﺧﺎم ﻫﻢ ﻧﺒﻮده؛ اﻳﻨﻬﺎ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫ﺑﺎ ﻣﻼﺣﻈﻪ و ﻣﺤﺎﺳﺒﻪى ﻫﻤﻪى ﺟﻬﺎت روى ﻛﺎﻏﺬ آﻣﺪه و ﻣﻌﻨﺎﻳﺶ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺷﺪﻧﻰ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻦﻛﻪ ﻣﺎ ﮔﻔﺘﻴﻢ در ﻇﺮف ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎل ﺑﺎﻳﺪ رﺗﺒﻪى ﺑﺎﻻ را در ﻣﻨﻄﻘﻪ‪ ،‬در ﻋﻠﻢ و در اﻗﺘﺼﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪،‬‬ ‫‪154‬‬

‫ﺑﺎ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪى ﻫﻤﻪى ﺟﻮاﻧﺐ ﻗﻀﻴﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ و ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷﺪه؛ و اﻳﻦ ﺷﺪﻧﻰ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﻫﻤﻪى ﻛﺎرﻫﺎى ﺷﺪﻧﻰ‪ ،‬رﻓﺘﻦ‪ ،‬دﻧﺒﺎل ﻛﺮدن‪ ،‬ﻫﻤﺖ ﮔﻤﺎﺷﺘﻦ و اﻧﺠﺎم دادن ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ‪ .‬ﺷﻜﻰ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ ﺑﻨﺸﻴﻨﻴﻢ ﺗﻤﺎﺷﺎ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻛﺎرى ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ دﻧﺒﺎلﮔﻴﺮى‪ ،‬ﻛﺎر ﺷﺪﻧﻰ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫انﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ ﭘﻴﮕﻴﺮى ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺮد و ﺑﻪ ﺗﻮﻓﻴﻖ اﻟﻬﻰ و ﺑﻪ ﺣﻮل و ﻗﻮهى اﻟﻬﻰ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﺎ آن‬ ‫روزﻫﺎ را ﻋﻠﻰاﻟﻘﺎﻋﺪه ﻧﻤﻰﺑﻴﻨﻴﻢ‪ ،‬اﻣﺎ ﺷﻤﺎﻫﺎ ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ؛ ﻣﺎل ﺷﻤﺎﻫﺎﺳﺖ‪ ،‬آﻳﻨﺪهى ﺷﻤﺎﺳﺖ‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫* ﺷﻤﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮاﻧﻴﺪ در ﻗﻠﻪ ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‬

‫ﻣﻦ در ﻳﻜﻰ از ﺟﻠﺴﺎت داﻧﺸﺠﻮﻫﺎ ﮔﻔﺘﻢ ﺷﻤﺎ ﻓﻜﺮ اﻳﻦ را ﺑﻜﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎل دﻳﮕﺮ ﻛﺸﻮر ﺷﻤﺎ ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﺟﺎﻳﻰ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺲ ﺑﻪ ﻳﻚ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰ اﺣﺘﻴﺎج دارد‪ ،‬ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺑﺎﺷﺪ زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﻰ ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮد؛‬ ‫ﻳﻌﻨﻰ ﻛﺸﻮر ﺷﻤﺎ آنﻗﺪر اﺛﺮ ﻋﻠﻤﻰ و ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻰ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر ﻛﻪ اﻣﺮوز زﺑﺎن اﻧﮕﻠﻴﺴﻰ‬ ‫ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺑﻪ ﺑﺮﻛﺖ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻓﻨﺎورى اﻣﺮﻳﻜﺎ و ﺑﻌﻀﻰ از ﻛﺸﻮرﻫﺎى دﻳﮕﺮ در دﻧﻴﺎ راﻳﺞ ﺷﺪه‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻴﺪ‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار رؤﺳﺎي ﺑﺎﻧﻚﻫﺎي ﻣﺮﻛﺰي ﻛﺸﻮرﻫﺎي اﺳﻼﻣﻲ‪84/1/17 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار ﮔﺮوﻫﻲ از ﻣﺨﺘﺮﻋﺎن و ﻧﻮآوران ﺟﻮان ﻛﺸﻮر‪84/1/30 -‬‬ ‫‪ -3‬دﻳﺪار ﺟﻤﻌﻲ از داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و ﻧﺨﺒﮕﺎن ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر‪84/7/3 -‬‬

‫‪ .1‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري اﻳﺮان اﺳﻼﻣﻲ‬

‫زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﻰ را ﺑﻪ ﺗﺒﻊ رﺷﺪ ﻋﻠﻤﻰﺗﺎن در دﻧﻴﺎ راﻳﺞ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮاﻧﻴﺪ در ﻗﻠﻪ ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ؛ اﻳﻦ‬ ‫ﺷﺪﻧﻰ اﺳﺖ و اﮔﺮ ﻫﻤﺖ ﺑﮕﻤﺎرﻳﻢ‪ ،‬ﻗﻄﻌﻰ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ‪ ،‬در رأس ﻫﻤﻪي ﻛﺎرﻫﺎي اﺳﺎﺳﻲ ﺑﺮاي ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﺸﻮر‬

‫آﻗﺎﻳﺎن و ﺧﺎﻧﻢﻫﺎى اﺳﺎﺗﻴﺪ و اﻫﻞ ﻋﻠﻢ داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ! اﻳﻦ را ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﻛﻪ اﻋﺘﻘﺎد راﺳﺦ ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰ و رﺷﺪ ﻋﻠﻤﻰ در رأس ﻫﻤﻪى ﻛﺎرﻫﺎى اﺳﺎﺳﻰ ﺑﺮاى ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﺸﻮر ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ‬ ‫ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻛﺸﻮر‪ ،‬زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ اﻧﺴﺎﻧﻰ اﺳﺖ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪى ﻋﻠﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮد را از ﻓﻘﺮ ﻋﻠﻤﻰ‬ ‫ﻧﺠﺎت دﻫﻴﻢ؛ اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪى اول و اﺳﺎﺳﻰ ﻣﺎﺳﺖ‪ .‬ﺗﺠﺮﺑﻪى ﺑﻴﺴﺖ و ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺎرﻫﺎ و ﺑﺎرﻫﺎ‬ ‫اﻳﻦ را ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﺸﺎن داده و ﺑﺮاى ﻣﺎ اﺛﺒﺎت ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در ﻏﻮﻏﺎى ﺟﻨﮓﻫﺎ و اﺧﺘﻼﻓﻬﺎى ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻰ و ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻋﺎﻟﻢ‪ ،‬اﻳﻦﻃﻮر ﭘﻴﺶ آﻣﺪ ﻛﻪ در ﺑﺮﻫﻪى اﺧﻴﺮ‪،‬‬ ‫ﻏﺮب ‪ -‬ﻳﻌﻨﻰ اروﭘﺎ ‪ -‬زودﺗﺮ ﺑﻪ ﻋﻠﻢ ﺟﺪﻳﺪ رﺳﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬دﻟﻴﻞِ اﻳﻦ ﻫﻢ ﻧﺒﻮد و ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ اروﭘﺎﻳﻰﻫﺎ‬ ‫ذﻫﻨﺸﺎن از ﺷﺮﻗﻰﻫﺎ ﺑﻬﺘﺮ ﻛﺎر ﻣﻰﻛﻨﺪ؛ دﻟﻴﻞِ اﻳﻦ ﻫﻢ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎﻳﻰ در آن ﻣﻠﺘﻬﺎ و آن ﻛﺸﻮرﻫﺎ‬ ‫وﺟﻮد دارد ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻃﺮف از ﻟﺤﺎظ اﻗﻠﻴﻤﻰ و دﻳﮕﺮ زﻣﻴﻨﻪﻫﺎ وﺟﻮد ﻧﺪارد؛ ﻧﻪ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻰ‬ ‫را ﻧﺸﺎن ﻧﻤﻰدﻫﺪ؛ اﻳﻦ ﻳﻚ اﺗﻔﺎق ﺑﻮد ﻛﻪ اﻓﺘﺎد‪.‬‬ ‫ﻳﻚ روز ﻫﻢ ﺷﺮق از ﻟﺤﺎظ ﻋﻠﻤﻰ ﺟﻠﻮﺗﺮ ﺑﻮد و ﻏﺮب در ﺗﺎرﻳﻜﻰ ﺟﻬﻞ ﻏﻮﻃﻪور ﺑﻮد؛ اﻳﻦ دورهﻫﺎ را‬ ‫ﻫﻢ در ﺗﺎرﻳﺦ داﺷﺘﻴﻢ‪ .‬ﻛﺎرى ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺑﺮﻫﻪى از زﻣﺎن‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ از دوران ﺣﺮﻛﺖ ﺟﺪﻳﺪ ﻋﻠﻤﻰ ﺑﺸﺮﻳﺖ‬ ‫ﻛﻪ در ﻏﺮب اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ ،‬اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎد ‪ -‬ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺪ در ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺣﺘﻤﺎﻻً ﺳﺎﺑﻘﻪ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ‪ -‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻨﻬﺎ‬ ‫ﺳﻌﻰ ﻛﺮدﻧﺪ ﻋﻠﻢ را اﻧﺤﺼﺎرى ﻛﻨﻨﺪ؛ ﺳﻌﻰ ﻛﺮدﻧﺪ اﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪى ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ و ﺳﻴﺎدت را ﺑﺮاى ﺧﻮدﺷﺎن‬ ‫ﻧﮕﻪ دارﻧﺪ و از آن ﺣﺪاﻛﺜﺮ اﺳﺘﻔﺎده را ﺑﺮاى ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن ﺳﻴﺎدت ﺳﻴﺎﺳﻰ و اﻗﺘﺼﺎدى ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ .‬در‬ ‫ﻃﻮل ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﺸﺮﻳﺖ ﻛﻪ ﻋﻠﻢ و ﺗﻤﺪن دﺳﺖ ﺑﻪ دﺳﺖ ﮔﺸﺘﻪ‪ ،‬ﻣﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰى را ﺳﺮاغ ﻧﺪارﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﻳﻜﻰ از ﻛﺎرﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻛﺸﻮرﻫﺎى ﺗﺤﺖ ﺳﺘﻢ اﺳﺘﻌﻤﺎر اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ اﻳﻨﻬﺎ را در‬ ‫ﻋﻘﺐﻣﺎﻧﺪﮔﻰ ﻋﻠﻤﻰ ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻨﺪ؛ ﻫﻢ ﻋﻤﻼً ﻣﺎﻧﻊ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﻳﻨﻬﺎ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻢ روﺣﺎً اﻳﻨﻬﺎ را ﺗﻀﻌﻴﻒ‬ ‫ﻛﺮدﻧﺪ ﺗﺎ اﺣﺴﺎس ﻛﻨﻨﺪ ﻗﺎدر ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺮاى ﻣﻠﺖ ﻣﺎ در ﻳﻚ دورهى ﻃﻮﻻﻧﻰ ﭘﻴﺶ آﻣﺪ؛ ﻣﺎ را از‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺑﺎز داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻧﻤﻰﮔﻮﻳﻴﻢ اﻳﻦ ﻛﺎر ﺗﻤﺎﻣﺎً ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪى ﭘﻴﺸﺮوان ﻋﻠﻢ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻗﺪرﺗﻬﺎى‬ ‫داﺧﻠﻰ و ﺳﻴﺎﺳﺘﻬﺎى دﻳﻜﺘﺎﺗﻮرى و ﻣﺴﺘﺒﺪاﻧﻪى داﺧﻠﻰ ﻳﺎ ﺳﻮء ادارهى دوﻟﺘﻬﺎ ﺗﺄﺛﻴﺮى ﻧﺪاﺷﺘﻪ؛ اﻳﻦ‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺟﻤﻌﻲ از داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و ﻧﺨﺒﮕﺎن ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر‪84/7/3 -‬‬

‫‪155‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﺑﺨﺶ ﻗﻀﻴﻪ را ﻣﻨﻜﺮ ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ؛ اﻣﺎ آن ﺑﺨﺶ ﻫﻢ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﺗﺄﺛﻴﺮ را ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬در دوران ﻗﺎﺟﺎرﻳﻪ‪ ،‬ﺳﻮء‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺪﻓﻬﻤﻰ‪ ،‬ﻣﺎلدوﺳﺘﻰ و ﺗﻨﺒﻠﻰِ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﺷﺨﺼﻴﺘﻬﺎى ﻣﺆﺛﺮ‪ ،‬در وﺿﻊ ﻛﺸﻮر ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﻰﮔﺬاﺷﺖ؛‬ ‫اﻣﺎ وﻗﺘﻰ در ﻫﻤﻴﻦ دوره ﻫﻢ ﻛﺴﻰ ﻣﺜﻞ اﻣﻴﺮﻛﺒﻴﺮ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻰآﻳﺪ و ﻧﻘﺶ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰ و ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻋﻠﻢ‬ ‫در ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ را در ﺳﻄﻮح ﺳﻴﺎﺳﻴﻮن ﺑﺪرﺳﺘﻰ ﻛﺸﻒ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﻋﺎﻣﻞ دوم ‪ -‬ﻛﻪ ﻋﺎﻣﻞ ﺧﺎرﺟﻰ‬ ‫اﺳﺖ ‪ -‬ﺧﻮدش را ﺑﺮوﺷﻨﻰ ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﺪ؛ ﺳﻌﻰ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ اﻳﻦ ﺷﻌﻠﻪ را ﺑﺨﻮاﺑﺎﻧﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪهى‬ ‫اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﺗﻮﺟﻪ دارﻧﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺸﻮرى را ﺗﺤﺖ ﺳﻴﻄﺮهى اﻗﺘﺼﺎدى و ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻧﮕﻪ‬ ‫دارﻧﺪ‪ ،‬راﻫﺶ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﮕﺬارﻧﺪ از ﻟﺤﺎظ ﻋﻠﻤﻰ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻋﻴﻦ ﻫﻤﻴﻦ ﻗﻀﻴﻪ در ﻃﻮل دوران‬ ‫ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭘﻬﻠﻮى ﻫﻢ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﻣﺴﺎﺋﻠﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺤﻠﻴﻞ و ﺗﺒﻴﻴﻦ آﻧﻬﺎ ﺟﺰو ﻛﺎرﻫﺎى ﻃﻮﻻﻧﻰ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ ﺷﺪه؛ اﻳﻨﻬﺎ دﻋﻮى ﻣﺤﺾ ﻧﻴﺴﺖ؛ اﺳﺘﺪﻻلﻫﺎﻳﻰ ﭘﺸﺖ ﺳﺮش وﺟﻮد دارد‪.‬‬ ‫اﻣﺮوز ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ دورهﻳﻰ را ﻣﻰﮔﺬراﻧﺪ ﻛﻪ دو آﮔﺎﻫﻰ در آن ﻫﺴﺖ‪ :‬ﻳﻜﻰ آﮔﺎﻫﻰ ﺑﻪ‬ ‫ﺗﻮاﻧﺎﻳﻰ و اﺳﺘﻌﺪاد ذاﺗﻰ ﺧﻮد؛ دوم آﮔﺎﻫﻰ ﺑﻪ اﻳﻦﻛﻪ ﻗﺪرﺗﻬﺎى در ﭘﻰ ﺳﻴﻄﺮهى ﺑﺮ ﻛﺸﻮر ﻣﺎ و ﺑﺮ‬ ‫ﻛﺸﻮرﻫﺎى ﻧﻈﻴﺮ ﻣﺎ‪ ،‬ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﻌﺎرضِ داﻧﺸﻤﻨﺪ ﺷﺪن و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰ ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ‬ ‫آﮔﺎﻫﻰ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى ﺧﻮدﺷﻨﺎﺳﻰ‪ ،‬و آﮔﺎﻫﻰ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى دﺷﻤﻦﺷﻨﺎﺳﻰ و ﺗﻮﻃﺌﻪﺷﻨﺎﺳﻰ‪ .‬ﺑﻪ ﺑﺮﻛﺖ اﻳﻦ دو‬ ‫آﮔﺎﻫﻰ‪ ،‬اﻳﻦ اﻣﻴﺪ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ ﺑﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎى ﻋﻈﻴﻢ ﻋﻠﻤﻰ ﻧﺎﻳﻞ ﺷﻮﻳﻢ‪.‬‬ ‫‪156‬‬

‫اﺧﻴﺮاً در ﻳﻜﻰ از ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت داﺧﻠﻰ ﻣﻄﻠﺒﻰ را دﻳﺪم ﻛﻪ از ﻳﻚ ﻣﺆﺳﺴﻪى آﻣﺎرىِ ﻣﻬﻢ در اﻣﺮﻳﻜﺎ راﺟﻊ‬ ‫ﺑﻪ اﻳﺮاﻧﻴﺎن ﻣﻘﻴﻢ اﻣﺮﻳﻜﺎ ‪ -‬ﻳﺎ ﺑﻪ ﻗﻮل آﻧﻬﺎ‪ ،‬اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰﻫﺎى اﻳﺮاﻧﻰﺗﺒﺎر ‪ -‬ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺳﻄﺢ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت و‬ ‫ﺳﻄﺢ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰ اﻳﻨﻬﺎ ﭼﻨﺪ ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻣﺮدم اﻣﺮﻳﻜﺎﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﭼﻴﺰ ﺧﻴﻠﻰ ﻣﻬﻤﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ در‬ ‫داﺧﻞ ﻛﺸﻮر ﻫﻤﻴﻦ را دارﻳﻢ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻫﻴﭻ ﺑ‪‬ﻌﺪى ﻫﻢ ﻧﺪارد ﻛﻪ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺑﺨﺼﻮص روى‬ ‫اﻳﺮان ﺗﻼش ﺧﺼﻤﺎﻧﻪ ﻛﺮدﻧﺪ و ﺳﻌﻰ ﻛﺮدﻧﺪ ﺣﺮﻛﺖ ﻋﻠﻤﻰ را در اﻳﻦ ﻛﺸﻮر دﭼﺎر ﻣﺸﻜﻞ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ‬ ‫اﻳﻦ اﺳﺘﻌﺪاد واﻓﺮ و ﺟﻮﺷﺎن اﻳﺮاﻧﻰ واﻗﻒ ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﻣﻰداﻧﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻋﻨﺼﺮ اﻳﺮاﻧﻰ وارد ﻣﻴﺪان ﻋﻠﻢ‬ ‫ﺷﻮد‪ ،‬ﻋﻠﻢ از اﻧﺤﺼﺎر ﺧﺎرج ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺮوز ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ ﺳﺮ ﻛﺎر اﺳﺖ ﻛﻪ داﻋﻴﻪى ﻋﺪاﻟﺖ و ﻣﺒﺎرزهى ﺑﺎ ﻇﻠﻢ و دﻓﺎع از‬ ‫ارزﺷﻬﺎى واﻻى اﻧﺴﺎﻧﻰ را دارد‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻈﺎﻣﻰ اﮔﺮ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻣﺮدم ﺧﻮدش را ﺑﻪ اوج ﻋﻠﻤﻰ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻗﻄﻌﺎً‬ ‫ﺑﺮاى ﻣﺴﺘﻜﺒﺮان ﻋﺎﻟﻢ ﺧﻄﺮ ﺑﺰرﮔﻰ را ﺑﻪ وﺟﻮد ﺧﻮاﻫﺪ آورد؛ اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺘﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻣﺮوز وﺟﻮد‬ ‫دارد‪.‬‬

‫‪ .1‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري اﻳﺮان اﺳﻼﻣﻲ‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ‪ ،‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ دﻧﺒﺎل ﻋﻠﻢ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰ ﻫﻢ ﺑﺎ ﺗﻘﻠﻴﺪ‬ ‫ﺣﺎﺻﻞ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ؛ ﺑﺎ اﺑﺘﻜﺎر و ﺷﻜﺴﺘﻦ ﻣﺮزﻫﺎ و ﭘﻴﺶ رﻓﺘﻦ و ﻓﺘﺢ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻧﺎﮔﺸﻮده‪ ،‬ﺣﺎﺻﻞ ﺧﻮاﻫﺪ‬ ‫ﺷﺪ‪ .‬وﻇﻴﻔﻪى داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ و ﻣﺮاﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺧﻴﻠﻰ ﺳﻨﮕﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ آﻧﭽﻪ ﺑﻌﻀﻰ از دوﺳﺘﺎن در‬ ‫ﺑﺎب اﻫﻤﻴﺖ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻣﻄﺮح ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻛﺎﻣﻼً درﺳﺖ و ﻣﺘﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺴﺆوﻻن دوﻟﺘﻰ ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﭘﺎﻳﻪ‬ ‫و اﺳﺎس را ‪ -‬ﻛﻪ ﻫﻤﺎن ﺗﺤﻘﻴﻖ اﺳﺖ ‪ -‬ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار دﻫﻨﺪ و ﺑﺪاﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﻪ ﻋﻠﻢ و ﻧﻪ ﻓﻨﺎورى‪،‬‬ ‫ﺑﺪون وﺟﻮد ﻣﺮاﻛﺰ ﻓﻌﺎل ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻰ‪ ،‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻰ ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﻫﻢ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎى ﻣﺎ‪ ،‬ﻫﻢ ﻣﺮاﻛﺰ‬ ‫ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻰِ ﺧﺎرج از داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ انﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ ﻣﻮرد ﺣﻤﺎﻳﺖ و ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﻣﺮزﻫﺎي داﻧﺶ را ﻣﻲﺷﻜﻨﺪ‬

‫در ﻣﺴﺄﻟﻪى ﻫﺴﺘﻪﻳﻰ‪ ،‬ﺣﺮف ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﺣﺮف ﻣﻌﻠﻮﻣﻰ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺴﺆوﻻن ﻫﻢ ﺑﺎرﻫﺎ آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﮔﻔﺖ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﻣﻄﻠﺐ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﻳﻚ ﻣﻠﺖ ﺑﺎ اﺳﺘﻌﺪاد‪ ،‬ﺑﺎ ﻓﺮﻫﻨﮓ‪ ،‬ﺑﺰرگ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺎ‪ ،‬ﺑﺎ‬ ‫ﻧﺸﺎط و ﺟﻮان اﺳﺖ و اﻳﻦﺟﻮر ﻣﻠﺘﻰ ﺻﺒﺮ ﻧﻤﻰﻛﻨﺪ ﻛﻪ اﺟﺎزه ﺑﺪﻫﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻓﻼن ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰ ﻳﺎ‬ ‫ﻓﻼن ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻓﻨﺎورى دﺳﺖ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ؛ ﻧﻪ‪ ،‬اﻳﻦﺟﻮر ﻣﻠﺘﻰ ﺧﻮدش وارد ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺮزﻫﺎى داﻧﺶ را‬ ‫ﻫﻢ ﻣﻰﺷﻜﻨﺪ و ﻋﺒﻮر ﻣﻰﻛﻨﺪ و ﺧﻮدش را ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻫﻢ ﺧﺎرﺟﻰﻫﺎ‪ ،‬رﻗﺒﺎ‪ ،‬دﺷﻤﻨﺎن ﻣﻰﺑﻴﻨﻨﺪ‬ ‫ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺻﺪ ﺳﺎل اﺧﻴﺮِ ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼب اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﭘﻴﺶ ﻧﻴﺎﻣﺪه‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪاﻧﻨﺪ ﻛﻪ در آن وﻗﺖﻫﺎ‬ ‫ﻧﻤﻰﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﺣﺮﻛﺖ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪى ﺧﻮدش را ﺑﻜﻨﺪ؛ واﻟّﺎ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻳﻚ ﻣﻠﺖ‬ ‫ﺑﺎاﺳﺘﻌﺪاد ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﻫﻤﺎن ﻣﻠﺘﻰ ﻫﺴﺘﻴﻢ ﻛﻪ در ﻫﻤﻪى دوران اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬از ﻫﻤﻪى ﻣﻠﺘﻬﺎى ﻣﺴﻠﻤﺎن‪،‬‬ ‫ﺑﺪون اﺳﺘﺜﻨﺎء‪ ،‬ﭘﻴﺸﺮوﺗﺮ ﺑﻮدﻳﻢ و در ﻫﻤﻪى ﻋﻠﻮم و ﻓﻨﻮن؛ در ﻓﻠﺴﻔﻪ‪ ،‬در ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺘّﻰ در ﻋﻠﻮم ﻣﺮﺑﻮط‬ ‫ﺑﻪ زﺑﺎن ﻋﺮﺑﻰ ﭘﻴﺸﺮوﺗﺮ ﺑﻮدﻳﻢ؛ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ زﺑﺎندانﻫﺎ و ﻧﺤﻮىﻫﺎ و ﻋﻠﻤﺎى ﻋﻠﻢ زﺑﺎن ﻋﺮﺑﻰ‪ ،‬اﻳﺮاﻧﻰاﻧﺪ‬ ‫و ﺣﺘّﻰ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ و ﻗﻮىﺗﺮﻳﻦ ﻛﺘﺎﺑﻬﺎ را ﻫﻢ در ﻫﻤﺎن رﺷﺘﻪ‪ ،‬اﻳﺮاﻧﻰﻫﺎ ﻧﻮﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻠﺖ ﻫﻤﻴﺸﻪ در‬ ‫ﻓﻠﺴﻔﻪ‪ ،‬در ﻋﻠﻮم ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن و در داﻧﺶﻫﺎى ﺗﺠﺮﺑﻰ‪ ،‬ﺑﻪ ﻗﺪر زﻣﺎﻧﻪ و ﺟﻠﻮﺗﺮ از آن‪ ،‬ﭘﻴﺸﺮو ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﻣﻠﺖ اﺳﺖ؛ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻧﻤﻰﻣﺎﻧﺪ؛ ﻟﺬا ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻫﻢ ﻧﻤﺎﻧﺪ و ﺣﺎﻻ از ﺟﻤﻠﻪ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﺑﻪ داﻧﺶ‬ ‫ﻫﺴﺘﻪﻳﻰ دﺳﺖ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪ .‬آﻧﭽﻪ ﻛﻪ اﻣﺮوز ﻣﺎ دارﻳﻢ‪ ،‬ﻫﻢ داﻧﺶ ﻫﺴﺘﻪﻳﻰ اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻢ ﻓﻨﺎورى ﻫﺴﺘﻪﻳﻰ؛ اﻣﺎ‬ ‫آﻧﭽﻪ ﻧﺪارﻳﻢ و ﺟﻠﻮﻳﺶ را ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ و ﻣﺎﻧﻊ اﻳﺠﺎد ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺗﺠﻬﻴﺰات اﻳﻦ ﻓﻨﺎورى اﺳﺖ؛‬ ‫ﻳﻌﻨﻰ ﻳﻚ ﻋﻠﻤﻰ را ﺷﻤﺎ ﻛﺴﺐ ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺮ اﺳﺎس او ﻳﻚ ﻓﻨﺎورى را ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻰآورﻳﺪ؛ رازِ‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار اﺳﺎﺗﻴﺪ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪84/7/21 -‬‬

‫‪157‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﺑﻪﻛﺎرﮔﻴﺮى اﻳﻦ داﻧﺶ را در ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻓﻼن ﻣﺤﺼﻮل ﻛﺸﻒ ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ و وﺳﻴﻠﻪاش را ﻫﻢ در ﺣﺪ‪ ‬ﺣﺪاﻗﻞ‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ؛ وﻟﻰ وﻗﺘﻰ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴﺪ آن را ﺗﻜﺜﻴﺮ ﻛﻨﻴﺪ و از آن اﺳﺘﻔﺎدهى ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻜﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻰﮔﺬارﻧﺪ و‬ ‫ﺟﻠﻮﻳﺶ را ﻣﻰﮔﻴﺮﻧﺪ؛ اﻳﻦ‪ ،‬ﭼﻴﺰى اﺳﺖ ﻛﻪ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺮف ﻣﻠﺖ اﻳﺮان اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در‬ ‫ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻰ‪ ،‬ﮔﺰﻳﻨﺸﻰ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻋﻤﻞ ﻛﺮد‪ .‬اﻳﻨﻰ ﻛﻪ ﻣﺎ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ داﻧﺶ ﻫﺴﺘﻪﻳﻰ را ﺑﺮاى ﻓﻼن‬ ‫ﻛﺸﻮر ﻣﺠﺎز ﺑﺸﻤﺮﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺮاى ﻓﻼن ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﺑﻪ دﻻﻳﻞ واﻫﻰ‪ ،‬ﻣﺠﺎز ﻧﺸﻤﺮﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺮاى ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﻛﺎرى ﻛﻪ در ﻛﺸﻮر در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ‪ -‬ﭼﻪ در ﭼﺎﻟﺶ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻰِ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻛﺎر ﻫﺴﺘﻪﻳﻰ‪ ،‬ﭼﻪ در ﺧﻮد‬ ‫ﻛﺎر ﻫﺴﺘﻪﻳﻰ ‪ -‬دارد اﻧﺠﺎم ﻣﻰﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻛﺎرى اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺣﻜﻤﺖ و ﻣﺸﻮرت دارد اﻧﺠﺎم ﻣﻰﮔﻴﺮد؛ اﻳﻦ را‬ ‫ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﺑﺪاﻧﻨﺪ‪ .‬ﮔﺎﻫﻰ اﻇﻬﺎر ﻧﮕﺮاﻧﻰ ﻣﻰﺷﻮد ﻛﻪ ﻧﺒﺎدا ﻛﺎرِ ﻏﻴﺮﻣﺪﺑﺮاﻧﻪﻳﻰ اﻧﺠﺎم ﺑﮕﻴﺮد؛ ﻧﺒﺎدا‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﻓﺮدى ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺸﻮد؛ ﻧﻪ‪ ،‬ﻗﻀﻴﻪ اﻳﻦﺟﻮر ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﻣﺴﺆوﻻن ﻛﺸﻮر در اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ‬ ‫ﻫﻢرأى و ﻫﻢﻓﻜﺮﻧﺪ؛ ﻛﺎر ﺑﺎ ﻣﺸﻮرت‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﺪﺑﻴﺮ ‪ -‬از اول و در اﻳﻦ دو ﺳﺎل و اﻧﺪى ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦﺟﻮر‬ ‫ﺑﻮده اﺳﺖ ‪ -‬و ﺑﺎ ﻓﻜﺮ ﺟﻤﻌﻰ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﺮدهاﻳﻢ‪ .‬ﺑﻌﺪ از اﻳﻦ ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦﺟﻮر‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﻓﺮادى ﻣﺮدم را ﻧﺘﺮﺳﺎﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﺎر ﺑﻰﻣﺸﻮرت ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻋﺠﻮﻻﻧﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻧﻪ‪،‬‬ ‫ﻧﺨﻴﺮ؛ ﻛﺎر دارد درﺳﺖ ﺑﺎ ﺣﻜﻤﺖ و ﻫﻤﻪ ﺟﺎﻧﺒﻪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺟﻮاﻧﺐ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‪ ،‬ﭘﻴﺶ ﻣﻰرود‪ .‬ﻣﺴﺄﻟﻪ‬ ‫‪158‬‬

‫اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﺣﻘﻰ دارد و آن ﺣﻖ را ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺣﺮف ﻫﻢ ﺑﺮاى ﻣﺮدم دﻧﻴﺎ ﻗﺎﺑﻞ‬ ‫ﻓﻬﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻢ ﺑﺮاى دوﻟﺖﻫﺎ ﻗﺎﺑﻞ ﻓﻬﻢ اﺳﺖ؛ وﻟﻰ ﻣﻌﺎرض اﺻﻠﻰ در اﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪ‪ ،‬دوﻟﺖ اﻣﺮﻳﻜﺎﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺣﺘّﻰ دوﻟﺘﻬﺎى اروﭘﺎﻳﻰ ﻫﻢ ﻣﻮاﺿﻊﺷﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﺤﺖﺗﺄﺛﻴﺮ ﻓﺸﺎر اﻣﺮﻳﻜﺎﺳﺖ؛ ﻫﺮ ﻛﺪام ﻛﻪ ﺑﺎ اﻣﺮﻳﻜﺎ‬ ‫ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻮاﺿﻊﺷﺎن ﺗﻨﺪﺗﺮ و ﺳﺨﺖﺗﺮ اﺳﺖ؛ ﻣﺜﻞ دوﻟﺖ اﻧﮕﻠﻴﺲ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﺳﻮاﺑﻖ ﻃﻮﻻﻧﻰ‬ ‫از دوﻟﺖ اﻧﮕﻠﻴﺲ دارد و ﻣﺴﺄﻟﻪى ﻣﻠﺖ اﻳﺮان و دوﻟﺖ اﻧﮕﻠﻴﺲ‪ ،‬ﻣﺴﺄﻟﻪى اﻣﺮوز و دﻳﺮوز ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺣﺎﻻ‬ ‫ﻫﻢ ﻫﻤﻪﺷﺎن‪ ،‬از آن رأسﺷﺎن ﺗﺎ ﻣﺴﺆوﻻن ﮔﻮﻧﺎﮔﻮنﺷﺎن‪ ،‬ﻣﻮاﺿﻊ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺪى دارﻧﺪ ﻣﻰﮔﻴﺮﻧﺪ؛ آﻧﻬﺎ‬ ‫ﻳﻜﻰ از ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﻣﻮاﺿﻊ را دارﻧﺪ ﻣﻰﮔﻴﺮﻧﺪ؛ ﻟﻴﻜﻦ ﻣﻌﺎرض اﺻﻠﻰ‪ ،‬دوﻟﺖ اﻣﺮﻳﻜﺎﺳﺖ‪ .‬دوﻟﺘﻤﺮدان‬ ‫اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻛﻪ ادﻋﺎ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ اﻳﺮان دﻧﺒﺎل ﺳﻼح اﺗﻤﻰ اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﻮدﺷﺎن ﻫﻢ ﻣﻰداﻧﻨﺪ ﻛﻪ دروغ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬آن‬ ‫ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻫﻢ ﻛﻪ ﺣﺮف اﻳﻨﻬﺎ را در ﻧﻄﻖﻫﺎ و ﻣﺤﺎﻓﻞ ﻣﻰﺷﻨﻮﻧﺪ و ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﻛﻒ ﻣﻰزﻧﻨﺪ‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﻫﻢ ﻣﻰداﻧﻨﺪ‬ ‫ﻛﻪ اﻳﻨﻬﺎ دروغ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ؛ ﻛﻤﺎاﻳﻦﻛﻪ آنﺟﺎﻳﻰ ﻛﻪ دم از ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ ﻣﻰزﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر اﺳﺖ‪ .‬وﻗﺘﻰ‬ ‫رﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر اﻣﺮﻳﻜﺎ درﺑﺎرهى ﻗﻀﺎﻳﺎى ﻋﺮاق و ﻏﻴﺮه‪ ،‬دم از دﻣﻜﺮاﺳﻰ و ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ ﻣﻰزﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻢ‬

‫‪ .1‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري اﻳﺮان اﺳﻼﻣﻲ‬

‫ﺧﻮدﺷﺎن ﻣﻰداﻧﻨﺪ ﻛﻪ دروغ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ ‪ -‬ﭼﻴﺰى ﻛﻪ ﺑﻪ ﻓﻜﺮش ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ و دﻣﻜﺮاﺳﻰ اﺳﺖ‬ ‫ ﻫﻢ آن ﻣﺨﺎﻃﺒﺎﻧﻰ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺣﺮﻓﻬﺎ را ﻣﻰﺷﻨﻮﻧﺪ و ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﻛﻒ ﻣﻰزﻧﻨﺪ‪ .‬اﻫﺪاف آﻧﻬﺎ ﺑﺮاى ﺧﻮدﺷﺎن‬‫روﺷﻦ اﺳﺖ؛ ﻫﺪف آﻧﻬﺎ ﺳﻠﻄﻪﮔﺮى اﺳﺖ‪ .‬ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ اﻫﻤﻴﺘﻰ ﻧﺪارد‪ .‬ﺷﻤﺎ در ﻫﻤﻴﻦ‬ ‫ﻃﻮﻓﺎن ﻛﺎﺗﺮﻳﻨﺎ در اﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،‬دﻳﺪﻳﺪ ﻛﻪ ﭼﻮن ﻣﺮدم‪ ،‬ﺳﻴﺎهﭘﻮﺳﺖ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﻣﻘﺪارى ﻫﻢ ﻛﻪ دوﻟﺖ‬ ‫اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﻛﻤﻚ ﻧﺸﺪ؛ اﻳﻦ‪ ،‬ﺣﺮﻓﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻮد ﻣﻠﺖ اﻣﺮﻳﻜﺎ ‪ -‬ﺳﻴﺎهﭘﻮﺳﺖﻫﺎ ﻛﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﺟﺎى ﺧﻮد ‪ -‬ﺑﺮ زﺑﺎن آوردﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ و ﻓﺮﻳﺎد ﻛﺸﻴﺪﻧﺪ‪ .‬رﻓﺘﺎرﺷﺎن ﺑﺎ زﻧﺪاﻧﻰ‪ ،‬رﻓﺘﺎرﺷﺎن ﺑﺎ زﻧﺪاﻧﻰِ‬ ‫ﺑﺨﺼﻮص ﮔﻮاﻧﺘﺎﻧﺎﻣﻮ‪ ،‬رﻓﺘﺎرﺷﺎن در اﺑﻮﻏﺮﻳﺐ ﻋﺮاق‪ ،‬رﻓﺘﺎرﺷﺎن ﺑﺎ ﻣﺮدم ﻋﺮاق‪ ،‬رﻓﺘﺎرﺷﺎن ﺑﺎ زن و‬ ‫ﺑﭽﻪﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ در ﺧﺎﻧﻪﻫﺎﺷﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻪ‪ ،‬ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪهى اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺴﺄﻟﻪى ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ از ﻧﻈﺮ‬ ‫اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰﻫﺎ اﻓﺴﺎﻧﻪ اﺳﺖ؛ ﻣﻰداﻧﻨﺪ ﻛﻪ دروغ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ‪ .‬ﻣﺴﺄﻟﻪى آﻧﻬﺎ دو ﭼﻴﺰ اﺳﺖ‪:‬‬ ‫ﻳﻜﻰ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺤﺮانآﻓﺮﻳﻨﻰ در دﻧﻴﺎ ﺑﺮاى دوﻟﺖﻫﺎى اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻏﺎﻟﺒﺎً ﻳﻚ ﻣﻄﻠﻮبِ ﻻزم‪ ،‬ﻳﻚ ﻛﺎر‬ ‫ﺗﺎﻛﺘﻴﻜﻰِ ﻻزم ﺑﻮده اﺳﺖ؛ ﺑﻪ آن اﺣﺘﻴﺎج داﺷﺘﻪاﻧﺪ ﺑﺮاى اﻳﻦﻛﻪ از ﻣﺴﺎﺋﻞ داﺧﻠﻰ‪ ،‬از ﻣﺸﻜﻼت داﺧﻠﻰِ‬ ‫اﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،‬ﻣﺮدم را ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺧﺎرج ﻛﻨﻨﺪ؛ ﻫﻤﻴﺸﻪ اﻳﻦﺟﻮر ﺑﻮده اﺳﺖ و ﺣﺎﻻ ﻫﻢ اﻳﻦ دوﻟﺖ ﻛﻪ در‬ ‫اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻛﺎر اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻚ دوﻟﺖ اﻓﺮاﻃﻰ و ﺟﻨﮓﻃﻠﺐ اﺳﺖ و ﻣﺼﻠﺤﺖﺷﺎن اﻳﺠﺎب ﻣﻰﻛﻨﺪ ﻛﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﻃﺮف و آن ﻃﺮف دﻧﻴﺎ ﻣﺴﺄﻟﻪ درﺳﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺴﺎﻳﻠﻰ را ﺑﺰرگ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﺤﺮان ﺑﻴﺎﻓﺮﻳﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺣﻮادث‬ ‫ﻛﻮﭼﻚ را ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﺑﺤﺮان ﺑﺮاى ﻣﻠﺖ ﺧﻮدﺷﺎن ﻣﻌﺮﻓﻰ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫دﻳﮕﺮ اﻳﻦﻛﻪ دوﻟﺖﻫﺎى اﻣﺮﻳﻜﺎ و از ﻫﻤﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻳﻦ دوﻟﺖ‪ ‬ﺟﻨﮓﻃﻠﺐِ ﺗﻨﺪروى اﻓﺮاﻃﻰ‪ ،‬دﻧﺒﺎل ﻳﻚ‬ ‫اﻣﭙﺮاﻃﻮرىاﻧﺪ؛ دﻧﺒﺎل ﻳﻚ ﺳﻠﻄﻪى ﺟﻬﺎﻧﻰاﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻠﻄﻪ‪ ،‬ﻣﺨﺼﻮصِ ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧﻪ ﻫﻢ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺣﺎﻻ‬ ‫ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧﻪ ﻣﻄﺮح اﺳﺖ؛ اﻣﺎ اﻳﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧﻪ ﻫﻢ ﻗﺎﻧﻊ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺷﺮﻛﺎى اروﭘﺎﻳﻰﺷﺎن ﻫﻢ اﻳﻦ را ﺧﻮب‬ ‫ﻣﻰداﻧﻨﺪ ﻛﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ آن روزى ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧﻪ و ﺑﻪ آﺳﻴﺎى ﻣﻴﺎﻧﻪ و ﺑﻪ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺣﺴﺎس دﻧﻴﺎ ﺗﺴﻠﻂ ﭘﻴﺪا‬ ‫ﻛﻨﺪ‪ ،‬دﺳﺖ از ﺳﺮ اروﭘﺎ ﻫﻢ ﺣﺘّﻰ ﺑﺮﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ؛ اﻳﻦ‪ ،‬ﭼﻴﺰى ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاى آﻧﻬﺎ ﭘﻮﺷﻴﺪه و ﭘﻨﻬﺎن‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ دﻧﺒﺎل ﻣﻨﺎﻓﻊﺷﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻳﻜﻰ از ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦِ ﻣﻨﺎﻃﻖ‪ ،‬ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﻫﻤﻴﻦ ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧﻪ؛‬ ‫ﻣﻨﻄﻘﻪاى ﺣﺴﺎس‪ ،‬ﭘﻞ ﺷﺮق و ﻏﺮب‪ ،‬ﻣﻨﻄﻘﻪى ﻧﻔﺖ‪ ،‬ﻣﻨﻄﻘﻪى ﮔﺬرﮔﺎهﻫﺎ و ﮔﻠﻮﮔﺎهﻫﺎى درﻳﺎﻳﻰِ ﺑﺴﻴﺎر‬ ‫ﺣﺴﺎس‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﻠﺖﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺳﺎﺑﻘﻪﻫﺎى ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ دارﻧﺪ و ذﺧﺎﻳﺮ ﻓﺮاوان؛ اﻳﻨﻬﺎ ﻫﻤﻪ در اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺟﻤﻊ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺣﻜﻮﻣﺖ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻪ اﻳﻦﻃﻮر ﭼﻴﺰﻫﺎ ﺑﺮاى ﺳﻠﻄﻪى ﺧﻮد در دﻧﻴﺎ اﺣﺘﻴﺎج دارد‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ‪ ،‬آن‬ ‫دوﻟﺘﻰ ﻛﻪ ﺻﺮﻳﺤﺎً ﺑﺎ ﺳﻠﻄﻪﻃﻠﺒﻰ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻣﻰﻛﻨﺪ و ﺑﻪﻃﻮر ﺟﺪ اﻳﺴﺘﺎده اﺳﺖ‪ ،‬دوﻟﺖ ﺟﻤﻬﻮرى‬

‫‪159‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫اﺳﻼﻣﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻃﺒﻴﻌﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ وﺟﻮد ﭘﻴﺪا ﻣﻰﻛﻨﺪ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻌﺎرض‪ ،‬دوﻟﺖ‪‬‬ ‫اﻣﺮﻳﻜﺎﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺣﺮف ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻠﺖ؛ ﻣﻠﺘﻰ ﻛﻪ اﻧﻘﻼب ﻛﺮده اﺳﺖ؛ ﻣﻠﺘﻰ ﻛﻪ در ﻃﻮل‬ ‫ﺑﻴﺴﺖوﻫﻔﺖ ﺳﺎل ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ ﺑﺎ ﺣﻮادث ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن و ﻧﺸﻴﺐ و ﻓﺮازﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻮاﺟﻪ‬ ‫ﺷﺪه و ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﭘﻨﺠﻪ اﻧﺪاﺧﺘﻪ و در ﻫﻤﻪى ﻗﻀﺎﻳﺎ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻃﺮف ﻫﺪفﻫﺎى ﺧﻮد ﭘﻴﺶ ﺑﺮود؛‬ ‫ﻣﻠﺘﻰ ﻛﻪ اﻛﺜﺮﻳﺖ ﻗﺎﻃﻊ آن‪ ،‬ﺟﻮاﻧﻨﺪ؛ ﻣﻠﺘﻰ ﻛﻪ داﻧﺸﺠﻮى آن‪ ،‬اﺳﺘﺎد آن‪ ،‬ﻧﺨﺒﻪى ﻋﻠﻤﻰ و ﻋﻤﻠﻰ آن‬ ‫روزﺑﻪروز رو ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻠﺘﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ رو ﺑﻪ آﻳﻨﺪه دارد؛ دل ﭘ‪‬ﺮاﻣﻴﺪ دارد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻠﺖ‪ ،‬ﻣﻠﺘﻰ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ زﻳﺮ ﺑﺎر زور و ﺗﺤﻤﻴﻞ اﻣﺮﻳﻜﺎ و ﻏﻴﺮاﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﺮود؛ ﻟﺬا ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ ﻣﺴﺆوﻻن ﻛﺸﻮر در ﺑﺎب‬ ‫ﻣﺴﺄﻟﻪى اﻧﺮژى ﻫﺴﺘﻪﻳﻰ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﻫﺪف ﻣﺎ ﻣﻄﻠﻘﺎً رﺑﻄﻰ ﺑﻪ ﺳﻼح ﻫﺴﺘﻪﻳﻰ و اﻧﺤﺮاف اﻳﻦ ﺣﺮﻛﺖ‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ و ﻓﻨﺎورى ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺳﻼح ﻧﻴﺴﺖ؛ اﻣﺎ از اﻳﻦ ﻓﻨﺎورى ﻫﻢ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﺻﺮفﻧﻈﺮ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﻛﺮد؛‬ ‫اﻳﻦ‪ ،‬ﺣﺮف اﺻﻠﻰ ﻣﺎﺳﺖ‪ .‬روشﻫﺎى ﻛﺎرى و دﻳﭙﻠﻤﺎﺳﻰ و ارﺗﺒﺎﻃﺎت و ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻰاش را ﻫﻢ‬ ‫ﻣﺴﺆوﻻن ﻛﺸﻮر ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻰ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ و ﭘﻴﺶ ﻣﻰﺑﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺑﺎﻳﺪ ﻓﺎﺻﻠﺔ ﻋﻠﻤﻲ ﺧﻮدﻣﺎن را ﺑﺎ دﻧﻴﺎ ﭘﺮﻛﻨﻴﻢ‬ ‫‪160‬‬

‫‪ ...‬ﻣﺴﺄﻟﻪى دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻣﺴﺄﻟﻪى ﺗﻮﺳﻌﻪى ﻋﻠﻤﻰ ﻛﺸﻮر اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻦ اﻟﺒﺘﻪ ﻋﻤﻴﻘﺎً و ﺟﺪاً ﺑﺎور دارم ﻛﻪ‬ ‫ﻣﺸﻜﻼت اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﺟﺰ ﺑﺎ ﺗﻮﺳﻌﻪى ﻋﻠﻢ و ﺗﻌﻤﻴﻢ و ﺗﻌﻤﻴﻖ ﻋﻠﻢ در ﻛﺸﻮر ﭘﻴﺶ ﻧﺨﻮاﻫﺪ رﻓﺖ‪ .‬ﻣﺎ‬ ‫ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺑﺎﻳﺴﺖ اﻳﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪى ﭼﻨﺪﻳﻦ دهﺳﺎﻟﻪﻳﻰ را ﻛﻪ ﺑﺮاى ﻣﺎ ﺑﻪ وﺟﻮد آوردهاﻧﺪ‪ ،‬ﭘ‪‬ﺮ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬دارﻳﻢ‬ ‫ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﻢ ﻛﻪ دﻧﻴﺎى داﻧﺸﻤﻨﺪ ﺑﺎ ﺗﻜﻴﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﭼﻪ ﺣﺮف زورى را ﺑﻪ ﻫﻤﻪ ﻣﻰزﻧﺪ و ﭼﻄﻮر ﺑﻪ ﺑﺮﻛﺖ‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ ﻛﻪ دارﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺎﺣﻖﻫﺎﻳﻰ را ﺣﻖ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ اﻣﺮوز ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ :‬ﺷﻨﻮد ﺗﻠﻔﻨﻰ ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻰ و‬ ‫ﺑﺪون اﺟﺎزهى ﻗﺎﺿﻰ‪ ،‬ﺷﻜﻨﺠﻪ در ﮔﻮاﻧﺘﺎﻧﺎﻣﻮ‪ ،‬ﺑﺮدن و آوردن زﻧﺪاﻧﻰﻫﺎ و رﺑﻮدن اﻧﺴﺎنﻫﺎ از‬ ‫ﻛﺸﻮرﻫﺎى اروﭘﺎﻳﻰ ﺑﺪون اﺟﺎزهى دوﻟﺖﻫﺎ ﻳﺎ ﺑﺎ ﻗﺮارداد ﺑﺎ ﺳﺮوﻳﺲﻫﺎى اﻣﻨﻴﺘﻰ دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﺣﻤﻠﻪى ﺑﻪ ﻳﻚ‬ ‫ﻛﺸﻮر و ﺑﺮدن ﻧﻔﺖ و ﺧﻮردن اﻣﻮال‪ ،‬ﻛﺸﺘﻦ آدمﻫﺎ؛ ﻫﻤﻪى اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ را ﻗﺪرﺗﻰ از ﻗﺪرتﻫﺎى دﻧﻴﺎ‬ ‫اﻧﺠﺎم ﻣﻰدﻫﺪ و در دﻧﻴﺎ اﻧﻜﺎر ﻫﻢ ﻧﻤﻰﻛﻨﻨﺪ! در ﺣﺎﻟﻰﻛﻪ ﻣﺎ اﺳﺘﺪﻻل ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﺤﺎﺟﻪ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺤﺚ‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ؛ او ﺑﺪون اﻳﻦﻛﻪ ﺑﻪﻇﺎﻫﺮ ﺧﻢ ﺑﻪ اﺑﺮو ﺑﻴﺎورد‪ ،‬ﻛﺎر ﺧﻮدش را دﻧﺒﺎل ﻣﻰﻛﻨﺪ! ﭼﺮا؟ ﭼﻮن ﻋﻠﻢ‬ ‫دارد و اﻳﻦ ﻋﻠﻢ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ او را ﻣﺠﻬﺰ ﻛﻨﺪ ﺑﻪ ﺛﺮوت‪ ،‬ﺑﻪ اﺑﺰار ﺟﻨﮕﻰ و ﺑﻪ ﻗﺪرت ﺳﻴﺎﺳﻰ‪.‬‬ ‫‪ -1‬ﺧﻄﺒﻪﻫﺎي ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ‪84/7/29 -‬‬

‫‪ .1‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري اﻳﺮان اﺳﻼﻣﻲ‬

‫اﮔﺮ ﻣﺎ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺸﻮرﻣﺎن‪ ،‬ﻣﻠﺖﻣﺎن و اﻣﺖ اﺳﻼﻣﻰ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪﻳﻰ ﺑﺮﺳﺎﻧﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺣﺮف ﺣﻖ‬ ‫ﺧﻮدش را ﺑﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﺷﺠﺎﻋﺖ ﺑﺰﻧﺪ‪ ،‬اﺣﺘﻴﺎج ﺑﻪ ﻋﻠﻢ دارﻳﻢ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺨﺼﻮص ﻣﺎ ﻫﻢ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻣﺘﻌﻠﻖ‬ ‫ﺑﻪ ﻫﻤﻪى ﻛﺸﻮرﻫﺎى اﺳﻼﻣﻰ اﺳﺖ و ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاى ﻛﺸﻮرﻫﺎى اﺳﻼﻣﻰ ﻣﺎدرِ ﻋﻠﻢ ﺑﺸﻮﻳﻢ‪ .‬ﺑﺎر ﺑﻪ دوش‬ ‫ﻣﺎﺳﺖ؛ ﻣﺎﻳﻴﻢ ﻛﻪ ﻫﻢ اﻣﻴﺪ دارﻳﻢ‪ ،‬ﻫﻢ اﻳﻤﺎن دارﻳﻢ‪ ،‬ﻫﻢ اﺣﺴﺎس ﺗﻮاﻧﺎﻳﻰ در ﺧﻮدﻣﺎن ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ ﺑﺮاى اﻳﻦ‬ ‫ﻛﺎر و ﻫﻢ اﺑﺰارش را دارﻳﻢ؛ ﻳﻚ ﻣﻠﺖ ﺧﻮب و ﺑﺎاﺳﺘﻌﺪاد‪ .‬ﻣﺎ ﻛﻪ اﻳﻦﻫﻤﻪ ﺟﻮان ﺑﺎاﺳﺘﻌﺪاد دارﻳﻢ‪،‬‬ ‫ﺑﺎﻳﺴﺖ ﻳﻚ ﺧﻴﺰِ ﺑﻠﻨﺪ ﺑﺮدارﻳﻢ و ﻳﻚ ﻛﺎر ﺑﻨﻴﺎﻧﻰ و ﻋﻤﻴﻖ در زﻣﻴﻨﻪى ﻋﻠﻢ اﻧﺠﺎم ﺑﺪﻫﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻌﺪ ﺑﺎب ﻋﻠﻢ‬ ‫را ﺑﺎز ﻛﻨﻴﻢ ﺑﻪ روى ﻛﺸﻮرﻫﺎى ﻣﺴﻠﻤﺎن‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺴﺄﻟﻪى ﺗﻮﺳﻌﻪى ﻋﻠﻤﻰ ﻛﺸﻮر ﭼﻴﺰ ﻣﻬﻤﻰ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫درﺑﺎرهى »ﺗﺮوﻳﺞ ﻧﻈﺮﻳﻪﭘﺮدازى و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ« ﻛﻪ ﺟﺰو ﺷﻮراﻫﺎ و ﻛﺎر ﺷﻤﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﺷﺪ ﻣﻦ ﺑﻪ آﻗﺎى‬ ‫رﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر ﺳﻔﺎرش ﻛﻨﻢ ﻛﻪ از ﻟﺤﺎظ ﻣﺎﻟﻰ ﻛﻤﻚ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺷﻮرا دﻧﺒﺎل ﺷﻮد‪ .‬انﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ ﻛﻤﻚ‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ! واﻗﻌﺎً ﻓﻜﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺗﺎ اﻳﻦ ﺷﻮراى اﻗﻤﺎرى ﺑﺘﻮاﻧﺪ اﻳﻦ ﻛﺎر را در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﺑﻜﻨﺪ و ﺑﻌﺪ ﻫﻢ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻰ‬ ‫ﺷﻮد؛ ﺻﺮف‪ ‬ﺑﻴﺎن و آرزو ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﮔﺎﻫﻰ ﺑﻌﻀﻰ از ﻣﺴﺆوﻻن ﭘﻴﺶ ﻣﺎ ﻣﻰآﻳﻨﺪ و درﺑﺎرهى ﺣﻮزهى‬ ‫ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﺧﻮدﺷﺎن ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﻛﺎر را ﺑﻜﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ آن ﻛﺎر را ﺑﻜﻨﻴﻢ؛ ﻣﻦ ﺑﻪ اﻳﻨﻬﺎ‬ ‫ﻣﻰﮔﻮﻳﻢ‪ :‬ﺑﺮادر! اﻳﻦ »ﺑﺎﻳﺪ«ﻫﺎ را ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﻛﺎر را ﺑﻜﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ آن ﻛﺎر را‬ ‫ﺑﻜﻨﻴﺪ؛ ﺷﻤﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﮕﻮﻳﻰ ﭼﻪ ﻛﺎر ﻣﻰﻛﻨﻰ‪ ،‬ﭼﻪ ﻛﺎر ﻛﺮدى‪ ،‬ﭼﻪ ﻛﺎر ﻣﻰﺧﻮاﻫﻰ ﺑﻜﻨﻰ؛ »ﺑﺎﻳﺪ« ﻓﺎﻳﺪهﻳﻰ‬ ‫ﻧﺪارد‪ .‬اﻳﻦﻛﻪ ﺣﺎﻻ ﻣﺎ ﺑﻨﺸﻴﻨﻴﻢ ﺗﺎ اﻳﻦ ﺷﻮرا ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻣﺴﺆول ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ را اﻧﺠﺎم ﺑﺪﻫﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﻧﺪارد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪش ﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ؛ ﺑﻜﻨﻴﺪ؛ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺤﻘﻖ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫در زﻣﻴﻨﻪى ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﺮ دو ﻧﻘﻄﻪى ﺧﺎص ﻣﻰﺧﻮاﻫﻢ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻛﻨﻢ‪ :‬ﻳﻜﻰ‪ ،‬ﻋﻠﻮم ﭘﺎﻳﻪ اﺳﺖ؛ ﻳﻜﻰ‪ ،‬ﻋﻠﻮم‬ ‫اﻧﺴﺎﻧﻰ‪.‬‬ ‫ﻣﺎ ﺑﻪ دﻧﻴﺎ ﻛﻪ ﻧﮕﺎه ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﻢ آن ﭼﻴﺰى ﻛﻪ ﻛﺸﻮرﻫﺎى ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ را ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ اوج و ﻗﻠﻪ‬ ‫ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬رﻳﺎﺿﻰ‪ ،‬ﻓﻴﺰﻳﻚ‪ ،‬ﺷﻴﻤﻰ و ﻋﻠﻮم زﻳﺴﺘﻰ اﺳﺖ؛ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻋﻠﻮم ﺑﭙﺮدازﻳﻢ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ در‬ ‫ﺳﺎلﻫﺎى ﺑﻌﺪ از اﻧﻘﻼب ‪ -‬ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼب ﻫﻢ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﺟﺮﻳﺎن ﺿﻌﻴﻒﺗﺮ ‪ -‬ﭘﺰﺷﻚ‪ ،‬ﻣﻬﻨﺪس و ﺑﻪ‬ ‫ﻣﻴﺰان زﻳﺎد ﺣﻘﻮقدان ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻛﺮدﻳﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺗﺨﺼﺺﻫﺎ ﻻزم اﺳﺖ و ﺑﺮاى ﻳﻚ ﻛﺸﻮر ﻣﺜﻞ آب و‬ ‫ﻫﻮاﺳﺖ؛ ﻣﻨﺘﻬﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻜﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﭘﺰﺷﻚ‪ ،‬ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻣﻬﻨﺪس‪ ،‬ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺣﻘﻮقدان‪ ،‬ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻣﻌﻠﻢ‪،‬‬ ‫ﺗﺮﺑﻴﺖ‪ ‬ﻧﻴﺎزﻫﺎى روزﻣﺮهى ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﺖ و ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺤﻘﻖ ﻫﻢ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ آﻳﻨﺪه را ﺑﺮاى ﻣﺎ‬ ‫ﺻﺎف ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﻬﻨﺪس‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﻨﺎ را ﺑﺮاى اﻣﺮوزِ ﻣﺎ ﻣﻰﺳﺎزد و ﻧﻴﺎزﻫﺎى اﻣﺮوزِ ﻣﺎ را ﺑﺮآورده ﻣﻰﻛﻨﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ‬

‫‪161‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﻣﺎ ﻣﻬﻨﺪس و دﻛﺘﺮ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮوﻳﻢ از ﺑﻨﮕﻼدش ﺑﻴﺎورﻳﻢ؛ ﻣﺜﻞ زﻣﺎن رژﻳﻢ ﻃﺎﻏﻮت‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ‬ ‫ﻣﺴﺄﻟﻪ درﺑﺎرهى ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﻣﻬﻨﺪس ﻫﻢ ﺻﺪق ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻪ اﻟﺤﻤﺪﻟﻠَّﻪ ﻣﺎ اﻣﺮوز در زﻣﻴﻨﻪى ﻣﺴﺎﺋﻞ راه‪،‬‬ ‫ﺳﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎﻫﺎى ﻣﻬﻢ و ﻛﺎرﻫﺎى ﻋﻈﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻬﻨﺪﺳﺎﻧﻰ دارﻳﻢ ﻛﻪ ﺧﻮدﺷﺎن ﻛﺎرﻫﺎ را اﻧﺠﺎم ﻣﻰدﻫﻨﺪ و ﭘﺰﺷﻜﺎن‬ ‫ﻋﺎﻟﻰﻗﺪرى ﻫﻢ دارﻳﻢ ﻛﻪ ﻛﺎرﻫﺎى ﺑﺰرﮔﻰ را اﻧﺠﺎم ﻣﻰدﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ وﻗﺖ در اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﻛﺴﻰ ﺧﻮاﺑﺶ‬ ‫را ﻫﻢ ﻧﻤﻰدﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ اﻧﺠﺎم ﺑﺪﻫﻨﺪ؛ ﻟﻴﻜﻦ اﻳﻨﻬﺎ اﻣﻜﺎﻧﺎت ﻣﺼﺮﻓﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ اﻳﻦ‪ ،‬ﭘﻮﻟﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ‬ ‫در ﺟﻴﺐﻣﺎن ﻣﻰﮔﺬارﻳﻢ ﺑﺮاى اﻳﻦﻛﻪ ﺧﺮج ﻛﻨﻴﻢ و ﻏﻴﺮ از آن ﻣﺮﻛﺰِ ﭘﻮلﺳﺎزى اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ در‬ ‫آنﺟﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬارى ﻛﺮد‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﺎ آن را ﻫﻢ ﻻزم دارﻳﻢ؛ ﺑﺨﺼﻮص در داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻠﻮم‬ ‫ﭘﺎﻳﻪ در داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ اﻫﻤﻴﺖ داده ﺷﻮد‪.‬‬ ‫و اﻣﺎ ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻰ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﺗﺄﻛﻴﺪى ﻛﻪ ﺑﺮ ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻰ ﺷﺪه‪ ،‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻰ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن‬ ‫ﺷﻜﻞِ ﻋﻠﻮم ﭘﺎﻳﻪ اداره ﻣﻰﺷﻮد و ﺑﺎز ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻫﻤﺎن اﺷﻜﺎل ﺑﻪ ﻗﻮ‪‬ت ﺧﻮدش ﺑﺎﻗﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ آﻏﻮشﻣﺎن‬ ‫را ﺑﺎز ﻛﺮدهاﻳﻢ و ﺣﺮفﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ اﻻن در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﻰ‪ ،‬روانﺷﻨﺎﺳﻰ‪ ،‬ﺗﺎرﻳﺦ و ﺣﺘّﻰ ﻓﻠﺴﻔﻪ‬ ‫و ادﺑﻴﺎت ﻣﻄﺮح اﺳﺖ‪ ،‬از ﺧﺎرج ﺑﺮاى ﻣﺎ دﻳﻜﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد! ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ در زﻣﻴﻨﻪى ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻰ ﻳﻚ ﻛﺎر‬ ‫اﺳﺎﺳﻰ ﺑﻜﻨﻴﻢ و اﻳﻦ ﺣﺮف‪ ،‬ﺣﺮﻓﻰ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ اﻣﺮوز ﺑﻪ ذﻫﻦ ﻛﺴﻰ رﺳﻴﺪه ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻧﻪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺣﺮف‪،‬‬ ‫ﺳﺎلﻫﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه و ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺤﻘﻖ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪ .‬ﭼﻪ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﻛﺎر را ﺑﻜﻨﻨﺪ؟ اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى‬ ‫‪162‬‬

‫ﺣﺎﺿﺮ و ﻫﻤﺎن ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻳﻰ ﻛﻪ ﻣﺎ انﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ ﭘﻴﺶ ﺧﺪاى ﻣﺘﻌﺎل ﺑﺎ آﻧﻬﺎ اﺣﺘﺠﺎج ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺮد و‬ ‫اﻣﻴﺪوارﻳﻢ ﻛﻪ از ﻋﻬﺪهى اﺣﺘﺠﺎج ﻫﻢ ﺑﺮﺑﻴﺎﻳﻨﺪ؛ اﮔﺮ ﺧﺪاى ﻣﺘﻌﺎل ﺳﺆال ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﻣﺴﺄﻟﻪى دﻳﮕﺮى ﻛﻪ در ﻫﻤﻴﻦ زﻣﻴﻨﻪى ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻋﻠﻮم ‪ -‬ﻋﻠﻮم ﭘﺎﻳﻪ‪ ،‬ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻰ ‪ -‬ﻣﻄﺮح‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺴﺄﻟﻪى ورودى‪ ،‬ﺧﺮوﺟﻰ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻫﻢ ﻳﻜﻰ از آن وﻇﺎﻳﻒ ﺳﻨﮕﻴﻦ وزارت‬ ‫ﻋﻠﻮم اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ ﻛﻪ واﻗﻌﺎً داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ﭼﻪ ﻛﺴﺎﻧﻰ را ﺟﺬب ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺮاى ﭼﻪ رﺷﺘﻪﻫﺎﻳﻰ ﺟﺬب‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪ ﺧﺮوﺟﻰ ﻣﺎ از داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ در ﭼﻪ رﺷﺘﻪﻫﺎﻳﻰ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﻴﺎز دارﻳﻢ؛ ﺣﺎﻻ ﻳﺎ‬ ‫ﻧﻴﺎزﻫﺎى ﮔﺬرا ﻛﻪ ﻧﻴﺎز ﻓﻌﻠﻰ ﻣﺎﺳﺖ‪ ،‬ﻳﺎ ﻧﻴﺎزﻫﺎى ﺑﻨﻴﺎﻧﻰ‪ .‬ﺑﺮاى اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﻳﻚ ﺗﺮﺗﻴﺒﻰ داده‬ ‫ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار رﺋﻴﺲ و اﻋﻀﺎي ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪84/10/13 -‬‬

‫‪ .1‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري اﻳﺮان اﺳﻼﻣﻲ‬

‫* ﺗﺤﺮﻳﻢ دﺷﻤﻦ‪ ،‬ﻋﺎﻣﻞ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ‬

‫ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان را ﺗﺤﺮﻳﻢ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺮد؛ ﻣﮕﺮ ﺗﺎ ﺣﺎﻻ ﺗﺤﺮﻳﻢ ﻧﻜﺮدﻳﺪ؟! ﻣﮕﺮ ﺗﺎ ﺣﺎﻻ‬ ‫ﻣﻠﺖ اﻳﺮان دﭼﺎر ﺗﺤﺮﻳﻢ ﺷﻤﺎ ﻗﺪرﺗﻬﺎى زورﮔﻮ ﻧﺒﻮده اﺳﺖ؟! اﮔﺮ ﻣﺎ اﻣﺮوز ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻰ ﭘﻴﺪا ﻛﺮدهاﻳﻢ و‬ ‫در ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﺻﻨﻌﺖ و ﺑﺮﺧﻰ از ﺻﻨﺎﻳﻊ‪ ،‬در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺣﺮف اول را ﻣﻰزﻧﻴﻢ‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ در ﻫﻤﻴﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﺤﺮﻳﻢ‬ ‫ﺑﺮاى ﻣﺎ ﭘﻴﺶ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻧﻈﺎﻣﻰ ﭘﻴﺪا ﻛﺮدهاﻳﻢ؛ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰ ﭘﻴﺪا ﻛﺮدهاﻳﻢ؛ در‬ ‫زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى ﭘﺰﺷﻜﻰ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎى ﺷﮕﻔﺖآور ﭘﻴﺪا ﻛﺮدهاﻳﻢ؛ در زﻣﻴﻨﻪى ﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬در ﺑﺮﺧﻰ از ﺻﻨﺎﻳﻊ‬ ‫ﺑﺴﻴﺎر ﭘﻴﭽﻴﺪه ﻛﻪ دﻧﻴﺎ ﺗﺼﻮر ﻧﻤﻰﻛﺮد‪ ،‬ﻣﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﭘﻴﺪا ﻛﺮدهاﻳﻢ‪ .‬ﻣﺎ در زﻣﻴﻨﻪى ﻋﻠﻮم زﻳﺴﺘﻰ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‬ ‫ﭘﻴﺪا ﻛﺮدهاﻳﻢ؛ ﻋﻠﻮم داﻧﺸﻬﺎﻳﻰ را ﻛﻪ دارﻧﺪﮔﺎن آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻫﺮﮔﺰ اﺟﺎزه ﻧﻤﻰدﻫﻨﺪ ﻏﻴﺮ از ﻳﻚ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى‬ ‫ﻛﻮﭼﻚ ﺧﻮدﺷﺎن‪ ،‬ﻛﺴﻰ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ دﺳﺖ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ؛ ﻣﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ داﻧﺸﻬﺎ دﺳﺖ ﭘﻴﺪا ﻛﺮدهاﻳﻢ‪ .‬ﻫﻤﻪى اﻳﻨﻬﺎ در‬ ‫ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﺤﺮﻳﻢ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺗﺤﺮﻳﻢ ﻧﻤﻰﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻨﺠﺎ ﻧﻤﻰرﺳﻴﺪﻳﻢ؛ اﮔﺮ ﭘﻮل ﻣﺎ‬ ‫را ﻣﻰﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺳﻼﺣﻬﺎى دﺳﺘﻪ ﭼﻨﺪم ﺧﻮدﺷﺎن را ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﻰدادﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎ ﺑﻪ ﻓﻜﺮ ﻧﻤﻰاﻓﺘﺎدﻳﻢ ﻛﻪ از اﺑﺘﻜﺎر و‬ ‫اﺳﺘﻌﺪاد ﺟﻮاﻧﺎﻧﻤﺎن اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﻢ؛‬ ‫اﻣﺮوز ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎ ﻫﻢ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺗﺎﻧﻚ ﻫﻢ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻮﺷﻚ ﻫﻢ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻴﻢ و از ﺑﺴﻴﺎرى از‬ ‫ﻛﺸﻮرﻫﺎى ﻣﻨﻄﻘﻪ در اﻳﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪات ﺟﻠﻮﺗﺮ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺎزارﻫﺎ را ﺑﺎز ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻪ ﻣﻰﺧﻮاﺳﺘﻴﻢ ﺑﻪ‬ ‫ﻣﺎ ﻣﻰدادﻧﺪ‪ ،‬ﭘﻮل ﻣﺎ را ﻣﻰﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻮى ﺟﻴﺒﺸﺎن ﻣﻰرﻳﺨﺘﻨﺪ و اﻣﺮوز ﻫﻢ ﻣﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎ ﻧﺮﺳﻴﺪه‬ ‫ﺑﻮدﻳﻢ‪ .‬ﻣﺎ را از ﺗﺤﺮﻳﻢ ﻣﻰﺗﺮﺳﺎﻧﻴﺪ؟!‬

‫‪1‬‬

‫* ﻋﻠﻢ ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﺎ ﻗﺪرت‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪ در ﻳﻚ ﮔﺴﺘﺮهى وﺳﻴﻊ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﻌﺎر ﻣﻠﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺎر‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻓﻨﺎورى‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ‬ ‫ﺛﺮوت‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻌﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻓﺮﺻﺖ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﺰت و ﻣﻨﺰﻟﺖ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺎﻻ و ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎى ﻛﺎرآﻣﺪ؛‬ ‫اﻳﻨﻬﺎ ﻫﻤﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﺳﺖ‪ .‬رﻣﺰ ﺳﻌﺎدت ﻣﻠﺖ ﻣﺎ در اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﮔﺴﺘﺮهى وﺳﻴﻊ‪ ،‬ﻫﻢ دوﻟﺖ و‬ ‫ﻫﻢ ﻣﻠﺖ‪ ،‬ﺑﺮ اﻳﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﻤﺖ ﺑﮕﻤﺎرﻳﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪهى اﻣﻨﻴﺖ ﻣﻠﻰ و اﻗﺘﺪار و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﺸﻮر‬ ‫اﺳﺖ؛ اﻳﻦ ﻳﻚ ﺟﻬﺎد اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ اﻣﺮوز ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻋﺮض ﻣﻰﻛﻨﻢ‪ ،‬ﻫﻢ ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ و ﻣﺄﻣﻮران دوﻟﺘﻰ و ﻫﻢ‬ ‫ﺑﻪ آﺣﺎد ﻣﺮدم‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺟﻮاﻧﻬﺎ؛ اﻳﻦ ﻳﻚ ﺟﻬﺎد اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺮوز ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺎر‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ‬

‫‪ -1‬ﺑﻴﺎﻧﺎت در ﺟﻤﻊ زاﺋﺮان و ﻣﺠﺎوران اﻣﺎم رﺿﺎ)ع( در ﺻﺤﻦ ﺟﺎﻣﻊ رﺿﻮي‪85/1/1 -‬‬

‫‪163‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫اﺑﺘﻜﺎر‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺎﻻ‪ ،‬ﻛﺎﻻى ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻣﺮدم‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺴﺎن ﻛﺎرآﻣﺪ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻓﺮﺻﺖ و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﺰت‪ ،‬ﻫﺮ ﻛﺪام‬ ‫از اﻳﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﺟﻬﺎد اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺠﺎﻫﺪ ﻓﻰ ﺳﺒﻴﻞاﻟﻠَّﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪه اﺳﺖ؛ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻢ ﻋﻠﻢ را ﺑﻴﺎﻣﻮزﻳﻢ و ﻫﻢ ﻋﻠﻢ‬ ‫را ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻚ ﻛﺸﻮر ﻋﺎﻟﻢ ﺑﺸﻮﻳﻢ‪ .‬در ﻳﻚ رواﻳﺘﻰ از اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ﻧﻘﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬اﻟﻌﻠﻢ ﺳﻠﻄﺎن‪ ،‬ﻣﻦ وﺟﺪه ﺻﺎل و ﻣﻦ ﻟﻢ ﻳﺠﺪه ﺻﻴﻞ ﻋﻠﻴﻪ«؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻋﻠﻢ اﻗﺘﺪار اﺳﺖ‪ ،‬ﻋﻠﻢ‬ ‫ﻣﺴﺎوى اﺳﺖ ﺑﺎ ﻗﺪرت؛ ﻫﺮ ﻛﺴﻰ ﻛﻪ ﻋﻠﻢ را ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﻳﻰ ﻛﻨﺪ؛ ﻫﺮ ﻣﻠﺘﻰ ﻛﻪ ﻋﺎﻟﻢ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﻳﻰ ﻛﻨﺪ؛ ﻫﺮ ﻣﻠﺘﻰ ﻛﻪ دﺳﺘﺶ از ﻋﻠﻢ ﺗﻬﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮد را آﻣﺎده ﻛﻨﺪ ﻛﻪ‬ ‫دﻳﮕﺮان ﺑﺮ او ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﻳﻰ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻠﻢ را ﺑﺎ ﻫﻤﻪى ﻣﻌﻨﺎى ﻛﺎﻣﻞ آن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺟﻬﺎد دﻧﺒﺎل‬ ‫ﻛﻨﻴﻢ؛ اﻳﻦ را ﻣﻦ ﺑﻪ ﺟﻮاﻧﻬﺎ‪ ،‬اﺳﺘﺎدان و داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﻣﻰﮔﻮﻳﻢ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬ﻋﻠﻢ ﻣﺠﺮد و ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻰ ﻫﻢ‬ ‫ﻛﺎﻓﻰ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻋﻠﻢ را ﺑﺎﻳﺪ وﺻﻞ ﻛﻨﻴﻢ ﺑﻪ ﻓﻨﺎورى‪ ،‬ﻓﻨﺎورى را ﺑﺎﻳﺪ وﺻﻞ ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬و ﺻﻨﻌﺖ را‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ وﺻﻞ ﻛﻨﻴﻢ ﺑﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪى ﻛﺸﻮر‪ .‬ﺻﻨﻌﺘﻰ ﻛﻪ ﻣﺎﻳﻪى ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﺸﻮر ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮاى ﻣﺎ ﻣﻔﻴﺪ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻋﻠﻤﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻓﻨﺎورى ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﻓﺎﻳﺪهاى ﻧﺪارد و ﻧﺎﻓﻊ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬وﻇﻴﻔﻪى داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﺳﻨﮕﻴﻦ‬ ‫اﺳﺖ؛ وﻇﻴﻔﻪى آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﺳﻨﮕﻴﻦ اﺳﺖ؛ وﻇﻴﻔﻪى ﻣﺮاﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻰ و ﻣﺮاﻛﺰ ﭘﮋوﻫﺸﻰ ﺳﻨﮕﻴﻦ‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪164‬‬

‫‪1‬‬

‫* اﻣﺮوز ﻣﻴﺪان ﺑﺮاي رﺷﺪ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﻲ ﺑﺎز اﺳﺖ‬

‫ﻣﻦ اول اﻣﺴﺎل ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺎل ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﻋﻈﻢ‪ ،‬در ﺳﺨﻨﺮاﻧﻰ ﻣﺸﻬﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﺣﺪﻳﺚ ﻛﻮﺗﺎﻫﻰ را از‬ ‫اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ﺧﻮاﻧﺪم‪» :‬اﻟﻌﻠﻢ ﺳﻠﻄﺎن؛ ﻣﻦ وﺟﺪه ﺻﺎل و ﻣﻦ ﻟﻢ ﻳﺠﺪه ﺻﻴﻞ ﻋﻠﻴﻪ«؛ ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻗﺪرت اﺳﺖ‬ ‫ از اﻳﻦ دو ﺣﺎل ﺧﺎرج ﻧﻴﺴﺖ ‪ -‬ﻫﺮ ﻛﺲ داﻧﺶ را ﺑﻪ دﺳﺖ آورد‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪى و‬‫ﻗﺪرتﻧﻤﺎﻳﻰ ﻛﻨﺪ؛ ﻫﺮ ﻛﺲ داﻧﺶ را ﺑﻪ دﺳﺖ ﻧﻴﺎورد‪ ،‬ﻗﺪرتﻧﻤﺎﻳﻰ و ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪى ﻋﻠﻴﻪ او اﻧﺠﺎم‬ ‫ﻣﻰﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﺰرگﺗﺮﻳﻦ ﺧﻴﺎﻧﺘﻰ ﻛﻪ در ﻃﻮل اﻳﻦ ﺻﺪوﭘﻨﺠﺎه‪ ،‬دوﻳﺴﺖ ﺳﺎلِ روزﮔﺎر رﺷﺪ روزاﻓﺰون ﻋﻠﻢ‬ ‫ﺑﻪ ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻧﮕﺬاﺷﺘﻨﺪ ﻳﺎ زﻣﻴﻨﻪ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻜﺮدﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻠﺖ ﺑﺎاﺳﺘﻌﺪادى ﻛﻪ ﻣﺜﻞ‬ ‫ﺑﻮﻋﻠﻰ و ﻓﺎراﺑﻰ و رازى را در ﺳﺎﺑﻘﻪى ﺗﺎرﻳﺨﻰِ ﺧﻮد دارد‪ ،‬ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺟﺎى ﺧﻮدش را در دﻧﻴﺎى ﻋﻠﻢ‬ ‫اﻣﺮوز ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ ﻧﮕﺬاﺷﺘﻨﺪ؛ اﻳﻦ ﻧﮕﺎه ﺑﺪﺑﻴﻨﺎﻧﻪ اﺳﺖ؛ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ زﻣﻴﻨﻪ‬ ‫ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻜﺮدﻧﺪ ‪ -‬دﻳﮕﺮ از اﻳﻦ ﻛﻤﺘﺮ ﻧﻴﺴﺖ ‪ -‬اﻳﻦ ﻧﮕﺎه ﺧﻮشﺑﻴﻨﺎﻧﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -1‬ﺑﻴﺎﻧﺎت در ﺟﻤﻊ زاﺋﺮان و ﻣﺠﺎوران اﻣﺎم رﺿﺎ)ع( در ﺻﺤﻦ ﺟﺎﻣﻊ رﺿﻮي‪85/1/1 -‬‬

‫‪ .1‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري اﻳﺮان اﺳﻼﻣﻲ‬

‫در دورهﻫﺎى ﻗﺎﺟﺎرﻳﻪ و ﭘﻬﻠﻮى‪ ،‬اﻳﻦ ﮔﻨﺎه ﺑﺰرگ ﺑﺮ ﮔﺮدن آﻧﻬﺎﺳﺖ ﻛﻪ زﻣﻴﻨﻪ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻜﺮدﻧﺪ‪ .‬وﻗﺘﻰ‬ ‫زﻣﻴﻨﻪ ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﺸﺪ‪ ،‬اﺳﺘﻌﺪادى ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻣﻠﺖ و ﺟﻮاﻧﻬﺎ وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﻳﻜﻰ از دو‪ ،‬ﺳﻪ راه را ﺧﻮاﻫﺪ‬ ‫ﭘﻴﻤﻮد‪ :‬ﻳﺎ اﺻﻼً اﺳﺘﻌﺪاد ﺑﺮوز ﻧﻤﻰﻛﻨﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻫﺮ ﭼﻪ ﻧﻴﺮوى ﺑﺪﻧﻰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ و اﺳﺘﻌﺪاد رﺷﺪ ﺑﺪﻧﻰ‬ ‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬وﻗﺘﻰ از اول ورزش ﻧﻜﺮدﻳﺪ و ﺑﻪ ﻣﺎﻫﻴﭽﻪﻫﺎﻳﺘﺎن ﺗﺤﺮك ﻧﺪادﻳﺪ‪ ،‬رﺷﺪ ﻧﺨﻮاﻫﻴﺪ ﻛﺮد؛‬ ‫اﻳﻦ اﺳﺘﻌﺪاد ﺿﺎﻳﻊ و دﻓﻦ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﻳﺎ اﻳﻨﻜﻪ‪ ،‬آن ﻛﺴﻰ ﻛﻪ داراى اﺳﺘﻌﺪاد اﺳﺖ و ﻣﻰﺑﻴﻨﺪ ﻛﻪ راﻫﻰ‬ ‫وﺟﻮد ﻧﺪارد ﺗﺎ اﻳﻦ اﺳﺘﻌﺪاد ﭘﺮورش ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎرج از اﻳﻦ ﻣﺮزﻫﺎ ﻣﻰرود؛ ﻛﻪ ﻫﻤﺎن ﻣﺴﺌﻠﻪى ﻓﺮار‬ ‫ﻣﻐﺰﻫﺎ در ﻃﻮل ﺳﺎﻟﻬﺎى ﻣﺘﻤﺎدى اﺳﺖ و ﻓﻘﻂ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﺎﻟﻬﺎ ﻣﺮﺑﻮط ﻧﻤﻰﺷﻮد؛ ﺑﻠﻴﻪى دوران ﻃﻮﻻﻧﻰ‬ ‫ﺗﺎرﻳﺦ ﮔﺬﺷﺘﻪى ﻣﺎﺳﺖ‪ .‬اﻓﺮاد‪ ‬ﺑﺎاﺳﺘﻌﺪاد و ﺗﻮاﻧﺎ ﺑﻪ ﮔﻮﺷﻪى از دﻧﻴﺎ رﻓﺘﻪاﻧﺪ و ﻣﺸﻐﻮل ﻛﺎر ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬و ﻳﺎ‬ ‫اﻳﻨﻜﻪ اﻳﻦ اﺳﺘﻌﺪاد در راﻫﻬﺎى ﺧﻄﺎ و ﻏﻠﻂ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻰرود؛ ﭼﻮن ﻣﻴﺪان ﺑﺮاى اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎ ﺑﺎز ﻧﺸﺪه‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻣﺮوز در اﻳﺮان اﻳﻦ ﻛﺎر اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬اﻣﺮوز در ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﻣﻴﺪان ﺑﺮاى ﺑﺮوز اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎ و رﺷﺪ ﻋﻠﻤﻰ‬ ‫و ﻣﻬﺎرت ﻓﻨﻰ و ﻓﻨﺎورى ﺑﺎز اﺳﺖ‪ .‬و ﺷﻤﺎ از ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻳﻰ ﻫﺴﺘﻴﺪ ﻛﻪ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪاﻳﺪ اﻳﻦ را ﻧﺸﺎن‬ ‫ﺑﺪﻫﻴﺪ‪ .‬ﻣﻦ اﻻن در اﻳﻦ ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺎه ‪ -‬ﻛﻪ در واﻗﻊ ﻳﻚ ﻣﻴﻨﻴﺎﺗﻮرﻛﺎر ﻋﻈﻴﻤﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ اﻧﺠﺎم دادهاﻳﺪ‬ ‫ ﻣﻮاردى را دﻳﺪم و ﺑﻪ ﻣﻦ ﺗﻮﺿﻴﺢ دادﻧﺪ ﻛﻪ داﻧﺸﻤﻨﺪ ﺟﻮان ﻣﺎ ‪ -‬ﻛﻪ در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ‬‫ﺟﻮانِ ﻣﺎ ‪ -‬ﺑﺎ اﺳﺘﻌﺪاد ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻜﻴﻪى ﺑﻪ ذﻫﻦ ﺧﻮد و ﺑﺎ ﺗﺠﺮﺑﻪى ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺪون اﻳﻨﻜﻪ ﻫﻴﭻ ﻧﺴﺨﻪى‬ ‫ﻗﺒﻠﻰ در اﺧﺘﻴﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ ﻳﻚ ﻛﺎر ﺑﺰرگ را اﻧﺠﺎم ﺑﺪﻫﺪ؛ ﻳﻚ اﻣﺮ ﺑﺰرﮔﻰ را ﺗﺤﻘﻖ ﺑﺒﺨﺸﺪ؛‬ ‫اﻳﻦ را در ﻣﻮارد زﻳﺎدى دارﻳﻢ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ﺷﻤﺎ ﻫﻢ اﻧﺴﺎن ﻇﺮاﻓﺖﻛﺎرىﻫﺎى‬ ‫رﻳﺰ و ﺑﺴﻴﺎر ﭘﻴﭽﻴﺪه را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻰﻛﻨﺪ و ﻗﺪرت ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﻼن ﻳﻚ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ﻣﺮﻛﺐ و درﻫﻢﺗﻨﻴﺪه‬ ‫را ﻣﻰﺑﻴﻨﺪ؛ اﻳﻦ ﺧﻴﻠﻰ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖﻫﺎى ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ‪ ،‬ﺑﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎى ﺑﺰرگ و ﭘﻴﭽﻴﺪه‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﺮدن‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ را ﻫﻢزﻣﺎن ﭘﻴﺶ ﺑﺮدن‪ ،‬ﺟﺰو ﻛﺎرﻫﺎى ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺰرگ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﺎ اﻳﻦ ﻛﺎر را در‬ ‫ﺑﺨﺸﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ﺷﻤﺎ ﺷﺎﻫﺪه ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫در ذﻫﻦ ﻣﻦ اﻳﻦ اﺳﺖ‪ :‬ﺑﺮاى ﻣﻠﺖ ﻣﺎ ﻫﻴﭻ ﻋﻴﺪى ﺑﺰرﮔﺘﺮ از اﻳﻦ ﻋﻴﺪ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن اﺣﺴﺎس ﻛﻨﺪ‬ ‫ﺟﻮاﻧﻬﺎﻳﺶ ﺑﻪ ﺧﻮدﺷﺎن اﻋﺘﻤﺎد دارﻧﺪ؛ اﻋﺘﻘﺎد دارﻧﺪ؛ ﺑﺎور دارﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻛﺎرﻫﺎى ﺑﺰرگ را اﻧﺠﺎم‬

‫‪165‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﺑﺪﻫﻨﺪ و اﻳﻦ ﻋﺰم راﺳﺦ را ﭘﻴﺪا ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر را اﻧﺠﺎم ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ .‬ﻋﺰﻳﺰان! اﻳﻦ ﻛﺎر را اﻧﺠﺎم ﺑﺪﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻣﻴﺪان‪ ،‬ﻣﻴﺪان ﮔﺴﺘﺮدهاى اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎي ﻋﻠﻤﻲ‪ ،‬از ﻧﻘﺎط ﻣﺜﺒﺖ ﻛﺸﻮر اﺳﺖ‬

‫از ﻧﻘﺎط ﻣﺜﺒﺖ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎى ﻋﻠﻤﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎ در ﺑﺨﺸﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ وﺟﻮد دارد و‬ ‫اﻣﻴﺪوارﻳﻢ ﺧﺪاى ﻣﺘﻌﺎل ﺑﻪ اﻳﻦ ﺟﻮاﻧﺎن و ﻣﺪﻳﺮان ﻻﻳﻘﻰ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺑﺨﺸﻬﺎ ﻣﺸﻐﻮل ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻤﻚ‬ ‫ﻛﻨﺪ ﺗﺎ اﻳﻨﻬﺎ را ﺑﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﻄﻠﻮب ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ و در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﭼﺸﻢ ﻣﺮدم ﻗﺮار ﺑﺪﻫﻨﺪ و اﺣﺴﺎس‬ ‫ﻋﺰت ﻣﺮدم را اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﺪﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫از ﻧﻘﺎط ﻣﺜﺒﺖ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎى ﻋﻠﻤﻰ و زﻳﺮﺳﺎﺧﺘﻬﺎى ﺗﻮﺳﻌﻪ در ﻛﺸﻮر اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ ﻋﻤﺪﺗﺎً ﻣﺤﺼﻮل‬ ‫ﺗﻼش دوﻟﺘﻬﺎى ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺮوز ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬارﻳﻬﺎى ﺧﻮﺑﻰ ﻛﻪ در وﺳﺎﻳﻞ ارﺗﺒﺎﻃﺎﺗﻰﻣﺎن ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺨﺶ‬ ‫ﻣﺨﺎﺑﺮات‪ ،‬ﺑﺨﺶ ﺣﻤﻞ وﻧﻘﻞ و ﺑﺨﺸﻬﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻛﺎرﻫﺎى زﻳﺮﺑﻨﺎﻳﻰ و زﻳﺮﺳﺎﺧﺘﻬﺎى‬ ‫ﺧﻮب‪ ،‬در ﻛﺸﻮر ﻣﺸﻬﻮد و ﻣﺤﺴﻮس اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* ﺷﻜﻮﻓﺎﻳﻲ اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎ‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﻌﻤﺖ ﺑﺰرگ‬ ‫‪166‬‬

‫ﻧﻌﻤﺖ ﺑﺰرگ دﻳﮕﺮى ﻛﻪ اﻣﺮوز در ﻛﺸﻮر ﻣﺎ وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﺷﻜﻮﻓﺎﻳﻰ اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎﺳﺖ‪ .‬آن روز اﻳﻦ‬ ‫ﺟﻮاﻧﻬﺎى ﻓﻌﺎلِ در اﻧﺮژى ﻫﺴﺘﻪاى ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ آﻣﺪه ﺑﻮدﻧﺪ و ﻳﻚ ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺎه درﺳﺖ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ؛‬ ‫ﻳﻚ ﻋﺮﺻﻪى ﻣﻴﻨﻴﺎﺗﻮرى از ﻳﻚ ﺣﺮﻛﺖ و واﻗﻌﻴﺖ ﻋﻈﻴﻢ‪ ،‬ﻛﻪ اﻧﺴﺎن از دﻳﺪن اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻟﺬت‬ ‫ﻣﻰﺑﺮد؛ اﻣﺎ ﻣﻦ ﺑﻴﺸﺘﺮ از دﻳﺪن اﻳﻦ ﺟﻮاﻧﻬﺎ ﻟﺬت ﺑﺮدم‪ .‬ﻳﻚ ﺟﻮان ﻛﻢﺳﺎل‪ ،‬ﻣﺘﺪﻳﻦ و داراى ﻋﺮق و‬ ‫ﻫﻤﺖ‪ ،‬رﺋﻴﺲ ﻳﻚ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ﺑﺰرگ اﺳﺖ ‪ -‬اﻓﺮاد را آﻗﺎى آﻗﺎزاده ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﻌﺮﻓﻰ ﻣﻰﻛﺮد ‪ -‬ﻳﻚ ﺟﻮان‪،‬‬ ‫ﻓﻼن ﭘﺮوژهى ﻋﻈﻴﻢ را راه اﻧﺪاﺧﺘﻪ اﺳﺖ؛ اﻧﺴﺎن ﺣﻆ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺟﻮاﻧﻬﺎى ﻣﺎ ﻛﺠﺎ ﺑﻮدﻧﺪ؟! اﻳﻨﻬﺎ را ﻛﻪ ﻣﺎ از ﺧﺎرج ﻧﻴﺎوردهاﻳﻢ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﻫﻤﻴﻦ زﻣﻴﻦ ﺣﺎﺻﻠﺨﻴﺰِ ﻓﻄﺮت‬ ‫اﻧﺴﺎﻧﻰ در ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺑﺎران و ﺧﻮرﺷﻴﺪ اﻧﻘﻼب و اﺳﻼم اﻳﻨﻬﺎ را ﺑﺎرور ﻛﺮد و رﺷﺪ و‬ ‫ﺷﻜﻮﻓﺎﻳﻰ داد‪ .‬ﻧﻈﻴﺮ اﻳﻦ در ﺻﺪ ﺟﺎى دﻳﮕﺮ ﻫﺴﺖ‪ .‬ﺣﺎﻻ اﻧﺮژى ﻫﺴﺘﻪاى ﻣﻌﺮوف ﺷﺪه‪ ،‬اﻳﻦ را‬ ‫ﻣﻰداﻧﻨﺪ؛ اﻣﺎ در ﺟﺎﻫﺎى دﻳﮕﺮ ﻫﻢ ﻧﻈﻴﺮ اﻳﻨﻬﺎ وﺟﻮد دارد و ﻣﻦ ﺧﻮدم از ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻮاردى را دﻳﺪهام‪.‬‬ ‫وﻗﺘﻰ اﻳﻦ ﺟﻮان در اﻳﻨﺠﺎ ﻣﻴﺪان ﻛﺎر ﭘﻴﺪا ﻣﻰﻛﻨﺪ و اﺳﺘﻌﺪادش ﺷﻜﻮﻓﺎ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬اﺣﺘﻴﺎج ﭘﻴﺪا ﻧﻤﻰﻛﻨﺪ‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻣﺴﺌﻮﻻن ﺳﺎزﻣﺎن اﻧﺮژي اﺗﻤﻲ و ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﻫﺴﺘﻪاي‪85/3/25 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار ﻛﺎرﮔﺰاران و ﻣﺴﺌﻮﻻن ﻧﻈﺎم‪85/3/29 -‬‬

‫‪ .1‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري اﻳﺮان اﺳﻼﻣﻲ‬

‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﻴﺮون از اﻳﻦ ﻣﺮزﻫﺎ ﺳﺮك ﺑﻜﺸﺪ؛ او دﻟﺶ ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺎر ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﻪ ﻣﻰﻧﺸﻴﻨﻨﺪ و ﮔﻠﻪ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﻣﻬﺎﺟﺮت ﻣﻐﺰﻫﺎ‪ ،‬ﻫﺠﺮت ﻣﻐﺰﻫﺎ‪ ،‬ﻓﺮار ﻣﻐﺰﻫﺎ؛ ﻛﻪ ﺑﻨﺪه ﻫﻴﭻوﻗﺖ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻣﻌﻀﻞ و ﻳﻚ‬ ‫ﻣﺸﻜﻞ اﺳﺎﺳﻰ ﺑﻪ آن ﻧﮕﺎه ﻧﻜﺮدم؛ ﻣﻰروﻧﺪ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ و اﻛﺜﺮﺷﺎن ﺑﺮﻣﻰﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ در اﻳﻨﺠﺎ ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﻣﻴﺪان را ﺑﺎز ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺟﻮان اﺣﺴﺎس ﻛﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ اﺳﺘﻌﺪاد را ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻓﻌﻠﻴﺖ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﻨﺪ‪:‬‬ ‫ﭘﺮى رو ﺗﺎب ﻣﺴﺘﻮرى ﻧﺪارد‬

‫ﭼﻮ در ﺑﻨﺪى ﺳﺮ از روزن ﺑﺮآرد‬

‫ﺷﻤﺎ وﻗﺘﻰ ﻳﻚ ﻣﻴﺪان ﻓﻮﺗﺒﺎل را ﺟﻠﻮى ﻳﻚ ﺟﻮان ﻗﻮىِ ﺗﻮاﻧﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺸﻐﻮل ﻓﻮﺗﺒﺎل ﻣﻰﺷﻮد و‬ ‫ﻫﻨﺮﻧﻤﺎﻳﻰ ﻣﻰﻛﻨﺪ؛ اﻣﺎ وﻗﺘﻰ اﻳﻦ ﻣﻴﺪان ﺟﻠﻮﻳﺶ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﻳﺎ ﺧﻤﻮد ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﻳﺎ ﻣﻰرود دﻧﺒﺎل ﻳﻚ ﻣﻴﺪان‬ ‫ﻓﻮﺗﺒﺎل ﻣﻰﮔﺮدد ﻛﻪ آﻧﺠﺎ ﺑﺪود‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻴﺪان را ﺑﺎز ﻛﺮد؛ و اﻳﻦ ﻛﺎر ﺷﺪه اﺳﺖ ‪ -‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﺎ وﻇﺎﻳﻔﻰ دارﻳﻢ‬ ‫ﻛﻪ ﺣﺎﻻ ﺑﻌﺪ ﻋﺮض ﺧﻮاﻫﻢ ﻛﺮد ‪ -‬اﻳﻦ ﺷﻜﻮﻓﺎﻳﻰ اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎ ﻳﻜﻰ از ﻧﻌﻤﺘﻬﺎى ﺑﺰرگ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن‬ ‫آن را در ﻫﻤﻪ ﺟﺎ؛ در ﻧﻴﺮوﻫﺎى ﻋﻠﻤﻰ ﻣﺎ‪ ،‬در ﻧﻴﺮوﻫﺎى ادارى ﻣﺎ‪ ،‬در ﻧﻴﺮوﻫﺎى ﻣﺴﻠﺢ ﻣﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪه‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺟﻬﺎد ﻋﻠﻤﻲ ﺟﺰو ﻣﺒﺎﻧﻲ اﺻﻮﻟﮕﺮاﻳﻲ اﺳﺖ‬

‫‪ ...‬اﺻﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ ،‬ﺟﻬﺎد ﻋﻠﻤﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﺗﻜﻴﻪ ﻣﻰﻛﻨﻢ ‪ -‬اﻳﻦ ﺟﺰوِ ﻣﺒﺎﻧﻰ اﺻﻮﻟﮕﺮاﻳﻰ اﺳﺖ ‪» -‬ﺟﻬﺎد‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ«‪ .‬ﭼﻨﺪ ﺳﺎل اﺳﺖ ﻣﻦ ﺗﻜﺮار ﻛﺮدهام‪ :‬ﺑﺎﻳﺪ ﻧﻬﻀﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ در ﻛﺸﻮر راه ﺑﻴﻔﺘﺪ‪ .‬ﻣﻦ‬ ‫ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻢ؛ وﻗﺘﻰ ﺑﺎ داﻧﺸﺠﻮﻫﺎ و ﺟﻮاﻧﻬﺎ ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﻰﺷﻮم ﻛﻪ ﻏﺎﻟﺒﺎً آﻧﻬﺎ ﺣﺮف ﻣﻰزﻧﻨﺪ و ﻣﻄﺎﻟﺒﻰ را‬ ‫ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻰﺑﻴﻨﻢ آﻧﻬﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪى ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ و اﺗﺼﺎل ﻋﻠﻢ و ﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻰ دوﻟﺖ از‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ و اﺑﺘﻜﺎرات ﻋﻠﻤﻰ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﻮﻗﻊ از ﻣﺎ ﻣﻄﺮح ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﻣﻰﮔﻮﻳﻢ ﺧﻴﻠﻰ ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻢ و‬ ‫اﻳﻨﻬﺎ ﺣﺮﻓﻬﺎى ﻣﺎﺳﺖ و ﺣﺎﻻ در ﺑﻴﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ﻋﺮف ﺷﺪه؛ ﻟﻴﻜﻦ اﻳﻦ ﻛﺎﻓﻰ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻛﺎرﻫﺎى ﺑﺰرگ ﺑﺮوﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ! ﻳﻚ وﻗﺖ ﻫﺴﺖ ﺷﻤﺎ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﺪ ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎﻳﻰ را ﻛﻪ دﻳﮕﺮان اﺧﺘﺮاع ﻛﺮدهاﻧﺪ و ﺳﺎﺧﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻮدﺗﺎن‬ ‫ﺑﺪون ﻛﻤﻚ دﻳﮕﺮان در داﺧﻞ ﻛﺸﻮر ﺑﺴﺎزﻳﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺧﻴﻠﻰ ﺧﻮب اﺳﺖ؛ اﻳﻦ ﺑﻬﺘﺮ از ﺧﺮﻳﺪن ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎى‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﻳﻚ وﻗﺖ ﻫﺴﺖ ﺷﻤﺎ ﺧﻮدﺗﺎن ﻳﻚ ﭼﻴﺰى در ﺳﻄﺢ ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎ در ﻛﺸﻮرﺗﺎن‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ؛ اﻳﻦ اﺳﺖ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﻣﺎ ﻻزم دارﻳﻢ؛ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮ ﺛﺮوت ﻋﻠﻤﻰ ﺑﺸﺮ ﺑﻴﻔﺰاﻳﻴﻢ‪ .‬ﻧﮕﻮﻳﻨﺪ‬ ‫ﻧﻤﻰﺷﻮد؛ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﻳﻚ روزى ﺑﺸﺮﻳﺖ ﻓﻨﺎورى رﻳﺰﺗﺮﻳﻨﻬﺎ ‪ -‬ﻧﺎﻧﻮﺗﻜﻨﻮﻟﻮژى ‪ -‬را ﻧﻤﻰﺷﻨﺎﺧﺖ‪ ،‬ﺑﻌﺪ‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻛﺎرﮔﺰاران و ﻣﺴﺌﻮﻻن ﻧﻈﺎم‪85/3/29 -‬‬

‫‪167‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﺷﻨﺎﺧﺖ‪ .‬اﻣﺮوز ﺻﺪ ﺗﺎ ﻣﻴﺪان دﻳﮕﺮ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺸﺮ ﻧﻤﻰﺷﻨﺎﺳﺪ؛ اﻣﺎ ﻣﻰﺗﻮان‬ ‫آﻧﻬﺎ را ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﻣﻰﺗﻮان ﺟﻠﻮ رﻓﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻘﺪﻣﺎت دارد؛ اﻣﺎ آن ﻣﻘﺪﻣﺎت را ﻫﻢ ﻣﻰﺷﻮد ﺑﺎ ﻫﻤﺖ‬ ‫ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﻳﻚ روز در ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ﺟﻮاﻧﻬﺎ و اﻫﻞ داﻧﺸﮕﺎه ﮔﻔﺘﻢ ﻣﻦ ﺗﻮﻗﻌﻢ زﻳﺎد ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻣﻦ اﻳﻦ را از ﺷﻤﺎ‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪى ﻋﻠﻤﻰ ﻛﺸﻮر ﺗﻮﻗﻊ ﻣﻰﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎل دﻳﮕﺮ ‪ -‬ﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎل‪ ،‬ﻧﻴﻢ ﻗﺮن اﺳﺖ ‪ -‬در‬ ‫رﺗﺒﻪى ﺑﺎﻻى ﻋﻠﻤﻰ دﻧﻴﺎ ﻗﺮار داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ؛ اﻳﻦ ﺗﻮﻗﻊ زﻳﺎدى اﺳﺖ از ﻳﻚ ﻣﻠﺖ ﺑﺎ اﺳﺘﻌﺪاد؟ اﻣﺎ اﮔﺮ‬ ‫ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ اﻳﻦ اﺗﻔﺎق ﺑﻴﻔﺘﺪ‪ ،‬از اﻻن ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺨﺖ ﻛﺎر ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺷﺮﻃﺶ ﺗﻨﺒﻠﻰ ﻧﻜﺮدن اﺳﺖ؛ ﻏﻔﻠﺖ ﻧﻜﺮدن‬ ‫اﺳﺖ؛ ﺧﺴﺖ ﻧﻮرزﻳﺪن اﺳﺖ؛ از ورود در اﻳﻦ راه وﺣﺸﺖ ﻧﻜﺮدن اﺳﺖ و ﻣﻴﺪان دادن و ﭘﺮورش‬ ‫ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻋﻠﻤﻰ اﺳﺖ‪ .‬در ﺑﻌﻀﻰ از ﺑﺨﺸﻬﺎ ﻣﺎ ﺑﺎ دﻧﻴﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪﻣﺎن زﻳﺎد ﻧﻴﺴﺖ؛ در آن ﺑﺨﺸﻬﺎ ‪ -‬ﻣﺜﻞ‬ ‫ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺨﺸﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ اﺳﻢ آوردم‪ ،‬ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪﻣﺎن ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎى دﻧﻴﺎ و آن ﻧﻮﻛﻬﺎى ﺣﺮﻛﺖ زﻳﺎد‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ ‪ -‬ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺗﻼﺷﻤﺎن را ﻣﻀﺎﻋﻒ ﻛﻨﻴﻢ؛ اﻳﻦ ﻫﻢ ﻳﻚ ﻛﺎر اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬اﻳﻦ ﺟﺰوِ وﻇﺎﻳﻒ‬ ‫دوﻟﺖ اﺳﺖ؛ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﻣﻴﺪان داد‪ .‬اﻳﻦ ﺟﻮاﻧﻬﺎ ﺗﺸﻨﻪى ﻛﺎر و ﻓﻬﻤﻴﺪن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺮط اﻳﻨﻜﻪ اﻣﻜﺎﻧﺎت‬ ‫در اﺧﺘﻴﺎر اﻳﻨﻬﺎ ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬اﻟﺤﻤﺪﻟﻠَّﻪ ﻣﺎ اﺳﺘﺎد ﺧﻮب ﻫﻢ ﻛﻢ ﻧﺪارﻳﻢ‪ .‬ﻳﻚ روزى ﺑﻮد ﻣﺎ اواﻳﻞ اﻧﻘﻼب‪،‬‬ ‫در اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﻗﺤﻂ اﺳﺘﺎد داﺷﺘﻴﻢ؛ اﻣﺎ اﻣﺮوز ﻧﻪ‪ ،‬ﺑﺤﻤﺪاﻟﻠَّﻪ اﺳﺎﺗﻴﺪ ﻓﺮاوان اﺳﺖ و اﻣﺮوز اﻛﺜﺮﻳﺖ آﻧﺎن‬ ‫‪168‬‬

‫ﭘﺮورش ﻳﺎﻓﺘﻪى داﻣﺎن ﺧﻮد اﻳﻦ ﻣﻠﺖ و روﻳﻴﺪهى در ﻫﻤﻴﻦ آب و ﻫﻮا ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* رﺷﺪ ﻋﻠﻤﻲ ﻳﻚ ﻓﺮاﻳﻨﺪ اﺳﺖ‬

‫رﺷﺪ ﻋﻠﻤﻰ ﻛﺸﻮر ﻳﻚ ﻓﺮاﻳﻨﺪ اﺳﺖ‪ .‬داﻧﺸﮕﺎه ﻳﻚ ﺟﺰﻳﺮهى ﺟﺪا از ﻗﺒﻞ و ﺑﻌﺪ ﺧﻮد ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﺮاى‬ ‫اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ رﺷﺪ ﻋﻠﻤﻰ ﻛﺸﻮر را ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى ﺣﻘﻴﻘﻰ ﻛﻠﻤﻪ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺑﻜﻨﻴﻢ‪ ،‬اﻳﻦ ﻓﺮاﻳﻨﺪ را ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ‬ ‫ﺗﻀﻤﻴﻦ ﺑﻜﻨﻴﻢ؛ ﻳﻌﻨﻰ از دﺑﺴﺘﺎن‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﻌﺪ از ﻣﻘﺎﻃﻊ ﻋﺎﻟﻰ داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﻣﻘﺎﻃﻊ ﻋﺎﻟﻰ داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ‪،‬‬ ‫ﻣﺮاﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻰ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎى ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻰ و ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺻﻨﻌﺖ و ﭘﻴﺸﺒﺮد ﻓﻨﺎورى در ﻛﺸﻮر و ﭘﺪﻳﺪ‬ ‫آوردن ﺟﻬﺸﻬﺎى ﻓﻨﺎورى در ﺑﺨﺸﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻛﺸﻮر اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ از ﻣﻘﺎﻃﻊ ﺑﺎﻻى‬ ‫داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻴﺸﻮد؛ اﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ از دﺑﺴﺘﺎن ﺷﺮوع ﺑﺸﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎر‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻛﺎر وزارت آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻰ و‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻛﺎرﮔﺰاران و ﻣﺴﺌﻮﻻن ﻧﻈﺎم‪85/3/29 -‬‬

‫‪ .1‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري اﻳﺮان اﺳﻼﻣﻲ‬

‫وزارت ﺑﻬﺪاﺷﺖ ﻫﻢ ﻧﻴﺴﺖ؛ اﻳﻦ ﻛﺎر‪ ،‬ﻛﺎر دوﻟﺖ اﺳﺖ؛ ﻛﺎر ﺷﻮراى ﻋﺎﻟﻰ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ اﺳﺖ؛ ﻛﺎر‬ ‫ﻣﺠﺎﻣﻊ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮ و ﺳﻴﺎﺳﺖﺳﺎز اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻦ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﺑﺎ وزارت آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﺣﺮف وﻳﮋهاى دارم ﻛﻪ ﺣﺎﻻ اﻳﻦ در راﺑﻄﻪى ﺑﺎ‬ ‫آﻧﻬﺎﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﻫﻢ در ﺧﻮد آﻣﻮزش و ﭘﺮورش در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻣﺸﻜﻼﺗﻰ دارﻧﺪ و ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺑﺸﻮد؛‬ ‫اﻣﺎ ﺑﺎ ﻧﮕﺎه ﻣﺸﺘﺮك‪ ،‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورش و آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻰ و آﻣﻮزش ﭘﺰﺷﻜﻰ و ﺣﺘّﻰ ﺑﺮﺧﻰ از ﺑﺨﺸﻬﺎى‬ ‫دﻳﮕﺮ ﺑﺎﻳﺪ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻫﻤﻜﺎرى ﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ اﻳﻦ ﻓﺮاﻳﻨﺪ را ﺗﺮﺳﻴﻢ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﻛﻮدك ﺧﻮدﻣﺎن را ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫از آﻏﺎز ﺑﺮاى ذﻫﻦ ﻣﻮﻟّﺪ‪ ،‬ذﻫﻦ ﺳﺎزﻧﺪه و ذﻫﻦ ﻣﺒﺘﻜﺮ آﻣﺎده ﻛﻨﻴﻢ؛ ﻧﻪ ﻣﺜﻞ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﻣﺎ را ﺑﺎر آوردهاﻧﺪ‪،‬‬ ‫ﻛﻪ ﺑﻨﺸﻴﻨﻴﻢ ﺗﺎ ﻳﻚ ﭼﻴﺰى از ﺑﻴﺮون ﺑﻴﺎﻳﺪ و ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﺎ ﺑﺪﻫﺪ و ﻣﺎ ﻫﻢ در ﺣﺪ ﻫﻤﺖ ﺧﻮدﻣﺎن از آن‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻜﻨﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان زﻳﺎدى ﺑﻪ ﺗﺮﺑﻴﺘﻬﺎى ﻋﻠﻤﻰ و ذﻫﻨﻰ اوﻟﻴﻪ ارﺗﺒﺎط دارد ﻛﻪ ﺑﻪ دﺑﻴﺮﺳﺘﺎن و‬ ‫دﺑﺴﺘﺎن و ﻣﺮاﻛﺰى اﻳﻦﭼﻨﻴﻨﻰ ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻴﺸﻮد‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎى ﻋﻠﻤﻰ و درﺳﻰ آﻧﻬﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺗﺤﻘﻴﻖ و ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري ﺗﻮﺟﻪ ﻛﺮد‬

‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪى ﺗﺤﻘﻴﻖ و ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎورى ﺗﻮﺟﻪ ﻛﺮد‪ .‬ﻛﻪ ﺣﺎﻻ ﻣﺎ در آن ﺟﻠﺴﻪاى ﻛﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً دو ﻫﻔﺘﻪى‬ ‫ﭘﻴﺶ ﺑﺎ رؤﺳﺎى داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ‪ 1‬داﺷﺘﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻦ ﮔﺰارﺷﻰ داﺷﺘﻢ ﻛﻪ ﺑﻮدﺟﻪى ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻰ از آﻧﭽﻪ ﻛﻪ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬ ‫در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه و ﻣﺎ ﺗﺼﻮر ﻣﻴﻜﺮدﻳﻢ ﻛﻪ درﺻﺪى ﭘﻴﺶ رﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺗﻨﺰل ﻛﺮده اﺳﺖ! ﺣﺎﻻ در ﮔﺰارﺷﻬﺎ‬ ‫ﻣﻦ ﺷﻨﻴﺪم‪ » :‬ﺑﺮاى ﻛﺎر ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت دارﻳﻢ ﺗﻼش ﻣﻴﻜﻨﻴﻢ«؛ ﻧﻪ‪ ،‬ﻃﺒﻖ آن ﮔﺰارش ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻢ ﺑﻪ ﺷﺶدﻫﻢ‬ ‫درﺻﺪ رﺳﻴﺪه‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﻮدﺟﻪى ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻰﻣﺎن ﻛﻤﺘﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻳﻚوﻧﻴﻢ درﺻﺪ ﻣﻴﺮﺳﻴﺪﻳﻢ‬ ‫و ﺗﺎ آﺧﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اﻳﻦ ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺳﻪ درﺻﺪ ﺑﺮﺳﺪ؛ ﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻳﻚ و ﻧﻴﻢ درﺻﺪ ﻧﺮﺳﻴﺪﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ از‬ ‫ﻳﻚ درﺻﺪ ﻫﻢ ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ! ﻳﺎ ﻣﺜﻼً ﺑﻨﻴﺎد ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻛﻪ ﻣﻦ آن روز ﻫﻢ ﮔﻔﺘﻢ و اﻋﺘﺮاض ﻛﺮدم؛‬ ‫اﻳﻦ اﻋﺘﺮاض ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﺮﺳﻴﺪ‪ .‬ﻳﺎ ﺻﻨﺪوق ﺣﻤﺎﻳﺖ از ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان؛ اﻳﻦ‬ ‫ﺻﻨﺪوق ﺣﻤﺎﻳﺖ از ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان و اﻳﻦ ﺳﺒﻚ ﻛﺎرﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺎ اﺻﺮار و ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻣﺘﻮاﻟﻰِ ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻟﻪى ﻣﺎ در‬ ‫دوﻟﺘﻬﺎى ﻗﺒﻠﻰ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪه اﺳﺖ؛ اﻳﻨﻬﺎ را ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻛﺮد؛ اﻳﻨﻬﺎ ﻛﺎرﻫﺎى ﺑﺴﻴﺎر ﻻزم و ﻣﻬﻤﻰ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻳﺎ دﻓﺘﺮ ارﺗﺒﺎط ﻋﻠﻢ و ﺻﻨﻌﺖ ﻛﻪ ﻣﻦ در دورهى اﻳﻦ ﭘﺎﻧﺰده‪ ،‬ﺷﺎﻧﺰده ﺳﺎلِ اﺧﻴﺮ‪ ،‬ﺑﺎ دو ﻧﻔﺮ از‬ ‫رؤﺳﺎى ﻣﺤﺘﺮم ﺟﻤﻬﻮر اﻳﻦ را در ﻣﻴﺎن ﮔﺬاﺷﺘﻢ و ﺗﺄﻛﻴﺪ و اﺻﺮار ﻛﺮدم؛ اﻣﺎ ﻧﺸﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ دﻓﺘﺮ را راه‬ ‫ﺑﻴﻨﺪازﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎى اﺳﺎﺳﻰِ ﻣﻬﻢ‪ ،‬ﺑﻴﻦ ﺑﺨﺸﻰ اﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﺣﺘﻤﺎً ﺑﺎﻳﺪ واﺑﺴﺘﻪى ﺑﻪ دﻓﺘﺮ رﻳﺎﺳﺖ‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار رؤﺳﺎي داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺆﺳﺴﺎت آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻲ و ﻣﺮاﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ‪85/5/23 -‬‬

‫‪169‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﺟﻤﻬﻮرى ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻧﻤﻴﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ وزارت ﻋﻠﻮم ﻳﺎ وزارت آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﻳﺎ ﺑﻘﻴﻪى ﺑﺨﺸﻬﺎ واﺑﺴﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺘﻤﺎً زﻳﺮ ﻧﻈﺮ دﺳﺘﮕﺎه رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮرى ﺑﺎﺷﺪ و آﻧﺠﺎ اداره ﺑﺸﻮد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺧﻄﺮﭘﺬﻳﺮي و ﭘﺸﺘﻜﺎر‪ ،‬دو ﻋﻨﺼﺮ ﻣﻬﻢ در ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﺸﻮرﻫﺎ‬

‫ﻣﻦ در ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ و ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﻠﺘﻬﺎ ﻳﻚ ﻗﺪرى ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻴﻜﻨﻢ ‪ -‬ﻧﻪ ﻓﻘﻂ در ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬در زﻣﺎن ﺧﻮد ﻣﺎ ﻫﻢ‬ ‫ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر اﺳﺖ ‪ -‬ﻣﻰﺑﻴﻨﻢ ﻛﻪ دو ﻋﻨﺼﺮ از ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬار در ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎى ﻣﻠﻰ ﺑﺮاى‬ ‫ﻛﺸﻮرﻫﺎ‪ ،‬ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪ :‬ﻳﻜﻰ »ﺧﻄﺮﭘﺬﻳﺮى« و ﻳﻜﻰ ﻫﻢ »ﻛﺎر ﺳﺨﺖ و ﭘﻴﮕﻴﺮ و ﭘﺸﺘﻜﺎر« اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ‬ ‫ﻣﻴﺨﻮاﻫﻢ اﻣﺮوز اﻳﻦ دو ﺧﺼﻮﺻﻴﺖ را ﺑﻪ ﺷﻤﺎﻫﺎ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻛﻨﻢ‪.‬‬ ‫ﺧﻄﺮﭘﺬﻳﺮى؛ ﻧﻘﻄﻪى ﻣﻘﺎﺑﻞ آن‪ ،‬ﺗﺮس اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺮس از ﭼﻪ؟ ﺗﺮس از ﻋﺪم ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ؛ وارد ﻧﺸﻮﻳﻢ ﻛﻪ‬ ‫ﻣﺒﺎدا ﻣﻮﻓﻖ ﻧﺸﻮﻳﻢ؛ ﺣﺮﻛﺖ ﻧﻜﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﺒﺎدا ﻧﺮﺳﻴﻢ؛ اﻗﺪام ﻧﻜﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﺒﺎدا ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل ﻗﺮار ﻧﮕﻴﺮد؛ اﻗﺪام‬ ‫ﻧﻜﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﺒﺎدا ﺑﺮاى ﻣﺎ ﻣﺸﻜﻼت اﻳﺠﺎد ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﻫﻤﻪاش ﻧﻘﻄﻪى ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺧﻄﺮﭘﺬﻳﺮى اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻜﻰ از‬ ‫ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﺧﻮب ﻏﺮﺑﻴﻬﺎ ‪ -‬ﻛﻪ ﻣﺎ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﺑﺪ و ﺧﻮب‪ ،‬ﻫﺮ دو را در ﻛﻨﺎر ﻫﻢ ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﻢ و اﻧﻜﺎر‬ ‫ﻧﻤﻴﻜﻨﻴﻢ ‪ -‬ﺧﻄﺮﭘﺬﻳﺮى اﺳﺖ‪ .‬ﻏﺮﺑﻴﻬﺎ اﻳﻦ ﺧﺼﻮﺻﻴﺖ ﻣﺜﺒﺖ را و ﺑﻪ ﺗﺒﻊ آﻧﻬﺎ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻴﻬﺎ ‪ -‬ﻛﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ‬ ‫اروﭘﺎﻳﻴﻬﺎ را اولﺑﺎر ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ‪ -‬ﺧﻄﺮﭘﺬﻳﺮﻧﺪ‪ .‬ﺧﻄﺮﭘﺬﻳﺮى ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﻣﻮﻓﻖ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺟﻮاﻧﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫‪170‬‬

‫آﻣﺎده ﺑﺎﺷﻴﺪ؛ ﺗﺮس از اﻳﻨﻜﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﻧﺸﻮد‪ ،‬اﻳﻦ ﺧﻴﻠﻰ ﭼﻴﺰ ﺑﺪى اﺳﺖ‪ .‬ﮔﺎﻫﻰ اوﻗﺎت ﺗﺼﻮرات اﻧﺴﺎن‪،‬‬ ‫ﻳﻚ آﻳﻨﺪهاى را ﺑﺮاى اﻧﺴﺎن ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻣﻴﻜﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻜﻠﻰ او را ﻣﺄﻳﻮس ﻣﻴﻜﻨﺪ؛ اﻳﻦ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ‪ ،‬ﻳﻜﻰ از‬ ‫اﻳﺮادﻫﺎﺳﺖ‪ .‬ﺣﺎﻻ اﮔﺮ وارد داﻧﺸﮕﺎه ﺷﺪﻳﻢ‪ ،‬اﮔﺮ درس ﺧﻮاﻧﺪﻳﻢ‪ ،‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ را ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬اﮔﺮ وارد‬ ‫رﺷﺘﻪى ﺗﺤﻘﻴﻖ و ﭘﮋوﻫﺶ ﺷﺪﻳﻢ‪ ،‬آﻳﺎ ﻗﺒﻮل ﻣﻴﺸﻮد؟ آﻳﺎ دﺳﺖ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻰ ﺑﻨﺪ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ؟ آﻳﺎ‬ ‫ﻧﻤﻴﻜﻨﻨﺪ؟ ﺑﺎﻳﺪ وارد ﺷﻮﻳﺪ! ﺑﻪ ﻗﻮل ﺷﺎﻋﺮ ﻋﺮب ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ‪» :‬ﺷﺮ ﻣﻦ اﻟﺸﺮ ﺧﻮف ﻣﻨﻪ ﻋﻦ ﻳﻘﻌﻰ«؛ از ﺑﻼ‬ ‫ﺑﺪﺗﺮ‪ ،‬ﺗﺮس از ﺑﻼﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺮس از ﻓﺮود آﻣﺪن ﺑﻼﺳﺖ؛ اﻳﻦ از ﺧﻮد ﺑﻼ ﺳﺨﺖﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺒﺎدا ﻧﺸﻮد؛‬ ‫ﺧﻮب ﺑﻪ اﻳﻦ »ﻧﺒﺎدا« ﻧﺒﺎﻳﺪ اﻋﺘﻨﺎ ﻛﺮد‪ .‬وارد ﺷﻮﻳﺪ‪ ،‬ﺧﻮاﻫﻴﺪ دﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﻴﺸﻮد‪ .‬در ﻫﻤﻪى ﻣﻴﺪاﻧﻬﺎى ﻣﺎدى‬ ‫و ﻣﻌﻨﻮى ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﻣﻮﻓﻘﻴﺘﻰ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺟﺮﺋﺖ و ﮔﺴﺘﺎﺧﻰ و ﻧﺘﺮﺳﻴﺪن از اﺣﺘﻤﺎل ﻣﻮﻓﻖ‬ ‫ﻧﺸﺪن‪ ،‬ﻋﺎﻣﻞ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻤﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ را ﭘﻴﺶ ﻣﻴﺒﺮد‪.‬‬ ‫ﻳﻜﻰ ﻫﻢ ﻣﺴﺌﻠﻪى »ﻛﺎر ﺳﺨﺖ« ﻧﻘﻄﻪى ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺗﻨﺒﻠﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﮕﺬارﻳﺪ ﺗﻨﺒﻠﻰ و راﺣﺖﻃﻠﺒﻰ و ﺗﻦ دادن‬ ‫ﺑﻪ زﻧﺪﮔﻰِ دور از ﻣﺸﻜﻞ‪ ،‬ﺷﻤﺎ را وﺳﻮﺳﻪ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻨﺒﻠﻰ وﺟﻮد داﺷﺖ‪ ،‬ﻫﻴﭻﻛﺪام از اﻳﻦ‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر و اﻋﻀﺎي ﻫﻴﺄت دوﻟﺖ‪85/6/6 -‬‬

‫‪ .1‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري اﻳﺮان اﺳﻼﻣﻲ‬

‫ﻛﺸﻔﻴﺎت ﻣﻬﻢ ﻋﻠﻤﻰ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻧﻤﻴ‪Ĥ‬ﻣﺪ‪ .‬ﺷﺮح ﺣﺎل اﻳﻦ ﻛﺎﺷﻔﺎن و ﻣﺨﺘﺮﻋﺎن ﺑﺰرگ را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪ ،‬ﭼﻄﻮر‬ ‫ﺧﻮاب را ﺑﺮ ﺧﻮدﺷﺎن ﺣﺮام ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺳﺨﺘﻴﻬﺎ را ﺑﺮاى ﺧﻮدﺷﺎن ﻫﻤﻮار ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻼت ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ و‬ ‫رﻓﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ آن ﻧﻘﻄﻪى اﺳﺎﺳﻰ رﺳﻴﺪﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﻓﻘﻴﺘﻬﺎ در ﺑﺴﻴﺎرى از ﻣﻮارد ‪ -‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮان ﮔﻔﺖ در‬ ‫اﻏﻠﺐ ﻣﻮارد ‪ -‬در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻫﻢ ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﻓﺎﻳﺪه داﺷﺘﻪ؛ ﻓﺎﻳﺪهى ﻣﺎدى و زﻧﺪﮔﻰ و ﻋﻨﻮان و ﭘﻮل و اﻳﻦ‬ ‫ﭼﻴﺰﻫﺎ را ﻫﻢ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻟﻴﻜﻦ اﻳﻨﻬﺎ از اول ﻫﺪﻓﺸﺎن اﻳﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎ ﻧﺒﻮده اﺳﺖ؛ ﻣﻴﺨﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺑﺮوﻧﺪ ﺗﺎ‬ ‫ﻋﻤﻖ ﻳﻚ ﻣﺴﺌﻠﻪ و ﻳﻚ ﻛﺎر را ﺑﻪ دﺳﺖ آورﻧﺪ و ﺑﻪ آﻧﺠﺎ ﺑﺮﺳﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺗﻮﺻﻴﻪى ﻗﻄﻌﻰ‬ ‫ﻋﺮض ﻣﻴﻜﻨﻢ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺷﺘﺎب رﺷﺪ ﻋﻠﻤﻲ ﻛﺸﻮر ﺑﺎﻳﺪ ﺣﻔﻆ ﺷﻮد‬

‫‪ ...‬ﻳﻚ ﻧﻜﺘﻪى دﻳﮕﺮ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ روﻧﺪ رﺷﺪ ﻋﻠﻤﻰ ﻛﺸﻮر اﺳﺖ؛ ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻰ از دوﺳﺘﺎن ﮔﻔﺘﻨﺪ اﻳﻦ روﻧﺪ‬ ‫ﻛﻨﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﻣﻴﺨﻮاﻫﻢ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﻧﻪ‪ ،‬اﺗﻔﺎﻗﺎً روﻧﺪ رﺷﺪ از ﺟﻬﺖ ﺷﺘﺎﺑﺎن ﺑﻮدن‪ ،‬ﺟﺰوِ ﺷﺘﺎﺑﻨﺪهﺗﺮﻳﻦ‬ ‫روﻧﺪﻫﺎى رﺷﺪ ﻋﻠﻤﻰ در دﻧﻴﺎﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺎ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪى ﻋﻠﻤﻰ ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻣﺎ از ﻟﺤﺎظ روﻧﺪ‬ ‫رﺷﺪ ﻋﻠﻤﻰ و ﻓﻨﺎورى در ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﺟﺰو ﺷﺘﺎﺑﻨﺪهﺗﺮﻳﻨﻬﺎ در ﺳﻄﺢ دﻧﻴﺎ ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ .‬ﻣﻨﺘﻬﺎ ﭼﻮن ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺧﻴﻠﻰ‬ ‫زﻳﺎد ﺑﻮده‪ ،‬اﻳﻦ ﺷﺘﺎب‪ ،‬اﻻن ﻧﺘﺎﻳﺠﺶ را ﺑﻪروﺷﻨﻰ ﻧﺸﺎن ﻧﻤﻴﺪﻫﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺷﺘﺎب و آﻫﻨﮓ‬ ‫ﺣﺮﻛﺖ را ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ ﺑﻪ ﺗﻮﻓﻴﻖ اﻟﻬﻰ ده‪ ،‬ﭘﺎﻧﺰده ﺳﺎل ﺣﻔﻆ ﻛﻨﻴﻢ و ﭘﻴﺶ ﺑﺮوﻳﻢ‪ ،‬آن وﻗﺖ ﻛﺎﻣﻼً ﺧﻮدش را‬ ‫ﻧﺸﺎن ﺧﻮاﻫﺪ داد‪ .‬ﻣﻦ اﻟﺒﺘﻪ ﻣﺜﺎﻟﻬﺎى زﻳﺎدى ﺑﺮاى اﻳﻦ دارم‪ .‬ﺑﻌﻀﻰ از ﻣﺜﺎﻟﻬﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺮاى ﺷﻤﺎ‬ ‫ﻣﺤﺴﻮس ﻧﺒﺎﺷﺪ؛ ﭼﻮن آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﻦ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان آﻣﺎر ذﻛﺮ ﻛﻨﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎ از آن اﻃﻼﻋﻰ‬ ‫ﻧﺪارﻳﺪ‪ ،‬ﻟﺬا ﻣﺤﺴﻮس ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﺣﺎﻻ ﻫﻤﻴﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻣﺤﺴﻮس اﺳﺖ و ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻴﺸﻮد‪ ،‬ﻣﺜﻞ‬ ‫ﻫﻤﻴﻦ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻧﺮژى ﻫﺴﺘﻪاى ؛ اﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه از آن ﻧﻘﻄﻪاى اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺣﺮﻛﺘﻤﺎن‬ ‫را از آن ﻧﻘﻄﻪ ﺷﺮوع ﻛﺮدﻳﻢ‪ .‬ﻓﺎﺻﻠﻪاش‪ ،‬ﻳﻚ ﻓﺎﺻﻠﻪى دﻫﺸﺖآور اﺳﺖ؛ وﻟﻰ اﻳﻦ ﻛﺎر اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬ ‫در ﺑﺤﺚ ﻣﺴﺎﻳﻞ زﻳﺴﺖﺷﻨﺎﺳﻰ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪى ﺳﻠﻮﻟﻬﺎى ﺑﻨﻴﺎدى و در ﺑﺤﺚ ﺗﻮﻟﻴﺪات ﻧﻈﺎﻣﻰ‪،‬‬ ‫ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻰ ﻛﻪ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﺮض ﻛﺮدم‪ .‬ﭼﻮن ﺷﻤﺎ از‬ ‫آﻧﭽﻪ ﻛﻪ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده‪ ،‬اﻃﻼﻋﻰ ﻧﺪارﻳﺪ‪ ،‬ﺟﺰء ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ﻋﻤﻮﻣﻰ و اﻃﻼﻋﺎت ﻋﻤﻮﻣﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻟﺬا ﺑﻴﺎن آن‬ ‫ﺑﺮاى ﺷﻤﺎ ﺧﻴﻠﻰ ﻣﺤﺴﻮس ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ را ﺑﺎرﻫﺎ ﮔﻔﺘﻪام‪ ،‬ﻣﺎ در اﻳﻦ ﻛﺸﻮر در ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼب‪ ،‬آن‬ ‫ﺟﻨﮕﻨﺪهﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻋﻤﺪﺗﺎً از اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺧﺮﻳﺪارى ﻣﻴﺸﺪ‪ ،‬وﻗﺘﻰ ﻳﻚ ﺑﺨﺸﻰ از آﻧﻬﺎ ﺧﺮاب ﻣﻴﺸﺪ و اﺣﺘﻴﺎج‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻧﺨﺒﮕﺎن ﺟﻮان‪85/6/25 -‬‬

‫‪171‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﺑﻪ ﺗﻌﻤﻴﺮ داﺷﺖ ﻳﺎ ﻣﺪت آن ﻗﻄﻌﻪ ﺗﻤﺎم ﻣﻴﺸﺪ ‪ -‬ﺷﺎﻳﺪ ﻫﻨﻮز ﻫﻢ اﻣﻜﺎن ﻛﺎر ﻛﺮدن داﺷﺖ‪ ،‬ﻣﻨﺘﻬﺎ زﻣﺎن‬ ‫ﻣﻌﻴﻦ ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﻨﺪ ‪ -‬اﺟﺎزه ﻧﻤﻴﺪادﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻗﻄﻌﻪى ﻣﺮﻛﺐ ‪ -‬ﻗﻄﻌﻪى ﻣﺮﻛﺐ ﺧﻮدش‬ ‫ﻣﺘﺸﻜﻞ از ﺑﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺳﻰ ﻳﺎ ﭘﻨﺠﺎه ﻗﻄﻌﻪ اﺳﺖ ‪ -‬ﺑﺎز ﺑﺸﻮد و آن ﻗﻄﻌﺎت رﻳﺰ دﻳﺪه ﺷﻮد؛ ﻳﻌﻨﻰ‬ ‫ﺻﻨﻌﺘﮕﺮان و ﻫﻤﺎﻓﺮان و اﻓﺴﺮان ﻓﻨﻰ ﻣﺎ ﻛﻪ در ﻧﻴﺮوى ﻫﻮاﻳﻰ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﺟﺎزهى اﻳﻦ ﻛﺎر را ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻜﻰ‪ ،‬دو ﻣﺮﺗﺒﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر را ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬آن ﻫﻤﺎﻓﺮ و اﻓﺴﺮ ذﻳﺮﺑﻂ را از ﻃﺮف دادﮔﺎه ﻧﻈﺎﻣﻰ رژﻳﻢ ﻣﺤﺎﻛﻤﻪ‬ ‫ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﭼﻪ ﻣﺠﻮ‪‬زى ﻣﺜﻼً اﻳﻦ ﺑﺨﺶ از ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎى اف ﭼﻬﺎرده ﻳﺎ اف ﭼﻬﺎر را ﺑﺎز ﻛﺮدﻳﺪ؟‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﺎن ﻗﻄﻌﻪ را ﺳﺮﺑﺴﺘﻪ و درﺑﺴﺘﻪ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻣﺴﺘﺸﺎر اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰ ﻣﻴﺪادﻧﺪ‪ ،‬او اﻳﻦ را ﺳﻮار ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎ‬ ‫ﻣﻴﻜﺮد و ﺑﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻣﻴﺒﺮد و ﻗﻄﻌﻪى ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﺶ را ﻣﻴ‪Ĥ‬ورد؛ ﻳﻌﻨﻰ اﺟﺎزهى اﻃﻼع از اﻳﻦ را ﻫﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ‬ ‫ﻗﻄﻌﻪ از ﭼﻨﺪ ﺟﺰء ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه و ﻛﺠﺎﻳﺶ ﺧﺮاب ﺷﺪه‪ ،‬ﻧﻤﻴﺪادﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺣﺎﻻ ﻣﺎ از آﻧﺠﺎ ﺑﻪ اﻳﻨﺠﺎ رﺳﻴﺪﻳﻢ ﻛﻪ ﺟﻨﮕﻨﺪهى اﻳﺮاﻧﻰ در آﺳﻤﺎن ﭘﺮواز ﻛﺮد! ﻫﻤﻪﺗﺎن اﻳﻦ را در‬ ‫ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن دﻳﺪﻳﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ در واﻗﻊ ﻧﺴﻞ ﭼﻨﺪم اﺳﺖ‪ .‬اوﻟﻴﻦ ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎى ﺟﻨﮕﻨﺪه ﻛﻪ ﺳﺎﺧﺖ اﻳﺮاﻧﻰ ﺑﻮد‪،‬‬ ‫در ﺣﺪود ﻫﺸﺖ‪ ،‬ﻧﻪ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از اﻳﻦ در ﻳﻚ ﻣﺎﻧﻮر ﻧﻈﺎﻣﻰ ‪ -‬ﺑﻪ ﭘﺮواز درآﻣﺪ ﻛﻪ ﺑﻨﺪه آﻧﺠﺎ ﺧﻮدم‬ ‫ﺷﺎﻫﺪ و ﻧﺎﻇﺮ ﺑﻮدم ‪ -‬ﺑﻌﺪ اﻳﻦ ﺗﻘﻮﻳﺖ و ﺗﻜﻤﻴﻞ ﺷﺪ؛ ﺣﺎﻻ اﻳﻦ درآﻣﺪه اﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻣﻴﺘﻮاﻧﻨﺪ اﻳﻦ را ﺑﻪ‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺒﻮه ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ؛ ﻳﻌﻨﻰ اﮔﺮ ﺑﺮاى ﻛﺸﻮر ﺻﺮﻓﻪى اﻗﺘﺼﺎدى داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ اﻳﻦ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ‬ ‫‪172‬‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺒﻮه ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻓﺎﺻﻠﻪﻫﺎى دﻫﺸﺖآور اﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻓﺎﺻﻠﻪﻫﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﻓﺎﺻﻠﻪﻫﺎى‬ ‫ﻋﻤﻴﻘﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻣﺪت ﺑﻪ ﺑﺮﻛﺖ ﭘﻴﮕﻴﺮى و ﻛﻮﺷﺶ‪ ،‬ﻃﻰ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺷﺘﺎب ﺧﻮب‬ ‫اﺳﺖ ؛ ﻣﻨﺘﻬﺎ اﻳﻦ ﺷﺘﺎب ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﺣﻔﻆ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﭼﻴﺰى ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺟﻮاﻧﻬﺎى آﮔﺎه و ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ و ﻣﺴﺘﻌﺪ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪاﻧﻴﺪ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺷﺘﺎب را ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺣﻔﻆ ﻛﺮد‪ .‬ﻣﺴﺌﻮﻻن ﻫﻢ اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ‬ ‫اﻫﺘﻤﺎم دارﻧﺪ و ﺑﻨﺎ ﻫﻢ ﺑﺮ ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎ دﻧﺒﺎل ﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ در ﻳﻚ ﮔﻮﺷﻪاى اﺧﺘﻼﻟﻰ ﻫﻢ‬ ‫در ﻛﻴﻔﻴﺖ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﺎر ﻫﺴﺖ‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ اﺧﺘﻼﻟﻬﺎى ﺟﺰﺋﻰ اﺳﺖ و ﺑﺮﻃﺮف ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﻣﻨﻜﺮ وﺟﻮد‬ ‫ﻋﻴﻮب ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ؛ ﻣﻨﺘﻬﺎ ﻣﻨﻜﺮ اﻳﻦ ﻫﺴﺘﻴﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻋﻴﻮب ﻣﺎ را ﻧﺎاﻣﻴﺪ ﻛﻨﺪ؛ اﻳﻦ را ﻧﻤﻴﮕﺬارﻳﻢ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﺑﻨﺪه‬ ‫ﺧﻮدم و ﻣﺴﺌﻮﻻﻧﻰ ﻛﻪ ﻣﺴﺌﻮﻻن اﻳﻦ ﺑﺨﺸﻬﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻫﻤﻪى وﺟﻮد ﺑﺎ ﻧﺎاﻣﻴﺪى ﻣﺒﺎرزه ﻣﻴﻜﻨﻴﻢ‪ .‬ﺑﺮاى‬ ‫اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﺎﻧﻊ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻳﻚ ﺷﺨﺺ و ﻳﻚ ﻣﻠﺖ‪ ،‬ﻧﺎاﻣﻴﺪى و ﺗﺎرﻳﻚ دﻳﺪن اﻓﻖ اﺳﺖ؛ ﻧﻪ‪ ،‬اﻓﻖ‬ ‫روﺷﻦ اﺳﺖ و ﻣﻰﺗﻮان ﺟﻠﻮ رﻓﺖ‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻧﺨﺒﮕﺎن ﺟﻮان‪85/6/25 -‬‬

‫‪1‬‬

‫‪ .1‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري اﻳﺮان اﺳﻼﻣﻲ‬

‫* ﻣﺘﻮﺳﻂ اﺳﺘﻌﺪاد اﻳﺮاﻧﻲ از ﻣﺘﻮﺳﻂ اﺳﺘﻌﺪاد ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﺎﻻﺗﺮ اﺳﺖ‬

‫اﺳﺘﻌﺪاد ﻣﺎ اﻳﺮاﻧﻴﻬﺎ در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬در دﻧﻴﺎ اﺛﺒﺎت ﺷﺪه اﺳﺖ؛ از ﻃﺮق ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﺗﺤﻘﻴﻖ‬ ‫و ﺑﺮرﺳﻰ ﺷﺪه اﺳﺖ و از ﻧﻈﺮ ﻣﻦ‪ ،‬ﻗﻄﻌﻰ اﺳﺖ‪ .‬در ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪﺗﺮﻳﻦ داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎى دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﻋﻨﺼﺮ اﻳﺮاﻧﻰ از‬ ‫ﻣﺘﻮﺳﻂ اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ در آن داﻧﺸﮕﺎه ﺑﻮده‪ ،‬ﺳﻄﺤﺶ ﺑﺎﻻﺗﺮ اﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻣﺘﻮﺳﻂ اﺳﺘﻌﺪاد‪ ‬اﻳﺮاﻧﻰ از‬ ‫ﻣﺘﻮﺳﻂ اﺳﺘﻌﺪاد ﺟﻬﺎﻧﻰ‪ ،‬ﺳﻄﺤﺶ ﺑﺎﻻﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻢ زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى ﻃﺒﻴﻌﻰ ﻛﺸﻮر‪ ،‬اﻳﻦ را ﻧﺸﺎن ﻣﻴﺪﻫﺪ‪ .‬ﻣﺎ‬ ‫در ﺟﺎى ﺧﻮﺑﻰ از دﻧﻴﺎ ﻗﺮار دارﻳﻢ‪ ،‬از ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺧﻮﺑﻰ ﺑﺮﺧﻮردارﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﻄﺢ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻰ ﺧﻮﺑﻰ ﻗﺮار‬ ‫دارﻳﻢ و ﺑﺎ اﻳﻦ ﻧﺴﺒﺘﻰ ﻛﻪ ﻣﺎ از ﻟﺤﺎظ ﺟﻤﻌﻴﺖ و ﺳﻄﺢ ارﺿﻰِ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻰ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻛﻞ ﺑﺸﺮﻳﺖ و ﻛﻞ‬ ‫ﻋﺎﻟﻢ دارﻳﻢ‪ ،‬اﻣﻜﺎﻧﺎﺗﻤﺎن ﺑﺎﻻﺳﺖ و ﻛﺸﻮر ﻓﻘﻴﺮى ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﻳﻚ وﻗﺘﻰ آﻣﺎر اﻳﻨﻬﺎ را در ﻫﻤﻴﻦ‬ ‫ﺳﺨﻨﺮاﻧﻴﻬﺎى ﻋﻤﻮﻣﻰ ﮔﻔﺘﻪام و ﭘﺨﺶ ﺷﺪه‪ ،‬ﻧﻤﻴﺨﻮاﻫﻢ ﺗﻜﺮار ﻛﻨﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻳﻚ ﺻﺪمِ ﺟﻤﻌﻴﺖ دﻧﻴﺎ را‬ ‫دارﻳﻢ و ﻳﻚ ﺻﺪمِ وﺳﻌﺖ ارﺿﻰِ ﻛﺮهى زﻣﻴﻦ را ﻫﻢ دارﻳﻢ؛ آن وﻗﺖ ذﺧﺎﻳﺮ ﻣﺎ در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى‬ ‫ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺗﺸﻜﻴﻞدﻫﻨﺪه و ﭘﻴﺶﺑﺮﻧﺪهى ﺗﻤﺪن ﻛﻨﻮﻧﻰ دﻧﻴﺎ ‪ -‬ﻳﻌﻨﻰ ﻓﻮﻻد‪ ،‬ﻣﺲ و ﭼﻨﺪ ﻋﻨﺼﺮ‬ ‫دﻳﮕﺮ ‪ -‬ﺑﻴﺶ از ﻳﻚ درﺻﺪ اﺳﺖ؛ ﺳﻪ درﺻﺪ‪ ،‬ﭼﻬﺎر درﺻﺪ‪ ،‬ﭘﻨﺞ درﺻﺪ؛ ﺑﻪ ﻧﻔﺖ ﻳﺎ ﮔﺎز ﻛﻪ ﻣﻴﺮﺳﻴﻢ‪،‬‬ ‫ﻧﺎﮔﻬﺎن رﺷﺪ ﺟﻬﺸﻰاى ﻫﻢ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻴﻜﻨﻴﻢ‪ .‬اﺳﺘﻌﺪاد اﻧﺴﺎﻧﻰ ﻫﺴﺖ‪ ،‬اﺳﺘﻌﺪاد ﻃﺒﻴﻌﻰ ﻫﺴﺖ و‬ ‫ﺗﺠﺮﺑﻪى ﻛﺎرﻛﺮد ﻫﻢ ﻫﺴﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﻧﮕﺎه ﻣﻴﻜﻨﻴﻢ ﻫﺮ ﺟﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺗﻼش ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬زﺣﻤﺖ ﻛﺸﻴﺪﻳﻢ و ﻳﻚ‬ ‫ﺗﻮﺟﻬﻰ ﻧﺸﺎن دادﻳﻢ‪ ،‬ﭘﻴﺶ رﻓﺘﻴﻢ‪ .‬ﺧﻮب‪ ،‬ﺣﺎﻻ آﻗﺎى دﻛﺘﺮ ﻣﺮﻧﺪى رﻧﺠﻬﺎ و دردﻫﺎ و ﻏﺼﻪﻫﺎ و‬ ‫ﻧﮕﺮاﻧﻴﻬﺎى ﺳﻪ‪ ،‬ﭼﻬﺎر ﺳﺎل اولِ اﻧﻘﻼب در زﻣﻴﻨﻪى ﻛﻤﺒﻮد ﭘﺰﺷﻚ‪ ،‬ﻛﻤﺒﻮد اﺳﺘﺎد داﻧﺸﮕﺎه و ﻛﻤﺒﻮد‬ ‫ﻓﻀﺎى آﻣﻮزﺷﻰ داﻧﺸﮕﺎه و آﻣﻮزش و ﭘﺮورش را ﺑﻴﺎن ﻛﺮدﻧﺪ؛ ﻳﻚ داﺳﺘﺎﻧﻰ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ آن روزﻫﺎ از‬ ‫ﻣﺸﺎﻫﺪهى اﻳﻦ ﻛﻤﺒﻮدﻫﺎ‪ ،‬ﭼﻪ ﺑﺮ ﻣﺎﻫﺎ ﻣﻴﮕﺬﺷﺖ! ﺑﺮاى ﺟﺮاﺣﻰ ﻗﻠﺐ‪ ،‬ﻫﻔﺖ‪ ،‬ﻫﺸﺖ ﺳﺎل در اﻳﻦ ﻛﺸﻮر‬ ‫وﻗﺖ داده ﻣﻴﺸﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﻣﻴﺨﻮاﺳﺖ ﻣﺜﻼً ﺑﺮود ﻗﻠﺒﺶ را ﻋﻤﻞ ﺟﺮاﺣﻰ ﻛﻨﺪ‪ ،‬درﻳﭽﻪاش را ﻋﻮض‬ ‫ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﻋﻤﻞ ﭘﻴﻮﻧﺪ رگ و ﻏﻴﺮه اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﻫﺸﺖ ﺳﺎل ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻣﻴﻤﺎﻧﺪ! اﻳﻦ ﻣﺎل ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎل‬ ‫ﭘﻴﺶ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻴﻠﻴﻬﺎ ﻫﻢ ﻣﻴﻤﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ اﻣﺮوز وﻗﺘﻰ ﺑﻪ آن ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻧﮕﺎه ﻣﻴﻜﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﻢ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺸﻮر در‬ ‫اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻳﻚ ﺣﺮﻛﺖ ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺼﻮرى اﺳﺖ؛ ﺣﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻰ ﺧﻮب ﺑﻮده‪ .‬ﻛﺎر ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻪاش‬ ‫را ﻫﻢ دارﻳﻢ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻴﻜﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﻴﻦ روﻳﺎن‪ -‬ﻛﻪ آﻗﺎى دﻛﺘﺮ ﮔُﻮراﻧﻰ ﮔﺰارش دادﻧﺪ ‪ -‬و اﻳﻦ ﻣﺎﺟﺮاى ﺳﻠﻮﻟﻬﺎى ﺑﻨﻴﺎدى ﻛﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺎ‬ ‫اﻣﻜﺎﻧﺎت ﻛﻢ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ آن دﺳﺖ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻰ ﻛﻪ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻛﺮدهاﻧﺪ و در اﻳﻦ ﺳﻤﻴﻨﺎرى‬

‫‪173‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﻛﻪ دو ﺳﺎل ﻗﺒﻞ در اﻳﻨﺠﺎ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪ و داﻧﺸﻤﻨﺪان دﻧﻴﺎ‪ ،‬آﻣﺪﻧﺪ و ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺷﺪ و ﮔﻮاﻫﻰ و‬ ‫اﻇﻬﺎر ﺷﮕﻔﺘﻰ ﻛﺮدﻧﺪ؛‬ ‫اﻳﻨﻬﺎ ﻳﻚ داﺳﺘﺎﻧﻬﺎﻳﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ واﻗﻌﺎً ﺟﺎ دارد ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺎﻳﻪﻫﺎى اﻓﺘﺨﺎر‪ ،‬ﺟﻠﻮِ ﭼﺸﻢ ﻣﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺎ‬ ‫ﺷﺨﺼﻴﺘﻬﺎﻳﻰ از ﻗﺒﻴﻞ ﻣﺮﺣﻮم دﻛﺘﺮ ﻛﺎﻇﻤﻰ آﺷﺘﻴﺎﻧﻰ ‪ -‬ﻛﻪ ﺣﺎﻻ ﻣﻦ ﻣﻘﻴﺪم از اﻳﻦ ﺟﻮان ﭘﺎﻛﺒﺎﺧﺘﻪى‬ ‫ﻣﺆﻣﻦِ ﻓﺎﺿﻞِ ﻛﺎرآﻣﺪ‪ ،‬و ﻣﺪﻳﺮ ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً اﻧﻘﻼﺑﻰ و ﻣﺆﻣﻦ اﺳﻢ ﺑﻴﺎورم ‪ -‬دارﻳﻢ و اﻻن ﻫﻢ در ﻛﺸﻮر‪،‬‬ ‫ﻓﺮاوان ﻫﺴﺘﻨﺪ و در ﺑﺨﺸﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ دارﻧﺪ ﻛﺎر ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ؛ و ﻛﺎرﻫﺎى ﺧﻮﺑﻰ ﻫﻢ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫وﺿﻊ داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎى ﻣﺎ اﻣﺮوز ﺑﺎ ﺑﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻴﺴﺖوﭘﻨﺞ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎﻳﻤﺎن ﺧﻴﻠﻰ‬ ‫ﺧﻮب اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* رﺷﺪ ﻋﻠﻤﻲ ﻳﻜﻲ از ﭘﺎﻳﻪﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‬

‫آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﻣﺎ در ﺗﺤﻮل‪ ،‬ﺗﺤﻮﻟﻰ ﻛﻪ ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻮرد ﻧﻈﺮﻣﺎن اﺳﺖ ‪ -‬ﻛﻪ ﺟﺎ دارد ﻛﻪ اﻳﻦ‬ ‫ﺟﺰو آرﻣﺎﻧﻬﺎى ﻣﺎ ﺑﺎﺷﺪ ‪ -‬ﻣﺒﺎرزهى ﺑﺎ ﻓﻘﺮ‪ ،‬ﻣﺒﺎرزهى ﺑﺎ ﺗﺒﻌﻴﺾ‪ ،‬ﻣﺒﺎرزهى ﺑﺎ ﺑﻴﻤﺎرى‪ ،‬ﻣﺒﺎرزهى ﺑﺎ ﺟﻬﻞ‪،‬‬ ‫ﻣﺒﺎرزهى ﺑﺎ ﻧﺎاﻣﻨﻰ‪ ،‬ﻣﺒﺎرزهى ﺑﺎ ﺑﻰﻗﺎﻧﻮﻧﻰ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻬﺎ را ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﻋﻠﻤﻰﺗﺮ ارﺗﻘﺎء دادن‪ ،‬رﻓﺘﺎر ﺷﻬﺮوﻧﺪان‬ ‫را ﺑﻪ ﺳﻄﻮح ﻣﻨﻀﺒﻂ ارﺗﻘﺎء دادن و اﻧﻀﺒﺎط اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ‪ ،‬رﺷﺪ اﻣﻨﻴﺖ‪ ،‬رﺷﺪ ﺛﺮوت ﻣﻠﻰ‪ ،‬رﺷﺪ ﻋﻠﻢ‪ ،‬رﺷﺪ‬ ‫‪174‬‬

‫اﻗﺘﺪار ﻣﻠﻰ‪ ،‬رﺷﺪ اﺧﻼق و رﺷﺪ ﻋﺰت ﻣﻠﻰ اﺳﺖ؛ ﻫﻤﻪى اﻳﻨﻬﺎ در اﻳﻦ ﺗﺤﻮل و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى‬ ‫ﺻﺤﻴﺢ دﺧﺎﻟﺖ دارﻧﺪ و ﻣﺎ اﻳﻨﻬﺎ را ﭘﺎﻳﻪﻫﺎى اﺻﻠﻰ ﻣﻰداﻧﻴﻢ‪.‬‬ ‫در ﻛﻨﺎر اﻳﻨﻬﺎ‪ ،‬ﻋﺸﻖ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ و ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺧﺪا‪ ،‬ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻋﺎﻣﻠﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻳﻚ ﻣﻠﺖ را ﺑﻪ‬ ‫ﻣﻌﻨﺎى واﻗﻌﻰ ﺧﻮدش ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻣﻰﻛﻨﺪ؛ اﮔﺮ اﻳﻦ ﻧﺸﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻪى آﻧﭽﻪ ﻛﻪ دﺳﺘﺎوردﻫﺎى ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى ﻋﺮﻓﻰ و‬ ‫راﻳﺞ ﺟﻬﺎنِ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در راﻫﻬﺎى ﻏﻠﻄﻰ ﻣﺼﺮف ﺷﻮد‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ ﻣﻤﻜﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﻳﻚ ﻛﺸﻮر از ﻟﺤﺎظ رﻓﺘﺎرﻫﺎى اﺟﺘﻤﺎﻋﻰاش ﻣﻨﻀﺒﻂ‪ ،‬ﻣﺆدب و ﺑﺎ اﺧﻼق ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺛﺮوت و ﻋﻠﻢ را‬ ‫ﻫﻢ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﻴﺎورد‪ ،‬اﻣﺎ در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﻫﻤﻴﻦ ﺛﺮوت و ﻋﻠﻢ‪ ،‬و ﻫﻤﻴﻦ اﻧﻀﺒﺎط ﻣﺮدﻣﻰ ﺧﻮدش را ﺑﺮاى‬ ‫ﻧﺎﺑﻮد ﻛﺮدن ﻳﻚ ﻣﻠﺖ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﻴﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﻏﻠﻂ اﺳﺖ؛ اﻳﻦ در ﻣﻨﻄﻖ ﻣﺎ درﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻋﻠﻢ‬ ‫ﺧﻮدش را ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﮕﻴﺮد ﺑﺮاى اﻳﺠﺎد ﺳﻼﺣﻰ ﻣﺜﻞ ﺑﻤﺐ اﺗﻢ ﻛﻪ وﻗﺘﻰ ﻳﻚ ﺟﺎﻳﻰ ﻓﺮود اﻓﺘﺎد‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﺑﺎ‬ ‫ﮔﻨﺎه و ﺑﻰ ﮔﻨﺎه و ﻣﺴﻠﺢ و ﺑﭽﻪى ﻛﻮﭼﻚ و ﺷﻴﺮﺧﻮار و اﻧﺴﺎﻧﻬﺎى ﻣﻈﻠﻮم را ﻧﮕﺎه ﻧﻤﻰﻛﻨﺪ و ﻓﺮﻗﻰ‬ ‫ﻧﻤﻰﮔﺬارد و ﻫﻤﻪ را ﻧﺎﺑﻮد ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬ﻋﻠﻤﻰ ﻛﻪ در اﻳﻦ راه ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﻴﻔﺘﺪ و ﻛﺸﻮرى ﻛﻪ اﻳﻦ را داﺷﺘﻪ‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺑﺎ اﺳﺘﺎدان و اﻋﻀﺎي ﻫﻴﺄت ﻋﻠﻤﻲ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪85/7/13 -‬‬

‫‪ .1‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري اﻳﺮان اﺳﻼﻣﻲ‬

‫ﺑﺎﺷﺪ و ﺗﺤﻮﻟﻰ ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻪ اﻳﻨﺠﺎ ﻣﻨﺘﻬﻰ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻮرد ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﺎ ﻧﻴﺴﺖ و ﻣﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺤﻮﻟﻰ را دوﺳﺖ‬ ‫ﻧﻤﻰدارﻳﻢ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎل ﺑﻌﺪ ﻛﺸﻮر ﻳﻜﻲ از ﻣﺮاﺟﻊ ﻋﻠﻤﻲ دﻧﻴﺎ ﺑﺸﻮد‬

‫ﺑﻨﺪه در ﻳﻜﻰ از ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻼﻗﺎﺗﻬﺎ ﺑﻪ داﻧﺸﺠﻮﻫﺎ ﮔﻔﺘﻢ ﺷﻤﺎ ﺑﺮاى ﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎل آﻳﻨﺪه ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى ﻛﻨﻴﺪ؛‬ ‫ﺗﻮﻗﻊ ﻣﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻨﻈﻮرم در زﻣﻴﻨﻪى ﻋﻠﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺪف را اﻳﻦ ﻗﺮار ﺑﺪﻫﻴﻢ ﻛﻪ ﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎل ﺑﻌﺪ‪،‬‬ ‫ﻛﺸﻮر ﺷﻤﺎ ﻳﻜﻰ از ﻣﺮاﺟﻊ ﻋﻤﺪه و درﺟﻪى اول ﻋﻠﻤﻰ دﻧﻴﺎ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺑﻪ ﻃﻮرى ﻛﻪ اﮔﺮ ﻛﺴﻰ ﺧﻮاﺳﺖ ﺑﺎ‬ ‫ﺗﺎزهﻫﺎى داﻧﺶ آﺷﻨﺎ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺠﺒﻮر ﺑﺸﻮد زﺑﺎن ﻣﻠﻰ ﺷﻤﺎ را ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮد؛ ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻰ ﻛﻪ اﻳﻦ دﺧﺘﺮ ﻋﺰﻳﺰﻣﺎن‬ ‫ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ ﻣﺠﺒﻮرﻳﻢ زﺑﺎن ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻰ را ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ؛ راﺳﺖ ﻫﻢ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪ .‬اﻧﮕﻠﻴﺴﻴﻬﺎ ﺑﺎ زرﻧﮕﻰ زﺑﺎن‬ ‫ﺧﻮدﺷﺎن را زﺑﺎن ﻋﻠﻢ و زﺑﺎن ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻰ ﻛﺮدهاﻧﺪ و ﻫﺮ ﭼﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴﺪ ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ و ﻫﺮ ﭼﻪ‬ ‫ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺠﺒﻮرﻳﺪ زﺑﺎن آﻧﻬﺎ را ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻛﺎرى ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ در ﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎل آﻳﻨﺪه‪،‬‬ ‫ﻫﻤﻴﻦ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﻰ ﺷﻤﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﻳﻚ آرزوﺳﺖ؛ ﻳﻚ ﻗﻠﻪ اﺳﺖ؛ ﻣﺜﻞ ﻗﻠﻪى دﻣﺎوﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻞ‬ ‫ﻗﻠﻪى ﺗﻮﭼﺎل‪ ،‬ﻛﻪ ﻧﮕﺎه ﻛﺮدن ﺑﻪ آن‪ ،‬ﻫﻴﺠﺎناﻧﮕﻴﺰ اﺳﺖ؛ ﺷﻮق رﺳﻴﺪن ﺑﻪ آن‪ ،‬در دل ﻫﻤﻪ ﺑﻪ وﺟﻮد‬ ‫ﻣﻰآﻳﺪ؛ اﻣﺎ ﭼﻪ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻣﻰرﺳﻨﺪ؟ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻔﺶ و ﻛﻼﻫﺶ را آﻣﺎده ﻛﻨﻴﺪ؛ ﺑﻴﺸﺘﺮ از آن‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﺘﺶ را‬ ‫آﻣﺎده ﻛﻨﻴﺪ و راه ﺑﻴﻔﺘﻴﺪ‪ .‬ﻣﻦ در ﻧﺴﻞ ﺟﻮان ﻛﺸﻮرﻣﺎن‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺘﻌﺪاد را ﻣﻰﺑﻴﻨﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﻧﻤﻰﺧﻮاﻫﻢ ﮔﺰاﻓﻪ‬ ‫ﺑﮕﻮﻳﻢ‪ ،‬ﺷﻌﺎر ﻫﻢ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻫﻴﭻ ﻛﺲ از ﻣﺎ ﺗﻮﻗﻊ ﻧﻜﺮده ﻛﻪ ﺑﻴﺎﻳﻴﻢ اﻳﻦ ﺣﺮﻓﻬﺎ را ﺑﺰﻧﻴﻢ؛ اﻳﻨﻬﺎ واﻗﻌﻴﺖ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺟﻮان اﻳﺮاﻧﻰ در اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‪ ،‬ﻳﻚ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻ را داراﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺎ ﻣﺴﺌﻮﻻن‬ ‫ﻧﺸﻨﺎﺳﻴﻢ‪ ،‬ﮔﻨﺎه ﻣﺎﺳﺖ؛ اﮔﺮ ﺧﻮد‪ ‬او اﻳﻦ ﻇﺮﻓﻴﺖ را ﻧﺸﻨﺎﺳﺪ‪ ،‬ﮔﻨﺎه اوﺳﺖ‪ .‬ﮔﻨﺎه ﻫﻢ ﻧﺘﻴﺠﻪى ﺧﻮدش را‬ ‫دارد؛ از راه ﻣﺎﻧﺪن و ﺑﻪ ﻣﻘﺼﻮد ﻧﺮﺳﻴﺪن اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ اﮔﺮ ﭼﺸﻢ را ﺑﺎز ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬راه را ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻫﻤﺖ‬ ‫ﺑﮕﻤﺎرﻳﻢ و ﻫﺪف را ﮔﻢ ﻧﻜﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺪون ﺗﺮدﻳﺪ ﺧﻮاﻫﻴﻢ رﺳﻴﺪ‪.‬‬ ‫آﻧﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ اﻣﺮوز در ﻗﻠﻪى داﻧﺸﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻴﺸﻪ اﻳﻦﻃﻮر ﻧﺒﻮدهاﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻛﻪ اﻣﺮوز از ﻟﺤﺎظ ﻋﻠﻤﻰ‬ ‫از ﻫﻤﻪى ﻣﺮاﻛﺰ ﻋﻠﻤﻰ و ﻛﺸﻮرﻫﺎى دﻧﻴﺎ ﺟﻠﻮﺗﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺻﺪ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ﺑﺮاى اﺑﺰارﻫﺎى ﻋﺎدى ﺟﻨﮕﻰِ‬ ‫ﺧﻮدش‪ ،‬ﻣﺤﺘﺎج اﻧﮕﻠﻴﺲ و ﻓﺮاﻧﺴﻪ و اﻳﺘﺎﻟﻴﺎ ﺑﻮد‪ .‬ﺗﺎرﻳﺦ را ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ! در ﺟﻨﮕﻬﺎى داﺧﻠﻰ اﻣﺮﻳﻜﺎ ‪ -‬ﺑﻪ‬ ‫ﺟﻨﮕﻬﺎى اﻧﻔﺼﺎل ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ؛ ﺟﻨﮓ ﺑﻴﻦ ﺷﻤﺎل و ﺟﻨﻮب اﻣﺮﻳﻜﺎ‪ .‬ﺟﻨﻮﺑﻰﻫﺎ ﻣﻰﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺟﺪا‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ؛ اﻣﺎ ﺷﻤﺎﻟﻴﻬﺎ ﻣﻰﺟﻨﮕﻴﺪﻧﺪ و ﻧﻤﻰﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﺟﺪا ﺷﻮﻧﺪ؛ ﺟﻨﮓ ﭼﻬﺎرﺳﺎﻟﻪ ﻛﻪ در ﺣﺪود‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‪85/8/18-‬‬

‫‪175‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﺳﺎﻟﻬﺎى ﻫﺰار و ﻫﺸﺘﺼﺪ و ﺷﺼﺖ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً‪ ،‬ﺻﺪ و ﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎل ﭘﻴﺶ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎد ‪ -‬دو ﻃﺮف ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ‬ ‫ﺧﻮدﺷﺎن را در اﻳﻦ ﻣﻰداﻧﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺜﻼً ﻳﻚ ﻛﺸﺘﻰ ﺟﻨﮕﻰ ﻳﺎ ﻳﻚ ﺗﻮپِ از ﻓﻼن ﻧﻮع را از‬ ‫اﻧﮕﻠﻴﺲ ﺑﺨﺮﻧﺪ‪ ،‬از اﻗﻴﺎﻧﻮس اﻃﻠﺲ ﻋﺒﻮر ﺑﺪﻫﻨﺪ و ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻃﺮف‪ .‬آن زﻣﺎن‪ ،‬اﻣﻜﺎﻧﺎت ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ؛‬ ‫اﻣﺎ اﻣﺮوز در ﻗﻠﻪى ﻋﻠﻤﻨﺪ؛ ﭼﻮن ﺗﻼش ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺗﻼش ﺑﻪ دﻳﻦ و اﻳﻤﺎن و ﻛﻔﺮ و اﺳﻼم‪ ،‬ارﺗﺒﺎﻃﻰ ﻧﺪارد؛‬ ‫ﻗﺮآن اﻳﻦ را ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﺎرﻫﺎ اﻳﻦ آﻳﻪ را ﮔﻔﺘﻪ و ﺧﻮاﻧﺪهام‪» :‬ﻛﻼًّ ﻧﻤﺪ‪ ‬ﻫﺆﻻء و ﻫﺆﻻء«؛ ﻣﺎ ﺑﻪ ﻫﻤﻪ‬ ‫ﻛﻤﻚ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ؛ اﻳﻦ ﺳﻨﺖ اﻟﻬﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﻛﺲ در راه ﻳﻚ ﻣﻘﺼﻮدى ﺗﻼش ﻛﺮد‪ ،‬ﺧﺪاى ﻣﺘﻌﺎل اﻳﻦ‬ ‫ﺳﻨﺖ را ﻗﺮار داده اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺗﻼش ﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺧﻮاﻫﺪ رﺳﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺸﻜﻞ ﻛﺴﻰ ﻛﻪ ﻋﺎرى از ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﺟﺎى دﻳﮕﺮ اﺳﺖ؛ ﻣﺸﻜﻞ او ﻳﻚ ﺑﻌﺪى ﺑﻮدن‪ ،‬ﺗﻬﻴﺪﺳﺖ‬ ‫ﺑﻮدن از ﻳﻚ ﺛﺮوت ﻻزم دﻳﮕﺮ اﺳﺖ و ﻫﻤﺖ را ﻓﻘﻂ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻳﻚ ﺑﺨﺶ ﻛﺮدن اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ آن وﻗﺖ‬ ‫ﺿﺮرﻫﺎﻳﺶ را ﻫﻢ دارﻧﺪ ﻣﻰﺑﻴﻨﻨﺪ‪ .‬اﻣﺮوز ﺟﺎﻣﻌﻪى اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰ ﺗﺎ ﺧ‪‬ﺮﺧ‪‬ﺮه در ﮔﻨﺪاب اﻳﻦ ﺿﺮرﻫﺎ دﺳﺖ‬ ‫و ﭘﺎ ﻣﻰزﻧﺪ و ﺑﺪﺗﺮ ﻫﻢ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ؛ ﻫﻤﻴﻨﻬﺎ روى ﺳﺮﺷﺎن را ﻫﻢ ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺣﻮادث‬ ‫ﺗﺎرﻳﺨﻰ‪ ،‬ﻇﺮف ﻳﻚ ﺳﺎل و ﭘﻨﺞ ﺳﺎل و ده ﺳﺎل ﺑﻪ وﺟﻮد ﻧﻤﻰآﻳﺪ؛ ﺑﻠﻜﻪ در ﻇﺮف ﺻﺪ ﺳﺎل‪ ،‬ﺻﺪ و‬ ‫ﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎل ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻰآﻳﺪ؛ اﻳﻨﻬﺎ ﺑﻪ آن اواﺧﺮش رﺳﻴﺪهاﻧﺪ و ﻣﺸﻜﻼت ﺟﺪىاى دارﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺣﺎﻻ‬ ‫ﺑﺤﺚ ﻣﺎ در آنﺑﺎره ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﭘﺲ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺎر و ﺗﻼش ﻛﺮد‪ .‬ﻣﻦ اﻳﻦ اﺳﺘﻌﺪاد را در ﺷﻤﺎ ﻣﻰﺑﻴﻨﻢ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫‪176‬‬

‫* ﺑﺎﻳﺪ در ﻗﻠﻪي ﺗﻤﺪن ﺑﺸﺮي ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‬

‫ﻫﺪف‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﺎن ﭼﻴﺰى ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺑﺎرﻫﺎ ﮔﻔﺘﻪام‪ .‬ﻛﺸﻮر ﺑﺎﻳﺪ در ﻋﻠﻢ‪ ،‬در داﻧﺶ و ﺑﻪ ﺗﺒﻊ ﻋﻠﻢ و‬ ‫داﻧﺶ‪ ،‬در آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﻣﺘﺮﺗﺐ ﺑﺮ ﻋﻠﻢ اﺳﺖ‪ ،‬در رﺗﺒﻪﻫﺎى اول ﺟﻬﺎن ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬ﻧﻤﻰﮔﻮﻳﻢ ﭘﻨﺞ ﺳﺎل‬ ‫دﻳﮕﺮ‪ ،‬ده ﺳﺎل دﻳﮕﺮ؛ ﻧﻪ‪ ،‬ﻫﺪف را ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ ﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎل دﻳﮕﺮ؛ اﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮوﻳﻢ و ﺑﺮﺳﻴﻢ و اﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﺖ‬ ‫اﺣﺘﻴﺎج دارد و ﻣﻦ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻋﺮض ﺑﻜﻨﻢ‪ :‬ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﺎﺷﻴﺪ اﻳﻦ ﻣﻠﺖ‪ ،‬آن ﻣﻠﺘﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ اﻳﻦ ﺣﺮﻛﺖ‬ ‫را ﺑﻜﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮاﻫﺪ رﺳﻴﺪ‪ .‬ﻫﻤﻪى ﻣﻠﺘﻬﺎ اﻳﻦﻃﻮر ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ؛ ﺑﻌﻀﻰ ﻣﻠﺘﻬﺎ اﻳﻦ اﺳﺘﻌﺪاد را ﻧﺪارﻧﺪ؛ ﺑﻌﻀﻰ‬ ‫ﻣﻠﺘﻬﺎ اﻳﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ‪ ‬ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻰ را ﻧﺪارﻧﺪ؛ ﺑﻌﻀﻰ ﻣﻠﺘﻬﺎ اﻳﻦ ﮔﺬﺷﺘﻪى ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ را ﻧﺪارﻧﺪ؛ اﻳﻦ ﻣﻴﺮاث‬ ‫ﻋﻈﻴﻢ و ﻏﻨﻰ را ﻧﺪارﻧﺪ؛ ﺑﻌﻀﻰ ﻣﻠﺘﻬﺎ اﺳﺘﻌﺪاد اﻧﺴﺎﻧﻰﺷﺎن اﻳﻨﻘﺪر ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﻠﺘﻬﺎ ﻫﻤﻪ ﻳﻚﺟﻮر ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ؛‬ ‫اﻣﺎ اﻳﻦ ﻣﻠﺖ از ﻫﻤﻪى اﻳﻦ ﺟﻬﺎت ﺗﻮاﻧﺎﻳﻴﻬﺎﻳﻰ دارد ﻛﻪ اﮔﺮ اﻳﻦ ﻫﻤﺖ را ﺑﻜﻨﺪ و اﻳﻦ ﺗﺼﻤﻴﻢ را‬ ‫ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬ﺧﻮاﻫﺪ رﺳﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻳﺮان ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﺪ اﻳﺮانِ دورهى ﻗﺎﺟﺎر و ﭘﻬﻠﻮى ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻳﺮان‪ ،‬اﻳﺮانِ‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺑﺎ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‪85/8/18 -‬‬

‫‪ .1‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري اﻳﺮان اﺳﻼﻣﻲ‬

‫دورهى اﺳﻼﻣﻰ اﺳﺖ؛ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ در ﻗﻠﻪى ﺗﻤﺪن ﺑﺸﺮى ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ ﻛﻪ ﺣﻖ ﻣﺎﺳﺖ؛ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ‬ ‫اﺳﻼﻣﻤﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻳﻤﺎﻧﻤﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﺳﺘﻌﺪادﻣﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻳﺮاﻧﻰ ﺑﻮدﻧﻤﺎن‪ .‬ﭘﺲ‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻮﻻن‬ ‫دﻧﺒﺎلﮔﻴﺮى و ﺟﺪﻳﺖ در ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻛﺎر را ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻰﻛﻨﻢ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ اﻳﺮان‪ ،‬راه ﻣﻠﺖﻫﺎ را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ ﺑﺎز ﻣﻲﻛﻨﺪ‬

‫اﮔﺮ اﻳﻦ ﻣﻠﺖ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺧﻮدش را ﺑﻪ ﻗﻠﻪﻫﺎى ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ و ﻋﻠﻢ و ﺗﺮﻗﻰ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻚ دروازهى ﻋﻈﻴﻤﻰ‬ ‫ﺟﻠﻮى راه ﻣﻠﺘﻬﺎ ﺑﺮاى رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ ﺑﺎز ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﻟﺬا ﻛﺎرﺷﻜﻨﻰ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ؛ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ؛‬ ‫ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺳﻮء ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ؛ ﺗﺤﻘﻴﺮ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ؛ از ﻓﺸﺎرﻫﺎى ﺳﻴﺎﺳﻰ و اﻗﺘﺼﺎدى اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاى اﻳﻨﻜﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﻣﻠﺖ ﻧﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻘﺼﻮد ﺑﺮﺳﺪ؛ اﻣﺎ ﻋﺰم ﻣﺎ و ﻋﺰم اﻳﻦ ﻣﻠﺖ‪ ،‬ﻋﺰم راﺳﺨﻰ اﺳﺖ و راه را اداﻣﻪ‬ ‫ﻣﻴﺪﻫﺪ؛ اﻳﻨﺠﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻘﺶ ﻧﻴﺮوى ﺟﻮان ﺧﻮدش را ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﺟﻮان ﻣﺆﻣﻦ‪ ،‬ﺟﻮان ﻟﺒﺮﻳﺰ از اﻣﻴﺪ‪ ،‬ﺟﻮان داراى اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ‪ ،‬ﺟﻮاﻧﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ اﺑﺘﻜﺎرات و اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎ‬ ‫و ﺧﻼﻗﻴﺖ ﺧﻮد اﻋﺘﻘﺎد دارد‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﺸﺎط ﺟﻮاﻧﻰ و ﻧﻴﺮوى ﺟﻮاﻧﻰ‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ در ﺑﻠﻨﺪ ﻛﺮدن اﻳﻦ ﺑﺎر ﻋﻈﻴﻢ‬ ‫و ﭘﻴﺶ ﺑﺮدن اﻳﻦ ﮔﺮدوﻧﻪى ﻋﻈﻴﻢ ﻧﻘﺶ اﻳﻔﺎ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﻪى ﺳﻌﻰ دﺷﻤﻨﺎن ﻣﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮِ زﻧﺪهﻛﻨﻨﺪه و ﭘﻴﺶﺑﺮﻧﺪه را از ﺟﻮاﻧﻬﺎى ﻣﺎ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ؛‬ ‫اﻳﻤﺎﻧﺶ را ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺴﺶ را ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ؛ ﻛﻤﺎ اﻳﻨﻜﻪ در دوره ﻃﺎﻏﻮت ﻣﻮﻓﻖ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺟﻮان‬ ‫ﻣﺎ آن روز اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﺧﻮدش را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻏﺮﻳﺰى و ﺷﺒﻪ ﻏﺮﻳﺰى‪ ،‬ﻛﻮﭼﻚﺗﺮ و ﺣﻘﻴﺮﺗﺮ از‬ ‫ﻳﻚ ﺟﻮان اروﭘﺎاى ﻣﻰداﻧﺴﺖ!‬ ‫ﻣﮕﺮ ﺟﻮان اروﭘﺎاى ﭼﻴﺴﺖ؟ ﻛﻴﺴﺖ؟ ﻳﻚ ﻣﻮﺟﻮد ﺳﺮ ﺗﺎ ﭘﺎ ﻋﻘﺪهى روﺣﻰ و ﻣﺸﻜﻼت رواﻧﻰ و‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﺎرىﻫﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻣﺎدى و ﻣﻌﻨﻮى؛ اﻣﺎ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت رﻧﮕﻴﻦ‪ ،‬ﺗﺼﻮﻳﺮى از ﺟﻮان ﻣﺎ درﺳﺖ ﻛﺮده ﺑﻮد‬ ‫ﻛﻪ اﻳﻦ ﺟﻮان ﻣﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻛﻪ ﻧﮕﺎه ﻣﻰﻛﺮد‪ ،‬ﻫﻤﻴﺸﻪ اﺣﺴﺎس ﻣﻰﻛﺮد ﻛﻪ ﻛﻮﭼﻚﺗﺮ اﺳﺖ؛‬ ‫ﺣﻘﻴﺮﺗﺮ اﺳﺖ؛ ﻳﻚ ﭼﻨﻴﻦ اﺷﺘﺒﺎﻫﻰ را در ذﻫﻦ ﺟﻮاﻧﻬﺎى ﻣﺎ ﻛﺎﺷﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻻن ﻫﻢ ﺟﻮاﻧﻬﺎى آن دوران‬ ‫ﻛﻪ ﭘﻴﺮ ﻣﺮدﻫﺎى اﻣﺮوزﻧﺪ‪ ،‬آﻧﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ اﻧﻘﻼب ﻗﺮار ﻧﮕﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺎن روﺣﻴﻪ‬ ‫و اﺣﺴﺎس را در اﻳﻨﻬﺎ ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ؛ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻏﻠﻂ دوران ﺟﻮاﻧﻰ آن روز‪ .‬آﻧﻬﺎ اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ از ﺟﻮانِ اﻣﺮوز‪ ،‬اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺴﺶ را ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻤﺎﻧﺶ را ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬روﺣﻴﻪى اﺑﺘﻜﺎرش را‬ ‫ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬روﺣﻴﻪى ﺧﻼﻗﻴﺘﺶ را ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺷﻮق او ﺑﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ و ﻛﺎر را ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ و او را ﺑﺎ ﮔﺮﻓﺘﺎرﻳﻬﺎى‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺑﺎ ﻧﺨﺒﮕﺎن‪85/8/19 -‬‬

‫‪177‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺳﺮﮔﺮم و ﻣﺸﻐﻮل ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﻳﻜﻰ را ﺑﻪ ﺷﻬﻮات‪ ،‬ﻳﻜﻰ را ﺑﻪ ﻛﺎرﻫﺎى ﻟﻐﻮ‪ ،‬ﻳﻜﻰ را ﺑﻪ‬ ‫ﻫﺮزهﮔﺮدى و ﺑﻴﻬﻮده اﻳﻦ ور و آن ور رﻓﺘﻦ‪ ،‬ﻳﻜﻰ را ﺑﻪ ﻳﻘﻪى اﻳﻦ و آن را ﮔﺮﻓﺘﻦ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ ﺑﺮاي ﻣﻠﺖ‬

‫ﻣﺴﺌﻠﻪى اﻗﺘﺼﺎدى ﻳﻚ ﻣﺴﺌﻠﻪى ﻣﻬﻢ ﻛﺸﻮر اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺴﺌﻠﻪى ﺟﻨﮓ رواﻧﻰ دﺷﻤﻦ ﻳﻚ ﻣﺴﺌﻠﻪى ﻣﻬﻢ‬ ‫دﻳﮕﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺴﺌﻠﻪى ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰ ﻫﻢ ﻣﺴﺌﻠﻪى ﺳﻮﻣﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاى ﻣﻠﺖ ﻣﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻠﺖ ﻋﺰﻳﺰ ﻣﺎ در زﻣﻴﻨﻪى اﻗﺘﺼﺎدى و ﻓﻌﺎﻻن اﻗﺘﺼﺎدى‪ ،‬آﻧﭽﻪ ﻣﻴﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻼش ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﺑﺨﺶ‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬارى‪ ،‬در ﺑﺨﺶ ﻛﺎرﮔﺮى‪ ،‬در ﺑﺨﺶ ﻧﻮآورﻳﻬﺎى ﻓﻨﻰ و ﺻﻨﻌﺘﻰ‪ ،‬در ﺑﺨﺶ رﺷﺪ ﻛﺸﺎورزى‪،‬‬ ‫ﻫﺮﻛﺲ ﻫﺮﭼﻪ ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻼش ﻛﻨﺪ‪ .‬در ﻛﺎر اﺗﺤﺎد ﻣﻠﻰ و ﻣﻘﺎﺑﻠﻪى ﺑﺎ ﺟﻨﮓ رواﻧﻰ دﺷﻤﻦ‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﻫﻮﺷﻴﺎر ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺧﻮد را اﺛﺒﺎت ﻛﺮد‬

‫ﻣﻦ در ﻳﻚ ﺟﻤﻠﻪ ﻋﺮض ﺑﻜﻨﻢ‪ :‬ﺑﺮاداران و ﺧﻮاﻫﺮان ﻋﺰﻳﺰ! اﻳﻦ ﻫﻮﻳﺖ ﺟﺪﻳﺪى ﻛﻪ اﻣﺎم ﺑﺰرﮔﻮار ﻣﺎ‬ ‫ﺑﻪ وﺟﻮد آورد‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﺎﺑﺎورى ﻫﻤﻪى دﻧﻴﺎ ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪ‪ .‬آن روزى ﻛﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺟﻨﮓ ﺗﺤﻤﻴﻠﻰ ﺗﻮاﻧﺴﺖ‬ ‫‪178‬‬

‫دوام ﺑﻴﺎورد و ﭘﻴﺮوزى را ﺑﻪ ﻧﺎم ﺧﻮد ﺛﺒﺖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﺑﺎر دﻳﮕﺮ دﻧﻴﺎ را ﻣﺘﻌﺠﺐ ﻛﺮد؛ آن روزى ﻛﻪ‬ ‫ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰ ﺧﻮد در ﻣﺴﺌﻠﻪى ﻫﺴﺘﻪاى و ﻣﺴﺎﺋﻞ دﻳﮕﺮ ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺎﺋﻴﻬﺎى ﺧﻮد را‬ ‫اﺛﺒﺎت ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﭼﺸﻤﻬﺎى اﻓﺮاد ﺻﺎﺣﺐﻧﻈﺮ را ﻣﺘﻌﺠﺐ و ﺧﻴﺮهى ﺑﻪ ﺧﻮد ﻛﺮد‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫* ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﻴﺪان ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري ﺟﻠﻮ ﺑﺮوﻳﻢ‬

‫دﻧﻴﺎى اﺳﻼم ﺧﻴﻠﻰ ﻋﻘﺐﻣﺎﻧﺪﮔﻰ دارد‪ .‬در ﻣﻴﺪان ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎورى ﺑﺎﻳﺪ ﺟﻠﻮ ﺑﺮوﻳﻢ؛ ﺑﺎﻻﺗﺮ از آن‪ ،‬در‬ ‫ﻣﻴﺪان ﺗﻬﺬﻳﺐ ﻧﻔﺲ‪ ،‬ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﻴﻢ؛ ﺑﺎﻳﺪ ﺟﻠﻮ ﺑﺮوﻳﻢ‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار اﻧﺠﻤﻦﻫﺎي اﺳﻼﻣﻲ داﻧﺶآﻣﻮزان ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر – ‪86/2/19‬‬ ‫‪ -2‬ﺑﻴﺎﻧﺎت در ﻫﺠﺪﻫﻤﻴﻦ ﺳﺎﻟﮕﺮد ﺣﻀﺮت اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﻲ)ره(‪86/3/14 -‬‬ ‫‪ -3‬ﻫﻤﺎن‬ ‫‪ -4‬دﻳﺪار ﻣﺴﺌﻮﻻن ﻧﻈﺎم و ﻗﺸﺮﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺮدم ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﺳﺎﻟﺮوز ﻣﺒﻌﺚ ﺣﻀﺮت رﺳﻮل اﻛﺮم)ص(‪86/5/20 -‬‬

‫‪4‬‬

‫‪ .1‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري اﻳﺮان اﺳﻼﻣﻲ‬

‫* ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎي ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ در ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‬

‫اﮔﺮ اﻣﺮوز ﻧﺸﺎط و ﺣﺮﻛﺖ اﺳﻼﻣﻰ در دﻧﻴﺎ ﺑﺎ ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻼﺣﻈﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﻛﻪ‬ ‫ﺑﻤﺮاﺗﺐ‪ ،‬ﺑﻪ اﺿﻌﺎف‪ ‬ﻣﻀﺎﻋﻒ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ‪ ،‬اﻳﻦ ﺣﺮﻛﺖ ﻧﺸﺎط ﺑﻴﺸﺘﺮى دارد و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮى ﻛﺮده‪ .‬ﺧﺼﻮصِ ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ را اﮔﺮ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ‪ -‬اﻣﺴﺎل را ﺑﺎ ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ ‪ -‬ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ در ﻫﻤﻪى اﺑﻌﺎد ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎى ﻣﺤﻴﺮاﻟﻌﻘﻮﻟﻰ ﻛﺮده اﺳﺖ؛ از ﺟﻬﺖ‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬از ﺟﻬﺖ ﻓﻨﺎورى‪ ،‬از ﺟﻬﺖ ﺳﻴﺎﺳﻰ‪ ،‬از ﺟﻬﺖ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻰ‪ ،‬ﻛﺎرآﻣﺪى ﺑﻴﺸﺘﺮى ﭘﻴﺪا ﻛﺮده اﺳﺖ؛‬ ‫ﻗﻮت ﺑﻴﺸﺘﺮى ﭘﻴﺪا ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺣﺮﻛﺖ ﻋﻠﻤﻲ ﺑﺮاي ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﻳﻚ ﺿﺮورت ﻣﻀﺎﻋﻒ اﺳﺖ‬

‫ﺣﺮﻛﺖ ﻋﻠﻤﻰ ﺑﺮاى ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﻳﻚ ﺿﺮورت ﻣﻀﺎﻋﻒ اﺳﺖ؛ ﻳﻚ ﻧﻴﺎز ﻣﻀﺎﻋﻒ و ﻣﺆﻛﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻴﺎز‬ ‫اﺳﺖ؛ ﭼﺮا؟ ﭼﻮن ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻋﺎﻣﻞ ﻋﺰت و ﻗﺪرت و اﻣﻨﻴﺖ ﻳﻚ ﻣﻠﺖ اﺳﺖ ‪ -‬ﻛﻪ ﻣﺨﺘﺼﺮاً ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺧﻮاﻫﻢ‬ ‫داد ‪ -‬ﻣﻀﺎﻋﻒ و ﻣﺆﻛﺪ اﺳﺖ؛ ﭼﺮا؟ ﭼﻮن ﺑﻪ اﻳﻦ وﻇﻴﻔﻪ‪ ،‬در ﻃﻮل ﺻﺪ ﺳﺎل از ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ زﻣﺎﻧﻬﺎ ﻋﻤﻞ‬ ‫ﻧﺸﺪه؛ از دوران اواﺳﻂ ﻗﺎﺟﺎر ﻛﻪ ﻧﻬﻀﺖ ﻋﻠﻤﻰ و ﻧﻬﻀﺖ ﺻﻨﻌﺘﻰ دﻧﻴﺎ اوج ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺷﻜﻮﻓﺎ ﺷﺪه ﺑﻮد‬ ‫ از اواﺳﻂ ﻧﻴﻤﻪى دوم ﻗﺮن ﻧﻮزدﻫﻢ ‪ -‬و ﻋﻠﻢ در ﺷﻜﻞ اﺳﺘﻌﻤﺎر ﺧﻮدش را ﻧﺸﺎن داده ﺑﻮد؛ ﻏﺮب‬‫ﺑﺎ دﺳﺘﻴﺎﺑﻰ ﺑﻪ اﺑﺰار ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻣﺸﻐﻮل اﺳﺘﻌﻤﺎر دﻧﻴﺎ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬از آن روز ‪ -‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺻﺪ ﺳﺎل ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ‪ -‬ﻛﻪ‬ ‫وﻗﺖ ﺑﻴﺪارى و ﻫﻮﺷﻴﺎرى ﻣﺎ ﺑﻮد‪ ،‬اﻳﻦ وﻇﻴﻔﻪى ﺑﺰرگ‪ ،‬وﻇﻴﻔﻪى رﺷﺪدادن ﻋﻠﻤﻰ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﺑﻪ دﻻﺋﻞ‬ ‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺗﻌﻄﻴﻞ و ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺷﺪ‪ .‬ﻋﻤﺪه دﻟﻴﻞ ﻫﻢ ﻋﺒﺎرت ﺑﻮد از‪ :‬ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ اﺳﺘﺒﺪاد‪ ،‬ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﻃﺎﻏﻮﺗﻬﺎ‪،‬‬ ‫ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺳﻼﻃﻴﻦ دﺳﺖ ﻧﺸﺎﻧﺪه‪ ،‬ﺿﻌﻴﻒ و زﺑﻮن‪ .‬ﻣﺎ وارث اﻳﻦ ﻋﻘﺐﻣﺎﻧﺪﮔﻰ ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ .‬ﻟﺬا ﺗﻼش ﻣﺎ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻀﺎﻋﻒ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﻴﺎز اﺳﺖ و اﻳﻦ ﻧﻴﺎز ﻣﺆﻛﺪ و ﻣﻀﺎﻋﻒ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻛﻪ ﻋﻠﻢ ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﻤﺎﻫﺎ ﻣﻰداﻧﻴﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺧﻮب اﺳﺖ ﻣﺠﺪداً ﻣﻦ اﻳﻦ را ﺑﮕﻮﻳﻢ ﻛﻪ ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً‬ ‫ﻛﺸﻮرى ﻛﻪ دﺳﺘﺶ از ﻋﻠﻢ ﺗﻬﻰ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻤﻴﺘﻮاﻧﺪ ﺗﻮﻗﻊ ﻋﺰت‪ ،‬ﺗﻮﻗﻊ اﺳﺘﻘﻼل و ﻫﻮﻳﺖ و ﺷﺨﺼﻴﺖ‪،‬‬ ‫ﺗﻮﻗﻊ اﻣﻨﻴﺖ و ﺗﻮﻗﻊ رﻓﺎه داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻃﺒﻴﻌﺖ زﻧﺪﮔﻰ ﺑﺸﺮ و ﺟﺮﻳﺎن اﻣﻮر زﻧﺪﮔﻰ اﻳﻦ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻋﺰت ﻣﻴﺒﺨﺸﺪ‪ .‬ﺟﻤﻠﻪاى در ﻧﻬﺞاﻟﺒﻼﻏﻪ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﺧﻴﻠﻰ ﺟﻤﻠﻪى ﭘﺮﻣﻐﺰى اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻴﻔﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬ ‫»اﻟﻌﻠﻢ ﺳﻠﻄﺎن«؛ ﻋﻠﻢ اﻗﺘﺪار اﺳﺖ‪» .‬ﺳﻠﻄﺎن« ﻳﻌﻨﻰ اﻗﺘﺪار‪ ،‬ﻗﺪرت‪» .‬اﻟﻌﻠﻢ ﺳﻠﻄﺎن ﻣﻦ وﺟﺪه ﺻﺎل و ﻣﻦ‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻣﻴﻬﻤﺎﻧﺎن ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪه در ﭼﻬﺎرﻣﻴﻦ ﻣﺠﻤﻊ ﺟﻬﺎﻧﻲ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ)ع(‪86/5/28 -‬‬

‫‪179‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﻟﻢ ﻳﺠﺪه ﺻﻴﻞ ﻋﻠﻴﻪ«؛ ﻋﻠﻢ اﻗﺘﺪار اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﻛﺲ اﻳﻦ ﻗﺪرت را ﺑﻪ ﭼﻨﮓ آورد‪ ،‬ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ ﺗﺤﻜﻢ ﻛﻨﺪ؛‬ ‫ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ ﻏﻠﺒﻪ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ؛ ﻫﺮ ﻛﺴﻰ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻗﺘﺪار را ﺑﻪ دﺳﺖ ﻧﻴﺎورد‪» ،‬ﺻﻴﻞ ﻋﻠﻴﻪ«؛ ﺑﺮ او ﻏﻠﺒﻪ ﭘﻴﺪا‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ؛ دﻳﮕﺮان ﺑﺮ او ﻗﻬﺮ و ﻏﻠﺒﻪ ﭘﻴﺪا ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ؛ ﺑﻪ او ﺗﺤﻜﻢ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ را ﻣﻠﺖ اﻳﺮان در ﻳﻚ دورهى ﻃﻮﻻﻧﻰ‪ ،‬ﺑﺎ ﭘﻮﺳﺖ و ﮔﻮﺷﺖ و اﺳﺘﺨﻮان ﺧﻮدش ﻟﻤﺲ‬ ‫ﻛﺮد‪ .‬ﺑﻪ ﻣﺎ ﺗﺤﻜﻢ ﻛﺮدﻧﺪ؛ ﺑﻪ ﻣﺎ زور ﮔﻔﺘﻨﺪ؛ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎ را در ﻣﺸﺖ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ؛ ﻣﻠﺖ ﻣﺎ را از رﻓﺎه ﻣﺤﺮوم‬ ‫ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪى ﺗﻠﺦ و ﻣﺤﻨﺖﺑﺎرى اﻳﻦ دورهى ﺻﺪ ﺳﺎﻟﻪى ﻛﺸﻮر ﻣﺎ دارد‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﺎ ﻧﺘﺎﻳﺠﺶ را اﻻن‬ ‫دارﻳﻢ ﻣﻴﭽﺸﻴﻢ؛ ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺎ ﺣﺮﻛﺖ را ﺷﺮوع ﻛﺮدﻳﻢ؛ اﻧﻘﻼب اوﺿﺎع را دﮔﺮﮔﻮن ﻛﺮد؛ ورق را‬ ‫ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺮوز ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﻳﻚ ﻛﺸﻮرى اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻟﺤﺎظ ﻋﺰت ﺳﻴﺎﺳﻰ و ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻰ‪ ،‬در دﻧﻴﺎ ﻛﻢﻧﻈﻴﺮ اﺳﺖ؛‬ ‫اﻳﻦ را دﺷﻤﻨﺎن ﻣﺎ ﻫﻢ ﻗﺒﻮل دارﻧﺪ‪ .‬ﻣﻠﺖ ﺑﻴﺪار ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺠﺎع اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺸﻮر داراى ﻫﻮﻳﺖ و‬ ‫ﺷﺨﺼﻴﺖ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﻧﺘﺎﻳﺠﺶ را دارﻳﻢ ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﻢ‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ آن ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻋﻠﻢ را ﺻﺪ ﺳﺎل‪،‬‬ ‫دوﻳﺴﺖ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ از ﻣﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ آوردﻧﺪ و ﭼﻨﺪ ﻣﻴﺪان از ﻣﺎ ﺟﻠﻮﺗﺮ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺮدﻧﺪ و ﭘﻴﺶ رﻓﺘﻨﺪ و‬ ‫ﺑﻪ ﺑﺮﻛﺎت ﻋﻠﻢ دﺳﺖ ﭘﻴﺪا ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻨﻮز ﻫﻢ دارﻧﺪ زور ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ اﻧﺮژى ﻫﺴﺘﻪاى و‬ ‫ﺗﻮاﻧﺎﺋﻰ ﻋﻠﻤﻰ و ﻓﻨﺎورى ﻫﺴﺘﻪاى‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪاش اﺳﺖ‪» .‬ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ؛ ﻣﺎ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻧﺪارﻳﻢ«؛‬ ‫‪180‬‬

‫ﺣﺮف زور‪ .‬ﻛﻰﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﻴﮕﻮﻳﻨﺪ‪ :‬اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻧﺪارﻳﻢ؟! آن ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺧﻮدﺷﺎن در ﻇﺮف ﺑﻴﺴﺖ‬ ‫ﺳﺎل‪ ،‬دو ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻰ درﺳﺖ ﻛﺮدﻧﺪ و ﻫﻤﻪى دﻧﻴﺎ را در آﺗﺶ ﺟﻨﮓ ﻣﺸﺘﻌﻞ ﻛﺮدﻧﺪ؛ اروﭘﺎﺋﻴﻬﺎ‪.‬‬ ‫آن ﻛﺴﺎﻧﻰ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﻴﮕﻮﻳﻨﺪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻧﺪارﻳﻢ‪ ،‬ﻛﻪ ﻫﺮ ﺟﺎ دﺳﺘﺸﺎن رﺳﻴﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺮوى ﻧﻈﺎﻣﻰ ﺧﻮدﺷﺎن‬ ‫را وارد ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪى زﻧﺪهى ﻣﻮﺟﻮدش‪ ،‬ﻋﺮاق اﺳﺖ ﻛﻪ دارﻳﺪ ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ؛ ﻧﻤﻮﻧﻪى ﻗﺪﻳﻤﻰﺗﺮ و‬ ‫دردﻧﺎﻛﺘﺮش ﻓﻠﺴﻄﻴﻦ اﺳﺖ؛ ﻧﻤﻮﻧﻪى دﻳﮕﺮش اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن اﺳﺖ؛ ﻧﻤﻮﻧﻪى دﻳﮕﺮش ﻛﻮزوو اﺳﺖ؛‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪى دﻳﮕﺮش ﻣﻨﺎﻃﻖ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن دﻧﻴﺎﺳﺖ؛ ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪاش ﻫﻴﺮوﺷﻴﻤﺎﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻨﻬﺎﺋﻰ ﻛﻪ ﺷﺮارﺗﻬﺎى ﻋﻤﺪهى دﻧﻴﺎ در دوران ﺻﻨﻌﺘﻰ‪ ،‬ﻣﺎل آﻧﻬﺎ و از ﻧﺎﺣﻴﻪى آﻧﻬﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان‬ ‫ﻛﻪ ﺗﺎﻛﻨﻮن ﻳﻚ ﺑﺎر در اﻳﻦ ﺳﺎﻟﻬﺎى ﻣﺘﻤﺎدى ‪ -‬از ﺟﻤﻠﻪ در دوران ﺑﻌﺪ از اﻧﻘﻼب ‪ -‬ﺗﻌﺮّض از اﻳﻦ‬ ‫ﻛﺸﻮر ﺑﻪ ﻳﻚ ﻫﻤﺴﺎﻳﻪ و ﻏﻴﺮ ﻫﻤﺴﺎﻳﻪ دﻳﺪه ﻧﺸﺪه ‪ -‬ﻣﺎ از دوﻟﺖ ﺟﻤﻬﻮرىاﺳﻼﻣﻰ ﺑﺤﺚ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ؛‬ ‫ﻗﺒﻠﻰﻫﺎ را ﻛﺎر ﻧﺪارﻳﻢ‪ .‬در دوران ﺟﻤﻬﻮرىاﺳﻼﻣﻰ ﻳﻚ ﮔﻠﻮﻟﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر اﺑﺘﺪاﺋﻰ از ﺳﻮى ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﺑﻪ‬ ‫ﻳﻚ ﻫﻤﺴﺎﻳﻪ ﺷﻠﻴﻚ ﻧﺸﺪه‪ .‬اﻳﻦ را ﻫﻤﻪ ﻗﺒﻮل دارﻧﺪ ‪ -‬ﻣﻴﮕﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﺑﻪ ﺷﻤﺎ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻧﺪارﻳﻢ! اﻳﻦ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ‬

‫‪ .1‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري اﻳﺮان اﺳﻼﻣﻲ‬

‫زورﮔﻮﻳﻰ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﻛﺸﻮرى ﻣﺜﻞ ﻓﻼن ﻛﺸﻮر ﺷﻤﺎل آﻓﺮﻳﻘﺎ‪ ،‬ﺗﺎ ﻳﻚ ﭼﻨﻴﻦ اﺧﻤﻰ ﺑﻪ او ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬دﺳﺘﭙﺎﭼﻪ‬ ‫ﻣﻴﺸﻮد‪ ،‬ﺗﻤﺎم وﺳﺎﺋﻠﺶ را ﺟﻤﻊ ﻣﻴﻜﻨﺪ ﺳﻮار ﻛﺸﺘﻰ ﻣﻴﻜﻨﺪ و ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ ﺑﺒﺮﻳﺪ!‬ ‫ﻣﻠﺖ اﻳﺮان اﻳﺴﺘﺎده و ﺧﻮاﻫﺪ اﻳﺴﺘﺎد؛ ﻧﻪ ﻓﻘﻂ در اﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪ‪ ،‬ﻣﺎ در دﻫﻬﺎ ﻗﻀﻴﻪ ﻫﻤﻴﻨﺠﻮر اﻳﺴﺘﺎدهاﻳﻢ؛‬ ‫ﺣﺎﻻ اﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪ در ﺳﻄﺢ ﻋﻤﻮم ﻛﺸﺎﻧﺪه ﺷﺪه‪ .‬در دﻫﻬﺎ ﻗﻀﻴﻪ از اول اﻧﻘﻼب ﺗﺎ اﻣﺮوز‪ ،‬ﻣﺎ در ﻣﻘﺎﺑﻞ‬ ‫زورﮔﻮﺋﻴﻬﺎ‪ ،‬ﻗﻠﺪرﻳﻬﺎ‪ ،‬ﮔﺮدنﻛﻠﻔﺖﻫﺎ‪ ،‬ﺻﺪا ﻛﻠﻔﺖﻛﺮدن‪ ،‬اﺧﻢﻧﺸﺎندادن‪ ،‬ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻰ‪ ،‬اﻳﺴﺘﺎدهاﻳﻢ؛‬ ‫ﻓﻬﻤﻴﺪهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ زﻳﺮ ﺑﺎر ﻧﻤﻴﺮوﻳﻢ‪ .‬وﻟﻰ اﻳﻦ زورﮔﻮﺋﻴﻬﺎ ﻫﺴﺖ‪ .‬اﻳﻦ زورﮔﻮﺋﻴﻬﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﭼﻴﺴﺖ؟ ﺑﻪ‬ ‫ﺧﺎﻃﺮ اﻳﻨﻜﻪ آن ﻃﺮف ﻣﻘﺎﺑﻞ‪ ،‬ﻣﺴﻠﺢ ﺑﻪ ﻋﻠﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ اﻳﻦ ﺑﺮاى ﺷﻤﺎ ﺟﻮاﻧﻬﺎ ﺧﻴﻠﻰ ﻋﺒﺮتاﻧﮕﻴﺰ‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ دوﻟﺖ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪى از اﺧﻼق‪ ،‬ﺑﻴﮕﺎﻧﻪى از ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ‪ ،‬ﺑﻰاﻋﺘﻨﺎى ﺑﻪ ﺣﻘﻮق ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻰ ﻣﺜﻞ دوﻟﺖ‬ ‫اﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،‬ﭼﻮن داراى ﻋﻠﻢ ﻫﺴﺖ و ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ اﻳﻦ ﻋﻠﻢ را ﺑﻪ ﻓﻨﺎورى ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﻨﺪ و در زﻧﺪﮔﻰاش ﺑﻪ ﻛﺎر‬ ‫ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮدش ﺣﻖ ﻣﻴﺪﻫﺪ ﻛﻪ در ﺳﻄﺢ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻰ اﻳﻨﺠﻮر زورﮔﻮﻳﻰ ﻛﻨﺪ‪» .‬ﻣﻦ وﺟﺪه ﺻﺎل«؛ ﻫﺮ‬ ‫ﻛﺲ ﻋﻠﻢ را داﺷﺖ‪ ،‬ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ دﻳﮕﺮان ﺗﺤﻜﻢ ﻛﻨﺪ ‪» -‬و ﻣﻦ ﻟﻢ ﻳﺠﺪه ﺻﻴﻞ ﻋﻠﻴﻪ« ‪ -‬ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪ‬ ‫ﺷﻤﺎ ﺗﺤﻜﻢ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺿﺮورت اﻳﻨﺠﺎﺳﺖ‪.‬‬ ‫وﺟﺪان ﻫﺮ اﻧﺴﺎن‪ ،‬اﻧﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﺨﺺ ﺧﻮد‪ ،‬ﻫﻮﻳﺖ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮادهى ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﻪ‬ ‫آﻳﻨﺪه و ﻧﺴﻞ ﺧﻮد و ﺑﻪ ﻣﻠﻴﺖ و ﻛﺸﻮر و ﻫﻮﻳﺖ ﻣﻠﻰ و دﻳﻨﻰ ﺧﻮد ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻤﻴﺘﻮاﻧﺪ ﻧﺴﺒﺖ‬ ‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪ ﺑﻰاﻋﺘﻨﺎ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺳﺎﻟﻬﺎﺳﺖ روى ﻣﺴﺌﻠﻪى ﻧﻬﻀﺖ ﻋﻠﻤﻰ اﺻﺮار ﻣﻴﻜﻨﻢ‪،‬‬ ‫ﭘﺎﻓﺸﺎرى ﻣﻴﻜﻨﻢ و دﻧﺒﺎﻟﮕﻴﺮى ﻣﻴﻜﻨﻢ‪ ،‬ﺑﺮاى اﻳﻦ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰ و ﻓﺮاﮔﻴﺮى‪ ،‬ﻧﻴﺎز اول ﻛﺸﻮر ﻣﺎﺳﺖ؛ اﻟﺒﺘﻪ ﻫﻤﻪى ﻋﻠﻮم ‪ -‬ﺣﺎﻻ ﻋﺮض ﺧﻮاﻫﻢ‬ ‫ﻛﺮد ‪ -‬و ﻓﻘﻂ ﻫﻢ ﻋﻠﻮم ﺗﺠﺮﺑﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻫﻤﻪى ﻋﻠﻮم ﺑﺎﻳﺪ در ﺟﺎى ﺧﻮد ﭘﻴﮕﻴﺮى ﺷﻮد و ﻛﺸﻮر ﻣﺎ‬ ‫ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻗﻠﻪﻫﺎي داﻧﺶ ﺑﺮﺳﻴﻢ‬

‫اﺳﻼم ﻇﺮﻓﻴﺘﺶ ﺧﻴﻠﻰ زﻳﺎد اﺳﺖ‪ .‬ﻗﻠﻪﻫﺎﺋﻰ ﻛﻪ اﺳﻼم ﺟﻠﻮ ﻣﺎ ﻗﺮار ﻣﻴﺪﻫﺪ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻰ ﺑﺮﺗﺮ از اﻳﻨﻬﺎﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﻗﻠﻪﻫﺎ را ﻃﻰ ﻛﻨﻴﻢ؛ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻗﻠﻪﻫﺎ ﺑﺮﺳﻴﻢ‪ .‬اﺳﻼم ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻳﻚ ﻣﻠﺖ را ﻛﻪ از ﺗﻤﺪن ﺑﻮﺋﻰ‬ ‫ﻧﺒﺮده ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﺎ ﻋﻠﻮم و داﻧﺸﻬﺎى ﺑﺸﺮى ﻫﻴﭻ راﺑﻄﻪاى ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ را در رأس ﻗﻠﻪى داﻧﺶ ﺟﻬﺎﻧﻰ‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻧﺨﺒﮕﺎن ﺟﻮان‪86/6/12 -‬‬

‫‪181‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﻗﺮار دﻫﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﻪى دﻧﻴﺎى ﺑﺸﺮى از داﻧﺶ اﻳﻨﻬﺎ‪ ،‬از ﻣﻌﺮﻓﺖ اﻳﻨﻬﺎ‪ ،‬از ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎى اﻳﻨﻬﺎ‪ ،‬از ﺗﻔﻜﺮات و‬ ‫اﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎى اﻳﻨﻬﺎ ﺑﻬﺮهﻣﻨﺪ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻫﻨﺮ اﺳﻼم اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻬﺎ ﺑﻮدﻳﻢ ﻛﻪ ﺧﻮدﻣﺎن را از اﻳﻦ ﻗﻠﻪ‬ ‫ﭘﺮﺗﺎب ﻛﺮدﻳﻢ ﭘﺎﺋﻴﻦ؛ ﻣﺎ ﺑﻮدﻳﻢ ﻛﻪ اﺷﺘﺒﺎه ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﺗﻦ دادﻳﻢ ﺑﻪ ﺿﻌﻔﻬﺎ و ذﻟﺘﻬﺎ‪ ،‬ﻛﻪ اﻣﺮوز دﻧﻴﺎى اﺳﻼم‬ ‫ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﻣﻴﺘﻮاﻧﻴﻢ دوﺑﺎره اﻳﻦ راه را ﭘﻴﺶ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ و ﭘﻴﺶ ﺑﺮوﻳﻢ‪» .‬ذﻟﻚ ﺑﺄنّ اﻟﻠَّﻪ ﻟﻢ ﻳﻚ‬ ‫ﻣﻐﻴﺮا ﻧﻌﻤﺔ أﻧﻌﻤﻬﺎ ﻋﻠﻰ ﻗﻮم ﺣﺘّﻰ ﻳﻐﻴﺮوا ﻣﺎ ﺑﺄﻧﻔﺴﻬﻢ«‪ .‬ﻫﻤﺎن اﻧﺪازه ﻛﻪ ﻣﺎ در ﺧﻮدﻣﺎن ﺗﻐﻴﻴﺮ اﻳﺠﺎد‬ ‫ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﭘﻴﺶ رﻓﺘﻴﻢ؛ ﺧﺪاى ﻣﺘﻌﺎل ﻣﺎ را ﺟﻠﻮ ﺑﺮد‪ .‬ﺑﺎز ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ اﻳﻦ ﺣﺮﻛﺖ اداﻣﻪ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻛﺴﺐ ﻗﺪرت ﻋﻠﻤﻲ ﺣﻖ ﻣﺴﻠﻢ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان اﺳﺖ‬

‫اﻳﻨﻰ ﻛﻪ در ﺑﺎب ﻣﺴﺌﻠﻪى ﻫﺴﺘﻪاى ﺷﻤﺎ ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ دوﻟﺘﻰ اﺻﺮار ﻣﻴﻮرزﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ‬ ‫ﻛﻪ اوﻻً اﻳﻦ ﻳﻚ ﺿﺮورت اﺳﺖ ‪ -‬ﻣﻦ ﭘﺮﻳﺮوز در ﻳﺰد در ﺟﻤﻊ ﺟﻮاﻧﻬﺎ و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن اﻳﻦ را ﺗﺸﺮﻳﺢ‬ ‫ﻛﺮدم ‪ -‬اﻳﻦ ﻳﻚ ﻧﻴﺎز ﻣﻠﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ اﻣﺮوز ﺷﺮوع ﻧﻜﺮدﻳﻢ‪ ،‬ده ﺳﺎل ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﭘﺎﻧﺰده ﺳﺎل ﺑﻌﺪ‪،‬‬ ‫ﺿﺮﺑﻪاش را ﻣﻠﺖ و ﻛﺸﻮر ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺧﻮرد‪ .‬اﮔﺮ اﻣﺮوز ﺷﺮوع ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬در آن زﻣﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻧﻴﺎز دارﻳﻢ‪،‬‬ ‫ﻣﺤﺼﻮل دﺳﺘﺮﻧﺞ ﻣﻠﻰ ﺧﻮد را ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬اﮔﺮ اﻣﺮوز ﺷﺮوع ﻧﻜﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﻋﻘﺒﻴﻢ؛ اوﻻً اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ‬ ‫اﺳﺖ و ﻣﺴﺌﻠﻪى دوم اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻳﻚ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻴﺎزى‪ ،‬ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ اﻧﻔﻌﺎل در ﻣﻘﺎﺑﻞ دﺷﻤﻦ‪ ،‬دﺷﻤﻦ را‬ ‫‪182‬‬

‫ﺗﺸﺠﻴﻊ ﻣﻴﻜﻨﺪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﺗﻮﻗﻊ ﺑﻴﺸﺘﺮى را ﻣﻄﺮح ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﻗﺪم ﺟﻠﻮ ﺑﻴﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان اﻳﺴﺘﺎدهاﻧﺪ و اﻳﺴﺘﺎدﮔﻰ درﺳﺖ اﺳﺖ و ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ﻛﺸﻮر‪،‬‬ ‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ دوﻟﺘﻰ ﺑﺎرﻫﺎ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ و آﺣﺎد ﻣﺮدم در ﻫﻤﻪى ﻧﻘﺎط ﻛﺸﻮر ﺗﻜﺮار ﻛﺮدﻧﺪ و ﺗﺠﺎوب ﻛﺮدﻧﺪ‪،‬‬ ‫ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً ﺣﻖ ﻣﺴﻠﻢ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺮ اﻳﻦ ﻗﺪرت ﻋﻠﻤﻰ و ﻗﺪرت اﻧﺮژى دﺳﺖ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺑﻲﭘﺎﻳﺎن ﻧﺴﻞ ﺟﻮان ﺑﺮاي ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ‬

‫ﻣﻌﺘﻘﺪﻳﻢ اﻳﻦ ﻧﺴﻞ ﻛﻨﻮﻧﻰ ﻛﺸﻮر ﻣﺎ‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﺴﻠﻰ ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻰ اﻧﻘﻼب را درك ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬دوران دﻓﺎع ﻣﻘﺪس‬ ‫را درك ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻌﻀﻰ ﻓﻀﺎى آن دوران را ﺗﺎ ﺣﺪودى اﺣﺴﺎس ﻛﺮدﻧﺪ ‪ -‬از آن ﻓﻀﺎ دور ﻧﺸﺪﻳﻢ ‪-‬‬ ‫اﻳﻦ ﻧﺴﻞ ﺗﻮاﻧﺎﺋﻰﻫﺎى ﺑﻰﭘﺎﻳﺎﻧﻰ دارد‪ .‬اﻳﻦ ﻧﺴﻞ ﺧﻴﻠﻰ ﻛﺎرﻫﺎ ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻜﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﻫﻨﻮز ﻧﻔﺲ ﮔﺮم اﻣﺎم را‬ ‫ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﻛﺎرﻫﺎﻣﺎن دارﻳﻢ‪ .‬آن ارادهى ﻗﻮى‪ ،‬آن ﻋﺰم راﺳﺦ‪ ،‬آن ﻧﮕﺎه ﺧﺪاﺋﻰ و ﺣﻜﻤﺖآﻣﻴﺰ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ‬ ‫ﻛﺸﻮر و ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬ﻫﻨﻮز در ﺑﻴﻦ ﻣﺎ زﻧﺪه اﺳﺖ؛ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﻌﻨﺎ اﻣﺎم زﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻴﻌﺘﻰ ﻛﻪ ﺑﺎ اﻣﺎم‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺑﺎ ﻛﺎرﮔﺰاران ﻧﻈﺎم در ﻋﻴﺪ ﺳﻌﻴﺪ ﻓﻄﺮ‪86/7/21 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار ﻧﺨﺒﮕﺎن اﺳﺘﺎن ﻳﺰد‪86/10/15 -‬‬

‫‪ .1‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري اﻳﺮان اﺳﻼﻣﻲ‬

‫ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺎ اﻧﻘﻼب ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﻴﻌﺖ را ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺎس ﺑﺪارﻳﻢ‪ .‬آن ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺑﻴﻌﺖ ﺑﺎ اﻣﺎم را‪ ،‬ﺑﻴﻌﺖ ﺑﺎ‬ ‫اﻧﻘﻼب را‪ ،‬ﺑﻴﻌﺖ ﺑﺎ ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ را ﻣﻴﺸﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮدﺷﺎن ﺿﺮر ﻣﻴﺰﻧﻨﺪ‪» :‬ﻓﻤﻦ ﻧﻜﺚ ﻓﺎﻧّﻤﺎ‬ ‫ﻳﻨﻜﺚ ﻋﻠﻰ ﻧﻔﺴﻪ و ﻣﻦ اوﻓﻰ ﺑﻤﺎ ﻋﺎﻫﺪ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﻠَّﻪ ﻓﺴﻴﺆﺗﻴﻪ اﺟﺮا ﻋﻈﻴﻤﺎ«‪ .‬اﻳﻦ ﺑﻴﻌﺖ را ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺣﻔﻆ‬ ‫ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻧﮕﻪ دارﻳﻢ‪ .‬و ﺑﻪ ﺑﺮﻛﺖ اﻳﻦ ﺑﻴﻌﺖ ﻧﺴﻞ ﻛﻨﻮﻧﻰ ‪ -‬ﻛﻪ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﺳﺮﺷﺎر از ﺟﻮان و‬ ‫ﻧﺸﺎط ﺟﻮاﻧﻰ اﺳﺖ ‪ -‬ﺧﻴﻠﻰ ﻛﺎرﻫﺎى ﺑﺰرگ را ﻣﻴﺘﻮاﻧﻴﻢ اﻧﺠﺎم ﺑﺪﻫﻴﻢ‪ .‬ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪاش اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪى‬ ‫اﻧﺮژى ﻫﺴﺘﻪاى اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان دﻧﻴﺎ را ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺧﻮد ﻛﺮده‪ .‬درﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪارﻫﺎ و ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﭽﻰﻫﺎ دﺷﻨﺎم ﻣﻴﺪﻫﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺷﻤﺎ ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﻣﻠﺘﻬﺎ ﺗﺤﺴﻴﻦ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪ .‬ﺧﻮد آن‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪارﻫﺎ ﻫﻢ در دﻟﺸﺎن اﻳﺮان را ﺗﺤﺴﻴﻦ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺬاﻛﺮات ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن را ‪ -‬ﭼﻪ در آژاﻧﺲ‬ ‫ﻫﺴﺘﻪاى‪ ،‬ﭼﻪ در ﺑﻌﻀﻰ از ﻣﺤﺎﻓﻞ ﺳﻴﺎﺳﻰ ‪ -‬ﺑﺮاى ﻣﺎ ﻣﻰآورﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﻢ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ‬ ‫ﭘﻴﮕﻴﺮى‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﺷﺘﻴﺎق ﺑﻪ داﻧﺶ‪ ،‬اﺻﺮار ﺑﺮ ﺣﻔﻆ اﻳﻦ ﻏﺮور ﻋﻠﻤﻰ و ﻣﻠﻰ ﺗﺤﺴﻴﻦ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ و‬ ‫ﺷﮕﻔﺖزده ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﻪى اﻳﻦ ﮔﺰارﺷﻬﺎﺋﻰ ﻛﻪ ﻣﺎ دارﻳﻢ‪ ،‬اﻳﻦ را ﻧﺸﺎن ﻣﻴﺪﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪاش‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ در اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﻛﺴﻰ ﻣﻴﮕﻔﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ روزى ﺟﻮاﻧﻬﺎى اﻳﺮاﻧﻰ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺗﻮاﻧﺴﺖ‬ ‫ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﺪون اﻳﻨﻜﻪ رﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺟﺎﺋﻰ آﻣﻮزش دﻳﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬از آﻣﻮزﺷﻬﺎى ﭘﺮاﻛﻨﺪه و ﺑﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ و‬ ‫اﺑﺘﻜﺎر ذﻫﻨﻰ ﺧﻮدﺷﺎن ﻣﻴﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺳﺎﻧﺘﺮﻳﻔﻴﻮژ درﺳﺖ ﻛﻨﻨﺪ و اوراﻧﻴﻮم را در ﻣﺴﻴﺮ ﻏﻨﻰ ﺷﺪن ﻗﺮار دﻫﻨﺪ‬ ‫و از اوراﻧﻴﻮم اﻧﺮژى ﺑﺮق ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬در ﺑﻴﻦ ﻫﺰار ﻧﻔﺮ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﺑﺎور ﻧﻤﻴﻜﺮد‪ .‬اوﻟﻴﻦ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻫﻢ ﻛﻪ رد‬ ‫ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺘﺨﺼﺼﻴﻦ و درسﺧﻮاﻧﺪهﻫﺎ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﻴﮕﻔﺘﻨﺪ آﻗﺎ! ﻧﻤﻴﺸﻮد؛ ﻣﮕﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰى ﻣﻤﻜﻦ‬ ‫اﺳﺖ؟! ﻣﮕﺮ ﻛﺸﻚ اﺳﺖ؟! ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﺛﺎﺑﺖ ﻛﺮد ﻛﻪ ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ‪ .‬در ﻫﻤﻪى زﻣﻴﻨﻪﻫﺎ اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ‬ ‫ﻳﻜﻰ ﺑﺮوز ﻛﺮده اﺳﺖ؛ ﮔُﻞ ﻛﺮده اﺳﺖ در دﻧﻴﺎ‪ .‬در ﻫﻤﻪى رﺷﺘﻪﻫﺎ اﻳﻦ ﻣﻠﺖ اﻳﻦ اﺳﺘﻌﺪاد را دارد؛ اﻳﻦ‬ ‫ﺷﻮق را ﻫﻢ دارد؛ اﻳﻦ ﮔﺴﺘﺎﺧﻰ و ﺷﺠﺎﻋﺖ را ﻫﻢ دارد ﻛﻪ وارد اﻳﻦ ﻣﻴﺪاﻧﻬﺎ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ ﻛﺸﻮر ﺑﺴﻴﺎر ﭼﺸﻢﻧﻮاز و ﭼﺸﻢﮔﻴﺮ اﺳﺖ‬

‫ﻣﻦ ﺑﻪ ﺟﻮاﻧﻬﺎى ﻛﺸﻮر ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻢ آﻳﻨﺪهى ﻛﺸﻮر ﻣﺎل ﺷﻤﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮوﻳﺪ دﻧﺒﺎل ﻋﻠﻢ‪،‬‬ ‫دﻧﺒﺎل ﻧﻮآورى ﻋﻠﻤﻰ‪ .‬و ﺟﻮاﻧﻬﺎى داﻧﺸﮕﺎﻫﻰِ ﻣﺎ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﺜﺒﺖ دادﻧﺪ؛ اﺳﺎﺗﻴﺪ ﻣﺠﺮب ﻣﺎ در اﻳﻦ ﻣﻴﺪان ﺑﺎ‬ ‫ﺣﻀﻮر ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﺟﺪﻳﺖ ﺧﻮد‪ ،‬ﻛﺎر را ﭘﻴﺶ ﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻣﺮوز ﻛﻪ ﻧﮕﺎه ﻣﻴﻜﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﻢ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ده ﺳﺎل‪،‬‬ ‫‪ -1‬ﺑﻴﺎﻧﺎت در دﻳﺪار ﺑﺎ ﻣﻌﻠﻤﺎن اﺳﺘﺎن ﻓﺎرس‪87/2/12 -‬‬

‫‪183‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﭘﺎﻧﺰده ﺳﺎلِ ﻗﺒﻞ از اﻳﻦ‪ ،‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰ ﻛﺸﻮر ﺑﺴﻴﺎر ﭼﺸﻢﻧﻮاز و ﭼﺸﻢﮔﻴﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻌﺪ از اﻳﻦ ﻫﻢ‬ ‫ﻫﻤﻴﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* روزي ﻛﻪ داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻋﺎﻟﻢ ﺑﻪ اﻳﺮان اﺣﺴﺎس ﻧﻴﺎز ﻛﻨﻨﺪ ﺧﻴﻠﻲ دور ﻧﻴﺴﺖ‬

‫آن روزى ﻛﻪ ﻣﻠﺘﻬﺎى دﻧﻴﺎ‪ ،‬داﻧﺸﻤﻨﺪان و اﻧﺪﻳﺸﻤﻨﺪان ﻋﺎﻟﻢ اﺣﺴﺎس ﻛﻨﻨﺪ ﺑﻪ اﻳﺮان‪ ،‬ﺑﻪ زﺑﺎن اﻳﺮان‪ ،‬ﺑﻪ‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮓ اﻳﺮان ﻧﻴﺎز دارﻧﺪ ﺑﺮاى اﻳﻨﻜﻪ ﮔﺎﻣﻬﺎى ﻧﻮﺋﻰ را در ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻋﻠﻤﻰ ﺑﺮدارﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ روز ﺷﺪﻧﻰ اﺳﺖ؛‬ ‫اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻰ ﻛﻪ اﻣﺮوز ﺑﺮاى ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﺴﻴﺎرى از ﻓﻨﻮن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺸﺮى‪ ،‬اﻧﺴﺎن‬ ‫اﺣﺘﻴﺎج دارد زﺑﺎن ﻓﻼن ﻛﺸﻮر و ﻓﻼن ﻣﻠﺖ را ﻓﺮا ﺑﮕﻴﺮد؛ آن روز ﻣﺮدم دﻧﻴﺎ اﺣﺴﺎس ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﻴﺎز‬ ‫دارﻧﺪ زﺑﺎن ﺷﻤﺎ را ﺑﻴﺎﻣﻮزﻧﺪ؛ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺷﻤﺎ را ﺑﻴﺎﻣﻮزﻧﺪ‪ .‬آن روز ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ و ﺷﺪﻧﻰ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺎ‬ ‫ﻫﻤﺖ ﻛﻨﻴﻢ و ﻫﻤﻴﻦ ﺗﻼﺷﻰ ﻛﻪ اﻣﺮوز ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻴﺸﻮد‪ ،‬و ﻫﻤﻴﻦ اﻧﮕﻴﺰهاى ﻛﻪ اﻣﺮوز ﺑﺤﻤﺪاﻟﻠَّﻪ دﻟﻬﺎى‬ ‫ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺎ‪ ،‬اﻧﺪﻳﺸﻤﻨﺪان ﻣﺎ‪ ،‬ﻣﺮدم ﻣﺎ ﻣﺎﻻﻣﺎل از آن ﻫﺴﺖ‪ ،‬انﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ اداﻣﻪ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ ‪ -‬ﻛﻪ ﭘﻴﺪا ﻫﻢ‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد ‪ -‬آن روز ﺧﻴﻠﻰ دور ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* ﻳﻜﻲ از ﭘﺎﻳﻪايﺗﺮﻳﻦ ﮔﻔﺘﻤﺎنﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺘﻤﺎن ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري ﺑﺎﺷﺪ‬ ‫‪184‬‬

‫ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ ﻛﻪ از ﻟﺤﺎظ ارزشﮔﺬارى و ﻧﻈﺎم ارزﺷﻰ‪ ،‬ﻧﻘﻄﻪى ﻣﻘﺎﺑﻞ آن ﭼﻴﺰى اﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫اﻣﺮوز ﺳﻠﻄﻪﮔﺮان ﻏﺮﺑﻰ دﻧﺒﺎﻟﺶ ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪ -‬و ﺧﺐ‪ ،‬ﻣﻮﻓﻖ ﻫﻢ ﺷﺪه؛ از ﻟﺤﺎظ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻣﻮﻓﻖ ﺷﺪه؛‬ ‫ﺧﻮدش را ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻛﺮده؛ ﻋﻠﻴﻪ ﺗﻮﻃﺌﻪﻫﺎ ﺳﻰ ﺳﺎل اﻳﺴﺘﺎدﮔﻰ ﻛﺮده و در اﺑﻌﺎد ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺧﻮدش را ﭘﻴﺶ‬ ‫ﺑﺮده ‪ -‬ﺑﺮاى اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻫﺪﻓﻬﺎى ﺧﻮدش را ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺑﻜﻨﺪ ‪ -‬ﻛﻪ آن ﻫﺪﻓﻬﺎ‪ ،‬ﻫﺪﻓﻬﺎى واﻻى اﻧﺴﺎﻧﻰ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ اﻧﺴﺎﻧﻰ آﻧﻬﺎ را ﻗﺒﻮل دارد ‪ -‬ﺑﺎﻳﺪ دﻧﺒﺎل ﻋﻠﻢ ﺑﺮود؛ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻪام اﻣﺮوز ﻳﻜﻰ از‬ ‫ﭘﺎﻳﻪاىﺗﺮﻳﻦ ﮔﻔﺘﻤﺎﻧﻬﺎى ﻛﻨﻮﻧﻰ ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺘﻤﺎن ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎورى ﺑﺎﺷﺪ؛ اﻳﻦ ﺑﺮو ﺑﺮﮔﺮد‬ ‫ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﺪون اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺎ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰ و رﺷﺪ ﻋﻠﻤﻰ و اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻮان ﻋﻠﻤﻰ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ ،‬و ﺑﺪون‬ ‫اﻳﻨﻜﻪ اﻳﻦ اﻣﻜﺎن ﻋﻠﻤﻰ را در ﺳﻄﺢ زﻧﺪﮔﻰ ﺧﻮدﻣﺎن ﺑﻴﺎورﻳﻢ و زﻧﺪﮔﻰ ﻣﺎدى را اﻋﺘﻼء ﺑﺪﻫﻴﻢ‪ ،‬اﻣﻜﺎن‬ ‫ﻣﻘﺎﺑﻠﻪى ﺑﺎ آن ﻗﺪرﺗﻬﺎ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬اﻳﻦ ﭘﺮﭼﻤﻰ ﻛﻪ در دﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ اﺳﺖ‪ ،‬در اﻳﻦ‬ ‫ﺻﻮرت در اﻫﺘﺰاز و ﺳﺮﭘﺎ ﺧﻮاﻫﺪ ﻣﺎﻧﺪ و ﭘﻴﺮوز ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ -1‬ﺑﻴﺎﻧﺎت در دﻳﺪار ﻣﺮدم ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﻛﺎزرون‪87/2/16 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار ﻧﺨﺒﮕﺎن و ﻓﺮﻫﻴﺨﺘﮕﺎن اﺳﺘﺎن ﻓﺎرس‪87/2/17 -‬‬ ‫‪ -3‬دﻳﺪار ﻧﺨﺒﮕﺎن ﺟﻮان داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ‪87/6/5 -‬‬

‫‪3‬‬

‫‪ .1‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري اﻳﺮان اﺳﻼﻣﻲ‬

‫* ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﻜﺮ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎي ﺷﮕﻔﺖآور ﻋﻠﻤﻲ ﻣﺎ ﺑﺸﻮد؟‬

‫ﻣﻦ ﮔﺎﻫﻰ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﻣﻰﺑﻴﻨﻢ در ﺑﻌﻀﻰ از ﻧﻮﺷﺘﺠﺎت و ﻧﺸﺮﻳﺎت و اﻇﻬﺎرات‪ ،‬ﻣﻮﻓﻘﻴﺘﻬﺎى آﺷﻜﺎر اﻳﻦ‬ ‫ﻣﻠﺖ زﻳﺮ ﺳﺆال ﻣﻴﺮود‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﻛﺎر را ﺑﻜﻨﻨﺪ؛ اﻳﻦ ﺑﺪ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﻟﮕﺪزدن ﺑﻪ ﻣﺮدم اﺳﺖ؛ اﻳﻦ‪،‬‬ ‫ﺧﺎﻟﻰ ﻛﺮدن ﺗﻮ دل ﻣﺮدم و ﻣﺄﻳﻮس ﻛﺮدن ﻣﺮدم اﺳﺖ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻏﻠﻂ و دروغ‪ .‬ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ ﻣﻨﻜﺮ‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎى ﺷﮕﻔﺖآورِ ﻋﻠﻤﻰ اﻣﺮوز ﻣﺎ ﺑﺸﻮد؟ و دﻟﻴﻞ اﻫﻤﻴﺖ اﻳﻦ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎ ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎ در ﺑﺴﻴﺎرى از ﻣﻮارد‪ ،‬ﻛﺸﻮرِ ﻣﺎ را ﺟﺰوِ ﻣﻌﺪود ﻛﺸﻮرﻫﺎى دارﻧﺪهى اﻳﻦ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎ ﻗﺮار داده‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﭼﻴﺰ ﻛﻤﻰ اﺳﺖ؟ ﺣﺪود ﻳﻚ ﻣﺎه ﻗﺒﻞ در ﻫﻤﻴﻦ ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻰ ﺗﺸﻜﻴﻞ دادﻧﺪ و از ﺑﻴﻦ‬ ‫ﺻﺪﻫﺎ ﺗﺎزهى ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﭘﻨﺠﺎه و ﻳﻜﻰ دوﺗﺎ از ﺗﺎزهﻫﺎى ﻋﻠﻤﻰ را آوردﻧﺪ اﻳﻨﺠﺎ‪ .‬ﺻﺎﺣﺒﺎن ﻋﻠﻤﻰ ﺑﻌﻀﻰ از‬ ‫ﻃﺮﺣﻬﺎ ‪ -‬ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻰ دوﻟﺘﻰ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻌﻀﻰ ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﻰ ‪ -‬ﮔﺰارش دادﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻰ از اﻳﻨﻬﺎ در‬ ‫ﻛﺸﻮر ﺑﻰﺳﺎﺑﻘﻪ اﺳﺖ و ﺑﻌﻀﻰ در دﻧﻴﺎ ﺑﻰﺳﺎﺑﻘﻪ اﺳﺖ؛ ﺷﺎﻳﺪ ﺣﺪود دو ﺗﺎ ﻳﺎ ﺳﻪ ﺗﺎ از اﻳﻨﻬﺎ در دﻧﻴﺎ‬ ‫ﺑﻰﺳﺎﺑﻘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ را ﺑﺎﻳﺪ آدم اﻧﻜﺎر ﻛﻨﺪ؟! ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮد ﻳﺎ اﻧﺪﻛﻰ ﻗﺒﻞ از ﻳﻚ ﺳﺎل ‪ -‬ﺣﺎﻻ‬ ‫درﺳﺖ ﻣﻦ ﺗﺎرﻳﺦ ﻳﺎدم ﻧﻴﺴﺖ ‪ -‬ﻣﺠﻤﻊِ ﻋﻠﻤﻰِ ﺑﺰرﮔﻰ اﻳﻨﺠﺎ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪ درﺑﺎرهى ﻣﻮﺿﻮع ﺧﺎﺻﻰ ‪-‬‬ ‫ﻣﻦ ﺣﺎﻻ دﻳﮕﺮ ﻧﻤﻴﺨﻮاﻫﻢ ﺟﺰﺋﻴﺎت و ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت آن را ﺗﻜﺮار ﺑﻜﻨﻢ؛ ﻳﻌﻨﻰ آن ﻣﻮرد ﺧﺎص‬ ‫ﺧﺼﻮﺻﻴﺘﻰ ﻧﺪارد ‪ -‬ﻛﻪ از ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪى دﻧﻴﺎ آﻣﺪه ﺑﻮدﻧﺪ اﻳﻨﺠﺎ‪ ،‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎى ﻋﻠﻤﻰ و‬ ‫ﻓﻨﺎورى و ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻰ ﻣﺎ را دﻳﺪﻧﺪ‪ .‬وﻗﺘﻰ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪﻫﺎى اﻳﻨﻬﺎ را ﭘﺨﺶ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ ﻣﻴﮕﻔﺘﻨﺪ اﮔﺮ ﻣﺎ ﻧﺪﻳﺪه‬ ‫ﺑﻮدﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺎور ﻧﻤﻴﻜﺮدﻳﻢ ﻛﻪ اﻳﺮان ﺑﻪ ﻳﻚ ﭼﻨﻴﻦ ﺟﺎﺋﻰ دﺳﺖ ﭘﻴﺪا ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻘﻄﻪ دﺳﺖ ﭘﻴﺪا‬ ‫ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺎل ﻳﻚ ﻣﻮرد و دو ﻣﻮرد ﻧﻴﺴﺖ؛ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪى ﻓﻨﺎورىِ ﻫﺴﺘﻪاى‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ اﺳﺖ؛‬ ‫ﻣﻦ ﺑﺎرﻫﺎ ﮔﻔﺘﻪام‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬ﻣﻮارد ﻣﺘﻌﺪدى دارﻳﻢ‪ ،‬ﻛﻪ اﻳﻨﻬﺎ‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎى ﻋﻠﻤﻰ ﻣﺎﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺟﻬﺎد ﻋﻠﻤﻲ‬

‫ﺗﻨﺒﻠﻰ و ﺗﻦآﺳﺎﺋﻰ و ﻣﺤﻮل ﻛﺮدن ﻛﺎر ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺟﺎﻳﺰ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺣﺮﻛﺖ‪ ‬ﺟﻬﺎدﮔﻮﻧﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﺟﻬﺎد‬ ‫ﻓﻘﻂ در ﻣﻴﺪان ﺟﻨﮓ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬در ﻣﻴﺪان ﻋﻠﻢ ﻫﻢ ﻣﺜﻞ ﺑﻘﻴﻪى ﻣﻴﺎدﻳﻦ زﻧﺪﮔﻰ‪ ،‬ﺟﻬﺎد ﻻزم اﺳﺖ‪ .‬ﺟﻬﺎد‬ ‫ﻳﻌﻨﻰ ﺗﻼش ﺑﻰوﻗﻔﻪ‪ ،‬ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺧﻄﺮﭘﺬﻳﺮى ‪ -‬در ﺣﺪ ﻣﻌﻘﻮل اﻟﺒﺘﻪ ‪ -‬و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ و اﻣﻴﺪ ﺑﻪ آﻳﻨﺪه‪.‬‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار رؤﺳﺎي ﺳﻪ ﻗﻮه و ﻣﺴﺌﻮﻻن و ﻣﺪﻳﺮان ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﻈﺎم‪87/6/19 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار ﺑﺮﺟﺴﺘﮕﺎن و ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻋﻠﻤﻲ و اﺳﺎﺗﻴﺪ داﻧﺸﮕﺎه‪87/7/3 -‬‬

‫‪2‬‬

‫‪185‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫* ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺑﻴﺮاﻫﻪﻫﺎ در ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﺸﻮر‬

‫ﻣﺎ ﮔﻔﺘﻴﻢ ﻛﻪ در اﻳﻦ دﻫﻪ‪ ،‬آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻫﺪف و ﺷﻌﺎر ‪ -‬ﺑﺮاى اﻳﻨﻜﻪ دﻧﺒﺎل ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪاى را ﺑﮕﺬراﻧﻴﻢ ‪ -‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮد‪» ،‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ و ﻋﺪاﻟﺖ« اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ را ﺷﻌﺎر ﻗﺮار‬ ‫ﺑﺪﻫﻴﻢ‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ و ﻋﺪاﻟﺖ‪ .‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ را ﻋﺮض ﻛﺮدم؛ ﻣﻘﺼﻮد‪ ،‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‪ ‬ﻫﻤﻪﺟﺎﻧﺒﻪ اﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻣﺎدى و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻣﻌﻨﻮى‪.‬‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻣﺎدى را ﻫﻢ ﻧﻔﻰ ﻧﻤﻴﻜﻨﻴﻢ‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ ﻣﻄﻠﻘﺎً ﻣﺴﺌﻠﻪى ﻣﻌﻴﺸﺖ ﻣﺮدم‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﻪى اﺷﺘﻐﺎل ﻣﺮدم‪،‬‬ ‫ﻣﺴﺌﻠﻪى ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎى ﻋﻠﻤﻰ و ﻓﻨﺎورى را ﻣﻄﻠﻘﺎً دﺳﺖ ﻛﻢ ﻧﻤﻴﮕﻴﺮﻳﻢ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﻛﺎﻣﻼً ﻣﻬﻢ اﺳﺖ و ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫دﻧﺒﺎل ﺷﻮد‪ ،‬ﺗﺎ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪﻫﺎ ﻓﻘﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻴﻜﺎرى ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﮔﺮاﻧﻰ و ﺗﻮرم ﻗﻴﻤﺘﻬﺎ ﻧﺒﺎﺷﺪ؛ در اﻳﻦ‬ ‫ﺗﺮدﻳﺪى ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻣﺎ در ﻛﻨﺎرش‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ اﻛﺘﻔﺎ ﻫﻢ ﻧﻤﻴﻜﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻓﻜﺮ روﺷﻦ‪ ،‬اﻋﺘﻘﺎد ﻋﻤﻴﻖ‪،‬‬ ‫اﻧﮕﻴﺰهى روزاﻓﺰون و ﺟﻮﺷﺎن و اﺧﻼق اﻧﺴﺎﻧﻰ و واﻻى اﺳﻼﻣﻰ در ﻛﻨﺎر اﻳﻨﻬﺎ ﮔﺴﺘﺮش ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ ﻋﺮض ﻛﺮدم‪ ،‬از ﺑﻴﺮاﻫﻪﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺮﺳﻴﺪ‪ .‬ﮔﺎﻫﻰ اوﻗﺎت ﻳﻚ ﭼﻴﺰﻫﺎ و راهﻫﺎﺋﻰ را ﺑﺮاى‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻴﺮاﻫﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪاش را ﮔﻔﺘﻢ؛ ﻣﺜﻞ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎى دورهى ﭘﻬﻠﻮى ﻛﻪ‬ ‫ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً ﺑﻌﻀﻰاش ﺗﻮﻗﻒ و ﺑﻌﻀﻰاش ﭘﺴﺮﻓﺖ و ﺳﻘﻮط ﺑﻮد ‪ -‬ﻛﻪ ﺣﺎﻻ ﺟﺎى ﺗﻔﺎﺻﻴﻠﺶ در اﻳﻦ‬ ‫‪186‬‬

‫ﺟﻠﺴﻪ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﭼﻮن وﻗﺖ ﻧﻴﺴﺖ ‪ -‬آن ﻳﻚ اﻟﮕﻮ ﺑﻮد ﻛﻪ واﻗﻌﺎً ﺑﻴﺮاﻫﻪ ﺑﻮد؛ ﺑﻪ ﻇﻮاﻫﺮ دﻟﺨﻮش ﻛﺮدن‪،‬‬ ‫ﻏﺮﺑﻰﻫﺎ را ﻣﻌﻴﺎر و ﻣﻼك ﻗﺮار دادن و دﻧﺒﺎل آﻧﻬﺎ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺮدن ﻛﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪاش ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻴﺸﻮد ﻛﻪ در آن‬ ‫ﭘﻨﺠﺎه ﺷﺼﺖ ﺳﺎلِ ﺷﻮم و ﺳﻴﺎه در دوران ﭘﻬﻠﻮى ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪى دﻳﮕﺮ از اﻳﻦ ﺑﻴﺮاﻫﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﺋﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﺎﻫﻰ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در زﻣﺎن ﻣﺎ ﻫﻢ ﭘﻴﺪا‬ ‫ﺑﺸﻮد؛ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪى دوم‪ ،‬اﺳﻤﻰ از ﻇﻮاﻫﺮ آورده ﻧﻤﻴﺸﻮد‪ ،‬ﻫﻮﻳﺖ اﻳﺮاﻧﻰ و‬ ‫اﺳﻼﻣﻰ ﻫﻢ ﻣﺜﻞ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ در آن ﺷﻜﻞ اول دﻳﺪه ﻣﻴﺸﺪ‪ ،‬ﻧﻔﻰ ﻧﻤﻴﺸﻮد؛ ﻟﻴﻜﻦ ﻳﻚ ﺣﺎﻟﺖ ﻧﻮﻣﻴﺪىِ از‬ ‫ﺗﺤﺮك و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ در اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ در ﺳﻴﺎﺳﺘﮕﺬاران و ﺳﺮرﺷﺘﻪداران اﻣﻮر و ﺳﺨﻨﮕﻮﻳﺎن ﺟﺎﻣﻌﻪ‬ ‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻴﺸﻮد‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ ﻧﮕﺎﻫﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻏﺮب ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﮕﺎه ﺑﻪ ﻳﻚ ﻧﻘﻄﻪى واﻻ و دﺳﺖﻧﻴﺎﻓﺘﻨﻰ اﺳﺖ‪،‬‬ ‫اﺳﻤﺶ را ﻫﻢ ﻣﻴﮕﺬارﻧﺪ واﻗﻊﺑﻴﻨﻰ! ﻣﻴﮕﻮﻳﻨﺪ آﻗﺎ واﻗﻊ ﻗﻀﻴﻪ ﭼﻴﺴﺖ؛ اﻣﺮوز اﻳﻨﻬﺎ از ﻟﺤﺎظ ﻋﻠﻤﻰ اﻳﻨﻘﺪر‬ ‫ﺟﻠﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ؛ اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﻧﻈﺮﻳﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﻋﻠﻮم‬ ‫اﻧﺴﺎﻧﻰ‪ ،‬در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ‪ ،‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺳﻴﺎﺳﻰ؛ اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﻧﻈﺮ‪ ،‬اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﻓﻜﺮ‪ ،‬اﻳﻦ ﻫﻤﻪ‬

‫‪ .1‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري اﻳﺮان اﺳﻼﻣﻲ‬

‫ﻧﻈﺮﻳﻪى ﻧﻮ‪ ،‬اﺑﺘﻜﺎرى اراﺋﻪ دادهاﻧﺪ؛ ﻣﺎ ﻛﻰ ﻣﻴﺘﻮاﻧﻴﻢ ﺑﻪ ﮔﺮد اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺮﺳﻴﻢ؟ ﻳﻌﻨﻰ ﻳﻚ ﭼﻨﻴﻦ روﺣﻴﻪاى در‬ ‫آﻧﻬﺎ وﺟﻮد دارد‪.‬‬ ‫ﺑﺎرﻫﺎ در ﻃﻮل اﻳﻦ ﺳﻰ ﺳﺎل‪ ،‬ﺑﻨﺪه ﺧﻮدم ﺑﺎ اﻓﺮادى از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﻣﻮاﺟﻪ ﺑﻮدم ﻛﻪ ﭼﻪ ﺑﺎ زﺑﺎن ﺻﺮﻳﺢ ﻳﺎ‬ ‫ﻧﻴﻤﻪ ﺻﺮﻳﺢ ﻳﺎ ﺑﺎ زﺑﺎن ﺣﺎل‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻌﻨﺎ را ﺑﻴﺎن ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ ﻛﻪ »آﻗﺎ ﻣﺎ اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬اﻣﺎ دﻧﺒﺎل‬ ‫اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﻴﻢ! ﻣﺎ ﻛﻪ ﻧﻤﻴﺘﻮاﻧﻴﻢ ﺑﻪ ﮔﺮد اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺮﺳﻴﻢ‪ ،‬ﭼﻪ ﺑﺮﺳﺪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ از اﻳﻨﻬﺎ ﺟﻠﻮ ﺑﺰﻧﻴﻢ؛‬ ‫ﭼﺮا ﺑﻴﺨﻮد زﺣﻤﺖ ﻣﻴﺪﻫﻴﺪ ﺧﻮدﺗﺎن را؟«‪ .‬اﻳﻦ ﻫﻢ ﻳﻚ ﺑﻴﺮاﻫﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎﻳﺶ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻣﻠﺖ ‪ -‬ﺣﺎﻻ ﻣﻠﺖ ﻣﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ -‬و ﻣﻠﺘﻬﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺷﺮق‬ ‫و ﻣﻠﺘﻬﺎى ﻣﺴﻠﻤﺎن از ﺟﻤﻠﻪ‪ ،‬ﻣﺤﻜﻮم ﺑﻪ اﻳﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ دﻧﺒﺎﻟﻪروِ ﺣﺮﻛﺖ ﻏﺮب و ﺷﺎﮔﺮد داﺋﻤﻰِ‬ ‫آﻧﻬﺎ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻫﻴﭻ وﻗﺖ از ﺧﻮدﺷﺎن اﻣﻴﺪ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ در آن ﺳﻄﺢ ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻪ‬ ‫ﺑﺮﺳﺪ ﻛﻪ از آﻧﻬﺎ ﺟﻠﻮ ﺑﻴﻔﺘﻨﺪ؛ ﻫﺮﮔﺰ ﭼﻨﻴﻦ روﺣﻴﻪاى ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﻳﻚ ﺑﻴﺮاﻫﻪى ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻄﺮﻧﺎك‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ اﻣﺮوز ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ از ﺳﻮى اﺳﺘﺎد داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬از ﺳﻮى ﻣﺘﻔﻜﺮ ﺳﻴﺎﺳﻰ‪ ،‬از ﺳﻮى ﺑﻌﻀﻰ از‬ ‫ﮔﻮﻳﻨﺪﮔﺎن ﻣﺬﻫﺒﻰ ﺗﺮوﻳﺞ ﻣﻴﺸﻮد؛ اﻳﻦ درﺳﺖ ﺿﺪ ﺗﺠﺮﺑﻪى ﻃﻮﻻﻧﻰﻣﺪت ﺑﺸﺮى اﺳﺖ‪ .‬ﭼﺮا؟ ﻣﮕﺮ‬ ‫ﺧﺪاى ﻣﺘﻌﺎل ﻳﻚ دﺳﺘﻪ از اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ را اﻳﻦﺟﻮر آﻓﺮﻳﺪه ﻛﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺟﻠﻮ ﺑﺎﺷﻨﺪ؟ ﻛﺪام واﻗﻌﻴﺖ‬ ‫ﺗﺎرﻳﺨﻰ اﻳﻦ را ﻧﺸﺎن ﻣﻴﺪﻫﺪ؟ ﻣﮕﺮ ﻫﻤﻴﻨﻬﺎﺋﻰ ﻛﻪ اﻣﺮوز در دﻧﻴﺎ ﺟﻠﻮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬در ﭼﻨﺪ ﻗﺮن ﻗﺒﻞ از اﻳﻦ‪،‬‬ ‫ﻣﻠﺘﻬﺎى ﻋﻘﺐ اﻓﺘﺎدهى دﻧﻴﺎ در ﻫﻤﻪى ﻣﺴﺎﺋﻞ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻧﺒﻮدﻧﺪ؟ دوران ﻗﺮون وﺳﻄﺎى اروﭘﺎ ﻣﮕﺮ از ﻳﺎد‬ ‫ﺗﺎرﻳﺦ رﻓﺘﻪ؟ دوران ﻗﺮون وﺳﻄﻰ ‪ -‬ﻣﻦ ﺑﺎرﻫﺎ ﮔﻔﺘﻪام ‪ -‬دوران ﺗﺎرﻳﻜﻰ اﺳﺖ‪ ،‬دوران ﺟﻬﻞ و ﻇﻠﻤﺖ‬ ‫اﺳﺖ ﺑﺮاى اروﭘﺎ؛ ﻧﻪ ﺑﺮاى ﻛﺸﻮرﻫﺎى ﻣﺴﻠﻤﺎن‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﺮاى اﻳﺮان‪ .‬ﻫﻤﺎن دوراﻧﻰ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ اﺳﻤﺶ را‬ ‫ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ دوران ﺟﻬﻞ و ﺑﻰﺧﺒﺮى و ﻇﻠﻤﺖ و ﺧﻮاب‪ ،‬ﻫﻤﺎن دوران در ﻛﺸﻮر ﻣﺎ و در ﻛﺸﻮرﻫﺎى‬ ‫اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬دوران ﻋﻈﻤﺖ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻢ و ﻓﻠﺴﻔﻪ اﺳﺖ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺳﻴﺎﺳﻰ و اﻗﺘﺪار ﺳﻴﺎﺳﻰ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻧﮕﺎه‪ ،‬ﺧﻴﻠﻰ ﻧﮕﺎه ﺧﻄﺮﻧﺎﻛﻰ اﺳﺖ‪ .‬در ﻫﻤﻴﻦ زﻣﻴﻨﻪﻫﺎﺋﻰ ﻫﻢ ﻛﻪ اﻣﺮوز ﺷﻤﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻴﻜﻨﻴﺪ ﻛﻪ در‬ ‫زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى ﻋﻠﻤﻰ در ﻛﺸﻮرﺗﺎن ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ وﺟﻮد دارد‪ ،‬در ﻫﻤﻴﻦ زﻣﻴﻨﻪﻫﺎ ﻫﻢ ﺑﺎﻟﺨﺼﻮص ﺑﻌﻀﻴﻬﺎ‬ ‫ﻣﻰآﻣﺪﻧﺪ و ﻣﻴﮕﻔﺘﻨﺪ آﻗﺎ ﻓﺎﻳﺪه ﻧﺪارد! وﻟﻰ ﺟﻮان ﻣﺴﻠﻤﺎن‪ ،‬ﺟﻮان اﻳﺮاﻧﻰ‪ ،‬ﺑﺎ ﻫﻤﺖ‪ ،‬ﺑﺎ اﻧﮕﻴﺰه وارد ﺷﺪ و‬ ‫ﺑﻪ ﺳﻄﺢ دﻳﮕﺮان رﺳﻴﺪ و ﻳﻚ ﺟﺎﻫﺎﺋﻰ ﻫﻢ از دﻳﮕﺮان ﺣﺘّﻰ ﺟﻠﻮﺗﺮ ﻫﻢ رﻓﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ زﻣﺎﻧﻰ‬ ‫ﻛﻪ ﺻﺮف ﻛﺮده اﮔﺮ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺟﻠﻮﺗﺮ ﻫﻢ رﻓﺘﻪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬اﻳﻦ ﺗﻔﻜﺮ ﻳﻜﻰ از آن ﺗﻔﻜﺮات ﺑﻴﺮاﻫﻪ‬

‫‪187‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻄﻠﻘﺎً ﻧﮕﺎه ﻧﻮﻣﻴﺪاﻧﻪ ﻧﺒﺎﻳﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﻧﮕﺎه دﻳﻦ‪ ،‬ﻧﮕﺎه اﺳﻼم‪ ،‬ﻧﮕﺎه ﻗﺮآﻧﻰ ﺑﻪ اﻧﺴﺎن اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ‪:‬‬ ‫اﻧﺴﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻼش ﻛﻨﺪ؛ ﺗﻼشِ ﺑﺎ ﻧﻈﻢ‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى و ﺑﻰ وﻗﻔﻪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻧﺘﺎﺋﺞ ﺑﺮﺳﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻫﺪف ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻋﻠﻤﻲ در دﻧﻴﺎ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫ﻛﺸﻮر ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻋﺰت ﻋﻠﻤﻰ ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬ﻫﺪف ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻋﻠﻤﻰ ﺑﺎﺷﺪ در دﻧﻴﺎ؛ ﻫﻤﻴﻦ ﻃﻮر ﻛﻪ ﺑﺎرﻫﺎ‬ ‫ﻋﺮض ﻛﺮدهاﻳﻢ‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ ﻫﻤﻴﻦ ﻃﻮر ﻛﻪ ﺷﻤﺎ اﻣﺮوز ﻧﺎﭼﺎرﻳﺪ ﺑﺮاى ﻋﻠﻢ و دﺳﺘﻴﺎﺑﻰ ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻋﻠﻤﻰ‬ ‫ﺑﻪ داﻧﺸﻤﻨﺪاﻧﻰ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺘﺎبﻫﺎﻳﻰ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻛﺸﻮرﻫﺎى دﻳﮕﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ آﻧﺠﺎ ﺑﺮﺳﻴﻢ ﻛﻪ‬ ‫ﺟﻮﻳﻨﺪهى داﻧﺶ‪ ،‬ﻃﺎﻟﺐ ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻣﺠﺒﻮر ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻴﺎﻳﺪ ﺳﺮاغ ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﺳﺮاغ ﻛﺘﺎب ﺷﻤﺎ؛ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﺎﺷﺪ زﺑﺎن ﺷﻤﺎ‬ ‫را ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮد ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ از داﻧﺶ ﺷﻤﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﺪف ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻳﻚ آرزوى ﺧﺎم ﻫﻢ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﭼﻴﺰى اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻤﻠﻰ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻨﺠﺎﻳﻰ ﻫﻢ ﻛﻪ ﻣﺎ اﻣﺮوز از ﻟﺤﺎظ ﻋﻠﻤﻰ و ﻓﻨﺎورى ﻗﺮار دارﻳﻢ‪،‬‬ ‫اﻳﻦ ﻫﻢ ﻳﻚ روزى ﺟﺰو آرزوﻫﺎى ﺧﺎم ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﻰآﻣﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻘﻴﻨﺎً ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼب ‪ -‬ﻗﺒﻞ از اﻳﻨﻜﻪ اﻳﻦ ﺣﺮﻛﺖ و ﺷﻮق در ﻣﺮدم ﺑﻪ وﺟﻮد ﺑﻴﺎﻳﺪ؛ اﻳﻦ اﺣﺴﺎس دﻟﻴﺮى‬ ‫در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﻮاﻧﻊ در ﻣﺮدم ﻣﺎ ﺑﻪ وﺟﻮد ﺑﻴﺎﻳﺪ ‪ -‬اﮔﺮ ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﺧﻮاﻫﺪ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻘﻄﻪ‬ ‫‪188‬‬

‫از داﻧﺶﻫﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬ﻛﺴﻰ ﺑﺎور ﻧﻤﻲﻛﺮد‪ .‬آن روزى ﻛﻪ ﺑﺮاى ﻳﻚ ﺑﻴﻤﺎرى ﻣﻌﻤﻮﻟﻰ ﻛﻪ اﻣﺮوز‬ ‫ﺗﻮى ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎنﻫﺎى درﺟﻪى ﺳﻪ و ﭼﻬﺎر در ﺷﻬﺮﺳﺘﺎنﻫﺎى دور ﻣﺎ ﺑﻪ راﺣﺘﻰ آن را ﻋﻼج ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪،‬‬ ‫اﻓﺮاد ﻧﺎﭼﺎر ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻪ ﻛﺸﻮرﻫﺎى ﺧﺎرج ﺑﺮوﻧﺪ‪ ،‬ﭘﻮلﻫﺎى زﻳﺎدى ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺖ زﻳﺎدى را ﺑﻜﺸﻨﺪ ‪ -‬اﻳﻦ‬ ‫ﻣﺎل ﺧﻴﻠﻰ ﻗﺪﻳﻢ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻣﺎل ﻫﻤﻴﻦ ﭘﻴﺶ از اﻧﻘﻼب اﺳﺖ ‪ -‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺿﻌﻰ ﻛﻪ اﻣﺮوز ﻣﺎ دارﻳﻢ در‬ ‫داﻧﺶﻫﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن و در ﺑﺨﺶﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﻳﻘﻴﻨﺎً ﻳﻚ روزى ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺧﻴﻠﻰﻫﺎ دﺳﺖﻧﻴﺎﻓﺘﻨﻰ ﺑﻮد؛ اﻣﺎ‬ ‫ﻣﻠﺖ ﻣﺎ ﺑﻪ او دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬ﺟﻮانﻫﺎى ﻣﺎ ﺑﻪ او دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪى ﻫﺴﺘﻪاى از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن در ﺑﺨﺶﻫﺎى ﻋﻠﻤﻰ از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬اﻳﻨﻰ ﻫﻢ ﻛﻪ ﻳﻚ روزى‬ ‫ﻛﺸﻮر ﻣﺎ و ﻣﻠﺖ ﻣﺎ ﻛﺎروان داﻧﺶ را آنﭼﻨﺎن ﭘﻴﺶ ﺑﺒﺮد ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ در دﻧﻴﺎ ﻣﺮﺟﻊ ﻋﻠﻤﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼﻴﺰ‬ ‫ﻣﻤﻜﻨﻰ اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﻰ دارد‪ ،‬ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻘﺪﻣﺎت ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﻃﻰ ﺷﻮد و اﻳﻦ ﻣﻘﺪﻣﺎت ﺷﺮوع ﻫﻢ ﺷﺪه‪.‬‬ ‫ﻳﻜﻰ از اﻳﻦ ﻣﻘﺪﻣﺎت‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﺧﻮدآﮔﺎﻫﻰ ﻣﺎﺳﺖ ﻛﻪ اﺣﺴﺎس ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ »ﺑﺎﻳﺪ«؛ و اﺣﺴﺎس ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ‬ ‫»ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ«‪ .‬ﻳﻜﻰ دﻳﮕﺮ از ﻣﻘﺪﻣﺎت‪ ،‬ﺗﻬﻴﻪى ﻧﻘﺸﻪى ﻋﻠﻤﻰ ﺟﺎﻣﻊ ﻛﺸﻮر اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺸﻮر از ﻟﺤﺎظ‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر‪87/7/7 -‬‬

‫‪ .1‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري اﻳﺮان اﺳﻼﻣﻲ‬

‫ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻋﻠﻢ و ﻃﻠﺐ ﻋﻠﻮم ﻣﺨﺘﻠﻒ دﭼﺎر ﺳﺮدرﮔﻤﻰ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎر ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ‬ ‫دوﺳﺘﺎن و ﻣﺤﻘﻘﻴﻦ و ﺑﺮﺟﺴﺘﮕﺎن‪ ،‬ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪى از داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ و از اﻳﻦ داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ ﻧﻘﺸﻪى‬ ‫ﺟﺎﻣﻊ ﻋﻠﻤﻰ را ﺗﻬﻴﻪ و ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻪ در ﺷﺮف ﻧﻬﺎﻳﻰ ﺷﺪن اﺳﺖ و اﻳﻦ ﻳﻚ ﮔﺎم ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻠﻨﺪ در راه‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻢ در ﻛﺸﻮر اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻌﺪ از آﻧﻜﻪ ﻧﻘﺸﻪى ﺟﺎﻣﻊ ﻋﻠﻤﻰ ﺗﻬﻴﻪ و ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﺪ‪ ،‬ﻛﺎرﻫﺎى‬ ‫دﻳﮕﺮى ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ اﻧﺠﺎم ﺑﮕﻴﺮد؛ از ﺟﻤﻠﻪ‪ :‬اﻳﺠﺎد ﻧﻈﺎم ﻣﻬﻨﺪﺳﻰ اﻳﻦ ﻧﻘﺸﻪ‪ ،‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻧﻘﺸﻪى ﺟﺎﻣﻊ‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ ﺑﻪ ﺻﺪﻫﺎ ﭘﺮوژهى ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬و ﺳﭙﺮدن اﻳﻦ ﭘﺮوژهﻫﺎ ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺎﻧﻜﺎران اﻣﻴﻨﻰ ﻛﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ﻫﻤﻴﻦ‬ ‫داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ و اﺳﺎﺗﻴﺪ و ﻣﺮاﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻰ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪ .‬ﺑﻌﺪ‪ ،‬اﻳﺠﺎد ﺷﺒﻜﻪى ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ اﻳﻦ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ؛ ﺣﺴﻦ اﺟﺮاء‪ .‬و درﮔﻴﺮ ﻛﺮدن اﺳﺘﺎد‪ ،‬داﻧﺸﺠﻮ‪ ،‬ﻣﺤﻘﻖ ‪ -‬ﻛﻪ ﺣﺎﻻ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﭘﺮﺳﻴﺪﻧﺪ در‬ ‫زﻣﻴﻨﻪى ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﺗﻜﻠﻴﻒ ﻣﺎ ﭼﻴﺴﺖ ‪ -‬اﻳﻦﻫﺎ ﺣﺘﻤﺎً ﺑﺎﻳﺪ در اﻳﻦ ﻃﺮح ﻣﻬﻨﺪﺳﻰ ﻧﻘﺸﻪى ﺟﺎﻣﻊ‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ دﻳﺪه ﺷﻮد‪ .‬ﻫﺮ ﺗﻚ ﺗﻚ داﻧﺸﺠﻮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻧﻘﺶ اﻳﻔﺎء ﻛﻨﺪ؛ ﻫﺮ ﻣﺮﻛﺰى از ﻣﺮاﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻰ‪ ،‬ﻫﺮ‬ ‫ﻛﺎرﮔﺎه آﻣﻮزﺷﻰ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻧﻘﺶ اﻳﻔﺎ ﻛﻨﺪ و اﺳﺎﺗﻴﺪ ﻫﻢ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻳﻚ ﻛﺎر ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻟﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻛﺎر ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻟﻪ ﺑﺎ ﺷﺪت‪ ،‬ﺑﺎ ﺣﺪت‪ ،‬ﺑﺎ ﭘﻴﮕﻴﺮى ﺗﻤﺎم‪ ،‬ﺑﺎ اﻣﻴﺪ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ دﻧﺒﺎل ﺷﻮد و انﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ ﺑﻪ‬ ‫ﻧﺘﺎﻳﺠﻰ ﺧﻮاﻫﺪ رﺳﻴﺪ‪ .‬ﻳﻘﻴﻨﺎً روزى ﺧﻮاﻫﺪ رﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻋﻠﻤﻰ ﻳﺎﻓﺘﻦ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎى‬ ‫اﻳﺮان و داﻧﺸﻤﻨﺪان اﻳﺮان ﭼﻴﺰ دور از دﺳﺘﺮﺳﻰ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺧﻴﻠﻰ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﺷﻤﺎﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺟﻮانﻫﺎ ﻳﻘﻴﻨﺎً‬ ‫اﻳﻦ را ﺧﻮاﻫﻴﺪ دﻳﺪ؛ ﻣﻦ ﺗﺮدﻳﺪى ﻧﺪارم‪.‬‬

‫‪189‬‬

‫‪1‬‬

‫* اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻬﻴﻨﻪ از ﻓﻨﺎوريﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت و ارﺗﺒﺎﻃﺎت‬

‫‪ -‬اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻬﻴﻨﻪ از ﻓﻨﺎوريﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ و ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﺑﺮاي ﺗﺤﻘﻖ اﻫﺪاف ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻧﻈﺎم‬

‫‪2‬‬

‫* ﺗﻮﺳﻌﺔ ﻋﻠﻮم و ﻓﻨﺎورﻳﻬﺎي اﻣﻨﻴﺖ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ و ارﺗﺒﺎﻃﻲ‬

‫ اﻳﺠﺎد ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﻧﺮماﻓﺰارى اﻃﻼﻋﺎﺗﻰ‪ ،‬ارﺗﻘﺎء ﺳﻄﺢ ﺣﻔﺎﻇﺖ از اﻃﻼﻋﺎت راﻳﺎﻧﻪاى‪،‬‬‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻋﻠﻮم و ﻓﻨﺎورىﻫﺎى ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺣﻔﻆ اﻣﻨﻴﺖ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪﻫﺎى اﻃﻼﻋﺎﺗﻰ و ارﺗﺒﺎﻃﻰ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر‬ ‫ﺻﻴﺎﻧﺖ از ﻓﻀﺎى ﺗﺒﺎدل اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻓﻨﻰ ﺑﺮاى ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺗﺨﻠﻔﺎت در ﻓﻀﺎﻫﺎى راﻳﺎﻧﻪاى و‬ ‫ﺻﻴﺎﻧﺖ از ﺣﺮﻳﻢ ﻓﺮدى و ﻋﻤﻮﻣﻰ‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫‪ -1‬ﺑﻴﺎﻧﺎت در ﺟﻤﻊ اﺳﺎﺗﻴﺪ و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻢ و ﺻﻨﻌﺖ‪87/9/24 -‬‬ ‫‪ -2‬ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي ﻛﻠﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭘﻨﺠﻢ‪87/10/21 -‬‬ ‫‪ -3‬ﻫﻤﺎن‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫* ﻛﺴﺐ داﻧﺶ و ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﻧﻮ‬

‫ ﻛﺴﺐ داﻧﺶ و ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﻧﻮ و ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎي ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ دﻓﺎﻋﻲ و ﻧﻮﺳﺎزي و ﺑﺎزﺳﺎزي ﺻﻨﺎﻳﻊ‬‫دﻓﺎﻋﻲ‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﺿﺮﻳﺐ ﺧﻮدﻛﻔﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت و ﺑﻬﺮهﻣﻨﺪي از ﻫﻤﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖﻫﺎي ﺻﻨﻌﺘﻲ‬ ‫ﻛﺸﻮر‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان‪ ،‬ﻣﺤﺪود ﻧﻴﺴﺖ‬

‫در ﻃﻮل ﺳﺎل ﺑﺤﻤﺪاﻟﻠَّﻪ ﻛﺎرﻫﺎى ﺑﺰرگ دﻳﮕﺮى ﻫﻢ در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در‬ ‫ﻫﻤﻴﻦ زﻣﻴﻨﻪى ﻫﺴﺘﻪاى‪ ،‬در ﭘﺎﻳﺎن اﻣﺴﺎل راهاﻧﺪازى ﻣﻮﻗﺖ و آزﻣﺎﻳﺸﻰ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺑﻮﺷﻬﺮ را داﺷﺘﻴﻢ‪ ،‬ﻛﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﻫﻢ ﺧﺒﺮ ﻣﻬﻢ و ﺑﺰرﮔﻰ اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﻫﻢ از ﻧﺘﺎﺋﺞ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺧﻮد ﻣﺎ در داﺧﻞ ﻛﺸﻮر‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻪى دﻧﻴﺎ را ﻗﺎﻧﻊ ﻛﺮد ﻛﻪ راه ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻫﺴﺘﻪاى ﻣﻠﺖ اﻳﺮان را ﻧﻤﻴﺸﻮد ﺑﺴﺖ‪.‬‬ ‫در زﻣﻴﻨﻪى ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﻛﺎرﻫﺎى ﺑﺰرگ دﻳﮕﺮى ﻫﻢ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻤﺎرش آﻧﻬﺎ وﻗﺖ‬ ‫ﻃﻮﻻﻧﻰ و ﻣﻔﺼﻠﻰ را ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻣﻦ از ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﺎﻫﺪ ﺑﺮﮔﺰﻳﺪهاى از اﻳﻦ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎى ﻋﻠﻤﻰ ﺑﻮدم‬ ‫و در ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻰ آﻧﻬﺎ را از ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﺮدم‪ ،‬ﻛﻪ ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً ﺷﮕﻔﺖآور اﺳﺖ‪ .‬ﺟﻮاﻧﺎن ﻋﺰﻳﺰ ﻣﺎ و‬ ‫‪190‬‬

‫ﻣﻠﺖ ﭘﺮﻫﻤﺖ و ﭘﺮﺗﻼش ﻣﺎ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ در زﻣﻴﻨﻪى ﻋﻠﻤﻰ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺷﮕﺮﻓﻰ را ﻧﺸﺎن ﺑﺪﻫﻨﺪ و اﻳﻦ‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎى ﻣﻬﻢ و ﺷﮕﻔﺖآور‪ ،‬ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺳﻰ ﺳﺎﻟﻪى ﻋﻠﻴﻪ اﻧﻘﻼب را ﻛﻪ از اﻃﺮاف و اﻛﻨﺎف ﺗﺒﻠﻴﻎ‬ ‫ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻨﺜﻰ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫از ﺟﻤﻠﻪى اﻳﻦ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎى ﻋﻠﻤﻰ و ﻓﻨﺎورى‪ ،‬ﭘﺮﺗﺎب ﻣﺎﻫﻮارهى اﻣﻴﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﻗﺪم اول از اﻳﻦ ﻛﺎر‬ ‫ﺑﺰرگ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺸﻮر را در ردﻳﻒ ﻛﺸﻮرﻫﺎى ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻌﺪود ﺟﻬﺎن در ﻣﻮرد اﻳﻦ ﻓﻨﺎورى ﻗﺮار داد و‬ ‫ﭼﺸﻢ ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن را ﻣﺘﻮﺟﻪ اﻳﺮان ﻛﺮد و ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان از درون ﻣﻴﺠﻮﺷﺪ و از درون رﺷﺪ‬ ‫ﻣﻴﻜﻨﺪ و ﺗﻮاﻧﺎﺋﻰ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺎﺋﻰ ﻣﺤﺪودى ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* ﻣﺤﻮر اﺻﻠﻲ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ اﻗﺘﺪار‪ ،‬ﻋﻠﻢ اﺳﺖ‬

‫رﻣﺰ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻳﻚ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ آن ﻣﺤﻮر اﺻﻠﻰ ﺑﺮاى اﻗﺘﺪار ﻳﻚ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‪ ‬ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ اﻗﺘﺪار‪،‬‬ ‫ﻋﻠﻢ اﺳﺖ‪ .‬آﻣﺎج ﺑﺴﻴﺎرى از ﺗﻮﻃﺌﻪﻫﺎى اﻣﺮوزى ﻛﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﻋﻠﻢ و اﻫﻞ ﻋﻠﻢ و‬ ‫‪ -1‬ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي ﻛﻠﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭘﻨﺠﻢ‪87/10/21 -‬‬ ‫‪ -2‬ﭘﻴﺎم ﻧﻮروزي‪88/1/1 -‬‬

‫‪ .1‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري اﻳﺮان اﺳﻼﻣﻲ‬

‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻋﻠﻢ و ﻣﺤﻴﻂ ﻋﻠﻤﻰ اﺳﺖ؛ اﻳﻦ را ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬ﻧﮕﺬارﻳﺪ اﻳﻦ ﺗﻴﺮ ﻃﺒﻖ آن‬ ‫ﻫﺪﻓﮕﻴﺮى دﺷﻤﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﺪﻓﻰ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬اﺻﺎﺑﺖ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻛﺎر ﻋﻠﻤﻰ را ﻧﮕﺬارﻳﺪ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺑﺸﻮد‪ .‬از‬ ‫ﻫﻤﻪى اﻳﻦ ﺣﺮﻓﻬﺎﺋﻰ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻬﻤﺘﺮ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﻪى ﻋﻠﻢ و ﺗﺤﻘﻴﻖ و ﭘﮋوﻫﺶ اﺳﺖ‪ .‬دﻧﻴﺎى ﻏﺮب‬ ‫ﺛﺮوﺗﺶ از ﻧﺎﺣﻴﻪى ﻋﻠﻢ اﺳﺖ‪ ،‬اﻗﺘﺪارش از ﻧﺎﺣﻴﻪى ﻋﻠﻢ اﺳﺖ‪ ،‬زورﮔﻮﺋﻰاى ﻛﻪ اﻣﺮوز ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ‬ ‫ﺧﺎﻃﺮ ﻋﻠﻤﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ دارد‪ .‬ﭘﻮل ﻓﻰ ﻧﻔﺴﻪ اﻗﺘﺪار ﻧﻤﻰآورد‪ .‬آﻧﻰ ﻛﻪ اﻗﺘﺪار ﻣﻰآورد‪ ،‬داﻧﺶ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻣﺮوز اﮔﺮ آﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﮕﻰِ ﻋﻠﻤﻰِ ﺧﻮدش را ﻧﻤﻴﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﻧﻤﻴﺘﻮاﻧﺴﺖ در دﻧﻴﺎ اﻳﻨﺠﻮر زورﮔﻮﺋﻰ ﺑﻜﻨﺪ‬ ‫و در ﻫﻤﻪى ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻋﺎﻟﻢ دﺧﺎﻟﺖ ﺑﻜﻨﺪ‪ .‬ﺛﺮوت ﻫﻢ اﮔﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻰآﻳﺪ‪ ،‬از ﻧﺎﺣﻴﻪى ﻋﻠﻢ ﺑﻪ دﺳﺖ‬ ‫ﻣﻰآﻳﺪ‪ .‬ﻋﻠﻢ را اﻫﻤﻴﺖ ﺑﺪﻫﻴﺪ‪ .‬اﻳﻨﻰ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺳﺎﻟﻬﺎﺳﺖ روى ﻣﺴﺌﻠﻪى ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﺗﺤﻘﻴﻖ‪ ،‬ﭘﮋوﻫﺶ‪ ،‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‪،‬‬ ‫ﻧﻮآورى‪ ،‬ﺷﻜﺴﺘﻦ ﻣﺮزﻫﺎى ﻋﻠﻤﻰِ ﻣﻮﺟﻮد ﺗﻜﻴﻪ ﻣﻴﻜﻨﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪون اﻧﻮاع داﻧﺶ‪ ،‬اﻗﺘﺪار‬ ‫ﻛﺸﻮر اﻣﻜﺎﻧﭙﺬﻳﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬داﻧﺶ اﻗﺘﺪار ﻣﻰآورد‪.‬‬ ‫ﮔﻔﺘﻨﺪ ﺑﻴﺎﺋﻴﺪ ﻣﺮاﻛﺰ ﻫﺴﺘﻪاى اﻳﺮان را ﺑﻤﺒﺎران ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻳﻜﻰ از ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦِ رؤﺳﺎى دﻧﻴﺎ ‪ -‬ﺣﺎﻻ ﻧﻤﻴﺨﻮاﻫﻢ‬ ‫ﺣﺎﻻ اﺳﻢ ﺑﻴﺎورم‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻫﻤﻪ ﻣﻴﺪاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﻫﻢ ﻣﻴﺪاﻧﻴﺪ؛ ﭘﺨﺶ ﺷﺪ در دﻧﻴﺎ‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺪه دوﺳﺖ ﻧﺪارم اﺳﻢ ﺑﻌﻀﻰﻫﺎ را ﺑﻴﺎورم ‪ -‬ﮔﻔﺖ ﻋﻠﻢ را ﻛﻪ ﻧﻤﻴﺸﻮد ﺑﻤﺒﺎران ﻛﺮد‪ .‬راﺳﺖ ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ؛‬ ‫ﺣﻖ ﺑﺎ اوﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﻫﻤﻪى ﺧﻼﻓﻬﺎﺋﻰ ﻛﻪ ﻣﻴﮕﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺣﺮﻓﺸﺎن درﺳﺖ ﺑﻮد‪ .‬ﮔﻴﺮم ﻧﻄﻨﺰ را ﺑﻤﺒﺎران‬ ‫ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪى اﺻﻔﻬﺎن را ﺑﻤﺒﺎران ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻋﻠﻢ را ﭼﻪ ﺟﻮرى ﺑﻤﺒﺎران ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ؟ ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻋﻠﻢ‬ ‫ﻣﺼﻮﻧﻴﺖ ﻣﻰآورد‪ ،‬اﻗﺘﺪار ﻣﻰآورد‪ .‬ﻣﺮاﻗﺐ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﺗﻮ داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﺗﻮ ﻛﻼس ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﺗﻮ ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت‬ ‫ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﺗﻮ ﻛﺎر ﭘﮋوﻫﺸﻰ ﺷﻤﺎ‪ ،‬اﺧﺘﻼل اﻳﺠﺎد ﻧﻜﻨﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ دﻳﺪﻳﺪ دﺳﺘﻰ دارد اﺧﺘﻼل اﻳﺠﺎد ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ آن‬ ‫‪1‬‬

‫دﺳﺖ ﺑﺪﺑﻴﻦ ﺑﺸﻮﻳﺪ‪ .‬اﻗﺘﺪار ﺷﻤﺎ را‪ ،‬آﻳﻨﺪهى ﺷﻤﺎ را ﻫﺪف ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬ ‫* از اﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻢ راﺿﻲ ﻧﻴﺴﺘﻢ‬

‫ﺻﺤﺒﺖ اﺧﺘﺮاﻋﺎت ﺷﺪ؛ ﻛﻪ ﺣﺎﻻ ﻣﻘﺪارى اﺧﺘﺮاﻋﺎت اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻛﺎرﻫﺎى ﺟﺪﻳﺪى اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ‪.‬‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎ را ﺷﺎﻳﺪ ﻣﻦ ﻳﻚ ﻣﻘﺪار ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻫﻢ ﺑﺪاﻧﻢ؛ ﭼﻮن ﮔﺰارﺷﻬﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن از ﺟﺎﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻪ ﻣﺎ‬ ‫ﺧﻴﻠﻰ ﻣﻴﺮﺳﺪ؛ اﻣﺎ ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً ﺑﻨﺪه راﺿﻰ ﻧﻴﺴﺘﻢ و اﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻢ راﺿﻰ ﻛﻨﻨﺪه ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺣﺎﻻ اﻳﻨﻬﺎ‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﺒﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ در اﻳﻦ ﺟﻤﻌﻬﺎ ﻣﻴﺸﻮد ﮔﻔﺖ‪ .‬وﻗﺘﻰ ﻣﻴﮕﻮﺋﻴﻢ از اﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ راﺿﻰ‬ ‫ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬ﻧﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺎ ﻣﻴﺘﻮاﻧﺴﺘﻴﻢ و ﻧﻜﺮدﻳﻢ؛ ﻧﻪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻫﻴﭻ ﻛﺲ ﻫﻢ ﻣﻘﺼﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﺑﻴﺸﺘﺮ از‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺟﻤﻌﻲ از ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻋﻠﻤﻲ ﻛﺸﻮر‪88/8/6 -‬‬

‫‪191‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫اﻳﻦ ﻫﻢ ﻧﻤﻴﺸﺪه‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ واﻗﻊ ﻣﻄﻠﺐ ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻫﻤﻴﻦ واﻗﻌﻴﺖ ﺑﺮاى ﺑﻨﺪه واﻗﻌﺎً‬ ‫ﺧﺸﻨﻮد ﻛﻨﻨﺪه ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻣﺎ ﻫﻨﻮز ﺧﻴﻠﻰ ﻓﺎﺻﻠﻪ دارﻳﻢ ﺗﺎ آﻧﺠﺎﺋﻰ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ آن ﺑﺮﺳﻴﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﺗﻮﻗﻊ زﻳﺎدى‬ ‫ﻫﻢ ﻧﺪارم‪ .‬ﺑﻨﺪه ﻋﺮض ﻧﻤﻴﻜﻨﻢ ﻛﻪ ﺣﺘﻤﺎً در ﻇﺮف ده ﺳﺎل ﻳﺎ ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎل ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﺑﻪ ردﻳﻔﻬﺎى اول‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ دﻧﻴﺎ ﺑﺮﺳﻴﻢ ‪ -‬ﺣﺎﻻ ﻧﻤﻴﮕﻮﻳﻢ ردﻳﻒ اول ‪ -‬ﻟﻴﻜﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﺪف ﻣﺎ اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ؛ وﻟﻮ در ﻇﺮف ﭘﻨﺠﺎه‬ ‫ﺳﺎل ﻛﺸﻮر از اﺳﺎرت ﻋﻠﻤﻰ ﻣﻄﻠﻘﺎً ﺧﺎرج ﺑﺸﻮد‪.‬‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ ﻣﻌﻨﺎﻳﺶ اﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻠﻢ ﻳﻚ ﻣﺤﺼﻮﻟﻰ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪش ﻣﺜﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪﻫﺎى دﻳﮕﺮ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺑﻪ‬ ‫ﺧﻴﻠﻰ ﻣﻘﺪﻣﺎت ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ اﺳﺖ؛ وﻟﻰ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎﻻﺧﺮه ﻣﺎ ﺑﻪ آﻧﺠﺎ ﺑﺮﺳﻴﻢ ﻛﻪ داﻧﺶ را ﮔﺴﺘﺮش و ﺑﺴﻂ‬ ‫ﺑﺪﻫﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ژرﻓﺎى داﻧﺶ ﺑﺮﺳﻴﻢ‪ ،‬داﻧﺸﻬﺎى ﺟﺪﻳﺪى را ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬داﻧﺸﻬﺎى ﻣﻤﻜﻦِ ﺑﺮاى ﺑﺸﺮ ﻓﻘﻂ‬ ‫ﻫﻤﻴﻦ داﻧﺸﻬﺎﺋﻰ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ اﻣﺮوز دارﻳﻢ؛ ﺑﺴﻴﺎرى داﻧﺸﻬﺎ ﻗﻄﻌﺎً وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺑﺸﺮ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ رﺳﻴﺪ؛ ﻛﻤﺎاﻳﻨﻜﻪ ﺑﺴﻴﺎرى از داﻧﺸﻬﺎ ﺗﺎ ﺻﺪ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺧﻴﻠﻰ از اﻳﻦ ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ‬ ‫ﺻﺤﺒﺖ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺻﺪ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ‪ ،‬از اﻳﻨﻬﺎ ﺧﺒﺮى ﻧﺒﻮد؛ ﻧﻪ ﻋﻠﻢ وﺟﻮد داﺷﺖ‪ ،‬ﻧﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻋﻠﻤﻰ در‬ ‫آن رﺷﺘﻪﻫﺎ وﺟﻮد داﺷﺖ؛ ﺑﻌﺪ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪ‪ .‬ﺑﺸﺮ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﺗﺴﺎﻋﺶ ﺧﻴﻠﻰ ﺑﻴﺶ از اﻳﻨﻬﺎﺳﺖ‪ .‬ﻋﺎﻟَﻢ‬ ‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﻣﻌﺮﻓﺖ و ﺷﻨﺎﺧﺘﺶ ﺧﻴﻠﻰ ﺑﻴﺸﺘﺮ از اﻳﻨﻬﺎﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺟﺎﺋﻰ ﺑﺮﺳﻴﻢ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻋﺮﺻﻪﻫﺎ‬ ‫ﻫﺮﭼﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﻴﺶ ﺑﺮوﻳﻢ؛ ﻫﺮﭼﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻔﻬﻤﻴﻢ‪ .‬و اﻟﺒﺘﻪ ﻋﻠﻢ را وﺳﻴﻠﻪى ﺳﻌﺎدت اﻧﺴﺎن‬ ‫‪192‬‬

‫ﻗﺮار ﺑﺪﻫﻴﻢ‪ .‬ﺗﻔﺎوت ﻧﮕﺎه دﻳﻦ ‪ -‬ﻳﻌﻨﻰ اﺳﻼم ‪ -‬ﺑﻪ ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﮕﺎﻫﻰ ﻛﻪ دﻧﻴﺎى ﻣﺎدى ﺑﻪ ﻋﻠﻢ ﻣﻴﻨﮕﺮﻳﺴﺖ‪،‬‬ ‫در ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﻋﻠﻢ را ﻣﻴﺨﻮاﻫﻴﻢ ﺑﺮاى ﺳﻌﺎدت ﺑﺸﺮ‪ ،‬ﺑﺮاى رﺷﺪ ﺑﺸﺮ‪ ،‬ﺑﺮاى ﺷﻜﻮﻓﺎﺋﻰ ﺑﺸﺮ‪ ،‬ﺑﺮاى‬ ‫اﺳﺘﻘﺮار ﻋﺪاﻟﺖ و آرزوﻫﺎى ﻗﺪﻳﻤﻰ ﺑﺸﺮ‪.‬‬ ‫ﺑﺎرﻫﺎ ﻋﺮض ﻛﺮدﻳﻢ ﻛﻪ آرزوى دﻳﺮﻳﻦ ﺑﺸﺮ‪ ،‬اﺳﺘﻘﺮار ﻋﺪاﻟﺖ ﺑﻮده‪ .‬از ﻗﺪﻳﻢﺗﺮﻳﻦ دوراﻧﻬﺎ‪ ،‬اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ از‬ ‫ﺑﻰﻋﺪاﻟﺘﻰ رﻧﺞ ﻣﻴﺒﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻣﺮوز ﻫﻢ در دﻧﻴﺎ ﺑﻰﻋﺪاﻟﺘﻰ ﻫﺴﺖ‪ :‬ﺑﻰﻋﺪاﻟﺘﻰ ﻣﺪرن‪ ،‬ﺑﻰﻋﺪاﻟﺘﻰ ﻣﺴﻠﺢ‪،‬‬ ‫ﺑﻰﻋﺪاﻟﺘﻰ ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ اﻋﺘﺮاض! اﻣﺮوز در دﻧﻴﺎ ﺑﻰﻋﺪاﻟﺘﻰﻫﺎﺋﻰ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻛﺴﻰ ﻧﻤﻴﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ اﻳﻨﻬﺎ‬ ‫اﻋﺘﺮاض ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻤﺠﺮدى ﻛﻪ اﻋﺘﺮاض ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﺑﺰارﻫﺎى ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﺑﺎ اﻣﻜﺎﻧﺎت ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﺑﺎ ﻫﻤﻴﻦ داﻧﺶ ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﻛﻪ‬ ‫اﻣﺮوز رو ﺑﻪ ﺷﻜﻮﻓﺎﺋﻰ روزاﻓﺰون اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﺮ ﺻﺪاى ﻣﻌﺘﺮﺿﻰ را ﺧﻔﻪ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪ .‬ﺧﻮب‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‬ ‫اﻣﺮوز ﺑﺎ ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ ﭼﻪ دارﻧﺪ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ؟ ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ ﻣﮕﺮ ﭼﻪ ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ؟ ﻣﮕﺮ ﭼﻪ‬ ‫ﻣﻴﺨﻮاﻫﺪ؟ اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت‪ ،‬اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﻛﺎرﺷﻜﻨﻰ‪ ،‬اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﺗﻮﻃﺌﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ ﺑﺮاى‬

‫‪ .1‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري اﻳﺮان اﺳﻼﻣﻲ‬

‫ﭼﻴﺴﺖ؟ ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ ﻧﻪ درﺻﺪد ﻛﺸﻮرﮔﺸﺎﺋﻰ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ درﺻﺪد ﺿﺮﺑﻪ زدن و آﺳﻴﺐ زدن ﺑﻪ‬ ‫ﻣﻠﺘﻬﺎ و ﺑﻪ آﺣﺎد ﻣﺮدم اﺳﺖ؛ داﻋﻴﻪى ﺳﻌﺎدت ﻣﻌﻨﻮى اﻧﺴﺎن را دارد؛ ﭘﻴﺎﻣﻰ دارد ﺑﺮاى اﻧﺴﺎﻧﻴﺖ‪ .‬اﻳﻦ را‬ ‫ﻣﻴﺪاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺧﺎﻃﺮ اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﺳﺨﺘﮕﻴﺮى و ﻓﺸﺎر وارد ﻣﻰآورﻧﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻰﻋﺪاﻟﺘﻰاى اﻣﺮوز‬ ‫وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻋﻠﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺑﻰﻋﺪاﻟﺘﻰ ﺑﺠﻨﮕﺪ‪ .‬اﻣﺮوز ﻋﻠﻢ در ﺧﺪﻣﺖ اﻳﻦ ﺑﻰﻋﺪاﻟﺘﻰ اﺳﺖ؛ اﻣﺮوز‬ ‫ﻋﻠﻢ در ﺧﺪﻣﺖ ﻇﺎﻟﻢﺗﺮﻳﻦ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ و ﻇﺎﻟﻢﺗﺮﻳﻦ ﺟﻮاﻣﻊ اﺳﺖ؛ ﺑﺎﻳﺪ از اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺧﺎرج ﺷﻮد‪ .‬ﻧﮕﺎه‬ ‫اﺳﻼم ﺑﻪ ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻧﮕﺎه ﺷﺮﻳﻒ‪ ،‬ﻧﮕﺎه ﻧﻈﻴﻒ‪ ،‬ﻧﮕﺎه دور از ﻫﻮى و ﻫﻮس‪ ،‬ﻧﮕﺎه ﻣﻌﻨﻮىﮔﺮاﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﻋﻠﻢ را‬ ‫ﻣﻴﺨﻮاﻫﻴﻢ ﺑﺮاى اﻳﻦ؛ ﺧﻮب‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاى اﻳﻦ ﺗﻼش ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎي ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري زﻳﺮ ﺑﻤﺒﺎران ﺗﻬﺪﻳﺪﻫﺎ و ﺗﺤﺮﻳﻢﻫﺎ ﺑﻮده اﺳﺖ‬

‫‪ ...‬ﻣﺎ روزﺑﻪروز ﭘﻴﺶ رﻓﺘﻴﻢ؛ ﻫﻤﻪ ﺑﺨﺸﻬﺎى ﻛﺸﻮر ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻮر اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺸﻮرى ﻛﻪ اﻣﺮوز آن‬ ‫ﺗﻮاﻧﺎﺋﻰﻫﺎى ﻣﻮﺷﻜﻰاش اﺳﺖ‪ ،‬آن ﺗﻮاﻧﺎﺋﻰﻫﺎى زﻳﺴﺖﺷﻨﺎﺳﻰاش اﺳﺖ‪ ،‬آن ﺗﻮاﻧﺎﺋﻰﻫﺎى ﻫﺴﺘﻪاىاش‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬آن ﺗﻮاﻧﺎﺋﻰﻫﺎى ﻟﻴﺰرىاش اﺳﺖ ‪ -‬ﻛﻪ ﻣﻴﺪاﻧﻴﺪ و ﺷﻨﻴﺪﻳﺪ و اﻃﻼع دارﻳﺪ ‪ -‬و در ﺑﺨﺸﻬﺎى‬ ‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺎﺋﻰﻫﺎﻳﺶ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻋﻈﻤﺖ و ﺑﺎ اﻳﻦ درﺟﻪى از اﻫﻤﻴﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﻛﺸﻮرى اﺳﺖ ﻛﻪ در‬ ‫اول اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﺳﺎدهﺗﺮﻳﻦ ﺗﺠﻬﻴﺰات را ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ وارد ﻣﻴﻜﺮد؛ ﺑﺎﻳﺪ از اﻳﻦ و آن وام ﻣﻴﮕﺮﻓﺖ؛ ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫اﺑﺘﺪاﺋﻰﺗﺮﻳﻦ اﻣﻜﺎﻧﺎت را از دﻳﮕﺮان ﻣﻴﺨﺮﻳﺪ‪ ،‬و ﻧﻤﻴﻔﺮوﺧﺘﻨﺪ؛ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﻴﺨﺮﻳﺪ‪ ،‬و‬ ‫ﺗﻬﻴﺪﺳﺖ ﺑﻮد‪ .‬اﻣﺮوز اﻳﻦ ﻫﻤﺎن ارﺗﺶ اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﻫﻤﺎن ﻧﻴﺮوﻫﺎى ﻣﺴﻠﺢ اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﻫﻤﺎن ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﻫﻤﺎن ﻧﻴﺮوى ﻫﻮاﺋﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻣﺮوز ﺑﻪ اﻳﻦ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎ ﻧﺎﺋﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬و ﻫﻤﺎن‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ و ﻋﻠﻤﻰ و ﭘﮋوﻫﺸﻰ و ﻓﻨﺎورى اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﺠﺎ رﺳﻴﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫زﻳﺮ ﺑﻤﺒﺎرانِ ﻫﻤﻴﻦ دﺷﻤﻨﻰﻫﺎ و ﺗﻬﺪﻳﺪﻫﺎ و ﺗﺤﺮﻳﻤﻬﺎ ﻣﺎ ﺑﻪ اﻳﻨﺠﺎ رﺳﻴﺪﻳﻢ‪ .‬ﻣﻠﺖ اﻳﺮان را از ﺗﻬﺪﻳﺪ‬ ‫ﻣﻴﺘﺮﺳﺎﻧﻴﺪ؟ از ﺗﺤﺮﻳﻢ ﻣﻴﺘﺮﺳﺎﻧﻴﺪ؟‬

‫‪2‬‬

‫* روﻧﺪ ﭘﺮﺷﺘﺎب ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ ﻛﺸﻮر‬

‫ﻛﺸﻮر آﻣﺎدﮔﻰﻫﺎى زﻳﺎدى دارد‪ .‬ﻋﺰﻳﺰان ﻣﻦ! در اﻳﻦ ﺳﻰ ﺳﺎل‪ ،‬ﻣﻠﺖ و ﻛﺸﻮر در ﻫﻤﻪى زﻣﻴﻨﻪﻫﺎ‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬زﻣﻴﻨﻪ ﺑﺮاى ﻳﻚ ﺣﺮﻛﺖ ﻋﻈﻴﻢ و ﺑﻨﻴﺎﻧﻰ‪ ،‬ﻳﻚ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﺤﺴﻮس ﻛﻪ اﺛﺮ آن را در‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار وزﻳﺮ ﻋﻠﻮم و اﺳﺘﺎدان داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان‪88/11/13 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه و ﭘﺮﺳﻨﻞ ﻧﻴﺮوي ﻫﻮاﻳﻲ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ اﻳﺮان‪88/11/19 -‬‬

‫‪193‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫زﻧﺪﮔﻰ ﻣﺮدم ﺑﺸﻮد ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻛﺮد‪ ،‬ﻓﺮاﻫﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﻫﻢ در زﻣﻴﻨﻪى زﻳﺮﺳﺎﺧﺘﻬﺎى اﻗﺘﺼﺎدى ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎى‬ ‫زﻳﺎدى ﻛﺮدهاﻳﻢ‪.‬‬ ‫در زﻣﻴﻨﻪى زﻳﺮﺳﺎﺧﺘﻬﺎى ارﺗﺒﺎﻃﻰ و ﻣﻮاﺻﻼﺗﻰ ﻛﺎرﻫﺎى ﺑﺰرﮔﻰ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در زﻣﻴﻨﻪى‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰ و ﻓﻨﺎورى‪ ،‬ﻳﻚ روﻧﺪ ﭘﺮﺷﺘﺎﺑﻰ از ﭼﻨﺪى ﻗﺒﻞ ﺗﺎﻛﻨﻮن آﻏﺎز ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﻴﻜﻨﻴﺪ؛ در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺎ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎﻫﻴﺎن ﻣﺎ‪ ،‬ﺑﺮﺟﺴﺘﮕﺎن و ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻣﺎ ﺑﻪ ﻳﻚ‬ ‫ﻣﺮاﺣﻠﻰ دﺳﺖ ﭘﻴﺪا ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاى ﻳﻚ ﻛﺸﻮرى ﻛﻪ از ﻣﺮﺣﻠﻪى داﻧﺶ و ﺗﺤﻘﻴﻖ و ﻓﻨﺎورى و اﺑﺘﻜﺎر‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ ﺑﺴﻴﺎر دور ﺑﻮده اﺳﺖ و ﻓﺎﺻﻠﻪ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﭼﻴﺰﻫﺎى ﻋﺠﻴﺒﻰ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺟﻮاﻧﺎن ﻋﺰﻳﺰ! اﻣﺮوز در ﻛﺸﻮر ﺷﻤﺎ ﭼﻴﺰﻫﺎﺋﻰ ﻛﻪ اﻳﺮان را در ردﻳﻒ ده ﻛﺸﻮر اول دﻧﻴﺎ ﻗﺮار ﻣﻴﺪﻫﺪ‪،‬‬ ‫ﻳﺎ در ردﻳﻒ ﻫﺸﺖ ﻛﺸﻮر اول دﻧﻴﺎ ﻗﺮار ﻣﻴﺪﻫﺪ‪ ،‬ﻛﻢ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬در ﺑﺨﺸﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬در ﺑﺨﺸﻬﺎى ﻋﻠﻮم‬ ‫زﻳﺴﺘﻰ‪ ،‬ﻋﻠﻮم ﻧﺎﻧﻮ‪ ،‬ﻋﻠﻮم ﻓﻀﺎﺋﻰ‪ ،‬ﻋﻠﻮم ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻛﺸﻮر ‪ -‬ﻛﻪ ﻋﻤﺪﺗﺎً ﻫﻢ‬ ‫ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻮاﻧﺎن ﭘﺮﺷﻮر و ﭘﺮﺷﻮق و ﭘﺮﻧﺸﺎط ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪ -‬ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ ﻛﺸﻮر را ﺑﻪ اﻳﻨﺠﺎ ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ‬ ‫در اﻳﻦ ﻣﻘﻮﻟﻪ‪ ،‬اﻳﺮان ﺟﺰو ﻫﺸﺖ ﻛﺸﻮر دﻧﻴﺎﺳﺖ؛ در اﻳﻦ ﻣﻘﻮﻟﻪ‪ ،‬اﻳﺮان ﺟﺰو ده ﻛﺸﻮر اول دﻧﻴﺎﺳﺖ؛‬ ‫ﻳﻌﻨﻰ اﻳﻦ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻈﻴﻤﻰ اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﻳﻚ ﺟﺎﻳﮕﺎه ﻣﻬﻤﻰ اﺳﺖ ﺑﺮاى ﻛﺸﻮر‪.‬‬ ‫‪194‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻣﺴﺌﻠﺔ ﺗﺤﻘﻴﻖ و ﺗﻮﺳﻌﺔ ﻓﻨﺎوري‬

‫ﻳﻚ ﻧﻜﺘﻪى دﻳﮕﺮى ﻛﻪ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﻪى ﺗﺤﻘﻴﻖ اﺳﺖ؛ ﺗﺤﻘﻴﻖ و ﺗﻮﺳﻌﻪى ﻓﻨﺎورى‪ .‬اﻣﺮوز ﻫﻤﻪى‬ ‫ﺻﻨﺎﻳﻊ دﻧﻴﺎ از ﺟﻤﻠﻪ ﺻﻨﻌﺖ ﺧﻮدرو داﻧﺶﻣﺤﻮر اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮﺗﺐ دارﻧﺪ ﻓﻜﺮ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻛﺎر ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺤﻘﻴﻖ‬ ‫ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭘﮋوﻫﺶ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاى اﻳﻨﻜﻪ اﻳﻦ را ﻛﺎﻣﻞﺗﺮ‪ ،‬ﺑﻰﻋﻴﺐﺗﺮ‪ ،‬زﻳﺒﺎﺗﺮ‪ ،‬ﻛﻢﻣﺼﺮفﺗﺮ‪ ،‬ارزانﺗﺮ از آب‬ ‫در ﺑﻴﺎورﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺟﺰ ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﺟﺰ ﺑﺎ ﺗﺄﻣﻞ و دﻗﺖ و ﺗﺤﻘﻴﻖ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﺎب ﺗﺤﻘﻴﻖ را‬ ‫ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﺑﺎز ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﻛﺎرﺧﺎﻧﺠﺎت ﺻﻨﻌﺘﻰ و ﻣﺪﻳﺮان ﺻﻨﻌﺘﻰ و ﻣﺪﻳﺮان دوﻟﺘﻰ‬ ‫ﻣﺸﺮف ﺑﺮ ﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬ﺑﺮ روى ﻣﺴﺌﻠﻪى ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻴﻠﻰ ﺗﻼش ﺑﻜﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﻤﻚ ﻣﻴﻜﻨﺪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ‬ ‫ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺘﻮاﻧﺪ در ﺷﺮاﻳﻂ ﺳﺨﺖ رﻗﺎﺑﺘﻰ‪ ،‬ﺧﻮدش را ﺣﻔﻆ ﻛﻨﺪ؛ در رﻗﺎﺑﺖ ﺑﺎ رﻗﺒﺎى ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ زﻣﻴﻦ‬ ‫ﻧﺨﻮرد‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺎ ﺗﺤﻘﻴﻖ اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -1‬ﺑﻴﺎﻧﺎت در اﺟﺘﻤﺎع زاﺋﺮان و ﻣﺠﺎوران ﺣﺮم ﻣﻄﻬﺮ رﺿﻮي‪89/1/1 -‬‬ ‫‪ -2‬ﺑﻴﺎﻧﺎت در ﺑﺎزدﻳﺪ از ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪﻳﻬﺎى ﺻﻨﻌﺖ ﺧﻮدروﺳﺎزى‪89/1/9 -‬‬

‫‪2‬‬

‫‪ .1‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري اﻳﺮان اﺳﻼﻣﻲ‬

‫* ﻫﻤﺖ و ﻛﺎر ﻣﻀﺎﻋﻒ و ﻇﺮﻓﻴﺖﻫﺎي ﻋﻈﻴﻢ ﻋﻠﻤﻲ‬

‫ﻣﺎ ﻋﺮض ﻛﺮدﻳﻢ‪ :‬ﻫﻤﺖ ﻣﻀﺎﻋﻒ‪ ،‬ﻛﺎر ﻣﻀﺎﻋﻒ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻀﺎﻋﻒ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى دو ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﮔﺮ‬ ‫ﻫﻤﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻜﻨﻴﺪ ده ﺑﺮاﺑﺮ‪ ،‬ﺟﺎ دارد‪ .‬آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺧﻴﻠﻰ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﻇﺮﻓﻴﺘﻬﺎى ﻣﻮﺟﻮد در ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺎ در ﻫﻤﻪى زﻣﻴﻨﻪﻫﺎ ﻣﺜﻞ ﻳﻚ ﻣﻌﺪنِ اﺳﺘﺨﺮاج ﻧﺸﺪه ﻳﺎ ﻧﻴﻤﻪ اﺳﺘﺨﺮاج ﺷﺪه ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ .‬اﻫﻞ ﻓﻦ و‬ ‫ﻣﺘﺨﺼﺼﻴﻦ و ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن در ﻫﻤﻪى زﻣﻴﻨﻪﻫﺎ ‪ -‬ﻣﺜﻞ زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى اﻗﺘﺼﺎدى‪ ،‬زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى ﻓﻨﻰ‪ ،‬زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ ‪ -‬ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﻴﮕﻮﻳﻨﺪ ﻇﺮﻓﻴﺘﻬﺎى ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﻇﺮﻓﻴﺘﻬﺎى ﺑﻰﻧﻈﻴﺮى اﺳﺖ‪.‬‬ ‫دوﺳﺘﺎﻧﻰ ﻛﻪ اﻫﻞ ﻫﺮ رﺷﺘﻪاى‪ ،‬ﻫﺮ ﺑﺨﺸﻰ از ﻛﺎرﻫﺎى ﻣﻬﻢ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺎ ﻣﺴﺎﺋﻞ آﺷﻨﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬آﻧﻬﺎ در‬ ‫ﺑﺨﺶ ﺧﻮدﺷﺎن وﻗﺘﻰ ﮔﺰارش ﻣﻴﺪﻫﻨﺪ‪ ،‬وﻗﺘﻰ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬وﻗﺘﻰ ﻣﺎ را‪ ،‬ﻣﻠﺘﻤﺎن را‪ ،‬ﻛﺸﻮرﻣﺎن را ﺑﺎ‬ ‫ﺧﻴﻠﻰ ﻛﺸﻮرﻫﺎى دﻳﮕﺮ ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎ را ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻴﺮﺳﺎﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﻇﺮﻓﻴﺘﻬﺎى ﻣﺎ ﺧﻴﻠﻰ زﻳﺎد اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در زﻣﻴﻨﻪى اﻗﺘﺼﺎدى‪ ،‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻛﺸﻮر ﺧﻴﻠﻰ ﺑﺎﻻﺳﺖ‪ .‬در زﻣﻴﻨﻪى ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻛﺸﻮر واﻗﻌﺎً‬ ‫ﺣﻴﺮتآور اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ ﻣﻘﺪار ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﺣﺮﻛﺖ را ﺳﺮﻳﻊﺗﺮ ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ ،‬ﺟﺪىﺗﺮ ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ ،‬ﻓﺸﺎرى وارد‬ ‫ﻣﻰآﻳﺪ و اﺻﺮارى ﺻﻮرت ﻣﻴﮕﻴﺮد‪ ،‬اﻧﺴﺎن ﻣﻰﺑﻴﻨﺪ ﻧﺎﮔﻬﺎن ﻫﻤﻴﻦ ﻃﻮر ﮔﻠﻬﺎﺋﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺑﺎغ‬ ‫ﻣﻴﺸﻜﻔﺪ؛ ﻧﻬﺎﻟﻬﺎﺋﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺑﻮﺳﺘﺎن ﻣﻴﺒﺎﻟﺪ‪ ،‬ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﻫﻴﭻ ﺗﺼﻮرش را ﻧﻤﻴﻜﺮد و ﮔﻤﺎﻧﺶ را‬ ‫‪195‬‬

‫ﻧﺪاﺷﺖ؛ اﻣﺎ ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﻢ ﺷﺪ و ﻣﻴﺸﻮد‪.‬‬ ‫در ﺑﺨﺸﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻫﻢ وﻗﺘﻰ اﻧﺴﺎن ﻧﮕﺎه ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻰﺑﻴﻨﺪ آﻣﺎدﮔﻰﻫﺎ زﻳﺎد‪ ،‬اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎ‬ ‫ﺟﻮﺷﺎن‪ ،‬ﻧﻔﺮات ﺑﺎاﺳﺘﻌﺪاد و ﻓﺮاوان اﺳﺖ‪ .‬در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى ﻓﻨﺎورى ﻫﻢ اﻧﺴﺎن ﻣﻰﺑﻴﻨﺪ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻤﻜﻦ در‬ ‫ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﺧﻴﻠﻰ ﻋﻈﻴﻢ و دﻫﺸﺖاﻧﮕﻴﺰ اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺎرﻫﺎى ﺑﺰرﮔﻰ ﻣﻴﺸﻮد اﻧﺠﺎم داد‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﻇﺮﻓﻴﺘﻬﺎى ﻛﺸﻮر‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺣﺎﻻ اﻳﻦ ﻇﺮﻓﻴﺘﻬﺎ در ﺑﺨﺸﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ دﺳﺖ ﻣﻦ و ﺷﻤﺎﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ اﻳﻦ ﻇﺮﻓﻴﺘﻬﺎ را ﻧﺸﻨﺎﺳﻴﻢ‪،‬‬ ‫ﻛﻮﺗﺎﻫﻰ ﻛﺮدﻳﻢ؛ اﮔﺮ ﺑﺸﻨﺎﺳﻴﻢ و ﺑﺮاى ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮى اﻳﻦ ﻇﺮﻓﻴﺘﻬﺎ ﻫﻤﺖ ﻧﻜﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻛﻮﺗﺎﻫﻰ ﻛﺮدﻳﻢ؛ اﮔﺮ ﺑﻪ‬ ‫ﻳﻚ ﺣﺪ ﻣﺘﻮﺳﻄﻰ ﻗﺎﻧﻊ ﺑﺸﻮﻳﻢ‪ ،‬ﻛﻮﺗﺎﻫﻰ ﻛﺮدﻳﻢ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻗﻠﻪ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬درﺳﺖ ﻣﺜﻞ‬ ‫ورزﺷﻜﺎرى ﻛﻪ اﺳﺘﻌﺪاد ﺑﺪﻧﻰ دارد‪ ،‬ﻗﻮارهى اﻧﺪاﻣﻰ او ﻗﻮارهى ﻣﻨﺎﺳﺒﻰ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﻜﺎﻧﺎت ورزﺷﻰ ﻫﻢ‬ ‫ﺟﻠﻮﻳﺶ ﻫﺴﺖ؛ او دﻳﮕﺮ ﻧﻤﻴﺘﻮاﻧﺪ ﺑﮕﻮﻳﺪ ﻣﻦ ﻫﺮ روزى ﻧﻴﻢ ﺳﺎﻋﺖ‪ ،‬ﺑﻴﺴﺖ دﻗﻴﻘﻪ ﻧﺮﻣﺶ ﻣﻴﻜﻨﻢ؛ او‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮود ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﻰ؛ ﻗﻠﻪ را ﺑﺎﻳﺪ در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮد‪.‬‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺟﻤﻌﻰ از ﻣﺴﺌﻮﻻن ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ‪1389/01/16 -‬‬

‫‪1‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫* ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻣﺎدي ﻛﺸﻮر ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺑﺮ ﻋﻠﻢ و ﺗﻮﻟﻴﺪ اﺳﺖ‬

‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻣﺎدى ﻛﺸﻮر در درﺟﻪى اول‪ ،‬ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺑﺮ دو ﻋﻨﺼﺮ اﺳﺖ‪ :‬ﻳﻚ ﻋﻨﺼﺮ‪ ،‬ﻋﻨﺼﺮ ﻋﻠﻢ اﺳﺖ؛‬ ‫ﻳﻚ ﻋﻨﺼﺮ‪ ،‬ﻋﻨﺼﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻋﻠﻢ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﻢ ﺻﺪﻣﻪ ﻣﻰﺑﻴﻨﺪ؛ ﻛﺸﻮر ﺑﺎ ﻋﻠﻢ ﭘﻴﺶ ﻣﻴﺮود‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﻋﻠﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس اﻳﻦ ﻋﻠﻢ و ﺑﺮ ﺑﻨﻴﺎد داﻧﺶ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗﺤﻮل و ﺗﻜﺎﻣﻞ و اﻓﺰاﻳﺶ ﭘﻴﺪا ﻧﻜﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎز‬ ‫ﻛﺸﻮر درﺟﺎ ﻣﻴﺰﻧﺪ‪ .‬ﻋﻴﺐ ﻛﺎر ﻣﺎ در دوران ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻃﻮاﻏﻴﺖ اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻧﻪ ﻋﻠﻢ داﺷﺘﻴﻢ‪ ،‬و ﭼﻮن‬ ‫ﻋﻠﻢ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﻧﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺘﻜﻰ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪى ﻋﻠﻢ و ﭘﻴﺸﺮوﻧﺪه و رﺷﺪﻳﺎﺑﻨﺪه داﺷﺘﻴﻢ‪ .‬ﻟﺬا دﻧﻴﺎ وﻗﺘﻰ وارد ﻣﻴﺪان‬ ‫ﺻﻨﻌﺖ ﺷﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺶ رﻓﺖ؛ ﻗﺎرهى آﺳﻴﺎ ﻛﻪ دﻳﺮﺗﺮ از اروﭘﺎ وارد ﻣﻴﺪان ﺻﻨﻌﺖ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﻴﺶ رﻓﺖ؛ وﻟﻰ‬ ‫ﻣﺎ ﺑﺮ اﺛﺮ ﺣﻜﻮﻣﺖ اﻳﻦ ﻃﻮاﻏﻴﺖ و ﺷﺮاﺋﻂ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‪ ،‬ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪﻳﻢ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﻴﺨﻮاﻫﻴﻢ ﺟﺒﺮان ﻛﻨﻴﻢ ‪ -‬ﻛﻪ‬ ‫ﻣﻴﺨﻮاﻫﻴﻢ‪ ،‬و ﻣﻠﺘﻤﺎن ﺣﺮﻛﺖ ﻫﻢ ﻛﺮده اﺳﺖ و ﺑﻪ ﻣﻴﺰان زﻳﺎدى ﭘﻴﺶ ﻫﻢ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ ‪ -‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻋﻠﻢ و‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻫﻤﻴﺖ ﺑﺪﻫﻴﻢ؛ ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﺮاﻛﺰ ﻋﻠﻢ‪ ،‬در ﻣﺮاﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻖ‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﻜﻠﻬﺎى ﻧﻮ و ﻣﺪرن ﭘﻴﮕﻴﺮى ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﭼﻨﺪ ﺳﺎل اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻦ روى ﻣﺴﺌﻠﻪى ﻋﻠﻢ ﺗﻜﻴﻪ ﻣﻴﻜﻨﻢ و اﻟﺤﻤﺪﻟﻠَّﻪ ﭼﺮﺧﻬﺎى ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰ و ﺗﻮﻟﻴﺪ‬ ‫ﻋﻠﻢ در ﻛﺸﻮر ﺑﻪ ﺣﺮﻛﺖ درآﻣﺪه اﺳﺖ؛ اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎز ﻫﻢ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬ﻫﻨﻮز اول راﻫﻴﻢ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻫﻤﺖ ﻣﻀﺎﻋﻒ ﺑﺮاي ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‬ ‫‪196‬‬

‫ﻣﺎ ﻋﻘﺒﻴﻢ ﻋﺰﻳﺰان! اﻟﺒﺘﻪ اﮔﺮ ﺑﺎ دوران ﻃﺎﻏﻮت ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻰ ﺟﻠﻮﺋﻴﻢ‪ .‬در دوران ﻃﺎﻏﻮت‪ ،‬ﺑﺮاى‬ ‫ﻛﻮﭼﻜﺘﺮﻳﻦ ﺑﺨﺶ و ﻋﻨﺼﺮ از ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﻣﺎﺷﻴﻦ و ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ و ﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬ﻣﺎ ﻣﺤﺘﺎج ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ‬ ‫ﺑﻮدﻳﻢ‪ .‬ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎﺋﻰ ﻫﻢ ﻛﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻴﺸﺪ‪ ،‬ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎى ﻣﻮﻧﺘﺎژ و ﺻﺪدرﺻﺪ واﺑﺴﺘﻪى ﺑﻪ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪﻫﺎ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﻧﻪ ﻃﺮاﺣﻰ ﺑﻠﺪ ﺑﻮدﻳﻢ‪ ،‬ﻧﻪ ﺳﺎﺧﺖ ﺑﻠﺪ ﺑﻮدﻳﻢ‪ ،‬ﻧﻪ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻻزم ﺑﻠﺪ ﺑﻮدﻳﻢ‪ .‬ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ را ﺑﺎﻳﺪ از‬ ‫دﻳﮕﺮان ﻣﻴﮕﺮﻓﺘﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻴﺨﻮاﺳﺘﻴﻢ‪ ،‬اﻟﺘﻤﺎس ﻣﻴﻜﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﻧﻔﺖ ﻣﻴﺪادﻳﻢ‪ ،‬ﭘﻮل ﻣﻴﺪادﻳﻢ‪ ،‬آﺑﺮو ﻣﻴﺪادﻳﻢ‪ ،‬ﻗﺪرت‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻣﻴﺪادﻳﻢ‪ ،‬زﻳﺮ ﺑﺎر ﺳﻠﻄﻪى آﻧﻬﺎ ﻣﻴﺮﻓﺘﻴﻢ ﺗﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﻴﺎورﻳﻢ‪ .‬اﻣﺮوز ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﺧﺪﻣﺎت ﻓﻨﻰ را‬ ‫ﺻﺎدر ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ .‬اﻣﺮوز ﻛﺸﻮر ﺷﻤﺎ ﻳﻜﻰ از ﺑﺮﺟﺴﺘﻪﺗﺮﻳﻦ و در ﻃﺮاز ﺑﺎﻻى ﺳﺪﺳﺎزى و ﻧﻴﺮوﮔﺎهﺳﺎزى در‬ ‫ﻫﻤﻪى دﻧﻴﺎﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺠﺎ‪ ،‬آن ﻛﺠﺎ؟ اﻣﺮوز ﻛﺎرﻫﺎﺋﻰ را ﻛﻪ ﺷﻤﺎ دارﻳﺪ اﻧﺠﺎم ﻣﻴﺪﻫﻴﺪ ‪ -‬ﻛﺎرﻫﺎى‬ ‫ﺻﻨﻌﺘﻰ‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎت ﺻﻨﻌﺘﻰ‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎت ﻓﻨﻰ ‪ -‬در ﺑﺴﻴﺎرى از ﻛﺸﻮرﻫﺎ ﻣﺸﺘﺮى دارد‪ .‬در ﺧﻴﻠﻰ از‬ ‫ﻛﺸﻮرﻫﺎى دﻧﻴﺎ ﺧﻄﻮط ﺗﻮﻟﻴﺪ دارﻳﺪ راه ﻣﻰاﻧﺪازﻳﺪ‪ .‬اﺻﻼً اﻳﻦ ﺣﺮﻓﻬﺎ در دوران ﻃﺎﻏﻮت ﻣﻌﻨﻰ‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻛﺎرﮔﺮان ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر‪89/2/8 -‬‬

‫‪ .1‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري اﻳﺮان اﺳﻼﻣﻲ‬

‫ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺮوﻳﻢ ﺑﺮاى ﻳﻚ ﻛﺸﻮرى‪ ،‬ﻳﻚ ﻛﺸﻮر ﭘﺮﺟﻤﻌﻴﺖ‪ ،‬اﺣﻴﺎﻧﺎً داراى ﻧﻔﺖ‪ ،‬داراى ﺛﺮوت‪،‬‬ ‫ﺧﻄﻮط ﺗﻮﻟﻴﺪ راه ﺑﻴﻨﺪازﻳﻢ؟! ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺻﻨﻌﺘﻰ؟! اﻳﻦ ﺣﺮﻓﻬﺎ اﺻﻼً ﻣﻌﻨﻰ ﻧﺪاﺷﺖ؛ اﻣﺎ اﻣﺮوز ﺗﺤﻘﻖ ﭘﻴﺪا‬ ‫ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻣﺎ ﺧﻴﻠﻰ ﺟﻠﻮﺋﻴﻢ؛ اﻣﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺷﺄن ﻣﻠﺖ اﻳﺮان‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﻻزﻣﻪى ﻣﻴﺮاث ﺗﺎرﻳﺨﻰ ﻣﺎﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﺮان در ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى‬ ‫ﻛﺸﻮرﻫﺎى دﻧﻴﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺎ ﻋﻘﺒﻴﻢ؛ ﺑﺎﻳﺪ ﺟﻠﻮ ﺑﺮوﻳﻢ‪ .‬ﺧﻴﻠﻰ ﻛﺎر ﻻزم دارﻳﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﻛﻪ ﻋﺮض ﻣﻴﻜﻨﻢ »ﻫﻤﺖ‬ ‫ﻣﻀﺎﻋﻒ«‪ ،‬ﺑﺮاى اﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺘﻤﺎن ﻓﻘﻂ اﻳﻦ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺣﺎﻻ اﻳﻦ ﺳﻨﮓ را از ﺟﻠﻮى ﭘﺎﻳﻤﺎن ﺑﺮدارﻳﻢ ‪-‬‬ ‫اﻳﻦ ﻛﻪ ﭼﻴﺰى ﻧﻴﺴﺖ ‪ -‬ﻫﻤﺘﻤﺎن ﺑﺎﻳﺪ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﺳﺮ ﻗﻠﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﺖ ﻣﻀﺎﻋﻒ ﻳﻌﻨﻰ اﻳﻦ‪ .‬ﺧﻮب‪ ،‬اﻳﻦ‬ ‫ﻣﻔﺖ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻧﻤﻰآﻳﺪ؛ اﻳﻦ ﺑﺎ ﺣﺮف زدن و ﮔﻔﺘﻦ و ﺑﻪﺑﻪ و ﭼﻪﭼﻪ ﻛﺮدن ﺑﻪ دﺳﺖ ﻧﻤﻰآﻳﺪ؛ اﻳﻦ ﺑﺎ‬ ‫ورود ‪ -‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى ﺣﻘﻴﻘﻰ ﻛﻠﻤﻪ ‪ -‬ﺗﻮى ﻣﻴﺪان ﻛﺎر و اﺑﺘﻜﺎر ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻰآﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﺖ ﻛﺎرﮔﺮ‪ ،‬ﻫﻤﺖ ﻣﻬﻨﺪس‪ ،‬ﻫﻤﺖ ﻃﺮاح‪ ،‬ﻫﻤﺖ ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮِ ﻣﺮﻛﺰ ﭘﮋوﻫﺸﻰ و ﺗﺤﻘﻴﻘﻰ ‪ -‬ﻛﻪ دارد از‬ ‫اﻳﻦ ﻛﺎر ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻰ ﻋﻠﻤﻰ ﻣﻴﻜﻨﺪ ‪ -‬ﻫﻤﺖ ﻛﺎرﻓﺮﻣﺎ و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻰ ﻛﻨﻨﺪهى ﻣﺎﻟﻰ‪ ،‬ﻫﻤﺖ ﻣﺴﺌﻮل دوﻟﺘﻰ‪،‬‬ ‫ﻫﻤﻪى اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻀﺎﻋﻒ ﺑﺸﻮد‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺸﻮد‪ ،‬و ﻣﻴﺸﻮد و ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺸﻮد‪ .‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻣﻦ و ﺷﻤﺎ‬ ‫ﺧﻴﻠﻰ ﺑﻴﺶ از اﻳﻨﻬﺎﺳﺖ ﻋﺰﻳﺰان ﻣﻦ! ﻳﻚ وﻗﺖ ﻫﺴﺖ اﻧﺴﺎن ﻳﻚ ﻛﺎرى ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻼف ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻛﺴﻰ‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ او ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻴﻜﻨﺪ؛ ﺧﻮب‪ ،‬اﻳﻦ ﻋﻘﻼﺋﻰ ﻧﻴﺴﺖ؛ اﻣﺎ ﺷﻤﺎ ﻳﻚ وﻗﺖ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺟﻮاﻧﻰ ﻛﻪ وﻗﺘﻰ ﺑﻪ‬ ‫اﻧﺪام او ﻧﮕﺎه ﻣﻴﻜﻨﻴﺪ‪ ،‬وﻗﺘﻰ ﺑﻪ ﻋﻀﻼت او ﻧﮕﺎه ﻣﻴﻜﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻰﺑﻴﻨﺪ او ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ ﻳﻚ ﻛﺸﺘﻰﮔﻴﺮ درﺟﻪى‬ ‫ﻳﻚ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ ﻳﻚ ژﻳﻤﻨﺎﺳﺖ درﺟﻪى ﻳﻚ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ در ﻓﻼن رﺷﺘﻪى ورزﺷﻰ ﺑﺸﻮد درﺟﻪى‬ ‫ﻳﻚ‪ ،‬ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ ﺳﺘﺎرهى اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺸﻮد؛ ﻣﻴﮕﻮﺋﻴﺪ‪ :‬آﻗﺎ ﺑﺮو ﺗﻼش ﻛﻦ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺮق ﻣﻴﻜﻨﺪ ﺑﺎ آن آدم ﺿﻌﻴﻔﻰ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎل ﻫﻢ ورزش ﺑﻜﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻴﺘﻮاﻧﺪ ﻳﻚ ﻛﺸﺘﻰﮔﻴﺮ ﺧﻮب ﺑﺸﻮد‪ .‬ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﻣﺜﻞ ﻫﻤﺎن ﺟﻮانِ‬ ‫ﺑﺎاﺳﺘﻌﺪاد‪ ‬ﺧﻮشاﻧﺪامِ داراى ﻇﺮﻓﻴﺘﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺗﻼش ﻻزم را ﺑﻜﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻴﺮﺳﺪ ﺑﻪ آن ﻗﻠﻪ‪،‬‬ ‫ﻣﻴﺸﻮد ﺳﺘﺎره‪ .‬ﻣﻠﺖ اﻳﺮان اﻳﻨﺠﻮرى اﺳﺖ؛ اﻳﻦ را ﻧﺸﺎن ﻫﻢ داده‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ادﻋﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺷﻌﺎر ﻧﻴﺴﺖ؛ اﻳﻨﻬﺎ‬ ‫واﻗﻌﻴﺘﻬﺎﺋﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻟﺤﺎظ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺑﺮاى ﻣﺎ روﺷﻦ ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﺠﺮﺑﻪى اﻳﻦ ﺳﻰ ﺳﺎل ﻫﻢ ﺑﺮاى ﻣﺎ آن را‬ ‫ﻣﺜﻞ روز واﺿﺢ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﻣﻠﺘﻰ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻛﺲ ﺑﻪ او ﻛﻤﻚ ﻧﻤﻴﻜﻨﺪ‪ ،‬درﻫﺎى ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺻﻨﻌﺘﻰ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎى ﻓﻨﺎورى را ﺑﻪ روى‬ ‫او ﻣﻴﺒﻨﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪ ﻧﺴﻞ دوم و ﺳﻮم و ﭼﻬﺎرم ﺳﺎﻧﺘﺮﻳﻔﻴﻮژ را ﺧﻮدش ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻴﻜﻨﺪ! ﻫﻤﻪى دارﻧﺪﮔﺎن‬ ‫ﻗﻮاى ﻫﺴﺘﻪاى و ﺻﻨﻌﺖ ﻫﺴﺘﻪاى در دﻧﻴﺎ ﻣﺒﻬﻮت ﻣﻴﻤﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﺧﻮب‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ از ﻛﻰ ﻳﺎد ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ؟ ﻣﻠﺘﻰ ﻛﻪ‬

‫‪197‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫از ﻟﺤﺎظ ﻋﻠﻮم زﻳﺴﺘﻰ ﻫﻴﭻ ﻛﺲ ﺑﻪ او ﻛﻤﻚ ﻧﻜﺮده‪ ،‬ﻧﺎﮔﻬﺎن ﻧﮕﺎه ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ ﻣﻰﺑﻴﻨﻨﺪ از ﺳﻠﻮﻟﻬﺎى ﺑﻨﻴﺎدى‪،‬‬ ‫ﺣﻴﻮان ﺗﻮﻟﻴﺪى ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻰآورد‪ .‬در دﻧﻴﺎ ﭼﻨﺪ ﺗﺎ ﻛﺸﻮر اﻳﻦ را دارﻧﺪ؟ ﻫﻔﺖ ﺗﺎ‪ ،‬ﻫﺸﺖ ﺗﺎ‪ ،‬ﻧُﻪ ﺗﺎ‬ ‫ﻛﺸﻮر‪ .‬در ﺑﻴﻦ اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﻛﺸﻮرﻫﺎ‪ ،‬اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﻣﺪﻋﻴﺎن‪ ،‬ﻧﺎﮔﻬﺎن از ردﻳﻒ دوﻳﺴﺘﻢ ‪ -‬ﻣﺜﻼً ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ‪-‬‬ ‫ﻣﻰآﻳﺪ ﺑﻪ ردﻳﻒ ﻫﺸﺘﻢ ﻗﺮار ﻣﻴﮕﻴﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﺣﺎﻛﻰ از ﭼﻴﺴﺖ؟ ﺣﺎﻛﻰ از اﺳﺘﻌﺪاد ﻓﻮقاﻟﻌﺎده ﻧﻴﺴﺖ؟ در‬ ‫اول ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﻣﺎ ﻧﻤﻴﺪاﻧﺴﺘﻴﻢ آر‪.‬ﭘﻰ‪.‬ﺟﻰ ﭼﻴﺴﺖ ‪ -‬آر‪.‬ﭘﻰ‪.‬ﺟﻰ ﻳﻚ ﻣﻮﺷﻚ ﻛﻮﭼﻚ اﺳﺖ؛ آﻧﻬﺎﺋﻰ ﻛﻪ‬ ‫ﺗﻮى ﺟﻨﮓ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬آن را دﻳﺪﻧﺪ و ﺑﺎرﻫﺎ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﺮدﻧﺪ ‪ -‬ﻧﻪ داﺷﺘﻴﻢ‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﻠﺪ ﺑﻮدﻳﻢ‪ ،‬ﻧﻪ ﺟﺰو ﺳﻼﺣﻬﺎى‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﻰ ﻣﺎ ﺑﻮد؛ ﺣﺎﻻ ﺑﻌﺪ از ﮔﺬﺷﺖ ﭼﻨﺪ ﺳﺎل‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﺤﺮﻳﻢ‪ ،‬ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﻣﻮﺷﻚ ﺳﺠﻴﻞ ﻣﻴﺴﺎزد‪ ،‬ﻣﻮﺷﻚ‬ ‫ﻣﺎﻫﻮارهﺑﺮ ﻣﻴﺴﺎزد؛ دﻧﻴﺎ ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦ ﻃﻮر وا ﻣﻰاﻳﺴﺘﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻌﺠﺐ ﻧﮕﺎه ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ .‬اول ﻫﻢ اﻧﻜﺎر ﻛﺮدﻧﺪ؛‬ ‫ﮔﻔﺘﻨﺪ ﺑﻴﺨﻮد ﻣﻴﮕﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬دروغ ﻣﻴﮕﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻴﺘﻮاﻧﻨﺪ؛ ﺑﻌﺪ دﻳﺪﻧﺪ ﻧﺨﻴﺮ‪ ،‬ﻫﺴﺖ‪ .‬در ﻫﻤﻪى ﺑﺨﺸﻬﺎ ﻫﻤﻴﻦ‬ ‫ﺟﻮر اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻮب‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ ﻣﻌﻨﺎﻳﺶ ﭼﻴﺴﺖ؟ ﻣﻌﻨﺎﻳﺶ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺟﻮان ﺧﻴﻠﻰ ﺑﺎاﺳﺘﻌﺪاد اﺳﺖ؛‬ ‫اﻳﻦ ﻣﻠﺖ ﺧﻴﻠﻰ ﭘﺮﻇﺮﻓﻴﺖ اﺳﺖ؛ اﻳﻦ ﻧﻴﺮوى اﻧﺴﺎﻧﻰ ﺧﻴﻠﻰ ﺑﺎارزش و ﻧﺎزﻧﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬از اﻳﻦ ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪ .‬ﭘﺲ ﻣﺎ ﻣﻴﺘﻮاﻧﻴﻢ‪ .‬ﻫﻤﺖ ﻣﻀﺎﻋﻒ ﻣﻌﻨﺎﻳﺶ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻇﺮﻓﻴﺖ را ﺑﻪ ﻓﻌﻠﻴﺖ‬ ‫ﺑﺮﺳﺎﻧﻴﻢ‪.‬‬ ‫‪198‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺳﺮﻋﺖ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺷﺪت اداﻣﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫در ﻧﺎﻧﻮﺗﻜﻨﻮﻟﻮژى‪ ،‬ﺑﻴﻮﺗﻜﻨﻮﻟﻮژى‪ ،‬ﺑﺤﺜﻬﺎى ﻫﺴﺘﻪاى‪ ،‬ﺑﺤﺜﻬﺎى ﻫﻮا ‪ -‬ﻓﻀﺎ و رﺷﺘﻪﻫﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻋﻠﻤﻰ‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎﺋﻰ ﺷﺪه ﻛﻪ ﻣﻬﻢ و ﺑﺰرگ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ اﻳﻨﻬﺎ در ﻣﻘﻴﺎس و ﻣﻌﻴﺎر ﺣﺮﻛﺖ ﻋﻠﻤﻰ ﻳﻚ ﻛﺸﻮر ﭼﻴﺰى‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻳﻜﻰ از دوﺳﺘﺎن ﮔﻔﺘﻨﺪ و ﺑﻨﺪه ﻫﻢ اﻳﻦ آﻣﺎر را دارم‪ ،‬ﻛﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰ و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ‬ ‫در ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﻳﺎزده ﺑﺮاﺑﺮِ ﻣﺘﻮﺳﻂ دﻧﻴﺎﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ را ﻳﻚ ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻰ ﻏﺮﺑﻰ ‪ -‬ﻣﺴﺘﻘﺮ در ﻛﺎﻧﺎدا ‪ -‬ﺑﺎ‬ ‫ﺟﺰﺋﻴﺎﺗﺶ ذﻛﺮ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﻳﺎزده‪ ،‬ﻣﺘﻮﺳﻄﺶ اﺳﺖ؛ در ﺑﻌﻀﻰ از ﻗﺴﻤﺘﻬﺎ ﺳﻰ و ﭘﻨﺞ ﺑﺮاﺑﺮِ‬ ‫ﺳﺮﻋﺖ رﺷﺪ دﻧﻴﺎﺳﺖ؛ در ﺑﻌﻀﻰ ﺟﺎﻫﺎ ﻫﻢ ﻛﻤﺘﺮ اﺳﺖ؛ ﻣﺘﻮﺳﻄﺶ ﻣﻴﺸﻮد ﻳﺎزده ﺑﺮاﺑﺮ‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ ﺳﺮﻋﺖ‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰ ﻣﺎ در ﻃﻮل اﻳﻦ ده ﺳﺎل ﭘﺎﻧﺰده ﺳﺎل اﺧﻴﺮ ﻳﺎزده ﺑﺮاﺑﺮِ ﺳﺮﻋﺘﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ دﻧﻴﺎ داﺷﺘﻪ؛ اﻳﻦ‬ ‫ﺧﻴﻠﻰ ﭼﻴﺰ ﻣﻬﻤﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻟﻜﻦ اﻳﻦ آن ﭼﻴﺰى ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺗﻮﻗﻊ دارﻳﻢ و دﻧﺒﺎﻟﺶ ﻫﺴﺘﻴﻢ؛ اﻳﻦ ﺧﻴﻠﻰ‬ ‫ﻛﻤﺘﺮ از آن اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎﻳﺴﺘـﻰ ﺑﺎ ﻫﻤﻴــﻦ ﺷﺪت اداﻣﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﻣـــﺎ ﺑﻪ ﺗﺮاز ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ‬ ‫ﺑﺮﺳﻴﻢ؛ اﻳﻦ در داﻧﺸﮕﺎه ﻻزم اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻛﺎرﮔﺮان ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر‪89/2/8 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار اﻋﻀﺎي ﺑﺴﻴﺠﻲ ﻫﻴﺌﺖ ﻋﻠﻤﻲ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪89/4/2 -‬‬

‫‪2‬‬

‫‪ .2‬ﻧﻬﻀﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ و ﺟﻨﺒﺶ ﻧﺮماﻓﺰاري‬

‫‪2‬‬

‫* ﻋﻠﻢ و ﻓﻜﺮ را ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺮد‬

‫ﻣﻦ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻋﺮض ﻛﻨﻢ؛ در ﺻﺪ ﺳﺎل اﺧﻴﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى ﺣﻘﻴﻘﻰ ﻛﻠﻤﻪ‪ ،‬ﺑﺮاى اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﻫﻴﭻ ﻛﺎر‬ ‫اﺳﺎﺳﻰاى ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼب اﻧﺠﺎم ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺮوز در ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎه ﭼﺸﻢ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﺣﻘﺎﻳﻖ‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ ﺑﺎز ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ ﭼﻘﺪر ﻛﺎرِ ﻧﻜﺮده و راه‪ ‬ﻧﺮﻓﺘﻪ دارﻳﻢ‪ .‬ﻣﻰﺷﺪ اﻳﻦ راﻫﻬﺎ را‬ ‫رﻓﺖ‪ ،‬ﻣﻰﺷﺪ ﺑﺎ ﻛﺎروان ﻋﻠﻢ ﻫﻤﺮاه ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻰﺷﺪ ﻋﻠﻢ و ﻋﺎﻟﻢ و داﻧﺸﻤﻨﺪ و ﺗﺤﻘﻴﻖ و اﺳﺘﻘﻼل در‬ ‫ﻋﻠﻢ و ﺗﺤﻘﻴﻖ را در ﻛﺸﻮر آزﻣﺎﻳﺶ ﻛﺮد؛ اﻣﺎ اﻳﻦ ﻛﺎر را ﻧﻜﺮدﻧﺪ؛ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻌﻜﺲ ﻋﻤﻞ ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫در دوران ورود داﻧﺶ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﻛﺸﻮر ﻣﺎ‪ ،‬آﻧﭽﻪ ﻛﻪ وارد ﺷﺪ‪ ،‬ﻋﺒﺎرت ﺑﻮد از ﺗﻘﻠﻴﺪ و ﺗﺮﺟﻤﻪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ‬ ‫ﻣﻨﻈﻮرم ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻳﻚ اﺛﺮ ارزﺷﻤﻨﺪ ﻧﻴﺴﺖ ‪ -‬ﻛﻪ ﻳﻚ ﻛﺎر ﻻزم اﺳﺖ ‪ -‬ﻣﻨﻈﻮرم ﻓﻜﺮ و ذاﺋﻘﻪ و‬ ‫روﺣﻴﻪ ﺗﺮﺟﻤﻪاى اﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻗﺪرت اﺑﺘﻜﺎر را از ﻳﻚ ﻣﻠﺖ ﮔﺮﻓﺘﻦ؛ ﺷﺠﺎﻋﺖ ﺣﺮف ﻧﻮ را از ﻳﻚ‬ ‫ﻣﻠﺖ ﮔﺮﻓﺘﻦ؛ ﻫﻤﻪاش ﺗﻮى ﺳﺮ او زدن؛ ﺑﻪ او اﻳﻦﻃﻮر ﺗﻠﻘﻴﻦ ﻛﺮدن ﻛﻪ اﮔﺮ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻰ ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻰ‬ ‫ﺑﺮﺳﻰ و آدم ﺷﻮى‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﺎن ﻛﺎرى را ﺑﻜﻨﻰ ﻛﻪ ﻏﺮﺑﻴﻬﺎ ﻛﺮدﻧﺪ و از آن ﺳﺮ ﺳﻮزﻧﻰ ﺗﺨﻄّﻰ ﻧﻜﻨﻰ!‬ ‫ﺑﻪ ﻣﺮدم ﻣﺎ و ﻣﺤﻴﻄﻬﺎى ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﻳﺎد دادﻧﺪ‪ .‬اﺟﺎزه اﺑﺘﻜﺎر و ﻧﻮآورى و ﺧﻼﻗﻴﺖ ﻋﻠﻢ را‬ ‫ﻧﺪادﻧﺪ‪ .‬ﻋﻠﻢ و ﻓﻜﺮ را ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺮد‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﻧﻪ در ﻋﻠﻮم ﺗﺠﺮﺑﻰ‪ ،‬ﻧﻪ در ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻰ و ﻧﻪ در ﻋﻠﻮم‬

‫ﻧﻬﻀﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ و ﺟﻨﺒﺶ ﻧﺮماﻓﺰاري‬

‫‪ .2‬ﻧﻬﻀﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ و ﺟﻨﺒﺶ ﻧﺮماﻓﺰاري‬

‫‪199‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﺳﻴﺎﺳﻰ و اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ‪ ،‬ﺑﺮاى آﻓﺮﻳﻨﺶ ﻋﻠﻤﻰ ﻣﻴﺪان ﻧﺪادﻧﺪ‪ .‬ﻟﺬا وﺿﻊ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻣﺮوز ﻣﻼﺣﻈﻪ‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ در اﻳﻦ ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎل ﺑﻌﺪ از اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﺑﺎ ﻫﻤﻪ ﮔﺮﻓﺘﺎرﻳﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ‪ ،‬ورق ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪه ﺷﺪه‬ ‫اﺳﺖ؛ واﻟّﺎ ﻗﺒﻞ از آن ﻛﻪ اﻧﻘﻼب ﺑﻪ ﻣﻴﺪان ﺑﻴﺎﻳﺪ و ﺷﺠﺎﻋﺖ‪ ‬ﺧﻮاﺳﺘﻦ‪ ،‬اﻧﺪﻳﺸﻴﺪن‪ ،‬اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ و‬ ‫اﺗّﻜﺎء ﺑﻪ اﺳﺘﻌﺪاد اﻳﺮاﻧﻰ در ﻛﺸﻮر ﻣﻄﺮح ﺷﻮد ‪ -‬ﻛﻪ اﻳﻨﻬﺎ از ﺑﺮﻛﺎت اﻧﻘﻼب ﺑﻮد ‪ -‬ﻏﺎﻳﺖ آﻣﺎل و‬ ‫آرزوى ﻳﻚ اﻧﺴﺎن اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺮ ﻃﺒﻖ ﻧﺴﺨﻪاى ﻛﻪ ﻏﺮﺑﻴﻬﺎ ﻋﻤﻞ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﻋﻤﻞ ﻛﻨﺪ؛ ﻳﻌﻨﻰ اﻓﺮاد‬ ‫اﺻﻼً ﺑﻪ ﺧﻮد اﺟﺎزه ﻧﻤﻰدادﻧﺪ ﻛﻪ از آن روﻧﺪ ﺗﺨﻄّﻰ ﻛﻨﻨﺪ! ﭘﺲ اﺳﺘﺒﺪاد‪ ،‬واﺑﺴﺘﮕﻰ‪ ،‬ﻓﺴﺎد‪ ،‬ﻋﺪم‬ ‫اﺑﺘﻜﺎر‪ ،‬ﻋﺪم ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ و ﺑﻰﻛﻔﺎﻳﺘﻰ وﺟﻮد داﺷﺖ؛ اﻣﺎ اﻧﻘﻼب و ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﻰ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻫﻤﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﻗﺪ‬ ‫ﻋﻠﻢ ﻛﺮد و ﺷﻮرﺷﻰ ﻋﻠﻴﻪ ﻫﻤﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻫﻤﺖ اﺻﻠﻲ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻋﻠﻤﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫ﺷﻤﺎ ﻛﻪ از اﺳﺘﻌﺪادى ﺑﺮﺧﻮردار ﻫﺴﺘﻴﺪ و ﻓﺮض ﻫﻢ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ انﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ اﻣﻜﺎﻧﺎت ﺑﺮاى ﺗﻜﺎﻣﻞ و‬ ‫ﺗﻌﺎﻟﻰِ ﻋﻠﻤﻰ و ﻓﻜﺮى ﺷﻤﺎ ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﻮد و ﺑﺘﻮاﻧﻴﺪ در ﻫﻤﺎن رﺷﺘﻪﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻣﻮرد ﻋﻼﻗﻪﺗﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﺎر‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ ﺑﻜﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻫﻤ‪‬ﺘﺘﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﭼﻪ ﭼﻴﺰى ﮔﻤﺎﺷﺘﻪ ﺷﻮد؟ آن ﭼﻴﺰى ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮم از ﻫﻤﻪ ﻣﻬﻤﺘﺮ ﻣﻰآﻳﺪ‪،‬‬ ‫‪200‬‬

‫اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤ‪‬ﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪى ﻋﻠﻤﻰ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ ﮔﻤﺎﺷﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺗﺮﺟﻤﻪ و ﻓﺮاﮔﻴﺮى‬ ‫اﻧﺪوﺧﺘﻪﻫﺎى دﻳﮕﺮان اﻛﺘﻔﺎ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻧﻪ اﻳﻦﻛﻪ ﻓﺮا ﻧﮕﻴﺮﻳﻢ؛ ﻫﻴﭻ ﻛﺲ ﻧﻤﻰﮔﻮﻳﺪ از دﻳﮕﺮان ﻓﺮا ﻧﮕﻴﺮﻳﻢ؛‬ ‫ﭼﺮا‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺖ؛ ﻟﻴﻜﻦ ﻋﻠﻢ را ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﻣﺎ اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ ﺗﺎرﻳﺨﻰ را دارﻳﻢ و ﻣﺘﺄﺳ‪‬ﻔﺎﻧﻪ اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ در ﺣﻜﻮﻣﺘﻬﺎى واﺑﺴﺘﻪ و ﻓﺎﺳﺪ ﭘﻴﺸﻴﻦِ اﻳﻦ‬ ‫ﻛﺸﻮر رﻳﺸﻪ دارد و ﺑﻼﻳﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﺻﺪوﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ﺑﺮ ﺳﺮِ ﻣﺎ آﻣﺪه و ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮد را ﺑﺘﺪرﻳﺞ از‬ ‫اﻳﻦ ﺑﻼ رﻫﺎ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬آن اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ از او‪‬ﻟﻰ ﻛﻪ ﭘﺮﺗﻮ ﻋﻠﻢِ ﺟﺪﻳﺪ در اﻳﻦ ﻛﺸﻮر اﻓﺘﺎد‪ ،‬ﻧﺨﺒﮕﺎن آن روز‬ ‫ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﺑﻪ ﻓﻜﺮ ﺗﺮﺟﻤﻪ اﻓﺘﺎدﻧﺪ‪ .‬ﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﺗﺮﺟﻤﻪى آﺛﺎر ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺣﺘّﻰ ﻓﻜﺮ و اﻧﺪﻳﺸﻪى ﺗﺮﺟﻤﻪاى؛‬ ‫ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺮﺟﻤﻪ از آﻧﭽﻪ دﻳﮕﺮان اﻧﺠﺎم دادﻧﺪ و ﺧﻮد را در ﭼﺎرﭼﻮب ﻗﺎﻟﺒﻬﺎى آﻧﻬﺎ‬ ‫درآوردن‪ .‬اﻳﻦ ﮔﺮوه‪ ،‬ﻣﻄﻠﻘﺎً ﺟﺮأت اﻳﺠﺎد ﻳﻚ ﻓﻀﺎى ﺟﺪﻳﺪ ﻋﻠﻤﻰ را ﺑﻪ ﺧﻮد ﻧﺪادﻧﺪ‪ .‬ﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﮔﻔﺘﻨﺪ‬ ‫ﻋﻠﻢ را از آﻧﻬﺎ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﻓﺮﻫﻨﮓ و اﺧﻼق و ﺗﻔﻜﺮات و ﻋﻘﺎﻳﺪ ﺳﻴﺎﺳﻰ و‬ ‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ را ﻫﻢ از آﻧﻬﺎ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ!‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺟﻮاﻧﺎن اﺳﺘﺎن اﺻﻔﻬﺎن‪80/8/12 -‬‬

‫‪ .2‬ﻧﻬﻀﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ و ﺟﻨﺒﺶ ﻧﺮماﻓﺰاري‬

‫ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞِ ﻳﻚ ﻛﺸﻮر اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻤﺪ‪‬ن و ﻫﻮﻳﺖ ﺧﻮد را ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ اﻣﺮوز درﺻﺪد‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺗﻤﺪ‪‬ن ﺧﻮد ﺑﺎﺷﻴﻢ و ﺑﺎور ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‪ .‬در ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﮔﺬﺷﺘﻪى اﻳﻦ ﻛﺸﻮر در‬ ‫ﺧﺼﻮص ﻧﺎﺗﻮاﻧﻰ اﻳﺮاﻧﻰ و ﺗﻮاﻧﺎﻳﻰ ﻏﺮﺑﻴﻬﺎ آنﻗﺪر ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ ﺷﺪه ﻛﻪ اﻣﺮوز اﮔﺮ ﻛﺴﻰ ﺑﮕﻮﻳﺪ ﻣﺎ ﻛﺎرى‬ ‫ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻏﺮﺑﻴﻬﺎ ﺑﻪ ﻋﻠﻢ ﻣﺎ اﺣﺘﻴﺎج ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ ﻛﻪ در دﻟﻬﺎ ﻳﻚ ﺣﺎﻟﺖ ﻧﺎﺑﺎورى ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻰآﻳﺪ‪:‬‬ ‫ﻣﮕﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰى ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ؟ ﺑﻠﻪ؛ ﻣﻦ ﻋﺮض ﻣﻰﻛﻨﻢ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻫﻤﺖ ﻛﻨﻴﺪ ﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎل دﻳﮕﺮ‬ ‫اﻳﻦﻃﻮرى ﺷﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎ در ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪ‪‬ت اﺗﻔﺎق ﻧﻤﻰاﻓﺘﺪ؛ اﻣﺎ اﮔﺮ ﺷﻤﺎ اﻣﺮوز در راه درﺳﺖ ﻗﺪم‬ ‫ﺑﺮدارﻳﺪ‪ ،‬ﻫﻴﭻ اﺷﻜﺎﻟﻰ ﻧﺪارد ﻛﻪ ﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎل دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺟﻬﺖ اﺗﻮﺑﺎن ﻋﻠﻢ ‪ -‬ﻛﻪ اﻣﺮوز ﻳﻜﻄﺮﻓﻪ و از ﻳﻚ‬ ‫ﺳﻮ ﺑﻪ ﺳﻮى دﻳﮕﺮ اﺳﺖ ‪ -‬ﻳﺎ دو ﻃﺮﻓﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﻳﺎ ﻳﻜﻄﺮﻓﻪ و از اﻳﻦ ﺳﻮ ﺑﻪ آن ﺳﻮ ﺷﻮد؛ ﭼﻪ ﻣﺎﻧﻌﻰ‬ ‫دارد؟ ﻣﮕﺮ ﻳﻚ روز اﻳﻦﻃﻮر ﻧﺒﻮد؟ ﻳﻚ روز ﻋﻠﻢ را ﻏﺮﺑﻴﻬﺎ از ﺷﺮق و از ﻫﻤﻴﻦ اﻳﺮان ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﺎﻳﻪﮔﺬار ﺑﺴﻴﺎرى از ﻋﻠﻮﻣﻰ ﻛﻪ اﻣﺮوز در دﻧﻴﺎ راﻳﺞ اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﺮاﻧﻴﻬﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در رﻳﺎﺿﻰ‪ ،‬ﻓﻴﺰﻳﻚ‪،‬‬ ‫ﭘﺰﺷﻜﻰ‪ ،‬ﻧﺠﻮم و ﺑﺴﻴﺎرى از ﻋﻠﻮم دﻳﮕﺮ‪ ،‬اﻳﺮاﻧﻴﻬﺎ ﭘﺎﻳﻪﮔﺬار ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﺻﻼً رﻧﺴﺎﻧﺲِ اروﭘﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس‬ ‫ﺗﺮﺟﻤﻪﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ در ﻛﺸﻮرﻫﺎ و ﻣﻨﺎﻃﻖ اﺳﻼﻣﻰ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ اﻳﻦ را‬ ‫ﺗﺼﻮ‪‬ر ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻳﻚ روز اﻳﺮان ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪهى ﺧﻼقّ ﻋﻠﻢ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫اﻣﺮوز ﻫﻤﻪى ﻫﻤ‪‬ﺖ ﻣﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﻋﻠﻢ را‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻓﺮآوردهﻫﺎى ﻋﻠﻤﻰ و ﻓﻨﺎورى و‬ ‫ﺧﺮدهﻓﻨﺎورى را از آﻧﻬﺎ ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ و آن را در اﻳﻦﺟﺎ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎرى ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻣﻠﺖ ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﺑﻪ آن ﻫﻤ‪‬ﺖ ﺑﮕﻤﺎرد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺸﻮد و ﭼﺎرهاى ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬وﻗﺘﻰ اﻧﺴﺎن ﭼﻴﺰى را ﻧﺪارد‪ ،‬آن را‬ ‫از ﻛﺴﻰ ﻛﻪ دارد‪ ،‬ﻣﻰﮔﻴﺮد‪ .‬وﻗﺘﻰ ﺳﺎﺧﺖ آن را ﺑﻠﺪ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬از ﻛﺴﻰ ﻛﻪ آن را ﺑﻠﺪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﺎد ﻣﻰﮔﻴﺮد‬ ‫ در اﻳﻦ ﺷﻜﻰ ﻧﻴﺴﺖ ‪ -‬اﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ راه ﻧﻮ و ﻓﻜﺮ ﻧﻮ و ﺑﻦﺑﺴﺖﺷﻜﻨﻰ را وﺟﻬﻪى ﻫﻤ‪‬ﺖ ﺧﻮد ﻗﺮار‬‫دﻫﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺑﻪ ﺟﻨﺒﺶ ﻧﺮماﻓﺰاري اﺣﺘﻴﺎج دارﻳﻢ‬

‫ﻣﻦ دو ﺳﻪ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ در ﻳﻚ اﺟﺘﻤﺎع داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ در ﻳﻜﻰ از داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬اﻣﺮوز ﻣﺎ ﺑﻪ ﺟﻨﺒﺶ‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰارى اﺣﺘﻴﺎج دارﻳﻢ‪ .‬ﻳﻚ ﺟﻨﺒﺶ و ﻳﻚ ﺣﺮﻛﺖ و ﻳﻚ ﺗﻼش ﻋﻤﻮﻣﻰ ﻻزم اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻼش‬ ‫ﻋﻤﻮﻣﻰ‪ ،‬ﻓﻘﻂ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻬﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺑﺎ ﺧﻮدﺗﺎن ﻓﻜﺮ ﻧﻜﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻬﺎ ﻧﻤﻰﻛﻨﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﭘﺲ ﭼﻄﻮر ﻣﻰﺷﻮد؛ ﻫﻤﻪاش ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻬﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺧﻮاﺳﺖ و ارادهى ﺷﻤﺎ ‪ -‬ﻳﻜﻰ از ﺷﻤﺎ‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺟﻤﻌﻲ از ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﮔﺎن اﻟﻤﭙﻴﺎدﻫﺎي ﺟﻬﺎﻧﻲ و ﻛﺸﻮري و اﻓﺮاد ﻣﻤﺘﺎز آزﻣﻮنﻫﺎي ﺳﺮاﺳﺮي ﺳﺎلﻫﺎي‪80‬و‪81/7/3 -1381‬‬

‫‪201‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﺑﭽﻪﻫﺎى ﻋﺰﻳﺰ ﮔﻔﺘﻴﺪ ﻋﺸﻖ؛ ﺑﻠﻪ‪ ،‬ﻋﺸﻖ ‪ -‬ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﻪ ﻛﺎر ﻛﺮدن و ﺑﺎ ﻋﺸﻖ دﻧﺒﺎل ﻋﻠﻢ و ﺗﺤﻘﻴﻖ رﻓﺘﻦ و‬ ‫ﺧﻮاﺳﺘﻦ‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ ﻧﻘﺶ دارد‪ .‬اﻳﻦ ﻗﻠّﻪﻫﺎى ﻋﻠﻤﻰاى ﻛﻪ ﺷﻤﺎ در دﻧﻴﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺎ رﻓﺎه‬ ‫ﻫﻤﺮاه ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻋﻠﻢ ﺑﺎ ﺧﻮدش رﻓﺎه و ﺳﻴﺎدت ﺳﻴﺎﺳﻰ و ﺑﺮﺗﺮى ﻧﻈﺎﻣﻰ ﻣﻰآورد؛ در ﻫﻤﻪى‬ ‫ﺑﺨﺸﻬﺎى اﻗﺘﺼﺎدى و ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻧﻔﻮذ ﻛﻠﻤﻪ اﻳﺠﺎد ﻣﻰﻛﻨﺪ؛ ﭘﻮل ﻳﻚ ﻛﺸﻮر را ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻣﻰﻛﻨﺪ و اﻗﺘﺼﺎد‬ ‫ﻳﻚ ﻛﺸﻮر را روﻧﻖ ﻣﻰدﻫﺪ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﻫﻤﻪ ﻫﻨﺮﻫﺎى ﻋﻠﻢ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ وﻗﺘﻰ ﺧﻮد ﻋﻠﻢ ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻪ وﺟﻮد‬ ‫آﻳﺪ‪ ،‬ﻟﺰوﻣﺎً در ﺑﺴﺘﺮى از رﻓﺎه و راﺣﺘﻰ و ﻟﺬّت و ﭼﺮب و ﺷﻴﺮﻳﻨﻬﺎى دﻧﻴﺎ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻧﻤﻰآﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻜﻰ از دوﺳﺘﺎن اﺳﻢ ژاﭘﻦ را آوردﻧﺪ‪ .‬ﻣﻰداﻧﻴﺪ ژاﭘﻦ در ﭼﻪ ﺷﺮاﻳﻄﻰ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻋﻠﻢ رﻓﺖ و داﻧﺸﻤﻨﺪان‬ ‫و ﺻﻨﻌﺘﮕﺮان ژاﭘﻨﻰ در ﭼﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﺳﺨﺘﻰ ﻛﺎر ﻛﺮدﻧﺪ؟ اﻣﺮوز ژاﭘﻦ در دﻧﻴﺎ در ﻗﻠّﻪى ﻋﻠﻤﻰ ﻗﺮار دارد‪.‬‬ ‫اﻻن ﺧﻴﻠﻰ از ﻛﺎرﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ اﻣﺮﻳﻜﺎ در اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﻰﻛﻨﺪ ‪ -‬ﻣﺴﺄﻟﻪى ﻋﺮاق و اﻣﺜﺎل آن ‪ -‬و‬ ‫ﻇﺎﻫﺮ ﺻﺪدرﺻﺪ ﺳﻴﺎﺳﻰ دارد‪ ،‬ﺑﺎﻃﻨﺶ در ﺟﻬﺖ رﻗﺎﺑﺖ ﺑﺎ اﻣﺜﺎل ژاﭘﻦ و ﭼﻴﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺜﻞ ﻳﻚ ﻏﻮل‬ ‫ﺟﻠﻮ ﻣﻰآﻳﻨﺪ؛ ﻳﻌﻨﻰ در واﻗﻊ‪ ،‬دﻋﻮا‪ ،‬دﻋﻮاى اﺻﻮﻟﻰ و ﺑﻨﻴﺎﻧﻰ اﺳﺖ؛ ﻣﻨﺘﻬﺎ ﻣﻴﺪاﻧﻬﺎى دﻋﻮا‪ ،‬ﺑﻪ اﻗﺘﻀﺎى‬ ‫زﻣﺎن ﺗﻐﻴﻴﺮ ﭘﻴﺪا ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬ﺣﻀﻮر در ﻳﻚ ﻣﻨﻄﻘﻪى ﻧﻔﺖﺧﻴﺰ و ﺗﺼﺮّف ﻧﻔﺖ ﻳﻚ ﻛﺸﻮر ﻏﻨﻰِ ﻧﻔﺘﻰ ‪ -‬ﻛﻪ‬ ‫ﻋﺮاق ﺑﺎﺷﺪ ‪ -‬و ﺳﺮرﺷﺘﻪدارى اﻣﻮر ﻧﻔﺖ در آﻳﻨﺪه‪ ،‬ﻛﻪ در ﺻﻨﻌﺖ دﻧﻴﺎ ﺧﻴﻠﻰ ﻣﺆﺛّﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻰ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن ﺛﺮوت را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻴﻬﺎ ﻫﻤﻴﺸﻪ از ﺟﻨﮓ ﺑﺮاى ﺑﻪ‬ ‫‪202‬‬

‫دﺳﺖ آوردن ﭘﻮل اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺟﻨﮓ و ﺣﺎﻟﺖ ﺟﻨﮕﻰ در دﻧﻴﺎ ﺑﺮاى آﻧﻬﺎ ﭘﻮلآور و‬ ‫ﭘﻮﻟﺴﺎز ﺑﻮده اﺳﺖ؛ ﺑﺮاى اﻳﻦﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻋﻘﺐﻣﺎﻧﺪﮔﻴﻬﺎى ﻋﻠﻤﻰِ ﻧﺴﺒﻰِ ﺧﻮد را در ﻣﻘﺎﺑﻞ رﻗﺒﺎى ﺑﺎﻟﻘﻮ‪‬ه و‬ ‫ﺗﺎزهﻧﻔﺲ ﺟﺒﺮان ﻛﻨﻨﺪ!‬ ‫وﻗﺘﻰ ﺑﻨﺎ ﺑﺎﺷﺪ ﻋﻠﻢ در ﺟﺎﻣﻌﻪ رﺷﺪ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﺴﺆوﻻن ﺑﺎﻳﺪ اﻣﻜﺎﻧﺎت را ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺣﺮﻓﻰ ﻛﻪ‬ ‫ﻣﻦ ﻣﻰزﻧﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻰﮔﻮﻳﻢ؛ ﻣﻦ ﺑﻪ آﻗﺎى دﻛﺘﺮ »ﻣﻌﻴﻦ« و دوﺳﺘﺎن دوﻟﺖ و وزارت‪ ،‬ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮى‬ ‫ﻣﻰﮔﻮﻳﻢ؛ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻰﮔﻮﻳﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻤﻚ ﻛﻨﻨﺪ؛ ﺑﺎرﻫﺎ ﻫﻢ ﺻﺤﺒﺖ ﻛﺮدهاﻳﻢ‪.‬‬ ‫اﻣﺎ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻋﺰﻳﺰان ﺧﻮدم ﻛﻪ ﻣﺜﻞ ﻓﺮزﻧﺪان ﻣﻦ ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬ﻋﺮض ﻣﻰﻛﻨﻢ‪ :‬دﻧﺒﺎل ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ‪ ،‬ژرفﺑﻴﻨﻰ و‬ ‫ژرفﻳﺎﺑﻰ در ﻋﻠﻢ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬ﺣﺎل ﻛﻪ ﻫﻮش و اﺳﺘﻌﺪاد و آﻣﺎدﮔﻰ ذﻫﻨﻰ دارﻳﺪ‪ ،‬ﻫﻤ‪‬ﺖ را ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر‬ ‫ﺑﮕﻤﺎرﻳﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦﻛﻪ ﭼﺎرﭼﻮﺑﻬﺎى ﻋﺎد‪‬ى را ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ ،‬ﻳﺎ در ﻓﻼن ﭼﻴﺰ ‪ -‬ﺑﻪ ﻗﻮل ﺷﻤﺎ ‪ -‬ﻧﻤﺮه ﺑﻴﺎورﻳﺪ‪،‬‬ ‫ﻓﻜﺮ ﻧﻜﻨﻴﺪ؛ ﺑﻪ ﻋﻠﻢ ﻓﻜﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺣﻤﺎﻳﺖ از ﻋﻠﻢ و ﭘﮋوﻫﺶ و ﻛﺎرﻫﺎى ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻰ را‬

‫‪ .2‬ﻧﻬﻀﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ و ﺟﻨﺒﺶ ﻧﺮماﻓﺰاري‬

‫ﻻزم دارد‪ .‬اﻣﺎ ﻋﺎﻣﻞ دﻳﮕﺮى ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺣﺘّﻰ ﺑﺮ ﻋﻮاﻣﻞ ﻗﺒﻠﻰ ﻏﻠﺒﻪ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻴﻞ و ﻋﻼﻗﻪ و اراده و‬ ‫ﺧﻮاﺳﺖ ﺷﻤﺎﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤ‪‬ﺖ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﺸﻮر را از ﻟﺤﺎظ ﻋﻠﻤﻰ ﺑﺴﺎزﻳﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺟﻨﺒﺶ ﻧﺮماﻓﺰاري از ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺻﻠﻲ ﻛﺸﻮر‬

‫ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺻﻠﻰ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﻣﺴﺄﻟﻪى اﻗﺘﺼﺎد و ﻣﺴﺄﻟﻪى ﻋﻠﻢ و ارﺗﻘﺎى ﭘﺎﻳﻪى ﻋﻠﻤﻰ داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ و ﻫﻤﺎن‬ ‫ﺟﻨﺒﺶ ﻧﺮماﻓﺰارى اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﺎرﻫﺎ در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ و در دﻳﺪار ﺑﺎ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و اﺳﺎﺗﻴﺪ در ﻣﻴﺎن‬ ‫ﮔﺬاﺷﺘﻪاﻳﻢ؛ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪى ﺣﻔﻆ روﺣﻴﻪ و ﻓﺮﻫﻨﮓ دﻳﻨﻰ ﺟﻮاﻧﺎن اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﻳﻚ‬ ‫ﻣﻠﺖ و ﺑﺨﺼﻮص ﻣﻠﺖ ﻣﺎ را ﺳﺮِ ﭘﺎ و ﻣﺴﺘﺤﻜﻢ ﻧﮕﻬﺪارد و ﺗﻮﻃﺌﻪﻫﺎى دﺷﻤﻦ را ﺧﻨﺜﻰ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* ﻧﻬﻀﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ و ﻧﻬﻀﺖ ﻧﺮماﻓﺰاري‬

‫ﻣﻦ در داﻧﺸﮕﺎه اﻣﻴﺮ ﻛﺒﻴﺮ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺷﺮﻳﻒ‪ ،‬در ﺟﻠﺴﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ و در دﻳﺪار ﺑﺎ‬ ‫اﺳﺎﺗﻴﺪ و ﻫﻤﻪي ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻋﻼﻗﻪ دارﻧﺪ‪ ،‬راﺟﻊ ﺑﻪ ﻧﻬﻀﺖ ﻋﻠﻤﻲ در ﻛﺸﻮر‪ -‬ﻧﻬﻀﺖ‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ و ﻧﻬﻀﺖ ﻧﺮماﻓﺰاري‪ -‬ﻣﻔﺼﻞ ﺻﺤﺒﺖ ﻛﺮدهام؛ اﻻن ﻫﻢ ﺑﺤﻤﺪاﷲ ﻳﻚ ﻣﻘﺪار در دﻫﻨﻬﺎ‬ ‫اﻓﺘﺎده و ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺳﺎزي ﺷﺪه؛ ﻣﻨﺘﻬﺎ اﻳﻦ ﺣﺮف اﺳﺖ و دوﺻﺪ ﮔﻔﺘﻪ ﭼﻮن ﻧﻴﻢ ﻛﺮدار ﻧﻴﺴﺖ« اﻟﺒﺘﻪ در‬ ‫ﺟﺎﻫﺎﻳﻲ ﭼﺮا‪ ،‬ﺑﻪ ﻗﺪر ﻧﻴﻢ ﻛﺮدار ﻳﺎ ﻳﻚ ﻛﺮدار ﻫﺴﺖ؛ اﻣﺎ ﺑﺎﻻﺧﺮه ﻛﺮدار ﻧﻴﺴﺖ‪ ... .‬اﺗﻔﺎﻗﺎً ﻳﻜﻲ از‬ ‫ﻣﺤﺴﻨﺎت ﺑﺰرگ ﻛﺎر اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﮕﺎه ﺷﻤﺎ ﻫﻢ درﺳﺖ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﺟﺎﻳﻲ دوﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﻛﻪ ﻧﮕﺎه ﺑﻨﺪه ﺑﻪ‬ ‫آﻧﺠﺎ دوﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ؛ اﻳﻦ ﭼﻴﺰ ﺧﻴﻠﻲ ﻣﻬﻤﻲ اﺳﺖ؛ ﻳﻌﻴﻦ ﻫﻢ از زﺑﺎن ﻣﺎ و ﻫﻢ از زﺑﺎن ﺷﻤﺎ اﻳﻦ را‬ ‫ﻣﻲ ﺷﻨﻮﻧﺪ؛ ﻣﻲﻓﻬﻤﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع‪ ،‬ﻣﻮرد ﻋﻼﻗﻪي ﻣﺠﻤﻮﻋﻪي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﺸﻮر اﺳﺖ؛ اﺗﻔﺎﻗﺎً اﻳﻦ‬ ‫ﭼﻴﺰ ﺧﻴﻠﻲ ﺧﻮب اﺳﺖ رؤﺳﺎي ﻣﺤﺘﺮم ﺑﺨﺶﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦ را ﺗﻜﺮار ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺘﻬﺎ اﺟﺮا ﻛﻨﻨﺪ؛‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ اﺟﺮا ﺷﻮد؛ اﻳﻦ ﻳﻜﻲ از ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺻﻮرت ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫* ﺟﻨﺒﺶ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﺑﺪون ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻢ ﻣﻤﻜﻦ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﺟﻨﺒﺶ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﺑﺪون ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻢ ﻣﻤﻜﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﺪون ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻢ‪ ،‬در اﻳﻦ دﻧﻴﺎى ﻣﺘﻨﻮ‪‬ع‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺟﻤﻌﻲ از ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﮔﺎن اﻟﻤﭙﻴﺎدﻫﺎي ﺟﻬﺎﻧﻲ و ﻛﺸﻮري و اﻓﺮاد ﻣﻤﺘﺎز آزﻣﻮنﻫﺎي ﺳﺮاﺳﺮي ﺳﺎلﻫﺎي‪80‬و‪81/7/3 -1381‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و داﻧﺶآﻣﻮزان ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﺳﺎﻟﺮوز ‪ 13‬آﺑﺎن‪81/8/13 -‬‬ ‫‪ -3‬دﻳﺪار ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪81/9/26 -‬‬

‫‪203‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﻧﻤﻰﺷﻮد رﻗﺎﺑﺖ ﻛﺮد و ﭘﻴﺶ رﻓﺖ؛ ﺣﺘﻤﺎً ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻢ ﻻزم اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬وﻇﻴﻔﻪى داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ و‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و اﺳﺎﺗﻴﺪ را ﺑﺴﻴﺎر ﺳﻨﮕﻴﻦ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻣﻄﺎﻟﺒﻪي ﻋﻤﻮﻣﻲ در ﺑﻴﺎورﻳﺪ‬

‫ﭘﺮﺳﺶ‪ :‬ﺑﻌﺪ از ﮔﺬﺷﺖ دو ﺳﺎل ﻛﻪ در داﻧﺸﮕﺎه اﻣﻴﺮﻛﺒﻴﺮ ﻣﺴﺄﻟﻪى ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ‬ﻋﻠﻢ را ﻣﻄﺮح ﻛﺮدﻳﺪ‪،‬‬ ‫ﻫﻨﻮز اﻳﻦ ﺑﺤﺚ ﺑﺮاى ﻣﺎ ﺷﻔّﺎف ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺗﺼﻮر‪‬م اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﻨﺒﺶ ﻧﺮماﻓﺰارى‪ ،‬ﻳﻚ ﺗﻜﺎن و‬ ‫ﺣﺮﻛﺖ اﺳﺖ؛ ﻋﺪ‪‬هاى ﺑﺎﻳﺪ اﻣﻜﺎﻧﺎت و ارﺗﺒﺎﻃﺎت و ﻓﻀﺎ و ﺷﻮر را ﺑﺮاى اﻳﻦ ﺟﻨﺒﺶ ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﻨﻨﺪ‬ ‫و ﻋﺪ‪‬هاى ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ‬ﻋﻠﻢ ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪ .‬آﻳﺎ اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ درﺳﺖ اﺳﺖ؟‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﺑﻠﻪ‪ ،‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﺪ‪‬هاى ﺑﺎﻳﺪ ﻓﻀﺎ ﺳﺎزى ﻛﻨﻨﺪ و اﻳﻦ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻣﻄﺎﻟﺒﻪى ﻋﻤﻮﻣﻰ‬ ‫درﺑﻴﺎورﻧﺪ؛ دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎى ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ‬ﻋﻠﻢ ﻫﻢ ‪ -‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺤﻴﻄﻬﺎى ﭘﮋوﻫﺸﮕﺎﻫﻰ‪ ،‬ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت‪ ،‬ﻛﻼﺳﻬﺎى‬ ‫داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ‪ ،‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و اﺳﺎﺗﻴﺪ ‪ -‬ﺑﺎﻳﺪ آن را دﻧﺒﺎل ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﺮﺳﺶ‪ :‬آﻳﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ‬ﻋﻠﻢ را ﻛﻪ ﻣﺴﺄﻟﻪاى ﺑﺴﻴﺎر ﮔﺴﺘﺮده و ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻴﻬﺎى ذﻫﻨﻰ و ﻓﺮدى و ﻧﻴﺰ‬ ‫اﻛﺘﺴﺎﺑﻰِ ﺑﺴﻴﺎر اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮان از ﺗﻚﺗﻚ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺖ‪ ،‬ﻳﺎ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ اﻓﺮادى اﺳﺖ‬ ‫‪204‬‬

‫ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻴﻬﺎﻳﻰ دارﻧﺪ؟‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﺟﻮاب اﻳﻦ ﺳﺆال را ﻋﺮض ﻛﺮدﻳﻢ‪ .‬ﻧﻪ؛ ﻣﺎ از ﺗﻚ ﺗﻚ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺗﻮﻗّﻊ ﻧﺪارﻳﻢ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ‬ﻋﻠﻢ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﺻﻼً اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻮرت‪ ،‬ﻓﺮدى ﻧﻴﺴﺖ و ﺷﺎﻳﺪ ﻫﻢ ﻫﻤﻪ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻰ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ‬ﻋﻠﻢ را ﻧﺪارﻧﺪ؛‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻣﻄﺎﻟﺒﻪى ﻋﻤﻮﻣﻰ درآﻳﺪ و ﺳﻨّﺖ ﻛﺎر در داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻮد ﺗﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻓﻜﺮ‬ ‫ﻳﺎدﮔﺮﻓﺘﻦ آﻧﭽﻪ دﻳﮕﺮان ﺑﻪ دﺳﺖ آوردهاﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺒﺎﺷﻴﻢ؛ ﺑﻠﻜﻪ اﻓﺰودن ﺑﺮ ذﺧﻴﺮهى ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه ﺑﻪ‬ ‫وﺳﻴﻠﻪى دﻳﮕﺮان را ﻫﻢ وﺟﻬﻪى ﻫﻤ‪‬ﺖ ﺧﻮد ﻗﺮار دﻫﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﭘﺮﺳﺶ‪ :‬آﻳﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺮدن ﻋﻠﻢ را ﻛﻪ ﻣﺴﺄﻟﻪى ﺑﺴﻴﺎر ﮔﺴﺘﺮده و ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﺗﻮاﻧﻬﺎى ذﻫﻨﻰ و ﻓﺮدى و‬ ‫ﻧﻴﺰ اﻛﺘﺴﺎﺑﻰ ﺑﺴﻴﺎر ﮔﺴﺘﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮان از ﺗﻚﺗﻚ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺖ‪ ،‬ﻳﺎ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ‬ ‫اﻓﺮادى اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻴﻬﺎﻳﻰ را دارﻧﺪ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ وﻇﻴﻔﻪى آﻣﺎده ﻛﺮدن ﻣﺤﻴﻂ را ﺑﻪ ﻋﻬﺪه‬ ‫دارﻧﺪ؟‬

‫‪ -1‬ﺑﻴﺎﻧﺎت در ﺟﻤﻊ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﻲ‪82/2/22 -‬‬

‫‪ .2‬ﻧﻬﻀﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ و ﺟﻨﺒﺶ ﻧﺮماﻓﺰاري‬

‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬وﻇﻴﻔﻪى ﻫﻤﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦﻛﻪ ﻣﺎ ﻣﺴﺄﻟﻪى ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ را ﻣﻜﺮّر در داﻧﺸﮕﺎه ﻣﻄﺮح ﻛﺮدﻳﻢ و ﺑﺎز ﻫﻢ‬ ‫ﻣﻄﺮح ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ و در آﻳﻨﺪه ﻫﻢ انﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ ﻣﻄﺮح ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺮد‪ ،‬ﻣﻌﻨﺎﻳﺶ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ از ﻳﻚﻳﻚ‬ ‫ﻣﺨﺎﻃﺒﺎن ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ ﻛﻨﻨﺪ؛ ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻌﻨﺎﻳﺶ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ارزش‪ ،‬ﻫﺪف و ﺣﺮﻛﺖ‬ ‫ﺟﻤﻌﻰ ‪ -‬ﻛﻪ اﻧﮕﻴﺰهﻫﺎى ﻓﺮدى در ﭘﻰ آن اﺳﺖ ‪ -‬ﺑﺸﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻋﻠﻢِ ﺗﺮﺟﻤﻪاىِ ﻣﺤﺾ ﺧﻮب ﻧﻴﺴﺖ؛‬ ‫ﻣﮕﺮ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ وﺳﻴﻠﻪ‪ .‬ﻣﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ دﭼﺎر ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺷﻮﻳﻢ‪ .‬ﻋﻠﻢ و ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺗﺮﺟﻤﻪ و ﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎ و‬ ‫روﺷﻬﺎى ﺗﺮﺟﻤﻪاى‪ ،‬درﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺤﺜﻬﺎ در ﺟﻠﺴﻪى اﺳﺎﺗﻴﺪ ﻫﻢ ﻣﻄﺮح ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻨﺪه ﻣﻰﮔﻮﻳﻢ ﻣﺎ ﺑﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻣﻠﺖ ﺑﺎ اﺳﺘﻌﺪاد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻠﻢآﻓﺮﻳﻨﻰ ﻛﻨﻴﻢ و ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ‪ .‬ﻛﺴﺎﻧﻰﻛﻪ ﻋﻠﻢآﻓﺮﻳﻨﻰ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻢ از‬ ‫ﻟﺤﺎظ اﺳﺘﻌﺪاد و ﻫﻢ از ﻟﺤﺎظ ﺳﻮاﺑﻖ ﻋﻠﻤﻰِ درﺧﺸﺎنِ ﺗﺎرﻳﺨﻰاى ﻛﻪ ﻣﺎ دارﻳﻢ‪ ،‬از ﻣﺎ ﺟﻠﻮﺗﺮ ﻧﺒﻮدﻧﺪ؛‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻠﺖ ﻣﺎ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻃﺮح ﻳﻚ ﺧﻮاﺳﺘﻪى ﻋﻤﻮﻣﻰ در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺎ انﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ‬ ‫ﻫﻤﻪ آن را دﻧﺒﺎل ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻧﻬﻀﺖ ﻧﺮماﻓﺰاري و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺤﻘﻖ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‬

‫در زﻣﻴﻨﻪى ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﻧﻬﻀﺖ ﻧﺮماﻓﺰارى و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ ‪ -‬ﻛﻪ ﻣﺎ دو ﺳﻪ ﺳﺎل اﺳﺖ ﻣﺮﺗّﺐ آن را ﻣﻄﺮح‬ ‫ﻛﺮدهاﻳﻢ ‪ -‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺤﻘّﻖ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﻌﺎر ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﻦ دﻧﺒﺎل اﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪ را ﮔﺮﻓﺘﻪام و ﺑﻪ ﻫﻤﻪى‬ ‫ﻣﺮاﻛﺰى ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ ﺑﻮده‪ ،‬ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻛﺮدهام‪ .‬ﻣﻨﺘﻬﺎ ﻣﻦ ﻛﺎر اﺟﺮاﻳﻰ ﻧﻤﻰﻛﻨﻢ؛ ﻛﺎر اﺟﺮاﻳﻰ را ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎى اﺟﺮاﻳﻰ ﺑﻜﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺤﻤﺪاﻟﻠَّﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر ﺷﺮوع ﺷﺪه؛ اﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺴﺄﻟﻪى ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ ﺟﺪ‪‬ى ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺎ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ در ﻫﻤﻪى زﻣﻴﻨﻪﻫﺎ ‪ -‬ﭼﻪ ﻋﻠﻮم ﻃﺒﻴﻌﻰ و ﭼﻪ ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻰ ‪ -‬ﻋﻠﻢ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﺗّﺼﺎل ﻋﻠﻢ و‬ ‫ﺻﻨﻌﺖ ‪ -‬ﻛﻪ ﻣﻦ ﺑﺎرﻫﺎ روى آن ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻛﺮدهام ‪ -‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺤﻘّﻖ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﻪى اﻳﻨﻬﺎ ﺳﺎز و ﻛﺎر دارد و‬ ‫ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﮔﻨﺠﺎﻧﺪه ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* ﺗﻮﻓﻴﻘﺎت ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري در ﺳﺎﻳﺔ ﺗﻼش ﻫﻮﻳﺖ ﻣﻠﻲ و اﺳﻼﻣﻲ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ‬

‫اﻳﻦ ﺗﻮﻓﻴﻘﺎﺗﻰ ﻛﻪ اﻣﺮوز ﭼﻪ در زﻣﻴﻨﻪى ﻓﻨ‪Ĥ‬ورى‪ ،‬ﭼﻪ در زﻣﻴﻨﻪى ﺳﺎﺧﺘﻬﺎى زﻳﺮﺑﻨﺎﻳﻰ و اﺳﺎﺳﻰ ﺑﺮاى‬ ‫آﻳﻨﺪهى ﻛﺸﻮر و ﭼﻪ در زﻣﻴﻨﻪى رﺷﺪ ﻋﻠﻤﻰ در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬در ﺳﺎﻳﻪى‬ ‫ﺗﻼش ﻫﻮﻳﺖ ﻣﻠﻰ و اﺳﻼﻣﻰ ﺧﻮدﻣﺎن ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪاﻳﻢ ﺑﻪ دﺳﺖ آورﻳﻢ‪ .‬اﻳﻦ را ﺑﺎﻳﺪ اداﻣﻪ داد‪.‬‬ ‫‪ -1‬ﺟﻠﺴﻪ ﭘﺮﺳﺶ و ﭘﺎﺳﺦ ﺑﺎ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﻲ‪82/2/22 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار ﻣﺴﺌﻮﻻن و ﻛﺎرﮔﺰاران ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ اﻳﺮان‪82/5/15 -‬‬ ‫‪ -3‬دﻳﺪار اﻋﻀﺎء ﻫﻴﺄت دوﻟﺖ‪82/6/5 -‬‬

‫‪3‬‬

‫‪205‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫* ﻣﻔﻬﻮم ﻧﻬﻀﺖ ﻧﺮماﻓﺰاري‬

‫ﺑﻨﺪه ‪ -‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻰ از دوﺳﺘﺎن اﺷﺎره ﻛﺮدﻧﺪ ‪ -‬ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻟﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺴﺄﻟﻪى ﻧﻬﻀﺖ‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰارى را در ﻣﺤﻴﻂ ﻋﻠﻤﻰ ﻛﺸﻮر ﻣﻄﺮح ﻛﺮدهام‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ ﭼﻪ؟ ﻳﻌﻨﻰ ﻣﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻓﺮاﮔﻴﺮى ﻗﺎﻧﻊ‬ ‫ﺑﺎﺷﻴﻢ؛ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﺪف‪ ‬ﺗﺤﻘﻴﻖ و آﻣﻮزش ﻣﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻳﻌﻨﻰ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ آنﺟﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻧﻮآورﻳﻬﺎى‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ در ﻓﻀﺎى ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺸﺮى‪ ،‬از آنﺟﺎ ﺷﺮوع ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﻣﺎ از ﻟﺤﺎظ اﺳﺘﻌﺪاد‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ‬ ‫داﻧﺶ را در دﻧﻴﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﮔﺴﺘﺮش دادﻧﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺶ ﺑﺮدﻧﺪ و ﺑﺮ اﺳﺎس داﻧﺶ‪ ،‬ﻓﻨ‪Ĥ‬ورﻳﻬﺎى ﭘﻴﭽﻴﺪه را‬ ‫ﺑﻪوﺟﻮد آوردﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻤﺒﻮد ﻧﺪارﻳﻢ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺗﺮﺟﻤﻪ و ﻓﺮاﮔﻴﺮى را ﻧﻔﻰ‬ ‫ﻛﻨﻴﻢ؛ ﻧﻪ‪ ،‬آن ﻫﻢ ﻻزم اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻦ ﻣﻰﮔﻮﻳﻢ در ﺗﺮﺟﻤﻪ و ﻓﺮاﮔﻴﺮى ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺗﻮﻗّﻒ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﺑﺮ اﺛﺮ ﺷﺮاﻳﻂ ﺳﻴﺎﺳﻰ‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ و ﻣﺴﺄﻟﻪى اﺳﺘﻌﻤﺎر ‪ -‬ﻛﻪ ﻧﻘﺶ اﺳﺘﻌﻤﺎر در ﻣﻄﻠﺒﻰ ﻛﻪ ﻣﻮرد‬ ‫ﻧﻈﺮ ﻣﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد اﺳﺖ ‪ -‬ﺑﺨﺸﻰ از دﻧﻴﺎ زودﺗﺮ از ﻳﻚ ﺑﺨﺶ دﻳﮕﺮ و ﺑﻪ ﻛﻤﻚ وﺳﻴﻠﻪى‬ ‫ﺷﺘﺎﺑﻨﺪهاى ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻗﻠّﻪﻫﺎى ﻋﻠﻤﻰ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺨﺶ از اﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪى ﺷﺘﺎﺑﻨﺪه اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد و ﺑﻪ‬ ‫ﺟﻠﻮ رﻓﺖ و اﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ را روزﺑﻪروز ﺷﺘﺎﺑﻨﺪهﺗﺮ و ﺗﻮاﻧﺎﺗﺮ ﻛﺮد و ﺑﺎ ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن ﻛﺎرﺑﺮى آن‪ ،‬ﺑﻪ‬ ‫دﺳﺘﺎوردﻫﺎى ﻋﻠﻢ رﺳﻴﺪ؛ در ﺣﺎﻟﻰﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﺎ ﻫﻤﻪى ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﻣﺤﺎط ﺑﻪ ﺟﻬﺎﻟﺘﻬﺎى ﻓﺮاواﻧﻴﻢ‪.‬‬ ‫‪206‬‬

‫ﺳﺎﻛﻨﺎن آن ﺑﺨﺶ از دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎى ﻋﻠﻤﻰِ ﺷﮕﻔﺖآورى ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﻌﺪ ﻫﻢ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﻠّﻰﺷﺎن اﻳﻦ ﺷﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﻋﻠﻢ را در اﺧﺘﻴﺎر ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ و اﺟﺎزه ﻧﺪﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﻛﺸﻮرﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ آﻧﻬﺎ‬ ‫ﺑﺮﺳﻨﺪ و ﻳﺎ از آﻧﻬﺎ ﺟﻠﻮ ﺑﺰﻧﻨﺪ!‬ ‫ﺣﺘﻤﺎً ﺷﻤﺎ از ﻣﺤﺪودﻳﺘﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺑﺮاى ﺑﺮﺧﻰ از ﻓﻨ‪Ĥ‬ورﻳﻬﺎى ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻣﻄﻠﻘﺎً ﻧﺒﺎﻳﺴﺘﻰ ﺑﻪ‬ ‫ﻫﻴﭻ ﻧﻘﻄﻪاى از ﻧﻘﺎط دﻧﻴﺎ درز ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﺐ زﻳﺎدى ﺷﻨﻴﺪهاﻳﺪ‪.‬‬ ‫اﺳﺘﻌﻤﺎر‪ ،‬ﻫﻢ در ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰِ ﻳﻚ ﺑﺨﺶ از دﻧﻴﺎ ﻧﻘﺶ داﺷﺖ و ﻫﻢ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻰاش ﺑﺮ اﺳﺘﻌﻤﺎر‪ ،‬ﻧﺎﺷﻰ‬ ‫از ﻣﻴﺰان ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰاش ﺑﻮد ﻛﻪ از آن ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎدهى ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻛﺮد‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻧﮕﻠﻴﺲ ﻛﻪ از‬ ‫ﻛﺸﺘﻰ ﺑﺨﺎر ﺑﺮاى اﺳﺘﻌﻤﺎر ﻫﻨﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد و اﺳﺘﻌﻤﺎر ﻫﻨﺪ ﻛﻤﻚ ﻛﺮد ﻛﻪ ﻛﺸﺘﻰ ﺑﺨﺎر ﺑﻪ ﻛﺸﺘﻴﻬﺎى‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪﺗﺮى ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﻮد و ﺗﺴﻠّﻂ ﺑﺮ ﻫﻨﺪ و ﻧﻘﺎط دﻳﮕﺮ را ﻧﻴﺰ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﻋﻠﻤﻰ ﻛﻪ‬ ‫ﻣﺤﺪود و ﻣﺤﺼﻮر ﺑﻪ ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﻮد‪ ،‬در ﺧﺪﻣﺖ اﺳﺘﻌﻤﺎر ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ و اﺳﺘﻌﻤﺎر در ﺧﺪﻣﺖ ﻋﻠﻢ!‬ ‫ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ از ﻣﺤﺎﺻﺮهى ﻣﻮﺟﻮد ﻛﻪ ﻛﺸﻮرﻫﺎى ﺟﻬﺎن ﺳﻮم در آن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻮدﻣﺎن را ﺧﺎرج ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻓﻘﻂ وﻇﻴﻔﻪى ﻣﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ وﻇﻴﻔﻪى ﻫﻤﻪى ﻣﻠﺘﻬﺎى دﻧﻴﺎﺳﺖ ﻛﻪ در دورهاى از ﻛﺎروان ﻋﻠﻢ‬

‫‪ .2‬ﻧﻬﻀﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ و ﺟﻨﺒﺶ ﻧﺮماﻓﺰاري‬

‫ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ اﻋﺘﻘﺎد راﺳﺨﻢ ‪ -‬ﻛﻪ اﻳﻦ اﻋﺘﻘﺎد ﺑﺎ ﻧﻈﺮ ﺧﺒﺮﮔﺎن و ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﻓﻦ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺷﺪه اﺳﺖ ‪-‬‬ ‫اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ اﻳﻦ ﻛﺎر را ﺑﻜﻨﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻣ‪‬ﻬﺮ »ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ« و »ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﻴﺪ« را ﻛﻪ ﻳﻜﻰ از‬ ‫ﺑﺨﺸﻬﺎى ﻋﻤﺪهى ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ دﺷﻤﻨﺎن ﺑﻮده‪ ،‬ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ از ذﻫﻦ ﺧﻮدﻣﺎن ﭘﺎك ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻦ‬ ‫اﺣﺴﺎس ﻣﻰﻛﻨﻢ ﻛﻪ در ﻫﻤﻴﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻫﻢ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﻨﻴﻢ؛ ﭼﺮا ﻛﻪ اﻻن ﻣﻰﺑﻴﻨﻢ ﺷﻤﺎ اﺳﺘﺎدان و‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن در ﻣﺤﺎﻓﻞ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ‪ ،‬از ﻧﻬﻀﺖ ﻧﺮماﻓﺰارى و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺷﻌﺎرﻫﺎى ﻋﻤﻠﻰ و‬ ‫ﻓﻌ‪‬ﺎل ﻳﺎد ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻰ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻓﻜﺮ اﻓﺘﺎدهاﻳﻢ و اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻪﺻﻮرت‬ ‫ﺷﻌﺎر‪ ،‬درﺧﻮاﺳﺖ و ﺧﻮاﺳﺘﻪ درآﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺟﻨﺒﺶ ﻧﺮماﻓﺰاري ﻳﻌﻨﻲ ﺧﺎرج ﺷﺪن ﻋﻠﻢ از ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻘﻠﻴﺪي و ﺗﺮﺟﻤﻪاي‬

‫ﺑﻨﺪه وﻗﺘﻰ ﺟﻨﺒﺶ ﻧﺮماﻓﺰارى ﻳﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ را ‪ -‬ﻛﻪ ﻣﻌﻨﺎﻳﺶ ﺧﺎرج ﺷﺪن ﻋﻠﻢ از ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻘﻠﻴﺪى و‬ ‫ﺗﺮﺟﻤﻪاى اﺳﺖ ‪ -‬ﻣﻄﺮح ﻛﺮدم‪ ،‬ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻮرت زﻧﺪه ﻧﺒﻮد‪ .‬اﻻن ﻫﺮﺟﺎ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﻴﻄﻬﺎى‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ و داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ﻣﻰروم‪ ،‬ﻣﻰﺑﻴﻨﻢ اﺳﺘﺎد‪ ،‬داﻧﺸﺠﻮ‪ ،‬ﻣﺤﻘّﻖ و ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮ از ﺟﻨﺒﺶ ﻧﺮماﻓﺰارى‬ ‫ﺣﺮف ﻣﻰزﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺧﻮب اﺳﺖ‪ .‬وﻗﺘﻰ در ﻳﻚ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺑﺎور ﺑﻪوﺟﻮد آﻣﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﺎور ﭘﺸﺘﻮاﻧﻪى‬ ‫ﺣﺮﻛﺖ‪ ‬ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر و ﭘﺎﻳﺪار ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺎ اﻳﻦ را ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﻣﻰﮔﻮﻳﻢ در اﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﺟﺪ‪‬ى ﺑﺎﺷﻴﺪ؛ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻛﺸﻮر و آﻳﻨﺪه را ﺑﻪ ﺑﺎزﻳﭽﻪ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻧﻬﻀﺖ ﻧﺮماﻓﺰاري‪ ،‬ارﺗﻘﺎء ﺗﻮﻟﻴﺪات ﻋﻠﻤﻲ و ﻛﺴﺐ ﻓﻨﺎوري‬

‫ ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ و ﺑﺴﻴﺞ اﻣﻜﺎﻧﺎت و ﻇﺮﻓﻴﺖﻫﺎي ﻛﺸﻮر در ﺟﻬﺖ اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﻬﻢ ﻛﺸﻮر در ﺗﻮﻟﻴﺪات‬‫ﻋﻠﻤﻲ ﺟﻬﺎن‬ ‫ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻧﻬﻀﺖ ﻧﺮماﻓﺰاري و ﺗﺮوﻳﺞ ﭘﮋوﻫﺶ‬‫ ﻛﺴﺐ ﻓﻨﺎوري‪ ،‬ﺑﻮﻳﮋه ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﻧﻮ ﺷﺎﻣﻞ رﻳﺰﻓﻨﺎوري و ﻓﻨﺎوريﻫﺎي زﻳﺴﺘﻲ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت و‬‫ارﺗﺒﺎﻃﺎت‪ ،‬زﻳﺴﺖ ﻣﺤﻴﻄﻲ‪ ،‬ﻫﻮاﻓﻀﺎ‬

‫‪3‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار اﺳﺘﺎدان داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎي ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر‪82/8/8 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار ﺟﻤﻌﻲ از اﻋﻀﺎي ﺗﺸﻜﻞﻫﺎ‪ ،‬ﻛﺎﻧﻮنﻫﺎ‪ ،‬ﻧﺸﺮﻳﺎت‪ ،‬ﻫﻴﺄتﻫﺎي ﻣﺬﻫﺒﻲ و ﺷﻤﺎري از ﻧﺨﺒﮕﺎن داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ‪82/8/15 -‬‬ ‫‪ -3‬ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي ﻛﻠﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﻬﺎرم‪82/9/11 -‬‬

‫‪207‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫* ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﺟﻨﺒﺶ ﻧﺮماﻓﺰاري و ﺧﻂﺷﻜﻨﻲ در ﺟﺒﻬﻪ ﻋﻠﻢ آﻓﺮﻳﻨﻲ‬

‫ﻣﻦ ﻣﻰﺑﻴﻨﻢ ﺧﻴﻠﻰ از ﻣﻔﺎﻫﻴﻤﻰ ﻛﻪ آرزو داﺷﺘﻴﻢ در ﺑﻴﻦ ﺟﻮاﻧﺎن ﺗﺮوﻳﺞ ﮔﺮدد و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان »ﺑﺎور«‬ ‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬اﻣﺮوز از زﺑﺎن ﺧﻮد آﻧﻬﺎ و ﺑﺎ ﭘﺸﺘﻮاﻧﻪى اﻳﻤﺎن و ﺷﻮر ﺟﻮاﻧﻰِﺷﺎن ﺑﻴﺎن و در ﻓﻀﺎى‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ و ﻓﻜﺮى ﺟﺎﻣﻌﻪ ﭘﺮﺗﺎب ﻣﻰﺷﻮد و آن را ﭘ‪‬ﺮ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺟﻮاﻧﺎن و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﺳﺘﺎدان و‬ ‫رؤﺳﺎى ﻣﺤﺘﺮم داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ از ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﺟﻨﺒﺶ ﻧﺮماﻓﺰارى‪ ،‬ارﺗﺒﺎط داﻧﺸﮕﺎه و ﺻﻨﻌﺖ و اﻣﻴﺪﻫﺎى‬ ‫ﻓﺮاواﻧﻰ ﻛﻪ در ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ﺟﺎﻣﻌﻪى ﺟﻮان ﻣﺘﺮاﻛﻢ ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﻧﻬﻔﺘﻪ اﺳﺖ ﺳﺨﻦ ﻣﻰﮔﻮﻳﻴﺪ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﻫﻤﺎن‬ ‫ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻣﻴﺪﻫﺎ و آرزوﻫﺎى ﺑﻨﺪه را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻰداده و آن روزى ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ را در‬ ‫داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﻣﻄﺮح ﻣﻰﻛﺮدم‪ ،‬ﺧﻮد‪ ‬ﻣﻦ اﻣﻴﺪوار ﺑﻮدم؛ ﻟﻴﻜﻦ ﺑﺴﻴﺎرى ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ ﻃﺮح اﻳﻦ‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﭼﻄﻮر ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻔﻴﺪ ﺑﺎﺷﺪ!؟‬ ‫ﻣﻦ ﺳﻪ ﭼﻬﺎر ﺳﺎل ﻗﺒﻞ در ﻳﻜﻰ از داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎى ﺗﻬﺮان ﮔﻔﺘﻢ اﮔﺮ ﺑﻨﺎ ﺑﻮد ﺑﻮدﺟﻪى ﻛﺎرﻫﺎى ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻰ‬ ‫و داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎى ﻛﺸﻮر را ﻣﻦ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻛﻨﻢ و در اﺧﺘﻴﺎر ﺑﮕﻴﺮم‪ ،‬آنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻣﺼﻠﺤﺖ اﺳﺖ ﻋﻤﻞ‬ ‫ﻣﻰﻛﺮدم؛ اﻣﺎ آن ﺷﺮاﻳﻂ ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻴﺴﺖ و ﻣﺴﺆوﻻن ﺑﺨﺸﻬﺎ ﻃﺒﻖ ﻗﺎﻧﻮن اﺧﺘﻴﺎراﺗﻰ دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺠﺎم‬ ‫دﻫﻨﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ ﻣﻮﺿﻮعِ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬ ّﻢِ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ و ﺟﻨﺒﺶ ﻧﺮماﻓﺰارى و ﺧﻂﺷﻜﻨﻰِ در ﺟﺒﻬﻪى ﻋﻠﻢآﻓﺮﻳﻨﻰ‬ ‫‪208‬‬

‫را ﻣﻄﺮح ﻣﻰﻛﻨﻢ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﺸﻮد ﻓﺮﻫﻨﮓ‪ ‬ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ‪ .‬وﻗﺘﻰ اﻳﻦ ﺷﺪ‪ ،‬آن وﻗﺖ دﻳﮕﺮ ﻧﮕﺮاﻧﻰ ﻧﻴﺴﺖ؛‬ ‫زﻳﺮا دﻫﻬﺎ و ﺻﺪﻫﺎ ﻫﺰار دلِ ﻣﻌﺘﻘﺪ و ﻣﺸﺘﺎق و ﺟﺴﻢ و ذﻫﻦِ ﺟﻮان و ﺧﺴﺘﻪ ﻧﺸﻮ در اﻳﻦ راه ﻣﻰاﻓﺘﻨﺪ‬ ‫و آن را دﻧﺒﺎل ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ اﻣﺮوز ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎى اﻳﻦ ﭘﻴﺸﺎﻫﻨﮕﺎن اﻣﻴﺪ و ﺑﺸﺎرت ﻛﺸﻮر را ﻣﻰﺑﻴﻨﻢ‪ .‬ﻫﻤﻴﺸﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﺧﻮد و ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻃﺒﺎﻧﻢ ﮔﻔﺘﻪام اﻓﻖ روﺷﻦ اﺳﺖ و اﻣﺮوز ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻣﻰﻛﻨﻢ ﻛﻪ اﻓﻖ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر روﺷﻦ و‬ ‫درﺧﺸﺎن اﺳﺖ و ﻛﺎر دﺳﺖ ﺷﻤﺎﺳﺖ؛ دﺳﺖ ﺷﻤﺎ ﺟﻮاﻧﺎن‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ و ﻧﻮآوري ﻋﻠﻤﻲ اﺳﺖ‬

‫‪ ...‬ﻣﺴﺄﻟﻪ دﻳﮕﺮي ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﻻزم اﺳﺖ ﺧﺪﻣﺖ آﻗﺎﻳﺎن و ﺧﺎﻧﻢ ﻋﺮض ﻛﻨﻢ‪ ،‬ﻣﻘﻮﻟﺔ ﻋﻠﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺪه‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﻧﻮآوري ﻋﻠﻤﻲ را در ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ ﻛﺸﻮر ﻣﻄﺮح ﻛﺮدم و ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ در ﺟﻤﻊﻫﺎي‬ ‫داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ ﺟﻮان ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﻨﻢ‪ ،‬ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﻣﻲﺑﻴﻨﻢ ﻛﻪ ﭼﻪ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و ﭼﻪ اﺳﺘﺎدان داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ در‬ ‫ﺻﺤﺒﺖﻫﺎ و ﺑﺤﺚﻫﺎﻳﺸﺎن ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻘﻮﻟﻪ ﺑﺎ اﻫﺘﻤﺎم ﻧﮕﺎه ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ و ﺷﻌﺎر‪ ،‬ﺷﻌﺎر ﺟﺬاﺑﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺘﻨﻬﺎ‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار اﺳﺘﺎدان و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻗﺰوﻳﻦ‪82/9/26 -‬‬

‫‪ .2‬ﻧﻬﻀﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ و ﺟﻨﺒﺶ ﻧﺮماﻓﺰاري‬

‫ﺟﺬاب ﺑﻮدن ﺷﻌﺎر ﻛﺎﻓﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺗﺤﻘﻖ اﻳﻦ ﺷﻌﺎر را ﺑﻪ ﻃﻮر ﺟﺪي در‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﮔﺬاﺷﺖ‪ -‬ﻣﻦ در ذﻫﻨﻢ ﺑﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع را ﺑﺎ وزﻳﺮ ﻣﺤﺘﺮم آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻲ آﻗﺎي دﻛﺘﺮ ﺗﻮﻓﻴﻘﻲ‬ ‫ﻛﻪ اﻻن ﺑﻪ ﺣﺞ ﻣﺸﺮف ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﺎص ﻣﻄﺮح ﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﺣﺎﻻ در اﻳﻦ ﺟﻤﻊ ﻣﻄﺮح ﻣﻲﻛﻨﻢ‪ -‬ﻣﺎ‬ ‫ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﺎ اﺳﺘﻌﺪادي دارﻳﻢ؛ ﺟﻮاﻧﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر وﻳﮋه ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ رﺳﻴﺪ‪ .‬اﻧﺴﺎن ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎي‬ ‫ﺑﺮﺟﺴﺘﻪاي را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻲ از اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺮاي ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت و ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺑﻪ ﻛﺸﻮرﻫﺎي‬ ‫ﺧﺎرﺟﻲ ﻣﻲروﻧﺪ و در آن ﺟﺎ از اﻳﻦ ﺟﻮاﻧﺎن اﺳﺘﻘﺒﺎل ﻣﻲﺷﻮد؛ در آن ﺟﺎ اﻳﻦ ﻋﺪه را ﺗﺸﻮﻳﻖ و‬ ‫ﺗﺮﻏﻴﺐ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ؛ اﻣﻜﺎﻧﺎت در اﺧﺘﻴﺎرﺷﺎن ﻣﻲﮔﺬارﻧﺪ و ﻫﻤﻪاش ﻫﻢ ﻣﺴﺄﻟﻪ‪ ،‬ﻣﺴﺄﻟﻪ ﭘﻮل ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ‬ ‫ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ اﻳﻦ ﺟﻮان ﺟﺬب ﭘﻮل آﻧﺠﺎ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﻮاردي ﻫﻢ اﻳﻦ ﻃﻮري وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛ اﻣﺎ آﻧﭽﻪ ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ -‬ﻛﻪ در‬ ‫ﻣﻮاردي ﺑﻪ ﻣﻦ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﺮدﻧﺪ‪ -‬اﻣﻜﺎن ﺗﺤﻘﻴﻖ‪ ،‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ و ﻧﻮآوري ﻋﻠﻤﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﺟﻮاﻧﺎن‬ ‫را – ﻛﻪ در رﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ -‬از دﺳﺖ ﺑﺪﻫﻴﻢ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ‪ -‬ﻛﻪ ﻗﺮاﺋﻦ اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ و ﮔﺎه ﻛﻤﻴﺎب ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ دﺳﺘﮕﺎه ﻣﺨﺼﻮﺻﻲ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺳﺮوﺳﺎﻣﺎن‬ ‫دادن ﺑﻪ ﻛﺎر اﻳﻦ ﺟﻮاﻧﺎن را ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﮔﻴﺮد ﻛﻪ اﮔﺮ اﻳﻦ ﻋﺪه ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ از اﻣﺘﻴﺎزي ﺑﺮﺧﻮردار ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﭘﻴﭻ‬ ‫و ﺧﻢ اداري و ﻣﺸﻜﻼت ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن و ﺗﺤﻘﻴﺮ و‪ ...‬در ﻣﻘﺎﺑﻠﺸﺎن ﻧﺒﺎﺷﺪ و آن دﺳﺘﮕﺎه واﻗﻌﺎً ﺑﻪ ﻃﻮر وﻳﮋه‬ ‫دﺳﺖ اﻳﻦ اﻓﺮاد را ﺑﮕﻴﺮد و آن ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻨﻬﺎ را ﻧﺸﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺸﺎﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺟﺰو ﻫﻤﺎن ﺑﺤﺚ‬ ‫ﻓﺮار ﻣﻐﺰﻫﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ از آن ﺣﺮف ﻣﻲ زﻧﻨﺪ‪ .‬ﺗﻌﺠﺐ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻓﺮار ﻣﻐﺰﻫﺎ را‪ ،‬ﻫﻢ‬ ‫داﻧﺸﺠﻮ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬ﻫﻢ اﺳﺘﺎد‪ ،‬ﻫﻢ ﻣﺪﻳﺮ ﻣﺴﺌﻮل و ﻫﻢ ﻣﺴﺌﻮﻻن ﻛﺸﻮري! ﻫﻤﻪ ﻛﻪ ﻧﺒﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ را‬ ‫ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺧﻮدﺷﺎن را ﻣﺨﺎﻃﺐ اﻳﻦ ﺣﺮف ﺑﺪاﻧﻨﺪ و ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﺎر ﻓﻜﺮ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻫﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ وﻗﺖ ﺟﻠﺴﻪاي در ﻫﻤﻴﻦ اﺗﺎق ﺑﺎ ﻳﻜﻲ از ﻣﺴﺌﻮﻻن ﻣﺤﺘﺮم و ﺟﻤﻌﻲ‬ ‫از ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻮاﻧﺎن زﺑﺪه داﺷﺘﻴﻢ‪ .‬در ﻫﻤﺎن ﺟﻠﺴﻪ ﮔﺰارﺷﻲ ﺑﻪ ﻣﻦ داده ﺷﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ ﺷﺪه و وﻗﺘﻲ‬ ‫ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ از ﺟﻮاﻧﺎن ﺻﺤﻴﺖ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻨﺪ اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺸﺪه اﺳﺖ! ﻣﻦ در ﺑﺨﺸﻲ از‬ ‫اﻳﻦ ﮔﺰارش اﺷﻜﺎل ﭘﻴﺪا ﻛﺮدم‪ .‬آن ﻣﺴﺌﻮل ﺧﻼف ﻧﻤﻲﮔﻔﺖ و ﻗﻄﻌﺎً ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ ﺣﺮف ﻣﻲ زد؛ اﻣﺎ ﭘﻴﺪا‬ ‫ﺑﻮد ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻣﺴﻴﺮ اﺷﻜﺎﻻت و ﻣﻮاﻧﻌﻲ وﺟﻮد دارد و راه دﺷﻮار اداري و داﻻن ﭘﺮﭘﻴﭻ و ﺧﻢ‬ ‫دﻳﻮاﻧﺴﺎﻻري ﻧﮕﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺎر درﺳﺖ اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻼت اﻳﺠﺎب ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ دﺳﺘﮕﺎه‬ ‫وﻳﮋهاي را ﺑﺮاي رﺳﻴﺪﮔﻲ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻮارد ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺟﻮاﻧﺎن را از اﻳﻦ ﻛﺎر ﻣﺄﻳﻮس ﻛﺮد؛ ﻣﺎ‬

‫‪209‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ اﻳﻦ ﻛﺎر را ﺑﻜﻨﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺟﺪي در دﺳﺘﻮر ﻛﺎر ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد و آن را دﻧﺒﺎل ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻓﻀﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻛﺸﻮر ﺑﺎﻳﺪ ﻓﻀﺎي ﺗﺮوﻳﺞ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﮔﺴﺘﺮش ﻋﻠﻢ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫ﻓﻀﺎى ﻋﻤﻮﻣﻰ ﻛﺸﻮر ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﻓﻀﺎى ﺗﺮوﻳﺞ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﮔﺴﺘﺮش و ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻋﻠﻢ و ﭘﺮورش ﻋﺎﻟ‪‬ﻢ و ﻣﺤﻘّﻖ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬وﻗﺘﻰ ﻓﻀﺎى ﻋﻤﻮﻣﻰ اﻳﻦﻃﻮر ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻨﺎﻳﺶ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻟﺰوﻣﺎً در ﻫﻤﻪى ﺧﺎﻧﻪﻫﺎ ﻳﺎ در ﻫﺮ‬ ‫ﻧﻘﻄﻪاى از ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﻋﻠﻢ ﺑﻪوﺟﻮد آﻳﺪ؛ ﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻋﻠﻢ ﻻزم اﺳﺖ در ﻧﻘﻄﻪى ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺧﻮدش‬ ‫ﺑﻪوﺟﻮد آﻳﺪ‪ .‬ﻓﻀﺎ‪ ،‬ﻓﻀﺎى ﻋﻠﻤﻰ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد؛ ﻓﻀﺎى ﺗﺤﻘﻴﻘﻰ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد؛ ﻣﻨﺘﻬﺎ ﺑﺪﻳﻬﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫وﻗﺘﻰ ﻓﻀﺎى ﻋﻠﻤﻰ در ﻛﺸﻮر ﺑﻪوﺟﻮد آﻳﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻋﻠﻢ و ﺗﺤﻘﻴﻖ در ﻧﻘﻄﻪى ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ رﺷﺪ‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد؛ ﻣﺜﻼً در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ‪ ،‬ﭘﮋوﻫﺸﮕﺎﻫﻬﺎ و از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﻣﺮاﻛﺰ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺤﺚ ﮔﻠﺨﺎﻧﻪﺳﺎزى و‬ ‫ﻓﻀﺎى ﮔﻠﺨﺎﻧﻪاى درﺳﺖ ﻛﺮدن اﺻﻼً وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﮔﻠﺨﺎﻧﻪ ﺑﻪ درد اﻳﻦ ﻣﻰﺧﻮرد ﻛﻪ ﻳﻚ ﭼﻴﺰ زﻳﻨﺘﻰ‬ ‫درﺳﺖ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ وﻗﺘﻰ ﮔﻠﻰ ﺑﻴﺮون آﻣﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻋﺘﻰ ‪ -‬ﺑﻴﺴﺖوﭼﻬﺎر ﻳﺎ ﭼﻬﻞوﻫﺸﺖ ﺳﺎﻋﺖ ‪ -‬روى‬ ‫ﻣﻴﺰى ﺑﻤﺎﻧﺪ؛ واﻟّﺎ آن ﮔﻞ دﻳﮕﺮ ﺑﻪدرد ﻧﻤﻰﺧﻮرد‪ .‬ﻓﻀﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻓﻀﺎﻳﻰ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺸﻮد اﻳﻦ ﻣﺤﺼﻮل را‬ ‫ﺣﻔﻆ ﻛﺮد و از آن ﺑﻬﺮه ﺑﺮد‪.‬‬ ‫‪210‬‬

‫‪2‬‬

‫* ﻣﺮزﻫﺎي داﻧﺶ را ﺑﺸﻜﻨﻴﺪ‬

‫ﻣﺮزﻫﺎى داﻧﺶ را ﺑﺸﻜﻨﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦﻛﻪ ﻣﻦ ﻣﻰﮔﻮﻳﻢ ﻧﻬﻀﺖ ﻧﺮماﻓﺰارى‪ ،‬اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻦ از ﺷﻤﺎ ﺟﻮاﻧﻬﺎ و اﺳﺎﺗﻴﺪ‬ ‫اﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺳﺮاغ ﻣﺮزﻫﺎى داﻧﺶ ﺑﺮوﻳﺪ‪ .‬ﻓﻜﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻛﺎر ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻛﺎر و ﺗﻼش‬ ‫ﻣﻰﺷﻮد از ﻣﺮزﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ اﻣﺮوز داﻧﺶ دارد‪ ،‬ﻋﺒﻮر ﻛﺮد؛ در ﺑﻌﻀﻰ رﺷﺘﻪﻫﺎ زودﺗﺮ و در ﺑﻌﻀﻰ رﺷﺘﻪﻫﺎ‬ ‫دﻳﺮﺗﺮ‪ .‬ﻓﻨﺎورى ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻠﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺎﻇﺮ ﺑﻪ ﻓﻨﺎورى ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻓﻨﺎورى ﻫﻢ ﻣﺮﺣﻠﻪى ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ‬ ‫و ﺑﺎﻻﻳﻰ اﺳﺖ‪ .‬در ﻓﻨﺎورى ﻫﻢ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ ﭘﻴﺶ ﺑﺮوﻳﻢ؛ ﻫﻤﭽﻨﺎنﻛﻪ رﻓﺘﻴﻢ‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫* ﻧﻬﻀﺖ ﻧﺮماﻓﺰاري و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺟﺪي ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‬

‫ﻣﺴﺄﻟﻪى ﻋﻠﻢ در ﻛﺸﻮر ﺧﻴﻠﻰ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪى دﻗﻴﻖ و ﻫﻤﻪﺟﺎﻧﺒﻪ‪ ،‬اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﺳﺮﻓﺼﻞ‬ ‫ﻣﻌﺪود ﻣﻰرﺳﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﻳﻜﻰ از آﻧﻬﺎ ﻋﻠﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺮاى آﻳﻨﺪه ﺑﻪ ﻋﻠﻢ اﺣﺘﻴﺎج دارﻳﻢ‪ .‬ﻧﻬﻀﺖ ﻧﺮماﻓﺰارى و‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار رﺋﻴﺲ و اﻋﻀﺎي ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪82/10/23 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار ﺟﻮاﻧﺎن ﻧﺨﺒﻪ‪82/11/21 -‬‬ ‫‪ -3‬ﺑﻴﺎﻧﺎت در ﺟﻤﻊ ﺟﻮاﻧﺎن‪ ،‬اﺳﺎﺗﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻠﻤﺎن و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎي اﺳﺘﺎن ﻫﻤﺪان‪83/4/17 -‬‬

‫‪ .2‬ﻧﻬﻀﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ و ﺟﻨﺒﺶ ﻧﺮماﻓﺰاري‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ و اﻧﺪﻳﺸﻪ و ﻓﻜﺮ ﻛﻪ ﻣﻄﺮح ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺟﺪى ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ زﻣﻴﻨﻪﻫﺎ ﻛﺎﻣﻼً آﻣﺎده و‬ ‫اﺳﺘﻘﺒﺎل ﻫﻢ ﺧﻴﻠﻰ ﺧﻮب اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮدم را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻘﻮﻟﻪى ﻋﻠﻢ‪ ،‬اﻣﻨﻴﺖ‪ ،‬ﭘﺮورش ﻧﺨﺒﮕﺎن‪ ،‬اﻗﺘﺪار ﻣﻠﻰ‪،‬‬ ‫ﻛﺎر و اﺑﺘﻜﺎرِ ﮔﺮهﮔﺸﺎ و ﭘﻴﺸﺒﺮﻧﺪه و ﻣﻘﻮﻻﺗﻰ از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﺣﺴﺎس ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ ﻳﻌﻨﻲ ﺷﻜﺴﺘﻦ ﻣﺮزﻫﺎي ﻋﻠﻢ‬

‫اﻓﻖ ﻛﺎر در ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮب اﺳﺖ؛ اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎ ﺧﻮب اﺳﺖ؛ اﻣﻜﺎﻧﺎت ﻣﻮﺟﻮد ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل‬ ‫اﺳﺖ؛ اﻳﻦ اﻣﻜﺎﻧﺎت را ﻣﻰﺷﻮد اﻓﺰاﻳﺶ داد‪ .‬دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎى ﻣﺴﺆول دوﻟﺘﻰ و اﺟﺮاﻳﻰ ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻠﻢ‬ ‫اﻫﻤﻴﺖ ﺑﺪﻫﻨﺪ و اﻳﻦ را ﻗﺒﻮل ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻣﺤﻮر ﺗﻮﺳﻌﻪى ﺣﻘﻴﻘﻰ ﺑﺮاى ﻛﺸﻮر اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺪون‬ ‫ﻋﻠﻢ ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﻪﺟﺎﻳﻰ ﺑﺮﺳﻴﻢ؛ ﻫﻢ در ﺳﻨﺪ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز ﺑﻴﺴﺖﺳﺎﻟﻪ اﻳﻦ آﻣﺪه‪ ،‬ﻫﻢ در ﻣﺬاﻛﺮاﺗﻰ ﻛﻪ‬ ‫ﺣﻮلوﺣﻮش اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ وﺟﻮد دارد‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﺑﻮﺿﻮح ﺑﺮاى ﻫﻤﻪ ﺗﺒﻴﻴﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺖ ﻻزم اﺳﺖ؛‬ ‫ﻫﻢ در دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎى ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻰ‪ ،‬ﻫﻢ در ﺷﻤﺎ اﺳﺎﺗﻴﺪ ﻣﺤﺘﺮم و ﻛﺴﺎﻧﻰﻛﻪ ﺑﺎﻟﻤﺒﺎﺷﺮه ﻣﺴﺆوﻟﻴﺪ‪.‬‬ ‫آﻧﭽﻪ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ اﺳﺖ‪ .‬دوﺳﺘﺎن آﻣﺎرﻫﺎﻳﻰ دادﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﻫﻢ اﻳﻦ آﻣﺎرﻫﺎ را ﻗﺒﻮل دارم‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺎ‬ ‫ﻫﻢ در زﻣﻴﻨﻪى ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎى ﺗﺤﻘﻴﻘﻰ و ﻣﻘﺎﻻت ﻣﻨﺘﺸﺮهى در ﻣﺠﻼت ﻋﻠﻤﻰ و ﻣﻌﺘﺒﺮ دﻧﻴﺎ ﻫﻢ‬ ‫ﮔﺰارﺷﻬﺎﻳﻰ داده ﺷﺪه؛ ﻣﻨﺘﻬﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ ‪ -‬ﻳﻌﻨﻰ ﺷﻜﺴﺘﻦ ﻣﺮزﻫﺎى ﻋﻠﻢ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‬ ‫ﻛﺮدن ‪ -‬ﺑﺎ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻋﻠﻢ و ﺗﺒﺤﺮ در ﻋﻠﻢ ﺗﻔﺎوت دارد؛ ﻣﺎ او‪‬ﻟﻰ را ﻧﻴﺎز دارﻳﻢ‪ .‬ﻧﻪ اﻳﻦﻛﻪ ﺑﻪ دوﻣﻰ ﻧﻴﺎز‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اﻣﺎ دوﻣﻰ ﻛﺎﻓﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻳﻦﻛﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ و ﺗﺤﻘﻴﻖ و ﻓﺮآوردهى ذﻫﻦ داﻧﺸﻤﻨﺪان در زﻣﻴﻨﻪى ﻋﻠﻮم‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ‪ -‬ﭼﻪ ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻰ‪ ،‬ﭼﻪ ﻋﻠﻮم ﺗﺠﺮﺑﻰ ‪ -‬ﺑﻴﺎﻳﺪ و ﺧﻮب داﻧﺴﺘﻪ ﺷﻮد و ﻫﻤﻴﻦﻫﺎ ﻣﺤﻮر‬ ‫ﺗﺸﺨﻴﺺ و ﻣﻌﺮﻓﺖﻧﻬﺎﻳﻰ اﻧﺴﺎن ﺷﻮد‪ ،‬ﭼﻴﺰ ﻣﻄﻠﻮﺑﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺎ ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﻢ ﻛﻪ در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﺗﺤﻘﻴﻖ و ﭘﮋوﻫﺶ و رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻧﻈﺮﻳﻪ در دﻧﻴﺎى ﻣﺎدى و دﻧﻴﺎى‬ ‫ﻏﺮب‪ ،‬ﻣﺒﻨﺎى ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل و ﻣﻮرد اﻋﺘﻤﺎدى ﻧﺒﻮده؛ ﺑﺨﺼﻮص در زﻣﻴﻨﻪى ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻰ‪ ،‬ﻛﻪ در ﻋﻠﻮم‬ ‫ﺗﺠﺮﺑﻰ و در ﻓﻨﺎورى ﻫﻢ اﺛﺮ ﺧﻮدش را ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﺪ‪ .‬ﻧﮕﺎه اﺳﻼم ﺑﻪ اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﺑﻪ زﻧﺪﮔﻰ ﺑﺸﺮ‪،‬‬ ‫ﺑﻪ ﻋﺎﻟﻢ ﻃﺒﻴﻌﺖ و ﺑﻪ ﻋﺎﻟﻢ وﺟﻮد‪ ،‬ﻧﮕﺎﻫﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻌﺮﻓﺖ ﻧﻮﻳﻨﻰ را در اﺧﺘﻴﺎر اﻧﺴﺎن ﻣﻰﮔﺬارد‪ .‬اﻳﻦ‬ ‫ﻧﮕﺎه‪ ،‬زﻳﺮﺑﻨﺎ و ﻗﺎﻋﺪه و ﻣﺒﻨﺎى ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻋﻠﻤﻰ در ﻏﺮب ﻧﺒﻮده‪ .‬ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻋﻠﻤﻰ در ﻏﺮب‪ ،‬در ﺳﺘﻴﺰ‬ ‫ﺑﺎ آﻧﭽﻪ آن را دﻳﻦ ﻣﻰﭘﻨﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬آﻏﺎز ﺷﺪه‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ آﻧﻬﺎ ﺣﻖ داﺷﺘﻨﺪ؛ دﻳﻨﻰ ﻛﻪ رﻧﺴﺎﻧﺲ ﻋﻠﻴﻪ آن ﻗﻴﺎم ﻛﺮد‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار رﺋﻴﺲ و ﻣﺪﻳﺮان ﺻﺪا و ﺳﻴﻤﺎ‪83/9/11 -‬‬

‫‪211‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫و ﺧﻂ ﻓﻜﺮى و ﻋﻠﻤﻰ دﻧﻴﺎ را در ﺟﻬﺖ ﻣﻘﺎﺑﻞ و ﻣﺨﺎﻟﻒ آن ﺗﺮﺳﻴﻢ ﻛﺮد‪ ،‬دﻳﻦ ﻧﺒﻮد؛ ﺗﻮﻫﻤﺎت و‬ ‫ﺧﺮاﻓﺎﺗﻰ ﺑﻮد ﺑﺎ ﻋﻨﻮان دﻳﻦ‪ .‬دﻳﻦِ ﻛﻠﻴﺴﺎﻳﻰِ ﻗﺮون وﺳﻄﺎﻳﻰ‪ ،‬دﻳﻦ و ﻣﻌﺮﻓﺖ دﻳﻨﻰ ﻧﺒﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﺪﻳﻬﻰ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻋﻘﺪهﻫﺎ و ﮔﺮهﻫﺎ در ذﻫﻦ داﻧﺸﻤﻨﺪان و ﻧﺨﺒﮕﺎن و زﺑﺪﮔﺎن ﻓﻜﺮى ﺑﺎﻗﻰ ﺑﻤﺎﻧﺪ و ﺑﺮاﻳﺶ‬ ‫راه ﻋﻼﺟﻬﺎى ﺿﺪدﻳﻨﻰ و ﻏﻴﺮدﻳﻨﻰ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻟﺬا ﻫﻨﻮز ﭼﮕﻮﻧﮕﻰ ﻛﻨﺎر آﻣﺪن ﻋﻠﻢ و دﻳﻦ ﺑﺮاى آﻧﻬﺎ‬ ‫ﻣﺴﺄﻟﻪ اﺳﺖ؛ ﻟﻴﻜﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪى ﻣﺎ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬در ﺟﻬﺎنﺑﻴﻨﻰ ﻣﺎ‪ ،‬ﻋﻠﻢ از دل دﻳﻦ ﻣﻰﺟﻮﺷﺪ و ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ‬ ‫ﻣﺸﻮق ﻋﻠﻢ‪ ،‬دﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬دﻳﻨﻰ ﻛﻪ ﻣﺎ ﻣﻰﺷﻨﺎﺳﻴﻢ‪ ،‬ﺟﻬﺎنﺑﻴﻨﻰ دﻳﻨﻰﻳﻰ ﻛﻪ ﻣﺎ از ﻗﺮآن ﻣﻰﮔﻴﺮﻳﻢ‪،‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮى ﻛﻪ ﻣﺎ از آﻓﺮﻳﻨﺶ و از اﻧﺴﺎن و از ﻣﺎوراءاﻟﻄﺒﻴﻌﻪ و از ﺗﻮﺣﻴﺪ و از ﻣﺸﻴﺖ اﻟﻬﻰ و از ﺗﻘﺪﻳﺮ و‬ ‫ﻗﻀﺎ و ﻗﺪر دارﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺎ ﻋﻠﻢ ﺳﺎزﮔﺎر اﺳﺖ؛ ﻟﺬا ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه و ﺗﺸﻮﻳﻖﻛﻨﻨﺪهى ﻋﻠﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪاش را‬ ‫ﺷﻤﺎ در ﺗﺎرﻳﺦ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ؛ ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﺣﺮﻛﺖ ﻋﻠﻤﻰ در ﻗﺮون اوﻟﻴﻪى اﺳﻼم ﺑﺮ اﺛﺮ ﺗﺸﻮﻳﻖ اﺳﻼم آنﭼﻨﺎن‬ ‫اوج ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﺗﺎ آنروز در دﻧﻴﺎ ﺑﻰﺳﺎﺑﻘﻪ ﺑﻮد ‪ -‬در ﻫﻤﻪى زﻣﻴﻨﻪﻫﺎ ‪ -‬و ﻋﻠﻢ و دﻳﻦ ﺑﺎ ﻫﻢ آﻣﻴﺨﺘﻪ و‬ ‫ﻣﻤﺰوج ﺑﻮد و داﻧﺶ و ﺗﺤﻘﻴﻖ و ﻓﻦ در ﺣﺪ ﺧﻮد ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﺮد‪ .‬ﭘﺎﻳﻪ و ﻣﺒﻨﺎى ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻰﻳﻰ ﻛﻪ‬ ‫اﻣﺮوز در ﻏﺮب ﻣﻄﺮح اﺳﺖ‪ ،‬از اﻗﺘﺼﺎد و ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﻰ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و اﻧﻮاع و اﻗﺴﺎم رﺷﺘﻪﻫﺎى ﻋﻠﻮم‬ ‫اﻧﺴﺎﻧﻰ‪ ،‬ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎى ﻳﻚ ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺿﺪدﻳﻨﻰ و ﻏﻴﺮدﻳﻨﻰ و ﻧﺎﻣﻌﺘﺒﺮ از ﻧﻈﺮ ﻛﺴﺎﻧﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﺮﻓﺖ واﻻ‬ ‫و ﺗﻮﺣﻴﺪىِ اﺳﻼﻣﻰ رﺳﻴﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺎر ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬در زﻣﻴﻨﻪى ﻋﻠﻮم ﺗﺠﺮﺑﻰ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺎر‬ ‫‪212‬‬

‫و ﺗﻼش ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻗﺪرت ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰ و ﺑﺎز ﻛﺮدن راهﻫﺎى ﻧﻮ و ﮔﺸﻮدن اﻓﻘﻬﺎى ﺟﺪﻳﺪ را ﺑﺎﻳﺪ در‬ ‫ﺧﻮدﻣﺎن ﺑﻪوﺟﻮد ﺑﻴﺎورﻳﻢ؛ ﻫﻤﺖ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺗﻮﻗﻊ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﻣﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‬ ‫ﻛﺮدهاﻳﻢ؛ ﺑﻮﺿﻮح ﻣﻰﺷﻮد اﻳﻦ را دﻳﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻗﺮار ﺑﻮد در ﻣﺤﻴﻂ ﻏﻴﺮدﻳﻨﻰ و ﺿﺪدﻳﻨﻰ‪ ،‬ﻋﻠﻢ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‬ ‫ﻛﻨﺪ‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ ﻋﻠﻤﻰ ﻻاﻗﻞ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻣﻰﻛﺮدﻳﻢ‪ .‬ﻣﺎ از ﻟﺤﺎظ ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﻋﻘﺐﻣﺎﻧﺪه و ﻋﻘﺐ ﻧﮕﻪداﺷﺘﻪ ﺷﺪه‬ ‫ﺑﻮدﻳﻢ‪ .‬ﺑﻴﺶ از ﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎل‪ ،‬ﺗﺤﺮك و ﺟﻮﺷﺶ ﻋﻠﻤﻰ در اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﻛﻨﺪ ﺑﻮد؛ در ﺑﻌﻀﻰ از ﺑﺨﺸﻬﺎ‬ ‫ﺗﻌﻄﻴﻞ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻮاﻧﻌﻰ ﻛﻪ ﺑﻪوﺟﻮد آوردﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮاى اﻳﻦ ﻣﻠﺖ ﻣﺜﻞ ﺳﻢ ﻛﺸﻨﺪهﻳﻰ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎور را از ﻣﻠﺖ ﻣﺎ‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻠﺖ و ﻧﺨﺒﮕﺎن و ﻣﻐﺰﻫﺎى ﻣﺎ را ﺑﻪ ﻫﺮ آﻧﭽﻪ از ﺑﻴﺮون اﻳﻦ ﻣﺮزﻫﺎﺳﺖ‪ ،‬آنﭼﻨﺎن دﻟﺒﺴﺘﻪ ﻛﺮدﻧﺪ‬ ‫ﻛﻪ اﺻﻼً ﻛﺴﻰ اﻳﻦ ﻣﺠﺎل و اﻳﻦ ﺟﺮأت و اﻳﻦ ﺷﺠﺎﻋﺖ را ﭘﻴﺪا ﻧﻜﻨﺪ ﻛﻪ ﻓﻜﺮ ﻛﻨﺪ ﻣﻰﺗﻮان ﺑﺮﺧﻼف‬ ‫آن ﺣﺮﻓﻬﺎ ﻳﺎ ﻏﻴﺮ از آن ﺣﺮﻓﻬﺎ و آن ﻧﻈﺮﻳﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻧﻈﺮﻳﻪﻳﻰ اراﺋﻪ ﻛﺮد‪ .‬ﻣﺎ ﻫﻨﻮز ﻫﻢ ﺗﺎ ﺣﺪودى ﮔﺮﻓﺘﺎر آن‬ ‫ﺣﺮﻓﻬﺎ ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﺳﻼم ﺑﻪ ﻣﺎ ﺧﻮدﺑﺎورى داد و اﻧﻘﻼب ﺑﻪ ﻣﺎ ﺟﺮأت ﺑﺨﺸﻴﺪ‪ .‬آﻧﭽﻪ اﻣﺮوز ﻣﺸﺎﻫﺪه‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻪى ﻫﻤﻴﻦ ﺟﺮأت اﺳﺖ؛ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﺟﺮأت را ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﺮد و ﭘﻴﺶ رﻓﺖ‪ .‬اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎى ﻣﺎ‬

‫‪ .2‬ﻧﻬﻀﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ و ﺟﻨﺒﺶ ﻧﺮماﻓﺰاري‬

‫ﺧﻮب اﺳﺖ‪ .‬ﺟﻮاﻧﻬﺎى ﻣﺎ ﺧﻮﺑﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻫﻤﻴﻦ ﻛﺎرﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ آﻗﺎﻳﺎن اﺷﺎره ﻛﺮدﻧﺪ ‪ -‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻰ و ﺟﺬب‬ ‫اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎ در زﻣﺎن ﺧﻮد‪ ،‬ﻫﺪاﻳﺖ ﺻﺤﻴﺢ اﻳﻨﻬﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻦ اﻳﻨﻬﺎ‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻰ ﻣﻌﻨﻮىِ ﺻﺤﻴﺢ در‬ ‫زﻣﻴﻨﻪى ﻧﺨﺒﮕﺎن ‪ -‬ﺻﻮرت ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬ﻛﻪ ﻫﻢ اﻧﺠﺎم ﺷﺪﻧﻰ اﺳﺖ و ﻫﻢ انﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ ارادهاش وﺟﻮد دارد؛ و‬ ‫اﮔﺮ ﻫﻤﻴﻦ ﺑﻨﻴﺎد ﻧﺨﺒﮕﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻣﺎ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬در ﻧﻬﺎد رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮرى ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﻮد ‪ -‬ﻛﻪ ﺷﻨﻴﺪم‬ ‫ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﺶ را دارﻧﺪ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ و اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪﻳﻰ ﻫﻢ ﻧﻮﺷﺘﻪاﻧﺪ ‪ -‬انﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﻤﺖ ﭘﻴﺶ‬ ‫ﺧﻮاﻫﻴﻢ رﻓﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺟﻨﺒﺶ ﻧﺮماﻓﺰاري ﻳﻌﻨﻲ اﻳﺠﺎد ﻳﻚ ﺣﺮﻛﺖ ﻋﻈﻴﻢ در ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﺷﻜﺴﺘﻦ ﻣﺮزﻫﺎي ﻋﻠﻢ‬

‫ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ‪ ،‬اولﺑﺎر در داﻧﺸﮕﺎه اﻣﻴﺮﻛﺒﻴﺮ ﻣﺴﺄﻟﻪى ﺟﻨﺒﺶ ﻧﺮماﻓﺰارى را ﻣﻄﺮح ﻛﺮدم‪ .‬ﺟﻨﺒﺶ‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰارى‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ در زﻣﻴﻨﻪى ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ و ﺷﻜﺴﺘﻦ ﻣﺮزﻫﺎى ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻳﻚ ﺟﻨﺒﺶ و ﻳﻚ ﺣﺮﻛﺖ‬ ‫ﻋﻈﻴﻢ ﺑﻪوﺟﻮد ﺑﻴﺎﻳﺪ‪ .‬از اﻳﻦ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد اﺳﺘﻘﺒﺎل ﺷﺪ و ﻣﻦ اﻣﺮوز ﻣﻰﺑﻴﻨﻢ ﻛﻪ در ﺳﺨﻨﺎن اﺳﺎﺗﻴﺪ و‬ ‫ﻣﺴﺆوﻻن داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ روى اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﺗﻜﻴﻪ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺗﺎ ﻣﺪﺗﻰ ﺑﻌﻀﻰﻫﺎ ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ ﻣﺎ ﻧﻤﻰداﻧﻴﻢ اﺻﻼً‬ ‫ﻣﻌﻨﺎى اﻳﻦ ﺣﺮف ﭼﻴﺴﺖ! ﻋﺪهﻳﻰ ﻫﻢ ﺷﺒﻬﻪ ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻋﻠﻢ ﻣﮕﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﺮدﻧﻰ اﺳﺖ! اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺤﺚ‬ ‫ﻟﻐﻮى ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ و ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ ﭼﺮا ﮔﻔﺘﻪاﻳﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ! ﺷﻤﺎ ﻫﺮﭼﻪ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴﺪ اﺳﻤﺶ را ﺑﮕﺬارﻳﺪ؛‬ ‫ﻣﻘﺼﻮد ﻛﻪ ﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ‪ .‬ﺟﻨﺒﺶ ﻧﺮماﻓﺰارى‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ در ﻣﻌﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰ ﻧﻨﺸﻴﻨﻴﺪ دﺳﺖ ﺧﻮد را دراز ﻛﻨﻴﺪ‬ ‫ﺗﺎ دﻳﮕﺮان ﺑﻜﺎرﻧﺪ و ﻣﻴﻮهﭼﻴﻨﻰ ﻛﻨﻨﺪ و ﻫﺮ ﻣﻘﺪار از ﻣﻴﻮه را ﻛﻪ ﻻزم ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺎورﻧﺪ در دﺳﺖ ﺷﻤﺎ‬ ‫ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮو ﺑﻜﺎر‪ ،‬ﺑﺮو آﺑﻴﺎرى ﻛﻦ‪ ،‬ﺑﺮو روى ﺑﻨﺎﻳﻰ ﻛﻪ دﻳﮕﺮان ﺳﺎﺧﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﺑﺴﺎز؛ اﻳﻦ ﻫﺪف ﻣﺎ‬ ‫ﺑﻮد‪ .‬ﻋﺪهﻳﻰ ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ ﻣﺎ ﻧﻤﻰﻓﻬﻤﻴﻢ! اﻻن ﻫﻢ از ﮔﻮﺷﻪ و ﻛﻨﺎر ﺷﻨﻴﺪهام ﻛﻪ ﻋﺪهﻳﻰ ﺳﺨﻨﺎن ﻳﺄسآﻓﺮﻳﻦ‬ ‫ﻣﻰزﻧﻨﺪ‪ :‬ﻣﮕﺮ ﻣﺎ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ؟ ﺑﻠﻪ‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ‪ .‬ﻣﺎ در ﻣﻴﺪاﻧﻬﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن و در ﻓﻀﺎى ﻣﻌﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰِ اﻣﺮوز‬ ‫دﻧﻴﺎ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ ﻛﺎرﻫﺎﻳﻰ ﺑﻜﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻫﻨﻮز در دﻧﻴﺎ ﻧﻮ ﺑﺎﺷﺪ؛ اﻳﻦ در ﻫﻤﻪى زﻣﻴﻨﻪﻫﺎ ﻛﺎﻣﻼً اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* ﻧﻬﻀﺖ ﻧﺮماﻓﺰاري و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ و داﻧﺸﮕﺎه اﻣﺎم ﺻﺎدق)ع(‬

‫راﺟﻊ ﺑﻪ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖﻫﺎى آﻳﻨﺪهى ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﻣﻦ ﻓﻘﻂ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻢ اﻳﻦ را ﻋﺮض ﺑﻜﻨﻢ؛ ﺧﺮوﺟﻰ داﻧﺸﮕﺎه اﻣﺎم‬ ‫ﺻﺎدق‪ ،‬اﻳﺪهآﻟﺶ ﻓﻘﻂ ﻧﺒﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺣﺎﻻ ﺑﻴﺮون ﺑﻴﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ اﮔﺮ در ﻓﻼن رﺷﺘﻪ‪ ،‬درس‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار اﺳﺎﺗﻴﺪ داﻧﺸﮕﺎه‪83/9/26 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار وزﻳﺮ ﻋﻠﻮم و روﺳﺎي داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪83/10/17 -‬‬

‫‪213‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﺧﻮاﻧﺪه ﺑﺮود وﻛﻴﻞ ﺑﺸﻮد ﻳﺎ ﻣﺤﻀﺮدار ﺑﺸﻮد و ﻳﺎ ﺑﺮود ﻛﺎرﻣﻨﺪ ﻓﻼن دﺳﺘﮕﺎه وزارﺗﻰِ دوﻟﺘﻰ ﺑﺸﻮد؛ ﻧﻪ‬ ‫اﻳﻦﻛﻪ ﻣﻦ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﺎﺷﻢ؛ ﻧﻪ‪ ،‬ﻣﻦ ﻣﻮاﻓﻘﻢ ﻛﻪ ﺟﻮانﻫﺎى ﺧﻮب در ارﻛﺎن ﺗﺸﻜﻴﻼت اﺟﺮاﻳﻰ ﻛﺸﻮر ‪-‬‬ ‫ﭼﻪ ﻗﻀﺎﻳﻰ و ﭼﻪ ﻗﻮهى ﻣﺠﺮﻳﻪ ‪ -‬ﺣﻀﻮر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ اﻣﺎ اﻳﻦ ﺑﺮاى ﺧﺮوﺟﻰ داﻧﺸﮕﺎه اﻣﺎم ﺻﺎدق‬ ‫اﻳﺪهآل ﻧﻴﺴﺖ؛ اﻳﺪهآل و آن ﻧﻘﻄﻪى آرﻣﺎﻧﻰ را ﺑﺎﻳﺪ از ﻫﻤﺎن ﻣﻄﺎﻟﺒﻰ ﻛﻪ ﺗﺎ اﻻن در اﻳﻦ ﻧﻴﻢ ﺳﺎﻋﺘﻪ‬ ‫ﻋﺮض ﻛﺮدم‪ ،‬ﺟﺴﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﺎﻳﺪ در ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻳﻚ ﺣﺮﻛﺘﻰ ﺑﻪ وﺟﻮد آورﻳﺪ؛ ﺑﺎﻳﺪ در دﻧﻴﺎى داﻧﺶآﻣﻮزى و‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻢ و ﺑﻨﺎى ﻋﻠﻤﻰ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﻳﻚ ﺗﺤﺮّﻛﻰ ﺑﻪ وﺟﻮد آورﻳﺪ؛ اﻳﻦ اﺳﺖ آن رﺳﺎﻟﺖ اﺻﻠﻰ ﺷﻤﺎ‪.‬‬ ‫ﻛﺎرى ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻣﺴﻠﻤﺎن و ﻣﺆﻣﻦ ﻣﺎ‪ ،‬در رﺷﺘﻪﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻰ‪ ،‬ﺻﺎﺣﺐﻧﻈﺮاﻧﻰ‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ دﻧﻴﺎ از ﻧﻈﺮات اﻳﻨﻬﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ؛ ﻛﺎرى ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ داﻧﺸﮕﺎه اﻣﺎم ﺻﺎدق‪ ،‬ﻧﻪ ﻓﻘﻂ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪى‬ ‫ﺑﺎ ﻓﻼن داﻧﺸﮕﺎه دﻳﮕﺮى ﻛﻪ در ﺗﻬﺮان ﻳﺎ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﻳﻚ رﺗﺒﻪى ﺟﻠﻮﺗﺮى ﺑﻪ دﺳﺖ آورد؛ ﺑﻠﻜﻪ‬ ‫اﻳﻦ داﻧﺸﮕﺎه ﻣﺮﺟﻊ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻣﺮاﻛﺰ ﻋﻠﻤﻰ و داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎى دﻧﻴﺎ ﺑﺸﻮد‪.‬‬ ‫اﻣﺮوز در دﻧﻴﺎ و ﺣﺘﻰ در ﻫﻤﻴﻦ دﻧﻴﺎى ﮔﻤﺮاه ﻏﺮﺑﻰ‪ ،‬اﻓﺮاد ﺑﺴﻴﺎرى ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺣﻘﻴﻘﺖاﻧﺪ؛‬ ‫اﻧﺴﺎنﻫﺎى داﻧﺸﻤﻨﺪ و داﻧﺶﭘﮋوﻫﻰ ﻫﻢ در ﺑﻴﻦ اﻳﻨﻬﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻓﺮاواناﻧﺪ‪ ،‬و ﻛﻢ ﻫﻢ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ دﻧﺒﺎل‬ ‫ﺣﺮف ﺣﺴﺎب و ﺣﻖاﻧﺪ؛ ﻳﻚ ﭼﻨﻴﻦ اﻧﺴﺎﻧﻰ در ﻫﺮ ﻧﻘﻄﻪى دﻧﻴﺎ ‪ -‬در ﻛﺸﻮرﻫﺎى اروﭘﺎﻳﻰ‪ ،‬آﺳﻴﺎﻳﻰ‪،‬‬ ‫اﻣﺮﻳﻜﺎ و ﺟﺎﻫﺎى دﻳﮕﺮ ‪ -‬وﻗﺘﻰ دارد دﻧﺒﺎل ﻳﻚ ﻣﻄﻠﺒﻰ ﻣﻰﮔﺮدد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ اﺛﺮ ﻋﻠﻤﻰ ﺷﻤﺎ را در اﻳﻦ‬ ‫‪214‬‬

‫ﭘﺎﻳﮕﺎه راﻳﺎﻧﻪاى ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ؛ ﺣﺮف و ﻓﻜﺮ و راه ﺗﺎزهاى را ﻛﻪ ﺷﻤﺎ دارﻳﺪ ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ را ﻣﺎ از‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴﻢ‪ .‬ﺧﺮوﺟﻰ داﻧﺸﮕﺎه اﻣﺎم ﺻﺎدق ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻧﻴﺖ و ﻓﻜﺮ‪ ،‬ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻣﺘﺨﺮج‬ ‫اﻳﻦ داﻧﺸﮕﺎه ﺑﺸﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ داﻧﺸﮕﺎه را ﻗﻮى ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﻴﻦ ﻧﻬﻀﺖ ﻧﺮماﻓﺰارى و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ ﻛﻪ ﺑﻨﺪه ﮔﻔﺘﻪام‪ ،‬در داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻤﺎ و در رﺷﺘﻪى ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻰ‪،‬‬ ‫ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﭼﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻴﺎﻣﻮزﻳﺪ و ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻢ‪ ،‬اﺳﺎﺗﻴﺪى‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻓﺮآوردهﻫﺎى اﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎى ﻏﺮﺑﻰ در ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻰ‪ ،‬ﺑﺖ آﻧﻬﺎﺳﺖ‪ .‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺧﺪا ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ‬ ‫ﺳﺠﺪه ﻧﻜﻨﻴﺪ؛ اﻣﺎ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﺖﻫﺎ ﺑﻪ راﺣﺘﻰ ﺳﺠﺪه ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ؛ داﻧﺸﺠﻮى ﺟﻮان را دﺳﺖ او ﺑﺪﻫﻰ‪،‬‬ ‫ﺑﺎﻓﺖ و ﺳﺎﺧﺖ ﻓﻜﺮى او را ﻫﻤﺎنﻃﻮرى ﻛﻪ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ آن ﺑﺖ ﺧﻮد او اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻰﺳﺎزد؛ اﻳﻦ ارزﺷﻰ‬ ‫ﻧﺪارد و درﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻨﺪه ﺑﻪ اﻳﻦﻃﻮر اﻓﺮاد‪ ،‬ﻫﻴﭻ اﻋﺘﻘﺎدى ﻧﺪارم‪ .‬اﻳﻦ اﺳﺘﺎد ﻫﺮ ﭼﻪ ﻫﻢ داﻧﺸﻤﻨﺪ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬وﺟﻮدش ﻧﺎﻓﻊ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻣﻀﺮّ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺮوز ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﻣﺎ داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺟﻮانِ ﻣﺆﻣﻦ و‬ ‫ﺗﺤﺼﻴﻞﻛﺮدهﻫﺎى ﺑﺎاﻳﻤﺎن دارﻳﻢ ﻛﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻳﻚ ﺣﺮﻛﺖ ﻋﻠﻤﻰِ ﻓﺮاﮔﻴﺮ و ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى واﻗﻌﻰ ﻛﻠﻤﻪ‪ ،‬در‬

‫‪ .2‬ﻧﻬﻀﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ و ﺟﻨﺒﺶ ﻧﺮماﻓﺰاري‬

‫ﻋﺮﺻﻪى ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻰ ﺑﻪ وﺟﻮد آورﻧﺪ؛ از اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺸﻮد‪ .‬ﻣﻮاﻇﺐ ﺑﺎﺷﻴﺪ دﭼﺎر آن ﺑﺖﭘﺮﺳﺘﻰ‬ ‫ﻧﺸﻮﻳﺪ؛ آن ﻛﺴﻰ ﻛﻪ در ﻓﻠﺴﻔﻪ‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎد‪ ،‬ﻋﻠﻮم ارﺗﺒﺎﻃﺎت و ﺳﻴﺎﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﺣﺮﻓﻰ ﻛﻪ از دﻫﻦ ﻳﻚ‬ ‫ﻣﺘﻔﻜﺮ ﻏﺮﺑﻰ درآﻣﺪه‪ ،‬آن را ﺣﺠﺖ ﻣﻰداﻧﺪ؛ ﺣﺎﻻ ﮔﺎﻫﻰ اوﻗﺎت آن ﺣﺮف ﻫﻢ در ﺧﻮد ﻏﺮب ﻧﺴﺦ‬ ‫ﺷﺪه! از اﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ ﻣﺎ زﻳﺎد ﻫﻢ دارﻳﻢ‪ .‬ﻳﻚ ﻣﻄﻠﺒﻰ را ﭼﻬﻞ‪ ،‬ﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎل ﭘﻴﺶ‪ ،‬ﻳﻚ ﻓﻴﻠﺴﻮف‬ ‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﻳﺎ ﺳﻴﺎﺳﻰ در ﻏﺮب ﮔﻔﺘﻪ و ﺑﻌﺪ آﻣﺪﻧﺪ ده ﺗﺎ ﻧﻘﺪ ﺑﺮ آن ﻧﻮﺷﺘﻪاﻧﺪ؛ اﻳﻦ آﻗﺎ ﺗﺎزه ﺑﻪ ﺣﺮف آن‬ ‫ﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎل ﻗﺒﻞ دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺣﺮف ﻧﻮ‪ ،‬ﺑﻪ داﺧﻞ ﻛﺸﻮر ﻣﻰآورد و ﺑﺎ ﺑ‪‬ﻪﺑ‪‬ﻪ و ﭼ‪‬ﻪﭼ‪‬ﻪ آن را‬ ‫ﺑﻪ ﺧﻮرد‪ ‬داﻧﺸﺠﻮ و ﺷﺎﮔﺮد و ﻣﺤﻴﻂ ﺧﻮدش ﻣﻰدﻫﺪ؛ از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﻫﻢ دارﻳﻢ‪ .‬ﭼﻘﺪر ﺑﺮاﺳﺎس ﻫﻤﻴﻦ‬ ‫ﻧﻈﺮات اﻗﺘﺼﺎدى ﻏﺮﺑﻰ‪ ،‬ﺑﺎﻧﻚ ﺟﻬﺎﻧﻰ و ﻣﺠﺎﻣﻊ ﭘﻮﻟﻰ و ﻣﺎﻟﻰ ﺟﻬﺎﻧﻰ ﺑﻪ ﻣﻠﺖﻫﺎ و دوﻟﺖﻫﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ‬ ‫دادﻧﺪ و ﭼﻘﺪر از ﻃﺮف ﺧﻮد ﻏﺮﺑﻰﻫﺎ ﻋﻠﻴﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻮارد ﻧﻘﺾ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه! ﺑﺎز ﻫﻢ ﻛﺴﺎﻧﻰ را دارﻳﻢ ﻛﻪ‬ ‫ﻫﻤﺎن ﺗﻮﺻﻴﻪﻫﺎ را ﻣﻰآﻳﻨﺪ ﻋﻴﻨﺎً ﺗﻜﺮار ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ و ﻋﻴﻨﺎً ﻫﻤﺎن ﻧﺴﺨﻪﻫﺎ را ﻣﻰﻧﻮﻳﺴﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻏﻠﻂ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻋﻠﻤﻰ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى ﻓﻘﻂ ﻓﺮاﮔﻴﺮى و ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺗﺤﻘﻴﻖ‪ ،‬ﺿﺪ ﺗﻘﻠﻴﺪ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎر‪ ،‬ﻛﺎر‬ ‫ﺷﻤﺎﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻧﻘﺶ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ و ﻣﻌﺮﻓﺖ در ﻧﻬﻀﺖ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ و ﻋﺪاﻟﺖ‬

‫ﻛﺸﻮر ﻣﺎ اﻣﻜﺎﻧﺎت ﻳﻚ ﻛﺸﻮر ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ را دارد؛ ﻣﺎ از ﻟﺤﺎظ ﻧﻴﺮوى اﻧﺴﺎﻧﻰ و اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎى ﻃﺒﻴﻌﻰ و‬ ‫ﺑﺸﺮى ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ ﻳﻜﻰ از ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪﺗﺮﻳﻦ ﻛﺸﻮرﻫﺎى ﻋﺎﻟﻢ ﺑﺸﻮﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﺑﻌﺪ از اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﺣﻀﻮر در اﻳﻦ ﻣﻴﺪان ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‪ ،‬آﻏﺎز ﺷﺪه اﺳﺖ؛ اﻟﺒﺘﻪ در ﻣﻨﻄﻖ ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ‪،‬‬ ‫ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺑﺪون ﻋﺪاﻟﺖ ﻣﻌﻨﻰ ﻧﺪارد؛ آن وﻗﺖ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻋﺪاﻟﺖ‪ ،‬ﻛﺎر ﺧﺴﺘﮕﻰﻧﺎﭘﺬﻳﺮ‪،‬‬ ‫ارادهى ﻣﺴﺘﺤﻜﻢ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى دﻗﻴﻖ و ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻫﻤﻪى آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻫﻤﺮاﻫﻰ و ﻛﻤﻚ ﺑﻰدرﻳﻐﻰ از ﻣﺮدم را‬ ‫ﻃﻠﺐ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ در ﻛﺸﻮر ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪى اﻳﻦ ﻣﻠﺖ را‪ ،‬ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻋﺪاﻟﺖ ﺑﻪ وﺟﻮد آورﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ اﻳﻦ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‪ ،‬ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻋﺪاﻟﺖ ﻧﺼﻴﺐ ﻛﺸﻮر و ﻣﻠﺖ ﻣﺎ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺑﻬﺮهﻣﻨﺪى از‬ ‫ﻫﻤﻪى ﺗﻼﺷﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ دوﻟﺘﻬﺎى ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻛﺮدهاﻧﺪ و ﻓﺮآوردهﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺑﺮ اﺛﺮ ﺗﻼﺷﻬﺎى ﻣﺴﺌﻮﻻن ﮔﺬﺷﺘﻪ‬ ‫ﺑﺮاى ﻣﻠﺖ ﭘﺪﻳﺪ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮ ﺧﻼﻗﻴﺖ و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﻤﺖ ﺑﮕﻤﺎرﻳﻢ؛ ﺧﻼﻗﻴﺖ و ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺎ اﻳﻨﻬﺎ را ﻻزم‬ ‫دارﻳﻢ‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار اﺳﺎﺗﻴﺪ و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن داﻧﺸﮕﺎه اﻣﺎم ﺻﺎدق)ع(‪84/10/29 -‬‬

‫‪215‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﻌﻨﻰ ﭼﻪ؟ ﻣﻘﺼﻮدم ﻓﻘﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺎﻻ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺗﻮﻟﻴﺪ در ﻳﻚ ﮔﺴﺘﺮهى وﺳﻴﻊ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﻌﺎر ﻣﻠﺖ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺎر‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻓﻨﺎورى‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺛﺮوت‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻌﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻓﺮﺻﺖ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﺰت‬ ‫و ﻣﻨﺰﻟﺖ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺎﻻ و ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎى ﻛﺎرآﻣﺪ؛ اﻳﻨﻬﺎ ﻫﻤﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﺳﺖ‪ .‬رﻣﺰ ﺳﻌﺎدت ﻣﻠﺖ ﻣﺎ در اﻳﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﮔﺴﺘﺮهى وﺳﻴﻊ‪ ،‬ﻫﻢ دوﻟﺖ و ﻫﻢ ﻣﻠﺖ‪ ،‬ﺑﺮ اﻳﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﻤﺖ ﺑﮕﻤﺎرﻳﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺄﻣﻴﻦ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪهى اﻣﻨﻴﺖ ﻣﻠﻰ و اﻗﺘﺪار و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﺸﻮر اﺳﺖ؛ اﻳﻦ ﻳﻚ ﺟﻬﺎد اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ اﻣﺮوز ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻋﺮض‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﻢ‪ ،‬ﻫﻢ ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ و ﻣﺄﻣﻮران دوﻟﺘﻰ و ﻫﻢ ﺑﻪ آﺣﺎد ﻣﺮدم‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺟﻮاﻧﻬﺎ؛ اﻳﻦ ﻳﻚ‬ ‫ﺟﻬﺎد اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺮوز ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺎر‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ اﺑﺘﻜﺎر‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺎﻻ‪ ،‬ﻛﺎﻻى ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻣﺮدم‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ‬ ‫اﻧﺴﺎن ﻛﺎرآﻣﺪ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻓﺮﺻﺖ و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﺰت‪ ،‬ﻫﺮ ﻛﺪام از اﻳﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﺟﻬﺎد اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺠﺎﻫﺪ ﻓﻰ ﺳﺒﻴﻞاﻟﻠَّﻪ‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪه اﺳﺖ؛ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻢ ﻋﻠﻢ را ﺑﻴﺎﻣﻮزﻳﻢ و ﻫﻢ ﻋﻠﻢ را ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻚ ﻛﺸﻮر ﻋﺎﻟﻢ ﺑﺸﻮﻳﻢ‪.‬‬ ‫در ﻳﻚ رواﻳﺘﻰ از اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ﻧﻘﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬اﻟﻌﻠﻢ ﺳﻠﻄﺎن‪ ،‬ﻣﻦ وﺟﺪه ﺻﺎل و ﻣﻦ ﻟﻢ‬ ‫ﻳﺠﺪه ﺻﻴﻞ ﻋﻠﻴﻪ«‪1‬؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻋﻠﻢ اﻗﺘﺪار اﺳﺖ‪ ،‬ﻋﻠﻢ ﻣﺴﺎوى اﺳﺖ ﺑﺎ ﻗﺪرت؛ ﻫﺮ ﻛﺴﻰ ﻛﻪ ﻋﻠﻢ را ﭘﻴﺪا‬ ‫ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﻳﻰ ﻛﻨﺪ؛ ﻫﺮ ﻣﻠﺘﻰ ﻛﻪ ﻋﺎﻟﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﻳﻰ ﻛﻨﺪ؛ ﻫﺮ ﻣﻠﺘﻰ ﻛﻪ دﺳﺘﺶ‬ ‫از ﻋﻠﻢ ﺗﻬﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮد را آﻣﺎده ﻛﻨﺪ ﻛﻪ دﻳﮕﺮان ﺑﺮ او ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﻳﻰ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻠﻢ را ﺑﺎ ﻫﻤﻪى‬ ‫ﻣﻌﻨﺎى ﻛﺎﻣﻞ آن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺟﻬﺎد دﻧﺒﺎل ﻛﻨﻴﻢ؛ اﻳﻦ را ﻣﻦ ﺑﻪ ﺟﻮاﻧﻬﺎ‪ ،‬اﺳﺘﺎدان و داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﻣﻰﮔﻮﻳﻢ‪.‬‬ ‫‪216‬‬

‫ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬ﻋﻠﻢ ﻣﺠﺮد و ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻰ ﻫﻢ ﻛﺎﻓﻰ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻋﻠﻢ را ﺑﺎﻳﺪ وﺻﻞ ﻛﻨﻴﻢ ﺑﻪ ﻓﻨﺎورى‪ ،‬ﻓﻨﺎورى را‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ وﺻﻞ ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬و ﺻﻨﻌﺖ را ﺑﺎﻳﺪ وﺻﻞ ﻛﻨﻴﻢ ﺑﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪى ﻛﺸﻮر‪ .‬ﺻﻨﻌﺘﻰ ﻛﻪ ﻣﺎﻳﻪى‬ ‫ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﺸﻮر ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮاى ﻣﺎ ﻣﻔﻴﺪ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻋﻠﻤﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻓﻨﺎورى ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﻓﺎﻳﺪهاى‬ ‫ﻧﺪارد و ﻧﺎﻓﻊ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬وﻇﻴﻔﻪى داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﺳﻨﮕﻴﻦ اﺳﺖ؛ وﻇﻴﻔﻪى آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﺳﻨﮕﻴﻦ اﺳﺖ؛‬ ‫وﻇﻴﻔﻪى ﻣﺮاﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻰ و ﻣﺮاﻛﺰ ﭘﮋوﻫﺸﻰ ﺳﻨﮕﻴﻦ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻋﺪاﻟﺖ‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﻬﻀﺖ اﺳﺖ؛ ﻳﻚ ﻧﻬﻀﺖ ﻓﺮاﮔﻴﺮ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻬﻀﺖ ﻳﻚ ﺳﺎﻟﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﺎ‬ ‫اﻳﻦ ﻧﻬﻀﺖ را ﺗﺎزه ﻫﻢ ﺷﺮوع ﻧﻜﺮدهاﻳﻢ و ﻧﻤﻰﺧﻮاﻫﻴﻢ آن را ﺗﺎزه ﺷﺮوع ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬از اول اﻧﻘﻼب اﻳﻦ‬ ‫ﻧﻬﻀﺖ ﺑﻪ ﻗﺪر ﺗﻮان و ﻗﺪرت دوﻟﺘﻬﺎ و ﻣﺴﺌﻮﻻن آﻏﺎز ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮدم و دوﻟﺘﻬﺎ ﺗﻼﺷﻬﺎﻳﻰ ﻛﺮدﻧﺪ و‬ ‫آﺛﺎر ﺗﻼش آﻧﻬﺎ را ﻫﻢ اﻣﺮوز دارﻳﻢ در ﺻﺤﻨﻪى زﻧﺪﮔﻰ ﺧﻮدﻣﺎن ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﻢ‪ .‬زﺣﻤﺎت ﮔﺬﺷﺘﮕﺎن‪ ،‬ﺑﻪ‬ ‫آﻳﻨﺪﮔﺎن اﻳﻦ ﻓﺮﺻﺖ را ﻣﻰدﻫﺪ ﻛﻪ ﻗﺪﻣﻬﺎى ﺑﻠﻨﺪﺗﺮى ﺑﺮدارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﻬﻀﺖ از اﻣﺮوز ﺷﺮوع‬

‫‪ -1‬ﺷﺮح ﻧﻬﺞاﻟﺒﻼﻏﻪ ﺟﻠﺪ‪ 20‬ﺻﻔﺤﻪ‪319‬‬

‫‪ .2‬ﻧﻬﻀﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ و ﺟﻨﺒﺶ ﻧﺮماﻓﺰاري‬

‫ﻧﻤﻰﺷﻮد‪ ،‬از ﻗﺒﻞ ﺷﺮوع ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﻳﻚ ﺳﺎﻟﻪ ﻫﻢ ﺗﻤﺎم ﻧﻤﻰﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ وﻗﺘﻰ ﻣﻰﮔﻮﻳﻴﻢ اﻣﺴﺎل ﺳﺎل‬ ‫ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ اﻋﻈﻢ اﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ اﻣﺴﺎل ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻚ ﺧﻴﺰش ﻫﻤﮕﺎﻧﻰ ‪ -‬ﻫﻢ دوﻟﺘﻰ و ﻫﻢ ﻣﺮدﻣﻰ ‪ -‬در اﻳﻦ ﻛﺎر‬ ‫اﻧﺠﺎم ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬ﻫﺮ ﻛﺲ در ﻫﺮ ﻧﻘﻄﻪاى ﻛﻪ ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻚ ﮔﺎم ﺑﻠﻨﺪ ﺑﻪ ﺟﻠﻮ ﺑﺮدارد‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪى آن ﻋﺎﻟﻢ روﺷﻦﺿﻤﻴﺮ ﻛﻪ در ﻣﺴﺠﺪى ﻣﻰﺧﻮاﺳﺖ ﺑﻪ وﻋﻆ ﻣﺸﻐﻮل ﺷﻮد‪ ،‬ﺟﻤﻌﻴﺖ در‬ ‫ﻣﺴﺠﺪ ﺟﻤﻊ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺴﺠﺪ ﭘ‪‬ﺮ ﺷﺪه ﺑﻮد و ﻋﺪهاى ﺑﻴﺮون در‪ ،‬ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاى اﻳﻨﻜﻪ آن ﻛﺴﺎﻧﻰ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﻴﺮون در ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ داﺧﻞ ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺧﺪا رﺣﻤﺖ ﻛﻨﺪ ﻫﺮ ﻛﺴﻰ را‬ ‫ﻛﻪ ﻫﺮﺟﺎ ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻨﺪ ﺷﻮد و ﻳﻚ ﻗﺪم ﺑﻪ ﺟﻠﻮ ﺑﻴﺎﻳﺪ«؛ ﺑﺮاى اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺮدم را ﺑﻠﻨﺪ ﻛﻨﺪ و آﻧﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ‬ ‫ﺑﻴﺮون ﻣﺎﻧﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ داﺧﻞ ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺮد ﻋﺎﻟﻢِ روﺷﻦﺿﻤﻴﺮ ﺑﻪ ﻣﺮدم رو ﻛﺮد و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ دﻳﮕﺮ ﺣﺮﻓﻰ‬ ‫ﺑﺮاى ﮔﻔﺘﻦ ﻧﺪارم‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ ﭼﻴﺰى ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﺮد ﮔﻔﺖ‪ ،‬ﻫﻤﻪى ﺣﺮف ﻣﻦ ﻫﻤﻴﻦ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻢ ﺑﮕﻮﻳﻢ‪ :‬اﻳﻬﺎ اﻟﻨﺎس! ﻫﺮ ﻛﺪام ﻫﺮ ﺟﺎ ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻨﺪ ﺷﻮﻳﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﻗﺪم ﺑﻪ ﺟﻠﻮ ﺑﻴﺎﻳﻴﺪ؛ اﮔﺮ‬ ‫در ﻋﺎﻟﻢ ﻋﺒﺎدﺗﻴﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﻗﺪم ﺑﻪ ﺟﻠﻮ ﺑﻴﺎﻳﻴﺪ؛ در ﻋﺎﻟﻢ ﺗﺤﺼﻴﻞ‪ ،‬ﻳﻚ ﻗﺪم ﺑﻪ ﺟﻠﻮ ﺑﻴﺎﻳﻴﺪ؛ در ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﻚ‬ ‫ﻗﺪم ﺑﻪ ﺟﻠﻮ ﺑﻴﺎﻳﻴﺪ؛ ﻛﺎرﮔﺮ‪ ،‬ﻳﻚ ﻗﺪم ﺟﻠﻮ؛ ﻛﺎرﻓﺮﻣﺎ‪ ،‬ﻳﻚ ﻗﺪم ﺟﻠﻮ؛ اﺳﺘﺎد‪ ،‬ﻳﻚ ﻗﺪم ﺟﻠﻮ؛ داﻧﺸﺠﻮ‪،‬‬ ‫ﻳﻚ ﻗﺪم ﺟﻠﻮ؛ ﻣﺄﻣﻮر دوﻟﺘﻰ‪ ،‬ﻳﻚ ﻗﺪم ﺟﻠﻮ؛ ﻣﺤﻘﻖ ﺣﻮزه و داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﻳﻚ ﻗﺪم ﺟﻠﻮ‪ .‬در آﻳﻴﻦ و‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮓ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﻋﻈﻢ ﺗﻮﻗﻒ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اﻳﺴﺘﺎدن ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬واﻣﺎﻧﺪه ﺷﺪن ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺗﺤﺠﺮ ﻧﻴﺴﺖ و ﻧﻮﻣﻴﺪى‬ ‫وﺟﻮد ﻧﺪارد؛ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻣﺎ ﺑﺎ ﻧﻮﻣﻴﺪى ﺟﻨﮕﻴﺪ‪ .‬ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺳﺮﺷﺎر از اﻣﻴﺪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻋﻠﻢ را ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮوﻳﺎﻧﻴﻢ‬

‫‪ ...‬ﻧﻜﺘﻪى ﺑﻌﺪى‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﻪى ﻧﻬﻀﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﺎ از ﺷﺶ ﻫﻔﺖ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از اﻳﻦ‪ ،‬اﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪ‬ ‫را ﮔﻔﺘﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻄﺮح ﻛﺮدﻳﻢ و دﻧﺒﺎل ﻛﺮدﻳﻢ‪ .‬ﺧﻮب‪ ،‬ﺣﺎﻻ ﺑﻌﻀﻰ از ﺑﺤﺜﻬﺎى ﭘﻴﺮاﻣﻮن اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ‪ ،‬ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً‬ ‫وﻗﺖ ﺗﻠﻒ ﻛﺮدن و ﺧﻮد را ﻣﺸﻐﻮل ﻛﺮدن اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ‪ :‬ﺣﺎﻻ اﺻﻼً ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ ﻣﻌﻨﺎﻳﺶ ﭼﻴﺴﺖ؟ آﻳﺎ ﻋﻠﻢ‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺮدﻧﻰ اﺳﺖ؟ آﻳﺎ ﻛﺸﻒ ﻛﺮدﻧﻰ اﺳﺖ؟ )ﻣﺎ ﺑﻪ ﻳﺎد آن ﺟﻤﻌﻰ ﻣﻰاﻓﺘﻴﻢ ﻛﻪ ‪ -‬اﻟﺒﺘﻪ ﺳﺎﻟﻬﺎ ﭘﻴﺶ‬ ‫ﺑﺮاى ﻣﺎ ﻧﻘﻞ ﻛﺮدﻧﺪ ‪ -‬راﺟﻊ ﺑﻪ ﻣﺴﺄﻟﻪى ﺳﻴﻨﻤﺎ ﺑﺤﺚ ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ و ﭘﻴﺶ ﻳﻚ ﻧﻔﺮى رﻓﺘﻨﺪ ﺗﺎ از او ﻧﻈﺮ‬ ‫ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ‪ .‬اﻳﺸﺎن ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪ :‬ﺣﺎﻻ ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ آﻳﺎ ﺳﻰﻧ‪‬ﻤﺎﺳﺖ ﻳﺎ ﺳﻰﻧَﻤﺎﺳﺖ ﻳﺎ ﺳﻰﻧُﻤﺎﺳﺖ؟! اول اﻳﻦ را ﺣﻞ‬ ‫ﻛﻨﻴﻢ!( ﺣﺎﻻ ﻛﺸﻒ ﻛﺮدﻧﻰ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺮدﻧﻰ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻛﺮدﻧﻰ اﺳﺖ؛ ﻫﺮ ﭼﻪ ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﻣﻘﺼﻮد‬ ‫ﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﻣﻰﮔﻮﻳﻴﻢ ﭘﺎﻳﻪى ﻓﻨﺎورﻳﻬﺎى ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ و رﺷﺪ ﺗﻤﺪن ﻣﺎدى‪ ،‬ﺗﻤﺪن ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻣﺴﺎﺋﻞ‬ ‫‪ -1‬ﺑﻴﺎﻧﺎت در ﺻﺤﻦ ﺟﺎﻣﻊ رﺿﻮي‪85/1/1 -‬‬

‫‪217‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫زﻧﺪﮔﻰ‪ ،‬داﻧﺶ اﺳﺖ؛ اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻴﺪ اﻳﻦ داﻧﺶ را از دﻳﮕﺮان ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ و ﺧﻮدﺗﺎن ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه ﺑﺎﺷﻴﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﺟﺎ ﻧﺨﻮاﻫﻴﺪ رﺳﻴﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ داﻧﺶ در داﺧﻞ ﺑﺮوﻳﺪ‪ .‬ﻓﺮق ﻣﻴﻜﻨﺪ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﻳﻚ ﭼﻴﺰى را از‬ ‫دﻳﮕﺮى در ﺣﺪى ﻛﻪ او ﻣﻴﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻪ ﻣﺎ ﺗﻌﻠﻴﻢ ﺑﺪﻫﺪ‪ ،‬ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ و ﺷﺎﮔﺮدى ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻳﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻫﻤﻮاره‬ ‫ﺷﺎﮔﺮد ﻧﻤﺎﻧﻴﻢ؛ ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ ﻣﻦ ﻣﻜﺮر ﻋﺮض ﻛﺮدهام‪ .‬ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻛﻪ ﻧﻤﻰﺷﻮد ﻳﻚ ﻣﻠﺖ ﺷﺎﮔﺮد ﺑﻤﺎﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺎ ﻳﻚ روزى در دﻧﻴﺎى ﻋﻠﻢ و ﻣﺪﻧﻴﺖ اﺳﺘﺎد ﺑﻮدﻳﻢ؛ ﺣﺎﻻ ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪى ﺷﺎﮔﺮد ﺗﻨﺰل ﭘﻴﺪا ﻛﺮدهاﻳﻢ؛ ﻳﻚ‬ ‫ﻣﺪت ﻫﻢ ﺷﺎﮔﺮد ﺑﺴﻴﺎر ﺗﻨﺒﻞ ﺑﻮدﻳﻢ! اﻣﺎ اﻣﺮوز ﻣﺸﻐﻮل ﺣﺮﻛﺘﻴﻢ و ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﭘﻴﺶ ﺑﺮوﻳﻢ؛ ﺑﺨﺼﻮص در‬ ‫زﻣﻴﻨﻪى ﻋﻠﻮم ﭘﺎﻳﻪ ﻛﻪ در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﭘﺎﻳﻪى ﻧﻈﺮى ﻫﺮ ﺗﺤﺮك ﻋﻠﻤﻰ و ﻫﺮ ﻓﻨﺎورى ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ؛ ﻣﻦ‬ ‫ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻛﺮدهام و ﻣﻴﻜﻨﻢ‪ .‬و اﻟﺒﺘﻪ در ﻛﻨﺎر اﻳﻦ ﺗﻮﺟﻪ ﻳﺎﻓﺘﻦ و ﺳﻤﺘﮕﻴﺮى داﻧﺶ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺳﻮى ﻋﻤﻞ و‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮدى ﻛﺮدن و ﻧﻴﺎزﻫﺎى ﻛﺸﻮر را در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ و در آن ﺟﻬﺖ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺮدن‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﻴﻢ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪى دوم ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ اﻫﻤﻴﺖ داد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ اﻣﺮوز ﻛﻪ ﻣﺎ در ﻫﺮ اﺟﺘﻤﺎع داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ و‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻴﻜﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﻢ ﺻﺤﺒﺖ ﻧﻬﻀﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ و ﻧﻬﻀﺖ ﻧﺮماﻓﺰارى را ﺧﻴﻠﻰ ﺧﻮب‬ ‫ﺗﻜﺮار ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ؛ اﻳﻦ ﺣﺎﻻ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻋﺮﻓﻰ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﺣﺎﻻ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺎ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى ﺣﻘﻴﻘﻰ ﻛﻠﻤﻪ‪ ،‬اﻳﻦ‬ ‫را دﻧﺒﺎل ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺗﺤﻘﻖ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻋﻠﻢ را ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮوﻳﺎﻧﻴﻢ؛ اﻳﻦ ﭼﻴﺰى ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﺪون ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﺮدن و‬ ‫‪218‬‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬارى‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮدى ﺧﻮد ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻄﻠﻮب ﺻﻮرت ﺑﮕﻴﺮد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺑﺮاي ﺧﻂﺷﻜﻨﻲ ﻋﻠﻤﻲ‪ ،‬راهﻫﺎي ﻣﻴﺎﻧﺒﺮ را ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﺪ‬

‫ﺑﻨﺪه از ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از اﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﻪى ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ و ﻧﻬﻀﺖ ﻋﻠﻢ و ﺧﻄﺸﻜﻨﻰ ﻋﻠﻤﻰ را ﻣﻄﺮح و‬ ‫درﺧﻮاﺳﺖ ﻛﺮدم‪ .‬اﻣﺮوز ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ اﻳﻦ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺧﻮاﺳﺖ ﻋﻤﻮﻣﻰ در ﻣﺤﻴﻄﻬﺎى داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ و ﻋﻠﻤﻰ‬ ‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﻢ ﺑﺎرﻫﺎ از زﺑﺎن داﻧﺸﺠﻮﻫﺎ و اﺳﺎﺗﻴﺪ ﺗﻜﺮار ﻣﻴﺸﻮد‪ .‬ﻣﺎ ﻫﻢ ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ‬ ‫در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻋﻠﻤﻰ و ﻓﻨﺎورى داﺷﺘﻪاﻳﻢ ‪ -‬ﻛﻪ ﺧﻮب‪ ،‬ﺧﻴﻠﻰﻫﺎﻳﺶ ﻫﻢ آﺷﻜﺎر اﺳﺖ و در‬ ‫ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت آﻣﺪه؛ ﻣﺜﻞ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻧﺮژى ﻫﺴﺘﻪاى و ﻏﻴﺮه؛ ﺧﻴﻠﻰﻫﺎﻳﺶ ﻫﻢ ﻧﻴﺎﻣﺪه؛ ﻳﻌﻨﻰ واﻗﻌﺎً‬ ‫ﻛﺎرﻫﺎى ﻧﻴﻤﻪﻛﺎرهاى اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺟﻬﺖ ﻛﺎﻣﻠﺘﺮ ﺷﺪن و ﻛﺎﻣﻞ ﺷﺪن ﻫﺴﺖ‪ ،‬و ﻣﺎ در ﻛﺸﻮر زﻳﺎد دارﻳﻢ‬ ‫ ﺑﻪ اﻳﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎ اﻓﺘﺨﺎر ﻣﻴﻜﻨﻴﻢ‪ .‬و ﻫﻤﻴﻦﻃﻮرى ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻢ‪ ،‬ﻧﮕﺎﻫﻤﺎن ﻧﮕﺎه‪ ‬اﻣﻴﺪواراﻧﻪ اﺳﺖ و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬‫اﻳﻨﻜﻪ »ﻣﺎ ﻣﻴﺘﻮاﻧﻴﻢ«‪.‬‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار رؤﺳﺎي داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺆﺳﺴﺎت آﻣﻮرش ﻋﺎﻟﻲ و ﻣﺮاﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ‪85/5/23 -‬‬

‫‪ .2‬ﻧﻬﻀﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ و ﺟﻨﺒﺶ ﻧﺮماﻓﺰاري‬

‫اﻣﺎ ﻳﻚ ﻧﻜﺘﻪ را ﺑﺎﻳﺪ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ‪ :‬ﺧﻄﺸﻜﻨﻰ ﻋﻠﻤﻰ و ﻋﺒﻮر از ﻣﺮزﻫﺎى ﻋﻠﻢ ﻫﻤﭽﻨﺎن در ﻛﺸﻮر ﻣﺎ‪ ،‬ﺟﺪى‬ ‫ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﻣﻴﺨﻮاﻫﻴﻢ ﻋﻠﻤﺎ و داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻣﺎ‪ ،‬راﻫﻬﺎى ﻣﻴﺎﻧﺒﺮ را ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ؛ راﻫﻬﺎى ﻛﺸﻒ ﻧﺸﺪه را‬ ‫از اﻳﻦ ﺑﻴﻨﻬﺎﻳﺖ ﻣﺴﻴﺮﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ در ﻋﺎﻟﻢ ﻃﺒﻴﻌﺖ وﺟﻮد دارد و ﺑﺸﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻜﻰ ﭘﺲ از دﻳﮕﺮى ﻛﺸﻒ‬ ‫ﺑﻜﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﻣﻴﺨﻮاﻫﻴﻢ راﻫﻬﺎى ﻛﺸﻒ ﻧﺸﺪه را ﻛﺸﻒ ﺑﻜﻨﻴﻢ‪ .‬اﻳﻨﻰ ﻛﻪ ﻣﻴﺘﻮاﻧﻴﻢ ﻓﻼن اﺑﺰارِ ﻓﻨﺎورى را‪،‬‬ ‫ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﺳﺎﻧﺘﺮﻳﻔﻴﻮژرا ﺑﺮاى ﻛﺎر ﻫﺴﺘﻪاى‪ ،‬ﻛﻪ دﻳﮕﺮان ﻗﺒﻞ از ﻣﺎ‪ ،‬ﺳﺎﻟﻬﺎ ﭘﻴﺶ‪ ،‬ﭘﻴﺪا ﻛﺮدﻧﺪ و ﺗﻮﻟﻴﺪ‬ ‫ﻛﺮدﻧﺪ و اﺳﺘﻔﺎده و ﺑﻬﺮهﺑﺮدارى ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻮدﻣﺎن ﺑﺴﺎزﻳﻢ‪ ،‬اﻟﺒﺘﻪ ﻛﺎر ﺑﺰرﮔﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺪون ﻛﻤﻚ‬ ‫دﻳﮕﺮان ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪاﻳﻢ اﻧﺠﺎم ﺑﺪﻫﻴﻢ و ﻧﺴﻠﻬﺎى ﺟﺪﻳﺪ آن را ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬در اﻳﻦ ﺷﻜﻰ ﻧﻴﺴﺖ؛ اﻣﺎ اﻳﻦ ﻳﻚ‬ ‫ﻛﺎر ﺑﻜﺮ ﻧﻴﺴﺖ؛ اﻳﻦ ﻛﺎر اﻧﺠﺎم ﺷﺪه و راه رﻓﺘﻪاى اﺳﺖ ﻛﻪ دﻳﮕﺮان رﻓﺘﻪاﻧﺪ و ﻣﺎ ﻫﻢ ﻛﻪ ﺑﻨﺎ ﺑﻮده ﺗﺎ‬ ‫ﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎل دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺗﺎ ﺻﺪ ﺳﺎل دﻳﮕﺮ ﻣﺤﺮوم ﺑﻤﺎﻧﻴﻢ ‪ -‬ﺑﻨﺎ ﻧﺒﻮد اﻳﻦ ﻓﻨﺎورى و اﻳﻦ داﻧﺶ ﺑﻪ ﻛﺸﻮرى‬ ‫ﻣﺜﻞ ﻛﺸﻮر ﻣﺎ و ﻣﻠﺖ ﻣﺎ داده ﺑﺸﻮد ‪ -‬ﺟﻮاﻧﻬﺎ‪ ،‬داﻧﺸﻤﻨﺪان و ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان ﻣﺎ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ ﺑﺎ ﭘﻴﮕﻴﺮى و‬ ‫ﺗﻼش ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﻪ دﺳﺖ آورﻧﺪ و اﻳﻦ ﭼﻴﺰ ﺑﺎارزﺷﻰ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﻣﻦ ﻣﻴﮕﻮﻳﻢ در زﻣﻴﻨﻪى ﻋﻠﻢ و‬ ‫ﻓﻨﺎورى‪ ،‬آن ﻛﺎرى را ﻛﻪ ذﻫﻦ ﺑﺸﺮ ﺑﻪ آن دﺳﺖ ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬آن را وﺟﻬﻪى ﻫﻤﺖ ﻗﺮار ﺑﺪﻫﻴﺪ و دﻧﺒﺎل‬ ‫ﺑﻜﻨﻴﺪ؛ اﻳﻦ ﻃﻮرى اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺧﻂ ﻣﻘﺪم ﻋﻠﻢ را ﺷﻜﺴﺘﻪاﻳﻢ و ﻳﻚ ﻗﺪم ﺑﻪ ﺟﻠﻮ ﺑﺮداﺷﺘﻪاﻳﻢ‪ .‬آن وﻗﺖ‬ ‫ﻣﻴﺘﻮاﻧﻴﻢ اﻳﻦ را ادﻋﺎ ﺑﻜﻨﻴﻢ؛ و اﻳﻦ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺮداﺷﺘﻦ ﻗﺪﻣﻬﺎى ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻠﺰم ﭘﻴﻤﻮدن‬ ‫راﻫﻬﺎى رﻓﺘﻪﺷﺪه و ﻃﻰﺷﺪهى ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪى دﻳﮕﺮان اﺳﺖ؛ در اﻳﻦ ﺷﻜﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﻫﻴﭻوﻗﺖ ﻧﺒﺎﻳﺪ‬ ‫ذﻫﻦ را از ﻛﺎوش و ﺟﺴﺘﺠﻮ ﺑﺮاى ﻳﺎﻓﺘﻦ راﻫﻬﺎى ﻣﻴﺎﻧﺒﺮ ﻣﺤﺮوم و ﻣﻤﻨﻮع ﻛﺮد‪ .‬ﻣﺎ اﻳﻦ را در ﻛﺸﻮر‬ ‫ﻻزم دارﻳﻢ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻧﻘﺶ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن در ﺟﻨﺒﺶ ﻧﺮم اﻓﺰاري و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ‬

‫درﺑﺎرهى ﺑﺤﺚ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ و ﻣﺴﺄﻟﻪى ﺟﻨﺒﺶ ﻧﺮماﻓﺰارى ‪ -‬ﻛﻪ ﻣﺎ ﻣﻄﺮح ﻛﺮدﻳﻢ ‪ -‬ﻣﺮاﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﻰ‬ ‫ﺟﻮاب دادﻧﺪ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ﻫﻢ در ﺳﻄﻮح ﻣﺤﻘﻘﻴﻦ و اﺳﺎﺗﻴﺪ ﺟﻮاب دادﻧﺪ و از اﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﺑﻨﺪه ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً‬ ‫ﺧﺸﻨﻮدم؛ ﻣﻨﺘﻬﺎ در ﺳﻄﺢ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و ﺟﻮاﻧﺎن اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﺟﺪى ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﺸﺪه و ﺗﺤﻘﻖ ﭘﻴﺪا ﻧﻜﺮده؛ در‬ ‫ﺣﺎﻟﻰ ﻛﻪ از اﺳﺘﻌﺪاد ﺟﻮان و ﻧﻴﺮوى ﺟﻮان‪ ،‬ﺧﻴﻠﻰ ﺑﺎﻳﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎر‪ ،‬ﻛﺎر اﺳﺎﺗﻴﺪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺨﺼﻮص داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن دورهﻫﺎى ﺗﻜﻤﻴﻠﻰ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪى اﺳﺘﺎد راﻫﻨﻤﺎﻳﻰ ﺑﺸﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً در‬ ‫ﻧﻮآورى ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﻫﻤﺎن اﺳﺎﺗﻴﺪ ﺧﻮدﺷﺎن را در ﻣﻮاردى ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪ .‬ﮔﺎﻫﻰ اﺳﺘﺎد‪ ،‬ﺷﺎﮔﺮدى را‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار اﺳﺘﺎدان و اﻋﻀﺎي ﻫﻴﺄت ﻋﻠﻤﻲ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪85/7/13 -‬‬

‫‪219‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫راﻫﻨﻤﺎﻳﻰ ﻣﻰﻛﻨﺪ و دﺳﺖﮔﻴﺮىِ ﻋﻠﻤﻰ ﻣﻰﻛﻨﺪ و آن ﺷﺎﮔﺮد ﺑﺎ دﺳﺖﮔﻴﺮىِ اﺳﺘﺎد‪ ،‬از ﺧﻮد اﺳﺘﺎد‬ ‫ﺟﻠﻮﺗﺮ ﻣﻰرود؛ از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﻣﻮارد زﻳﺎد اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ را ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﺗﺤﻘﻖ ﺑﺨﺸﻴﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻧﻬﻀﺖ ﻋﻠﻤﻲ را در ﻛﺸﻮر ﺑﺎﻳﺪ ﺟﺪي ﮔﺮﻓﺖ‬

‫ﺧﻴﻠﻰ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﺴﺄﻟﻪى ﻧﻬﻀﺖ ﻋﻠﻤﻰ در ﻛﺸﻮر اﻫﻤﻴﺖ داد؛ ﺑﺎﻳﺪ آن را ﺟﺪى ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﻋﺮض‬ ‫ﺑﻜﻨﻢ‪ :‬ﻫﻴﭻ ﻛﺸﻮرى ‪ -‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻪ آرزوﻫﺎى ﻣﻠﻰ و ﺑﺰرگ ﺧﻮد دﺳﺖ ﭘﻴﺪا‬ ‫ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ آنوﻗﺘﻰ ﻛﻪ در ﻣﺴﺎﺑﻘﻪى ﻋﻠﻤﻰ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻳﻚ ﺟﺎﻳﮕﺎه و رﺗﺒﻪاى ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻋﻘﺐﻣﺎﻧﺪﮔﻰ ﻋﻠﻤﻰ‪،‬‬ ‫ﺣﺘﻤﺎً ﻋﻘﺐﻣﺎﻧﺪﮔﻰ ﺳﻴﺎﺳﻰ‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎدى و ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ را ﺑﻪدﻧﺒﺎل ﺧﻮد دارد‪ .‬اﻳﻦ وﺣﺸﻰﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ اﻣﺮوز‬ ‫دﻧﻴﺎ را در ﻗﺒﻀﻪى ﺧﻮدﺷﺎن ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ و ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً ﺑﻮﻳﻰ از اﻧﺴﺎﻧﻴﺖ و ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ ﻧﺒﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺮﻛﺖ ﻋﻠﻢ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ اﻳﻦ ﺗﺴﻠﻂ را ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ؛ ﻋﻠﻢ را ﻳﺎد ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﻣﻜﺮر ﮔﻔﺘﻪام‪ :‬ﻣﺜﻞ ﻳﻚ آدم‬ ‫ﭼﺎﻗﻮﻛﺸﻰ ﻛﻪ ﻋﺎﻗﻞ اﺳﺖ؛ ﻗﺪارهﺑﻨﺪ و ﭼﺎﻗﻮﻛﺶ اﺳﺖ؛ ﻣﻰرود ﻳﻚ ﻋﻠﻤﻰ را ﻳﺎد ﻣﻰﮔﻴﺮد و ﺑﻪ ﺑﺮﻛﺖ‬ ‫اﻳﻦ ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﭼﺎﻗﻮﻛﺸﻰ را ﻫﻢ از دﺳﺖ ﻧﻤﻰدﻫﺪ! اﻳﻨﻬﺎ ﻫﻤﻴﻦﻃﻮرﻧﺪ‪ .‬آدم ﻣﻰﺑﻴﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً‬ ‫ﭼﺎﻗﻮﻛﺶﻫﺎى دﻧﻴﺎﻳﻨﺪ؛ اﻳﻦ ﻣﺴﺘﻜﺒﺮﻳﻦ‪ ،‬ﻗﺪارهﺑﻨﺪﻫﺎ و ﻋﺮﺑﺪهﻛﺶﻫﺎى دﻧﻴﺎﻳﻨﺪ؛ ﻣﻨﺘﻬﺎ ﺑﻪ ﻋﻠﻢ ﻣﺠﻬﺰﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺣﺎﻻ ﺷﻤﺎ ﺧﻴﻠﻰ ﻧﺠﻴﺐ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻰ ﻣﺘﺪﻳﻦ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻰ ﺷﺮﻳﻒ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻰ اﺻﻴﻞ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻰ ﺧﺎﻧﻮادهدار؛ او ﺑﻰ اﺻﻞ و‬ ‫‪220‬‬

‫ﻧﺴﺐ‪ ،‬ﺑﻰرﻳﺸﻪ‪ ،‬ﺑﻰﺧﺎﻧﻮاده؛ اﻣﺎ او ﻣﺠﻬﺰ اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻣﺠﻬﺰ ﻧﻴﺴﺘﻴﺪ؛ ﺷﻤﺎ ﺑﻰﺳﻮادﻳﺪ‪ ،‬او ﺑﺎﺳﻮاد اﺳﺖ؛‬ ‫ﻣﻰآﻳﺪ ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﺗﺴﻠﻂ ﭘﻴﺪا ﻣﻰﻛﻨﺪ؛ ﺑﺮوﺑﺮﮔﺮد ﻧﺪارد‪.‬‬ ‫ﺧﻮدﺗﺎن را ﻋﺎﻟﻢ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻛﺸﻮرﺗﺎن و ﻣﻠﺘﺘﺎن را در ﻗﺎﻓﻠﻪى ﻋﻠﻢ ﺟﻠﻮ ﺑﺒﺮﻳﺪ‪ .‬ﻣﺎ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻋﻘﺐﻣﺎﻧﺪﮔﻰ‬ ‫دارﻳﻢ‪ .‬ﻟﻌﻨﺖ ﺧﺪا ﺑﺮ آن ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ در ﻫﻨﮕﺎم ﺧﻮد‪ ،‬اوﻟﻮﻳﺖ ﻋﻠﻢ و ﺗﺤﻘﻴﻖ را در اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﻧﻔﻬﻤﻴﺪﻧﺪ‬ ‫و ﻛﺸﻮر را ﻋﻘﺐ ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻨﺪ؛ ﺑﻌﺪ ﻫﻢ دﻳﮕﺮ آن ﻫﻤﺘﻬﺎى واﻻ در اﻳﻦ ﻛﺸﻮر دﻳﺪه ﻧﺸﺪ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ‬ ‫ﻋﻘﺐﻣﺎﻧﺪﮔﻰ را ﺟﺒﺮان ﺑﻜﻨﺪ‪ .‬ﺣﺎﻻ اﻧﻘﻼب ﺷﺪ؛ اﻧﻘﻼب ﺑﻜﻠﻰ ورق را ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪ و ﻣﺴﻴﺮ را ﻋﻮض‬ ‫ﻛﺮد‪ .‬ﻣﺎ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ اﻳﻦ ﻋﻘﺐﻣﺎﻧﺪﮔﻰ را ﺟﺒﺮان ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ ﻋﻴﻨﺎً ﻫﻤﺎن ﺧﻄﻰ را ﻛﻪ دﻳﮕﺮان‬ ‫رﻓﺘﻨﺪ دﻧﺒﺎل ﺑﻜﻨﻴﻢ‪ ،‬داﺋﻤﺎً و ﺗﺎ اﺑﺪاﻟﺪﻫﺮ از آﻧﻬﺎ ﻋﻘﺐ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬راﻫﻬﺎى ﻣﻴﺎﻧﺒﺮ وﺟﻮد دارد‪ .‬آﻓﺮﻳﻨﺶِ‬ ‫اﻟﻬﻰ راﻫﻬﺎى ﺗﻮ در ﺗﻮى ﻋﺠﻴﺐ و ﻏﺮﻳﺒﻰ دارد؛ آﻧﻬﺎ را ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺸﻒ ﻛﺮد‪ .‬ﻫﻤﻪى اﻳﻦ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎى‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﻛﺸﻒ راﻫﻬﺎى ﻣﻴﺎﻧﺒﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻨﻘﺪر راﻫﻬﺎى ﻣﻴﺎﻧﺒﺮ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ اﮔﺮ ﺷﻤﺎ آﻧﻬﺎ را ﭘﻴﺪا ﻛﺮدﻳﺪ‬

‫‪ -1‬ﺑﻴﺎﻧﺎت در ﺟﻤﻊ اﺳﺎﺗﻴﺪ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎي اﺳﺘﺎن ﺧﺮاﺳﺎن در داﻧﺸﮕﺎه ﻓﺮدوﺳﻲ ﻣﺸﻬﺪ‪86/2/25 -‬‬

‫‪ .2‬ﻧﻬﻀﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ و ﺟﻨﺒﺶ ﻧﺮماﻓﺰاري‬

‫و ﻛﺸﻒ ﻛﺮدﻳﺪ و ﭘﻴﺶ رﻓﺘﻴﺪ‪ ،‬ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺧﻮدﺗﺎن را در آن ﻣﻨﺰل ﻣﻘﺪم اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ‬ ‫ﺑﻴﺎﺑﻴﺪ و ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﭘﻴﺪا ﻛﺮدن راه ﻣﻴﺎﻧﺒﺮ ﺑﺪون داﺷﺘﻦ ﻣﻘﺪﻣﺎت ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﻘﺪﻣﺎت ﻋﻠﻤﻰ را ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﮔﺬراﻧﺪ و ﻣﺮدم را ﺑﺎﻳﺪ ﻋﺎﻟﻢ و داﻧﺸﻤﻨﺪ ﻛﺮد؛ ﻣﻨﺘﻬﺎ ﻛﺎر ﺗﺤﻘﻴﻖ را ﺑﺎﻳﺪ ﺟﺪى ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﻣﺴﺄﻟﻪى‬ ‫ﻧﻬﻀﺖﻋﻠﻤﻰ و ﺟﻬﺶﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺑﺤﺚﻫﺎي ﻟﻔﻈﻲ در ﻣﻮرد ﻣﻔﻬﻮم ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ‬

‫ﻳﻚ وﻗﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ ﮔﻔﺘﻴﻢ‪ ،‬ﺷﻨﻴﺪﻳﻢ در ﻳﻚ ﺟﺎ در ﺗﻬﺮان ﻋﻠﻤﺎي ﺑﺰرگ ﻧﺸﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺤﺚ ﻛﺮدن ﻛﻪ‬ ‫آﻳﺎ اﺻﻼً ﻋﻠﻢ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﺴﺖ ﻳﺎ ﻧﻪ؟ ﺧﻮب‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ ﭼﻪ ﺑﺤﺜﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﮕﻮ اﻳﺠﺎد ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﺑﮕﻮ ﻛﺸﻒ‬ ‫ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﺑﮕﻮ ﺗﻜﺜﻴﺮ ﻋﻠﻢ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﺮاد ﭼﻴﺴﺖ؟ ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦ ﻃﻮر ‪ ،‬آﻳﺎ ﻫﺠﻮم ﺑﺮ اﻳﻦ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ‬ ‫اﻻن ﻫﺴﺖ ﺻﺪق ﻣﻲﻛﻨﺪ؟ اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺤﺚﻫﺎي ﻟﻔﻈﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ را ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺖ و آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ دور‬ ‫رﻳﺨﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ آن ﻟﺐ‪ ‬ﻣﻄﻠﺐ و آن ﻣﻐﺰ ﻣﻄﻠﺐ رﺳﻴﺪ؟‬

‫‪2‬‬

‫* ﺟﻬﺶ در ﻧﻬﻀﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ و ﺟﻨﺒﺶ ﻧﺮماﻓﺰاري‬

‫در اﻳﻦ ﺳﺎلﻫﺎى اﺧﻴﺮ ﻛﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪى ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ و ﻧﻬﻀﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻧﻬﻀﺖ ﻧﺮماﻓﺰارى‪ ،‬ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ‬ ‫ﺧﻮد‪ ،‬اﻫﺘﻤﺎم ﺑﻪ ﺗﺤﻘﻴﻖ در داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ﻣﻄﺮح ﺷﺪه‪ ،‬ﻳﻚ ﺣﺎﻟﺖ ﺟﻬﺸﻰ در اﻳﻦ ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪه‬ ‫اﺳﺖ؛ در ﺑﺨﺸﻰ از ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻋﻠﻤﻰ و ﻛﺎرﻫﺎى ﻋﻠﻤﻰ و ﻓﻨﺎورى ﻛﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻳﺶ را دارﻳﺪ ﻣﺸﺎﻫﺪه‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬در زﻣﻴﻨﻪى داﻧﺶﻫﺎى ﭘﺰﺷﻜﻰ‪ ،‬در زﻣﻴﻨﻪى داﻧﺶﻫﺎى ﻧﻮ‪ ،‬در زﻣﻴﻨﻪى ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻫﺴﺘﻪاى‪ ،‬در‬ ‫زﻣﻴﻨﻪى ﻧﺎﻧﻮ و ﻏﻴﺮ اﻳﻦﻫﺎ ﻛﺎرﻫﺎى ﻣﻬﻤﻰ در داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎى ﻣﺎ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺗﺼﻮر‬ ‫ﻧﻤﻲﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ؛ ﻣﺤﻘﻖ ﻣﺎ‪ ،‬اﺳﺘﺎد ﻣﺎ‪ ،‬داﻧﺸﺠﻮى ﻣﺎ‪ ،‬ﺟﻮان ﻣﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻘﺎط دﺳﺖ ﭘﻴﺪا‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ و اﻳﻦ ﺟﻬﺶ را ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ؛ اﻣﺎ اﻣﺮوز ﭘﻴﺪا ﺷﺪه‪ .‬آﻧﭽﻪ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺟﻬﺶ ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫اداﻣﻪ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ در زﻣﻴﻨﻪى ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻋﻠﻤﻰ دﭼﺎر ﻋﻘﺐﻣﺎﻧﺪﮔﻰ ﻣﺰﻣﻦ ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ .‬آﻧﭽﻪ ﻛﻪ اﻫﻤﻴﺖ دارد ‪-‬‬ ‫ﻛﻪ ﻣﻦ ﺣﺎﻻ ﺑﻌﺪ ﻫﻢ ﻋﺮض ﺧﻮاﻫﻢ ﻛﺮد ‪ -‬ﻣﺴﺌﻠﻪى اداﻣﻪى ﺣﺮﻛﺖ ﺳﺮﻳﻊ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﺳﺮﻋﺖ‬ ‫و اﻳﻦ ﺷﺘﺎﺑﻰ را ﻛﻪ در ﺣﺮﻛﺖ ﻋﻠﻤﻰ ﻣﺎ وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﺳﺎلﻫﺎ اداﻣﻪ ﺑﺪﻫﻴﻢ؛ ﻫﻴﭻ ﺟﺎﻳﺰ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ‬ ‫اﻧﺪﻛﻰ ﺗﻮﻗﻒ ﻛﻨﻴﻢ؛ زﻳﺮا ﻋﻘﺐﻣﺎﻧﺪﮔﻰ ﻣﺎ از دﻧﻴﺎى ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪى از ﻟﺤﺎظ ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﻋﻘﺐﻣﺎﻧﺪﮔﻰ زﻳﺎد و‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار رﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر و اﻋﻀﺎء ﻫﻴﺄت دوﻟﺖ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﻫﻔﺘﻪ دوﻟﺖ ‪86/6/4 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار رﺋﻴﺲ و اﻋﻀﺎي ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪86/9/17 -‬‬

‫‪221‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻰ اﺳﺖ؛ اﻳﻦ را ﻣﻲداﻧﻴﻢ‪ ،‬اﻳﻦ را ﻣﻲﻓﻬﻤﻴﻢ و از او رﻧﺞ ﻣﻲﺑﺮﻳﻢ‪ .‬ﻋﻠﺖ ﻫﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫ﻣﻠﺖ ﻣﺎ ﻳﻚ ﻣﻠﺖ داراى ﻫﻮشِ زﻳﺮ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﮕﻮﻳﺪ ﺣﺎﻻ ﺣﻘﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻠﺖ ﻣﺎ ﻣﻠﺘﻰ اﺳﺖ‬ ‫ﻛﻪ داراى ﻫﻮش ﺑﺎﻻى ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺟﻬﺎﻧﻰ اﺳﺖ؛ اﻳﻦ ﺣﺮﻓﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺪه؛ ﻫﻤﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ .‬ﺧﻴﻠﻰﻫﺎ‬ ‫ذﻛﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬آﺛﺎرش ﻫﻢ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺳﺎﺑﻘﻪى ﻋﻠﻤﻰ ﻣﺎ و ﺗﺎرﻳﺦ ﻋﻠﻤﻰ ﻣﺎ ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦ‬ ‫را ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻠﺖ‪ ،‬آن ﻫﻢ در اﻳﻦ ﻧﻘﻄﻪى ﺣﺴﺎس از ﻛﺮهى زﻣﻴﻦ‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ ﻋﻠﻤﻰ دﭼﺎر اﻳﻦ‬ ‫ﻋﻘﺐﻣﺎﻧﺪﮔﻰ و ﻓﻘﺮى ﻛﻪ ﺑﺮ او ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﻤﻞ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﺧﺪا را ﺷﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‬ ‫ﻛﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﺎ را ﺑﻪ اﻳﻦ ﻋﻘﺐاﻓﺘﺎدﮔﻰ ﺑﺎز ﻛﺮد؛ ﺑﻪ ﻣﺎ ﺗﻔﻬﻴﻢ ﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ دﭼﺎر اﻳﻦ ﻓﻘﺮ ﻫﺴﺘﻴﻢ و ﺧﺪا را‬ ‫ﺷﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻫﻤﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﺷﻮق‪ ،‬اﻳﻦ اﻣﻴﺪ در ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ﻣﺎ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ اﻳﻦ‬ ‫ﻋﻘﺐﻣﺎﻧﺪﮔﻰ را ﺑﺮﻃﺮف ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬اﻳﻦ ﺷﺘﺎﺑﻰ ﻛﻪ وﺟﻮد دارد‪ ،‬اﻳﻦ ﺟﻬﺸﻰ ﻛﻪ وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺎلﻫﺎ اداﻣﻪ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ ﺑﻪ ﻳﻚ ﮔﻔﺘﻤﺎن ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‬

‫ﻳﻚ ﻣﺴﺌﻠﻪى دﻳﮕﺮ ﻫﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﺪت ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ارﺗﺒﺎط ﭘﻴﺪا ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﻪى ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ‬ ‫ﻣﻦ ﻣﻰﺑﻴﻨﻢ در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ و ﻟﺰوم ﻋﺒﻮر از ﻣﺮزﻫﺎى داﻧﺶ ﺑﻪ ﻳﻚ ﮔﻔﺘﻤﺎن ﻋﻤﻮﻣﻰ ﺗﺒﺪﻳﻞ‬ ‫‪222‬‬

‫ﺷﺪه‪ .‬اﻳﻦ ﺧﻴﻠﻰ ﺑﺮاى ﻣﻦ ﺧﺮﺳﻨﺪ ﻛﻨﻨﺪه و ﻧﻮﻳﺪﺑﺨﺶ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ اﺟﺮاﺋﻰ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎﺋﻰ ﻛﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﻋﺰﻳﺰان ﻣﻦ در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى داﻧﺶ و ﺗﺤﻘﻴﻖ و ﭘﮋوﻫﺶ و اﻳﺠﺎد ﻣﺮاﻛﺰ و ﻧﺨﺒﻪﭘﺮورى و ارﺗﺒﺎﻃﺎت و‬ ‫ﻏﻴﺮه ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻪ در ﺟﻬﺖ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪى ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎارزش اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ راه را ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫دﻧﺒﺎل ﻛﺮد‪ .‬ﻣﺎ ﻋﻘﺒﻴﻢ‪ .‬اﻣﺮوز ﺳﺮﻋﺖ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻣﺎ ﺧﻮب اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻋﻘﺐﻣﺎﻧﺪﮔﻰﻫﺎى‬ ‫ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻛﻪ ﻛﺸﻮر ﻣﺎ دارد‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻪ ﺳﺮﻋﺖﻣﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎز ﻫﻢ زﻳﺎدى ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻴﻠﻰ ﭘﻴﺶ‬ ‫ﺑﺮوﻳﻢ؛ از راﻫﻬﺎى ﻣﻴﺎنﺑﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﻢ؛ از ﺷﺘﺎبِ ﻓﺮاوان ﺑﻬﺮه ﺑﺒﺮﻳﻢ؛ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ در ﻫﻤﻪى ﻋﻠﻮم ﺗﻮﻟﻴﺪ‬ ‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار اﺳﺎﺗﻴﺪ و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻢ و ﺻﻨﻌﺖ‪87/9/24 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار اﺳﺘﺎدان و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻛﺮدﺳﺘﺎن‪88/2/27 -‬‬

‫‪ .2‬ﻧﻬﻀﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ و ﺟﻨﺒﺶ ﻧﺮماﻓﺰاري‬

‫* ﻋﺰت ﻣﻠﻲ در ﻋﺮﺻﺔ ﻋﻠﻢ‬

‫ﻋﺰت ﻣﻠﻰ در ﻋﺮﺻﻪى ﻋﻠﻢ ﺑﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﻮان داﻧﺸﺠﻮى او‪ ،‬ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮ او‪ ،‬ﻋﺎﻟﻢِ ﻣﺤﻘﻖ او ﺳﻌﻰ‬ ‫ﻛﻨﺪ ﻣﺮزﻫﺎى ﻋﻠﻢ را درﻧﻮردد ‪ -‬ﻫﻤﻴﻦ ﭼﻴﺰى ﻛﻪ ﻣﺎ ﮔﻔﺘﻴﻢ ﻧﻬﻀﺖ ﻧﺮماﻓﺰارى و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ ‪ -‬و ﻋﻠﻢ‬ ‫را ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﺪ‪ .‬آن ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ داﻧﺶ را ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻘﻄﻪ رﺳﺎﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬اﻧﺴﺎﻧﻬﺎﺋﻰ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ از ﻟﺤﺎظ ﻣﺘﻮﺳﻂ‬ ‫اﺳﺘﻌﺪاد از ﻣﺎ اﮔﺮ ﻋﻘﺐﺗﺮ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺟﻠﻮﺗﺮ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﻗﺮﻧﻬﺎ ﺳﺎﺑﻘﻪى درﺧﺸﺎن ﻋﻠﻤﻰ در ﺗﺎرﻳﺦ دارﻳﻢ و‬ ‫اﻣﺮوز ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ ﻋﻠﻢ را ﺑﺴﺎزﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻪ وﺟﻮد ﺑﻴﺎورﻳﻢ‪ ،‬ﻛﺸﻒ ﻛﻨﻴﻢ و در ﺑﻨﺎى ﻋﻠﻤﻰ دﻧﻴﺎ ﺳﻬﻢ‬ ‫ﻋﻤﺪهاى داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ؛ اﻳﻦ ﻣﻴﺸﻮد ﻋﺰت‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫‪223‬‬

‫‪ -1‬ﺑﻴﺎﻧﺎت در ﺑﻴﺴﺘﻤﻴﻦ ﺳﺎﻟﮕﺮد رﺣﻠﺖ ﺣﻀﺮت اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﻲ)ره(‪88/3/14 -‬‬

‫‪ .3‬ﻧﻘﺶ اﻳﻤﺎن دﻳﻨﻲ و روﺣﻴﻪ اﻧﻘﻼﺑﻲ در ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ‬

‫‪3‬‬

‫* ﻓﺮزﻧﺪان ﺷﻬﺪاء در ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻋﻠﻢ ﺑﻴﺶ از دﻳﮕﺮان ﺗﻼش ﻛﻨﻨﺪ‬

‫راه آن ﭘﺪران و آن ﺷﻬﻴﺪان را ﺣﻔﻆ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ انﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻋﺎﻟﻴﻪى ﻋﻠﻤﻰ را ﻃﻰ ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ‪،‬‬ ‫ﻣﺤﻘﻖ ﻣﻰﺷﻮﻳﺪ‪ ،‬داﻧﺸﻤﻨﺪ ﻣﻰﺷﻮﻳﺪ‪ ،‬اﺳﺘﺎد ﻣﻰﺷﻮﻳﺪ‪ ،‬دﻛﺘﺮ ﻣﻰﺷﻮﻳﺪ‪ ،‬ﻛﺎرﻫﺎى ﻓﻨﻰ ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ‪،‬‬ ‫ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎ را اداره ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺨﺸﻬﺎى دوﻟﺘﻰ و ﻣﻠﻰ را اداره ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻫﺮﺟﺎ ﻫﺴﺘﻴﺪ ‪ -‬ﭼﻪ در‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه و ﭼﻪ در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر ‪ -‬ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﻜﻨﻴﺪ ﻛﻪ راه‪ ،‬راه ﻫﻤﺎن ﺷﻬﻴﺪى اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ‬ ‫ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪهى او ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻰﺷﻮﻳﺪ‪ .‬راه او را ﺑﺎﻳﺪ دﻧﺒﺎل ﻛﻨﻴﺪ؛ و اﻳﻦ آن ﭼﻴﺰى اﺳﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻣﺎ ﺑﻪ‬ ‫ﻳﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ ،‬اﻧﻘﻼبِ ﻣﺎ را ﺣﻔﻆ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ در ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻋﻠﻢ ﻫﻢ ﺷﻤﺎ ﺑﺨﺼﻮص ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﻼش ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺗﺎ آن ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ در دﻟﻬﺎﺷﺎن ﻣ‪‬ﺮَﺿﻰ ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﻧﺘﻮاﻧﻨﺪ ﭼﻴﺰى ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ و ﺑﻬﺎﻧﻪﻳﻰ‬ ‫ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﺑﻬﺘﺮ از ﻫﻤﻪ ﺑﺎﻳﺪ درس ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ و ﻣﺪارج ﻋﻠﻤﻰ را ﻋﺎﻟﻴﺘﺮ از ﻫﻤﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻃﻰ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﮔﺮوﻫﻲ از ﻓﺮزﻧﺪان ﺷﺎﻫﺪ و ﻓﺎرغاﻟﺘﺤﺼﻴﻼن ﻣﻘﺎﻃﻊ ﻣﺨﺘﻠﻒ داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ‪70/10/8 -‬‬

‫‪1‬‬

‫ﻧﻘﺶ اﻳﻤﺎن دﻳﻨﻲ و روﺣﻴﻪ اﻧﻘﻼﺑﻲ در ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ ﻛﺸﻮر‬

‫‪ .3‬ﻧﻘﺶ اﻳﻤﺎن دﻳﻨﻲ و روﺣﻴﻪ اﻧﻘﻼﺑﻲ در ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ ﻛﺸﻮر‬

‫‪225‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫* ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎي ﻓﻨﻲ و ﻋﻠﻤﻲ ﻣﺮﻫﻮن ﺣﺰباﻟﻠﻬﻲﻫﺎﺳﺖ‬

‫اﻳﻦﻛﻪ ﻣﺎ در ﺻﻨﻌﺖ و ﻓﻨﺎورى و ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎى ﻋﻠﻤﻰ و ﻓﻨّﻰ‪ ،‬ﺑﺎ ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼب‪ ،‬زﻣﻴﻦ ﺗﺎ آﺳﻤﺎن ﻓﺮق‬ ‫دارﻳﻢ‪ ،‬ﻣﺮﻫﻮن ﻫﻤﻴﻦ ﺣﺰباﻟﻠﻬﻰﻫﺎ ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ .‬ﻋﻤﺪﺗﺎً آﻧﻬﺎ ﻛﺮدﻧﺪ و ﻋﻤﺪﺗﺎً آﻧﻬﺎ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﻦﺑﺴﺘﻬﺎ را‬ ‫ﮔﺸﻮدﻧﺪ و ﭘﻴﺶ رﻓﺘﻨﺪ‪ .‬از اﻳﻦرو‪ ،‬در ﻫﻤﻪى زﻣﻴﻨﻪﻫﺎ ‪ -‬ﻫﻢ زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى اﻗﺘﺼﺎدى و ﻫﻢ ورزﺷﻰ و ﻫﻢ‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ و ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ‪ -‬ﺑﻪ ﻓﻀﻞ ﭘﺮوردﮔﺎر‪ ،‬ﻛﺎر ﺑﻪ دﺳﺖ ﻫﻤﻴﻦ ﺣﺰباﻟﻠّﻬﻰﻫﺎ ﭘﻴﺶ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻛﻨﻮن ﻫﻢ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻣﺪال را ﻫﻤﻴﻦ ﻛﺎروان ﺣﺰباﻟﻠّﻬﻰﻫﺎ و آن ﻫﻢ در ﭼﻨﺪ رﺷﺘﻪى ورزﺷﻰِ‬ ‫ﻣﺤﺪود ﺑﻪ ارﻣﻐﺎن آورده اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻤﻠﻜﺖ‪ ،‬ﻣﻤﻠﻜﺖ ﺣﺰباﻟﻠّﻬﻰﻫﺎﺳﺖ و آﻳﻨﺪهى اﻳﻦ ﻣﻤﻠﻜﺖ ﻫﻢ‬ ‫ﺑﻪدﺳﺖ ﻫﻤﻴﻦ ﺣﺰباﻟﻠّﻬﻰﻫﺎ و ﻧﻴﺮوﻫﺎى اﻧﻘﻼﺑﻰ و ﻣﺆﻣﻦ رﻗﻢ ﻣﻰﺧﻮرد و ﻫﺮﺟﺎ ﻫﻢ ﻣﺸﻜﻠﻰ ﻋﻤﺪه‬ ‫ﭘﺪﻳﺪ آﻳﺪ‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ و آن را ﺣﻞ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﺸﻮر ﺑﻪ دﺳﺖ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺆﻣﻦ و اﻧﻘﻼﺑﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫اﻳﻦ ﺳﺎزﻧﺪﮔﻴﻬﺎ و ﻛﺎرﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺮﻗّﻰ ﻛﺸﻮر اﺳﺖ‪ ،‬در ﺑﺨﺸﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪى‬ ‫ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺆﻣﻦ اﻧﺠﺎم ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻏﻴﺮﻣﺆﻣﻦ و ﻧﺎﻣﻌﺘﻘﺪ ‪ -‬ﻛﻪ ﺣﺰباﻟﻠّﻬﻰ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ‪ -‬ﮔﺮﭼﻪ ﺣﺮف‬ ‫‪226‬‬

‫ﻣﻰزﻧﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻛﺎرِ ﭼﻨﺪاﻧﻰ ﺑﺮاى ﻣﻤﻠﻜﺖ اﻧﺠﺎم ﻧﻤﻰدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮِ ﻛﺎرﻫﺎى ﺳﺎزﻧﺪه و ﻣﺆﺛّﺮ را ﻫﻤﻴﻦ‬ ‫ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺆﻣﻦ و ﺣﺰباﻟﻠّﻬﻰ و ﻣﻬﻨﺪﺳﻴﻦ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻪ اﻧﻘﻼب و ﻓﻌ‪‬ﺎﻻن و ﻣﺪﻳﺮان دﻟﺴﻮز ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬ ‫ﻣﻤﻠﻜﺖ و ﻧﻈﺎم‪ ‬اﻧﺠﺎم ﻣﻰدﻫﻨﺪ‪ .‬ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻓﻌ‪‬ﺎل‪ ،‬ﺑﭽﻪﻫﺎىِ ﺧﻮد‪ ‬اﻧﻘﻼﺑﻨﺪ‪ .‬دﻳﮕﺮان ﻫﻴﭻ ﻛﻤﻚ و ﺧﺪﻣﺘﻰ ﺑﻪ‬ ‫ﻣﺎ ﻧﻜﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﭽﻪﻫﺎى اﻧﻘﻼﺑﻨﺪ ﻛﻪ ﻛﺎرﻫﺎى ﺳﺎزﻧﺪه را اﻧﺠﺎم ﻣﻰدﻫﻨﺪ و زﺣﻤﺎت ﻃﺎﻗﺖﻓﺮﺳﺎ را ﻣﺘﺤﻤ‪‬ﻞ‬ ‫ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﺸﻮر‪ ،‬اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* ﺗﻮﻓﻴﻘﺎت ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري ﻣﺎ در ﺳﺎﻳﺔ ﺗﻼش ﻫﻮﻳﺖ ﻣﻠﻲ و اﺳﻼﻣﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ‬

‫ﺗﻮﻓﻴﻘﺎﺗﻰ ﻛﻪ اﻣﺮوز ﭼﻪ در زﻣﻴﻨﻪى ﻓﻨ‪Ĥ‬ورى‪ ،‬ﭼﻪ در زﻣﻴﻨﻪى ﺳﺎﺧﺘﻬﺎى زﻳﺮﺑﻨﺎﻳﻰ و اﺳﺎﺳﻰ ﺑﺮاى‬ ‫آﻳﻨﺪهى ﻛﺸﻮر و ﭼﻪ در زﻣﻴﻨﻪى رﺷﺪ ﻋﻠﻤﻰ در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬در ﺳﺎﻳﻪى‬ ‫ﺗﻼش ﻫﻮﻳﺖ ﻣﻠﻰ و اﺳﻼﻣﻰ ﺧﻮدﻣﺎن ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪاﻳﻢ ﺑﻪ دﺳﺖ آورﻳﻢ‪ .‬اﻳﻦ را ﺑﺎﻳﺪ اداﻣﻪ داد‪.‬‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ورزﺷﻜﺎران ﺟﺎﻧﺒﺎز‪74/6/23 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار روﺣﺎﻧﻴﻮن ﻣﺒﻠﻐﺎن در آﺳﺘﺎﻧﻪي ﻣﺎه ﻣﺤﺮم‪75/2/26 -‬‬ ‫‪ -3‬دﻳﺪار اﻋﻀﺎء ﻫﻴﺄت دوﻟﺖ‪82/6/5 -‬‬

‫‪3‬‬

‫‪ .3‬ﻧﻘﺶ اﻳﻤﺎن دﻳﻨﻲ و روﺣﻴﻪ اﻧﻘﻼﺑﻲ در ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ‬

‫* ﺗﻼش ﻣﺆﻣﻨﺎﻧﻪ ﺟﻮاﻧﺎن در اﻳﺠﺎد ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﺑﺰرگ‬

‫آﻳﻨﺪه ﺑﺎ ﺣﺮف ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻧﻤﻰﺷﻮد؛ ﺑﺎ ﻛﺎر ﻫﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪ و ﻣﺆﻣﻨﺎﻧﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺎر ﻛﻨﻴﺪ؛ آن ﻫﻢ‬ ‫ﻛﺎر ﻫﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪ و ﺑﺮﺧﻮردار از ﭘﺸﺘﻮاﻧﻪى اﻳﻤﺎن‪ .‬ﺟﻮاﻧﺎﻧﻰ ﻛﻪ اﻣﺮوز ﺷﻤﺎ ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ ﻧﺎﮔﻬﺎن در ﻗﺎﻟﺐ‬ ‫ﻳﻚ ﻛﺎرِ ﺑﺰرگ ﻓﻨّﻰ و ﻳﺎ اﻳﺠﺎد ﻳﻚ ﻓﻨﺎورىِ ﺑﺰرگ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺪ‪‬ﺗﻬﺎ ﻣﺆﻣﻨﺎﻧﻪ ﺗﻼش و ﻛﺎر‬ ‫ﻛﺮدهاﻧﺪ و ﻧﺎﮔﻬﺎن در ﻋﺮﺻﻪﻫﺎى ﻋﻠﻢ اﻳﻦﻃﻮر ﻇﺎﻫﺮ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻧﻘﺶ ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺆﻣﻦ و دﻳﻨﺪار و ﺣﺰباﻟﻠﻬﻲ در ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎي ﻋﻠﻤﻲ‬

‫اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ را ﻫﻢ ﻋﺮض ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ در ﺧﻴﻠﻰ از زﻣﻴﻨﻪﻫﺎ ﻧﻘﺶ ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺆﻣﻦ و دﻳﻨﺪار و ﺣﺰباﻟﻠّﻬﻰ در‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎى ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ اﺳﺖ؛ اﻳﻦ را ﻫﻢ داﻧﺴﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬دﺷﻤﻨﺎن در ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺧﻮد ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ‬ ‫واﻧﻤﻮد ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮ دﻳﻨﺪار در اﻳﻦ ﻣﻴﺪاﻧﻬﺎ ﻋﻘﺒﻨﺪ؛ در ﺣﺎﻟﻰﻛﻪ اﻳﻦﻃﻮر ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻋﻨﺎﺻﺮ دﻳﻨﺪار و‬ ‫ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺆﻣﻦ ﻣﺎ در ﺑﺴﻴﺎرى از اﻳﻦ ﻣﻴﺪاﻧﻬﺎ ﭘﻴﺸﺘﺎزﻧﺪ و ﻛﺎر آﻧﻬﺎ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻴﻠﻰ از ﻛﺎرﻫﺎى‬ ‫ﺑﺰرﮔﻰ ﻛﻪ ﺻﻮرت ﻣﻰﮔﻴﺮد‪ ،‬ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺎ آﻧﻬﺎ را در ﻣﺤﻴﻄﻰ از ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ و ذﻛﺮ و ﺳﺠﺪهى ﺷﻜﺮ اﻧﺠﺎم‬ ‫دادهاﻧﺪ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎارزش اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎي ﻋﻠﻤﻲ و ﭘﮋوﻫﺸﻲ ﻣﺮﻫﻮن ﻓﺮﻫﻨﮓ و روﺣﻴﺔ ﺟﻬﺎدي اﺳﺖ‬

‫آﻧﭽﻪ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻰ ﺑﻪ ﻣﺮدم ﻣﺎ داد‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺟﻬﺎدى ﺑﻮد‪ .‬ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺟﻬﺎدى در ﻫﻤﻪى ﺻﺤﻨﻪﻫﺎ و‬ ‫ﻋﺮﺻﻪﻫﺎ ﺑﻪﻛﺎر ﻣﻰآﻳﺪ و در زﻣﻴﻨﻪى ﻛﺎرﻫﺎى زﻳﺮﺑﻨﺎﻳﻰِ ﻛﺸﺎورزى و داﻣﺪارى و اﻣﺜﺎل اﻳﻨﻬﺎ ﻫﻢ از او‪‬ل‬ ‫اﻧﻘﻼب‪ ،‬روح و ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺟﻬﺎدى وارد ﻣﻴﺪان ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻰ از ﺻﺎﺣﺐﻧﻈﺮان درﺑﺎرهى اﻧﻘﻼﺑﻬﺎى دﻧﻴﺎ‬ ‫اﻳﻦﻃﻮر اﻇﻬﺎر ﻧﻈﺮ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ اﻧﻘﻼﺑﻬﺎ ﺑﻌﺪ از آنﻛﻪ ﺑﻪ ﭘﻴﺮوزى رﺳﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺳﻴﺎل ﺑﻮدن و ﺟﻮﺷﻨﺪﮔﻰ و‬ ‫ﺗﺤﺮّك و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ آﻧﻬﺎ از ﺑﻴﻦ ﻣﻰرود و ﺑﻪ دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎى اﻳﺴﺘﺎ و ﺑﻰﺗﺤﺮّك ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ‬ ‫اﺳﺖ در ﺑﺮﺧﻰ از اﻧﻘﻼﺑﻬﺎ ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر ﺑﺎﺷﺪ ‪ -‬ﻣﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻗﻀﺎوﺗﻰ ﻧﻤﻰﻛﻨﻴﻢ ‪ -‬اﻣﺎ در ﻣﻮرد‬ ‫اﻧﻘﻼب ﻣﺎ ﭘﺪﻳﺪهاى دﻳﺪه ﺷﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻓﺮﺿﻴﻪ را از ﻛﻠﻴﺖ اﻧﺪاﺧﺖ و در اﻳﻦﺟﺎ ﻏﻠﻂ از آب درآﻣﺪ؛‬ ‫زﻳﺮا ﺧﻮد‪ ‬اﻧﻘﻼب دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎﻳﻰ را ﺑﻪوﺟﻮد آورد ﻛﻪ در ذاﺗﺸﺎن ﺣﺮﻛﺖ و ﺟﻮﺷﺶ اﻧﻘﻼﺑﻰ و ﺳﺮﻳﻊ و‬ ‫ﺟﻬﺎدى وﺟﻮد داﺷﺖ‪ .‬ﻳﻜﻰ از دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎ ﺟﻬﺎد ﺳﺎزﻧﺪﮔﻰ ﺑﻮد‪ ،‬ﻳﻜﻰ از دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎ ﺳﭙﺎه ﺑﻮد‪ ،‬ﻳﻜﻰ از‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار اﻋﻀﺎي اﻧﺠﻤﻦﻫﺎي اﺗﺤﺎدﻳﻪﻫﺎي داﻧﺶآﻣﻮزان‪82/6/26 -‬‬ ‫‪ -2‬ﺑﻴﺎﻧﺎت در ﺧﻄﺒﻪ ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ‪82/8/23 -‬‬

‫‪227‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎ ﺑﺴﻴﺞ ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎﻳﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺷﻜﻞ ادارى و ﺛﺎﺑﺖ و اﻳﺴﺘﺎ و ﻣﺘﺤﺠ‪‬ﺮ و ﻣﻨﺠﻤﺪ‬ ‫ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬وﻟﻮ ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻰ و ﺗﺸﻜﻴﻼت و ﻧﻈﻢ در اﻳﻨﻬﺎ وﺟﻮد داﺷﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻫﻤﺎن ﺣﺎﻟﺖ ﺣﺮﻛﺖ‪،‬‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ و ﺟﻬﺶ ﻛﻪ در ﺧﻮد اﻧﻘﻼب ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻮد‪ ،‬در اﻳﻨﻬﺎ ﻫﻢ وﺟﻮد داﺷﺖ و ﻣﺎ اﺛﺮش را ﻫﻢ در‬ ‫ﺑﻴﺮون دﻳﺪﻳﻢ‪ .‬در دﻓﺎعِ ﻫﺸﺖ ﺳﺎﻟﻪ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺞ و ﺗﺤﺮّك ﻣﺮدم را دﻳﺪﻳﺪ‪ .‬در ﻣﻴﺪان ﻛﺎر و ﺳﺎزﻧﺪﮔﻰ و‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‪ ،‬روﺣﻴﻪى ﺟﻬﺎدى را دﻳﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻛﻪ اﻟﺒﺘﻪ ﻣﺨﺼﻮص ﺟﻬﺎد ﺳﺎزﻧﺪﮔﻰ ﻫﻢ ﻧﻤﺎﻧﺪ؛ اﻳﻦ روﺣﻴﻪ در‬ ‫ﺑﺴﻴﺎرى از دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎ رﺳﻮخ ﻛﺮد‪ .‬اﻣﺮوز ﻫﻢ ﺷﻤﺎ در ﻛﻤﻚرﺳﺎﻧﻰ ﺑﻪ ﺑﻢ ﻫﻤﻴﻦ روﺣﻴﻪ را ﻣﺸﺎﻫﺪه‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ روﺣﻴﻪ در ﻫﻤﻪ ﺟﺎى دﻧﻴﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﻰ و ﻫﻤﻜﺎرى و دﻟﺴﻮزى ﺑﺮاى ﻣﺼﻴﺒﺖدﻳﺪﮔﺎن‬ ‫ ﻛﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻫﻤﻪى ﺑﺸﺮ اﺳﺖ ‪ -‬ﻳﻚ ﺣﺮف اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﺟﻮﺷﺶ و ﺗﺤﺮك و ﻧﺸﺎط و ورود در‬‫ﻣﻴﺪان‪ ،‬ﺑﺪون ﻫﻴﭻ ﺗﺮﺗﻴﺐ آداب‪ ،‬ﺑﺮاى ﺧﺪﻣﺖ ﻛﺮدن‪ ،‬ﻳﻚ ﺣﺮف دﻳﮕﺮ اﺳﺖ‪ .‬آﻧﭽﻪ در اﻳﺮان دﻳﺪه‬ ‫ﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﻮد‪ :‬ﻫﻤﻪ وارد ﻣﻴﺪان ﺷﺪﻧﺪ و ﺗﺤﺮّك ﭘﻴﺪا ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺪه در ﺳﺎﻟﻬﺎى ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﺣﻮادﺛﻰ‬ ‫ﻣﺜﻞ زﻟﺰﻟﻪ و ﺳﻴﻞ را از ﻧﺰدﻳﻚ دﻳﺪه ﺑﻮدم‪.‬‬ ‫ﺧﻮد ﻣﻦ رﻓﺘﻢ اﻣﺪادﮔﺮى و ﺧﺪﻣﺘﮕﺰارى ﻛﺮدم‪ .‬اﻳﻦ روﺣﻴﻪى ﺣﺮﻛﺖ ﻋﻤﻮﻣﻰ‪ ،‬اﻳﻦ دﻟﺴﻮزى‪ ،‬اﻳﻦ‬ ‫ورود در ﺻﺤﻨﻪى ﻛﺎر و اﺑﺘﻜﺎر‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﻤﻚرﺳﺎﻧﻰِ اﻧﺒﻮه‪ ،‬ﻣﺨﺼﻮص ﻣﻠﺘﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ دل او از ﺣﺮﻛﺖ‬ ‫ﺟﻬﺎدى ﮔﺮم اﺳﺖ و ﺟﻮﺷﺶ ﺟﻬﺎدى در دل او وﺟﻮد دارد‪.‬‬ ‫‪228‬‬

‫اﻳﻦ ﻫﻤﺎن روﺣﻴﻪى ﺑﺴﻴﺞِ دوران دﻓﺎع ﻣﻘﺪ‪‬س اﺳﺖ؛ اﻳﻦ ﻫﻤﺎن روﺣﻴﻪى ﺳﻨﮕﺮﺳﺎزان ﺑﻰﺳﻨﮕﺮِ ﺟﻬﺎد‬ ‫ﺳﺎزﻧﺪﮔﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻏﺴﻞ ﺷﻬﺎدت ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬روى ﺑﻮﻟﺪوزر ﻣﻰﻧﺸﺴﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺧﺎﻛﺮﻳﺰ ﺑﺰﻧﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ اﻳﻦ‬ ‫روﺣﻴﻪ را ﺑﺎﻳﺪ ﺣﻔﻆ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ روﺣﻴﻪ ﺑﺎ ﻛﺎر ﻋﻠﻤﻰ و ﻧﻈﻢ ﺗﺸﻜﻴﻼﺗﻰ ﻫﻴﭻ ﻣﻨﺎﻓﺎﺗﻰ ﻧﺪارد؛ ﺑﻠﻜﻪ اﺗﻔﺎﻗﺎً‬ ‫ﻛﺎر ﻋﻠﻤﻰ را ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦ روﺣﻴﻪى ﺟﻬﺎدى ﺑﻬﺘﺮ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻋﺮض ﻛﻨﻢ؛ ﻣﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎى ﻋﻠﻤﻰ و ﭘﮋوﻫﺸﻰِ ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎدى در ﺑﺨﺸﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ داﺷﺘﻪاﻳﻢ‬ ‫ﻛﻪ ﺳﺘﻮن اﺻﻠﻰ اﻳﻦ ﺑﺨﺸﻬﺎ را ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻮاﻧﺎن اﻧﻘﻼﺑﻰ و ﺑﭽﻪﻫﺎى ﻣﺆﻣﻦ ﺗﺸﻜﻴﻞ دادهاﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ‬ ‫وارد ﻣﻴﺪان ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﺮ اﺳﺎس ﻫﻤﺎن روﺣﻴﻪ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎرى از ﮔﺮدﻧﻪﻫﺎ و ﻋﻘﺒﻪﻫﺎى ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت و ﻛﺎر ﻣﻬﻢ‪‬‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ را ﭘﻴﺶ ﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻠﻪ؛ ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ‪ ،‬دﻧﻴﺎى اﻧﺴﺎن را ﻫﻢ آﺑﺎدﺗﺮ ﻣﻰﻛﻨﺪ؛ ﻣﻨﺘﻬﺎ دﻧﻴﺎى ﺳﺎﻟﻢ‪ .‬آنﺟﺎﻳﻰ ﻛﻪ‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺟﻬﺎدى ﻧﻴﺴﺖ و ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺎد‪‬ى ﺣﺎﻛﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﺮ اﻧﺴﺎﻧﻰ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻰ ﺧﻮدش ﻣﺤﻮر ﻫﻤﻪى‬ ‫ﺣﻮادث ﻋﺎﻟﻢ اﺳﺖ؛ ﺳﻮد را ﺑﺮاى ﺧﻮد ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ و ﺿﺮر را از ﺧﻮد دﻓﻊ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬اﺻﻞ ﺑﺮاى او اﻳﻦ‬ ‫اﺳﺖ؛ ﻟﺬا ﺗﻌﺎرﺿﻬﺎ و ﺑﻰاﺧﻼﻗﻴﻬﺎ و ﺑﻰﺻﺪاﻗﺘﻴﻬﺎ و دﺷﻤﻨﻴﻬﺎ ﭘﻴﺶ ﻣﻰآﻳﺪ‪ .‬آنﺟﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺣﺮﻛﺖ و روح‬

‫‪ .3‬ﻧﻘﺶ اﻳﻤﺎن دﻳﻨﻲ و روﺣﻴﻪ اﻧﻘﻼﺑﻲ در ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ‬

‫ﺟﻬﺎدى وﺟﻮد دارد‪ ،‬اﻧﺴﺎن در اﻳﻤﺎن و آرﻣﺎن و ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ دﻳﮕﺮان ﺣﻞ ﻣﻰﺷﻮد و ﺧﻮد را ﻓﺮاﻣﻮش‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ روﺣﻴﻪ را ﺑﺎﻳﺪ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﺮد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* دﺳﺘﺎوردﻫﺎي ﻣﺎ ﺑﺮ اﺛﺮ ﺟﻬﺎدﻫﺎ‪ ،‬ﺷﻬﺎدتﻫﺎ‪ ،‬اﻳﻤﺎنﻫﺎ و از ﺧﻮدﮔﺬﺷﺘﮕﻲ ﺟﻮاﻧﻬﺎي داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ ﺑﻮده‬ ‫ا‬

‫ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﻛﻪ اﻣﺮوز دﺳﺘﺎوردﻫﺎى ﻣﺎ ﺑﺮ اﺛﺮ ﺟﻬﺎدﻫﺎ‪ ،‬ﺷﻬﺎدتﻫﺎ‪ ،‬اﻳﻤﺎنﻫﺎ و از ﺧﻮدﮔﺬﺷﺘﮕﻰﻫﺎى‬ ‫ﺟﻮاﻧﻬﺎﻳﻰ ﻣﺜﻞ ﺷﻤﺎ و در ﺳﻨﻴﻦ ﺷﻤﺎ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻴﻠﻰ از ﺷﻬﺪاى ﻣﺎ ﺟﺰو ﺑﭽﻪﻫﺎى داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ و‬ ‫دﺑﻴﺮﺳﺘﺎﻧﻰِ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ؛ اﻣﺎ رﻓﺘﻨﺪ ﺟﺎن ﺧﻮدﺷﺎن را ﻓﺪا ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻣﺮوز ﻣﻠﺖ از داﻧﺶ و اﺳﺘﻌﺪاد‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ آﻧﻬﺎ ﻣﺤﺮوم اﺳﺖ؛ اﻣﺎ دﺳﺘﺎوردى ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻠﺖ دادﻧﺪ‪ ،‬ﺻﺪ ﺑﺮاﺑﺮ آن اﺳﺘﻌﺪاد ﻋﻠﻤﻰﻳﻰ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ زﻧﺪه ﻣﻰﻣﺎﻧﺪﻧﺪ و ﺑﻪﻛﺎر ﻣﻰﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاى اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ارزش داﺷﺖ‪ .‬آﻧﻬﺎ اﻳﻦ ﻓﻀﺎ و اﻳﻦ‬ ‫‪2‬‬

‫اﻣﻴﺪ و اﻳﻦ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻰﻫﺎ را اﻳﺠﺎد ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫* اﻳﻤﺎن ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻋﻤﻞ ﺻﺎﻟﺢ‪ ،‬ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﭘﺸﺘﻮاﻧﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ‬

‫ﻋﺰﻳﺰان ﻣﻦ! ﭘﺴﺮﻫﺎى ﺟﻮان! دﺧﺘﺮﻫﺎى ﺟﻮان! ﺑﺪاﻧﻴﺪ اﻳﻤﺎن ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻋﻤﻞ ﺻﺎﻟﺢ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﭘﺸﺘﻮاﻧﻪ‬ ‫ﺑﺮاى ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ در اﻳﻦ ﻣﻴﺪان اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻤﺎن ﭘﺎك‪ ،‬روﺷﻦ‪ ،‬ﺷﻔﺎف‪ ،‬ﻣﺴﺘﺪل و ﻣﻨﻄﻘﻰ ‪ -‬ﻛﻪ ﻣﻮاد آن‬ ‫ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ در ﻣﻌﺎرف اﺳﻼﻣﻰ ﻓﺮاوان اﺳﺖ ‪ -‬ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻋﻤﻞ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺻ‪‬ﺮف‬ ‫اﻳﻤﺎن ﻛﺎر را ﭘﻴﺶ ﻧﻤﻰﺑﺮد‪ .‬اﻳﻤﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺧﻮدش ﻋﻤﻞ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺎﻳﺒﻨﺪى داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻘﻴﺪ‬ ‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻻاﺑﺎﻟﻴﮕﺮى و وﻟﻨﮕﺎرى از آن دور ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﻫﻢ ﺑﻪ دﻧﻴﺎى ﺷﻤﺎ ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻢ ﺑﻪ‬ ‫آﻳﻨﺪهى ﻛﺸﻮرﺗﺎن ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﭙﺮدازﻳﺪ‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫* اﻳﻤﺎن‪ ،‬ﭘﺸﺘﻮاﻧﺔ ﺣﺮﻛﺖ ﻋﻠﻤﻲ‬

‫ﻛﻠﻴﺪ ﻋﻠﻤﻰ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻢ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﻳﻚ ﻣﻠﺖ را ﻣﺘﺤﻮل ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻤﺎن دﺳﺖ ﻣﻰآﻳﺪ؛ ﺑﺎ اﻳﻤﺎن ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ‬ ‫ﻣﻰﺷﻮد؛ ﺑﺎ اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻰاﻓﺘﺪ‪ .‬اﻳﻤﺎن ﻗﻮى‪ ،‬ﻳﻚ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻘﺸﻰ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻤﺎن‪ ،‬ﻫﻤﻪى‬ ‫ﻛﺎرﻫﺎ آﺳﺎﻧﺘﺮ اﻧﺠﺎم ﻣﻰﺷﻮد ﺗﺎ ﺑﺪون اﻳﻤﺎن‪ .‬اﻟﺤﻤﺪﻟﻠَّﻪ ﻫﻢ اﻳﻤﺎن دارﻳﺪ‪ ،‬ﻫﻢ اﻧﮕﻴﺰه و ﻫﻤﺖ و ﺗﺼﻤﻴﻢ‬ ‫و ﻋﺰم راﺳﺦ دارﻳﺪ‪ ،‬ﻫﻢ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻰ اﺳﺘﻌﺪاد و ﻓﻜﺮ دارﻳﺪ‪.‬‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺟﻬﺎدﮔﺮان و ﻛﺸﺎورزان‪82/10/14 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار ﮔﺮوﻫﻲ از ﻣﺨﺘﺮﻋﺎن و ﻧﻮآوران ﺟﻮان ﻛﺸﻮر‪84/1/30 -‬‬ ‫‪ -3‬دﻳﺪار ﺟﻤﻌﻲ از داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻛﺸﻮر‪84/7/3 -‬‬ ‫‪ -4‬دﻳﺪار ﻣﺴﺌﻮﻻن ﺳﺎزﻣﺎن اﻧﺮژي اﺗﻤﻲ و ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﻫﺴﺘﻪاي‪85/3/25 -‬‬

‫‪4‬‬

‫‪229‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫* ﺻﺒﺮ و ﭘﺎﻳﻤﺮدي‪ ،‬ﻋﺎﻣﻞ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎي ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري ﻣﻠﺖ اﻳﺮان‬

‫ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﺑﺮ اﺛﺮ ﺻﺒﺮ و ﭘﺎﻳﻤﺮدى ﺧﻮد ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻫﻢ در ﺑﺨﺶ ﻋﻠﻤﻰ و آﻧﭽﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎى‬ ‫ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎورى اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻢ در ﺑﺨﺸﻬﺎى ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ و ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻛﺸﻮر و ﻫﻢ در وﺟﻬﻪى ﻋﺰت‬ ‫ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻰ‪ ،‬رﺗﺒﻪى ﺧﻮد را ﺑﻪ رﺗﺒﻪﻫﺎى ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ و ﺑﺎﻻﺧﺮه ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺮاى ﻣﻠﺘﻬﺎى‬ ‫ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻣﻨﻄﻘﻪ اﻟﮕﻮ ﺑﺸﻮد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* از داﻧﺶ و ﻓﻨﺎوري ﺑﺮاي ﻧﺸﺮ ارزشﻫﺎي ﺣﻘﻴﻘﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‬

‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژى ﻫﺴﺘﻪاى ﻫﻴﭻ ﮔﻨﺎﻫﻰ ﻧﻜﺮده‪ ،‬ﮔﻨﺎه ﻣﺎل آن ﻛﺴﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﻬﺖ او را ﺟﻬﺖ ﺗﺨﺮﻳﺐ‬ ‫اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﻗﺮار ﻣﻴﺪﻫﺪ‪ .‬ﻳﺎ ﻣﺜﻼً ﻓﻨﺎورﻳﻬﺎى ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪى ﻧﺎﻧﻮ‪ ،‬ﻳﺎ ﺻﻨﺎﻳﻊ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻚ ﺑﺴﻴﺎر ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ و‬ ‫آﻳﺮودﻳﻨﺎﻣﻴﻚ و اﻣﺜﺎل اﻳﻨﻬﺎ ﮔﻨﺎﻫﻰ ﻧﺪارﻧﺪ؛ اﻳﻨﻬﺎ ﺧﻴﻠﻰ ﺧﻮﺑﻨﺪ و اﺑﺰارﻫﺎﺋﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﺮاى اﻳﻨﻜﻪ اﻧﺴﺎن‬ ‫ﺑﺘﻮاﻧﺪ در دﻧﻴﺎ از ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﻓﺮﺻﺘﻬﺎﺋﻰ ﻛﻪ ﺧﺪا در اﻳﻦ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻗﺮار داده‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ وﺟﻬﻰ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﮔﻨﺎه ﻣﺎل آن ﻛﺴﺎﻧﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ از اﻳﻦ ﻧﻌﻤﺖ ﺧﺪادادى و از اﻳﻦ ﮔﻨﺠﻴﻨﻪى اﻟﻬﻰ‪ ،‬ﺑﺮاى زورﮔﻮﺋﻰ ﺑﻪ‬ ‫ﺑﺸﺮ‪ ،‬ﺗﺴﻠﻂ ﺑﻪ دﻳﮕﺮان و ﭘﺎﻣﺎل ﻛﺮدن ﺣﻘﻮق دﻳﮕﺮان اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻛﻪ ﻣﺒﻨﺎى ﺧﻮﺑﻰ دارﻳﺪ‪،‬‬ ‫‪230‬‬

‫ﺷﻤﺎ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺪا ﻣﻌﺘﻘﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﺮاﻣﺖ اﻧﺴﺎن ﻣﻌﺘﻘﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻇﻠﻢ و ﻏﺼﺐ و ﺗﻌﺪى و‬ ‫ﺗﺠﺎوز ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻛﻪ اﺳﺘﻜﺒﺎر و ﺟﺎﻣﻌﻪﻫﺎ ﻳﺎ ﺣﻜﻮﻣﺘﻬﺎى ﺑﺮآﻣﺪهى از ﺷﻬﻮات ﺷﺨﺼﻰ و ﺟﻤﻌﻰ را‬ ‫ﺗﻘﺒﻴﺢ ﻣﻴﻜﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ اﻳﻦ ﻋﻠﻮم را ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ ﺗﺎ ارزﺷﻬﺎى ﺧﻮدﺗﺎن را در دﻧﻴﺎ ﺗﺮوﻳﺞ ﻛﻨﻴﺪ و ﻣﻌﺎرف‬ ‫ﺧﻮدﺗﺎن را در دﻧﻴﺎ ﺣﺎﻛﻢ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭼﻴﺰ ﺑﺪى اﺳﺖ؟! ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﺳﻮار ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎ ﻣﻴﺸﻮد و ﺑﺮاى ﻋﻴﺎﺷﻰ و‬ ‫ﻫﺮزﮔﻰ‪ ،‬ﺑﻪ ﻓﻼن ﺷﻬﺮِ ﻓﻼن ﻛﺸﻮر ﻣﻴﺮود؛ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﻫﻢ ﺳﻮار ﻫﻤﻴﻦ ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎ ﻣﻴﺸﻮد‪ ،‬ﻣﻴﺮود ﺑﺮاى‬ ‫زﻳﺎرت ﺧﺎﻧﻪى ﺧﺪا؛ اﻳﻦ ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎ ﻛﻪ ﮔﻨﺎﻫﻰ ﻧﺪارد؛ ﺟﻬﺖﻫﺎ ﻓﺮق ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﻤﺎ داﻧﺶ و ﻓﻨﺎورى را ﻓﺮا ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ و از ﻫﻮش وﻳﮋهاى ﻛﻪ در ﺷﻤﺎ ﻫﺴﺖ ‪ -‬ﻛﻪ ﻣﻦ ﺣﺎﻻ اﺷﺎره‬ ‫ﺧﻮاﻫﻢ ﻛﺮد و ﺑﻌﻀﻰ از دوﺳﺘﺎن ﻫﻢ ﮔﻔﺘﻨﺪ ‪ -‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺮاى اﻳﻨﻜﻪ در اﻳﻦ ﺟﻬﺖ‪ ،‬ﻗﻠﻪ را ﻓﺘﺢ‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬آنوﻗﺖ از اﻳﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ و از اﻳﻦ ﻓﺮﺻﺖ‪ ،‬ﺑﺮاى ﻧﺸﺮ ارزﺷﻬﺎى ﺣﻘﻴﻘﻰ ‪ -‬ﺑﻪ ﺟﺎى ارزﺷﻬﺎى‬ ‫دروﻏﻴﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎى ﻧﻔﺴﺎﻧﻴﺎت‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎى ﻫﺮزﮔﻰ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎى ﺳﻠﻄﻪى زر و زور ﺑﺮ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺑﺸﺮ ‪-‬‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫‪ -1‬ﻣﺮاﺳﻢ ﻫﺠﺪﻫﻤﻴﻦ ﺳﺎﻟﮕﺮد ﺣﻀﺮت اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﻲ)ره(‪85/3/14 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار ﻧﺨﺒﮕﺎن ﺟﻮان داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ‪87/6/5 -‬‬

‫‪ .3‬ﻧﻘﺶ اﻳﻤﺎن دﻳﻨﻲ و روﺣﻴﻪ اﻧﻘﻼﺑﻲ در ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ‬

‫* ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻧﮕﺎه ﺑﻮﻣﻲ و ﺑﺎ ﺗﻜﻴﻪ ﺑﺮ ﻓﺮﻫﻨﮓ اﺳﻼﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﺑﺎ ﺧﻮدﺑﺎورى اوﻻً؛ اﻣﻴﺪ ﺑﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺛﺎﻧﻴﺎً؛ ﺣﺮﻛﺖ ﺟﻬﺎدﮔﻮﻧﻪ ﺛﺎﻟﺜﺎً؛ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﻮن ﻣﺎ ﻓﺮض را ﺑﺮ اﻳﻦ ﮔﺬاﺷﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﺑﺎ ﻧﮕﺎه ﺑﻮﻣﻰ و ﺑﺎ ﺗﻜﻴﻪى ﺑﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ‬ ‫ﺧﻮدﻣﺎن ﺑﺎﺷﺪ ‪ -‬ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺎ ﻳﻌﻨﻰ اﺳﻼم و ﻣﻮارﻳﺚ ﻣﻠﻰِ ﭘﺴﻨﺪﻳﺪهى ﻣﺎ ‪ -‬و ﻧﻴﺰ ﻧﺎﻇﺮ ﺑﻪ ﻧﻴﺎزﻫﺎى‬ ‫ﻛﺸﻮر‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ﺣﺮﻛﺖ ﻋﻠﻤﻰ ﻣﺎ را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺑﺪﻫﺪ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻌﻀﻰ ﺧﺪﺷﻪ ﻛﻨﻨﺪ‬ ‫ﻛﻪ آﻗﺎ ﻣﮕﺮ ﻣﻴﺸﻮد؟ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﺑﺎور را ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﻢ ‪ -‬ﻫﻤﻴﻦ ﻃﻮر ﻛﻪ ﺣﺎﻻ ﺑﻌﻀﻰ از آﻗﺎﻳﺎن ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ ‪-‬‬ ‫ﻛﻪ ﻣﻴﺘﻮاﻧﻴﻢ‪ .‬ﺑﺪاﻧﻴﻢ ﻛﻪ وﻗﺘﻰ ﺣﺮﻛﺖ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬اﻣﻴﺪ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ وﺟﻮد دارد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫‪231‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺑﺮﺟﺴﺘﮕﺎن و ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻋﻠﻤﻲ و اﺳﺎﺗﻴﺪ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪87/7/3 -‬‬

‫‪ .4‬ﻧﻘﺶ اﻣﻴﺪ‪ ،‬ﺧﻮدﺑﺎوري و اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪﻧﻔﺲ در ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫‪4‬‬

‫* ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻋﻠﻤﻲ را ﺑﻪ ﻳﺎد ﻧﺴﻞ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻴﺎورﻳﺪ‬

‫ﺷﻤﺎ آﻗﺎﻳﺎن و ﺧﺎﻧﻤﻬﺎ ﺑﻨﺸﻴﻨﻴﺪ ﻓﻜﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﭼﻪ ﺗﺪﺑﻴﺮى ﻣﻰﺗﻮان اﻧﺪﻳﺸﻴﺪ ﻛﻪ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﻴﺎن و‬ ‫اﻟﻘﺎء ﺷﻤﺎ در ﻫﺮﻳﻚ از اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﻃﻮرى ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻴﺪ اﻳﻦ ﮔﺬﺷﺘﻪى ﻋﻠﻤﻰ را ﺑﻪ ﻳﺎد ﻧﺴﻞ‬ ‫ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻴﺎورﻳﺪ‪ .‬در ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰ ﻣﺎ‪ ،‬واﻗﻌﺎً اﻳﻦ ﻳﺎدآورى اﺛﺮ دارد‪ .‬اﻳﻦ ﻧﺴﻞ اﮔﺮ ﺑﺪاﻧﺪ ﻛﻪ اﺳﺘﻌﺪاد‬ ‫و ﮔﺬﺷﺘﻪى آنﭼﻨﺎﻧﻰ دارد‪ ،‬ﻳﻚﻃﻮر ﺑﻪ آﻳﻨﺪه ﺧﻮاﻫﺪ ﻧﮕﺮﻳﺴﺖ؛ اﻣﺎ اﮔﺮ ﺗﺼﻮر ﺑﻜﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﺮﭼﻪ‬ ‫ﻫﺴﺖ و ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬دﺳﺖ اروﭘﺎﻳﻴﻬﺎﺳﺖ و ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ دﻧﺒﺎل آﻧﻬﺎ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ ،‬اﻳﻦ در ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰ‬ ‫ﻣﺎ ﻃﻮر دﻳﮕﺮى اﺛﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺬاﺷﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺿﺮورت اﻃﻼع ﻧﺴﻞ اﻣﺮوز از ﮔﺬﺷﺘﺔ ﭘﺮاﻓﺘﺨﺎر ﻋﻠﻤﻲ اﻳﺮان‬

‫ﻳﻚ ﻧﻜﺘﻪى دﻳﮕﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ آن ﺳﺎﺑﻘﻪى ﻋﻠﻤﻰ ﻛﻪ ﻣﺎ در ﮔﺬﺷﺘﻪ داﺷﺘﻴﻢ‪ ،‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﻧﺴﻞ‬ ‫اﻣﺮوز از آن ﺑﻰﺧﺒﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎﻫﺎ ﻫﻤﻪﺗﺎن اﻟﺤﻤﺪﻟﻠَّﻪ اﻫﻞ ﻋﻠﻢ ﻫﺴﺘﻴﺪ و واردﻳﺪ و ﺷﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎ‬ ‫را از ﻣﺎ ﺑﻬﺘﺮ ﻫﻢ ﻣﻰداﻧﻴﺪ‪ .‬ﻣﻰداﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪى ﻋﻠﻤﻰ اﻳﺮان‪ ،‬واﻗﻌﺎً ﭼﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪى ﭘ‪‬ﺮاﻓﺘﺨﺎرى ﺑﻮده‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺑﺎ اﻋﻀﺎي ﮔﺮوه داﻧﺶ ﺻﺪاي ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ اﻳﺮان‪70/11/15 -‬‬

‫ﻧﻘﺶ اﻣﻴﺪ‪ ،‬ﺧﻮدﺑﺎوري و اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ در ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ ﻛﺸﻮر‬

‫‪ .4‬ﻧﻘﺶ اﻣﻴﺪ‪ ،‬ﺧﻮدﺑﺎوري و اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ در ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ ﻛﺸﻮر‬

‫‪233‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﮔﺎﻫﻰ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﻓﻼن ﭼﻴﺰ ﻗﺮون وﺳﻄﺎﻳﻰ اﺳﺖ؛ ﻏﺎﻓﻞ از اﻳﻦﻛﻪ ﻗﺮون وﺳﻄﻰ ﺑﺮاى اروﭘﺎ‬ ‫روزﮔﺎر ﻧﻨﮓ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺮاى ﻣﺎ روزﮔﺎر ﻧﻮر اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺷﻤﺎ ﻗﺮن ﭼﻬﺎرم ﻫﺠﺮى را ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻛﺘﺎب »ﺗﻤﺪن اﺳﻼﻣﻰ در ﻗﺮن ﭼﻬﺎرم ﻫﺠﺮى«‪ ،‬ﻧﻮﺷﺘﻪى »آدام‬ ‫ﻣﺘﺰ«‪ 1،‬ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﺪ ﻛﻪ ﺗﻤﺎم ﻣﺤﻴﻂ اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬اﺻﻼً ﺑﺎزار ﻋﻠﻢ دﻧﻴﺎﺳﺖ‪ ،‬و آن ﻧﻘﻄﻪى اﺻﻠﻴﺶ ﻫﻢ‬ ‫اﻳﺮان اﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻫﻤﻴﻦ اﺻﻔﻬﺎن و رى و ﻓﺎرس و ﺧﺮاﺳﺎن و ﻫﺮات و ﻣﺮو و ‪ ....‬اﻳﻦ ﺷﻬﺮﻫﺎ ﻣﺮﻛﺰ و‬ ‫ﻗﻠﻪى ﻋﻠﻢ دﻧﻴﺎ ﺑﻮده اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﻧﺴﻞ اﻣﺮوز اﻳﻨﻬﺎ را ﻧﻤﻰداﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﺪاﻧﺴﺘﻦ‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى اﻳﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻄﺎﻟﺒﻰ را ﻛﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻢ‪ ،‬ﻧﻤﻰداﻧﺪ؛ ﭼﺮا‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ را ﺻﺪ ﺑﺎر ﺷﻨﻴﺪه اﺳﺖ؛ ﻫﻤﻪ در‬ ‫ﻛﺘﺎﺑﻬﺎ ﻫﻢ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ؛ ﻫﻤﻪ ﺟﺎ ﻫﻢ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ؛ اﻣﺎ ﺑﺎورش ﻧﻴﺴﺖ! ﺑﻰ آنﻛﻪ ﺑﻪ زﺑﺎن اﻧﻜﺎر ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﺣﺎﻟﺖ‬ ‫ﻧﺎﺑﺎورى در ﻫﻤﻪى ﻧﺴﻞ اﻣﺮوز و ﻧﺴﻞ ﻗﺒﻞ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪى اﻳﺮان وﺟﻮد دارد؛ ﻋﻠﺘﺶ ﻫﻢ اﻳﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻤﺪن ﻏﺮب و اﻳﻦ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژى ﭘ‪‬ﺮ ﺳﺮ و ﺻﺪا‪ ،‬آنﭼﻨﺎن آﻣﺪه ﻓﻀﺎ را ﭘ‪‬ﺮ ﻛﺮده‪ ،‬ﻛﻪ ﺣﺘّﻰ ﻛﺴﻰ‬ ‫ﺟﺮأت ﻧﻤﻰﻛﻨﺪ ﺑﻪ ﺷﺠﺮهﻧﺎﻣﻪى ﺧﻮدش ﻧﮕﺎه ﻛﻨﺪ!‬ ‫اﻣﺮوز ﻋﻠﻢ در دﺳﺖ آﻧﻬﺎﺳﺖ ‪ -‬در اﻳﻦﻛﻪ ﺷﻜﻰ ﻧﻴﺴﺖ ‪ -‬اﻣﺎ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮔﺬﺷﺘﻪى ﻋﻠﻤﻰ ﻣﻠﺘﻬﺎ را ﻫﻢ‬ ‫ﻧﻔﻰ ﻛﻨﻨﺪ؛ اﻟﺒﺘﻪ در ﺟﺎﻫﺎﻳﻰ ﻛﻞ ﺗﻤﺪﻧﻬﺎ را ﻧﻔﻰ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ! اﻳﻦ ﻏﺮﺑﻴﻬﺎ و اروﭘﺎﻳﻴﻬﺎ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻘﺎﻃﻰ از دﻧﻴﺎ ‪-‬‬ ‫ﻣﺜﻞ ﻣﻨﺎﻃﻘﻰ از اﻣﺮﻳﻜﺎى ﻻﺗﻴﻦ ‪ -‬رﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻞ ﺗﻤﺪن را ﻧﻔﻰ ﻛﺮدﻧﺪ!‬ ‫‪234‬‬

‫ﻳﻚ وﻗﺖ رﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر ﭘﺮو‪ - 2‬ﻫﻤﻴﻦ ﻛﻪ دورهاش ﭘﺎرﺳﺎل ﺗﻤﺎم ﺷﺪ ‪ -‬ﺑﻪ ﻣﻦ ﻣﻰﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﻳﻚ‬ ‫ﻛﺎوﺷﻬﺎى ﺑﺎﺳﺘﺎنﺷﻨﺎﺳﻰ داﺷﺘﻴﻢ و ﻃﻰ آن ﻳﻚ ﺗﻤﺪن ﺑﺴﻴﺎر ﭘ‪‬ﺮﻫﻴﻤﻨﻪﻳﻰ را در اﻳﻦ ﻛﺎوﺷﻬﺎ ﻛﺸﻒ‬ ‫ﻛﺮدﻳﻢ‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ ﺗﺎ ﭘﺎﻧﺼﺪ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ‪ ،‬ﻛﺸﻮر ﭘﺮو ﺗﻤﺪن و ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻘﺘﺪرى داﺷﺘﻪ و از ﻋﻠﻢ و‬ ‫ﺛﺮوت ﻫﻢ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮده اﺳﺖ؛ اﻣﺎ اﻣﺮوز ﺷﻤﺎ ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﭘﺮو در ﻛﺠﺎى دﻧﻴﺎﺳﺖ؛ اﺻﻼً در دﻧﻴﺎ ﭼﻪ‬ ‫ﺣﻀﻮرى دارد ﻛﻪ ﺑﺸﻮد اﺳﻤﺶ را آورد؟ ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰ ﻧﺪارد‪ .‬ﻛﺎرى ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺮدم ﭘﺮو اﺻﻼً از‬ ‫ﮔﺬﺷﺘﻪى ﺧﻮدﺷﺎن اﻃﻼع ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻫﻢ ﺣﻔﺎرى و ﻛﺎوﺷﻰ ﻻزم ﺑﻮده‪ ،‬ﺧﻮدﺷﺎن ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﺮدﻧﺪ؛ ﺗﻪ‬ ‫و ﺗﻮﻫﺎﻳﺶ ﻣﺎﻧﺪه ﻛﻪ ﺣﺎﻻ اﻳﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻰ دارﻧﺪ ﻛﺸﻒ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ! در ﺑﻌﻀﻰ ﺟﺎﻫﺎ اﻳﻦ ﻛﺎر را‬ ‫ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ 1869 -1917 -1‬ﻣﻴﻼدي‬ ‫‪ -2‬آﻟﻦ ﮔﺎرﺳﻴﺎ‬

‫‪ .4‬ﻧﻘﺶ اﻣﻴﺪ‪ ،‬ﺧﻮدﺑﺎوري و اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪﻧﻔﺲ در ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫اﻟﺒﺘﻪ در ﻣﻮرد اﻳﺮان ﻧﻤﻰﺷﺪه اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ را ﺑﻜﻨﻨﺪ؛ ﭼﻮن اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﻛﺘﺎب و اﻳﻦ ﻫﻤﻪ اﺛﺮ ﻋﻠﻤﻰ و اﻳﻦ‬ ‫ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺸﻌﺸﻊ وﺟﻮد دارد و ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﻛﺎرى ﺑﻜﻨﻨﺪ؛ اﻣﺎ اﺛﺮش را از ذﻫﻨﻬﺎ زدودهاﻧﺪ؛ ﺷﻤﺎ ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﻛﺎرى ﻛﻨﻴﺪ و اﻳﻦ را ﺑﺮﮔﺮداﻧﻴﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺗﻜﻴﻪ ﺑﺮ ﺗﻮان و اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎي داﺧﻠﻲ‬

‫ﺗﺎ آنﺟﺎ ﻛﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﻪ ﻧﻴﺮوﻫﺎى داﺧﻠﻰ ﺗﻜﻴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻰداﻧﻢ اﻳﻦ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ ﺷﻤﺎﺳﺖ‪،‬‬ ‫ﭼﻮن ﺗﺎ ﺣﺪود زﻳﺎدى ﻋﻤﻞ ﻫﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﻟﻴﻜﻦ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻢ روى آن ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮى ﻛﻨﻢ‪ .‬اﺳﺘﻌﺪاد در‬ ‫داﺧﻞ ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ و ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ‪ ‬ﻣﻌﻤﻮل و ﻣﺘﻮﺳ‪‬ﻂ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻜﺮّر ﮔﻔﺘﻪام ﻛﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ اﺳﺘﻌﺪاد در‬ ‫اﻳﺮان ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻣﺘﻮﺳ‪‬ﻂ‪ ‬اﺳﺘﻌﺪاد در ﻛﻞّ ﺟﻬﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ در اﻟﻤﭙﻴﺎدﻫﺎى رﻳﺎﺿﻰ و ﻓﻴﺰﻳﻚ‬ ‫و ﺷﻴﻤﻰ و ‪ ...‬ﺑﻪ دﺳﺖ آوردﻳﻢ‪ ،‬ﻧﺸﺎن داد ﻣﺎ ﺟﻮاﻧﺎﻧﻰ دارﻳﻢ ﻛﻪ از اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎى ﺑﺎﻻﻳﻰ ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺑﻘﺎت‪ ،‬ﻣﻘﺎﻣﺎت ﺑﺎﻻ ﺑﻪ دﺳﺖ آوردﻧﺪ‪ ،‬اﻓﺮاد اﺳﺘﺜﻨﺎﻳﻰ ﻧﺒﻮدﻧﺪ؛ ﺑﻠﻜﻪ ﻓﺮزﻧﺪان اﻳﻦ‬ ‫ﻣﻤﻠﻜﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻘﻴﻨﺎً از ﻗﺒﻴﻞ اﻳﻦ اﻓﺮاد ﻫﺰارﻫﺎ و ﺻﺪﻫﺎ ﻫﺰار در اﻳﻦ ﻣﻤﻠﻜﺖ وﺟﻮد دارﻧﺪ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ را ﺑﻪ آﻣﻮزش‪،‬‬ ‫ﭘﺮورش‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﻪى ﻋﻠﻢ و ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى واﻗﻌﻰ ﻛﻠﻤﻪ اﻫﺘﻤﺎم ورزﻳﺪ‪.‬‬ ‫وﻗﺘﻰ ﻛﻪ اﻳﻨﻬﺎ رﺷﺪ ﭘﻴﺪا ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻛﺸﻮر و ﺑﻠﻜﻪ دﻧﻴﺎ را ﺑﺎ دﺳﺘﻬﺎى ﺧﻮدﺷﺎن اداره ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺗﻜﻴﻪ‬ ‫ﺑﺮ ﺗﻮان و اﻣﻜﺎﻧﺎت داﺧﻠﻰ ﻧﻴﺰ از ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻘﻮﻟﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* داﻧﺶآﻣﻮزان و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن روح اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ را ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪ‬

‫ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻌﻰ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ داﻧﺶآﻣﻮزان ﻣﺎ از دوران ﻣﺪرﺳﻪ و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻣﺎ و ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺗﺎزه وارد ﻛﺎر‬ ‫ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬روح اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ را و اﻳﻦﻛﻪ ﻣﻰﺗﻮان ﺑﺎ ﺗﺤﻠﻴﻠﻬﺎ و اﻧﮕﻴﺰهﻫﺎ و ﻓﻬﻢ ﺧﻮدى از ﻣﺴﺎﺋﻞ‬ ‫ﻛﺸﻮر‪ ،‬آن ﻣﺴﺎﺋﻞ را ﺣﻞ ﻛﺮد‪ ،‬ﺣﻔﻆ و ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﻓﻼن روزﻧﺎﻣﻪﻧﻮﻳﺲ ﻧﻮﺷﺘﻪ‬ ‫اﺳﺖ و ﻓﻼن ﺗﺤﻠﻴﻠﮕﺮِ ﺧﺎرﺟﻰ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ اﻳﺮان ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ راه را ﻃﻰ ﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺳﺎزﻧﺪﮔﻰ و‬ ‫رﻓﻊ ﻣﺸﻜﻞ اﻗﺘﺼﺎدى ﺑﺮﺳﺪ« اﻋﺘﻨﺎ ﻛﺮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻋﻠﻤﻰ در ﻫﺮ ﺟﺎى دﻧﻴﺎ‪ ،‬از ﻫﺮ زﺑﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺻﺎدر‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺑﺎ اﻋﻀﺎي ﮔﺮوه داﻧﺶ ﺻﺪاي ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ اﻳﺮان‪70/11/15 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر و ﻫﻴﺄت وزﻳﺮان ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﻫﻔﺘﻪ دوﻟﺖ‪74/6/8 -‬‬

‫‪235‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﺷﻮد‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ اﻋﺘﻨﺎﺳﺖ؛ ﻣﻨﺘﻬﺎ ﻧﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﭘﺬﻳﺮش ﺑﻰﻗﻴﺪ و ﺷﺮط‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﭘﺬﻳﺮش ﺗﺤﻠﻴﻠﻰ‬ ‫ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﺣﺮﻓﻰ را ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬آن را ﺑﺎ ﺷﺮاﻳﻂ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻛﺸﻮر ﺑﺴﻨﺠﺪ و ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪى ﻋﻤﻞ در آورد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻧﻘﺶ روح ﺧﻮدﺑﺎوري و اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ در ﺑﻨﺎي ﻋﻠﻤﻲ ﻛﺸﻮر‬

‫در ﺳﺎزﻧﺪﮔﻰ ﻣﺎدى ﻛﺸﻮر آﻧﭽﻪ در اﻳﻦ ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎل اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده‪ ،‬در ﻫﻤﻪى دوران ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺟﺒﺎران‬ ‫ﭘﻬﻠﻮى و ﭘﻴﺶ از آن ﺑﻴﺴﺎﺑﻘﻪ اﺳﺖ و ﺣﺠﻢ ﺧﺪﻣﺎﺗﻰ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻣﺪت ﺑﺪﺳﺖ ﻓﺮزﻧﺪان ﻛﺸﻮر و‬ ‫ﭘﺮوردﮔﺎن اﻧﻘﻼب ﺗﻘﺪﻳﻢ اﻳﺮان ﻋﺰﻳﺰ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻓﻬﺮﺳﺘﻰ ﺑﻠﻨﺪ و اﻓﺘﺨﺎر آﻣﻴﺰ دارد‪ ،‬و اﻟﺒﺘﻪ در رأس‬ ‫ﻫﻤﻪى آﻧﻬﺎ و ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﺧﺪﻣﺖ اﻧﻘﻼب در زﻣﻴﻨﻪى ﺑﻨﺎى ﻋﻠﻤﻰ و ﻋﻤﺮاﻧﻰ ﻛﺸﻮر‪ ،‬روح ﺧﻮد ﺑﺎورى و‬ ‫اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺴﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪى از دﺳﺖ رﻓﺘﻪى ﻣﻠﺖ اﻳﺮان در ﻃﻮل ﻗﺮﻧﻬﺎى اﺧﻴﺮ ﺑﻮد و ﻧﺎﺑﻮد‬ ‫ﻛﺮدن آن‪ ،‬ﮔﻨﺎه ﺑﺰرگ‪ ‬ﭘﺎدﺷﺎﻫﺎن ﺑﻴﻜﻔﺎﻳﺖ و دﺳﺖ ﻧﺸﺎﻧﺪهى ﻏﺮب ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻣﺮوز اﻳﺮاﻧﻰ اﺣﺴﺎس ﻣﻰﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﻮد ﻗﺎدر ﺑﻪ ادارهى ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﻗﺎدر ﺑﺮ ﺳﺎزﻧﺪﮔﻰ‪ ،‬ﻗﺎدر ﺑﺮ ﻋﺒﻮر از‬ ‫ﻣﻮاﻧﻊ و ﻗﺎدر ﺑﺮ اﺑﺘﻜﺎر و ﻧﻮآورى اﺳﺖ‪ ،‬و اﻳﻦ ﻫﻤﺎن ﺳﺮﻣﺎﻳﻪى ﻻﻳﺰاﻟﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻣﻠﺘﻰ را در‬ ‫رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻫﺪﻓﻬﺎى ﺧﻮد ﻛﺎﻣﻴﺎب ﻣﻰﺳﺎزد‪ ،‬و ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ آﻧﻬﻤﻪ اﻓﺘﺨﺎرات‬ ‫را در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى ﻋﻠﻤﻰ و ﺻﻨﻌﺘﻰ و ﻧﻈﺎﻣﻰ و ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻧﺼﻴﺐ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫‪236‬‬

‫* ﺑﺎ ﻓﻜﺮ و ﻣﻐﺰ ﺧﻮدﺗﺎن ﺑﻴﻨﺪﻳﺸﻴﺪ و ﭘﻴﺶ ﺑﺮوﻳﺪ‬

‫ﭼﻴﺰى را ﻛﻪ ﺑﺮاى اﻳﻦ ﻣﻠﺖ ﻻزم ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﻴﺎوردﻧﺪ‪ .‬ﻋﻠﻢ ﻛﻪ ﻧﻴﺎﻣﺪ‪ ،‬ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﻪ ﻧﻴﺎﻣﺪ‪ ،‬ﺟِﺪ‪ ‬و ﺟﻬﺪ و‬ ‫ﻛﻮﺷﺶ ﻛﻪ ﻧﻴﺎﻣﺪ‪ ،‬ﺧﻄﺮﭘﺬﻳﺮى ﻛﻪ ﻧﻴﺎﻣﺪ ‪ -‬ﻫﺮ ﻣﻠﺘﻰ ﺑﺎﻻﺧﺮه ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﺧﻮﺑﻰ دارد ‪ -‬اﻳﻨﻬﺎ را ﻛﻪ‬ ‫ﻧﻴﺎوردﻧﺪ‪ .‬آﻧﭽﻪ را ﻫﻢ ﻛﻪ آوردﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻰدرﻳﻎ ﻗﺒﻮل ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﻜﺮ و اﻧﺪﻳﺸﻪ را آوردﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺪون ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻗﺒﻮل ﻛﺮدﻧﺪ؛ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﭼﻮن ﻏﺮﺑﻰ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺒﻮل ﻛﺮد‪ .‬ﻓﺮم‬ ‫ﻟﺒﺎس و ﻏﺬا و ﺣﺮف زدن و راه رﻓﺘﻦ‪ ،‬ﭼﻮن ﻏﺮﺑﻰ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ؛ ﺟﺎى ﺑﺮوﺑﺮﮔﺮد ﻧﺪارد!‬ ‫ﺑﺮاى ﻳﻚ ﻛﺸﻮر‪ ،‬اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺳﻢ‪ ‬ﻣﻬﻠﻚ اﺳﺖ؛ اﻳﻦ درﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫راه ﺣﻞّ واﻗﻌﻰ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻣﻠﺖ‪ ‬ﺧﻮدش ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺑﺎ ﻣﻐﺰِ ﺧﻮدش ﻓﻜﺮ ﻛﻨﺪ؛ ﺑﺎ ﭼﺸﻢِ ﺧﻮدش‬ ‫ﺑﺒﻴﻨﺪ؛ ﺑﺎ ارادهى ﺧﻮدش اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﺪ؛ آﻧﭽﻪ را ﻫﻢ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻴﺰى ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاﻳﺶ ﻣﻔﻴﺪ‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر و ﻫﻴﺄت وزﻳﺮان ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﻫﻔﺘﻪ دوﻟﺖ‪75/6/8 -‬‬ ‫‪ -2‬ﭘﻴﺎم ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﺑﻴﺴﺘﻤﻴﻦ ﺳﺎﻟﮕﺮد اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻲ‪77/11/21 -‬‬

‫‪ .4‬ﻧﻘﺶ اﻣﻴﺪ‪ ،‬ﺧﻮدﺑﺎوري و اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪﻧﻔﺲ در ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺣﻔﻆ ﺗﻤﺪ‪‬ﻧﻤﺎن‪ ،‬ﺑﺎ دﺳﺖ و ﺑﺎزوى ﺧﻮد ﻛﺎر ﻛﻨﻴﻢ و ﻓﻘﻂ ﺗﺮﺟﻤﻪ‪ ،‬ﻛﺎرِ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﻣﺎ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻌﻀﻰ اﻓﺮاد‪ ،‬ﺣﺘّﻰ ﻓﻜﺮ را ﻫﻢ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺷﺪه ﻗﺒﻮل ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ؛ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ آن را ﺑﺎ ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎ ﺑﺴﻨﺠﻨﺪ؛‬ ‫ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ ﭼﻮن ﻓﻼن روانﺷﻨﺎس ﻳﺎ ﻓﻼن ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎس ﻳﺎ ﻓﻼن اﻗﺘﺼﺎددان اﻳﻦﻃﻮر ﮔﻔﺘﻪ و اﻳﻦ ﻓﺮﻣﻮل‬ ‫را داده‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﺑﺮوﺑﺮﮔﺮد ﻧﺪارد‪ .‬اﮔﺮ ﻛﺴﻰ ﺑﺮﺧﻼف او ﺣﺮف زد‪ ،‬ﻣﺜﻞ اﻳﻦﻛﻪ ﻛﻔﺮ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ! ﭼﻬﺎر‬ ‫ﺻﺒﺎح دﻳﮕﺮ آﻧﻬﺎ از ﺣﺮف ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﺮ ﻣﻰﮔﺮدﻧﺪ و ﺣﺮف دﻳﮕﺮى ﻣﻰزﻧﻨﺪ؛ ﺑﺎز اﻳﻦ آﻗﺎ ﻫﻤﺎن ﺣﺮف‬ ‫دوم آﻧﻬﺎ را ﺑﺪون ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻗﺒﻮل ﻣﻰﻛﻨﺪ! ﺑﺮاى ﻳﻚ ﻛﺸﻮر‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﺪﺑﺨﺘﻰ اﺳﺖ‪ .‬راه ﺣﻞّ واﻗﻌﻰ اﻳﻦ اﺳﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﻳﻚ ﻣﻠﺖ ﺑﺎ دﺳﺖ ﺧﻮد‪ ،‬ﻛﺎر ﻛﻨﺪ؛ ﺑﺮاى ﺧﻮد‪ ،‬ﻛﺎر ﻛﻨﺪ؛ ﺑﺎ ﻓﻜﺮ و ﻣﻐﺰِ ﺧﻮد ﺑﻴﻨﺪﻳﺸﺪ و اﺟﺘﻬﺎد ﻛﻨﺪ‬ ‫و ﺑﺎ اﺑﺘﻜﺎر ﺧﻮد ﭘﻴﺶ ﺑﺮود؛ ﺿﻤﻦ اﻳﻦﻛﻪ از ﻫﻤﻪى ﺗﺠﺎرب ﻫﻢ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻓﻜﺮ و ذاﺋﻘﻪ و روﺣﻴﺔ ﺗﺮﺟﻤﻪاي‬

‫ﻣﻦ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻋﺮض ﻛﻨﻢ؛ در ﺻﺪ ﺳﺎل اﺧﻴﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى ﺣﻘﻴﻘﻰ ﻛﻠﻤﻪ‪ ،‬ﺑﺮاى اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﻫﻴﭻ ﻛﺎر‬ ‫اﺳﺎﺳﻰاى ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼب اﻧﺠﺎم ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺮوز در ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎه ﭼﺸﻢ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﺣﻘﺎﻳﻖ ﻋﻠﻤﻰ‬ ‫ﺑﺎز ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ ﭼﻘﺪر ﻛﺎرِ ﻧﻜﺮده و راه‪ ‬ﻧﺮﻓﺘﻪ دارﻳﻢ‪ .‬ﻣﻰﺷﺪ اﻳﻦ راﻫﻬﺎ را رﻓﺖ‪ ،‬ﻣﻰﺷﺪ‬ ‫ﺑﺎ ﻛﺎروان ﻋﻠﻢ ﻫﻤﺮاه ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻰﺷﺪ ﻋﻠﻢ و ﻋﺎﻟﻢ و داﻧﺸﻤﻨﺪ و ﺗﺤﻘﻴﻖ و اﺳﺘﻘﻼل در ﻋﻠﻢ و ﺗﺤﻘﻴﻖ را در‬ ‫‪237‬‬

‫ﻛﺸﻮر آزﻣﺎﻳﺶ ﻛﺮد؛ اﻣﺎ اﻳﻦ ﻛﺎر را ﻧﻜﺮدﻧﺪ؛ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻌﻜﺲ ﻋﻤﻞ ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫در دوران ورود داﻧﺶ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﻛﺸﻮر ﻣﺎ‪ ،‬آﻧﭽﻪ ﻛﻪ وارد ﺷﺪ‪ ،‬ﻋﺒﺎرت ﺑﻮد از ﺗﻘﻠﻴﺪ و ﺗﺮﺟﻤﻪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ‬ ‫ﻣﻨﻈﻮرم ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻳﻚ اﺛﺮ ارزﺷﻤﻨﺪ ﻧﻴﺴﺖ ‪ -‬ﻛﻪ ﻳﻚ ﻛﺎر ﻻزم اﺳﺖ ‪ -‬ﻣﻨﻈﻮرم ﻓﻜﺮ و ذاﺋﻘﻪ و روﺣﻴﻪ‬ ‫ﺗﺮﺟﻤﻪاى اﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻗﺪرت اﺑﺘﻜﺎر را از ﻳﻚ ﻣﻠﺖ ﮔﺮﻓﺘﻦ؛ ﺷﺠﺎﻋﺖ ﺣﺮف ﻧﻮ را از ﻳﻚ ﻣﻠﺖ‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻦ؛ ﻫﻤﻪاش ﺗﻮى ﺳﺮ او زدن؛ ﺑﻪ او اﻳﻦﻃﻮر ﺗﻠﻘﻴﻦ ﻛﺮدن ﻛﻪ اﮔﺮ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻰ ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻰ ﺑﺮﺳﻰ و‬ ‫آدم ﺷﻮى‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﺎن ﻛﺎرى را ﺑﻜﻨﻰ ﻛﻪ ﻏﺮﺑﻴﻬﺎ ﻛﺮدﻧﺪ و از آن ﺳﺮ ﺳﻮزﻧﻰ ﺗﺨﻄّﻰ ﻧﻜﻨﻰ! ﺑﻪ ﻣﺮدم ﻣﺎ‬ ‫و ﻣﺤﻴﻄﻬﺎى ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﻳﺎد دادﻧﺪ‪ .‬اﺟﺎزه اﺑﺘﻜﺎر و ﻧﻮآورى و ﺧﻼﻗﻴﺖ ﻋﻠﻢ را ﻧﺪادﻧﺪ‪ .‬ﻋﻠﻢ و‬ ‫ﻓﻜﺮ را ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺮد‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﻧﻪ در ﻋﻠﻮم ﺗﺠﺮﺑﻰ‪ ،‬ﻧﻪ در ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻰ و ﻧﻪ در ﻋﻠﻮم ﺳﻴﺎﺳﻰ و‬ ‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ‪ ،‬ﺑﺮاى آﻓﺮﻳﻨﺶ ﻋﻠﻤﻰ ﻣﻴﺪان ﻧﺪادﻧﺪ‪ .‬ﻟﺬا وﺿﻊ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻣﺮوز ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺟﻮاﻧﺎن و ﻓﺮﻫﻨﮕﻴﺎن در ﻣﺼﻼي رﺷﺖ‪80/2/12 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار ﺟﻮاﻧﺎن اﺳﺘﺎن اﺻﻔﻬﺎن‪80/8/12 -‬‬

‫‪2‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫* ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻋﻠﻤﻲ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺗﺤﻤﻴﻠﻲ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻦ را ﺑﺰداﻳﺪ‬

‫اﻟﺒﺘﻪ در اﻳﻦ ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎل ﺑﻌﺪ از اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﺑﺎ ﻫﻤﻪ ﮔﺮﻓﺘﺎرﻳﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ‪ ،‬ورق ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪه ﺷﺪه‬ ‫اﺳﺖ؛ واﻟّﺎ ﻗﺒﻞ از آن ﻛﻪ اﻧﻘﻼب ﺑﻪ ﻣﻴﺪان ﺑﻴﺎﻳﺪ و ﺷﺠﺎﻋﺖ‪ ‬ﺧﻮاﺳﺘﻦ‪ ،‬اﻧﺪﻳﺸﻴﺪن‪ ،‬اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ و‬ ‫اﺗّﻜﺎء ﺑﻪ اﺳﺘﻌﺪاد اﻳﺮاﻧﻰ در ﻛﺸﻮر ﻣﻄﺮح ﺷﻮد ‪ -‬ﻛﻪ اﻳﻨﻬﺎ از ﺑﺮﻛﺎت اﻧﻘﻼب ﺑﻮد ‪ -‬ﻏﺎﻳﺖ آﻣﺎل و‬ ‫آرزوى ﻳﻚ اﻧﺴﺎن اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺮ ﻃﺒﻖ ﻧﺴﺨﻪاى ﻛﻪ ﻏﺮﺑﻴﻬﺎ ﻋﻤﻞ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﻋﻤﻞ ﻛﻨﺪ؛ ﻳﻌﻨﻰ اﻓﺮاد‬ ‫اﺻﻼً ﺑﻪ ﺧﻮد اﺟﺎزه ﻧﻤﻰدادﻧﺪ ﻛﻪ از آن روﻧﺪ ﺗﺨﻄّﻰ ﻛﻨﻨﺪ! ﭘﺲ اﺳﺘﺒﺪاد‪ ،‬واﺑﺴﺘﮕﻰ‪ ،‬ﻓﺴﺎد‪ ،‬ﻋﺪم‬ ‫اﺑﺘﻜﺎر‪ ،‬ﻋﺪم ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ و ﺑﻰﻛﻔﺎﻳﺘﻰ وﺟﻮد داﺷﺖ؛ اﻣﺎ اﻧﻘﻼب و ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﻰ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻫﻤﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﻗﺪ‬ ‫ﻋﻠﻢ ﻛﺮد و ﺷﻮرﺷﻰ ﻋﻠﻴﻪ ﻫﻤﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫اﻳﻦ اﻧﻘﻼب و اﻳﻦ ﻧﻈﺎم‪ ،‬ﻛﺎر ﻳﻚ دﺳﺘﻪ و ﻳﻚ ﮔﺮوه ﺧﺎص ﻧﺒﻮد؛ ﻛﺎر ﻣﻠﺖ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻨﺪه در ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ‬ ‫ﮔﻔﺘﻪام ﻛﻪ ﺗﻮﻗّﻌﻢ از ﺟﺎﻣﻌﻪى ﻋﻠﻤﻰ ﻛﺸﻮر اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺎ ﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎل دﻳﮕﺮ ﺻﺎدرﻛﻨﻨﺪهى ﻋﻠﻢ ﺑﻪ دﻧﻴﺎ‬ ‫ﺑﺎﺷﻴﻢ و اﻳﻦ اﻣﺮى اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺤﺎل ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻵن ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﺧﻮدﺗﺎن ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ؛ اﮔﺮ دﻳﺪﻳﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ‬ ‫ﺣﺮف ﺑﻪ ﻧﻈﺮﺗﺎن ﻧﺎﻣﻤﻜﻦ و ﻣﺤﺎل ﻣﻰآﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﻫﻨﻮز آن ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺗﺤﻤﻴﻠﻰ در ذﻫﻨﺘﺎن ﻫﺴﺖ ﻛﻪ‬ ‫ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﺷﻤﺎ ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﻴﺪ‪ ،‬ﻋﺮﺿﻪ ﻧﺪارﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺗﺤﻤﻴﻠﻰ را ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺰداﻳﻴﻢ؛ ﻛﺎﻣﻼً ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ‬ ‫‪238‬‬

‫دﭼﺎر زﻣﺎﻣﺪاران ﻓﺎﺳﺪ‪ ،‬ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﺘﺒﺪاد و دوﻟﺘﻬﺎى واﺑﺴﺘﻪى ﺑﻪ ﻏﺮب و آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻮدﻳﻢ‪ .‬ﻫﺮﺟﺎ‬ ‫ﺧﻮاﺳﺘﻴﻢ اﺳﺘﻌﺪاد ﺧﻮد را در ﻃﻮل ﺻﺪ و ﭘﻨﺠﺎه و دوﻳﺴﺖ ﺳﺎل اﺧﻴﺮ ‪ -‬ﻛﻪ دوران ﺗﻮﻟّﺪ و رﺷﺪ ﻋﻠﻢ‬ ‫اﺳﺖ ‪ -‬ﺷﻜﻮﻓﺎ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺮ ﺳﺮش ﻛﻮﺑﻴﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﻣﻰﺧﻮاﺳﺘﻴﻢ ﻫﻤﻴﻦ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻛﻮﭼﻚ را ﻛﻪ از ﻏﺮب ﻣﻰآﻣﺪ ‪ -‬ﺷﻴﺸﻪ‪ ،‬ﭘﺎرﭼﻪ‪ ،‬ﺷﻴﺸﻪﻫﺎى ﻋﻜﺎﺳﻰ و‬ ‫‪ - ...‬درﺳﺖ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺗﻮﻃﺌﻪ ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ و ﻛﻤﭙﺎﻧﻴﻬﺎى ﺟﻬﺎﻧﻰ ﻫﻢ ﻛﻪ ﻣﻰﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه در دﻧﻴﺎ‬ ‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻰﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰى وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺟﻠﻮش را ﻣﻰﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ ﻣﻠﻲ را از دﺳﺖ ﻧﺪﻫﻴﻢ‬

‫اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ ﻣﻠﻰ را از دﺳﺖ ﻧﺪﻫﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦﻛﻪ اﻣﺎم ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ »ﻣﺎ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ«‪ ،‬ﺟﻤﻠﻪى ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ و‬ ‫ﭘ‪‬ﺮﻣﻌﻨﺎﻳﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎور ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﻫﻤﻪ دﺷﻤﻨﻰ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻴﺪ ﻛﺎر ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺣﺘّﻰ اﮔﺮ ﻫﻴﭻ‬ ‫ﻛﺎر ﻣﺜﺒﺘﻰ ﻫﻢ ﻧﻜﺮده ﺑﻮدﻳﺪ و ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ ﺑﻮدﻳﺪ ﺑﻤﺎﻧﻴﺪ‪ ،‬ﻫﻨﺮ ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﻛﺎرﻫﺎى ﻣﺜﺒﺖ و ارزﺷﻤﻨﺪ‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻧﻤﻮﻧﻪ و ﻣﻤﺘﺎز‪81/9/7-‬‬

‫‪ .4‬ﻧﻘﺶ اﻣﻴﺪ‪ ،‬ﺧﻮدﺑﺎوري و اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪﻧﻔﺲ در ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ؛ اﻳﻦ ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪهى آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﺪ و ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ‪ .‬اﮔﺮ اﻧﺴﺎن ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎى‬ ‫اﻳﻦ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻦ را ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻰ زﻳﺎد اﺳﺖ‪ .‬از ﻫﻤﻴﻦ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﻬﺎى ﻣﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺎراﺣﺘﻨﺪ‪ .‬ﺻﺮﻳﺤﺎً اﻋﻼم‬ ‫ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ ﺑﻪ ﻓﻨﺎورى ﺑﺮﺗﺮ ﻫﺴﺘﻪاى و از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻰ‬ ‫ﻛﻪ وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‪ ،‬در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى ﮔﻴﺎﻫﻰ و ﻏﻴﺮه ﻫﻢ اﻧﺼﺎﻓﺎً ﻛﺎرﻫﺎى ﺧﻴﻠﻰ‬ ‫ﺧﻮﺑﻰ در ﻛﺸﻮر ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﺎ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ اﻳﻦ اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ را ﺣﻔﻆ ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* راز ﻫﻤﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎ‪ ،‬روح ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ و ﺧﻮاﺳﺘﻦ و ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺮدن اﺳﺖ‬

‫ﺑﺮاى ﻣﻦ ﺟﻠﺴﻪ ﺑﺎ ﺟﻮاﻧﺎن ﻧﺨﺒﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﺟﻠﺴﻪى ﺟﺬّاﺑﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺳﺨﻨﺎﻧﻰ ﻛﻪ اﺑﺮاز ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‬ ‫ﺑﺮاﻳﻢ ﺟﺬّاﺑﻴﺖ دارد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻧﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻛﻪ ﻫﺮﭼﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﻟﺰوﻣﺎً ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﺑﺮ ﻫﻤﺎن ﻣﻄﻠﺒﻰ اﺳﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﮔﻮﻳﻨﺪه ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ؛ ﻧﻪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺎ ﻫﻢ در ﺟﺎﻫﺎﻳﻰ اﺧﺘﻼف ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ و ﺷﻤﺎ ﻣﻄﻠﺒﻰ‬ ‫ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﻦ ﻗﺒﻮل ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ؛ ﻟﻴﻜﻦ از اﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﻛﻪ ﻣﻦ اﺣﺴﺎس ﻣﻰﻛﻨﻢ روح ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ و‬ ‫ﺧﻮاﺳﺘﻦ و ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮى ﺑﺮاى ﺣﺮﻛﺖ و ﺑﻪ ﭘﻴﺶ رﻓﺘﻦ در ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺎ روزﺑﻪروز ﺑﺤﻤﺪاﻟﻠَّﻪ زﻧﺪهﺗﺮ‬ ‫ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻢ‪ .‬راز ﻫﻤﻪى ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎ ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ و اﻳﻦ در ﺣﺎل ﺗﺤﻘّﻖ ﻳﺎﻓﺘﻦ اﺳﺖ‪ .‬در‬ ‫زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى دﻳﮕﺮ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﺮدﻳﻢ و دﻳﺪﻳﻢ ﻛﻪ ﻫﺮﺟﺎ ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺎ ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ و ﻫﻤ‪‬ﺖ ﮔﻤﺎﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﺪف‬ ‫رﺳﻴﺪﻧﺪ و رﺳﻴﺪﻳﻢ‪.‬‬ ‫آﻧﭽﻪ ﻣﻦ ﺑﺎ ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻋﻠﻤﻰ در اﻳﻦ ﭼﻨﺪ ﺳﺎل اﺧﻴﺮ ﻣﻄﺮح ﻛﺮدم‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻫﻤ‪‬ﺖ ﮔﻤﺎﺷﺘﻦ و‬ ‫ﺧﻮاﺳﺘﻦ و ﻋﺰم اﺳﺘﻮار ﻛﺮدنِ ﺑﺮ ﻣﻘﺼﻮد‪ ،‬در زﻣﻴﻨﻪى ﻋﻠﻢ ﻫﻢ ﺗﺤﻘّﻖ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﺣﺮﻓﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫ﻣﻦ ﭼﻨﺪ ﺳﺎل اﺳﺖ ﺑﺎ ﻫﻤﻪى ﺟﻮاﻧﺎن‪ ،‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و ﻫﻤﻪى اﺳﺎﺗﻴﺪ ‪ -‬ﻫﺮ وﻗﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﻣﻼﻗﺎت‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﻢ ﻳﺎ ﭘﻴﻐﺎﻣﻰ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻰدﻫﻢ ‪ -‬در ﻣﻴﺎن ﻣﻰﮔﺬارم و از آﻧﻬﺎ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻢ و ﻣﻰﺑﻴﻨﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر‬ ‫ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺑﺰرﮔﺘﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻤﻲﮔﺬارﻧﺪ ﺧﻮدﻣﺎن را ﺑﺎور ﻛﻨﻴﻢ‬

‫ﻣﻦ ﻛﻪ ﻣﻰﮔﻮﻳﻢ ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ‪ ،‬ﻋﺪهﻳﻰ ﺧﻴﺎل ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﻣﺮاد ﻣﻦ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺜﻼً ﭘﺴﺮى ﻣﻮﻫﺎﻳﺶ‬ ‫را ﺗﺎ اﻳﻦﺟﺎ ﺑﻠﻨﺪ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺧﻴﺎل ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﺑﻨﺪه ﺑﺎ ﻣﻮى ﺑﻠﻨﺪ‪ ‬ﺗﺎ اﻳﻦﺟﺎ ﻣﺨﺎﻟﻔﻢ‪ .‬ﻣﺴﺄﻟﻪى ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ اﻳﻦ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻰﺑﻨﺪوﺑﺎرى و ﻓﺴﺎد ﻫﻢ ﻳﻜﻰ از ﺷﺎﺧﻪﻫﺎى ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰِ‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻣﺴﺌﻮﻻن و ﻛﺎرﮔﺰاران ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ اﻳﺮان‪82/5/15-‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار ﺑﺎ ﺟﻮاﻧﺎن ﻧﺨﺒﻪ‪82/11/21-‬‬

‫‪239‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﺑﺰرﮔﺘﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻨﻬﺎ در ﻃﻮل ﺳﺎﻟﻬﺎى ﻣﺘﻤﺎدى ﺑﻪ ﻣﻐﺰ اﻳﺮاﻧﻰ و ﺑﺎور اﻳﺮاﻧﻰ ﺗﺰرﻳﻖ ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﻮ‬ ‫ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﻰ؛ ﺑﺎﻳﺪ دﻧﺒﺎﻟﻪرو ﻏﺮب و اروﭘﺎ ﺑﺎﺷﻰ‪ .‬ﻧﻤﻰﮔﺬارﻧﺪ ﺧﻮدﻣﺎن را ﺑﺎور ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﻻن ﺷﻤﺎ اﮔﺮ در‬ ‫ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻰ‪ ،‬در ﻋﻠﻮم ﻃﺒﻴﻌﻰ‪ ،‬در ﻓﻴﺰﻳﻚ و در رﻳﺎﺿﻰ و ﻏﻴﺮه ﻳﻚ ﻧﻈﺮﻳﻪى ﻋﻠﻤﻰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪،‬‬ ‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﺮﺧﻼف ﻧﻈﺮﻳﺎت راﻳﺞ و ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪهى دﻧﻴﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻋﺪهﻳﻰ ﻣﻰاﻳﺴﺘﻨﺪ و ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ ﺣﺮف ﺷﻤﺎ‬ ‫در اﻗﺘﺼﺎد‪ ،‬ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﺎ ﻧﻈﺮﻳﻪى ﻓﻼﻧﻰ اﺳﺖ؛ ﺣﺮف ﺷﻤﺎ در روانﺷﻨﺎﺳﻰ‪ ،‬ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﺎ ﻧﻈﺮﻳﻪى ﻓﻼﻧﻰ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ آنﻃﻮرى ﻛﻪ ﻣﺆﻣﻨﻴﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻗﺮآن و ﻛﻼم ﺧﺪا و وﺣﻰ اﻟﻬﻰ اﻋﺘﻘﺎد دارﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ ﺑﻪ‬ ‫ﻧﻈﺮات ﻓﻼن داﻧﺸﻤﻨﺪ اروﭘﺎﻳﻰ ﻫﻤﺎن اﻧﺪازه ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻋﺘﻘﺎد دارﻧﺪ! ﺟﺎﻟﺐ اﻳﻦﺟﺎﺳﺖ ﻛﻪ آن ﻧﻈﺮﻳﺎت‬ ‫ﻛﻬﻨﻪ و ﻣﻨﺴﻮخ ﻣﻰﺷﻮد و ﺟﺎﻳﺶ ﻧﻈﺮﻳﺎت ﺟﺪﻳﺪى ﻣﻰآﻳﺪ؛ اﻣﺎ اﻳﻨﻬﺎ ﻫﻤﺎن ﻧﻈﺮﻳﺎت ﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎل ﭘﻴﺶ‬ ‫را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻣﺘﻦ ﻣﻘﺪس و ﻳﻚ دﻳﻦ در دﺳﺖ ﻣﻰﮔﻴﺮﻧﺪ! دﻫﻬﺎ ﺳﺎل اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻈﺮﻳﺎت ﭘﻮﭘﺮ در‬ ‫زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى ﺳﻴﺎﺳﻰ و اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﻛﻬﻨﻪ و ﻣﻨﺴﻮخ ﺷﺪه و دﻫﻬﺎ ﻛﺘﺎب ﻋﻠﻴﻪ ﻧﻈﺮﻳﺎت او در اروﭘﺎ ﻧﻮﺷﺘﻪاﻧﺪ؛‬ ‫اﻣﺎ در ﺳﺎﻟﻬﺎى اﺧﻴﺮ آدﻣﻬﺎﻳﻰ ﭘﻴﺪا ﺷﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ادﻋﺎى ﻓﻬﻢ ﻓﻠﺴﻔﻰ‪ ،‬ﺷﺮوع ﻛﺮدﻧﺪ ﺑﻪ ﺗﺮوﻳﺞ ﻧﻈﺮﻳﺎت‬ ‫ﭘﻮﭘﺮ! ﺳﺎﻟﻬﺎى ﻣﺘﻤﺎدى اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻈﺮﻳﺎت ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﻣﺮاﻛﺰ اﻗﺘﺼﺎدى دﻧﻴﺎ ﻣﻨﺴﻮخ ﺷﺪه و ﺣﺮﻓﻬﺎى‬ ‫ﺟﺪﻳﺪى ﺑﻪ ﺑﺎزار آﻣﺪه اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﻋﺪهﻳﻰ ﻫﻨﻮز وﻗﺘﻰ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻃﺮاﺣﻰ اﻗﺘﺼﺎدى ﺑﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ آن‬ ‫ﻧﻈﺮﻳﺎت‪ ‬ﻛﻬﻨﻪى ﻗﺪﻳﻤﻰ ﻧﮕﺎه ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ!‬ ‫‪240‬‬

‫اﻳﻨﻬﺎ دو ﻋﻴﺐ دارﻧﺪ‪ :‬ﻳﻜﻰ اﻳﻦﻛﻪ ﻣﻘﻠﺪﻧﺪ‪ ،‬دوم اﻳﻦﻛﻪ از ﺗﺤﻮﻻت ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻰﺧﺒﺮﻧﺪ؛ ﻫﻤﺎن ﻣﺘﻦ‬ ‫ﺧﺎرﺟﻰ را ﻛﻪ ﺑﺮاى آﻧﻬﺎ ﺗﺪرﻳﺲ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﻳﻚ ﻛﺘﺎبِ ﻣﻘﺪس در ﺳﻴﻨﻪى ﺧﻮد ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪاﻧﺪ و‬ ‫اﻣﺮوز ﺑﻪ ﺟﻮاﻧﻬﺎى ﻣﺎ ﻣﻰدﻫﻨﺪ‪ .‬ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﻣﻬﺪ ﻓﻠﺴﻔﻪ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺮاى ﻓﻬﻢ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺑﻪ دﻳﮕﺮان ﻣﺮاﺟﻌﻪ‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ!‬ ‫ﻣﻦ از دورهى اﺳﻼﻣﻰِ ﺷﻬﺮ ﻫﻤﺪان ﺧﺒﺮ دارم؛ از دورهى ﻗﺒﻞ از اﺳﻼم ﺧﺒﺮ درﺳﺘﻰ ﻧﺪارم؛ ﻳﻌﻨﻰ‬ ‫ﻫﻴﭻﻛﺲ ﺧﺒﺮ ﻧﺪارد‪ .‬در دورهى اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬ﻫﻤﺎن وﻗﺘﻰ ﻛﻪ اﺑﻦﺳﻴﻨﺎ در اﻳﻦ ﺷﻬﺮ ﺑﺮﺗﺮﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﺎت را در‬ ‫ﻓﻠﺴﻔﻪ و ﭘﺰﺷﻜﻰ و ﻫﻨﺪﺳﻪ و رﻳﺎﺿﻴﺎت و ﺳﺎﻳﺮ ﻋﻠﻮم و ﻓﻨﻮن ﺧﻠﻖ ﻣﻰﻛﺮد و ﻣﻰﻧﻮﺷﺖ و ﺗﻌﻠﻴﻢ‬ ‫ﻣﻰداد ‪ -‬ﻣﻦ آن روز در ﺟﻤﻊ ﻃﻼب و ﻓﻀﻼ و ﻋﻠﻤﺎى ﻫﻤﺪاﻧﻰ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ را ﮔﻔﺘﻢ ‪ -‬در ﻛﺘﺎﺑﻬﺎى‬ ‫ﻓﻠﺴﻔﻰ و اﺻﻮﻟﻰِ ﻣﺎ از ﺷﺨﺼﻰ ﺑﻪ ﻧﺎم »رﺟﻞ ﻫﻤﺪاﻧﻰ« ﻳﺎد ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ رﺟﻞ ﻫﻤﺪاﻧﻰ ﻧﻈﺮﻳﻪى‬ ‫ردﺷﺪهﻳﻰ دارد در ﺑﺎب ﻛﻠﻰِ ﻃﺒﻴﻌﻰ؛ ﺑﺤﺜﻰ اﺳﺖ در ﻣﻨﻄﻖ و ﻓﻠﺴﻔﻪ‪ ،‬و در اﺻﻮل ﻫﻢ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺘﻰ‬ ‫ﺑﺤﺚ ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ .4‬ﻧﻘﺶ اﻣﻴﺪ‪ ،‬ﺧﻮدﺑﺎوري و اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪﻧﻔﺲ در ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫اﺑﻦﺳﻴﻨﺎ وﻗﺘﻰ ﺑﻪ ﻫﻤﺪان ﻣﻰآﻳﺪ و ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﺮد ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬درﺑﺎرهى او ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻣﺮدى ﺑﻮد ﺑﺴﻴﺎر‬ ‫ﻣﺴﻦ و داراى ﻣﺤﺴ‪‬ﻨﺎت ﺑﺴﻴﺎر«‪ .‬از ﺳﺨﻨﻰ ﻛﻪ درﺑﺎرهى او ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻠﻮم ﻣﻰﺷﻮد اﻳﻦ ﻣﺮد ﻫﺰار‬ ‫ﺳﺎل ﭘﻴﺶ در ﻫﻨﺪﺳﻪ و ﻓﻠﺴﻔﻪ و ﻣﻨﻄﻖ وارد ﺑﻮده و اﻃﻼﻋﺎﺗﻰ داﺷﺘﻪ‪ .‬ﻫﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺶ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ ﻗﺮن‬ ‫ﭼﻬﺎرم ﻫﺠﺮى؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻗﺮن دﻫﻢ ﻣﻴﻼدى‪ .‬ﻗﺮن دﻫﻢ ﭼﻪ زﻣﺎﻧﻰ اﺳﺖ؟ ﻗﻠﺐ ﻗﺮون وﺳﻄﺎى ﻣﻌﺮوف دﻧﻴﺎ‪.‬‬ ‫ﻗﺮون وﺳﻄﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺷﻨﻴﺪهاﻳﺪ‪ ،‬ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اروﭘﺎﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ اﻳﺮان‪ .‬روزى ﻛﻪ در اروﭘﺎ ﻗﺮون وﺳﻄﻰ ﻣﻈﻬﺮ‬ ‫ﺳﻴﺎﻫﻰ و ﺗﺎرﻳﻜﻰ و ﻫﻴﭻﻧﺪاﻧﻰ ﺑﻮد‪ ،‬در ﻫﻤﺪان اﺑﻦﺳﻴﻨﺎ و رﺟﻞ ﻫﻤﺪاﻧﻰ ﺑﻮد؛ ﺑﻌﺪ از ﻣﺪﺗﻰ رﺷﻴﺪاﻟﺪﻳﻦ‬ ‫ﻓﻀﻞاﻟﻠَّﻪ ﺑﻮد؛ ﺑﺎﺑﺎﻃﺎﻫﺮ ﺑﻮد؛ ﻋﻠﻤﺎ و داﻧﺸﻤﻨﺪانِ ﺑﺰرگ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﻦ ﺷﺮح اﺣﻮال آﻧﻬﺎ را اﺟﻤﺎﻻً در‬ ‫اﻳﻦ ﭼﻨﺪ روز در ﺟﻠﺴﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮔﻔﺘﻪام‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﺳﺎﺑﻘﻪ و ﻗﺒﺎﻟﻪﻧﺎﻣﻪى ﻋﻠﻤﻰ و ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻣﺎﺳﺖ‪ .‬ﭼﺮا ﻣﺎ‬ ‫ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻛﻪ ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ؟ ﺑﻠﻪ‪ ،‬ﻧﮕﺬاﺷﺘﻨﺪ ﻣﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬واﻗﻌﻴﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ دوﻳﺴﺖ ﺳﺎل‬ ‫از ﻋﻠﻢ دﻧﻴﺎ ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪهاﻳﻢ؛ اﻣﺎ ﻣﻌﻨﺎى رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻣﺮزﻫﺎى داﻧﺶ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ راﻫﻰ را ﻛﻪ اروﭘﺎﻳﻰﻫﺎ‬ ‫در ﻃﻮل دوﻳﺴﺖ ﺳﺎل رﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎ ﻫﻢ ﻫﻤﺎن راه را در ﻃﻮل دوﻳﺴﺖ ﺳﺎل ﺑﺮوﻳﻢ؛ ﺑﻌﺪ ﺑﻪ آنﺟﺎﻳﻰ ﻛﻪ‬ ‫اﻣﺮوز رﺳﻴﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺳﻴﻢ؛ ﻧﻪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺣﺮﻓﻬﺎ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻣﺎ راهﻫﺎى ﻣﻴﺎﻧﺒﺮ ﭘﻴﺪا ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﻋﻠﻢ را از دﺳﺖ‬ ‫اروﭘﺎﻳﻰﻫﺎ ﻣﻰﻗﺎﭘﻴﻢ‪ .‬ﻣﺎ از ﻳﺎد ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻧﻨﮕﻤﺎن ﻧﻤﻰﻛﻨﺪ‪ .‬اﺳﻼم ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ ﻗﻮام دﻧﻴﺎ ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﮔﺮوه اﺳﺖ؛‬ ‫ﻳﻜﻰ از آﻧﻬﺎ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ وﻗﺘﻰ ﻧﻤﻰداﻧﻨﺪ‪ ،‬درﺻﺪد ﻳﺎد ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ از ﻳﺎدﮔﺮﻓﺘﻦ ﻧﻨﮕﺸﺎن ﻧﻜﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺎ داﻧﺸﻬﺎﻳﻰ را ﻛﻪ اﻣﺮوز ﻓﺮآوردهى ذﻫﻦ و ﻣﻐﺰ و ﻋﻘﻞ ﺑﺸﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﺎد ﻣﻰﮔﻴﺮﻳﻢ؛ آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﺑﻠﺪ‬ ‫ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﻤﺎل ﻣﻴﻞ ﻣﻰآﻣﻮزﻳﻢ و ﺑﻪ اﺳﺘﺎدﻣﺎن ﻫﻢ اﺣﺘﺮام ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺑﻪ ﻛﺴﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻋﻠﻢ ﺑﻴﺎﻣﻮزد‪،‬‬ ‫ﺑﻰاﺣﺘﺮاﻣﻰ ﻧﻤﻰﻛﻨﻴﻢ؛ اﻣﺎ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻋﻠﻢ از دﻳﮕﺮى ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺷﺎﮔﺮد ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺎ اﺑﺪ‬ ‫ﺷﺎﮔﺮد ﺑﻤﺎﻧﺪ؛ ﻧﻪ‪ ،‬اﻣﺮوز ﺷﺎﮔﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﻓﺮدا ﻣﻰﺷﻮﻳﻢ اﺳﺘﺎد آﻧﻬﺎ؛ ﻛﻤﺎاﻳﻦﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﻳﻚ روز ﺷﺎﮔﺮد ﻣﺎ ﺑﻮدﻧﺪ‪،‬‬ ‫اﻣﺎ اﻻن ﺷﺪهاﻧﺪ اﺳﺘﺎد ﻣﺎ‪ .‬ﻏﺮﺑﻰﻫﺎ ﻋﻠﻢ را از ﻣﺎ ﻳﺎد ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻛﺘﺎب ﭘﻴﺮروﺳﻮ ‪» -‬ﺗﺎرﻳﺦ ﻋﻠﻮم« ‪-‬‬ ‫ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ؛ آنﺟﺎ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭼﻬﺎر ﭘﻨﺞ ﻗﺮن ﻗﺒﻞ ﺗﺎﺟﺮى در ﻳﻜﻰ از ﻛﺸﻮرﻫﺎى اروﭘﺎﻳﻰ ﺑﻪ اﺳﺘﺎدى‬ ‫ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻣﻰﻛﻨﺪ و ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻢ ﻓﺮزﻧﺪم درس ﺑﺨﻮاﻧﺪ؛ او را ﺑﻪ ﻛﺪام ﻣﺪرﺳﻪ ﺑﻔﺮﺳﺘﻢ؟ اﺳﺘﺎد در‬ ‫ﺟﻮاب ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ اﮔﺮ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﭼﻬﺎر ﻋﻤﻞ اﺻﻠﻰ ‪ -‬ﺟﻤﻊ و ﺿﺮب و ﺗﻔﺮﻳﻖ و ﺗﻘﺴﻴﻢ ‪ -‬ﻗﺎﻧﻊ ﻫﺴﺘﻰ‪،‬‬ ‫ﻣﻰﺗﻮاﻧﻰ او را ﺑﻪ ﻫﺮ ﻛﺪام از ﻣﺪارس ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﻳﺎ دﻳﮕﺮ ﻛﺸﻮرﻫﺎى اروﭘﺎﻳﻰ ﺑﻔﺮﺳﺘﻰ؛ اﻣ‪‬ﺎ اﮔﺮ ﺑﺎﻻﺗﺮ از‬ ‫آن را ﻻزم دارى‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ او را ﺑﻪ ﻛﺸﻮر اﻧﺪﻟﺲ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺴﻠﻤﺎنﻧﺸﻴﻦ ﺑﻔﺮﺳﺘﻰ‪ .‬اﻳﻦ را ﭘﻴﺮروﺳﻮ‬ ‫ﻣﻰﻧﻮﻳﺴﺪ؛ اﻳﻦ ﺣﺮف ﻣﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫‪241‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﺟﻨﮕﻬﺎى ﺻﻠﻴﺒﻰ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻛﻤﻚ ﻛﺮد ﺗﺎ از ﻣﺎ ﺑﻴﺎﻣﻮزﻧﺪ‪ .‬ﻫﺠﺮت داﻧﺸﻤﻨﺪان آﻧﻬﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻨﺎﻃﻖ‪ ،‬ﻛﻤﻚ‬ ‫ﻛﺮد ﺗﺎ از ﻣﺎ ﺑﻴﺎﻣﻮزﻧﺪ‪ .‬ﻫﺠﺮت داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻣﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﻃﻖ آﻧﻬﺎ و ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪن ﻛﺘﺎﺑﻬﺎى ﻣﺎ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻛﻤﻚ‬ ‫ﻛﺮد ﺗﺎ از ﻣﺎ ﺑﻴﺎﻣﻮزﻧﺪ‪ .‬ﻳﻚ روز آﻧﻬﺎ از ﻣﺎ ﻳﺎد ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﺷﺎﮔﺮد ﻣﺎ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪ ﺷﺪﻧﺪ اﺳﺘﺎد ﻣﺎ؛ اﻻن ﻫﻢ‬ ‫ﻣﺎ از آﻧﻬﺎ ﻳﺎد ﻣﻰﮔﻴﺮﻳﻢ و ﺷﺎﮔﺮد آﻧﻬﺎ ﻣﻰﺷﻮﻳﻢ و ﺑﻌﺪ ﻣﻰﺷﻮﻳﻢ اﺳﺘﺎد آﻧﻬﺎ‪ .‬ﭘﺲ ﻧﺴﻞ داﻧﺶﭘﮋوه و‬ ‫ﻣﺤﻘﻖ و ﭘﮋوﻫﻨﺪهى ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﺑﺪاﻧﺪ؛ اﻣﺮوز اﮔﺮ ﺑﺮﺗﺮى ﻋﻠﻤﻰ ﺑﺎ ﻏﺮﺑﻰﻫﺎﺳﺖ‪ ،‬در آﻳﻨﺪهى ﻧﻪ ﭼﻨﺪان‬ ‫دورى ﺑﺎ ﻫﻤﺖ و ارادهى ﺷﻤﺎ ﻣﻰﺗﻮان ﻛﺎرى ﻛﺮد ﻛﻪ ﻓﺮدا آﻧﻬﺎ از ﺷﻤﺎ ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺮزﻫﺎى داﻧﺶ را ﺑﺸﻜﻨﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦﻛﻪ ﻣﻦ ﻣﻰﮔﻮﻳﻢ ﻧﻬﻀﺖ ﻧﺮماﻓﺰارى‪ ،‬اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻦ از ﺷﻤﺎ ﺟﻮاﻧﻬﺎ و اﺳﺎﺗﻴﺪ‬ ‫اﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺳﺮاغ ﻣﺮزﻫﺎى داﻧﺶ ﺑﺮوﻳﺪ‪ .‬ﻓﻜﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻛﺎر ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻛﺎر و ﺗﻼش‬ ‫ﻣﻰﺷﻮد از ﻣﺮزﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ اﻣﺮوز داﻧﺶ دارد‪ ،‬ﻋﺒﻮر ﻛﺮد؛ در ﺑﻌﻀﻰ رﺷﺘﻪﻫﺎ زودﺗﺮ و در ﺑﻌﻀﻰ رﺷﺘﻪﻫﺎ‬ ‫دﻳﺮﺗﺮ‪ .‬ﻓﻨﺎورى ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻠﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺎﻇﺮ ﺑﻪ ﻓﻨﺎورى ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻓﻨﺎورى ﻫﻢ ﻣﺮﺣﻠﻪى ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ‬ ‫و ﺑﺎﻻﻳﻰ اﺳﺖ‪ .‬در ﻓﻨﺎورى ﻫﻢ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ ﭘﻴﺶ ﺑﺮوﻳﻢ؛ ﻫﻤﭽﻨﺎنﻛﻪ رﻓﺘﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﺧﻮب اﺳﺖ ﺷﻤﺎ ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﻛﻪ در ﺑﻌﻀﻰ از ﺑﺨﺸﻬﺎى ﺑﺴﻴﺎر ﺣﺴﺎس ﻋﻠﻤﻰِ ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﻛﺎرﻫﺎﻳﻰ ﺷﺪه ﻛﻪ‬ ‫ﻫﻨﻮز در دﻧﻴﺎ ﺻﻮرت ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در ﻓﻨﺎورى ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﻠﻮﻟﻬﺎى ﺑﻨﻴﺎدى ﻛﻪ ﺑﻨﺪه ﭼﻨﺪ وﻗﺖ ﭘﻴﺶ‪ ،‬از‬ ‫آن ﻳﺎد ﻛﺮدم‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﺸﺖ ﺟﻮان ﻣﺜﻞ ﺷﻤﺎﻫﺎ ﻛﻪ در ﺗﻬﺮان ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﻫﻤﺖ ﻛﺮدﻧﺪ و‬ ‫‪242‬‬

‫رﻓﺘﻨﺪ از دﻳﮕﺮان ﻳﺎد ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ؛ ﺧﻮدﺷﺎن ﻫﻢ ﻓﻜﺮ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬارىِ ﻓﻜﺮى ﻛﺮدﻧﺪ و ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﻛﻠﻴﺪ‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ و اﻧﺠﻤﺎد و ﺣﻔﻆ و ﻛﺎﺷﺖ ﺳﻠﻮﻟﻬﺎى ﺑﻨﻴﺎدى را ﺑﻪدﺳﺖ ﺑﻴﺎورﻧﺪ‪ .‬اﻣﺮوز اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺮاى اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر در‬ ‫اﻳﺮان ﺳﻠﻮﻟﻬﺎى ﺑﻨﻴﺎدىِ اﻧﺴﻮﻟﻴﻦﺳﺎز را ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ در دﻧﻴﺎ ﻫﻨﻮز ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ‬ ‫ﺷﺎﮔﺮدى ﻛﺮدن اوﻻً ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى ﺷﺎﮔﺮد ﻣﺎﻧﺪن ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻛﻪ ﺧﻴﺎل ﻛﻨﻴﻢ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﺎﮔﺮد آﻧﻬﺎ ﺑﻤﺎﻧﻴﻢ؛‬ ‫ﻧﺨﻴﺮ‪ ،‬ﻫﻤﺖ ﻛﻨﻴﺪ؛ ﺧﻮاﻫﻴﺪ دﻳﺪ آﻧﻬﺎ ﻣﺠﺒﻮر ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ از ﺷﻤﺎ ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺛﺎﻧﻴﺎً ﺷﺎﮔﺮدى ﻛﺮدن در ﻋﻠﻢ‪،‬‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻛﺮدن در ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻧﻴﺴﺖ؛ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪى ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻤﻰ اﺳﺖ‪ .‬در زﻣﺎن ﻗﺎﺟﺎرﻳﻪ اوﻟﻴﻦﺑﺎر‬ ‫ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎ و ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎى ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻏﺮﺑﻰ وارد ﻛﺸﻮر ﺷﺪ‪ .‬اﻳﺮاﻧﻰﻫﺎى اﻋﻴﺎنِ درﺑﺎرىِ آن روز ﻛﻪ اوﻟﻴﻦ‬ ‫ﻗﺸﺮﻫﺎﻳﻰ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ اروﭘﺎﻳﻰﻫﺎ ارﺗﺒﺎط ﺑﺮﻗﺮار ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﭼﻴﺰى ﻛﻪ ﻳﺎد ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬داﻧﺶ ﻧﺒﻮد؛‬ ‫ﻋﺎدات و رﻓﺘﺎر و ﻧﺤﻮهى ﻣﻌﺎﺷﺮت آﻧﻬﺎ را ﻳﺎد ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺧﻂ‪ ‬اﺷﺘﺒﺎه و ﺧﻄﺎ از ﻫﻤﺎنﺟﺎ ﺗﺮﺳﻴﻢ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻋﺪهﻳﻰ ﻓﻜﺮ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﭼﻮن ﻏﺮﺑﻰﻫﺎ از ﻟﺤﺎظ ﻋﻠﻤﻰ ﺑﺮ ﻣﺎ ﺑﺮﺗﺮى دارﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﻋﻘﺎﻳﺪ و‬ ‫آداب ﻣﻌﺎﺷﺮت و آداب زﻧﺪﮔﻰ و رواﺑﻂ اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ و ﺳﻴﺎﺳﻰﻣﺎن را از آﻧﻬﺎ ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ؛ اﻳﻦ اﺷﺘﺒﺎه‬

‫‪ .4‬ﻧﻘﺶ اﻣﻴﺪ‪ ،‬ﺧﻮدﺑﺎوري و اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪﻧﻔﺲ در ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ اﺳﺘﺎدى در ﻛﻼس ﺑﻪ ﺷﻤﺎ درس ﺑﺪﻫﺪ و ﺧﻴﻠﻰ ﻫﻢ اﺳﺘﺎد ﺧﻮﺑﻰ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻪ او ﻋﻼﻗﻪ ﻫﻢ‬ ‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬آﻳﺎ ﺣﺘﻤﺎً ﺑﺎﻳﺪ رﻧﮓ ﻟﺒﺎس ﺧﻮد را ﻫﻤﺎن رﻧﮕﻰ اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ او ﻣﻰﭘﺴﻨﺪد؟ اﮔﺮ اﻳﻦ‬ ‫اﺳﺘﺎد ﻋﺎدت ﺑﺪى ﻫﻢ داﺷﺖ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﻋﺎدت ﺑﺪ را از او ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ؟ ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ اﺳﺘﺎد وﺳﻂ‬ ‫درس ﮔﻔﺘﻦ‪ ،‬دﺳﺘﺶ را در دﻣﺎﻏﺶ ﻣﻰﻛﻨﺪ؛ ﺷﻤﺎ ﻋﻠﻢ را از او ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ ،‬ﭼﺮا اﻳﻦ ﻛﺎر را از او ﻳﺎد‬ ‫ﻣﻰﮔﻴﺮﻳﺪ؟ اروﭘﺎﻳﻰﻫﺎ ﻛﺎرﻫﺎى ﻏﻠﻂ و ﺧﻄﺎ و رﻓﺘﺎرﻫﺎى زﺷﺖ اﻟﻰ ﻣﺎﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ دارﻧﺪ؛ ﭼﺮا ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ‬ ‫ﻛﺎرﻫﺎ را از آﻧﻬﺎ ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ؟ آن ﻣﺮد‪ ‬ﻣﺠﺬوبِ ﻣﻔﺘﻮنِ داﻧﺶ ﻏﺮﺑﻰﻫﺎ ﻣﻰﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ از ﻓﺮق ﺳﺮ ﺗﺎ‬ ‫ﻧﻮك ﭘﺎ ﻏﺮﺑﻰ ﺷﻮﻳﻢ‪ .‬ﭼﺮا؟ ﻣﺎ اﻳﺮاﻧﻰ ﻫﺴﺘﻴﻢ و ﺑﺎﻳﺪ اﻳﺮاﻧﻰ ﺑﻤﺎﻧﻴﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻴﻢ و ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎﺷﻴﻢ‪.‬‬ ‫آﻧﻬﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻣﺎ ﻋﻠﻢ دارﻧﺪ؛ ﺧﻮب‪ ،‬ﻣﺎ ﻣﻰروﻳﻢ ﻋﻠﻤﺸﺎن را ﻳﺎد ﻣﻰﮔﻴﺮﻳﻢ؛ ﭼﺮا ﺑﺎﻳﺪ ﻋﺎدات و ﻓﺮﻫﻨﮓ‬ ‫و رﻓﺘﺎر و آداب ﻣﻌﺎﺷﺮت آﻧﻬﺎ را ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ؛ اﻳﻦ ﭼﻪ ﻣﻨﻄﻖ ﻏﻠﻄﻰ اﺳﺖ؟ ﭼﻮن آﻧﻬﺎ ﺑﻪ دﻟﻴﻠﻰ ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﭼﻴﺰى ﺑﻪ ﻧﺎم ﻛﺮاوات دور ﮔﺮدﻧﺸﺎن ﺑﺒﻨﺪﻧﺪ ‪ -‬ﻛﻪ اﻟﺒﺘﻪ ﻣﺎ ﻧﻤﻰﮔﻮﻳﻴﻢ ﺷﻤﺎ ﭼﺮا ﻛﺮاوات ﻣﻰﺑﻨﺪﻳﺪ؛‬ ‫ﻛﺮاوات ﻣﺎل آﻧﻬﺎﺳﺖ ‪ -‬آﻳﺎ ﻣﺎ ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ از آﻧﻬﺎ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻛﻨﻴﻢ؟‬ ‫ﻣﻨﻄﻖ ﻣﺎ ﺑﺮاى اﻳﻦﻛﺎر ﭼﻴﺴﺖ؟ ﭼﺮا ﻣﺎ ﻟﺒﺎس و رﻓﺘﺎر و آداب ﻣﻌﺎﺷﺮت و ﺣﺮف زدن و ﺣﺘّﻰ ﻟﻬﺠﻪى‬ ‫آﻧﻬﺎ را ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻛﻨﻴﻢ؟ ﻣﻦ ﮔﺎﻫﻰ ﻣﻰﺑﻴﻨﻢ در ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﮔﺰارﺷﮕﺮ ﻣﺎ از ﻓﻼن ﻧﻘﻄﻪى دﻧﻴﺎ دارد ﺑﻪ زﺑﺎن‬ ‫ﻓﺎرﺳﻰ ﮔﺰارش ﻣﻰدﻫﺪ و ﻣﻄﻠﺐ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻳﺮان اﺳﺖ؛ اﻣﺎ زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﻰ را ﻃﻮرى ﺣﺮف ﻣﻰزﻧﺪ ﻣﺜﻞ‬ ‫اﻳﻦﻛﻪ ﻳﻚ اﻧﮕﻠﻴﺴﻰ دارد ﺑﻪ زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﻰ ﺣﺮف ﻣﻰزﻧﺪ! اﻳﻦ‪ ،‬ﺿﻌﻒ ﻧﻔﺲ و اﺣﺴﺎس ﺣﻘﺎرت اﺳﺖ؛‬ ‫ﭼﺮا ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ اﻳﺮاﻧﻰ ﺑﻮدﻧﻢ اﺣﺴﺎس ﺣﻘﺎرت ﻛﻨﻢ؟ ﻣﻦ ﺑﻪ زﺑﺎنِ ﺧﻮدم اﻓﺘﺨﺎر ﻣﻰﻛﻨﻢ؛ ﻣﻦ ﺑﻪ‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮓ‪ ‬ﺧﻮدم اﻓﺘﺨﺎر ﻣﻰﻛﻨﻢ؛ ﻣﻦ ﺑﻪ وﻃﻦ و ﻛﺸﻮر و ﮔﺬﺷﺘﻪى ﺧﻮدم اﻓﺘﺨﺎر ﻣﻰﻛﻨﻢ؛ ﭼﺮا ﺑﺎﻳﺪ از‬ ‫آﻧﻬﺎ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻛﻨﻢ؟ ﺑﺮاى ﺗﻘﻠﻴﺪ از آﻧﻬﺎ دﻟﻴﻠﻰ ﻧﺪارم‪ .‬ﻋﻠﻢ آﻧﻬﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ؛ ﺧﻴﻠﻰ ﺧﻮب‪ ،‬ﻣﺎ ﻋﻠﻤﺸﺎن را‬ ‫ﻳﺎد ﻣﻰﮔﻴﺮﻳﻢ و اﮔﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪﻳﻰ ﻫﻢ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻰﭘﺮدازﻳﻢ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﻫﻢ اﺗﻔﺎﻗﺎً ﻳﺎد ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ ﻛﻪ ﻋﻠﻢ را ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﺑﺎ ﭘﻮل ﻋﻮض ﻛﺮد‪ .‬اﻣﺮوز ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﭼﻴﺰى ﻛﻪ ﺑﺮاى ﻏﺮﺑﻰﻫﺎ ﻣﻄﺮح اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﻮل اﺳﺖ‪ .‬در اﺳﻼم‬ ‫اﻳﻦﻃﻮر ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬در اﺳﻼم ﻋﻠﻢ ﺷﺮاﻓﺖ ذاﺗﻰ دارد‪ .‬از ﻧﻈﺮ آﻧﻬﺎ ﻋﻠﻢ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻮدن ﺑﻪ ﭘﻮل‬ ‫ارزش دارد‪ .‬ﻋﻠﻤﻰ ﻗﻴﻤﺖ دارد ﻛﻪ ﺑﺸﻮد ﺑﺎ آن دﻻر ﻳﺎ‬ ‫ﭘﻮﻧﺪ ﺑﻪدﺳﺖ آورد‪ .‬ﻣﺎ از ﻫﻤﻴﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ‬آﻧﻬﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ و ﻋﻠﻤﺸﺎن را از آﻧﻬﺎ ﻣﻰﺧﺮﻳﻢ؛ ﻫﺰﻳﻨﻪاش‬ ‫را ﻣﻰﭘﺮدازﻳﻢ؛ اﻣﺎ از ﻛﺴﻰ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻧﻤﻰﻛﻨﻴﻢ و ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻫﻢ ﺑﻜﻨﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﺣﺮف‪ ‬ﻣﻦ ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ﺟﻮاﻧﺎن اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﮔﻔﺘﻦ اﻳﻦ ﺣﺮﻓﻬﺎ آﺳﺎن اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻋﻤﻞ ﻛﺮدﻧﺶ ﺑﻪ اﻳﻦ آﺳﺎﻧﻰ ﻧﻴﺴﺖ؛ دﺷﻮارى ﻛﺎر ﻣﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪243‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎى ﻣﺴﺆول ﻛﺸﻮر‪ ،‬دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎى دوﻟﺘﻰ‪ ،‬دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬاران‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪،‬‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻬﺎى ﻋﻠﻤﻰ و داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ و ﭘﮋوﻫﺸﻰ ﻛﺸﻮر‪ ،‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺨﺖ ﺗﻼش ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺎ ﻛﻪ راه را ﭘﻴﺪا ﻛﺮدهاﻳﻢ‪ ،‬ﻣﺎ ﻛﻪ ﻣﻰداﻧﻴﻢ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ راه را ﺑﺮوﻳﻢ و ﺧﻮد را ﺑﻪ اﻳﻦ ﻗﻠﻪى ﺑﻠﻨﺪ ﺑﺮﺳﺎﻧﻴﻢ‪،‬‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺎر ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺳﺨﺖ اﺳﺖ؛ ﻋﺮقرﻳﺰى دارد‪ ،‬ﺧﺴﺘﮕﻰ دارد‪ ،‬ﺑﻌﻀﻰ آدمﻫﺎى ﺳﺴﺖﻋﻬﺪ وﺳﻂ‬ ‫راه اﺣﺴﺎس ﺧﺴﺘﮕﻰ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺮﻣﻰﮔﺮدﻧﺪ؛ اﻣﺎ اﻛﺜﺮﻳﺖ ﺧﻮاﻫﻨﺪ رﻓﺖ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ راه را ﺑﺮوﻳﻢ؛ اﻳﻦ‬ ‫ﻛﺎرِ دﺷﻮارى اﺳﺖ ‪ -‬ﻛﺎر آﺳﺎﻧﻰ ﻧﻴﺴﺖ ‪ -‬اﻣ‪‬ﺎ اﻳﻦ ﻛﺎر دﺷﻮار را ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﻜﻨﻴﻢ و ﺑﻪ ﻓﻀﻞ اﻟﻬﻰ‬ ‫ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺮد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* اﻣﻴﺪ در ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺷﻮد‬

‫ﺑﻪ ﺑﺮﻛﺖ اﻧﻘﻼب و اﺳﻼم‪ ،‬ﺟﻮاﻧﻬﺎى ﻣﺎ راه ﺣﺮﻛﺖ و اﻣﻴﺪ ﺣﺮﻛﺖ را ﭘﻴﺪا ﻛﺮدهاﻧﺪ؛ اﻳﻦ اﻣﻴﺪ ﺑﺎﻳﺪ در‬ ‫اﻳﻨﻬﺎ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺷﻮد‪ .‬درﺳﺖ ﺑﺮ ﺧﻼف ﺳﻴﺎﺳﺖ اﺳﺘﻜﺒﺎرىِ دﻧﻴﺎ ﻛﻪ در ﻣﻴﺎن ﻣﻠﺘﻬﺎ ﺑﺬر ﻧﻮﻣﻴﺪى ﻣﻰﭘﺎﺷﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺬر اﻣﻴﺪ ﻛﺎﺷﺘﻪ و آﺑﻴﺎرى ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﻦ اﻳﻦ ﺗﻜﻠﻴﻒ ﻋﻤﺪهى ﻧﺨﺒﮕﺎن اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺳﺨﻦ ﺑﺎ‬ ‫ﻧﺨﺒﮕﺎن و زﺑﺪﮔﺎنِ ﻳﻚ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ‪ ،‬اﻳﻦﻃﻮرى ﻧﻤﻰﺷﻮد‪ .‬ﻳﻜﻰ از دﻻﻳﻠﻰ ﻛﻪ ﺑﻨﺪه ﺑﺎ ﻃﺮح دﻫﻜﺪهى‬ ‫ﺟﻬﺎﻧﻰ ﻣﺨﺎﻟﻔﻢ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ دﻫﻜﺪهى ﻛﻮﭼﻚ را ﻫﻢ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﺪد آدﻣﻬﺎ‪،‬‬ ‫‪244‬‬

‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ﻋﻈﻴﻤﻰ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻫﺮ اﻧﺴﺎﻧﻰ ﻳﻚ دﻧﻴﺎﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ اﻧﺴﺎن‪ ،‬زﺑﺪه و داﻧﺸﻤﻨﺪ و ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ و‬ ‫داراى ارزش واﻻﻳﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻃﺒﻌﺎً دﻧﻴﺎى او ﺷﻴﺮﻳﻦﺗﺮ و ﺟﺬاﺑﺘﺮ و ﺑﺰرﮔﺘﺮ اﺳﺖ و ﺟﺎ دارد اﻧﺴﺎن در‬ ‫ﻛﻨﺎر او ﺑﻨﺸﻴﻨﺪ و از او ﺑﻬﺮهﻣﻨﺪ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* ﻋﻠﺖ ﭘﻴﺸﺮوي ﻧﺴﻞ ﺟﻮان ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺗﺤﺮك و ﭘﻮﻳﺎﻳﻲ ﻋﻠﻤﻲ‪ ،‬اﻣﻴﺪ اﺳﺖ‬

‫اﻳﻦﻛﻪ ﻣﺎ ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﻢ اﻣﺮوز ﻧﺴﻞ ﺟﻮان در ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺗﺤﺮك و ﭘﻮﻳﺎﻳﻰِ ﻋﻠﻤﻰ ﭘﻴﺶ ﻣﻰرود‪،‬‬ ‫ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﻴﺪ در ﻧﺴﻞ ﺟﻮان ﻣﺎ ﺑﻪوﺟﻮد آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ اﻣﻴﺪ را روزﺑﻪروز‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻛﻨﻴﻢ؛ وﻇﻴﻔﻪى ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻣﺎ ﻫﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻣﺎ اﮔﺮ ﺑﺎ ﺟﻮاﻧﻬﺎ ﺣﺮف ﻣﻰزﻧﻨﺪ و اﮔﺮ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻰدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻃﻮرى ﺣﺮف ﻧﺰﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﺟﻮان ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آﻳﻨﺪه ﻣﺄﻳﻮس ﺷﻮد‪ .‬ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻋﺪهﻳﻰ اﻳﻦ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎر‪ ،‬ﺣﺴﺎب ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻌﻀﻰ از روى ﻏﻔﻠﺖ و ﻧﺎداﻧﻰ اﻳﻦ ﻛﺎر را ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻌﻀﻰ‬ ‫ﻫﻢ از روى دﻗﺖ اﻳﻦ ﻛﺎر را اﻧﺠﺎم ﻣﻰدﻫﻨﺪ ﺗﺎ ﻧﺴﻞ ﺟﻮان را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آﻳﻨﺪه ﻣﺄﻳﻮس ﻛﻨﻨﺪ و اﻓﻖ‬ ‫‪ -1‬ﺑﻴﺎﻧﺎت در دﻳﺪار ﺟﻮاﻧﺎن‪ ،‬اﺳﺎﺗﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻠﻤﺎن و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎى اﺳﺘﺎن ﻫﻤﺪان‪1383/04/17-‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار ﻣﺴﺌﻮﻻن و ﻧﺨﺒﮕﺎن اﺳﺘﺎن ﻫﻤﺪان‪83/4/19 -‬‬

‫‪ .4‬ﻧﻘﺶ اﻣﻴﺪ‪ ،‬ﺧﻮدﺑﺎوري و اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪﻧﻔﺲ در ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫آﻳﻨﺪه را ﺗﻴﺮه و ﺗﺎر‪ ،‬ﻣﺒﻬﻢ و ﻏﺒﺎرآﻟﻮد ﺟﻠﻮه دﻫﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﻣﻰﮔﻮﻳﻢ ﺷﻤﺎ ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻋﺰﻳﺰ اﻳﻦ اﺳﺘﺎن‪ ،‬در‬ ‫اﺳﺘﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺟﻮان را در ﻣﻴﺎن اﺳﺘﺎﻧﻬﺎى ﻛﺸﻮر دارد‪ ،‬ﻋﻜﺲ اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻴﺪ؛ ﺳﻌﻰ ﻛﻨﻴﺪ‬ ‫در ﺣﺮف و ﻣﻨﺶ و اﻗﺪاﻣﺘﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﻮاﻧﻬﺎ اﻣﻴﺪ دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪﺗﺎن اﻣﻴﺪﺑﺨﺶ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺷﺎﻋﺮﺗﺎن اﻣﻴﺪﺑﺨﺶ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪهﺗﺎن اﻣﻴﺪﺑﺨﺶ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻛﺸﺎورزﺗﺎن‬ ‫اﻣﻴﺪﺑﺨﺶ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺻﻨﻌﺘﮕﺮﺗﺎن اﻣﻴﺪﺑﺨﺶ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﻴﺪ‪ ،‬اﻣﻴﺪ ﻛﺎذب ﻫﻢ ﻧﻴﺴﺖ؛ اﻣﻴﺪ ﺻﺎدق اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ‬ ‫ﻃﺮﻓﺪار دادنِ اﻣﻴﺪﻫﺎى ﻛﺎذب ﻧﻴﺴﺘﻢ؛ ﻣﻦ ﻣﻰﺑﻴﻨﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﻴﺪ‪ ،‬ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﮕﺬارﻳﺪ ﺟﻮاﻧﺘﺎن ﺑﺎ‬ ‫ﺧﻮﺷﺒﻴﻨﻰ و اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ آﻳﻨﺪه‪ ،‬ﻧﻴﺮوى ذاﺗﻰ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺣﺮﻛﺖ درﺑﻴﺎورد و ﺗﺤﻮل ﻋﻈﻴﻤﻰ ﻛﻪ از ﻳﻚ‬ ‫اﻧﺴﺎن ﻃﺒﻴﻌﻰ و ﺳﺎده‪ ،‬ﻳﻚ اﺑﻦﺳﻴﻨﺎ ﻣﻰﺳﺎزد‪ ،‬در درون او ﺑﻪوﺟﻮد آﻳﺪ‪ .‬اﻣﺮوز اﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺴﺄﻟﻪى ﻣﺎﺳﺖ و‬ ‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪى اول ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﺴﻞ ﺟﻮان را ﺑﺎﻳﺪ وادار و اﻣﻴﺪوار ﺑﻪ ﺣﺮﻛﺖ‬ ‫ﻛﺮد‪ .‬ﻧﺎاﻣﻴﺪى درد ﺑﺰرﮔﻰ اﺳﺖ و ﺑﺮاى ﻧﺎﺑﻮد ﻛﺮدن ﻳﻚ ﻣﻠﺖ‪ ،‬از ﻫﻤﻪى وﺳﺎﻳﻞ ﻣﺆﺛﺮﺗﺮ‪ ،‬ﻧﺎاﻣﻴﺪ ﻛﺮدن‬ ‫آن ﻣﻠﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻠﺘﻰ را ﻧﺎاﻣﻴﺪ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻧﺎﺑﻮد ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬وﻗﺘﻰ اﻣﻴﺪ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺣﺮﻛﺖ و ﻧﺸﺎط ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬وﻗﺘﻰ‬ ‫ﺣﺮﻛﺖ و ﻧﺸﺎط ﻧﺒﻮد‪ ،‬آﻳﻨﺪه ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﺎ دﻟﻴﻠﻰ ﺑﺮاى ﻧﺎاﻣﻴﺪى ﻧﺪارﻳﻢ؛ ﺻﺪ دﻟﻴﻞ ﺑﺮاى اﻣﻴﺪ دارﻳﻢ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* روﺣﻴﻪ اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ ﺟﻮاﻧﺎن در ﺣﺎل رﺷﺪ اﺳﺖ‬

‫آن ﻛﺴﺎﻧﻰﻛﻪ در اﺑﺘﺪا روﻧﺪ ﻋﻠﻢ و ﺗﺤﻘﻴﻖ را در ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﻛﻨﺪ ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﻌﺪ ﺑﻜﻠﻰ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻛﺮدﻧﺪ‪،‬‬ ‫اوﻟﻴﻦ ﺗﺪﺑﻴﺮﺷﺎن اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ روﺣﻴﻪ را در اﻳﺮاﻧﻰ از ﺑﻴﻦ ﺑﺒﺮﻧﺪ؛ ﻳﻌﻨﻰ اﻳﺮاﻧﻰ اﺣﺴﺎس ﻛﻨﺪ ﻛﻪ در‬ ‫ﻓﻜﺮ‪ ،‬در ﻋﻠﻢ‪ ،‬در ﭘﻴﺪا ﻛﺮدن راه زﻧﺪﮔﻰ و در ﺟﺴﺘﻦ ﺣﺘﻰ واژهﻫﺎى ﻻزم ﺑﺮاى ﺑﻴﺎن ﻣﻘﺼﻮد‪ ،‬از ﺧﻮد‬ ‫ﭼﻴﺰى ﻧﺪارد‪ .‬و ﻫﻤﻴﻦ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﻠﺖ را ﺧﺎﻛﺴﺘﺮﻧﺸﻴﻦ ﻣﻰﻛﻨﺪ؛ ﻣﻠﺘﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﻮدش اﻋﺘﻤﺎد ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻢ از اﻳﻦﻛﻪ اﻣﺴﺎل در ﺟﻤﻊ ﺷﻤﺎ ﺟﻮاﻧﻬﺎ اﻳﻦ روﺣﻴﻪ را ﻣﻰﺑﻴﻨﻢ‪ .‬در ﺟﻠﺴﺎت دﻳﮕﺮى ﻫﻢ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﺎ ﺟﻮاﻧﻬﺎ داﺷﺘﻪام‪ ،‬ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﻣﻰﺑﻴﻨﻢ روزﺑﻪروز اﻳﻦ روﺣﻴﻪ در ﺣﺎل رﺷﺪ اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻧﻜﺘﻪى‬ ‫ﻇﺮﻳﻔﻰ ﻛﻪ وﺟﻮد دارد اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ اﺣﺴﺎسِ اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ و ﺑﻴﺎن ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ ذﻫﻦ اﻧﺴﺎن‬ ‫ﻣﻰرﺳﺪ‪ ،‬ﻏﻴﺮ از ﺳﺘﻴﺰهﮔﺮى و ﭘﺮﺧﺎﺷﺠﻮﻳﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺮﺧﺎﺷﺠﻮﻳﻰ در ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺟﻮان ﻫﺴﺖ ‪ -‬اﻳﻦ ﻣﻮرد‬ ‫ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﻧﻴﺴﺖ ‪ -‬ﻣﻦ ﻣﻰﺑﻴﻨﻢ ﺷﻤﺎ ﺟﻮاﻧﻬﺎ و ﺟﻮاﻧﻬﺎى دﻳﮕﺮى ﻛﻪ ﻣﻦ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ در اﻳﻦ ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻟﻪ‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻣﺴﺌﻮﻻن و ﻧﺨﺒﮕﺎن اﺳﺘﺎن ﻫﻤﺪان‪83/4/19 -‬‬

‫‪245‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﺑﺮﺧﻮرد داﺷﺘﻪام‪ ،‬از روﺣﻴﻪى ﻣﻨﻄﻖ‪ ،‬اﺳﺘﺪﻻل‪ ،‬اﻋﺘﺮاض ﻣﻨﻄﻘﻰ و اﻋﺘﺮاض ﻋﻠﻤﻰ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ و‬ ‫اﻳﻦ ﺑﺮاى ﻣﻦ ﺧﻴﻠﻰ ﺑﺎارزش اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻳﻜﻲ از ﺷﮕﺮدﻫﺎي ﻣﻬﻢ دﺷﻤﻦ‪ ،‬ﺗﺰرﻳﻖ اﺣﺴﺎس ﻋﻘﺐﻣﺎﻧﺪﮔﻲ و ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ اﺳﺖ‬

‫اﻣﺮوز ﻳﻜﻰ از ﺷﮕﺮدﻫﺎى ﻣﻬﻢ دﺷﻤﻦ‪ ،‬ﺗﺰرﻳﻖ و اﻟﻘﺎء اﺣﺴﺎس ﻋﻘﺐﻣﺎﻧﺪﮔﻰ و ﻧﺎﺗﻮاﻧﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ در‬ ‫ﻛﺸﻮر ﺳﻰوﭘﻨﺞ ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺟﻮان دارﻳﻢ‪ .‬ﻧﺨﻴﺮ؛ ﺑﺪاﻧﻨﺪ ﻣﺎ ﺑﻪﻫﻴﭻوﺟﻪ ﻋﻘﺐ ﻧﻤﺎﻧﺪهاﻳﻢ‪ .‬آن روز آﻗﺎى رﺋﻴﺲ‬ ‫ﺟﻤﻬﻮر ﺑﺮاى ﻣﻦ ﻣﻰﮔﻔﺖ ‪ -‬اﻟﺒﺘﻪ ﮔﺰارش ﻋﻤﻮﻣﻰ ﻧﺒﻮد؛ ﺑﻨﺪه ﺧﻮدم ﮔﺰارﺷﻬﺎى زﻳﺎدى دارم ‪-‬‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى دﺳﺘﺎوردﻫﺎى ﻣﺎ در ده‪ ،‬ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎل اﺧﻴﺮ‪ ،‬از ﻫﻤﻪى آﻧﭽﻪ در ﻛﺸﻮرﻫﺎى ﺷﺒﻴﻪ ﺧﻮدﻣﺎن ‪-‬‬ ‫از ﺟﻤﻠﻪ ﻫﻤﻪى ﻛﺸﻮرﻫﺎى ﻣﻨﻄﻘﻪ ‪ -‬اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده‪ ،‬ﺑﺎﻻﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺴﺄﻟﻪى ﺧﻴﻠﻰ ﻣﻬﻤﻰ اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ‬ ‫ﮔﺰارﺷﻬﺎﻳﻰ ﻫﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﻨﺪه داده ﺷﺪه‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ را ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬راﺟﻊ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻛﺸﻮر از ﻛﺸﻮرﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ‬ ‫اﻳﺸﺎن ذﻛﺮ ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﻳﻚ ﻣﻮرد ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﺆال و اﺑﻬﺎم ﺑﺮاى ﻣﻦ ﻣﻄﺮح ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻨﺎ ﺷﺪ آن را‬ ‫ﻫﻢ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﻪﻫﻴﭻوﺟﻪ ﻧﺒﺎﻳﺪ اﻳﻦ اﺣﺴﺎس را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ ،‬و ﺟﻮان ﻣﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ‬ ‫اﺣﺴﺎس ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻋﻘﺐﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ؛ ﺑﺎﻳﺪ اﺣﺴﺎس ﻛﻨﺪ ﻛﻪ دارد ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻰﺗﺎزد و ﺟﻠﻮ ﻣﻰرود؛‬ ‫ﻋﻤﻼً ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺎزش و ﺑﻪ اﻳﻦ رو ﺑﻪ ﺟﻠﻮ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺮدن ﺗﺸﻮﻳﻖ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫‪246‬‬

‫* ﻳﺄسﭘﺮاﻛﻨﻲ ﺧﻴﻠﻲ ﺑﺪ اﺳﺖ‬

‫‪ ...‬ﺳﺎﻟﻬﺎى ﻣﺘﻤﺎدى اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻛﺸﻮر از زﻣﺎن رﻳﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮرى ﺗﺎ اﻣﺮوز ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﺰارش‬ ‫ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻰﺑﻴﻨﻢ ﭼﻪ ﻛﺎرﻫﺎﻳﻰ ﺑﻮده ﻛﻪ ﻳﻚ روز ﺑﺮاى ﻣﺎ اﻓﺴﺎﻧﻪ ﺑﻮد؛ اﻣﺎ اﻣﺮوز ﺑﺮاى ﻣﺎ ﺟﺰو ﻛﺎرﻫﺎى‬ ‫ﻋﺎدى اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ ﺷﺐ زﻣﺎن رﻳﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮرى‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ از ﻣﺴﺆوﻻن ﻛﺸﻮر ﺑﻪ دﻓﺘﺮ ﻣﺎ آﻣﺪﻧﺪ ‪-‬‬ ‫رؤﺳﺎى دو ﻗﻮهى دﻳﮕﺮ ﻫﻢ آنﺟﺎ ﺑﻮدﻧﺪ ‪ -‬ﺑﺮاى اﻳﻦﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺎ ﺛﺎﺑﺖ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻓﻼن ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺑﺨﺎرى را‬ ‫ﻛﻪ از ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼب ﻧﺼﻔﻪﻛﺎره رﻫﺎ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﺴﺎزﻳﻢ‪ .‬ﻣﺎ زﻳﺮ ﺑﺎر ﻧﺮﻓﺘﻴﻢ؛ ﮔﻔﺘﻴﻢ اﮔﺮ ﺷﻤﺎ‬ ‫ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﻴﺪ‪ ،‬دﻳﮕﺮاﻧﻰ ﻛﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ ﺑﺴﺎزﻧﺪ‪ .‬آن ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺤﺼﻮﻟﺶ را ﺑﻪ ﻛﺸﻮر داد‬ ‫و اﺳﺘﻔﺎدهاش را ﻛﺮدﻧﺪ؛ و اﻟﺒﺘﻪ ﻧﻈﺎﻳﺮ آن ﻫﻢ ﻣﺘﻌﺪد ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﺄسﭘﺮاﻛﻨﻰ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻰ ﺑﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺨﺎﻃﺒﺎن ﺣﻘﻴﻘﻰ اﻳﻦ ﺳﺨﻦ‪ ،‬اﺳﺎﺗﻴﺪﻧﺪ و ﺷﻤﺎ آﻗﺎﻳﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻣﺪﻳﺮان ﻣﺮاﻛﺰ‬ ‫آﻣﻮزﺷﻰ ﻫﺴﺘﻴﺪ؛ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻫﺴﺘﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﺳﺎﺗﻴﺪ را ﺑﺮاى اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺴﻴﺞ و ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻴﺪ؛ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ اﻣﻜﺎﻧﺎت‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺟﻮاﻧﺎن ﻧﺨﺒﻪ و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‪83/7/5 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار رﺋﻴﺲ و ﻣﺪﻳﺮان ﺳﺎزﻣﺎن ﺻﺪا و ﺳﻴﻤﺎ‪83/9/11 -‬‬

‫‪ .4‬ﻧﻘﺶ اﻣﻴﺪ‪ ،‬ﺧﻮدﺑﺎوري و اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪﻧﻔﺲ در ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﺑﺪﻫﻴﺪ؛ ﺑﺎور ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ؛ و ﻓﺮاﺧﻮر اﻳﻦ ﺑﺎور‪ ،‬ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﻛﺎر ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى ﻛﻨﻴﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﺴﺘﺮﺳﺎزى ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺑﺎ ﺧﻮدﺑﺎوري ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﻗﻠﻪﻫﺎي ﻋﻠﻢ و اﺧﻼق را ﻓﺘﺢ ﻛﻨﻴﻢ‬

‫اﻳﻦﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ ﻣﺎ اﻣﺮوز در داﻧﺶ ﻫﺴﺘﻪﻳﻰ‪ ،‬در داﻧﺶ ﺳﻠﻮﻟﻬﺎى ﺑﻨﻴﺎدى ‪ -‬ﻛﻪ از داﻧﺶﻫﺎى ﺑﺴﻴﺎر‬ ‫ﻛﻤﻴﺎب دﻧﻴﺎﺳﺖ ‪ -‬و در ﺑﺴﻴﺎرى از رﺷﺘﻪﻫﺎى دﻳﮕﺮ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎﻳﻰ ﻛﺮدهاﻳﻢ ﻛﻪ دﺷﻤﻨﺎن ﻣﺎ را ﻫﻢ ﺑﻪ‬ ‫اﻋﺘﺮاف وادار ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪهى اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻣﺤﻴﻄﻰ ﻛﻪ ﺧﻮدﺑﺎورى وﺟﻮد دارد و ﻣﻠﺖ ﺗﻮان‬ ‫ﺧﻮد را ﺑﺎور ﻛﺮده اﺳﺖ و آزاداﻧﻪ و ﺑﺪون ﺳﻠﻄﻪى ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﻣﺸﻐﻮل ﻛﺎر اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﻧﻮع ﻗﻠﻪﻳﻰ را‬ ‫ﻣﻰﺗﻮان ﻓﺘﺢ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﻣﺎ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ ﻗﻠﻪﻫﺎى ﻋﻠﻢ و اﺧﻼق ‪ -‬ﻧﻪ ﻋﻠﻢ ﺑﻰاﺧﻼق و ﺿﺪاﺧﻼق؛ ﻣﺜﻞ ﻋﻠﻤﻰ ﻛﻪ اﻣﺮوز در دﻧﻴﺎى‬ ‫ﻏﺮب وﺟﻮد دارد ‪ -‬و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ و ﻋﺰت ﺣﻘﻴﻘﻰ اﻧﺴﺎن در ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﻓﺘﺢ ﻛﻨﻴﻢ و ﻋﺪاﻟﺖ و رواﺑﻂ‬ ‫ﻋﺎدﻻﻧﻪ را در ﻛﺸﻮرﻣﺎن ﺑﺮﻗﺮار ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ و آنﭼﻨﺎن ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻫﺮ ﺟﻮان اﻳﻦ ﻛﺸﻮر وﻗﺘﻰ ﺑﻪ ﭘﻴﺶ‬ ‫روى ﺧﻮد ﻧﮕﺎه ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺎم اﻓﻖﻫﺎ را روﺷﻦ ﺑﺒﻴﻨﺪ‪ .‬اﻣﺮوز دﻧﻴﺎى ﻏﺮب در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ اﺣﺴﺎس ﻋﺠﺰ‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬اﻣﺮوز ﻛﺸﻮرﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ در اوج ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰ و ﺻﻨﻌﺘﻰِ ﻣﺎدى ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺟﻮاﻧﻬﺎﻳﺸﺎن اﺣﺴﺎس‬ ‫ﻧﻮﻣﻴﺪى و ﺑﻰآﻳﻨﺪﮔﻰ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ؛ ﻟﺬا ﺧﻮدﻛﺸﻰ و ﺗﺒﻬﻜﺎرى در ﺑﻴﻦ آﻧﻬﺎ ﺧﻴﻠﻰ زﻳﺎد اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ‬ ‫اﻳﻦ ﻣﺤﻴﻂ ﭘ‪‬ﺮاﻣﻴﺪ و ﭘ‪‬ﺮﺷﻮرِ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻣﺎدى و ﻣﻌﻨﻮى و رواﺑﻂ ﻋﺎدﻻﻧﻪ را در ﻛﺸﻮر اﻳﺠﺎد‬ ‫ﻛﻨﻴﻢ؛ اﻣﺎ ﺑﻪ ﺷﺮط اﻳﻦﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺟﻮاﻧﻬﺎ آنﭼﻨﺎن ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪى ﻧﺴﻞ ﺷﻤﺎ در ﭼﻨﻴﻦ دوراﻧﻰ اﺳﺖ‪،‬‬ ‫ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* ﻣﺤﻴﻄﻲ ﻛﻪ در آن اﻣﻴﺪ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺿﺪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﺳﺖ‬

‫ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﻣﻦ ﻣﻰﺑﻴﻨﻢ ﺟﻮاﻧﻬﺎى ﻣﺎ ﺑﻴﺪار و آﮔﺎﻫﻨﺪ‪ .‬ﺣﻀﻮر اﻧﺠﻤﻦﻫﺎى اﺳﻼﻣﻰ در اﻳﻦ ﺧﺼﻮص‬ ‫ﻳﻚ ﻧﺸﺎﻧﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﻀﻮر ﺟﻮاﻧﻬﺎ ‪ -‬ﭼﻪ داﻧﺶآﻣﻮز‪ ،‬ﭼﻪ داﻧﺸﺠﻮ‪ ،‬ﭼﻪ ﻃﻼب ﻋﻠﻮم دﻳﻨﻰ ‪ -‬در‬ ‫ﻋﺮﺻﻪﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ‪ ،‬ﻓﻜﺮ ﻛﺮدن آﻧﻬﺎ و زﻣﻴﻨﻪﭼﻴﻨﻰﻫﺎى ﻓﻜﺮى آﻧﻬﺎ ﺑﺮاى آﻳﻨﺪه ‪ -‬ﻛﻪ ﻣﻦ‬ ‫ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎى آن را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻰﻛﻨﻢ ‪ -‬ﻫﻤﻪ دﻟﻴﻞ ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﻮاﻧﻬﺎى اﻣﺮوز ﻣﺎ ﺧﻮب ﻛﺎر ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ؛‬ ‫ﻣﻨﺘﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﺪار ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ وﺿﻊ ﻛﻨﻮﻧﻰ ﻣﺎ‪ ،‬رﺳﻴﺪن ﺑﻪ آن ﻗﻠﻪ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻠﺰم ﻃﻰ ﻛﺮدن ﻳﻚ ﻓﺎﺻﻠﻪ اﺳﺖ؛ اﻳﻦ‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار وزﻳﺮ ﻋﻠﻮم و رؤﺳﺎي داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪83/10/17 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار اﻋﻀﺎي اﺗﺤﺎدﻳﻪي اﻧﺠﻤﻦﻫﺎي اﺳﻼﻣﻲ داﻧﺶآﻣﻮزان‪83/12/24 -‬‬

‫‪247‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﻓﺎﺻﻠﻪ را ﺑﺎﻳﺪ ﻃﻰ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺎ ﻧﺸﺴﺘﻦ‪ ،‬ﺗﻦ آﺳﺎﻧﻰ‪ ،‬راﺣﺖﻃﻠﺒﻰ و ﺳﺮﮔﺮم ﺷﺪن و ﻣﺸﻐﻮل ﺷﺪن ﺑﻪ‬ ‫ﻫﻮسﻫﺎ و ﺑﺎزﻳﭽﻪﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ دﺷﻤﻦ ﺳﺮ راه ﻣﺎ و ﺟﻮاﻧﻬﺎى ﻣﺎ ﻗﺮار ﻣﻰدﻫﺪ‪ ،‬اﻳﻦ راه ﻃﻰ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻧﺴﻞ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺎر ﮔﺬﺷﺘﮕﺎن را ﺑﻪ اﻛﻤﺎل ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ و ﺗﻤﺎم ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮب درس ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ و ﺑﻪﻃﻮر‬ ‫دﻗﻴﻖ اﻧﻀﺒﺎط و ﻧﻈﻢ اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ را رﻋﺎﻳﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻣﺤﻴﻂ ﻫﺮج و ﻣﺮج و ﻣﺤﻴﻄﻰ ﻛﻪ در آن اﻣﻴﺪ وﺟﻮد‬ ‫ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺿﺪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ اﻣﺮوز دﺷﻤﻨﺎن ﻣﺎ ﻛﻪ از ﺑﺮﺧﻮرد ﭼﻬﺮهﺑﻪﭼﻬﺮه ﺑﺎ اﻳﻦ‬ ‫ﻣﻠﺖ ﻣﺄﻳﻮساﻧﺪ و از ﻃﺮق ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ روى اﻳﻦ ﻣﻠﺖ اﺛﺮ ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪ ،‬از ﻫﻤﻴﻦ وﺳﺎﻳﻞ اﺳﺘﻔﺎده‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﺳﻌﻰ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ اﻓﻖ را ﺗﻴﺮه و ﺗﺎر ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪ؛ ﺟﻮان را ﻧﺎاﻣﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪ؛ ﺟﻮان را ﺑﻪ‬ ‫ﺑﺎزﻳﭽﻪﻫﺎ و ﺳﺮﮔﺮﻣﻰﻫﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻣﺸﻐﻮل ﻛﻨﻨﺪ؛ ﺟﻮان را از ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻋﻠﻢ ﺑﺎز ﺑﺪارﻧﺪ و او را‬ ‫ﺗﺤﺮﻳﻚ ﺑﻪ ﻫﺮج و ﻣﺮج ﻛﻨﻨﺪ؛ ﻟﺬا ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﺪار ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ وﺟﺪان ﻛﺎرى‪ ،‬ﺑﺎ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻰ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻼشِ اﻣﻴﺪواراﻧﻪ‬ ‫و ﮔﺮم و ﮔﻴﺮا‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﺎر ﻣﺪﺑﺮاﻧﻪ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى ﺷﺪه‪ ،‬و درﻋﻴﻦﺣﺎل ﺑﺎ ﺗﻮﻛﻞ ﺑﻪ ﺧﺪا و اﺳﺘﻤﺪاد از‬ ‫ﭘﺮوردﮔﺎر‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ را ﻃﻰ ﻛﺮد‪ .‬ﺟﻮان ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﻪى اﻳﻨﻬﺎ را ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﺪﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* روح اﻣﻴﺪ و اﺗﻜﺎ ﺑﻪ ﻧﻔﺲ را در ﺧﻮدﺗﺎن ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﻨﻴﺪ‬

‫روح ﺟﻮﻳﻨﺪﮔﻰ‪ ،‬روح اﻣﻴﺪ‪ ،‬روح اﺗﻜﺎءﺑﻪﻧﻔﺲ و اﻳﻦﻛﻪ »ﻣﺎ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ« را در ﺑﻴﻦ ﻧﺴﻞِ ﺧﻮدﺗﺎن ﺗﻘﻮﻳﺖ‬ ‫‪248‬‬

‫ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬در ﺑﻴﻦ ﻋﺮبﻫﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد »اد‪‬ل دﻟﻴﻞٍ ﻋﻠﻰاﻣﻜﺎن ﺷﻰء وﻗﻮﻋﻪ«؛ ﻣﺤﻜﻢﺗﺮﻳﻦ و ﻗﺎﻃﻊﺗﺮﻳﻦ‬ ‫دﻟﻴﻞ ﺑﺮاى اﻳﻦﻛﻪ ﭼﻴﺰى ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﺗﻔﺎق ﺑﻴﻔﺘﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﺑﺮاى اﻳﻦﻛﻪ ﻧﺴﻞ ﺟﻮان اﻳﺮاﻧﻰ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ در ﻋﺮﺻﻪى ﻓﻨﺎورى و ﻋﻠﻢ ﻧﻮآورى ﻛﻨﺪ و‬ ‫ﻣﺮزﻫﺎى ﻋﻠﻢ را ﺑﺸﻜﻨﺪ و ﺟﻠﻮ ﺑﺮود ‪ -‬ﻣﻮﺿﻮﻋﻰ ﻛﻪ ﺑﻨﺪه ﻣﻜﺮر از ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ دارم ﻣﻰﮔﻮﻳﻢ ‪-‬‬ ‫اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ دارد اﺗﻔﺎق ﻣﻰاﻓﺘﺪ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﻧﻤﻰﺧﻮاﻫﻴﻢ درﺑﺎرهى آﻧﭽﻪ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده‪ ،‬ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ ﻛﻨﻴﻢ و ﺑﻴﺶ از آﻧﭽﻪ ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻔﻬﻤﻴﻢ و ﻣﻌﺮﻓﻰ‬ ‫ﻛﻨﻴﻢ؛ اﻣﺎ اﻳﻦ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎ وﺟﻮد دارد و اﻻن دارد اﺗﻔﺎق ﻣﻰاﻓﺘﺪ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ ﻛﺎرى ﻛﻪ در ﺟﺸﻨﻮارهﻫﺎى‬ ‫ﺧﻮارزﻣﻰ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﻛﺎرى ﻛﻪ در داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎى ﻣﺎ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﻛﺎرى ﻛﻪ در اﻟﻤﭙﻴﺎدﻫﺎ‬ ‫ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﺧﻮدش ﻗﻮىﺗﺮﻳﻦ دﻟﻴﻞ اﺳﺖ ﺑﺮاى اﻳﻦﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﻋﺘﻘﺎد‪ ‬ﺑﻪ اﻣﻜﺎن را در‬ ‫ذﻫﻦﻫﺎى ﺧﻮد راﺳﺦ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬در ﺻﺤﻨﻪى ﻋﻤﻠﻰ ﻛﺸﻮر ﻫﻢ از اﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ ﻓﺮاوان اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻏﻠﺐ‬ ‫ﻣﺮدم از اﻳﻦ ﺗﻮﻓﻴﻘﺎت ﺧﺒﺮ ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار اﻋﻀﺎي اﺗﺤﺎدﻳﻪي اﻧﺠﻤﻦﻫﺎي اﺳﻼﻣﻲ داﻧﺶآﻣﻮزان‪83/12/24 -‬‬

‫‪ .4‬ﻧﻘﺶ اﻣﻴﺪ‪ ،‬ﺧﻮدﺑﺎوري و اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪﻧﻔﺲ در ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﻣﻦ اﺻﺮار دارم ﺑﺮ اﻳﻦﻛﻪ اﻳﻦ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎ ﺑﻪ ﮔﻮش ﻣﺮدم ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬ﺑﻪ دوﻟﺘﻰﻫﺎ ﻣﻰﮔﻮﻳﻢ ﻛﺎرﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ دارد‬ ‫اﻧﺠﺎم ﻣﻰﮔﻴﺮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺮدم ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ‪ .‬روزى ﺑﻮده ﻳﻚﺻﺪمِ آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ اﻣﺮوز دارﻳﻢ اﻧﺠﺎم ﻣﻰدﻫﻴﻢ‪ ،‬ﻗﺎدر‬ ‫ﻧﺒﻮدﻳﻢ ﺑﺴﺎزﻳﻢ‪ .‬آن روز ﺧﻴﻠﻰ دﻳﺮ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻫﻤﻴﻦ ﺑﻴﺴﺖوﭘﻨﺞ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﺗﺎ ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼب‬ ‫اﻣﻴﺪ ﻧﺪاﺷﺘﻴﻢ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺑﺴﺎزﻳﻢ؛ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ ﺳﺪ ﺑﺴﺎزﻳﻢ؛ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ ﻓﻨﺎورىﻫﺎى ﭘﻴﭽﻴﺪه را ﺣﺘﻰ‬ ‫ﺑﻔﻬﻤﻴﻢ‪ ،‬ﭼﻪ ﺑﺮﺳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦﻛﻪ ﺑﺴﺎزﻳﻢ؛ اﻣﺎ اﻣﺮوز ﻫﻤﻪى اﻳﻨﻬﺎ وﺟﻮد دارد‪.‬‬ ‫اﻣﺮوز ﻣﺎ در ﺑﺨﺸﻬﺎى ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻤﻰ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎى ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺮﺟﺴﺘﻪﻳﻰ ﻛﺮدهاﻳﻢ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﺣﺮﻛﺖ اﻧﻘﻼب و‬ ‫روح اﻧﻘﻼب اﺳﺖ؛ ﺧﻮدﺑﺎورىﻳﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﻘﻼب داده؛ ﻓﻀﺎى ﺑﺎزى اﺳﺖ ﺑﺮاى اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎ ﻛﻪ‬ ‫اﻧﻘﻼب ﺑﻪ ﻣﺎ ارزاﻧﻰ داﺷﺘﻪ و اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را ﺑﻪ ﻣﺎ داده ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ ﺑﺎز ﻓﻜﺮ ﻛﻨﻴﻢ و اﻣﻴﺪوار ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ را‬ ‫در ﺧﻮدﺗﺎن‪ ،‬در ﻧﺴﻞ ﺧﻮدﺗﺎن و در ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎى ﺧﻮدﺗﺎن ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦﻛﻪ ﻣﻨﻔﻰﺑﺎﻓﻰ ﻛﻨﻴﻢ و ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ »ﻧﻤﻰﺷﻮد‪ ،‬آﻗﺎ ﻧﻤﻰﮔﺬارﻧﺪ‪ ،‬آﻗﺎ ﻓﺎﻳﺪهﻳﻰ ﻧﺪارد«‪ ،‬ﺳﻢ ﻣﻬﻠﻚ اﻳﻦ‬ ‫ﺣﺮﻛﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ روز آﻣﺪﻧﺪ اﻳﻦ ﺳ‪‬ﻢ را ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ و در آب ﻓﺮﻫﻨﮕﻰِ اﻳﻦ ﻣﻠﺖ ﺗﺰرﻳﻖ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻳﻚ‬ ‫روز آﻣﺪﻧﺪ ﺻﺮﻳﺤﺎً ﮔﻔﺘﻨﺪ »ﻣﺎ ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ«‪ .‬زﻣﺎن ﺟﻮاﻧﻰ ﻣﻦ‪ ،‬اﻳﻦ ﺣﺮف ﺟﺰو ﺣﺮﻓﻬﺎى راﻳﺞ ﺑﻮد ﻛﻪ‬ ‫اﻳﺮاﻧﻰ ﺣﺘﻰ ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﺪ ﻟﻮﻟﻬِﻨﮓ ﺑﺴﺎزد! ﺷﺎﻳﺪ ﺷﻤﺎﻫﺎ ﻧﺪاﻧﻴﺪ ﻟﻮﻟﻬﻨﮓ ﭼﻴﺴﺖ‪ .‬ﻟﻮﻟﻬﻨﮓ ﻳﻌﻨﻰ آﻓﺘﺎﺑﻪ؛ آن‬ ‫ﻫﻢ آﻓﺘﺎﺑﻪى ﮔ‪‬ﻠﻰ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﻧﮕﺎه ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪاران و ﺳﺮرﺷﺘﻪداران اﻣﻮر داﻧﺸﮕﺎﻫﻰِ آن روز ﺑﻮد‪ .‬ﺧﻴﻠﻰ از‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪارانِ آن روز ﻋﻨﺎﺻﺮ داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ﺑﻮدﻧﺪ؛ اﺳﻤﻬﺎﻳﺸﺎن ﻫﻢ ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ؛ آﻧﻬﺎ ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ اﻳﺮاﻧﻰ‬ ‫ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﺪ! ﻧﺨﻴﺮ‪ ،‬اﻳﺮاﻧﻰ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ‪ .‬اﻳﺮاﻧﻰ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺮز داﻧﺶ را ‪ -‬ﻛﻪ اﻣﺮوز ﺧﻴﻠﻰ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ و اﻓﻖ‬ ‫ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻠﻨﺪى اﺳﺖ ‪ -‬ﺑﺸﻜﻨﺪ و ﭘﻴﺶ ﺑﺮود و ﻣﺮز ﺟﺪﻳﺪى درﺳﺖ ﻛﻨﺪ؛ ﻣﻨﺘﻬﺎ ﻣﺎ ﺗﻮﻗﻊ ﻧﺪارﻳﻢ اﻳﻦ ﻛﺎر‬ ‫را در ﻃﻮل ﻣﺜﻼً ﭘﻨﺞ ﺳﺎل و ده ﺳﺎل اﻧﺠﺎم دﻫﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ در ﻫﻤﻴﻦ اﺗﺎق ﺑﻪ ﺟﻤﻌﻰ از ﺟﻮاﻧﻬﺎى ﻣﺜﻞ ﺷﻤﺎ ﮔﻔﺘﻢ از ﺣﺎﻻ ﻫﻤﺖ ﻛﻨﻴﺪ ﺗﺎ ﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎل دﻳﮕﺮ اﻳﻦ‬ ‫ﻛﺸﻮر ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻧﻮﺗﺮﻳﻦ ﻓﻨﺎورىﻫﺎ و ﻧﻈﺮﻳﻪﻫﺎى ﻋﻠﻤﻰ را در ﻫﻤﻪى ﺑﺨﺸﻬﺎ ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪى ﺑﺸﺮى ﻋﺮﺿﻪ‬ ‫ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻧﻴﺖ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎل دﻳﮕﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻴﺪ ﺑﻪ آنﺟﺎ ﺑﺮﺳﻴﺪ‪ ،‬ﻛﺎرﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ اﻻن‬ ‫ﺷﻤﺎ دارﻳﺪ ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻛﺎرﻫﺎى زﻳﺎدى ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻗﺪﻣﻬﺎﻳﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﺘﻤﺎً ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﻮد و ﺗﺴﺮﻳﻊ‬ ‫ﮔﺮدد‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﺧﻮدﺗﺎن ﻣﺘﻜﻰ ﺑﺎﺷﻴﺪ و ﺑﺨﻮاﻫﻴﺪ ﻛﺎر را اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ‪ .‬ﺗﺠﺮﺑﻪى ﺷﻤﺎﻫﺎ ﻫﻢ ﺗﺠﺮﺑﻪى ﺧﻮﺑﻰ اﺳﺖ؛‬ ‫ﺧﻮدﺗﺎن ﻫﻤﺖ ﻛﺮدﻳﺪ و واردﻣﻴﺪانﻫﺎى ﻛﺎرىﺷﺪﻳﺪ؛ و اﻟﺒﺘﻪدﺳﺘﮕﺎهﻫﺎﻳﻰﻫﻢاﻟﺤﻤﺪﻟﻠﱠﻪ ﻛﻤﻚ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ‬

‫‪249‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫اﺻﺮار دارم ﺑﺮ اﻳﻦﻛﻪ ﺟﻮانﻫﺎي ﻣﺎ اﮔﺮ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ دﺳﺘﺎوردى داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ آن ﻗﺎﻧﻊ ﻧﺸﻮﻧﺪ و ﻧﺒﺎﻳﺪ‬ ‫ﺧﻴﺎﻟﺸﺎن راﺣﺖ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻰ رﺳﻴﺪهاﻧﺪ؛ ﻧﻪ‪ ،‬اﻳﻦ آﻏﺎز راه اﺳﺖ؛ اﻳﻦ ﻣﮋدهدﻫﻨﺪه ﺑﻪ ﺷﻤﺎﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﻤﺎﻳﻰ ﻛﻪ اﻳﻦﺟﺎ ﻧﺸﺴﺘﻪاﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﺪ ﻳﻚ روز ﭘ‪‬ﺮ ﺳﺮ و ﺻﺪاﺗﺮﻳﻦ و ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ اﺧﺘﺮاﻋﺎت دﻧﻴﺎ را ﺑﻪ‬ ‫ﺑﺸﺮﻳﺖ اراﺋﻪ ﻛﻨﻴﺪ و ﻣﻠﺖ‪ ‬ﺧﻮد را ﺟﻠﻮ ﺑﺒﺮﻳﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻣﻠﺖ ﻓﻘﻂ ﺑﺎ ﻫﺎى و ﻫﻮى و ﺳﺮ و ﺻﺪا ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﺪ‬ ‫ﻛﺎرش را ﭘﻴﺶ ﺑﺒﺮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺳﺮ و ﺻﺪا و ﻫﺎى و ﻫﻮى ﻫﻢ ﻻزم اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻐﺰ و ﻋﻤﻖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛‬ ‫ﻣﻐﺰ و ﻋﻤﻘﺶ ﻫﻢ دو ﭼﻴﺰ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻳﻜﻰ اﻳﻤﺎن‪ ،‬ﻳﻜﻰ ﻋﻠﻢ؛ اﻳﻦ دو را ﺑﺎﻳﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻋﻠﻢِ‬ ‫ﺑﻰاﻳﻤﺎن ﻛﺎر را ﭘﻴﺶ ﻧﻤﻰﺑﺮد ‪ -‬ﻳﻌﻨﻰ ﻣﺸﻜﻼت ﻓﺮاوان ﺟﻨﺒﻰ درﺳﺖ ﻣﻰﻛﻨﺪ ‪ -‬اﻳﻤﺎنِ ﺑﻰﻋﻠﻢ ﻫﻢ‬ ‫ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* اﺳﺘﻌﺪاد اﻧﺴﺎﻧﻲ اﺣﺘﻴﺎج ﺑﻪ ﺗﺸﻮﻳﻖ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﺗﺰرﻳﻖ روح اﻋﺘﻤﺎد و اﻣﻴﺪ دارد‬

‫ﺷﻤﺎ ﺟﻮاﻧﻬﺎ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﻠﺖ و ﻳﻚ ﻫﻮﻳﺖ ﻋﻈﻴﻢ و رﻳﺸﻪدار ﺗﺎرﻳﺨﻰ ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ .‬ﺳﺎﻟﻬﺎى ﻣﺘﻤﺎدى‬ ‫ﮔﺬﺷﺘﻪ و ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻠﺖ و اﻳﻦ ﻫﻮﻳﺖ ﻣﻠﻰ ﻇﻠﻢ ﺷﺪه؛ اﻳﻦ را ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﻪى ﻣﺎ داﺋﻤﺎً در ﺑﺮاﺑﺮ ﭼﺸﻢ داﺷﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬در ﻃﻮل زﻣﺎن‪ ،‬ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً ﺑﻪ ﻣﻠﺖ ﻣﺎ ﻇﻠﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮاﻧﺎﻳﻰ و اﺳﺘﻌﺪادى ﻛﻪ اﻣﺮوز در ﺷﻤﺎﻫﺎ‬ ‫‪250‬‬

‫ﻫﺴﺖ‪ ،‬در ﻫﻤﻪى دورهﻫﺎ در ﻧﺴﻞ ﺟﻮان و ﻣﺮدان و زﻧﺎن ﻛﺸﻮر ﻣﺎ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ؛ اﻣﺎ اﺳﺘﻌﺪاد اﻧﺴﺎﻧﻰ‬ ‫اﺣﺘﻴﺎج ﺑﻪ ﺗﺸﻮﻳﻖ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﺗﺰرﻳﻖ روح اﻋﺘﻤﺎد و اﻣﻴﺪ دارد ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺷﻜﻮﻓﺎ ﺷﻮد‪ .‬درﺳﺖ ﻋﻜﺲ‬ ‫اﻳﻦ ﺳﻴﺎﺳﺖ در دورهﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻋﻤﻞ ﺷﺪه‪ .‬ﻣﻘﺼﺮ اﺻﻠﻰ ﻫﻢ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ‪ ،‬ﺣﻜﻮﻣﺖﻫﺎ و‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎ ﺑﻮدﻧﺪ؛ در اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع اﺻﻼً ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺗﺮدﻳﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﻌﻀﻰ ﻣﻰﻓﻬﻤﻴﺪﻧﺪ دارﻧﺪ ﭼﻪ ﻛﺎر ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ؛‬ ‫ﻣﺜﻞ اﻏﻠﺐ ﻣﺴﺆوﻻن در دوران ﭘﻬﻠﻮى‪ ،‬ﻛﻪ داﻧﺴﺘﻪ و ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ اﻳﻦ راه را رﻓﺘﻨﺪ؛ ﻳﻌﻨﻰ از ﺑﺮوز‬ ‫اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻋﻠﺖ ﻫﻢ ﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ؛ ﻋﻘﻴﺪهى راﺳﺦ آﻧﻬﺎ اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ اﻳﺮاﻧﻰ ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬دﺷﻤﻨﻰ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﻧﺴﻞ ﺑﺎاﺳﺘﻌﺪاد اﻳﺮاﻧﻰ‪ ،‬ﻳﻚ دﺷﻤﻨﻰِ ﻃﺒﻴﻌﻰ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﻧﻪ اﻳﻦﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ‬ ‫واﻗﻌﺎً ﺑﺎ اﺷﺨﺎص دﺷﻤﻨﻰ ﻛﻨﻨﺪ؛ ﻧﻪ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎى ﻗﺎﻫﺮ و ﻣﺴﻠﻂ ﺟﻬﺎﻧﻰ از آﻧﻬﺎ اﻳﻦ را ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﮔﺮوﻫﻲ از ﻣﺨﺘﺮﻋﺎن و ﻧﻮآوران ﺟﻮان ﻛﺸﻮر‪84/1/30 -‬‬ ‫‪ -2‬ﻫﻤﺎن‬

‫‪2‬‬

‫‪ .4‬ﻧﻘﺶ اﻣﻴﺪ‪ ،‬ﺧﻮدﺑﺎوري و اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪﻧﻔﺲ در ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫* ﺑﺎﻳﺪ اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ ﻣﻠﻲ را در زﻣﻴﻨﻪ ﻋﻠﻢ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﺮد‬

‫وﻗﺘﻰ ﻣﺎ ﻣﻰﮔﻮﻳﻴﻢ ﻣﺮزﻫﺎى ﻋﻠﻢ را ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺸﻜﺎﻓﻴﻢ و ﺑﺎﻳﺪ از ﺳﺨﻦ روزِ ﻋﻠﻢ ﻳﻚ ﻗﺪم ﺟﻠﻮﺗﺮ ﺑﺮوﻳﻢ‪،‬‬ ‫اﻳﻦ ﺑﺮاى ﺑﻌﻀﻰ ﺑﺎورﻧﻜﺮدﻧﻰ اﺳﺖ‪ .‬وﻗﺘﻰ ﻣﻦ ﻣﻰﮔﻮﻳﻢ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ آنﺟﺎ ﺑﺮﺳﻴﻢ ﻛﻪ اﮔﺮ در اﻛﻨﺎف ﻋﺎﻟﻢ‬ ‫ﻳﻚ ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮ‪ ،‬ﻳﻚ داﻧﺸﻤﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻪ ﻓﻼن ﻧﻈﺮﻳﻪى ﻋﻠﻤﻰ ﻳﺎ ﻧﻈﺮﻳﻪى ﻓﻠﺴﻔﻰ دﺳﺖ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﻧﺎﭼﺎر ﺑﺎﺷﺪ زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﻰ را ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬ﺑﻌﻀﻰ ﺑﺎ ﻧﮕﺎه اﻧﻜﺎرآﻣﻴﺰ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﮕﺎه ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﻣﻌﺘﻘﺪم و‬ ‫ﻣﻰﺑﻴﻨﻢ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺧﻮدم ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰى ﺷﺪﻧﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ اﮔﺮ ﻫﻤﺖ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺗﺎ ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎل‬ ‫دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺗﺎ ﺳﻰ ﺳﺎل دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻛﺎرى ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ وﻗﺘﻰ ﻧﺎمآوران ﻋﺮﺻﻪى ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎورى را در دﻧﻴﺎ ﻧﺎم‬ ‫ﻣﻰآورﻧﺪ‪ ،‬اﻳﺮاﻧﻴﺎن و ﻛﺸﻮر ﻣﺎ در ﺻﺪر ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮد؛ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ اﻳﻦ ﻛﺎر را ﺑﻜﻨﻴﻢ؛ ﻣﺎ اﺳﺘﻌﺪادﻣﺎن ﺧﻴﻠﻰ‬ ‫ﺧﻮب اﺳﺖ؛ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ اﻳﻦ را ﮔﻮاﻫﻰ ﻣﻰدﻫﺪ‪ .‬آﻧﭽﻪ ﻣﺎ ﻛﻢ داﺷﺘﻴﻢ ‪ -‬ﻛﻪ اﻧﻘﻼب ﺑﻪ ﻣﺎ داد ‪-‬‬ ‫اﻋﺘﻤﺎدﺑﻪﻧﻔﺲ ﺑﻮد؛ ﻣﺎ اﻣﺮوز اﻋﺘﻤﺎدﺑﻪﻧﻔﺲ ﭘﻴﺪا ﻛﺮدهاﻳﻢ‪ .‬ﺟﺮﻳﺎن ﻋﻠﻤﻰ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﺟﺮﻳﺎن‬ ‫ﺧﻮﺑﻰ اﺳﺖ؛ اﻳﻦ ﺟﻮاﻧﻬﺎى ﻣﺎ اﻣﺮوز اﻋﺘﻤﺎدﺑﻪﻧﻔﺲ دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺎ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﺑﻮدﻳﻢ ﻛﻪ در اول اﻧﻘﻼب در ﺑﺴﻴﺎرى از ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪىﻫﺎى ﺧﻮدﻣﺎن ﻣﺤﺘﺎج ﺑﻮدﻳﻢ ﻛﻪ از‬ ‫ﻓﺮآوردهى ﻓﻜﺮ و ﺳﺮاﻧﮕﺸﺖ دﻳﮕﺮان اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﻢ؛ اﻣﺎ اﻣﺮوز دﻳﮕﺮانِ زﻳﺎدى در دﻧﻴﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ از‬ ‫ﻓﺮآوردهى ﻓﻜﺮ و ﺳﺮاﻧﮕﺸﺖ اﻳﺮاﻧﻰ دارﻧﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ؛ اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ اﺳﺖ؛ ﻣﺎ ﭘﻴﺶرﻓﺘﻪاﻳﻢ‪ .‬اﻳﻦ‪،‬‬ ‫ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ اﻋﺘﻤﺎدﺑﻪﻧﻔﺲ اﺳﺖ؛ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ اﻋﺘﻤﺎدﺑﻪﻧﻔﺲ ﻣﻠﻰ را در زﻣﻴﻨﻪى ﻋﻠﻢ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﺮد و اﺳﻼم اﻳﻦ‬ ‫را ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﻰآﻣﻮزد؛ و ﻣﺎ انﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ ﭘﻴﺶ ﻣﻰروﻳﻢ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﺧﻮد ﺑﺎوري را در ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﺑﻴﺪار ﻛﺮده اﺳﺖ‬

‫ﻋﻠﺖ اﻳﻦﻛﻪ ﻣﺎ ﻫﺮ ﺳﺎل ﭼﻨﻴﻦ ﺟﻠﺴﻪﻳﻰ را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻰدﻫﻴﻢ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺟﻠﺴﻪ ﻧﻤﺎد »ﻣﺎ‬ ‫ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ« اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ دهﻫﺎ ﺳﺎل در اﻳﻦ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﺣﺴﺎب ﺷﺪه و ﺑﻪ ﻧﺸﺎن‪ ،‬ﻛﺎر ﻛﺮدﻧﺪ‬ ‫ﺑﺮاى اﻳﻦﻛﻪ ﺛﺎﺑﺖ ﻛﻨﻨﺪ اﻳﺮاﻧﻰ ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻧﺸﺎن دﻫﻴﻢ ﻛﻪ اﻳﺮاﻧﻰ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ‪ .‬اﻧﻘﻼب ﻳﻜﻰ‬ ‫از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻫﻤﺖﻫﺎﻳﺶ ﺑﻪ اﻳﻦ ﮔﻤﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد ﻛﻪ ﻫﻢ ﺑﻪ دﻧﻴﺎ ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ ،‬ﻫﻢ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﻠﺖ اﻳﺮان‬ ‫ﺑﮕﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ‪ .‬و ﻣﻦ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﮕﻮﻳﻢ؛ اﻧﻘﻼب در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻣﻮﻓﻖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻮدﺑﺎورى در‬ ‫ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﺑﻴﺪار ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻧﺨﺒﮕﺎن اﺳﺘﺎن ﻛﺮﻣﺎن‪84/2/14 -‬‬

‫‪251‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﻣﻮاردى را ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻰ از ﺷﻤﺎ ﻋﺰﻳﺰان از ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎى ﻋﻠﻤﻰ ﻣﺎ ﮔﻔﺘﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺨﺶ ﻛﻮﭼﻜﻰ از‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎى ﻋﻠﻤﻰ و ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻰ و ﻓﻨﺎورى ﻣﺎ در ﻛﺸﻮر اﺳﺖ؛ ﭼﻴﺰﻫﺎى ﺑﻴﺸﺘﺮى ﺑﺎ داﻣﻨﻪﻫﺎى‬ ‫ﮔﺴﺘﺮدهﺗﺮ ﺑﺘﺪرﻳﺞ ﺑﺮوز ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد و اﻻن در ﺟﺮﻳﺎن اﺳﺖ و وﺟﻮد دارد‪ .‬اﻳﻦ ﺟﻠﺴﻪ ﻧﻤﺎد »ﻣﺎ‬ ‫ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ« اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻛﺸﻮر ﻓﻘﻂ ﺷﻤﺎﻫﺎ ﻧﻴﺴﺘﻴﺪ؛ اﻣﺎ ﺷﻤﺎ ﮔﻠﭽﻴﻨﻰ از اﻳﻦ دﺳﺘﻪى ﺑﺎارزش ﻛﺸﻮر ﻣﺎ و ﺟﻮاﻧﻬﺎى ﻣﺎ‬ ‫ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﻪ ﻫﻤﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﺪ ﻛﻪ در ﻣﻴﺎن ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺎ اﻓﺮادى ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﻣﺴﺎﺑﻘﺎت‬ ‫ﺟﻬﺎﻧﻰ و در ﻋﺮﺻﻪﻫﺎى وﺳﻴﻊ ﻣﺴﺎﺑﻘﺎﺗﻰ در داﺧﻞ ﻛﺸﻮر رﺗﺒﻪﻫﺎى ﺑﺮﺟﺴﺘﻪﻳﻰ را ﺑﻴﺎورﻧﺪ و اﻳﻨﻬﺎ‬ ‫اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎى درﺧﺸﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ و از اﻳﻦ اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎى درﺧﺸﺎن ﻣﺎ در ﻛﺸﻮر زﻳﺎد دارﻳﻢ و ﺑﺎ ﺗﻜﻴﻪى ﺑﻪ‬ ‫اﻳﻨﻬﺎ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان و ﻛﺸﻮر ﻋﺰﻳﺰ ﻣﺎ ﺧﻮدش را ﺧﻮاﻫﺪ ﺳﺎﺧﺖ و ﭘﻴﺶ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﺮد و درهى ژرﻓﻰ را ﻛﻪ‬ ‫ﺑﻴﻦ ﻣﺎ و ﻗﻠﻪى ﻋﻠﻢ در دﻧﻴﺎ ﺑﻪوﺟﻮد آوردﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺘﺪرﻳﺞ ﭘ‪‬ﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ‪ ،‬رﻣﺰ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري ﻛﺸﻮر‬

‫اﻧﻘﻼب آﻣﺪ‪ ،‬راه را ﺑﺎز ﻛﺮد و ﺑﻪ اﻳﻦ ﻗﺪرت اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ اﻓﺰود‪ .‬در ﻗﺒﻞ از ﭘﻴﺮوزى اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﻫﻢ‬ ‫راﻫﻬﺎ را ﻣﻰﺑﺴﺘﻨﺪ و ﻫﻢ اﻧﮕﻴﺰهﻫﺎ را ﺳﺴﺖ ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ و ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ آﻗﺎ! اﻳﺮاﻧﻰ ﻛﻪ ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﺪ‪ ،‬اﻳﺮاﻧﻰ ﻛﻪ‬ ‫‪252‬‬

‫ﻋﺮﺿﻪ ﻧﺪارد؛ اﻳﻦ را ﺑﺰرﮔﺎﻧﺸﺎن ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ و ﺻﺮﻳﺤﺎً ﻫﻢ ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻰزدﻧﺪ ﺗﻮى ﺳﺮ اﻳﻦ ﻧﺴﻞ ﺑﺎرآور‬ ‫و اﻳﻦ اﺳﺘﻌﺪاد ﺟﻮﺷﺎن؛ ﻛﻪ ﻳﻜﻰ از ﺑﺰرگﺗﺮﻳﻦ ﺧﻴﺎﻧﺘﻬﺎى آﻧﻬﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬اﻧﻘﻼب آﻣﺪ‪ ،‬ﻫﻢ راه را ﺑﺎز‬ ‫ﻛﺮد و ﻫﻢ ﮔﻔﺖ آﻗﺎ! ﺷﻤﺎ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﺪ‪ .‬رﻓﺘﻴﻢ دﻳﺪﻳﻢ راﺳﺖ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ‪» ،‬ﺗﻮاﻧﺴﺘﻴﻢ«‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻛﺸﻮرى ﻛﻪ در ﻃﻮل ﺳﺎلﻫﺎى ﻣﺘﻤﺎدى‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﭼﻨﺪ ﺳﺪ در اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬آن ﻫﻢ‬ ‫ﻫﻤﻪاش ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪﻫﺎ؛ ﭼﻪ ﻛﺴﻰ ﺑﺎور ﻣﻰﻛﺮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺸﻮر در ﺳﺪﺳﺎزى در ﻛﻞ ﻣﻨﻄﻘﻪ‪ ،‬از‬ ‫ﻟﺤﺎظ ﻓﻨﺎورى و ﺗﻮاﻧﺎﻳﻰ و ﻗﺪرت ﻋﻠﻤﻰ و ﻗﺪرت ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ و اﻣﺜﺎل اﻳﻨﻬﺎ اول ﺑﺸﻮد!‬ ‫اﻳﻦ ﻛﺸﻮرى ﻛﻪ اﻛﺜﺮ ﻣﻨﺎﻃﻘﺶ از ﻧﻴﺮوى ﺑﺮق ﻣﻌﻤﻮﻟﻰ ﻣﺤﺮوم ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﻛﺴﻰ ﺑﺎور ﻣﻰﻛﺮد ﺣﺎﻻ در‬ ‫ﻳﻚ راﻫﻰ ﺑﻴﻔﺘﺪ ﻛﻪ اﻧﺮژى و ﻓﻨﺎورى ﻫﺴﺘﻪاى را ‪ -‬آن ﻫﻢ ﺧﻮدش‪ ،‬ﻧﻪ از دﻳﮕﺮان وام ﺑﮕﻴﺮد ‪ -‬ﻓﺮاﻫﻢ‬ ‫ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاى اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ اﻧﺮژى ﺧﻮدش را از اﻳﻦ ﺷﻴﻮهى ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪى دﻧﻴﺎ ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﺪ! ﭼﻪ ﻛﺴﻰ ﻓﻜﺮ‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺟﻤﻌﻲ از داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و ﻧﺨﺒﮕﺎن ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر‪84/7/3 -‬‬

‫‪ .4‬ﻧﻘﺶ اﻣﻴﺪ‪ ،‬ﺧﻮدﺑﺎوري و اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪﻧﻔﺲ در ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﻣﻰﻛﺮد؟! رﻓﺘﻴﻢ‪ ،‬دﻳﺪﻳﻢ ﻣﻰﺷﻮد رﻓﺖ؛ اﻗﺪام ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬دﻳﺪﻳﻢ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻠﺖ اﻳﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪ را دارد‪.‬‬ ‫ﺑﻌﺪ از اﻳﻦ ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻧﻘﺶ ﺧﻮدﺑﺎوري و اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ ﻣﻠﻲ در ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎي ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫‪ ...‬اﺻﻞ ﭼﻬﺎرم‪ ،‬ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺧﻮدﺑﺎورى و اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ ﻣﻠﻰ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ‪ ،‬در ﻫﻤﻪ‬ ‫ﺟﺎﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ اﻛﻨﻮن در زﻣﻴﻨﻪى ﻣﺜﻼً ﻋﻠﻮم ﺗﺠﺮﺑﻰ‪،‬ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻳﻰاش را دﻳﺪهاﻳﻢ ﻛﻪ ﺣﺎﻻ ﻳﻜﻰاش ﻓﻨﺎورى‬ ‫ﻫﺴﺘﻪاى اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻜﻰاش ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﻠﻮﻟﻬﺎى ﺑﻨﻴﺎدى اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻜﻰاش ﻛﺎرﻫﺎى ﺧﻮﺑﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺑﺨﺸﻬﺎى‬ ‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن اﻧﺠﺎم دادهاﻧﺪ و ﻣﻦ ﺣﺎﻻ ﻧﻤﻰﺧﻮاﻫﻢ ﭘﻴﺶ از ﻣﻮﻋﺪ آﻧﻬﺎ را ﺗﺼﺮﻳﺢ و ﺑﻴﺎن ﻛﻨﻢ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ داﻧﺶ ﺑﺸﺮى ﻫﻢ ﻫﺴﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﻓﻘﻂ ﻳﻚ ﺑﺨﺸﻰ از ﻛﺎر اﺳﺖ‪ .‬اﺳﺘﻘﻼلِ اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ‬ ‫ﻣﻠﻰ و ﺧﻮدﺑﺎورى‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺑﻪ اﻳﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﻧﻤﻰﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﺎ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺳﺪ درﺳﺖ ﻛﻨﻴﻢ؛ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ‬ ‫ﻧﻴﺮوﮔﺎه درﺳﺖ ﻛﻨﻴﻢ و ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﺪون ﻛﻤﻚ ﺧﺎرﺟﻰ ﻛﺎرﻫﺎى ﺑﺰرگ و ﭘﺮوژهﻫﺎى ﻋﻈﻴﻢ را‬ ‫راهاﻧﺪازى ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎﻳﺪ در ﺳﻴﺎﺳﺖ‪ ،‬ﻓﻠﺴﻔﻪ‪ ،‬اﺑﺘﻜﺎرﻫﺎى ﻣﺮدﻣﻰ و ارزﺷﻬﺎى اﺧﻼﻗﻰ ﻫﻢ ﺧﻮدﺑﺎورى‬ ‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ! دﻳﮕﺮان ﻳﻚ ﺣﺮﻛﺖ اﺑﻠﻬﺎﻧﻪى دﻳﻮاﻧﻪوارى ﻣﺜﻞ ﮔﺎوﺑﺎزى در ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻬﺎﻳﺸﺎن راه‬ ‫ﻣﻰاﻧﺪازﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻠﻔﺎت ﺟﺎﻧﻰ ﻣﻰدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮدﺷﺎن را ﻣﺴﺨﺮه ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ؛ اﻣﺎ اﻓﺘﺨﺎر ﻫﻢ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺳﻨّﺖ‬ ‫ﻣﻠﻰ ﻣﺎﺳﺖ! ﻛﺎر‪ ،‬ﻏﻠﻂ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﺧﻮدﺑﺎورى ﺧﻮب اﺳﺖ؛ ﺧﺠﺎﻟﺖ ﻧﻤﻰﻛﺸﻨﺪ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﻓﺮض ﺑﻔﺮﻣﺎﻳﻴﺪ‬ ‫اﮔﺮ ﻣﺎ ﻳﻚ ﺳﻨّﺖ اﺳﻼﻣﻰ دارﻳﻢ ﻛﻪ ﻣﻨﻄﻘﻰ ﻫﻢ ﺑﺮاﻳﺶ دارﻳﻢ و آن را ﻫﻢ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪاﻳﻢ‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺴﺘﻰ در‬ ‫اﻧﺠﺎم دادن آن ﺧﺠﺎﻟﺖ ﺑﻜﺸﻴﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﺣﺎﻻ ﻧﻤﻰﺧﻮاﻫﻢ ﻣﺜﺎل ﺑﺰﻧﻢ؛ اﻣﺎ ﻣﻮاردى ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﺜﺎل زدﻧﺶ‬ ‫ﺻﻼح ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ رﻳﺰ ﺷﺪن و ﺟﺰﺋﻰ ﺷﺪن در ﺑﻌﻀﻰ از ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﺎﺷﺪ؛ وﻟﻰ ﻣﺜﺎﻟﻬﺎى ﻓﺮاواﻧﻰ‬ ‫را ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﺪ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬در ارزﺷﻬﺎى اﺧﻼﻗﻰ‪ :‬ﻣﺒﺎرزهى ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ داﺋﻢ ﺑﺎ ﺧﻮدﺑﺎﺧﺘﮕﻰ ﻣﺰﻣﻦ و ﺗﺤﻤﻴﻠﻰ‬ ‫ﻛﻪ ﭼﻨﺪ ده ﺳﺎل ﺑﺮ اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﺗﺤﻤﻴﻞ ﺷﺪه‪ .‬ﺑﺰرﮔﺎن و ﭘﺮﭼﻤﺪاران ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﺳﻴﺎﺳﺖ در اﻳﻦ ﻛﺸﻮر‪،‬‬ ‫در ﻳﻚ ﻣﻘﻄﻊ زﻣﺎﻧﻰ و ﺑﺎ ﺻﺪاى واﺣﺪ‪ ،‬ﺑﺎ وﻗﺎﺣﺖ ﺗﻤﺎم ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﺮاﻧﻰ ﺻﻔﺮ ﻣﺤﺾ اﺳﺖ! و اﮔﺮ‬ ‫ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﻣﻌﻨﺎ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮود ﻛﻨﺎر ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻓﺮﻧﮕﻰ‪ .‬اوﻟﻴﻦ ﭘﻴﺸﺮوان ﻗﺎﻓﻠﻪى روﺷﻨﻔﻜﺮى ﻛﺸﻮر ﻣﺎ و‬ ‫ﻣﻌﺮوﻓﺘﺮﻳﻦ ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪاران دوران ﻗﺎﺟﺎر و ﭘﻬﻠﻮى‪ ،‬اﻳﻦ ﺣﺮف را ﺻﺮﻳﺤﺎً ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻌﻀﻴﻬﺎ ﻫﻢ ﻛﻪ ﻧﮕﻔﺘﻨﺪ‪،‬‬ ‫اﻳﻦﻃﻮرى ﻋﻤﻞ ﻛﺮدﻧﺪ و اﻳﻦ ﺷﺪ ﻳﻚ ﺑﻴﻤﺎرى ﻣﺰﻣﻦ در ﺟﺎﻣﻌﻪى ﻣﺎ؛ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﺒﺎرزه ﻛﺮد‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻛﺎرﮔﺮان‪85/2/6 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار ﻣﺴﺌﻮﻻن و ﻛﺎرﮔﺰاران ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ اﻳﺮان‪85/3/29 -‬‬

‫‪2‬‬

‫‪253‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫* اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ ﻣﻠﻲ را ﺑﺎﻳﺪ در داﻧﺸﺠﻮ زﻧﺪه ﻛﺮد‬

‫اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ ﻣﻠﻰ را ‪ -‬ﻛﻪ ﺣﺎﻻ ﭼﻮن ﻣﺘﺪاول اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻴﮕﻮﻳﻨﺪ ﻏﺮور ﻣﻠﻰ؛ ﭼﻮن ﻛﻠﻤﻪى ﻏﺮور‪،‬‬ ‫ﻛﻠﻤﻪى ﻗﺸﻨﮓ ﺧﻮشﻣﻌﻨﺎﻳﻰ ﻧﻴﺴﺖ؛ اﻣﺎ ﺣﺎﻻ ﻣﺘﺪاول اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮاد ﻫﻤﺎن اﺣﺴﺎس اﻓﺘﺨﺎر و اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ‬ ‫ﻧﻔﺲ ﻣﻠﻰ اﺳﺖ ‪ -‬ﺑﺎﻳﺪ در داﻧﺸﺠﻮ زﻧﺪه ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﻣﺎ از اول‪ ،‬درﺳﻬﺎﻳﻤﺎن اﻳﻦﻃﻮر ﺑﻮده ﻛﻪ اﺳﻢ داﻧﺸﻤﻨﺪ ﻳﻮﻧﺎﻧﻰِ ﻗﺪﻳﻢ ‪ -‬ﻃﺎﻟﺲ ﻓﺮض ﺑﻔﺮﻣﺎﻳﻴﺪ ‪ -‬ﺗﺎ‬ ‫داﻧﺸﻤﻨﺪان ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻏﺮﺑﻰ در ﻗﺎﻋﺪهى ﻫﻨﺪﺳﻪ ﻳﺎ در ﻓﺮﻣﻮل ﺷﻴﻤﻰ را ﻣﻰﺷﻨﺎﺧﺘﻴﻢ؛ و ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر‬ ‫داﻧﺸﻤﻨﺪان دﻳﮕﺮ را ﺗﺎ اﻣﺮوز؛ اﻣﺎ ﺑﻪ ﻗﺪر ﻳﻚ ﺗﺎرﻳﺦ ﻋﻠﻢﻧﻮﻳﺲ ﻣﺎﻧﻨﺪ »ﺟﺮج ﺳﺎرﺗُﻦ« ‪ -‬ﻣﻦ ﺳﻰ ﭼﻬﻞ‬ ‫ﺳﺎل ﭘﻴﺶ‪ ،‬ﻫﻢ ﻛﺘﺎب »ﭘﻴﺮ روﺳﻮ« را ﻛﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻋﻠﻮم اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻢ ﻛﺘﺎب »ﺟﺮج ﺳﺎرﺗﻦ« را دﻳﺪه ﺑﻮدم ‪-‬‬ ‫ﻛﻪ دورهﻫﺎى ﻋﻠﻤﻰ اﺳﻼﻣﻰ را ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻴﻜﻨﺪ ﺑﻪ دورهى ﺟﺎﺑﺮﺑﻦﺣﻴﺎن‪ ،‬دورهى ﺧﻮارزﻣﻰ و دورهى‬ ‫ﻓﻼن‪ ،‬داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺧﻮدﻣﺎن را ﻧﻤﻰﺷﻨﺎﺳﻴﻢ!‬ ‫داﻧﺸﺠﻮى ﻣﺎ آﻧﻬﺎ را ﻧﻤﻰﺷﻨﺎﺳﺪ‪ ،‬وﻟﻰ آﻧﻬﺎ ﻣﻰﺷﻨﺎﺳﻨﺪ! ﺧﻴﺎم را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ داﻧﺸﻤﻨﺪ و ﻳﻚ‬ ‫رﻳﺎﺿﻰدان ﺑﺰرگ در دﻧﻴﺎى ﻏﺮب ﻣﻰﺷﻨﺎﺳﻨﺪ؛ اﻣﺎ داﻧﺸﺠﻮى ﻣﺎ ﺧﻴﺎم را ﻣﺜﻼً ﺑﺎ ﻛﻮزهى ﮔﻠﻰِ ﻣﻰ‬ ‫ﻣﻰﺷﻨﺎﺳﺪ؛ اﮔﺮ ﻫﻢ ﺑﺸﻨﺎﺳﺪ‪ .‬ﻧﻤﻴﺪاﻧﺪ ﺧﻴﺎم ﻛﻪ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ اﻳﻨﻬﺎ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﻴﺸﻮد ﻛﻪ آن اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ‬ ‫‪254‬‬

‫ﻧﻔﺲ ﻣﻠﻰ از دﺳﺖ ﺑﺮود و داﻧﺸﺠﻮى ﻣﺎ ﺳﺎﺑﻘﻪى ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﮔﺬﺷﺘﻪى ﻋﻠﻤﻰ و ﻣﻴﺮاث ﻋﻈﻴﻢ ﻋﻠﻤﻰ‬ ‫ﺧﻮدش را ﻧﺸﻨﺎﺳﺪ و اﻓﺘﺨﺎرات ﻋﻠﻤﻰ ﺧﻮدش را در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻧﺪاﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ از ﺟﻤﻠﻪى ﻛﺎرﻫﺎﻳﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺘﻤﺎً در ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎه اﻧﺠﺎم ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬درس ﻣﻴﮕﺬارﻳﺪ‪ ،‬رﺷﺘﻪ ﻣﻴﮕﺬارﻳﺪ‪ ،‬ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﻣﻴﻜﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻫﺮ‬ ‫ﻛﺎرى ﻣﻴﻜﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﻧﻤﻴﺪاﻧﻢ‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺸﻮد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎور ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ‬

‫ﻣﺎ وﻗﺘﻰ ﻣﻴﺨﻮاﻫﻴﻢ درﺑﺎرهى ﻧﻴﺎزﻫﺎى ﻛﻨﻮﻧﻰ ﺟﺎﻣﻌﻪى داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ و ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ و ﻋﻠﻢ ﺣﺮف‬ ‫ﺑﺰﻧﻴﻢ‪ ،‬از دو دﻳﺪﮔﺎه‪ ،‬ﺑﺎ دو زﺑﺎن ﻣﻴﺘﻮاﻧﻴﻢ ﺣﺮف ﺑﺰﻧﻴﻢ؛ ﻳﻚ زﺑﺎن‪ ،‬زﺑﺎن ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻛﻨﻨﺪه و ﺑﻪ ﺣﺮﻛﺖ‬ ‫درآورﻧﺪه‪ ،‬و ﻳﻚ زﺑﺎن‪ ،‬زﺑﺎن ﻣﺄﻳﻮس ﻛﻨﻨﺪه و دﻟﺴﺮد ﻛﻨﻨﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﺧﻮاﻫﺸﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﺳﺎﺗﻴﺪ‬ ‫ﻣﺤﺘﺮم‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮﻻن ﻣﺤﺘﺮم در ﻫﻤﻪ ﺟﺎ ‪ -‬ﺳﺮ ﻛﻼس‪ ،‬در ﻣﺠﺎﻣﻊ ﻋﻠﻤﻰ و در ﺑﻴﺎن ﮔﺰارﺷﻬﺎ ‪ -‬آن زﺑﺎن‬ ‫اول را ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻪ زﺑﺎن دوم را‪ .‬ﻣﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻤﺎن در اﻳﻦ ﭼﻨﺪ ﺳﺎل اﺧﻴﺮ ‪ -‬ﻃﺒﻖ آﻣﺎرﻫﺎﻳﻰ‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار رؤﺳﺎي داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ و ﻣﻮﺳﺴﺎت آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻲ و ﻣﺰاﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ‪85/5/23 -‬‬

‫‪ .4‬ﻧﻘﺶ اﻣﻴﺪ‪ ،‬ﺧﻮدﺑﺎوري و اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪﻧﻔﺲ در ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﻛﻪ ﺑﻨﺪه در اﺧﺘﻴﺎر دارم و ﺑﻪ ﻣﻦ اراﺋﻪ دادهاﻧﺪ ‪ -‬در دﻧﻴﺎ‪ ،‬درﺟﻪى اول اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ اﺧﻴﺮاً ﻣﺮاﺟﻌﻪ‬ ‫ﻧﻜﺮدهام؛ اﻣﺎ اﻳﻦ آﻣﺎر را ﺣﺪود ﻳﻚ ﻣﺎه و ﻧﻴﻢ ﭘﻴﺶ دﻳﺪهام؛ آﻣﺎر ﺣﺴﺎبﺷﺪهاى اﺳﺖ و دﻗﻴﻖ و‬ ‫درﺳﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺮﻋﺖ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰ ﻛﺸﻮر ﻣﺎ در ﺳﻄﺢ دﻧﻴﺎ در درﺟﻪى اول اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ در ﺳﻄﺢ‬ ‫ﻣﻨﻄﻘﻪ‪ .‬ﻟﻜﻦ آﻧﻰ ﻛﻪ ﺑﺎﻟﻔﻌﻞ دﺳﺖ ﻣﺎ را ﮔﺮﻓﺘﻪ و آن ﻧﻘﻄﻪاى ﻛﻪ ﺑﺎﻟﻔﻌﻞ در آن ﻗﺮار دارﻳﻢ‪ ،‬ﭼﻨﺪان‬ ‫راﺿﻰﻛﻨﻨﺪه ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻫﺮ دو واﻗﻌﻴﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ در ﻛﻨﺎر ﻫﻢ دﻳﺪه ﺑﺸﻮد‪.‬‬ ‫ﻫﺮ دو درﺳﺖ اﺳﺖ؛ ﻫﻢ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺎ اﻻن ﻛﻤﺒﻮدﻫﺎى زﻳﺎدى دارﻳﻢ‪ ،‬ﺟﺎﻳﮕﺎﻫﻰ ﻛﻪ اﻳﺴﺘﺎدهاﻳﻢ‪ ،‬ﺟﺎﻳﮕﺎﻫﻰ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻋﻨﺼﺮ اﻳﺮاﻧﻰ و ﻣﺴﻠﻤﺎن‪ ،‬و داراى ﻧﮕﺎﻫﻬﺎى ﺑﻠﻨﺪ ﺑﻪ اﻓﻘﻬﺎى دور راﺿﻰ‬ ‫ﺑﻜﻨﺪ و ﻫﻢ اﻳﻨﻜﻪ در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﺣﺮﻛﺘﻰ ﻛﻪ ﻣﺎ ﻛﺮدهاﻳﻢ‪ ،‬اﻳﻦ ﺣﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮب و ﭘ‪‬ﺮﺷﺘﺎﺑﻰ‬ ‫ﺑﻮده اﺳﺖ؛ اﻳﻦ ﺷﺘﺎب را ﺑﺎﻳﺪ ﻧﮕﺬارﻳﻢ ﻛﻢ ﺑﺸﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮش ﻫﻢ ﺑﻜﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﺣﺪود ﻳﻚ ﺳﺎل و ﻧﻴﻢ ﭘﻴﺶ در ﻳﻚ ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻠﻤﻰ ‪ -‬ﺷﺒﻴﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﻛﻪ ﺟﻮاﻧﻬﺎ و‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﻫﺎ و زﺑﺪهﻫﺎ و اﻳﻨﻬﺎ ﺑﻮدﻧﺪ ‪ -‬ﮔﻔﺘﻢ ﻣﻦ اﻧﺘﻈﺎرم اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎل دﻳﮕﺮ )ﻧﻤﻰﮔﻮﻳﻢ‬ ‫ده ﺳﺎل‪ ،‬ﭘﺎﻧﺰده ﺳﺎل دﻳﮕﺮ( در دﻧﻴﺎ و در ﺳﻄﺢ ﻋﺎﻟﻢ‪ ،‬ﺣﺮف اول ﻋﻠﻤﻰ را ﺑﺰﻧﻴﻢ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻣﺮزﻫﺎى ﻋﻠﻢ‬ ‫را ﻣﺎ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﻛﺎر ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻰ ﺑﺮﺳﺪ ﻛﻪ زﺑﺎن ﻣﺎ ‪ -‬ﻛﻪ زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﻰ اﺳﺖ ‪ -‬در دﻧﻴﺎ زﺑﺎن ﻋﻠﻢ ﺑﺸﻮد‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬آن اﻓﻘﻰ اﺳﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﺟﻠﻮِ ﭼﺸﻢ ﻣﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاى اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻘﻄﻪ ﺑﺮﺳﻴﻢ‪ ،‬اوﻻً ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎور ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻴﺸﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ‬ ‫ﻛﻪ اﺳﺘﺎدﻳﺪ‪ ،‬آن آﻗﺎ ﻛﻪ داﻧﺸﺠﻮﺳﺖ و آن ﺷﺨﺺ ﺳﻮﻣﻰ ﻛﻪ ﻣﺪﻳﺮ و در رأس ﺗﺸﻜﻴﻼت اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎور‬ ‫ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر ﻋﻤﻠﻰ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﻗﻄﻌﺎً ﻧﺨﻮاﻫﻴﻢ رﺳﻴﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎور ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﺣﺮﻓﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ‪ :‬ﻣﻦ ﻣﻴﮕﻮﻳﻢ زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى اﻳﻦ ﺑﺎور ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪ .‬اوﻻً اﺳﺘﻌﺪاد ﻣﺎ اﻳﺮاﻧﻴﻬﺎ در‬ ‫زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬در دﻧﻴﺎ اﺛﺒﺎت ﺷﺪه اﺳﺖ؛ از ﻃﺮق ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﺗﺤﻘﻴﻖ و ﺑﺮرﺳﻰ ﺷﺪه اﺳﺖ و‬ ‫از ﻧﻈﺮ ﻣﻦ‪ ،‬ﻗﻄﻌﻰ اﺳﺖ‪ .‬در ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪﺗﺮﻳﻦ داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎى دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﻋﻨﺼﺮ اﻳﺮاﻧﻰ از ﻣﺘﻮﺳﻂ اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ‬ ‫در آن داﻧﺸﮕﺎه ﺑﻮده‪ ،‬ﺳﻄﺤﺶ ﺑﺎﻻﺗﺮ اﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻣﺘﻮﺳﻂ اﺳﺘﻌﺪاد‪ ‬اﻳﺮاﻧﻰ از ﻣﺘﻮﺳﻂ اﺳﺘﻌﺪاد ﺟﻬﺎﻧﻰ‪،‬‬ ‫ﺳﻄﺤﺶ ﺑﺎﻻﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻢ زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى ﻃﺒﻴﻌﻰ ﻛﺸﻮر‪ ،‬اﻳﻦ را ﻧﺸﺎن ﻣﻴﺪﻫﺪ‪ .‬ﻣﺎ در ﺟﺎى ﺧﻮﺑﻰ از دﻧﻴﺎ‬ ‫ﻗﺮار دارﻳﻢ‪ ،‬از ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺧﻮﺑﻰ ﺑﺮﺧﻮردارﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﻄﺢ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻰ ﺧﻮﺑﻰ ﻗﺮار دارﻳﻢ و ﺑﺎ اﻳﻦ ﻧﺴﺒﺘﻰ ﻛﻪ‬ ‫ﻣﺎ از ﻟﺤﺎظ ﺟﻤﻌﻴﺖ و ﺳﻄﺢ ارﺿﻰِ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻰ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻛﻞ ﺑﺸﺮﻳﺖ و ﻛﻞ ﻋﺎﻟﻢ دارﻳﻢ‪ ،‬اﻣﻜﺎﻧﺎﺗﻤﺎن‬ ‫ﺑﺎﻻﺳﺖ و ﻛﺸﻮر ﻓﻘﻴﺮى ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﻳﻚ وﻗﺘﻰ آﻣﺎر اﻳﻨﻬﺎ را در ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺨﻨﺮاﻧﻴﻬﺎى ﻋﻤﻮﻣﻰ ﮔﻔﺘﻪام و‬

‫‪255‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﭘﺨﺶ ﺷﺪه‪ ،‬ﻧﻤﻴﺨﻮاﻫﻢ ﺗﻜﺮار ﻛﻨﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻳﻚ ﺻﺪمِ ﺟﻤﻌﻴﺖ دﻧﻴﺎ را دارﻳﻢ و ﻳﻚ ﺻﺪمِ وﺳﻌﺖ‬ ‫ارﺿﻰِ ﻛﺮهى زﻣﻴﻦ را ﻫﻢ دارﻳﻢ؛ آن وﻗﺖ ذﺧﺎﻳﺮ ﻣﺎ در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺗﺸﻜﻴﻞدﻫﻨﺪه و‬ ‫ﭘﻴﺶﺑﺮﻧﺪهى ﺗﻤﺪن ﻛﻨﻮﻧﻰ دﻧﻴﺎ ‪ -‬ﻳﻌﻨﻰ ﻓﻮﻻد‪ ،‬ﻣﺲ و ﭼﻨﺪ ﻋﻨﺼﺮ دﻳﮕﺮ ‪ -‬ﺑﻴﺶ از ﻳﻚ درﺻﺪ اﺳﺖ؛‬ ‫ﺳﻪ درﺻﺪ‪ ،‬ﭼﻬﺎر درﺻﺪ‪ ،‬ﭘﻨﺞ درﺻﺪ؛ ﺑﻪ ﻧﻔﺖ ﻳﺎ ﮔﺎز ﻛﻪ ﻣﻴﺮﺳﻴﻢ‪ ،‬ﻧﺎﮔﻬﺎن رﺷﺪ ﺟﻬﺸﻰاى ﻫﻢ ﻣﺸﺎﻫﺪه‬ ‫ﻣﻴﻜﻨﻴﻢ‪ .‬اﺳﺘﻌﺪاد اﻧﺴﺎﻧﻰ ﻫﺴﺖ‪ ،‬اﺳﺘﻌﺪاد ﻃﺒﻴﻌﻰ ﻫﺴﺖ و ﺗﺠﺮﺑﻪى ﻛﺎرﻛﺮد ﻫﻢ ﻫﺴﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﻧﮕﺎه ﻣﻴﻜﻨﻴﻢ‬ ‫ﻫﺮ ﺟﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺗﻼش ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬زﺣﻤﺖ ﻛﺸﻴﺪﻳﻢ و ﻳﻚ ﺗﻮﺟﻬﻰ ﻧﺸﺎن دادﻳﻢ‪ ،‬ﭘﻴﺶ رﻓﺘﻴﻢ‪ .‬ﺧﻮب‪ ،‬ﺣﺎﻻ‬ ‫آﻗﺎى دﻛﺘﺮ ﻣﺮﻧﺪى رﻧﺠﻬﺎ و دردﻫﺎ و ﻏﺼﻪﻫﺎ و ﻧﮕﺮاﻧﻴﻬﺎى ﺳﻪ‪ ،‬ﭼﻬﺎر ﺳﺎل اولِ اﻧﻘﻼب در زﻣﻴﻨﻪى‬ ‫ﻛﻤﺒﻮد ﭘﺰﺷﻚ‪ ،‬ﻛﻤﺒﻮد اﺳﺘﺎد داﻧﺸﮕﺎه و ﻛﻤﺒﻮد ﻓﻀﺎى آﻣﻮزﺷﻰ داﻧﺸﮕﺎه و آﻣﻮزش و ﭘﺮورش را ﺑﻴﺎن‬ ‫ﻛﺮدﻧﺪ؛ ﻳﻚ داﺳﺘﺎﻧﻰ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ آن روزﻫﺎ از ﻣﺸﺎﻫﺪهى اﻳﻦ ﻛﻤﺒﻮدﻫﺎ‪ ،‬ﭼﻪ ﺑﺮ ﻣﺎﻫﺎ ﻣﻴﮕﺬﺷﺖ! ﺑﺮاى‬ ‫ﺟﺮاﺣﻰ ﻗﻠﺐ‪ ،‬ﻫﻔﺖ‪ ،‬ﻫﺸﺖ ﺳﺎل در اﻳﻦ ﻛﺸﻮر وﻗﺖ داده ﻣﻴﺸﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﻣﻴﺨﻮاﺳﺖ ﻣﺜﻼً ﺑﺮود‬ ‫ﻗﻠﺒﺶ را ﻋﻤﻞ ﺟﺮاﺣﻰ ﻛﻨﺪ‪ ،‬درﻳﭽﻪاش را ﻋﻮض ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﻋﻤﻞ ﭘﻴﻮﻧﺪ رگ و ﻏﻴﺮه اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ‬ ‫ﻫﺸﺖ ﺳﺎل ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻣﻴﻤﺎﻧﺪ! اﻳﻦ ﻣﺎل ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻴﻠﻴﻬﺎ ﻫﻢ ﻣﻴﻤﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ اﻣﺮوز وﻗﺘﻰ ﺑﻪ آن‬ ‫ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻧﮕﺎه ﻣﻴﻜﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﻢ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺸﻮر در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻳﻚ ﺣﺮﻛﺖ ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺼﻮرى اﺳﺖ؛‬ ‫ﺣﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻰ ﺧﻮب ﺑﻮده‪ .‬ﻛﺎر ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻪاش را ﻫﻢ دارﻳﻢ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻴﻜﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫‪256‬‬

‫ﻫﻤﻴﻦ روﻳﺎن‪ - 1‬ﻛﻪ آﻗﺎى دﻛﺘﺮ ﮔُﻮراﻧﻰ ﮔﺰارش دادﻧﺪ ‪ -‬و اﻳﻦ ﻣﺎﺟﺮاى ﺳﻠﻮﻟﻬﺎى ﺑﻨﻴﺎدى ﻛﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺎ‬ ‫اﻣﻜﺎﻧﺎت ﻛﻢ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ آن دﺳﺖ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻰ ﻛﻪ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻛﺮدهاﻧﺪ و در اﻳﻦ ﺳﻤﻴﻨﺎرى‬ ‫ﻛﻪ دو ﺳﺎل ﻗﺒﻞ در اﻳﻨﺠﺎ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪ و داﻧﺸﻤﻨﺪان دﻧﻴﺎ‪ ،‬آﻣﺪﻧﺪ و ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺷﺪ و ﮔﻮاﻫﻰ و‬ ‫اﻇﻬﺎر ﺷﮕﻔﺘﻰ ﻛﺮدﻧﺪ؛ اﻳﻨﻬﺎ ﻳﻚ داﺳﺘﺎﻧﻬﺎﻳﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ واﻗﻌﺎً ﺟﺎ دارد ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺎﻳﻪﻫﺎى اﻓﺘﺨﺎر‪ ،‬ﺟﻠﻮِ‬ ‫ﭼﺸﻢ ﻣﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺎ ﺷﺨﺼﻴﺘﻬﺎﻳﻰ از ﻗﺒﻴﻞ ﻣﺮﺣﻮم دﻛﺘﺮ ﻛﺎﻇﻤﻰ آﺷﺘﻴﺎﻧﻰ ‪ -‬ﻛﻪ ﺣﺎﻻ ﻣﻦ ﻣﻘﻴﺪم از اﻳﻦ ﺟﻮان ﭘﺎﻛﺒﺎﺧﺘﻪى‬ ‫ﻣﺆﻣﻦِ ﻓﺎﺿﻞِ ﻛﺎرآﻣﺪ‪ ،‬و ﻣﺪﻳﺮ ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً اﻧﻘﻼﺑﻰ و ﻣﺆﻣﻦ اﺳﻢ ﺑﻴﺎورم ‪ -‬دارﻳﻢ و اﻻن ﻫﻢ در ﻛﺸﻮر‪،‬‬ ‫ﻓﺮاوان ﻫﺴﺘﻨﺪ و در ﺑﺨﺸﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ دارﻧﺪ ﻛﺎر ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ؛ و ﻛﺎرﻫﺎى ﺧﻮﺑﻰ ﻫﻢ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -1‬ﭘﮋوﻫﺸﻜﺪهى روﻳﺎن در ﺳﺎل ‪ 1370‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺮﻛﺰ ﺟﺮاﺣﻰ ﻣﺤﺪود ﺑﺎ ﻫﺪف درﻣﺎن‪ ،‬ﭘﮋوﻫﺶ و آﻣﻮزش ﻧﺎﺑﺎرورى اﻓﺘﺘﺎح ﮔﺮدﻳﺪ و در ﺳﺎل ‪ 1377‬ﻣﺠﻮز ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻋﻠﻮم‬ ‫ﺳﻠﻮﻟﻰ را از ﺷﻮراى ﮔﺴﺘﺮش داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎى ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻰ وزارت ﺑﻬﺪاﺷﺖ‪ ،‬درﻣﺎن و آﻣﻮزش ﭘﺰﺷﻜﻰ درﻳﺎﻓﺖ ﻧﻤﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺸﻜﺪه‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎى ﭘﮋوﻫﺸﻰ و آﻣﻮزﺷﻰ و ﻧﻴﺰ درﻣﺎﻧﻰ‬ ‫ﺧﻮد را در ﻗﺎﻟﺐ ﺷﺶ ﮔﺮوه ﭘﮋوﻫﺸﻰ ﺟﻨﻴﻦﺷﻨﺎﺳﻰ‪ ،‬ﻧﺎﺑﺎرورى ﻣﺮدان‪ ،‬ﻧﺎﺑﺎرورى زﻧﺎن‪ ،‬ژﻧﺘﻴﻚ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺜﻞ‪ ،‬اﭘﻴﺪ ﻣﻴﻮﻟﻮژى و ﺑﻬﺪاﺷﺖ ﻧﺎﺑﺎرورى و ﻧﻴﺰ ﺳﻠﻮﻟﻬﺎى ﺑﻨﻴﺎدى )ﺑﻨﻴﺎﺧﺘﻪﻫﺎ(‬ ‫اﻧﺠﺎم داد‪.‬‬

‫‪ .4‬ﻧﻘﺶ اﻣﻴﺪ‪ ،‬ﺧﻮدﺑﺎوري و اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪﻧﻔﺲ در ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫وﺿﻊ داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎى ﻣﺎ اﻣﺮوز ﺑﺎ ﺑﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻴﺴﺖوﭘﻨﺞ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎﻳﻤﺎن ﺧﻴﻠﻰ‬ ‫ﺧﻮب اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻦ ﻳﻚ اﺷﺎرهاى ﺑﻜﻨﻢ ﺑﻪ آن آﻣﺎرﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻴﻢ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻻزم دارد و آﻧﭽﻪ ﻛﻪ آﻗﺎى‬ ‫دﻛﺘﺮ ﻣﻠﻚزاده ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ اﻳﻦ ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎ و ﻣﻼﻛﻬﺎ‪ ،‬و ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻧﻤﺮهدار ﺑﺮاى اﻳﻨﻜﻪ ﻳﻚ داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ﻧﻤﺮه‬ ‫ﺑﻴﺎورد ﻳﺎ ﻧﻴﺎورد‪ ،‬ﻫﻤﻪاش ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻋﻠﻤﻰ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﮔﺎﻫﻰ ﻳﻚ ﻋﻨﺎﺻﺮى اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ اﺻﻼً ﻗﺒﻮﻟﺶ‬ ‫ﻧﺪارﻳﺪ؛ ﻣﻦ ﻧﻤﻴﺨﻮاﻫﻢ ﺣﺎﻻ ﺗﺼﺮﻳﺢ ﻛﻨﻢ‪ .‬ﺑﻨﺪه اﻳﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺗﺸﻜﻴﻞدﻫﻨﺪه و ﻧﻤﺮهآور را ﺑﺮاى اﻳﻨﻜﻪ ﻳﻚ‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه در آﻣﺎرﻫﺎﻳﻰ ﺟﻬﺎﻧﻰ ﻧﻤﺮه ﺑﻴﺎورد‪ ،‬دﻳﺪم؛ ﺑﻌﻀﻰ از اﻳﻨﻬﺎ را ﺷﻤﺎ ﻗﺒﻮل ﻧﺪارﻳﺪ‪ .‬اﮔﺮ زﻣﺎن‬ ‫وزارت آﻗﺎى دﻛﺘﺮ ﻣﻠﻚزاده ﻳﺎ آﻗﺎى دﻛﺘﺮ ﻣﺮﻧﺪى ﻳﺎ آﻗﺎى دﻛﺘﺮ ﻓﺎﺿﻞ ﻳﺎ دﻳﮕﺮان ﺑﻨﺎ ﺑﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ‬ ‫ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎ اﻗﺪام ﺑﺸﻮد‪ ،‬ﺧﻮد‪ ‬اﻳﻦ وزرا ﺣﺎﺿﺮ ﻧﺒﻮدﻧﺪ ﺑﺎ ﻓﺮﻫﻨﮓ اﺳﻼﻣﻰ و اﻳﺮاﻧﻰ ﻣﺎ ﻗﺒﻮل ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻳﻚ‬ ‫ﻣﻘﺪارﻳﺶ ﻫﻢ اﻟﺒﺘﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻋﻠﻤﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻜﻰ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ در آﻏﺎز ﻛﺎرﻳﻢ؛ ﻣﻦ اول ﻫﻢ ﮔﻔﺘﻢ‪،‬‬ ‫ﻗﺪﻣﻬﺎى اوﻟﻴﻢ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﻗﺪﻣﻬﺎ را ﭘﻰدرﭘﻰ ﺑﺮدارﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻴﺶ ﺑﺮوﻳﻢ و ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎور ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ »ﻣﻴﺘﻮاﻧﻴﻢ«‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﺣﺮﻓﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺑﺎور و ﺑﺎ اﻳﻦ ﻧﮕﺎه‪ ‬ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ اذﻋﺎن و ﻗﺒﻮل ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ‪ ‬اﻳﻦ ﺟﻮاﻧﻬﺎى‬ ‫ﻣﺆﻣﻦ ﻣﺎ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻰ ﻛﻪ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻤﺒﻮدﻫﺎ را ﻳﻜﻰ ﻳﻜﻰ ﺑﺸﻤﺮﻳﺪ؛ ﻫﻴﭻ اﺷﻜﺎﻟﻰ ﻧﺪارد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺎ را‬ ‫ﺗﺸﻮﻳﻖ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﻤﺒﻮدﻫﺎ را ﻛﻢ ﻛﻨﻴﻢ و روزﺑﻪروز ﭘﻴﺶ ﺑﺮوﻳﻢ‪ .‬ﺟﻮاﻧﻰ ﻫﻢ ﻛﻪ از‬ ‫ﺷﻤﺎ اﻳﻦ را ﻣﻴﺸﻨﻮد‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﺸﻮﻳﻖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﭘﻴﺶ ﺑﺮود و ﺷﻮق و اﻣﻴﺪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ در دل‬ ‫او ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ؛ ﺑﺮﺧﻼف اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺎ ﻧﮕﺎﻫﻤﺎن‪ ،‬ﻧﮕﺎه ﻣﻨﻔﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﮕﺎه ﻣﺄﻳﻮسﻛﻨﻨﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻛﻪ اﻳﻦ‬ ‫را ﻣﻦ ﻗﺒﻮل ﻧﺪارم‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ ﻣﻠﻲ در ﻋﺮﺻﻪ ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‬

‫‪ ...‬ﻳﻚ ﻋﺮﺻﻪى دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﻪى اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ ﻣﻠﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﻰ‪ ،‬در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى ﻓﻨﺎورى ﺧﻮدش را ﻧﺸﺎن داده و دارد ﻧﺸﺎن ﻣﻴﺪﻫﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﻣﻬﻨﺪس ﻣﺎ‬ ‫ﺟﺮﺋﺖ ﻧﻤﻴﻜﺮد اﺳﻢ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺑﺮق را ﺑﻴﺎورد؛ ﺟﺮﺋﺖ ﻧﻤﻴﻜﺮد اﺳﻢ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺳﺪ را ﺑﺮ زﺑﺎن‬ ‫ﺟﺎرى ﻛﻨﺪ؛ ﺟﺮﺋﺖ ﻧﻤﻴﻜﺮد اﺳﻢ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻓﺮودﮔﺎه را ﺑﺮ زﺑﺎن ﺟﺎرى ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﻪى اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ را ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﺧﺎرﺟﻴﻬﺎ ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﻬﻨﺪس اﻳﺮاﻧﻰ ﺣﺪاﻛﺜﺮ اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ در آن ﭘﺮوژهاى ﻛﻪ ﻳﻚ ﻣﻬﻨﺪس ﺧﺎرﺟﻰ ﻳﺎ‬ ‫ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﺧﺎرﺟﻰ ﻗﺒﻮل ﻛﺮده ﺑﻮد‪ ،‬ﻳﻚ ﮔﻮﺷﻪاى ﻋﻀﻮ ﺑﺸﻮد؛ اﮔﺮ آﻧﻬﺎ ﻗﺒﻮل ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ؛ ﺑﻌﻀﻰ ﺟﺎﻫﺎ‬ ‫ﻫﻢ ﻗﺒﻮل ﻧﻤﻴﻜﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﭘﺎى ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺪ ﻛﺮﺧﻪ‪ ،‬ﺳﻪ ﭼﻬﺎر ﺳﺎل ﭘﻴﺶ‪ ،‬ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﻛﺮدم و ﻣﻔﺼﻞ ﺷﺮح‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار اﺳﺘﺎدان و اﻋﻀﺎي ﻫﻴﺄت ﻋﻠﻤﻲ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪85/7/13 -‬‬

‫‪257‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫دادم؛ ﺳﺪ ﻛﺎرون ‪ 3‬را ‪ -‬ﻧﻪ ﺳﺪ ﻛﺮﺧﻪ را ‪ -‬ﺑﺎ ﺳﺪ دز ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﺮدم‪ .‬ﺳﺪ دز زﻣﺎن ﻃﺎﻏﻮت ﺳﺎﺧﺘﻪ‬ ‫ﺷﺪه‪ ،‬ﺳﺪ ﻛﺎرون ‪ 3‬زﻣﺎن ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه؛ ﺷﺒﻴﻪ ﻫﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬دو ﺗﺎ ﺳﺪ ﺑﺘﻮﻧﻰ ﺑﺎ‬ ‫ﻇﺮﻓﻴﺘﻬﺎى ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﻫﻢ از ﻟﺤﺎظ آب و از ﻟﺤﺎظ ﺑﺮق‪ .‬در ﺳﺎﺧﺖ ﺳﺪ دز ﭼﻘﺪر ﺑﻪ اﻳﺮاﻧﻴﻬﺎ ﺗﻮﻫﻴﻦ‬ ‫ﻛﺮدﻧﺪ؛ ﭼﻘﺪر ﺗﺤﻘﻴﺮ ﻛﺮدﻧﺪ و آﺑﺮورﻳﺰى ﻛﺮدﻧﺪ‬ ‫ﺑﺮاى ﻣﻬﻨﺪس اﻳﺮاﻧﻰ و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪدار اﻳﺮاﻧﻰ و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬار اﻳﺮاﻧﻰ؛ اﻣﺎ در ﺳﺎﺧﺖ اﻳﻦ ﺳﺪ‪ ،‬ﺧﻮد‪ ‬ﺟﻮان‬ ‫اﻳﺮاﻧﻰ‪ ،‬ﻣﻬﻨﺪس اﻳﺮاﻧﻰ‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﺎر ﭘﻴﭽﻴﺪهى ﻋﻈﻴﻢ را ﻛﻪ ﺧﻴﻠﻰ از آن ﺳﺪ دز از ﻟﺤﺎظ ﻛﺎر ﻓﻨﻰِ ﺳﺎﺧﺖ‬ ‫ﺑﺘﻮن و وﺻﻞ ﺑﺘﻮن ﺑﻪ ﺑﺪﻧﻪى ﻛﻮه ﺣﺴﺎﺳﺘﺮ و ﻣﻬﻤﺘﺮ اﺳﺖ ‪ -‬ﻛﻪ ﺗﻔﺎﺻﻴﻠﺶ را ﺑﺮاى ﻣﺎ ﺷﺮح دادﻧﺪ ‪-‬‬ ‫اﻧﺠﺎم داد‪ ،‬ﻧﻴﺮوﮔﺎﻫﺶ را ﺧﻮدش درﺳﺖ ﻛﺮد‪ ،‬ﺳﺪش را ﺧﻮدش درﺳﺖ ﻛﺮد‪ ،‬ﺟﺎدهى زﻳﺮ آب را ﻛﻪ‬ ‫از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻪ ﺑﻮد و ﭘﻞ ﻣﻌﻠﻖ ﻫﻮاﺋﻰ ﻃﻮﻻﻧﻰ را ﺧﻮدش درﺳﺖ ﻛﺮد؛ ﺑﺎ اﻓﺘﺨﺎر‪ .‬ﻋﺮﻗﺶ درآﻣﺪ‪ ،‬اﻣﺎ‬ ‫ﺳﺮش ﺑﻪ اﻓﺘﺨﺎر ﺑﺮاﻓﺮاﺷﺘﻪﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﭼﻴﺰ ﻛﻤﻰﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻳﻦ را در ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﺷﻤﺎ ﺗﻌﻤﻴﻢ ﺑﺪﻫﻴﺪ‪ .‬اﻣﺮوز‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس اﻳﺮاﻧﻰ‪ ،‬ﺗﺤﺼﻴﻠﻜﺮدهى اﻳﺮاﻧﻰ‪ ،‬دﻛﺘﺮ اﻳﺮاﻧﻰ‪ ،‬ارﺗﺸﻰ اﻳﺮاﻧﻰ‪ ،‬ﺳﭙﺎﻫﻰ اﻳﺮاﻧﻰ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﻰﺑﻴﻨﺪ ﻛﻪ‬ ‫ﺑﺴﺎزد‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻳﺠﺎد ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﮕﻴﺮد و ﺑﺮﺗﺮ از دﺳﺘﻬﺎى دﻳﮕﺮ‪ ،‬دﺳﺘﻰ را در ﻋﺮﺻﻪ ﻇﺎﻫﺮ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫آن روز ﺣﺘﻰ ﻓﻜﺮش را ﻫﻢ ﻧﻤﻴﻜﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺣﺎﻻ ﻣﺜﺎﻟﻬﺎﻳﺶ اﻟﻰ ﻣﺎﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﻛﺎرآﻣﺪى اﻳﻦ ﻧﻈﺎم‬ ‫اﺳﺖ؛ اﻳﻦ ﻧﻈﺎم اﻳﻦ ﻛﺎر را ﻛﺮد‪ .‬ﻛﺸﺎورزىِ ﻧﺎﺑﻮد ﺷﺪهى ﻛﺸﻮر را اﻳﻦ ﻧﻈﺎم اﺣﻴﺎء ﻛﺮد‪ ،‬ﺻﻨﻌﺖ‬ ‫‪258‬‬

‫ﺳﺎدهى اﺑﺘﺪاﺋﻰ ﻛﺸﻮر را اﻳﻦ ﻧﻈﺎم ﺑﻪ ﺻﻨﻌﺖ ﭘﻴﭽﻴﺪهى ﺣﺴﺎس اﻧﺮژى ﻫﺴﺘﻪاى رﺳﺎﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻈﺎم اﻻن‬ ‫در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻧﻮ ‪ -‬ﻣﺜﻞ ﻫﻤﻴﻦ ﻛﻪ آﻗﺎى رﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر ﮔﻔﺘﻨﺪ؛ »ﻧﺎﻧﻮﺗﻜﻨﻮﻟﻮژى« و ﺻﻨﺎﻳﻌﻰ از‬ ‫اﻳﻦ دﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ اﻳﻨﻬﺎ از ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻧﻮى دﻧﻴﺎﺳﺖ ‪ -‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً دوش ﺑﻪ دوش ﺻﻔﻮف اول دارد ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻴﻜﻨﺪ‬ ‫و دارد ﻛﺎر ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﻛﺎرآﻣﺪى ﻧﻈﺎم اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺸﻮد ﮔﻔﺖ از ﻫﻤﻪى اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺎز ﻣﻬﻤﺘﺮ و ﺑﺎﻻﺗﺮ‪ ،‬ﻛﺎرآﻣﺪىِ اﻳﻦ ﻧﻈﺎم در زﻣﻴﻨﻪى ﺗﺤﻜﻴﻢ‬ ‫ﻣﺮدﻣﺴﺎﻻرى ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ آن ﺳﺎﺑﻘﻪى ﻣﻨﺤﻮس و زﺷﺘﻰ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻛﺸﻮر وﺟﻮد داﺷﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﻈﺎم ﺗﻮاﻧﺴﺖ‬ ‫ﻣﺮدﻣﺴﺎﻻرى را ﺟﺎ ﺑﻴﻨﺪازد‪ .‬ﻣﺎ اﻣﺮوز ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻫﺮ ﺳﺎل ﻳﻚ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت دارﻳﻢ ‪ -‬ﺣﺎﻻ ﺑﺎ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎﺗﻰ ﻛﻪ‬ ‫اﺧﻴﺮاً ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﻳﻚ ﺧﺮده ﻛﻤﺘﺮ ﺑﺸﻮد؛ اﻣﺎ ﺗﺎ ﺣﺎﻻ اﻳﻨﺠﻮر ﺑﻮده ‪ -‬و در ﺑﻴﺴﺖ و ﻫﺸﺖ ﺳﺎل‪،‬‬ ‫ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺑﻴﺴﺖ و ﻫﺸﺖ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت داﺷﺘﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻫﻤﻪ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺑﺎ آراﻣﻰ‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﻼﻣﺖ‪ ،‬ﺑﺪون دردﺳﺮﻫﺎى‬ ‫ﺑﺰرگ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﺪﻫﻨﺪهى اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺮدﻣﺴﺎﻻرى در اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﺟﺎ اﻓﺘﺎده اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻪ‬ ‫ﻛﺴﻰ اﻳﻦ ﻛﺎر را ﻛﺮده؟ اﻳﻦ ﻧﻈﺎم ﻛﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎرآﺋﻰِ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻤﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺳﻴﺎﺳﻰ و ﻋﺰت‬

‫‪ .4‬ﻧﻘﺶ اﻣﻴﺪ‪ ،‬ﺧﻮدﺑﺎوري و اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪﻧﻔﺲ در ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻰ؛ ﭼﻪ ﻛﺴﻰ ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ اﻳﻦ را ﻣﻨﻜﺮ ﺑﺸﻮد؟ ﭼﻪ ﻛﺴﻰ ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬارى دوﻟﺖ ﺟﻤﻬﻮرى‬ ‫اﺳﻼﻣﻰ را اﻣﺮوز در ﺳﻴﺎﺳﺘﻬﺎى ﻣﻨﻄﻘﻪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺳﻴﺎﺳﺘﻬﺎى ﻓﺮاﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﻨﻜﺮ ﺑﺸﻮد؟ ﭼﻪ ﻛﺴﻰ ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ‬ ‫ﻋﺰت ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ را در ﺑﻴﻦ ﻣﻠﺘﻬﺎى ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻣﻨﻜﺮ ﺑﺸﻮد؟ ﻛﺪام ﻛﺸﻮر ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ ادﻋﺎ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ‬ ‫رﺋﻴﺲ آن ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮﻻن ﺑﺎﻻى آن ﻛﺸﻮر ﻣﻴﺮوﻧﺪ در ﻳﻚ ﻛﺸﻮر ﻣﺴﻠﻤﺎن دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻣﺮدم آن ﻛﺸﻮر‬ ‫ﻣﺴﻠﻤﺎنِ دﻳﮕﺮ‪ ،‬وﻟﻮ دوﻟﺘﺸﺎن ﻫﻢ ﻧﺨﻮاﻫﺪ‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎع ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ و ﺑﻪ ﻧﻔﻊ او ﺷﻌﺎر ﻣﻴﺪﻫﻨﺪ؛ ﻏﻴﺮ از ﺟﻤﻬﻮرى‬ ‫اﺳﻼﻣﻰ؟ ﻓﻘﻂ ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ رؤﺳﺎﻳﺶ در ﻣﻴﺎن ﻣﻠﺘﻬﺎى دﻳﮕﺮ‪ ،‬اﻣﺘﺪاد ﻣﻌﻨﻮى و ﺣﻘﻴﻘﻰ‬ ‫و ﺳﻴﺎﺳﻰ دارﻧﺪ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﻛﺎرآﺋﻰ ﻧﻴﺴﺖ؟! ﻛﺪام ﻋﺮﺻﻪى ﻛﺎرآﺋﻰ از اﻳﻨﻬﺎ ﻣﻬﻤﺘﺮ و ﺑﺎﻻﺗﺮ؟ اﻳﺠﺎد ﻳﻚ‬ ‫ﮔﻔﺘﻤﺎن ﻧﻮ در ﺳﻄﺢ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻞ اﺳﻼﻣﻰ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ ﮔﻔﺘﻤﺎن ﻫﻮﻳﺖ اﺳﻼﻣﻰ و ﺳﻠﻄﻪﻧﺎﭘﺬﻳﺮى و اﺳﺘﻘﻼل را‬ ‫اﻳﻦ ﻧﻈﺎم اﻳﺠﺎد ﻛﺮد؛ ﮔﺴﺘﺮش داد‪ .‬و ارﺗﺒﺎﻃﺎت و ﻫﻤﺴﺎﻳﻪﻫﺎ و ﻏﻴﺮه و ﻏﻴﺮه؛ ﺣﺮف زﻳﺎد اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫اﻳﻦ ﻛﺎرآﺋﻰ را اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﺪﻫﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺎ ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﺑﺎ ﻋﻘﻞ‪ ،‬ﺑﺎ ﻋﺰم؛ ﺳﻪ ﺗﺎ »ﻋﻴﻦ«‪ .‬ﻋﺎﻟﻤﺎﻧﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻋﺎﻗﻼﻧﻪ ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻋﺎزﻣﺎﻧﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻋﺰم ﻫﻤﺮاه ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺑﺎ ﺳﺴﺖﻋﻨﺼﺮى و ﺳﺴﺖﻋﻬﺪى ﻧﻤﻴﺸﻮد ﭘﻴﺶ‬ ‫رﻓﺖ‪ .‬ﻋﻠﻢ و ﻋﻘﻞ را ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ و ﻋﺰم ﻣﻠﻰ را ﻣﺜﻞ ﻣﻮﺗﻮرى ﭘﺸﺖ ﺳﺮ اﻳﻨﻬﺎ ﻗﺮار ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ‬ ‫ﻣﻴﺘﻮاﻧﻴﻢ اﻳﻦ ﻛﺎرآﺋﻰ را اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﺪﻫﻴﻢ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻳﻜﻲ از ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ‪ ،‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ اﺳﺖ‬

‫‪ ...‬ﻳﻜﻰ از ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎى اﻳﻦ اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ‪ ،‬ﻗﺪم ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان در ﻣﻴﺪاﻧﻬﺎى ﻛﺸﻔﻴﺎت ﻋﻠﻤﻰِ‬ ‫ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻜﻰاش ﻣﺴﺌﻠﻪىاﻧﺮژى ﻫﺴﺘﻪاى اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﺎﻻدر دﻫﺎن ﻫﻤﻪىﻣﺮدم ﻣﺎ ﻫﺴﺖ؛ اﻣﺎ‬ ‫ﻓﻘﻂ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ؛ در ﺑﺨﺸﻬﺎى ﺑﺴﻴﺎر ﺣﺴﺎس‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر دﻗﻴﻖ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﻧﻮ‪ ،‬ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺎ‪ ،‬داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻣﺎ‪،‬‬ ‫ﺑﺮﺟﺴﺘﮕﺎن ﻣﺎ وارد ﻣﻴﺪان ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻛﺎرﻫﺎى ﺑﺰرگ اﻧﺠﺎم دادﻧﺪ؛ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪى ﺳﻠﻮﻟﻬﺎى ﺑﻨﻴﺎدى‪ ،‬ﻛﺸﻒ‬ ‫داروﻫﺎى ﺟﺪﻳﺪ و ﺑﻰﺳﺎﺑﻘﻪ ﺑﺮاى ﺑﺮﺧﻰ از ﺑﻴﻤﺎرﻳﻬﺎى ﺻﻌﺐاﻟﻌﻼج ‪ -‬ﻛﻪ اﻋﻼن ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪ ﻫﻢ ﺑﺎز‬ ‫انﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ اﻋﻼم ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد ‪ -‬در ﻣﺴﺎﺋﻞ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‪ .‬اﻳﺮاﻧﻰ اﺳﺘﻌﺪاد ﺧﻮدش را ﺑﻪ ﻣﻴﺪان آورد و‬ ‫اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ ﻧﺸﺎن داد و ﭘﻴﺶ رﻓﺖ و ﺑﻌﺪ از اﻳﻦ ﻫﻢ ﭘﻴﺶ ﺧﻮاﻫﻴﻢ رﻓﺖ‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻣﺴﺌﻮﻻن و ﻛﺎرﮔﺰاران ﻧﻈﺎم – ‪86/6/31‬‬

‫‪259‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﻓﺎﺻﻠﻪى ﻣﺎ را ﺑﺎ دﻧﻴﺎ از ﻟﺤﺎظ ﻋﻠﻤﻰ در ﻃﻮل دﻫﻬﺎ ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺳﺎﻟﻬﺎى رﺷﺪ داﻧﺶ در ﻋﺎﻟﻢ ﺑﻮد‪،‬‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶ دادﻧﺪ؛ اﻣﺎ ﺑﻪ ﻓﻀﻞ اﻟﻬﻰ ﻣﺎ اﻳﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ را ﻛﻢ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺮد و ﺑﻪ ﻋﻠﻢ ﻫﻢ اﻛﺘﻔﺎ ﻧﻤﻴﻜﻨﻴﻢ؛‬ ‫ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ‪ ،‬اﺧﻼق‪ ،‬ﺳﺎزﻧﺪﮔﻰ ﺧﻮد؛ اﻳﻦ را ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ وﻇﻴﻔﻪ ﺑﺮاى ﺧﻮدﻣﺎن ﺑﺪاﻧﻴﻢ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* اﻳﺤﺎد ﻳﺄس و ﺑﻪ ر‪‬خ ﻛﺸﻴﺪن ﻓﺎﺻﻠﻪﻫﺎي ﻋﻠﻤﻲ‪ ،‬ﻳﻜﻲ از ﻣﻮاﻧﻊ اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ‬

‫ﺳﻪ ﻣﺎﻧﻊ اﺻﻠﻰ در راه ﻓﺮاﻳﻨﺪ اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ و ﺑﻪ ﺛﻤﺮ رﺳﻴﺪﻧﺶ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺘﻮﺟﻪ اﻳﻦ‬ ‫ﺳﻪ رﺧﻨﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻪ رﺧﻨﻪ ﻣﻴﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻓﺮاﻳﻨﺪ اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ ﻣﻠﻰ و ﻣﻨﺘﻬﻰ ﺷﺪن آن ﺑﻪ ﭘﻴﺮوزىﻫﺎى‬ ‫ﭘﻰدرﭘﻰ و رﺳﻴﺪن ﺑﻪ آرﻣﺎﻧﻬﺎ را ﻣﺨﺪوش ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫اول‪ ،‬اﻳﺠﺎد ﻳﺄس اﺳﺖ؛ ﺗﻴﺮه ﻛﺮدن اﻓﻖ‪ ،‬ﺑﻪ رخ ﻛﺸﻴﺪن ﻓﺎﺻﻠﻪﻫﺎى ﻋﻠﻤﻰ‪ .‬اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺘﻰ اﺳﺖ؛ ﻣﺎ از‬ ‫ﻟﺤﺎظ ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬اﻣﺮوز ﺑﺎ دﻧﻴﺎى ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪى ﻋﻠﻤﻰ ﻛﻪ دوﻳﺴﺖ ﺳﺎل اﺳﺖ دارد ﻛﺎر ﻋﻠﻤﻰ ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ ،‬ﻓﺎﺻﻠﻪ‬ ‫دارﻳﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪﻫﺎ را ﺑﻪ رخ ﻣﻴﻜﺸﻨﺪ و ﻣﻴﮕﻮﻳﻨﺪ آﻗﺎ ﭼﻄﻮر ﻣﻴﺨﻮاﻫﻴﺪ ﺷﻤﺎ اﻳﻨﻬﺎ را ﻃﻰ ﻛﻨﻴﺪ؟ ﻣﮕﺮ‬ ‫ﻣﻴﺸﻮد؟ ﺟﻮان ﻣﺤﻘﻖ و ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮ و داﻧﺸﻤﻨﺪ ﻣﺎ را ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﺎر ﻣﺄﻳﻮس ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﻣﻴﮕﻮﻳﻢ‪ :‬ﺑﻠﻪ‪،‬‬ ‫ﻣﻴﺸﻮد؛ ﭼﺮا ﻧﻤﻴﺸﻮد؟ ﻣﺎ از داﻧﺶ دﻳﮕﺮان اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻴﻜﻨﻴﻢ و ﭘﺎ را ﻳﻚ ﻗﺪم ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻣﻴﮕﺬارﻳﻢ؛ ﻛﻤﺎاﻳﻨﻜﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﻛﺎر را ﻛﺮدهاﻳﻢ‪ .‬ﻣﺎ از داﻧﺶ دﻳﮕﺮان اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮدهاﻳﻢ‪ .‬ﮔﺎﻫﻰ ﭼﻴﺰﻫﺎﺋﻰ ﺳﺎﺧﺘﻪاﻳﻢ ﻛﻪ در دﻧﻴﺎ‬ ‫‪260‬‬

‫ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻣﺜﻞ ﺑﻌﻀﻰ از ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎى ﭘﺰﺷﻜﻰ و داروﺋﻰ و اﻣﺜﺎل اﻳﻨﻬﺎ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻘﺪﻣﺎت داﻧﺶ‬ ‫ﻏﺮﺑﻰ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه‪ ،‬اﻣﺎ ﻛﺎرﻫﺎى ﺑﺰرﮔﺘﺮى از آﻧﻬﺎ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ .‬ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻣﺎ را ﻣﺄﻳﻮس ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ‬ ‫ﻣﻴﺘﻮاﻧﻴﻢ ﺷﺘﺎب ﻋﻠﻤﻰﻣﺎن را زﻳﺎد ﻛﻨﻴﻢ؛ اﻳﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ را روزﺑﻪروز ﻛﻤﺘﺮ ﻛﻨﻴﻢ؛ ﻫﻤﺖ ﻛﻨﻴﻢ ﭘﻴﺶ ﺑﺮوﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﺑﺨﺼﻮص ﻛﻪ اﻣﺮوز دﻧﻴﺎى ﻏﺮب دﭼﺎر آﻓﺘﻬﺎى ﺟﺪى اﺳﺖ ﻛﻪ در ﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎل ﭘﻴﺶ و ﺻﺪ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ‬ ‫اﻳﻦ آﻓﺘﻬﺎ را ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬اﻣﺮوز آﻓﺘﻬﺎى اﺧﻼﻗﻰ‪ ،‬آﻓﺘﻬﺎى ﺟﻨﺴﻰ‪ ،‬ﺗﺰﻟﺰل روﺣﻴﻪﻫﺎ در ﻏﺮب ﺧﻴﻠﻰ ﺷﺪﻳﺪﺗﺮ‬ ‫از آن روزﻫﺎﺳﺖ؛ اﻣﺮوز اﻳﻨﻬﺎ در آﻧﺠﺎ ﻳﻚ ﮔﺮﻓﺘﺎرى اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت‪ ،‬ﺧﻮدش را‬ ‫آﺳﺎن ﻧﺸﺎن ﻧﻤﻴﺪﻫﺪ؛ اﻣﺎ از ﺣﺮﻓﻬﺎى آﻧﻬﺎ‪ ،‬از ﺣﺮﻓﻬﺎى اﻧﺪﻳﺸﻤﻨﺪاﻧﺸﺎن‪ ،‬ﻣﺘﻔﻜﺮﻳﻨﺸﺎن آدم ﻣﻴﻔﻬﻤﺪ ﻛﻪ‬ ‫ﻧﮕﺮاﻧﻨﺪ‪ .‬ﻧﺴﻞ ﺟﻮاﻧﺸﺎن رو ﺑﻪ اﻧﺤﻄﺎط اﺳﺖ‪ ،‬ﺟﺮم و ﺟﻨﺎﻳﺖ رو ﺑﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻓﺮوﭘﺎﺷﻰ‬ ‫ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎ رو ﺑﻪ ﺗﺰاﻳﺪ اﺳﺖ و ﻫﻤﻴﻦ ﻃﻮر دارد زﻳﺎد ﻣﻴﺸﻮد؛ ﻣﻬﺎر ﻫﻢ از دﺳﺘﺸﺎن ﺧﺎرج ﺷﺪه اﺳﺖ و‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﺎرﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ -1‬ﺑﻴﺎﻧﺎت در اﺟﺘﻤﺎع ﺑﺰرگ ﻣﺮدم ﻳﺰد‪86/10/12 -‬‬

‫‪ .4‬ﻧﻘﺶ اﻣﻴﺪ‪ ،‬ﺧﻮدﺑﺎوري و اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪﻧﻔﺲ در ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﭼﻪ اﺷﻜﺎل دارد؛ ﻳﻚ ﻣﻠﺘﻰ ﻛﻪ ﻣﺼﻤﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﻮدش را ﺗﺎ ﺣﺪودى ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ از اﻳﻦ ﺑﻼﻳﺎ ﺣﻔﻆ ﻛﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢ دارد‪ ،‬ﺗﻮﻛﻞ ﺑﻪ ﺧﺪا دارد‪ ،‬اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ دارد‪ ،‬آرﻣﺎﻧﻬﺎى ﻣﺸﺨﺺ ﻫﻢ دارد‪ ،‬اﻳﻦ راه را ﻃﻰ‬ ‫ﻛﻨﺪ؟ ﻛﻤﺎاﻳﻨﻜﻪ آﻧﻬﺎ ﻃﻰ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﻳﻚ روزى ﺟﻠﻮﺗﺮ از ﻏﺮب ﺑﻮدﻳﻢ؛ ﻣﺎ دﭼﺎر آﻓﺖ ﺷﺪﻳﻢ‪ ،‬آﻧﻬﺎ‬ ‫ﺗﻼش ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺟﻠﻮ اﻓﺘﺎدﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺎ ﺣﺎﻻ ﻣﻴﺘﻮاﻧﻴﻢ ﺟﻠﻮ ﺑﻴﻔﺘﻴﻢ‪ .‬ﻃﻰ ﻛﺮدن ﻓﺎﺻﻠﻪﻫﺎ ﻣﻄﻠﻘﺎً ﻣﺴﺘﺒﻌﺪ ﻧﻴﺴﺖ از ﻳﻚ ﻣﻠﺘﻰ ﻛﻪ ﺟﻮاﻧﺶ ﺑﺎ‬ ‫ﻫﻤﺖ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻴﻜﻨﺪ و ﭘﻴﺶ ﻣﻴﺮود؛ ﻣﺴﺌﻮﻻن و ﻣﺪﻳﺮاﻧﺶ ﻫﻢ ﺑﺎ ﻫﻤﺖ ﻣﻰﻧﺸﻴﻨﻨﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى و‬ ‫ﻃﺮاﺣﻰ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺳﻪ ﺗﺎ ﻣﺎﻧﻊ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ دﺷﻤﻦ ﻃﺮاﺣﻰ ﻛﻨﺪ‪ :‬ﻳﻜﻰ ﭘﺮاﻛﻨﺪن ﻳﺄس‪ ،‬ﻳﻜﻰ‬ ‫ﻣﻨﺤﺮف ﻛﺮدن اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎ‪ ،‬ﻳﻜﻰ ﻫﻢ ﺑﺮﺧﻮرد ﺳﺨﺖ و ﺧﺸﻦ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻧﻈﺎﻣﻰ و از ﻗﺒﻴﻞ‬ ‫اﻳﻨﻬﺎ‪.‬‬ ‫در ﻣﻮرد اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪى اول ﻛﻪ ﭘﺮاﻛﻨﺪن ﻧﻮﻣﻴﺪى و ﻳﺄس اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻦ اﺻﺮار دارم ﺷﻤﺎ ﺟﻮاﻧﻬﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻓﻜﺮ‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺗﺄﻣﻞ ﻛﻨﻴﺪ و ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎﻳﺶ را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ اﻻن دارﻧﺪ اﻳﻦ ﻛﺎر را ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ؛ ﻳﻚ ﻋﺪهاى ﻫﻢ ﺑﺮاى‬ ‫آﻧﻬﺎ و از زﺑﺎن آﻧﻬﺎ و از ﺣﻨﺠﺮهى آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ آﻧﻬﺎ ﺣﺮف ﻣﻴﺰﻧﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺣﺎﻻ اﻳﻦ ﭼﻨﺪ ﻣﻮرد را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪ :‬ﻳﻜﻰ از آﻧﻬﺎ ﻣﺴﺌﻠﻪى اﻧﺮژى ﻫﺴﺘﻪاى اﺳﺖ‪ .‬در داﺧﻞ ﻛﺸﻮر ﺧﻮدﻣﺎن‬ ‫ﺟﻨﺠﺎل راه اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ ﻛﻪ آﻗﺎ اﻧﺮژى ﻫﺴﺘﻪاى ﻫﺰﻳﻨﻪى ﺑﺪون ﺳﻮد اﺳﺖ؛ ﭼﺮا دارﻳﺪ اﻳﻦ ﻛﺎر را ﻣﻴﻜﻨﻴﺪ؟‬ ‫ﺣﺎﻻ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺟﻬﺎﻧﻰ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ را ﻛﺎﻣﻼً دﻧﺒﺎل ﻣﻴﻜﺮد و ﻫﻨﻮز ﻫﻢ ﻣﻴﻜﻨﺪ؛ اﻣﺎ در داﺧﻞ ﻛﺸﻮر‬ ‫ﺧﻮدﻣﺎن از اوﻟﻰ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪى ﻫﺴﺘﻪاى ﻣﻄﺮح ﺷﺪ‪ ،‬از ﭘﻨﺞ ﺷﺶ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از اﻳﻦ ﺗﺎ ﺣﺎﻻ ﻣﺮﺗﺒﺎً اﻳﻦ‬ ‫ﻣﻄﻠﺐ را ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ و ﺗﻜﺮار ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺣﺘّﻰ ﻋﺪهاى ﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﺷﺘﻨﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ آﻗﺎ ﻣﺎ ﻓﻴﺰﻳﻜﺪاﻧﻴﻢ‪ .‬اﻳﻨﻜﻪ‬ ‫ﻣﻴﮕﻮﻳﻨﺪ ﻣﺎ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪاﻳﻢ دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎى ﺳﺎﻧﺘﺮﻳﻔﻴﻮژ را راه ﺑﻴﻨﺪازﻳﻢ‪ ،‬اﺻﻼً واﻗﻌﻴﺖ ﻧﺪارد! ﺑﻪ ﻗﺪرى ﻗﺮص‬ ‫اﻳﻦ را ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ ﻣﺠﺒﻮر ﺷﺪﻳﻢ اﻓﺮادى را ﺑﻔﺮﺳﺘﻴﻢ و ﺑﮕﻮﺋﻴﻢ ﺑﺮوﻧﺪ ﺑﺎزرﺳﻰ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬درﺳﺖ ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ؛‬ ‫ﻧﻜﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﻴﻨﻰ ﻛﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﻣﻴﮕﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺎل ﭘﻨﺞ ﺷﺶ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ اﺳﺖ‪ .‬رﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬آﻣﺪﻧﺪ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻧﻪ‬ ‫آﻗﺎ! ﻛﺎر‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮب‪ ،‬ﺻﺤﻴﺢ‪ ،‬ﻋﻠﻤﻰ و ﻣﺤﻜﻢ دارد اﻧﺠﺎم ﻣﻴﮕﻴﺮد‪ .‬اول ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻧﻤﻴﺸﻮد‪ ،‬ﻧﻤﻴﺘﻮاﻧﻴﻢ؛ ﺑﻌﺪ‬ ‫ﻛﻪ دﻳﺪﻧﺪ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻨﺪ آﻗﺎ اﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪاى اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﻮد ﻧﺪارد‪ ،‬ﻓﺎﻳﺪهاى ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﻨﺪه در ﺳﺨﻨﺮاﻧﻰ‬ ‫ﻋﻤﻮﻣﻰ ﻋﻴﺪ ﻧﻮروز ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﻔﺼﻞ درﺑﺎرهى اﻳﻦ ﺻﺤﺒﺖ ﻛﺮدم و ﻧﻤﻴﺨﻮاﻫﻢ ﺗﻜﺮار ﻛﻨﻢ‪ .‬ﭼﻄﻮر‬ ‫ﻓﺎﻳﺪهاى ﻧﺪارد؟ ﻣﺎ ﺑﺮاى ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎل دﻳﮕﺮ ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﺑﻴﺴﺖ ﻫﺰار ﻣﮕﺎوات ﺑﺮق از اﻧﺮژى‬ ‫ﻫﺴﺘﻪاى ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﻴﺎورﻳﻢ‪ .‬ﺑﺮآوردى ﻛﻪ ﺑﺮاى ﻣﺼﺮف اﻧﺮژى در ﻛﺸﻮر و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮقِ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‬

‫‪261‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﻴﺴﺖ ﻫﺰار ﻣﮕﺎوات ﺑﺎﻳﺪ از ﻃﺮﻳﻖ اﻧﺮژى ﻫﺴﺘﻪاى ﺑﺎﺷﺪ؛ واﻟّﺎ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮق را از‬ ‫دﻳﮕﺮان ﮔﺪاﺋﻰ ﻛﻨﻴﻢ؛ ﻳﺎ اﮔﺮ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻴﻢ ﮔﺪاﺋﻰ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻳﺎ ﻧﻨﮕﻤﺎن آﻣﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﺪادﻧﺪ‪ ،‬از ﺧﻴﺮ ﭼﻴﺰﻫﺎﺋﻰ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﺎ ﻧﻴﺮوى ﺑﺮق ﻣﻴﭽﺮﺧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﮕﺬرﻳﻢ؛ از ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬از ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬از ﺑﺴﻴﺎرى از اﺑﺰارﻫﺎى ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﺧﺐ‪ ،‬ﻣﺎ ﻛﻰ ﺷﺮوع ﻛﻨﻴﻢ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ ﺑﻴﺴﺖ ﻫﺰار ﻣﮕﺎوات را ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎل دﻳﮕﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﻴﺎورﻳﻢ؟ اﻻن‬ ‫اﮔﺮ دﻳﺮ ﻫﻢ ﻧﺸﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻗﻄﻌﺎً زود ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ دﻳﺮ ﻫﻢ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﭼﻪ ﻣﻐﺎﻟﻄﻪى‬ ‫ﻋﺠﻴﺒﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ »آﻗﺎ اﺣﺘﻴﺎج ﻧﺪارﻳﻢ«! ﻳﺎ ﻣﻴﮕﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﻫﺴﺘﻪاى ﻛﻪ ﻧﻤﻴﺘﻮاﻧﻴﺪ ﺑﺴﺎزﻳﺪ؛ اﻳﻦ‬ ‫اوراﻧﻴﻮﻣﻬﺎى ﻏﻨﻰﺷﺪهى ﺳﻪ ﭼﻬﺎر درﺻﺪ را ﺑﺮاى ﭼﻪ ﻣﻴﺨﻮاﻫﻴﺪ؟ ﺑﺎز ﺑﺤﺚ »ﻧﻤﻴﺘﻮاﻧﻴﺪ« اﺳﺖ‪ .‬ﭼﺮا‬ ‫ﻧﻤﻴﺘﻮاﻧﻴﻢ؟ ﻣﻠﺘﻰ ﻛﻪ ﺑﺪون ﻛﻤﻚ و ﺑﺪون اﺳﺘﺎد ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻳﻚ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺮاﻛﺰ ﻋﻈﻴﻢ ﻏﻨﻰﺳﺎزى را ﺑﻪ‬ ‫وﺟﻮد ﺑﻴﺎورد‪ ،‬ﭼﺮا ﻧﺘﻮاﻧﺪ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺑﺴﺎزد؟ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ‪ .‬ﭼﺮا ﻧﺘﻮاﻧﻴﻢ؟ ﻳﻚ روزى ﻣﻴﮕﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺷﻤﺎ‬ ‫ﻧﻤﻴﺘﻮاﻧﻴﺪ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺑﺨﺎرى ﻫﻢ ﺑﺴﺎزﻳﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﻳﺎدم ﻫﺴﺖ دورهى رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮرى ﺧﻮد ﻣﻦ ﺑﻮد؛‬ ‫ﻧﻴﺮوﮔﺎﻫﻰ ﺑﻮد ﻛﻪ در زﻣﺎن رژﻳﻢ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺷﺮوع ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﺼﻔﻪﻛﺎره ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻰآﻣﺪﻧﺪ ﻣﻴﺮﻓﺘﻨﺪ ﺗﺎ‬ ‫دﻻﻟﻬﺎى ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻰ از ﻳﻚ ﻛﺸﻮرى ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ آن را درﺳﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻰﻫﺎ ﻫﻢ ﻣﻴﮕﻔﺘﻨﺪ ﻣﺎ در داﺧﻞ‬ ‫ﻣﻴﺘﻮاﻧﻴﻢ درﺳﺖ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ از ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ را در دﻓﺘﺮ رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮرى‬ ‫ﺧﻮاﺳﺘﻴﻢ ‪ -‬ﭼﻨﺪ ﺗﺎ از رؤﺳﺎى ﻛﺸﻮر را ‪ -‬ﻧﺨﺴﺖ وزﻳﺮ و دﻳﮕﺮان را ﻫﻢ دﻋﻮت ﻛﺮدﻳﻢ ﺗﺎ ﺑﺤﺚ‬ ‫‪262‬‬

‫ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫اﻳﻨﻬﺎ آﻣﺪﻧﺪ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬آﻗﺎ اﻣﻜﺎن ﻧﺪارد ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ آن ﻧﻴﺮوﮔﺎه را ‪ -‬ﻛﻪ ﻧﺰدﻳﻚ ﺗﻬﺮان ﻫﻢ ﻫﺴﺖ ‪ -‬ﺑﻪ‬ ‫آﺧﺮ ﺑﺮﺳﺎﻧﻴﻢ و اﻓﺘﺘﺎح ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﻗﻀﺎوت آﻧﻬﺎ ﺑﻮد‪ .‬ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬اﺻﻼً اﻣﻜﺎن ﻧﺪارد؛ ﺣﺘﻤﺎً ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﺧﺎرﺟﻰ‬ ‫ﺑﻴﺎﻳﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺧﺎرﺟﻰ را ﻧﻴﺎوردﻳﻢ؛ ﻣﺘﺨﺼﺺ داﺧﻠﻰ رﻓﺖ آن را ﻛﺎﻣﻞ ﻛﺮد‪ ،‬درﺳﺖ ﻫﻢ ﻛﺮد‪ ،‬اﻻن ﻫﻢ‬ ‫ﺳﺎﻟﻬﺎﺳﺖ ﻛﻪ دارد ﺑﺮق ﻣﻴﺪﻫﺪ و از ﺗﻮﻟﻴﺪ او دارد ﻛﺸﻮر اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻴﻜﻨﺪ‪.‬‬ ‫اول اﻧﻘﻼب ﺟﻬﺎد ﺳﺎزﻧﺪﮔﻰ ﻣﻴﺨﻮاﺳﺖ ﺳﻴﻠﻮ ﺑﺴﺎزد‪ .‬ﻣﻴﺪاﻧﻴﺪ ﺳﻴﻠﻮﻫﺎى ﻣﺎ را در دوران ﻃﺎﻏﻮت‪،‬‬ ‫ﺷﻮروىﻫﺎ ﻣﻴﺴﺎﺧﺘﻨﺪ‪ .‬رژﻳﻢ ﻃﺎﻏﻮت ﮔﻨﺪم را از آﻣﺮﻳﻜﺎ ﻣﻴﮕﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺳﻴﻠﻮﻳﺶ را ﺷﻮروى ﻣﻴﺴﺎﺧﺖ!‬ ‫ﺳﻴﻠﻮ ﻇﺎﻫﺮش ﺳﺎده اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻓﻨﺎورى ﭘﻴﭽﻴﺪهاى اﺳﺖ‪ .‬ﺟﻬﺎد ﺳﺎزﻧﺪﮔﻰ ﮔﻔﺖ ﻣﻴﺨﻮاﻫﻴﻢ ﺳﻴﻠﻮ‬ ‫ﺑﺴﺎزﻳﻢ؛ از اﻃﺮاف ﺻﺪا ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪ ﻛﻪ آﻗﺎ ﻧﻤﻴﺘﻮاﻧﻴﺪ؛ ﺑﻴﺨﻮد ﺧﻮدﺗﺎن را ﻣﻌﻄﻞ ﻧﻜﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪى ﻛﺸﻮر را‬ ‫ﻫﻢ ﺑﻪ ﺑﺎد ﻧﺪﻫﻴﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪى ﺳﻴﻠﻮى ﻛﻮﭼﻜﻰ در ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻨﺪه آن وﻗﺖ رﻓﺘﻢ ﺑﺎزدﻳﺪ‬

‫‪ .4‬ﻧﻘﺶ اﻣﻴﺪ‪ ،‬ﺧﻮدﺑﺎوري و اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪﻧﻔﺲ در ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﻛﺮدم‪ .‬اﻣﺮوز ﻛﺸﻮر ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰِ ﺷﻤﺎ ﻳﻜﻰ از ﺳﻴﻠﻮﺳﺎزﻫﺎى درﺟﻪى ﻳﻚ دﻧﻴﺎﺳﺖ؛ ﺟﺰء‬ ‫ﻛﺸﻮرﻫﺎى ﺳﻴﻠﻮﺳﺎز ﺑﺮﺟﺴﺘﻪى درﺟﻪى ﻳﻚ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻳﻜﻰ از ﺳﺪﻫﺎى ﻧﺰدﻳﻚ ﺗﻬﺮان آب ﻣﻴﺪاد‪ .‬ﮔﻔﺘﻨﺪ ﺑﺮوﻧﺪ اﻳﻦ را درﺳﺖ ﻛﻨﻨﺪ؛ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﺧﻮد ﻛﻤﭙﺎﻧﻰ‬ ‫ﺳﺎزﻧﺪهى اﻳﻦ ﺳﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﺎﻳﺪ؛ رﻓﺘﻨﺪ آوردﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻫﻢ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اواﺋﻞ رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮرى ﻣﺎﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻴﮕﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﻣﮕﺮ ﻣﺎ ﻣﻴﺘﻮاﻧﻴﻢ ﺳﺪ درﺳﺖ ﻛﻨﻴﻢ؟ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﻠﻘﻴﻨﺎت‪ ‬ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﺟﻮاﻧﻬﺎى ﻣﺎ ﻫﻤﺖ ﻛﺮدﻧﺪ‪،‬‬ ‫رﻓﺘﺪ ﺳﺮاغ ﺳﺪﺳﺎزى‪ .‬اﻣﺮوز ﻛﺸﻮر ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ ﺑﻪ ﻓﻀﻞ اﻟﻬﻰ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺳﺪﺳﺎز اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در ﻣﻨﻄﻘﻪى ﻣﺎ ﻫﻴﭻ ﻛﺸﻮرى ﻣﺜﻞ ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ ﻣﺴﻠﻂ ﺑﺮ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺳﺪﻫﺎى ﺑﺰرگ ‪ -‬ﭼﻪ ﺳﺪ‬ ‫ﺑﺘﻮﻧﻰ‪ ،‬ﭼﻪ ﺳﺪ ﺧﺎﻛﻰ ‪ -‬ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺳﺪﻫﺎﺋﻰ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺳﺎﺧﺘﻴﻢ‪ ،‬از ﻣﺸﺎﺑﻪﻫﺎى ﺧﻮدش ﻛﻪ زﻣﺎن ﻃﺎﻏﻮت ﺑﻪ‬ ‫وﺳﻴﻠﻪى ﺷﺮﻛﺘﻬﺎى ﺧﺎرﺟﻰ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ و ﺑﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ و اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪى ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻤﺘﺮ‬ ‫اﺳﺖ؛ ﻛﺎر ﺧﻮدﻣﺎن ﻫﻢ ﻫﺴﺖ‪ .‬ﭼﺮا ﻧﻤﻴﺘﻮاﻧﻴﻢ؟ ﻧﺨﻴﺮ‪ ،‬ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﻫﺴﺘﻪاى ﻫﻢ ﻣﻴﺘﻮاﻧﻴﻢ ﺑﺴﺎزﻳﻢ؛ ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﺑﺴﺎزﻳﻢ‪ .‬اﻣﺮوز ﺷﺮوع ﺑﻜﻨﻴﻢ‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﺳﺎل دﻳﮕﺮ ﺟﻮاب ﺧﻮاﻫﺪ داد‪ .‬ﭼﻨﺪ ﺳﺎل دﻳﮕﺮ ﺷﺮوع ﺑﻜﻨﻴﻢ‪ ،‬ﭼﻨﺪ‬ ‫ﺳﺎل ﺑﻌﺪش ﺟﻮاب ﺧﻮاﻫﺪ داد‪ .‬اﮔﺮ ﺷﺮوع ﻧﻜﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻋﻘﺐ ﻣﻴﻤﺎﻧﻴﻢ‪ .‬اﻣﺮوز اﮔﺮ ﻏﻨﻰﺳﺎزى را ﺷﺮوع‬ ‫ﻧﻤﻴﻜﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ده ﺳﺎل ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎل ﺑﻌﺪ ﺑﺎﻻﺧﺮه ﺷﺮوع ﻣﻴﻜﺮدﻳﻢ‪ .‬ﻣﻴﮕﻮﻳﻨﺪ آﻗﺎ روسﻫﺎ ﻛﻪ ﺑﻪ‬ ‫ﺷﻤﺎ اوراﻧﻴﻮم ﻏﻨﻰﺳﺎزىﺷﺪه ﻣﻴﺪﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺳﻮﺧﺖ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﻫﺴﺘﻪاى ﻣﻴﺪﻫﻨﺪ؛ ﺧﻮدﺗﺎن ﻣﻴﺨﻮاﻫﻴﺪ ﭼﻪ ﻛﺎر‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ؟ اﻳﻦ از آن ﺣﺮﻓﻬﺎﺋﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ آﻗﺎى رﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر ﻣﺤﺘﺮم ﻛﻢدان آﻣﺮﻳﻜﺎ ﻫﻢ اﺧﻴﺮاً ﺑﻴﺎن‬ ‫ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺧﺐ روسﻫﺎ ﻛﻪ دارﻧﺪ ﻣﻴﺪﻫﻨﺪ‪ ،‬اﻳﺮان ﻣﻴﺨﻮاﻫﺪ ﭼﻪ ﻛﺎر ﻛﻨﺪ! اﻳﻨﺠﺎ ﻫﻢ ﻳﻚ ﻋﺪهاى ﻛﻪ‬ ‫ﻧﻪ ﺑﻪ ﻗﺪر او ﻣﺤﺘﺮﻣﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﻪ ﻗﺪر او ﻛﻢداﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﺣﺮف را ﺗﻜﺮار ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ آﻗﺎ روسﻫﺎ ﻛﻪ دارﻧﺪ‬ ‫ﻣﻴﻔﺮوﺷﻨﺪ‪ .‬دﻳﺪﻳﺪ دﻳﮕﺮ؛ ﻣﺤﻤﻮﻟﻪى اول آﻣﺪ‪ ،‬ﻣﺤﻤﻮﻟﻪى دوم آﻣﺪ؛ دﻳﮕﺮ ﺷﻤﺎ ﻣﻴﺨﻮاﻫﻴﺪ ﭼﻪ ﻛﺎر ﻛﻨﻴﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﺧﻮدﺗﺎن ﻏﻨﻰﺳﺎزى ﻛﻨﻴﺪ؟ اﻳﻦ ﻣﺜﻞ اﻳﻦ ﻣﻴﻤﺎﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﺸﻮرى ﻛﻪ ذﺧﺎﺋﺮ ﻧﻔﺘﻰِ زﻳﺮ زﻣﻴﻨﺶ ﭘﺮ‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ آﻗﺎ ﭼﺮا ﭼﺎه ﻣﻴﺰﻧﻰ؛ ﺧﺐ ﺑﺮو ﻧﻔﺖ را ﺑﺨﺮ از ﺑﻴﺮون ﺑﻴﺎور! ﻳﻌﻨﻰ ﻛﺸﻮرى ﻛﻪ داراى‬ ‫ذﺧﺎﺋﺮ ﻧﻔﺘﻰ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺸﻮد واردﻛﻨﻨﺪهى ﻧﻔﺖ! ﭼﻘﺪر ﺧﻨﺪهآور اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻳﻚ روزى دﻟﺸﺎن ﻧﺨﻮاﺳﺖ‬ ‫اﻳﻦ ﺳﻮﺧﺖ را ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﻴﺪﻫﻴﻢ‪ ،‬ﻳﺎ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﺮط ﻣﻴﺪﻫﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻠﺖ اﻳﺮان‬ ‫ﻧﺎﭼﺎر اﺳﺖ ﻗﺒﻮل ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ آن ﭼﻴﺰﻫﺎﺋﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺧﻮاﻫﻴﺪ دﻳﺪ ﻫﻤﺎن‬ ‫ﻧﻘﺸﻪى اﻳﺠﺎد ﻳﺄس دﺷﻤﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﺎﻻ ﻳﻚ ﻛﺎر ﺑﻪ اﻳﻦ ﻋﻈﻤﺖ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ ‪ -‬ﻣﺴﺌﻠﻪى اﻧﺮژى‬ ‫ﻫﺴﺘﻪاى ‪ -‬اﻳﻦ ﻫﻤﻪ درﺑﺎرهاش ﻣﺮدم ﺷﺎدى و ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻰ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬آﻗﺎ در ﺑﻴﺎﻳﺪ ﻛﻪ‪ :‬ﭼﺮا ﺷﻤﺎ ﺑﻴﺨﻮد‬

‫‪263‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﻣﻤﻠﻜﺖ را ﺑﻪ اﻳﻦ ﭼﺎﻟﺸﻬﺎى اﻳﻦﭼﻨﻴﻨﻰ ﻣﻴﻜﺸﺎﻧﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺮاى ﺧﺎﻃﺮ ﻳﻚ ﭼﻴﺰ ﻛﻢاﻫﻤﻴﺖ‪ ‬اﻧﺮژى ﻫﺴﺘﻪاى؟!‬ ‫ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻫﻤﺎن اﻳﺠﺎد ﻳﺄس اﺳﺖ؛ اﻳﻦ ﻫﻤﺎن ﭼﻴﺰى اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺮاﻗﺒﺶ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻳﻜﻰ از‬ ‫آن رﺧﻨﻪﻫﺎﺳﺖ ﻛﻪ اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ ﻣﻠﻰ را ﺿﺮﺑﻪ ﻣﻴﺰﻧﺪ؛ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ در ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ اﻳﻦ‬ ‫ﻛﺎر ﺷﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪى اﻧﺮژى ﻫﺴﺘﻪاى را ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺸﺘﻮاﻧﻪى ﻣﺴﺘﺤﻜﻢ اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ ﻣﺎ ﻣﻠﺖ‬ ‫اﻳﺮان ﻣﻴﺸﺪ‪ ،‬ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ وﺳﻴﻠﻪاى ﺑﻜﻨﻨﺪ ﺑﺮاى اﻳﻨﻜﻪ اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ را از ﻣﺎ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﻫﻰ ﻓﺸﺎر آوردﻧﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ را ﺗﻌﻄﻴﻞ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ آن را ﺗﻌﻄﻴﻞ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ آن را ﺗﻌﻄﻴﻞ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬رﺳﻴﺪﻧﺪ ﺑﻪ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪى‬ ‫ﻳﻮ‪.‬ﺳﻰ‪.‬اف اﺻﻔﻬﺎن‪ ،‬ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬اﻳﻦ را ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻌﻄﻴﻞ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬آن ﻣﻘﺪﻣﺎت او‪‬ﻟﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺪه آن وﻗﺖ ﺑﻪ‬ ‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ﮔﻔﺘﻢ ﻛﻪ اﮔﺮ اﻳﻦ ﺣﺮف را ﮔﻮش ﻛﺮدﻳﺪ‪ ،‬ﻓﺮدا ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮔﻔﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻌﺎدن اوراﻧﻴﻮم را ﻫﻢ ﻛﻪ‬ ‫ﺗﻮى اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﻛﻼً ﻳﻚﺟﺎ ﺟﻤﻊ ﻛﻨﻴﺪ ﺑﺪﻫﻴﺪ ﺑﻪ ﻣﺎ‪ ،‬ﺗﺎ ﺧﺎﻃﺮﺟﻤﻊ ﺷﻮﻳﻢ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻧﻤﻴﺨﻮاﻫﻴﺪ‬ ‫ﺑﻤﺐ اﺗﻢ ﺑﺴﺎزﻳﺪ!‬ ‫اﻳﻦ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻋﻘﺐﻧﺸﻴﻨﻰ اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺮاى ﻣﺎ ﻳﻚ ﻓﺎﻳﺪهاى داﺷﺖ ‪ -‬ﺑﻰﻓﺎﻳﺪه ﻧﺒﻮد اﻳﻦ ﻋﻘﺐﻧﺸﻴﻨﻰﻫﺎ ‪-‬‬ ‫ﻓﺎﻳﺪهاش اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻫﻢ ﺧﻮدﻣﺎن وﻋﺪهﻫﺎ و ﺣﺮﻓﻬﺎى رﻗﺒﺎى اروﭘﺎﺋﻰ و ﻏﺮﺑﻰ را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﻫﻢ‬ ‫اﻓﻜﺎر ﻋﻤﻮﻣﻰ دﻧﻴﺎ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﺮد‪ .‬اﻣﺮوز ﻫﺮ ﻛﺲ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ آﻗﺎ ﺗﻌﻠﻴﻖ ﻣﻮﻗﺖ ﺑﻜﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺎ ﻣﻴﮕﻮﺋﻴﻢ ﺗﻌﻠﻴﻖ‬ ‫ﻣﻮﻗﺖ را ﻛﻪ ﻳﻚ ﺑﺎر ﻛﺮدﻳﻢ؛ دو ﺳﺎل! دو ﺳﺎل ﺗﻌﻠﻴﻖ ﻣﻮﻗﺖ ﻛﺮدﻳﻢ‪ .‬ﻓﺎﻳﺪهاش ﭼﻪ ﺷﺪ؟ اول ﮔﻔﺘﻨﺪ‬ ‫‪264‬‬

‫ﻣﻮﻗﺖ ﺗﻌﻠﻴﻖ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻨﺪ ﺗﻌﻠﻴﻖ داوﻃﻠﺒﺎﻧﻪ ﺑﻜﻨﻴﺪ؛ ﻣﺎ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺧﻴﺎل ﻣﻮﻗﺖ و ﺑﻪ ﺧﻴﺎل داوﻃﻠﺒﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺗﻌﻠﻴﻖ‬ ‫ﻛﺮدﻳﻢ‪ .‬ﺑﻌﺪ ﻫﺮ وﻗﺖ اﺳﻢ از ﺑﺮداﺷﺘﻦ ﺗﻌﻠﻴﻖ آﻣﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﻗﺮﺷﻤﺎل ﺑﺎزىاى در ﺳﻄﺢ دﻧﻴﺎ درﺳﺖ ﻛﺮدﻧﺪ‬ ‫ در ﺳﻄﺢ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت و رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ و ﻣﺤﺎﻓﻞ ﺳﻴﺎﺳﻰ ‪ -‬واى‪ ،‬داد‪ ،‬داد‪ ،‬اﻳﺮان ﻣﻴﺨﻮاﻫﺪ ﺗﻌﻠﻴﻖ را ﺑﺸﻜﻨﺪ!‬‫ﺗﻌﻠﻴﻖ ﺷﺪ ﻳﻚ اﻣﺮ ﻣﻘﺪس ﻛﻪ اﻳﺮان اﺻﻼً ﺣﻖ ﻧﺪارد ﻧﺰدﻳﻜﺶ ﺑﺮود! ﻣﺎ اﻳﻦ را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﺮدهاﻳﻢ؛ دﻳﮕﺮ‪،‬‬ ‫ﺗﺠﺮﺑﻪى ﺟﺪﻳﺪى ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬آﺧﺮش ﻫﻢ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬اﻳﻦ ﺗﻌﻠﻴﻖ ﻣﻮﻗﺖ ﻛﺎﻓﻰ ﻧﻴﺴﺖ؛ اﺻﻼً ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻜﻠﻰ ﺑﺴﺎط‬ ‫اﺗﻤﻰ را ﺟﻤﻊ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ اروﭘﺎﺋﻰﻫﺎ ﻛﻪ ﻣﻴﮕﻔﺘﻨﺪ ﺷﺶ ﻣﺎه ﺗﻌﻠﻴﻖ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬وﻗﺘﻰ اﻳﻦ ﻛﺎر را ﻛﺮدﻳﻢ‪،‬‬ ‫ﮔﻔﺘﻨﺪ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﺟﻤﻊ ﻛﻨﻴﺪ! اﻳﻦ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻋﻘﺐﻧﺸﻴﻨﻰ‪ ،‬اﻳﻦ ﻓﺎﻳﺪه را ﺑﺮاى ﻣﺎ داﺷﺖ؛ ﻫﻢ ﺑﺮاى ﺧﻮد ﻣﺎ‬ ‫ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻢ ﺑﺮاى اﻓﻜﺎر ﻋﻤﻮﻣﻰ دﻧﻴﺎ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﻟﻴﻜﻦ ﻋﻘﺐﻧﺸﻴﻨﻰ ﺑﻮد دﻳﮕﺮ؛ ﻋﻘﺐﻧﺸﻴﻨﻰ ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﻫﻤﺎن وﻗﺖ ﻫﻢ در ﺟﻠﺴﻪى ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ‪ -‬ﻛﻪ از ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﭘﺨﺶ ﺷﺪ ‪ -‬ﮔﻔﺘﻢ اﮔﺮ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ‬ ‫ﺑﻪ اﻳﻦ روﻧﺪ ﻣﻄﺎﻟﺒﻪى ﭘﻰدرﭘﻰ اداﻣﻪ ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺪه ﺧﻮدم وارد ﻣﻴﺪان ﻣﻴﺸﻮم؛ ﻫﻤﻴﻦ ﻛﺎر را ﻫﻢ ﻛﺮدم‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺪه ﮔﻔﺘﻢ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ اﻳﻦ روﻧﺪ ﻋﻘﺐﻧﺸﻴﻨﻰ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺷﻮد و ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﺸﻮد ﺑﻪ روﻧﺪ ﭘﻴﺸﺮوى‪ ،‬و اوﻟﻴﻦ‬

‫‪ .4‬ﻧﻘﺶ اﻣﻴﺪ‪ ،‬ﺧﻮدﺑﺎوري و اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪﻧﻔﺲ در ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﻗﺪﻣﺶ ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ در ﻫﻤﺎن دوﻟﺘﻰ اﻧﺠﺎم ﺑﮕﻴﺮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﻋﻘﺐﻧﺸﻴﻨﻰ در آن دوﻟﺖ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد؛ و‬ ‫ﻫﻤﻴﻦ ﻛﺎر ﻫﻢ ﺷﺪ‪ .‬در زﻣﺎن دوﻟﺖ ﻗﺒﻞ‪ ،‬اوﻟﻴﻦ ﻗﺪم ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﺪ؛ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪ‬ ‫ﺷﺪ ﻛﻪ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪى ﻳﻮ‪.‬ﺳﻰ‪.‬اف اﺻﻔﻬﺎن راهاﻧﺪازى ﺷﻮد‪ ،‬و راهاﻧﺪازى ﻫﻢ ﺷﺪ‪ ،‬و دﻧﺒﺎﻟﺶ ﻫﻢ ﺑﺤﻤﺪاﻟﻠَّﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎى ﺑﻌﺪى اﺳﺖ ﺗﺎ اﻣﺮوز‪.‬‬ ‫ﻣﺎﻳﻪى اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ ﻣﻠﻰ را ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﺎﻳﻪى ﺑﻰاﻋﺘﻤﺎدى‪ ،‬ﻛﻪ ﻧﺒﺎدا دﺷﻤﻦ ﺣﻤﻠﻪ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺒﺎدا‬ ‫دﺷﻤﻦ ﺿﺮﺑﻪ ﺑﺰﻧﺪ‪ .‬از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﻣﺴﺎﺋﻞ زﻳﺎد اﺳﺖ؛ اﻳﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎﺋﻰ ﻛﻪ ﺳﻌﻰ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ ﺑﺎ وﺳﻮﺳﻪ اﻳﺠﺎد‬ ‫ﻛﺮدن‪ ،‬ﻛﺎر ﺧﻮد را ﭘﻴﺶ ﺑﺒﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻧﺨﺒﮕﺎن‪ ،‬اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ را ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪ‬

‫اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ ﻣﻠﻰ ﻳﻜﻰ از ﺿﺮورﺗﻬﺎى ﻣﻠﺖ ﻣﺎﺳﺖ در ﻫﻤﻪى دوراﻧﻬﺎ؛ ﺑﺨﺼﻮص در اﻳﻦ دوران‪.‬‬ ‫ﻋﻠﺖ اﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺨﺼﻮص ﻫﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ دﺷﻤﻦ در ﺻﺤﻨﻪﻫﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن در ﮔﻼوﻳﺰ ﺷﺪن ﺑﺎ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان‬ ‫ﻧﺎﻛﺎم ﻣﺎﻧﺪه؛ ﺣﺎﻻ دﻧﺒﺎل ﺷﻴﻮهﻫﺎى ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬راهﻫﺎى ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺣﻴﻠﻪﻫﺎى ﺟﺪﻳﺪ اﺳﺖ و ﻣﻜﺮﻫﺎى ﺟﺪﻳﺪى‬ ‫ﻣﻴﻜﻨﺪ؛ »و ﻣﻜﺮوا و ﻣﻜﺮ اﻟﻠَّﻪ«‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻫﻢ ﻛﻪ ﺑﻨﺪهى ﺧﺪا ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﻜﺮ او‪ ،‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺗﺮﻓﻨﺪ او‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻮﺷﻴﺎرى وﻳﮋهى ﺧﻮدﺗﺎن را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﻴﺰﻫﺎﺋﻰ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ را ﺿﻌﻴﻒ ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ از آن اﺟﺘﻨﺎب ﺷﻮد؛ ﺑﺨﺼﻮص ﻧﺨﺒﮕﺎن‪ ،‬ﻛﻪ‬ ‫ﺑﻌﻀﻰ از اﻳﻨﻬﺎ را ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻢ؛ ﺧﻮدﺗﺎن ﻓﻜﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬روﻳﺶ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ؛ ﭼﻴﺰﻫﺎﺋﻰ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ‬ ‫را ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ را ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﻛﻨﻴﺪ؛‬

‫‪2‬‬

‫* اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ در داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫ﻧﻔﺲ اﻳﻨﻜﻪ ﺟﻮان داﻧﺸﺠﻮى ﻧﺨﺒﻪ‪ ،‬ﺟﻮان داﻧﺸﺠﻮى ﻋﻀﻮ ﺗﺸﻜﻞ‪ ،‬در ﻳﻚ ﺟﻤﻌﻰ ‪ -‬داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ‪،‬‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﺋﻰ ‪ -‬ﻣﻰاﻳﺴﺘﺪ و ﭼﻜﻴﺪهى درﻳﺎﻓﺖ ﺧﻮد از ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺟﺎرى را ﺑﺎ ﺟﺮأت‪ ،‬ﺑﺎ اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ‬ ‫ﺑﻴﺎن ﻣﻴﻜﻨﺪ و ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﺮاى ﻣﻦ ﭘﺮ ﻣﻌﻨﺎ و ﺑﺴﻴﺎر ﺷﻴﺮﻳﻦ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎي اﺳﺘﺎن ﻳﺰد‪86/10/13 -‬‬ ‫‪ -2‬ﻫﻤﺎن‬ ‫‪ -3‬ﻫﻤﺎن‬

‫‪3‬‬

‫‪265‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫* در داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ﺧﻮدﺑﺎوري را ﺗﺮوﻳﺞ ﻛﻨﻴﺪ‬

‫ﻫﻢ دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎى ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻰ‪ ،‬ﻫﻢ اﺳﺎﺗﻴﺪ‪ ،‬در داﺧﻞ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ﺧﻮدﺑﺎورى را ﺗﺮوﻳﺞ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺟﻮاﻧﻰ ﻛﻪ‬ ‫ﺗﺤﺖ ﺗﺮﺑﻴﺖ و ﺗﺤﺖ آﻣﻮزش و ﺗﻌﻠﻴﻢ ﺷﻤﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺧﻮد اﻋﺘﻤﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ‪ -‬آن اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ‬ ‫ﻧﻔﺲ ﻣﻠﻰ ﻛﻪ ﻋﺮض ﻛﺮدﻳﻢ‪ .‬ﺑﺤﺚ‪ ‬اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺷﺨﺼﻰ ﺑﻪ ﺧﻮدش اﻋﺘﻤﺎد دارد‪ ،‬ﺑﺤﺚ‪ ‬اﻳﻦ اﺳﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﻪ ﺧﺼﺎل ﻣﻠﻰ ﺧﻮدﻣﺎن‪ ،‬ﺑﻪ اﻣﻜﺎﻧﺎت ﻣﻠﻰ ﺧﻮدﻣﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ذﺧﺎﺋﺮ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﺧﻮدﻣﺎن‪ ،‬ﻳﻚ اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ‬ ‫ﻧﻔﺲ ﻋﻤﻮﻣﻰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ آن ﮔﻔﺘﻴﻢ اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ ﻣﻠﻰ ‪ -‬اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺎﻳﺴﺖ در ﻳﻜﺎﻳﻚ‬ ‫ﺟﻮاﻧﻬﺎى ﻣﺎ ﺑﺮوز ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﺟﻮان ﻣﺎ وﻗﺘﻰ ﻛﻪ ﻣﻰاﻳﺴﺘﺪ اﻳﻨﺠﺎ ﺣﺮف ﻣﻴﺰﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ‬ ‫ﻣﻠﻰ ﺧﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﭼﻮن ﺟﻮان‪ ،‬ﻣﻈﻬﺮ اﻣﻴﺪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﺣﺎﻻ ﺑﺎ داﻧﺸﺠﻮﻫﺎ ﻫﻢ ﭼﻨﺪ روز دﻳﮕﺮ ﻣﻼﻗﺎت دارم؛ ﺟﻮاﻧﻬﺎ ﻣﻰآﻳﻨﺪ اﻳﻨﺠﺎ ﻣﻰاﻳﺴﺘﻨﺪ و ﺣﺮف‬ ‫ﻣﻴﺰﻧﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻴﭻ ﻧﺸﺎﻧﻪاى از ﻳﺄس و ﺗﺮدﻳﺪ در دﺳﺘﻴﺎﺑﻰ ﺑﻪ اﻫﺪاف در اﻳﻦ ﺣﺮف ﻣﺤﺴﻮس ﻧﺒﺎﺷﺪ؛‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺮﺷﺎر از اﻣﻴﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻛﻤﺎ اﻳﻨﻜﻪ واﻗﻌﻴﺘﻬﺎ ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦ را ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ در ﻗﺒﺎل اﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺪ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﻋﻮاﻣﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻰ دارد‪ :‬ﻋﻮاﻣﻞ ﺳﻴﺎﺳﻰ‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ‪ ،‬ﻏﻴﺮه؛ اﻣﺎ اﺳﺘﺎد در ﻛﻼس ﻳﺎ در‬ ‫آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﻳﺎ در ﻛﺎرﮔﺎه آﻣﻮزﺷﻰ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺧﻴﻠﻰ زﻳﺎدى دارد‪ .‬ﺑﺎور ﺑﻪ ﺧﻮد و اﻣﻴﺪ ﺑﻪ آﻳﻨﺪه را ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ در‬ ‫‪266‬‬

‫ﺟﻮان ﺗﺰرﻳﻖ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ ﻣﻠﻲ‪ ،‬ﻳﻜﻲ از دو رﻛﻦ اﺳﺎﺳﻲ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‬

‫اﻳﻦ ﺧﻮدﺑﺎورى و اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ ﻣﻠﻰ ﻳﻜﻰ از دو رﻛﻦ اﺳﺎﺳﻰ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻫﺮ ﻛﺸﻮر اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ رﻛﻦ‪،‬‬ ‫اﻣﻜﺎﻧﺎت ﻣﺎدى اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ اﻣﻜﺎﻧﺎت ﻣﺎدى ﻛﺎﻓﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻳﻚ ﻣﻠﺖ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﻣﻜﺎﻧﺎت ﻣﺎدى زﻳﺎدى‬ ‫ﻫﻢ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻪ رﺷﺪ و ﺗﺮﻗﻰ و ﺗﻌﺎﻟﻰ ﻧﺮﺳﺪ؛ ﻧﺘﻮاﻧﺪ ﻳﻚ ﻣﻠﺖ ﻋﺰﻳﺰ و ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ ﺑﺸﻮد‪ .‬ﺧﻮب‪،‬‬ ‫ﻣﺎ در دوران ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼب ﻫﻤﻴﻦ ﻧﻔﺖ را داﺷﺘﻴﻢ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﮔﺎز را داﺷﺘﻴﻢ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻌﺎدن ﻋﻈﻴﻢ ﻓﻠﺰات‬ ‫ذىﻗﻴﻤﺖ را داﺷﺘﻴﻢ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎى درﺧﺸﺎن و ﻧﻴﺮوى اﻧﺴﺎﻧﻰِ ﺑﺎاﺳﺘﻌﺪاد را داﺷﺘﻴﻢ؛ اﻣﺎ در ﻋﻴﻦ‬ ‫ﺣﺎل ﻳﻚ ﻣﻠﺖ دﺳﺖ ﺳﻮم‪ ،‬ﮔﻤﻨﺎم در دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﺗﻮﺳﺮىﺧﻮر ﻗﺪرﺗﻬﺎى ﺑﺰرگ‪ ،‬زﻳﺮ ﻳﻮغ ﻳﻚ ﺣﻜﻮﻣﺘﻰ ﻛﻪ‬ ‫ﻓﺎﺳﺪ ﺑﻮد‪ ،‬دﺳﺖﻧﺸﺎﻧﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ دﺷﻤﻨﺎن ﻣﻠﺖ ﺑﻮد‪ ،‬زﻧﺪﮔﻰ ﻣﻴﻜﺮدﻳﻢ‪ .‬ﭘﺲ اﻣﻜﺎﻧﺎت ﻣﺎدى ﻛﺎﻓﻰ‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺟﻤﻌﻲ از ﺑﺮﺟﺴﺘﮕﺎن و ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻋﻠﻤﻲ و اﺳﺎﺗﻴﺪ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪87/7/3 -‬‬

‫‪ .4‬ﻧﻘﺶ اﻣﻴﺪ‪ ،‬ﺧﻮدﺑﺎوري و اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪﻧﻔﺲ در ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎى دﻳﮕﺮى ﻻزم اﺳﺖ؛ ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎى ﻣﻌﻨﻮى‪ .‬ﻳﻜﻰ از ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ اﻳﻦ ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ‬ ‫ﺧﻮدﺑﺎورى اﺳﺖ‪ ،‬اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ اﺳﺖ و اﻳﻨﻜﻪ ﻳﻚ ﻣﻠﺖ ﺑﺎور ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* اﻫﻤﻴﺖ اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ در ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﺸﻮر‬

‫ﻳﻜﻰ از اﻣﻜﺎﻧﺎت ﺑﺰرگ ﻧﻈﺎم‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﺴﻞ ﺟﻮانِ ﺗﺤﺼﻴﻠﻜﺮدهى ﭘﺮاﻧﺮژىِ ﭘﺮاﻧﮕﻴﺰهاى اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻛﺸﻮر‬ ‫ﻣﺎ وﺟﻮد دارد‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬درس ﺧﻮاﻧﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎاﻧﮕﻴﺰهاﻧﺪ‪ ،‬در راه ﻓﻬﻢ و درك ﻣﺴﺎﺋﻞ‬ ‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن در ﺑﺨﺸﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻼش ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬داراى اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲاﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ اﻣﺮوز در ﺟﻮاﻧﻬﺎﻳﻤﺎن‬ ‫اﺣﺴﺎس ﻣﻴﻜﻨﻴﻢ ﻳﻚ اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺴﻰ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ در ﮔﺬﺷﺘﻪ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬و در ﻛﻤﺘﺮ ﻣﻠﺘﻰ‬ ‫ﻫﻢ اﻳﻦ را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻴﻜﻨﻴﻢ‪ .‬ﻫﺮ ﻛﺪام از اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن اﻗﺘﺼﺎدى و ﻓﻨﻰ و ﺳﻴﺎﺳﻰ و اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ و‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻠﻰ ﻛﻪ اﺣﺘﻴﺎج ﺑﻪ داﻧﺶ و ﺗﺨﺼﺺ دارد‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ را وﻗﺘﻰ اﻧﺴﺎن ﺑﺎ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎى ﺟﻮان و اﻫﻞ‬ ‫ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻣﻄﺮح ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻰﺑﻴﻨﺪ اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺎ اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ‪ ،‬ﻣﻴﮕﻮﻳﻨﺪ ﻣﻴﺘﻮاﻧﻴﻢ‪ .‬اﺣﺴﺎس ﻧﻤﻴﻜﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻋﺎﺟﺰﻧﺪ‪،‬‬ ‫ﻧﺎﺗﻮاﻧﻨﺪ؛ اﺣﺴﺎس ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ ﻣﻴﺘﻮاﻧﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ ﺧﻴﻠﻰ ارزش دارد ﺑﺮاى ﻳﻚ ﻣﻠﺖ ﻛﻪ اﺣﺴﺎس‬ ‫ﻛﻨﺪ ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ؛ ﭼﻮن ﺳﺎﻟﻬﺎى ﻣﺘﻤﺎدى ﺑﻪ ﻣﺎ ﺗﻠﻘﻴﻦ ﻣﻴﺸﺪ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻧﻤﻴﺘﻮاﻧﻴﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻠﺖ ﻣﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻴﺸﺪ ﺷﻤﺎ‬ ‫ﻋ‪‬ﺮﺿﻪ ﻧﺪارﻳﺪ‪ .‬ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪاران ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﺣﻜﺎم ﺟﺎﺋﺮى ﻛﻪ ﺑﺮ ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﻣﺴﻠﻂ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺑﺎ دﺷﻤﻨﺎن‬ ‫اﻳﻦ ﻣﻠﺖ دﺳﺘﺸﺎن در ﻳﻚ ﺟﻴﺐ و در ﻳﻚ ﻛﻴﺴﻪ ﺑﻮد‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺑﻪ ﻛﺸﻮر ﻣﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺮدم ﻣﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﻮاﻧﻬﺎى‬ ‫ﻣﺎ ﺗﻠﻘﻴﻦ ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻧﻤﻴﺘﻮاﻧﻴﺪ؛ زﺣﻤﺖ ﺑﻴﻬﻮده ﻧﻜﺸﻴﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺎ ﺑﻨﺸﻴﻨﻴﻢ‪ ،‬دﻳﮕﺮان ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻛﻨﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎ ﺑﺮوﻳﻢ از آﻧﻬﺎ درﻳﻮزﮔﻰ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﮔﺪاﺋﻰ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬از آﻧﻬﺎ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ؛ ﺧﻮدﻣﺎن ﻧﻤﻴﺘﻮاﻧﻴﻢ‬ ‫از درون ﺧﻮد ﺑﺠﻮﺷﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﻠﺖ ﻣﺎ و ﺟﻮاﻧﻬﺎى ﻣﺎ و ﻧﺴﻞ ﻣﺎ ﺗﻠﻘﻴﻦ ﻣﻴﺸﺪ و ﺟﺰو ﺑﺎورﻫﺎى اﻳﻦ‬ ‫ﻣﻠﺖ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫در دوران ﺟﻮاﻧﻰ ﻣﺎ‪ ،‬آﻧﻄﻮرى ﻛﻪ در ﺟﺎﻣﻌﻪ واﺿﺢ ﺑﻮد‪ ،‬اﻳﻦ اﺣﺴﺎس وﺟﻮد داﺷﺖ ﻛﻪ اﻳﺮاﻧﻰ‬ ‫ﻧﻤﻴﺘﻮاﻧﺪ؛ ﻓﺮﻧﮕﻰﻫﺎ‪ ،‬اروﭘﺎﺋﻰﻫﺎ‪ ،‬آﻣﺮﻳﻜﺎﺋﻰﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻴﺶ ﺑﺮوﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ دﻧﺒﺎل آﻧﻬﺎ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﻴﻢ و از آﻧﻬﺎ‬ ‫ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ .‬اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺎ ﻫﻢ ﻣﻴﺘﻮاﻧﻴﻢ ﻳﻚ راﻫﻰ را ﺑﺎز ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻳﻚ ﺣﺮﻛﺘﻰ را ﺷﺮوع ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻳﻚ ﻗﻠﻤﺮوى را‬ ‫از ﻗﻠﻤﺮوﻫﺎى ﻣﻬﻢ زﻧﺪﮔﻰ ﻓﺘﺢ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﺮاى ﻣﻠﺖ ﻣﺎ ﻳﻚ اﻣﺮ ﺑﺎور ﻧﻜﺮدﻧﻰ ﺑﻮد‪ .‬اﻣﺮوز درﺳﺖ‬ ‫ﺑﻌﻜﺲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -1‬ﺑﻴﺎﻧﺎت در ﺑﻴﺴﺘﻤﻴﻦ ﺳﺎﻟﮕﺮد رﺣﻠﺖ ﺣﻀﺮت اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﻲ)ره(‪88/3/14 -‬‬

‫‪267‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﺟﻮان اﻳﺮاﻧﻰ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻣﻘﻮﻟﻪاى از ﻣﻘﻮﻟﻪﻫﺎى ﻣﻬﻢ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاﻳﺶ ﻣﻄﺮح ﺑﺸﻮد و اﺣﺴﺎس ﻛﻨﺪ ﻛﻪ‬ ‫ﻧﻤﻴﺘﻮاﻧﺪ‪ .‬ﻋﺮض ﻛﺮدم؛ در ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬در ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻓﻨﻰ‪ ،‬در ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺳﻴﺎﺳﻰ‪ ،‬آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺑﺮاى ﻣﺠﺎﻣﻊ‬ ‫اﻫﻞ ﺗﺤﻘﻴﻖ و ﭘﮋوﻫﺶ ﻣﺎ ‪ -‬ﻛﻪ ﻋﻤﺪﺗﺎً ﻫﻢ ﺟﻮاﻧﻬﺎى ﻛﺸﻮرﻣﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪ -‬ﻣﻄﺮح ﻣﻴﺸﻮد‪ ،‬ﻛﺎرﻫﺎ و‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻰ ﻛﻪ ﻣﻄﺮح ﻣﻴﺸﻮد‪ ،‬ﺟﻮان اﻳﺮاﻧﻰ اﺣﺴﺎس ﻣﻴﻜﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ‪،‬‬ ‫ﭼﻴﺰ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻤﻰ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ در ﻣﺠﺎﻣﻊ ﻋﻠﻤﻰ ﭘﺸﺘﻮاﻧﻪاى دارد از اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ ﻣﻠﻰ؛‬ ‫آن ﭼﻴﺰى ﻛﻪ ﻣﻦ در ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از اﻳﻦ ﻣﻄﺮح ﻛﺮدم ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻠﺖ ﺑﻪ اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ ﻣﻠﻰ ﺑﺮﺳﺪ؛‬ ‫ﻳﻌﻨﻰ اﺣﺴﺎس ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﻪى ﻛﺎرﻫﺎى ﺑﺰرگ را ﻣﻴﺸﻮد ﺑﺎ اراده‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﻮاﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﺣﺮﻛﺖ اﻧﺠﺎم داد‪ .‬در‬ ‫ﻫﻴﭻ ﻛﺎرى ﻣﺎ ﻋﺎﺟﺰ ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪268‬‬

‫‪ -1‬ﺑﻴﺎﻧﺎت در ﺻﺤﻦ ﺟﺎﻣﻊ رﺿﻮي ﻣﺸﻬﺪ‪89/1/1 -‬‬

‫‪1‬‬

‫‪ .5‬ﻧﻘﺶ و ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ در ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري ﻛﺸﻮر‬

‫‪5‬‬

‫* ﻣﺄﻣﻮرﻳﺖﻫﺎي ﻣﻬﻢ ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ در ﺣﻮزه ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﺷﻮراى ﻋﺎﻟﻰ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﺪﺑﻴﺮ ﺣﻜﻴﻤﺎﻧﻪى اﻣﺎم راﺣﻞ ﻋﻈﻴﻢاﻟﺸﺄن ﺑﻪ ﺟﺎى ﺳﺘﺎد‬ ‫اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻗﺒﻠﻰ ﭘﺪﻳﺪ آﻣﺪ‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﻓﻌﺎل و ﻣﺆﺛﺮى را در ﻋﺮﺻﻪى اﻣﻮر ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻛﺸﻮر‬ ‫ﺑﺨﺼﻮص داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ اﻳﻔﺎء ﻛﺮد و ﺑﺮﻛﺎت ﻣﺎﻧﺪﮔﺎرى از ﺧﻮد ﺑﻪ ﺟﺎى ﮔﺬارد‪ .‬اﻛﻨﻮن ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‬ ‫ﻛﺸﻮر در ﻛﺎر ﺳﺎزﻧﺪﮔﻰ و ﮔﺴﺘﺮش داﻣﻨﻪى ﻧﻴﺎز ﺑﻪ داﻧﺶ و ﺗﺨﺼﺺ و ﻟﺰوم ﻓﺮاﮔﻴﺮى ﻋﻠﻮم و‬ ‫ﻓﻨﻮن و ﭘﺮورش ﻣﺤﻘﻘﺎن و ﻧﻮآوران و اﺳﺘﺎدان و ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﻛﺎرآﻣﺪ‪ ،‬اﻫﻤﻴﺖ اﻳﻦ ﺑﺨﺶ از ﻣﺴﺎﺋﻞ‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻣﻀﺎﻋﻒ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮﺳﻌﻪى داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ و ﭘﮋوﻫﺸﮕﺎﻫﻬﺎ و دﻳﮕﺮ ﻣﺮاﻛﺰ آﻣﻮزش‬ ‫و آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻰ ﻛﻪ ﭘﺎﺳﺦ ﻃﺒﻴﻌﻰ ﺑﻪ آن ﻧﻴﺎز اﺳﺖ و اﻓﺰاﻳﺶ ﭼﺸﻤﮕﻴﺮ ﻛﻤﻴﺖ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ‪ ،‬ﺑﻪ‬ ‫ﻧﻮﺑﻪى ﺧﻮد ﺗﻜﺎﻟﻴﻒ ﺗﺎزهﻳﻰ را ﺑﺮ ﻋﻬﺪهى ﻣﺴﺆوﻻن اﻣﻮر ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻛﺸﻮر ﻣﻰﮔﺬارد ﻛﻪ ﺑﺮﺗﺮ از‬ ‫ﻫﻤﻪى آﻧﻬﺎ اوﻻً ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﺨﺸﻴﺪن ﺑﻪ ﻣﺎﻳﻪﻫﺎى ﻋﻠﻢ و ﺗﺤﻘﻴﻖ در اﻳﻦ ﻣﺮاﻛﺰ و ﺛﺎﻧﻴﺎً ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ‬ ‫ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻣﻌﻨﻮى داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و ﻫﺪاﻳﺖ ﻓﻜﺮ و ﻋﻤﻞ آﻧﺎن اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ -1‬ﺣﻜﻢ اﻧﺘﺼﺎب اﻋﻀﺎي ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪75/9/14 -‬‬

‫‪1‬‬

‫ﻧﻘﺶ و ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ در ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري ﻛﺸﻮر‬

‫‪ .5‬ﻧﻘﺶ و ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ در ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري ﻛﺸﻮر‬

‫‪269‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫* ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و ﻣﺴﺄﻟﺔ ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﺮﺑﻴﺖ‬

‫ﻣﺴﺄﻟﻪى ﺗﺮﺑﻴﺖ و اﻫﻤﻴﺖ آن‪ ،‬ﻳﺎ ارﺗﺒﺎﻃﻰ ﻛﻪ آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻰ ﺑﺎ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﺑﺎﻳﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‬ ‫ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ در ﺷﻮراى ﻋﺎﻟﻰ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻣﻄﺮح ﺷﻮد؛ زﻳﺮا آنﺟﺎ ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮى اﺳﺖ و ﺷﻮراى‬ ‫ﻋﺎﻟﻰ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﻣﺮﻛﺰ ﻻزﻣﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﮔﺎﻫﻰ از ﮔﻮﺷﻪ و ﻛﻨﺎر ﺷﻨﻴﺪه ﻣﻰﺷﻮد ﻛﻪ در‬ ‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺷﻮراى ﻋﺎﻟﻰ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﺗﺮدﻳﺪ ﻣﻰﺷﻮد؛ ﻧﻪ‪ ،‬اﺗّﻔﺎﻗﺎً ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻮﺿﻮﻋﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻰ از‬ ‫دوﺳﺘﺎن اﺷﺎره ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﺳﻴﺎﺳﺘﮕﺬارى ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﺮﻛﺰى اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد ﻛﻪ آن ﻣﺮﻛﺰ‪ ،‬ﻣﺮﻛﺰ‬ ‫ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬارى ﻧﻴﺴﺖ ‪ -‬ﻗﺎﻧﻮن‪ ،‬آن ﭼﻴﺰى اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪﻃﻮر روزﻣﺮّه دﺳﺘﮕﺎه ﺧﺮج ﻣﻰﻛﻨﺪ؛ ﻣﺜﻞ ﭘﻮل ﺧُﺮد‬ ‫ﻛﻪ ﺑﺮاى ﺧﺮج ﻛﺮدن اﺳﺖ ‪ -‬ﺑﻠﻜﻪ ﻣﺮﻛﺰ ﺳﻴﺎﺳﺘﮕﺬارى اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮﻛﺰ ﺳﻴﺎﺳﺘﮕﺬارى‪ ،‬ﻣﺮﻛﺰى اﺳﺖ ﻓﺮاﺗﺮ‬ ‫از ﻣﺮاﻛﺰ ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬارى و ﺑﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰﻳﻬﺎى ﻛﻼن ﺳﺮوﻛﺎر دارد‪ ،‬ﻛﻪ ﺷﻮراى ﻋﺎﻟﻰ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻣﺮﻛﺰ‬ ‫ﻣﻨﺎﺳﺒﻰ ﺑﺮاى اﻳﻦ ﻛﺎر اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ در آنﺟﺎ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻋﺮﺻﻪﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﻓﺮﻫﻨﮓ و وﻇﺎﻳﻒ ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‬

‫ﻣﻦ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻛﺸﻮر را در ﺳﻪ ﻋﺮﺻﻪ ﺑﻪﻃﻮر ﻣﻬﻢ و ﻋﺎم ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻰﻛﻨﻢ ﻛﻪ در ﻫﺮ ﺳﻪ ﻋﺮﺻﻪ‪ ،‬اﻳﻦ‬ ‫‪270‬‬

‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ اﺛﺮﮔﺬار ﺑﺎﺷﺪ‪ :‬اول‪ ،‬در ﻋﺮﺻﻪى ﺗﺼﻤﻴﻤﻬﺎى ﻛﻼن ﻛﺸﻮر اﺳﺖ ‪ ...‬دوم‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان ﺷﻜﻞدﻫﻨﺪهى ﺑﻪ ذﻫﻦ و رﻓﺘﺎر ﻋﻤﻮﻣﻰ ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﺖ‪ ... .‬ﻋﺮﺻﻪى ﺳﻮم‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﺘﻬﺎى ﻛﻼن آﻣﻮزﺷﻰ و ﻋﻠﻤﻰِ دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎى ﻣﻮﻇﻒ دوﻟﺖ اﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش و‬ ‫آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻰ و ﺑﻬﺪاﺷﺖ و درﻣﺎن‪ .‬دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎى ﻣﻮﻇﻒ دوﻟﺖ ﺑﺎﻻﺧﺮه ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻴﺎﺳﺘﻬﺎى ﻛﻼن آﻣﻮزﺷﻰ‬ ‫و ﻋﻠﻤﻰﺷﺎن را از ﻣﺮﻛﺰى ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ؛ اﻳﻦ ﻣﺮﻛﺰ‪ ،‬اﻳﻦ ﺷﻮراﺳﺖ‪ .‬درﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬ ‫ﺧﻮدش ﻳﻚ ﻣﺠﻤﻊ ﻣﺸﻮرﺗﻰ دارد‪ ،‬وﻟﻰ او ﻛﺎر دﻳﮕﺮى ﻣﻰﻛﻨﺪ و ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ اﺟﺮاﺳﺖ؛ اﻣﺎ اﻳﻦ دورﺗﺮ‬ ‫از اﺟﺮاﺳﺖ؛ ﻛﻼنﺗﺮ و وﺳﻴﻊﺗﺮ ﻧﮕﺎه ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬وزارت ﻋﻠﻮم و ﺑﻬﺪاﺷﺖ و درﻣﺎن ﻫﻢ ﺑﺸﺪت ﺑﻪ اﻳﻦ‬ ‫ﺷﻮرا اﺣﺘﻴﺎج دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺳﻪ ﻣﻘﻮﻟﻪ‪ ،‬ﻣﻘﻮﻻﺗﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻪاش ﻓﺮﻫﻨﮕﻰِ ﻣﺤﺾ اﺳﺖ و ﻣﺮﻛﺰى ﺑﺮاى رﺳﻴﺪﮔﻰ ﻻزم دارد‬ ‫و اﻳﻦ ﻣﺮﻛﺰ ﻫﻢ ﻫﻴﭻ ﺟﺎ ﺟﺰ اﻳﻦﺟﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار اﺳﺎﺗﻴﺪ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎي ﻛﺸﻮر‪81/8/22 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار اﻋﻀﺎي ﺷﻮرا ﻋﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪81/9/26 -‬‬

‫‪2‬‬

‫‪ .5‬ﻧﻘﺶ و ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ در ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري ﻛﺸﻮر‬

‫* ارﺗﺒﺎط داﺋﻤﻲ ﺷﻮرا ﺑﺎ ﻧﺨﺒﮕﺎن ﺣﻮزه و داﻧﺸﮕﺎه‬

‫ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻛﺸﻮر ﺑﻪ ﻃﻮر داﻳﻢ اﺣﺴﺎس ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ از ﻟﺤﺎظ ذﻫﻨﻰ ﺑﺎ ﺷﻮرا ﻣﺮﺗﺒﻄﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎر ﻣﻮﺟﺐ‬ ‫ﻣﻰﺷﻮد ﻛﻪ ﻫﻤﻜﺎرى آﻧﻬﺎ را ﺟﻠﺐ ﻛﻨﻴﺪ؛ ﻳﻌﻨﻰ وﻗﺘﻰ ﺑﺮاى ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻛﺸﻮر ‪ -‬ﭼﻪ داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ‪ ،‬ﭼﻪ‬ ‫ﺣﻮزهﻳﻰ ‪ -‬ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪ ﻛﻪ ﺷﻮرا ﺑﻪ ﭼﻪ ﻣﺴﺎﻳﻠﻰ اﻫﺘﻤﺎم دارد‪ ،‬در زﻣﻴﻨﻪى آن ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﻪ ﻓﻜﺮ ﻣﻰاﻓﺘﻨﺪ و‬ ‫اﺣﻴﺎﻧﺎً ﻛﺎر ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ؛ ﺑﺎ ﺷﻮرا ﻫﻤﻜﺎرى ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ و اﺣﻴﺎﻧﺎً ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻰ ﺑﻪ ذﻫﻦ آﻧﻬﺎ ﻣﻰآﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﻰﺑﻴﻨﻨﺪ ﺷﻮرا‬ ‫از اﻳﻨﻬﺎ ﻏﺎﻓﻞ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﺨﺒﮕﺎن‪ ،‬آن ﻣﺴﺎﺋﻞ را ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺗﺬﻛﺮ ﻣﻰدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺧﺒﺮرﺳﺎﻧﻰ و‬ ‫اﻃﻼعرﺳﺎﻧﻰ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﺟﻠﺐ ﻫﻤﻜﺎرى ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻋﻼوهى ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻛﺸﻮر اﺣﺴﺎس ﻧﻜﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﭘﺸﺖ ﻳﻚ دﻳﻮارى ﻧﺸﺴﺘﻪاﻳﺪ و ﺑﺎ اﻳﻨﻬﺎ ﻫﻴﭻ‬ ‫ارﺗﺒﺎﻃﻰ ﻧﺪارﻳﺪ؛ ﺑﮕﺬارﻳﺪ اﺣﺴﺎس ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﻫﻢ ﻋﻀﻮ ﺷﻮرا ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ آﻧﻬﺎ ﻫﻢ اﺣﺴﺎس ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ در‬ ‫اﻳﻦ ﺷﻮرا ﻋﻀﻮﻧﺪ؛ دﺧﻴﻠﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺑﻪ ﻧﻘﺸﻪ ﺟﺎﻣﻊ ﻋﻠﻤﻲ اﺣﺘﻴﺎج دارﻳﻢ‬

‫ﻣﺎ در ﻛﺸﻮر ﺑﻪ ﻧﻘﺸﻪى ﺟﺎﻣﻊ ﻋﻠﻤﻰ اﺣﺘﻴﺎج دارﻳﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪاﻧﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﺮاى رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻫﺪف‬ ‫ﭼﺸﻢاﻧﺪاز ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎﻟﻪ ‪ -‬ﻛﻪ ﻧﺎم آن ﻣﻜﺮر ﺑﺮده ﻣﻴﺸﻮد ‪ -‬ﻧﻘﺸﻪى ﺟﺎﻣﻊ ﻋﻠﻤﻰ ﻣﺎ ﭼﻴﺴﺖ؟ اﻳﻦ را ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﺗﺮﺳﻴﻢ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺑﻌﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﻘﺸﻪ را ﻃﺒﻖ راﻫﺒﺮدﻫﺎى ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻰ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰﻳﻬﺎى زﻣﺎندار و ﻣﻨﻈﻢ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﻳﻚ‬ ‫ﭘﺎزل‪ ،‬ﺑﺘﺪرﻳﺞ ﺑﺎﻳﺪ ﭘ‪‬ﺮ و ﻛﺎﻣﻞ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎر اﻧﺠﺎم ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ و ﻣﺎ آن را ﻧﻴﺎز دارﻳﻢ؛ و ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺠﺎم ﺑﮕﻴﺮد‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺎ زﺑﺪﮔﺎن و ﻧﺨﺒﮕﺎن و ﺻﺎﺣﺒﺎن اﻧﺪﻳﺸﻪى ﻛﺸﻮر در ﺣﻮزهى داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ و آﻣﻮزش و‬ ‫ﭘﺮورش و ﺣﻮزهﻫﺎى ذىرﺑﻂ ﻋﻤﻠﻰ اﺳﺖ و ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﺗﺤﻘﻖ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* ﻧﻘﺸﻪ ﺣﺮﻛﺖ ﻋﻠﻤﻲ ﻛﺸﻮر و ﻧﻘﺶ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‬

‫‪ ...‬ﻳﻚ ﻣﺴﺄﻟﻪ‪ ،‬ﻣﺴﺄﻟﻪى ﻧﻘﺸﻪى ﺣﺮﻛﺖ ﻋﻠﻤﻰ ﻛﺸﻮر اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻦ اﻳﻦ را در ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﻄﺮح‬ ‫ﻛﺮدم‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺗﻮﻗﻊ ﻧﻤﻰﻛﻨﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر را داﻧﺸﮕﺎه ﻓﺮدوﺳﻰ اﻧﺠﺎم ﺑﺪﻫﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺗﻮﻗﻊ ﻣﻰﻛﻨﻢ ﻛﻪ داﻧﺸﮕﺎه‬ ‫اﺳﺘﺨﻮاندارِ رﻳﺸﻪدارِ ﻓﺮدوﺳﻰ در اﻳﻦ ﻛﺎر ﺳﻬﻴﻢ ﺑﺸﻮد؛ روى اﻳﻦ ﻓﻜﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺮاى ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻢ‬ ‫در ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻘﺸﻪى ﻛﻠﻰ ﻋﻠﻤﻰ اﺣﺘﻴﺎج دارﻳﻢ‪ .‬درﺑﺎرهى ﭼﻪ ﭼﻴﺰى ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻛﻨﻴﻢ؟ ﭼﻪ‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار اﻋﻀﺎي ﺷﻮرا ﻋﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪84/10/13 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار روﺳﺎي داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻮﺳﺴﺎت آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻲ و ﻣﺮاﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ‪85/5/23 -‬‬

‫‪271‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﭼﻴﺰى را ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻓﺮاﺑﮕﻴﺮﻳﻢ؟ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻳﻦ اﺟﺰاء ﻋﻠﻤﻰ ﭘﺮاﻛﻨﺪه‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ؟ در ﻛﺠﺎ‬ ‫از اﺗﺼﺎل اﻳﻨﻬﺎ‪ ،‬ﻣﻰﺷﻮد ﺑﺮاى آﻳﻨﺪهى ﻛﺸﻮر و ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺸﻮر ﺑﻬﺮه ﺑﺮد؟ اﻳﻨﻬﺎ ﺟﺰ ﺑﺎ ﻳﻚ ﻧﻘﺸﻪى‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﺑﺮاى ﻛﺸﻮر اﻣﻜﺎﻧﭙﺬﻳﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻧﻘﺸﻪى ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﻧﻘﺸﻪى داﺋﻤﻰ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻣﺪتدار و زﻣﺎندار‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در اﻳﻦ ﺑﺮﻫﻪ ﻧﻘﺸﻪى ﻋﻠﻤﻰ ﻳﻚ ﭼﻴﺰ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ده ﺳﺎل دﻳﮕﺮ ﻧﻘﺸﻪى ﻋﻠﻤﻰ ﺑﻜﻠﻰ‬ ‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﻨﺪ و ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮى ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻟﻴﻜﻦ اﻳﻦ ﻧﻘﺸﻪى ﻋﻠﻤﻰ ﻻزم اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ اﻧﺘﻈﺎر دارم‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻤﺎ ‪ -‬ﭼﻪ داﻧﺸﮕﺎه ﭘﺰﺷﻜﻰ‪ ،‬ﭼﻪ داﻧﺸﮕﺎه ﻓﺮدوﺳﻰ ‪ -‬ﻛﻤﻚ ﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ اﻳﻦ ﻛﺎر در ﺑﻴﻦ اﺳﺎﺗﻴﺪ‬ ‫و در ﺑﻴﻦ ﻣﺤﻘﻘﻴﻦ و در ﺑﻴﻦ داﻧﺸﻤﻨﺪان و ﻋﻠﻤﺎى داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ﻣﺎ‪ ،‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﻄﺎﻟﺒﻪى ﻋﻤﻮﻣﻰ‬ ‫ﺑﺸﻮد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺑﺎﻳﺪ ﻧﻘﺸﻪ ﺟﺎﻣﻊ ﻋﻠﻤﻲ ﻛﺸﻮر را ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻛﻨﻴﻢ‬

‫ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﻘﺸﻪى ﺟﺎﻣﻊ ﻋﻠﻤﻰ ﻛﺸﻮر را ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ را ﻣﻦ ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻫﻢ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻋﻠﻤﻰ‬ ‫ﮔﻔﺘﻢ‪ ،‬اﻻن ﻫﻢ در ﺷﻮراى ﻋﺎﻟﻰ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ دارد اﻳﻦ ﻛﺎر ﻣﻴﺸﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺎ ﺟﺪﻳﺖ ﻫﺮ‬ ‫ﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺸﻮد‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪاﻧﻴﻢ ﻧﻘﺸﻪى ﺟﺎﻣﻊ ﻋﻠﻤﻰ ﻛﺸﻮر ﭼﻴﺴﺖ‪ .‬ﻛﺪام ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﭼﻪ اﻧﺪازه‪ ،‬در‬ ‫ﻛﺠﺎى اﻳﻦ ﻧﻘﺸﻪ ﺟﺎ دارد‪ .‬اﻳﻨﺠﻮر ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﺜﻞ ﻳﻚ ورزﺷﻜﺎرى ﻛﻪ ﻓﻘﻂ روزى ﺑﺎزو ﻛﺎر ﻣﻴﻜﻨﺪ و‬ ‫‪272‬‬

‫ﺑﺎزوﻫﺎﻳﺶ ﻣﻴﺸﻮد اﻳﻨﻘﺪر‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ﭘﺎ و ﺳﻴﻨﻪ و ﺷﺎﻧﻪاش ﻣﺜﻞ ﻳﻚ آدم ﻻﻏﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﺷﻴﻢ! اﻳﻦ‪،‬‬ ‫ﻓﺎﻳﺪهاى ﻧﺪارد‪.‬‬ ‫ﻳﻚ ورزﺷﻜﺎر ﻓﻘﻂ ﻛﺎرِ ﺳﻴﻨﻪ ﺑﻜﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻘﻴﻪى اﻧﺪاﻣﻬﺎى او ﻫﻴﭻ ﻗﺪرﺗﻰ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻓﺎﻳﺪهاى ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻰ از اﻳﻦ ﺟﻮاﻧﺎن ﻋﺰﻳﺰ راﺟﻊ ﺑﻪ ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻰ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ در ﺑﺨﺸﻰ از رﺷﺘﻪﻫﺎى‬ ‫ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻰ‪ ،‬ﻗﺮﻧﻬﺎ ﺟﻠﻮﺗﺮ از دﻧﻴﺎ ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ .‬ﺧﻴﻠﻰ ﺟﻠﻮﺗﺮ از ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻫﺴﺘﻴﻢ ﻛﻪ اﻣﺮوز در اﻳﻦ رﺷﺘﻪ در‬ ‫دﻧﻴﺎ ﺳﺮآﻣﺪ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﻰآﻳﻨﺪ‪ .‬ﭼﺮا اﻳﻨﻬﺎ را دﻧﺒﺎل ﻧﻜﻨﻴﻢ؟ در رﺷﺘﻪﻫﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻰ؛‬ ‫ادﺑﻴﺎت‪ ،‬ﻓﻠﺴﻔﻪ‪ ،‬ﺗﺎرﻳﺦ‪ ،‬ﻫﻨﺮ‪ ،‬ﻣﺎ ﺧﻴﻠﻰ ﺳﺎﺑﻘﻪ دارﻳﻢ‪ .‬ﺑﻌﻀﻰ از ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻰ دﻳﮕﺮ ﻫﻢ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ اﮔﺮﭼﻪ‬ ‫از ﻏﺮب آﻣﺪه‪ ،‬اﻣﺎ اﮔﺮ درﺳﺖ دﻗﺖ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺧﻤﻴﺮﻣﺎﻳﻪى آن ﻛﻪ ﻋﺒﺎرت از ﻋﻘﻼﻧﻴﺖ و ﺗﺠﺮﺑﻪﮔﺮاﺋﻰ‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬از ﺗﻔﻜﺮ و روح اﻳﺮاﻧﻰ ‪ -‬اﺳﻼﻣﻰ اﺳﺖ‪ .‬اروﭘﺎى ﺧﺮاﻓﺎﺗﻰ ﻧﻤﻴﺘﻮاﻧﺴﺖ زﻳﺴﺖﺷﻨﺎﺳﻰ و اﻗﺘﺼﺎد‬ ‫و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و رواﻧﺸﻨﺎﺳﻰ و ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﻰ را ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﻜﻞ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﺳﻮﻏﺎت ﺗﻔﻜﺮ ﻋﻠﻢﮔﺮاﻳﻰ‬ ‫و ﺗﺠﺮﺑﻪﮔﺮاﺋﻰ ﺷﺮق و ﻋﻤﺪﺗﺎً اﻳﺮان اﺳﻼﻣﻰ ﺑﻮد ﻛﻪ رﻓﺖ در آﻧﺠﺎ و ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺤﻮل ﻣﻨﺘﻬﻰ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﺮ‬ ‫‪ -1‬ﺑﻴﺎﻧﺎت در ﺟﻤﻊ اﺳﺎﺗﻴﺪ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎي اﺳﺘﺎن ﺧﺮاﺳﺎن در داﻧﺸﮕﺎه ﻓﺮدوﺳﻲ ﻣﺸﻬﺪ‪86/2/25 -‬‬

‫‪ .5‬ﻧﻘﺶ و ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ در ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري ﻛﺸﻮر‬

‫ﺣﺎل‪ ،‬در اﻳﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎﺋﻰ ﻛﻪ ﻋﻘﺐ ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮدﻣﺎن را ﺟﻠﻮ ﺑﺒﺮﻳﻢ و ﺧﻮدﻣﺎن اﺑﺪاع ﻛﻨﻴﻢ؛ ﺗﺮﺟﻤﻪ‬ ‫ﻧﻜﻨﻴﻢ‪ .‬ﺗﺮﺟﻤﻪﮔﺮاﺋﻰ زﻳﺎﻧﻬﺎى ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺰرﮔﻰ ﺑﺮاى ﻣﺎ دارد‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻧﻘﺸﻪى ﺟﺎﻣﻊ ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﭼﻴﺰِ ﻻزﻣﻰ اﺳﺖ‪ :‬ﺟﺎﻳﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‪ ،‬ﻫﺮﻛﺪام؛ ﻣﻘﺪار داﻧﺸﺠﻮ‪،‬‬ ‫ﻧﻮع داﻧﺸﺠﻮ‪ ،‬ﺟﻨﺲ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ‪ -‬دﺧﺘﺮ‪ ،‬ﭘﺴﺮ ‪ -‬ﻣﻨﺎﻃﻖ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن؛ اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ روﺷﻦ ﺑﺸﻮد؛ ﻣﺎ ﺑﺪاﻧﻴﻢ‬ ‫ﭼﻪﻛﺎر ﻣﻴﺨﻮاﻫﻴﻢ ﺑﻜﻨﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ اﻟﺒﺘﻪ ﺷﺮوع ﺷﺪه‪ ،‬ﻟﻜﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺟﺪﻳﺖ ﺑﻜﻨﻴﺪ دﻧﺒﺎل ﺑﺸﻮد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺿﺮورت ﺗﺪوﻳﻦ ﻧﻘﺸﻪ ﺟﺎﻣﻊ ﻋﻠﻤﻲ ﺑﺮاي ﺗﺤﻘﻖ ﺳﻨﺪ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز و ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻋﻠﻤﻲ ﻛﺸﻮر‬

‫ﻳﻚ ﻧﻜﺘﻪ در ﻣﻮرد ﻧﻘﺸﻪى ﺟﺎﻣﻊ ﻋﻠﻤﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ اﻳﻨﺠﺎ ﻳﺎدداﺷﺖ ﻛﺮده ﺑﻮدم ﻛﻪ اﻳﻦ را ذﻛﺮ ﺑﻜﻨﻢ‪،‬‬ ‫ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ دﻳﺪم ﺳﻪ ﭼﻬﺎر ﻧﻔﺮ از ﺳﺨﻨﺮاﻧﺎن اﻣﺮوز در ﺿﻤﻦ ﺑﻴﺎﻧﺎﺗﺸﺎن ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪى ﻧﻘﺸﻪى‬ ‫ﺟﺎﻣﻊ ﻋﻠﻤﻰ اﺷﺎره ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﺗﻮﺿﻴﺤﻰ ﻫﻢ آﻗﺎى دﻛﺘﺮ ﻻرﻳﺠﺎﻧﻰ دادﻧﺪ ﻛﻪ ﺣﻜﺎﻳﺖ ﻣﻴﻜﻨﺪ از اﻳﻨﻜﻪ‬ ‫ﺗﻼﺷﻬﺎﺋﻰ در ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺴﺖ ﺑﺮاى اﻳﻨﻜﻪ اﻳﻦ ﻧﻘﺸﻪى ﺟﺎﻣﻊ ﻋﻠﻤﻰ ﻓﺮاﻫﻢ ﺑﺸﻮد و اراﺋﻪ ﺑﺸﻮد و ﺑﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﺑﺮاى ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰﻳﻬﺎى ﻋﻠﻤﻰ آﻳﻨﺪه ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﮋدهى ﺧﻮﺑﻰ اﺳﺖ؛ ﻟﻴﻜﻦ ﻣﻦ‬ ‫ﺗﺎ ﻗﺒﻞ از اﻳﻨﻜﻪ اﻳﻦ را از اﻳﺸﺎن ﺑﺸﻨﻮم‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ اﻃﻼﻋﻰ ﻧﺪاﺷﺘﻢ و ﻧﺪارم‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﻣﻴﺪاﻧﻢ در ﺷﻮراى ﻋﺎﻟﻰ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ دارد اﻳﻦ ﻛﺎر ﻣﻴﺸﻮد؛ ﻳﻌﻨﻰ در ﻳﻚ ﻛﻤﻴﺘﻪﻫﺎﺋﻰ ﻣﻄﺮح‬ ‫اﺳﺖ؛ ﻟﻴﻜﻦ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺗﻮﻗﻊ ﻫﺴﺖ‪ ،‬آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺠﺎم ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬او اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﻛﺎر ﺗﺄﺧﻴﺮ ﺑﻴﻔﺘﺪ و ﻃﻮل ﺑﻜﺸﺪ؛ ﻳﻚ ﺳﺎل‪ ،‬دو ﺳﺎل ﺑﻨﺸﻴﻨﻴﻢ ﺗﺎ ﺑﺎﻻﺧﺮه ﻳﻚ ﻧﻘﺸﻪى ﺟﺎﻣﻊ ﻋﻠﻤﻰ‬ ‫ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﻨﻴﻢ؛ ﻧﻪ‪ ،‬اﻳﻦ را ﻓﺮزاﻧﮕﺎن‪ ،‬ﻧﺨﺒﮕﺎن‪ ،‬ﺑﺮﺟﺴﺘﮕﺎن‪ ،‬ﺑﻪ اﺑﺘﻜﺎر ﺷﻮراى ﻋﺎﻟﻰ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﺑﻨﺸﻴﻨﻨﺪ ﺗﻤﺎم ﻛﻨﻨﺪ و ﻳﻚ ﭼﻴﺰ ﭘﺨﺘﻪ و ﻛﺎﻣﻠﻰ از آب در ﺑﻴﺎورﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس آن ﺑﺸﻮد ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ ﺑﺮاى داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ و ﺑﺮاى آﻳﻨﺪهى ﻛﺸﻮر ﻛﺮد‪ .‬ﻣﻦ ﻫﻤﻴﻦﺟﺎ اﻳﻦ را ﻫﻢ ﺑﻪ وزراى ﻣﺤﺘﺮم‪ ،‬ﻫﻢ ﺑﻪ‬ ‫ﻣﺴﺌﻮﻻن ﻣﺤﺘﺮم ﺷﻮراى ﻋﺎﻟﻰ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻛﻪ در اﻳﻨﺠﺎ ﺗﺸﺮﻳﻒ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻴﻜﻨﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ‬ ‫ﻣﺴﺌﻠﻪ دﻧﺒﺎل ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﺎ اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ ﺳﻨﺪ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز ﺗﺤﻘﻖ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ و آن ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻋﻠﻤﻰ ﻛﻪ ﺑﺮاى ﻛﺸﻮر ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻰ ﺷﺪه‪،‬‬ ‫ﺑﻪ وﺟﻮد ﺑﻴﺎﻳﺪ و ﻋﻤﻠﻰ ﺑﺸﻮد‪ ،‬ﻧﺎﭼﺎرﻳﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ را اﻧﺠﺎم ﺑﺪﻫﻴﻢ‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻨﺶ ﺗﻬﻴﻪى ﻧﻘﺸﻪى‬ ‫ﺟﺎﻣﻊ ﻋﻠﻤﻰ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻳﻌﻨﻰ ﻳﻚ ﮔﺎم ﻣﻬﻢ‪ ،‬ﻳﻚ دروازهى ﻣﻬﻢ ﺑﻪ ﺳﻮى اﺟﺮاﺋﻰ ﻛﺮدن اﻫﺪاف و‬

‫‪ -1‬ﺑﻴﺎﻧﺎت در دﻳﺪار ﻧﺨﺒﮕﺎن ﺟﻮان‪86/6/12 -‬‬

‫‪273‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﺷﻌﺎرﻫﺎﺋﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻄﺮح ﺷﺪه و اﻣﺮوز ﺑﺤﻤﺪاﻟﻠَّﻪ در ﻣﺤﻴﻄﻬﺎى ﻋﻠﻤﻰ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻳﻚ ﮔﻔﺘﻤﺎن در‬ ‫آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* در ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻮﺟﻮد ﺑﻴﺎﻳﺪ‬

‫ﻳﻜﻰ از ﺿﻌﻔﻬﺎ ﻧﺎﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻴﻬﺎﺳﺖ؛ در ﺑﺨﺸﻬﺎى ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ داﻧﺶ و ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎورى‪ ،‬ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻰ‬ ‫ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻮﺟﻮد ﺑﻴﺎﻳﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﻣﺴﺌﻠﻪى ارﺗﺒﺎط ﺻﻨﻌﺖ و داﻧﺸﮕﺎه را ﻣﻄﺮح ﻛﺮدﻳﻢ ‪ -‬ﻛﻪ ﺧﺐ‪ ،‬اﻟﺤﻤﺪﻟﻠَّﻪ در‬ ‫اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ دارد ﻛﺎر ﻣﻴﺸﻮد و ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻫﻢ ﻛﺎر ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ؛ ﺣﺎﻻ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ﻣﻄﺎﻟﺒﻰ ﻫﻢ درﺑﺎرهى ارﺗﺒﺎط‬ ‫ﻧﺨﺒﮕﺎن ﺑﺎ ﻣﺮاﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻰ ﻳﺎ ﺑﺎ ﺻﻨﺎﻳﻊ و اﻣﺜﺎل اﻳﻨﻬﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺎ در ﻣﻴﺎن ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﮋدهﺑﺨﺶ اﺳﺖ و‬ ‫انﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ در وﻗﺖ ﺧﻮدش ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و اﻃﻼع ﺧﻮاﻫﻨﺪ داد ‪ -‬ﻟﻴﻜﻦ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻰ ﺑﻴﻦ‬ ‫ﺧﻮد ﻣﺮاﻛﺰ ﻋﻠﻤﻰ ﺧﻴﻠﻰ ﻻزم اﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ دو وزارت ﻋﻠﻮم و ﺑﻬﺪاﺷﺖ ﺑﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﻋﻠﻤﻰ و‬ ‫ﻓﻨﺎورى رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر و ﺑﻨﻴﺎد ﻧﺨﺒﮕﺎن و ﺳﺎزﻣﺎن ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎى ﻋﻠﻤﻰ و ﺻﻨﻌﺘﻰ و ﻫﺮ ﺑﺨﺸﻰ از ﺑﺨﺸﻬﺎ‬ ‫ﻛﻪ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪﻫﺎ ﻫﻤﻜﺎرى ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ارﺗﺒﺎط و ﻫﻤﻜﺎرى و ﻫﻢاﻓﺰاﺋﻰِ داﺋﻢ ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺒﺎدا‬ ‫اﻳﻨﻬﺎ ﻛﺎر ﻫﻢ را ﺧﻨﺜﻰ ﺑﻜﻨﻨﺪ ﻳﺎ ﺣﻠﻘﻪﻫﺎى ﻣﻔﻘﻮده و ﺧﻸﻫﺎﺋﻰ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ‪ -‬از ﻗﺒﻴﻞ ﻫﻤﻴﻦ ﻛﻪ ﻳﻚ‬ ‫ﺧﺎﻧﻤﻰ راﺟﻊ ﺑﻪ ﻣﺸﻜﻞ ﺟﻮاﻧﻬﺎى ﺧﻮارزﻣﻰ ﺑﻴﺎن ﻛﺮدﻧﺪ ‪ -‬ﺑﻮﺟﻮد ﺑﻴﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫‪274‬‬

‫* ﺿﺮورت ﺗﺪوﻳﻦ ﺳﺮﻳﻌﺘﺮ ﻧﻘﺸﻪ ﺟﺎﻣﻊ ﻋﻠﻤﻲ ﻛﺸﻮر‬

‫ﻧﻘﺸﻪى ﺟﺎﻣﻊ ﻋﻠﻤﻰ ﻛﻪ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ از دوﺳﺘﺎن اﻳﻨﺠﺎ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﺳﺎل اﺳﺖ ﻣﻄﺮح ﺷﺪه‪ ،‬در ﻣﻌﺎوﻧﺖ‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ ﺑﺮرﺳﻰ ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻮراى ﻋﺎﻟﻰ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ آﻣﺪه‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻫﻨﻮز ﭼﻴﺰ ﻣﺼﻮﺑﻰ در اﺧﺘﻴﺎر‬ ‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ﻗﺮار ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ؛ ﻓﻘﻂ ﺑﺤﺚ ﺷﺪه‪ .‬ﻳﺎ ﻃﺮح ﺟﺎﻣﻊ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻣﺜﻼً ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺤﺚ ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻠﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻄﺮح ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻟﻴﻜﻦ وﻗﺘﻰ ﻣﺎ ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﻢ اﺳﺘﺎدى‪ ،‬داﻧﺸﻤﻨﺪى‪،‬‬ ‫ﺻﺎﺣﺐ ﻓﻨﻰ‪ ،‬از اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻴﺎز روز ﻧﺎم ﻣﻴﺒﺮد و ﻳﺎد ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﺸﺎﻧﻪى اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ آن‬ ‫ﻛﺎرى ﻛﻪ ﻣﺎ ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﻫﻨﻮز در ﻣﺮﺣﻠﻪى ﻛﺎرﺑﺮد و ﻣﻴﺪان ﻋﻤﻞ ﺣﻀﻮر ﻧﺪارد‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ ﻛﺎر ﻣﺎ ﻫﻨﻮز ﺗﻤﺎم‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ دوﺳﺘﺎن ﻣﺴﺌﻮل ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺘﻴﻢ‪ ،‬ﺣﺮف زدﻳﻢ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻴﻢ؛ اﻣﺎ ﻛﺎرى‬ ‫ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺸﻮد‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ‪ .‬ﻓﺮض ﺑﻔﺮﻣﺎﺋﻴﺪ وﻗﺘﻰ ﻣﺎ ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﻢ اﺳﺎﺗﻴﺪى ﻣﻰآﻳﻨﺪ راﺟﻊ ﺑﻪ ﻧﻘﺸﻪى‬ ‫ﺟﺎﻣﻊ ﻋﻠﻤﻰ ﻛﺸﻮر اﺑﺮاز ﺳﺆال ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ ﻳﺎ ﭼﻴﺰﻫﺎﺋﻰ را ﻣﻴﮕﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﺸﺎﻧﻪى ﻋﺪم دﺳﺘﺮس ﺑﻮدن ﻳﻚ‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار اﺳﺎﺗﻴﺪ و روﺳﺎي داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪86/7/9 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار ﻧﺨﺒﮕﺎن ﺟﻮان داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ‪87/6/5 -‬‬

‫‪ .5‬ﻧﻘﺶ و ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ در ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري ﻛﺸﻮر‬

‫ﻧﻘﺸﻪى ﺟﺎﻣﻊ ﻋﻠﻤﻰ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﻧﻘﺸﻪى ﺟﺎﻣﻊ ﻋﻠﻤﻰ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﭘﻴﺪاﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﻫﻤﻪى ﺗﻼﺷﻰ ﻛﻪ‬ ‫در ﺑﺎب ﻧﻘﺸﻪى ﺟﺎﻣﻊ ﻋﻠﻤﻰ ﺗﺎ ﺣﺎﻻ ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﺗﻼﺷﻬﺎﺋﻰ ﺑﻮده ﻛﻪ ﻧﻴﻤﻪﻛﺎره اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻮب‪ ،‬ﭼﻮن ﭼﻨﺪ‬ ‫ﺳﺎل ﻫﻢ ﮔﺬﺷﺘﻪ ‪ -‬ﺳﻪ ﺳﺎل اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪ ﻣﻄﺮح ﺷﺪه ‪ -‬در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﻫﻨﻮز ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰى در‬ ‫اﺧﺘﻴﺎر دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎى ذىرﺑﻂ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻛﺸﻮر ﻧﻘﺸﻪى ﺟﺎﻣﻊ ﻋﻠﻤﻰ ﻛﺸﻮر را ﻧﻤﻴﺪاﻧﻨﺪ‪ .‬ﭘﻴﺪاﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺎر را ﺳﺮﻳﻌﺘﺮ ﻛﻨﻴﻢ‪،‬‬ ‫دﻧﺒﺎﻟﮕﻴﺮى ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺟﺪﻳﺘﺮ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﭙﺮدازﻳﻢ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ اﻳﻦ آﻗﺎﻳﺎن در اﻳﻨﺠﺎ اﺷﺎره ﻫﻢ ﻧﻤﻴﻜﺮدﻧﺪ ﺑﻪ ﻧﺒﻮد ﻧﻘﺸﻪى ﺟﺎﻣﻊ ﻋﻠﻤﻰ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﮕﺎه ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪى‬ ‫ﻛﻠﻰ ﻋﻠﻤﻰ در داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪ ،‬ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪهى ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﻧﻘﺸﻪى ﺟﺎﻣﻊ ﻋﻠﻤﻰ اﺳﺖ‪ .‬آن ﻃﻮرى ﻛﻪ در‬ ‫ﮔﺰارﺷﻬﺎ ﻣﻦ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻰآورم و اﻓﺮاد آﮔﺎه و ﺧﺒﺮه و داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ و ﻣﺴﺌﻮل ﺑﻪ ﻣﺎ اﻃﻼع ﻣﻴﺪﻫﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺗﻮان در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى رﺷﺘﻪﻫﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﻳﻚ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻋﺎدﻻﻧﻪ و ﺻﺤﻴﺢ و ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺑﺎ ﻧﻴﺎز‬ ‫ﻛﺸﻮر ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ ﺟﺎﻫﺎﺋﻰ ﻣﺎ رﺷﺪﻫﺎى ﭼﺸﻤﮕﻴﺮى دارﻳﻢ‪ ،‬ﻳﻚ ﺟﺎﻫﺎﺋﻰ اﺻﻼً ﺣﺮﻛﺘﻰ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﻴﺸﻮد! اﻳﻦ ﻏﻠﻂ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﺎﺷﻰ از ﻧﺒﻮد ﻧﻘﺸﻪى ﺟﺎﻣﻊ ﻋﻠﻤﻰ اﺳﺖ‪ .‬درﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻫﺮ رﺷﺘﻪاى ﻣﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‬ ‫ﺑﻜﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻐﺘﻨﻢ اﺳﺖ و ﺑﺮاى ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﻛﻪ ﺳﺎﻟﻬﺎى ﻣﺘﻤﺎدى‪ ،‬دهﻫﺎ ﺳﺎل در دوران ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﻃﻮاﻏﻴﺖ‪ ،‬از‬ ‫ﻛﺎروان ﻋﻠﻤﻰ ﺑﺸﺮ ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﺮ ﺟﺎﺋﻰ دﺳﺘﻤﺎن ﺑﻪ ﻫﺮ ﭼﻴﺰى از ﺛﻤﺮات ﻋﻠﻢ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎى‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ ﺑﻨﺪ ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻐﺘﻨﻢ اﺳﺖ؛ در اﻳﻦ ﺗﺮدﻳﺪى ﻧﻴﺴﺖ؛ اﻣﺎ اﮔﺮ ﻣﻴﺨﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺸﻮر رﺗﺒﻪى ﻋﻠﻤﻰ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى‬ ‫واﻗﻌﻰ ﻛﻠﻤﻪ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ و ﻋﻠﻢ در ﻛﺸﻮر ﻧﻬﺎدﻳﻨﻪ ﺑﺸﻮد‪ ،‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ در رﺷﺘﻪﻫﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻋﻠﻤﻰ ‪ -‬ﭼﻪ‬ ‫در آﻣﻮزش‪ ،‬ﭼﻪ در ﭘﮋوﻫﺶ ‪ -‬ﺗﻮازن و ﺗﻌﺎدل ﺻﺤﻴﺢ و واﻗﻌﻰ و ﻋﺎدﻻﻧﻪاى اﻳﺠﺎد ﺑﻜﻨﻴﻢ؛ اﻳﻦ ﺟﺰو‬ ‫ﻧﻴﺎزﻫﺎى ﻣﺎﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار اﺳﺎﺗﻴﺪ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪88/6/8 -‬‬

‫‪275‬‬

‫‪ .6‬ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ اﺳﺘﻜﺒﺎر ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري اﻳﺮان‬

‫‪6‬‬

‫* ﻣﻘﺎﺑﻠﺔ اﺳﺘﻜﺒﺎر ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ ﻛﺸﻮر‬

‫اﻣﺮوز‪ ،‬ﻳﻜﻰ از ﺣﺴﺎﺳﻴﺘﻬﺎى اﺳﺘﻌﻤﺎر و اﺳﺘﻜﺒﺎر و اﻣﺮﻳﻜﺎ و ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺘﻬﺎى ﻃﺮاحِ ﻓﺴﺎد در ﻋﺎﻟﻢ‬ ‫ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از اﻳﻦﻛﻪ ﻧﮕﺬارﻧﺪ ﻛﺸﻮرﻫﺎى ﺑﺮﺧﻮردار از ﻧﻈﺎم اﻧﻘﻼﺑﻰ‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ ﻋﻠﻤﻰ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﻣﻀﺎﻋﻒ اﺳﺖ؛ ﭼﻮن ﺣﺴﺎﺳﻴﺘﻰ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﺳﻼم‬ ‫و اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻰ دارﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ اﻧﻘﻼب دﻳﮕﺮى ﻧﺪاﺷﺘﻪ و ﻧﺪارﻧﺪ و ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ‬ ‫اﮔﺮ در آﻳﻨﺪه‪ ،‬اﻧﻘﻼب ﻏﻴﺮ اﺳﻼﻣﻰﻳﻰ ﺗﺤﻘﻖ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ را ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ‪ .‬اﻣﺮوز‪،‬‬ ‫ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ داﻧﺶ را در اﻳﻦ ﻛﺸﻮر رﺷﺪ ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ اﺣﺴﺎس وﻇﻴﻔﻪى ﻣﻀﺎﻋﻒ ﻛﻨﻨﺪ؛‬ ‫ﭼﻮن دﺷﻤﻦ ﻧﻤﻰﺧﻮاﻫﺪ ﺑﮕﺬارد ﻣﺎ روى ﭘﺎى ﺧﻮدﻣﺎن ﺑﺎﻳﺴﺘﻴﻢ‪ .‬روى ﭘﺎى ﺧﻮد اﻳﺴﺘﺎدن‪ ،‬آن وﻗﺘﻰ‬ ‫ﺗﺤﻘﻖ ﭘﻴﺪا ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد ﻛﻪ ﻋﻠﻢ از درون ﺧﻮد ﻣﺎ ﺑﺠﻮﺷﺪ و ﻣﺎ دﺳﺖ ﮔﺪاﻳﻰ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ دﺷﻤﻨﺎﻧﻤﺎن‬ ‫دراز ﻧﻜﻨﻴﻢ‪ .‬اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎى ﺧﻮب و ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ‪ ،‬داﻧﺶآﻣﻮزان ﺗﻴﺰﻫﻮش و ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮاى‬ ‫آﻳﻨﺪهى ﻛﺸﻮر ﻣﻔﻴﺪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﺧﻴﻠﻰ اﺣﺴﺎس وﻇﻴﻔﻪ و ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺧﻴﻠﻰ ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﺧﻮﺷﺤﺎل ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﻋﻠﻰرﻏﻢ ﻣﻴﻞ دﺷﻤﻨﺎن‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮاى ﻛﺸﻮر و ﻣﻠﺘﺸﺎن ﻣﻔﻴﺪ و ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺟﻤﻊ ﻛﺜﻴﺮي از داﻧﺸﮕﺎﻫﻴﺎن و ﻃﻼب ﺣﻮزهﻫﺎي ﻋﻠﻤﻴﻪ‪68/9/29 -‬‬

‫‪1‬‬

‫ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ اﺳﺘﻜﺒﺎر ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري اﻳﺮان‬

‫‪ .6‬ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ اﺳﺘﻜﺒﺎر ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري اﻳﺮان‬

‫‪277‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫* ﺗﻼش اﺳﺘﻌﻤﺎر ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد واﺑﺴﺘﮕﻲ ﻋﻠﻤﻲ‬

‫ﺳﺎﻟﻬﺎى ﻣﺘﻤﺎدى ‪ -‬ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﻌﻨﺎ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺸﻮد ﮔﻔﺖ ﻗﺮﻧﻬﺎ ‪ -‬ﻋﻮاﻣﻠﻰ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪ ﻛﻪ ﺑﺎور ﻣﻠﺖ اﻳﺮان را‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﻮدش ﻣﺘﺰﻟﺰل ﻛﺮد‪ .‬ﻣﺎﻫﺎ از آن ﮔﺮوﻫﻰ ﻫﺴﺘﻴﻢ ﻛﻪ دوران ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼب را ﺧﻮب درك‬ ‫ﻛﺮدﻳﻢ؛ اﻳﻦ ﺟﻮاﻧﺎن و ﺗﺎزهرﺳﻬﺎ‪ ،‬ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼب را درﺳﺖ درك ﻧﻜﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﻛﻪ در آن دوران‪ ،‬ﺳﺎﻟﻬﺎى‬ ‫ﻣﺘﻤﺎدى از ﻋﻤﺮﻣﺎن را ﮔﺬراﻧﺪﻳﻢ‪ ،‬ﺧﻮب ﻣﻰﻓﻬﻤﻴﻢ ﻛﻪ ﭼﻪ ﻛﺎرﻫﺎﻳﻰ ﺑﺮاى ﺑﻰاﻋﺘﻘﺎد ﻛﺮدن ﻣﻠﺖ اﻳﺮان‬ ‫ﺑﻪ ﺗﻮان و ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻋﻠﻤﻰ ﺧﻮد‪ ،‬و ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻓﻨﻰ و اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎى ﺧﻮد‪ ،‬و ﻗﺪرت ﺑﺎﻟﻨﺪﮔﻰ و ﺑﺎرورى‬ ‫ﺧﻮدش اﻧﺠﺎم ﻣﻰﺷﺪ‪.‬‬ ‫در دوران ﺗﺴﻠﻂ اﺳﺘﻌﻤﺎر‪ ،‬در ﻋﻤﻖ ﺟﺎن ﻣﺮدم اﻳﻦ ﻓﻜﺮ را ﺑﻪ وﺟﻮد آوردﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﺮاﻧﻰ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻠﻢ و‬ ‫ﺗﺠﺮﺑﻪ را‪ ،‬و ﺣﺘّﻰ ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﻣﺼﺮف را از دﻳﮕﺮان ﺑﻴﺎﻣﻮزد‪ .‬ﻧﺨﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻳﺎد ﺑﺪﻫﻨﺪ ﻛﻪ داﻧﺴﺘﻪﻫﺎى‬ ‫دﻳﮕﺮان را ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪ ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ و ﺧﻮدﻣﺎن آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﻴﻨﺪازﻳﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ داﻧﺴﺘﻪﻫﺎى‬ ‫دﻳﮕﺮان را ﺑﻴﺎﻣﻮزﻳﻢ؛ اﻳﻦ ﭼﻴﺰ ﺧﻮﺑﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﺎ ﻓﻬﻤﺎﻧﺪﻧﺪ ﻛﻪ دﻳﮕﺮان ﺑﻪ دﻟﻴﻞ داﻧﺎ ﺑﻮدن‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﻪى‬ ‫ﻛﺎرﻫﺎى ﻣﺎ را ﻣﺘﻜﻔﻞ و ﻣﺘﻌﻬﺪ ﺑﺸﻮﻧﺪ؛ آﻧﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺠﺎم ﺑﺪﻫﻨﺪ و ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺎدوﻳﻰ آﻧﻬﺎ را ﺑﻜﻨﻴﻢ! ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً در‬ ‫اﻳﻦ ﺻﺪ ﺳﺎل اﺧﻴﺮ ‪ -‬ﻛﻪ ﺗﺎ ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼب‪ ،‬دوران ﺗﺴﻠﻂ ﺳﻴﺎﺳﺘﻬﺎى اﺳﺘﻌﻤﺎرى ﺑﻮد ‪ -‬ﺑﻪ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان‬ ‫‪278‬‬

‫اﻳﻦﻃﻮر ﺗﻔﻬﻴﻢ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﻗﺒﻞ از آن ﻫﻢ اﻳﻦ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﻟﻴﻜﻦ آن اﺳﺘﺒﺪاد و ﻓﺴﺎد ﺣﻜﻮﻣﺘﻬﺎ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻛﺸﻮر‬ ‫ﺣﺎﻛﻢ ﺑﻮد؛ در دوران ﻗﺎﺟﺎرﻳﻪ‪ ،‬ﺗﺴﻠﻂ آن اﻓﺮاد ﺑﻰﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ و ﺑﻰﻓﻜﺮ و ﺣﻘﻴﺮ ‪ -‬ﻛﻪ ﻋﻈﻤﺖ اﻳﻦ ﻣﻠﺖ‬ ‫را اﺻﻼً درك ﻧﻤﻰﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺑﺮاى ﺗﺮوﻳﺞ آن ﻛﺎرى ﺑﻜﻨﻨﺪ ‪ -‬اﻳﻦ ﺗﻔﻜﺮ را ﺑﻪ وﺟﻮد آورد‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻧﻮﺑﻪى ﺧﻮدﺷﺎن ﻓﺴﺎد ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻣﺎ را ﻋﻘﺐ ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺗﺮﻗﻲ ﻧﻜﻨﻴﻢ‬

‫ﺳﺎﻟﻬﺎى ﻣﺘﻤﺎدى اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﻌﻰ ﻣﻰﺷﻮد ﻋﻠﻢ از ﻣﺤﻴﻂ ﺟﺎﻣﻌﻪ دور ﮔﺮدد‪ .‬روزﮔﺎرى اﻳﻦ ﻃﻮر ﻧﺒﻮد‪.‬‬ ‫ﻧﻤﻰﮔﻮﻳﻢ در ﮔﺬﺷﺘﻪﻫﺎى دور‪ ،‬ﻫﻤﻪى ﻣﺮدم ﻋﺎﻟﻢ ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﻧﻪ‪ .‬ﺑﻴﺴﻮادى زﻳﺎد ﺑﻮد‪ ،‬ﻋﻠﻢ ﻛﻢ ﺑﻮد؛ اﻣﺎ در‬ ‫ﻣﺤﻴﻂ اﻫﻞ ﻣﻌﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺷﻮق ﺑﻪ ﻋﻠﻢ‪ ،‬روزاﻓﺰون ﺑﻮد‪ .‬ﻋﻠﻢ را ﺑﺮاى ﺧﻮد ﻋﻠﻢ ﻣﻰﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳﺎﻟﻬﺎى‬ ‫ﻣﺘﻤﺎدى ﺳﻌﻰ ﻛﺮدﻧﺪ اﻳﻦ ﻓﺮﻫﻨﮓ را در ﺟﺎﻣﻌﻪى ﻣﺎ ﻋﻮض ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﻳﻚ وﺳﻴﻠﻪ ﺷﺪ و‬ ‫ﻋﻠﻢ آﻣﻮزى وﺳﻴﻠﻪاى ﺑﺮاى ﭘﺮ ﻛﺮدن ﺷﻜﻢ! اﻳﻦ ارزش ﻋﻠﻢ را ﻛﻢ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪاى ﺑﺎ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار وزﻳﺮ و ﺟﻤﻌﻲ از ﻣﺴﺌﻮﻻن و ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن وزارت ﻧﻔﺖ و ﻣﻬﻨﺪﺳﺎن و ﻛﺎرﮔﺮان اﻃﻔﺎي ﺣﺮﻳﻖ ﭼﺎهﻫﺎي ﻧﻔﺖ ﻛﻮﻳﺖ‪70/9/12 -‬‬

‫‪ .6‬ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ اﺳﺘﻜﺒﺎر ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري اﻳﺮان‬

‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻘﺎوﻣﺘﺶ در ﻣﻘﺎﺑﻞ دﺷﻤﻦ زﻳﺎد ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪاى ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻋﻠﻢ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬ ‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻛﺸﻮرﻫﺎ و ﻣﻠﺘﻬﺎى دﻳﮕﺮ ﻫﻢ ارﺗﺒﺎط ﺑﺮﻗﺮار ﻛﺮد‪ ،‬اول ﺳﻌﻰ ﻣﻰﻛﻨﺪ ﻋﻠﻢ آﻧﻬﺎ را ﺑﮕﻴﺮد‪.‬‬ ‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﻳﺎن اﻳﺮان در ﺳﺎﻟﻬﺎى ﭘﻴﺶ و در دوراﻧﻬﺎى ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻛﺎرى ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ وﻗﺘﻰ ﻣﻮﺿﻮع ﺗﺒﺎدل ﺑﻴﻦ‬ ‫ﻛﺸﻮر ﻣﺎ و ﻛﺸﻮرﻫﺎى دﻳﮕﺮ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎى اﻳﻦﻛﻪ ﻣﺎ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت و ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻋﻈﻴﻢ ﺧﻮدﻣﺎن را‬ ‫در ﻣﻌﺮض دﻳﺪ ﻣﺮدم ﻋﺎﻟﻢ ﻗﺮار دﻫﻴﻢ ‪ -‬ﺧﻴﻠﻰ ﭼﻴﺰﻫﺎ دارﻳﻢ ﻛﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﻪ دﻳﮕﺮان ﺑﻴﺎﻣﻮزﻳﻢ ‪ -‬و ﺑﻪ‬ ‫ﺟﺎى اﻳﻦﻛﻪ ﻣﺎ ﻫﻢ از ﺑﻴﮕﺎﻧﮕﺎن ﻋﻠﻤﺸﺎن را ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ؛ اﻳﻦ ﻃﻮر ﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ‪ -‬ﻓﺮض ﺑﻔﺮﻣﺎﻳﻴﺪ‬ ‫ ﻣﺼﻨﻮﻋﺎت دﺳﺘﻰﻣﺎن را دادﻳﻢ ﺗﺎ در ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻬﺎﻳﺸﺎن آوﻳﺰان ﻛﻨﻨﺪ ﻳﺎ ﻧﻔﺘﻤﺎن را دادﻳﻢ ﺗﺎ‬‫ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎﻳﺸﺎن را ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﻴﻨﺪازﻧﺪ و ﺧﻮدﻣﺎن ﻫﻢ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻧﺸﺴﺘﻴﻢ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻓﺎﺳﺪﺷﺎن را ﺑﻪ ﻣﺎ‬ ‫ﺑﺪﻫﻨﺪ! ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﭘﻴﺸﺮوان ارﺗﺒﺎط ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ اﻳﺮان ﺑﺎ ﻏﺮب ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﮕﻔﺘﻨﺪ »ﻫﺮ اﻳﺮاﻧﻰ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻠﻢ ﻏﺮب‬ ‫را ﺗﺎ آنﺟﺎ ﻛﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮد‪ «.‬اﮔﺮ اﻳﻦ را ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮب ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺎ از اﻳﻦ اﺳﺘﻘﺒﺎل ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻣﺎ‬ ‫اﻻن ﻫﻢ ﻣﻰﮔﻮﻳﻴﻢ‪ :‬دﻧﻴﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎﻳﻰ در ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت دارد‪ .‬ﻣﺎ را دوﻳﺴﺖ‪ ،‬ﺳﻴﺼﺪ ﺳﺎل ﻋﻘﺐ ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻨﺪ‬ ‫و ﻧﮕﺬاﺷﺘﻨﺪ ﺗﺮﻗﻰ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮدﻣﺎن را ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺮﺳﺎﻧﻴﻢ و ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت آﻧﻬﺎ را ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ .‬ﭘﻴﺸﺮوان‬ ‫ﻣﺬﻛﻮر‪ ،‬اﻳﻦ را ﻧﮕﻔﺘﻨﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻨﺪ‪»:‬اﻳﺮان ﺑﺎﻳﺪ از ﻟﺤﺎظ ﻇﺎﻫﺮ و ﺑﺎﻃﻦ و ﻟﺒﺎس و ﺷﻜﻞ و ﺻﻮرت و‬ ‫اﺧﻼق‪ ،‬ﻓﺮﻧﮕﻰ ﻣ‪Ĥ‬ب ﺷﻮد!« اﺧﻼق آﻧﻬﺎ را ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬ﻟﺒﺎس آﻧﻬﺎ را ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬وﺿﻊ زﻧﺪﮔﻰ آﻧﻬﺎ را ﺑﮕﻴﺮد و‬ ‫ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﻧﺎﺳﺎﻟﻢ آﻧﻬﺎ را ﺑﻴﺎﻣﻮزد! اﻳﻦ را ﮔﻔﺘﻨﺪ و ﻧﺘﻴﺠﻪاش ﻫﻤﺎن ﺷﺪ ﻛﻪ در اواﺧﺮ دوران ﻣﻨﺤﻮس‬ ‫ﭘﺎدﺷﺎﻫﻰ دﻳﺪﻳﻢ ‪ -‬ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻫﻢ ﻛﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻳﺎدﺷﺎن ﻫﺴﺖ‪ ،‬دﻳﺪﻧﺪ ‪ -‬و ﻫﻨﻮز ﻫﻢ آﺛﺎر و ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻨﻬﺎ و‬ ‫رﺳﻮﺑﻬﺎﻳﻰ ﺗﺎ اﻣﺮوز دارد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* دﺷﻤﻦ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري ﻧﺨﻮاﻫﺪ داد‬

‫ﻣﻦ ﺑﺎرﻫﺎ ﻋﺮض ﻛﺮدهام‪ ،‬اﻻن ﻫﻢ ﻋﺮض ﻣﻰﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬ﺑﺎ دﺷﻤﻨﺎن اﻧﻘﻼب‪،‬‬ ‫ﻫﺮﮔﺰ دﻟﺶ ﺻﺎف ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻧﮕﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ اﻣﺮوز ﺑﻪ ﻓﻨ‪Ĥ‬ورى ﻓﻼنﺟﺎ ﻳﺎ ﻋﻠﻢ ﻓﻼنﺟﺎ اﺣﺘﻴﺎج دارﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﻋﺮض ﻣﻰﻛﻨﻢ ﻛﻪ اﮔﺮ دﺷﻤﻦ درﺻﺪد دﺷﻤﻨﻰ و ﺿﺮﺑﻪ زدن اﺳﺖ‪ ،‬ﻓﻨ‪Ĥ‬ورى و ﻋﻠﻢ را ﺑﺎ روى‬ ‫ﺧﻮش ﻧﺸﺎن دادن و ﻟﺒﺨﻨﺪ زدن‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻧﺨﻮاﻫﺪ داد‪ .‬دﺷﻤﻦ‪ ،‬آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺷﻤﺎﺳﺖ‪ ،‬آن‬ ‫وﻗﺘﻰ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺧﻮاﻫﺪ داد ﻛﻪ در درون ﺧﻮدﺗﺎن ﻧﺸﺎن ﺑﺪﻫﻴﺪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﻐﻨﺎى از او‪ ،‬زﻧﺪﮔﻰ را‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺟﻤﻊ زﻳﺎدي از ﻣﻌﻠﻤﺎن و ﻛﺎرﮔﺮان‪71/2/9 -‬‬

‫‪279‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﭘﻴﺶ ﺑﺒﺮﻳﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ را ﻧﺸﺎن دادﻳﺪ‪ ،‬درﻫﺎ ﺑﻪ روى ﺷﻤﺎ ﺑﺎز ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﮔﺮ ﻧﺸﺎن دادﻳﺪ ﻛﻪ‬ ‫ﭼﺸﻤﺘﺎن ﺑﻪ دﺳﺖ اوﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺪاﻧﻴﺪ درﻫﺎ ﺑﻪ روى ﺷﻤﺎ ﺑﺴﺘﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ ﻧﺘﻮاﻧﺪ از ﻃﺮﻳﻖ رﺷﺪ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﻲ روي ﻣﻠﺖﻫﺎ اﺛﺮ ﺑﮕﺬارد‬

‫آﻧﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻣﺤﺎﺻﺮهى اﻗﺘﺼﺎدى ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ ﻧﺘﻮاﻧﺪ از ﻃﺮﻳﻖ رﺷﺪ ﺻﻨﻌﺘﻰ‬ ‫و ﻓﻨّﻰ و ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬روى ﻣﻠﺘﻬﺎ ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬارى ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺤﻤﺪاﻟﻠَّﻪ ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ و روزﺑﻪروز ﻫﻢ‪ ،‬ﻣﺎ ﺟﻠﻮﺗﺮ و‬ ‫ﭘﻴﺸﺘﺮ رﻓﺘﻪاﻳﻢ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* اﺳﺘﻜﺒﺎر و آﻣﺮﻳﻜﺎ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ روشﻫﺎي ﻧﻮﻳﻦ و ﻓﻨﺎوري ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻠﺖ ﻧﺮﺳﺪ‬

‫ﻳﻜﻰ دﻳﮕﺮ از ﺗﻼﺷﻬﺎى اﺳﺘﻜﺒﺎر ‪ -‬ﻛﻪ ﺟﻮاﻧﺎن ﻋﺰﻳﺰ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺟﻮ ﺳﺎزى ﻋﻠﻴﻪ‬ ‫ﻛﺴﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ او را از ﺑﻴﻦ ﺑﺒﺮﻧﺪ و از ﻣﻴﺪان ﺧﺎرج ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎر‪ ،‬ﻋﻠﻴﻪ ﺟﻤﻬﻮرى‬ ‫اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬در ﻃﻮل اﻳﻦ ﻫﻔﺪه ﺳﺎل‪ ،‬ﺑﻪ اﺷﺪ‪ ‬وﺟﻬﻰ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬واﻗﻌﺎً ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﻮاﻧﺎن و‬ ‫روﺷﻨﻔﻜﺮان ﻣﺎ و ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ در ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺟﻬﺎﻧﻰ و ﺳﻴﺎﺳﻰ و ﻣﻮرد ﻋﻼﻗﻪﺷﺎن‪ ،‬روﺷﻦ ﺑﻴﻨﻰ‬ ‫ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪280‬‬

‫اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻴﻬﺎ‪ ،‬ﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻳﺮان‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻫﺮ دوﻟﺘﻰ ﻛﻪ در ﻫﺮ ﮔﻮﺷﻪ از دﻧﻴﺎ‪ ،‬آن را ﻧﭙﺴﻨﺪﻧﺪ‪،‬‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﺘﻰ دارﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ‪ ،‬دوﻟﺘﻰ ﻣﺜﻞ دوﻟﺖ ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ اﺻﻞ وﺟﻮدش ﻣﺨﺎﻟﻔﻨﺪ‪ .‬دوﻟﺘﻰ‬ ‫ﻫﻢ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﺣﺮﻛﺘﻰ از ﺣﺮﻛﺘﻬﺎى او و ﻳﻚ ﻣﻮﺿﻊﮔﻴﺮﻳﺶ را ﻧﻤﻰﭘﺴﻨﺪﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻫﻢ‪،‬‬ ‫ﻣﺨﺼﻮص اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻴﻬﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻫﻤﻪى ﻗﻠﺪرﻫﺎى دﻧﻴﺎ‪ ،‬در دوران ﺟﺪﻳﺪ ارﺗﺒﺎﻃﺎت و در ﻋﺼﺮ ﻓﻨ‪Ĥ‬ورى‬ ‫ﻣﺪرن‪ ،‬اﻳﻦ ﺳﻴﺎﺳﺖ را دارﻧﺪ؛ ﻣﻨﺘﻬﺎ اﻣﺮوز ﺑﺮاى ﻣﺎ‪ ،‬اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻴﻬﺎ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻊ ﻏﻴﺮﺷﺮﻳﻒ را اﺗّﺨﺎذ‬ ‫ﻛﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫آن ﺳﻴﺎﺳﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻳﻚ ﻃﺮف‪ ،‬روى آن دوﻟﺖ‪ ،‬اﻧﻮاع ﻓﺸﺎرﻫﺎ را ﺑﻴﺎورﻧﺪ و ﺑﻪ ﻗﺪرى اﻳﻦ ﻛﺎر‬ ‫را ﺑﻜﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﻴﺎل ﺧﻮدﺷﺎن‪ ،‬آن دوﻟﺖ را ﻋﺎﺟﺰ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ در دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﻋﻠﻴﻪ او ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﻛﻨﻨﺪ؛ در‬ ‫داﺧﻞ آن ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﻣﺮدم را از آن دوﻟﺖ و آن ﻧﻈﺎم ﺑﺮﮔﺮداﻧﻨﺪ؛ در ﺻﺤﻨﻪى اﻗﺘﺼﺎدى‪ ،‬او را دﭼﺎر‬ ‫ﻣﺤﺎﺻﺮهى اﻗﺘﺼﺎدى ﻛﻨﻨﺪ و در زﻣﻴﻨﻪى ﻋﻠﻮم و روﺷﻬﺎ و ﻣﻌﺎرف و ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬او را از ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎ‬ ‫ﺑﺎز ﺑﺪارﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺳﭙﺎه ﭘﺎﺳﺪاران و ﻧﻴﺮوي اﻧﺘﻈﺎﻣﻲ‪71/11/6 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار ﻛﺎرﮔﺮان و ﻣﻌﻠﻤﺎن و ﻓﺮﻫﻨﮕﻴﺎن‪75/2/12 -‬‬

‫‪ .6‬ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ اﺳﺘﻜﺒﺎر ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري اﻳﺮان‬

‫ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻛﺮدﻳﺪ ﻛﻪ درﺑﺎرهى ﻧﻴﺮوﮔﺎه اﺗﻤﻰ و ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻛﻮرهى اﺗﻤﻰ‪ ،‬ﭼﻪ ﺟﻨﺠﺎﻟﻰ در دﻧﻴﺎ ﺑﻪ وﺟﻮد‬ ‫آوردﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﺮان ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻤﺐ اﺗﻢ درﺳﺖ ﻛﻨﺪ! ﻣﻰداﻧﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻃﻮر ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬آﻧﻬﺎ‬ ‫ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺻﻨﻌﺖ اﺗﻤﻰ‪ ،‬وارد ﻛﺸﻮر ﻧﺸﻮد‪ .‬ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ روﺷﻬﺎى ﻧﻮﻳﻦ و ﻓﻨ‪Ĥ‬ورى ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ‬ ‫ﻣﻠﺖ ﻧﺮﺳﺪ؛ زﻳﺮا اﮔﺮ اﻳﻦ ﻣﻠﺖ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ اﺳﺘﻌﺪادى ﻛﻪ دارد‪ ،‬دﺳﺘﺶ ﺑﻪ داﻧﺶ و ﻓﻨ‪Ĥ‬ورى ﺟﺪﻳﺪ رﺳﻴﺪ‪،‬‬ ‫دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ وﺟﻪ ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ او ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ ﻣﺎ ﺑﺮاي اﺳﺘﻜﺒﺎر ﺧﻄﺮﻧﺎك اﺳﺖ‬

‫آﻧﭽﻪ ﻛﻪ در اﻳﻦ دوران ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎﻟﻪ اﺗّﻔﺎق اﻓﺘﺎده اﺳﺖ ‪ -‬ﺣﺘّﻰ در دوران ﺟﻨﮓ و در دوران دﻓﺎع‬ ‫ﻣﻘﺪ‪‬س ﺑﺎ آن ﻫﻤﻪ ﮔﺮﻓﺘﺎرى ‪ -‬از ﻟﺤﺎظ ﺳﺎزﻧﺪﮔﻰ و آﺑﺎدى و ﻋﻤﺮان و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻣﺎد‪‬ى و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ و ﺗﻮﺳﻌﻪى داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ و ﺗﻮﺳﻌﻪى ﻣﺮاﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻰ و ﻏﻴﺮه ‪ -‬ﻳﻌﻨﻰ ﻫﻤﻪى اﻳﻦ ﺷﺎﺧﺼﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ‬ ‫ﺑﺮاى ﻳﻚ ﻣﻠﺖ و ﺑﺮاى آﻳﻨﺪهى آن ﻣﻬﻢ اﺳﺖ ‪ -‬از ﺗﻤﺎم دوران ﺻﺪ ﺳﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﭘ‪‬ﺮ‬ ‫ﺣﺠﻢﺗﺮ و ﭘ‪‬ﺮ ﻛﻴﻔﻴﺖﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬آﻳﺎ اﻳﻦ ﺑﺮاى آن دﺳﺘﮕﺎه اﺳﺘﻜﺒﺎرى ﻛﻪ ﺑﺎ ﻧﻬﻀﺖ ﺟﻬﺎﻧﻰ اﺳﻼم و ﺑﺎ‬ ‫ﺑﻴﺪارى ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﻣﺒﺎرزه ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻄﺮﻧﺎك ﻧﻴﺴﺖ؟‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﻛﻪ ﺧﻄﺮﻧﺎك اﺳﺖ؛ اﻟﺒﺘﻪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﻘﺎﺑﻠﺶ ﻣﻮﺿﻊ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ؛ اﻟﺒﺘﻪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاى ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ آن‪ ،‬در‬ ‫ﻣﺠﻠﺲ ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﻮدﺟﻪ ﻣﻌﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪ! اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﺮاى ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬ﺑﻮدﺟﻪ ﻣﻌﻴﻦ ﻛﺮد! اﻳﻦ‪،‬‬ ‫آن ﭼﻴﺰى اﺳﺖ ﻛﻪ ﻇﺎﻫﺮ و آﺷﻜﺎر اﺳﺖ؛ اﻣﺎ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ در دﻟﻬﺎى آﻧﻬﺎﺳﺖ‪ ،‬آﻧﭽﻪ ﻛﻪ در ﭘﺸﺖ ﭘﺮدهى‬ ‫ﻛﺎرﻫﺎى اﻣﻨﻴﺘﻰ و ﺳﺎزﻣﺎن »ﺳﻴﺎ«ى آﻧﻬﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ! اﻳﻦ ﺑﺮاى ﭼﻴﺴﺖ؟ ﺑﺮاى اﻳﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ از اﻳﻦ ﻧﻈﺎم و از اﻳﻦ ﻣﺮدم و از اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﻣﻰﺗﺮﺳﻨﺪ و ﻣﻰداﻧﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺸﻮر اﮔﺮ ﺑﺎ ﻫﻤﻴﻦ‬ ‫آﻫﻨﮓ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﻨﺪ ‪ -‬ﻛﻪ انﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ ﺑﻪﻓﻀﻞ ﭘﺮوردﮔﺎر آﻫﻨﮓ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺗﻨﺪﺗﺮ ﻫﻢ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ‪-‬‬ ‫ﻣﻠﺘﻬﺎى ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻳﻚ اﻟﮕﻮى زﻧﺪه ﺑﻪدﺳﺖ ﺧﻮاﻫﻨﺪ آورد‪.‬‬ ‫ﭼﻨﺪى ﭘﻴﺶ‪ ،‬ﺻﺎﺣﺐﻧﻈﺮان ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺖ و ﻏﻴﺮﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺖ‪ ‬اﻣﺮﻳﻜﺎ در ﺟﻠﺴﻪ و ﻛﻨﻔﺮاﻧﺴﻰ دور ﻫﻢ‬ ‫ﻧﺸﺴﺘﻨﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﮕﺬارﻳﻢ در دﻧﻴﺎى اﺳﻼم اﻟﮕﻮى زﻧﺪهاى ﺑﻪوﺟﻮد آﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاى ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎنِ دﻳﮕﺮ‬ ‫ﺳﺮﻣﺸﻖ ﺷﻮد! اﻳﻦ اﻟﮕﻮ ﻛﻪ ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ و ﻛﺸﻮر ﻣﺒﺎرك و ﻣﻘﺪ‪‬س اﻣﺎم زﻣﺎن و ﻛﺸﻮر اﻳﻤﺎن و‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ روز ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ اﺳﺘﻜﺒﺎر ﺟﻬﺎﻧﻲ‪75/8/9 -‬‬

‫‪281‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﻛﺸﻮر ﺟﻬﺎد و اﻳﺜﺎر اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﺧﻄﺮ ﻣﻬﻤ‪‬ﻰ اﺳﺖ؛ ﻟﺬا از اﻃﺮاف ﺳﻌﻰ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ در ﻛﺎر اﻳﻦ ﻛﺸﻮر‬ ‫اﺧﺘﻼل اﻳﺠﺎد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* اﻳﺠﺎد اﺧﺘﻼل در روﻧﺪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ‬

‫ﻫﺮ وﻗﺖ ﺣﺮﻛﺖ ﺳﺎزﻧﺪهاى در ﻛﺸﻮر ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻰآﻳﺪ‪ ،‬از آن ﻃﺮف دﺷﻤﻦ ﺑﺮاى اﻳﻦﻛﻪ ﺟﻤﻬﻮرى‬ ‫اﺳﻼﻣﻰ ﻧﺘﻮاﻧﺪ ﺣﺮﻛﺎت ﺳﺎزﻧﺪه را اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ ،‬ﺗﺤﺮﻳﻜﺎﺗﻰ در ﻛﻨﺎرش ﺑﻪ راه ﻣﻰاﻧﺪازد‪ .‬اﻻن ﭼﻨﺪى‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ راﺟﻊ ﺑﻪ ﻋﻠﻢ و ﺗﺤﻘﻴﻖ و اﻫﻤﻴﺖ آن‪ ،‬ﺣﺮﻓﻬﺎﻳﻰ ﺟﺪ‪‬ى وﺟﻮد دارد‪ .‬در ﻣﻼﻗﺎت ﺑﺎ ﺑﻨﺪه ‪ -‬ﭼﻪ‬ ‫اﺳﺘﺎد‪ ،‬ﭼﻪ داﻧﺸﺠﻮ‪ ،‬ﭼﻪ رؤﺳﺎى ﻣﺮاﻛﺰ ﻋﻠﻤﻰ و داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ‪ -‬ﻫﺮ ﻛﺪام ﻛﻪ درﺑﺎرهى ﻣﺴﺎﺋﻞ داﻧﺸﮕﺎه‬ ‫ﺣﺮف ﻣﻰزﻧﻨﺪ ‪ -‬ﻛﻪ ﻣﻜﺮّر ﻫﻢ اﺗﻔﺎق ﻣﻰاﻓﺘﺪ ‪ -‬راﺟﻊ ﺑﻪ اﻫﻤﻴﺖ ﻋﻠﻢ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ و از‬ ‫ﻋﻘﺐﻣﺎﻧﺪﮔﻴﻬﺎى ﻣﺎ در ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻋﻠﻢ و ﺗﺤﻘﻴﻖ و ﭘﮋوﻫﺶ و اﻣﺜﺎل اﻳﻨﻬﺎ ﮔﻠﻪ و ﺷﻜﻮه ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺪه ﻫﻢ ﺑﻪ ﻣﺴﺆوﻻن ﺑﺎرﻫﺎ ﺗﺬﻛﺮ دادهام و ﺗﺼﻤﻴﻤﻬﺎى ﺧﻮﺑﻰ ﻫﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ و ﻛﺎرﻫﺎﻳﻰ را ﻫﻢ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ روﻧﻖ دادن ﺑﻪ ﺑﺎزار ﻋﻠﻢ و ﺗﺤﻘﻴﻖ و زﺑﺪهﭘﺮورى و ذﻫﻨﻬﺎ را در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ‬ ‫و ﻣﺮاﻛﺰ ﻋﻠﻤﻰ ﭘﺮورش دادن‪ ،‬ﭼﻨﺪى اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﺪ‪‬ىﺗﺮ از ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺷﺮوع ﺷﺪه اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﻳﻚ وﻗﺖ‬ ‫ﺷﻤﺎ ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ در داﻧﺸﮕﺎه ﺑﻬﺎﻧﻪاى ﭘﻴﺪا ﻣﻰﺷﻮد ﺑﺮاى اﻳﻦﻛﻪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻋﻠﻢ و ﺗﺤﻘﻴﻖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ اﺻﻞ ﺟﺮﻳﺎن و‬ ‫‪282‬‬

‫روال ﻣﻌﻤﻮل داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺧﻄﺮ ﺑﻴﻔﺘﺪ و دﭼﺎر وﻗﻔﻪ و ﺗﻌﻄﻴﻞ ﺷﻮد! اﻳﻦ ﻛﺎرِ ﻛﻴﺴﺖ؟ اﻳﻦ ﻛﺎرِ‬ ‫دﺷﻤﻦ ﻧﻴﺴﺖ؟ ﻫﻤﺎن وﻗﺘﻰ ﻛﻪ ﻛﺸﻮر ﻧﻬﺎﻳﺖ اﺣﺘﻴﺎج را دارد ﺑﻪ اﻳﻦﻛﻪ ﺟﻮاﻧﺎن دﻧﺒﺎل ﻋﻠﻢ و ﺗﺤﻘﻴﻖ و‬ ‫ﭘﺮورش ﻧﻴﺮوى ﻓﻜﺮى ﺧﻮد ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻧﻈﺎم ﻫﻢ ﺑﺮاى اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى ﻣﻰﻛﻨﺪ و ﺟﺪ‪‬ىﺗﺮ از ﮔﺬﺷﺘﻪ‬ ‫آن را دﻧﺒﺎل ﻣﻰﻧﻤﺎﻳﺪ و اﻳﻦ ﻳﻚ ﻧﻴﺎز ﻃﺒﻴﻌﻰ اﺳﺖ و ﻫﻤﻪ آن را اﺣﺴﺎس ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺎﮔﻬﺎن ﻋﺪ‪‬هاى ﭘﻴﺪا‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ و داﻧﺸﮕﺎه و داﻧﺸﺠﻮ و اﺳﺘﺎد و ﻣﺤﻘّﻖ را از ﻛﺎر ﻣﻌﻤﻮﻟﻰ ﺧﻮد ﺑﺎز ﺑﺪارﻧﺪ ﻳﺎ ﻣﺰاﺣﺖ اﻳﺠﺎد‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* ﻫﺪف اﺳﺘﻜﺒﺎر‪ ،‬ﻣﻐﺰ ﺟﻮان اﻳﺮاﻧﻲ اﺳﺖ‬

‫ﺑﻴﺴﺖ ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر ﺑﺮاى ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ اﻳﺮان ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﮕﺮ ﻣﻰﺗﻮان ﺑﺎ ﺻﺮف ﺑﻴﺴﺖ ﻣﻴﻠﻴﻮن‬ ‫دﻻر ﺑﺎ اﻳﺮان ﻣﺒﺎرزه و ﺑﺮ آن ﻏﻠﺒﻪ ﻛﺮد!؟ آﻧﻬﺎ ﻣﻴﻠﻴﺎردﻫﺎ دﻻر ﺧﺮج ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﻫﻢ ﻣﻰارزد‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار روﺣﺎﻧﻴﻮن و ﻣﺒﻠﻐﺎن در آﺳﺘﺎﻧﻪ ﻣﺎه ﻣﺒﺎرك رﻣﻀﺎن‪77/9/23 -‬‬ ‫‪ -2‬ﺧﻄﺒﻪ ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ ﺗﻬﺮان‪81/9/1 -‬‬

‫‪ .6‬ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ اﺳﺘﻜﺒﺎر ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري اﻳﺮان‬

‫اﻳﺮان ﺑﺎ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻏﻨﻰ‪ ،‬ﺑﺎزار ﻣﺼﺮف‪ ،‬ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ و ﻧﻴﺮوى اﻧﺴﺎﻧﻰ ﺳﺮﺷﺎر‪ ،‬ﮔﻨﺠﻴﻨﻪاى اﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫ﻓﻨ‪Ĥ‬ورى‪ ،‬ﺻﻨﻌﺖ و ﻛﺎرﺧﺎﻧﺠﺎت ﻏﺮﺑﻰ ﺑﺮاى زﻧﺪه ﻣﺎﻧﺪن‪ ،‬ﺑﻪ آن اﺣﺘﻴﺎج دارﻧﺪ‪ .‬ﻣﻐﺰ ﺟﻮان اﻳﺮاﻧﻰ‪ ،‬ﻧﻔﺖ‬ ‫و ﺑﺎزار ﻓﺮوش ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﺑﺮاى آﻧﻬﺎ ﺣﻴﺎﺗﻰ اﺳﺖ و ﻫﺪف آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻮارد اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻓﻨﺎوري اﺗﻤﻲ را ﺑﻪ ﻛﻮري ﭼﺸﻢ دﺷﻤﻨﺎن ﺑﻪ دﺳﺖ آوردﻳﻢ‬

‫ﻣﺎ ﺧﻮد ﻓﻨ‪Ĥ‬ورى اﺗﻤﻰ را ﺑﻪ ﻛﻮرى ﭼﺸﻢ دﺷﻤﻨﺎن ﺑﻪ دﺳﺖ آوردﻳﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﻋﻀﻮ آژاﻧﺲ اﺗﻤﻰ ﺑﻮدﻳﻢ و‬ ‫ﻗﺮارداد آژاﻧﺲ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻰ اﺗﻤﻰ را اﻣﻀﺎ ﻛﺮده ﺑﻮدﻳﻢ و ﻗﺮار ﺑﻮد ﻃﺒﻖ ﻣﻘﺮّرات‪ ،‬ﻛﻤﻜﻬﺎﻳﻰ ﺑﻪ ﻣﺎ ﺑﺸﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﺘﻨﻔّﺬﻳﻦ ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺖ و اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻪ ﻫﻤﻪى دﻧﻴﺎ اﻋﻼم ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﺮان ﻛﻤﻚ ﻧﻜﻨﻴﺪ‪ .‬ﺟﻮاﻧﺎن‪ ،‬ﻣﺘﻔﻜﺮﻳﻦ‬ ‫و اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎى ﺟﻮﺷﺎن و درﺧﺸﺎن ﻣﺎ ﺧﻮد ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﺪون ﻛﻤﻚ در ﻃﻮل ﭼﻨﺪ ﺳﺎل‪ ،‬آرام آرام اﻳﻦ‬ ‫ﻓﻨ‪Ĥ‬ورى را ﺑﻪ دﺳﺖ آورﻧﺪ‪ .‬ﻓﻨ‪Ĥ‬ورى اﺗﻤﻰ و ﻫﺴﺘﻪاى ﻏﻴﺮ از ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺑﻤﺐ اﺗﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﻨ‪Ĥ‬ورى ﻫﺴﺘﻪاى‬ ‫رﺷﺪ ﻋﻠﻤﻰ در رﺷﺘﻪاى ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻰﺷﻮد ﻛﻪ داراى ﺧﻮاص ﺑﺴﻴﺎر اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺧﻮاﺳﺘﺎر‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺑﻤﺐ اﺗﻢ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺷﺎﺧﻪى ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آن را دﻧﺒﺎل ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﻪ آن ﺑﺮﺳﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺧﻮاﺳﺘﺎر‬ ‫ﺑﻤﺐ اﺗﻢ ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ و ﺣﺘّﻰ ﺑﺎ داﺷﺘﻦ ﺳﻼﺣﻬﺎى ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻰ ﻫﻢ ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻢ‪ .‬ﺣﺘّﻰ زﻣﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻋﺮاق ﻣﺎ را ﻣﻮرد‬ ‫ﺣﻤﻠﻪى ﺳﻼﺣﻬﺎى ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻰ ﻗﺮار ﻣﻰداد‪ ،‬اﻗﺪام ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﻼﺣﻬﺎى ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻰ ﻧﻜﺮدﻳﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﺎ‬ ‫اﺻﻮل ﻣﺎ ﻣﻮاﻓﻖ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ ﻓﻨﺎوري ﻫﺴﺘﻪاي ﻣﺴﺘﻘﻞ‬

‫ﻳﻜﻰ از ﻣﺴﺎﺋﻠﻰ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻣﺬاﻛﺮات ﺟﻬﺎﻧﻰ ﻣﻄﺮح ﺷﺪ و آن را ﺑﻌﻀﻰ از اروﭘﺎﻳﻴﻬﺎ و دﻳﮕﺮان ﮔﻔﺘﻨﺪ‪،‬‬ ‫اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﺎ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ اﻧﺮژى اﺗﻤﻰ ﺻﻠﺢآﻣﻴﺰ در اﻳﺮان ﻣﺨﺎﻟﻔﺘﻰ ﻧﺪارﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺧﻮدﻣﺎن ﺑﺮاﻳﺸﺎن‬ ‫ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﻣﻰﺳﺎزﻳﻢ و ﺧﻮراﻛﺶ را ﻫﻢ ﻣﻰدﻫﻴﻢ‪ .‬از ﻧﻈﺮ ﻣﺎ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل ﻧﻴﺴﺖ؛ زﻳﺮا آن‬ ‫ﻧﻴﺮوﮔﺎﻫﻰ ﻛﻪ ﻏﺮﺑﻴﻬﺎ ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺑﺮاى ﻣﺎ ﺑﺴﺎزﻧﺪ و ﺳﻮﺧﺘﺶ را ﻫﻢ ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ درد اﻳﺮان ﻧﻤﻰﺧﻮرد؛ آن‬ ‫ﺑﻪ ﮔﺮوﮔﺎن دادن اﻳﺮان و اﻳﺮاﻧﻰ اﺳﺖ! ﻣﻦ ﻳﻚ وﻗﺖ راﺟﻊ ﺑﻪ ﻧﻔﺖ ﮔﻔﺘﻢ اﮔﺮ اﻳﻦ ﻧﻔﺘﻰ ﻛﻪ دﺳﺖ‬ ‫ﻛﺸﻮرﻫﺎى اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬در دﺳﺖ اروﭘﺎﻳﻴﻬﺎ ﺑﻮد و ﺑﻨﺎ ﺑﻮد آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﺮدم اﻳﺮان و ﻣﺮدم ﺳﺎﻳﺮ‬ ‫ﻛﺸﻮرﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ اﻣﺮوز ﻧﻔﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻔﺮوﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاى ﻫﺮ اﺳﺘﻜﺎﻧﺶ ﺟﺎنِ ﺷﻤﺎ را ﻣﻰﮔﺮﻓﺘﻨﺪ! ﺣﺎﻻ‬ ‫ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﻬﺎ ﺑﺸﻜﻪ را ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺛﻤﻦﺑ‪‬ﺨﺲ ﻣﻰﺧﺮﻧﺪ و ﭘﻮﻟﻰ ﻛﻪ ﺑﺎﺑﺖ آن ﻣﻰدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﻧﺪادن اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺟﻮاﻧﺎن اﺳﺘﺎن ﺳﻴﺴﺘﺎن و ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن‪81/12/6 -‬‬ ‫‪ -2‬ﺑﻴﺎﻧﺎت در اﺟﺘﻤﺎع ﻣﺮدم ﻣﺸﻬﺪ در ﺣﺮم ﻣﻘﺪس رﺿﻮي‪82/1/1 -‬‬

‫‪283‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﻏﺮﺑﻴﻬﺎ ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺳﻮﺧﺖ‪ ‬ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﻣﺎ را ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ ،‬آن را ﺑﻪ ﻫﺰاران ﺷﺮط ﻣﻰدﻫﻨﺪ‪ :‬ﭼﺮا ﻓﻼن ﺣﺮف را‬ ‫ﮔﻔﺘﻴﺪ؟ ﻧﻤﻰدﻫﻴﻢ؛ ﭼﺮا ﻓﻼن ﺣﺮف را ﻧﮕﻔﺘﻴﺪ؟ ﻧﻤﻰدﻫﻴﻢ! ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ زﻳﺮ ﺑﺎر اﻳﻦ ﺣﺮﻓﻬﺎ‬ ‫ﻧﻤﻰرود‪.‬‬ ‫ﻣﺎ ﺳﻮﺧﺖ‪ ‬ﻧﻴﺮوﮔﺎه را ﺧﻮدﻣﺎن ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻛﻪ از ﻟﺤﺎظ ﻣﻘﺮّرات ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻰ ﻫﻢ ﻣﺠﺎز اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ‬ ‫ﺗﻬﻴﻪ ﺳﻮﺧﺖ داراى ﻓﻨﺎورىِ ﺑﺎﻻ و ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ‪ ،‬ﭘﻴﭽﻴﺪه‪ ،‬ﺣﺴ‪‬ﺎس و اﺛﺮﮔﺬار در ﺳﻄﺢ ﻋﺎم و‬ ‫ﻓﻨﺎورى ﻛﺸﻮر اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺑﻪ ﻫﻴﭻ وﺟﻪ ﺣﻖ ﻧﺪارﻳﻢ ﻓﻨﺎوري اﺗﻤﻲ را از دﺳﺖ ﺑﺪﻫﻴﻢ‬

‫ﻫﻤﻪ ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﻼﺻﻪى آﻧﭽﻪ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎد اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺘﻬﺎى ﻏﺎﺻﺐِ ﺳﺮزﻣﻴﻦ‬ ‫ﻓﻠﺴﻄﻴﻦ و ﻫﻴﺄت ﺣﺎﻛﻤﻪى ﻛﻨﻮﻧﻰ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻛﻪ ﻛﻴﻨﻪ و ﺣﻘﺪﺷﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ ﻧﻬﺎﻳﺖ‬ ‫ﻧﺪارد و ﺣﺎﺿﺮﻧﺪ از ﻫﺮ وﺳﻴﻠﻪى رذاﻟﺖآﻣﻴﺰى ﺑﺮاى رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻫﺪف ﺧﻮد اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺷﻌﺎرى را‬ ‫در ﺳﻄﺢ دﻧﻴﺎ درﺳﺖ ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ‪» :‬اﻳﺮان دﻧﺒﺎل ﺳﻼح اﺗﻤﻰ اﺳﺖ«! ﺑﺮاى اﻳﻦ ﻛﺎر‪ ،‬اﻓﻜﺎر ﻋﻤﻮﻣﻰ و‬ ‫ﺧﻴﻠﻰ از دوﻟﺘﻬﺎ را ﺣﺴ‪‬ﺎس ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﻌﺪ از ﺟﻨﺠﺎل‪ ،‬ﻫﺪﻓﺸﺎن اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ اﺟﻤﺎع ﺟﻬﺎﻧﻰ ﺑﻪ اﻳﻦﺟﺎ‬ ‫ﺑﺮﺳﺪ ﻛﻪ ﺗﻼش ﻋﻠﻤﻰ و ﻓﻨ‪Ĥ‬ورى اﺗﻤﻰ اﻳﺮان‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﺑﻴﻢ ﻋﻤﻮﻣﻰ در دﻧﻴﺎ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦﺟﺎ ﭼﻪﻛﺎر‬ ‫‪284‬‬

‫ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺮد؟ ﺑﺎﻳﺪ اﺟﺎزه داد ﻛﻪ ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺘﻬﺎ و اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻴﻬﺎ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺧﻮد را ﺗﻜﺮار ﻛﻨﻨﺪ؛ ﻳﺎ ﻧﻪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺸﺎن‬ ‫داد و روﺷﻦ ﻛﺮد ﻛﻪ ﻧﺨﻴﺮ‪ ،‬اﻳﻦﻃﻮر ﻧﻴﺴﺖ؟ ﻣﺴﺆوﻻن ﻣﺤﺘﺮم ﻧﻈﺎم اﻳﻦ دراﻳﺖ و ﺗﺪﺑﻴﺮ را اﻧﺘﺨﺎب‬ ‫ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ روﺷﻦ ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ ﻧﺨﻴﺮ‪ ،‬ﺑﻴﺎﻳﻴﺪ ﻗﻀﻴﻪ را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪ .‬آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺗﺎﻛﻨﻮن ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ‬ ‫ﻗﺒﻮل ﻛﺮده‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ و ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻏﻨىﺴﺎزىاى را ‪ -‬ﻛﻪ در ﻧﻘﻄﻪى ﻣﺸﺨّﺼﻰ اﺳﺖ ‪-‬‬ ‫ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ؛ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﻫﻢ آﻣﺪﻧﺪ و دﻳﺪﻧﺪ ﻛﻪ وﺟﻮد دارد و اﺟﺎزه ﻫﻢ داﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﺮﺟﺎى دﻳﮕﺮى ﻫﻢ ﻛﻪ‬ ‫ﺧﻴﺎل ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻏﻨﻰﺳﺎزى ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺮوﻧﺪ و ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﺪاﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺘﻬﺎ دروغ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻳﻚ راه‪ ‬ﻣﺴﺎﻟﻤﺖآﻣﻴﺰ ﺑﺮاى ﺣﻔﻆ ﻓﻨﺎورى ﻫﺴﺘﻪاى اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺎ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻗﻴﻤﺘﻰ ﺣﻖ ﻧﺪارﻳﻢ اﻳﻦ ﻓﻨﺎورى را از دﺳﺖ ﺑﺪﻫﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦﻛﻪ ﺑﻌﻀﻰ ﻛﺴﺎن ﺗﺒﻠﻴﻎ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ‬ ‫ﭼﻴﺰ زﻳﺎدى ﺑﻪدﺳﺖ ﻧﻴﺎﻣﺪه‪ ،‬اﻳﻦ ﻫﻢ درﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻳﻦ را ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﻛﻪ آﻧﭽﻪ ﺑﻪدﺳﺖ آﻣﺪه‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر‬ ‫ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ و زﻳﺎد اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ زﻳﺎد ﻧﺒﻮد‪ ،‬دﺷﻤﻨﺎن ﻣﺎ را اﻳﻦﻗﺪر ﺣﺴ‪‬ﺎس ﻧﻤﻰﻛﺮد‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻣﺴﺌﻮﻻن و ﻛﺎرﮔﺰاران ﻧﻈﺎم‪82/8/11 -‬‬

‫‪ .6‬ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ اﺳﺘﻜﺒﺎر ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري اﻳﺮان‬

‫ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن و اﻧﺴﺎنﻫﺎى وارد و ﻣﻄّﻠﻊ‪ ،‬داورىِ درﺳﺘﻰ در اﻳﻦ ﻣﻮرد دارﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﻪ ﻓﻨﺎورىاى رﺳﻴﺪهاﻳﻢ‬ ‫ﻛﻪ در ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﺑﻮﻣﻰ اﺳﺖ؛ ﻣﻬﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ اﻣﺮوز ﻫﻤﻪى دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎﻳﻰ را ﻛﻪ در اﺧﺘﻴﺎر‬ ‫ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ اﺳﺖ‪ ،‬دﺷﻤﻨﺎن ﻣﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ‪ -‬ﻛﻪ اﻟﺒﺘﻪ ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ‪ -‬از ﺑﻴﻦ ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻓﻨﺎورى‬ ‫از ﺑﻴﻦ ﻧﻤﻰرود؛ ﭼﻮن آن را از ﻛﺴﻰ ﻋﺎرﻳﻪ و وام ﻧﮕﺮﻓﺘﻪاﻳﻢ و ﻣﺘﺨﺼ‪‬ﺼﺎن ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﺧﻮد ﻣﺎ‬ ‫ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ ﺑﻪ آن دﺳﺖ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﮔﺮ ﺑﻪ ﻣﻴﻞ ﻏﺮﺑﻴﻬﺎ و ﻣﺮاﻛﺰ ﻗﺪرت ﺟﻬﺎﻧﻰ ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﺎ ﺻﺪ ﺳﺎل‬ ‫دﻳﮕﺮ ﻫﻢ ﻧﻤﻰﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻓﻨﺎورىاى دﺳﺖ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ و اﻳﻦ ﻛﺎر‪ ،‬ﻋﻠﻰرﻏﻢ‬ ‫آﻧﻬﺎ و ﺗﺤﺮﻳﻢ ﻣﺎ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ آﻧﭽﻪ ﺑﻪدﺳﺖ آﻣﺪه‪ ،‬ارزﺷﻤﻨﺪ اﺳﺖ و اﻳﻦ داﻧﺶ‬ ‫ارزﺷﻤﻨﺪ را ﻧﻪ دوﻟﺖ‪ ،‬ﻧﻪ ﻣﺴﺆوﻻن‪ ،‬ﻧﻪ ﺳﺎزﻣﺎن اﻧﺮژى اﺗﻤﻰ و ﻧﻪ ﻫﻴﭻ ﻓﺮدى از اﻓﺮاد اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﺣﻖ‬ ‫ﻧﺪارد ﻛﻪ از دﺳﺖ ﺑﺪﻫﺪ و روى آن ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻛﻨﺪ؛ ﻗﻄﻌﺎً ﻣﻌﺎﻣﻠﻪاى ﻫﻢ ﺻﻮرت ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ و ﻧﺨﻮاﻫﺪ‬ ‫ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﮔﺮ آﻧﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ وارد‪ ‬اﻳﻦ ﮔﻔﺘﮕﻮ ﺑﺎ ﻣﺴﺆوﻻن ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺑﺎ‬ ‫ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ ﺳﺮِ اﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪ ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﺑﻴﻔﺘﻨﺪ و زﻳﺎدهﻃﻠﺒﻰ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﺑﻪ ﻫﻢ ﺧﻮاﻫﺪ رﻳﺨﺖ‬ ‫و ﻗﻄﻌﺎً از ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ ﺗﻮ دﻫﻨﻰ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺧﻮرد و ﺑﻼﺷﻚ ﻣﺎ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻣﻄﻠﻘﺎً ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ‬ ‫دادن ﻫﻴﭻ اﻣﺘﻴﺎزى ﻧﺨﻮاﻫﻴﻢ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺎ اﻳﻦ ﻓﻨﺎورى و آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﺑﺤﻤﺪاﻟﻠَّﻪ در ﺑﺨﺸﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻛﺸﻮر‬ ‫ﻋﺰﻳﺰﻣﺎن از ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎى ﭼﺸﻤﮕﻴﺮ ﻋﻠﻤﻰ و ﺗﺤﻘﻴﻘﻰ ﺑﻪ دﺳﺖ آوردهاﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺣﻔﻆ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻫﻨﻮز ﺗﺎ‬ ‫رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﺧﻄﻮط ﻣﻘﺪ‪‬م ﻓﻨ‪Ĥ‬ورى و ﻋﻠﻢ ﺧﻴﻠﻰ ﻓﺎﺻﻠﻪ دارﻳﻢ‪ .‬ﻋﻠّﺘﺶ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ از زﻳﺮ ﺻﻔﺮ ‪-‬‬ ‫ﻧﻤﻰﺷﻮد ﮔﻔﺖ ﺻﻔﺮ ‪ -‬ﺷﺮوع ﻛﺮدهاﻳﻢ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﻛﺎرى ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻧﻪ ﻓﻘﻂ دﺳﺘﺎورد ﻋﻠﻤﻰ و‬ ‫ﻓﻨ‪Ĥ‬ورى‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺣﺘّﻰ اﻣﻴﺪ آن را ﻫﻢ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺎ از ﻧﻘﻄﻪى »ﻫﻴﭻ« ﺷﺮوع ﻧﻜﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ از‬ ‫»ﻫﻴﭻِ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻧﻮﻣﻴﺪى« ﺷﺮوع ﻛﺮدﻳﻢ! اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻰ از اﻳﻦﺟﺎ وارد ﻣﻴﺪان ﺷﺪ و ﺑﺤﻤﺪاﻟﻠَّﻪ اﻣﺮوز‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻻن در ﺑﺴﻴﺎرى از داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎى ﻣﺎ‪ ،‬ﺟﻮاﻧﺎن ﻓﻌ‪‬ﺎﻟﻨﺪ و آنﻃﻮر ﻛﻪ اﻓﺮاد ﺧﺒﺮه و وارد ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﺰارش‬ ‫دادهاﻧﺪ‪ ،‬ﺳﻄﺢ ﻛﺎر ﻋﻠﻤﻰ و ﺗﺤﻘﻴﻘﻰ در ﺑﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺳﻰ داﻧﺸﮕﺎه ﺑﺰرگ ﻛﺸﻮر از ﻟﺤﺎظ اﺳﺘﻌﺪاد‪ ،‬ﻛﺎر‪،‬‬ ‫ﻛﻮﺷﺶ و ﭘﻴﮕﻴﺮىِ اﺳﺘﺎدان و داﺷﺘﻦِ اﺳﺘﺎدﻫﺎى ﺧﻮب‪ ،‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎى ﺧﻮب و ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪى‬ ‫دﻧﻴﺎﺳﺖ‪ .‬ﺑﺤﻤﺪاﻟﻠَّﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎ ﺧﻮب اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ اﻣﻜﺎﻧﺎﺗﻰ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻛﺴﻰ ﺑﺮاى اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﺑﻪ ارﻣﻐﺎن‬ ‫آورده ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻣﺘﻌﻠّﻖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﺸﻮر اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻨﺘﻬﺎ ﻣﺴﺘﺒﺪ‪‬ان داﺧﻠﻰ از ﻳﻚ ﻃﺮف و اﺳﺘﺜﻤﺎرﮔﺮان ﺧﺎرﺟﻰ‬ ‫از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ ﻧﻤﻰﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺣﺎل ﻛﻪ ﺑﺤﻤﺪاﻟﻠَّﻪ ﻛﺸﻮر ﻫﻢ ﻣﺴﺘﻘﻞ اﺳﺖ و ﻫﻢ آزاد‪ ،‬اﻳﻦ داﻧﺸﻬﺎ‬

‫‪285‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﺑﺘﺪرﻳﺞ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮوز ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﻛﺎرى ﻛﻪ ﻣﺴﺆوﻻن ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻛﺎر درﺳﺘﻰ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﺗﺪﺑﻴﺮ و ﺑﺪون‬ ‫ﭘﺬﻳﺮش ﺗﺴﻠﻴﻢ و ﻗﺒﻮل ﺣﺮف زور اﻧﺠﺎم ﺷﺪ ﺗﺎ ﺗﻮﻃﺌﻪاى ﻛﻪ از ﻃﺮف اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻴﻬﺎ و ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺘﻬﺎ ﻋﻠﻴﻪ‬ ‫ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ ﻃﺮّاﺣﻰ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺷﻜﺴﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ آﻏﺎزِ ﻗﻀﻴﻪ اﺳﺖ و ﻛﺎر ﺗﻤﺎم ﻧﺸﺪه‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ اداﻣﻪى اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ رواﻟﻰ ﻛﻪ ﺗﺎﻛﻨﻮن ﻃﺮّاﺣﻰ ﺷﺪه‪ ،‬اداﻣﻪ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻴﭻ اﻳﺮادى‬ ‫ﻧﺪارد؛ اﻣﺎ اﮔﺮ ﻗﺮار ﺑﺎﺷﺪ دﺷﻤﻨﺎن ﻳﺎ ﻣﺮاﻛﺰ ﻗﺪرت‪ ،‬ﻓﺰونﺧﻮاﻫﻰ ﻛﻨﻨﺪ و ﺳﻨﮕﺮ ﺑﻪ ﺳﻨﮕﺮ ﺟﻠﻮ ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ و‬ ‫ﻣﺎ ﻫﻢ ﻋﻘﺐﻧﺸﻴﻨﻰ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﻰﺷﻮد ﺗﺴﻠﻴﻢ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﻴﭻوﺟﻪ درﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ و اﺟﺎزهى ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺎرى‬ ‫ﻫﻢ داده ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺑﻨﺪه ﻫﺮ دو ﻧﻮع ﻧﻈﺮﻳﻪاى ﻛﻪ درﺑﺎرهى ﻣﺬاﻛﺮات‪ ‬اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻄﺒﻖِ ﺑﺎ واﻗﻊ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ ﻃﺮز ﻓﻜﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻓﺮاد ﻣﺆﻣﻦ و ﻏﻴﻮر ﻣﺎ ﺗﺼﻮ‪‬ر ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ دوﻟﺖ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺷﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﮔﻔﺖ اﻳﻦﻃﻮر ﻧﻴﺴﺖ و ﻫﻴﭻ ﺗﺴﻠﻴﻤﻰ ﺗﺎ اﻳﻦﺟﺎ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻳﻚ ﺣﺮﻛﺖ ﺳﻴﺎﺳﻰ و ﻛﺎر‬ ‫دﻳﭙﻠﻤﺎﺳﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻃﺮز ﻓﻜﺮ دﻳﮕﺮ ﻛﻪ در ﻧﻘﻄﻪى ﻣﻘﺎﺑﻞِ ﻃﺮز ﻓﻜﺮ او‪‬ﻟﻰ اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﺪ‪‬هاى‬ ‫ﺧﻴﺎل ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ دﻳﮕﺮ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻣﻌﻄّﻞ ﻛﺮد و ﻫﺮﭼﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻰﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ داد ﺗﺎ ﻣﺒﺎدا ﺑﻬﺎﻧﻪﮔﻴﺮى ﻛﻨﻨﺪ! اﻳﻦ‬ ‫ﻫﻢ درﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ و دﺳﺘﭙﺎﭼﻪ ﺷﺪن اﺳﺖ‪ .‬از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ‪ ،‬اﻳﻦ ﺗﻔﻜﺮ ﻫﻢ ﻛﻪ ﻋﺪ‪‬هاى از دﺷﻤﻨﺎن‬ ‫ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ دارﻧﺪ و ﺧﻴﺎل ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ دﻳﮕﺮ ﻗﻠّﺎب در دﻫﺎن ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ ﮔﻴﺮ ﻛﺮده و‬ ‫‪286‬‬

‫ﭼﺎرهاى ﻧﺪارد‪ ،‬درﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻧﺨﻴﺮ‪ ،‬اﻳﻦ ﻃﺮز ﻓﻜﺮ ﻫﻢ ﺧﻮش ﺧﻴﺎﻟﻰ و ﺧﻴﺎل ﺧﺎم اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺎ در ﻫﺮ ﺟﺎ ﺣﺮﻛﺘﻰ ﻛﺮده ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪاى ﺑﺮﺳﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ ﺧﺪﺷﻪ و ﺗﺮدﻳﺪ‬ ‫وارد ﺷﻮد‪ ،‬ﻫﻤﺎنﺟﺎ آن ﺣﺮﻛﺖ را ﺑﺪون ﻫﻴﭻ ﺗﺮدﻳﺪى ﻗﻄﻊ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﺎ راﻫﻬﺎى ﻣﺴﺎﻟﻤﺖآﻣﻴﺰ‬ ‫و ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻋﺰّت ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ را ﺑﺮاى ﺣﻔﻆ ﻛﺸﻮر و اﻳﻦ دﺳﺘﺎورد ﻃﻰ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻛﻪ ﺧﻂّ‬ ‫ﻗﺮﻣﺰش اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ در اﻣﻮر داﺧﻠﻰ ﻣﺎ دﺧﺎﻟﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ »ﻣﺎ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴﻢ‬ ‫اﻃﻤﻴﻨﺎن ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﻢ« ﻣﺎ ﺣﺮﻓﻰ ﻧﺪارﻳﻢ و ﻫﻤﻴﻦ ﻛﺎرى ﻛﻪ ﺗﺎ اﻻن اﺗّﻔﺎق اﻓﺘﺎده اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻌﺪ از اﻳﻦ ﻫﻢ‬ ‫ﻫﻤﻴﻦ ﻛﺎر در ﺣﺪ‪‬ى اﻧﺠﺎم ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮىِ ﻧﻬﺎﻳﻰ‪ ،‬ﻃﺒﻖ ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺮ ﻋﻬﺪهى ﻣﺠﻠﺲ‬ ‫ﺷﻮراى اﺳﻼﻣﻰ اﺳﺖ و ﺑﻌﺪ ﻫﻢ ﺷﻮراى ﻧﮕﻬﺒﺎن ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ آن را ﺑﺎ ﺷﺮع و ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺴﻨﺠﺪ‪ .‬ﺗﺎﻛﻨﻮن‬ ‫دوﻟﺖ ﻫﻴﭻ ﺗﺼﻤﻴﻤﻰ ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ و ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﺪ ﻫﻢ ﺑﮕﻴﺮد؛ اﻻن ﻣﺴﺆوﻻن ﻣﺤﺘﺮم‪ ،‬ﻛﺎرِ ﻣﻘﺪ‪‬ﻣﺎﺗﻰ اﻧﺠﺎم‬ ‫دادهاﻧﺪ‪ .‬آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺗﺎﻛﻨﻮن ﻣﺴﺆوﻻن ﻣﺤﺘﺮم ‪ -‬ﭼﻪ آﻗﺎى دﻛﺘﺮ روﺣﺎﻧﻰ و ﭼﻪ آﻗﺎى رﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر و‬ ‫ﻣﺴﺆوﻻن دﻳﮕﺮ ‪ -‬ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً زﺣﻤﺖ ﻛﺸﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ دﻗّﺖ و ﻣﻼﺣﻈﻪى ﺟﻮاﻧﺐ‪ ،‬ﻛﺎر ﻛﺮدهاﻧﺪ و‬

‫‪ .6‬ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ اﺳﺘﻜﺒﺎر ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري اﻳﺮان‬

‫ﺣﻮاﺳﺸﺎن ﺟﻤﻊ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺎرى ﺑﺮﺧﻼف ﻣﺒﺎﻧﻰ و اﺻﻮل اﻧﺠﺎم ﻧﮕﻴﺮد‪ .‬ﺑﻨﺪه ﻫﻢ ﻣﻄّﻠﻊ ﻫﺴﺘﻢ و ﻫﺮﺟﺎ‬ ‫اﺣﺴﺎس ﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻼف ﺿﻮاﺑﻂ‪ ،‬اﻫﺪاف و ﻋﺰّت ﻣﻠﻰ و ﺟﻬﺘﮕﻴﺮىِ ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﻰ ﻛﺎرى اﻧﺠﺎم‬ ‫ﻣﻰﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻣﻄﻤﺌﻨّﺎً ﻧﺨﻮاﻫﻢ ﮔﺬاﺷﺖ و ﺟﻠﻮش را ﻣﻰﮔﻴﺮم‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺗﺎﻛﻨﻮن ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪاى ﭘﻴﺶ ﻧﻴﺎﻣﺪه و ﺑﻪ‬ ‫ﻓﻀﻞ اﻟﻬﻰ اﻣﻴﺪوارﻳﻢ ﺑﻌﺪ از اﻳﻦ ﻫﻢ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ ﻫﻤﻪى ﺟﻬﺎت‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﺎر را ﭘﻴﺶ ﺑﺒﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺴﺄﻟﻪى ﻋﻤﺪه اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻃﺮﻓﻬﺎى ﺧﺎرﺟﻰِ اﻳﻦ ﻗﻀﺎﻳﺎ ‪ -‬ﭼﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ و ﭼﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻰ‬ ‫ﻛﻪ ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ ﺑﺎ ﻃﺮﻓﻬﺎى ﺧﺎرﺟﻰ ارﺗﺒﺎط و ﺑﺮﺧﻮرد دارد ‪ -‬ﺑﻔﻬﻤﻨﺪ ﻛﻪ ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ‬ ‫آنﺟﺎﻳﻰ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺧﻮاﺳﺘﻬﺎ و اﻃﻤﺎﻋﻰ را ﻛﻪ در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺎ اﻳﺮان اﺳﺘﻌﻤﺎرى داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﻋﻤﻞ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ ﻣﺎﻫﻴﺖ و ﻫﻮﻳﺖ دﻳﮕﺮى اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﻳﺮان اﺳﻼﻣﻰ آن اﻳﺮان اﺳﺘﻌﻤﺎرىِ‬ ‫اﻧﮕﻠﻴﺴﻰ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷﺪه ﺑﻴﻦ ﻗﺪرﺗﻬﺎ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻪ آن زور ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ و درﺑﺎرهى ﻫﺮ ﻣﺴﺄﻟﻪ در‬ ‫اﻣﻮرش دﺧﺎﻟﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻣﺮوز ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ ﻣﺴﻠّﺢ ﺑﻪ ﺳﻼﺣﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﺳﻼح اﺗﻤﻰ ﺑﺎﻻﺗﺮ و‬ ‫ﺑ‪‬ﺮﻧﺪهﺗﺮ اﺳﺖ و آن‪ ،‬ﺳﻼحِ اراده و اﻳﻤﺎن ﻣﺮدم و ﺣﻀﻮر و ﻫﻤﺮاﻫﻰ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ دوﻟﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ ﺳﻼح‬ ‫ﺑﺰرگ ﻣﺎﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺳﻌﻰ و ﺗﺒﻠﻴﻎ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ و آنﻗﺪر ﭘ‪‬ﺮ رو ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺣﺘّﻰ ﺑﻪ ﺧﻮد‪ ‬ﻣﺎ‬ ‫ﺑﺒﺎوراﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ ﻣﺴﻠّﺢ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﻼح ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ و ﻣﺮدم از اﺳﻼم و اﻧﻘﻼب ﺑﺮﮔﺸﺘﻪاﻧﺪ! اﻣﺎ ﻣﺎ ﻣﻰداﻧﻴﻢ ﻛﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺧﻼف واﻗﻊ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻃﺮﻓﻬﺎى ﺟﻬﺎﻧﻰ ﻣﺎ‪ ،‬ﭼﻪ اروﭘﺎﻳﻴﻬﺎ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﭼﻪ ﻏﻴﺮاروﭘﺎﻳﻴﻬﺎ ‪ -‬ﻛﻪ اﻟﺒﺘﻪ درﺑﺎرهى ﻏﻴﺮ اروﭘﺎﻳﻴﻬﺎ ﻣﺴﺎﺋﻠﻰ‬ ‫ﭼﻮن زﻳﺎدهﺧﻮاﻫﻰ و‪ ...‬را ﻧﺪﻳﺪهاﻳﻢ؛ اﻣﺎ اروﭘﺎﻳﻴﻬﺎ وﻟﻮ از ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻏﺎﻟﺒﺎً اﻫﺪاف و ﻣﻄﺎﻣﻊ اﺳﺘﻌﻤﺎرى در‬ ‫ذﻫﻨﺸﺎن ﻫﺴﺖ ‪ -‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪاﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ در ﻣﺒﺎدﻟﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻗﺮاردادﻫﺎ و رﻓﺖ و آﻣﺪﻫﺎى ﺧﻮد‪،‬‬ ‫زور‪ ،‬ﺗﺤﻤﻴﻞ و دﺧﺎﻟﺖ را ﻗﺒﻮل ﻧﻤﻰﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻫﻢ ﻏﺮّه ﻧﺸﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﻋﺪ‪‬هاى از داﺧﻞ ﻛﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮﺷﺎن در‬ ‫ﻓﻀﺎى ﻋﻤﻮﻣﻰ و ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻛﺸﻮر ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﺻﻔﺮ اﺳﺖ ‪ -‬اﮔﺮ ﻧﮕﻮﻳﻴﻢ ﺻﻔﺮ ‪ -‬ﮔﺎﻫﻰ ﺧﺒﺮﻫﺎى ﺧﻮﺷﻰ‬ ‫ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ .‬آن ﻛﺴﺎﻧﻰﻛﻪ ﺑﺎ ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ ﺳﺮ و ﻛﺎر دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎور ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺮدم در‬ ‫ﻣﺘﻦ ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ و آﻧﻬﺎ ﻣ‪‬ﺮﻳﺪ و ﺳﺮﺑﺎز ﻧﻈﺎﻣﻨﺪ؛ اﺳﻼم و اﺳﺘﻘﻼﻟﺸﺎن را دوﺳﺖ‬ ‫دارﻧﺪ و از آن ﭘﺎﺳﺪارى ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻋﺪ‪‬هاى از ورﺷﻜﺴﺘﮕﺎن ﺳﻴﺎﺳﻰ و ﻣﻄﺮودان اﻣﺎم و اﻧﻘﻼب ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ از اﻳﻦﻛﻪ ﺧﻴﺎل ﻛﻨﻨﺪ ﺑﺤﺮاﻧﻰ‬ ‫ﺑﺮاى ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ ﭘﻴﺶ آﻣﺪه‪ ،‬ﺧﻮﺷﺤﺎل ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪» :‬ان ﺗﺼﺒﻚ ﺣﺴﻨﺔٌ ﺗَﺴﻮ‪‬ءﻫﻢ‪«1‬؛ ﻫﺮ ﺧﻴﺮى ﺑﻪ‬

‫‪ -1‬ﺗﻮﺑﻪ ‪50‬‬

‫‪287‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﺷﻤﺎ ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﺑﺪﺷﺎن ﻣﻰآﻳﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺷﺮّى ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﺮﺳﺪ‪» :‬ﻳﻔﺮﺣﻮا ﺑﻬﺎ‪«1‬؛ ﺧﻮﺷﺤﺎل ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ از‬ ‫اﺣﺘﻤﺎل اﻳﻦﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺷﺮّى ﺑﺮاى ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ ﭘﻴﺶ آﻳﺪ‪ ،‬ﺧﻮﺷﺤﺎل ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ و‬ ‫ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻰ ﺧﻮدﺷﺎن را ﻫﻢ ﺑﺮوز ﻣﻰدﻫﻨﺪ‪ .‬ﮔﻔﺖ‪» :‬وﻗﺎﺣﺖ ﺑﻪ ﺷﺎدى ﮔﺸﻮده دﻫﻦ!«‪ .‬اﻳﻦ ﻋﺪ‪‬ه ﻛﺴﺎﻧﻰ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﺎ ﺑﺎﻻى ﺳﺮﺷﺎن زﻳﺮ ﺑﺎر ﻣﻨّﺖ ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ و ﻣﺮدم اﻧﻘﻼﺑﻰ و ﻣﺴﻠﻤﺎن اﺳﺖ و‬ ‫ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ و اﻳﻦ ﻣﺮدم ﺑﻪ اﻳﻨﻬﺎ آزادى داد و اﻳﻨﻬﺎ را از ﻣﺤﻨﺘﻬﺎى ﺳﻨﮕﻴﻦ و ﺷﺪﻳﺪ رﻫﺎﻧﻴﺪ؛ اﻣﺎ‬ ‫اﻳﻨﻬﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻣﺎم‪ ،‬اﻧﻘﻼب و ﻣﺮدم ﻗﺪرﻧﺎﺷﻨﺎﺳﻰ ﻛﺮدﻧﺪ؛ ﻧﻤﻚ ﺧﻮردﻧﺪ و ﻧﻤﻜﺪان ﺷﻜﺴﺘﻨﺪ و اﻻن‬ ‫دﻟﺸﺎن را ﺑﻪ اﻳﻦ ﺧﻮش ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ اﻳﺮان را ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻛﻨﺪ! اﻳﻨﻬﺎ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ ﺑﻬﺎﻧﻪ و‬ ‫ﺗﻬﺪﻳﺪى ﻛﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻴﻬﺎ و ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺘﻬﺎ ﻋﻠﻴﻪ ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ ﻣﻄﺮح و ﻋ‪‬ﻠَﻢ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬از ﭘﻴﺶ ﺧﻮﺷﺤﺎل‬ ‫ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ؛ ﻓﺮدا ﻫﻢ ﻛﻪ ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ ﻋﻠﻴﻪ ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ ﻣﻄﺮح ﺷﻮد‪ ،‬ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻰ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻋﺪ‪‬ه‬ ‫ﻛﺴﻰ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ و ﻧﻜﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺮاﻛﺰ ﺳﻴﺎﺳﻰ دﻧﻴﺎ و ﺑﺨﺼﻮص اروﭘﺎ را ﻓﺮﻳﺐ دﻫﻨﺪ! اﻳﻨﻬﺎ در ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮرى‬ ‫اﺳﻼﻣﻰ ورﺷﻜﺴﺘﮕﺎنِ ﺑﻪ ﺗﻘﺼﻴﺮﻧﺪ؛ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﺮدم ﻗﻬﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺮدم ﻫﻢ ﺑﺎ اﻳﻨﻬﺎ ﻗﻬﺮﻧﺪ و ﻧﺴﺒﺖ‬ ‫ﺑﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﺑﻰاﻋﺘﻤﺎد‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ ﺗﺎ وﻗﺘﻰ از اﻳﻨﻬﺎ ﺷﺮارﺗﻰ ﻧﺒﻴﻨﺪ‪ ،‬ﻛﺎرى ﺑﻪ ﻛﺎرﺷﺎن ﻧﺪارد؛ ﺑﺮﺧﻼف آﻧﭽﻪ‬ ‫ﺗﺒﻠﻴﻎ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ ﭼﻮن ﻃﻮر دﻳﮕﺮى ﻓﻜﺮ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺎ ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ! اﻳﻦ ﻋﺪ‪‬ه اﺳﻢ‬ ‫‪288‬‬

‫ﻣﺤﺘﺮﻣﺎﻧﻪاى ﺑﺮاى ﺧﻮدﺷﺎن درﺳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﺑﻪ ﻧﺎم »دﮔﺮاﻧﺪﻳﺶ«‪ .‬ﺑﻨﺪه ﻳﻚ وﻗﺖ ﮔﻔﺘﻢ دﮔﺮاﻧﺪﻳﺶ‬ ‫ﺗﻌﺒﻴﺮِ ﻏﻠﻄﻰ اﺳﺖ؛ زﻳﺮا در ﺟﺎﻣﻌﻪى اﺳﻼﻣﻰ اﻳﻦ ﻫﻤﻪ دﮔﺮاﻧﺪﻳﺶ ﻫﺴﺖ و دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﻰ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻰ‬ ‫دﺷﻤﻨﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ ﻫﻴﭻ وﻗﺖ ﺑﺎ دﮔﺮاﻧﺪﻳﺶ ﺑﺮﺧﻮرد ﻧﻤﻰﻛﻨﺪ‪ .‬در ﺑﻴﻦ ﺟﻤﻌﻰ ﻛﻪ اﻻن‬ ‫اﻳﻦﺟﺎ ﺗﺸﺮﻳﻒ دارﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺮادران ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻏﻴﺮ ﺷﻴﻌﻪ و ﻏﻴﺮﻣﺴﻠﻤﺎن ﻫﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﻫﻢ اﻋﻀﺎى ﻧﻈﺎم‬ ‫اﺳﻼﻣﻰاﻧﺪ و ﺑﺮاى آن ﻛﺎر ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺤﺚ ﻋﻨﺎد و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ و ﺷﺮارت اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ ﺑﺎ‬ ‫اﻳﻨﻬﺎ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﮔﺮ ﻛﺴﻰ ﻋﻨﺎد و ﺷﺮارت ﻛﺮد‪ ،‬ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ ﺑﺪون ﻫﻴﭻ ﺗﺮدﻳﺪ و‬ ‫ﻣﻼﺣﻈﻪ ﺑﻪ آن ﺷﺨﺺ ﺿﺮﺑﻪ ﻣﻰزﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻜﻰ از ﻣﺴﺎﺋﻠﻰ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻣﺬاﻛﺮات ﺟﻬﺎﻧﻰ ﻣﻄﺮح ﺷﺪ و آن را ﺑﻌﻀﻰ از اروﭘﺎﻳﻴﻬﺎ و دﻳﮕﺮان ﮔﻔﺘﻨﺪ‪،‬‬ ‫اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﺎ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ اﻧﺮژى اﺗﻤﻰ ﺻﻠﺢآﻣﻴﺰ در اﻳﺮان ﻣﺨﺎﻟﻔﺘﻰ ﻧﺪارﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺧﻮدﻣﺎن ﺑﺮاﻳﺸﺎن‬ ‫ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﻣﻰﺳﺎزﻳﻢ و ﺧﻮراﻛﺶ را ﻫﻢ ﻣﻰدﻫﻴﻢ‪ .‬از ﻧﻈﺮ ﻣﺎ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل ﻧﻴﺴﺖ؛ زﻳﺮا آن‬

‫‪ -1‬ﺗﻮﺑﻪ ‪50‬‬

‫‪ .6‬ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ اﺳﺘﻜﺒﺎر ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري اﻳﺮان‬

‫ﻧﻴﺮوﮔﺎﻫﻰ ﻛﻪ ﻏﺮﺑﻴﻬﺎ ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺑﺮاى ﻣﺎ ﺑﺴﺎزﻧﺪ و ﺳﻮﺧﺘﺶ را ﻫﻢ ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ درد اﻳﺮان ﻧﻤﻰﺧﻮرد؛ آن‬ ‫ﺑﻪ ﮔﺮوﮔﺎن دادن اﻳﺮان و اﻳﺮاﻧﻰ اﺳﺖ! ﻣﻦ ﻳﻚ وﻗﺖ راﺟﻊ ﺑﻪ ﻧﻔﺖ ﮔﻔﺘﻢ اﮔﺮ اﻳﻦ ﻧﻔﺘﻰ ﻛﻪ دﺳﺖ‬ ‫ﻛﺸﻮرﻫﺎى اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬در دﺳﺖ اروﭘﺎﻳﻴﻬﺎ ﺑﻮد و ﺑﻨﺎ ﺑﻮد آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﺮدم اﻳﺮان و ﻣﺮدم ﺳﺎﻳﺮ‬ ‫ﻛﺸﻮرﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ اﻣﺮوز ﻧﻔﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻔﺮوﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاى ﻫﺮ اﺳﺘﻜﺎﻧﺶ ﺟﺎنِ ﺷﻤﺎ را ﻣﻰﮔﺮﻓﺘﻨﺪ! ﺣﺎﻻ‬ ‫ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﻬﺎ ﺑﺸﻜﻪ را ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺛﻤﻦﺑ‪‬ﺨﺲ ﻣﻰﺧﺮﻧﺪ و ﭘﻮﻟﻰ ﻛﻪ ﺑﺎﺑﺖ آن ﻣﻰدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﻧﺪادن اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﻏﺮﺑﻴﻬﺎ ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺳﻮﺧﺖ‪ ‬ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﻣﺎ را ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ ،‬آن را ﺑﻪ ﻫﺰاران ﺷﺮط ﻣﻰدﻫﻨﺪ‪ :‬ﭼﺮا ﻓﻼن ﺣﺮف‬ ‫را ﮔﻔﺘﻴﺪ؟ ﻧﻤﻰدﻫﻴﻢ؛ ﭼﺮا ﻓﻼن ﺣﺮف را ﻧﮕﻔﺘﻴﺪ؟ ﻧﻤﻰدﻫﻴﻢ! ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ زﻳﺮ ﺑﺎر اﻳﻦ ﺣﺮﻓﻬﺎ‬ ‫ﻧﻤﻰرود‪ .‬ﻣﺎ ﺳﻮﺧﺖ‪ ‬ﻧﻴﺮوﮔﺎه را ﺧﻮدﻣﺎن ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻛﻪ از ﻟﺤﺎظ ﻣﻘﺮّرات ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻰ ﻫﻢ ﻣﺠﺎز‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺗﻬﻴﻪ ﺳﻮﺧﺖ داراى ﻓﻨﺎورىِ ﺑﺎﻻ و ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ‪ ،‬ﭘﻴﭽﻴﺪه‪ ،‬ﺣﺴ‪‬ﺎس و اﺛﺮﮔﺬار در‬ ‫ﺳﻄﺢ ﻋﺎم و ﻓﻨﺎورى ﻛﺸﻮر اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻫﺮ ﻛﺲ ﺑﻪ ﻋﻘﺐﻣﺎﻧﺪﮔﻲ ﻋﻠﻤﻲ ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ ﺑﻪ آﻣﺮﻳﻜﺎ ﻛﻤﻚ ﻛﺮده اﺳﺖ‬

‫ﺟﻮاﻧﺎن ﻋﺰﻳﺰ ﻣﺎ ﻣﺘﻮﺟ‪‬ﻪ‪ ‬ﺟﺮﻳﺎن ﻓﺮﻫﻨﮕﻰاى ﻛﻪ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ راه ﺑﻴﻨﺪازﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﺗﺰرﻳﻖ ﻻاﺑﺎﻟﻴﮕﺮى‬ ‫و اﺑﺎﺣﻴﮕﺮى و ﻛﺸﺎﻧﺪن ﺑﻪ ﻫﺮزﮔﻰ و ﺑﻰاﻋﺘﻨﺎﻳﻰ ﺑﻪ اﺧﻼق ﻣﻨﻀﺒﻂ‪ ‬دﻳﻨﻰ و اﺳﻼﻣﻰ‪ .‬ﻫﻢ ﺟﻮاﻧﺎن‪ ،‬ﻫﻢ‬ ‫ﻣﺴﺆوﻻن ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﻫﻢ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش و ﻫﻢ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﻰﭘﺮدازﻧﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺮاﻗﺐ‬ ‫اﻳﻦ ﻣﻮارد ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻣﺮوز ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ اﻣﺮﻳﻜﺎ اﻳﻦﺟﺎﻫﺎﺳﺖ‪ .‬ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ اﻣﺮﻳﻜﺎ در ﻣﻴﺪان ﻋﻠﻢ ﻫﻢ ﺻﺪق‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬آنﺟﺎ ﻫﻢ از اﻳﻦﻛﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ ،‬ﻧﺎراﺣﺘﻨﺪ‪ .‬از ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰِ ﻣﺮدم ﻣﺎ‬ ‫ﻧﺎراﺣﺘﻨﺪ؛ از ﭘﭙﺸﺮﻓﺖ اﻗﺘﺼﺎدى ﻣﺮدم ﻣﺎ ﻧﺎراﺣﺘﻨﺪ؛ از اﻳﻦﻛﻪ دوﻟﺖ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺧﺪﻣﺘﻰ ﺑﻪ ﻣﺮدم ﺑﻜﻨﺪ و‬ ‫ﮔﺮهاى از ﻣﺸﻜﻼت ﻣﺮدم ﺑﺎز ﺷﻮد‪ ،‬ﻧﺎراﺣﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﻛﺲ ﺑﻪ ﻋﻘﺐﻣﺎﻧﺪﮔﻰ ﻋﻠﻤﻰ ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻔﻊ‬ ‫اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻛﺎر ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت اﺳﺘﻜﺒﺎري ﻋﻠﻴﻪ دﺳﺘﺎوردﻫﺎي ﻋﻠﻤﻲ ﻛﺸﻮر‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎى ﻓﺮاواﻧﻰ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ دﺷﻤﻨﺎن ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ و ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﭽﻴﻬﺎى اﺳﺘﻜﺒﺎر و ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﻢ‬ ‫ﻣﺎﻳﻠﻨﺪ اﻳﻦ دﺳﺘﺎوردﻫﺎ را ﻋﻤﺪﺗﺎً ﻣﺘﻮﺟ‪‬ﻪ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ دﻓﺎﻋﻰ ﻛﻨﻨﺪ؛ ﻟﻴﻜﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ‪ ‬ﻗﻀﻴﻪ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬در‬ ‫ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ رﺑﻄﻰ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ دﻓﺎﻋﻰ ﻫﻢ ﻧﺪارد‪ ،‬ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ و ﻣﺤﻘّﻘﺎن و ﺟﻮاﻧﺎن داﻧﺸﻤﻨﺪ‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻣﺴﺌﻮﻻن و ﻛﺎرﮔﺰاران ﻧﻈﺎم‪82/8/11 -‬‬ ‫‪ -2‬ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ ﺗﻬﺮان‪82/8/23 -‬‬

‫‪289‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫و ﺑﺎاﺳﺘﻌﺪاد ﻛﺸﻮر ﻛﺎرﻫﺎى ﺑﺮﺟﺴﺘﻪاى اﻧﺠﺎم دادهاﻧﺪ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎى آن‪ ،‬ﻣﻮرد‬ ‫اﻃّﻼع و در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﭼﺸﻢ ﻣﺎﺳﺖ ﺑﺴﻴﺎرى از آﻧﻬﺎ در رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ اﻋﻼم ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻣﺮدم ﻫﻢ ﻣﻰداﻧﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺟﻨﺠﺎل دﺷﻤﻦ درﺑﺎرة ﻓﻨﺎوري ﻫﺴﺘﻪاي‬

‫راﺟﻊ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪى اﺧﻴﺮ‪ 2‬ﻛﻪ دﺷﻤﻨﺎن ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ و در رأس آﻧﻬﺎ و ﺧﺒﻴﺚﺗﺮ از ﻫﻤﻪى آﻧﻬﺎ‬ ‫دوﻟﺖ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪهى اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺟﻨﺠﺎل ﻋﻠﻴﻪ ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ درﺳﺖ ﻛﺮدﻧﺪ و آن را ﻣﺴﺘﻤﺴﻜﻰ‬ ‫داﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ ﺑﺮاى اﻳﻦﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ روى ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ ﻓﺸﺎر ﺑﻴﺎورﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻫﻤﺎن اﺣﻘﺎد ﺑﺪرﻳﻪ و ﺧﻴﺒﺮﻳﻪ‬ ‫و ﺣﻨﻴﻨﻴﻪ اﺳﺖ؛ آن ﻛﻴﻨﻪﻫﺎى اﻧﺒﺎﺷﺘﻪى ﻧﺎﺷﻰ از اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻰ و ﻗﻄﻊ ﻳﺪ اﻣﺮﻳﻜﺎ از اﻳﻦ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﻛﻪ‬ ‫ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ آﻧﻬﺎ را در اﻳﻦﺟﺎ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻧﺤﻮى ﺟﺒﺮان ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ دﻫﺎﻧﻬﺎى آﻟﻮدهﺷﺎن را ﻋﻠﻴﻪ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان‬ ‫ﺑﺎز ﻛﺮدﻧﺪ و ﻫﺮﭼﻪ ﺑﻪ دﻫﺎﻧﺸﺎن آﻣﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻓﺮﻳﺐ و دروغ و ﺗﻘﻠﺐ ﺷﻬﺮهى ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ را ﻣﺘﻬﻢ ﻛﺮدﻧﺪ ﺑﻪ‬ ‫ﻓﺮﻳﺐﮔﺮى و ﺧﻼفﮔﻮﻳﻰ! ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺧﺒﺎﺛﺖ و دﺷﻤﻨﻰ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﻧﻮع ﺑﺸﺮ از روز روﺷﻦﺗﺮ اﺳﺖ و‬ ‫ﻫﻤﻪ دارﻧﺪ آن را در ﺻﺤﻨﻪﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻰﺑﻴﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ را ﺑﻪ ﻧﻘﺾ ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ ﻣﺘﻬﻢ‬ ‫ﻛﺮدﻧﺪ! و ﺧﻮد ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺪﻋﻴﺎن ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ در ﺻﺤﻨﻪ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ! اﻣﺮﻳﻜﺎى رﺳﻮا ﻛﻪ زﻧﺪاﻧﻬﺎى‬ ‫‪290‬‬

‫آن در ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﺟﻬﺎن و از ﺟﻤﻠﻪ در ﻋﺮاق و در اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن اﺳﺖ ‪ -‬ﭼﻨﺪ روز ﭘﻴﺶ در ﺧﺒﺮﻫﺎ آﻣﺪه‬ ‫ﺑﻮد ﻛﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺣﺪود ﺑﻴﺴﺖ زﻧﺪان از ﻗﺒﻴﻞ زﻧﺪان اﺑﻮﻏﺮﻳﺐ دارد ‪ -‬و اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻳﻰ ﻛﻪ اﻣﺮوز دارﻧﺪ‬ ‫داﻋﻴﻪى ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺑﺮ دﻧﻴﺎ را ﺑﺮ روى دوش ﺧﻮد ﺣﻤﻞ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ و ﻣﻈﻬﺮ ﻓﺎﺟﻌﻪآﻓﺮﻳﻨﻰ و ﺿﺪﻳﺖ ﺑﺎ‬ ‫ﺣﻘﻮق اﻧﺴﺎن و وﺣﺸﻴﮕﺮى ﻛﺎﻣﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ادﻋﺎ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻃﺮﻓﺪار ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮﻧﺪ! ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﭼﻘﺪر ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﺑﺮاى ﺑﺸﺮ اﻧﺤﻄﺎط ﺑﺎﺷﺪ و واﻗﻌﺎً ﺑﺮاى ﻧﺴﻞ ﺑﺸﺮ اﻣﺮوز ﻧﻨﮕﻰ از اﻳﻦ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ ﭼﻨﻴﻦ‬ ‫اﻧﺴﺎﻧﻬﺎﻳﻰ‪ ،‬ﻳﻚ ﭼﻨﻴﻦ وﺣﺸﻰﻫﺎﻳﻰ؛ ﮔﺮﮔﻬﺎى ﺧﻮنآﺷﺎم و درﻧﺪه‪ ،‬ادﻋﺎ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻃﺮﻓﺪار ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮﻧﺪ!‬ ‫و آن وﻗﺖ ﻫﻤﻴﻦﻫﺎ دﻫﺎﻧﻬﺎﻳﺸﺎن را ﻋﻠﻴﻪ ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ ﺑﺎز ﻛﺮدﻧﺪ و ﻳﺎوهﮔﻮﻳﻰ و ﻫﺮزهدراﻳﻰ‬ ‫ﻛﺮدﻧﺪ و ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﻪ دﻫﻨﺸﺎن آﻣﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ آﻧﻬﺎ درﻋﻴﻦﺣﺎل دو ﻛﺎر دارﻧﺪ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ :‬از آن ﻃﺮف ﻳﺎوهﮔﻮﻳﻰ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ و ﻣﺘﻬﻢ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ‬ ‫ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ دارد ﺑﻤﺐ اﺗﻢ درﺳﺖ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻓﺎﺻﻠﻪاش ﺗﺎ ﺳﻼح اﺗﻤﻰ اﻳﻦﻗﺪر ﻓﺎﺻﻠﻪى ﻛﻤﻰ‬

‫‪ -1‬ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ ﺗﻬﺮان‪82/8/23 -‬‬ ‫‪ -2‬ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻓﻨﺎوري ﻫﺴﺘﻪاي‬

‫‪ .6‬ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ اﺳﺘﻜﺒﺎر ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري اﻳﺮان‬

‫اﺳﺖ و اﻣﺮوز اﮔﺮ اراده ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﻣﺎه‪ ‬دﻳﮕﺮ ﻳﺎ دو ﺳﺎل دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﺳﻼح اﺗﻤﻰ دﺳﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ؛ از‬ ‫ﻃﺮف دﻳﮕﺮ و ﺑﺎ زﺑﺎن دﻳﮕﺮى اﻳﻦﻃﻮر واﻧﻤﻮد ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻓﺎﻳﺪهﻳﻰ ﻧﺪارد و دﻧﺒﺎل داﻧﺶ ﻫﺴﺘﻪاى‬ ‫ﻧﮕﺮدﻳﺪ؛ ﻛﻮﭼﻚاﺑﺪاﻟﻬﺎ و ﻏﻼﻣﺎن ﺣﻠﻘﻪ ﺑﻪ ﮔﻮﺷﺸﺎن ﻫﻢ در داﺧﻞ ﻫﻤﻴﻦ ﻛﺎرﻫﺎ را دارﻧﺪ دﻧﺒﺎل ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‬ ‫و اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ را ﻣﻰﻧﻮﻳﺴﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻗﻠﻢﺑﻪﻣﺰدﻫﺎ‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ در ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻰﮔﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﻗﻠﻢ و ﻧﻮﺷﺘﻪ و دﺳﺖ و ﻫﻨﺮ‬ ‫ﺧﻮدﺷﺎن را دﻗﻴﻘﺎً در ﺧﺪﻣﺖ ﻫﻤﺎن ﻣﻮﺿﻮﻋﻰ ﻗﺮار دﻫﻨﺪ ﻛﻪ دﺷﻤﻦ اﻳﻦ ﻣﻠﺖ دﻧﺒﺎل آن اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ‬ ‫ﻣﺘﻤﻠﻖﻫﺎى ﺣﻘﻴﺮ و ﭘﺴﺖ و اﻟﺒﺘﻪ ﭘ‪‬ﺮﻣﺪﻋﺎ‪ ،‬ﺑﺎ زﺑﺎﻧﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ دﻧﺒﺎل داﻧﺶ ﻫﺴﺘﻪﻳﻰ ﻧﮕﺮدﻳﺪ‬ ‫و اﮔﺮ آن را ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮوﻳﺪ ﻋﺘﺒﻪى اﻣﺮﻳﻜﺎ را ﺑﺒﻮﺳﻴﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻴﺪ ﺑﻪ آن ﺑﺮﺳﻴﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ‪،‬‬ ‫اﻳﻨﻬﺎ ﻫﻢ ﻫﻤﺎن را ﺑﺎزﺗﺎب ﻣﻰدﻫﻨﺪ و ﺗﻜﺮار ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻴﻦ ﻓﻨﺎورى ﻫﺴﺘﻪﻳﻰ و ﺳﻼح ﻫﺴﺘﻪﻳﻰ‪ ،‬ﺧﻠﻂ ﻣﺒﺤﺚ ﻣﻰﺷﻮد و ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻗﻀﻴﻪ ﻏﻴﺮ از اﻳﻨﻬﺎﺳﺖ‪ ،‬در‬ ‫ﺣﺎﻟﻰ ﻛﻪ اﻳﻦ دو رﺑﻄﻰ ﺑﻪ ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ ﻧﺪارﻧﺪ و دو ﭼﻴﺰ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳﻼح ﻫﺴﺘﻪﻳﻰ ﺑﺮ ﻏﻨﺎى ﺑﺎﻻى ﻧﻮد‬ ‫درﺻﺪ اوراﻧﻴﻮم و ﺑﺎ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژى ﭘﻴﭽﻴﺪه ﻣﺘﻮﻗﻒ اﺳﺖ و ﻛﺴﻰ دﻧﺒﺎﻟﺶ ﺧﻮاﻫﺪ رﻓﺖ ﻛﻪ اﻧﮕﻴﺰهاش را‬ ‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺎ اﻧﮕﻴﺰهاش را ﻧﺪارﻳﻢ‪ ،‬دﻧﺒﺎﻟﺶ ﻫﻢ ﻧﺮﻓﺘﻪاﻳﻢ و ﻧﻤﻰﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺑﺮوﻳﻢ؛ ﻣﺎ اﺣﺘﻴﺎﺟﻰ ﺑﻪ ﺑﻤﺐ‬ ‫ﻫﺴﺘﻪﻳﻰ ﻧﺪارﻳﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﺗﺎ اﻣﺮوز اﮔﺮ ﺑﺮ دﺷﻤﻨﺎن ﺧﻮدﻣﺎن ﻏﻠﺒﻪ ﻛﺮدهاﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﻤﺐ ﻫﺴﺘﻪﻳﻰ ﻏﻠﺒﻪ ﻧﻜﺮدﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﺑﻴﺴﺖوﭘﻨﺞ ﺳﺎل اﺳﺖ اﻣﺮﻳﻜﺎ را ﺷﻜﺴﺖ داده؛ ﻣﮕﺮ ﻏﻴﺮ از اﻳﻦ اﺳﺖ؟ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻛﻪ‬ ‫ﺑﻴﺴﺖوﭘﻨﺞ ﺳﺎل از ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮرده‪ ،‬ﺑﺎ ﭼﻪ ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮرده؟ ﻣﺎ ﺑﺎ ﺑﻤﺐ ﻫﺴﺘﻪﻳﻰ اﻣﺮﻳﻜﺎ‬ ‫را ﺷﻜﺴﺖ دادﻳﻢ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﺎ ﻋﺰم‪ ،‬اراده‪ ،‬اﻳﻤﺎن‪ ،‬آﮔﺎﻫﻰ و ﺑﺎ اﺗﺤﺎد ﺧﻮدﻣﺎن؟ ﻣﺎ ﻓﻬﻤﻴﺪهاﻳﻢ ﭼﻪ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴﻢ؛‬ ‫ﻓﻬﻤﻴﺪهاﻳﻢ دﻧﺒﺎل ﭼﻪ ﭼﻴﺰى ﻫﺴﺘﻴﻢ؛ راه را ﻫﻢ ﺷﻨﺎﺧﺘﻴﻢ و ﺣﺮﻛﺖ ﻫﻢ ﻛﺮدﻳﻢ و از ﺗﻮپ و ﺗﺸﺮ اﻳﻦ و‬ ‫آن ﻫﻢ ﻧﺘﺮﺳﻴﺪﻳﻢ؛ ﻣﺎ اﻳﻦﻃﻮرى ﻏﻠﺒﻪ ﭘﻴﺪا ﻛﺮدﻳﻢ؛ ﻣﺎ ﺑﺎ ﺑﻤﺐ ﻫﺴﺘﻪﻳﻰ ﻛﻪ ﻏﻠﺒﻪ ﭘﻴﺪا ﻧﻜﺮدﻳﻢ‪ .‬ﺷﻮروى‬ ‫ﺳﺎﺑﻖ ﻣﮕﺮ ﺑﻤﺐ ﻫﺴﺘﻪﻳﻰ ﻧﺪاﺷﺖ؟ ﺗﻌﺪاد ﺑﻤﺒﻬﺎى ﻫﺴﺘﻪﻳﻰ ﺷﻮروى ﺳﺎﺑﻖ اﺣﺘﻤﺎﻻً از ﺗﻌﺪاد ﺑﻤﺒﻬﺎى‬ ‫ﻫﺴﺘﻪﻳﻰ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻫﻢ ﺑﻮد‪ .‬ﺷﻜﺴﺖ ﻧﺨﻮرد؟! ﭘﻴﺮوزى و ﺷﻜﺴﺖ در ﺻﺤﻨﻪﻫﺎى اﺳﺎﺳﻰ دﻧﻴﺎ ﺑﺎ‬ ‫اﻳﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﺎ اﻣﺮوز ﻳﻚ اﻟﮕﻮ را ﺑﻪ دﻧﻴﺎى اﺳﻼم اراﺋﻪ ﻛﺮدﻳﻢ؛ اﻟﮕﻮى ﻣﺮدمﺳﺎﻻرى دﻳﻨﻰ‪،‬‬ ‫اﻟﮕﻮى اﺳﺘﻘﻼل و ﻋﺰت ﻣﻠﻰ‪ .‬اﻣﺮوز دﻧﻴﺎى اﺳﻼم ﻋﻠﻴﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ در ﻃﻮل ﺑﻴﺴﺖوﭘﻨﺞ ﺳﺎل ﺑﺴﻴﺞ‬ ‫ﺷﺪهاﻧﺪ و ﻣﻠﺘﻬﺎ ﻣﺮگ ﺑﺮ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ‪ .‬ﻣﺮگ ﺑﺮ اﻣﺮﻳﻜﺎ را ﭼﻪ ﻛﺴﻰ ﻣﻰﮔﻔﺖ؟ ﻏﻴﺮ از ﺟﻤﻬﻮرى‬ ‫اﺳﻼﻣﻰ و ﻏﻴﺮ از ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﭼﻪ ﻛﺴﻰ ﻣﻰﮔﻔﺖ؟ اﻣﺮوز ﻫﻤﻪ دارﻧﺪ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎ ﺑﻤﺐ اﺗﻢ ﭘﻴﺶ‬

‫‪291‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﻧﺮﻓﺘﻴﻢ‪ .‬ﭘﻴﺮوزى در ﺻﺤﻨﻪﻫﺎى ﻋﻈﻴﻢ و ﺗﺎرﻳﺨﻰ و ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر ﻛﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺳﻼﺣﻬﺎ ﺣﺎﺻﻞ ﻧﻤﻰﺷﻮد‪ .‬اﻣﺮوز‬ ‫رژﻳﻢ ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺘﻰ ﻣﮕﺮ ﺑﻤﺐ ﻫﺴﺘﻪﻳﻰ ﻧﺪارد؟ آنﻃﻮر ﻛﻪ ﻧﻘﻞ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬دوﻳﺴﺖ ﻳﺎ ﺷﺎﻳﺪ ﺳﻴﺼﺪ‬ ‫ﻛﻼﻫﻚ ﻫﺴﺘﻪﻳﻰ اﻻن در داﺧﻞ اﻧﺒﺎرﻫﺎى رژﻳﻢ ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺘﻰ ﻫﺴﺖ؛ اﻣﺎ رژﻳﻢ ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺘﻰ اﻻن ﭼﻨﺪ‬ ‫ﺳﺎل اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻃﺮف ﻣﻘﺎﺑﻠﺶ ﻛﻪ ﺗﻔﻨﮓ ﻫﻢ ﻧﺪارد و ﻓﻘﻂ ﺳﻨﮓ دارد؛ اﻟﺒﺘﻪ ﺳﻨﮓ‪ ‬ﻫﻤﺮاه‪ ‬ﺑﺎ‬ ‫اراده و ﺳﻨﮓ‪ ‬ﺑﺎ ﭘﺸﺘﻮاﻧﻪى اﻳﻤﺎن‪ ،‬ﻋﺎﺟﺰ ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺴﺄﻟﻪى ﻣﺎ ﻣﺴﺄﻟﻪى ﺑﻤﺐ ﻫﺴﺘﻪﻳﻰ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻣﺎ‬ ‫ﺑﻤﺐ ﻫﺴﺘﻪﻳﻰ را ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴﻢ ﭼﻪﻛﺎر ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬واﻧﮕﻬﻰ وﻗﺘﻰ از ﺑﻤﺐ ﻫﺴﺘﻪﻳﻰ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻓﻘﻂ‬ ‫آﻧﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ دﺷﻤﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﺸﺘﻪ ﻧﻤﻰﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻫﻢ ﻛﻪ دﺷﻤﻦ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻛﺸﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ و اﻳﻦ‬ ‫ﺑﺮ ﺧﻼف ﻋﻘﻴﺪهى ﻣﺎﺳﺖ؛ ﺑﺮ ﺧﻼف ﻣﻤﺸﻰ و روش ﻣﺎﺳﺖ‪ .‬ﺑﻤﺐ ﻫﺴﺘﻪﻳﻰ ﻛﻪ ﺑﺮّ و ﻓﺎﺟﺮ را ﻣﻰﺑﺮد؛‬ ‫ﺧﻮب و ﺑﺪ را از ﺑﻴﻦ ﻣﻰﺑﺮد؛ ﺗﺮ و ﺧﺸﻚ را ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﻰﺳﻮزاﻧﺪ‪ ،‬ﻛﺎر ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫و اﻣﺎ ﻣﺴﺄﻟﻪى ﻓﻨﺎورى ﻫﺴﺘﻪﻳﻰ و آن ﻣﻘﺪارى ﻛﻪ ﻣﺎ دﻧﺒﺎﻟﺶ ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻘﻮﻟﻪى دﻳﮕﺮى اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦﺟﺎ‬ ‫ﻓﻘﻂ اﺷﺘﺮاﻛﻰ ﻛﻪ دارﻧﺪ‪ ،‬در ﻣﺎدهى اوراﻧﻴﻮم اﺳﺖ‪ .‬آن‪ ،‬اوراﻧﻴﻮم ﻧﻮد درﺻﺪ و ﺻﻨﻌﺖ ﭘﻴﭽﻴﺪهى‬ ‫ﺳﻼحﺳﺎزى را اﺣﺘﻴﺎج دارد‪ ،‬و اﻳﻦ‪ ،‬اوراﻧﻴﻮم ﺑﻴﻦ ﺳﻪ و ﭼﻬﺎر درﺻﺪ ﺑﺮاى ﺳﻮﺧﺖ ﻧﻴﺮوﮔﺎه اﺗﻤﻰ‪ ،‬ﻛﻪ‬ ‫اﻣﺮوز ﻣﺎ در ﺑﻮﺷﻬﺮ دارﻳﻢ‪ .‬اوراﻧﻴﻮم ﻏﻨﻰﺷﺪهى ﺳﻪ ﺗﺎ ﭼﻬﺎر درﺻﺪ ﻛﺠﺎ و ﺑﺎﻻى ﻧﻮد درﺻﺪ ﻛﺠﺎ! اﻳﻦ‬ ‫ﭼﻴﺰى اﺳﺖ ﻛﻪ ﻃﺒﻖ ﻣﻘﺮرات ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻰ ﺑﺮاى ﻫﻤﻪ آزاد اﺳﺖ و ﻫﻴﭻ اﺷﻜﺎﻟﻰ ﻧﺪارد؛ ﻫﻤﻪى ﻛﺸﻮرﻫﺎ‬ ‫‪292‬‬

‫اﮔﺮ ﺑﻪ اوراﻧﻴﻮم ﻧﻴﺎز داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪ -‬ﻳﺎ ﻧﻴﺎز ﻫﻢ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪ -‬ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ آن را ﺗﺎ ﺳﻪ‪ ،‬ﭼﻬﺎر درﺻﺪ‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻌﺎﻫﺪهى ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻰ ‪ NPT‬ﻫﻢ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﻗﺒﻮل ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎ ﻫﻢ ﻗﺒﻮل ﻛﺮدﻳﻢ و‬ ‫از ﻟﺤﺎظ ﻣﻘﺮرات ﺟﻬﺎﻧﻰ ﻫﻢ ﻫﻴﭻ اﺷﻜﺎﻟﻰ ﻧﺪارد‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺎ اﻳﻦ ﻓﻨﺎورى را ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻌﻨﺎﻳﺶ اﻳﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮدا ﻛﻪ راﻛﺘﻮر ﻫﺴﺘﻪﻳﻰ ﺑﻮﺷﻬﺮ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺎ ﺑﺮاى ﺳﻮﺧﺘﺶ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮوﻳﻢ درِ ﺧﺎﻧﻪى اﻳﻦ‬ ‫ﻛﺸﻮر و آن ﻛﺸﻮر را ﺑﺰﻧﻴﻢ و ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ ﺑﻪ ﻣﺎ ﺳﻮﺧﺖ ﺑﺪﻫﻴﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻳﻚ روز ﺑﻪ ﻫﺮ دﻟﻴﻠﻰ ‪ -‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﻰ‪ ،‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻰ و ﻳﺎ رواﺑﻂ دوﺟﺎﻧﺒﻪ ‪ -‬ﻧﺨﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﺎ ﺳﻮﺧﺖ ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ اﻳﻦﻛﻪ ﻣﺎ‬ ‫دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﻧﺪارﻳﻢ؛ آﻧﻬﺎ اﻳﻦ را ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﻤﺎ ﺑﺨﺎرى را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬ﻧﻔﺖ‬ ‫ﺑﺨﺎرى دﺳﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ واﺑﺴﺘﮕﻰ را ﺑﺎ اﻳﺠﺎد راﻛﺘﻮر ﻫﺴﺘﻪﻳﻰ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﻛﻤﺘﺮ‪.‬‬ ‫آﻧﭽﻪ اﻣﺮوز ﺟﻨﺠﺎل اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻴﻬﺎ ﻋﻠﻴﻪ اﻳﺮان را ﺑﻪوﺟﻮد آورده و اﻳﻨﻬﺎ را دﺳﺘﭙﺎﭼﻪ ﻛﺮده‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫اﻳﻨﻬﺎ دارﻧﺪ ﻣﻰﺑﻴﻨﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﺮان ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﻫﺴﺘﻪﻳﻰ را ﺑﻪوﺟﻮد آورده و ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮق ﻫﺴﺘﻪﻳﻰ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﺪ و‬ ‫ﺳﻮﺧﺖ و ﺧﻮراك آن را ﻫﻢ ﺧﻮدش در داﺧﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬اوﻟﻴﻦ ﻧﻘﻄﻪى ﻧﮕﺮاﻧﻰ اﻳﻨﻬﺎﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ .6‬ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ اﺳﺘﻜﺒﺎر ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري اﻳﺮان‬

‫ﻣﻦ ﻳﻚ وﻗﺖ ﮔﻔﺘﻢ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻧﻔﺖ در اﺧﺘﻴﺎر آﻧﻬﺎ ﺑﻮد و ﻣﺎ اﺣﺘﻴﺎجِ ﺑﻪ ﻧﻔﺖ داﺷﺘﻴﻢ‪ ،‬ﻳﻚ ﺑﻄﺮى ﻧﻔﺖ را‬ ‫ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﭘﺪر و ﻣﺎدرﺷﺎن ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﻰﻓﺮوﺧﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦﻃﻮر ﻧﺒﻮد ﻛﻪ ﻳﻚ ﺑﺸﻜﻪى ﻧﻔﺖ را ﻣﺜﻼً ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ‬ ‫ﺑﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺳﻰ ﻳﺎ ﺳﻰوﭘﻨﺞ دﻻر ‪ -‬و در واﻗﻊ ﻣﻔﺖ ‪ -‬ﻛﻪ ﻣﺎ اﻻن دارﻳﻢ ﻣﻰﻓﺮوﺷﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻔﺮوﺷﻨﺪ‪ .‬وﻟﻰ‬ ‫ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻛﺸﻮرﻫﺎى داراى ﻧﻔﺖ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪى ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﺸﺪﻧﻰ ﺧﻮدﺷﺎن را ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﺑﻪ ﻳﻚ ﭘﻮل‬ ‫ﻧﺎﻗﺎﺑﻞ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻌﺎدﻟﻪ را در ﻣﺴﺄﻟﻪى ﺳﻮﺧﺖ اﺗﻤﻰ ﺑﻪوﺟﻮد ﺑﻴﺎورﻧﺪ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻛﺎرى ﻛﻨﻨﺪ‬ ‫ﻛﻪ اﮔﺮ ﻣﺎ ﻧﻴﺮوﮔﺎه اﺗﻤﻰ ﻫﻢ دارﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺮاى ﺳﻮﺧﺘﺶ ﻣﺤﺘﺎج آﻧﻬﺎ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﻧﻘﻄﻪى دوم ﻧﮕﺮاﻧﻰ آﻧﻬﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ از اﻳﻦ ﻧﺎراﺣﺘﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ داﻧﺶ در داﺧﻞ رﺷﺪ ﻛﺮده و روﺋﻴﺪه‬ ‫اﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ در واﻗﻊ ﺑﻮﻣﻰ اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى آن ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه را اﺧﺘﺮاع ﻛﺮدﻳﻢ؛‬ ‫ﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﺮاى ﻓﺮاﮔﻴﺮى اﻳﻦ ﻛﺎر درِ ﺧﺎﻧﻪى آﻧﻬﺎ ﻧﺮﻓﺘﻴﻢ‪ .‬ﻣﺤﻘﻘﺎن ﺟﻮان ﺧﻮدﻣﺎن‬ ‫ ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻮاﻧﻬﺎﻳﻰ ﻣﺜﻞ ﺷﻤﺎ ‪ -‬و ﺻﺪﻫﺎ ﻣﻐﺰ ﻣﺘﻔﻜﺮ و ﺧﻮﺷﻔﻜﺮ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﻋﻈﻴﻢ را‬‫راهاﻧﺪازى ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ؛ داﻧﺶ را در ﻣﻴﺎن ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﺎرور ﻛﻨﻨﺪ؛ ﻓﻨﺎورى را ﺑﻪوﺟﻮد‬ ‫ﺑﻴﺎورﻧﺪ و درِ ﺧﺎﻧﻪى اﻳﻦ و آن ﻧﺮوﻧﺪ؛ اﻳﻦ ﻳﻜﻰ از ﻧﮕﺮاﻧﻴﻬﺎى آﻧﻬﺎﺳﺖ؛ ﭼﺮا‪ ،‬ﭼﻮن ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ اﻳﻦ‬ ‫درﺳﺖ ﺑﺮ ﺧﻼف آن ﻓﻠﺴﻔﻪى اﺳﺘﻜﺒﺎرى اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺸﻮرﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺗﺤﺖ ﺳﻠﻄﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﻧﺒﺎﻳﺪ در داﻧﺶ و ﻓﻨﺎورى اﺳﺘﻘﻼل داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ ﺑﺎﻳﺪ دﺳﺘﺸﺎن دراز ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻣﺤﺘﺎج آﻧﻬﺎ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ‬ ‫ﻣﻰداﻧﻨﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ اﻣﺮوز ﻛﺸﻮر و ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺮ ﻗﻠﻪى اﻳﻦ ﻓﻨﺎورى ﺑﻨﺸﻴﻨﺪ‪ ،‬ﺳﺨﻦ ﺣﻖ او در‬ ‫دﻧﻴﺎ ﻛﻪ ﻫﻤﺎن اﺳﺘﻘﻼل اﻣﺖ اﺳﻼﻣﻰ و ﻋﺰت اﺳﻼﻣﻰ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﺑﻴﻦ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻬﺎ و در ﺟﻮاﻣﻊ‬ ‫اﺳﻼﻣﻰ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و ذﻫﻦﻫﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ آن را ﻗﺒﻮل ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد؛ از اﻳﻦ ﻧﺎراﺣﺘﻨﺪ؛ ﻟﺬا ﺟﻨﺠﺎل‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ‪ ‬ﻗﻀﻴﻪ ﻏﻴﺮ از آن ﭼﻴﺰى اﺳﺖ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺴﺆوﻻن ﻛﺸﻮر ﻣﺎ در زﻣﻴﻨﻪى ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺳﻴﺎﺳﻰِ اﻳﻦ ﻛﺎر آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ .‬آﻗﺎى رﺋﻴﺲ‬ ‫ﺟﻤﻬﻮر و ﻣﺴﺆوﻻن اﻳﻦ ﭘﺮوژهى ﻫﺴﺘﻪﻳﻰ و وزارت ﺧﺎرﺟﻪى ﻣﺎ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ ،‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ ﻳﺎوهﮔﻮﻳﻴﻬﺎ و زﻳﺎدهﻃﻠﺒﻴﻬﺎى دﻳﮕﺮان را آﻧﻬﺎ دادﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ درﺻﺪد اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺘﻢ ﻛﻪ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ‬ ‫ﭼﻴﺰى ﺑﮕﻮﻳﻢ؛ ﻣﻦ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻢ ﺣﻘﻴﻘﺖ‪ ‬ﻣﻄﻠﺐ ﺑﺮاى ﻣﻠﺖ اﻳﺮان روﺷﻦ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﻧﻤﻰﺧﻮاﻫﺪ‬ ‫ﻳﻚ ﻇﻠﻢ ﻣﻀﺎﻋﻒ را ﻗﺒﻮل ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻇﻬﺎر ﻧﮕﺮاﻧﻰ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ از اﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ ﺑﺘﻮاﻧﻴﺪ ﺑﻪ‬ ‫ﺳﻼح ﻫﺴﺘﻪﻳﻰ دﺳﺖ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﮔﺮ اروﭘﺎﻳﻴﻬﺎ و دﻳﮕﺮان ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً راﺳﺖ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ و ﻧﮕﺮان ﺳﻼح‬ ‫ﻫﺴﺘﻪﻳﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎ ﻣﻰﮔﻮﻳﻴﻢ ﻧﻪ‪ ،‬ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﺎﺷﻴﺪ؛ ﻣﺎ دﻧﺒﺎل ﺳﻼح ﻫﺴﺘﻪﻳﻰ ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ؛ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن دﻟﻴﻠﻰ ﻛﻪ‬

‫‪293‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﮔﻔﺘﻢ‪ .‬اﻣﺎ اﮔﺮ از اﻳﻦﻛﻪ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان اﻳﻦ ﻓﻨﺎورى ﻓﺎﺧﺮ و ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ را ﻛﻪ ﻣﺘﻌﻠﻖِ ﺑﻪ ﺧﻮد اوﺳﺖ و ﺑﻮﻣﻰ‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬دارد‪ ،‬ﻧﺎراﺣﺘﻨﺪ و ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ آن را ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎز ﻫﻢ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻰﮔﻮﻳﻢ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ‬ ‫ﻣﻠﺖ اﻳﺮان زﻳﺮ ﺑﺎر ﻧﺨﻮاﻫﺪ رﻓﺖ‪ .‬آﻧﭽﻪ ﻛﻪ اﻣﺮوز ﻣﺤﻘﻘﺎن‪ ،‬داﻧﺸﻤﻨﺪان و دوﻟﺖ اﻳﺮان در زﻣﻴﻨﻪى‬ ‫ﻓﻨﺎورى ﻫﺴﺘﻪﻳﻰ اﻧﺠﺎم ﻣﻰدﻫﻨﺪ‪ ،‬وﻇﻴﻔﻪى ﺑﺰرگ آﻧﻬﺎﺳﺖ و ﻛﺎر ﺑﺰرﮔﻰ اﺳﺖ و اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺮاى‬ ‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى از واﺑﺴﺘﮕﻰِ ﺑﻪ ﺑﻴﮕﺎﻧﮕﺎن و ﺑﺮاى ﺣﻔﻆ اﺳﺘﻘﻼل ﻣﻠﻰ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻪ آن ﻧﻴﺎز دارد‪.‬‬ ‫ﻳﺎوهﮔﻮﻫﺎ و ﻳﺎوهﺑﺎﻓﻬﺎ ﺑﻴﺨﻮد ﺳﻌﻰ ﻧﻜﻨﻨﺪ اﻳﻦﻃﻮر ﺑﭙﺮاﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﭼﻪ ﻟﺰوﻣﻰ دارد اﻳﻦ ﻛﺎر و ﭼﺮا دﻧﺒﺎﻟﺶ‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ؛ ﻧﻪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﻴﺎز ﻣﻠﺖ اﻳﺮان اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺮوز ﻛﺸﻮرﻫﺎى ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪى دﻧﻴﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻳﺎ ﺳﻬﻢ ﻣﻬﻤﻰ از‬ ‫اﻧﺮژى ﺑﺮق ﺧﻮدﺷﺎن را از ﻧﻴﺮوﮔﺎﻫﻬﺎى ﻫﺴﺘﻪﻳﻰ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻪ از ﻧﻔﺖ ﻛﻪ ﻫﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪى‬ ‫دودزاﺳﺖ‪ ،‬و ﻫﻢ ﺗﻤﺎم ﺷﺪﻧﻰ و ﻫﻢ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺒﺪﻳﻞِ ﺑﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎى ﺑﺴﻴﺎر ارزﺷﻤﻨﺪﺗﺮ از ﺳﻮﺧﺖ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻛﻪ‬ ‫ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻣﻠﺘﻬﺎى داراى ﻧﻔﺖ را از اﻳﻦ ﻣﻮﻫﺒﺖ ﻣﺤﺮوم ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ ﺷﻤﺎ ﻛﻪ ﻧﻔﺖ دارﻳﺪ‪ ،‬دﻳﮕﺮ‬ ‫ﺑﻪ اﻧﺮژى ﻫﺴﺘﻪﻳﻰ ﭼﻪ ﻧﻴﺎزى دارﻳﺪ؟ ﻣﮕﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﻔﺖ را ﺗﻤﺎم ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻌﺪ دﺳﺖ ﺑﻪ ﻃﺮف ﺷﻤﺎ ﺣﺘﻤﺎً دراز‬ ‫ﻛﻨﻴﻢ! ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻣﻠﺘﻬﺎ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺷﻤﺎﺳﺖ؟ آﻧﻬﺎ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ ﻧﻔﺖ را ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪ دﺳﺘﺘﺎن ﻛﻪ ﺧﺎﻟﻰ‬ ‫ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺤﺘﺎج ﻣﺎ ﺷﻮﻳﺪ؛ ﺑﻴﺎﻳﻴﺪ درِ ﺧﺎﻧﻪى ﻣﺎ‪ .‬ﻣﻠﺖ ﻣﺎ ﻧﻤﻰﺧﻮاﻫﺪ اﻳﻦ را ﻗﺒﻮل ﻛﻨﺪ و ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ‬ ‫اﻧﺮژى ﻫﺴﺘﻪﻳﻰ ﺑﺮاى ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮق ﺑﺮوﻳﻢ؛ اﻳﻦ ﻧﻴﺎز ﻛﺸﻮر ﻣﺎﺳﺖ؛ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ راه ﺑﺮوﻳﻢ‪ ،‬واﻟّﺎ‬ ‫‪294‬‬

‫ﻋﻘﺐﻣﺎﻧﺪﮔﻴﻬﺎى ﻳﻜﻰ دو ﻗﺮن ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺎز ﻫﻢ ﻣﻀﺎﻋﻒ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و آن وﻗﺖ ﻳﻚ ﻗﺮنِ دﻳﮕﺮ اﻳﻦ‬ ‫ﻣﻠﺖ را ﻋﻘﺐ ﻣﻰاﻧﺪازﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ رﻓﺘﻦِ دﻧﺒﺎل اﻳﻦ ﻛﺎر وﻇﻴﻔﻪى ﻣﻠﻰ اﺳﺖ‪ .‬وﻗﺘﻰ ﻛﻪ دﻧﺒﺎل اﻳﻦ ﻛﺎر‬ ‫ﻣﻰروﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﻗﻀﻴﻪ را ﺑﻮﻣﻰ ﻛﻨﻴﻢ و اﮔﺮ ﺑﻮﻣﻰ ﻧﻜﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺎز ﻫﻤﺎن واﺑﺴﺘﮕﻰ و ﺑﺎز ﻫﻤﺎن ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪.‬‬ ‫وﻗﺘﻰ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴﻢ واﺑﺴﺘﻪ ﻧﺒﺎﺷﻴﻢ و ﻛﺎر ﺑﻮﻣﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻟﺒﺘﻪ ﻓﺸﺎر ﻫﺴﺖ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻓﺸﺎرﻫﺎ ﻣﻘﺎوﻣﺖ‬ ‫ﻛﺮد‪ .‬آﻧﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻧﻔﻬﻤﻴﺪه ﻋﻠﻴﻪ اﻳﻦ ﻓﻜﺮ ﺣﺮف ﻣﻰزﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻰﻓﻬﻤﻨﺪ و ﻣﻠﺘﻔﺖ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ دارﻧﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ‬ ‫ﻣﻠﺖ ﺧﻴﺎﻧﺖ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ و ﻫﻤﺎن ﭼﻴﺰى را ﻛﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺎن ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺮ زﺑﺎن ﻣﻰآورﻧﺪ‪ :‬ﭼﻪ‬ ‫ﻟﺰوﻣﻰ دارد؟ ﭼﻪ اﺣﺘﻴﺎﺟﻰ دارﻳﻢ؟ وﻟﺶ ﻛﻨﻴﻢ! ﺑﻠﻪ‪ ،‬ﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ دﻟﺸﺎن ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ ﻣﺎ ﻫﻴﭻ‬ ‫ﭼﻴﺰ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻜﻨﻴﻢ و ﻏﺬاى ﺣﺎﺿﺮﻣﺎن را ﻫﻢ از آﻧﻬﺎ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ؛ ﺑﻪ ﺷﺮﻃﻰ ﻛﻪ ﭘﻮل داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬وﻗﺘﻰ ﻫﻢ‬ ‫ﻧﺪاﺷﺘﻴﻢ‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﻠﺖ از ﮔﺮﺳﻨﮕﻰ ﺑﻤﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﻛﻪ اﺑﺎﻳﻰ ﻧﺪارﻧﺪ؛ ﭼﻮن ﻫﺰارﻫﺰار ﻣﻰﻛﺸﻨﺪ و از ﻣﺮدن‬ ‫ﻫﺰارﻫﺰار و ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻫﻢ ﻫﻴﭻ ﺑﺎﻛﻰ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬وﻇﻴﻔﻪى ﻣﻠﻰ ﻣﺎ اﻣﺮوز اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ دﻧﺒﺎل اﻳﻦ‬ ‫ﻓﻨﺎورى و ﻓﻨﺎورىﻫﺎى ﻣﺸﺎﺑﻪ‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻪ ﻛﻪ ﻣﺎ را ﺑﻪ اوج ﻗﻠﻪى ﻋﻠﻢ ﻧﺰدﻳﻚ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮوﻳﻢ و اﻣﺮوز دﻧﺒﺎل‬

‫‪ .6‬ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ اﺳﺘﻜﺒﺎر ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري اﻳﺮان‬

‫ﻛﺮدن آن ﺑﺮاى ﻣﻠﺖ ﻣﺎ واﺟﺐ اﺳﺖ و ﺑﺮاى ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬وﻇﻴﻔﻪى آﻧﻬﺎﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻠﺖ‬ ‫را ﺑﻪ ﻋﺰت ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ و از واﺑﺴﺘﮕﻰ رﻫﺎ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺟﻨﺠﺎل ﺑﻲ ﻣﻨﻄﻖ آﻣﺮﻳﻜﺎ در ﺧﺼﻮص ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻫﺴﺘﻪاي‬

‫اﻳﻦ ﺟﻨﺠﺎﻟﻰ ﻛﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن در دﻧﻴﺎ راﺟﻊ ﺑﻪ ﺟﻨﺠﺎل ﻫﺴﺘﻪﻳﻰ راه اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﺣﺮف ﺑﻰﻣﻨﻄﻖ اﺳﺖ و‬ ‫اﻧﮕﻴﺰهى اﻣﺮﻳﻜﺎ را ﻣﻰﺷﻮد ﻓﻬﻤﻴﺪ؛ روﺷﻦ اﺳﺖ‪ .‬دﻳﮕﺮاﻧﻰ ﻫﻢ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻣﻴﺪان ﻳﻘﻪ ﭼﺎك ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﻌﻀﻰ زﻳﺮ ﻧﻔﻮذ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻌﻀﻰ ﻫﻢ دﭼﺎر ﺗﻮﻫﻤﻨﺪ؛ وﻟﻰ اﻧﮕﻴﺰهى اﻣﺮﻳﻜﺎ و ﻛﺴﺎﻧﻰﻛﻪ دﺷﻤﻦ ﻣﻠﺖ‬ ‫اﻳﺮان و ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰاﻧﺪ‪ ،‬روﺷﻦ اﺳﺖ‪ .‬اﻧﮕﻴﺰهى دﺷﻤﻨﺎن ﭼﻴﺴﺖ؟ ﻣﻦ در ﻳﻚ ﺟﻤﻠﻪى‬ ‫ﻛﻮﺗﺎه ﻋﺮض ﻛﻨﻢ‪:‬‬ ‫ﻫﺮ ﭼﻴﺰى ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻳﻚ ﻣﻠﺖ را ﺑﻪ اﺳﺘﻘﻼل و ﺑﻪ اﻗﺘﺪار ﻣﻠﻰ و ﺧﻮدﺟﻮش و درونزا ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬آن‬ ‫ﭼﻴﺰ ﻣﺒﻐﻮض ﻣﺮاﻛﺰ ﻗﺪرﺗﻰ اﺳﺖ در دﻧﻴﺎ ﻛﻪ ﻫﻤﻪى دﻧﻴﺎ را ﺑﺮاى ﺧﻮدﺷﺎن ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ؛ ﻧﻈﺎم ﺳﻠﻄﻪ‬ ‫اﻳﻦﻃﻮر اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در ﻧﻈﺎم ﺳﻠﻄﻪ‪ ،‬ﻣﺮاﻛﺰ ﺳﻠﻄﻪى ﺟﻬﺎﻧﻰ ﺑﻪ ﻫﻤﻪى دﻧﻴﺎ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻃﻌﻤﻪ ﻧﮕﺎه ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ؛ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ در‬ ‫اﺧﺘﻴﺎر آﻧﻬﺎ ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮد‪ :‬ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎﻟﻰ دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺛﺮوت دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﺑﺎزارﻫﺎ و ﻗﺪرت‪ ‬ﻛﺎر دﻧﻴﺎ؛ ﻧﻈﺎم ﺳﻠﻄﻪ اﺻﻼً‬ ‫ﭘﺎﻳﻪاش اﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻈﺎم ﺳﻠﻄﻪ در واﻗﻊ زﻧﺠﻴﺮهﻳﻰ از دوﻟﺘﻬﺎ و ﻗﺪرﺗﻬﺎﻳﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﭘﺸﺖ ﺳﺮ اﻳﻦ دوﻟﺘﻬﺎ‪،‬‬ ‫ﻛﻤﭙﺎﻧﻰﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺮاﻛﺰ اﻗﺘﺼﺎدى و ﻣﺮاﻛﺰ ﻣﺎﻟﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ ﺗﻌﻴﻴﻦﻛﻨﻨﺪهى ﺳﻴﺎﺳﺘﻬﺎ اﻣﺮوز در ﻧﻬﺎﻳﺖ آﻧﻬﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﺮض ﺑﻔﺮﻣﺎﻳﻴﺪ آن ﻛﻤﭙﺎﻧﻰﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻫﻴﺄت ﺣﺎﻛﻤﻪى ﻛﻨﻮﻧﻰ اﻣﺮﻳﻜﺎ دﻧﺒﺎﻟﻪرو و ﺗﺎﺑﻊ آﻧﻬﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬اﮔﺮ‬ ‫ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ در ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧﻪ دﺳﺖ و ﭘﺎﻳﻰ ﺑﺎز ﻛﻨﻨﺪ؛ ﺛﺮوت ﺟﺪﻳﺪى ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ ﻳﺎ اﺣﺘﻤﺎﻻً از‬ ‫ورﺷﻜﺴﺘﮕﻰﻫﺎى ﺧﻮدﺷﺎن ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻧﻔﺘﻰ در ﻣﻨﻄﻘﻪى ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧﻪ دﺳﺘﺮﺳﻰ ﭘﻴﺪا‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ از ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪدارﻫﺎى ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﻢ و دوﻟﺖ ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺘﻰ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ ﻫﻤﻪى‬ ‫اﻳﻨﻬﺎ اﺣﺘﻴﺎج ﺑﻪ ﺣﻀﻮر ﻗﻮى در ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻪﻛﺎر ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺟﻨﮓ ﻋﺮاق را ﻃﺮاﺣﻰ‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻃﺮاﺣﻰ ﻳﻚ ﺟﻨﮓ؛ ﻃﺮاﺣﻰ ﻳﻚ ﺣﻀﻮر ﻧﻈﺎﻣﻰ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﺧﺴﺎرت‪ .‬وﻗﺘﻰ ﻛﻪ ﺳﻠﺴﻠﻪوار‬ ‫دﻧﺒﺎل ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻰرﺳﺪ ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻣﻊ و اﻏﺮاض آﻣﻴﺨﺘﻪى اﻗﺘﺼﺎدى و ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻗﺪرﺗﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﭘﺸﺖ ﭘﺮدهى‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﺘﻬﺎى ﻣﻘﺘﺪر دﻧﻴﺎ ﺗﻼش و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ‪ ،‬ﻫﺮ ﻛﺸﻮرى ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺣﺮﻛﺘﻰ ﺑﻜﻨﺪ ﻛﻪ‬ ‫ﺑﻪ اﺳﺘﻘﻼل ﻣﻠﻰ و ﺑﻪ رﺷﺪ و ﺗﻮﺳﻌﻪى درونزاى آن ﻛﺸﻮر ﻛﻤﻚ ﺑﻜﻨﺪ‪ ،‬از ﻧﻈﺮ آﻧﻬﺎ ﻣﺒﻐﻮض اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻫﻴﺄت ﻋﻠﻤﻲ و ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﺟﻬﺎد داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ‪83/4/1 -‬‬

‫‪295‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫آﻧﻬﺎ ﺻﻨﻌﺖ را ﺣﺎﺿﺮﻧﺪ ﺑﺪﻫﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﺻﻨﻌﺖ واﺑﺴﺘﻪ را؛ ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎ را ﺣﺎﺿﺮﻧﺪ ﺑﺪﻫﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﺑﻪ آن ﻛﺸﻮرى‬ ‫ﻛﻪ ﻗﻄﻌﺎت ﻳﺪﻛﻰ را ﺣﺘﻰ ﺑﺎز ﻫﻢ ﻧﻜﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺒﻴﻨﺪ ﭼﻴﺴﺖ؛ ﻣﻬﻨﺪس ِ ﺧﻮﺷﺎن آن ﻗﻄﻌﻪ را ﺑﺒﻨﺪد و‬ ‫ﻗﻄﻌﻪى ﺧﺮاب را ﺑﻪ ﻣﺮاﻛﺰ اﺻﻠﻰ ﺑﺒﺮد؛ ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ در زﻣﺎن رژﻳﻢ ﻃﺎﻏﻮت در اﻳﺮان ﻣﻌﻤﻮل ﺑﻮد‪.‬‬ ‫اﻧﺮژى ﻫﺴﺘﻪﻳﻰ‪ ،‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﻫﺴﺘﻪﻳﻰ ‪ -‬ﻧﻪ آن ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎى ﻣﻮﻟﺪ ‪ -‬را ﺣﺎﺿﺮﻧﺪ ﺑﻪ رژﻳﻤﻰ‬ ‫ﻣﺜﻞ رژﻳﻢ واﺑﺴﺘﻪى ﻃﺎﻏﻮﺗﻰ ﭘﻬﻠﻮى ﺑﺪﻫﻨﺪ؛ ﭼﻮن آن رژﻳﻢ در ﻣﺸﺖ ﺧﻮدﺷﺎن اﺳﺖ و ﺑﺮاى‬ ‫ﺧﻮدﺷﺎن اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﻧﻮﺑﺖ ﺑﻪ ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ ﻛﻪ ﻣﻰرﺳﺪ‪ ،‬ﺣﺎﺿﺮ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ اﻳﻦ ﻛﺎر را ﺑﻜﻨﻨﺪ؛ اﻣﺎ‬ ‫وﻗﺘﻰ ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ ﻛﻪ اﮔﺮ آﻧﻬﺎ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﺸﺪﻧﺪ ﺳﻮﺧﺖ ﺑﻪ او ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻰرود ﺑﺎ ﺟﻮاﻧﺎن‪،‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪﺳﺎن‪ ،‬دﻛﺘﺮﻫﺎ و ﺗﺤﺼﻴﻞﻛﺮدهﻫﺎﻳﺶ ﺷﺐ و روز ﻛﺎر ﻣﻰﻛﻨﺪ و ﺑﺎ ﻳﻚ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺧﻮب‪ ،‬ﺧﻮدش‬ ‫ﻓﻨﺎورى ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﻮﺧﺖ را ﻛﺴﺐ ﻣﻰﻛﻨﺪ و ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﻰآورد‪ ،‬ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﺗﻠﺦ اﺳﺖ؛ ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﻣﻄﻠﻮب‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻟﺬا ﺑﺎ آن ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻛﻨﻴﺪ! ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ ﺑﻪوﺟﻮد آﻣﺪ؛ ﻗﺪرﺗﻬﺎى ﻣﺴﻠﻂ دﻧﻴﺎ در آن روز ﻣﻰﻓﻬﻤﻴﺪﻧﺪ ﻛﻪ‬ ‫ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ ﺑﺮاى ﻣﻘﺎﺻﺪ ﻗﺪرتﻃﻠﺒﺎﻧﻪى آﻧﻬﺎ ﻳﻚ ﺗﻬﺪﻳﺪ اﺳﺖ؛ اﻳﻦ را درك ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ‪،‬‬ ‫ﻟﺬا از اول ﺑﺎ او ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻛﺮدﻧﺪ؛ اﻣﺎ اﻳﻦ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ ﺧﻮد‪ ‬ﻛﺸﻮر اﻳﺮان ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ اﻳﻦ ﺑﻮد‬ ‫ﻛﻪ ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ ﺣﺮف ﻧﻮ و ﺣﺮف ﺗﺎزهﻳﻰ اﺳﺖ؛ در دﻧﻴﺎى اﺳﻼم و در ﻋﺮﺻﻪى ﺳﻴﺎﺳﺖ‬ ‫‪296‬‬

‫ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻞ‪ ،‬ﺣﺮف و اﻳﺪهﻫﺎى ﻧُﻮِ ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬ﺟﺰو اﻳﺪهﻫﺎى ﺟﺬاب اﺳﺖ و ﺧﻴﻠﻰ از ﻣﺒﺎﻧﻰ آﻧﻬﺎ‬ ‫را ﻣﺘﺰﻟﺰل ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ را ﻣﻰداﻧﺴﺘﻨﺪ؛ ﻟﻴﻜﻦ ﺑﻪ ﺧﻮدﺷﺎن ﺗﺴﻼ ﻣﻰدادﻧﺪ ﻛﻪ ﺟﻤﻬﻮرى‬ ‫اﺳﻼﻣﻰ ﻗﺎدر ﺑﺮ ﻣﺎﻧﺪن ﻧﻴﺴﺖ؛ ﭼﻮن در دﻧﻴﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎورى ﺣﺮف اول را ﻣﻰزﻧﺪ و ﺛﺮوت ﻫﻢ‬ ‫از راه ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎورى ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﻰآﻳﺪ‪ ،‬وﻗﺘﻰ ﻛﺸﻮرى از ﻟﺤﺎظ ﻋﻠﻤﻰ و ﻓﻨﺎورى ﺗﻮاﻧﺎﻳﻰ ﻧﺪاﺷﺖ و‬ ‫ﻣﺤﺎﺻﺮه ﻫﻢ ﺷﺪ؛ ﻧﮕﺬاﺷﺘﻨﺪ ﺑﻪ آن ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮدىِ ﺧﻮد ﺧﻮاﻫﺪ ﺧﺸﻜﻴﺪ؛ ﻣﺜﻞ درﺧﺘﻰ و ﻧﻬﺎﻟﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ‬ ‫آن آب و ﻫﻮا ﻧﺪﻫﻰ؛ ﺑﺘﺪرﻳﺞ ﻣﻰﺧﺸﻜﺪ و اﺣﺘﻴﺎﺟﻰ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ آن را ﻗﻄﻊ ﻛﻨﻴﺪ؛ ﺧﻮدش از ﺑﻴﻦ‬ ‫ﻣﻰرود‪ .‬آﻧﻬﺎ درﺑﺎره ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ اﻳﻦﻃﻮر ﺧﻴﺎل ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ؛ ﻟﺬا در اواﻳﻞ اﻧﻘﻼب ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ ﺗﺎ دو‬ ‫ﻣﺎه دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﮔﺎﻫﻰ ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﻳﻚ ﺳﺎل دﻳﮕﺮ و ﮔﺎﻫﻰ ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﭘﻨﺞ ﺳﺎل دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ‬ ‫رﻓﺘﻨﻰ و ﻧﺎﺑﻮدﺷﺪﻧﻰ اﺳﺖ! ﻣﺮﺗﺐ ﺑﻪ ﺧﻮدﺷﺎن وﻋﺪه ﻣﻰدادﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻫﻢ ﻣﺤﺎﺻﺮهى اﻗﺘﺼﺎدى ﻛﺮدﻧﺪ‪،‬‬ ‫ﻫﻢ ﻣﺤﺎﺻﺮهى ﻋﻠﻤﻰ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻢ ﻣﺤﺎﺻﺮهى ﻓﻨﺎورى و ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژﻳﻚ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻢ ﺟﻨﮓ را ﺗﺤﻤﻴﻞ‬ ‫ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻢ از ﻃﺮف ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﺎ در ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻪ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻛﺮدﻧﺪ و ﻛﻤﻜﺶ ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻠﻜﻪ‬

‫‪ .6‬ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ اﺳﺘﻜﺒﺎر ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري اﻳﺮان‬

‫ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻼت را آوار ﻛﻨﻨﺪ روى ﺳﺮ ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ و آن را از ﺑﻴﻦ ﺑﺒﺮﻧﺪ؛ اﻣﺎ ﺣﺎﻻ ﻣﻰﺑﻴﻨﻨﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از ﺑﻴﺴﺖوﭘﻨﺞ ﺳﺎل‪ ،‬ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ از زﻳﺮ آوارﻫﺎ ﻗﺪ ﻛﺸﻴﺪه و ﺑﻴﺮون آﻣﺪه؛ روى ﭘﺎى‬ ‫ﺧﻮدش اﻳﺴﺘﺎده و ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﺘﻜﻰ و اﻣﻴﺪوار اﺳﺖ و ﺑﻪ آﻳﻨﺪه ﺧﻮشﺑﻴﻦ و در زﻣﻴﻨﻪى ﻋﻠﻤﻰ و ﻓﻨﺎورى‬ ‫ﻫﻢ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﺮده اﺳﺖ؛ اﻳﻨﻬﺎ واﻗﻌﻴﺎﺗﻰ اﺳﺖ؛ اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺎت را آﻧﻬﺎ ﻣﻰﻓﻬﻤﻨﺪ و ﻣﻰداﻧﻨﺪ ﻛﻪ در ﺑﻌﻀﻰ‬ ‫از زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ و ﺣﺴﺎس‪ ،‬رﺗﺒﻪﻫﺎى اول را در دﻧﻴﺎ ﺑﻪدﺳﺖ آورده اﺳﺖ‪ .‬اﻻن دﻫﻬﺎ ﻛﺸﻮر از‬ ‫ﺳﻮﺧﺖ ﻫﺴﺘﻪﻳﻰ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﻛﺸﻮرﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺳﻮﺧﺖ ﻫﺴﺘﻪﻳﻰ را ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻜﻨﻨﺪ ‪ -‬ﻛﻪ‬ ‫اﻣﺮوز در ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺟﻨﺠﺎل ﻫﺴﺘﻪﻳﻰ اﻳﺮان را راه اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ ‪ -‬ﺧﻴﻠﻰ ﻣﻌﺪودﻧﺪ؛ ﺷﺎﻳﺪ‬ ‫ﺣﺪود ده ﻛﺸﻮرﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﻳﻜﻰ از آﻧﻬﺎ اﻳﺮان اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪى ﺳﻠﻮﻟﻬﺎى ﺑﻨﻴﺎدى ‪ -‬ﻛﻪ ﻣﻦ ﭼﻨﺪ ﺑﺎر ﺗﺎ ﺣﺎﻻ آن را ﻣﻄﺮح ﻛﺮدهام ‪ -‬ﻛﻪ ﺟﻮاﻧﻬﺎى ﻣﺆﻣﻦ‪،‬‬ ‫ﻣﺘﻌﺒﺪ و اﻧﻘﻼﺑﻰ ﻣﺎ در آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻬﺎى ﺧﻮدﺷﺎن ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ ﺳﻠﻮﻟﻬﺎى ﺑﻨﻴﺎدى را ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺗﻜﺜﻴﺮ و ﻣﻨﺠﻤﺪ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﻪﻛﺎر ﺑﺒﺮﻧﺪ؛ ﻗﻠﺐ درﺳﺖ ﻛﻨﻨﺪ؛ ﺑﻪ ﻗﻠﺐ ﺗﺰرﻳﻖ ﻛﻨﻨﺪ؛ ﺑﻪ ﻣﻐﺰ اﺳﺘﺨﻮان ﺗﺰرﻳﻖ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺟﺰو‬ ‫ﻛﺎرﻫﺎى ﭘﻴﭽﻴﺪه و ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ و ﻣﻬﻢ دﻧﻴﺎﺳﺖ ﻛﻪ وﻗﺘﻰ در ﺣﺪود ﻫﻔﺖ‪ ،‬ﻫﺸﺖ ﻣﺎه ﻗﺒﻞ ﺳﻤﻴﻨﺎرى‬ ‫ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪ و داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺟﻬﺎﻧﻰ آﻣﺪﻧﺪ و از ﻧﺰدﻳﻚ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ را دﻳﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎورﺷﺎن ﻧﻤﻰآﻣﺪ؛ ﺣﻴﺮت‬ ‫ﻛﺮدﻧﺪ و اﻋﺘﺮاف ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻛﺎر ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺰرﮔﻰ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ؛ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن اﻋﺘﺮاﻓﻬﺎى آﻧﻬﺎ را ﭘﺨﺶ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫در اﻳﻦ ﻛﺎر اﻳﺮان ﺟﺰو ده ﻛﺸﻮر اول دﻧﻴﺎﺳﺖ؛ ﻣﺎ ﭘﻴﺶ رﻓﺘﻪاﻳﻢ‪.‬‬ ‫در ﻫﻤﻴﻦ ﻗﻀﺎﻳﺎى ﻛﺎرﻫﺎى زﻳﺮﺑﻨﺎﻳﻰ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﮕﻮﻳﻢ از اوﻟﻰ ﻛﻪ ﺳﺪﺳﺎزى ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﺸﻮر وارد ﺷﺪ ﺗﺎ‬ ‫وﻗﺘﻰ ﻛﻪ ﻃﺎﻏﻮت از اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ازاﻟﻪ ﺷﺪ‪،‬ده‪ ،‬دوازده ﺳﺪ‪ ،‬آن ﻫﻢ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺧﺎرﺟﻴﻬﺎ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد‬ ‫ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻰ از آﻧﻬﺎ اﺷﻜﺎﻻت ﻓﻨﻰ ﻓﺮاوان داﺷﺖ؛ اﻣﺎ در دوران اﻧﻘﻼب ﺑﻴﺶ از ﻫﻔﺘﺎد ﺳﺪ ﻃﺮاﺣﻰ ﺷﺪه‬ ‫ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎرى از اﻳﻨﻬﺎ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه و دﻫﻬﺎ ﺳﺪ ﻫﻢ اﻻن از اﻧﻮاع و اﻗﺴﺎمِ ﺑﺰرگ و ﻛﻮﭼﻚ‪ ،‬ﺑﺘﻮﻧﻰ و‬ ‫ﺧﺎﻛﻰ در ﺣﺎل ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪﻃﻮر ﻣﺮﺗﺐ ﺳﺎﺧﺘﻪ و آﺑﮕﻴﺮى ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺪ‬ ‫اﻧﺒﻮهﺳﺎزى ﺳﺪ‪ ،‬آن ﻫﻢ ﺑﺎ ﻓﻨﺎورى ﺑﻮﻣﻰ و ﺻﺪدرﺻﺪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﺑﻮﻣﻰ ‪ -‬آنﻃﻮر ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ‬ ‫ﮔﺰارش ﻛﺮدﻧﺪ ‪ -‬ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪه ﻛﻪ ﻣﺎ ﻳﻜﻰ از ﭘﻨﺞ‪ ،‬ﺷﺶ ﻛﺸﻮرى ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﻴﻔﻴﺖ‬ ‫ﺳﺪﻫﺎى ﺑﺰرگ را‪ ،‬آن ﻫﻢ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺠﻢ اﻧﺒﻮه‪ ،‬ﺑﻪوﺟﻮد ﺑﻴﺎورد و ﺑﺴﺎزد‪.‬‬ ‫در زﻣﻴﻨﻪى ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻧﻈﺎﻣﻰ‪ ،‬در زﻣﻴﻨﻪى ﺻﻨﺎﻳﻊ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‪ ،‬در زﻣﻴﻨﻪى ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺎرﻫﺎى زﻳﺮﺑﻨﺎﻳﻰ‪ ،‬در‬ ‫زﻣﻴﻨﻪى ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻓﺮﻫﻨﮓ‪ ،‬از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﻓﺮاوان اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻠﻰرﻏﻢ اﻳﻦﻛﻪ در داﺧﻞ ﻣﻮرﻳﺎﻧﻪﻫﺎﻳﻰ را‬

‫‪297‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻪﭘﺎﻳﻪﻫﺎى ﻣﺴﺘﺤﻜﻢ ﺑﻨﺎى ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻣﺎ ﺑﻴﻨﺪازﻧﺪ ﻛﻪ ﻋﻤﻼً ﻫﻢ ﻛﺎرﻫﺎى زﺷﺘﻰ را در زﻣﻴﻨﻪى‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ اﻧﺠﺎم ﻣﻰدﻫﻨﺪ ‪ -‬اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻣﻌﻠﻮم ﺑﺎﺷﺪ ‪ -‬اﻣﺮوز ﻓﺮﻫﻨﮓ اﺻﻴﻞ و ﻓﻠﺴﻔﻪى‬ ‫اﺳﻼﻣﻰ و داﻧﺸﻬﺎى ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ اﺳﻼﻣﻰ در ﺳﻄﺢ دﻧﻴﺎ ﺑﻤﺮور در ﺣﺎل ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﺳﺖ؛ ﭼﺸﻤﻬﺎﻳﻰ را‬ ‫ﺧﻴﺮه ﻛﺮده‪ .‬اﻣﺮوز ﻓﻠﺴﻔﻪى ﺻﺪراﻳﻰِ ﻣﺎ ﭼﺸﻤﻬﺎﻳﻰ را در دﻧﻴﺎ ﺑﻪ ﺧﻮدش ﺧﻴﺮه ﻛﺮده؛ آﻧﻬﺎ اﻇﻬﺎر‬ ‫اﻋﺠﺎب ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ؛ ﺗﺤﺴﻴﻦ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻰﺑﻴﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ از زﻳﺮ اﻳﻦ آوارﻫﺎ ﺳﺮﺑﻠﻨﺪ ﻛﺮده و آنﭼﻪ ﻛﻪ ﺗﻮﻗﻊ داﺷﺘﻨﺪ ﺗﺎ در زﻳﺮ‬ ‫اﻳﻦ آوارﻫﺎ ﺧﻔﻪاش ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺎﻻ ﺑﺎ ﺳﻴﻨﻪى ﺳﭙﺮ‪ ،‬ﺑﺎ ﻳﻚ ﻣﻠﺖ زﻧﺪه و ﺑﺎ اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﺟﻮان اﻳﺴﺘﺎده و‬ ‫ﺗﻬﺪﻳﺪﻫﺎ را ﺑﻪ ﭼﻴﺰى ﻧﻤﻰﮔﻴﺮد‪ .‬دﺷﻤﻦ از اﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﻋﺼﺒﺎﻧﻰ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﻬﻤﺖ ﻣﻰزﻧﻨﺪ ﻛﻪ‬ ‫ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺳﻼح اﺗﻤﻰ درﺳﺖ ﻛﻨﻨﺪ! ﻧﻪ‪ ،‬ﻣﺎ ﺑﻪ ﻓﻜﺮ ﺳﻼح اﺗﻤﻰ ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﺎرﻫﺎ ﮔﻔﺘﻪام ﺳﻼح اﺗﻤﻰ‬ ‫ﻣﺎ اﻳﻦ ﻣﻠﺘﻨﺪ؛ ﺳﻼح اﺗﻤﻰ ﻣﺎ اﻳﻦ ﺟﻮاﻧﻬﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺳﻼح اﺗﻤﻰ ﻧﻤﻰﺧﻮاﻫﻴﻢ‪ .‬آن ﻧﻈﺎﻣﻰ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻫﻤﻪ‬ ‫ﺟﻮان ﻣﺆﻣﻦ و اﻳﻦ ﻣﻠﺖ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ را دارد‪ ،‬اﺣﺘﻴﺎج ﺑﻪ ﺳﻼح اﺗﻤﻰ ﻧﺪارد‪ .‬ﺳﻼح اﺗﻤﻰ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪش‪ ،‬ﻧﮕﻪ‬ ‫داﺷﺘﻨﺶ و ﺑﻪﻛﺎر ﺑﺮدﻧﺶ‪ ،‬ﻫﺮ ﻛﺪاﻣﻰ ﻳﻚ اﺷﻜﺎﻟﻰ دارد؛ ﻣﺎ ﻧﻈﺮ ﺷﺮﻋﻰ ﺧﻮدﻣﺎن را ﻫﻢ ﮔﻔﺘﻪاﻳﻢ؛‬ ‫روﺷﻦ اﺳﺖ و ﻫﻤﻪ ﻣﻰداﻧﻨﺪ‪ .‬دﻋﻮا ﺳﺮ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺑﻰﺧﻮد ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ؛ ﺧﻮدﺷﺎن ﻫﻢ ﻣﻰداﻧﻨﺪ‪ .‬از‬ ‫اﻳﻦﻛﻪ ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ اﻳﻦ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ را ﭘﻴﺪا ﻛﺮده‪ ،‬ﻧﺎراﺿﻰاﻧﺪ؛ ﻣﺴﺄﻟﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫‪298‬‬

‫* ﻏﺮﺑﻴﻬﺎ ﻋﻠﻢ و ﺻﻨﻌﺖ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﺪادﻧﺪ‬

‫وﻗﺘﻰ در اﻳﺮان‪ ،‬ﻣﺘﻔﻜﺮِ ﻋﺎﻟﻢِ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻣﺎ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺻﺪدرﺻﺪ ﻛﻮﭼﻚ اﺑﺪال ﻏﺮﺑﻰﻫﺎ و دﻧﺒﺎﻟﻪروِ‬ ‫آﻧﻬﺎ ﺷﻮﻳﻢ‪ ،‬ﭼﻪ وﺿﻌﻰ ﭘﻴﺪا ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ؟ اﮔﺮ آن ﻃﺮﻓﻰ ﻛﻪ ﻣﺎ ﻣﻰﺧﻮاﺳﺘﻴﻢ ﻛﻮﭼﻚ اﺑﺪال و ﻧﻮﭼﻪ و‬ ‫دﻧﺒﺎﻟﻪروِ او ﺑﺸﻮﻳﻢ‪ ،‬اﻧﺴﺎن ﻣﻨﺼﻒ و ﻣﻮﺟﻮد ﻋﺎدﻟﻰ ﺑﻮد و ﻗﺼﺪ ﺗﺠﺎوز و ﺗﻌﺮض ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻰ‬ ‫ﺧﻮب ﺑﻮد؛ اﻣﺎ ﻃﺮف ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﺎ ﻛﻰ ﺑﻮد؟ آن ﻣﻮﺟﻮد ﻣﺘﻌﺮض‪ ،‬ﻣﺘﺠﺎوز و ﻧﮕﺮﻧﺪهى ﺑﻪ ﮔﺴﺘﺮهى ﻋﻈﻴﻢ‬ ‫ﺟﻬﺎﻧﻰ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ اﻧﺒﺎر ﻣﻮاد رﺷﺪ و ﺗﻌﺎﻟﻰ زﻳﺴﺘﻰ؛ ﻣﺎ ﺷﺪﻳﻢ ﻛﻮﭼﻚ اﺑﺪالِ او‪ .‬او ﻫﻢ وارد ﺷﺪ و‬ ‫ﻋﻠﻢ و ﺻﻨﻌﺖ ﺧﻮدش را ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﺪاد؛ ﻣﺎ را ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻋﻠﻤﻰ و ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻧﻜﺮد‪ ،‬ﻣﺜﻞ اﺳﺘﺎد دﻟﺴﻮزى ﻛﻪ‬ ‫ﺷﺎﮔﺮد را ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻣﻰﻛﻨﺪ؛ ﻣﺎ در دوران ﻧﻮﺳﺎزى ﻋﻠﻤﻰ و ﺻﻨﻌﺘﻰ اﻳﺮان و ﺑﻪ ﻗﻮل آﻗﺎﻳﺎن‪ ،‬دوران‬ ‫ﻣﺪرﻧﻴﺰاﺳﻴﻮن ‪ -‬ﻛﻪ ﺑﻨﺪه از اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮات ﺧﻮﺷﻢ ﻧﻤﻰآﻳﺪ ‪ -‬ﺷﺪﻳﻢ ﻣﺜﻞ ﻳﻚ ﻛﺎرﮔﺮ ﺳﺎدهى‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻰ در اﺧﺘﻴﺎر ﻳﻚ ﻣﻌﻤﺎر و ﻳﻚ ﻣﻬﻨﺪس‪ .‬ﻳﻚ ﻛﺎرﮔﺮ ﺳﺎدهى ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻰ ﭼﻪ ﻛﺎر ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ‬ ‫‪ -1‬ﺧﻄﺒﻪ ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ‪83/8/15 -‬‬

‫‪ .6‬ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ اﺳﺘﻜﺒﺎر ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري اﻳﺮان‬

‫ﺑﻜﻨﺪ؟ ﺑﻠﻪ‪ ،‬در ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺧﺎﻧﻪ ﻧﻘﺶ دارد‪ ،‬اﻣﺎ ﺻﺮﻓﺎً ﻧﻘﺶ ﺟﺴﻤﺎﻧﻰ و ﻏﻴﺮﻓﻜﺮى؛ ﮔ‪‬ﻞ ﺑﺪه‪ ،‬آﺟﺮ ﺑﺪه‪ ،‬ﮔﭻ‬ ‫ﺑﺪه‪ ،‬ﻳﺎ اﻳﻨﻬﺎ را روى ﻫﻢ ﺑﭽﻴﻦ‪ .‬دورهى اﻧﺤﻄﺎط ﻣﺎ از اﻳﻦ ﺟﻬﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* از ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻳﻚ اﻳﺮان ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﻧﮕﺮاﻧﻨﺪ‬

‫اﻣﺮوز ﺗﻬﺪﻳﺪﻫﺎ و ﺟﻨﺠﺎﻟﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ دوﻟﺘﻤﺮدان اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻰدرﭘﻰ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﺎﻇﺮ ﺑﻪ ﻣﺴﺄﻟﻪى اﻧﺮژى‬ ‫ﻫﺴﺘﻪﻳﻰ و ﺑﺪروغ ﺗﻬﻤﺖ‪ ‬ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺳﻼح ﻫﺴﺘﻪﻳﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻢ رﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر اﻣﺮﻳﻜﺎ و ﻫﻢ دوﻟﺘﻤﺮدان‬ ‫اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﺑﺎرﻫﺎ و ﺑﺎرﻫﺎ از ﺧﻄﺮ ﺳﻼح ﻫﺴﺘﻪﻳﻰ ﻛﻪ ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪى اﻳﺮان ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﻮد‪ ،‬ﺣﺮف زدهاﻧﺪ‪ .‬ﺧﻮد‬ ‫آﻧﻬﺎ ﺑﺨﻮﺑﻰ ﻣﻰداﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺎﺟﺮاى ﺳﺎﺧﺖ ﺳﻼح ﻫﺴﺘﻪﻳﻰ ﻳﻚ اﻓﺴﺎﻧﻪ اﺳﺖ و ﻫﻴﭻ واﻗﻌﻴﺘﻰ ﻧﺪارد‪.‬‬ ‫ﻣﺴﺄﻟﻪى آﻧﻬﺎ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻣﺴﺄﻟﻪى آﻧﻬﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻳﻚ اﻳﺮان ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ‬ ‫ﻧﮕﺮاﻧﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﻣﺨﺎﻟﻔﻨﺪ؛ واﻟّﺎ ﻣﻰداﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ دﻧﺒﺎل ﺳﻼح ﻫﺴﺘﻪﻳﻰ ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ‪ .‬آﻧﻬﺎ‬ ‫ﻧﻤﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ در اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪى ﺣﺴﺎس ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻧﻔﺖ دﻧﻴﺎ را دارد و ﻳﻜﻰ از ﺣﺴﺎسﺗﺮﻳﻦ ﻣﻨﺎﻃﻖ‬ ‫دﻧﻴﺎﺳﺖ ‪ -‬ﻳﻌﻨﻰ ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧﻪ ‪ -‬ﻛﺸﻮرى ﻛﻪ ﻣﺴﺘﻘﻞ اﺳﺖ و زﻳﺮ ﭘﺮﭼﻢ اﺳﻼم زﻧﺪﮔﻰ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ و از داﻧﺶ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰ و ﻓﻨﺎورى ﻣﺪرن ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻗﻀﻴﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫ﻏﺮﺑﻰﻫﺎ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻰدﻫﻨﺪ ﻣﻠﺘﻬﺎى اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ‪ -‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ‪ -‬ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻣﺤﺘﺎج آﻧﻬﺎ ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ ﻟﺬا‬ ‫ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﻫﺴﺘﻪﻳﻰ ﻫﻢ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻌﻰ ﻧﺪارد؛ اﻣﺎ ﺑﻴﺎﻳﻴﺪ ﺳﻮﺧﺖ اﻳﻦ ﻧﻴﺮوﮔﺎه‬ ‫را از ﻣﺎ ﺑﺨﺮﻳﺪ!‬ ‫ﻣﻦ ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ در ﻳﻜﻰ از ﺳﺨﻨﺮاﻧﻰﻫﺎى اول ﺳﺎل در ﻣﺸﻬﺪ ﮔﻔﺘﻢ اﮔﺮ ﻧﻔﺘﻰ ﻛﻪ اﻣﺮوز ﺗﻮﻟﻴﺪ‬ ‫ﻛﺸﻮر ﻣﺎ و ﻣﻨﻄﻘﻪى ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧﻪ اﺳﺖ‪ ،‬اروﭘﺎﻳﻰﻫﺎ و ﻏﺮﺑﻰﻫﺎ ﻣﻰداﺷﺘﻨﺪ و ﺑﻨﺎ ﺑﻮد ﻣﺎ از آﻧﻬﺎ ﻧﻔﺖ‬ ‫ﺑﺨﺮﻳﻢ‪ ،‬ﻫﺮ ﺑﺸﻜﻪ ﻧﻔﺖ را از ﻗﻴﻤﺘﻰ ﻛﻪ اﻣﺮوز از اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﻰﺧﺮﻧﺪ‪ ،‬ﮔﺮاﻧﺘﺮ ﻣﻰﻓﺮوﺧﺘﻨﺪ و ﺣﺎﺿﺮ‬ ‫ﻧﺒﻮدﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﻔﺖ ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ از ﻫﺮ ﭼﻴﺰى ﻛﻪ ﻣﻠﺘﻬﺎى اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ را ﻣﺴﺘﻐﻨﻰ و ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻛﻨﺪ و آﻧﻬﺎ را‬ ‫روى ﭘﺎى ﺧﻮدﺷﺎن ﻧﮕﻪ دارد‪ ،‬ﻧﮕﺮاﻧﻨﺪ‪.‬‬ ‫آﻧﻬﺎ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪى ﭘ‪‬ﺮﺟﻤﻌﻴﺖ و ﭘ‪‬ﺮﻧﻌﻤﺖ و داراى ﻣﻨﺎﺑﻊ زﻳﺮزﻣﻴﻨﻰ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻣﺤﺘﺎج آﻧﻬﺎ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻟﺬا ﺑﺎ ﻓﻨﺎورى ﻣﺎ ﻫﻢ ﻣﺨﺎﻟﻔﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ داﻧﺸﻤﻨﺪ ﺷﺪن ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺎ ﻫﻢ ﻣﺨﺎﻟﻔﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ داﺷﺘﻦ اﻧﺮژى‬ ‫ﻫﺴﺘﻪﻳﻰ ﻫﻢ ﻣﺨﺎﻟﻔﻨﺪ و اﮔﺮ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ داﺷﺘﻦ ﻧﻔﺖ ﻣﺎ ﻫﻢ ﻣﺨﺎﻟﻔﻨﺪ؛ ﻛﻤﺎاﻳﻦﻛﻪ ﻳﻚ روز از ﺑﻰﻛﻔﺎﻳﺘﻰ و‬ ‫ﺧﻴﺎﻧﺖ زﻣﺎﻣﺪاران اﻳﻦ ﻛﺸﻮرﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ و ﻧﻔﺖ را ﺑﻪ ﻳﻐﻤﺎ ﻣﻰﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺳﺎﻟﻬﺎى ﻣﺘﻤﺎدى ﻧﻔﺖ‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻣﻬﻨﺪﺳﺎن و ﻣﺤﻘﻘﺎن ﻓﻨﻲ و ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻛﺸﻮر‪83/12/5 -‬‬

‫‪299‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫اﻳﺮان در اﺧﺘﻴﺎر اﻧﮕﻠﻴﺴﻰﻫﺎ ﺑﻮد؛ ﺣﺘّﻰ ﻣﺨﺘﺼﺮى ﺑﻪ دوﻟﺖ واﺑﺴﺘﻪى ﺑﻰﻛﻔﺎﻳﺖ آن روز ﻣﻰدادﻧﺪ و‬ ‫ﻧﻔﺖ را ﺑﺮاى ﺧﻮدﺷﺎن ﻣﻰﺑﺮدﻧﺪ؛ ﺑﻌﺪ ﻫﻢ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰﻫﺎ و دﻳﮕﺮان وارد ﺷﺪﻧﺪ و اﺧﺘﻴﺎرﻫﺎ را در دﺳﺖ‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ اﻳﻦ را ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ از اﻳﻦﻛﻪ ﻛﺸﻮرى ﻣﺜﻞ اﻳﺮان ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﻫﺴﺘﻪﻳﻰ داﺷﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ و ﺧﻮدش ﻫﻢ ﺳﻮﺧﺖ اﻳﻦ ﻧﻴﺮوﮔﺎه را ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﺪ و دﺳﺘﺶ ﭘﻴﺶ ﻛﺸﻮرﻫﺎى اروﭘﺎﻳﻰ و ﻏﻴﺮه‬ ‫دراز ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺎراﺣﺘﻨﺪ؛ ﻣﺴﺄﻟﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻧﺮژى ﻫﺴﺘﻪﻳﻰ ﻳﻚ ﻓﻨﺎورى ﺑﺎارزش و ﻣﺤﺼﻮل ﻳﻚ داﻧﺶ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ و ﺑﺮاى زﻧﺪﮔﻰ ﻣﺮدم ﻻزم‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎرى از ﻧﻴﺮوﮔﺎهﻫﺎى دﻧﻴﺎ در ﻛﺸﻮرﻫﺎى ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻧﻴﺮوﮔﺎهﻫﺎى ﻫﺴﺘﻪﻳﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮق‪،‬‬ ‫ﻳﻜﻰ از ﻛﺎرﻫﺎى داﻧﺶ و ﻓﻨﺎورى ﻫﺴﺘﻪﻳﻰ اﺳﺖ و ﺑﺮاى ﻳﻚ ﻛﺸﻮر اﻣﺘﻴﺎز اﺳﺖ؛ اﻳﻨﻬﺎ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ‬ ‫ﻣﻠﺖ اﻳﺮان اﻳﻦ اﻣﺘﻴﺎز را ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛ دﻋﻮا ﺳﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ؛ ﻣﻨﺘﻬﺎ ﺑﺪروغ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ ﻣﺎ ﻣﻰﺗﺮﺳﻴﻢ اﻳﺮان‬ ‫ﺑﻤﺐ اﺗﻤﻰ درﺳﺖ ﻛﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻣﻰداﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﺳﺎﺧﺖ ﺑﻤﺐ اﺗﻤﻰ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪى ﻣﺎ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان اﻳﻦ را‬ ‫ﺑﺪاﻧﻨﺪ؛ ﺟﻮاﻧﻬﺎى ﻣﺎ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫آﻧﭽﻪ اﻣﺮوز در ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﻏﺮﺑﻰﻫﺎ ‪ -‬ﺑﺨﺼﻮص اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰﻫﺎ ‪ -‬در ﻣﻮرد اﻧﺮژى ﻫﺴﺘﻪﻳﻰ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد‪،‬‬ ‫ﻫﺪﻓﺶ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان را از ﻳﻚ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰ و ﻓﻨﺎورى ﻣﺤﺮوم ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺣﻖ ﻣﺎﺳﺖ؛‬ ‫ﭼﺮا ﻣﺤﺮوم ﺷﻮﻳﻢ؟ ﺑﻠﻪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺣﻖ ﻣﺴﻠّﻢ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان اﺳﺖ؛ ﻫﻢ ﻋﻠﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻢ ﻓﻨﺎورى اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻢ‬ ‫‪300‬‬

‫ﺳﻼﻣﺖ ﻣﺤﻴﻂ زﻳﺴﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻢ داراى ﻣﺼﺎرف ﭘﺰﺷﻜﻰ اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻢ اﻣﻴﺪ و ﭼﺸﻢاﻧﺪاز ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺑﺮاى‬ ‫ﺟﻮاﻧﺎن ﻛﺸﻮر اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﺪﻳﻬﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻠﺖ ﻣﺎ اﻳﻦ را از دﺳﺖ ﻧﻤﻰدﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪاران دروﻏﮕﻮ و ﻣﻨﺎﻓﻖ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰ ﺑﺮاى اﻳﻦﻛﻪ ﻫﺪف ﭘﻠﻴﺪ ﺧﻮد را ﭘﻨﻬﺎن ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻳﺮان را ﻣﺘﻬﻢ‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﺑﻪ اﻳﻦﻛﻪ ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ ﻛﻼﻫﻚ ﻫﺴﺘﻪﻳﻰ درﺳﺖ ﻛﻨﺪ؛ ﺳﺮ ﻣﻮﺷﻜﻬﺎى ﺑﺎﻟﺴﺘﻴﻚ ﺑﮕﺬارد و ﭘﺮﺗﺎب‬ ‫ﻛﻨﺪ! ﻛﺠﺎ ﭘﺮﺗﺎب ﻛﻨﺪ؟! ﻣﺎ ﺑﺎ دﺷﻤﻨﺎنِ ﺧﻮد اﻳﻦﻃﻮرى رﻓﺘﺎر ﻧﻤﻰﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻛﺎرﺑﺮد ﺑﻤﺐ اﺗﻤﻰ ﺑﺮاى ﻧﺎﺑﻮد‬ ‫ﻛﺮدن ﻣﻠﺘﻬﺎ ﻛﺎر ﺧﻮد اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰﻫﺎﺳﺖ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺗﻨﻬﺎ دوﻟﺘﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺟﻨﺎﻳﺖ ﺑﺰرگ را ﺗﺎ اﻣﺮوز اﻧﺠﺎم‬ ‫دادهاﻧﺪ‪ .‬ﻏﺮﺑﻰﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺳﻼح ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻰ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ و آن را ﺑﻪﻛﺎر ﺑﺮدﻧﺪ و در ﺟﻨﮓ ﻫﺸﺖ ﺳﺎﻟﻪى‬ ‫ﻋﺮاق ﺑﺎ اﻳﺮان آن را در اﺧﺘﻴﺎر ﺻﺪاﻣﻰﻫﺎ و ﺑﻌﺜﻰﻫﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ و در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻓﺠﺎﻳﻌﻰ ﻛﻪ از اﻳﻦ راه ﭘﻴﺶ‬ ‫آﻣﺪ‪ ،‬ﺳﻜﻮت ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ ﺻﺪام از ﭘﺸﺖ ﻛﻤﻚ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اﺳﻼم ﺑﻪ ﻣﺎ اﻳﻦ اﺟﺎزهﻫﺎ را ﻧﺪاده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ از‬ ‫ﻋﻠﻢ ﺑﺮاى ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ؛ اﻳﻦ ﺑﻬﺎﻧﻪى اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰﻫﺎﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ .6‬ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ اﺳﺘﻜﺒﺎر ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري اﻳﺮان‬

‫اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ را ﻫﻢ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻋﺮض ﻛﻨﻢ؛ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﺑﺪاﻧﻨﺪ؛ ﻛﺴﺎﻧﻰﻛﻪ در ﮔﻮﺷﻪ و ﻛﻨﺎر ﻧﻖ ﻣﻰزﻧﻨﺪ و‬ ‫ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ ﭼﺮا ﺑﻪ اﻧﺮژى ﻫﺴﺘﻪﻳﻰ ﭼﺴﺒﻴﺪهاﻳﺪ‪ ،‬ﻏﺎﻓﻼﻧﻪ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ دﺷﻤﻨﺎن ﻣﻠﺖ ﺣﺮف ﻣﻰزﻧﻨﺪ؛ آﻧﻬﺎ ﻫﻢ‬ ‫ﺑﺪاﻧﻨﺪ اﻣﺮوز ﻣﺴﺄﻟﻪى اﻧﺮژى ﻫﺴﺘﻪﻳﻰ ﺑﻬﺎﻧﻪى ﺗﻬﺪﻳﺪﻫﺎى اﻣﺮﻳﻜﺎﺳﺖ‪ .‬اﺑﺮﻗﺪرت‪ ،‬ﺷﺄن ﺧﻮد را در‬ ‫ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻛﺮدن ﻣﻰداﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻗﺪرت ﺳﻠﻄﻪﮔﺮ و زورﮔﻮ ﻛﺎرش ﺑﺎ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﭘﻴﺶ ﻣﻰرود و ﻣﻠﺘﻬﺎى دﻧﻴﺎ و ﺧﻴﻠﻰ از دوﻟﺘﻬﺎ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ در‬ ‫ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺗﻬﺪﻳﺪﻫﺎى اﻳﻨﻬﺎ ﻛﻮﺗﺎه ﻣﻰآﻳﻨﺪ و اﻳﻨﻬﺎ را ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮ اﻣﻮرِ ﺧﻮدﺷﺎن ﻣﺴﻠﻂ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻛﺎر آﻧﻬﺎ‬ ‫ﺗﻬﺪﻳﺪ اﺳﺖ‪ ،‬و اﻣﺮوز ﺑﻬﺎﻧﻪى ﺗﻬﺪﻳﺪ آﻧﻬﺎ اﻧﺮژى ﻫﺴﺘﻪﻳﻰ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻫﻢ ﻛﻪ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺎﻧﻪى دﻳﮕﺮى‬ ‫ﻣﻄﺮح ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* از اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻠﺖ ﻓﻨﺎوري ﻓﺎﺧﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﻴﺎورد ﻧﺎراﺣﺘﻨﺪ‬

‫ﻣﺴﺎﻳﻠﻰ اﻣﺮوز در دﻧﻴﺎ ﻣﻄﺮح اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاى ﻣﺎ ﺣﺎﻳﺰ اﻫﻤﻴﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ درﺑﺎرهى ﺗﻮاﻧﺎﻳﻰ ﻓﻨﻰ و‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان‪ ،‬دﺳﺘﮕﺎه ﺳﻠﻄﻪ و اﺳﺘﻜﺒﺎر ﭼﻪ ﺟﻨﺠﺎل و ﺳﺮاﺳﻴﻤﮕﻰ از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬ ‫ﻫﻴﺎﻫﻮﻳﻰ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻣﺴﺄﻟﻪى ﻫﺴﺘﻪﻳﻰ راه اﻧﺪاﺧﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬از روى ﺳﺮاﺳﻴﻤﮕﻰ اﺳﺖ؛ دﺳﺘﭙﺎﭼﻪاﻧﺪ‪ .‬دﺳﺘﮕﺎه‬ ‫ﺳﻠﻄﻪ ﻧﻤﻰﺧﻮاﻫﺪ؛ ﻧﻤﻰﭘﺴﻨﺪد ﻛﻪ ﻏﻴﺮ از ﻣﺤﺪودهى ﺧﻮدﺷﺎن‪ ،‬ﻗﺪرت ﻓﻨﺎورى و ﻗﺪرت ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬آن‬ ‫ﻫﻢ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺴﺘﻘﻞ و ﻧﺎواﺑﺴﺘﻪ‪ ،‬در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﻠﺖﻫﺎ ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬ﺣﺎﻻ ﻛﻪ ﻣﻰﺑﻴﻨﻨﺪ ﻳﻚ ﻣﻠﺖ ﺑﺪون‬ ‫ﺗﻜﻴﻪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﻳﻚ ﻓﻨﺎورى ﻓﺎﺧﺮِ ﻋﻠﻤﻰ را ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﻴﺎورد‪ ،‬ﻧﺎراﺣﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪدروغ‪ ،‬رﺋﻴﺲ‬ ‫ﺟﻤﻬﻮر اﻣﺮﻳﻜﺎ و دﻳﮕﺮان‪ ،‬ﻣﺮﺗﺐ از ﺳﻼح اﺗﻤﻰ اﺳﻢ ﻣﻰآورﻧﺪ؛ اﻳﻦ ﺑﺮاى ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻣﻮﺿﻊ‬ ‫ﺧﺸﻤﮕﻴﻨﺎﻧﻪى ﺧﻮدﺷﺎن ﻫﺴﺖ؛ واﻟّﺎ ﻣﻰداﻧﻨﺪ ﻛﻪ در اﻳﻦﺟﺎ ﻣﺴﺄﻟﻪ‪ ،‬ﻣﺴﺄﻟﻪى ﺳﻼح اﺗﻤﻰ ﻧﻴﺴﺖ؛‬ ‫ﻣﺴﺄﻟﻪى اﺳﺘﻘﻼل ﻳﻚ ﻣﻠﺖ اﺳﺖ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻣﺠﺎﻣﻊ ﺟﻬﺎﻧﻰ را ﻫﻢ زﻳﺮ ﻧﻔﻮذ ﺧﻮدﺷﺎن ﻣﻰﮔﻴﺮﻧﺪ و ﻣﺠﺎﻣﻊ‬ ‫ﺟﻬﺎﻧﻰ‪ ،‬ﻳﻜﻰ ﭘﺲ از دﻳﮕﺮى‪ ،‬آﺑﺮوى ﺧﻮدﺷﺎن را ﺑﺮ اﺛﺮ ﻧﻔﻮذ آﻧﻬﺎ از دﺳﺖ ﻣﻰدﻫﻨﺪ‪ .‬ﻣﻌﺎﻫﺪهى ﻋﺪم‬ ‫ﺗﻮﺳﻌﻪى ﺳﻼحﻫﺎى اﺗﻤﻰ را ‪ -‬ﻛﻪ ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ ﻣﻌﺎﻫﺪهى »انﭘﻰﺗﻰ« اﺳﺖ ‪ -‬ﺧﻮد‪ ‬ﻏﺮﺑﻰﻫﺎ ﻧﻮﺷﺘﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﺧﻮدﺷﺎن ﻫﻢ روز ﺷﻨﺒﻪ آن را ﻣﭽﺎﻟﻪ ﻛﺮدﻧﺪ؛ از ﺣﻴﺰِ اﻧﺘﻔﺎع آن را ﺳﺎﻗﻂ ﻛﺮدﻧﺪ! ﭼﺮا ﻣﻠﺖﻫﺎ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ‬ ‫ﺗﺴﻠﻴﻢ ارادهى ﻛﺴﺎﻧﻰ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﺟﺰ ﺑﻪ اﻋﻤﺎل زور و اﻋﻤﺎل ﻗﺪرت و اﻋﻤﺎل ﺳﻠﻄﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮى‬ ‫راﺿﻰ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ؟ آﻧﻬﺎ ﺑﺮاى ﻣﻠﺖﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺮاى ﻋﻠﻢ و ﺑﺮاى اﺧﻼق در ﺳﻄﺢ ﺑﺸﺮى‪ ،‬ﻫﻴﭻ ارزﺷﻰ ﻗﺎﻳﻞ‬ ‫ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ -1‬ﺑﻴﺎﻧﺎت در ﺻﺤﻦ ﺟﺎﻣﻊ رﺿﻮي‪84/1/1 -‬‬

‫‪301‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫اﻳﻦ ﻧﺪاى ﻣﻠﺖ اﻳﺮان و ﭘﻴﺎم اﻧﻘﻼب ﻣﺎ ﺑﻪ ﻣﻠﺖﻫﺎ ‪ -‬ﻣﻠﺖﻫﺎى ﻣﺴﻠﻤﺎن و ﻏﻴﺮﻣﺴﻠﻤﺎن ‪ -‬اﺳﺖ‪ :‬ﺣﺮﻛﺘﻰ‬ ‫ﻛﻪ ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ ﻛﺮده‪ ،‬ﻳﻚ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺎﻣﻼً ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ اﺗﻤﺎمﺣﺠﺖ اﺳﺖ‪ .‬در ﻃﻮل دو ﺳﺎل و ﻧﻴﻢ‪،‬‬ ‫ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ ﻫﻤﻪى راهﻫﺎى ﺑﻬﺎﻧﻪﮔﻴﺮى اﻳﻨﻬﺎ را ﺑﺴﺖ و ﻫﺮ ﺟﺎ ﺳﻮءﻇﻨﻰ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬وﺳﻴﻠﻪى‬ ‫رﻓﻊ ﺳﻮءﻇﻦ آﻧﻬﺎ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬در ﭘﺎﻳﺎن ﻛﺎر‪ ،‬ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺷﺪﻧﺪ اﻋﻼم ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺴﺄﻟﻪ‪ ،‬ﺳﻮءﻇﻦ‬ ‫ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺖ ﺳﻼح ﻫﺴﺘﻪﻳﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻣﺴﺄﻟﻪ‪ ،‬ﻓﻨﺎورى ﻫﺴﺘﻪﻳﻰ اﺳﺖ!‬ ‫آﻧﻬﺎ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان اﻳﻦ ﻓﻨﺎورى را ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻳﻌﻨﻰ واﺑﺴﺘﻪ و ﻋﻘﺐ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪى ﺑﻴﻦ‬ ‫ﻣﻠﺖﻫﺎى ﺳﻠﻄﻪﮔﺮ و دﻳﮕﺮ ﻣﻠﺖﻫﺎ ﻫﺮﮔﺰ ﻛﻢ ﻧﺸﻮد‪ .‬ﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺣﺮف‪ ،‬ﺑﺮاى ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﻗﺎﺑﻞ‬ ‫ﺷﻨﻴﺪن ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﻤﻞ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻠﺖ را ﺑﺎ دوراﻧﻰ ﻛﻪ ﺳﻔﻴﺮ اﻣﺮﻳﻜﺎ و ﺳﻔﻴﺮ اﻧﮕﻠﻴﺲ در ﺗﻬﺮان‬ ‫ﺑﺎ ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﺷﺎه ﻣﻰﻧﺸﺴﺘﻨﺪ و ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ و او ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺑﻮد ﻋﻤﻞ ﻛﻨﺪ و ﻋﻤﻞ ﻣﻰﻛﺮد‪ ،‬ﻧﻤﻰﺷﻮد ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ؛ آن دوران‪ ،‬ﮔﺬﺷﺖ‪.‬‬ ‫اﻣﺮوز اﻳﻦ ﻣﻠﺖ‪ ،‬وﺳﻂ ﻣﻴﺪان آﻣﺪه اﺳﺖ؛ اﻣﺮوز ﻣﺴﺆوﻻن ﻣﻠﺖ‪ ،‬ﻣﻈﻬﺮ ارادهى ﻣﺮدم و ﻣﻈﻬﺮ ﺧﻮاﺳﺖ‬ ‫اﻳﻦ ﻣﻠﺘﻨﺪ و ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻈﻬﺮ اﻗﺘﺪار اﻳﻦ ﻣﻠﺖ ﻫﻢ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺴﺆوﻻﻧﻰ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻛﺎر ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﺘﻮاﻧﻨﺪ اﻗﺘﺪار‬ ‫ﻣﻠﻰ و ﻋﺰت اﻳﻦ ﻣﻠﺖ را ﻧﺸﺎن ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪهى اﻳﻦ ﻣﻠﺖ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻗﺪام رﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر ﻣﺤﺘﺮم در‬ ‫ﺻﺪور ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ و دﺳﺘﻮر ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎن اﻧﺮژى اﺗﻤﻰ‪ ،‬درﺳﺖ ﻫﻤﺎن ﭼﻴﺰى ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻋﺰت و اﻗﺘﺪار‬ ‫‪302‬‬

‫اﻳﻦ ﻣﻠﺖ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﻣﺴﺆوﻻن در ﻃﻮل اﻳﻦ ﻣﺪت و اﻣﺮوز ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺘﻜﻰ ﺑﻪ ﻛﺎرِ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻰ‬ ‫و ﻣﺘﻜﻰ ﺑﻪ ﻋﻘﺒﻪى دوراﻧﺪﻳﺶ و ﺧﺒﺮه و وارد در ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺳﻴﺎﺳﻰِ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻰ و ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻓﻨﻰ اﺳﺖ؛‬ ‫ﻣﻰﻓﻬﻤﻨﺪ ﭼﻪ ﻛﺎر ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ و درﺳﺖ ﻋﻤﻞ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬آن ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻣﻨﺘﻈﺮﻧﺪ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان از ﺧﻮد ﺿﻌﻒ‬ ‫ﻧﺸﺎن ﺑﺪﻫﺪ‪ ،‬ﺑﺪاﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان در ﻣﺴﻴﺮ ﻋﺰت و اﻗﺘﺪار ﻣﻠﻰ و اﺳﺘﻘﻼلِ ﺧﻮد‪ ،‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻫﻴﭻ‬ ‫ﺗﻬﺪﻳﺪى ﺿﻌﻒ ﻧﺸﺎن ﻧﺨﻮاﻫﺪ داد‪ .‬و ﺗﺠﺮﺑﻪى ﺑﻴﺴﺖوﻫﻔﺖ ﺳﺎﻟﻪى ﻣﺎ‪ ،‬ﺗﺠﺮﺑﻪى اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﺗﺠﺮﺑﻪى‬ ‫دوران دﻓﺎع ﻣﻘﺪس و ﺗﺠﺮﺑﻪﻫﺎى ﺑﻌﺪى‪ ،‬ﻫﻤﻪ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ را ﺑﻪ ﻣﺎ ﺗﻔﻬﻴﻢ ﻣﻰﻛﻨﺪ و ﺑﺮاى ﻣﺎ ﺗﻜﺮار‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﺪ ﻛﻪ اﻗﺘﺪار ﻣﻠﻰ اﻳﻦ ﻛﺸﻮر و اﻳﻦ ﻣﻠﺖ را ﻧﺒﺎﻳﺪ دﺳﺖﻛﻢ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﭘﺮﺳﻨﻞ ﻧﻴﺮوي ﻫﻮاﻳﻲ‪84/11/18 -‬‬

‫‪1‬‬

‫‪ .6‬ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ اﺳﺘﻜﺒﺎر ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري اﻳﺮان‬

‫* ﺧﻼﺻﻪ ﺣﺮف دﺷﻤﻦ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻓﻨﺎوري ﻫﺴﺘﻪاي ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‬

‫درﺑﺎرهى ﻣﺴﺌﻠﻪى ﻫﺴﺘﻪاى ﻣﻦ ﻳﻚ ﺟﻤﻠﻪ ﻋﺮض ﺑﻜﻨﻢ‪ .‬ﺧﻼﺻﻪى ﺣﺮف دﺷﻤﻦ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ‬ ‫ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ ﺷﻤﺎ ﻓﻨﺎورى ﻫﺴﺘﻪاى را ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬ﭼﺮا؟ ﺑﺮاى اﻳﻨﻜﻪ ﻓﻨﺎورى ﻫﺴﺘﻪاى‪ ،‬ﺷﻤﺎ‬ ‫را در ﻋﺮﺻﻪﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪ ﻣﻰﻛﻨﺪ؛ ﺷﻤﺎ اﻳﻦ ﻓﻨﺎورى را ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﺗﺎ ﺿﻌﻴﻒ ﺑﻤﺎﻧﻴﺪ‪ ،‬ﺗﺎ‬ ‫ﺑﺘﻮان راﺣﺖﺗﺮ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ زورﮔﻮﻳﻰ ﻛﺮد‪ .‬ﻣﺮدم ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ اﻋﻤﺎق ﺣﺮف دﺷﻤﻦ ﭼﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﺴﺌﻠﻪ‬ ‫اﻳﻦ اﺳﺖ‪ ،‬اﻧﺮژى ﻫﺴﺘﻪاى و ﺗﻮاﻧﺎﻳﻰ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﻮﺧﺖ ﻫﺴﺘﻪاى‪ ،‬در ﻃﻮل ﺳﺎﻟﻬﺎى ﻧﻪ ﭼﻨﺪان دورِ آﻳﻨﺪه‪،‬‬ ‫ﻳﻚ ﻧﻴﺎز ﻣﺒﺮم و ﻗﻄﻌﻰ ﺑﺮاى ﻣﻠﺖ اﻳﺮان اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان اﻣﺮوز ﺑﺮاى ﻛﺸﻮر ﺧﻮد ﻓﻨﺎورى‬ ‫ﻫﺴﺘﻪاى را ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻧﻜﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﺑﻌﺪ‪ ،‬آن روزى ﻛﻪ اﻳﻦ ﺟﻮاﻧﻬﺎ وارد ﺑﺎزار ﻛﺎر و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ‬ ‫ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬آن روزى ﻛﻪ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﻬﺎ ﻧﻔﺮ از ﺣﺎﻻ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ؛ آن روز‪ ،‬ﻣﻠﺖ در ﻳﻜﻰ‬ ‫از اﺳﺎﺳﻰﺗﺮﻳﻦ ﻧﻴﺎزﻫﺎى ﺧﻮد ﻣﺠﺒﻮر اﺳﺖ دﺳﺘﺶ را ﺑﻪ ﻃﺮف ﺑﻴﮕﺎﻧﮕﺎن و اﺣﻴﺎﻧﺎً دﺷﻤﻨﺎن دراز ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺜﻞ اﻳﻨﻜﻪ اﻣﺮوز ﻣﺎ ﻧﻔﺖ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ؛ ﻧﻔﺖ ﻳﻚ ﻣﻨﺒﻊ ﺗﻤﺎم ﺷﺪﻧﻰ و ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﺎﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻔﺖ ﺗﺎ اﺑﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﺎﻗﻰ ﻧﻤﻰﻣﺎﻧﺪ؛ اﮔﺮ اﻳﻦﻃﻮر ﻛﻪ اﻣﺮوز ﻣﺼﺮف ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺼﺮف ﺷﻮد‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎل‪ ،‬ﺑﻴﺴﺖوﭘﻨﺞ‬ ‫ﺳﺎل دﻳﮕﺮ ﻧﻔﺖ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﺗﻤﺎم ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬دﻧﻴﺎ ﺑﻪ ﺟﺎى ﻧﻔﺖ ﺑﻪ ﺳﺮاغ اﻧﺮژىﻫﺎى ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ رﻓﺘﻪ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻫﻤﻪ ﻣﻬﻤﺘﺮ و ﻗﺎﺑﻞ اﻃﻤﻴﻨﺎنﺗﺮ‪ ،‬اﻧﺮژى ﻫﺴﺘﻪاى اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎل دﻳﮕﺮ‬ ‫اﻧﺮژى ﻫﺴﺘﻪاى ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮاى راهاﻧﺪازى ﻳﻚ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬دﺳﺘﺶ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻛﺴﺎﻧﻰ دراز اﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان را ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻗﻴﻤﺘﻰ ﻧﻤﻰﭘﺴﻨﺪﻧﺪ‪ .‬آﺑﺮو و ﻋﺰت ﻣﻠﺖ را ﻣﻰﮔﻴﺮﻧﺪ ﺗﺎ ﻳﻚ ﻣﺨﺘﺼﺮى‬ ‫از آﻧﭽﻪ ﻛﻪ در اﺧﺘﻴﺎر دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻠﺖ ﺑﺪﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﻳﻚ وﻗﺘﻰ در ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺸﻬﺪ در ﺣﻀﻮر ﺟﻤﻌﻴﺖ ﻋﻈﻴﻢ ﻣﺮدم ﮔﻔﺘﻢ‪ ،‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﻧﻔﺘﻰ ﻛﻪ اﻣﺮوز در‬ ‫اﺧﺘﻴﺎر ﻣﺎﺳﺖ‪ ،‬در اﺧﺘﻴﺎر اروﭘﺎ و اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺎ ﺑﺮاى ﻫﺮ ﺑﺸﻜﻪاش ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ آﻧﻬﺎ ﺳﺠﺪه‬ ‫ﻣﻰﻛﺮدﻳﻢ ﺗﺎ ﻳﻚ ﺑﺸﻜﻪ ﻧﻔﺖ ﺑﻪ ﻣﺎ ﺑﺪﻫﻨﺪ؛ ﻣﮕﺮ ﻣﻰدادﻧﺪ؟! اﻳﻨﻬﺎ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ ﭘﺎﻧﺰده ﺳﺎل‪ ،‬ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎل‬ ‫آﻳﻨﺪه ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﺑﺮاى ﻧﻴﺎز ﺻﻨﻌﺘﻰ و ﻛﺸﺎورزى ﺧﻮد و ﺑﺮاى ﺟﺮﻳﺎن ﺣﻴﺎت در ﻛﺸﻮر ﺧﻮد‪ ،‬ﻣﺤﺘﺎج‬ ‫آﻧﻬﺎ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺑﺮود درِ ﺧﺎﻧﻪى آﻧﻬﺎ؛ اﻫﻤﻴﺖ اﻧﺮژى ﻫﺴﺘﻪاى اﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ اﻧﺮژى ﻫﺴﺘﻪاى‬ ‫ﺑﺮاى درﻣﺎن و ﻣﺼﺎرف ﭘﺰﺷﻜﻰ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻰرود؛ ﺑﻠﻪ‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ ﻫﻢ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ اﻳﻨﻬﺎ درﺟﻪى ﭼﻨﺪم اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در درﺟﻪى اول اﻳﻦ ﻳﻚ ﻧﻴﺎز اﺳﺎﺳﻰ و اﺻﻠﻰ ﺑﺮاى ﻛﺸﻮر ﻣﺎﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ اﻣﺮوز ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ و‬ ‫دﺳﺖاﻧﺪرﻛﺎران ﻣﺎ اﻳﻦ را ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎل ﺑﻌﺪ ﻫﻤﻪى ﻣﺮدم ﺣﻖ ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ اﻳﻨﻬﺎ را‬

‫‪303‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﻟﻌﻨﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬آن روز ﻫﻢ ﻧﻤﻰﺷﻮد ﺑﻪ دﺳﺖ آورد‪ .‬وﻗﺘﻰ ﻳﻚ ﻣﻠﺖ اﺣﺘﻴﺎج ﺑﻪ ﭼﻴﺰى دارد‪ ،‬ﺑﻪ او‬ ‫ﮔﺮاﻧﻔﺮوﺷﻰ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ او ﻧﻤﻰدﻫﻨﺪ‪ ،‬او را ﺗﺤﻘﻴﺮ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ و ﺑﻪ او ﺑﻰاﻋﺘﻨﺎﻳﻰ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ .‬آن ﭼﻴﺰى ﻛﻪ‬ ‫اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ اﻳﻦ ﻓﻨﺎورىاى را ﻛﻪ ﺧﻮدﺗﺎن ﻫﻢ ﺑﻪ دﺳﺖ آوردهاﻳﺪ‪ ،‬اﻳﻦ را‬ ‫ﺑﮕﺬارﻳﺪ ﻛﻨﺎر‪ ،‬ﻣﺎ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺳﻮﺧﺖ ﻫﺴﺘﻪاى ﻣﻰدﻫﻴﻢ‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ ﭼﻪ؟ ﻳﻌﻨﻰ ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺑﺴﺎزﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪ ﺑﺮاى‬ ‫ﺳﻮﺧﺖ اﻳﻦ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺑﻴﺎﻳﻴﺪ ﺳﺮاغ ﻣﺎ ﺗﺎ ﻣﺎ ﺑﺎ ﻫﺮ ﺷﺮاﻳﻂ و ﻫﺮ ﻗﻴﻤﺘﻰ ﻛﻪ دﻟﻤﺎن ﺧﻮاﺳﺖ‪ ،‬آن را ﺑﻪ ﺷﻤﺎ‬ ‫ﺑﺪﻫﻴﻢ‪ .‬ﻣﺜﻞ اﻳﻦ ﻣﻰﻣﺎﻧﺪ ﻛﻪ اﻣﺮوز ﻧﻔﺖ در اﺧﺘﻴﺎر اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﻔﺖ ﺑﺪﻫﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻓﺮض‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ اﮔﺮ در اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺎ ﺑﺮاى ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺮژى در داﺧﻞ ﻛﺸﻮر اﺣﺘﻴﺎج ﺑﻪ ﻧﻔﺖ ﻳﺎ ﮔﺎزوﺋﻴﻞ داﺷﺘﻴﻢ و‬ ‫ﻣﻰﺧﻮاﺳﺘﻴﻢ آن را از اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻴﻬﺎ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺎ ﭼﻪ رﻓﺘﺎرى ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ! ﻣﻠﺖ اﻳﺮان را ﭼﻘﺪر ﺗﺤﻘﻴﺮ‬ ‫ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ! اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻰﮔﻮﻳﻢ اﻧﺮژى ﻫﺴﺘﻪاى ﻳﺎ ﺑﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮ درﺳﺖﺗﺮ ﻓﻨﺎورى ﻫﺴﺘﻪاى‪ ،‬ﭼﺮﺧﻪى ﺳﻮﺧﺖ و‬ ‫اﻣﻜﺎن ﻏﻨﻰﺳﺎزى ﻫﺴﺘﻪاى ﺣﻖ ﻣﺴﻠﻢ ﻣﻠﺖ ﻣﺎﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ اﻳﻦ را اﻣﺮوز ﺑﺮاى‬ ‫اﻳﻦ ﻣﻠﺖ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﻜﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻓﺮدا اﻳﻦ ﻣﻠﺖ دﺳﺖ ﮔﺪاﻳﻰ ﺑﻪ ﺳﻮى دﺷﻤﻨﺎن و ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻦ ﺧﻮدش دراز ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻠﺖ ﻣﺎ زﻳﺮ ﺑﺎر اﻳﻦ ﺣﺮف ﻧﺨﻮاﻫﺪ رﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ ﺷﻤﺎ ﻧﻔﺖ دارﻳﺪ‪ ،‬اﻧﺮژى اﺗﻤﻰ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴﺪ ﭼﻪ ﻛﺎر ﻛﻨﻴﺪ؛ ﻣﮕﺮ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻧﻔﺖ ﻧﺪارد؛‬ ‫اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻛﻪ ﻧﻔﺖ دارد‪ ،‬ﭼﺮا اﻧﺮژى ﻫﺴﺘﻪاى دارد؟ ﻫﻤﻴﻦ اﺧﻴﺮاً رﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر اﻣﺮﻳﻜﺎ ﮔﻔﺖ‪ ،‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫‪304‬‬

‫ﺑﺮاى ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﺴﺘﻪاى ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬارى ﺑﻴﺸﺘﺮى ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻫﻤﻪى دﻧﻴﺎى ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ دارﻧﺪ ﻣﻰروﻧﺪ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬارى ﺑﺮاى ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﺴﺘﻪاى‪ ،‬آن وﻗﺖ ﺑﻪ ﻣﻠﺖ ﻣﺎ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ ﺷﻤﺎ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ! اﻳﻦ ﺣﺮف زور‬ ‫را ﻣﺎ ﻗﺒﻮل ﻧﻜﺮدهاﻳﻢ و ﺷﻤﺎ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ﻛﺸﻮر ﻗﺒﻮل ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﻨﺪه ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻗﻴﻤﺘﻰ‬ ‫زﻳﺮ ﺑﺎر اﻳﻦ ﺣﺮف زور ﻧﺨﻮاﻫﻢ رﻓﺖ‪.‬‬ ‫اﻧﺮژى ﻫﺴﺘﻪاى و ﻓﻨﺎورى ﻫﺴﺘﻪاى ﺣﻖ ﻣﺴﻠﻢ ﺷﻤﺎ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان اﺳﺖ و ﻫﻴﭻ ﻛﺲ ﺣﻖ ﻧﺪارد از اﻳﻦ‬ ‫ﺣﻖ ﻣﺴﻠّﻢ ﺻﺮف ﻧﻈﺮ ﻛﻨﺪ و ﻛﻮﺗﺎه ﺑﻴﺎﻳﺪ‪ .‬دﺷﻤﻦ ﺷﺒﻬﻪﭘﺮاﻛﻨﻰ ﻣﻰﻛﻨﺪ و ﻳﻚ ﻋﺪهاى ﻫﻢ ﻧﺎداﻧﺴﺘﻪ‪،‬‬ ‫ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻌﻀﻰ ﻫﻢ داﻧﺴﺘﻪ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﺣﺮﻓﻬﺎى دﺷﻤﻦ را در داﺧﻞ ﭘﺮ و ﺑﺎل ﻣﻰدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻗﻀﻴﻪ اﻳﻦ‬ ‫ﭼﻴﺰى اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻋﺮض ﻛﺮدم‪ .‬اﻣﺮوز اﮔﺮ ﺷﻤﺎ اﻳﻦ ﺣﻖ را ﺑﻪ ﭼﻨﮓ ﻧﻴﺎورﻳﺪ‪ ،‬دﻫﻬﺎ ﺳﺎل‬ ‫ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﺑﻪ ﻋﻘﺐ ﺧﻮاﻫﺪ رﻓﺖ و ﻋﻘﺐﻣﺎﻧﺪه ﺧﻮاﻫﺪ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﻫﻴﭻ ﻓﺮد ﻣﺴﺌﻮﻟﻰ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﭘﻴﺮوِ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﻋﻈﻢ‬ ‫راﺿﻰ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬دﻧﻴﺎ ﻫﻢ اﻳﻦ ﺣﻖ را ﻗﺒﻮل دارد‪ .‬ﺣﺎﻻ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺷﻮراى اﻣﻨﻴﺖ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬اﻧﮕﺎر ﺷﻮراى‬ ‫اﻣﻨﻴﺖ آﺧﺮ دﻧﻴﺎﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﻫﻢ ﺷﻮراى اﻣﻨﻴﺖ ﭼﺸﻴﺪه ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ .‬در ﺟﻨﮓ ﺗﺤﻤﻴﻠﻰ‪ ،‬آن روزى ﻛﻪ ﻋﺮاﻗﻰﻫﺎ‬

‫‪ .6‬ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ اﺳﺘﻜﺒﺎر ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري اﻳﺮان‬

‫ﭼﻨﺪ ﻫﺰار ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ ﺧﺎك ﻣﺎ را زﻳﺮ ﭘﺎ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﺷﻮراى اﻣﻨﻴﺖ ﻗﻄﻌﻨﺎﻣﻪ ﺻﺎدر ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ‬ ‫ﺟﻨﮓ را ﺗﻤﺎم ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬دﻓﺎع و ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻧﻜﻨﻴﺪ؛ ﻣﺎ ﻫﻢ ﭼﻮن ﺑﺮﺧﻼف ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻛﺸﻮرﻣﺎن ﺑﻮد‪ ،‬ﻗﺒﻮل‬ ‫ﻧﻜﺮدﻳﻢ‪ .‬ﻫﺮ وﻗﺖ ﺑﺮﺧﻼف ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻛﺸﻮر ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻗﺒﻮل ﻧﻤﻰﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻣﻠﺖ ﻣﺎ اﻳﺴﺘﺎده اﺳﺖ‪ .‬ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺎ‬ ‫اﻳﺴﺘﺎدهاﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ﻣﺎ ﺑﺎ ﻧﺸﺎط اﻳﺴﺘﺎدهاﻧﺪ‪ ،‬ﺧﺪا ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﻣﺎﺳﺖ و اﻗﺘﺪار آﻳﻨﺪهى ﻛﺸﻮرِ‬ ‫ﻣﺎ اﻣﺮوز در ﮔﺮو ﺗﺼﻤﻴﻢ و ﻫﻤﺖ ﻣﺴﺌﻮﻻن و ﻣﺮدم ﻣﺎﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺗﻮﻓﻴﻖ اﻟﻬﻰ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﻫﻤﺖ و اراده و‬ ‫ﻋﺰم ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺮدم و ﺑﻪ ﺗﺄﻳﻴﺪ وﻟﻰﻋﺼﺮ )ارواﺣﻨﺎﻓﺪاه( ﺑﺮ اﻳﻦ ﺣﻖ ﭘﺎﻓﺸﺎرى ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺮد و آن را ﺑﺎ‬ ‫ﻫﻤﻪى وﺟﻮد ﺑﻪ ﭼﻨﮓ ﺧﻮاﻫﻴﻢ آورد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ ﻣﺎ ﺑﺮاي دﺷﻤﻦ ﺧﻄﺮ اﺳﺖ‬

‫اﻣﺮوز ﻣﺴﺌﻠﻪى ﻓﻨﺎورى ﻫﺴﺘﻪاى ﻣﻄﺮح اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻫﻢ ﻛﻪ ﻣﻄﺮح ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﻮﺿﻮع دﻳﮕﺮ ﻣﻄﺮح‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ؛ دﺷﻤﻦ ﻋﺎدﺗﺶ اﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻴﺰى ﻛﻪ ﺑﺮاى ﻳﻚ ﻣﻠﺘﻰ ﻣﺎﻳﻪى ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮاى‬ ‫ﻗﺪرﺗﻬﺎى ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻰ‪ ،‬آن ﭼﻴﺰ ﻳﻚ ﺧﻄﺮ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻰﺷﻮد؛ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻣﻠﺘﻬﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻠﺖ اﮔﺮ‬ ‫ﺧﻮدش ﺗﻮاﻧﺎﻳﻰ اﺳﺘﺨﺮاج ﻧﻔﺖ را ﻣﻰداﺷﺖ و ﺗﻮاﻧﺎﻳﻰ ﭘﺎﻻﻳﺶ ﻧﻔﺖ را ﻣﻰداﺷﺖ و ﺗﻮاﻧﺎﻳﻰ‬ ‫اﺳﺘﺤﺼﺎل ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن از ﻧﻔﺖ را ﻣﻰداﺷﺖ‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﭼﺮا اﻧﮕﻠﻴﺴﻬﺎ ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ اﺳﺘﺨﺮاج و ﭘﺎﻻﻳﺶ را ﺑﻪ ﻋﻬﺪه‬ ‫ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ و اﻣﺘﻴﺎز آن را در ﺟﻴﺐ ﺧﻮد ﺑﺮﻳﺰﻧﺪ‪ .‬آن روز از ﻧﺎﺗﻮاﻧﻴﻬﺎى ﻣﻠﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺣﺎﻻ اﻳﻦ‬ ‫ﻣﻠﺖ ﺑﻪ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻰ رﺳﻴﺪه‪ ،‬ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ ﺧﻮدش ﻛﺸﻮرش را اداره ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ ﺧﻮدش اﺳﺘﺤﺼﺎل‬ ‫ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ ﺧﻮدش اﻳﻦ اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎ را ﭘﺮورش ﺑﺪﻫﺪ و ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ ﺑﺮاى ﻛﺸﻮر ﺧﻮدش اﻳﻦ‬ ‫اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎ را ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﻴﻨﺪازد؛ اﻣﺎ آﻧﻬﺎ ﻧﺎراﺣﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﻳﺮان ﺟﻠﻮي ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻧﺎﻣﺸﺮوع دﺷﻤﻦ را ﻣﻲﮔﻴﺮد‬

‫ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت دﺷﻤﻦ و ﺟﻨﮓ رواﻧﻰ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎى ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻰ ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺘﻰ در دﻧﻴﺎ ﺷﺎﻳﻌﻪ ﻣﻰﭘﺮاﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ‪ :‬اﻳﺮان‬ ‫دارد ﺑﻤﺐ اﺗﻢ درﺳﺖ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻳﺮان ﺣﺎﺿﺮ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﺎ ﻛﺸﻮرﻫﺎى اروﭘﺎﻳﻰ و ﻏﻴﺮ اروﭘﺎﻳﻰ ﻣﺬاﻛﺮه ﻛﻨﺪ؛‬ ‫ﺧﻮب‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ ﺣﺮﻓﻬﺎﻳﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻰزﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻛﺎرى اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻜﻨﻨﺪ و ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و دﺷﻤﻨﻰاى‬

‫‪ -1‬ﺑﻴﺎﻧﺎت در ﺻﺤﻦ ﺟﺎﻣﻊ رﺿﻮي‪85/1/1 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار ﺑﺴﻴﺠﻴﺎن‪85/1/6 -‬‬

‫‪305‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﺮج دﻫﻨﺪ و ﺑﻪ ﺧﺮج ﻣﻰدﻫﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻗﻀﻴﻪ ﻏﻴﺮ از اﻳﻨﻬﺎﺳﺖ؛ ﻣﺎ ﻫﻢ‬ ‫ﻣﻰداﻧﻴﻢ‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﻫﻢ ﻣﻰداﻧﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻗﻀﻴﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﻣﺨﺎﻟﻔﻨﺪ؛ ﭼﻮن اﻳﻦ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺟﻠﻮى ﻣﻨﺎﻓﻊ‬ ‫ﻧﺎﻣﺸﺮوع آﻧﻬﺎ را ﺑﺮاى ﻫﻤﻴﺸﻪ در اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ؛ ﻟﺬا ﻣﺨﺎﻟﻔﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺟﻨﺠﺎل ﻏﺮﺑﻲﻫﺎ در ﺧﺼﻮص ﻓﻨﺎوري ﻫﺴﺘﻪاي‬

‫اﻳﻦ ﺟﻨﺠﺎل و ﻗﺮﺷﻤﺎلﺑﺎزى ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻛﻪ راه اﻧﺪاﺧﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻞ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻳﻚ زﻣﻴﻦ ﺣﺎﺻﻠﺨﻴﺰى‬ ‫دارﻳﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﭼﺸﻤﻪى آب ﺟﻮﺷﻨﺪهاى ﻫﻢ در اﻳﻦ زﻣﻴﻦ دارﻳﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﭼﺸﻤﻪى آب ﻛﻪ ﻣﺮﺗﺐ‬ ‫ﻣﻰﺟﻮﺷﺪ و ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ از اﻳﻦ ﻫﻢ ﺑﺸﻮد‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﺪ ﻫﻤﻪى اﻳﻦ زﻣﻴﻦ را ﺳﺮﺳﺒﺰ‪ ،‬زﻧﺪه و‬ ‫آﺑﻴﺎرى ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ اﻳﻦ ﭼﺸﻤﻪ را ﻛﻮر ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬روﻳﺶ را اﺳﻔﺎﻟﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺎ ﻳﻚ ﻟﻮﻟﻪى آب‬ ‫ﺳﻪ اﻳﻨﭽﻰ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻰدﻫﻴﻢ‪ ،‬ﺗﺎ ﻣﺰرﻋﻪﺗﺎن را آﺑﻴﺎرى ﻛﻨﻴﺪ! آن ﭼﻴﺰى ﻛﻪ اروﭘﺎﻳﻰﻫﺎ ‪ -‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﺑﺎ‬ ‫ﺣﻤﺎﻳﺖ آژاﻧﺲ ‪ -‬و اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰﻫﺎ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ اﻳﻦ ﭼﺸﻤﻪى ﺟﻮﺷﻨﺪهى اﺳﺘﻌﺪاد‬ ‫اﻧﺴﺎﻧﻰ را از ﺑﻴﻦ ﺑﺒﺮﻳﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﻣﺎ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻳﻚ ﻟﻮﻟﻪى ﺳﻪ اﻳﻨﭽﻰ آب ﺑﺪﻫﻴﻢ و ﻫﺮ وﻗﺖ ﻫﻢ ﺧﻮاﺳﺘﻴﻢ ﻗﻄﻊ‬ ‫ﻛﻨﻴﻢ و ﻫﺮ وﻗﺖ ﻫﻢ ﺧﻮاﺳﺘﻴﻢ ﺑﻬﺎى اﻳﻦ آب را ﺑﻬﺎى آﺑﺮوى ﻣﻠﻰ و ﺣﻴﺜﻴﺖ ﻣﻠﻰ ﺷﻤﺎ ﻗﺮار ﺑﺪﻫﻴﻢ؛‬ ‫‪306‬‬

‫ﻣﻌﻨﺎى ﺣﺮﻓﺸﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻪ ﻛﺴﻰ زﻳﺮ ﺑﺎر اﻳﻦ ﺣﺮف ﻣﻰرود؟ ﻣﺎ زﻳﺮ ﺑﺎر اﻳﻦ ﺣﺮف ﻧﺨﻮاﻫﻴﻢ رﻓﺖ‪ .‬ﻣﺎ‬ ‫اﺳﺘﻤﺮار و روزاﻓﺰوﻧﻰِ اﻳﻦ ﺣﺮﻛﺖ را ﺟﺰو اﻫﺪاف ﺑﺮﺟﺴﺘﻪى ﺧﻮدﻣﺎن ﻣﻰداﻧﻴﻢ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* اﻫﻤﻴﺖ ﻓﻨﺎوري ﻫﺴﺘﻪاي‬

‫اﻣﺮوز در دﻧﻴﺎ ﺳﺎﻧﺘﺮﻳﻔﻴﻮژﻫﺎى ﻧﺴﻞ ﭼﻬﺎرم و ﭘﻨﺠﻢ ﻫﻢ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه؛ ﺷﻤﺎ انﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺗﻮاﻧﺴﺖ‬ ‫روى دﺳﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺰﻧﻴﺪ؛ ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﭘﻴﺶ ﺑﺒﺮﻳﺪ‪ .‬اى ﺑﺴﺎ ﻛﻪ ﺷﻴﻮهﻫﺎى ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻮاد ‪ -‬ﭼﻪ از‬ ‫ﻣﻌﺪن ﺗﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ »‪ «UF6‬ﻳﺎ ﻏﻨﻰﺳﺎزى آن ‪ -‬راهﻫﺎى ﺧﻴﻠﻰ ﻣﻴﺎﻧﺒ‪‬ﺮﺗﺮ و ﺧﻮﺑﺘﺮى داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ آﻧﻬﺎ‬ ‫را ﻛﺸﻒ ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﻛﺮد؛ ﻣﻦ ﺷﻚ ﻧﺪارم ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﺪ اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ را ﺑﻜﻨﻴﺪ و ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺣﺮﻛﺖ را‬ ‫ﺳﺮﻳﻌﺘﺮ‪ ،‬آﺳﺎﻧﺘﺮ و ﺑﻬﺘﺮ اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ را ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻋﺮض ﻛﻨﻴﻢ‪ :‬ﻫﺮ ﺣﺮﻛﺖ ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﻫﺮ ﻟﺤﻈﻪى از اﻳﻦ ﻛﺎر ﺷﻤﺎ ‪ -‬ﻛﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ اﻧﮕﻴﺰه و در‬ ‫اﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻰﮔﻴﺮﻳﺪ ‪ -‬اﺟﺮ اﻟﻬﻰ و ﻣﻌﻨﻮىِ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﻣﻌﺎدل ﺑﺎ ﻫﺮ ارزش ﻣﺎدى دارد؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻫﻴﭻ‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺑﺴﻴﺠﻴﺎن‪85/1/6 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار ﻣﺴﺌﻮﻻن ﺳﺎزﻣﺎن اﻧﺮژي اﺗﻤﻲ و ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﻫﺴﺘﻪاي‪85/3/25 -‬‬

‫‪ .6‬ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ اﺳﺘﻜﺒﺎر ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري اﻳﺮان‬

‫ارزش ﻣﺎدىاى ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻌﺎدل آن اﺟﺮ اﻟﻬﻰاى ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در ﭘﺮوﻧﺪهى ﺷﻤﺎ ﺛﺒﺖ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬اوﻻً‪ ،‬ﺑﻪ‬ ‫ﺧﺎﻃﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﻛﺎر‪ ،‬ﻓﻰﻧﻔﺴﻪ ﻛﺎر ﺑﺎارزﺷﻰ اﺳﺖ؛ ﺛﺎﻧﻴﺎً‪ ،‬ﺑﺮاى اﻳﻨﻜﻪ ﺷﻤﺎ دارﻳﺪ ﻣﻘﺪﻣﺎت اﺳﺘﻘﻼل و ﻋﺰت‬ ‫ﻣﺴﺘﻤﺮ و ﻣﺴﺘﺪام ﻳﻚ ﻣﻠﺖ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﻛﻪ اﻫﻤﻴﺖ ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮى اﻧﺮژى‬ ‫ﻫﺴﺘﻪاى و ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن ﻓﻨﺎورى ﻫﺴﺘﻪاى در ﻛﺸﻮر ﻣﺎ‪ ،‬از ﻛﺸﻒ و اﺳﺘﺨﺮاج ﻧﻔﺖ ‪ -‬آن روزى ﻛﻪ‬ ‫ﺑﺮاى اولﺑﺎر در ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﻧﻔﺖ اﺳﺘﺨﺮاج ﺷﺪ ‪ -‬ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﺷﻤﺎ ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﻧﻔﺖ ﭼﻘﺪر در‬ ‫ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻳﻚ ﻛﺸﻮر اﺛﺮ دارد‪ .‬ﻛﺸﻒ ﻛﺮدن ﻧﻔﺖ و اﺳﺘﺨﺮاج ﻛﺮدن ﻧﻔﺖ ﻳﻌﻨﻰ ﻳﻚ ذﺧﻴﺮهاى را از‬ ‫زﻳﺮ زﻣﻴﻦ درآوردن و در واﻗﻊ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﻌﻨﺎ ﻫﺪر دادن؛ اﻳﻦ ﺑﻼﻳﻰ ﻛﻪ ﻣﺎ اﻣﺮوز دارﻳﻢ ﺳﺮ ﻧﻔﺖ در‬ ‫ﻣﻰآورﻳﻢ‪ ،‬ﻫﺪر دادن ﻧﻔﺖ اﺳﺖ؛ واﻟّﺎ اﺳﺘﻔﺎدهى ﺑﻬﻴﻨﻪ از اﻳﻦ ﻣﺎده ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻫﺰار ﺑﺮاﺑﺮ ارزش‬ ‫ﻣﺎدى و ﻣﻌﻨﻮىاش ﺑﻴﺸﺘﺮ از آن ﭼﻴﺰى ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ اﻣﺮوز ﻣﺎ دارﻳﻢ ﺧﺮج ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫اﻣﺎ اﻳﻦ ﻛﺎر ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى اﺳﺘﺨﺮاج آن ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻧﻬﻔﺘﻪى در ﻣﻐﺰ و ذﻫﻦ اﻧﺴﺎن در وراى اﻳﻦ ﻇﻮاﻫﺮ‬ ‫ﻋﺎﻟﻢ وﺟﻮد اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ اﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ را ﻛﺸﻒ ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ؛ ﻣﺜﻞ ﻫﻤﻪى داﻧﺸﻬﺎى ﺑﺮﺗﺮ دﻧﻴﺎ‪ .‬ﺧﻴﻠﻰ از‬ ‫اﻳﻦ ﺣﻘﺎﻳﻖ ﻋﺎﻟﻢ وﺟﻮد را ﻣﺎ ﻧﻤﻰﺑﻴﻨﻴﻢ؛ اﻣﺎ ذﻫﻦ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ آن را ﻛﺸﻒ ﻣﻰﻛﻨﺪ و ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻰﮔﻴﺮد و ﺑﺮاى‬ ‫ﺑﻬﺒﻮد زﻧﺪﮔﻰ ﺑﺸﺮﻳﺖ از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ اﻳﻦ ﻛﺎر را ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ و ارزش اﻳﻦ ﻛﺎر از ﻛﺸﻒ و‬ ‫اﺳﺘﺨﺮاج و ﺑﻪﻛﺎرﮔﻴﺮى و راهاﻧﺪازى ﻧﻔﺖ و ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ ﺧﻴﻠﻰ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻛﺎر ﺷﻤﺎ‬ ‫ﺗﺎرﻳﺦﺳﺎز اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ‪ ،‬ﻫﺮ ﻟﺤﻈﻪاى ﻛﺎر ﺷﻤﺎ‪ ،‬وﻗﺘﻰ ﻛﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ اﻧﮕﻴﺰه‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﻮﺟﻪ آن را اﻧﺠﺎم‬ ‫ﻣﻰدﻫﻴﺪ‪ ،‬اﺟﺮ اﻟﻬﻰ دارﻳﺪ و اﻳﻦ اﺟﺮ اﻟﻬﻰ از ﻫﻤﻪى اﻳﻦ ﺗﺸﻮﻳﻖ و ﺗﻘﺪﻳﺮﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻣﺎ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ و از ﻫﺮ‬ ‫ﻣﻌﺎدل ﻣﺎدى‪ ،‬ﺑﺎﻻﺗﺮ اﺳﺖ؛ ﻗﺪر آن را ﺑﺪاﻧﻴﺪ و در ﺣﻴﻦ ﻛﺎر‪ ،‬ﻗﺒﻞ از ﻛﺎر‪ ،‬ﺑﻌﺪ از ﻛﺎر‪ ،‬ﻫﻤﻴﺸﻪ اﻳﻦ را ﺑﻪ‬ ‫ﻳﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ ﺧﺪاى ﻣﺘﻌﺎل اﻳﻦ ﻛﺎر ﺷﻤﺎ را ﻣﻰﺑﻴﻨﺪ و ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﻣﻘﺮب اﻟﻬﻰ اﻳﻦ ﻛﺎر ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻋﻤﻞ ﺻﺎﻟﺢ ﺛﺒﺖ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻧﺎراﺣﺘﻲ دﺷﻤﻨﺎن از ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎي ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ اﻳﺮان‬

‫اﻣﺮوز ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﺎ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪى دﻧﻴﺎى اﺳﻼم‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﻪى اﺗﺤﺎد اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ اﺗﺤﺎد اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺎ‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰ ﻫﻢ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﻢ؛ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻫﻢ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ‬ ‫دﺷﻤﻨﺎن دﻧﻴﺎى اﺳﻼم ﭼﻪ ﻓﺸﺎرى ﺑﺮ روى ﻣﺴﺌﻠﻪ اﻧﺮژى ﻫﺴﺘﻪاى در اﻳﺮان دارﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻣﻰداﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ‬ ‫دﻧﺒﺎل ﺑﻤﺐ اﺗﻢ ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ‪ .‬آﻧﻬﺎ از ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻢ در اﻳﻦ ﻛﺸﻮر‪ ،‬از ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻓﻨﺎورى در ﻳﻚ ﻛﺸﻮر‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻣﺴﺌﻮﻻن ﺳﺎزﻣﺎن اﻧﺮژي اﺗﻤﻲ و ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﻫﺴﺘﻪاي‪85/3/25 -‬‬

‫‪307‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫اﺳﻼﻣﻰ ﻧﺎراﺣﺘﻨﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻛﺸﻮر اﺳﻼﻣﻰاى ﻛﻪ ﻧﺸﺎن داده ﻛﻪ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺳﻴﺎﺳﺘﻬﺎى اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻧﺸﺎن داده‬ ‫ﻛﻪ از اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻧﻤﻰﺗﺮﺳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺸﻮر اﺳﻼﻣﻰ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژى اﻣﺮوز دﻧﻴﺎ ‪ -‬ﻳﻌﻨﻰ‬ ‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژى ﻫﺴﺘﻪاى ‪ -‬ﻣﺠﻬﺰ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻳﻦ‪ ،‬ﻓﺸﺎر را وارد ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﺎ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺧﻮدﻣﺎن‬ ‫را ﮔﺮﻓﺘﻪاﻳﻢ‪ .‬ﻣﻠﺖ اﻳﺮان در ﻃﻮل ﺑﻴﺴﺖ و ﻫﻔﺖ ﺳﺎل ﺑﻌﺪ از اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻓﻬﻤﻴﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ‬ ‫راه ﺧﻼﺻﻰ از ﻛﻴﺪ دﺷﻤﻨﺎن‪ ،‬ﺗﻮﻛﻞ ﺑﻪ ﺧﺪا و ﺻﺒﺮ در ﻣﻴﺪان و ﻣﺠﺎﻫﺪت اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ اﻳﻦ راه را ﺗﺎ اﻣﺮوز‬ ‫رﻓﺘﻪاﻳﻢ و ﺛﻤﺮات ﺷﻴﺮﻳﻦ آن را ﭼﺸﻴﺪﻳﻢ و ﺑﻪ ﺣﻮل و ﻗﻮهى اﻟﻬﻰ در اداﻣﻪ ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦ راه را ﺑﺎ ﻗﻮت‬ ‫ﺗﻤﺎم ﺧﻮاﻫﻴﻢ رﻓﺖ‪ ،‬ﻛﻪ آﺛﺎرش را ﻫﻢ ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﻢ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻋﻘﺐ ﻧﮕﻬﺪاﺷﺘﻦ ﻣﻠﺖﻫﺎي ﻣﺴﻠﻤﺎن از ﻗﺎﻓﻠﻪ داﻧﺶ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪاران اﺳﺘﻌﻤﺎرﮔﺮ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﻣﻴﺪاﻧﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻫﻮﻳﺖ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪي ﺟﻬﺎن اﺳﻼم ﺷﻜﻞ ﺑﮕﻴﺮد‪،‬‬ ‫راه ﺑﺮ ﺳﻴﻄﺮهي ﺳﻴﺎﺳﻲ و اﻗﺘﺼﺎدي آﻧﺎن ﺑﺴﺘﻪ ﺧﻮاﻫﺪﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ در ﺗﻼﺷﻲ ﻫﻤﻪ ﺳﻮﻳﻪ و ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت‪ ،‬ﺑﻪ‬ ‫اﺧﺘﻼﻓﺎت در ﻣﻴﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن داﻣﻦ زدﻧﺪ و زﻳﺮ ﭼﺘﺮ اﻳﻦ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺧﺒﻴﺜﺎﻧﻪ‪ ،‬از ﻏﻔﻠﺖ ﺗﻮدهﻫﺎي ﻣﺮدم و‬ ‫ﺳﺴﺖﻋﻨﺼﺮي زﻣﺎﻣﺪاران ﺳﻴﺎﺳﻲ و ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪ ،‬ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﻛﺮدﻧﺪ و ﻛﺎر ﺧﻮد را در ﺗﺴﻠﻂ ﺑﺮ‬ ‫ﻛﺸﻮرﻫﺎي اﺳﻼﻣﻲ ﭘﻴﺶ ﺑﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪308‬‬

‫ﺳﺮﻛﻮب ﺣﺮﻛﺘﻬﺎي آزادﻳﺨﻮاﻫﺎﻧﻪ در ﻛﺸﻮرﻫﺎي اﺳﻼﻣﻲ در ﻗﺮن ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬و ﭘﻴﺸﺮوي اﺳﺘﻌﻤﺎرﮔﺮان در‬ ‫ﺳﻠﻄﻪﮔﺮي ﺑﺮ اﻳﻦ ﻛﺸﻮرﻫﺎ‪ ،‬و اﻳﺠﺎد ﻳﺎ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺣﻜﻮﻣﺘﻬﺎي ﻣﺴﺘﺒﺪ در آﻧﻬﺎ‪ ،‬و ﻏﺎرت ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﻴﻌﻲ و‬ ‫ﻧﺎﺑﻮدﺳﺎزي ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ آﻧﻬﺎ‪ ،‬و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻋﻘﺐ ﻧﮕﻬﺪاﺷﺘﻦ ﻣﻠﺘﻬﺎي ﻣﺴﻠﻤﺎن از ﻗﺎﻓﻠﻪ داﻧﺶ و ﻓﻨﺎوري‪،‬‬ ‫ﻫﻤﻪ در ﺳﺎﻳﻪي ﺗﻔﺮﻗﻪ و ﺑﻴﮕﺎﻧﮕﻲ ﻛﻪ در ﻣﻮاردي ﺑﻪ دﺷﻤﻨﻲ و ﺳﺘﻴﺰ و ﺑﺮادرﻛﺸﻲ ﻣﻴﺮﺳﻴﺪ‪ ،‬ﭘﺪﻳﺪ آﻣﺪه‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﻏﺮﺑﻲ ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎي ﻋﻠﻤﻲ اﻳﺮان‬

‫در ﻣﻮرد ﻣﻘﺎﺑﻠﻪى ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰ ﻫﻢ ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪى ﻣﻬﻤﺶ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪى اﻧﺮژى ﻫﺴﺘﻪاى اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در ﮔﻔﺘﻪﻫﺎ‪ ،‬در ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎى ﺳﻴﺎﺳﻰ و ﻏﻴﺮه ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ دوﻟﺘﻬﺎى ﻏﺮﺑﻰ ﺑﺎ دارا ﺑﻮدن ﻗﺪرت ﻫﺴﺘﻪاى در‬ ‫اﻳﺮان ﻣﻮاﻓﻖ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ؛ ﺧﺐ ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻣﮕﺮ ﻣﺎ ﺑﺮاى ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن ﻗﺪرت ﻫﺴﺘﻪاى از ﻛﺴﻰ اﺟﺎزه‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن در ﻫﻤﺎﻳﺶ ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ اﺳﻼﻣﻲ‪85/5/30 -‬‬ ‫‪ -2‬ﭘﻴﺎم ﺑﻪ ﻛﻨﮕﺮه ﻋﻈﻴﻢ ﺣﺞ‪85/10/8 -‬‬

‫‪ .6‬ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ اﺳﺘﻜﺒﺎر ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري اﻳﺮان‬

‫ﺧﻮاﺳﺘﻴﻢ؟ ﻣﮕﺮ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﺑﺎ اﺟﺎزهى دﻳﮕﺮان وارد اﻳﻦ ﻣﻴﺪان ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ ﻣﺎ ﻣﻮاﻓﻖ‬ ‫ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ؟ ﺧﺐ ﻣﻮاﻓﻖ ﻧﺒﺎﺷﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﻣﻮاﻓﻖ اﺳﺖ و ﻣﺎﻳﻞ اﺳﺖ اﻳﻦ اﻧﺮژى را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻫﻢ در اﺟﺘﻤﺎع روز‬ ‫اول ﻓﺮوردﻳﻦ در اﻳﻨﺠﺎ ﮔﻔﺘﻢ ﻛﻪ اﻧﺮژى ﻫﺴﺘﻪاى ﺑﺮاى ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﻳﻚ ﺿﺮورت اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﻴﺎز‬ ‫ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺮوز اﮔﺮ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ﻛﺸﻮر در ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن اﻧﺮژى ﻫﺴﺘﻪاى ﻛﻮﺗﺎﻫﻰ ﻛﻨﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﻧﺴﻠﻬﺎى ﺑﻌﺪ آﻧﻬﺎ را ﻣﺆاﺧﺬه ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﻣﻠﺖ اﻳﺮان و ﻛﺸﻮر اﻳﺮان ﺑﻪ اﻧﺮژى ﻫﺴﺘﻪاى و اﻳﻦ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻰ‬ ‫ﺑﺮاى زﻧﺪﮔﻰ ‪ -‬ﻧﻪ ﺑﺮاى ﺳﻼح ‪ -‬اﺣﺘﻴﺎج دارد‪ .‬ﻋﺪهاى ﻣﻰﻧﺸﻴﻨﻨﺪ ﻫﻤﺎن ﺣﺮف دﺷﻤﻦ را ﺗﻜﺮار‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ‪ :‬آﻗﺎ! ﭼﻪ ﻟﺰوﻣﻰ دارد؟ ﭼﻪ ﻟﺰوﻣﻰ دارد؟ آﻳﻨﺪهى ﻛﺸﻮر را ﺑﻪ ﺧﻄﺮ اﻧﺪاﺧﺘﻦ‪ ،‬ﻧﻴﺎز ﻓﺮداﻫﺎى‬ ‫ﻛﺸﻮر را ﺑﻜﻠﻰ ﻧﺪﻳﺪه ﮔﺮﻓﺘﻦ‪ ،‬اﻳﻦ اﺷﻜﺎﻟﻰ ﻧﺪارد؟ آﻳﺎ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ﻛﺸﻮر ﺣﻖ دارﻧﺪ ﺑﻪ ﻧﺴﻠﻬﺎى آﻳﻨﺪه‬ ‫ﺧﻴﺎﻧﺖ ﻛﻨﻨﺪ؟ اﻣﺮوز ﻧﻔﺖ را ﺑﺮدارﻳﻢ ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻴﻢ؛ ﻳﻚ روزى اﻳﻦ ﻧﻔﺖ ﺗﻤﺎم ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬آن روز‬ ‫ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﺑﺮاى ﺑﺮق ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺮاى ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪى ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺮاى ﮔﺮﻣﺎى ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺮاى روﺷﻨﺎﻳﻰ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺮاى‬ ‫ﺣﺮﻛﺖ زﻧﺪﮔﻰ ﺧﻮد‪ ،‬دﺳﺖ ﻧﻴﺎز دراز ﻛﻨﺪ ﺑﻪ ﺳﻮى ﻛﺸﻮرﻫﺎى دﻳﮕﺮ ﺗﺎ ﺑﻪ او اﻧﺮژى ﺑﺪﻫﻨﺪ؟ اﻳﻦ ﺑﺮاى‬ ‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦِ اﻣﺮوز ﻛﺸﻮر ﺟﺎﻳﺰ اﺳﺖ؟ ﻋﺪهاى ﺣﺮف دﺷﻤﻦ را ﺗﻜﺮار ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻣﻠﻰ ﺷﺪن‬ ‫ﻧﻔﺖ را ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪى دﻛﺘﺮ ﻣﺼﺪق و ﻣﺮﺣﻮم آﻳﺔاﻟﻠَّﻪ ﻛﺎﺷﺎﻧﻰ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬اﻣﺮوز ﺗﻤﺠﻴﺪ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ‪-‬‬ ‫ﻛﻪ آن ﻛﺎر‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر ﻛﻮﭼﻚ ﺑﻮد؛ اﻳﻦ از او ﺑﺰرﮔﺘﺮ اﺳﺖ ‪ -‬ﻫﻤﺎﻧﻬﺎ اﻣﺮوز ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻧﺮژى‬ ‫ﻫﺴﺘﻪاى ﻫﻤﺎن ﺣﺮﻓﻰ را ﻣﻰزﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻦ ﻣﺼﺪق و ﻛﺎﺷﺎﻧﻰ آن روز ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﺎ در اﻳﻦ راه ﭘﻴﺶ رﻓﺘﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺎ اﺑﺘﻜﺎر ﺧﻮدﻣﺎن ﭘﻴﺶ رﻓﺘﻴﻢ‪ .‬ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﻫﻴﭻ ﺑﻰﻗﺎﻧﻮﻧﻰ‬ ‫ﻫﻢ ﻧﻜﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﻪى ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎى ﻣﺎ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﭼﺸﻢ آژاﻧﺲ ﻫﺴﺘﻪاى اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﺮادى ﻫﻢ ﻧﺪارد؛ ﻣﺎ ﺣﺮﻓﻰ‬ ‫ﻧﺪارﻳﻢ ﻛﻪ زﻳﺮ ﻧﻈﺮ آﻧﻬﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺟﻨﺠﺎل ﻛﺮدن و ﻓﺸﺎر وارد آوردن روى ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﺑﺮاى اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ‪،‬‬ ‫اﺳﺘﻔﺎدهى اﺑﺰارى ﻛﺮدن از ﺷﻮراى اﻣﻨﻴﺖ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ‪ ،‬ﺑﺮاى ﻗﺪرﺗﻬﺎى ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان زﻳﺎن ﺑﻪ ﺑﺎر‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ آورد‪ .‬اﻳﻦ را ﻣﻦ ﺑﮕﻮﻳﻢ؛ اﮔﺮ ﻗﺮار ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ از ﺷﻮراى اﻣﻨﻴﺖ اﺳﺘﻔﺎدهى اﺑﺰارى ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و‬ ‫ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ اﻳﻦ ﺣﻖ ﻣﺴﻠّﻢ را از اﻳﻦ راه ﻧﺪﻳﺪه ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎ ﺗﺎ اﻣﺮوز آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ اﻧﺠﺎم دادﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺮﻃﺒﻖ‬ ‫ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻰ اﻧﺠﺎم دادﻳﻢ؛ اﮔﺮ آﻧﻬﺎ ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻰﻗﺎﻧﻮﻧﻰ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎ ﻫﻢ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﻰﻗﺎﻧﻮﻧﻰ ﻛﻨﻴﻢ و‬ ‫ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺮد‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺑﺎ ﺗﻬﺪﻳﺪ و اﻋﻤﺎل زور و ﺧﺸﻮﻧﺖ رﻓﺘﺎر ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺪون ﺗﺮدﻳﺪ ﺑﺪاﻧﻨﺪ ﻣﻠﺖ‬

‫‪309‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫اﻳﺮان و ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ اﻳﺮان در ﻣﻘﺎﺑﻞ دﺷﻤﻨﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺗﻌﺮض ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬از ﻫﻤﻪى ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺧﻮد ﺑﺮاى‬ ‫ﺿﺮﺑﻪ زدن اﺳﺘﻔﺎده ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* رأس ﻧﻈﺎم اﺳﺘﻜﺒﺎر ﺟﻬﺎﻧﻲ‪ ،‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﺸﻮر را ﻧﻤﻲﺧﻮاﻫﺪ‬

‫ﺑﺮادران و ﺧﻮاﻫﺮان ﻋﺰﻳﺰ! ﻛﺸﻮر در ﺣﺎل ﻳﻚ ﺗﺤﺮك ﺟﺪى ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺟﻠﻮﺳﺖ؛ ﻫﻢ از ﻟﺤﺎظ ﻋﻠﻤﻰ‪،‬‬ ‫ﻫﻢ از ﻟﺤﺎظ ﺳﻴﺎﺳﻰ‪ ،‬ﻫﻢ از ﻟﺤﺎظ ﻧﻈﺎﻣﻰ و ﻫﻢ از ﻟﺤﺎظ اﺳﺘﺤﻜﺎم ﺑﻨﻴﻪﻫﺎى اﻗﺘﺼﺎدى‪ .‬ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﻰ‬ ‫در ﻋﻤﻞ دارد ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻧﻈﺎم رﻳﺸﻪدار‪ ،‬اﺛﺮﮔﺬار و داراى اﻗﺘﺪار درونزاﺳﺖ؛ ﻧﻪ اﻗﺘﺪارى‬ ‫ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻰ از ﻛﺸﻮرﻫﺎى ﺑﻴﭽﺎره و ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪاران ﻧﮕﻮنﺑﺨﺖ دارﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﻧﺎﺷﻰ از ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻓﻼن ﻗﺪرت‬ ‫و ﺑﻬﻤﺎن ﻗﺪرت اﺳﺖ؛ ﻧﻪ‪ ،‬اﻗﺘﺪار ﻧﻈﺎم ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬اﻗﺘﺪار درونزاﺳﺖ؛ ﻣﺜﻞ ﻳﻚ ﻛﻮه‬ ‫ﻛﻪ ﺑﻴﺶ از آن ﻣﻘﺪارى ﻛﻪ از ﻛﻮه دﻳﺪه ﻣﻰﺷﻮد و در زﻳﺮِ زﻣﻴﻦ‪ ،‬رﻳﺸﻪﻫﺎى آن ﻛﻮه اﺳﺖ؛ ﻧﻈﺎم‬ ‫اﺳﻼﻣﻰ دارد ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﺪ ﻛﻪ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ اﺳﺖ و روز ﺑﻪ روز ﻫﻢ در اﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﺟﻠﻮ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ‬ ‫دارﻳﻢ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺟﻠﻮ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ و ﺣﺮﻛﺖ ﻫﻢ ﺣﺮﻛﺖ آراﻣﻰ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺣﺮﻛﺖ ﺳﺮﻳﻌﻰ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ اﻳﺴﺘﺎدﮔﻰ را ﻣﺴﺘﺒﺪﻳﻦ ﻋﺎﻟﻢ ﻧﻤﻰﭘﺴﻨﺪﻧﺪ‪ .‬ﻓﻼن ﭘﺎدﺷﺎه‪ ‬دوراﻓﺘﺎدهى ﻓﻼن ﻛﺸﻮر‪ ،‬در ردﻳﻒ اﻳﻦ‬ ‫ﻣﺴﺘﺒﺪﻳﻦ ﻣﺤﺴﻮب ﻧﻤﻰﺷﻮد‪ .‬ﻣﺴﺘﺒﺪﺗﺮﻳﻦ ﻣﺴﺘﺒﺪان ﻋﺎﻟﻢ‪ ،‬آن ﻛﺴﺎﻧﻰاﻧﺪ ﻛﻪ در رأس ﻧﻈﺎم اﺳﺘﻜﺒﺎر‬ ‫‪310‬‬

‫ﺟﻬﺎﻧﻰ ﻧﺸﺴﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* ﻋﻘﺐﻣﺎﻧﺪﮔﻲ ﻋﻠﻤﻲ‪ ،‬ﻳﻜﻲ از اﻫﺪاف ﺳﻪﮔﺎﻧﻪ دﺷﻤﻦ‬

‫در ﻃﻮل اﻳﻦ ﺳﺎﻟﻬﺎ و از ﺑﻴﺴﺖ و ﭘﻨﺞ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ﺑﻪ اﻳﻦﻃﺮف‪ ،‬از ﻫﻤﺎن زﻣﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺑﻨﺪه ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ‬ ‫رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮرى داﺷﺘﻢ و در ﺷﻮراى ﻋﺎﻟﻰ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻣﺸﻐﻮل ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻮدم و از ﻧﺰدﻳﻚ‬ ‫ﺷﺎﻫﺪ ﺟﺮﻳﺎﻧﺎت ﺑﻮدم‪ ،‬ﻳﻜﻰ از آﻣﺎجﻫﺎى ﺗﻮﻃﺌﻪﻫﺎى دﺷﻤﻦ‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﻪى ﻣﻌﻠﻤﻴﻦ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ اول اﻣﺴﺎل‬ ‫ﻋﺮض ﻛﺮدم ﻛﻪ دﺷﻤﻦ‪ ،‬ﺳﻪ ﻫﺪف‪ ‬ﻋﻘﺐﻣﺎﻧﺪﮔﻰ ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﻋﻘﺐﻣﺎﻧﺪﮔﻰ اﻗﺘﺼﺎدى و ﺷﻜﺴﺘﻦ‬ ‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﮕﻰ ﻣﻠﻰ را ﺑﺠﺪ ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻣﻰﻛﻨﺪ؛ دﻻر ﺧﺮج ﻣﻰﻛﻨﺪ؛ ﻣﺰدور ﻣﻰﮔﻴﺮد و ورزﻳﺪهﺗﺮﻳﻦ‬ ‫ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻬﺎى ﺳﺮوﻳﺲﻫﺎى اﻣﻨﻴﺘﻰ را ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻰاﻧﺪازد ﺗﺎ اﻳﻦ ﺳﻪ ﻛﺎر در ﻛﺸﻮر اﻧﺠﺎم ﺑﮕﻴﺮد؛ ﻳﻌﻨﻰ از‬ ‫ﻟﺤﺎظ اﻗﺘﺼﺎدى ﻋﻘﺐ ﺑﻤﺎﻧﻴﻢ و ﺷﻜﺴﺖ ﺑﺨﻮرﻳﻢ؛ از ﻟﺤﺎظ ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻰ را ﻛﻪ ﺷﺮوع ﺷﺪ اﺳﺖ‬ ‫ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻛﻨﻴﻢ؛ از ﻟﺤﺎظ ﻳﻜﭙﺎرﭼﮕﻰ ﻣﻠﻰ ﻫﻢ اﻳﻦ وﺣﺪﺗﻰ را ﻛﻪ وﺟﻮد دارد ﺑﺸﻜﻨﻴﻢ و ﺑﻪ ﺟﺎن ﻫﻢ‬ ‫‪ -1‬ﺑﻴﺎﻧﺎت در ﺟﻤﻊ زاﺋﺮان و ﻣﺠﺎوران ﺣﺮم ﻣﻄﻬﺮ رﺿﻮي‪86/1/1 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار ﻣﻌﻠﻤﺎن‪86/2/12 -‬‬

‫‪ .6‬ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ اﺳﺘﻜﺒﺎر ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري اﻳﺮان‬

‫ﺑﻴﻔﺘﻴﻢ‪ .‬دﺷﻤﻦ دارد اﻳﻦ ﺳﻪ ﻫﺪف را دﻧﺒﺎل ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬در دو ﺑﺨﺶ از اﻳﻦ ﺳﻪ ﻫﺪف‪ ،‬ﻳﻜﻰ از آﻣﺎجﻫﺎى‬ ‫ﻣﻬﻢ‪ ،‬ﻣﻌﻠﻤﻴﻨﻨﺪ؛ ﻫﻢ در ﺑﺨﺶ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﻫﻢ در ﺑﺨﺶ وﺣﺪت اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻣﺮوز اوج‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎى دﺷﻤﻦ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ از ﻫﻤﻴﻦ ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎل‪ ،‬ﺑﻴﺴﺖ و ﭘﻨﺞ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ ﻫﻢ اﻳﻦ ﺗﻮﻃﺌﻪﻫﺎ وﺟﻮد‬ ‫داﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻨﺪه از ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﺎﻫﺪش ﺑﻮدهام‪ .‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻳﻦ ﻣﻮج ﺗﻮﻃﺌﻪ و ﻓﺸﺎر ﺗﻮﻃﺌﻪ‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﻪى‬ ‫ﻣﻌﻠﻤﻴﻦ ﻣﺜﻞ ﻛﻮه اﻳﺴﺘﺎدهاﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﻪ ﻋﺮض ﻣﻰﻛﻨﻢ ﺟﺎﻣﻌﻪى ﻣﻌﻠﻤﻴﻦ ﻣﺎ ﭘﺎﻛﻴﺰهاﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﺷﺎﻫﺪ ﺑﺰرﮔﺶ‬ ‫ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻴﻠﻰ ﺳﻌﻰ ﻛﺮدﻧﺪ و ﺗﻼش ﻛﺮدﻧﺪ از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﻌﻠﻤﻴﻦ ﻳﻚ اﺧﺘﻼف و دﻟﺨﻮرى ﺑﺰرﮔﻰ‬ ‫ﺑﻴﻦ آﺣﺎد ﻣﺮدم ﺑﻪ وﺟﻮد ﺑﻴﺎورﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ؛ ﺑﺎز ﻫﻢ ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ و ﺑﺎز ﻫﻢ ﻣﻌﻠﻤﻴﻦ اﻳﺴﺘﺎدهاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻫﺴﺘﻪاي و ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ آﻣﺮﻳﻜﺎ‬

‫در ﻣﺴﺌﻠﻪى ﻫﺴﺘﻪاى‪ ،‬آﻣﺮﻳﻜﺎﺋﻰﻫﺎ ﺗﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﭼﻨﺪ ﻣﺎه ﭘﻴﺶ اﺻﺮار‪ ،‬اﺻﺮار ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﺮان ﺑﻜﻠﻰ ﻫﻤﻪى‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎى ﻫﺴﺘﻪاىاش را ﻛﻨﺎر ﺑﮕﺬارد؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻣﺜﻞ آن ﻛﺎرى ﻛﻪ ﺑﺎ ﻟﻴﺒﻰ ﻛﺮدﻧﺪ؛ ﺗﻪاش را ﺟﺎرو ﻛﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﺗﻘﺪﻳﻢ ﻛﻨﺪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ؛ ﺑﻜﻠﻰ اﻋﻼم اﻧﺼﺮاف ﻛﻨﺪ‪ .‬اﺧﻴﺮاً ‪ -‬ﭼﻨﺪ ﻫﻔﺘﻪى ﻗﺒﻞ از اﻳﻦ ‪ -‬وﺿﻊ ﺑﻪ ﺟﺎﺋﻰ‬ ‫رﺳﻴﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻨﺪ اﻳﺮان در ﻫﻤﻴﻦ ﺣﺪى ﻛﻪ ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﺗﻮﻗﻒ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﻓﺎﺻﻠﻪى اﻳﻨﻬﺎ ﺧﻴﻠﻰ زﻳﺎد‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ روزى ﺑﻮد ﻛﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﺒﻮدﻧﺪ ﭘﻨﺞ ﻋﺪد ﺳﺎﻧﺘﺮﻳﻔﻴﻮژ را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ﮔﻔﺘﮕﻮ و‬ ‫ﻣﺬاﻛﺮهى ﺑﺎ اروﭘﺎ ﺣﺎﺿﺮ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻴﺴﺖ ﺗﺎ ﺳﺎﻧﺘﺮﻳﻔﻴﻮژ را ﻧﮕﻪ دارﻧﺪ‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﻧﻤﻴﺸﻮد؛‬ ‫ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﭘﺲ ﻻاﻗﻞ ﭘﻨﺞ ﺗﺎ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﻧﻤﻴﺸﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﻣﻴﮕﻔﺘﻨﺪ ﻳﻜﻰ‪ ،‬ﺑﺎز ﻫﻢ ﻣﻴﮕﻔﺘﻨﺪ ﻧﻤﻴﺸﻮد! اﻣﺮوز‬ ‫ﺳﻪ ﻫﺰار ﺗﺎ ﺳﺎﻧﺘﺮﻳﻔﻴﻮژ دارد ﻛﺎر ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺒﺎﻟﻎ زﻳﺎدى ﻫﻢ آﻣﺎدهى ﻛﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻴﮕﻮﻳﻨﺪ در‬ ‫ﻫﻤﻴﻦ ﺣﺪ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺷﻮﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻫﻢ ﻳﻜﻰ از ﻧﺎﻛﺎﻣﻰﻫﺎى آﻣﺮﻳﻜﺎﺳﺖ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* دروغﻫﺎي آﻣﺮﻳﻜﺎ در ﺧﺼﻮص اﻧﺮژي ﻫﺴﺘﻪاي‬

‫ﺣﻖﻛﺸﻰﻫﺎى آﻣﺮﻳﻜﺎ در اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻳﻜﻰ دو ﺗﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬در ﻣﻮرد ﻛﺸﻮر ﺧﻮد‪ ‬ﻣﺎ‪ ،‬در ﻣﻮرد ﻫﻤﻴﻦ‬ ‫اﻧﺮژى ﻫﺴﺘﻪاى ‪ -‬ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪى ﻣﺘﺪاولِ اﻳﻦ ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ‪ -‬ﺷﻤﺎ ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﭼﻘﺪر ﻛﺘﻤﺎن ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻛﺮدﻧﺪ؛‬ ‫ﭼﻘﺪر ﺧﻼف واﻗﻊ ﮔﻔﺘﻨﺪ؛ ﭼﻘﺪر دروغ ﮔﻔﺘﻨﺪ؛ ﭼﻘﺪر ﺑﺎ ﺧﻮاﺳﺘﻪى ﻳﻚ ﻣﻠﺖ ‪ -‬ﻛﻪ ﺣﻖ ﻃﺒﻴﻌﻰ و‬ ‫ﻣﺸﺮوع ﺧﻮد را ﻛﻪ ﺧﻮد ﺑﻪ دﺳﺖ آورده اﺳﺖ و آن را ﻣﻴﺨﻮاﻫﺪ ‪ -‬ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﻠﺖ ﻣﺎ ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ ﻣﺎ‬ ‫ﻣﻴﺨﻮاﻫﻴﻢ ﺑﻪ ﺻﻨﻌﺖ ﻫﺴﺘﻪاى دﺳﺖ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﺎ ﻣﻴﺨﻮاﻫﻴﻢ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ از اﻧﺮژى ﻫﺴﺘﻪاى در ﻣﺴﺎﺋﻞ‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻣﻌﻠﻤﺎن‪86/2/12 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎي ﻳﺰد‪86/10/13 -‬‬

‫‪311‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن زﻧﺪﮔﻰ ﺻﻠﺢآﻣﻴﺰ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﻣﻴﮕﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺑﻤﺐ ﻫﺴﺘﻪاى اﺳﺖ!‬ ‫ﭼﺮا دروغ ﻣﻴﮕﻮﻳﻨﺪ؟ ﭼﺮا ﻣﻠﺖ اﻳﺮان را ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺮﻓﻬﺎ اﻳﻨﺠﻮر از ﺧﻮدﺷﺎن ﻋﻤﻴﻘﺎً ﻣﺘﻨﻔﺮ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ؟ اﻳﻦ‬ ‫ﻛﺎر را در اﻳﻦ ﺳﺎﻟﻬﺎى ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎرﻫﺎ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان و ﻣﺴﺌﻮﻻن اﻋﻼم ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺳﻼح‬ ‫ﻫﺴﺘﻪاى را ﻧﻤﻴﺨﻮاﻫﻴﻢ؛ اﻳﻦ در ﺳﻠﺴﻠﻪى ﻧﻴﺎزﻫﺎ و ﻧﻈﺎم ﺗﺴﻠﻴﺤﺎﺗﻰ ﻣﺎ اﺻﻼً وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﻣﺎ اﻋﻼم‬ ‫ﻛﺮدﻳﻢ ﻛﻪ اﺳﺘﻔﺎدهى از ﺳﻼﺣﻬﺎى ﻫﺴﺘﻪاى از ﻧﻈﺮ اﺳﻼم ﺣﺮام و ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ‪ .‬و ﻧﮕﻬﺪاﺷﺘﻦ او اﻳﺠﺎد‬ ‫ﻳﻚ ﺧﻄﺮ ﺑﺰرگ و ﻳﻚ دردﺳﺮ ﺑﺰرگ اﺳﺖ؛ ﻣﺎ دﻧﺒﺎل اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ و ﻧﻤﻴﺨﻮاﻫﻴﻢ؛ ﭘﻮل ﻫﻢ ﺑﺪﻫﻨﺪ‬ ‫ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ آﻗﺎ ﺷﻤﺎ ﺑﻴﺎﺋﻴﺪ اﻳﻦ ﻛﺎر را ﺑﻜﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﻧﻤﻴﺨﻮاﻫﺪ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ﻧﻤﻴﺨﻮاﻫﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل‬ ‫در اﻳﻦ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻟﻪى ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻦ و ﻏﺮﺑﻰﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ ﺑﺮاى اﻳﻨﻜﻪ ﺣﺮف ﺑﺎﻃﻞ ﺧﻮدﺷﺎن‪ ،‬ﺣﺮف‬ ‫زور ﺧﻮدﺷﺎن را ﻣﻮﺟﻪ ﺟﻠﻮه ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎى اﻳﻨﻜﻪ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ اﻳﺮان ﺑﻪ دﻧﺒﺎل اﻧﺮژى ﺻﻠﺢآﻣﻴﺰ ﻫﺴﺘﻪاى‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻴﮕﻮﻳﻨﺪ اﻳﺮان ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺑﻤﺐ ﻫﺴﺘﻪاى اﺳﺖ! اﻳﻦ ﺣﻖﻛﺸﻰ ﻧﻴﺴﺖ؟‬

‫‪1‬‬

‫* اﮔﺮ اﻣﺮوز ﺑﻪ دﻧﺒﺎل داﻧﺶ ﻫﺴﺘﻪاي ﻧﺒﺎﺷﻴﻢ‪ ،‬ﻓﺮدا دﻳﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‬

‫در ﻗﻀﻴﻪى ﻫﺴﺘﻪاى آﻧﭽﻪ ﻛﻪ اﻳﺮان ﺑﻪ دﻧﺒﺎل آن اﺳﺖ‪ ،‬داﻧﺶ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ؛ داﻧﺸﻰ ﻛﻪ اﮔﺮ اﻣﺮوز‬ ‫ﻣﻠﺖ اﻳﺮان آن را دﻧﺒﺎل ﻧﻜﻨﺪ‪ ،‬ﻓﺮدا دﻳﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد؛ ﻓﺮداﺋﻰ ﻛﻪ ﻧﻔﺘﻰ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻧﺒﺎﺷﺪ و ﻫﻤﻪى ﭼﺮﺧﻬﺎى‬ ‫‪312‬‬

‫اﻗﺘﺼﺎدى دﻧﻴﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﻴﺮوى ﻫﺴﺘﻪاى ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﺪ و ﻣﻠﺖ اﻳﺮان دﺳﺘﺶ ﺧﺎﻟﻰ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺑﻨﺸﻴﻨﺪ ﻣﻨﺘﻈﺮ‬ ‫ﻛﻪ دﻳﮕﺮان ﺑﻪ او ﻛﻤﻚ ﻛﻨﻨﺪ؛ آﻧﻬﺎ اﻳﻦ را ﻣﻴﺨﻮاﻫﻨﺪ‪ .‬ﻣﺴﺌﻠﻪى ﻫﺴﺘﻪاى ﻣﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ؛ ﻣﻦ ﺑﺎرﻫﺎ ﮔﻔﺘﻪام‪.‬‬ ‫ﻣﺎ اﻣﺮوز ﺑﺮاى داﻧﺶ ﻫﺴﺘﻪاى ﻛﻪ ﺑﺮاى ﻣﺎ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﺎر ﻣﻴﻜﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎل دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺳﻰ ﺳﺎل‬ ‫دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪان ﻣﺎ‪ ،‬ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺎ‪ ،‬ﻧﺴﻞ آﻳﻨﺪه‪ ،‬ﻣﻠﺖ ﺑﺰرگ اﻳﺮان‪ ،‬آن روز دﺳﺘﺶ ﺑﻪ ﻃﺮف ﻏﺮﺑﻴﻬﺎ دراز‬ ‫ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﻏﺮﺑﻴﻬﺎ اﻣﺮوز ﻛﻪ ﻧﻔﺖ ﻣﺎل ﻣﺎﺳﺖ‪ ،‬از زﻣﻴﻦ ﻣﺎ ﻧﻔﺖ اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﻴﺸﻮد و ﺑﻪ آﻧﻬﺎ داده ﻣﻴﺸﻮد‪،‬‬ ‫دارﻧﺪ ﺑﺮاى ﻫﻤﻴﻦ ﻧﻔﺖ ﺑﻪ ﻣﺎ زور ﻣﻴﮕﻮﻳﻨﺪ!‬ ‫ اﻣﺮوز اﻳﻦ ﻧﻔﺘﻰ ﻛﻪ از ﭼﺎهﻫﺎى اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻴﺮون ﻣﻰآﻳﺪ‪ ،‬ﺳﻮدش ﺑﺮاى دوﻟﺘﻬﺎى ﻏﺮﺑﻰ از ﺳﻮدش‬‫ﺑﺮاى ﻛﺸﻮرﻫﺎى ﻧﻔﺖﺧﻴﺰ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ! اﻣﺮوزى ﻛﻪ ﻧﻔﺖ ﻣﺎل ﻣﺎﺳﺖ‪ ،‬در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﺎﺳﺖ‪ ،‬دﺳﺖ ﻣﺎﺳﺖ‪،‬‬ ‫زورﮔﻮﺋﻰ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻓﺮدا ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ اﻧﺮژى ﻫﺴﺘﻪاى را از ﺧﻮد آﻧﻬﺎ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﭼﻪ ﺑﺮ ﺳﺮ‬ ‫ﻣﻠﺘﻬﺎ ﻣﻰآﻳﺪ‪ .‬ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ ﻓﻜﺮِ آن روز را ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ .‬ﻟﺬا اﻣﺮوز اﺻﺮار ﻣﻴﻜﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ‬ ‫اﻳﻦ ﻋﻠﻢ را‪ ،‬اﻳﻦ ﻓﻨﺎورى را‪ ،‬اﻳﻦ داﻧﺎﺋﻰ را‪ ،‬اﻳﻦ ﺗﻤﻜﻦ را ﺑﺮاى ﺧﻮدﻣﺎن ﻛﺴﺐ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬آن وﻗﺖ ﺟﻨﺠﺎل‬ ‫‪ -1‬ﺑﻴﺎﻧﺎت در ﻣﺮاﺳﻢ ﺳﺎﻟﮕﺮد رﺣﻠﺖ ﺣﻀﺮت اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﻲ)ره(‪88/3/14 -‬‬

‫‪ .6‬ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ اﺳﺘﻜﺒﺎر ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري اﻳﺮان‬

‫راه ﻣﻰاﻧﺪازﻧﺪ در دﻧﻴﺎ ﻛﻪ ﭼﺮا ﻣﻴﺨﻮاﻫﻴﺪ ﺷﻤﺎ اﻳﻦ را ﻛﺴﺐ ﻛﻨﻴﺪ؟ و ﺗﻬﻤﺖ ﻣﻴﺰﻧﻨﺪ‪ ،‬اﻓﻜﺎر ﻋﻤﻮﻣﻰ را‬ ‫ﮔﻤﺮاه ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻨﻬﺎ دﻧﺒﺎل ﺑﻤﺐ اﺗﻤﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ ﻓﻼﻧﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪1...‬ﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻴﺪ! ﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺣﻖ ﻣﺴﻠّﻢ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻨﺘﻬﺎ ﻣﺴﺌﻠﻪ در اﻳﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺴﺘﻜﺒﺮان ﻋﺎﻟﻢ‪ ،‬ﺑﺮاى اﻳﻨﻜﻪ اﻳﻦ ﺣﻖ ﻣﺴﻠّﻢ را از دﺳﺖ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﻧﻮاع ﺣﻴﻞ و‬ ‫ﺗﺮﻓﻨﺪﻫﺎ و ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت در ﻛﺎرﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻗﺪام را اﻧﺠﺎم ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺼﻴﺮ ﺑﻮد؛ ﺑﺎﻳﺪ آﮔﺎه ﺑﻮد؛ ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﻫﻮﺷﻴﺎر ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻠﺘﻬﺎ در ﻣﺴﻴﺮ ﺧﻮدﺷﺎن‪ ،‬در ﻣﻮارد ﺣﺴﺎس ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻔﻬﻤﻨﺪ دﺷﻤﻦ دارد ﭼﻪ ﻛﺎر ﻣﻴﻜﻨﺪ‪.‬‬ ‫وﻗﺘﻰ ﻣﻰﺑﻴﻨﻨﺪ از ﻋﻬﺪهى ﻳﻚ ﻣﻠﺖ ﺑﺎ ﺑﺮﺧﻮرد ﻧﻈﺎﻣﻰ ﺑﺮ ﻧﻤﻰآﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﺮﺧﻮردﻫﺎى ﺗﻬﺪﻳﺪآﻣﻴﺰ و‬ ‫ارﻋﺎبآﻣﻴﺰ ﺑﺮ ﻧﻤﻰآﻳﻨﺪ‪ ،‬آن وﻗﺖ ﺷﺮوع ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ از ﻃﺮق دﻳﮕﺮ اﺧﻼل ﻛﺮدن؛ اﻳﻦ را ﺑﻔﻬﻤﻴﻢ‪ .‬اﻳﺠﺎد‬ ‫اﺧﺘﻼف‪ ،‬اﻳﺠﺎد دﺷﻤﻨﻰ‪ ،‬ﺑﻬﺎﻧﻪﺟﻮﺋﻰ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* اﻳﺮان ﺑﻪ دﻧﺒﺎل داﻧﺶ ﻫﺴﺘﻪاي اﺳﺖ ﻧﻪ ﺑﻤﺐ اﺗﻢ‬

‫در ﻫﻤﻴﻦ ﻗﻀﻴﻪى ﻫﺴﺘﻪاى ﺷﻤﺎ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻛﺎرﺷﺎن ﺑﻪ اﻳﻨﺠﺎ رﺳﻴﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ دروغﭘﺮاﻛﻨﻰ ﻛﻨﻨﺪ‪،‬‬ ‫اﻓﻜﺎر ﻋﻤﻮﻣﻰ دﻧﻴﺎ را ﮔﻤﺮاه ﻛﻨﻨﺪ و دروغ ﺑﺴﺎزﻧﺪ‪ .‬ﻣﺴﺌﻠﻪ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﻪى ﻓﻼن رادﻳﻮ و ﻓﻼن دﺳﺘﮕﺎه‬ ‫ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪاران ﻏﺮﺑﻰ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ‪ -‬ﻳﻌﻨﻰ ﻫﻤﺎن ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ﻣﺆﺛﺮ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬ ‫ﻫﻢ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺘﻬﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪ -‬ﺷﺪه ﻛﺎرﺷﺎن اﻳﻦ‪ :‬ﮔﻤﺮاه ﻛﺮدن اﻓﻜﺎر ﻋﻤﻮﻣﻰ‪ ،‬دروغﭘﺮدازى‬ ‫ﻛﺮدن‪ ،‬ﺷﻌﺎرﻫﺎى دروﻏﻴﻦ ﺳﺎﺧﺘﻦ‪ .‬ﻣﺎ ﻣﻴﺨﻮاﻫﻴﻢ از اﻳﻦ رؤﺳﺎى ﻛﺸﻮرﻫﺎ؛ اﻳﻨﻘﺪر دروغ ﻧﮕﻮﻳﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬ ‫دوﻟﺘﻬﺎى ﻏﺮﺑﻰ‪ ،‬دوﻟﺖ آﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،‬دوﻟﺖ اﻧﮕﻠﻴﺲ‪ ،‬ﺑﻌﻀﻰ دﻳﮕﺮ از دوﻟﺘﻬﺎى اروﭘﺎﺋﻰ‪ ،‬اﻳﻨﻘﺪر اﻓﻜﺎر‬ ‫ﻋﻤﻮﻣﻰ دﻧﻴﺎ را ﮔﻤﺮاه ﻧﻜﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ دروﻏﻬﺎ ﺑﻪ ﺿﺮر ﺧﻮدﺷﺎن ﺗﻤﺎم ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ؛ اﻣﺘﺤﺎن ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬دﻳﺪﻧﺪ‪ .‬وﻗﺘﻰ دروغ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻼف‬ ‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪ ﺣﻘﻴﻘﺖ آﺷﻜﺎر ﺷﺪ‪ ،‬آﺑﺮوﺋﻰ ﺑﺮاى آﻧﻬﺎ ﻧﻤﻴﻤﺎﻧﺪ؛ ﻛﻤﺎ اﻳﻨﻜﻪ در ﺑﻌﻀﻰ از ﻣﻮارد ﻫﻤﻴﻦ اﺗﻔﺎق‬ ‫اﻓﺘﺎد؛ دروﻏﻰ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻓﻜﺎر ﻋﻤﻮﻣﻰ را ﮔﻤﺮاه ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻛﺎرﻫﺎﺋﻰ را ﺑﺮ اﺳﺎس آن اﻧﺠﺎم دادﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪ‬ ‫ﺣﻘﻴﻘﺖ روﺷﻦ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﻠﺘﻬﺎى ﺧﻮدﺷﺎن ﮔﺮﻳﺒﺎن ﺧﻮد اﻳﻨﻬﺎ را ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬ ‫در ﻗﻀﻴﻪى ﻫﺴﺘﻪاى آﻧﭽﻪ ﻛﻪ اﻳﺮان ﺑﻪ دﻧﺒﺎل آن اﺳﺖ‪ ،‬داﻧﺶ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ؛ داﻧﺸﻰ ﻛﻪ اﮔﺮ اﻣﺮوز‬ ‫ﻣﻠﺖ اﻳﺮان آن را دﻧﺒﺎل ﻧﻜﻨﺪ‪ ،‬ﻓﺮدا دﻳﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد؛ ﻓﺮداﺋﻰ ﻛﻪ ﻧﻔﺘﻰ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻧﺒﺎﺷﺪ و ﻫﻤﻪى ﭼﺮﺧﻬﺎى‬ ‫‪ -1‬ﺷﻌﺎر ﺣﻀﺎر )اﻧﺮژي ﻫﺴﺘﻪاي ﺣﻖ ﻣﺴﻠﻢ ﻣﺎﺳﺖ(‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار ﺑﺎ ﻣﺮدم ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﻋﻴﺪ ﺳﻌﻴﺪ ﻏﺪﻳﺮ‪88/9/15 -‬‬

‫‪313‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‬

‫اﻗﺘﺼﺎدى دﻧﻴﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﻴﺮوى ﻫﺴﺘﻪاى ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﺪ و ﻣﻠﺖ اﻳﺮان دﺳﺘﺶ ﺧﺎﻟﻰ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺑﻨﺸﻴﻨﺪ ﻣﻨﺘﻈﺮ‬ ‫ﻛﻪ دﻳﮕﺮان ﺑﻪ او ﻛﻤﻚ ﻛﻨﻨﺪ؛ آﻧﻬﺎ اﻳﻦ را ﻣﻴﺨﻮاﻫﻨﺪ‪ .‬ﻣﺴﺌﻠﻪى ﻫﺴﺘﻪاى ﻣﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ؛ ﻣﻦ ﺑﺎرﻫﺎ ﮔﻔﺘﻪام‪.‬‬ ‫ﻣﺎ اﻣﺮوز ﺑﺮاى داﻧﺶ ﻫﺴﺘﻪاى ﻛﻪ ﺑﺮاى ﻣﺎ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﺎر ﻣﻴﻜﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎل دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺳﻰ ﺳﺎل‬ ‫دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪان ﻣﺎ‪ ،‬ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺎ‪ ،‬ﻧﺴﻞ آﻳﻨﺪه‪ ،‬ﻣﻠﺖ ﺑﺰرگ اﻳﺮان‪ ،‬آن روز دﺳﺘﺶ ﺑﻪ ﻃﺮف ﻏﺮﺑﻴﻬﺎ دراز‬ ‫ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﻏﺮﺑﻴﻬﺎ اﻣﺮوز ﻛﻪ ﻧﻔﺖ ﻣﺎل ﻣﺎﺳﺖ‪ ،‬از زﻣﻴﻦ ﻣﺎ ﻧﻔﺖ اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﻴﺸﻮد و ﺑﻪ آﻧﻬﺎ داده ﻣﻴﺸﻮد‪،‬‬ ‫دارﻧﺪ ﺑﺮاى ﻫﻤﻴﻦ ﻧﻔﺖ ﺑﻪ ﻣﺎ زور ﻣﻴﮕﻮﻳﻨﺪ! ‪ -‬اﻣﺮوز اﻳﻦ ﻧﻔﺘﻰ ﻛﻪ از ﭼﺎهﻫﺎى اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻴﺮون‬ ‫ﻣﻰآﻳﺪ‪ ،‬ﺳﻮدش ﺑﺮاى دوﻟﺘﻬﺎى ﻏﺮﺑﻰ از ﺳﻮدش ﺑﺮاى ﻛﺸﻮرﻫﺎى ﻧﻔﺖﺧﻴﺰ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ! ‪ -‬اﻣﺮوزى ﻛﻪ‬ ‫ﻧﻔﺖ ﻣﺎل ﻣﺎﺳﺖ‪ ،‬در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﺎﺳﺖ‪ ،‬دﺳﺖ ﻣﺎﺳﺖ‪ ،‬زورﮔﻮﺋﻰ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻓﺮدا ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ اﻧﺮژى‬ ‫ﻫﺴﺘﻪاى را از ﺧﻮد آﻧﻬﺎ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﭼﻪ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻣﻠﺘﻬﺎ ﻣﻰآﻳﺪ‪ .‬ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ ﻓﻜﺮِ آن‬ ‫روز را ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ .‬ﻟﺬا اﻣﺮوز اﺻﺮار ﻣﻴﻜﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ اﻳﻦ ﻋﻠﻢ را‪ ،‬اﻳﻦ ﻓﻨﺎورى را‪ ،‬اﻳﻦ داﻧﺎﺋﻰ را‪ ،‬اﻳﻦ‬ ‫ﺗﻤﻜﻦ را ﺑﺮاى ﺧﻮدﻣﺎن ﻛﺴﺐ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬آن وﻗﺖ ﺟﻨﺠﺎل راه ﻣﻰاﻧﺪازﻧﺪ در دﻧﻴﺎ ﻛﻪ ﭼﺮا ﻣﻴﺨﻮاﻫﻴﺪ ﺷﻤﺎ‬ ‫اﻳﻦ را ﻛﺴﺐ ﻛﻨﻴﺪ؟ و ﺗﻬﻤﺖ ﻣﻴﺰﻧﻨﺪ‪ ،‬اﻓﻜﺎر ﻋﻤﻮﻣﻰ را ﮔﻤﺮاه ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻨﻬﺎ دﻧﺒﺎل ﺑﻤﺐ اﺗﻤﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ‬ ‫ﻓﻼﻧﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪314‬‬

‫‪1‬‬

‫* دﺷﻤﻨﻲﻫﺎي اﺳﺘﻜﺒﺎر ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ اﻳﺮان اﺳﺖ‬

‫ﺣﺎﻻ ﺷﻤﺎ ﺗﻮ داﻧﺸﮕﺎه ﻣﻴﺨﻮاﻫﻴﺪ ﺑﺴﻴﺠﻰ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﻪ ﻛﺎر ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺮد‪ .‬داﻧﺸﮕﺎه ﺑﻪ ﭼﻰ‬ ‫اﺣﺘﻴﺎج دارد؟ ﻛﺸﻮر ﺑﻪ ﭼﻰ اﺣﺘﻴﺎج دارد؟ ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻟﻰ اﺳﺖ ﻣﺎ ﺑﺤﺚ ﻋﻠﻢ را ﭘﻴﺶ ﻛﺸﻴﺪﻳﻢ؛ ﺷﻤﺎ ﻧﮕﺎه‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ اﻣﺮوز ﺑﺴﻴﺎرى از ﺣﺴﺎدﺗﻬﺎ و رﻗﺎﺑﺘﻬﺎ و ﺣﺴﺮﺗﻬﺎ و اﺣﺴﺎس ﻋﻘﺐﻣﺎﻧﺪﮔﻰﻫﺎى دﺷﻤﻨﺎن ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻰ‬ ‫ﻣﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰ ﺷﻤﺎﺳﺖ‪ .‬آﻧﻬﺎﺋﻰ ﻛﻪ اﻣﺮوز ﻣﻠﺖ اﻳﺮان را ﺗﺤﺴﻴﻦ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ‬ ‫ﻋﻠﻤﺶ او را ﺗﺤﺴﻴﻦ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ؛ آﻧﻬﺎﺋﻰ ﻛﻪ دﺷﻤﻨﻰ ﻣﻴﻮرزﻧﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻋﻠﻢ اوﺳﺖ ﻛﻪ دﺷﻤﻨﻰ ﻣﻴﻮرزﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰ ﺷﻤﺎ ﻳﻚ ﭼﻨﻴﻦ اﺛﺮى دارد‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺑﺎ ﻣﺮدم ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﻋﻴﺪ ﺳﻌﻴﺪ ﻏﺪﻳﺮ‪88/9/15 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار ﺑﺎ اﻋﻀﺎي ﺑﺴﻴﺠﻲ ﻫﻴﺄت ﻋﻠﻤﻲ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪89/4/2 -‬‬

‫‪2‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‬

‫ﻧﻈﺎم آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻲ ﻛﺸﻮر‬

‫‪ .1‬اﺻﻼح و ﺗﺤﻮل ﻧﻈﺎم آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻲ‬

‫‪1‬‬

‫* در داﻧﺸﮕﺎه ﻫﺪف رﺷﺪ داﻧﺸﺠﻮ اﺳﺖ‬

‫در داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﻫﺪف داﻧﺸﺠﻮﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ اﺳﺘﺎد و ﺗﺤﻘﻴﻖ و آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه و ﻫﻤﻪى اﻳﻨﻬﺎ‪ ،‬ﺑﺮاى‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﺳﺖ‪ .‬آن ﺗﺤﻘﻴﻘﻰ ﻛﻪ در ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎه اﻧﺠﺎم ﻣﻰﮔﻴﺮد‪ ،‬ﺑﺮاى اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﻴﺮوى‬ ‫اﻧﺴﺎﻧﻰ رﺷﺪ ﻛﻨﺪ و ﺻﻼﺣﻴﺖ ﻛﺎرى را ﻛﻪ ﺑﺮ ﻋﻬﺪهى ﻳﻚ ﻧﻴﺮوى اﻧﺴﺎﻧﻰ ﻋﺎﻟﻢ و ﻛﺎرآﻣﺪ اﺳﺖ‪،‬‬ ‫ﭘﻴﺪا ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ آن ﻛﺎر را اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ .‬اﺻﻼً ﻓﻠﺴﻔﻪى داﻧﺸﮕﺎه اﻳﻦ اﺳﺖ؛ واﻟّﺎ داﻧﺸﮕﺎه ﺑﺮاى‬ ‫اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻋﺪهﻳﻰ ﻣﺜﻼً اﻳﻦﺟﺎ ﻣﺴﺘﺨﺪم ﺑﺎﺷﻨﺪ و ارﺗﺰاﻗﺸﺎن از اﻳﻦﺟﺎ ﺑﺎﺷﺪ؛ اﻳﻦ ﻗﻬﺮى اﺳﺖ‪،‬‬ ‫اﻣﺎ ﻫﺪف اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻫﺪف اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ داﻧﺸﺠﻮ در آنﺟﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﻼﺣﻴﺘﻬﺎى ﻻزم ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬ﻣﺎ‬ ‫ﻫﺮ ﻛﺎرى ﻛﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﺮاى داﻧﺸﺠﻮ ﺑﻜﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻜﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫دو ﻋﻨﺼﺮ اﺻﻠﻰ در ﺗﺮﺑﻴﺖ داﻧﺸﺠﻮ ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﻛﻪ ﻫﻴﭽﻜﺪام ﻧﺒﺎﻳﺴﺘﻰ ﻣﻐﻔﻮلٌﻋﻨﻪ ﺑﻤﺎﻧﺪ؛ اﮔﺮ ﻣﻐﻔﻮلٌﻋﻨﻪ‬ ‫ﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎ ﺿﺮر ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺮد‪ :‬ﻳﻜﻰ ﻋﻨﺼﺮ ﻋﻠﻢ و ﺗﺤﻘﻴﻖ و ﻛﺎراﻳﻰ ﻋﻠﻤﻰ و ﺟﻮﺷﻴﺪن اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎى‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ و اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﭼﻴﺰﻫﺎﺳﺖ؛ ﻳﻜﻰ ﻫﻢ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از روﺣﻴﻪ و ﺗﺪﻳﻦ و ﺣﺮﻛﺖ ﺻﺤﻴﺢ و‬ ‫ﺳﺎﻟﻢﺳﺎزى ﻣﻌﻨﻮى و روﺣﻰ داﻧﺸﺠﻮ‪ .‬در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ‪ ،‬اﻳﻦ دو ﻋﻨﺼﺮ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﺑﺪون ﺗﻔﻜﻴﻚ از‬ ‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺎ ﻗﺪرت و ﺑﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻛﺎﻣﻞ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﺗﻌﻘﻴﺐ ﺑﺸﻮد‪.‬‬

‫اﺻﻼح و ﺗﺤﻮل ﻧﻈﺎم آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻲ‬

‫‪ .1‬اﺻﻼح و ﺗﺤﻮل ﻧﻈﺎم آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻲ‬

‫‪317‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬ﻧﻈﺎم آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻲ ﻛﺸﻮر‬

‫اﮔﺮ در ﻛﺎر ﻋﻨﺼﺮ اول ﻛﻮﺗﺎﻫﻰ ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻪ ﭼﻴﺴﺖ؟ ﻫﻤﻪ ﻣﻰداﻧﻨﺪ‪ .‬داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ﻛﻪ ﻧﺘﻮاﻧﺪ ﻋﻠﻢ و‬ ‫ﺗﺤﻘﻴﻖ را ﺑﻪ داﻧﺸﺠﻮ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺑﻜﻨﺪ‪ ،‬و ﻧﺘﻮاﻧﺪ داﻧﺸﺠﻮ را ﻳﻚ ﻋﺎﻟﻢ‪ ،‬ﻳﻚ اﺳﺘﺎد‪ ،‬ﻳﻚ ﺻﺎﺣﺐ ﺻﻼﺣﻴﺖ‪،‬‬ ‫ﻳﻚ ﻣﺒﺘﻜﺮ‪ ،‬و ﺑﺎﻻﺧﺮه ﻳﻚ ﻣﺪﻳﺮ ﺑﺎﻟﻔﻌﻞ ﺑﺮاى ﺑﺨﺸﻰاز ﺑﺨﺸﻬﺎىﺑﻰﺷﻤﺎر ادارهىﺟﺎﻣﻌﻪﺑﺴﺎزد‪ ،‬آن‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬دﻳﮕﺮداﻧﺸﮕﺎه ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬در اﻳﻦزﻣﻴﻨﻪ‪ ،‬ﻣﺴﺄﻟﻪى اﺳﺘﺎد‪ ،‬ﻣﺴﺄﻟﻪى ﻛﺘﺎب درﺳﻰ‪ ،‬ﻓﻀﺎى آﻣﻮزﺷﻰ‪،‬‬ ‫آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه و ﻣﺠﻼت ﻋﻠﻤﻰ ﻫﺴﺖ؛ از اﻳﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ داﻳﻢ ورد زﺑﺎن ﻣﺎﻫﺎﺳﺖ و ﻫﻤﻪى ﻣﺎ ﻫﻢ آن‬ ‫را دﻧﺒﺎل ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻫﻤﻪى ﺷﻤﺎﻫﺎ ﻫﻢ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ﻫﺴﺘﻴﺪ و ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺧﻴﻠﻰ ﺧﻮب ﺗﻮﺟﻪ‬ ‫دارﻳﺪ و دﻧﺒﺎل ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ‪ .‬انﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ روزﺑﻪروز ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻗﺪر اﻣﻜﺎﻧﺎت ﻛﺸﻮر ﭘﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮوﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﻋﻨﺼﺮ دوم‪ ،‬ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از روﺣﻴﻪ و ﺗﺪﻳﻦ و ﺣﺮﻛﺖ ﺻﺤﻴﺢ و ﺳﺎﻟﻢﺳﺎزى ﻣﻌﻨﻮى و روﺣﻰ‬ ‫داﻧﺸﺠﻮ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﻫﻢ از ﻧﻈﺮ ﺟﻤﻊ ﺷﻤﺎ ﻣﻐﻔﻮلٌﻋﻨﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﻋﻠﻰاﻟﻘﺎﻋﺪه‪ ،‬ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ را ﻣﻰداﻧﺴﺘﻢ‬ ‫ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺟﻤﻌﻰ ﻏﺎﻓﻞ از اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪى دوم ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬و ﻫﻢ اﻳﻦﻛﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺑﺎ ﻳﻜﺎﻳﻚ ﺷﻤﺎﻫﺎ ‪ -‬ﭼﻪ در‬ ‫اﻳﻦ ﺷﻮرا‪ ،‬و ﭼﻪ در ﺧﺎرج از اﻳﻦ ﺷﻮرا ‪ -‬ﻧﺸﺴﺖ و ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ ﻛﺮدهام و ﻣﻰداﻧﻢ ﻛﻪ ﻫﻤﻪى ﺷﻤﺎﻫﺎ‬ ‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪ ﺗﻮﺟﻪ دارﻳﺪ؛ ﻟﻴﻜﻦ در ﻓﻀﺎى ﻋﻤﻮﻣﻰ داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪى دوم ‪ -‬ﻳﻌﻨﻰ‬ ‫ﻣﺴﺄﻟﻪى روﺣﻴﻪ و ﺗﺪﻳﻦ و آﮔﺎﻫﻰ داﻧﺸﺠﻮ و ﺑﻴﺮون آوردن او از ﺣﺎﻟﺖ ﻳﻚ ﻋﻨﺼﺮ ﻋﻠﻤﻰ ﺑﻰﺟﻬﺖ و‬ ‫ﺑﻰﻫﺪف‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻳﻚ ﻋﻨﺼﺮ ﻋﻠﻤﻰ ﺟﻬﺘﺪار ‪ -‬ﺗﻮﺟﻪ ﻛﺎﻓﻰ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬ ‫‪318‬‬

‫اﻧﺴﺎن ﺑﺎ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﻰدﻫﻨﺪ‪ ،‬آن ﻫﻢ ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﺟﻮاب ﻣﺴﺄﻟﻪ را ﺣﺎﺿﺮ‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﺪ؛ اﻣﺎ اﻧﺴﺎن ﻛﻪ اﻳﻦﻃﻮر ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻧﺴﺎن ﺧﻮدش ﺑﺮﻧﺎﻣﻪى ﺧﻮدش را ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻰﻛﻨﺪ؛ ﺧﻮدش‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﻰﮔﻴﺮد و ﺧﻮدش ﺟﻬﺘﮕﻴﺮى ﭘﻴﺪا ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺎ از اﻳﻦ ﺟﻬﺖ دوم ﻏﻔﻠﺖ ﺑﻜﻨﻴﻢ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه‬ ‫ﻫﻤﺎن ﭼﻴﺰى ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﻛﻪ در ﺑﻴﺎﻧﺎت اﻣﺎم‪ ،‬ﻣﻜﺮر در ﻣﻜﺮر ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آن ﻫﺸﺪار داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﻪى ﺷﻤﺎ آﻗﺎﻳﺎﻧﻰ ﻛﻪ در داﻧﺸﮕﺎه ﺑﻮدهاﻳﺪ و ﺑﻴﺶ از ﻣﺎﻫﺎ داﻧﺸﮕﺎه را ﻣﻰﺷﻨﺎﺳﻴﺪ و داراى روﺣﻴﻪى‬ ‫دﻳﻨﻰ ﻫﻢ ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻤﻖ آن واﻗﻔﻴﺪ‪ .‬اﮔﺮ داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ و ﺟﺪاى از دﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻳﻚ ﻓﺎﺟﻌﻪى‬ ‫ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺟﺒﺮان اﺳﺖ‪ .‬ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺟﺒﺮان‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﺒﺮان آن‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺴﻴﺎر ﺗﻠﻔﺎت ﺧﻮاﻫﺪ‬ ‫داﺷﺖ و ﻣﺸﻜﻼت ﻓﺮاواﻧﻰ ﺑﻪ ﺑﺎر ﺧﻮاﻫﺪ آورد؛ ﺗﺎ ﻳﻚ وﻗﺖ آﻳﺎ ﺟﺒﺮان ﺑﺸﻮد‪ ،‬ﻳﺎ ﻧﺸﻮد‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار رﺋﻴﺲ و اﻋﻀﺎي ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪70/9/20 -‬‬

‫‪1‬‬

‫‪ .1‬اﺻﻼح و ﺗﺤﻮل ﻧﻈﺎم آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻲ‬

‫* ﮔﺴﺘﺮش ﻛﻤﻲ و ﻛﻴﻔﻲ آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻲ‬

‫ﻣﺴﺎﺋﻞ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ و ﻣﺴﺎﺋﻞ آﻣﻮزش ﻣﺘﻮﺳﻄﻪ و ﺑﻄﻮر ﻛﻠﻲ ﻣﺴﺎﺋﻞ آﻣﻮزش ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي ﻣﺎ ﺟﺰو ﻣﺴﺎﺋﻞ‬ ‫درﺟﻪي اول ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻟﺤﻤﺪﷲ در اﻳﻦ ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻟﻪ ﺧﻴﻠﻲ ﻛﺎر ﺷﺪه و ﻣﻦ ﻫﻢ اﮔﺮ ﭼﻪ آﻣﺎر دﻗﻴﻘﻲ را ﻛﻪ‬ ‫اﻳﺸﺎن اﺷﺎره ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺣﺎﻻ اﻃﻼع ﭘﻴﺪا ﻛﺮدم ﻟﻜﻦ ﺑﻄﻮر ﺳﺮﺑﺴﺘﻪ و ﻣﺠﻤﻞ ﺑﺎ ﮔﺰارﺷﺎت ﻣﺘﻌﺪدي ﻛﻪ‬ ‫از اﻃﺮاف دارم ﻣﻲداﻧﻢ ﻛﻪ ﻛﺎرﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮﺑﻲ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﺗﻌﺪاد‬ ‫ﻓﺎرغاﻟﺘﺤﺼﻴﻼن ﻣﺎ‪ ،‬ﺗﻌﺪاد داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻣﺎ‪ ،‬ﺗﻌﺪاد داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ و داﻧﺸﻜﺪهﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺟﺪﻳﺪاً ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪه و‬ ‫رﺷﺘﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در دورهﻫﺎي ﺑﺎﻻ ﺟﺪﻳﺪاً ﺗﺄﺳﻴﺲ ﺷﺪه ﺑﺤﻤﺪﷲ ﺧﻮب اﺳﺖ‪ .‬روﻧﺪ آﻣﻮزش از ﻟﺤﺎظ‬ ‫ﻛﻤﻲ روﻧﺪ ﺧﻮﺑﻲ اﺳﺖ اﻟﺒﺘﻪ ﺗﺎ اﻳﻦ ﺟﺎﻳﺶ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻛﻤﻴﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻛﻴﻔﻴﺖ را ﻫﻢ ﻣﻦ در ﻣﺠﻤﻮع‬ ‫ﺑﻨﻈﺮم ﻧﻤﻲ آﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﮔﺴﺘﺮش ﻛﻤ‪‬ﻲ ﻛﻪ دارﻳﻢ ﻋﻘﺐ ﺑﺎﺷﻴﻢ ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻫﻨﻮز ﺑﺮاي‬ ‫ﺗﻌﻤﻴﻖ و ﺑﻬﺘﺮ ﻛﺮدن و درﺧﺸﺎن ﻛﺮدن ﺧﻴﻠﻲ ﺟﺎ دارد‪ .‬در زﻣﻴﻨﻪ اﻓﺖ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ ﻛﺮدﻧﺪ ﺑﻌﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ‬ ‫ﻗﺪري ﺗﺄﻣﻞ ﻛﺮدﻳﻢ دﻳﺪﻳﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد واﻗﻌﻴﺖ ﻧﺪارد ﻛﻴﻔﻴﺖﻫﺎي درﺳﻲ و ﻋﻠﻤﻲ‬ ‫آﻧﭽﻨﺎﻧﻜﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ اﻓﺖ ﻧﻜﺮده و ﺑﺤﻤﺪاﷲ ﺧﻮب اﺳﺖ‪ .‬واﻗﻌﺎً اﻧﺘﻈﺎر ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻛﺘﺎبﻫﺎي درﺳﻲ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‬

‫ﻳﻚ ﻣﺴﺌﻠﻪ‪ ،‬ﻛﺘﺎبﻫﺎي درﺳﻲ در داﻧﺸﮕﺎه ﻫﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﺎر ﻫﻢ اﻟﺒﺘﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﺷﺪه و‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن ﺳﻤﺖ ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪ‪ .‬ﻛﺘﺎﺑﻬﺎﻳﻲ ﻫﻢ درﺳﺖ ﻛﺮدﻧﺪ و ﺳﻌﻲ ﺷﺎن ﻫﻢ ﻣﺸﻜﻮر اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻨﺘﻬﻲ اﻧﺴﺎن‬ ‫در ﺑﻌﻀﻲ از ﺑﺨﺶﻫﺎي داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﻛﺘﺎبﻫﺎ ﺧﻴﻠﻲ ﻓﺎﺻﻠﻪ دارد از آن ﭼﻪ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻓﺮض ﺑﻔﺮﻣﺎﻳﻴﺪ در ﺑﺨﺶﻫﺎي ﺣﻘﻮﻗﻲ اﻳﻨﻄﻮر اﺳﺖ‪ .‬در ﺧﻴﻠﻲ از ﺑﺨﺶﻫﺎ اﻳﻦ ﺟﻮر‬ ‫اﺳﺖ ﻣﻨﺘﻬﺎ ﺑﻌﻀﻲ از ﻋﻠﻮم ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ در آن ﻋﻘﺐ ﻫﺴﺘﻴﻢ و ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﺎﻓﻲ ﻧﺪارﻳﻢ‪ .‬ﻣﺎ در رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ‬ ‫و ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻣﺤﻘﻘﻴﻦ ﻳﺎ ﻣﺘﻔﻜﺮﻳﻦ ﻳﺎ ﺑﻨﻴﺎنﮔﺬاراﻧﻴﻢ ﻧﺪاﺷﺘﻴﻢ اﮔﺮ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﻣﺎ در اﻳﻦ‬ ‫رﺷﺘﻪﻫﺎ ﺧﻴﻠﻲ ﺧﻮدي و اﺻﻴﻞ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺷﺎﻳﺪ ﻛﺴﻲ ﻣﺎ را ﻧﺘﻮاﻧﺪ زﻳﺎد ﻣﻼﻣﺖ ﺑﻜﻨﺪ اﻣﺎ ﺣﻘﻮق ﭼﻪ؟‬ ‫ﺣﻘﻮق ﻗﻀﺎﻳﻲ ﭼﻪ؟ ﺑﺨﺼﻮص اﻳﻦ ﻛﻪ اﻫﻞ ﻓﻦ ﺣﻘﻮق اﻣﺮوز در اﻳﻨﺠﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در اﻧﻮاع ﺣﻘﻮﻗﻤﺎن ﭼﻪ‬ ‫ﻛﺴﻲ را دارﻳﻢ ﻣﺜﻞ ﻓﻘﻬﺎ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺧﻮدﻣﺎن ﻛﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﻣﺴﻠﻄﻨﺪ‪ .‬واﻗﻌﺎً در ﺑﻴﻦ اﻳﻦ ﺣﻘﻮقدانﻫﺎ ﻛﻤﺘﺮ‬ ‫ﻛﺴﻲ را ﻣﻲ ﺗﻮان ﭘﻴﺪا ﻛﺮد ﻛﻪ در زﻣﻴﻨﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺣﻘﻮﻗﻲ آن ﺣﻀﻮر ذﻫﻦ و ﻋﻤﻖ و ﻗﺪرت ﻳﻚ ﻓﻘﻴﻪ‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار رﺋﻴﺲ و اﻋﻀﺎي ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪72/9/29 -‬‬

‫‪319‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬ﻧﻈﺎم آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻲ ﻛﺸﻮر‬

‫ﻣﺠﺘﻬﺪ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻮاﻫﺮ را ﻧﻤﻲﮔﻮﻳﻢ ﻛﻪ اﻳﺸﺎن ﻓﻮق ﻣﻘﻮﻟﻪ اﺳﺖ و واﻗﻌﺎً ﻛﺴﻲ‬ ‫ﻣﺜﻞ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻮاﻫﺮ را ﻛﻪ دورهي ﻓﻘﻪ را ﻛﺎر ﻛﺮده ﻛﻤﺘﺮ ﻣﻲﺷﻮد ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد ﻣﺠﺘﻬﺪﻳﻦ ﺑﺰرﮔﻲ‬ ‫ﻛﻪ اﻣﺮوز ﻣﺎ دارﻳﻢ و ﻫﻤﻮاره ﻫﻢ داﺷﺘﻴﻢ ﭼﻪ در ﺳﻄﺢ ﻣﺮاﺟﻊ و ﭼﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ از ﻣﺮاﺟﻊ ﭼﺮا ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﺣﻘﻮﻗﻤﺎن ﻫﻨﻮز ﺣﻘﻮق ﻏﻴﺮ اﺳﻼﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫آﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﮔﺰارش ﺑﻪ ﻣﻦ دادﻧﺪ در داﻧﺸﻜﺪهﻫﺎي ﺣﻘﻮق ﻣﺎ ﻣﺒﺎﺣﺜﻲ ﻛﻪ ﻣﻄﺮح ﻣﻲﺷﻮد ﺑﺎ ﻣﺒﺎﺣﺚ‬ ‫اﺳﻼﻣﻲ ﻓﺎﺻﻠﻪ دارد‪ .‬ﻳﻜﻨﻔﺮ آدم وارد ﻣﻄﻠﻊ در ﻣﺴﺎﺋﻞ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ﻛﻪ در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻫﻢ ﺗﻮي داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‬ ‫ﺑﻮده ﺑﻌﺪ از اﻧﻘﻼب ﻫﻢ ﺑﻮده و ﺣﺎﻻ ﻫﻢ ﻫﺴﺖ اﻳﺸﺎن ﺑﻪ ﻣﻦ ﻣﻲﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼب از ﻟﺤﺎظ‬ ‫ﻃﺮح ﻣﺜﺒﺖ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺳﻼﻣﻲ ﺑﻬﺘﺮ از ﺑﻌﺪ اﻧﻘﻼب ﺑﻮده‪ ،‬ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ آن وﻗﺖ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ‬ ‫ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﺳﻨﺘﻲ و ﭘﺎﺑﻨﺪ ﻧﺒﻮدﻧﺪ وﻟﻲ ﺣﻘﻮق اﺳﻼﻣﻲ را ﻣﻄﻠﻊ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﻣﻲآﻣﺪﻧﺪ از روي‬ ‫ﻫﻤﺎن اﺣﺴﺎس اﺣﺘﺮام ﺑﻪ ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻣﺒﺎﺣﺚ ﺣﻘﻮق را ﻣﻄﺮح ﻣﻲ ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﻌﺪ ﻧﻈﺮ اﺳﻼم را ﻣﻲ ﮔﻔﺘﻨﺪ و‬ ‫ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻧﻈﺮ اﺳﻼم را ﺑﺎ اﺳﺘﺪﻻل ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻣﺮوز ﺑﻚﻋﺪهاي ﺑﺼﻮرت ﻋﻨﺎدآﻣﻴﺰ ﺳﻌﻲ در ﻛﺘﻤﺎن‬ ‫و ﭘﻮﺷﺎﻧﺪن و ﺧﺮاب ﻛﺮدن ﻗﻀﺎﻳﺎ دارﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ را ﻳﻚ آدم ﻣﻄﻠﻊ واردي ﻛﻪ ﻧﻈﺮش ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﻣﺘﺒﻊ‬ ‫اﺳﺖ ﻣﻲﮔﻔﺖ و ﻣﻦ از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﮔﺰارﺷﺎت زﻳﺎد دﻳﺪم‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ اﺧﻴﺮاً ﻳﻜﻲ از اﻓﺮاد ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ‬ ‫ﻳﻚ ﮔﺰارش داده ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﻦ ﻓﺮﺳﺘﺎدم ﺑﺮاي ﻣﺴﺌﻮل ذﻳﺮﺑﻂ ﻛﻪ ﺣﺎﻻ ﻻﺑﺪ اﻧﺸﺎءاﷲ ﻋﻼج ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻳﻚ‬ ‫‪320‬‬

‫ﭼﻴﺰﻫﺎي ﺗﺄﺳﻒﺑﺎري اﻧﺴﺎن ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲ ﻛﻨﺪ در ﺗﺪرﻳﺲ ﺣﻘﻮق‪ ،‬ر ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﺣﻘﻮق و در آﻧﭽﻪ ﻛﻪ‬ ‫اﺳﺎﺗﻴﺪ ﺣﻘﻮق ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬آدمﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺧﻮب در ﺣﻘﻮق اﺳﻼﻣﻲ ﻫﻢ ورودي ﻧﺪارﻧﺪ ﻣﻲﻧﺸﻴﻨﻨﺪ و‬ ‫رد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻲاﺣﺘﺮاﻣﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻫﺘﻚ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﻨﻈﺮ ﻣﻦ درﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺎ در‬ ‫زﻣﻴﻨﻪﻫﺎي ﻛﺘﺐ اﺳﻼﻣﻲ ﺧﻴﻠﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺎر ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺧﻮب در ﻗﻢ ﻳﻚ ﺟﻤﻌﻲ از اﻓﺮاد ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﻌﺪاد‬ ‫ﻓﻬﻴﻢ از ﻃﻼب‪ ،‬ﻓﻀﻼ ﺑﺎ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺑﺨﺶﻫﺎي داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﺘﺎبﻫﺎﻳﻲ را ﺗﺪوﻳﻦ ﻛﺮدﻧﺪ و اراﺋﻪ‬ ‫ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﻴﻦ را ﮔﺴﺘﺮش داد و ﭘﻴﺶ رﻓﺖ‪ .‬در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻨﺠﻮر اﺳﺖ ﻣﻦ ﺑﻌﻨﻮان‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪ و ﻣﺜﺎل ﺑﺨﺶ ﺣﻘﻮق را ﮔﻔﺘﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻳﻚ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺧﻮاﺳﺘﻢ ﻋﺮض ﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﺧﻼﺻﻪ ان‬ ‫ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﺗﻮﺟﻪ و اﻫﺘﻤﺎم وﻳﮋه ﺑﻪ ﺟﻬﺖﮔﻴﺮيﻫﺎي اﺳﻼﻣﻲ در ﻣﻮاد درﺳﻲ و ﻛﺘﺐ درﺳﻲ ﻛﻪ‬ ‫ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺴﺎﺋﻞ ارزﺷﻲ اﺳﻼم ﻫﻢ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﻴﻨﻄﻮر در ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻲ از ﻗﺒﻴﻞ آن ﻋﻠﻮﻣﻲ ﻛﻪ‬ ‫وارداﺗﻲ اﺳﺖ و ﻣﺎ آﻧﻬﺎ را ﺧﻮدﻣﺎن ﻧﺪاﺷﺘﻴﻢ ﻣﺜﻞ رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﻲ و از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻼش‬ ‫ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻫﻢ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺴﺮي ﭘﻴﺪا ﺑﻜﻨﺪ و ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻚ ﻛﺎر وﻳﮋهاي اﻧﺠﺎم ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬اﻻن ﺑﻌﺪ از ‪ 15‬ﺳﺎل از‬

‫‪ .1‬اﺻﻼح و ﺗﺤﻮل ﻧﻈﺎم آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻲ‬

‫ﮔﺬﺷﺖ اﻧﻘﻼب و ﺑﻌﺪ از ﮔﺬﺷﺖ ﺑﻴﺶ از ده ﺳﺎل ﻛﻪ اﻳﻦ ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه‪ -‬اﮔﺮ ﺳﺘﺎد را‬ ‫ﺣﺴﺎب ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ از اول اﻧﻘﻼب ﺳﺘﺎد اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺑﻮد و اﮔﺮ اﻳﻦ ﺷﻜﻞ ﺟﺪﻳﺪي ﻛﻪ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ‬ ‫درﺟﻪ ﻳﻚ ﻛﺸﻮر ﺗﻮي اﻳﻦ ﺷﻮرا ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ اﺳﻤﺶ ﺷﺪ را ﺣﺴﺎب‬ ‫ﻛﻨﻴﻢ ﮔﻤﺎن ﻣﻲ ﻛﻨﻢ از ﺳﺎل ‪ 63‬ﺑﻮد‪ -‬اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺪﺗﻬﺎ ﻗﺒﻞ ﺣﻞ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺟﺰو اوﻟﻴﻦ‬ ‫ﻛﺎرﻫﺎي ﺷﻮرا اﺳﺖ‪ .‬وﻟﻲ ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻢ ﻛﻪ وﻗﺖ اﻳﻦ ﺷﻮرا ﻣﻲ ﮔﺬرد ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻓﻼن آﺋﻴﻦﻧﺎﻣﻪ و ﻓﻼن‬ ‫اﺳﺎسﻧﺎﻣﻪ و ﻓﻼن داﻧﺸﮕﺎه و اﻧﺘﺨﺎب رﺋﻴﺲ ﺑﺮاي ﻓﻼن داﻧﺸﮕﺎه‪ .‬ﺑﺮاي اﻳﻨﺠﻮر ﻣﻮارد وﻗﺖ دو ﺟﻠﺴﻪ‬ ‫را ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ و ﺑﺤﺚ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ﻛﺘﺎبﻫﺎي درﺳﻲ ﻣﺎ آﻧﺠﺎ دارد اﺳﺎس اﺳﻼم را ﺑﺮاي‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ ﻛﻪ ﻓﺮدا ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ زﻣﺎم اﻣﻮر ﻣﻤﻠﻜﺖ را در دﺳﺖ ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬زﻳﺮ ﺳﺌﻮال ﻣﻲ ﺑﺮد‪ .‬اﻳﻦ‬ ‫داﻧﺸﺠﻮ ﻳﻚ آدم ﻋﺎدي ﻛﻪ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻘﺎل ﻛﻪ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻓﺮدا ﺗﻮي ﺑﺎزار ﻛﻪ ﻧﻤﻲ رود ﻣﺸﻐﻮل ﻛﺎﺳﺒﻲ‬ ‫ﺑﺸﻮد‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﻲآﻳﺪ ﻳﻚ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺘﻲ‪ ،‬ﻳﻚ ﺷﻐﻞ ﻣﻬﻤﻲ را در دﺳﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ ﻟﺬا ﺑﻨﻈﺮ ﻣﻦ ﺧﻴﻠﻲ‬ ‫اﻫﻤﻴﺖ دارد و ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻚ اﻫﺘﻤﺎم وﻳﮋهاي ﺑﻪ اﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪ ﺑﺸﻮد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﮔﺴﺘﺮش داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻣﺮاﻛﺰ آﻣﻮزﺷﻲ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫در زﻣﻴﻨﻪى ﻣﺮاﻛﺰ آﻣﻮزﺷﻰ ﻫﻢ ﻧﻜﺘﻪﻳﻰ ﺑﻪ ذﻫﻨﻢ ﻣﻰرﺳﺪ ‪ -‬اﻟﺒﺘﻪ در ﺷﻮراى ﻋﺎﻟﻰ ﺑﻪ ﻣﺮاﻛﺰ آﻣﻮزﺷﻰ‪،‬‬ ‫ﺑﺨﺼﻮص داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﺧﻴﻠﻰ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬زﻣﺎن ﻣﺎ ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦ ﻃﻮر ﺑﻮد؛ زﻳﺎد ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﻣﻰﺷﺪ؛‬ ‫ﻟﻴﻜﻦ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ در زﻣﻴﻨﻪى ﻣﺴﺎﻳﻞ آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻰ اﺳﺖ ‪ -‬در ﻣﻮرد ﻣﺮاﻛﺰ آﻣﻮزﺷﻰ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ آﻣﻮزش‬ ‫ﻋﺎﻟﻰ ﻛﻪ ﻓﺮاﺗﺮ از آن ﭼﻴﺰى اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺗﺼﻤﻴﻤﻬﺎى اﺑﺘﺪاﻳﻰ اﻧﺴﺎن ﻣﻄﺮح ﻣﻰﺷﻮد و اﻧﺴﺎن روى آن‬ ‫ﺑﺤﺚ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ در ﻣﻮرد داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ‪ ،‬ﺗﺄﺳﻴﺲ ﻳﻚ داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻫﻴﺄت ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬اﻓﺰودن‬ ‫دروس‪ ،‬ﻣﺸﺨﺺ ﻛﺮدن ﺳﺎﻋﺎت درس واﺣﺪﻫﺎى ﻣﺸﺨﺺ در ﻫﺮ دوره‪ ،‬اﻓﺰودن واﺣﺪﻫﺎى ﻋﺎﻟﻰ؛‬ ‫دورهﻫﺎى ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻰ ارﺷﺪ و دﻛﺘﺮا و از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ‪ ،‬از ﻣﺴﺎﻳﻞ ﻣﻬﻢ آﻣﻮزﺷﮕﺎﻫﻬﺎ و ﻣﺮاﻛﺰ آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻰ‬ ‫اﺳﺖ و ﻣﻄﺮح ﻣﻰﺷﻮد؛ ﻟﻴﻜﻦ ﻣﻦ ﻋﺮض ﻣﻰﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﮔﺴﺘﺮش داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ‪ -‬ﭼﻪ از ﻟﺤﺎظ ﻛﻤ‪‬ﻰ‪ ،‬ﭼﻪ از‬ ‫ﻟﺤﺎظ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻋﻠﻤﻰ ‪ -‬ﻫﻤﻪى ﻣﺴﺄﻟﻪى آﻣﻮزﺷﮕﺎﻫﻬﺎ و ﻣﺮاﻛﺰ آﻣﻮزﺷﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﻳﻌﻨﻰ ﻣﺎ آن وﻗﺘﻰ ﻓﺮض ﺑﻔﺮﻣﺎﻳﻴﺪ ﻳﻜﺼﺪ و ﭘﻨﺠﺎه‪ ،‬ﻳﺎ دوﻳﺴﺖ ﻫﺰار داﻧﺸﺠﻮ داﺷﺘﻴﻢ‪ ،‬ﻣﺴﺎﻳﻞ‬ ‫داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ و داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ﻣﺎ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻰ ﺑﻮد‪ ،‬ﺣﺎﻻ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻣﻴﻠﻴﻮن و ﺻﺪ ﻳﺎ دوﻳﺴﺖ ﻫﺰار داﻧﺸﺠﻮ‬ ‫دارﻳﻢ‪ ،‬ﻣﺴﺎﻳﻞ ﺟﺪﻳﺪى در زﻣﻴﻨﻪى ﻣﺴﺎﻳﻞ اﺧﻼﻓﻰ‪ ،‬ارزﺷﻰ‪ ،‬ﻛﻴﻔﻴﺖ ذﻫﻨﻰ و ﻓﻜﺮى داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺑﺮاى‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار رﺋﻴﺲ و اﻋﻀﺎي ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪72/9/29 -‬‬

‫‪321‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬ﻧﻈﺎم آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻲ ﻛﺸﻮر‬

‫ﻣﺎ ﻣﻄﺮح اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ ﺑﻪ ﺟﺎى ﻳﻚ ﺟﺎﻣﻌﻪى ﻳﻚ ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﻰ‪ ،‬در آﻳﻨﺪهى ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺟﻤﻌﻴﺖ‬ ‫دو ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﻰ و ﺳﻪ ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﻰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﺠﺒﻮرﻳﻢ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﻳﻞ اﺧﻼﻗﻰ و ﺳﻴﺎﺳﻰ آﻧﻬﺎ و اﺻﻼً‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻓﻜﺮى و ﻋﻘﺎﻳﺪ و ازدواج آﻧﻬﺎ ﻓﻜﺮ ﺑﻜﻨﻴﻢ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﻣﺴﺎﻳﻠﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻓﻜﺮ ﺑﺸﻮد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* اﻫﻤﻴﺖ ﻛﻴﻔﻴﺖ در داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‬

‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻣﺎ در دورهى داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺎر ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺪون ﻛﺎر ﻛﺮدن و ﺑﺪون زﺣﻤﺖ ﻛﺸﻴﺪن‬ ‫ ﻫﻢ درس ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻢ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﻨﻨﺪ و ﻫﻢ اﺳﺘﺎد را ﺳﺆال ﭘﻴﭻ ﻛﻨﻨﺪ ‪ -‬ﻣﻘﺼﻮد ﺣﺎﺻﻞ ﻧﻤﻰﺷﻮد‪ .‬از‬‫اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪاى ﻛﻪ ﺑﺮاى داﻧﺸﮕﺎه ﻛﺸﻮر ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻘﺼﻮد‪ ‬ﻛﺎﻣﻞ ﺣﺎﺻﻞ ﻧﻤﻰﮔﺮدد و ﻳﻚ ﻣﺸﺖ‬ ‫ﻧﻴﻤﻪ ﺳﻮاد ‪ -‬ﭼﻪ دﺧﺘﺮ‪ ،‬ﭼﻪ ﭘﺴﺮ ‪ -‬ﺑﻪوﺟﻮد ﻣﻰآﻳﻨﺪ‪.‬درﻋﻴﻦﺣﺎل ﻛﻪ اﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺘﻰ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ راه ﻳﺎﻓﺘﻦ‬ ‫ﺟﻮاﻧﺎن ‪ -‬و در زﻣﺎن ﻣﺎ ﺑﺨﺼﻮص راه ﻳﺎﻓﺘﻦ دﺧﺘﺮﻫﺎ ‪ -‬ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎه ﻓﻰﻧﻔﺴﻪ ﭼﻴﺰ ﺧﻮﺑﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻠّﺖ‬ ‫اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻻﺧﺮه ﺟﺎى درس ﺧﻮاﻧﺪن و ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﺮدن و روﺷﻨﻔﻜﺮ و آﮔﺎه ﺷﺪن‪ ،‬ﻋﻤﺪﺗﺎً داﻧﺸﮕﺎه‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬درﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻴﺮون داﻧﺸﮕﺎه ﻫﻢ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﺴﻰ ﻛﺘﺎب ﺑﺨﻮاﻧﺪ و ﻓﺎﺿﻞ و آﮔﺎه ﺷﻮد؛‬ ‫ﻟﻴﻜﻦ اﻳﻦ ﻛﻢ اﺗّﻔﺎق ﻣﻰاﻓﺘﺪ‪ .‬ﻃﺒﻌﺎً ﺧﺎﻧﻤﻬﺎ در ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎه ‪ -‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺧﺎﻧﻤﻬﺎ اﻳﻦﻃﻮرﻧﺪ ‪ -‬ﻳﻚ‬ ‫ﺷﻜﻔﺘﮕﻰ و ﺷﻜﻮﻓﺎﻳﻰ و ﺟﺮأت‪ ‬ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻋﻠﻤﻰ ﭘﻴﺪا ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ و ذﻫﻨﺸﺎن ﺑﺎز ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ‬ ‫‪322‬‬

‫ﭘﺴﺮﻫﺎ ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦﻃﻮرﻧﺪ؛ ﻧﻤﻰﺷﻮد ﮔﻔﺖ ﻣﺨﺼﻮص دﺧﺘﺮﻫﺎﺳﺖ‪ .‬ﻟﺬا رﻓﺘﻦ ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎه ﻣﻄﺮح ﺑﻮده‪ ،‬و‬ ‫اﻳﻦ ﻛﻤﻴﺖ را ﻣﺪ‪‬ﺗﻰ دﻧﺒﺎﻟﺶ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺧﻮب ﻫﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻻن ﺗﻌﺪاد داﻧﺸﺠﻮ در ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﻧﺴﺒﺘﺎً‬ ‫ﺗﻌﺪاد ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟ‪‬ﻬﻰ اﺳﺖ و اﻳﻦ ﭼﻴﺰ ﻣﺜﺒﺘﻰ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻳﻌﻨﻰ ﺣﺎﻻ اﻳﻦﻃﻮر ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ اﮔﺮ ﻣﺪ‪‬ﺗﻰ ﺑﻪ ﻛﻤﻴﺖ ﭘﺮداﺧﺘﻴﻢ ‪ -‬ﺑﻪ ﻗﻮل ﺷﻤﺎ ﺑﺪون ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ‬ ‫ﻛﻴﻔﻴﺖ؛ ﺷﺎﻳﺪ ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر ﺑﺎﺷﺪ ‪ -‬ﻣﺪﺗﻰ ﻫﻢ ﺷﻌﺎر ﻛﻴﻔﻴﺖ را ﻣﻄﺮح ﻛﻨﻴﻢ و ﺑﻪﻛﻞّ ﻛﻤﻴﺖ ﻓﺮاﻣﻮش‬ ‫ﺷﻮد‪ .‬ﻧﻪ؛ ﻣﻦ اﻳﻦ را ﺧﻴﻠﻰ ﻣﻮاﻓﻖ ﻧﻴﺴﺘﻢ‪ .‬دﻟﻢ ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﺎز ﻫﻢ اﻳﻦ داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﻇﺮﻓﻴﺘﻬﺎى ﺑﻴﺸﺘﺮى‬ ‫ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ و ﺗﺎ آنﺟﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺟﻮاب ﻣﻰدﻫﺪ ‪ -‬اﻟﺒﺘﻪ ﺗﺎ آنﺟﺎﻳﻰ ﻛﻪ اﺳﺘﺎد و ﻓﻀﺎى آﻣﻮزﺷﻰ و‬ ‫آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه و اﻳﻨﻬﺎ وﺟﻮد دارد ‪ -‬ﻫﺮﭼﻪ ﺑﺮوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار رﺋﻴﺲ و اﻋﻀﺎي ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪75/9/20 -‬‬ ‫‪ -2‬ﮔﻔﺖ و ﺷﻨﻮد ﺑﺎ ﺧﻮاﻫﺮان ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﻣﻴﻼد ﺣﻀﺮت زﻫﺮا)س(‪77/7/18 -‬‬

‫‪2‬‬

‫‪ .1‬اﺻﻼح و ﺗﺤﻮل ﻧﻈﺎم آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻲ‬

‫* ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻓﺎرغاﻟﺘﺤﺼﻴﻼن ﺑﻴﻜﺎر‬

‫‪ ...‬ﻧﻜﺘﻪى اول‪ ،‬ﻣﺴﺄﻟﻪى اﻳﻦ ﻓﺎرغاﻟﺘﺤﺼﻴﻼن ﺑﻰﻛﺎر اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ اﻣﺮوز از ﻟﺤﺎظ ﻛﺜﺮت‬ ‫داﻧﺸﺠﻮ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻫﻤﻪى ﺳﺎﻟﻬﺎى ﮔﺬﺷﺘﻪ و ﻋﻤﺮ داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎى ﻛﺸﻮر‪ ،‬در اوج ﻗﺮار دارﻳﻢ؛ ﻳﻌﻨﻰ‬ ‫ﺗﻌﺪاد داﻧﺸﺠﻮ ﺧﻴﻠﻰ زﻳﺎد اﺳﺖ؛ ﺗﻌﺪاد رﺷﺘﻪﻫﺎ ﺧﻴﻠﻰ زﻳﺎد اﺳﺖ؛ در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻛﺸﻮر ‪-‬‬ ‫ﭼﻪ داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎى دوﻟﺘﻰ‪ ،‬ﭼﻪ داﻧﺸﮕﺎه آزاد و داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎى ﻏﻴﺮ دوﻟﺘﻰ ‪ -‬ﺗﻌﺪاد ﻓﺎرغاﻟﺘﺤﺼﻴﻠﻬﺎ ﺧﻴﻠﻰ‬ ‫ﺑﺎﻻﺳﺖ؛ اﻳﻦ ﭼﻴﺰ ﺧﻮﺑﻰ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ از آن ﻃﺮف ﻫﻢ ﻃﺒﻖ ﻫﻤﻴﻦ آﻣﺎرﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ از ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ و‬ ‫ﻣﺮاﻛﺰ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن دوﻟﺘﻰ ﻣﻜﺮر ﺑﻪ ﻣﺎ رﺳﻴﺪه‪ ،‬ﻣﺎ ﺗﺎ ﭼﻨﺪ ﺳﺎل دﻳﮕﺮ ﺑﺎ ﺧﻴﻞ ﻋﻈﻴﻤﻰ از ﻓﺎرغاﻟﺘﺤﺼﻴﻼن‬ ‫ﺑﻰﻛﺎر ﻣﻮاﺟﻪ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺷﺪ! اﻳﻦ واﻗﻌﺎً ﻳﻚ ﺣﺎدﺛﻪى ﺑﺴﻴﺎر ﺗﻠﺦ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎﻳﻪى ﺣﺴﺮت و درﻳﻎ و ﺗﺄﺳﻒ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﺒﻴﻨﺪ ﻛﺴﺎﻧﻰ داراى ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ﻫﺴﺘﻨﺪ و اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﻫﻢ درس ﺧﻮاﻧﺪهاﻧﺪ و اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﻫﻢ‬ ‫ﻛﺸﻮر ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬارى ﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬در ﻛﺸﻮر ﺑﻰﻛﺎر ﻧﺸﺴﺘﻪاﻧﺪ و ﻛﺎرى ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦﺟﺎ‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت ﺑﺤﻖ ﻳﻚ ﻗﺸﺮ وﺟﻮد دارد؛ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ روى اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻚ ﻓﻜﺮ اﺳﺎﺳﻰ ﻛﺮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ در‬ ‫درﺟﻪى اول‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﺎر‪ ،‬ﻛﺎر دوﻟﺖ اﺳﺖ؛ ﻛﺎر ﺷﻮراى ﻋﺎﻟﻰ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻧﻴﺴﺖ؛ اﻣﺎ اﻳﻦ ﺷﻮرا‬ ‫ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ راﻫﻬﺎﻳﻰ را ﺑﻴﻨﺪﻳﺸﺪ و ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ ‪ -‬ﻫﻢ ﺑﻪ دوﻟﺖ ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻢ ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ‬ ‫ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ ‪ -‬ﻳﻌﻨﻰ رﻫﻨﻤﻮد ﺑﺪﻫﺪ ﺗﺎ ﻫﻢ ﻣﺠﻠﺲ دﻧﺒﺎل ﻗﻮاﻧﻴﻨﺶ ﺑﺮود و ﻫﻢ دوﻟﺖ دﻧﺒﺎل اﺟﺮاﻳﺶ‬ ‫ﺑﺮود‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻧﻈﺎم آﻣﻮزﺷﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﻋﻴﻨﻲ ﺗﻄﺒﻴﻖ داده ﺷﻮد‬

‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻰرﺳﺪ ﻳﻚ ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﻧﻈﺎم آﻣﻮزﺷﻰ ﻛﺸﻮر ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻧﻴﺎزﻫﺎى ﻋﻴﻨﻰ دوﻟﺖ ﺗﻄﺒﻴﻖ داده ﺑﺸﻮد‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻧﻈﺎم آﻣﻮزﺷﻰ ﻛﻨﻮﻧﻰ ﻣﺎ ﻧﻈﺎﻣﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﺎﻟﻬﺎﺳﺖ ﺑﺮ اﺳﺎس آن دارﻳﻢ ﻋﻤﻞ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻈﺎم‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ وﻗﺖ ﻳﻚ ﺑﺎر ﺑﺎ واﻗﻌﻴﺘﻬﺎ و ﻧﻴﺎزﻫﺎ ﺗﻄﺒﻴﻖ داده ﺑﺸﻮد و روى آﻧﻬﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى ﺑﺸﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ‬ ‫ﻣﻦ درﺳﺖ ﻧﻤﻰداﻧﻢ ﻛﻪ آﻳﺎ در وزارت ﻋﻠﻮم و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ وزارت ﺑﻬﺪاﺷﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰىِ ﻣﻨﻈﻤﻰ ﺑﺮاى‬ ‫ﺑﺎزﺳﺎزى ﺑﺮﻧﺎﻣﻪى ﻧﻈﺎم آﻣﻮزﺷﻰ ﻫﺴﺖ ﻳﺎ ﻧﻪ؛ اﮔﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ وﺟﻮد ﺑﻴﺎﻳﺪ؛ ﻣﻨﺘﻬﺎ ﺟﻬﺖ ﻛﻠﻰاش‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ در ﺟﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻓﺮاﺗﺮ از وزارﺗﺨﺎﻧﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺑﺸﻮد و آن ﻫﻤﻴﻦ «ﺷﻮراى ﻋﺎﻟﻰ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ»‬ ‫اﺳﺖ ؛ ﭼﻮن اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪى ﻓﺮاﺑﺨﺸﻰ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﺑﺨﻮاﻫﻴﺪ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺗﺠﺪﻳﺪ ﻧﻈﺮ ﻛﻨﻴﺪ و ﻧﻮﺳﺎزىِ‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار رﺋﻴﺲ و اﻋﻀﺎي ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪79/9/19 -‬‬

‫‪323‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬ﻧﻈﺎم آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻲ ﻛﺸﻮر‬

‫روزﺑﻪروز ﺑﻜﻨﻴﺪ ‪ -‬ﻛﻪ اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﺧﻴﻠﻰ ﻻزم اﺳﺖ ‪ -‬اﻳﻦ ﺟﻬﺘﮕﻴﺮى ﺑﺎﻳﺪ در ﺟﺎى دﻳﮕﺮ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد؛‬ ‫ﻛﺎر ﺧﻮد وزارﺗﺨﺎﻧﻪ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻗﺎﻋﺪﺗﺎً اﻳﻦ ﻛﺎرِ ﺷﻮراىﻋﺎﻟﻰ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ اﺧﺘﺼﺎص ﺑﻪ‬ ‫ﻣﺴﺄﻟﻪى ﻓﺮﻫﻨﮓ دارد‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺷﻮرا‪ ،‬ﺷﻮراﻳﻰ ﻫﻢ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺑﺨﺸﻬﺎ و دوﻟﺖ و ﻣﺠﻠﺲ ﺗﺄﺛﻴﺮى روى ﻛﺎرش ﻧﻤﻰﮔﺬارد؛‬ ‫اﻳﻦ ﺧﻴﻠﻰ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻜﻰ از اﻣﺘﻴﺎزات اﻳﻦ ﺷﻮرا اﺳﺘﻤﺮار آن اﺳﺖ‪ .‬در وزارﺗﺨﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻳﻚ وزﻳﺮ ﺑﺎ‬ ‫اﺻﺤﺎبِ ﺧﻮدش اﻣﺮوز ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻚ روز دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ؛ ﻣﺠﻠﺲ ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر اﺳﺖ؛ ﻟﻴﻜﻦ اﻳﻦﺟﺎ‬ ‫ﺟﺎﻳﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ اﺳﺘﻤﺮار دارد و ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﻧﮕﺎه ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻧﮕﺎﻫﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻓﺎرغ از‬ ‫ﺑﻌﻀﻰ از دﺳﺘﻪﺑﻨﺪﻳﻬﺎى زﻣﺎﻧﻰ و ﺳﻴﺎﺳﻰ و ﻏﻴﺮه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻰرﺳﺪ ﻛﻪ ﻧﻮ ﻛﺮدن اﻳﻦ ﻧﻈﺎم‬ ‫آﻣﻮزﺷﻰ ﻻزم اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ ﻓﻜﺮ ﺑﻠﻨﺪﻧﮕﺮ و اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﺴﺖ ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ دﻧﺒﺎل اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ آن‬ ‫ﻋﻠﻰاﻟﻘﺎﻋﺪه ﻓﻜﺮ ﻫﻤﻴﻦ ﺷﻮراﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* اﺻﻼح و ﻛﺎرآﻣﺪ ﻛﺮدن ﻧﻈﺎم آﻣﻮزﺷﻲ ﻛﺸﻮر‬

‫ اﺻﻼح ﻧﻈﺎم آﻣﻮزﺷﻲ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ‪ :‬آﻣﻮزش ﭘﺮورش‪ ،‬آﻣﻮزش ﻓﻨﻲ و ﺣﺮﻓﻪاي‪ ،‬آﻣﻮزش‬‫ﻋﺎﻟﻲ‪ ،‬و ﻛﺎرآﻣﺪ ﻛﺮدن آن ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز در ﺟﻬﺖ ﺗﺤﻘﻖ اﻫﺪاف‬ ‫‪324‬‬

‫ﭼﺸﻢاﻧﺪاز‬

‫‪2‬‬

‫* ﻧﮕﺎه ﺑﻪ آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻲ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻧﮕﺎه ﺑﻪ دﺳﺘﮕﺎه ﻣﺼﺮﻓﻲ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫ﻧﮕﺎه ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي و ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﻨﺪي ﺑﻪ ﻣﻘﻮﻟﻪ آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻲ در داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻧﮕﺎه ﺑﻪ دﺳﺘﮕﺎه ﻣﺼﺮﻓﻲ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻳﻌﻨﻲ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺗﺼﻮر ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺟﺎ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ داﺋﻢ ﭘﻮل ﺑﺪﻫﻴﻢ و ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻴﻢ‬ ‫ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي ﻛﻪ ﻋﻠﻢ و ﺛﺮوت و ﻗﺪرت را ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻧﮕﺎه ﻛﺮد؛‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در اﻳﻦ ﺟﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺑﺴﻴﺎر ﺳﻮدﺑﺨﺸﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻦ ﻣﻲداﻧﻢ ﻛﻪ ﺑﻮدﺟﺔ‬ ‫ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت رﺷﺪ زﻳﺎدي ﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﻟﻴﻜﻦ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﻫﺮ ﭼﻪ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻛﺎر ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬زﻳﺎد ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار رﺋﻴﺲ و اﻋﻀﺎي ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪79/9/19 -‬‬ ‫‪ -2‬ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي ﻛﻠﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﻬﺎرم‪82/9/11 -‬‬ ‫‪ -3‬دﻳﺪار رﺋﻴﺲ و اﻋﻀﺎي ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪82/10/23 -‬‬

‫‪3‬‬

‫‪ .1‬اﺻﻼح و ﺗﺤﻮل ﻧﻈﺎم آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻲ‬

‫* ارﺗﺒﺎط داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ﺑﺎ ﺻﻨﻌﺖ‬

‫ﻣﻦ از ﻣﺪﺗﻬﺎ ﭘﻴﺶ ﻣﺴﺄﻟﻪ ارﺗﺒﺎط داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ﺑﺎ ﺻﻨﻌﺖ را ﻣﻄﺮح ﻛﺮدم‪ .‬در ﻫﻤﻴﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﺑﺎ ﺟﻨﺎب آﻗﺎي‬ ‫ﺧﺎﺗﻤﻲ ﻫﻢ ﺻﺤﺒﺖ ﻛﺮدم و ﻗﺒﻼً ﻫﻢ ﺑﺎ آﻗﺎي ﻫﺎﺷﻤﻲ ﺻﺤﺒﺖ ﻛﺮده ﺑﻮدم‪ .‬ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ‬ ‫ﺷﺪه؛ ﻣﻨﺘﻬﺎ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﺧﻴﻠﻲ ﺟﺪي ﺑﺎﻳﺪ وارد ﺷﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻌﻀﻲ از داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﺑﺎ دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي‬ ‫ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻗﺮار داد ﻣﻲﺑﻨﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻟﻴﻜﻦ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﻛﺎر را ﺑﻪ ﻃﻮر ﺟﺪي ﭘﻴﺶ ﺑﺮد و ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺮﻛﺰي ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﻮد‬ ‫ﺗﺎ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ﻣﺎ ﻛﻪ ﻣﺮﻛﺰ ﻋﻠﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﺎ ﻣﺮﻛﺰ ﻛﺎرﻫﺎي ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* راﺑﻄﻪ داﻧﺸﮕﺎه و ﺻﻨﻌﺖ‬

‫ﻣﺴﺄﻟﻪى راﺑﻄﻪى داﻧﺸﮕﺎه و ﺻﻨﻌﺖ را ﻫﻢ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻬﻢ اﺳﺖ و ﺑﻨﺪه ﻫﻢ ﺑﺎز روى آن ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻣﻰﻛﻨﻢ‪.‬‬ ‫ﺧﺒﺮ دارم ﻛﻪ ﻛﺎرﻫﺎى ﺧﻮﺑﻰ ﺷﺪه‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻴﺶ از اﻳﻦ ﺑﺎﻳﺪ دﻧﺒﺎل ﻛﺮد‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* ﺿﺮورت ﻧﻮﺳﺎزي ﻧﻈﺎم آﻣﻮزﺷﻲ ﻛﺸﻮر‬

‫‪ ...‬ﻧﻜﺘﻪى دﻳﮕﺮى ﻛﻪ ﻳﺎدداﺷﺖ ﻛﺮدهام‪ ،‬ﻣﺴﺄﻟﻪى ﻧﻮﺳﺎزى ﻧﻈﺎم آﻣﻮزش و ﺗﺼﺤﻴﺢ ﻣﺪل ﻗﺪﻳﻤﻰِ راﻳﺞ‬ ‫در ﻛﺸﻮر اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ آﻗﺎى دﻛﺘﺮ ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪارى ﻫﻢ اﺷﺎرهﻳﻰ ﻛﺮدﻧﺪ؛ اﻟﺒﺘﻪ ﺗﻜﻴﻪى اﻳﺸﺎن روى ﺟﻬﺖ‬ ‫دﻳﮕﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎرﻫﺎ در ﺟﻠﺴﺎﺗﻰ ﻛﻪ در اﻳﻦﺟﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه‪ ،‬اﻓﺮاد دﻟﺴﻮز‬ ‫ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ اﻳﻦ ﻧﻈﺎم ﻗﺪﻳﻤﻰِ »ﺣﺎﻓﻈﻪﭘﺮورى« را ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﻨﻴﻢ ﺑﻪ ﻧﻈﺎمﻫﺎى ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪى ﺑﻪروزِ دﻧﻴﺎ‪.‬‬ ‫اﻻن در دﻧﻴﺎ ﻧﻈﺎمﻫﺎى ﺟﺪﻳﺪى ﺑﺮاى آﻣﻮزش ﻛﻮدﻛﺎن‪ ،‬ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن‪ ،‬ﺟﻮاﻧﺎن ‪ -‬ﭼﻪ در دورهى دﺑﻴﺮﺳﺘﺎن‪،‬‬ ‫ﭼﻪ در دورهى داﻧﺸﮕﺎه ‪ -‬ﺑﻪوﺟﻮد آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﻧﮕﺎه ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻣﻲﺑﻴﻨﻢ اﻳﻦ داﻧﺸﺠﻮﻫﺎي ﻣﺎ‪ ،‬ﻣﺎ ﻳﻚ‬ ‫ﭼﻨﺪ ﺗﺎ داﻧﺸﺠﻮ ﻫﻢ ﺗﻮي دﺳﺖ و ﺑﺎﻟﻤﺎن ﻫﺴﺖ ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ اﻳﻨﻬﺎ ﻧﺰدﻳﻚ اﻣﺘﺤﺎن ﻛﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻫﻤﺶ‬ ‫ﻣﻲﺧﻮاﻧﻨﺪ رؤس ﻣﻄﻠﺐ ﺑﺮداري ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻳﺎدداﺷﺖ ﺑﺮداري ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﺑﺮاي آﻧﻜﻪ ﻳﺎدﺷﺎن ﻧﺮود اﻳﻦ‬ ‫ﺑﺠﺎﻳﻲ ﻧﻤﻲرﺳﺪ ‪ .‬اﻳﻦ ﺧﻮب ﻓﺮدا ﻫﻢ ﻳﺎدﺷﺎن ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﺗﻔﺎﻗﺎً ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻮر ﻫﻢ ﻫﺴﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﻳﻌﻨﻲ اﻣﺘﺤﺎن‬ ‫ﻫﻢ ﻛﺮدهام ﮔﺎﻫﻲ ﺳﺌﻮال ﻛﺮدم و ﻣﻴﻜﻨﻢ ﻣﻴﺒﻴﻨﻢ ﻛﻪ ﺑﻌﺪ اﺻﻼً ﻫﻴﭻ ﻣﻮﺿﻮع ﻳﺎدﺷﺎن ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﺰدﻳﻚ اﻣﺘﺤﺎﻧﺎت ﻣﺜﻼً در رﺷﺘﻪ ادﺑﻴﺎت ﻣﺎ داﻧﺸﺠﻮ دارﻳﻢ ﻛﻪ ﺣﺎﻻ ﺑﻨﺪه ﻫﻢ ﻋﻼﻗﻪاي دارم ﺑﻪ ادﺑﻴﺎت‬ ‫ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﻳﺎدﺷﺎن اﺳﺖ از ﻣﺴﻌﻮد ﺳﻌﺪ و از ﻓﺮﺧﻲ از ﻛﻪ و ﻛﻪ ﺑﻌﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ ﭼﻨﺪ ﻣﺎﻫﻲ ﻣﻲﮔﺬرد ﻳﻚ‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار رﺋﻴﺲ و اﻋﻀﺎي ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪82/10/23 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار وزﻳﺮ ﻋﻠﻮم و روﺳﺎي داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪83/10/17 -‬‬

‫‪325‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬ﻧﻈﺎم آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻲ ﻛﺸﻮر‬

‫ﭼﻴﺰي ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻳﻚ ﺷﻌﺮي ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ ﻛﻪ اﺻﻼً ﻳﺎدﺷﺎن ﻫﻢ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺣﺎﻻ اﻳﻦ‬ ‫ادﺑﻴﺎت اﺳﺖ‪ ،‬آن وﻗﺖ ﺷﻤﺎ ﺑﺮوﻳﺪ آن را ﺗﻌﻤﻴﻢ ﺑﺪﻫﻴﺪ ﺑﻪ آن ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺳﺎز و زﻧﺪﮔﻲﺳﺎز‬ ‫ﻛﺸﻮر ﻣﺎ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻮر ﺣﻔﻈﻲ ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎﻻﺧﺮه ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ از ﻳﻚ ﻣﻘﻄﻌﻰ ﺷﺮوع ﻛﻨﻴﻢ و اﻳﻦ ﺷﻴﻮهى‬ ‫ﻗﺪﻳﻤﻰِ ﺷﺼﺖ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ را ﻛﻪ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﻛﺸﻮر اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺒﺪﻳﻞ و ﺗﺼﺤﻴﺢ ﻛﻨﻴﻢ؛ ﻳﺎ ﺑﺎﻳﺪ آن را‬ ‫ﺑﻪﻃﻮر ﻛﻠﻰ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﺪﻫﻴﻢ ﻳﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺪرﻳﺠﻰ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﺪﻫﻴﻢ‪ .‬اﮔﺮ ﻗﺮار اﺳﺖ ﺑﺮاى اﻳﻦ ﻛﺎر در ﺟﺎﻳﻰ‬ ‫ﻓﻜﺮ ﺷﻮد و ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮى ﺑﺸﻮد‪ ،‬اﻳﻦﺟﺎﺳﺖ؛ ﻫﻤﻴﻦ ﺷﻮراى ﻋﺎﻟﻰ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ؛ اﻳﻦ‪ ،‬ﺟﺰو ﻣﺒﺎﺣﺚ‬ ‫ﺷﻤﺎﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* رﺷﺪ ﻛﻴﻔﻲ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ ﻧﻔﻲ رﺷﺪ ﻛﻤﻲ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫در ﻛﻠﻤﺎت و اﻇﻬﺎرات ﻣﺎ ﺗﻜﺮار ﻣﻴﺸﻮد ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ در داﻧﺸﮕﺎه ﺑﻪ رﺷﺪ ﻛﻴﻔﻰ دﺳﺖ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﻢ؛ ﻣﻦ اﻳﻦ را‬ ‫ﻗﺒﻮل دارم‪ ،‬ﻟﻴﻜﻦ اﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى ﻧﻔﻰ رﺷﺪ ﻛﻤ‪‬ﻰ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺎ رﺷﺪ ﻛﻤ‪‬ﻰ ﻫﻢ ﻻزم دارﻳﻢ‪ .‬ﻣﺎ از زﻳﺎد ﺷﺪن‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه و ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت و ﭘﮋوﻫﺸﮕﺎه‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﺮ اﻧﺪازهاى ﻛﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺎﻻ ﺣﺎﻻﻫﺎ ﺳﻮد ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺑﺮد‪.‬‬ ‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻜﻨﻴﺪ ﻛﻪ در ﭼﺸﻢاﻧﺪاز ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎﻟﻪ‪ ،‬ﺣﺪ ﻣﺎ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ رﺗﺒﻪى اول ﻋﻠﻤﻰ در ﻣﻨﻄﻘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﺑﻪ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻴﻔﻰ و ﺻﻴﺮورت اﺣﺘﻴﺎج دارد‪ ،‬ﺑﻪ ﺣﺮﻛﺘﻬﺎى ﻛﻤ‪‬ﻰ و ﺗﻮﺳﻌﻪى ﻛﻤ‪‬ﻰ ﻫﻢ‬ ‫‪326‬‬

‫اﺣﺘﻴﺎج دارد؛ اﻓﺰاﻳﺶ داﻧﺸﺠﻮ‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﺮاﻛﺰ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﺮاﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻰ و ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ در‬ ‫اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ روزﺑﻪروز ﭘﻴﺶ ﻣﻰآﻳﺪ و ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﺑﻪ اﻳﻨﻬﺎ رﺳﻴﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺣﺪ ﻧﺼﺎﺑﻰ ﺑﺮﺳﻴﻢ ﻛﻪ ﺗﺄﻣﻴﻦ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪهى ﺳﻨﺪ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* ﻧﺴﺒﺖ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن دورهﻫﺎي ﺗﻜﻤﻴﻠﻲ اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ‬

‫‪ ...‬ﻳﻚ ﻧﻜﺘﻪى دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﻪى ﻧﺴﺒﺖ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن دورهﻫﺎى ﺗﺤﺼﻴﻼت ﺗﻜﻤﻴﻠﻰ ﺑﻪ ﻛﻞ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻨﻴﺪهام اﻳﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺧﻴﻠﻰ ﭘﺎﻳﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬آنﻃﻮر ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﺰارش ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺷﺶ‬ ‫درﺻﺪ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﭘﺎﻳﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻃﺒﻖ ﻧﻈﺮ اﻓﺮاد ﺻﺎﺣﺐﻧﻈﺮ‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺣﺪود ﺳﻰدرﺻﺪ‬ ‫ﺑﺮﺳﺪ؛ روى اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺸﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺮاى اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ اﻳﻦ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن را ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺮﺳﺎﻧﻴﻢ‪ ،‬ﻣﺎ‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار رﺋﻴﺲ و اﻋﻀﺎي ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪84/10/13 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار روﺳﺎي داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻮﺳﺴﺎت آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻲ و ﻣﺮاﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ‪85/5/23 -‬‬

‫‪ .1‬اﺻﻼح و ﺗﺤﻮل ﻧﻈﺎم آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻲ‬

‫ﺑﻪ ﺗﻜﺜﻴﺮ ﻣﺮاﻛﺰ ﺗﺤﺼﻴﻼت ﺗﻜﻤﻴﻠﻰ و ﭘﺪﻳﺪ آوردن رﺷﺘﻪﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻧﺪارﻳﻢ‪ ،‬اﺣﺘﻴﺎج دارﻳﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﺴﺒﺖ را‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﺣﻔﻆ ﺑﻜﻨﻴﻢ؛ اﻳﻦ ﻫﻢ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺿﺮورت ﺗﻮازن در رﺷﺘﻪﻫﺎي ﻋﻠﻤﻲ‬

‫‪ ...‬ﻳﻚ ﻧﻜﺘﻪى دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﻪى ﺗﻮازن ﻧﮕﺎه رؤﺳﺎى اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﻋﻠﻤﻰِ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ رﺷﺘﻪﻫﺎى ﻋﻠﻤﻰ اﺳﺖ‪،‬‬ ‫ﻛﻪ اﻳﻦ ﺗﺎﺑﻊِ ﻫﻤﺎن ﻧﻘﺸﻪى ﺟﺎﻣﻌﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ اول ﻋﺮض ﻛﺮدﻳﻢ‪ .‬اﮔﺮ آن ﻧﻘﺸﻪى ﺟﺎﻣﻊ ﻣﻄﺮح ﺑﺸﻮد و‬ ‫وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻃﺒﻌﺎً ﻧﮕﺎه ﺑﻪ رﺷﺘﻪﻫﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﮕﺎه ﻣﺘﻮازﻧﻰ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦﻃﻮر ﻧﻴﺴﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺑﺮاى ﻣﺪﺗﻬﺎى ﻣﺘﻤﺎدى ﺑﻌﻀﻰ از ﻋﻠﻮم ﺑﻪ اﻧﺰوا و ﺣﺎﺷﻴﻪ ﺑﻴﻔﺘﻨﺪ و ﺑﻌﻀﻰ از ﻋﻠﻮم ﻫﻢ ﻣﺜﻞ‬ ‫ﺑﺮﺧﻰ از رﺷﺘﻪﻫﺎى ﭘﺰﺷﻜﻰ ﻳﺎ ﻣﻬﻨﺪﺳﻰ ﭘ‪‬ﺮدرآﻣﺪ‪ ،‬ﻧﺎﮔﻬﺎن اﻫﻤﻴﺖ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ و درﺟﻪى اول ﺑﺸﻮﻧﺪ و‬ ‫ﺑﺴﻴﺎرى از رﺷﺘﻪﻫﺎ در اﻧﺰوا ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ؛ ﻣﺜﻞ ﺑﻌﻀﻰ از رﺷﺘﻪﻫﺎى ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻰ و رﺷﺘﻪﻫﺎى ﻣﺮﺑﻮط‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻠﻮم ﭘﺎﻳﻪ ﻛﻪ ﺳﺎﻟﻬﺎى ﻣﺘﻤﺎدى در اﻳﻦ ﻛﺸﻮر در اﻧﺰوا ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﺗﺤﻘﻴﻖ و دﻧﺒﺎل‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎل دارد ﺳﺮﻧﺨﻬﺎى ﺳﻮء ﻧﻴﺖ ﻫﻢ در اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﭘﻴﺪا ﺑﺸﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﻣﺎ ﺑﻪ ﭘﺰﺷﻚ‪ ،‬ﻣﻬﻨﺪس و اﻳﻦ ﻋﻠﻤﺎ و ﻓﻨﺎﻧﻴﻦ ﺧﺪﻣﺎﺗﻰ و اﺟﺮاﻳﻰ ﻧﻴﺎز دارﻳﻢ‪ .‬ﻳﻚ ﭘﺰﺷﻚ ﻣﺜﻞ‬ ‫آب‪ ،‬ﻫﻮا و ﻧﺎن ﺑﺮاى اﻧﺴﺎن ﻻزم اﺳﺖ‪ ،‬و ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر ﺑﺮﺧﻰ از رﺷﺘﻪﻫﺎى دﻳﮕﺮ؛ در اﻳﻦ ﻫﻴﭻ ﺷﻜﻰ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ اﻳﻦﻃﻮر رﺷﺘﻪﻫﺎ را ‪ -‬ﻛﻪ زﻧﺪﮔﻰ روزﻣﺮهى ﻣﺮدم ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺑﻪ اﻳﻨﻬﺎﺳﺖ ‪ -‬ﺑﻪ آن ﭘﻮﻟﻰ ﺗﺸﺒﻴﻪ ﻛﺮدم‬ ‫ﻛﻪ اﻧﺴﺎن در ﺟﻴﺒﺶ ﻣﻴﮕﺬارد ﻛﻪ ﺑﺮود ﺧﺮج ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﺟﺎﻣﻌﻪ اﻳﻦ ﭘﻮل‪ ،‬اﻳﻦ ﺛﺮوت‪ ،‬اﻳﻦ ﭘﺰﺷﻚ و اﻳﻦ‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس را ﺑﺮاى ﺗﻮى ﺟﻴﺒﺶ ﻻزم دارد ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺧﺮج و زﻧﺪﮔﻰ ﻛﻨﺪ؛ اﻣﺎ اﻳﻦ ﭘﻮل‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬ ‫ﻧﻤﻰﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻴﺪ اﻳﻦ ﭘﻮل ﺑﺮاى ﺷﻤﺎ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﻚ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪى ﭘﻮﻟﺴﺎز اﺣﺘﻴﺎج دارﻳﺪ ﻛﻪ‬ ‫ﭘﺸﺘﻮاﻧﻪى اﻳﻦ ﭘﻮل ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﻪى زﻧﺪﮔﻰ ﻛﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﭘﻮل اﻣﺮوزِ ﻣﺎ ﻧﻴﺴﺖ؛ اﻳﻦ‪ ،‬آن رﺷﺘﻪﻫﺎى‬ ‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻰﻛﻨﻨﺪه و اﺳﺎس ﺗﺸﻜﻴﻞ دﻫﻨﺪه را اﺣﺘﻴﺎج دارد ﻛﻪ ﻋﻠﻮم ﭘﺎﻳﻪ از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﻣﺪﺗﻬﺎ در‬ ‫اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﻓﺮاﻣﻮش ﺷﺪ و ﺳﺮاغ ﻫﻤﺎن رﺷﺘﻪﻫﺎﻳﻰ رﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺣﻜﻢ ﭘﻮل ﺗﻮﺟﻴﺒﻰ را ﺑﺮاى ﺧﺮج‬ ‫روزﻣﺮهى ﻳﻚ ﻛﺸﻮر دارد‪ .‬اﮔﺮ ﻛﺴﻰ اﻳﻨﻬﺎ را دﻗﺖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ رﮔﻪﻫﺎى ﺳﻮءﻧﻴﺖ را ﻫﻢ در‬ ‫اﻳﻦ ﻛﺎر ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﻣﻴﮕﻮﻳﻢ ﻧﮕﺎه ﺑﻪ رﺷﺘﻪﻫﺎى ﻋﻠﻤﻰ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﮕﺎه ﻣﺘﻮازن و ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪى از آن ﻧﮕﺎه‬ ‫ﻛﻠﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼً ﻳﻚ ﻣﺪﺗﻰ واﻗﻌﺎً ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻰ در ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﻣﻐﻔﻮلٌﻋﻨﻪ واﻗﻊ ﺷﺪ؛ ﻣﺪﺗﻰ ادﺑﻴﺎت ﻓﺎرﺳﻰ‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار روﺳﺎي داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻮﺳﺴﺎت آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻲ و ﻣﺮاﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ‪85/5/23 -‬‬

‫‪327‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬ﻧﻈﺎم آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻲ ﻛﺸﻮر‬

‫ ﻫﻮﻳﺖ ﻣﻠﻰ ﻣﺎ ﺑﻪ زﺑﺎن و ﺧﻂ ﻣﺎﺳﺖ ‪ -‬اﺻﻼً ﻣﻮرد ﻏﻔﻠﺖ و ﺑﻰاﻋﺘﻨﺎﻳﻰ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ؛ و ﺧﻴﻠﻰ‬‫ﭼﻴﺰﻫﺎى دﻳﮕﺮ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪ اﺗﻔﺎق ﺑﻴﻔﺘﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﻮم ﭘﺎﻳﻪ‬

‫‪ ...‬ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﻮم ﭘﺎﻳﻪ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪى ﻫﻤﻴﻦ ﺗﻮﺻﻴﻪﻫﺎى ﻣﺆﻛﺪى اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻨﺪه در اﻳﻦ ﭼﻨﺪ ﺳﺎل‪ ،‬ﻣﻜﺮر‬ ‫ﺑﺎ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ درﻣﻴﺎن ﮔﺬاﺷﺘﻪام‪ .‬ﻫﻤﻴﺸﻪ ﮔﻔﺘﻪاﻳﻢ ﻋﻠﻮم ﭘﺎﻳﻪ ﻣﺜﻞ ﮔﻨﺠﻴﻨﻪ اﺳﺖ؛ ﻋﻠﻮم ﻛﺎرﺑﺮدى ﻣﺜﻞ ﭘﻮﻟﻰ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮى ﺟﻴﺒﻤﺎن ﻣﻴﮕﺬارﻳﻢ و ﺧﺮج ﻣﻴﻜﻨﻴﻢ‪ .‬اﮔﺮ ﻋﻠﻮم ﭘﺎﻳﻪ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺸﺘﻮاﻧﻪى اﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪﻛﺮدن‬ ‫ازﺑﻴﻦ ﺧﻮاﻫﺪ رﻓﺖ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* ﻧﻴﺎزﻫﺎ و اوﻟﻮﻳﺖﻫﺎي ﻋﻠﻤﻲ را ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺑﺪﻫﻴﻢ‬

‫ﻧﻴﺎزﻫﺎ و اوﻟﻮﻳﺘﻬﺎى ﻋﻠﻤﻰ را ﻣﺎ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺑﺪﻫﻴﻢ و اﻳﻦ را در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰىﻫﺎى آﻣﻮزﺷﻰﻣﺎن دﺧﺎﻟﺖ‬ ‫ﺑﺪﻫﻴﻢ‪ .‬ﺣﺎﻻ درﺑﺎرهى ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻰ‪ ،‬درﺑﺎرهى ﻋﻠﻮم ﭘﺎﻳﻪ‪ ،‬درﺑﺎرهى ﺑﺨﺸﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠﻔﻰ از ﻋﻠﻮم ﺗﺠﺮﺑﻰ‬ ‫ﻳﺎ ﺳﻄﻮح ﻣﺨﺘﻠﻔﻰ از ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻳﻚ اوﻟﻮﻳﺘﻬﺎﺋﻰ در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و ﺑﺮرﺳﻰ ﻛﺎﻣﻞ آﺷﻜﺎر ﺑﺸﻮد؛‬ ‫اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﺑﺸﻮد و در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰىﻫﺎ دﺧﺎﻟﺖ داده ﺑﺸﻮد‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎ اﻣﻜﺎﻧﺎت ﻣﺤﺪود و ﺑﺎ ﻧﻴﺎزﻫﺎى‬ ‫‪328‬‬

‫ﻓﺮاوان‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺧﻮدﻣﺎن اﺟﺎزه ﺑﺪﻫﻴﻢ ﻛﻪ در ﻛﺎرى ﻛﻪ از اوﻟﻮﻳﺖ ﺑﺮﺧﻮردار ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬارى‬ ‫ﻓﻜﺮى و ﭘﻮﻟﻰ و وﻗﺘﻰ و اﻧﺴﺎﻧﻰ ﺑﻜﻨﻴﻢ‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫* ﺗﺤﻮل در ﻧﻈﺎم آﻣﻮزﺷﻲ‬

‫‪ ...‬ﻳﻚ ﻣﺴﺌﻠﻪ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﻪى ﺗﻘﻮﻳﺖ روﺣﻴﻪى ﭘﮋوﻫﺶ و ﺟﻮﻳﻨﺪﮔﻰ در داﻧﺸﺠﻮﺳﺖ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﺑﺤﺚ ﺗﺤﻮل‬ ‫در ﻧﻈﺎم آﻣﻮزﺷﻰ ﻛﺸﻮر و ﻧﻈﺎم آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻰ‪ ،‬ﻳﻚ ﺑﺤﺚ ﺧﻴﻠﻰ ﻣﻬﻢ و ﻃﻮﻻﻧﻰاى اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻢ‬ ‫ﺗﻮ اﻳﻦ ﺟﻠﺴﺎت ﻣﻄﺮح ﺑﺸﻮد‪ ،‬ﻛﻪ اﻻن ﻣﺠﺎل ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﻣﻴﺨﻮاﻫﻢ ﻋﺮض ﺑﻜﻨﻢ ﻛﻪ در ﻫﻤﻴﻦ زﻣﻴﻨﻪى‬ ‫ﺗﺤﻮل ﻧﻈﺎم آﻣﻮزﺷﻰ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪى ﻛﺎرﻫﺎﺋﻰ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺠﺎم ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﻮرى ﻧﻈﺎم آﻣﻮزﺷﻰ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﻃﺮاﺣﻰ ﺑﺸﻮد ﻛﻪ ﺟﻮان ﻣﺎ ﺑﻪ ﺗﺤﻘﻴﻖ‪ ،‬ﻃﻠﺒﮕﺎرى در ﺗﻌﻤﻴﻖ ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪ ﺑﺸﻮد‪.‬‬ ‫ﺣﻔﻈﻤﺤﻮرى‪ ،‬ﻏﻠﻂ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار روﺳﺎي داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻮﺳﺴﺎت آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻲ و ﻣﺮاﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ‪85/5/23 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار اﺳﺎﺗﻴﺪ و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎي ﺷﻴﺮاز‪87/2/14 -‬‬ ‫‪ -3‬دﻳﺪار ﺟﻤﻌﻲ از ﺑﺮﺟﺴﺘﮕﺎن و ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻋﻠﻤﻲ و اﺳﺎﺗﻴﺪ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪87/7/3 -‬‬

‫‪ .1‬اﺻﻼح و ﺗﺤﻮل ﻧﻈﺎم آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻲ‬

‫ﻣﺎ ﻫﻨﻮز در داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎﻳﻤﺎن ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ‪ -‬ﻣﻰﺑﻴﻨﺪ اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﻣﻦ ﮔﺎﻫﻰ ﺑﺎ ﺑﻌﻀﻰ از ﺟﻮاﻧﻬﺎﺋﻰ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﺎ‬ ‫ﻣﺮﺗﺒﻄﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﻴﻜﻨﻢ ‪ -‬ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﻌﻠﻢ ﭼﻨﺪ ﺻﺪ ﺻﻔﺤﻪ ﻛﺘﺎب را ﺑﺮاى ﻳﻚ واﺣﺪ درﺳﻰ داده‬ ‫ﻛﻪ اﻳﻦ داﻧﺸﺠﻮ ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ .‬ﭼﺮا؟ ﺣﻔﻆ ﻛﺮدن ﺣﺮﻓﻬﺎ و ﮔﻔﺘﻪﻫﺎ و ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎﺋﻰ ﻛﻪ ﻣﻌﻠﻮم ﻧﻴﺴﺖ ﻫﻤﻪاش‬ ‫ﭼﻘﺪر ﻓﺎﻳﺪه داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و درﮔﻴﺮ ﻛﺮدن ذﻫﻦ ﺟﻮان ﺑﻪ ﭼﻴﺰى ﻛﻪ ﻏﻴﺮ ﻻزم اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﻓﻜﺮ ﻛﺮد؛ ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫اﻓﺮاد ﺑﺮﮔﺰﻳﺪه و ﺷﺎﺧﺺ ﺑﻨﺸﻴﻨﻨﺪ ﻧﻈﺎﻣﻰ را ﻃﺮاﺣﻰ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺟﻮان ﻣﺎ ﻣﻴﻞ ﺑﻪ ﭘﮋوﻫﺶ‪ ،‬ﺗﻌﻤﻖ و‬ ‫ﺗﺤﻘﻴﻖ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ؛ ﺑﺎ اﻳﻦ اﺳﺘﻌﺪادى ﻛﻪ ﺟﻮاﻧﻬﺎى ﻣﺎ دارﻧﺪ‪ .‬اﻧﺼﺎﻓﺎً اﺳﺘﻌﺪاد ﺟﻮاﻧﻬﺎى ﻣﺎ‪ ،‬اﺳﺘﻌﺪاد‬ ‫ﺑﺮﺟﺴﺘﻪاى اﺳﺖ‪ .‬اﺳﺘﻌﺪاد ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻛﺸﻮر‪ ،‬اﺳﺘﻌﺪاد ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻﺋﻰ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺗﺤﻮل در ﻧﻈﺎم آﻣﻮزﺷﻲ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ در ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ اﻣﻮر ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري‪:‬‬‫‪ -7‬ﺗﺤﻮل در ﻧﻈﺎم آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻲ و ﭘﮋوﻫﺶ در ﻣﻮارد زﻳﺮ‪:‬‬ ‫‪ -7-1‬اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﻮدﺟﻪ ﺗﺤﻘﻴﻖ و ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﻪ ‪ 3‬درﺻﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ داﺧﻠﻲ ﺗﺎ ﭘﺎﻳﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬ ‫ﭘﻨﺠﻢ و اﻓﺰاﻳﺶ ورود داﻧﺶآﻣﻮﺧﺘﮕﺎن دوره ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ﺑﻪ دورهﻫﺎي ﺗﺤﺼﻴﻼت ﺗﻜﻤﻴﻠﻲ ﺑﻪ ‪20‬‬ ‫درﺻﺪ‪.‬‬ ‫‪ -7-2‬دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﺟﺎﻳﮕﺎه دوم ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري در ﻣﻨﻄﻘﻪ و ﺗﺜﺒﻴﺖ آن در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭘﻨﺠﻢ‬ ‫‪ -7-3‬ارﺗﺒﺎط ﻣﺆﺛﺮ ﺑﻴﻦ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ و ﻣﺮاﻛﺰ ﭘﮋوﻫﺸﻲ ﺑﺎ ﺻﻨﻌﺖ و ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺟﺎﻣﻌﻪ‬ ‫‪ -7-4‬ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪﺳﺎزي ﺑﺨﺶ ﻏﻴﺮدوﻟﺘﻲ ﺑﺮاي ﻣﺸﺎرﻛﺖ در ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‬ ‫‪ -7-5‬دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‬ ‫‪ -8‬ﺗﺤﻮل در ﻧﻈﺎم آﻣﻮرش و ﭘﺮورش ﺑﺎ ﻫﺪف ارﺗﻘﺎء ﻛﻴﻔﻲ آن ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﻴﺎزﻫﺎ و اوﻟﻮﻳﺖﻫﺎي‬ ‫ﻛﺸﻮر در ﺳﻪ ﺣﻮزه داﻧﺶ‪ ،‬ﻣﻬﺎرت و ﺗﺮﺑﻴﺖ و ﻧﻴﺰ اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﻼﻣﺖ روﺣﻲ و ﺟﺴﻤﻲ‬ ‫داﻧﺶآﻣﻮزان‬ ‫‪ -9‬ﺗﺤﻮل و ارﺗﻘﺎء ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺑﺎ‪ :‬ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﻣﻨﺰﻟﺖ اﻳﻦ ﻋﻠﻮم‪،‬ﺟﺬب اﻓﺮاد ﻣﺴﺘﻌﺪ و ﺑﺎ‬ ‫اﻧﮕﻴﺰه‪ ،‬اﺻﻼح و ﺑﺎزﻧﮕﺮي در ﻣﺘﻮن و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ و روشﻫﺎي آﻣﻮزﺷﻲ‪ ،‬ارﺗﻘﺎء ﻛﻤﻲ و ﻛﻴﻔﻲ‬ ‫ﻣﺮاﻛﺰ و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﭘﮋوﻫﺸﻲ و ﺗﺮوﻳﺞ ﻧﻈﺮﻳﻪﭘﺮدازي‪ ،‬ﻧﻘﺪ و آزاد اﻧﺪﻳﺸﻲ‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺟﻤﻌﻲ از ﺑﺮﺟﺴﺘﮕﺎن و ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻋﻠﻤﻲ و اﺳﺎﺗﻴﺪ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪87/7/3 -‬‬

‫‪329‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬ﻧﻈﺎم آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻲ ﻛﺸﻮر‬

‫‪ -10‬ﮔﺴﺘﺮش ﺣﻤﺎﻳﺖﻫﺎي ﻫﺪﻓﻤﻨﺪ ﻣﺎدي و ﻣﻌﻨﻮي از ﻧﺨﺒﮕﺎن و ﻧﻮآوران ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوري از‬ ‫ﻃﺮﻳﻖ‪ :‬ارﺗﻘﺎء ﻣﻨﺰﻟﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ ،‬ارﺗﻘﺎء ﺳﻄﺢ ﻋﻠﻤﻲ و ﻣﻬﺎرﺗﻲ‪ ،‬رﻓﻊ دﻏﺪﻏﻪ ﺧﻄﺮﭘﺬﻳﺮي ﻣﺎﻟﻲ در‬ ‫ﻣﺮاﺣﻞ ﭘﮋوﻫﺸﻲ و آزﻣﺎﻳﺸﻲ ﻧﻮآوريﻫﺎ‪،‬ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﺗﺠﺎريﺳﺎزي دﺳﺘﺎوردﻫﺎي آﻧﺎن‪.‬‬ ‫‪ -11‬ﺗﻜﻤﻴﻞ و اﺟﺮاي ﻧﻘﺸﻪ ﺟﺎﻣﻊ ﻋﻠﻤﻲ ﻛﺸﻮر‬

‫‪330‬‬

‫‪ -1‬ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي ﻛﻠﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭘﻨﺠﻢ ﺗﻮﺳﻌﻪ‪87/10/21 -‬‬

‫‪1‬‬

‫‪ .2‬ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت و ﻧﻮآوري‬

‫‪2‬‬ ‫ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت و ﻧﻮآوري‬

‫‪ .2‬ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت و ﻧﻮآوري‬ ‫* در ﻣﺮاﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺑﭽﻪﻫﺎي ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺧﻮب وارد ﺑﺸﻮﻧﺪ‬

‫ﺳﻌﻰ ﻛﻨﻴﺪ در ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺮاﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻖ و اﻣﺜﺎل آن‪ ،‬ﺑﭽﻪﻫﺎى ﻣﺴﻠﻤﺎنِ ﺧﻮب وارد ﺑﺸﻮﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻦ ﺑﻪ‬ ‫آن ﺑﺮادران وزارت ﺑﻬﺪاﺷﺖ‪ ،‬درﻣﺎن و آﻣﻮزش ﭘﺰﺷﻜﻰ ﻫﻢ ‪ -‬ﻛﻪ ﻗﺪرى از آنﺟﺎﻫﺎ ﺷﻜﺎﻳﺖ‬ ‫ﻣﻰﺷﻮد ‪ -‬اﻳﻦ ﺗﺬﻛﺮات را دادهام؛ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻫﻢ ﻣﻰﮔﻮﻳﻢ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻮﺷﺶ ﺑﺸﻮد ﻛﻪ ﺑﺮادران ﺧﻮب‪،‬‬ ‫ﺑﭽﻪﻫﺎى ﻣﺆﻣﻦ‪ ،‬ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً اﻧﻘﻼب را از ﺑﻦ دﻧﺪان ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬در آن ﻣﺮاﻛﺰى ﻛﻪ ﻓﺮدا ﻛﺎر‬ ‫ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺮوﻧﺪ و ﻃﻮرى ﻧﺸﻮد ﻛﻪ ﺣﺎﻻ ﻛﻪ راه ﺑﺎز اﺳﺖ و ﻫﻤﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺪاى‬ ‫ﻧﻜﺮده از اﻳﻦ ﻗ‪‬ﺒﻞ‪ ،‬ﻧﻈﺎم و اﺳﻼم و ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﺻﺪﻣﻪﻳﻰ ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻮآوري در ﻋﻠﻮم و روﺷﻬﺎ‬

‫اﻣﺮوز دﻧﻴﺎ در زﻧﺪهﺗﺮﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﻋﻠﻮم ﻣﻮرد اﺣﺘﻴﺎج ﻣﺮدم‪ ،‬ﺳﺎﻋﺖﺑﻪﺳﺎﻋﺖ روﺷﻬﺎى ﻧﻮ را ﭘﻴﺶ‬ ‫ﻣﻰآورد‪ .‬واﻗﻌﺎً در ﺑﺴﻴﺎرى از ﻋﻠﻮﻣﻰ ﻛﻪ در ﻣﻴﺪان و ﺻﺤﻨﻪى ﺗﺒﺎدل ﻧﻈﺮ ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﺷﻤـﺎ اﮔﺮ اﻣﺮوز‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار وزﻳﺮ و ﻣﺴﺌﻮﻻن وزارت ﻓﺮﻫﻨﮓ و آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻲ و ﭼﻨﺪ ﺗﻦ از رؤﺳﺎي داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪69/10/4 -‬‬

‫‪331‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬ﻧﻈﺎم آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻲ ﻛﺸﻮر‬

‫ﻧﻈﺮﻳﻪﻳﻰ را ﺧﻮاﻧﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﺎه ﺑﻌﺪ ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان آﺧﺮﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺑﻪ آن ﺗﻜﻴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬روﺷﻬﺎ داﻳﻤﺎً‬ ‫ﻋﻮض ﻣﻰﺷﻮد و ﺣﺮﻓﻬﺎ ﻧﻮﺑﻪﻧﻮ ﻣﻰآﻳﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* اﺑﺘﻜﺎرات ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﻴﺎزﻫﺎ و اﻗﺘﻀﺎﺋﺎت ﺑﺎﺷﺪ‬

‫ﻧﻮآورى ﻫﻢ ﺧﻮدش ﻓﻰﻧﻔﺴﻪ ﻳﻚ ارزش ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻧﻮآورى ﺑﺮﺣﺴﺐ اﻗﺘﻀﺎﺋﺎت ارزش اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﭼﻴﺰ‬ ‫ﻧﻮﻳﻰ ﺑﻴﺎورﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﺮﺣﺴﺐ اﻗﺘﻀﺎﺋﺎت ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼﻴﺰ ﺧﻮﺑﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﺪﻋﺖ‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﻮآورى اﺳﺖ؛ اﻣﺎ در‬ ‫ﺷﺮع ﻣﻘﺪس اﺳﻼم ﺑﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ اﺑﺘﻜﺎراﺗﻰ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﻴﺎزﻫﺎ و اﻗﺘﻀﺎﺋﺎت وﺟﻮد داﺷﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* ﺟﻮاﻧﺎن و ﻧﻮآوري‬

‫‪ ...‬اﻳﻦﻛﻪ ﻣﻰﮔﻮﻳﻴﺪ »ﺟﻮاﻧﺎن در ﻛﺠﺎ اﺟﺎزه دارﻧﺪ ﻧﻮآورى ﻛﻨﻨﺪ؟« ﺑﺎﻳﺪ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ ﻧﻮآورى اﺻﻼً ﭼﻴﺰى‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ اﺟﺎزه ﻻزم داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﻛﺴﻰ ﻛﻪ ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ ﻧﻮآورى ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪ از ﻛﺴﻰ اﺟﺎزه ﺑﮕﻴﺮد‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﻣﻴﺪاﻧﻰ وﺟﻮد داﺷﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﻮآورى و ﺧﻼﻗﻴﺖ ﺑﻪوﺟﻮد ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﻣﻌﺘﻘﺪم ﻧﻮآورى ﺑﺎﻳﺪ در‬ ‫ﻫﻤﻪى زﻣﻴﻨﻪﻫﺎ اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد‪ .‬ﻣﻌﻨﺎى ﻧﻮآورى اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ اﺻﻮل ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪهى ﻣﻨﻄﻘﻰ و ﻋﻘﻼﻧﻰ‬ ‫‪332‬‬

‫ﺧﻮدﻣﺎن را زﻳﺮ ﺳﺆال ﺑﺒﺮﻳﻢ‪ .‬ﻣﻌﻨﺎى ﻧﻮآورى‪ ،‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ و ﺗﻜﺎﻣﻞ در اﻣﻮرى اﺳﺖ ﻛﻪ رو ﺑﻪ ﺗﻜﺎﻣﻞ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼً ﻋﺪاﻟﺖ ﭼﻴﺰ ﺧﻮﺑﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺴﻰ ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﻧﻮآورى ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺷﻴﻮهى ﺧﻮﺑﻰ را ﺑﺮاى ﺗﺄﻣﻴﻦ‬ ‫ﻋﺪاﻟﺖ ﭘﻴﺪا ﻣﻰﻛﻨﺪ؛ اﻣﺎ در ﺧﻮﺑﻰ ﻋﺪاﻟﺖ ﺷﻚ ﻧﻤﻰﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺤﺒ‪‬ﺖ ﺑﻪ ﭘﺪر و ﻣﺎدر و ﻣﺤﺒ‪‬ﺖ ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪ‪،‬‬ ‫ﻳﻚ اﻣﺮ ﻃﺒﻴﻌﻰ اﺳﺖ؛ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﺴﻰ ﺑﺮاى آن ﺷﻴﻮهاى ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﺎﻛﻨﻮن وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ؛‬ ‫اﻣﺎ در اﺻﻞ اﻳﻦ اﺻﻮل ﻛﺴﻰ ﺷﻚ ﻧﻤﻰﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬وﻗﺘﻰ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻧﻮآورى اﺷﺎره ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ و‬ ‫ﻣﻰﮔﻮﻳﻴﺪ ﺟﻮان ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ ﻧﻮآورى ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻟﺰوﻣﺎً ﺑﻪ آن ﻣﻌﻨﻰ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻧﻮآورى ﺷﺎﻣﻞ ﻧﻮآورﻳﻬﺎى‬ ‫ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻰ و ﻧﺎﻣﻌﻘﻮل ﻫﻢ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻧﻮآورىِ درﺳﺖ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺪه ﻛﺎﻣﻼً ﻣﻮاﻓﻖ ﻫﺴﺘﻢ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﻮآورى ﺷﻮد؛ ﻟﻴﻜﻦ اﻳﻦﻛﻪ ﻣﻰﮔﻮﻳﻴﺪ ﺟﺎﻣﻌﻪى ﻣﺎ ﻧﻤﻰﭘﺴﻨﺪد‪ ،‬ﻣﻦ اﻳﻦ‬ ‫را ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﻢ ﺧﻴﻠﻰ از ﺷﻤﺎ ﻗﺒﻮل ﻛﻨﻢ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﻳﺎ ﺷﻤﺎ ﭼﻮن ﺟﻮان ﻫﺴﺘﻴﺪ و داﺧﻞ ﺧﺎﻧﻮادهى ﺧﻮدﺗﺎن ﻳﺎ‬ ‫ﺟﺎى دﻳﮕﺮ ﻗﺮار دارﻳﺪ‪ ،‬ﺧﺒﺮى دارﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﻦ ﻧﺪارم؛ ﻳﺎ ﻣﻦ ﭼﻮن ﺗﺠﺮﺑﻪى ﺑﻴﺸﺘﺮ و اﻃّﻼﻋﺎت زﻳﺎدﺗﺮى‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار روﺣﺎﻧﻴﻮن و ﻣﺒﻠﻐﺎن در آﺳﺘﺎﻧﻪ ﻣﺎه ﻣﺤﺮم‪70/4/20 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار ﻣﺪﻳﺮ ﻣﺴﺌﻮل‪ ،‬ﺳﺮدﺑﻴﺮ وا ﻋﻀﺎي ﻫﻴﺄت ﺗﺤﺮﻳﺮﻳﻪي ﻣﺠﻠﻪ ﺣﻮزه‪70/11/28 -‬‬

‫‪ .2‬ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت و ﻧﻮآوري‬

‫دارم‪ ،‬ﭼﻴﺰى ﻣﻰداﻧﻢ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻧﻤﻰداﻧﻴﺪ؛ ﺑﻪﻫﺮﺣﺎل ﻳﻜﻰ از اﻳﻦ دوﺗﺎﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﮔﻤﺎن ﻣﻰﻛﻨﻢ ﻛﻪ‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪى ﻣﺎ‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﻪاى اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻮآورى را اﺻﻼً ﺗﺮﺑﻴﺖ و اﺳﺘﻘﺒﺎل ﻣﻰﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪاش ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ در ﻣﻮرد ﺣﻀﺮت اﻣﺎم اﺷﺎره ﻛﺮدﻳﺪ‪ .‬اﻣﺎم ﺑﺰرﮔﻮار ﻳﻚ ﻣﺮد‬ ‫ﻛﻬﻨﺴﺎل ﻫﺸﺘﺎد ﺳﺎﻟﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ در اواﺧﺮ ﻋﻤﺮﺷﺎن اﻳﻦ دو ﻓﺘﻮاﻳﻰ‪ 1‬را ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻰﮔﻮﻳﻴﺪ‪ ،‬ﺻﺎدر ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻨﻬﺎ ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪهى آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪى ﻣﺎ اﺻﻼً ﺟﺎﻣﻌﻪاى اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﭘﺪﻳﺪهﻫﺎى ﻧﻮ و ﻣﻌﻘﻮل و‬ ‫ﻣﻨﻄﻘﻰ‪ ،‬ﻛﺎﻣﻼً ﻫﻤﺴﺎز و ﻫﻤﺨﻮان اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎى ﻣﺎ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﻴﻦﻃﻮرﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎ ﺑﺎ ﺑﻌﻀﻰ از »از ﺣﺪ ﺧﺎرج ﺷﺪﻧﻬﺎى‬ ‫ﺟﻮاﻧﺎن« ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻫﻢ ﻣﻨﻄﻘﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻫﻢ از ﭘﺪران و ﻣﺎدران اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ‬ ‫ﺟﻮاﻧﺸﺎن اﺻﻼً ﺗﺬﻛﺮ ﻧﺪﻫﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﺟﻮاﻧﻰ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﻓﻜﺮى ﭘﺪر و ﻣﺎدر ﺧﻮد اﺣﺘﻴﺎج دارد‪ .‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺗﺼﻮ‪‬ر‬ ‫ﻛﺮد ﻛﻪ ﻛﻤﻜﻬﺎى ﻓﻜﺮى ﭘﺪر و ﻣﺎدر و ﺑﻜﻦ ﻧﻜﻦﻫﺎى ﭘﺪراﻧﻪ و ﻣﺎدراﻧﻪ و ﻣﺸﻔﻘﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺟﻠﻮِ ﻧﻮآورى‬ ‫ﺟﻮان را ﻣﻰﮔﻴﺮد؛ ﻧﻪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻃﻮر ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﮔﻤﺎن ﻧﻤﻰﻛﻨﻢ آنﺟﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻧﻮآورى ﻣﻌﻘﻮل و ﻣﻨﻄﻘﻰ و‬ ‫ﺻﺤﻴﺤﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺪر و ﻣﺎدر ﻳﺎ ﺑﺨﺼﻮص ﺟﺎﻣﻌﻪى ﻣﺎ در ﻣﻘﺎﺑﻞ آن ﺑﺎﻳﺴﺘﻨﺪ؛ ﻧﻪ‪ .‬اﻣﺮوز اﺻﻼً ﺗﺸﻮﻳﻖ‬ ‫ﺑﻪ ﻧﻮآورى‪ ،‬ﺟﺰو ﺷﻌﺎرﻫﺎى ﻣﻜﺮر اﻳﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪ و اﻳﻦ ﻧﻈﺎم اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺎ ﻧﻮآورى را دوﺳﺖ ﻣﻰدارﻳﻢ؛ ﻣﻨﺘﻬﺎ ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻫﻢ در ﺻﺤﺒﺘﻬﺎﻳﺘﺎن ﻛﺎﻣﻼً ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ داﺷﺘﻴﺪ و ﺑﻪ‬ ‫آن اﺷﺎره ﻛﺮدﻳﺪ و ﻣﻦ ﻫﻢ ﺗﺼﺮﻳﺢ ﻛﺮدم‪ ،‬ﻧﻮآورى ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﺑﻪ ﻧﻮآورﻳﻬﺎى ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻰ و ﮔﺎﻫﻰ ﻧﺎﺑﺨﺮداﻧﻪ‬ ‫ﻣﻨﺘﻬﻰ ﻧﺸﻮد؛ ﻳﻌﻨﻰ اﻧﺴﺎن ﺑﺎ ﻫﺮﭼﻪ ﻛﻪ ﺳﻨّﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﻫﺮ ﭼﻪ ﻛﻪ از ﻧﺴﻞ ﻗﺒﻞ اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﺎ ﻗﺪﻳﻤﻰ اﺳﺖ‪،‬‬ ‫ﺑﻪ ﺻﺮف اﻳﻦﻛﻪ ﻣﻦ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻢ ﻧﻮآورى ﻛﻨﻢ‪ ،‬ﻣﺒﺎرزه ﻧﻜﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﺻﻼً ﻣﻨﻄﻘﻰ ﻧﻴﺴﺖ؛ اﻳﻦ را ﻋﻘﻞ‬ ‫ﻧﻤﻰﭘﺬﻳﺮد‪ .‬ﻧﻮآورى‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ در آن ﻣﻴﺪاﻧﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺣﺮﻛﺖ ﺗﻜﺎﻣﻠﻰ وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﻣﺎ آن را ﭘﻴﺶ‬ ‫ﺑﺒﺮﻳﻢ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬از ﺟﻮاﻧﺎن اﻳﻦ اﻧﺘﻈﺎر ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﻧﻮآورى و ﺧﻼﻗﻴﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ اﻓﺮادى ﻫﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﭼﺸﻢ و ﮔﻮﺷﺸﺎن ﺧﻴﻠﻰ ﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ؛ ﻣﻦ اﻳﻦ را ﻫﻢ ﻣﻨﻜﺮ ﻧﻤﻰﺷﻮم‪ .‬ﺗﺤﺠ‪‬ﺮ‬ ‫و ﺗﺼﻠّﺐ ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﻟﻴﻜﻦ ﻫﻤﺎن آدﻣﻬﺎى ﻣﺘﺤﺠ‪‬ﺮ را ﻫﻢ ﻣﻰﺗﻮان ﺑﺎ ﺷﻴﻮهى ﻣﻨﻄﻖ درﺳﺖ‪ ،‬آﮔﺎﻫﺸﺎن ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﻣﺎ اﻳﻦ را در دورهى ﻣﺒﺎرزات ﺧﻴﻠﻰ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﺮدﻳﻢ‪ .‬ﺟﻮاﻧﺎﻧﻰ دور و ﺑﺮِ ﻣﺎ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ در ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎى‬ ‫ﺧﻮدﺷﺎن ﮔﺎﻫﻰ ﺣﺮﻓﻬﺎﻳﻰ را ﻣﻄﺮح ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺮآﺷﻔﺘﮕﻰ ﭘﺪران و ﻣﺎدراﻧﺘﺎن ﻣﻰﺷﺪ‪ .‬اﺗّﻔﺎق‬ ‫اﻓﺘﺎده ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻰ از اﻳﻦ ﭘﺪران و ﻣﺎدران ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاى ﺧﻮد ﻣﻦ ﭼﻨﺪ ﺑﺎر از اﻳﻦ‬

‫‪ -1‬ﻧﻈﺮ ﺣﻀﺮت اﻣﺎم)ره( در ﻣﻮرد ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ و ﺷﻄﺮﻧﺞ‬

‫‪333‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬ﻧﻈﺎم آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻲ ﻛﺸﻮر‬

‫ﻗﺒﻴﻞ ﻣﺮاﺟﻌﺎت اﺗّﻔﺎق اﻓﺘﺎد‪ .‬آدم ﺑﺎ آن ﭘﺪر و ﻣﺎدر ﻛﻪ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻰﻛﺮد‪ ،‬ﻣﻰدﻳﺪ ﻫﻴﭻ ﺗﻌﺼ‪‬ﺒﻰ ﻧﺪارﻧﺪ‪،‬‬ ‫وﻟﻰ ﭼﻮن ﻣﺤﺘﻮاى ﺣﺮف ﻓﺮزﻧﺪﺷﺎن را ﻧﻤﻰداﻧﻨﺪ ‪ -‬ﻳﻌﻨﻰ آن ﺟﻮان ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪ ﺑﻮد ﻣﻘﺼﻮد ﺧﻮدش را‬ ‫درﺳﺖ ﺑﻴﺎن ﻛﻨﺪ ‪ -‬آﺷﻔﺘﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪﻫﺮﺣﺎل‪ ،‬آدﻣﻬﺎﻳﻰ را ﻫﻢ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﺧﻴﺎل ﻣﻰﻛﻨﺪ در ﻣﺴﺄﻟﻪاى‬ ‫ﺗﻌﺼ‪‬ﺐ و ﺗﺤﺠ‪‬ﺮ دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮان ﺑﺎ ﻣﻨﻄﻖِ درﺳﺖ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻛﺮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﭘﻴﺶ از آن ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ‬ ‫ﻧﻤﻮد ﻛﻪ ﻧﻜﻨﺪ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﻪﺧﺮج ﻣﻰدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻌﺼ‪‬ﺐ و ﺗﺤﺠ‪‬ﺮ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ اﺷﺘﺒﺎﻫﻰ را از‬ ‫ﻣﻦ ﺗﺼﺤﻴﺢ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻧﻮاﻧﺪﻳﺸﻲ ﻋﻠﻤﻲ‪ ،‬ﻳﻜﻲ از وﻇﺎﻳﻒ ﻣﻬﻢ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‬

‫ﻳﻜﻰ از وﻇﺎﻳﻒ ﻣﻬﻢ داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﻧﻮاﻧﺪﻳﺸﻰ ﻋﻠﻤﻰ‪ .‬ﻣﺴﺄﻟﻪى ﺗﺤﺠ‪‬ﺮ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺑﻼى‬ ‫ﻣﺤﻴﻄﻬﺎى دﻳﻨﻰ و اﻓﻜﺎر دﻳﻨﻰ ﻧﻴﺴﺖ؛ در ﻫﻤﻪى ﻣﺤﻴﻄﻬﺎ‪ ،‬ﺗﺤﺠ‪‬ﺮ‪ ،‬اﻳﺴﺘﺎﻳﻰ و ﭘﺎﻳﺒﻨﺪ ﺑﻮدن ﺑﻪ‬ ‫ﺟﺰﻣﻰﮔﺮاﻳﻴﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺑﺮ اﻧﺴﺎن ﺗﺤﻤﻴﻞ ﺷﺪه ‪ -‬ﺑﺪون اﻳﻦﻛﻪ ﻣﻨﻄﻖ درﺳﺘﻰ ﺑﻪ دﻧﺒﺎﻟﺶ ﺑﺎﺷﺪ ‪ -‬ﻳﻚ‬ ‫ﺑﻼﺳﺖ‪ .‬آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺑﺮاى ﻳﻚ ﻣﺤﻴﻂ ﻋﻠﻤﻰ و داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ وﻇﻴﻔﻪى آرﻣﺎﻧﻰ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ‬ ‫ﻛﻪ در زﻣﻴﻨﻪى ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﻧﻮاﻧﺪﻳﺶ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻌﻨﺎى واﻗﻌﻰ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻓﻘﻂ‬ ‫اﻧﺘﻘﺎل ﻋﻠﻢ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻧﻮآورى ﻋﻠﻤﻰ در درﺟﻪى او‪‬لِ اﻫﻤﻴﺖ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ را ﻣﻦ از اﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﻣﻰﮔﻮﻳﻢ‬ ‫‪334‬‬

‫ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻚ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺸﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻮ اﻧﺪﻳﺸﻰ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﻣﺨﺼﻮص اﺳﺎﺗﻴﺪ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻣﺨﺎﻃﺐ آن‪ ،‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬ ‫و ﻛﻞّ ﻣﺤﻴﻂ ﻋﻠﻤﻰ ﻫﻢ اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺮاى ﻧﻮآورى ﻋﻠﻤﻰ ‪ -‬ﻛﻪ در ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﻌﺎرف اﺳﻼﻣﻰ از آن ﺑﻪ‬ ‫اﺟﺘﻬﺎد ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻣﻰﺷﻮد ‪ -‬دو ﭼﻴﺰ ﻻزم اﺳﺖ‪ :‬ﻳﻜﻰ ﻗﺪرت ﻋﻠﻤﻰ و دﻳﮕﺮى ﺟﺮأت ﻋﻠﻤﻰ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻗﺪرت‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ ﭼﻴﺰ ﻣﻬﻤﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻮش واﻓﺮ‪ ،‬ذﺧﻴﺮهى ﻋﻠﻤﻰِ ﻻزم و ﻣﺠﺎﻫﺪت ﻓﺮاوان ﺑﺮاى ﻓﺮاﮔﻴﺮى‪ ،‬از‬ ‫ﻋﻮاﻣﻠﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاى ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪن ﻗﺪرت ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﻻزم اﺳﺖ؛ اﻣﺎ اﻳﻦ ﻛﺎﻓﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اى ﺑﺴﺎ ﻛﺴﺎﻧﻰ‬ ‫ﻛﻪ از ﻗﺪرت ﻋﻠﻤﻰ ﻫﻢ ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ذﺧﻴﺮهى اﻧﺒﺎﺷﺘﻪى ﻋﻠﻤﻰ آﻧﻬﺎ ﻫﻴﭻ ﺟﺎ ﻛﺎرﺑ‪‬ﺮد ﻧﺪارد؛ ﻛﺎروان‬ ‫ﻋﻠﻢ را ﺟﻠﻮ ﻧﻤﻰﺑﺮد و ﻳﻚ ﻣﻠﺖ را از ﻟﺤﺎظ ﻋﻠﻤﻰ ﺑﻪ اﻋﺘﻼء ﻧﻤﻰرﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺟﺮأت ﻋﻠﻤﻰ ﻻزم‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ وﻗﺘﻰ از ﻋﻠﻢ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در درﺟﻪى او‪‬ل‪ ،‬ﻋﻠﻮم ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺻﻨﻌﺘﻰ و‬ ‫ﻓﻨّﻰ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺑﻴﺎﻳﺪ ‪ -‬ﻛﻪ در اﻳﻦ داﻧﺸﮕﺎه ﻫﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ اﺳﺖ ‪ -‬اﻣﺎ ﻣﻦ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠّﻰ و ﻣﻄﻠﻖ‬ ‫اﻳﻦ را ﻋﺮض ﻣﻰﻛﻨﻢ‪ .‬ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻰ‪ ،‬ﻋﻠﻮم اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ‪ ،‬ﻋﻠﻮم ﺳﻴﺎﺳﻰ‪ ،‬ﻋﻠﻮم اﻗﺘﺼﺎدى و ﻣﺴﺎﺋﻞ‬ ‫‪ -1‬ﺑﻴﺎﻧﺎت در ﺟﻤﻊ ﺟﻮاﻧﺎن در دﻫﻪي ﻣﺒﺎرﻛﻪي ﻓﺠﺮ‪77/11/13 -‬‬

‫‪ .2‬ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت و ﻧﻮآوري‬

‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻰ ﻛﻪ ﺑﺮاى ادارهى ﻳﻚ ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﻳﻚ ﻛﺸﻮر ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻋﻠﻤﻰ ﻻزم اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻮ آورى و ﻧﻮ‬ ‫اﻧﺪﻳﺸﻰ ﻋﻠﻤﻰ ‪ -‬ﻳﻌﻨﻰ اﺟﺘﻬﺎد ‪ -‬اﺣﺘﻴﺎج دارد‪.‬‬ ‫آن ﭼﻴﺰى ﻛﻪ در ﻓﻀﺎى ﻋﻠﻤﻰ ﻣﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻰﺷﻮد ‪ -‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﻳﻜﻰ از ﻋﻴﻮب ﺑﺰرگ ﻣﺤﺴﻮب‬ ‫ﻣﻰﮔﺮدد ‪ -‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ دﻫﻬﺎ ﺳﺎل اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﻣﺘﻮن ﻓﺮﻧﮕﻰ و ﺧﺎرﺟﻰ را ﺗﻜﺮار ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪،‬‬ ‫ﺣﻔﻆ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ و ﺑﺮ اﺳﺎس آﻧﻬﺎ ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﻌﻠّﻢ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ؛ اﻣﺎ در ﺧﻮدﻣﺎن ﻗﺪرت ﺳﺆال و اﻳﺠﺎد ﺧﺪﺷﻪ‬ ‫ﻧﻤﻰﻳﺎﺑﻴﻢ! ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺘﻮن ﻋﻠﻤﻰ را ﺧﻮاﻧﺪ و داﻧﺶ را از ﻫﺮﻛﺴﻰ ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺖ؛ اﻣﺎ ﻋﻠﻢ ﺑﺎﻳﺪ در روﻧﺪ ﺗﻌﺎﻟﻰ‬ ‫ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺎ روﺣﻬﺎى ﻗﻮى و اﺳﺘﻮار و ﻛﺎرآﻣﺪى ﻛﻪ ﺟﺮأت ﭘﻴﺸﺒﺮد ﻋﻠﻢ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺮاه ﺷﻮد ﺗﺎ‬ ‫ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﭘﻴﺶ ﺑﺮود‪ .‬اﻧﻘﻼﺑﻬﺎى ﻋﻠﻤﻰ در دﻧﻴﺎ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺑﻪوﺟﻮد آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻋﺰﻳﺰان ﻣﻦ! ﻣﺎ اﻣﺮوز در ﻛﺸﻮرﻣﺎن ﺑﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻢ ﻧﻴﺎز دارﻳﻢ‪ .‬اﻣﺮوز اﮔﺮ ﺑﺮاى ﻋﻠﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬارى‬ ‫و ﻣﺠﺎﻫﺪت و ﺗﻼش ﻧﻜﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻓﺮداى ﻣﺎ‪ ،‬ﻓﺮداى ﺗﺎرﻳﻜﻰ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻛﺴﺎﻧﻰ ﺗﻼش ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ روﻧﺪ‬ ‫ﻛﺎر ﻋﻠﻤﻰ را ﻛﻨﺪ ﻳﺎ ﻣﺘﻮﻗّﻒ ﻛﻨﻨﺪ و ﻳﺎ ﻣﻮرد ﺑﻰاﻋﺘﻨﺎﻳﻰ ﻗﺮار دﻫﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎر‪ ،‬ﭘﺴﻨﺪﻳﺪه ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻣﺮوز‬ ‫در ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﻳﻜﻰ از ﻓﺮاﻳﺾ ﺣﺘﻤﻰ ﺑﺮاى اﻳﻦ ﻧﺴﻞ ‪ -‬ﻛﻪ در درﺟﻪى او‪‬ل ﻫﻢ اﻳﻦ ﻓﺮﻳﻀﻪ ﺑﺮ دوش ﺷﻤﺎ‬ ‫داﻧﺸﮕﺎﻫﻴﻬﺎﺳﺖ ‪ -‬ﻋﺒﺎرت از ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺑﻨﻴﻪى ﻋﻠﻤﻰ ﻛﺸﻮر اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ اﮔﺮ ﻋﻠﻢ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎدﻣﺎن‪،‬‬ ‫ﺻﻨﻌﺘﻤﺎن‪ ،‬ﺣﺘﻰ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﻴﻤﺎن ﻋﻘﺐ ﺧﻮاﻫﺪ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬اﻣﺮوز ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺑﺮ دﻧﻴﺎ ﺧﺪاﻳﻰ‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ؛ آن دﺳﺘﻬﺎى ﻣﺮﻣﻮزى ﻛﻪ اﺧﺘﻴﺎر ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻋﻈﻴﻢ اﻧﺴﺎﻧﻰ و ﻣﺎد‪‬ى دﻧﻴﺎ را در دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ و‬ ‫ﻫﻤﻪى اﻗﻴﺎﻧﻮﺳﻬﺎ و ﻫﻤﻪى ﺗﻨﮕﻪﻫﺎى ﺣﺴ‪‬ﺎس درﻳﺎﻳﻰ زﻳﺮ ﭼﺸﻤﺸﺎن اﺳﺖ و ﻫﺮﺟﺎ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ دﺧﺎﻟﺖ‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﺑﺮاز ﻋﻠﻢ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﺸﺮﻳﺖ را ﺑﻪ اﻳﻦ ﺧﺎﻛﺴﺘﺮ ﺑﻨﺸﺎﻧﻨﺪ! ﻟﺬا ﺑﺮاى ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﻛﺎر آﻧﻬﺎ‪،‬‬ ‫ﻋﻠﻢ ﻻزم اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻴﺪ از ﻟﺤﺎظ ﻋﻠﻤﻰ ﭘﻴﺶ ﺑﺮوﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺟﺮأت ﻧﻮآورى داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬اﺳﺘﺎد و‬ ‫داﻧﺸﺠﻮ ﺑﺎﻳﺪ از ﻗﻴﺪ و زﻧﺠﻴﺮهى ﺟﺰﻣﻴﮕﺮىِ ﺗﻌﺮﻳﻔﻬﺎى ﻋﻠﻤﻰِ اﻟﻘﺎء ﺷﺪه و داﺋﻤﻰ داﻧﺴﺘﻦ آﻧﻬﺎ ﺧﻼص‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ اﺷﺘﺒﺎه ﻧﺸﻮد؛ ﻣﻦ ﻛﺴﻰ را ﺑﻪ آﻧﺎرﺷﻴﺰم ﻋﻠﻤﻰ و ﺑﻪ ﻣﻬﻤﻞﮔﻮﻳﻰ ﻋﻠﻤﻰ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻧﻤﻰﻛﻨﻢ‪ .‬در ﻫﺮ‬ ‫زﻣﻴﻨﻪاى‪ ،‬ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ از داﻧﺸﻰ ﺑﺮﺧﻮردار ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﻴﺎل ﺧﻮدﺷﺎن ﻧﻮآورى ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ‬ ‫ﻣﻬﻤﻞﮔﻮﻳﻰ ﻣﻰاﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ در زﻣﻴﻨﻪى ﺑﺮﺧﻰ از ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻰ و ﻣﻌﺎرف دﻳﻨﻰ اﻳﻦ را ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﻢ‪ .‬آدﻣﻬﺎى‬ ‫ﻧﺎوارد ﺑﺪون اﻳﻦﻛﻪ از ذﺧﻴﺮه و ﺳﻮاد ﻛﺎﻓﻰ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬وارد ﻣﻴﺪان ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ و ﺣﺮف ﻣﻰزﻧﻨﺪ و‬ ‫ﺑﻪ ﺧﻴﺎل ﺧﻮدﺷﺎن ﻧﻮآورى ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ؛ ﻛﻪ در واﻗﻊ ﻧﻮآورى ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻣﻬﻤﻞﮔﻮﻳﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ در‬

‫‪335‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬ﻧﻈﺎم آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻲ ﻛﺸﻮر‬

‫زﻣﻴﻨﻪى ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﻣﻦ اﻳﻦ را ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻧﻤﻰﻛﻨﻢ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﻓﺮاﮔﺮﻓﺖ؛ اﻣﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺻﺮﻓﺎً ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪهى‬ ‫ﻓﺮآوردهﻫﺎى ﻋﻠﻤﻰ دﻳﮕﺮان ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻠﻢ را ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى ﺣﻘﻴﻘﻰ ﻛﻠﻤﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر‪،‬‬ ‫روﺷﻤﻨﺪى و ﺿﺎﺑﻄﻪ ﻻزم دارد‪ .‬ﻣﻬﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ روح ﻧﻮآورى ﻋﻠﻤﻰ در ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎه زﻧﺪه ﺷﻮد‬ ‫و زﻧﺪه ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﻣﻦ اﻳﻦ ﺷﻮق و ﻣﻴﻞ را در داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن اﺣﺴﺎس ﻛﺮده ﺑﻮدم و در اﺳﺎﺗﻴﺪ‬ ‫ﻫﻢ آن را ﻣﻰﺑﻴﻨﻢ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ دﺳﺖ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻫﻢ ﺑﺪﻫﺪ و ﺳﻄﺢ ﻋﻠﻤﻰ ﻛﺸﻮر را ﺑﺎﻻ ﺑﺒﺮد‪ .‬آن وﻗﺘﻰ ﻛﻪ‬ ‫ﻋﻠﻢ ﺑﺎ ﻫﺪاﻳﺖ اﻳﻤﺎن‪ ،‬ﻋﻮاﻃﻒ ﺻﺤﻴﺢ و ﻣﻌﺮﻓﺖ روﺷﻦﺑﻴﻨﺎﻧﻪ و آﮔﺎﻫﺎﻧﻪ ﻫﻤﺮاه ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻌﺠﺰهﻫﺎى‬ ‫ﺑﺰرﮔﻰ ﻣﻰﻛﻨﺪ و ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ در اﻧﺘﻈﺎر اﻳﻦ ﻣﻌﺠﺰهﻫﺎ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺷﻬﺮكﻫﺎي ﻋﻠﻤﻲ و ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ‬

‫ﺑﺮاى ﻫﺮﭼﻪ ﺑﻬﺘﺮ و ﻛﺎﻣﻞﺗﺮ ﺷﺪن ﺷﻬﺮك ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻰ و ﻋﻠﻤﻰ اﺻﻔﻬﺎن‪ ،‬ﺗﺎ آنﺟﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ دارد و‬ ‫اﻗﺘﻀﺎء ﻣﻰﻛﻨﺪ و ﻧﻴﺰ اﻳﺠﺎد ﺷﻬﺮﻛﻬﺎى ﻣﺸﺎﺑﻪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻤﻚ و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻰ ﻛﺮد؛ اﻳﻦ از ﺟﻤﻠﻪى ﻛﺎرﻫﺎى‬ ‫ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ آﻧﭽﻪ از اﻳﻦ ﮔﺰارﺷﻬﺎ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻬﻢ ﻣﻰآﻳﺪ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺷﻬﺮﻛﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ درﺳﺖ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺷﻮد؛‬ ‫ﻳﻌﻨﻰ ﺟﻬﺘﮕﻴﺮى و ﻫﺪاﻳﺖ درﺳﺖ ﻋﻠﻤﻰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛ اﻓﺮاد وارد‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﻔﻬﻤﻨﺪ ﭼﻪ ﻛﺎر‬ ‫‪336‬‬

‫ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻜﻨﻨﺪ؛ ﻫﺪﻓﻬﺎﺷﺎن را ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻮدﺟﻪﻳﻰ ﻫﻢ ﻛﻪ ﺻﺮف اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً‬ ‫در ﺟﺎى ﺧﻮد ﻣﺼﺮف ﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* ﺣﻤﺎﻳﺖ و ﺟﻬﺖدﻫﻲ ﺑﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت‬

‫در زﻣﻴﻨﻪى ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺧﻴﻠﻰ ﺣﺮف زده ﺷﺪه اﺳﺖ و دوﺳﺘﺎن ﻣﺘﻌﺪدى‪ ،‬ﭼﻪ در ﻣﻼﻗﺎت ﺑﺎ ﻣﺎ ‪ -‬ﻛﻪ ﺑﺎ‬ ‫اﺳﺎﺗﻴﺪ داﻧﺸﮕﺎه و ﻣﺴﺆوﻻن ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ‪ ،‬از دوﻟﺖ و ﻣﺠﻠﺲ و ﻏﻴﺮه ﻣﻼﻗﺎﺗﻬﺎﻳﻰ ﺑﻮده ‪ -‬ﭼﻪ در اﻇﻬﺎراﺗﻰ‬ ‫ﻛﻪ در ﺳﻄﺢ ﻋﻤﻮم ﻣﻰﺷﻮد و ﺑﻪ ﮔﻮش ﻣﺎ ﻣﻰرﺳﺪ‪ ،‬ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ روى اﻫﻤﻴﺖ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺗﺄﻛﻴﺪ‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫اوﻻً ﺗﻮﻗﻊ ﻣﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻨﻬﺎ در ﺣﺪ ﺣﺮف ﺑﺎﻗﻰ ﻧﻤﺎﻧﺪ؛ ﭼﻮن ﭼﻨﺪ ﺳﺎل اﺳﺖ ﻛﻪ راﺟﻊ ﺑﻪ‬ ‫ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﺗﺄﻛﻴﺪﻫﺎ ﻣﻰﺷﻮد؛ ﻟﻴﻜﻦ ﻣﺴﺆوﻻن ‪ -‬ﭼﻪ ﺧﻮد ﻣﺴﺆوﻻن و ﭼﻪ دﺳﺖاﻧﺪرﻛﺎران‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻋﻠﻤﻰ در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ و ﻏﻴﺮه ‪ -‬ﻫﺮ ﻛﺪام ﻛﻪ دﺳﺘﺸﺎن ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﻰرﺳﺪ و ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﺎ ﭼﻴﺰى‬ ‫‪ -1‬ﺟﻠﺴﻪ ﭘﺮﺳﺶ و ﭘﺎﺳﺦ ﺑﺎ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و اﺳﺎﺗﻴﺪ داﻧﺸﮕﺎه ﺻﻨﻌﺘﻲ اﻣﻴﺮ ﻛﺒﻴﺮ‪79/12/9 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار رﺋﻴﺲو اﻋﻀﺎي ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪80/9/19 -‬‬

‫‪ .2‬ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت و ﻧﻮآوري‬

‫ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﻢ ﺑﺎز ﻫﻤﺎن ﮔﻠﻪﻫﺎى ﮔﺬﺷﺘﻪ را دارﻧﺪ و ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﺎرِ درﺳﺘﻰ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ و اﻳﻦﻗﺪر‬ ‫ﻛﻤﺒﻮد وﺟﻮد دارد! ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﺟﺎى اﻳﻦ ﺑﺤﺚ‪ ،‬ﺑﺎز در ﻫﻤﻴﻦ ﺷﻮراﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﻗﺎﻋﺪﺗﺎً درﺧﻮاﺳﺖ ﻛﻨﻨﺪه‪ ،‬وزارت ﻋﻠﻮم‪ ،‬ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت و ﻓﻨﺎورى و وزارت ﺑﻬﺪاﺷﺖ‪ ،‬درﻣﺎن و‬ ‫آﻣﻮزش ﭘﺰﺷﻜﻰ اﺳﺖ؛ اﻳﻨﻬﺎ ﺑﻴﺶ از ﻫﻤﻪ دﻧﺒﺎل اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺠﻠﺲ ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺎﻧﻮن آن را ﺑﮕﺬارد و‬ ‫ﻛﻤﻜﻬﺎى ﺑﻮدﺟﻪﻳﻰ را ﻫﻢ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰى ﺑﻜﻨﺪ؛ ﻟﻴﻜﻦ ﻫﻤﻪى اﻳﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﭘﻴﮕﻴﺮى ﻻزم‬ ‫دارد ﻛﻪ ﺑﻪ اﻋﺘﻘﺎد ﻣﻦ اﻳﻦ ﺷﻮرا ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ آن ﭘﻴﮕﻴﺮى را ﺑﻜﻨﺪ؛ ﻫﻢ ﻣﺨﺎﻃﺒﻪ ﻛﻨﺪ ﺑﺎ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻣﻮﻇﻒ‬ ‫ﺑﻪ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻰاﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻢ ﻣﺨﺎﻃﺒﻪ ﻛﻨﺪ ﺑﺎ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻣﻮﻇﻒ ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ ﻳﻌﻨﻰ از دوﻟﺖ و ﻣﺠﻠﺲ و‬ ‫ﻏﻴﺮه ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﭙﺮدازﻧﺪ و واﻗﻌﺎً ﺑﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺑﻬﺎ داده ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺛﺎﻧﻴﺎً ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت را ﺟﻬﺖدﻫﻰ ﻛﺮد‪ .‬ﻣﻄﻠﻖ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺑﻪ ﻫﺮ ﺷﻜﻠﻰ ﻣﻄﻠﻮب ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﺑﺘﻮاﻧﺪ در ﺟﻬﺖ ﻣﺸﺨﺼﻰ ﺑﻪ ﻛﺎر اﻓﺘﺪ؛ ﻳﻌﻨﻰ آن ﻣﻮاردى ﻣﻮرد ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد ﻛﻪ ﭼﺮﺧﻪى‬ ‫ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻰ و ﻓﻨﻰ و ﻋﻠﻤﻰ ﻛﺸﻮر را ﻛﺎﻣﻞ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﭘﺮاﻛﻨﺪﮔﻰ در ﻛﺎر ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺷﺎﻳﺪ ﻣﻮﺟﺐ ﺷﻮد ﻛﻪ‬ ‫ﺑﺮﺧﻰ از اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻰﻓﺎﻳﺪه و ﻳﺎ ﺣﺪاﻗﻞ ﻛﻢ ﻓﺎﻳﺪه ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺟﺰو اوﻟﻴﻦ اوﻟﻮﻳﺖﻫﺎ‪ ،‬ﺗﺤﻘﻴﻖ و ﻋﻠﻢ اﺳﺖ‬

‫در اﻇﻬﺎراﺗﻰ ﻛﻪ دوﺳﺘﺎن در زﻣﻴﻨﻪى اﻋﺘﺒﺎرات رو ﺑﻪ ﻛﺎﻫﺶِ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت و ﭘﮋوﻫﺶ ﻳﺎ ﺑﻌﻀﻰ از ﻣﻄﺎﻟﺐ‬ ‫دﻳﮕﺮ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬از ﺑﻨﺪه ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﻛﻪ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻛﻤﻚ ﻛﻨﻢ‪ .‬ﻣﻄﻤﺌﻨّﺎً اﮔﺮ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻮدﺟﻪى ﻛﺸﻮر ﻳﺎ‬ ‫اوﻟﻮﻳﺘﻬﺎى آن در اﺧﺘﻴﺎر رﻫﺒﺮى ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺪون ﺷﻚ ﺑﻨﺪه ﺟﺰو اوﻟﻴﻦ اوﻟﻮﻳﺘﻬﺎ‪ ،‬اوﻟﻮﻳﺖ ﺗﺤﻘﻴﻖ و ﻋﻠﻢ را‬ ‫ﻣﻌﻴﻦ ﻣﻰﻛﺮدم‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ ﺣﺎﻻ ﻫﻢ ﺑﻨﺪه ﺑﻪ دوﺳﺘﺎن در ﻣﺮﻛﺰ ﺳﻴﺎﺳﺘﮕﺬارى )ﻣﺠﻤﻊ ﺗﺸﺨﻴﺺ( ‪ -‬ﺑﻪ ﺧﻮد‬ ‫وزﻳﺮ ﻣﺤﺘﺮﻣﻰ ﻛﻪ ﺗﺸﺮﻳﻒ دارﻧﺪ و رﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر ‪ -‬در زﻣﻴﻨﻪى اﻋﻼم ﺳﻪ ﻳﺎ ﭼﻬﺎر اوﻟﻮﻳﺖ درﺟﻪى‬ ‫ﻳﻚ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﻣﺴﺄﻟﻪى ﻋﻠﻢ را اﻋﻼم ﻛﺮدم‪.‬‬ ‫اﻋﺘﻘﺎد راﺳﺦ ﺑﻨﺪه اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺸﻜﻼت ﻛﺸﻮر ﻣﺎ از اﻳﻦ راه ﺑﺮاى ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺪ‪‬ت ﻗﺎﺑﻞ ﺣﻞّ اﺳﺖ‬ ‫وﻻﻏﻴﺮ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ در زﻣﻴﻨﻪى ﻋﻠﻢ و ﺗﺤﻘﻴﻖ ﭘﻴﺶ ﺑﺮوﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاى روﻳﻴﺪن ﻋﻠﻢ و ارﺗﻘﺎء ﻋﻠﻤﻰ ﻫﻢ ﺣﺘﻤﺎً ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻻزم اﺳﺖ؛ ﺑﺪون ﺗﺤﻘﻴﻖ اﻣﻜﺎن ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‬ ‫ﻛﻤﻜﻰ ﻛﻪ ﺑﻨﺪه ﻣﻰﺗﻮاﻧﻢ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﺑﻜﻨﻢ‪ ،‬ﺗﺄﻛﻴﺪى اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺴﺆوﻻن دوﻟﺘﻰ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻜﻨﻢ و ﺣﺘﻤﺎً‬ ‫ﺧﻮاﻫﻢ ﻛﺮد و انﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ‪ ،‬ﻫﻢ وزارت ﻋﻠﻮم‪ ،‬ﻫﻢ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى و ﻫﻢ ﺑﺨﺸﻬﺎى‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار رﺋﻴﺲو اﻋﻀﺎي ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪80/9/19 -‬‬

‫‪337‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬ﻧﻈﺎم آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻲ ﻛﺸﻮر‬

‫ﻣﺮﺑﻮط دﻳﮕﺮ ‪ -‬ﺑﺨﺸﻬﺎﻳﻰ از رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮرى ‪ -‬ﺣﺘﻤﺎً ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﻪﻃﻮر ﺟﺪ‪‬ى‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮى ﻛﻨﻨﺪ؛ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮراى اﺳﻼﻣﻰ ﻫﻢ ﺑﺮ اﺳﺎس اﻳﻦ ﻧﻴﺎز ﺑﺎﻳﺪ اداى ﺗﻜﻠﻴﻒ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺧﻴﻠﻰ از ﺑﻮدﺟﻪﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ در ﻛﺸﻮر ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻮدﺟﻪﻫﺎى اوﻟﻮﻳﺖدار ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎرى از اﻳﻦ ﺳﻤﻴﻨﺎرﻫﺎ‪،‬‬ ‫ﮔﺮدﻫﻤﺎﻳﻴﻬﺎ و اﺟﺘﻤﺎﻋﻬﺎ‪ ،‬ﺑﻰﻓﺎﻳﺪهى ﻣﺤﺾ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺪه ﺑﻪ ﻧﻈﺮم ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻳﺎ دو ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ﺑﻮد ﻛﻪ‬ ‫در ﻫﻤﻴﻦﺟﺎ ﮔﻔﺘﻢ اﻳﻦ ﺟﻠﺴﻪ‪ ،‬ﺳﻤﻴﻨﺎر واﻗﻌﻰ اﺳﺖ؛ ﻫﻴﭻ ﺧﺮﺟﻰ ﻫﻢ ﻧﺪارد‪ .‬ﻋﺪ‪‬هاى از داﻧﺸﻤﻨﺪان و‬ ‫ﻋﻠﻤﺎ‪ ،‬دور ﻫﻢ ﺟﻤﻊ ﺷﺪهاﻳﺪ و ﻟُﺐ‪ ‬ﻣﻄﻠﺐ را در زﻣﻴﻨﻪى ﻣﺴﺄﻟﻪى ﻣﻬﻤ‪‬ﻰ از ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻛﺸﻮر ‪ -‬ﻛﻪ‬ ‫ﻣﺴﺄﻟﻪى آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻰ اﺳﺖ ‪ -‬ﺑﻴﺎن ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﮔﺮ آن ﻣﻘﺪارى ﻛﻪ ﺑﺮاى ﺳﻤﻴﻨﺎرﻫﺎ ‪ -‬ﭼﻪ از ﻟﺤﺎظ ﭘﻮل‬ ‫و ﭼﻪ از ﻟﺤﺎظ وﻗﺖ ‪ -‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﻓﺎﻳﺪه ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ‪ -‬ﻛﻪ ﺧﻴﻠﻰ از اوﻗﺎت ﻫﻢ ﻧﺪارد ‪ -‬ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﻛﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺧﻴﻠﻰ از اﻳﻦ ﻣﺮاﻛﺰى ﻛﻪ ﺑﻮدﺟﻪﻫﺎى ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟ‪‬ﻬﻰ ﻫﻢ ﻣﻰﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻴﭻ‬ ‫اوﻟﻮﻳﺘﻰ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎن ﺑﻮدﺟﻪﻫﺎ ﺑﺪون ﺷﻚ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺑﺨﺸﻬﺎى ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت‪ ،‬اﻧﺴﺘﻴﺘﻮ ﭘﺎﺳﺘﻮر و ﺑﻌﻀﻰ‬ ‫ﺟﺎﻫﺎى دﻳﮕﺮ ﺳﺮازﻳﺮ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع را دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎى دوﻟﺘﻰ ﺑﺎﻳﺪ دﻧﺒﺎل ﻛﻨﻨﺪ؛ ﺑﻨﺪه ﻫﻢ ﺗﺄﻛﻴﺪ‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﻢ و انﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ آن را ﻣﻜﺘﻮب ﺧﻮاﻫﻢ ﻛﺮد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* اﻳﺠﺎد ﻣﺮﻛﺰ ‪ ISI‬اﺳﻼﻣﻲ‬ ‫‪338‬‬

‫ﻣﺎ در زﻣﻴﻨﻪى ﻛﺎرﻫﺎى ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻰ و درج ﻣﻘﺎﻻت ﻋﻠﻤﻰِ ﺧﻮد در ﻣﺠﻼت ‪ I.S.I‬ﮔﺎﻫﻰ دﭼﺎر ﻣﺸﻜﻼﺗﻰ‬ ‫ﻣﻰﺷﻮﻳﻢ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ ذﻛﺮ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺠﻢ ﻣﻘﺎﻻﺗﻰ ﻛﻪ از ﻣﺎ ﭼﺎپ ﺷﺪه‪ ،‬ﺧﻮب اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﻣﻦ‬ ‫اﻃﻼع دارم ‪ -‬ﺑﺨﺼﻮص در زﻣﻴﻨﻪى ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻰ ‪ -‬ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻰ از ﻣﺠﻼت ‪ I.S.I‬اﺻﻼً ﻣﻘﺎﻟﻪى ﻣﺤﻘﻖ‬ ‫ﻣﺎ را ﭼﺎپ ﻧﻤﻰﻛﻨﻨﺪ؛ ﭼﺮا؟ ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ اﻳﻦﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﺒﺎﻧﻰ آﻧﻬﺎ ﺳﺎزﮔﺎر ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻠﻪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﺎ درﺑﺎرهى‬ ‫ﻓﻠﺴﻔﻪ‪ ،‬روانﺷﻨﺎﺳﻰ‪ ،‬ﺗﺮﺑﻴﺖ و دﻳﮕﺮ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﺣﺮﻓﻬﺎﻳﻰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ؛ ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮ ﻣﺎ ﺗﺤﻘﻴﻘﻰ ﻛﺮده و ﺑﻪ‬ ‫ﻧﻘﻄﻪﻳﻰ رﺳﻴﺪه ‪ -‬ﻫﻤﺎن ﭼﻴﺰى ﻛﻪ ﻣﺎ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴﻢ ‪ -‬و ﻣﺮزى را ﺑﺎز ﻛﺮده ﻛﻪ ﺑﺎ ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه اﻳﻦ داﻧﺶ ‪-‬‬ ‫ﻛﻪ ﻏﺮب اﺳﺖ و ﺑﺎ ارزﺷﻬﺎى آن ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ اﺳﺖ ‪ -‬ﺳﺎزﮔﺎر ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻟﺬا ﻣﻘﺎﻟﻪ را ﭼﺎپ ﻧﻤﻰﻛﻨﻨﺪ! اﻳﻦ‬ ‫ﻫﻢ ﭘﺎﺳﺦ ﺳﺎدهﻟﻮﺣﻰِ ﺑﻌﻀﻰﻫﺎ ﻛﻪ ﺧﻴﺎل ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ دﻧﻴﺎى ﻟﻴﺒﺮال ‪ -‬دﻣﻮﻛﺮاﺳﻰ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى واﻗﻌﻰ ﻛﻠﻤﻪ ﺑﺎز‬ ‫اﺳﺖ و ﻫﺮﻛﺲ ﻫﺮﭼﻪ ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺑﮕﻮﻳﺪ؛ ﻧﻪ‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﺣﺘّﻰ ﭘﮋوﻫﺶ ﻋﻠﻤﻰ را ﻫﻢ ﺑﺎ ﻣﻴﺰان ﻛﺎر‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ! اﻳﻦ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪى ﭼﻴﺰﻫﺎى ﻫﺸﺪاردﻫﻨﺪه و ﻋﺒﺮتاﻧﮕﻴﺰ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ اﻃﻼع ﻧﺪارﻳﺪ‪ ،‬ﺗﺤﻘﻴﻖ‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ؛ ﺧﻮاﻫﻴﺪ رﺳﻴﺪ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﻣﻦ ﻋﺮض ﻣﻰﻛﻨﻢ‪.‬‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار اﺳﺎﺗﻴﺪ ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر‪81/8/22 -‬‬

‫‪ .2‬ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت و ﻧﻮآوري‬

‫ﻣﺎ ﺷﻨﻴﺪه ﺑﻮدﻳﻢ ﻛﻪ زﻣﺎن اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ ﺑﻪ ﭘﮋوﻫﺸﮕﺎهﻫﺎى ﻋﻠﻤﻰِ ﺧﻮد ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‬ ‫ﻣﻦ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ را ﻣﻰﺧﻮاﻫﻢ درﺑﻴﺎورﻳﺪ! ﻋﻠﻢ‪ ،‬آزاد ﻧﺒﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪ را ﻫﻢ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰﻫﺎ و ﻏﺮﺑﻰﻫﺎ‬ ‫ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ‪ .‬آنوﻗﺖﻫﺎ ﻣﺎ ﻳﻘﻴﻦ ﻣﻰﻛﺮدﻳﻢ ﻛﻪ ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻰ اﻻن ﺑﻨﺪه ﺷﻚ ﻣﻰﻛﻨﻢ‪.‬‬ ‫از ﺑﺲ ﻣﻰﺑﻴﻨﻢ ﺣﺮﻓﻬﺎى ﺧﻼف ﻣﻰزﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻰﮔﻮﻳﻢ ﺷﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﻫﻢ ﺗﻬﻤﺖ‪ ‬ﺑﻪ اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ ﺑﻮده! ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ ‪-‬‬ ‫راﺳﺖ ﻳﺎ دروغ ‪ -‬اﮔﺮ ﻳﻚ ﻛﺎوش ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻪاش ﺑﺮﺧﻼف اﺻﻮل دﻳﺎﻟﻜﺘﻴﻚ درﻣﻰآﻣﺪ‪ ،‬اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ اﻳﻦ‬ ‫را ﻗﺒﻮل ﻧﻤﻰﻛﺮد؛ ﻣﻰﮔﻔﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﻃﻮرى ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺮﺳﺪ! اﻻن ﻣﺎ در دﻧﻴﺎى ﻟﻴﺒﺮال ‪-‬‬ ‫دﻣﻮﻛﺮاﺳﻰ اﻳﻦ را ﺑﻪ ﭼﺸﻢِ ﺧﻮدﻣﺎن دارﻳﻢ ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﻢ؛ ﻣﻨﺘﻬﺎ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻣﺪرن و ﻣﻨﻈﻢ و ﺑﺎ ﻧﺰاﻛﺖ و‬ ‫اﺗﻮﻛﺸﻴﺪه و ﻛﺮاوات ﺑﺴﺘﻪاش! ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻋﻠﻤﻰِ ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻰ ﻛﻪ در ﻓﻼن ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺮﺧﻼف‬ ‫ﭼﺎرﭼﻮبﻫﺎى داوران ‪ I.S.I‬ﺣﺮﻓﻰ زده‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ درج در آن ﻣﺠﻠﻪ ﻧﻴﺴﺖ!‬ ‫ﺑﻴﺎﻳﻴﺪ روى اﻳﺠﺎد ﻳﻚ ﻣﺮﻛﺰ ‪ I.S.I‬اﺳﻼﻣﻰ ﻓﻜﺮ ﻛﻨﻴﺪ و در اﻳﻦ ﺧﺼﻮص ﺑﺎ ﻛﺸﻮرﻫﺎى اﺳﻼﻣﻰ وارد‬ ‫ﻣﺬاﻛﺮه ﺷﻮﻳﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ در ﺑﻴﻦ ﻛﺸﻮرﻫﺎى اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻳﺠﺎد اﻳﻦ ﻣﺮﻛﺰ‬ ‫اﺳﻼﻣﻰ ﻣﻌﻨﺎﻳﺶ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ راﺑﻄﻪى ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻣﺠﻼت ‪ I.S.I‬در دﻧﻴﺎ ﻗﻄﻊ ﻛﻨﻴﻢ؛ ﻧﻪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﺮﻛﺰ را‬ ‫ﻫﻢ ﺑﻪوﺟﻮد ﺑﻴﺎورﻳﻢ ﺗﺎ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺧﻮدﻣﺎن ﺑﺎﺷﺪ؛ اﻳﻦ ﻫﻢ ﺑﺸﻮد ﻳﻚ ﻣﺮﺟﻊ ﻣﻌﺘﺒﺮ‪ .‬از اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ ﻫﺮﭼﻪ‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻜﻨﻴﺪ‪ ،‬انﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ ﺑﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﺸﻮر ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻛﻤﻚ ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﻛﺮد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫‪339‬‬

‫* ﺑﺎ ﻛﺎر ﻧﻤﺎﻳﺸﻲ ﻣﻮاﻓﻖ ﻧﻴﺴﺘﻢ‬

‫ﻣﻦ ﺑﺎ ﻛﺎر ﻧﻤﺎﻳﺸﻰ و ‪ -‬ﺑﻪ ﻗﻮل ﺷﻤﺎﻫﺎ ‪ -‬وﻳﺘﺮﻳﻨﻰ ﺑﻪﻫﻴﭻوﺟﻪ ﻣﻮاﻓﻖ ﻧﻴﺴﺘﻢ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺷﺄﻧﻰ دارد؛‬ ‫وﻳﺘﺮﻳﻦ ﺟﺎﻳﻰ دارد؛ ﻧﻤﻰﺷﻮد اﻫﻤﻴﺖ و ارزش ﻧﻤﺎﻳﺶ و وﻳﺘﺮﻳﻦ و ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺎه را اﻧﻜﺎر ﻛﺮد؛ اﻣﺎ‬ ‫ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺷﺪن در اﻳﻦ‪ ،‬ﺧﺴﺮان دﻧﻴﺎ و آﺧﺮت را در ﭘﻰ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺎ دﻧﺒﺎل ﻛﺎرﻳﻢ‪ .‬ﺣﺮﻓﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ اﻣﺮوز ﺑﺮ زﺑﺎن آوردﻳﺪ ‪ -‬ﻣﺴﺄﻟﻪى اﻫﻤﻴﺖ دادن ﺑﻪ ﻋﻠﻢ‪ ،‬اﻫﻤﻴﺖ‬ ‫دادن ﺑﻪ ﺗﺤﻘﻴﻖ‪ ،‬اﻫﻤﻴﺖ دادن ﺑﻪ ﻓﻨﺎورى‪ ،‬ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ ﻧﺨﺒﮕﺎن؛ اﻳﻦﻛﻪ ﻣﺎ وﻗﺘﻰ ﻳﻚ ﻧﺨﺒﻪ را دﻟﮕﺮم‬ ‫ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﻫﺮ ﺟﺎى دﻧﻴﺎ ﻫﻢ ﺑﺮود‪ ،‬ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﻛﺸﻮر ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار وزﻳﺮ ﻋﻠﻮم و روﺳﺎي داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪83/10/17 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار ﺟﻤﻌﻲ از داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و ﻧﺨﺒﮕﺎن ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر‪84/7/3 -‬‬

‫‪2‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬ﻧﻈﺎم آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻲ ﻛﺸﻮر‬

‫* ﭘﺎركﻫﺎي ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‬

‫ﭘﺎرﻛﻬﺎى ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎورى ﻫﻢ ﻛﻪ اﺧﻴﺮاً ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻟﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ دارد اﻧﺠﺎم ﻣﻴﮕﻴﺮد‪ ،‬ﻛﺎر ﺧﻮﺑﻰ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫آنﻃﻮر ﻛﻪ ﺳﻪ ﭼﻬﺎر ﺳﺎل ﭘﻴﺶ دوﺳﺘﺎﻧﻰ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪﻫﺎ ﺑﺮاى ﻣﻦ ﺷﺮح و ﮔﺰارش دادﻧﺪ‪ ،‬ﻛﺎر ﺑﺴﻴﺎر‬ ‫ﺧﻮﺑﻰ اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺷﻨﻴﺪهام از اﻳﻦ ﺣﺪود ده ﭘﺎرك ﻋﻠﻤﻰ و ﻓﻨﺎورى در ﻛﺸﻮر‪ ،‬دو‪ ،‬ﺳﻪ ﺗﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻓﻌﺎل‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ و ﺑﻘﻴﻪ ﻣﺘﻮﻗﻒ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻫﻢ ﺟﺰوِ ﻛﺎرﻫﺎى ﺧﻮب اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺴﺌﻮﻻن ﻣﺮﺑﻮط‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ‬ ‫ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺑﻮدﺟﻪ ﭘﮋوﻫﺶ‬

‫ﻧﻜﺘﻪى ﺑﻌﺪ ﻣﺴﺌﻠﻪى ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ ﺣﺎﻻ ﭼﻮن زﻳﺎد ﺗﻜﺮار ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﻪ آن درﺳﺖ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﻴﺸﻮد؛‬ ‫ﻣﺜﻞ اﻳﻦ اذﻛﺎر ﻋﺒﺎدى ﻛﻪ آدم ﺗﻜﺮار ﻣﻴﻜﻨﺪ و ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر ﻋﺎدت ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻰ ﻛﻪ ذﻫﻦ اﻧﺴﺎن ﺟﺎى‬ ‫دﻳﮕﺮ اﺳﺖ! در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪى ﭼﻬﺎرم‪ ،‬ﺗﺎ ﺳﻪ درﺻﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ را ﺑﺮاى ﺑﻮدﺟﻪى ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت در ﻧﻈﺮ‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬از ﻗﺒﻞ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺎ آﺧﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪى ﭼﻬﺎرم‪ ،‬ﺑﻮدﺟﻪى ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺑﻪ ﺳﻪ درﺻﺪ ﺑﺮﺳﺪ‪.‬‬ ‫در ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻫﻢ ‪ -‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮم ﻳﺎ آﺧﺮ ‪ 83‬ﺑﻮد ﻳﺎ اواﻳﻞ ‪ - 84‬ﻛﻪ در اﻳﻨﺠﺎ و در ﺟﻤﻊ اﺳﺎﺗﻴﺪ ﺻﺤﺒﺖ‬ ‫‪340‬‬

‫ﺑﻮدﺟﻪى ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺷﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﮔﻔﺖ ﺑﻮدﺟﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻓﻼن درﺻﺪ ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻢ ﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﻚ‬ ‫درﺻﺪ رﺳﻴﺪه و ﺗﺎ آﺧﺮ اﻣﺴﺎل ﻫﻢ ﺑﻪ ﻳﻚوﻧﻴﻢ درﺻﺪ ﺧﻮاﻫﺪ رﺳﻴﺪ؛ اﻣﺎ اﺧﻴﺮاً ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﺰارش دادﻧﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﺷﺶدﻫﻢ درﺻﺪ ﺷﺪه اﺳﺖ! ﺣﺎﻻ ﻇﺎﻫﺮاً ﻫﻤﻪى ﻫﻤﺎن ﺷﺶدﻫﻢ را ﻫﻢ ﻧﺪادهاﻧﺪ؛ ﭼﻬﻞوﭘﻨﺞ ﺻﺪمِ‬ ‫درﺻﺪ دادهاﻧﺪ! اﻳﻨﻜﻪ ﻧﻤﻴﺸﻮد‪ .‬اوﻻً آن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪى ﭘﻨﺞﺳﺎﻟﻪ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ و ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺤﻘﻖ ﭘﻴﺪا ﺑﻜﻨﺪ؛‬ ‫ﺗﺨﻠﻒ از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﺗﺨﻠﻒ از ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺖ؛ واﻧﮕﻬﻰ اﻳﻦ ﺣﻴﺎت آﻳﻨﺪهى ﻛﺸﻮر اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻫﻤﻪ راﺟﻊ ﺑﻪ‬ ‫ﻋﻠﻢ و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ و ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت و اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺣﺮف ﻣﻴﺰﻧﻴﻢ‪ ،‬آن وﻗﺖ ﺑﻮدﺟﻪى ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻛﺸﻮر‪،‬‬ ‫اﻋﺘﺒﺎراﺗﺶ داده ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﻛﻢ ﺑﺸﻮد‪ ،‬ﺑﻰاﻋﺘﻨﺎﻳﻰ ﺑﺸﻮد؛ اﻳﻦ ﻧﻤﻰﺷﻮد‪ .‬ﺧﻮب‪ ،‬ﺣﺎﻻ ﻣﺎ ﻳﻘﻪى ﭼﻪ ﻛﺴﻰ را‬ ‫ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ؟ اﮔﺮ ﺑﻪ آﻗﺎى رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ در دوﻟﺖ ﻣﻄﺮح ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻘﻪى ﻫﻤﻴﻦ دو ﺗﺎ‬ ‫آﻗﺎﻳﺎن وزﻳﺮ را ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ! و از اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ ﻛﻪ در دوﻟﺖ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ را دﻧﺒﺎل ﻛﻨﻨﺪ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً اﻳﻦ‬ ‫ﻣﺴﺌﻠﻪى ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت‪ ،‬ﻗﻀﻴﻪى ﻛﻮﭼﻜﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار رؤﺳﺎي داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺮاﻛﺰ آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻲ و ﻣﺮاﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ‪85/5/23 -‬‬ ‫‪ -2‬ﻫﻤﺎن‬

‫‪ .2‬ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت و ﻧﻮآوري‬

‫* ﭘﮋوﻫﺶ و ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ و اﻫﺘﻤﺎم ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮد‬

‫ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺤﻘﻴﻖ را‪ ،‬ﻛﻪ ﺣﻘﺎً و ﺑﺪون ﺷﻚ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﮋوﻫﺶ و ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ و اﻫﺘﻤﺎم ﺑﻴﺸﺘﺮى ﻗﺮار‬ ‫ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬در ﻛﺸﻮر اوﻻً ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻴﺎزﻫﺎى آن‪ ،‬ﻫﺪﻓﺪار ﻛﻨﻴﻢ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ واﻗﻌﺎً ﻛﺸﻮر ﺑﻪ ﭼﻪ اﺣﺘﻴﺎج‬ ‫دارد و ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎ را در ﺟﻬﺖ ﻧﻴﺎزﻫﺎى ﻛﺸﻮر ﻗﺮار ﺑﺪﻫﻴﻢ‪ ،‬ﻛﻪ در ﺧﻼل ﺑﻴﺎﻧﺎت ﺑﻌﻀﻰ از دوﺳﺘﺎن ﻫﻢ‬ ‫روى آن ﺗﻜﻴﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد و ﻛﺎﻣﻼً ﻫﻢ درﺳﺖ اﺳﺖ‪ .‬و اﻳﻦ ﻻزﻣﻪاش اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﺎﻧﻚ اﻃﻼﻋﺎت و‬ ‫ﻣﺮﻛﺰى داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬ﻫﻤﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺪاﻧﻨﺪ ﭼﻪ ﻻزم اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻪ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ و ﭼﻪ ﻻزم اﺳﺖ ﺑﺮاى‬ ‫ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻳﻚ ﭘﮋوﻫﺶ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ اﻳﻦ ﻗﻄﻌﺎت ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن در ﻛﻨﺎر ﻫﻢ ﺟﻤﻊ ﺑﺸﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻫﻢ ﻳﻚ ﻧﻜﺘﻪى‬ ‫ذﻳﻞ ﻫﻤﻴﻦ ﻧﻜﺘﻪ اﺳﺖ ‪ -‬ﻛﻪ ﺑﺎز ﺑﻌﻀﻰ از دوﺳﺘﺎن ﺗﺬﻛﺮ دادﻧﺪ و ﻣﻦ ﻫﻢ ﻳﺎدداﺷﺖ ﻛﺮدم ‪ -‬ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﻧﻈﺎم اﻋﻄﺎى اﻣﺘﻴﺎزات ﻋﻠﻤﻰ را در داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻛﻨﻴﻢ ﺑﺎ اﻳﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎ‪ .‬واﻟّﺎ ﺻﺮف اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺜﻼً ﻳﻚ ﻣﻘﺎﻟﻪ‬ ‫در ﻳﻚ ﻣﺠﻠﻪى آى‪.‬اس‪.‬آى ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻛﺮده ﻳﺎ ﭼﻪ ﺗﻌﺪاد ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻛﺮده‪ ،‬ﻛﺎﻓﻰ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻣﺤﻘﻖ و‬ ‫ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮ ﻣﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺮاى ﻛﺴﺐ رﺗﺒﻪى ﻋﻠﻤﻰ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﻘﺎﻟﻪاى را ﺗﻬﻴﻪ و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ‬ ‫ﺑﺮاى ﻛﺸﻮر ﻫﻴﭻ ﻓﺎﻳﺪهاى ﻧﺪارد و ﻫﻴﭻ ﺧﻸﻳﻰ از ﺧﻸﻫﺎى ﭘﮋوﻫﺸﻰ ﻛﺸﻮر را ﭘﺮ ﻧﻤﻴﻜﻨﺪ‪ .‬ﺑﻠﻪ‪ ،‬آن‬ ‫ﻛﺴﻰ ﻛﻪ آن را در ﻣﺠﻠﻪ ﭼﺎپ ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺮاﻳﺶ ﻣﻔﻴﺪ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﺑﺮاى ﻛﺲ دﻳﮕﺮى و ﺟﺎى‬ ‫دﻳﮕﺮى ﻣﻔﻴﺪ ﺑﺎﺷﺪ؛ اﻣﺎ ﺑﺮاى ﻛﺸﻮر ﻣﻔﻴﺪ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎر را ﻣﻰﻛﻨﺪ ﺻﺮﻓﺎً ﺑﺮاى اﻳﻨﻜﻪ رﺗﺒﻪى ﻋﻠﻤﻰ ﺑﻪ‬ ‫دﺳﺖ آورد‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻈﺎم ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻫﻢ ﺑﺨﻮرد؛ اﻳﻦ درﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻧﻈﺎم اﻋﻄﺎى اﻣﺘﻴﺎزات ﻋﻠﻤﻰ و‬ ‫آﻳﻴﻦﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻛﻨﺪ ﺑﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﻛﻪ ﻛﺪام ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻣﻨﻄﺒﻖ اﺳﺖ‬ ‫ﺑﺎ ﻧﻴﺎز ﻛﺸﻮر‪ ،‬و ﻛﺪام ﺗﺤﻘﻴﻖ‪ ،‬ﺗﻜﻤﻴﻞﻛﻨﻨﺪهى ﻳﻚ زﻧﺠﻴﺮهى ﺗﺤﻘﻴﻖ و ﭘﮋوﻫﺶ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﮔﺎﻫﻰ در‬ ‫زﻣﻴﻨﻪﻫﺎﻳﻰ ﻳﻚ زﻧﺠﻴﺮهاى دارﻳﻢ؛ ﺣﻠﻘﻪﻫﺎى وﺳﻂ‪ ‬اﻳﻦ زﻧﺠﻴﺮه ﻣﻔﻘﻮد اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺄﻣﻴﻦ اﻳﻦ ﺣﻠﻘﻪﻫﺎ ﺧﻴﻠﻰ‬ ‫اﻫﻤﻴﺖ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﻫﺪﻓﺪار ﻛﺮدن ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻋﻠﻤﻰ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻴﺎزﻫﺎى ﻛﺸﻮر و ﻧﻴﺎزﻫﺎى‬ ‫ﺻﻨﻌﺖ و ﺑﻘﻴﻪى ﺑﺨﺸﻬﺎى ﺣﻴﺎﺗﻰ ﻛﺸﻮر اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺸﻮد‬

‫ﻣﺴﺌﻠﻪى ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت‪ ،‬ﺟﺰو ﭼﻴﺰﻫﺎى ﺑﺴﻴﺎر اﺳﺎﺳﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻦ در ﻣﺎه رﻣﻀﺎن ﻫﻢ ﻛﻪ‬ ‫ﺟﻠﺴﻪى ﺑﺎ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻳﺎ اﺳﺎﺗﻴﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻳﺎدداﺷﺖ ﻛﺮده ﺑﻮدم ﻛﻪ ﺑﮕﻮﻳﻢ ‪ -‬ﺣﺎﻻ ﻳﺎدم ﻧﻴﺴﺖ ﻛﺪاﻣﻴﻚ از‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار اﺳﺘﺎدان و اﻋﻀﺎي ﻫﻴﺄت ﻋﻠﻤﻲ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪85/7/13 -‬‬

‫‪341‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬ﻧﻈﺎم آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻲ ﻛﺸﻮر‬

‫اﻳﻦ دو ﺟﻠﺴﻪ ﺑﻮد ‪ -‬اﻣﺎ وﻗﺖ ﻧﺸﺪ؛ ﺣﺎﻻ ﻣﻰﮔﻮﻳﻢ‪ :‬ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﻫﻤﻪاش‬ ‫ﻣﻰﮔﻮﻳﻴﻢ ﺑﻮدﺟﻪى ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت از ﭼﻬﻞ و ﻫﻔﺖ ﺻﺪم در ﺻﺪ ﻣﺜﻼً‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻪ درﺻﺪ ﺑﺮﺳﺪ؛ روى ﺟﻨﺒﻪى‬ ‫ﻣﺎدى و ﻛﻤﻰاش ﺑﺤﺚ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ اﻟﺒﺘﻪ ﻻزم ﻫﻢ ﻫﺴﺖ؛ اﻣﺎ ﻳﻚ ﺟﻨﺒﻪى ﻛﻴﻔﻰ ﻫﻢ دارد؛ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت‬ ‫ﻣﻮازى و ﻏﻴﺮ ﻻزم ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻣﻬﻢ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺑﻨﻴﺎدى‪ ،‬ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻛﺎرﻛﺮدى و ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺗﺠﺮﺑﻰ ‪ -‬ﺳﻪ‬ ‫ﻧﻮع ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت دارﻳﻢ ‪ -‬اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺪام در ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﻳﻚ ﺳﻬﻢ و وزﻧﻰ دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺳﻬﻢ را رﻋﺎﻳﺖ ﻧﻜﺮدن و ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻧﻜﺮدن‪ ،‬از ﻣﺸﻜﻼت ﻣﺎﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ ﻣﺮﻛﺰِ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت در‬ ‫ﻛﺸﻮر ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ انﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﺑﻪ ﻫﻤﺖ اﻳﻦ ﻋﺰﻳﺰان و اﻳﻦ دوﻟﺖ ﻓﻌﺎل و ﭘﺎ ﺑﻪ رﻛﺎب و آﻣﺎده‬ ‫ﺑﻪ ﻛﺎر‪ ،‬ﺗﺤﻘﻖ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺗﻘﻮﻳﺖ روﺣﻴﺔ ﭘﺮﺳﺸﮕﺮي و ﺗﺤﻘﻴﻖ‬

‫‪ ...‬ﻧﻜﺘﻪى دﻳﮕﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻇﺎﻫﺮاً از اول ‪ -‬ﻣﻦ ﺧﻮدم ﭼﻮن داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ﻧﺒﻮدهام و در ﻣﺤﻴﻂ‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه رﺷﺪ ﻧﻜﺮدهام‪ ،‬ﺧﻴﻠﻰ ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﻢ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮ ﻛﻨﻢ؛ اﻣﺎ ﻫﻤﻴﺸﻪ از دوﺳﺘﺎن‬ ‫داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ﺷﻨﻴﺪهام ‪ -‬ﺑﻨﺎى داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﺑﺮﺧﻼف ﺣﻮزهﻫﺎى ﻋﻠﻤﻴﻪ‪ ،‬ﺑﺮ ﺗﻌﻤﻖ در درس و ﺗﺮﺟﻴﺢ‬ ‫ﻋﻤﻖﻳﺎﺑﻰ ﺑﺮ ﺣﻔﻆ‪ ،‬ﻧﺒﻮده اﺳﺖ؛ اﻳﻦ ﻋﻴﺐ اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﻮزهﻫﺎى ﻋﻠﻤﻴﻪ‪ ،‬ﺑﺮاى ﻃﻠﺒﻪى درﺳﺨﻮان ‪ -‬ﻧﻪ‬ ‫‪342‬‬

‫آن ﻛﺴﻰ ﻛﻪ درس ﻧﻤﻰﺧﻮاﻧﺪ ‪ -‬ﻣﺤﻔﻮﻇﺎت ﻣﻄﺮح ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻄﻠﺐ را ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﺑﻔﻬﻤﺪ؛ از ﻳﻚ‬ ‫ﺳﻄﺤﻰ ﺑﻪ آن ﻃﺮف ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻼوهى ﺑﺮ ﻓﻬﻢ‪ ،‬در اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺻﺎﺣﺐﻧﻈﺮ ﻫﻢ ﺑﺸﻮد‪ .‬دورهﻫﺎى دﻛﺘﺮىِ‬ ‫ﺷﻤﺎ ﻫﻢ ﺑﺮاى ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ؛ ﺗﺎ ﺻﺎﺣﺐﻧﻈﺮ ﺑﺸﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ رﺷﺪ روﺣﻴﻪى ﭘﺮﺳﺸﮕﺮى و ﺗﻘﻮﻳﺖ‬ ‫ﺗﺤﻘﻴﻖ و ﭘﻴﮕﻴﺮى و ﭘﻴﻮﺳﺘﻪﺧﻮاﻫﻰ و ﻗﺎﻧﻊ ﻧﺸﺪن و اﻳﻨﻬﺎ را ﺑﺎﻳﺪ در داﻧﺸﺠﻮ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻛﺮد‪ .‬در درﺳﻬﺎى‬ ‫ﻣﺎﻫﺎ و در ﺣﻮزهﻫﺎى ﻋﻠﻤﻴﻪ‪ ،‬ﮔﺎﻫﻰ در ﻳﻚ درس‪ ،‬ﭘﺎﻧﺼﺪ ﻳﺎ ﻫﺰار ﻧﻔﺮ ﻣﺴﺘﻤﻊ و ﺷﺎﮔﺮد ﻧﺸﺴﺘﻪاﻧﺪ‪،‬‬ ‫ﻳﻚ ﻧﻔﺮ از ﺷﺎﮔﺮدﻫﺎ وﻗﺖ اﺳﺘﺎد و وﻗﺖ دﻳﮕﺮان را ﺑﺎ اﺷﻜﺎل ﻣﻰﮔﻴﺮد و ﺑﻪ اﺳﺘﺎد اﺷﻜﺎل ﻣﻰﻛﻨﺪ؛‬ ‫ﻣﻄﻠﻘﺎً در ﻋﺮف ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺠﻠﺴﻰ وﺟﻮد ﻧﺪارد ﻛﻪ اﺳﺘﺎد ﻧﺎراﺣﺖ ﺑﺸﻮد ﻛﻪ ﭼﺮا اﺷﻜﺎل ﻛﺮدى‪ ،‬ﻳﺎ آن‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﻫﺎى دﻳﮕﺮ ﻧﺎراﺣﺖ ﺑﺸﻮﻧﺪ ﻛﻪ آﻗﺎ وﻗﺖ ﻣﺎ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﻧﻪ‪ ،‬در ﻋﺮف ﺣﻮزهاى ﻣﺎ اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ اﺳﺖ؛‬ ‫اﺷﻜﺎل ﻛﺮدن‪ ،‬ﺣﻖِ ﻃﻠﺒﻪ و ﺣﻖ ﻳﻜﺎﻳﻚ ﻃﻠﺒﻪﻫﺎﺳﺖ و آﻧﻬﺎ از اﻳﻦ ﺣﻖ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ و اﺳﺘﺎد ﻫﻢ‬ ‫ﻣﻄﻠﻘﺎً ﮔﻠﻪﻣﻨﺪ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺑﻠﻜﻪ ﺧﻮﺷﺤﺎل اﺳﺖ از اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺴﺘﺸﻜﻠﻴﻨﻰ در درس ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ ﻳﻜﻰ از اﻓﺘﺨﺎرات‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‪85/8/18 -‬‬

‫‪ .2‬ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت و ﻧﻮآوري‬

‫اﺳﺎﺗﻴﺪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در درس ﻣﺎ ﻣﺴﺘﺸﻜﻠﻴﻦ ﻣﺘﻌﺪدى ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺎﻳﺪ در داﻧﺸﮕﺎه رواج ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ؛‬ ‫ﻳﻌﻨﻰ ﺑﺎﻳﺪ اﺷﻜﺎل ﻛﺮدن ﺑﻪ اﺳﺘﺎد‪ ،‬ﭘﺮﺳﺸﮕﺮى و ﺗﺤﻘﻴﻖ‪ ،‬رواج ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ؛ و اﻳﻦ دﺳﺖ ﺷﻤﺎﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺿﺮورت اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﻮدﺟﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت‬

‫آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﻣﺎ در زﻣﻴﻨﻪى ﺑﻮدﺟﻪى ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻧﻴﺎز دارﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺎ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ اﻣﺮوز ﺑﻮدﺟﻪى ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻣﺎ در‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ﺑﻮدﺟﻪى ﻛﺸﻮر اﺳﺖ‪ ،‬ﻓﺎﺻﻠﻪى زﻳﺎدى دارد‪ .‬ﻣﻦ ﻫﻢ ﺳﻔﺎرش ﻛﺮدهام‪ ،‬ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻛﺮدهام و ﻏﻴﺮ‬ ‫از ﺟﻠﺴﺎت ﻋﻤﻮﻣﻰ‪ ،‬در دﻳﺪارﻫﺎى ﺧﺼﻮﺻﻰ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ﮔﻔﺘﻪام ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ را دﻧﺒﺎل ﻛﻨﻨﺪ؛ آﻗﺎى‬ ‫دﻛﺘﺮ زاﻫﺪى ‪ -‬وزﻳﺮ ﻣﺤﺘﺮم ‪ -‬اﻳﻨﺠﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ ﺣﺘﻤﺎً اﻳﻦ را در دوﻟﺖ دﻧﺒﺎل ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﻪ ﻳﻚ ﺟﺎﻳﻰ‬ ‫ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ‪ .‬اﻣﺮوز ﻣﺴﺄﻟﻪى ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺑﺮاى ﻣﺎ ﻳﻚ ﻣﺴﺄﻟﻪى ﺗﺠﻤﻼﺗﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﺴﺄﻟﻪى ﺣﻴﺎﺗﻰ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﻧﻤﻰداﻧﻢ ﻫﻤﻪى ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮان ﭼﻘﺪر ﺑﻪ ﻋﻤﻖ اﻳﻦ ﺣﺮف واﻗﻔﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﻦ از ﺑ‪‬ﻦ دﻧﺪان اﻋﺘﻘﺎدم اﻳﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ اﻣﺮوز ﻳﻜﻰ از دو‪ ،‬ﺳﻪ ﻛﺎر اﺻﻠﻰ و اﺳﺎﺳﻰ ﻣﺎ ﺑﺮاى ﺣﻔﻆ ﻫﻮﻳﺘﻤﺎن‪ ،‬ﻣﻮﺟﻮدﻳﺘﻤﺎن‪،‬‬ ‫اﺳﺘﻘﻼﻟﻤﺎن و آﻳﻨﺪهﻣﺎن‪ ،‬ﻣﺴﺄﻟﻪى ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻋﻠﻤﻰ اﺳﺖ؛ ﺑﺪون ﺷﻚ و ﺗﺮدﻳﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ را ﺧﻴﻠﻰ ﺟﺪى‬ ‫ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ؛ اﻳﻦ از ﺑﺴﻴﺎرى از ﻛﺎرﻫﺎى ﻣﺎ ﻣﻬﻤﺘﺮ اﺳﺖ؛ وﻟﻮ ﻇﺎﻫﺮ زودﺑﺎزدهاى ﻧﺪارد و ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻧﻤﻰآﻳﺪ‪،‬‬ ‫اﻣﺎ ﺧﻴﻠﻰ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫‪343‬‬

‫* ﻣﺆﺳﺴﻪ روﻳﺎن‪ ،‬ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻋﻠﻢ‪ ،‬اﻳﻤﺎن و ﺗﻼش‬

‫ﻣﺆﺳﺴﻪى روﻳﺎن‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﺆﺳﺴﻪى ﻣﻮﻓﻖ و ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪى ﻛﺎﻣﻞ و ﭼﺸﻤﮕﻴﺮ از آن ﭼﻴﺰى ﺑﻮد و ﻫﺴﺖ‬ ‫ﻛﻪ اﻧﺴﺎن آرزوﻳﺶ را دارد‪ .‬ﻋﻠﺖ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻦ ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻮم ﺳﻌﻴﺪ ﻛﺎﻇﻤﻰ اﻳﻨﻘﺪر ﻋﻼﻗﻪ داﺷﺘﻢ و اﻻن ﻫﻢ‬ ‫در دﻟﻢ و در ذﻫﻨﻢ ﺑﺮاى آن ﺟﻮان ﻋﺰﻳﺰ‪ ،‬ارزش و ﺟﺎﻳﮕﺎه ﻗﺎﺋﻠﻢ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺮﻛﺖ او‪ ،‬ﻧﺤﻮهى ﻛﺎر‬ ‫او‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ او‪ ،‬ﭘﻴﮕﻴﺮى او‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ﻛﺎﻣﻠﻰ ﺑﻮد از آن ﭼﻴﺰى ﻛﻪ آدم دوﺳﺖ ﻣﻴﺪارد و آرزو‬ ‫دارد‪ ،‬ﻛﻪ ﺣﺎﻻ ﻣﻦ اﻧﺪﻛﻰ در اﻳﻦ ﺑﺎره ﻋﺮض ﺧﻮاﻫﻢ ﻛﺮد‪ .‬روﻳﺎن ﻫﻢ ﺑﺎ ﻛﻤﻚ او و ﺑﻘﻴﻪى ﻫﻤﻜﺎراﻧﻰ‬ ‫ﻛﻪ در روﻳﺎن از اول ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻨﺠﻮرى ﺑﺎرآﻣﺪ؛ اﻳﻨﺠﻮرى رﺷﺪ ﻛﺮد؛ اﻳﻨﺠﻮرى روﺋﻴﺪ‪ .‬و ﻣﻦ‬ ‫اﻳﻦ را از اواﺋﻞ ﻛﺎر اﺣﺴﺎس ﻛﺮدم‪ .‬آن دوﺳﺖ ﻣﺸﺘﺮك ﻣﻦ و ﻣﺮﺣﻮم ﻛﺎﻇﻤﻰ ﻛﻪ ﺷﺮح ﻗﻀﺎﻳﺎى ﻛﺎرى‬ ‫اﻳﺸﺎن را در آﻏﺎز ﻛﺎر ‪ -‬ﭘﺎﻧﺰده ﺷﺎﻧﺰده ﺳﺎل ﻗﺒﻞ ‪ -‬و در ﺧﻮاﺳﺘﻬﺎى او را ﺑﺎ ﻣﻦ ﻣﻄﺮح ﻛﺮد‪ ،‬ﻣﻦ‬ ‫ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎى ﻳﻚ ﺣﺮﻛﺖ درﺳﺖ را در اﻳﻦ ﻛﺎر اﺣﺴﺎس ﻛﺮدم؛ ﻟﺬا ﮔﻔﺘﻢ ﻣﻦ در ﺣﺪ ﻣﻘﺪورِ ﺧﻮدم در‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار اﺳﺎﺗﻴﺪ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎي اﺳﺘﺎن ﺧﺮاﺳﺎن در داﻧﺸﮕﺎه ﻓﺮدوﺳﻲ ﻣﺸﻬﺪ‪86/2/25 -‬‬ ‫‪ -2‬ﻫﻤﺎن‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬ﻧﻈﺎم آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻲ ﻛﺸﻮر‬

‫ﺧﺪﻣﺖ اﻳﻦ ﻛﺎر و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻰ اﻳﻦ ﻛﺎر ﻗﺮار ﻣﻴﮕﻴﺮم‪ .‬ﻫﺮﭼﻪ زﻣﺎن ﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬آن ﻇﻦ او‪‬ﻟﻰ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺷﺪ؛‬ ‫ﺗﻜﺬﻳﺐ ﻧﺸﺪ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻢ اﻳﻦ اﻟﮕﻮى ﻣﻄﻠﻮب را در ﻳﻚ ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻌﺮﻓﻰ ﻛﻨﻢ‪ ،‬ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪ :‬ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻋﻠﻢ‪ ،‬اﻳﻤﺎن‪،‬‬ ‫ﺗﻼش‪ .‬ﻫﻢ ﻋﻠﻢ را ﺟﺪى ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻢ اﻳﻤﺎن و ﭘﺎﻳﺒﻨﺪى و ﺗﻘﻮا را؛ ﻧﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻳﻚ ﺳﺮﺑﺎر‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ‬ ‫ﺷﻜﻞ ﻳﻚ ﻋﻨﺼﺮ اﺻﻠﻰ در ﺑﺎﻓﺖ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ و در ﺑﺎﻓﺖ ﻛﺎر‪ .‬و ﻫﻢ ﺧﺴﺘﮕﻰ را ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻪ‬ ‫ﮔﻤﺎن ﻣﻦ ﻣﺮﺣﻮم ﻛﺎﻇﻤﻰ ﺟﺎن و ﺳﻼﻣﺖ ﺧﻮدش را ﻫﻢ ﺳﺮ ﻫﻤﻴﻦ ﻛﺎر ﮔﺬاﺷﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ اﻳﻦ‬ ‫دﻧﺒﺎﻟﮕﻴﺮى و اﻳﻦ اﻫﺘﻤﺎﻣﻬﺎ و ﺧﺴﺘﻪ ﻧﺸﺪﻧﻬﺎ‪ .‬ﻟﺬا روﻳﺎن در ﭼﺸﻢ ﻣﻦ ﺑﺴﻴﺎر ﮔﺮاﻣﻰ اﺳﺖ و ﻋﺰﻳﺰ اﺳﺖ‬ ‫و ﺷﻤﺎ ﺟﻮاﻧﻬﺎ و ﻣﺮدان و زﻧﺎن ﻣﺆﻣﻦ و ﻋﺰﻳﺰى ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻛﺎر ﻣﻴﻜﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺮاى ﻣﻦ ﻋﺰﻳﺰ‬ ‫ﻫﺴﺘﻴﺪ و ﻣﻌﺘﻘﺪم روﻳﺎن اﺳﺘﻌﺪاد ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎدى ﺑﺮاى ﻛﺎر ﻛﺮدن و ﺑﺮاى ﭘﻴﺶ رﻓﺘﻦ دارد‪.‬‬ ‫از ﻗﻮل ﻣﻦ ﻧﻘﻞ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻪام‪» :‬اﻳﻦ ﺳﻠﻮل ﺑﻨﻴﺎدى ﻳﻚ ﺣﺮﻛﺖ ﻋﻠﻤﻰ اﺳﺖ«‪ ،‬واﻗﻌﺶ ﻫﻤﻴﻦ‬ ‫اﺳﺖ؛ ﻫﻤﻴﻨﻄﻮرى ﻛﻪ اﻳﻦ ﺳﻠﻮﻟﻬﺎى ﺑﻨﻴﺎدىِ ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﻳﻚ داﻣﻨﻪى ﺗﻤﺎمﻧﺸﺪﻧﻰ ﺑﺮاى ﺗﺤﻘﻴﻖ دارﻧﺪ ‪ -‬ﻛﻪ‬ ‫ﻫﺮﭼﻪ ﺷﻤﺎ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻣﻴﻜﻨﻴﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺶ ﻣﻴﺮوﻳﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﻴﺪان دﻳﮕﺮى ﺑﺎز ﻣﻴﺸﻮد ﻛﻪ ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ ﻣﻴﺘﻮان آن را‬ ‫ﻣﻮﺿﻮع ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻗﺮار داد و ﭘﻴﺶ رﻓﺖ و ﺑﻪ ﻣﺮزﻫﺎى ﺟﺪﻳﺪﺗﺮى رﺳﻴﺪ ‪ -‬روﻳﺎن ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻨﺠﻮر اﺳﺖ؛‬ ‫اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ﺷﻤﺎ ﻫﺮﭼﻪ ﻛﺎر ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺶ ﺑﺮود‪ ،‬ﺑﺎز ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ دارد و ﻳﻜﺎﻳﻚ ﻣﺤﻘﻘﺎن‪،‬‬ ‫‪344‬‬

‫ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻪ ﻋﻠﻢ و ﺑﺎ اﻳﻤﺎن ‪ -‬ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻳﺎ ﻫﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى دﻳﮕﺮى از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ‬ ‫‪1‬‬

‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪ -‬ﻫﻤﻴﻦ ﺣﻜﻢ را دارﻧﺪ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﺗﻮاﻧﺎﺋﻰ اﻳﻨﻬﺎ ﺗﻤﺎمﻧﺸﺪﻧﻰ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫* ﻛﻤﻲ ﺑﻮدﺟﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت از ﻧﻘﺎط ﺿﻌﻒ ﻣﺎﺳﺖ‬

‫ﺑﻮدﺟﻪى ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻫﻢ ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً ﻳﻜﻰ از آن ﻧﻘﺎط ﺿﻌﻒ ﻣﺎﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﮔﺎﻫﻰ ﻛﻪ ﺑﺎ داﻧﺸﮕﺎﻫﻴﻬﺎ و اﺳﺎﺗﻴﺪ‬ ‫و ﻣﺴﺆوﻟﻴﻦ ﺑﺨﺸﻬﺎى ﻋﻠﻤﻰ ﻛﺸﻮر ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﻰﺷﻮم‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪى ﺑﻮدﺟﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت را ﻣﻄﺮح ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻪ‪ ،‬ﭼﻬﺎر ﺳﺎل اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺮﺗﺐ ﺑﻪ ﻣﺎ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ ﺑﻨﺎﺳﺖ ﺑﻪ ﺳﻪ درﺻﺪ ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﺮﺳﺪ؛ اﻣﺎ ﺣﺎﻻ ﻣﺜﻼً ﺑﺎ‬ ‫ﺷﺶ دﻫﻢ درﺻﺪ ﻳﺎ ﻫﻔﺖ دﻫﻢ درﺻﺪ دارﻳﻢ ﭘﻴﺶ ﻣﻰروﻳﻢ و ﻛﺎر ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ! واﻗﻌﺎً ﺧﻴﻠﻰ ﻛﻢ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﻪاش وﻋﺪه ﻣﻰدﻫﻨﺪ آﻗﺎ ﺑﻬﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و ﻧﻤﻰداﻧﻢ ﭼﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ؛ اﺛﺮى ﻫﻢ دﻳﺪه ﻧﻤﻰﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﻮدﺟﻪى ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت را ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً زﻳﺎد ﻛﻨﻴﺪ؛ ﺑﻪ ﺟﺎﻫﺎى دﻳﮕﺮ ﻓﺸﺎر ﺑﻴﺎورﻳﺪ‪ ،‬وﻟﻰ اﻳﻦ را ﭘﻴﺶ ﺑﺒﺮﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬ ‫ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﻋﻠﻤﻰ و ﺗﺤﻘﻴﻘﻰاى ﻛﻪ ﺑﺤﻤﺪاﻟﻠَّﻪ اﺧﻴﺮاً در رﻳﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮرى ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ از آن ﻛﺎرﻫﺎى‬ ‫‪ -1‬ﺑﺎزدﻳﺪ از ﭘﮋوﻫﺸﻜﺪه روﻳﺎن‪86/4/25 -‬‬

‫‪ .2‬ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت و ﻧﻮآوري‬

‫ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ اﺳﺖ ‪ -‬ﻳﻜﻰ از ﻛﺎرﻫﺎى ﺳﺎﺧﺘﺎرى ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ ‪ -‬ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻴﺪان ﺑﺪﻫﻴﺪ‪ ،‬راه را ﺑﺎز ﻛﻨﻴﺪ‪،‬‬ ‫‪1‬‬

‫ﻛﻤﻚ ﻛﻨﻴﺪ و از آﻧﻬﺎ ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﻛﻨﻴﺪ و ﺑﺨﻮاﻫﻴﺪ؛ آﻧﻬﺎ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ را ﭘﻴﺶ ﺑﺒﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫* اﮔﺮ ﺗﺤﻘﻴﻖ را ﺟﺪي ﻧﮕﻴﺮﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﻪ ﺧﺎرج ﭼﺸﻢ ﺑﺪوزﻳﻢ‬

‫ﻳﻚ ﻣﺴﺌﻠﻪى دﻳﮕﺮ ‪ -‬ﻛﻪ اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺗﻜﺮارى اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻦ ﻋﺮض ﻣﻴﻜﻨﻢ‪ ،‬ﻟﻴﻜﻦ از ﺑﺲ اﻫﻤﻴﺖ‬ ‫دارد‪ ،‬ﻣﺠﺪداً ﻣﻴﮕﻮﻳﻢ ‪ -‬ﻣﺴﺌﻠﻪى ﺗﺤﻘﻴﻖ و ﭘﮋوﻫﺶ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﻫﻢ در ﺟﻠﺴﻪى دوﻟﺖ ﺑﻪ دوﻟﺘﻴﻬﺎ‬ ‫ﺳﻔﺎرش ﻛﺮدﻳﻢ و ﮔﻔﺘﻴﻢ‪ ،‬ﻫﻢ در ﺟﻠﺴﺎت ﺧﺼﻮﺻﻰ ﺑﺎ ﺑﺮﺧﻰ از ﻣﺴﺌﻮﻻن ﻣﺜﻞ ﺧﻮد آﻗﺎى‬ ‫رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر ﮔﻔﺘﻴﻢ؛ ﻟﻴﻜﻦ ﻳﻚ ﺑﺨﺶ دﻳﮕﺮِ ﻗﻀﻴﻪ‪ ،‬ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺧﻮد داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻋﺘﺒﺎرات‪‬‬ ‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﺤﻘﻴﻖ و ﭘﮋوﻫﺶ را درﺳﺖ ﺟﺬب ﻛﻨﻨﺪ؛ درﺳﺖ ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪ؛ در ﺟﺎى ﺧﻮد ﺑﻪ ﻛﺎر‬ ‫ﺑﺒﻨﺪﻧﺪ؛ ﭼﻮن ﺗﺤﻘﻴﻖ‪ ،‬ﻣﻨﺒﻊ ﺗﻐﺬﻳﻪى آﻣﻮزش اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ اﮔﺮ ﺗﺤﻘﻴﻖ را ﺟﺪى ﻧﮕﻴﺮﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺎز ﺳﺎﻟﻬﺎى‬ ‫ﻣﺘﻤﺎدى ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﭼﺸﻢ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺧﺎرﺟﻰ ﺑﺪوزﻳﻢ و ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺑﻤﺎﻧﻴﻢ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ در ﻳﻚ ﮔﻮﺷﻪى دﻧﻴﺎ‬ ‫ﺗﺤﻘﻴﻘﻰ ﺑﻜﻨﺪ و ﻣﺎ از او ﻳﺎ از آﺛﺎر ﺗﺄﻟﻴﻔﻰ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﺤﻘﻴﻖ او اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﻢ و اﻳﻨﺠﺎ آﻣﻮزش ﺑﺪﻫﻴﻢ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻧﻤﻴﺸﻮد؛ اﻳﻦ واﺑﺴﺘﮕﻰ اﺳﺖ؛ اﻳﻦ ﻫﻤﺎن ﺗﺮﺟﻤﻪﮔﺮاﺋﻰ و ﻋﺪم اﺳﺘﻘﻼل ﺷﺨﺼﻴﺖ ﻋﻠﻤﻰ ﺑﺮاى ﻳﻚ‬ ‫ﻛﺸﻮر و ﺑﺮاى ﻳﻚ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ اﺳﺖ‪ .‬داﻧﺸﮕﺎه ﻳﻚ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﻣﺤﻴﻂ ﻋﻠﻤﻰ ﻳﻚ ﻛﺸﻮر ﺿﻤﻦ‬ ‫اﻳﻨﻜﻪ ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﻋﻠﻤﻰ ﺧﻮدش را ﺑﺎ دﻧﻴﺎ ﺣﻔﻆ ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ ،‬از ﺗﺒﺎدل ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬از ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻋﻠﻤﻰ ﻫﻴﭻ اﺑﺎﺋﻰ‬ ‫ﻧﺪارد‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﺑﺎرﻫﺎ ﮔﻔﺘﻪام ﻛﻪ ﻣﺎ از ﺷﺎﮔﺮدى ﻧﻨﮕﻤﺎن ﻧﻤﻴﻜﻨﺪ ﻛﻪ ﺷﺎﮔﺮدى ﻛﻨﻴﻢ؛ اﺳﺘﺎد ﭘﻴﺪا ﺑﺸﻮد‪ ،‬ﻣﺎ ﭘﻴﺶ او‬ ‫ﺷﺎﮔﺮدى ﻣﻴﻜﻨﻴﻢ؛ اﻣﺎ از اﻳﻦ ﻧﻨﮕﻤﺎن ﻣﻴﺸﻮد ﻛﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ و در ﻫﻤﻪى ﻣﻮارد ﺷﺎﮔﺮد ﺑﺎﻗﻰ ﺑﻤﺎﻧﻴﻢ؛ اﻳﻦ ﻛﻪ‬ ‫ﻧﻤﻴﺸﻮد‪ .‬ﺑﺮاى ﻳﻚ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﺎﻳﻪى ﻣﻨﻘﺼﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﭘﮋوﻫﺶ و ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻛﻪ ﻣﻨﺸﺄ و‬ ‫ﻣﻨﺒﻊ روﻳﺶ ﻋﻠﻤﻰ اﺳﺖ‪ ،‬ﺿﻌﻴﻒ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ از ﻟﺤﺎظ ﻋﻠﻤﻰ ﻣﺘﻜﻰ ﺑﻪ ﺧﻮد ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ از‬ ‫دﻳﮕﺮان ﻫﻢ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ دﻧﻴﺎ ﻫﻢ ﺗﺒﺎدل ﻛﻨﺪ‪ ،‬آن وﻗﺖ در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺷﺎﻳﺴﺘﻪى ﺧﻮدش را‬ ‫ﻫﻢ در ﺗﺒﺎدﻟﻬﺎى ﻋﻠﻤﻰ در دﻧﻴﺎ ﭘﻴﺪا ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد؛ وﻗﺘﻰ ﻣﺘﻜﻰ اﺳﺖ ﺑﻪ داﻧﺶ و ﺗﺤﻘﻴﻖ و ﻛﺎرﻛﺮد‬ ‫‪2‬‬

‫ﻋﻠﻤﻰِ ﺧﻮد‪ .‬اﻳﻦ در دﻧﻴﺎ و در ﻣﺒﺎدﻻت ﻋﻠﻤﻰ ﻫﻢ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺧﻮدش را ﻣﻴﮕﺬارد‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر و اﻋﻀﺎي دوﻟﺖ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﻫﻔﺘﻪ دوﻟﺖ‪86/6/4 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار اﺳﺎﺗﻴﺪ و روﺳﺎي داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪86/7/9 -‬‬

‫‪345‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬ﻧﻈﺎم آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻲ ﻛﺸﻮر‬

‫* ﻛﺎرﺑﺮدي ﻛﺮدن ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت و اﺧﺘﺮاﻋﺎت‬

‫ﻣﺴﺌﻠﻪى ﻛﺎرﺑﺮدى ﻛﺮدن ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت و اﺧﺘﺮاﻋﺎت ‪ -‬ﻛﻪ اﺗﻔﺎﻗﺎً ﺑﻌﻀﻰ از ﺟﻮاﻧﻬﺎ ﮔﻔﺘﻨﺪ ‪ -‬ﺟﺰو ﭼﻴﺰﻫﺎﺋﻰ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻦ روﻳﺶ ﺗﻜﻴﻪ دارم‪ .‬ﻣﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻳﻚ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻰ ﺑﻜﻨﻴﻢ‪ ،‬در ﻳﻚ ﭘﺮوژهى ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻰ ﺑﻪ‬ ‫ﺟﺎﻫﺎى ﺧﻮﺑﻰ ﻫﻢ ﻣﺤﻘﻖِ ﻣﺎ ﺑﺮﺳﺪ؛ اﻣﺎ اﻳﻦ در وﺿﻊ ﻛﺸﻮر‪ ،‬در ﺟﻬﺖ رﺷﺪ و ﺗﻮﺳﻌﻪى ﻛﺸﻮر ﻧﻘﺸﻰ‬ ‫ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻧﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺛﺮوت ﻣﻠﻰ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﻮد ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻠﻢﻣﺎن را ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ ﺑﻪ ﺛﺮوت ﻣﻠﻰ ﺗﺒﺪﻳﻞ‬ ‫ﻛﻨﻴﻢ ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﺗﻼش ﻻزم دارد‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى ﻻزم دارد‪ .‬آن وﻗﺖ ﻳﻚ ﻧﻜﺘﻪاى در ﻛﻨﺎر اﻳﻦ ﻫﺴﺖ ‪ -‬ﻛﻪ‬ ‫ﺑﺎز در ﻫﻤﺎن ﻧﻘﺸﻪى ﺟﺎﻣﻊ ﻋﻠﻤﻰ ﻗﺮار ﻣﻰﮔﻴﺮد ‪ -‬ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ زﻧﺠﻴﺮهى ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎورى را ﺗﻜﻤﻴﻞ‬ ‫ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻛﻪ ﮔﺎﻫﻰ ﻳﻚ ﺟﺎﻫﺎﺋﻰ از اﻳﻦ زﻧﺠﻴﺮه ﻗﻄﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺎ ﻳﻚ ﺧﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ واﻗﻌﻰ درﺳﺖ ﺑﺸﻮد‬ ‫و ﻋﻠﻢ ﺑﺘﻮاﻧﺪ از ﻫﻤﻪى ﺟﻬﺎت ﺑﻪ اﻫﺪاف ﺧﻮدش ﺑﺮﺳﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﭘﺎﻳﮕﺎه اﺳﺘﻨﺎدي ﻋﻠﻮم )‪(ISI‬‬

‫اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ‪ ISI‬ﻳﺎ ﭘﺎﻳﮕﺎه اﺳﺘﻨﺎدي ﻋﻠﻮم را ﻛﻪ آﻗﺎﻳﺎن ﻣﻄﺮح ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬اﻟﺒﺘﻪ ﻛﺎر ﺧﻴﻠﻲ ﺧﻴﻠﻲ ﺧﻮﺑﻲ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﺣﺎﻻ ﻧﻜﺘﻪي دﻳﮕﺮي را ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻢ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻲ از آﻗﺎﻳﺎن ﺑﻪ ﻣﻦ ﺗﺬﻛﺮ دادﻧﺪ و ﻳﻜﺒﺎر ﻫﻢ آن‬ ‫‪346‬‬

‫را در ﻣﻼﻗﺎت ﺑﺎ داﻧﺸﮕﺎﻫﻴﺎن ﮔﻔﺘﻪام‪ .‬ﻣﺎ ﺗﺮﻓﻴﻊ اﺳﺎﺗﻴﺪ را ﺻﺮﻓﺎً ﺑﻪ ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎي ‪ ISI‬ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻧﻜﻨﻴﻢ‪ ،‬اﻳﻦ‬ ‫ﭼﻴﺰ ﺧﻄﺮﻧﺎﻛﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﺷﻨﻴﺪم ﺣﺘﻲ ﺑﻌﻀﻲ از اﺳﺎﺗﻴﺪ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ‪ ،‬ﭼﻮن ﻣﺜﻼ ﻣﻘﺎﻻﺗﺸﺎن در ‪ ISI‬ﻧﺒﻮده‬ ‫ﻳﺎ ﻣﺜﻼً ﻛﻢ ﺑﻮده‪ ،‬از ﺗﺮﻓﻴﻊ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺧﻮدﺷﺎن ﻣﺤﺮوم ﻣﺎﻧﺪهاﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﻣﻨﻄﻘﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺧﻮب ﻳﻚ‬ ‫ﻧﻔﺮ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻧﻤﻲدﻫﺪ ﻟﻜﻦ ﻛﺘﺎب ﻣﻲ ﻧﻮﻳﺴﺪ و ﻳﺎ ﻳﻚ ﺣﺮﻛﺖ ﻋﻠﻤﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻗﺎﺑﻞ ارزﻳﺎﺑﻲ‬ ‫و ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺸﺨﻴﺺ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﻪ رﻋﺎﻳﺖ ﺑﺸﻮد‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﮔﺮاﻳﺶ ﻣﺎ ﺑﻪ ﻣﻘﺎﻻت ﻋﻠﻤﻲ و ﻣﻄﺮح‬ ‫ﺷﺪن در ﺳﻄﺢ ﻧﺸﺮﻳﺎت ‪ ،ISI‬ﻣﻌﻨﺎﻳﺶ اﻳﻦ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ ﻣﺘﻮﻗﻒ در آن ﺷﺪﻳﻢ و آﻧﺮا ﻣﻌﻴﺎر ﻛﺎﻣﻞ‬ ‫ﻣﻲداﻧﻴﻢ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ از ﻳﻚ ﻃﺮف ﻣﻌﻴﺎر ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﻌﻴﺎر ﻋﺪم ﺻﻼﺣﻴﺖ و‬ ‫ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﻲ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺑﺎ ﻧﺨﺒﮕﺎن ﺟﻮان‪86/6/12 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار رﺋﻴﺲ و اﻋﻀﺎي ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪86/9/17 -‬‬

‫‪ .2‬ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت و ﻧﻮآوري‬

‫* ﻟﺤﻈﻪ ﺑﻪ ﻟﺤﻈﻪ اﺣﺘﻴﺎج ﺑﻪ ﻧﻮآوري دارﻳﻢ‬

‫ﻣﺎ ﻟﺤﻈﻪ ﺑﻪ ﻟﺤﻈﻪ اﺣﺘﻴﺎج ﺑﻪ ﻧﻮآورى دارﻳﻢ؛ ﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﻧﻮآورىِ در ﺻﻨﻌﺖ ﻳﺎ ﻛﺸﺎورزى‪ ،‬ﻧﻮآورىِ در‬ ‫روﺷﻬﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻰ ﻛﻪ ﺑﺮاى زﻧﺪﮔﻰِ ﻳﻚ ﻣﻠﺖ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﻄﺮح ﺷﻮد؛ ﺑﺮوز اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎ‪ ،‬ﺷﻜﻮﻓﺎ‬ ‫ﺷﺪن ﻓﻜﺮﻫﺎ و ذﻫﻨﻬﺎ‪ .‬ﻣﺎ ﻳﻚ ﻣﻠﺖ ﻋﻘﻴﻢ ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ ﺑﺤﻤﺪاﻟﻠَّﻪ‪ .‬ﻣﻠﺖ ﻣﺎ‪ ،‬ﻣﻠﺘﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺎرﻳﺦِ او ﻧﺸﺎن‬ ‫ﻣﻴﺪﻫﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﺶروﻧﺪه و زاﻳﻨﺪه و داراى اﺳﺘﻌﺪاد اﺳﺖ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻴﺘﻮاﻧﻴﻢ‪ .‬ﻣﺎ از دﻧﻴﺎ دوﻳﺴﺖ ﺳﺎل‬ ‫ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪﻳﻢ‪ .‬اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ ﺗﻠﺨﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ را ﻗﺒﻮل ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻋﺎﻣﻞ اﻳﻦ ﻋﻘﺐﻣﺎﻧﺪﮔﻰ ﭼﻪ ﺑﻮد‪،‬‬ ‫ﻳﻚ ﺑﺤﺚ دﻳﮕﺮ اﺳﺖ؛ واﻗﻌﻴﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ؛ واﻗﻌﻴﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ دوﻳﺴﺖ ﺳﺎل ‪ -‬ﺣﺪاﻗﻞ ‪ -‬از‬ ‫ﻗﺎﻓﻠﻪى ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎى ﺑﺸﺮى ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪﻳﻢ‪ .‬ﻫﻤﻪى آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺷﻨﻴﺪﻳﺪ و ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻴﻜﻨﻴﺪ و آﻧﭽﻪ ﻛﻪ‬ ‫وﺟﻮد دارد ‪ -‬ﻛﻪ ﺑﻤﺮاﺗﺐ ﺑﻴﺸﺘﺮ از آن ﭼﻴﺰى اﺳﺖ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺟﻠﺴﻪ ﺑﻴﺎن ﺷﺪ‪ ،‬در ﺳﻄﺢ ﻛﺸﻮر‪ ،‬از‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎ‪ ،‬از ﻛﺎرﻫﺎ‪ ،‬از ﻧﻮآورﻳﻬﺎ ‪ -‬اﻳﻨﻬﺎ ﻫﻤﻪ در ﻣﺠﻤﻮع‪ ،‬ﺑﺨﺸﻰ از اﻳﻦ ﻋﻘﺐﻣﺎﻧﺪﮔﻰﻫﺎ را ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ‬ ‫ﺟﺒﺮان ﻛﻨﺪ و اﮔﺮ اﺳﺘﻤﺮار ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ و اﻓﺰاﻳﺶ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ و اﻳﻦ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎ ﺑﺎ ﻧﻮآورى و ﻫﻤﺖ ﻣﺎ ﻣﻀﺎﻋﻒ‬ ‫ﺷﻮد‪ ،‬آن وﻗﺖ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺧﻮدﻣﺎن را ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻧﻮآوري ﻧﻴﺎز روز ﻣﺎﺳﺖ‬

‫‪347‬‬

‫آﻧﭽﻪ ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺮاى آﻳﻨﺪهى ﻣﺎ اﻣﻴﺪﺑﺨﺶ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺤﻤﺪاﻟﻠَّﻪ ﺷﻌﺎر ﻧﻮآورى ﻛﻪ ﻻزﻣﻪى‬ ‫ﻧﻮآورى ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦ ﺷﻜﻮﻓﺎﺋﻰ اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎ و ﺛﻤﺮﺑﺨﺸﻰ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬارىﻫﺎى ﻗﺒﻠﻰ اﺳﺖ ‪ -‬ﻳﻚ ﺷﻌﺎر‬ ‫ﺣﻘﻴﻘﻰ اﺳﺖ ‪ -‬ﺷﻌﺎر زﻣﺎن و ﻧﻴﺎز روز ﻣﺎﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﻪى ﻗﺮاﺋﻦ ﻫﻢ اﻳﻦ را ﻧﺸﺎن ﻣﻴﺪﻫﺪ‪ .‬ﻧﻮآورى ﻳﻚ‬ ‫ﻧﻴﺎز ﻛﻨﻮﻧﻰِ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺸﻮر اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻮآورى ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى ﺧﻂ ﺑﻄﻼن ﻛﺸﻴﺪن ﺑﺮ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ‬ ‫ﻣﻌﻨﺎى ﺗﻜﻴﻪ ﻛﺮدن ﺑﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺮاى ﺑﻨﺎى آﻳﻨﺪه اﺳﺖ‪ .‬و اﻳﻦ اﺣﺘﻴﺎج دارد ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﻫﻤﻪى ﻫﻤﺖ ﻣﺎ‪،‬‬ ‫ﻫﻤﻪى ﺗﻼش ﻣﺎ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﻛﺸﻮر و اﻳﻦ ﺗﺎرﻳﺦ را ﺑﺴﺎزﻳﻢ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* ﻧﻮآوري و ﺷﻜﻮﻓﺎﻳﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﻮاره ﺗﻌﻘﻴﺐ ﺷﻮد‬

‫ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻴﻜﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺳﺎل ﻧﻮآورى و ﺷﻜﻮﻓﺎﺋﻰ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﺑﺎ ﻧﻮآورىﻫﺎى زﻳﺎد و‬ ‫ﺷﻜﻮﻓﺎﺋﻰﻫﺎى ﭼﺸﻤﮕﻴﺮ ﻫﻤﺮاه ﺷﺪ و ﺗﻮاﻧﺴﺖ اﻳﻦ ﺷﻌﺎر را در ﻣﺮﺣﻠﻪى ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﻰِ ﺧﻮد ﻛﺎﻣﻼً ﻓﻌﺎل‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺻﺪﻫﺎ ﺗﻦ از ﻧﺨﺒﮕﺎن و ﻓﺮﻫﻴﺨﺘﮕﺎن اﺳﺘﺎن ﻓﺎرس‪87/2/17 -‬‬ ‫‪ -2‬ﻫﻤﺎن‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬ﻧﻈﺎم آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻲ ﻛﺸﻮر‬

‫ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺷﻜﻮﻓﺎﺋﻰ و ﻧﻮآورى ﻣﺨﺼﻮص اﻳﻦ ﺳﺎل ﻧﺒﻮد؛ ﻣﺎ در آﻳﻨﺪه ﻫﻢ در ﺳﺎﻟﻬﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‬ ‫ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﻫﻤﻴﻦ ﺧﻂ را ﺑﺎ ﺟﺪﻳﺖ ﭘﻴﮕﻴﺮى و ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻛﻨﻴﻢ و انﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪاى ﻛﻪ در‬ ‫زﻣﻴﻨﻪى ﻋﻠﻤﻰ و ﻓﻨﺎورى‪ ،‬ﺷﺎﻳﺴﺘﻪى ﻣﻠﺖ اﻳﺮان اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮﺳﺎﻧﻴﻢ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎﻳﻲ ﺑﻜﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‬

‫در ﺑﺎب ﻋﻠﻢ و ﺗﺤﻘﻴﻖ‪ ،‬آن ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪه ﻫﻢ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﺤﻘﻴﻖ اﺳﺖ؛ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭘﮋوﻫﺶ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﻜﺘﻪاى را ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻰ از دوﺳﺘﺎن در اﻳﻨﺠﺎ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻮرد ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﻨﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ ﭘﮋوﻫﺶ اوﻻً ﻣﻮرد اﻫﺘﻤﺎم‬ ‫ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬ﺛﺎﻧﻴﺎً ﺳﻤﺖ و ﺳﻮى ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ ﻧﻴﺎزﻫﺎى ﻛﺸﻮر را ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎﺋﻰ‬ ‫ﺑﻜﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻣﺎﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﺎرﻫﺎ ﻫﻢ در ﺷﻮراى ﻋﺎﻟﻰ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﺑﻪ آن دوﺳﺘﺎن ﻋﺮض‬ ‫ﻛﺮدهام‪ ،‬ﻫﻢ ﺷﺎﻳﺪ اﻳﻨﺠﺎ ﮔﻔﺘﻪام‪ :‬ﻣﺎ ﻣﻼك ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰﻣﺎن را درج ﻣﻘﺎﻻت در ﻣﺠﻼت آى‪.‬اس‪.‬آى‬ ‫ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻗﺮار ﺑﺪﻫﻴﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﻧﻤﻴﺪاﻧﻴﻢ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻴﺸﻮد‪ ،‬ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﻴﺸﻮد‪ ،‬ﺑﺮاﻳﺶ‪ ،‬آن ﻣﻘﺎﻟﻪﻧﻮﻳﺲ اﺣﺘﺮام‬ ‫ﻣﻴﺸﻮد‪ ،‬دﻗﻴﻘﺎً ﻫﻤﺎن ﭼﻴﺰى ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﺑﻪ آن اﺣﺘﻴﺎج دارد‪ .‬ﻣﺎ ﺧﻮدﻣﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ‬ ‫درﺑﺎرهى ﭼﻰ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻣﻴﻨﻮﻳﺴﻴﻢ‪ ،‬درﺑﺎرهى ﭼﻰ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻣﻴﻜﻨﻴﻢ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻧﻌﻜﺎس در ﻣﺠﺎﻣﻊ ﺟﻬﺎﻧﻰ ﻻزم‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺿﺮورى اﺳﺖ؛ و اﻧﻌﻜﺎس ﻫﻢ ﭘﻴﺪا ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﻣﻘﺼﻮد اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﭘﮋوﻫﺶ را ﺗﺎﺑﻊ ﻧﻴﺎز‬ ‫‪348‬‬

‫ﺧﻮدﻣﺎن ﻗﺮار ﺑﺪﻫﻴﻢ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫‪ -1‬ﭘﻴﺎم ﻧﻮروزي ﺳﺎل ‪87/12/30 -1388‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار اﺳﺎﺗﻴﺪ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪88/6/8 -‬‬

‫‪ .3‬ﺗﺤﻮل در ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻲ‬

‫‪3‬‬ ‫ﺗﺤﻮل در ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻲ‬

‫‪ .3‬ﺗﺤﻮل در ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻲ‬ ‫* ﺿﺮورت ﺗﺤﻮل در ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻲ‬

‫‪ ...‬ﻓﺮض ﺑﻔﺮﻣﺎﻳﻴﺪ اﮔﺮ ﻣﺎ در ﺳﺎﻟﻬﺎى اول اﻧﻘﻼب ﺑﺮاى ﺑﻌﻀﻰ از ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻰ ‪ -‬ﻛﻪ ﺗﻔﻜﺮ اﺳﻼﻣﻰ‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻋﻠﻮم و ﭼﮕﻮﻧﮕﻰ ﻣﺤﺘﻮاﻫﺎ و اﻫﺪاف و آﻣﻮزﺷﻬﺎى آﻧﻬﺎ ﻧﻈﺮﻫﺎﻳﻰ دارد ‪ -‬ﻛﺘﺎﺑﻬﺎى‬ ‫ﻛﻤﻰ داﺷﺘﻴﻢ‪ ،‬اﻛﻨﻮن ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺘﺎﺑﻬﺎى ﺑﻴﺸﺘﺮى داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬اﮔﺮ اﺳﺎﺗﻴﺪ ﻛﻤﻰ داﺷﺘﻴﻢ‪ ،‬ﺣﺎﻻ ﺑﺎﻳﺪ اﺳﺎﺗﻴﺪ‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮى داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬اﮔﺮ ﺟﻬﺖ ﺑﻌﻀﻰ از ﻋﻠﻮم‪ ،‬اﺳﻼﻣﻰ ﻧﺒﻮد ﻳﺎ ﻛﻤﺘﺮ اﺳﻼﻣﻰ ﺑﻮد‪ ،‬اﻛﻨﻮن اﻳﻦ‬ ‫ﺧﺼﻴﺼﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﻓﺮﺿﺎً ﺑﺎ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ اﺳﻼﻣﻰ و ﻋﻤﻞ اﺳﻼﻣﻰ‬ ‫ﻛﻤﺘﺮ آﻣﻴﺨﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺣﺎﻻ ﻗﻬﺮاً ﺑﺎﻳﺪ آﻣﻴﺨﺘﻪﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻗﻬﺮىِ ﺳﻴﺮ در ﻣﺴﻴﺮ اﻧﻘﻼب‪ ،‬اﻳﻦ‬ ‫ﮔﻮﻧﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎ دور ﺷﺪن از ﻣﺒﺪأ اﻧﻘﻼب‪ ،‬از اﻫﺪاف اﻧﻘﻼب ﻛﻪ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ؛ ﺑﻠﻜﻪ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ اﻫﺪاف ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﻮﻳﻢ! ﻣﺎ‪ ،‬ﭼﻮن ﺑﺎ ﻫﺪاﻳﺖ اﻧﻘﻼب و ﺑﺎ ﺣﺮﻛﺖ اﻧﻘﻼب ﺣﺮﻛﺖ‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻗﺎﻋﺪﺗﺎً ﺑﺎﻳﺪ روز ﺑﻪ روز ﺑﻪ اﻫﺪاف اﻧﻘﻼب ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮ ﺷﻮﻳﻢ‪ .‬و اﻳﻦ ﻣﻬﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ در‬ ‫داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ‪ ،‬در ﻛﺘﺎﺑﻬﺎى داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ و در اﺳﺎﺗﻴﺪ و ﻓﻀﺎى داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﺧﻮدش را ﻧﺸﺎن ﺑﺪﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻌﻀﻰ از ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻰ دﭼﺎر وﺿﻊ ﻧﺎﻣﻄﻠﻮﺑﻰ اﺳﺖ؛ ﻛﻪ آﻗﺎﻳﺎن ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ‬ ‫ﻗﻀﻴﻪ ﺑﺮﺳﻨﺪ‪ .‬از ﺑﺮﺧﻰ ﺑﺨﺸﻬﺎى ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻰ داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﮔﺰارﺷﻬﺎﻳﻰ ﻣﻰرﺳﺪ ﻣﺒﻨﻰ ﺑﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺜﻼً‬

‫‪349‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬ﻧﻈﺎم آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻲ ﻛﺸﻮر‬

‫در داﻧﺸﻜﺪهاى‪ ،‬دروﺳﻰ ﻛﻪ زﻳﺮ ﺑﻨﺎﻫﺎ و ﻗﺎﻋﺪهﻫﺎى اﺳﻼﻣﻰ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺑﻌﻀﻰ ﺗﺪرﻳﺠﺎً؛ ﻛﻨﺎر زده‬ ‫ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ و آن دروﺳﻰ ﻛﻪ ﭘﺎﻳﻪﻫﺎ و زﻳﺮﺑﻨﺎﻫﺎى ﻏﺮﺑﻰ دارﻧﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﺸﻮﻳﻖ و ﺗﺮوﻳﺞ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻳﺎ ﻣﺜﻼً‬ ‫ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد «اﺳﺎﺗﻴﺪى ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻰ ﺑﺎ ﻣﺒﺎﻧﻰ اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬اﻧﺲ و اﻋﺘﻘﺎد دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻜﻠﻰ‪،‬‬ ‫ﻛﻨﺎر زده ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻳﺎ واﺣﺪﻫﺎى درﺳﻰاى ﻛﻪ ﺑﺎ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻰ ﺳﺮ و ﻛﺎر دارﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺬف‬ ‫ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﺮاى ﺣﺬف آﻧﻬﺎ ﺗﻼش ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﻳﺎ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺗﺰﻫﺎﻳﻰ ﻣﻰﻧﻮﻳﺴﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺎﻳﻪﻫﺎى‬ ‫اﺳﻼﻣﻰ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺰﻫﺎﻳﺸﺎن ﻣﻮرد ﺑﻰﻣﻬﺮى و ﺑﻰاﻋﺘﻨﺎﻳﻰ ﻗﺮار ﻣﻰﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ».‬اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮاردى درﺑﺎره‬ ‫داﻧﺸﻜﺪهاى ﻳﺎ ﺑﺨﺸﻰ از ﻳﻚ داﻧﺸﻜﺪه ﺷﻨﻴﺪه ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﺑﺮﺧﻮرد ﮔﺮدد‪.‬‬ ‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﮔﺰارﺷﻰ ﺑﺮﺳﺪ ﻛﻪ دﻗﻴﻖ ﻫﻢ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ؛ و ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻗﻀﻴﻪ رﺳﻴﺪﮔﻰ ﺷﻮد‪ .‬ﻧﺒﺎﻳﺪ‬ ‫ﮔﺬاﺷﺖ ﻣﻴﺪاﻧﻰ ﺑﺎز ﺷﻮد ﺑﺮاى اﻳﻨﻜﻪ ﻋﻠﻮم ﺑﺮﺧﻮردار از ﺗﻔﻜﺮ اﺳﻼﻣﻰ و ﻣﻬﺘﺪى ﺑﻪ ﻫﺪاﻳﺖ اﺳﻼﻣﻰ‪،‬‬ ‫ﻣﻨﺰوى ﺷﻮﻧﺪ و ﻛﻨﺎر ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﻜﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻰ‪ ،‬در ﺑﺎب ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻰ‪ ،‬آن ﻛﺎرى ﻛﻪ ﻣﺎ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﻰﺷﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺗﻼﺷﻬﺎﻳﻰ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬و ﺑﻨﺪه ﻫﻢ‬ ‫ﻣﻄّﻠﻌﻢ‪ .‬ﻣﺜﻼً از ﺗﻼﺷﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ در زﻣﻴﻨﻪ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻛﺘﺎب اﻧﺠﺎم ﻣﻰﮔﻴﺮد ﺑﺎ ﺧﺒﺮم؛ ﭼﻪ از ﻃﺮف ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاى‬ ‫ﻛﻪ ﺑﺎ ﻗﻢ ﻫﻤﻜﺎرى داﺷﺖ و ﺑﻌﻀﻰ از آﻗﺎﻳﺎن در ارﺗﺒﺎط ﺑﻮدﻧﺪ و ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﭼﻪ ﺗﻼﺷﻰ ﻛﻪ در ﺧﺎرج‬ ‫از آن ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺑﺮاى ﺗﻬﻴﻪ و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺘﺎب ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﻟﻜﻦ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻌﺪ از ﮔﺬﺷﺖ ﺳﻴﺰده ‪ -‬ﭼﻬﺎرده ﺳﺎل‬ ‫‪350‬‬

‫از ﭘﻴﺮوزى اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﻳﻚ ﻛﺎر اﺳﺎﺳﻰ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻛﺮده ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬ﻣﺴﺎﺋﻞ «ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻰ»‪ ،‬ﻏﻴﺮ از ﻣﺴﺎﺋﻞ‬ ‫ﺳﺎﻳﺮ داﻧﺸﻬﺎ و ﻋﻠﻮم ﺻ‪‬ﺮف و از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﭼﻴﺰﻫﺎﺳﺖ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﻣﺴﺎﺋﻠﻰﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺗﺸﺎن در ‪ -‬ﺑﻪ‬ ‫اﺻﻄﻼح ‪ -‬آﻣﻴﺨﺘﮕﻰ ﺑﺎ دﻳﻦ ﻳﺎ ﻧﺎآﻣﻴﺨﺘﮕﻰ ﺑﺎ دﻳﻦ‪ ،‬ﻧﺘﺎﻳﺞ دوﮔﺎﻧﻪاى دارد‪ .‬ﻧﻤﻰﺷﻮد ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬ﺣﻜﻮﻣﺖ‬ ‫و ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ در ﺑﺨﺸﻰ از اﻳﻦ ﻧﻈﺎم‪ ،‬اﺳﺘﺎد ﻳﺎ ﻣﺪﻳﺮ و ﻳﺎ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاى ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ‬ ‫اﺳﻼﻣﻰ ﺑﻰاﻋﺘﻨﺎ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ در ﺟﻬﺖ ﻋﻜﺲ آن ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨﺪ و ﻳﺎ ﺟﻬﺖ ﻋﻜﺲ آن را ﺗﺮوﻳﺞ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻴﻠﻰ ﺣﺴﺎس ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬آن ﺗﻮﺻﻴﻪاى اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻢ ﻋﺮض ﻛﻨﻢ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﺗﻼش ﻛﺮد ﺑﺮاى اﻳﻨﻜﻪ ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻰ را ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪﻫﺎى اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬ﺑﺎ دﻳﺪ اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻔﻜﺮ اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬و ﻣﺒﺘﻨﻰ‬ ‫ﺑﺮ ﺟﻬﺎن ﺑﻴﻨﻰ اﺳﻼﻣﻰ ﺗﺪوﻳﻦ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﮔﺮ ﭘﻮﻟﻰ ﻻزم دارد‪ ،‬ﺻﺮف ﺷﻮد؛ و اﮔﺮ ﺗﺮﺑﻴﺖ اﻓﺮادى ﻻزم‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﺎر را اﻧﺠﺎم ﺑﺪﻫﻴﻢ‪ .‬زﻣﺎﻧﻰ را ﻛﻪ ﻣﺎ از اول اﻧﻘﻼب ﺗﺎﻛﻨﻮن ﮔﺬراﻧﺪهاﻳﻢ‪ ،‬زﻣﺎن ﻛﻤﻰ ﻧﻴﺴﺖ؛‬

‫‪ .3‬ﺗﺤﻮل در ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻲ‬

‫و ﻗﺎﻋﺪهاش اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺪﺗﻰ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪهاى از ﻛﺎر را ﭘﻴﺶ ﺑﺒﺮﻳﻢ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻪ‬ ‫ﻫﻢ دﻳﺮﺗﺮ ﺑﺸﻮد‪ ،‬ﺑﺪﺗﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻟﺬا‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻓﻮت وﻗﺖ را ﻧﺒﺎﻳﺪ اﺟﺎزه دﻫﻴﻢ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻓﻠﺴﻔﻪ اﺳﻼﻣﻲ‬

‫ﻣﻜﺘﺐ ﻓﻠﺴﻔﻰ ﺻﺪراﻟﻤﺘﺄﻟّﻬﻴﻦ ﻫﻤﭽﻮن ﻫﻤﻪى ﻓﻠﺴﻔﻪﻫﺎ در ﻣﺤﺪودهى ﻣﻠﻴﺖ و ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎ ﻧﻤﻰﮔﻨﺠﺪ و‬ ‫ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﻫﻤﻪى اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ و ﺟﺎﻣﻌﻪﻫﺎ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﻮاره ﻫﻤﻪى ﺑﺸﺮﻳﺖ ﺑﻪ ﻳﻚ ﭼﻬﺎرﭼﻮب و اﺳﺘﺨﻮان‬ ‫ﺑﻨﺪى ﻣﺘﻘﻦ ﻋﻘﻼﻧﻰ ﺑﺮاى ﻓﻬﻢ و ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻫﺴﺘﻰ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪﻧﺪ‪ .‬ﻫﻴﭻ ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﺗﻤﺪﻧﻰ ﺑﺪون ﭼﻨﻴﻦ ﭘﺎﻳﻪى‬ ‫ﻣﺴﺘﺤﻜﻢ و ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮﻟﻰ ﻧﻤﻴﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺸﺮﻳﺖ را ﺑﻪ ﻓﻼح و اﺳﺘﻘﺎﻣﺖ و ﻃﻤﺄﻧﻴﻨﻪى روﺣﻰ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ و‬ ‫زﻧﺪﮔﻰ او را از ﻫﺪﻓﻰ ﻣﺘﻌﺎﻟﻰ ﺑﺮﺧﻮردار ﺳﺎزد‪ .‬و ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﮕﻤﺎن ﻣﺎ ﻓﻠﺴﻔﻪى اﺳﻼﻣﻰ ﺑﻮﻳﮋه در‬ ‫اﺳﻠﻮب و ﻣﺤﺘﻮاى ﺣﻜﻤﺖ ﺻﺪراﻳﻰ‪ ،‬ﺟﺎى ﺧﺎﻟﻰ ﺧﻮﻳﺶ را در اﻧﺪﻳﺸﻪى اﻧﺴﺎن اﻳﻦ روزﮔﺎر ﻣﻴﺠﻮﻳﺪ‬ ‫و ﺳﺮاﻧﺠﺎم آن را ﺧﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ و در آن ﭘﺎﺑﺮﺟﺎ ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺸﺖ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* ﻓﻠﺴﻔﻪ اﺳﻼﻣﻲ در داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻓﻠﺴﻔﻪﻫﺎي ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ‬

‫‪ ...‬ﭼﻨﺪ ﻣﻄﻠﺐ ﻫﻢ درﺑﺎرهى ﺣﻮزهﻫﺎى ﻛﺎرىِ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن اﻳﻦ ﺷﻮرا ﻳﺎدداﺷﺖ ﻛﺮدهام ﻛﻪ ﻋﺮض ﺑﻜﻨﻢ؛‬ ‫آﻧﻬﺎ ﻫﻢ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ :‬ﻳﻜﻰ ﻣﺴﺄﻟﻪى ﻓﻠﺴﻔﻪى اﺳﻼﻣﻰ در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎﺳﺖ‪ .‬در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰﻳﻬﺎى‬ ‫داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎى ﻛﺸﻮر ‪ -‬آنﻃﻮر ﻛﻪ دوﺳﺘﺎن ﻣﻄﻠﻊ و آﺷﻨﺎ ﺑﺮاى ﻣﺎ ﺗﺒﻴﻴﻦ ﻛﺮدﻧﺪ و ﮔﺰارش دادﻧﺪ ‪-‬‬ ‫ﻓﻠﺴﻔﻪى اﺳﻼﻣﻰ ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺑﺴﻴﺎر ﺿﻌﻴﻔﻰ دارد‪ .‬ﻓﻠﺴﻔﻪى اﺳﻼﻣﻰ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ .‬اﻻن ﻫﻢ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ‬ ‫اﺳﺎﺗﻴﺪ ﺧﻮب و ﺑﺮﺟﺴﺘﻪﻳﻰ در زﻣﻴﻨﻪى ﻓﻠﺴﻔﻪى اﺳﻼﻣﻰ دارﻳﻢ‪ .‬ﻓﻠﺴﻔﻪ اﺳﺎﺳﺎً ﺑﺮاى ﻓﻜﺮ ﺟﻮان و‬ ‫ﻣﺘﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﺗﻌﻘﻞ و ﺳﺆال‪ ،‬ﻳﻚ ﭼﻴﺰ ﭘ‪‬ﺮﺟﺎذﺑﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺎ ﻓﻠﺴﻔﻪى اﺳﻼﻣﻰ را ‪ -‬ﻛﻪ در واﻗﻊ ﺑﻪ ﻛﺎر‬ ‫ﻛﺮدن‪ ،‬ﺗﺪرﻳﺲ ﻛﺮدن و ﺧﻴﻠﻰ از ﭘﺮداﺧﺘﻬﺎى ﻻزمِ ﺧﺪﻣﺎﺗﻰ اﺣﺘﻴﺎج دارد ‪ -‬رﻫﺎ ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﻓﻠﺴﻔﻪﻫﺎى‬ ‫ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﻛﻪ ﺑﻪﻃﻮر ﻃﺒﻴﻌﻰ ﭘﺮداﺧﺖ ﺷﺪه و ﺧﺪﻣﺎت ﻳﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر از ﻏﺮب ﺳﺮازﻳﺮ ﻣﻰﺷﻮد و ذﻫﻦ‬ ‫ﺟﻮان ﻣﺎ ﻗﺎدر ﺑﺮ اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﻧﻤﻰﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻓﻠﺴﻔﻪى اﺳﻼﻣﻰ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻌﺎرض ﻓﻠﺴﻔﻪﻫﺎى ﻏﺮﺑﻰ‬ ‫ﻣﻄﺮح ﺷﻮد و ﺑﺮ ذﻫﻦ اﻓﺮاد ﺗﺤﻤﻴﻞ ﮔﺮدد؛ ﻧﻪ‪ ،‬ﻣﻴﺪان ﻓﻠﺴﻔﻪ اﺻﻼً ﻣﻴﺪان ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻣﻴﺪان ﺗﻌﻘﻞ‬ ‫و ﻓﻬﻢ و درك و ﺗﺸﺨﻴﺺ و رؤﻳﺖ و ﺑﻪ ﻧﻈﺮ رﺳﻴﺪن اﺳﺖ؛ ﻟﻴﻜﻦ ﻛﺴﻰ ﻛﻪ ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ در اﻳﻦ ﻣﻴﺪان‬ ‫رﺷﺪ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻓﺮﺻﺖ ﻓﻬﻤﻴﺪن و ﻧﻈﺮ ﻛﺮدن ﺑﻪ ﻫﻤﻪى ﺟﻮاﻧﺐ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار اﻋﻀﺎي ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪71/9/19 -‬‬ ‫‪ -2‬ﭘﻴﺎم ﺑﻪ ﻛﻨﮕﺮه ﺑﺰرﮔﺪاﺷﺖ ﺻﺪراﻟﻤﺘﺎﻟﻬﻴﻦ)ﻣﻼﺻﺪرا(‪78/3/1 -‬‬

‫‪351‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬ﻧﻈﺎم آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻲ ﻛﺸﻮر‬

‫ﻓﻠﺴﻔﻪى اﺳﻼﻣﻰ در ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻬﻢ ﻋﺎﻟﻢ ﻫﺴﺘﻰ و ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻬﻢ ﻓﻠﺴﻔﻪ‪ ،‬ﺣﺮﻓﻬﺎى ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ دارد‪ .‬اﻣﺮوز‬ ‫در ﺑﺴﻴﺎرى از ﻣﺤﺎﻓﻞ ﻣﻬﻢ ﻋﻘﻠﻰ دﻧﻴﺎ ﻓﻠﺴﻔﻪى اﺳﻼﻣﻰ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻳﻚ ﭘﺪﻳﺪهى ﺑﺴﻴﺎر ﻗﺎﺑﻞ اﺣﺘﺮام و‬ ‫ﻗﺎﺑﻞ اﻫﺘﻤﺎم ﻣﻄﺮح اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻜﻰ از اﺳﺎﺗﻴﺪ ﻣﻌﺮوف داﻧﺸﮕﺎه ‪ -‬ﻛﻪ اﮔﺮ اﺳﻢ ﺑﻴﺎورم‪ ،‬ﻫﻤﻪى ﺷﻤﺎ او را‬ ‫ﻣﻰﺷﻨﺎﺳﻴﺪ؛ ﺧﺪا رﺣﻤﺘﺶ ﻛﻨﺪ‪ ،‬از اﺳﺎﺗﻴﺪ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪى داﻧﺸﮕﺎه ﺑﻮد؛ ﻫﻢ در ﻋﻠﻮم اﺳﻼﻣﻰ دﺳﺖ داﺷﺖ‬ ‫و ﻓﻠﺴﻔﻪى اﺳﻼﻣﻰ را ﺧﻮاﻧﺪه ﺑﻮد‪ ،‬وﻫﻢ در ﻓﻨﻮن ﻏﺮﺑﻰ و ﻓﻠﺴﻔﻪى ﻏﺮب و ادﺑﻴﺎت و ﺗﺎرﻳﺦ دﺳﺖ‬ ‫داﺷﺖ و ﺑﻪ زﺑﺎﻧﻬﺎى ﺧﺎرﺟﻰ ﻫﻢ ﻣﺴﻠﻂ ﺑﻮد‪ -‬ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از ﻓﻮﺗﺶ‪ ،‬در ﺳﻔﺮى ﻓﺮﺻﺖ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺗﻰ‬ ‫داﺷﺘﻪ و ﻇﺎﻫﺮاً ﻣﺪﺗﻰ در اروﭘﺎ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬وﻗﺘﻰ اﻳﺸﺎن ﺑﻪ اﻳﺮان ﺑﺮﮔﺸﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ دوﺳﺘﺎن ﻣﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد‬ ‫و آﻧﻬﺎ ﻫﻢ ﺑﺮاى ﻣﻦ ﻧﻘﻞ ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ‪ :‬اﻣﺮوز ﻣﺤﺎﻓﻞ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪى ﻋﻠﻤﻰ و داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻋﻠﻮم‬ ‫اﻧﺴﺎﻧﻰ و ﻓﻠﺴﻔﻪ‪ ،‬دﻧﺒﺎل ﭼﻬﺮهﻫﺎﻳﻰ ﻣﺜﻞ ﺷﻴﺦ اﻧﺼﺎرى و ﻣﻼﺻﺪرا ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺷﻴﺦ اﻧﺼﺎرى ﻣﻈﻬﺮ ﺣﻘﻮق‬ ‫اﺳﻼﻣﻰ اﺳﺖ؛ ﻣﻼﺻﺪرا ﻣﻈﻬﺮ ﻓﻠﺴﻔﻪى اﺳﻼﻣﻰ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻨﻬﺎ در آنﺟﺎ ﺧﻴﻠﻰ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ‪ -‬ﻧﻪ‬ ‫ﺷﻴﺦ اﻧﺼﺎرى و ﻧﻪ ﻣﻼﺻﺪرا ‪ -‬در ﺣﺎﻟﻰ ﻛﻪ ﻫﺮ دوى اﻳﻨﻬﺎ ﺟﺰو ﻧﻮاﺑﻎ ﻗﻄﻌﻰ دﻧﻴﺎى اﺳﻼﻣﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﺗﺎ ﻫﺮ‬ ‫ﺟﺎﻳﻰ ﻛﻪ آﺷﻨﺎﻳﻰ و ﻣﻌﺮﻓﺖ آﻧﻬﺎ رﻓﺘﻪ و ﻧﻔﻮذ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻻﺧﺮه ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ آﺷﻨﺎ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ‬ ‫آﻧﻬﺎ اﺣﺴﺎس اﺣﺘﺮام و ﺗﻜﺮﻳﻢ و ﺧﻀﻮع ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺪر اﻳﻦ ﺑﺰرﮔﺎن را ﺑﺪاﻧﻴﻢ‪ .‬ﻓﻠﺴﻔﻪى‬ ‫اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬ﻓﻠﺴﻔﻪى ﻣﻼﺻﺪرا و ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻣﺮﺣﻮم ﻋﻼﻣﻪى ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﻳﻰ و ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪﻫﺎ ﻛﺎر‬ ‫‪352‬‬

‫ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰﻳﻬﺎى داﻧﺸﮕﺎه ﺑﻪ آن ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* در زﻣﻴﻨﻪ ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ و ﺧﻮﺑﻲ ﻧﻜﺮدهاﻳﻢ‬

‫ﻣﺴﺄﻟﻪى ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ ﻓﻘﻂ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻋﻠﻮم ﭘﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺗﺠﺮﺑﻰ و ‪ ...‬ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻫﻤﻪى ﻋﻠﻮم و از‬ ‫ﺟﻤﻠﻪ ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺨﺼﻮص در زﻣﻴﻨﻪى ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻰ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻼف آﻧﭽﻪ ﻛﻪ اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻰرﻓﺖ و‬ ‫ﺗﻮﻗّﻊ ﺑﻮد‪ ،‬ﺣﺮﻛﺖ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ و ﺧﻮﺑﻰ ﻧﻜﺮدهاﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻳﻦ ﻋﻠﻢ را ‪ -‬ﭼﻪ در‬ ‫زﻣﻴﻨﻪى اﻗﺘﺼﺎد و ﭼﻪ در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﻰ‪ ،‬روانﺷﻨﺎﺳﻰ و ﺳﻴﺎﺳﺖ ‪ -‬ﺑﻪ ﺷﻜﻞ وﺣﻰ ﻣ‪‬ﻨﺰل از‬ ‫ﻣﺮاﻛﺰ و ﺧﺎﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎى ﻏﺮﺑﻰ ﮔﺮﻓﺘﻪاﻳﻢ و ﺑﻪﺻﻮرت ﻓﺮﻣﻮﻟﻬﺎى ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻜﺮدﻧﻰ در ذﻫﻨﻤﺎن ﺟﺎ دادهاﻳﻢ و‬ ‫ﺑﺮ اﺳﺎس آن ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻋﻤﻞ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪى ﺧﻮدﻣﺎن را ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻛﻨﻴﻢ! ﮔﺎﻫﻰ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻓﺮﻣﻮﻟﻬﺎ ﺟﻮاب‬ ‫ﻧﻤﻰدﻫﺪ و ﺧﺮاب درﻣﻰآﻳﺪ‪ ،‬ﺧﻮدﻣﺎن را ﻣﻼﻣﺖ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﺎ درﺳﺖ ﺑﻪﻛﺎر ﻧﮕﺮﻓﺘﻪاﻳﻢ؛ در ﺣﺎﻟﻰﻛﻪ‬ ‫اﻳﻦ روش‪ ،‬روشِ ﻏﻠﻄﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ در زﻣﻴﻨﻪى ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻰ اﺣﺘﻴﺎج ﺑﻪ ﺗﺤﻘﻴﻖ و ﻧﻮآورى دارﻳﻢ‪ .‬ﻣﻮاد‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار اﻋﻀﺎي ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪80/9/19 -‬‬

‫‪ .3‬ﺗﺤﻮل در ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻲ‬

‫و ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ اﺳﺎﺳﻰاى ﻫﻢ ﻛﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس آن ﻣﻰﺗﻮان ﺣﻘﻮق‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎد‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﺖ و ﺳﺎﻳﺮ ﺑﺨﺸﻬﺎى اﺳﺎﺳﻰ‬ ‫ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻰ را ﺷﻜﻞ داد و ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﻓﺮاورى ﻛﺮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى ﺣﻘﻴﻘﻰ ﻛﻠﻤﻪ در ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻋﺮﻳﻖ و ﻋﻤﻴﻖ‬ ‫اﺳﻼﻣﻰ ﻣﺎ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ در اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ‪ ،‬ﺣﻮزه و اﺳﺘﺎدان ﻣﺆﻣﻦ و‬ ‫ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻪ اﺳﻼم ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ ﺟﺴﺘﺠﻮ و ﺗﻔﺤ‪‬ﺺ‪ ،‬ﻧﻘﺶ اﻳﻔﺎ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦﺟﺎ از آنﺟﺎﻫﺎﻳﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ ﺑﺮﺳﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﻳﻜﻰ از آﻗﺎﻳﺎن راﺟﻊ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﻗﺘﺼﺎد ﺻﺤﺒﺖ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اﺷﻜﺎﻻﺗﻰ ﻛﻪ اﻳﺸﺎن اﺷﺎره ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً‬ ‫ﻫﻤﻪاش ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل ﺑﻨﺪه اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﻋﻠّﺖ اﻳﻦﻛﻪ ﮔﺎﻫﻰ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ در ﺑﺪﻧﻪى ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻰ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ‬ ‫ﻗﺮار ﻧﻤﻰﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ وﺣﻰ ﻣ‪‬ﻨﺰﻟﻬﺎﻳﻰ از ﻏﺮب در زﻣﻴﻨﻪى اﻗﺘﺼﺎد ﺑﻪ ذﻫﻨﺸﺎن آﻣﺪه ﻛﻪ ﺑﺎ‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﺖ و ﻣﻘﺎﺻﺪ اﺳﺘﻌﻤﺎرى و اﺳﺘﺜﻤﺎرى ﻛﻤﭙﺎﻧﻴﻬﺎ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪدارﻫﺎ و ﺷﺮﻛﺘﻬﺎى ﺑﺰرگ دﻧﻴﺎ آﻣﻴﺨﺘﻪ اﺳﺖ‬ ‫ﻛﻪ در ذﻫﻨﻬﺎ ﺟﺎ اﻓﺘﺎده و ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻌﻀﻰ درﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻌﻀﻰ ﻧﻴﻤﻪ درﺳﺖ و ﺑﻌﻀﻰ ﺻﺪدرﺻﺪ ﻏﻠﻂ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ آﻧﻬﺎ را ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻛﺮد و ﻓﻬﻤﻴﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻧﻮآوري و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ ﺑﺨﺼﻮص در ﺣﻮزه ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻻزم اﺳﺖ‬

‫ﻧﻮآوري و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ در ﻫﻤﺔ ﻣﻘﻮﻟﻪﻫﺎ و ﻋﻠﻮم ‪ ،‬ﺑﺨﺼﻮص در ﻣﻘﻮﻟﺔ ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻻزم اﺳﺖ؛ ﭼﻮن‬ ‫آنﻃﻮر ﻛﻪ اﻓﺮاد ﻣﻄﻠﻊ در ﻣﻘﻮﻟﻪ ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻲ اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎ در ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺻﺮﻓﺎً ﻣﺘﺮﺟﻢ‬ ‫ﻧﻈﺮات ﻏﺮﺑﻴﻬﺎ ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻣﻄﺎﻟﺒﻲ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ و ﻧﻮﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎ ﻫﻢ ﻫﻤﺎنﻫﺎ را در ﻣﺮاﻛﺰ آﻣﻮزﺷﻲ ﺧﻮدﻣﺎن‬ ‫ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ و ﺗﺪرﻳﺲ و ﺗﻜﺮار ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ زﻣﻴﻨﻪ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮد و ﻣﺎ اﻓﺮاد ﺑﺎ ارزﺷﻲ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ‬ ‫ﺑﺨﺼﻮص در ﺑﺨﺸﻲ از ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻛﺎرﻫﺎي ﻧﻮﻳﻲ را اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ‪ ،‬دارﻳﻢ ﻣﺜﻼً در ﻓﻠﺴﻔﻪ اﻣﻜﺎن ﺧﻴﻠﻲ‬ ‫زﻳﺎدي دارد‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* رﻗﻴﺐﺳﺎزي ﺑﺮاي ﻓﻠﺴﻔﻪ اﺳﻼﻣﻲ‬

‫ﺑﻪ اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻨﺪه‪ ،‬ﻗﺮاﺋﻦ و ﺷﻮاﻫﺪ ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﺪ ﻓﻠﺴﻔﻪﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ در اﻳﺮان راﻳﺞ ﺷﺪ ‪ -‬و اﻻن ﻫﻢ اوج آن‬ ‫اﺳﺖ ‪ -‬ﻋﺎد‪‬ى ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺑﺮاى ﻓﻠﺴﻔﻪى اﺳﻼﻣﻰ رﻗﻴﺐ درﺳﺖ ﻛﻨﻨﺪ؛ ﻟﺬا ﻓﻠﺴﻔﻪﻫﺎى ﻏﺮﺑﻰ را‬ ‫آوردﻧﺪ و ﺗﺮﺟﻤﻪ و ﺗﺮوﻳﺞ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻏﻔﻠﺖ ﺣﻮزهﻫﺎى ﻋﻠﻤﻴﻪى ﻣﺎ ﺗﺪرﻳﺠﺎً ﻛﺎر ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻰ رﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ‬ ‫وﻗﺖ در ﻣﺤﻴﻄﻬﺎى داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ اﺳﻢ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺑﺮده ﻣﻰﺷﺪ ‪ -‬اﻻن ﻫﻢ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر اﺳﺖ ‪ -‬ذﻫﻦ ﺑﻪ‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺟﻤﻌﻲ از اﺳﺘﺎدان داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎي ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر‪82/8/8 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار رﺋﻴﺲ و اﻋﻀﺎي ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪82/10/23 -‬‬

‫‪353‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬ﻧﻈﺎم آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻲ ﻛﺸﻮر‬

‫ﺳﻤﺖ »ﻛﺎﻧﺖ« و »ﻫﮕﻞ« و اﻣﺜﺎل اﻳﻨﻬﺎ ﻣﻰﻓﺖ و ﺗﺼﻮ‪‬ر ﻣﻰﺷﺪ اﺻﻼً ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻣﺤﺼﻮل ﺗﻔﻜﺮ اﻳﻨﻬﺎﺳﺖ‪.‬‬ ‫زﻣﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺗﻔﻜﺮات ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺘﻰ در اﻳﺮان ﺧﻴﻠﻰ رواج داﺷﺖ‪ ،‬ﻳﻜﻰ از ﻗﻠﻤﻬﺎى ﻋﻤﺪهى ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻰِ‬ ‫ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺘﻬﺎ ﻛﻮﺑﻴﺪن ﻣﻨﻄﻖ ارﺳﻄﻮﻳﻰ و ﻣﻨﻄﻖ ﺷﻜﻠﻰ ﺑﻮد ﻛﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻞِ ﻣﻨﻄﻖ دﻳﺎﻟﻜﺘﻴﻚ ﻓﺤﺶ‬ ‫ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻰﺷﺪ؛ ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ اﻳﻨﻬﺎ ﻃﺮﻓﺪار ﻣﻨﻄﻖ ارﺳﻄﻮﻳﻰاﻧﺪ! ﺗﺎ اﻳﻦ ﺣﺪ ﻓﻠﺴﻔﻪى اﺳﻼﻣﻰ و ﻣﺒﺎﻧﻰ‬ ‫ﻓﻠﺴﻔﻪى اﺳﻼﻣﻰ و از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻨﻄﻖ را ﺿﺪ‪‬ارزش ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎر‪ ،‬ﺣﺴﺎب ﺷﺪه ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻧﻤﻰﮔﻮﻳﻴﻢ ﻫﺮ داﻧﺸﺠﻮ ﻳﺎ اﺳﺘﺎدى وارد ﻓﻠﺴﻔﻪى ﺟﺪﻳﺪ ﺷﺪ‪ ،‬ﻻﺑﺪ ﺑﺎ »ﺳﻰ‪.‬آى‪.‬اى« ارﺗﺒﺎط‬ ‫دارد؛ ﻧﻪ‪ ،‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﻳﻚ ﻓﻜﺮِ اﺳﺎﺳﻰ ﺷﺪ‪ .‬ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﭘﻴﺸﺮوان اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﻮدﻧﺪ ‪ -‬اﻣﺜﺎل ﻓﺮوﻏﻰ و دﻳﮕﺮان‬ ‫ ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺳﻴﺎﺳﻰ و ﺧﺎرﺟﻰ و ﺗﻼﺷﻬﺎﻳﺸﺎن ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺮوز ﻫﻢ آدم ﻗﺮاﺋﻦ و ﺷﻮاﻫﺪى را‬‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻰﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ درﺳﺖ ﻧﻘﻄﻪى ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﺎ ‪ -‬ﻛﻪ ﻓﻠﺴﻔﻪ را ﻳﻚ اﻣﺮ ﻛﺎﻣﻼً‬ ‫ﺧﻮاﺻﻰ ﻗﺮار دادهاﻳﻢ ‪ -‬ﺣﺠﻤﻬﺎى ﻗﻮىِ ﻓﻠﺴﻔﻰ را ﺑﻴﺎورﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻼف ﻳﻚ ﻓﻘﻴﻪ ﻛﻪ ﻣﺜﻼً ﻣﻰﻧﺸﻴﻨﺪ‬ ‫ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬اﺻﻼً ﺑﺮوز و ﺗﺮﺷّﺢ ﻓﻠﺴﻔﻪ از درون اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﺑﻴﺮون اﺳﺖ؛ اﻳﻦ ﺗﺮﺑﻴﺖ‪ ‬ﺣﻮزهﻫﺎى‬ ‫ﻋﻠﻤﻴﻪى ﻣﺎ ﺑﻮده؛ اﻣﺎ آﻧﻬﺎ ﺑﻌﻜﺲ‪ ،‬ﻓﻠﺴﻔﻪ را در ﺳﻄﻮح ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﺮوﻳﺞ ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* از ﺟﻤﻠﻪ ﻛﺎرﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﻻزم‪ ،‬ﺑﺴﻂ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺑﺎ ﻣﺒﺎﻧﻲ و ادﺑﻴﺎت ﻣﺴﺘﺤﻜﻢ اﺳﺖ‬ ‫‪354‬‬

‫ﻳﻜﻰ از رﺷﺘﻪﻫﺎى ﺗﺄﻟﻴﻒ و ﻛﺎر ﻓﻠﺴﻔﻰ‪ ،‬ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺑﺮاى ﻛﻮدﻛﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺘﺎﺑﻬﺎى ﻓﻠﺴﻔﻰِ ﻣﺘﻌﺪ‪‬دى‬ ‫ﺑﺮاى ﻛﻮدﻛﺎن ﻧﻮﺷﺘﻪاﻧﺪ و ذﻫﻦ آﻧﺎن را از او‪‬ل ﺑﺎ ﻣﺒﺎﻧﻰ ﻓﻠﺴﻔﻰاى ﻛﻪ اﻣﺮوز ﻣﻮرد ﭘﺴﻨﺪ ﻟﻴﺒﺮال‬ ‫دﻣﻜﺮاﺳﻰ اﺳﺖ‪ ،‬آﺷﻨﺎ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻳﻘﻴﻨﺎً در ﻧﻈﺎم ﺷﻮروى ﺳﺎﺑﻖ و دﻳﮕﺮ ﻧﻈﺎﻣﻬﺎى ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺘﻰ اﮔﺮ‬ ‫دﺳﺘﮕﺎه ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺑﺮاى ﻛﻮدﻛﺎن و ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﻮد‪ ،‬ﭼﻴﺰى ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﺜﻼً ﺑﻪ ﻓﻠﺴﻔﻪى ﻋﻠﻤﻰ »ﻣﺎرﻛﺲ« ﻣﻨﺘﻬﻰ‬ ‫ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺎ از اﻳﻦ ﻛﺎر ﻏﻔﻠﺖ دارﻳﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﻪ دوﺳﺘﺎﻧﻰ ﻛﻪ در ﺑﻨﻴﺎد ﻣﻼّ ﺻﺪرا ﻣﺸﻐﻮل ﻛﺎر ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺳﻔﺎرش‬ ‫ﻛﺮدم‪ ،‬ﮔﻔﺘﻢ ﺑﻨﺸﻴﻨﻴﺪ ﺑﺮاى ﺟﻮاﻧﺎن و ﻛﻮدﻛﺎن ﻛﺘﺎب ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎرى اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﻢ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ آن‬ ‫ﻫﻤ‪‬ﺖ ﺑﮕﻤﺎرد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ از ﺟﻤﻠﻪ ﻛﺎرﻫﺎى ﺑﺴﻴﺎر ﻻزم‪ ،‬ﺑﺴﻂ ﻓﻠﺴﻔﻪ اﺳﺖ؛ اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎ ﻣﺒﺎﻧﻰ ﻣﺴﺘﺤﻜﻢ و‬ ‫‪2‬‬

‫ادﺑﻴﺎت ﺧﻮب و ﺟﺬّاب‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﮔﺮوﻫﻰ از ﻓﻀﻼى ﺣﻮزهى ﻋﻠﻤﻴﻪى ﻗﻢ‪82/10/29 -‬‬ ‫‪ -2‬ﻫﻤﺎن‬

‫‪ .3‬ﺗﺤﻮل در ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻲ‬

‫* ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺗﻠﻔﻴﻖ ﺑﻴﻦ ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻲ اﺳﻼﻣﻲ و ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻏﺮﺑﻲ‬

‫ﻣﻦ در ﺟﻠﺴﻪى ﺷﻮراى ﻋﺎﻟﻰ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻫﻢ ﺑﻪ آن آﻗﺎﻳﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻣﺆﺛﺮﻳﻦ در ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﮔﻔﺘﻪام ﻛﻪ ﺷﻤﺎﻫﺎ ﺟﺎﻳﮕﺎه ﻣﻬﻨﺪﺳﻰ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ را در اﻳﻦ ﻛﺸﻮر دارﻳﺪ‪ .‬در آن ﺟﻠﺴﻪ ﮔﻔﺘﻪام ﻛﻪ دو ﺗﺎ‬ ‫ﺷﺎﺧﻪى اﺻﻠﻰ وﺟﻮد دارد‪ :‬ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻰ و ﻋﻠﻮم ﭘﺎﻳﻪ؛ ﻫﺮ ﻛﺪام ﺑﻪ ﺟﺎى ﺧﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺎ اﻳﻦﺟﺎ روى‬ ‫ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻰ ﺗﻜﻴﻪ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻌﻨﺎﻳﺶ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ روى رﻳﺎﺿﻰ و ﻓﻴﺰﻳﻚ و ﺷﻴﻤﻰ و ﻋﻠﻮم زﻳﺴﺘﻰ‬ ‫ﺗﻜﻴﻪ ﻧﻤﻰﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﭼﺮا؛ آنﺟﺎ ﻫﻢ ﺑﻨﺪه ﻳﻚ ﺗﻜﻴﻪى ﺻﺪدرﺻﺪى دارم؛ آﻧﻬﺎ ﻫﻢ ﺑﺮاى ﺧﻮدﺷﺎن ﻣﺮداﻧﻰ و‬ ‫ﻛﺴﺎﻧﻰ دارﻧﺪ؛ ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻰ ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﻣﺮدان و ﻛﺴﺎﻧﻰ ﺑﺮاى ﺧﻮدﺷﺎن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ روى اﻳﻦ دو‬ ‫ﺷﺎﺧﻪ ‪ -‬دو ﺷﺎﺧﻪى اﺻﻠﻰ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻰ و ﻋﻠﻮم ﭘﺎﻳﻪ ‪ -‬در ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬارى ﻓﻜﺮى‪،‬‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﭘﻮﻟﻰ و ﺗﺒﻠﻴﻐﻰ ﺑﺸﻮد ﺗﺎ اﻳﻦﻛﻪ ﭘﻴﺶ ﺑﺮوﻧﺪ‪ .‬ﻋﻠﻢ را ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ در ﺣﺪ‪ ‬اﻋﻼ دﻧﺒﺎل ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﻜﻰ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎرى از ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻰ‪ ،‬ﭘﺎﻳﻪﻫﺎ و ﻣﺎﻳﻪﻫﺎى ﻣﺤﻜﻤﻰ در اﻳﻦﺟﺎ دارد؛ ﻳﻌﻨﻰ در‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮓ ﮔﺬﺷﺘﻪى ﺧﻮد ﻣﺎ‪ .‬ﺑﺮﺧﻰ از ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻰ ﻫﻢ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪهى ﻏﺮب اﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ‬ ‫ﻋﻠﻢ‪ ،‬وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻏﺮﺑﻰﻫﺎ ﻛﻪ در دﻧﻴﺎى ﻋﻠﻢ ﭘﻴﺸﺮوى ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ را ﻫﻢ ﺑﻪ وﺟﻮد آوردهاﻧﺪ؛‬ ‫ﻣﺜﻞ رواﻧﺸﻨﺎﺳﻰ و ﻋﻠﻮم دﻳﮕﺮ‪ .‬ﺧﻴﻠﻰ ﺧﻮب‪ ،‬ﻣﺎ‪ ،‬ﻫﻢ ﺑﺮاى ﺳﺮﺟﻤﻊ ﻛﺮدن‪ ،‬ﻣﺪو‪‬ن ﻛﺮدن‪ ،‬ﻣﻨﻈﻢ ﻛﺮدن‬ ‫و ﻧﻈﺎمﻣﻨﺪ ﻛﺮدن آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺧﻮدﻣﺎن دارﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﻚ ﺗﻔﻜﺮ و ﺗﺠﺮﺑﻪى ﻋﻠﻤﻰ اﺣﺘﻴﺎج دارﻳﻢ‪ ،‬ﻫﻢ ﺑﺮاى‬ ‫ﻣﻮاد و ﭘﺎﻳﻪﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ در اﻳﻦ ﻋﻠﻢ ﺟﻤﻊ آوردهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﻚ ﻧﮕﺎه ﻋﻠﻤﻰ اﺣﺘﻴﺎج دارﻳﻢ‪ .‬ﻣﻨﺘﻬﺎ ﮔﺮﻓﺘﻦ‬ ‫ﭘﺎﻳﻪﻫﺎى ﻳﻚ ﻋﻠﻢ از ﻳﻚ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ﺧﺎرج از ﻣﺤﺪودهى ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل ﻣﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى ﻗﺒﻮل ﻧﺘﺎﻳﺞ آن‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﺜﻞ اﻳﻦ ﻣﻰﻣﺎﻧﺪ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻳﻚ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ را وارد ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻳﻚ ﭼﻴﺰ ﺑﺪ‬ ‫درﺳﺖ ﻣﻰﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺎﻻ ﺷﻤﺎ ﺑﺎ آن ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻳﻚ ﭼﻴﺰ ﺧﻮب درﺳﺖ ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ؛ ﻫﻴﭻ اﺷﻜﺎﻟﻰ ﻧﺪارد‪ .‬ﻣﺎ‬ ‫ﺗﻠﻔﻴﻖ ﺑﻴﻦ ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻰ ﻏﺮﺑﻰ و ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻰ اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى ﻣﺠﺬوب ﺷﺪن‪ ،‬دﻟﺒﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪن‪،‬‬ ‫ﻣﻐﻠﻮب ﺷﺪن و ﺟﻮ‪ ‬زده ﺷﺪن در ﻣﻘﺎﺑﻞ آن ﻋﻠﻮم ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻗﺒﻮل دارﻳﻢ و اﺷﻜﺎل ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ در ﻋﻠﻮم‬ ‫اﻧﺴﺎﻧﻰ‪ ،‬ﺗﻔﻜﺮ اﻳﻤﺎﻧﻰ و ﻣﻴﺮاث ﻋﻈﻴﻢ و ﻋﻤﻴﻖ ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﭼﻪ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺮوز ﻏﺮﺑﻰﻫﺎ ﻳﻚ ﻣﻨﻄﻘﻪى ﻣﻤﻨﻮﻋﻪاى در زﻣﻴﻨﻪى ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻰ ﺑﻪ وﺟﻮد آوردهاﻧﺪ؛ در ﻫﻤﻪى‬ ‫ﺑﺨﺶﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ؛ از اﻗﺘﺼﺎد و ﺳﻴﺎﺳﺖ و ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﻰ و رواﻧﺸﻨﺎﺳﻰ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ ﺗﺎ ﺗﺎرﻳﺦ و ادﺑﻴﺎت و‬ ‫ﻫﻨﺮ و ﺣﺘﻰ ﻓﻠﺴﻔﻪ و ﺣﺘﻰ ﻓﻠﺴﻔﻪى دﻳﻦ‪ .‬ﻳﻚ ﻋﺪه آدم ﺿﻌﻴﻒاﻟﻨﻔﺲ ﻫﻢ دﻟﺒﺎﺧﺘﻪى اﻳﻨﻬﺎ ﺷﺪهاﻧﺪ و‬ ‫ﻧﮕﺎه ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﺑﻪ دﻫﻦ اﻳﻨﻬﺎ ﻛﻪ ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ ﭼﻪ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ؛ ﻫﺮ ﭼﻪ آﻧﻬﺎ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﻣﻰﺷﻮد وﺣﻰ ﻣ‪‬ﻨﺰل؛‬

‫‪355‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬ﻧﻈﺎم آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻲ ﻛﺸﻮر‬

‫اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺪ و ﻏﻠﻂ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺜﻼً ﭼﻨﺪ ﺗﺎ ﻓﻜﺮ داراى اﻗﺘﺪار ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬در ﻳﻚ ﻧﻘﻄﻪى دﻧﻴﺎ ﺑﻪ ﻳﻚ‬ ‫ﻧﺘﻴﺠﻪاى رﺳﻴﺪهاﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎﻳﺶ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﻓﻬﻤﻴﺪهاﻧﺪ‪ ،‬درﺳﺖ اﺳﺖ! ﺷﻤﺎ ﺑﻪ‬ ‫ﻣﺒﺎﻧﻰ ﺧﻮدﺗﺎن ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ؛ ﻣﺎ ﺗﺎرﻳﺦ‪ ،‬ﻓﻠﺴﻔﻪ‪ ،‬ﻓﻠﺴﻔﻪى دﻳﻦ‪ ،‬ﻫﻨﺮ و ادﺑﻴﺎت‪ ،‬و ﺑﺴﻴﺎرى از ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻰ‬ ‫دﻳﮕﺮى ﻛﻪ دﻳﮕﺮان ﺣﺘﻰ آﻧﻬﺎ را ﺳﺎﺧﺘﻪاﻧﺪ و ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻳﻚ ﻋﻠﻢ در آوردهاﻧﺪ ‪ -‬ﻳﻌﻨﻰ ﻳﻚ ﺑﻨﺎى‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ ﺑﻪ آن دادهاﻧﺪ ‪ -‬ﻣﻮاد آن در ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﻣﻴﺮاث ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ و دﻳﻨﻰ ﺧﻮد ﻣﺎ وﺟﻮد دارد‪.‬‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻚ ﺑﻨﺎى اﻳﻦﭼﻨﻴﻨﻰ و ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﺴﺎزﻳﻢ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺑﺮﺟﺴﺘﺔ ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻲ‬

‫‪ ...‬ﻳﻜﻰ از اﻳﻦ دﺧﺘﺮﺧﺎﻧﻤﻬﺎ ﮔﻠﻪ ﻛﺮدﻧﺪ از اﻳﻨﻜﻪ ﺟﺎﻳﮕﺎه ﻓﺎرغاﻟﺘﺤﺼﻴﻼن ﻋﻠﻮماﻧﺴﺎﻧﻰ‪ ،‬ﻣﺜﻼً ﻳﻚ‬ ‫ﺟﺎﻳﮕﺎه ﻣﺸﺨﺺ ﻳﺎ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪاى ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻃﻮرى ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻣﻦ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﮕﻮﻳﻢ‪ ،‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎﻫﺎ انﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ‬ ‫زﺑﺪه ﺷﻮﻳﺪ و در ﻫﻤﻴﻦ ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻰ‪ ،‬ﻣﺜﻼً ﺗﺎرﻳﺦ‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﻰ و رواﻧﺸﻨﺎﺳﻰاى ﻛﻪ ﺧﻮدﺗﺎن ﮔﻔﺘﻴﺪ‪،‬‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً ﺑﺪاﻧﻴﺪ ارزش ﺷﻤﺎ در ﺟﺎﻣﻌﻪ و در ﺳﻄﺢ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻰ‪ ،‬از ﻳﻚ ﭘﺰﺷﻚ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ‬ ‫ﻳﻘﻴﻨﺎً ﻛﻤﺘﺮ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻫﻢ ﻫﺴﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ اﻻن ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ در اﻳﻦ ﭼﻬﺮهﻫﺎى ﻋﻠﻤﻰ ﻣﻌﺮوف‬ ‫دﻧﻴﺎ ﭼﻨﺪ ﺗﺎ ﭘﺰﺷﻚ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﺗﺎ ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎس ﻳﺎ ﻣﻮرخ وﺟﻮد دارﻧﺪ‪ .‬ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺗﻌﺪاد و‬ ‫‪356‬‬

‫ﺑﺮﺟﺴﺘﮕﻰ اﻳﻦ دوﻣﻰ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻨﺘﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺎر ﻛﻨﻴﺪ ﺗﺎ ﭘﻴﺶ ﺑﺮوﻳﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻘﺪارى ﻛﻪ اﻻن ﺷﻤﺎﻫﺎ‬ ‫رﺳﻴﺪهاﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻄﻠﻘﺎً ﻗﺎﻧﻊ ﻧﺒﺎﺷﻴﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﺎم ﻧﺨﺒﻪ و اﺳﺘﻌﺪاد درﺧﺸﺎن ﻫﻢ ﻗﺎﻧﻊ ﻧﺒﺎﺷﻴﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﺎ اﻧﺘﺨﺎبِ ﺑﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان ﻧﺨﺒﻪ‪ ،‬ﭼﻪ ﻣﺜﻼً ﺑﺎ ﭘﺬﻳﺮش در ﻛﻨﻜﻮر ﻳﺎ ﻣﺪال آوردن در ﻓﻼن اﻟﻤﭙﻴﺎد ﻳﺎ ﻓﻼن ﺟﺸﻨﻮاره‪ ،‬وارد‬ ‫ﻳﻚ ﺟﺎدهاى ﺷﺪهاﻳﺪ‪ .‬وﺿﻊ ﻓﻌﻠﻰ ﺷﻤﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ وارد اﻳﻦ ﺟﺎده ﺷﺪهاﻳﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ از ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺎز‬ ‫ﺑﻤﺎﻧﻴﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ اول ﺟﺎده ﻣﺎﻧﺪهاﻳﺪ و ﻣﺜﻞ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ وارد ﻧﺸﺪه ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬اﻫﻤﻴﺖ ﻛﺎر ﺷﻤﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ‬ ‫ﻛﻪ اﻳﻦ ﺟﺎده را ﺑﺎ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻃﻰ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺶ ﺑﺮوﻳﺪ و ﺧﺴﺘﻪ ﻧﺸﻮﻳﺪ ﺗﺎ انﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ ﺑﻪ‬ ‫آﻧﺠﺎﻳﻰ ﺑﺮﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪى ﺷﻤﺎﻫﺎﺳﺖ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* در ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﭘﺮدازي اﺣﺘﻴﺎج دارﻳﻢ‬

‫ﻣﺎ در زﻣﻴﻨﻪى ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻰ اﺣﺘﻴﺎج دارﻳﻢ ﺑﻪ ﻧﻈﺮﻳﻪﺳﺎزى‪ .‬ﺑﺴﻴﺎرى از ﺣﻮادث دﻧﻴﺎ ﺣﺘّﻰ در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدى و ﺳﻴﺎﺳﻰ و ﻏﻴﺮه‪ ،‬ﻣﺤﻜﻮمِ ﻧﻈﺮات ﺻﺎﺣﺒﻨﻈﺮان در ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻰ اﺳﺖ؛ در ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﻰ‪ ،‬در‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار اﺳﺎﺗﻴﺪ و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن داﻧﺸﮕﺎه اﻣﺎم ﺻﺎدق)ع(‪84/10/29 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار ﻧﺨﺒﮕﺎن ﺟﻮان‪85/6/25 -‬‬

‫‪ .3‬ﺗﺤﻮل در ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻲ‬

‫روانﺷﻨﺎﺳﻰ‪ ،‬در ﻓﻠﺴﻔﻪ؛ آﻧﻬﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺷﺎﺧﺼﻬﺎ را ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪﻫﺎ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﻧﻈﺮﻳﻪﭘﺮدازىﻫﺎى ﺧﻮدﻣﺎن را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ و ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺎر ﻛﻨﻴﻢ؛ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻼش ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* وﺿﻌﻴﺖ ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻧﮕﺮانﻛﻨﻨﺪه اﺳﺖ‬

‫ﻃﺒﻖ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺎ ﮔﺰارش دادﻧﺪ‪ ،‬در ﺑﻴﻦ اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ﻋﻈﻴﻢ داﻧﺸﺠﻮﺋﻰ ﻛﺸﻮر ﻛﻪ ﺣﺪود ﺳﻪ‬ ‫ﻣﻴﻠﻴﻮن و ﻧﻴﻢ ﻣﺜﻼً داﻧﺸﺠﻮى دوﻟﺘﻰ و آزاد و ﭘﻴﺎم ﻧﻮر و ﺑﻘﻴﻪى داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎى ﻛﺸﻮر دارﻳﻢ‪ ،‬ﺣﺪود دو‬ ‫ﻣﻴﻠﻴﻮن اﻳﻨﻬﺎ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻰاﻧﺪ! اﻳﻦ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺻﻮرت‪ ،‬اﻧﺴﺎن را ﻧﮕﺮان ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ در زﻣﻴﻨﻪى‬ ‫ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻰ‪ ،‬ﻛﺎر ﺑﻮﻣﻰ‪ ،‬ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت اﺳﻼﻣﻰ ﭼﻘﺪر دارﻳﻢ؟ ﻛﺘﺎب آﻣﺎده در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻰ ﻣﮕﺮ‬ ‫ﭼﻘﺪر دارﻳﻢ؟ اﺳﺘﺎد ﻣﺒﺮزى ﻛﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻪ ﺟﻬﺎنﺑﻴﻨﻰ اﺳﻼﻣﻰ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﻰ ﻳﺎ‬ ‫رواﻧﺸﻨﺎﺳﻰ ﻳﺎ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻳﺎ ﻏﻴﺮه درس ﺑﺪﻫﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ ﭼﻘﺪر دارﻳﻢ‪ ،‬ﻛﻪ اﻳﻦ ﻫﻤﻪ داﻧﺸﺠﻮ ﺑﺮاى اﻳﻦ‬ ‫رﺷﺘﻪﻫﺎ ﻣﻴﮕﻴﺮﻳﻢ؟ اﻳﻦ ﻧﮕﺮان ﻛﻨﻨﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺴﻴﺎرى از ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻰ‪ ،‬ﻣﺒﺘﻨﻰ ﺑﺮ ﻓﻠﺴﻔﻪﻫﺎﺋﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺒﻨﺎﻳﺶ ﻣﺎدﻳﮕﺮى اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺒﻨﺎﻳﺶ‬ ‫ﺣﻴﻮان اﻧﮕﺎﺷﺘﻦ اﻧﺴﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﻋﺪم ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ اﻧﺴﺎن در ﻗﺒﺎل ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﻧﮕﺎه‬ ‫ﻣﻌﻨﻮى ﺑﻪ اﻧﺴﺎن و ﺟﻬﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻮب‪ ،‬اﻳﻦ ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻰ را ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﻏﺮﺑﻰﻫﺎ ﮔﻔﺘﻨﺪ‬ ‫و ﻧﻮﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻋﻴﻨﺎً ﻣﺎ ﻫﻤﺎن را ﺑﻴﺎورﻳﻢ ﺑﻪ ﺟﻮان ﺧﻮدﻣﺎن ﺗﻌﻠﻴﻢ ﺑﺪﻫﻴﻢ‪ ،‬در واﻗﻊ ﺷﻜﺎﻛﻴﺖ و ﺗﺮدﻳﺪ و‬ ‫ﺑﻰاﻋﺘﻘﺎدى ﺑﻪ ﻣﺒﺎﻧﻰ اﻟﻬﻰ و اﺳﻼﻣﻰ و ارزﺷﻬﺎى ﺧﻮدﻣﺎن را در ﻗﺎﻟﺒﻬﺎى درﺳﻰ ﺑﻪ ﺟﻮاﻧﻬﺎ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻛﻨﻴﻢ؛‬ ‫اﻳﻦ ﭼﻴﺰ ﺧﻴﻠﻰ ﻣﻄﻠﻮﺑﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻳﻦ از ﺟﻤﻠﻪى ﭼﻴﺰﻫﺎﺋﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮد؛‬ ‫ﻫﻢ در ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎى دوﻟﺘﻰ ﻣﺜﻞ وزارت ﻋﻠﻮم‪ ،‬ﻫﻢ در ﺷﻮراى ﻋﺎﻟﻰ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ‪ ،‬ﻫﻢ در ﻫﺮ‬ ‫ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮى ﻛﻪ در اﻳﻨﺠﺎ وﺟﻮد دارد؛ اﻋﻢ از ﺧﻮد داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ و ﺑﻴﺮون داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل‬ ‫ﻧﻜﺘﻪى ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻤﻰ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* رﻳﺸﻪ ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻲ را در ﻗﺮآن ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻴﺪا ﻛﺮد‬

‫ﻣﻦ درﺑﺎرهى ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻰ ﮔﻼﻳﻪاى از ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎى داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ﻛﺮدم ‪ -‬ﺑﺎرﻫﺎ‪ ،‬اﻳﻦ اواﺧﺮ ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦ‬ ‫ﺟﻮر ‪ -‬ﻣﺎ ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻰﻣﺎن ﺑﺮ ﻣﺒﺎدى و ﻣﺒﺎﻧﻰ ﻣﺘﻌﺎرض ﺑﺎ ﻣﺒﺎﻧﻰ ﻗﺮآﻧﻰ و اﺳﻼﻣﻰ ﺑﻨﺎ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻠﻮم‬ ‫اﻧﺴﺎﻧﻰ ﻏﺮب ﻣﺒﺘﻨﻰ ﺑﺮ ﺟﻬﺎنﺑﻴﻨﻰ دﻳﮕﺮى اﺳﺖ؛ ﻣﺒﺘﻨﻰ ﺑﺮ ﻓﻬﻢ دﻳﮕﺮى از ﻋﺎﻟﻢ آﻓﺮﻳﻨﺶ اﺳﺖ و ﻏﺎﻟﺒﺎً‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار اﺳﺎﺗﻴﺪ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎي ﺷﻴﺮاز‪87/2/14 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار اﺳﺎﺗﻴﺪ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪88/6/8 -‬‬

‫‪357‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬ﻧﻈﺎم آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻲ ﻛﺸﻮر‬

‫ﻣﺒﺘﻨﻰ ﺑﺮ ﻧﮕﺎه ﻣﺎدى اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻮب‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﮕﺎه‪ ،‬ﻧﮕﺎه ﻏﻠﻄﻰ اﺳﺖ؛ اﻳﻦ ﻣﺒﻨﺎ‪ ،‬ﻣﺒﻨﺎى ﻏﻠﻄﻰ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ‬ ‫ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻰ را ﻣﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺮﺟﻤﻪاى‪ ،‬ﺑﺪون اﻳﻨﻜﻪ ﻫﻴﭽﮕﻮﻧﻪ ﻓﻜﺮ ﺗﺤﻘﻴﻘﻰِ اﺳﻼﻣﻰ را اﺟﺎزه ﺑﺪﻫﻴﻢ‬ ‫در آن راه ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻴﺎورﻳﻢ ﺗﻮ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎى ﺧﻮدﻣﺎن و در ﺑﺨﺸﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻳﻨﻬﺎ را ﺗﻌﻠﻴﻢ ﻣﻴﺪﻫﻴﻢ؛‬ ‫در ﺣﺎﻟﻰ ﻛﻪ رﻳﺸﻪ و ﭘﺎﻳﻪ و اﺳﺎس ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻰ را در ﻗﺮآن ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻴﺪا ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﻳﻜﻰ از ﺑﺨﺸﻬﺎى ﻣﻬﻢ ﭘﮋوﻫﺶ ﻗﺮآﻧﻰ اﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﻪ ﻧﻜﺎت و دﻗﺎﺋﻖ ﻗﺮآن‬ ‫ﺗﻮﺟﻪ ﻛﺮد و ﻣﺒﺎﻧﻰ ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻰ را در ﻗﺮآن ﻛﺮﻳﻢ ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻛﺮد و ﭘﻴﺪا ﻛﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﻳﻚ ﻛﺎر ﺑﺴﻴﺎر‬ ‫اﺳﺎﺳﻰ و ﻣﻬﻤﻰ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﺷﺪ‪ ،‬آﻧﻮﻗﺖ ﻣﺘﻔﻜﺮﻳﻦ و ﭘﮋوﻫﻨﺪﮔﺎن و ﺻﺎﺣﺒﻨﻈﺮان در ﻋﻠﻮم ﻣﺨﺘﻠﻒ‬ ‫اﻧﺴﺎﻧﻰ ﻣﻴﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮ اﻳﻦ ﭘﺎﻳﻪ و ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺎس ﺑﻨﺎﻫﺎى رﻓﻴﻌﻰ را ﺑﻨﺎ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ آﻧﻮﻗﺖ ﻣﻴﺘﻮاﻧﻨﺪ از‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎى دﻳﮕﺮان‪ ،‬ﻏﺮﺑﻰﻫﺎ و ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ در ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻰ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻫﻢ ﺑﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻟﻜﻦ‬ ‫ﻣﺒﻨﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺒﻨﺎى ﻗﺮآﻧﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫‪358‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺑﺎ ﺟﻤﻌﻲ از ﺑﺎﻧﻮان ﻗﺮآن ﭘﮋوه ﻛﺸﻮر‪88/7/28 -‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‬

‫داﻧﺸﮕﺎه‬

‫‪ .1‬اﻫﻤﻴﺖ و ﻧﻘﺶ داﻧﺸﮕﺎه‬

‫‪1‬‬ ‫اﻫﻤﻴﺖ و ﻧﻘﺶ داﻧﺸﮕﺎه‬

‫‪ .1‬اﻫﻤﻴﺖ و ﻧﻘﺶ داﻧﺸﮕﺎه‬ ‫* داﻧﺸﮕﺎه ﭘﺎﻳﻪاي ﺑﺮاي آﻳﻨﺪه ﻛﺸﻮر اﺳﺖ‬

‫ﻳﻜﻰ از ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺳﺎﺳﻰ ﻛﻪ ﺟﺎ دارد در ﻓﻀﺎى ﻋﻤﻮﻣﻰ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺮاى آن ﺑﻪﻃـﻮر ﺟـﺪ ﻓﻜـﺮ‬ ‫ﺷﻮد و ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻗﺎﻃﻌﻰ اﺗﺨﺎذ ﮔﺮدد‪ ،‬ﻣﺴﺄﻟﻪى داﻧﺸﮕﺎه و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و ﻋﻠﻢ و ﺗﺤﻘﻴـﻖ اﺳـﺖ‪ .‬ﻣـﺎ‬ ‫ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻗﺎﻃﻊ ادﻋﺎ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ در ﻧﻈﺮ رﻫﺒﺮ ﻛﺒﻴﺮ ﻓﻘﻴﺪ ﻣﺎ‪ ،‬ﻣﺴـﺄﻟﻪى داﻧﺸـﮕﺎﻫﻬﺎ‪ ،‬ﺟـﺰو‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻃﺮاز اول ﺑﺮاى اﻧﻘﻼب و ﻛﺸﻮر ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ وﻗﺘـﻰ در دﻳـﺪار ﺟﻤﻌـﻰ از ﻣﺴـﺆوﻻن‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻛﺸﻮر اﻳﺸﺎن ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ :‬ﻣﺴﺄﻟﻪى ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﻳﻚ اﻣﺮ ﻣﻮﻗﺖ اﺳﺖ؛ در ﺻﻮرﺗﻰ ﻛـﻪ ﻣﺴـﺄﻟﻪى‬ ‫ﻣﻬﻢ و ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر و اﺳﺎﺳﻰ ﻣﺎ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﻳﻚ واﻗﻌﻴﺖ اﺳﺖ‪ .‬داﻧﺸﮕﺎه ﻛﻪ ﻗـﻮام اﺻـﻠﻰ‬ ‫آن ﺑﻪ اﺳﺘﺎد و داﻧﺸﺠﻮﺳﺖ‪ ،‬ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً ﭘﺎﻳﻪﻳﻰ ﺑﺮاى آﻳﻨﺪهى ﻛﺸﻮر ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻧﻘﺶ ﻣﺘﻔﻜﺮﻳﻦ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ در اﻣﻮر ﻛﺸﻮر‬

‫ﻣﺘﻔﻜﺮﻳﻦ داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ و ﺑﺮاى دوﻟﺖ ﻛﺎر ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬دوﻟﺖ ﺗﻜﻴﻪ ﺑﻪ ﻣﺘﻔﻜﺮﻳﻦ و ﻋﻠﻤﺎﻳﻰ ﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ و درس ﻣﻰﺧﻮاﻧﻨﺪ‪ .‬ﺧﻴﺎل ﻫﻢ ﻧﻜﻨﻨـﺪ ﻛـﻪ ﺗﺤﻘﻴـﻖ و ﺣـﺮف ﻓـﻼن ﻣﺘﻔﻜـﺮ‬ ‫اروﭘﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﭼﻴﺰى ﮔﻔﺘﻪ‪ ،‬ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺮوز ﭼﻴﺰى ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ و ﺑﻴﺴـﺖ ﺳـﺎل دﻳﮕـﺮ‪ ،‬ده‬ ‫ﺳﺎل دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﭘﻨﺞ ﺳﺎل دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﻋﺎﻟﻢ دﻳﮕﺮ ﻣﻰآﻳﺪ و آن ﺣﺮف را ﺑﺎﻃـﻞ ﻣﻰﻛﻨﺪ و ﺣــﺮف‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺟﻤﻊ ﻛﺜﻴﺮي از داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و داﻧﺸﮕﺎﻫﻴﺎن‪68/3/23 -‬‬

‫‪361‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫دﻳﮕﺮى ﻣﻰزﻧﺪ‪ .‬ﭼﺮا ﻣﺎ ﻋﺎدت ﻛﺮدهاﻳﻢ ﻫﺮ ﭼﻪ ﻏﺮﺑﻴﻬﺎ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻰﻗﻴﺪ و ﺷﺮط ﻗﺒﻮل ﻛﻨﻴﻢ و دﺳﺖ روى‬ ‫دﺳﺖ ﺑﮕﺬارﻳﻢ و از آﻧﻬﺎ ﮔﻮش ﻛﻨﻴﻢ و ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﻢ؟! ﺷﻤﺎ ﺑﺎﻳﺪ درﺳﺘﺶ را ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن ﻛﺸـﻮر‬ ‫ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﺑﺎ اوﺿﺎع ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﻣﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﻋﻘﺎﻳﺪ ﻣﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﻣﻤﻠﻜﺖ ﻣﺎ و ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻣﺴـﺎﺋﻞ‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدى ﻣﺎﺳﺖ‪ ،‬ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﻲ از ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎي ﻣﺮدم ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪ‬

‫ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﻋﺰﻳﺰم! اﮔﺮ داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﻰ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﺣﺎﻻ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﻜﺎر ﻣﻰﺑﻮدﻳﺪ؛ ﻳﻌﻨـﻰ درس ﻫـﻢ ﻧﺒﺎﻳـﺪ‬ ‫ﻣﻰﺧﻮاﻧﺪﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺘﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎى ﻧﻮﻋﻰ را ﻣﻰﮔﻮﻳﻢ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻫﻤﺎن ﺻﺪ و ﭼﻨﺪ ﻫﺰار ﻧﻔﺮى ﻛـﻪ در‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﻰ ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ .‬داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎى دوﻟﺘﻰ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﻛﻪ ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﺴﺘﻴﻢ ﻣﻌﺠـﺰه ﻛﻨـﻴﻢ‬ ‫ﻧﺎﮔﻬﺎن ﻇﺮﻓﻴﺖ داﻧﺸﮕﺎه دوﻟﺘﻰ را ﻣﺜﻼً از دوﻳﺴﺖ ﻫﺰار ﺑﻪ ﭼﻬﺎرﺻﺪﻫﺰار ﻧﻔﺮ ﺑﺒﺮﻳﻢ؛ اﻳﻦﻛﻪ ﻧﻤﻰﺷـﻮد‪.‬‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﻰ اﺳﺎﺳﺎً ﺑﺮاى اﻳﻦ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦﻛﻪ ﻣﻰﮔﻮﻳﻴﺪ ﻣﻦ ﻋﻀﻮ ﻫﻴـﺄت ﻣﺆﺳ‪‬ـﺲ و‬ ‫ﻫﻴﺄت اﻣﻨﺎء ﻫﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻧﻪ؛ ﻣﻦ ﺷﺎﻳﺪ ده‪ ،‬دوازده ﺳﺎل ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﺘّﻰ در ﻳﻚ ﺟﻠﺴﻪى ﻫﻴﺄت اﻣﻨﺎ ﻫﻢ‬ ‫ﻧﺒﻮدهام و اﻻن ﻫﻢ ﻫﻴﭻ اﻃّﻼﻋﻰ ﻧﺪارم ﻛﻪ ﭼﻄﻮر ﻣﻰﮔﺬرد‪ .‬ﺑﻠﻪ‪ ،‬از او‪‬ل اﺳﻢ ﻣﺎ را ﻫﻢ ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﺗﺒﺮّﻛـﺎً‬ ‫در ﻫﻴﺄت اﻣﻨﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ! ﻣﻦ اﺻﻼً ﻳﺎدم ﻧﻤﻰآﻳﺪ ﻛﻪ از ﻫﻤﺎن او‪‬ل ﻳﻚ ﺟﻠﺴﻪ ﻳﺎ دو ﺟﻠﺴﻪ در ﻫﻴﺄت اﻣﻨﺎ‬ ‫‪362‬‬

‫ﺷﺮﻛﺖ ﻛﺮدم ﻳﺎ ﻧﻪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬در ﺳﻴﺎﺳﺘﮕﺬارىِ آنﺟﺎ ﻣﻦ دﺧﺎﻟﺘﻰ ﻧﺪارم‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ آﻗﺎى دﻛﺘﺮ ﺟﺎﺳﺒﻰ ﺑﺎ ﻣـﺎ‬ ‫ارﺗﺒﺎط داﺋﻢ داﺷﺘﻪ‪ ،‬اﻻن ﻫﻢ اﻳﺸﺎن اﻳﻦﺟﺎ ﮔﺎﻫﻰ رﻓﺖ و آﻣﺪ دارﻧﺪ؛ ﻟﻴﻜﻦ در ﻣﻮرد داﻧﺸﮕﺎه اﮔﺮ ﻣﺎ ﺑـﻪ‬ ‫اﻳﺸﺎن ﺣﺮﻓﻰ ﺑﺰﻧﻴﻢ‪ ،‬ﺗﻮﺻﻴﻪﻫﺎﻳﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﺸﺎن ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻣﺜﻼً ﺷﻜﺎﻳﺘﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪى‬ ‫دﻓﺘﺮ ﺑﻪ اﻳﺸﺎن ﺗﺬﻛﺮ ﻣﻰدﻫﻨﺪ‪ .‬در ﻛﺎر داﻧﺸﮕﺎه ﻣﻦ ﻫﻴﭻ دﺧﺎﻟﺘﻰ ﻧﺪارم‪.‬‬ ‫ﺷﻤﺎ ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﻰ از ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎى ﻣﺮدم ﺑﻪوﺟﻮد آﻣﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼً ﻓﺮض ﻛﻨﻴـﺪ‬ ‫در ﺷﻬﺮ دور اﻓﺘﺎدهاى ﻛﻪ اﺻﻼً اﻣﻜﺎن ﻧﺪاﺷﺖ ﻛﻪ دوﻟﺖ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻳﻚ داﻧﺸﮕﺎه در آنﺟـﺎ درﺳـﺖ ﻛﻨـﺪ‪،‬‬ ‫ﻣﺮدمِ آنﺟﺎ آﻣﺪﻧﺪ ﺧﻮدﺷﺎن ﭘﻮﻟﻰ ﺟﻤﻊ ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﻨﺎى ﻛﻮﭼﻜﻰ ﻛﻪ ﻣﺜﻼً ﺑﺎب ﻳـﻚ دﺑﻴﺮﺳـﺘﺎن ﺑـﻮد‪ ،‬در‬ ‫اﺧﺘﻴﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ و ﻳﻚ داﻧﺸﮕﺎه درﺳﺖ ﺷﺪ‪ .‬ﺧﻴﻠـﻰ ﺧـﻮب؛ ﻣﺴـﻠﻤﺎً اﻳـﻦ داﻧﺸـﮕﺎه‪ ،‬ﻣﻌﻴﺎرﻫـﺎى ﻳـﻚ‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه واﻗﻌﻰ را در ﻣﻮرد ﻓﻀﺎى آﻣﻮزﺷﻰ‪ ،‬در ﻣﻮرد آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه و ﺳﺎﻳﺮ اﻣﻜﺎﻧﺎت ﻧﺪاﺷﺖ؛ اﻣـﺎ ﺑـﻪ از‬ ‫ﻫﻴﭻ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺴﺄﻟﻪ را ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻛﺮد‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻛﺎرﮔﺮان و ﻓﺮﻫﻨﮕﻴﺎن ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ روز ﻛﺎرﮔﺮ و روز ﻣﻌﻠﻢ‪72/2/15 -‬‬

‫‪ .1‬اﻫﻤﻴﺖ و ﻧﻘﺶ داﻧﺸﮕﺎه‬

‫ﻣﻦ آرزو ﻣﻰﻛﻨﻢ ﻛﻪ روزى داﻧﺸﮕﺎه ﻣﺎ ‪ -‬ﭼﻪ داﻧﺸﮕﺎه دوﻟﺘﻰ‪ ،‬ﭼﻪ داﻧﺸﮕﺎه آزاد ‪ -‬ﺑﻪ ﺣﺪى ﺑﺮﺳﺪ ﻛـﻪ‬ ‫داﻧﺸﺠﻮ در آنﺟﺎ ﻏﺮق در اﻣﻜﺎﻧﺎت ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑـﺮاى اﻳـﻦ ﺗـﻼش ﻛﻨـﻴﻢ‪ .‬اﻻن داﻧﺸـﺠﻮﻳﺎن‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه دوﻟﺘﻰ ﻣﺎ ﻣﺘﺄﺳ‪‬ﻔﺎﻧﻪ اﻣﻜﺎﻧﺎت زﻳﺎدى ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﺧﻴﻠﻰ از داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎى دوﻟﺘـﻰ ﻣـﺎ ‪ -‬ﻣﺜـﻞ ﻫﻤـﻴﻦ‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه اﻟﺰّﻫﺮا ﻛﻪ ﭼﻨﺪ روز ﻗﺒﻞ از اﻳﻦ در اﻳﻦﺟـﺎ ﺻـﺤﺒﺖ اﻳـﻦ داﻧﺸـﮕﺎه ﺑـﻮد ‪ -‬ﭼﻘـﺪر از ﻟﺤـﺎظ‬ ‫اﻣﻜﺎﻧﺎت‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ ﻓﻀﺎى آﻣﻮزﺷﻰ و ﭼﻴﺰﻫﺎى دﻳﮕﺮ ﻣﺸﻜﻞ دارﻧﺪ‪ .‬ﺧﻴﻠﻰ از داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎى دﻳﮕـﺮ ﻫـﻢ‬ ‫ﻫﻤﻴﻦﻃﻮرﻧﺪ و اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺘﻰ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻼت ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﻃﺮف ﺷﻮد و ﻳﻮاش ﻳﻮاش ﺑﺎﻳﺪ اﻳـﻦ ﻣﺴـﺎﺋﻞ‬ ‫را دﻧﺒﺎل ﻛﺮد‪ .‬داﻧﺸﮕﺎه آزاد ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر اﺳﺖ؛ آن ﻫﻢ اﻣﻜﺎﻧﺎت ﻛﻤﻰ دارد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﺧﻴﺮاً ﻣﺤﻠّـﻰ را در‬ ‫ﻏﺮب ﺗﻬﺮان ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ؛ ﻣﺎ ﺻﺒﺤﻬﺎ ﻛﻪ ﺑﺮاى راﻫﭙﻴﻤﺎﻳﻰ ﮔﺎﻫﻰ ﺑﻪ ﻛﻮه ﻣﻰروﻳﻢ‪ ،‬ﻳﻚ وﻗﺖ رﻓﺘﻴﻢ آنﺟـﺎ را‬ ‫دﻳﺪﻳﻢ‪ .‬ﺟﺎى ﺧﻴﻠﻰ ﻣﻔﺼ‪‬ﻠﻰ را درﺳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﻜﺎﻧﺎت در اﺧﺘﻴﺎر ﺷﻤﺎﺳﺖ؛ ﺷﻤﺎ آﻗﺎﻳﺎﻧﻰ ﻛـﻪ‬ ‫در ﺗﻬﺮان ﻣﺸﻐﻮل درس ﺧﻮاﻧﺪن ﻫﺴﺘﻴﺪ و ﻧﻤﻰداﻧﻢ از آن ﻣﺤﻴﻂ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ ﻳﺎ ﺧﻴـﺮ‪ .‬ﺑـﻪﻫﺮﺣـﺎل‬ ‫اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ داﻧﺸﮕﺎه آزاد روزﺑﻪروز رﺷﺪ و ﮔﺴﺘﺮش ﭘﻴﺪا ﻣﻰﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ از ﻃﺮف آدﻣﻬﺎى دﻟﺴﻮز ‪ -‬ﻧﻪ ﻣﻐﺮض ‪ -‬ﻳﻚ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺟﺪ‪‬ى ﺑﺎ داﻧﺸﮕﺎه آزاد وﺟﻮد دارد؛ ﺑﺎ اﻳـﻦ‬ ‫اد‪‬ﻋﺎ ﻛﻪ ﻣﺎ ﭼﻮن اﺳﺘﺎد ﻛﻢ دارﻳﻢ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﺘﺎدان را ﺟﺬب ﻣﻰﻛﻨﺪ و وﻗﺖ اﺳﺘﺎدان ﭘ‪‬ﺮ ﻣـﻰﺷـﻮد‬ ‫و ﺑﻪ ﻛﺎر ﻧﻤﻰرﺳﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ را ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻣـﻰﮔﻮﻳﻨـﺪ؛ از او‪‬ﻟـﻰ ﻫـﻢ ﻛـﻪ داﻧﺸـﮕﺎه آزاد ﺗﺸـﻜﻴﻞ ﺷـﺪ‪،‬‬ ‫ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻟﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ اﻳﻦ ﺣﺮف را ﻛﻤﺘـﺮ ﻣـﻰﺷـﻨﻮﻳﻢ؛ ﭼـﻮن ﻇـﺎﻫﺮاً ﺣـﺎﻻ اﺳـﺎﺗﻴﺪ‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮى ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ ﻟﻴﻜﻦ ﺑﻪﻫﺮﺣﺎل اﺷﻜﺎﻻت اﻳﻦﻃﻮرى دارﻧﺪ‪ .‬آﻧﭽﻪ ﻛﻪ واﻗﻌﻴﺖ اﺳﺖ‪ ،‬اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫اﻳﻦ داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻣﻌﺎدل داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎى دوﻟﺘﻰ ﻛﺸﻮر‪ ،‬داﻧﺸﺠﻮ ﺟﺬب ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﭼﻴـﺰ ﺧﻴﻠـﻰ‬ ‫ﺧﻮﺑﻰ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮدﻳﺪ ﻛﻪ در ﻫﻤﺎن ﺳﻄﺢ ﺑﻌﺪ از دﺑﻴﺮﺳﺘﺎن ﺑﻤﺎﻧﻴﺪ و دﻧﺒﺎل ﻛﺎر‬ ‫در آن ﺳﻄﺢ ﺑﮕﺮدﻳﺪ؛ اﻣﺎ ﺣﺎﻻ ﺑﺎ ﻳﻚ ﺗﺨﺼ‪‬ﺼﻰ دﻧﺒﺎل ﻛﺎر ﻣﻰﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﺗﻘﺪﻳﺮ‪ ،‬اﻳـﻦ ﺑـﺮاى ﻛﺸـﻮر‬ ‫ﻣﻔﻴﺪﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻋﻴﻮﺑﻰ ﻛﻪ دارد ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﻃﺮف ﺷﻮد و ﻣﻦ از ﺷﻤﺎ اﻻن ﻣﻰﺧﻮاﻫﻢ اﮔﺮ واﻗﻌﺎً ﮔﺰارﺷﻰ‬ ‫ﻣﺴﺘﻨﺪ و دﻗﻴﻖ و ﻣﺘّﻜﻰ ﺑﻪ آﻣﺎر دارﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﺪﻫﻴﺪ؛ ﻣﻦ ﺑـﻪ دﻓﺘـﺮ ﺧـﻮدم ﻣـﻰدﻫـﻢ و ﻣـﻰﮔـﻮﻳﻢ ﺑـﺎ‬ ‫ﻣﺴﺆوﻻن در ﻣﻴﺎن ﺑﮕﺬارﻧﺪ؛ از آﻧﻬﺎ ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﻳﺎ ﭘﺎﺳﺨﻰ ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ اﮔﺮ اﺷﻜﺎﻟﻰ دارد‪ ،‬اﺻﻼح ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ -1‬ﭘﺮﺳﺶ و ﭘﺎﺳﺦ ﺑﺎ ﻣﺪﻳﺮان ﻣﺴﺌﻮل و ﺳﺮدﺑﻴﺮان ﻧﺸﺮﻳﺎت داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ‪77/12/4 -‬‬

‫‪1‬‬

‫‪363‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫* ارﺗﺒﺎط دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي دوﻟﺘﻲ ﺑﺎ ﻣﺮاﻛﺰ داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ‬

‫ارﺗﺒﺎط دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎى دوﻟﺘﻰ ﺑﺎ ﻣﺮاﻛﺰ داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ﻳﻚ ﺿﺮورت اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ اﻳـﻦ ارﺗﺒـﺎط را ﺑـﻪ ﺻـﻮرت‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﻰ‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﺎز و ﻛﺎر ﻣﺸﺨّﺺ‪ ،‬ﺑﺮﻗﺮار ﻛﺮد‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻨﺪه ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﺄﻛﻴﺪم در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺑﺨﺶ ﺻﻨﻌﺖ و ﻓﻨ‪Ĥ‬ورى ﺑﻮده اﺳﺖ؛ ﺑﻪ ﺑﺨﺸﻬﺎى دوﻟﺘـﻰ‬ ‫ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻰﻛﺮدم ﻛﻪ ﺑﺎ داﻧﺸﮕﺎه ارﺗﺒﺎﻃﺸﺎن را ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻟﻜﻦ ﻣﻰﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﻪ در ﻫﻤـﻪى ﺑﺨﺸـﻬﺎ‬ ‫اﻳﻦ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫اﮔﺮ دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎى ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻰ ﻛﺸﻮر ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ارﺗﺒﺎط ﺳﺎزﻣﺎنﻳﺎﻓﺘﻪاى ﺑﺎ داﻧﺸﮕﺎه در زﻣﻴﻨـﻪﻫـﺎى ﺳﻴﺎﺳـﻰ و‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ و ﺗﺮﺑﻴﺘﻰ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ارﺗﺒﺎط ﺣﻮزه و داﻧﺸﮕﺎه ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺪون ﺷﻚ ﺣﻀﻮر ذﻫﻨﻬـﺎى‬ ‫ﺑﺮﺟﺴﺘﻪى داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ در ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮ و ﺗﺼﻤﻴﻢﺳﺎزِ ﻧﻈﺎم ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺄﺛﻴﺮات ﺑﺰرﮔﻰ ﺑﮕﺬارد‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺑﺎورِ ﻣﻦ اﺳﺖ‪ ،‬و اﻳﻦ ﺑﺎور در اﻳﻦ ﺟﻠﺴﻪ ﺑﺎ ﺑﺤﺜﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ دوﺳﺘﺎن ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻫـﻢ ﺷـﺪ و ﺟـﺎ‬ ‫دارد ﻛﻪ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻫﻢ ﺑﺸﻮد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* داﻧﺸﮕﺎه ﻣﺤﻴﻂ ﺷﺎداﺑﻲ‪ ،‬ﻧﻮﮔﺮاﻳﻲ‪ ،‬ﻧﻮآوري و ﻧﻮزاﻳﻲ اﺳﺖ‬ ‫‪364‬‬

‫ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎه ﺑﻪﻃﻮر ﻃﺒﻴﻌﻰ‪ ،‬ﻣﺤﻴﻂ ﺷﺎداﺑﻰ‪ ،‬ﻧﻮﮔﺮاﻳﻰ‪ ،‬ﻧﻮآورى و ﻧـﻮزاﻳﻰ اﺳـﺖ‪ .‬ﻣﺤـﻴﻂ داﻧﺸـﮕﺎه‪،‬‬ ‫ﻣﺤﻴﻂ ﺑﺎﻟﻴﺪن ﺷﺨﺼﻴﺘﻬﺎ‪ ،‬ﺟﻮﺷﻴﺪن اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎ و ﺑﺮوز و ﻇﻬﻮر ﻧﻘـﺎط درﺧﺸـﺎنِ ﭘﻨﻬـﺎن در ﺷﺨﺼـﻴﺖ‬ ‫اﻧﺴﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﻣﺤﻴﻂ ﺻﻔﺎ و ﺧﻠﻮص و ﺣﻘﻴﻘﺖﺟﻮﻳﻰ ﻫﻢ ﻫﺴﺖ؛ ﭼـﻮن ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪ‪،‬‬ ‫ﺟﻮان اﺳﺖ‪ .‬درﻋﻴﻦﺣﺎل داﻧﺸﮕﺎه ﻧﻤﻮدار و ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪهى ﺣﺴ‪‬ﺎﺳﻴﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﭘﺪﻳﺪهﻫﺎى ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب ﻧﻴﺰ‬ ‫ﻫﺴﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﭼﻴﺰى ﻛﻪ از ﻧﮕﺎه ارزﺷﻰ و آرﻣﺎﻧﻰِ ﺟـﻮان ﻧـﺎﻣﻄﻠﻮب ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﺑـﻴﺶ از ﻫﻤـﻪ در ﻣﺤـﻴﻂ‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آن ﺣﺴ‪‬ﺎﺳﻴﺖ ﺑﻪوﺟﻮد ﻣﻰآﻳﺪ‪ ،‬ﻛﻪ اﻳﻦ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﮔﺎﻫﻰ ﺑﺎ زودرﻧﺠـﻰ ﺗـﻮأم اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﮔﺮ زﻣﻴﻨﻪ ﻓﺮاﻫﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎه ‪ -‬ﻋﻠﻰرﻏﻢ آنﻛﻪ ﻋﺪ‪‬هاى ﮔﻤﺎن ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﻳﺎ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ‬ ‫واﻧﻤﻮد ﻛﻨﻨﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻴﺴﺖ ‪ -‬ﻣﺤﻴﻂ ﮔﺮاﻳﺸﻬﺎى دﻳﻨﻰ و ﻣﻌﻨﻮىِ ﻟﻄﻴﻒ ﻫﻢ ﻫﺴـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ﺧﺼﻮﺻـﻴﺎﺗﻰ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪﻃﻮر ﻃﺒﻴﻌﻰ در ﻫﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ در ﻛﺸﻮر ﻣﺎ وﺟﻮد دارد‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار اﺳﺎﺗﻴﺪ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎي ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر‪81/8/22 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﻲ‪82/2/22 -‬‬

‫‪2‬‬

‫‪ .1‬اﻫﻤﻴﺖ و ﻧﻘﺶ داﻧﺸﮕﺎه‬

‫* اﺣﺘﺮام ﺑﻪ داﻧﺸﺠﻮ و داﻧﺸﮕﺎه اﺣﺘﺮام ﺑﻪ داﻧﺶ اﺳﺖ‬

‫اﺣﺘﺮام ﺑﻪ داﻧﺸﺠﻮ و داﻧﺸﮕﺎه ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى اﺣﺘﺮام ﺑﻪ داﻧﺶ اﺳﺖ؛ ﺑﻪ ﻣﻌﻨـﺎى اﻳـﻦ ﻧﻴﺴـﺖ ﻛـﻪ ﻣـﺎ ﺑـﺮاى‬ ‫ﻗﺸﺮى ﻣﺠﺎز ﻣﻰداﻧﻴﻢ ﻛﻪ داراى ﺗﺒﺨﺘﺮ و ﻧﺨﻮت ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫـﻴﭻ وﺟـﻪ اﻳـﻦﻃـﻮر ﻧﻴﺴـﺖ‪ .‬ﺗﻜـﺮﻳﻢ‬ ‫داﻧﺸﺠﻮ و داﻧﺸﮕﺎه ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى ﺗﻜﺮﻳﻢ ﻋﻠﻢ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻛﺸﻮر ﻣﺎ در زﻣﻴﻨﻪى ﻋﻠﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬارى و ﺗﻼش‬ ‫ﻧﻜﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺴﻠﻤﺎً ﺑﺎز ﻫﻢ ﺳﺎﻟﻬﺎى ﻣﺘﻤﺎدى در ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻫﻤﻪﺟﺎﻧﺒﻪ و ﺗﻮﺳﻌﻪى ﻛﺸﻮر ﺗﺄﺧﻴﺮ ﺧﻮاﻫـﺪ اﻓﺘـﺎد؛‬ ‫ﻛﻤﺎاﻳﻦﻛﻪ ﻋﻘﺐﻣﺎﻧﺪﮔﻰﻫﺎى ﻛﺸﻮر ﻣﺎ در دورهى ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻃﺎﻏﻮت ‪ -‬ﭼﻪ ﭘﻬﻠﻮىﻫﺎ و ﭼﻪ ﻗﺎﺟﺎرﻫـﺎ ‪-‬‬ ‫ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻘﻮﻟﻪى ﻋﻠﻢ در اﻳﻦ ﻛﺸﻮر اﻫﻤﻴﺖ داده ﻧﺸﺪ و ﻋﻠﻢ را ﻣﺤﺘﺮم ﻧﺸﻤﺮدﻧﺪ‪ .‬وﻗﺘﻰ‬ ‫در ﺟﺎﻣﻌﻪﻳﻰ ﻋﻠﻢ ﻣﺤﺘﺮم ﺷﻤﺮده ﻣﻰﺷﻮد ﻛﻪ اﺳﺘﻌﺪاد و ﺳﺮﭼﺸﻤﻪى دروﻧـﻰ ﻋﻨﺎﺻـﺮ اﻧﺴـﺎﻧﻰ ﻛﺸـﻮر‬ ‫ﺟﻮﺷﺎن ﺷﻮد و ﻋﻠﻢ ﺑﻮﻣﻰ ﮔﺮدد‪.‬‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬارى ﺑﺮاى ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻫﺪف ﺑﺎﺷﺪ؛ واﻟّﺎ اﻳﻦﻛﻪ دﻳﮕﺮان ﻓﺮآوردهﻫﺎى ﻋﻠﻤﻰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‬ ‫و ﻓﺮﻣﻮﻟﻬﺎ و ﻛﻠﻤﺎﺗﻰ را ﺑﻪ ﻣﺎ ﺑﻴﺎﻣﻮزﻧﺪ و ﻣﺎ ﺑﺪون اﻳـﻦﻛـﻪ ﻫـﻴﭻ ﻋﻤﻘـﻰ از آن ﺑـﻪدﺳـﺖ ﺑﻴـﺎورﻳﻢ‪ ،‬آن‬ ‫ﻛﻠﻤﺎت را ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻫﻴﭻ ﻛﺸﻮرى ﻛﻤﻚ ﻧﻤﻰﻛﻨﺪ؛ ﻧﻪ ﻣﺎ و ﻧﻪ ﻫﻴﭻ ﻛﺸـﻮر دﻳﮕـﺮى‪ .‬در‬ ‫ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪى ﻋﻠﻢ در اﻳـﻦ ﻛﺸـﻮر ﺧﺸـﻚ ﺷـﺪه ﺑـﻮد‪ .‬از ﻃـﺮق ﻣﺨﺘﻠـﻒ اﻳـﻦ ﻛـﺎر ﺻـﻮرت‬ ‫ﻣﻰﮔﺮﻓﺖ‪ :‬ﻳﻜﻰ اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ درﻣﻘﺎﺑﻞ ﻫﻴﻤﻨﻪى ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ داﻧﺶ ﻏﺮﺑﻰ‪ ،‬اﻳﻦ ﺗﺼﻮر در ﻛﺸـﻮر ﻣـﺎ ﻏﻠـﻴﻆ‬ ‫ﺷﺪ و ﻣﻮرد ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ اﻳﺮاﻧﻰ ﻗﺎدر ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اﻳﺮاﻧﻰ ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﺪ‪ ،‬اﻳﺮاﻧﻰ اﺳـﺘﻌﺪاد ﻻزم را ﺑـﺮاى‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰ و ﺻﻨﻌﺘﻰ ﻧﺪارد‪ .‬اﻣﺮوز اﻳﻦ ﺣﺮف ﺑﻪ ﮔﻮش ﺷﻤﺎ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ و ﻧﺎآﺷﻨﺎﺳﺖ؛ اﻣـﺎ ﺑﺪاﻧﻴـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫در ﻳﻚ دورهى ﻃﻮﻻﻧﻰ‪ ،‬اﻳﻦ ﻓﻜﺮ در ﻛﺸـﻮر ﺗﻮﻟﻴـﺪ و ﺗـﺮوﻳﺞ ﺷـﺪ؛ ﮔﻔﺘﻨـﺪ اﻳﺮاﻧـﻰ ﺑـﻪ درد ادﺑﻴـﺎت‬ ‫ﻣﻰﺧﻮرد ‪ -‬ادﺑﻴﺎت ﺑﺰم و ﮔﻞ و ﺑﻠﺒﻞ و اﻳﻦﻃـﻮر ﭼﻴﺰﻫـﺎ ‪ -‬آن ﻫـﻢ ادﺑﻴـﺎت ﺑـﻪ ﻣﻌﻨـﺎى ﺷـﻌﺮ؛ واﻟّـﺎ‬ ‫ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ادﺑﻰ را ﻫﻢ ﺑﺎز ﺑﺎﻳﺪ اروﭘﺎﻳﻰﻫﺎ و ﻣﺴﺘﺸﺮﻗﻴﻦ اروﭘﺎﻳﻰ ﻣﻰآﻣﺪﻧﺪ ﻣـﻰﻛﺮدﻧـﺪ‪ .‬اﻳﺮاﻧـﻰ ﺑـﻪ درد‬ ‫ﻛﺎرﻫﺎى ﺟﺪى و اﺳﺎﺳﻰ ﻧﻤﻰﺧﻮرد‪ .‬ﻧﺘﻴﺠﻪى ﻓﻘﺮ ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﻓﻘﺮ ﺻﻨﻌﺘﻰ ﺷﺪ‪ .‬ﻧﺘﻴﺠﻪى ﻓﻘﺮ ﺻﻨﻌﺘﻰ‪ ،‬ﺧﺮج‬ ‫ﻛﺮدن ﻫﻤﻪى ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎ ﺑﺮاى رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﺳﻄﺢ زﻧﺪﮔﻰ ﻣﻌﻤﻮﻟﻰِ ﻣﺘﻌﺎرف دﻧﻴﺎﻳﻰ ﺷﺪ؛ ﻳﻌﻨﻰ وارد ﻛﺮدن‪،‬‬ ‫ﺻﻨﻌﺖ ﻣﻮﻧﺘﺎژ‪ ،‬داﻳﻢ دﻧﺒﺎل دﻳﮕﺮان دوﻳﺪن‪ ،‬ﻧﻔـﺖ و ﻫﻤـﻪى ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﻫـﺎى داﺧﻠـﻰ را ﺗﻘـﺪﻳﻢ ﻛـﺮدن‪.‬‬ ‫ﻧﺘﻴﺠﻪى دﻳﮕﺮش اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺧﻴﻠﻰ از اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎى ﻃﺒﻴﻌﻰ ‪ -‬ﻏﻴﺮ از اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎى اﻧﺴﺎﻧﻰ ‪ -‬در ﻛﺸـﻮر‬ ‫ﻣﺎ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬وﻗﺘﻰ ﻣﺮدﻣﻰ داﻧﺸﻤﻨﺪ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﻫﻞ ﺻـﻨﻌﺖ ﻧﺒﻮدﻧـﺪ و ﻓﻨـﺎورى و ﻋﻠـﻢ ﻧﺪاﺷـﺘﻨﺪ‪ ،‬از‬ ‫ﺑﺴﻴﺎرى از ﺛﺮوﺗﻬﺎى ﻣﻮﺟﻮد ﻃﺒﻴﻌﻰ ﺧﻮدﺷﺎن ﻫﻢ ﻏﺎﻓﻞ ﻣﻰﻣﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﺳﺎﻟﻬﺎى ﻣﺘﻤﺎدى ﻣـﻰﮔﺬﺷـﺖ؛ ﻧﻔـﺖ‬

‫‪365‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫در اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﻛﺴﻰ ﻧﺒﻮد ﻛﻪ ﺑﺪاﻧﺪ اﻳﻦ ﻧﻔﺖ ﭼﻴﺴﺖ و ﺑﻪ ﭼﻪ درد ﻣـﻰﺧـﻮرد! دﻳﮕﺮاﻧـﻰ ﻛـﻪ‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﺎده را ﻣﻰﺷﻨﺎﺧﺘﻨﺪ و ﻛﺎرﺑﺮد آن را ﻣﻰداﻧﺴﺘﻨﺪ؛ ﻟﺬا آﻧﻬﺎ آﻣﺪﻧﺪ آن را ﻛﺸﻒ‬ ‫و اﺳﺘﺨﺮاج ﻛﺮدﻧﺪ؛ ﺻﺎﺣﺐ آن ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﻪ ﺳﻮد ﺧﻮدﺷﺎن ﺗﺼﺮف ﻛﺮدﻧﺪ؛ ﻫﻢ در ﻛﺸﻮر ﻣـﺎ و ﻫـﻢ در‬ ‫اﻏﻠﺐ ﻛﺸﻮرﻫﺎى ﻧﻔﺖﺧﻴﺰ دﻧﻴﺎ‪ .‬ﻫﻤﻪى اﻳﻨﻬﺎ دﻧﺒﺎﻟﻪى ﻋﻘﺐﻣﺎﻧﺪﮔﻰِ ﻋﻠﻤﻰ اﺳـﺖ‪ .‬وﻗﺘـﻰ ﻋﻠـﻢ ﻧﺒﺎﺷـﺪ‪،‬‬ ‫ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬وﻗﺘﻰ ﺻﻨﻌﺖ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎرى از ﺛﺮوﺗﻬﺎى ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﻛﺸـﻒ ﻧﻤـﻰﺷـﻮد‪ .‬وﻗﺘـﻰ ﺻـﻨﻌﺖ‬ ‫ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻪى ﻣﻮﺟﻮدى ﺑﺮاى ﺑﻪدﺳﺖ آوردن ﺻﻨﻌﺖ روز ﺧـﺮج ﻣـﻰﺷـﻮد؛ دﻧﺒﺎﻟـﻪروى از ﺑﻴﮕﺎﻧـﻪ و‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻦِ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮِ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ و ﺗﺒﻌﻴﺖ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ از ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎى ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﻫﻢ ﺑـﻪ دﻧﺒـﺎﻟﺶ ﭘﺪﻳـﺪ ﻣـﻰآﻳـﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﻪى اﻳﻨﻬﺎ ﻧﺎﺷﻰ از ﺑﻰﻋﻠﻤﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻋﻠﻢ ﺑﺎﻳﺪ در ﻛﺸﻮر ﺗﺮوﻳﺞ ﺷﻮد‪ .‬ﻳﻜﻰ از ﻛﺎرﻫـﺎى ﻣﻬـﻢ‬ ‫اﻧﻘﻼب ﻫﻤﻴﻦ ﺑﻮد؛ ﻋﻠﻢ را در داﺧﻞ ﻛﺸﻮر ﺗﺮوﻳﺞ ﻛﺮد‪ .‬اول اﻧﻘﻼب در ﺑﺮﻫﻪى ﻛﻮﺗـﺎﻫﻰ ﻣـﺎ ﻧـﺎﮔﺰﻳﺮ‬ ‫ﺷﺪﻳﻢ داﻧﺸﮕﺎه ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬داﻧﺸﮕﺎه ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ و ﻣﺴﺎﺋﻠﻰ ﻛـﻪ در داﻧﺸـﮕﺎه ﺑـﻮد‪،‬‬ ‫ﺗﻌﻄﻴﻞ ﺷﺪ‪ .‬داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ﺑﻪ اﺻﺮار داﻧﺸﺠﻮﻫﺎ ﺗﻌﻄﻴﻞ ﺷﺪ‪ .‬در ﻫﻤـﻴﻦ داﻧﺸـﮕﺎه ﺗﻬـﺮان ﮔﺮوﻫﻜﻬـﺎ اﺗـﺎق‬ ‫ﺟﻨﮓ درﺳﺖ ﻛﺮدﻧﺪ؛ ﻳﻌﻨﻰ از داﻧﺸﮕﺎه ﺑﻪﻋﻨﻮان وﺳﻴﻠﻪﻳﻰ ﺑﺮاى آﺷﻮب‪ ،‬ﻓﺘﻨﻪ‪ ،‬ﺟﻨﮓ ﺑﺎ اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﺟﻨـﮓ‬ ‫ﺑﺎ ﻧﻈﺎم و ﺟﻨﮓ ﺑﺎ اﺳﻼم اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮدﻧﺪ! داﻧﺸﮕﺎه در ﺑﺮﻫﻪى ﻛﻮﺗﺎﻫﻰ ﺗﻌﻄﻴﻞ ﺷﺪ؛ ﻟـﻴﻜﻦ ﺑﻌـﺪ از اﻳـﻦ‬ ‫ﺑﺮﻫﻪى ﻛﻮﺗﺎه‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻋﻠﻤﻰ و داﻧﺸﮕﺎه و داﻧﺸﺠﻮ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻣﻌﺠﺰهآﺳﺎﻳﻰ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﺮد‪ .‬ﺷﻤﺎﻫﺎ اﻣﺮوز‬ ‫‪366‬‬

‫در وﺳﻂ ﺟﺮﻳﺎن ﻗﺮار دارﻳﺪ؛ درﺳﺖ اﺣﺴﺎس ﻧﻤﻰﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ ﭼﻪ وﺿﻌﻰ داﺷﺘﻴﻢ و از ﻛﺠـﺎ ﺑـﻪ ﻛﺠـﺎ‬ ‫رﺳﻴﺪﻳﻢ‪ .‬ﻣﺎ در اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﺳﺎﻟﻬﺎى ﻣﺘﻤﺎدى ﺑﺮاى ﻣﻌﺎﻟﺠـﺎت ﺧﻮدﻣـﺎن ﺑﻨﺎﭼـﺎر از ﭘﺰﺷـﻚ ﺗﺎﻳﻠﻨـﺪى و‬ ‫ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻧﻰ و ﻫﻨﺪى اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﻛﺮدﻳﻢ؛ ﭼﻮن ﭘﺰﺷﻚ در اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﺑﻪﻗﺪر ﻻزم ﻧﺒﻮد؛ اﻣﺎ اﻣﺮوز ﻳﻜـﻰ از‬ ‫دﻏﺪﻏﻪﻫﺎى ﻧﻈﺎم اﻳﻦ ﺷﺪه ﻛﻪ اﻳﻦﻫﻤﻪ ﭘﺰﺷﻚ اﺿﺎﻓﻰ را ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻪﻛﺎر ﺑﮕﻤﺎرد‪ .‬ﺑﻌﻀﻰﻫـﺎ ﺑـﺮاى اﻳـﻦ‬ ‫ﻗﻀﻴﻪ ﻏﺼﻪ ﻣﻰﺧﻮرﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ اﻳﻦ ﻛﺞﺳﻠﻴﻘﮕﻰ اﺳﺖ؛ ﻏﺼﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬آن روز ﺑـﺮاى ادارهى ﺗﻌـﺪاد‬ ‫ﻣﻌﺪود داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎى ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﻣﺎ اﺳﺘﺎد ﻧﺪاﺷﺘﻴﻢ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اول اﻧﻘﻼب ﺗﻌﺪادى اﺳـﺘﺎد از ﻛﺸـﻮر رﻓﺘﻨـﺪ؛ اﻣـﺎ‬ ‫آﻧﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ رﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬آﻧﻘﺪر زﻳﺎد ﻧﺒﻮدﻧﺪ؛ درﺑﺎرهى ﺷﻤﺎر آﻧﻬﺎ ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ ﺷـﺪ‪ .‬اﻣـﺮوز ﺧﻮﺷـﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﻣـﺎ اﺳـﺎﺗﻴﺪ‬ ‫ﻓﻌﺎل و ﻣﺸﻐﻮل در اﻳﻦﻫﻤﻪ داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ﻛﻪ در ﻛﺸﻮر ﺑﻪوﺟﻮد آﻣﺪه‪ ،‬ﻓﺮاوان دارﻳﻢ‪ .‬ﺗﻌﺪاد داﻧﺸﮕﺎهﻫـﺎى‬ ‫اﻣﺮوز ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ﺳﻴﺎﺳﺘﮕﺬارىﻫﺎ و اﺟﺮاى آن ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎ‬ ‫اﺷﺘﺒﺎﻫﺎﺗﻰ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ‪ -‬از ﮔﺴﺘﺮش ﻛﻤ‪‬ﻰ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﻜﻞ‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﻪﻃﻮر ﻣﻄﻠـﻖ دﻓـﺎع ﻧﻤـﻰﻛـﻨﻢ ‪-‬‬ ‫ﻟﻴﻜﻦ ﻧﻜﺘﻪى اﺻﻠﻰ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﻢ اﻫﻤﻴﺖ داده ﺷﺪ‪ .‬ﻣﻦ اﻣﺮوز ﻣﻰﺧﻮاﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦ ﻧﻜﺘﻪ را ﺑﻪ ﺷﻤﺎ‬

‫‪ .1‬اﻫﻤﻴﺖ و ﻧﻘﺶ داﻧﺸﮕﺎه‬

‫ﻋﺮض ﻛﻨﻢ‪ .‬ﻋﺰﻳﺰان ﻣﻦ! ﺑﻪ ﻋﻠﻢ اﻫﻤﻴﺖ دﻫﻴﺪ‪ .‬ﻛﻠﻴﺪ اﺻﻠﻰ ﺑﺎز ﻛﺮدن ﻗﻔﻠﻬﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‪ ،‬اﻫﻤﻴـﺖ دادن‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻠﻢ اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ در ﻛﻨﺎر آن‪ ،‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﺪﻳﻬﻰ را ﻫﻢ ﺑﺎﻳـﺪ در ﻧﻈـﺮ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻴﺪ ﻛـﻪ ﻋﻠـﻢ و ﻋـﺎﻟﻢ‬ ‫ﻫﻤﺎنﻗﺪر ﻛﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻔﻴﺪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻀﺮ ﻫﻢ ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ »ﭼﻮ دزدى ﺑﺎ ﭼﺮاغ آﻳﺪ ﮔﺰﻳﺪهﺗـﺮ ﺑـﺮد‬ ‫ﻛﺎﻻ«‪ .‬اﮔﺮ ﻛﺴﻰ ﻛﻪ ﻋﻠﻢ در وﺟﻮد او ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﺗﻘﻮا و ﭘﺮﻫﻴﺰﮔـﺎرى و اﻣﺎﻧـﺖ و ﺻـﺪاﻗﺖ در او ﻧﺒﺎﺷـﺪ‪،‬‬ ‫ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮﺟﻮد ﻣﻀﺮى ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﻋﻠﻴﻪ ﻛﺸﻮر و ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﻋﻠﻢ ﺧﻮدش را ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﻗﺮار دﻫﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ در ﻛﻨﺎر ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﺗﺰﻛﻴﻪ و اﺧﻼق و ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ ﻫﻢ ﻻزم اﺳـﺖ؛ در اﻳـﻦ ﻫـﻴﭻ‬ ‫ﺷﺒﻬﻪ ﻧﻜﻨﻴﺪ‪ .‬ﺣﺮﻛﺘﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻰدﻫﻨﺪ ﺑﺮاى اﻳﻦﻛﻪ ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎه و داﻧﺸﺠﻮ را ﻣﺤﻴﻂ ﺑﻰدﻳﻨﻰ و‬ ‫ﺑﻰﻣﻌﻨﻮﻳﺘﻰ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﮔﺮﭼﻪ ﻳﻚ ﻣﻘﺪارش از روى ﻏﻔﻠﺖ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻳﻚ ﻣﻘﺪارش ﻫﻢ ﺣﺴﺎب‬ ‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪ ﺧﻴﻠﻰﻫﺎ ﻣﻘﺼﺮﻧﺪ؛ ﻫـﻢ در داﻧﺸـﮕﺎهﻫـﺎ ﻣﻘﺼـﺮ وﺟـﻮد دارد‪ ،‬ﻫـﻢ در ﺧـﻮد‬ ‫دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎى وزارﺗﻰ و دوﻟﺘﻰ‪ .‬ﻋﺪهﻳﻰ ﺣﺴﺎب ﺷﺪه ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻣﺤﻴﻄﻬﺎى داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ و داﻧﺸﮕﺎه را ‪-‬‬ ‫ﻛﻪ ﻣﺤﻴﻂ ﻋﻠﻢ و ﮔﺴﺘﺮش ﻋﻠﻤﻰ و رﺷﺪ ﻋﻠﻤﻰ و ﭘﺮورش ﻋﻠﻤﻰ و آﻳﻨﺪهى ﻋﻠﻤﻰ ﻛﺸـﻮر اﺳـﺖ ‪ -‬از‬ ‫ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ ﺗﻬﻰ ﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ در آن‪ ،‬اﻳﻤﺎن و ﺗﻘﻮا و ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ و ﺧﺪا و ﺗﻌﻬﺪ دﻳﻨﻰ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ؛ اﻳـﻦ‬ ‫ﻗﻄﻌﺎً ﺣﺮﻛﺘﻰ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺿﺮر ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻛﺸﻮر‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫‪367‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن در ﻣﺎه ﻣﺒﺎرك رﻣﻀﺎن‪83/8/10 -‬‬

‫‪ .2‬اﺳﻼﻣﻲ ﺷﺪن داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‬

‫‪2‬‬ ‫اﺳﻼﻣﻲ ﺷﺪن داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‬

‫‪ .2‬اﺳﻼﻣﻲ ﺷﺪن داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‬ ‫* ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ دﻳﻨﻲ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫‪ ...‬ﻧﻜﺘﻪى دﻳﮕﺮى ﻛﻪ ﻣﻦ ﻣﻜﺮر در ﺳﺨﻨﺮاﻧﻴﻬﺎ و در ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺮاﺳـﻢ ﻣﺨﺘﻠـﻒ داﻧﺸـﮕﺎﻫﻰ ﻋـﺮض‬ ‫ﻛﺮدهام و ﺷﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﺣﺮف ﺗﻜﺮارى ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻟﻴﻜﻦ ﻣﻬـﻢ اﺳـﺖ و ﺑﺎﻳـﺪ ﺑﮕـﻮﻳﻢ‪ ،‬ﻣﺴـﺄﻟﻪى دﻳـﻦ در‬ ‫داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎﺳﺖ‪ .‬دﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻌﻨﺎى ﺗﺪﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ اﺳـﺖ‪ .‬آن ﺗﻔﺴـﻴﺮ ﻏﻠـﻂ روﺷـﻨﻔﻜﺮى از‬ ‫دﻳﻦ و ﻫﻤﺎن ﺗﺼﻮراﺗﻰ ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻴﻬﺎ داﺷﺘﻨﺪ و ﻛﺠﺮوﻳﻬﺎ و ﻛﺞﻓﻬﻤﻴﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ در ﻣﺴﺎﺋﻞ دﻳـﻦ ﺑـﻮده‪،‬‬ ‫آن را ﻧﻤﻰﮔﻮﻳﻢ‪ .‬ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ آن ﺗﺼﻮرات‪ ،‬ﻳﻚ ﭘﻮل ﺳﻴﺎه ﻫﻢ ارزش ﻧﺪارد‪ .‬ﻣﻦ ﻋﻤﺮم را‬ ‫در ﻫﻤﻴﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎ ﺻﺮف ﻛﺮدهام؛ از دور ﺣﺮف ﻧﻤﻰزﻧﻢ‪ .‬دﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى ﺗﺪﻳﻦ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ ﭘﺎﻳﺒﻨـﺪى ﺑـﻪ‬ ‫اﺣﻜﺎم اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬ﻗﺒﻮل‪ ،‬اذﻋﺎن و ﺗﺴﻠﻴﻢ‪ .‬رواﻳـﺖ ﻫـﻢ دارد‪ ،‬ﻗـﺮآن ﻫـﻢ ﻫﻤـﻴﻦ اﺳـﺖ‪» :‬انّ اﻟـﺪ‪‬ﻳﻦ‬ ‫ﻋﻨﺪاﻟﻠَّﻪ اﻻﺳﻼم«‪ .1‬اﺳﻼم ﻳﻌﻨﻰ ﭼﻪ؟ »ﻣﻦ اﺳﻠﻢ وﺟﻬﻪ ﻟﻠَّﻪ«‪ 2‬ﻳﻌﻨﻰ ﭼﻪ؟ ﻳﻌﻨﻰ ﺻـﻮرﺗﺖ را ﺗﺴـﻠﻴﻢ‬ ‫ﺧﺪا ﻛﻦ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬دﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻈﻬﺮش در ﻣﻮرد اﺣﻜﺎم ﺷﺮﻋﻰ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ دﻳﮕﺮ‪ .‬آﻳﺎ داﻧﺸـﮕﺎﻫﻬﺎى‬ ‫ﻣﺎ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪاﻧﺪ؟‬ ‫ﻋﻠﺘﺶ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺴﺎﻧﻰ داﻧﺸﮕﺎه را ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺬارى ﻛﺮدﻧـﺪ ﻛـﻪ اﺳـﺎس دﻳـﻦ را‪ ،‬ﻧـﻪ ﻛـﻪ ﻗﺒـﻮل‬ ‫ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ ‪ -‬ﺑﺎﻻﺗﺮ از اﻳﻦ ﺑﻮد ‪ -‬ﻣﻰﺧﻮاﺳــﺘﻨﺪ اﺻﻼً دﻳﻦ را رﻳﺸﻪ ﻛﻦ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ دﻳﮕﺮ‪ .‬ﻣﮕﺮ‬ ‫‪ -1‬آل ﻋﻤﺮان‪19 :‬‬ ‫‪ -2‬ﺑﻘﺮه‪112 :‬‬

‫‪369‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫ﻏﻴﺮ از اﻳﻦ اﺳﺖ؟ اﻳﻦ‪ ،‬ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪى داﻧﺸـﮕﺎه اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ‪ ،‬ﺗﺎرﻳﺨﭽـﻪى ﻓﺮﻫﻨـﮓ اروﭘـﺎﻳﻰ در ﻛﺸـﻮر‬ ‫ﻣﺎﺳﺖ‪ .‬ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ آن ﻓﺮﻫﻨـﮓ را آوردﻧـﺪ‪ ،‬اﻋﺘﻘﺎدﺷـﺎن اﻳـﻦ ﺑـﻮد ﻛـﻪ اﻳﻨﻬـﺎ ﺣﺮﻓﻬـﺎى ﻣﻔﺘـﻰ اﺳـﺖ!‬ ‫روﺷﻨﻔﻜﺮى ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬اﺻﻼً اﻳﻦﻃﻮرى ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪ؛ ﺿﺪ دﻳﻦ و ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﺎ دﻳﻦ و ﻋـﺎزم ﺑـﺮ ﻗﻠـﻊ و ﻗﻤـﻊ‬ ‫دﻳﻦ‪ .‬داﻧﺸﮕﺎه ﻫﻢ ﻛﻪ ﻃﺒﻌﺎً زاﻳﺸﮕﺎه و ﭘﺮورﺷﮕﺎه ﻫﻤﻴﻦ روﺷﻨﻔﻜﺮى ﺟﺪﻳـﺪ اروﭘـﺎﻳﻰ ﺑـﻮد‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ‪،‬‬ ‫ﻓﻀﺎ‪ ،‬ﻓﻀﺎى ﻏﻴﺮدﻳﻨﻰ ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﻀﺎ‪ ،‬ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎه واﺑﺴﺘﻪى ﺑﻪ ﻏﺮب‪ ،‬ﭘﺮداﺧﺘﻪى ﺻﻨﻌﺎى ﻏﺮب و‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪهﻫﺎى آن دﻳﺎر ﺑﻮد؛ اﻣﺎ داﻧﺸﮕﺎه اﺳﻼﻣﻰ ﭼﻪ؟‬ ‫ﻫﻤﻪى آن ﻣﻄﺎﻟﺒﻰ ﻛﻪ راﺟﻊ ﺑﻪ ﻋﻠﻢ و اﻳﻦ ﺣﺮﻓﻬﺎ ﮔﻔﺘﻴﻢ‪ ،‬آن وﻗﺘﻰ ﻣﻌﻨﺎ ﭘﻴﺪا ﻣﻰﻛﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻋﺎﻟﻤﻰ ﻛـﻪ‬ ‫ﺷﻤﺎ درﺳﺖ ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺘﺪﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ؛ واﻟّﺎ اﮔﺮ ﻋﺎﻟﻢ ﺑﻰﺗﺪﻳﻦ ﺑﺨﻮاﻫﻴﺪ‪ ،‬ﻫﺴﺖ‪ .‬ﺑـﻪ اﻣﺮﻳﻜـﺎ و اﻧﮕﻠـﻴﺲ و‬ ‫ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺑﺮوﻳﺪ‪ ،‬اﻳﻦﻗﺪر ﻋﻠﻤﺎى ﺑﺰرگ و داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻋﺎﻟﻰﻣﻘﺎم ‪ -‬ﻛﻪ ﺣﺎﻻ ﺣﺎﻻﻫﺎ ﻣﺎﻧﺪه ﺷﻤﺎﻫﺎ ﺑـﻪ آﻧﻬـﺎ‬ ‫ﺑﺮﺳﻴﺪ ‪ -‬ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﺑﻰدﻳﻦ‪ ،‬ﺿﺪ دﻳﻦ‪ ،‬ﺿﺪ آرﻣﺎﻧﻬﺎ و اﻫﺪاف ﻣﺎ‪ .‬ﻣﮕﺮ ﻣﺎ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴﻢ آنﻃـﻮرى ﻋـﺎﻟﻢ‬ ‫درﺳﺖ ﻛﻨﻴﻢ؟ ﻣﮕﺮ ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ ﻋﺎﻟﻢ ﺑﻰدﻳﻦ درﺳﺖ ﻛﻨﺪ؟‬ ‫ﻫﺮ ﻛﺴﻰ در داﻧﺸﮕﺎه ‪ -‬ﻓﺮﻗﻰ ﻧﻤﻰﻛﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺗﺸﻜﻴﻼت ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﻳﻚ ﺗﺸﻜﻴﻼت ﭘﺰﺷﻜﻰ ﺑﺎﺷﺪ ﻳـﺎ ﻏﻴـﺮ‬ ‫آن ‪ -‬ﻓﻜﺮش اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺣﺮﻓﻬﺎ را رﻫﺎ ﻛﻨﻴﺪ و ﺣﺎﻻ ﺑﮕﺬارﻳﺪ درﺳﺸﺎن را ﺑﺨﻮاﻧﻨـﺪ‪ ،‬اﻳـﻦ ﻓﻜـﺮ‪،‬‬ ‫ﻏﻠﻂ و ﻣﺮدود اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ درﺳﺸﺎن را ﺑﺎ ﺗﺪﻳﻦ ﺑﺨﻮاﻧﻨـﺪ‪ .‬ﺗـﺪﻳﻦ‪ ،‬ﭼﻴـﺰى ﻧﻴﺴـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺮاﻳﺶ زﻣـﺎﻧﻰ‬ ‫‪370‬‬

‫ﺑﮕﺬارﻳﻢ و ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ ﺣﺎﻻ اﻳﻦ ﻣﺪت را درس ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺗﺪﻳﻦ ﻛﻨﺪ! ﺗﺪﻳﻦ ﻛﻪ اﻳـﻦ ﻧﻴﺴـﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﺪﻳﻦ‪ ،‬ﺟﺰو وﺟﻮد و ذﻫﻦ اﻧﺴﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ اﻧﺴﺎن رﺷﺪ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺷـﻜﻮﻓﺎﻳﻰ ﭘﻴـﺪا ﻣـﻰﻛﻨـﺪ و در ﺗﻤـﺎم‬ ‫ﺣﺮﻛﺎت اﻧﺴﺎن اﺛﺮ ﻣﻰﮔﺬارد‪ .‬دﻳﻦ ﻛﻪ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪى از زﻧﺪﮔﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬دﻳﻦ‪ ،‬در ﻳﻚ ﻛﻠﻤـﻪ ﺣـﺮف زدن‪ ،‬در‬ ‫ﻳﻚ اﺷﺎره‪ ،‬در ﻳﻚ ﻣﻮﺿﻌﮕﻴﺮى‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﻰﮔﺬارد‪ .‬اﻧﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻪ دﻳﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﮕﺮ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺪﺗﻰ‬ ‫ﺑﻰدﻳﻦ زﻧﺪﮔﻰ ﻛﻨﺪ؟‬ ‫ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺤﻴﻂ دﻳﻨﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ را ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬و اﻳﻦ ﻧﻤﻰﺷﻮد‪ ،‬ﻣﮕﺮ اﻳﻦﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻛـﻪ‬ ‫رؤﺳﺎ و ﻣﺴﺆوﻻن دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎى داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ﻛﺸﻮر ﻫﺴﺘﻴﺪ ‪ -‬ﺑﻴﺶ از ﻫﻤﻪ‪ ،‬آﻗﺎى وزﻳﺮ و ﻣﻌﺎوﻧﺎن اﻳﺸﺎن‬ ‫و ﺑﻌﺪ ﻫﻢ رؤﺳﺎى داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ و داﻧﺸﻜﺪهﻫﺎ ‪ -‬ﺻﺪدرﺻﺪ ﺑﺎ ﺗﻌﺼﺐ دﻳﻨﻰ و اﻧﻘﻼﺑﻰ و ﭘﺎﻳﺒﻨﺪى ﺷـﺪﻳﺪ‬ ‫و اﺻﺮار ﺑﺮ اﻳﻦﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ دﻳﻦ ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ و ﭼﺘﺮى ﺑﺮ زﻧﺪﮔﻰ ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎه ﺑﺰﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻫﺪف را‬ ‫ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬از ﻛﻠﻤﻪى ﺗﻌﺼﺐ ﻧﺘﺮﺳﻴﺪ‪ .‬ﺗﻌﺼﺐ ﺟـﺎﻫﻠﻰ ﺑـﺪ اﺳـﺖ‪ .‬ﻋﺼـﺒﻴﺘﻰ ﻛـﻪ از روى ﺟﻬﺎﻟـﺖ‬ ‫ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻰ ﻫﻢ ﺧﻮب اﺳﺖ‪ .‬ﻋﺼﺒﻴﺖ‪ ،‬ﻣﻌﻨﺎﻳﺶ ﺟﻬﺎﻟﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫‪ .2‬اﺳﻼﻣﻲ ﺷﺪن داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‬

‫اﻟﺒﺘﻪ از ﻳﻚ اﺳﺘﺎد‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ اﻧﺘﻈﺎرى ﻧﻤﻰرود‪ .‬ﻳﻚ اﺳﺘﺎد‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﺴﻴﺤﻰ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬او اﺻـﻼً اﻳـﻦ را‬ ‫ﻗﺒﻮل ﻧﺪارد‪ .‬ﻫﻴﭻ اﺷﻜﺎﻟﻰ ﻧﺪارد ﻛﻪ از او دﻋﻮت ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦﺟﺎ ﺑﻴﺎﻳﺪ‪ .‬اﺳﺘﺎدى ﻛﻪ ﻧﻤﺎز ﻧﻤﻰﺧﻮاﻧـﺪ و‬ ‫ﺑﻰدﻳﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻌﻰ ﻧﺪارد ﻛﻪ از او دﻋﻮت ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦﺟﺎ ﺑﻴﺎﻳﺪ؛ ﻣﻨﺘﻬﺎ ﻣﻮاﻇﺐ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ اﺳﺘﺎد از‬ ‫وﺟﻮد ﺧﻮدش‪ ،‬ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻰدﻳﻨﻰ ﺻﺎدر ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺣﺮﻳﻢ اﻳﻦ ﺷﻰء ﻣﻘﺪس‪ ،‬ﻣﺴﺎس و اﺻﻄﻜﺎﻛﻰ ﻧﺪاﺷـﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﺷﻜﺎﻟﻰ ﻧﺪارد ﻛﻪ ﺑﻴﺎﻳﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﺻﻄﻜﺎك داﺷﺖ‪ ،‬ﻧﻴﺎﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﺣﺮف ﻫﻤﻴﺸﻪى ﻣـﻦ اﺳـﺖ‪ .‬ﻫﻤﻴﺸـﻪ‬ ‫اﻋﺘﻘﺎدم اﻳﻦ ﺑﻮده و ﻫﺴﺖ‪ .‬آن اﺳﺘﺎدى ﻛﻪ ﺑﻨﺎﺳﺖ ﺑﻴﺎﻳﺪ ﻋﻠﻤﻰ را ﺑﻴﺎﻣﻮزاﻧﺪ و اﻋﺘﻘﺎدى را ﻛـﻪ روح آن‬ ‫ﻋﻠﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﮕﻴﺮد و از ﺑﻴﻦ ﺑﺒﺮد‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻴﺎﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬دزد و ﻣﻀﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ وﻗﺖ ﻛﺴﻰ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬ﺗﻨﺪﻳﻬﺎﻳﻰ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ و ﺑﻰروﻳﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﻰﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﻃﺒﻴﻌﻰ اﺳﺖ ﻫﺮﺟﺎ ﺗﻨـﺪىِ‬ ‫ﺑﻰروﻳﻪﻳﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻏﻠﻂ اﺳﺖ؛ اﻳﻦﻛﻪ ﻣﺤﻞ ﺑﺤﺚ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﺤﺚ‪ ،‬ﺳﺮﺷﻤﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﻣـﻰﺧﻮاﻫﻴـﺪ‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ :‬ﻋﺎﻗﻼﻧﻪ‪ ،‬ﺧﻮﻧﺴﺮداﻧﻪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﺴﻠﻂ ﺑـﺮ ﺟﻮاﻧـﺐ اﻣـﺮ؟ آن اﺳـﺘﺎد ﻳـﺎ آن ﻣﺴـﺆوﻟﻰ ﻛـﻪ در‬ ‫راﺑﻄﻪى ﺧﻮدش ﺑﺎ داﻧﺸﺠﻮ‪ ،‬ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ ﭘﺎﻳﻪﻫﺎى اﻳﻤﺎن دﻳﻨﻰ آﻧﻬﺎ را ‪ -‬ﻛﻪ ﻫﻤﺎن اﻳﻤﺎن اﻧﻘﻼﺑﻰ اﺳﺖ ‪-‬‬ ‫ﺳﺴﺖ ﺑﻜﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﻣﺴﺆول و ﭼﻪ دﻟﺴﻮزى اﺳﺖ؟ ﭼﻪ ارزﺷﻰ ﺑﺮاى ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻢ ﻛﺸﻮر دارد؟ او ﭼـﻪ‬ ‫ﻛﻤﻜﻰ ﺑﻪ اﺳﺘﻘﻼل اﻳﻦ ﻣﻠﺖ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻜﻨﺪ؟ اﻳﻦ‪ ،‬ﻫﻤﺎن داﻧﺸﮕﺎه ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد ﻛﻪ ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً ﺑﺮاى اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﻤﻠﻜﺖ ﺳﻮدﻣﻨﺪ ﻧﺒﻮد؛ ﺷﻤﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﮕﺬارﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﺰاران دﻛﺘﺮى ﻛﻪ آﻣﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﭽﻪﻫﺎﻳﻰ را ﻧﺠﺎت دادﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺮﻳﻀﻬﺎﻳﻰ را ﺷﻔﺎ دادﻧﺪ؛ ﻫـﺰاران ﻣﻬﻨﺪﺳـﻰ ﻛـﻪ‬ ‫دﻫﻬﺎ ﻫﺰار ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ را ﻣﻰداﻧﻴﻢ‪ .‬ﻣﺴﺄﻟﻪ و ﻣﺸﻜﻞ ﻳﻚ ﻣﻠﺖ‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ ﻛﻪ ﻧﻴﺴـﺖ‪ .‬داﻧﺸـﮕﺎه‬ ‫واﺑﺴﺘﻪى ﺑﻪ ﻏﺮب‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻣﺘﻜﻰ ﺑﻪ اراده و ﻓﺮﻫﻨﮓ دﻳﮕﺮان‪ ،‬ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﺮاى ﻳـﻚ ﻓﺮﻫﻨـﮓ ﻣﻔﻴـﺪ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* در ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬اﺳﻼم را ﺑﻪ ﺣﺪ اﻋﻼ ﭘﺎس ﺑﺪارﻳﺪ‬

‫ﭼﻴﺰى ﻛﻪ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻢ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﺮادران ﻋﺰﻳﺰى ﻛﻪ ﭼﻪ در وزارﺗﺨﺎﻧﻪ ﺑﺎ آﻗﺎى دﻛﺘﺮ ﻓﺎﺿﻞ ﻫﺴﺘﻴﺪ و ﭼـﻪ‬ ‫در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﻣﺸﻐﻮل ﻣﻰﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬ﺑﮕﻮﻳﻢ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ‪ :‬ﺷﻤﺎﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻗـﺪر اﻳـﻦ ﺑﻨﻴـﺎن ﺻـﺤﻴﺢ اﺳـﻼﻣﻰ را‬ ‫ﺑﻴﺶ از ﻫﻤﻪ ﻛﺲ ﺑﺪاﻧﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻫﻢ از اﺳﻼم اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ﺧﻮدﺗﺎن‪ ،‬اﺳﻼم را ﺑﻪ ﺣﺪ‬ ‫اﻋﻠﻰ ﭘﺎس ﺑﺪارﻳﺪ‪ .‬ﻛﺎرى ﻛﻨﻴﺪ ﻏﺮﻳﺒﻪﻫﺎ ‪ -‬آﻧﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ از اﻧﻘﻼب و اﺳﻼم ﻏﺮﻳﺒﻪاﻧـﺪ ‪ -‬اﺣﺴـﺎس ﻧﻜﻨﻨـﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﻛﺎر زﻳﺮ ﻧﮕﻴﻦ آﻧﻬﺎﺳﺖ؛ ﺣﺮف ﻣﻦ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎ آﻗﺎى دﻛﺘﺮ ﻓﺎﺿﻞ ﻣﻜﺮر ﺧﺼﻮﺻﻰ ﺻـﺤﺒﺖ‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪاروزﻳﺮ ﻓﺮﻫﻨﮓ و آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻲ و روﺳﺎي داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر‪69/5/23 -‬‬

‫‪371‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫ﻛﺮدهاﻳﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ را ﻣﻦ ﺑﻪ اﻳﺸﺎن ﮔﻔﺘﻢ‪ ،‬ﺣﺎﻻ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻫﻤﻪى ﺷﻤﺎﻫﺎ ﻋﺮض ﻣﻰﻛﻨﻢ‪ .‬ﻣﺤﻴﻂ را ﻣﺤﻴﻄـﻰ‬ ‫ﺑﻜﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺣﺰباﻟﻠﻬﻰ در آن ﻣﺤـﻴﻂ رﺷـﺪ ﻛﻨـﺪ‪ .‬دﺷـﻤﻨﺎن ﻣـﺎ در ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎت دﻧﻴـﺎﻳﻰ‪ ،‬ﺳـﻌﻰ ﻣـﻰﻛﻨﻨـﺪ‬ ‫ﺣﺰباﻟﻠﻬﻰ را ﭼﻬﺮهى ﺑﺪى ﻧﺸﺎن ﺑﺪﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺣﺰباﻟﻠﻬﻰ را ﻋﺒﺎرةاﺧﺮاىِ ﻳﻚ آدم ﺑﻰﻫﻤﻪﭼﻴﺰ و ﻳﻚ ﻻت ﺗﺼﻮ‪‬ر ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ! ﻧﺨﻴﺮ‪ ،‬ﺧـﻮد اﻳـﻦ آﻗـﺎى‬ ‫دﻛﺘﺮ ﻓﺎﺿﻞ‪ ،‬ﻳﻚ ﺣﺰباﻟﻠﻬﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺰباﻟﻠﻬﻰ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ اﻳـﻦ‪ .‬ﺣـﺰباﻟﻠﻬـﻰ‪ ،‬ﻳﻌﻨـﻰ آنﻛـﻪ در ﺧـﺪﻣﺖ‬ ‫ﺧﺪاﺳﺖ و ﻫﻴﭻ واﺑﺴﺘﮕﻰ ﺗﺸﻜﻴﻼﺗﻰِ ﺳﻴﺎﺳﻰ‪ ،‬ﺟﺰ واﺑﺴﺘﮕﻰ ﺑﻪ اﻧﻘﻼب و اﺳﺎس اﻧﻘﻼب ‪ -‬ﻛﻪ ارادهى‬ ‫اﻟﻬﻰ اﺳﺖ ‪ -‬ﻧﺪارد‪ .‬اواﻳﻞ ﻫﻢ آن ﻟﻴﺒﺮاﻟﻬﺎ ﺧﻴﻠﻰ ﺗﻼش ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ اﻳﻦ ﻋﻨﻮان را ﺧﺮاب ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﻳـﺎدم‬ ‫ﻣﻰآﻳﺪ ﻫﻤﺎن وﻗﺖ ﻫﻢ اﺗﻔﺎﻗﺎً ﻳﻚ ﭘﺰﺷﻚ در ﻫﻴﺄت دوﻟﺖ‪ ،‬اول ﻛﺴﻰ ﺑﻮد ﻛـﻪ ﻣـﻦ دﻳـﺪم ﺑـﺎ اﻓﺘﺨـﺎر‬ ‫ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻳﻦﻗﺪر ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ ﺣﺰباﻟﻠﻬﻰ‪ ،‬ﻣﻦ ﺧﻮدم ﻳﻚ ﺣﺰباﻟﻠﻬﻰام‪ .‬آن ﻫﻢ ﻳـﻚ ﭘﺰﺷـﻚ ﺑـﻮد ﻛـﻪ در‬ ‫ﻳﻚ رﺗﺒﻪى ﺑﺎﻻى دوﻟﺘﻰ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻮﺷﺶ ﺑﻜﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺟﻨﺎح ﺣﺰباﻟﻠﻬﻰ ﻛﺸﻮر‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ آنﻛﻪ ﺧﻮدش را ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑـﻪ‬ ‫اﻳﻦ اﻧﻘﻼب ﻣﻰداﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮاى اﻧﻘﻼب و اﻳﻦ ﻣﻠﺖ دل ﻣﻰﺳﻮزاﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻴﭻ وﻇﻴﻔﻪﻳﻰ ﻫﻢ ﺑﺮاى ﺧـﻮدش‪ ،‬ﺟـﺰ‬ ‫ﺧﺪﻣﺖ‪ ‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﺸﻮر و اﻳﻦ اﻧﻘﻼب ﻗﺎﻳﻞ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﻛﻨﺪ ﻛﻪ در اﻳﻦﺟﺎ ﺧﻮدى اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺘﺄﺳـﻔﺎﻧﻪ‪،‬‬ ‫ﻳﺎ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﻌﻨﺎ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺸﻮد ﮔﻔﺖ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻏﺮﻳﺒﻪﻫﺎ ﭼﻬﺮهى ﺧﻮدﺷﺎن را در ﻃﻮل اﻳـﻦ اﻣﺘﺤﺎﻧﻬـﺎى‬ ‫‪372‬‬

‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ‪ .‬ﺳﺮ ﻫﻤﻴﻦ ﻗﻀﺎﻳﺎى ﺳﻪ‪ ،‬ﭼﻬﺎر ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از اﻳﻦ‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ ﻛـﺎرﮔﺮداﻧﻰ ﻛﺮدﻧـﺪ و‬ ‫ﻳﻚ ﻣﺸﺖ ﭘﺰﺷﻚ را ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان آن ﻧﻈﺎم ﭘﺰﺷﻜﻰ و ﻏﻴﺮه‪ ،‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻧﻈﺎم اﻳﺴﺘﺎﻧﺪﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦﻛـﻪ ﻳﺎدﻣـﺎن‬ ‫ﻧﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺧﻴﻠﻰ از ﺟﺰﻳﻴﺎﺗﺶ‪ ،‬ﺧﻮب ﻳﺎدم اﺳـﺖ‪ .‬ﻫﻤـﺎن وﻗـﺖ ﻫـﻢ دﻛﺘﺮﻫـﺎى ﻣـﺆﻣﻦ و‬ ‫ﺣﺰباﻟﻠﻬﻰ‪ ،‬ﻫﻤﺎن وزﻳﺮ ﺣﺰباﻟﻠﻬﻰِ آن روز ﻛﻪ از ﺑﺮادران ﺧﻴﻠﻰ ﺧﻮﺑﻤﺎن اﺳﺖ ‪ -‬آﻗﺎى دﻛﺘﺮ ﻣﺮﻧﺪى‬ ‫ و اﻣﺜﺎل اﻳﻨﻬﺎ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ آن ﻣﻮج ﺑﺎﻃﻞ اﻳﺴﺘﺎدﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺣﻖ ﺑﺎ اﻳﻨﻬﺎ ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﻜﺎﻧﺎت ﻫﻢ ﺑﺎ اﻳﻨﻬﺎ‬‫ﺑﻮد و ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪى ﭘﺰﺷﻜﻰ ﻫﻢ ﺑﺎ اﻳﻨﻬﺎ ﺑﻮد؛ ﻣﻨﺘﻬﺎ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ادﻋﺎ و ﺳﺨﻨﺎن دﻫﻦ ﭘ‪‬ﺮﻛﻦ و اﻳﻦﻛـﻪ‬ ‫ﻣﺎ ﭼﻨﻴﻦ و ﭼﻨﺎن ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻰﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ اﻣﻮر را ﻗﺒﻀﻪ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* در داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ روﺷﻬﺎ و رواﺑﻂ ﺑﺎﻳﺪ ﺻﺪدرﺻﺪ اﺳﻼﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫ﻧﻜﺘﻪى ﻣﻬﻢ در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ‪ ،‬روش ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ داﻧﺸﮕﺎه اﺳـﺖ‪ .‬در داﻧﺸـﮕﺎﻫﻬﺎ‪ ،‬روﺷـﻬﺎ و رواﺑـﻂ‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﺻﺪدرﺻﺪ اﺳﻼﻣﻰ ﺑﺸﻮد ‪ -‬ﻛﻪ اﻟﺒﺘﻪ ﺗﺎ ﺣﺪود زﻳﺎدى ﺷﺪه اﺳﺖ ‪ -‬و ﻣـﺪﻳﺮﻳﺘﻬﺎ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﺮاى اﺳـﻼم در‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار وزﻳﺮ ﺑﻬﺪاﺷﺖ‪ ،‬درﻣﺎن و آﻣﻮزش ﭘﺰﺷﻜﻲ و رؤﺳﺎي داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎي ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر‪69/8/1 -‬‬

‫‪ .2‬اﺳﻼﻣﻲ ﺷﺪن داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‬

‫داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ‪ ،‬اﺻﺎﻟﺖ ﻗﺎﻳﻞ ﺑﺸﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎداﻣﻰ ﻛﻪ داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﭘﺮورﺷﮕﺎه ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن و ﻣﺘﻌﻬﺪ ﻧﺒﺎﺷـﺪ‪،‬‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه‪ ‬ﻣﻄﻠﻮب اﻧﻘﻼب ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬و اﻳﻦ ﻧﻤﻰﺷﻮد‪ ،‬ﻣﮕـﺮ اﻳـﻦﻛـﻪ اﺳـﺎس و روش و ﺳﻴﺴـﺘﻢ در‬ ‫داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ اﺳﻼﻣﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬درﺳﻬﺎ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻪ ﻛﻪ ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ ﺑﺎﺷﺪ؛ اﺳﺘﺎد‪ ،‬ﻫﺮ ﻛﺲ ﻛﻪ ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ ﺑﺎﺷﺪ؛ اﻣـﺎ‬ ‫رواﺑﻂ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ رواﺑﻂ اﺳﻼﻣﻰ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻣﺪﻳﺮ و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و اﺳﺘﺎدان‪ ،‬اﺻﺎﻟﺖ را ﺑﻪ اﺳـﻼم ﺑﺪﻫﻨـﺪ و‬ ‫رﻋﺎﻳﺖ اﺣﻜﺎم اﺳﻼم را ﺑﻜﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ارزﺷﻬﺎى اﺳﻼﻣﻰ در داﻧﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮرد ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬اﺳﻼم در داﻧﺸﮕﺎه ﻏﺮﻳﺐ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻋﻤـﻞ و‬ ‫ﺗﻌﻬﺪ اﺳﻼﻣﻰ ﻳﻚ ﭼﻴﺰ اﻧﮕﺸﺖﻧﻤﺎ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻤﺎز‪ ،‬اﻣﺎﻧﺖ‪ ،‬ﺻﺪق ﮔﻔﺘﺎر‪ ،‬ﺻﻔﺎ‪ ،‬ﺑـﺮادرى‪ ،‬ﻋﻤـﻞ ﺟﻬـﺎدى‪،‬‬ ‫درسﺧﻮاﻧﺪن از روى ﻋﻼﻗﻪ و ﺻﻤﻴﻤﻴﺖ‪ ،‬ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ در ﻓﺮاﮔﻴـﺮى‪ ،‬ﺗـﻼش ﺑـﺮاى ﺗﻌﻤـﻖ در‬ ‫ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت و داﻧﺸﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ راﻳﺞ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ ﻫﻢ اﺳﻼﻣﻰ و از اﺳﻼم اﺳﺖ؛ واﻟّﺎ ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎه رﻓﺘﻦ و ﻣﻘﺪارى از ﺑﻴﺖاﻟﻤﺎل و اﻣﻜﺎﻧـﺎت‬ ‫ﻣﺮدم را ﻣﺼﺮف ﻛﺮدن‪ ،‬و ﺑﺪون اﻳﻦﻛﻪ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﺑﻪ ﻋﻠﻢ دل ﺑﺪﻫﺪ و ﺑﻪ ﻓﺮاﮔﻴﺮى اﻫﻤﻴﺘﻰ ﺑﺪﻫـﺪ‪ ،‬ﻓﻘـﻂ‬ ‫ﺑﺮاى اﻳﻦﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺳﺮﻫﻢﺑﻨﺪى‪ ،‬ﺗﻜﻪ ﻛﺎﻏﺬى ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﻴﺎورد و در ﺳﺎﻳﻪى آن ﺷﻐﻠﻰ ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬ﺗـﺎ ﭘـﻮﻟﻰ‬ ‫ﮔﻴﺮﺑﻴﺎورد ‪ -‬ﻧﻪ اﻳﻦﻛﻪ ﺷﻐﻠﻰ ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬ﺗﺎ ﻛﺎرى ﺑﻜﻨﺪ ‪ -‬اﻳﻦﻛﻪ اﺳﻼﻣﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬داﻧﺸﺠﻮ ﻫﻢ اﮔﺮ اﻳﻦﻃﻮر‬ ‫درس ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ ،‬اﺳﻼﻣﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﺳﺘﺎد ﻫﻢ اﮔﺮ اﻳﻦﻃﻮر درس ﺑﺪﻫﺪ‪ ،‬اﺳﻼﻣﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬رواﺑﻂ اﺳﻼﻣﻰ در‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه اﻳﻦ اﺳﺖ؛ واﻟّﺎ ﺟﻮاﻧﺎن و دﺧﺘﺮان و ﭘﺴﺮان ﻣﺎ ﺑﺤﻤﺪاﻟﻠَّﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻫﻨﻮز ﻛﺎﻣﻞ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﺑﺮاى اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ‪ -‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪن ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎه ﺑﻪ ﺟﻬﺘﮕﻴﺮى اﺳـﻼﻣﻰ ‪ -‬واﻗﻌـﺎً ﺗـﻼش‬ ‫ﻣﺸﻜﻮرى ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻌﺪادى از اﺳﺎﺗﻴﺪ‪ ،‬ﺗﻌﺪادى از داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و ﺗﻌـﺪادى از ﻣﺴـﺆوﻻن ﮔﻮﻧـﺎﮔﻮن‪،‬‬ ‫واﻗﻌﺎً ﻛﺎرﻫﺎﻳﻰ ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺟﺰو ذﺧﺎﻳﺮ ﺟﺎوداﻧﻪى آﻧﻬﺎ ﭘﻴﺶ ﺧﺪا و ﭘﻴﺶ اﻳﻦ ﻣﻠﺖ اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ﻛﺎرﻫـﺎ‬ ‫ﺗﻤﺎﻣﺎً ﻣﺸﻜﻮر‪ ،‬ﻟﻴﻜﻦ ﻧﻴﻤﻪﺗﻤﺎم اﺳﺖ؛ ﻛﺎﻣﻞ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺷﻮراى ﻋﺎﻟﻰ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﺑﺎﻳـﺪ ﻳﻜـﻰ از اﻫـﻢ‬ ‫وﻇﺎﻳﻒ و واﺟﺒﺎت ﺧﻮدش را اﻳﻦ ﻗﺮار ﺑﺪﻫﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ ﭼﻪ ﻛﻨﻴﻢ ﺗﺎ ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﻣﺤﻴﻄﻰ ﺑﺎﺷﺪ ﻛـﻪ در‬ ‫آن‪ ،‬ﭘﺮورش داﻧﺸﺠﻮ‪ ،‬دﻳﻨﻰ‪ ،‬اﻧﻘﻼﺑﻰ‪ ،‬ﺗﻮأم ﺑﺎ آﮔﺎﻫﻰ ﺳﻴﺎﺳﻰ و ﺑﺎ روﺣﻴﻪى ﺑﺎﻧﺸﺎط داﻧﺸـﺠﻮﻳﻰ ﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺟﻤﻊ ﻛﺜﻴﺮى از ﻃﻼب ﺣﻮزهﻫﺎى ﻋﻠﻤﻴﻪ و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ روز وﺣﺪت ﺣﻮزه و داﻧﺸﮕﺎه‪1369/09/28 -‬‬

‫‪373‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫اﻳﻦ‪ ،‬ﻳﻜﻰ از ﻛﺎرﻫﺎﻳﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻜﻨﻴﺪ؛ اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﻧﻜﺮدﻳﺪ‪ ،‬دﺷﻤﻨﺎن اﻳﻦ ﻣﻠﺖ‪ ،‬ﻧﻘﻄﻪى ﻣﻘﺎﺑﻠﺶ‬ ‫را ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد؛ ﻛﻤﺎاﻳﻦﻛﻪ اﻻن ﻫﻢ دارﻧﺪ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ؛ اﻟﺒﺘﻪ ﻃﺮق ﻣﺨﺘﻠﻔﻰ دارﻧﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* داﻧﺸﮕﺎه ﻣﺎ ﺑﻪ ﺳﺒﻚ ﻛﻨﻮﻧﻲ‪ ،‬از اﺑﺘﺪا ﺟﺪا از دﻳﻦ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪ‬

‫داﻧﺸﮕﺎه ﺑﻪ ﺳﺒﻚ ﻛﻨﻮﻧﻰ‪ ،‬از اﺑﺘﺪا ﺑﻰدﻳﻦ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪه؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻃﺮاﺣﻰ ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﺑﻰدﻳﻦ زاﻳﻴـﺪه‬ ‫ﺑﺸﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎﻳﺶ آن ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻓﻼن ﻣﺆﺳﺲ ﻳﻚ داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬آدم ﻣﺘﺪﻳﻨﻰ ﺑﻮده ﻳﺎ ﻧﺒﻮده؛ اﺻـﻼً ﺑـﻪ آن‬ ‫رﺑﻄﻰ ﻧﺪارد؛ ﺑﻨﺎى داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﻳﻚ ﺑﻨﺎى ﻏﻴﺮدﻳﻨﻰ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺿﺪ دﻳﻨﻰ ﺑﻮده اﺳﺖ؛ ﻣﺜﻞ روﺷـﻨﻔﻜﺮى ﻛﺸـﻮر‬ ‫ﻣﺎ‪ ،‬ﻛﻪ از اﺑﺘﺪا ﺑﻰدﻳﻦ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺧﺎﺻﻴﺖ دﻳﻦ اﺻﻴﻞ و ﻋﻤﻴﻖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺮاى ﻧﻔـﻮذ در دﺳـﺘﮕﺎﻫﻬﺎ و در ﺟﺎﻫـﺎى ﻣﺨﺘﻠـﻒ و در‬ ‫ﻣﺤﻴﻄﻬﺎى اﻧﺴﺎﻧﻰ‪ ،‬ﻣﻨﺘﻈﺮ اﺟﺎزهى ﻛﺴﻰ ﻧﻤﻰﻣﺎﻧﺪ‪ .‬دﻳـﻦ‪ ،‬در داﻧﺸـﮕﺎه و در ﻣﺤـﻴﻂ روﺷـﻨﻔﻜﺮى و در‬ ‫ﻋﻠﻢ ﻫﻢ ﻧﻔﻮذ ﻛﺮد و ﻫﻤﻪﺟﺎ رﻓﺖ؛ ﻟﻴﻜﻦ ﺑﻨﺎ‪ ،‬ﺑﻨﺎى ﻏﻠﻄـﻰ ﺑـﻮد‪ .‬اﻳـﻦ ﺑﻨـﺎ ﺑﺎﻳﺴـﺘﻰ دﮔﺮﮔـﻮن ﺑﺸـﻮد و‬ ‫ﻧﮕﺬارﻳﻢ دوﺑﺎره آنﮔﻮﻧﻪ ﺑﺸﻮد؛ اﻟﺒﺘﻪ دﺷﻤﻦ ﻫﻢ ﺑﻰﻛﺎر ﻧﻤﻰﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎه را اﻧﻘﻼﺑﻲ و اﺳﻼﻣﻲ ﻛﻨﻴﺪ‬ ‫‪374‬‬

‫ﺷﻤﺎ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و داﻧﺶآﻣﻮزان ‪ -‬ﭼﻪ ﭘﺴﺮان و ﭼﻪ دﺧﺘﺮان ‪ -‬وﻇﺎﻳﻒ ﺳﻨﮕﻴﻨﻰ ﺑﺮ دوش دارﻳﺪ‪ .‬ﻏﻴـﺮ‬ ‫از وﻇﻴﻔﻪى درس ﺧﻮاﻧﺪن‪ ،‬ﻛﻪ وﻇﻴﻔﻪى داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ و داﻧﺶآﻣﻮزى اﺳﺖ؛ وﻇﻴﻔﻪى اﻧﻘﻼﺑﻰ ﺑـﺮ دوش‬ ‫دارﻳﺪ‪ ،‬وﻇﻴﻔﻪى اﺳﻼﻣﻰ و دﻳﻨﻰ ﻫﻢ ﺑـﺮ دوش دارﻳـﺪ‪ .‬ﭼـﻪ در ﻣﺤـﻴﻂ داﻧﺸـﮕﺎﻫﻬﺎ و ﭼـﻪ در ﻣﺤـﻴﻂ‬ ‫ﻣﺪارس‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺒﺎرزه‪ ،‬ﻣﺒﺎرزهى اﻣﺮوز و ﻳﻚ روز و دو روز و ﻳﻚ ﺳﺎل و دو ﺳـﺎل ﻧﻴﺴـﺖ؛ ﻣﺒـﺎرزهى‬ ‫ﻧﺴﻠﻬﺎﺳﺖ‪ .‬آن ﻧﺴﻠﻰ ﻛﻪ از ﻣﺒﺪأ و آﻏﺎز اﻧﻘﻼب ﻓﺎﺻﻠﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﺪ اﻳـﺮان را ﺑـﻪ ﻋـﺰت‬ ‫ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ و ﺑﺴﺎزد و ﻋﻈﻤﺖ ﺑﺒﺨﺸﺪ و اﻟﮕﻮى زﻧﺪهاى در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﻠﺘﻬﺎى دﻳﮕﺮ ﻗﺮار دﻫﺪ و ﺑﻴﻨﻰ اﺳﺘﻜﺒﺎر‬ ‫را ﺑﻪ ﺧﺎك ﺑﻤﺎﻟﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻳـﻚ ﻧﺴـﻞ اﻧﻘﻼﺑـﻰ و اﺳـﻼﻣﻰ و ﻣﺘـﺪﻳﻦ ﺑﺎﺷـﺪ و آن‪ ،‬ﺷـﻤﺎ ﻫﺴـﺘﻴﺪ‪ .‬اﻣـﺮوز‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﻳﻴﺪ‪ ،‬اﻣﺮوز داﻧﺶآﻣﻮزﻳﺪ و ﻓـﺮدا ﮔﺮداﻧﻨـﺪﮔﺎن ﭼﺮﺧﻬـﺎى اﻳـﻦ ﻛﺸـﻮرﻳﺪ‪ .‬اﻣـﺮوز ﺧﻮدﺗـﺎن را‬ ‫ﺑﺴﺎزﻳﺪ‪ .‬داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ را ﺑﺴﺎزﻳﺪ‪ .‬ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎه را ﻣﺤﻴﻂ اﻧﻘﻼﺑﻰ و اﺳﻼﻣﻰ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻣﺤﻴﻂ دﺑﻴﺮﺳـﺘﺎﻧﻬﺎ را‬ ‫ﻧﻴﺰ ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر‪ .‬ﻧﻤﻰﺑﻴﻨﻴﺪ ﻛﻪ دﺷﻤﻦ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺗﻮﺟﻬﺶ را ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺤﻴﻄﻬﺎ ﻣﻌﻄﻮف ﻛﺮده اﺳﺖ!؟ اﻳـﻦ‪،‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار رﺋﻴﺲ و اﻋﻀﺎي ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪70/9/20 -‬‬ ‫‪ -2‬ﻫﻤﺎن‬

‫‪ .2‬اﺳﻼﻣﻲ ﺷﺪن داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‬

‫ﺑﺮاى ﭼﻴﺴﺖ؟ ﺑﺮاى اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ از اﻳﻦ ﻣﺤﻴﻄﻬﺎ ﻣﻰﺗﺮﺳﺪ‪ .‬در ﻣﺤـﻴﻂ داﻧﺸـﮕﺎه‪ ،‬ﺟﻮاﻧـﺎن اﻧﻘﻼﺑـﻰ و‬ ‫ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ دﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ ﺗﻦ‪ ،‬ﺑﺎ ﻳﻚ ﻓﻜﺮ ‪ -‬ﻓﻜﺮ اﺳـﻼم و اﻧﻘـﻼب ‪ -‬ﺣﺮﻛـﺖ ﻛﻨﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺤﻴﻂ را ﻣﺤﻴﻂ اﻧﻘﻼﺑﻰ و اﺳﻼﻣﻰ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬از ﻫﺮ ﭼﻴﺰى ﻛﻪ ﻣﺨﻞِ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻳﮕﺎﻧﮕﻰ در راه ﺧـﺪا و در راه‬ ‫اﻧﻘﻼب ﺑﺎﺷﺪ ﭘﺮﻫﻴﺰ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻴﺪ داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ را ﺑﺴﺎزﻳﺪ ﻛﻪ ﻓﺮداى اﻳﺮان را ﺗـﺄﻣﻴﻦ ﻛﻨـﺪ؛ ﺟﻤﻬـﻮرى‬ ‫اﺳﻼﻣﻰ را در ﻣﻘﺎﺑﻞ دﺷﻤﻨﺎن و ﺑـﺪﺧﻮاﻫﺎن و ﻣﻠـﺖ اﻳـﺮان را در ﻣﻘﺎﺑـﻞ دوﺳـﺘﺎن و اﻣﻴـﺪواران ﻋـﺎﻟﻢ‬ ‫روﺳﻔﻴﺪ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺤﻴﻂ دﺑﻴﺮﺳﺘﺎﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر‪.‬‬ ‫ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن و ﺑﭽﻪﻫﺎى ﻣﺆﻣﻦ ﻣﺎ‪ ،‬در اﻳﻦ اﻧﻘﻼب ﻧﻘﺶ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬اﻣﺮوز ﺳﺎﻟﺮوز ﺑـﻪ ﺧـﻮن ﻏﻠﺘﻴـﺪن‬ ‫ﻋﺪهاى از ﻫﻤﻴﻦ داﻧﺶآﻣﻮزان اﺳﺖ‪ .‬رژﻳﻢ ﻣﻨﺤﻮس ﭘﻬﻠﻮى ﻫﻢ ﺑﺎ داﻧﺶآﻣﻮز ﻣﺆﻣﻦ و اﻧﻘﻼﺑﻰ‪ ،‬ﻣﺨﺎﻟﻒ‬ ‫ﺑﻮد و ﻣﻰﺧﻮاﺳﺖ او را ﻳﺎ ﺿﺎﻳﻊ و ﻓﺎﺳﺪ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ اﮔﺮ ﻧﺸﺪ‪ ،‬ﺑﻜﺸﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺮوز ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ اﺳﺘﻜﺒﺎر و اﺳﺘﺒﺪاد ﺟﻬﺎﻧﻰ‪ ،‬دﺳﺘﺶ ﻧﻤﻰرﺳﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ داﻧﺶآﻣﻮزان ﻋﺰﻳـﺰ ﻣـﺎ آﺳـﻴﺐ‬ ‫ﺟﺴﻤﺎﻧﻰ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﺤﻤﺪاﻟﻠَّﻪ ﺳﺪى ﺑﻪ ارﺗﻔﺎع ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ ﺟﻠﻮ ﺗﺠﺎوز دﺷﻤﻦ را ﺑﺎ ﻗﺪرت ﮔﺮﻓﺘﻪ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ از ﻟﺤﺎظ ﺗﻀﻴﻴﻊ و اﻓﺴﺎد ﻣﻌﻨﻮى‪ ،‬ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻛﺎرى اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳـﺪ ﻣﻮاﻇـﺐ ﺑـﻮد‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺗﻜﻠﻴﻒ ﺑﺮدوش ﺷﻤﺎﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* دﻳﻦزداﻳﻲ از داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‬

‫‪375‬‬

‫رﺿﺎﺧﺎن آﻣﺪ ﻗﻠﺪرى و ﺑﻰﻋﻘﻠﻰ ﻛﺮد و ﻫﻤﺎن ﻇﺎﻫﺮش‪ 2‬را ﻫﻢ ﺧﻮاﺳﺖ در ﺳﻄﺢ ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﺑﺨﺼﻮص‬ ‫در ﻣﺤﻴﻄﻬﺎى ﻋﻠﻤﻰ ﺣﺬف ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻧﻴﺖ اﻳﻦ ﺑﻮد‪ .‬ﻟﺬا در ﻣﺤﻴﻄﻬﺎى داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ﻣﺎ‪ ،‬دﻳﻦ ﻳﻚ ﭼﻴـﺰ ﺑﻴﮕﺎﻧـﻪ‬ ‫ﺷﺪ‪ .‬داﻧﺸﮕﺎه ﻣﺎ را اﻳﻦﻃﻮر ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﭼﻴﺰ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ؛ ﭼﺮا؟ ﻫﺪف ﺑﺴﻴﺎر روﺷﻦ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪى ﺑﺴـﻴﺎر‬ ‫زﻳﺮﻛﺎﻧﻪاى ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮاى اﻳﻦﻛﻪ اﮔﺮ دﻳﻦ در داﻧﺸﮕﺎه ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬آن ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛـﻪ در اﻳـﻦ ﻓﻀـﺎ ﭘـﺮورش ﭘﻴـﺪا‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬در آﻳﻨﺪه ﻫﻤﺎن ﺳﺮدﻣﺪاران و ﺳﺮرﺷﺘﻪداران زﻧﺪﮔﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻰدﻳﻦ ﺷﺪهاﻧﺪ و ﺑﻪ ﺳﻬﻮﻟﺖ‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺑﻰدﻳﻨﻰ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺸﺎﻧﺪ! اﻳﻦ‪ ،‬ﻫﺪﻓﻰ ﺑﻮد ﻛﻪ دﻧﺒﺎل ﺷﺪ و اﻧﺼﺎﻓﺎً ﻫﻢ‪ ،‬ﺗﺎ ﻣﺪ‪‬ﺗﻰ و در‬ ‫ﺑﺮﻫﻪى ﻃﻮﻻﻧﻰاى از زﻣﺎن‪ ،‬ﻣﻮﻓّﻖ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎه را ﻣﺤﻴﻂ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ از دﻳﻦ ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار داﻧﺶآﻣﻮزان‪ ،‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‪ ،‬ﻣﻌﻠﻤﺎن و ﭘﺮﺳﺘﺎران ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ‪ 13‬آﺑﺎن‪71/8/13 -‬‬ ‫‪ -2‬ﻣﻨﻈﻮر ﻇﺎﻫﺮ دﻳﻦ اﺳﺖ‬ ‫‪ -3‬دﻳﺪار داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ روز وﺣﺪت ﺣﻮزه و داﻧﺸﮕﺎه‪72/9/24 -‬‬

‫‪3‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫* اﻣﺮوز ﻛﺸﻮر ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ ﻛﻪ ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً اﺳﻼﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ اﺳﺖ‬

‫ﻓﺮزﻧﺪان ﻋﺰﻳﺰم! ﺷﻤﺎ در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﺑﻪ ﻧﺎم اﺳﻼم و ﺑﺮاى ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻫـﺪﻓﻬﺎى ﻋﺎﻟﻴـﻪى اﺳـﻼﻣﻰ‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺧﺼﻮﺻﻴﺖ اﮔﺮ در ﻋﻤﻞ ﺗﺤﻘﻖ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﻛﻤﺘﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻰ‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ ارزش ﺑﺎ‬ ‫آن ﺑﺮاﺑﺮى ﺗﻮاﻧﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﻧﺎﻣﻬﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻣﻬﻢ ﻧﻴﺴﺖ و ﺳﻼﺋﻖ ﻣﺨﺘﻠﻔـﻰ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﺟـﺪاﻳﻰ اﻳـﻦ ﻧﺎﻣﻬـﺎ از‬ ‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﻰاﻧﺠﺎﻣﺪ‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪه ﻧﻴﺴﺖ؛ آﻧﭽﻪ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﻋﻤﻞ و ﻧﻴﺖ ﺷﻤﺎﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﻴﺘﻬﺎى ﺧﻮد را ﺧﺎﻟﺺ ﻛﻨﻴﺪ و ﺑﺎ ﻫﺮ ﻧﺎﻣﻰ ﻛﻪ در داﻧﺸﮕﺎه ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ اﺳﻼﻣﻰ ﺳﺮ ﮔﺮﻣﻴـﺪ‪ ،‬آن ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ‬ ‫را ﻣﻨﺘﻈﻢ‪ ،‬ﻫﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪ‪ ،‬ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺣﻜﻤﺖ و ﻛـﺎرداﻧﻰ و ﺑـﻪ دور از ﺟﻨﺠﺎﻟﻬـﺎى ﺑﻴﻬـﻮده و ﺗﻌﺎرﺿـﻬﺎى‬ ‫ﺑﺪﻓﺮﺟﺎم ﺷﻜﻞ دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺮوز ﻛﺸﻮر ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ﻛﻪ ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً اﺳﻼﻣﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ اﺳﺖ‪ .‬در داﻧﺸﮕﺎه اﺳﻼﻣﻰ ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﺑﺎ دﻳـﻦ‪،‬‬ ‫و ﺗﻼﺷﮕﺮى ﺑﺎ اﺧﻼق‪ ،‬و ﺗﻀﺎرب اﻓﻜﺎر ﺑﺎ ﺳﻌﻪى ﺻﺪر‪ ،‬و ﺗﻨﻮع رﺷﺘﻪﻫﺎ ﺑـﺎ وﺣـﺪت ﻫـﺪف‪ ،‬و ﻛـﺎر‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺑﺎ ﺳﻼﻣﺖ ﻧﻔﺲ‪ ،‬ﺗﻌﻤﻖ و ژرفﻧﮕﺮى ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﻋﻤﻞ‪ ،‬و ﺧﻼﺻﻪ دﻧﻴﺎ ﺑﺎ آﺧﺮت ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﭼﻨﻴﻦ داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺸﻮر را آﺑﺎد ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﻪ ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﻰ آﺑﺮو ﻣـﻰﺑﺨﺸـﺪ‪ .‬و ﺑـﻪ ﭘﻴﺸـﺮﻓﺖ‬ ‫ﺗﻮأم ﻋﻠﻢ و اﺧﻼق در ﺟﻬﺎن ﻛﻤﻚ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪376‬‬

‫اﮔﺮ اﺳﻼﻣﻰ ﺷﺪن داﻧﺸﮕﺎه را ﺑﺎ اﻳﻦ دﻳﺪ در ﻧﻈﺮ آورﻳﺪ‪ ،‬ﺧﻮاﻫﻴﺪ دﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاى اﻳﻦ ﻛﺎر‪ ،‬ﺗـﻼش اﺳـﺘﺎد‬ ‫و ﺷﺎﮔﺮد و ﻣﺪﻳﺮ داﻧﺸﺠﻮ و درس و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ و ﻛﺘﺎب‪ ،‬ﻫﻤﻪ و ﻫﻤﻪ ﺿﺮور و دﺧﻴﻞ اﺳﺖ و اﻟﺒﺘﻪ ﻧﻘـﺶ‬ ‫ﻣﺠﺘﻤﻌﺎت داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ اﺳﻼﻣﻰ و ﺑﻪ وﻳﮋه دﻓﺎﺗﺮ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻰ در آن ﻣﻤﺘﺎز و ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* اﻣﺮوز داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﺷﺎﻫﺪ ﻋﺒﺎدت و ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن اﺳﺖ‬

‫اﻣﺮوز اﮔﺮ ﻣﻦ ﺑﺨﻮاﻫﻢ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺧﻼﺻﻪ ﻋﺮض ﻛﻨﻢ ﻛﻪ اﻳﻨﻬﺎ‪ 2‬ﺑـﺮ روى ﭼـﻪ ﭼﻴﺰﻫـﺎﻳﻰ ﺣﺴ‪‬ﺎﺳـﻴﺖ‬ ‫دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻋﺮض ﻛﻨﻢ در درﺟﻪى او‪‬ل‪ ،‬اﻳﻦ ﺳﻪ ﭼﻴﺰ اﺳﺖ‪ :‬ﻳﻜﻰ اﺧﺘﻼف‪ .‬اﺻﺮار دارﻧﺪ واﻧﻤﻮد ﻛﻨﻨـﺪ‬ ‫ﻛﻪ در ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬اﺧﺘﻼف ﻫﺴﺖ‪ .‬ﻳﻚ وﻗﺖ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬اﺧـﺘﻼف ﺑـﻴﻦ ﻣﺴـﺆوﻟﻴﻦ‪ .‬ﻳـﻚ‬ ‫وﻗﺖ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬اﺧﺘﻼف ﺑﻴﻦ دﺳﺖاﻧﺪرﻛﺎران ﻧﻈـﺎم‪ .‬در داﻳـﺮهاى وﺳـﻴﻌﺘﺮ‪ ،‬ﻳـﻚ وﻗـﺖ ﻣـﻰﮔﻮﻳﻨـﺪ‪:‬‬

‫‪ -1‬ﭘﻴﺎم ﺷﻔﺎﻫﻲ ﺑﻪ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‪75/7/3 -‬‬ ‫‪ -2‬دﺷﻤﻨﺎن‬

‫‪ .2‬اﺳﻼﻣﻲ ﺷﺪن داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‬

‫اﺧﺘﻼف ﺑﻴﻦ ﻣﺮدم و ﻣﺴﺆوﻟﻴﻦ‪ .‬ﻳﻚ وﻗﺖ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬اﺧﺘﻼف ﺑﻴﻦ ﻣﺮدم! ﺳـﻌﻰ ﻣـﻰﻛﻨﻨـﺪ اﻳـﻦ ﻃـﻮر‬ ‫واﻧﻤﻮد ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ اﺧﺘﻼف ﻫﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﺣﺘّﻰ ﺑﻌﺪ از ﺑﺮﮔﺰارى ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ اﺳﻼﻣﻰ ﺑﺎﺷﻜﻮﻫﻰ ﻛﻪ در ﺗﻬﺮان ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻪى دﺳﺖاﻧـﺪرﻛﺎران‬ ‫و ﺳﻴﺎﺳﻴﻮن دﻧﻴﺎ ﻣﺒﻬﻮت ﺷﺪﻧﺪ؛ ﭼﻮن دﻳﺪﻧﺪ ﻣﺴﺆوﻟﻴﻦ ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ ﻳﻚ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاﻧـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻗـﻮل‬ ‫ﺟﻮاﻧﺎن‪ :‬ﻳﻚ ﺗﻴﻢ ﻛﺎﻣﻞ؛ ﻫﺮ ﻛﺴﻰ ﻛﺎر ﺧﻮد را اﻧﺠﺎم ﻣﻰدﻫﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﻫـﻢ ﻫﻤﺎﻫﻨـﮓ‪ .‬ﺧﻴﻠـﻰ ﺑـﺮاى آﻧﻬـﺎ‬ ‫ﺷﮕﻔﺖآور ﺑﻮد؛ ﭼﻮن ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت دﺷﻤﻦ‪ ،‬ﻋﻜﺲ اﻳﻦ را اﻟﻘﺎ ﻧﻤﻮده و ﻓﺮﻳﺎد ﻛﺸـﻴﺪه و ﺗﺒﻠﻴـﻎ ﻛـﺮده ﺑـﻮد!‬ ‫اﻳﻦﺟﺎ دﻳﺪﻧﺪ ﻧﺨﻴﺮ؛ اﻳﻦﻃﻮر ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻳﻚ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ﻫﻤﺎﻫﻨـﮓ ﺑـﺎ ﻳـﻚ ﺗﻤﺮﻛـﺰ ﻗـﻮى ﺑـﺮ روى‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺸﺘﺮﻛﻰ‪ ،‬ﻫﺮ ﻛﺴﻰ ﻛﺎر و وﻇﻴﻔﻪ و رواﺑﻂ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪهى ﺧﻮد را ﻣﻰﺷﻨﺎﺳﺪ و ﻋﻤﻞ ﻣـﻰﻛﻨـﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ را ﺳﻌﻰ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ؛ ﺣﺘّﻰ ﺑﻌﺪ از آن ﻫﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻪ روﺷﻨﻰ و وﺿﻮح ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪ‪ ،‬ﺑـﺎز ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎت‬ ‫دﺷﻤﻨﺎن‪ ،‬ﺑﻪ زﺑﺎﻧﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﻣﺮﺗﺐ ﺳﻌﻰ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﻫﻤﻴﻦ را ﻫﻢ ﻣﺨﺪوش ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭘـﺲ ﻳﻜـﻰ ﻣﺴـﺄﻟﻪى‬ ‫اﺧﺘﻼف اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺴﺄﻟﻪى دوم‪ ،‬ﮔﺮاﻳﺶ ﺑﻪ ﻏﺮب‪ ،‬ﻳﺎ ﮔﺮاﻳﺶ ﺑﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮﺗّﺐ ﺳﻌﻰ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ اﻳﻦ را ﻫـﻢ اﻟﻘـﺎ ﻛﻨﻨـﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﻠﻪ‪ ،‬در اﻳﺮان ﻳﻚ ﺟﻨﺎح ‪ -‬ﮔﺎﻫﻰ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ ﻳﻚ ﺟﻨﺎح‪ ،‬ﮔﺎﻫﻰ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﺴﻰ‪ ،‬ﮔـﺎﻫﻰ ﻣـﻰﮔﻮﻳﻨـﺪ‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاى‪ ،‬ﮔﺎﻫﻰ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ ﻣﺮدم‪ ،‬ﮔﺎﻫﻰ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ دوﻟﺘﻴﻬﺎ ‪ -‬دﻟﺸﺎن ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻏﺮب‪ ،‬ﮔﺮاﻳﺶ‬ ‫ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ؛ ﻃﺮف ﻏﺮب ‪ -‬ﻃﺮف اﻣﺮﻳﻜﺎ ‪ -‬ﺑﺮوﻧﺪ و آﺷﺘﻰ ﻛﻨﻨﺪ!‬ ‫دﻟﺸﺎن ﺧﻮش اﺳﺖ ﺑﻪ اﻳﻦﻛﻪ اﻳﻦ را ﺗﺒﻠﻴﻎ ﻛﻨﻨﺪ؛ ﭼﻮن اﮔﺮ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺎرى را اﻧﺠـﺎم دﻫﻨـﺪ‪،‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ؛ ﺣﺎﻻ ﻛﻪ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ و ﻣﻰﺑﻴﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬ﺟﻬﺘﮕﻴﺮى ﻣﻨﻄﻘﻰ و ﻋﻘﻼﻳﻰ‬ ‫و ﻣﺴﺘﺪلّ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﺤﻜﻤﻰ ﺣﻔﻆ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺧﻮدﺷﺎن ﻣﻰداﻧﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻨﻬﺎ را ﺗﺒﻠﻴﻎ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﻓﻼن ﻛﺲ ﺑﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﮔﺮاﻳﺶ دارد‪ ،‬ﻓﻼن ﻛـﺲ ﺑـﻪ ﻏـﺮب ﮔـﺮاﻳﺶ دارد‪ ،‬ﻓـﻼن ﻛـﺲ‬ ‫ﺣﺮﻛﺖ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻰﻛﻨﺪ و ﺑﺎ دﻳﮕﺮان ﻣﺨﺎﻟﻒ اﺳﺖ! ﺑﺮاى اﻳـﻦﻛـﻪ ﺷـﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮاﻧﻨـﺪ در داﺧـﻞ‪ ،‬دﻟﻬـﺎﻳﻰ را‬ ‫ﻣﺘﺰﻟﺰل ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ در ﺑﻴﻦ ﻣﺮدم‪ ،‬اﺧﺘﻼف ﺑﻴﻨﺪازﻧﺪ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ دوﺳـﺘﺎن را در دﻧﻴـﺎ ﻣﺘﺰﻟـﺰل‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ! اﻳﻦ ﻫﻢ ﻳﻚ ﻧﻘﻄﻪى دﻳﮕﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ روى اﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺎﻧﻮر و ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻘﻄﻪى ﺳﻮم ﻫﻢ ﺑﻰاﻋﺘﻘﺎدى ﻣﺮدم ﺑﻪ اﺳﻼم و ﻧﻈﺎم و اﻳﻤﺎن اﺳﻼﻣﻰ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ را ﻫﻢ ﺑﻪ ﺷﺪ‪‬ت ﺗﺒﻠﻴـﻎ‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺧﻮب؛ در داﺧﻞ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺎ‪ ،‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻣﺎ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان ﻣﺎ‪ ،‬ﻫﻤـﻴﻦ ﻣﺴـﺠﺪ‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﺷﺎﻫﺪ ﻋﺒﺎدت و راز و ﻧﻴﺎز و ﻧﻤﺎز ﺟﻤﺎﻋﺖ و اﻋﺘﻜﺎف و روزهدارىِ ﺑﺮﺟﺴـﺘﻪﺗـﺮﻳﻦ ﺟﻮاﻧـﺎن‬

‫‪377‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫اﻳﻦ ﻣﻤﻠﻜﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺟﻮاﻧﺎن ﻫﺮ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﺟﻮاﻧﺎﻧﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﻓﻜﺮ و ﺑـﺎ اﻧﺪﻳﺸـﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻗﺎﻋﺪﺗﺎً و ﻏﺎﻟﺒﺎً در ﻣﻴﺎن داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‪ ،‬اﻳﻦﻃﻮر ﻛﺴﺎﻧﻰ ﺑﻪ ﺻﻮرت واﻓـﺮ ﭘﻴـﺪا ﻣـﻰﺷـﻮﻧﺪ؛ اﻟﺒﺘـﻪ در ﺑـﻴﻦ‬ ‫ﻏﻴﺮداﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻫﻢ اﻳﻦﻃﻮر ﺟﻮاﻧﺎن ﺧﻮب ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬وﻟﻰ در زﻣﺎن ﻗﺪﻳﻢ ‪ -‬زﻣﺎن ﻣﺎ ﻛﻪ ﺟـﻮان ﺑـﻮدﻳﻢ ‪-‬‬ ‫در ﻣﻴﺎن داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‪ ،‬در داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان و ﺑﻌﻀﻰ داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎى دﻳﮕﺮ و در ﻫﻤﻪى اﻳـﺮان‪ ،‬ﺷـﺎﻳﺪ ﻫـﺰار‬ ‫ﻧﻔﺮ اﻋﺘﻜﺎف ﻧﻤﻰﻛﺮدﻧﺪ! در ﻗﻢ ﻛﻪ ﻣﺮﻛﺰ دﻳﻦ و ﻋﺒﺎدت ﺑـﻮد‪ ،‬ﺷـﺎﻳﺪ ﭼﻨـﺪ ﺻـﺪ ﻧﻔـﺮ ﻃﻠﺒـﻪ اﻋﺘﻜـﺎف‬ ‫ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮل ﻧﺒﻮد؛ ﻣﺮدم دور ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي داﻧﺸﮕﺎه اﺳﻼﻣﻲ‬

‫ﭘﺮﺳﺶ‪ :‬ﻟﻄﻔﺎً وﻳﮋﮔﻴﻬﺎى داﻧﺸﮕﺎه اﺳﻼﻣﻰ را ﻛﻪ ﻣﺪ‪ ‬ﻧﻈﺮ ﺣﻀـﺮتﻋـﺎﻟﻰ اﺳـﺖ‪ ،‬ﺑﻴﺸـﺘﺮ ﺗﺸـﺮﻳﺢ‬ ‫ﻓﺮﻣﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﻣﻦ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﺳﺨﻨﺮاﻧﻰ ﻛﺮدهام و اﻳﻦﻃﻮر ﻫﻢ ﻧﻴﺴﺖ ﻛـﻪ ﺣـﺎﻻ ﺑﺸـﻮد در دو ﻛﻠﻤـﻪ‬ ‫ﮔﻔﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ داﻧﺸﮕﺎه اﺳﻼﻣﻰ را داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ﻣﻰداﻧﻢ ﻛﻪ در آن‪ ،‬ﻋﻠﻢ ﻳﻚ ارزش ﺣﻘﻴﻘـﻰ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬آدم ﻋﻠﻢ را ﺑﺮاى ﮔﺮدهى ﻧﺎﻧﻰ ﻛﻪ از آن ﻃﺮﻳﻖ ﻣﻰﺷﻮد ﺑﻪ دﺳﺖ آورد‪ ،‬ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻧﻤﻰﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪،‬‬ ‫ﻧﺒﻰ‪‬اﻛﺮم ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ‪» :‬اﻃﻠﺒﻮا اﻟﻌﻠﻢ وﻟﻮ ﺑﺎﻟﺼ‪‬ﻴﻦ«‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ ﺑﺎ ﺷﺮاﻳﻂ آن روز‪ ،‬اﮔﺮ ﻻزم اﺳﺖ از ﺣﺠـﺎز ﺑـﻪ‬ ‫‪378‬‬

‫ﭼﻴﻦ ﺑﺮوﻳﺪ ﺗﺎ ﻋﻠﻢ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﻴﺎورﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺮوﻳﺪ‪ .‬آن روز ﺑﺮاى ﭼﻘﺪر ﭘﻮل و ﭼﻘﺪر درآﻣﺪ ﻣﻤﻜﻦ ﺑﻮد ﻳﻚ‬ ‫ﻧﻔﺮ ﺳﻮار ﺷﺘﺮ ﻳﺎ ﺳﻮار ﻛﺸﺘﻰ ﺷﻮد و ﺑﻪ ﭼﻴﻦ ﺑﺮود؟! ﻣﮕﺮ اﻣﻜﺎن دارد ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻼﺷﻰ در ﻣﻘﺎﺑﻞ درآﻣـﺪ‬ ‫ﻣﺎد‪‬ى ﺑﺎﺷﺪ؟! اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎﻳﺶ آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻠﻢ ارزش اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ در داﻧﺸﮕﺎه اﺳﻼﻣﻰ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﻤﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻠﻢ را دوﺳﺖ ﺑﺪارﻳﺪ‪ ،‬ارزش ﺑﺪاﻧﻴﺪ‪ ،‬آن را ﺑﺮاى ﺧﺪا و ﺑﺎ ﻧﻴﺖ ﺧﺎﻟﺺ دﻧﺒﺎل ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬ﺿـﻤﻨﺎً‬ ‫ﻋﺰﻳﺰان ﻣﻦ! ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺗﻬﺬﻳﺐ ﻧﻔﺲ ﺑﭙﺮدازﻳﺪ و ﺑﻨﻴﺎﻧﻬﺎى اﺧﻼﻗﻰ را در ﺧﻮدﺗﺎن ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﺮاى ﻳـﻚ‬ ‫ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﻋﺎﻟﻢ و ﻣﺤﻘّﻖ و ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮ و ﻧﺎﺑﻐﻪ‪ ،‬ﺛﺮوت ﺧﻴﻠﻰ ﺑﺰرﮔﻰ اﺳﺖ؛ اﻣـﺎ ﺑـﻪ ﺷـﺮط اﻳـﻦﻛـﻪ در او‬ ‫ﺑﻨﻴﺎﻧﻬﺎى اﺧﻼﻗﻰ اﺳﺘﻮار ﺑﺎﺷﺪ؛ وﺟﺪان اﺧﻼﻗﻰ زﻧﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬واﻟّﺎ آن ﻋﻠﻢ ﺑﻪ درد ﻧﻤﻰﺧﻮرد‪.‬‬ ‫ﺷﻤﺎ ﻣﻰداﻧﻴﺪ ﻛﻪ در زﻣﺎن رژﻳﻢ ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬در ﻫﻤﻴﻦ داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎى ﻣﺎ‪ ،‬ﭼﻘﺪر ﺑﭽﻪﻫـﺎ ﺗﺤﺼـﻴﻼت اﻧﺠـﺎم‬ ‫دادﻧﺪ؛ اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎى ﺧﻮﺑﻰ ﻫﻢ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻌﺪ ﻫﻢ ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ ﺑـﻪ ﺧـﺎرج رﻓﺘﻨـﺪ و ﻧـﻮﻛﺮ ﻓـﻼن دوﻟـﺖ‬ ‫ﺧﺎرﺟﻰ ﻛﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﻣﻠﺘﺸﺎن ﻛﺎر ﻣﻰﻛﺮد‪ ،‬ﺷﺪﻧﺪ! ﻧﺎن اﻳﻦ ﻣﻠﺖ را ﺧﻮردﻧﺪ‪ ،‬در داﻧﺸﮕﺎه اﻳـﻦ ﻣﻠـﺖ درس‬

‫‪ -1‬ﺧﻄﺒﻪ ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ‪76/10/12 -‬‬

‫‪ .2‬اﺳﻼﻣﻲ ﺷﺪن داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‬

‫ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ؛ اﻣﺎ رﻓﺘﻨﺪ ﻧﻮﻛﺮ آﻧﻬﺎ ﺷﺪﻧﺪ و ﺗﺎ آﺧﺮ ﻋﻤﺮﺷﺎن آنﺟﺎ ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﻧﺪاﺷـﺘﻦ وﺟـﺪان اﺧﻼﻗـﻰِ‬ ‫ﺑﻴﺪار اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺣﺎﻻ اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ دو ﻛﻠﻤﻪ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻣـﻰﺷـﻮد‪ ،‬واﻟّـﺎ اﮔـﺮ ﺑﺨـﻮاﻫﻴﻢ ﺑـﻪ‬ ‫ﺗﻔﺼﻴﻞ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ‪ ،‬ﻳﻚ ﺳﺎﻋﺖ ﻃﻮل ﻣﻰﻛﺸﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* اﺳﻼﻣﻲ ﺷﺪن داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‬

‫ﭘﺮﺳﺶ‪ :‬ﺗﻜﻠﻴﻒ ﻧﻴﺮوﻫﺎى ﻋﻠﻤﻰ ﺗﺎزه ﺟﺬب ﺷﺪه ﺑﻪ اﻋﻀﺎى ﻫﻴﺄت ﻋﻠﻤﻰ داﻧﺸﮕﺎه در ﺧﺼـﻮص‬ ‫ﻛﻤﻚ ﺑﻪ اﺳﻼﻣﻰ ﻛﺮدن داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﭼﻴﺴﺖ؟‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﻣﺴﺄﻟﻪى اﺳﻼﻣﻰ ﻛﺮدن داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪى ﺷﻮراى ﻋﺎﻟﻰ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاﻳﺶ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻳﻰ دارﻧﺪ‪ ،‬ﻛﺎرﻫﺎﻳﻰ اﻧﺠﺎم ﻣﻰدﻫﻨﺪ و در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ آن را رﻳﺰ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺟﻬﺖ‪،‬‬ ‫ﻧﻴﺮوى ﺗﺎزه ﺟﺬب ﺷﺪه و ﻧﻴﺮوى ﻗﺪﻳﻤﻰ‪ ،‬ﻓﺮﻗﻰ ﻧﻤﻰﻛﻨﺪ؛ ﮔﻤﺎن ﻧﻤﻰﻛﻨﻢ ﺗﻔﺎوﺗﻰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪﻫﺮﺣﺎل‪ ،‬در روش اﻳﻦ ﻛﺎر‪ ،‬ﻣﻦ ﻫﻴﭻ دﺧـﺎﻟﺘﻰ ﻧﻤـﻰﻛـﻨﻢ و ﻧﻜـﺮدهام‪ .‬روش‪ ،‬ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﻣﺴـﺆوﻻن‬ ‫داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ و اﻋﻀﺎى ﺑﺮﺟﺴﺘﻪى ﺷﻮراى ﻋﺎﻟﻰ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ اﺳﺖ؛ آﻧﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮﻧـﺪ‪ .‬ﻣـﻦ‬ ‫اﻳﺪه را ﻣﻄﺮح ﻧﻤﻮدم و از آﻧﻬﺎ ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﻛﺮدم و ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﻫﻢ ﺧﻮاﻫﻢ ﻛﺮد و اﮔﺮ داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ اﺳﻼﻣﻰ ﺷـﺪه‪،‬‬ ‫ﻓﻬﻤﻴﺪه ﺑﺸﻮد و ﻣﻌﻠﻮم ﮔﺮدد ﻛﻪ ﻣﻦ ﭼﻪ ﺧﻮاﺳﺘﻢ و ﭼـﻪ ﮔﻔـﺘﻢ‪ .‬ﻓﻜـﺮ ﻧﻤـﻰﻛـﻨﻢ ﺣﺘّـﻰ ﻳـﻚ ﻧﻔـﺮ در‬ ‫داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺿﺮورت و ﺧﻮب ﺑﻮدن و ﻣﻔﻴﺪ ﺑﻮدن آن را اﺣﺴﺎس ﻧﻜﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﺗﻜﻠﻴﻒ‬ ‫دارﻧﺪ ﻛﻪ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻛﺎر ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻦ ﻫﻢ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻢ اﻳﻦ را اﺣﺴـﺎس ﻛـﻨﻢ ﻛـﻪ ﻣﻨﻈـﻮر از اﺳـﻼﻣﻰ‬ ‫ﺷﺪن داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ‪ ،‬ﻫﻤﻴﺸﻪ و ﻫﻤﻪ ﺟﺎ و ﻧﺰد ﻫﻤﻪ درﺳﺖ ﻓﻬﻤﻴـﺪه ﻧﺸـﺪه ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀـﻴﻬﺎ آن را ﺧﻴﻠـﻰ‬ ‫ﻣﺤﺪود‪ ،‬ﻛﻮﭼﻚ و ﺿﻌﻴﻒ ﻓﻬﻤﻴﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﻣﻘﺼﻮد‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﺴﺄﻟﻪى ﺧﻴﻠﻰ واﻻﺗﺮ از اﻳﻦ ﺣﺮﻓﻬﺎﺳﺖ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* ﭘﺮورش ﻫﺰاران ﻧﻴﺮوي ﻣﺆﻣﻦ و داﻧﺸﻤﻨﺪ در داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‬

‫آن ﭼﻴﺰى ﻛﻪ ﻣﻦ از ﺷﻤﺎ ﺟﻮاﻧﺎن ﺗﻮﻗّﻊ دارم ﻣﻰﺧﻮاﻫﻢ و ﻫﻤﻪﺗﺎن ﺑﺠـﺪ‪ ‬آن را ﻓﺮاﻣـﻮش ﻧﻜﻨﻴـﺪ‪ ،‬اﻳـﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺻﺤﻨﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ و اﻣﻴﺪﺗﺎن را ﻫﻢ از دﺳﺖ ﻧﺪﻫﻴـﺪ‪ .‬ﺑﺪاﻧﻴـﺪ ﻛـﻪ اﻣـﺮوز دﺷـﻤﻦ‪ ،‬ﺗﻤـﺎم اﻳـﻦ‬ ‫ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﭘ‪‬ﺮﺧﺮﺟﻰ را ﻛﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ اﻧﺠﺎم ﻣﻰدﻫﺪ ‪ -‬رادﻳﻮ اﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،‬روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺠﻠّـﺎت‪،‬‬ ‫ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺘﻬﺎ و ‪ - ...‬ﺑﺮاى اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ را از آﻳﻨﺪهى ﺧﻮدﺗﺎن ﻧﺎاﻣﻴﺪ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاى اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬

‫‪ -1‬ﺟﻠﺴﻪ ﭘﺮﺳﺶ و ﭘﺎﺳﺦ ﺑﺎ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن در داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان‪77/2/22 -‬‬ ‫‪ -2‬ﻫﻤﺎن‬

‫‪379‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫ﺟﻮاﻧﺎن اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺗﻔﻬﻴﻢ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ آﻳﻨﺪهى اﺳﻼﻣﻰ در اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﻣﺎﻧﺪﻧﻰ ﻧﻴﺴﺖ و ﻧﻤﻰﺷﻮد ﻛـﺎرى ﻛـﺮد‪.‬‬ ‫اﻳﻨﻬﺎ اﻳﻦﻗﺪر ﻧﻤﻰﻓﻬﻤﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺪﺗﺮ از اﻳﻦ وﺿﻊ را ﻧﻮزده ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻣﻰﻛﺮدﻧـﺪ و اﻳـﻦ ﻣﻠـﺖ ﺑـﺎ‬ ‫اﺳﺘﻘﺎﻣﺖ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﻗﺪرت ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺧﻮد و ﺑﺎ رﻫﺒﺮى اﻣﺎم ﺑﺰرﮔـﻮار‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺴـﺖ ﻫﻤـﻪى‬ ‫اﻳﻦ ﻣﻮاﻧﻊ را درﻧﻮردد‪ .‬اﻣﺮوز ﻣﺎ ﻳﻚ ﻣﻠﺖ ﻋﺰﻳﺰ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﻠﺖ ﻣﻘﺘﺪر‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﻠﺖ ﺑﺎ‬ ‫اﺑﻬ‪‬ﺖ در دﻧﻴﺎ ﻫﺴﺘﻴﻢ؛ ﻛﺎرﻫﺎﻳﻤﺎن را اﻧﺠﺎم ﻣﻰدﻫﻴﻢ‪ ،‬ﺳﺎزﻧﺪﮔﻰ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻧﻮآورى ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺗﻜﻴﻪﻣـﺎن را‬ ‫ﺑﻪ ﺧﺎرج از اﻳﻦ ﻣﺮزﻫﺎ روزﺑﻪروز ﻛﻤﺘﺮ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ؛ از ﻣﻨﺎﺑﻊ داﺧﻠﻰ ﺧﻮدﻣﺎن‪ ،‬از ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴـﺎﻧﻰ ﺧﻮدﻣـﺎن‪،‬‬ ‫از ﻧﻴﺮوى ﻋﻠﻢ ﺧﻮدﻣﺎن‪ ،‬ﺣﺪاﻛﺜﺮ اﺳﺘﻔﺎده را ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ‪ .‬در ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬داﻧﺸـﮕﺎﻫﻬﺎ و ﻣﺮاﻛـﺰ ﻣـﺎ‪ ،‬در ﺧﻴﻠـﻰ‬ ‫ﺟﺎﻫﺎ از ﻟﺤﺎظ ﻋﻠﻤﻰ ﺑﻪ ﻧﻴﺮوﻫﺎى ﻏﻴﺮﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻪ اﺳﻼم ﻣﺘّﻜﻰ ﺑﻮد؛ اﻣـﺎ اﻣـﺮوز ﻫـﺰاران ﻧﻴـﺮوى ﻣـﺆﻣﻦ‪،‬‬ ‫ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪ‪ ،‬ﻋﺎﻟ‪‬ﻢ و داﻧﺸﻤﻨﺪ‪ ،‬در ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﭘﺮورش ﻳﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﺮدهاﻳـﻢ؛ ﺑـﻪ ﺣـﻮل و ﻗـﻮ‪‬هى‬ ‫اﻟﻬﻰ‪ ،‬روزﺑﻪروز ﻫﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺮد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺑﺎﻳﺪ در آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻲ ﻫﻤﺘﺘﺎن ﻣﺘﺪﻳﻦ ﻛﺮدن ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﺎﺷﺪ‬

‫ﺑﺎﻳﺪ در آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻰ‪ ،‬ﻫﻤﺘﺘﺎن در ﻣﺘﺪﻳﻦ ﻛﺮدن آن ﺟﻮاﻧﻬﺎ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻣﻌﻨﺎﻳﺶ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛـﻪ ﻫﻤﺘﺘـﺎن ﺑـﺮ‬ ‫ﻋﺎﻟﻢ ﻛﺮدن و ورزﺷﻜﺎر ﻛﺮدن آﻧﻬﺎ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺑﻪﺟﺎى ﺧﻮد ﻣﺤﻔـﻮظ اﺳـﺖ و اﻳـﻦ ﻧﻜﺘـﻪ‪ ،‬ﻧﻔـﻰ آﻧﻬـﺎ‬ ‫‪380‬‬

‫ﻧﻤﻰﻛﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﻣﻦ ﻣﻰﮔﻮﻳﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ ﺑﺨﺼﻮص ﺑﻜﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻴﺪ ﺟﻮاﻧﻬﺎى داﻧﺸﺠﻮ را ﻣﺘﺪﻳﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻫﻢ دﻧﻴﺎ و آﺧﺮت آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻫﻢ دﻧﻴﺎ و آﺧﺮت ﺧﻮدﺗـﺎن را‬ ‫آﺑﺎد ﻛﺮدهاﻳﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺧﺪاى ﻧﺎﻛﺮده در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ‪ ،‬ﻛﻮﺗﺎﻫﻰ ﻛﺮدﻳـﺪ‪ ،‬ﻫـﻢ ﺑـﻪ دﻧﻴـﺎ و آﺧـﺮت آﻧﻬـﺎ ﺿـﺮﺑﻪ‬ ‫زدهاﻳﺪ‪ ،‬ﻫﻢ دﻧﻴﺎ و آﺧﺮت ﺧﻮدﺗﺎن دﭼﺎر ﺧﺪﺷﻪ ﻣﻰﺷﻮد و ﺑـﺮاى دﻧﻴـﺎ و آﺧﺮﺗﺘـﺎن ﺑـﺪ اﺳـﺖ‪ .‬ﺗـﺪﻳﻦ‬ ‫ﺟﻮاﻧﻬﺎى داﻧﺸﺠﻮ‪ ،‬ﭼﻴﺰ ﺧﻴﻠﻰ ﺑﺰرﮔﻰ اﺳﺖ؛ ﭼﻴﺰ ﺧﻴﻠﻰ ﻣﻬﻢ و ﻻزﻣﻰ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ اﻻن اﻳﻦﺟﻮر اﺳﺖ؛ ﺟﻮاﻧﻬﺎ ﺧﻴﻠﻰ ﻣﺘﺪﻳﻨﻨﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ اﻻن در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎى ﻣﺎ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻛﻨﻴـﺪ‪،‬‬ ‫ﻫﻴﭻ ﻛﺲ ﻫﻢ آﻧﻬﺎ را اﺟﺒﺎر ﻧﻜﺮده ﻛﻪ ‪ -‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ‪ -‬ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﺑﺎ ﭼﺎدر ﺑﺎﺷـﻴﺪ؛ ﻳـﺎ ﺣﺠﺎﺑـﺖ ﭼﮕﻮﻧـﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ؛ اﻣﺎ ﻣﺘﺪﻳﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﺣﺠﺎﺑﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻤﺎزﺧﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺴﺠﺪﻫﺎ ﺧﻮب اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺮاﺟﻌﺎت ﺧـﻮب اﺳـﺖ‪ ،‬اﻋﺘﻜـﺎف‬ ‫ﻫﺴﺖ‪ ،‬دﻋﺎ ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ‪ -‬ﭼﻴﺰﻫﺎى ﺧﻮب ‪ -‬ﻫﺴﺖ‪ .‬ﻧﻪ اﻳﻦ ﻛﻪ ﺧﻮب ﻧﻴﺴﺖ؛ اﻣﺎ اﻋﺘﻘﺎد ﻣﻦ اﻳﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻛﻤﺘﺮ از ﺻﺪدرﺻﺪ‪ ،‬ﻗﺎﻧﻊ ﻧﺸﻮﻳﺪ‪ .‬و اﻳﻦ‪ ،‬ﻏﻴﺮ از اﺳﻼﻣﻰ ﺷﺪن داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ اﺳـﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﻣﻦ آن وﻗﺖ ﮔﻔﺘﻢ‪.‬‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار اﻗﺸﺎر ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺮدم و ﺟﻤﻌﻲ از آزادﮔﺎن ﺟﺎﻧﺒﺎزان و ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎي ﻣﻌﻈﻢ ﺷﻬﺪاء‪77/5/27 -‬‬

‫‪ .2‬اﺳﻼﻣﻲ ﺷﺪن داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‬

‫ﻣﻌﻨﺎى اﺳﻼﻣﻰ ﺷﺪن داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ‪ ،‬ﻫﻤﻪى آن ﭼﻴﺰﻫﺎﺳﺖ‪ .‬داﻧﺸﮕﺎه اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ در آن‬ ‫درس و ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻫﻤﻪى اﻳﻨﻬﺎ را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬دارم داﻳﺮهى اﺧﺼﻰ را ﻋﺮض ﻣﻰﻛﻨﻢ؛ ﻣﻰﮔﻮﻳﻢ‬ ‫ﺳﻌﻰ ﻛﻨﻴﺪ ﺑﭽﻪﻫﺎ را ﻣﺘﺪﻳﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺧﻮدﺗﺎن ﻣﺘﺪﻳﻨﻴﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ دو ﺑﺰرﮔﻮار‪ 1‬ﻛﻪ ﻣﺴﺆوﻟﻴﻦ داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎى‬ ‫ﻛﺸﻮر ﻫﺴﺘﻴﺪ و ﺧﻮدﺗﺎن اﻓﺮاد ﻣﺘﺪﻳﻨﻰ ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﺧﺪاى ﻣﺘﻌﺎل از اﻳﻦ اﻣﺮ‪ ،‬ﺳﺆال ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‪،‬‬ ‫اﻣﻜﺎﻧﻰ در اﺧﺘﻴﺎر ﺷﻤﺎﺳﺖ ‪ -‬در درﺟﻪى اول ﺷﻤﺎ‪ ،‬و درﺟﻪى ﺑﻌﺪ ﺑﻘﻴﻪى اﻓﺮادى ﻛﻪ در اﻳـﻦ ﺟﻠﺴـﻪ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪ -‬آﻗﺎى دﻛﺘﺮ ﺟﺎﺳﺒﻰ را ﻫﻢ ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﻜﻨﻴﺪ؛ اﻳﺸﺎن ﻫﻢ داﻧﺸﮕﺎه آزاد را درﻳﺎﺑﻨﺪ‪ ،‬داﻧﺸـﮕﺎه آزاد‬ ‫ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﻴﻦﺟﻮر ﺑﺎﺷﺪ‪ -.‬ﻏﺮض‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻌﻴﺘﺎن در ﻣﺘـﺪﻳﻦ ﻛـﺮدن ﺟﻤﺎﻋـﺖ داﻧﺸـﺠﻮ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬از ﻫـﺮ‬ ‫ﭼﻴﺰى ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻛﻤﻚ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ اﺳﺘﻘﺒﺎل ﻛﻨﻴﺪ و ﻫﺮﭼﻴﺰى ﻛﻪ ﻣﺰاﺣﻢ و ﻣﺨﻞ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎﺳـﺖ‪،‬‬ ‫ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﻫﺮﺟﻮر ﻣﻘﺘﻀﻰ ﻣﻰداﻧﻴﺪ‪ ،‬ﺟﻠﻮى آن را ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺣﺘﻰ ﺷﻨﻴﺪم ﺑﻌﻀـﻰ اﺳـﺎﺗﻴﺪ داﻧﺸـﮕﺎه در‬ ‫داﺧﻞ ﻛﻼس‪ ،‬ﺟﻠﻮى ﭼﺸﻢ ﺑﭽﻪﻫﺎى ﻣﺴﻠﻤﺎن‪ ،‬ﺻﺮﻳﺤﺎً ﺑﻪ ﻣﻘﺪﺳﺎت اﻫﺎﻧﺖ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ! ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ اﻳﻨﻬﺎ‬ ‫راﺿﻰ ﺑﺸﻮﻳﺪ‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪ اﺟﺎزه ﺑﺪﻫﻴﺪ؛ رودرﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﻧﻜﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﺤﺚ دﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ دﻳﺪﻳﺪ ﻛﻪ اﺳﺘﺎد ﺷـﻤﺎ در‬ ‫آنﺟﺎ دارد ﺑﻪ ﺧﺪا و دﻳﻦ و اﻳﻦ ﺣﺮﻓﻬﺎ اﻫﺎﻧﺖ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎً ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻜﻰ از دو ﻛﺎر را اﻧﺠﺎم ﺑﺪﻫﻴﺪ‪ :‬ﻳـﺎ‬ ‫ﻛﺎرى ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ در ﻫﻤﺎن ﻛﻼس‪ ،‬ﺑﻪ آن ﭘﺎﺳﺦ داده ﺑﺸﻮد‪ .‬آن ﺟﻮان ﻛﻪ ﺟﺮأت ﻧﻤـﻰﻛﻨـﺪ؛ ﭼـﻮن ﭘﺎﻳـﺎن‬ ‫ﺗﺮم‪ ،‬ﭘﺎﻳﺎن ﺳﺎل و ﭘﺎﻳﺎن دورهى داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ‪ ،‬ﺳﺮوﻛﺎرش ﺑﺎ آن اﺳﺘﺎد اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺪرش درﻣﻰآﻳﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﺑﻜﻨﻴﺪ‪ ،‬رﺋﻴﺲ داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﻳﺎ رﺋﻴﺲ داﻧﺸﻜﺪه ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻜﻨﺪ‪ .‬اﺳﺘﺎد ﺧـﻮﺑﻰ را‪ ،‬آدم ﺧـﻮﺑﻰ را ﺑﺎﻳـﺪ ﺑﺒﺮﻳـﺪ در‬ ‫ﻫﻤﺎن ﺟﺎ رﻓﻊ ﺷﺒﻬﻪ ﺑﻜﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺷﺮّ او را از ﺳﺮ آن داﻧﺸـﺠﻮﻫﺎ ﻛـﻢ ﺑﻜﻨﻴـﺪ‪ .‬اﺳـﺘﺎدى ﻛـﻪ ﺳـﺮﻛﻼس‬ ‫ﻣﻰﻧﺸﻴﻨﺪ و ﺗﻤﺎﻣﻴﺖ ارﺿﻰ ﻛﺸﻮر را زﻳﺮ ﺳﺆال ﻣﻰﺑﺮد‪ ،‬راﺟﻊ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﻪ ﻛﺮدﺳﺘﺎن از اﻳﺮان ﺟﺪا ﺑﺸﻮد‪،‬‬ ‫ﺻﺮﻳﺢ ﺳﺮﻛﻼس ﺣﺮف ﻣﻰزﻧﺪ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺷﻤﺎ ﺗﺤﻤﻞ ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰى را ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ؟! ﭼﻄﻮر ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ‬ ‫ﭼﻨﻴﻦ ﺣﺮﻓﻰ را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﺮد؟! ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﻳﻞ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻰ ﺑﭙﺮدازﻳﺪ‪ .‬ﻳﻚ وﻗﺖ ﺑﻌﻀﻰ ﺑﺮادرﻫـﺎ در اﻳـﻦ‬ ‫زﻣﻴﻨﻪﻫﺎ آنﻗﺪر ﺗﻨﺪروى ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎز ﻫﻤﺎن زﻣﺎن ‪ -‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻌﻀﻰ از آﻗﺎﻳﺎن ﻛﻪ در ﺟﻠﺴـﻪ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﻳﺎدﺷﺎن ﺑﺎﺷﺪ ‪ -‬ﺧﻮد ﻣﺎ ﻣﻰاﻳﺴﺘﺎدﻳﻢ ﻛﻪ اﻳﻦﻗﺪر ﺳﺨﺘﮕﻴﺮى و ﺗﻨﺪى ﻧﻜﻨﻴﺪ! ﻳﻚ وﻗﺖ از اﻳﻦ ﻃﺮف‪ ،‬و‬ ‫ﺣﺎﻻ ﺑﻌﻀﻴﻬﺎ از آن ﻃﺮف ﻣﻰاﻓﺘﻨﺪ! اﻳﻦ ﻛﻪ ﻧﻤـﻰﺷـﻮد‪ .‬ﻣـﻰﮔﻮﻳﻨـﺪ‪ :‬رﻫـﺎ ﻛﻨﻴـﺪ‪ ،‬اﺳـﺘﺎد ﻫﺮﭼـﻪ دﻟـﺶ‬ ‫ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ‪ ،‬ﺳﺮﻛﻼس ﻣﻄﺮح ﻛﻨﺪ!‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫‪ -1‬وزﻳﺮان ﻋﻠﻮم و ﺑﻬﺪاﺷﺖ و درﻣﺎن‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار رﺋﻴﺲ و اﻋﻀﺎي ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪77/10/15 -‬‬

‫‪381‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫* دﻳﻨﺪاري و دﻳﻦﮔﺮﻳﺰي‬

‫ﭘﺮﺳﺶ‪ :‬ﺿﻤﻦ ﺗﺸﻜﺮ از ﺣﻀﺮتﻋﺎﻟﻰ ﻛﻪ وﻗﺘﺘﺎن را در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﺎ ﻗﺮار دادﻳﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ ﺑﻪ اﻳﻦﻛـﻪ‬ ‫ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎل از ﻋﻤﺮ اﻧﻘﻼب ﻣﻰﮔﺬرد و در اﻳﻦ ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎل ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﻳﻚ ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﻰ داﺷـﺘﻪ و‬ ‫ﺗﻤﺎم ارﻛﺎن اﻳﻦ ﻧﻈﺎم ﻫﻢ اﺳﻼﻣﻰ ﺑﻮده‪ ،‬اﻣﺎ ﻳﻜﻰ از ﻣﻌﻀﻼﺗﻰ ﻛﻪ در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ و در ﺑـﻴﻦ ﻧﺴـﻞ‬ ‫ﺟﻮان ﻣﺎ دﻳﺪه ﻣﻰﺷﻮد ‪ -‬ﻧﺴﻠﻰ ﻛﻪ در اﻳﻦ اﻧﻘﻼب ﺑـﺰرگ ﺷـﺪهاﻧـﺪ ‪» -‬دﻳـﻦﮔﺮﻳـﺰى« اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﺣﻀﺮتﻋﺎﻟﻰ در دﻳﺪار ﻗﺒﻠﻰ ﻓﺮﻣﻮدﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺸﺮﻳﺎت‪ ‬ﺧﻮد رﻧﮓ و ﺑﻮى ﻛﺎﻣﻼً دﻳﻨﻰ ﺑﺪﻫﻴﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﻄﻠﺒﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻴﻠﻰ ﻫﻢ ﺧﻮب اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﻣﺸﻜﻠﻰ ﻛﻪ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ وﺟﻮد دارد‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛـﻪ‬ ‫وﻗﺘﻰ ﻣﺎ ﻣﻄﺎﻟﺐ دﻳﻨﻰ را در ﻧﺸﺮﻳﺎﺗﻤﺎن وارد ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﺨﺎﻃﺒﺎﻧﻤﺎن را از دﺳﺖ ﻣﻰدﻫـﻴﻢ و ﻃﺒـﻖ‬ ‫ﺑﺮآوردﻫﺎ و آﻣﺎرﻫﺎ و ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﻴﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ دارﻳﻢ‪ ،‬آن ﻧﺸﺮﻳﺎﺗﻰ ﻛﻪ ﻣﻄﺎﻟﺐ دﻳﻨﻰ را ﻣـﺪ‪ ‬ﻧﻈـﺮ ﻗـﺮار‬ ‫ﻣﻰدﻫﻨﺪ و ﻣﻨﻌﻜﺲ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻴﺮاژ ﻛﻤﺘﺮ و ﻣﺨﺎﻃﺒﺎن ﻛﻤﺘﺮى دارﻧﺪ! ﻣﻰﺧﻮاﺳﺘﻢ از ﺣﻀﺮتﻋـﺎﻟﻰ‬ ‫ﺳﺆال ﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﭼﻪ راه ﺣﻠّﻰ را ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ و ﻣﺎ ﺑﻪ ﭼﻪ ﺷﻜﻠﻰ اﻳﻦ را در ﻧﺸـﺮﻳﺎﺗﻤﺎن ﺗﺒﻴـﻴﻦ‬ ‫ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﭘﻴﻮﻧﺪى ﺑﻴﻦ ﻧﺴﻞ ﺟﻮان و دﻳﻦ ﺑﺮﻗﺮار ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ؟‬ ‫‪382‬‬

‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬اﻳﻦﻛﻪ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﻴﺪ ﺟﻮاﻧﺎن دﻳﻦ ﮔﺮﻳﺰﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻧﺮﺳﻴﺪهام‪ .‬ﻧﻪ اﻳﻦﻛﻪ ﻓﺮد دﻳﻦﮔﺮﻳﺰ در‬ ‫ﻣﻴﺎن ﺟﻮاﻧﺎن ﻧﻴﺴﺖ ‪ -‬ﭼﺮا ﻫﺴﺖ ‪ -‬اﻣﺎ دﻳﻦﺑﺎور و دﻳﻦﭘﺬﻳﺮ و دﻳﻦﻃﻠﺐ ﻫﻢ اﻣﺮوز در ﻣﻴـﺎن ﺟﻮاﻧـﺎن‬ ‫ﺧﻴﻠﻰ دارﻳﻢ‪... .‬‬ ‫ﭘﺮﺳﺶ‪ :‬اﻟﺒﺘﻪ ﻓﻄﺮت ﻧﺴﻞ ﺟﻮان ﺗﺸﻨﻪى دﻳﻦ اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻰ ﻣﺘﺄﺳ‪‬ﻔﺎﻧﻪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺑﺪ ﻣﺘﻮﻟّﻴﺎن اﻣﺮ‬ ‫و ﭼﻬﺮهى ﺑﺪى ﻛﻪ از دﻳﻦ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﻘﺪار ﮔﺮﻳﺰ از دﻳﻦ وﺟﻮد دارد؛ از آن دﻳﻨﻰ ﻛﻪ‬ ‫ﻣﻌﺮّﻓﻰ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﺧﻴﻠﻰ ﺧﻮب؛ ﻣﻦ ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻄﻠﺐ را از ﻓﺮﻣﺎﻳﺶ ﺷﻤﺎ ﻓﻬﻤﻴﺪم‪ .‬ﺑﻠﻪ؛ اﻟﺒﺘﻪ ﻋﺪ‪‬هاى اﻳﻦﻃﻮرﻧـﺪ و‬ ‫ﻳﻜﻰ از ﻋﻠﻠﺶ ﻫﻤﺎن ﭼﻴﺰى اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﮔﻔﺘﻴﺪ؛ ﻳﻌﻨﻰ اﺣﻴﺎﻧـﺎً در ﺟـﺎﻳﻰ ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎت دﻳﻨـﻰ ﻣﻨﻄﺒـﻖ ﺑـﺎ‬ ‫روﺷﻬﺎى درﺳﺖ ﺗﺒﻠﻴﻐﻰ ﻧﺒﻮده؛ ﻳﺎ آن آﻗﺎﻳﻰ ﻛﻪ از دﻳﻦ ﻣﻰﮔﺮﻳﺰد‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﺒﻠﻴﻎ درﺳﺘﻰ ﻣﻮاﺟﻪ ﻧﺒﻮده اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﻃﺒﻴﻌﺘﺎً ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻓﺮاﮔﻴﺮ ﻛﻪ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺑﺎﻻﺧﺮه ﻣﺎ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﮔﻮﻧﻪﮔﻮﻧﻪ‪ ،‬ﮔﻮﺷﻪﮔﻮﺷﻪ‪ ،‬ﻣﺴﺠﺪ ﻣﺴـﺠﺪ‬ ‫و ﻛﺎﻧﻮن ﻛﺎﻧﻮن دارﻳﻢ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﻳﻜﻰ از ﻋﻠﻠﺶ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ ﻋﻠّﺖ دﻳﮕﺮش ﻫﻢ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ اﻳﻦ ﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﻌﻀﻰ از آن ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺣﺎﻟﺖ دﻳﻦﮔﺮﻳﺰى دارﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻜﻠﻴﻔﻬﺎى دﻳﻨﻰ را ﺑﺮاى ﺧﻮدﺷﺎن ﺳﻨﮕﻴﻦ ﻣﻰﺑﻴﻨﻨـﺪ‪.‬‬

‫‪ .2‬اﺳﻼﻣﻲ ﺷﺪن داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‬

‫ﻣﺜﻼً دﻳﻦ در ﻣﻮرد ﻣﻌﺎﺷﺮت‪ ،‬در ﻣﻮرد ﻣﺤﺮم و ﻧﺎﻣﺤﺮم‪ ،‬در ﻣﻮرد ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧـﺪن ﺗﻜـﺎﻟﻴﻔﻰ دارد‪ .‬ﺑـﺮاى‬ ‫ﻋﺪ‪‬هاى اﻧﺠﺎم اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺗﻜﺎﻟﻴﻒ ﺳﻨﮕﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺎ دﻳﻦ ﻋﻨﺎدى ﻫﻢ ﻧﺪارﻧﺪ؛ اﻳﻦﻃـﻮر ﻧﻴﺴـﺖ ﻛـﻪ از‬ ‫دﻳﻦ ﺑﺪﺷﺎن ﺑﻴﺎﻳﺪ؛ ﻳﻚ وﻗﺖ ﻫﻢ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ دو ﻛﻠﻤﻪ ﺣﺮف ﮔﺮﻣﻰ ﺑﺰﻧﺪ‪ ،‬دﻟﺸﺎن ﻫﻢ ﻧﺮم ﻣﻰﺷﻮد؛ ﻣﻤﻜﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﻳﻚ ﻧﻤﺎز ﺑﺎﺣﺎﻟﻰ ﻫﻢ ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﺗﻜﻠﻴﻒ ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﺳﻨﮕﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺑﺸﺮ ﻫﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛـﻪ‬ ‫از ﻫﺮ ﺗﻜﻠﻴﻔﻰ ﻣﻰﮔﺮﻳﺰد‪ .‬اﻳﻦ ﻫﻢ ﺟﺰو ﻃﺒﺎﻳﻊ اﻧﺴﺎﻧﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ آن ﻣﺒﺎرزه ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼً آﻳﺎ ﻣـﺮدم از‬ ‫ورزش ﻧﻤﻰﮔﺮﻳﺰﻧﺪ؟ ورزش ﻛﻪ دﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ ﺧﻴﻠﻴﻬﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﺮﭼﻪ ﻫﻢ ﻣﻰﮔﻮﻳﻴـﺪ ورزش‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ورزش ﻧﻤﻰﻛﻨﻨﺪ! آﻳﺎ اﻻن در ﻣﻴﺎن ﻣﺮدم ﻣﺎ ورزش ﻋﻤﻮﻣﻰ اﺳـﺖ؟ آﻳـﺎ از ﺟﻤﻌﻴـﺖ اﻳـﺮان ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ ورزش ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻪ ورزش ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ؟ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﮔﺮﻳﺰ از ﺗﻜﻠﻴﻒ و ﻛﺎر ﺳﻨﮕﻴﻦ‪ ،‬ﻳﻚ اﻣﺮ ﻗﻬﺮى‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺎﺷﻰ از ﺟﺴﻤﺎﻧﻴﺖ اﻧﺴﺎن اﺳﺖ‪ .‬آن ﺻﺒﻐﻪى ﺳﻔﺎﻟﻰ ﻣﺎ‪ ،‬ﻗﻬﺮاً اﻧﺴﺎن را از ﺗﻜﻠﻴﻒﭘـﺬﻳﺮى دور‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﻌﻀﻴﻬﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ دﻳﻨﺪار ﻫﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻋﺎﻣﻞ ﻫﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣـﺎ از ﻳـﻚ ﺣـﺮف ﺗﻜـﺮارىِ‬ ‫دﻳﻨﻰ دﻟﺰده ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺪه ﺧﻮدم ﻛﻪ ﻓﺮدى ﻫﺴﺘﻢ ﻛﻪ ﻋﻠﻰاﻟﻈّﺎﻫﺮ ﺗﺪﻳﻦ ﺑﻪ دﻳﻦ ﻫـﻢ دارم و انﺷـﺎءاﻟﻠَّﻪ‬ ‫ﻋﺎﻣﻞ ﻫﻢ ﻫﺴﺘﻢ‪ ،‬ﮔﺎﻫﻰ اوﻗﺎت ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻰ اﻓﺮاد را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻰﻛﻨﻢ ﻛﻪ در رادﻳﻮ‪ ،‬ﻳﺎ در ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن‪ ،‬ﻳﺎ در‬ ‫ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ‪ ،‬ﻳﺎ در ﺟﺎﻫﺎى دﻳﮕﺮ ﺗﺒﻠﻴﻎ دﻳﻦ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻰﺑﻴﻨﻢ ﻛﻪ اﺻﻼً ﻃﺎﻗﺖ ﻧﺪارم ﮔﻮش ﻛﻨﻢ؛ ﭼﻮن ﻳـﻚ‬ ‫ﺣﺮف ﺗﻜﺮارى و ﺳﻄﺢِ ﭘﺎﻳﻴﻦ اﺳﺖ! ﺑﺎ اﻳﻦﻛـﻪ ﺑﻨـﺪه ﺻـﺒﺮ و ﺣﻮﺻـﻠﻪام ﻫـﻢ ﻧﺴـﺒﺘﺎً ﺑـﺪ ﻧﻴﺴـﺖ‪ ،‬اﻣـﺎ‬ ‫درﻋﻴﻦﺣﺎل اﻳﻦ ﻃﻮرى اﺳﺖ! ﺣﺎﻻ اﻳﻦ ﺟﻮان ﻓﺮﺿﺎً ﺑﻪ ﻧﺸﺮﻳﻪى ﺷﻤﺎ ﻧﮕﺎه ﻛﺮده‪ ،‬دﻳﺪه ﺷـﻤﺎ درﺑـﺎرهى‬ ‫ﻳﻚ ﻣﺴﺄﻟﻪى دﻳﻨﻰ ﺣﺮﻓﻰ را ﻣﻰزﻧﻴﺪ ﻛﻪ دﻳﺮوز از رادﻳﻮ ﺷﻨﻴﺪه‪ ،‬ﭘﺮﻳﺮوز در ﺣﺴﻴﻨﻴﻪى ﻓﻼنﺟﺎ ﺑـﻮده و‬ ‫ﺷﻨﻴﺪه‪ ،‬از ﭘﺪر و ﻣﺎدرش ﺷﻨﻴﺪه‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻫﻢ ﻣﻰﮔﻮﻳﻴﺪ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ؛ واﻻّ دﻳﻦ ﺻﺤﻴﺢ و دﻳـﻦ‬ ‫ﻣﺘﻴﻦ ﺟﺬاب اﺳﺖ‪ .‬اﻻن در داﺧﻞ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺗﻴﺮاژ را ﻛﺘﺎﺑﻬﺎى دﻳﻨﻰ دارﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻨﻬﺎ در ﺳـﻄﻮح‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻔﻰ ﻗﺮار دارﻧﺪ؛ ﺑﻌﻀﻰ از ﺳﻄﻮﺣﺸﺎن‪ ،‬ﺳﻄﻮح ﻋﻮام اﺳﺖ؛ ﺑﻌﻀﻰ از ﺳﻄﻮﺣﺸﺎن‪ ،‬ﺳﻄﻮح ﺧﻮاص‬ ‫اﺳﺖ؛ ﺑﻌﻀﻰ از ﺳﻄﻮﺣﺸﺎن‪ ،‬ﺳﻄﻮح اﺧﺺ‪ ‬اﻟﺨﻮاص اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮدم و ﺟﻮاﻧﺎن اﻳﻦ ﻛﺘﺎﺑﻬﺎ را ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ از ﺷﻤﺎ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻢ ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺣﻜﻢ ﻛﻠّﻰ »دﻳﻦﮔﺮﻳـﺰى« در ﻣﻄﺒﻮﻋـﺎت ﺣﺘﻤـﺎً ﺗﺠﺪﻳـﺪ ﻧﻈـﺮ‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺧﻴﺎل ﻛﻪ ﻣﺨﺎﻃﺒﺘﺎن را از دﺳﺖ ﻣﻰدﻫﻴﺪ‪ ،‬از دﻳﻨﻰ ﻛﺮدن ﻣﻄﺎﻟﺐ روزﻧﺎﻣﻪى ﺧﻮدﺗﺎن‬ ‫ﺻﺮفﻧﻈﺮ ﻧﻜﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﻠﻪ‪ ،‬آن را ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﺻﺤﻴﺢ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻜﻞ زﻳﺒﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻣﻄﻠﻮب درآورﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺴﺘﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﺳﻠﻴﻘﻪى ﺷﻤﺎﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ از ﻣﻦ ﻣﻰﭘﺮﺳﻴﺪ ﭼﻪ ﻛﺎر ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣـﻦ اﺻـﻼً ﻧـﺪاﻧﻢ ﭼـﻪ ﻛـﺎر ﺑﺎﻳـﺪ‬

‫‪383‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫ﺑﻜﻨﻴﺪ؛ اﻣﺎ واﻗﻌﺎً ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﭼﻪ ﻛﺎر ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﻜﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻧﺸﺮﻳﻪﺗﺎن ﻣﺨﺎﻃﺐ ﺧﻮدش را ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻋﺒـﺎرات‬ ‫ﺧﻮب‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮع ﮔﺰﻳﻨﻰِ دﻳﻨﻰِ ﺧﻮب‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑـﻪ ﻫـﺪف ﺧـﻮد ﺑﺮﺳـﻴﺪ‪ .‬از ﻛﺎرﻫـﺎى ﺗﻜـﺮارى‪ ،‬از‬ ‫ﻧﻘﺸﻬﺎى ﺗﻜﺮارى‪ ،‬از ﺷﻌﺎرﻫﺎى ﺗﻜﺮارىِ دﻳﻨﻰ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻣﻔﻬﻮم و ﻣﻌﻨﺎﻳﻰ ﻫـﻢ ﺑـﺮاى ﻣﺨـﺎﻃﺒﺶ ﻧـﺪارد‪،‬‬ ‫ﭘﺮﻫﻴﺰ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﺪ ﭼﻴﺰﻫﺎى ﺧﻮﺑﻰ ﺑﻪ ﻣﺮدم و ﺑﻪ ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﺪﻫﻴﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ‪ ،‬ﻳﻜﻰ از ﻛﺎرﻫﺎﻳﻰ‬ ‫ﻛﻪ ﻫﻤﻪى ﺷﻤﺎ ﺑﺮادران و ﺧﻮاﻫﺮان‪ ،‬ﺧﻮب و ﺑﺠﺎ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﺪ دﻧﺒﺎل ﻛﻨﻴﺪ ‪ -‬و ﺷﺎﻳﺪ وﻇﻴﻔﻪ اﺳﺖ ﻛـﻪ در‬ ‫ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت ﺧﻮدﺗﺎن دﻧﺒﺎل ﻛﻨﻴﺪ ‪ -‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﻮاﻧﺎن را ﺑﺎ ﻧﻤﺎز ﻣﺄﻧﻮس ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻫﺮﻃﻮر ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﺪ؛ ﻫـﺮ‬ ‫ﻛﺲ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺑﻠﺪ اﺳﺖ؛ ﺳﻌﻴﺘﺎن اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﻤﺎز ﭼﻴﺰ ﺧﻴﻠﻰ ﺧﻮﺑﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻫـﺮﻛﺲ ﻣﻴﺎﻧـﻪاش ﺑـﺎ ﻧﻤـﺎز‬ ‫ﺧﻮب ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻼﺷﻚ ﺻﻼح و ﺗﺪاوم ﺻﻼﺣﺶ ﺗﻀﻤﻴﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻮب ﺑﻮدن ﻣﻴﺎﻧـﻪ ﺑـﺎ ﻧﻤـﺎز اﻳـﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻤﺎز ﺑﺮاﻳﺶ دﻟﻨﺸﻴﻦ ﺑﺎﺷﺪ؛ و اﻳﻦ ﻧﻤﻰﺷﻮد ﻣﮕﺮ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻔـﺎﻫﻴﻢ ﻧﻤـﺎز و ﻓﻬﻤﻴـﺪن ﻧﻤـﺎز‪.‬‬ ‫ﻳﻜﻰ از ﻛﺎرﻫﺎى ﻣﻬﻢ ﺷﻤﺎ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻧﻤﺎز را ﺑﺮاى ﻣﺨﺎﻃﺒـﺎن ﺧﻮدﺗـﺎن ﻣﻌﻨـﺎ ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬ﻓﻘـﻂ ﻫـﻢ‬ ‫ﻧﻤﻰﮔﻮﻳﻢ ﻛﻪ ﺗﺮﺟﻤﻪى ﻧﻤﺎز را از او‪‬ل ﺗﺎ آﺧﺮ در ﻳﻚ ﺷﻤﺎره ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﺪ؛ ﻧﻪ‪ .‬ﻧﻜﺘﻪاى را از ﻧﻤﺎز ﺑﮕﻴﺮﻳـﺪ‬ ‫ ﻣﺜﻼً رﻛﻮع‪ ،‬ﻗﻨﻮت‪ ،‬راز و ﻧﻴﺎز‪ ،‬اﻫﺪﻧﺎاﻟﺼ‪‬ﺮاﻃﺎﻟﻤﺴﺘﻘﻴﻢ‪ -‬و روى آن ﻛﺎر ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﻧﺴﺎن وﻗﺘﻰ ﻛﻪ ﺷﺼﺖ‬‫ﺳﺎﻟﻪ ﻫﻢ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬از اﻳﻦ ﺷﺼﺖ ﺳﺎل‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﻣﺜﻼً ﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎﻟﺶ را ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪه ﺑﺎﺷﺪ؛ اﻣﺎ ﺗﺎزه ﻣﻰﺑﻴﻨـﺪ‬ ‫ﻛﻪ در ﻧﻤﺎزش ﭼﻴﺰﻫﺎى ﺟﺪﻳﺪ ﭘﻴﺪا ﻛﺮده اﺳﺖ! ﻧﻤﺎز ﺑﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﻇـﺎﻫﺮِ ﻛﻮﭼـﻚ ﻛﻮﺗـﺎه‪ ،‬درﻳـﺎى ﺧﻴﻠـﻰ‬ ‫‪384‬‬

‫وﺳﻴﻌﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻌﻰ ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﻗﺪر ﺗﻮاﻧﺘﺎن‪ ،‬ﻧﻜﺘﻪاى از ﻫﺰاران ﻧﻜﺘﻪ در اﻳـﻦ ﺑـﺎره را در ﻧﺸـﺮﻳﻪى ﺧـﻮد‬ ‫ﺗﺒﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* از اﻋﻼم اﺳﻼﻣﻲ ﻛﺮدن داﻧﺸﮕﺎهﺧﺠﺎﻟﺖ ﻧﻜﺸﻴﺪ‬

‫ﭼﺮا در ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎه ﺗﺼﺮﻳﺢ ﻧﻤﻰﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﺎ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴﻢ داﻧﺸﮕﺎه را اﺳﻼﻣﻰ ﻛﻨﻴﻢ؟! ﻣﻦ ﭼﻨـﺪ ﺳـﺎل‬ ‫ﻗﺒﻞ‪ ،‬اﻳﻦ را ﻣﻄﺮح ﻛﺮدﻳﻢ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻃﻼع دارم ﻛﻪ آﻗﺎﻳﺎن ﺟﻠﺴﺎﺗﻰ دارﻳﺪ‪ ،‬انﺷﺎءاﻟﻠﱠﻪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺟﻠﺴـﺎت ﺑـﻪ‬ ‫ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺧﻮﺑﻰ ﻫﻢ ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﻣﻰﮔﻮﻳﻢ از اﻳﻦ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ «ﻣﺎ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴﻢ داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬اﺳﻼﻣﻰ ﺑﺎﺷـﺪ»‪،‬‬ ‫ﺧﺠﺎﻟﺖ ﻧﻜﺸﻴﺪ و از اﻳﻦ ﻧﺘﺮﺳﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬آن ﭼﻴﺰى اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻠﺖ ﺑﺮاى آن ﻗﻴﺎم ﻛﺮده اﺳـﺖ و ﻣـﻦ‬ ‫و ﺷﻤﺎ ﭘﻮﺳﺘﻪى روﻳﻰ و ﻇﺎﻫﺮ اﻳﻦ ﻣﻠﺖ ﻫﺴﺘﻴﻢ؛ ارادهى ﻣﺎ‪ ،‬ﻓﻜـﺮ‪ ،‬ﮔﻤـﺎن و روﺣﻴـﺎت ﻣـﺎ ﺣـﺎﻛﻰ از‬ ‫اﻋﻤﺎق ﻋﻈﻴﻢ ﻗﺸﺮﻫﺎى اﻳﻦ ﻣﻠﺖ ﻧﻴﺴﺖ! ﻗﺸﺮﻫﺎى ﻣﻠﺖ‪ ،‬ﻫﻤـﺎن ﻛﺴـﺎﻧﻰ ﻫﺴـﺘﻨﺪ ﻛـﻪ اﻳـﻦ اﻧﻘـﻼب را‬ ‫ﺑﻪوﺟﻮد آوردﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺟﻨﮓ را اداره ﻛﺮدﻧﺪ و اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﺷﻬﻴﺪ دادﻧﺪ‪ ،‬اﻻن ﻫﻢ ﺣﺎﺿﺮﻧﺪ؛ اﮔـﺮ اﻣﺘﺤـﺎﻧﻰ‬ ‫‪ -1‬ﺟﻠﺴﻪ ﭘﺮﺳﺶ و ﭘﺎﺳﺦ ﺑﺎ ﻣﺪﻳﺮان ﻣﺴﺌﻮل و ﺳﺮدﺑﻴﺮان ﻧﺸﺮﻳﺎت داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ‪77/12/4 -‬‬

‫‪ .2‬اﺳﻼﻣﻲ ﺷﺪن داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‬

‫ﭘﻴﺶ ﺑﻴﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺎنﺟﻮر ﺷﻬﻴﺪ ﺧﻮاﻫﻨﺪ داد‪ ،‬ﻛﺸﺘﻪ ﺧﻮاﻫﻨـﺪ ﺷـﺪ و ﮔﺮﺳـﻨﮕﻰ ﺧﻮاﻫﻨـﺪ ﻛﺸـﻴﺪ‪ .‬ﻣـﺮدم‪،‬‬ ‫ﻣﺆﻣﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* درﺳﻬﺎي ﻣﻌﺎرف داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‬

‫ﻛﻤﻴﺘﻪى ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى دروس ﻣﻌﺎرف ‪ -‬آنﻃﻮر ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣـﻦ ﮔـﺰارش دادﻧـﺪ ‪ -‬ﭼﻨـﺪ وﻗﺘـﻰ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﺸﻐﻮل ﻛﺎر ﺷﺪه و ﺳﺎﺑﻘﻪى ﻛﺎرىِ ﺧﻴﻠﻰ زﻳﺎدى ﻫﻢ ﻧﺪارد؛ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻤﻚ ﺑﺸﻮد ﺗﺎ اﻳﻦ آﻗﺎﻳﺎﻧﻰ ﻛﻪ در اﻳﻦ‬ ‫ﻛﻤﻴﺘﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ و دروس ﻣﻌﺎرف دﻳﻨﻰ را ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ درﺳﺖ و ﻓﻌﺎل ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﻓﺮﺻﺖ ﻛﻪ ﻋﺪهﻳﻰ ﻋﺎﻟﻢ دﻳﻨﻰ در ﻫﺮ ﺗﺮﻣﻰ در ﻛﻼس داﻧﺸﮕﺎه ﺑﺤـﺚ دﻳﻨـﻰ ﺑﻜﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﻓﺮﺻـﺖ ﺧﻴﻠـﻰ‬ ‫ﻣﻐﺘﻨﻢ و ﻣﻬﻢ و ﻛﺎرِ ﺑﺎ اﻫﻤﻴﺘﻰ اﺳﺖ؛ ﻟﺬا ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﺟﺎ دارد ﻛﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺧﻴﻠﻰ ﻓﻌﺎل‬ ‫ﺑﺸﻮد‪ .‬ﭘﻴﺮاﺳﺘﻪ ﺷﺪن‪ ،‬ﻋﻤﻴﻖ ﺷﺪن‪ ،‬ﺳﺎده و روان ﺷـﺪن ﺑﺎﻳﺴـﺘﻰ ﻣﺤـﻮر اﺻـﻠﻰ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰى دروس‬ ‫ﻣﻌﺎرف ﺑﺎﺷﺪ و انﺷﺎءاﻟﻠﱠﻪ روى آن ﻛﺎر ﺑﺸﻮد‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* ﻣﺴﺠﺪ داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﺷﻠﻮﻏﺘﺮﻳﻦ ﻣﺮﻛﺰ اﻋﺘﻜﺎف‬

‫ﻛﺴﺎﻧﻰ اﻳﻦﻃﻮر واﻧﻤﻮد ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﻧﺴﻠﻰ ﻛﻪ روى ﻛﺎر ﻣﻰآﻳﺪ ‪ -‬ﻛﻪ اﺻﻄﻼﺣﺎً ﺑﻪ آن »ﻧﺴﻞ ﺳﻮم اﻧﻘﻼب«‬ ‫ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ ‪ -‬ﭘ‪‬ﺸﺘﻜﺮدهى ﺑﻪ اﻧﻘﻼب و روﻳﮕﺮدان از ارزﺷﻬﺎى دﻳﻨﻰ اﺳﺖ؛ ﻳﺎ اﮔﺮ ﻫﻢ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬ ‫اﺟﺘﻨﺎبﻧﺎﭘﺬﻳﺮى اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ! ﺑﻨﺪه ﺻﺪدرﺻﺪ ﺣﺮف آﻧﻬﺎ را رد ﻣﻰﻛﻨﻢ‪ .‬ﻧﻪ اﻳﻦﻛﻪ ﻣﻦ ﻋﻮاﻣـﻞ‬ ‫ﻓﺴﺎدﺑﺮاﻧﮕﻴﺰ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ را ﻧﻤﻰﺑﻴﻨﻢ ﻳﺎ ﻧﻤﻰﺷﻨﺎﺳﻢ ﻳﺎ از آﻧﻬﺎ ﺧﺒﺮ ﻧﺪارم؛ ﻧﺨﻴﺮ‪ ،‬ﺑﻨﺪه از ﻣﺎﻫﻮاره و اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‬ ‫و رﻣﺎﻧﻬﺎ و ﻓﻴﻠﻤﻬﺎ و آﻫﻨﮕﻬﺎ و ﺣﺮﻓﻬﺎى ﻓﺎﺳﺪ ﻛﺎﻣﻼً ﺧﺒﺮ دارم و آﻧﻬﺎ را دﺳﺖ ﻛﻢ ﻧﻤﻰﮔﻴﺮم‪ .‬ﻣﻦ ﻋﻤﺮم‬ ‫را در ﻣﻴﺎن ﺟﻮاﻧﺎن ﮔﺬراﻧﺪهام‪ .‬از دوراﻧﻰ ﻛﻪ ﺧﻮدم ﺟﻮان ﺑﻮدم‪ ،‬ﺑﺎ ﺟﻮاﻧﺎن داﻧﺸـﮕﺎﻫﻰ ﻛـﻪ ﺧـﺎرج از‬ ‫ﻣﺤﻴﻂ ﻣﺎ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط ﺑﺮﻗﺮار ﻛﺮدم؛ ﺗﺎ اﻣﺮوز ﻫﻢ ارﺗﺒﺎط ﻣﻦ ﺑﺎ ﺟﻮاﻧﺎن ﻗﻄـﻊ ﻧﺸـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ‬ ‫ﻣﻰداﻧﻢ ﺣﺎل و ﻫﻮاى ﺟﻮاﻧﻰ ﭼﻴﺴﺖ و اﻣﺮوز در ﻓﻀﺎى ﺟﻮاﻧﻰِ ﻣﺎ ﭼﻪ ﻣﻰﮔـﺬرد؛ اﻣـﺎ ﻣﻌﺘﻘـﺪم ﻧﺴـﻞ‬ ‫ﻛﻨﻮﻧﻰِ اﻣﺮوز اﻳﻦ ﻗﺪر ﻫﻢ آﺳﻴﺐﭘﺬﻳﺮ و ﺷﻜﻨﻨﺪه ﻧﻴﺴﺖ؛ اﻳﻦ را ﺑﺪ ﻓﻬﻤﻴﺪهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻧﺴﻞ در ﻣﺤﻴﻄﻰ ﺑﺎر آﻣﺪه ﻛﻪ از ﻣﺤﻴﻂ ﺳﻰ ﺳﺎل و ﺳﻰوﭘﻨﺞ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﭘﺎﻛﻴﺰهﺗﺮ و ﺑﻬﺘـﺮ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻣﺤﻴﻂ ﻣﺘﻮﻟّﺪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺮﻛﺖ ﻫـﺪاﻳﺖ دﻳﻨـﻰ ﺗﻮاﻧﺴـﺘﻨﺪ آن ﻛـﺎر ﻋﻈـﻴﻢ را‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار رﺋﻴﺲ و اﻋﻀﺎي ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪78/9/23 -‬‬ ‫‪ -2‬ﻫﻤﺎن‬

‫‪385‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ و آن اﻳﻤﺎﻧﻬﺎى ﭘﻮﻻدﻳﻦ و اﺳﺘﻮار را ﻋﺮﺿﻪ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﻣﻌﺘﻘﺪم ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﺴـﻞ ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ آن‬ ‫ﻧﺴﻞ‪ ،‬در ﻣﺤﻴﻂ ﺑﻬﺘﺮى ﭘﺮورش ﻳﺎﻓﺘﻪ و آﻣﺎدﮔﻴﻬﺎ و آﮔﺎﻫﻴﻬﺎى ﺑﻪ ﻣﺮاﺗـﺐ ﺑﻬﺘـﺮ و ﺑـﺎﻻﺗﺮى دارد‪ .‬ﺑﻨـﺪه‬ ‫وﻗﺘﻰ ﺣﺪود ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎﻟﻢ ﺑﻮد‪ ،‬ﻫﺮﮔﺰ آﮔﺎﻫﻴﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ اﻣﺮوز ﺷﻤﺎ ﺟـﻮان ﺑﻴﺴـﺖ ﺳـﺎﻟﻪ دارﻳـﺪ‪ ،‬ﻧﺪاﺷـﺘﻢ‪.‬‬ ‫اﻣﺮوز ﺟﻮان اﻳﺮاﻧﻰ‪ ،‬آﮔﺎه و ﺑﺎﻣﻌﺮﻓﺖ و ﺑﺼﻴﺮ و ﺳﻴﺎﺳﻰ و اﻫﻞ ﺗﺤﻠﻴﻞ اﺳﺖ و از ﻫﻤﻪ ﺑـﺎﻻﺗﺮ ﺑﺎاﻳﻤـﺎن‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﭼﻪ ﭼﻴﺰى ﻣﻮﺟﺐ ﻣﻰﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺎ اﻳـﻦ ﺑﻤﺒﺎردﻣـﺎن ﻓﺮﻫﻨﮕـﻰاى ﻛـﻪ ﺳـﺎل ﮔﺬﺷـﺘﻪ در ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪاى از‬ ‫ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت زﻧﺠﻴﺮهاى ﻋﻠﻴﻪ ﻣﺬﻫﺐ و ﻋﻠﻴﻪ ﻓﻜﺮ ﻣﺬﻫﺒﻰ و ﻋﻠﻴﻪ اﻧﻘﻼب و ﻋﻠﻴﻪ اﻣﺎم و ﻋﻠﻴـﻪ ﻫﻤـﻪ ﭼﻴـﺰ‬ ‫ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬وﻗﺘﻰ روزﻫﺎى اﻋﺘﻜﺎف ﻣﺎه رﺟﺐ ﻓﺮا رﺳﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺴﺠﺪ داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان ﺟﺰو ﺷـﻠﻮﻏﺘﺮﻳﻦ‬ ‫ﻣﺮاﻛﺰ اﻋﺘﻜﺎف ﺷﻮد؟ ﭼﻪ ﻛﺴﻰ ﺑﻪ ﺟﻮاﻧﺎن ﮔﻔﺖ ﺑﺮوﻳﺪ اﻋﺘﻜـﺎف ﻛﻨﻴـﺪ؛ ﺳـﻪ روز روزه ﺑﮕﻴﺮﻳـﺪ و از‬ ‫ﻣﺴﺠﺪ ﺑﻴﺮون ﻧﺮوﻳﺪ و وﻗﺘﺘﺎن را در آنﺟﺎ ﺑﻪ ﻋﺒﺎدت و ذﻛﺮ و دﻋﺎ و ﺗﻀﺮّع و ﺗﻮﺳ‪‬ﻞ ﺑﮕﺬراﻧﻴـﺪ؟ ﭼـﻪ‬ ‫ﻛﺴﻰ ﺑﻪ ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﺨﺸﻨﺎﻣﻪ ﻛﺮده ﺑﻮد؟ ﻣﻦ ﺧﺒﺮ دارم ﻛﻪ در رﺷﺖ ﻫﻢ ﻣﺴﺎﺟﺪ و ﻣﺠـﺎﻣﻌﻰ وﺟـﻮد دارد‬ ‫ﻛﻪ ﻗﺒﻠﻪى اﻣﻴﺪ ﺟﻮاﻧﺎن اﺳﺖ؛ ﺑﻪ آنﺟﺎ ﻣﻰروﻧﺪ و اﺳﺘﻔﺎدهى ﻣﻌﻨﻮى ﻣﻰﺑﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺟﻮاﻧﻰ ﻛﻪ ﭘﺮورشﻳﺎﻓﺘﻪى دوران اﻧﻘﻼب اﺳﺖ‪ ،‬از ﻣﻌﺮﻓﺖ دﻳﻨﻰ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ؛ اﻳﻤﺎﻧﺶ ﻫـﻢ اﻳﻤـﺎن‬ ‫ﻋﻤﻴﻘﻰ اﺳﺖ؛ اﻟﺒﺘﻪ اﺣﺘﻴﺎج دارد ﻛﻪ ﺗﻐﺬﻳﻪى ﻣﻌﻨﻮى و ﻓﻜﺮىِ داﺋﻤﻰ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻠﻪ‪ ،‬اﻳـﻦ ﭼﻴـﺰى را ﻛـﻪ در‬ ‫‪386‬‬

‫ﻧﺎﻣﻪ ﺧﻄﺎب ﺑﻪ ﺑﻨﺪه ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻣﻘﺪارى از آن ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺼﺪﻳﻖ ﻣﻰﻛﻨﻢ‪ .‬اﺑﺰارﻫـﺎ و ﻓﻌ‪‬ﺎﻟﻴﺘﻬـﺎ و‬ ‫ﻛﺎرﻫﺎى ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﺑﺎﻳﺪ در اﺧﺘﻴﺎر ﺟﻮاﻧﺎن ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ .‬روﺣﺎﻧﻴﻮن ﺧﻮﺷﻔﻜﺮ و داﻧﺸﮕﺎﻫﻴﺎن ﻣﺆﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ در‬ ‫ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻳﻤﺎن ﺟﻮاﻧﺎن اﺣﺴﺎس ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻏﻠﺒﻪ ﮔﺮاﻳﺶ ﻣﻌﻨﻮي در داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‬

‫ﺑﻌﻀﻴﻬﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﻣﺸﻜﻼت اﺧﻼﻗﻰ در داﻧﺸﮕﺎه ﺧﻴﻠﻰ ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ ﻣـﻰﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺣـﺎﻻ ﺑﻨـﺪه ﻫﺮﮔـﺰ‬ ‫ﻧﻤﻰﺧﻮاﻫﻢ ﻛﻠﻤﻪاى ﺑﺮ زﺑﺎن ﺟﺎرى ﻛﻨﻢ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻛﺴﻰ دﭼﺎر ﻣﺸﻜﻞ اﺧﻼﻗﻰ اﺳﺖ‪ ،‬از اﻳﻦ ﺣﺮف ﺑﻨـﺪه‬ ‫ﺗﺸﻮﻳﻖ ﺷﻮد ﻛﻪ آن ﻣﺸﻜﻞ را ﺳﻬﻞ و ﻛﻮﭼﻚ ﺑﺸﻤﺎرد؛ اﻣﺎ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻢ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﻛﻪ ﻧﺴـﻞ ﺟـﻮان‬ ‫داﻧﺸﺠﻮى ﻣﺎ در ﺑﻴﻦ ﻛﺸﻮرﻫﺎى ﻏﺮﺑﻰِ ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ ﻣﺸﻜﻼت اﺧﻼﻗﻰ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ‪ ،‬ﺣﺘّﻰ در ﺑـﻴﻦ ﻛﺸـﻮرﻫﺎى‬ ‫اﺳﻼﻣﻰ ﻫﻢ ﺑﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪى زﻳﺎدى از ﻟﺤﺎظ اﺧﻼﻗﻰ و ﻣﻌﻨـﻮى‪ ،‬و از ﻟﺤـﺎظ اﺣﺴﺎﺳـﺎت اﻧﺴـﺎﻧﻰ ﻟﻄﻴـﻒ‪،‬‬ ‫ﺑﻰﻧﻈﻴﺮ و ﺑﺎﻻﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬در داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ‪ -‬ﺷﺎﻳﺪ ﺧﻴﻠﻰ از ﺷـﻤﺎ ﻣـﻰداﻧﻴـﺪ و ﺑﻌﻀـﻰ ﻫـﻢ ﻣﺴـﻠّﻤﺎً از آن‬ ‫‪ -1‬ﺑﻴﺎﻧﺎت در ﺟﻤﻊ ﺟﻮاﻧﺎن و ﻓﺮﻫﻨﮕﻴﺎن در ﻣﺼﻼي رﺷﺖ‪80/2/12 -‬‬

‫‪ .2‬اﺳﻼﻣﻲ ﺷﺪن داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‬

‫داﻧﺸﮕﺎﻫﻴﺪ ‪ -‬داﻧﺸﺠﻮﻫﺎ ﻗﺮار ﻣﻰﮔﺬارﻧﺪ ﻛﻪ روز او‪‬ل ﺷﻌﺒﺎن را روزه ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ و ژﺗﻮن ﻏﺬاﺷﺎن را ﺟﻤﻊ‬ ‫ﻛﺮده و ﺑﺮاى ﻓﻘﺮا ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺤﺚ ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﻓﻘﻴﺮ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺑﺤﺚ روزه ﮔﺮﻓﺘﻦ اﺳﺖ؛ ﺑﺤﺚ ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ ﺑﻪ‬ ‫ﺧﺪاﺳﺖ؛ ﺑﺤﺚ ﺳﻠﻮك و راه ﻋﺒﺎدت اﻟﻬﻰ اﺳﺖ‪ .‬در داﻧﺸﮕﺎه ﻣﺎ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﻛﻢ‪،‬‬ ‫ﻣﻬﺠﻮر و ﻏﺮﻳﺐ ﻫﻢ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺣﺘّﻰ اﺧﺘﻼﻓﺎت ﺳﻴﺎﺳﻰ و ﺧﻄّـﻰ و ﺟﻨـﺎﺣﻰ و ﺑـﺪاﺧﻼﻗﻴﻬﺎﻳﻰ ﻫـﻢ ﻛـﻪ‬ ‫ﮔﻮﺷﻪ و ﻛﻨﺎر ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﺪ ﻏﻠﺒﻪى ﮔﺮاﻳﺶ ﻣﻌﻨﻮى را از ﺑﻴﻦ ﺑﺒﺮد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺑﺮﺧﻲ ﻛﺎرﻫﺎي ﺧﻼف در داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‬

‫اﻻن در داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎى ﻛﺸﻮر ﻣﻮﺳﻴﻘﻰ ﺗﺮوﻳﺞ ﻣﻰﺷﻮد؛ ﻧﺒﺎﻳـﺪ ﺑﺸـﻮد‪ .‬ﺗـﺮوﻳﺞ ﻣﻮﺳـﻴﻘﻰ‪ ،‬ﻛـﺎرى اﺳـﺖ‬ ‫ﺑﺮﺧﻼف ﻣﺬاق اﺳﻼم‪ .‬درﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻧﻮع ﻣﻮﺳﻴﻘﻰﻳﻰ ﺣﺮام ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﻌﻨﺎى ﺗـﺮوﻳﺞ ﻣﻮﺳـﻴﻘﻰ‬ ‫اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ دﻗﺖ ﺑﮕﺮدﻧﺪ ﻣﻮﺳﻴﻘﻰِ ﻏﻴﺮﺣﺮام را ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ و آن را ﺗﻌﻠﻴﻢ دﻫﻨﺪ و ﺗﺮوﻳﺞ ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﻳـﺎ‬ ‫ﻣﺜﻼً ﺑﻌﻀﻰ از رﻓﺘﺎرﻫﺎ را درﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻰ از ﺳـﻔﺮﻫﺎى ﺧـﺎرﺟﻰ را ﺑـﺮاى داﻧﺸـﺠﻮﻳﺎن ﺗـﺪارك‬ ‫ﻣﻰﺑﻴﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ در اﻳﻦ ﺧﺼﻮص ﺑﻪ آﻗﺎى دﻛﺘﺮ ﻣﻌﻴﻦ ﭘﻴﻐﺎم دادم‪ .‬داﻧﺸﺠﻮ ﺑﻪ ﺧﺎرج از ﻛﺸـﻮر ﺑـﺮود ﻛـﻪ‬ ‫ﭼﻪ ﺑﻜﻨﺪ؟! ﺑﻪ ﭼﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ؟! داﻧﺸﺠﻮ را ﺑﻪ ﻛﻴﺶ ﻣﻰﺑﺮﻧﺪ! ﺑﻪﺟﺎى ﻛﻴﺶ‪ ،‬ﺳـﻔﺮ اﺻـﻔﻬﺎن ﻳـﺎ ﻣﺸـﻬﺪ را‬ ‫ﺗﺪارك ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ؛ ﺑﮕﺬارﻳﺪ ﺳﻔﺮ او دﺳﺘﺎورد ﻣﻌﻨﻮى داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺟﻮان ﻫﺮﺟﺎ ﺑﺮود‪ ،‬ﻛﻴﻒ ﺣﻼل ﻣﻰﻛﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﺟﻮان از ﺧﻮﺷﻴﻬﺎى ﺟﻮاﻧﻰ ﻟﺬت ﻣﻰﺑﺮد‪ .‬در ﺳﻨﻴﻦ ﻣﺎ‪ ،‬از ﻏﺬاﻳﻰ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺧﻴﻠﻰ ﻟﺬت ﻧﻤـﻰﺑـﺮﻳﻢ‪ ،‬ﺟـﻮان‬ ‫ﻣﻰﺧﻮر‪‬د و ﻟﺬت ﻣﻰﺑﺮَد؛ از ﻣﻨﻈﺮهﻳﻰ ﻛﻪ اﺻﻼً ﺑﺮاى ﻣﺎ ﺟﺎذﺑﻪﻳﻰ ﻧﺪارد‪ ،‬ﺟـﻮان ﻛﻴـﻒ ﻣـﻰﻛﻨـﺪ؛ اﻳـﻦ‬ ‫ﺧﺎﺻﻴﺖ ﺟﻮاﻧﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻮن ﭘﻴﺮﻣﺮدﻫﺎ اﻳﻦ دوره را ﮔﺬراﻧﺪهاﻧـﺪ‪ ،‬ﻣـﻰداﻧﻨـﺪ آنﺟـﺎ ﭼـﻪ ﺧﺒـﺮ اﺳـﺖ؛‬ ‫دوﺳﺘﺎﻧﻰ ﻛﻪ اﻃﻼع ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺪاﻧﻨﺪ‪ .‬ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺟﻮان را ﺳﻔﺮ ﺑﺒﺮﻳﺪ؛ ﻳﻚ ﺳﻔﺮ روﺳﺘﺎﻳﻰ ﻫـﻢ ﻛـﻪ او را‬ ‫ﺑﺒﺮﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺮاﻳﺶ ﺗﻨﻮع اﺳﺖ و ﺷﺎدى دارد‪ .‬آﻳﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺘﻤﺎً او را ﺑﻪ ﻛﻴﺶ ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻮن در آنﺟﺎ ﺑﻌﻀـﻰ از‬ ‫ﺿﻮاﺑﻂ ﺳﺴﺖ اﺳﺖ ‪ -‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺮ ﺧﻼف ﺣﻖ ﺳﺴﺖ اﺳﺖ ‪ -‬و اﻳﻦ ﺟﻮان ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺿـﺎﺑﻄﻪﺷـﻜﻨﻰ ﻛﻨـﺪ؟!‬ ‫اﺳﻼﻣﻰ ﺷﺪن داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ؟! ﻳﺎ ﻣﺜﻼً اردوى ﻣﺨﺘﻠﻂ ﺑﺮﮔﺰار ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ! ﻣﻦ ﺧﻴﻠﻰ ﺗﻌﺠﺐ ﻛـﺮدم؛‬ ‫اردوى ﻣﺨﺘﻠﻂ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ؟! ﻧﻔﺲ اردوى ﻣﺨﺘﻠﻂ‪ ،‬ﺑﺪ اﺳﺖ‪ .‬آﻗﺎﻳـﺎﻧﻰ ﻛـﻪ اﻻن دﺳـﺖاﻧـﺪرﻛﺎر اردوى‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻄﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺳﺎﻟﻬﺎى ‪ 63‬و ‪ 64‬در ﻛﻼﺳﻬﺎى داﻧﺸﮕﺎه دﻳﻮار ﻛﺸـﻴﺪﻧﺪ! ﺑﻨـﺪه ﺑـﻪ‬ ‫دﺳﺘﻮر اﻣﺎم رﻓﺘﻢ در ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ ﮔﻔﺘﻢ اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﻧﻤﻰﻓﻬﻤﻢ اﻳﻨﻬﺎ ﭼﻄﻮر اﻳﻦﮔﻮﻧـﻪ ﻋـﻮض‬ ‫ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ و ﺻﺪوﻫﺸﺘﺎد درﺟﻪ ﺟﻬﺖ راﻫﺸﺎن را ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻰدﻫﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎم ﺑﻪ ﻣـﻦ ﮔﻔﺘﻨـﺪ اﻳـﻦ ﭼـﻪ ﻛـﺎرى‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻧﻤﻮﻧﻪ و ﻣﻤﺘﺎز داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪81/9/7 -‬‬

‫‪387‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫اﺳﺖ؛ ﻣﺎ ﻫﻢ رﻓﺘﻴﻢ در ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪى ﺗﻬﺮان ﮔﻔﺘﻴﻢ اﻳـﻦ ﻛـﺎر‪ ،‬ﻛـﺎر ﻣﻨﺎﺳـﺒﻰ ﻧﻴﺴـﺖ‪ .‬دﻳـﻮار ﻛﺸـﻴﺪن‪،‬‬ ‫ﺧﻼﺻﻪى ﺣﺮف اﻧﻘﻼب و ﺣﺮف ﻣـﺎ ﻧﻴﺴـﺖ‪ .‬ﺣـﺎﻻ ﻫﻤـﺎن آﻗﺎﻳـﺎن ﻧـﻪ در ﻛـﻼس‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ در اردوى‬ ‫ﺷﺒﺎﻧﻪروزىِ ﭼﻨﺪ روزى‪ ،‬دﺧﺘﺮ و ﭘﺴﺮ را ﻫﻤﺮاه ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ! ﻳﻌﻨﻰ ﭼﻪ؟! ﻛﺎر ﺑﺴـﻴﺎر ﺑـﻰﻗﺎﻋـﺪه و ﻏﻠﻄـﻰ‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* اﺳﻼﻣﻲ ﺷﺪن داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‬

‫ﭘﺮﺳﺶ‪ :‬ﭼﺮا ﭘﺲ از ﮔﺬﺷﺖ ﺑﻴﺶ از دو دﻫﻪ از اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ‪ ،‬ﻫﻨﻮز داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ اﺳﻼﻣﻰ ﻧﺸﺪه‬ ‫اﺳﺖ؟ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ آن ﺑﻪ ﻋﻬﺪهى ﭼﻪ ﻛﺴﻰ اﺳﺖ؟‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬اﻟﺒﺘﻪ ﻛﺎرﻫﺎى ﺧﻴﻠﻰ ﺧﻮﺑﻰ ﺷﺪه؛ اﻣﺎ ﺑﻠﻪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ راﺳﺖ ﻣﻰﮔﻮﻳﻴﺪ؛ داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﺻﺪدرﺻﺪ اﺳـﻼﻣﻰ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﺳﻼﻣﻰ ﻫﻢ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى رﻋﺎﻳﺖ ﻛﺮدن ﺣﺠﺎب و اﻳﻦ ﺣﺮﻓﻬﺎ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻫﻤـﻴﻦ ﺗﺤﻘّـﻖ ﻋﻠـﻢ و‬ ‫ﺗﺤﻘﻴﻖ‪ ،‬اﺳﻼﻣﻰ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ داﻧﺸﮕﺎه ﺑﻪﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ اﺳﻼﻣﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﻪى ﺟﻨﺒـﻪﻫـﺎ در آن‬ ‫رﻋﺎﻳﺖ ﺷﻮد‪ ،‬ﻛﻪ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻼش ﻛﻨﻴﺪ؛ ﻛﺎر دﺳﺖ ﺷﻤﺎ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﭘﺮﺳﺶ‪ :‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺷﻤﺎ ﻧﻘﺶ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ اﺳـﻼﻣﻰ در داﻧﺸـﮕﺎه و ﺗـﺄﺛﻴﺮ آن ﺑـﺮ ﺣﺮﻛﺘﻬـﺎى اﺳـﻼﻣﻰ‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﭼﻴﺴﺖ؟‬ ‫‪388‬‬

‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬اﮔﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى ﺣﻘﻴﻘﻰ ﻛﻠﻤﻪ‪ ،‬ﻣﻮازﻳﻦ اﺳﻼﻣﻰِ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﺑﺪون ﺗﺮدﻳـﺪ در‬ ‫ﻫﻤﻪى ﺣﺮﻛﺘﻬﺎى ﻋﻠﻤﻰ و ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ داﻧﺸﮕﺎه ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﻰﮔﺬارد و در ﻫﻤـﻪى ﺑﺨﺸـﻬﺎ ﺧﻴﻠـﻰ ﺳـﺎﻣﺎﻧﺪﻫﻰ‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﺪ؛ ﺑﻪ اﻋﺘﻘﺎد ﻣﺎ اﻳﻦﻃﻮر اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨـﺪه اﻻن ﻫﺮﭼـﻪ ﻧﮕـﺎه ﻣـﻰﻛـﻨﻢ‪ ،‬در ﺑﺨﺸـﻬﺎﻳﻰ ﻛـﻪ ﻣﻮﻓّﻘﻴﺘﻬـﺎى‬ ‫ﭼﺸﻤﮕﻴﺮ دارﻳﻢ ‪ -‬ﭼﻪ در داﻧﺸﮕﺎه و ﭼﻪ در ﺧﺎرج داﻧﺸﮕﺎه ‪ -‬ﺟﺎى ﭘﺎى ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣـﺆﻣﻦ و ﻣﺴـﻠﻤﺎن و‬ ‫ﻣﻌﺘﻘﺪ را ﻣﻰﺑﻴﻨﻢ‪ .‬در داﻧﺸﮕﺎه‪ ‬ﺷﻤﺎ ﻫﻢ ﺑﻨﺪه ﻛﺎرﻫﺎى ﺑﺮﺟﺴـﺘﻪاى را ﻣﺸـﺎﻫﺪه ﻛـﺮدم ﻛـﻪ ﻛـﺎر ﻫﻤـﻴﻦ‬ ‫ﺑﭽﻪﻫﺎى ﻣﺆﻣﻦ و ﻣﺘـﺪﻳﻦ و ﻣﻌﺘﻘـﺪ اﺳـﺖ‪ .‬ﻛﺎرﻫـﺎى ﺧـﻮب‪ ،‬از اﻧﺴـﺎﻧﻬﺎى ﻣـﺆﻣﻦ ﺻـﺎدر ﻣـﻰﺷـﻮد‪.‬‬ ‫ﻋﻠﻰاﻟﻘﺎﻋﺪه ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﺳﻼﻣﻰ ﺑﺮ ﺣﺮﻛﺖ اﺳﻼﻣﻰ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﺜﺒﺘﻰ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷـﺖ؛ ﻫـﻢ ﻛﻤـﻚ‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺣﺮﻛﺘﻬﺎ‪ ،‬و ﻫﻢ ﻛﻤﻚ ﻣﻰﻛﻨﺪ ﺗﺎ اﻳﻦ ﺣﺮﻛﺘﻬﺎ راه درﺳﺘﺸﺎن را اداﻣﻪ دﻫﻨﺪ و دﭼﺎر اﺷﺘﺒﺎه‬ ‫و ﺧﻄﺎ ﻧﺸﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار رﺋﻴﺲ و اﻋﻀﺎي ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪81/9/26 -‬‬ ‫‪ -2‬ﺟﻠﺴﻪ ﭘﺮﺳﺶ و ﭘﺎﺳﺦ ﺑﺎ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن در داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﻲ‪82/2/22 -‬‬

‫‪ .2‬اﺳﻼﻣﻲ ﺷﺪن داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‬

‫* داﻧﺸﮕﺎه و دﻳﻨﺪاري‬

‫ﭘﺮﺳﺶ‪ :‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ روﻳﻜﺮد ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ ﻓﺴﺎد و ﻓﺤﺸﺎ‪ ،‬آﻳﺎ ﺑﺎز ﻫﻢ ﻣﻰﺗﻮان ﮔﻔـﺖ در اﻳـﻦ ﺟﺎﻣﻌـﻪ‬ ‫دﻏﺪﻏﻪى دﻳﻦ و اﺳﻼم وﺟﻮد دارد؟ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻰﻛﻨﻢ ﺟﻨﺎبﻋﺎﻟﻰ ﻃﻰ ﻓﺮﻣﺎﻳﺸﻰ‪ ،‬اﺳﺎﺗﻴﺪ ﻣﺤﺘﺮم را‬ ‫از ﺑﺎﻧﺪﺑﺎزى در ﮔﺮوﻫﻬﺎى آﻣﻮزﺷﻰ ﺑﺎز دارﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬اﻳﻦ‪ ،‬دو ﺗﺎ ﻣﻄﻠﺐ ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد ﭼﻮن ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ ﻓﺴﺎد و ﻓﺤﺸﺎ روﻳﻜﺮد دارد‪ ،‬ﭘـﺲ در‬ ‫آن دﻏﺪﻏﻪى دﻳﻦ و اﺳﻼم وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺑﻨﺪه ﺑﻪ ﻫﻴﭻوﺟﻪ ارزﻳﺎﺑﻰ درﺳﺘﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﮔـﺮاﻳﺶ ﺑـﻪ‬ ‫ﻓﺤﺸﺎ و ﻓﺴﺎد‪ ،‬اﻟﺒﺘﻪ ﻳﻚ ﭼﻴﺰ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺪ و ﻣﻨﻔﻰ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﭼﻮن در ﺑﺨﺸﻰ از ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻳﺎ در ﮔﻮﺷﻪاى از‬ ‫آن وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﻧﻤﻰﺷﻮد ﻛﻞّ ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﻣﺘّﻬﻢ ﻛﺮد ﻛﻪ دﻏﺪﻏﻪى دﻳﻦ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺟﻮاﻧﺎن ﻋﺰﻳﺰ‪ ،‬دوران‬ ‫ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼب را ﻧﺪﻳﺪهاﻳﺪ‪ .‬وﺿﻊ ﻓﻌﻠﻰ را ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ؛ اﻧﺘﻈﺎراﺗﺘﺎن ﻫﻢ ﺑﺎﻻﺳﺖ؛ ﺣﻖ ﻫﻢ دارﻳﺪ‪ .‬ﻣﻰداﻧﻴـﺪ‬ ‫ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼب اﻳﻦ ﻣﻤﻠﻜﺖ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻮد؟ در ﻃﻮل ﭘﻨﺠـﺎه ﺳـﺎل ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﭘﺎﻳـﻪﻫـﺎى اﺧﻼﻗـﻰ در اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﻤﻠﻜﺖ ﻋﻤﺪاً و ﺑﺎ ﺣﺴﺎب و ﭘﻴﮕﻴﺮى ﻣﺘﺰﻟﺰل ﺷـﺪ؛ زﻧـﺎن و دﺧﺘـﺮان و ﺟﻮاﻧـﺎن را ﺑـﻪ ﭼـﻪ وﺿـﻌﻰ‬ ‫ﻛﺸﺎﻧﺪﻧﺪ؟ اﮔﺮ ﻣﻰداﻧﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬آنﮔﺎه ﻣﻰﻓﻬﻤﻴﺪﻳﺪ ﻃﺒﻘﻪى ﺟﻮانِ ﺻﺎﻟﺢ و ﻧـﻮراﻧﻰ ‪ -‬ﭼـﻪ دﺧﺘـﺮان و ﭼـﻪ‬ ‫ﭘﺴﺮان ﻛﻪ در ﺑﺨﺸﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪ -‬ﭼﻘﺪر ارزش دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ و در ﻫﻤﻴﻦ داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﻰ‪ ،‬ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼب ﭼﻨﺪ ﺟﻮان ﻣﺘـﺪﻳﻦ ﺑﻮدﻧـﺪ ﻛـﻪ اﮔـﺮ‬ ‫اﺳﻢ ﺑﻴﺎورم‪ ،‬ﺑﻌﻀﻰ از آﻧﻬﺎ را ﻣﻰﺷﻨﺎﺳﻴﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻰ از آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﺑﻨﺪه دوﺳﺖ و ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪ ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﻣﻰآﻣﺪﻧﺪ‬ ‫از اﻳﻦﺟﺎ ‪ -‬ﻛﻪ آن زﻣﺎن اﺳﻤﺶ داﻧﺸﮕﺎه ﻣﻠﻰ ﺑﻮد ‪ -‬ﻣﻄﺎﻟﺒﻰ ﺑﺮاى ﺑﻨﺪه ﻧﻘـﻞ ﻣـﻰﻛﺮدﻧـﺪ‪ .‬او‪‬ﻻً ﻣﺮاﺳـﻢ‬ ‫ﻣﺬﻫﺒﻰ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ‪ ،‬ﺣﺘّﻰ ﻳﻚ ﻣﺤﻴﻂ ﻛﻮﭼﻚ ﻫﻢ ﺑﺮاى ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪن ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺧﻮدﺷﺎن دور ﻫـﻢ ﺟﻤـﻊ‬ ‫ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﺎ ﭘﻮل ﺷﺨﺼﻰ ﺟﺎى ﻛﻮﭼﻜﻰ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﺎزﺧﺎﻧﻪ درﺳـﺖ ﻛﺮدﻧـﺪ‪ .‬ﻣﮕـﺮ دﺳـﺘﮕﺎه اﺟـﺎزه‬ ‫ﻣﻰداد؟ آن روز ﻫﻤﻴﻦ داﻧﺸﮕﺎه ‪ -‬ﻛﻪ ﻋﻤﺪﺗﺎً ﻣﺤﻞ اﻋﻴﺎن و اﺷﺮاف و ﺑﭽﻪ ﭘﻮﻟﺪارﻫﺎ ﺑـﻮد ‪ -‬اﻳـﻦﮔﻮﻧـﻪ‬ ‫ﺑﻮد؛ ﻣﺮﻛﺰ ﭼﻪ ﻓﺠﺎﻳﻊ و ﻓﺴﺎدﻫﺎﻳﻰ! داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎى دﻳﮕﺮ ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦﮔﻮﻧﻪ ﺑﻮد‪ .‬واﻗﻌﺎً اﺳـﺘﺎد و داﻧﺸـﺠﻮى‬ ‫ﻣﺘﺪﻳﻦ در داﻧﺸﮕﺎه زﻳﺮ ﻓﺸﺎر ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫در ﺳﻄﺢ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﻮد‪ .‬زﻧﻰ ﻛﻪ ﻣﺎﻳﻞ ﺑﻮد ﺣﺠﺎﺑﺶ را ﺣﻔﻆ ﻛﻨﺪ ‪ -‬ﻧﻪ اﻳﻦﻛﻪ ﺑـﺎ ﭼـﺎدر‬ ‫و روﮔﻴﺮى‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎ ﻳﻚ ﺣﺠﺎب ﻣﻌﻘﻮل ‪ -‬ﻣﮕﺮ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺴﺖ در ﺟﺎﻣﻌﻪ راه ﺑﺮود؟! ﻣﺎ ﻣﺎﺟﺮاﻫﺎ دﻳﺪﻳﻢ و‬

‫‪389‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫ﺷﻨﻴﺪﻳﻢ و اﻃّﻼع دارﻳﻢ‪ ،‬ﻛﻪ اﻻن ﻧﻪ وﻗﺘﺶ ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﻧﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ آﻧﻬﺎ را ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ‪ .‬آن وﻗـﺎﻳﻊ را ﺷـﻤﺎ‬ ‫ﻧﺪﻳﺪﻳﺪ‪ .‬اﻣﺮوز ﺟﺎﻣﻌﻪى ﻣﺎ‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﻪى دﻳﻨﻰ و اﺧﻼﻗﻰ اﺳﺖ؛ اﻟﺒﺘﻪ در آن ﻓﺴﺎد ﻫﻢ ﻫﺴﺖ‪.‬‬ ‫زﻣﺎن اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ﻫﻢ ﻓﺴﺎد ﺑﻮد‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺧﻴﺎل ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ آن زﻣﺎن ﻓﺴﺎد و ﺑﺪى ﻧﺒـﻮد؟ آن زﻣـﺎن آدﻣﻬـﺎﻳﻰ‬ ‫ﻛﻪ اﺣﻴﺎﻧﺎً دﭼﺎر ﻓﺴﺎد و ﻓﺤﺸﺎ ﺑﺸﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺒﻮدﻧﺪ؟ ﭼﺮا‪ ،‬آن زﻣﺎن ﻫﻢ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻋﻤﺪه اﻳﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ در ﻫـﺮ‬ ‫ﻧﻈﺎﻣﻰ اﮔﺮ ﺑﻪ ﻓﻜﺮ اﺻﻼح ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاى ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﻋﻮاﻣﻞ ﻓﺴﺎد ﻫﻤ‪‬ﺖ ﺑﮕﻤﺎرﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﺮاى ﻣﺒـﺎرزه ﺑـﺎ‬ ‫ﻓﺴﺎد ﻫﻤ‪‬ﺖ ﮔﻤﺎﺷﺖ؛ ﭼﻪ ﺑﺎ ﭘﺪﻳﺪهﻫﺎ‪ ،‬ﭼﻪ ﺑﺎ زﻳﺮﺑﻨﺎﻫﺎ و رﻳﺸﻪﻫﺎ‪ .‬اﻳﻦﻛﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌـﻪ رﺷـﺪ ﺧﻮاﻫـﺪ‬ ‫ﻛﺮد‪ ،‬ﭘﻴﺶ ﺧﻮاﻫﺪ رﻓﺖ و ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻘﺪار ﻓﺴﺎدى ﻫﻢ ﻛﻪ ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻣﺮور از ﺑﻴﻦ ﺧﻮاﻫﺪ رﻓﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﭘﺮﻫﻴﺰﻛﺎرﺗﺮﻳﻦ و ﻧﻮراﻧﻲﺗﺮﻳﻦ ﺟﻮاﻧﺎن را در ﻣﻴﺎن داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن دﻳﺪهام‬

‫ﻣﻦ ﭘﺮﻫﻴﺰﻛﺎرﺗﺮﻳﻦ و ﻧﻮراﻧﻴﺘﺮﻳﻦ ﺟﻮاﻧﺎن را ﻫﻢ در ﻣـﻮاردى در ﻣﻴـﺎن داﻧﺸـﺠﻮﻳﺎن دﻳـﺪهام‪ .‬ﻓﺮاﻣـﻮش‬ ‫ﻧﻤﻰﻛﻨﻢ ﺧﺎﻃﺮهى ﺟﻮان ﻧﻮزده ﻳﺎ ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎﻟﻪاى ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از ﺷـﻬﺎدﺗﺶ وﺻـﻴﺖﻧﺎﻣـﻪى او را دﻳـﺪم‪ .‬او‬ ‫ﻧﻮهى ﻳﻜﻰ از ﻋﻠﻤﺎى ﻣﻌﺮوف و ﻣﺮاﺟﻊ ﺗﻘﻠﻴﺪ زﻣﺎن ﺧﻮد ﺑﻮد و آن ﻣﺮﺟﻊ ﺗﻘﻠﻴﺪ و ﻋﺎﻟ‪‬ﻢ ﻣﻌﺮوف‪ ،‬اﻫﻞ‬ ‫ﺳﻠﻮك و ﻣﻌﺮﻓﺖ و ﺗﻮﺣﻴﺪ ﺷﻤﺮده ﻣﻰﺷﺪ‪ .‬وﻗﺘﻰ وﺻﻴﺖﻧﺎﻣﻪى ﺟﻮان را ﺧﻮاﻧﺪم‪ ،‬اﻳﻦﻃﻮر ﻓﻬﻤﻴﺪم ﻛﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﺟﻮانِ ﻧﻮزده‪ ،‬ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎﻟﻪى داﻧﺸﺠﻮ‪ ،‬در رﺳﻴﺪن ﺑﻪ آن ﺣﺎﻟﺖ ﺣﻀﻮر‪ ،‬ﻛﺸﻒ و ﻋﺮوج ﻣﻌﻨـﻮى و‬ ‫‪390‬‬

‫روﺣﻰ ‪ -‬ﭼﻴﺰى ﻛﻪ ﻫﺮ ﺳﺎﻟﻚ و ﻋﺎرف و ﻫﺮ ﺟﻮﻳﺎى ﺣﻘﻴﻘﺘﻰ‪ ،‬آرزوى آن را دارد ‪ -‬اﮔﺮ از ﭘﺪرﺑﺰرگ‬ ‫ﻣﺠﺘﻬﺪ و ﻋﺎرف ﺧﻮد ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﺷﺼﺖ‪ ،‬ﻫﻔﺘﺎد ﺳﺎل ﻫﻢ در آن راه زﺣﻤﺖ ﻛﺸﻴﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺟﻠﻮﺗﺮ ﻧﺒﺎﺷـﺪ‪،‬‬ ‫ﻋﻘﺒﺘﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬ﻫﻤﻴﺸﻪ و ﺑﺮاى ﻫﻤﻪ ﭘﻴﺶ ﻧﻤﻰآﻳﺪ‪ .‬ﺷﺮاﻳﻄﻰ ﻛﻪ در آن‪ ،‬اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى‬ ‫ﺣﻘﻴﻘﻰِ ﻛﻠﻤﻪ ﻣﺠﺎﻫﺪت ﻣﻰﻛﻨﺪ و ﻣﻦِ ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب در ﻋﺮوج اﻧﺴﺎﻧﻰ را ﻛﻪ ﻣﺰاﺣﻢ ﺣﺮﻛﺖ او ﺑـﻪ ﺳـﻤﺖ‬ ‫ﺑﺎﻻﺳﺖ‪ ،‬زﻳﺮ ﭘﺎ ﻟﮕﺪ ﻣﻰﻛﻨﺪ و از ﺷﻬﻮات و ﻏﺮاﻳﺰ و ﺣﻴﻮاﻧﻴﺖ ﺧﻮد ﺻﺮفﻧﻈﺮ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺎﮔﻬﺎن ﭼﻨـﻴﻦ‬ ‫ﻋﺮوﺟﻰ را ﺑﺮاى ﻳﻚ ﺟﻮان ﭘﻴﺶ ﻣﻰآورد‪ .‬ﺑﻪﻫﺮﺣﺎل ﻣﺎ اﻳـﻦ ﻧﻤﻮﻧـﻪﻫـﺎ را در ﺑـﻴﻦ ﺟﻮاﻧـﺎن داﻧﺸـﺠﻮ‬ ‫دﻳﺪهاﻳﻢ و اﻳﻦ ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻋﺮض ﻛﺮدم‪ .‬ﻣﻮارد دﻳﮕﺮى را ﻫﻢ ﻣﻦ از دور ﻳﺎ از ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﺸﺎﻫﺪه‬ ‫ﻛﺮدهام‪.‬‬ ‫ﻣﻰﺧﻮاﻫﻢ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ در ﻣﻴﺪان رﻗﺎﺑﺖ ورزﺷﻰ‪ ،‬ﻗﻮا و ﻧﺸﺎط ﺷﻤﺎ ﺟﻮاﻧـﺎن از ﻳـﻚ ﭘﻴﺮﻣـﺮد‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬در ﻣﻴﺪان رﻗﺎﺑﺖ و ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ ﻫﻢ ﺗﻮاﻧﺘﺎن ﺑﻴﺸـﺘﺮ از ﻳـﻚ ﭘﻴﺮﻣـﺮد اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﻳﻌﻨﻰ ﻫﻤﺎنﻃﻮرى ﻛﻪ اﮔﺮ ﻣﻦ و ﺷﻤﺎ اﻻن ﻣﺴﺎﺑﻘﻪى دو ﺑﺪﻫﻴﻢ‪ ،‬ﻳﻘﻴﻨﺎً ﺷﻤﺎ ﺟﻠﻮﺗﺮ از ﻣﻦ ﻣﻰاﻓﺘﻴﺪ؛ اﮔـﺮ‬ ‫‪ -1‬ﺟﻠﺴﻪ ﭘﺮﺳﺶ و ﭘﺎﺳﺦ ﺑﺎ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن در داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﻲ‪82/2/22 -‬‬

‫‪ .2‬اﺳﻼﻣﻲ ﺷﺪن داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‬

‫از ﻧﻘﻄﻪى واﺣﺪى ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻋﺮوج ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﻣﻌﻨﻮى ﻫـﻢ ﺣﺮﻛـﺖ ﻛﻨـﻴﻢ‪ ،‬ﺑـﺎز ﺷـﻤﺎ از ﻣـﻦ ﺟﻠـﻮﺗﺮ‬ ‫ﻣﻰاﻓﺘﻴﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻗﻮ‪‬ت و ﻧﺸﺎط ﺟﻮان‪ ،‬ﻫﻢ در زﻣﻴﻨﻪى ﻣﺎد‪‬ى و ﻫﻢ در زﻣﻴﻨﻪى ﻣﻌﻨﻮى‪ ،‬ﺟـﻮان اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﺎنﻛﻪ ﺷﻤﺎ در ورزش ﺟﺴﻤﺎﻧﻰ‪ ،‬از ﭘﻴـﺮ ﻗـﻮﻳﺘﺮ و ﺑﺎﻧﺸـﺎﻃﺘﺮﻳﺪ و اﺳـﺘﻌﺪادﺗﺎن ﺑﻴﺸـﺘﺮ اﺳـﺖ‪ ،‬در‬ ‫زﻣﻴﻨﻪى ﻣﻌﻨﻮى ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر اﺳﺖ و ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﺪ ﭘﻴﺶ ﺑﺮوﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ را ﻗﺪر ﺑﺪاﻧﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﮔﺎﻫﻰ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد ﺟﻮاﻧﻰ را ﻗﺪر ﺑﺪاﻧﻴﺪ‪ ،‬ذﻫﻦ ﺑﻪ راﻫﻬﺎى دﻳﮕﺮ ﻣﻰرود‪ .‬ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﻈﻬﺮ ﻗﺪرداﻧﻰ‬ ‫از ﺟﻮاﻧﻰ ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ از اﻳﻦ ﺻﻔﺎ و ﻧﻮراﻧﻴﺖ و از اﻳﻦ ﻧﺎآﻟﻮدﮔﻰ و ﭘﻴﺮاﺳﺘﮕﻰِ ﻃﺒﻴﻌﻰِ اﻧﺴﺎن ﺟﻮان‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ و ﺧﻮد را در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى ﺗﺰﻛﻴﻪ و اﺧﻼق ﭘﻴﺶ ﺑﺒﺮﻳـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ انﺷـﺎءاﻟﻠَّﻪ ذﺧﻴـﺮهى ﻫﻤـﻪى‬ ‫زﻧﺪﮔﻰ ﺷﻤﺎ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬راﻫﺶ ﻫﻢ رﻋﺎﻳﺖ دو ﻧﻜﺘﻪ اﺳﺖ‪ :‬ذﻛﺮ و ﺗﻮﺑﻪ‪.‬‬ ‫ذﻛﺮ ﻳﻌﻨﻰ ﻳﺎد‪ .‬ﻳﺎد در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻏﻔﻠﺖ اﺳﺖ؛ ﻏﻔﻠﺖ از ﺧﺪا‪ ،‬ﻏﻔﻠـﺖ از وﻇﻴﻔـﻪ و ﻣﺴـﺆوﻟﻴﺖ‪ ،‬ﻏﻔﻠـﺖ از‬ ‫ﻫﻨﮕﺎم ﺣﺴ‪‬ﺎسِ ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ ﻣﺄﻣﻮران اﻟﻬﻰ در ﻋﺎﻟﻢ ﻣﻠﻜـﻮت ‪ -‬ﻋـﺎﻟﻢ ﺑﻌـﺪ از ﻋﺒـﻮر از ﺟﺴـﻤﺎﻧﻴﺖ ‪ -‬و‬ ‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪى ﺑﺰرگ اﻧﺴﺎن در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺧﺪا در ﻗﻴﺎﻣﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻳﺎدﻫﺎ ﺗﻌﻴﻴﻦﻛﻨﻨﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦﻃﻮر ﻧﺒﻮده ﻛﻪ ﻓﻘﻂ‬ ‫ﺑﻪ ﻣﺎ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ ﺑﻪ ﻗﻴﺎﻣﺖ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺮاى اﻳﻦﻛﻪ اﻋﺘﻘﺎدى ﻣﺜﻞ اﻋﺘﻘﺎد ﻋﻠﻤﻰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻴﺪ؛ ﻧـﻪ‪ .‬ﺑـﺮاى‬ ‫اﻳﻦﻛﻪ اﻳﻦ اﻋﺘﻘﺎد در زﻧﺪﮔﻰ و ﺣﺮﻛﺖ و ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮى ﻣﺎ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﮕﺬارد‪ ،‬اﻳﻦ ﻳﺎد را در ﺧﻮدﺗﺎن ﺣﻔـﻆ‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪» .‬اﻧّﻤﺎ ﺗﻨﺬر ﻣﻦ اﺗّﺒﻊ اﻟﺬّﻛﺮ‪«1‬؛ اﻧﺬار ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ و اﻧﺬار اﻟﻬﻰ ﻫﻢ ﻣﻔﻴﺪ ﺑﻪ ﺣـﺎل ﻛﺴـﺎﻧﻰ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬ ‫دﻧﺒﺎل ﻳﺎد ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺧﻮد را از ﻏﻔﻠﺖ دور ﻧﮕﻪ ﻣﻰدارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻜﺘﻪى دﻳﮕﺮ ﺗﻮﺑﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﺴﻰ ﺑﮕﻮﻳﺪ ﻣﺎ ﻛﻪ ﺟﻮاﻧﻴﻢ و ﻫﻨﻮز ﻋﻤـﺮى از ﻣـﺎ ﻧﮕﺬﺷـﺘﻪ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﺜﻞ ﺷﻤﺎ ﮔﻨﺎه زﻳﺎدى ﻛﺮده ﺑﺎﺷﻴﻢ و ﻣﺤﺘﺎج ﺗﻮﺑـﻪ ﺑﺎﺷـﻴﻢ‪ .‬ﻧـﻪ‪ ،‬اﻳـﻦ درﺳـﺖ ﻧﻴﺴـﺖ؛ ﺗﻮﺑـﻪ وﻇﻴﻔـﻪى‬ ‫ﻫﻤﻴﺸﮕﻰ اﻧﺴﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺎﻛﺘﺮﻳﻦ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺑﻪ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻮﺑﻪ ﻳﻌﻨﻰ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﺧﺪا‪ ،‬ﺑﺮﮔﺸﺖ از راه ﺧﻄﺎ‪ ،‬ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ دادن دل ﺑﻪ ﭘﺮوردﮔﺎر و رو را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣـﻞ‬ ‫ﺑﻪ ﺧﺪا ﻛﺮدن‪ .‬از اﻣﺎم ﺳﺠ‪‬ﺎد ﻋﻠﻴﻪاﻟﺴ‪‬ﻼم ﭼﻪ ﻛﺴﻰ ﭘﺎﻛﺘﺮ؟ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﺻﺤﻴﻔﻪى ﺳـﺠ‪‬ﺎدﻳﻪ از او‪‬ل ﺗـﺎ آﺧـﺮ‬ ‫ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ؛ ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﭼﻪ ﺣﺎﻟﻰ‪ ،‬ﭼﻪ ﺳﻮز و ﮔﺪازى و ﭼﻪ ﺗﻮﺑـﻪاى در آن ﻧﻬﻔﺘـﻪ اﺳـﺖ‪» :‬ﻫـﺬا ﻣﻘـﺎم ﻣـﻦ‬ ‫اﺳﺘﺤﻴﻰ ﻟﻨﻔﺴﻪ ﻣﻨﻚ و ﺳﺨﻂ ﻋﻠﻴﻬﺎ و رﺿﻰ ﻋﻨﻚ‪ .«2‬اﻣﺎم ﺳﺠ‪‬ﺎد ﻋﻠﻴﻪاﻟﺴ‪‬ﻼم ﺑﻪ ﺧﺪاى ﻣﺘﻌـﺎل ﻋـﺮض‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ :‬ﭘﺮوردﮔﺎرا! ﻣﻦ ﺑﺮ ﻧﻔﺲ ﺧﻮدم ﻛﻪ ﮔـﺎﻫﻰ از ﻓﺮﻣـﺎن ﺗـﻮ ﺳـﺮﭘﻴﭽﻰ ﻛـﺮده‪ ،‬ﺧﺸـﻤﮕﻴﻨﻢ‪ .‬از ﺗـﻮ‬

‫‪ -1‬ﻳﺲ‪11 :‬‬ ‫‪ -2‬ﺻﺤﻴﻔﻪ ﺳﺠﺎدﻳﻪ دﻋﺎي ‪)32‬ﺑﻌﺪ ار ﻧﻤﺎز ﺷﺐ(‬

‫‪391‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫راﺿﻰام و ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ ﺳﺮﭘﻴﭽﻰ ﻧﻔﺲ از ﺗـﻮ ﺷـﺮﻣﻨﺪهام‪ .‬اﻳـﻦ راز و ﻧﻴـﺎز و ﺳـﻮز و ﮔـﺪاز اﻣـﺎم ﺳـﺠﺎد‬ ‫ﻋﻠﻴﻪاﻟﺴ‪‬ﻼم اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻋﺰﻳﺰان ﻣﻦ؛ ﺟﻮاﻧﺎن! ﻗﺪر ﺟﻮاﻧﻰ را ﺑﺪاﻧﻴﺪ و اﻳـﻦ دﻟﻬـﺎى ﭘـﺎك‪ ،‬اﻳـﻦ ﻧﻮراﻧﻴـﺖ و اﻳـﻦ ﺻـﻔﺎ را ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﻪﻫﺮﺣﺎل در ﺷﻤﺎ وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﺣﻔﻆ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺣﺘّﻰ ﮔﺎﻫﻰ اﮔﺮ ﺧﻄﺎﻳﻰ ﻫﻢ از ﺟﻮاﻧﻰ ﺳﺮ ﻣﻰزﻧﺪ‪ ،‬ﻣـﺎداﻣﻰ‬ ‫ﻛﻪ ﮔﻨﺎه ﻣﺘﺮاﻛﻢ ﻧﺸﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬آن ﻧﻮراﻧﻴﺖ ﻣﺤﻔﻮظ اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻫﺮ ﻳﻚ ﮔﻨﺎه‪ ،‬ﺑﺨﺸـﻰ از آن ﻧﻮراﻧﻴـﺖ را‬ ‫ﻛﻢ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﻋﻼﺟﺶ ﺗﻮﺑﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﮔﺸﺘﻦ و ﺗﻮﺑﻪى ﻣﺎ‪ ،‬انﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ ﻣﺤﺒ‪‬ﺖ اﻟﻬﻰ را ﻣﺘﻮﺟ‪‬ﻪ ﻣﺎ ﺧﻮاﻫﺪ‬ ‫ﻛﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻜﺎت را ﺑﺮاى ﺗﻮﺟﻪ دﻟﻬﺎى ﺷﻤﺎ ﻋﺮض ﻛﺮدم‬

‫‪1‬‬

‫* ﮔﺮاﻳﺶ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺑﻪ ارزﺷﻬﺎي دﻳﻨﻲ‬

‫ﺑﺮاى ﻣﻦ ﮔﺰارﺷﻰ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ ﻛﻪ دﻳﺸﺐ آن را در ﺟﻤﻊ ﻋﻠﻤﺎى دﻳﻨﻰ ﻣﻄﺮح ﻛﺮدم ﺗﺎ اﻳﻦ ﺑﺮادران ﻋﺰﻳﺰ‬ ‫ﻣﺎ ﺑﺪاﻧﻨﺪ در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﭼﻪ ﻣﻰﮔﺬرد‪ .‬آن ﮔﺰارش درﺑﺎرهى روزﻫﺎى اﻋﺘﻜﺎف در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎى ﺗﻬـﺮان‬ ‫و ﺣﺎﻟﺖ ﺷﻮر و ﺷﻮق ﻋﺎرﻓﺎﻧﻪى ﺟﻮاﻧﺎن ﻋﺰﻳـﺰ ﻣـﺎ و ﻫﻤﻜـﺎرى ﺗﺸـﻜﻠﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠـﻒ داﻧﺸـﺠﻮﻳﻰ ﺑـﺎ‬ ‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻋﻠﻰرﻏﻢ اﻳﻦﻛﻪ ﻇﺎﻫﺮاً ﺑﻴﻦ آﻧﻬـﺎ دﻳﻮارﻛﺸـﻰ و ﻣﺮزﺑﻨـﺪى اﺳـﺖ‪ ،‬وﻗﺘـﻰ ﺧـﻮد را ﺑـﺎ‬ ‫ﺧﻮرﺷﻴﺪ دﻳﻦ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ ﻣﺮز و ﻓﺎﺻﻠﻪاى ﺑﻴﻦ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻧﻤـﻰﺑﻴﻨﻨـﺪ و ﻫﻤـﻪ دﺳـﺖ در‬ ‫‪392‬‬

‫دﺳﺖ ﻫﻢ ﻣﻰﮔﺬارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺗﺒﻠﻴﻎ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﺟﻮان داﻧﺸﺠﻮى ﻣﺎ از ارزﺷـﻬﺎى دﻳﻨـﻰ روى‬ ‫ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪه و ﻳﺎ ﺳﻌﻰ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺗﺤﻘّﻖ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪ ،‬راه ﺧﻄﺎ ﻃـﻰ ﻣـﻰﻛﻨﻨـﺪ و اﻟﺒﺘـﻪ ﻧﺎﻛـﺎم ﻫـﻢ‬ ‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎي ﻣﺎ از ﻟﺤﺎظ ﺑﺪﻧﻪ داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ و اﺳﺘﺎدي ﺧﻴﻠﻲ ﺧﻮﺑﻨﺪ‬

‫آﻧﭽﻪ ﻣﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ اﻋﺘﻘﺎد دارم‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎى ﻣﺎ از ﻟﺤﺎظ ﺑﺪﻧﻪى داﻧﺸـﺠﻮﻳﻰ‬ ‫و اﺳﺘﺎدى ﺧﻴﻠﻰ ﺧﻮﺑﻨﺪ‪ .‬ﻧﻪ اﻳﻦﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﻧﺎﺑﺎب و ﻧﺎﺟﻮر در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻛﺠﺎ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ اﻧﺴـﺎن‬ ‫ﻧﺎﺑﺎب و ﻧﺎﺟﻮر و ﺑﺪ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻢ ﺑﮕﻮﻳﻢ اﻏﻠﺐِ ﺑﺪﻧﻪى اﺳﺘﺎدان و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺑﻪﻃﻮر ﻃﺒﻴﻌﻰ‬ ‫و ﻓﻄﺮى ﺧﻮب‪ ،‬ﻣﺆﻣﻦ و ﭘﺎﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎى ﻣﺜﺒﺖ را ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﺮد‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﻲ‪82/2/22 -‬‬ ‫‪ -2‬ﺑﻴﺎﻧﺎت در ﺟﻤﻊ اﺳﺎﺗﻴﺪ و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎي اﺳﺘﺎن زﻧﺠﺎن‪82/7/22 -‬‬

‫‪ .2‬اﺳﻼﻣﻲ ﺷﺪن داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‬

‫اﻋﺘﻘﺎد دﻳﮕﺮ ﻣﻦ درﺑﺎرهى وﺟﻮد اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎى ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮب در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﭼﻨﺪ روز ﻗﺒـﻞ در‬ ‫ﻫﻤﻴﻦﺟﺎ و در ﺟﻤﻊ ﻣﺴﺆوﻻن ﮔﻔﺘﻢ ﮔﺰارﺷﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ اﻧﺴـﺎﻧﻬﺎى وارد از وﺿـﻊ داﻧﺸـﮕﺎﻫﻬﺎ ﺑـﺮاى ﻣـﻦ‬ ‫آوردهاﻧﺪ‪ ،‬ﮔﺰارﺷﻬﺎى ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮﺑﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻪ اﻳﻦﻛﻪ ﻛﻤﺒﻮدﻫﺎ و ﻧﻘﺼﻬﺎ ﻧﺎدﻳﺪه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷـﺪه ﺑﺎﺷـﺪ؛ ﻧـﻪ‪،‬‬ ‫ﺑﻠﻜﻪ ﻏﺎﻟﺐ آﻧﻬﺎ را ﻣﻰداﻧﻴﻢ و ﺗﻼش ﻫﻢ ﻣﻰﺷﻮد ﻛﻪ انﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ ﺑﺮﻃﺮف ﮔﺮدد؛ ﻟﻜﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋـﺎً ﺣﺮﻛـﺖ‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ﺧﻮب اﺳﺖ و ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻋﻠﻤﻰ و ﺗﺤﺼﻴﻠﻰ ﻛﺸﻮر در ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎل اﺧﻴـﺮ ده ﺑﺮاﺑـﺮ ﺷـﺪه‪ ،‬در‬ ‫ﺣﺎﻟﻰﻛﻪ ﻣﺘﻮﺳ‪‬ﻂ‪ ‬رﺷﺪ آن در دﻧﻴﺎ در ﭼﻬﻞ ﺳﺎل اﺧﻴﺮ ﺷﺶ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑـﻮده اﺳـﺖ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺣﺮﻛـﺖ ﻣـﺎ‬ ‫ﺣﺮﻛﺖ ﺧﻮﺑﻰ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻨﺘﻬﺎ دﺷﻤﻨﺎن ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ اﻳﻦ ﺣﺮﻛﺖ و اﻳـﻦ ﻛـﺎروان را ﺑﻤﺒـﺎران و ﻧـﺎﺑﻮد‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ؛ ﺣﻮاﺳﺘﺎن ﺟﻤﻊ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﮕﺬارﻳﺪ‪ .‬ﺿﻤﻨﺎً ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﻫﻤﻪى اﻳﻦ آرﻣﺎﻧﻬﺎ ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮﺳﻰ اﺳﺖ؛ ﺑﻪ ﺷـﺮط‬ ‫اﻳﻦﻛﻪ ﺷﻤﺎ در ﻣﻴﺪان ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ اﻟﺤﻤﺪﻟﻠَّﻪ ﻫﺴﺘﻴﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻣﻌﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ و ﻣﻌﺮﻓﺖ دﻳﻨﻲ و اﺧﻼﻗﻲ را ﺑﺎ ﻫﻢ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‬

‫ﺷﻤﺎ ﺟﻮاﻧﻬﺎى ﻋﺰﻳﺰ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ورود در ﻣﻴﺪان ﻣﻌﺮﻓـﺖ ﻋﻠﻤـﻰ ‪ -‬ﺣـﺎﻻ ﻫـﺮ ﻋﻠﻤـﻰ؛ ﭼـﻪ ﻋﻠـﻮم‬ ‫اﻧﺴﺎﻧﻰ‪ ،‬ﭼﻪ ﻋﻠﻮم ﻗﺮآﻧﻰ‪ ،‬ﭼﻪ ﻋﻠﻮم ﻃﺒﻴﻌﻰ ﻳﺎ اﻧﻮاع و اﻗﺴﺎم ﻋﻠﻮﻣﻰ ﻛﻪ اﻣﺮوز ﺷـﻤﺎﻫﺎ در آن ﺗـﻼش و‬ ‫ﻛﺎر ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ ‪ -‬و ورود در ﻣﻴﺪان ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻋﻠﻤﻰ ﺑﺎﻳﺪ ﺷـﻤﺎ را از ﻏـﻮر و ﭘﻴﺸـﺮﻓﺖ در ﻣﻴـﺪان ﻣﻌﺮﻓـﺖ‬ ‫دﻳﻨﻰ‪ ،‬ﺗﻤﺮﻳﻦ اﺧﻼﻗﻰ و ﻛﺴﺐ ﻓﻀﻴﻠﺖ ﺑﺎز ﻧﺪارد؛ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻨﻬﺎ را ﺑﺎ ﻫﻢ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ آﻳﻪﻳﻰ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﺮادر ﻋﺰﻳﺰﻣﺎن در اﺑﺘﺪا ﻗﺮاﺋﺖ ﻛﺮدﻧﺪ‪» :‬و ﻳﺰﻛﻴﻬﻢ و ﻳﻌﻠّﻤﻬـﻢ اﻟﻜﺘـﺎب و اﻟﺤﻜﻤـﺔ«‪،‬‬ ‫ﺧﺪاى ﻣﺘﻌﺎل ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ را ﻓﺮﺳﺘﺎد‪ ،‬ﺗﺎ او ﺗﻌﻠﻴﻢ ﺑﺪﻫﺪ و ﺗﺰﻛﻴﻪ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﺰﻛﻴـﻪ ﺑـﺎ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ‬ ‫اﺳﺖ؛ اﻳﻦ دو را از ﻫﻢ ﺟﺪا ﻧﻜﻨﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺎور ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺴﻰ وارد ﻣﻴﺪان ﻋﻠﻢ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮر ﻃﺒﻴﻌﻰ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ‬ ‫از ﻓﻀﻴﻠﺖ و ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ و اﺧﻼق ﻛﻨﺎره ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬ﻓﻜﺮى ﻛﺎﻣﻼً ﻏﻠﻂ و وارداﺗﻰ و ﻣﺘﻜﻰ ﺑﻪ ﭘﻴﺸﻴﻨﻪﻳﻰ اﺳﺖ‬ ‫ﻛﻪ در اروﭘﺎى ﻣﺴﻴﺤﻰ ﺑﻪوﺟﻮد آﻣﺪ و ﺑﻜﻠﻰ ﺑﺎ ﻣﺤﻴﻂ اﺳﻼﻣﻰ و ﺑـﺎ ﻓﻬـﻢ و ﺗﻌـﺎﻟﻴﻢ اﺳـﻼﻣﻰ ﺳـﺎزﮔﺎر‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ؛ ﭼﺮا ﻛﻪ اﮔﺮ داﻧﺸﻤﻨﺪ ﺑﺎﻓﻀﻴﻠﺖ و ﺑﺎاﺧﻼق ﺑﺎﺷﺪ؛ در ﻫﺮ رﺷﺘﻪاى‪ ،‬از آن ﻣـﻰﺗـﻮان اﻣﻴـﺪ ﺑـﺮاى‬ ‫اﻋﺘﻼى ﺑﺸﺮﻳﺖ و اﻋﺘﻼى ﻛﺸﻮر ﺧﻮدش داﺷﺖ؛ اﻳﻦ داﻧﺸﻤﻨﺪ ﻫﺪﻓﻬﺎ را ﻫﺪﻓﻬﺎى ارزﺷﻤﻨﺪ ﻣﻰﻛﻨـﺪ و‬ ‫ﺣﺮﻛﺘﺶ ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ اﻧﺴﺎﻧﻴﺖ و ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﻋﺪاﻟﺖ و ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﻓﻀﻴﻠﺖ و در ﺟﻬﺖ ﻣﻘﺎﺑﻞِ ﻧﺎﺑﺴﺎﻣﺎﻧﻰﻫﺎى‬ ‫ﻋﺠﻴﺐ دﻧﻴﺎى اﻣﺮوز ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺳﻌﻰ ﻛﻨﻴﺪ اﻳـﻦﺟـﻮر داﻧﺸـﻤﻨﺪاﻧﻰ در آﻳﻨـﺪه ﺑﺎﺷـﻴﺪ و ﻫـﺪف‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار اﻋﻀﺎي ﺗﺸﻜﻞﻫﺎ‪ ،‬ﻛﺎﻧﻮنﻫﺎ‪ ،‬ﻧﺸﺮﻳﺎت‪ ،‬ﻫﻴﺄتﻫﺎي ﻣﺬﻫﺒﻲ و ﺷﻤﺎري از ﻧﺨﺒﮕﺎن داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ‪82/8/15 -‬‬

‫‪393‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫ﺧﻮدﺗﺎن را اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻗﺮار دﻫﻴﺪ؛ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎﻳﻰ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ ﭼﺮخ دﻧﻴﺎ را در ﺟﻬـﺖ درﺳـﺖ ﺑـﻪ‬ ‫ﺣﺮﻛﺖ درﺑﻴﺎورﻧﺪ؛ اﻳﻦ را ﺑﺮاى ﺧﻮدﺗﺎن ﻫﺪف ﻗﺮار دﻫﻴﺪ؛ و اﻳﻦ ﻣﻤﻜﻦ اﺳـﺖ؛ اﻟﺒﺘـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ ﻛﺎرﻫـﺎى‬ ‫ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﻰ ﻓﺮاواﻧﻰ ﺑﺮاى رﺳﻴﺪن ﺑﻪ آن ﻫﺪف اﻧﺠﺎم ﺑﮕﻴﺮد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺷﺮوط داﻧﺸﮕﺎه اﺳﻼﻣﻲ‬

‫داﻧﺸﮕﺎه اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻳﻚ ﭘﺪﻳﺪهى ﻣﻤﺘﺎز اﺳﺖ؛ ﺻﺮﻓﺎً ﻳﻚ داﻧﺸﮕﺎه ﻣﺜﻞ ﺑﻘﻴﻪى داﻧﺸﮕﺎهﻫـﺎ ﻧﻴﺴـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﻓﻘﻂ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ داﻧﺸﺠﻮ و ﻋﺎﻟﻢ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻛﻨﻨﺪ؛ اﻳﻦ ﻫﻢ ﻫﺴﺖ؛ ﻣﻨﺘﻬﺎ ﻋﻼوهى ﺑـﺮ اﻳـﻦ‪ ،‬ﻣـﻰﺧﻮاﻫـﺪ از‬ ‫ﻫﻤﻪ ﺟﻬﺖ‪ ،‬ﻳﻚ اﻟﮕﻮى داﻧﺸﮕﺎه اﺳﻼﻣﻰ ﺑﺎﺷﺪ؛ از ﺟﻬﺖ اﻧﮕﻴﺰهﻫﺎى اﻳﻤـﺎﻧﻰ‪ ،‬رﻋﺎﻳـﺖﻫـﺎى ﻋﻤﻠـﻰ و‬ ‫رﻓﺘﺎرى‪ ،‬و ﻋﺸﻖ ﺑﻪ ﻋﻠﻢ و ﻋﻠﻢآﻣﻮزىِ ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﻪ و ﻣﺆﻣﻨﺎﻧﻪ‪ .‬اﻳﻦﻛﻪ اﻣﺎم ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬ﻣﻦ دوﺳـﺖ داﺷـﺘﻢ‬ ‫ﺑﺮ ﺳﺮ ﺷﺎﮔﺮدان ﺗﺎزﻳﺎﻧﻪﻫﺎ ﺑﻠﻨﺪ ﻣﻰﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮاى اﻳﻦﻛﻪ اﻳﻨﻬﺎ را ﺑﻪ ﻋﻠﻢ ﺑﻜﺸﺎﻧﻨﺪ«‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﻌﻨـﺎﻳﺶ ﭼﻴﺴـﺖ؟‬ ‫ﻋﻠﻢ را اﺳﻼم ﻗﺪﺳﻴﺖ ﺑﺨﺸﻴﺪه‪ ،‬ﻋﻠﻢ ﻳﻚ اﻣﺮ ﻣﻘﺪس اﺳﺖ؛ دﻧﺒﺎل ﻋﻠﻢ رﻓـﺘﻦ داراى ﻗﺪﺳـﻴﺖ اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻦﻃﻮر ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻋﻠﻢ ﻣﺜﻞ ﻫﺮ اﺑﺰار دﻳﮕﺮى‪ ،‬ﻓﻘﻂ وﺳﻴﻠﻪاى ﺑﺮاى ﭘﻮل در آوردن ﺑﺎﺷﺪ ‪ -‬ﺣـﺎﻻ ﭘـﻮل‬ ‫ﻫﻢ از آن در ﻣﻰآﻳﺪ ‪ -‬اﻣﺎ ﻗﺪﺳﻴﺖ ﻋﻠﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺣﻔﻆ ﺷﻮد؛ »اﻟﻌﻠﻢ ﻧﻮر«؛ ﻧﻮر ﺑﻮدن ﻋﻠﻢ ﺑﺎﻳـﺪ ﻣـﻮرد ﻧﻈـﺮ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ و از ﺟﻤﻠﻪى ﺷﺆون داﻧﺸﮕﺎه اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬ﻳﻜﻰ ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﻪ ﺧﻴﺎل ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ داﻧﺸـﮕﺎه اﺳـﻼﻣﻰ‬ ‫‪394‬‬

‫ﻛﻪ ﻣﻰﮔﻮﻳﻴﻢ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ ﺣﺠﺎبﻫﺎ اﻳﻦﻃﻮرى ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺴﺮﻫﺎ آﺳﺘﻴﻦ ﻛﻮﺗﺎه ﻧﭙﻮﺷﻨﺪ و زﻟـﻒﻫـﺎ ﺑﻠﻨـﺪ ﻧﺒﺎﺷـﺪ؛‬ ‫اﻳﻨﻬﺎ ﻛﻪ ﻣﻌﻨﺎى داﻧﺸﮕﺎه اﺳﻼﻣﻰ ﻧﻴﺴﺖ! داﻧﺸﮕﺎه اﺳﻼﻣﻰ از ﻟﺤﺎظ اﻳﻤﺎن‪ ،‬اﻧﮕﻴﺰه‪ ،‬ﺷﻮر ﻣﻘﺪس‪ ،‬رﻓﺘـﺎر‬ ‫اﺳﻼﻣﻰ و ﻋﻠﻢآﻣﻮزى ﻣﺆﻣﻨﺎﻧﻪ‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ ﺷﺮط داﻧﺸﮕﺎه اﺳﻼﻣﻰ اﺳﺖ‪ .‬آن وﻗﺖ ﺟﻬﺖ دادن؛ ﺟﻬـﺖ دادن‬ ‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﻋﻠﻢآﻣﻮزى؛ ﻛﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻛﺎرى ﻛـﻪ در داﻧﺸـﮕﺎه ﺷـﺪ‪ ،‬ﻳﻜـﻰ ﻫﻤـﻴﻦ ﺑـﻮد ﻛـﻪ اﻳـﻦ داﻧﺸـﮕﺎه را‬ ‫ﻣﺨﺼﻮص ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻰ ﻛﺮدﻧﺪ؛ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪى واﻗﻌﺎً ﺧﻸ و ﻓﺮاﻏﻰ ﺑﻮد؛ ﻳﻚ ﺧﻸ اﺳﺖ ﻛﻪ آن ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﭘ‪‬ﺮ ﺷﻮد‪ .‬ﺧﻮب‪ ،‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﻛﻪ داﻧﺸﺠﻮى اﻳﻦ داﻧﺸﮕﺎه ﻫﺴﺘﻴﺪ و در اﻳﻦ ﺑﻴﺴﺖ و ﭼﻨﺪ ﺳـﺎﻟﻰ ﻛـﻪ اﻳـﻦ‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه ﺳﺮﭘﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ اﻳﻦ رﺳﺎﻟﺖ را اﻧﺠﺎم دﻫﺪ ‪ -‬ﻛﻪ ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪى داﻧﺸﮕﺎه و ﻣﺘﺨـﺮّﺟﻴﻦ‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻄﻠﻮب و اﺳﻼﻣﻰ ﻓﺮاﻫﻢ ﺑﻴﺎورد ‪ -‬اﻳﻦ داﻧﺸﮕﺎه ﺑﻪ دﺳﺘﺎورد ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺰرﮔﻰ رﺳﻴﺪه‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬از اﻳﻦ داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﺗﻮﻗﻊ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮ و ﻓﺮاﺗﺮ از اﻳﻦ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﮕﻮﻳﻢ‪ ،‬اﻣﺮوز ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻧﻴﺎز دﻧﻴﺎي اﺳﻼم اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ‪ ،‬آن ﺟـﻮﻫﺮ اﺳـﻼم ﻧـﺎب و ﮔـﻮﻫﺮ‬ ‫ﺗﺎﺑﻨﺎك‪ -‬ﺑﺎ ﺷﻜﻠﻲ ﻛﻪ ﺗﻬﻤﺖ ﺑﻲﺳﻮداي‪ ،‬ﺗﺤﺠﺮ‪ ،‬ﻣﻘﺪسﻣ‪Ĥ‬ﺑﻲ و از زﻣﺎن ﻋﻘﺐﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮدن دﻳﮕـﺮ ﺑـﻪ آن‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺟﻮاﻧﺎن ﻧﺨﺒﻪ و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‪83/7/5 -‬‬

‫‪ .2‬اﺳﻼﻣﻲ ﺷﺪن داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‬

‫وارد ﻧﻴﺎﻳﺪ‪ -‬ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ اﻫﺪاف ﺧﻮدش ﺑﺮﺳﺪ؛ ﻣﺎ در دﻧﻴﺎى اﺳﻼم و اﻣﺖ اﺳـﻼﻣﻰ اﻳـﻦ را ﻧﻴـﺎز دارﻳـﻢ‪.‬‬ ‫ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻠﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ اﻳﻦ آرﻣﺎنﻫﺎى ﺑﻠﻨﺪ‪ ،‬آن وﻗﺖ ﻣﻨﻄﻘﻰ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ؛ آن وﻗﺖ ﻧﺨﺒﮕﺎن ﺟﻮاﻣﻊ‪،‬‬ ‫ﺧﻮدﺷﺎن ﺳﺮﺑﺎزان و ﺑﺴﻴﺠﻴﺎن اﻳﻦ راه ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻣﻰداﻧﻴﺪ ﻛﻪ در دﻧﻴﺎى اﺳﻼم‪ ،‬ﭘﻮلﻫﺎى زﻳﺎدى‬ ‫ﺧﺮج ﺷﺪ‪ .‬در ﻃﻮل اﻳﻦ ﺳﺎلﻫﺎ‪ ،‬از ﻃﺮف دﺳﺘﮕﺎه اﺳﺘﻜﺒﺎر‪ ،‬ﺑﺮاى ﺧﺮﻳﺪن ﻧﺨﺒﮕﺎن اﻗﺪاﻣﺎﺗﻰ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ؛‬ ‫ﻧﺨﺒﮕﺎﻧﻰ ﻛﻪ اﮔﺮ ﭼﻪ از ﻟﺤﺎظ ﻋﻠﻤﻰ ﻳﺎ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻧﺨﺒﻪ ﺑﻮدﻧﺪ؛ اﻣﺎ ارزش دروﻧﻰﺷﺎن‪ ،‬ﺧﻴﻠﻰ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻮد و‬ ‫ﺧﻴﻠﻰ راﺣﺖ ﺧﺮﻳﺪه ﺷﺪﻧﺪ؛ ﻗﻠﻢﻫﺎ و زﺑﺎنﻫﺎﻳﺸﺎن را ﻓﺮوﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺘﻰ ﻓﻜﺮﻫﺎ و وﺟﻮدﺷﺎن را ﻓﺮوﺧﺘﻨﺪ؛‬ ‫اﻳﻦ از زﻣﺎنﻫﺎى ﺧﻴﻠﻰ ﻗﺪﻳﻢ ﺷﺮوع ﺷﺪ؛ ﻳﻌﻨﻰ از ﻗﺪﻳﻢِ در دوران ﻣﻌﺎﺻﺮ؛ از زﻣﺎﻧﻰ ﻛـﻪ روﺷـﻨﻔﻜﺮى‬ ‫ﻏﺮﺑﻰ در اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪ ‪ -‬ﻛﻪ ﻣﻦ ﻳﻚ وﻗﺘﻰ ﮔﻔﺘﻢ روﺷﻨﻔﻜﺮى در ﻛﺸـﻮر ﻣـﺎ ﺑﻴﻤـﺎر ﻣﺘﻮﻟـﺪ‬ ‫ﺷﺪ ‪ .-‬از آن روز اﻳﻨﻬﺎ ﺳﺮاغ اﻳﻦ ﻧﺨﺒﻪﻫﺎ رﻓﺘﻨﺪ و ﺑﺎ ﭘﻮل ﺗﻄﻤﻴﻊﺷﺎن ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﻫﻢ ﺣﻘﻴﺮ‪ ،‬ﺿﻌﻴﻒ و‬ ‫اﺳﻴﺮ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺗﻦ دادﻧﺪ و ﺧﻮدﺷﺎن را ﺑﻪ ﭘﻮل ﻓﺮوﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﭼﻬﻞ ﺳـﺎل ﻗﺒـﻞ از اﻳـﻦ‪ ،‬ﻣﺮﺣـﻮم آلاﺣﻤـﺪ‬ ‫ﻣﻰﻧﻮﻳﺴﺪ‪» :‬اﮔﺮ ﻣﻰﻓﺮوﺷﻰ‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﺑﻪ ﻛﻪ ﺑﺎزوى ﺧﻮد را؛ اﻣﺎ ﻗﻠﻢ ﺧﻮد را ﻫﺮﮔﺰ‪ «.‬اﻳـﻦ را آلاﺣﻤـﺪ در‬ ‫دﻫﻪى ﭼﻬﻞ‪ ،‬در ﻳﻜﻰ از ﻛﺘﺎبﻫﺎﻳﺶ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺴﺎن ﺑﺎزو و ﺗﻨﺶ را ﺑﻔﺮوﺷـﺪ؛ اﻣـﺎ ﻗﻠﻤـﺶ را ‪-‬‬ ‫ﻳﻌﻨﻰ ﺟﺎن و ﻓﻜﺮش را ‪ -‬ﻧﻔﺮوﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ آﻧﻬﺎ ﻓﺮوﺧﺘﻨﺪ و دﻳﮕﺮان ﻫﻢ ﺧﺮﻳﺪﻧﺪ؛ ﻧﺨﺒﮕﺎن را ﮔﺮﻓﺘﻨـﺪ‪ .‬ﻟـﺬا‬ ‫ﺣﺮﻛﺖﻫﺎى ﻋﻤﻮﻣﻰ ﻣﺮدﻣﻰ در ﺑﺴﻴﺎرى از ﺟﺎﻫﺎ‪ ،‬ﻧﻪ ﻓﻘﻂ از ﺳﻮى ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻫﻤﺮاﻫﻰ ﻧﺸﺪ؛ ﺑﻠﻜﻪ ﺣﺘـﻰ‬ ‫ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻣﺜﻞ ﻳﻚ دﻳﻮارى در ﻣﻘﺎﺑﻞ آن اﻳﺴﺘﺎدﻧﺪ‪ .‬آن وﻗﺖ ﺑﻬﺎﻧـﻪى ﻧﺨﺒﮕـﺎن در ﻣﻘﺎﺑـﻞ ﺣﺮﻛـﺖﻫـﺎى‬ ‫اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬ﭘﻴﺶ ﺧﻮدﺷﺎن ﭼﻪ ﺑﻮد؟ ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ اﻳﻨﻬﺎ ﻗﺪﻳﻤﻰاﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ ﻣﺘﺤﺠ‪‬ﺮاﻧﻪاﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ آﺧﻮﻧـﺪﺑﺎزى‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ ﻧﻤﻰداﻧﻢ ﻓﻼن اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻴﺪ ﮔﻮﻫﺮ اﺳﻼم ﻧـﺎب و آن درﺧﺸـﻨﺪﮔﻰﻫـﺎ را‪ ،‬ﺑـﻪ آن ﺷـﻜﻠﻰ ﻛـﻪ ﺑﺘﻮاﻧـﺪ در ﺟﺎﻣـﻪى‬ ‫آراﺳﺘﻪى ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﺧﻮدش را ﻧﺸﺎن ﺑﺪﻫﺪ‪ ،‬اراﺋﻪ دﻫﻴﺪ‪ ،‬ﻛﺎر ﺑﺰرﮔﻰ ﻛﻪ ﻛﺮدهاﻳﺪ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ راه را ﺑـﺮاى‬ ‫ورود ﻧﺨﺒﮕﺎن در اﻳﻦ ﻣﻴﺪانﻫﺎ ﺑﺎز ﻛﺮدهاﻳﺪ‪ .‬آﻣﻴﺰش ﻋﻠﻢ و ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ‪ ،‬ﻋﻠﻢ و اﻳﻤﺎن‪ ،‬ﻋﻠﻢ و اﺧـﻼق‪ ،‬آن‬ ‫ﺧﻸ اﻣﺮوز دﻧﻴﺎﺳﺖ‪ .‬داﻧﺸﮕﺎه اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬ﻋﻠﻢ و اﻳﻤﺎن‪ ،‬ﻋﻠﻢ و ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ‪ ،‬ﻋﻠﻢ و اﺧﻼق را ﺑﺎ ﻫـﻢ ﻫﻤـﺮاه‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬ﻋﻠﻢ را ﻣﻰآﻣﻮزد و ﺟﻬﺖﮔﻴﺮى ﻋﻠﻢ را از اﺧﻼق و اﻳﻤﺎن ﻣﻰﮔﻴﺮد‪ .‬اﻳﻦﻛﻪ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻋﻠﻢ ﺑﺎ دﻳـﻦ‬ ‫ﻣﻰﺳﺎزد ﻳﺎ ﻧﻤﻰﺳﺎزد‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﺪﻳﺪن ﻣﻨﻄﻘﻪى ﻧﻔﻮذ ﻋﻠﻢ و دﻳﻦ اﺳﺖ؛ اﻳﻨﻬﺎ ﻫﺮ ﻛﺪام ﻳﻚ ﻣﻨﻄﻘﻪى ﻧﻔﻮذى‬ ‫دارﻧﺪ؛ ﺗﻠﻔﻴﻖ اﻳﻨﻬﺎ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻠﻢ ‪-‬ﻳﻌﻨﻰ اﻳﻦ ﺳﻼح را ‪ -‬اﻳﻤﺎن ‪ -‬ﻳﻌﻨﻰ آن ﺑﻪﻛﺎر ﺑﺮﻧﺪه ‪ -‬ﻣﻰﮔﻴﺮد‬ ‫و ﺟﻬﺘﺶ را ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻰﻛﻨﺪ؛ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺳﻼح ﻣﻰﺷﻮد ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ و ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ آدمﻫﺎ را ﻫﺪف ﻗﺮار داد؛ ﻣﻨﺘﻬـﺎ‬

‫‪395‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫ﺗﺎ اﻳﻦ ﺳﻼح دﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﺷﺪ؟ اﻳﻦ ﺳﻼح »ﻋﻠﻢ« اﺳﺖ و »اﻳﻤﺎن« ﺟﻬﺖ آن را ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻰﻛﻨـﺪ‪ .‬اﮔـﺮ‬ ‫اﻳﻤﺎن ﺑﺮ داﻧﺶ ﻏﺮﺑﻰ ﺗﺴﻠﻂ داﺷﺖ‪ ،‬داﻧﺶ ﻏﺮﺑﻰ ﺑﻪ ﺑﻤﺐ اﺗﻢ ﻧﻤﻰرﺳﻴﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﻌﺪ اﻳﻦﻗـﺪر ﺗـﻮﻳﺶ ﮔﻴـﺮ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﭼﻪ ﻛﺎرش ﻛﻨﻴﻢ؛ ﻣﺤﺪودش ﻛﻨﻴﻢ؛ ﻧﮕﺬارﻳﻢ ﺗﺎ دﻧﻴﺎ وﻳﺮان ﻧﺸﻮد‪ .‬ﻛﺎرﺷـﺎن اﺻـﻼً ﺑـﻪ اﻳـﻦﺟـﺎ‬ ‫ﻧﻤﻰرﺳﻴﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻤﺎن ﺑﺎ داﻧﺶ ﻫﻤﺮاه ﺑﻮد‪ ،‬اﺻﻼً اﺳﺘﻌﻤﺎر و اﺳﺘﻌﻤﺎر ﻧـﻮ ‪ -‬ﻛـﻪ اﺳـﺘﻌﻤﺎر ﻧـﻮ ﻣﺨﻠـﻮق‬ ‫داﻧﺶ ﺑﻮد ‪ -‬ﺑﻪ وﺟﻮد ﻧﻤﻰآﻣﺪ‪ .‬ﺗﺴﻠﻂ ﺑﺮ ﻛﺸﻮرﻫﺎ‪ ،‬ﺗﺼﺮف ﻛﺸﻮرﻫﺎ‪ ،‬ﺗﺴـﻠﻂ ﻗﻬﺮآﻣﻴـﺰ ﺑـﺮ ﻣﻠـﺖﻫـﺎ و‬ ‫ﺑﺮدن ﺛﺮوت ﻣﻠﺖﻫﺎ ‪ -‬ﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﻼى اﻳﻦ دوﻳﺴﺖ ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪى دﻧﻴﺎ و ﻣﻠﺖﻫﺎﺳﺖ ‪ -‬اﻳﻨﻬﺎ اﺻـﻼً ﺑـﻪ‬ ‫وﺟﻮد ﻧﻤﻰآﻣﺪ‪.‬‬ ‫ﻋﻠﻢِ ﺟﺪا از اﻳﻤﺎن‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ و ﺷﻤﺎ در داﻧﺸﮕﺎه اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴﺪ اﻳـﻦ ﺧـﻸ را ﭘ‪‬ـﺮ و ﻋﻠـﻢ را ﺑـﺎ‬ ‫اﻳﻤﺎن آﻣﻴﺨﺘﻪ ﻛﻨﻴﺪ؛ ﻳﻌﻨﻰ داﻧـﺶ را ﭼـﻪ در ﺑﺎﻓـﺖ دروﻧـﻰ ﺧـﻮدش‪ ،‬ﭼـﻪ در اﺳـﺘﻨﺘﺎﺟﺶ و ﭼـﻪ در‬ ‫ﺟﻬﺖﮔﻴﺮىﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ در آن ﺑﻪ ﻛﺎر ﺧﻮاﻫﺪ رﻓﺖ‪ ،‬از اﻳﻤﺎن ﺳﻴﺮاب ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻓﻀﺎي دﻳﻨﻲ و ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‬

‫‪ ...‬ﻧﻜﺘﻪى ﺑﻌﺪى‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﻪى ﺗﺮﺑﻴﺖ و ﻓﻀﺎى دﻳﻨﻰ و ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎﺳﺖ؛ اﻳﻦ ﺑﺴﻴﺎر ﭼﻴﺰ ﻣﻬﻤﻰ‬ ‫اﺳﺖ و ﻛﺸﻮر ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ اﺣﺘﻴﺎج دارد‪ .‬ﮔﻮﻳﻰ اﻳﻦﻃﻮر ﺑﺎور ﺷـﺪه ﻛـﻪ اﮔـﺮ ﻛﺴـﻰ ﻳـﺎ ﺟـﻮاﻧﻰ ﺑـﻪ‬ ‫‪396‬‬

‫داﻧﺸﮕﺎه آﻣﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ از ﻟﺤﺎظ رﺗﺒﻪ دﻳﻨﻰ و ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﺗﻨﺰل ﻛﻨﺪ و از داﻧﺸﮕﺎه ﺑﻴﺮون ﺑﻴﺎﻳﺪ! ﭼﺮا ﻋﻜﺲ اﻳﻦ‬ ‫ﻗﻀﻴﻪ اﺗﻔﺎق ﻧﻴﻔﺘﺪ؟ داﻧﺸﮕﺎه ﻃﻮرى ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ وﻗﺘﻰ ﺟﻮان ﻓﺎرغاﻟﺘﺤﺼﻴﻞِ دﺑﻴﺮﺳﺘﺎن ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎه آﻣﺪ و از‬ ‫آن ﺑﻴﺮون آﻣﺪ‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ ﻋﻤﻖ دﻳﻨﻰ و رﻋﺎﻳﺖ دﻳﻨﻰ و اﺧﻼق دﻳﻨﻰ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ؛ اﻳﻦ را اﺻـﻞ‬ ‫ﻗﺮار ﺑﺪﻫﻴﺪ؛ اﻳﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺸﻮد‪ .‬ﻛﺠﺎ ﺑﻬﺘﺮ از داﻧﺸﮕﺎه و زﻣﻴﻨﻪى ﺑﺴﻴﺎر ﻧﻮراﻧﻰ دل داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺟﻮان؟ ﺷﻤﺎ‬ ‫ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ اﻣﺮوز ﭼﻘﺪر ﺗﻼش ﻣﻴﺸﻮد ﻛﻪ ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺎ را از دﻳﻦ و از ﻣﻈﺎﻫﺮ دﻳﻨﻰ دور ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ داﻧﺸﮕﺎه‬ ‫ﻣﺎ را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ؛ آن اﻋﺘﻜﺎﻓﺶ اﺳﺖ و آن ﻧﻤﺎز ﺟﻤﺎﻋﺘﺶ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻦ ﻳـﻚ ﮔﺰارﺷـﻰ از ﻧﻤـﺎز ﺟﻤﺎﻋـﺖ‬ ‫داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ دادﻧﺪ؛ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺣﻀﻮر داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن در ﻧﻤﺎز ﺟﻤﺎﻋﺖ در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ از ﻫﻤﻪى ﺟﺎى ﻛﺸـﻮر‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ؛ اﻟﺒﺘﻪ ﻏﻴﺮ از ﺻﺤﻨﻬﺎى ﻣﻄﻬﺮ و ﻣﺴﺠﺪ ﮔﻮﻫﺮﺷﺎد و آن ﺟﺎﻳﻰ ﻛﻪ زو‪‬ارى ﻫﺴﺖ‪ .‬اﻣـﺎ ﻣـﺜﻼً‬ ‫ﻛﻮﭼﻪ‪ ،‬ﺑﺎزار‪ ،‬ﺧﻴﺎﺑﺎن و ﻣﺴﺠﺪ ﻣﺤﻠﻪ ﻛﻪ ﻣﺮﻛﺰ ﻣﺘﺪﻳﻨﻬﺎﺳﺖ‪ ،‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن داﻧﺸـﮕﺎﻫﻬﺎ ﺑﻴﺸـﺘﺮ از آﻧﻬـﺎ در‬ ‫ﻧﻤﺎز ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻰ ﺣﺮف ﻣﻬﻤﻰ اﺳﺖ‪ .‬و اﻳﻦ ﻛﻪ از داﻧﺸﺠﻮﻫﺎ ﻫﻢ در اﻋﺘﻜﺎﻓﻬﺎ‬ ‫ آﻧﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ در ﻣﺴﺎﺟﺪ داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﻳﺎ در ﻣﺴﺎﺟﺪ دﻳﮕﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪ -‬ﺷـﺮﻛﺖ ﻣﻴﻜﻨﻨـﺪ‪ .‬دل داﻧﺸـﺠﻮ‪ ،‬دل‬‫‪ -1‬دﻳﺪار اﺳﺎﺗﻴﺪ و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن داﻧﺸﮕﺎه اﻣﺎم ﺻﺎدق)ع(‪84/10/29 -‬‬

‫‪ .2‬اﺳﻼﻣﻲ ﺷﺪن داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‬

‫ﺧﻴﻠﻰ ﺧﻮﺑﻰ اﺳﺖ؛ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺣﺎل داﻧﺸﺠﻮ ﻏﺒﻄﻪ ﺑﺨﻮرﻳﻢ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﺑﻨﺪه ﻛﻪ ﻏﺒﻄﻪ ﻣﻴﺨﻮرم‪ .‬دﻟﻬﺎى ﭘـﺎك‬ ‫و ﻧﻮراﻧﻰ‪ ،‬آن وﻗﺖ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻣﻌﺮﻓﺖ؛ اﻳﻦ دﻳﮕﺮ آن ﺟﻮان ﻋﻮام ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰ ﻧﺪان ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬دل او ﺑـﺎ ﻧـﻮر‬ ‫ﻋﻠﻢ ﻫﻢ روﺷﻦ اﺳﺖ‪ ،‬آن وﻗﺖ ﭘﺎك و ﺻﺎف ﻫﻢ ﻫﺴﺖ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﻛـﺎرى ﻛﻨـﻴﻢ ﻛـﻪ ﻋﻮاﻣـﻞ دورﻛﻨﻨـﺪهى‬ ‫ﺟﻮان از ﻣﺤﻴﻂ دﻳﻨﻰ و ﺗﺮﺑﻴﺖ دﻳﻨﻰ و اﺧﻼق دﻳﻨﻰ ﻛﻢ اﺛﺮ ﺑﺸﻮد‪ .‬ﻫﻤﻪ ﻳﻚﺟﻮر ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ و ﺧﺎﻧﻮادهﻫـﺎ‬ ‫و ﭘﺪر و ﻣﺎدرﻫﺎ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺗﺄﺛﻴﺮاﺗﻰ ﻫﻢ ﻫﺴﺖ‪ .‬ﻛﺎرى ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺗﺄﺛﻴﺮات ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﺮﺳﺪ‪.‬‬ ‫ذﻫﻦ ﺟﻮان داﻧﺸﺠﻮ‪ ،‬ذﻫﻦ ﭘﺮﺳﺸﮕﺮى اﺳﺖ؛ اﻳﻦ ﺧﻴﻠﻰ ﭼﻴﺰ ﺧﻮﺑﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻌﻀﻰ ﺧﻴﺎل ﻣﻴﻜﻨﻨـﺪ اﻳـﻦ‬ ‫ﻧﻘﻄﻪى ﺿﻌﻒ اﺳﺖ؛ ﻧﻪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﻘﻄﻪى ﻗﻮ‪‬ت اﺳﺖ‪ .‬ﮔﺎﻫﻰ اﻳﻦﻗﺪر از ﻣﺎ ﻧﻤﻰﭘﺮﺳﻨﺪ ﻛﻪ دﻟﻤـﺎن ﻣﻴﮕﻴـﺮد؛‬ ‫ﻣﻴﮕﻮﻳﻴﻢ ﺑﭙﺮﺳﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ ﻳﻚ ﭼﻴﺰى را ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ‪ .‬داﻧﺸﺠﻮ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﭙﺮﺳﺪ‪ ،‬ﺗﺎ آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﻣﻴﺸﻮد ﮔﻔﺖ‪ ،‬ﺑﻪ‬ ‫او ﺑﺘﻮان ﮔﻔﺖ‪ .‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻣﻴﺘﻮاﻧﻨﺪ در ﻣﺴﺎﺋﻞ دﻳﻨﻰ‪ ،‬اﻋﺘﻘـﺎدى‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳـﻰ‪ ،‬ﻣﻌﺮﻓﺘـﻰ‪ ،‬ﺗﻮﺣﻴـﺪى‪،‬‬ ‫ﭘﺮﺳﺸﮕﺮى ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺟﻮاﻧﺎنِ داﻧﺸﺠﻮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ و اﺳـﺘﻌﺪاد‪ ،‬ﻣـﺎ ﺑﺎﻳﺴـﺘﻰ ﺑـﺮاى ﻣﺤـﻴﻂ دﻳﻨـﻰ‬ ‫داﻧﺸﺠﻮ و ﻓﻀﺎى ﺗﺮﺑﻴﺘﻰ‪ ،‬دﻳﻨﻰ و ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﺗﻼش ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻣﻌﻨﻮي ﺟﻮاﻧﻬﺎ‬

‫ﻳﻜﻰ از ﺷﻤﺎ دوﺳﺘﺎن ﮔﻔﺘﻴﺪ ﻛﻪ ﻧﺴﻞ ﻛﻨﻮﻧﻰ ﻛﺸﻮر و ﻣﻠﺖ ﻣﺎ‪ ،‬از ﻧﺴﻞ اولِ اﻧﻘﻼب ﻛﻤﺘﺮ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻳـﻦ‬ ‫ﺣﺮف ﻣﻦ اﺳﺖ؛ ﺑﻨﺪه ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦ ﻋﻘﻴﺪه را دارم و ﺑﺎرﻫﺎ ﻫﻢ ﮔﻔﺘﻪام و ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﺘﻘـﺪم‪ .‬ﺷـﻤﺎ ﺟﻮاﻧﻬـﺎى‬ ‫ﻧﺴﻞ اﻣﺮوز‪ ،‬در ﺑﺨﺸﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﺸﺎن دادﻳﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻗﺪم ﺟﻠﻮﺗﺮ رﻓﺘﻪاﻳﺪ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻧﺴﻞ ﺟﻮان ﻣـﺎ ﻳـﻚ‬ ‫ﻗﺪم ﺑﻪ ﺟﻠﻮ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺮده اﺳﺖ؛‬ ‫ﻣﻨﺘﻬﺎ ﻛﻮرهى ﺟﻨﮓ ﺗﺤﻤﻴﻠﻰ و دﻓﺎع ﻣﻘﺪس و آن ﺣﺎل و ﻫﻮاى ﻋﺠﻴﺐ‪ ،‬ﻳﻚ ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻃﺒﻴﻌـﻰاى دارد‪.‬‬ ‫اﮔﺮ آن وﺿﻌﻴﺖ‪ ،‬اﻣﺮوز ﻫﻢ ﭘﻴﺶ ﻣﻴ‪Ĥ‬ﻣﺪ‪ ،‬آن وﻗﺖ ﻣﻌﻠﻮم ﻣﻴﺸﺪ ﻛﻪ ﺟﻮاﻧﻬﺎى ﻣﺎ ﭼﻘﺪر در زﻣﻴﻨـﻪﻫـﺎى‬ ‫ﻣﻌﻨﻮى ﭘﻴﺶ رﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬و ﻣﺎ اﻣﺮوز دارﻳﻢ اﻳﻦ را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻴﻜﻨﻴﻢ؛ ﻫـﻢ در داﻧﺸـﮕﺎﻫﻬﺎ و ﻫـﻢ در ﺑﻴـﺮون‬ ‫داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار رؤﺳﺎي داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺆﺳﺴﺎت آﻣﻮزشﻋﺎﻟﻲ و ﻣﺮاﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ‪85/5/23 -‬‬ ‫‪ --2‬دﻳﺪار ﻧﺨﺒﮕﺎن ﺟﻮان‪85/6/25 -‬‬

‫‪397‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫* ﻫﻤﺎﻧﻘﺪر ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻋﻠﻢ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ ﺑﺮاي ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ ﻫﻢ ﻛﺎر ﻛﻨﻴﺪ‬

‫ﻣﻦ ﺗﻮﺻﻴﻪام ﺑﻪ ﺟﻮاﻧﻬﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ‪ :‬ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﻗﺪرى ﻛﻪ ﺑﺮاى ﻋﻠﻢ ﻛﺎر ﻣﻴﻜﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑـﺮاى دل و ﻣﻌﻨﻮﻳـﺖ‬ ‫ﺧﻮدﺗﺎن ﻫﻢ ﻛﺎر ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻣﻴﺪان ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ ﺑﻪ روى ﺷﻤﺎ ﺑﺎز اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻠﻢ و ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ ﺑـﺎ ﻫـﻢ ﻫـﻴﭻ ﻣﻨﺎﻓـﺎﺗﻰ‬ ‫ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﻛﺎر ﻛﺮدن در ﻳﻚ ﻛﺎرﮔﺎه ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﻛﺎرﮔﺎه آﻣﻮزﺷﻰ‪ ،‬ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت‪ ،‬ﻓﻼن ﻛﻼس درس و ﻓﻼن‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻣﻨﺎﻓﺎﺗﻰ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻧﺪارد ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﻧﻤﺎزش را اول وﻗﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ و ﺑﺎ اﺣﺴﺎس ﺣﻀـﻮر در‬ ‫ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺠﺎ آورد‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬دل ﺷﻤﺎ را ﺷﺴﺘﺸﻮ ﻣﻴﺪﻫﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎﻫﺎ ﺟﻮاﻧﻴﺪ و دﻟﻬﺎى ﺷﻤﺎ ﻧﻮراﻧﻰ اﺳﺖ؛‬ ‫ﺣﺘّﻰ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻫﻢ ﻛﻪ ﺗﺎ ﺣﺎﻻ ﺧﻴﻠﻰ ﺑﺎ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺬﻫﺒﻰ ﺳﺮ ﻛﺎر ﻧﺪاﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬دﻟﻬﺎﻳﺸـﺎن ﺑـﻪ ﺧـﺎﻃﺮ ﺟـﻮاﻧﻰ‬ ‫ﭘﺎك و ﺻﺎف اﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨـﻰ دل ﺷـﻤﺎ از دل اﻓـﺮادى در ﺳـﻨﻴﻦ ﻣـﻦ‪ ،‬وﺿـﻌﺶ ﺧﻴﻠـﻰ ﺑﻬﺘـﺮ اﺳـﺖ و‬ ‫آﻣﺎدﮔﻰﺗﺎن زﻳﺎد اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺜﻞ آﻳﻨﻪﻫﺎى ﺷﻔﺎف‪ ،‬ﻧﻮر ﻟﻄﻒ و ﺗﻮﺟﻪ اﻟﻬﻰ را زود ﻣﻴﮕﻴـﺮد و ﻣـﻨﻌﻜﺲ ﻫـﻢ‬ ‫ﻣﻴﻜﻨﺪ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﺷﻤﺎ وﻗﺘﻰ ﻛﻪ از ﻟﺤﺎظ دﻳﻨﻰ ﺧﻮب ﺑﻮدﻳﺪ‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ روﺣﻰ ﭘـﺎﻛﻴﺰه و ﭘﺎﻛـﺪاﻣﻦ ﺑﻮدﻳـﺪ‪،‬‬ ‫ﻋﻔﻴﻒ ﺑﻮدﻳﺪ‪ ،‬ﻣﺘﺬﻛﺮ ﺑﻮدﻳﺪ‪ ،‬ﺣﻀﻮر ﺧﻮدﺗـﺎن را در ﺑﺮاﺑـﺮ ﭘﺮوردﮔـﺎر ﺣﻘﻴﻘﺘـﺎً ﺣـﺲ ﻛﺮدﻳـﺪ‪ ،‬وﻗﺘـﻰ‬ ‫اﻳﻦﻃﻮرى ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬وﺟﻮد ﺷﻤﺎﻫﺎ ‪ -‬در ﻫﺮ ﻧﻘﻄﻪاى ﺑﺎﺷﻴﺪ؛ ﭼﻪ داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﭼﻪ ﻣﺤﻞ ﻛﺎر‪ ،‬ﭼﻪ ﺧﺎﻧﻪ و ﭼـﻪ‬ ‫ﺧﺎﻧﻮاده و ﻓﺎﻣﻴﻞ ‪ -‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻧﻮراﻧﻰ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ وﻗﺘﻰ ﺷﻤﺎ ﺧﻮب ﺑﺎﺷـﻴﺪ و ﻧـﻮراﻧﻰ ﺑﺎﺷـﻴﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫‪398‬‬

‫دﻳﮕﺮان ﻫﻢ ﻧﻮر ﻣﻴﺪﻫﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ را ﻗﺪر ﺑﺪاﻧﻴﺪ و از دﺳﺖ ﻧﺪﻫﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺧﻄﺎب ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﭼﻨﺪ ده ﻧﻔـﺮى ﻛـﻪ‬ ‫اﻳﻨﺠﺎ ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺴﺖ؛ اﻳﻦ ﺧﻄﺎب ﺑﻪ ﻫﻤﻪى ﺟﻮاﻧﻬﺎﺳﺖ و ﺑﺨﺼﻮص ﺟﻮاﻧﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ دارﻧﺪ در ﻛﺎر ﻋﻠﻢ‬ ‫ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪ .‬و ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ اﻣﺮوز ﺑﻪ ﻣﻴﺰان زﻳﺎدى ﻫﻤﻴﻦ ﻫﻢ ﻫﺴﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻫﺮ ﭼﻪ در زﻣﻴﻨﻪ اﺳﻼﻣﻲ ﺷﺪن داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ﻛﺎر ﻛﻨﻴﻢ زﻳﺎد ﻧﻴﺴﺖ‬

‫در زﻣﻴﻨﻪى ﻣﺴﺄﻟﻪى اﺳﻼﻣﻰ ﻛﺮدن داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ اﻋﺘﻘﺎد ﻣﻦ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮﭼﻪ ﻣـﺎ در اﻳـﻦ زﻣﻴﻨـﻪ ﻛـﺎر‬ ‫ﺑﻜﻨﻴﻢ‪ ،‬زﻳﺎد ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬آن ﭼﻴﺰى ﻛﻪ ﻣﻦ در ﻣﻮرد داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ و اﺳﻼﻣﻰ ﻛـﺮدن داﻧﺸـﮕﺎهﻫـﺎ ﻳـﻚ وﻗﺘـﻰ‬ ‫ﻋﺮض ﻛﺮدم‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮﻗﻊ ﻣﺎ از داﻧﺸﮕﺎه ﻛﺸﻮر و ﻣﺮﻛﺰ ﻋﻠﻢ ﻛﺸﻮر اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ اﮔـﺮ ﻳـﻚ‬ ‫ﺟﻮان ﻛﻢاﻋﺘﻘﺎد‪ ‬ﻻاﺑﺎﻟﻰ وارد داﻧﺸﮕﺎه ﺷﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻰ از داﻧﺸﮕﺎه ﺑﻴﺮون ﺑﻴﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﻋﻤﻴﻘﺎً ﻣﺘـﺪﻳﻦ و داراى‬ ‫ﺗﻌﻬﺪ دﻳﻨﻰ و اﺧﻼق دﻳﻨﻰ اﺳﺖ؛‬ ‫ﺗﻮﻗﻊ ﻣﺎ از داﻧﺸﮕﺎه اﻳﻦ اﺳﺖ؛ ﻣﺜﻞ ﺣﻮزهى ﻋﻠﻤﻴﻪ‪.‬‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻧﺨﺒﮕﺎن ﺟﻮان‪85/6/25 -‬‬

‫‪ .2‬اﺳﻼﻣﻲ ﺷﺪن داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‬

‫ﺣﺎﻻ اﮔﺮ ﺑﻨﻴﺎن داﻧﺸﮕﺎه را از اول در ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ و ﺟﻮرى ﮔﺬاﺷـﺘﻨﺪ ﻛـﻪ ﮔـﻮﺋﻰ ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه ﻏﻴﺮ دﻳﻨﻰ ﻳﺎ ﺣﺘﻰ ﺿﺪ دﻳﻨﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ دﻳﮕﺮى اﺳﺖ؛ اﻣﺎ واﻗﻊ ﻗﻀﻴﻪ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻋﻠﻢ‬ ‫ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ ﺑﺎ دﻳﻦ؛ ﻫﺮ ﻛﺴﻰ ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ ﺑﺎ داﻧﺶ ﺑﺮﺧﻮرد ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻤﺎن دﻳﻨﻰ در او رﺷـﺪ ﭘﻴـﺪا ﻣـﻰﻛﻨـﺪ؛‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻰ ﻛﻪ داﻧﺶ‪ ،‬ﻫﻤﺪوش اﺳﺖ ﺑﺎ ﻓﻀﺎﺋﻞ اﺧﻼﻗﻰ و ﺑـﺎ اﺣﺴـﺎس ﺗﻌﻬـﺪ؛ اﻳـﻦ ﻃﺒﻴﻌـﺖ‪ ‬داﻧﺸـﮕﺎه‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﺎ ﺗﺼﺪﻳﻖ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ ‪ -‬ﻫﻤﺎنﻃﻮرى ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ ‪ -‬ﻛﻪ اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﻧﺸﺪه‪.‬‬ ‫اﻣﺎ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻗﻀﻴﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻣﺮوز ﭼﻬﺮهى داﻧﺸﮕﺎه ﻣﺎ‪ ،‬ﻳﻚ ﭼﻬﺮهى اﺳـﻼﻣﻰ و دﻳﻨـﻰ اﺳـﺖ‪ .‬در‬ ‫ﭼﻪ دوراﻧﻰ ﻣﺎ اﻳﻦ ﻫﻤﻪ اﺳﺎﺗﻴﺪ ﻣﺆﻣﻦ‪ ،‬ﻣﺘﻌﻬﺪ‪ ،‬ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪ‪ ،‬ﻣـﻴﻬﻦﭘﺮﺳـﺖ‪ ،‬دﻳـﻦﭘﺮﺳـﺖ‪ ،‬ﺧﺪاﭘﺮﺳـﺖ و‬ ‫ﺻﺎدق در داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎﻳﻤﺎن داﺷﺘﻪاﻳﻢ؟ اﺻﻼً اﻳﻦ ﻫﻤﻪ اﺳﺘﺎد در داﻧﺸﮕﺎه داﺷﺘﻪاﻳﻢ؟ آن ﻫﻢ اﺳـﺎﺗﻴﺪى ﺑـﺎ‬ ‫اﻳﻦ اﺣﺴﺎس ﺗﻌﻬﺪ‪ .‬در ﻛﺪام دوره از دورهﻫﺎى داﻧﺸﮕﺎه ﻛﺸﻮر ‪ -‬در اﻳﻦ ﺷﺼـﺖ‪ ،‬ﻫﻔﺘـﺎد ﺳـﺎل ‪ -‬در‬ ‫ﺑﻴﻦ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‪ ،‬اﻳﻦ ﻫﻤﻪ داﻧﺸﺠﻮى ﻣﺘﻌﻬﺪ و ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪ ﺑﻪ دﻳﻦ و ﭘﺎﻳﺒﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﺒﺎﻧﻰ اﺧﻼﻗـﻰ و اﻳﻤـﺎﻧﻰِ‬ ‫دﻳﻦ داﺷﺘﻪاﻳﻢ؟ در ﻫﻤﻴﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻫﻢ ﻣﺎ ﭘﻴﺶ رﻓﺘﻴﻢ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺪﻳﻬﻰ اﺳﺖ ﺑﺎ آن ﺑﻴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻗﺒﻼً ﻋﺮض ﻛﺮدم‪،‬‬ ‫ﻣﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻗﺎﻧﻊ ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ؛ اﻣﺎ از آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ آﻣﺪه ﻫﻢ ﺧﺪا را ﺷﺎﻛﺮﻳﻢ و ﻛﻔﺮان ﻧﻌﻤﺖ ﻧﻤﻰﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻋﺪم اﻧﺲ ﺑﺎ ﻗﺮآن‪ ،‬ﻳﻜﻲ از ﻧﻘﺎﺋﺺ ﺑﺰرگ ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻋﻠﻤﻲ و روﺷﻨﻔﻜﺮي‬

‫ﺟﺎﻣﻌﻪي روﺷﻨﻔﻜﺮي ﻣﺎ ﻳﻜﻲ از ﻧﻘﺎﺋﺺ ﺑﺰرﮔﺶ‪ ،‬ﻋﺪم اﻧﺲ ﺑﺎ ﻗﺮآن اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ وﻗﺘﻲ ﻳﻜﻲ از ﻓﻌـﺎﻻن‬ ‫روﺣﺎﻧﻲ ﻋﺮﺻﻪﻫﺎي ﺗﺒﻠﻴﻐﻲ‪ ،‬ﺑﻨﺪه را ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﻛﺮد‪ .‬ﭼﻮن زﻳﺎد در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻛﺸﻮرﻫﺎي دﻳﮕﺮ‬ ‫ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺨﺼﻮص ﻛﺸﻮرﻫﻲ ﻋﺮﺑﻲ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻦ ﺑﻌﺪ ﻛﻪ او ﮔﻔـﺖ‪ ،‬در ﺗﺠﺮﺑﻴـﺎت ﺧـﻮدم آن را ﻣﻼﺣﻈـﻪ‬ ‫ﻛﺮدم‪ .‬در ﻣﻼﻗﺎﺗﻬﺎ و ﺗﻤﺎﺳﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﻃﻮل زﻣﺎن داﺷﺘﻢ دﻳﺪم راﺳﺖ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ و ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻧﻜﺘﻪ درﺳـﺘﻲ‬ ‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﻪ ﺗﺤﺼﻴﻠﻜﺮدهي ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﻋﺮﺑﻲ ﺣﺘﻲ ﺑﺎ آن ﻛﻬﻬﻴﭻ ﮔﺮاﻳﺶ دﻳﻨﻲ ﻧﺪارد و در ﻫـﺮ‬ ‫رﺷﺘﻪاي ﻛﻪ ﺗﺤﺼﻴﻠﻜﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻗﺮآن ﺳﺮوﻛﺎر دارد و آﻳﺎﺗﻲ از ﻗﺮآﻧﺮ ا ﻣﻲداﻧﺪ و ﺑﻪ آﻧﻬﺎ اﺳﺘﺸﻬﺎد ﻣﻲ‬ ‫ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻢ درﺳﺖ ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ و ﻫﻢ ﺑﺠﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ از اﻳـﻦ ﺳﻴﺎﺳـﻴﺖﻣـﺪاراﻧﻲ ﻛـﻪ ﻳﻘﻴﻨـﺎً از‬ ‫اﺑﻮﺟﻬﻞ و اﺑﻮﻟﻬﺐ‪ ،‬رﺗﺒﻪي ﻛﻔﺮﺷﺎن ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﮔﺎﻫﻲ ﺑﺎ ﻣﺎ ﻣﻼﻗﺎت ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻣـﻲ ﺑﻴﻨـﻴﻢ ﺑـﺎ ﻗـﺮآن‬ ‫آﺷﻨﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺎ ﻛﻠﻜﺎت ﻗﺮآﻧﻲ و آﻳﺎت ﻗﺮآﻧﻲ اﻧﺲ دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ اﮔﺮ ﻣﻦ ﺑﺨﻮاﻫﻢ ﺗﺸﺒﻴﻪ ﻛﻨﻢ ﻣﺜـﻞ آن‬ ‫ﻣﺜﻞﻫﺎي ﻓﺎرﺳﻲ ﻛﻪ ﻣﺎ از ﮔﻠﺴﺘﺎن ﺳﻌﺪي ﮔﺮﻓﺘﻪاﻳﻢ ﻳـﺎ اﺷـﻌﺎري ﻛـﻪ ﻣـﺎ از ﺣـﺎﻓﻆ در ذﻫـﻦ ﻋﺎﻣـﻪي‬ ‫ﻣﺮدﻣﻤﺎن دارﻳﻢ‪ ،‬ﺷﺒﻴﻪ ﻫﻤﻴﻦ در ﻣﻮرد ﻗﺮآن ﻫﺴﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻋﻠﺖ واﺿـﺤﺶ اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ آﻧﻬـﺎ زﺑـﺎن‬ ‫‪ -1‬ﺑﻴﺎﻧﺎت در ﺟﻤﻊ اﺳﺎﺗﻴﺪ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎي اﺳﺘﺎن ﺧﺮاﺳﺎن در داﻧﺸﮕﺎه ﻓﺮدوﺳﻲ ﻣﺸﻬﺪ‪86/2/25 -‬‬

‫‪399‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫ﻋﺮﺑﻲ‪ ،‬زﺑﺎن ﺧﻮدﺷﺎن ﻫﺴﺖ و ﺑﺎ ﻗﺮآن راﺣﺖﺗﺮ اﻧﺲ ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﻨﺪ‪ .‬ﻟﻜﻦ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﻛﻤﺒﻮد را ﻳﻚ ﻃﻮر‬ ‫ﺟﺒﺮان ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺑﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺘﺨﺼﺺ ﻣﺎ و ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪي ﻋﻠﻤﻲ ﻣﺎ در ﺳﻄﻮح ﺑﺎﻻي داﻧﺸـﮕﺎﻫﻲ‪،‬‬ ‫در ﻗﺒﺎل ﻗﺮآن و ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻗﺮآن ﻋﻮام ﻣﺤﺾ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻪ ﻗﺮآن ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬از ﻗـﺮآن اﺳﺘﻔﺴـﺎر‬ ‫ﻧﻜﻨﺪ و ﻗﺮآن را ﻫﺮ روز ﻧﺨﻮاﻧﺪ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﻋﻴﻮﺑﻲ اﺳﺖ ﻛـﻪ اﻻن وﺟـﻮد دارد‪ .‬اﮔـﺮ ﻓﺮزاﻧﮕـﺎن و ﻧﺨﺒﮕـﺎن‬ ‫داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ و ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻛﺮدهﻫﺎي ﻣﺎ‪ ،‬ﻫﺮ روز ﻣﻘﻴﺪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻳﻚ ﺻﻔﺤﻪ ﻗﺮآن را‪ ،‬ﻣﻦ ﮔﺎﻫﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﻢ ﻧـﻴﻢ‬ ‫ﺻﻔﺤﻪ ﻗﺮآن را ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﺮﺟﻤـﻪ ﺑﺨﻮاﻧﻨـﺪ و در آن ﺗـﺪﺑﻴﺮ ﺑﻜﻨﻨـﺪ‪ ،‬اﻳـﻦ ﺧـﻮدش ﻏﻮﻏـﺎﻳﻲ ﺑـﻪ راه‬ ‫ﻣﻲاﻧﺪازد‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ اﻳﻦ را درﺳﺖ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮓﺳﺎري ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﺪ و اﺣﺘﻴﺎج ﺑﻪ ﺗﺪﺑﻴﺮ دارد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺗﺪﻳ‪‬ﻦ و رﻋﺎﻳﺖ دﻳﻨﻲ ﻣﺎﻳﻪ ﺗﻮﺟﻬﺎت اﻟﻬﻲ اﺳﺖ‬

‫ﻳﻚ ﻋﻨﺼﺮ دﻳﮕﺮى ﻛﻪ ﺑﺎز ﺑﺎ ﺟﻮاﻧﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﻴﺎن ﮔﺬاﺷﺖ‪ ،‬ﻣﺴـﺌﻠﻪى ﺗـﺪﻳﻦ اﺳـﺖ‪ .‬ﺟﻮاﻧﻬـﺎى ﻋﺰﻳـﺰ!‬ ‫ﺗﺪﻳﻦ‪ ،‬رﻋﺎﻳﺖ دﻳﻨﻰ‪ ،‬در ﺣﺪ وﺳﻊ و اﻣﻜﺎن‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﺎﻳﻪى ﺗﻮﺟﻬﺎت اﻟﻬﻰ اﺳﺖ؛ ﻣﺎﻳﻪى ﺗﻮﻓﻴﻘﺎت اﻧﺴـﺎﻧﻰ‬ ‫اﺳﺖ؛ ﻣﺎﻳﻪى ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﺳﺖ؛ اﻳﻦ را دﺳﺖ ﻛﻢ ﻧﮕﻴﺮﻳﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﻣﻴﺨﻮاﻫﻢ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﺷﻤﺎ اﮔـﺮ ﻓـﻼن ﻓﺮﻣـﻮل‬ ‫رﻳﺎﺿﻰ‪ ،‬ﻳﺎ ﻓﻼن ﻋﻨﺼﺮ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻰ‪ ،‬ﻳﺎ ﻓﻼن اﺧﺘﺮاع را ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣـﻰآورﻳـﺪ ﻳـﺎ ﻛﺸـﻒ ﻣﻴﻜﻨﻴـﺪ و ﭘﻴـﺪا‬ ‫ﻣﻴﻜﻨﻴﺪ و ﺣﻞ ﻣﻴﻜﻨﻴﺪ‪ ،‬در ﻫﻤﺎن ﺣﺎل ﺗﻮﺟﻪﺗﺎن ﺑﻪ ﺧﺪا‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻛﻤﻚ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ .‬اوﻻً ﺧﺪاى ﻣﺘﻌـﺎل‬ ‫‪400‬‬

‫ﻣﺪد ﻣﻴﻜﻨﺪ ﺷﻤﺎ را؛ ﻛﺎرﻫﺎ دﺳﺖ ﺧﺪاﺳﺖ‪ .‬ﺷـﺎﻳﺪ ﮔﻔﺘـﻪ ﺑﺎﺷـﻢ ﻣـﻦ‪ ،‬آن روزى ﻛـﻪ ﻫﻤـﻴﻦ ﻣﺴـﺌﻠﻪى‬ ‫ﺳﻠﻮﻟﻬﺎى ﺑﻨﻴﺎدى را ﺟﻮاﻧﻬﺎى ﻣﺎ داﺷﺘﻨﺪ دﻧﺒﺎل ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ و ﻛﺸﻒ ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺧﺪا رﺣﻤﺖ ﻛﻨـﺪ ﻣﺮﺣـﻮم‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس ﻛﺎﻇﻤﻰ‪ ،‬رﺋﻴﺲ اﻳﻦ ﻣﺆﺳﺴﻪى روﻳﺎن آﻣﺪه ﺑﻮد ﺑﺎ ﻫﻤﺎن ﺟﻤﻊ ﭘﻴﺶ ﻣﻦ ﮔﺰارش ﻣﻴﺪاد‪ .‬ﮔﻔـﺖ‬ ‫ﻣﻦ ﺗﻠﻔﻦ ﻛﺮدم ﻛﻪ ﺑﺒﻴﻨﻢ ﻣﻬﻨﺪس ﺟﻮاﻧﻰ ﻛﻪ ﻣﺸﻐﻮل ﺗﻌﻘﻴﺐ اﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﺎر را ﺑﻪ ﻛﺠـﺎ رﺳـﺎﻧﺪه ‪-‬‬ ‫ﭼﻮن ﻣﺜﻼً دﻳﺮوز ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻓﺮدا ﻛﺎر را ﺗﻤﺎم ﻣﻴﻜﻨﻴﻢ ‪ -‬ﺧﺎﻧﻤﺶ ﺑﻮد‪ ،‬ﮔﻮﺷـﻰ را ﺑﺮداﺷـﺖ و ﮔﻔـﺖ‬ ‫آﻗﺎى ﻣﻬﻨﺪس آن ﻧﻘﻄﻪى آﺧﺮ را ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ و اﻓﺘﺎده ﺑﻪ ﺳﺠﺪه‪ ،‬دارد ﮔﺮﻳﻪ ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ .‬وﻗﺘﻰ ﻣﺮﺣﻮم‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس ﻛﺎﻇﻤﻰ اﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪ را ﻣﻴﮕﻔﺖ‪ ،‬ﻫﻢ ﺧﻮدش ﮔﺮﻳﻪاش ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﻫﻢ آن ﺟﻮان ﻛﻪ در ﻣﺠﻠﺲ ﺑﻮد‪،‬‬ ‫ﮔﺮﻳﻪاش ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎ ﻛﺮدﻧﺪ ﮔﺮﻳﻪ ﻛﺮدن‪ .‬ﻧﻘﺶ ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ را دﺳﺖ ﻛﻢ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺧﺪا و ﺗﻘﺮب ﺑﻪ ﺧﺪا‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺳﻞ ﺑﻪ داﻣﺎن ﻗﺪس اﻟﻬﻰ و ذﻳـﻞ ﻋﻨﺎﻳـﺖ اﻟﻬـﻰ ﻣﻴﺘـﻮان ﺧﻴﻠـﻰ‬ ‫ﻛﺎرﻫﺎى دﺷﻮار را اﻧﺠﺎم داد‪ .‬ﺷﻤﺎﻫﺎ ﺟﻮاﻧﻴﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﺎ ﻣﺎ ﻓﺮق دارﻳﺪ؛ اﻳﻦ را ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﮕﻮﻳﻢ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺧﻴﻠـﻰ‬ ‫از اﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﺟﻠﻮﺗﺮ از ﻣﺎ ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ .‬دﻟﻬﺎى ﺷﻤﺎ ﭘﺎك‪ ،‬ﻧﻮراﻧﻰ‪ ،‬ﺑﻰﺗﻌﻠﻖ‪ ،‬ﺑـﻰآﻻﻳـﺶ‪ ،‬ﻣﺜـﻞ ﻳـﻚ آﺋﻴﻨـﻪى‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار رﺋﻴﺲ و اﻋﻀﺎي ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪86/9/17 -‬‬

‫‪ .2‬اﺳﻼﻣﻲ ﺷﺪن داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‬

‫روﺷﻦ‪ ،‬ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﻧﻮر را ﻣﻨﻌﻜﺲ ﻣﻴﻜﻨﺪ؛ آﻟﻮده ﻧﺸﺪهاﻳﺪ؛ اﻳﻦ را ﻗﺪر ﺑﺪاﻧﻴﺪ‪ .‬ﺑـﺎ ﺧـﺪاى ﻣﺘﻌـﺎل راﺑﻄـﻪ‬ ‫ﺑﺮﻗﺮار ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﺎﻓﻠﻪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻼوت ﻗﺮآن‪ ،‬ﺑﺎ دﻋﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﺻﺤﻴﻔﻪى ﺳﺠﺎدﻳﻪ‪ .‬اﻳﻦ ﺻﺤﻴﻔﻪى ﺳﺠﺎدﻳﻪ ﭘﺮ‬ ‫از ﻣﻌﺎرف دﻳﻨﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﻨﻴﻪى دﻳﻨﻰ و اﻧﻘﻼﺑﻰ ﺧﻮدﺗﺎن را ﻫﻢ ﻣﺤﻜﻢ ﻣﻴﻜﻨﻴﺪ‪ .‬ﺟﻮان ﻣـﺎ اﮔـﺮ‬ ‫ﺑﻨﻴﻪى دﻳﻨﻰاش ﻣﺴﺘﺤﻜﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻰ از اﻳﻦ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ در ﻫﻤﻴﻦ ﺷﻬﺮ ﺷﻴﺮاز ﺷﻤﺎ و در اﺳﺘﺎن ﻓﺎرس‬ ‫و ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر ‪ -‬اﻳﻨﺠﺎ ﻫﻢ ﻣﻦ ﺧﺒﺮﻫﺎﻳﺶ را دارم ‪ -‬ﻣﺸﻐﻮل ﺗﻼﺷﻨﺪ ﺑﺮاى ﻣﻨﺤﺮف ﻛﺮدن ذﻫﻨﻬـﺎ ﺑـﻪ‬ ‫ﺳﻤﺘﻬﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‪ ،‬وﻗﺘﻰ دﻳﺪﻧﺪ ﺟﻮان ﻣﺎ ﻣﺤﻜﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻴﻜﺸﻨﺪ ﻛﻨﺎر‪ .‬اﻣﺮوز در ﻫﻤﻴﻦ ﺷﻬﺮ ﺷﻤﺎ و در‬ ‫ﺟﺎﻫﺎى دﻳﮕﺮ ﻛﻪ ﺣﺎﻻ ﻧﻤﻴﺨﻮاﻫﻢ زﻳﺎد ﻗﻀﻴﻪ را ﺑﺎز ﻛﻨﻢ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﺧﻮد ﺷﻤﺎﻫﺎ ﺧﻴﻠﻰ ﺧـﻮب ﻣﻴﺪاﻧﻴـﺪ؛ از‬ ‫ﻋﺮﻓﺎﻧﻬﺎى ﻣﺎدىِ ﭘﻮچِ ﺑﻰﻣﺤﺘﻮا ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ادﻳﺎن ﻣﻨﺴﻮخ‪ ،‬ﺗﺎ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎﺋﻰ ﻛﻪ اﺳﻤﺶ دﻳﻦ اﺳـﺖ‪ ،‬ﺑـﺎﻃﻨﺶ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن ﺳﻴﺎﺳﻰ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺸﻐﻮل ﺗﻼﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺸﻐﻮل ﻛﺸﻤﻜﺸـﻨﺪ ﺑـﺮاى اﻳﻨﻜـﻪ از اﻳـﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪى اﻧﺒـﻮه‬ ‫ﻧﻴﺮوى اﺳﻼﻣﻰ ﻫﺮﭼﻪ ﻣﻴﺘﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻜﻨﻨﺪ؛ ﻛﻢ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺟﻮان ﻣﺎ وﻗﺘﻰ ﺑﻨﻴﻪى ﻓﻜﺮى و اﻋﺘﻘﺎدىاش ﻣﺤﻜﻢ ﺑﻮد‪ ،‬او ﻫﻢ ﻣﻴﻔﻬﻤﺪ ﻛﻪ دﻳﮕﺮ ﻧﺒﺎﻳﺪ دﻧﺒﺎل ﺟﻮان ﻣـﺎ‬ ‫ﺑﻴﺎﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﺳﺘﺤﻜﺎم ﺑﻨﻴﻪى اﻋﺘﻘﺎدى ﺑﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﻮﺟﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﻀﺮع‪ ،‬ﺗﻮﺳﻞ ﺑﻪ ﭘﺮوردﮔﺎر‪ ،‬در ﻫﻤـﻴﻦ‬ ‫دﻋﺎﻫﺎى ﺻﺤﻴﻔﻪ ﺳﺠﺎدﻳﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻰآﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ دﻋﺎﻫﺎ ﻓﻘﻂ ﻳﺎرب ﻳﺎرب ﮔﻔﺘﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻟﺒﺮﻳﺰ از ﻣﻌﺎرف‬ ‫اﺳﻼﻣﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻋﺘﻘﺎد اﻧﺴﺎن را ﻋﻤﻴـﻖ ﻣﻴﻜﻨـﺪ‪ .‬ﺗـﻼوت ﻗـﺮآن ﻫـﻢ ﻫﻤـﻴﻦﻃـﻮر‪ ،‬ﺧـﻮد ﻧﻤـﺎز ﻫـﻢ‬ ‫ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر‪ .‬ﺑﻪﻫﺮﺣﺎل‪ ،‬اﻳﻦ ﺗﻮﺻﻴﻪى ﻣﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻫﻤﻪى ﺷﻤﺎ ﺟﻮاﻧﺎن‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺤﻴﻂ ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫‪ ...‬راﺟﻊ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ ﻫﻢ ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻰ از دوﺳﺘﺎن ﻣﻄﺮح ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺪه ﺻﺪدرﺻﺪ ﻣـﻮاﻓﻘﻢ ﺑـﺎ اﻳﻨﻜـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﻣﺤﻴﻂ ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳـﻦ اﻣﻨﻴـﺖ و اﺣﺴـﺎس اﻣﻨﻴﺘـﻰ ﻫـﻢ ﻛـﻪ ﺑﻌﻀـﻰ از دوﺳـﺘﺎن‬ ‫ﺑﺪرﺳﺘﻰ ﺑﻴﺎن ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻘﻴﻨﺎً ﺑﺎ ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ‪ .‬ﺟﻮاﻧﻬﺎ را ﻫﺮ ﭼﻪ ﻣﻴﺘﻮاﻧﻴﻢ ﺑﺎ ﺧﺪا‪ ،‬ﺑﺎ ﻳـﺎد‬ ‫ﺧﺪا‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻋﺎﻟﻢ ﻏﻴﺐ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻌﺒﺪ ﺑﻪ ﻣﺒﺎﻧﻰ دﻳﻦ و اﺣﻜﺎم دﻳﻦ و ﺷﺮﻳﻌﺖ و ﺗﺴﻠﻴﻢ در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﺣﻜﺎم‬ ‫اﻟﻬﻰ‪ ،‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻣﻌﻨﻮﻳﺸﺎن را ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻫﺮﭼﻪ اﻳﻦ ﺟﻮان ﻣﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺘﻌﺒﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺸـﺘﺮ ﻣﺘـﺪﻳﻦ ﺑﺎﺷـﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻳﺎد ﺧﺪا ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﺧﺪا اﺣﺴﺎس ﻧﻴﺎز ﻛﻨﺪ و دﺳﺖ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺳﻮى ﺧﺪا ﺑﻴﺸﺘﺮ دراز ﺑﻜﻨـﺪ‪،‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار اﺳﺎﺗﻴﺪ و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎي ﺷﻴﺮاز‪87/2/14 -‬‬

‫‪401‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫ﻋﻤﻞ او‪ ،‬رﻓﺘﺎر او‪ ،‬ﻓﻜﺮ او‪ ،‬از آﺳﻴﺐ ﻛﻤﺘﺮى ﺑﺮﺧﻮردار ﺧﻮاﻫﺪ ﺑـﻮد و ﺟﺎﻣﻌـﻪ از او ﺑﻬـﺮهى ﺑﻴﺸـﺘﺮى‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﺮد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻛﺎر ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و ﻓﺮﻫﻨﮓﺳﺎزي در داﻧﺸﮕﺎه‬

‫‪ ...‬ﻳﻚ ﻧﻜﺘﻪاى ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در داﺧﻞ داﻧﺸﮕﺎه ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪى ﻓﺮﻫﻨـﮓ ﺧﻴﻠـﻰ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺮداﺧﺖ؛ ﺧﻴﻠﻰ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪى ﻓﺮﻫﻨﮓ در داﺧﻞ ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎه اﻫﻤﻴﺖ داد‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ رﺳـﺎﻟﺖ‬ ‫اﺻﻠﻰ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻢ اﺳﺖ ‪ -‬در اﻳﻦ ﺷﻜﻰ ﻧﻴﺴﺖ ‪ -‬ﻣﻨﺘﻬﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﻧﮕﺎﻫﻰ ﻛﻪ ﻋﺮض ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬از اول ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫در داﻧﺸﺠﻮ ﺑﻪ وﺟﻮد ﺑﻴﺎﻳﺪ؛ و اﻳﻦ ﻛﺎرى اﺳﺖ ﻣﻤﻜﻦ‪.‬‬ ‫ﺣﺎﻻ ﻳﻜﻰ از آﻗﺎﻳﺎن ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ ﻛﻪ در ﻫﻤﻪى آﺣﺎد ﻣﺮدم ﻫﻤﺪﻟﻰ اﻳﺠﺎد ﺑﺸﻮد؛ ﺧﻮب‪ ،‬اﻳـﻦ ﭼﻴـﺰ ﺧﻴﻠـﻰ‬ ‫ﻣﻄﻠﻮﺑﻰ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻛﺎر آﺳﺎﻧﻰ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﻰ ﻻزم دارد؛ ﻟﻴﻜﻦ اﻳﻨﻰ ﻛﻪ ﻣـﺎ ﻋـﺮض ﻣﻴﻜﻨـﻴﻢ ‪ -‬ﻳﻌﻨـﻰ‬ ‫ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ داﻧﺸﺠﻮ از آﻏﺎز ‪ -‬ﻛﺎر ﻣﻤﻜﻨﻰ اﺳﺖ؛ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻬﺎى اﺳﺎﺳـﻰ داﻧﺸـﮕﺎهﻫـﺎ ﻣﻴﺘﻮاﻧﻨـﺪ اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﻨﻈﻮر را ﺑﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ در ﻛﺘﺎﺑﻬﺎى درﺳﻰ ﺗـﺄﻣﻴﻦ ﺷـﻮد‪ ،‬در اﻧﺘﺨـﺎب‬ ‫اﺳﺘﺎد ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺷﻮد‪ ،‬در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻰ ﻛﻪ ﺑﺮاى داﻧﺸﺠﻮ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻣﻴﺸﻮد‪ ،‬ﻣﻴﺘـﻮان اﻳﻨﻬـﺎ را ﺗـﺄﻣﻴﻦ‬ ‫ﻛﺮد؛ ﻣﻨﺘﻬﺎ ﻛﺎر ﺑﺴﻴﺎر ﻇﺮﻳﻔﻰ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪402‬‬

‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪى ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻧﮕﺎه ﻣﺪﺑﺮاﻧﻪ داﺷﺖ‪ .‬ﺧﻮد ﻋﻠﻢآﻣﻮزى‪ ،‬ﻳﻚ ﻓﺮﻫﻨﮓ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﺎ ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﺴﺌﻠﻪى ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ در داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬آن وﻗﺖ ﻫﻢ داﻧﺸﺠﻮى ﻣﺎ ﻋﺎﺷﻖ و راﻏﺐ ﺑﻪ ﻋﻠﻢ ﻣﻴﺸﻮد و‬ ‫دﻧﺒﺎل ﻋﻠﻢ و ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻣﻴﺮود ‪ -‬ﺻﺮﻓﺎً دﻧﺒﺎل ﻣﺪرك ﻧﻴﺴﺖ ‪ -‬ﻫﻢ اﺳـﺘﺎد ﻣـﺎ از ﺣﺎﻟـﺖ اداى ﺗﻜﻠﻴـﻒ در‬ ‫ﻛﻼس درس ﺧﺎرج ﻣﻴﺸﻮد‪ .‬در ﻣﻮارد ﺑﺴﻴﺎرى از ﺧﻮد داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﺎ ﮔﺰارش ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ ﻛـﻪ درﺳـﻬﺎى‬ ‫ﺑﻌﻀﻰ از اﺳﺎﺗﻴﺪ ﻳﻚ اداى ﺗﻜﻠﻴﻔﻰ اﺳﺖ؛ ﻫﻤﻴﻦ ﻛﻪ ﺑﺎﻻﺧﺮه ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ و درس ﻣﻮﻇﻔﻰ ﺧﻮد را ﺑﺪﻫﻨـﺪ و‬ ‫ﺑﺮوﻧﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻰ ﻛﻪ در ﺗﺪرﻳﺲ اﺳﺘﺎد‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻧﺒﺎﻳـﺪ ﻣﺴـﺌﻠﻪى اداى ﺗﻜﻠﻴـﻒ ﺑﺎﺷـﺪ؛ ﻣﺴـﺌﻠﻪى ﻋﺸـﻖ‪،‬‬ ‫ﻋﻼﻗﻪى ﺑﻪ ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻋﻼﻗﻪى ﺑﻪ ﺗﺮﺑﻴﺖ داﻧﺸﺠﻮ؛ اﻳﻨﺠﻮرى ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫اﺳﺘﺎد ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺪراﻧﻪ و ﺑﺮادراﻧﻪ رﻓﺘﺎر ﻛﻨﺪ و داﻧﺸﺠﻮى ﺧـﻮدش را رﻫـﺎ ﻧﻜﻨـﺪ؛ اﻳـﻦ ﺣـﺎﻟﺘﻰ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ اﻻن در ﺣﻮزهﻫﺎى ﻋﻠﻤﻴﻪى ﻣﺎ ﻫﺴﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ از ﺳﻨﺘﻬﺎى ﺣﻮزهﻫﺎى ﻋﻠﻤﻴﻪى ﻣﺎ ﻳﻜـﻰ اﻳـﻦ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﺳﺘﺎد ﻛﺎﻣﻼً آﻣﺎده اﺳﺖ ﺑﺮاى اﻳﻨﻜﻪ ﺷﺎﮔﺮد ﺑﻴﺎﻳﺪ از او ﺑﭙﺮﺳﺪ‪ ،‬ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ او ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار اﺳﺎﺗﻴﺪ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪88/6/8 -‬‬

‫‪ .2‬اﺳﻼﻣﻲ ﺷﺪن داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‬

‫ﺑﻌﻀﻰ از اﺳﺎﺗﻴﺪ از ﻣﺤﻞ درﺳﺸﺎن ﻛﻪ ﺧﺎرج ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻃﻠﺒﻪﻫﺎ ﺑﺎ اﻳﻨﻬﺎ ﻣﻴﺮوﻧﺪ ﺗﺎ ﺗﻮى ﺧﺎﻧﻪﺷﺎن؛ ﻫﻤﺎن‬ ‫ﺟﺎ ﻫﻢ ﻣﻰﻧﺸﻴﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺳـﺆال ﻣﻴﻜﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﺑﺤـﺚ ﻣﻴﻜﻨﻨـﺪ؛ ﺳـﺎﻋﺘﻰ را‪ ،‬ﮔـﺎﻫﻰ ﺳـﺎﻋﺎﺗﻰ را ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﭼﻴﺰﻫـﺎ‬ ‫ﻣﻴﮕﺬراﻧﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﺣﺎﻟﺖ ﺧﻮﺑﻰ اﺳﺖ؛ اﻳﻦ اﺣﺘﻴﺎج ﺑﻪ ﻳﻚ ﺗﺰرﻳﻖ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ دارد‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﻳﻚ ﻛﺎر ﻓﺮﻫﻨﮕـﻰ‬ ‫اﺳﺖ؛ اﻳﻦ ﺑﺎ دﺳﺘﻮر ﻧﻤﻴﺸﻮد‪.‬‬ ‫ﺷﻤﺎ ﻣﻴﺪاﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﻨﺪه ﺳﺎﻟﻰ ﭼﻨﺪ ﺑﺎر ﺑﺎ داﻧﺸﮕﺎﻫﻴﺎن و اﺳﺎﺗﻴﺪ ﻣﺤﺘﺮم دﻳﺪار دارم‪ .‬اﻳﻨﻰ ﻛﻪ اﺳﺘﺎد در اﺗﺎق‬ ‫ﺧﻮدش ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺑﻤﺎﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻌﺪ از ﻛﻼس درس‪ ،‬داﻧﺸﺠﻮ ﺑﻪ او ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﺪ و از او ﺑﭙﺮﺳﺪ‪ ،‬اﻳـﻦ را ﺑﺎرﻫـﺎ‬ ‫ﻫﻢ ﻣﻦ ﺗﻮى اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت اﺳﺎﺗﻴﺪ و داﻧﺸﮕﺎﻫﻰﻫﺎ ﮔﻔﺘﻢ‪ ،‬ﻫﻢ ﺧﻮد داﻧﺸﮕﺎﻫﻰﻫﺎ ﮔـﺎﻫﻰ ﮔﻔﺘﻨـﺪ و اﻳـﻦ را‬ ‫ﺗﻜﺮار ﻛﺮدﻧﺪ؛ دوﻟﺖ ﻫﻢ ﻛﻪ آﻣﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﻘﺮراﺗﻰ در ﭼﻬﺎر ﭘﻨﺞ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از اﻳﻦ ﮔﺬاﺷﺖ؛ ﺧـﻮب‪ ،‬ﺷـﻤﺎ‬ ‫ﻣﻴﺪاﻧﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺪه ﻫﻢ ﻣﻴﺪاﻧﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ آن ﻣﻘﺮرات ﻫﻢ درﺳﺖ ﻋﻤﻞ ﻧﻤﻴﺸﻮد‪ .‬اﺷﻜﺎل ﻛـﺎر ﻛﺠﺎﺳـﺖ؟ اﺷـﻜﺎل‬ ‫ﻛﺎر در ﻫﻤﺎن ﻣﺸﻜﻞ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﺎ در ﻣﻮرد ﺗﺤﻘﻴـﻖ‪ ،‬ﺑﻌﻀـﻰ از آﻗﺎﻳـﺎن در ﻓﺮﻣﺎﻳﺸﺎﺗﺸـﺎن اﺷـﺎره‬ ‫ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻋﺸﻖ و ﺷﻮر ﺗﺤﻘﻴﻖ در ﻣﺮدان ﻣﺎ‪ ،‬زﻧﺎن ﻣﺎ‪ ،‬اﺳﺎﺗﻴﺪ ﻣﺎ‪ ،‬ﻣﺤﻘﻘﻴﻦ ﻣﺎ ﻫﺴﺖ‪ .‬ﺧﻮب‪ ،‬اﻳﻦ ﺧﻴﻠﻰ‬ ‫ﭼﻴﺰ ﻣﻬﻤﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ اﺧﺘﺮاﻋﺎت ﺑﺸﺮى آن اﺧﺘﺮاﻋـﺎﺗﻰ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺎ ﺗﻔﺤـﺺ و ﻛﻨﺠﻜـﺎوى و‬ ‫ﮔﺬﺷﺖ و ﻓﺪاﻛﺎرى ﻣﺤﻘﻖ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه؛ ﻧﻪ ﺑﺎ ﺳﻔﺎرش‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﺎ ﭘﻮل‪ .‬ﮔﺎﻫﻰ آن ﻣﺤﻘﻖ در ﺷﺮاﺋﻂ ﺑﺴﻴﺎر‬ ‫ﺳﺨﺘﻰ ﻗﺮار داﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺳﺎﻟﻬﺎى ﻣﺘﻤﺎدى را ﻫﻢ ﺻﺮف وﻗﺖ ﻛﺮده ﺗﺎ ﺑﺎﻻﺧﺮه ﺑﻪ آن ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪه‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻌﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪه‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﻗﺒﺎل و ﺷﻬﺮت و ﭘﻮل و ﺑﻘﻴﻪى ﭼﻴﺰﻫﺎ ﻫﻢ ﺑـﻪ او رو ﻛـﺮده؛ اﻣـﺎ آن‬ ‫ﻋﺎﻣﻞ اﺻﻠﻰ‪ ،‬ﻋﺎﻣﻞ ﺷﻮر و ﻋﺸﻖ و ﻋﻼﻗﻪ و ﻣﻴﻞ ﺑﻪ ﺗﺤﻘﻴـﻖ و ﻛﻨﺠﻜـﺎوى و ﻋﻤـﻖﻳـﺎﺑﻰ ﺑـﻮده‪ .‬اﻳـﻦ‪،‬‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻻزم دارد؛ اﻳﻦ ﻓﺮﻫﻨﮓ را ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺰرﻳﻖ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﻣﻴﺪاﻧﻴﺪ ﻣﻠﺘﻬﺎ ﺧﺼﺎل ﻣﻠﻰ دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻰ از ﻣﻠﺘﻬﺎ ﺧﺼﻠﺘﻰ دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺧﺼﻠﺖ ﻋﻤﻮﻣﻰ اﺳـﺖ‪ ،‬ﺑﻌﻀـﻰ از‬ ‫ﻣﻠﺘﻬﺎ ﺧﺼﻠﺘﻬﺎى دﻳﮕﺮى دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺣﺎﻻ ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﺗـﺎرﻳﺦ و ﺟﻐﺮاﻓﻴـﺎ و اﻗﻠـﻴﻢ اﺳـﺖ و ﺑـﻪ ﻋﻮاﻣـﻞ‬ ‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻰ واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ اﻳﻦ روﺣﻴﻪى ﺷﻮر و ﺷﻮق را‪ ،‬ﻣﻴﻞ ﺑﻪ ﺗﺤﻘﻴـﻖ را‪ ،‬ﻛﻨﺠﻜـﺎوى را‪ ،‬ﺧﺴـﺘﻪ‬ ‫ﻧﺸﺪن و ﭘﻴﮕﻴﺮى ﻛﺮدن را ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﻠﺘﻤﺎن ﺑﻪ وﺟﻮد ﺑﻴﺎورﻳﻢ‪ .‬اﻳـﻦ روﺣﻴـﻪ‪ ،‬ﻛـﻢ اﺳـﺖ؛ ﻧﻴﺴـﺖ‪ .‬ﻛـﺎر‬ ‫ﺟﻤﻌﻰ ﻫﻢ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻮر اﺳﺖ؛ ﻛﺎر ﺟﻤﻌـﻰ ﻫـﻢ ﺟـﺰو ﺧﺼـﺎل ﻣﻠـﻰ ﻣـﺎ ﻧﻴﺴـﺖ‪ .‬ﺷـﻤﺎ ﺑـﻪ‬ ‫ورزﺷﻬﺎى ﻣﺎ ﻫﻢ ﻛﻪ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ و ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨﻴﺪ ﺑﺎ ورزﺷﻬﺎﺋﻰ ﻛﻪ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ اروﭘـﺎﺋﻰﻫﺎﺳـﺖ‪ ،‬ﻣـﻰﺑﻴﻨﻴـﺪ‬ ‫ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻮر اﺳﺖ‪ .‬ورزش ﻣﻠﻰ ﻣﺎ ﻛﻪ ﻛﺸﺘﻰ اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻚ ورزش اﻧﻔﺮادى اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺘّﻰ ورزش ﺑﺎﺳـﺘﺎﻧﻰ‬ ‫ﻣﺎ ﻫﻢ ﻛﻪ ﻳﻚ ورزش دﺳﺘﻪﺟﻤﻌﻰ اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﺮ ﻛﺴﻰ ﺑﺮاى ﺧﻮدش ورزش ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ .‬ﻣﻴﺪاﻧﻴـﺪ وﻗﺘـﻰ ﻛـﻪ‬

‫‪403‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫ﺗﻮى ﮔﻮد زورﺧﺎﻧﻪ ﻣﻴﺮوﻧﺪ‪ ،‬ﻛﺎر دﺳﺘﻪﺟﻤﻌﻰ اﻧﺠﺎم ﻧﻤﻴﮕﻴﺮد؛ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻳﻚ ﺣﺮﻛﺎﺗﻰ را اﻧﺠﺎم ﻣﻴﺪﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻫﺮ‬ ‫ﻛﺴﻰ ورزش ﺧﻮدش را اﻧﺠﺎم ﻣﻴﺪﻫﺪ؛ ﻣﺜﻞ ﻓﻮﺗﺒﺎل ﻳﺎ واﻟﻴﺒﺎل ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻛﺎر اﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻜﻤﻞ ﻛﺎر آن ﺑﺎﺷﺪ؛‬ ‫ﻟﺬا ﻛﺎر‪ ،‬ﻛﺎر ﺟﻤﻌﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻳﻚ ﻧﻘﺺ ﻣﻠﻰ اﺳﺖ در ﻣﺎ؛ اﻳﻦ را ﺑﺎﻳﺪ درﺳـﺖ ﻛـﺮد؛ ﺑﺎﻳـﺪ ﺗﺰرﻳـﻖ‬ ‫ﻛﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎرِ ﻛﻴﺴﺖ؟ ﻛﺎر داﻧﺸﮕﺎه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ داﻧﺸﮕﺎه ﻏﻴﺮ از ﻣﺴﺌﻠﻪى ﻋﻠـﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﻪ ﻣﺴـﺌﻠﻪى‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻫﻢ ﺑﭙﺮدازد‪.‬‬ ‫ﻣﺎ ﻣﻴﺘﻮاﻧﻴﻢ اﻳﻦ ﺟﻮان را ﺻﺒﻮر‪ ،‬ﻗﺎﻧﻊ‪ ،‬ﻣﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﻛﺎر‪ ،‬ﻣﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت‪ ،‬اﻫﻞ ﻛﺎر ﺟﻤﻌﻰ‪ ،‬اﻫﻞ اﻏﻤﺎض‪،‬‬ ‫اﻫﻞ ﺗﻐﻠﻴﺐ ﻋﻘﻞ ﺑﺮ اﺣﺴﺎس‪ ،‬اﻫﻞ اﻧﺼﺎف‪ ،‬اﻫﻞ وﻗـﺖﺷﻨﺎﺳـﻰ‪ ،‬اﻫـﻞ وﺟـﺪان ﻛـﺎرى ﺗﺮﺑﻴـﺖ ﻛﻨـﻴﻢ؛‬ ‫ﻣﻴﺘﻮاﻧﻴﻢ ﻫﻢ ﻋﻜﺲ اﻳﻦ ﺻﻔﺎت را در او ﺗﺰرﻳﻖ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬واﻗﻌﺎً اﻳﻦ ﺟﻮاﻧﻰ ﻛﻪ در اﺧﺘﻴـﺎر داﻧﺸـﮕﺎه ﻗـﺮار‬ ‫ﻣﻴﮕﻴﺮد ‪ -‬ﻳﻚ ﺟﻮان ﻫﺠﺪه ﻧﻮزده ﺳﺎﻟﻪ ‪ -‬در ﺧﻮر اﻳﻦ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻫﺴﺖ‪.‬‬ ‫در دورهﻫﺎى ﺑﺨﺼﻮص ﻟﻴﺴﺎﻧﺲ ‪ -‬اﻳـﻦ دورهى اول ‪ -‬ﻣﻴﺘـﻮان روى اﻳـﻦ ﻣﺴـﺌﻠﻪ واﻗﻌـﺎً ﻓﻜـﺮ ﻛـﺮد‪،‬‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى ﻛﺮد‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻣﻴﺘﻮاﻧﻴﺪ ﻳﻚ ﻧﺴﻠﻰ را ﺑﻪ وﺟﻮد ﺑﻴﺎورﻳﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﺴﻞ داراى اﻳـﻦ ﺧﺼﻮﺻـﻴﺎت‬ ‫اﺧﻼﻗﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻫﻢ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى ﻣﻴﺨﻮاﻫﺪ؛ اﻳﻦ ﺑﺎ ﭘﻮﺳﺘﺮ و ﺑﺎ دﺳﺘﻮر و ﺑﺎ اﻳﻨﻬﺎ درﺳﺖ ﻧﻤﻴﺸﻮد‪.‬‬ ‫ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﺮاى ﻛﺎر ﻋﻠﻤﻰ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى دارﻳﺪ و ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪى ﻛـﻼن ﺗﺮﺗﻴـﺐ ﺑﺪﻫﻴـﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﺮاى اﻳﻦ ﻛﺎر ﻫﻢ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪى ﻛﻼن ﻻزم اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪى ﻛﻼن ﻫﻢ ﺗﻮى ﺧـﻮد داﻧﺸـﮕﺎه ﺑﺎﻳـﺪ اﻧﺠـﺎم‬ ‫‪404‬‬

‫ﺑﮕﻴﺮد؛ اﻳﻦ ﭼﻴﺰى ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﮕﻮﺋﻴﻢ ﺑﻴﺮون داﻧﺸﮕﺎه اﻧﺠﺎم ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ داﻧﺸـﮕﺎه اﺑـﻼغ ﻛﻨﻨـﺪ؛ اﻳﻨﻬـﺎ‬ ‫ﺣﻜﻤﻰ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺣﻜﻢ ﺑﺸﻮد اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ را ﻛﺮد؛ اﻳﻨﻬﺎ ﻛﺎرﻫﺎﺋﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ از درون داﻧﺸـﮕﺎهﻫـﺎ‬ ‫ﺑﺠﻮﺷﺪ‪ .‬ﻣﻦ اﻳﻨﻬﺎ را ﻋﺮض ﻣﻴﻜﻨﻢ ﺗﺎ انﺷﺎءاﻟﻠﱠﻪ اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ و ذﻫﻨﻴﺖ ﺑﻪ وﺟﻮد ﺑﻴﺎﻳـﺪ و روى ﻣﺴـﺌﻠﻪى‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ در داﻧﺸﮕﺎه ﻛﺎر ﺑﺸﻮد‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﻳﻚ ﺑﺨﺶ ﻣﻬﻢ ﻛﺎر ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻫﻢ‪ ،‬ﻛﺎر دﻳﻨﻰ اﺳﺖ؛ ﺑﺎ دﻳﻦ ﻣﺄﻧﻮس ﻛﺮدن‪ ،‬ﺑـﺎ ﻋﺒـﺎدت اﻧـﺲ دادن‪،‬‬ ‫ﻟﺬت ﻋﺒﺎدت را ﭼﺸﺎﻧﺪن‪ .‬واﻗﻌﺎً ﻳﻜﻰ از ﺳﻴﺌﺎت دوران ﭘﻬﻠـﻮى ﻫﻤـﻴﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ اﻳﻨﻬـﺎ ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪى‬ ‫ﺗﺤﺼﻴﻠﻜﺮدهﻫﺎ را از آن وﻗﺖ از ﻣﺴﺎﺋﻞ دﻳﻨﻰ ﻣﻨﻘﻄﻊ ﻛﺮدﻧـﺪ؛ از ﻗـﺮآن ﻣﻨﻘﻄـﻊ ﻛﺮدﻧـﺪ‪ ،‬از ﺻـﺤﻴﻔﻪى‬ ‫ﺳﺠﺎدﻳﻪ ﻣﻨﻘﻄﻊ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬از ﻧﻬﺞاﻟﺒﻼﻏﻪ ﻣﻨﻘﻄﻊ ﻛﺮدﻧﺪ؛ ﺑﻌﺪ ﻫﻢ ﻫﻤﺎن ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺑﻌﺪ از اﻧﻘﻼب اداﻣـﻪ‬ ‫ﭘﻴﺪا ﻛﺮده‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺳﻰ ﺳﺎل ‪ -‬ﻳﻚ ﻧﺴﻞ ‪ -‬از ﺷﺮوع اﻧﻘـﻼب ﮔﺬﺷـﺘﻪ‪ ،‬ﺧﻴﻠـﻰ ﻛﺎرﻫـﺎ ﻣﻴﺘﻮاﻧﺴـﺘﻪ اﻧﺠـﺎم‬ ‫ﺑﮕﻴﺮد؛ ﻟﻴﻜﻦ ﻣﺎ ﻫﻤﺎن روﻳﻪ را دﻧﺒﺎل ﻛﺮدﻳﻢ‪.‬‬

‫‪ .2‬اﺳﻼﻣﻲ ﺷﺪن داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‬

‫دوﺳﺘﺎن ﻋﺰﻳﺰ! ﻣﻦ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻋﺮض ﺑﻜﻨﻢ؛ اﻧﺲ ﺑﺎ ﻗﺮآن و ﺗـﺪﺑﺮ در ﻗـﺮآن‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﺗـﺪﺑﺮ در ادﻋﻴـﻪى‬ ‫ﻣﺄﺛﻮرهاى ﻛﻪ اﻋﺘﺒﺎر دارد ‪ -‬ﻣﺜﻞ ﺻﺤﻴﻔﻪى ﺳﺠﺎدﻳﻪ و ﺑﺴﻴﺎرى از دﻋﺎﻫـﺎ ‪ -‬در ﺗﻌﻤﻴـﻖ ﻣﻌﺮﻓـﺖ دﻳﻨـﻰ‬ ‫ﺧﻴﻠﻰ ﻧﻘﺶ دارد‪ .‬ﺗﻌﻤﻴﻖ ﻣﻌﺮﻓﺖ دﻳﻨﻰ ﺧﻴﻠﻰ ﻣﻬﻢ اﺳـﺖ‪ .‬ﻳـﻚ وﻗـﺖ ﻳـﻚ ﻛﺴـﻰ ﻫﻤـﻴﻦﻃـﻮر روى‬ ‫اﺣﺴﺎﺳﺎت‪ ،‬در ﻧﻤﺎز ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻫﻢ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬در اﻋﺘﻜﺎف ﻫﻢ ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬در ﻣﺠﻠـﺲ‬ ‫ﻋﺰاى ﺣﺴﻴﻨﻰ ﻫﻢ ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬در ﻓﻼن ﺗﻈﺎﻫﺮات دﻳﻨﻰ ﻫﻢ ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﻳـﻦ ﻣﻌﺮﻓـﺖ در ﻋﻤـﻖ‬ ‫ﺟﺎن او وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻟﺬا ﺳﺮ ﻳﻚ ﭘﻴﭽﻰ‪ ،‬ﺳﺮ ﻳﻚ دﺳﺖاﻧﺪازى‪ ،‬ﻳﻜﻬﻮ ﻣﻰﺑﻴﻨﻴـﺪ ﻛـﻪ از ﺟـﺎ در‬ ‫ﻣﻴﺮود؛ اﻳﻦ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﻧﻈﺎﺋﺮش را زﻳﺎد دﻳﺪﻳﻢ‪ .‬ﺗﻮى ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎى اﻧﻘـﻼب‪ ،‬اواﺋـﻞ‬ ‫اﻧﻘﻼب ﻛﺴﺎﻧﻰ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ از ﻣﺎﻫﺎ ﻛﻪ رﻳﺶ داﺷﺘﻴﻢ و ﻋﻤﺎﻣﻪ داﺷﺘﻴﻢ و اﻳﻨﻬﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻴﺮﺳـﻴﺪ ﻛـﻪ اﻳﻨﻬـﺎ‬ ‫ﻣﺘﺪﻳﻦﺗﺮ و ﻣﻘﻴﺪﺗﺮ و ﭘﺎﺑﻨﺪﺗﺮ و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دﻳﻦ ﻣﺘﻌﺼﺐﺗﺮﻧﺪ؛ ﺑﻌﺪ ﻳﻚ وﻗﺖ ‪ -‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮرى ﻛﻪ ﻋﺮض‬ ‫ﻛﺮدم ‪ -‬ﻳﻚ دﺳﺖاﻧﺪازى ﭘﻴﺶ آﻣﺪ‪ ،‬ﻳﻜﻬﻮ دﻳﺪﻳﻢ ﺗﺎﻳﺮش در رﻓـﺖ! ﺧـﻮب‪ ،‬ﭘﻴﺪاﺳـﺖ ﻛـﻪ ﭼﻔـﺖ و‬ ‫ﺑﺴﺖ ﻣﺤﻜﻤﻰ ﻧﺪاﺷﺘﻪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﻌﻤﻴﻖ ﻣﻌﺮﻓﺖ دﻳﻨﻰ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻰ ﻣﻬﻢ اﺳـﺖ؛ اﻧـﺲ ﺑـﺎ ﻣﻌـﺎرف اﺳـﻼﻣﻰ‪،‬‬ ‫ﺧﻴﻠﻰ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻫﻢ ﻳﻚ ﺑﺨﺶ ﻛﺎر ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺮوﻳﺞ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﻣﺘـﻮﻟﻰ ﻣﻴﺨﻮاﻫـﺪ‪،‬‬ ‫ﻣﺘﻮﻟﻰاش ﻫﻢ ﺷﻤﺎﺋﻴﺪ؛ ﻫﻴﭻ ﻛﺲ دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ ﺷـﻤﺎ ﻣـﺪﻳﺮان و رؤﺳـﺎى ﮔـﺮوهﻫـﺎى ﺗﺤﻘﻴﻘـﻰ‪،‬‬ ‫ﻣﺘﻮﻟﻰ اﻳﻦ ﻛﺎر ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎر را ﻧﻤﻴﺸﻮد ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ادارى درﺳﺖ ﻛﺮد و ﻣـﺜﻼً ﺗﺰرﻳـﻖ ﻛـﺮد ﺑـﻪ ﻳـﻚ‬ ‫ﻣﺮﻛﺰ ﻋﻠﻤﻰ و ﻣﺤﻴﻂ ﻋﻠﻤﻰ؛ اﻳﻦ را ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻨﺸﻴﻨﻴﺪ ﺑﺮاﻳﺶ ﻓﻜﺮ ﻛﻨﻴﺪ؛ اﻳﻨﻬﺎ ﺧﻴﻠﻰ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎه ﻣﺎ ﻣﺤﻴﻂ دﻳﻦ و اﺳﻼم اﺳﺖ‬

‫ﺑﻌﻀﻰ ﻓﻘﻂ روى ﻧﻘﺎط ﻣﻨﻔﻰ ﻧﮕﺎه ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ؛ ﮔﺎﻫﻰ ﻫﻢ ﻛﻪ ﻣﺎ از داﻧﺸﮕﺎه و داﻧﺸـﺠﻮ و ﺟـﻮان ﺗﻌﺮﻳـﻒ‬ ‫ﻣﻴﻜﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮدﺷﺎن ﻣﻴﮕﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﻻﺑﺪ اﻳﻨﻬﺎ از ﻓﻼن ﻣﻔﺴـﺪه و ﻓـﻼن اﺷـﻜﺎﻟﻰ ﻛـﻪ وﺟـﻮد دارد‪ ،‬ﺧﺒـﺮ‬ ‫ﻧﺪارﻧﺪ؛ ﻧﻪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪى ﺑﻰﺧﺒﺮى ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻣﺎ از ﺑﺨﺸﻬﺎى ﻣﻨﻔـﻰ و از ﻗﺴـﻤﺘﻬﺎى ﺗﺎرﻳـﻚ ﺧﻴﻠـﻰ ﻫـﻢ‬ ‫ﺑﻰﺧﺒﺮ ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ؛ ﻟﻴﻜﻦ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻛﺎر را ﺑﺎﻳﺪ ﻧﮕﺎه ﻛﺮد؛ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺟﻮان‪ ،‬آن ﻫﻢ داﻧﺸـﺠﻮ‪ ،‬آن ﻫـﻢ در ﻳـﻚ‬ ‫ﻣﺤﻴﻂ ﺟﻤﻌﻰ‪ ،‬آن ﻫﻢ در ﻣﻌﺮض ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﻋﺠﻴﺒﻰ ﻛﻪ اﻣﺮوز وﺟﻮد دارد؛ اﻏﻮاﮔﺮىﻫـﺎﺋﻰ ﻛـﻪ وﺟـﻮد‬ ‫دارد‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬارىﻫﺎﺋﻰ ﻛﻪ روى ﻓﻜﺮ ﺟﻮان ﻓﻬﻤﻴﺪهى داﻧﺸﺠﻮى ﻣﺎ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻬﺎ‪ ،‬ﺷﻤﺎ‬ ‫ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ واﻗﻌﻴﺘﻬﺎى درﺧﺸﺎﻧﻰ ﻛﻪ در ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﺠﻮﺋﻰ از ﻟﺤﺎظ دﻳﻨﻰ ﻫﺴﺖ؛ اﻧﺴﺎن ﻣﻴﻔﻬﻤـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﺧﻴﻠﻰ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ ﻣـﻮاردى ﻛـﻪ ﺑﻴـﺎن ﻛﺮدﻧـﺪ ‪ -‬اﻳـﻦ اﻋﺘﻜﺎﻓﻬـﺎ‪ ،‬اﻳـﻦ ﻧﻤـﺎز ﺟﻤﺎﻋـﺖﻫـﺎ‪ ،‬اﻳـﻦ‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار وزﻳﺮ ﻋﻠﻮم و اﺳﺘﺎدان داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان‪88/11/13 -‬‬

‫‪405‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫ﺣﻀﻮرﻫﺎى ﻓﻌﺎل در ﻣﻮاﻗﻊ ﺣﺴﺎس و در ﻣﺮاﻛﺰ ﺣﺴـﺎس‪ ،‬اﻳـﻦ اردوﻫـﺎى ﺟﻬـﺎدى‪ ،‬اﻳـﻦ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬـﺎى‬ ‫ﺳﺎزﻧﺪﮔﻰ ‪ -‬اﻳﻨﻬﺎ ﺧﻴﻠﻰ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺟﻮان داﻧﺸﺠﻮى ﻣﺎ اﻧﺼﺎﻓﺎً اﻣﺮوز ﺑﻰﻧﻈﻴﺮ اﺳﺖ؛ اﺳﺎﺗﻴﺪ ﻣﺎ ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻮر‪ .‬اﻳـﻦ ﻫﻤـﻪ اﺳـﺘﺎد ﻣـﺆﻣﻦ‪،‬‬ ‫ﻣﺘﺪﻳﻦ‪ ،‬ﻓﻌﺎل‪ ،‬ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪ ﺑﻪ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ دﻳﻨﻰ و اﺳﻼﻣﻰِ ﻛﺸﻮر و ﻣﻠﺖ‪ ،‬در ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﻫﻴﭻ وﻗـﺖ‬ ‫وﺟﻮد ﺧﺎرﺟﻰ ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ در ﻣﺨﻴﻠﻪى ﻛﺴﻰ ﻫﻢ ﻧﮕﻨﺠﻴﺪه اﺳﺖ؛ ﻛﻤﺎاﻳﻨﻜﻪ اﻣﺮوز ﻫﻢ در دﻧﻴـﺎ‬ ‫ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰى وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎى ﻣﺎ ﻳﻚ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺤﻴﻄﻰ اﺳﺖ؛ ﻣﺤﻴﻂ دﻳﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺤـﻴﻂ‬ ‫اﺳﻼم اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻧﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ اﻧﺪازه ﻗﺎﻧﻊ ﺑﺎﺷﻴﻢ؛ ﻧﻪ‪ ،‬ﺑﺤﺚ ﻗﺎﻧﻊ ﺑﻮدن ﻧﻴﺴﺖ؛ اﻣﺎ اﻧﺴﺎن ﻧﻤﻴﺘﻮاﻧﺪ‬ ‫ﻋﻤﻴﻘﺎً راﺿﻰ و ﺧﺸﻨﻮد ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﻧﻌﻤﺖ ﺑﺰرگ ﺧﺪاﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ اﻳﻨﻬﺎ واﻗﻌﻴﺎت اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸـﮕﺎه‬ ‫ﻳﻚ ﻣﺤﻴﻄﻰ اﺳﺖ ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً ﻣﺴﺎﻋﺪ‪ ،‬ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً ﻣﻨﺎﺳﺐ؛ و ﺑـﺎ اﻧﺘﻈـﺎراﺗﻰ ﻛـﻪ از اﻳـﻦ ﻣﺤـﻴﻂ وﺟـﻮد دارد‪،‬‬ ‫ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ از ﻟﺤﺎظ دﻳﻨﻰ‪.‬‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺘﻈﺎرات را در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺗﻮﻗﻊ از ﻫﺮ ﻣﺤﻴﻄﻰ‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﻚ ﻛﻴﻔﻴﺘـﻰ اﺳـﺖ‪ .‬ﺗـﻮﻗﻌﻰ ﻛـﻪ اﻧﺴـﺎن از‬ ‫ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﺠﻮﺋﻰ دارد‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﻗﻌﻰ ﻛﻪ از ﻣﺤﻴﻂ ﻃﻠﺒﮕﻰ دارد‪ ،‬ﻓـﺮق ﻣﻴﻜﻨـﺪ‪ .‬اﻗﺘﻀـﺎﺋﺎﺗﻰ ﻛـﻪ در اﻳﻨﺠـﺎ‬ ‫ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﻋﻮاﻣﻠﻰ ﻛﻪ روى اﻳﻨﺠﺎ ﻛﺎر ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ ،‬ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﺎرﻳﺨﻰاى ﻛﻪ روى اﻳﻨﻬﺎ ﻛﺎر ﻛﺮده‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ ﻫﻤﻪ ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﻣﻮرد ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮد ﺗﺎ اﻧﺴﺎن ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻳﻚ ارزﻳﺎﺑﻰ درﺳﺘﻰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﺠﻮﺋﻰ ﻫﻢ‬ ‫‪406‬‬

‫ﻣﺤﻴﻂ ﺧﻴﻠﻰ ﺧﻮﺑﻰ اﺳﺖ؛ ﻟﺬا ﺑﺎﻳﺪ از اﻳﻦ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪاراﻋﻀﺎ دﻓﺎﺗﺮ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻰ رﻫﺒﺮى درداﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ‪89/4/20 -‬‬

‫‪1‬‬

‫‪ .3‬داﻧﺸﮕﺎه و اﻧﻘﻼب‬

‫‪3‬‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه و اﻧﻘﻼب‬

‫‪ .3‬داﻧﺸﮕﺎه و اﻧﻘﻼب‬ ‫* ﻗﺸﺮ ﺟﻮان در داﻧﺸﮕﺎه ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻧﻘﻼب اﺣﺴﺎس ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻛﻨﺪ‬

‫‪ ...‬ﻧﻜﺘﻪى دﻳﮕﺮى ﻛﻪ در داﻧﺸﮕﺎه ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ اﻳـﻦ ﻗﺸـﺮ ﺟـﻮان‬ ‫ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﻧﻘﻼب اﺣﺴﺎس ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻛﻨﺪ و ﺧﻮدش را از ﻣﺴﺎﺋﻞ اﻧﻘﻼب‬ ‫ﺑﺮﻛﻨﺎر ﻧﺪاﻧﺪ‪ .‬اﻧﻘﻼب‪ ،‬اﻣﺮوز ﭼﻪ ﺗﻜﻠﻴﻔﻰ را ﺑﻪ او اﻣﻼ ﻣﻰﻛﻨـﺪ؟ از او ﭼـﻪ ﻣـﻰﺧﻮاﻫـﺪ؟ او ﭼـﻪ‬ ‫ﻧﻘﺸﻰ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ در ﭘﻴﺸﺒﺮد اﻧﻘﻼب داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؟ وﻇﻴﻔﻪى او ﭼﻴﺴﺖ؟ ﻗﺸﺮ ﺟﻮان ﺑﺎﻳـﺪ از ﺧﻴـﻞ‬ ‫ﻋﻈﻴﻢ ﻣﺮدم ﻣﺎ ‪ -‬ﻛﻪ ﺑﺤﻤﺪاﻟﻠَّﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ در ﺻﺤﻨﻪﻫﺎى اﻧﻘﻼب ﺣﺎﺿﺮﻧﺪ ‪ -‬ﺟﺪا ﻧﺸﻮد و ﺑﻪ رﺷﺪ و‬ ‫آﮔﺎﻫﻰ و ﺑﺎ ﺳﻮاد ﺷﺪن آﻧﺎن ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ‪ .‬درِ داﻧﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ روى ﻣﺮدم ﺑﺎز ﺑﺎﺷـﺪ و داﻧﺸـﺠﻮ در‬ ‫ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎه ﻣﺤﺼﻮر ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬داﻧﺸـﺠﻮ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﺎ اﻋﻀـﺎى ﺧـﺎﻧﻮادهى ﺧـﻮد و ﺑـﺎ دوﺳـﺘﺎﻧﺶ‪،‬‬ ‫ارﺗﺒﺎﻃﺎت روﺷﻨﮕﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و در ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻛﺸﻮر و ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺳﻬﻴﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ را ﺷﻤﺎ ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﻛﻪ در ﺗﺎرﻳﺦ ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ‪ -‬اﻗﻼً در اﻳﻦ ﻫﻔﺖ‪ ،‬ﻫﺸﺖ‪ ،‬ده ﻗـﺮن ‪ -‬ﺑـﺮاى‬ ‫ﺟﻮان ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ و ﻓﺮزاﻧﻪ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻓﺮﺻﺘﻰ ﻣﺜﻞ اﻣﺮوز وﺟﻮد ﻧﺪاﺷـﺘﻪ اﺳـﺖ‪ .‬اﮔـﺮ از ﺣـﺪود دورهى‬ ‫ﺣﻤﻠﻪى ﻣﻐﻮل ﺑﻪ اﻳﻦ ﻃﺮف‪ ،‬ﻣﺮورى در ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﻜﻨﻴﺪ )ﻛﻪ اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺎرﻳﺦ را ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮﻳـﺪ؛ ﭼـﻮن‬ ‫ﭼﻴﺰ ﻣﻬﻤﻰ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻴﺪ وﺿﻊ و ﻣﻮﻗﻊ اﻣﺮوز را درﺳﺖ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺑﺪﻫﻴﺪ و ﺑﻔﻬﻤﻴﺪ ﻛﻪ در‬ ‫ﻛﺠﺎ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺎرﻳﺦ را ﺑﺪاﻧﻴﺪ‪ .‬ﺗﺴــﻠﻂ ﺑﻪ ﺗﺎرﻳﺦ‪ ،‬ﭼﻴﺰ ﺧﻴﻠﻰ ﻣﻔﻴﺪى اﺳﺖ(‪ ،‬ﺧﻮاﻫﻴـﺪ‬ ‫ﻓﻬﻤﻴﺪ ﻛﻪ در ﺗﻤﺎم اﻳﻦ دوران ﻫﻔﺘﺼﺪ‪ ،‬ﻫﺸﺘﺼـﺪ ﺳﺎل ‪ -‬از ﻗﺒﻞ از ﺣﻤــﻠﻪى ﻣﻐــﻮل ﺗﺎ ﺣﺎﻻ –‬

‫‪407‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫ﻫﻴﭻوﻗﺖ ﻧﺒﻮده ﻛﻪ ﺑﻪ ﻗﺪر اﻣﺮوز در اﻳﻦ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﺑﺮاى اﻧﺴﺎن ﻓﺮزاﻧﻪى ﻣﺴـﺘﻌﺪ‪ ،‬اﻣﻜـﺎن رﺷـﺪ وﺟـﻮد‬ ‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ در ﻗﺮﻧﻬﺎى ﭼﻬﺎرم و ﭘﻨﺠﻢ‪ ،‬در زﻣﺎن رژﻳﻤﻬﺎى دﻳﻜﺘـﺎﺗﻮرى ﻏﺰﻧـﻮى و ﺳـﻠﺠﻮﻗﻰ و‬ ‫اﻣﺜﺎل اﻳﻨﻬﺎ ﻛﻪ ﻣﺠﺎل ﻧﻔﺲﻛﺸﻴﺪن ﺑﻪ ﻛﺴﻰ ﻧﻤﻰدادﻧـﺪ ‪ -‬آنﻃـﻮر ﻛـﻪ در ﺗﺎرﻳﺨﻬـﺎ ﻧﻮﺷـﺘﻪاﻧـﺪ و اﻳـﻦ‬ ‫ﺗﺎرﻳﺨﻬﺎ ﻫﻢ ﺧﻴﻠﻰ ﺣﺠﺖ ﻧﻴﺴﺖ ‪ -‬ﻧﻈﺎﻣﻴﻪﻳﻰ ﻫﻢ ﻣﻰﺳﺎﺧﺘﻨﺪ؛ اﻣﺎ اﻳﻦﻃﻮر ﻧﺒـﻮده ﻛـﻪ راه ﻣﻌﻠﻮﻣـﺎت و‬ ‫ﺗﺤﺼﻴﻞ‪ ،‬ﺑﺮاى ﻫﻤﻪ ﺑﺎز ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آنوﻗﺖ ﻗﻀﺎوت ﻧﻤﻰﻛﻨﻴﻢ؛ اﻣﺎ اﮔـﺮ از ﺣـﺪود ﺣﻤﻠـﻪى‬ ‫ﻣﻐﻮل ﺑﻪ اﻳﻦ ﻃﺮف را ﻣﻼﺣﻈـﻪ ﻛﻨﻴـﺪ‪ ،‬ﺧﻮاﻫﻴـﺪ دﻳـﺪ ﻛـﻪ دوران‪ ،‬دوران ﺟﻬﺎﻟـﺖ و ﺑـﻰاﻋﺘﻨـﺎﻳﻰ ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت و دوران ﭘﺎدﺷﺎﻫﺎن ﻣﺴﺘﺒﺪ‪ ‬ﺧﻮﻧﺨﻮارِ ﺑﺪون ﻳﻚذره اﻋﺘﻨﺎى ﺑﻪ ﻣﺮدم ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﻌﺪ ﻫﻢ ﻛﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺟﺪﻳﺪ و داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ و اﻣﺜﺎل اﻳﻨﻬﺎ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪ‪ ،‬ﻫﺪف اول‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﻮاد ﻛﺮدن‬ ‫ﺟﻮاﻧﺎن ﻧﺒﻮد‪ .‬ﻫﺪف اول‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻦ و ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﻪ ﺷﻜﻠﻰ ﺑـﻮد ﻛـﻪ در ﺟﻬـﺖ ﭘﻴﻮﺳـﺘﻦ ﻫﺮﭼـﻪ‬ ‫ﺳﺮﻳﻌﺘﺮ ﺑﻪ ﻗﻄﺒﻬﺎى اﺳﺘﻌﻤﺎر و اﺳﺘﻜﺒﺎر ﺟﻬﺎﻧﻰ ‪ -‬ﻳﻌﻨﻰ در ﺟﻬﺖ ﻧﻮﻛﺮى ‪ -‬ﺑﻪ دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎ ﻛﻤﻚ ﻛﻨﻨـﺪ‪.‬‬ ‫در اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎ‪ ،‬آن ﻛﺴﻰ ﻋﺰﻳﺰﺗﺮ ﺑﻮد ﻛـﻪ ﻧـﻮﻛﺮﺗﺮ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻓﻜـﺮ ﻣﺴـﺘﻘﻞ و آزاد و اﻧﺴـﺎن ﺳـﺎزﻧﺪه‬ ‫ﻣﻄﻠﻮب ﻧﺒﻮد؛ ﭼﻮن دوﻟﺘﻬﺎ‪ ،‬دوﻟﺘﻬﺎﻳﻰ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ اﺳﺎس ﻛﺎرﺷﺎن ﺑﺮ واﺑﺴﺘﮕﻰ ﺑﻪ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪﻫﺎ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫رژﻳﻢ ﭘﻬﻠﻮى را ﻛﺪام ﻗﺪرت ﺳﺮﻛﺎر آورده ﺑﻮد؟ رﺿﺎﺧﺎن را ﭼﻪ ﻛﺴﻰ ﺳﺮﻛﺎر آورده ﺑﻮد؟ ﻣﺤﻤ‪‬ﺪرﺿـﺎ‬ ‫را ﭼﻪ ﻛﺴﻰ ﺳﺮﻛﺎر آورده ﺑﻮد؟ اﻳﻨﻬﺎ در ﺗﻤﺎم دوران ﺳﻠﻄﻨﺘﺸﺎن‪ ،‬در ﺟﻬﺖ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻫﻤـﺎن ﻛﺴـﺎﻧﻰ ﻛـﺎر‬ ‫‪408‬‬

‫ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﻨﻬﺎ را ﺳﺮﻛﺎر آورده و ﻗﺪرت ﺑﺨﺸﻴﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﻰداﻧﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ از آﻧﻬـﺎ ﻗﻄـﻊ ﺑﻜﻨﻨـﺪ‪،‬‬ ‫اﻣﻜﺎن ﻣﺎﻧﺪن ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫اﻣﺮوز ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬در ﺧﻠﻴﺞ ﻓﺎرس ﭼﻪ ﺧﺒﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ دوﻟﺘﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪ ،‬اﺣﺴـﺎس ﻣـﻰﻛﻨﻨـﺪ رگ‬ ‫ﺣﻴﺎت و ﺷﻴﺸﻪى زﻧﺪﮔﻴﺸﺎن در دﺳﺖ اﻣﺮﻳﻜﺎﺳﺖ‪ .‬دوﻟﺖ ﺳﻌﻮدى ﻳﻚﻃﻮر‪ ،‬دوﻟﺖ ﻛﻮﻳﺖ ﻳﻚﻃـﻮر‪،‬‬ ‫آن ﺑﻘﻴﻪ ﻫﻢ ﻳﻚﻃﻮر‪ .‬ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﻫﻢ در رژﻳﻢ ﺳﺎﺑﻖ‪ ،‬ﻣﺜﻞ آﻧﻬﺎ ﺑﻮد‪ .‬ﻫﺪف و ﺟﻬﺖ ﺣﻜﻮﻣﺖ‪ ،‬ﻋﺒﺎرت از‬ ‫ﭘﻴﻮﺳﺘﮕﻰ و واﺑﺴﺘﮕﻰ و ﺳﺮﺳﭙﺮدﮔﻰ ﺑﻮد‪ .‬داﻧﺸﺠﻮ را ﻫﻢ ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻣﻰﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ؛ داﻧﺸﻤﻨﺪى ﻫﻢ اﮔـﺮ‬ ‫ﻣﻰﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻣﻰﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ؛ ﻣﮕﺮ آدﻣﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ ﮔﻮﺷﻪﻳﻰ ﺑﺮود و ﻛﺎرى ﺑﻪ ﻛﺎر آﻧﻬﺎ و ﺧـﻮدش‬ ‫ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺮاى ﺧﻮدش زﻧﺪﮔﻰ ﺣﻴﻮاﻧﻰﻳﻰ ﺑﻜﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺮوز دوراﻧﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ داﻧﺸﮕﺎه و داﻧﺸﺠﻮ و ﺟﻮان و زن و ﻣـﺮد‪ ،‬از ﻫـﺮ ﻗﺸـﺮ و ﻧﻘﻄـﻪﻳـﻰ از ﻧﻘـﺎط‬ ‫ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﺑﺪون اﻋﺘﻨﺎ ﺑﻪ واﺑﺴﺘﮕﻴﻬﺎى ﻓﺎﻣﻴﻠﻰ و ﺷﺨﺼﻰ و ﻗﻮﻣﻰ و ﻣﻨﻄﻘﻪﻳﻰ و ﻏﻴﺮه‪ ،‬ﻣـﻰﺗﻮاﻧـﺪ اﻣﻴـﺪوار‬

‫‪ .3‬داﻧﺸﮕﺎه و اﻧﻘﻼب‬

‫ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻋﺎﻟﻢ ﺷﺪن‪ ،‬ﻣﺆﺛﺮ ﺷﺪن‪ ،‬ﻣﻔﻴﺪ ﺷﺪن ﺑﺮاى ﻛﺸﻮر و ﺗﻌﻴﻴﻦﻛﻨﻨـﺪه ﺑـﻮدن در ﺟﻬـﺖ ﺣﺮﻛـﺖ‬ ‫ﻣﺴﺘﻘﻞ و آزاد ﻣﻠﺖ ﺧﻮدش ﻗﺎدر اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﭼﻴﺰ ﺧﻴﻠﻰ ﻣﻐﺘﻨﻤﻰ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻣﺮوز درس ﺧﻮاﻧﺪن‪ ،‬ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً ﻳﻚ ﻓﺮﺻﺖ اﻟﻬﻰ اﺳـﺖ‪ .‬در راه دﻳـﻦ‪ ،‬در راه اﺳـﻼمِ ﻋـﺰﺗﺒﺨﺶ درس‬ ‫ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ؛ اﺳﻼﻣﻰ ﻛﻪ اﻣﺮوز ﺑﻪ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان‪ ،‬اﻳﻦﻃﻮر ﻣﻜﺎﻧﺖ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ و ﻣﻘـﺎم ﻣﻤﺘـﺎزى در ﻣﻴـﺎن ﻣﻠﺘﻬـﺎ‬ ‫ﺑﺨﺸﻴﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮدم ﻣﺎ از ﻗﺪرﺗﻬﺎ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺸﺮﻫﺎ و ﺗﻬﺪﻳﺪﻫﺎى اﺑﺮﻗﺪرﺗﻬﺎ ﺑﻰاﻋﺘﻨﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻟﺒﺨﻨﺪ‬ ‫ﺗﻤﺴﺨﺮ ﺑﺮ ﻟﺒﻬﺎﻳﺸﺎن ﻧﻘﺶ ﻣﻰﺑﻨﺪد‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ‪ ،‬ﻋﺰت اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻻن ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺣﺎدﺛﻪﻳﻰ ﻛﻪ در ﺧﻠﻴﺞ ﻓﺎرس اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده‪ ،‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻫﺮﻳﻚ از اﻳﻦ دوﻟﺘﻬـﺎﻳﻰ ﻛـﻪ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭼﺸﻤﺸﺎن ﺑﻪ دﻫﺎن ﻳﻜﻰ از ﻗﺪرﺗﻬﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ ﭼﻪ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ‪ ،‬ﭼـﻪ ﻣـﻰﮔﻮﻳﻨـﺪ‪ ،‬ﭼـﻪ اراده‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺧﻮدﺷﺎن را ﺑﺮﻃﺒﻖ آن ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ؛ ﺣﺘّﻰ دوﻟﺘﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺎور اﻧﺴﺎن ﻧﻤـﻰآﻳـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫اﻳﻦ دوﻟﺘﻬﺎ ﻫﻢ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ! اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺣﺮﻓﻰ ﻣﻰزﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل او‪ ،‬ﺣﺮﻓﺸـﺎن را ‪ -‬اﮔـﺮ ﻏﻴـﺮ از آن‬ ‫ﻫﻢ ﺑﺎﺷﺪ ‪ -‬ﺗﺼﺤﻴﺢ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ! ﺣﺎﻻ ﺣﻖ ﭼﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻣﺮدم ﭼﻴﺴﺖ‪ ،‬وﺟﺪان ﭼﻪ ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ‪ ،‬ﻫﻴﭻ‬ ‫ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﻃﺒﻴﻌﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻫﻢ ﺻﺪدرﺻﺪ در ﺟﻬﺖ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻗﺪرﺗﻬﺎى اﺳﺘﻜﺒﺎرى ﺧﻮد ‪ -‬ﻧﻪ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣـﺮدﻣﺶ‬ ‫ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻛﻤﭙﺎﻧﻴﻬﺎ‪ ،‬ﻣﻨﺎﻓﻊ آن دﺳﺘﻬﺎى ﭘﻨﻬﺎن و ﻣﺮﻣﻮزى ﻛﻪ ﻧﻈـﺎم اﻣﺮﻳﻜـﺎﻳﻰ را ﺗﺸـﻜﻴﻞ و ﺑـﻪ آن ﺧـﻂ‬‫ﻣﻰدﻫﻨﺪ و آن را راه ﻣﻰﺑﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻛﺎر ﻣﻰﻛﻨﺪ؛ واﻟّﺎ ﻣﻠﺖ اﻣﺮﻳﻜﺎ در ﺣﻀﻮر ﭼﻨﺪﺻﺪﻫﺰار ﺳﺮﺑﺎز اﻣﺮﻳﻜـﺎﻳﻰ‬ ‫در ﺑﻴﺎﺑﺎﻧﻬﺎى ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن‪ ،‬ﭼﻪ ﻣﻨﺎﻓﻌﻰ دارد؟! ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺷﺮﻛﺘﻬﺎى ﻧﻔﺘﻰ‪ ،‬ﺷﺮﻛﺘﻬﺎى ﻓـﻮﻻد‪ ،‬ﺷـﺮﻛﺘﻬﺎى ﺑـﺰرگ‬ ‫ﭼﻨﺪﻣﻠﻴﺘﻰ‪ ،‬ﻣﻨـﺎﻓﻊ آﻧﻬﺎﺳـﺖ‪ .‬ﻫﻤـﻪ ﭼﻴـﺰ در ﺧـﺪﻣﺖ ﻣﻨـﺎﻓﻊ ﭼﻨـﻴﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪى ﻓﺎﺳـﺪ‪ ‬ﺧﺪاﻧﺸـﻨﺎسِ‬ ‫ﻣﺮدمﻧﺸﻨﺎﺳﻰ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در اﻳﻦ ﻣﻴﺎن‪ ،‬آن دوﻟﺖ و ﻣﻠﺘـﻰ ﻛـﻪ ﺣـﻖ و ﻣﺼـﻠﺤﺖ و ﺣـﺮف درﺳـﺖ را ﻃﺒـﻖ ﻣﻌﻴﺎرﻫـﺎى ﺧـﻮد‬ ‫ﻣﻰﺳﻨﺠﺪ و ﺑﺎ ﺷﺠﺎﻋﺖ آن ﺣﺮف را ﺑﺮ زﺑﺎن ﻣﻰآورد‪ ،‬ﻣﻠﺖ اﻳﺮان اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺮاى ﻳﻚ ﻛﺸﻮر و ﻳﻚ‬ ‫ﻣﻠﺖ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻰ اﻣﺘﻴﺎز اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ را اﻧﻘﻼب و اﺳﻼم ﺑﻪ ﻣـﺎ داده اﺳـﺖ‪ .‬اﺳـﻼم و اﻧﻘـﻼب را ﺑﺎﻳـﺪ زﻧـﺪه‬ ‫داﺷﺖ و در راه آن ﺗﻼش ﻛﺮد و رﻳﺸﻪﻫﺎى آن را ﻋﻤﻴﻖ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺑﺮاى اﻳﻦ ﻛﺎر‪ ،‬ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻧﻘﻄـﻪ‪ ،‬ﺣـﻮزه‬ ‫و داﻧﺸﮕﺎه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻃﻼب ﺟﻮان و ﻋﺰﻳﺰ و زﺣﻤﺘﻜﺶ و ﻗﺎﻧﻊ و ﻣﺆﻣﻦ در ﺣﻮزهﻫﺎى ﻋﻠﻤﻴﻪ و ﻧﻴﺰ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻋﺰﻳﺰ‪ ،‬اﻳـﻦ‬ ‫ﺟﻮاﻧﺎن‪ ،‬اﻳﻦ ﻓﺮزﻧﺪان و ﺟﮕﺮﮔﻮﺷـﻪﻫـﺎى ﻣﻠـﺖ‪ ،‬اﻳـﻦ ﺑﻬﺘـﺮﻳﻦ و ﭘـﺎﻛﺘﺮﻳﻦ ﻋﻨﺎﺻـﺮ ﺟﺎﻣﻌـﻪى ﻣـﺎ در‬

‫‪409‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ در ﺧﻂ اﺳﻼم و در ﺟﻬﺖ ﻋﻈﻤﺖ ﻛﺸﻮر و ﺑﻠﻨﺪ ﻛﺮدن ﭘﺮﭼﻢ اﺳﻼم و ﺑﻴـﺪار ﻛـﺮدن‬ ‫ﻣﻠﺘﻬﺎى ﻋﺎﻟﻢ و روح ﺑﺨﺸﻴﺪن ﺑﻪ اﻳﻦ دﻧﻴﺎى ﻣﺮده ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪى دﺳـﺘﻬﺎى اﺳـﺘﻜﺒﺎرى‪ ،‬درس ﺑﺨﻮاﻧﻨـﺪ و‬ ‫ﻛﺎر و ﺗﻼش ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﺸﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﻓﺮداى اﻳﺮان اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ از اﻣﺮوز ﺑﻬﺘـﺮ ﺧﻮاﻫـﺪ ﺑـﻮد‪.‬‬ ‫اﻳﻦ‪ ،‬ﻫﺪف ﺷﻤﺎﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﻫﺪف وﺣﺪت ﺣﻮزه و داﻧﺸﮕﺎه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺑﺎﻳﺪ در داﻧﺸﮕﺎه دﻳﻦ و روﺣﻴﻪ اﻧﻘﻼﺑﻲ را ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﺑﺪﻫﻴﻢ‬

‫ﺧﺼﻮﺻﻴﺖ ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ دﺳﺘﮕﺎه اﻧﺴﺎنﺳﺎزﻳﺶ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﺻـﺤﻴﺢ ﺣﺮﻛـﺖ ﺑﻜﻨـﺪ و‬ ‫اﻧﺴﺎنِ ﺑﺎب ﻫﺪﻓﻬﺎى ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ ﺑﺴﺎزد؛ واﻟّﺎ اﮔﺮ ﻣﺎ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ اﻧﺴﺎنِ ﻓﻘﻂ ﻋﺎﻟﻢ ﺑﺴﺎزﻳﻢ ‪ -‬ﻣﻨﻬﺎى‬ ‫آرزوﻫﺎى ﻣﻘﺪﺳﻰ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻣﻠﺖ و ﺑﺨﺼﻮص ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ دارﻧﺪ ‪ -‬ﺑﻬﺘﺮ ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ داﻧﺸـﺠﻮﻳﺎﻧﻤﺎن را‬ ‫ﮔﺮوه ﮔﺮوه ﺑﻪ ﻛﺸﻮرﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎى ﻋﻠﻤﻴﺸﺎن ﻣﺠﻬﺰﺗﺮ و ﻣﺪرﻧﺘﺮ از ﻣﺎﺳﺖ‪ ،‬رواﻧﻪ ﻛﻨـﻴﻢ؛ آنﺟـﺎ‬ ‫ﺑﺮوﻧﺪ ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ و ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ! ﻫﺪف اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻫﺪف اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺸﻮر ﺑﻪ دﺳﺖ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎى ﺻـﺎﻟﺢ از‬ ‫ﻟﺤﺎظ ﻋﻠﻤﻰ و ﻓﻜﺮى‪ ،‬در ﺟﻬﺖ ﻫﺪﻓﻬﺎى ﺧﻮدش ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﺪ؛ و اﻳﻦ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ آن وﻗﺘﻰ ﻛﻪ‬ ‫اﻳﻦ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﺧﻮدﺷﺎن‪ ،‬آن ﻫﺪﻓﻬﺎ را ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ و ﻗﺒﻮل داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ داﻧﺸﮕﺎه ﺟﺎﻳﻰ ﺷﺪ ﻛﻪ ﻛﺴﻰ ﻛﻪ از آنﺟﺎ ﺻﺎدر و ﺧﺎرج ﻣﻰﺷﻮد ‪ -‬ﻣﺘﺨﺮج داﻧﺸﮕﺎه ‪ -‬ﻧـﻪ ﻧﺴـﺒﺖ‬ ‫‪410‬‬

‫ﺑﻪ اﻧﻘﻼب ﺣﺴﺎس ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دﻳﻦ ﺣﺴﺎس ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ ﻛﺸـﻮر ﺣﺴـﺎس ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﻧـﻪ‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﺳﺘﻘﻼل ﻣﻠﻰ و آرزوﻫﺎى ﺑﺰرگ ﻣﻠﻰ ﺣﺴﺎس ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ داﻧﺸﮕﺎه ﻫﺮﭼﻪ ﻫﻢ از ﻟﺤﺎظ ﻋﻠﻤﻰ‬ ‫واﻻ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ارزﺷﻰ ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ؛ زﻳﺮا ﻛـﻪ ﻣﺘﺨـﺮج و ﻣﺤﺼـﻮل اﻳـﻦ داﻧﺸـﮕﺎه‪ ،‬راﺣـﺖ در اﺧﺘﻴـﺎر‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﺘﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻗﺮار ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪى ﻣﺎ را در ﻣﻮرد داﻧﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺸﺨﺺ ﺑﻜﻨﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ در داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬دﻳـﻦ و‬ ‫روﺣﻴﻪى اﻧﻘﻼﺑﻰ و ﺑﻴﺰارى از واﺑﺴﺘﮕﻰ ﻣﻠﻰ را ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﺑﺪﻫﻴﻢ‪ ...‬ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ روﺣﻴﻪى اﻧﻘﻼﺑـﻰ‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻫﻢ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎﻳﺮ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن در ﻫﻤﻪ ﺟﺎى دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﺟﺰو ﭘﻴﺸﺒﺮﻧﺪﮔﺎن اﻧﻘﻼب و ﺟـﺰو‬ ‫ﭘﺎﻳﻪﻫﺎى اﺻﻠﻰ اﻧﻘﻼب ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ ﻣﺴـﺎﺋﻞ اﻧﻘﻼﺑـﻰ‪ ،‬ﻫﺮﮔـﺰ اﺣﺴـﺎس ﺳـﺮدى ﻧﻜﻨﻨـﺪ؛ اﻳـﻦ‬ ‫ﺷﻴﻮهﻫﺎﻳﻰ ﻻزم دارد؛ ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر دﺳﺘﻮرى ﻧﻴﺴﺖ؛ اﻳﻦ ﺣﻜﻤﻰ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﮕـﻮﻳﻴﻢ ﺷـﻤﺎ داﻧﺸـﺠﻮﻳﺎن‪،‬‬ ‫ﺑﺎﻧﺸﺎط در راه ﻫﺪﻓﻬﺎى اﻧﻘﻼب ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻧﺸﺎط‪ ،‬ﭼﻴﺰى اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ آن را در ﻳـﻚ ﻗﺸـﺮ ﺑـﻪ‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺟﻤﻊ ﻛﺜﻴﺮى از ﻃﻼب ﺣﻮزهﻫﺎى ﻋﻠﻤﻴﻪ و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ روز وﺣﺪت ﺣﻮزه و داﻧﺸﮕﺎه‪1369/09/28 -‬‬

‫‪ .3‬داﻧﺸﮕﺎه و اﻧﻘﻼب‬

‫وﺟﻮد آورد‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ دﻧﺒﺎﻟﮕﻴﺮى ﻛﻨﻴﺪ و ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻰﺷﻮد اﻳﻦ ﻧﺸﺎط را ﺑﻪ وﺟﻮد آورد؛ ﺑﺎﻳﺪ آن را در‬ ‫ﻗﺸﺮ داﻧﺸﺠﻮ ﺑﻪ وﺟﻮد آورد‪.‬‬ ‫روﺣﻴﻪى اﻧﻘﻼﺑﻰ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن در داﻧﺸﮕﺎه ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺿﺮﺑﻪ ﺑﺨﻮرد‪ .‬آن ﻋﺪهﻳﻰ ﻛﻪ ﺑﻰﺗﻔﺎوﺗﻨـﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ ﻛـﺎرى‬ ‫ﺑﺸﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﻬﺘﮕﻴﺮﻳﻬﺎى اﻧﻘﻼﺑﻰ و ﻧﺸﺎط اﻧﻘﻼﺑﻰ ﮔﺮاﻳﺶ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ؛ ﻧﻪ اﻳﻦﻛﻪ ﺧﺪاى ﻧﻜـﺮده ﺑﻌﻜـﺲ‬ ‫ﺷﻮد و ﻛﺎرﻫﺎﻳﻰ اﻧﺠﺎم ﺑﮕﻴﺮد ﻛﻪ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ روﺣﻴـﻪ و ﺟﻬﺘﮕﻴـﺮى اﻧﻘﻼﺑـﻰ دارﻧـﺪ‪ ،‬ﻳـﻮاشﻳـﻮاش ﺑـﻪ‬ ‫ﺑﻰﺗﻔﺎوﺗﻰ ﮔﺮاﻳﺶ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ؛ اﻳﻦ ﺧﻄﺮ ﺑﺴﻴﺎر ﻋﻈﻴﻤﻰ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* در داﻧﺸﮕﺎه ﺟﻬﺘﮕﻴﺮي‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﺟﻬﺘﮕﻴﺮي ﺷﻬﺪا ﺑﺎﺷﺪ‬

‫آﻧﭽﻪ ﺑﺮاى ﻣﺎ اﻫﻤﻴﺖ دارد‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در داﻧﺸﮕﺎه و ﻣﺤﻴﻄﻬـﺎى ﺗﺤﺼـﻴﻠﻰ و ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ در ﻫﻤـﻪى‬ ‫ﻓﻀﺎى ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﺟﻬﺘﮕﻴﺮى‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﺟﻬﺘﮕﻴﺮىﻳﻰ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺷﻬﺪاى ﻓﺪاﻛﺎر و ﺷﺠﺎع و اﻳﺜـﺎرﮔﺮ ﻣـﺎ در آن‬ ‫ﻣﺴﻴﺮ رﻓﺘﻨﺪ و ﺑﺎ ﺷﻮر و ﺷﻮق ﺟﺎن دادﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﻛﺲ در ﻫﺮ ﻗﺴﻤﺘﻰ‪ ،‬در ﻫـﺮ ﺳـﻄﺤﻰ و ﻫﺮﺟـﺎ از اﻳـﻦ‬ ‫ﻛﺸﻮر ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺸﺪت ﭘﺮﻫﻴﺰ ﻛﻨﺪ از اﻳﻦﻛﻪ ﻛﺎرى ﺑﺸﻮد ﺑﺮﺧﻼف ﺟﻬﺘﮕﻴﺮى اﻧﻘﻼﺑﻰ و اﺳﻼﻣﻰﻳﻰ‬ ‫ﻛﻪ ﺷﻬﺪاى ﻣﺎ در آن ﺟﻬﺖ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬داﻧﺸﮕﺎه ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ در اﻳﻦ ﺟﻬـﺖ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﻣﺮاﻛـﺰ ادارهى‬ ‫ﻛﺸﻮر در ﺳﻄﻮح ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ در اﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫‪411‬‬

‫* داﻧﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﻌﺎرف اﻧﻘﻼب ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮ ﺑﺸﻮد‬

‫وﺿﻊ داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ‪ ،‬از ﺟﻬﺎت ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‪ ،‬اﻟﺤﻤﺪﻟﻠﱠﻪ رو ﺑـﻪ ﭘﻴﺸـﺮﻓﺖ و ﺣ‪‬ﺴـﻦ اﺳـﺖ‪ .‬از ﺟﻬـﺖ ﻛﻤ‪‬ـﻰ‪،‬‬ ‫داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﻴﺪا ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬داﻧﺸﺠﻮﻫﺎ زﻳﺎد ﺷﺪﻧﺪ؛ و اﻣـﺮوز ﺷـﻬﺮﻫﺎﻳﻰ وﺟـﻮد دارد ﻛـﻪ ﭘـﻴﺶ از‬ ‫اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﻫﺮﮔﺰ ﮔﻤﺎن ﻫﻢ ﻧﻤﻰرﻓﺖ در آﻧﻬﺎ ﺑﺘﻮان ﻳﻚ ﻣﺮﻛﺰ ﻋﺎﻟﻰ ﻋﻠﻮم داﻳﺮ ﻛﺮد‪ ،‬ﻟﻜﻦ اﻣـﺮوز وﺟـﻮد‬ ‫دارد‪ ،‬و ﺑﻠﻜﻪ در ﺑﻌﻀﻰ از ﺷﻬﺮﻫﺎى ﻛﻮﭼﻚ‪ ،‬ﭼﻨﺪﻳﻦ داﻧﺸـﮕﺎه اﺳـﺖ‪ .‬دوﻟـﺖ ﭼـﻪ در داﻧﺸـﮕﺎﻫﻬﺎى‬ ‫دوﻟﺘﻰ وﭼﻪ در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎى ﻏﻴﺮ دوﻟﺘﻰ‪ ،‬واﻗﻌﺎً ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬارى زﻳﺎدى ﻛﺮدهاﺳﺖ‪ .‬از ﺟﻬﺖ ﻛﻴﻔـﻰ ﻫـﻢ‬ ‫اﻧﺴﺎن ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺣﺪس ﺑﺰﻧﺪ؛ و ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎﻳﺶ ﻫﻢ دﻳﺪه ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺤﻤﺪاﻟﻠﱠﻪ ﻛﺎر زﻳﺎد ﺷﺪه و از ﻃـﺮف‬ ‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ﺗﻼش دﻟﺴﻮزاﻧﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻰﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار رﺋﻴﺲ واﻋﻀﺎي ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪70/9/20 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار ﮔﺮوﻫﻲ از ﻓﺮزﻧﺪان ﺷﺎﻫﺪ و ﻓﺎرغاﻟﺘﺤﺼﻴﻼن ﻣﻘﺎﻃﻊ ﻣﺨﺘﻠﻒ داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ‪70/1/8 -‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫ﻣﻦ ﺗﻌﺠﺐ ﻛﺮدم وﻗﺘﻰ در روزﻧﺎﻣﻪاى دﻳﺪم ﮔﻮﻳﺎ ﺑﻪ ﺷﺎﻳﻌﻪاى داﻣﻦ زده ﻣﻰﺷﻮد ﻣﺒﻨﻰ ﺑﺮ اﻳﻨﻜﻪ «ﻗـﺮار‬ ‫اﺳﺖ داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎى دوﻟﺘﻰ را ﺑﻪ ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﻰ واﮔﺬار ﻛﻨﻨﺪ»! ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮردى را ﻗﺒﻼً ﻧﺸﻨﻴﺪه ﺑﻮدم؛ و‬ ‫ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻨﺎﺳﺖ ﺷﺎﻳﻌﻪﭘﺮاﻛﻨﻰ اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫دوﻟﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪى‪ ،‬ﺑﺎ اﺣﺴـﺎس ﻣﺴـﺌﻮﻟﻴﺖ و اﻫﺘﻤـﺎم ﺑـﻪ ﻣﺴـﺎﺋﻞ ﻓﺮﻫﻨﮕـﻰ و‬ ‫داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ﭘﻴﺶ ﻣﻰرود؛ و اﻳﻨﻬﺎ ﺟﻬﺎت ﻣﺜﺒﺖ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﻧﻜﺘﻪاى ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ آن ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻮد‪ ،‬اﻳﻦ اﺳـﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﻣﺎ ﻫﺮ ﭼﻪ از ﻣﺒﺪأ اﻧﻘﻼب ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻣﻰﮔﻴﺮﻳﻢ و ﺳﺎﻟﻬﺎى ﻋﻤﺮ اﻧﻘـﻼب و ﺟﻤﻬـﻮرى اﺳـﻼﻣﻰ ﺑﻴﺸـﺘﺮ‬ ‫ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﻗﺎﻋﺪﺗﺎً ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻌﺎرف ﺑﺨﺸﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻛﺸﻮر ﺑﻪ ﻣﻌﺎرف اﻧﻘﻼب ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮ‪ ،‬ﺑﻪ آﻧﻬﺎ آﻣﻴﺨﺘﻪﺗﺮ‪ ،‬و‬ ‫از آﻧﻬﺎ ﻣﺘﺄﺛﺮﺗﺮ ﺷﻮد‪ .‬و اﻳﻦ‪ ،‬اﻣﺮى ﻃﺒﻴﻌﻰﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺿﺮورت ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﺜﺎرﮔﺮان در داﻧﺸﮕﺎه‬

‫ﻣﺎ ﺗﻮﺻﻴﻪى ﻫﻤﻴﺸﮕﻰ داﺷﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﺎز ﻫﻢ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺑـﺮادران ﻋﺰﻳـﺰ ﻋـﺮض ﻣـﻰﻛﻨـﻴﻢ و ﺗﻮﺟ‪‬ـﻪ و ﺗـﺬﻛﺮ‬ ‫ﻣﻰدﻫﻴﻢ و آن‪ ،‬ﻋﺒﺎرت از اﻋﺘﻨﺎى ﺑﻪ اﻳﺜﺎرﮔﺮان در ﻛﺎرﻫﺎ و ﺑﺨﺸﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﺳـﭙﺮدن ﻣﺴـﺆوﻟﻴﺘﻬﺎى‬ ‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻛﺸﻮر ﺑﻪ آﻧﻬﺎﺳﺖ‪ .‬ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً اﻣﻨﻴﺘﻰ ﻛﻪ اﻣﺮوز ﻛﺸﻮر دارد و ﺑﺨﺸﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﻣـﻰﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﺎ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ اﻣﻨﻴﺖ‪ ،‬ﻛﺎر و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى و اﺑﺘﻜﺎر ﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﻛﺸـﻮر را ﺑﺴـﺎزﻧﺪ و ﺑـﺮاى ﻛﺸـﻮر و ﺑـﺮاى‬ ‫‪412‬‬

‫ﺧﻮدﺷﺎن اﻓﺘﺨﺎرات ﺑﻪ وﺟﻮد آورﻧـﺪ‪ ،‬ﻧﺎﺷـﻰ از ﺗـﻼش اﻳﺜـﺎرﮔﺮان و ﻫﻤـﻴﻦ ﺟﻮاﻧـﺎﻧﻰ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﻴﺪاﻧﻬﺎى ﻧﺒﺮد ﺑﺎ دﺷﻤﻦ رﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻰ ﺷﻬﻴﺪ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺧﺎﻧﻮادهﻫـﺎى آﻧﻬـﺎ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀـﻰ ﻣﺠـﺮوح‬ ‫ﺷﺪﻧﺪ و ﺟﺎﻧﺒﺎزان را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻰدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻰ ﻫﻢ ﺑﺤﻤﺪاﻟﻠَّـﻪ ﺳـﺎﻟﻤﻨﺪ‪ ،‬اﻳﺜـﺎرﮔﺮان ﻣـﺎ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤـﻴﻦ‬ ‫ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺆﻣﻦ ﻧﻴﺮوﻫﺎى ﻣﺴﻠّﺢ‪ ،‬واﻗﻌﺎً ﺗﻼش ﻛﺮدﻧﺪ و زﺣﻤﺖ ﻛﺸﻴﺪﻧﺪ ‪ -‬ﭼﻪ ﻧﻴﺮوى ﻧﻈﺎﻣﻰ و ﭼـﻪ در‬ ‫ﺑﺨﺶ ﺧﻮدش ﻧﻴﺮوى اﻧﺘﻈﺎﻣﻰ در ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻣﺨﻞّ ﺑﻪ اﻣﻨﻴﺖ ﻛﺸﻮر ﺑﻮدﻧﺪ ‪ -‬و ﻫﻤـﺎنﻃـﻮرى‬ ‫ﻛﻪ اﻣﺎم ﻳﻚ وﻗﺖ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ :‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﺟﻮاﻧﺎن ﻧﺒﻮدﻧﺪ و اﻳﻦ اﻧﻘﻼب ﭘﻴﺮوز ﻧﻤـﻰﺷـﺪ‪ ،‬ﺣـﺎﻻ ﻣﺎﻫـﺎ اﻳـﻦ‬ ‫ﻓﺮﺻﺖ و اﻳﻦ اﻓﺘﺨﺎر را ﻧﺪاﺷﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ ﻣﺴﺆوﻻن ﻛﺸﻮر ﺑﺎﺷـﻴﻢ و ﭘـﻴﺶ ﺧـﺪاى ﻣﺘﻌـﺎل‪ ،‬ﺑـﺮاى‬ ‫ﺧﻮدﻣﺎن اﺟﺮ‪ ،‬و ﭘﻴﺶ ﻣﺮدم و ﻧﺰد ﺗﺎرﻳﺦ‪ ،‬ﺑﺮاى ﺧﻮدﻣﺎن اﻓﺘﺨﺎر درﺳﺖ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺷﻤﺎ اﻳﻦ ﺧﺪﻣﺎت را‪ ،‬ﺑﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﻣﺮدم اراﺋﻪ دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫در ﺣﻘﻴﻘﺖ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻣﺴﺆوﻻن ﻛﺸﻮر و ﻫﻤﻪى ﻣﺎ‪ ،‬ﻣﺪﻳﻮن آﺣﺎد ﻣـﺮدم و ﺑﺨﺼـﻮص اﻳﺜـﺎرﮔﺮان از ﻣـﺮدم‬ ‫ﻫﺴﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺟﺎن و ﺗﻮان و زﺣﻤﺎت ﺧﻮدﺷـﺎن‪ ،‬اﻳـﻦ اﻣﻜـﺎن را ﺑـﺮاى ﻣـﺎ ﻓـﺮاﻫﻢ ﻛﺮدﻧـﺪ‪ .‬اﮔـﺮ اﻳـﻦ‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار رﺋﻴﺲ و اﻋﻀﺎي ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪71/9/19 -‬‬

‫‪ .3‬داﻧﺸﮕﺎه و اﻧﻘﻼب‬

‫اﻳﺜﺎرﮔﺮﻳﻬﺎ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﻣﻌﻠﻮم ﻧﺒﻮد ﻛﻪ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﺗﻤﺎﻣﻴﺖ ارﺿﻰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﻧﻪ‪ .‬اﻣﻨﻴﺖ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ ﻳـﺎ ﻧـﻪ‪.‬‬ ‫دﺷﻤﻦ داﺧﻞ ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﻧﻪ‪ .‬و آﻳﺎ ﭼﻨﻴﻦ اﻣﻜﺎﻧﻰ وﺟﻮد داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ ﻛﺴـﻰ ﺑﺘﻮاﻧـﺪ ﺑـﺮاى‬ ‫ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﻛﺎر و ﺗﻼش ﻛﻨﺪ و ﺳﺎزﻧﺪﮔﻰ ﺑﻪ وﺟﻮد آورد‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺮ ﻣﺎ دﻳﻜﺘﻪ ﻣﻰﻛﻨﺪ و واﺟﺐ ﻣﻰﺳﺎزد ﻛـﻪ‬ ‫در ﻫﻤﻪى ﻣﺮاﺣﻞ‪ ،‬ﻣﻮاﻇﺐ و ﻣﺮاﻗﺐ ﺑﺎﺷﻴﻢ و ﻧﮕﺬارﻳﻢ ﻛﻪ ﺧﺪاى ﻧﻜﺮده‪ ،‬ﺣﻖِّ ﻃﺒﻘﺎت اﻳﺜـﺎرﮔﺮ ﻛﺸـﻮر‬ ‫ ﻣﺜﻞ ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎى ﺷﻬﺪا‪ ،‬ﺟﺎﻧﺒﺎزان‪ ،‬رزﻣﻨﺪﮔﺎن و ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ در راه ﺧﺪا واﻗﻌﺎً ﺟﻬﺎد ﻛﺮدﻧﺪ و زﺣﻤﺖ‬‫ﻛﺸﻴﺪﻧﺪ ‪ -‬ﺑﻪ ﺑﻌﻀﻰ از ﺣﺮﻓﻬﺎ و ﻧ‪‬ﻘﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﮔـﺎﻫﻰ ﮔﻮﺷـﻪ و ﻛﻨـﺎر زده ﻣـﻰﺷـﻮد؛ آن ﻫـﻢ از ﺳـﻤﺖ‬ ‫ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ در ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﮔﻮﻧـﻪ دﻟﺴـﻮزىاى ﻧﺪاﺷـﺘﻨﺪ و ﺑـﺮاى اﻳـﻦ اﻧﻘـﻼب و ﺑـﺮاى ﺟﻨـﮓ و در‬ ‫ﻣﻴﺪاﻧﻬﺎى ﺧﻄﺮ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﻼﺷﻰ ﻧﻜﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺿﺎﻳﻊ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﮔﺎﻫﻰ ﻧﻘﻬﺎﻳﻰ ﻣﻰزﻧﻨﺪ ﻛـﻪ ﻣـﺜﻼً ﭼـﺮا در داﻧﺸـﮕﺎه‪ ،‬ﭼـﺮا در وزارﺗﺨﺎﻧـﻪﻫـﺎ‪ ،‬ﭼـﺮا در ﻓـﻼن ﺟـﺎ‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎى ﺷﻬﺪا ﻳﺎ ﺑﻪ اﻳﺜﺎرﮔﺮان ﻳﺎ ﺑﻪ ﺑﺴﻴﺠﻴﻬﺎ‪ ،‬اﻣﺘﻴﺎز ﻣﻰدﻫﻨﺪ؟ ﺑﻪ اﻳﻨﻬﺎ‪ ،‬اﻋﺘﻨـﺎﻳﻰ ﻧﻜﻨﻴـﺪ‪ .‬آﻧﭽـﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان اﻣﺘﻴﺎز ‪ -‬ﻛﻪ ﺑﺤﻤﺪاﻟﻠَّﻪ اﻣﺮوز ﻗﺎﻧﻮﻧﻰ ﻫﻢ اﺳﺖ ‪ -‬ﺑﻪ اﻳﻨﻬﺎ داده ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬زﻳﺎدﺗﺮ از آﻧﭽﻪ ﻛـﻪ آﻧﻬـﺎ‬ ‫ﻣﺴﺘﺤﻘﺶ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺑﻠﻜﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ آﻧﭽﻪ دﺳﺘﺎورد ﺗﻼش آﻧﻬﺎﺳﺖ‪ ،‬واﻗﻌﺎً ﺑﻪ ﻣﺮاﺗـﺐ ﻛﻤﺘـﺮ ﻫـﻢ‬ ‫ﻫﺴﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* اوﻟﻮﻳﺖ ورود ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎه ﺑﺮاي اﻳﺜﺎرﮔﺮان‬

‫ﭘﺮﺳﺶ‪ :‬ﻧﻈﺮ ﺣﻀﺮتﻋﺎﻟﻰ در ﺧﺼﻮص ﻗﺮار دادن اوﻟﻮﻳﺖ ﺑﺮاى ورود رزﻣﻨـﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺑﺴـﻴﺠﻴﺎن و‬ ‫اﻳﺜﺎرﮔﺮان ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎه و ﻣﻘﺎﻃﻊ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﭼﻴﺴﺖ؟ آﻳﺎ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ اوﻟﻮﻳـﺖ ﺟﻬـﺖ ﻧﻴﺮوﻫـﺎى ﻣﺨﻠـﺺ‬ ‫اﻧﻘﻼب ﻫﻨﻮز ﻫﻢ اﻋﻤﺎل ﺷﻮد؟‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﭼﻪ اﺷﻜﺎﻟﻰ دارد؟ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ‪ ،‬ﻫﻴﭻ اﺷﻜﺎﻟﻰ ﻧﺪارد‪ .‬اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬وﻻ ﻳﻜﻮﻧﻦّ اﻟﻤﺤﺴـﻦ‬ ‫و اﻟﻤﺴﻴﺊ ﻋﻨﺪك ﺳﻮاء«‪ .‬ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ واﻗﻌﺎً ﺑﻪ اﻳﻦ اﻧﻘﻼب و ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﺧﺪﻣﺖ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻟـﺐ ﻣﺮزﻫـﺎ‬ ‫رﻓﺘﻨﺪ؛ ﻣﺎ ﮔﺮﻓﺘﻴﻢ ﺧﻮاﺑﻴﺪﻳﻢ‪ ،‬اﻣﺎ آﻧﻬﺎ رﻓﺘﻨﺪ ﺟﻨﮕﻴﺪﻧﺪ؛ ﭼﻪ اﺷﻜﺎﻟﻰ دارد ﻛﻪ اوﻟﻮﻳﺘﻰ ﺑﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺪﻫﻴﻢ؟‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ اوﻟﻮﻳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻴﭻوﺟﻪ ﻧﺒﺎﻳﺴﺘﻰ ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎى ﻋﻠﻤﻰ را ﺗﺤﺖاﻟﺸّﻌﺎع ﻗﺮار دﻫﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳﺴـﺘﻰ از ﻟﺤـﺎظ‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ رﺗﺒﻪ ﺑﻴﺎورﻧﺪ؛ ﻛﺴﻰ ﺑﻰﺳﻮاد ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎه ﻧﻤﻰآﻳﺪ‪ .‬ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر ﻫـﻢ ﺑـﻮده اﺳـﺖ‪ .‬دو‪،‬‬ ‫ﺳﻪ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ‪ ،‬ﺑﺮاى ﻣﻦ ﮔﺰارﺷﻰ آوردﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﭽﻪﻫـﺎﻳﻰ ﻛـﻪ ﺑـﺎ ﻫﻤـﻴﻦ ﺳـﻬﻤﻴﻪﻫـﺎ ﺑـﻪ داﻧﺸـﮕﺎه‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر و ﻫﻴﺄت وزﻳﺮان ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﻫﻔﺘﻪ دوﻟﺖ‪75/6/8 -‬‬

‫‪413‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫آﻣﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻌﻀﻴﻬﺎ از ﻟﺤﺎظ رﺗﺒﻪى ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬در رﺗﺒﻪﻫﺎى ﺧﻴﻠﻰ ﺑﺎﻻ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﻫـﻢ ﻫﻤـﻴﻦﻃـﻮر ﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪﻫﺮﺣﺎل‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ‪ ،‬اﻳﻦ اوﻟﻮﻳﺖ ﭼﻴﺰ ﺧﻮﺑﻰ اﺳﺖ؛ ﭼﻴﺰ ﺑﺪى ﻧﻴﺴـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ‪ ،‬ﻗـﺪرداﻧﻰ از ﻓـﺪاﻛﺎرى‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* داﻧﺸﮕﺎه در رژﻳﻢ ﭘﻬﻠﻮي در ﻣﻘﺎﺑﻞ راه اﻧﻘﻼب ﺑﻮد‬

‫ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ از دﻣﻴﺪن ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬ﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎل ﺳﻴﺎﺳﺘﮕﺬارى و ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﻰ داﻧﺸـﮕﺎه ﻛﺸـﻮر‬ ‫را ﺑﺮ ﻋﻬﺪه داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬در ﺟﻬﺘﮕﻴﺮﻳﻬﺎى ﺧﻮد ﻧﻘﻄـﻪى ﻣﻘﺎﺑـﻞ راﻫـﻰ را ﻛـﻪ اﻧﻘـﻼب در ﺑﺮاﺑـﺮ داﻧﺸـﮕﺎه‬ ‫ﮔﺬاﺷﺖ‪ ،‬دﻧﺒﺎل ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ‪ .‬داﻧﺸﮕﺎه ﻣﻄﻠﻮب آﻧﺎن داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ در ﻋﻠـﻢ‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ در ﻓﻜـﺮ و‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﻧﻴﺰ در آرزوﻫﺎ و ﭘﺴﻨﺪﻫﺎ‪ ،‬واﺑﺴﺘﻪ و دﺳﺖآﻣﻮز و ﭘﻴﺮو ﻏﺮب ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺗﺎﺛﻴﺮﭘـﺬﻳﺮى و ﺗﺒﻌﻴـﺖ‬ ‫ﺑﻰﭼﻮن و ﭼﺮا از ﻓﺮﺿﻴﻪﻫﺎ و ﻧﻈﺮﻳﻪﻫﺎى راﺋﺞ در ﻏﺮب‪ ،‬آﻧﻬﻢ ﻧﻪ ﻓﻘﻂ در ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎورى‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺣﺘـﻰ‬ ‫در اﺧﻼق و ﺳﻴﺎﺳﺖ و ﻫﻨﺮ و رﻓﺘﺎر و آداب زﻧﺪﮔﻰ‪ ،‬ﺷﺎﺧﺼـﻪى اﺻـﻠﻰ داﻧﺸـﮕﺎﻫﻰ ﺑـﻮد ﻛـﻪ ﻧﻈـﺎم‬ ‫واﺑﺴﺘﻪ و ﻓﺎﺳﺪ ﭘﻬﻠﻮى ﻣﻴﭙﺴﻨﺪﻳﺪ و آن را ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰى و اﺟﺮا ﻣﻴﻜﺮد‪ ،‬و داﻧﺸﮕﺎه در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪى ﻛﻼن آن‬ ‫رژﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺟﻠﻮدار ﺣﺮﻛﺖ اﻳﺮان ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺳﻠﺐ ﻫﻮﻳﺖ اﺳﻼﻣﻰ و ﻣﻠﻰ ﺧﻮﻳﺶ ﻣﻴﺸﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻰﺷﻚ ﺑﺨﺶ ﻣﻬﻤﻰ از ﮔﻨﺎه ﻋﻘﺐﻣﺎﻧﺪﮔﻰ ﻋﻠﻤﻰ ﻛﺸﻮر در دوران ﺑﻴﺶ از ﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎل ﺣﻜﻮﻣﺖ رژﻳﻢ‬ ‫‪414‬‬

‫ﻓﺎﺳﺪ ﻫﻤﭽﻮن ﺳﻬﻢ ﺑﺰرﮔﻰ از ﺑﻰﻟﻴﺎﻗﺘﻰ ﻛﺎرﮔﺰاران آن رژﻳﻢ ﻛﻪ در ﺳـﺎﻳﻪى ﭼﻨـﻴﻦ ﺗﻔﻜـﺮى ﭘـﺮورش‬ ‫ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮ دوش ﻛﺴﺎﻧﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ داﻧﺸﮕﺎه ﻛﺸﻮر را آﻧﮕﻮﻧﻪ ﻣﻰﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ و ﺑﺮاى آن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰى‬ ‫ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎري در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎي ﻓﻜﺮ و ﻓﺮﻫﻨﮓ‪ ،‬ﻗﺘﻠﮕﺎه اﻧﻘﻼب اﺳﺖ‬

‫ﺑﻨﺪه ﻃﺮﻓﺪار داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ﻫﺴﺘﻢ ﻛﻪ اﺻﻮﻟﻰ‪ ،‬اﻋﺘﻼﻃﻠﺐ‪ ،‬رو ﺑﻪ ﻣﺮدم‪ ،‬ﻓﻌ‪‬ﺎل و از ﻟﺤﺎظ ﻋﻠﻤـﻰ و ﻓﻜـﺮى‬ ‫ﭘ‪‬ﺮﻧﺸﺎط ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﺮﮔﺰ ﻣﻦ داﻧﺸﮕﺎه و داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ را ﺑﻪ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎرى و اﻛﺘﻔﺎ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ اﻣـﺮوز از ﻓﻜـﺮ‬ ‫و ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﻣﻌﺮﻓﺖ در دﺳﺖ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻧﻤﻰﻛﻨﻢ؛ ﻧﻪ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ داﺋﻢ ﻧﺮدﺑﺎن ﺗﻌﺎﻟﻰ را ﻃﻰ ﻛﻨﺪ‬ ‫و ﭘﻴﺶ ﺑﺮود‪.‬‬

‫‪ -1‬ﭘﺮﺳﺶ و ﭘﺎﺳﺦ ﺑﺎ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن در داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان‪77/2/22 -‬‬ ‫‪ -2‬ﭘﻴﺎم ﺑﻪ ﮔﺮدﻫﻤﺎﻳﻲ داﻧﺸﮕﺎﻫﻴﺎن و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ‪78/3/12 -‬‬

‫‪ .3‬داﻧﺸﮕﺎه و اﻧﻘﻼب‬

‫ﻣﻦ ﻣﻌﺘﻘﺪم ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎرى و اﻛﺘﻔﺎى ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ دارﻳـﻢ و ﻧﺪاﺷـﺘﻦ ﻫﻤـﺖ و ﺑﻠﻨـﺪﭘﺮوازى در ﻫﻤـﻪى‬ ‫زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى ﻓﻜﺮ و ﻓﺮﻫﻨﮓ‪ ،‬ﻗﺘﻠﮕﺎه اﻧﻘﻼب اﺳﺖ‪ .‬اﻧﻘﻼب اﺳﺎﺳﺎً ﻳﻌﻨﻰ ﮔﺎم ﺑﻠﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﭘﺸﺖ ﺳـﺮش ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﮔﺎﻣﻬﺎى ﺑﻠﻨﺪ دﻳﮕﺮى ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ را درﺳﺖ ﻓﻬﻤﻴﺪ و داﻧﺴﺖ و ﺑﺎ ﺣﻴﻄﻪﺑﻨـﺪى درﺳـﺖ‬ ‫ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺮد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* داﻧﺸﮕﺎه ﭘﺎﻳﮕﺎه اﺻﻠﻲ اﻧﻘﻼب ﺑﻮده و ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‬

‫ﻣﻦ ﻣﻌﺘﻘﺪم ﻛﻪ داﻧﺸﮕﺎه ﭘﺎﻳﮕﺎه اﺻﻠﻰ اﻧﻘﻼب ﺑﻮده و ﺑﺎز ﻫﻢ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻧﺴﻞ ﺟﻮان داﻧﺸـﺠﻮ اﺟـﺎزه‬ ‫ﻧﺨﻮاﻫﺪ داد ﻛﻪ داﻧﺸﮕﺎه ﺧﺎﻧﻪى اﻣﻦ دﺷﻤﻨﺎن اﻳﻦ ﻣﻠـﺖ و ﻓﺮﻳـﺐﺧﻮردﮔـﺎن ﺑﻴﮕﺎﻧـﻪ ﺷـﻮد‪ .‬ﻳـﻚ روز‬ ‫ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻏﻠﻄﻰ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬از دﺳﺖ ﺧﻮد داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺗﻮدﻫﻨﻰ ﺧﻮردﻧﺪ‪ .‬اﻣـﺮوز ﻫـﻢ ﻣﺜـﻞ اﻳـﻦﻛـﻪ ﺑـﺎز‬ ‫ﻋﺪ‪‬هاى دوﺑﺎره ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻫﻤﺎن ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻏﻠﻂ را ﺑﻜﻨﻨﺪ؛ وﻟـﻰ ﻣﻄﻤـﺌﻦ ﺑﺎﺷـﻨﺪ ﻛـﻪ از دﺳـﺖ ﺧـﻮد‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺑﺎز ﻫﻢ ﺗﻮدﻫﻨﻰ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺧﻮرد‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻦ ﻣﻌﺘﻘﺪم ﻛﻪ داﻧﺸﮕﺎه ﺧﻮدﻛﻔﺎﺳﺖ و ﺑﻪ ﺗﺰرﻳﻖ ﻧﻴﺮوى ﻛﻤﻜﻰ از ﺑﻴﺮون اﺣﺘﻴﺎج ﻧﺪارد‪ .‬اﻣﺘﻴـﺎزى‬ ‫ﻛﻪ داﻧﺸﮕﺎه ﺳﺎل ‪ 79‬ﺑﺮ داﻧﺸﮕﺎه ﺳﺎل ‪ 59‬دارد‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ‪ :‬اﻣﺮوز ﻧﺴﻞ اﺳﺎﺗﻴﺪ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﺎن ﻧﺴﻞ ﻣﺆﻣﻦ و‬ ‫ﻣﺘﻌﻬ‪‬ﺪى اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ آن را در ﺳﺎل ‪ 59‬ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻢ داﺷﺘﻴﻢ‪ .‬ﻧﻤﻰﮔﻮﻳﻢ ﻧﺪاﺷـﺘﻴﻢ‪،‬اﻣﺎ ﺑﺴـﻴﺎر ﻛـﻢ داﺷـﺘﻴﻢ‪.‬‬ ‫اﻣﺮوز ﺑﺤﻤﺪاﻟﻠَّﻪ داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎى ﻣﺎ از اﺳﺘﺎد ﻣﺆﻣﻦ‪ ،‬از داﻧﺸﺠﻮى ﻣﺆﻣﻦ و از ﻣﺪﻳﺮان ﻣﺆﻣﻦ ﺳﺮﺷﺎر اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻦ از داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﻧﮕﺮاﻧﻰ ﻧﺪارم‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ داﻧﺸـﺠﻮﻳﺎن ﻣـﻰﮔـﻮﻳﻢ‪ ،‬ﺳـﻨﮕﺮﺑﺎن اﻳـﻦ ﺳـﻨﮕﺮ‬ ‫ﺷﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﻣﻮاﻇﺐ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﺧﺎﻛﺮﻳﺰﻫﺎﻳﺘﺎن ﺳﺴـﺖ ﻧﺸـﻮد‪ .‬داﺋـﻢ ﺧﺎﻛﺮﻳﺰﻫـﺎ را ﺗـﺮﻣﻴﻢ ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬ﺧﺎﻛﺮﻳﺰﻫـﺎ‪،‬‬ ‫ﺧﺎﻛﺮﻳﺰﻫﺎى ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ و ﻓﻜﺮى اﺳﺖ؛ اﻳﻨﻬﺎ را ﺗﺮﻣﻴﻢ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺧﻮدﺳـﺎزى ﻓﻜـﺮى و اﺧﻼﻗـﻰ و اﻧﻘﻼﺑـﻰِ‬ ‫دروﻧﻰِ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻳﻚ ﻓﺮﻳﻀﻪ اﺳﺖ ‪ -‬ﭼﻪ ﻫﺮ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﻮدش‪ ،‬ﭼـﻪ ﺑـﻪ ﻣﻌﻨـﺎى درون‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه و ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎه ‪ -‬اﻳﻦ ﺧﻮدﺳﺎزى‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﺗﺮﻣﻴﻢ ﺧﺎﻛﺮﻳﺰﻫﺎ و ﺳﻨﮕﺮﻫﺎﺳﺖ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ اﻧﻘﻼب و داﻧﺸﮕﺎه‬

‫اﻧﻘﻼب و داﻧﺸﮕﺎه ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﻓﺮاواﻧﻰ دارﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﻨﺎ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺎ ﻓﻬﺮﺳﺘﻰ از ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ اﻧﻘﻼب‬ ‫و داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻳﻚ ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻃﻮﻻﻧﻰ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬داﻧﺸﮕﺎه ﺧﺪﻣﺎت ﺑﺰرﮔـﻰ ﺑـﻪ اﻧﻘـﻼب ﻛـﺮده‬

‫‪ --1‬ﺑﻴﺎﻧﺎت و ﭘﺮﺳﺶ و ﭘﺎﺳﺦ در ﺟﻤﻊ اﺳﺎﺗﻴﺪ و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن داﻧﺸﮕﺎه اﻣﻴﺮ ﻛﺒﻴﺮ‪79/12/9 -‬‬ ‫‪ -2‬ﻫﻤﺎن‬

‫‪415‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫اﺳﺖ‪ .‬از ﺳﺎل ‪ 42‬ﻛﻪ ﻧﻬﻀﺖ اﺳﻼﻣﻰ ﺑﻪ ﻣﻴﺪان آﻣﺪ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﺟﺰو او‪‬ﻟﻴﻦ ﺟﺎﻫـﺎﻳﻰ ﺑـﻮد ﻛـﻪ ﺗﺠـﺎوب‬ ‫ﻛﺮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ آن روز ﻓﻀﺎى داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﻓﻀﺎى ﻛﺎﻣﻼً ﻧﺎﻣﻄﻠﻮﺑﻰ ﺑـﻮد؛ اﻣـﺎ ﻋﻨﺎﺻـﺮ داﻧﺸـﮕﺎﻫﻰ‪ ،‬از اﺳـﺘﺎد و‬ ‫داﻧﺸﺠﻮ‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﻚ و در اﻗﻠﻴـﺖ ﻣﻄﻠـﻖ‪ ،‬از ﻓﻀـﺎ ﻧﻬﺮاﺳـﻴﺪﻧﺪ و ﭘﺎﺳـﺦ دادﻧـﺪ‪ .‬در ﻃـﻮل دوران‬ ‫ﻣﺒﺎرزه‪ ،‬از ﺳﺎل ‪ 42‬ﺗﺎ ‪ - 57‬ﭘﺎﻧﺰده ﺳﺎل ‪ -‬ﻳﻜﻰ از ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺻﻔﻮف ﻣﻘﺪم‪ ،‬داﻧﺸـﮕﺎه ﺑـﻮد‪ ،‬ﻛـﻪ ﺑﻨـﺪه از‬ ‫ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﺎﻫﺪ آن ﻓﻌ‪‬ﺎﻟﻴﺖ ﺑﻮدم‪.‬‬ ‫اﻣﺮوز ﻋﺪ‪‬هاى ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﻔﺴﻴﺮﻫﺎ و ﺗﻌﺒﻴﺮﻫﺎى ﻣﻄﻠﻮبِ ﺧﻮدﺷﺎن را اراﺋﻪ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در داﻧﺸﮕﺎه ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﻌﻀﻴﺸﺎن ﺣﺘّﻰ در اﻳﺮان ﻫﻢ ﻧﺒﻮدﻧﺪ؛ در اروﭘﺎ از دور ﺗﻤﺎﺷﺎ ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ؛ ﮔﺎﻫﻰ ﺣﻮﺻـﻠﻪى ﺗﻤﺎﺷـﺎ ﻫـﻢ‬ ‫ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ و از ﺧﺒﺮﻫﺎ ﻫﻢ ﻣﻄّﻠﻊ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ اﻣﺮوز ﻣﻰآﻳﻨﺪ و راﺟﻊ ﺑﻪ ﺧـﺪﻣﺎت داﻧﺸـﮕﺎه ﻣـﻰﮔﻮﻳﻨـﺪ!‬ ‫ﻣﻄّﻠﻊ ﻧﺒﻮدﻧﺪ ﻛﻪ داﻧﺸﺠﻮ در آن ﻣﻮﻗﻊ ﭼﻪ ﻛﺴﻰ ﺑﻮد‪ ،‬ﭼﻪ ﻛﺎر ﻣﻰﻛﺮد‪ ،‬در داﻧﺸﮕﺎه ﭼﻪ ﻛﺎر ﻣـﻰﺷـﺪ و‬ ‫ﭼﻪ اﺣﺴﺎﺳﺎت و ﭼﻪ ﺗﻼش و ﭼﻪ ﻣﺠﺎﻫﺪﺗﻰ وﺟﻮد داﺷﺖ‪ .‬ﮔﻔﺖ‪:‬‬ ‫ﻣﺆذّن ﺑﺎﻧﮓ ﺑﻰﻫﻨﮕﺎم ﺑﺮداﺷﺖ‬

‫ﻧﻤﻰداﻧﺪ ﻛﻪ ﭼﻨﺪ از ﺷﺐ ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ‬

‫درازىِ ﺷﺐ از ﭼﺸﻤﺎن ﻣﻦ ﭘﺮس‬

‫ﻛﻪ ﻳﻚ دم ﺧﻮاب در ﭼﺸﻤﻢ ﻧﮕﺸﺘﻪ اﺳﺖ‬

‫در آن دوران‪ ،‬ﻣﺎ داﻧﺸﮕﺎه را از ﻧﺰدﻳﻚ دﻳﺪﻳﻢ‪ .‬وﻗﺘـﻰ ﻛـﻪ ﻧﻬﻀـﺖ ﺑـﻪ دو‪‬ر اﻓﺘـﺎد‪ ،‬داﻧﺸـﮕﺎه ﺑﺘـﺪرﻳﺞ‬ ‫ﮔﺪاﺧﺘﻪ ﺷﺪ؛ ﺗﺎ اﻳﻦﻛﻪ ﺳﺎل آﺧﺮ‪ ،‬ﺣﻀـﻮر داﻧﺸـﮕﺎه ﺑﺴـﻴﺎرى از ﻣﺤﻴﻄﻬـﺎى دﻳﮕـﺮ را ﺗﺤـﺖ ﺗـﺄﺛﻴﺮ و‬ ‫‪416‬‬

‫ﺗﺤﺖاﻟﺸّﻌﺎع ﻗﺮار داد‪ .‬اﻧﻘﻼب ﻫﻢ ﻛﻪ ﭘﻴﺮوز ﺷﺪ‪ ،‬ﺟﺰو او‪‬ﻟـﻴﻦ ﻛﺴـﺎﻧﻰ ﻛـﻪ در ﻗـﺪﻣﻬﺎى او‪‬لِ ﭘﻴـﺮوزى‬ ‫اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﻧﻘﺸﻬﺎى ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺆﺛﺮى را ﺑﺮ ﻋﻬﺪه ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻋﻨﺎﺻﺮى از داﻧﺸﮕﺎﻫﻴﺎن ﺑﻮدﻧـﺪ‪ ،‬ﻛـﻪ ﻣـﻦ ﻫﻤـﻴﻦ‬ ‫اﻣﺮوز در ﺑﻴﻦ اﺳﺎﺗﻴﺪ ﻣﺤﺘﺮﻣﻰ ﻛﻪ در ﺟﻠﺴﻪ ﺣﻀﻮر داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺑﻌﻀﻰ از اﻳﻦ دوﺳﺘﺎن را دﻳـﺪم و‬ ‫ﺧﺎﻃﺮاﺗﻰ از ﻫﻤﺎن روزﻫﺎى ورود اﻣﺎم و ﻧﻘﺶ اﻳﻨﻬﺎ در ذﻫﻨﻢ زﻧﺪه ﺷﺪ؛ در ﺟﺎﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻧﻪ ﻧﺎم‪ ،‬ﻧﻪ ﻧـﺎن‬ ‫و ﻧﻪ ﺷﻬﺮت ﻛﺎذب ﻣﻄﺮح ﺑﻮد؛ ﻓﻘﻂ ﻣﺠﺎﻫﺪت ﺧﺎﻟﺼﺎﻧﻪ و ﻣﺨﻠﺼﺎﻧﻪ دﻳﺪه ﻣﻰﺷﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ ﻫـﻢ در دوران‬ ‫ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﺳﻪﻫﺰار ﺷﻬﻴﺪ داﻧﺸﺠﻮ ﺗﻘﺪﻳﻢ اﻧﻘﻼب و اﺳﻼم ﺷﺪ‪ ،‬ﻛـﻪ از اﻳـﻦ ﺗﻌـﺪاد‪ ،‬ﻧـﻮد ﻧﻔـﺮ ﻣﺘﻌﻠّـﻖ ﺑـﻪ‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻤﺎﺳﺖ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﭼﻴﺰﻫﺎى ﻛﻤﻰ ﻧﻴﺴﺖ؛ اﻳﻨﻬﺎ ﺧﺪﻣﺎت داﻧﺸﮕﺎه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻧﻘﻼب ﻫﻢ ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎه ﺧﺪﻣﺎت ﺑﺰرﮔﻰ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺧـﺪﻣﺖ اﻧﻘـﻼب ﺑـﻪ داﻧﺸـﮕﺎه دو‬ ‫ﭼﻴﺰ ﺑﻮد‪ :‬ﻳﻜﻰ اﻳﻦﻛﻪ اﺣﺴﺎس ﻫﻮﻳﺖ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻣﻠﻰ را ﺑﻪ داﻧﺸـﮕﺎه داد و داﻧﺸـﮕﺎه را از رو ﺑـﻪ ﺑﻴﮕﺎﻧـﻪ‬ ‫داﺷﺘﻦ و ﻣﺠﺬوب و ﻣﺒﻬﻮت ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﺑﻮدن و ﻣﻨﻔﻌﻞ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﺑﻮدن ﻧﺠﺎت داد‪ .‬ﻗﺒـﻞ از اﻧﻘـﻼب‬ ‫اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺑﻮد‪ .‬دوم اﻳﻦﻛﻪ داﻧﺸﮕﺎه را ﺑﺎ ﻣـﺮدم آﺷـﺘﻰ داد‪ .‬داﻧﺸـﮕﺎه‪ ‬ﻗﺒـﻞ از اﻧﻘـﻼب‪ ،‬ﻳـﻚ ﺟﺰﻳـﺮهى‬

‫‪ .3‬داﻧﺸﮕﺎه و اﻧﻘﻼب‬

‫ﺗﻚاﻓﺘﺎده در ﻣﻴﺎن اﻗﻴﺎﻧﻮس ﺧﺮوﺷﺎن ﻣﺮدم ﺑﻮد‪ .‬از ﻋﻨﺎﺻﺮ اﺳﺘﺜﻨﺎﻳﻰِ اﺳﺘﺎد و داﻧﺸﺠﻮى ﻣﺆﻣﻦ و ﻣﺘﻌﻬ‪‬ﺪ‬ ‫و ﺧﻮب ﻛﻪ ﺑﮕﺬرﻳﻢ‪ ،‬در آن ﻣﻮﻗﻊ ﻣﺤﻴﻂ ﻏﺎﻟﺐ داﻧﺸﮕﺎه اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ اﮔﺮ ﺷـﻤﺎ ﺑـﻪ داﻧﺸـﮕﺎه وارد‬ ‫ﻣﻰﺷﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻋﻤﻮﻣﻰ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻤﺎن ﻋﻤﻮﻣﻰ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺎورﻫﺎى ﻋﻤﻮﻣﻰ و ﺑـﻪ دﻟﺒﺴـﺘﮕﻴﻬﺎى ﻣﺮدﻣـﻰ‬ ‫ﭘﺸﺖ ﻣﻰﻛﺮدﻳﺪ‪ .‬ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎه ﺑﺮاى اﻛﺜﺮﻳﺖ ﺑﺰرﮔﻰ از اﺳﺘﺎد و داﻧﺸﺠﻮ‪ ،‬ﻣﺤﻴﻂ دﻏﺪﻏﻪﻫـﺎى ﺻـﺮﻓﺎً‬ ‫ﺷﺨﺼﻰ ﺑﻮد‪ .‬ﻏﻴﺮ از ﻋﺪ‪‬هاى ﻛﻪ ﺳﻴﺎﺳﻰ و ﻣﺒﺎرز ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬دﻏﺪﻏﻪى ﺳﺎﻳﺮ اﻓﺮاد‪ ،‬دﻏﺪﻏـﻪﻫـﺎى ﺷﺨﺼـﻰ‬ ‫ﺑﻮد‪ .‬دﻏﺪﻏﻪﻫﺎى اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ و دردﻫﺎى ﺟﺎﻣﻌﻪى ﺧﻮدﺷﺎن را ﺣﺲ ﻧﻤﻰﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﻬﻤﺘـﺮﻳﻦ آرزو‬ ‫ﺑﺮاى ﻳﻚ داﻧﺸﺠﻮ در آن ﻫﻨﮕﺎم اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ وﺳﻴﻠﻪاى ﺑﻪ دﺳﺖ آورد و ﺧﻮدش را ﺑﻪ ﺧـﺎرج از‬ ‫ﻣﺮزﻫﺎ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ .‬داﻧﺸﮕﺎه ﻣﺠﺬوب ﻏﺮب ﺑﻮد و ﻧﻤﻰﺧﻮاﺳﺖ ﻧﻮآورى ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻧﻪ اﻳﻦﻛﻪ اﺳـﺘﺎد و داﻧﺸـﺠﻮ‬ ‫ﻣﻴﻞ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ؛ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻏﺎﻟﺐ ﺑﺮ داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬اﻳﻦ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻧﺒـﻮد‪ .‬ﻓﺮﻫﻨـﮓ واﺑﺴـﺘﮕﻰ ﺑـﻮد ﻛـﻪ‬ ‫رژﻳﻢ ﺷﺎه ﻫﻢ آن را ﺑﻪﺷﺪ‪‬ت ﺗﺮوﻳﺞ ﻣﻰﻛﺮد‪ .‬ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻫﻢ ﻛﻪ در داﺧﻞ داﻧﺸـﮕﺎه داﻋﻴـﻪى روﺷـﻨﻔﻜﺮى‬ ‫داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬روﺷﻨﻔﻜﺮان ﻣﺮدﻣﻰ ﻧﺒﻮدﻧﺪ؛ روﺷﻨﻔﻜﺮﻫﺎى ﻛﺎﻓﻪاى و ﺑﺮﻳﺪهى از ﻣﺮدم ﺑﻮدﻧﺪ! ﺑﺴﻴﺎرى از آﻧﻬـﺎ‬ ‫ﺑﻌﺪ از اﻧﻘﻼب رﻓﺘﻨﺪ و اﻣﺮوز در ﻛﺸﻮرﻫﺎى اروﭘﺎﻳﻰ ﺑﺎز ﻫﻢ ﻛﺎﻓﻪاىاﻧﺪ و ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻣﺤﻴﻄﺸﺎن‪ ،‬ﻣﺤـﻴﻂ‬ ‫ﻛﺎﻓﻪﻫﺎﺳﺖ! داﻧﺸﮕﺎه ﭼﻨﻴﻦ وﺿﻌﻰ داﺷﺖ‪ .‬اﻧﻘﻼب‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه را از اﻳـﻦ دو آﻓـﺖ ﺑـﺰرگ ﻧﺠـﺎت داد؛‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه را ﺧﻮداﻧﺪﻳﺶ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻘﻞ‪ ،‬داراى اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ‪ ،‬داراى ﻗﺪرت ﺗﻮﻟﻴـﺪ ‪ -‬ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻓﻜـﺮ و ﺗﻮﻟﻴـﺪ‬ ‫ﻋﻠﻢ ‪ -‬ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻗﺸﺮﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺮدم‪ ،‬ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺮدﻣﻰ و ﻣﺘّﺼﻞ ﺑﻪ دﻟﺒﺴﺘﮕﻴﻬﺎ و ﻋﺸـﻘﻬﺎ و‬ ‫ﺟﺎذﺑﻪﻫﺎى ﻣﻮﺟﻮد ﻣﻴﺎن ﻣﺮدم ﻗﺮار داد‪ .‬اﻳﻦ اﻫﻤﻴﺖ ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎدى دارد‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﮕﻮﻳﻢ‪ ،‬اﻳﻦ دو ﻧﻜﺘﻪ‪ ،‬ﻧﻜﺎت ﻣﻬﻤﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ از ﻃﺮف ﺑﻴﮕﺎﻧﮕـﺎن و دﺷـﻤﻨﺎن ﺧﻄـﺮى‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه را ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻤﺒﺎران ﻫﻤﻴﻦ دو ﻣﺮﻛﺰ اﺳﺎﺳﻰ و ﻣﻬﻢ اﺳﺖ؛ اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ را از داﻧﺸـﮕﺎﻫﻰ‬ ‫ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ ﻓﻜﺮﻫﺎ و ﺗﺌﻮرﻳﻬﺎى ﺗﺮﺟﻤﻪاى را وارد ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸـﮕﺎه ﻛﻨﻨـﺪ و ﺑـﻪ ﻣﻐـﺰ داﻧﺸـﺠﻮ و‬ ‫اﺳﺘﺎد رﺳﻮخ دﻫﻨﺪ و آﻧﻬﺎ را از اﻳﻤﺎن و دﻟﺒﺴﺘﮕﻴﻬﺎى ﻣﺮدم ﺟﺪا ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‪ ،‬آن ﺧﻄـﺮ اﺳﺎﺳـﻰ اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﻋﻼج ﻫﻢ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﺣﻔﻆ اﺗﺼ‪‬ﺎل ﻓﻜﺮى ﺑﺎ ﺗﻮدهﻫﺎى ﻣـﺮدم و ﺑـﻪﺷـﺪ‪‬ت ﭼﺴـﺒﻴﺪن و ﻣﺘﻤﺴ‪‬ـﻚ‬ ‫ﺷﺪن ﺑﻪ رﻳﺸﻪﻫﺎى اﺻﻮﻟﻰ اﻧﻘﻼب‪ .‬ﻋﺰﻳﺰان ﻣﻦ! ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ اﻧﻘﻼب را ﻫﺮﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺴﺘﺤﻜﻢ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﻣﺎ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان‪ ،‬در ﻣﺤﻴﻂ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻰ‪ ،‬ﺷﺄن و ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﻫﻮﻳﺖ ﺧﻮدﻣﺎن را ﮔﻢ ﻛﺮده ﺑﻮدﻳﻢ‪ .‬اﻧﻘﻼب اﻳﻦ‬ ‫ﻫﻮﻳﺖ و ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﺷﺄن را ﺑﻪ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ -1‬ﺑﻴﺎﻧﺎت و ﭘﺮﺳﺶ و ﭘﺎﺳﺦ در ﺟﻤﻊ اﺳﺎﺗﻴﺪ و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن داﻧﺸﮕﺎه اﻣﻴﺮ ﻛﺒﻴﺮ‪79/12/9 -‬‬

‫‪1‬‬

‫‪417‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫* ﺷﻤﺎ ﺟﺎﻧﺒﺎزان ذﺧﻴﺮهﻫﺎي ﺑﺎ ارزش داﻧﺸﮕﺎه ﺟﻬﺎدﻳﺪ‬

‫ﻳﻚ ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﺮادر ﻋﺰﻳﺰِ ﺟﺎﻧﺒﺎزﻣﺎن ﻛﻪ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ »ﻣﻦ ﻣﺸﺮوﻃﻰِ داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻬﺎدﺗﻢ« ﻋﺮض ﻛﻨﻢ‪ :‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻫﻴﭻوﺟﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﺸﺮوﻃﻰ ﻧﻴﺴﺘﻴﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺟﺎﻧﺒﺎزان ذﺧﻴﺮهﻫﺎى ﺑﺎارزش داﻧﺸﮕﺎه ﺟﻬﺎدﻳﺪ‪ .‬ﺟﻬـﺎد ﻟﺰوﻣـﺎً ﺑـﺎ‬ ‫ﺷﻬﺎدت ﻫﻤﺮاه ﻧﻴﺴﺖ؛ اﻣﺎ ﻟﺰوﻣﺎً ﺑﺎ ﻓﻮزِ ﺑﻪ رﺗﺒﻪى ﻣﺠﺎﻫﺪان و ﺗﻘﺮّب ﺑﻪ ﭘﺮوردﮔﺎر ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻴـﺪان‬ ‫ﺟﻬﺎد ﻫﻢ ﻫﻤﻪ ﺟﺎﺳﺖ؛ ﻫﻢ در دﻓﺎع ﻧﻈﺎﻣﻰِ از ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﻫﻢ در دﻓﺎع ﺳﻴﺎﺳﻰ و آﺑﺮوﻳﻰِ از ﻛﺸـﻮر و ﻫـﻢ‬ ‫در ﺗﻼش ﺑﺮاى ﭘﻴﺸﺒﺮد ﻛﺸﻮر و ﻣﻠﺖ‪ ،‬ﻛﻪ اﻣﺮوز ﺷﻤﺎ در اﻳﻦ ﺳﻨﮕﺮ ﻛﺎر ﻣﻰﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬اﻳﻨﻬـﺎ ﻫﻤـﻪ ﻣﺒـﺎرزه‬ ‫اﺳﺖ و ﻫﻤﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺒﺎرزه ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻳﻚ ﺗﺤﻘﻴـﻖ‪ ،‬اﻗـﺪام ﻋﻠﻤـﻰ و ﻳـﺎ ﺣﺮﻛـﺖ ﺳﻴﺎﺳـﻰ ﺻـﺤﻴﺢ ﺷـﻤﺎ در‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ﺣﺮﻛﺖ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ﻳﺎ در ﺧﺎرجِ آن‪ ،‬ﻣﺒﺎرزه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪418‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار اﺳﺘﺎدان و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻗﺰوﻳﻦ‪82/9/26 -‬‬

‫‪1‬‬

‫‪ .4‬داﻧﺸﮕﺎه و آزاد اﻧﺪﻳﺸﻲ‬

‫‪4‬‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه و آزاد اﻧﺪﻳﺸﻲ‬

‫‪ .4‬داﻧﺸﮕﺎه و آزاد اﻧﺪﻳﺸﻲ‬ ‫* ﺳﺌﻮال و اﻋﺘﺮاض داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن را ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺤﻤﻞ ﻛﺮد‬

‫داﻧﺸﺠﻮ‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﺴﻞ اﺳﺘﺜﻨﺎﻳﻰ و ﻳﻚ ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺘﺜﻨﺎﻳﻰ اﺳﺖ؛ ﺣﺘّﻰ ﻃﻠﺒﻪى ﺟﻮان از اﻳﻦ ﺟﻬـﺖ ﺑـﺎ‬ ‫داﻧﺸﺠﻮ ﺗﻔﺎوﺗﻬﺎﻳﻰ دارد‪ .‬داﻧﺸﺠﻮ‪ ،‬ﺟﻮان اﺳﺖ؛ در ﺻﺮاط ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ اﺳﺖ؛ ﺑﺎ ﻣﺤﻴﻄﻬـﺎى آزاد‬ ‫آﺷﻨﺎﺳﺖ؛ در ﻳﻚ ﺟﺎ ﻣﺠﺘﻤﻊ اﺳﺖ؛ آن ﻫﻢ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﻤﻴﺖ زﻳﺎد‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺮﻛﻴﺐ و اﻳﻦ ﺧﺼﻮﺻـﻴﺎت‪،‬‬ ‫ﺑﺮ روى ﻫﻢ ﺣﺎﻟﺖ و ﺗﺄﺛﻴﺮات ﺧﺎﺻﻰ را ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻰآورد؛ اﻳﻦ ﺗﺄﺛﻴﺮات را ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﭘﺬﻳﺮا ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻛﻪ داﻧﺸﺠﻮ ﺟﻤﺎﻋﺖ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﺘﻬﺎى دﺳـﺘﮕﺎﻫﻬﺎى اﺟﺮاﻳـﻰ را ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬ ‫ﻛﺎﻣﻞ و ﺑﺎ ﻫﻤﻪى وﺟﻮد ﺑﭙﺬﻳﺮد و ﻗﺒﻮل ﺑﻜﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺳﻴﺎﺳﺘﻬﺎى ﻣﺴﺆوﻻن دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎ‬ ‫ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺷﺪ؛ در اﻳﻦ ﺷﻜﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬وﻗﺘﻰ ﻛﻪ دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎ و ﻣﺠﺮﻳﺎن ﻛﺸﻮر ﺗﺼﻤﻴﻤﻰ ﻣـﻰﮔﻴﺮﻧـﺪ‪ ،‬آن‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﺮاى اﻓﺮادى ﻛﻪ در ﻣﺤﺪودهى ﻛﺎر آﻧﻬﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬واﺟﺐاﻻﻃﺎﻋﺔ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ اﻳـﻦ ﺣـﻖ‬ ‫را ﺑﻪ آن داﻧﺸﺠﻮ داد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻘﺘﻀﺎى ﺟﻮاﻧﻰ و ﺑﻪ ﻣﻘﺘﻀﺎى آن روﺣﻴﻪى ﺷﻮر و ﻧﺸـﺎط و ﺷـﻮﻗﻰ‬ ‫ﻛﻪ دارد‪ ،‬ﻳﻚ ﺣﺎﻟﺖ ﺳﺆاﻟﻰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛ اﺣﻴﺎﻧﺎً اﻋﺘﺮاﺿﻰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدى داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در‬ ‫ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ را ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﺗﺤﻤﻞ ﻛﺮد و ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪى ﻋـﻮاﻣﻠﻰ اﺳـﺖ ﻛـﻪ آن‬ ‫ﺷﻮر و ﻧﺸﺎط را در آﻧﻬﺎ زﻧﺪه‪ ،‬و آﻧﻬﺎ را ﻫﻤﭽﻨﺎن داﻧﺸﺠﻮ ﻧﮕﻪ ﻣﻰدارد‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ را ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﻛﺮد ﻛﻪ ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ‪ ،‬ﻣﻴﺪاﻧﻰ ﺑـﺮاى ﺗﺎﺧـﺖوﺗـﺎز ﺳﻴﺎﺳـﺘﺒﺎزان‬ ‫ﺣﺮﻓﻪﻳﻰ ﻧﺸﻮد‪ .‬اﻳﻦﻛﻪ آﻗﺎﻳﻰ از آن ﻃﺮف ﺑﻠﻨﺪ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺮاى ﺧﺎﻃﺮ ﻳﻚ ﻏــﺮض ﺳﻴﺎﺳــﻰ و ﻳﻚ‬

‫‪419‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫ﻫﺪف ﻧﺎﺳﺎﻟﻢ‪ ،‬ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎه ﺑﺮود و وﺿﻌﻴﺖ آنﺟﺎ را ﺑﻪ ﻫﻢ ﺑﺮﻳﺰد و ذﻫـﻦ ﻋـﺪهﻳـﻰ از داﻧﺸـﺠﻮﻳﺎن را‬ ‫ﻣﺸﻮش ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﺻﻼً ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺧﻮد داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ اﻳﻦﻃﻮر اﻓﺮاد را ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻰ ﻛﻨﻨـﺪ؛‬ ‫آﻧﻬﺎ را ﻃﺮد ﻛﻨﻨﺪ و از ﻣﺤﻴﻂ ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﻴﺮون ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺴـﺘﻰ داﻧﺸـﺠﻮﻳﻰ و ﭘـﺎك‬ ‫ﺑﻤﺎﻧﺪ‪.‬‬ ‫آﮔﺎﻫﻰ ﺳﻴﺎﺳﻰ داﺷﺘﻦ و ﺑﻴﻨﺶ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﭘﻴﺪا ﻛﺮدن‪ ،‬ﻳـﻚ ﻣﺴـﺄﻟﻪ اﺳـﺖ؛ اﻣـﺎ در ﻣﻌـﺮض ﺳﻴﺎﺳـﺘﺒﺎزىِ‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﺘﺒﺎزان ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ‪ ،‬ﻣﺴﺄﻟﻪى دﻳﮕﺮى اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪﻫﺮﺣﺎل در ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎه‬ ‫ﺧﻴﻠﻰ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻨﻬﺎ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ ،‬آن وﻗﺖ ﻃﺒﻌﺎً ﻇﻮاﻫﺮ دﻳﻨﻰ ﻫﻢ ﺑـﻪ ﺧـﻮدى ﺧـﻮد در داﻧﺸـﮕﺎه‬ ‫رﻋﺎﻳﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻻن آن ﻃﻮرى ﻛﻪ ﻣﻦ ﻣـﻰﺷـﻨﻮم‪ ،‬وﺿـﻊ داﻧﺸـﮕﺎﻫﻬﺎ ‪ -‬ﭼـﻪ داﻧﺸـﮕﺎﻫﻬﺎى‬ ‫دوﻟﺘﻰ‪ ،‬ﭼﻪ داﻧﺸﮕﺎه آزاد ‪ -‬از اﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﺧﻴﻠﻰ ﻣﻄﻠﻮب ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻛﻪ اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ از ﻫﻤﻪ ﻃﺮف ﺑﻪ اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﺴﺄﻟﻪ رﺳﻴﺪﮔﻰ ﻛﺮد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺑﺤﺚ و ﮔﻔﺘﮕﻮ در داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‬

‫درﺑﺎرهى ﺑﺮﺧﻰ از ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﺎ ﻋﻴﺐ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺎ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‪ ،‬ﻣﺎ ﺟﻮاﻧﺎن‪ ،‬ﻣﺎ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ﺧـﺎص‪،‬‬ ‫آﻳﺎ ﺑﺤﺚ ﺑﻜﻨﻴﻢ ﻳﺎ ﻧﻜﻨﻴﻢ؛ ﻧﻪ‪ ،‬ﻣﻦ ﻧﻤﻰﮔﻮﻳﻢ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺤﺚ ﺑﻜﻨﻴﻢ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻦ اﻋﺘﻘﺎدم اﻳﻦ اﺳﺖ ﺑﺤﺚ ﻛﻨﻴﺪ‪،‬‬ ‫‪420‬‬

‫ﻣﻨﺘﻬﺎ ﺳﻌﻰ ﻛﻨﻴﺪ ﺑﺤﺜﺘﺎن واﻗﻌﻰ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻳﻌﻨﻰ ذﻫﻨﻰ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺤﺜﻬﺎى ذﻫﻨﻰ ﻛﻪ ﺑﺎ واﻗﻌﻴﺘﻬـﺎ و ﺑـﺎ اﺧﺒـﺎر و‬ ‫ﺣﻘﺎﻳﻖ ﺳﺮ و ﻛﺎر ﻧﺪارد و ﻓﻘﻂ ﺑﺮاﺳﺎس ﺗﺤﻠﻴﻞ اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻰ ﮔﻤﺮاه ﻛﻨﻨﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺪه در اﻳﻦﺟﺎ ﻳﻜﻰ از اﻗﺒﺎﻟﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ دارم اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻓﺮاد زﻳﺎدى ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان ﺻـﺎﺣﺐﻧﻈـﺮ‪ ،‬ﻧﺎﺻـﺢ‪،‬‬ ‫ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪ ﺑﻪ ﺑﻨﺪه‪ ،‬ﻳﺎ اﺣﻴﺎﻧﺎً ﻣﻨﺘﻘﺪ‪ ،‬ﻧﺎﻣﻪﻫﺎى ﺗﺤﻠﻴﻠﻰ ‪ -‬ﻏﻴﺮ از ﻧﺎﻣﻪﻫﺎى ﻣﻌﻤﻮﻟﻰ ﻛﻪ ﻣﻰآﻳﺪ ‪ -‬درﺑـﺎرهى‬ ‫ﺑﻌﻀﻰ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻬﻢ ﻣﻰﻧﻮﻳﺴﻨﺪ؛ ﻣﻦ ﻫﻢ ﺑﻌﻀﻰ از آﻧﻬﺎ را ﺧـﻮدم ﻣـﻰﺧـﻮاﻧﻢ‪ ،‬ﺑﻌﻀـﻰ را ﻫـﻢ ﺧﻼﺻـﻪ‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ و ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﻣﻰرﺳﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﻣﻰﺑﻴﻨﻢ ﺧﻴﻠـﻰ از اﻳـﻦ ﺗﺤﻠﻴﻠﻬـﺎﻳﻰ ﻛـﻪ اﻧﺠـﺎم ﻣـﻰﮔﻴـﺮد‪ ،‬ﻧﺎﺷـﻰ از‬ ‫ﺑﻰاﻃّﻼﻋﻰ اﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ از ﭼﻴﺰى ﺧﺒﺮ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻫﻤﻴﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد ﻛﻪ آﻗﺎ اﻳﻦ ﺣﺮﻓﻰ ﻛـﻪ ﺷـﻤﺎ‬ ‫ﻣﻰﮔﻮﻳﻴﺪ ﻓﻼن ﻛﺲ ﺑﻪ ﻓﻼن ﻛﺲ زده‪ ،‬ﻣﻦ ﻣﻰداﻧﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ دﻧﺒﺎﻟﻪ را داﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻳﺎ اﻳﻦ ﻣﻘﺪ‪‬ﻣﻪ را داﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻳـﺎ‬ ‫اﺻﻼً اﻳﻦ ﺣﺮف ﮔﻔﺘﻪ ﻧﺸﺪه‪ ،‬ﻳﺎ در ﻓﻼن زﻣﺎن ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﻫﻤﻪى اﻳﻦ ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﻃـﻮﻻﻧﻰ ﻧﻘـﺶ ﺑـﺮ آب‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ! ﻣﻦ اﻋﺘﻘﺎدم اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﻮاﻧﺎن ‪ -‬ﺑﺨﺼـﻮص در ﻣﺤـﻴﻂ داﻧﺸـﮕﺎه ‪ -‬ﺑﺤـﺚ و ﮔﻔﺘﮕـﻮ‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار رﺋﻴﺲ و اﻋﻀﺎي ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪70/9/20 -‬‬

‫‪ .4‬داﻧﺸﮕﺎه و آزاد اﻧﺪﻳﺸﻲ‬

‫ﻛﻨﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﺳﻌﻰ ﻛﻨﻨﺪ واﻗﻌﻴﺘﻬﺎ و اﺧﺒﺎر درﺳﺖ ﺑﺮ ﺗﺤﻠﻴﻞ آﻧﻬﺎ ﺳﺎﻳﻪ ﺑﮕﺴﺘﺮاﻧﺪ ‪ -‬ﻳﺎ ﺑﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﺑﻬﺘـﺮ‪ ،‬ﭘﺮﺗـﻮ‬ ‫ﺑﻴﻔﻜﻨﺪ ‪ -‬ﺗﺎ ﺗﺤﻠﻴﻠﻬﺎ واﻗﻌﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﻛﺎر را ﺑﻜﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﺧﻮب اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﻜﺘﻪى دوم اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﮕﺬارﻳﺪ ﺑﺤﺜﻬﺎ ﺑﻪ ﺟﺪال ﻛﺸﻴﺪه ﺷﻮد؛ ﺟﺪال ﺑﺪ اﺳﺖ‪ .‬در ﺗﻌﺒﻴﺮات اﺳﻼﻣﻰ‪،‬‬ ‫ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺟﺪال ﺑﺪ »ﻣﺮاء« ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ‪» .‬ﻣﺮاء« ﻳﻌﻨﻰ ﻣﺮﺗّﺐ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ﺧـﻮد را ﺑـﻪ رخ ﻛﺸـﻴﺪن‪ ،‬و داﺋﻤـﺎً‬ ‫اﻧﺴﺎن در ﻣﻘﺎم ﻣﺒﺎﺣﺜﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﺣﺮف ﺧﻮدش را ﺣﺘﻤﺎً ﺣﺎﻛﻢ ﻛﻨﺪ‪ .‬در ﺷﺮع‪ ،‬اﻳﻦ ﺧﻴﻠﻰ ﻣﺬﻣﻮم اﺳـﺖ؛‬ ‫ﻋﻘﻼً ﻫﻢ ﭼﻴﺰ ﻣﻤﺪوﺣﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻫﻤﻴﻦ دو ﻧﻜﺘﻪ را رﻋﺎﻳﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﻫﺮﭼﻪ ﺑﻨﺸـﻴﻨﻴﺪ ﻓﻜـﺮ‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺤﺚ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺟﻠﺴﺎت ﺑﺰرگ ﺗﺸﻜﻴﻞ دﻫﻴﺪ و ﺑﺎ ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ ﻣﺒﺎﺣﺜﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺧﻮب اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ روﺷﻨﮕﺮ‬ ‫و ﺻﺎف ﻛﻨﻨﺪهى ذﻫﻨﻬﺎﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* آزادي ﻫﻢ دادﻧﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻢ ﮔﺮﻓﺘﻨﻲ اﺳﺖ و ﻫﻢ آﻣﻮﺧﺘﻨﻲ اﺳﺖ‬

‫اﻣﺮوز در داﻧﺸﮕﺎه ﺑﺤﺚ آزادى‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺗﻜﺮار ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﺑﻌﻀﻰ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ آزادى دادﻧﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﻨـﻰ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﻣﻰﮔﻮﻳﻢ آزادى‪ ،‬ﻫﻢ دادﻧﻰ اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻢ ﮔﺮﻓﺘﻨﻰ اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻢ آﻣـﻮﺧﺘﻨﻰ اﺳـﺖ‪» .‬آزادى دادﻧـﻰ‬ ‫اﺳﺖ« ﻳﻌﻨﻰ ﭼﻪ؟ ﻳﻌﻨﻰ ﻣﺴﺆوﻻن ﺣﻜﻮﻣﺘﻬﺎ اﺟﺎزه ﻧﺪارﻧﺪ ﺣﻖ ﻃﺒﻴﻌﻰ آزادى ‪ -‬ﻳﻌﻨﻰ آزادﻳﻬﺎى ﻗﺎﻧﻮﻧﻰ‬ ‫ را از ﻛﺴﻰ ﺳﻠﺐ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﻟﻄﻔﻰ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺣﻜﻮﻣﺘﻬﺎ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ؛ ﺑﺎﻳـﺪ آزادى را ﺑﺪﻫﻨـﺪ و اﻳـﻦ‬‫ﻳﻚ وﻇﻴﻔﻪ و ﺗﻜﻠﻴﻒ اﺳﺖ‪» .‬آزادى ﮔﺮﻓﺘﻨﻰ اﺳﺖ«‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ ﻫﺮ اﻧﺴﺎن آﮔﺎه و ﺑﺎﺷﻌﻮرى در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﺑﺎ ﺣﻖِّ آزادى و ﺣﺪود ﺧﻮدش آﺷﻨﺎ ﺑﺎﺷﺪ و آن را ﻣﻄﺎﻟﺒـﻪ ﻛﻨـﺪ و ﺑﺨﻮاﻫـﺪ‪ .‬و اﻣـﺎ »آزادى آﻣـﻮﺧﺘﻨﻰ‬ ‫اﺳﺖ«‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ آزادى آداب و ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ دارد ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ آن را آﻣﻮﺧﺖ‪ .‬ﺑﺪون ﻓﺮﻫﻨﮓ و ادب آزادى‪ ،‬اﻳـﻦ‬ ‫ﻧﻌﻤﺖ ﺑﺰرگ ﺑﺮاى ﻫﻴﭻ ﻛﺲ و ﻫﻴﭻ ﺟﺎﻣﻌﻪاى ‪ -‬ﭼﻨﺎن ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ اﺳﺖ ‪ -‬ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ در ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬ادب آزادى وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و اﻓﺮاد ﭼﮕﻮﻧﮕﻰ اﺳﺘﻔﺎدهى از آن را ﻧﺪاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻄﻤـﺌﻦ‬ ‫ﺑﺎﺷﻨﺪ آزادى را ‪ -‬ﻛﻪ ﺑﺮاى ﻳﻚ ﺟﺎﻣﻌﻪى ﻓﻌ‪‬ﺎل و ﻛﻮﺷﺎ و ﭘﻴﺸـﺮو ﻳـﻚ ﺿـﺮورت اﺳـﺖ ‪ -‬از دﺳـﺖ‬ ‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ داد و از ﻧﻈﺮ اﺳﻼم اﻳﻦ ﺑﺮاى ﻳﻚ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻓﺎﺟﻌﻪ اﺳـﺖ‪ .‬آزادى ﻛـﻪ از دﺳـﺖ ﺑـﺮود‪ ،‬ﻓﺎﺟﻌـﻪ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬از ﻧﻈﺮ اﺳﻼم ﻫـﺮ ﻧـﻮع اﺳـﺘﺒﺪاد و دﻳﻜﺘـﺎﺗﻮرى ‪ -‬ﭼـﻪ دﻳﻜﺘـﺎﺗﻮرى ﻓـﺮدى‪ ،‬ﭼـﻪ دﻳﻜﺘـﺎﺗﻮرى‬ ‫دﺳﺘﺠﻤﻌﻰ؛ دﻳﻜﺘﺎﺗﻮرى دﺳﺘﺠﻤﻌﻰ ﻫﻢ ﻣﺜﻞ دﻳﻜﺘﺎﺗﻮرى ﻓﺮدى اﺳـﺖ‪ ،‬ﻓﺮﻗـﻰ ﻧﻤـﻰﻛﻨـﺪ؛ دﻳﻜﺘـﺎﺗﻮرى‬ ‫ﺣﺰﺑﻰ ﻫﻢ ﻣﺜﻞ دﻳﻜﺘﺎﺗﻮرى ﻓﺮدى اﺳﺖ؛ ﮔﺎﻫﻰ ﺑﺪﺗﺮ ﻫﻢ ﻫﺴﺖ ‪ -‬و اﻳﻦﻛﻪ ﻳﻚ ﻧﻔـﺮ ﺑﺨﻮاﻫـﺪ ﺑـﺎ رأى‬ ‫ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ از ﻧﻔﺴﺎﻧﻴﺎت‪ ‬ﺧﻮدش ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻣﺮدم را ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬ﻣﺮدود اﺳﺖ و اﮔﺮ در ﺟﺎﻳﻰ ﭘﻴﺶ‬ ‫‪ -1‬ﺑﻴﺎﻧﺎت در ﺟﻤﻊ ﺟﻮاﻧﺎن در دوﻣﻴﻦ روز از دﻫﻪ ﻓﺠﺮ ‪77/11/13 -‬‬

‫‪421‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫ﺑﻴﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻓﺎﺟﻌﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﮔـﺮ ﻧـﺪاﻧﻴﻢ ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﺎ آزادى ﻣﻌﺎﻣﻠـﻪ ﻛﻨـﻴﻢ و ﻓﺮﻫﻨـﮓ و ادب آزادى را‬ ‫ﻧﺸﻨﺎﺳﻴﻢ‪ ،‬اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻋﺪ‪‬هاى ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﻋﺪ‪‬هاى ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﺎ آﺷﻨﺎ ﻧﺒﻮدن ﻣﺎ‬ ‫ﺑﺎ ﻓﺮﻫﻨﮓ آزادى‪ ،‬ﻫﺮج و ﻣﺮج ﺑﻪ وﺟﻮد آورﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﺮدم‪ ،‬ﺗﺸـﻨﻪى ﻳـﻚ اﺳـﺘﺒﺪاد ﻗﺪرﺗﻤﻨـﺪ ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬در‬ ‫ﺑﻌﻀﻰ از ﺟﻮاﻣﻊ‪ ،‬ﻛﺎر ﻫﺮج و ﻣﺮج و اﻏﺘﺸﺎش و ﺑﻰاﻧﺘﻈﺎﻣﻰ و ﺑﻰاﻧﻀﺒﺎﻃﻰ ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻰ ﻣﻰرﺳﺪ ﻛﻪ ﻣﺮدم‬ ‫آرزو ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﻛﺎش آدم ﻣﺴﺘﺒﺪ و ﻗﻠﺪرى ﺑﻴﺎﻳﺪ و ﻧﻈﻢ را ﺑﺮﻗﺮار ﻛﻨﺪ! ﻋـﺪ‪‬هاى ﻣـﻰﺧﻮاﻫﻨـﺪ ﻛـﺎر اﻳـﻦ‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﺑﻪ آنﺟﺎ ﺑﻜﺸﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻗﺪرى از آزادى ﺑﺪ و ﻏﻠﻂ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨـﺪ و ﻏﻴﺮﻣﺘﻌﻬ‪‬ﺪاﻧـﻪ ﺑـﺎ اﻓﻜـﺎر و‬ ‫اﺣﺴﺎﺳﺎت و اﻳﻤﺎن و دﻟﺒﺴﺘﮕﻴﻬﺎى ﻣﺮدم و ﻧﻴﺎزﻫﺎى ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺎزى ﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﺑﻪ ﺧﺮوش آورﻧـﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻨﻬﺎ دﺷﻤﻨﺎن آزادىاﻧﺪ‪ .‬آزادى را ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺪﻧﺎم ﻛﺮد‪ .‬از آزادى ﻧﺒﺎﻳﺪ دﺷﻨﻪاى ﺳﺎﺧﺖ و ﺳﻴﻨﻪى ﺣﺎﻓﻈـﺎن‬ ‫آزادى را ﻫﺪف ﻗﺮار داد‪ .‬ﺑﺎ آزادى ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺎزى ﻛﺮد‪ .‬ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻧﺎم آزادى را ﻣﻰآورﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻰ ﺑﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ‬ ‫آزادى ﻣﻄﻠﻘﺎً ﭘﺎﻳﺒﻨﺪ و ﻣﺘﻌﻬ‪‬ﺪ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ آزادى ﺿﺮﺑﻪ ﻣﻰزﻧﻨﺪ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﻃﺮﻓـﺪار آزادى ﻧﻴﺴـﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻨﻬـﺎ ﺑـﻪ‬ ‫آزادى ﺧﻴﺎﻧﺖ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ .‬آزادى ﻧﺒﺎﻳﺪ وﺳﻴﻠﻪى ﻗﺎﻧﻮنﺷﻜﻨﻰ و ﺗﻴﺸﻪ زدن ﺑـﻪ رﻳﺸـﻪى ﻧﻈـﺎم ﺟﻤﻬـﻮرى‬ ‫اﺳﻼﻣﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺷﺮق و ﻏﺮب ﻋﺎﻟﻢ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻧﻈﺎﻣﻰ ﻛﺴﺎﻧﻰ را ﻛﻪ ﺗﻴﺸﻪ ﺑﺮﻣـﻰدارﻧـﺪ و ﺑـﻪ رﻳﺸـﻪى آن‬ ‫ﻧﻈﺎم ﻣﻰزﻧﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺬﻳﺮاﻳﻰ ﻧﻤﻰﻛﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ اﻳﻦ ﻛﺮاﻣﺖ را ﻛﺮد‪ .‬ﻣﺪﺗﻰ ﻃﻮﻻﻧﻰ ﻛﺴـﺎﻧﻰ ﺑـﻪ‬ ‫ﻧﺎم آزادى‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻤﺎن و دﻟﺒﺴﺘﮕﻴﻬﺎى ﻣﺮدم ﻫﺮ ﻛﺎر ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ ﻫﻢ ‪ -‬ﺣـﺎل ﺑـﻪ‬ ‫‪422‬‬

‫ﻫﺮ دﻟﻴﻠﻰ ‪ -‬ﺳﻜﻮت ﻛﺮد؛ ﻧﻈﺎم ﻫﻢ ﺗﺤﻤ‪‬ﻞ و ﺑﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮى ﻛﺮاﻣﺖ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺧﺪﻣﺘﮕﺰار ﺷﻤﺎ و ﺑﺮادر ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪى ﺟﻤـﻊ ﺣﺎﺿـﺮ و ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻛﺴـﻰ ﻛـﻪ دﻟﺒﺴـﺘﻪ و‬ ‫ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪ ﺑﻪ ﺣﻴﺜﻴﺖ ﺷﻤﺎﺳﺖ و ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن را دوﺳـﺖ ﻣـﻰدارد‪ ،‬ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎ ﻋـﺮض ﻛـﻨﻢ‪:‬‬ ‫ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ و ﻣﺴﺆوﻻن آن ﺑﻌﺪ از اﻳﻦ ﻧﻪ ﺣﻖ دارﻧﺪ و ﻧﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢ دارﻧﺪ ﻛـﻪ در ﻣﻘﺎﺑـﻞ ﻛﺴـﺎﻧﻰ‬ ‫ﻛﻪ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﺎ ﺷﻌﺎر آزادى ﻋﻠﻴﻪ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﺮدم‪ ،‬ﻋﻠﻴﻪ ﺧﻮد آزادى و ﻋﻠﻴﻪ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ اﻳﻦ ﻣﻠﺖ اﻗﺪام و‬ ‫ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻤﺎﺷﺎت ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﻣﺤﺎﻓﻞِ ﺧﻮدﺷﺎن ﻧﺸﺴﺘﻨﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻣﺎ ﻣﻰﺧـﻮاﻫﻴﻢ ﺑﺮاﻧـﺪازى ﻗـﺎﻧﻮﻧﻰ‬ ‫ﻛﻨﻴﻢ! ﭼﻴﺰ ﻋﺠﻴﺒﻰ اﺳﺖ! ﻣﺎ ﭼﻴﺰى ﺑﻪ اﺳﻢ ﺑﺮاﻧﺪازى ﻗﺎﻧﻮﻧﻰ ﻧﻤﻰﺷﻨﺎﺳﻴﻢ‪ .‬ﻫﺮ ﺣﺮﻛﺖ و ﺗﻼﺷﻰ ﻛﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﻗﺼﺪ ﺑﺮاﻧﺪازى ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﺷﺮوع ﺑﻪ ﻣﺤﺎرﺑﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﻜﻢ ﻣﺤﺎرب ﻫﻢ در اﺳﻼم ﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﺨﺼﻮص ﻣﺎ ﻫﻢ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻣﺎ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻫﻤـﻪ دﺷـﻤﻦ و ﻣﻌﺎﻧـﺪ دارﻳـﻢ و اﻳـﻦﮔﻮﻧـﻪ در دﻧﻴـﺎ ﻣﺤﺎﺻـﺮهى‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدى و ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻰ ﺷﺪهاﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻓﻜﺮ ﺑﺎﺷﻴﻢ؛ اﻣﺎ دﻳﮕﺮان ﻧﻴﺰ ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر ﻓﻜﺮ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ -1‬ﺑﻴﺎﻧﺎت و ﭘﺮﺳﺶ و ﭘﺎﺳﺦ در ﺟﻤﻊ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و اﺳﺎﺗﻴﺪ داﻧﺸﮕﺎه ﺻﻨﻌﺘﻲ اﻣﻴﺮﻛﺒﻴﺮ‪79/12/9 -‬‬

‫‪1‬‬

‫‪ .4‬داﻧﺸﮕﺎه و آزاد اﻧﺪﻳﺸﻲ‬

‫* ﺣﻮزه اﻧﺪﻳﺸﻪ و ﻓﻜﺮ ﻫﻢ ﻗﻮاﻧﻴﻨﻲ دارد‬

‫در ﺣﻮزه اﻧﺪﻳﺸﻪ‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮنﺷﻜﻨﻰ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺣﻮزه اﻧﺪﻳﺸﻪ و ﻓﻜﺮ ﻫﻢ ﻗـﻮاﻧﻴﻨﻰ دارد و ﺑﺎﻳـﺪ از آن ﻗـﻮاﻧﻴﻦ‬ ‫ﭘﻴﺮوى ﻛﺮد‪ .‬اﮔﺮ ﻛﺴﻰ درﺑﺎره ﻳﻚ ﻣﺒﻨﺎى ﻓﻜﺮى ﺷﺒﻬﻪاى دارد‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮﻧﺶ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ آن را در ﻣﺮاﻛـﺰ‬ ‫ﺗﺨﺼ‪‬ﺼﻰ و ﻣﺤﺎﻓﻞ ﻋﻠﻤﻰ ﻣﻄﺮح ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻳﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﺒﻬﻪ را ﺑﺮﻃﺮف ﻛﺮد و از ذﻫـﻦ ﺧـﻮد زدود‪ ،‬ﻳـﺎ اﮔـﺮ‬ ‫ﺷﺒﻬﻪ اﺷﻜﺎل واﻗﻌﻰ اﺳﺖ‪ ،‬آن را ﺑﻪ ﻳﻚ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﺮد و ذﻫﻨﻬﺎى اﻫﻞ ﻋﻠﻢ و اﻫﻞ ﻧﻈـﺮ را ﻧﺴـﺒﺖ‬ ‫ﺑﻪ آن ﻣﻨﻘﺎد ﻧﻤﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺣﻀﺮات از اﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﭘﻴﺮوى ﻧﻤﻰﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺷﺒﻬﻪاى ﺑﻪ ذﻫﻦ آﻧﻬﺎ ﻣﻰآﻳﺪ‪ ،‬ﺧﻮدﺷﺎن‬ ‫دﭼﺎر ﺑﻰاﻋﺘﻘﺎدى ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ و ﺑﺮ اﺛﺮ ﻫﺰار ﮔﻮﻧﻪ اﺑﺘﻼء و ﮔﺮﻓﺘﺎرى‪ ،‬ﭘﺎﻳﻪﻫﺎى اﻳﻤﺎن ﻋﻤﻴﻖ ﻗﻠﺒـﻰﺷـﺎن را‬ ‫ﻣﻮرﻳﺎﻧﻪ ﻫﻮى و ﻫﻮس و رﻓﺎهزدﮔﻰ و دﻧﻴﺎﻃﻠﺒﻰ ﻣﻰﺟﻮد و ﻣﻰﺧـﻮرد و ﺷـﺒﻬﻪدار ﻣـﻰﺷـﻮﻧﺪ؛ آنﮔـﺎه‬ ‫ﻣﻰآﻳﻨﺪ ﺷﺒﻬﻪ را در اﻓﻜﺎر ﻋﻤﻮﻣﻰ ﻣﻄﺮح ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ و اﺳﻤﺶ را ﻫﻢ ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ ﻣﻰﮔﺬارﻧﺪ! اﻳﻦ ﺧﻴﺎﻧـﺖ‬ ‫ﺑﻪ اﻓﻜﺎر ﻋﻤﻮﻣﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ ﻳﻌﻨﻰ ﭼﻪ؟ ﻳﻚ وﻗﺖ ﻣﻌﻨﺎى ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ اﻧﺴـﺎن از‬ ‫ﺧﻄﺎﻳﻰ‪ ،‬اﻧﺪﻳﺸﻤﻨﺪاﻧﻪ و ﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ ﺑﺮﻣﻰﮔﺮدد‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮﺑﻰ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﺗﺠﺪﻳـﺪﻧﻈﺮﻫﺎى ﺳﻴﺎﺳـﻰ‪،‬‬ ‫ﻣﺼﻠﺤﺘﻰ و ﻧﺎﺷﻰ از ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﻬﺎ و ﺗﻄﻤﻴﻊ دﺷﻤﻦ‪ ،‬ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ ﻧﻴﺴﺖ؛ اﻳﻨﻬﺎ ﻫ‪‬ﺮﻫ‪‬ﺮىﻣﺴﻠﻜﻰ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺎ در اﺳﻼم اﺟﺘﻬﺎد‪ ‬داﺋﻢ دارﻳﻢ‪ .‬اﺟﺘﻬﺎد داﺋﻢ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ اﻧﺴﺎنِ ﺻﺎﺣﺐﻧﻈﺮ ﻫﻤﻴﺸﻪ در ﺻـﺪد ﺗﻜﻤﻴـﻞ ﻓﻜـﺮ‬ ‫ﺧﻮد اﺳﺖ‪ .‬در راه ﺗﻜﺎﻣﻞ‪ ،‬ﮔﺎﻫﻰ اﻧﺴﺎن ﺧﻄﺎﻳﻰ را ﺗﺼﺤﻴﺢ ﻣﻰﻛﻨﺪ؛ اﻳﻦ درﺳـﺖ و ﺧـﻮب اﺳـﺖ‪ .‬در‬ ‫ﻃﺮﻳﻖ ﻓﻜﺮ اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬ﺻﺎﺣﺐﻧﻈﺮان‪ ،‬اﻧﺪﻳﺸﻤﻨﺪان و اﻧﺴﺎﻧﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻗﺪرت اﺟﺘﻬـﺎد و اﺳـﺘﻨﺒﺎط در ﻣﺒـﺎﻧﻰ‬ ‫ﻓﻜﺮى و ﻧﻈﺮى اﻧﻘﻼب را دارﻧﺪ ‪ -‬ﻧﻪ ﻫﺮ ﻛﺴﻰ ﻛﻪ اد‪‬ﻋـﺎ دارد‪ ،‬ﻧـﻪ ﻛﺴـﻰ ﻛـﻪ ﺻـﻼﺣﻴﺘﻬﺎى ﻋﻠﻤـﻰ و‬ ‫ﻓﻜﺮى ﻻزم را ﻛﺴﺐ ﻧﻜﺮده اﺳﺖ ‪ -‬داﺋﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﻓﻜﺮ ﻛﻨﻨﺪ و اﻧﺪﻳﺸﻪ را ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣـﺮ ﺧـﻮﺑﻰ‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* داﻧﺸﮕﺎه ﻣﺮﻛﺰ ﻋﻠﻢ و آﮔﺎﻫﻲ اﺳﺖ‬

‫ﻋﺰﻳﺰان ﻣﻦ! داﻧﺸﮕﺎه ﻣﺮﻛﺰ ﻋﻠﻢ و آﮔﺎﻫﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻴﺰى ﻛﻪ ﻣﺰاﺣﻢ ﻋﻠﻢ و آﮔﺎﻫﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺟـﺎﻳﺶ در‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬داﻧﺸﮕﺎه ﺿﺮﺑﻪى اﺳﺎﺳﻰ را از ﻫﻤﻴﻦ دﺧﺎﻟﺘﻬﺎ و ﻧﻘـﺶآﻓﺮﻳﻨـﻰ ﻣﺘﺤﺠ‪‬ـﺮان ﺳﻴﺎﺳـﻰ در‬ ‫ﻣﺤﻴﻄﻬﺎى داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ﻣﻰﺧﻮرد‪ .‬داﻧﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎرِ ﻋﻠﻤﻰ و ﺗﺤﻘﻴﻘﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬داﻧﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ ﺟـﺎﻳﻰ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در آن اﻣﻜﺎن ﻓﺮﻳﺐ‪ ،‬ﺗﻘﻠّﺐ و ﻣﻐﻠﻄﻪﺑﺎزى ﻳﺎ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﻛﻢ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺟﻮاﻧﺎن اﺳﺘﺎن اﺻﻔﻬﺎن‪1380/08/12 -‬‬

‫‪423‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫ﺑﺎﻳﺪ آن ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻏﻮﻏﺎ زﻳﺴﺘﻨﺪ و اﺻﻼً در ﻓﻀﺎى ﻏﻮﻏﺎ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ زﻧﺪﮔﻰ ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺪون ﻓﻀﺎى ﻏﻮﻏﺎ‬ ‫زﻧﺪﮔﻰ ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﻣﺸﻜﻞ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺘﻮاﻧﻨﺪ در داﻧﺸﮕﺎه ﻧﻘﺶ اﻳﻔﺎ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻧﺘﻈـﺎر از داﻧﺸـﮕﺎه و ﺟﻮاﻧـﺎن‬ ‫داﻧﺸﺠﻮ و اﺳﺎﺗﻴﺪ و ﻣﺪﻳﺮان داﻧﺸﮕﺎه ﻫﺴﺖ ﻛﻪ آن را ﻋﻤﻠﻰ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬راﻫﺶ ﻫﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛـﺎر را ﺑـﺎ‬ ‫ﺗﻜﻴﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﭘﺎﻳﻪى آﮔﺎﻫﻰ اﻧﺠﺎم دﻫﻴﻢ‪ .‬ﻣﺜﻼً ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﺑﺤﺚ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻣﻄﺮح اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﻴﻠـﻰ ﺧـﻮب؛‬ ‫اﺧﺘﻼﻓﺎت ﺳﻴﺎﺳﻰ و ﻣﻨﺎﻗﺸﺎت ﺳﻴﺎﺳﻰ‪ ،‬ﭼﻴﺰى اﺳﺖ ﻛﻪ ﻃﺒﻴﻌﻰ اﺳﺖ و ﻋﻴﺒﻰ ﻫﻢ ﻧﺪارد‪ .‬اﺻﻼً ﻧﻪ ﻓﻘﻂ‬ ‫در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى ﺳﻴﺎﺳﻰ‪ ،‬ﺣﺘّﻰ در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى ﻣﺬﻫﺒﻰ ﻧﻴﺰ اﺧﺘﻼف ﻧﻈﺮ و اﺧـﺘﻼف دﻳـﺪﮔﺎه ﺑـﻪ ﭘﻴﺸـﺮﻓﺖ‬ ‫ﻛﻤﻚ ﻣﻰﻛﻨﺪ و ﻫﻴﭻ ﻣﺎﻧﻌﻰ ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﻨﺪه ﻛﻪ ﺧﻮدم ﻃﻠﺒﻪ ﻫﺴﺘﻢ و ﻋﻤﺮم را در ﻋﺎﻟﻢ ﻃﻠﺒﮕﻰ ﮔﺬراﻧـﺪهام‬ ‫و در ﺣﻮزهﻫﺎى ﻋﻠﻤﻴﻪ ﺑﻮدهام‪ ،‬دﻳﺪهام ﻛﻪ در ﺣﻮزهى ﻋﻠﻤﻴﻪ ﻫﺮﮔـﺰ ﻃـﺮح ﻣﻄﻠﺒـﻰ ﻛـﻪ ﻣﺨـﺎﻟﻒ ﻧﻈـﺮ‬ ‫ﻣﺸﻬﻮر اﺳﺖ‪ ،‬ﮔﻨﺎه ﺷﻤﺮده ﻧﻤﻰﺷـﻮد؛ ﻣﻨﺘﻬـﺎ ﺷـﺮط دارد‪ .‬ﺷـﺮﻃﺶ اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻣﻄـﺮح ﺷـﺪن و‬ ‫ﭘﺮداﺧﺘﻦ‪ ،‬ﻫﺮ دو ﻋﻠﻤﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ در داﻧﺸﮕﺎه ﻳﻚ ﻣﺴﺄﻟﻪى ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻣﻄﺮح ﻣﻰﺷﻮد ﻛـﻪ ﻣـﻮرد‬ ‫اﺧﺘﻼف ﻧﻈﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻪ ﻣﺎﻧﻌﻰ دارد؟ از اﻧﺴﺎﻧﻬﺎى ﺻﺎﺣﺐ اﻧﺪﻳﺸﻪ و ﻓﻜﺮ درﺧﻮاﺳﺖ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ و‬ ‫در ﻳﻚ ﻣﺤﻴﻂ آرام ﺑﺎ ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ ﺑﺤﺚ و ﺻﺤﺒﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬از آﻧﻬﺎ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺴﺄﻟﻪ‪ ،‬ﻋﻠﻤﻰ ﻧﮕـﺎه‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى ﻣﺬﻫﺒﻰ ﻧﻴﺰ ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰى ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ‪ .‬از ﻃﺮﻓـﻰ ﺧﻴﻠـﻰ از ﻣﺴـﺎﺋﻠﻰ ﻛـﻪ ﺑـﺮاى‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻣﻄﺮح اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺳﻼﻣﻰ و ﻣﺬﻫﺒﻰ ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﻧﺰدﻳﻚ دارد‪.‬‬ ‫‪424‬‬

‫اﻳﻦ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻰﺷﻮد ﻛﻪ ﻋﻠﻤﺎ‪ ،‬داﻧﺸﻤﻨﺪان‪ ،‬و اﻧﺪﻳﺸﻤﻨﺪان ﺣﻮزه وادار ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻴـﺪان ﺑﻴﺎﻳﻨـﺪ‪ ،‬و‬ ‫اﻳﻦ ارﺗﻘﺎء ﻓﻜﺮى و ﻓﻜﺮ اﺳﻼﻣﻰ را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬اﻳﻦ را ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺨـﻮاﻫﻴﻢ و ﻫـﺮ ﻛـﺎرى ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﺮﺧﻼﻓﺶ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎه و داﻧﺸﺠﻮ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻏﻮﻏﺎﮔﺮى و ﻣﺸﺖ ﮔﺮهﻛﺮدن ﺳﺮِ ﻫـﻴﭻ و‬ ‫ﭘﻮچ و ﺟﻨﺠﺎلآﻓﺮﻳﻨﻰ و ﺑﻪ ﻗﻮل ﺑﻌﻀﻰ از دوﺳﺘﺎن ‪ -‬ﻛﻪ زﻳﺎد ﻫﻢ ﻏﺼ‪‬ﻪ ﻣﻰﺧﻮرﻧﺪ ‪ -‬اﻫﺎﻧﺖ ﻛﺮدن ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﻘﺪ‪‬ﺳﺎت‪ ،‬ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻨﺪه ﺑﻪ اﻧﺪازه ﺑﺮادراﻧﻰ ﻛﻪ ﻏﺼ‪‬ﻪ ﻣﻰﺧﻮرﻧﺪ‪ ،‬ﻏﺼ‪‬ﻪ ﻧﻤـﻰﺧـﻮرم؛ ﭼـﻮن‬ ‫ﻳﻚ ﺧُﺮدهاش ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ ﺟﻮاﻧﻰ ﺷﻤﺎﺳﺖ‪ .‬ﺷـﻤﺎ ﺟﻮاﻧﻴـﺪ و اﻳـﻦ ﭼﻴﺰﻫـﺎ را ﻧﺪﻳـﺪهاﻳـﺪ؛ زود دﺳـﺘﭙﺎﭼﻪ‬ ‫ﻣﻰﺷﻮﻳﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﻋﻤﺮى را ﮔﺬراﻧﺪهاﻳﻢ و از اﻳﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎ ﺧﻴﻠﻰ دﻳﺪهاﻳﻢ؛ ﻣﻰداﻧﻴﻢ ﻛﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﭼﻴﺰى ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﺟﻬﺘﮕﻴﺮىِ آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻰ‪ ،‬ﺻﺪدرﺻﺪ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﺎ آن ﭼﻴﺰى اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪى داﻧﺸﮕﺎه اﺳﺖ‪ .‬ﺿﺪ‪‬ﻳﺖ ﺑـﺎ‬ ‫ﻧﻈﻢ و ﺑﺎ ﻫﺮﭼﻪ ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ ﺑﺎﺷﺪ ‪ -‬ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻰ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪاﻧﺪ ‪ -‬ﺷﺎﻳﺴﺘﻪى داﻧﺸﮕﺎه ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻧﻤﻮﻧﻪ و ﻣﻤﺘﺎز داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪81/9/7 -‬‬

‫‪1‬‬

‫‪ .4‬داﻧﺸﮕﺎه و آزاد اﻧﺪﻳﺸﻲ‬

‫* آزاداﻧﺪﻳﺸﻲ ﺷﺮط ﻻزم ﺑﺮاي رﺷﺪ ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﻋﻠﻢ اﺳﺖ‬

‫اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ در زﻣﻴﻨﻪى ﮔﺴﺘﺮش و ﺗﻮﺳﻌﻪى واﻗﻌﻰِ ﻓﺮﻫﻨﮓ و اﻧﺪﻳﺸـﻪ و ﻋﻠـﻢ ﺣﻘﻴﻘﺘـﺎً ﻛـﺎر ﻛﻨـﻴﻢ‪،‬‬ ‫اﺣﺘﻴﺎج دارﻳﻢ ﺑﻪ اﻳﻦﻛﻪ از ﻣﻮاﻫﺐ ﺧﺪادادى و در درﺟﻪى او‪‬ل آزاداﻧﺪﻳﺸﻰ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬آزاداﻧﺪﻳﺸﻰ‬ ‫در ﺟﺎﻣﻌﻪى ﻣﺎ ﻳﻚ ﺷﻌﺎر ﻣﻈﻠﻮم اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد آزاداﻧﺪﻳﺸﻰ‪ ،‬ﻋﺪ‪‬هاى ﻓﻮرى ﺧﻴﺎل ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﻨﺎﺳﺖ ﻫﻤﻪى ﺑﻨﻴﺎﻧﻬﺎى اﺻﻴﻞ در ﻫﻢ ﺷﻜﺴﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬و آﻧﻬﺎ ﭼﻮن ﺑﻪ آن ﺑﻨﻴﺎﻧﻬﺎ دﻟﺒﺴﺘﻪاﻧـﺪ‪ ،‬ﻣـﻰﺗﺮﺳـﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻋﺪ‪‬هاى دﻳﮕﺮ ﻫﻢ ﺗﻠﻘّﻰ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ آزاداﻧﺪﻳﺸﻰ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﺑﻨﻴﺎﻧﻬـﺎ ﺷﻜﺴـﺘﻪ ﺷـﻮد‪ .‬ﻫـﺮ دو ﮔـﺮوه ﺑـﻪ‬ ‫آزاداﻧﺪﻳﺸﻰ ‪ -‬ﻛﻪ ﺷﺮط‪ ‬ﻻزم ﺑﺮاى رﺷﺪ ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﻋﻠﻢ اﺳﺖ ‪ -‬ﻇﻠـﻢ ﻣـﻰﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﻣـﺎ ﺑـﻪ آزاداﻧﺪﻳﺸـﻰ‬ ‫اﺣﺘﻴﺎج دارﻳﻢ‪ .‬ﻣﺘﺄﺳ‪‬ﻔﺎﻧﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪى ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﻓﻀﺎ را ﺑﺮاى اﻳﻦ آزاداﻧﺪﻳﺸﻰ ﺑﺴـﻴﺎر ﺗﻨـﮓ ﻛـﺮده‬ ‫ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻄﻠﺒﻰ ﻛﻪ راﺟﻊ ﺑﻪ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ ،‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻨﻈـﻮر از ﺗﺮﺟﻤـﻪ ﻓﻘـﻂ ﺗﺮﺟﻤـﻪى ﻛﺘـﺎب‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺗﺮﺟﻤﻪى ﻓﺮﻫﻨﮓ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪى ﻓﻜﺮ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪى ﻧﻈﺮﻳﺎت ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ‪ ،‬آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺷﻜﻞ وﺣﻰ ﻣ‪‬ﻨﺰل‬ ‫ﺗﻠﻘّﻰ ﻛﺮدن و در ﻳﻚ ﺟﺎﻳﮕﺎه ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺧﺪﺷﻪ ﻗﺮار دادن‪ ،‬ﺑﻼﻳﻰ ﺑﻮده ﻛﻪ در ﺟﺎﻣﻌﻪى ﻣﺎ وﺟﻮد داﺷـﺘﻪ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎن ﺗﺮﺟﻤﻪﻫﺎ را ﺗﻜﺮار ﻛﺮدهاﻳﻢ؛ ﻫﺮ ﭼﻪ را ﻛﻪ دﻳﮕﺮان ﮔﻔﺘـﻪاﻧـﺪ‪ ،‬ﺗﻜـﺮار ﻛـﺮدهاﻳـﻢ و دﭼـﺎر‬ ‫ﺟﻤﻮد ﺷﺪهاﻳﻢ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ رﺷﺪ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ در ﻓﻀﺎى ﻻﻳﺘﻨﺎﻫﻰِ ﻓﻜﺮ ﺑﺎل و ﭘﺮ ﺑﺰﻧﻴﻢ؛ ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ در اﻗﺘﺼﺎد‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮓ‪ ،‬ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻰ‪ ،‬ﻓﻠﺴﻔﻪ و در ﻫﻤﻪى زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى ﻋﻠﻤﻰ و‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ در ﭼﺎرﭼﻮب آن ﻧﻈﺮى ﻛﻪ ﻓﺮدى در ﺟﺎﻳﻰ ﮔﻔﺘﻪ و ﻳﻚ ﻋﺪ‪‬ه ﻃﺮﻓﺪار ﻫﻢ ﭘﻴﺪا ﻛـﺮده و ﺣـﺎﻻ‬ ‫ﻣﺘﺮﺟﻤﻰ آن را ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻛﺮده ﻳﺎ ﺧﻮد ﻣﺎ آن را ﻳﺎد ﮔﺮﻓﺘﻪاﻳﻢ؛ ﻳﻌﻨﻰ در ﭼﺎرﭼﻮب آن ﻓﻜﺮ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻳـﻚ‬ ‫ﺷﻰء‪ ‬ﻣﻘﺪ‪‬س ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ دﺳﺖ زدن‪ ،‬ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬اﻳﻦ آزاداﻧﺪﻳﺸﻰ ﻧﻴﺴـﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ دﻧﺒﺎﻟـﻪى »ﻛﺎﻏـﺬﺑﺎد«‬ ‫ﺷﺪن اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ در ﻣﺸﻬﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﺎدﺑﺎدﻛﻬﺎ‪ ،‬ﻛﺎﻏﺬﺑﺎد ﻣﻰﮔﻮﻳﻴﻢ‪ .‬ﺧﻴﺎل ﻣﻰﻛﻨﺪ در ﻫﻮا ﭘﺮواز ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻣـﺎ‬ ‫دﻧﺒﺎﻟﻪى ﻛﺎﻏﺬﺑﺎد اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺦ آن ﻫﻢ دﺳﺖ ﻳﻜﻰ دﻳﮕـﺮ اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ﻛـﺎر آزاداﻧﺪﻳﺸـﻰ ﻧﻴﺴـﺖ‪ .‬ﻣﺤـﻴﻂ‬ ‫آزاداﻧﺪﻳﺸﻰ‪ ،‬ﻣﺤﻴﻂ ﺧﺎﺻ‪‬ﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ آن را اﻳﺠﺎد ﻛﺮد؛ آن ﻫﻢ ﻛﺎر ﺷﻤﺎﻫﺎﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﻈـﺮ ﻣـﻦ‪،‬‬ ‫ﮔﻔﺘﮕﻮى آزاد ﺑﺎﻳﺪ از ﺣﻮزه و داﻧﺸﮕﺎه ﺷﺮوع ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ؛ ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ آزادى را ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى ﺣﻘﻴﻘﻰ ﻛﻠﻤـﻪ وارد ﺟﺎﻣﻌـﻪى ﻣـﺎ ﻛـﺮد؛ اﻣـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از‬ ‫آزادى ادﺑﻰ دارد‪ .‬ﻣﺎ ادب اﺳﺘﻔﺎده از آزادى را ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ و ﻳﺎد ﺑـﺪﻫﻴﻢ‪ .‬اﻳـﻦ ﻫـﻢ وﻇﻴﻔـﻪى‬ ‫ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﺪ‪‬هاى ﺑﻪ ﻧﺎم آزاداﻧﺪﻳﺸﻰ ﻣﺮزﻫﺎى ﻓﻀﻴﻠﺖ و ﺣﻘﻴﻘﺖ را ﻟﮕﺪﻛﻮب ﻛﺮدهاﻧـﺪ‬

‫‪425‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫و ﺑﻪ ﻧﺎم آزاداﻧﺪﻳﺸﻰ و ﻧﻮآورى‪ ،‬ﻫﻤﻪى اﺻﻮل ﻣﻘﺪ‪‬س ﺣﻘﻴﻘﻰ را ﻧﺎدﻳﺪه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻳﺎ ﺗﺤﻘﻴﺮ و ﻳﺎ ﻣﺴـﺨﺮه‬ ‫ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻋﺪ‪‬ه ﻫﻢ ﺑﻪﺻﻮرت ﻋﻜﺲاﻟﻌﻤﻠﻰ ﻳﺎ ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ ﻣﺴﺎﺋﻞ دﻳﮕـﺮى ﻛـﻪ در ذﻫﻨﺸـﺎن ﺑـﻮد‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ﭘﺎﻳﻪﻫﺎﻳﻰ ﭼﺴﺒﻴﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮ روى آن ﭘﺎﻳﻪﻫﺎ ﻧﻮآورى ﻣﻰﺷﺪ‪ .‬ﻧﺒﺎﻳﺴﺘﻰ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷـﺪه‪ ،‬اﻛﺘﻔـﺎ‬ ‫ﻛﺮد و ﻣﺘﺤﺠ‪‬ﺮ ﺷﺪ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﺗﺤﺠ‪‬ﺮ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﺮز ﺷﻜﻨﻰ و اﻓﺮاط در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺗﻔﺮﻳﻂ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛـﻪ ﺑﻌﻀـﻰ‬ ‫در ﻣﺤﻴﻂ ﺳﻴﺎﺳﻰ‪ ،‬ﻓﺎﺻﻠﻪى ﺑﻴﻦ ﻫﺮج و ﻣﺮج و دﻳﻜﺘﺎﺗﻮرى را اﺻﻼً ﻗﺒﻮل ﻧﺪارﻧـﺪ و ﻣﻌﺘﻘﺪﻧـﺪ ﻛـﻪ در‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻳﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﺮج و ﻣﺮج ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ دﻳﻜﺘﺎﺗﻮرى! ﻛﺄﻧﻪ از اﻳﻦ دو ﺧﺎرج ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬در ﻋﺮﺻـﻪى ﻓﺮﻫﻨﮕـﻰ‬ ‫ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر‪ :‬ﻳﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﺮج و ﻣﺮج و ﻛﻔﺮﮔﻮﻳﻰ و اﻫﺎﻧﺖ ﺑﻪ ﻫﻤﻪى ﻣﻘﺪ‪‬ﺳـﺎت و ارزﺷـﻬﺎى ﻣﺴـﻠّﻢ و‬ ‫ﻣﺴﺘﺪل ﺷﻮد و ﻳﺎ ﺑﺎﻳﺪ ذﻫﻨﻬﺎ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﻮد و ﺗﺎﻛﺴﻰ ﺣﺮف ﺗﺎزهاى زد‪ ،‬ﻓﻮراً ﻫﻤﻪ او را ﻫﻮ ﻛﻨﻨـﺪ و ﻋﻠﻴـﻪ‬ ‫او ﺟﻨﺠﺎل ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ! ﻛﺄﻧﻪ ﻫﻴﭻ ﺣﺪ‪ ‬وﺳﻄﻰ ﺑﻴﻦ اﻳﻦ دو وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ آن ﺣﺪ‪ ‬وﺳﻂ‪ ،‬ﻫﻤـﺎن »اﻣـﺮ‬ ‫ﺑﻴﻦ اﻻﻣﺮﻳﻦ« و ﺗﻌﺎدل را ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﻫﻢ از راه ﮔﻔﺘﮕﻮى ﻣﺤﺘﺮﻣﺎﻧـﻪ‪ ،‬ﻋﺎﻗﻼﻧـﻪ‪ ،‬ﻣﻨﺼـﻔﺎﻧﻪ و ﺑـﺎ‬ ‫اﺳﺘﺪﻻل‪ ،‬ﻋﻤﻠﻰ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎر ﻫﻢ ﺑﺎﻳـﺪ در ﺣـﻮزه و در زﻣﻴﻨـﻪى ﻣﺴـﺎﺋﻞ ﺣـﻮزه‪ ،‬در زﻣﻴﻨـﻪى ﻓﻘـﻪ‪،‬‬ ‫ﻓﻠﺴﻔﻪ‪ ،‬ﻛﻼم و دﻳﮕﺮ ﻋﻠﻮم راﻳﺞ ﺣﻮزه اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد و ﻫﻢ در داﻧﺸﮕﺎه‪.‬‬ ‫ﺻﺎﺣﺒﺎن ﻓﻜﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ اﻧﺪﻳﺸﻪى ﺧﻮد را در ﻣﺤﻴﻂ ﺗﺨﺼ‪‬ﺼﻰ‪ ،‬ﺑﺪون ﻫﻮﭼﻴﮕﺮى‪ ،‬ﺑﺪون ﻋﻮامﻓﺮﻳﺒﻰ‬ ‫و ﺟﻨﺠﺎل ﺗﺤﻤﻴﻠﻰ و زﻳﺎدى ﻣﻄﺮح ﻛﻨﻨﺪ و آن ﻧﻘّﺎدى ﺷﻮد؛ ﻳﻚ وﻗﺖ ﺑﻪﻃﻮر ﻛﺎﻣـﻞ رد ﺧﻮاﻫـﺪ ﺷـﺪ‪،‬‬ ‫‪426‬‬

‫ﻳﻚ وﻗﺖ ﺑﻪﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﻗﺒﻮل ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ ،‬ﻳﻚ وﻗﺖ ﻫـﻢ در ﻧﻘـﺎدى اﺻـﻼح ﺧﻮاﻫـﺪ ﺷـﺪ و ﺷـﻜﻞ‬ ‫ﺻﺤﻴﺢ ﺧﻮد را ﺑﻪدﺳﺖ ﺧﻮاﻫﺪ آورد‪ .‬اﻳﻦ اﺗّﻔﺎق ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﻔﺘﺪ‪ .‬ﻣﺎ اﻻن اﻳﻦ را ﻧﺪارﻳﻢ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣـﻦ ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎ‬ ‫ﺑﮕﻮﻳﻢ ﻛﻪ ﻣﺤﻴﻂ ﺣﻮزه از اﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﺑﻬﺘﺮ از ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎه اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻠّﺖ اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ در ﺣـﻮزه‪،‬‬ ‫ﻧﻘﺎدى ﻳﻜﻰ از ﻣﺤﻮرﻫﺎى اﺻﻠﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﻪى اﻳﻦ ﺑﺰرﮔﺎن ﺣﻮزه ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻼﺣﻈـﻪ ﻣـﻰﻛﻨﻴـﺪ ‪ -‬ﭼـﻪ‬ ‫آﻧﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ اﻣﺮوز ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﭼﻪ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ در ﻧﺴـﻠﻬﺎى ﮔﺬﺷـﺘﻪى ﻣـﺎ ﺑﻮدﻧـﺪ ‪ -‬اﺻـﻼً در ﻫﻤـﻴﻦ‬ ‫ﻣﺤﻴﻂ ﻧﻘّﺎدى ﺑﺰرگ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﻫﻴﭻ ﻣﺘﻜﻠّﻤﻰ و ﻫﻴﭻ ﻓﻴﻠﺴﻮف ﻳﺎ ﻓﻘﻴﻬﻰ از اﻳﻦﻛﻪ ﻳﻚ ﻧﻈﺮ ﻣﺴﻠّﻢ ﻓﻘﻬـﻰ‬ ‫ﻳﺎ اﺻﻮﻟﻰ ﻳﺎ ﻛﻼﻣﻰِ ﻗﺒﻞ از ﺧﻮد را ﺑﻪﻛﻠّﻰ اﺑﻄﺎل ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﺑﺎﻳﻰ ﻧﺪارد و از اﻳﻦﻛﻪ ﻛﺴﻰ ﺑﻪ او ﺑﮕﻮﻳﺪ ﭼـﺮا‬ ‫اﺑﻄﺎل ﻛﺮدى ﻫﻢ ﺑﺎﻛﻰ ﻧﺪارد؛ ﭼﻮن ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰى اﺻﻼً در ﺣﻮزه ﮔﻔﺘﻪ ﻧﻤـﻰﺷـﻮد‪ .‬اﻳـﻦ ﺳـﻨّﺖ ﺣـﻮزه‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻈﺮات ﮔﺬﺷﺘﮕﺎن را ﻣﻄﺮح ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻛﻨﻴﺪ؛ اﻣﺎم رﺿﻮاناﻟﻠَّﻪﻋﻠﻴﻪ‪ ،‬آن وﻗـﺖ ﻛـﻪ در‬ ‫ﻗﻢ ﺗﺸﺮﻳﻒ داﺷﺘﻨﺪ در درس اﺻﻮل‪ ،‬ﻧﻈﺮات ﻣ‪‬ﺪ روز را ﻛﻪ ﻧﻈﺮات ﻣﺮﺣﻮم آﻳﺔاﻟﻠَّـﻪ ﻧـﺎﺋﻴﻨﻰ ﺑـﻮد‪ ،‬ذﻛـﺮ‬ ‫ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪ ﻓﻴﻪ او‪‬ﻻً‪ ،‬ﺛﺎﻧﻴﺎً‪ ،‬ﺛﺎﻟﺜﺎً‪ ،‬راﺑﻌﺎً و ﺧﺎﻣﺴﺎً‪ ،‬اﺳﺎس ﺣﺮف را اﺻﻼً ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﻰرﻳﺨﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﻴﭻﻛـﺲ‬

‫‪ .4‬داﻧﺸﮕﺎه و آزاد اﻧﺪﻳﺸﻲ‬

‫ﻧﻤﻰﮔﻔﺖ ﭼﺮا‪ .‬ﺧﻮب؛ اﮔﺮ ﻛﺴﻰ ﻃﺮﻓﺪار آن ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻰرﻓﺖ در درس ﺧﻮد ﻳﺎ در ﺣﺎﺷـﻴﻪاى ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﺗﻘﺮﻳﺮات اﺳﺘﺎد ﻣﻰزد‪ ،‬ﻣﻰﻧﻮﺷﺖ ﻛﻪ ﻣﻦ اﻳﻦ ﺣﺮف اﺳﺘﺎد را ﻗﺒﻮل ﻧﺪارم‪ .‬ﺗﻘﺮﻳﺮات اﻣـﺎم در ﺑﻌﻀـﻰ‬ ‫از ﺑﺨﺸﻬﺎ‪ ،‬ﭼﺎپ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬در ﻣﻮارد ﺑﺴﻴﺎرى‪ ،‬اﻣﺎم ﻣﺒـﺎﻧﻰ ﺑﺰرﮔـﺎن ﻗﺒـﻞ از ﺧـﻮد را‬ ‫ﺧُﺮد ﻛﺮده و ﻣﺒﻨﺎى ﺟﺪﻳﺪى ﺑﻪ ﺟﺎى آﻧﻬﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬آن وﻗﺖ ﻣﺤﺸّﻰ ﻛﻪ ﺷﺎﮔﺮد اﻣﺎم و ﺗﻘﺮﻳﺮﻧـﻮﻳﺲ‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬در ﻣﻮارد ﻣﺘﻌﺪ‪‬دى ﺣﺎﺷﻴﻪ زده و ﺑﻪ اﻣﺎم اﺷﻜﺎل ﻛﺮده ﻛﻪ اﻳﻦ ﻓﺮﻣﺎﻳﺶ اﻳﺸﺎن درﺳـﺖ ﻧﻴﺴـﺖ و‬ ‫ﻫﻤﺎن ﺣﺮف‪ ‬ﻣﺜﻼً ﺻﺎﺣﺐ ﻣﺒﻨﺎى ﻗﺒﻠﻰ درﺳﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻪ ﺻﺎﺣﺐِ ﻣﺒﻨﺎى ﻗﺒﻠﻰ در ﻧﻈـﺮ ﻛﺴـﻰ ﻛﻮﭼـﻚ‬ ‫ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﻧﻪ ﻛﺴﻰ ﺑﻪ اﻣﺎم اﻋﺘﺮاض ﻣﻰﻛﻨﺪ و ﻧﻪ ﻛﺴﻰ ﺑﻪ ﻣﺤﺸّـﻰ ﻛـﻪ ﺷـﺎﮔﺮد اﻣـﺎم اﺳـﺖ‪ ،‬اﻋﺘـﺮاض‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺣﻮزه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻰ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ اﻳـﻦ ﺗﺠﺮﺑﻴـﺎت ﻧﺎﺷـﻰ از ﻣﺒﺎﺣﺜـﻪ و ﮔﻔﺘﮕـﻮى ﺳـﺎﻟﻢ و‬ ‫ﻣﺤﺘﺮﻣﺎﻧﻪ و ﺷﺠﺎﻋﺎﻧﻪ را ﺑﻪﺻﻮرت ﺗﺠﺮﺑﻪﻫﺎى اﻧﺒﺎﺷﺘﻪاى درآورﻳﻢ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ از آﻧﻬـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده ﻛﻨـﻴﻢ و‬ ‫ﻋﻠﻢ را ﺑﺎرور ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ‪ .‬ﻋﻴﻦ ﻫﻤﻴﻦ ﻗﻀﻴﻪ در داﻧﺸﮕﺎه وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺑﺎرﻫﺎ ﮔﻔﺘﻪام‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﻬﻀﺖ ﻧﺮماﻓـﺰارى‬ ‫ﻛﻪ ﻣﻦ اﻳﻦ ﻫﻤﻪ در دﻳﺪارﻫﺎى داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ﺑﺮ روى آن ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻛﺮدم‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻠـﻢ و‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮓ را ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ و ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺎر اﺳﺎﺳﻰ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪﺻﻮرت آﺷـﻜﺎر از ﺑﺮﺧـﻮرد اﻓﻜـﺎر‬ ‫ﺑﻪﺻﻮرت ﺳﺎﻟﻢ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻜﻰ از وﻇﺎﻳﻒ ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺻﺮﻳﺢ از ﺑﺮﺧﻮرد اﻓﻜـﺎر ﺑـﻪ ﺷـﻜﻞ ﺳـﺎﻟﻢ اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻦﻛﺎر‪ ،‬ﻇﺮف و ﻣﺠﺮا ﻻزم دارد و اﻳﻦ ﻣﺠﺮا ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪى ﺧﻮد‪ ‬دوﺳﺘﺎن داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ و ﺣﻮزوى‬ ‫در ﺑﺨﺸﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷﻮد‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﻣﺠﺮا را درﺳﺖ ﻛﻨﻨﺪ و اﻣﻜﺎن ﺑﺪﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺮوز ﻣﺘﺄﺳ‪‬ﻔﺎﻧﻪ ﻓﻀﺎ ﻃﻮرى اﺳﺖ ‪ -‬ﭼﻮن اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ را ﻧﻜﺮدهاﻳﻢ ‪ -‬ﻛﻪ اﮔﺮ ﻛﺴﻰ ﺑﻴﺎﻳﺪ ﻧﻪ ﻟﺰوﻣـﺎً ﻳـﻚ‬ ‫ﻧﻈﺮﻳﻪى ﻧﻮ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻳﻚ ﺑﺪﻋﺖ‪ ،‬ﻳﻚ ﺳﻨّﺖﺷﻜﻨﻰ ﻳﺎ ﻳﻚ ﻟﮕﺪﻛﻮﺑﻰ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﺮز را ﺳـﺮِ ﭼـﻮب ﻛـﺮده و‬ ‫ﺑﻠﻨﺪ ﻛﻨﺪ و ﻫﻴﺎﻫﻮ راه ﺑﻴﻨﺪازد‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﻋﺪ‪‬هاى را ﺑﻪﺻﻮرت ﻋﻮامﻓﺮﻳﺒﺎﻧﻪ دور ﺧﻮد ﺟﻤﻊ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺨﺎﻟﻒ‬ ‫او ﻫﻢ ﺑﺎ ﻫﻤﺎن روش ﺑﺎ او ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﻰﻛﻨﺪ و ﺑﻨﺎ ﻣﻰﻛﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﺤﻜﻮم ﻛﺮدن او از ﻳـﻚ ﻣﻮﺿـﻊ ﻃـﺮد و‬ ‫ﻟﻌﻦ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ اﺻﻞِ ﻣﺤﻜﻮم ﻛﺮدن درﺳﺖ ﺑﺎﺷﺪ؛ اﻣﺎ ﺧﻴﻠﻰ از اوﻗﺎت ﺷﻴﻮهاش درﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﮔﺎﻫﻰ ﻫـﻢ‬ ‫ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻛﺎرﻫﺎى ﺧﻮﺑﻰ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻫﺮ دو ﻛﺎر‪ ،‬ﻏﻠﻂ اﺳـﺖ؛ ﭼـﻮن اﮔـﺮ آن‬ ‫ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻳﻚ ﻧﻈﺮﻳﻪى ﻧﻮ اﺳﺖ‪ ،‬او‪‬ل ﺑﺎﻳﺪ در ﻳﻚ ﻣﺠﻤﻊ ﺗﺨﺼ‪‬ﺼﻰ ﻣﻄﺮح ﺷﻮد‪ ،‬ﻫﻴﺄت ﻣﻨﺼـﻔﻪى ﻣـﻮرد‬ ‫ﻗﺒﻮﻟﻰ ﻋﻠﻤﻰ ﺑﻮدن آن را ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪﻫﺎى ﻋﻠﻤﻰ اﺳـﺘﻮار اﺳـﺖ و ﻣـﺜﻼً ﺣﺮّاﻓـﻰ و ﻟﻔّـﺎﻇﻰ و‬

‫‪427‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫ﻋﻮامﻓﺮﻳﺒﻰ و ﺟﻨﺠﺎلﺳﺎزى ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬او‪‬ل ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ را ﻣﺸﺨّﺺ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌـﺪ از آنﻛـﻪ ﻣﻌﻠـﻮم ﺷـﺪ ارزش‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ دارد‪ ،‬ﻣﻮرد ﻧﻘّﺎدى ﻗﺮار ﮔﻴﺮد و ﺣﻖّ و ﻧﺎﺣﻖ ﺑﻮدن‪ ،‬اﺷﻜﺎل ﻛﺮدن ﺑﺮ ﻣـﻮارد آن و ﺗﺜﺒﻴـﺖ ﻳـﺎ رد‬ ‫ﻛﺮدن ﭘﺎﻳﻪﻫﺎﻳﺶ آﻏﺎز ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ در ﻫﻤﻪى زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى ﻋﻠﻤﻰ ﺣﺘّـﻰ ﻋﻠـﻮم ﻣﺤـﺾ‪،‬‬ ‫ﻋﻠﻮم ﭘﺎﻳﻪ‪ ،‬ﻋﻠﻮم ﻃﺒﻴﻌﻰ و ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻰ ﺟﺎرى اﺳﺖ و در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ و اﻋﺘﻘﺎدى و ﻣﻌﺎرف و‬ ‫ﻋﻠﻮم ﺣﻮزوى ﻫﻢ ﺟﺎرى اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺸﻮد‪ .‬ﺣﻮزه و داﻧﺸﮕﺎه اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ را ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻜﻨﻨﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ‬ ‫ﺟﻤﻌﻰ ﻫﺴﺘﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﺪ در اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ﻛﺎر‪ ،‬ﻧﻘﺶ اﻳﻔﺎ ﻛﻨﻴﺪ و ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً ﻣﺎ ﺑﻪ آن اﺣﺘﻴﺎج دارﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﻣﺘﺄﺳ‪‬ﻔﺎﻧﻪ ﻳﻚ ﻋﺪ‪‬ه اﺻﻮﻟﮕﺮاﻳﻰ را ﺑﺎ ﺗﺤﺠ‪‬ﺮ اﺷﺘﺒﺎه ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺧﻴﺎل ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ اﺻﻮﻟﮕﺮاﻳﻰ ﻳﻌﻨﻰ ﺗﺤﺠ‪‬ﺮ!‬ ‫در ﺣﺎﻟﻰ ﻛﻪ اﺻﻮﻟﮕﺮاﻳﻰ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى ﺗﺤﺠ‪‬ﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﺻﻮﻟﮕﺮاﻳﻰ ﻳﻌﻨﻰ اﺻـﻮل ﻣﺴـﺘﺪلِّ ﻣﻨﻄﻘـﻰ را ﻗﺒـﻮل‬ ‫داﺷﺘﻦ و ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﭘﺎﻳﺒﻨﺪ ﻣﺎﻧﺪن و رﻓﺘﺎرﻫﺎى ﺧﻮد را ﺑﺎ آن اﺻﻮل ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻛـﺮدن؛ ﻣﺜـﻞ ﺷﺎﺧﺼـﻬﺎﻳﻰ ﻛـﻪ‬ ‫اﻧﺴﺎن را در ﻳﻚ ﺟﺎده ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪» .‬انّ اﻟّﺬﻳﻦ ﻗﺎﻟﻮا رﺑ‪‬ﻨﺎاﻟﻠَّﻪ ﺛﻢ‪ ‬اﺳﺘﻘﺎﻣﻮا‪ ،«1‬اﻳـﻦ اﺳـﺘﻘﺎﻣﺖ ﻛـﺮدن‪،‬‬ ‫اﺻﻮﻟﮕﺮاﻳﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻌﻨﺎى ﺗﺤﺠ‪‬ﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻫﺮ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺑﻪﺻﻮرت ﻳـﻚ ﺑـﺎور در ذﻫـﻦ اﻧﺴـﺎن‬ ‫وارد ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﺪون اﻳﻦﻛﻪ ﭘﺎﻳﻪﻫﺎى اﺳﺘﺪﻻﻟﻰ و اﺳﺘﻨﺎد ﻣﺴﺘﺤﻜﻤﻰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻰدﻟﻴﻞ و ﻣﺘﻌﺼ‪‬ﺒﺎﻧﻪ دﻓﺎع‬ ‫ﻛﺮدن‪» .‬اذ ﺟﻌﻞ اﻟّﺬﻳﻦ ﻛﻔﺮوا ﻓﻰ ﻗﻠﻮﺑﻬﻢ اﻟﺤﻤﻴﺔ ﺣﻤﻴﺔ اﻟﺠﺎﻫﻠﻴﺔ‪» .«2‬ﺣﻤﻴﺖ ﺟﺎﻫﻠﻴﻪ« ﮔﺮﻳﺒﺎن ﻛﺴﺎﻧﻰ را‬ ‫ﻣﻰﮔﻴﺮد و آﻧﻬﺎ ﺟﺎﻫﻼﻧﻪ از ﻳﻚ ﭼﻴﺰ دﻓﺎع ﻣﻰﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬اﺻـﻮﻟﮕﺮاﻳﻰ ﺑـﺎ اﻳـﻦ دﻓـﺎع ﺟﺎﻫﻼﻧـﻪ و ﺣﻤﻴـﺖ‬ ‫‪428‬‬

‫ﻣﺘﻌﺼ‪‬ﺒﺎﻧﻪ و ﻣﺘﺤﺠ‪‬ﺮاﻧﻪ اﺷﺘﺒﺎه ﻧﺸﻮد‪ .‬ﺗﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد ﺗﺤﺠ‪‬ﺮ‪ ،‬ذﻫﻦ ﺑﻌﻀﻰ ﺑﻪ ﺗﺤﺠ‪‬ـﺮ ﺟﻨﺎﺣﻬـﺎى دﻳﻨـﻰ‬ ‫ﻣﻰرود‪ .‬در ﺣﺎﻟﻰﻛﻪ ﺟﻨﺎﺣﻬﺎى ﺑﻪ اﺻﻄﻼح روﺷﻨﻔﻜﺮ و ﻣﺘﺠﺪ‪‬د ﻣﺎ در ﺗﺤﺠ‪‬ﺮ دﺳﺖ ﻛﻤﻰ از ﻣﺘﺤﺠ‪‬ﺮﻳﻦ‬ ‫دﻳﻨﻰ ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ در ﻣﻮاردى ﺑﻪﻣﺮاﺗﺐ از آﻧﻬﺎ ﺑﺪﺗﺮﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﻳﺎدم ﻧﻤﻰرود‪ ،‬دوران ﻗﺒـﻞ از اﻧﻘـﻼب در‬ ‫اﻳﻦ ﻣﺠﺎﻟﺴﻰ ﻛﻪ ﺑﺎ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و ﺑﻌﻀﻰ از ﻓﻌ‪‬ﺎﻻن ﺳﻴﺎﺳﻰ ﭼﭗ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻰﺷـﺪ‪ ،‬اﮔـﺮ ﻛﺴـﻰ ﺣﺮﻓـﻰ‬ ‫ﻣﻰزد ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﺒﺎﻧﻰ ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ اﻧﺪك ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ و ﻣﺴﺎﺳﻰ داﺷﺖ‪ ،‬اﺳﺘﺪﻻل ﻻزم ﻧﺒـﻮد‪ ،‬ﻣـﻰﮔﻔﺘﻨـﺪ اﻳـﻦ‬ ‫ﺣﺮف ﺑﺎﻃﻞ و ﻏﻠﻂ اﺳﺖ! ﻫﻤﺎن ﻛﻪ در ﻗﺮآن ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪» :‬اﻧّﺎ وﺟـﺪﻧﺎ اﺑﺎﺋﻨـﺎ ﻋﻠـﻰ أﻣ‪‬ـﺔ‪ .«3‬ﭼـﻮن اﻳـﻦ را‬ ‫ﺷﻨﻴﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮ آن ﭘﺎى ﻣﻰﻓﺸﺮدﻧﺪ و ﺑﺮاﺳﺎس آن ﻫﺮ ﺣﺮف ﻣﻨﻄﻘﻰ را ﺑﺎﻃﻞ ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺗﺤﺠ‪‬ﺮ در آنﺟـﺎ‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -1‬اﺣﻘﺎف‪ -13 :‬ﻓﺼﻠﺖ‪30 :‬‬ ‫‪ -2‬ﻓﺘﺢ‪26 :‬‬ ‫‪ -3‬زﺧﺮف‪22 :‬و‪23‬‬

‫‪ .4‬داﻧﺸﮕﺎه و آزاد اﻧﺪﻳﺸﻲ‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﺻﻮﻟﮕﺮاﻳﻰ ﻳﻚ ﺣﺮف اﺳﺖ و ﺗﺤﺠ‪‬ﺮ ﻳﻚ ﺣﺮف دﻳﮕﺮ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﺎن ﻛـﻪ آزاداﻧﺪﻳﺸـﻰ ﻏﻴـﺮ از‬ ‫ﺑﻰﺑﻨﺪوﺑﺎرى اﺳﺖ‪ .‬آزاداﻧﺪﻳﺸﻰ ﻳﻚ ﺣﺮف و ﺑﻰﺑﻨﺪوﺑﺎرى ﻳﻚ ﺣﺮف دﻳﮕﺮ اﺳـﺖ‪ .‬آزاداﻧﺪﻳﺸـﻰ اﻳـﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ در ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺳﺮزﻣﻴﻨﻬﺎى ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪى ﻣﻌـﺎرف‪ ،‬ﺧﻮدﺗـﺎن را آزاد ﻛﻨﻴـﺪ‪ ،‬ﺑﺮوﻳـﺪ‪،‬‬ ‫ﻧﻴﺮوﻫﺎ و اﻧﺮژﻳﻬﺎﻳﺘﺎن را ﺑﻪﻛﺎر ﺑﻴﻨﺪازﻳﺪ و ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﻴﺪ؛ اﻣﺎ ﻣﻌﻨـﺎى ﺑـﻰﺑﻨـﺪوﺑﺎرى اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ در‬ ‫ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻗﻠﻪى ﻳﻚ ﻛﻮه‪ ،‬اﺻﻼً اﻫﻤﻴﺖ ﻧﺪﻫﻴﺪ ﻛﻪ از ﻛﺪام راه ﺑﺮوﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻳﻦ ﻣﻰﺷﻮد ﻛﻪ از راﻫﻰ ﻣﻰروﻳﺪ و ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪاى ﻣﻰرﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﻧﻪ راه ﭘﻴﺶ دارﻳﺪ و ﻧﻪ راه ﭘـﺲ و‬ ‫ﻓﻘﻂ راه ﺳﻘﻮط دارﻳﺪ! در ﻛﻮﻫﻨﻮردى‪ ،‬آﻧﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ اﻫـﻞ رﻓـﺘﻦ ﺑـﻪ ارﺗﻔﺎﻋﺎﺗﻨـﺪ‪ ،‬اﻳـﻦ را ﻛـﺎﻣﻼً ﺗﺠﺮﺑـﻪ‬ ‫ﻛﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺧﻮب؛ ﺑﺮاى اﻳﻦﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﻗﻠّﻪ ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬راه وﺟﻮد دارد؛ ﺑﺎﻳﺪ آن راه را ﺷﻨﺎﺧﺖ‪ .‬ﻫﻴﭻ ﻣﺎﻧﻌﻰ ﻧﺪارد ﻛﻪ‬ ‫ﻣﺎ ﻳﻚ ﻧﻘﺸﻪى راﻫﻨﻤﺎ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ و ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ راﻫﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻗﻠّﻪ ﻣـﻰرود‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎﺳـﺖ و اﻳـﻦ ﻧﻘﺸـﻪى‬ ‫راﻫﻨﻤﺎ را در ﺟﻴﺒﻤﺎن ﻧﮕﻪدارﻳﻢ و از آن ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦﻛﺎر ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﻣﺘﺤﺠ‪‬ـﺮﻳﻢ‪،‬‬ ‫ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﻋﺎﻗﻠﻴﻢ و ﻣﻰداﻧﻴﻢ ﻛـﻪ ﺑـﺪون اﻳـﻦ ﻧﻘﺸـﻪى ﻫـﺪاﻳﺖ‪ ،‬ﺣﺮﻛـﺖ ﻛـﺮدنِ‬ ‫ﻧﺎاﻧﺪﻳﺸﻴﺪه ﻣﺎ را ﺑﻪ ﺳﻘﻮط ﻣﻨﺘﻬﻰ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ ﻻزم اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺮوز ﻣﺎ اﺣﺘﻴﺎج ﻣﺒﺮﻣﻰ دارﻳﻢ ﺑﻪ اﻳﻦﻛﻪ ﺗﻔﻜﺮ آزاداﻧﺪﻳﺸﺎﻧﻪ ‪ -‬ﻛﻪ ﺑﺎ آن‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﻋﻠﻢ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و ﮔﺴﺘﺮش و ﺗﻮﺳﻌﻪى واﻗﻌﻰ ﭘﻴﺪا ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد ‪ -‬در ﺟﺎﻣﻌـﻪ رﺷـﺪ‬ ‫ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ و ﺑﺘﻮاﻧﺪ اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎى اﻓﺮاد را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺧﻮد ﺟﺬب ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* آزاداﻧﺪﻳﺸﻲ در ﺣﻮزه و داﻧﺸﮕﺎه‬

‫ﻓﺮزﻧﺪان و ﺑﺮادران ﻋﺰﻳﺰ‬ ‫ﺑﺎ ﻫﻤﻪ ﻣﻀﻤﻮن ﻧﺎﻣﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻮاﻓﻘﻢ و از ﺷﻤﺎ و ﻫﻤﻔﻜﺮاﻧﺘﺎن در ﺣﻮزه و داﻧﺸﮕﺎه ﻣـﻰﺧـﻮاﻫﻢ ﻛـﻪ اﻳـﻦ‬ ‫اﻳﺪهﻫﺎ را ﺗﺎ ﻟﺤﻈﻪ ﻋﻤﻠﻰﺷﺪن و ﺛﻤﺮ دادن‪ ،‬ﻫـﺮ ﭼﻨـﺪ دراز ﻣـﺪت‪ ،‬ﺗﻌﻘﻴـﺐ ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬ﻧـﻪ ﻣـﺄﻳﻮس و ﻧـﻪ‬ ‫ﺷﺘﺎﺑﺰده‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ راه را ﻛﻪ راه ﺷﻜﻮﻓﺎﺋﻰ و ﺧﻼﻗﻴﺖ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﭘﻴﻤﻮد‪ .‬اﻳﻦ اﻧﻘـﻼب ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﺑﻤﺎﻧﺪ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺗﺎرﻳﺨﻰ و ﺟﻬـﺎﻧﻰ ﺧـﻮﻳﺶ را ﺑـﻪ ﺑـﺎر ﻧﺸـﺎﻧﺪ و ﻫﻤـﻴﻦ ﻛـﻪ اﻳـﻦ ﻋـﺰم و ﺑﻴـﺪارى و‬ ‫ﺧﻮدآﮔﺎﻫﻰ در ﻧﺴﻞ دوم ﺣﻮزه و داﻧﺸﮕﺎه ﻧﻴﺰ ﺑﻴﺪار ﺷﺪه اﺳـﺖ‪ ،‬ﻫﻤـﻴﻦ ﻛـﻪ اﻳـﻦ ﻧﺴـﻞ از اﻓـﺮاط و‬ ‫ﺗﻔﺮﻳﻂ‪ ،‬رﻧﺞ ﻣﻰﺑﺮد و راه ﺗﺮﻗﻰ و ﺗﻜﺎﻣﻞ را ﻧﻪ در »ﺟﻤﻮد و ﺗﺤﺠﺮ« و ﻧﻪ در »ﺧﻮدﺑﺎﺧﺘﮕﻰ و ﺗﻘﻠﻴـﺪ«‪،‬‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار اﻋﻀﺎي اﻧﺠﻤﻦ ﻗﻠﻢ‪81/11/7 -‬‬

‫‪429‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫ﺑﻠﻜﻪ در ﻧﺸﺎط اﺟﺘﻬﺎدى و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻓﻜﺮ ﻋﻠﻤﻰ و دﻳﻨﻰ ﻣﻰداﻧﺪ و ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ ﻛﻪ ﺷﺠﺎﻋﺖ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﭘـﺮدازى‬ ‫و ﻣﻨﺎﻇﺮه در ﺿﻤﻦ وﻓﺎدارى ﺑﻪ اﺻﻮل و اﺧﻼق و ﻣﻨﻄـﻖ در ﺣـﻮزه و داﻧﺸـﮕﺎه‪ ،‬ﺑﻴـﺪار ﺷـﻮد و اراده‬ ‫ﻛﺮده اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﺆاﻻت و ﺷﺒﻬﺎت را ﺑﻰﭘﺎﺳﺦ ﻧﮕﺬارد‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬ﻓﻰ ﻧﻔﺴﻪ ﻳﻚ ﭘﻴﺮوزى و دﺳﺘﺎورد اﺳـﺖ‬ ‫و ﺑﺎﻳﺪ آن را ﮔﺮاﻣﻰ داﺷﺖ و آﻧﮕﺎه ﻛﻪ ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻣﺎ ﻧﻘﻄﻪ ﺗﻌﺎدل ﻣﻴﺎن »ﻫﺮج و ﻣﺮج« و »دﻳﻜﺘـﺎﺗﻮرى« را‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﺋﻰ و ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬دوران ﺟﺪﻳﺪ آﻏﺎز ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬آرى‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪ از »آزادى« ﺗﺮﺳـﻴﺪ و از »ﻣﻨـﺎﻇﺮه«‬ ‫ﮔﺮﻳﺨﺖ و »ﻧﻘﺪ و اﻧﺘﻘﺎد« را ﺑﻪ ﻛﺎﻻى ﻗﺎﭼﺎق و ﻳﺎ اﻣﺮى ﺗﺸﺮﻳﻔﺎﺗﻰ‪ ،‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﺮد ﭼﻨﺎﻧﭽـﻪ ﻧﺒﺎﻳـﺪ ﺑﺠـﺎى‬ ‫ﻣﻨﺎﻇﺮه‪ ،‬ﺑﻪ »ﺟﺪال و ﻣﺮاء«‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﺎر آﻣﺪ و ﺑﺠﺎى آزادى‪ ،‬ﺑﻪ دام ﻫﺘﺎﻛﻰ و ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﮔﺮﻳﺰى ﻟﻐﺰﻳـﺪ‪ .‬آن‬ ‫روز ﻛﻪ ﺳﻬﻢ »آزادى«‪ ،‬ﺳﻬﻢ »اﺧﻼق« و ﺳﻬﻢ »ﻣﻨﻄﻖ«‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﻳﻜﺠﺎ و در ﻛﻨﺎر ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ اداء ﺷﻮد‪ ،‬آﻏـﺎز‬ ‫روﻧﺪ ﺧﻼﻗﻴﺖ ﻋﻠﻤﻰ و ﺗﻔﻜﺮ ﺑﺎﻟﻨﺪه دﻳﻨﻰ در اﻳﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﺖ و ﻛﻠﻴﺪ ﺟﻨﺒﺶ »ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺮم اﻓﺰار ﻋﻠﻤـﻰ‬ ‫و دﻳﻨﻰ« در ﻛﻠﻴﻪ ﻋﻠﻮم و ﻣﻌﺎرف داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ و ﺣـﻮزوى زده ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﻰﺷـﻚ آزادﻳﺨـﻮاﻫﻰ و‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﻓﺮﺻﺘﻰ ﺑﺮاى اﻧﺪﻳﺸﻴﺪن و ﺑﺮاى ﺑﻴﺎن اﻧﺪﻳﺸﻪ ﺗﻮأم ﺑـﺎ رﻋﺎﻳـﺖ »ادب اﺳـﺘﻔﺎده از آزادى«‪ ،‬ﻳـﻚ‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ اﺳﻼﻣﻰ اﺳﺖ و »آزادى ﺗﻔﻜﺮ‪ ،‬ﻗﻠﻢ و ﺑﻴﺎن«‪ ،‬ﻧﻪ ﻳـﻚ ﺷـﻌﺎر ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎﺗﻰ ﺑﻠﻜـﻪ از اﻫـﺪاف اﺻـﻠﻰ‬ ‫اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻰ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﻋﻤﻴﻘﺎً ﻣﺘﺄﺳﻔﻢ ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻰ ﻣﻴﺎن ﻣﺮداب »ﺳﻜﻮت و ﺟﻤﻮد« ﺑﺎ ﮔﺮداب »ﻫـﺮزه ﮔـﻮﺋﻰ و ﻛﻔﺮﮔـﻮﺋﻰ«‪،‬‬ ‫‪430‬‬

‫ﻃﺮﻳﻖ ﺳﻮﻣﻰ ﻧﻤﻰﺷﻨﺎﺳﻨﺪ و ﮔﻤﺎن ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاى ﭘﺮﻫﻴﺰ از ﻫﺮ ﻳﻚ از اﻳﻦ دو‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑـﻪ دام دﻳﮕـﺮى‬ ‫اﻓﺘﺎد‪ .‬ﺣﺎل آنﻛﻪ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻰ آﻣﺪ ﺗﺎ ﻫﻢ »ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺧﻔﻘﺎن و ﺳﺮﺟﻨﺒﺎﻧﻴﺪن و ﺟﻤﻮد« و ﻫﻢ »ﻓﺮﻫﻨـﮓ‬ ‫آزادى ﺑﻰﻣﻬﺎر و ﺧﻮدﺧﻮاﻫﺎﻧﻪ ﻏﺮﺑﻰ« را ﻧﻘﺪ و اﺻﻼح ﻛﻨﺪ و ﻓﻀﺎﺋﻰ ﺑﺴﺎزد ﻛﻪ در آن‪» ،‬آزادى ﺑﻴـﺎن«‪،‬‬ ‫ﻣﻘﻴﺪ ﺑﻪ »ﻣﻨﻄﻖ و اﺧﻼق و ﺣﻘﻮق ﻣﻌﻨﻮى و ﻣﺎدى دﻳﮕﺮان« و ﻧﻪ ﺑـﻪ ﻫـﻴﭻ ﭼﻴـﺰ دﻳﮕـﺮى‪ ،‬ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﺑـﻪ‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮓ اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ و ﺣﻜﻮﻣﺘﻰ ﮔﺮدد و ﺣﺮﻳﺖ و ﺗﻌﺎدل و ﻋﻘﻼﻧﻴﺖ و اﻧﺼﺎف‪ ،‬ﺳﻜﻪ راﺋﺞ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺗﺎ ﻫﻤﻪ اﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎ در ﻫﻤﻪ ﺣﻮزهﻫﺎ ﻓﻌﺎل و ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﻪ ﮔﺮدﻧـﺪ و »زاد و وﻟـﺪ ﻓﺮﻫﻨﮕـﻰ« ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﺗﻌﺒﻴـﺮ‬ ‫رواﻳﺎت ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﻛﺮم )ص( و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ اﻳﺸﺎن )ﻋﻠﻴﻬﻢاﻟﺴ‪‬ﻼم(‪ ،‬ﻣﺤﺼﻮل »ﺗﻀﺎرب آراء و ﻋﻘﻮل« اﺳﺖ‪،‬‬ ‫ﻋﺎدت ﺛﺎﻧﻮى ﻧﺨﺒﮕﺎن و اﻧﺪﻳﺸﻪوران ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﻮﻳﮋه ﻛﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ اﺳـﻼﻣﻰ و ﺗﻤـﺪن اﺳـﻼﻣﻰ ﻫﻤـﻮاره در‬ ‫ﻣﺼﺎف ﺑﺎ ﻣﻌﻀﻼت ﺟﺪﻳﺪ و ﻧﻴﺰ در ﭼﺎﻟﺶ ﺑﺎ ﻣﻜﺎﺗﺐ و ﺗﻤﺪﻧﻬﺎى دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺷـﻜﻔﺘﻪ اﺳـﺖ و ﭘﺎﺳـﺦ ﺑـﻪ‬ ‫ﺷﺒﻬﻪ ﻧﻴﺰ ﺑﺪون ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺷﺒﻬﻪ‪ ،‬ﻧﺎﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﮔﺮوﻫﻰ ﺑﺪﻧﺒﺎل ﺳﻴﺎﺳﺖ زدﮔﻰ و ﮔﺮوﻫـﻰ‬ ‫ﺑﺪﻧﺒﺎل ﺳﻴﺎﺳﺖ زداﺋﻰ‪ ،‬داﺋﻤﺎً ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻓﻀﺎى ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻛﺸﻮر را ﺑـﻪ ﺳـﻜﻮت ﻣـﺮداب ﮔﻮﻧـﻪ ﻳـﺎ ﺗﻼﻃـﻢ‬

‫‪ .4‬داﻧﺸﮕﺎه و آزاد اﻧﺪﻳﺸﻲ‬

‫ﮔﺮداب وار‪ ،‬ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺗﺎ در اﻳﻦ ﺑﻠﺒﺸﻮ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺻﺎﺣﺒﺎن ﻗﺪرت و ﺛﺮوت و ﺗﺮﻳﺒﻮن‪ ،‬ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺗﺄﺛﻴﺮﮔـﺬار‬ ‫و ﺟﺮﻳﺎن ﺳﺎز ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺳﻄﺢ ﺗﻔﻜﺮ اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ را ﭘﺎﺋﻴﻦ آورده و ﻫﻤـﻪ ﻓﺮﺻـﺖ ﻣﻠـﻰ را ﻫـﺪر دﻫﻨـﺪ و‬ ‫اﻋﺼﺎب ﻣﻠﺖ را ﺑﻔﺮﺳﺎﻳﻨﺪ و درﮔﻴﺮىﻫﺎى ﻏﻠﻂ و ﻣﻨﺤﻂ ﻗﺒﻴﻠﻪ اى ﻳﺎ ﻓﺮﻫﻨـﮓ ﻓﺎﺳـﺪ ﺑﻴﮕﺎﻧـﻪ را رواج‬ ‫دﻫﻨﺪ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺧﺮد و اﺣﺴﺎس‪ ،‬ﺳﺎﻛﺖ و ﻣﺴﻜﻮت ﺑﻤﺎﻧﻨـﺪ و ﺻـﺎﺣﺒﺪﻻن و ﺧﺮدﻣﻨـﺪان‪،‬‬ ‫ﺑﺮﻛﻨﺎر و در ﺣﺎﺷﻴﻪ ﻣﺎﻧﺪه و ﻣﻨﺰوى‪ ،‬ﺧﺴﺘﻪ و ﻓﺮاﻣﻮش ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬در ﭼﻨـﻴﻦ ﻓﻀـﺎﺋﻰ‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﺑـﻪ ﺟﻠـﻮ‬ ‫ﻧﺨﻮاﻫﺪ رﻓﺖ و دﻋﻮاﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻜﺮارى و ﺛﺎﺑﺖ و ﺳﻄﺤﻰ و ﻧﺎزل ﻣﻰﮔﺮدد‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻓﻜﺮى ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﺣﺮف ﺗﺎزه‬ ‫اى ﮔﻔﺘﻪ ﻧﻤﻰﺷﻮد‪ ،‬ﻋﺪهاى ﻣﺪام ﺧﻮد را ﺗﻜﺮار ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ و ﻋﺪهاى دﻳﮕﺮ ﺗﻨﻬﺎ ﻏﺮب را ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻣﻰﻛﻨﻨـﺪ‬ ‫و ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻧﻴﺰ ﻛﻪ ﺗﺎﺑﻊ ﻧﺨﺒﮕﺎن ﺧﻮﻳﺶ اﻧﺪ‪ ،‬دﭼﺎر اﻧﻔﻌﺎل و ﻋﻘﺒﮕﺮد ﻣﻰﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽـﻪ در‬ ‫ﻧﺎﻣﻪ ﺧﻮد ﺗﻮﺟﻪ ﻛﺮدهاﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺮاى ﺑﻴﺪار ﻛﺮدن ﻋﻘﻞ ﺟﻤﻌﻰ‪ ،‬ﭼﺎره اى ﺟـﺰ ﻣﺸـﺎوره و ﻣﻨـﺎﻇﺮه ﻧﻴﺴـﺖ و‬ ‫ﺑﺪون ﻓﻀﺎى اﻧﺘﻘﺎدى ﺳﺎﻟﻢ و ﺑﺪون آزادى ﺑﻴﺎن و ﮔﻔﺘﮕـﻮى آزاد ﺑـﺎ »ﺣﻤﺎﻳـﺖ ﺣﻜﻮﻣـﺖ اﺳـﻼﻣﻰ«و‬ ‫»ﻫﺪاﻳﺖ ﻋﻠﻤﺎء و ﺻﺎﺣﺒﻨﻈﺮان«‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠـﻢ و اﻧﺪﻳﺸـﻪ دﻳﻨـﻰ و در ﻧﺘﻴﺠـﻪ‪ ،‬ﺗﻤـﺪن ﺳـﺎزى و ﺟﺎﻣﻌـﻪ‬ ‫ﭘﺮدازى‪ ،‬ﻧﺎﻣﻤﻜﻦ ﻳﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺸﻜﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮاى ﻋﻼج ﺑﻴﻤﺎرىﻫﺎ و ﻫﺘﺎﻛﻰﻫﺎ و ﻣﻬﺎر ﻫﺮج و ﻣـﺮج‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻧﻴﺰ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ راه‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ آزادى ﺑﻴﺎن در ﭼﺎرﭼﻮب ﻗﺎﻧﻮن و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻈﺮﻳﻪ در ﭼﺎرﭼﻮب‬ ‫اﺳﻼم‪ ،‬ﺣﻤﺎﻳﺖ و ﻧﻬﺎدﻳﻨﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﻈﺮ ﻣﻰرﺳﺪ ﻛﻪ ﻫـﺮ ﺳـﻪ روش ﭘﻴﺸـﻨﻬﺎدى ﺷـﻤﺎ ﻳﻌﻨـﻰ ﺗﺸـﻜﻴﻞ ‪(1‬‬ ‫»ﻛﺮﺳﻰﻫﺎى ﻧﻈﺮﻳﻪﭘﺮدازى« ‪» (2‬ﻛﺮﺳﻰﻫﺎى ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺳﺆاﻻت و ﺷـﺒﻬﺎت« و ‪» (3‬ﻛﺮﺳـﻰﻫـﺎى ﻧﻘـﺪ و‬ ‫ﻣﻨﺎﻇﺮه«‪ ،‬روﺷﻬﺎﺋﻰ ﻋﻤﻠﻰ و ﻣﻌﻘﻮل ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺧﻮب اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﻤﺎﻳﺖ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺷﻮﻧﺪ ﺑﻨﺤﻮى ﻛﻪ ﻫﺮ‬ ‫ﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ ،‬ﻣﺠﺎل ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﮔﺴﺘﺮش ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﻓﻀﺎ ﺑﺮ دﻛﺎﻧﺪاران و ﻓﺮﻳﺒﻜﺎران و راﻫﺰﻧـﺎن راه ﻋﻠـﻢ و دﻳـﻦ‪،‬‬ ‫ﺗﻨﮓﺗﺮ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ »ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻈﺮﻳﻪ و ﻓﻜﺮ«‪ ،‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﻳﻚ ارزش ﻋﻤﻮﻣﻰ در ﺣﻮزه و داﻧﺸﮕﺎه ﺷـﻮد و در ﻗﻠﻤﺮوﻫـﺎى‬ ‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻋﻘﻞ ﻧﻈﺮى و ﻋﻤﻠﻰ‪ ،‬از ﻧﻈﺮﻳﻪﺳﺎزان‪ ،‬ﺗﻘﺪﻳﺮ ﺑﻌﻤﻞ آﻳﺪ و ﺑـﻪ ﻧـﻮآوران‪ ،‬ﺟـﺎﻳﺰه داده ﺷـﻮد و‬ ‫ﺳﺨﻨﺎﻧﺸﺎن ﺷﻨﻴﺪه ﺷﻮد ﺗﺎ دﻳﮕﺮان ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺧﻼﻗﻴﺖ و اﺟﺘﻬﺎد‪ ،‬ﺗﺸﻮﻳﻖ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ اﻳﺪهﻫﺎ در ﭼـﺎرﭼﻮب‬ ‫ﻣﻨﻄﻖ و اﺧﻼق و در ﺟﻬﺖ رﺷﺪ اﺳﻼﻣﻰ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ رﻗﺎﺑﺖ ﻛﻨﻨﺪ و ﻣﺼﺎف دﻫﻨـﺪ ﺗـﺎ ﺟﻬـﺎن اﺳـﻼم‪،‬‬ ‫اﻋﺎده ﻫﻮﻳﺖ و ﻋﺰت ﻛﻨﺪ و ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﺑﻪ رﺗﺒﻪ اى ﺟﻬﺎﻧﻰ ﻛﻪ اﺳﺘﺤﻘﺎق آن را دارد ﺑـﺎر دﻳﮕـﺮ دﺳـﺖ‬ ‫ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫‪431‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫ﻣﻦ ﺑﺮ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺷﻤﺎ ﻣﻰاﻓﺰاﻳﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻳﺪه ﭼﻪ در ﻗﺎﻟـﺐ »ﻣﻨـﺎﻇﺮهﻫـﺎى ﻗﺎﻧﻮﻧﻤﻨـﺪ و ﺗـﻮأم ﺑـﺎ اﻣﻜـﺎن‬ ‫داورى« و ﺑﺎ ﺣﻀﻮر »ﻫﻴﺌﺖ داورى ﻋﻠﻤﻰ« و ﭼﻪ در ﻗﺎﻟﺐ ﺗﻤﻬﻴـﺪ »ﻓﺮﺻـﺖ ﺑـﺮاى ﻧﻈﺮﻳـﻪﺳـﺎزان« و‬ ‫ﺳﭙﺲ »ﻧﻘﺪ و ﺑﺮرﺳﻰ« اﻳﺪه آﻧﺎن ﺗﻮﺳﻂ ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻓﻦ و در ﻣﺤﻀﺮ وﺟـﺪان ﻋﻠﻤـﻰ ﺣـﻮزه و داﻧﺸـﮕﺎه‪،‬‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺤﺪود ﺑﻪ ﺑﺮﺧﻰ ﻗﻠﻤﺮوﻫﺎى ﻓﻜﺮ دﻳﻨﻰ ﻳﺎ ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻰ و اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﻧﻴﺰ ﻧﻤﺎﻧﺪ ﺑﻠﻜﻪ در ﻛﻠﻴﻪ ﻋﻠـﻮم‬ ‫و رﺷﺘﻪﻫﺎى ﻧﻈﺮى و ﻋﻤﻠﻰ )ﺣﺘﻰ ﻋﻠﻮم ﭘﺎﻳﻪ و ﻋﻠﻮم ﻛﺎرﺑﺮدى و ‪ (...‬و در ﺟﻬﺖ ﺣﻤﺎﻳﺖ از ﻛﺎﺷـﻔﺎن‬ ‫و ﻣﺨﺘﺮﻋﺎن و ﻧﻈﺮﻳﻪﺳﺎزان در اﻳﻦ ﻋﻠﻮم و در ﻓﻨﻮن و ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻧﻴﺰ ﭼﻨﻴﻦ ﻓﻀﺎﺋﻰ ﭘﺪﻳﺪ آﻳﺪ و اﻟﺒﺘﻪ ﺑـﺮاى‬ ‫آنﻛﻪ ﺿﺮﻳﺐ »ﻋﻠﻤﻰ ﺑﻮدن« اﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳـﺎت و ﻣﻨـﺎﻇﺮات‪ ،‬ﭘـﺎﺋﻴﻦ ﻧﻴﺎﻳـﺪ و ﭘﺨﺘـﻪ ﮔـﻮﺋﻰ ﺷـﻮد و ﺳـﻄﺢ‬ ‫ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎ ﻧﺎزل و ﻋﻮاﻣﺎﻧﻪ و ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻰ ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻤﻬﻴﺪاﺗﻰ اﻧﺪﻳﺸﻴﺪ و ﻗﻮاﻋﺪى ﻧﻮﺷﺖ‪ .‬اﻳـﻦﺟﺎﻧـﺐ ﺑـﺎ‬ ‫ﭼﻨﻴﻦ ﻃﺮﺣﻬﺎﺋﻰ ﻫﻤﻮاره ﻣﻮاﻓﻖ ﺑﻮدهام و از آن ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺧﻮاﻫﻢ ﻛـﺮد و از ﺷـﻮراى ﻣﺤﺘـﺮم ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫ﺣﻮزه ﻋﻠﻤﻴﻪ ﻗﻢ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻢ ﺗﺎ ﺑﺎ اﻃﻼع و ﻣﺴـﺎﻋﺪت »ﻣﺮاﺟـﻊ ﺑﺰرﮔـﻮار و ﻣﺤﺘـﺮم« و ﺑـﺎ ﻫﻤﻜـﺎرى و‬ ‫ﻣﺸﺎرﻛﺖ »اﺳﺎﺗﻴﺪ و ﻣﺤﻘﻘﻴﻦ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺣﻮزه«‪ ،‬ﺑﺮاى ﺑﺎﻟﻨﺪﮔﻰ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻓﻘﻪ و اﺻﻮل و ﻓﻠﺴـﻔﻪ و ﻛـﻼم و‬ ‫ﺗﻔﺴﻴﺮ و ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﺗﺤﻘﻴﻖ و ﺗﺄﻟﻴﻒ دﻳﻨﻰ‪ ،‬و ﻧﻴﺰ ﻓﻌﺎل ﻛﺮدن »ﻧﻬﻀﺖ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺳﺆاﻻت ﻧﻈـﺮى‬ ‫و ﻋﻤﻠﻰ ﺟﺎﻣﻌﻪ«‪ ،‬ﺗﺪارك ﭼﻨﻴﻦ ﻓﺮﺻﺘﻰ را ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ‪ .‬از ﺷﻮراى ﻣﺤﺘﺮم اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ و ﺑﻮﻳﮋه رﻳﺎﺳـﺖ‬ ‫ﻣﺤﺘﺮم آن ﻧﻴﺰ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻢ ﻛﻪ اﻳـﻦ اﻳـﺪه را در اوﻟﻮﻳـﺖ دﺳـﺘﻮر ﻛـﺎر ﺷـﻮرا ﺑـﺮاى رﺷـﺪ ﻛﻠﻴـﻪ ﻋﻠـﻮم‬ ‫‪432‬‬

‫داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ و ﻧﻘﺪ ﻣﺘﻮن ﺗﺮﺟﻤﻪ اى و آﻏـﺎز »دوران ﺧﻼﻗﻴـﺖ و ﺗﻮﻟﻴـﺪ« در ﻋﺮﺻـﻪ ﻋﻠـﻮم و ﻓﻨـﻮن و‬ ‫ﺻﻨﺎﻳﻊ و ﺑﻮﻳﮋه رﺷﺘﻪﻫﺎى ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻰ و ﻧﻴﺰ ﻣﻌﺎرف اﺳﻼﻣﻰ ﻗﺮار دﻫﻨﺪ ﺗﺎ زﻣﻴﻨﻪ ﺑﺮاى اﻳﻨﻜـﺎر ﺑـﺰرگ‬ ‫ﺑﺘﺪرﻳﺞ ﻓﺮاﻫﻢ ﮔﺮدد و داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎى ﻣﺎ ﺑﺎر دﻳﮕﺮ در ﺻﻒ ﻣﻘﺪم ﺗﻤﺪن ﺳﺎزى اﺳﻼﻣﻰ و رﺷﺪ ﻋﻠﻮم و‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻓﻨﺎورى و ﻓﺮﻫﻨﮓ‪ ،‬ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻰﺷﻚ ﻫﺮ دو ﻧﻬﺎد از ﻃﺮﺣﻬﺎى ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدى ﻓﻀﻼء داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ و‬ ‫ﺣﻮزوى و از ﺟﻤﻠﻪ ﻃﺮح ﺷﻤﺎ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد ﺗﺎ ﺑﺎ رﻋﺎﻳﺖ ﻫﻤﻪ ﺟﻮاﻧﺐ ﻣﺴﺄﻟﻪ‪ ،‬ﺟﻨﺒﺶ »ﭘﺎﺳـﺦ‬ ‫ﺑﻪ ﺳﺆاﻻت«‪» ،‬ﻣﻨﺎﻇﺮات ﻋﻠﻤﻰ« و »ﻧﻈﺮﻳﻪ ﭘﺮدازى روﺷﻤﻨﺪ« را در ﻛﻠﻴـﻪ ﻗﻠﻤﺮوﻫـﺎى ﻋﻠﻤـﻰ ﺣـﻮزه و‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﻧﻬﺎدﻳﻨﻪ و ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻣﻴﺪوارم ﻛﻪ ﻣﺮاﺣﻞ اﺟﺮاء اﻳﻦ اﻳﺪه‪ ،‬دﭼﺎر ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ادارى ﻧﺸـﺪه و‬ ‫ﺗﺎ ﭘﻴﺶ از ﺑﻴﺴﺖ و ﭘﻨﺠﻤﻴﻦ ﺳﺎﻟﮕﺮد اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﻧﺨﺴـﺘﻴﻦ ﺛﻤـﺮات ﻣﻬـﻢ آن آﺷـﻜﺎر ﺷـﺪه ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬واﻟﻠَّـﻪ‬ ‫اﻟﻤﺴﺘﻌﺎن‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫‪ -1‬ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﻧﺎﻣﻪ ﺟﻤﻌﻲ از داﻧﺶآﻣﻮﺧﺘﮕﺎن و ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان ﺣﻮزه ﻋﻠﻤﻴﻪ‪81/11/16 -‬‬

‫‪ .4‬داﻧﺸﮕﺎه و آزاد اﻧﺪﻳﺸﻲ‬

‫* ﻣﻔﻬﻮم آزادﻳﺨﻮاﻫﻲ‬

‫ﺷﻤﺎ ﺟﻤﺎﻋﺘﻰ ﻛﻪ اﻳﻦﺟﺎ ﺗﺸﺮﻳﻒ دارﻳﺪ ‪ -‬از ﭘﺴﺮان و دﺧﺘﺮان داﻧﺸﺠﻮ ﻛﻪ ﻓﺮزﻧﺪان ﻋﺰﻳﺰ ﻣﻦ ﻫﺴـﺘﻴﺪ‬ ‫ ﻫﻤﻪﺗﺎن از داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻣﺘﺪﻳﻦ و ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑـﻪ ﻣﺒـﺎﻧﻰ دﻳﻨـﻰ و ﻣﻌـﺎرف اﺳـﻼﻣﻰ ﻫﺴـﺘﻴﺪ‪ ،‬ﻛـﻪ ﺑﺪﻧـﻪى‬‫داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ﻫﻢ ﺑﻪﻃﻮر ﻏﺎﻟﺐ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎى ﻣﻌﺘﻘﺪى ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﻣﻦ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻢ ﻏﺎﻟـﺐ ﻳـﺎ ﺑـﻴﺶ از ﻏﺎﻟـﺐ‬ ‫ﺑﺪﻧﻪى داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪاى ﻣﺘﻌﻬ‪‬ـﺪ و داراى اﺣﺴـﺎس ﻣﺴـﺆوﻟﻴﺖ ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ آرﻣﺎﻧﻬـﺎى‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻳﻜﻰ از اﻳﻦ آرﻣﺎﻧﻬﺎ ﻣﺴﺄﻟﻪى ﻋﻠﻢ اﺳﺖ؛ دوﻣﻰ ﻋﺪاﻟﺘﺨﻮاﻫﻰ اﺳﺖ و آرﻣـﺎن ﺳـﻮم‪،‬‬ ‫آزاداﻧﺪﻳﺸﻰ و آزادﻳﺨﻮاﻫﻰ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫آزادﻳﺨﻮاﻫﻰ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻓﻘﻂ ﻣﻨﺤﺼﺮ در ﻣﻌﻨﺎى ﻣﺤﺪود ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺗﻠﻘّﻰ و ﻣﻌﻨﺎ ﺷـﻮد‪ .‬در آزادﻳﻬـﺎى ﺳﻴﺎﺳـﻰ‪،‬‬ ‫آزادﻳﻬﺎى اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ از ﺑﺨﺸﻬﺎى ﻣﻬﻢ آزادﻳﻬﺎى ﺑﺸﺮى اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﺧﻮدﻣﺎن ﻛﺘﻚﺧﻮرده و زﻧﺪان رﻓﺘـﻪى‬ ‫اﻳﻦ آزادﻳﻬﺎ ﻫﺴﺘﻴﻢ و ﻣﻌﻨﻰ آزادى ﺳﻴﺎﺳﻰ را ﻣﻰﻓﻬﻤﻴﻢ؛ اﻣﺎ ﻣـﻰﮔـﻮﻳﻴﻢ ﻛﺴـﺎﻧﻰ ﻛـﻪ ﺑـﺎ ﺷـﻌﺎر آزادى‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﻰ‪ ،‬دﻧﺒﺎل ﺗﺤﻘّﻖ ﺷﻌﺎرﻫﺎى ﺿﺪ‪‬آزادىﺗﺮﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎى ﺳﻴﺎﺳﻰ دﻧﻴﺎ ‪ -‬ﻫﻴﺄت ﺣﺎﻛﻤﻪى اﻣﺮﻳﻜـﺎ؛‬ ‫ﻓﺎﺷﻴﺴﺘﻬﺎى ﻇﺎﻫﺮاً دﻣﻜﺮات ﻣﻮﺟﻮد در دﻧﻴﺎ ﻛﻪ از ﻫﺮ ﻓﺎﺷﻴﺴﺘﻰ‪ ،‬ﻓﺎﺷﻴﺴﺘﺘﺮﻧﺪ ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪاى ﻣﺘﻌﺼ‪‬ـﺐ و‬ ‫ﻧﻮ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎر ﻛﻪ ﺗﺎزه وارد ﻣﻴﺪان ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺷﺪهاﻧﺪ ‪ -‬درﺑﺎرهى اﻳﺮان ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ آزادﻳﺨﻮاﻫﻨﺪ؟ اﻳﻦ‪،‬‬ ‫آزادﻳﺨﻮاﻫﻰ و دﻧﺒﺎل آزادى ﺳﻴﺎﺳﻰ رﻓﺘﻦ اﺳﺖ؟ آن ﺷﻌﺎر آزادﻳﺨﻮاﻫﻰ ﻛﻪ ﻣﻌﻨﺎ و ﻣ‪Ĥ‬ل و ﺧﻼﺻـﻪاش‬ ‫اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺣﻜﻮﻣﺖ دﺳـﺖﻧﺸـﺎﻧﺪهى ﺧـﻮدش را ﺑـﺮ اﻳـﻦ ﻛﺸـﻮر ﻣﺴـﻠّﻂ ﻛﻨـﺪ‪ ،‬آن ﺷـﻌﺎر‬ ‫آزادﻳﺨﻮاﻫﻰ ﻧﻴﺴﺖ؛ وﻟﻮ ﺻﺪ ﺑﺰك و رﻧﮓ و روﻏﻦ آزادﻳﺨﻮاﻫﻰ ﻫﻢ ﺑﻪ آن ﺑﺰﻧﻨﺪ؛ اﻳﻦ ﺷﻌﺎر‪ ،‬دروﻏﻴﻦ‬ ‫و ﺷﻌﺎر اﺳﺎرت و ﺧﻴﺎﻧﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﻣﻨﻄﻘﻰ ﻛﻪ ﻣﻦ ﻣﻰﮔﻮﻳﻢ‪ ،‬آزاداﻧﺪﻳﺸﻰ را ﻋﻤﻴﻘﺘﺮ ﻣﻌﻨﺎ ﻛﻨﻴﻢ ﺗﺎ اﻳﻦﺟﺎ‬ ‫ﻫﻢ اﺛﺮ ﺧﻮدش را ﺑﺒﺨﺸﺪ‪.‬‬ ‫آزاداﻧﺪﻳﺸﻰ ﻳﻌﻨﻰ آزاداﻧﻪ ﻓﻜﺮ ﻛﺮدن؛ آزاداﻧﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺘﻦ؛ ﺗﺮﺟﻤﻪاى‪ ،‬ﺗﻘﻠﻴﺪى و ﺑﺮ اﺛﺮ ﺗﻠﻘﻴﻦ دﻧﺒـﺎل‬ ‫ﺑﻠﻨﺪﮔﻮﻫﺎى ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻰ ﻏﺮب ﺣﺮﻛﺖ ﻧﻜﺮدن‪ .‬ﻟﺬا ﺷﺎﻣﻞ ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻣﻌﺮﻓﺖ‪ ،‬ﻣﺸﻰ ﺳﻴﺎﺳﻰ‪ ،‬ﺷﻌﺎرﻫﺎ و واژهﻫـﺎ‬ ‫و ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎى ﻣﺘﻌﺎرف ﺳﻴﺎﺳﻰ و اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﻫﻢ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ اﻣﺮوز ﻏﺮب ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ دﻣﻜﺮاﺳﻰ‪ ،‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﻓﻜﺮ ﻛﻨﻴﻢ ‪ -‬آزادﻓﻜﺮى ﻳﻌﻨﻰ اﻳﻦ ‪ -‬ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ آﻳـﺎ ﻫﻤـﻴﻦﻛـﻪ او ﻣـﻰﮔﻮﻳـﺪ درﺳـﺖ اﺳـﺖ و دﻣﻜﺮاﺳـﻰ‬ ‫ﺑﻪﺻﻮرت ﻣﻄﻠﻖ ارزش اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﺎ ﻧﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺧﺪﺷﻪ اﺳﺖ؟‬

‫‪1‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺗﺸﻜﻞﻫﺎ‪ ،‬ﻛﺎﻧﻮنﻫﺎ‪ ،‬ﻧﺸﺮﻳﺎت‪ ،‬ﻫﻴﺄتﻫﺎي ﻣﺬﻫﺒﻲ و ﺷﻤﺎري از ﻧﺨﺒﮕﺎن داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ‪82/8/15 -‬‬

‫‪433‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫* ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻋﻠﻤﻲ‪ ،‬ﺷﺄن و ﺧﺼﻮﺻﻴﺘﺶ آزادي اﺳﺖ ﻣﻨﺘﻬﻲ ﻋﻘﻼﻳﻲ و ﻣﻨﻀﺒﻂ‬

‫‪ ...‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﻳﻦ ﺳﺆال ﻛﻪ ﻣﺎ ﭼﻪ ﺑﻜﻨﻴﻢ ﻳﺎ اﻳﻦ ﺳﺆال ﻛﻪ اﮔﺮ ﻧﺘﻴﺠـﻪى ﺗﺤﻘﻴﻘـﺎت ﻣـﺎ ﺑـﺎ ﻧﻈـﺮ رﻫﺒـﺮى‬ ‫ﻣﺨﺎﻟﻒ درآﻣﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﻛﺎر ﻛﻨﻴﻢ؟ اﻳﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﺳﺆاﻻت ﺧﻴﻠﻰ اﺻﻮﻟﻰ و ﻣﻨﻄﻘﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻣﺄﻣﻮر ﺑﻪ‬ ‫ﭘﮋوﻫﺸﻴﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻣﺄﻣﻮرﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦﻛﻪ ﻓﻜﺮ و ﻛﺎر ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠـﻪ ﺑـﻪ دﺳـﺖ آورﻳـﺪ و آن ﻧﺘﻴﺠـﻪى ﺷـﻤﺎ را‬ ‫رﻫﺒﺮى و ﻏﻴﺮرﻫﺒﺮى ﺑﻪ ﻋﻨﻮان دﺳﺘﺎوردﻫﺎى ﻋﻠﻤﻰ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ و ﺑﺮاﺳﺎس آن‪ ،‬ﺑﺮاى ﻛﺸـﻮر ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰى‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﺷﺄن و ﺧﺼﻮﺻﻴﺘﺶ‪ ،‬آزادى اﺳﺖ؛ ﻣﻨﺘﻬﺎ ﻋﻘﻼﻳﻰ؛ ﺑﻰاﻧﻀﺒﺎط ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺑﺪون آزاداﻧﺪﻳﺸﻲ رﺷﺪ ﻋﻠﻤﻲ اﻣﻜﺎن ﻧﺪارد‬

‫آزادى را ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺪ ﻣﻌﻨﺎ ﻛﺮد‪ .‬آزادى ﻳﻜـﻰ از ﺑﺰرﮔﺘـﺮﻳﻦ ﻧﻌﻤﺘﻬـﺎى اﻟﻬـﻰ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻳﻜـﻰ از ﺷـﻌﺒﺶ‬ ‫آزاداﻧﺪﻳﺸﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪون آزاداﻧﺪﻳﺸﻰ‪ ،‬اﻳﻦ رﺷﺪ اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ‪ ،‬ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﻓﻜﺮى و ﻓﻠﺴﻔﻰ اﻣﻜـﺎن ﻧـﺪارد‪ .‬در‬ ‫ﺣﻮزهﻫﺎى ﻋﻠﻤﻴﻪ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه و ﻣﺤﻴﻄﻬﺎى ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ و ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﻰ‪ ،‬ﻫﻮ ﻛـﺮدن ﻛﺴـﻰ ﻛـﻪ ﺣـﺮف ﺗـﺎزهاى‬ ‫ﻣﻰآورد‪ ،‬ﻳﻜﻰ از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺧﻄﺎﻫﺎﺳﺖ؛ ﺑﮕﺬارﻳﺪ آزاداﻧﻪ ﻓﻜﺮ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣـﻦ ﻓﻬـﻢ ﻏﻠـﻂ از آزادى را‬ ‫ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻧﻤﻰﻛﻨﻢ؛ ﻣﻦ ﺑﺎز ﮔﺬاﺷﺘﻦ دﺳﺖ دﺷﻤﻦ را در داﺧﻞ ﺑﺮاى اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺮﺗﺒﺎً ﮔﺎز ﺳﻤ‪‬ﻰ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﺪ و در‬ ‫‪434‬‬

‫ﻓﻀﺎى ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻳﺎ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻛﺸﻮر ﺑﺪﻣﺪ‪ ،‬ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻧﻤﻰﻛﻨﻢ؛ ﻣﻦ ﺑﺮاﻧﺪازى ﺧﺎﻣﻮش را ‪ -‬آنﭼﻨﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺧـﻮد‬ ‫اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻴﻬﺎ ﮔﻔﺘﻨﺪ و ﻋﻮاﻣﻠﺸﺎن ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ در اﻳﻨﺠﺎ ﺳﺎدﮔﻰ و ﺑﻰﻋﻘﻠﻰ ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ زﺑﺎن آوردﻧـﺪ ‪-‬‬ ‫ﺑﺮﻧﻤﻰﺗﺎﺑﻢ و رد ﻣﻰﻛﻨﻢ؛ اﻣﺎ ﺗﻮﺳﻌﻪى آزادى و رﻫﺎ ﺑﻮدن ﻣﻴﺪان ﺑﺮاى ﭘﺮورش ﻓﻜﺮ و اﻧﺪﻳﺸﻪ و ﻋﻠﻢ و‬ ‫ﻓﻬﻢ‪ ،‬رﺑﻄﻰ ﺑﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﻧﺪارد‪.‬‬ ‫ﻇﺮاﻓﺘﻰ ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ آدم اﻳﻦ دو ﻣﻨﻄﻘﻪ را از ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ ﺑﺎز ﺑﺸﻨﺎﺳﺪ و ﻣﺮز اﻳﻨﻬﺎ را ﻣﻌﻴﻦ ﺑﻜﻨـﺪ‪ .‬آزادى‬ ‫و آزاداﻧﺪﻳﺸﻰ‪ ،‬ﻳﻜﻰ از ﻣﺒﺎﻧﻰ اﺻﻠﻰ اﺻﻮﻟﮕﺮاﻳﻰ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* ﺑﺎﻳﺪ راه آزاداﻧﺪﻳﺸﻲ و ﻧﻮآوري و ﺗﺤﻮل را ﺑﺎز ﮔﺬاﺷﺖ‬

‫ﺣﺮف اﺻﻠﻰ ﻣﺎ اﻣﺮوز اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﻗﻒ در ﮔﺬﺷﺘﻪ و ﺳﺮﻛﻮب ﻧﻮآورى ﻣـﻰﺗـﻮان ﺑـﻪ ﺟـﺎﻳﻰ‬ ‫رﺳﻴﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﺎ رﻫﺎﺳﺎزى و ﺷﺎﻟﻮدهﺷﻜﻨﻰ و ﻫﺮج و ﻣﺮجِ اﻗﺘﺼﺎدى و ﻋﻘﻴﺪﺗﻰ و ﻓﺮﻫﻨﮕـﻰ ﻣـﻰﺗـﻮان ﺑـﻪ‬ ‫ﺟﺎﻳﻰ رﺳﻴﺪ؛ ﻫﺮ دو ﻏﻠﻂ اﺳﺖ‪ .‬آزادى ﻓﻜﺮ؛ ﻫﻤﺎن ﻧﻬﻀﺖ آزادﻓﻜﺮى ﻛﻪ ﻣﺎ دو‪ ،‬ﺳﻪ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ ﻣﻄـﺮح‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار اﺳﺎﺗﻴﺪ و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن داﻧﺸﮕﺎه اﻣﺎم ﺻﺎدق)ع(‪84/10/29 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار ﻣﺴﺌﻮﻻن و ﻛﺎرﮔﺰاران ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ اﻳﺮان‪85/3/29 -‬‬

‫‪ .4‬داﻧﺸﮕﺎه و آزاد اﻧﺪﻳﺸﻲ‬

‫ﻛﺮدﻳﻢ و اﻟﺒﺘﻪ داﻧﺸﺠﻮﻫﺎ ﻫﻢ اﺳﺘﻘﺒﺎل ﻛﺮدﻧﺪ؛ اﻣﺎ ﻋﻤﻼً آن ﻛﺎرى را ﻛﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺘـﻪ ﺑـﻮدم‪ ،‬اﻧﺠـﺎم ﻧﺸـﺪه‬ ‫اﺳﺖ؛ ﻧﻪ در ﺣﻮزه‪ ،‬ﻧﻪ در داﻧﺸﮕﺎه‪ .‬ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻢ ﻛﺮﺳﻴﻬﺎى آزاداﻧﺪﻳﺸﻰ ﺑﮕﺬارﻳﺪ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﺣﺎﻻ اﻳﻨﺠﺎ اﻻن ﻳـﺎدم آﻣـﺪ ﻛـﻪ در ﮔﺰارﺷـﻬﺎى ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ داﻧﺸـﮕﺎﻫﻬﺎى ﺳـﻤﻨﺎن ﺧﻮاﻧـﺪم ﻛـﻪ‬ ‫ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎى ﻓﻌﺎل داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ در ﺳﻤﻨﺎن ﺑـﺎ ﻫﻤـﺪﻳﮕﺮ ﻣﻨـﺎﻇﺮات آزاد دارﻧـﺪ‪ .‬اﮔـﺮ اﻳـﻦ‬ ‫ﮔﺰارش ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ دادﻧﺪ‪ ،‬دﻗﻴﻖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﭼﻴﺰ ﻣﺜﺒﺖ و ﺧﻮﺑﻰ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺴﺌﻠﻪى آزاداﻧﺪﻳﺸﻰاى ﻛﻪ ﻣﺎ ﮔﻔﺘﻴﻢ‪ ،‬ﻧﺎﻇﺮ ﺑﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ راه آزاد اﻧﺪﻳﺸﻰ و ﻧﻮآورى و ﺗﺤـﻮل را‬ ‫ﺑﺎز ﮔﺬاﺷﺖ‪ ،‬ﻣﻨﺘﻬﺎ آن را ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﺮد ﺗﺎ ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎرﺷﻜﻨﻰ و ﺷﺎﻟﻮدهﺷﻜﻨﻰ و ﺑـﺮ ﻫـﻢ زدن ﭘﺎﻳـﻪﻫـﺎى‬ ‫ﻫﻮﻳﺖ ﻣﻠﻰ ﻧﻴﻨﺠﺎﻣﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎر‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺻﺤﻴﺢ ﻻزم دارد‪ .‬ﭼﻪ ﻛﺴﻰ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﻨﺪ؟ ﻧﮕﺎﻫﻬﺎ ﻓـﻮراً‬ ‫ﻣﻰرود ﺑﻪ ﺳﻤﺖ دوﻟﺖ و وزارت ﻋﻠﻮم و‪...‬؛ ﻧﻪ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﺶ ﺑﺎ ﻧﺨﺒﮕﺎن اﺳﺖ؛ ﺑـﺎ ﺧـﻮد ﺷﻤﺎﺳـﺖ؛ ﺑـﺎ‬ ‫اﺳﺎﺗﻴﺪ ﻓﻌﺎل‪ ،‬داﻧﺸﺠﻮى ﻓﻌﺎل و ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎى ﻓﻌﺎل داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ‪ .‬ﺣﻮاﺳﺘﺎن ﺟﻤﻊ ﺑﺎﺷﺪ! دﻧﺒﺎل ﺣﺮف ﻧﻮ‬ ‫و ﭘﻴﺪا ﻛﺮدن ﺣﺮف ﻧﻮ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﻴﺪ؛ اﻣﺎ ﻣﺮاﻗﺐ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺣﺮف ﻧﻮ در ﻛﺪام ﺟﻬﺖ دارد ﺣﺮﻛـﺖ‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﺪ؛ در ﺟﻬﺖ ﺗﺨﺮﻳﺐ ﻳﺎ در ﺟﻬﺖ ﺗﺮﻣﻴﻢ و ﺗﻜﻤﻴﻞ؛ اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺗﻔﺎوت دارد‪ .‬اﻳﻦ وﻇﻴﻔﻪاى اﺳـﺖ‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻬﺪهى ﺧﻮد ﺷﻤﺎﻫﺎ‪ .‬اﻣﺜﺎل ﺑﻨﺪه ﻛﻪ ﻣﺴﺌﻮل ﻫﺴﺘﻴﻢ؛ اﻟﺒﺘﻪ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺘﻬﺎﻳﻰ دارﻳﻢ و ﺷﻜﻰ ﻧﻴﺴﺖ در اﻳﻦ‬ ‫زﻣﻴﻨﻪﻫﺎ؛ اﻣﺎ ﻛﺎر‪ ،‬ﻛﺎرِ ﺧﻮد ﺷﻤﺎﻫﺎﺳﺖ‪ .‬ﮔﻤـﺎن ﻧﻜﻨﻴـﺪ ﻛـﻪ ﻧﻬﻀـﺖ آزاداﻧﺪﻳﺸـﻰ و ﺣﺮﻛـﺖ ﺗﺤـﻮل و‬ ‫ﺷﺠﺎﻋﺖ در ﻛﺎرﻫﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن را‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎى ﺷﻤﺎ ﻛﻪ داﻧﺸﺠﻮ ﻫﺴﺘﻴﺪ ﻳﺎ ﻣﺤﻘﻖ ﻫﺴﺘﻴﺪ ﻳﺎ اﺳﺘﺎد ﻫﺴـﺘﻴﺪ‪،‬‬ ‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﺴﺌﻮﻻن دوﻟﺘﻰ ﻳﺎ ﺑﻨﺪه ﺑﻴﺎﻳﻴﻢ اﻧﺠﺎم ﺑﺪﻫﻴﻢ؛ ﻧﻪ‪ ،‬ﻣﻦ ﻧﻘﺸﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻴﺎﻳﻢ ﺑﮕﻮﻳﻢ اﻳـﻦ‬ ‫ﻛﺎر را ﺧﻮب اﺳﺖ ﺑﻜﻨﻴﻢ‪.‬ﻧﻬﻀﺖ ﻧﺮماﻓﺰارى و ﺟﻨﺒﺶ ﻧﺮماﻓﺰارى و ﻧﻬﻀﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠـﻢ را ﻣـﺎ ﻣﻄـﺮح‬ ‫ﻛﺮدﻳﻢ؛ اﻻن ﺣﺪود ده ﺳﺎل ﻣﻰﮔﺬرد و اﻣﺮوز ﻳﻚ ﻏﻮﻏﺎﻳﻰ راه اﻓﺘـﺎده اﺳـﺖ‪ .‬ﭼـﻪ ﻛﺴـﻰ اﻳـﻦ را راه‬ ‫اﻧﺪاﺧﺘﻪ؟ ﻣﻦ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻛﻠﻤﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﮕﻔﺘﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎر را ﺷﻤﺎ ﻛﺮدﻳﺪ؛ ﻣﺤﻘـﻖ ﻣـﺎ‪ ،‬ﺟـﻮان ﻣـﺎ و اﺳـﺘﺎد ﻣـﺎ؛‬ ‫ﺗﺤﻮل از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ اﺳﺖ‪ .‬وﻇﻴﻔﻪى ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻓﻜﺮى و ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﺣـﻮزه و داﻧﺸـﮕﺎه‪ ،‬ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫اﻳﻦ ﺗﺤﻮل اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺤﻮﻻت را ﺳﺮﻛﻮب ﻛﺮد‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻫﺮ ﺗﺤﻮﻟﻰ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* داﻧﺸﺠﻮ ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺮﻓﺶ را ﺻﺮﻳﺢ ﺑﺰﻧﺪ‬

‫ﻳﻜﻰ از دوﺳﺘﺎن‪ ،‬اﻋﺘﺮاﺿﻬﺎى ﺻﺮﻳﺤﻰ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺧﺼﻮﺻﻴﺖ داﻧﺸﺠﻮ ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﻪ اﺷـﺨﺎص و‬ ‫دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎ اﻋﺘﺮاﺿﻬﺎﺋﻰ ﻛﺮدﻧﺪ ‪ -‬ﺣﺎﻻ آن اﻋﺘﺮاﺿﻬﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ وارد ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ وارد ﻧﺒﺎﺷﺪ؛‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‪85/8/18 -‬‬

‫‪435‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫ﻣﻦ روى آن ﻧﻤﻴﺨﻮاﻫﻢ ﻗﻀﺎوت ﺑﻜﻨﻢ ‪ -‬اﺻﻞ اﻳﻨﻜﻪ داﻧﺸﺠﻮ ﺣﺮﻓﺶ را روﺷـﻦ و ﺻـﺮﻳﺢ و آﺷـﻜﺎر‬ ‫ﺑﺰﻧﺪ و دﭼﺎر ﺳﻴﺎﺳﻰﻛﺎرى ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﭼﻴﺰ ﻣﻄﻠـﻮﺑﻰ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺪﺗﺮﻳﻦ اﺷـﻜﺎل و اﺷـﻜﺎل وارد ﺑـﺮ ﻣﺤـﻴﻂ‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﺋﻰ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ داﻧﺸﺠﻮ دﭼﺎر ﻣﺤﺎﻓﻈـﻪﻛـﺎرى ﺷـﻮد و ﺣـﺮﻓﺶ را ﺑـﺎ ﻣﻼﺣﻈـﻪى ﻣﻮﻗـﻊ و‬ ‫ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺧﻴﺎﻟﻰ ﺑﻴﺎن ﻛﻨﺪ؛ ﻧﻪ‪ ،‬داﻧﺸﺠﻮ ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺮﻓﺶ را ﺻﺮﻳﺢ ﺑﺰﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ در ﻛﻨـﺎر اﻳـﻦ ﺻـﺮاﺣﺖ‪ ‬در‬ ‫ﺑﻴﺎن‪ ،‬ﺻﺪاﻗﺖ در ﻧﻴﺖ ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و در ﻛﻨﺎر او‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ در ﭘﺬﻳﺮش ﺧﻄﺎ؛ اﮔﺮ ﺛﺎﺑـﺖ‬ ‫ﺷﺪ ﻛﻪ ﺧﻄﺎﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮق ﺷﻤﺎى ﺟﻮان و داﻧﺸﺠﻮ و ﺻﺎدق و ﭘﺎﻛﻴﺰهدل‪ ،‬ﺑﺎ ﻳﻚ آدم ﺳﻴﺎﺳﻰﻛـﺎر ﺑﺎﻳـﺪ در‬ ‫ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺣﺮﻓﺘﺎن را ﺻﺮﻳﺢ ﺑﺰﻧﻴﺪ؛ آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﻣﻴﺰﻧﻴﺪ‪ ،‬از دل ﺑﺰﻧﻴﺪ؛ و اﮔﺮ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﻌﻠﻮم ﺷـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫اﺷﺘﺒﺎه اﺳﺖ‪ ،‬ﺳﺮﻳﻊ ﭘﺲ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ؛ راﺣﺖ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﻳﻜﻰ از ﺑﻬﺘـﺮﻳﻦ ﺷﺎﺧﺼـﻪﻫـﺎى داﻧﺸـﺠﻮﺋﻰ‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻳﻜﻰ از اﻳﻦ اﻋﺘﺮاﺿﻬﺎ‪ ،‬اﻋﺘﺮاض ﺑﻪ ﺻﺪا و ﺳﻴﻤﺎ ﺑﻮد و اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻌﻀـﻰ ﻣﻴﮕﻮﻳﻨـﺪ اﮔـﺮ ﭼﻨﺎﻧﭽـﻪ ﺻـﺪا و‬ ‫ﺳﻴﻤﺎ را ﻧﻘﺪ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺮ ﺧﻼف رﻫﺒﺮى ﻣﻄﻠﺒﻰ ﮔﻔﺘﻪاﻳﻢ؛ ﭼﺮا؟ ﭼﻮن رﻫﺒﺮى رﺋﻴﺲ ﺻﺪا و ﺳﻴﻤﺎ را ﻣﻌﻴﻦ‬ ‫ﻣﻴﻜﻨﺪ! اﮔﺮ واﻗﻌﺎً ﻣﻼك اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻛﻪ آدم ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻫﻴﭻﻛﺲ اﻋﺘﺮاض ﻧﻜﻨﺪ؛ ﭼﻮن رﺋﻴﺲ ﻗﻮهى ﻗﻀـﺎﺋﻴﻪ‬ ‫را ﻫﻢ رﻫﺒﺮى اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ ،‬رﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر ﻫﻢ ﺑﻌﺪ از اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت‪ ،‬ﺗﻨﻔﻴﺬ رﻫﺒﺮى دارد؛ ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ ﻧﺼﺐ‬ ‫ﻛﺮدم‪ .‬ﭘﺲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻫﻴﭻﻛﺲ اﻋﺘﺮاض ﻧﻜﺮد‪ .‬ﻧﻪ آﻗﺎ‪ ،‬اوﻻً ﺻﺪا و ﺳـﻴﻤﺎ را رﻫﺒـﺮى اداره ﻧﻤﻴﻜﻨـﺪ؛ اﻳـﻦ‬ ‫‪436‬‬

‫ﻣﻌﻠﻮم ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺻﺪا و ﺳﻴﻤﺎ را رﺋـﻴﺲ ﺻـﺪا و ﺳـﻴﻤﺎ اداره ﻣﻴﻜﻨـﺪ‪ .‬و رﻫﺒـﺮى ﻫـﻢ در ﻣـﻮارد زﻳـﺎدى‬ ‫اﻋﺘﺮاﺿﻬﺎﺋﻰ دارد‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ اﻋﺘﺮاﺿﻬﺎﺋﻰ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ دارﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻌﻀﻰﻫﺎﻳﺶ ﻳﺎ ﺧﻴﻠﻰﻫﺎﻳﺶ‪ ،‬اﻋﺘﺮاﺿﻬﺎى ﻣﺎ ﻫـﻢ‬ ‫ﻫﺴﺖ‪ .‬اﺣﺘﻤﺎﻻً اﻋﺘﺮاﺿﻬﺎى دﻳﮕﺮى ﻫﻢ ﻫﺴـﺖ ﻛـﻪ ﭼـﻮن ﺑـﺮاى ﻣـﻦ از ﺟﻮاﻧـﺐ ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﮔـﺰارش‬ ‫ﻣﻰآورﻧﺪ ‪ -‬ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺧﻮد ﻣﻦ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻗﺪر ﺷﻤﺎ ﺗﻤﺎﺷﺎﭼﻰ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﻳﺎ ﮔـﻮشﻛﻨﻨـﺪهى رادﻳـﻮ‬ ‫ﻧﺒﺎﺷﻢ ‪ -‬اﻃﻼﻋﺎﺗﻢ زﻳﺎد اﺳﺖ‪ .‬از وﺿﻊ ﺻﺪا و ﺳﻴﻤﺎ اﻋﺘﺮاﺿﻬﺎﺋﻰ ﻫﻢ ﻣﻴﻜﻨﻴﻢ‪ ،‬اﺷﻜﺎﻻﺗﻰ ﻫـﻢ ﻣﻴﻜﻨـﻴﻢ‪،‬‬ ‫ﮔﺎﻫﻰ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ دﻋﻮا ﻫﻢ ﻣﻴﻜﻨﻴﻢ‪ .‬ﺑﺎﻻﺧﺮه آﻧﻬﺎ ﻫﻢ ﻳﻚ ﺿـﺮورﺗﻬﺎﺋﻰ دارﻧـﺪ و ﺟـﻮاب ﻣﻴﺪﻫﻨـﺪ؛ ﮔـﺎﻫﻰ‬ ‫ﺟﻮاﺑﺸﺎن درﺳﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﮔﺎﻫﻰ ﻫﻢ ﻧﺎدرﺳﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل اﻋﺘﺮاض ﻫﺴﺖ و اﻧﺘﻘﺎد ﺷﻤﺎ از ﺻﺪا و‬ ‫ﺳﻴﻤﺎ ﻣﻄﻠﻘﺎً ﺑﻪ رﻫﺒﺮى ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻧﻤﻴﺸﻮد‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺣﻖ دارﻳﺪ اﻧﺘﻘﺎد ﻛﻨﻴﺪ؛ ﻫﻴﭻ اﺷﻜﺎﻟﻰ ﻧﺪارد‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر‪87/7/7 -‬‬

‫‪1‬‬

‫‪ .4‬داﻧﺸﮕﺎه و آزاد اﻧﺪﻳﺸﻲ‬

‫* ﻛﺮﺳﻲﻫﺎي آزاداﻧﺪﻳﺸﻲ در داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ﺗﺤﻘﻖ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‬

‫‪ ...‬ﻳﻜﻰ دﻳﮕﺮ از ﻛﺎرﻫﺎﺋﻰ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ در زﻣﻴﻨﻪ ى ﻣﺴﺎﺋﻞ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن اﺟﺘﻤـﺎﻋﻰ و ﺳﻴﺎﺳـﻰ و ﻋﻠﻤـﻰ اﻧﺠـﺎم‬ ‫ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬ﻣﻴﺪان دادن ﺑﻪ داﻧﺸﺠﻮﺳـﺖ ﺑـﺮاى اﻇﻬـﺎرﻧﻈﺮ‪ .‬از اﻇﻬـﺎرﻧﻈﺮ ﻫـﻴﭻ ﻧﺒﺎﻳـﺪ ﺑﻴﻤﻨـﺎك ﺑـﻮد‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﻛﺮﺳﻰ ﻫﺎى آزاداﻧﺪﻳﺸﻰ ﻛﻪ ﻣﺎ ﮔﻔﺘﻴﻢ‪ ،‬در داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺤﻘﻖ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ و ﺑﺎﻳـﺪ ﺗﺸـﻜﻴﻞ ﺑﺸـﻮد‪ .‬اﮔـﺮ‬ ‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﺤﺜﻬﺎى ﻣﻬﻢ ﺗﺨﺼﺼﻰ در زﻣﻴﻨﻪى ﺳﻴﺎﺳﻰ‪ ،‬در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ‪ ،‬در زﻣﻴﻨﻪﻫـﺎى ﮔﻮﻧـﺎﮔﻮن‬ ‫ﺣﺘّﻰ ﻓﻜﺮى و ﻣﺬﻫﺒﻰ‪ ،‬در ﻣﺤﻴﻄﻬﺎى ﺳﺎﻟﻤﻰ ﺑﻴﻦ ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺗﻮان و ﻗﺪرت‪ ‬ﺑﺤﺚ ﻣﻄﺮح ﺑﺸﻮد‪ ،‬ﻣﻄﻤﺌﻨـﺎً‬ ‫ﺿﺎﻳﻌﺎﺗﻰ ﻛﻪ از ﻛﺸﺎﻧﺪن اﻳﻦ ﺑﺤﺜﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﺤﻴﻄﻬﺎى ﻋﻤﻮﻣﻰ و اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﺎﻳـﺪ‪ ،‬دﻳﮕـﺮ‬ ‫ﭘﻴﺶ ﻧﺨﻮاﻫﺪ آﻣﺪ‪ .‬وﻗﺘﻰ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻋﺎﻣﻪ ى ﻣﺮدم‪ ،‬اﻓﺮاد ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﻧﻤﻴﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺧﻮدﺷـﺎن را ﺣﻔـﻆ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻮاﺟﻬﻪ ى ﺑﺎ ﻋﺎﻣﻪ ى ﻣﺮدم‪ ،‬اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ را دﭼـﺎر اﻧﺤﺮاﻓﻬـﺎ و اﻧﺤﻄﺎﻃﻬـﺎ و ﻟﻐﺰﺷـﻬﺎى زﻳـﺎدى ﻣﻴﻜﻨـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﻣﺎ ﺷﺎﻫﺪ ﺑﻮدﻳﻢ‪ .‬ﺧﻴﻠﻰ از اﻓﺮادى ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻰ ﺑﻴﻨﻴﺪ در ﻣﻮاﺟﻬﻪ ى ﺑﺎ ﻋﺎﻣﻪ ى ﻣﺮدم ﻳﻚ ﺣﺮﻓـﻰ‬ ‫ﻣﻴﺰﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﭼﻴﺰى ﻣﻴﮕﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬در اﻋﻤﺎق دﻟﺸﺎن اى ﺑﺴﺎ ﺧﻴﻠﻰ اﻋﺘﻘﺎدى ﻫﻢ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﺑﻌﻀـﻰ ﻫـﺎ‬ ‫ﺟﻮﮔﻴﺮ ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ؛ اﻳﻦ ﺧﻴﻠﻰ ﭼﻴﺰ ﺑﺪى اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ در ﻣﺤﻴﻄﻬﺎى ﺧﺎص‪ ،‬ﻣﺤﻴﻄﻬﺎى آزاداﻧﺪﻳﺸﻰ و آزادﻓﻜﺮى‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﺴـﺎﺋﻞ ﻣﻄـﺮح ﺑﺸـﻮد ‪ -‬ﻣﺴـﺎﺋﻞ‬ ‫ﺗﺨﺼﺼﻰ‪ ،‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻓﻜﺮى‪ ،‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ﭼﺎﻟﺶﺑﺮاﻧﮕﻴﺰ ‪ -‬ﻣﻄﻤﺌﻨﺎً ﺿﺎﻳﻌﺎت ﻛﻤﺘﺮ ﭘﻴﺶ ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* آزادي واﻗﻌﻲ و ﺟﻨﺠﺎلآﻓﺮﻳﻨﻲ‬

‫ﺑﻨﺪه ﮔﻔﺘﻢ ﻛﺮﺳﻰ آزادﻓﻜﺮى را در داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ﺑﻪ وﺟﻮد ﺑﻴﺎورﻳﺪ‪ .‬ﺧﻮب‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﺟﻮاﻧﻬﺎ ﭼـﺮا ﺑـﻪ وﺟـﻮد‬ ‫ﻧﻴﺎوردﻳﺪ؟ ﺷﻤﺎ ﻛﺮﺳﻰ آزادﻓﻜﺮى ﺳﻴﺎﺳﻰ را‪ ،‬ﻛﺮﺳﻰ آزاد ﻓﻜﺮى ﻣﻌﺮﻓﺘﻰ را ﺗﻮ ﻫﻤﻴﻦ داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬـﺮان‪،‬‬ ‫ﺗﻮ ﻫﻤﻴﻦ داﻧﺸﮕﺎه ﺷﺮﻳﻒ‪ ،‬ﺗﻮ ﻫﻤﻴﻦ داﻧﺸﮕﺎه اﻣﻴﺮﻛﺒﻴﺮ ﺑﻪ وﺟﻮد ﺑﻴﺎورﻳﺪ‪ .‬ﭼﻨـﺪ ﻧﻔـﺮ داﻧﺸـﺠﻮ ﺑﺮوﻧـﺪ‪،‬‬ ‫آﻧﺠﺎ ﺣﺮﻓﺸﺎن را ﺑﺰﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺮف ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ را ﻧﻘﺪ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ ﻣﺠﺎدﻟﻪ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺣﻖ‪ ،‬آﻧﺠـﺎ ﺧـﻮدش را‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﺎن ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﺣﻖ اﻳﻨﺠﻮرى ﻧﻤﺎﻳﺎن ﻧﻤﻴﺸﻮد ﻛﻪ ﻛﺴﻰ ﻳﻚ اﻧﺘﻘﺎدى را ﭘﺮﺗﺎب ﺑﻜﻨﺪ‪ .‬اﻳﻨﺠﻮرى ﻛﻪ‬ ‫ﺣﻖ درﺳﺖ ﻓﻬﻤﻴﺪه ﻧﻤﻴﺸﻮد‪ .‬اﻳﺠﺎد ﻓﻀﺎى آﺷﻔﺘﻪى ذﻫﻨﻰ ﺑﺎ ﻟﻔﺎﻇﻰﻫﺎ ﻫﻴﭻ ﻛﻤﻜﻰ ﺑﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﺸـﻮر‬ ‫ﻧﻤﻴﻜﻨﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺗﺠﺮﺑﻪى اﻳﻦ ﭘﺪر ﭘﻴﺮﺗﺎن را در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬آﻧﻰ ﻛﻪ ﻛﻤﻚ ﻣﻴﻜﻨﺪ ﺑﻪ ﭘﻴﺸـﺮﻓﺖ‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار اﺳﺎﺗﻴﺪ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪88/6/8 -‬‬

‫‪437‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫ﻛﺸﻮر‪ ،‬آزادى واﻗﻌﻰِ ﻓﻜﺮﻫﺎﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ آزاداﻧﻪ ﻓﻜﺮ ﻛﺮدن‪ ،‬آزاداﻧـﻪ ﻣﻄـﺮح ﻛـﺮدن‪ ،‬از ﻫـﻮ و ﺟﻨﺠـﺎل‬ ‫ﻧﺘﺮﺳﻴﺪن‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺸﻮﻳﻖ و ﺗﺤﺮﻳﺾ اﻳﻦ و آن ﻫﻢ ﻧﮕﺎه ﻧﻜﺮدن‪ .‬ﻳﻚ وﻗﺖ ﺷﻤﺎ ﻳﻚ ﺣﺮﻓﻰ ﻣﻴﺰﻧﻴﺪ‪ ،‬ﻧﺎﮔﻬﺎن‬ ‫ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ ﻫﻤﻪى ﻧﺎﻇﺮان ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺟﻬﺎن ﻛﻪ وﺟﻮدﺷﺎن اﻧﺒﺎﺷﺘﻪى از ﭘﻠﻴﺪى و ﺧﺒﺎﺛﺖ اﺳـﺖ‪ ،‬ﺑـﺮاى ﺷـﻤﺎ‬ ‫ﻛﻒ ﻣﻴﺰﻧﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻧﺸﻮﻳﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻗﻮل راﺋﺞ ﺑﻴﻦ ﺟﻮاﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺟﻮﮔﻴﺮ ﻧﺸﻮﻳﺪ‪ .‬ﺑﺤـﺚ درﺳـﺖ ﺑﻜﻨﻴـﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﺤﺚ ﻣﻨﻄﻘﻰ ﺑﻜﻨﻴﺪ‪ .‬ﺳﺨﻨﻰ را ﺑﺸﻨﻮﻳﺪ‪ ،‬ﺳﺨﻨﻰ را ﺑﮕﻮﺋﻴﺪ؛ ﺑﻌﺪ ﺑﻨﺸﻴﻨﻴﺪ ﻓﻜﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻫﻤـﺎن دﺳـﺘﻮر‬ ‫ﻗﺮآن اﺳﺖ‪» .‬ﻓﺒﺸّﺮ ﻋﺒﺎد‪ .‬اﻟّﺬﻳﻦ ﻳﺴﺘﻤﻌﻮن اﻟﻘﻮل ﻓﻴﺘّﺒﻌﻮن اﺣﺴﻨﻪ«‪ 1‬ﺳـﺨﻦ را ﺑﺎﻳـﺪ ﺷـﻨﻔﺖ‪ ،‬ﺑﻬﺘـﺮﻳﻦ را‬ ‫اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺮد‪ .‬واﻟّﺎ ﻓﻀﺎى ﺟﻨﺠﺎل درﺳﺖ ﻛﺮدن‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻴﺸﻮد ﻛﻪ دﻳﺪﻳﺪ‪ .‬ﺟﻨﺠـﺎلِ ﻗﺒـﻞ از اﻧﺘﺨﺎﺑـﺎت‪،‬‬ ‫ﺑﻌﺪ از اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت‪ ،‬اﻧﻌﻜﺎﺳﺶ ﻣﻴﺸﻮد اﻳﻦ؛ ﺑﺨﺼﻮص وﻗﺘﻰ دﺳﺖ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﻫﻢ دﺧﺎﻟﺖ دارد‪ .‬ﺑﻪ ﭼﻪ دﻟﻴﻞ‪،‬‬ ‫ﺑﺎ ﭼﻪ ﺗﻮﺟﻴﻬﻰ ﺷﻤﺎ ﻓﻜﺮ ﻣﻴﻜﻨﻴﺪ دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎى ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻰ دﻧﻴﺎ ﺣﻮادﺛﻰ را ﻛﻪ ﻓﻜﺮ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ ﺑﻪ ﺿـﺮر ﻧﻈـﺎم‬ ‫ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ اﺳﺖ‪ ،‬ﻟﺤﻈﻪ ﺑﻪ ﻟﺤﻈﻪ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ؟ ﺑﺎ ﭼﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪاى اﻳﻦ ﻛﺎر اﻧﺠﺎم ﻣﻴﮕﻴﺮد؟ اﻳﻦ‬ ‫را ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻓﻜﺮ ﻛﺮد؟! ﻧﺒﺎﻳﺪ روﻳﺶ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﺮد؟! اﻳﻨﻬﺎﺳﺖ آن ﭼﻴﺰﻫﺎﺋﻰ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﺮد‪.‬‬

‫‪438‬‬

‫‪ -1‬زﻣﺮ‪17 :‬و‪18‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار ﺟﻤﻌﻲ از ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻋﻠﻤﻲ ﻛﺸﻮر‪88/8/6 -‬‬

‫‪2‬‬

‫‪ .5‬داﻧﺸﮕﺎه و روﺣﺎﻧﻴﺖ‬

‫‪5‬‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه و روﺣﺎﻧﻴﺖ‬

‫‪ .5‬داﻧﺸﮕﺎه و روﺣﺎﻧﻴﺖ‬ ‫* راﺑﻄﺔ داﻧﺸﮕﺎه ﺑﺎ ﻋﻠﻤﺎي دﻳﻨﻲ اﻫﻤﻴﺘﻲ ﺣﻴﺎﺗﻲ دارد‬

‫ﺣﻀﺮات آﻳﺎت و ﺣﺠﺞ اﺳﻼم آﻗﺎﻳﺎن ﺣﺎج ﺷﻴﺦ ﻣﺤﻤ‪‬ﺪ ﻣﺤﻤ‪‬ﺪىﮔﻴﻼﻧـﻰ و ﺣـﺎج ﺷـﻴﺦ اﺣﻤـﺪ‬ ‫ﺟﻨﺘﻰ و ﺣﺎج ﺷﻴﺦ ﻋﺒﺎس ﻣﺤﻔﻮﻇﻰ )داﻣﺖﺗﺄﻳﻴﺪاﺗﻬﻢ( اﻫﻤﻴﺖ داﻧﺸﮕﺎه و ﻧﻘـﺶ داﻧﺸـﮕﺎﻫﻴﺎن در‬ ‫ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮرى اﺳـﻼﻣﻰ و ﺑـﺮاى آﻳﻨـﺪهى آن‪ ،‬از ﺟﻤﻠـﻪ اﻣـﻮرى اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻣـﺪﻳﺮان ﻛﺸـﻮر و‬ ‫ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً ﻣﺘﺼﺪﻳﺎن اﻣﻮر ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻟﺤﻈﻪﻳﻰ ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ آن ﻏﻔﻠـﺖ ورزﻧـﺪ‪ .‬اﻣـﺎم ﻓﻘﻴـﺪ و‬ ‫ﻋﻈﻴﻢاﻟﺸّﺄن ﻣﺎ‪ ،‬در دﻫﻬﺎ ﺳﻨﺪ ﻣﻜﺘﻮب و ﺗﻮﺻﻴﻪى ﺷﻔﺎﻫﻰ ﻣﻀﺒﻮط‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﻬﻢ را ﮔﻮﺷﺰد و ﻧﺴﺒﺖ‬ ‫ﺑﻪ آن ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪ .‬داﻧﺸﮕﺎه ﻣﺎ اﮔﺮ اﺳـﻼﻣﻰ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﺧﻮاﻫـﺪ ﺗﻮاﻧﺴـﺖ ﺑـﺎر ﻋﻠﻤـﻰ و ادارى‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ را در ﺟﻬﺖ اﺳﺘﻘﻼل و آزادى و ﺳﺮﺑﻠﻨﺪى ﻛﺸﻮر ﺑﺮ دوش ﺑﻜﺸﺪ و ﭘﺎﻳﻪﻳﻰ ﺑﺮاى رﺷﺪ و‬ ‫ﺗﻌﺎﻟﻰ ﻋﻠﻤﻰ و ﺳﻴﺎﺳﻰ در آﻳﻨﺪه ﺑﺎﺷﺪ و اﮔﺮ اﺳﻼﻣﻰ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﺑﻠﻴﻪﻳﻰ دﭼﺎر ﺧﻮاﻫـﺪ ﺷـﺪ‬ ‫ﻛﻪ در دﻫﻬﺎ ﺳﺎل ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ رژﻳﻢ ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻪ آن ﻣﺒـﺘﻼ ﺷـﺪه ﺑـﻮد‪ :‬ﺳـﻘﻮط ﻋﻠﻤـﻰ و اﺧﻼﻗـﻰ و‬ ‫ﻧﺎﺗﻮاﻧﻰ از ﺑﺮآوردن ﻧﻴﺎزﻫﺎى ﻣﻠﺘﻰ ﻛﻪ اراده ﻛﺮده اﺳـﺖ ﻋﻘـﺐﻣﺎﻧـﺪﮔﻰ و ﺿـﻌﻔﻰ را ﻛـﻪ ﺑـﺮ او‬ ‫ﺗﺤﻤﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﻋﺰم و اﻳﻤﺎن اﻧﻘﻼﺑﻰ ﺧﻮد ﺟﺒﺮان ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﻚ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ راﺑﻄﻪى داﻧﺸﮕﺎه ﺑﺎ ﻋﻠﻤﺎى دﻳﻨﻰ ﻛﻪ ﻣﻌﻠّﻤـﺎن دﻳـﻦ و اﺧـﻼق و اُﻣﻨـﺎى ﻣﻌـﺎرف‬ ‫اﺳﻼﻣﻰ ﻣﻰﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪﻳﻰ در ﺻﻼح داﻧﺸﮕﺎه و ﺳ‪‬ﻤﺘﮕﻴﺮى اﺳﻼﻣﻰ و رﺷﺪ ﻣﻌﻨـﻮى آن‬

‫‪439‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ و اﻳﻦ ﭼﻴﺰى اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاى آﻳﻨﺪهى ﻛﺸﻮر و ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮرى اﺳـﻼﻣﻰ‪ ،‬داراى اﻫﻤﻴﺘـﻰ‬ ‫ﺣﻴﺎﺗﻰ اﺳﺖ‪ .‬از اﻳﻦ رو‪ ،‬ﺣﻀﺮات آﻗﺎﻳﺎن ﻣﺤﺘﺮم را ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﺧﻮد در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎى ﺳﺮاﺳـﺮ‬ ‫ﻛﺸﻮر ﻣﻌﻴﻦ ﻣﻰﻛﻨﻢ ﺗﺎ ﺑﺎ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺒﻜﻪﻳﻰ ﻣﺘﻴﻦ و ﻛﺎرآﻣﺪ از ﻓﻀـﻼى روﺣـﺎﻧﻰ و ﺣﻀـﻮر ﻣﺴـﺘﻤﺮ و‬ ‫ﺗﻮأم ﺑﺎ ﻧﻈﺎرت و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى آﻧﺎن در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ‪ ،‬روﻧﺪ اﺳﻼﻣﻰ ﻛﺮدن داﻧﺸﮕﺎه را ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺨﺸﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺣﻀﻮر آﻗﺎﻳﺎن در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ‪ ،‬ﻣﺘﻜﻔﻞ ﺗﺒﻴﻴﻦ اﺳﻼم و رﻓـﻊ اﺷـﻜﺎﻻت ﻓﻜـﺮى و ﺳـﺪ راه اﻧﺤﺮاﻓـﺎت و‬ ‫ﻛ ـﺞاﻧﺪﻳﺸ ـﻴﻬﺎ و ﻛﺠﺮوﻳﻬــﺎ در اﻣــﻮر اﺳــﻼﻣﻰ و ﺟﻠــﻮهﮔــﺮ ﺳــﺎﺧﺘﻦ ارزﺷــﻬﺎى واﻻى اﺳــﻼم ﻧــﺎب‬ ‫ﻣﺤﻤ‪‬ﺪى)ﺻﻠّﻰاﻟﻠَّﻪﻋﻠﻴﻪواﻟﻪ( اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺑﻬﺮهﮔﻴﺮى از اﻧﻮاع وﺳﺎﻳﻞ و اﺑﺰارﻫﺎى ﻣﻌﻤﻮل و ﻧﻴـﺰ ﺷـﺮﻛﺖ‬ ‫ﻣﺆﺛﺮ در ﮔﺮوﻫﻬﺎى ﻣﻌﺎرف اﺳﻼﻣﻰِ داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﺑﺎﻳـﺪ ﺗﺤﻘـﻖ ﭘـﺬﻳﺮد‪ .‬ﺑـﺪﻳﻬﻰ اﺳـﺖ ﻣﺴـﺆوﻻن اﻣـﻮر‬ ‫داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ‪ ،‬ﻫﻤﻪﮔﻮﻧﻪ ﻫﻤﻜﺎرى و ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻰ را ﺑﺎ آﻗﺎﻳﺎن ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ و ﻫﺮ ﻧﻮع ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻰِ ﻻزم را از‬ ‫آﻧﺎن ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﻻزم اﺳﺖ ﺣﻀﺮات آﻗﺎﻳﺎن ﻣﺤﺘﺮم‪ ،‬ﻛﻠﻴﻪى ﺧﻄـﻮط اﺳﺎﺳـﻰ و ﭼﮕـﻮﻧﮕﻰ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ‬ ‫ﻓﻀﻼى روﺣﺎﻧﻰ ﻣﺰﺑﻮر را در اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪﻳﻰ ﺗﺪوﻳﻦ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ ﺗﺎ ﺑﺪون دﺧﺎﻟﺖ در اﻣﻮر اﺟﺮاﻳﻰ داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ‬ ‫و ﺑﺎ اﺷﺮاف ﭘﺪراﻧﻪ ﺑﺮ ﺗﺸﻜﻠﻬﺎى اﺳﻼﻣﻰ ﻣﻮﺟﻮد در آﻧﻬﺎ‪ ،‬وﻇﺎﻳﻒ دﻗﻴﻖ ﺧﻮد را ﺑﺸﻨﺎﺳﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﻪى ﺑﺮادراﻧﻰ را ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻣﻨﺼﻮب ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺮح ﺻﺪر و رﻋﺎﻳﺖ دﻗﻴﻖ اﺧـﻼق‬ ‫اﺳﻼﻣﻰ و ﺗﻮﻛﻞ ﺑﻪ ﺧﺪا و اﺳﺘﻐﻨﺎء از زﺧﺎرف دﻧﻴﺎ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣـﻰﻛـﻨﻢ و ﺗﻮﻓﻴـﻖ ﻫﻤﮕـﺎن را از ﺧﺪاوﻧـﺪ‬ ‫‪440‬‬

‫رﺣﻤﺎن ﻣﺴﺄﻟﺖ ﻣﻰﻧﻤﺎﻳﻢ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺷﺮاﻳﻂ ﺧﺎص روﺣﺎﻧﻲ ﻓﻌﺎل در داﻧﺸﮕﺎه‬

‫روﺣﺎﻧﻰﻳﻰ ﻛﻪ در داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﻓﻌﺎل و ﻏﻴﺮﻣﻨﻔﻌﻞ ﺣﻀﻮر ﭘﻴﺪا ﻣﻰﻛﻨﺪ و ﺑﺮاى ﻛﺎرى ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎه ﻣﻰرود و‬ ‫ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﮕﺬارد‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﺧﺼﻮﺻﻴﺖ را ‪ -‬ﻏﻴﺮ از آن ﺷﺮاﻳﻂ ﻋﺎﻣﻪ ‪ -‬ﺑﺎﻳﺪ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺑـﺎﻻﺧﺮه‬ ‫ﻛﺴﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎه ﻣﻰرود‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻋﺎﻟﻢ و ﺑﺮﺧﻮردار از ﺗﻘﻮا و اﺣﺘﻴﺎط در ﻋﻤﻞ و اﻣﺜـﺎل اﻳﻨﻬـﺎ ﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬ ‫ﻏﻴﺮ از اﻳﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ واﺿﺢ اﺳﺖ‪ ،‬دو‪ ،‬ﺳﻪ ﺷﺮط دﻳﮕﺮ ﻫﻢ ﺣﺘﻤﺎً ﻻزم اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺎ ﻣﻔﻴﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﺮط اول اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎه و ﻣﺴﺎﺋﻞ داﻧﺸﺠﻮ را ﺑﺸﻨﺎﺳﺪ‪ .‬اﮔـﺮ اﻳـﻦ ﺧﺼﻮﺻـﻴﺖ ﻧﺒﺎﺷـﺪ‪،‬‬ ‫ﻣﻔﻴﺪ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻳﺎ ﺧﻴﻠﻰ ﻛﻢﻓﺎﻳﺪه ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬روﺣﺎﻧﻰﻳـﻰ ﻣـﻰﺧﻮاﻫـﺪ ﺑـﻪ داﻧﺸـﮕﺎه‬ ‫ﺑﺮود‪ .‬اﮔﺮ او ﺑﻪ ﺗﻔﺎوت ﻣﺤﻴﻂ ذﻫﻨﻰ و روﺣﻰ و ﻋﻤﻠﻰ و ﻓﻜﺮى داﻧﺸﮕﺎه ﺑﺎ ‪ -‬ﻣﺜﻼً ‪ -‬ﺑﺎزار ﻳﺎ ﻣﺴـﺠﺪ‬

‫‪ -1‬ﺣﻜﻢ اﻧﺘﺼﺎب آﻳﺔاﷲ ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺤﻤﺪىﮔﻴﻼﻧﻰ‪ ،‬آﻳﺔاﷲ اﺣﻤﺪ ﺟﻨﺘﻰ و ﺣﺠﺔاﻻﺳﻼم واﻟﻤﺴﻠﻤﻴﻦ ﻋﺒﺎس ﻣﺤﻔﻮﻇﻰ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن وﻟﻰﻓﻘﻴﻪ در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎى ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر‪-‬‬ ‫‪68/7/15‬‬

‫‪ .5‬داﻧﺸﮕﺎه و روﺣﺎﻧﻴﺖ‬

‫ﺗﻮﺟﻪ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﺎزار ﻳﺎ ﻣﺴﺠﺪ ﻣﻰرود‪ ،‬ﺑﺎ ﻫﻤﺎن روﺣﻴﻪ و ﺑﺎ ﻫﻤﺎن ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت‬ ‫و ﺑﺎ ﻫﻤﺎن ﻣﻄﺎﻟﺐ‪ ،‬ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎه ﺑﺮود‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﻤﺎن ﻗﻮى‪ ،‬در ﺑﺮﺧﻮرد اﺷﺘﺒﺎه ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺎﻳـﺪ داﻧﺸـﮕﺎه را‬ ‫ﻛﻤﺎﻫﻮ ﺑﺸﻨﺎﺳﺪ و ﻣﺴﺎﺋﻞ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن را ﺑﺪاﻧﺪ و ﺑﻔﻬﻤﺪ ﻛﻪ ﻣﺸﻜﻞ و ﻣﺴﺄﻟﻪى داﻧﺸﺠﻮ ﭼﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﻦ‬ ‫ﺑﻪ ﺑﻌﻀﻰ از آن ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺷﺎره ﺧﻮاﻫﻢ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬اوﻟﻴﻦ ﻧﻜﺘﻪ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻣﺤﻴﻂ و ﻣﺨﺎﻃﺐ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺷﺮط دوم‪ ،‬ﻋﻼﻗﻪ و اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ داﻧﺸﺠﻮﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻛﺴﻰ از ﺷﻜﻞ داﻧﺸـﺠﻮ و اﻳـﻦ ﺟﻮاﻧـﺎن اﻳـﻦﻃـﻮرى‬ ‫ﺑﻴﺰار اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺎﻳﺶ را ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎه ﻧﮕﺬارد‪ .‬اﮔﺮ ﻛﺴﻰ ﻋﻠﻮم راﻳﺞ در داﻧﺸﮕﺎه را ﺟﻬﻞ ﻣﻰداﻧـﺪ‪ ،‬اﻳﻨﻬـﺎ را‬ ‫اﺻﻼً ﻋﻠﻢ ﻧﻤﻰداﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎه ﻧﺮود‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ رﺳﺎﻟﺖ داﻧﺸﺠﻮ و رﺳﺎﻟﺖ و درس اﻳﻦ ﻣﺤـﻴﻂ‪ ،‬اﻋﺘﻘـﺎد‬ ‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛ داﻧﺸﺠﻮ را ﻣﻮرد ﻣﺤﺒﺖ ﺧﻮد ﻗﺮار ﺑﺪﻫﺪ و ﺑﺪاﻧﺪ ﻛﻪ او ﻫﻢ ﻣﺜﻞ ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻮاﻧﻰ اﺳﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﭘﺴﺮ ﻣﺎﺳﺖ‪ .‬در آنﺟﺎ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﺑﭽﻪﻫﺎى ﻣﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﭽﻪى ﻣﺎ ﻫـﻢ ﮔـﺎﻫﻰ ﺑـﺪاﺧﻼﻗﻰ ﻣـﻰﻛﻨـﺪ؛ او ﻫـﻢ‬ ‫ﺑﺪاﺧﻼﻗﻰ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﭽﻪى ﻣﺎ ﻫﻢ ﮔﺎﻫﻰ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﭼﻴـﺰى ﻗـﺮار ﻣـﻰﮔﻴـﺮد؛ او ﻫـﻢ ﻗـﺮار ﻣـﻰﮔﻴـﺮد‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻓﺮزﻧﺪان و ﻧﺰدﻳﻜﺎن ﺧﻮدش ﻧﮕﺎه ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻧﻤـﻰﮔـﻮﻳﻢ ﺑـﻪ ﻗـﺪر ﺑﭽـﻪى ﺧـﻮدش‬ ‫ﻣﺤﺒﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ‪ -‬اﻳﻦﻛﻪ ﻏﺎﻟﺒﺎً ﻣﻌﻘﻮل و ﻋﻤﻠﻰ ﻧﻴﺴﺖ ‪ -‬ﻟﻴﻜﻦ ﻣﺤﺒﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻗﺸﺮ را ﺑـﻪ‬ ‫ﭼﺸﻢ ﺗﻌﻄﻒ و ﻋﻼﻗﻪ و ﻣﺤﺒﺖ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﺪ و ﺑﻪ اﻳﻦ ﻋﻠﻢ و اﻳـﻦ درس و اﻳـﻦ ﻣﺤـﻴﻂ‪ ،‬ﻋﻼﻗـﻪ داﺷـﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻼ اﻳﻨﻬـﺎ را ﻋﻠـﻢ‬ ‫ﺳﺎﺑﻘﻬﺎ‪ ،‬ﺑﻌﻀﻰ از ﻋﻠﻤﺎى ﺧﻮب ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻋﻠﻮم ﺟﺪﻳﺪ آﺷﻨﺎ ﻧﺒﻮدﻧـﺪ و اﺻـ ً‬ ‫ﻧﻤﻰداﻧﺴﺘﻨﺪ! ﭼﻨﻴﻦ ﻗﻀﻴﻪﻳﻰ را واﻗﻌﺎً ﻣﻦ دﻳﺪه ﺑﻮدم؛ اﻳﻦ ﺗﺼﻮر ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﻋﺎﻟﻢ ﻣﺘﻘﻰ ﻣﺆﻣﻦ ﻓﺎﺿـﻠﻰ‬ ‫را دﻳﺪه ﺑﻮدم ﻛﻪ اﺻﻼً اﻳﻨﻬﺎ را ﻋﻠﻢ ﻧﻤﻰداﻧﺴﺖ؛ ﺑﻠﻜﻪ ﺣﺘّﻰ ﻫﺮﭼـﻪ را ﻛـﻪ در ﻳـﻚ ﻛﺘـﺎب ﻏﻴﺮﻋﺮﺑـﻰ‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﺸﻮد‪ ،‬ﻋﻠﻢ ﻧﻤﻰداﻧﺴﺖ! اﺻﻼً ﻛﺘﺎب ﻓﺎرﺳﻰ را ﺟﻬﻞ ﻣﻰداﻧﺴـﺖ و ﻣـﻰﮔﻔـﺖ اﻳﻨﻬـﺎ ﭼﻴﺴـﺖ!‬ ‫ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻳﻚ ﻃﺮز ﻓﻜﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ‪ ،‬اﻣﺮوز اﻳﻦ ﻓﻜﺮﻫﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬آن اﻋﺘﻘﺎدات‪ ،‬ﺷﻘﻮق دﻳﮕﺮى ﻫﻢ دارد‬ ‫ﻛﻪ اﮔﺮ ﺑﮕﻮﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﻌﺠﺐ ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﻫﺮﭼﻨﺪ آن اﻋﺘﻘﺎدات ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ دورهى ﻗﺪﻳﻢ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﻦ‬ ‫ﺧﻮدم ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺴﻰ را درك ﻛﺮدهام‪ .‬ﻓﺮدى ﺑﻮد ﻛﻪ ﻛﺘﺎب ﭼﺎپ ﺣﺮوﻓﻰ را ﻗﺎﺑﻞ ﺧﻮاﻧﺪن ﻧﻤﻰداﻧﺴـﺖ!‬ ‫ﻣﻰﮔﻔﺖ اﻳﻦ ﻛﺘﺎﺑﻬﺎ ﺑﻰرﺑﻂ اﺳﺖ و ﺑﺎﻳﺪ روى ورﻗﻪﻫﺎى ﺑﺰرگ‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﻂ ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻴﻢ ﻳﺎ ﺷﺨﺺ دﻳﮕﺮى‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ و ﭼﺎپ ﺳﻨﮕﻰ ﺷﻮد!‬ ‫اﻳﻦ را از ﺑﺎب ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪى ﺑﺎرز ﮔﻔﺘﻢ‪ .‬ﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ ﻛـﻪ در ﺑـﻴﻦ ﻋﻠﻤـﺎى ﺣﺎﺿـﺮ و ﺑﺨﺼـﻮص ﺑـﻴﻦ‬ ‫ﻋﻠﻤﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﺤﻴﻄﻬﺎى ﺟﺪﻳﺪ اﻧﻘﻼﺑﻰ ﺳﺮوﻛﺎر دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً آﻧﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎه ﻣﻰروﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ‬

‫‪441‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫اﻓﻜﺎر ﻧﻴﺴﺖ؛ اﻣﺎ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻢ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻣﺎﻳﻠﻴﺪ در ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻧﺸﺎﻧﻪﻳﻰ از ﺑﻴﻨﻮﻧﺖ ﺷﻤﺎ‬ ‫ﺑﺎ آن داﻧﺸﺠﻮ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ‪ -‬ﺑﻴﻨﻮﻧﺘﻰ ﻛﻪ ﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎل‪ ،‬ﻫﺸﺘﺎد ﺳـﺎل‪ ،‬ﺑـﺎ دﺷـﻤﻨﻰ دﺷـﻤﻨﺎن و ﺑـﺎ‬ ‫ﻫﻤﻴﻦ ﻃﺮز ﻓﻜﺮﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ آن اﺷﺎره ﻛﺮدم‪ ،‬ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪه ‪ -‬راﺑﻄﻪى ﺧﻮد را ﺑﺎ داﻧﺸﺠﻮ‪ ،‬ﺑـﺮ اﺳـﺎس‬ ‫ﻣﺤﺒﺖ و ﻋﻼﻗﻪ ﻗﺮار دﻫﻴﺪ و ﺑﻪ رﺳﺎﻟﺖ او و درس و ﻣﺤﻴﻂ ﺗﺤﺼﻴﻠﺶ‪ ،‬اﻋﺘﻘﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻃﺮز ﻓﻜﺮى ﻛﻪ ﻣﻦ ﻧﻘﻞ ﻛﺮدم‪ ،‬آﻳﺎ ﺑـﻴﻦ ﻣﺤﻴﻄﻬـﺎى ﻓﻜـﺮى ﺟﺪﻳـﺪ و ﻗـﺪﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻴﻨﻮﻧـﺖ ﺑـﻪ وﺟـﻮد‬ ‫ﻧﻤﻰآورد؟ دﺷﻤﻦ ﻫﻢ ﻛﻪ ﻛﻤﻚ ﻛﺮد‪ .‬اﮔﺮ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴﺪ آﺛﺎر اﻳﻦ ﺑﻴﻨﻮﻧﺖ از ﺑﻴﻦ ﺑﺮود و اﻳﻦ زﺧﻢ ﻣﻠﺘـﺌﻢ‬ ‫ﺑﺸﻮد‪ ،‬ﻻاﻗﻞ در راﺑﻄﻪى ﺑﺎ ﺷﺨﺺ ﺷﻤﺎ در داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺤﺒﺖ و اﻋﺘﻘﺎد را در ﺣـﺪ ﻧﺼـﺎب داﺷـﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺟﻮاﻧﺎن ﻧﺎزﻧﻴﻦ و ﭘـﺎك و ﺑـﻪدردﺑﺨـﻮر و ﻣـﻮرد ﻛﻤـﺎل ﺗـﺮﺣﻢ در ﻣﻘﺎﺑﻠـﻪى ﺑـﺎ ﺑﻌﻀـﻰ از‬ ‫ﺟﺮﻳﺎﻧﺎت ﻓﺎﺳﺪ ﻓﻜﺮى و ﻏﻴﺮه را‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻋﻼﻗﻪ و ﻣﺤﺒﺖ ﻧﮕﻬﺪاﺷﺖ و ﺣﻔﻈﺸﺎن ﻛﺮد و ﻣﺜﻞ ﻣﺮﻏﻰ ﻛﻪ‬ ‫از ﺟﻮﺟﻪﻫﺎى ﺧﻮدش ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪ رﻫﺎﻳﺸﺎن ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ اﻳﻦ روﺣﻴﻪ ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎه ﺑﺮوﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﺮط ﺳﻮم ‪ -‬ﻛﻪ ﺧﻴﻠﻰ ﻫﻢ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ ‪ -‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺴﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ داﻧﺸـﮕﺎه ﻣـﻰرود‪ ،‬ﺑﺪاﻧـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﻧﺤﻮهى راﺑﻄﻪى او ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﺤﻴﻂ و اﻳﻦ ﻣﺨﺎﻃﺐ‪ ،‬اﺛﺒﺎﺗﺎً و ﻧﻔﻴﺎً‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺰرﮔﻰ در اﻣـﻮر ﻣﻬـﻢ دارد‪.‬‬ ‫ﻧﮕﻮﻳﻴﺪ ﻣﺜﻞ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ آدم ﻣﻨﺒﺮ ﻣﻰرود‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺮاى ﻣﻨﺒﺮ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦﺟﺎ و آنﺟﺎ‪ ،‬ﻣﺴﺎﻓﺮت ﻣﻰﻛﺮدﻳﻢ و در‬ ‫ﺑﻌﻀﻰ ﺟﺎﻫﺎ ﻣﻰﻓﻬﻤﻴﺪﻳﻢ ﻛﻪ ﻣﻨﺒﺮ ﺧﺮاب ﺷﺪ‪ .‬آدم روى ﻣﻨﺒﺮ ﺧﻮدش ﻣﻰﻓﻬﻤﺪ ﻛﻪ ﺧﺮاب ﻛﺮده اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫‪442‬‬

‫در آن زﻣﺎن ﻣﻰﮔﻔﺘﻴﻢ‪ ،‬ﺣﺎﻻ ﺧﺮاب ﺷﺪ ﻛﻪ ﺧﺮاب ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺸﻜﻠﻰ ﻧﻴﺴـﺖ؛ ﺣـﺪاﻛﺜﺮش اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫دﻫﻪى ﺑﻌﺪ دﻋﻮت ﻧﻤﻰﻛﻨﻨﺪ؛ ﻳﺎ اﮔﺮ ﻣﻰﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﭘﺎﻛﺖ ﺳﻨﮕﻴﻨﺘﺮى ﺑﺪﻫﻨـﺪ‪ ،‬ﭘﺎﻛـﺖ ﺳـﺒﻜﺘﺮى ﺧﻮاﻫﻨـﺪ‬ ‫داد؛ ﻳﺎ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ آﺧﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺎزهﻛﺎر اﺳﺖ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﻨﺒـﺮى دﻳﮕـﺮ را ﺑـﻪ ﺟـﺎى ﻣـﻦ‬ ‫دﻋﻮت ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﺪﮔﻔﺘﻦ و ﺧﺮاب ﻛﺮدن ﻣﻦ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦﻗﺪر اﺳـﺖ‪ .‬ﻳـﻚ وﻗـﺖ اﻳـﻦﻃـﻮر‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ و اﻧﺴﺎن ﻣﻰﻓﻬﻤﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ اﻳﻦﺟﺎ ﺧﺮاب ﻛﺮد‪ ،‬اﺛﺮش ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻓﺮزﻧﺪ ﺷﻤﺎ‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ ﻓﻜﺮ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻳﺎ اﻋﺘﻘﺎدى‪ ،‬اول ﺑﺎر ﺑـﻪ دام ﻳـﻚ ﻋـﺪه ﻃـﺮار ﻓﻜـﺮ‬ ‫اﻓﺘﺎده اﺳﺖ و اﻳﻨﻬﺎ او را ﺑﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻰ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ اﻟﺒﺘﻪ ﺷﻴﻄﺎﻧﻰ و ﻏﻠﻂ‪ ،‬اﻣـﺎ ﭘ‪‬ﺮﺟﺎذﺑـﻪ اﺳـﺖ و‬ ‫ﺷﻤﺎ اﺻﻼً ﻧﻤﻰﮔﺬاﺷﺘﻴﺪ ﻛﻪ ﺟﻮاﻧﺘﺎن ﺑﻪ ﺷﻌﺎع اﻳﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﺸﻮد‪ .‬ﺑـﺮاى اﻳـﻦ ﻓﺮزﻧـﺪ ﺷـﺒﻬﻪ ﺑـﻪ‬ ‫وﺟﻮد آﻣﺪه و ﺳﺮاغ ﺷﻤﺎ ‪ -‬ﻛﻪ ﭘﺪر روﺣـﺎﻧﻰ و ﻋـﺎﻟﻢ و ﻣـﻮرد اﻋﺘﻘـﺎد اﻳـﻦ ﭘﺴـﺮ ﻫﺴـﺘﻴﺪ ‪ -‬آﻣـﺪه و‬ ‫ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﺪر! ﻓﻼن ﻗﻀﻴﻪ ﭼﻪﻃﻮرى اﺳﺖ؟ در اﻳﻦﺟﺎ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﭼﻪ اﺣﺴﺎﺳﻰ دارﻳﺪ؟ اﺣﺴﺎس ﻣـﻰﻛﻨﻴـﺪ‬ ‫ﻛﻪ اﮔﺮ ﻣﻦ در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﭽﻪ ﻳﻚ ذره اﺷﺘﺒﺎه ﻛﺮدم‪ ،‬ﺑﭽﻪام را از دﺳﺖ دادهام‪.‬‬

‫‪ .5‬داﻧﺸﮕﺎه و روﺣﺎﻧﻴﺖ‬

‫اﻳﻦ‪ ،‬اولِ ﻟﻐﺰﺷﮕﺎه اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦﺟﺎ‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﻛﻮﺗﺎﻫﻰ ﻧﻤﻰﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑـﺎ ﻋﺼـﺒﺎﻧﻴﺖ اﻗـﺪام ﻧﻤـﻰﻛﻨﻴـﺪ‪ ،‬زﻣـﺎم‬ ‫ارادهى ﻓﻜﺮ را ﺑﻪ ﺳﺨﻦ ﺳﺒﻚ ﻳﺎ ﺳﺴﺖ و ﻳﺎ ﺣﺘّﻰ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﺳﺴﺖ رﻫﺎ ﻧﻤﻰﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﮔـﺮ دﻳﺪﻳـﺪ از ﻋﻬـﺪه‬ ‫ﺑﺮﻧﻤﻰآﻳﻴﺪ ﻛﻪ ﺟﻮاب اﻳﻦ ﺟﻮان را ﺑﺪﻫﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻰﮔﻮﻳﻴﺪ اﺷﻜﺎل ﻧﺪارد‪ ،‬ﭘﻴﺶ ﻓﻼﻧﻰ ﻣﻰروﻳـﻢ‪ .‬ﺷـﻤﺎ ﻓـﺮد‬ ‫ﻣﺴﻠﻄﺘﺮى را ﭘﻴﺪا ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺗﺎ او ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﭘﺎﺳﺦ آن ﻃﺮارى دﺷﻤﻦ را ﺑﺪﻫـﺪ‪ .‬ﺑـﺎ اﻳـﻦ اﺣﺴـﺎس ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﺎ‬ ‫داﻧﺸﺠﻮ روﺑﻪرو ﺑﺸﻮﻳﺪ‪ .‬داﻧﺸﺠﻮ ﻫﻢ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻳﻚ ﺧﻴﻞ ﻋﻈﻴﻤﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻛﺴﻰ ﻛﻪ اﻣﺮوز در داﻧﺸﮕﺎه ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﻣﺎﻫﺎ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻓﻌﻠﻴﺘﺶ ﺑﺎ ﻗـﻮ‪‬هاش‪ ،‬ﻫﻔﺘـﺎد ﺳـﺎل ﻓﺎﺻـﻠﻪ‬ ‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻗﻮ‪‬ه و ﻓﻌﻞ اﻳﻦ داﻧﺸﺠﻮ‪ ،‬ﭘﺎﻧﺰده ﺳﺎل ﻳﺎ ده ﺳﺎل ﻓﺎﺻﻠﻪ دارد و در آﻳﻨﺪهى ﻧﺰدﻳﻜـﻰ ‪ -‬ﻧـﻪ‬ ‫آﻳﻨﺪهى دورى ‪ -‬ﻗﻮ‪‬هاش ﺑﻪ ﻓﻌﻞ ﻣﻰرﺳﺪ؛ ﻳﻌﻨﻰ دو ﺳﺎل دﻳﮕﺮ ﻟﻴﺴﺎﻧﺲ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﭘﻨﺞ ﺳـﺎل ﻳـﺎ ﺷـﺶ‬ ‫ﺳﺎل دﻳﮕﺮ دﻛﺘﺮ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﻳﻚ رﺷﺘﻪى ﺗﺨﺼﺼﻰ ﻫﻢ ﻣﻰﮔﻴﺮد‪ ،‬دو ﺳﺎل ﻫﻢ ﻋﻼﻓﻰ ﻣﻰﻛﺸـﺪ و ﺑﻌـﺪ از‬ ‫اﻳﻦ ده ﺳﺎل‪ ،‬آدم ﻣﺘﺨﺼﺼﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻪى دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎ ﭘﻮل ﮔﺰاف ﺑﻪ او ﻣﻰدﻫﻨﺪ و او را ﺑـﺎ ﻫﻤـﻪى‬ ‫وﺟﻮد ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨـﺪ‪ .‬او در آن زﻣـﺎن‪ ،‬ﻳـﻚ ﻛﺎرﺷـﻨﺎس ﺳـﺎزﻣﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ و ﺑﻮدﺟـﻪ‪ ،‬ﻳـﺎ ﻳـﻚ ﻣﻬﻨـﺪس‬ ‫ﻋﺎﻟﻰرﺗﺒﻪى وزارت ﻣﺴﻜﻦ‪ ،‬ﻳﺎ ﻣﺪﻳﺮ ﻓـﻼن ادارهى ﺳﻴﺎﺳـﻰ ﻣـﻰﺷـﻮد و ﻳـﺎ ﻓـﻼن ﺑﺨـﺶ ﻋﻤﺮاﻧـﻰ و‬ ‫ﻛﺸﺎورزى و ﻏﻴﺮه را راهاﻧﺪازى ﻣﻰﻛﻨﺪ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻛﺎر ﻣﻤﻠﻜﺖ ﺑﻪ دﺳﺖ اﻳﻦ ﻓﺮد ﻣﻰآﻳﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ داﻧﺸـﺠﻮ‪،‬‬ ‫ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﺑﻰاﻫﻤﻴﺖ ﻧﮕﺎه ﻧﻜﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻴﺪ اﻳﻦ داﻧﺸﺠﻮ را ﻣﺘﺪﻳﻦ و ﻣﺆﻣﻦ و دﻟﺴﻮز و ﻣﺨﻠـﺺ ﺑـﺎر ﺑﻴﺎورﻳـﺪ ‪ -‬ﺑﻌـﺪاً ﻋـﺮض‬ ‫ﺧﻮاﻫﻢ ﻛﺮد ﻛﻪ ﻣﺎ از داﻧﺸﺠﻮ ﭼﻪ ﺗﻮﻗﻌﻰ ﺑﺎﻳﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ و او را ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎر ﺑﻴﺎورﻳﻢ ‪ -‬او ﻣﺜﻤﺮﺛﻤـﺮ‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ روﺣﺎﻧﻴﺖ‪ ،‬ﻗﻀﺎوت ﺧﻮﺑﻰ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬اﻣـﺎ اﮔـﺮ ﺧـﺪاى ﻧﻜـﺮده‪ ،‬ﺷـﻤﺎ از‬ ‫ﻋﻬﺪهى اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺮﻧﻴﺎﻣﺪﻳﺪ و ﻃﻮرى ﺷﺪ ﻛﻪ از ﻟﺤﺎظ ﻓﻜﺮى‪ ،‬ﻳﺎ از ﻟﺤﺎظ ﻋﻤﻠﻰ و ﻳﺎ از ﻟﺤﺎظ ﻋﺎﻃﻔﻰ‪،‬‬ ‫ﺑﻴﻦ او و ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻫﻢ ﺧﻮرد‪ ،‬ﺑﻌﻴﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ او ﺑﻴﻦ ﺷﻤﺎ و روﺣﺎﻧﻴﺖ‪ ،‬ﺗﻔﻜﻴﻚ ﻗﺎﺋﻞ ﺑﺸﻮد‪ .‬ﻣﺜﻼً اﮔﺮ ﻣﻦ‬ ‫و ﺷﻤﺎ ﺳﻮار ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻫﺴﺘﻴﻢ و در ﺟﺎدهﻳﻰ ﻣﻰروﻳﻢ‪ ،‬ﻳﻚ اﻓﺴﺮ ژاﻧﺪارﻣﺮى ﺑﻪ آنﺟﺎ ﺑﺮﺳﺪ و ﭼﻬـﺎر ﺗـﺎ‬ ‫ﺑﺪوﺑﻴﺮاه ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻫﺮ اﻓﺴﺮ ژاﻧﺪارﻣﻰ را ﻛﻪ ﻓﺮدا در ﺧﻴﺎﺑﺎن ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻧﺎﺧﻮدآﮔـﺎه و ﺑـﺪون‬ ‫اﻳﻦﻛﻪ ﺧﻮدﺗﺎن ﺑﺨﻮاﻫﻴﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺣﻜﻢ ﻇﺎﻟﻤﺎﻧﻪ را در ﺗﻪ ﻗﻠﺒﺘﺎن ﻣﻰﻛﻨﻴـﺪ و از او ﺑـﺪﺗﺎن ﻣـﻰآﻳـﺪ؛ ﻗﻬـﺮى‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺣﻜﻢ ﻇﺎﻟﻤﺎﻧﻪ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ وﺟﻮد دارد‪.‬‬ ‫ﻳﻚ ﻣﻠﺒﺲ ﻓﻌﺎل‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻈﻬﺮ و ﻧﻤﺎﻳﻨﺪهى روﺣﺎﻧﻴﺖ ‪ -‬اﻳﻦ‪ ،‬ﻏﻴﺮ از آن ﻣﻠﺒﺴﻰ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻣـﺜﻼً در‬ ‫ﺧﻴﺎﺑﺎن راه ﻣﻰرود و ﻏﻠﻄﻰ ﻫﻢ ﻛﺮده اﺳﺖ؛ ﻫﻤﻪ ﻛـﻪ ﻣﺜـﻞ او ﻧﻴﺴـﺘﻨﺪ ‪ -‬ﺧـﺪاى ﻧﻜـﺮده اﺷـﻜﺎﻟﻰ در‬

‫‪443‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫ﻛﺎرش وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻌﻴﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ آن ﺟﻮان‪ ،‬اﻳﻦ ﻗﻀﺎوت ﻇﺎﻟﻤﺎﻧﻪ را ﻧﻜﻨﺪ و ﺑﻘﻴﻪى روﺣﺎﻧﻴـﺖ‬ ‫را ﺑﺎ ﻣﻨﻰ ﻛﻪ در داﻧﺸﮕﺎه ﻫﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻧﻜﻨﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ ﺗـﺄﺛﻴﺮ ﻛـﺎر‪ ،‬اﻳـﻦﻗـﺪر زﻳـﺎد اﺳـﺖ‪ .‬روﺣـﺎﻧﻰ در‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬اﻳﻦ ﺗﺄﺛﻴﺮ را ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺷﺮط ﺳﻮم‪ ،‬ﻋﺒﺎرت از آﮔﺎﻫﻰ و اﻃﻼع ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﺗـﺄﺛﻴﺮ‬ ‫ﻋﻤﻴﻖ ﻧﻘﺶ ﻣﺜﺒﺖ ﻳﺎ ﻣﻨﻔﻰ روﺣﺎﻧﻰ در داﻧﺸﮕﺎه اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺴﻰ ﻛﻪ وارد داﻧﺸﮕﺎه ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ اﻳـﻦ ﺳـﻪ‬ ‫ﺷﺮط را ﺑﺪاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* وﻇﺎﻳﻒ ﺧﺎص روﺣﺎﻧﻴﻮن در داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‬

‫ﻋﺎﻟﻢ روﺣﺎﻧﻰ‪ ،‬وارد داﻧﺸﮕﺎه ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﭼﻪﻛﺎر ﺑﺎﻳـﺪ ﺑﻜﻨـﺪ؟ اﻳـﻦ‪ ،‬واﻗﻌـﺎً ﻣﺴـﺄﻟﻪى‬ ‫ﻣﻬﻤﻰ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ وﻇﺎﻳﻔﻰ ﻛﻪ آﻗﺎﻳﺎن ﺗﺪوﻳﻦ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬وﻇﺎﻳﻒ ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮﺑﻰ اﺳـﺖ و اﻧﺼـﺎﻓﺎً ﺟـﺎﻣﻊ و‬ ‫ﺧﻮب و ﻗﻮى و ﺑﺮآورﻧﺪهى ﺑﺴﻴﺎرى از ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎ در داﻧﺸﮕﺎه اﺳﺖ و ﻣﻦ ﻫﻴﭻ ﻧﻈﺮ ﻣﻨﻔﻰﻳـﻰ ﻧـﺪارم؛‬ ‫ﻟﻴﻜﻦ آن ﭼﻴﺰى ﻛﻪ ﺑﻪ اﻋﺘﻘﺎد ﻣﻦ اﺳﺎس ﻗﻀﻴﻪ در داﻧﺸﮕﺎه اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ روﺣـﺎﻧﻰ در ﻣﺤـﻴﻂ‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬آن ﻗﻄﺒﻰ ﺑﺸﻮد ﻛﻪ داﻧﺸﺠﻮ در اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻼﺗﻰ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻴﻢ و ﻏﻴﺮ از اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻼت‪ ،‬ﺑـﻪ او ﭘﻨـﺎه‬ ‫ﺑﻴﺎورد‪ ،‬ﺑﻪ او اﻣﻴﺪ ﺑﺒﻨﺪد‪ ،‬از او ﻋﻼج ﺑﺠﻮﻳﺪ‪ ،‬و اﮔﺮ ﻫﻢ ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﺪ ﻋﻼج ﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﻻاﻗـﻞ داﻧﺸـﺠﻮ ﺑﺘﻮاﻧـﺪ‬ ‫ﺗﺴﻼ ﺑﺠﻮﻳﺪ‪.‬‬ ‫‪444‬‬

‫اﮔﺮ ﻣﺎ در داﻧﺸﮕﺎه ﺟﻠﺴﺎت ﻓﺮاواﻧﻰ ﻫﻢ ﮔﺬاﺷﺘﻴﻢ‪ ،‬ﺳﺨﻨﺮاﻧﻰ ﻫﻢ ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﻣﺴﺠﺪ ﻫﻢ رﻓﺘﻴﻢ‪ ،‬در ﮔﺰﻳﻨﺶ‬ ‫ﻫﻢ دﺧﺎﻟﺖ و ﺷﺮﻛﺖ ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬در ﺗﻌﻴﻴﻦ اﺳﺘﺎد ﻣﻌﺎرف ﻫﻢ ﺣﺎﺿﺮ و ﻧﺎﻇﺮ ﺑﻮدﻳﻢ و وﻇﺎﻳﻔﻰ را ﻫـﻢ ﻛـﻪ‬ ‫ﻋﺮض ﻛﺮدم‪ ،‬اﻧﺠﺎم دادﻳﻢ ‪ -‬ﻛﻪ ﻫﻤﻪى آﻧﻬﺎ ﻫﻢ ﺧﻮب و ﻻزم و ﻣﻬﻢ اﺳﺖ ‪ -‬اﻣـﺎ از ﺳـﻮى داﻧﺸـﺠﻮ‪،‬‬ ‫ﺑﻪ ﻣﺎ اﻋﺘﻤﺎد و اﻃﻤﻴﻨﺎن و اﻣﻴﺪ و ﺗﻜﻴﻪ ﻧﺸﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ ﺗﻮﻓﻴﻖ ﭘﻴﺪا ﻛﺮدهاﻳﻢ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ از ﻫﻤﺎن ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ ﻛﻪ ﻣﺴﺄﻟﻪى ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن روﺣﺎﻧﻰ در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﻣﻄﺮح ﺷﺪ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ‬ ‫ﺑﻌﻀﻰ از ﺟﺮﻳﺎﻧﺎت ﻫﻢ ﺑﻮدﻧﺪ ‪ -‬اﺣﺘﻤﺎﻻً ﻣﺴﺄﻟﻪى ﻓﺮدى ﻫﻢ ﻧﺒﻮد ‪ -‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮﺷﺎن رﺳﻴﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﺎﻳﺪ اﻳـﻦ‬ ‫ﻋﻨﺼﺮ روﺣﺎﻧﻰ را در اﺧﺘﻴﺎر ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﺎﻳـﺪ ﺣـﺬﻓﺶ ﻛﻨﻨـﺪ! در ﺑﻌﻀـﻰ از داﻧﺸـﮕﺎﻫﻬﺎ‪ ،‬اﻳـﻦ ﻣﺴـﺄﻟﻪ‬ ‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻫﻤﻪى داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ را ﻧﻤﻰﮔﻮﻳﻢ؛ ﻟﻴﻜﻦ ﺷﺎﻳﺪ در ﺑﺴﻴﺎرى از داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﺠﺎدﻟـﻪ‬ ‫و زورآزﻣﺎﻳﻰ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﻜﻞ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦﻃﻮر ﭼﻴﺰﻫﺎ‪ ،‬اﻧﺼﺎﻓﺎً ﻣﺎﻧﻊ ﺧﻴﻠﻰ ﺑﺰرﮔﻰ ﺑﺮ ﺳﺮ راه اﻧﺠﺎم ﺗﻜﻠﻴﻒ روﺣﺎﻧﻰ و ﻋﺎﻟﻢ ﻣﺤﺘﺮﻣﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫در داﻧﺸﮕﺎه ﺳﻜﻮﻧﺖ و اﻗﺎﻣﺖ ﻣﻰﻛﻨﺪ و او را ﺑﻪ ﻛﺎرﻫﺎى ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻣﻰﻛﺸﺎﻧﺪ؛ ﻟﻴﻜﻦ ﺑﻪ اﻋﺘﻘﺎد ﻣﻦ‪ ،‬ﺗـﺎ‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار اﻋﻀﺎى ﺷﻮراى ﻣﺮﻛﺰى ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن وﻟﻰ ﻓﻘﻴﻪ در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎى ﻛﺸﻮر و ﻣﺴﺆوﻻن دﻓﺎﺗﺮ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻰ‪69/7/8 -‬‬

‫‪ .5‬داﻧﺸﮕﺎه و روﺣﺎﻧﻴﺖ‬

‫آنﺟﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ از ورود در ﻣﻴﺪاﻧﻬﺎى ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ اﺟﺘﻨﺎب ﻛﺮد؛ وﻟﻮ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻧﺨﻮاﻫﻨـﺪ‬ ‫ﺑﮕﺬارﻧﺪ و ﻃﻮرى ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﻜﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺎ آدم را ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﻣﻰﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬درﻋـﻴﻦﺣـﺎل‪ ،‬آنﺟـﺎﻳﻰ ﻛـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﺣﻀﻮر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪.‬‬ ‫آﻗﺎﻳﺎن در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ‪ ،‬ﻋﻤﺪهى ﺗﻼﺷﺸﺎن ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﻫﻤﻪى داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺑﺎﺷـﻨﺪ؛ ﺣﺘّـﻰ‬ ‫آن داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ﻛﻪ از ﻟﺤﺎظ ﺧﻂ و رﺑﻂ‪ ،‬ﻣﻮرد ﭘﺴﻨﺪ ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻛـﺎر ﺳـﺨﺘﻰ اﺳـﺖ‪ ،‬ﺷـﺎﻳﺪ در‬ ‫ﺑﻌﻀﻰ از ﺟﺎﻫﺎ ﻫﻢ ﻧﺎﻣﻤﻜﻦ ﺑﺸﻮد؛ ﻟﻴﻜﻦ ﻫﻤﻪﺟﺎ اﻳﻦﻃﻮر ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ‪ ،‬در ﺑﺴﻴﺎرى از ﺟﺎﻫﺎ و ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ در اﻏﻠﺐ ﺟﺎﻫﺎ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ روﺣﺎﻧﻰ‬ ‫ﻃﻮرى ﻣﺸﻰ ﻛﻨﺪ و ﻃﻮرى ﻋﻤﻞ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﺣﺘّﻰ آن داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ﻛﻪ از ﻟﺤﺎظ ﻣﺸﻰ و ﻓﻜﺮ ﺳﻴﺎﺳـﻰ و ‪-‬‬ ‫ﺑﻪ ﻗﻮل ﻣﻌﺮوف ‪ -‬ﺧﻂ و رﺑﻂ‪ ،‬اﻳﻦ روﺣﺎﻧﻰ را ﻗﺒﻮل ﻧﺪارد‪ ،‬ﺑﮕﻮﻳﺪ اﻧﺼﺎﻓﺎً آﻗـﺎى ﺧـﻮﺑﻰ اﺳـﺖ‪ .‬اﮔـﺮ‬ ‫ﺟﺎﻳﻰ درد دﻟﻰ‪ ،‬ﻳﺎ ﻣﺸﻜﻞ رواﻧﻰﻳﻰ‪ ،‬ﻳﺎ ﻋﻘﺪهﻳﻰ در ذﻫﻦ و ﻓﻜﺮش داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎز ﻣﻰﺑﻴﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ آﻗﺎ‬ ‫ﻣﻠﺠﺄ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻳﻚوﻗﺖ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﻧﻤﺎز درﺳﺘﻰ ﺑﺨﻮاﻧـﺪ‪ ،‬ﭘﺸـﺖ ﺳـﺮ اﻳـﻦ روﺣـﺎﻧﻰ ﺑـﺮود و در‬ ‫ﻣﺴﺠﺪ ﻧﻤﺎز ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ .‬در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ در اﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﺳﻴﺮ ﺑﺸﻮد؛ ﻧﻪ اﻳﻦﻛﻪ دﻓﺘﺮ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻰ در ﻣﻘﺎﺑـﻞ‬ ‫ﺑﻌﻀﻴﻬﺎ‪ ،‬ﻳﻚ ﻃﺮف ﻗﻀﻴﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ‪ -‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ ﻋﺮض ﻛﺮدم ‪ -‬ﮔﺎﻫﻰ ﺷﻤﺎ را ﻣﻰﻛﺸﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ از اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻏﺎﻓﻞ ﻧﻴﺴﺘﻢ‪ .‬ﺑﻌﻀـﻰ از‬ ‫ﺷﻤﺎ آﻗﺎﻳﺎﻧﻰ ﻛﻪ در اﻳﻦﺟﺎ ﺗﺸﺮﻳﻒ دارﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻰداﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﻦ از ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از اﻳـﻦ‪ ،‬از ﻗﻀـﺎﻳﺎى رﻳـﺰ‬ ‫داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ در آن ﻣﺴﺆول ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﻃﻼﻋﻢ و ﻣﻰداﻧﻢ ﻛﻪ اذﻳﺖ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻰﮔﺬارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺸـﻜﻞ‬ ‫درﺳﺖ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ و ﮔﺎﻫﻰ روﺣﺎﻧﻰ را ﺑﻪ ﻣﺎﺟﺮاﻫﺎﻳﻰ ﻣﻰﻛﺸﺎﻧﻨﺪ؛ ﻟﻴﻜﻦ ﺗﺎ آنﺟﺎﻳﻰ ﻛـﻪ ﻣـﻰﺷـﻮد‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻛﺮد؛ ﻳﻌﻨﻰ ﺑﺎﻳﺪ از ﺑﺎﻻى ﺳﺮ اﻳﻦ ﺗﻌﺎرﺿﺎت وارد ﺷﺪ و ﻫﻤﻪى ﮔﺮوﻫﻬﺎ را ﻧﮕﻬﺪاﺷﺖ‪.‬‬ ‫اﻧﺠﻤﻨﻬﺎى اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬واﻗﻌﺎً ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺧﻮﺑﻰ ﺑﺮاى ﺗﺠﻤﻊ ﻧﻴﺮوﻫﺎى ﻣﺴﻠﻤﺎن اﺳـﺖ و ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﺎزواﻧﻰ ﺑـﺮاى‬ ‫روﺣﺎﻧﻰﻳﻰ ﻛﻪ در داﻧﺸﮕﺎه ﺣﻀﻮر دارد‪ ،‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ واﻗﻌـﺎً اﻧﺠﻤـﻦ اﺳـﻼﻣﻰ‪ ،‬ﺑـﺎ روﺣـﺎﻧﻰﻳـﻰ ﻛـﻪ در‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﻫﻤﺮاﻫﻰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ او اﻃﺎﻋـﺖ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﺣـﺮف و راﻫﻨﻤـﺎﻳﻰ او را‬ ‫ﭘﺪراﻧﻪ ﺑﺒﻴﻨﺪ و آن را ﺑﭙﺬﻳﺮد و ﻛﺎرى ﺑﻜﻨﺪ ﻛﻪ روﺣﺎﻧﻰ ﭘﺸﺖ و ﭘﻨﺎه او ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﺧﻴﺎل ﻣﻰﻛﻨﻢ ﻛـﻪ در‬ ‫ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﺧﻴﻠﻰ ﺧﻮب ﻣﻰﺷـﻮد ﺗﻔﻜـﺮ دﻳﻨـﻰ را ﮔﺴـﺘﺮش داد‪ .‬اﻻن در ﻣـﻮاردى اﻃـﻼع ﭘﻴـﺪا‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ اﻳﻦﻃﻮرى ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ اﻧﺠﻤﻦ اﺳﻼﻣﻰ در ﻣﻘﺎﺑﻞ روﺣـﺎﻧﻰ ﻗـﺮار ﻣـﻰﮔﻴـﺮد‪ ،‬ﻳـﺎ اﻳـﻦﻛـﻪ‬

‫‪445‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫ﺗﻌﺎرﺿﻰ اﻳﺠﺎد ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬ﻃﺒﻴﻌﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻴﺮوﻫﺎ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ و ﮔﺎﻫﻰ ﺣﺘّﻰ اﺻﻄﻜﺎك ﭘﻴﺪا ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‬ ‫و ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ را از ﺑﻴﻦ ﻣﻰﺑﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﮔﻤﺎن ﻣﻰﻛﻨﻢ‪ ،‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺎرى ﺑﻜﻨﻴﻢ ﻛﻪ در ﺟﺎﻣﻌﻪى ﺧﻮدﻣﺎن‪ ،‬داﻧﺸﺠﻮ ﺟﺰو ﻗﺸـﺮﻫﺎى ﺑﺮﮔﺰﻳـﺪهى‬ ‫دﻳﻨﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ ﻫﺪف ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﻛـﻪ در داﻧﺸـﮕﺎه‪ ،‬داﻧﺸـﺠﻮﻳﺎن را ﻫـﻢ از ﻟﺤـﺎظ آﮔـﺎﻫﻰ و‬ ‫ﻣﻌﺮﻓﺖ و ﻫﻢ از ﻟﺤﺎظ اﺳﺘﺤﻜﺎم اﻳﻤﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮ زﺑﺪهى ﺑﺮﮔﺰﻳﺪهى دﻳﻨﻰ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻃﺒﻴﻌﻰ اﺳـﺖ‬ ‫ﻛﻪ اﻳﻨﻬﺎ در آﻳﻨﺪه‪ ،‬ﺧﺪﻣﺖ ﺑﺮاى ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ را ﻫﻢ ﺗﻀﻤﻴﻦ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد‪ .‬انﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ ﺑﺎﻳﺴـﺘﻰ در‬ ‫اﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﭘﻴﺶ ﺑﺮوﻳﻢ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺟﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻴﻠﻰ اﻫﺘﻤﺎم ﺑﺸﻮد‪ .‬ﻣﻦ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﻨﺖ ﭘﻴﺸﻨﻤﺎزى‪ ،‬ﺧﻴﻠﻰ ﻣﻌﺘﻘـﺪم‪ .‬ﺷـﺎﻳﺪ ﺑﻌﻀـﻴﻬﺎ‬ ‫ﻫﻢ واﻗﻌﺎً ﻗﺒﻮل ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﺧﻮد ﻣﻦ ﭼﻮن ﻣﺪﺗﻬﺎ ﭘﻴﺸﻨﻤﺎز ﺑﻮدهام و ﭘﻴﺸﻨﻤﺎزى ﻛﺮدهام‪ ،‬ﻣـﻰداﻧـﻢ‬ ‫ﻛﻪ ﭘﻴﺸﻨﻤﺎزى‪ ،‬ﭼﻪﻗﺪر ﻛﺎر ﺧﻮب و ﻣﺆﺛﺮ و ﭘ‪‬ﺮﻓﻌﺎﻟﻴﺖ و ﭘ‪‬ﺮﺗﻼﺷﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻏﺎﻟﺒﺎً ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛـﻪ ﭘﻴﺸـﻨﻤﺎزى‬ ‫ﻧﻜﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻰداﻧﻨﺪ ﭘﻴﺸﻨﻤﺎزى ﻳﻌﻨﻰ ﭼﻪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻴﻬﺎ ﻫﻢ ﻛﻪ در ﻣﺴﺠﺪ ﻧﻤﺎزى ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ و ﻓـﻮرى ﺑﻴـﺮون‬ ‫دوﻳﺪﻧﺪ و دﻧﺒﺎل ﻛﺎر دﻳﮕﺮى رﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﻫﻢ ﻃﻌﻢ ﭘﻴﺸﻨﻤﺎزى را ﻧﻤﻰﻓﻬﻤﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﻴﺸﻨﻤﺎزى‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ آدم ﻣﺴﺠﺪ را واﻗﻌﺎً ﻣﺤﻞ ﻛﺎر ﺧﻮدش ﺑﺪاﻧﺪ؛ ﻗﺒﻞ از وﻗﺖ‪ ،‬ﺣﺘّﻰ ﻗﺒﻞ از دﻳﮕﺮان‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫آنﺟﺎ ﺑﺮود؛ اوﺿﺎع ﻣﺴﺠﺪ را ﺑﺒﻴﻨﺪ؛ اﮔﺮ اﺷﻜﺎﻻﺗﻰ در وﺿﻊ ﻇﺎﻫﺮى ﻣﺴـﺠﺪ ﻫﺴـﺖ‪ ،‬ﺑﺮﻃـﺮف ﻛﻨـﺪ؛‬ ‫‪446‬‬

‫ﺳﺠﺎدهاش را ﭘﻬﻦ ﻧﻤﺎﻳﺪ؛ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻣﺮدم ﺑﻤﺎﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ؛ ﺑﺎ ﻳﻚﻳﻚ اﻓﺮادى ﻛﻪ ﻣﻰآﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ آنﺟـﺎﻳﻰ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺎس ﺑﮕﻴﺮد؛ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﺤﺒﺖ ﺑﻜﻨﺪ؛ از آﻧﻬﺎ اﺣﻮاﻟﭙﺮﺳﻰ ﻧﻤﺎﻳـﺪ؛ اﮔـﺮ ﻣﺸـﻜﻠﻰ دارﻧـﺪ‪ ،‬در آن‬ ‫ﺣﺪى ﻛﻪ ﺑﺮاﻳﺶ ﻣﻴﺴﻮر اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮﻃﺮف ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻪ اﻳﻦﻛﻪ ﭘﺎدوى ﻛﺎرﻫـﺎى ﺧـﺪﻣﺎﺗﻰ ﻣـﺮدم ﺑﺸـﻮد ‪ -‬در‬ ‫ﺑﻌﻀﻰ از ﻣﺴﺎﺟﺪ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻰ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻗﻄﻌﺎً ﻏﻠﻂ اﺳﺖ ‪ -‬در آنﺟﺎ ﺑﻨﺸـﻴﻨﺪ‪ ،‬ﻣـﺮدم ﺑـﻪ او‬ ‫ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬درددل ﺑﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮدش را ﺑﺮ ﻣﺮدم ﻋﺮﺿﻪ ﻛﻨﺪ‪ ،‬در ﻣﻌﺮض ﻣﺮاﺟﻌﺎت ﻣﺮدم ﻗﺮار ﺑﺪﻫﺪ؛‬ ‫ﻧﻤﺎز را ﻛﻪ ﺗﻤﺎم ﻛﺮد‪ ،‬ﺑﺮاى ﻣﺮدم ﻣﺴﺄﻟﻪ و ﺗﻔﺴﻴﺮى ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ ،‬ﺣﺮﻓﻰ ﺑﺰﻧـﺪ و ﺑﻠﻨـﺪ ﺷـﻮد‪ ،‬ﺑﻴـﺮون ﺑـﺮود؛‬ ‫ﻳﻌﻨﻰ اﻳﻦﻃﻮر‪ ،‬ﺳﺎﻋﺘﻰ از وﻗﺖ ﺧﻮدش را در اﻳﻦﺟﺎ ﺻﺮف ﺑﻜﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ‪ ،‬اﻳﻦﻃﻮر ﭘﻴﺸﻨﻤﺎزى‪ ،‬ﻳﻚ ﻓﺮد ﺧﻴﻠﻰ ﻣﻔﻴﺪ و ﻣﺆﺛﺮ و ﺑﺎ ﺑﺮﻛـﺖ و ﺟﻠـﺐﻛﻨﻨـﺪهى ﻋﻮاﻃـﻒ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬در ﺳﺎﻳﻪى ﭼﻨﻴﻦ ﭘﻴﺸﻨﻤﺎزىﻳﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ وﻗﺘﻰ او ﺑﻪ آن ﻛﺴـﺎﻧﻰ ﻛـﻪ ﺑـﺎ ﻣﺴـﺠﺪش ﺳـﺮوﻛﺎر و‬ ‫رﻓﺖوآﻣﺪ دارﻧﺪ؛ ﺣﺘّﻰ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ وﻗﺖ ﻫﻢ ﻧﻤﻰﻛﻨﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﺴـﺠﺪ ﺑﺮوﻧـﺪ‪ ،‬اﻣـﺎ دورادور ﻣـﻰداﻧﻨـﺪ و از‬ ‫دﻳﮕﺮان ﺷﻨﻴﺪهاﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ آﻗﺎ‪ ،‬ﭼﻪ آﻗﺎى ﺧﻮﺑﻰ اﺳﺖ‪ ،‬اﺷﺎره ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻓﻼن ﻛﺎر ﺑﺎﻳـﺪ اﻧﺠـﺎم ﺑﮕﻴـﺮد‪ ،‬ﻧـﻪ‬

‫‪ .5‬داﻧﺸﮕﺎه و روﺣﺎﻧﻴﺖ‬

‫ﺑﻮدﺟﻪ ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﻗﺪرت ﻗﺎﻧﻮﻧﻰ ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ و ﻧﻪ ﺑﺨﺸﻨﺎﻣﻪ ﻻزم دارد؛ آن ﻛﺎر ﻃﺒﻖ ﻧﻈـﺮ و ﮔﻔﺘـﻪى‬ ‫او اﻧﺠﺎم ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬ ‫در ﻣﺴﺠﺪ داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬اﮔﺮ اﻳﻦ روﺣﺎﻧﻰ ﺻﺎﺣﺐ اﻳﻦ ﻣﺴﺠﺪ ﺑﺸﻮد و ﺑﻪ آنﺟﺎ ﺑﺮود و ﺑﻨﺸﻴﻨﺪ ﺑﺤﺚ ﻛﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﺣﺘﻤﺎً داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺟﺬب ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﺪﺗﻰ ﻧﻴﺎﻳﻨﺪ و ﻋـﺪهﻳـﻰ ﺑﺪﺟﻨﺴـﻰ ﻛﻨﻨـﺪ؛ ﻟـﻴﻜﻦ‬ ‫اﺻﻼً داﻧﺸﺠﻮ‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﻛﻪ ﻣﺜﻞ ﭘﺪر ﺑﺎ او ﺑﺮﺧﻮرد ﻛﻨﺪ و ﻣﺸﻜﻼﺗﺶ را ﻣﺮﺗﻔﻊ ﺳﺎزد‪ ،‬اﺣﺘﻴـﺎج دارد‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ روﺣﺎﻧﻰﻳﻰ در آنﺟﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﺻﻼً اﻣﻜﺎن ﻧﺪارد ﻛﻪ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻜﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳـﻦ داﻧﺸـﺠﻮ‬ ‫ﻗﻬﺮاً ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻣﻰﻛﻨﺪ؛ ﭼﻮن ﻋﻘﺪهى روﺣﻰ دارد‪.‬‬ ‫ﺟﻮاﻧﻰ‪ ،‬ﭼﻴﺰ ﻋﺠﻴﺒﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﻪى آﻗﺎﻳﺎن دورهى ﺟﻮاﻧﻰ را ﮔﺬراﻧﺪهاﻧﺪ و ﻣﻰداﻧﻨﺪ ﻛﻪ آن اﺣﺴﺎﺳـﺎت‬ ‫دوران ﺟﻮاﻧﻰ‪ ،‬اﺻﻼً ﻳﻚ ﺗﻜﻴﻪﮔﺎه روﺣﻰ را ﻣﻰﻃﻠﺒﺪ‪ .‬اﻳﻦ آﻗﺎ در آنﺟﺎ ﻧﺸﺴﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻋﻘـﻞ و ﻣﻌﺮﻓـﺖ و‬ ‫ﻣﻨﻄﻖ و ﻣﺘﺎﻧﺖ و ﺑﻠﻨﺪﻧﻈﺮى و ﺳﻌﻪى ﺻﺪر‪ ،‬ﺣﺮف را ﺑﺸﻨﻮد و ﺟﻮاب ﺑﺪﻫـﺪ؛ ﻣﺸـﺘﺮى اول و دوم و‬ ‫ﺳﻮم و ‪» ...‬ﻣﺸﺘﺮى ﺑﺮ وى ﺑﺠﻮﺷﺪ«‪ .‬آن وﻗﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ آﻗﺎ‪ ،‬ﺻـﺎﺣﺐ ﻧﻔـﻮذ ﻣﻌﻨـﻮى در داﻧﺸـﮕﺎه‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺣﺎﻻ رﺋﻴﺲ داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﻳﺎ رﺋﻴﺲ ﻓﻼن ارﮔﺎن اﻧﻘﻼﺑﻰ‪ ،‬ﻳﺎ رﺋـﻴﺲ ﻓـﻼن اﻧﺠﻤـﻦ‪ ،‬ﮔﻴـﺮم ﻛـﻪ‬ ‫ﺣﺮف دﻳﮕﺮى ﺑﺰﻧﻨﺪ؛ آن ﭼﻴﺰى ﻛﻪ اﻳﻦ ﺷﺨﺺ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬آن ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬وﻗﺘﻰ ﻛـﻪ ﮔﻔﺘـﻪ ﺷـﺪ‪ ،‬اﮔـﺮ‬ ‫ﭘﺎى درس آن آﻗﺎ ﺑﺮوﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﺮ دﻳﻦ ﺷﻤﺎ ﻣﻰﺗﺮﺳﻢ‪ ،‬داﻧﺸﺠﻮ دﻳﮕﺮ ﭘﺎى درس آن آﻗﺎ ﻧﻤـﻰرود‪ .‬وﻗﺘـﻰ‬ ‫ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ رﺋﻴﺲ ﺑﻪ درد اﻳﻦ داﻧﺸﮕﺎه ﻧﻤﻰﺧـﻮرد‪ ،‬ﺑﭽـﻪﻫـﺎ دﻳﮕـﺮ او را ﺑـﻪ رﻳﺎﺳـﺖ ﻗﺒـﻮﻟﺶ‬ ‫ﻧﻤﻰﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻧﻔﻮذ ﻛﻠﻤﻪ‪ ،‬اﻳﻦﻃﻮرى ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﻃﺒﻴﻌﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬ﻳﻚ روﺣﺎﻧﻰ ﺧﻮب‪ ،‬ﻛـﺎرى ﻫـﻢ ﻧﻤـﻰﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ اﺳـﺒﺎب‬ ‫زﺣﻤﺖ دﺳﺘﮕﺎه دوﻟﺘﻰ و اداره ﻛﻨﻨﺪهى ﻛﺸﻮر ﺑﺸﻮد و ﺑﺮاى رﺋﻴﺲ داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﻣﺸﻜﻠﻰ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﺎﻳﺪ‪ .‬ﻣـﻦ‬ ‫ﻧﻤﻰﺧﻮاﻫﻢ ﻛﻪ ﺧﺪاى ﻧﻜﺮده در ذﻫﻨﻬﺎ اﻳﻦﻃﻮر ﺟﺎى ﺑﮕﻴﺮد؛ ﻟﻴﻜﻦ از اﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﻋﺮض ﻣـﻰﻛـﻨﻢ ﻛـﻪ‬ ‫ﻳﻚ روﺣﺎﻧﻰِ آنﻃﻮرى‪ ،‬ﻣﺎﻟﻚ ﻗﻠﻮب داﻧﺸـﮕﺎﻫﻴﺎن‪ ،‬ﻳـﺎ ﺟﻤـﻊ ﻛﺜﻴـﺮى از آﻧـﺎن و ﺑﺨﺼـﻮص ﺟﻮاﻧـﺎن‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﺧﻮب اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻴﻞ ﻣﻦ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻃﺮف ﻣﺘﻮﺟﻪ اﺳـﺖ‪ .‬ﻣـﻦ اﻳـﻦ را ﺑﻴﺸـﺘﺮ ﻣﻬـﻢ‬ ‫ﻣﻰداﻧﻢ‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ ﻋﺮض ﻛﺮدم‪ ،‬آن وﻇﺎﻳﻔﻰ ﻛﻪ ذﻛﺮ ﺷﺪه و ﻣﻦ ﻫﻢ از آن ﻣﻄﻠﻊ ﺷﺪهام‪ ،‬وﻇﺎﻳﻒ ﻣﻬـﻢ و‬ ‫ﻻزم و ﻛﺎرﻫﺎى ﺧﻮﺑﻰ اﺳﺖ؛ ﻟﻴﻜﻦ اﻣﻴﺪ ﺷﻤﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻋﺮض ﻛﺮدم‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار اﻋﻀﺎى ﺷﻮراى ﻣﺮﻛﺰى ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن وﻟﻰ ﻓﻘﻴﻪ در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎى ﻛﺸﻮر و ﻣﺴﺆوﻻن دﻓﺎﺗﺮ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻰ‪69/7/8 -‬‬

‫‪1‬‬

‫‪447‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫* اﻫﻤﻴﺖ ﻧﻘﺶ روﺣﺎﻧﻴﺖ در داﻧﺸﮕﺎه‬

‫اﻣﺮوز‪ ،‬روﺣﺎﻧﻰ در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه اﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻛﺴﻰ ﻛﻪ دﻳﻦ را در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻌﺮﻓـﻰ ﻛﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﻤﺎ ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ در ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬روﺣﺎﻧﻴﻮن ﺧﻮب در داﻧﺸﮕﺎه ‪ -‬ﻣﺜﻞ ﺷﻬﻴﺪ ﺑﺰرﮔﻮار‪ ،‬ﻣﺮﺣﻮم آﻳﺔاﻟﻠَّﻪ ﻣﻄﻬﺮى‪،‬ﻳـﺎ‬ ‫دﻳﮕﺮ ﺑﺮادران و ﺑﺰرﮔﺎﻧﻰ ﻛﻪ در آنﺟﺎ ﺑﻮدﻧﺪ ‪ -‬ﭼﻪﻗﺪر اﺛﺮ ﻣﻰﮔﺬاﺷـﺘﻨﺪ‪ .‬روﺣـﺎﻧﻰ در داﻧﺸـﮕﺎه‪ ،‬ﻓﻘـﻂ‬ ‫اﻳﻨﻬﺎ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻰ از ﻣﻌﻤﻤﺎن ﻫﻢ ﺑﻮدﻧـﺪ ﻛـﻪ اﺳـﺘﺎد ﺑﻮدﻧـﺪ‪ ،‬وﻟـﻰ آﻧﻬـﺎ ﻣـﺮدم را ﺑـﻪ دﻳـﻦ ﻧﺰدﻳـﻚ‬ ‫ﻧﻤﻰﻛﺮدﻧﺪ؛ ﺑﻌﻀﻴﺸﺎن از دﻳﻦ ﻫﻢ دور ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ!‬ ‫ﺑﻌﻀﻰ از ﻣﻌﻤﻤﺎنِ ﺑﻰﻣﻼﺣﻈﻪى ﻣﺮاﻋﺎتﻧﻜﻨﻰ ﻛﻪ ﺳﺮﻛﻼس و در ﻣﻴﺎن داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‪ ،‬ﺑـﺪون ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺣﺮف ﺧﻮد‪ ،‬ﻫﺮﭼﻪ ﺑﻪ دﻫﺎﻧﺸﺎن ﻣﻰآﻣﺪ‪ ،‬ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ ﻣﺮدم را از دﻳﻦ ﻫﻢ دور ﻣـﻰﻛﺮدﻧـﺪ‪ .‬آن‬ ‫ﻛﺴﻰ ﻛﻪ ﺟﻮاﻧﺎن را ﺑﻪ دﻳﻦ ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻰﻛﺮد‪ ،‬ﻋﺎﺷﻖ دﻳﻦ ﻣﻰﻛـﺮد و ﺑـﺎ ﻣﻌـﺎرف اﺳـﻼﻣﻰ ﻋﻤﻴﻘـﺎً آﺷـﻨﺎ‬ ‫ﻣﻰﻧﻤﻮد‪ ،‬از آن ﻗﺒﻴﻞ روﺣﺎﻧﻴﻮن ﺑﻮد‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﻣﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدى روﺣﺎﻧﻰ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﻌﺮﻓﺖ دﻳﻨﻰِ وﺳﻴﻊ و آﮔﺎﻫﻰ و ﻫﻮﺷﻤﻨﺪى ﺳﻴﺎﺳﻰ‪ ،‬داﺧﻞ‬ ‫داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﺑﻔﺮﺳﺘﻴﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ از اﻳﻦ ﻛﺎر ﭼﻪﻗﺪر ﺑﺮﻛﺎت ﺑﺮﺧﻮاﻫﺪ ﺧﺎﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ‪ ،‬از ﺣـﻮزه ﻣﺘﻮﻗـﻊ‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫‪448‬‬

‫* در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻓﻜﺎر ﻏﺮب در داﻧﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺎدزﻫﺮ اﻳﺠﺎد ﻛﺮد‬

‫ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻄﺎﻟﺒﻰ از ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺳﻼﻣﻰ آﻣﺎده ﮔﺮدد و ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻣﻨﺎﺳﺒﻰ ﺗﺤﺮﻳﺮ و ﺗﻘﺮﻳﺮ ﺑﺸﻮد و در ﻫﻤـﻪ ﺟـﺎى‬ ‫ﻛﺸﻮر ﮔﻔﺘﻪ ﺑﺸﻮد؛ آنﭼﻨﺎن ﻛﻪ در ﻫﻤﻪى دﻟﻬﺎ و ذﻫﻨﻬﺎ ﺟﺎى ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻄـﺎﻟﺒﻰ از ﻣﺴـﺎﺋﻞ اﺳـﻼﻣﻰ‬ ‫اﻧﺘﺨﺎب ﺑﺸﻮد ﻛﻪ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺷﺒﻬﻪﻫﺎى ﺗﻘﺪﻳﺮى و ﻓﺮﺿﻰﻳﻰ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﻰداﻧﻴﻢ اﻣﺮوز ﺑﺎ وﺳﺎﻳﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ‪،‬‬ ‫در ﺑﻴﻦ ﺧﻮاص ﻣﺮدم ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬ ‫اﻓﻜﺎر ﻓﻼﺳﻔﻪ و ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن و ﻣﺘﻔﻜﺮان ﻣﺎد‪‬ى ﻏﺮب‪ ،‬اﻣﺮوز در ﺳﻄﺢ داﻧﺸـﮕﺎﻫﻬﺎى ﻣـﺎ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺻـﻮرت‬ ‫ﻛﺘﺎب و ﺗﺮﺟﻤﻪ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻧﻤﻰﺷﻮد ﺳﺪى درﺳﺖ ﻛﺮد ﻛﻪ اﻳﻨﻬﺎ وارد ﻧﺸﻮﻧﺪ؛ اﻳـﻦ اﻣﻜـﺎن ﻧـﺪارد و‬ ‫ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻓﻜﺎر ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ و ﺣﻀﻮر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ آن اﻓﻜﺎر‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺎدزﻫﺮ اﻳﺠﺎد ﻛﺮد‪.‬‬ ‫روﺣﺎﻧﻴﺖ اﻳﻦ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﺟﻮاﻧﺎن را در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺗﻔﻜﺮات ﭘ‪‬ﺮﺟﺎذﺑﻪى ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ واﻛﺴـﻴﻨﻪ ﻛـﺮد و ﺑـﻪ آﻧـﺎن‬ ‫ﭘﺎدزﻫﺮ زد‪.‬‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻣﺠﻤﻊ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﻃﻼب و ﻓﻀﻼي ﺣﻮزه ﻋﻠﻤﻴﻪ ﻗﻢ‪69/11/4 -‬‬

‫‪ .5‬داﻧﺸﮕﺎه و روﺣﺎﻧﻴﺖ‬

‫ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺘﻬﺎ در اﻳﻦ ﻣﻤﻠﻜﺖ‪ ،‬ﻣﮕﺮ ﻛﻢ ﻛـﺎر ﻣـﻰﻛﺮدﻧـﺪ‪ ،‬ﻛـﻢ ﺟـﺰوه ﻣﻨﺘﺸـﺮ ﻣـﻰﻛﺮدﻧـﺪ‪ ،‬ﻛـﻢ ﺑﺤـﺚ‬ ‫ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ؟ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺘﻔﻜﺮان اﺳﻼم و روﺣﺎﻧﻴﻮن ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ آن ﻫﻤﻪ ﺣﺮف ﭘ‪‬ﺮﺟﺎذﺑﻪ و‬ ‫ﺷﻴﺮﻳﻦ و ﻋﻮاﻣﻔﺮﻳﺐ ‪ -‬ﻛﻪ از آن ﻋﻮاﻣﻔﺮﻳﺐﺗﺮ‪ ،‬اﻧﺴﺎن ﻛﻤﺘﺮ ﺣﺮﻓﻰ را ﺳﺮاغ دارد ‪ -‬ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺎ را ﺣﻔﻆ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﺑﻴﻦ ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺎ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺘﻬﺎ ﻣﺒﺎرزهى ﻋﻠﻤﻰ ﻣﻰﻛﺮدﻧـﺪ‪ .‬ﺣـﺎﻻ دﻳﮕـﺮ ﻫـﺮ‬ ‫ﻓﻜﺮى ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺟﺎذﺑﻪاش ﺑﻴﺸﺘﺮ از آﻧﻬﺎ ﻛﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻄﺎﻟﺒﻰ را آﻣﺎده ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ رد اﻧﺤﺮاﻓﺎت و ﺗﺤﺮﻳﻔﺎت و اﺷﺘﺒﺎﻫﺎﺗﻰ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑـﻪ ﺷـﻜﻞ ﺧـﻮراك‬ ‫ﻓﻜﺮى‪ ،‬در ﻛﺘﺎﺑﻬﺎ و ﺟﺰوهﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﻣﻴﺎن ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺎ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣـﻰﺷـﻮد‪ .‬ﺣﺘّـﻰ ﮔـﺎﻫﻰ ﻧﺎداﻧﺴـﺘﻪ‪ ،‬در‬ ‫ﺟﺰوهﻫﺎ و ﻛﺘﺎﺑﻬﺎى درﺳﻰ داﻧﺸﮕﺎه و ﻧﻴﺰ در ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ در رﺳﺎﻧﻪﻫﺎى ﺟﻤﻌﻰ ﻣﺎ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﻰﺷـﻮد‪،‬‬ ‫اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻣﻰآﻳﺪ! ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﭘﺎﺳﺦ اﻳﻨﻬﺎ را آﻣﺎده ﺑﻜﻨﻴﻢ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺗﻬﺎﺟﻢ ﺑﻪ روﺣﺎﻧﻴﺖ در ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎه‬

‫وﻗﺘﻰ ﻛﻪ ﻣﺎ ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﻢ ﻣﺜﻼً ﻳﻚ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻛﺎر ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎى ﺣﺬف ﺷﺨﺼـﻴﺖ و ارزش روﺣﺎﻧﻴـﺖ در ﻣﺤـﻴﻂ‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻳﺎ در ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ﺷﺮوع ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﺎر‪ ،‬ﻳـﻚ ﻛـﺎر ﺳـﺎده و ﻳـﻚ ﻛـﺎر ﻓﻘـﻂ ﺻـﻨﻔﻰ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻳﻦﻛﻪ ﻣﺜﻼً ﻣﺎ ﺑﻴﺎﻳﻴﻢ ﺑﺴﺎط ﺣﻮزهى ﻋﻠﻤﻴﻪ را ﻛﻪ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎى ﺗﺤﻘﻴﻖ و دﻗـﺖ ﻧﻈـﺮ و ﺑـﺮ اﺳـﺎس‬ ‫ﻣﺒﻨﺎﺳﺎزى و ﻣﺒﻨﺎوﻳﺮانﺳﺎزى و ﻧﻮآورى و ﺗﺠﺪﻳﺪ ﻧﻈﺮ و اﺑﺘﻜﺎر اﺳﺖ‬ ‫ ﻛﻪ اﻳﻦ روﺷﻦ اﺳﺖ؛ ﺳﺒﻚ و ﺷﻴﻮهى آﻣﻮزش و ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﻌﻠﻢ در ﺣـﻮزهﻫـﺎى ﻋﻠﻤﻴـﻪ‪ ،‬از اول ﺑـﺮ‬‫ﻣﺒﻨﺎى ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺑﻮده ‪ -‬ﻳﻚ ﭼﻴﺰ ﺗﻘﻠﻴﺪى واﻧﻤﻮد ﺑﻜﻨﻴﻢ و اﻣﺜﺎل ﻣﻄﻬﺮى و ﺑﻬﺸﺘﻰ و اﻳﻦ ﺷﺎﮔﺮدان ﺣﻮزه‬ ‫را‪ ،‬اﺳﺘﺜﻨﺎﻫﺎى ﺣﻮزه ﺗﻠﻘﻰ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻳﻚ اﺷﺘﺒﺎه اﺳﺖ‪ .‬ﻃﺒﻴﻌﺘﺎً ﻛﺴﻰ ﻛﻪ ﺣﻮزه را درﺳﺖ ﻧﻤﻰﺷﻨﺎﺳﺪ‪ ،‬ﻛﺴﻰ‬ ‫ﻛﻪ ﻧﻤﻰداﻧﺪ ﺣﻮزه ﭼﻴﺴﺖ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ اﺷﺘﺒﺎﻫﻰ را ﻣﺮﺗﻜﺐ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﻓﺮاوان‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﺑـﻪ‬ ‫ﻃﻮر ﻳﻘﻴﻦ‪ ،‬آدم ﻣﻰداﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﻨﻬﺎ از روى ﺑﻰﻏﺮﺿﻰ ﻫﻢ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻧﻈﺮ ﺳﻮﺋﻰ وﺟﻮد ﻧـﺪارد؛‬ ‫اﻣﺎ ﺣﺮف ﺧﻼف واﻗﻊ و ﻓﺴﺎدآور اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﻰﺷﻮد ﻛﻪ ارزش ﻋﻠﻤﻰ و ﻣﻌﻨﻮى روﺣﺎﻧﻴﺖ ‪-‬‬ ‫ﻛﻪ ﭘﺮﭼﻤﺪار و ﻧﻤﺎﻳﻨﺪهى دﻳـﻦ اﺳـﺖ ‪ -‬در ﭼﺸـﻢ ﻣﺤـﻴﻂ داﻧﺸـﮕﺎﻫﻰ و داﻧﺸـﺠﻮﻳﻰ از ﺑـﻴﻦ ﺑـﺮود؛‬ ‫ﻛﻤﺎاﻳﻦﻛﻪ ﺷﺒﻴﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر‪ ،‬ﻣﻨﺘﻬﺎ ﺑﺎ ﺷﻴﻮهﻫﺎى ﻧﺎﺷﻴﺎﻧﻪﺗﺮى‪ ،‬ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼب اﻧﺠﺎم ﻣﻰﺷﺪ و ﺑـﻰﺗـﺄﺛﻴﺮ ﻫـﻢ‬ ‫ﻧﺒﻮد‪ .‬واﻗﻌﺎً ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﺟﻤﺎﻋﺖ داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ‪ ،‬آﺧﻮﻧـﺪﺟﻤﺎﻋﺖ را آدﻣﻬـﺎى ﭘ‪‬ﺮﮔـﻮىِ ﻧـﺎدانِ ﭘ‪‬ﺮﺗﻮﻗـﻊِ‬ ‫ﻫﻴﭻﭼﻴﺰﻧﺪان ﻣﻰداﻧﺴﺘﻨﺪ! ﻣﻦ ﺑﺎ ﻋﺪهى زﻳﺎدى از آﻧﻬﺎ ﻣﻮاﺟﻪ ﺑﻮدم‪ .‬ﻣﺜﻼً در ﻳﻚ ﺟﻠﺴﻪ‪ ،‬ﺑـﺎ ﻳـﻚ ﻃﻠﺒـﻪ‬ ‫‪ -1‬ﺳﺨﻨﺮاﻧﻰ در آﻏﺎز ﻫﻔﺘﻤﻴﻦ ﮔﺮدﻫﻤﺎﻳﻰ اﺋﻤﻪى ﺟﻤﻌﻪى ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر‪70/6/25 -‬‬

‫‪449‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫ﻛﻪ ﻣﻰﻧﺸﺴﺘﻨﺪ و دو ﻛﻠﻤﻪ ﺣﺮف ﺣﺴﺎب ﻣﻰﺷﻨﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ ﻋﺠﺐ‪ ،‬واﻗﻌﺎً در ﺑﻴﻦ روﺣﺎﻧﻴـﺖ‪ ،‬ﻣﺜـﻞ‬ ‫ﺷﻤﺎﻳﻰ وﺟﻮد دارد؟! در ﺣﺎﻟﻰﻛﻪ آن ﻃﻠﺒﻪ‪ ،‬ﻳﻚ ﻃﻠﺒﻪى ﻣﻌﻤﻮﻟﻰ ﺑﻮد‪ .‬آﻧﻬﺎ روﺣﺎﻧﻴﺖ را ﻧﻤﻰﺷـﻨﺎﺧﺘﻨﺪ؛‬ ‫ﻳﻌﻨﻰ ﺗﻠﻘﻰ دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎى ﻋﻠﻤﻰ و داﻧﺶ ﻛﺸﻮر از روﺣﺎﻧﻴﺖ‪ ،‬ﻏﻠﻂ ﺑﻮد‪ .‬ﺣـﻮزهى ﻋﻠﻤﻴـﻪ‪ ،‬اﺻـﻼً ﻣﺮﻛـﺰ‬ ‫ﻋﻠﻢ و ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻋﻠﻢ ﺑﺮاى ﻋﻠﻢ‪ ،‬و ﻋﻠﻢ ﺑﺪون ﻗﺼﺪ ﻣﺰد‪ ،‬ﻣﺼﺪاﻗﻰ در ﻛﺸـﻮر ﻣـﺎ داﺷـﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬از ﻗﺪﻳﻢ در ﺣﻮزهﻫﺎى ﻋﻠﻤﻴﻪ ﺑﻮده اﺳﺖ؛ وﻟﻰ آﻧﻬﺎ اﻳﻦﺟﺎ را ﻳﻚ ﻣﺤﻴﻂ ﺑﻰﻋﻠﻢ ﻣﻰداﻧﺴﺘﻨﺪ!‬ ‫آن زﻫﺪ و ﺑﻰاﻋﺘﻨﺎﻳﻰ ﺑﻪ دﻧﻴﺎ‪ ،‬آن ﭘﺎرﺳﺎﻳﻴﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ در ﻣﺤﻴﻂ روﺣﺎﻧﻴﺖ و در ﻣﺤﻴﻂ ﻃﻠﺒﮕﻰ و ﺑﻴـﺮون از‬ ‫ﻃﻠﺒﮕﻰ ﺑﻮد و اﻣﺮوز ﻫﻢ ﺑﺤﻤﺪاﻟﻠَّﻪ ﻫﻨﻮز ﺑﻪ ﻃﻮر ﻏﺎﻟﺒﻰ وﺟﻮد دارد‪ ،‬اﻳـﻦ را در ﭼﺸـﻢ اﻳـﻦ ﺟﻤﺎﻋـﺖ‬ ‫داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ و ﻣﺘﺠﺪد‪ ،‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻪ اﻳﻦﻛﻪ آﺧﻮﻧﺪ ﻣﻔﺖﺧﻮر اﺳـﺖ! ﺗﻌﺒﻴـﺮ ﻣﻔـﺖﺧـﻮر‪ ،‬ﭼﻴـﺰ‬ ‫روﺷﻨﻰ ﺑﻮد‪ .‬وﻗﺘﻰ در ﺟﺎﻳﻰ ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ ﻣﻔﺖﺧﻮرﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺪون ﻫﻴﭻ اﺷﺎره و ﻗﻴـﺪى ‪ -‬ﻣﺜـﻞ ﺿـﻤﻴﺮى ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﺮﺟﻊ ﺧﻮدش را ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ ‪ -‬ﺑﻪ روﺣﺎﻧﻴﻮن ﺑﺮﻣﻰﮔﺸﺖ! اﻳﻦ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻰ ﺑﻮد ﻛﻪ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﻫﺪف از اﻳﻦ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﭼﻪ ﺑﻮد؟ ﻫـﺪف از ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎت‪ ،‬روﺣﺎﻧﻴـﺖ ﻧﺒـﻮد ‪ -‬روﺣﺎﻧﻴـﺖ ﻛـﻪ ﺧﺼﻮﺻـﻴﺘﻰ‬ ‫ﻧﺪاﺷﺖ ‪ -‬ﻫﺪف از اﻳﻦ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت‪ ،‬دﻳﻦ ﺑﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺎ ﺑﻴﺎﻳﻴﻢ ﺣﻴﺜﻴﺖ روﺣﺎﻧﻴﺖ و ﻓﻘﺎﻫﺖ و رﺗﺒﻪى ﻋﻠﻤـﻰ‬ ‫ﻓﻘﺎﻫﺖ و ﺗﺄﺛﻴﺮ آن را در ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻠﻰ ﻳﻚ ﻛﺸﻮر ﻣﻨﻜﺮ ﺑﺸﻮﻳﻢ‪ ،‬ﻳﺎ زﻳﺮ ﺳﺆال ﺑﺒﺮﻳﻢ‪ ،‬ﻳـﺎ دﭼـﺎر ﺧﺪﺷـﻪ‬ ‫ﺑﻜﻨﻴﻢ‪ ،‬درﺣﻘﻴﻘﺖ ﺑﻪ ﮔﺮاﻳﺶ دﻳﻨﻰ ﻃﺒﻘﻪى ﻛﺎرآﻣﺪ و ﻋﻈﻴﻤﻰ ﻟﻄﻤﻪ زدهاﻳﻢ؛ و اﻳﻦ ﻫﻤﺎن ﻛـﺎرى اﺳـﺖ‬ ‫‪450‬‬

‫ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ‪ ،‬و آﺑﻰ اﺳﺖ ﺑﻪ آﺳﻴﺎب دﺷﻤﻦ رﻳﺨﺘﻦ؛ ﻟﺬا ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﺑﻪ اﻳـﻦ ﻧﻜﺘـﻪ‬ ‫ﺧﻴﻠﻰ ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺣﻮزوﻳﺎن و داﻧﺸﮕﺎه‬

‫‪ ...‬ﻣﻦ ﻧﻤﻰداﻧﺴﺘﻢ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﭼﻬﻞ درﺻﺪ ﺧﻮاﻧﻨﺪهى ﻏﻴﺮﻃﻠﺒﻪ دارﻳﺪ؛ اﻳﻦ ﺧﻴﻠﻰ اﺳﺖ؛ ﻣﻦ ﺗﺼﻮرم ﻛﻤﺘﺮ‬ ‫از اﻳﻨﻬﺎ ﺑﻮد‪ .‬ﻗﺎﻋﺪﺗﺎً درﺻﺪ ﺑﺎﻻﻳﻰ از اﻳﻦ ﭼﻬﻞ درﺻﺪ ﺑﺎﻳﺪ داﻧﺸـﺠﻮﻳﺎن ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬اﮔـﺮ ﺷـﻤﺎ اﻋﺘﻘﺎدﺗـﺎن‬ ‫ﻫﻤﺎن ﭼﻴﺰى اﺳﺖ ﻛﻪ اﻣﺎم ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ »ﻣﺸﻜﻞ ﻛﺸﻮر از ﺑﻰدﻳﻨﻰ داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﺑـﻮد«‪ ،‬ﭘـﺲ راه درﺳـﺘﻰ را‬ ‫اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺮدهاﻳﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺎم ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ اذﻋﺎن ﺣﻘﻴﻘﻰ داﺷﺘﻨﺪ؛ ﻳﻌﻨﻰ اﻳﺸﺎن از ﺑﻦ دﻧـﺪان ﻣﻌﺘﻘـﺪ ﺑﻮدﻧـﺪ ﻛـﻪ ﻣﺸـﻜﻞ آن روز‬ ‫ﻛﺸﻮر ﺑﺮ اﺛﺮ ﺧﺮاﺑﻰ داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎﺳﺖ؛ درﺳﺖ ﻫﻢ ﻫﺴﺖ‪ .‬اﻻن ﺳﺮِ ﺣﻮزه ﻫﻢ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ادارهى ﻧﻈﺎم ﺑﺎز‬ ‫ﺷﺪه اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﻳﻚ روز ﺑﻮد ﻛﻪ ﺟﺰ داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻣﺤﻔﻈﻪ و ﻣﺨﺰﻧﻰ ﺑﺮاى ادارهى ﻧﻈﺎم ﻧﺒﻮد‪.‬‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار رﺋﻴﺲ و اﻋﻀﺎي ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪70/9/20 -‬‬

‫‪ .5‬داﻧﺸﮕﺎه و روﺣﺎﻧﻴﺖ‬

‫ﺷﻤﺎ ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ اﻳﻨﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ در رأس ﻛﺎر آﻣﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﺑﻮدﻧﺪ و ﭼﻪ ﻓﻜﺮ و ذﻫﻨﻴﺘﻰ داﺷﺘﻨﺪ؛ ﻏﺎﻟﺒـﺎً‬ ‫ﻓﺎﺳﺪ ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﺑﺨﺼﻮص اﻳﻦ ﻧﺴﻞ ﺟﺪﻳﺪﺷﺎن ﻛﻪ دﻳﮕﺮ ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ؛ ﺣﺘّـﻰ از ﻧﺴـﻞ ﻫﻮﻳـﺪا ﻫـﻢ‬ ‫ﺑﺪﺗﺮ ﺑﻮدﻧﺪ! ﻣﻦ ﻫﻮﻳﺪا را ﻣﺜﺎل ﻣﻰزﻧﻢ ﻛﻪ از ﺑﺪﺗﺮﻳﻨﻬﺎﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ او از ﻓﺎﺳـﺪﺗﺮﻳﻦ رﺟـﺎل اﻳـﺮان ﺑـﻮد؛‬ ‫درﻋﻴﻦﺣﺎل ﻧﺴﻞ ﻫﻮﻳﺪا ﺑﺮ ﻧﺴﻞ راﺟﻰ ‪ -‬ﻧﻮﻳﺴﻨﺪهى ﻛﺘـﺎب »ﺧـﺪﻣﺘﮕﺰار ﺗﺨـﺖ ﻃـﺎووس« ‪ -‬ﺷـﺮف‬ ‫داﺷﺖ! اﮔﺮ ﺷﻤﺎ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب را ﺧﻮاﻧﺪه ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﻔﻬﻤﻴﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﺴﻞ‪ ،‬ﭼﻪ ﻧﺴـﻠﻰ ﺑـﻮده اﺳـﺖ؛‬ ‫اﻳﻨﻬﺎ ﻣﻰﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺟﺎى ﻫﻮﻳﺪا ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﻧﻤﻰﺷﻮد ﮔﻔﺖ ﺻﺪ رﺣﻤﺖ ﺑﻪ ﻫﻮﻳـﺪا؛ اﻣـﺎ ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ آن‬ ‫ﻧﺴﻞ‪ ،‬واﻗﻌﺎً ﺑﺎز ﻫﻮﻳﺪا! ﻫﻮﻳﺪاﻳﻰ ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ رﺟﺎل اﻳﺮان‪ ،‬ﺑﻼﺗﺮدﻳﺪ ﺟﺰو ﻓﺎﺳﺪﺗﺮﻳﻨﻬﺎ ﺑﻮد؛ اﻣﺎ ﺑﺎﻻﺧﺮه‬ ‫ﺗﻪ دل او و اﻣﺜﺎل او‪ ،‬ﺗﻪﻣﺎﻧﺪه و رﺳﻮﺑﻰ از آن ﻗﺪﻳﻢ ‪ -‬ﺣﺎﻻ اﺳﻤﺶ ﻣﻠﻴﺖ ﺑﻮد‪ ،‬وﻃﻦدوﺳﺘﻰ ﺑـﻮد‪ ،‬آب‬ ‫و ﺧﺎك ﺑﻮد ‪ -‬وﺟﻮد داﺷﺖ؛ وﻟﻰ ﻧﺴﻞ ﺟﺪﻳﺪﺷﺎن ﻛﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪاش ﻫﻤﻴﻦ راﺟﻰ اﺳﺖ‪ ،‬واﻗﻌﺎً اﻳﻨﻬـﺎ ﭼـﻪ‬ ‫ﺑﻮدﻧﺪ؟! ﭘﺲ اﻣﺎم اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ را درﺳﺖ ﻓﻬﻤﻴﺪه ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﻋﻴﻦ ﻫﻤﺎن ﻗﻀﻴﻪ‪ ،‬اﻻن ﻫﻢ ﻫﺴﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺎ ﺧﻴﺎل ﻛﻨﻴﻢ ﻣﺸﻜﻞ داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﺗﻤﺎم ﺷﺪه‪ ،‬واﻗﻌﺎً ﺳﺎدهاﻧﺪﻳﺸﻰ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ واﻗﻌﺎً ﻧﻤﻰداﻧﻴﻢ اﻻن در داﻧﺸﮕﺎه ﭼﻪ ﺧﺒﺮ اﺳﺖ؛ ﻫﻴﭽﻜﺪام از ﻣﺎﻫﺎ ﻧﻤﻰداﻧﻴﻢ‪ .‬ﺧﺒﺮﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ از‬ ‫داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﻣﻰآﻳﺪ‪ ،‬ﺧﺒﺮﻫﺎى ﺧﻮﺷﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﻳﻚ ﻣﺸﺖ ﺟﻮان ﺣـﺰباﻟﻠﻬـﻰ و اﻧﺠﻤـﻦ اﺳـﻼﻣﻰ و‬ ‫ﺟﺒﻬﻪﺑﺮو و ﺑﺴﻴﺠﻰ را در داﻧﺸﮕﺎه ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﻢ؛ ﻣﺮﺗﺒﻄﺎن ﻣﺎ اﻳﻨﻬﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﭼﻬﺎر ﻧﻔﺮ اﺳﺘﺎد رﻳﺶدارى را ﻛـﻪ‬ ‫در داﻧﺸﮕﺎه ﻣﺴﺆول ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﻢ؛ اﻳﻦ‪ ،‬ﻫﻤﻪى ﻣﺤﺘـﻮاى داﻧﺸـﮕﺎه ﻧﻴﺴـﺖ‪ .‬در داﻧﺸـﮕﺎه ﭼﻴﺰﻫـﺎى‬ ‫ﻧﺎﭘﺴﻨﺪى ﻫﺴﺖ؛ ﺷﻤﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ داﻧﺸﮕﺎه ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴﺪ ﭼﻪ ﻛﺎر ﻛﻨﻴﺪ؟ آﻳﺎ ﻫﻤﻴﻦ داﻧﺸﮕﺎه اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﺎ‬ ‫ﺣﻮزه ارﺗﺒﺎط داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و وﺣﺪت ﺣﻮزه و داﻧﺸﮕﺎه را ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻛﻨﺪ؟ ﭘﺲ اﮔـﺮ ﻣـﻰﺧﻮاﻫﻴـﺪ ﻗﺎﺋﻤـﻪ و‬ ‫ﻓﻬﺮﺳﺘﻰ از ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﻴﺮون ﺣﻮزه درﺳﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬رﻗﻢ ﻣﻬﻤﺶ را ﻣﺴﺎﺋﻞ داﻧﺸﮕﺎه ﺑـﻪ ﻧﻈـﺮ ﺑﻴﺎورﻳـﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻞ داﻧﺸﮕﺎه ﻫﻢ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى ﻧﻴﺎز داﻧﺸﺠﻮﺳﺖ ‪ -‬ﻋﻴﻦ ﻫﻤﺎن ﺑﻴﺎﻧﻰ ﻛﻪ در ﺑﺎب ﻃﻠﺒـﻪ ﮔﻔﺘـﻴﻢ ‪ -‬ﺑﺒﻴﻨـﻴﻢ‬ ‫اﻻن واﻗﻌﺎً ﺧﻸ اﻳﻦ داﻧﺸﺠﻮ ﭼﻴﺴﺖ و ﭼﻪ ﭼﻴﺰ ﻛﻢ دارد ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ آن را ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﻣﺎ ﻣﻰﮔﻔﺘﻴﻢ روﺣﺎﻧﻴﻮن ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎه ﺑﺮوﻧﺪ؛ ﺣﺎﻻ روﺣﺎﻧﻴﻮن ﻫﻢ رﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ روﺣﺎﻧﻴﻮن وﺟﻮد ﻣﺒـﺎرﻛﻰ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﻧﻪ آن ﻣﻘﺪارى ﻛﻪ ﺗﻮﻗﻊ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬اﻻن روﺣﺎﻧﻴﻮﻧﻰ ﻛـﻪ در داﻧﺸـﮕﺎه ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪ ،‬آﻳـﺎ واﻗﻌـﺎً‬ ‫ﻫﻤﺎن ﺷﺒﺤﻰ را ﺗﺪاﻋﻰ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺑﺎ دﻳﺪن ﻣﺮﺣﻮم ﺷﻬﻴﺪ ﻣﻄﻬﺮى از روﺣﺎﻧﻴﺖ ﺑﻪ ﭼﺸـﻢ‬ ‫ﻣﻰآوردﻧﺪ؟ اﻳﻦ ﺳﻴﻠﻰ ﻛﻪ از داﻧﺸﮕﺎه ﺑﻪ ﻃﺮف ﺣﻮزهى ﻗﻢ راه اﻓﺘـﺎد و ﻣﺮﺗـﺐ آﻣﺪﻧـﺪ ﻃﻠﺒـﻪ ﺷـﺪﻧﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ ﭼﻪ ﺑﻮد؟ ﭼﻮن ﺷﺒﺤﻰ ﻛﻪ از روﺣﺎﻧﻴﺖ در ﻧﻈﺮﺷﺎن ﺑـﻮد‪ ،‬ﺷـﺒﺢ ﻣﻄﻬـﺮى و ﺑـﺎﻫﻨﺮ و ﻣﻔـﺘﺢ و‬

‫‪451‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫اﻣﺜﺎل اﻳﻨﻬﺎ ﺑﻮد‪ .‬آﻳﺎ اﻳﻦ آﻗﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺣﺎﻻ ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎه ﻣﻰرود‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﺷﺒﺢ را ﺗﺪاﻋﻰ ﻣﻰﻛﻨﺪ ﻳﺎ ﻧﻪ؟ ﻗﺎﻋـﺪﺗﺎً‬ ‫ﻧﻪ‪ .‬اﻳﻦ ﺧﻸ را ﺷﻤﺎ ﺑﺎ ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎﺗﺎن ﭘ‪‬ﺮ ﻛﻨﻴﺪ؛ ﺑﮕﺬارﻳﺪ ﺣﻮزه آن ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺧﻮدش را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺣﻀﻮر روﺣﺎﻧﻴﻮن در داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‬

‫در ﮔﺬﺷﺘﻪ روش ﺣﻀﻮر روﺣﺎﻧﻴﻮن در داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ﻣﻮرد اﻧﺘﻘﺎد ﻣﻦ ﺑﻮد و ﺗـﻮي اﻳـﻦ ﺟﻠﺴـﻪ ﺷـﻮراي‬ ‫ﻋﺎﻟﻲ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﻣﻲداﻧﻨﺪ ﻣﻜﺮراً ﻣﻦ اﻳﻦ اﻧﺘﻘﺎد را ﺑﺰﺑﺎن آوردم‪ .‬آن ﺳﺒﻚ را ﻣﻦ ﻧﻤﻲﭘﺴﻨﺪم ﻣـﻦ‬ ‫ﺑﺮ اﺳﺎس اﻧﺘﻘﺎدم ﺑﻪ آن ﺳﺒﻚ‪ ،‬اﻳﻦ ﺳﺒﻚ ﺟﺪﻳﺪ را اﻧﺠﺎم دادم‪ .‬ﺧﻮد ﺑﻨﺪه ﺧﻄﻮط اﺻـﻠﻲاش را ﺗﻌﻴـﻴﻦ‬ ‫ﻛﺮدم و آﻗﺎﻳﺎن ﺑﺮاﺳﺎس آن ﺧﻄﻮط اﺳﺎسﻧﺎﻣﻪاي درﺳﺖ ﻛﺮده اﻧﺪ و ﻳﻚ ﭘﻴﻐﺎﻣﻲﻫﻢ ﻣﻦ ﺧﺪﻣﺖ اﻗـﺎي‬ ‫ﻣﻴﺮﺳﻠﻴﻢ دادم‪ .‬اﻳﻦ ﺷﻜﻠﻲ ﻛﻪ اﻻن ﻫﺴﺖ ﺷﻜﻠﻲ ﻻزم ﺑﺮاي داﻧﺸﮕﺎﻫﺎﺳﺖ اﻟﺘﻔﺎت ﻛﺮدﻳﺪ اﻳـﻦ را ﺷـﻤﺎ‬ ‫ﺑﺪاﻧﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ را ﻣﻦ از روي ﺗﺠﺮﺑﻪ و اﻃﻼع و اﻧﺘﻘﺎد ﺑﻪ وﺿﻊ ﮔﺬﺷﺘﻪ دارم ﻋﺮض ﻣﻲ ﻛﻨﻢ‪ .‬اﻳـﻦ ﺷـﻜﻞ‬ ‫ﺷﻜﻞ ﻣﻄﻠﻮﺑﻲ اﺳﺖ و اﻳﻦ ﺑﺎﻳﺪ در داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔـﺮ اﻳـﻦ ﻧﺒﺎﺷـﺪ داﻧﺸـﮕﺎهﻫـﺎي ﻣـﺎ ﺑـﻪ ﻣﺮاﺗـﺐ‬ ‫وﺿﻌﺶ از ﻗﺒﻞ ﺑﺪﺗﺮ و ﺧﺮاﺑﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و اﮔﺮ اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ اﻣﻴﺪ اﺳﺖ اﻧﺸﺎءاﷲ ﻛﻪ وﺿﻊ داﻧﺸـﮕﺎهﻫـﺎ‬ ‫ﺑﻬﺘﺮ ﺑﺸﻮد‪ .‬ﻣﺎ ﺧﻮاﺳﺘﻴﻢ ﻛﻪ روﺣـﺎﻧﻲ در داﻧﺸـﮕﺎه ﺣﻴﺜﻴـﺖ روﺣـﺎﻧﻲ را داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ ﻳﻌﻨـﻲ ﺣﻀـﻮر‬ ‫روﺣﺎﻧﻴﺖ در داﻧﺸﮕﺎه ﻧﻪ ﺣﻀﻮر ﻳﻚ ﻣﺄﻣﻮر اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﻧﻴﺎﻣﺪﻳﻢ اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪي آﻗﺎﻳﺎﻧﻲ ﻛﻪ در داﻧﺸـﮕﺎه‬ ‫‪452‬‬

‫ﺣﻀﻮر دارﻧﺪ و وﻇﺎﻳﻒ زﻳﺎد ﻫﻢ ﺑﺮﻋﻬﺪهﺷﺎن ﻫﺴﺖ ﻳﻜﻲ از ﻣﻨﺎزل ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻣﻘـﺮرات داﻧﺸـﮕﺎه ﻗـﺮار‬ ‫ﺑﺪﻫﻴﻢ‪ .‬ﻣﺜﻼً اﺳﺘﺎد ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺑﻴﺎورﻳﺪ ﻳﻜﻲ ﻫﻢ از اﻳﻨﻬﺎ ﺳﺌﻮال ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﻛﺘـﺎب ﻣـﻲﺧﻮاﻫﻴـﺪ‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻛﻨﻴﺪ ﺑﺒﺮﻳﺪ ﭘﻴﺶ اﻳﻨﻬﺎ اﮔﺮ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻛﺮدﻧﺪ ﺑﺒﺮﻳﺪ‪ .‬ﻧﻪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻫﻤﺎن ﻣﺄﻣﻮر و ﻫﻤﺎن ﻣﻴـﺰ و ﻫﻤـﺎن‬ ‫ﺗﺸﻜﻴﻼت و ﻣﺮاﺟﻌﺎت ﻣﺄﻣﻮرﮔﻮﻧﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﻛﻪ آﻧﺮا ﻣﻦ ﻗﺒﻮل ﻧﺪارم‪.‬‬ ‫ﺣﻀﻮر روﺣﺎﻧﻲ ﺑﻤﻌﻨﺎي ﺣﻀﻮر ﻧﺎﺻﺢ و اﻣﻴﻦ و ﻣﺸﺎور داﻧﺸﺠﻮ و اﺳﺘﺎد و رﺋﻴﺲ و ﻣﺮﺋﻮس ﺧﻮاﻫـﺪ‬ ‫ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺣﻀﻮر اﮔﺮ ﺣﻀﻮري ﺑﺎﺳﺪ ﻛﻪ داﻧﺸﺠﻮ‪ ،‬اﺳﺘﺎد و رؤﺳﺎ و ﻣﺪﻳﺮان ﺑﺮاي ﺣﻀﻮر و ﺣﺮفﻫـﺎي‬ ‫او ﺗﺮﺗﻴﺐ اﺛﺮ ﻧﺪﻫﻨﺪ ﻋﺪﻣﺶ ﺑﻪ زِ وﺟﻮد اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ او ﻧﻈﺮ داد ﺑـﺎﻻﺧﺮه ﻣـﻮرد ﺗﻮﺟـﻪ ﻗـﺮار‬ ‫ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬ﺗﺮﺗﻴﺐ اﺛﺮ داده ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻨﺠﻮر ﻧﺒﺎﺷﺪ اﻟﺒﺘـﻪ وﻗﺘـﻲ ﻣـﻲﺧﻮاﻫﻨـﺪ اﺳـﺘﺎدي را اﺳـﺘﺨﺪام ﻛﻨﻨـﺪ او‬ ‫ﻧﻤﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ اﺳﺘﺎد ﺑﻴﺎﻳﺪ ﻳﺎ ﻧﻴﺎﻳﺪ اﻣﺎ وﻗﺘﻲ ﻳﻚ اﺳﺘﺎدي آﻣﺪ ﺑﻌﺪ از ﻣﺪﺗﻲ ﺑﺎ ﺣﻀﻮر او در داﻧﺸﮕﺎه‬ ‫ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪ اﻳﻦ اﺳﺘﺎد‪ ،‬اﺳﺘﺎد ﺑﺪي اﺳﺖ‪ -‬ﻛﻪ اﻳﻦ را رﺋﻴﺲ داﻧﺸﮕﺎه ﺑﻪ اﻳﻦ آﺳﺎﻧﻲ ﻫﺎ ﻧﻤﻲﻓﻬﻤﺪ‪ .‬رﺋﻴﺲ‬ ‫داﻧﺸﻜﺪه ﻫﻢ ﺑﻪ اﻳﻦ آﺳﺎﻧﻲﻫﺎ ﻣﻄﻠﻊ ﻧﻤﻲﺷﻮد اﻣﺎ داﻧﺸﺠﻮﻫﺎ و روﺣﺎﻧﻲ زودﺗﺮ از ﻫﻤﻪ ﻣﻄﻠﻊ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪-‬‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻣﺪﻳﺮ ﻣﺴﺌﻮل‪ ،‬ﺳﺮدﺑﻴﺮ و اﻋﻀﺎي ﻫﻴﺄت ﺗﺤﺮﻳﺮﻳﻪي ﻣﺠﻠﻪ ﺣﻮزه‪70/11/28 -‬‬

‫‪ .5‬داﻧﺸﮕﺎه و روﺣﺎﻧﻴﺖ‬

‫و ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع را روﺣﺎﻧﻲ ﻣﻄﻠﻊ ﺷﺪ و ﺗﺬﻛﺮ داد ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﻪ ﺗـﺬﻛﺮ او ﺗﺮﺗﻴـﺐ اﺛـﺮداده ﺷـﻮد‪.‬‬ ‫روﺣﺎﻧﻲ ﻫﻢ داﻧﺸﺠﻮ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮد ﻳﺎ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ آﻧﻬﺎ ﻗـﺮار ﺑﮕﻴـﺮد‪ .‬او‬ ‫ﺧﻮدش ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺑﺎ ﻓﻜﺮ‪ ،‬ﻋﻘﻞ‪ ،‬ﻣﻨﻄﻖ‪ ،‬ﻣﺼﺎﻟﺢ و رﻋﺎﻳﺖ اﻟﺰاﻣﺎﺗﻲ ﻛﻪ رﺋـﻴﺲ داﻧﺸـﻜﺪه ﻳـﺎ داﻧﺸـﮕﺎه ﻳـﺎ‬ ‫دﺳﺘﮕﺎه دارد‪ ،‬ﺗﺬﻛﺮ ﻣﻴﺪﻫﺪ‪ .‬اﮔﺮ او ﻫﻤﻪ اﻳﻨﻬﺎ را ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻛﺮد ﺑﻌﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ اﺳـﺘﺎد ﺑـﻪ‬ ‫درد ﻧﻤﻲﺧﻮرد دﻳﮕﺮ اﻳﻦ ﺣﺮف‪ ،‬ﺣﺮف ﻣﻮرد ﻗﺒﻮﻟﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ را دﻳﮕﺮ ﻧﻤﻲﺷﻮد رد ﻛﺮد‪ .‬ﻧﻤـﻲﺷـﻮد‬ ‫ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ آﻗﺎ ﺷﻤﺎ ﺑﺮو ﻧﻤﺎز و دﻋﺎﻳﺖ را ﺑﺨﻮان ﻛﺎري ﺑﻪ اﻳﻨﻜﺎرﻫﺎ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑـﺎش‪ .‬اﮔـﺮ اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﭘـﺲ‬ ‫ﺣﻀﻮر او ﭼﻪ ﺣﻀﻮري اﺳﺖ؟ اﺻﻼً ﭼﺮا او ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎه ﺑﻴﺎﻳـﺪ؟ ﻧﻤـﺎزش را ﺑﻴـﺮون ﻫـﻢ ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ‬ ‫ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻨﺠﻮر ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ دو ﻃﺮف ﻗﻀﻴﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﻳﻚ ﻗﺪري ﻇﺮﻳـﻒ اﺳـﺖ ﻛـﻪ اﻳـﻦ‬ ‫ﻧﻜﺘﻪ را ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ درﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﭘﻴﻐﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﻨـﺎب آﻗـﺎي ﻣﻴﺮﺳـﻠﻴﻢ دادم ﻧـﺎﻇﺮ ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﺟﻬـﺖ ﺑـﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬اﻳﻦ ﺣﻀﻮر‪ ،‬ﻳﻚ ﺣﻀﻮري ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺟﺪي ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺸﻮد‪ .‬آﻗﺎﻳﺎﻧﻲ ﻛـﻪ در ﺷـﻮراي ﻋـﺎﻟﻲ‬ ‫اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻣﻦ ﻧﻤﻴﺪاﻧﻢ درﺑﺎره اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﭼﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻜﻨﻨﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ اﻻن ﻧﻤﻲﺗـﻮام ﺑﮕـﻮﻳﻢ‬ ‫ﻛﻪ ﺗﻮﻗﻊ از ﺷﻤﺎ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﻛﺠﺎي ﻗﻀﻴﻪ را ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﻣﺎ آﻧﺠﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺳﺮوﻛﺎر اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ‬ ‫ﺷﻮرا ﻣﻲاﻓﺘﺪ اﻳﻦ ﺷﻮرا ﺑﺎ اﻳﻦ دﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺎ دﻳﺪ ﻳﻚ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي ﻛـﻪ ﺣﻀـﻮرش در‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه ﻻزم اﺳﺖ و ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ او ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ‪ ،‬آﻧﭽﻪ ﻛﻪ او ﺣﺲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬آﻧﭽـﻪ ﻛـﻪ او ﺑﻌﻨـﻮان‬ ‫ﻣﺸﺎور و ﻧﺎﻇﺮ اﻣﻴﻦ و ﻋﺎﻗﻞ و ﻣﻄﻠﻊ از ﺿﺮورتﻫﺎ و ﻣﺼﺎﻟﺢ و ﺗﻨﮕﻨﺎﻫﺎي دﺳﺘﮕﺎه اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣـﻮرد‬ ‫ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮد و ﻣﻘﺒﻮل واﻗﻊ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل ﺣﻀﻮر روﺣـﺎﻧﻴﻮن در داﻧﺸـﮕﺎه ﻳـﻚ ﭼﻴـﺰ ﻻزم و‬ ‫واﺟﺒﻲ اﺳﺖ ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻜﻪ ﻫﻤﻪ ﺟﺎ ﻫﻤﻴﻨﺠﻮر اﺳﺖ‪ .‬در ﺑـﺎزار ﻫـﻢ ﺣﻀـﻮر روﺣـﺎﻧﻴﻮن ﻻزم اﺳـﺖ‪ .‬در‬ ‫ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ و اداره ﻫﻢ ﻻزم اﺳﺖ‪ .‬روﺣﺎﻧﻲ ﻫﺮ ﺟﺎ ﺑﺎﺷﺪ وﺟﻮدش ﺧﻴﺮ ﻣﻲآﻓﺮﻳﻨﺪ و ﻣﺎ ﮔﺎﻫﻲ اوﻗﺎت ﺑـﻪ‬ ‫وﺳﻴﻠﻪ ﻳﻚ روﺣﺎﻧﻲ و ﻳﻚ اﻣﺎم ﺟﻤﻌﻪ ﻛﻠﻲ آﺛﺎر ﺧﻴﺮ ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﻫﻤﻴﻦ اواﺧﺮ از رادﻳﻮ ﺧﻄﺒـﻪ ﻧﻤـﺎز‬ ‫ﺟﻤﻌﻪ ﻳﻚ اﻣﺎم ﺟﻤﻌﻪاي را ﺷﻨﻴﺪم‪ .‬از اﺋﻤﻪ ﺟﻤﻌﻪ درﺟﻪ ﻳﻚ ﻛﺸﻮر ﻫﻢ ﻧﻴﺴﺖ ﻳﻌﻨﻲ اﮔﺮ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ اﺋﻤﻪ‬ ‫ﺟﻤﻌﻪ درﺟﻪ ﻳﻚ را ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﻨﻴﺪ ﺷﻤﺎ ﻫﻴﭽﻜﺪام ذﻫﻨﺘﺎن ﺑﻪ اﻳﺸﺎن ﻧﻤﻲ رود‪ .‬ﺑﻪ ﻗﺪري ﻣﻦ واﻗﻌﺎً ﻟـﺬت‬ ‫ﺑﺮدم و دﻋﺎ ﻛﺮدم و ﮔﻔﺘﻢ ﭘﺮوردﮔﺎرا واﻗﻌﺎً اﻳﻦ آدم و اﻳﻨﺠﻮر آدمﻫﺎ را ﺣﻔﻆ ﻛﻦ‪ .‬ﻳﻚ اﻣـﺎم ﺟﻤﻌـﻪ در‬ ‫ﻳﻚ ﺷﻬﺮ درﺟﻪ دو ﻏﻴﺮ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﺘﺎن آﻧﭽﻨﺎن اﻫﺪاف ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ را ﺑﺎ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺑﻴﺎﻧﻲ ﻛـﻪ در‬ ‫ﻣﺮدم ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺑﺎ ﻣﺤﺎﺳﻦ ﺳﻔﻴﺪ آن ﭼﻨﺎن آﺗﺸﻴﻦ و ﮔﺮم ﺑﻴﺎن ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﺎ اﻋﻤﺎق ذﻫﻦ ﻣﻲرود‪.‬‬ ‫ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻄﻠﺐ و ﻧﺎم او را ﺧﺪﻣﺖ آﻗﺎي ﻫﺎﺷﻤﻲ ﻫﻢ ﻋﺮض ﻛﺮدم‪ .‬واﻗﻌﺎً ﭼﻘﺪر وﺟﻮد ﻳﻚ روﺣـﺎﻧﻲ در‬

‫‪453‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫ﻳﻚ ﺟﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻔﻴﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻫﻤﻪ ﺟﺎ ﻫﻤﻴﻨﺠﻮر اﺳـﺖ‪ .‬واﻗﻌـﺎً ﻳـﻚ روﺣـﺎﻧﻲ ﻣﺨﻠـﺺ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ‬ ‫وﺟﻮدش ﺧﻴﻠﻲ ﻣﻔﻴﺪ و ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺧﻴﻠﻲ ﻣﺸﻜﻼت را ﺑﺮﻃﺮف ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺧﻴﻠﻲ ﺗﻮﻃﺌﻪﻫﺎي دﺷﻤﻦ را ﺧﻨﺜﻲ ﺑﻜﻨﺪ و ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎه را اﻧﺼـﺎﻓﺎً‬ ‫ﻳﻚ ﻣﺤﻴﻂ ﺧﻮﺑﻲ ﻧﮕﻪ ﺑﺪارد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻋﻠﻴﻪ روﺣﺎﻧﻴﺖ در ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎه‬

‫اﻣﺮوز ﻳﻜﻰ از ﻣﺴﺎﺋﻠﻰ ﻛﻪ دﺷﻤﻦ ﺑﺨﺼﻮص در ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎه دﻧﺒـﺎل ﻣـﻰﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﺗﻬـﺎﺟﻢ ﻋﻠﻴـﻪ ﻧﻈـﺎمِ‬ ‫روﺣﺎﻧﻴﺖ در ﻛﺸﻮر ﻣﺎﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* دﻓﺎﺗﺮ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ رﻫﺒﺮي در داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‬

‫ﭘﺮﺳﺶ‪ :‬از ﺣﻀﺮتﻋﺎﻟﻰ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻣﻰﺷﻮد ﻳﻚ ﺑﺮرﺳﻰ ﺟﺪ‪‬ى و ﻫﻤـﻪ ﺟﺎﻧﺒـﻪ در ﻣـﻮرد ﺿـﺮورت‬ ‫دﻓﺘﺮﻫﺎى ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻰ در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﺎ اﻋﺰام ﺗﻌﺪادى ﻃﻠﺒﻪ و ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛـﻪ در ﻫﻤـﺎن‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻞ دﻳﻨﻰ در ﺣﺪاﻗﻞ ﺳﻄﺢ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ ،‬آﻳﺎ ﻓﻜﺮ ﻧﻤﻰﻛﻨﻴﺪ ﺗﺼﻮﻳﺮى ﻛﻪ در ذﻫـﻦ داﻧﺸـﮕﺎﻫﻴﺎن‬ ‫ﻧﻘﺶ ﻣﻰﺑﻨﺪد‪ ،‬ﺳﻄﺢ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻋﻠﻤﻰ ﺣﻮزهﻫﺎى ﻋﻠﻤﻴﻪ ﺑﺎﺷﺪ؟ آﻳﺎ ﻓﻜﺮ ﻧﻤﻰﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ دﻓﺎﺗﺮ ﭼـﻮن‬ ‫‪454‬‬

‫ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ داﻧﺸﮕﺎﻫﻴﺎن اﺳﺘﺪﻻل ﻗﻮى اﺑﺮاز ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬از وﺟـﻮد ﺣﻀـﺮتﻋـﺎﻟﻰ ﺑـﻴﺶ از‬ ‫اﻧﺪازه ﺧﺮج ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ؟‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻦ ﺗﺼﻮ‪‬رم درﺑﺎرهى اﻳﻦ ﺑﺮادراﻧﻰ ﻛﻪ در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻧﻮﺷـﺘﻪ ﺷـﺪه‬ ‫»اﻳﻨﻬﺎ در ﺣﺪاﻗﻞ ﺳﻄﺢ ﻋﻠﻤﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ «.‬ﺑﻌﻀﻰ از ﺑﺮادراﻧﻰ ﻛﻪ ﻣﻦ در داﻧﺸـﮕﺎﻫﻬﺎ ﻣـﻰﺷﻨﺎﺳـﻢ‪ ،‬ﺧﻴﻠـﻰ‬ ‫ﺧﻮﺑﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻦ ﻫﻤﻪ را ﻧﻤﻰﺷﻨﺎﺳﻢ؛ ﭼﻮن ﻣﻦ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﺮادران را ﻣﻨﺼﻮب ﻧﻤﻰﻛﻨﻢ‪ .‬ﻣﻦ آن ﻫﻴﺄت ﻣﺮﻛـﺰى را‬ ‫در ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ﻣﻨﺼﻮب ﻛﺮدم و ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻫﻢ اﻋﺘﻤﺎد دارم؛ اﺷﺨﺎص ﺑﺮﺟﺴـﺘﻪاى ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪ .‬اﻣـﺎ اﻳـﻦ‬ ‫اﺷﺨﺎﺻﻰ ﻛﻪ در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻌﻀﻴﺸﺎن را ﻛﻪ ﻣﻦ ﻣﻰﺷﻨﺎﺳﻢ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻰ ﺧﻮﺑﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ در ﭼﻨﺪ ﺳـﺎل‬ ‫ﻗﺒﻞ از اﻳﻦ‪ ،‬ﻗﺪرى ﮔﻠﻪ وﺟﻮد داﺷﺖ؛ اﻣﺎ در اﻳﻦ ﺷﻜﻞ ﺟﺪﻳﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ آﻣﺪ و ﺳﻪ‪ ،‬ﭼﻬﺎر ﺳﺎﻟﻰ اﺳـﺖ‬ ‫وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﺟﻮاﻧﺎن ﻓﺎﺿﻞ و ﺧﻮب در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻴﺸﺎن ﻫﻢ داﻧﺸﺠﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻫـﻢ ﻃﻠﺒـﻪاﻧـﺪ؛‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار رﺋﻴﺲ و اﻋﻀﺎي ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪72/9/29 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار داﻧﺶآﻣﻮزان و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‪74/8/10 -‬‬

‫‪ .5‬داﻧﺸﮕﺎه و روﺣﺎﻧﻴﺖ‬

‫ﺑﻌﻀﻴﺸﺎن ﻃﻠّﺎب ﻓﺎﺿﻠﻨﺪ و ﺑﻌﻀﻴﺸﺎن ﻣﺪر‪‬ﺳﻴﻦ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪاى ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦﻃﻮر ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ اﻳـﻦ ﺑـﺮادر ﻳـﺎ‬ ‫ﺧﻮاﻫﺮﻣﺎن ﻧﻮﺷﺘﻪاﻧﺪ »اﻳﻨﻬﺎ در ﺣﺪاﻗﻞ ﺳﻄﺢ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ «.‬ﺣﺎﻻ اﮔﺮ ﺑﺎز اﻳﻦ ﺑﺮادر ﻳﺎ ﺧﻮاﻫﺮى ﻛـﻪ اﻳـﻦ‬ ‫ﻧﻜﺘﻪ را ﻧﻮﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺸﺨّﺺ در ﻳﻚ ﻧﺎﻣﻪى دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﻛﺠﺎﺳـﺖ ﻛـﻪ در ﺣـﺪاﻗﻞِّ‬ ‫ﺳﻄﺤﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﺣﺘﻤﺎً ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪى ﻣﻄﻤﺌﻨّﻰ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺧﻮاﻫﻢ ﻛﺮد و اﮔﺮ اﻳﻦﻃﻮر ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﺑـﺮادران ﻣﺴـﺆول‬ ‫اﻳﻦ ﻛﺎر ﺗﺬﻛﺮ ﻣﻰدﻫﻢ؛ ﻟﻴﻜﻦ ﮔﻤﺎن ﻣﻦ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫در ﻣﻮرد اﺻﻞ ﻟﺰوم اﻳﻦ دﻓﺘﺮ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻰ ﻫﻢ‪ ،‬آن وﻗﺘﻰ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛـﺎر اﻗـﺪام ﻛـﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﻫﻤـﻪ ﻣﻌﺘﻘـﺪ‬ ‫ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻻزم اﺳﺖ و درﺧﻮاﺳﺖ زﻳﺎدى ﺑﻮد؛ ﻫﻤﻴﻦ ﺣﺎﻻﻳﺶ ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻌﻀﻴﻬﺎ ﻫـﻢ‬ ‫ﺑﻪ ﺑﻨﺪه ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﺮدﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ دﻓﺎﺗﺮ ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﮔﺮ در ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ‪ ،‬آن ﻫﺪف اﺻـﻠﻰ‬ ‫از اﻳﺠﺎد اﻳﻦ دﻓﺎﺗﺮ ‪ -‬ﻳﻌﻨﻰ ﭘﺮورش دﻳﻨﻰ و وﺟﻮد ﻳﻚ ﻣﺮﻛﺰ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﺮاى ﻣﺮاﺟﻌﻪى دﻳﻨـﻰ ‪ -‬وﺟـﻮد‬ ‫ﻣﻰداﺷﺖ‪ ،‬ﻣﻦ اﻳﻦ اﻗﺪام را ﻧﻤﻰﻛﺮدم و ﻛﺎرِ ﻻزم ﻧﺒﻮد؛ ﻟﻴﻜﻦ ﭼﻮن ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬وﺟـﻮد اﻳـﻦ ﺑـﺮادران ﻻزم‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺮادران در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻨﺸﺄ ﺑﺮﻛﺎت ﺑﺴﻴﺎرى ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺟﻮاﻧﺎن‪ ،‬ﺳﺆاﻻت و ﻧﻴﺎزﻫـﺎى‬ ‫دﻳﻨﻰ دارﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ روﺣﺎﻧﻰ ﻓﺎﺿﻞ و ﺟﻮاﻧﻰ ﻣﺜﻞ ﺧﻮدﺷـﺎن در ﻛﻨـﺎر دﺳﺘﺸـﺎن ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﭼﻴـﺰ ﺧﻴﻠـﻰ‬ ‫ﺑﺎارزﺷﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ اﻳﻦﻃﻮر ﺗﺼﻮ‪‬ر ﻣﻰﻛﻨﻢ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ارﺗﺒﺎط ﺟﻮاﻧﺎن و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺑﺎ روﺣﺎﻧﻴﻮن‬

‫ﭘﺮﺳﺶ‪ :‬رﻫﺒﺮ ﺑﺰرﮔﻮار! ﺟﻨﺎبﻋﺎﻟﻰ در ﺟﻤﻠﻪاى ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻀﻤﻮن‪» :‬او ﺑﻪ ﻣﺎ ﻓﻬﻤﺎﻧﺪ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن واﻗﻌﻰ‬ ‫ﺷﺪن و ﺗﺎ ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﺮزﻫﺎى ﻋﺼﻤﺖ ﭘﻴﺶ رﻓﺘﻦ اﻓﺴﺎﻧﻪ ﻧﻴﺴﺖ«‪ ،‬ﺣﻀﺮت اﻣﺎم را ﻣﻌﺮﻓـﻰ ﻛﺮدﻳـﺪ‪.‬‬ ‫در زﻣﺎن ﺣﻴﺎت ﺣﻀﺮت اﻣﺎم‪ ،‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻳﺎ ﺟﻮاﻧﺎن‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪهاى از اﻳﺸـﺎن درﺧﻮاﺳـﺖ ﻛـﺮده‬ ‫ﺑﻮدﻧﺪ ﺗﺎ در ﻣﻮرد ﻣﺸﻜﻼﺗﺸﺎن ﺑﻪ اﻳﺸﺎن ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻨﺪ؛ ﺣﻀﺮت اﻣﺎم ﻫﻢ ﺟﻨﺎبﻋـﺎﻟﻰ را ﻣﻌﺮﻓـﻰ‬ ‫ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺧﻮاﻫﺸﻰ ﻛﻪ ﺑﻨﺪه از ﺷﻤﺎ دارم‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻫـﻢ ﻟﻄﻔـﻰ ﺑﻜﻨﻴـﺪ و ﺑـﻪ اﺳـﻢ‪،‬‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪهاى ﻳﺎ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎﻧﻰ را ﻣﻌﺮﻓﻰ ﺑﻔﺮﻣﺎﻳﻴﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺟﻮاﻧـﺎن در ﻣـﻮرد ﻣﺸـﻜﻼت و ﺳـﺆاﻻﺗﻰ ﻛـﻪ‬ ‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬اﻟﺒﺘﻪ آن زﻣﺎن اﻣﺎم ﺑﻪ ﻳﻚ ﻋﺪ‪‬ه از ﺟﻮاﻧﺎن داﻧﺸﺠﻮ ﻛﻪ رﻓﺘـﻪ ﺑﻮدﻧـﺪ ﺑـﻪ اﻳﺸـﺎن ﻣﺮاﺟﻌـﻪ ﻛـﺮده‬ ‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺪه را ﻣﻌﺮﻓﻰ ﻛﺮدﻧﺪ؛ ﺑﻨﺪه ﻫﻢ ﻣﻰرﻓﺘﻢ‪ .‬اﻻن ﻫﻢ روﺣﺎﻧﻴﻮن ﺧﻮﺑﻰ در ﺑﻴﻦ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻫﺴـﺘﻨﺪ‬

‫‪ -1‬ﺟﻠﺴﻪ ﭘﺮﺳﺶ و ﭘﺎﺳﺦ در داﻧﺸﮕﺎه ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻣﺪرس‪77/6/12 -‬‬

‫‪455‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫ﻛﻪ ﻣﻮرد ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻦ ﻧﻤﻰﺧﻮاﻫﻢ در اﻳﻦﺟﺎ اﺳﻢ ﺑﻴﺎورم؛ ﻟﻴﻜﻦ ﺑﻌﻀﻴﻬﺎ را ﺣﺘﻰ ﻣـﻦ ﺑـﻪ‬ ‫اﺳﻢ ﻫﻢ در ﺑﻴﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎى داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ﻣﻌﺮﻓﻰ ﻛـﺮدهام و اﻻن ﺣﻀـﻮر دارﻧـﺪ و ﻓﻌ‪‬ﺎﻟﻴﺘﻬـﺎى ﺧﻴﻠـﻰ‬ ‫ﺧﻮﺑﻰ ﻫﻢ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫آن روزى را ﻛﻪ ﺷﻤﺎ اﺷﺎره ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﺎر‪ ،‬ﻳﻚ ﻛﺎر ﻧﻮﻳﻰ ﺑﻮد؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻫﻴﭻ ﺳﺎﺑﻘﻪ ﻧﺪاﺷـﺖ ﻛـﻪ ﻳـﻚ‬ ‫ﻋﺪ‪‬ه ﺟﻮان ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ از اﻣﺎم درﺧﻮاﺳﺖ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ روﺣﺎﻧﻰِ ﻣﺜﻼً ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺟﻮاﻧﺎن را ﺑﻪ اﻳﻨﻬﺎ‬ ‫ﻣﻌﺮﻓﻰ ﻛﻨﺪ؛ ﻛﻪ اﻣﺎم ﻫﻢ ﻣﻌﺮﻓﻰ ﻛﺮدﻧﺪ و در رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ ﻫﻢ اﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻧﺸﺪ و ﻫﻤﻴﻦ ﺧﻮد ﺟﻮاﻧـﺎن‬ ‫آن را ﭘﺨﺶ ﻛﺮدﻧﺪ و ﺣـﺎﻻ ﺟﻨـﺎبﻋـﺎﻟﻰ ﻫـﻢ اﻃّـﻼع دارﻳـﺪ و آن را ﻣﻄـﺮح ﻣـﻰﻛﻨﻴـﺪ؛ ﻟـﻴﻜﻦ اﻻن‬ ‫ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر‪ ،‬ﻛﺎرِ راﻳﺠﻰ اﺳﺖ‪ .‬اﻻن در ﻫﻤﻪى داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ روﺣﺎﻧﻴﻮن ﺟﻮاﻧﻰ ﺣﻀﻮر دارﻧﺪ ﻛﻪ‬ ‫ﻓﻌ‪‬ﺎﻟﻴﺖ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻫﻤﻪ در ﻳﻚ ﺳﻄﺢ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ و ﺑﻪ ﻳﻚ اﻧﺪازه از ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ و ﻛـﺎراﻳﻰ ﻗـﺮار ﻧﺪارﻧـﺪ؛‬ ‫ﻟﻴﻜﻦ ﺑﻴﻨﺸﺎن ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً ﻛﺎراﻳﻰ دارﻧﺪ و از آن روزِ ﺑﻨﺪه اﮔﺮ ﺑﻬﺘـﺮ ﻧﺒﺎﺷـﻨﺪ ‪ -‬ﻛـﻪ ﻳﻘﻴﻨـﺎً‬ ‫ﺑﻬﺘﺮ ﻫﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪ -‬ﻛﻤﺘﺮ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﺮﺳﺶ‪ :‬ﺑﺮاى ﻏﻴﺮ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﭼﻄﻮر؟‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﺟﻮاﻧﺎن ﻳﻚوﻗﺖ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاى ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻨـﺪ ‪ -‬ﻣـﺜﻼً داﻧـﺶآﻣـﻮزان‪ ،‬ﻳـﺎ‬ ‫‪456‬‬

‫ﻛﺎرﮔﺮان ‪ -‬ﻃﺒﻴﻌﺘﺎً ﻣﻰﺷﻮد ﻛﺴﻰ را ﻣﻌﺮﻓﻰ ﻛﺮد؛ واﻟّﺎ ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر ﻛﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاى ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ روﺣـﺎﻧﻴﻮن‬ ‫ﻓﺮاواﻧﻰ ﻛﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ و از روﺣﺎﻧﻴﻮن ﺟﻮان اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻰﺧﻮاﻫﻢ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﻛﻪ ﻓﺮق ﺣﺎﻻ و آن روز اﻳﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ آن روز اﺻـﻼً اﻳـﻦ ارﺗﺒـﺎط ﺑـﺎ ﺟﻮاﻧـﺎن ‪-‬‬ ‫ﺑﺨﺼﻮص ﺟﻮاﻧﺎن داﻧﺸﺠﻮ ‪ -‬ﺑﺎب ﻧﺸﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﻟﺬا اﻳﻦ ﻛﺎر ﻻزم ﺑﻮد؛ اﻣـﺎ اﻻن ﺧﻮﺷـﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ارﺗﺒـﺎط ﺑـﺎ‬ ‫ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﺎب ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻴﻠﻰ از روﺣﺎﻧﻴﻮن و ﻓﻀﻼى ﻣﺎ ﻛﻪ ﺧﻮدﺷﺎن ﻫﻢ ﺟﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬اﻻن ﺑﺎ ﺟﻮاﻧﺎن در‬ ‫ارﺗﺒﺎﻃﻨﺪ؛ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺟﻮاﻧﺎن را ﺑﺮرﺳﻰ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ؛ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ رﺳﻴﺪﮔﻰ ﻣـﻰﻛﻨﻨـﺪ و اﻧﺴـﺎن ﻛﺎرﻫـﺎى ﺧـﻮب و‬ ‫ﺣﺮﻓﻬﺎى ارزﺷﻤﻨﺪى از اﻳﻨﻬﺎ ﻣﻰﺷﻨﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﮔﻤﺎن ﻧﻤﻰﻛـﻨﻢ اﻻن ﻧﻴـﺎزى ﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ ﻣـﻦ ﻛﺴـﻰ را‬ ‫ﻣﻌﺮﻓﻰ ﻛﻨﻢ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﮔﺮ ﻳﻚ وﻗﺖ ﻫﻢ در ﮔﻮﺷﻪاى ﻻزم ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺮﻓﻰ ﻧﺪارم‪.‬‬

‫‪ -1‬ﺑﻴﺎﻧﺎت در ﺟﻤﻊ ﺟﻮاﻧﺎن در دﻫﺔ ﻣﺒﺎرﻛﻪ ﻓﺠﺮ ‪77/11/13 -‬‬

‫‪1‬‬

‫‪ .5‬داﻧﺸﮕﺎه و روﺣﺎﻧﻴﺖ‬

‫* ﻛﺎر ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ در داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‬

‫ﻣﺎ ﻓﺮﻫﻨﮓ را ﺑﺴﺘﺮ اﺻﻠﻰ زﻧﺪﮔﻰ اﻧﺴﺎن ﻣﻰداﻧﻴﻢ؛ ﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﺴﺘﺮ اﺻﻠﻰ درس ﺧﻮاﻧﺪن و ﻋﻠﻢ آﻣﻮﺧﺘﻦ‪.‬‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻫﺮ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﺑﺴﺘﺮ اﺻﻠﻰ ﺣﺮﻛﺖ ﻋﻤﻮﻣﻰ آن ﻛﺸﻮر اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺮﻛﺖ ﺳﻴﺎﺳﻰ و ﻋﻠﻤﻰاش ﻫـﻢ در‬ ‫ﺑﺴﺘﺮ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮﻫﻨﮓ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ ﺧﻠﻘﻴﺎت و ذاﺗﻴﺎت ﻳﻚ ﺟﺎﻣﻌـﻪ و ﺑـﻮﻣﻰِ ﻳـﻚ ﻣﻠـﺖ؛ ﺗﻔﻜـﺮاﺗﺶ‪،‬‬ ‫اﻳﻤﺎﻧﺶ‪ ،‬آرﻣﺎﻧﻬﺎﻳﺶ؛ اﻳﻨﻬﺎ ﺗﺸﻜﻴﻞ دﻫﻨﺪهى ﻣﺒﺎﻧﻰ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻳﻚ ﻛﺸﻮر اﺳﺖ؛ اﻳﻨﻬﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻣﻠﺖ را‬ ‫ﻳﺎ ﺷﺠﺎع و ﻏﻴﻮر و ﺟﺴﻮر و ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺳﺮاﻓﻜﻨﺪه و ذﻟﻴﻞ و ﻓﺮودﺳﺖ و ﺧﺎكﻧﺸـﻴﻦ و ﻓﻘﻴـﺮ‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮﻫﻨﮓ‪ ،‬ﻋﻨﺼﺮ ﺧﻴﻠﻰ ﻣﻬﻤﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﻧﻤﻰﺗـﻮاﻧﻴﻢ از ﻓﺮﻫﻨـﮓ و رﺷـﺪ ﻓﺮﻫﻨﮕـﻰ و ﭘـﺮورش‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﺻﺮفﻧﻈﺮ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻫﻢ ﻣﺜﻞ ﻋﻠﻢ اﺳﺖ؛ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻫﻢ ﮔﻴﺎه ﺧﻮدرو ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻫﻤـﻪى آﻧﭽـﻪ‬ ‫ﺷﻤﺎ از ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎ و ﻣﻈﺎﻫﺮ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ در ﺟﺎﻣﻌﻪى ﺧﻮدﺗﺎن و در ﻫﺮ ﻧﻘﻄـﻪﻳـﻰ از دﻧﻴـﺎ ﻣـﻰﺑﻴﻨﻴـﺪ‪ ،‬ﺑـﺪون‬ ‫ﺗﺮدﻳﺪ اﻳﻦ ﺑﺬر را دﺳﺘﻰ اﻓﺸﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﻌﻀﻰ از دﺳﺘﻬﺎ را ﻣﻰﺑﻴﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻌﻀﻰ از دﺳـﺘﻬﺎ را‬ ‫ﻧﻤﻰﺑﻴﻨﺪ؛ از داﺧﻞ ﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺗﺎ درون ﻣﺪرﺳﻪ‪ ،‬ﺗﺎ ﻓﻀﺎى ﺧﻴﺎﺑﺎن‪ ،‬ﺗﺎ رادﻳـﻮ و ﺗﻠﻮﻳﺰﻳـﻮن‪ ،‬ﺗـﺎ ﻣـﺎﻫﻮاره‪ ،‬ﺗـﺎ‬ ‫ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺟﻬﺎﻧﻰ‪ ،‬ﺗﺎ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬و از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﭼﻴﺰﻫﺎ‪.‬‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮓ‪ ،‬ﻫﺪاﻳﺖ و ﭘﺮورش دادن ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ در داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ﻛﺎر ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﺑﺴـﻴﺎر ﻣﻬـﻢ اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ از ﺳﺎﻟﻴﺎن ﻣﺘﻤﺎدى ﺧﺪاى ﻣﺘﻌﺎل ﺗﻮﻓﻴﻖ داد و ﻣﺎ ﻧﻬﺎد ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪﮔﻰ را در داﻧﺸـﮕﺎهﻫـﺎ ﮔﺬاﺷـﺘﻪاﻳـﻢ‪.‬‬ ‫اﻣﺮوز ﻫﻢ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﺟﻨﺎب آﻗﺎى ﻗﻤـﻰ ﺣﻘﻴﻘﺘـﺎً ﻳـﻚ ﻋﻨﺼـﺮ ﺑﺮﺟﺴـﺘﻪ و ﻳـﻚ روﺣـﺎﻧﻰ ﻓﺮزاﻧـﻪ و‬ ‫روﺷﻨﻔﻜﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣـﻦ ﻫﻤـﻪى آﻗﺎﻳـﺎﻧﻰ را ﻛـﻪ در داﻧﺸـﮕﺎهﻫـﺎى ﮔﻮﻧـﺎﮔﻮن ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ ﻣـﻰﻛﻨﻨـﺪ‪،‬‬ ‫ﻧﻤﻰﺷﻨﺎﺳﻢ؛ وﻟﻰ ﻣﻰداﻧﻢ ﺟﻨﺎب آﻗﺎى ﻗﻤﻰ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎى ﺑﺎارزش و ﺧﻮﺑﻰ دارﻧﺪ؛ درﻋﻴﻦﺣﺎل اﻳﻦﻃـﻮر‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻛﺎر ﻓﻘﻂ ﺑﺮ دوش اﻳﻦ اﻓﺮاد ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬رؤﺳﺎى داﻧﺸـﮕﺎهﻫـﺎ اوﻻً ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﻪ آﻧﻬـﺎ ﻛﻤـﻚ ﻛﻨﻨـﺪ و‬ ‫ﻛﺎرﺷﺎن را ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﺗﺎ واﻗﻌﺎً ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ در داﻧﺸﮕﺎه ﺣﻀﻮر ﻣﻌﻨـﻮى و دﻳﻨـﻰ و روﺣـﺎﻧﻰ و ﺣﻀـﻮر‬ ‫ﻫﺪاﻳﺘﮕﺮ و ﭘﺪراﻧﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬واﻧﮕﻬﻰ‪ ،‬ﺧﻮد رؤﺳﺎ و ﻣﺴﺆوﻻن داﻧﺸﮕﺎهﻫـﺎ و ﺳـﺘﺎد اﺻـﻠﻰ وزارت‬ ‫ﻣﺴﺆوﻟﻴﺘﻬﺎى ﺑﺴﻴﺎر ﺳﻨﮕﻴﻨﻰ در زﻣﻴﻨﻪى ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ دارﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار وزﻳﺮ ﻋﻠﻮم و روﺳﺎي داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪83/10/17 -‬‬

‫‪1‬‬

‫‪457‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫* روﺣﺎﻧﻴﻮن‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮل اﺻﻠﻲ و ﻧﻬﺎﻳﻲ ارﺗﻘﺎء دﻳﻨﻲ در داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‬

‫آﻗﺎﻳﺎﻧﻰ ﻛﻪ در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان روﺣﺎﻧﻴﻮﻧﻰ ﻛـﻪ ﺑـﺎ ﺧﺼﻮﺻـﻴﺖ و ﻋﻨـﻮان دﻓﺘـﺮ ﻧﻬـﺎد ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪﮔﻰ‬ ‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮدﺷﺎن را ﻣﺴﺌﻮل اﺻﻠﻰ و ﻧﻬـﺎﺋﻰ ارﺗﻘـﺎء دﻳﻨـﻰ در داﻧﺸـﮕﺎه ﺑﺪاﻧﻨـﺪ‪ .‬ﻣـﺎ ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻬﺎى داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ و ﺑﻪ ﺷﻮراى ﻋﺎﻟﻰ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺳﻔﺎرش ﻛﺮدهاﻳـﻢ ﻛـﻪ در زﻣﻴﻨـﻪى‬ ‫دﻳﻨﻰ ﻛﺮدن داﻧﺸﮕﺎه و ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎه وﻇﻴﻔﻪ و ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ دارﻧﺪ؛ آن ﺑﻪ ﺟﺎى ﺧﻮد ﻣﺤﻔـﻮظ‪ ،‬اﻣـﺎ اﮔـﺮ‬ ‫ﻫﻤﻪى ﺗﻤﻬﻴﺪات ﻻزم اﻧﺠﺎم ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬وﻟﻰ روﺣﺎﻧﻰاى ﻛﻪ در داﻧﺸـﮕﺎه ﻣﺴـﺘﻘﺮ اﺳـﺖ‪ ،‬ﻣﻨﺸـﺄ و ﻣﻨﺒـﻊ و‬ ‫ﻣﺮﺟﻊ ﻳﻚ ﻓﻜﺮ ﻋﻤﻴﻖ و اﺻﻴﻞ و ﻣﺴﺘﺪل و ﺗﺤﺴﻴﻦ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺰ و ﻗﺎﻧﻊ ﻛﻨﻨﺪهى دﻳﻨﻰ از ﻧﻈـﺮ داﻧﺸـﺠﻮﻫﺎ‬ ‫ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻪى آن ﺗﻤﻬﻴﺪات ﺑﻰﻓﺎﻳﺪه ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻰ در ﭘﻰ در ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎه ﻓﻜـﺮ دﻳﻨـﻰِ ﻧـﻮ و‬ ‫ﻣﺴﺘﺪل ﻋﺮﺿﻪ ﻛﻨﻴﺪ و ﻓﻜﺮ دﻳﻨﻰ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن را ارﺗﻘﺎء ﺑﺪﻫﻴﺪ‪ .‬ﻣﺨﺎﻃﺒﺎن ﺧﻮد را ﻫﻢ ﻓﻘﻂ داﻧﺸـﺠﻮﻳﺎن‬ ‫ﻣﺘﺪﻳﻦ و ﻣﺬﻫﺒﻰ و ﺣﺰباﻟﻠﻬﻰ ﻧﺪاﻧﻴﺪ؛ ﺧﻮب‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﻛﻪ اﻟﺒﺘﻪ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺨﺎﻃﺒـﺎن ﺷـﻤﺎ ﻫﻤـﻪى ﺑﺪﻧـﻪى‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﺋﻰ ﻛﺸﻮرﻧﺪ؛ ﺣﺘّﻰ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ در دل ﺑﺎ دﻳﻦ ﺧﻴﻠﻰ ﻣﻴﺎﻧﻪاى ﻫـﻢ ﻧﺪارﻧـﺪ‪ ،‬اﻳﻨﻬـﺎ ﻫـﻢ ﻣﺨﺎﻃـﺐ‬ ‫ﺷﻤﺎﻳﻨﺪ؛ آﻧﻬﺎ را ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﺟﺬب ﻛﻨﻴﺪ و ﺑﺎ ﻣﻨﻄﻖ ﻗﻮى و اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔـﺲ و اﻋﺘﻤـﺎد ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﻣﻨﻄـﻖ‬ ‫ﻣﻴﺘﻮان دﻟﻬﺎ را ﺟﺬب ﻛﺮد‪ ،‬ﻋﻨﺎدﻫﺎ را ﺣﺘّﻰ ﻛﻢ ﻛﺮد ﻳﺎ در ﻣﻮارد زﻳﺎدى از ﺑﻴﻦ ﺑﺮد‪.‬‬ ‫‪458‬‬

‫ﻫﻤﻴﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪاى ﻛﻪ اﺷﺎره ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪى داﻧﺸﮕﺎه ﻛﻠﻤﺒﻴﺎ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪى ﺧـﻮﺑﻰ اﺳـﺖ‪ .‬اﻧﺼـﺎﻓﺎً اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﻨﻄﻖ ﻗﻮى و ﺗﺴﻠﻂ ﺑﺮ ﻧﻔﺲ ‪ -‬ﻳﻌﻨﻰ روﺣﻴﻪى ﺧﻮب‪ ،‬اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ ‪ -‬و اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻖ‪ ،‬ﻛـﺎر‬ ‫ﺧﻮدش را ﻛﺮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﭘﻴﺪاﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻤﻬﻴﺪاﺗﻰ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد؛ ﺑﻴﺴـﺖ و ﭼﻨـﺪﺗﺎ ﻛﺎﻧـﺎل ﺗﻠﻮﻳﺰﻳـﻮﻧﻰ‬ ‫اﻣﺮﻳﻜﺎ و اروﭘﺎ را ﺑﻴﺎورﻧﺪ آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻣﺮاﺳﻢ را ﭘﺨﺶ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ آن ﻛﺎرى ﻛـﻪ اﻧﺠـﺎم دادﻧـﺪ و آن‬ ‫رﻓﺘﺎرى ﻛﻪ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ رﺋﻴﺲ آن داﻧﺸﮕﺎه اﻧﺠﺎم داد ﻛﻪ ﺣﻘﺎً و اﻧﺼﺎﻓﺎً رﻓﺘﺎر ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺒﻰ ﺑـﻮد و رﻓﺘـﺎر ﻳـﻚ‬ ‫ﺷﺨﺼﻴﺖ داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ﻧﺒﻮد؛ ﺑﻠﻜﻪ ﺣﺘّﻰ رﻓﺘﺎر ﻳﻚ آدم ﺑﺎﺷﺮف ﻫﻢ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﭘﻴﺪا ﺑﻮد ﻛﻪ ﺗﻤﻬﻴﺪاﺗﻰ‬ ‫ﻛﺮدهاﻧﺪ ﺑﺮاى اﻳﻨﻜﻪ ﻃﺮف را ﻋﺼﺒﺎﻧﻰ ﻳﺎ ﺷﺮﻣﻨﺪه ﻛﻨﻨﺪ؛ ﻣﻨﻔﻌﻞ ﻛﻨﻨﺪ و اﻳﻦ را ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻳـﻚ‬ ‫ﺳﻨﺪ زﻧﺪه در ﺟﻨﺠﺎﻟﻬﺎى ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻰ و ﺳﻴﺎﺳﻰ در دﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ وﻟﻰ ﺧﺪاى ﻣﺘﻌﺎل اﻳـﻦ را ﻋﻜـﺲ‬ ‫ﻛﺮد و درﺳﺖ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﻣﻴﺨﻮاﺳﺘﻨﺪ اﻧﺠﺎم ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻘﻄﻪى ﻣﻘﺎﺑﻞ آن ﺑﺤﻤﺪاﻟﻠَّﻪ اﻧﺠـﺎم ﮔﺮﻓـﺖ و دﻳﺪﻳـﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﺗﺼﺪﻳﻖو ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻫﻢﻛﺮدﻧﺪ‪.‬و ﻣﻦ اﻋﺘﻘﺎدم اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻣﺤﻴﻄﻬﺎى داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﺎن اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ‬ ‫ﺑﻪ اﻳﻦ زودﻳﻬﺎ در آن ﻛﺸﻮر از ﺑﻴﻦ ﻧﺨﻮاﻫﺪ رﻓﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺳـﺆال‪ ،‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻳـﻚ ﻣﺴـﺌﻠﻪ‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻣﻄﻠﺐ ﻛﻪ ﭼﻪ ﺑﻮد ﻗﻀﻴﻪ‪ ،‬اداﻣﻪ ﭘﻴﺪا ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪.‬‬

‫‪ .5‬داﻧﺸﮕﺎه و روﺣﺎﻧﻴﺖ‬

‫ﻣﻨﻄﻖ ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬آﻧﺠﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ؛ ﻣﻨﻄﻖ دﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ؛ ﺑﺤﺚ ﺧﻮﺑﻰ راﺟﻊ ﺑـﻪ ﻧﮕـﺎه اﺳـﻼم و‬ ‫دﻳﻦ ﺑﻪ ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻧﻮر ﺑﻮدن ﻋﻠﻢ و در دﺳﺖ ﺧﺪا ﺑﻮدنِ ﻧﻮراﻓﻜﻦ ﻋﻠﻢ ‪ -‬ﻛﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺤﺜﻬﺎى ﺧـﻮﺑﻰ اﺳـﺖ ‪-‬‬ ‫ﻣﻄﺮح ﺷﺪ‪ .‬اﺷﺘﺒﺎه ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻓﻜﺮ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ در ﻣﺤﻴﻄﻬﺎى ﻓﺮﻧﮕﻰ ‪ -‬ﺣﺎﻻ اروﭘـﺎﺋﻰ‪ ،‬اﻣﺮﻳﻜـﺎﺋﻰ ‪-‬‬ ‫وﻗﺘﻰ ﺣﻀﻮر ﭘﻴﺪا ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﺎن ﺣﺮﻓﻬﺎى ﺧﻮد‪ ‬آﻧﻬﺎ را ‪ -‬ﺻﺪ ﺳﺎل اﺳﺖ‪ ،‬دوﻳﺴﺖ ﺳﺎل اﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫از اﻳﻦ ﺣﺮﻓﻬﺎ دارﻧﺪ ﻣﻴﺰﻧﻨﺪ ‪ -‬ﺗﻜﺮار ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﻪ ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ؛ اﻳﻨﻬﺎ ﺣﺮف ﻧﺸﺪ‪ ،‬اﺳﻼم ﺣﺮف دارد‪.‬‬ ‫اﻣﺮوز ﺣﻘﺎً و اﻧﺼﺎﻓﺎً در دﻧﻴﺎى ﻓﻜﺮ و اﻧﺪﻳﺸﻪ ‪ -‬ﺣﺎﻻ آﻧﻬﺎﺋﻰ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻓﻜﺮ و اﻧﺪﻳﺸﻪ ﺳﺮ و ﻛﺎر ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﺑـﺎ‬ ‫آﻧﻬﺎ ﻛﺎرى ﻧﺪارﻳﻢ ‪ -‬ﻳﻚ ﺧﻸ و ﺳﺆال در دﻧﻴﺎى ﻏـﺮب وﺟـﻮد دارد؛ اﻳـﻦ ﺧـﻸ را دﻳﮕـﺮ ﭘﺎﺳـﺨﻬﺎى‬ ‫ﻟﻴﺒﺮال دﻣﻮﻛﺮاﺳﻰ ﻧﻤﻴﺘﻮاﻧﺪ ﭘﺮ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻤﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺰم ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ ﭘﺮ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﺧـﻸ را ﻳـﻚ ﻣﻨﻄـﻖ‬ ‫اﻧﺴﺎﻧﻰ و ﻣﻌﻨﻮى ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ ﭘﺮ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻪ اﻳﻦ در اﺧﺘﻴﺎر اﺳﻼم اﺳـﺖ‪ .‬از ﻣﺮﺣـﻮم دﻛﺘـﺮ زرﻳـﺎب ﻛـﻪ ﻫـﻢ‬ ‫داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ﻣﺴﻠﻂ‪ ‬ﺧﻮﺑﻰ ﺑﻮد‪ ،‬ﻫﻢ ﻃﻠﺒﻪى ﺧﻮﺑﻰ ﺑﻮد ‪ -‬اﻳﺸﺎن دورهى ﻃﻠﺒﮕﻰ ﺧﻮﺑﻰ را ﮔﺬراﻧﺪه ﺑﻮد و‬ ‫ﺑﺎ ﻋﻠﻮم اﺳﻼﻣﻰ آﺷﻨﺎ ﺑﻮد و ﺷﺎﮔﺮد اﻣﺎم ﺑﻮد ‪ -‬ﻳﻜﻰ از دوﺳﺘﺎﻧﻤﺎن ﻧﻘﻞ ﻣﻴﻜﺮد ‪ -‬ﻣﻦ ﺧـﻮدم از اﻳﺸـﺎن‬ ‫ﻧﺸﻨﻴﺪم ‪ -‬ﻛﻪ ﻳﻚ ﻓﺮﺻﺖ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺗﻰ در اواﺧﺮ ﻋﻤﺮش ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد و رﻓﺘﻪ ﺑﻮد اروﭘﺎ‪ ،‬ﺑﻌـﺪ ﻛـﻪ ﺑﺮﮔﺸـﺘﻪ‬ ‫ﺑﻮد‪ ،‬ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد اﻣﺮوز آن ﭼﻴﺰى ﻛﻪ ﻣﻦ در ﻣﺤﻴﻄﻬﺎى ﻋﻤﻠﻰِ داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎى اروﭘﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﺮدم‪ ،‬ﻧﻴﺎز ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﻼﺻﺪرا و ﺷﻴﺦ اﻧﺼﺎرى اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻴﺦ اﻧﺼﺎرى ﻛﺎرش در ﺣﻘﻮق اﺳﺖ‪ ،‬ﻓﻘﻪ اﺳﺖ؛ ﻣﻼﺻﺪرا ﺣﻜﻤـﺖ‬ ‫اﻟﻬﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ ﻣﻦ ﻣﻰﺑﻴﻨﻢ اﻣﺮوز اﻳﻨﻬﺎ ﺗﺸﻨﻪى ﻣﻼﺻﺪرا و ﺷﻴﺦ اﻧﺼﺎرىاﻧﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﺑﺮداﺷـﺖ‪ ‬ﻳـﻚ‬ ‫اﺳﺘﺎد ﻏﺮب ﺷﻨﺎسِ زﺑﺎندانِ ﻣﺴﻠﻂ ﺑﻪ ﭼﻨﺪ زﺑﺎن اروﭘﺎﺋﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﺎﻟﻬﺎ ﻫﻢ در آﻧﺠﺎﻫﺎ زﻧـﺪﮔﻰ ﻛـﺮده‬ ‫و درس ﺧﻮاﻧﺪه ﺑﻮد و ﺑﺎ ﻋﻠﻮم اﺳﻼﻣﻰ ﻫﻢ آﺷﻨﺎ ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺮداﺷـﺖ اوﺳـﺖ‪ ،‬ﻛـﻪ ﺑﺮداﺷـﺖ درﺳـﺘﻰ‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻖ ﻗﻮى در درون ﺧﻮدﻣﺎن و در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎى ﺧﻮدﻣﺎن ﻧﻴﺎز دارﻳﻢ‪ .‬ﺑﺎ زﺑﺎن داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ‪ ،‬ﺑـﺎ‬ ‫زﺑﺎن داﻧﺸﺠﻮﺋﻰ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻖ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻰ از اﺳـﺎﺗﻴﺪ ﻣﺤﺘﺮﻣـﻰ ﻛـﻪ اﻳﻨﺠـﺎ ﺻـﺤﺒﺖ‬ ‫ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬اﺷﺎره ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ اﺳﺎﺗﻴﺪ ﻋﺰﻳﺰﻣﺎن ﻫﻢ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺣﺘﻴﺎج دارﻧﺪ‪ .‬اﺳﺎﺗﻴﺪ ﻫـﻢ ﺧﻮدﺷـﺎن را از‬ ‫آﺷﻨﺎﺋﻰ ﺑﺎ ﻣﻌﺎرف دﻳﻨﻰ ﺑﻰﻧﻴﺎز ﻧﺪاﻧﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ ﻳﻜﻰ از ﻣﺤﻘﻘﺎن ﻛﺘﺎب ﻧﻮﻳﺲ در زﻣﻴﻨﻪى ﻣﺴﺎﺋﻞ‬ ‫اﺳﻼﻣﻰ ﻛﻪ ﻛﺘﺎﺑﻬﺎﻳﺶ ﺑﻪ زﺑﺎﻧﻬﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻣﻴﺸﻮد و ﻣﺸـﺘﺮﻳﻬﺎى زﻳـﺎدى در اروﭘـﺎ و ﺟﺎﻫـﺎى‬ ‫دﻳﮕﺮ دارد و ﻣﺎ اﻃﻼع دارﻳﻢ ‪ -‬ﻣﻦ ﻧﻤﻴﺨﻮاﻫﻢ اﺳﻢ ﺑﻴـﺎورم ‪ -‬ﺑـﺮاى ﻣـﻦ ذﻛـﺮ ﻣﻴﻜـﺮد ﻛـﻪ وﻗﺘـﻰ ﺑـﻪ‬ ‫ﻛﺸﻮرﻫﺎى ﻋﺮﺑﻰ و از ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﻛﺸﻮرﻫﺎى ﺧﻠﻴﺞ ﻓﺎرس ﻛﻪ ﻣﻴﺮوم‪ ،‬روﺷﻨﻔﻜﺮﻫﺎ و اﺳﺎﺗﻴﺪ داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎى‬

‫‪459‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫آﻧﺠﺎ ﺑﺎ ﻗﺮآن و ﺣﺪﻳﺚ آﺷﻨﺎﺗﺮﻧﺪ ﺗﺎ روﺷﻨﻔﻜﺮﻫﺎ و اﺳﺎﺗﻴﺪ ﻣﺎ‪ .‬اﻳﻦ آﻗﺎ اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ را ﺣﺪود ده ﺳﺎل ﻗﺒﻞ‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻦ ﻣﻴﮕﻔﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻋﻠﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ زﺑﺎن ﻗﺮآن‪ ،‬زﺑﺎن آﻧﻬﺎﺳﺖ؛ ﻣﺜﻞ اﻳﻨﻜﻪ ﺷـﻤﺎ ﺿـﺮباﻟﻤﺜﻠـﻰ از‬ ‫ﺳﻌﺪى‪ ،‬ﻓﺮدوﺳﻰ ﻳﺎ ﺣﺎﻓﻆ در ذﻫﻨﺘﺎن ﻫﺴﺖ؛ ﭼﻮن ﻛﺘﺎﺑﻬﺎى آﻧﻬﺎ را ﺧﻮاﻧﺪﻳﺪ و زﺑﺎن ﺧﻮدﺗﺎن ﺑﻮده‪ ،‬در‬ ‫ذﻫﻨﺘﺎن ﻣﺎﻧﺪه‪ ،‬ﻛﻪ ﺣﺎﻻ ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ اﻳﻦ ﻧﺎﻃﻘﺎن ﻣﺤﺘﺮم ﻫﻢ ﻛﻪ ﻣﻰآﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻌﻀﻰ از آﻧﻬـﺎ ﺑـﺎ ﺷـﻌﺮ و ادﺑﻴـﺎت‬ ‫ﺷﺮوع ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﭼﻮن زﺑﺎﻧﺸﺎن ﺑﺎ زﺑﺎن ﻗﺮآن ﻳﻜﻰ اﺳﺖ ‪ -‬ﻳﻜﻰ از اﻗﺒﺎﻟﻬﺎى آﻧﻬﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ زﺑـﺎن‬ ‫ﻗﺮآن‪ ،‬زﺑﺎن ﺧﻮدﺷﺎن اﺳﺖ ‪ -‬اﻳﻦ زﺑﺎن را راﺣﺖ ﻣﻴﻔﻬﻤﻨﺪ؛ ﻟﺬاﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﻌﺎرف ﻗﺮآﻧﻰ آﺷﻨﺎ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪاراﻧﺸﺎن را ﻫﻢ ﻛﻪ ﻣﺎ دﻳﺪهاﻳﻢ ﻫﻤﻴﻨﺠﻮرﻧﺪ؛ ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪاراﻧﺸﺎن ﻫﻢ ﻛﻪ ﻣﻰآﻳﻨﺪ ‪ -‬ﺣـﺎﻻ وﻟـﻮ آن‬ ‫آدﻣﻬﺎى ﻓﺎﺳﻖ و ﻓﺎﺟﺮ و دور از ﻣﻌﻨﻮﻳﺎت ‪ -‬ﻳﻚ آﻳﺎﺗﻰ از ﻗﺮآن‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﺒﻰ از دﻳﻦ و ﻣﺘﻮن دﻳﻨﻰ را ﺑﻠﺪﻧﺪ‬ ‫و در ذﻫﻨﺸﺎن ﻫﺴﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﻤﺒﻮد اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺟﺒﺮان ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﺟﺒﺮان اﺻـﻮﻟﻰ و اﺳﺎﺳـﻰاش اﻟﺒﺘـﻪ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰﻳﻬﺎى دﻳﮕﺮى ﻻزم دارد؛ ﻟﻴﻜﻦ آن ﻣﻘﺪارى ﻛﻪ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ اﺳﺎﺗﻴﺪ ﻋﻠﻰاﻟﻌﺠﺎﻟﻪ ﻻزم اﺳـﺖ ‪-‬‬ ‫ﻛﻪ ﻋﻤﺮى را ﮔﺬراﻧﺪهاﻧﺪ و زﺣﻤﺎﺗﻰ ﻛﺸﻴﺪهاﻧﺪ ‪ -‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺳﻼﻣﻰ و ﻣﻌـﺎرف اﺳـﻼﻣﻰ‬ ‫ﺧﻮدﺷﺎن را آﺷﻨﺎ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬واﻗﻌﺎً ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى ﻛﻨﻨﺪ ﺑﺮاى اﻳﻦ ﻛﺎر؛ ﻫﻢ ﺧﻮد اﺳﺎﺗﻴﺪ ﻣﺤﺘﺮم‪ ،‬ﻫﻢ آﻗﺎﻳﺎﻧﻰ ﻛـﻪ‬ ‫در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻟﻴﻜﻦ ﻣﺨﺎﻃﺐ ﻋﻤﺪهى ﺷﻤﺎ داﻧﺸﺠﻮﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻫﺮﺣﺎل ﻣﺴﺌﻠﻪى ارﺗﻘﺎء ﻓﻜﺮ دﻳﻨﻰ در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ را ﺑﺴﻴﺎر ﺟﺪى ﺑﺎﻳﺪ ﮔﺮﻓﺖ و ﻣﺮاﻗﺐ ﺑﺎﺷـﻴﺪ ﺧـﻸ‬ ‫‪460‬‬

‫ﻓﻜﺮى ﺑﺮاى داﻧﺸﺠﻮى ﻣﺎ و روﺷﻨﻔﻜﺮ داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ﻣﺎ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻧﻴﺎﻳﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺧﻴﻠﻰ ﺣـﺮف دارﻳـﻢ؛ ﺣـﺮف‬ ‫ﮔﻔﺘﻨﻰ و ﻗﺎﻧﻊ ﻛﺮدﻧﻰ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت را ﻋﻤـﻖ داد؛ ﺑـﺎ ﺣﺮﻓﻬـﺎى ﻧـﻮ و ﻗـﻮى و ﻣﻨﻄﺒـﻖ ﺑـﺎ ﻣﻌﻴﺎرﻫـﺎى‬ ‫روﺷﻨﻔﻜﺮى‪ .‬ﻣﻦ از اﻳﻨﻜﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد روﺷﻨﻔﻜﺮى دﻳﻨﻰ آﻳﺎ دارﻳﻢ‪ ،‬ﻧﺪارﻳﻢ؛ از اﻳﻦ ﺑﺤﺜﻬﺎ ﺑﻨـﺪه ﺑﻴﮕﺎﻧـﻪ و‬ ‫ﺑﻴﺰارم‪ .‬ﻧﮕﺎه ﻧﻮ‪ ،‬ﻧﮕﺎه ﻣﺒﺘﻜﺮاﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ دﻳﻨﻰ و ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻓﻜﺮى اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﻧﮕﺎه روﺷﻨﻔﻜﺮى اﺳـﺖ‬ ‫و ﻣﻌﻨﺎﻳﺶ ﺑﺪﻋﺖﮔﺬارى ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻣﺒﺎﻧﻰ را ﺑﺎ اﺑﻌﺎد ﺟﺪﻳﺪى ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﺑﺮﻛﺖ ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن آن‬ ‫اﺑﻌﺎد را ﻣﻴﺸﻨﺎﺳﺪ‪ ،‬ﻓﻬﻤﻴﺪن و ﺑﻴﺎن ﻛﺮدن‪ .‬از اﻳﻦ ﻧﺒﺎﻳﺴﺘﻰ ﻣﺎ ﻏﻔﻠﺖ ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* وﺟﻮد ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ روﺣﺎﻧﻲ در داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‬

‫وﺟﻮد ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى روﺣﺎﻧﻰ در داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺴﺌﻠﻪى ﻣﻬﻤﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺜﻞ دﻳﮕﺮ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻬﻢ‪ ،‬ﻣـﺎ ﺑـﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪه ﻋﺎدت ﻛﺮدهاﻳﻢ و اﻫﻤﻴﺖ آن را درﺳﺖ ﺗﻘﻮﻳﻢ و ﺑﺮآورد ﻧﻤﻴﻜﻨﻴﻢ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻣﻼﺣﻈـﻪ ﻛﻨﻴـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﻨﺎى داﻧﺸﮕﺎه در ﻛﺸﻮر ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻮده؛ ﺟﻬﺘﻰ ﻛﻪ از آﻏـﺎز ﺑـﺮاى داﻧﺸـﮕﺎه ﺗﺮﺳـﻴﻢ ﺷـﺪه ﺑـﻮده اﺳـﺖ‪،‬‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار اﺳﺎﺗﻴﺪ و رؤﺳﺎي داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪86/7/9 -‬‬

‫‪ .5‬داﻧﺸﮕﺎه و روﺣﺎﻧﻴﺖ‬

‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻮده؛ ﻧﻮع دروﺳﻰ ﻛﻪ از ﺟﻨﺒﻪى ارزﺷﻰ و ﺟﻬﺘﮕﻴﺮىﻫﺎى ﻓﻜﺮى ﻳﻚ ﻣﻌﻨﺎى ﺧﺎﺻـﻰ دارﻧـﺪ‪،‬‬ ‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷﺪه؛ ﺑﻌﺪ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨﻴﺪ دوران ﭘﻴﺶ از اﻧﻘـﻼب را ﺑـﺎ وﺿـﻌﻴﺘﻰ ﻛـﻪ اﻣـﺮوز ﺑـﻪ ﺑﺮﻛـﺖ‬ ‫اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻰ و ﺑﻪ ﺑﺮﻛﺖ اﺳﻼم در داﻧﺸﮕﺎهﻫـﺎى ﻣـﺎ از ﻟﺤـﺎظ ﺣﻀـﻮر روﺣـﺎﻧﻴﻮن‪ ،‬ﻓﻀـﻼ‪ ،‬اﻫـﻞ‬ ‫ﻣﻌﺮﻓﺖ و اﻫﻞ ﻣﻌﻨﺎ وﺟﻮد دارد و اﻧﺴﻰ ﻛﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﺎد و داﻧﺸﺠﻮ دارﻧﺪ؛ آن وﻗﺖ ﻣﻰﺑﻴﻨﻴـﺪ ﭼﻘـﺪر‬ ‫ﺣﻀﻮر روﺣﺎﻧﻴﻮن ﻣﻌﻈﻢ و ﻓﻀﻼى ﻣﺤﺘﺮم در ﻣﻴﺎن داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و در ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎه اﻫﻤﻴﺖ دارد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* وﻇﺎﻳﻒ روﺣﺎﻧﻴﻮن در داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‬

‫آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺑﻨﺪه در درﺟﻪى اول اﻫﻤﻴﺖ ﻗﺮار دارد‪ ،‬ﻓﻜﺮ و دل ﻣﺨﺎﻃﺒﺎن ﺷﻤﺎﺳﺖ؛ اوﻻً ﻓﻜﺮ‪ ،‬ﺛﺎﻧﻴﺎً‬ ‫دل‪ .‬ﻓﻜﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﺑﻨﻴﻪى اﻋﺘﻘﺎدى اﻳﻦ ﺟﻮان را ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺟﻮان در ﻣﻌـﺮض‬ ‫ﺗﺤﻮﻳﻞ و ﺗﺤﻮل اﺳﺖ‪ ،‬در ﻣﻌﺮض ﺗﻐﻴﻴﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺆﺛﺮات‪ ،‬اﻣـﺮوز ﺣﺠـﻢ ﺧﻴﻠـﻰ زﻳـﺎدى در دﻧﻴـﺎ دارد‪.‬‬ ‫ﺑﻨﻴﻪى ﻓﻜﺮى ﺟﻮان را ﺑﺎﻳﺪ ﺟﻮرى ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﻣﺘﺄﺛﺮ از ﻋﻮاﻣﻞ ﺳﻠﺒﻰ و ﻣﻌﺎرض و ﻣﻌﺎﻧـﺪ‬ ‫ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺮ روى ﻣﺤﻴﻂ ﺧﻮد اﺛﺮ ﻫﻢ ﺑﮕﺬارد؛ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻧﻮراﻓﺸﺎﻧﻰ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺤﻴﻂ ﺧﻮدش را‬ ‫ﺑﺎ ﻣﺒﺎﻧﻰ و ﻣﻌﺎرف اﺳﻼﻣﻰ آﺷﻨﺎ ﻛﻨﺪ‪ ،‬در اﻳﻦ راه ﭘﻴﺸﻘﺪم ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺮوى ﭘﻴﺸﺮو ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از ﻟﺤـﺎظ ﻓﻜـﺮى‬ ‫ﺑﺎﻳﺴﺖ ﻳﻚ ﭼﻨﻴﻦ ﺣﺎﻟﺘﻰ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫از ﻟﺤﺎظ ﻗﻠﺒﻰ ﻛﻪ ذﻛﺮ ﻣﻴﻜﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاى ﻋﺮوج اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺮاى ﺛﺒﺎت اﻧﺴـﺎن در‬ ‫ﺻﺮاط ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‪ ،‬ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً ﻓﻜﺮ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﺋﻰ ﻛﺎﻓﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻋﻼوهى ﺑـﺮ ﺟﻨﺒـﻪى اﻋﺘﻘـﺎدى‪ ،‬ﺟﻨﺒـﻪى ﻗﻠﺒـﻰ و‬ ‫روﺣﻰ ﻻزم اﺳﺖ؛ ﺣﺎﻟﺖ ﻃﻮع ﻻزم اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺎﻟﺖ ﺧﺸﻮع ﻻزم اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺎﻟﺖ ذﻛـﺮ و ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ ﺧـﺪا‬ ‫ﺑﺮاى اﻧﺴﺎن ﺿﺮورى اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﺑﻮد‪ ،‬ﺧﻴﻠﻰ از ﻛﻤﺒﻮدﻫﺎ را ﺟﺒﺮان ﺧﻮاﻫـﺪ ﻛـﺮد‪ .‬اﮔـﺮ اﻳـﻦ ﻧﺒـﻮد‪،‬‬ ‫ﻗﺪرت ﻓﻜﺮى و ﻗﺪرت اﺳﺘﺪﻻل و اﺣﺘﺠﺎج‪ ،‬در ﺑﺴﻴﺎرى از ﻣﻮاﻗﻊ ﺑـﻪ ﻛﻤـﻚ اﻧﺴـﺎن ﻧﺨﻮاﻫـﺪ آﻣـﺪ و‬ ‫ﻛﻤﻜﻰ ﺑﻪ اﻧﺴﺎن ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺎ ﻧﺼﻴﺤﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﻮﻋﻈﻪى ﺣﺴﻨﻪ‪ ،‬ﺑﺎ رﻓﺘﺎر ﺧﻮب‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ دل ﺟـﻮان را ﻧـﺮم‬ ‫ﻛﺮد؛ او را ﺑﻪ ﺧﺸﻮع و ﺗﻮﺳﻞ و ﺗﻮﺟﻪ و ﺗﺬﻛﺮ آﺷﻨﺎ ﻛﺮد؛ ﻧﻤﺎز را ﺑﺮاى او درﺳـﺖ ﺗﺒﻴـﻴﻦ ﻛـﺮد؛ ذﻛـﺮ‬ ‫اﻟﻬﻰ را ﺑﺮاى او درﺳﺖ ﺗﺒﻴﻴﻦ ﻛﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻴﺸﻮد ﭘﺸﺘﻮاﻧﻪى آن ﻓﻜﺮ‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﺷﺪ‪ ،‬آن وﻗﺖ آن اﺳﺘﻘﺎﻣﺖ‬ ‫ﻓﻜﺮى دﻳﮕﺮ ﺑﻰزوال ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬در ﻣﻴﺪان ﻋﻤﻞ‪ ،‬اﻳﻦ ﻟﻴﻨﺖ ﻗﻠﺐ‪ ،‬اﻳﻦ ﺗﻮﺟﻪ و ﺗﺬﻛﺮ‪ ،‬ﺑـﻪ درد اﻧﺴـﺎن‬ ‫ﻣﻴﺨﻮرد؛ اوﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن را ﻣﺤﻜﻢ ﻧﮕﻪ ﻣﻴﺪارد؛ اﻳﻦ ﭼﻴﺰ ﻻزﻣﻰ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ دو ﭼﻴﺰ را ﺑﺎﻳﺪ در ﺟﻮان‬ ‫ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪاراﻋﻀﺎ دﻓﺎﺗﺮ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻰ رﻫﺒﺮى در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ‪89/4/20 -‬‬

‫‪461‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻼس ﻣﻌﺎرف ﺑﮕﺬارﻳﺪ؛ ﻣﻌﺎرف ﻣﺘﻘﻦ ﺑﺎ زﺑﺎن روز‪ ،‬ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻓﻜﺮ داﻧﺸﺠﻮ‪ ،‬ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ادﺑﻴـﺎت‬ ‫داﻧﺸﺠﻮ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ اراﺋﻪ ﺑﺪﻫﻴﺪ؛ اﻳﻨﻬﺎ ﻛﺎرﻫﺎى ﻻزم و اﺟﺘﻨﺎبﻧﺎﭘﺬﻳﺮى اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻟﺴﺎن ﻗـﻮم ﺣـﺮف زدن‪،‬‬ ‫ﻳﻚ ﻣﺼﺪاﻗﺶ اﻳﻨﺠﺎﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ زﺑﺎن داﻧﺸﺠﻮ ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺮف زد‪ .‬ﺑﺎ ادﺑﻴﺎﺗﻰ ﻛﻪ ﺑﺮاى داﻧﺸﺠﻮ ﻗﺎﺑﻞ ﻓﻬﻢ اﺳﺖ‪،‬‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺮف زد‪ .‬اى ﺑﺴﺎ ادﺑﻴﺎﺗﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻳﻚ ﻣﺤﻴﻄﻰ ﻛﺎرﺳﺎز اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﺎرآﻣﺪ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣـﺎ در ﻣﺤـﻴﻂ‬ ‫دﻳﮕﺮى ﻛﺎرآﻣﺪ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻳﻦ درﺳﺖ ﻣﺜﻞ اﺧﺘﻼف ﻟﻐﺖ ﻣﻴﻤﺎﻧﺪ‪ .‬واﻗﻌﺎً اﺧﺘﻼف در ادﺑﻴﺎت‪ ،‬ﻣﺜﻞ اﺧﺘﻼف‬ ‫در ﻟﻐﺖ اﺳﺖ؛ ﻣﺜﻞ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن در ﻳﻚ ﻣﺤﻴﻂ ﻓﺎرﺳﻰزﺑﺎن ﺑﻴﺎﻳﺪ ﻣﺜﻼً ﮔﺠﺮاﺗـﻰ ﺣـﺮف ﺑﺰﻧـﺪ؛‬ ‫ﻫﻴﭻ ﻛﺲ ﭼﻴﺰى ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﻓﻬﻤﻴﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﺎ ادﺑﻴﺎت ﻣﺤﻴﻂ ﺟﻮان و ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﺠﻮﺋﻰ آﺷـﻨﺎ‬ ‫ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬از اﻳﻦ ادﺑﻴﺎت اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻜﻨﺪ‪ ،‬راه ارﺗﺒﺎط ﻓﻜﺮى ﺑﺴﺘﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷـﺪ و ﺗﺄﺛﻴﺮﮔـﺬارى ﻛـﻢ ﺧﻮاﻫـﺪ‬ ‫ﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﻪ ﻟﺴﺎن ﻗﻮم ﺑﻮدن ﺧﻴﻠﻰ ﻻزم اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در ﺑﺨﺶ ﻣﻮﻋﻈﻪى ﺣﺴﻨﻪ ‪ -‬ﻛﻪ ﺣﺎﻻ ﻣﻦ ﺗﻌﺒﻴﺮ »ﺗﺮﺑﻴﺖ« را ﺑﻪ ﻛﺎر ﻧﻤﻴﺒﺮم‪ ،‬ﭼﻮن ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻳـﻚ ﻣﻌﻨـﺎى‬ ‫اﻋﻤ‪‬ﻰ دارد ‪ -‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﻋﻼوهى ﺑﺮ ﻣﺴﺌﻠﻪى زﺑﺎن‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﻪى رﻓﺘﺎر ﻻزم اﺳـﺖ‪ .‬ﻫﻤـﻴﻦ »ﻛﻮﻧـﻮا دﻋـﺎة‬ ‫اﻟﻨّﺎس ﺑﻐﻴﺮ اﻟﺴﻨﺘﻜﻢ« ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه‪ ،‬اﻳﻨﺠﺎﺳﺖ‪ .‬ﭼﻴﺰى ﻛﻪ دﻟﻬﺎ را ﻧﺮم ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻋﻨﺎدﻫﺎ را ﺑـﻪ زاﻧـﻮ‬ ‫در ﻣﻰآورد‪ ،‬آدﻣﻬﺎى ﻣﻌﺎﻧﺪ را ﺑﻪ زاﻧﻮ در ﻣﻰآورد‪ ،‬رﻓﺘﺎر درﺳﺖ اﺳﺖ‪ ،‬رﻓﺘﺎر ﺧﻮب اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ رﻓﺘـﺎر‬ ‫ﺧﻮب‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ اﺧﻼق ﺧﻮب‪ ،‬ﺗﻮاﺿﻊ‪ ،‬ﺻﺪاﻗﺖ در ﮔﻔﺘﺎر‪ ،‬ﺻﺪاﻗﺖ در ﻣﻮﺿﻌﮕﻴﺮى‪ ،‬ﺻﺮاﺣﺖ در ﺑﻴـﺎن‬ ‫‪462‬‬

‫ﺣﻘﻴﻘﺖ و ﺑﻠﻨﺪﻧﻈﺮى ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻣﻮر ﻣﺎدى و دﻧﻴﻮى ﻣﻴﺸﻮد؛ اﻳﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎﺋﻰ ﻛﻪ ﻧﺸﺎندﻫﻨـﺪهى ﺧﻠـﻮص‬ ‫در ﻋﻤﻞ اﺳﺖ؛ ﻛﻪ اﮔﺮ ﺑﻪ ﺗﻮﻓﻴﻖ ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﺎﻫﺎ واﻗﻌﺎً ﺧﻠﻮص در ﻋﻤﻞ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ ،‬ﻃﺒﻌﺎً در رﻓﺘﺎر و‬ ‫ﮔﻔﺘﺎرﻣﺎن ﺧﻮدش را ﻧﺸﺎن ﻣﻴﺪﻫﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻧﻘﻄﻪى اﺳﺎﺳﻰ ﻣﻬﻢِ دوم‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ راﻫﺶ ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ‪ :‬اوﻻً‬ ‫ﻟﺴﺎن ﻣﻮﻋﻈﻪ و ﻧﺼﻴﺤﺖ ‪ -‬ﺑﺮادراﻧﻪ‪ ،‬و در ﻣﻮاردى ﭘﺪراﻧﻪ و ﻣﺸﻔﻘﺎﻧﻪ ‪ -‬ﺛﺎﻧﻴﺎً رﻓﺘﺎر و ﻋﻤﻞ‪.‬‬ ‫ﻳﻜﻰ از ﭼﻴﺰﻫﺎﺋﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻛﻤﻚ ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﭼﻴﺰى اﺳـﺖ ﻛـﻪ در ﻣـﻮرد ﻧﺒـﻰ ﻣﻜـﺮم‪،‬‬ ‫اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻃﺒﻴﺐ دو‪‬ار ﺑﻄﺒ‪‬ﻪ ﻗﺪ اﺣﻜﻢ ﻣﺮاﻫﻤﻪ و اﺣﻤﻰ ﻣﻮاﺳﻤﻪ«‪ .‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﭘﺸﺖ ﻣﻴـﺰ و ﺗـﻮى‬ ‫اﺗﺎق ﺣﺒﺲ ﺷﺪ‪ .‬ﺷﻜﻞ ادارى ﭘﻴﺪا ﻛﺮدنِ ﻣﺎ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى روﺣـﺎﻧﻰ و ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪى آﺧﻮﻧـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻧﻔـﻊ ﻣـﺎ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺘﻰ ﻫﻢ در ﻫﺮ ﺟﺎ دارﻳﻢ‪ ،‬اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻃﻠﺒﮕﻰ ﺧﻮدﻣـﺎن‪ ،‬ﺣﺎﻟـﺖ آﺧﻮﻧـﺪى ﺧﻮدﻣـﺎن‪،‬‬ ‫ﺣﺎﻟﺖ روﺣﺎﻧﻰ ﺧﻮدﻣﺎن را ‪ -‬ﻛﻪ اﻧﺲ ﺑﺎ ﻣﺮدم‪ ،‬رﻓﺘﻦ ﻣﻴﺎن ﻣﺮدم‪ ،‬ﮔﻔﺘﻦ ﺑﻪ زﺑﺎن ﻣـﺮدم‪ ،‬ﺷـﻨﻴﺪن درددل‬ ‫ﻣﺮدم اﺳﺖ ‪ -‬ﺑﺎﻳﺪ از دﺳﺖ ﻧﺪﻫﻴﻢ‪.‬‬

‫‪ .5‬داﻧﺸﮕﺎه و روﺣﺎﻧﻴﺖ‬

‫اﻟﺒﺘﻪ ﻣﺎ ﻫﺮ دو ﺟﻮرش را در ﺑﻴﻦ روﺣﺎﻧﻴﻮن دﻳﺪهاﻳﻢ‪ .‬ﻛﺴﺎﻧﻰ ﺑﻮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﺳﻤﺖ رﺳـﻤﻰ و ادارى‬ ‫و اﻳﻨﻬﺎ ﻫﻢ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل رﻓﺘﺎرﺷﺎن ﺑﺎ ﻣﺮدﻣﻰ ﻛﻪ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﻣﻮاﺟﻪ ﺑﻮدﻧـﺪ‪ ،‬ﻣﺜـﻞ رﻓﺘـﺎر ﻳـﻚ آدم‬ ‫ادارى‪ ،‬ﺧﺸﻚ‪ ،‬ﺑﻰاﻧﻌﻄﺎف‪ ،‬ﺑﻰﺗﻮﺟﻪ‪ ،‬ﺑﻰﻣﺤﺒﺖ و ﺑﻰﻟﺒﺨﻨﺪ ﺑـﻮده اﺳـﺖ‪ .‬ﻋﻜﺴـﺶ را ﻫـﻢ دﻳـﺪهاﻳـﻢ‪.‬‬ ‫ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻫﻢ ﺑﻮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺘﻬﺎى ادارى داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ در ﻫﻤﺎن ﮔﻮﺷﻪاى و ﺿﻠﻌﻰ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﺮدم ﺗﻤـﺎس‬ ‫ﭘﻴﺪا ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ‪ ،‬رﻓﺘﺎر ﻣﺤﺒﺖآﻣﻴﺰ‪ ،‬رﻓﺘﺎر ﭘﺪراﻧﻪ‪ ،‬رﻓﺘﺎر ﻣﺸﻔﻘﺎﻧﻪ و دﻟﺴﻮزاﻧﻪ ﺑﺎ ﻣﺮدم داﺷﺘﻨﺪ؛ اﻳﻦ ﺧـﻮب‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ درﺳﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ اﻳﻦ ﻫﻢ ﻳﻚ ﻣﺴﺌﻠﻪ اﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨـﻰ ﺣـﺒﺲ ﻧﺸـﺪن ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪ در ﻗﺎﻟﺒﻬـﺎى‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﻰ‪ .‬ﻧﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻦ ﺑﺎ ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻰ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﺎﺷﻢ؛ ﻧﻪ‪ ،‬ﺑﺪون ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻰ‪ ،‬ﺑﺪون ﺗﺸﻜﻴﻼت‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫اﻣﻜﺎن ﻧﺪارد و ﻛﺎر ﻫﻢ ﭘﻴﺶ ﻧﻤﻴﺮود‪ .‬ﻧﺨﻴﺮ‪ ،‬ﺑﻨﺪه ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻪ ﻧﻈﻢ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻰ ﻫﺴﺘﻢ؛ اﻣـﺎ ﻣﻌﺘﻘـﺪم ﻛـﻪ اﻳـﻦ‬ ‫ﻧﻈﻢ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻰ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻣﺎ را از ﻫﻮﻳﺖ ﺧﻮدﻣﺎن ﺧﺎرج ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ در ﻫﻤﻪ ﺻﻮرت روﺣﺎﻧﻰ ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ .‬ﺑﺎﻳﺴـﺘﻰ‬ ‫ﺑﺎ ﻫﻤﺎن ﻣﻨﺶ روﺣﺎﻧﻰ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻜﻞ روﺣﺎﻧﻰاى ﻛﻪ در ﻋﺎﻟﻢ ﺷﻴﻌﻪ وﺟـﻮد دارد‪ ،‬ﻣﺸـﻰ ﻛﻨـﻴﻢ‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ اﻳـﻦ‬ ‫ﺣﺎﻟﺖ در ﻣﺬاﻫﺐ و ادﻳﺎن دﻳﮕﺮ ﻫﻢ ﺑﻜﻠﻰ ﻣﻨﺘﻔﻰ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻳﻚ ﺟﺎﻫﺎﺋﻰ وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﺑﺮاى آﻧﻬـﺎ ﺧﻴﻠـﻰ‬ ‫ﻫﻢ ﺧﻮب اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﺣﺎﻻ در ﺑﻴﻦ ﺷﻴﻌﻪ ﻳﻚ ﺳﻨﺘﻰ اﺳﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ﺣـﺎﻟﺘﻰ ﻛـﻪ در ﺑـﻴﻦ روﺣﺎﻧﻴـﺖ ﺷـﻴﻌﻪ‬ ‫وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ‪ -‬اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺎ ﻣﺮدم ﻣﺄﻧﻮس اﺳﺖ‪ ،‬از ﻣﺮدم ﻣﺮﺗﺰق اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ ﻣـﺮدم ﻣﺸـﻔﻖ اﺳـﺖ‪،‬‬ ‫دردﻫﺎى ﻣﺮدم دردﻫﺎى اوﺳﺖ ‪ -‬اﻳﻦ را ﺑﺎﻳﺪ ﺣﻔﻆ ﻛﻨﻴﺪ؛ اﻳﻦ ﭼﻴﺰ ﺧﻴﻠﻰ ﻣﻬﻤﻰ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫‪463‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪاراﻋﻀﺎء دﻓﺎﺗﺮﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻰ رﻫﺒﺮى درداﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ‪89/4/20 -‬‬

‫‪ .6‬وﺣﺪت ﺣﻮزه و داﻧﺸﮕﺎه‬

‫‪6‬‬ ‫وﺣﺪت ﺣﻮزه و داﻧﺸﮕﺎه‬

‫‪ .6‬وﺣﺪت ﺣﻮزه و داﻧﺸﮕﺎه‬ ‫* وﺣﺪت ﺣﻮزه و داﻧﺸﮕﺎه‬

‫ﻣﺴﺄﻟﻪى اﻳﻦ روزﻫﺎ‪ ،‬ﺣﻮل و ﺣﻮش داﻧﺸﮕﺎه و ﺣﻮزهى ﻋﻠﻤﻴﻪ و وﺣﺪت دور ﻣﻰزﻧﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﺳـﻪ‬ ‫واژه و ﻣﻔﻬﻮم‪ ،‬در اﻧﻘﻼب ﺑﺴـﻴﺎر ﻣﻬـﻢ اﺳـﺖ‪ .‬ﻋﻨـﻮان وﺣـﺪت ﺣـﻮزه و داﻧﺸـﮕﺎه ‪ -‬ﻛـﻪ اﻣـﺎم‬ ‫ﺑﺰرﮔﻮارﻣﺎن اﻳﻦ ﺗﻌﺒﻴﺮ و ﻣﻔﻬﻮم را از ﻗﻠﺐ ﺣﻜﻴﻢِ ﻋﺎرف و ﻣﻠﻬﻢ از ارﺷﺎدات اﻟﻬﻰ ﺻﺎدر ﻛﺮدﻧـﺪ‬ ‫ ﺑﺮ ﺳﻪ ﭘﺎﻳﻪى اﺳﺎﺳﻰ ﻣﺘﻜﻰ اﺳﺖ و اﻳﻦ ﺳﻪ ﭘﺎﻳﻪ ‪ -‬ﻳﻌﻨﻰ ﺣﻮزه و داﻧﺸﮕﺎه و وﺣﺪت ‪ -‬ﺟـﺰو‬‫ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺻﻠﻰ اﻳﻦ اﻧﻘﻼب و ﻛﺸﻮر اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎى ﺗﻮﺣﻴﺪ ‪ -‬ﻛﻪ ﻣﺒﻨﺎى ﻓﻜﺮى و اﻋﺘﻘﺎدى و اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ و ﻋﻤﻠـﻰ ﻣﺎﺳـﺖ ‪ -‬در وﺣـﺪت اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﻔﻜﺮات ﺷﺮكآﻟﻮد‪ ،‬اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ را ﻫﻢ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻰﻛﺮد‪ .‬ﺟﺎﻣﻌﻪﻳﻰ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎى ﺷﺮك ﺑﻨﺎ ﺷـﺪه ﺑﺎﺷـﺪ‪،‬‬ ‫ﻃﺒﻘﺎت اﻧﺴﺎن ﻫﻢ ﺟﺪا و ﺑﻴﮕﺎﻧﻪى از ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ اﺳﺖ‪ .‬وﻗﺘﻰ در ﻳﻚ ﺟﺎﻣﻌـﻪى ﺷـﺮكآﻟـﻮد‪ ،‬رﺑـﻂ‬ ‫اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﺒﺪأ ﻫﺴﺘﻰ و ﻧﻴﺮوى ﻗﺎﻫﺮ و ﻣﺴﻠﻂ ﻋﺎﻟﻢ ﻣﻄﺮح ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻃﺒﻴﻌﻰ و ﻗﻬـﺮى‪ ،‬در‬ ‫اﻳﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ از ﻫﻢ ﺟﺪا ﻣﻰاﻓﺘﻨﺪ؛ ﻳﻜﻰ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺧﺪا‪ ،‬دﻳﮕﺮى ﺑﻪ ﺧﺪاﻳﻰ دﻳﮕﺮ و ﺳﻮﻣﻰ ﻫﻢ‬ ‫ﺑﻪ ﺧﺪاﻳﻰ دﻳﮕﺮ‪ .‬ﺟﺎﻣﻌﻪﻳﻰ ﻛﻪ ﺑﺮﻣﺒﻨﺎى ﺷﺮك ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻴﺎن آﺣﺎد و ﻃﻮاﻳﻒ اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﻳﻚ دﻳﻮار ﻏﻴـﺮ‬ ‫ﻗﺎﺑﻞ ﻧﻔﻮذ و ﻳﻚ درهى ﺟﺪاﻳﻰِ ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ وﺻـﻞ وﺟـﻮد دارد‪ .‬درﺳـﺖ ﺑﻌﻜـﺲ آن در ﺟﺎﻣﻌـﻪى‬ ‫ﺗﻮﺣﻴﺪى‪ ،‬ﻛﻪ وﻗﺘﻰ ﻣﺒﺪأ و ﺻﺎﺣﺐ ﻫﺴﺘﻰ و ﺳﻠﻄﺎن ﻋﺎﻟﻢِ وﺟﻮد و ﺣﻰ‪ ‬و ﻗﻴﻮﻣﻰ و ﻗـﺎﻫﺮى ﻛـﻪ‬ ‫ﻫﻤﻪى ﺣﺮﻛﺎت و ﭘﺪﻳﺪهﻫﺎى ﻋﺎﻟﻢ‪ ،‬ﻣﺮﻫﻮن اراده و ﻗﺪرت او ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻳﻜﻰ اﺳﺖ‪ ،‬اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ‪ -‬ﭼﻪ‬

‫‪465‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫ﺳﻴﺎه و ﭼﻪ ﺳﻔﻴﺪ و ﭼﻪ داراى ﺧﻮﻧﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﻧﮋادﻫﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن و وﺿﻌﻴﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﻣﺨﺘﻠﻒ ‪-‬‬ ‫ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪﻧﺪ؛ ﭼﻮن ﺑﻪ آن ﺧﺪا وﺻﻠﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﻚﺟﺎ ﻣﺘﺼـﻠﻨﺪ و از ﻳـﻚ ﺟـﺎ ﻣـﺪد و ﻛﻤـﻚ‬ ‫ﻣﻰﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻪى ﻗﻬﺮى اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ ﺗﻮﺣﻴﺪ اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ دﻳﺪﮔﺎه‪ ،‬ﻧـﻪ ﻓﻘـﻂ اﻧﺴـﺎﻧﻬﺎ ﺑـﻪ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ‬ ‫ﻣﺮﺗﺒﻄﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎ ﻧﮕﺎه و ﻧﮕﺮش ﺗﻮﺣﻴﺪى‪ ،‬اﺷﻴﺎ و اﺟﺰاى ﻋـﺎﻟﻢ و ﺣﻴﻮاﻧـﺎت و ﺟﻤـﺎدات و آﺳـﻤﺎن و‬ ‫زﻣﻴﻦ و ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﺘﺼﻞ و ﻣﺮﺗﺒﻄﻨﺪ و ﻫﻤﻪ ﺑﺎ اﻧﺴﺎن ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻫﻤﻪى آﻧﭽـﻪ‬ ‫ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﻣﻰﺑﻴﻨﺪ و اﺣﺴﺎس و درك ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻚ اﻓﻖ و ﻳﻚ ﻋﺎﻟﻢ و ﻳﻚ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اﺳﺖ ﻛـﻪ در ﻳـﻚ‬ ‫دﻧﻴﺎى ﺳﺎﻟﻢ و ﻳﻚ ﻣﺤﻴﻂ اﻣﻦ ﻗﺮار ﻣﻰﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫اﻳﻦﻛﻪ در ﻗﺮآن ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬ﻳﻬﺪى ﺑﻪ اﻟﻠَّﻪ ﻣﻦ اﺗّﺒﻊ رﺿﻮاﻧﻪ ﺳﺒﻞ اﻟﺴ‪‬ﻼم«‪ ،1‬ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺑـﻪ ﺧـﺪا اﻳﻤـﺎن‬ ‫ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ آﻧﻬﺎ را ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻰﻛﻨﺪ و ﺑﻪ راﻫﻬﺎى ﺳ‪‬ﻠﻢ و ﻫﻤﺰﻳﺴﺘﻰ ﺳﻮق ﻣـﻰدﻫـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺧـﺎﻃﺮ‬ ‫ﻣﺒﻨﺎى ﺗﻮﺣﻴﺪى ﺟﺎﻣﻌﻪى اﺳﻼﻣﻰ اﺳﺖ‪ .‬وﻻﻳﺖ ﻫﻢ ﻣﻌﻨﺎﻳﺶ ﻫﻤـﻴﻦ اﺳـﺖ‪ .‬وﻻﻳـﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨـﻰ ﭘﻴﻮﻧـﺪ و‬ ‫ارﺗﺒﺎط ﺗﻨﮕﺎﺗﻨﮓ و ﻣﺴﺘﺤﻜﻢ و ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ اﻧﻔﺼﺎل و اﻧﻔﻜﺎك‪ .‬ﺟﺎﻣﻌﻪى اﺳﻼﻣﻰ ﻛﻪ داراى وﻻﻳﺖ اﺳـﺖ‪،‬‬ ‫ﻳﻌﻨﻰ ﻫﻤﻪى اﺟﺰاى آن ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ و ﺑﻪ آن ﻣﺤﻮر و ﻣﺮﻛﺰ اﻳﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪ ‪ -‬ﻳﻌﻨﻰ وﻟـﻰ‪ - ‬ﻣﺘﺼـﻞ اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﻻزﻣﻪى ﻫﻤﻴﻦ ارﺗﺒﺎط و اﺗﺼﺎل اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﺎﻣﻌـﻪى اﺳـﻼﻣﻰ در درونِ ﺧـﻮد ﻳﻜـﻰ اﺳـﺖ و ﻣﺘﺤـﺪ و‬ ‫ﻣﺆﺗﻠﻒ و ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ ﻫﻢ اﺳﺖ و در ﺑﻴﺮون ﻧﻴﺰ اﺟﺰاى ﻣﺴﺎﻋﺪ ﺑﺎ ﺧﻮد را ﺟﺬب ﻣـﻰﻛﻨـﺪ و اﺟﺰاﻳـﻰ را‬ ‫‪466‬‬

‫ﻛﻪ ﺑﺎ آن دﺷﻤﻦ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺪت دﻓﻊ ﻣﻰﻛﻨﺪ و ﺑﺎ آن ﻣﻌﺎرﺿﻪ ﻣﻰﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨـﻰ »اﺷـﺪ‪‬اء ﻋﻠـﻰ اﻟﻜﻔّـﺎر‬ ‫رﺣﻤﺎء ﺑﻴﻨﻬﻢ«‪ ،‬ﻻزﻣﻪى وﻻﻳﺖ و ﺗﻮﺣﻴﺪ ﺟﺎﻣﻌﻪى اﺳﻼﻣﻰ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻣﺒﻨﺎى ﺗﻮﺣﻴﺪ و اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ وﺣﺪاﻧﻴﺖ ﺣﻀﺮت ﺣﻖ )ﺟﻞّوﻋﻼ(‪ ،‬در ﺗﻤﺎم ﺷﺆون ﻓﺮدى و اﺟﺘﻤـﺎﻋﻰِ‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪى اﺳﻼﻣﻰ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﻰﮔﺬارد و ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻳﻚ ﺟﺎﻣﻌﻪى ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ و ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﻪ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ‬ ‫و ﻣﺘﺼﻞ و ﺑﺮﺧﻮردار از وﺣﺪت )وﺣﺪت ﺟﻬﺖ و وﺣﺪت ﺣﺮﻛﺖ و وﺣﺪت ﻫﺪف( ﻣﻰﺳﺎزد‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﺟﻮاﻣﻊ‪ ،‬ﻧﻘﻄﻪى ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺷﺮك و ﻣﺸﺮﻛﺎن و آﻟﻬﻪى ﺷـﺮكآﻓـﺮﻳﻦ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪ .‬ﻟـﺬا ﻫـﺮ ﺟـﺎ در ﻣﻴـﺎن‬ ‫ﻣﺆﻣﻨﻴﻦ و ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺻﺎﻟﺢ ﺧﺪا وﺣﺪت ﻫﺴﺖ‪ ،‬آنﺟﺎ ﺗﻮﺣﻴﺪ و ﺧﺪا ﻫﻢ ﻫﺴﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﺟﺎ ﺑـﻴﻦ ﻣـﺆﻣﻨﻴﻦ و‬ ‫ﺑﻴﻦ ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺻﺎﻟﺢ ﺧﺪا اﺧﺘﻼف ﻫﺴﺖ‪ ،‬آنﺟﺎ ﻗﻄﻌﺎً ﺷﻴﻄﺎن و دﺷﻤﻦِ ﺧﺪا ﺣﺎﺿﺮ اﺳـﺖ‪ .‬ﻫﺮﺟـﺎ ﺷـﻤﺎ‬ ‫اﺧﺘﻼف دﻳﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺪون دﺷﻮارى ﺷﻴﻄﺎن را در آنﺟﺎ ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬ﻳـﺎ ﺷـﻴﻄﺎﻧﻰ را ﻛـﻪ‬ ‫در درون ﻧﻔﻮس ﺧﻮد ﻣﺎﺳﺖ و ﻧﻔﺲ اﻣﺎره ﻧﺎم دارد و ﺧﻄﺮﻧﺎﻛﺘﺮﻳﻦ ﺷﻴﻄﺎﻧﻬﺎ ﻫﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﻴـﺪا ﺧﻮاﻫﻴـﺪ‬

‫‪ -1‬ﻣﺎﺋﺪه‪16 :‬‬

‫‪ .6‬وﺣﺪت ﺣﻮزه و داﻧﺸﮕﺎه‬

‫ﻛﺮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﻫﻤﻪى اﺧﺘﻼﻓﺎت‪ ،‬ﻳﺎ ﺧﻮدﺧﻮاﻫﻴﻬـﺎ و ﺟـﺎهﻃﻠﺒﻴﻬـﺎ و ﻣﻨﻴﺘﻬـﺎى ﻣﺎﺳـﺖ و ﻳـﺎ‬ ‫ﺷﻴﻄﺎﻧﻬﺎى ﺧﺎرﺟﻰ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ دﺳﺘﻬﺎى دﺷﻤﻦ و اﺳﺘﻜﺒﺎر و ﻗﺪرﺗﻬﺎى ﻇﺎﻟﻢ و ﺳﺘﻤﮕﺮ‪.‬‬ ‫در ﻛﺸﻮر ﻣـﺎ‪ ،‬ﻫـﺰار ﺳـﺎل ﻋﻠـﻢ و دﻳـﻦ در ﻛﻨـﺎر ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ ﺑﻮدﻧـﺪ‪ .‬ﻋﻠﻤـﺎ و ﭘﺰﺷـﻜﺎن و ﻣﻨﺠﻤـﺎن و‬ ‫رﻳﺎﺿﻴﺪاﻧﻬﺎى ﺑﺰرگ ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺎ ‪ -‬آن ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ اﻣﺮوز ﻧﺎﻣﺸـﺎن و اﻛﺘﺸﺎﻓﺎﺗﺸـﺎن ﻫﻨـﻮز در دﻧﻴـﺎ ﻣﻄـﺮح‬ ‫اﺳﺖ ‪ -‬ﺟﺰو ﻋﻠﻤﺎى ﺑﺎﻟﻠَّﻪ و ﺻﺎﺣﺒﺎن دﻳﻦ و ﻣﺘﻔﻜﺮان دﻳﻨﻰ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﺑﻦ ﺳﻴﻨﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻫﻨﻮز ﻛﺘﺎب ﻃﺐ او‬ ‫در دﻧﻴﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻛﺘﺎب زﻧﺪهى ﻋﻠﻤﻰ ﻣﻄﺮح اﺳﺖ و در ﺷﺆون ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان ﻳـﻚ ﭼﻬـﺮهى‬ ‫ﺑﺮﺟﺴﺘﻪى ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﺸﺮ‪ ،‬در ﻫﻤﻪى ﺻﺤﻨﻪﻫﺎى ﻋﻠﻤﻰ دﻧﻴﺎ در اﻳﻦ ﻫﺰار ﺳﺎل ﻣﻄﺮح ﺑـﻮده و ﻫﻨـﻮز ﻫـﻢ‬ ‫ﻣﻄﺮح اﺳﺖ و ﺑﻌﻀﻰ ﻛﺎرﻫﺎ در ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪى ﻋﻠﻢ ﺑﻪ ﻧﺎم او ﺛﺒﺖ ﺷﺪه‪ ،‬ﻳﻚ ﻋﺎﻟﻢ دﻳﻨﻰ ﻫﻢ ﺑـﻮده اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺤﻤ‪‬ﺪﺑﻦ زﻛﺮﻳﺎى رازى و اﺑﻮرﻳﺤﺎن ﺑﻴﺮوﻧﻰ و دﻳﮕﺮ ﻋﻠﻤـﺎ و داﻧﺸـﻤﻨﺪان و ﻣﺘﻔﻜـﺮان و ﻣﻜﺘﺸـﻔﺎن و‬ ‫ﻣﺨﺘﺮﻋﺎن دﻧﻴﺎى اﺳﻼم ﻧﻴﺰ ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬وﺿﻊ ﻛﺸﻮر ﻣﺎ و دﻧﻴﺎى اﺳﻼم ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﺗﺎ وﻗﺘﻰﻛﻪ دﻳﻦ ﺣﺎﻛﻢ ﺑﻮد و ﺻﺤﻨﻪى زﻧﺪﮔﻰ ﻣﺮدم‪ ،‬از دﻳﻦ و ﻧﻔﻮذ ﻣﻌﻨﻮى آن ﺑﻜﻠﻰ ﺧﺎﻟﻰ ﻧﺸﺪه ﺑﻮد‪،‬‬ ‫وﺿﻊ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺑﻮد‪ .‬از وﻗﺘﻰ ﻛﻪ اروﭘﺎﻳﻴﻬﺎ و ﻏﺮﺑﻴﻬﺎ و ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪاران ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺖ و ﻣﺘﻔﻜﺮاﻧﻰ ﻛﻪ ﺑـﺮاى‬ ‫ﻧﺎﺑﻮدى دﻧﻴﺎى اﺳﻼم ﻧﻘﺸﻪ ﻣﻰﻛﺸﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬داﻧﺶ را ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺳﻴﺎﺳﺖ وارد ﻛﺸﻮر ﻣـﺎ ﻛﺮدﻧـﺪ‪ ،‬ﻋﻠـﻢ را از‬ ‫دﻳﻦ ﺟﺪا ﻧﻤﻮدﻧﺪ و ﻧﺘﻴﺠﺘﺎً رﺷﺘﻪى دﻳﻦ‪ ،‬ﻳﻚ رﺷﺘﻪى ﺧﺎﻟﻰ از ﻋﻠﻢ ﺷﺪ و رﺷﺘﻪى ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻳـﻚ رﺷـﺘﻪى‬ ‫ﺧﺎﻟﻰ از دﻳﻦ ﮔﺸﺖ‪.‬‬ ‫در ﺣﻮزهﻫﺎى ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬دروس ﻋﻠﻢ ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎى ﺟﺪﻳﺪ راه داده ﻧﺸﺪ‪ .‬دﻧﺒﺎل اﻳﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﺸـﺖ ﻛـﻪ ﭼـﺮا‬ ‫در دﻫﻪﻫﺎى اﻳﻦ ﻗﺮن و ﻗﺮن ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻓﺮاﮔﺮﻓﺘﻦ داﻧﺸﻬﺎى ﻏﻴﺮدﻳﻨﻰ ‪ -‬ﻫﻤﻴﻦ ﻋﻠﻮم راﻳﺞ ﻛـﻪ ﻗﺒـﻞ از آن‬ ‫در ﺣﻮزهﻫﺎ ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﻌﻠﻢ ﻣﻰﺷﺪ ‪ -‬در ﺣﻮزهﻫﺎ ﻧﻴﺎﻣـﺪ و ﭼـﺮا ﻋﻠﻤـﺎ ﻛـﻪ ﺧـﻮد ﻣﺘﻔﻜـﺮان و ور‪‬اث و‬ ‫ﺻﺎﺣﺒﺎن ﻫﻤﻴﻦ ﻋﻠﻮم در دورهﻫﺎى ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬آﻧﻬﺎ را ﻃﺮد ﻛﺮدﻧﺪ؟ دو ﻣﺆﺛﺮ و ﻋﺎﻣﻞ وﺟﻮد داﺷـﺖ‬ ‫و ﻫﺮ دو ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻰﺷﺪ ﺑﻪ اﻳﻦﻛﻪ ﻏﺮﺑﻴﻬﺎ ﻣﺘﺼﺪى و ﺻﺎﺣﺐ ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ ﻃﺒﻴﻌﻰ در ﻣﺤﻴﻂ ﻋﺎﻟَﻢ ﺷﺪه‬ ‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ دو ﻣﺆﺛﺮ‪ ،‬ﻳﻜﻰ اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻋﻠﻤﺎى دﻳﻦ‪ ،‬ﻋﻠﻤﻰ را ﻛﻪ ﺑـﻪ وﺳـﻴﻠﻪى دﺷـﻤﻨﺎن دﻳـﻦ و ﻛﻔـﺎر‬ ‫ﻣﻰﺧﻮاﺳﺖ ﺗﺮوﻳﺞ ﺑﺸﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﭼﺸﻢ ﺑﺪﺑﻴﻨﻰ ﻧﮕﺎه و ﻃﺮد ﻣـﻰﻛﺮدﻧـﺪ‪ .‬ﻋﺎﻣـﻞ دوم اﻳـﻦ ﺑـﻮد ﻛـﻪ ﻫﻤـﺎن‬ ‫دﺷﻤﻨﺎن و ﻫﻤﺎن ﻛﻔﺎر‪ ،‬ﺣﺎﺿﺮ ﻧﺒﻮدﻧﺪ ﻋﻠﻢ را ﻛﻪ در اﺧﺘﻴﺎر آﻧﻬﺎ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ داﺧﻞ ﺣﻮزهﻫﺎى ﻋﻠﻤﻴﻪ ‪ -‬ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﺮﻛﺰ دﻳﻦ ﺑﻮد ‪ -‬راه و ﻧﻔﻮذ ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ دو از ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﮔﺮﻳﺰان و ﺑﺎ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ دﺷـﻤﻦ ﺑﻮدﻧـﺪ و ﻋﻠـﺖ‬

‫‪467‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫اﺻﻠﻰ ﻫﻢ اﻳﻦ ﺑـﻮد ﻛـﻪ در ﻫﻤـﻪ ﺟـﺎى ﻋـﺎﻟﻢ و از ﺟﻤﻠـﻪ در ﻛﺸـﻮرﻫﺎى اﺳـﻼﻣﻰ‪ ،‬ﻋﻠـﻢ در دﺳـﺖ‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﺘﻬﺎى ﺿﺪ دﻳﻦ ﻳﻚ اﺑﺰار ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﻗﺮن ﻧﻮزدﻫﻢ ﻛﻪ اوج ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻋﻠﻤﻰ در ﻋﺎﻟﻢ ﻏﺮب ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻋﺒﺎرت از ﻗﺮن ﺟﺪاﻳﻰ از دﻳﻦ و ﻃـﺮد‬ ‫دﻳﻦ از ﺻﺤﻨﻪى زﻧﺪﮔﻰ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻔﻜﺮ‪ ،‬در ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﻫﻢ اﺛﺮ ﮔﺬاﺷﺖ و ﭘﺎﻳﻪى اﺻﻠﻰ داﻧﺸﮕﺎه ﻣﺎ ﺑـﺮ‬ ‫ﻣﺒﻨﺎى ﻏﻴﺮ دﻳﻨﻰ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﻋﻠﻤﺎ از داﻧﺸﮕﺎه روﮔﺮدان ﺷﺪﻧﺪ و داﻧﺸﮕﺎه ﻫﻢ از ﻋﻠﻤـﺎ و ﺣـﻮزهﻫـﺎى‬ ‫ﻋﻠﻤﻴﻪ روﮔﺮداﻧﻴﺪﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪهى ﻣﺮارﺗﺒﺎر‪ ،‬ﻫﻢ در ﺣـﻮزهى ﻋﻠﻤﻴـﻪ و ﻫـﻢ در داﻧﺸـﮕﺎﻫﻬﺎ ﺳـﻮء اﺛـﺮ‬ ‫ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬در ﺣﻮزهﻫﺎى ﻋﻠﻤﻴﻪ ﺳﻮء اﺛﺮ ﮔﺬاﺷﺖ؛ زﻳﺮا ﻋﻠﻤﺎى دﻳﻦ را ﺻﺮﻓﺎً ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ذﻫﻨـﻰ دﻳﻨـﻰ ‪-‬‬ ‫وﻻﻏﻴﺮ ‪ -‬ﻣﺤﺪود و ﻣﺤﺼﻮر ﻛﺮد و آﻧﻬﺎ را از ﺗﺤﻮﻻت دﻧﻴﺎى ﺧﺎرج ﺑﻰﺧﺒﺮ ﻧﮕﻬﺪاﺷـﺖ‪ .‬ﭘﻴﺸـﺮﻓﺘﻬﺎى‬ ‫ﻋﻠﻢ از ﻧﻈﺮ آﻧﻬﺎ ﭘﻮﺷﻴﺪه ﻣﺎﻧﺪ و روح ﺗﺤﻮلﮔﺮاﻳﻰ و ﺿﺮورت ﺗﺤﻮل در ﻓﻘﻪ اﺳﻼم و اﺳﺘﻨﺒﺎط اﺣﻜـﺎم‬ ‫دﻳﻨﻰ ‪ -‬ﻛﻪ ﻫﻤﻮاره در ﺗﺤﻮﻻت ﻋﻈﻴﻢ ﺟﻬﺎﻧﻰ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺤﻮﻟﻰ در اﺳﺘﻨﺒﺎط دﻳـﻦ و ﻓﻘـﻪ اﺳـﻼم وﺟـﻮد‬ ‫داﺷﺘﻪ اﺳﺖ و ﻓﻘﻪ ﺑﺮاى رﻓﻊ ﻧﻴﺎز ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﻗﺮآن و ﺳﻨﺖ اﺳﺖ ‪ -‬در ﺣﻮزهﻫـﺎ از ﺑـﻴﻦ رﻓـﺖ‪.‬‬ ‫ﺣﻮزهﻫﺎ از واﻗﻌﻴﺖ زﻧﺪﮔﻰ و ﺣﻮادث دﻧﻴﺎى ﺧﺎرج و ﺗﺤﻮﻻت ﻋﻈﻴﻤﻰ ﻛـﻪ ﺑـﻪ وﻗـﻮع ﻣـﻰﭘﻴﻮﺳـﺖ‪،‬‬ ‫ﺑﻰﺧﺒﺮ ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ و ﺑﻪ ﻳﻚ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻓﻘﻬﻰ و ﻏﺎﻟﺒﺎً ﻓﺮﻋﻰ ﻣﺤﺪود ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺻﻠﻰ ﻓﻘـﻪ ‪ -‬ﻣﺜـﻞ‬ ‫ﺟﻬﺎد و ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺣﻜﻮﻣﺖ و اﻗﺘﺼﺎد ﺟﻮاﻣﻊ اﺳﻼﻣﻰ و ﺧﻼﺻﻪ ﻓﻘﻪ ﺣﻜـﻮﻣﺘﻰ ‪ -‬ﻣﻨـﺰوى و ﻣﺘـﺮوك و‬ ‫‪468‬‬

‫»ﻧﺴﻴﺎً ﻣﻨﺴﻴﺎ« ﺷﺪ و ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻓﺮﻋﻰ و ﻓﺮع اﻟﻔﺮع و ﻏﺎﻟﺒﺎ دور از ﺣﻮادث و ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻬﻢ زﻧﺪﮔﻰ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮى ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﺿﺮﺑﻪﻳﻰ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﺣﻮزهﻫﺎى ﻋﻠﻤﻴﻪ وارد آﻣـﺪ و دﺳـﺖ ﺳﻴﺎﺳـﺘﻬﺎ ﻫـﻢ از اﻳـﻦ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد و ﺑﺎ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت و روﺷﻬﺎى ﺷﻴﻄﻨﺖآﻣﻴﺰ‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻪ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺣﻮزهﻫﺎ را از ﺗﺤـﻮﻻت زﻧـﺪﮔﻰ‬ ‫دورﺗﺮ ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫و اﻣﺎ داﻧﺸﮕﺎه ‪ -‬ﻛﻪ ﺧﺸﺖ اوﻟﺶ از ﺣﻮزهى ﻋﻠﻤﻴﻪ و دﻳﻦ ﺟﺪا ﻧﻬﺎده ﺷﺪه ﺑـﻮد ‪ -‬در ﻣﺸـﺖ ﻛﺴـﺎﻧﻰ‬ ‫اﻓﺘﺎد ﻛﻪ ﻧﻪ از دﻳﻦ و ﻧﻪ از اﺧﻼق اﺳﻼﻣﻰ و ﻧﻪ از اﺧـﻼق ﺳﻴﺎﺳـﻰ و ﻧـﻪ از اﺣﺴـﺎس وﺟـﺪان ﻳـﻚ‬ ‫ﺷﻬﺮوﻧﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻛﺸﻮر و ﻣﻠﺘﺸﺎن ﺑﻬﺮهﻳﻰ ﻧﺪاﺷـﺘﻨﺪ‪ .‬در ﻃـﻮل ﻫﻔﺘـﺎد ﺳـﺎل اﺧﻴـﺮ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺟـﺰ ﻋـﺪهى‬ ‫ﻣﻌﺪودى از ﻗﺒﻴﻞ اﻣﻴﺮﻛﺒﻴﺮ و ﺑﻌﺪﻫﺎ ﻫﻢ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮى ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻌﺪود ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ زﻣﺎم اﻣﻮر‬ ‫ﺗﺤﺼﻴﻼت ﻋﺎﻟﻴﻪ در اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﺑﻪدﺳﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﻮده اﺳﺖ و ﻣﺴﺎﺋﻞ آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻰ ﺑﻪ اراده و ﺗﺪﺑﻴﺮ آﻧﻬـﺎ‬ ‫ارﺗﺒﺎط ﭘﻴﺪا ﻣﻰﻛﺮده‪ ،‬ﺑﻘﻴﻪ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﺑﻮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺑﻴﮕﺎﻧﮕﺎن‪ ،‬ﺑﺮاى آﻧﻬـﺎ از‬

‫‪ .6‬وﺣﺪت ﺣﻮزه و داﻧﺸﮕﺎه‬

‫ﻫﻴﭻ رﺟﺤﺎﻧﻰ ﺑﺮﺧﻮردار ﻧﺒﻮد و ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻓﻜﺮ ﭼﻴﺰﻫﺎى دﻳﮕﺮى ﺑﻮدﻧﺪ ﺗـﺎ آﻳﻨـﺪهى اﻳـﻦ ﻣﻠـﺖ و اﻳـﻦ‬ ‫ﻛﺸﻮر!‬ ‫اﻳﻦ ﺗﺼﺎدﻓﻰ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان‪ ،‬ﺑﺎ آن ﺳﺎﺑﻘﻪى ﺗﺎرﻳﺨﻰ ﻋﻠﻤﻰ و ﺑﺎ اﻳﻦ اﺳﺘﻌﺪاد درﺧﺸﺎﻧﻰ ﻛﻪ دارد‬ ‫)ﻫﻤﻪى ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ روى ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻠﺘﻬﺎ ﻛﺎر ﻛﺮدهاﻧﺪ و ﻣﺎ اﻃﻼع دارﻳﻢ‪ ،‬درﺑﺎرهى ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ ﻛـﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﻣﻠﺖ‪ ،‬داراى اﺳﺘﻌﺪادى ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻣﺘﻮﺳﻂ اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎى ﺑﺸﺮى اﺳﺖ( و ﺑﺎ آن ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻏﻨـﻰ ﻋﻤﻴـﻖ‬ ‫اﺳﻼﻣﻰ و ﺑﺎ داﺷﺘﻦ داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺰرگ در ﻃﻮل ﻗﺮﻧﻬﺎى ﻣﺘﻮاﻟﻰ و ﺑـﺎ وﺟـﻮد ﺷـﻮق و ﻋﻼﻗـﻪى‬ ‫ﻃﺒﻴﻌﻰ ﺑﻪ آﻣﻮﺧﺘﻦ و داﻧﺴﺘﻦ‪ ،‬در اﻳﻦ دوﻳﺴﺖ ﺳﺎل ﻳﺎ ﺻﺪ و ﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎﻟﻰ ﻛﻪ دﻧﻴﺎ ﭼﻬﺎر ﻧﻌﻞ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ‬ ‫ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت و داﻧﺶ و ﻗﻠﻪﻫﺎى ﻋﻠﻢ ﺣﺮﻛـﺖ ﻛـﺮده‪ ،‬اﻳـﺮان و ﻣﻠـﺖ اﻳـﺮان‪ ،‬ﺟـﺰو ﮔﺮوﻫﻬـﺎ و ﻣﻠﺘﻬـﺎى‬ ‫ﻋﻘﺐاﻓﺘﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ اﻳﻦ ﻣﻠﺖ را ﺑﻪ ﺣﺎل ﺧﻮد ﻫﻢ وا ﻣﻰﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬در ﻋﻠﻮم ﺟﻠﻮ ﻣﻰاﻓﺘﺎد و در ﺑﻴﺸﺘﺮ داﻧﺸﻬﺎﻳﻰ ﻛـﻪ در‬ ‫اﺑﺘﺪا از ﻗﻠﺐ و درون ﺧﻮد‪ ‬ﺟﻮاﻣﻊ ﺟﻮﺷﻴﺪه و ﺳﺮ ﻛﺸﻴﺪه و ﺷﻜﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻣﻰﻛﺮد و ﭘﺎﺑﻪﭘﺎى‬ ‫دﻧﻴﺎ ﭘﻴﺶ ﻣﻰرﻓﺖ و اﻳﻦ ﻗﺪر ﻋﻘﺐ ﻧﻤﻰﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻌﺪ از آنﻛﻪ راه ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت و ﻋﻠﻮم روز ﻏﺮﺑﻰ در اﻳﺮان ﺑﺎز ﺷﺪ‪ ،‬دﺳـﺘﻬﺎى ﺧﻴﺎﻧﺘﻜـﺎر و ﻏﺎﻓـﻞ‪ ،‬ﻛـﺎرى‬ ‫ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻠﺖ ﻋﻘﺐ ﺑﻤﺎﻧﺪ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻧﻜﻨﺪ‪ .‬ﺳﺎﻟﻬﺎ و ﺑﻠﻜﻪ ﻗﺮﻧﻬـﺎى ﻣﺘﻤـﺎدى‪ ،‬ﻣﻠـﺖ ﻣـﺎ در اوج‬ ‫ﻗﻠﻪى ﻋﻠﻢ ﺑﻮد و در ﻫﻴﭻ ﺟﺎى دﻧﻴﺎ در آن دوران‪ ،‬اﻳﻦ ﻗﺪر ﻋﻠﻮم درﺧﺸﺶ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﺷـﻤﺎ ﺷـﻨﻴﺪهاﻳـﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﻗﺮون وﺳﻄﻰ‪ ،‬ﻗﺮون ﺗﺎرﻳﻜﻰ و ﻇﻠﻤﺎت اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺮوز ﻫﻢ اروﭘﺎﻳﻴﻬﺎ وﻗﺘـﻰ ﻣـﻰﺧﻮاﻫﻨـﺪ ﻣﺮدﻣـﻰ را‬ ‫ﺗﺨﻄﺌﻪ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ اﻳﻨﻬﺎ ﻗﺮون وﺳﻄﺎﻳﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ! ﻗﺮون وﺳﻄﻰ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ ﻗﺮﻧﻬـﺎى ﺟﻬﺎﻟـﺖ و ﻇﻠﻤـﺎت‬ ‫ﻣﻠﺘﻬﺎى اروﭘﺎﻳﻰ‪ .‬درﺳﺖ ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ اﻳﻦ ﻗﺮون‪ ،‬ﻗﺮون درﺧﺸﺶ داﻧﺶ در اﻳﺮان و ﻛﺸﻮرﻫﺎى اﺳـﻼﻣﻰ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﺑﻦﺳﻴﻨﺎ و اﺑﻮرﻳﺤﺎن ﺑﻴﺮوﻧﻰ و ﻣﺤﻤ‪‬ﺪﺑﻦ زﻛﺮﻳﺎى رازى و ﻋﻤﺮﺧﻴﺎم ‪ -‬ﻣﻨﺠﻢ و رﻳﺎﺿﻴﺪان ﺑﺰرگ‬ ‫ و ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ادﺑﺎ و ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻋﻠﻤﺎى ﻣﺎ در ﻋﻠـﻮم ﻃﺒﻴﻌـﻰ و ﺑﺰرﮔﺘـﺮﻳﻦ رﻳﺎﺿـﻴﺪاﻧﻬﺎ و ﻣﻨﺠﻤـﺎن و‬‫ﭘﺰﺷﻜﻬﺎى ﻣﺎ ﻛﻪ اﻣﺮوز آﺛﺎر ﻋﻠﻤﻰ آﻧﻬـﺎ در دﻧﻴـﺎ ﻣﻄـﺮح اﺳـﺖ‪ ،‬ﻫﻤﺰﻣـﺎن ﺑـﺎ ﻗـﺮون وﺳـﻄﻰ زﻧـﺪﮔﻰ‬ ‫ﻣﻰﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻠﻪ‪ ،‬ﻗﺮون وﺳﻄﻰ‪ ،‬ﻗﺮون ﻇﻠﻤﺎت و ﺗﺎرﻳﻜﻰ ﺑﺮاى اروﭘﺎﻳﻴﻬﺎﺳﺖ و ﻗﺮون درﺧﺸﺶ داﻧـﺶ‬ ‫ﺑﺮاى ﻣﺎ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻬﺎ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اروﭘﺎﻳﻴﻬﺎ‪ ،‬اﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ را ﻛﺘﻤﺎن ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ و ﻣﻮرﺧﺎن ﻏﺮﺑﻰ‪ ،‬آن را ﺑﻪ زﺑـﺎن‬ ‫ﻧﻤﻰآورﻧﺪ و ﻣﺎ ﻫﻢ ﻋﺎدت و ﺑﺎور ﻛﺮدهاﻳﻢ!‬

‫‪469‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫ﻣﻠﺘﻰ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺳﺎﺑﻘﻪى درﺧﺸﺎن ﺗﺎرﻳﺨﻰ‪ ،‬در دوران ﺳﺘﻢ ﻓﺮاﮔﻴﺮ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭘﺎدﺷﺎﻫﻰ در اﻳﻦ ﻛﺸـﻮر ‪ -‬و‬ ‫ﺑﺪﺗﺮ از ﻫﻤﻪ در اﻳﻦ دوﻳﺴﺖ ﻳﺎ ﺻﺪ و ﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎل اﺧﻴﺮ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ اواﺧﺮ ﻗﺎﺟﺎرﻳﻪ و ﻫﻤﻪى دوران ﭘﻬﻠﻮى‬ ‫ از ﻟﺤﺎظ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬در اﻳﻦ ﺣﺪ از ﺗﻨﺰل ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﻛـﺎرى اﺳـﺖ ﻛـﻪ اﻧﺠـﺎم دادﻧـﺪ و‬‫ﻋﻠﺖ ﻋﻤﺪهى اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ‪ ،‬ﺟﺪاﻳﻰ دﻳﻦ از ﻋﻠﻢ در ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﺑﻮد‪ .‬ﻋﻠﻤﺎ و داﻧﺸﻤﻨﺪان و ﻣﺤﻘﻘـﺎن ﻋﻠـﻮم‬ ‫ﻃﺒﻴﻌﻰ در ﻛﺸﻮر ﻣﺎ‪ ،‬از دﻳﻦ ﺟﺪا ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ و در ﻧﺘﻴﺠـﻪ ﺑـﻪ درد ﻣـﺮدم و ﻛﺸـﻮر و ﻣﻠﺘﺸـﺎن ﻧﺨﻮردﻧـﺪ‪.‬‬ ‫ﺧﻮﺑﺘﺮﻫﺎ و ﺑﻬﺘﺮﻳﻨﻬﺎﻳﺸﺎن رﻓﺘﻨﺪ و ﺑﺮاى ﺑﻴﮕﺎﻧﮕﺎن ﻣﻔﻴﺪ واﻗﻊ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻋﺪهﻳﻰ ﻫﻢ در ﻫﻤﻴﻦﺟـﺎ ﺑﻮدﻧـﺪ و‬ ‫ﺑﺮاى ﺑﻴﮕﺎﻧﻪﻫﺎ ﻛﺎر ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬روﺷﻨﻔﻜﺮاﻧﻰ ﻛﻪ در ﻫﻤﻴﻦ داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ درس ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻬﺎ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛـﻪ در‬ ‫ﻃﻮل ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭘﻬﻠﻮى‪ ،‬ادارهى اﻳﻦ ﻛﺸﻮر را ﺑﻪ ﺧﺎﺋﻨﺎﻧﻪﺗﺮﻳﻦ وﺟﻬﻰ ﺑﺮ ﻋﻬﺪه داﺷﺘﻨﺪ و ﺑﻪ اﻳـﻦ ﻣﻠـﺖ‬ ‫ﺧﻴﺎﻧﺖ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ‪ ،‬ﻣﺘﺨﺮﺟﺎن ﻫﻤﻴﻦ داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺧﺪا رﺣﻢ ﻛﺮد ﻛﻪ اﻧﻘـﻼب اﺳـﻼﻣﻰ ﭘﺪﻳـﺪ‬ ‫آﻣﺪ‪ .‬آن ﻧﺴﻠﻰ ﻛﻪ ﺑﺘﺪرﻳﺞ از روﺷﻨﻔﻜﺮان ﻣﺘﺄﺧﺮ اﻳﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻓﺎرغاﻟﺘﺤﺼﻴﻞ ﺷـﺪه ﺑﻮدﻧـﺪ و ﺑـﻪ ﺳـﻤﺖ‬ ‫ﻛﺎرﻫﺎى ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻣﻰرﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻗﺪرى ﻧﺴﻞ ﺑﻰرﻳﺸﻪ و ﺑﻰاﻋﺘﻘﺎد و ﺑﻰﭘﻴﻮﻧﺪى ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺧﺪا ﻣﻰداﻧﺪ اﮔﺮ‬ ‫آﻧﻬﺎ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻛﺎر ﻣﻰآﻣﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﻠﺖ و اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﭼﻪ ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻫﺴﺖ و ﻧﻴﺴﺖ و ﺑﻮد و ﻧﺒـﻮد اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﻠﺖ را ﻣﻰﺳﻮزاﻧﺪﻧﺪ و از ﺑﻴﻦ ﻣﻰﺑﺮدﻧﺪ! ﺧﺪا را ﺷﻜﺮ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻬﻠﺖ ﭘﻴﺪا ﻧﻜﺮدﻧﺪ و اﻧﻘـﻼب اﺳـﻼﻣﻰ‬ ‫آﻣﺪ و آن ﺳﻠﺴﻠﻪ و ﻃﻮﻣﺎر را درﻫﻢ درﻳﺪ‪.‬‬ ‫‪470‬‬

‫در ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬ﻋﻠﻢ و دﻳﻦ ﭘﺎﺑﻪﭘﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﺪ‪ .‬وﺣﺪت ﺣﻮزه و داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ اﻳـﻦ‪ .‬وﺣـﺪت‬ ‫ﺣﻮزه و داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﻣﻌﻨـﺎﻳﺶ اﻳـﻦ ﻧﻴﺴـﺖ ﻛـﻪ ﺣﺘﻤـﺎً ﺑﺎﻳﺴـﺘﻰ ﺗﺨﺼﺼـﻬﺎى ﺣـﻮزهﻳـﻰ در داﻧﺸـﮕﺎه و‬ ‫ﺗﺨﺼﺼﻬﺎى داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ در ﺣﻮزه دﻧﺒﺎل ﺑﺸﻮد‪ .‬ﻧﻪ‪ ،‬ﻟﺰوﻣﻰ ﻧﺪارد‪ .‬اﮔﺮ ﺣﻮزه و داﻧﺸﮕﺎه ﺑﻪ ﻫﻢ وﺻـﻞ و‬ ‫ﺧﻮﺷﺒﻴﻦ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺑﻪ ﻫﻢ ﻛﻤﻚ ﺑﻜﻨﻨﺪ و ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻫﻤﻜﺎرى ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬دو ﺷﻌﺒﻪ از ﻳﻚ ﻣﺆﺳﺴﻪى ﻋﻠـﻢ‬ ‫و دﻳﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺆﺳﺴﻪى ﻋﻠﻢ و دﻳﻦ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﺆﺳﺴﻪ اﺳﺖ و ﻋﻠﻢ و دﻳﻦ ﺑـﺎ ﻫﻤﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻣﺆﺳﺴـﻪ‪ ،‬دو‬ ‫ﺷﻌﺒﻪ دارد‪ :‬ﻳﻚ ﺷﻌﺒﻪ‪ ،‬ﺣﻮزهﻫﺎى ﻋﻠﻤﻴﻪ و ﺷﻌﺒﻪى دﻳﮕﺮ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣـﺮﺗﺒﻂ و‬ ‫ﺧﻮﺷﺒﻴﻦ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻫﻢ ﻛﺎر ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬از ﻫﻢ ﺟﺪا ﻧﺸﻮﻧﺪ و از ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻋﻠﻮﻣﻰ را ﻛـﻪ اﻣـﺮوز‬ ‫ﺣﻮزهﻫﺎى ﻋﻠﻤﻴﻪ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻓﺮا ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎﻫﻴﻬﺎ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺗﻌﻠﻴﻢ ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ .‬دﻳﻦ و ﻣﻌﺮﻓﺖ دﻳﻨﻰ را ﻫﻢ‬ ‫ﻛﻪ داﻧﺸﮕﺎﻫﻴﻬﺎ اﺣﺘﻴﺎج دارﻧﺪ‪ ،‬ﻋﻠﻤﺎى ﺣﻮزه ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺗﻌﻠﻴﻢ ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ .‬ﺳﺮّ ﺣﻀﻮر ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪﮔﺎن روﺣـﺎﻧﻰ در‬ ‫داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻪ ﻗﺪر ﺧﻮب اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ارﺗﺒﺎﻃﻬﺎ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰى و ﺳـﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻰ ﺑﺸـﻮد‪.‬‬ ‫اﻳﻦ‪ ،‬ﻳﻜﻰ از ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ و ﻃﺒﻴﻌﻴﺘﺮﻳﻦ وﺣﺪﺗﻬﺎﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ .6‬وﺣﺪت ﺣﻮزه و داﻧﺸﮕﺎه‬

‫ﻣﻰداﻧﻴﺪ ﻛﻪ در دوران اﺧﺘﻨﺎق و در آن ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ دﺳـﺘﮕﺎه ﺟﺒـﺎر ﺑـﺮاى ﺟـﺪا ﻛـﺮدن روﺣـﺎﻧﻴﻮن از‬ ‫ﺗﺤﺼﻴﻠﻜﺮدهﻫﺎ‪ ،‬از ﺗﻤﺎم وﺳﺎﻳﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﻛﺮد‪ ،‬ﻳﻚ ﻋﺪه روﺣﺎﻧﻰِ آﮔﺎه و ﻋـﺎﻟﻢ و ﻋﺎﻗـﻞ و ﻣﺼـﻠﺤﺖ‬ ‫ﺑﻴﻦ و ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺷﻨﺎس داﺷﺘﻴﻢ ﻛﻪ ارﺗﺒﺎﻃﺸﺎن را ﺑﺎ داﻧﺸـﮕﺎﻫﻬﺎ ﻣﺴـﺘﺤﻜﻢ ﻛﺮدﻧـﺪ‪ .‬ﺑﻬﺘـﺮﻳﻦ ﺟﻠﺴـﺎت‬ ‫ﺳﺨﻨﺮاﻧﻴﻬﺎى ﻋﻠﻤﺎﻳﻰ ﻣﺜﻞ ﻣﺮﺣﻮم آﻳﺔاﻟﻠَّﻪ ﻣﻄﻬﺮى و اﻣﺜﺎل اﻳﺸﺎن‪ ،‬در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﺑـﻮد و ﻣﺮﺣـﻮم دﻛﺘـﺮ‬ ‫ﻣﻔﺘﺢ )رﺿﻮاناﻟﻠَّﻪﻋﻠﻴﻪ( ﻳﻜﻰ از ﭘ‪‬ﺮﻛﺎرﺗﺮﻳﻦ و ﻓﻌﺎﻟﺘﺮﻳﻦ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ روﺣﺎﻧﻴﻮن ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﻃﻠّﺎب و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻗﺪر ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ را ﺑﺪاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ آﺷـﻨﺎ و ﻣـﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ ،‬اﺣﺴـﺎس ﺑﻴﮕـﺎﻧﮕﻰ‬ ‫ﻧﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪى و ﺑﺮادرى را ﺣﻔﻆ ﻛﻨﻨﺪ و روﺣﺎﻧﻴﻮن در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﻋﻤﻼً ‪ -‬ﻗﺒﻞ از ﻗﻮﻻً‬ ‫ ﻛﻮﺷﺶ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎى ﻛﺎﻣﻞ ﻋﺎﻟﻢ دﻳﻦ و ﻃﻠﺒﻪى ﻋﻠـﻮم دﻳﻨـﻰ را ﺑـﻪ ﻃـﻼب و داﻧﺸـﺠﻮﻳﺎن و‬‫داﻧﺸﮕﺎﻫﻴﺎن اراﻳﻪ ﺑﺪﻫﻨﺪ و ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﺮدو ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺎ ﺣﺴﺎﺳـﻴﺖ ﻣﺜﺒـﺖ و ﺑـﺎ ﻋﻼﻗـﻪ‬ ‫ﻫﻤﻜﺎرى ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﻫﻤﻜﺎرى و وﺣـﺪت ﺣـﻮزه و داﻧﺸـﮕﺎه اﺳـﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ ﺑـﺮاى اﻳـﻦ ﻛـﺎر‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى و ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻰ ﺑﺸﻮد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻣﻔﻬﻮم‪ ،‬دﻻﻳﻞ و ﻣﺒﺎﻧﻲ وﺣﺪت ﺣﻮزه و داﻧﺸﮕﺎه‬

‫‪ ...‬اﻣﺎ ﻣﺴﺄﻟﻪى وﺣﺪت ﺣﻮزه و داﻧﺸﮕﺎه و روﺣﺎﻧﻰ و داﻧﺸﺠﻮ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦﻛﻪ ﺑﻴﺶ از ده ﺳﺎل از اﻋﻼم اﻳﻦ‬ ‫اﻣﺮ ﻣﻰﮔﺬرد‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻰرﺳﺪ ﻛﻪ ﻫﻨﻮز درﺑﺎرهى اﻳﻦ ﺑﻨﻴﺎن ﻣﺒﺎرﻛﻰ ﻛﻪ اﻣﺎم ﺑﺰرﮔﻮارﻣﺎن ﺑﻨـﺎ ﮔﺬاﺷـﺘﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﺟﺎ ﺑﺮاى ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻛﺮدن و ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﺮدن ﻫﺴﺖ‪ .‬وﺣﺪت ﺣﻮزه و داﻧﺸﮕﺎه ﻳﻌﻨﻰ ﭼﻪ؟ آﻳﺎ‬ ‫ﻣﻘﺼﻮد اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎى ﺣﻮزه را در داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎى داﻧﺸﮕﺎه را در ﺣﻮزه اﺟﺮا ﻛﻨـﻴﻢ؟‬ ‫ﻳﻘﻴﻨﺎً ﻣﻘﺼﻮد اﻳﻨﻬﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺣﻮزه ﺑﺮاى ﺧﻮد‪ ،‬ﻋﻠﻮم و درﺳﻬﺎ و روﺷﻬﺎﻳﻰ دارد؛ داﻧﺸﮕﺎه ﻫﻢ ﺑﺮاى ﺧﻮد‪،‬‬ ‫ﻋﻠﻮم و روﺷﻬﺎ و ﻣﻘﺎﺻﺪى دارد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻫﺮﻛﺪام ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ روﺷﻬﺎى ﺧﻮد را ﻛﺎﻣﻞ ﻛﻨﻨﺪ و از ﺗﺠﺮﺑـﻪﻫـﺎى‬ ‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ؛ دراﻳﻦ ﺑﺤﺜﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻘﺼـﻮد از وﺣـﺪت ﺣـﻮزه و داﻧﺸـﮕﺎه‪ ،‬اﻳﻨﻬـﺎ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫وﺣﺪت ﺣﻮزه و داﻧﺸﮕﺎه ﻛﻪ اﻣﺎم ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺷﻌﺎر ﻣﻄـﺮح ﻛﺮدﻧـﺪ‪ ،‬اﻏﻠـﺐ از واﻗﻌﻴـﺖ ﺗﻠﺨـﻰ در‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪى ﻣﺎ و ﻳﺎ ﻫﻤﻪى ﺟﻮاﻣﻊ اﺳﻼﻣﻰ ﻣﻨﺸﺄ ﻣﻰﮔﺮﻓﺖ ﻛـﻪ آن واﻗﻌﻴـﺖ ﺗﻠـﺦ‪ ،‬ﺳـﺎﺧﺘﻪ و ﭘﺮداﺧﺘـﻪى‬ ‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ و ﺣﺴﺎبﺷﺪهى دﺳﺖ اﺳﺘﻌﻤﺎر ﺑﻮد‪ .‬آن واﻗﻌﻴﺖ اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ وﻗﺘﻰ اﺳﺘﻌﻤﺎرﮔﺮان‪ ،‬ﻧﻘﺸـﻪﻫـﺎى‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺟﻤﻊ ﻛﺜﻴﺮي از داﻧﺸﮕﺎﻫﻴﺎن و ﻃﻼب ﺣﻮزهﻫﺎي ﻋﻠﻤﻴﻪ‪68/9/29 -‬‬

‫‪471‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫ﻓﺘﻮﺣﺎت ﺳﻴﺎﺳﻰ و اﻗﺘﺼﺎدى و اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ و ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﺧﻮد را ﻃﺮاﺣﻰ ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻳـﻚ ﻣـﺎﻧﻊ ﻋﻤـﺪه‬ ‫ﺑﺮﺧﻮرد ﻛﺮدﻧﺪ و آن‪ ،‬اﻋﺘﻘﺎدات دﻳﻨﻰ ﻣﻠﺘﻬﺎ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ اﻋﺘﻘﺎدات دﻳﻨﻰ‪ ،‬ﻫﻤﻪﺟﺎ ﻣﺰاﺣﻢ ﺗﺠﺎوزﻃﻠﺒﻰ اﺳﺘﻌﻤﺎرﮔﺮان ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬آن دﻳﻦ ﺗﺤﺮﻳﻒﺷﺪه‪ ،‬دﻳﻨﻰ ﻛـﻪ‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﻪى دﺳﺖ ﻗﺪرﺗﻬﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮر ﻃﺒﻴﻌﻰ ﺑﺎ ﻗﺪرﺗﻬﺎ ﻣﻌﺎرﺿﻪﻳﻰ ﻧﺪارد‪ .‬اﺳﻼم ﻣﺼـﺪاق ﺗـﺎم و ﺗﻤـﺎم‬ ‫آن دﻳﻨﻰ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺎ ﺣﻤﻠﻪ و ﻳﻮرش ﻫﻤﻪﺟﺎﻧﺒـﻪ و ﻣﺘﺠﺎوزاﻧـﻪى دول اﺳـﺘﻌﻤﺎرى ﺑـﻪ ﻣﻨـﺎﻃﻖ اﺳـﻼﻣﻰ‪،‬‬ ‫ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً ﻣﻌﺎرﺿﻪ ﻣﻰﻛﺮد‪ .‬اﺳﺘﻌﻤﺎرﮔﺮان در ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺧﻮدﺷﺎن‪ ،‬اﻳﻦ را ﻓﻬﻤﻴﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫زﻳﺎد ﺷﻨﻴﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻰﺧﻮاﻫﻢ ﺗﻜﺮار ﻛﻨﻢ‪ .‬در ﻫﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﺮدﻧـﺪ و در ﻛﺸـﻮرﻫﺎى ﻋﺮﺑـﻰ‪ ،‬اﻳـﻦ را‬ ‫ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬در اﻳﺮان‪ ،‬اﻳﻦ را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮﺟﺎ ﻛﻪ اﺣﺴﺎس وﺟﺪان دﻳﻨـﻰ در ﻣـﺮدم ﺑﻴـﺪار ﺑـﻮد‪،‬‬ ‫ﻧﻘﺸﻪﻫﺎى اﺳﺘﻌﻤﺎر ﺑﺎ ﻣﺎﻧﻊ ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﻰﺷﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧـﻪ‪ ،‬ﻣـﺎﺟﺮاى ﺗﻨﺒـﺎﻛﻮ در اﻳـﺮان ﺑـﻮد‪ .‬ﻳـﻚ ﻧﻤﻮﻧـﻪ‪،‬‬ ‫ﻧﻬﻀﺖ ﻣﺸﺮوﻃﻴﺖ در آﻏﺎز ﻛﺎر در اﻳﺮان ﺑﻮد‪ .‬ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬ﺣﻮادث ﺧﻮﻧﻴﻨﻰ ﺑﻮد ﻛﻪ در ﻫﻨﺪ‪ ،‬در ﻣﻘﺎﺑـﻞ‬ ‫اﻧﮕﻠﻴﺴﻴﻬﺎ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎد‪ .‬ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻮرد اﻓﻐﺎﻧﻴﻬﺎى ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎ اﻧﮕﻠﻴﺴـﻴﻬﺎ در اواﺳـﻂ ﻗـﺮن ﻧـﻮزدﻫﻢ‬ ‫ﺑﻮد‪ .‬ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬ﺣﺮﻛﺖ ﺳﻴﺪ ﺟﻤﺎل در ﻣﺼﺮ ﺑﻮد ﻛﻪ اﻧﮕﻠﻴﺴـﻴﻬﺎ را ﻟﺮزاﻧـﺪ‪ .‬از اﻳـﻦ ﻗﺒﻴـﻞ ﻧﻤﻮﻧـﻪﻫـﺎ‪،‬‬ ‫ﻓﺮاواﻧﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻟﺮدﻫﺎى ﺳﻴﺎﺳﻰ و اﻧﮕﻠﻴﺴﻴﻬﺎى ﻋﺎﻟﻰرﺗﺒﻪى دوﻟﺘﻰ در آن زﻣﺎن‪ ،‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً اﻧﮕﺸﺖ آﻧﻬـﺎ ﻧﻘﺸـﻪى ﺳﻴﺎﺳـﻰ‬ ‫‪472‬‬

‫دﻧﻴﺎ را رﻗﻢ ﻣﻰزد‪ .‬درﺣﻘﻴﻘﺖ‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﻫﻤﻪى دﻧﻴﺎ ﻛﺎر داﺷﺘﻨﺪ؛ از اﺳﺘﺮاﻟﻴﺎ ﺑﮕﻴﺮﻳـﺪ‪ ،‬ﺗـﺎ ﻣﻨـﺎﻃﻖ ﻣﺮﻛـﺰى‬ ‫آﺳﻴﺎ‪ ،‬ﺗﺎ ﺷﺒﻪﻗﺎرهى ﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ اﻳﺮان‪ ،‬ﺗﺎ ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺷﻤﺎل آﻓﺮﻳﻘﺎ و ﺗﺎ اﻣﺮﻳﻜﺎ‪ .‬اﻳﻦ ﺟﺰﻳﺮهى ﻛﻮﭼﻚ‪ ،‬در‬ ‫ﺗﻤﺎم ﻣﻨﺎﻃﻖ دﻧﻴﺎ اﻋﻤﺎل ﻧﻔﻮذ ﻣﻰﻛﺮد‪.‬‬ ‫آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪﻧﺪ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪى ﺣﺴﺎس دﻧﻴﺎ ‪ -‬ﻛﻪ ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز دارد و ﻣﻰﺑﺎﻳـﺪ اﻧـﺮژى‬ ‫آﻳﻨﺪهى دﻧﻴﺎى آن روز را ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺑﻜﻨﺪ و از ﻟﺤﺎظ ﺳﻮقاﻟﺠﻴﺸﻰ‪ ،‬آن وﻗﺘﻰﻛﻪ ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎﻫﺎ و اﻳـﻦ وﺳـﺎﻳﻞ‬ ‫ارﺗﺒﺎﻃﻰِ ﺳﺮﻳﻊ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﻧﻘﻄﻪى ﺣﻴﺎﺗﻰ ﺑﻴﻦ ﺷﺮق و ﻏﺮب ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻰﺷﺪ ‪ -‬اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻨـﺪ ﺧﻮدﺷـﺎن را‬ ‫ﺗﺜﺒﻴﺖ ﺑﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺠﺒﻮرﻧﺪ ﻓﻜﺮ اﺳﻼم را ﺑﻜﻨﻨﺪ و ﺑﻪﮔﻮﻧﻪﻳﻰ وﺟﻮد وﺟﺪان دﻳﻨﻰ اﺳﻼم را در اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘـﻪ‬ ‫ﻋﻼج ﻛﻨﻨﺪ؛ واﻟّﺎ ﺑﺎ ﺑﻴﺪار ﺑﻮدن وﺟﺪان دﻳﻨﻰ و اﻳﻤﺎن اﺳﻼﻣﻰ ﻣﺮدم‪ ،‬اداﻣـﻪى ﻧﻘﺸـﻪﻫـﺎى آﻧﻬـﺎ ﻣﻤﻜـﻦ‬ ‫ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺗﺸﺨﻴﺼﺸﺎن‪ ،‬ﺗﺸﺨﻴﺺ درﺳﺘﻰ ﺑﻮد و واﻗﻌﺎً درﺳﺖ ﻓﻬﻤﻴﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎﻧﻊ ﻋﻤﺪه ﺑﺮاى آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻋﺒـﺎرت‬ ‫از اﺳﻼم ﺑﻮد‪ .‬ﺣﺎﻻ ﻣﺎ ﻛﻪ اﻧﮕﻠﻴﺴﻴﻬﺎ را ﮔﻔﺘﻴﻢ‪ ،‬ﻧﻪ اﻳﻦﻛﻪ ﺑﻘﻴﻪى دوﻟﺘﻬﺎى اروﭘﺎﻳﻰ ﻣـﺆﺛﺮ ﻧﺒﻮدﻧـﺪ؛ ﺧﻴـﺮ‪،‬‬

‫‪ .6‬وﺣﺪت ﺣﻮزه و داﻧﺸﮕﺎه‬

‫ﻓﺮاﻧﺴﻪ و اﻳﺘﺎﻟﻴﺎ و ﭘﺮﺗﻐﺎل و ﺑﻠﮋﻳﻚ ﻫﻢ ﺑﻮدﻧـﺪ‪ .‬در ﻫﻤـﻪى ﻛﺎرﻫـﺎﻳﻰ ﻛـﻪ آن روز در ﻧﻘـﺎط ﻣﺨﺘﻠـﻒ‬ ‫ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺤﻮر ﻋﻤﺪه اﻧﮕﻠﻴﺴﻴﻬﺎ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬در ﺻﺤﻨﻪى زﻧﺪﮔﻰ ﺳﻴﺎﺳﺘﻬﺎ و اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت‪ ،‬ﻫﺮ ﻣﻠﺘـﻰ ﻧـﻮﺑﺘﻰ‬ ‫دارد‪ .‬آن روز ﻫﻢ ﻧﻮﺑﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﻮد؛ ﻣﻰﺗﺎﺧﺘﻨﺪ و ﺑﻰرﺣﻤﺎﻧﻪ ﺗﺼﺮف ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫وﻗﺘﻰ ﻛﻪ ﻧﻮﺑﺖ ﺑﻪ ﻛﺸﻮرﻫﺎى اﺳﻼﻣﻰ رﺳﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻓﻜﺮ اﻓﺘﺎدﻧﺪ ﻛـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ ﻛـﺎرى ﻛـﺮد ﻛـﻪ ﻧﺴـﻠﻬﺎى‬ ‫روﺑﻪرﺷﺪ اﻳﻦ ﻛﺸﻮرﻫﺎ‪ ،‬از دﻳﻦ ﺟﺪا ﺑﺸﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاى اﻳﻦ ﻛﺎر‪ ،‬دو راه ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻴﻤﻮده ﻣﻰﺷﺪ‪:‬‬ ‫ﻳﻚ راه‪ ،‬اﺷﺎﻋﻪى ﺷﻬﻮات و ﺑﺎزﻛﺮدن راه ﺷﻬﻮﺗﺮاﻧﻰ ﺑﻮد‪ .‬ﻫﻤﻪى ادﻳﺎن ﻋﺎﻟﻢ‪ - ،‬ﻧﻪ ﻓﻘـﻂ دﻳـﻦ اﺳـﻼم؛‬ ‫ﻣﻨﺘﻬﺎ دﻳﻦ اﺳﻼم‪ ،‬ﻣﻨﻈﻤﺘﺮ و دﻗﻴﻘﺘﺮ از ﺳﺎﻳﺮ ادﻳﺎن ‪ -‬ﺑﺎ ﻋﻨﺎن ﮔﺴﻴﺨﺘﮕﻰ ﺷﻬﻮات اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﻣﺨﺎﻟﻔﻨﺪ‪ .‬ادﻳﺎن‬ ‫ﺑﺮاى ﺷﻬﻮات‪ ،‬ﺿﺎﺑﻄﻪ و ﻗﺎﻋﺪه و ﺣﺪود و ﻗﻴﻮد دارﻧﺪ‪ .‬ﭘـﺮورش روح اﻧﺴـﺎن‪ ،‬ﺑـﺪون ﻣﺤـﺪود ﻛـﺮدن‬ ‫ﺷﻬﻮات ﻛﻪ اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬وﻗﺘﻰ ﻛﻪ ﺷﻬﻮات اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﻋﻨﺎن ﮔﺴﻴﺨﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻤـﺎن ﺣﻴـﻮان و ﺑﻬـﺎﻳﻢ‬ ‫اﺳﺖ و رﺷﺪ اﻧﺴﺎﻧﻰ اﻣﻜﺎن ﻧﺪارد‪ .‬ﻟﺬا ادﻳﺎن ﺑﺎ ﺷﻬﻮات و ﻋﻨﺎن ﮔﺴﻴﺨﺘﮕﻰ آن ﻣﺨﺎﻟﻔﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﺲ در ﻫﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪﻳﻰ‪ ،‬راه ﻣﺒﺎرزهى ﺳﺎده و آﺳـﺎن ﺑـﺎ ادﻳـﺎن اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ راه ﻋﻨـﺎنﮔﺴـﻴﺨﺘﮕﻰ و‬ ‫ﻣﻬﺎرﮔﺴﻴﺨﺘﮕﻰ ﺷﻬﻮات را ﺑﺎز ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در اﻳﺮان‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﺎر را ﺷﺮوع ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻳﻜﻰ از راﻫﻬﺎﻳﺶ ‪ -‬ﻛﻪ ﺟﺰو‬ ‫ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ ﺑﻮد ‪ -‬ﻛﺸﻒ ﺣﺠﺎب ﺑﻮد‪ .‬ﻳﻜﻰ دﻳﮕﺮ از راﻫﻬﺎﻳﺶ‪ ،‬رواج ﻣﻴﺨﻮارﮔﻰ ﺑﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛـﺎر‬ ‫را اﻧﺠﺎم دادﻧﺪ‪ .‬ﻛﺎر دﻳﮕﺮ اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ راﺑﻄﻪى ﻣﺤـﺪود زن و ﻣـﺮد را ﺑﺸـﻜﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‪ ،‬ﺟـﺰو ﻛﺎرﻫـﺎى‬ ‫ﺗﺠﺮﺑﻪﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬وﺳﺎﻳﻞ ﺟﺪﻳﺪ ﻋﻠﻤﻰ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎى ﺗﻤﺪن ‪ -‬ﻣﺜﻞ ﺳﻴﻨﻤﺎ و رادﻳﻮ و ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن و اﻣﺜﺎل‬ ‫اﻳﻨﻬﺎ ‪ -‬ﻧﻴﺰ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را ﻣﻰداد ﻛﻪ ﺑﺎ ﺧﻴﺎل راﺣﺖ اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ را در ﺟﺎﻣﻌﻪ اﻧﺠﺎم ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‪،‬‬ ‫ﻏﻴﺮ از ﻣﻘﻮﻟﻪى ﻋﻠﻢ و ﺳﻮاد و ﻓﻜﺮﻳﺎت و ذﻫﻨﻴﺎت ﺑﻮد‪.‬‬ ‫اﺷﺘﺒﺎه اﻳﻦﺟﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﺪهﻳﻰ ﺧﻴﺎل ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬آن ﭼﻴﺰى ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﻰﺷﻮد ﺷـﻬﻮات رواج ﭘﻴـﺪا ﻛﻨـﺪ‪،‬‬ ‫ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻪ‪ ،‬ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ‪ ،‬آن ﺟﺮﻳﺎن دوم ﺑﻮد‪ .‬ﺟﺮﻳـﺎن اول‪ ،‬ﺟﺮﻳـﺎن ﻓﺮﻫﻨﮕـﻰ ﻣﺤـﺾ و‬ ‫ﺑﺎزﻛﺮدن راه ﻓﺴﺎد ﻓﻜﺮى و ﻋﻤﻠﻰ و ﺟﻨﺴﻰ و اﺑﺘﺬال زﻧﺪﮔﻰ روى ﻣﺮدم ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬آن ﻛﺎر اول ﺑﻮد ﻛﻪ‬ ‫اﻧﺠﺎم دادﻧﺪ‪ .‬ﻟﺬا اوﻟﻴﻦ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﻤﻠﻪى ﻏﺮﺑﻴﻬﺎ در اﻳﺮان و ﻫﻤﻴﻦﻃـﻮر در ﻛﺸـﻮرﻫﺎى دﻳﮕـﺮ‬ ‫ﻓﺎﺳﺪ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﻮادان ﻧﺒﻮدﻧﺪ؛ ﺑﺴﻴﺎرى از ﺑﻰﺳﻮادان ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ ﺣﺎﻻ ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ در دوران رژﻳﻢ ﺳﺘﻤﺸﺎﻫﻰ ﻏﺮق در ﻓﺴﺎد ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﻛﺜـﺮ و اﻏﻠﺒﺸـﺎن ﺑـﻰﺳـﻮادان و ﻃﺒﻘـﺎت‬ ‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻠﻪ‪ ،‬رﻓﺎه ﻣﺆﺛﺮ اﺳﺖ و ﻛﻤﻚ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬آن ﺣﺎﻟﺖ رﻓﺎه و ﻣﺼﺮفزدﮔﻰ و آﺳﺎﻳﺶ‬

‫‪473‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫زﻧﺪﮔﻰ‪ ،‬ﺑﻪ آن ﻓﺴﺎدى ﻛﻪ آﻧﻬﺎ دﻧﺒﺎل ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى ﻣﻰﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻤﻚ ﻣـﻰﻛـﺮد‪ .‬اﻳـﻦ‪ ،‬ﻳـﻚ‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎن ﻋﻠﻤﻰ و ﻓﻜﺮى ﺑﻮد‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ ﺑﺎ ورود ﺗﻔﻜﺮات ﻋﻠﻤﻰِ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﻛﺸﻮرﻫﺎى اﺳـﻼﻣﻰ‬ ‫ ﻛﻪ ﻗﻬﺮاً ﺟﺎذﺑﻪ داﺷﺖ و ﻃﺒﻴﻌﻰ ﺑﻮد ﻛﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎى ﻋﻠﻤﻰﻳﻰ ﻛﻪ اروﭘﺎ ﺑﻪ آن دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺟﺎذﺑﻪ‬‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ‪ -‬اﻳﻦ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎى ﻋﻠﻤﻰ را وﺳﻴﻠﻪﻳﻰ ﺑﺮاى ﺑﻰاﻋﺘﻘﺎدى ﺑﻪ دﻳﻦ و ﺧﺎﻣﻮش ﻛﺮدن ﺷـﻌﻠﻪى‬ ‫اﻳﻤﺎن دﻳﻨﻰ در دﻟﻬﺎ و از ﺑﻴﻦ ﺑﺮدن ﺑﻴﺪارى وﺟﺪان دﻳﻨﻰ در آﺣﺎد ﻣﺮدم ﻗﺮار دادﻧﺪ‪ .‬ﻟـﺬا داﻧﺸـﮕﺎﻫﻬﺎ را‬ ‫از اول ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪى ﺑﻰاﻋﺘﻘﺎدى ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﺮ ﮔﺮوه از ﺟﻮاﻧﺎﻧﻰ ﻛﻪ در دورهﻫﺎى اول ﺑﺮاى ﺗﺤﺼﻴﻞ رﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻫﺪف ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺿﺪ اﺳﻼﻣﻰ اروﭘﺎﻳﻴﻬﺎ‬ ‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬آن ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ اوﻟﻴﻦ ﭘﺮورشﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎى ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻏﺮب ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻏﺎﻟﺒﺎً ‪ -‬ﻧﻤـﻰﮔـﻮﻳﻢ ﻫﻤـﻪ ‪-‬‬ ‫ﻛﺴﺎﻧﻰ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ دﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻴﮕﺎﻧﮕﻰ و ﺑﻠﻜﻪ ﻋﻨﺎدى اﺣﺴﺎس ﻣﻰﻛﺮدﻧـﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ ﺿـﻌﻒ ﻧﻔﺴـﻬﺎ و ﻧﺒـﻮدن‬ ‫ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت دﻳﻨﻰ ﻗﻮى و ﺑﺎب روز ﻫﻢ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﻨﻴﺎن داﻧﺸﮕﺎه ‪ -‬ﻳﻌﻨﻰ ﻣﺮﻛﺰ ﭘﺮورش اﻧﺴﺎﻧﻬﺎى داﻧﺸﻤﻨﺪ ﻃﺒﻖ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎى ﻋﻠﻤﻰ روز ‪ -‬ﺑﺮ ﺑـﻰدﻳﻨـﻰ و‬ ‫ﻣﻌﺎرﺿﻪى ﺑﺎ دﻳﻦ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪ و ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺳﺎل اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ را ﺑﺎ ﻗﻮ‪‬ت و دﻗﺖ دﻧﺒـﺎل ﻛﺮدﻧـﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨـﻰ ﻧـﻪ‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ دﻳﻦ را در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﺿﻌﻴﻒ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﺎرﺿﻪى ﺑﺎ آن ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﺪف اﻳﻨﻬـﺎ ﻣﻌﺎرﺿـﻪى‬ ‫‪474‬‬

‫ﺑﺎ دﻳﻦ ‪ -‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان دﻳﻦ ‪ -‬ﻧﺒﻮد؛ ﻫﺪف‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﭼﻴﺰى ﺑـﻮد ﻛـﻪ اول ﻋـﺮض ﻛـﺮدم؛ ﻳﻌﻨـﻰ ﺑﺘﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﺮ‬ ‫ﻛﺸﻮرﻫﺎى اﺳﻼﻣﻰ ﺳﻠﻄﻪ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاى اﻳﻦ ﻛﺎر‪ ،‬ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮدﻧﺪ ﻧﺴﻠﻰ را ﭘﺮورش ﺑﺪﻫﻨﺪ و ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺑﻜﻨﻨﺪ ﻛﻪ آﻳﻨـﺪهى ﻛﺸـﻮر را ‪ -‬ﭼـﻪ از‬ ‫ﻟﺤﺎظ اداره و ﭼﻪ از ﻟﺤﺎظ ﺳﺎزﻧﺪﮔﻰ ﻛﺸﻮر ‪ -‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﮕﻴﺮد و ﺑﻪ دﻳﻦ اﻋﺘﻘﺎدى ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ و ﺑـﻪ‬ ‫اﻳﻤﺎن ﻣﺬﻫﺒﻰ ﭘﺎﻳﺒﻨﺪ ﻧﺒﺎﺷﺪ و ﺑﺘﻮاﻧﺪ در ﺗﺼﺮف آﻧﻬﺎ واﻗﻊ ﺑﺸﻮد‪ .‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﺗﺎ ﺣﺪود زﻳﺎدى ﻫـﻢ ﻣﻮﻓـﻖ‬ ‫ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻨﺎى داﻧﺸﮕﺎه را ﺑﻨﺎى ﺑﺪى ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻤﺎن اﺳﻼﻣﻰ و وﺟﺪان ﻣﻠﻰ در ﻣﻴـﺎن ﻣـﺮدم ﻣـﺎ‪ ،‬آنﭼﻨـﺎن ﺑـﻮد ﻛـﻪ ﻋـﺪهﻳـﻰ از داﻧﺸـﻤﻨﺪان و‬ ‫ﺗﺤﺼﻴﻠﻜﺮدﮔﺎن ﺳﺎﻟﻢ ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ و ﺳﺎﻟﻢ ﻫﻢ ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪﻫﻴﭻوﺟﻪ ﻧﻤﻰﺷﻮد ﻫﻤﻪى ﺗﺤﺼﻴﻠﻜﺮدﮔﺎن داﻧﺸـﮕﺎه‬ ‫را از دﻳﻦ و ﻣﺼﺎﻟﺢ دﻳﻨﻰ و ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﺮد‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ادﻋﺎى درﺳـﺘﻰ ﻧﻴﺴـﺖ‪ .‬اﻣـﺎ آن‬ ‫ﻛﺴﺎﻧﻰ را ﻛﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﻣﻰﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ از ﻣﻴﺎن اﻳﻦ ﺟﻤﻊ ﺑﻪ ﻣﺴﻨﺪﻫﺎى ﻗﺪرت ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاﺣﺘـﻰ اﻳـﻦ ﻛـﺎر را‬ ‫ﻛﺮدﻧﺪ و در اﺧﺘﻴﺎر ﺧﻮدﺷﺎن ﻗﺮار دادﻧﺪ‪ .‬ﻟﺬا رﺟﺎل ﺳﻴﺎﺳﻰ‪ ،‬ﺗﺤﺼﻴﻠﻜﺮدﮔﺎن اﻳﻦ داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ و ﻛﺴـﺎﻧﻰ‬

‫‪ .6‬وﺣﺪت ﺣﻮزه و داﻧﺸﮕﺎه‬

‫ﻛﻪ در ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﻛﺸﻮر ﺑﺮاى ﭘﺴﺘﻬﺎ ﻳﺎ ﻛﺎرﻫﺎى ﻣﺆﺛﺮ و ﺣﺴﺎس اﺣﺘﻴﺎج داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬در ﻳﻚ ﻧﺴﻞ‪ ،‬ﺑﻜﻠـﻰ ﺑـﺎ‬ ‫دﻳﻦ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬آن ﻧﺴﻞِ ﭘﺮورشﻳﺎﻓﺘﻪى دوران رﺿـﺎﺧﺎﻧﻰ و اواﻳـﻞ دوران ﻧﻔـﻮذ داﻧـﺶ ﺟﺪﻳـﺪ و‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮓ اروﭘﺎﻳﻰ در اﻳﺮان‪ ،‬ﻏﺎﻟﺒﺎً ﻧﺴﻞ ﺑﻰاﻋﺘﻘﺎدى ﺑﻮد‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻌﺪﻫﺎ وﺿﻊ ﻋﻮض ﺷﺪ و ﻛﺴﺎن زﻳﺎدى ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎى دﻳﻨﻰ و آﮔﺎﻫﻴﻬﺎى ﻣـﺬﻫﺒﻰ آﺷـﻨﺎ ﺷـﺪﻧﺪ و‬ ‫اﺣﺴﺎﺳﺎت در دﻟﻬﺎ ﺑﻴﺪار ﺷﺪ و ﺗﻔﻜﺮات ﺻـﺤﻴﺢ و روﺷـﻨﻔﻜﺮان ﻣﺘـﺪﻳﻨﻰ ﭘﻴـﺪا ﺷـﺪﻧﺪ و روﺣـﺎﻧﻴﻮن‬ ‫ﻧﺎﻓﺬاﻟﻜﻠﻤﻪﻳﻰ ‪ -‬اﻣﺜﺎل ﺷﻬﻴﺪ ﻣﻔﺘﺢ‪ ،‬ﺷﻬﻴﺪ ﻣﻄﻬﺮى‪ ،‬ﺷـﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸـﺘﻰ؛ اﻳـﻦ ﺷﺨﺼـﻴﺘﻬﺎى ﺑﺮﺟﺴـﺘﻪ ‪ -‬در‬ ‫داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ رﺳﻮخ ﻛﺮدﻧﺪ و اﺛﺮ ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ و ﻧﻴﺰ ﺑﻌﻀﻰ از ﺷﺨﺼـﻴﺘﻬﺎى داﻧﺸـﮕﺎﻫﻰ‪ ،‬ﺑـﺎ دﻧﻴـﺎى دﻳـﻦ و‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺬﻫﺒﻰ آﺷﻨﺎ ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﺮﺧﻼف آﻧﭽﻪ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻰﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺶ آﻣﺪ؛ اﻣﺎ ﺑﻨـﺎى ﻛـﺎر را آنﻃـﻮر‬ ‫ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺎم)ره( اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ را ﺑﻬﺘﺮ از ﻫﻤﻪ ﻛﺲ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬از رﻳﺸﻪﻫﺎى ﻗﻀﻴﻪ آﮔﺎه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻈـﺎﻫﺮ‬ ‫آن را در دوران ﺳﻠﻄﻪى ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭘﻬﻠﻮى ﻣﺸـﺎﻫﺪه ﻛـﺮده ﺑﻮدﻧـﺪ‪ ،‬ﻋـﻼج ﻣﺸـﻜﻼت اﻳـﺮان و ﺑﻘـﺎى‬ ‫اﺳﺘﻘﻼل و ﺷـﻌﺎر »ﻧـﻪ ﺷـﺮﻗﻰ و ﻧـﻪ ﻏﺮﺑـﻰ« در ﻛﺸـﻮر را در اﻳـﻦ ﻣـﻰداﻧﺴـﺘﻨﺪ ﻛـﻪ روﺷـﻨﻔﻜﺮان و‬ ‫ﺗﺤﺼﻴﻠﻜﺮدﮔﺎن ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً ﺑﺎ دﻳﻦ و اﻳﻤﺎن ﻣﺬﻫﺒﻰ آﻣﻴﺨﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و روﺣﺎﻧﻴﻮن ﻣﺎ ﻛﻪ از آنﻃﺮف ﺑﺮ‬ ‫اﺛﺮ ﻋﻮاﻣﻠﻰ ‪ -‬از ﺟﻤﻠﻪ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﻋﻮاﻣﻠﻰ ﻛـﻪ ﮔﻔﺘـﻪ ﺷـﺪ ‪ -‬از ﭘﻴﺸـﺮﻓﺘﻬﺎى ﻋﻠﻤـﻰ و ﺣـﻮادث ﺟﻬـﺎن و‬ ‫روﻳﺪادﻫﺎى ﻣﻬﻢ ﻛﺸﻮر ﺑﻪ دور ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮدﻧـﺪ و ﺑﻌﻀـﺎً دﭼـﺎر ﺟﻤـﻮد ﺷـﺪه ﺑﻮدﻧـﺪ‪ ،‬ﻣﺴـﺎﺋﻞ ﺟﺪﻳـﺪ و‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎى ﻋﻠﻤﻰ و ﺣﻮادﺛﻰ را ﻛﻪ در دﻧﻴﺎ ﻣﻰﮔﺬرد‪ ،‬ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ و ﺑﺎ آﻧﻬﺎ آﺷﻨﺎ ﺑﺸﻮﻧﺪ و روﺷـﻬﺎى ﺗـﺎزه را‬ ‫ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ‪ ،‬ﻫﻤﺎن وﺣﺪت ﺣﻮزه و داﻧﺸﮕﺎه اﺳﺖ‪ .‬وﺣﺪت ﺣﻮزه و داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ وﺣﺪت در ﻫﺪف‪ .‬ﻫﺪف‬ ‫اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ اﻳﺠﺎد ﻳﻚ ﺟﺎﻣﻌﻪى اﺳﻼﻣﻰِ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪى ﻣﺴﺘﻘﻞ‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﻪى اﻣـﺎم‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌـﻪى‬ ‫ﭘﻴﺸﺎﻫﻨﮓ‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﻪى اﻟﮕﻮ‪ ،‬ﻣﻠﺖ ﺷﺎﻫﺪ ‪ -‬ﻣﻠﺘﻰ ﻛﻪ ﻣﺮدم دﻧﻴﺎ ﺑﺎ ﻧﮕﺎه ﺑﻪ او ﺟﺮأت ﭘﻴـﺪا ﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﺗـﺎ ﻓﻜـﺮ‬ ‫ﺗﺤﻮل را در ذﻫﻦ ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﮕﺬراﻧﻨﺪ و در ﻋﻤﻠﺸﺎن ﭘﻴﺎده ﻛﻨﻨﺪ ‪ -‬ﺣﺮﻛﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫در راه اﻳﺠﺎد ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺸﻮر و ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﻣﻠﺘﻰ‪ ،‬ﻋﻼﺟﻰ ﺟﺰ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛـﻪ داﻧﺸـﺠﻮ و ﻃﻠﺒـﻪ‪ ،‬ﺣـﻮزه و‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬روﺣﺎﻧﻰ و روﺷﻨﻔﻜﺮِ ﺗﺤﺼﻴﻠﻜﺮده‪ ،‬در ﻛﻨﺎر ﻫﻢ‪ ،‬دوشﺑﻪدوش ﻫﻢ و ﺑﺎ ﻫﻢ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺳـﻤﺖ ﻳـﻚ‬ ‫ﻫﺪف ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨﺪ؛ ﺑﺪون اﻳﻦ ﻧﻤﻰﺷﻮد‪ .‬او ﻣﺘﺪﻳﻦ اﺳﺖ‪ ،‬و اﻳﻦ آﮔﺎه ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺟﻬﺎن و ﻣﺴـﺎﺋﻞ روز‪.‬‬ ‫اﻣﺎم)ره( ﺗﺎ ﺣﺪود زﻳﺎدى در اﻳﻦ راه ﻣﻮﻓﻖ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﻣﺮوز داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻣـﺎ در ﺟﻬـﺖ اﺳـﻼﻣﻰ ﺣﺮﻛـﺖ‬

‫‪475‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎى اﺳﻼﻣﻰ در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ داراى ارزﺷﻨﺪ و ﻏﺎﻟﺐ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻣﺎ‪ ،‬ﺟﻮاﻧﺎن اﻧﻘـﻼب‬ ‫و ﻓﺮزﻧﺪان اﻧﻘﻼﺑﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻣﻘﺼﻮد از وﺣﺪت ﺣﻮزه و داﻧﺸﮕﺎه‬

‫وﻗﺘﻰ ﻣﺎ »وﺣﺪت ﺣﻮزه و داﻧﺸﮕﺎه« را ﻋﻨﻮان ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺪﻳﻬﻰ اﺳﺖ ﻣﻘﺼﻮد اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ اﻳـﻦ دو را‬ ‫در ﻋﺎﻟﻢ واﻗﻌﻴﺖ ﺑﻪ ﻳﻚ ﭼﻴﺰ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬زﻳـﺮا اﮔﺮﭼـﻪ در ﮔﺬﺷـﺘﻪ‪ ،‬در ﺣـﻮزهﻫـﺎى ﻋﻠﻤﻴـﻪ‪ ،‬ﻫﻤـﺎن‬ ‫دروﺳﻰ ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻰﺷﺪ ﻛﻪ اﻣﺮوز در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻰﺷـﻮد‪ ،‬اﻣـﺎ اﮔـﺮ ﻓـﺮض ﻛﻨـﻴﻢ آن دروس‬ ‫ﺣﻮزهﻫﺎى ﻋﻠﻤﻴﻪ‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻰ را ﻛﻪ ﺗﺎ اﻣﺮوز ﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻰﻛﺮد‪ ،‬ﺑـﺎز اﻣـﺮوز ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﻪ ﻣﻘﺘﻀـﺎى‬ ‫ﺗﺨﺼ‪‬ﺺ و ﺗﺸﻌ‪ّ‬ﺐ‪ ،‬ﻫﺮ ﮔﺮوه ﻛﺎر و درس ﺧﻮدش را دﻧﺒﺎل ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﭘـﺲ‪ ،‬ﻣﻘﺼـﻮد اﻳـﻦ ﻧﻴﺴـﺖ‪ .‬ﻣﺒـﺎدا‬ ‫ﺑﻌﻀﻰ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻮﺿﻮعِ ﺑﻪ اﻳﻦ روﺷﻨﻰ و وﺿﻮح را ﻧﺪﻳﺪه ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ و درﺑﺎرهى ﻏﻠﻂ ﺑﻮدن ﺷﻌﺎر وﺣﺪت‬ ‫ﺣﻮزه و داﻧﺸﮕﺎه ﻗﻠﻤﻔﺮﺳﺎﻳﻰ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ را ﻫﻤﻪ ﻣﻰﻓﻬﻤﻨﺪ‪ :‬ﻧﻪ اﻣﺎم و ﻧﻪ دﻳﮕﺮ ﺑﺰرﮔﻮاران ﻧﺨﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﺟﻤـﻊ ﺷـﻮﻧﺪ و‬ ‫ﻗﻢ ﺑﺮوﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺷﻌﺒﻪاى از ﺣﻮزهى ﻗﻢ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻳﺎ اﻳﻦﻛﻪ ﺣﻮزهى ﻗﻢ ﺟﻤﻊ ﺷـﻮد و ﺑﻴﺎﻳـﺪ در داﻧﺸـﮕﺎﻫﻬﺎ‬ ‫ﺣﻞ ﮔﺮدد‪ ،‬ﻳﺎ ﺷﻌﺒﻪاى از آﻧﻬﺎ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻴﭻﻛﺲ اﻳﻦ را ﻧﺨﻮاﺳﺖ و ﻣﻄﺮح ﻧﻜﺮد‪ .‬ﻣﺴﺄﻟﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣـﺎ‬ ‫‪476‬‬

‫دو ﻧﻬﺎد‪ ‬اﺻﻴﻞِ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ دارﻳﻢ‪ .‬ﻳﻜﻰ ﻣﺘﻮﺟ‪‬ﻪ ﺑﻪ ﻛﺴﺐ ﻋﻠﻮمِ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻓﻬﻢ و ﺗﺒﻠﻴﻎ دﻳـﻦ و ﻧـﻮآورى‬ ‫در ﻣﺒﺎﺣﺚ دﻳﻨﻰ و ﻧﻮآورى در ﻓﻬﻢ ﻣﺴﺎﺋﻞ روز و ﺣﺎدث ﺷﻮﻧﺪه در زﻧﺪﮔﻰ اﺳـﺖ‪ ،‬ﻛـﻪ اﻳـﻦ ﺣـﻮزه‬ ‫اﺳﺖ و ﻛﺎرش ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﺗﺤﻘﻴﻖ در ﻣﺴﺎﺋﻞ دﻳﻨﻰ و ﻓﺮاﮔﺮﻓﺘﻦ اﺣﻜﺎم اﻟﻬـﻰ در ﻫﻤـﻪى ﺷـﺆون‬ ‫زﻧﺪﮔﻰ‪ .‬آن ﻫﻢ ﻧﻪ ﻓﻘﻂ در آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻛﻨﺞ ﻣﺤﺮاب ﻳﺎ ﻛﻨﺞ ﺧﺎﻧﻪ اﺳﺖ؛ ﺑﻠﻜﻪ در ﻗﻠﻤﺮو وﺳـﻴﻊ‬ ‫زﻧﺪﮔﻰ ﺑﺸﺮ‪ .‬اﻳﻦ ﮔﺮوه‪ ،‬اﻳﻦ را ﺑﺎﻳﺪ ﻓﺮاﮔﻴﺮﻧﺪ؛ اﺣﻜﺎم ﺟﺪﻳﺪش را ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻛﻨﻨﺪ؛ ﻧﺎﺧﺎﻟﺼﻴﻬﺎ و ﻧﺎﺳﺮهﻫـﺎ‬ ‫را از آن ﺑﺰداﻳﻨﺪ و آن را ﺑﺎ زﺑﺎن ﻣﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬در ﻫﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪاى و ﻫﺮ زﻣﺎﻧﻰ و ﻫﺮ ﻣﺨـﺎﻃﺒﻰ‪ ،‬ﺑـﻪ رﺳـﺎﺗﺮﻳﻦ‬ ‫ﺷﻜﻞ ﻣﻤﻜﻦ ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻃﺒﻴﻦ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬وﻇﻴﻔﻪى آن ﻧﻬﺎد ﺣﻮزهاى اﺳﺖ و اﺳﻤﺶ »ﺣـﻮزهى ﻋﻠﻤﻴـﻪ«‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﻬﺎد داﻧﺸﺠﻮﻳﻰِ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻧﺎﻇﺮ ﺑﻪ ادارهى اﻣﻮر زﻧﺪﮔﻰ ﻣﺮدم‪ ،‬ﻣﻨﻬﺎى ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ دﻳﻦ اﺳـﺖ‪ .‬ﻣـﺮدم‬ ‫ﻣﻌﺎش دارﻧﺪ‪ ،‬ﻛﺴﺐ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن دارﻧـﺪ‪ ،‬راه دارﻧـﺪ‪ ،‬ﺟﺴـﻢ دارﻧـﺪ؛ ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻴﻬﺎى ﮔﻮﻧـﺎﮔﻮن ﻻزم‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺤﻘﻴﻖ در اﻣﻮر زﻧﺪﮔﻰ ﻣﺮدم ﻻزم اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻠﻮم ﻣﺨﺘﻠﻒ و اﻧﻮاع و اﻗﺴـﺎم داﻧﺸـﻬﺎ‪ ،‬ﺑـﺮاى ﺑﻬﺘـﺮ‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺟﻤﻊ ﻛﺜﻴﺮي از ﻃﻼب ﺣﻮزهﻫﺎي ﻋﻠﻤﻴﻪ و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ روز وﺣﺪت ﺣﻮزه و داﻧﺸﮕﺎه‪69/9/28 -‬‬

‫‪ .6‬وﺣﺪت ﺣﻮزه و داﻧﺸﮕﺎه‬

‫ﻛﺮدن و راه اﻧﺪاﺧﺘﻦ زﻧﺪﮔﻰ ﻣﺮدم وﺟﻮد دارد‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻬﺎد ﻫﻢ ﻣﺸﻐﻮل ﻓﺮاﮔﻴـﺮى اﻳـﻦ داﻧﺸﻬﺎﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫اﻳﻨﻬﺎ را ﻓﺮا ﮔﻴﺮد و در آﻧﻬﺎ ﻣﺘﺨﺼ‪‬ﺺ و ﺻﺎﺣﺐﻧﻈﺮ ﺷﻮد؛ درﺑﺎرهى آﻧﻬﺎ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻛﻨـﺪ و آﻧﻬـﺎ را ﺑـﺮاى‬ ‫ﭘﻴﺎده ﺷﺪن در ﺟﺎﻣﻌﻪ آﻣﺎده ﻧﻤﺎﻳﺪ؛ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻧﻮِ دﻧﻴﺎﻳﻰ را ﺟـﺬب ﻛﻨـﺪ و ﺧـﻮدش ﺑـﻪ ﻧﻮﺑـﻪى ﺧـﻮد‪،‬‬ ‫ﺗﺎزهﻫﺎﻳﻰ در اﻳﻦ داﻧﺸﻬﺎ ﺑﻴﺎﻓﺮﻳﻨﺪ و ﺑﻪ ﺑﺸﺮﻳﺖ ﻋﺮﺿﻪ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻫﻢ ﻳﻚ ﻧﻬﺎد داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ دﻳﮕﺮ‪.‬‬ ‫ﺣﺎل اﮔﺮ اﻳﻦ دو ﻧﻬﺎد‪ ‬داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ﺧﻮب ﻛﺎر ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺎ ﻫﻢ راﺑﻄﻪى ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ دوﺳﺘﺎﻧﻪ و از ﺧﻮد داﻧﺴـﺘﻦ‬ ‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻨﺎﻳﺶ اﻳﻦ ﺧﻮاﻫﺪﺷﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬ﻫﻢ دﻳﻨﺶ و ﻫﻢ دﻧﻴﺎﻳﺶ آﺑـﺎد ﺧﻮاﻫـﺪ‬ ‫ﺷﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺟﻬﺘﮕﻴﺮى زﻧﺪﮔﻰ ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﺗﺼﺤﻴﺢ ﻣـﻰﻛﻨﻨـﺪ؛ اﻳﻨﻬـﺎ ﺣﺮﻛـﺎت زﻧـﺪﮔﻰ ﺟﺎﻣﻌـﻪ را ﺗﺴـﻬﻴﻞ‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻓﻜﺮ و ذﻫﻦ و روح ﺟﺎﻣﻌﻪ را آنﭼﻨﺎن از زﺷﺘﻴﻬﺎ و ﻧﺎدرﺳﺘﻴﻬﺎ دور ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻔﻬﻤﺪ ﺑـﻪ‬ ‫ﻛﺠﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬و اﻳﻨﻬﺎ وﺳﻴﻠﻪى اﻳﻦ ﺣﺮﻛﺖ را ﺑﻪدﺳﺖ او ﻣﻰدﻫﻨﺪ ﺗﺎ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ وﺳﻴﻠﻪ ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﻢ و راه ﺑﻴﻔﺘﻴﻢ؛ ﻳﻚ ﺑﻴﻨﺶ ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣـﺎ ﺑـﺪاﻧﻴﻢ ﺑـﻪ‬ ‫ﻛﺠﺎ ﺑﺎﻳﺪ راه ﺑﻴﻔﺘﻴﻢ‪ .‬از ﻛﺠﺎ و ﺑﻪ ﻛﺠﺎ‪ ،‬از ﻛﺪام ﻃﺮف؟ از ﻛﺪام راه و ﺑﻪ ﻛـﺪام ﻫـﺪف؟ اﻳـﻦ ﻫـﺮ دو‪،‬‬ ‫ﺑﺮاى زﻧﺪﮔﻰ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﻻزم اﺳﺖ‪ .‬آن‪ ،‬دﻧﻴﺎﺳﺖ؛ اﻳﻦ‪ ،‬آﺧﺮت اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ دو اﮔـﺮ ﺑـﺎ ﻫـﻢ ﺟﻤـﻊ ﺷـﺪﻧﺪ‪،‬‬ ‫»ﺳ‪‬ﻌ‪‬ﺪ اﻟﺪ‪‬ﻧﻴﺎ و اﻻﺧﺮة؛ ﺣ‪‬ﺼ‪‬ﻞ اﻟﺪ‪‬ﻧﻴﺎ و اﻻﺧﺮة« ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ ﻛﺴﻰ ﻛﻪ ﻫﻢ دﻧﻴﺎ دارد‪ ،‬ﻫﻢ آﺧﺮت دارد‪.‬‬ ‫ﻳﻌﻨﻰ ﻳﻚ اﻧﺴﺎن ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ ﻳﻚ زﻧﺪﮔﻰ ﺳﻌﺎدﺗﻤﻨﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ ﻫﻤﺎﻧﻰ ﻛﻪ اﻧﺒﻴﺎ آن را ﺧﻮاﺳﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﻟـﺬا‬ ‫ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ اﻛﺮم دﻳﻦ آورد‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﺟﻬﺖﮔﻴﺮى را آورد‪ .‬ﺑﺮ ﻣﻌﻨﻮﻳﺎت ﺗﻜﻴﻪ ﻛﺮد؛ اﻣﺎ ﭘﻰدرﭘﻰ‪ ،‬اﺑﺰار‬ ‫ﻣﺎد‪‬ى را ﻫﻢ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﺮدم داد‪ .‬ﺟﺎﻫﺎﻳﻰ را ﺧﻮدش‪ ،‬ﻣﺒﺎﺷﺮﺗﺎً ﻋﻠﻢ را ﻳﻌﻨﻰ ﻋﻠﻢ زﻧﺪﮔﻰ و ﻋﻠﻢ ﻣﺮﺑﻮط‬ ‫ﺑﻪ ادارهى اﻣﻮر زﻧﺪﮔﻰ را ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﺮدم داد‪ .‬ﻳﻚ ﺟﺎ ﻫﻢ ﻛﻪ ﻛﺎر ﭘﻴﭽﻴﺪهﺗﺮ ﻣﻰﺷﺪ و ﻣﺤﺘﺎج ﺗﺨﺼ‪‬ـﺺ‬ ‫ﺑﻮد‪ ،‬آﻧﻬﺎ را اﻣﺮ ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﺮوﻳﺪ ﻋﻠﻢ ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺮوﻳﺪ ﺑﻴﻨﺶ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺮوﻳﺪ ﺑﻪ اﺷﻴﺎ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫در ﻗﺮآن و ﺳﻨّﺖ ﻧﺒﻰ‪‬اﻛﺮم‪ ،‬ﻋﻠﻴﻪوﻋﻠﻰآﻟﻪاﻟﺼ‪‬ﻼةواﻟﺴ‪‬ﻼم‪ ،‬راه ﻛﺸﻒ ﻛﺮدن‪ ،‬دﻳﺪن و ﭘﻴﺪا ﻛﺮدن ﻳـﺎد داده‬ ‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻟﺬا ﺷﻤﺎ ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺪام از اﻳﻦ دو ﻗﺴﻤﺖ‪ ،‬در ﺟﻮاﻣﻊ اﺳﻼﻣﻰِ ﺻﺪر او‪‬ل‪ ،‬ﻳـﻚ اوج‬ ‫و ﺷﻜﻮه دارد‪ .‬در ﺑﺨﺶ دﻧﻴﺎﻳﻰ ﻫﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺮﻛﺖ اﺳﻼم‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﻗﻠّﻪى داﻧﺶ ﺑﺸﺮى ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ را ﻛﻪ دﻳﮕـﺮ‬ ‫ﺑﻨﺎ ﻧﻴﺴﺖ اﻣﺮوز ﻏﺮﺑﻴﻬﺎ ﺳﻠﺐ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺧﺎﻃﺮهى ﺗﺎرﻳﺨﻰ از ﻣﻠﻞ ﻣﺴﻠﻤﺎن‪ ،‬ﻛﻪ دﻳﮕﺮ ﺟﺎى اﻧﻜـﺎر ﻧﻴﺴـﺖ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ اﻳﻦ دوﺗﺎ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ دﻧﻴﺎ و آﺧﺮت‪ ،‬ﺑﺎ ﻫﻢ ﺟﻤﻊ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻴﻢ‪ .‬اﻣﺎ اﮔﺮ ﻫﺮ ﻛـﺪام از‬ ‫اﻳﻦ دو ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬اﺷﻜﺎﻟﻰ ﺑﻪوﺟﻮد ﻣﻰآﻳﺪ‪.‬‬

‫‪477‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫اﻣﺮوز‪ ،‬در ﻧﻈﺎﻣﻬﺎى ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﭘﺮداﺧﺘﻪى ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻏﺮب ﭼﻪ در ﺧﻮد ﻣﻨﻄﻘﻪى ﺟﻐﺮاﻓﻴـﺎﻳﻰ ﻏـﺮب‪ ،‬ﭼـﻪ‬ ‫در ﺟﺎﻫﺎى دﻳﮕﺮ دﻧﻴﺎ در ﺑﺨﺶ اﺑﺰار و وﺳﺎﻳﻞ زﻧﺪﮔﻰ ﺗﺎ آنﺟﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﺮات آﺳﻤﺎﻧﻰ‬ ‫رﺳﻴﺪهاﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ از ﻟﺤﺎظ ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬اﻧﺼﺎﻓﺎً ﻓﻮقاﻟﻌﺎده اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ را ﻛﻪ دﻳﮕﺮ ﻧﻤﻰﺷﻮد ﻣﻨﻜـﺮ ﺷـﺪ‪ .‬ﻓـﺮض‬ ‫ﺑﻔﺮﻣﺎﻳﻴﺪ ﺑﻪ آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ ﺑﺮوﻧﺪ و دورﺑﻴﻨﻬﺎى ﺗﻠﺴﻜﻮپ را در آنﺟﺎ ﺗﻌﻤﻴﺮ ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‪ ،‬ﭘﻴﺸـﺮﻓﺖ ﻋﻈﻴﻤـﻰ‬ ‫ﺑﺮاى ﺑﺸﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ اﮔﺮ از ﻧﻈﺮ ﺟﻬﺘﮕﻴﺮى زﻧﺪﮔﻰ‪ ،‬ﺑﻴﻨﺸﻰ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ آن اﺣﺘﻴﺎج دارد‪ ،‬ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬اﺻـﻼً‬ ‫اﻳﻦ اﺑﺰار ﺑﺮاى ﺑﺸﺮ ﻫﻢ ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻀﺮّ اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺴﺎنِ اﻣﺮوز‪ ،‬از اﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﻋﻘـﺐ ﻣﺎﻧـﺪه اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫دﺳﺘﺶ ﺧﺎﻟﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ در دﻧﻴﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺟﻬﺘﮕﻴﺮى درﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﺮاى ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ دﻧﻴﺎ ﭘـﺮ‬ ‫از ﻇﻠﻢ و ﺟﻮر اﺳﺖ‪ .‬اﻓﺴﻮس ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻰ‪ ،‬ﻣﻄﻠﺒﻰ ﺑﻪ اﻳﻦ وﺿﻮح را ﻧﻤﻰﻓﻬﻤﻨﺪ! ﻣﮕﺮ اﻳﻦ دﻧﻴﺎ ﻣﺎل ﺑﺸﺮ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ؟! ﻣﮕﺮ اﻳﻦ ﻋﻠﻢ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺑﺮاى اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن از آﻧﻬﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ؟! وﻗﺘﻰ ﻣﺎ ﻣـﻰﺑﻴﻨـﻴﻢ‬ ‫در دﻧﻴﺎ وﺿﻌﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻛﺜﺮ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ‪ ،‬روزﺑـﻪروز ﺑـﺪﺑﺨﺖﺗـﺮ ﻣـﻰﺷـﻮﻧﺪ و ﻋـﺪ‪‬هاى ﺑـﺎ ﻫﻤـﺎن اﺑـﺰار‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎى ﻋﻠﻤﻰ ﻛﻪ ﻣﺎل اﻧﺴﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮ اﻧﺴﺎﻧﻴﺖ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﻓﺸﺎر ﻣﻰآورﻧـﺪ‪ ،‬اﻳـﻦ ﻛـﺎﻓﻰ ﻧﻴﺴـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﻛﺴﻰ ﺑﻔﻬﻤﺪ ﻳﻚ ﺑﺎل اﻧﺴﺎﻧﻴﺖ ﺷﻜﺴﺘﻪ و اﻓﺘﺎده اﺳﺖ؟!‬ ‫اﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺎل ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺎ ﻫﻢ در ﺟﺎﻣﻌﻪى ﺧﻮدﻣـﺎن‪ ،‬ﺟﻨﺒـﻪى ﻣﻌﻨـﻮى را ﻧﺪﻳـﺪه ﺑﮕﻴـﺮﻳﻢ؛ آن را‬ ‫ﺣﺬف ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ‪ ،‬ﻳﺎ ﻛﻮﺷﺶ ﻛﻨﻴﻢ از ﺻﺤﻨﻪ ﺧﺎرﺟﺶ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬از وﻗﺘﻰ ﻛﻪ ﺗﺮﺷّـﺤﺎت و‬ ‫‪478‬‬

‫ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎ و ﻃﻠﻴﻌﻪﻫﺎى ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻏﺮب‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻗﺼ‪‬ﻪ و ﻧﻘﺸـﻪ ﻧـﻪ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﻃﺒﻴﻌـﻰ و آﻧﭽـﻪ ﻛـﻪ‬ ‫ﻻزﻣﻪى زﻧﺪﮔﻰ ﻋﻤﻮﻣﻰ ﺑﺸﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﺳﺮازﻳﺮ ﺷﺪ از اواﺧﺮ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻧﺎﺻﺮاﻟﺪ‪‬ﻳﻦ ﺷﺎه ﻣﺒـﺎرزه‬ ‫ﺑﺎ دﻳﻦ و ﺗﻼش ﺑﺮاى ﻣﻨﺰوى ﻛﺮدن دﻳﻦ ﻫﻢ ﺷﺮوع ﺷـﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ ﻋـﺪ‪‬هاى‪ ،‬اﻳﻨﻬـﺎ را از زﻣـﺎن رﺿـﺎﺧﺎن‬ ‫ﻣﻰداﻧﻨﺪ و ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﻼﻃﻴﻦ ﻗﺎﺟﺎر ﻧﻤﻰداﻧﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﻳﻦ‪ ،‬ﻳﻚ واﻗﻌﻴﺖ اﺳـﺖ‪ .‬ﻣﻨـﺰوى ﻛـﺮدن ﻋﻠﻤـﺎى‬ ‫دﻳﻦ؛ ﻣﻨﺰوى ﻛﺮدن دﻳﻦ؛ ﺳﻌﻰ در اﺳﺘﺨﺪام ﻧﻴﺮوﻫﺎﻳﻰ ﺑﺮاى ﻣﻘﺎﺻﺪ ﺧﺒﻴﺚ ﻛﻪ ﺷـﺮوع ﺷـﻮد‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌـﻪ‪،‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪاى ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﻛﻪ از ﻟﺤﺎظ وﺳﺎﻳﻞ و اﺑﺰار زﻧﺪﮔﻰ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﻪ آن ﻣﻰﮔﻮﻳﻴﻢ‪ :‬دﻧﻴﺎ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻫﻤﺎن ﻛـﻪ‬ ‫در ﻋﻠﻮم اﻣﺮوز‪ ،‬ﻋﻠﻮم داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻰﺷﻮد ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ آن ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬ﻳﻚ ﺟﻬـﺘﺶ ﻧـﺎﻗﺺ‬ ‫اﺳﺖ و آن‪ ،‬ﺟﻨﺒﻪى ﻣﻌﻨﻮى اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﻳﻚ وﻗﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪاى در ﺟﻨﺒﻪى ﻋﻠﻮمِ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﺑﺰار‬ ‫زﻧﺪﮔﻰ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻰ دارد‪ .‬ﻣﺜﻞ ﺟﻮاﻣﻊ ﻏﺮﺑﻰ‪ .‬اﻣ‪‬ﺎ ﻳﻚ وﻗﺖ در ﻫﻤﺎن ﻫﻢ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻧﺪارد‪ .‬ﻣﺜﻞ ﺑﺴـﻴﺎرى از‬ ‫ﺟﻮاﻣﻊ ﺗﺎﺑﻊ ﻏﺮب ﻛﻪ ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ را ﺣﺬف ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎدﻳﺖ را ﻫـﻢ ﻧﺘﻮاﻧﺴـﺘﻨﺪ ﺟﻠـﺐ ﻛﻨﻨـﺪ! ﻣﺜـﻞ وﺿـﻊ‬ ‫زﻧﺪﮔﻰ ﺧﻮد ﻣﺎ در دوران ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭘﻬﻠﻮﻳﻬﺎ‪ :‬ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ را ﻃﺮد ﻛـﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﻣﺎدﻳـﺖ را ﻫـﻢ ﻧﺘﻮاﻧﺴـﺘﻴﻢ ﺑـﻪ‬

‫‪ .6‬وﺣﺪت ﺣﻮزه و داﻧﺸﮕﺎه‬

‫ﺷﻜﻞ ﻣﺪرن و ﺟﺪﻳﺪ و ﻋﻠﻤﻰ و واﻗﻌﻰاش ﺑﻪ داﺧﻞ ﻛﺸﻮر ﺑﻴﺎورﻳﻢ‪ .‬ﻳﻌﻨـﻰ »ﺧﺴـﺮ اﻟـﺪ‪‬ﻧﻴﺎ و اﻻﺧـﺮة«‬ ‫ﺷﺪﻳﻢ!‬ ‫آن ﻃﺮف ﻗﻀﻴﻪ ﻫﻢ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ اﮔﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪاى‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺟﻨﺒـﻪﻫـﺎى ﻣﻌﻨـﻮى ﺑﭙـﺮدازد و از‬ ‫ﻋﻠﻮم ﻏﺎﻓﻞ ﺑﻤﺎﻧﺪ؛ از ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬از ﻛﺸﻔﻴﺎت ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬از ﻧﻮآورﻳﻬﺎى ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬از ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻋﻠﻢ ﻣﻴـﺎن‬ ‫ﻓﺮزﻧﺪان ﻣﻴﻬﻦ‪ ،‬از ﺳﺎﺧﺘﻦ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ زﻧﺪﮔﻰ را ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻧﻴﺎزﻫﺎى ﺑﺸﺮ درآورﻧـﺪ‬ ‫ﺑﺎ ﺳﻬﻮﻟﺖ و ﺳﺮﻋﺘﻰ ﻛﻪ اﻣﺮوز دﻧﻴﺎ ﻃﻠﺐ ﻣﻰﻛﻨـﺪ و ﻧﻴﺎزﻣﻨـﺪ آن اﺳـﺖ ﻏﺎﻓـﻞ ﺑﻤﺎﻧـﺪ‪ ،‬ﺑـﺎز ﻳـﻚ ﺑـﺎل‬ ‫دﻳﮕﺮش ﺷﻜﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻴﺎل ﻧﻜﻨﻴﺪ ﻛﻪ اﺳﻼم ﻃﺮﻓﺪار اﻳﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻫﻤـﻪ ﭼﻴـﺰ ﻣﻨﺤﺼـﺮ ﺑﺸـﻮد در‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻞ روﺣﻰ و ﻣﻌﻨﻮى و ﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﻣﺎدﻳﺎت ﻧﺒﺎﺷﺪ! ﻧﻪ! اﻳﻦ اﻧﺤﺮاف‪ ،‬ﻫﻤﺎن اﻧﺪازه ﺑـﺰرگ اﺳـﺖ ﻛـﻪ آن‬ ‫اﻧﺤﺮاف‪ ‬او‪‬ل‪ .‬اﺳﻼم‪ ،‬اﻧﺰوا از دﻧﻴﺎ و زﻧﺪﮔﻰ را‪ ،‬ﺑﻪﺻﻮرﺗﻰ ﺑﺴﻴﺎر روﺷﻦ رد ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در ﻛﻠﻤﺎت اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ﻋﻠﻴﻪاﻟﺴ‪‬ﻼم در ﻧﻬﺞاﻟﺒﻼﻏﻪ‪ ،‬اﻳﻦ را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻧﻬﺞاﻟﺒﻼﻏﻪاى ﻛـﻪ ﻛﺘـﺎب‬ ‫زﻫﺪاﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮ ﺳﺮِ آن ﻛﺴﻰ ﻛﻪ زﻧﺪﮔﻰ دﻧﻴﺎ را رﻫﺎ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻴـﺎل اﻳـﻦﻛـﻪ آﺧـﺮت ﺧـﻮدش را‬ ‫درﺳﺖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻓﺮﻳﺎد ﻣﻰزﻧﺪ‪ .‬اﺳﻼم اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﭘﺲ‪ ،‬اﻳﻦ دو ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ دو ﻧﻬﺎد داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻫﺮ دو ﻛﺎر را ﺑﻜﻨﻨـﺪ‪ .‬اﻣـﺎ‬ ‫ﻫﻢ ﺧﻮب ﻛﺎر ﻛﻨﻨﺪ؛ ﻫﻢ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﻋﺎﻃﻔﻰ درﺳﺘﻰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ را ﻃـﺮد‬ ‫ﻧﻜﻨﻨﺪ‪ .‬اﺳﺘﻌﻤﺎرﮔﺮان و ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻣﻰﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺑﺮ اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﺳﻠﻄﻪى ﺳﻴﺎﺳﻰ و ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ و اﻗﺘﺼـﺎدى‬ ‫و ﻏﻴﺮه ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬دﻳﻦ را از ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎه ﺣﺬف ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬راه ﭘﻴﺪا ﻛﺮدن اﻳﻦ ﺳﻠﻄﻪ اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ دﻳـﻦ‬ ‫را ﺣﺬف ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻫﻞ دﻳﻦ و ﻋﻠﻤﺎى دﻳﻦ را ﺣﺬف ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻳﺎ اﮔﺮ ﺑـﻪ ﻛـﻞ از ﺑـﻴﻦ ﻧﻤـﻰﺑﺮﻧـﺪ‪ ،‬آن را ﺑـﻪ‬ ‫ﺻﻮرﺗﻬﺎى ﺑﻰﺟﺎﻧﻰ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﻛﺎرى ﺑﻮد ﻛﻪ از ﻫﻤﺎن اواﻧﻰ ﻛـﻪ اﺷـﺎره ﻛـﺮدمﺗﻘﺮﻳﺒـﺎً از ﻫﻤـﺎن‬ ‫ﺻﺪوﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎل ﭘﻴﺶ؛ در اواﺧﺮ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻧﺎﺻﺮاﻟﺪ‪‬ﻳﻦ ﺷﺎه دﻧﺒﺎل ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺣـﺎﻻ ﻋﻠﻤـﺎ ﻫـﻢ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‬ ‫ﺑﺮاى وﻗﺘﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺪ وﺟﻮدﺷﺎن ﻻزم ﺑﺎﺷﺪ و از آﻧﻬﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﻢ؛ اﻣﺎ ﺑـﺪون روح و ﻣﻌﻨـﺎى ﻋـﺎﻟﻢ‬ ‫دﻳﻦ‪ .‬اﻳﻦ را ﻣﻰﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ رﺿﺎﺧﺎن آﻣﺪ ﻗﻠﺪرى و ﺑﻰﻋﻘﻠﻰ ﻛﺮد و ﻫﻤـﺎن ﻇـﺎﻫﺮش را ﻫـﻢ ﺧﻮاﺳـﺖ در ﺳـﻄﺢ ﺟﺎﻣﻌـﻪ و‬ ‫ﺑﺨﺼﻮص در ﻣﺤﻴﻄﻬﺎى ﻋﻠﻤﻰ ﺣﺬف ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻧﻴﺖ اﻳﻦ ﺑﻮد‪ .‬ﻟﺬا در ﻣﺤﻴﻄﻬﺎى داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ﻣﺎ‪ ،‬دﻳـﻦ ﻳـﻚ‬ ‫ﭼﻴﺰ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﺷﺪ‪ .‬داﻧﺸﮕﺎه ﻣﺎ را اﻳﻦﻃﻮر ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﭼﻴﺰ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ؛ ﭼـﺮا؟ ﻫـﺪف ﺑﺴـﻴﺎر روﺷـﻦ ﺑـﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪى ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺮﻛﺎﻧﻪاى ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮاى اﻳﻦﻛﻪ اﮔﺮ دﻳﻦ در داﻧﺸﮕﺎه ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬آن ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛـﻪ در اﻳـﻦ ﻓﻀـﺎ‬

‫‪479‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫ﭘﺮورش ﭘﻴﺪا ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬در آﻳﻨﺪه ﻫﻤﺎن ﺳﺮدﻣﺪاران و ﺳﺮرﺷﺘﻪداران زﻧﺪﮔﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻰدﻳﻦ ﺷﺪهاﻧـﺪ‬ ‫و ﺑﻪ ﺳﻬﻮﻟﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺑﻰدﻳﻨﻰ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺸﺎﻧﺪ! اﻳﻦ‪ ،‬ﻫﺪﻓﻰ ﺑﻮد ﻛﻪ دﻧﺒﺎل ﺷﺪ و اﻧﺼﺎﻓﺎً ﻫﻢ‪،‬‬ ‫ﺗﺎ ﻣﺪ‪‬ﺗﻰ و در ﺑﺮﻫﻪى ﻃﻮﻻﻧﻰاى از زﻣﺎن‪ ،‬ﻣﻮﻓّﻖ ﺷـﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣﺤـﻴﻂ داﻧﺸـﮕﺎه را ﻣﺤـﻴﻂ ﺑﻴﮕﺎﻧـﻪ از دﻳـﻦ‬ ‫ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ داﻧﺸﮕﺎه را از اﻧﺴﺎﻧﻬﺎى ﻣﺘﺪﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﻠّﻰ ﺧﺎﻟﻰ ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ روﺷـﻦ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺎﻻﺧﺮه‬ ‫ﺟﻮاﻧﺎن اﻳﻦ ﻣﻤﻠﻜﺖ‪ ،‬ﺑﭽﻪﻫﺎى ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎى ﻣﺘﺪﻳﻦ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎه ﻣـﻰآﻣﺪﻧـﺪ‪ .‬ﻋـﺪ‪‬هاى‪ ،‬اﻟﺒﺘـﻪ‪ ،‬از‬ ‫دﻳﻦ ﺧﺎرج‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻪ آن ﺑﻰاﻋﺘﻨﺎ ﻳﺎ ﺳﺮد ﻣﻰﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻋﺪ‪‬هاى ﻫﻢ ﻣﺘـﺪﻳﻦ ﻣـﻰﻣﺎﻧﺪﻧـﺪ‪ .‬ﻫﻤـﺎن زﻣـﺎن ﻫـﻢ‬ ‫داﺷﺘﻴﻢ‪ .‬ﭘﺲ‪ ،‬ﻣﻌﻨﺎﻳﺶ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ در داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬آدم ﻣﺘﺪﻳﻦ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻌﻨـﺎﻳﺶ اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ در‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬آن آدم ﻣﺘﺪﻳﻦ‪ ،‬ﻏﺮﻳﺐ ﺑﻮد‪ .‬ﻫﻤﺎن دﺧﺘﺮ ﻣﺘﺪﻳﻨﻰ ﻛﻪ ﻣـﻰﺧﻮاﺳـﺖ دﻳـﻦ و ﺣﺠـﺎب ﺧـﻮد را‬ ‫ﻧﮕﻪدارد‪ ،‬در داﻧﺸﮕﺎه ﻛﺸﻮر اﺳﻼﻣﻰ و ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻛﺸﻮر اﻳﺮان در آن زﻣﺎن‪ ،‬ﻏﺮﻳﺐ ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺴﺮ داﻧﺸـﺠﻮى‬ ‫ﻣﺘﺪﻳﻦ ﻫﻢ ﻏﺮﻳﺐ ﺑﻮد‪ .‬اﺳﺘﺎد ﻣﺘﺪﻳﻦ ﻫﻢ ﻏﺮﻳﺐ ﺑﻮد‪ .‬روال ﻋﻤﻮﻣﻰ داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﻫﻴﭻﮔﻮﻧـﻪ ﻛﻤﻜـﻰ ﺑـﻪ او‬ ‫ﻧﻤﻰﻛﺮد‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ در ﻣﻮارد ﺑﺴﻴﺎرى‪ ،‬ﻣﻌﺎرﺿﻪ و اﺻﻄﻜﺎك ﻫﻢ ﺑﺎ او درﺳﺖ ﻣﻰﻛﺮد‪ .‬اﻣﺎ اﮔـﺮ داﻧﺸـﺠﻮ ﻳـﺎ‬ ‫اﺳﺘﺎد‪ ،‬ﺑﻰدﻳﻦ و ﻻاﺑﺎﻟﻰ ﺑﻮد‪ ،‬روال ﻋﻤﻮﻣﻰ داﻧﺸﮕﺎه ﺑﺎ او ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ اﺻﻄﻜﺎﻛﻰ ﻧﺪاﺷـﺖ‪ .‬ﺑـﻪ او ﻣﻴـﺪان‬ ‫داده ﻣﻰﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪480‬‬

‫اﻳﻦ راه‪ ،‬ﻏﻠﻂ ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﭼﻴﺰى اﺳﺖ ﻛﻪ اﻣﺎم ﺑﺰرﮔـﻮار ﻫﻤﻴﺸـﻪ از آن ﻧﺎﻟﻴـﺪ و ﺷـﻌﺎر »وﺣـﺪت‬ ‫ﺣﻮزه و داﻧﺸﮕﺎه« ﺑﺮاى ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ درﺳﺖ ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦﺟﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻌﻨـﺎى وﺣـﺪت ﺣـﻮزه و داﻧﺸـﮕﺎه‬ ‫ﻓﻬﻤﻴﺪه ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬وﺣﺪت در اﻫﺪاف ﻛﻠّﻰ؛ وﺣﺪت در ﻛﺎﻣﻞ ﺳﺎﺧﺘﻦ اﻳﻦ ﻣﻠﺖ و اﻳﻦ ﻛﺸﻮر و ﺣﺮﻛﺖ‬ ‫ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ و ﻋﺒﻮر در دو ﺧﻂّ ﻣﻮازى‪ ،‬ﺑﺪون اﺻﻄﻜﺎك ﺑﺎ ﻫﻢ‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ ﻫﺮ دو‪ ،‬ﻛﺎر ﺧﻮدﺷـﺎن را ﺑﻜﻨﻨـﺪ؛‬ ‫اﻣﺎ ﺑﺮاى ﻳﻚ ﻫﺪف و آن ﻫﺪف‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻦ و ﻛﺎﻣﻞ ﻛﺮدن ﻣﻠﺖ و ﻛﺸـﻮر اﻳـﺮان اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦﻃـﻮر ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫در داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﻫﻨﻮز اﻧﮕﻴﺰهﻫﺎى ﺿﺪ‪ ‬دﻳﻨﻰ ﻛـﻢ ﻧﻴﺴـﺖ‪ .‬ﻧﻤـﻰﮔـﻮﻳﻢ در ﺑـﻴﻦ داﻧﺸـﺠﻮﻳﺎن زﻳـﺎد اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‪ ،‬ﺑﭽﻪﻫﺎى اﻳﻦ ﻣﻠﺖ و اﻣﺮوز ﺑﭽﻪﻫﺎى اﻧﻘﻼﺑﻨﺪ‪ .‬ﺑﭽﻪﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ اﻣـﺮوز در داﻧﺸـﮕﺎه ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﭽﻪﻫﺎى ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﭘﺮداﺧﺘﻪى اﻧﻘﻼﺑﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻛﺴﺮى ﻫﻢ در اﻋﺘﻘﺎدات آﻧﻬﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻘﺼﻴﺮ ﻣﺎﺳﺖ‪ .‬ﺗﻘﺼـﻴﺮ‬ ‫ﻛﺴﺎﻧﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ دﻳﻦ را ﺑﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﺗﻌﻠﻴﻢ ﻣﻰدادﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ .6‬وﺣﺪت ﺣﻮزه و داﻧﺸﮕﺎه‬

‫داﻧﺸﺠﻮ در ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ اﻋﺘﻘﺎد و ﻋﻤﻞ و ﮔﺮاﻳﺶ دﻳﻨﻰ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻣﺸﻜﻠﻰ ﻧﺪارد‪ .‬اﻣﺎ ﻫﻨﻮز ﻫﻢ‬ ‫ﺑﻌﻀﻰ از دﺳﺖاﻧﺪرﻛﺎران و اﺳﺘﺎدان ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دﻳﻦ و اﺣﺴﺎﺳـﺎت و اﻳﻤـﺎن و اﻧﮕﻴـﺰهﻫـﺎى‬ ‫دﻳﻨﻰ و اﻧﻘﻼﺑﻰ‪ ،‬ﻣﺴﺄﻟﻪ دارﻧﺪ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺘﻮاﻧﻨﺪ در داﻧﺸﮕﺎه اﺛﺮ ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﻧﻤﻰﮔـﻮﻳﻢ ﭼﮕﻮﻧـﻪ‪ .‬اﻣـﺎ‬ ‫اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎه را ﺑﺎ اﻓﻜﺎر و اﻧﮕﻴﺰهﻫﺎ و اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻏﻠﻂ ﺧﻮدﺷﺎن‪ ،‬ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗـﺮار‬ ‫دﻫﻨﺪ؛ ﭼﻮن اﻳﻦ اﻣﺮ‪ ،‬ﻣﺎﻳﻪى ﺑﺪﺑﺨﺘﻰ ﻣﻠﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎﻳﻪى ﺳﻠﻄﻪى ﺑﻴﮕﺎﻧﮕﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎﻳﻪى ﻧﺎﻗﺺ ﻣﺎﻧﺪن‬ ‫زﻧﺪﮔﻰ ﻳﻚ ﻣﻠﺖ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻚ ﻣﺤﻴﻂ دﻳﻨﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در داﻧﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺘﺪﻳﻨﻴﻦ اﺣﺴﺎس ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻓﻀﺎى ﻋﻤﻮﻣﻰ آنﺟﺎ‬ ‫ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻛﻤﻚ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺗﺪﻳﻦ‪ ،‬دﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ و اﺧﻼق‪ ،‬و از ﺟﻤﻠﻪى ﺷﻌﺐ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﻮﻳـﺖ‪ ،‬ﻫﻤـﻴﻦ‬ ‫اﺣﺴﺎﺳﺎت اﻧﻘﻼﺑﻰ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺮوز ﻛﺴﻰ ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺑﮕﻮﻳﺪ »ﻣﻦ ﻣﺘﺪﻳﻦ ﻫﺴﺘﻢ«‪ ،‬اﻣﺎ در ﺗﻀـﺎد ﺑـﺎ اﻧﻘﻼﺑـﻰ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاﺳﺎس دﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺳﻼﻳﻖ ﺧﺎص را ﻧﻤﻰﮔﻮﻳﻢ‪ .‬ﻫﻤﻪى ﺳﻠﻴﻘﻪﻫﺎ و ﻣـﺬاﻗﻬﺎ‪ ،‬وﻗﺘـﻰ ﻛـﻪ‬ ‫اﻫﻞ دﻳﻦ و ﻣﻌﻨﻮﻳﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ در اﻳﻦ ﻣﺤﻴﻂ زﻧﺪﮔﻰ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻳﻚ ﻓﺮد ﺑـﺮ ﻓـﺮد دﻳﮕـﺮى ﻓﺸـﺎر‬ ‫ﺑﻴﺎورد ﻛﻪ »ﺷﻤﺎ ﺣﺘﻤﺎً اﻳﻦ ﻃﻮر ﻛﻪ ﻣﻦ ﻓﻜﺮ ﻣﻰﻛﻨﻢ ﻓﻜﺮ ﻛﻦ!« ﻟﺬاﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺸﻜﻠﻬﺎى داﻧﺸـﺠﻮﻳﻰ ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻫﺮ ﻛﺪام ﻛﺎر ﺧﻮدﺷﺎن را ﺑﻜﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﻪ ﻛﺎر ﻛﻨﻨﺪ و ﻫﻤﻪ ﻫﻢ ﺧﻮب ﻛـﺎر ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺑﺨﺼـﻮص ﺑـﺎ‬ ‫ﺣﻀﻮر روﺣﺎﻧﻴﻮن ﻣﺤﺘﺮم در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ اﮔﺮ انﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ اﻳـﻦ ﺷـﻜﻠﻰ ﻛـﻪ ﺟﺪﻳـﺪاً دﻧﺒـﺎل ﻣـﻰﺷـﻮد‪ ،‬و‬ ‫آنﭼﻨﺎن ﻛﻪ ﺑﻨﺪه آرزو ﻣﻰﻛﻨﻢ و دوﺳﺖ ﻣﻰدارم ﭘﻴﺶ ﺑﺮود اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ اﻳـﻦ ﺟﻨﺒـﻪى ﻣﻌﻨﻮﻳـﺖ و‬ ‫روﺣﺎﻧﻴﺖ در داﺧﻞ داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻋﻴﻦ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﻮزه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ‬ ‫درﺑﺎرهى ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺣﻮزه‪ ،‬ﺣﺮﻓﻬﺎ و ﺳﺨﻨﻬﺎ دارم و ﮔﻔﺘﻪام‪ .‬اﻣﺎ اﻳﻦﺟﺎ ﭼﻮن ﭼﻬـﺮهى ﻋﻤـﻮﻣﻰ‪ ،‬ﭼﻬـﺮهى‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎه ﭘﺮداﺧﺘﻢ‪ .‬ﻟﻜﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺣﻮزه ﻫﻢ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺣﻮزه ﻫﻢ ﺑﻪ اﻳﻦﻛﻪ ﺧﻮد را ﺑﻪ روز ﻛﻨﺪ اﺣﺘﻴﺎج دارد‪ .‬ﺣﻮزهى ﻋﻠﻤﻴﻪ ﻗﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان ﻗﻠّـﻪ ﺣـﻮزهﻫـﺎى‬ ‫ﻋﻠﻤﻴﻪ‪ ،‬و ﺑﻪ دﻧﺒﺎل آن ﺣﻮزهﻫﺎى دﻳﮕﺮ ﻋﻠﻤﻴﻪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺎرى ﻛﻨﻨﺪ ﻛـﻪ دﻳـﻦ ﺧـﺪا در ﺑـﻴﻦ ﻣـﺮدم‪ ،‬ﻣـﻮرد‬ ‫رﻏﺒﺖ و ﺷﻮق ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ .‬دﻳﻦ را آنﭼﻨﺎن ﻛﻪ ﺧﺪا ﺧﻮاﺳﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﺮدم اراﺋﻪ دﻫﻨﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻫـﻢ‬ ‫اﺣﺘﻴﺎج ﺑﻪ ﺗﺤﻘﻴﻖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻮآورى‪ ،‬ﺑـﻪ روﺷـﻨﻔﻜﺮى‪ ،‬ﺑـﻪ آﮔـﺎﻫﻰ از دﻧﻴـﺎ و ﺑـﻪ ﺧـﺎﻟﻰ ﺑـﻮدن از ﻫﻮاﻫـﺎ و‬ ‫ﻫﻮﺳﻬﺎى دﻧﻴﺎﻳﻰ دارد‪ .‬اﮔﺮ ﻧﻪ در ﻫﻤﻪ؛ ﻻاﻗﻞ در ﺑﺨﺶ ﻋﻈﻴﻤﻰ و ﺣﺪاﻗﻞ در ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ دﺳﺖاﻧـﺪرﻛﺎر‬ ‫و ﻣﺴﺆول ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻟﺬا ﺷﻤﺎ ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ درﺑﺎرهى ﻣﺮﺟﻊ ﺗﻘﻠﻴﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﺳﺨﺘﮕﻴﺮﻳﻬﺎﻳﻰ در اﺳﻼم ﻫﺴﺖ‪» :‬ﺻﺎﺋﻨﺎً‬ ‫ﻟﻨﻔﺴﻪ‪ ،‬ﺣﺎﻓﻈﺎً ﻟﺪﻳﻨﻪ‪ ،‬ﻣﺨﺎﻟﻔﺎً ﻟﻬﻮاه‪ ،‬ﻣﻄﻴﻌﺎً ﻻﻣﺮ ﻣﻮﻻه‪«.‬‬

‫‪481‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫و دﻳﺪﻳﻢ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻣﺮﺟﻊ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﻣﺮﺣﻮم آﻳﺔاﻟﻠَّﻪاﻟﻌﻈﻤـﻰ ﮔﻠﭙﺎﻳﮕـﺎﻧﻰ رﺣﻤﺔاﻟﻠَّـﻪﻋﻠﻴـﻪ‪،‬‬ ‫ﺑﺮﻃﺒﻖ ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﻦ‪ ،‬ﺣﻘّﺎً و اﻧﺼﺎﻓﺎً ﻫﻤﻴﻦ ﺧﺼﻮﺻـﻴﺎت را داﺷـﺖ وﻗﺘـﻰ از دﻧﻴـﺎ رﻓـﺖ‪،‬‬ ‫ﺟﻮش و ﺧﺮوش ﻋﻈﻴﻤﻰ در دﻟﻬﺎى ﻣﺮدم ﺑﻪوﺟﻮد آﻣﺪ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ اﺣﺴﺎﺳﺎت و اﻳﻤـﺎن ﻣـﺮدم‬ ‫اﻳﺮان ﭼﻴﺴﺖ‪ .‬ﺿﻤﻨﺎً‪ ،‬ﺧﻨﺜﻰ ﺑﻮدن و ﺧﻨﺜﻰ ﺷﺪنِ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت و ﺗﻼﺷﻬﺎى دﺷﻤﻨﺎن را ﻧﺸﺎن داد‪.‬‬ ‫ﺣﻮزه ﺑﺎﻳﺪ ﻃﻮرى ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ‪ ،‬اﻧﺴﺎﻧﻬﺎى ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ‪ ،‬زﻳﺎد ﭘﺮورش دﻫـﺪ‪ .‬ﻫﻤـﻪ ﺑـﻪ ﺳـﻨﻴﻦ ﺑـﺎﻻ‬ ‫ﻧﻤﻰرﺳﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﻪ ﺑﻪ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻧﻤﻰرﺳﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﻧﺴـﺎﻧﻬﺎى ﺧـﻮب‪ ،‬در ﻫـﺮ رﺗﺒـﻪ ﻛـﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ ،‬وﺟﻮدﺷـﺎن‬ ‫ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ و ﻣﻔﻴﺪ و ﻣﺆﺛﺮ اﺳﺖ؛ ﺑﻪ ﺷﺮﻃﻰ ﻛﻪ اﻳﻦ دو ﺑﺎ ﻫﻢ ﺗﻼش ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻫﻢ اﻧﺲ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ و از‬ ‫ﺗﺠﺮﺑﻴﺎت ﻋﻠﻤﻰِ ﻫﻢ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻨﻬـﺎ ﻧﻜـﺎﺗﻰ اﺳـﺖ ﻛـﻪ در دﻳـﺪارﻫﺎ و ﺳـﺨﻨﺮاﻧﻴﻬﺎ‪ ،‬ﻣﻜـﺮّراً ﮔﻔﺘـﻪ‬ ‫ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬ ‫آﻧﭽﻪ ﻣﻦ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻢ ﻋﺮض ﻛﻨﻢ و اﻳﻦ ﺑﻴﺎﻧﺎت ﺑﺎ ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ ﺑﻪ آن اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ اﻳـﻦ دو ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﻧﺎﻇﺮ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻫﺪف ﺑﺎﺷﻨﺪ و آن‪ ،‬ﺗﻜﻤﻴﻞ زﻧﺪﮔﻰ ﻣﺮدم اﺳﺖ‪ .‬ﺣﻮزهى ﻛﺎﻣﻞ؛ داﻧﺸﮕﺎه ﻛﺎﻣﻞ‪ .‬ﻫـﺮ ﻛـﺪام‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى ﻛﻤﺎل ﺣﻘﻴﻘﻰ ﺧﻮدﺷﺎن؛ و ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻰ اﻳﻦ دو ﺑﺎ ﻫﻢ‪ .‬آنوﻗﺖ ﻣﻠﺖ‪ ،‬ﻣﻠﺖ ﻣﺴﺘﻘﻞ‪ ،‬و ﺟﺎﻣﻌﻪى‬ ‫اﻳﺮاﻧﻰ‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﻪى اﻟﮕﻮدﻫﻨﺪه ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ اﻳﻦ اﻧﺰﺟﺎر ﺷﻤﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دﺷﻤﻨﺎن دﻳﻦ دﺷﻤﻨﺎن ﻣﻘﺘﺪر‬ ‫دﻳﻦ ﻛﻪ اﻣﺮوز از ﻗﺪرت دﻧﻴﺎﻳﻰ ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻧﻔﻰِ ﻣﻠـﺖ اﻳـﺮان‪ ،‬ﻳﻌﻨـﻰ آن ﻛﻠﻤـﻪى‬ ‫‪482‬‬

‫ﻧﻔﻰاى ﻛﻪ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان‪ ،‬از زﺑﺎن ﺧﻮدش ﺻﺎدر ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬آن »ﻧﻪ«اى ﻛﻪ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬ﻳﺎ اﺛﺒـﺎﺗﻰ ﻛـﻪ از زﺑـﺎن‬ ‫ﺟﺎرى و ﺻﺎدر ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻫﺮ دو‪ ،‬در دﻧﻴﺎ اﻟﮕﻮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬اﻣﺮوز‪ ،‬ﺑﺸﺮﻳﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ اﻟﮕﻮ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﺟﺪي اﻧﺪﻳﺸﻪوران ﺣﻮزه و داﻧﺸﮕﺎه در ﺗﺒﻴﻴﻦ ﻣﻘﻮﻟﺔ ﻋﺪاﻟﺖ و اﻗﺘﻀﺎﺋﺎت آن‬

‫اﻧﺘﻈﺎر دارم در دوره ي ﭘﻨﺠﺴﺎﻟﻪ آﻳﻨﺪه اﻗﺪاﻣﺎت اﺳﺎﺳﻲ ﺑﺮاي ﺗﺪوﻳﻦ اﻟﮕﻮي ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻳﺮاﻧﻲ ـ اﺳـﻼﻣﻲ‬ ‫ﻛﻪ رﺷﺪ و ﺑﺎﻟﻨﺪﮔﻲ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﺑﺮ ﻣﺪار ﺣﻖ و ﻋـﺪاﻟﺖ و دﺳـﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑـﻪ ﺟﺎﻣﻌـﻪ اي ﻣﺘﻜـﻲ ﺑـﺮ ارزﺷـﻬﺎي‬ ‫اﺳﻼﻣﻲ و اﻧﻘﻼﺑﻲ و ﺗﺤﻘﻖ ﺷﺎﺧﺼﻬﺎي ﻋﺪاﻟﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و اﻗﺘﺼﺎدي در ﮔﺮو آﻧﺴﺖ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﻗﻮاي ﺳﻪ‬ ‫ﮔﺎﻧﻪ ي ﻛﺸﻮر ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد‪ .‬ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﺟـﺪي اﻧﺪﻳﺸـﻪ وران ﺣـﻮزه و داﻧﺸـﮕﺎه در ﺗﺒﻴـﻴﻦ ﻣﻘﻮﻟـﻪ ي‬ ‫ﻋﺪاﻟﺖ و اﻗﺘﻀﺎﺋﺎت آن ﻧﻘﺸﻲ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪه در اﻳﻦ اﻣﺮ دارد‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ روز وﺣﺪت ﺣﻮزه و داﻧﺸﮕﺎه‪72/9/24 -‬‬ ‫‪ -2‬ﻧﺎﻣﺔ اﺑﻼغ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي ﻛﻠﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﭘﻨﺠﻢ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﻪ رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر‪87/10/21 -‬‬

‫‪2‬‬

‫‪ .7‬ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﻧﻘﺶ اﺳﺘﺎدان‬

‫‪7‬‬ ‫ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﻧﻘﺶ اﺳﺘﺎدان‬

‫‪ .7‬ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﻧﻘﺶ اﺳﺘﺎدان‬ ‫* اﺣﺘﺮام ﺑﻪ اﺳﺘﺎد‬

‫در آداب اﻟﻤﺘﻌﻠﻤﻴﻦ ‪ -‬ﻳﻌﻨﻰ آداب اﺣﺘﺮام ﺷﺎﮔﺮد ﺑﻪ اﺳﺘﺎد ‪ -‬ﻛﺘﺎﺑﻬﺎ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺷﻬﻴﺪ ﺛﺎﻧﻰ‪ ،‬ﻛﺘﺎﺑﻰ‬ ‫ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان »ﻣﻨﻴﺔ اﻟﻤﺮﻳﺪ ﻓﻰ اداب اﻟﻤﻔﻴﺪ واﻟﻤﺴﺘﻔﻴﺪ« دارد؛ ﻳﻌﻨـﻰ اﺳـﺘﺎد و ﻣﺴـﺘﻔﻴﺪ )ﺷـﺎﮔﺮد(‬ ‫آداﺑﺸﺎن در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻫﻢ ﭼﻴﺴﺖ‪ .‬ﺷـﺎﮔﺮد ﺑﺎﻳﺴـﺘﻰ ﻣﺜـﻞ ﻧـﻮﻛﺮِ اﺳـﺘﺎد ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬واﻗﻌـﺎً ﻫـﻢ ﻣﺎﻫـﺎ در‬ ‫ﺣﻮزهﻫﺎى ﻋﻠﻤﻴﻪ ﻫﻤﻴﻦﮔﻮﻧﻪ ﺑﻮدﻳﻢ‪ .‬ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً اﮔﺮ اﺳﺘﺎدى اﺟﺎزه ﻣﻰداد ﻛﻪ ﺷﺎﮔﺮد دﻧﺒﺎل ﺳﺮش ﺗـﺎ‬ ‫ﺧﺎﻧﻪ او را ﺑﺪرﻗﻪ ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺷﺎﮔﺮد ﺧﻮﺷﺤﺎل ﺑﻮد‪ .‬اﺻﻼً ﺷﺎﮔﺮد‪ ،‬اﺳﺘﺎد را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬ﺣﻮزه‪،‬‬ ‫ﺑﺮاى اﻧﺘﺨﺎب اﺳﺘﺎد‪ ،‬اﺟﺒﺎرى ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻫﻨﻮز ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦﻃـﻮر اﺳـﺖ‪ .‬ﻃﻠﺒـﻪ‪ ،‬اﻳـﻦ درس و آن درس‬ ‫ﻣﻰرود و ﺑﺎﻻﺧﺮه ﻳﻜﻰ را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ ﺳﺮ درس اﺷﻜﺎل ﻣـﻰﻛﻨـﺪ و ﻫـﻴﭻ ﺣﺮﻓـﻰ را از‬ ‫اﺳﺘﺎد ﺗﻌﺒﺪى ﻗﺒﻮل ﻧﻤﻰﻛﻨﺪ‪ .‬اﻻن ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر اﺳﺖ‪ .‬اﻻن ﻫﻢ ﻫﺮﻛﺲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻓﺮﻗـﻰ ﻧﻤـﻰﻛﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ وﻗﺘﻰ در اﻳﻦﺟﺎ درس ﻣﻰدﻫﻢ‪ ،‬ﻃﻠﺒﻪﻫﺎ ﻣﻰآﻳﻨﺪ اﺷﻜﺎل ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ و ﺗﺎ وﻗﺘﻰ ﻛـﻪ ﺑـﺎور و ﻗﺒـﻮل‬ ‫ﻧﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺳﺎﻛﺖ ﻫﻢ ﻧﻤﻰﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﮔـﺮ ﻫـﻢ ﺳـﺎﻛﺖ ﺑﺸـﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣـﻰﮔﻮﻳﻨـﺪ اﺷـﺘﺒﺎه ﻛـﺮدﻳﻢ‪ .‬ﻳﻌﻨـﻰ در‬ ‫ﻣﺤﻴﻄﻬﺎى ﻋﻠﻤﻰ ﻣﺎ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﺮف اﺳﺘﺎد ﻫﻴﭻ ﺗﻌﺒﺪى ﻧﻴﺴﺖ و ﺷﺎﮔﺮد اﻳﻦﻃﻮر ﺑﺎ اﺳﺘﺎد ﺟـﺮى‬ ‫ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﺷﺎﮔﺮد ﺑﺎ آن اﺳﺘﺎدى ﻛﻪ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺟﺮى ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺜــﻞ ﻧـﻮﻛﺮ‬ ‫اوﺳﺖ‪ .‬ﺣﺎﻻ اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻪ آن ﺷﺪت ﺳﺎﺑﻖ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻬﺎى ﻣﺎ واﻗﻌﺎً ﺑﻮد‪ ،‬وﻟﻰ ﻫﻨﻮز ﻫـﻢ ﺑـﺎ ﻣﺤـﻴﻂ‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه ﺧﻴﻠﻰ ﻓﺮق دارد‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ ﺷﺎﮔﺮدى رد ﺑﺸﻮد و ﺑﻪ اﺳــﺘﺎدش اﺣﺘﺮام ﻧﻜﻨﺪ‪ ،‬اﺻﻼً ﭼﻨـــﻴﻦ‬

‫‪483‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫ﭼﻴﺰى ﻣﻌﻘﻮل ﻧﻴﺴﺖ؛ ﭼﻪ رﺳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦﻛﻪ ﺑﻪ اﺳﺘﺎدش اﻫﺎﻧﺖ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﻫﺎﻧـﺖ ﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﻣـﻰﮔﻮﻳﻨـﺪ ﭼـﺮا‬ ‫اﻫﺎﻧﺖ ﻣﻰﻛﻨﻰ‪ ،‬ﺑﻪ درﺳﺶ ﻧﻴﺎ‪ ،‬ﭼﻪ اﺟﺒﺎرى دارى؟ ﻏﺮﺿﻢ ﺣﺮف آن آﻗﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻰﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻗﺮن‬ ‫ ﻣﺜﻼً دوازده ﻳﺎ ﺳﻴﺰده ﻗﺮن ‪ -‬ﻋﻠﻢ و دﻳﻦ ﻫﻤﺮاه ﺑﻮد‪ .‬ﺷﺎﮔﺮد در ﺗﺎرﻳﻜﻰ ﺑﺎﻳﺪ ﺟﻠﻮﺗﺮ از اﺳـﺘﺎد ﺑـﺮود‬‫ﻛﻪ اﮔﺮ ﭼﺎﻟﻪﻳﻰ ﻫﺴﺖ‪ ،‬او ﺑﻴﻔﺘﺪ‪ ،‬اﺳﺘﺎدش ﻧﻴﻔﺘﺪ‪.‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺜﻞ ﻧﻮﻛﺮِ اﺳﺘﺎدش ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬آن روز ﻣـﻰﮔﻔﺘﻨـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎل اﺳﺖ ﻋﻠﻢ و دﻳﻦ از ﻫﻢ ﺟﺪا ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ داﻧﺸﮕﺎه ﻣﺎ داﻧﺸﮕﺎه اﺳﻼﻣﻰ اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻜﻰ از ﺑﺰرﮔﺘـﺮﻳﻦ ﻣﻈـﺎﻫﺮش ﺑﺎﻳﺴـﺘﻰ اﺣﺘـﺮام ﺑـﻴﺶ از ﺣـﺪ‬ ‫ﻣﻌﻤﻮل دﻧﻴﺎ ﺑﻪ اﺳﺎﺗﻴﺪ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً از ﻃﺮف ﺷﺎﮔﺮدان‪ .‬ﺷﺎﮔﺮد ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﻪ اﺳـﺘﺎد‪ ،‬ﺑـﻰﻗﻴـﺪ و ﺷـﺮط‬ ‫اﺣﺘﺮام ﻛﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ آن اﺳﺘﺎد ﺑﺪ ﻫﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ او را اﺣﺘﺮام ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ اﺳﺘﺎد ﻛﺎﻓﺮى را آوردﻧـﺪ و‬ ‫در ﻳﻚ ﻛﻼس ﭘ‪‬ﺮ ﺣﺰباﻟﻠﻬﻰ ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬آﻳﺎ اﻳﻦ ﺣﺰباﻟﻠﻬﻰﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﺎﻓﺮ اﺣﺘﺮام ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻳـﺎ ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫اﻫﺎﻧﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ؟ ﻧﺨﻴﺮ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ اﺣﺘﺮاﻣﺶ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬از او ﺗﺠﻠﻴﻞ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬او را ﺑﺮ ﺧﻮدﺷﺎن ﻣﻘﺪ‪‬م ﺑﺪارﻧﺪ؛ ﭼـﻮن‬ ‫اﺳﺘﺎد آﻧﻬﺎﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻴﭻ دﻟﻴﻞ دﻳﮕﺮ ﻧﻤﻰﺧﻮاﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ درﺣﺎﻟﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻴﻢ اﻳﻦ ﺷﺨﺺ اﺻﻼً ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑـﻪ‬ ‫اﻋﺘﻘﺎد اﻳﻨﻬﺎ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﭼﻪ رﺳﺪ ﻛﻪ اﺳﺘﺎدى ﻣﺆﻣﻦ و ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪﻫﺮﺣﺎل‪ ،‬اﺣﺘـﺮام اﺳـﺘﺎد در ﻣﺤـﻴﻂ‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ و داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﺧﻴﻠﻰ ﻣﺤﻔﻮظ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪484‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻢ اﺳﺘﺎد در داﻧﺸﮕﺎه‬

‫اﺳﺘﺎد ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﻰ در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ دارد‪ .‬اﺳﺘﺎد اﮔﺮ داراى دﻳﻦ و ﻣﺴﻠﻚ دﻳﮕﺮى ﻏﻴﺮ از ﻣﺴﻠﻚ داﻧﺸﺠﻮ‬ ‫ﻫﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ درس ﺑﺪﻫﺪ؛ اﻣﺎ ﻣﺸﺮوط ﺑـﺮ اﻳـﻦﻛـﻪ ﻧﺨﻮاﻫـﺪ ﻓﻀـﺎى اﻧﻘﻼﺑـﻰ و اﺳـﻼﻣﻰ را در‬ ‫داﻧﺸــﮕﺎه ﻣﺘﻐﻴــﺮ ﻛﻨــﺪ‪ .‬آن اﺳــﺘﺎدى ﻛــﻪ اﮔــﺮ داﻧﺸــﺠﻮ در آﻏــﺎز ﺻــﺤﺒﺖ‪ ،‬ﺣــﺮف ﺧــﻮد را ﺑــﺎ‬ ‫»ﺑﺴﻢاﻟﻠَّﻪاﻟﺮّﺣﻤﻦاﻟﺮّﺣﻴﻢ« ﺷﺮوع ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ او ﺗﺸﺮ ﻣﻰزﻧﺪ؛ آن اﺳﺘﺎدى ﻛﻪ اﮔﺮ دﺧﺘﺮ داﻧﺸﺠﻮ ﺑﺎ ﺣﺠـﺎب‬ ‫اﺳﻼﻣﻰ و ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺤﺠﺐ در ﻣﺮاﺣﻞ آﻣﻮزش ﺣﻀﻮر ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ او اﻫﺎﻧﺖ ﻣﻰﻛﻨـﺪ؛ اﻳـﻦ اﺳـﺘﺎد‬ ‫ﻣﺠﺎز ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ در داﻧﺸﮕﺎه ﺣﻀﻮر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻋﻠﻤﻰ ﻛﻪ آن اﺳـﺘﺎد ﺑـﻪ اﻳـﻦ داﻧﺸـﮕﺎه ﺧﻮاﻫـﺪ داد‪،‬‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ در ﺧﺪﻣﺖ ﻛﺸﻮر و در ﺟﻬﺖ ارزﺷﻬﺎى ﻣﻄﻠﻮب ﺑـﺮاى اﻳـﻦ ﻣﻠـﺖ ﻓـﺪاﻛﺎر ﺑـﻪ ﻛـﺎر‬ ‫ﺑﻴﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار وزﻳﺮ ﺑﻬﺪاﺷﺖ‪ ،‬درﻣﺎن و آﻣﻮزش ﭘﺰﺷﻜﻲ و رؤﺳﺎي داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎي ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار ﻓﺮزﻧﺪان ﻣﻤﺘﺎز ﺷﺎﻫﺪ و ﻣﺪﻳﺮان و ﻣﻌﻠﻤﺎن ﻧﻤﻮﻧﻪى ﻣﺪارس ﺷﺎﻫﺪ‪ ،‬ﻣﺴﺆوﻻن ﺑﻨﻴﺎد ﺷﻬﻴﺪ ‪ ،‬ﮔﺮوﻫﻰ از ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎى ﻣﻌﻈﻢ ﺷﻬﺪا و ﺟﺎﻧﺒﺎزان و اﺳﺎﺗﻴﺪ و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن داﻧﺸﮕﺎه‬ ‫ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻣﺪرس‪70/6/13 -‬‬

‫‪ .7‬ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﻧﻘﺶ اﺳﺘﺎدان‬

‫* داﻧﺸﮕﺎه ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻣﺪرس ﻧﻘﻄﺔ اﻣﻴﺪ ﺑﺮاي ﻛﻤﻚ ﺑﻪ اﺻﻼح داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎﺳﺖ‬

‫داﻧﺸﮕﺎه ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻣﺪرس آن ﻧﻘﻄﻪي اﻣﻴﺪي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﺸﺎق اﻧﻘﻼب اﻧﻘﻼﺑﻴﻮن ﻧﺸﺴﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻳﻚ‬ ‫ﻣﺸﺖ ﻣﻌﻠﻢ و اﺳﺘﺎد داﻧﺸﻤﻨﺪ ﻋﺎﻟﻢ ﻋﺎﻗﻞ ﻣﺴﻠﻂ ﺑﺮ ﻛﺎر ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻛﻨﺪ و ﻛﻤﻜﻲ ﺑﺮاي اﺻﻼح داﻧﺸـﮕﺎهﻫـﺎ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎﻗﻮت و ﺷﺪت اداﻣﻪ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‬

‫‪1‬‬

‫* اﺳﺎﺗﻴﺪ ﺧﻮدﺷﺎن را ﻣﺴﺌﻮل ﺑﺪاﻧﻨﺪ‬

‫ﺗﺄﻛﻴﺪ و ﺗﻜﻴﻪى ﺑﻨﺪه اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﺳﺎﺗﻴﺪ ﻣﺤﺘﺮم‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﺮﭼﻤـﺪاران ﻋﻠـﻢ در ﻛﺸـﻮر‪ ،‬در ﺑﺮﻫـﻪى‬ ‫ﻛﻨﻮﻧﻰ ﺧﻮدﺷﺎن را واﻗﻌﺎً ﻣﺴﺆول ﺑﺪاﻧﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻰ از اﻳﻦ ﺟﻮاﻧﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺑﻨﺪه ﺑﻪ ﺗﻨﺎوب و در ﻣﻨﺎﺳـﺒﺘﻬﺎى‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻼﻗﺎت دارﻧﺪ ‪ -‬اﻳﻦ ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻳﺎ ﮔﺮوﻫﻬﺎى داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ‪ -‬ﮔﻠﻪﻫﺎ و ﺣﺮﻓﻬﺎﻳﻰ دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻄﺎﻟﺒﻰ ﻛﻪ در اﻇﻬﺎراﺗﺸﺎن وﺟﻮد دارد اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺟـﺰوهﻫـﺎى ﺑﻌﻀـﻰ از اﺳـﺎﺗﻴﺪ ﺑـﻪروز‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﭼﻴﺰى ﻛﻪ داﻧﺸﺠﻮ در آن داﻧﺶِ ﻣﺮﺑﻮط ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ اﺳﺖ‪ ،‬در آن ﺟﺰوه ﻧﻴﺴﺖ! ﮔﻠﻪى دﻳﮕـﺮ‬ ‫آﻧﻬﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﺳﺎﺗﻴﺪ ﺑﻪ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻧﻤﻰﭘﺮدازﻧﺪ و ﻓﻘﻂ درس ﻣﻰدﻫﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﺗّﻔﺎﻗﺎً ﻧﻜﺘـﻪاى اﺳـﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﻨﺪه آن را دو ﺳﻪ ﻣﺮﺗﺒﻪ در دﻳﺪار ﺑﺎ اﺳﺎﺗﻴﺪ ﻣﺤﺘﺮم ﺑﻴﺎن ﻛﺮدم‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻨﺪه ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ دارم ﻛـﻪ ﺑﺮﺧـﻰ از‬ ‫اﺳﺘﺎدان‪ ،‬ﻧﺎﮔﺰﻳﺮﻧﺪ ﺑﺮاى ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻌﻴﺸﺘﻰ و ﺗﻨﮕﻨﺎﻫﺎﻳﺸـﺎن درس زﻳـﺎد ﺑﮕﻴﺮﻧـﺪ ‪ -‬اﻳـﻦ را ﻗﺒـﻮل دارم و‬ ‫ﻣﻰداﻧﻢ ‪ -‬اﻣﺎ ﻫﻤﻪى ﻣﻮارد اﻳﻦﻃﻮرى ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﺧﻮاﻫﺶ ﻣﻰﻛـﻨﻢ او‪‬ﻻً ﻳﻜـﻰ از ﻣﻮﺿـﻮﻋﺎﺗﻰ ﻛـﻪ در‬ ‫ذﻫﻦ ﺧﻮدﺗﺎن ﻧﮕﻪ ﻣﻰدارﻳﺪ و ﺑﻪ آن اﻫﻤﻴﺖ ﻣﻰدﻫﻴﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑـﺎ داﻧﺸـﺠﻮ ﻓﺮاﺗـﺮ از درس ﻛـﺎر‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ ‪ -‬ﺑﺎ او ارﺗﺒﺎط ﺑﺮﻗﺮار ﻛﻨﻴﺪ؛ او را وادار ﺑﻪ ﻛـﺎر ﻛﻨﻴـﺪ و زﻣﻴﻨـﻪﻫـﺎى ﺗﺤﻘﻴﻘـﻰ را ﺑـﺎ او در ﻣﻴـﺎن‬ ‫ﺑﮕﺬارﻳﺪ ‪ -‬ﺛﺎﻧﻴﺎً ﻣﺬاﻛﺮهى ﻋﻠﻤﻰ ﻫﻢ ﺑﻴﻦ اﺳﺘﺎد و داﻧﺸﺠﻮ ﻣﻄﻠﺐ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻤ‪‬ﻰ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* اﺳﺘﺎد ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ داﻧﺸﺠﻮ را ﻣﺘﺪﻳﻦ ﻳﺎ ﻣﻠﺤﺪ ﺑﺎرﺑﻴﺎورد‬

‫ﻣﻦ ﺧﻸﻳﻰ را در ارﺗﺒﺎط اﺳﺘﺎد و داﻧﺸﺠﻮ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻰﻛﻨﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺧﻸ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪى ﺷﻤﺎ ﭘ‪‬ﺮ ﺷـﻮد‪.‬‬ ‫داﻧﺸﺠﻮى ﻣﺎ در ﻣﺤﻴﻂ ﻋﻠﻤﻰ ﺿﻤﻦ اﻳﻦﻛﻪ ﻋﻠﻢ ﻣﻰآﻣﻮزد‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺧﻴﻠﻰ از درﺳﻬﺎى ﻏﻴـﺮ آن ﻋﻠـﻢِ‬ ‫ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ را ﻫﻢ از اﺳﺘﺎد ﺑﻴﺎﻣﻮزد و ﻓﺮاﮔﻴﺮد‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪى آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻏـﺮور ﻣﻠـﻰ‪ ،‬ﻋﻼﻗـﻪﻣﻨـﺪى ﺑـﻪ ﻣـﻴﻬﻦ‪،‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻓﺮزﻧﺪان ﻣﻤﺘﺎز ﺷﺎﻫﺪ و ﻣﺪﻳﺮان و ﻣﻌﻠﻤﺎن ﻧﻤﻮﻧﻪى ﻣﺪارس ﺷﺎﻫﺪ‪ ،‬ﻣﺴﺆوﻻن ﺑﻨﻴﺎد ﺷﻬﻴﺪ ‪ ،‬ﮔﺮوﻫﻰ از ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎى ﻣﻌﻈﻢ ﺷﻬﺪا و ﺟﺎﻧﺒﺎزان و اﺳﺎﺗﻴﺪ و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن داﻧﺸﮕﺎه‬ ‫ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻣﺪرس‪70/6/13 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار اﺳﺎﺗﻴﺪ داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎى ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر‪81/8/22 -‬‬

‫‪485‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫دﻟﺒﺴﺘﮕﻰ ﺑﻪ آﻳﻨﺪهى ﻛﺸﻮر و اﻓﺘﺨﺎر ﺑﻪ ﺗﺎرﻳﺦ و ﮔﺬﺷـﺘﻪى ﻛﺸـﻮر اﺳـﺖ‪ .‬اﻳﻨﻬـﺎ ﻋـﻮاﻣﻠﻰ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ در ﻳﻚ ﺟﻮان داﻧﺸﺠﻮ ﺗﺄﺛﻴﺮات ﺑﺴﻴﺎر ﻋﻤﻴﻖ و ﻣﺜﺒﺘﻰ ﺑﮕﺬارد‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻦ درﺻﺪد اﻧﻜﺎر ﻋﻮاﻣﻞ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻰ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺟﻮاﻧﻰ را دﻟﺴﺮد ﻳﺎ ﻣﺄﻳﻮس و دﻟﺨﺴﺘﻪ ﻛﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﻧﻴﺴﺘﻢ ‪ -‬اﻳﻨﻬﺎ ﻫﻢ ﻋﻮاﻣﻠﻰ اﺳﺖ در ﺟﺎى ﺧﻮد ﻣﺤﻔﻮظ ‪ -‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﻫﻢ ﻧﺎدﻳﺪه ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﻧﺸـﻮد ﻛـﻪ‬ ‫اﺳﺘﺎد در ﻛﻼس درس ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ داﻧﺸﺠﻮى ﺧﻮد را ﻣﺘﺪﻳﻦ و ﻣﻌﺘﻘـﺪ ﺑـﻪ دﻳـﻦ ﺑـﺎر ﺑﻴـﺎورد؛ ﭼﻨـﺎنﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻠﺤﺪ و ﻣﻨﻜﺮ ﻫﻤﻪى ﻣﻘﺪ‪‬ﺳﺎت ﻫﻢ ﺑﺎر ﺑﻴﺎورد؛ وﻟﻮ ﻛﻼس‪ ،‬ﻛﻼس ﻋﻠﻢ و دﻳﻦ ﻧﺒﺎﺷﺪ؛ ﻛﻼس‬ ‫ﻓﻴﺰﻳﻚ و ﻃﺒﻴﻌﻰ و ﺗﺎرﻳﺦ و ﻫﺮ درس دﻳﮕﺮى ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫اﺳﺘﺎد‪ ،‬ﻫﻢ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ داﻧﺸﺠﻮ را ﻳﻚ اﻧﺴﺎن دﻟﺒﺴـﺘﻪ و ﻣﺒﺎﻫـﺎت ﻛﻨﻨـﺪهى ﺑـﻪ ﻛﺸـﻮر ﺑـﺎر ﺑﻴـﺎورد؛ ﻫـﻢ‬ ‫ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﻳﻚ اﻧﺴﺎن ﻻاﺑﺎﻟﻰ‪ ،‬ﺑﻰﻋﻼﻗﻪ‪ ،‬ﻧﺎدﻟﺒﺴﺘﻪى ﺑﻪ ﻣﻴﻬﻦ و ﺑﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ و آﻳﻨﺪهى ﻛﺸﻮر ﺑﺎر ﺑﻴﺎورد‪.‬‬ ‫اﻋﺘﻘﺎد ﻣﻦ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در زﻣﻴﻨﻪى ﺗﺒﻠﻴﻎ دﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺆﺛّﺮﺗﺮﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪاى ﻛﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧـﺪ داﻧﺸـﺠﻮ را دﻳﻨـﻰ و‬ ‫ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﺒﺎﻧﻰ دﻳﻨﻰ ﺑﺎر ﺑﻴﺎورد‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﻧﻜﺘﻪﻫﺎ و اﺷـﺎرهﻫـﺎ و ﻛﻠﻤـﻪﻫـﺎﻳﻰ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻳـﻚ اﺳـﺘﺎد‬ ‫ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ در ﻛﻼس ﺑﺎ ﺷﺎﮔﺮدانِ ﺧﻮد درﻣﻴﺎن ﺑﮕﺬارد‪ .‬اﺷﺎرهاى از ﻳﻚ اﺳﺘﺎد‪ ،‬ﮔـﺎﻫﻰ اوﻗـﺎت ﺗـﺄﺛﻴﺮات‬ ‫ﻋﻤﻴﻘﻰ در دل ﻣﻰﮔﺬارد؛ اﻣﺎ ﮔﺎﻫﻰ ﻋﻜﺲ آن دﻳﺪه ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻌﻀﻰ از اﺳﺎﺗﻴﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻜﺎت ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ‬ ‫دارﻧﺪ‪ ،‬ﻟﻴﻜﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻛﺎر اﺳﺎﺳﻰ و اﺻﻠﻰ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﺟﻮاﻧﻰ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴـﺪ‬ ‫‪486‬‬

‫او را ﻋﺎﻟ‪‬ﻢ ﻛﻨﻴﺪ و روح ﻋﻠﻢ و ﺗﺤﻘﻴﻖ در او ﺑﺪﻣﻴﺪ و او را ﻳﻚ ﺑﺮﮔﺰﻳﺪهى ﻓﺮزاﻧﻪى ﻧﺨﺒﻪى ﻋﻠﻤﻰ ﺑﺎر‬ ‫ﺑﻴﺎورﻳﺪ ‪ -‬ﻛﻪ ﻫﺮ اﺳﺘﺎدى ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺷﺎﮔﺮداﻧﺶ ﭼﻨﻴﻦ آرزوﻫﺎﻳﻰ دارد ‪ -‬ﺑﺎﻳﺪ روح دﻳﻦ و اﻳﻤﺎن ﺑـﻪ او‬ ‫ﺗﺰرﻳﻖ ﻛﻨﻴﺪ؛ ﻫﻢ اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﺧﺪا و دﻳﻦ و ﻣﻘﺪ‪‬ﺳﺎت ﻛﻪ ﺑﺮاى دﻧﻴﺎ و آﺧﺮﺗﺶ ﻣﻔﻴﺪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻢ اﻳﻤـﺎن ﺑـﻪ‬ ‫ﻫﻮﻳﺖ ﻣﻠﻰ و ﺗﺎرﻳﺨﻰ ﺧﻮدش‪.‬‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻌﺼ‪‬ﺐ ﻣﻠﻰ را در داﻧﺸﺠﻮ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺰاﻧﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮ ﺧﻼف آﻧﭽﻪ در دﻫﻨﻬﺎ ﻣﻰاﻓﺘﺪ‪ ،‬ﺗﻌﺼ‪‬ﺐ ﻳﻚ ﻣﻌﻨﺎى ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻣﻨﻔﻰ و ﺑﺪ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧﻰ ﺗﻌﺼ‪‬ـﺒﻬﺎ ﻻزم‬ ‫اﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﺑﺪون آن ﺗﻌﺼ‪‬ﺒﻬﺎ اﻧﺴﺎن ول اﺳﺖ و ﻣﺜـﻞ ﻏﺒﺎرﻫـﺎى ﺳـﺒﻚ و ﺑـﻰوزن در ﻫـﻮا ﺣﺮﻛـﺖ‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬ﭘﺎﻳﺒﻨﺪﻳﻬﺎﻳﻰ ﺑﺮاى ﺷﺨﺼﻴﺖ و ﻫﻮﻳﺖ اﻧﺴﺎن ﻻزم اﺳﺖ؛ ﺣﺎل اﻳﻦ اﻧﺴﺎن ﻫﺮ ﻛـﻪ ﻣـﻰﺧﻮاﻫـﺪ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ ‪ -‬ﻋﺎﻟﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺻﻨﻌﺘﮕﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻫﺮ ﻓﻌ‪‬ﺎﻟﻴﺘﻰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ‪ -‬ﺑﺎﻻﺧﺮه ﭘﺎﻳﺒﻨﺪىاى ﻻزم دارد‪.‬‬ ‫اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﺧﺪا‪ ،‬اﻳﻤﺎن ﺑﻪ دﻳﻦ‪ ،‬اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﻣﻘﺪ‪‬ﺳﺎت و اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﻏﻴـﺐ‪ ،‬ارزﺷـﻬﺎى ﻛﻤـﻰ ﻧﻴﺴـﺖ؛ اﻳﻨﻬـﺎ را‬ ‫ﻧﺒﺎﻳﺪ دﺳﺖ ﻛﻢ ﮔﺮﻓﺖ؛ اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺴﻴﺎر اﻫﻤﻴﺖ دارد و ﺗﻀﻤﻴﻦﻛﻨﻨﺪهى ﺳﻌﺎدت و ﺻـﻼح و ﻓـﻼح اﺳـﺖ‪.‬‬

‫‪ .7‬ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﻧﻘﺶ اﺳﺘﺎدان‬

‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻳﻜﻰ اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﻏﻴﺐ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ده اﺷﻜﺎل ﻫﻢ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﭼﻨـﻴﻦ ﻛﺴـﻰ ﭘﻴﺸـﺮﻓﺖ‬ ‫ﻧﻤﻰﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺤﺚ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺗﺄﺛﻴﺮ اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﻏﻴﺐ اﺳﺖ‪ .‬اﮔـﺮ اﻳﻤـﺎن ﺑـﻪ ﻏﻴـﺐ ﻧﺒﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﺧﻴﻠـﻰ از ﻣﺸـﻜﻼت‬ ‫ﺑﻪوﺟﻮد ﻣﻰآﻳﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ ﻣﻰداﻧﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺪون ﺷﻚ ﻋﻠﻢ ﭘﺎﻳﻪى ﺗﻤﺪ‪‬ن اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﺷﺮط ﻛﺎﻓﻰ ﺑﺮاى ﻳﻚ‬ ‫ﻣﺪﻧﻴﺖ‪ ‬درﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻧﺘﻴﺠﻪى ﻋﻠﻢِ ﻣﻨﻬﺎى اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﻏﻴﺐ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻰﺷﻮد ﻛﻪ اﻣﺮوز در دﻧﻴﺎ ﻣﻰﺑﻴﻨﻴـﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ اﻣﺮوز ﻋﻠﻢ ﺑﺎ ﻫﻤـﻪى ﺷـﺮاﻓﺖ و ارزﺷـﺶ‪ ،‬در دﺳـﺖ ﺟﻬـﺎﻧﺨﻮاران و دﻳﻮاﻧـﻪﻫـﺎى زﻧﺠﻴـﺮىِ‬ ‫ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻰ ﺑﻪ ﭼﻪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ! ﻧﻪ ﺣﻘّﻰ ﺑﺮاى اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﻧﻪ ﺣﻘّﻰ ﺑﺮاى ﻣﻠﺘﻬﺎ‪ ،‬ﻧﻪ ﺣﻘّﻰ ﺑﺮاى ﺣﻘﻴﻘـﺖ‬ ‫و ﻧﻪ ارزﺷﻰ ﺑﺮاى راﺳﺘﮕﻮﻳﻰ و ﺻﺪق ﻗﺎﺋﻞ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻤﺎن در دل ﺟﻮان ﻣﻰﺗﻮاﻧـﺪ دﻣﻴـﺪه ﺷـﻮد؛ ﻫـﻢ‬ ‫اﻳﻤﺎن ﺑﻪ دﻳﻦ و ﻋﺎﻟﻢ ﻏﻴﺐ و ﻣﻌﺮﻓﺖ و ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ‪ ،‬و ﻫﻢ اﻳﻤﺎن ﺑـﻪ ﻫﻮﻳـﺖ ﻣﻠـﻰ ﺧـﻮدش؛ ﺷﺨﺼـﻴﺖ‬ ‫ﺗﺎرﻳﺨﻰ و ﺑﺴﺘﮕﻴﻬﺎ و دﻟﺒﺴﺘﮕﻴﻬﺎى ﮔﺬﺷﺘﻪ و ﺣﺎل ﺧﻮدش‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺗﻘﻮﻳﺖ روﺣﻴﺔ ﻛﺸﻒ ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪﻫﺎ‬

‫ﺣﺮف او‪‬ل و اﺻﻠﻰ ﻣﺎ ﺑﺎ ﺷﻤﺎ اﺳـﺎﺗﻴﺪ ﻣﺤﺘـﺮم و ﻫﻤـﻪى اﻋﻀـﺎى ﺟﺎﻣﻌـﻪى ﻋﻠﻤـﻰ ‪ -‬ﭼـﻪ داﻧﺸـﮕﺎه‬ ‫ﭘﺰﺷﻜﻰ‪ ،‬ﭼﻪ داﻧﺸﮕﺎه ﻏﻴﺮﭘﺰﺷﻜﻰ ‪ -‬اﻳﻦ اﺳﺖ‪ :‬ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان ﻛﺴـﺎﻧﻰ ﻛـﻪ از اﺳـﺘﻌﺪاد و ﺗﻮاﻧﺎﻳﻴﻬـﺎى‬ ‫ﺧﻮب ﺑﺮﺧﻮردارﻳﺪ‪ ،‬اﻣﺎ از ﻗﺎﻓﻠﻪى ﻋﻠﻤﻰ ﻋﻘﺒﻴﺪ‪ ،‬راﻫﻰ را ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﺪ؛ ﻛﺎوﺷـﮕﺮ و ﭘﮋوﻫﺸـﮕﺮ و ﻣﻄﺎﻟﺒـﻪ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪهى ﭼﻴﺰﻫﺎى ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ و اﻳﻦ روﺣﻴﻪ را در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ زﻧﺪه ﻛﻨﻴﺪ؛ »ﻛﻢ ﺗﺮك اﻻو‪‬ل ﻟﻼﺧـﺮ«‪.‬‬ ‫ﺧﻴﻠﻰ ﭼﻴﺰﻫﺎ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﺗﺎﻛﻨﻮن ﻛﺸﻒ ﻧﺸﺪه‪ ،‬وﻟﻰ ﻧﺎﮔﻬﺎن ﻳﻚ ﻧﻔﺮ آﻧﻬﺎ را ﻛﺸﻒ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬ﻋﺮض ﻛﺮدم‬ ‫ﻛﺸﻒ ﺟﺪﻳﺪ و ﺷﻨﺎﺧﺘﻦ راه ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻟﺰوﻣﺎً ﻣﺒﺘﻨﻰ ﺑﺮ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ از ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪﺗﺮﻳﻦ ﻓﻨﺎورى در دﻧﻴـﺎ‬ ‫ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﺎﺷﻴﻢ ﺗﺎ ﻛﺴﻰ ﺑﮕﻮﻳﺪ ﻣﺎ اﻳﻦ را ﻧﺪارﻳﻢ؛ ﻧﺨﻴﺮ‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮان در ﺑﺨﺸﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬اﻳـﻦ ﺗﻮﻗّـﻊ را‬ ‫از ﺧﻮد و ﺟﺎﻣﻌﻪى ﻋﻠﻤﻰ داﺷﺖ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* اﺳﺘﺎد ﺑﺮاي داﻧﺸﺠﻮ وﻗﺖ ﺑﮕﺬارد‬

‫ﭘﺮﺳﺶ‪ :‬ﭼﺮا ﺑﻮدﺟﻪﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ وزارت ﻋﻠﻮم اﺧﺘﺼﺎص ﻣﻰﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬درﺳﺖ ﻣﺼﺮف ﻧﻤﻰﺷﻮد؟ ﭼﺮا‬ ‫راﺑﻄﻪى اﺳﺎﺗﻴﺪ ﺑﺎ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن اﻳﻦﻗﺪر ﻛﻢ اﺳﺖ؟ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﭼﺮا ﺗﻮان و وﻗﺖ ﻋﻠﻤـﻰ داﻧﺸـﺠﻮﻳﺎن‬ ‫ﺻﺮف ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻣﻰﺷﻮد و ﻓﻘﻂ ﺷﺼﺖ درﺻﺪ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻰ ﻋﻠﻤﻰ آﻧﻬﺎ ﺑﻪﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد؟‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺑﺎ اﺳﺎﺗﻴﺪ داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﻲ‪82/2/22 -‬‬ ‫‪ -2‬ﻫﻤﺎن‬

‫‪487‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬اﻳﻦ ﺷﺪ ﺧﻴﻠﻰ ﺣﺮف و ﺑﺎﻳﺪ اد‪‬ﻋﺎﻫﺎ را ﺛﺎﺑﺖ ﻛﺮد‪ .‬او‪‬ﻻً راﺑﻄﻪى اﺳﺎﺗﻴﺪ و داﻧﺸـﺠﻮﻳﺎن اﮔـﺮ ﻛـﻢ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻳﻚ ﻋﻴﺐ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺪه در دﻳﺪار ﺑﺎ اﺳﺎﺗﻴﺪ ‪ -‬ﻧﻪ اﻣﺮوز در اﻳﻦﺟﺎ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ در دﻳـﺪارﻫﺎى دﻳﮕـﺮى ﻛـﻪ داﺷـﺘﻪام ‪ -‬ﻫﻤﻴﺸـﻪ‬ ‫ﺗﻮﺻﻴﻪ و ﺗﺄﻛﻴﺪم اﻳﻦ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﻪ اﺳﺘﺎد ﺑﺮاى داﻧﺸﺠﻮ وﻗﺖ ﺑﮕﺬارد‪ .‬اﻳﻦﻛﻪ در داﻧﺸـﮕﺎﻫﻬﺎ ﻣﻌﻤـﻮل‬ ‫ﺑﻮد ‪ -‬ﻻﺑﺪ اﻻن ﻫﻢ ﻫﺴﺖ ‪ -‬ﻛﻪ اﺗﺎﻗﻬﺎﻳﻰ ﺑﻪ اﺳﺎﺗﻴﺪ اﺧﺘﺼﺎص ﻣﻰدادﻧﺪ و در آنﺟـﺎ ﺻـﺮف وﻗـﺖ و‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ؛ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻫﻢ ﻫﺮ وﻗﺖ ﻣﻰﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﺮاﺟﻌـﻪ ﻣـﻰﻛﺮدﻧـﺪ‪ ،‬ﺳـﻨّﺖ ﺧﻴﻠـﻰ‬ ‫ﺧﻮﺑﻰ اﺳﺖ و اﻳﻦ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻫﻢ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﺷﺼﺖ درﺻﺪ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻰ ﻋﻠﻤـﻰ داﻧﺸـﺠﻮﻳﺎن ﺑـﻪ‬ ‫ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻨﺪه از آن اﻃّﻼع ﻧﺪارم‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺗﻮﻗّﻊ ﻣﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ از اﻳﻨﻬﺎ از ﺗـﻮان ﻋﻠﻤـﻰ‬ ‫داﻧﺸﺠﻮ و اﺳﺘﺎد اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺑﻪ اﺳﺎﺗﻴﺪ ﺟﻮان ﻣﻴﺪان ﺑﺪﻫﻴﺪ‬

‫ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ در ﻛﺸﻮرﻣﺎن اﺳﺎﺗﻴﺪ ﺧﻴﻠﻰ ﺧﻮﺑﻰ دارﻳﻢ‪ .‬ﺣﺪود ﻳﻚ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪى ﺑﺮادرانِ ﺑﺴـﻴﺎر‬ ‫ﺧﻮب و ﻣﻮرد اﻋﺘﻤﺎد‪ ،‬ﺗﺤﻘﻴﻘﻰ در ﺷﻮراى ﻋﺎﻟﻰ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﻪ ﮔﺰارش آن را ﺑﻪ ﻣـﻦ‬ ‫دادﻧﺪ‪ .‬در آن ﮔﺰارش دﻳﺪﻳﻢ ﻛﻪ وﺿﻌﻴﺖ اﻣﻜﺎﻧﺎت آﻣﻮزﺷﻰ و ﺗﺤﻘﻴﻘﻰ در ﻛﺸﻮر و داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎى ﻣﺎ از‬ ‫‪488‬‬

‫ﺑ‪‬ﻌﺪ اﺳﺎﺗﻴﺪ‪ ،‬از دﻧﻴﺎى ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﭼﻴﺰ زﻳﺎدى ﻛﻢ ﻧﺪارد‪ .‬ﻣﺎ اﺳﺎﺗﻴﺪ ﺧﻴﻠﻰ ﺧﻮﺑﻰ دارﻳﻢ؛ ﻋﻠﺘﺶ ﻫﻢ ﻫﻤـﻴﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺑﻴﺎﻧﺎت اﻣﺮوز آﻗﺎى دﻛﺘﺮ ﺗﻮﻓﻴﻘﻰ ﺑﻮد‪ :‬اﺳﺘﻌﺪاد‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﺣﺪود ده ﺳﺎل اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫و آﻣﺎرﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ دارم‪ ،‬روى ﻣﺴﺄﻟﻪى اﺳﺘﻌﺪاد ﺗﻜﻴﻪ ﻣﻰﻛﻨﻢ‪ .‬اﻳﺸﺎن ﮔﻔﺘﻨـﺪ ﻛـﻪ در ﭘﮋوﻫﺸـﻬﺎى ﺟﻬـﺎﻧﻰ‬ ‫ﻫﺮﺟﺎ اﻳﺮاﻧﻰﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻮرد ﺗﻘﺪﻳﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻠﻪ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر اﺳﺖ؛ ﺑﻨﺪه ﻫﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﻓﺮاواﻧﻰ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ‬ ‫دارم‪ .‬ﻣﺎ ﻣﻠﺖ ﺧﻮشاﺳﺘﻌﺪادى ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ .‬ﻫﻴﭻ ﺑ‪‬ﻌﺪى ﻧﺪارد ﻛﻪ اﺳﺘﺎد ﻣﺎ ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ اﻳﻦ اﺳﺘﻌﺪاد ﺧﻮب‪ ،‬ﺑـﺎ‬ ‫ﻣﻘﺪارى ﺗﻼش‪ ،‬ﺑﻴﺶ از ﻣﺤﺼﻮل ﻣﺘﻮﺳﻂ‪ ‬آن ﻣﻘﺪار‪ ،‬ﺑﻪدﺳﺖ ﺑﻴﺎورد‪ .‬ﻣﺎ اﺳﺎﺗﻴﺪ ﻣﺒﺮز و ﺧـﻮﺑﻰ دارﻳـﻢ؛‬ ‫از اﻳﻦ ﺟﻬﺖ‪ ،‬ﻛﻤﺒﻮد ﻧﺪارﻳﻢ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﻋﻘﻴﺪهى ﻣﻦ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﺳﺎﺗﻴﺪ ﺟﻮان ﻣﻴﺪان ﺑﺪﻫﻴﺪ‪ .‬ﺑﺨﺶ ﺑﺴﻴﺎر ﻋﻤﺪهﻳﻰ از ﻇﺮﻓﻴﺖ و‬ ‫اﺳﺘﻌﺪاد‪ ‬اﺳﺘﺎدى ﻣﺎ ‪ -‬ﻛﻪ اﺷﺎره ﻛﺮدم ‪ -‬ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻳﻦ ﺟﻮاﻧﻬﺎﺳﺖ؛ ﺟﻮاﻧﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ در ﻫﻤﻴﻦ ﭼﻨﺪ ﺳـﺎل‬ ‫ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻰ ﺧﺎرج ﻫﻢ رﻓﺘﻪاﻧﺪ و اﺳـﺘﻔﺎده ﻛـﺮدهاﻧـﺪ‪ ،‬ﺑﻌﻀـﻰ ﻫـﻢ در داﻧﺸـﮕﺎهﻫـﺎ و ﻳـﺎ‬ ‫ﭘﮋوﻫﺸﮕﺎهﻫﺎى ﻣﺎ ﻛﺎر ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬اﻣﺮوز ﻣﺎ اﺳﺎﺗﻴﺪ ﺟﻮان و ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎاﺳﺘﻌﺪاد و ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮشآﻳﻨﺪه‪ ،‬ﻓﺮاوان‬ ‫‪ -1‬ﺟﻠﺴﻪى ﭘﺮﺳﺶ و ﭘﺎﺳﺦ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﻰ‪82/2/22 -‬‬

‫‪ .7‬ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﻧﻘﺶ اﺳﺘﺎدان‬

‫دارﻳﻢ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ از ﺗﺠﺮﺑﻪ و ﻋﻤﻖ اﺳﺎﺗﻴﺪ ﻛﺎرﻛﺸﺘﻪ و ﻣﺠﺮب و ﻛﻬﻦ و ﻗـﺪﻳﻤﻰ ﺣـﺪاﻛﺜﺮ اﺳـﺘﻔﺎده را ﻛـﺮد؛‬ ‫ﻣﻴﺪان را ﻫﻢ ﺑﺮاى اﻳﻦ ﺟﻮاﻧﻬﺎ ﺑﺎز ﻛﺮد ﺗﺎ ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ و ﺷﻨﺎﮔﺮى و رﺷﺪ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦﻛـﻪ ﻓﺎﻳـﺪه‬ ‫ﻣﻰﺑﺨﺸﻨﺪ‪ ،‬رﺷﺪ ﻫﻢ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻜﺘﻪى ﻣﻬﻤﻰ در ﻣﻮرد ﺟﻮاﻧﻰ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻣﻦ ﺑﺎرﻫﺎ آن را ﺗﻜﺮار ﻛﺮدهام‪ .‬ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪى ﺟﻮاﻧﻰ‪،‬‬ ‫ﺣﻮﺻﻠﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ را ﻣﺎ ﭘﻴﺮﻫﺎ ﺧﻮب ﻣﻰﻓﻬﻤﻴﻢ؛ ﺟﻮاﻧﻬﺎ ﺧﻮدﺷﺎن درﺳﺖ ﻣﻠﺘﻔﺖ ﻧﻤـﻰﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬اﻧﺴـﺎن‬ ‫وﻗﺘﻰ ﮔﺬﺷﺖ‪ ‬زﻣﺎن و ﮔﺬﺷﺖ‪ ‬ﻋﻤﺮ را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﺮد‪ ،‬ﮔﺎﻫﻰ اﺳﺘﻌﺪاد ﻫﻢ دارد‪ ،‬ﻣﻴﻞ ﻫﻢ دارد‪ ،‬ﻛﺸﺶ ﻫـﻢ‬ ‫دارد؛ اﻣﺎ ﺣﻮﺻﻠﻪ ﻧﺪارد‪ .‬اﺑﺰار ﺣﻮﺻﻠﻪ‪ ،‬ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﺑﺴﺘﺮ ﺑﺮاى ﺟﻮان اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺟﻮان ﺣﻮﺻﻠﻪ دارد‪ ،‬دﻧﺒﺎل ﻛﺎر ﻣﻰرود و ﺗﺎ ﮔﺎووﻣﺎﻫﻰ ﻣﺴﺄﻟﻪ را ﻣﻰﻛﺎود؛ ﺑﺮاى اﻳﻦﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻧﺘﻴﺠـﻪﻳـﻰ‬ ‫ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬از اﻳﻦ ﺣﻮﺻﻠﻪى ﺟﻮاﻧﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ او روح ﻛﻨﻜﺎش و ﻛﻨﺠﻜﺎوى و ﭘﻴﮕﻴﺮى و ژرفﻛﺎوى ﻣﻰدﻫﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺪاﻛﺜﺮ اﺳﺘﻔﺎده را ﻛﺮد‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺟﻮاﻧﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻴﺪان داد‪.‬‬ ‫اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎ را ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ در داﻧﺸﮕﺎه ﺟﺬب ﻛﺮد‪ .‬در ﺑﻴﺮون داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎى ﺧﻴﻠﻰ ﺧﻮﺑﻰ وﺟـﻮد‬ ‫دارد‪ .‬ﺗﺎ آنﺟﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎ را ﺟﺬب داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ﻛﺮد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* اﺳﺘﺎد اﻳﺪهآل اﻳﻦ اﺳﺖ ‪...‬‬

‫اﺳﺘﺎد ﻧﻘﺶ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻤﻰ دارد؛ ﻧﻘﺶ اﺛﺮﮔﺬارى دارد‪ .‬در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ‪ ،‬ﻫـﻢ ﺷـﻤﺎﻫﺎ و ﻫـﻢ ﻫﻴـﺄتاﻣﻨـﺎى‬ ‫داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ﺧﻴﻠﻰ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ دارﻳﺪ‪ .‬اﺳﺘﺎد ﭼﻮن ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ را ﺗﺤﺖﺗـﺄﺛﻴﺮ ﻗـﺮار دﻫـﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﺎﻳﺪﻫﺎﻳﻰ دارد؛ اﻳﻦ ﺑﺎﻳﺪﻫﺎ را ﺣﺘﻤﺎً ﺑﺎﻳﺪ رﻋﺎﻳﺖ ﻛﻨﻴﺪ؛ ﻣﻨﺘﻬﺎ در ﺣﺪ ﻣﻘﺪور؛ ﻻاﻗﻞ ﺑـﻪ ﻧﺒـﻮد ﻣﻄﻠـﻖاش‬ ‫راﺿﻰ ﻧﺸﻮﻳﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻪﻫﻴﭻوﺟﻪ ﺑﻪ ﺿﺪش راﺿﻰ ﻧﺸﻮﻳﺪ‪ .‬اﺳﺘﺎد ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺮﺷﺎر از ﻋﺸﻖ ﺑﻪ اﺳﻼم و اﻧﻘﻼب‬ ‫و ﻏﺮور ﻣﻠﻰ و دﻳﻨﻰ ﺑﺎﺷﺪ؛ اﺳﺘﺎد اﻳﺪهآل اﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬اﺳﺘﺎد واﻗﻌﺎً ﺑﺎﻳﺪ اﺣﺴـﺎس ﻏـﺮور ﻣﻠـﻰ و ﻏﻴـﺮت‬ ‫دﻳﻨﻰ ﺑﻜﻨﺪ و ﺳﺮﺷﺎر از روﺣﻴﻪى ﺧﺪﻣﺖ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﻛﺎر ﻛﻨﺪ و اﻳﻦ ﺟﻮاﻧﻬـﺎ را ﻣﺜـﻞ‬ ‫ﺑﭽﻪﻫﺎى ﺧﻮدش ﭘﺮورش دﻫﺪ‪ .‬ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻰﺗﻔﺎوﺗﻰ‪ ،‬ﺑﻰاﻋﺘﻨﺎﻳﻰ‪ ،‬از ﺳﺮ وا ﻛﺮدن و ﻛﻼس را ﺑـﻪ ﻫﺮﭼـﻪ‬ ‫ﻫﺮﭼﻪ ﮔﺬراﻧﺪن‪ ،‬ﻣﻄﻠﻘﺎً در ﻳﻚ اﺳﺘﺎد ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫اﺳﺘﺎد ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺪاﻓﻊ ﺧﻼﻗﻴﺖ و ﻧﻮآورى و اﺑﺘﻜﺎر ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ آﻳﻴﻦﻧﺎﻣﻪﻫـﺎى ﺗﺤﺼـﻴﻠﻰ را اﺻـﻼح‬ ‫ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻣﺮﺗﺐ ﺑﺎﻳﺪ آﻳﻴﻦﻧﺎﻣﻪﻫﺎى آﻣﻮزﺷﻰ و آﻳﻴﻦﻧﺎﻣﻪﻫﺎى ﻧﺎﻧﻮﺷﺘﻪ ‪ -‬ﭼﻮن ﺧﻴﻠﻰ از اﻳـﻦ آﻳـﻴﻦﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎ‬ ‫ﻧﺎﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ ‪ -‬ﻣﻮرد ارزﻳﺎﺑﻰ ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮد؛ ﻧﻪ اﻳﻦﻛﻪ ﻫﺮ روز ﻋﻮض ﺷﻮد‪ ،‬اﻣـﺎ داﺋﻤـﺎً ﻣـﻮرد ارزﻳـﺎﺑﻰ‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار وزﻳﺮ ﻋﻠﻮم و رؤﺳﺎى داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪83/10/17 -‬‬

‫‪489‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫ﺑﺎﺷﺪ و در ﻣﻘﺎﻃﻊ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻋﻮض ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﺟﺰو ﻛﺎرﻫﺎى ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻟﺒﺘﻪ در اﻳـﻦ زﻣﻴﻨـﻪ‪،‬‬ ‫ﻫﻢ ﺷﻮراى ﻋﺎﻟﻰ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﻧﻘﺶ اﻳﻔﺎ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻢ وزارت ﻋﻠﻮم ﻧﻘﺶ دارد‪.‬‬ ‫اﺳﺘﺎد ﺑﺎﻳﺪ از ﺟﺮﻳﺎﻧﺎت ﺟﻬﺎن آﮔﺎه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﺳﺘﺎد ﻣﺎ در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﻼس‪ ،‬ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ اﺛﺮﮔﺬارىاش ﺑﺎﻳـﺪ اﻳـﻦ‬ ‫ﭼﻴﺰﻫﺎ را ﺑﺪاﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﺳﺘﺎد ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻴﺎﺳﺖزده ﻧﺒﺎﺷﺪ؛ ﻧﻪ اﻳﻦﻛﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻧﻔﻬﻤﺪ‪ .‬ﻓﻘﺮهى ﻗﺒﻠﻰ ﻛـﻪ ﻋـﺮض ﻛـﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﻻزﻣـﻪاش‬ ‫داﻧﺴﺘﻦ ﺳﻴﺎﺳﺖ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﺳﻴﺎﺳﺖ داﻧﺴﺘﻦ و ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺑﻮدن‪ ،‬ﻏﻴﺮ از ﺳﻴﺎﺳﺖزده ﺑـﻮدن و ﺳﻴﺎﺳـﻰﻛـﺎر‬ ‫ﺑﻮدن اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻴﺎﺳﻰﻛﺎرى ﺑﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻔﻬﻤﻨﺪ ﭼﻪﻛﺎر دارﻧﺪ ﻣـﻰﻛﻨﻨـﺪ؛ اﻣـﺎ اﻳـﻦﻛـﻪ ﻣﺮﺗـﺐ ﻫﻤـﻪى‬ ‫ﻛﺎرﻫﺎﻳﺸﺎن ﺑﺮ ﻣﺤﻮر ﻳﻚ اﻧﮕﻴﺰهى ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺪ اﺳﺖ؛ ﺑﺨﺼـﻮص وﻗﺘـﻰ ﻛـﻪ اﻧﮕﻴـﺰهﻫـﺎى‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎى ﺟﻨﺎﺣﻰ و ﺷﺨﺼﻰ و ﺣﺰﺑﻰ ﭘﻴﺪا ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻪ اﻳﻦ دﻳﮕﺮ ﺑﺪ اﻧﺪر ﺑﺪ ﻣﻰﺷﻮد!‬ ‫اﺳﺘﺎد ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاى داﻧﺸﺠﻮ وﻗﺖ ﺑﮕﺬارد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻘﺪارى ﺑﻪ ﻣﺴﺄﻟﻪى ﻣﻌﻴﺸﺖ اﺳﺘﺎدان ارﺗﺒﺎط‬ ‫ﭘﻴﺪا ﻣﻰﻛﻨﺪ؛ اﻳﻦ را ﺑﻨﺪه در ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺴﺘﻢ و ﻣﻰداﻧﻢ‪ .‬ﻛﺎرى ﻛﻨﻴﺪ ﻛـﻪ اﺳـﺘﺎد ﺑﺘﻮاﻧـﺪ وﻗـﺖ ﺑﮕـﺬارد و‬ ‫ﻣﺠﺒﻮر ﻧﺒﺎﺷﺪ در ﭼﻨﺪ ﺟﺎ ﻛﺎر ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻻن اﮔﺮ از ﻳﻚ اﺳﺘﺎد ﺑﭙﺮﺳﻴﺪ روزى ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻋﺖ درس ﻣﻰدﻫﻴـﺪ‪ ،‬ﻣـﺜﻼً ﻣـﻰﮔﻮﻳـﺪ ﻫﺸـﺖ ﺳـﺎﻋﺖ!‬ ‫ﭼﻄﻮر ﻣﻰﺷﻮد ﻳﻚ اﺳﺘﺎد ﻫﻔﺖ ﺳﺎﻋﺖ‪ ،‬ﻫﺸﺖ ﺳﺎﻋﺖ درس ﺑﺪﻫﺪ؟! ﻛﻰ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻰ ﻓﻜﺮ ﻛﻨـﺪ‪،‬‬ ‫‪490‬‬

‫ﻛﻰ ﺧﻮدش را ﺑﺎ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﺗﺪرﻳﺲ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ؟! اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ ﻣﺸﻜﻼت ﻓﺮاواﻧﻰ دارد‪ .‬ﻳﻚﻣﻘﺪار ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫اﻳﻨﻬﺎ را از دﻏﺪﻏﻪى ﻣﻌﻴﺸﺖ راﺣﺖ ﻛﺮد ﺗﺎ ﺧﻴﻠﻰ ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ اﻳﻦﻃﺮف و آنﻃﺮف ﺑﺪوﻧﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ارﺗﻘﺎي اﻋﻀﺎء ﻫﻴﺄتﻫﺎي ﻋﻠﻤﻲ‬

‫‪ ...‬ﻳﻚ ﻧﻜﺘﻪى دﻳﮕﺮ ﻛﻪ اﺷﺎرهاى ﻫﻢ در ﺻﺤﺒﺘﻬﺎى آﻗﺎﻳﺎن ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﻪى ﻣﻼك ارﺗﻘﺎء اﻋﻀﺎى ﻫﻴﺌﺘﻬﺎى‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻼﻛﻬﺎ ﭼﻴﺴﺖ؟ ﺧﻮب‪ ،‬ﺣﺎﻻ ﻣﻘﺎﻟﻪ و ﻣﺠﻼت آى‪.‬اس‪.‬آى و اﻳﻨﻬـﺎ‪ ،‬ﻫﻤـﻪ ﺣﺮﻓﻬـﺎى‬ ‫ﺧﻮب و درﺳﺘﻰ اﺳﺖ؛ ﻟﻴﻜﻦ اﻳﻨﻬﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻼك ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﺧﻮد اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻻت درجﺷـﺪهى در ﻣﺠـﻼت‬ ‫آى‪.‬ﺳﻰ‪.‬آى ﻫﻢ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻣﻼك ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬آنﭼﻨﺎن ﻛﻪ اﻫﻞ ﻓﻦ و اﻓﺮاد ﻣﻄﻠﻊ ﺑﻪ ﺑﻨﺪه ﮔﺰارش ﻣﻴﺪﻫﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ‬ ‫ﺳﻄﻮح ﻣﺨﺘﻠﻔﻰ دارد و آنﭼﻨﺎن ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺻﺮف اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻳﻚ ﻣﻼك داﺋﻤﻰ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﺑﻴﺎﻳـﺪ؛ ﻟـﻴﻜﻦ‬ ‫ﻣﻼﻛﻬﺎى دﻳﮕﺮى ﻫﻢ وﺟﻮد دارد‪ :‬ﻣﺜﻼً ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﭘﺮورش داﻧﺸﺠﻮ‪ .‬اﺳﺘﺎدى ﻛﻪ در داﻧﺸﺠﻮﭘﺮورى و‬ ‫ﺷﺎﮔﺮدﭘﺮورى و ﺑﻪ ﺛﻤﺮ رﺳﺎﻧﺪن ﺷﺎﮔﺮد‪ ،‬از ﺧﻮدش ﻳﻚ ﻛﺎر درﺧﺸﺎﻧﻰ ﻧﺸﺎن ﻣﻴﺪﻫﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﻧﻈﺮ ﻧـﻮى در‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار وزﻳﺮ ﻋﻠﻮم و رؤﺳﺎى داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪83/10/17 -‬‬

‫‪ .7‬ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﻧﻘﺶ اﺳﺘﺎدان‬

‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻋﻠﻤﻰ و داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ اﺑﺮاز ﻣﻴﻜﻨﺪ؛ ﻣﻼك ارﺗﻘﺎء اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻼﻛﻬﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن را ﻣﻰﺷﻮد ﺗﺪوﻳﻦ‬ ‫ﻛﺮد و ﻣﻼك ارﺗﻘﺎء اﻋﻀﺎى ﻫﻴﺌﺘﻬﺎى ﻋﻠﻤﻰ ﻗﺮار داد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* رﺷﺪ ﻋﻠﻤﻲ و ﺑﻪ روز ﺑﻮدن اﺳﺎﺗﻴﺪ‬

‫ﻧﻜﺘﻪى ﺑﻌﺪى‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﻪى ارﺗﻘﺎى رﺗﺒﻪى ﻋﻠﻤﻰِ ﺣﻘﻴﻘﻰِ اﺳﺎﺗﻴﺪ اﺳﺖ؛ و ﺑﻪ روز ﺑـﻮدن اﺳـﺎﺗﻴﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳـﺪ ﻣـﺎ‬ ‫ﺗﺮﺗﻴﺒﻰ ﺑﺪﻫﻴﻢ ‪ -‬ﺣﺎﻻ ﻛﺎر اﺟﺮاﻳﻰ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰىاش ﺑﻪ ﻋﻬﺪهى آﻗﺎﻳﺎن اﺳـﺖ ‪ -‬ﻛـﻪ اﺳـﺘﺎد‪ ‬ﻣـﺎ وﻗـﺖ‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﺮدن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﺳﺘﺎدى ﻛﻪ ﻣﺜﻞ ﺑﻌﻀﻰ از روﺿﻪﺧﻮاﻧﻬﺎ در دﻫﻪى ﻣﺤﺮم از اﻳﻦ ﻣﺠﻠﺲ ﺑـﻪ‬ ‫آن ﻣﺠﻠﺲ؛ »دو ﻛﻠﻤﻪ و دﻋﺎﻳﺘﺎن ﺑﻜـﻨﻢ!«؛ از اﻳـﻦ داﻧﺸـﮕﺎه ﺑـﻪ آن داﻧﺸـﮕﺎه‪ ،‬از آن داﻧﺸـﮕﺎه ﺑـﻪ اﻳـﻦ‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺘﺎد ﻧﻤﻴﺘﻮاﻧﺪ دﺳﺘﮕﻴﺮِ داﻧﺸﺠﻮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺧﻮد اﺳﺎﺗﻴﺪ ‪ -‬ﻣﻦ ﺑﺎ اﺳﺎﺗﻴﺪ ﺳـﺎﻟﻰ ﻳﻜـﻰ دو ﺑـﺎر‬ ‫ﺟﻠﺴﻪ دارم؛ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻌﻀﻰ از آﻗﺎﻳﺎن ﻫﻢ در آن ﺟﻠﺴﺎت ﺑﻮدﻳﺪ و ﺑﻌﻀﻰ ﻫﻢ در ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن دﻳﺪﻳـﺪ ‪ -‬ﺑـﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻣﺬﻋﻦاﻧﺪ و ﻗﺒﻮل دارﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﻤﺒﻮد ﻛﺎر و ﻣﺸﻜﻞ آﻧﻬﺎﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ ﺗـﻼش ﻣﻌـﺎش اﺳـﺖ و‬ ‫ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻣﻴﺸﻮد ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﭼﺎرهاى ﻫﻢ ﻧﺪارﻧﺪ؛ اﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﻤﺎ اﻳﻦ را ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻋـﺮض ﻛـﺮدم‪ ،‬ﻣﺴـﺌﻮﻻن‬ ‫اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺷﻤﺎﻫﺎ ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻳﻦ را ﺑﺎﻳﺪ دﻧﺒﺎل ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺮاﻳﺶ ﻓﻜﺮ ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬اﺳـﺘﺎد ﺑـﺮاى‬ ‫داﻧﺸﺠﻮ ﺑﺎﻳﺪ وﻗﺖ ﺑﮕﺬارد؛ اﺳﺘﺎد ﺑﺎﻳﺪ در اﺗﺎﻗﺶ ﺑﻨﺸﻴﻨﺪ ﺗﺎ داﻧﺸﺠﻮ ﺑﻴﺎﻳﺪ از او ﺑﭙﺮﺳﺪ و ﺣﺮف ﺑﺰﻧـﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻴﺎﻳﺪ ﻣﺜﻞ ﻣﻌﻠﻢ دﺑﺴﺘﺎن ﻳﺎ دﺑﻴﺮﺳﺘﺎن‪ ،‬در ﻛﻼس ﻳﻚ درﺳﻰ ﺑﺪﻫﺪ و ﺑﻌﺪ ﻫﻢ ﮔﭻ را ﺑﻴﻨﺪازد و‬ ‫ﺧﺪاﺣﺎﻓﻆ! اﻳﻨﻜﻪ ﻓﺎﻳﺪهاى ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاى داﻧﺸﺠﻮ وﻗﺖ ﺑﮕﺬارد و وﻗﺖ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺑﻨﺸﻴﻨﺪ‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﻨﺪ‪ .‬واﻗﻌﺎً اﺳﺘﺎدى ﻛﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﻜﻨﺪ‪ ،‬درﺳﺶ ﭘﻮچ در ﻣﻰآﻳﺪ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﺣ‪‬ﺴﻦ درﺳﻬﺎى ﺣـﻮزوى و‬ ‫ﻃﻠﺒﮕﻰِ ﻣﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ اﺳﺘﺎد ﺑﻰﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﻴﺎﻳﺪ و ﺑﻰرﺑﻂ ﺣﺮف ﺑﺰﻧﺪ‪ ،‬ﻓﺮدا دﻳﮕﺮ ﺷﺎﮔﺮد ﭘﺎى درس‬ ‫او ﻧﻤﻰآﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻌﺪ از ﻣﺪﺗﻰ درﺳﺶ از ﺻﺪ ﻧﻔﺮ ﺑﻪ ﭘﻨﺠﺎه ﻧﻔﺮ و ﺑﻴﺴﺖ ﻧﻔﺮ ﻣﻴﺮﺳﺪ و ﮔﺎﻫﻰ ﻫـﻢ ﺗﻌﻄﻴـﻞ ﻣﻴﺸـﻮد؛ اﻣـﺎ‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه اﻳﻦﻃﻮر ﻧﻴﺴﺖ؛ اﻳﻦ ﺷﺎﮔﺮد ﺑﻴﭽﺎره ﻣﺠﺒﻮر اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﻼس ﺑﻴﺎﻳﺪ و ﻣﺠﺒﻮر اﺳﺖ اﻳـﻦ‬ ‫واﺣﺪﻫﺎ را ﺑﺎ اﻳﻦ اﺳﺘﺎد ﺑﮕﺬراﻧﺪ و ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻧﻤﺮهى او ﻫﻢ ﻫﺴﺖ و ﻧﻤﻴﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ او ﺟﺴـﺎرﺗﻰ ﻫـﻢ ﺑﻜﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﺲ از اﻳﻦ ﺟﻬﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﻋﻴﺐ داﻧﺸﮕﺎه اﺳﺖ و اﻳﻦ ﺣ‪‬ﺴﻦ ﺣﻮزه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻷﺧﺮه ﺷﻤﺎ ﻛـﺎرى ﻛﻨﻴـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫اﺳﺘﺎد ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺧﻮدش از ﻟﺤﺎظ ﻋﻠﻤﻰ و ﺳﻄﺢ داﻧﺶ ﺧﻮد‪ ،‬ارﺗﻘﺎء ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار رؤﺳﺎي داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺮاﻛﺰ آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻲ و ﻣﺮاﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ‪85/5/23 -‬‬ ‫‪ -2‬ﻫﻤﺎن‬

‫‪2‬‬

‫‪491‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫* اﺳﺘﺎدان ﻣﺎ ﺷﺠﺎﻋﺖ ﻋﻠﻤﻲ و اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ ﻣﻠﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‬

‫آﻧﭽﻪ ﻛﻪ اﺳﺎﺗﻴﺪ ﻣﺎ ﺑﺮاى ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻢ‪ ،‬وﺟﻬﻪى ﻫﻤﺖ ﺧﻮدﺷـﺎن ﺑﺎﻳـﺪ ﻗـﺮار ﺑﺪﻫﻨـﺪ‪ ،‬اوﻻً »ﺷـﺠﺎﻋﺖ‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ« در ﻫﻤﻪى ﺑﺨﺸﻬﺎﺳﺖ؛ ﻫﻢ در ﺑﺨﺸﻬﺎى ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻰ‪ ،‬ﻫﻢ در ﺑﺨﺸﻬﺎى ﻋﻠﻮم ﺗﺠﺮﺑﻰ‪ ،‬ﻫـﻢ در‬ ‫ﺑﺨﺸﻬﺎى ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ و ﻓﻨﺎورى‪ ،‬و ﻫﻢ در ﺑﺨﺸﻬﺎى ﻋﻠﻮم ﭘﺎﻳﻪ‪ .‬ﻧﻈﺮﻳﻪ را دﻧﺒﺎل ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨـﺪ‪،‬‬ ‫ﺧﻠﻖ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﺑﺪاع ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻘﺪ ﻛﻨﻨﺪ؛ ﭼﺸﻢﺑﺴﺘﻪ و ﺗﻘﻠﻴﺪى ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻛﺎر را دﻧﺒﺎل ﻛﺮد‪ .‬ﻣﺸﻜﻞ ﻣـﺎ در ﮔﺬﺷـﺘﻪ‬ ‫ﻫﻤﻴﺸﻪ اﻳﻦ ﺑﻮده ﻛﻪ در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ‪ -‬در ﻫﻤﻪى زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى ﻋﻠﻤﻰ ‪ -‬ﭼﺸﻢﺑﺴﺘﻪ و ﺗﻘﻠﻴﺪى ﻧﮕﺎه‬ ‫ﻛﺮدﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ ﻏﺮﺑﻴﻬﺎ ﭼﻪ ﻣﻴﮕﻮﻳﻨﺪ‪ .‬درﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻏﺮﺑﻴﻬﺎ ﺣﺪاﻗﻞ دو ﻗﺮن‪ ،‬دو ﻗﺮن و ﻧﻴﻢ از ﻣﺎ در‬ ‫ﺣﺮﻛﺖ ﻋﻠﻤﻰ ﺟﻠﻮﺗﺮ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﻪ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺧﻴﻠﻰ ﻋﺠﻴﺐ و ﺑﺎورﻧﻜﺮدﻧﻰاى ﻫﻢ رﺳﻴﺪﻧﺪ؛ در اﻳﻦ ﺗﺮدﻳﺪى‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﻫﻢ ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪﻳﻢ؛ ﺑﺎ ﻫﻤﻪى اﻓﺘﺨﺎرات ﮔﺬﺷﺘﻪﻣﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﻨﺒﻠﻴﻬﺎ و ﺳﻮءﺳﻴﺎﺳﺘﻬﺎ؛ در اﻳـﻦ‬ ‫ﺗﺮدﻳﺪى ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﻣﻦ ﻗﺒﻼً ﻫﻢ ﮔﻔﺘﻪام‪ ،‬ﻣﺎ از ﺷﺎﮔﺮدى ﻛﺮدنِ ﭘـﻴﺶ ﻛﺴـﻰ ﻛـﻪ ﺑﻠـﺪ اﺳـﺖ‪ ،‬ﻧﻨﮕﻤـﺎن‬ ‫ﻧﻤﻴ‪Ĥ‬ﻳﺪ؛ وﻟﻰ ﻣﻴﮕﻮﻳﻴﻢ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻓﻜﺮ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﺎ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﺎﮔﺮد ﺑﻤﺎﻧﻴﻢ‪ .‬ﻣﻌﻨﺎى اﻳﻦ ﻧﮕﺎه ﺗﻘﻠﻴـﺪى‪ ،‬اﻳـﻦ‬ ‫اﺳﺖ‪ :‬ﻣﺎ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﺎﮔﺮد ﺑﻤﺎﻧﻴﻢ‪ .‬ﻧﻮآورى ﻻزم اﺳﺖ‪ .‬اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲِ ﺷﺨﺼﻰ و اﻋﺘﻤﺎد ﺑـﻪ ﻧﻔـﺲِ‬ ‫ﻣﻠﻰ در اﺳﺎﺗﻴﺪ ﻣﺎ‪ ،‬ﻳﻚ ﺿﺮورت اﺳﺖ‪ .‬اوﻻً‪ ،‬اﺳﺘﺎد ﻣﺎ ﺷﺨﺼﺎً اﻋﺘﻤـﺎد ﺑـﻪ ﻧﻔـﺲ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ و ﻛـﺎر‬ ‫‪492‬‬

‫ﻋﻠﻤﻰ ﺑﻜﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ آن ﻛﺎر ﻋﻠﻤﻰاش ﺗﻜﻴﻪ ﺑﻜﻨﺪ و اﻓﺘﺨﺎر ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺛﺎﻧﻴﺎً‪ ،‬اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲِ ﻣﻠﻰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ و ﺗﻮاﻧﺎﻳﻴﻬﺎى اﻳﻦ ﻣﻠﺖ اﻋﺘﻤﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ در ﻳﻚ اﺳﺘﺎد وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ‬ ‫ﺳﺮرﻳﺰ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ در ﻣﺤﻴﻂ درس‪ ،‬در ﻛﻼس درس‪ ،‬در اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻪ داﻧﺸﺠﻮ و ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺗﺮﺑﻴﺘﻰ ﺧﻮدش را‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬و ﺛﺎﻟﺜﺎً ﭘﺮﻛﺎرى؛ ﻣـﺎ ﻳـﻚ ﻣﻘـﺪارى از ﻧﺎﺣﻴـﻪى ﻛـﻢﻛﺎرﻳﻬﺎﻳﻤـﺎن و ﺗﻨﺒﻠﻴﻬﺎﻳﻤـﺎن ‪ -‬در‬ ‫ﺑﺨﺸﻬﺎ و ﺳﻄﻮح ﻣﺨﺘﻠﻒ ‪ -‬ﺿﺮﺑﻪ ﺧﻮردﻳﻢ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺎر ﻛﺮد و از ﻛﺎر ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺧﺴﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻧﻮآورى‬ ‫و اﺑﺘﻜﺎر‪ ،‬ﺷﺠﺎﻋﺖ ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ ﺷﺨﺼﻰ و ﻣﻠﻰ و ﻛﺎرِ ﻣﺘﺮاﻛﻢ و اﻧﺒﻮه‪ ،‬ﻋﻼج ﻛﺎرِ ﭘﻴﺸـﺮﻓﺖ‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ ﻣﺎﺳﺖ‪ .‬ﻣﺨﺎﻃﺐ اﻳﻦ ﻫﻢ اﺳﺎﺗﻴﺪ داﻧﺸﮕﺎﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺗﺮﺑﻴﺖ دﻳﻨﻲ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻳﻜﻲ از ﻫﺪفﻫﺎي اﺳﺎﺗﻴﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫اﻣﺮوز ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ در ﺳﻄﺢ داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎى ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﻣﺎ اﺳﺎﺗﻴﺪ ﻣﺆﻣﻦ‪ ،‬ﻣﺨﻠـﺺ‪ ،‬داراى ﺑﺎورﻫـﺎى ﻋﻤﻴـﻖ‬ ‫دﻳﻨﻰ و داراى ﺣﺲ اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ ﻣﻠﻰ‪ ،‬ﻓﺮاوان دارﻳﻢ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﺗﺮﺑﻴﺖﺷﺪهﻫﺎى دوران اﻧﻘـﻼب ﻫﺴـﺘﻨﺪ‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار اﺳﺎﺗﻴﺪ و اﻋﻀﺎي ﻫﻴﺄت ﻋﻠﻤﻲ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪85/7/13 -‬‬

‫‪ .7‬ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﻧﻘﺶ اﺳﺘﺎدان‬

‫ﻛﻪ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ در ﺳﻄﺢ داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬در ﻫﻤﻪ ﺟﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﭘﺎﻳﻪﻫﺎى واﻻى ﻋﻠﻤﻰ ﻣﺸﻐﻮل ﺧﺪﻣﺖ ﻫﺴـﺘﻨﺪ؛ ﻛـﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﻣﺎﻳﻪى ﺧﺮﺳﻨﺪى و اﻓﺘﺨﺎر اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﺮﺑﻴﺖ دﻳﻨﻰ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‪ ،‬ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﻳﻜﻰ از اﻫﺪاف ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى اﺳﺎﺗﻴﺪ داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ﻛﺸﻮر ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬داﻧﺸـﺠﻮ‬ ‫را ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻢ ﻣﺘﺪﻳﻦ و ﻫﻢ داراى ﺑﺎورﻫﺎى ﻣﻠﻰ ‪ -‬ﻫﻤﺎن اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ ﻣﻠﻰ ﻛﻪ ﻋـﺮض ﻛـﺮدﻳﻢ ‪ -‬ﺑـﺎر‬ ‫آورد‪ .‬ﺧﻼف اﻳﻦ را ﻣﻦ ﮔﺎﻫﻰ از ﺑﻌﻀﻰ از داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ و ﺑﻌﻀﻰ از ﻛﻼﺳﻬﺎى درس ﻣﻴﺸﻨﻮم‪ .‬اﺳـﺘﺎدى‬ ‫ﻣﻴ‪Ĥ‬ﻳﺪ ﻃﻮرى درﺑﺎرهى ﻛﺸﻮر ﺣﺮف ﻣﻴﺰﻧﺪ ﻛﻪ داﻧﺸـﺠﻮ از اﻳﻨﻜـﻪ اﻳﺮاﻧـﻰ اﺳـﺖ‪ ،‬ﺑﻴـﺰار ﻣﻴﺸـﻮد‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﺑﻰاﻧﺼﺎﻓﻰ اﺳﺖ؛ اﻳﻦ ﺑﺮﺧﻼف ﻣﺼﻠﺤﺖ اﻳﻦ ﺟﻮان و ﺑﺮﺧﻼف ﻣﺼﻠﺤﺖ اﻳﻦ ﻧﺴﻞ ﻋﻤﻞ ﻛﺮدن اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﺟﻮان را ﺑﻪ ﻫﻮﻳﺖ ﻣﻠﻰ و ﺑﺎورﻫﺎى ﻣﻠﻰ ﺧﻮدش ﭘﺎﻳﺒﻨﺪ ﻛﺮد؛ ﻃﻮرى ﻛﻪ اﻓﺘﺨﺎر ﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ اﻳﺮاﻧـﻰ‬ ‫اﺳﺖ و اﻓﺘﺨﺎر ﻫﻢ دارد‪.‬‬ ‫واﻗﻌﺎً اﻓﺘﺨﺎر دارد اﻳﺮاﻧﻰ ﺑﻮدن؛ آن ﻫﻢ اﻳﺮاﻧﻰ ﻛﻪ اﻣـﺮوز ﺑـﻪ ﺧـﺎﻃﺮ ﻣﻮاﺿـﻊ ﺳﻴﺎﺳـﻰاش و ﻣﻮاﺿـﻊ‬ ‫ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻰاش در دﻧﻴﺎى اﺳﻼم‪ ،‬ﻋﺰﻳﺰﺗﺮﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ اﻣﺮوز در ﻫﻤﻪ ﺟﺎى دﻧﻴـﺎى اﺳـﻼم ﺑﺮوﻳـﺪ‪،‬‬ ‫ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ و ﻣﻠﺖ اﻳﺮان‪ ،‬ﻋﺰﻳﺰﺗﺮﻳﻦ ﻣﻠﺖ در ﭼﺸﻢ ﻣﻠﺘﻬﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ از ﺷﺮق دﻧﻴـﺎى اﺳـﻼم‬ ‫ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ ﺗﺎ ﻏﺮب دﻧﻴﺎى اﺳﻼم؛ از آﺳﻴﺎ ﺗﺎ آﻓﺮﻳﻘﺎ؛ ﻫﻤﻪ ﺟﺎ ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻮب‪ ،‬ﺟﻮان اﻳﺮاﻧﻰ ﺑﻪ اﻳﻦ‬ ‫ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﻰ ﻛﻪ دارد‪ ،‬ﻋﻼوهى ﺑﺮ ﻣﻮارﻳﺚ‪ ‬ﻓﺮﻫﻨﮕﻰِ ﺗﺎرﻳﺨﻰاش و اﻓﺘﺨـﺎرات ﺗـﺎرﻳﺨﻰاش‪ ،‬و ﻋـﻼوه ﺑـﺮ‬ ‫اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎى ﻣﻮﺟﻮد ﻛﺸﻮر ‪ -‬اﻧﺴﺎﻧﻰ و ﻃﺒﻴﻌﻰ ‪ -‬ﭼﺮا دﻟﺨﻮش ﻧﺒﺎﺷﺪ؟ ﭼـﺮا او را ﻣـﺄﻳﻮس ﻛﻨـﻴﻢ؟ از‬ ‫اﻳﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎ ﮔﺎﻫﻰ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻴﺸﻮد‪ ،‬ﻛﻪ اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺮادران و ﺧﻮاﻫﺮان ﻋﺰﻳﺰى ﻛـﻪ اﻳﻨﺠـﺎ ﺗﺸـﺮﻳﻒ دارﻳـﺪ و‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻘﻴﻪى اﺳﺎﺗﻴﺪ‪ ،‬اﻳﻦ را ﺟﺰوِ وﻇﺎﻳﻒ ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﺪاﻧﻨـﺪ‪ .‬اﺣﻴـﺎء و رﺷـﺪ ﺑﺨﺸـﻴﺪنِ ﺑـﻪ ﻫﻮﻳـﺖ‬ ‫اﺳﻼﻣﻰ و دﻳﻨﻰ و اﻳﺮاﻧﻰِ ﺟﻮاﻧﻤﺎن‪ ،‬ﻳﻜﻰ از ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺎﺳﺖ و ﻛﻤﻚ ﻓﺮاواﻧﻰ ﻫﻢ ﺑﻪ ﭘﻴﺸـﺮﻓﺖ‬ ‫ﻛﺸﻮر ﻣﻴﻜﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻛﻤﻚ ﺑﻪ رﺷﺪ ﻋﻠﻤﻲ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫‪ ...‬ﻳﻚ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻫﻢ در ﻣﻮرد رﺷﺪ دادن ﺑﻪ داﻧﺸﺠﻮﻫﺎ ‪ -‬ﻛﻪ اﺷﺎره ﻛﺮدم ‪ -‬ﻛﺎرﻫﺎﻳﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻬﺪهى‬ ‫اﺳﺎﺗﻴﺪ و ﺑﻪ ﻋﻬﺪهى ﻣﺪﻳﺮﻳﺖﻫﺎﺳﺖ؛ اﻳﻨﺠﺎ ﻣﺨﺎﻃﺐ ﻓﻘﻂ اﺳﺎﺗﻴﺪ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ؛ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖﻫﺎ ﻫﻢ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﻛﺎرﻫﺎ را واﻗﻌﺎً در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﮕﺬارﻳﺪ‪ :‬ﻣﺜﻞ ﻛﺎرﮔﺎهﻫﺎى آﻣﻮزﺷﻰ؛ ﻣﺜﻞ اردوﻫـﺎى ﻋﻠﻤـﻰ؛ ﻣﺜـﻞ ﺟـﺎﻳﺰه ﺑـﻪ‬ ‫ﻧﻮآورىﻫﺎ؛ ﻣﺜﻞ ﻣﻄﺎﻟﺒﻪى دﺳﺘﮕﺎه ﺻﻨﻌﺖ از ﻣﺤﻘﻖ ﺟﻮاﻧﻰ ﻛﻪ در داﻧﺸﮕﺎه دارد ﻳـﻚ ﻛـﺎرى را اﻧﺠـﺎم‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار اﺳﺎﺗﻴﺪ و اﻋﻀﺎي ﻫﻴﺄت ﻋﻠﻤﻲ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪85/7/13 -‬‬

‫‪493‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫ﻣﻰدﻫﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ ارﺗﺒﺎط داﻧﺸﮕﺎه و ﺻﻨﻌﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻫﻢ ﺟﺰو ﺷﻌﺎرﻫﺎى ﺣﺘﻤﻰ و ﻗﻄﻌﻰاى ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫ﺑﻨﺪه از ﺳﻪ‪ ،‬ﭼﻬﺎر ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از اﻳﻦ ﻣﻄﺮح ﻛﺮدم‪ .‬ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ در اﻳﻦ دوﻟﺖ‪ ،‬ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﻣﺨﺼﻮﺻـﻰ ﺑـﻪ‬ ‫ﻧﺎم »ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﻋﻠﻤﻰ« ﺑﺮاى ﻛﺎرﻫﺎى ﻋﻠﻤﻰ ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺟﺰو ﺑﺮﻛﺎت اﻳﻦ دوﻟﺖ اﺳـﺖ و اﺗﻔﺎﻗـﺎً‬ ‫ﻳﻜﻰ از ﻫﻤﺸﻬﺮﻳﺎن ﺧﻮد ﺷﻤﺎ در اﻳﻦ ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﻣﺸﻐﻮل ﻛﺎر اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ اﻳﻦ ﻣﻌﺎوﻧـﺖ‪ ،‬ﻣﻌﺎوﻧـﺖ‬ ‫ﻣﺒﺎرﻛﻰ اﺳﺖ و ﻛﺎرﻫﺎى ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ و ﺧﻮﺑﻰ را ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ اﻧﺠﺎم ﺑﺪﻫﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻛﻤﻚ اﻳـﻦ ﻣﻌﺎوﻧـﺖ‪ ،‬آﻗﺎﻳـﺎنِ‬ ‫دو وزﻳﺮ ‪ -‬ﻫﻢ در ﺷﻮراى ﻋﺎﻟﻰ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ‪ ،‬ﻫﻢ در دوﻟﺖ ‪ -‬ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﺗـﺎ ﻣـﺪﻳﺮان ﺑﺘﻮاﻧﻨـﺪ‬ ‫وﺳﺎﺋﻞ را ﺑﺮاى اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻓﺮاﻫﻢ ﺑﻜﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* وﻇﺎﻳﻒ اﺳﺎﺗﻴﺪ‬

‫ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺗﺪرﻳﺴﻰ ﻛﻪ در ﻳﻚ ﻛﻼس‪ ،‬ﻧﺎﺷﻰ از ﺑﻰﺣﻮﺻﻠﮕﻰ‪ ،‬ﻧﺎﺷﻰ از ﻛﻢوﻗﺘﻰ‪ ،‬ﻧﺎﺷﻰ از ﺑﻰاﻫﺘﻤﺎﻣﻰ و‬ ‫ﺑﻰاﻋﺘﻨﺎﻳﻰ ﺑﻪ درس‪ ،‬ﺑﻰاﻋﺘﻨﺎﻳﻰ ﺑﻪ داﻧﺸﺠﻮ‪ ،‬ﺑﻰاﻋﺘﻨﺎﻳﻰ ﺑﻪ وﻗﺖ و ﺳﺎﻋﺖ اﻧﺠﺎم ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬ﻣﻨﺎﺳـﺐ ﺷـﺄن‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه اﻣﺮوزِ ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﻰﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ اﺳﺎﺗﻴﺪ اﺳﺘﺨﻮاندار و ﻗﺪﻳﻤﻰِ ﻗﻮى و ﺑﺎارزش را ﺑﺎ اﺻﺮار در داﻧﺸﮕﺎه‬ ‫ﺣﻔﻆ ﻛﻨﻴﻢ ‪ -‬ﻛﻪ دوﺳﺘﺎن اﺷﺎره ﻛﺮدﻧﺪ ‪ -‬در ﻛﻨﺎر اﻳﻦ ﻣﺆﻛﺪاً ﻋﺮض ﻣـﻰﻛـﻨﻢ ﻛـﻪ ﺑﺎﻳﺴـﺘﻰ از اﺳـﺎﺗﻴﺪ‬ ‫‪494‬‬

‫ﺟﻮان و ﭘﺮاﻧﮕﻴﺰه ﻫﻢ اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺸﻮد و وارد ﺑﺸﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ در ﻫـﻴﭻ ﺑﺨﺸـﻰ دﭼـﺎر ﻛﻤﺒـﻮد اﺳـﺘﺎد و‬ ‫ﺧﻼء اﺳﺘﺎد ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬اﻣﺮوز راه ﻫﻢ ﺑﺮاى اﻳﻦ ﺑﺎز اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ داﻧﺸﺠﻮﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ دورهﻫﺎى ﺗﻜﻤﻴﻠﻰ‬ ‫را ﻣﻰﮔﺬراﻧﻨﺪ‪ ،‬رﺗﺒﻪﻫﺎى ﺧﻮﺑﻰ دارﻧﺪ‪ ،‬رﺗﺒﻪﻫﺎى ﺑﺎﻻﻳﻰ دارﻧﺪ و اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎى ﺧﻮﺑﻰ دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣـﻰﺗﻮاﻧﻨـﺪ‬ ‫در ﺗﺪرﻳﺲ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ﻧﻘﺶ اﻳﻔﺎ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺨﺸﻨﺎﻣﻪﻫﺎ و دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞﻫﺎى ﻗﺪﻳﻤﻰ‪ ،‬آﻳﻪى ﻗﺮآن ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻧﺸﻮد آن را ﻋﻮض ﻛﺮد‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫـﺎ‬ ‫ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ و داﻧﺸﮕﺎه را از ﻟﺤﺎظ ﺗﺪرﻳﺲ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﻴﺪان ﭘﺮﺗﺤﺮك ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﻨﻴﺪ؛ ﺑـﺎ ﺗﻌﺎﻣـﻞ داﻧﺸـﺠﻮ ﺑـﺎ‬ ‫اﺳﺘﺎد‪ ،‬ﺗﺤﺮك اﺳﺘﺎد‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪى اﺳﺘﺎد‪ ،‬دﺳﺘﺮﺳﻰ اﺳﺘﺎد ﺑﻪ ﻣﺮاﻛﺰ ﻋﻠﻤﻰ و اﻃﻼﻋﺎت ﻋﻠﻤـﻰ و ﻧﺸـﺮﻳﺎت‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ ‪ -‬ﻛﻪ اﻣﺮوز ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﺑﺎ رواج اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ و ﭼﻴﺰﻫﺎى دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺧﻴﻠـﻰ از ﮔﺬﺷـﺘﻪ آﺳـﺎﻧﺘﺮ ﺷـﺪه ‪-‬‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه را ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﺠﻠﺲ ﻋﻤﻮﻣﻰِ داﺋﻤﺎً در ﺣﺎل ﻣﺒﺎﺣﺜﻪ و در ﺣﺎل ﻛﺎر ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﻨﻴﺪ؛ داﻧﺸﺠﻮ را رﺷﺪ‬ ‫ﺑﺪﻫﻴﺪ و ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار اﺳﺎﺗﻴﺪ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎي اﺳﺘﺎن ﺧﺮاﺳﺎن در داﻧﺸﮕﺎه ﻓﺮدوﺳﻲ ﻣﺸﻬﺪ‪86/2/25 -‬‬ ‫‪ -2‬ﻫﻤﺎن‬

‫‪ .7‬ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﻧﻘﺶ اﺳﺘﺎدان‬

‫* اﻫﺘﻤﺎم اﺳﺎﺗﻴﺪ ﺑﻪ ﺷﺎﮔﺮدﭘﺮوري‬

‫اﺳﺎﺗﻴﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻜﻰ از اﻫﺘﻤﺎﻣﻬﺎﻳﺸﺎن ﺷـﺎﮔﺮدﭘﺮورى ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ارزش اﺳـﺘﺎد‪ ،‬اﻋﺘﺒـﺎر اﺳـﺘﺎد در ﺑﻴـﺮون‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ﺷﺎﮔﺮدانِ اوﺳﺖ‪ .‬در ﺣﻮزهﻫﺎى ﻋﻠﻤﻴﻪى ﻣﺎ ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻨﻄـﻮر اﺳـﺖ‪ .‬آن اﺳـﺘﺎد‪ ،‬آن ﻓﻘﻴـﻪ ﻳـﺎ اﺻـﻮﻟﻰ ﻳـﺎ‬ ‫ﺣﻜﻴﻤﻰ ارزش ﺑﻴﺸﺘﺮى در ﭼﺸﻤﻬﺎ دارد ﻛﻪ آﺛﺎر وﺟﻮدى او ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﺷﺎﮔﺮدان و ﺗﻼﻣﺬهى ﺑﺮﺟﺴﺘﻪى‬ ‫او‪ ،‬ﺧﻮدش را ﻧﺸﺎن ﺑﺪﻫﺪ‪ .‬ﺷﺎﮔﺮدﭘﺮورى ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻓﺮادى ﻛﻪ ﻣﻰآﻳﻨـﺪ در ﻛﻼﺳـﻬﺎى درس ﺷـﻤﺎ ‪-‬‬ ‫ﭼﻪ در دورهﻫﺎى ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻰ‪ ،‬ﭼﻪ در دورهﻫﺎى ﺗﺤﺼﻴﻼت ﺗﻜﻤﻴﻠﻰ ‪ -‬ﻣﻰﻧﺸﻴﻨﻨﺪ و ﺷـﻤﺎ ﺑـﺎ اﻳﻨﻬـﺎ ﺑـﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان اﺳﺘﺎد ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﻴﺸﻮﻳﺪ‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ را ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻳﻚ ﻣﺴﺘﻤﻊِ ﻳﻚ ﺳﺨﻨﺮاﻧﻰ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﻨﺒﺮ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب‬ ‫آورد؛ ﻧﻪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺜﻞ ﻣﺼﻨﻮﻋﻰ ﻛﻪ اﻳﻨﻬﺎ را ﻣﻴﺨﻮاﻫﻴﺪ ﺑﺎ دﺳﺖ ﺧﻮدﺗﺎن ﺑﺴﺎزﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻨﻬـﺎ ﺑﺮﺧـﻮرد ﻛﻨﻴـﺪ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎ ﻳﻜﺴﺎن ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺷﻮﻗﻬﺎ ﻳﻜﺴﺎن ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬زﻣﻴﻨﻪﻫﺎ و ﻓﻀﺎﻫﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻳﻜﺴﺎن ﻧﻴﺴﺖ؛ اﻣﺎ‬ ‫اﻳﻦ ﻫﺪف ﺑﺮاى اﺳﺎﺗﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﻳﻚ ﻫﺪف ﺟﺪى ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻧﮕـﺎه ﻛﻨﻴـﺪ ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ ﭼﻘـﺪر ﺷـﺎﮔﺮد‬ ‫ﭘﺮورش دادﻳﺪ‪ .‬ﺷﺎﮔﺮد ﻓﻘﻂ آن ﻛﺴﻰ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺳﺮ ﻛﻼس ﺣﺎﺿﺮ ﻣﻴﺸﻮد؛ آﻧﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑـﻪ وﺳـﻴﻠﻪى‬ ‫ﺷﻤﺎ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻴﺸﻮد و ﺗﺤﻮﻳﻞ داده ﻣﻴﺸﻮد ﺑﻪ دﻧﻴﺎى ﻋﻠﻢ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻧﻴﺮوى ﻛﺎرآﻣﺪ و ﻋﻠﻤﻰ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﻴﻦﺟﺎ ﻣﻦ اﺷﺎره ﻛﻨﻢ ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪى ﺣﻀﻮر اﺳﺎﺗﻴﺪ در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﻛﻪ ﺟﺰو ﻣﻘﺮرات داﻧﺸـﮕﺎﻫﻰ ﺷـﺪ‪،‬‬ ‫ﻛﻪ اﺳﺎﺗﻴﺪ ﺳﺎﻋﺎت ﻣﻌﻴﻨﻰ را در ﻫﻔﺘﻪ ﺣﺘﻤﺎً در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺧﻴﻠﻰ ﭼﻴﺰ ﻣﻬﻤﻰ اﺳﺖ؛ اﻳـﻦ را‬ ‫ﻧﺒﺎﻳﺪ دﺳﺖﻛﻢ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻳﻜﻰ از ﻣﻄﺎﻟﺒﻰ ﻛﻪ ﺑﻨﺪه در اﻳﻦ ﺳﻪ ﭼﻬﺎر ﺳﺎل اﺧﻴﺮ ﻣﻜـﺮراً ﮔﻔﺘـﻪام ‪ -‬از ﺑـﺲ‬ ‫ﺗﻜﺮار ﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻴﺨﻮاﺳﺘﻢ ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﺑﮕﻮﻳﻢ ‪ -‬ﻣﺴﺌﻠﻪى ﻧﺸﺴﺘﻦ اﺳﺘﺎد ﺑﺎ داﻧﺸﺠﻮﺳـﺖ؛ ﭘﺎﺳـﺦ ﺑـﻪ ﺳـﺆال‬ ‫ﮔﻔﺘﻦ‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ ارﺗﺒﺎط اﺳﺘﺎد و داﻧﺸﺠﻮ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻛﻼس ﻣﻨﺤﺼﺮ ﻧﻤﺎﻧﺪ و داﻧﺸﺠﻮ ﻓﺮﺻﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﻪ اﺳﺘﺎد ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﺪ‪ ،‬از او ﺑﭙﺮﺳﺪ‪ ،‬از او ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺑﺨﻮاﻫﺪ‪ ،‬از او ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻓﺮا ﺑﮕﻴـﺮد؛ ﺑﻠﻜـﻪ در ﻣـﻮاردى‬ ‫اﺳﺘﺎد‪ ،‬ﺷﺎﮔﺮد را ﺑﺨﻮاﻫﺪ در اﻃﺎق ﺧﻮد و ﻳﻚ ﻧﻜﺘﻪ اﺿﺎﻓﻰ و ﺗﻜﻤﻴﻠﻰ را ﺑـﻪ او ﺗﻔﻬـﻴﻢ ﻛﻨـﺪ ﻳـﺎ ﻳـﻚ‬ ‫ﺗﻜﻠﻴﻒ را از او ﺑﺨﻮاﻫﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﺄﻣﻮرﻳﺖ ﻋﻠﻤﻰ و ﺗﺤﻘﻴﻘﻰ ﺑﻪ او ﺑﺪﻫﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﻫﻤﻪى اﻳﻨﻬﺎ ﻣﺘﻮﻗـﻒ اﺳـﺖ‬ ‫ﺑﺮ ﺣﻀﻮر اﺳﺎﺗﻴﺪ در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ روز ﻣﻴﮕﻔﺘﻴﻢ اﺳﺘﺎد ﻛﻢ دارﻳﻢ‪ ،‬اﻣﺮوز ﺑﺤﻤﺪاﻟﻠَّﻪ اﺳﺎﺗﻴﺪ ﺧﻮب در ﻛﺸﻮر ﻛﻢ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ؛ ﺗﻌـﺪاد اﺳـﺘﺎد‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ داﻧﺸﺠﻮ ﺑﺤﻤﺪاﻟﻠَّﻪ ﺗﻌﺪاد ﺧﻮﺑﻰ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻌﺪاد ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮﻟﻰ اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ را ﺑـﻪ ﻧﻈـﺮ ﻣـﻦ ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫اﻫﻤﻴﺖ داد‪ .‬ﭘﺮورش داﻧﺸﺠﻮ ‪ -‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﭘﺮورش ﺷـﺎﮔﺮد و ﻧﺨﺒـﻪﭘـﺮورى اﺳـﺖ ‪ -‬در ﻛـﻼس‬

‫‪495‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫درس‪ ،‬ﻳﻚ ﺑﺨﺸﺶ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺣﻀﻮر ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺳﺎﻋﺘﻪى اﺳﺎﺗﻴﺪ ‪ -‬ﭼﻬﻞ ﺳﺎﻋﺘﻪ ﻛﻪ در ﻣﻘـﺮرات‬ ‫ﻫﺴﺖ ‪ -‬در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎﺳﺖ‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ اﺳﺎﺗﻴﺪ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ را ﺟﺪى ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ و ﺑﻪ آن اﻫﻤﻴﺖ ﺑﺪﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻫﻢ اﺳﺎﺗﻴﺪ ﭘﻴﺸﻜﺴﻮت و ﻫﻢ اﺳﺎﺗﻴﺪ ﺟﻮان‬

‫ﻳﻜﻰ از ﺑﺤﺜﻬﺎى راﺋﺞ ﻣﺎ‪ ،‬ﺑﺤﺚ اﺳﺘﺎد ﭘﻴﺸﻜﺴﻮت و اﺳﺘﺎد ﺗﺎزهﻧﻔـﺲ اﺳـﺖ‪ .‬ﻧﮕـﺬارﻳﻢ اﻳـﻦ ﺑـﻪ ﻳـﻚ‬ ‫ﻣﺴﺌﻠﻪى ﻣﻮرد اﺧﺘﻼف ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ از ﻣﻦ ﺳﺆال ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻦ ﻣﻴﮕﻮﻳﻢ ﻣـﺎ ﺑـﻪ اﺳـﺘﺎد ﭘﻴﺸﻜﺴـﻮت و‬ ‫ﺳﺎﺑﻘﻪدار ﻧﻴﺎز دارﻳﻢ؛ ﺑﻪ اﺳﺘﺎد ﺟﻮان و ﺗﺎزهﻧﻔﺲِ ﺑﺎﻧﺸﺎط ﻫﻢ ﻧﻴﺎز دارﻳﻢ؛ ﺑﻪ ﻫﻤـﻪى اﻳﻨﻬـﺎ ﻧﻴـﺎز دارﻳـﻢ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻦ ﻃﺮﻓﺪار اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺘﻢ ﻛﻪ در ﻋﺎﻟﻢ ﺗﺪرﻳﺲ‪ ،‬ﺣﻠﻘﻪﻫﺎى ﺑﺴﺘﻪاى درﺳﺖ ﺷـﻮد ﻛـﻪ ﺟﻮاﻧﻬـﺎﺋﻰ ﻛـﻪ‬ ‫ﻓﺮزﻧﺪان آن اﺳﺎﺗﻴﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻣﻴﺨﻮاﻫﻨﺪ وارد ﻣﻴﺪان ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬راﻫﻰ ﺑﻪ آﻧﻬـﺎ داده ﻧﺸـﻮد؛ ﻧـﻪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺴـﺘﻰ از‬ ‫ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺣﻠﻘﻪﻫﺎى ﺑﺴﺘﻪ در ﺳﻄﻮح ﻫﻴﺌﺖ ﻋﻠﻤﻰ و آﻣﻮزﺷﻰ ﻣﺎﻧﻊ ﺷﺪ؛ ﺑﺎﻳﺪ اﺟﺎزه داد ﺟﻮاﻧﻬﺎ ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺎ اﺳﺎﺗﻴﺪ ﭘﻴﺸﻜﺴﻮت‪ ،‬اﺳﺎﺗﻴﺪ ﺑﺎﺗﺠﺮﺑﻪ‪ ،‬ﺳﺎﺑﻘﻪدار در رﺷﺘﻪﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠـﻒ‪ ،‬از ذﺧـﺎﺋﺮ ﻧﻈـﺎم ﻫﺴـﺘﻨﺪ؛ از‬ ‫اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺪاﻛﺜﺮِ اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺸﻮد‪ .‬ﻃﺮاﺣﻰِ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺟﻤﻊ ﻛﻨﻴﻢ ﺑﻴﻦ اﺳﺘﺎد ﻣﺠﺮﺑـﻰ ﻛـﻪ ﺳـﺎﻟﻬﺎى‬ ‫ﻣﺘﻤﺎدى در اﻳﻦ رﺷﺘﻪ ﻛﺎر ﻛﺮده و ﭘﺨﺘﻪ ﺷﺪه و ﺗﺠﺮﺑﻪ ﭘﻴﺪا ﻛﺮده و ﻳﻚ ذﺧﻴﺮهاى اﺳﺖ ﺑﺮاى ﻛﺸﻮر و‬ ‫آن ﺟﻮان ﺗﺎزهﻧﻔﺴﻰ ﻛﻪ ﺗﺎزه دورهى دﻛﺘﺮى ﺧﻮدش را در ﻳﻚ داﻧﺸـﮕﺎه ﺑﺮﺟﺴـﺘﻪاى ﮔﺬراﻧـﺪه و اﻻن‬ ‫‪496‬‬

‫ﺣﺎﺿﺮ و آﻣﺎده اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻧﺸﺎط و ﮔﺮﻣﺎﮔﺮم در ﻫﻤﺎن رﺷﺘﻪ ﺗﺪرﻳﺲ ﻛﻨـﺪ ‪ -‬از ﻫـﻴﭻ ﻛـﺪام ﻧﻤﻴﺸـﻮد‬ ‫ﮔﺬﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ آن ﭘﻴﺮِ ﻣﺠﺮبِ ﺳﺎﺑﻘﻪدار و ﭘﻴﺸﻜﺴﻮت ﻫﻢ ﻧﻴﺎز دارﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳـﻦ ﺟـﻮانِ ﺗـﺎزه از راه رﺳـﻴﺪهى ﮔـﺮمِ‬ ‫ﻣﺘﻸﻟﺊ از ﺗﺤﺮك ﻋﻠﻤﻰ و ﻧﺸﺎط ﻋﻠﻤﻰ و ﻣﺎﻳﻞ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﻛﺎر ﻛﻨﺪ و ﺗﻼش ﻛﻨﺪ ﻫﻢ اﺣﺘﻴـﺎج دارﻳـﻢ ‪-‬‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﺟﻮرى اﻧﺠﺎم ﺑﮕﻴﺮد ﻛﻪ از ﻫﺮ دو اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﻪ ﻧﻴﺮوى اﻧﺴﺎﻧﻰ ﻧﻴﺎز دارﻳﻢ و ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ اﮔـﺮ‬ ‫ﻣﺎ ﺗﻮﺳﻌﻪى ﻣﺮاﻛﺰ آﻣﻮزﺷﻰ و ﭘﮋوﻫﺸﻰ را در دﺳﺘﻮر ﻛﺎر ﻗـﺮار ﺑـﺪﻫﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻴﺘـﻮان از ﻫـﺮ دو ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد و ﺑﻪﻋﻼوه ﻣﻴﺘﻮان ﺑﺮاى داﻧﺸﺠﻮﻳﺎنِ آﻣﺎدهى ﻛﺎر‪ ،‬اﺷﺘﻐﺎل ﻋﻠﻤﻰ ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮد و ﻧﺨﺒﮕـﺎن را‬ ‫ﺟﺬب ﻛﺮد‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار اﺳﺎﺗﻴﺪ و رؤﺳﺎي داﻧﺸﮕﺎه ﻫﺎ‪86/7/9 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار ﺟﻤﻌﻰ از ﺑﺮﺟﺴﺘﮕﺎن و ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻋﻠﻤﻰ و اﺳﺎﺗﻴﺪ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪87/7/3 -‬‬

‫‪ .7‬ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﻧﻘﺶ اﺳﺘﺎدان‬

‫* ﻧﻘﺶ اﺳﺘﺎدان ﺑﺴﻴﺠﻲ در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ‬

‫در داﻧﺸﮕﺎه ﭘﺮورش اﻧﺴﺎنِ در ﺗﺮاز ﺷﻬﻴﺪ ﭼﻤﺮان ﻻزم اﺳﺖ؛ اﻳـﻦ را ﻻزم دارﻳـﻢ‪ .‬ﺧـﺐ ﭘـﺲ اﺳـﺘﺎد‬ ‫ﺑﺴﻴﺠﻰ ﻣﻴﺪاﻧﺪ در داﻧﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺴﺖ ﭼﻪ ﻛﺎر ﻛﻨﺪ؛ اﻳﻦ ﺣﻀﻮر داﺋﻢ‪ ،‬اﻳﻦ ﺣﻀـﻮر ﺑﺠـﺎ و ﺑﻬﻨﮕـﺎم‪ ،‬اﻳـﻦ‬ ‫ﺣﻀﻮر ﻣﺨﻠﺼﺎﻧﻪ و ﻣﺠﺎﻫﺪاﻧﻪ ﺑﺮاى اﺳﺘﺎد ﺑﺴﻴﺠﻰ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎﻫﺎﺳﺖ ﻛـﻪ ﮔﻔﺘـﻪ ﺷـﺪ‪ .‬و اﺳـﺘﺎد ﺧﻴﻠـﻰ‬ ‫ﻧﻘﺶ دارد‪.‬‬ ‫ﻧﻘﺶ اﺳﺘﺎد در ﻣﺤﻴﻄﻬﺎى آﻣﻮزﺷﻰ ﻧﻘﺶ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ و ﻣﻬﻤﻰ اﺳﺖ‪ .‬اﺳﺘﺎد ﻓﻘﻂ آﻣﻮزﻧـﺪهى داﻧـﺶ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻨﺶ اﺳﺘﺎد و روش اﺳﺘﺎد ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ ﻣﺮﺑﻰ ﺑﺎﺷﺪ؛ اﺳﺘﺎد‪ ،‬ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻛﻨﻨـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﺗـﺄﺛﻴﺮ اﺳـﺘﺎد‬ ‫روى ﺷﺎﮔﺮد‪ ،‬ﻋﻠﻰاﻟﻈﺎﻫﺮ از ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﻘﻴﻪى ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺆﺛﺮ در ﭘﻴﺸـﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤـﻰ و ﻣﻌﻨـﻮى و ﻣـﺎدى ﻣـﺘﻌﻠﻢ‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ؛ از ﺑﻌﻀﻰ ﻛﻪ ﺧﻴﻠﻰ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﮔﺎﻫﻰ اﺳﺘﺎد ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ ﻳـﻚ ﻛـﻼس را‪ ،‬ﻳـﻚ ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪى‬ ‫داﻧﺸﺠﻮ ﻳﺎ داﻧﺶآﻣﻮز را ﺑﺎ ﻳﻚ ﺟﻤﻠﻪى ﺑﺠﺎ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﻨﺪ ﺑﻪ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎى ﻣﺘﺪﻳﻦ‪.‬‬ ‫ﻻزم ﻫﻢ ﻧﻴﺴﺖ ﺣﺘﻤﺎً رﺷﺘﻪى ﻋﻠﻮم دﻳﻨﻰ ﻳﺎ ﻣﻌﺎرف را ﺗﺪرﻳﺲ ﻛﻨﺪ؛ ﻧﻪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﮔﺎﻫﻰ ﻳﻚ ﺟﺎ در درس‬ ‫ﻓﻴﺰﻳﻚ‪ ،‬ﻳﺎ در درس رﻳﺎﺿﻰ‪ ،‬ﻳﺎ در ﻫﺮ درس دﻳﮕﺮى ‪ -‬ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻰ و ﻏﻴﺮ اﻧﺴـﺎﻧﻰ ‪ -‬ﻣﻴﺘﻮاﻧﻴـﺪ ﻳـﻚ‬ ‫ﻛﻠﻤﻪ ﺑﺮ زﺑﺎﻧﺘﺎن ﺟﺎرى ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﻳﻚ اﺳﺘﻔﺎدهى ﺧﻮب از ﻳﻚ آﻳﻪى ﻗﺮآن ﺑﻜﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﻳﻚ اﻧﮕﺸﺖ اﺷـﺎره‬ ‫ﺑﻪ ﻗﺪرت ﭘﺮوردﮔﺎر و ﺻﻨﻊ اﻟﻬﻰ ﺑﻜﻨﻴﺪ ﻛﻪ در دل اﻳﻦ ﺟﻮان ﻣﻴﻤﺎﻧـﺪ و او را ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﻣﻴﻜﻨـﺪ ﺑـﻪ ﻳـﻚ‬ ‫اﻧﺴﺎن ﻣﺆﻣﻦ‪ .‬اﺳﺘﺎد اﻳﻨﺠﻮرى اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻋﻜﺴﺶ ﻫﻢ اﻟﺒﺘﻪ ﻫﺴﺖ‪ .‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ اﺳﺎﺗﻴﺪى در داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎى اﻣﺮوز ﻣﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪ -‬اﮔﺮﭼﻪ ﻛﻤﻨـﺪ ‪ -‬ﻛـﻪ‬ ‫درﺳﺖ ﻧﻘﻄﻪى ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻋﻤﻞ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ ‪ -‬ﺣﺎﻻ درﺳﺸﺎن ﻫﺮﭼﻰ ﻫﻢ ﻛﻪ اﺳﺖ؛ ﻣﺮﺑﻮط اﺳﺖ ﻳﺎ ﻧﻴﺴﺖ ‪ -‬و‬ ‫ﺑﺎ ﻳﻚ ﻛﻠﻤﻪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺟﻮان را از آﻳﻨﺪهى ﺧﻮدش ﻧﺎاﻣﻴﺪ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬از آﻳﻨﺪهى ﻛﺸـﻮرش ﻧﺎاﻣﻴـﺪ ﻣﻴﻜﻨﻨـﺪ‪ ،‬از‬ ‫آﻳﻨﺪهى ﺣﻀﻮرش در ﻛﺸﻮر ﻧﺎاﻣﻴﺪ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬او را ﺑﻪ ﻣﻴﺮاث ﮔﺬﺷﺘﻪى ﺧﻮدش ﺑﻰاﻋﺘﻨـﺎ ﻣﻴﻜﻨﻨـﺪ‪ ،‬او را‬ ‫ﺗﺸﻨﻪى ﻧﻮﺷﻴﺪن از ﺳﺮﭼﺸﻤﻪﻫﺎى ﻧﺎﺳﺎﻟﻢ و آﻟﻮدهى ﺑﻴﮕﺎﻧﮕﺎن ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ و رﻫﺎ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪ .‬از اﻳﻦ ﻗﺒﻴـﻞ ﻫـﻢ‬ ‫دارﻳﻢ‪ .‬اﺳﺘﺎد ﻳﻚ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻘﺸﻰ دارد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎ ﻣﻌﻨﺎﺋﻰ ﻛﻪ ﺑﺮاى ﺑﺴﻴﺞ ﻣﻴﻜﻨـﻴﻢ‪ ،‬ﺑـﺎ ﻣﻌﻨـﺎﺋﻰ ﻛـﻪ ﺑـﺮاى‬ ‫اﺳﺘﺎد ﻣﻴﻜﻨﻴﻢ و ﺑﺎ ﺗﻠﻘﻰاى ﻛﻪ از اﺳﺘﺎد ﺑﺴﻴﺠﻰ دارﻳﻢ‪ ،‬ﻣﻌﻠﻮم ﻣﻴﺸـﻮد ﻛـﻪ ﻧﻘـﺶ ﺷـﻤﺎﻫﺎ در داﻧﺸـﮕﺎه‬ ‫ﭼﻘﺪر ﻧﻘﺶ ﺣﺴﺎﺳﻰ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫وﺟﻮد اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺑﺮاى ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﻰ ﻳﻚ ﻧﻌﻤﺖ اﺳﺖ؛ ﻳﻚ ﻧﻌﻤﺖ ﺑﺰرگ‪ .‬اﻳﻦ ﻫﻤﻪ اﺳﺘﺎد ﻣـﺆﻣﻦ‪،‬‬ ‫در ﻫﻴﭻ ﻛﺸﻮرى از ﻛﺸﻮرﻫﺎى اﺳﻼﻣﻰ ‪ -‬ﺑﻪ ﻃﺮﻳﻖ اوﻟﻰ ﻏﻴﺮ اﺳﻼﻣﻰ ‪ -‬وﺟﻮد ﻧﺪارد ﻛﻪ در ﻛﺸﻮر ﻣـﺎ‬

‫‪497‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫ﻫﺴﺖ‪ .‬اﺳﺘﺎد داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬داﻧﺸﻤﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺘﺨﺼﺺ‪ ،‬ﺣﺮﻓﻪاى در رﺷﺘﻪى ﺧﻮد و ﻣﺆﻣﻦ ﺑﻪ ﺧـﺪا و ﻣـﺆﻣﻦ ﺑـﻪ‬ ‫ﺟﻬﺎد و ﻣﺆﻣﻦ ﺑﻪ راه ﺧﺪا و اﻫﺪاف اﻟﻬﻰ؛ آن ﻫﻢ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﻌﺪاد ﻛﺜﻴﺮ و اﻳﻦ ﻛﻤﻴﺖ‪ .‬اﻳﻦ دﻳﮕـﺮ در دﻧﻴـﺎ‬ ‫ﺑﻰﻧﻈﻴﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻫﻢ از ﺑﺮﻛﺎت اﻣﺎم ﺑﺰرﮔﻮار اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ را ﻗﺪر ﺑﺪاﻧﻴﺪ؛ اﻳﻦ را دودﺳﺘﻰ ﻧﮕـﻪ دارﻳـﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ را ﺳﺎﻣﺎن ﺑﺪﻫﻴﺪ؛ اﻫﺪاﻓﺶ را ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﻴﺪ؛ دﻗﻴﻖ ﻛﻨﻴﺪ؛ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬـﺎﺋﻰ را ﻛـﻪ اﺳـﺘﺎد ﺑﺴـﻴﺠﻰ ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫اﻧﺠﺎم ﺑﺪﻫﺪ را ﺷﻔﺎف ﻛﻨﻴﺪ و روﺷﻦ ﻛﻨﻴﺪ؛ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى واﻗﻌﻰ ﻛﻠﻤﻪ‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎﻧـﺪﻫﺎن اﻳـﻦ ﻋﺮﺻـﻪى ﻋﻈـﻴﻢِ‬ ‫ﺟﻬﺎد ﻓﻰﺳﺒﻴﻞاﻟﻠﱠﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬ﻛﺎر ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻤﻰ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* اﺳﺎﺗﻴﺪ ﺑﺴﻴﺠﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻴﺸﺘﺮ از اﻋﻀﺎء ﺑﺴﻴﺞ اﺳﺎﺗﻴﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‬

‫‪ ...‬در درﺟﻪى اول ﺗﻮى داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ﻛﺎر ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﻛﺎر ﭘﮋوﻫﺸﻰ و ﺗﺤﻘﻴﻘﻰ‪ ،‬ﻛﺎر ﻣﻌﻨﻮى و اﻳﻤﺎﻧﻰ‪ ،‬ﺣـﺎﻛﻢ‬ ‫ﻛﺮدن روﺣﻴﻪى ﻣﺠﺎﻫﺪت و ﺟﻬﺎد ﺑﺮ ﻫﻤﻪى ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎ‪ ،‬ﻗﻠﻤﻬﺎى اﺻﻠﻰاى اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳـﺪ وﺟـﻮد داﺷـﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬و آﻧﮕﺎه ﺳﺎﻣﺎن دادن ﺑﻪ اﻳﻦ ﺣﺮﻛﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻋﺘﻘﺎد ﻣﻦ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﺳﺘﺎد ﻣﺘﺪﻳﻦِ ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪ ﺑﻪ ﻛﺎر‬ ‫ﺑﺮاى ﻛﺸﻮر‪ ،‬در ﺳﻄﺢ ﻛﺸﻮر ﻣﺨﺘﺺ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاى ﻛﻪ در ﺑﺴﻴﺞ اﺳﺎﺗﻴﺪ ﺣﻀﻮر دارﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺴﺖ؛‬ ‫ﻓﺮاﺗﺮ از اﻳﻨﻬﺎﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺴﻴﺎرى ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﺎرت ﺑﺴﻴﺞ ﻫﻢ ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﺟﺰو ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ﺑﺴـﻴﺞ اﺳـﺎﺗﻴﺪ ﻫـﻢ ﻧﻴﺴـﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣـﺎ در ﻣﻌﻨـﺎ‬ ‫‪498‬‬

‫ﺑﺴﻴﺠﻰاﻧﺪ‪ ،‬در ﻣﻌﻨﺎ ﻣﺘﺪﻳﻦاﻧﺪ‪ ،‬در ﻣﻌﻨﺎ آﻣﺎدهاﻧﺪ ‪ -‬اﻟﺒﺘﻪ ﺳﻄﺢ آﻣﺎدﮔﻰﻫﺎ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻳﻜﺴﺎن ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺳـﻄﺢ‬ ‫اﻳﻤﺎﻧﻬﺎ ﻳﻜﺴﺎن ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻮر ﺑﻮده‪ ،‬ﺑﻌﺪ از اﻳﻦ ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻮر ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ‪ -‬اﻣـﺎ داﺧـﻞ‬ ‫در ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺎﻣﺎﻧﺪﻫﻰ ﻛﺮد؛ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﮕﺎه ﻋﺎﻗﻼﻧﻪ و ﻣﺪﺑﺮاﻧﻪ داﺷﺖ؛ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ را ﻣﺸـﺨﺺ ﻛـﺮد؛‬ ‫ﻫﺪﻓﻬﺎ را ﻣﺸﺨﺺ ﻛﺮد‪ .‬ﻛﺎرى اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺠﺎم ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ﺷﻤﺎﺳﺖ‪.‬‬ ‫آن وﻗﺖ در ﻋﻤﻞ ﻓﺮدى‪ ،‬ﻛﺎر ﺗﻌﻠﻴﻢ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن را‪ ،‬ﻛﺎر ﺣﻀﻮر در ﻓﻀﺎى ﻓﻜﺮى داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن را ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫دﻧﺒﺎل ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﺳﺎﺗﻴﺪ ﺑﺴﻴﺠﻰ ﻣﻴﺘﻮاﻧﻨﺪ در دل داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و در ﻓﻀﺎى ذﻫﻦ آﻧﻬﺎ ﻳﻚ ﺣﻀـﻮر ﻣﻌﻨـﻮى و‬ ‫ﻫﺪاﻳﺘﮕﺮ و آراﻣﺶﺑﺨﺶ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻢِ اﻳﺠﺎد ﺑﺼـﻴﺮت ‪ -‬ﻫـﻢ در ﺧـﻮد ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪ‪ ،‬ﻫـﻢ در‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ﻣﺨﺎﻃﺐ ﺷﻤﺎ ﻛﻪ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪ -‬ﻳﻜﻰ از ﻛﺎرﻫـﺎى ﺑﺴـﻴﺎر ﻣﻬـﻢ اﺳـﺖ‪ .‬و ﺑﺼـﻴﺮت‬ ‫ﺧﻴﻠﻰ ﻧﻘﺶ اﻳﻔﺎء ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ .‬ﺗﻤﺮﻳﻦ ﺣﻀﻮر‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻰ ﻛﻪ درﺑﺎرهى ﺷﻬﻴﺪ ﭼﻤﺮان ﮔﻔﺘﻢ؛ ﺷﺐ ﺗﺎ ﺳﺎﻋﺖ ﻳﻚ‬ ‫ﺑﻌﺪ از ﻧﺼﻒ ﺷﺐ و ﺑﻴﺸﺘﺮ دﻧﺒﺎل ﻛﺎر اﺳﺖ‪ ،‬ﺻﺒﺢ زود ‪ -‬ﺗﺎرﻳـﻚ‪ ،‬روﺷـﻦ ‪ -‬ﺟﻠـﻮﺗﺮ از ﻫﻤـﻪ ﺗـﻮى‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار اﻋﻀﺎي ﺑﺴﻴﺠﻲ ﻫﻴﺄت ﻋﻠﻤﻲ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪89/4/2 -‬‬

‫‪ .7‬ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﻧﻘﺶ اﺳﺘﺎدان‬

‫ﺟﺒﻬﻪ اﺳﺖ و ﻫﺮﺟﺎ ﻻزم ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﺣﻀﻮر دارد‪ .‬اﻳﻦ ﺣﻀﻮر داﺋﻢ و ﺑﻬﻨﮕـﺎم در ﻫـﺮ ﻧﻘﻄـﻪاى ﻛـﻪ ﻻزم‬ ‫اﺳﺖ را ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻤﺮﻳﻦ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻫﻤﻪى ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ را ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫‪499‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار اﻋﻀﺎي ﺑﺴﻴﺠﻲ ﻫﻴﺄت ﻋﻠﻤﻲ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪89/4/2 -‬‬

‫‪ .8‬زﻧﺎن و داﻧﺸﮕﺎه‬

‫‪8‬‬ ‫زﻧﺎن و داﻧﺸﮕﺎه‬

‫‪ .8‬زﻧﺎن و داﻧﺸﮕﺎه‬ ‫* وﻇﻴﻔﺔ زﻧﺎن اﻧﺪﻳﺸﻤﻨﺪ و آﮔﺎه‬

‫ﻣﻌﻠﻢ ﺑﺰرگ اﻧﻘﻼب ﺣﻀﺮت اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﻰ)ﻗﺪ‪‬سﺳﺮّه( ﻧﻘﺶ زن را در اﻧﻘﻼب ‪ -‬ﭼﻪ در ﭘﻴـﺪاﻳﺶ‬ ‫و ﭼﻪ در اﺳﺘﻤﺮار آن ‪ -‬و ﻧﻴﺰ ﺟﺎﻳﮕـﺎه او را در ﺗﻜﺎﻣـﻞ ﺟﺎﻣﻌـﻪى اﺳـﻼﻣﻰ و ﺑﻠـﻮغ اﺳـﻼﻣﻰ و‬ ‫اﻧﻘﻼﺑﻰ آن‪ ،‬ﺑﺴﻰ ﺑﺰرگ ﻣﻰداﺷﺖ و ﺣﻖ ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ و اﻳﻦ ﻣﺴﺘﻠﺰم آن اﺳﺖ ﻛﻪ زن اﻳﺮاﻧـﻰ‬ ‫و زن ﻣﺴﻠﻤﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺠﺎﻫﺪت ﺧﻮد ﺑﺮاى رﻫﺎ ﺷﺪن از داﻣﻬﺎى ﭘﺮداﺧﺘﻪ و در راه ﻧﻬـﺎدهى ﻓﺮﻫﻨـﮓ‬ ‫ﺗﺒﺎﻫﮕﺮ ﻏﺮب‪ ،‬ﺑﺎ ارادهﻳﻰ راﺳﺦ اداﻣﻪ دﻫﺪ و ﺑﻪ ﻫﻴﭻ رو ﺗﺴﻠﻴﻢ اﻏـﻮاى آﻧـﺎن ﻛـﻪ زن را اﺑـﺰارى‬ ‫ﺑﺮاى ﭘﻴﺸﺒﺮد ﺳﻴﺎﺳﺘﻬﺎى وﻳﺮاﻧﮕﺮ و اﺳﺎرﺗﺒﺎر ﺧﻮاﺳﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺸﻮد‪ .‬ﻇﺮاﻓﺘﻰ ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪاﻧﻪ ﻻزم اﺳـﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﻣﻴﺎن ﺗﺸﺨﺺ و ﻣﻨﺰﻟﺖ ﻋﻠﻤﻰ و ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ و اﺟﺘﻤـﺎﻋﻰ و ﻫﻨـﺮى و ﺳﻴﺎﺳـﻰ زن‪ ،‬ﺑـﺎ ﺗﻨـﺰل و‬ ‫اﻧﺤﻄﺎط او ﺗﺎ ﺳﻄﺢ وﺳﻴﻠﻪ و اﺑﺰارى ﺑﺮاى ﻣﻘﺎﺻﺪ ﺳﻴﺎﺳﻰ و ﺷﺨﺼﻰ ﻓﺮق ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷـﻮد و اﻳـﻦ‬ ‫ﻳﻚ‪ ،‬ﺑﺎ آﻧﭽﻪ ﻣﻄﻠﻮب و ﻣﺤﺒﻮب ﻫﺮ اﻧﺴﺎن آزاده و آﮔﺎه اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺸﺘﺒﻪ ﻧﮕﺮدد‪.‬‬ ‫اﺳﻼم‪ ،‬آن ﻋﻠﻮ‪ ‬رﺗﺒﻪ را ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺣﺘﻤﻰ زن داﻧﺴﺘﻪ و ﺳﻠﻮك ﺑﻪ ﺳﻮى آن را ﻻزم ﺷـﻤﺮده و راه آن‬ ‫را ﺑﺎ ارزﺷﮕﺬارﻳﻬﺎ و ﻣﻘﺮرات و اﺣﻜﺎﻣﻰ ﻫﻤﻮار ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻏﺮب و ﺑﻴﻨﺸﻰ ﻛﻪ ﭘﺎﻳـﻪى‬ ‫آن اﺳﺖ‪ ،‬اﮔﺮ آن ﻣﻨــﺰﻟﺖ را ﻧﻴﺰ ارزاﻧﻰ زن ﻛﻨﺪ ‪ -‬ﻛﻪ اﻟﺒﺘــﻪ دﻳﺪﮔﺎه ﻣﺎد‪‬ى ﻓﺎﻗﺪ آن ﮔﺴـــﺘﺮهى‬

‫‪501‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫ﭼﺸﻢاﻧﺪازﻫﺎى ﻣﻌﻨﻮى اﺳﺖ ‪ -‬ﻳﺎراى آن ﻧﺪارد ﻛﻪ وارﺳﺘﮕﻰ از ﻟﺬات و ﺷﻬﻮات و ﺳﺮﮔﺮﻣﻴﻬﺎى ﺣﻘﻴﺮ‬ ‫را از ﺷﺨﺼﻴﺖ زن ﺟﺪا ﺳﺎزد؛ ﺑﻠﻜﻪ اﻳﻦ را اﺻﻞ ﺷﻤﺮده‪ ،‬ﭘﺎﻳﻪى ﻗﻀـﺎوت ﺧـﻮد درﺑـﺎرهى ﺟﻮاﻣـﻊ و‬ ‫ﻋﻘﺎﻳﺪ ﻗﺮار ﻣﻰدﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت اﺳﺘﻜﺒﺎرى و ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺘﻰ‪ ،‬در اﻳﻦ ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﻛﻪ ﺳـﻌﻰ ﻣـﻰﻛﻨـﺪ اﻳـﺮان اﺳـﻼﻣﻰ را ﺿـﺪ زن‬ ‫واﻧﻤﻮد ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺎﻧﻪﻳﻰ ﺟﺰ اﻳﻦ ﻧﺪارد ﻛﻪ در اﻳﺮان اﻣﺮوز‪ ،‬ﻓﺴـﺎد اﺟﺒـﺎرى و ﺗﺤﻤﻴﻠـﻰِ ﺳـﺎﺧﺘﻪى دﺳـﺖ‬ ‫رژﻳﻢ ﻣﺰدور ﻏﺮب ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺷﺪه و رﺳﻢ ﺑﺮﻫﻨﮕﻰ و آﻣﻴﺰش ﻧﺎﺳﺎﻟﻢ زن و ﻣﺮد‪ ،‬ﺑﺮاﻓﺘﺎده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫زن اﻣﺮوز اﻳﺮان‪ ،‬در ﺻﺤﻨﻪى ﻋﻠﻢ و ﺳﻴﺎﺳﺖ و ﻫﻨﺮ و در ﮔﻮﻧﻪﮔﻮن ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬـﺎى اﺟﺘﻤـﺎﻋﻰ‪ ،‬از ﮔﺬﺷـﺘﻪ‬ ‫ﺑﺴﻰ ﻓﻌﺎﻟﺘﺮ و ﻣﻴﺪاﻧﺪارﺗﺮ اﺳﺖ؛ اﻣ‪‬ﺎ اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺮاى ذﻫﻦ و ﺑﻴﻨﺶ ﻏﺮﺑﻰ و ﻧﻴﺰ رﺳﻢ و آﻳﻴﻨـﻰ ﻛـﻪ دﺳـﺘﻬﺎى‬ ‫ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﻢ و اﺳﺘﻌﻤﺎر از آن ﺳﺎﺧﺘﻪ‪ ،‬در ﻣﺮﺗﺒﻪى دوم اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﺮﺗﺒﻪى اول‪ ،‬آن ﭼﻴﺰى ﻣﻬﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫اﻳﺮان اﺳﻼﻣﻰ آن را ﻗﺎﻃﻌﺎﻧﻪ رد ﻣﻰﻛﻨﺪ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻣﺮزﺷﻜﻨﻰ در رواﺑﻂ زن و ﻣﺮد و ﻫﺘﻚ ﺣﺮﻣﺖ اﻧﺴـﺎﻧﻰِ‬ ‫زن و ﺗﺒﺪﻳﻞ آن ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪﻳﻰ ﺑﺮاى اﻟﺘﺬاذ ﻳﺎ دﺳﺘﮕﺎﻫﻰ ﺑﺮاى ﻣﺼﺮف ﻣﺼﻨﻮﻋﺎت ﭘﺮ زرق و ﺑﺮق‪.‬‬ ‫ﺑﺎرى‪ ،‬ﻣﻠﺖ اﻳﺮان اﻣﺮوز ﺑﻪ ﺑﺮﻛﺖ اﻧﻘـﻼب ﻗـﺎدر ﮔﺸـﺘﻪ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻧﻈﺮﮔـﺎه ﺟﺪﻳـﺪى در ﺑـﺎب زن و‬ ‫ارزﺷﻬﺎى او اراﻳﻪ ﻛﻨﺪ و ﻃﺮاز ﻧﻮﻳﻨﻰ از زنِ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ و واﻻ ﺑﻴﺎﻓﺮﻳﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﺗـﻮﻓﻴﻘﻰ ﺑـﺰرگ و ﺣﺮﻛﺘـﻰ‬ ‫ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر و ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻘﻠﻴﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻠﻰرﻏﻢ ﻫﻴﺎﻫﻮى اﻣﺘﻨﺎع و ﻣﻘﺎوﻣﺖ از ﺳﻮى ﻣﺤﺎﻓﻞ و ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت ﻏـﺮب‪،‬‬ ‫‪502‬‬

‫ﻧﺸﺎﻧﻪى ﺗﺄﺛﻴﺮ و ﻧﻔﻮذ اﻳﻦ ﺣﺮﻛﺖ را در دﻧﻴﺎ ﻣﻰﺗﻮان ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ زﻧﺎنِ اﻧﺪﻳﺸﻤﻨﺪ و آﮔﺎه اﻳﺮان اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬راه روﺷﻦ ﺧﻮد را اداﻣﻪ دﻫﻨﺪ و ﮔﺎﻣﻬـﺎ را ﻣﺘـﻴﻦ و ﻣﺤﻜـﻢ‬ ‫ﺑﺮدارﻧﺪ‪ .‬ﻣﺒﺎدا ﭼﻨﺎنﻛﻪ در اﻓﺮاد ﺳﻄﺤﻰ و ﻏﺎﻓﻞ دﻳﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺴﻞ اﻧﻘﻼﺑﻰ و زﻧﺎن ﻣﺆﻣﻦ‪ ،‬دوﺑـﺎره‬ ‫روى ﺑﻪ ﻣﺼﺮف و ﺗﺠﻤﻠﻬﺎى ﭘﻮچ و ﮔﺮاﻳﺸﻬﺎى ﻏﻴﺮ اﻧﻘﻼﺑﻰ ﺑﻴﺎورﻧﺪ ﻳﺎ رﺳﻢ ﺟﺎﻫﻠﻰ اﺧﺘﻼط ﺑـﻰﭘـﺮوا‬ ‫را دوﺑﺎره زﻧﺪه ﻛﻨﻨﺪ‪. ...‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺑﻪ اﻧﺪازه ﭘﺰﺷﻚ ﻣﺮد‪،‬ﭘﺰﺷﻚ زن ﻻزم دارﻳﻢ‬

‫‪ ...‬ﻣﻦ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ را در ﻫﻤﻴﻦ ﺟﺎ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﻛﻪ رﺷﺘﻪى ﭘﺰﺷﻜﻰ ‪ -‬ﻧﻪ ﻓﻘﻂ زﻧﺎن ‪ -‬ﺑﺮاى ﺧﺎﻧﻤﻬﺎ از اوﻟﻮﻳﺖ‬ ‫ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ؛ زﻳﺮا ﻣﺎ ﻛﻪ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻳﻚ ﻓﺎﺻـﻠﻪى ارﺗﺒـﺎﻃﻰ و آﻣﻴﺰﺷـﻰِ اﺟﺘﻤـﺎﻋﻰ ﺑـﻴﻦ زن و ﻣـﺮد‬ ‫ﻣﻌﺘﻘﺪﻳﻢ و ﺗﺄﻛﻴﺪ دارﻳﻢ ﻛﻪ ﻧﺒﺎﻳﺪ اﺧﺘﻼط ﺑﻰﻗﻴﺪوﺷﺮط ﺑﻴﻦ زن و ﻣﺮد ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻪ ﺣﺠـﺎب ‪ -‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﻌﻨﺎى ﻛﺎﻣﻞ و واﻗﻌﻰ ﻛﻠﻤﻪ ‪ -‬ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ در ﻣﺴﺄﻟﻪى ﭘﺰﺷﻜﻰ ﺑﻰﺗﻔﺎوت ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن‬ ‫‪ -1‬ﭘﻴﺎم ﺑﻪ ﺳﻤﻴﻨﺎر ﺑﺮرﺳﻰ ﺷﺨﺼﻴﺖ زن از دﻳﺪﮔﺎه اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﻰ)ره(‪1368/08/03 -‬‬

‫‪ .8‬زﻧﺎن و داﻧﺸﮕﺎه‬

‫ﺗﻌﺪاد ﻛﻪ ﭘﺰﺷﻚ ﻣﺮد دارﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﺗﻌﺪاد ﻫﻢ ﭘﺰﺷﻚ زن ﻻزم دارﻳﻢ‪ .‬ﺑﮕﺬارﻳﻢ زﻧﻬﺎ ﺑﺮاى ﻣﺮاﺟﻌﺎت‬ ‫ﭘﺰﺷﻜﻰ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﺒﻴﺐ زن ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻨﺪ و ﻫﻴﭻ ﻟﺰوﻣﻰ ﻧﺪارد ﻛﻪ ﻣﺎ اﻳﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ را ﺑﺮﻧـﺪارﻳﻢ‪ .‬ﺑﺎﻳﺴـﺘﻰ‬ ‫ﻛﺎرى ﺑﻜﻨﻴﻢ ﻛﻪ زﻧﻬﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺪون ﻫﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺸﻜﻠﻰ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﺒﻴﺐ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻨﺪ و آن ﻃﺒﻴﺐ ﻫﻢ ﻃﺒﻴـﺐ‬ ‫زن ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻌﻀﻰ از ﺧﺎﻧﻤﻬﺎ ﺧﻴﺎل ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ زن در رﺷـﺘﻪى زﻧـﺎن درس ﻣـﻰﺧﻮاﻧـﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺴـﺘﻰ ﻓﻘـﻂ در‬ ‫زﻣﻴﻨﻪى ﺑﻴﻤﺎرﻳﻬﺎى وﻳﮋهى زﻧﺎن و ﻣﺴﺄﻟﻪى زاﻳﻤﺎن درس ﺑﺨﻮاﻧﺪ؛ درﺣـﺎﻟﻰ ﻛـﻪ اﻳـﻦ ﻃـﻮر ﻧﻴﺴـﺖ و‬ ‫ﺧﺎﻧﻤﻬﺎ ﻣﻮﻇﻔﻨﺪ ﻛﻪ اﻧﻮاع و اﻗﺴﺎم رﺷﺘﻪﻫﺎى ﺗﺨﺼﺼﻰ ﭘﺰﺷﻜﻰ ‪ -‬ﻣﺜﻞ ﻗﻠﺐ و داﺧﻠﻰ و اﻋﺼـﺎب و‪...‬‬ ‫ را دﻧﺒﺎل ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﻓﺮﻳﻀﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺮوز اﻳﻦ ﺗﻜﻠﻴﻒ ﺑﺮاى زﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻣﺮدﻫﺎﺳـﺖ؛ اﮔـﺮ ﭼـﻪ در‬‫ﺟﺎﻣﻌﻪى ﻣﺎ‪ ،‬آﻣﻮزش رﺷﺘﻪﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻋﻠﻮم ﻛﻪ ﺑﺮاى ﺳﺎﺧﺘﻦ اﻳﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻻزم ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑـﺮاى ﻫﻤـﻪ‬ ‫ﻓﺮﻳﻀﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫آن ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً اﻣﺮوز از آن روزﻫﺎﻳﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺴـﺐ ﻋﻠـﻢ ﻓﺮﻳﻀـﻪى ﺷـﺮﻋﻰ اﺳـﺖ؛‬ ‫ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦﻛﻪ ﻓﺮﻳﻀﻪى اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﻫﻢ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻛﺴﺐ ﻋﻠﻢ ﻓﻘﻂ ﻳﻚ اﻣﺘﻴﺎز ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻛﺴﻰ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻰ ﺑﺮﺳﺪ و ﺷﻐﻞ ﭘ‪‬ﺮدرآﻣﺪى داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ؛‬ ‫ﻣﺴﺄﻟﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ درس ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬واﺟﺐ اﺳﺖ ﻛﻪ درس ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ و ﺗﺨﺼﺼـﻬﺎ‬ ‫را ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻛﺴﺐ ﻋﻠﻢ و ﺗﺨﺼﺺ در رﺷﺘﻪى ﭘﺰﺷﻜﻰ ‪ -‬ﻣﺜﻞ ﺑﻘﻴﻪى رﺷﺘﻪﻫﺎ ‪ -‬ﺑﺮاى ﻣﺮدﻫﺎ واﺟـﺐ‬ ‫اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﺑﺮاى زﻧﻬﺎ واﺟﺒﺘﺮ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ؛ ﭼﻮن زﻣﻴﻨﻪى ﻛﺎر در ﻣﻴﺎن ﺧﺎﻧﻤﻬﺎ ﻛﻤﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺗﻌـﺪاد‬ ‫زﻧﺎن در ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬ﻣﺎ ﭘﺰﺷﻚ زن ﻛﻤﺘﺮ دارﻳﻢ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﭘﻴﺎم ﺧﺎﻧﻤﻬﺎ ﺑﻪ دﻧﻴﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻠﻢ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﺑﻲﺑﻨﺪوﺑﺎري ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﻣﻦ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻢ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺧﺎﻧﻤﻬﺎ ﺑﺮاى دﻧﻴﺎ ﭘﻴﺎﻣﻰ دارﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﻴﺎم را دﻗﻴﻖ و ﻣﺴـﺠﻞ ﻛﻨﻴـﺪ و ﺑـﻪ‬ ‫دﻧﻴﺎ ﺑﺪﻫﻴﺪ‪ .‬ﭘﻴﺎم ﻫﻢ ﻓﻘﻂ ﭘﻴﺎم زﺑﺎﻧﻰ و ﺷﻔﺎﻫﻰ و ﻛﺘﺒﻰ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﭘﻴﺎم ﻋﻤﻠـﻰ اﺳـﺖ‪ .‬زﻧﻬـﺎى‬ ‫اﻳﺮان‪ ،‬ﺑﺨﺼﻮص ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ در رﺷﺘﻪﻫﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮنِ داﻧﺶ و در ﭼﺎرﭼﻮب اﺳﻼم و اﺣﻜﺎم اﺳﻼﻣﻰ و‬ ‫ﻣﻬﻤﺘﺮ از ﻫﻤﻪ ﻣﺴﺄﻟﻪى ﺣﺠﺎب ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﺑﻪ زﻧـﺎن و دﺧﺘـﺮان و داﻧﺸـﺠﻮﻳﺎن‬ ‫زن دﻧﻴﺎ ﻋﻤﻼً ﺗﻔﻬﻴﻢ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻋﻠﻢ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى ﺑﻰﺑﻨﺪوﺑﺎرى ﻧﻴﺴﺖ و ﻻزﻣﻪى ﺗﺤﺼـﻴﻞ ﻋﻠـﻢ‪ ،‬ﺑـﻰﻗﻴـﺪى‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻮازﻳﻦ اﺧﻼﻗﻰ در ﻣﻮرد ﻣﻌﺎﺷﺮت زن و ﻣﺮد ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻰﺗﻮان ﺑـﺎ رﻋﺎﻳـﺖ ﻛﺎﻣـﻞ اﻳـﻦ‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﮔﺮوﻫﻰ از زﻧﺎن ﭘﺰﺷﻚ ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر‪1368/10/26 -‬‬

‫‪503‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫ﻣﻮازﻳﻦ‪ ،‬ﻋﻠﻢ را ﻫﻢ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻛﺮد و ﺑﻪ ﺟﺎﻫﺎى ﺑﺎﻻﻳﻰ رﺳﻴﺪ و وﺟﻮد ﺷﻤﺎ ﻣـﻰﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻳـﻚ‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪ از ﭘﻴﺎم ﺟﻬﺎﻧﻰ اﺳﻼم ﻧﺸﺎن داده ﺑﺸﻮد‪ .‬ﺑﻠﻪ‪ ،‬ﻣﻦ ﻫﻢ اﻳﻦ را ﻗﺒﻮل دارم ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻴﺪ اﻣﺮوز دﻧﻴﺎ ﺗﺸﻨﻪ‬ ‫اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﺒﻴﻨﺪ ﭘﻴﺎم ادﻳﺎن ﭼﻴﺴﺖ‪ .‬در ﻣﻴﺎن ادﻳﺎن ﻋﺎﻟﻢ‪ ،‬آن دﻳﻨﻰ ﻛﻪ ادﻋﺎ ﻣﻰﻛﻨﺪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺟﺎﻣﻌـﻪ را ﺑـﻪ‬ ‫ﺻﻮرت ﻫﻤﻪ ﺟﺎﻧﺒﻪ ﺑﺴﺎزد‪ ،‬اﺳﻼم اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ‪ ‬اﻣﺮوز و ﺑﻘﻴﻪى ادﻳﺎن ﺑﻪ ﻃﺮﻳﻖ اوﻟﻰ‪ ،‬اﻳﻦ ادﻋﺎ را ﻧﺪارﻧﺪ؛ ﻟـﻴﻜﻦ اﺳـﻼم ادﻋـﺎ ﻣـﻰﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ارﻛﺎن ﺑﻨﺎى ﻳﻚ ﻧﻈﺎم اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ را در اﺧﺘﻴﺎر دارد و ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ اﻳـﻦ ﭘﺎﻳـﻪﻫـﺎ و رﻛﻨﻬـﺎ را ﺑﻨﺸـﺎﻧﺪ و ﺑـﺮ‬ ‫اﺳﺎس اﻳﻦ ﭘﺎﻳﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﻈﺎم اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ و ﻳﻚ ﺟﺎﻣﻌﻪى ﺳﺎﻟﻢ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﺑﻨﺎ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ در ﻫﻤـﻪى‬ ‫ﺑﺨﺸﻬﺎ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ در ﻣﺴﺄﻟﻪى ﻛﺴﺐ داﻧﺶ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ‪ ،‬ﻣﺴـﺄﻟﻪى زن و داﻧـﺶ‪،‬‬ ‫ﻧﺸﺎن ﺑﺪﻫﻴﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﻜﺎن در اﺧﺘﻴﺎر اﺳﻼم اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺷﻤﺎ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺨﺼﻮص داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن دﺧﺘﺮ را ﺗﺸﻮﻳﻖ و ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻛﻨﻴﺪ و در رﺷﺘﻪى ﻋﻠـﻮم ﭘـﻴﺶ‬ ‫ﺑﺒﺮﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎر‪ ،‬اﻧﻘﻼب و ﻛﺸﻮر را ﺑﻪ اﻫﺪاف ﺧﻮدش ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﻣﺮدم ﺑـﻪ ﺧـﺪﻣﺎت ﺷـﻤﺎ‬ ‫ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪﻧﺪ؛ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﺑﻪ روش و ﻣﻨﺶ و ﺗﻌﻬﺪ و ﭘﺎﻳﺒﻨﺪى ﺷﻤﺎ ﺑﻪ دﻳﻦ ﻫﻢ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺣﺠﺎب ﺑﻪ ﻫﻴﭻ وﺟﻪ ﻣﺰاﺣﻢ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي زﻧﺎن ﻧﻴﺴﺖ‬ ‫‪504‬‬

‫اﺳﻼم ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ ﻛﻪ رﺷﺪ ﻓﻜﺮى و ﻋﻠﻤﻰ و اﺟﺘﻤـﺎﻋﻰ و ﺳﻴﺎﺳـﻰ و ‪ -‬ﺑـﺎﻻﺗﺮ از ﻫﻤـﻪ ‪ -‬ﻓﻀـﻴﻠﺘﻰ و‬ ‫ﻣﻌﻨﻮى زﻧﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﺣﺪ اﻋﻠﻰ ﺑﺮﺳﺪ و وﺟﻮدﺷﺎن ﺑﺮاى ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﺧﺎﻧﻮادهى ﺑﺸﺮى ‪ -‬ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻋﻀـﻮ‬ ‫ ﺣﺪ اﻋﻼى ﻓﺎﻳﺪه و ﺛﻤﺮه را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬‫ﻫﻤﻪى ﺗﻌﺎﻟﻴﻢ اﺳﻼم از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺴﺄﻟﻪى ﺣﺠﺎب‪ ،‬ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳـﺎس اﺳـﺖ‪ .‬ﻣﺴـﺄﻟﻪى ﺣﺠـﺎب‪ ،‬ﺑـﻪ ﻣﻌﻨـﺎى‬ ‫ﻣﻨﺰوى ﻛﺮدن زن ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻛﺴﻰ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮداﺷﺘﻰ از ﺣﺠﺎب داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮداﺷـﺘﺶ ﻛـﺎﻣﻼً ﻏﻠـﻂ و‬ ‫اﻧﺤﺮاﻓﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺴﺄﻟﻪى ﺣﺠﺎب‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى از اﺧﺘﻼط و آﻣﻴﺰش ﺑﻰﻗﻴﺪوﺷـﺮط زن و ﻣـﺮد‬ ‫در ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﺧﺘﻼط‪ ،‬ﺑﻪ ﺿﺮر ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﺑﻪ ﺿﺮر زن و ﻣﺮد ‪ -‬ﺑﺨﺼﻮص ﺑﻪ ﺿﺮر زن ‪ -‬اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺣﺠﺎب‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻴﭻ وﺟﻪ ﻣﺰاﺣﻢ و ﻣﺎﻧﻊ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎى ﺳﻴﺎﺳﻰ و اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ و ﻋﻠﻤﻰ ﻧﻴﺴﺖ؛ دﻟﻴﻞ ﻋﻴﻨﻴﺶ ﻫـﻢ‬ ‫ﺷﻤﺎ ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﻋﺪهﻳﻰ ﺗﻌﺠﺐ ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ و ﻫﻨﻮز ﻫﻢ ﺗﻌﺠـﺐ ﻛﻨﻨـﺪ ﻛـﻪ ﺧـﺎﻧﻤﻰ در ﺳـﻄﺢ ﺑـﺎﻻى‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ در ﻫﺮ رﺷﺘﻪﻳﻰ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺧﻮدش را ﺑـﺎ ﺗﻌـﺎﻟﻴﻢ اﺳـﻼﻣﻰ و از ﺟﻤﻠـﻪ ﺑـﺎ ﻣﺴـﺄﻟﻪى‬ ‫ﺣﺠﺎب ﻣﻨﻄﺒﻖ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺮاى ﺑﻌﻀﻰ ﺑﺎورﻧﻜﺮدﻧﻰ ﺑﻮد و ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺗﺼﻮرش را ﺑﻜﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﮔﺮوﻫﻰ از زﻧﺎن ﭘﺰﺷﻚ ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر‪1368/10/26 -‬‬

‫‪ .8‬زﻧﺎن و داﻧﺸﮕﺎه‬

‫از ﺑﺮﺧﻮردﻫﺎى ﻟﻮده و ﻫﺮزهى ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻫﻢ ﻛﻪ در دوران رژﻳﻢ ﻃﺎﻏﻮت‪ ،‬ﺣﺠﺎب را ﻣﺴﺨﺮه ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ‪،‬‬ ‫ﻣﻰﮔﺬرﻳﻢ‪ .‬در آن دوران‪ ،‬اﻓﺮاد ﻣﻌﺪودى از ﺧﺎﻧﻤﻬﺎ و دﺧﺘﺮ ﺧﺎﻧﻤﻬﺎ در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﺣﺠﺎب داﺷﺘﻨﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻮرد ﺗﻤﺴﺨﺮ و اﺳﺘﻬﺰا ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬آن ﺑﺮﺧﻮرد‪ ،‬ﻳﻚ ﺑﺮﺧﻮرد ﻏﻴﺮ اﻧﺴﺎﻧﻰِ ﺟﻠﻒ و ﻏﻠﻄﻰ ﺑـﻮد ﻛـﻪ اﻧﺴـﺎن‬ ‫ﭼﻴﺰى را ﻛﻪ ﺧﻮدش ﻗﺒﻮل ﻧﺪارد‪ ،‬آن را ﺑﻪ ﻟﺠﻦ ﺑﻜﺸﺎﻧﺪ و ﺑﻪ ﺑﺎد اﺳـﺘﻬﺰا ﺑﮕﻴـﺮد؛ ﻛـﺎرى ﻛـﻪ اﻣـﺮوز‬ ‫رﺳﺎﻧﻪﻫﺎى ﻏﺮﺑﻰ ﻋﻴﻨﺎً اﻧﺠﺎم ﻣﻰدﻫﻨﺪ‪ .‬در آن دوران‪ ،‬اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ اﻓﺮاد ﻛﺎر اﺟﻼف را اﻧﺠﺎم ﻣﻰدادﻧﺪ ﻛـﻪ‬ ‫اﺻﻼً ﻣﺤﻞ ﺑﺤﺚ ﻧﻴﺴﺖ؛ اﻣﺎ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻫﻢ ﻛﻪ اﻫﻞ اﻳﻦ ﺟﻼﻓﺘﻬﺎ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ اﻫـﻞ ﻓﻜـﺮ و ﻣﻨﻄـﻖ و ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﻴﺰان ﮔﻔﺘﻦ و ﺑﻪ ﻣﻴﺰان اﻧﺪﻳﺸﻴﺪن ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎور ﻧﻤﻰﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ ﺑﺎﺷـﺪ ﺧـﺎﻧﻤﻰ ﻣﻘﻴـﺪ ﺑـﻪ ﻣﺴـﺎﺋﻞ‬ ‫اﺳﻼﻣﻰ ‪ -‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺴﺄﻟﻪى ﺣﺠﺎب ‪ -‬ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺘﻮاﻧـﺪ ﻣـﺪارج ﻋﻠﻤـﻰ را ﻃـﻰ ﻛﻨـﺪ و ﻋـﺎﻟﻢ ﺑﺸـﻮد؛‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﺑﺎور ﻧﻤﻰﻛﺮدﻧﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺴﻰ ﺑﺘﻮاﻧﺪ در زﻣﻴﻨﻪى ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺳﻴﺎﺳﻰ و اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﻛﺴـﻰ ﺑﺸـﻮد؛‬ ‫ﻛﻤﺎاﻳﻦﻛﻪ ﻓﻜﺮ ﻧﻤﻰﻛﺮدﻧﺪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻳﻚ ﻋﻨﺼﺮ ﻓﻌﺎل اﻧﻘﻼﺑﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫اﻧﻘﻼب ﻣﺎ‪ ،‬ﻫﻤﻪى اﻳﻦ ﺗﺼﻮرات ﺑﺎﻃﻞ را ﺗﺨﻄﺌﻪ ﻛﺮد و دﻳﺪﻳﻢ ﻛﻪ ﺧﺎﻧﻤﻬﺎ‪ ،‬ﺳﺮﺑﺎزان ﺧﻂ ﻣﻘﺪم اﻧﻘﻼب‬ ‫ﺑﻮدﻧﺪ و اﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى واﻗﻌﻰ ﻛﻠﻤﻪ اﺳﺖ و ﻣﻦ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ ﻧﻤﻰﮔﻮﻳﻢ‪ .‬ﻣﺎ در ﺟﺮﻳﺎن اﻧﻘـﻼب‬ ‫ﺷﺎﻫﺪ ﺑﻮدﻳﻢ ﻛﻪ زن در ﻛﺸﻮر ﻣﺎ‪ ،‬ﺳﺮﺑﺎز ﺧﻂ ﻣﻘﺪم اﻧﻘﻼب ﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ زﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻧﻘﻼب ﺳﺎزﮔﺎر ﻧﺒﻮدﻧـﺪ و‬ ‫اﻳﻦ اﻧﻘﻼب را ﻧﻤﻰﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻨﺪ و ﺑﻪ آن ﺑﺎور ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻄﻤﺌﻨﺎً اﻳﻦ اﻧﻘﻼب واﻗﻊ ﻧﻤﻰﺷﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨـﺎ‬ ‫اﻋﺘﻘﺎد دارم‪ .‬اوﻻً‪ ،‬اﮔﺮ آﻧﻬﺎ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻴﻤﻰ از ﮔﺮوه اﻧﻘﻼﺑﻴﻮن ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً در ﻣﻴﺪان ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺛﺎﻧﻴـﺎً‪ ،‬ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬ ‫ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ روى ﻓﺮزﻧﺪان و ﺷﻮﻫﺮان و ﺑﺮادران و ﻣﺤﻴﻂ ﺧﺎﻧﻪ ‪ -‬ﻛﻪ زن در ﻣﺤﻴﻂ ﺧﺎﻧـﻪ داراى ﺗـﺄﺛﻴﺮ‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ زﻳﺎدى اﺳﺖ ‪ -‬اﺛﺮ ﻣﻰﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺣﻀﻮر آﻧﻬﺎ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺳـﺘﻮن ﻓﻘـﺮات دﺷـﻤﻦ را‬ ‫ﺑﺸﻜﻨﺪ و ﻣﺒﺎرزه را ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى واﻗﻌﻰ ﻛﻠﻤﻪ ﭘﻴﺶ ﺑﺒﺮد‪.‬‬ ‫در ﻣﻴﺪاﻧﻬﺎى ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻣﺎ ﺧﺎﻧﻤﻬﺎﻳﻰ را دﻳﺪهاﻳﻢ و ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﻢ ﻛـﻪ داراى ﻗـﺪرت ﺗﺤﻠﻴـﻞ و ﺳـﺨﻨﻮرى‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺮاى ﭘﺬﻳﺮش ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ در ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﻰ آﻣﺎدهاﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑـﺎز ﻫـﻢ رو ﺑـﻪ ﮔﺴـﺘﺮش‬ ‫اﺳﺖ و ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻴﺶ ﺑﺮود‪ .‬در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى ﻋﻠﻤﻰ ﻫﻢ ﻛﻪ ﺧﻮد ﺷﻤﺎ ﻣﺼﺪاق و ﻧﻤﻮﻧﻪاش ﻫﺴﺘﻴﺪ و از ﻗﺒﻴـﻞ‬ ‫ﺷﻤﺎ در رﺷﺘﻪﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ وﺟﻮد دارﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﮔﺮوﻫﻰ از زﻧﺎن ﭘﺰﺷﻚ ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر‪1368/10/26 -‬‬

‫‪1‬‬

‫‪505‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫* ورود زﻧﺎن در ﻣﻴﺪان ﻋﻠﻢ‬

‫ﺑﻪ ﺑﺮﻛﺖ اﻧﻘﻼب‪ ،‬زن اﻳﺮاﻧﻰ در راه ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮﺑﻰ اﻓﺘﺎد‪ .‬اﻣﺮوز‪ ،‬زن اﻳﺮاﻧﻰ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ در ﻣﻴﺪان ﻋﻠﻢ وارد‬ ‫ﺑﺸﻮد و ﻣﺪارج ﻋﻠﻤﻰ را ﻃﻰ ﻛﻨﺪ؛ در ﺣﺎﻟﻰ ﻛﻪ دﻳﻦ و ﻋﻔﺎف و ﺗﻘﻮا و وﻗﺎر و ﻣﺘﺎﻧﺖ و ﺷﺨﺼـﻴﺖ و‬ ‫ﺣﺮﻣﺖ زن ﻣﺴﻠﻤﺎن را ﻫﻢ ﺣﻔﻆ ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻻن در ﺑﻴﻦ ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻤﻊ ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﭼـﻪ ﻗـﺪر داﻧﺸـﺠﻮﻳﺎن و‬ ‫اﺳﺎﺗﻴﺪ و داﻧﺸﻤﻨﺪان زن وﺟﻮد دارﻧﺪ؟ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ زن ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ در ﻣﻴﺪان ﻋﻠﻮم و آﮔﺎﻫﻴﻬـﺎى دﻳﻨـﻰ وارد‬ ‫ﺑﺸﻮد؛ ﺑﺪون اﻳﻦﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻣﺎﻧﻌﻰ ﺑﺮ ﺳﺮ راﻫﺶ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻻن در ﺑﻴﻦ ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻤﻊ ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﻋـﺪهى ﻛﺜﻴـﺮى از‬ ‫ﻃﻼب و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و ﻣﺪر‪‬ﺳﺎن و اﺳﺎﺗﻴﺪ ﻋﻠﻮم دﻳﻨﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ در ﻣﻴﺪان ﻓﻘﻪ اﺳﻼﻣﻰ و ﺑﻴﻨﺶ دﻳﻨـﻰ‬ ‫ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎم ﺑﺰرﮔﻮارﻣﺎن ﻫﻢ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﺴﻴﺎر اﻫﻤﻴﺖ ﻣﻰدادﻧﺪ و ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺧﺎﻃﺮ دﺳـﺘﻮر‬ ‫دادﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﺆﺳﺴﻪى ﻗﻢ ﺗﺄﺳﻴﺲ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫اﻣﺮوز‪ ،‬زن در ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ در ﻣﻴﺪان ﺳﻴﺎﺳـﺖ و ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬـﺎى ﺳﻴﺎﺳـﻰ و اﺟﺘﻤـﺎﻋﻰ و ﺟﻬـﺎدى و‬ ‫ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﻣﺮدم و اﻧﻘﻼب و ﺣﻀﻮر در ﻣﻴﺪاﻧﻬﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‪ ،‬ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺧﻮدش را ﺑـﺎ ﺣﻔـﻆ ﻣﺘﺎﻧـﺖ و‬ ‫وﻗﺎر و ﺣﺠﺎب اﺳﻼﻣﻰ ﻧﺸﺎن ﺑﺪﻫﺪ‪.‬‬

‫‪506‬‬

‫‪1‬‬

‫* اﺳﻼم زﻧﺎن ﻋﺎﻟﻤﻪي ﺑﺰرﮔﻲ ﭘﺮورش داده اﺳﺖ‬

‫در اﻟﮕﻮى اروﭘﺎﻳﻰ زن‪ ،‬ﻣﺴﺄﻟﻪ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ زن ﻋﺎﻟﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﺳﻼم ﻧﻤﻰﺧﻮاﻫﺪ زن‬ ‫ﻋﺎﻟﻢ ﺑﺎﺷﺪ؛ آﻧﻬﺎ ﻣـﻰﺧﻮاﻫﻨـﺪ زن در ﻣﻨﺎﺻـﺐ اﺟﺘﻤـﺎﻋﻰ و ﺻـﺤﻨﻪى اﺟﺘﻤـﺎﻋﻰ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬وﻟـﻰ اﺳـﻼم‬ ‫ﻧﻤﻰﺧﻮاﻫﺪ؛ ﻗﻀﻴﻪ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﺳﻼم زﻧﺎن ﻋﺎﻟﻤﻪى ﺑﺰرﮔﻰ ﭘـﺮورش داده اﺳـﺖ‪ .‬اﮔـﺮ اﻣـﺮوز ﻫـﻢ در‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪى ﻣﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن زن‪ ،‬داﻧﺸـﻤﻨﺪان زن‪ ،‬ﭘﺰﺷـﻜﺎن زن‪ ،‬ﻣﺤﻘﻘـﺎن زن و‬ ‫ﻫﻨﺮﻣﻨﺪان ﺑﺰرگ زن ﻛﻢ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ؛ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎى ارزشآﻓﺮﻳﻦ و ﺻﺎﺣﺐ ﻓﻜﺮ و ﻣﻜﺘﺐ در ﺑﻴﻦ آﻧﻬـﺎ ﻫﺴـﺖ‪.‬‬ ‫در ﺻﺤﻨﻪى ﺳﻴﺎﺳﻰ و در ﻗﻮاى ﻣﺠﺮﻳﻪ و ﻣﻘﻨﻨﻪ ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر اﺳـﺖ‪ .‬در ﻫﻤـﻪى ﺑﺨﺸـﻬﺎى ﻛﺸـﻮر‪،‬‬ ‫ﺣﻀﻮر زﻧﺎن‪ ،‬ﺣﻀﻮر ﻓﻌﺎﻟﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻴﻦ ﻣﺎ و آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺑﻴﻦ ﺗﻔﻜﺮ و ارزﺷﮕﺬارى اﺳﻼﻣﻰ و ﻏﺮﺑﻰ‪ ،‬ﺑﺤﺚ ﺑﺮ‬ ‫ﺳﺮ اﻳﻨﻬﺎ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺑﺤﺚ ﺑﺮ ﺳﺮ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮى اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺟﻤﻊ ﻛﺜﻴﺮى از زﻧﺎن ﺷﻬﺮﻫﺎى ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﺗﺒﺮﻳﺰ‪ ،‬اﺻﻔﻬﺎن‪ ،‬ﻛﺮﻣﺎن‪ ،‬ﻗﻢ‪ ،‬ﻗﺰوﻳﻦ‪ ،‬ﻳﺰد‪ ،‬ﻛﺮج و اﺳﺘﺎﻧﻬﺎى ﭼﻬﺎرﻣﺤﺎل و ﺑﺨﺘﻴﺎرى و ﻣﺎزﻧﺪران‪1368/10/26 -‬‬

‫‪ .8‬زﻧﺎن و داﻧﺸﮕﺎه‬

‫اﻟﮕﻮى ﻏﺮﺑﻰِ اﻣﺮوزِ اروﭘﺎﻳﻰ‪ ،‬ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ و زاﻳﻴﺪه از اﻟﮕﻮى ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻰ روﻣﻰ و ﻳﻮﻧـﺎﻧﻰ آﻧﻬﺎﺳـﺖ‪ .‬آن روز‬ ‫ﻫﻢ اﻳﻦﻃﻮر ﺑﻮد ﻛﻪ زن وﺳﻴﻠﻪﻳﻰ ﺑﺮاى ﺗﻜﻴﻒ و اﻟﺘﺬاذ ﻣﺮد ﺑﻮد و ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﺗﺤـﺖاﻟﺸـﻌﺎع اﻳـﻦ ﺑـﻮد‪،‬‬ ‫اﻣﺮوز ﻫﻢ اﻳﻦ را ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ؛ ﺣﺮف اﺻﻠﻰ ﻏﺮﺑﻴﻬﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* زﻧﺎن در ﻫﻤﺔ رﺷﺘﻪﻫﺎ داﻧﺸﻤﻨﺪ ﺑﺸﻮﻧﺪ‬

‫داﻧﺶ‪ ،‬ﭼﻴﺰ ﺑﺴﻴﺎر ﻋﺰﻳﺰى اﺳﺖ و ﻣﻦ ﻃﺮﻓﺪار اﻳﻦ ﻫﺴﺘﻢ ﻛﻪ زﻧﺎن در ﺟﺎﻣﻌﻪى ﻣﺎ در ﻫﻤﻪى رﺷﺘﻪﻫـﺎ‬ ‫داﻧﺸﻤﻨﺪ ﺑﺸﻮﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ در آن ﺟﻠﺴﻪى ﻗﺒﻠﻰ‪ -‬ﻛﻪ ﭘﺎرﺳﺎل ﻳﺎ ﭘﻴﺮارﺳﺎل ﺑـﻮد ‪ -‬ﻣـﻦ رﺷـﺘﻪى ﭘﺰﺷـﻜﻰ را‬ ‫اوﻟﻮﻳﺖ دادم؛ اﻳﻦ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﺰﺷﻜﻰ‪ ،‬ﺿـﺮورت ﻧﻘـﺪ و ﻓـﻮرى ﻣﺎﺳـﺖ؛ واﻟّـﺎ در ﻫﻤـﻪى‬ ‫رﺷﺘﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺧﺎﻧﻤﻬﺎ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﺑﻪ آن اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎى ﻋﺎﻟﻰ ﺧﻮدﺷﺎن ﭘﺎﺳﺦ ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮض ﺑﻔﺮﻣﺎﻳﻴﺪ در ﺑﻴﻦ اﻳـﻦ‬ ‫ﭘﻨﺠﺎه ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺟﻤﻌﻴﺖ ﻛﺸﻮر ﻣﺎ‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﺜﻼً ﺳﻰ ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻳﺎ ﺳﻰوﭘﻨﺞ ﻣﻴﻠﻴﻮن اﻧﺴﺎﻧﻰ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ در ﺳـﻨﻴﻦ‬ ‫ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاى ﺛﻤﺮ رﺳﺎﻧﺪن ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﺸﻮر اﺳﺖ‪ ،‬ﻃﺒﻴﻌﺘﺎً از اﻳﻦ ﺳﻰوﭘﻨﺞ ﻣﻴﻠﻴﻮن‪ ،‬ﻧﺼﻔﺶ زﻧﺎن ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﮕﺮ ﻣﻰﺷﻮد از ﻛﻨﺎر اﻳﻦ ﻫﻤﻪ اﺳﺘﻌﺪادى ﻛﻪ در اﻳﻨﻬﺎ ﻧﻬﻔﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻰ ﮔﺬﺷـﺖ؟ ﻣﮕـﺮ ﻣـﻰﺷـﻮد اﻳـﻦ‬ ‫ﺧﺰاﻧﻪﻫﺎى اﻟﻬﻰ را در وﺟﻮد اﻳﻨﻬﺎ ﻧﺎدﻳﺪه ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ؟ در ﻣﻴﺎن اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ داﻧﺸﻤﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻣﻨﺘﻬـﺎ داﻧـﺶ ﺑـﺎ‬ ‫ﻫﻤﻪى ﻋﻈﻤﺘﺶ‪ ،‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ آن ﺣﻴﺜﻴﺖ ﻣﻌﻨﻮىﻳﻰ ﻛﻪ ﺧﺪاى ﻣﺘﻌﺎل ﺑﻪ زن داده‪ ،‬ﭼﻴﺰى ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﺷﻤﺎ ﺧﺎﻧﻤﻰ را ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ در ﺣﺪ اﻋﻼى داﻧـﺶ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬اﻣـﺎ در ﻣﺴـﺎﺋﻞ اﻧﺴـﺎﻧﻰ و در ارﺗﺒﺎﻃـﺎت‬ ‫اﻧﺴﺎﻧﻴﺶ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺟﻨﺲ از دو ﺟﻨﺲ‪ ،‬دﭼﺎر اﺑﺘﺬال ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺷﻤﺎ ﺧﻴﺎل ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ اﻳـﻦ ﻓـﺮد ارزﺷـﻰ‬ ‫دارد؟ اﻟﺒﺘﻪ ﺧﺎﻧﻤﻰ ﻛﻪ داﻧﺸﻤﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﻚ ﺷﻜﻞ‪ ،‬ﻛﻤﺘﺮ دﭼﺎر اﻳـﻦ اﺑﺘـﺬاﻻت ﻣـﻰﺷـﻮد ‪ -‬ﻳﻜـﻰ از‬ ‫آﻓﺎت ﺑﻰﺳﻮادى ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ زﻧﺎن را ﻗﺪرى ﺑﻴﺸﺘﺮ از اﻳﻨﻬﺎ ﺑﻪ اﺑﺘﺬال ﻣﻰﻛﺸﺎﻧﺪ ‪ -‬ﻟﻴﻜﻦ ﺣﺪ اﺑﺘﺬال‪،‬‬ ‫ﻳﻚ ﺣﺪ ﻣﺤﺪودى ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﺧﺎﻧﻤﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬وﻟﻮ در ﺣﺪ ﺑﺎﻻى ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬اﻣﺎ اﮔﺮ ﻗﺪر آن ﮔـﻮﻫﺮ اﻧﺴـﺎﻧﻰﻳـﻰ ﻛـﻪ در او ﻋﺰﻳـﺰ اﺳـﺖ ‪-‬‬ ‫ﻛﻤﺎاﻳﻦﻛﻪ در ﻣﺮد ﻫﻢ آن ﮔﻮﻫﺮ ﻋﺰﻳﺰ اﺳﺖ و زن و ﻣﺮد ﺗﻼش ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻋﻠﻢ و ﺣﻜﻤﺖ ﻣـﻰآﻣﻮزﻧـﺪ‪،‬‬ ‫ﺗﺎ آن را در ﺧﻮدﺷﺎن ﻣﺘﺠﻠﻰ ﻛﻨﻨﺪ ‪ -‬ﭘﻮﺷﻴﺪه و ﻣﻐﻔﻮلٌﻋﻨﻪ ﺑﻤﺎﻧﺪ و ﻣﻮرد ﺑﻰﺗﻮﺟﻬﻰ و ﺑﻰاﺣﺘﺮاﻣﻰ ﻗﺮار‬ ‫ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬ﭼﻪ ارزﺷﻰ دارد؟ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻮﻫﺮ اﻧﺴﺎﻧﻰ در زن و ﻣﺮد رﺷﺪ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ؛ اﻳﻦ ﻳـﻚ ﻣﺴـﺄﻟﻪى ارزﺷـﻰ‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺟﻤﻊ ﻛﺜﻴﺮى از ﭘﺮﺳﺘﺎران‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﻣﻴﻼد ﺣﻀﺮت زﻳﻨﺐ ﻛﺒﺮى)س( و روز ﭘﺮﺳﺘﺎر‪1370/08/22 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار اﻋﻀﺎى ﺷﻮراى ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ زﻧﺎن‪ ،‬ﺟﻤﻌﻰ از زﻧﺎن ﭘﺰﺷﻚ ﻣﺘﺨﺼﺺ‪ ،‬و ﻣﺴﺆوﻻن اوﻟﻴﻦ ﻛﻨﮕﺮهى ﺣﺠﺎب اﺳﻼﻣﻰ‪1370/10/4 -‬‬

‫‪507‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫* داﻧﺸﮕﺎه ﻣﺨﺼﻮص زﻧﺎن ﻓﻜﺮ ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮﺑﻲ اﺳﺖ‬

‫ﺷﻨﻴﺪم ﻛﻪ زﻣﺰﻣﻪ و ﺻﺤﺒﺖ اﻳﻦ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ انﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ﻣﺨﺼـﻮص زﻧـﺎن ﺑـﻪ وﺟـﻮد ﺑﻴﺎﻳـﺪ؛‬ ‫ﻳﻌﻨﻰ اﺳﺘﺎد و ﻣﺪﻳﺮ و داﻧﺸﺠﻮ و ﺣﺘّﻰ ﻛﺎدر ادارى ﻫﻢ ﻫﻤﻪ زن ﺑﺎﺷـﻨﺪ؛ ﺑﺨﺼـﻮص در داﻧﺸـﮕﺎﻫﻬﺎى‬ ‫ﭘﺰﺷﻜﻰ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﻓﻜﺮ ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮﺑﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر ﻛﻪ ﺑﺎ ﻳﻚ ﻧﻈﺮ دورادور ﻧﮕـﺎه ﻣـﻰﻛـﻨﻢ‪ ،‬ﺑـﺪون‬ ‫اﻳﻦﻛﻪ درﺳﺖ ﺟﻮاﻧﺐ ﻗﻀﻴﻪ را رﺳﻴﺪه ﺑﺎﺷﻢ ‪ -‬ﭼﻮن ﻓﺮﺻﺖ اﻳـﻦ ﻛـﺎر را ﻧﺪاﺷـﺘﻪام ‪ -‬ﻣـﻰﺑﻴﻨـﻴﻢ ﻛـﻪ‬ ‫اﺟﻤﺎﻻً اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺎ آن ﻫﺪﻓﻬﺎى ﻛﻠﻰ و ارزﺷﻰ ﺣﺮﻛﺖ زن در ﺟﺎﻣﻌـﻪى ﻣـﺎ ﻛـﺎﻣﻼً ﻣﺘﻨﺎﺳـﺐ و ﺧﻴﻠـﻰ‬ ‫ﺧﻮب اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* زن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎﻳﺪ در راه ﻓﺮزاﻧﮕﻲ و ﻋﻠﻢ ﺗﻼش ﻛﻨﺪ‬

‫زن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎﻳﺪ در راه ﻓﺮزاﻧﮕﻰ و ﻋﻠﻢ ﺗﻼش ﻛﻨﺪ؛ در راه ﺧﻮدﺳﺎزى ﻣﻌﻨﻮى و اﺧﻼﻗﻰ ﺗﻼش ﻛﻨﺪ؛‬ ‫در ﻣﻴﺪان ﺟﻬﺎد و ﻣﺒﺎرزه ‪ -‬از ﻫﺮ ﻧﻮع ﺟﻬﺎد و ﻣﺒﺎرزهاى ‪ -‬ﭘﻴﺸﻘﺪم ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪ زﺧـﺎرف دﻧﻴـﺎ و‬ ‫ﺗﺠﻤﻼت ﻛﻢارزش‪ ،‬ﺑﻰاﻋﺘﻨﺎ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻋﻔﺖ و ﻋﺼﻤﺖ و ﻃﻬﺎرﺗﺶ در ﺣـﺪى ﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ ﭼﺸـﻢ و ﻧﻈـﺮ‬ ‫ﻫﺮزهى ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ را ﺑﻪ ﺧﻮدى ﺧﻮد دﻓﻊ ﻛﻨﺪ؛ در ﻣﺤﻴﻂ ﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬دﻻرام ﺷﻮﻫﺮ و ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ ﺑﺎﺷـﺪ؛ ﻣﺎﻳـﻪى‬ ‫‪508‬‬

‫آراﻣﺶ زﻧﺪﮔﻰ و آﺳﺎﻳﺶ ﻣﺤﻴﻂ ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﺎﺷﺪ؛ در داﻣﻦ ﭘﺮﻣﻬﺮ و ﭘﺮﻋﻄﻮﻓﺖ و ﺑـﺎ ﺳـﺨﻨﺎن ﭘﺮﻧﻜﺘـﻪ و‬ ‫ﻣﻬﺮآﻣﻴﺰش‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪان ﺳﺎﻟﻤﻰ را از ﻟﺤﺎظ رواﻧﻰ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻛﻨـﺪ؛ اﻧﺴـﺎﻧﻬﺎى ﺑـﻰﻋﻘـﺪه‪ ،‬اﻧﺴـﺎﻧﻬﺎى ﺧـﻮش‬ ‫روﺣﻴﻪ‪ ،‬اﻧﺴﺎﻧﻬﺎى ﺳﺎﻟﻢ از ﻟﺤﺎظ روﺣﻰ و اﻋﺼﺎب‪ ،‬در داﻣﺎن او ﭘﺮورش ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ و ﻣﺮدان و زﻧﺎن و‬ ‫ﺷﺨﺼﻴﺘﻬﺎى ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﺑﻪوﺟﻮد آورد‪ .‬ﻣﺎدر از ﻫﺮ ﺳﺎزﻧﺪهاى‪ ،‬ﺳﺎزﻧﺪهﺗﺮ و ﺑﺎارزﺷﺘﺮ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑﺰرﮔﺘـﺮﻳﻦ‬ ‫داﻧﺸﻤﻨﺪان‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﺜﻼً ﻳﻚ اﺑﺰار ﺑﺴﻴﺎر ﭘﻴﭽﻴﺪهى اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻰ را ﺑﻪ وﺟـﻮد آورﻧـﺪ‪ ،‬ﻣﻮﺷـﻜﻬﺎى‬ ‫ﻗﺎرهﭘﻴﻤﺎ ﺑﺴﺎزﻧﺪ‪ ،‬وﺳﺎﻳﻞ ﺗﺴﺨﻴﺮ ﻓﻀﺎ را اﺧﺘﺮاع ﻛﻨﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از اﻳﻨﻬـﺎ اﻫﻤﻴـﺖ آن را ﻧـﺪارد ﻛـﻪ‬ ‫ﻛﺴﻰ ﻳﻚ اﻧﺴﺎن واﻻ ﺑﻪوﺟﻮد آورد‪ .‬و او‪ ،‬ﻣﺎدر اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬آن اﻟﮕﻮى زن اﺳﻼﻣﻰ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* ﺧﺎﻧﻢﻫﺎ در ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎه ﻓﺮﻫﻨﮓ اﺳﻼﻣﻲ را ﺗﺮوﻳﺞ ﻛﻨﻨﺪ‬

‫ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ‪ ،‬ﺧﺎﻧﻤﻬﺎى داﻧﺸﺠﻮ و اﺳـﺘﺎد ﺑﺎﻳـﺪ ﺑﻜﻮﺷـﻨﺪ‬ ‫روﺣﻴﻪ و ﻓﺮﻫﻨـﮓ اﺳـﻼﻣﻰ را ﺗـﺮوﻳﺞ ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬اﺟـﺎزه ﻧﺪﻫﻴـﺪ ﺑـﻪ ﻛﺴـﺎﻧﻰ ‪ -‬اﮔـﺮ ﺧـﺪاى ﻧﻜـﺮده در‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار اﻋﻀﺎى ﺷﻮراى ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ زﻧﺎن‪ ،‬ﺟﻤﻌﻰ از زﻧﺎن ﭘﺰﺷﻚ ﻣﺘﺨﺼﺺ‪ ،‬و ﻣﺴﺆوﻻن اوﻟﻴﻦ ﻛﻨﮕﺮهى ﺣﺠﺎب اﺳﻼﻣﻰ‪1370/10/4 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار ﮔﺮوﻫﻰ از زﻧﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﻓﺮﺧﻨﺪه ﻣﻴﻼد ﺣﻀﺮت زﻫﺮا)س( و »روز زن«‪1371/9/25 -‬‬

‫‪ .8‬زﻧﺎن و داﻧﺸﮕﺎه‬

‫داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎى ﻛﺸﻮر ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪ -‬ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﺠﺎب اﺳﻼﻣﻰ ﻳـﺎ زﻧـﺎن و داﻧﺸـﺠﻮﻳﺎن دﺧﺘـﺮ ﻣﺴـﻠﻤﺎن‬ ‫ﺑﻰاﺣﺘﺮاﻣﻰ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﺟﺎزه ﻧﺪﻫﻴﺪ ﻛﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ اﻓﻜﺎر ﻓﺎﺳﺪ را ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺤـﻴﻂ‬ ‫اﺳـﻼﻣﻰ ﺑﺎﺷـﺪ؛ ﻣﺤﻴﻄـﻰ ﺑــﺮاى رﺷـﺪ اﻧﺴـﺎن ﻃــﺮاز اﺳـﻼم؛ اﻧﺴـﺎﻧﻰ ﻛـﻪ اﻟﮕـﻮﻳﺶ ﻓﺎﻃﻤـﻪى زﻫــﺮا‬ ‫ﺳﻼماﻟﻠَّﻪﻋﻠﻴﻬﺎﺳﺖ‪ .‬و اﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺮاى آﻳﻨﺪهى ﻛﺸﻮر ﻓﻮقاﻟﻌﺎده ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً ﺑﻌﻀﻰ از داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ‪،‬‬ ‫ﻣﺜﻞ داﻧﺸﮕﺎه ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻣﺪرس ﻛﻪ در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻳﻚ ﻧﻬﺎد اﻧﻘﻼﺑﻰ اﺳﺖ‪ ،‬ﻋﻨﺎﻳﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮى داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻣـﻦ‬ ‫ﻫﻤﻴﺸﻪ ﮔﻔﺘﻪام‪ :‬اﻧﺘﻈﺎرى ﻛﻪ ﻣﺎ از داﻧﺸﮕﺎه ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻣﺪرس دارﻳﻢ‪ ،‬ﺣﺘﻰ از داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎى دﻳﮕﺮ ﻣﺎ ﺑﻴﺸـﺘﺮ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﭼﻪ اﻣﺮوز ﺑﺤﻤﺪاﻟﻠَّﻪ ﻫﻤﻪى داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ در زﻳﺮ ﺳﺎﻳﻪى اﺳﻼم ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ؛ اﻣﺎ داﻧﺸـﮕﺎه‬ ‫ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻣﺪرس‪ ،‬ﭘﺮوردهى اﺳﻼم و ﻣﻮﻟﻮد اﺳﻼم و اﻧﻘﻼب و ﺳﺎﺧﺘﻪﺷﺪه ﺑﺎ ﻫـﺪف ﺗﺮﺑﻴـﺖ اﺳـﺘﺎدان و‬ ‫ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﻋﺎﻟﻰﻣﻘﺎم اﺳﻼﻣﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻟﺬا اﻧﺘﻈﺎر از اﻳﻦ داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ از داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎى دﻳﮕﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ‬ ‫ﻣﺴﺆوﻟﻴﻦ ﺑﻪ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﻣﺮاﻛﺰ ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ و ﺑﺎﻳﺴﺘﻪى آﻧﻬﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* زﻧﺎن داﻧﺸﻤﻨﺪ و ﻋﺎﻟﻢ در رﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﺟﺎﻣﻌﻪ دارﻳﻢ‬

‫‪ ...‬ﺗﺒﻠﻴﻎ ﻧﻜﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺣﻔﻆ ﺣﺠﺎب‪ ،‬ﺑﺎ ﺣﻔﻆ ﻋﻔﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﺎﻧﻪدارى و ﺑﺎ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻓﺮزﻧﺪ‪ ،‬اﻧﺴﺎن ﻧﻤـﻰﺗﻮاﻧـﺪ‬ ‫ﻛﺴﺐ ﻋﻠﻢ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ اﻣﺮوز ﺑﺤﻤﺪاﻟﻠَّﻪ ﭼﻘﺪر زﻧﺎن داﻧﺸﻤﻨﺪ و ﻋﺎﻟﻢ در رﺷﺘﻪﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﺟﺎﻣﻌﻪﻣـﺎن‬ ‫دارﻳﻢ‪:‬‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻛﻮﺷﺎ و ﺑﺎ اﺳﺘﻌﺪاد و ﺑﺎ ارزش‪ ،‬ﻓﺎرغاﻟﺘﺤﺼﻴﻼن ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﭘﺰﺷﻜﺎن ﻣﻤﺘـﺎز و ﻃـﺮاز ﺑـﺎﻻ!‬ ‫اﻣﺮوز در ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ رﺷﺘﻪﻫﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻋﻠﻤﻰ در اﺧﺘﻴﺎر ﺧﺎﻧﻤﻬﺎﺳﺖ؛ زﻧﻬـﺎﻳﻰ ﻛـﻪ ﻋﻔـﺎف و‬ ‫ﻋﺼﻤﺘﺸﺎن را ﻫﻢ ﺣﻔﻆ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻃﻬﺎرت زﻧﺎﻧﻪ را ﻫﻢ ﺣﻔﻆ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺠﺎب را ﻫﻢ ‪ -‬ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻛﺎﻣـﻞ ‪-‬‬ ‫ﺣﻔﻆ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻓﺮزﻧﺪ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺷﻴﻮهى اﺳﻼﻣﻰ ﻣﻰرﺳﻨﺪ‪ ،‬ﺷﻮﻫﺮدارى را ﻧﻴﺰ ﻫﻤـﺎنﻃـﻮرى ﻛـﻪ‬ ‫اﺳﻼم ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ اﻧﺠﺎم ﻣﻰدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻋﻠﻤﻰ و ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻫﻢ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻻن در ﺑﻴﻦ ﺷـﻤﺎ ‪ -‬ﻣﺠﻤـﻮع‬ ‫ﺧﺎﻧﻤﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ اﻳﻦﺟﺎ ﺗﺸﺮﻳﻒ دارﻳﺪ ‪ -‬ﻋﺪهى زﻳﺎدى ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎى ﺳﻴﺎﺳﻰ و اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ دارﻧـﺪ؛‬ ‫آن ﻫﻢ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎى ﻣﻤﺘﺎز و ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ؛ ﭼﻪ ﺧﺎﻧﻤﻬﺎى ﻣﺠﺮد‪ ،‬ﭼﻪ ﺧﺎﻧﻤﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻣﺘﺄﻫﻠﻨـﺪ و ﻫﻤﺴـﺮان آﻧﻬـﺎ‬ ‫اﻓﺘﺨﺎر ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻢ اﻓﺘﺨﺎر ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ زﻧﻬﺎﻳﺸﺎن در ﻣﻴﺪاﻧﻬﺎى ﮔﻮﻧـﺎﮔﻮن ﭘﻴﺸـﺘﺎزﻧﺪ‪ .‬ﺑـﺎ روﺣﻴـﻪى‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﮔﺮوﻫﻰ از زﻧﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﻓﺮﺧﻨﺪه ﻣﻴﻼد ﺣﻀﺮت زﻫﺮا)س( و »روز زن«‪1371/9/25 -‬‬

‫‪509‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫اﺳﻼﻣﻰ و در ﻣﺤﻴﻂ اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬زن ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻛﻤﺎل واﻗﻌﻰ ﺧـﻮد ﺑﺮﺳـﺪ؛ دور از آن ﻫﺮزﮔﻴﻬـﺎ‪ ،‬دور از‬ ‫آن ﺗﺠﻤﻞﮔﺮاﻳﻴﻬﺎ و دور از ﭘﺴﺖﺷﺪن و ﺣﻘﻴﺮﺷﺪن در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﺼﺮف‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻣﻴﺪان ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ و ﺗﻼش ﻋﻠﻤﻲ ﺑﺮاي زﻧﺎن ﻛﺎﻣﻼً ﺑﺎز اﺳﺖ‬

‫از ﻧﻈﺮ اﺳﻼم‪ ،‬ﻣﻴﺪان ﻓﻌ‪‬ﺎﻟﻴﺖ و ﺗﻼش ﻋﻠﻤﻰ و اﻗﺘﺼﺎدى و ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺑﺮاى زﻧﺎن‪ ،‬ﻛﺎﻣﻼً ﺑـﺎز اﺳـﺖ‪ .‬اﮔـﺮ‬ ‫ﻛﺴﻰ ﺑﺎ اﺳﺘﻨﺎد ﺑﻪ ﺑﻴﻨﺶ اﺳﻼﻣﻰ ﺑﺨﻮاﻫﺪ زن را از ﻛﺎر ﻋﻠﻤﻰ ﻣﺤـﺮوم ﻛﻨـﺪ‪ ،‬از ﺗـﻼش اﻗﺘﺼـﺎدى ﺑـﺎز‬ ‫دارد‪ ،‬ﻳﺎ از ﺗﻼش ﺳﻴﺎﺳﻰ و اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﺑﻰﻧﺼﻴﺐ ﺳﺎزد‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻼف ﺣﻜﻢ ﺧﺪا ﻋﻤﻞ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬زﻧﺎن ﺑﻪ‬ ‫ﻗﺪرى ﻛﻪ ﺗﻮان ﺟﺴﻤﻰ و ﻧﻴﺎزﻫﺎ و ﺿﺮورﺗﻬﺎﻳﺸﺎن اﺟﺎزه ﻣﻰدﻫﺪ‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﻓﻌ‪‬ﺎﻟﻴﺘﻬﺎ ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨـﺪ‪.‬‬ ‫آﻧﻬﺎ ﻫﺮ ﭼﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻼش اﻗﺘﺼﺎدى و ﺳﻴﺎﺳﻰ و اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺷﺮع ﻣﻘﺪ‪‬س‪ ،‬ﻣـﺎﻧﻊ ﻧﻴﺴـﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ‬ ‫ﭼﻮن از ﻟﺤﺎظ ﺟﺴﻤﺎﻧﻰ زن ﻇﺮﻳﻔﺘﺮ از ﻣﺮد اﺳﺖ‪ ،‬ﻟﺬا ﺿﺮورﺗﻬﺎﻳﻰ دارد‪ .‬ﺗﺤﻤﻴﻞِ ﻛﺎر ﺳـﻨﮕﻴﻦ ﺑـﺮ زن‪،‬‬ ‫ﻇﻠﻢ ﺑﻪ زن اﺳﺖ‪ .‬اﺳﻼم اﻳﻦ را ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻧﻤﻰﻛﻨﺪ؛ ﭼﻨﺎن ﻛﻪ ﻣﻨﻊ ﻫﻢ ﻧﻤـﻰﻛﻨـﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ از اﻣـﺎم ﻋﻠـﻰﺑـﻦ‬ ‫اﺑﻰﻃﺎﻟﺐ ﻋﻠﻴﻪاﻟﺼ‪‬ﻼة و اﻟﺴ‪‬ﻼم ﻧﻘﻞ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬اَﻟْﻤ‪‬ﺮْأَةُ ر‪‬ﻳﺤﺎﻧَﺔٌ و‪ ‬ﻟَﻴﺴ‪‬ﺖ‪ ‬ﺑِﻘَﻬ‪‬ﺮَﻣﺎﻧَﺔٍ‪ 2«.‬ﻳﻌﻨﻰ زن ﮔﻞ‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪» .‬ﻗﻬﺮﻣﺎن« ﻳﻌﻨﻰ ﭘﻴﺸﻜﺎر و ﺧﺪﻣﺘﮕﺰارِ آﺑﺮوﻣﻨﺪ‪ .‬ﺧﻄﺎب ﺑﻪ ﻣﺮدان ﻣـﻰﮔﻮﻳـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫زﻧﺎن در ﺧﺎﻧﻪﻫﺎى ﺷﻤﺎ ﻣﺜﻞ ﮔﻠﻰ ﻟﻄﻴﻔﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﻛﻤﺎل ﻇﺮاﻓﺖ و دﻗّـﺖ رﻓﺘـﺎر ﻛـﺮد‪.‬‬ ‫‪510‬‬

‫زن‪ ،‬ﭘﻴﺸﻜﺎر ﺷﻤﺎ و ﺧﺪﻣﺘﮕﺰار ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺧﻴﺎل ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ ﻛﺎرﻫﺎى ﺳـﻨﮕﻴﻦ را ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﻪ او ﻣﺤـﻮ‪‬ل‬ ‫ﻛﺮد‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺴﺄﻟﻪى ﻣﻬﻤ‪‬ﻰ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در ﮔﺰارﺷﻰ ﻛﻪ اﺧﻴﺮاً ﺑﻪ ﻣﻦ دادﻧﺪ‪ ،‬آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺑﻌﻀﻰ از ﻣﻨﺎﻃﻖ آذرﺑﺎﻳﺠﺎن ﻏﺮﺑﻰ‪ ،‬ﻫﻔﺘﺎد درﺻﺪ‬ ‫ﻛﺎرﻫﺎى روزﻣﺮّه را زﻧﺎن و ﺳﻰدرﺻﺪ ﺑﻘﻴﻪ را ﻣﺮدان اﻧﺠﺎم ﻣﻰدﻫﻨﺪ! اﻳﻦ ﻇﻠﻢ اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ﺑـﻪ ﺧـﻼف‬ ‫ﻧﻈﺮ اﺳﻼم اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦﻛﻪ ﺑﻌﻀﻰ ﻣﺮدان وﻗﺘﻰ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ ازدواج ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺷﺮط ﻗﺎﺋـﻞ ﻣـﻰﺷـﻮﻧﺪ ﻛـﻪ زن‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺘﻤﺎً ﻛﺎر ﻛﻨﺪ و ﺷﻐﻞ و درآﻣﺪى داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﻄﺎﺳﺖ‪ .‬ﮔﺮﭼﻪ ﺧﻼف ﺷﺮع ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اﻣﺎ اﺳﻼم ﺑﻪ‬ ‫ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺎرى ﻫﻢ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻧﻤﻰﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ »زن را از ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ اﻗﺘﺼـﺎدى و اﺟﺘﻤـﺎﻋﻰ ﻣﻤﻨـﻮع‬ ‫ﻛﻨﻴﻢ«‪ ،‬ﺑﻪ اﺳﺘﻨﺎد‪ ‬ﻧﻈﺮِ اﺳﻼم‪ ،‬ﻏﻠﻂ اﺳﺖ‪ .‬اﺳﻼم ﭼﻨﻴﻦ ﺣﺮﻓﻰ ﻧﮕﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ از آن ﻃﺮف‪ ،‬اﻳﻦ را ﻫـﻢ‬ ‫ﻛﻪ زن را ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﻛﺎرﻫﺎى ﺳﻨﮕﻴﻦ و ﺗﻼﺷﻬﺎى دﺷﻮار اﻗﺘﺼﺎدى‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﻳـﺎ ﺳﻴﺎﺳـﻰ ﻛﻨﻨـﺪ‪،‬‬ ‫اﺳﻼم ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻧﻜﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻈﺮ اﺳﻼم‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﻈﺮ ﻣﻴﺎﻧﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﮔﺮوﻫﻰ از زﻧﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﻓﺮﺧﻨﺪه ﻣﻴﻼد ﺣﻀﺮت زﻫﺮا)س( و »روز زن«‪1371/9/25 -‬‬ ‫‪ -2‬ﻧﻬﺞاﻟﺒﻼﻏﻪ‪ :‬ﻧﺎﻣﻪ ‪) 31‬وﺻﻴﺖ ﻧﺎﻣﻪاي ﺑﻪ اﻣﺎم ﺣﺴﻦ)ع((‬

‫‪ .8‬زﻧﺎن و داﻧﺸﮕﺎه‬

‫ﻳﻌﻨﻰ زن اﮔﺮ ﻓﺮﺻﺖ و ﻓﺮاﻏﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﭽﻪدارى ﻣﺎﻧﻊ او ﻧﮕﺮدد‪ ،‬ﺷﻮق و ﻋﻼﻗﻪ و ﻧﻴـﺮو و ﺗـﻮان‬ ‫ﺟﺴﻤﺎﻧﻰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺨﻮاﻫﺪ وارد ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎى اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻳﺎ اﻗﺘﺼﺎدى ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺎﻧﻌﻰ ﻧﺪارد‪ .‬اﻣﺎ‬ ‫اﻳﻦﻛﻪ او را ﻣﺠﺒﻮر ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺘﻤﺎً ﺷﻐﻠﻰ ﺑﭙﺬﻳﺮى‪ ،‬روزى ﻓﻼن ﻗﺪر ﻛﺎر ﻛﻨﻰ ﺗـﺎ ﺑـﺎ درآﻣـﺪ‬ ‫آن ﺑﺘﻮاﻧﻰ در ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪى ﺧﺎﻧﻮار‪ ،‬ﺳﻬﻤﻰ ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﺑﮕﻴﺮى‪ ،‬ﻧﻪ‪ .‬اﻳﻦ را ﻫـﻢ اﺳـﻼم از زن ﻧﺨﻮاﺳـﺘﻪ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ را ﻫﻢ ﻳﻚ ﻧﻮع ﺗﺤﻤﻴﻞ ﺑﺮ زن ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﻰآورد‪.‬‬ ‫ﭘﺲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ‪ ،‬در دﻳﺪﮔﺎه دوم‪ ،‬ﻧﻈﺮ اﺳﻼم اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻣﻴﺪان ﻓﻌ‪‬ﺎﻟﻴﺖ ﻋﻠﻤـﻰ‪ ،‬اﻗﺘﺼـﺎدى‪،‬‬ ‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ و ﺳﻴﺎﺳﻰ‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺮ زن ﺗﺤﻤﻴﻞ و اﺟﺒﺎر ﻛـﺮد؛ ﭼﻨـﺎن ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﺳـﺪ ﻛـﺮدن راه او ﻫـﻢ ﻧﺒﺎﻳـﺪ‬ ‫ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺧﺎﻧﻤﻬﺎ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ وارد ﻓﻌ‪‬ﺎﻟﻴﺘﻬﺎى اﺟﺘﻤـﺎﻋﻰ و ﺳﻴﺎﺳـﻰ ﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣـﺎﻧﻌﻰ ﻧﻴﺴـﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ‬ ‫ﻓﻌ‪‬ﺎﻟﻴﺖ ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻰ ﺧﻮب اﺳﺖ و ﺑﺮ ﺳﺎﻳﺮ ﻓﻌ‪‬ﺎﻟﻴﺘﻬﺎ ﺗﺮﺟﻴﺢ دارد‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻰﻛﻨﻢ ﻛﻪ اﺟﺎزه دﻫﻨﺪ دﺧﺘﺮﻫﺎﻳﺸﺎن درس ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ‪ .‬ﻣﺒﺎدا ﭘـﺪر و ﻣـﺎدرى‪ ،‬از‬ ‫روى ﺗﻌﺼ‪‬ﺐِ دﻳﻨﻰ‪ ،‬ﺧﻴﺎل ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺟﻠﻮِ دﺧﺘﺮ را ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ ﺗﺎ ﺗﺤﺼﻴﻼت ﻋﺎﻟﻴﻪ ﻧﻜﻨﺪ! ﻧﻪ؛ دﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ‬ ‫ﭼﻴﺰى ﻧﮕﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬دﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺮاى ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻣﻴﺎن دﺧﺘﺮ و ﭘﺴﺮ ﻓﺮﻗـﻰ ﻧﻤـﻰﮔـﺬارد‪ .‬اﮔـﺮ ﭘﺴـﺮ ﺷـﻤﺎ‬ ‫ﺗﺤﺼﻴﻼت ﻋﺎﻟﻴﻪ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮕﺬارﻳﺪ دﺧﺘﺮ ﺷﻤﺎ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺗﺤﺼﻴﻼت ﻋﺎﻟﻴﻪ ﺑﭙﺮدازد‪ .‬ﺑﮕﺬارﻳﺪ دﺧﺘﺮان ﺟﻮان‬ ‫ﻣﺎ درس ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻋﻠﻢ ﺑﻴﺎﻣﻮزﻧﺪ‪ ،‬آﮔﺎﻫﻰ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺄن ﺧﻮدﺷـﺎن واﻗـﻒ ﺷـﻮﻧﺪ و ﻗـﺪر ﺧـﻮد را‬ ‫ﺑﺪاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﻔﻬﻤﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت اﺳﺘﻜﺒﺎر ﺟﻬﺎﻧﻰ در ﺧﺼﻮص زن‪ ،‬ﭼﻘﺪر ﺑﻰﭘﺎﻳﻪ و اﺳﺎس و ﭘﻮچ اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫در ﺳﺎﻳﻪى ﺳﻮاد‪ ،‬ﻣﻰﺷﻮد اﻳﻨﻬﺎ را ﻓﻬﻤﻴﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺮوز ﻣﺘﺪﻳﻦﺗﺮﻳﻦ‪ ،‬اﻧﻘﻼﺑﻰﺗﺮﻳﻦ‪ ،‬ﭘﺎﻛﺘﺮﻳﻦ و ﺑﺎ اﻳﻤﺎﻧﺘﺮﻳﻦ دﺧﺘﺮان و زﻧﺎن ﺟﻮان ﻣﺎ‪ ،‬در ﻣﻴـﺎن ﻗﺸـﺮﻫﺎى‬ ‫ﺗﺤﺼﻴﻠﻜﺮده ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ اﻫﻞ ﺗﺠﻤ‪‬ﻞ و ﭼﺴﺒﻴﺪن ﺑﻪ زر و زﻳﻮرآﻻت ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻳﺎ ﻛﻮرﻛﻮراﻧـﻪ و‬ ‫ﭼﺸﻢ ﺑﺴﺘﻪ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ از اﻟﮕﻮﻫﺎى ﻏﺮﺑﻰ در ﻟﺒﺎس و ﭘﻮﺷﺎك و وﺿﻊ زﻧﺪﮔﻰ ﺗﻘﻠﻴـﺪ ﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﻏﺎﻟﺒـﺎً از‬ ‫ﺳﻮاد و ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت و ﻣﻌﺮﻓﺖ ﻛﺎﻓﻰ ﺑﻬﺮه ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﻛﺴﻰ ﻛﻪ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ رﻓﺘـﺎر ﺧـﻮد‬ ‫را ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﺪ و آن را ﺑﺎ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺣﻖّ و ﺣﻘﻴﻘﺖ و ﺧـﻮب اﺳـﺖ‪ ،‬ﺗﻄﺒﻴـﻖ دﻫـﺪ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬در ﻣﻴـﺪان‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﻫﻤﻪى راﻫﻬﺎى ﻓﻌ‪‬ﺎﻟﻴﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاى زﻧـﺎن ﺑـﺎز ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬دﺧﺘـﺮان‪ ،‬ﺣﺘّـﻰ در روﺳـﺘﺎﻫﺎ ﻫـﻢ درس‬ ‫ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ‪ .‬ﺗﻮﺻﻴﻪى ﻣﻦ ﺑﻪ ﭘﺪران و ﻣﺎدران اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﮕﺬارﻧﺪ دﺧﺘﺮ ﺑﭽﻪﻫﺎﻳﺸﺎنْ ﺑﻪ ﻣﺪرﺳﻪ ﺑﺮوﻧﺪ و‬ ‫ﺳﻮاد ﺑﻴﺎﻣﻮزﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ آﻧﻬﺎ اﺳﺘﻌﺪاد دارﻧﺪ و ﻣﺎﻳﻠﻨﺪ ﭘﺲ از ﻃﻰ‪ ‬ﻣﺮاﺣﻞ اﺑﺘـﺪاﻳﻰ ﺑـﻪ ﺗﺤﺼـﻴﻼت ﻋﺎﻟﻴـﻪ و‬

‫‪511‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ ﻧﻜﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﮕﺬارﻳﺪ در ﺟﺎﻣﻌﻪى اﺳﻼﻣﻰ ﻣﺎ آﻧﻬﺎ ﺟﺰو اﻧﺴﺎﻧﻬﺎى ﺑـﺎ ﺳـﻮاد و‬ ‫داراى ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺧﻮاﻫﺮان و دﺧﺘﺮان ﻋﺰﻳﺰم! ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت و آﮔﺎﻫﻲﻫﺎﻳﺘﺎن را ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻛﻨﻴﺪ‬

‫اﻣﺮوز‪ ،‬ﺑﺤﻤﺪاﻟﻠَّﻪ‪ ،‬در ﻫﻤﻪى ﻛﺸﻮر‪ ،‬داﻧﺸـﮕﺎه و ﺣـﻮزهى ﻋﻠﻤﻴـﻪ وﺟـﻮد دارد و دﺧﺘـﺮان ﺟـﻮان‪ ،‬در‬ ‫ﺑﺨﺸﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻳﻦ دو ﻧﻬﺎد و ﻣﺮﻛﺰ ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬آﮔﺎﻫﻰ ﻛﺴﺐ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ و ﺑﻪ ﻋﻠﻢآﻣﻮزى ﻣﻰﭘﺮدازﻧـﺪ‪ .‬ﺗـﺎ‬ ‫وﻗﺘﻰ اﻳﻦ روﺣﻬﺎى ﺟﻮان‪ ،‬ﭘﺮﺷﻮر‪ ،‬داراى آﮔﺎﻫﻰ‪ ،‬ﺑـﺎ اراده وﺑـﺎ ﻣﺤﺒ‪‬ـﺖ‪ ،‬در ﺟﺎﻣﻌـﻪى ﻣـﺎ ﺑﺤﻤﺪاﻟﻠَّـﻪ‬ ‫ﻓﺮاوان اﺳﺖ‪ ،‬اﺳﺘﻜﺒﺎر‪ ،‬اﻣﺮﻳﻜﺎ و دﺷﻤﻨﺎن رﻳﺰ و درﺷﺖ اﻳﻦ ﻣﻠﺖ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻏﻠﻄﻰ ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﻛﺸـﻮر‬ ‫ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻜﻨﻨﺪ‪ .‬ﺗﻮﺻﻴﻪى ﻣﻦ ﺑﻪ ﺧﻮاﻫﺮان و دﺧﺘﺮان ﻋﺰﻳﺰم اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻌﻠﻮﻣـﺎت و آﮔﺎﻫﻴﻬﺎﻳﺘـﺎن‬ ‫را ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‪ ،‬دﻗّﺖ‪ ،‬ﺗﺤﻘﻴﻖ‪ ،‬درس‪ ،‬ورود ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻮرد اﺑﺘﻼى روز و اﻫﺘﻤـﺎم ﺑـﻪ ﻛﺎرﻫـﺎى دﻳﻨـﻰ‪ ،‬ﺟـﺰو‬ ‫وﻇﺎﻳﻒ ﺣﺘﻤﻰ و ﻣﺴﻠّﻤﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻣﺮوز زﻧﺎن ﻛﺸﻮر ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺜﻞ ﻣﺮدان‪ ،‬ﺧﻮد را ﻣﻮﻇّﻒ ﺑﻪ اﻧﺠـﺎم آﻧﻬـﺎ‬ ‫ﺑﺪاﻧﻨﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻫﺴﺘﻴﺪ ﻛﻪ ﻓﺮزﻧﺪان ﺻﺎﻟﺢ ﻣﻰﭘﺮورﻳﺪ و ﻫﻤﺴﺮان ﺧﻮد را ﺑﺮاى ورود ﺑﻪ ﻣﻴﺪاﻧﻬﺎى ﻣﺜﺒـﺖ‪،‬‬ ‫ﺗﺸﺠﻴﻊ ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎرى از زﻧﺎن‪ ،‬ﺷﻮﻫﺮانِ ﺧﻮدﺷﺎن را ﺑﻬﺸﺘﻰ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ و آﻧﻬﺎ را از ﻣﺸﻜﻼت دﻧﻴـﺎ و‬ ‫‪512‬‬

‫آﺧﺮت ﻧﺠﺎت ﻣﻰدﻫﻨﺪ‪ .‬ﻛﺎر و ﺗﻼش زن و آﮔﺎﻫﻰ و ﻣﻮﺿﻌﮕﻴﺮى او‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ارزﺷﻰ دارد‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* ﻧﻈﺮ اﺳﻼم در ﻣﻮرد ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﻋﻠﻤﻲ زﻧﺎن‬

‫‪ ...‬ﻋﺮﺻﻪى دوم‪ ،‬ﻋﺮﺻﻪى ﻓﻌ‪‬ﺎﻟﻴﺘﻬﺎى اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ اﺳﺖ؛ اﻋـﻢ از ﻓﻌ‪‬ﺎﻟﻴـﺖ اﻗﺘﺼـﺎدى‪ ،‬ﻓﻌ‪‬ﺎﻟﻴـﺖ ﺳﻴﺎﺳـﻰ‪،‬‬ ‫ﻓﻌ‪‬ﺎﻟﻴﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى ﺧﺎص‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬درس ﺧﻮاﻧﺪن‪ ،‬درس ﮔﻔﺘﻦ‪ ،‬ﺗـﻼش ﻛـﺮدن در راه‬ ‫ﺧﺪا‪ ،‬ﻣﺠﺎﻫﺪت ﻛﺮدن و ﻫﻤﻪى ﻣﻴﺪاﻧﻬﺎى زﻧﺪﮔﻰ در ﺻﺤﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ .‬در اﻳﻦﺟﺎ ﻫﻢ ﻣﻴﺎن ﻣـﺮد و زن در‬ ‫اﺟﺎزهى ﻓﻌ‪‬ﺎﻟﻴﺘﻬﺎى ﻣﺘﻨﻮ‪‬ع در ﻫﻤﻪى ﻣﻴﺪاﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﺗﻔﺎوﺗﻰ از ﻧﻈﺮ اﺳﻼم ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻛﺴﻰ ﺑﮕﻮﻳـﺪ ﻣـﺮد‬ ‫ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ درس ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ ،‬زن ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﺪ؛ ﻣﺮد ﻣﻰﺗﻮاﻧـﺪ درس ﺑﮕﻮﻳـﺪ‪ ،‬زن ﻧﻤـﻰﺗﻮاﻧـﺪ؛ ﻣـﺮد ﻣـﻰﺗﻮاﻧـﺪ‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ اﻗﺘﺼﺎدى اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ ،‬زن ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﺪ؛ ﻣﺮد ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﻓﻌ‪‬ﺎﻟﻴﺖ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻛﻨﺪ‪ ،‬زن ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧـﺪ‪ ،‬ﻣﻨﻄـﻖ‬ ‫اﺳﻼم را ﺑﻴﺎن ﻧﻜﺮده و ﺑﺮ ﺧﻼف ﺳـﺨﻦ اﺳـﻼم ﺣـﺮف زده اﺳـﺖ‪ .‬از ﻧﻈـﺮ اﺳـﻼم‪ ،‬در ﻫﻤـﻪى اﻳـﻦ‬

‫‪ -1‬ﺑﻴﺎﻧﺎت در ﺟﻤﻊ ﺧﻮاﻫﺮان در اروﻣﻴﻪ‪1375/6/28 -‬‬ ‫‪ -2‬ﻫﻤﺎن‬

‫‪ .8‬زﻧﺎن و داﻧﺸﮕﺎه‬

‫ﻓﻌ‪‬ﺎﻟﻴﺘﻬﺎى ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌـﻪى ﺑﺸـﺮى و ﻓﻌ‪‬ﺎﻟﻴﺘﻬـﺎى زﻧـﺪﮔﻰ‪ ،‬زن و ﻣـﺮد داراى اﺟـﺎزهى ﻣﺸـﺘﺮك و‬ ‫ﻫﻤﺴﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻌﻀﻰ از ﻛﺎرﻫﺎ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﺎب زﻧﺎن ﻧﻴﺴـﺖ؛ ﭼـﻮن ﺑـﺎ ﺗﺮﻛﻴـﺐ ﺟﺴـﻤﺎﻧﻰ آﻧﻬـﺎ‬ ‫ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻧﻤﻰﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻌﻀﻰ از ﻛﺎرﻫﺎ ﻫﻢ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﺎب ﻣﺮدان ﻧﻴﺴﺖ؛ ﭼـﻮن ﺑـﺎ وﺿـﻊ اﺧﻼﻗـﻰ و ﺟﺴـﻤﻰ آﻧﻬـﺎ ﺗﻄﺒﻴـﻖ‬ ‫ﻧﻤﻰﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع رﺑﻄﻰ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺪارد ﻛﻪ زن ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ در ﻣﻴﺪان ﻓﻌ‪‬ﺎﻟﻴﺘﻬﺎى اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﺑﺎﺷﺪ ﻳـﺎ ﻧـﻪ‪.‬‬ ‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺎر‪ ،‬ﺑﺮ ﺣﺴﺐ اﻣﻜﺎﻧﺎت و ﺷﻮق و زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى اﻗﺘﻀﺎى اﻳﻦ ﻛﺎر اﺳﺖ‪ .‬اﮔـﺮ زن ﺑﺨﻮاﻫـﺪ ﺷـﻮق‬ ‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﻓﻌ‪‬ﺎﻟﻴﺘﻬﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ و آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﺖ‪ ،‬اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ در ﻋﺮﺻﻪى اﻳﻦ ﻓﻌ‪‬ﺎﻟﻴﺘﻬﺎ‪ ،‬اﺳﻼم ﺣﺪودى را ﻣﻌﻴﻦ ﻛﺮده اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺣـﺪود‪ ،‬ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ زن و‬ ‫اﺟﺎزه داﺷﺘﻦ او ﺑﺮاى ﻓﻌ‪‬ﺎﻟﻴﺖ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﺧﺘﻼط زن و ﻣﺮد اﺳﺖ ﻛﻪ اﺳﻼم روى اﻳـﻦ ﻣﺴـﺄﻟﻪ‬ ‫ﺣﺴ‪‬ﺎﺳﻴﺖ دارد‪ .‬اﺳﻼم ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺮد و زن ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻚ ﻣﺮزﺑﻨﺪى ﻣﻴﺎن ﺧﻮدﺷﺎن در ﻫﻤﻪ ﺟـﺎ ‪ -‬در‬ ‫ﺧﻴﺎﺑﺎن‪ ،‬در اداره‪ ،‬در ﺗﺠﺎرﺗﺨﺎﻧﻪ ‪ -‬داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻣﻴﺎن زن و ﻣﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن‪ ،‬ﺣﺠﺎب و ﻣﺮزى ﻣﻌﻴﻦ ﺷﺪه‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﺧﺘﻼط و اﻣﺘﺰاج زن و ﻣﺮد‪ ،‬ﻣﺜﻞ اﺧﺘﻼط و اﻣﺘﺰاج ﻣﺮدان ﺑﺎ ﻫﻢ و زﻧﺎن ﺑﺎ ﻫﻢ ﻧﻴﺴـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ را‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ رﻋﺎﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﻢ ﻣﺮد ﺑﺎﻳﺪ رﻋﺎﻳﺖ ﻛﻨﺪ و ﻫﻢ زن ﺑﺎﻳﺪ رﻋﺎﻳﺖ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﮔـﺮ اﻳـﻦ ﺣﺴ‪‬ﺎﺳـﻴﺖ‪ ‬اﺳـﻼم‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ رواﺑﻂ و ﻧﻮع اﺧﺘﻼط ﻣﺮد و زن رﻋﺎﻳﺖ ﺷﻮد‪ ،‬ﻫﻤﻪى ﻛﺎرﻫـﺎﻳﻰ ﻛـﻪ ﻣـﺮدان ﻣـﻰﺗﻮاﻧﻨـﺪ در‬ ‫ﻋﺮﺻﻪى اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ‪ ،‬زﻧﺎن ﻫﻢ ‪ -‬اﮔﺮ ﻗﺪرت ﺟﺴﻤﺎﻧﻰ و ﺷﻮق و ﻓﺮﺻﺘﺶ را داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‬ ‫ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ‪.‬‬‫زﻧﺎن ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﺤﺼﻴﻼت ﻋﺎﻟﻴﻪ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻴﻬﺎ ﺧﻴﺎل ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ دﺧﺘﺮان ﻧﺒﺎﻳـﺪ ﺗﺤﺼـﻴﻞ ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‪،‬‬ ‫اﺷﺘﺒﺎه و ﺧﻄﺎﺳﺖ‪ .‬دﺧﺘﺮان ﺑﺎﻳﺪ در رﺷﺘﻪﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺑﺮاى آﻧﻬﺎ ﻣﻔﻴﺪ اﺳﺖ و ﺑﻪ آن ﻋﻼﻗﻪ و ﺷﻮق دارﻧﺪ‪،‬‬ ‫ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺤﺼﻴﻼت دﺧﺘﺮان ﻫﻢ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ اﺳﺖ؛ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﺗﺤﺼـﻴﻼت ﭘﺴـﺮان‬ ‫ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﻣﺤﻴﻂ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺎﻟﻢ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻫﻢ ﺑﺮاى ﭘﺴﺮ و ﻫﻢ ﺑﺮاى دﺧﺘﺮ‪ .‬داﻧﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﺮاى ﻓﺮزﻧـﺪان‬ ‫ﻣﺮدم اﻣﻨﻴﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﭼﻪ دﺧﺘﺮ و ﭼﻪ ﭘﺴﺮ‪ .‬ﻛﻮﭼﻪ و ﺧﻴﺎﺑـﺎن ﺑﺎﻳـﺪ از ﻟﺤـﺎظ ﻧﺎﻣﻮﺳـﻰ و اﺧﻼﻗـﻰ‬ ‫اﻣﻨﻴﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﭼﻪ ﺑﺮاى دﺧﺘﺮان و ﭼﻪ ﺑﺮاى ﭘﺴﺮان؛ ﻓﺮق ﻧﻤﻰﻛﻨﺪ‪ .‬در ﺻﻮرﺗﻰ ﻛـﻪ اﻳـﻦ اﻣﻨﻴـﺖ‬ ‫ﺣﺎﺻﻞ ﺷﻮد‪ ،‬آن وﻗﺖ در ﻣﺤﻴﻂ اﻣﻦ‪ ،‬در ﻛﻮﭼﻪ و ﺑﺎزار اﻣﻦ‪ ،‬در داﻧﺸﮕﺎه اﻣﻦ‪ ،‬در دﺑﻴﺮﺳﺘﺎن اﻣـﻦ ﻛـﻪ‬

‫‪513‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫اﻣﻨﻴﺖ اﺧﻼﻗﻰ و ﻓﻜﺮى ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ ‪ -‬و ﻣﺴﺆوﻻن و ﭘﺪران و ﻣﺎدران ﺑﺎﻳﺪ آن را ﺗـﺄﻣﻴﻦ ﻛﻨﻨـﺪ ‪-‬‬ ‫دﺧﺘﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎن‪ ،‬ﭘﺴﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎن‪ ،‬ﻣﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن‪ ،‬زن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻓﻌ‪‬ﺎﻟﻴﺖ ﺧﻮدﺷﺎن را ﺑﻜﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاى اﻳﻦﻛﻪ آن اﺧﺘﻼﻃﻰ ﻛﻪ ﻗﺒﻼً ﮔﻔﺘﻢ‪ ،‬ﭘﻴﺶ ﻧﻴﺎﻳﺪ و ﺣﺪود اﺧﻼﻗـﻰ ﺣﻔـﻆ ﺷـﻮد‪ ،‬اﺳـﻼم ﺑـﺮاى زن‬ ‫ﺣﺠﺎب را ﻣﻌﻴﻦ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻮد‪ ‬اﻳﻦ ﺣﺠﺎب‪ ،‬ﻳﻜﻰ از وﺳﺎﻳﻞ اﻣﻨﻴﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺣﺠﺎب زنِ ﻣﺴـﻠﻤﺎن‪،‬‬ ‫ﻫﻢ ﺧﻮد زنِ ﻣﺴﻠﻤﺎن اﻣﻨﻴﺖ ﭘﻴﺪا ﻣﻰﻛﻨﺪ و ﻫﻢ ﻣﺮدان ﻣﺴﻠﻤﺎن اﻣﻨﻴـﺖ ﭘﻴـﺪا ﻣـﻰﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬آن ﺟـﺎﻳﻰ ﻛـﻪ‬ ‫ﺣﺠﺎب را از زﻧﺎن دور ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬آن ﺟﺎﻳﻰ ﻛـﻪ زن را ﺑـﻪ ﻋﺮﻳـﺎﻧﻰ و ﺑﺮﻫﻨﮕـﻰ ﻧﺰدﻳـﻚ ﻣـﻰﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬در‬ ‫درﺟﻪى او‪‬ل‪ ،‬اﻣﻨﻴﺖ از ﺧﻮد زن و در درﺟﻪى ﺑﻌﺪ‪ ،‬از ﻣﺮدان و ﺟﻮاﻧـﺎن ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺧﻮاﻫـﺪ ﺷـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاى‬ ‫اﻳﻦﻛﻪ ﻣﺤﻴﻂ ﺳﺎﻟﻢ و داراى اﻣﻨﻴﺖ ﺑﺎﺷﺪ؛ زن ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻛﺎر ﺧﻮد را در ﺟﺎﻣﻌﻪ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ ،‬ﻣﺮد ﻫﻢ ﺑﺘﻮاﻧﺪ‬ ‫ﻣﺴﺆوﻟﻴﺘﻬﺎى ﺧﻮد را اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ ،‬اﺳﻼم ﺣﺠﺎب را ﻣﻌﻴﻦ ﻛﺮده اﺳـﺖ ﻛـﻪ اﻳـﻦ ﺣﺠـﺎب‪ ،‬ﻳﻜـﻰ از آن‬ ‫اﺣﻜﺎم ﺑﺮﺟﺴﺘﻪى اﺳﻼم اﺳﺖ و ﻳﻜﻰ از ﻓﻮاﻳﺪش ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻢ‪ .‬ﻓﻮاﻳﺪ ﻓـﺮاوان دﻳﮕـﺮى ﻫـﻢ‬ ‫دارد ﻛﻪ در ﺑﺨﺶ ﺑﻌﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﻪ ﻳﺎدم آﻣﺪ و ﻓﺮﺻﺖ ﺷﺪ‪ ،‬اﺷﺎرهاى ﺧﻮاﻫﻢ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﭘﺲ‪ ،‬در ﻋﺮﺻﻪى دوم ‪ -‬ﻛﻪ ﻋﺮﺻﻪى ﻓﻌ‪‬ﺎﻟﻴﺘﻬﺎى اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ و ﺳﻴﺎﺳﻰ و ﻋﻠﻤﻰ و ﻓﻌ‪‬ﺎﻟﻴﺘﻬـﺎى ﮔﻮﻧـﺎﮔﻮن‬ ‫اﺳﺖ ‪ -‬زنِ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻣﺜﻞ ﻣﺮد‪ ‬ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺣﻖ دارد آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ اﻗﺘﻀﺎى زﻣـﺎن اﺳـﺖ‪ ،‬آن ﺧﻸﻳـﻰ را ﻛـﻪ‬ ‫اﺣﺴﺎس ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬آن وﻇﻴﻔﻪاى را ﻛﻪ ﺑﺮ دوش ﺧﻮد ﺣﺲ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽـﻪ دﺧﺘـﺮى ﻣـﺜﻼً‬ ‫‪514‬‬

‫ﻣﺎﻳﻞ اﺳﺖ ﭘﺰﺷﻚ ﺷﻮد‪ ،‬ﻳﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ اﻗﺘﺼﺎدى ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ در رﺷﺘﻪﻫﺎى ﻋﻠﻤﻰ ﻛـﺎر ﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﻳـﺎ در داﻧﺸـﮕﺎه‬ ‫ﺗﺪرﻳﺲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ در ﻛﺎرﻫﺎى ﺳﻴﺎﺳﻰ وارد ﺷﻮد‪ ،‬ﻳﺎ روزﻧﺎﻣﻪﻧﮕﺎر ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺮاى او ﻣﻴـﺪاﻧﻬﺎ ﺑـﺎز اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﻪ‬ ‫ﺷﺮط رﻋﺎﻳﺖ ﻋﻔّﺖ و ﻋﻔﺎف و ﻋﺪم اﺧﺘﻼط و اﻣﺘﺰاج زن و ﻣﺮد‪ ،‬در ﺟﺎﻣﻌﻪى اﺳـﻼﻣﻰ ﻣﻴـﺪان ﺑـﺮاى‬ ‫زن و ﻣﺮد ﺑﺎز اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎﻫﺪ ﺑﺮ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ‪ ،‬ﻫﻤﻪى آﺛﺎر اﺳﻼﻣﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨـﻪﻫـﺎ وﺟـﻮد دارد و‬ ‫ﻫﻤﻪى ﺗﻜﺎﻟﻴﻒ اﺳﻼﻣﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ زن و ﻣﺮد را ﺑﻪ ﻃـﻮر ﻳﻜﺴـﺎن‪ ،‬از ﻣﺴـﺆوﻟﻴﺖ اﺟﺘﻤـﺎﻋﻰ ﺑﺮﺧـﻮردار‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦﻛﻪ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬ﻣﻦ اﺻﺒﺢ ﻻ ﻳﻬﺘﻢ ﺑـﺎﻣﻮر اﻟﻤﺴـﻠﻤﻴﻦ ﻓﻠـﻴﺲ ﺑﻤﺴـﻠﻢ«‪ ،‬ﻣﺨﺼـﻮص ﻣـﺮدان‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ؛ زﻧﺎن ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻣﻮر ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن و ﺟﺎﻣﻌﻪى اﺳﻼﻣﻰ و اﻣﻮر ﺟﻬﺎن اﺳﻼم و ﻫﻤﻪى ﻣﺴﺎﺋﻠﻰ ﻛـﻪ‬ ‫در دﻧﻴﺎ ﻣﻰﮔﺬرد‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻛﻨﻨﺪ و اﻫﺘﻤﺎم ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ؛ ﭼﻮن وﻇﻴﻔﻪى اﺳﻼﻣﻰ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺮ اﺳﺎس آﻳﻪى ﺷﺮﻳﻔﻪى ﺳﻮرهى اﺣﺰاب‪ ‬ﻓﺮق ﻧﻤﻰﻛﻨﺪ؛ ﭼـﻪ اﺳـﻼم‪ ،‬ﭼـﻪ اﻳﻤـﺎن‪ ،‬ﭼـﻪ ﻗﻨـﻮت‪ ،‬ﭼـﻪ‬ ‫ﺧﺸﻮع‪ ،‬ﭼﻪ ﺗﺼﺪ‪‬ق‪ ،‬ﭼﻪ ﺻﻮم‪ ،‬ﭼﻪ ﺻﺒﺮ و اﺳﺘﻘﺎﻣﺖ‪ ،‬ﭼﻪ ﺣﻔﻆ ﻧﺎﻣﻮس‪ ،‬ﭼﻪ ذﻛﺮ ﺧﺪا‪ ،‬زن و ﻣـﺮد در‬ ‫اﻳﻦ ﺑﺨﺸﻬﺎ ﻳﻜﺴﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﻓﻌ‪‬ﺎﻟﻴﺖ زﻧﺎن در ﻋﺮﺻﻪى اﺟﺘﻤﺎع‪ ،‬ﻓﻌ‪‬ﺎﻟﻴﺘﻰ ﻛﺎﻣﻼً ﻣﺒﺎح و روا و ﻣﻄﻠﻮب و ﻣ‪‬ﺠـﺎز‬

‫‪ .8‬زﻧﺎن و داﻧﺸﮕﺎه‬

‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺣﻔﻆ ﺣﺪود اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ را اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ و ﻧﻴﻤﻰ از ﻧﻴـﺮوى ﻓﻌ‪‬ـﺎل ﺟﺎﻣﻌـﻪ را ﺑـﻪ ﺟﺎﻣﻌـﻪ‬ ‫ﺗﻘﺪﻳﻢ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬آن وﻗﺘﻰ ﻛﻪ در ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬ﻫﻢ ﻣﺮد ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻣﻰﻛﻨﺪ و ﻫﻢ زن‪ ،‬ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺗﺤﺼـﻴﻞ ﻛـﺮده‪ ،‬دو‬ ‫ﺑﺮاﺑﺮ آن زﻣﺎﻧﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﻣﺮدان ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ .‬آن وﻗﺘﻰ ﻛﻪ زﻧﺎن در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺗﺪرﻳﺲ ﻣـﻰﻛﻨﻨـﺪ‪،‬‬ ‫ﻣﻌﻠّﻢ در ﺟﺎﻣﻌﻪ دو ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻌﺪاد آن وﻗﺘﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﻣﺮدان ﺗﺪرﻳﺲ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﻓﻌ‪‬ﺎﻟﻴﺖ ﺳﺎزﻧﺪﮔﻰ‪،‬‬ ‫در ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ اﻗﺘﺼﺎدى‪ ،‬در ﻃﺮّاﺣﻰ و ﻓﻜﺮ ﻛﺮدن و ﺑﺮاى اﻣﻮر ﻛﺸﻮر و ﻳﻚ ﺷﻬﺮ و ﻳﻚ روﺳـﺘﺎ و ﻳـﻚ‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ و اﻣﻮر ﺷﺨﺼﻰ ﺧﺎﻧﻮاده ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﺮدن‪ ،‬ﻣﻴﺎن زن و ﻣﺮد ﺗﻔﺎوﺗﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻫﻤﻪ ﻣﺴﺆوﻟﻨﺪ و ﻫﻤﻪ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* زﻧﺎن‪ ،‬رﺷﺪ ﻣﻌﻨﻮي و اﺧﻼﻗﻲ و ﻋﻠﻤﻲ ﺧﻮد را ﺟﺪي ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‬

‫ﻓﻜﺮ رﺷﺪ زﻧﺎن از ﻟﺤﺎظ ﻣﻌﻨﻮى و اﺧﻼﻗﻰ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﻳﻚ ﻓﻜﺮ راﻳﺞ در ﻣﻴﺎن ﺧـﻮد‪ ‬زﻧـﺎن ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺧـﻮد‪‬‬ ‫ﺑﺎﻧﻮان ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﻴﻨﺪﻳﺸﻨﺪ‪ .‬ﺧﻮد‪ ‬آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﻌﺎرف‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ و ﺑـﻪ ﻣﺴـﺎﺋﻞ‬ ‫اﺳﺎﺳﻰ زﻧﺪﮔﻰ رو ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎن ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻏﻠﻂ ﻏﺮﺑﻰ ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪ ﻛﻪ در دوران ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻃﺎﻏﻮت در اﻳﻦ‬ ‫ﻛﺸﻮر‪ ،‬زﻧﺎن ﺑﻪ آراﻳﺶ‪ ،‬ﺗﺠﻤ‪‬ﻼت‪ ،‬زﻳﻨﺘﻬﺎى ﺑﻴﺨﻮدى‪ ،‬ﺗﺒﺮّج و ﺧﻮدﻧﻤﺎﻳﻰ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻪ اﻳﻦ ﻫـﻢ‬ ‫از ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎى ﻣﺮدﺳﺎﻻرى اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻜﻰ از ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎى ﻣﺮدﺳﺎﻻرىِ ﻏﺮﺑﻴﻬﺎ ﻫﻤﻴﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ زن را ﺑـﺮاى‬ ‫ﻣﺮد ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ؛ ﻟﺬا ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ زن آراﻳﺶ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﻣﺮد اﻟﺘﺬاذ ﺑﺒﺮد! اﻳﻦ ﻣﺮدﺳﺎﻻرى اﺳـﺖ‪ ،‬اﻳـﻦ آزادى‬ ‫زن ﻧﻴﺴﺖ؛ اﻳﻦ در ﺣﻘﻴﻘﺖ آزادى ﻣﺮد اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻣﺮد آزاد ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺘّﻰ ﺑﺮاى اﻟﺘﺬاذ ﺑﺼﺮى؛ ﻟﺬا‬ ‫زن را ﺑﻪ ﻛﺸﻒ ﺣﺠﺎب و آراﻳﺶ و ﺗﺒﺮّج در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﺮد ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﻰﻛﻨﻨـﺪ! اﻟﺒﺘـﻪ اﻳـﻦ ﺧﻮدﺧـﻮاﻫﻰ را‬ ‫ﺑﺴﻴﺎرى از ﻣﺮدان در ﺟﻮاﻣﻌﻰ ﻛﻪ از دﻳﻦ ﺧﺪا ﺑﻬﺮهﻣﻨﺪ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ ،‬از دوراﻧﻬﺎى ﻗﺪﻳﻢ ﻫﻢ داﺷـﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣـﺮوز‬ ‫ﻫﻢ دارﻧﺪ؛ ﻏﺮﺑﻴﻬﺎ ﻫﻢ ﻣﻈﻬﺮ اﻋﻼى اﻳﻦ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ‪ ،‬اﻳـﻦ ﻣﺴـﺄﻟﻪ ﻛـﻪ زن ﺑـﻪ ﺳـﻤﺖ ﻣﻌﺮﻓـﺖ‪ ،‬ﻋﻠـﻢ‪،‬‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‪ ،‬آﮔﺎﻫﻰ‪ ،‬ﻛﺴﺐ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت و ﻣﻌﺎرف ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﻴﺎن ﺧﻮد‪ ‬ﺑﺎﻧﻮان ﺧﻴﻠﻰ ﺟﺪ‪‬ى ﮔﺮﻓﺘﻪ‬ ‫ﺷﻮد و ﺑﻪ آن اﻫﻤﻴﺖ ﺑﺪﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫‪ -1‬ﺑﻴﺎﻧﺎت در اﺟﺘﻤﺎع زﻧﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن‪1375/12/20-‬‬ ‫‪ -2‬ﺑﻴﺎﻧﺎت در ﻫﻤﺎﻳﺶ ﺑﺰرگ ﺧﻮاﻫﺮان در ورزﺷﮕﺎه آزادى ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﺟﺸﻦ ﻣﻴﻼد ﻛﻮﺛﺮ‪1376/7/30-‬‬

‫‪515‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫* ﻓﺎﻃﻤﻪ زﻫﺮا)س( اﻟﮕﻮي دﺧﺘﺮان داﻧﺸﺠﻮ‬

‫ﭘﺮﺳﺶ‪ :‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ دﺧﺘﺮ داﻧﺸﺠﻮ‪ ،‬ﻣﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ از زﻧﺪﮔﺎﻧﻰ ﺣﻀﺮت زﻫﺮا ﻋﻠﻴﻬﺎﺳـﻼم‬ ‫اﻟﮕﻮ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ؟ اﻟﮕﻮﻫﺎى ﺧﻮد ﺷﻤﺎ در دورهى ﺟﻮاﻧﻰ ﭼﻪ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﺑﻮدهاﻧﺪ؟‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﺳﺆال ﺧﻮﺑﻰ اﺳﺖ‪ .‬اوﻻً ﻣﻦ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﻛﻪ اﻟﮕﻮ را ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺮاى ﻣﺎ ﻣﻌﺮﻓﻰ ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ‬ ‫اﻳﻦ اﻟﮕﻮى ﺷﻤﺎﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﻟﮕﻮى ﻗﺮاردادى و ﺗﺤﻤﻴﻠﻰ‪ ،‬اﻟﮕﻮى ﺟﺎﻟﺒﻰ ﻧﻤﻰﺷﻮد‪ .‬اﻟﮕﻮ را ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮدﻣـﺎن‬ ‫ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﻢ؛ ﻳﻌﻨﻰ در اﻓﻖ دﻳﺪﻣﺎن ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﻢ و ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ از اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﭼﻬﺮهاى ﻛﻪ در ﺟﻠﻮِ ﭼﺸﻤﻤﺎن ﻣﻰآﻳﺪ‪،‬‬ ‫ﻛﺪام را ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻰﭘﺴﻨﺪﻳﻢ؛ ﻃﺒﻌﺎً اﻳﻦ اﻟﮕﻮى ﻣـﺎ ﻣـﻰﺷـﻮد‪ .‬ﻣـﻦ ﻣﻌﺘﻘـﺪم ﻛـﻪ ﺑـﺮاى ﺟـﻮان ﻣﺴـﻠﻤﺎن‪،‬‬ ‫ﺑﺨﺼﻮص ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺑﺎ زﻧﺪﮔﻰ اﺋﻤ‪‬ﻪ و ﺧﺎﻧﺪان ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ و ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺻﺪر اﺳﻼم آﺷﻨﺎﻳﻰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬ ‫ﭘﻴﺪا ﻛﺮدن اﻟﮕﻮ ﻣﺸﻜﻞ ﻧﻴﺴﺖ و اﻟﮕﻮ ﻫﻢ ﻛﻢ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﺧﻮد ﺷﻤﺎ ﺧﻮﺷـﺒﺨﺘﺎﻧﻪ از ﺣﻀـﺮت زﻫـﺮا‬ ‫ﺳﻼماﻟﻠَّﻪ ﻋﻠﻴﻬﺎ اﺳﻢ آوردﻳﺪ‪ .‬ﻣﻦ در ﺧﺼﻮص وﺟﻮد ﻣﻘﺪ‪‬س ﻓﺎﻃﻤﻪى زﻫﺮا ﺳﻼماﻟﻠَّﻪﻋﻠﻴﻬﺎ ﭼﻨﺪ ﺟﻤﻠـﻪ‬ ‫ﺑﮕﻮﻳﻢ؛ ﺷﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﺳﺮرﺷﺘﻪاى در زﻣﻴﻨﻪى ﺑﻘﻴﻪى اﺋﻤ‪‬ﻪ و ﺑﺰرﮔﺎن ﺷﻮد و ﺑﺘﻮاﻧﻴﺪ ﻓﻜﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﻤﺎ ﺧﺎﻧﻤﻰ ﻛﻪ در دورهى ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰ و ﺻﻨﻌﺘﻰ و ﻓﻨ‪Ĥ‬ورى و دﻧﻴﺎى ﺑﺰرگ و ﺗﻤﺪ‪‬ن ﻣﺎد‪‬ى و اﻳـﻦ‬ ‫ﻫﻤﻪ ﭘﺪﻳﺪهﻫﺎى ﺟﺪﻳﺪ زﻧﺪﮔﻰ ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬از اﻟﮕﻮى ﺧﻮدﺗﺎن در ﻣﺜﻼً ﻫﺰاروﭼﻬﺎرﺻﺪ ﺳـﺎل ﭘـﻴﺶ ﺗﻮﻗّـﻊ‬ ‫‪516‬‬

‫دارﻳﺪ ﻛﻪ در ﻛﺪام ﺑﺨﺶ‪ ،‬ﻣﺸﺎﺑﻪ وﺿﻊ ﻛﻨﻮﻧﻰ ﺷﻤﺎ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺎ از آن ﺑﻬﺮه ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺜﻼً ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ داﻧﺸﮕﺎه ﻣﻰرﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ؟ ﻳـﺎ وﻗﺘـﻰ ﻛـﻪ ﻣـﺜﻼً در ﻣﺴـﺎﺋﻞ‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺟﻬﺎﻧﻰ ﻓﻜﺮ ﻣﻰﻛﺮده‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻓﻜﺮ ﻣﻰﻛﺮده اﺳﺖ؟ اﻳﻨﻬﺎ ﻛﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت اﺻﻠﻰ در ﺷﺨﺼﻴﺖ ﻫﺮ اﻧﺴﺎﻧﻰ ﻫﺴﺖ؛ آﻧﻬﺎ را ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﻣﺸﺨّﺺ ﻛﻨﻴﺪ و اﻟﮕـﻮ را در‬ ‫آﻧﻬﺎ ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼً ﻓﺮض ﺑﻔﺮﻣﺎﻳﻴﺪ در ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺣـﻮادث ﭘﻴﺮاﻣـﻮﻧﻰ‪ ،‬اﻧﺴـﺎن‬ ‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﺧﻮرد ﻛﻨﺪ؟ ﺣﺎﻻ ﺣﻮادث ﭘﻴﺮاﻣﻮﻧﻰ‪ ،‬ﻳﻚ وﻗـﺖ ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ دورهاى اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻣﺘـﺮو‬ ‫ﻫﺴﺖ و ﻗﻄﺎر ﻫﺴﺖ و ﺟﺖ ﻫﺴﺖ و راﻳﺎﻧﻪ ﻫﺴﺖ؛ ﻳﻚ وﻗﺖ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ دورهاى اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧـﻪ‪ ،‬اﻳـﻦ‬ ‫ﭼﻴﺰﻫﺎ ﻧﻴﺴﺖ؛ اﻣﺎ ﺣﻮادث ﭘﻴﺮاﻣﻮﻧﻰ ﺑﺎﻻﺧﺮه ﭼﻴﺰى اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن را ﻫﻤﻴﺸﻪ اﺣﺎﻃﻪ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻧﺴﺎن دوﮔﻮﻧﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪ ﺑﺮﺧﻮرد ﻛﻨﺪ‪ :‬ﻳﻜﻰ ﻣﺴﺆوﻻﻧﻪ‪ ،‬ﻳﻜﻰ ﺑـﻰﺗﻔـﺎوت‪ .‬ﻣﺴـﺆوﻻﻧﻪ ﻫـﻢ‬ ‫اﻧﻮاع و اﻗﺴﺎم دارد؛ ﺑﺎ ﭼﻪ روﺣﻴﻪاى‪ ،‬ﺑﺎ ﭼﻪ ﻧﻮع ﻧﮕﺮﺷﻰ ﺑﻪ آﻳﻨﺪه‪ .‬آدم ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﺧﻄـﻮط اﺻـﻠﻰ را در‬ ‫آن ﺷﺨﺼﻰ ﻛﻪ ﻓﻜﺮ ﻣﻰﻛﻨﺪ اﻟﮕﻮى او ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻛﻨﺪ و از آﻧﻬﺎ ﭘﻴﺮوى ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫‪ .8‬زﻧﺎن و داﻧﺸﮕﺎه‬

‫ﻣﻦ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع را ﻳﻚ وﻗﺖ در ﺳﺨﻨﺮاﻧﻰ ﻫﻢ ﮔﻔﺘﻪام‪ .‬در اﻳﻦ ﺳﺨﻨﺮاﻧﻴﻬﺎى ﻣﺎ ﻫـﻢ ﮔـﺎﻫﻰ ﺣﺮﻓﻬـﺎى‬ ‫ﺧﻮﺑﻰ در ﮔﻮﺷﻪ ﻛﻨﺎر ﻫﺴﺖ؛ ﻣﻨﺘﻬﺎ ﻏﺎﻟﺒﺎً دﻗّﺖ ﻧﻤﻰﺷﻮد و ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ ﻣـﻰﮔـﺮدد! ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ؛ ﻣـﺜﻼً‬ ‫ﺣﻀﺮت زﻫﺮا ﺳﻼماﻟﻠَّﻪﻋﻠﻴﻬﺎ در ﺳﻨﻴﻦ ﺷﺶ‪ ،‬ﻫﻔﺖ ﺳﺎﻟﮕﻰ ﺑﻮدﻧﺪ ‪ -‬اﺧـﺘﻼف وﺟـﻮد دارد؛ ﭼـﻮن در‬ ‫ﺗﺎرﻳﺦ وﻻدت آن ﺣﻀﺮت‪ ،‬رواﻳﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺳﺖ ‪ -‬ﻛﻪ ﻗﻀﻴﻪى ﺷﻌﺐ اﺑﻰﻃﺎﻟﺐ ﭘـﻴﺶ آﻣـﺪ‪ .‬ﺷـﻌﺐ‬ ‫اﺑﻰﻃﺎﻟﺐ‪ ،‬دوران ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺨﺘﻰ در ﺗﺎرﻳﺦ ﺻﺪر اﺳﻼم اﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ دﻋﻮت ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮ ﺷـﺮوع ﺷـﺪه ﺑـﻮد‪،‬‬ ‫دﻋﻮت را ﻋﻠﻨﻰ ﻛﺮده ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺘﺪرﻳﺞ ﻣﺮدم ﻣﻜﻪ ‪ -‬ﺑﺨﺼﻮص ﺟﻮاﻧﺎن‪ ،‬ﺑﺨﺼﻮص ﺑﺮدهﻫﺎ ‪ -‬ﺑـﻪ ﺣﻀـﺮت‬ ‫ﻣﻰﮔﺮوﻳﺪﻧﺪ و ﺑﺰرﮔﺎن ﻃﺎﻏﻮت ‪ -‬ﻣﺜﻞ ﻫﻤﺎن اﺑﻮﻟﻬﺐ و اﺑﻮﺟﻬﻞ و دﻳﮕﺮان ‪ -‬دﻳﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﭼـﺎرهاى‬ ‫ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﺟﺰ اﻳﻦﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ و ﻫﻤﻪى ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى دوروﺑﺮش را از ﻣﺪﻳﻨﻪ اﺧﺮاج ﻛﻨﻨﺪ؛ ﻫﻤﻴﻦ ﻛـﺎر را ﻫـﻢ‬ ‫ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدى از اﻳﻨﻬﺎ را ﻛﻪ دﻫﻬﺎ ﺧﺎﻧﻮار ﻣﻰﺷـﺪﻧﺪ و ﺷـﺎﻣﻞ ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮ و ﺧﻮﻳﺸـﺎوﻧﺪان ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮ و‬ ‫ﺧﻮد اﺑﻰﻃﺎﻟﺐ ‪ -‬ﺑﺎ اﻳﻦﻛﻪ اﺑﻰﻃﺎﻟﺐ ﻫﻢ ﺟﺰو ﺑﺰرﮔﺎن ﺑﻮد ‪ -‬و ﺑﭽﻪ و ﺑـﺰرگ و ﻛﻮﭼـﻚ ﻣـﻰﺷـﺪﻧﺪ‪،‬‬ ‫ﻫﻤﻪ را از ﻣﻜﻪ ﺑﻴﺮون ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ از ﻣﻜﻪ ﺑﻴﺮون رﻓﺘﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﻛﺠﺎ ﺑﺮوﻧﺪ؟ ﺗﺼﺎدﻓﺎً ﺟﻨﺎب اﺑﻰﻃﺎﻟـﺐ‪ ،‬در‬ ‫ﮔﻮﺷﻪاى از ﻧﺰدﻳﻜﻰ ﻣﻜﻪ ‪ -‬ﻓﺮﺿﺎً ﭼﻨﺪ ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮى ﻣﻜﻪ ‪ -‬در ﺷﻜﺎف ﻛـﻮﻫﻰ ﻣﻠﻜـﻰ داﺷـﺖ؛ اﺳـﻤﺶ‬ ‫»ﺷﻌﺐ اﺑﻰﻃﺎﻟﺐ« ﺑﻮد‪ .‬ﺷﻌﺐ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ ﻫﻤﻴﻦ ﺷﻜﺎف ﻛﻮه؛ ﻳﻚ در‪‬هى ﻛﻮﭼﻚ‪ .‬ﻣـﺎ ﻣﺸـﻬﺪﻳﻬﺎ ﺑـﻪ ﭼﻨـﻴﻦ‬ ‫ﺟﺎﻳﻰ »ﺑﺎزه« ﻣﻰﮔﻮﻳﻴﻢ‪ .‬اﺗﻔﺎﻗﺎً اﻳﻦ از آن ﻟﻐﺘﻬﺎى ﺻﺤﻴﺢِ دﻗﻴﻖِ ﻓﺎرﺳﻰِ ﺳﺮه ﻫﻢ ﻫﺴﺖ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻟﻬﺠـﻪى‬ ‫ﻣﺤﻠﻰ‪ ،‬روﺳﺘﺎﻳﻴﻬﺎ ﺑﻪ آن »ﺑ‪‬ﺰَه« ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﻫﻤﺎن اﺻﻠﺶ »ﺑﺎزه« اﺳﺖ‪ .‬ﺟﻨﺎب اﺑﻰﻃﺎﻟﺐ ﻳﻚ ﺑـﺎزه ﻳـﺎ‬ ‫ﻳﻚ ﺷﻌﺐ داﺷﺖ؛ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﺑﻪ آنﺟﺎ ﺑﺮوﻳﻢ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﺷﻤﺎ ﻓﻜﺮش را ﺑﻜﻨﻴﺪ! در ﻣﻜـﻪ‪ ،‬روزﻫـﺎ ﻫـﻮا ﮔـﺮم و‬ ‫ﺷﺒﻬﺎ ﺑﻰﻧﻬﺎﻳﺖ ﺳﺮد ﺑﻮد؛ ﻳﻌﻨﻰ وﺿﻌﻴﺘﻰ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﻤ‪‬ﻞ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﺳﻪ ﺳﺎل در اﻳﻦ ﺑﻴﺎﺑﺎﻧﻬﺎ زﻧﺪﮔﻰ ﻛﺮدﻧـﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﻘﺪر ﮔﺮﺳﻨﮕﻰ ﻛﺸﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻘﺪر ﺳـﺨﺘﻰ ﻛﺸـﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻘـﺪر ﻣﺤﻨـﺖ ﺑﺮدﻧـﺪ‪ ،‬ﺧـﺪا ﻣـﻰداﻧـﺪ‪ .‬ﻳﻜـﻰ از‬ ‫دورهﻫﺎى ﺳﺨﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ‪ ،‬آنﺟﺎ ﺑﻮد‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﻛﺮم در اﻳﻦ دوران‪ ،‬ﻣﺴﺆوﻟﻴﺘﺶ ﻓﻘﻂ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ رﻫﺒﺮى ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﻌﻨﺎى ادارهى ﻳﻚ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﻧﺒﻮد؛ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺴﺖ از ﻛﺎر ﺧﻮدش ﭘـﻴﺶ اﻳﻨﻬـﺎﻳﻰ ﻛـﻪ دﭼـﺎر ﻣﺤﻨـﺖ‬ ‫ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬دﻓﺎع ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻰداﻧﻴﺪ وﻗﺘﻰ ﻛﻪ اوﺿﺎع ﺧﻮب اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ دور ﻣﺤﻮر ﻳﻚ رﻫﺒـﺮى ﺟﻤـﻊ ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪ ،‬ﻫﻤـﻪ از‬ ‫اوﺿﺎع راﺿﻴﻨﺪ؛ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ ﺧﺪا ﭘﺪرش را ﺑﻴﺎﻣﺮزد‪ ،‬ﻣﺎ را ﺑﻪ اﻳﻦ وﺿﻊ ﺧﻮب آورد‪ .‬وﻗﺘﻰ ﺳـﺨﺘﻰ ﭘﻴـﺪا‬ ‫ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﻫﻤﻪ دﭼﺎر ﺗﺮدﻳﺪ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ اﻳﺸﺎن ﻣﺎ را آورد؛ ﻣﺎ ﻛﻪ ﻧﻤﻰﺧﻮاﺳﺘﻴﻢ ﺑـﻪ اﻳـﻦ وﺿـﻊ‬ ‫دﭼﺎر ﺷﻮﻳﻢ!‬

‫‪517‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻤﺎﻧﻬﺎى ﻗﻮى ﻣﻰاﻳﺴﺘﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﺑﺎﻻﺧﺮه ﻫﻤﻪى ﺳﺨﺘﻴﻬﺎ ﺑﻪ دوش ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻓﺸـﺎر ﻣـﻰآورد‪ .‬در ﻫﻤـﻴﻦ‬ ‫اﺛﻨﺎ‪ ،‬وﻗﺘﻰ ﻛﻪ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺷﺪ‪‬ت روﺣﻰ ﺑﺮاى ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﻮد‪ ،‬ﺟﻨﺎب اﺑﻰﻃﺎﻟـﺐ ﻛـﻪ ﭘﺸـﺘﻴﺒﺎن ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮ و اﻣﻴـﺪ او‬ ‫ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻰﺷﺪ‪ ،‬و ﺧﺪﻳﺠﻪى ﻛﺒﺮى ﻛﻪ او ﻫﻢ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻛﻤﻚ روﺣﻰ ﺑﺮاى ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﻪﺷﻤﺎر ﻣﻰرﻓﺖ‪،‬‬ ‫در ﻇﺮف ﻳﻚ ﻫﻔﺘﻪ از دﻧﻴﺎ رﻓﺘﻨﺪ! ﺣﺎدﺛﻪى ﺧﻴﻠﻰ ﻋﺠﻴﺒﻰ اﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺗﻨﻬﺎى ﺗﻨﻬﺎ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﻧﻤﻰداﻧﻢ ﺷﻤﺎ ﻫﻴﭻ وﻗﺖ رﺋﻴﺲ ﻳﻚ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ﻛﺎرى ﺑﻮدهاﻳﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﻣﻌﻨـﺎى ﻣﺴـﺆوﻟﻴﺖ ﻳـﻚ‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﭼﻴﺴﺖ!؟ در ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮاﻳﻄﻰ‪ ،‬اﻧﺴﺎن واﻗﻌﺎً ﺑﻴﭽﺎره ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬در اﻳﻦ ﺷـﺮاﻳﻂ‪ ،‬ﻧﻘـﺶ ﻓﺎﻃﻤـﻪى‬ ‫زﻫﺮا ﺳﻼماﻟﻠَّﻪﻋﻠﻴﻬﺎ را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪ .‬آدم ﺗﺎرﻳﺦ را ﻛﻪ ﻧﮕﺎه ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﻣﻮارد را در ﮔﻮﺷـﻪ ﻛﻨﺎرﻫـﺎ ﻫـﻢ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ؛ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﻫﻴﭻ ﻓﺼﻠﻰ ﺑﺮاى اﻳﻦﻃﻮر ﭼﻴﺰﻫﺎ ﺑﺎز ﻧﻜﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﺎﻃﻤﻪى زﻫﺮا ﺳﻼماﻟﻠَّﻪﻋﻠﻴﻬﺎ ﻣﺜﻞ ﻳﻚ ﻣﺎدر‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﻳﻚ ﻣﺸﺎور‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﻳﻚ ﭘﺮﺳﺘﺎر ﺑﺮاى ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫آنﺟﺎ ﺑﻮده ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻓﺎﻃﻤﻪ »ام‪ ‬اﺑﻴﻬﺎ« ‪ -‬ﻣﺎدر ﭘﺪرش ‪ -‬اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺮﺑﻮط ﺑـﻪ آن وﻗـﺖ اﺳـﺖ؛ ﻳﻌﻨـﻰ‬ ‫وﻗﺘﻰ ﻛﻪ ﻳﻚ دﺧﺘﺮ ﺷﺶ‪ ،‬ﻫﻔﺖ ﺳﺎﻟﻪ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ در ﻣﺤﻴﻄﻬﺎى ﻋﺮﺑـﻰ و در ﻣﺤﻴﻄﻬـﺎى‬ ‫ﮔﺮم‪ ،‬دﺧﺘﺮان زودﺗﺮ رﺷﺪ ﺟﺴﻤﻰ و روﺣﻰ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ؛ ﻣﺜﻼً ﺑﻪ اﻧـﺪازهى رﺷـﺪ ﻳـﻚ دﺧﺘـﺮ ده‪ ،‬دوازده‬ ‫ﺳﺎﻟﻪى اﻣﺮوز‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ اﺳﺖ‪ .‬آﻳﺎ اﻳﻦ ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺑـﺮاى ﻳـﻚ ﺟـﻮان اﻟﮕـﻮ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﻛـﻪ‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﭘﻴﺮاﻣﻮﻧﻰ ﺧﻮدش زود اﺣﺴﺎس ﻣﺴـﺆوﻟﻴﺖ و اﺣﺴـﺎس ﻧﺸـﺎط ﻛﻨـﺪ؟ آن ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪى‬ ‫‪518‬‬

‫ﻋﻈﻴﻢ ﻧﺸﺎﻃﻰ را ﻛﻪ در وﺟﻮد اوﺳﺖ‪ ،‬ﺧﺮج ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاى اﻳﻦﻛـﻪ ﻏﺒـﺎر ﻛـﺪورت و ﻏـﻢ را از ﭼﻬـﺮهى‬ ‫ﭘﺪرى ﻛﻪ ﻣﺜﻼً ﺣﺪود ﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎل از ﺳﻨﺶ ﻣﻰﮔﺬرد و ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﭘﻴﺮﻣﺮدى ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺎك ﻛﻨﺪ‪ .‬آﻳـﺎ اﻳـﻦ‬ ‫ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاى ﻳﻚ ﺟﻮان اﻟﮕﻮ ﺑﺎﺷﺪ؟ اﻳﻦ ﺧﻴﻠﻰ ﻣﻬﻢ‪ ‬اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪى ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﻣﺴﺄﻟﻪى ﻫﻤﺴﺮدارى و ﺷﻮﻫﺮدارى اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ وﻗﺖ اﻧﺴﺎن ﻓﻜﺮ ﻣﻰﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺷﻮﻫﺮدارى‪،‬‬ ‫ﻳﻌﻨﻰ اﻧﺴﺎن در آﺷﭙﺰﺧﺎﻧﻪ ﻏﺬا را ﺑﭙﺰد‪ ،‬اﺗﺎق را ﺗﺮ و ﺗﻤﻴﺰ و ﭘﺘﻮ را ﭘﻬﻦ ﻛﻨﺪ و ﻣﺜـﻞ ﻗـﺪﻳﻤﻴﻬﺎ ﺗﺸـﻜﭽﻪ‬ ‫ﺑﮕﺬارد ﻛﻪ آﻗﺎ از اداره ﻳﺎ از دﻛﺎن ﺑﻴﺎﻳﺪ! ﺷﻮﻫﺮدارى ﻛﻪ ﻓﻘـﻂ اﻳـﻦ ﻧﻴﺴـﺖ‪ .‬ﺷـﻤﺎ ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ ﺷـﻮﻫﺮدارى‬ ‫ﻓﺎﻃﻤﻪى زﻫﺮا ﺳﻼماﻟﻠَّﻪﻋﻠﻴﻬﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻮد‪ .‬در ﻃﻮل ده ﺳﺎﻟﻰ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ در ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺣﻀﻮر داﺷﺖ‪ ،‬ﺣﺪود‬ ‫ﻧُﻪ ﺳﺎﻟﺶ ﺣﻀﺮت زﻫﺮا و ﺣﻀﺮت اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ﻋﻠﻴﻬﻤﺎاﻟﺴ‪‬ﻼم ﺑـﺎ ﻫﻤـﺪﻳﮕﺮ زن و ﺷـﻮﻫﺮ ﺑﻮدﻧـﺪ‪ .‬در‬ ‫اﻳﻦ ﻧُﻪ ﺳﺎل‪ ،‬ﺟﻨﮕﻬﺎى ﻛﻮﭼﻚ و ﺑﺰرﮔﻰ ذﻛﺮ ﻛﺮدهاﻧﺪ ‪ -‬ﺣﺪود ﺷﺼﺖ ﺟﻨﮓ اﺗّﻔـﺎق اﻓﺘـﺎده ‪ -‬ﻛـﻪ در‬ ‫اﻏﻠﺐ آﻧﻬﺎ ﻫﻢ اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ﻋﻠﻴﻪاﻟﺴ‪‬ﻼم ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﺷﻤﺎ ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪ ،‬او ﺧـﺎﻧﻤﻰ اﺳـﺖ ﻛـﻪ در ﺧﺎﻧـﻪ‬ ‫ﻧﺸﺴﺘﻪ و ﺷﻮﻫﺮش ﻣﺮﺗّﺐ در ﺟﺒﻬﻪ اﺳﺖ و اﮔﺮ در ﺟﺒﻬﻪ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺟﺒﻬﻪ ﻟﻨﮓ ﻣﻰﻣﺎﻧﺪ ‪ -‬اﻳﻦ ﻗﺪر ﺟﺒﻬﻪ‬

‫‪ .8‬زﻧﺎن و داﻧﺸﮕﺎه‬

‫واﺑﺴﺘﻪى ﺑﻪ اوﺳﺖ ‪ -‬از ﻟﺤﺎظ زﻧﺪﮔﻰ ﻫﻢ وﺿﻊ روﺑﻪراﻫﻰ ﻧﺪارﻧﺪ؛ ﻫﻤﺎن ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺷﻨﻴﺪهاﻳـﻢ‪» :‬و‬ ‫ﻳﻄﻌﻤﻮن اﻟﻄّﻌﺎم ﻋﻠﻰ ﺣﺒ‪‬ﻪ ﻣﺴﻜﻴﻨﺎً و ﻳﺘﻴﻤﺎً و اﺳﻴﺮاً اﻧّﻤﺎ ﻧﻄﻌﻤﻜﻢ ﻟﻮﺟﻪ اﻟﻠَّـﻪ«‪1‬؛ ﻳﻌﻨـﻰ ﺣﻘﻴﻘﺘـﺎً زﻧـﺪﮔﻰ‬ ‫ﻓﻘﻴﺮاﻧﻪى ﻣﺤﺾ داﺷﺘﻨﺪ؛ در ﺣﺎﻟﻰ ﻛﻪ دﺧﺘﺮ رﻫﺒﺮى ﻫﻢ ﻫﺴﺖ‪ ،‬دﺧﺘﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻫـﻢ ﻫﺴـﺖ‪ ،‬ﻳـﻚ ﻧـﻮع‬ ‫اﺣﺴﺎس ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻫﻢ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ اﻧﺴﺎن ﭼﻘﺪر روﺣﻴﻪى ﻗﻮى ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ اﻳﻦ ﺷﻮﻫﺮ را ﺗﺠﻬﻴﺰ ﻛﻨﺪ؛ دل او را‬ ‫از وﺳﻮﺳﻪى اﻫﻞ و ﻋﻴﺎل و ﮔﺮﻓﺘﺎرﻳﻬﺎى زﻧﺪﮔﻰ ﺧﺎﻟﻰ ﻛﻨﺪ؛ ﺑﻪ او دﻟﮕﺮﻣـﻰ دﻫـﺪ؛ ﺑﭽـﻪﻫـﺎ را ﺑـﻪ آن‬ ‫ﺧﻮﺑﻰ ﻛﻪ او ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻛﺮده‪ ،‬ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﺷﻤﺎ ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ اﻣﺎم ﺣﺴﻦ و اﻣـﺎم ﺣﺴـﻴﻦ ﻋﻠﻴﻬﻤـﺎ اﻟﺴ‪‬ـﻼم‪،‬‬ ‫اﻣﺎم ﺑﻮدﻧﺪ و ﻃﻴﻨﺖ اﻣﺎﻣﺖ داﺷﺘﻨﺪ؛ زﻳﻨﺐ ﻋﻠﻴﻬﺎﺳﻼم ﻛﻪ اﻣﺎم ﻧﺒﻮد‪ .‬ﻓﺎﻃﻤﻪى زﻫﺮا ﺳﻼماﻟﻠَّﻪﻋﻠﻴﻬـﺎ او را‬ ‫در ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺪت ﻧُﻪ ﺳﺎل ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻛﺮده ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻫﻢ ﻛﻪ اﻳﺸﺎن ﻣﺪ‪‬ت زﻳﺎدى زﻧﺪه ﻧﻤﺎﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦﻃﻮر ﺧﺎﻧﻪدارى‪ ،‬اﻳﻦﻃﻮر ﺷﻮﻫﺮدارى و اﻳﻦﻃﻮر ﻛﺪﺑﺎﻧﻮﻳﻰ ﻛﺮد و اﻳﻦﻃـﻮر ﻣﺤـﻮر زﻧـﺪﮔﻰ ﻓﺎﻣﻴـﻞ‬ ‫ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر در ﺗﺎرﻳﺦ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬آﻳﺎ اﻳﻨﻬﺎ ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاى ﻳـﻚ دﺧﺘـﺮ ﺟـﻮان‪ ،‬ﻳـﻚ ﺧـﺎﻧﻢ ﺧﺎﻧـﻪدار ﻳـﺎ‬ ‫ﻣ‪‬ﺸﺮف ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪدارى اﻟﮕﻮ ﺑﺎﺷﺪ؟ اﻳﻨﻬﺎ ﺧﻴﻠﻰ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺣﺎﻻ ﺑﻌﺪ از ﻗﻀـﻴﻪى وﻓـﺎت ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮ‪ ،‬آﻣـﺪنِ ﺑـﻪ ﻣﺴـﺠﺪ و آن ﺧﻄﺒـﻪى ﻋﺠﻴـﺐ را ﺧﻮاﻧـﺪن‪ ،‬ﺧﻴﻠـﻰ‬ ‫ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﻴﺰ اﺳﺖ! اﺻﻼً اﻣﺜﺎل ﻣﺎ ﻛﻪ اﻫﻞ ﺳﺨﻨﺮاﻧﻰ و ﺣﺮف زدن ارﺗﺠـﺎﻟﻰ ﻫﺴـﺘﻴﻢ‪ ،‬ﻣـﻰﻓﻬﻤـﻴﻢ ﻛـﻪ‬ ‫ﭼﻘﺪر اﻳﻦ ﺳﺨﻨﺎن ﻋﻈﻴﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ دﺧﺘﺮ ﻫﺠﺪه ﺳﺎﻟﻪ‪ ،‬ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎﻟﻪ و ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺑﻴﺴﺖوﭼﻬـﺎر ﺳـﺎﻟﻪ ‪-‬‬ ‫ﻛﻪ اﻟﺒﺘﻪ ﺳﻦّ دﻗﻴﻖ آن ﺣﻀﺮت ﻣﺴﻠّﻢ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﭼﻮن ﺗﺎرﻳﺦ وﻻدت آن ﺑﺰرﮔﻮار ﻣﺴـﻠّﻢ ﻧﻴﺴـﺖ و در آن‬ ‫اﺧﺘﻼف اﺳﺖ ‪ -‬آن ﻫﻢ ﺑﺎ آن ﻣﺼﻴﺒﺘﻬﺎ و ﺳﺨﺘﻴﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﺴـﺠﺪ ﻣـﻰآﻳـﺪ‪ ،‬در ﻣﻘﺎﺑـﻞ اﻧﺒـﻮه ﺟﻤﻌﻴـﺖ‪ ،‬ﺑـﺎ‬ ‫ﺣﺠﺎب ﺳﺨﻨﺮاﻧﻰ ﻣﻰﻛﻨﺪ ﻛﻪ آن ﺳﺨﻨﺮاﻧﻰ‪ ،‬ﻛﻠﻤﻪ ﺑﻪ ﻛﻠﻤﻪاش در ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﻰﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻋﺮﺑﻬﺎ ﺑﻪ ﺣﺎﻓﻈﻪى ﺧﻮش ﻣﻌﺮوف ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﻣﻰآﻣﺪ ﻳﻚ ﻗﺼﻴﺪهى ﻫﺸﺘﺎد ﺑﻴﺘﻰ ﻣﻰﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪ از‬ ‫اﻳﻦﻛﻪ ﺟﻠﺴﻪ ﺗﻤﺎم ﻣﻰﺷﺪ‪ ،‬ده ﻧﻔﺮ ﻣﻰﮔﺮﻓﺘﻨﺪ آن را ﻣﻰﻧﻮﺷﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻗﺼﺎﻳﺪى ﻛﻪ ﻣﺎﻧﺪه‪ ،‬ﻏﺎﻟﺒﺎً اﻳﻦﮔﻮﻧـﻪ‬ ‫ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﺷﻌﺎر در ﻧﻮادى ‪ -‬ﻳﻌﻨﻰ آن ﻣﺮاﻛﺰ اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ‪ -‬ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻰﺷﺪ و ﺿﺒﻂ ﻣـﻰﮔﺮدﻳـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﺧﻄﺒﻪﻫﺎ و اﻳﻦ ﺣﺪﻳﺜﻬﺎ‪ ،‬ﻏﺎﻟﺒﺎً اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﻧﺸﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻮﺷﺘﻨﺪ و ﺣﻔﻆ ﻛﺮدﻧﺪ و اﻳﻦ ﺧﻄﺒﻪﻫﺎ ﺗـﺎ اﻣـﺮوز‬ ‫ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻛﻠﻤﺎت‪ ‬ﻣﻔﺖ در ﺗﺎرﻳﺦ ﻧﻤﻰﻣﺎﻧﺪ؛ ﻫﺮ ﺣﺮﻓﻰ ﻧﻤﻰﻣﺎﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦﻗﺪر ﺣﺮﻓﻬـﺎ زده ﺷـﺪه‪ ،‬آنﻗـﺪر‬ ‫ﺳﺨﻨﺮاﻧﻰ ﺷﺪه‪ ،‬آنﻗﺪر ﻣﻄﻠﺐ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه‪ ،‬آنﻗﺪر ﺷﻌﺮ ﺳﺮوده ﺷﺪه؛ اﻣﺎ ﻧﻤﺎﻧﺪه اﺳﺖ و ﻛﺴﻰ ﺑـﻪ آﻧﻬـﺎ‬

‫‪ -1‬اﻧﺴﺎن‪8 :‬و‪9‬‬

‫‪519‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫اﻋﺘﻨﺎ ﻧﻤﻰﻛﻨﺪ‪ .‬آن ﭼﻴﺰى ﻛﻪ ﺗﺎرﻳﺦ در دل ﺧﻮدش ﻧﮕﻪ ﻣﻰدارد و ﺑﻌـﺪ از ﻫﺰاروﭼﻬﺎرﺻـﺪ ﺳـﺎل ﻫـﺮ‬ ‫اﻧﺴﺎن ﻛﻪ ﻣﻰﻧﮕﺮد‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﺧﻀﻮع ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻳﻚ ﻋﻈﻤﺖ را ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑـﺮاى‬ ‫ﻳﻚ دﺧﺘﺮِ ﺟﻮان اﻟﮕﻮﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺷﻤﺎ راﺳﺖ ﻣﻰﮔﻮﻳﻴﺪ؛ ﺗﻘﺼﻴﺮ ﻣﺎ ﻣﺘﺼﺪ‪‬ﻳﺎن اﻳﻦ اﻣﻮر اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻨﻈﻮرم اﻣﻮر دوﻟﺘﻰ ﻧﻴﺴـﺖ؛ ﻣﻨﻈـﻮرم‬ ‫اﻣﻮر ﻣﻌﻨﻮى و دﻳﻨﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺟﻮاﻧﺐ را‪ ،‬آن ﭼﻨﺎن ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ و ﺷﺎﻳﺪ‪ ،‬درﺳﺖ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻧﺴﻞ ﺟﻮان‬ ‫ﻗﺮار ﻧﺪادهاﻳﻢ؛ اﻣﺎ ﺷﻤﺎ ﺧﻮدﺗﺎن ﻫﻢ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﺪ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪﻫﺎ ﻛﺎر ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻫﻤـﻪى زﻧـﺪﮔﻰ اﺋﻤ‪‬ـﻪ از اﻳـﻦ‬ ‫ﻗﺒﻴﻞ دارد‪.‬‬ ‫زﻧﺪﮔﻰ اﻣﺎم ﺟﻮاد ﻋﻠﻴﻪاﻟﺴ‪‬ﻼم ﻫﻢ اﻟﮕﻮﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎم ﺟﻮاد ﻋﻠﻴﻪاﻟﺴ‪‬ﻼم ‪ -‬اﻣﺎﻣﻰ ﺑﺎ آن ﻫﻤﻪ ﻣﻘﺎﻣﺎت‪ ،‬ﺑـﺎ آن‬ ‫ﻫﻤﻪ ﻋﻈﻤﺖ ‪ -‬در ﺑﻴﺴﺖوﭘﻨﺞ ﺳﺎﻟﮕﻰ از دﻧﻴﺎ رﻓﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻴﺴـﺖ ﻛـﻪ ﻣـﺎ ﺑﮕـﻮﻳﻴﻢ؛ ﺗـﺎرﻳﺦ ﻣـﻰﮔﻮﻳـﺪ؛‬ ‫ﺗﺎرﻳﺨﻰ ﻛﻪ ﻏﻴﺮ ﺷﻴﻌﻪ آن را ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬آن ﺑﺰرﮔﻮار‪ ،‬در دوران ﺟﻮاﻧﻰ و ﺧﺮدﺳﺎﻟﻰ و ﻧﻮﺟـﻮاﻧﻰ‪ ،‬در‬ ‫ﭼﺸﻢ ﻣﺄﻣﻮن و در ﭼﺸﻢ ﻫﻤﻪ‪ ،‬ﻋﻈﻤﺘﻰ ﭘﻴﺪا ﻛﺮد‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﭼﻴﺰﻫﺎى ﺧﻴﻠﻰ ﻣﻬﻤ‪‬ﻰ اﺳـﺖ؛ اﻳﻨﻬـﺎ ﻣـﻰﺗﻮاﻧـﺪ‬ ‫ﺑﺮاى ﻣﺎ اﻟﮕﻮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ در زﻣﺎن ﺧﻮدﻣﺎن ﻫﻢ اﻟﮕﻮ دارﻳﻢ‪ .‬اﻣﺎم اﻟﮕﻮﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﺴﻴﺠﻰ ﻣﺎ اﻟﮕﻮ ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ ﻫﻢ ﻛﺴﺎﻧﻰ‬ ‫ﻛﻪ ﺷﻬﻴﺪ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬و ﻫﻢ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ اﻣﺮوز زﻧﺪهاﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻃﺒﻴﻌﺖ اﻧﺴﺎن اﻳـﻦﮔﻮﻧـﻪ اﺳـﺖ ﻛـﻪ درﺑـﺎرهى‬ ‫‪520‬‬

‫ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ رﻓﺘﻪاﻧﺪ و ﺷﻬﻴﺪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬راﺣﺖﺗﺮ ﻣﻰﺷﻮد ﺣﺮف زد‪ .‬ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﭼﻪ اﻟﮕﻮﻫﺎﻳﻰ ﻣـﻰﺷـﻮد ﭘﻴـﺪا‬ ‫ﻛﺮد! ﻣﺎ در ﺟﻨﮓ ﻛﺴﺎﻧﻰ را دﻳﺪﻳﻢ ﻛﻪ از ﺷﻬﺮ ﻳﺎ از روﺳﺘﺎى ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﻴﺮون آﻣـﺪه ﺑﻮدﻧـﺪ؛ در ﺣـﺎﻟﻰ‬ ‫ﻛﻪ ﻳﻚ آدم ﻛﺎﻣﻼً ﻣﻌﻤﻮﻟﻰ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻰرﺳﻴﺪﻧﺪ‪ .‬اﺷﺎره ﻛﺮدم ﻛﻪ آن رژﻳـﻢ ﻧﻤـﻰﺗﻮاﻧﺴـﺖ اﺳـﺘﻌﺪادﻫﺎ را‬ ‫رﺷﺪ دﻫﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻪ ﺑﺮوز ﺑﻴﺎورد‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ در آن رژﻳﻢ ﻳﻚ آدم ﻣﻌﻤﻮﻟﻰ ﺑﻮدﻧﺪ؛ اﻣﺎ در اﻳـﻦ ﻧﻈـﺎم‪ ،‬ﺑـﻪ ﻣﻴـﺪان‬ ‫ﺟﻨﮓ ‪ -‬ﻛﻪ ﻣﻴﺪان ﻛﺎر ﺑﻮد ‪ -‬آﻣﺪﻧﺪ؛ ﻧﺎﮔﻬﺎن اﺳﺘﻌﺪادﺷﺎن ﺑﺮوز ﻛﺮد و ﻳﻚ ﺳﺮدار ﺑﺰرگ ﺷـﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻌـﺪ‬ ‫ﻫﻢ ﺑﻪ ﺷﻬﺎدت رﺳﻴﺪﻧﺪ‪ .‬از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ زﻳﺎد دارﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ‪ ،‬ﺷﺮح ﺣﺎل اﻳﻨﻬﺎ را در ﺟﺰوهﻫﺎﻳﻰ ﺑـﻪ ﻧـﺎم »ﻓﺮﻣﺎﻧـﺪهى ﻣـﻦ« ﻣـﻰﻧﻮﺷـﺘﻨﺪ؛ ﺧـﺎﻃﺮات‬ ‫ﺟﻮاﻧﺎن از ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﺎﻧﺸﺎن در ﺟﺒﻬﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﻧﻤﻰداﻧﻢ اﻳﻨﻬﺎ اداﻣﻪ ﭘﻴﺪا ﻛﺮد ﻳﺎ ﻧﻪ؟ ﻳﻚ داﺳﺘﺎن ﻛﻮﺗﺎه‪ ،‬ﻳﺎ ﻳـﻚ‬ ‫ﺧﺎﻃﺮهى ﻛﻮﭼﻚ را ﻧﻘﻞ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬آن ﺧﺎﻃﺮه ﻋﻈﻤﺖ اﻳﻦ ﺷﺨﺼﻴﺖ را ﺑﻪ اﻧﺴﺎن ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫـﺪ‪ .‬اﻳﻨﻬـﺎ‬ ‫ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ اﻟﮕﻮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ در ﺷﺨﺼﻴﺘﻬﺎى ﻋﻠﻤﻰ ﺧﻮدﻣـﺎن‪ ،‬در ﺷﺨﺼـﻴﺘﻬﺎى ورزﺷـﻰ ﺧﻮدﻣـﺎن‪ ،‬در‬

‫‪ .8‬زﻧﺎن و داﻧﺸﮕﺎه‬

‫ﺷﺨﺼ ـﻴﺘﻬﺎى ادﺑــﻰ ﺧﻮدﻣــﺎن‪ ،‬در ﺷﺨﺼ ـﻴﺘﻬﺎى ﻫﻨــﺮى ﺧﻮدﻣــﺎن‪ ،‬ﻣــﻰﺷــﻮد اﻟﮕﻮﻫــﺎﻳﻰ ﭘﻴ ـﺪا ﻛ ـﺮد؛‬ ‫ﺷﺨﺼﻴﺘﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ اﻧﺼﺎﻓﺎً ﺑﺮﺟﺴﺘﮕﻴﻬﺎﻳﻰ دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ اﻧﺴﺎن ﻫﻢ اﻟﮕﻮ را ﺑﺎ ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎى ﺧﻮدش اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺧﻮاﻫﺶ ﻣـﻰﻛـﻨﻢ ﻫـﺮ اﻟﮕـﻮﻳﻰ ﻛـﻪ‬ ‫ﺧﻮاﺳﺘﻴﺪ اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻴﺎر »ﺗﻘﻮا« را ﻛﻪ ﺗﻮﺿﻴﺢ دادم‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎً در ﻧﻈـﺮ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻴﺪ‪ .‬ﺗﻘـﻮا ﭼﻴـﺰى‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﺸﻮد از آن ﮔﺬﺷﺖ‪ .‬ﺑﺮاى زﻧﺪﮔﻰ دﻧﻴﻮى ﻫﻢ ﺗﻘﻮا ﻻزم اﺳﺖ؛ ﺑﺮاى زﻧـﺪﮔﻰ اُﺧـﺮوى ﻫـﻢ‬ ‫ﺗﻘﻮا ﻻزم اﺳﺖ‪.‬‬ ‫و اﻣﺎ اﻳﻦﻛﻪ ﭼﻪ ﺷﺨﺼﻴﺘﻬﺎﻳﻰ روى ﻣﻦ اﺛﺮ ﮔﺬاﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﺷﺨﺼﻴﻬﺎى زﻳﺎدى ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬آن ﻛﺴﻰ‬ ‫ﻛﻪ در دورهى ﺟﻮاﻧﻰ ﻣﻦ ﺧﻴﻠﻰ روى ﻣﻦ اﺛﺮ ﮔﺬاﺷﺖ‪ ،‬در درﺟﻪى او‪‬ل‪ ،‬ﻣﺮﺣﻮم »ﻧﻮ‪‬اب ﺻﻔﻮى« ﺑﻮد‪.‬‬ ‫آن زﻣﺎﻧﻰ ﻛﻪ اﻳﺸﺎن ﺑﻪ ﻣﺸﻬﺪ آﻣﺪ‪ ،‬ﺣﺪوداً ﭘﺎﻧﺰده ﺳﺎﻟﻢ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻦ ﺑﻪﺷﺪ‪‬ت ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺷﺨﺼﻴﺖ او ﻗﺮار‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻢ و ﺑﻌﺪ ﻫﻢ ﻛﻪ از ﻣﺸﻬﺪ رﻓﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪى ﭼﻨﺪ ﻣﺎه ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﺑﺎ وﺿﻊ ﺧﻴﻠﻰ ﺑﺪى ﺷـﻬﻴﺪش ﻛﺮدﻧـﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻫﻢ ﺗﺄﺛﻴﺮ او را در ﻣﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻋﻤﻴﻖ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﻌﺪ ﻫﻢ اﻣﺎم روى ﻣﻦ اﺛﺮ ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﻗﺒﻞ از آنﻛﻪ ﺑﻪ ﻗﻢ‬ ‫ﺑﻴﺎﻳﻢ و ﻗﺒﻞ از ﺷﺮوع ﻣﺒﺎرزات‪ ،‬ﻧﺎم اﻣﺎم را ﺷﻨﻴﺪه ﺑﻮدم و ﺑﺪون اﻳﻦﻛﻪ اﻳﺸﺎن را دﻳﺪه ﺑﺎﺷﻢ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﺸـﺎن‬ ‫ﻋﻼﻗﻪ و ارادت داﺷﺘﻢ‪ .‬ﻋﻠّﺖ ﻫﻢ اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ در ﺣﻮزهى ﻗﻢ‪ ،‬ﻫﻤﻪى ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﻪ درس اﻳﺸـﺎن رﻏﺒـﺖ‬ ‫داﺷﺘﻨﺪ؛ درس ﺟﻮانﭘﺴﻨﺪى داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﻫﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻗﻢ رﻓﺘﻢ‪ ،‬ﺗﺮدﻳﺪ ﻧﻜﺮدم ﻛﻪ ﺑﻪ درس اﻳﺸﺎن ﺑﺮوم‪ .‬از‬ ‫او‪‬ل در درس اﻳﺸﺎن ﺣﺎﺿﺮ ﻣﻰﺷﺪم و ﺗﺎ آﺧﺮ ﻛﻪ در ﻗﻢ ﺑﻮدم‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﻚ درس اﻳﺸﺎن ﻣﺴﺘﻤﺮّاً ﻣﻰرﻓـﺘﻢ‪.‬‬ ‫اﻳﺸﺎن ﻫﻢ روى ﻣﻦ ﺧﻴﻠﻰ اﺛﺮ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﭘﺪرم در ﻣﻦ اﺛﺮ داﺷﺖ‪ ،‬ﻣﺎدرم در ﻣﻦ ﺧﻴﻠﻰ اﺛﺮ داﺷﺖ‪ .‬از‬ ‫ﺟﻤﻠﻪ ﺷﺨﺼﻴﺘﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻋﻤﻴﻘﺎً روى ﻣﻦ اﺛﺮ ﮔﺬاﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻣﺎدرم اﺳﺖ؛ ﺧﺎﻧﻢ ﺧﻴﻠﻰ ﻣﺆﺛّﺮى ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺣﺠﺎب را ﺗﺒﻴﻴﻦ و ﺗﺮوﻳﺞ ﻛﻨﻴﺪ‬

‫ﺣﺠﺎبِ ﺑﺮﺗﺮ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ اﺷﺎره ﻛﺮدﻳﺪ ‪ -‬ﻛﻪ ﻣﺮاد ﻫﻤﻴﻦ ﭼﺎدر اﻳﺮاﻧﻰِ ﺧﻮد ﻣﺎﺳﺖ ‪ -‬ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً ﺣﺠﺎب ﺑﺮﺗـﺮ‬ ‫اﺳﺖ؛ ﻫﻴﭻ ﺗﺮدﻳﺪى در اﻳﻦ ﻧﺒﺎﻳﺪ داﺷﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻦ ﻫﻴﭻ وﻗﺖ ﻧﮕﻔﺘﻢ ﻛﻪ ﭼـﺎدر را در ﺟـﺎﻳﻰ اﺟﺒـﺎرى‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ؛‬ ‫اﻣﺎ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﮔﻔﺘﻪام ﻛﻪ ﭼﺎدر ﻳﻚ ﺣﺠﺎب اﻳﺮاﻧﻰ اﺳﺖ و زن اﻳﺮاﻧـﻰ اﻳـﻦ را اﻧﺘﺨـﺎب ﻛـﺮده و ﺧـﻮب‬ ‫ﺣﺠﺎﺑﻰ ﻫﻢ ﻫﺴﺖ و ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﻛﺎﻣﻼً ﺣﻔﺎظ و ﺣﺠﺎب داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﺑﻌﻀﻴﻬﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ از ﻫﺮﭼـﻪ‬ ‫اﻳﺮاﻧﻰ و ﺧﻮدى اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺎراﺣﺘﻨﺪ و دﻟﺸﺎن را ﻣﻰزﻧﺪ؛ دﻟﺸﺎن ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ ﺳﺮاغ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻰ ﺑﺮوﻧـﺪ ﻛـﻪ از‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺟﻤﻌﻰ از ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﻫﻔﺘﻪى ﺟﻮان‪1377/2/7 -‬‬

‫‪521‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫ﺧﻮدى ﺑﻮدن دورﺗﺮ اﺳﺖ! ﺑﻪﻫﺮﺣﺎل اﮔﺮ ﺣﺠﺎب را ﺣﻔﻆ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎز ﻫﻢ ﺧﻼف ﺷﺮﻋﻰ اﻧﺠﺎم ﻧﺪادهاﻧﺪ؛‬ ‫ﻣﻨﺘﻬﺎ ﭼﻴﺰ ﺑﻬﺘﺮى را از دﺳﺖ دادهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺎ اﻳﻦﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻰﮔﻮﻳﻴﺪ »ﻣﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺮﺧﻮرد ﻛﻨﻴﻢ؟« ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ؛ ﺷﻤﺎ ﺑﺎ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﻛـﺎر ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨـﻰ ﻫﻤـﺎن‬ ‫ﺣﺮﺑﻪاى را ﻛﻪ اﻓﺮاد ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺷﻤﺎ ﺑﺮاى ﺳﺴﺖ ﻛﺮدن اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ ﺣﺠﺎب ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻰﺑﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻫـﻢ ﺑـﻪ‬ ‫ﻛﺎر ﺑﺒﺮﻳﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ ﺷﻤﺎ درﺑﺎرهى ﺣﺠﺎب ﺑﻨﺸﻴﻨﻴﺪ واﻗﻌﺎً ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻓﻜﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ دﻳﻨﻰ ﻫﻢ ﻣـﺜﻼً‬ ‫درﺑﺎرهاش ﺑﺤﺚ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻳﺎ از ﺑﺤﺜﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺷﺪه اﺳـﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬از ﻟﺤـﺎظ اﺟﺘﻤـﺎﻋﻰ ﻫـﻢ روى ﻫﻤـﻴﻦ‬ ‫ﻣﺴﺄﻟﻪى ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺠﺎب ﺗﻜﻴﻪ ﻛﻨﻴﺪ؛ ﺑﻪ ﺗﺮوﻳﺞ دﻳﺪﮔﺎه ﺧﻮدﺗﺎن ﺑﭙﺮدازﻳـﺪ؛ آن ﭼﻴـﺰى ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻧﻈﺮﺗـﺎن‬ ‫درﺳﺖ اﺳﺖ‪ ،‬آن را ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ؛ اﻳﻦ دﻏﺪﻏﻪ را ﻫﻢ ﻛﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﻣﻰآﻳﻨﺪ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﺣﺠـﺎب را در دلِ ﻣـﺮدم از‬ ‫ﺑﻴﻦ ﻣﻰﺑﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ؛ ﺣﺠﺎب از ﺑﻴﻦ ﻧﻤﻰرود‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﮔﺮ ﻗﺪرﺗﻰ ﻣﺜـﻞ ﻗـﺪرت رﺿـﺎﺧﺎﻧﻰ ﺑـﺎﻻى‬ ‫ﺳﺮش ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻳﺎ آن ﻃﻮر ﻛﻪ ﺷﻨﻴﺪم در ﺑﻌﻀﻰ از ﻛﺸﻮرﻫﺎ ﻣﺜﻞ ﺗﻮﻧﺲ ﻛﺴﻰ ﺣﻖ ﻧـﺪارد در ﺧﻴﺎﺑـﺎن ﺑـﺎ‬ ‫ﺣﺠﺎب ﺑﺎﺷﺪ و اﺻﻼً ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ ﻫﻢ در اﻳﻦﺟﺎ دﻳﮕﺮ ﻣﻄﺮح ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﭼﺮا ﻣـﺮدم را ﻣﺠﺒـﻮر ﻛﺮدﻳـﺪ‬ ‫ﺑﻰﺣﺠﺎب ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪ -‬ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻣﺴﺆول اﻳﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر ﺗﻤﺎﺷﺎ ﻣـﻰﻛﻨﻨـﺪ و ﺣﺮﻓـﻰ ﻫـﻢ‬ ‫ﻧﻤﻰزﻧﻨﺪ! ‪ -‬ﺑﺎﻻﺧﺮه ﻫﻤﺎن ﻛﺸﻒ ﺣﺠﺎب دوران رﺿﺎﺧﺎﻧﻰ ﭘﻴﺶ ﻣﻰآﻳﺪ؛ اﻣﺎ ﺑﻪ ﻣﺠﺮّد آنﻛﻪ اﻳـﻦ زور‬ ‫ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺮدم ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺣﺠﺎب ﺑﺮﻣﻰﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪522‬‬

‫ﺣﺠﺎب‪ ،‬ارزﺷﻰ اﺳﺖ ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺑﺎ ﻃﺒﻴﻌﺖ اﻧﺴﺎن‪ .‬ﺑﺮﻫﻨﮕﻰ و ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ اﺧﺘﻼط‪ ‬ﻫﺮﭼﻪ ﺑﻴﺸـﺘﺮ دو‬ ‫ﺟﻨﺲ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ و اﻓﺸﺎء ﺷﺪن اﻳﻨﻬﺎ در ﻣﻘﺎﺑـﻞ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻳـﻚ ﺣﺮﻛـﺖ ﺧـﻼف ﻃﺒﻴﻌـﻰ و ﺧـﻼف‬ ‫ﺧﻮاﺳﺖ اﻧﺴﺎﻧﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺮع ﻣﻘﺪ‪‬س اﺳﻼم ﻫﻢ ﺑﺮاى اﻳﻦ ﺣﺪودى را ﻣﻌﻴﻦ و ﻣﺸﺨّﺺ ﻛﺮده و ﻛﺴﺎﻧﻰ‬ ‫ﻛﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪ و ﻣﺆﻣﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻰﺷﻮد ﻛﻪ اﻳﻦﻃﻮرى ﺑﺎ ﺣﺠﺎب ﺑﺮﺧﻮرد ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﺴـﺎﻧﻰ‬ ‫ﺑﻰﺧﺒﺮ و ﺑﻰاﻃّﻼع ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ اﻳﻨﻬﺎ را ﺑﺎ ﺣﺠﺎب آﺷﻨﺎ ﻛﺮد‪ .‬ﻣـﻦ در ﻫﻤـﻴﻦ ﺳـﺎﻟﻬﺎى او‪‬لِ اﻧﻘـﻼب‬ ‫ﺑﻪوﺿﻮح درﻳﺎﻓﺘﻢ ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻰ از زﻧﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻣﺤﺠ‪‬ﺐ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺧﻴﻠﻰ ﻗﺪر ﺣﺠـﺎب را ﻧﻤـﻰداﻧﻨـﺪ‪ ،‬اﻳﻨﻬـﺎ‬ ‫اﺻﻼً از ﺣﻜﻢ ﺣﺠﺎب و ﻓﻠﺴﻔﻪى ﺣﺠﺎب و ﻓﻮاﻳﺪ ﺣﺠـﺎب اﻃّﻼﻋـﻰ ﻧﺪارﻧـﺪ؛ ﻳﻌﻨـﻰ ﺑـﺎ اﻳﻨﻬـﺎ ﻛﻤﺘـﺮ‬ ‫ﺻﺤﺒﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻌﻀﻴﻬﺎ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻰ ﻧﻮﺷﺘﻨﺪ؛ ﺳﻔﺎرش ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﻛﺎرﻫﺎﻳﻰ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻻن ﻫﻢ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ‬ ‫ﻣﻦ ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر اﺳﺖ؛ ﺑﺨﺼﻮص در ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎه‪ .‬اﻟﺤﻤﺪﻟﻠَّﻪ ﺷﻨﻴﺪم ﻛﻪ ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﻣﺤـﻴﻂ‬ ‫ﺧﻮﺑﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺴﺆوﻻن داﻧﺸﮕﺎه ﻫﻢ‪ ،‬ﻣﺴﺆوﻻن ﻣﻮاﻇﺐ و ﻣﻘﻴـﺪى ﻫﺴـﺘﻨﺪ؛اﻣﻴﺪوارﻳﻢ ﻛـﻪ ﻫﺮﭼـﻪ ﻫـﻢ‬ ‫ﻣﻰﮔﺬرد‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ .8‬زﻧﺎن و داﻧﺸﮕﺎه‬

‫در ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎه ﺧﻮدﺗﺎن‪ ،‬در ﻧﺸﺮﻳﺎت ﺧﻮدﺗﺎن‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﺸﺮﻳﺎت زن ‪ -‬ﻛﻪ اﻻن در اﻳﺮان ﭼﻨـﺪ ﻧﺸـﺮﻳﻪى‬ ‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ زﻧﺎن وﺟﻮد دارد ‪ -‬ﺑﺎ دﻳﮕﺮ ﻧﺸﺮﻳﺎت راﻳﺞ ﺻﺤﺒﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻰ ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﺪ‪ ،‬ﭘﺨـﺶ ﻛﻨﻴـﺪ‪،‬‬ ‫در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻓﻜﺮ را ﺑﭙﺮاﻛﻨﻴﺪ؛ ﻣﻨﺘﻬﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﺪﻻل‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﻨﻄﻖ‪ .‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ راه ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺣﺠﺎب ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ‬ ‫ﻣﻨﻄﻖ ﺑﺮﺧﻮرد ﺷﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﮔﺮ ﭼﻴﺰى ﺟﺰو ﻣﻘﺮّرات ﺷﺪ و ﻛﺴﻰ ﺑـﺮﺧﻼف آن ﻣﻘـﺮّرات رﻓﺘـﺎر ﻛـﺮد‪،‬‬ ‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻗﻮاﻧﻴﻨﻰ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ دوﻟﺖ ﺑﺮﺧﻮرد ﻛﻨﺪ؛ ﻛﻪ ﻻﺑﺪ ﻫﻢ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬درﻋـﻴﻦﺣـﺎل آن‬ ‫ﭼﻴﺰى ﻛﻪ در اﺳﺎس ﻻزم اﺳﺖ و ﻣﻬﻤﺘﺮ از ﻫﻤﻪ اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ذﻫﻦ اﻳﻦ دﺧﺘﺮ ﺟـﻮان‪ ،‬ﻳـﺎ‬ ‫اﻳﻦ زن ﺟﻮان را ‪ -‬ﻛﻪ ﻋﻤﺪه ﻫﻢ ﺧﺎﻧﻤﻬﺎى ﺟﻮان ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪ -‬ﺑﺎ اﻫﻤﻴﺖ ﺣﺠﺎب آﺷﻨﺎ ﻛﻨﻴﺪ؛ ﻳﻌﻨـﻰ ﺑـﻪ او‬ ‫ﺗﻔﻬﻴﻢ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺣﺠﺎب از ﻟﺤﺎظ ﺷﺮﻋﻰ و از ﻟﺤﺎظ ﻣﻨﻄﻘﻰ اﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬در ذﻫﻦ او‪ ،‬اﺳﺘﺪﻻل ﺻﺤﻴﺢ را‬ ‫در ﻣﻮرد رﻋﺎﻳﺖ ﺣﺠﺎب راﺳﺦ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﻣﻴﺪوارﻳﻢ ﻛﻪ انﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ روزﺑﻪروز ﺑﻬﺘﺮ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* راه ﻣﺸﻜﻞ ﺑﺪﺣﺠﺎﺑﻲ‪ ،‬ﻧﻬﻲ از ﻣﻨﻜﺮ اﺳﺖ‬

‫ﭘﺮﺳﺶ‪ :‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ ﺑﻪ اﻳﻦﻛﻪ ﻳﻜﻰ از ﺟﻨﺒﻪﻫﺎى ﺗﻬﺎﺟﻢ دﺷـﻤﻦ‪ ،‬ﺗﻬـﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕـﻰ و ﻓﺎﺳـﺪ ﻛـﺮدن‬ ‫ﺟﻮاﻧﺎن و ﺑﺨﺼﻮص زﻧﺎن و ﺗﻮﺟﻪ دادن ﻣﺮدم ﺑﻪ ﺷﻬﻮات و ﻧﻔﺴـﺎﻧﻴﺎت اﺳـﺖ و در ﺑﺴـﻴﺎرى از‬ ‫ﺟﻮاﻣﻊ اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬دﺷﻤﻨﺎن اﺑﺘﺪا از اﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺮدم را ﺧﻠﻊ ﺳﻼح ﻛﺮدهاﻧـﺪ‪ ،‬و ﻧﻴـﺰ ﺑـﺎ ﺗﻮﺟ‪‬ـﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﺑﺤﺮان ﻛﻨﻮﻧﻰ ﺣﺠﺎب در ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﺣﺘّﻰ در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ‪ ،‬وﻇﻴﻔﻪى ﻣﺮدم‪ ،‬ﺑﺨﺼﻮص داﻧﺸـﺠﻮﻳﺎن و‬ ‫ﺗﺸﻜﻠﻬﺎى اﺳﻼﻣﻰ در ﺟﺎﻣﻌﻪ و در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﭼﻴﺴﺖ و راه ﺣﻞ‪ ،‬ﺣﻜﻢ و ﺗﻮﺻﻴﻪى ﺷﻤﺎ در اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﻮرد ﺑﻪ ﺗﺸﻜﻠﻬﺎى اﺳﻼﻣﻰ ﭼﻴﺴﺖ؟‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﺗﻮﺻﻴﻪى ﺑﻨﺪه ﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ‪ :‬ﺣﺠﺎب را رﻋﺎﻳﺖ ﻛﻨﻴﺪ و اﻳﻦ ﻻزم و واﺟﺐ اﺳﺖ‪ .‬ﺑـﻪ ﺑـﺮادر ﻳـﺎ‬ ‫ﺧﻮاﻫﺮى ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ را ﻧﻮﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻰﺧﻮاﻫﻢ ﺑﮕﻮﻳﻢ اﻳﻦﻃﻮر ﻫﻢ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻰﮔﻮﻳﻴﺪ زﻧﻬﺎى ﻣـﺎ‬ ‫ﺑﻰﺣﺠﺎب ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻌﻀﻰ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ ﭼﺸﻢ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﺧﻮاﻫﺮاﻧﻰ اﻓﺘﺎده ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﺣﺠﺎب دارﻧﺪ؛ ﻧﻪ‪ ،‬ﻣﻦ ﮔـﺎﻫﻰ ﺑـﻪ‬ ‫ﺧﻴﺎﺑﺎن ﻣﻰروم ﺗﺎ ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً وﺿﻊ ﻣﺮدان و زﻧﺎن را ﺑﺒﻴﻨﻢ؛ اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎ ﻧﮕﺎه ﺣﻼل و ﻧﻪ ﺣـﺮام‪ .‬آنﻃـﻮر ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﻌﻀﻰ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﻧﻤﻰآﻳﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﭼﺮا‪ ،‬اﺷﻜﺎﻻﺗﻰ وﺟﻮد دارد؛ ﻣﻦ ﻫﻢ از ﻫﻤﻪى ﮔﻮﺷﻪ‬ ‫و ﻛﻨﺎرﻫﺎ ﺑﺎ ﺧﺒﺮ ﻧﻴﺴﺘﻢ‪ .‬ﻫﺮﺟﺎ ﭼﻨﻴﻦ وﺿﻌﻰ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬راه آن ﻧﻬﻰ از ﻣﻨﻜﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ -1‬ﺟﻠﺴﻪى ﭘﺮﺳﺶ و ﭘﺎﺳﺦ ﺑﺎ ﻣﺪﻳﺮان ﻣﺴﺆول و ﺳﺮدﺑﻴﺮان ﻧﺸﺮﻳﺎت داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ‪1377/12/4 -‬‬ ‫‪ -2‬ﺟﻠﺴﻪى ﭘﺮﺳﺶ و ﭘﺎﺳﺦ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن در داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﻰ‪1382/2/22 -‬‬

‫‪2‬‬

‫‪523‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫* اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻲ از ﻣﻨﻜﺮ در داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‬

‫ﭘﺮﺳﺶ‪ :‬ﭼﻨﺪ وﻗﺘﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺸﻜﻞ ﺑﺪﺣﺠﺎﺑﻰ و اراﺋﻪى ﻓﺮﻫﻨﮕﻬﺎى ﻏﻠﻂ در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ دﻏﺪﻏﻪى‬ ‫ﺑﺴﻴﺞ اﻳﻦ داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻗﺎﻃﻌﻴﺖ را ﻣﻼزﻣﻪى ﻛﺎرﻣﺎن ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻄـﺮود ﺧـﻮاﻫﻴﻢ ﺷـﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺣﻀﺮتﻋﺎﻟﻰ ﭼﻴﺴﺖ؟‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﻗﺎﻃﻌﻴﺖ ﻳﻌﻨﻰ ﭼﻪ؟ ﻳﻌﻨﻰ ﺑﺮﺧﻮرد ﻓﻴﺰﻳﻜﻰ و ﺟﺴﻤﺎﻧﻰ؟ اﻳﻦﻛﻪ درﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ و ﻣﺎ اﺻـﻼً اﻳـﻦ‬ ‫را ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻧﻤﻰﻛﻨﻴﻢ؛ اﻣﺎ ﮔﻔﺘﻦ و ﺗﺬﻛﺮ دادن‪ ،‬ﺧﻮب اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻪ اﺷـﻜﺎل دارد ﺑـﺎ اﺧـﻼقِ ﺧـﻮب ﺗـﺬﻛﺮ‬ ‫دﻫﻨﺪ؟ دﻳﺮوز ﺣﺪﻳﺜﻰ را ﺑﺮاى ﺟﻤﻌﻰ ﻣﻰﺧﻮاﻧﺪم ﻛﻪ آﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﺎﻫﻰ از ﻣﻨﻜﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮدش ﺑـﻪ‬ ‫آﻧﭽﻪ دارد اﻣﺮ و ﻧﻬﻰ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻢ ﻋﺎﻟﻢ ﺑﺎﺷﺪ و ﻫﻢ ﻋﺎﻣﻞ‪» .‬رﻓﻴﻖ ﻟﻤﻦ ﻳﺄﻣﺮ و رﻓﻴﻖ ﻟﻤﻦ ﻳﻨﻬﻰ«؛ ﺑﺎ رﻓﻖ‬ ‫و ﻣﺪارا اﻣﺮ و ﻧﻬﻰ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻣﺮ و ﻧﻬﻰ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ دﺳﺘﻮر دادن ‪ -‬ﺑﻜﻦ‪ ،‬ﻧﻜﻦ ‪ -‬ﻏﻴﺮ از ﺗﻤﻨﺎ ﻛـﺮدن اﺳـﺖ؛ اﻣـﺎ‬ ‫ﻫﻤﻴﻦ را ﺑﺎ رﻓﻖ‪ ،‬ﻣﺪارا و ﻣﺤﺒ‪‬ﺖ ‪ -‬ﻧﻪ ﺑﺎ ﺧﺸﻮﻧﺖ ‪ -‬اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮم اﻳﻦﻃﻮرى ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﻞ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻧﮕﺎه ﻏﻠﻂ ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪ زن و ﻣﺮد را ﺗﺼﺤﻴﺢ ﻛﻨﻴﺪ‬

‫ﺷﻤﺎ زﻧﺎن ﻧﺨﺒﻪى ﻛﺸﻮرﻳﺪ؛ ﭼﻪ آﻧﻬﺎﺋﻰ ﻛـﻪ در اول ﻛـﺎر و اول راه ﻫﺴـﺘﻴﺪ ‪ -‬ﻳـﺎ داﻧﺸـﺠﻮﺋﻴﺪ‪ ،‬ﻳـﺎ در‬ ‫‪524‬‬

‫دورهﻫﺎى اول ﻛﺎر ﻫﺴﺘﻴﺪ ‪ -‬ﭼﻪ آﻧﻬﺎﺋﻰ ﻛﻪ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺳﺎل ﻛﺎر ﻛﺮدﻳﺪ‪ ،‬زﺣﻤﺖ ﻛﺸـﻴﺪﻳﺪ‪ .‬ﺑﺪاﻧﻴـﺪ اﻣـﺮوز‬ ‫زﻧﺎن ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺘﺸﺎن ﺳﻨﮕﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻣﻀﺎﻋﻔﻰ ﻛﻪ اﻣﺮوز ﺷﻤﺎ دارﻳﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﻧﮕﺎه ﻏﻠﻂ ﺑﻪ ﻣﺴﺄﻟﻪى زن و ﻣﺮد را ﺗﺼﺤﻴﺢ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻧﮕﺎﻫﻰ ﻛـﻪ اﻣـﺮوز دﻧﻴـﺎى ﻏـﺮب ﺳـﻌﻰ ﻣﻴﻜﻨـﺪ در‬ ‫ﻣﺴﺄﻟﻪى زن و ﻣﺮد اﻟﻘﺎء ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻧﮕﺎه ﻏﻠﻄﻰ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﮕﺎه ﺑﺎﻃﻠﻰ اﺳﺖ؛ اﻳـﻦ ﺑـﻪ ﭘﺎﻳﻤـﺎل ﺷـﺪن ارزﺷـﻬﺎى‬ ‫ﺑﺴﻴﺎرى در ﺟﻮاﻣﻊ ﺑﺸﺮى ﻣﻨﺘﻬﻰ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ ،‬ﻛﻪ اﻻن دارد ﮔﻮﺷﻪﻫﺎﺋﻰ از آن ﻧﺸﺎن داده ﻣﻴﺸﻮد‪ ،‬دﻳـﺪه‬ ‫ﻣﻴﺸﻮد‪ ،‬و در ﺟﻮاﻣﻊ ﻣﺎ ﺑﻪ ﻃﺮﻳﻖ اوﻟﻰ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﮕﺎه را ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺼﺤﻴﺢ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ را ﻫﻢ ﻋﺮض ﺑﻜﻨـﻴﻢ؛‬ ‫ﺷﻌﺎرﻫﺎ و ﺑﺎﻓﺘﻪﻫﺎى ذﻫﻨﻰ ﻏﺮﺑﻰﻫﺎ در ﻣﻮرد زن‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻧﺘﻮاﻧﺴـﺘﻪ ﺟﻠـﻮى ﻇﻠﻤـﻰ را ﻛـﻪ در ﺧـﺎﻧﻮاده و‬ ‫ﺑﻴﺮون ﺧﺎﻧﻮاده در ﻃﻮل ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﻪ زﻧﻬﺎ ﻣﻴﺸﺪه ‪ -‬ﻛﻪ ﻫﻨﻮز ﻫﻢ ﻣﻴﺸﻮد ‪ -‬ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬اﮔﺮ ﻓﺮض ﻛﻨـﻴﻢ ﺑﺸـﻮد‬ ‫در ﺟﺎﻣﻌﻪاى از ﻣﻈﻠﻮﻣﻴﺖ زﻧﺎن ‪ -‬ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻈﻠﻮﻣﻴﺖ ﻫﻢ ﻳﻚ ﻋﻠﻞ ﻃﺒﻴﻌﻰ و ﻗﻬـﺮى دارد ‪ -‬ﺟﻠـﻮﮔﻴﺮى‬ ‫ﻛﺮد‪ ،‬ﻓﻘﻂ در ﺳﺎﻳﻪى اﺧﻼق و ﻗﺎﻧﻮن و ﺗﻬﺬﻳﺐ و ﺗﻬﺬب ﻣﺮدان اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ اﻣـﺮوز در ﻏـﺮب ﻣﻄﻠﻘـﺎً از‬ ‫اﻳﻦ ﺧﺒﺮى ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬آزار زﻧﺎن‪ ،‬ﻓﺸﺎرﻫﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺟﺴﻤﺎﻧﻰ و آزارﻫـﺎى روﺣـﻰ ﺑـﺮ زﻧـﺎن در ﻏـﺮب‪،‬‬ ‫‪ -1‬ﺟﻠﺴﻪى ﭘﺮﺳﺶ و ﭘﺎﺳﺦ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن در داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﻰ‪1382/2/22 -‬‬

‫‪ .8‬زﻧﺎن و داﻧﺸﮕﺎه‬

‫آﻣﺎرﻫﺎﺋﻰ ﻛﻪ اﻻن دارﻧﺪ ﻣﻴﺪﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻤﺮاﺗﺐ از ﻛﺸﻮر ﺧﻮد ﻣﺎ و از ﺟﺎﻫﺎﺋﻰ ﻛﻪ ﻣﺎ اﻃـﻼع دارﻳـﻢ‪ ،‬ﺑﻴﺸـﺘﺮ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺟﻠﻮى آن ﻣﺸﻜﻞ را ﻫﻢ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬از اﻳﻦ ﻃﺮف ﻫﻢ اﻳﻦ ﻫﻤـﻪ ﺿـﺎﻳﻌﻪ اﻳﺠـﺎد‬ ‫ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﻮرد ﻣﺴﺄﻟﻪى زن ﻧﮕﺎه ﺟﺎﻣﻊ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ ،‬و اﻳﻦ ﻧﮕﺎه ﺟﺎﻣﻊ در اﺳـﻼم ﻫﺴـﺖ‪ .‬ﻣﺴـﺄﻟﻪى‬ ‫ارزﺷﮕﺬارى ﺑﻪ اﺻﺎﻟﺖ زن‪ ،‬زن ﺑﻮدن‪ ،‬ﺑﺮاى زن ﻳﻚ ارزش واﻻﺳﺖ؛ ﻳﻚ اﺻﻞ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻫـﻴﭻ وﺟـﻪ‬ ‫ﺗﺸﺒﻪ ﺑﻪ ﻣﺮدان ﺑﺮاى زن ارزش ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻧﻤﻰآﻳﺪ؛ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﺑﺮاى ﻣﺮدﻫﺎ ﺗﺸﺒﻪ ﺑﻪ زﻧـﺎن ارزش ﺑـﻪ‬ ‫ﺣﺴﺎب ﻧﻤﻰآﻳﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﻛﺪام ﻧﻘﺸﻰ دارﻧﺪ‪ ،‬ﻫﺮ ﻛﺪام ﺟﺎﺋﻰ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺟﺎﻳﮕـﺎﻫﻰ دارﻧـﺪ و ﻃﺒﻴﻌﺘـﻰ دارﻧـﺪ و‬ ‫ﻣﻘﺼﻮدى از وﺿﻌﻴﺖ ﺧﺎص آﻧﻬﺎ در آﻓﺮﻳﻨﺶ ﺣﻜﻴﻤﺎﻧﻪى اﻟﻬﻰ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﻮده ﻛﻪ اﻳـﻦ ﻣﻘﺼـﻮد ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﺑﺮآورده ﺷﻮد؛ اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻣﺮوز ﺷﻤﺎ ﺧﺎﻧﻤﻬﺎ ﻣﻴﺘﻮاﻧﻴﺪ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻧﻘﺶ اﻳﻔﺎء ﻛﻨﻴﺪ؛ ﻫﻢ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻫﻢ ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﺪ‪ ،‬ﻫﻢ ﺗـﺮوﻳﺞ‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻫﻢ ﻋﻤﻼً ﻧﺸﺎن ﺑﺪﻫﻴﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ را ﻣﻦ ﺑﺎرﻫﺎ ﮔﻔﺘﻪام‪ ،‬اﻻن ﻫﻢ ﻣﻴﮕﻮﻳﻢ؛ در ﺟﻮاﻣﻊ ﻣﺎ ﻫﻢ ‪ -‬ﻳﻌﻨﻰ‬ ‫ﺟﻮاﻣﻊ اﺳﻼﻣﻰ و ﺟﺎﻣﻌﻪى اﻳﺮاﻧﻰِ ﺧﻮد ﻣﺎ ‪ -‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﻣﺜﻞ ﺟﻮاﻣﻊ ﻏﺮﺑﻰ ﻳﻚ ﺑﻰﻋﺪاﻟﺘﻰ در ارﺗﺒﺎﻃـﺎت‬ ‫ﺧﺎﻧﻮادﮔﻰ زن و ﻣﺮد وﺟﻮد داﺷﺘﻪ؛ ﻋﻤﺪه ﻫﻢ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ داﺧﻞ ﺧﺎﻧﻮاده اﺳﺖ؛ اﻳﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺟﻠﻮﻳﺶ ﮔﺮﻓﺘﻪ‬ ‫ﺷﻮد‪ .‬ﻳﻚ ﻣﻘﺪارى ﺑﺎ ﻧﺼﻴﺤﺖ اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ؛ ﻳﻚ ﻣﻘﺪارىاش ﻫﻢ ﺑﺎ ﻧﺼﻴﺤﺖ ﻣﻤﻜـﻦ ﻧﻴﺴـﺖ‪ ،‬ﺑـﺎ‬ ‫ﺿﺮب و زور ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺎﻳﺪ ﺟﻠﻮﻳﺶ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬زﻧـﺎن‪ ،‬ﻣﻈﻠـﻮم واﻗـﻊ ﻣﻴﺸـﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣـﺮد ﭼـﻮن از ﻟﺤـﺎظ‬ ‫ﺟﺴﻤﺎﻧﻰ و ﺑﺮﺧﻰ از ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت دﻳﮕﺮ ﺗﻮاﻧﺎﺋﻰﻫﺎى ﺑﻴﺸﺘﺮى دارد‪ ،‬در ﻣﻮاردى از اﻳﻦ ﺗﻮاﻧﺎﺋﻰﻫﺎ ﺳﻮء‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻴﻜﻨﺪ و زورﮔﻮﺋﻰ ﻣﻴﻜﻨﺪ؛ اﻳﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺟﻠﻮﻳﺶ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺎ ﻗﺎﻧﻮن اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ اﺳـﺖ؛‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﻋﺮض ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻬﺬﻳﺐ و اﺧﻼق ﻣﺮدان ﻫﻢ اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* در ﻗﺒﺎل ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﻣﻌﺎرض و ﻓﻤﻴﻨﻴﺴﺘﻲ ﻛﺎر ﻗﻮي ﻧﻜﺮدهاﻳﻢ‬

‫در زﻣﻴﻨﻪى ﺣﻘﻮق اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬ﺧﺎﻧﻤﻬﺎ ﺑﻌﻀﻰ اﻇﻬﺎراﺗﻰ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻪ درﺳﺖ ﻫﻢ ﻫﺴﺖ؛ ﺟـﺎ ﺑـﺮاى ﻛـﺎر و‬ ‫ﺑﻴﺎن و ﺗﺒﻴﻴﻦ ﻓﺮاواﻧﻰ دارد‪ .‬ﻣﻦ ﺗﺼﺪﻳﻖ ﻣﻴﻜﻨﻢ ﻣﻄﺎﻟﺒﻰ را ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻰ از ﺧﺎﻧﻤﻬﺎ ﺑﻴﺎن ﻛﺮدﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻣـﺎ‬ ‫در ﺗﻘﺎﺑﻞ ﺑﺎ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﻣﻌﺎرض ‪ -‬از ﺟﻤﻠﻪ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﻓﻤﻴﻨﻴﺴﺘﻰ ‪ -‬آﻧﭽﻨـﺎن ﻛـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ‪ ،‬ﻛـﺎر درﺳـﺘﻰ‪ ،‬ﻛـﺎر‬ ‫ﻗﻮىاى‪ ،‬ﻛﺎر ﭘ‪‬ﺮﺣﺠﻤﻰ و ﺑﺎ ﻛﻴﻔﻴﺘﻬﺎى ﺑﺎﻻ ﻧﻜﺮدهاﻳﻢ‪ .‬ﻣﻦ از ﻫﻤﻴﻦﺟﺎ ﺑﻪ دﺳـﺘﮕﺎهﻫـﺎى ﺗﺤﻘﻴﻘـﺎﺗﻰ‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ﭘﮋوﻫﺸﮕﺎهﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﺣﻮزهﻫﺎى ﻋﻠﻤﻴﻪ و ﺑﻪ ﺻﺎﺣﺐﻧﻈﺮان ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻴﻜـﻨﻢ و از آﻧﻬـﺎ ﻣﻄﺎﻟﺒـﻪ‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﮔﺮوه ﻛﺜﻴﺮي از زﻧﺎن ﻧﺨﺒﻪ در آﺳﺘﺎﻧﻪي ﺳﺎﻟﺮوز ﻣﻴﻼد ﺣﻀﺮت زﻫﺮا)س(‪86/4/13 -‬‬

‫‪525‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫ﻣﻴﻜﻨﻢ ﻛﻪ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻛﺎر ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺴﺄﻟﻪ‪ ،‬ﻣﺴﺄﻟﻪى ﻣﻬﻤﻰ اﺳـﺖ‪ .‬ﻣـﺎ اﮔـﺮ در ﻣﺴـﺄﻟﻪى زن در ﻛﺸـﻮرِ‬ ‫ﺧﻮدﻣﺎن ﺧﻮب ﻛﺎر ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬اﻳﻦ ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪى زﻧﺎن در ﻫﻤﻪى دﻧﻴﺎﺳﺖ؛ ﺧﺪﻣﺖ ﺣﻘﻴﻘﻰ اﺳﺖ ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى زﻧﺎن در ﻫﻤﻪى ﻋﺎﻟﻢ‪.‬‬ ‫ﺣﺎﻻ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻌﻀﻰ ارزش اﻳﻦ ﺧﺪﻣﺖ را اﻣـﺮوز ﺑﻔﻬﻤﻨـﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﺑﻌﻀـﻰ ﺳـﺎﻟﻬﺎ ﺑﻌـﺪ‬ ‫ﺑﻔﻬﻤﻨﺪ؛ ﻟﻴﻜﻦ اﮔﺮ ﺧﻮب ﻛﺎر ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬اﻳﻦ ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ آﻧﻬﺎﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* درﺧﺸﺶ زﻧﺎن ﻧﺨﺒﻪ در ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ‬

‫ﻧﻔﺲ وﺟﻮد اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ﺑﺎﻧﻮان ﻧﺨﺒﻪ در رﺷﺘﻪﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ‪ -‬ﻛﻪ ﻫﻤﻪى ﺑﺎﻧﻮان ﻧﺨﺒﻪ ﻫـﻢ در اﻳـﻦ‬ ‫ﺟﻤﻊ ﺧﻼﺻﻪ ﻧﻤﻴﺸﻮد؛ ﺷﻤﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪاى از ﻧﺨﺒﮕـﺎن زن در ﺳﺮﺗﺎﺳـﺮ ﻛﺸـﻮر ﻫﺴـﺘﻴﺪ ‪ -‬ﻧﺸـﺎندﻫﻨـﺪهى‬ ‫ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻧﮕﺎه ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﻰ و ﻧﮕﺎه اﺳﻼم ﺑﻪ زن اﺳﺖ‪ .‬ﻣـﺎ اﻳـﻦ ﻫﻤـﻪ زن ﻧﺨﺒـﻪ در دورهى ﺣﺎﻛﻤﻴـﺖ‬ ‫ﻃﺎﻏﻮت ﻧﺪاﺷﺘﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﺣﺮف ﻣﻦ اﺳﺖ و ﺑﺮ اﻳﻦ اﺻﺮار دارم‪ .‬اﻣﺮوز ﻋﺪد ﻣﻄﻠﻖ و ﻧﺴﺒﻰ ﻣﺤﻘﻘﻴﻦ زن‪،‬‬ ‫اﺳﺎﺗﻴﺪ زن‪ ،‬داﻧﺸﻤﻨﺪان زن در رﺷﺘﻪﻫـﺎى ﻣﺨﺘﻠـﻒ‪ ،‬ﻣﺘﻔﻜـﺮﻳﻦ و ﻧﻮﻳﺴـﻨﺪﮔﺎن زن ﻛـﻪ در رﺷـﺘﻪﻫـﺎى‬ ‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻓﻜﺮ ﻣـﻰﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﺻـﺎﺣﺐﻧﻈﺮﻧـﺪ و ﻗﻠـﻢ ﻣﻴﺰﻧﻨـﺪ‪ ،‬ادﺑـﺎى زن‪ ،‬ﺷـﻌﺮاى زن‪ ،‬ﻫﻨﺮﻣﻨـﺪان زن ‪-‬‬ ‫ﻗﺼﻪﻧﻮﻳﺲﻫﺎ‪ ،‬ﺷﺎﻋﺮﻫﺎ‪ ،‬ﻧﻘﺎشﻫﺎ ‪ -‬ﺑﻤﺮاﺗﺐ ﺑﻴﺸﺘﺮ از دورهى ﻃﺎﻏﻮت اﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ آن دورهاى ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬ ‫‪526‬‬

‫ﻧﺎم ﻃﺮﻓﺪارى از زن‪ ،‬ﺣﺠﺎب و ﻋﻔﺎف و وﺟﻮد ﻓﺎﺻﻠﻪى ﺑﻴﻦ زن و ﻣﺮد را ﺑﻜﻠﻰ از ﺑﻴﻦ ﺑﺮده ﺑﻮدﻧـﺪ و‬ ‫روزﺑﻪروز ﻫﻢ اﻳﻦ ﺑﻰﺑﻨﺪوﺑﺎرى را ﺗﺮوﻳﺞ ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ؛ ﺣﺘّﻰ در ﻣﻮاردى از ﻛﺸﻮرﻫﺎى اروﭘﺎﺋﻰ ﻫﻢ ﺑـﺪﺗﺮ‬ ‫و ﺗﻨﺪﺗﺮ ﻋﻤﻞ ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻣﺮوز ﻣﺎ در ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ و زﻳﺮ ﭘﻮﺷﺶ ﺣﺠﺎب‪ ،‬زﻳﺮ ﭼـﺎدر‪ ،‬زﻳـﺮ‬ ‫ﻣﻘﻨﻌﻪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺗﻌﺪاد ﻋﻈﻴﻢ ﻧﺨﺒﻪى ﻓﻜﺮى‪ ،‬ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﻋﻤﻠﻰ‪ ،‬ﻓﻌﺎل ﺳﻴﺎﺳﻰ‪ ،‬ﺻﺎﺣﺐﻧﻈﺮان ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ و ﻫﻨـﺮى‬ ‫دارﻳﻢ‪ .‬آن روز ﺑﺨﺸﻰ از ﺑﺨﺸﻬﺎ و ﺑﻌﻀﻰ از اﺑﻌﺎض اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ را ﻫﻢ ﻣﺎ ﻧﺪاﺷﺘﻴﻢ؛ ﺑﺴـﻴﺎر ﻣﺤـﺪود‬ ‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﻈﺮﻳﻪاى درﺳﺖ ﻋﻜﺲ آن ﭼﻴﺰى را ﻛﻪ درﺻﺪد ﺑﻮدﻧﺪ اﻟﻘﺎء ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﺣﻴﺎء ﻣﻴﻜﻨﺪ و او‬ ‫اﻳﻨﻜﻪ آن ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺗﺮوﻳﺞ ﺑﻰﺑﻨﺪوﺑﺎرى ﻧـﻪ ﻓﻘـﻂ ﺑـﻪ ﻣﻌﻨـﺎى رﺷـﺪ دادن ﺑـﻪ زن‪ ،‬ﺑـﻪ ﻣﻌﻨﻮﻳـﺎت زن‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎى زن ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺳﺮﮔﺮم ﻛـﺮدن زن ﺑـﻪ آﻧﭽـﻪ ﻛـﻪ ﻟـﻮازم آن‪ ،‬ﻛﻴﻔﻴـﺖ زﻧـﺪﮔﻰ اﺳـﺖ ‪-‬‬ ‫آراﻳﺸﻬﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن و ﮔﺮﻓﺘﺎرىﻫﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮنِ ﺟﻨﺒﻰاى ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ دارد ‪ -‬ﺧﻮدش ﻣﺎﻧﻊ ﺣﺮﻛﺖ ﺑـﻪ‬ ‫ﺳﻤﺖ ﻛﻤﺎل و ﺗﻌﺎﻟﻰ زﻧﺎن اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﮔﺮوه ﻛﺜﻴﺮي از زﻧﺎن ﻧﺨﺒﻪ در آﺳﺘﺎﻧﻪي ﺳﺎﻟﺮوز ﻣﻴﻼد ﺣﻀﺮت زﻫﺮا)س(‪86/4/13 -‬‬

‫‪ .8‬زﻧﺎن و داﻧﺸﮕﺎه‬

‫در ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﻰ ﻣﺤﺪودﻳﺘﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻰآﻳﺪ‪ ،‬ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﺑﺮ ﻃﺒـﻖ ﻓﻄـﺮت اﻧﺴـﺎﻧﻰِ زﻧﺎﻧـﻪ‬ ‫اﺳﺖ؛ ﻫﻢ ﺑﺮاى ﻣﺮدﻫﺎ ﻣﺤﺪودﻳﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﻚ ﻛﻴﻔﻴﺘﻰ؛ ﻫﻢ ﺑﺮاى زﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻛﻴﻔﻴﺖ دﻳﮕﺮى ﻣﺤﺪودﻳﺖ‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻤﻚ ﻛﻨﻨﺪهى ﺑﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻴﺮوﻫﺎى آﻧﻬﺎ ﻫﺮز ﻧﺮود و ﺣﺘﻰاﻟﻤﻘﺪور در ﺟﻬـﺖ درﺳـﺘﻰ ﺑـﻪ‬ ‫ﻛﺎر ﺑﻴﻔﺘﺪ؛ ﻛﻪ آن وﻗﺖ ﻧﺘﻴﺠﻪاش ﻣﻴﺸﻮد رﺷﺪ ﻓﻜﺮى و ﻋﻠﻤﻰ و ﻋﻤﻠﻰ در ﺟﺎﻣﻌﻪى زﻧﺎن‪ ،‬ﻛـﻪ اﻣـﺮوز‬ ‫ﺷﺎﻫﺪش ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪى اول‪ .‬اﻳﻨﻜﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻴﺸﺪ ‪ -‬و اﻟﺒﺘﻪ ﻫﻨﻮز ﻫـﻢ ﺑﻌﻀـﻰﻫـﺎ ﺑـﺎ ﻏﻔﻠـﺖ‪ ‬ﺗﻤـﺎم‬ ‫ﻣﻴﮕﻮﻳﻨﺪ ‪ -‬ﻣﮕﺮ ﻣﻴﺸﻮد ﺑﺎ ﺣﺠﺎب و ﺑﺎ رﻋﺎﻳﺖ ﺣﺪود ﺷﺮﻋﻰ و اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌـﻪى زﻧـﺎن رﺷـﺪ ﻛﻨـﺪ‪،‬‬ ‫ﺗﻜﻠﻴﻒ ﻣﺴﺄﻟﻪى زن در ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﻰ ﭼﻪ ﻣﻴﺸﻮد‪ ،‬اﻳﻦ ﺟـﻮاب ﻋﻤﻠـﻰاش‪ ،‬ﺟـﻮاب ﻋﻴﻨـﻰاش‪ ،‬ﻫﻤـﻴﻦ‬ ‫وﺟﻮد ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ﻋﻈﻴﻢ ﻧﺨﺒﮕﺎن زن در ﺟﺎﻣﻌﻪى ﻣﺎﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ ﻫﻴﭻ وﻗﺖ ﻣﺎ در ﻛﺸﻮر ﭼﻨﻴﻦ وﺿﻌﻰ را‬ ‫ﻧﺪاﺷﺘﻴﻢ؛ در دورهى ﻃﺎﻏﻮت ﻫﻢ ﻧﺒﻮده‪ ،‬ﻗﺒﻞ از آن ﻫﻢ ﻛﻪ وﺿﻊ ﺗﻌﻠـﻴﻢ و ﺗﺮﺑﻴـﺖ از ﺟﻬـﺖ دﻳﮕـﺮى‬ ‫اﺷﻜﺎل داﺷﺘﻪ‪ .‬اﻣﺮوز در ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﻰ ﺑﺤﻤﺪاﻟﻠَّﻪ اﻳﻦ ﻓﺮاﻫﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﺗﻌﺪاد ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﮔﺎن دﺧﺘـﺮ‬ ‫در داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ و اﻣﺜﺎل آن‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ ﻣﺴﺎﺋﻞ درﺟﻪى دو اﺳﺖ؛ ﻣﺴﺄﻟﻪى درﺟﻪى ﻳﻚ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﻫﻤـﻴﻦ‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى زﻧﺎن ﻧﺨﺒﻪ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ در ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ در ﺑﺨﺸﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺪرﺧﺸﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺣﺠﺎب ﺗﻜﺮﻳﻢ زن اﺳﺖ‬

‫ﻣﻦ ﺑﺎرﻫﺎ ﮔﻔﺘﻢ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺧﻮاﻫﺮان ﻋﺰﻳﺰ‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪان ﺧـﻮدم‪ ،‬دﺧﺘـﺮان ﺧـﻮدم‪ ،‬ﺷـﻤﺎ ﺟﻮاﻧﻬـﺎى داﻧﺸـﺠﻮ‪،‬‬ ‫دﺧﺘﺮﻫﺎى داﻧﺸﺠﻮ؛ اﻻن ﻫﻢ ﺑﺎ ﺟﺪﻳﺖ ﻋﺮض ﻣﻴﻜﻨﻢ ﻛﻪ در ﻗﻀﻴﻪى زن‪ ،‬آﻧﻰﻛﻪ ﺑﺎﻳـﺪ ﺟـﻮاب ﺑﺪﻫـﺪ‪،‬‬ ‫آﻧﻰﻛﻪ ﮔﺮﻳﺒﺎﻧﺶ ﮔﻴﺮ ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﻏﺮب اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ اﺳﻼم‪ ،‬ﻧﻪ ﺟﻤﻬﻮرى اﺳـﻼﻣﻰ‪ .‬آﻧﻬـﺎﺋﻰ ﻛـﻪ ﻣﺮزﻫـﺎى دو‬ ‫ﺟﻨﺲ را ﺑﻜﻠﻰ از ﺑﻴﻦ ﺑﺮدﻧﺪ‪ ،‬آزادى ﺟﻨﺴﻰ را در ﻋﻤﻞ‪ ،‬در زﺑﺎن‪ ،‬در ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت‪ ،‬ﺣﺘّﻰ در ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺗﺮوﻳﺞ‬ ‫ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ .‬ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻳﻦ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺧﻮى ﺗﺠﺎوزﮔﺮى ﻃﺒﻴﻌﻰ و ﻗـﻮ‪‬ت ﻃﺒﻴﻌـﻰاى‬ ‫ﻛﻪ ﻣﺮد ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ زن دارد‪ ،‬زن ﻣﻈﻠﻮم واﻗﻊ ﺑﺸﻮد و ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ زن ﺣـﻖﻛﺸـﻰ اﻧﺠـﺎم ﺑﮕﻴـﺮد‪ .‬زن را‬ ‫وﺳﻴﻠﻪاى ﺑﺮاى ﻓﺮوش ﻛﺎﻻﻫﺎﻳﺸﺎن ﻗﺮار ﺑﺪﻫﻨﺪ؛ ﻣﺜﻞ ﻳﻚ ﻛﺎﻻ‪ ،‬ﻣﺜـﻞ ﻳـﻚ ﻣﺘـﺎع! ﺷـﻤﺎ اﻳـﻦ ﻣﺠـﻼت‬ ‫ﻓﺮﻧﮕﻰ را ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ؛ ﺑﺮاى ﻓﺮوش ﻳﻚ ﻣﺘﺎع‪ ،‬ﭘﻴﻜﺮ ﻟﺨﺖ ﻳﻚ زن را ﻧﺸﺎن ﻣﻴﺪﻫﻨﺪ! آﺧﺮ اﻫﺎﻧﺘﻰ از اﻳـﻦ‬ ‫ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﺮاى ﻳﻚ زن ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ؟ آﻧﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺟﻮاب ﺑﺪﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺣﺠﺎب‪ ،‬ﺗﻜﺮﻳﻢ آن ﻛﺴﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺣﺠﺎب اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺠﺎب زن‪ ،‬ﺗﻜﺮﻳﻢ زن اﺳﺖ‪ .‬در ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻛﺸﻮرﻫﺎ‬ ‫ ﺣﺎﻻ ﻣﻦ »ﺑﻴﺸﺘﺮ« ﻛﻪ ﻣﻴﮕﻮﻳﻢ‪ ،‬ﭼﻮن ﻫﻤﻪ را اﻃﻼع ﻧﺪارم ‪ -‬در ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬در ﻗﺪﻳﻢ‪ ،‬در ﻫﻤﻴﻦ اروﭘﺎ ﺗـﺎ‬‫‪ -1‬دﻳﺪار ﮔﺮوه ﻛﺜﻴﺮي از زﻧﺎن ﻧﺨﺒﻪ در آﺳﺘﺎﻧﻪي ﺳﺎﻟﺮوز ﻣﻴﻼد ﺣﻀﺮت زﻫﺮا)س(‪86/4/13 -‬‬

‫‪527‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫دوﻳﺴﺖ ﺳﻴﺼﺪ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ زﻧﻬﺎى اﻋﻴﺎن و اﺷﺮاف ﺣﺠﺎﺑﻰ روى ﺻﻮرﺗﺸﺎن ﻣﻰاﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ؛ در ﺑﻌﻀﻰ از‬ ‫ﻓﻴﻠﻤﻬﺎى ﻗﺪﻳﻤﻰ ﺷﺎﻳﺪ دﻳﺪه ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﺣﺠﺎب ﻣﻰاﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﭼﺸـﻤﻬﺎ ﺑـﻪ روى آﻧﻬـﺎ ﻧﻴﻔﺘـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‪،‬‬ ‫ﺗﻜﺮﻳﻢ اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﺮان ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻰ زﻧﻬﺎى اﻋﻴﺎن و اﺷﺮاف و رؤﺳﺎ ﻫﻤﻪ ﺑﺎﺣﺠـﺎب ﺑﻮدﻧـﺪ؛ زﻧﻬـﺎى اﻓـﺮاد‬ ‫ﭘﺎﺋﻴﻦ و ﻃﺒﻘﺎت ﭘﺴﺖ‪ ،‬ﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻰﺣﺠﺎب ﻫﻢ ﻣﻰآﻣﺪﻧﺪ؛ ﻣـﺎﻧﻌﻰ ﻫـﻢ ﻧﺒـﻮد‪ .‬اﺳـﻼم آﻣـﺪ اﻳـﻦ ﺗﺒﻌـﻴﺾ را‬ ‫ﮔﺬاﺷﺖ ﻛﻨﺎر‪ ،‬ﮔﻔﺖ ﻧﺨﻴﺮ‪ ،‬زن ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎﺣﺠﺎب ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻳﻌﻨﻰ اﻳﻦ ﺗﻜﺮﻳﻢ ﻣـﺎل ﻫﻤـﻪى زﻧـﺎن اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﻧﻈﺮ اﺳﻼم‪ .‬آن وﻗﺖ آﻧﻬﺎ ﺣﺎﻻ ﺷﺪهاﻧﺪ ﻃﻠﺒﻜﺎر‪ ،‬ﻣﺎ ﺷﺪهاﻳﻢ ﺑﺪﻫﻜﺎر! آﻧﻬـﺎ ﺑﺪﻫﻜﺎرﻧـﺪ؛ آﻧﻬـﺎ ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ ﭼﺮا زن را ﻣﺜﻞ ﻳﻚ ﻛﺎﻻ وﺳﻴﻠﻪى ﺷﻬﻮﺗﺮاﻧﻰ ﻗﺮار دادﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ آﻣﺎرى را ﻫﻤﻴﻦ دﻳﺮوز ﺑﺮاى ﻣﻦ ﻧﻘﻞ ﻛﺮدﻧﺪ ‪ -‬آﻣﺎر ﻣﺎل ﻳﻚ ﻫﻔﺘﻪ ﻗﺒـﻞ اﺳـﺖ ‪ -‬ﻛـﻪ ﻳـﻚ ﺳـﻮم‬ ‫زﻧﻬﺎى دﻧﻴﺎ از دﺳﺖ ﻣﺮدﻫﺎ ﻛﺘﻚ ﻣﻴﺨﻮرﻧﺪ! ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ اﺷﻚ اﻧﺴﺎن در ﻣﻰآﻳﺪ؛ اﻳﻦ ﮔﺮﻳﻪآور اﺳـﺖ‪ .‬و‬ ‫اﻳﻦ ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻛﺸﻮرﻫﺎى ﺻﻨﻌﺘﻰ اﺳﺖ؛ در ﻛﺸﻮرﻫﺎى ﻓﺮﻧﮕـﻰ اﺳـﺖ و ﻧﺎﺷـﻰ از ﻫﻤـﺎن ﺧﺸـﻮﻧﺘﻬﺎى‬ ‫ﺟﻨﺴﻰ و ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت ﺧﺸﻦ ﺟﻨﺴﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺮد از زن دارد‪ .‬اﻳـﻦ ﻫـﻮﭼﻴﮕﺮىﻫـﺎى آﻧﻬـﺎ در ﻣـﻮرد زن‬ ‫اﺳﺖ؛ آن وﻗﺖ راﺟﻊ ﺑﻪ زن ﺑﺤﺚ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪ :‬ﺷﻤﺎ ﺣﺠﺎب را اﺟﺒﺎرى ﻛﺮدﻳﺪ‪ .‬ﺧﻮد آﻧﻬـﺎ ﺑـﻰﺣﺠـﺎﺑﻰ را‬ ‫اﺟﺒﺎرى ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬دﺧﺘﺮ داﻧﺸﺠﻮ را ﺗﻮ داﻧﺸﮕﺎه راه ﻧﻤﻴﺪﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻳﻨﻜﻪ روﺳﺮى دارد‪ ،‬آن وﻗﺖ ﺑﻪ‬ ‫ﻣﺎ ﻣﻴﮕﻮﻳﻨﺪ ﭼﺮا ﺷﻤﺎ ﺣﺠﺎب را اﺟﺒـﺎرى ﻛﺮدﻳـﺪ! اﻳـﻦ در ﺟﻬـﺖ ﻛﺮاﻣـﺖ زن اﺳـﺖ‪ ،‬آن در ﺟﻬـﺖ‬ ‫‪528‬‬

‫ﭘﺮدهدرى و ﺑﻰاﺣﺘﺮاﻣﻰ ﺑﻪ زن اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺑﺮوز اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎي زﻧﺎن ﺑﺮاي ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ و ﻣﻌﺮﻓﺖ‬

‫اﺣﺘﺮامِ ﺑﻪ زن اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ زن ﻓﺮﺻﺖ داده ﺑﺸﻮد ﺗﺎ آن ﻧﻴﺮوﻫﺎ و اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎى ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ و ﻋﻈﻴﻤـﻰ‬ ‫را ﻛﻪ در درون ﻫﺮ اﻧﺴﺎﻧﻰ ﺧﺪاى ﻣﺘﻌﺎل ﺑﻪ ودﻳﻌﻪ ﻧﻬﺎده اﺳﺖ ‪ -‬از ﺟﻤﻠﻪ زن و اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎﺋﻰ ﻛﻪ ﻓﻘـﻂ‬ ‫در درون زﻧﺎن وﺟﻮد دارد ‪ -‬اﻳﻦ اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎ در ﺳﻄﻮح ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺑـﺮوز ﻛﻨـﺪ؛ در ﺳـﻄﺢ ﺧـﺎﻧﻮاده‪ ،‬در‬ ‫ﺳﻄﺢ ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬در ﺳﻄﺢ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻰ‪ ،‬ﺑﺮاى ﻋﻠـﻢ‪ ،‬ﺑـﺮاى داﻧـﺶ و ﻣﻌﺮﻓـﺖ و ﺗﺤﻘﻴـﻖ‪ ،‬ﺑـﺮاى ﺗﺮﺑﻴـﺖ و‬ ‫ﺳﺎزﻧﺪﮔﻰ‪ .‬اﺣﺘﺮام ﺑﻪ زن اﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﻣﻰﺑﻴﻨﻢ اﻳﻦ در ﺟﺎﻣﻌﻪى ﻣﺎ ﺑﻪ ﺗﻮﻓﻴﻖ اﻟﻬﻰ‪ ،‬ﺑﻪ ﻓﻀﻞ اﻟﻬﻰ دارد‬ ‫ﺧﻮدش را ﻛﺎﻣﻼً ﻧﺸﺎن ﻣﻴﺪﻫﺪ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎي اﺳﺘﺎن ﻳﺰد‪86/10/13 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار ﺟﻤﻌﻰ از ﺑﺎﻧﻮان ﻗﺮآنﭘﮋوه ﻛﺸﻮر‪1388/7/28 -‬‬

‫‪ .8‬زﻧﺎن و داﻧﺸﮕﺎه‬

‫* ورود ﺑﺎﻧﻮان در ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺗﺤﻘﻴﻘﻲ و ﻋﻠﻤﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ‬

‫ورود ﺑﺎﻧﻮان در ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺗﺤﻘﻴﻘﻰ و ﻋﻠﻤﻰ ‪ -‬ﻛﻪ اﻳﻦ دﻳﮕﺮ ﻣﺨﺼﻮص ﻣﺒﺎﺣـﺚ ﻗﺮآﻧـﻰ ﻧﻴﺴـﺖ ‪ -‬ﻗﺎﺑـﻞ‬ ‫ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺪه ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﺠﻼﺗﻰ را ﻛﻪ در ﻛﺸﻮر ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﻴﺸﻮد ‪ -‬ﻣﺠﻼت ﻋﻠﻤﻰ؛ ﻋﻠﻤـﻰ‪ ،‬ﺗﺤﻘﻴﻘـﻰ؛‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﺗﺮوﻳﺠﻰ ‪ -‬ﻧﮕﺎه ﻣﻴﻜﻨﻢ؛ ﻣﺮور ﻣﻴﻜﻨﻢ و در ﻫﻤﻪى رﺷﺘﻪﻫـﺎﺋﻰ ﻛـﻪ ﻣﺠـﻼت ﻣـﺎ ‪ -‬ﻛـﻪ ﺣـﺎوى‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺟﺪﻳﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪ -‬ﺑﺮ ﮔﺮد آﻧﻬﺎ ﻣﻄﻠﺐ ﻣﻴﻨﻮﻳﺴﻨﺪ‪ ،‬اﻧﺴﺎن ﻣﻰﺑﻴﻨﺪ ﺷﻤﺎر ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن و ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان‬ ‫زن در آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺷﻤﺎر ﺑﺮﺟﺴﺘﻪى ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻰ اﺳﺖ‪ .‬در ﻋﻠﻮم ﺣﻮزوى‪ ،‬در ﻓﻘـﻪ‪ ،‬در ﻓﻠﺴـﻔﻪ‪ ،‬در ﻣﺴـﺎﺋﻞ‬ ‫داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ‪ ،‬در ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻰ‪ ،‬ﻋﻠﻮم ﻃﺒﻴﻌﻰ‪ ،‬ﺣﻀﻮر زﻧﺎن در ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﺣﻀـﻮر ﺑـﺎرز و ﺑﺮﺟﺴـﺘﻪاى در‬ ‫ﻫﻤﻪى ﺑﺨﺸﻬﺎى ﻋﻠﻤﻰ اﺳﺖ‪ .‬داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ را دﺧﺘﺮان داﻧﺸﺠﻮى ﻣﺎ ﭘﺮ ﻛـﺮدهاﻧـﺪ؛ ﻣﺤﻴﻄﻬـﺎى ﻋﻠﻤـﻰ را‬ ‫ﺣﻀﻮر زﻧﺎن ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﺷﮕﻔﺖآورى واﺿﺢ و آﺷﻜﺎر ﻛﺮده‪ .‬اﻳﻦ ﭼﻴﺴﺖ؟ اﻳﻦ ﭼﻪ ﭘﺪﻳﺪهاى اﺳﺖ؟ اﻳﻦ‬ ‫ﭼﻪ ﺣﻘﻴﻘﺘﻰ اﺳﺖ؟ ﻛﻰ ﻣﺎ در ﻛﺸﻮر اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﻋﻨﺼﺮ ﭘﮋوﻫﺸـﮕﺮ و ﻣﺤﻘـﻖ و ﻋـﺎﻟﻢ و ﺑﺎﺳـﻮاد و اﻫـﻞ‬ ‫ﺗﺒﻠﻴﻎ و اﻫﻞ ﺗﺮوﻳﺞ از زﻧﺎن داﺷﺘﻴﻢ؟ در ﮔﺬﺷﺘﻪى ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺎ ﻫﺮﮔﺰ ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰى وﺟـﻮد ﻧﺪاﺷـﺘﻪ‪ .‬ﺑﻠـﻪ‪،‬‬ ‫ﺗﻚ و ﺗﻮﻛﻰ‪ ،‬داﻧﺸﻤﻨﺪاﻧﻰ از زﻧﺎن‪ ،‬ﺑﺮﺟﺴﺘﮕﺎﻧﻰ ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﻟﻴﻜﻦ ﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى ﺣﻀﻮر ﭼﺸﻤﮕﻴﺮ و ﻏﺎﻟﺐ‬ ‫در ﻫﻤﻪى ﺟﺎﻣﻌﻪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻣﺨﺼﻮص دوران ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ اﺳﺖ؛ اﻳﻦ ﺑﻪ ﺑﺮﻛﺖ ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ اﺳﻼم در اﻳﻦ ﻛﺸﻮر اﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫زﻧﺎن در ﻋﺮﺻﻪى ﺣﻀﻮر ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬اﻳﻨﺠﻮر ﺧﻮدﺷﺎن را دارﻧﺪ ﻧﺸﺎن ﻣﻴﺪﻫﻨﺪ و اﻳﻦ ﺑﺮﺟﺴﺘﮕﻰﻫﺎ را ﭘﻴـﺪا‬ ‫ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺟﺰو اﻓﺘﺨﺎرات ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻨﻰ ﻛﻪ ﻣﻦ ﻣﻜﺮر در ﺟﻤﻌﻬﺎى داﻧﺸﺠﻮﺋﻰ‬ ‫و در ﺟﻤﻌﻬﺎى ﺟﻮان ﮔﻔﺘﻢ ﻛﻪ در ﻗﻀﻴﻪى زن‪ ،‬ﻣﺎ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ادﻋﺎﻫﺎى ﻏﺮﺑﻰﻫﺎ دﻓﺎع ﻧﻤﻴﻜﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﺎ ﺣﻤﻠـﻪ‬ ‫ﻣﻴﻜﻨﻴﻢ و ﻏﺮب ﺑﺎﻳﺪ از ﺧﻮد در ﻗﻀﻴﻪى زن دﻓﺎع ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻪ اﺳﻼم‪ ،‬ﺑﺮاى اﻳﻦ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺟﻤﻌﻰ از ﺑﺎﻧﻮان ﻗﺮآنﭘﮋوه ﻛﺸﻮر‪1388/7/28 -‬‬

‫‪1‬‬

‫‪529‬‬

‫‪ .9‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺸﮕﺎه‬

‫‪9‬‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺸﮕﺎه‬

‫‪ .9‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺸﮕﺎه‬ ‫* رﻳﺎﺳﺖ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻠﻤﻲ ﺑﺎﺷﺪ اﻣﺎ ﻋﻠﻢ ﺑﺎ ﻋﻤﻞ و اﻋﺘﻘﺎد‬

‫ﻣﻦ ﻳﻚ وﻗﺖ در ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از اﻳﻦ ﺣﺮﻓﻰ زدم ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻴﻬﺎ ﻫﻢ ﺟﻨﺠﺎل ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ ﻛﻪ‬ ‫رﻳﺎﺳﺖ داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ رﻳﺎﺳﺖ ﻋﻠﻤﻰ ﺑﺎﺷﺪ ‪ -‬اﻻن ﻫﻢ اﻋﺘﻘﺎدم ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ ‪ -‬ﻳﻌﻨﻰ آن ﻛﺴﻰ‬ ‫ﻛﻪ در رأس داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ از ﻟﺤﺎظ ﻋﻠﻤﻰ ﻫﻢ ﻃﻮرى ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ آنﺟﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪،‬‬ ‫اﻳﻦ ﻓﺮد را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان رﺋﻴﺲ ﻗﺒﻮل داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﻋﻠﻢِ ﺑﺎ ﻋﻤﻞ‪ ،‬ﻋﻠﻢِ ﺑﺎ اﻋﺘﻘﺎد‪ .‬ﻃﻮرى ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻛﻪ‬ ‫آدم ﺑﻰاﻋﺘﻘﺎدى ﻛﻪ ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ ﺳﺮ ﺑﻪ ﺗﻦ اﻳﻦ ﻧﻈﺎم ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬اﺻﻼً اﻋﺘﻘﺎدى ﺑﻪ اﺳﻼم ﻧﺪارد‪ ،‬ﻳﺎ‬ ‫اﺳﻼم را ﻣﺴﺨﺮه ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺣﺰباﻟﻠّﻬﻰﻫﺎ را ﻣﺴﺨﺮه ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ داﻧﺸﺠﻮى ﻣﺆﻣﻦ را ﻣﺴﺨﺮه‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺷﺨﺺ در رأس ﻛﺎرﻫﺎ ﺑﻴﺎﻳﺪ‪ .‬ﻧﻪ‪ ،‬دﺳﺘﺶ را ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ ،‬ﻛﻨﺎر ﺑﮕﺬارﻳﺪ‪ .‬ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻴﺎﻳﺪ‬ ‫ﺳﺮ ﻛﻼﺳﻬﺎى ﻣﺎ درس ﺑﺪﻫﺪ‪ ،‬ﺣﺮﻓﻰ ﻧﺪارﻳﻢ‪ .‬ﻫﺮ ﻣﻌﻠﻤﻰ ﺑﻴﺎﻳﺪ درس ﺑﺪﻫﺪ‪ ،‬ﻣﺎ ﻗﺒﻮل دارﻳﻢ‪ .‬ﻣﺎ از‬ ‫ﻋﻠﻢ ﻫﻤﻪ ﻛﺲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ؛ وﻟﻮ ﻛﺴﻰ ﻛﻪ ﻣﺎ را ﻗﺒﻮل ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻋﻠﻤﺶ را ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ ،‬ﻣﺎ ﺑﺎ‬ ‫ﻛﻤﺎل ﺗﻮاﺿﻊ ﻣﻰﻧﺸﻴﻨﻴﻢ و از ﻋﻠﻢ او اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻧﻈﺎم از ﻋﻠﻢ او اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﻛﻨﺪ؛ اﻣﺎ‬ ‫آنﺟﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺑﻨﺎﺳﺖ در ادارهى اﻣﻮر داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻌﻴﻴﻦﻛﻨﻨﺪه ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬اﺑﺪاً‪ .‬اﮔﺮ ﻛﺴﻰ ﺑﻪ ﻳﻚ دﺧﺘﺮ‬ ‫ﭼﺎدرى ﻳﺎ ﺑﺎﺣﺠﺎب‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﻈﺮ ﺗﺤﻘﻴﺮ ﻧﮕﺎه ﻣﻰﻛـﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺤﻘﻴﺮش ﻛﻨﻴـﺪ؛ ﻣﻼﺣﻈـﻪ ﻧﻜﻨﻴﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻛﺴﻰ ﺑﻪ‬

‫‪531‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫ﺟﻮان ﺣﺰباﻟﻠﻬﻰ ﻛﻪ رﻳﺶ دارد‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﻈﺮ ﺗﺤﻘﻴـﺮ ﻧﮕـﺎه ﻣـﻰﻛﻨـﺪ و دورش ﻣـﻰﻛﻨـﺪ )ﺣـﺎﻻ اﮔـﺮ اﻳـﻦ‬ ‫ﮔﺰارﺷﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﮔﺎﻫﻰ از ﮔﻮﺷﻪ و ﻛﻨﺎر ﺑﻪ ﻣﺎ رﺳﻴﺪه‪ ،‬راﺳﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ راﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻛﻪ ﻫﻴﭻ( اﻳﻦ را‬ ‫ﺗﺤﻘﻴﺮش ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ارزش‪ ،‬در اﻃﺎﻋﺖ از ﺧﺪا و اﻳﻤﺎن و دﻟﺴﻮزى ﺑﺮاى ﻛﺸﻮر و ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﺖ‪ .‬ارزش‪ ،‬در ﺷﻴﻚ و ﭘﻴـﻚ‬ ‫ﺑﻮدن و آن وﺿﻌﻴﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻛﺴﻰ ﻛﻪ از ﻟـﺬات ﺷـﻬﻮاﻧﻰ و ﺧﻮردوﺧـﻮراﻛﺶ ﻧﮕﺬﺷـﺘﻪ و اﺻـﻼً ﺑـﻪ‬ ‫ﺗﻜﻠﻴﻒ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﻧﮕﺎه ﻧﻜﺮده‪ ،‬ﭼﻪ ﺣﻖ دارد ﻛﻪ ﺑﮕﻮﻳﺪ ﻣﻦ در اﻳﻦ ﻧﻈﺎم ﻛﺎرهﻳﻰ ﻫﺴﺘﻢ؟ ﻋﻠﻤﺶ ﻫـﻢ در‬ ‫ﺧﺪﻣﺖ ﺷﻜﻢ و زﻧﺪﮔﻰ ﺷﺨﺼﻰ ﺧﻮدش اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻠﻤﺶ ﻫﻢ ﺑﺮاى ﺧﺎﻃﺮ ﻣـﺮدم ﻧﻴﺴـﺖ‪ .‬ﻋﻠﻤـﺶ ﻫـﻢ‬ ‫ارزش ﻧﺪارد‪ .‬آنﻛﻪ ﺑﺎ ﺟﻬﺖﮔﻴﺮى اﻧﻘﻼﺑﻰ در وزارﺗﺨﺎﻧﻪ و ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸـﮕﺎه ﺷـﻤﺎ ﺣﺮﻛـﺖ ﻧﻤـﻰﻛﻨـﺪ‪،‬‬ ‫ﻋﻠﻤﺶ ﻫﻢ ارزش ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﻠﻪ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﻴﺎﻳﺪ ﻋﻠﻤﺶ را در ﻛﻼس ﺑﻪ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻣﺎ ﺑﮕﻮﻳﺪ و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻣﺎ‬ ‫از او اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺮﻓﻰ ﻧﺪارﻳﻢ؛ ﺑﻪ ﺷﺮﻃﻰ ﻛﻪ ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺷﻨﻴﺪهام ﺑﻌﻀـﻴﻬﺎ ﺣﺘّـﻰ از ﻋﻠﻤﺸـﺎن ﻫـﻢ‬ ‫درﻳﻎ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ! ﻣﻦ ﻧﻤﻰداﻧﻢ‪ ،‬ﺣﺎﻻ اﻳﻦ ﺑﻪ ﻋﻬﺪهى ﺷﻤﺎﻫﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ واﻗﻌﺎً ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر اﺳـﺖ ﻳـﺎ ﻧـﻪ‪.‬‬ ‫ﻳﻌﻨﻰ ﺳﺮﻛﻼس‪ ،‬ﭼﻴﺰى ﻫﻢ ﻳﺎد ﻧﻤﻰدﻫﻨﺪ و ﻳﺎ داﻧﺸﺠﻮ را ﭘﺮورش ﻧﻤﻰدﻫﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨـﻴﻦ ﺷﺨﺼـﻰ اﺻـﻼً‬ ‫ﻫﻴﭻ ﺑﻪ درد ﻧﻤﻰﺧﻮرد؛ اﻣﺎ آن ﻛﺴﻰ ﻛﻪ ﺣﺎﺿﺮ اﺳﺖ ﻋﻠﻤﺶ را اراﻳﻪ ﺑﺪﻫﺪ‪ ،‬ﺑﺮوﻧﺪ ﻋﻠﻤﺶ را ﺑﮕﻴﺮﻧـﺪ؛‬ ‫ﺣﺮﻓﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺳﺮﻛﻼس درس ﺑﺪﻫﺪ؛ ﻟﻴﻜﻦ ﺗﺎ ﻣﺎداﻣﻰ ﻛﻪ اﻋﺘﻘﺎدى ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻈﺎم و اﻳﻦ ﺟﺮﻳـﺎن و اﻳـﻦ‬ ‫‪532‬‬

‫ﺣﺮﻛﺖ اﺳﻼﻣﻰ و اﻳﻦ اﻧﻘﻼب ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺴﺖ ﺑﻪ او ﺧﻴﻠﻰ ﻣﻴﺪان ﺑﺪﻫﻴﻢ‪ .‬اﮔﺮ آن اﺳـﺘﺎد‪ ،‬ﻳـﺎ آن‬ ‫ﻣﺴﺆوﻟﻰ ﻛﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎ ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻰﮔﺬارﻳﺪ‪ ،‬اﻳﻦ را ﺑﺎﻳﺪ دﻳﮕﺮ ﻫﻤﻪ اﺣﺘﺮاﻣﺶ ﻛﻨﻨﺪ و واﻗﻌـﺎً‬ ‫روى ﭼﺸﻢ ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪ .‬داﻧﺸﺠﻮ ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ او را اﺣﺘﺮام ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* داﻧﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪﻳﺮان ﺧﻮد اداره ﺷﻮد‬

‫اﻳﻦﻛﻪ داﻧﺸﮕﺎه ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪى داﻧﺸﺠﻮ اداره ﺷﻮد‪ ،‬ﻧﻪ‪ ،‬ﻣﻦ ﻫﻴﭻ اﻋﺘﻘﺎدى ﻧـﺪارم‪ .‬ﺗـﺎ اﻻن ﻫـﻢ ﻣـﻦ ﭼﻨـﻴﻦ‬ ‫اﻳﺪهاى را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻨﻄﻘﻰ ﻧﺸﻨﻴﺪهام ﻛﻪ ﻛﺴﻰ ﻣﻄﺮح ﻛﻨﺪ ﻛﻪ داﻧﺸﺠﻮ ﺑﻴﺎﻳﺪ داﻧﺸﮕﺎه را اداره ﻛﻨﺪ؛ ﻧﻪ‪.‬‬ ‫داﻧﺸﺠﻮ ﻣﻴﻬﻤﺎن داﻧﺸﮕﺎه اﺳﺖ؛ اﺻﻼً ﻣﺪﻳﺮ داﻧﺸﮕﺎه ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬داﻧﺸﮕﺎه ﻳﻚ ﻣﺪﻳﺮ ﻻزم دارد؛ ﺗﺸـﻜﻴﻼﺗﻰ‬ ‫ﻻزم دارد؛ ﻃﺮّاﺣﺎﻧﻰ ﻻزم دارد ﻛﻪ ﺑﻼﺷﻚ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺼـﺎﻟﺢ داﻧﺸـﺠﻮ را در ﻧﻈـﺮ ﺑﮕﻴﺮﻧـﺪ؛ ﭼـﻮن اﺳﺎﺳـﺎً‬ ‫ﻓﻠﺴﻔﻪى وﺟﻮد داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬داﻧﺸﺠﻮﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ داﻧﺸـﺠﻮﻳﻰ ﻧﺪاﺷـﺘﻴﻢ‪ ،‬داﻧﺸـﮕﺎﻫﻰ ﻧﻤـﻰﺧﻮاﺳـﺘﻴﻢ؛ ﭼﻴـﺰ‬ ‫دﻳﮕﺮى درﺳﺖ ﻣﻰﻛﺮدﻳﻢ‪ .‬ﭘﺲ ﻣﺼﺎﻟﺢ او‪ ،‬ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ او‪ ،‬ﻧﻴﺎز او‪ ،‬ﻧﻴﺎز ﻛﺸﻮر ﺑﻪ او‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﺑﺎﻳـﺪ رﻋﺎﻳـﺖ‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار وزﻳﺮ ﺑﻬﺪاﺷﺖ‪ ،‬درﻣﺎن و آﻣﻮزش ﭘﺰﺷﻜﻲ و روﺳﺎي داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ي ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر‪69/8/1 -‬‬

‫‪ .9‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺸﮕﺎه‬

‫ﺷﻮد؛ اﻣﺎ اﻳﻦﻛﻪ داﻧﺸﺠﻮ ﺑﻴﺎﻳﺪ داﻧﺸﮕﺎه را اداره ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻪ‪ .‬ﻣﻦ ﻧﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰى را ﺑﻪﻋﻨـﻮان ﻳـﻚ اﻳـﺪهى‬ ‫ﻣﻨﻄﻘﻰ و ﻋﻠﻤﻰ و ﻣﻄﺮح ﺷﻨﻴﺪهام و ﻧﻪ ﻫﻢ اﺻﻼً اﻳﻦ ﻛﺎر ﻣﻨﻄﻘﻰ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ ﺣﺮف دﻳﮕﺮى وﺟﻮد دارد و آن اﻳﻦﻛﻪ اﺳﺎﺗﻴﺪ در ادارهى داﻧﺸﮕﺎه ﻧﻘﺶ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﺑـﺎز‬ ‫ﻳﻚ ﺧﺮده ﻣﻨﻄﻘﻰﺗﺮ اﺳﺖ؛ ﻟﻴﻜﻦ اﻳﻦ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻣﻄﻠﻖ و ﻛﻠّﻰ درﺳﺖ ﻧﻴﺴـﺖ‪ .‬داﻧﺸـﮕﺎه‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪى ﻣﺪﻳﺮان ﺧﻮدش اداره ﺷﻮد و آن ﻣﺪﻳﺮان ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻴﺎﺳﺘﻬﺎى دﺳﺘﮕﺎﻫﻰ را ﻛﻪ واﺑﺴـﺘﻪ ﺑـﻪ‬ ‫آن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎً اﺟﺮا ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻣﺸﺨّﺺ ﺷﻮد و ﻣﺴﺆوﻟﻴﺘﻬﺎ ﻟﻮث ﻧﮕﺮدد‪ .‬اﻻن اﮔﺮ داﻧﺸـﮕﺎه‬ ‫ﻣﺎ وﺿﻊ ﺑﺪى داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺴﺆوﻟﺶ رﺋﻴﺲ داﻧﺸﮕﺎه اﺳﺖ‪ .‬رﺋﻴﺲ داﻧﺸﮕﺎه اﮔﺮ اﻳﻦ ﻛﺎرِ ﺑﺪش ﻣﻌﻠـﻮل‬ ‫ﺑﺪرﻓﺘﺎرى ﻳﺎ ﺿﻌﻒ ﺧﻮد او ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻌﻠﻮل ﺑﺮﻧﺎﻣﻪاى ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ وزارت ﺑﻪ او داده‪ ،‬وزﻳـﺮ ﻣﺴـﺆول‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬وﻗﺘﻰ وزﻳﺮ ﻣﺴﺆول ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻰﺷﻮد از وزﻳﺮ ﺳﺆال ﻛﺮد‪ .‬اﻣﺎ اﮔﺮ ﻧﻪ‪ ،‬ﮔﺮوﻫﻰ آنﺟﺎ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻨﻬـﺎ‬ ‫ﺗﺤﺖ ﻓﺮﻣﺎن وزﻳﺮ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ و اﺻﻼً از ﻣﻘﺮّرات وزﻳﺮ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪى وزﻳﺮ و وزارت و دوﻟﺖ ﻫﻴﭻ دﺳـﺘﻮرى‬ ‫ﻧﻤﻰﮔﻴﺮﻧﺪ و ﻫﻴﭻ ﺗﻌﻬ‪‬ﺪى در ﻣﻘﺎﺑﻞ آن ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﻃﺒﻌﺎً ﻧﻤﻰﺷﻮد اﻧﺴﺎن از ﻛﺴﻰ ﺳـﺆال ﺑﻜﻨـﺪ‪ .‬ﻣﺠﺮﻣـﻰ‪،‬‬ ‫ﻣﺴﻴﺌﻰ‪ ،‬ﻣﺤﺴﻨﻰ وﺟﻮد ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* وﺻﻞ ﻛﺮدن داﻧﺸﮕﺎه و ﺻﻨﻌﺖ‬

‫‪ ...‬ﺳﻮﻣﻴﻦ ﻧﻜﺘﻪاى ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻢ‪ ،‬وﺻﻞ ﻛﺮدن داﻧﺸﮕﺎه و ﺻﻨﻌﺖ ﻛﺸﻮر ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺑﻮد؛ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛـﺎر ﺟـﺰ‬ ‫در دﻓﺘﺮ رﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮرى‪ ،‬در ﺟﺎى دﻳﮕﺮ اﻣﻜﺎﻧﭙﺬﻳﺮ ﻧﻴﺴﺖ و ﻣﻦ ﺧﻮاﻫﺶ ﻣﻰﻛﻨﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛـﺎر را ﻫـﺮ‬ ‫ﭼﻪ زودﺗﺮ اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ وزارت ﻋﻠﻮم و وزارت ﺻﻨﺎﻳﻊ‪ ،‬ﻫﺮ ﻛﺪام ﻧﻘﺶ ﺧﻮد را ﺧﻮاﻫﻨـﺪ داﺷـﺖ؛‬ ‫اﻣﺎ اﻳﻦ اﺗّﺼﺎل ﺑﺎﻳﺪ در دﻓﺘﺮ رﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮرى و زﻳﺮ ﻧﻈﺮ ﺷﺨﺺ اﻳﺸﺎن ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳـﺪ ﻳـﻚ ﻧﻔـﺮ ﻣـﻮرد‬ ‫اﻋﺘﻤﺎد و آﺷﻨﺎى ﺑﺎ ﻋﻠﻢ و ﺻﻨﻌﺖ ‪ -‬ﻛﻪ اﻳﺸﺎن ﻣﺮﺣﻮم دﻛﺘﺮ اﺑﺘﻜﺎر را ﺑـﺮاى اﻳـﻦ ﻛـﺎر درﻧﻈـﺮ ﮔﺮﻓﺘـﻪ‬ ‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﻧﺸﺪ ‪ -‬ﺑﻪ دﻓﺘﺮ رﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر ﺑﻴﺎﻳﺪ و داﻧﺸﮕﺎه را ﺑﻪ ﺻﻨﻌﺖ ﻛﺸﻮر وﺻﻞ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎر‪ ،‬ﻫﻢ‬ ‫ﺻﻨﻌﺖ ﻛﺸﻮر را ﺟﻬﺶ ﺧﻮاﻫـﺪ داد‪ ،‬ﻫـﻢ ﺳـﺪ‪‬ى را ﻛـﻪ ﺟﻠـﻮِ ﺟـﻮى آب ﻋﻠـﻢ ﻛﺸـﻮر را ﮔﺮﻓﺘـﻪ ‪-‬‬ ‫آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﻛﺎرﮔﺎه ﻧﺪارﻧﺪ ‪ -‬ﻳﻜﺒﺎره ﺑﺮﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ و ﺣﺮﻛﺖ ﻋﻈﻴﻤﻰ ﺑﻪ وﺟﻮد ﺧﻮاﻫﺪ آﻣـﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﺮ دو ﻃﺮف ﺗﺸﻨﻪاﻧﺪ‪ .‬در ﻧﻬﺎﻳﺖ‪ ،‬ﻛﻤﻚ ﻣﺎﻟﻰ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺻﻨﻌﺖ ﻛﺸﻮر ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ -1‬ﭘﺮﺳﺶ و ﭘﺎﺳﺦ ﺑﺎ ﻣﺪﻳﺮان ﻣﺴﺌﻮل وﺳﺮدﺑﻴﺮان ﻧﺸﺮﻳﺎت داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ‪77/12/4 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر و اﻋﻀﺎي ﻫﻴﺄت دوﻟﺖ‪80/6/5 -‬‬

‫‪2‬‬

‫‪533‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫* ﺿﺮورت ﺗﺼﺪي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖﻫﺎي داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺘﻌﻬﺪ‬

‫ﻳﻜﻰ از ﻛﺎرﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ در اﻳﻦ ﺷﻮرا ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴـﺮى و اﺟـﺮا ﺷـﻮد‪ ،‬ﻧﺤـﻮهى اﺳـﺘﻔﺎده از ﻣـﺪﻳﺮان و‬ ‫اﺳﺎﺗﻴﺪ وﻓﺎدار ﺑﻪ دﻳﻦ و ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﻰ و اﻧﻘﻼب اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ روز در ﺟﻠﺴﺎت ﺷـﻮراى ﻋـﺎﻟﻰ اﻧﻘـﻼب‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻛﻪ آﻗﺎى دﻛﺘﺮ داورى و آﻗﺎى دﻛﺘﺮ ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪارى و آﻗﺎى دﻛﺘﺮ اﺣﻤﺪى و آﻗﺎى واﻋـﻆزاده ‪-‬‬ ‫از ﻃﺮف ﺟﻬﺎد داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ‪ -‬و آﻗﺎى ﺧﺎﺗﻤﻰ و دﻳﮕﺮ آﻗﺎﻳـﺎن ﺣﻀـﻮر داﺷـﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻛﺴـﺎﻧﻰ ﻛـﻪ ﺑـﺮاى‬ ‫رﻳﺎﺳﺖ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻰﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬اﺷﻜﺎﻟﻬﺎ و اﻳﺮادﻫﺎﻳﻰ ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﻣـﻰﺷـﺪ ﻛـﻪ ﺣﻘﻴﻘﺘـﺎً اﮔـﺮ اﻧﺴـﺎن‬ ‫ﻣﻰﺧﻮاﺳﺖ آن اﻳﺮادﻫﺎ را از ﻳﻜﻰ ﺟﺪا ﻛﻨﺪ ﻳﺎ ﺣﺘّﻰ آﻧﻬﺎ را ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺑﺪﻫﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻣﻨﻘﺎش اﻳﻦ ﻛﺎر را‬ ‫ﻣﻰﻛﺮد! ﺑﻨﺪه آن ﻣﻮﻗﻊ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺳﺨﺘﮕﻴﺮﻳﻬﺎ ﻣﻮاﻓﻖ ﻧﺒﻮدم؛ اﻣﺎ اﻻن ﻣﻰﺑﻴﻨﻢ وﺿـﻌﻴﺖ ﺻﺪوﻫﺸـﺘﺎد درﺟـﻪ‬ ‫ﺗﻔﺎوت ﻛﺮده اﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻣﺪﻳﺮاﻧﻰ ﻛﻪ در ﺑﺨﺸﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ﮔﻤﺎﺷﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑـﺮ اﺳـﺎس‬ ‫ﺧﺒﺮﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻣﻰرﺳﺪ‪ ،‬ﺑﻌﻀﻰ از آﻧﻬﺎ ﮔﻔﺘﺎرى دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺣﻜﺎﻳﺖ ﻣﻰﻛﻨﺪ از اﻳﻦﻛﻪ ﻣﻄﻠﻘﺎً ﺑﻪ ﻧﻈﺎم‬ ‫و اﻧﻘﻼب اﻋﺘﻘﺎد ﻧﺪارﻧﺪ! ﻣﺎ ﻛﻪ ﻧﻤﻰﮔﻮﻳﻴﻢ اﻳﻦ آﻗﺎ زﻧﺪﮔﻰ را از دﺳﺖ ﺑﺪﻫﺪ ﻳـﺎ از اﻳـﻦ ﻛﺸـﻮر ﺑـﺮود؛‬ ‫ﻧﺨﻴﺮ‪ ،‬در اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﺑﺎﺷﺪ و ﻛﺎر ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻰ ﺑﻜﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺘﻴﺎز ﺑﮕﻴﺮد و ﭘﮋوﻫﺸـﮕﺎه درﺳـﺖ ﻛﻨـﺪ؛ اﻣـﺎ ﺣـﻖ‬ ‫ﻧﺪارد ﻣﺪﻳﺮ ﺑﺨﺶ ﻓﺮﻫﻨﮓ دوﻟﺘﻰ ﺷﻤﺎ ﺑﺎﺷﺪ و ﺷﻤﺎ ﺣﻖ ﻧﺪارﻳﺪ او را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺪﻳﺮ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﮕﻤﺎرﻳـﺪ؛‬ ‫‪534‬‬

‫اﻳﻦ را ﻣﻦ ﺻﺮﻳﺢ ﻣﻰﮔﻮﻳﻢ‪ .‬ﻫﻢ آﻗﺎى دﻛﺘﺮ ﭘﺰﺷﻜﻴﺎن‪ ،‬ﻫﻢ آﻗﺎى ﻣﺴﺠﺪﺟﺎﻣﻌﻰ و ﻫﻢ آﻗﺎى دﻛﺘﺮ ﻣﻌـﻴﻦ‬ ‫ﺑﺪاﻧﻨﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﺪﻳﺮى را ﺑﺎ اﻳﻦ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت در ﺟﺎى ﺣﺴﺎﺳﻰ ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮ ﺧﻼف وﻇﺎﻳﻒ ﺧـﻮد ﻋﻤـﻞ‬ ‫ﻛﺮدهاﻧﺪ؛ واﻗﻌﺎً ﭼﻨﻴﻦ ﺣﻘﻰ ﻧﺪارﻧﺪ؛ ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ اﻳﻦﻛﻪ او اﻓﺴﺎد ﻣﻰﻛﻨﺪ؛ اﻳﻦ‪« ،‬از ﻛﻮزه ﻫﻤﺎن ﺑﺮون ﺗـﺮاود‬ ‫ﻛﻪ در اوﺳﺖ» اﺳﺖ‪ .‬وﻇﻴﻔﻪى اﺻﻠﻰ ﻣﺪﻳﺮ‪ ،‬ادارهى اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ در آن ﺟﻬﺖ اﺳـﺖ‪ .‬ﻣـﻦ در ﻣـﻮرد‬ ‫اﺳﺘﺎد اﻳﻦﻗﺪر ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﻧﺪارم‪ ،‬ﭼﻮن اﺳﺘﺎد ﺑﺎﻻﺧﺮه داﻧﺸﻤﻨﺪ ﻳﺎ ﺷﺒﻪ داﻧﺸﻤﻨﺪى اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺳـﺮﻛﻼس‬ ‫ﻣﻰآﻳﺪ و ﻣﻄﺎﻟﺒﻰ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ؛ اﺳﺘﺎد دﻳﮕﺮى ﻫﻢ ﻣﻰآﻳﺪ و ﺧﻼﻓﺶ را ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﮔﺬاﺷﺖ اﺳﺘﺎدى ﻛﻪ در ﺟﻬﺖ ﺿﺪآرﻣﺎﻧﻬﺎى ﻧﻈﺎم و اﻧﻘﻼب و اﻳﻦ ﺣﺮﻛﺖ ﻋﻈـﻴﻢِ ﺑـﻰﻧﻈﻴـﺮ‬ ‫ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻛﺜﺮﻳﺖ و ﺳﻠﻄﻪى ﻣﻌﻨﻮى و روﺣﻰ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻛـﻪ اﻟﺒﺘـﻪ آن ﻫـﻢ روﺷـﻬﺎﻳﻰ دارد؛ ﺑـﺎ‬ ‫ﺑﺨﺸﻨﺎﻣﻪ و دﺳﺘﻮر و ﻓﺮﻣﺎن و اﻣﺜﺎل اﻳﻨﻬﺎ ﻧﻤﻰﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤـﻪى ﭼﻴﺰﻫـﺎﻳﻰ ﻛـﻪ ﻣـﺎ ﻋـﺮض ﻛـﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫روﺷﻤﻨﺪ و ﻗﺎﻧﻮﻧﻤﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ و ﻛﺎﻣﻼً ﻣﺪﺑﺮاﻧﻪ و ﻋﺎﻗﻼﻧﻪ ﺻﻮرت ﺑﮕﻴﺮد‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار رﺋﻴﺲ و اﻋﻀﺎي ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪81/9/26 -‬‬

‫‪1‬‬

‫‪ .9‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺸﮕﺎه‬

‫* اﻫﻤﻴﺖ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ در داﻧﺸﮕﺎه‬

‫‪ ...‬ﻧﻜﺘﻪى ﺳﻮم اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻪى اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ ﻓﻘﻂ اﺣﺘﻴﺎج ﺑﻪ ﭘﻮل و اﺳﺘﻌﺪاد ﻧﺪارد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ اﺣﺘﻴﺎج ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ دارد ﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﺮﻣﻰﮔﺮدد ﺑﻪ ﺑﺨﺸﻬﺎى ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻰ داﻧﺸﮕﺎه؛ ﭼـﻪ رؤﺳـﺎى داﻧﺸـﮕﺎﻫﻬﺎ و‬ ‫داﻧﺸﻜﺪهﻫـﺎ و ﻣﺮاﻛـﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘـﺎﺗﻰ‪ ،‬ﭼـﻪ ﻣـﺪﻳﺮان دﺳـﺘﮕﺎﻫﻬﺎى دوﻟﺘـﻰ ﻛـﻪ ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﻋﻠﻤﻨـﺪ؛ ﻣﺜـﻞ‬ ‫وزارﺗﺨﺎﻧﻪﻫﺎى ﻋﻠﻮم‪ ،‬ﺑﻬﺪاﺷﺖ و آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‪ .‬اﻳﻨﻬـﺎ وﻇـﺎﻳﻒ ﺳـﻨﮕﻴﻨﻰ دارﻧـﺪ‪ .‬ﭼـﻮن ﻇـﺎﻫﺮاً‬ ‫وزراى ﻣﺤﺘﺮم اﻳﻦﺟﺎ ﺗﺸﺮﻳﻒ دارﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ را ﺑﮕﻮﻳﻢ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺸﻨﻮﻧﺪ و دﻧﺒﺎل ﻛﻨﻨﺪ‪ :‬ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛـﻪ در‬ ‫وزارﺗﺨﺎﻧﻪﻫﺎ و داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻰ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﺸﺨﻴﺺ درﺳﺖ و اﻫﻤﻴﺖ دادن ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع‪،‬‬ ‫ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻧﻘﺸﻰ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ‪ ‬و ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪه در اﻳﻦ ﻫﺪﻓﻰ ﻛﻪ ﻣﻮرد ﻋﻼﻗﻪى ﻫﻤﻪى ﻣﺎﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻔﺎ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺎ اﻣﺮوز اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎى زﻳﺎدى در ﻛﺸﻮر دارﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻰ‪ ،‬ﺟﻤﻊ و ﻫﺪاﻳﺖ ﺷﻮﻧﺪ و ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﻪ‬ ‫آﻧﻬﺎ ﻋﻤﻼً ﺗﻔﻬﻴﻢ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺮاى اﺳﺘﻌﺪادﺷﺎن ارزش ﻗﺎﺋﻠﻴﻢ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺎد‪‬ى و ﭘﻮل و ﭘﺎداش ‪ -‬ﻛـﻪ‬ ‫در ﺧﻼل ﻓﺮﻣﺎﻳﺸﺎت ﺑﻌﻀﻰ از دوﺳﺘﺎن ﺑﻮد ‪ -‬ﻋﻤﻠﻰ اﺳﺖ؛ ﻟﻜﻦ ﺑﺮ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‪ ‬اﻳﻦ ﻛﺎر ﻣﺘﻮﻗّـﻒ اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﺷﻮراى ﻋﺎﻟﻰ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻫﻢ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ و ﻧﻘﺶ دارد‪ .‬اﻋﻀﺎى اﻳﻦ ﺷـﻮرا ﻫـﻢ‬ ‫ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ اﻳﻦ آرزوﻫﺎ ﺗﺤﻘّﻖ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫‪535‬‬

‫* ﻓﺎرغاﻟﺘﺤﺼﻴﻼن را در داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ﺟﺬب ﻛﻨﻴﺪ‬

‫ﻣﺎ ﻓﺎرغاﻟﺘﺤﺼﻴﻼن ﻣﻘﺎﻃﻊ ﻣﺨﺘﻠﻒ دورهﻫـﺎى ﺗﺤﺼـﻴﻼت ﺗﻜﻤﻴﻠـﻰ را ﺑﺎﻳـﺪ در داﻧﺸـﮕﺎﻫﻬﺎ و ﻣﺮاﻛـﺰ‬ ‫ﭘﮋوﻫﺸﻰ ﺣﺘﻤﺎً وارد ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى ﻣﻴﺨﻮاﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺟﻮان‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻌﺪاد‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﻮر و ﺑـﺎ ﺷـﻮق‬ ‫ﺗﺎ اﻳﻨﺠﺎ دوﻳﺪه و ﺑﻪ اﻳﻨﺠﺎ رﺳﻴﺪه ‪ -‬ﺣﺎﻻ ﻣﻘﻄﻊ دﻛﺘﺮا ﻳﺎ ﻓﻮق ﻟﻴﺴﺎﻧﺲ ‪ -‬ﺣﺎﻻ ﺑﻌﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﺠﺎ رﺳـﻴﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﻤﺎﻧﺪ ﻣﺘﺤﻴﺮ ﻛﻪ ﭼﻪ ﻛﺎر ﺑﻜﻨﺪ؛ اﻳﻦ ﻧﺒﺎﻳﺪ اﺗﻔﺎق ﺑﻴﻔﺘﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاى ﺟﺬب اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى ﻛﺮد‪ .‬ﺧﻴﻠﻰ از‬ ‫اﻳﻨﻬﺎ ﻣﺴﺌﻠﻪﺷﺎن ﻣﺎدﻳﺎت ﻫﻢ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻫﻞ ﻋﻠﻢ ﻣﺎﻳﻞ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻛﺎر ﻋﻠﻤﻰ ﺑﻜﻨﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﺧﺒـﺮى ﻛـﻪ‬ ‫اﻻن وزﻳﺮ ﻣﺤﺘﺮم ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻛﺎرﮔﺎﻫﻬﺎى ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻰ و آﻣﻮزﺷﻰ را ﺗﻮﺳﻌﻪ داده و ﭘﻮﻟﻰ ﺑﺮاﻳﺶ ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪،‬‬ ‫واﻗﻌﺎً ﻣﻦ را ﺧﻮﺷﺤﺎل ﻣﻴﻜﻨﺪ؛ اﻳﻦ ﻛﺎر ﻻزم اﺳﺖ‪ .‬ﻳﺎ اﻳﻦ ﭘﺎرﻛﻬﺎى ﻋﻠﻤﻰ و ﻓﻨﺎورى ‪ -‬ﻛﻪ ﺣﺎﻻ ﺑﻌﺪ ﺑﻪ‬ ‫آن ﻫﻢ اﺷﺎره ﺧﻮاﻫﻢ ﻛﺮد ‪ -‬ﻛﻪ در ﻛﺸﻮر راه اﻓﺘﺎده‪ ،‬ﻛﺎرﻫﺎى ﺧﻮﺑﻰ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﻛـﻢ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑﺎﻳـﺪ روى‬ ‫اﻳﻨﻬﺎ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺷﺪ و ﻛﺎر ﻛﺮد‪.‬‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار اﺳﺘﺎدان داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎي ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر‪82/8/8 -‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻼش ﻛﺮد اﻳﻦ اﺗﻔﺎق ﻧﻴﻔﺘﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺟﻮان را ﻛﻪ ﺣﺎﻻ ﺗﺎ اﻳﻨﺠﺎ ﺑﺎ ﺷﻮق و ذوق دوﻳـﺪه‪ ،‬ﺑـﻪ ﺧﻴـﺎل‬ ‫اﻳﻨﻜﻪ ﺣﺎﻻ ﻳﻚ ﻛﺎرى ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺒﻴﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻛﺎرى دﺳﺘﺶ ﻧﻴﺴﺖ و ﻫﻴﭻ ﻣﺴـﺌﻮﻟﻴﺘﻰ ﺑـﻪ ﮔـﺮدﻧﺶ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ ‪ -‬ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ادارى ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻋﻠﻤﻰ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻛﺎر و ﺗﻼش ﻋﻠﻤﻰ ﻛـﻪ او را‬ ‫ﺧﺮﺳﻨﺪ و ﺧﻮﺷﺤﺎل ﻛﻨﺪ ‪ -‬ﻋﺪهاى از ﺟﻮاﻧﻬﺎ ﺑﻪ اﻳﻨﺠﺎ آﻣﺪﻧﺪ و در اﻳﻦ ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ در ﻣﻮرد ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎى‬ ‫ﻫﺴﺘﻪاى ﻣﺎ ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺎه ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ و ﻏﺮﻓﻪﻫﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻰ درﺳﺖ ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻨﺪه اﻳﻦ ﺑﺨﺸـﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠـﻒ‬ ‫را ﺑﺒﻴ ـﻨﻢ؛ ﻣــﻦ ﭼﻨــﺪ ﺳــﺎﻋﺖ اﻳ ـﻦ ﻏﺮﻓــﻪﻫــﺎ را دﻳ ـﺪم‪ .‬ﻳﻜ ـﻰ از ﭼﻨــﺪ ﻧﻜﺘــﻪى ﺑﺴ ـﻴﺎر ﺑﺮﺟﺴــﺘﻪ و‬ ‫ﺧﻮﺷﺤﺎلﻛﻨﻨﺪهاى ﻛﻪ ﺑﻨﺪه را ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺧﻮدش ﻛﺮد‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﻦ دﻳﺪم اﻳـﻦ ﺟﻮاﻧﻬـﺎ ‪ -‬ﻏﺎﻟﺒـﺎً ﺷـﺎﻳﺪ‬ ‫ﺻﺪى ﻧﻮد ﺟﻮاﻧﻬﺎ ﺑﻴﻦ ﺑﻴﺴﺖ و ﺳﻰ ﺳﺎﻟﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ‪ -‬اﺣﺴﺎس اﺷﺘﻐﺎل‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﻛﺎر ﻛـﺮدن و اﺣﺴـﺎس‬ ‫ﻫﻮﻳﺖ ﻋﻠﻤﻰ و ﻋﻤﻠﻰ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ‪ ،‬ﭼﻴﺰِ ﺧﻴﻠﻰ ﺑﺎارزش و ﻣﻬﻤﻰ اﺳـﺖ‪ .‬ﻣـﺎ ﺑﺎﻳـﺪ اﻳـﻦ اﺣﺴـﺎس را در ﻛـﻞ ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪى ﺟﻮاﻧـﺎن و‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻣﻘﺎﻃﻊ ﻣﺨﺘﻠﻒ دورهﻫﺎى ﺗﺤﺼﻴﻼﺗﻰ ﺗﻜﻤﻴﻠﻰ را ﻣﻴﮕﺬراﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ وﺟﻮد ﺑﻴـﺎورﻳﻢ؛ اﻳﻨﻬـﺎ‬ ‫ﻫﻢ رﺷﺪ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻢ ﻓﺎﻳﺪه ﻣﻴﺪﻫﻨﺪ‪ .‬درﺧﺖ ﺟﻮانِ ﺑﻬﺮهدﻫﻰ اﺳﺖ؛ ﻫﻢ ﻣﻴﻮه ﻣﻴﺪﻫـﺪ و ﻫـﻢ ﺧـﻮدش‬ ‫دارد رﺷﺪ ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ .‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدى ﻛﻪ دوﺳﺘﺎن در ﮔﺰارﺷﺸﺎن ﻣﻄﺮح ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد اﺟﺮاﻳﻰ اﺳـﺖ‪ .‬ﻣـﻦ در‬ ‫ﻣﻮرد ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎى اﺟﺮاﻳﻰ ﻧﻈﺮى ﻧﺪارم‪ :‬ﻣﺜﻼً داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﺑﻌﻀﻰ از اﻳﻦ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎﻧﻰ را ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻛـﺎر‬ ‫‪536‬‬

‫ﻣﺸﻐﻮل ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻣﻘﺎﻃﻊ و دورهﻫﺎﻳﻰ را ﻣﻴﮕﺬراﻧﻨﺪ‪ ،‬آﻧﻬﺎ را ﺑﻮرﺳﻴﻪ ﻛﻨﻨـﺪ ﺗـﺎ اﻳﻨﻬـﺎ ﻻاﻗـﻞ ﻣﺸـﻜﻼت‬ ‫زﻧﺪﮔﻰ و ﻣﺎدى ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻦ ﺗﺼﻮرم اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ ﭼﻪ ﻣﺸﻜﻼت ﻣـﺎدى اﻫﻤﻴـﺖ دارد؛‬ ‫اﻣﺎ ﺗﻨﻬﺎ اﻣﺮ ﻣﻬﻢ‪ ،‬ﻣﺸﻜﻼت ﻣﺎدى ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد را ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺎرآﻣﺪ ﻛﺮد‬

‫ﺑﻌﻀﻰ از دوﺳﺘﺎن‪ ،‬اﻳﻨﺠﺎ ﮔﻔﺘﻨـﺪ‪ :‬ﺳـﺎز و ﻛﺎرﻫـﺎى ﻛﻨـﻮﻧﻰ دﺳـﺘﮕﺎهﻫـﺎى ﻋﻠﻤـﻰ و ﻓﺮﻫﻨﮕـﻰ ﻛﺸـﻮر‪،‬‬ ‫ﺟﻮاﺑﮕﻮى ﻧﻴﺎز ﻛﺸﻮر ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﻴﺨﻮاﻫﻢ ﻋﺮض ﺑﻜﻨﻢ‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﺸﻜﻴﻼت ﻛﻤﻜﻰ ﺑﻪ ﺣـﻞ‬ ‫ﻣﺸﻜﻼت ﻧﻤﻴﻜﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﻳﻚ ﺗﺸﻜﻴﻼت دﻳﮕﺮ درﺳﺖ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ى ﺧﺒﺮﮔﺎن داﻧﺸـﮕﺎﻫﻰ ﻓـﺮض‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ اﻳﺠﺎد ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬اﻳﻦ ﺗﺮاﻛﻢ ﻣﻨﻈﻤﻪ ﻫﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن و ﺗﺸﻜﻠﻬﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن دوﻟﺘﻰ و ادارى ﺑﺮاى رﺳـﻴﺪن‬ ‫ﺑﻪ اﻳﻦ اﻫﺪاف ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً ﻛﺎرﺳﺎز ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ ﺗﺸﻜﻠﻬﺎى ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻬﺎى ﻣﻮﺟـﻮد را ﺑﺎﻳـﺪ ﻛﺎرآﻣـﺪ‬ ‫ﻛﺮد‪ .‬ﻓﺮض ﺑﻔﺮﻣﺎﺋﻴﺪ ﺧﻮد وزارت ﻋﻠﻮم در ﻣﻌﺎوﻧﺘﻬﺎى ذى رﺑﻂ‪ ،‬در ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻬﺎى ﻛـﻼن زﻳﺮﻣﺠﻤﻮﻋـﻪ ى‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار رؤﺳﺎي داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺆﺳﺴﺎت آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻲ و ﻣﺮاﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ‪85/5/23 -‬‬

‫‪ .9‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺸﮕﺎه‬

‫ﻣﻌﺎوﻧﺘﻬﺎ دﻗﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬آدﻣﻬﺎى ﺑﺎﺳﻮاد‪ ،‬ﻛﺎرآﻣﺪ‪ ،‬ﻣـﺆﻣﻦ‪ ،‬اﻧﻘﻼﺑـﻰ‪ ،‬ﺷـﺠﺎع‪ ،‬ﺧﻮﺷـﻔﻜﺮ‪ ،‬ﺑﻬـﺮه ﺑﺮﻧـﺪه ى از‬ ‫ﻧﻴﺮوﻫﺎى اﻧﺴﺎﻧﻰ ﻛﺎرآﻣﺪ را آﻧﺠﺎﻫﺎ ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪ .‬ﻳﺎ ﺷﻮراى ﻋﺎﻟﻰ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻛﻪ ﻣﻦ ﻣﻜﺮراً ﺳـﻔﺎرش‬ ‫ﻛﺮده ام‪ ،‬ﻧﻮع ارﺗﺒﺎﻃﺸﺎن را ﺑﺎ ﻧﺨﺒﮕﺎن آﻧﭽﻨﺎن ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ اﻳـﻦ ارﺗﺒـﺎط روان ﺑﺸـﻮد ﺗـﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨـﺪ از‬ ‫ﻧﻈﺮات آﻧﻬﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻫﺎى ﻣﻮﺟﻮد را ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﺮد‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﺘﻮان ﭘﺎﻳﻪ ى ﻋﻠـﻢ و‬ ‫ﺗﺤﻘﻴﻖ را در ﻛﺸﻮر ﭘﻴﺶ ﺑﺮد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫‪537‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار اﺳﺎﺗﻴﺪ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪88/6/5 -‬‬

‫‪ .10‬ﺟﻬﺎد داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ‬

‫‪10‬‬ ‫ﺟﻬﺎد داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ‬

‫‪ .10‬ﺟﻬﺎد داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ‬ ‫* اﺟﺘﻨﺎب ﺟﻬﺎد داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ از ورود در ﮔﺮاﻳﺶﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﻲ‬

‫اﮔﺮ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺟﻬﺎد ﺧﻮب ﻛﺎر ﻛﻨﺪ و ﻧﻴﺮوﻫﺎى اﻧﺴﺎﻧﻰ را ﺟﺬب ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺷﺮﻃﺶ اﻳﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﺮادران در ﺳﻄﻮح ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺴﺎﺳﻴﺘﻬﺎى ﻏﻠﻂ ﺳﻴﺎﺳﻰ را ﻛﻨﺎر ﺑﮕﺬارﻧﺪ؛ واﻟّﺎ در ﺑﺪﻧﻪ‪ ،‬ﺧﻴﻠـﻰ ﻫـﻢ‬ ‫اﻧﺘﻈﺎرى ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻣﻰداﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﻦ در اﻳﻦ ﭼﻨﺪﺳﺎﻟﻪ‪ ،‬در اﻳﻦﮔﻮﻧـﻪ ﻣـﻮارد ﺣﺴـﺎس ﺑـﻮدم و ﺑـﻪ‬ ‫ﺟﺰﻳﻴﺎت ﻛﺎر ﻫﻢ آﮔﺎﻫﻰ داﺷﺘﻢ‪ .‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ در ﺟﻬﺎد داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ اﻫـﻮاز‪ ،‬ﭼﻨـﺪ ﺟـﻮان داﻧﺸـﺠﻮى‬ ‫ﭘ‪‬ﺮﺷﻮر ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪ -‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﺎن ﺷﻮرﺷﺎن را ﻫﻢ ﺣﻔﻆ ﻛﺮد؛ آن ﻫﻴﺠﺎن و ﺷﻮر و ﺷـﻮق‬ ‫اﻧﻘﻼﺑﻴﺸﺎن را ﻫﻢ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻗﻴﻤﺘﻰ ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻧﮕﻬﺪاﺷﺖ ‪ -‬ﺣﺎﻻ ﻳﻚ وﻗﺖ ﭼﻴﺰى ﻫﻢ ﻣﻰﮔﻮﻳـﺪ‪ ،‬آن‬ ‫ﻗﺎﺑﻞ اﻏﻤﺎض اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻌﻤﻴﻢ ﻫﻢ ﻧﺒﺎﻳﺪ داد‪ ،‬ﻣﻦ ﻫﻢ اﻋﺘﻘﺎدم اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻌﻤﻴﻢ داد‪ ،‬ﻣـﻦ ﻫـﻢ‬ ‫ﺗﻌﻤﻴﻢ ﻧﻤﻰدﻫﻢ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﺳﺆال ﺑﺮاى ﻣﻦ ﭘﻴﺶ ﻣﻰآﻳﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺗﺸﻜﻴﻼت ادارى واﺑﺴﺘﻪى ﺑﻪ ﻳﻚ دﺳﺘﮕﺎه‪ ،‬رﺋﻴﺲ و‬ ‫ﻣﺴﺆوﻟﻰ دارد‪ .‬اﻳﻦ رﺋﻴﺲ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻨﺘﺮﻟﻰ‪ ،‬ﻣﺮاﻗﺒﺘﻰ و ﺳﺆاﻟﻰ ﺑﻜﻨـﺪ‪ .‬ﻣـﻦ در ﺷـﻮراى ﻋـﺎﻟﻰ اﻧﻘـﻼب‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ‪ ،‬از آﻗﺎى واﻋﻆزاده ‪ -‬در آن اوﻗﺎﺗﻰ ﻛﻪ اﻳﺸﺎن ﻣﺴﺆول ﺑﻮدﻧﺪ ‪ -‬ﭼﻨﺪ ﺑﺎر ﻫﻤـﻴﻦ ﺳـﺆال را‬ ‫ﻣﻰﻛﺮدم‪ .‬ﺣﺎﻻ ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر‪ ،‬ﺟﻨﺎبﻋﺎﻟﻰ ﻗﻬﺮاً ﻣﺨﺎﻃﺐ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺧﻄﺎب ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ .‬اﻧﺘﻈـﺎر زﻳـﺎدى از‬ ‫آن ﺟﻮاﻧﺎن ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻧﺘﻈﺎر از اﻳﻦ ﺳﻄﻮح ﺑﺎﻻﺳﺖ‪ .‬ﮔﺮاﻳﺸﻬﺎى ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺷﻤﺎﻫﺎ واﻗﻌﺎً ﻣﺸـﺨﺺ‬ ‫اﺳﺖ؛ ﻳﻜﺴﺎن ﻫﻢ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻫﺮﻛﺪام ﻫﻢ‪ ،‬آن ﮔﺮاﻳﺶ ﺧﺎص ﺳﻴﺎﺳﻴﺶ ﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫‪539‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫ﻫﻴﭻ اﺷﻜﺎﻟﻰ ﻫﻢ ﻧﺪارد ﻛﻪ اﻳﻦ ﮔﺮاﻳﺸﻬﺎ‪ ،‬ﻳﻚﺟﺎ ﺑﺎ ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ ﺑﻨﺸﻴﻨﻨﺪ و ﻛﺎرى را ﻛﻪ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ اﻧﺠـﺎم‬ ‫ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاى »ﻛﺎر« اﻧﺠﺎم ﺑﺪﻫﻨﺪ؛ ﻧﻪ ﺑﺮاى آنﻛﻪ در ﺧﺪﻣﺖ آن ﮔﺮاﻳﺸﻬﺎى ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨـﻰ واﻗﻌـﺎً‬ ‫اﻳﻦ ﮔﺮاﻳﺸﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺷﻤﺎﻫﺎ دارﻳﺪ ‪ -‬ﻛﻪ ﻫﻴﭽﻜﺪاﻣﺶ ﻫـﻢ ﭼﻴﺰﻫـﺎﻳﻰ ﻧﻴﺴـﺖ ﻛـﻪ از ﻣﺠﻤـﻮع ﺧﻄـﻮط‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻛﺸﻮر ﺧﺎرج ﺑﺸﻮد؛ ﺑﻠﻜﻪ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه و ﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ ‪ -‬ﺑﺪون اﻳﻦﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ آﻧﻬﺎ را ﺗﺨﻄﺌﻪ‬ ‫ﻳﺎ ﻧﻔﻰ ﻛﻨﻴﻢ؛ اﻣﺎ آنﻗﺪر ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاى آن‪ ،‬ﻛﺎرِ ﺑﺎ ﻋﻈﻤﺖ ﺟﻬﺎد داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﻗﺮﺑﺎﻧﻰ ﺑﺸﻮد‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﮔﺮاﻳﺸﻬﺎى ﺳﻴﺎﺳﻰ و ﺧﻄﻰ و ﺳﻠﻴﻘﻪﻳﻰ ‪ -‬ﺣﺎﻻ ﻫﺮﭼﻪ اﺳﻤﺶ را ﻣﻰﮔﺬارﻳﺪ ‪ -‬ﺧﻮدش ﻓﻰﻧﻔﺴـﻪ‪،‬‬ ‫ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ از ﻛﺎر ﺟﻬﺎد داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ و ﺧـﻮد ﺟﻬـﺎد داﻧﺸـﮕﺎﻫﻰ اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ﺟﻬـﺎد داﻧﺸـﮕﺎﻫﻰ‪ ،‬اﺻـﻼً‬ ‫ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﺪ در ﻛﺎﻧﺎل اﻳﻦ ﮔﺮاﻳﺸﻬﺎ وارد ﺑﺸﻮد؛ ﻋﻈﻴﻤﺘﺮ از آﻧﻬﺎﺳﺖ‪ ،‬آن ﮔﻨﺠﺎﻳﺶ را ﻧـﺪارد‪ .‬ﻛﻤـﺎاﻳﻦﻛـﻪ‬ ‫ﺷﻤﺎ ﺑﺮاى ﻛﺎرﻫﺎى ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻰ و ﻓﺮﻫﻨﮕﻴﺘﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ و ﺗﺤﻘﻴﻘـﺎﺗﻰ اﺣﺘﻴـﺎج دارﻳـﺪ و ﻫﺮﺟـﺎ‬ ‫دﻳﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺷـﺮط اﺳـﻼم و اﻧﻘـﻼب را ﻓﻘـﻂ ﺷـﺮط ﺑﺪاﻧﻴـﺪ و ﻻﻏﻴـﺮ‪ .‬در ﮔﺰﻳﻨﺸـﻬﺎ ﻫـﻢ‬ ‫ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻦ ﻣﻰداﻧﻢ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ اﻳﻦﻃﻮرﻳﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ ﻣﻦ واﻗﻌﺎً اﻳﻦ را در ﺑﺮادران ﻳﺎﻓﺘﻢ ﻛﻪ‬ ‫ﺑﻪ آن ﻫﺪف‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻰﭘﺮدازﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺑﺘﺪاﻳﻰ ﺟﺰﻳﻰ‪.‬‬ ‫ﺟﻬﺎد ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮدش را از ﺑﺮﺧﻰ از اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬ﭼﻨﺪى ﭘﻴﺶ ‪ -‬ﻳﺎدم ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻰ ﺑﻮد و‬ ‫ﻗﻀﻴﻪ ﻫﻢ اﻻن درﺳﺖ ﻳﺎدم ﻧﻴﺴﺖ ‪ -‬ﻧﺎﻣﻪﻳﻰ ﺑﺮاى ﻣﻦ آوردﻧﺪ ﻛﻪ اﻧﺠﻤﻦ اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬ﭘﺎﻳﺶ اﻣﻀﺎء ﻛﺮده‪،‬‬ ‫‪540‬‬

‫ﻣﻬﺮزده؛ آﻗﺎى دﻛﺘﺮ رﺣﻴﻤﻴﺎن ‪ -‬رﺋﻴﺲ داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان ‪ -‬ﭘﺎﻳﺶ اﻣﻀﺎء ﻛﺮده‪ ،‬ﻣﻬﺮزده؛ ﺟﻬﺎد داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ‬ ‫ﻫﻢ ﻣﻬﺮ زده ﺑﻮد‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬اﻳﻦ‪ ،‬ﭼﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺘﻰ دارد؟! اﻧﺠﻤﻦ اﺳﻼﻣﻰ ﻛﺠـﺎ‪ ،‬آﻗـﺎى دﻛﺘـﺮ رﺣﻴﻤﻴـﺎن ﻛﺠـﺎ‪،‬‬ ‫ﺟﻬﺎد داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ﻛﺠﺎ؟! ﺑﻠﻪ‪ ،‬وﻗﺘﻰ ﺑﻪ آﻗﺎى دﻛﺘﺮ رﺣﻴﻤﻴﺎن ﻫﻢ‪ ،‬ﻣﻨﻬﺎى ﻣﺜﻼً رﻳﺎﺳﺖ اﻳﺸﺎن ﻧﮕـﺎه ﻛﻨـﻴﻢ‪،‬‬ ‫ﺟﻮان اﻧﻘﻼﺑﻰ ﭘ‪‬ﺮﺷﻮرى اﺳﺖ‪ ،‬ﻗﺪﻣﺶ روى ﭼﺸﻢ‪ ،‬ﻣﺎ ﻗﺒﻮل دارﻳﻢ؛ اﻣﺎ ﺣﺪود ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺸـﺨﺺ و ﺣﻔـﻆ‬ ‫ﺑﺸﻮد‪ .‬ﺟﻬﺎد داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر‪ .‬وﻗﺘﻰ ﺟﻬﺎد داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ را ﺗﺠﺰﻳـﻪ ﺑﻜﻨﻴـﺪ‪ ،‬از ﻫﻤـﻴﻦ ﺟﻮاﻧـﺎن‬ ‫اﻧﻘﻼﺑﻰ و ﭘ‪‬ﺮﺷﻮر ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻰﺷﻮد ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻫﻢ ﻫﺴـﺘﻴﺪ‪ ،‬ﺧﻴﻠـﻰ ﻫـﻢ ﺧـﻮب اﺳـﺖ‪ ،‬آدم دوﺳـﺖ ﻫـﻢ‬ ‫ﻣﻰدارد ﻛﻪ اﺻﻼً اﻳﻦ ﺷﻮر و ﻫﻴﺠﺎن ﺑﺎﺷﺪ؛ اﻣﺎ اﻳﻦ ﺷـﻴﺊ از ﭼـﻪ ﺣﻴﺜـﻰ؟ در ﻣﺤـﻴﻂ ﻃﻠﺒﮕـﻰ ﻣـﺎ‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﺴﺄﻟﻪى ﺣﻴﺜﻴﺖ ﺧﻴﻠﻰ ﺗﻮﺟﻪ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﭼﻴﺰ ﺧﻴﻠﻰ ﻣﻬﻤﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﮔـﺎﻫﻰ ﻳـﻚ ﭼﻴـﺰ واﺣـﺪ‪ ،‬از دو‬ ‫ﺣﻴﺜﻴﺖ ﻣﺘﻔﺎوت‪ ،‬دو ﭼﻴﺰ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺨﺺ‪ ،‬از اﻳﻦ ﺣﻴﺚ ﻣﻄﺮح اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﺎ از آن ﺣﻴﺚ؟ اﻳﻨﻬـﺎ ﺧﻴﻠـﻰ‬ ‫ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ .10‬ﺟﻬﺎد داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ‬

‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﺣﻴﺜﻴﺎت‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﺸﻮد‪ .‬ﺷﻤﺎ از ﺣﻴﺚ رﻳﺎﺳﺖ داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﭼﻪ وﻇﺎﻳﻔﻰ ﺑﻪﻋﻬﺪه دارﻳـﺪ؟ ﺣـﺎﻻ‬ ‫ﻣﻨﻈﻮرم اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ از آﻗﺎى دﻛﺘﺮ رﺣﻴﻤﻴﺎن ﺑﭙﺮﺳﻢ‪ .‬ﻧﻪ‪ ،‬اﻳﺸﺎن را ﻛﻪ ﻣﺎ ﻣﻰﺷﻨﺎﺳﻴﻢ و ﻣﻦ واﻗﻌـﺎً ﻫـﻢ‬ ‫ﺑﻪ اﻳﺸﺎن ﻋﻼﻗﻪ دارم‪ .‬اﻳﻦ آﻗﺎى دﻛﺘﺮ رﺣﻴﻤﻴﺎن را ﻗﺒﻞ از اﻳﻦﻛﻪ ﺑﺒﻴﻨﻢ‪ ،‬از دور ﻣﻰﺷـﻨﺎﺧﺘﻢ و اﻳﺸـﺎن را‬ ‫دوﺳﺖ ﻣﻰداﺷﺘﻢ و ﺑﻪ ﺗﺪﻳﻦ و ﺗﻔﻜﺮ اﻧﻘﻼﺑﻰ ﻗﺒﻮل داﺷﺘﻢ‪ .‬آﻗﺎى رﺣﻤﺘﻰ ﻋﺰﻳﺰﻣﺎن ﻫـﻢ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﺟـﺎى‬ ‫ﺧﻮد‪ .‬اﻣﺎ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻢ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ‪ ،‬اﺻﻼً وﺟﻬﻰ ﻧﺪارد‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﺷﻤﺎ را ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﺟﻬـﺎد داﻧﺸـﮕﺎﻫﻰ ‪-‬‬ ‫ﺣﺎﻻ ﻓﻌﻼً ﺟﻬﺎد داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ را ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ ‪ -‬از ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺧﻮدﺗﺎن ﺗﻨﺰل ﻣﻰدﻫـﺪ‪ .‬آنوﻗـﺖ‪ ،‬ﺷـﻤﺎ دﻳﮕـﺮ آن‬ ‫ﺗﻮاﻧﺎﻳﻴﻬﺎى ﻻزم را ﺑﺮاى آن ﻛﺎرى ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻬﺪهﺗﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺨﻮاﻫﻴﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ‪ ،‬ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﻧﻜـﺎت‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﺸﻮد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺟﻮاﻧﺎن داﻧﺸﺠﻮ را در ﺧﻂ ﺻﺤﻴﺢ ﻓﻜﺮي و ﻋﻤﻠﻲ ﻫﺪاﻳﺖ ﻛﻨﻴﺪ‬

‫ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﺟﻬﺎد داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ‪ ،‬ﺑﺎﻻﺗﺮ از آن ﭼﻴﺰى اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﺘّﻰ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان وﻇﻴﻔﻪى ﺟﻬﺎد داﻧﺸـﮕﺎﻫﻰ ‪-‬‬ ‫ﻳﻌﻨﻰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت و ﻛﺎر ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ‪ -‬ﻣﻌﻴﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺟﻬﺎد داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ آن دﺳﺘﮕﺎﻫﻰ ﺑﺎﺷﺪ ﻛـﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﻣﻮجِ ﺟﻮانِ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻛﻦِ داﻧﺸﺠﻮى ﻛﺸﻮر را در داﺧـﻞ داﻧﺸـﮕﺎﻫﻬﺎ ﻫـﺪاﻳﺖ ﻛﻨـﺪ و اﻳﻨﻬـﺎ را ﺑـﻪ‬ ‫ﭘﺨﺘﮕﻰ و ﻛﻤﺎل ﻻزم ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ .‬دﺳﺘﮕﺎه رﺳﻤﻰ دوﻟﺘﻰ و ﻳﺎ وزارت‪ ،‬ﻫﺮﭼﻪ ﻫﻢ ﻛـﻪ از ﻟﺤـﺎظ ﻣـﺪﻳﺮان و‬ ‫ﻣﺴﺆوﻻن‪ ،‬ﻣﻮرد ﭘﺴﻨﺪ و ﻗﺒﻮل ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎز ﺟﻬﺎد داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ‪ ،‬ﻳﻚ ﺣﺎﻟﺖ ﺧﻮدﻣـﺎﻧﻲﺗـﺮ و ﺻـﻤﻴﻤﻲﺗـﺮى‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪ دارد و ﺗﺮﻛﻴﺒﺶ‪ ،‬ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺟﻮاﻧﺘﺮى اﺳﺖ و اﺳﺎﺳﺎً ﮔﻮﻳﺎ ﺑﻨﺎ ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﺮاى ﻫﻤﻴﻦ ﻛﻪ ﺑﺎ‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ارﺗﺒﺎط داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬از داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﭙﺮدازد‪ ،‬از زﺑﺎن آﻧﻬﺎ ﺣـﺮف ﺑﺰﻧـﺪ و ﺑـﻪ‬ ‫آﻧﻬﺎ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﺑﻜﻨﺪ‪ .‬ﻣﺴﺄﻟﻪاش‪ ،‬ﻣﺴﺄﻟﻪى داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن اﺳﺖ و اﻳـﻦ ﻛـﺎر‪ ،‬از ﻋﻬـﺪهى ﺟﻬـﺎد داﻧﺸـﮕﺎﻫﻰ‪،‬‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﺑﻬﺘﺮ ﺑﺮﻣﻰآﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﺣﻘﻴﻘﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎﻳﻤﺎن‪ ،‬اﺑﺰار و وﺳﺎﻳﻞ ﻻزم ﺑﺮاى ﻫﺪاﻳﺖ ﻓﻜﺮى اﻳﻦ ﻧﺴﻞ ﺟﻮان‬ ‫داﻧﺸﺠﻮ‪ ،‬ﺑﻪ ﻗﺪر واﻓﺮ و ﻛﺎﻓﻰ ﻧـﺪارﻳﻢ و ﺗﻔﻜـﺮ اﻧﻘﻼﺑـﻰ‪ ،‬ﻋﻤـﻖ و ﭘﺨﺘﮕـﻰ ﻻزم را در داﻧﺸـﮕﺎه ﭘﻴـﺪا‬ ‫ﻧﻤﻰﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬واﺿﺢ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻓﺮض ﻛﻨﻴﻢ ﻛﺴﻰ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻣﻌﺮﻓـﺖ ﻳـﺎ‬ ‫اﻋﺘﻘﺎدى ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و وارد داﻧﺸﮕﺎه ﺑﺸﻮد‪ ،‬اﻳﻦﻃﻮر ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﺎﺷـﻴﻢ ﻛـﻪ اﻳـﻦ ﺷـﺨﺺ‪،‬‬ ‫ﻓﺮدا ﻛﻪ از داﻧﺸﮕﺎه ﺑﻴﺮون ﻣﻰآﻳﺪ‪ ،‬ﻓﺮد اﻧﻘﻼﺑﻰِ ﻣﺆﻣﻨﻰ ﺑﻴﺮون آﻣﺪه اﺳـﺖ؛ درﺳـﺖ اﺳـﺖ؟ ﻋﻜﺴـﺶ‪،‬‬ ‫ﻣﺼﺎدﻳﻘﻰ دارد؛ ﻣﺼﺎدﻳﻖ ﻛﻤﻰ ﻫﻢ ﻧﺪارد‪ .‬ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ در ﻣﺤﻴﻄﻬﺎى ﺧﺎﻧﻮادﮔﻰ ﻳﺎ ﻣﺤﻴﻂ ﺷـﻬﺮى‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺷﻮراي ﻣﺮﻛﺰي ﺟﻬﺎد داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﺳﺎﻟﮕﺮد ﺗﺄﺳﻴﺲ اﻳﻦ ﻧﻬﺎد‪69/6/11 -‬‬

‫‪541‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫ﺧﻮدﺷﺎن‪ ،‬ﺑﻪ اﻧﻘﻼب و اﺳﻼم و ﻣﺒﺎﻧﻰ اﻧﻘﻼﺑﻰ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ؛ اﻣﺎ ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎه ﻛﻪ ﻣﻰآﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻤﺮﻧﮓ ﻣﻰﺷـﻮد‪،‬‬ ‫ﻳﺎ ﺑﻰﺗﻔﺎوت ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ‪ -‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ اﺷﺎره ﻛﺮدﻧﺪ ‪ -‬ﺟﺬب ﻳﻚ ﺟﺎذﺑﻪﻫﺎى ﻋﻠﻰاﻟﻘﺎﻋﺪه ﻣﻨﺎﻓﻰ ﺑـﺎ‬ ‫ﺗﻔﻜﺮ و ﺣﺮﻛﺖ اﻧﻘﻼﺑﻰ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ؛ اﻣﺎ آن ﻃﺮف ﻗﻀﻴﻪ ﻛﻪ ﻣﺘﻮﻗﻊ اﺳﺖ‪ ،‬وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬ ‫ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺎرى ﺑﻜﻨﻴﻢ ﻛﻪ در داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬وﻗﺘﻰ داﻧﺸﺠﻮ وارد ﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦﺟﺎ ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺮﺣﻠـﻪﻳـﻰ ﺑﺎﺷـﺪ ﺗـﺎ‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﺎنﻛﻪ ﺑﺮ ﻋﻠﻢ ﺧﻮد ﻣﻰاﻓﺰاﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺮ ﺗﻔﻜﺮ و ﺑﻴﻨﺶ ﺻﺤﻴﺢ و ﺧﻂ درﺳـﺖ و ﻫـﺪاﻳﺖ ﺧـﻮدش ﻫـﻢ‬ ‫ﺑﻴﻔﺰاﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ‪ ،‬ﺟﻬﺎد داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ در اﻳﻦ ﻛﺎر‪ ،‬ﺑـﻪ ﻧﺤـﻮ واﻓـﺮى ﺳـﻬﻴﻢ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ اﻧﺠﻤﻨﻬـﺎى‬ ‫اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬اﮔﺮﺧﻮب ﻋﻤﻞ ﺑﻜﻨﻨﺪ؛ دﻓﺎﺗﺮ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻰ‪ ،‬اﮔﺮ ﭘﺨﺘﻪ و ﻛﺎﻣـﻞ ﻋﻤـﻞ ﺑﻜﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﻣـﻰﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺳـﻬﻢ‬ ‫زﻳﺎدى داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ آن ﺳﻬﻤﻰ ﻛﻪ ﺟﻬﺎد داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻣﻜﺎﻧﺎت و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰﻳﻬﺎى دﻗﻴﻖ و‬ ‫ﻧﻴﺰ ﺛﺒﺎﺗﻰ ﻛﻪ دارد‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬ﻫﻴﭽﻴﻚ از آﻧﻬﺎ آن ﺳﻬﻢ را ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻋﻬـﺪه ﺑﮕﻴﺮﻧـﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻛﺎر را ﺑﺎﻳﺪ ﺷﻤﺎ ﺟﺰو ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻳﺘﺎن ﻗﺮار ﺑﺪﻫﻴﺪ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻛـﺎر ﻓﺮﻫﻨﮕـﻰ و ﻫﻨﺮﻳﺘـﺎن‪ ،‬در اﻳـﻦ ﺟﻬـﺖ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺣﺘّﻰ ﻛﺎر ﺗﺤﻘﻴﻘﻴﺘﺎن ﻫﻢ در اﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺟﻮاﻧﺎن داﻧﺸﺠﻮ را در ﺧـﻂ ﺻـﺤﻴﺢ ﻓﻜـﺮى و‬ ‫ﻋﻤﻠﻰ ﻫﺪاﻳﺖ ﺑﻜﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻦ اﻻن ﻫﻢ ﻣﻌﺘﻘﺪم ﻛﻪ ﺟﻬـﺎد داﻧﺸـﮕﺎﻫﻰ را ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﺮاى اﻳـﻦ ﻣﻨﻈـﻮر‬ ‫ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر‪ ،‬ﻣﻨﻈﻮر ﻛﺎﻣﻼً ﻋﻘﻼﻳﻰ و ﻣﺘﻴﻨﻰ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪542‬‬

‫ﺟﻬﺎد داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ‪ ،‬اﻳﻦﻃﻮر ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ رودرﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ ﭼﻮن ﻳﻚ ﻋﺪه ﺟﻮان و ﻋﻼﻗﻪﻣﻨـﺪ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺑﺸﻮﻧﺪ‪ .‬ﻧﻪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاى ﻣﻨﻈﻮر ﺻﺤﻴﺤﻰ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺑﺸﻮد‪ .‬آن ﻣﻨﻈﻮر ﺻـﺤﻴﺢ‪ ،‬ﻫﻤـﻴﻦ‬ ‫ﻧﺠﺎت داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و ﻫﺪاﻳﺖ اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن ﺟﻮاﻧﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ وارد داﻧﺸﮕﺎه ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻌـﺪ از داﻧﺸـﮕﺎه‬ ‫ﺑﻴﺮون ﻣﻰآﻳﻨﺪ و ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﻣﺎ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﮕﺎه ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬اﺻﻼً ﻣﺎ اﻣﻴﺪ ﺑﺴـﺘﻪاﻳـﻢ ﻛـﻪ ﻣﻤﻠﻜـﺖ را اﻳﻨﻬـﺎ اداره‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﺪاﻳﺖ اﻳﻨﻬﺎ در ﺟﻬﺖ ﺻﺤﻴﺢ ﻓﻜﺮى و ﻋﻤﻠﻰ‪ ،‬ﻛﺎر ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻤﻰ اﺳﺖ و ﺟﻬﺎد ﻣﻰﺗﻮاﻧـﺪ ﺳـﻬﻢ‬ ‫ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ و ﻋﻤﺪهﻳﻰ از اﻳﻦ ﻛﺎر را ﺑﺮ ﻋﻬﺪه ﺑﮕﻴﺮد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻛﺎر ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ در ﺟﻬﺎد داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ‬

‫رﺋﻴﺲ ﻣﺤﺘﺮم ﺟﻬﺎد داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺴﺄﻟﻪى ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ و ﻧﻬﻀـﺖ ﻧـﺮماﻓـﺰارى ‪ -‬اﻳـﻦ‬ ‫ﺷﻌﺎرى ﻛﻪ ﻣﺎ ﻣﻄﺮح ﻛﺮدﻳﻢ ‪ -‬ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪى ﺟﻬﺎد داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺷـﻮد‪ .‬اﻳـﻦ ﻣﻮﺿـﻮع ﺑـﺮاى ﻣـﻦ‬ ‫ﻣﻄﻠﺐ ﺗﺎزهﻳﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺎﻣﻼً ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮرﺳﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺎر ﻋﻠﻤﻰﺗﺎن را اﻫﻤﻴﺖ ﺑﺪﻫﻴﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻛـﺎر ﻓﺮﻫﻨﮕـﻰ‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺷﻮراي ﻣﺮﻛﺰي ﺟﻬﺎد داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﺳﺎﻟﮕﺮد ﺗﺄﺳﻴﺲ اﻳﻦ ﻧﻬﺎد‪69/6/11 -‬‬

‫‪ .10‬ﺟﻬﺎد داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ‬

‫ﻫﻢ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﺑـﻪ ﻫﻤـﻴﻦ اﻧـﺪازه اﻫﻤﻴـﺖ دارد؛ ﻛـﺎر روى اﻳﻤـﺎن‪ ،‬ﻛـﺎر روى ﺑﺎورﻫـﺎى ﺷـﺠﺎﻋﺖآور‪،‬‬ ‫ﻋﺰتآور و آﮔﺎﻫﻰآور‪ ،‬ﻛﻪ اﻳﻤﺎن اﺳﻼﻣﻰ ﺟﺎﻣﻊ ﻫﻤﻪى اﻳﻨﻬﺎﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻋﻠﻢ ﺟﻬﺎدي و ﺟﻬﺎد ﻋﻠﻤﻲ‬

‫در ﻣﻮرد ﺟﻬﺎد داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ﻣﻦ اﻋﺘﻘﺎدم اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﻛﻴﺐ ‪ -‬ﺟﻬﺎد و داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬و ﺗﻠﻔﻴﻖ ﺟﻬﺎد ﻛﻪ‬ ‫ﻳﻚ اﻣﺮ ارزﺷﻰ ﻣﻌﻨﻮى اﺳﺖ ﺑﺎ ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ و ﺑﺎ داﻧﺸﮕﺎه ‪ -‬داراى ﭘﻴﺎم اﺳـﺖ؛ ﻧﺸـﺎن ﻣـﻰدﻫـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻰﺗﻮان ﻋﻠﻢ ﺟﻬﺎدى و ﻧﻴﺰ ﺟﻬﺎد ﻋﻠﻤﻰ داﺷﺖ؛ اﻳﻦ ﻫﻤﺎن ﻛﺎرى اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻤﺎﻫﺎ ﻣﺸﻐﻮﻟﻴﺪ‪ .‬ﻋﻠﻢ ﺷـﻤﺎ‬ ‫ﻋﻠﻢ ﺟﻬﺎدى اﺳﺖ؛ ﺑﺎ ﺟﻬﺎد و ﺑﺎ اﺟﺘﻬﺎد ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ؛ درﻳﻮزهﮔﺮى و ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻧﺸﺴﺘﻦ ﺑﺮاى ﻫﺪﻳﻪ ﺷـﺪن‬ ‫ﻋﻠﻢ از اﻳﻦﺳﻮ و آنﺳﻮ ﻧﻴﺴﺖ؛ دﻧﺒﺎل ﻋﻠﻢ ﻣﻰروﻳﺪ ﺗﺎ آن را ﺑﻪدﺳﺖ ﺑﻴﺎورﻳﺪ؛ اﻳﻦ ﻋﻠﻢ ﺟﻬﺎدى و ﻋﻠﻢ‬ ‫ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪى از ﻣﺠﺎﻫﺪت و اﺟﺘﻬﺎد و ﺗﻼش اﺳﺖ‪ .‬از ﻃﺮﻓﻰ ﺷﻤﺎ ﻣﺸﻐﻮل ﺟﻬﺎد ﻫﺴـﺘﻴﺪ‪ .‬ﺟﻬـﺎد ﻳﻌﻨـﻰ‬ ‫ﻣﺒﺎرزه ﺑﺮاى ﻳﻚ ﻫﺪف واﻻ و ﻣﻘـﺪس‪ .‬ﻣﻴـﺪاﻧﻬﺎﻳﻰ دارد؛ ﻳﻜـﻰ از ﻣﻴـﺪاﻧﻬﺎﻳﺶ ﺣﻀـﻮر در ﻧﺒﺮدﻫـﺎى‬ ‫ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪى راﻳﺞ ﺟﻬﺎﻧﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻴﺪان ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻫﻢ دارد؛ ﻣﻴﺪان ﻋﻠﻢ ﻫﻢ دارد؛ ﻣﻴﺪان اﺧﻼق ﻫـﻢ دارد‪.‬‬ ‫ﻣﻼك در ﺻﺪق ﺟﻬﺎد اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺣﺮﻛﺘﻰ ﻛﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻰﮔﻴﺮد‪ ،‬ﺟﻬﺘﺪار و ﻣﻮاﺟﻪ ﺑﺎ ﻣﻮاﻧﻌﻰ ﺑﺎﺷـﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﻫﻤﺖ ﺑﺮ زدودن اﻳﻦ ﻣﻮاﻧﻊ ﮔﻤﺎﺷﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد؛ اﻳﻦ ﻣﻰﺷﻮد ﻣﺒﺎرزه‪ .‬ﺟﻬﺎد ﻳﻌﻨﻰ ﻳﻚ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺒﺎرزهﻳﻰ‪،‬‬ ‫ﻛﻪ وﻗﺘﻰ داراى ﺟﻬﺖ و ﻫﺪف اﻟﻬﻰ ﺑﻮد‪ ،‬آنوﻗﺖ ﺟﻨﺒﻪى ﺗﻘﺪس ﻫﻢ ﭘﻴـﺪا ﻣـﻰﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺷـﻤﺎ ﻣﺒـﺎرزهى‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ؛ زﻳﺮا اﻳﻦ ﻛﺎر ﺷﻤﺎ ﺑﻪﻃﻮر واﺿﺢ دﺷﻤﻨﺎن ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺮﺳﺨﺘﻰ دارد ﻛﻪ ﻧﻤـﻰﺧﻮاﻫﻨـﺪ اﻳـﻦ‬ ‫ﺣﺮﻛﺖ ﻋﻠﻤﻰ و ﺗﺤﻘﻴﻘﻰ اﻧﺠﺎم ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬ﻟﺬا ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﺟﻬﺎد داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ﻓﻘﻂ ﻳﻚ ﻧﻬـﺎد ﻧﻴﺴـﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ‬ ‫ﻳﻚ ﻓﺮﻫﻨﮓ اﺳﺖ؛ ﻳﻚ ﺳﻤﺘﮕﻴﺮى و ﺣﺮﻛﺖ اﺳـﺖ‪ .‬ﻫﺮﭼـﻪ ﺑﺘـﻮاﻧﻴﻢ ﻣـﺎ اﻳـﻦ ﻓﺮﻫﻨـﮓ را در ﺟﺎﻣﻌـﻪ‬ ‫ﮔﺴﺘﺮش دﻫﻴﻢ و آن را ﭘﺎﻳﺪار و اﺳﺘﻮار ﻛﻨـﻴﻢ‪ ،‬ﻛﺸـﻮر را ﺑـﻪ ﺳـﻤﺖ ﺳـﺮﺑﻠﻨﺪى و ﻋـﺰت و اﺳـﺘﻘﻼل‬ ‫ﺣﻘﻴﻘﻰ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﭘﻴﺶ ﺑﺮدهاﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﺟﻬﺎد ﺑﻪ اﻧﺘﻈﺎرى ﻛﻪ از آن ﻣﻰرﻓﺖ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦ داد‪ .‬ﻳﻚ روز ﺷﺎﻳﺪ ﻓﻜﺮ ﻣﻰﺷﺪ ﻛﻪ ﺟﻬﺎد ﻳـﻚ‬ ‫ﺣﺮﻛﺖ ﮔﻠﺨﺎﻧﻪﻳﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاى ﻧﻤﻮﻧﻪﺳﺎزى درﺳﺖ ﻛﺮدﻳﻢ‪ .‬اﻣﺮوز اﻳﻦ ﮔﻠﺨﺎﻧﻪ دارد ﻓﻀـﺎى ﺟﺎﻣﻌـﻪ‬ ‫را ﺑﻪ ﮔﻠﺴﺘﺎن ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪﺳﺎزى اﻛﺘﻔﺎ ﻧﻜﺮده‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺮﻛﺎت ﺧﻮدش را دارد ﺳـﺮرﻳﺰ‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ آﻣﺎرﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ دادﻧﺪ ‪ -‬اﻟﺒﺘﻪ ﻗﺒﻼً ﻫﻢ ﺑﺮاﻳﻢ ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺑﻮدﻧﺪ و ﻣﺮور ﻛـﺮده ﺑـﻮدم ‪ -‬ﺑﺴـﻴﺎر‬ ‫ﭘ‪‬ﺮﻣﻌﻨﺎﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻫﻴﺄت ﻋﻠﻤﻲ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﺟﻬﺎد داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ‪83/4/1 -‬‬

‫‪543‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫اﻳﻦﻛﻪ ﺷﻤﺎ در ﺻﻔﻮف ﻣﻘﺪم ﻋﻠﻢ در ﺑﻌﻀﻰ از ﺑﺨﺸﻬﺎ دارﻳﺪ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ و آن را ﺑﺮاى ﭘﻴﺸـﺮﻓﺖ‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ و ﺻﻨﻌﺘﻰ و ﻓﻨﺎورى ﻛﺸﻮر ﺑﻪﻛﺎر ﻣﻰﮔﻴﺮﻳﺪ و ﺗﺤﻘﻴﻖ را رﺷﺪ ﻣﻰدﻫﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻨﺎﻳﺶ اﻳﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﮔﻠﺨﺎﻧﻪ دﻳﮕﺮ ﮔﻠﺨﺎﻧﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻓﻀﺎى ﺑﺎز و ﻣﻌﻄﺮى اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺣﺎل ﮔﺴﺘﺮش اﺳﺖ‪ ،‬و ﻣـﻦ‬ ‫ﻃﺮﻓﺪار اﻳﻦ ﮔﺴﺘﺮش ﻫﺴﺘﻢ؛ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﮔﺴﺘﺮش روزﺑﻪروز ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﻮد‪ .‬در اوﻟﻴﻦ ﮔﺰارﺷﻰ ﻛـﻪ اﻳﺸـﺎن‬ ‫ذﻛﺮ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﺗﻜﺜﻴﺮ و اﻧﺠﻤﺎد ﺳﻠﻮﻟﻬﺎى ﺑﻨﻴﺎدى ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﻦ ﮔﺰارﺷﻬﺎى ﺑﺴﻴﺎر ﺧﺮﺳﻨﺪﻛﻨﻨﺪهﻳﻰ را‬ ‫از اﻳﻦ ﻛﺎر ﺗﺤﻘﻴﻘﻰ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ درﻳﺎﻓﺖ ﻛﺮدم ﻛﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﮔﻮﻳﺎ اوﻟﻴﻦ ﺑـﺎر در دﻧﻴـﺎ ‪ -‬آنﻃـﻮر ﻛـﻪ در ذﻫـﻨﻢ‬ ‫ﻫﺴﺖ ‪ -‬ﺳﻠﻮﻟﻬﺎى اﻧﺴﻮﻟﻴﻦ ﺳﺎز را ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺮدﻧﺪ و ﻣﻦ اﺧﻴﺮاً در روزﻧﺎﻣﻪ ﺧﻮاﻧﺪم ﻛﻪ ﺳﻠﻮﻟﻬﺎى ﺑﻨﻴـﺎدى‬ ‫ﻗﻠﺐ را ﺑﺮاى ﺗﺮﻣﻴﻢ ﻗﻠﺐ ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪى آزﻣﺎﻳﺶ و ﻋﻤﻞ درآوردهاﻧـﺪ و ﭘﻴﻮﻧـﺪ زدهاﻧـﺪ‪ .‬اﻳﻨﻬـﺎ ﻣﻌﻨـﺎﻳﺶ‬ ‫ﻫﻤﺎن ﺳﺮ رﻳﺰ ﺷﺪن اﻳﻦ ﺑﺮﻛﺎت ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻘﻴﻪى ﻣﻮاردى ﻫﻢ ﻛﻪ ذﻛﺮ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻫـﺮ ﻛـﺪام‬ ‫ﻣﺜﺎل ﺑﺎرزى ﺑﺮاى ﺑﺮﻛﺎت ﺟﻬﺎد داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در دﻧﻴﺎ ﺑﺮاى اﻳﻦﻛﻪ ﺛﺎﺑﺖ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻋﻠﻢ ذات ﺳﻜﻮﻻر دارد و داﻧﺶ ﺑـﺎ ارزﺷـﻬﺎ ﻛـﺎرى ﻧـﺪارد‪ ،‬ﺧﻴﻠـﻰ‬ ‫ﺳﻌﻰ ﺷﺪ و ﺑﺮاﻳﺶ ﻓﻠﺴﻔﻪ درﺳﺖ ﻛﺮدﻧﺪ؛ اﺳﺘﺪﻻل ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﺤﺚ ﻛﺮدﻧﺪ ﺑﺮاى اﻳﻦﻛﻪ ﻣﻔﻬﻮم داﻧﺶ را‬ ‫ﻳﻚ ﻣﻔﻬﻮم ﻣﺠﺮد‪ ‬از ارزﺷﻬﺎ ﻣﻌﺮﻓﻰ ﻛﻨﻨﺪ؛ درﺳﺖ ﻧﻘﻄﻪى ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻛﺎرى ﻛﻪ اﻻن ﺷـﻤﺎ ﻛـﺮدهاﻳـﺪ‪ .‬ﺷـﻤﺎ‬ ‫ﻣﻰﮔﻮﻳﻴﺪ ﺟﻬﺎد داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ؛ ﺟﻬﺎد ﻳﻚ ارزش اﺳﺖ‪ .‬ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻣﻄﻠﺐ ﻫﻢ اﻳﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻋﻠـﻢ و ﻋﻘـﻞ‬ ‫‪544‬‬

‫اﺑﺰار دو ﺟﻨﺒﻪﻳﻰ اﺳﺖ؛ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ در ﺧﺪﻣﺖ ارزﺷﻬﺎ ﻗﺮار ﺑﮕﻴـﺮد‪ ،‬ﻣـﻰﺗﻮاﻧـﺪ در ﺧـﺪﻣﺖ ﺣﻴﻮاﻧﻴـﺖ و‬ ‫ﺳ‪‬ﺒ‪‬ﻌﻴﺖ ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬ﺑﺴﺘﮕﻰ ﺑﻪ اﻳﻦ دارد ﻛﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻋﻠﻢ ﺑﺎ ﭼﻪ ﻛﺴﻰ اﺳﺖ‪ .‬اﮔـﺮ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻋﻠـﻢ ﺑـﻪ‬ ‫دﺳﺖ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎى دﻧﻴﺎﻃﻠﺐ و ﻗﺪرتﻃﻠﺐ و زراﻧﺪوز و ﺳﻠﻄﻪﻃﻠﺐ ﺑﻮد‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻰﺷﻮد ﻛﻪ اﻣﺮوز ﺷـﻤﺎ‬ ‫در دﻧﻴﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻋﻠﻢ اﺑﺰارى ﺑﺮاى اﺳﺘﻌﻤﺎر‪ ،‬اﺳﺘﺜﻤﺎر‪ ،‬ﺗﺤﻘﻴﺮ ﻣﻠﺘﻬﺎ‪ ،‬اﺷـﻐﺎﻟﮕﺮى و ﺑـﺮاى‬ ‫ﺗﺮوﻳﺞ ﻓﺤﺸﺎء‪ ،‬ﺳﻜﺲ و ﻫﺮوﺋﻴﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻋﻠﻢ ﻧﺒﻮد‪ ،‬اﺳﺘﻌﻤﺎر ﻫﻢ ﻧﺒﻮد‪ .‬اروﭘﺎﻳﻴﻬـﺎ ﺑـﻪ ﺑﺮﻛـﺖ‬ ‫ﻋﻠﻤﺸﺎن ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ در دﻧﻴﺎ راه ﺑﻴﻔﺘﻨﺪ و ﻣﻠﺘﻬﺎ را زﻳﺮ ﺳﻠﻄﻪى اﺳﺘﻌﻤﺎر ﺑﮕﻴﺮﻧـﺪ و ﺑـﻪ اﺧـﺘﻼف ﻣﻨـﺎﻃﻖ‪،‬‬ ‫ﺻﺪ‪ ،‬ﺻﺪوﭘﻨﺠﺎه و دوﻳﺴﺖ ﺳﺎل ﻣﻠﺘﻬﺎ را ﻋﻘﺐ ﻧﮕﻪ دارﻧﺪ و آﻧﻬﺎ را از ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫـﺎى ﻣـﺎدى ﺧﻮدﺷـﺎن‬ ‫ﻣﺤﺮوم ﻛﻨﻨﺪ؛ اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎى اﻧﺴﺎﻧﻰﺷﺎن را ﺳﺮﻛﻮب ﻛﻨﻨـﺪ و ﻛﺸـﺘﺎر ﺑـﻪ راه ﺑﻴﻨﺪازﻧـﺪ‪ .‬وﻗﺘـﻰ ﻋﻠـﻢ در‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎﻳﻰ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﺟﺰ ﺑﻪ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎى ﺣﻴﻮاﻧﻰ زﻧﺪﮔﻰ ﻧﻤﻰاﻧﺪﻳﺸﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷـﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺎ اﮔﺮ ﻋﻠﻢ ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪى ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺻﺎﻟﺢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺷﺪ‪ ،‬آنوﻗﺖ ﺧﺪﻣﺖ ﻣﻰﻛﻨﺪ و زﻳﺎن ﻧﻤﻰرﺳـﺎﻧﺪ‪ .‬اﮔـﺮ‬ ‫آن ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ اﻧﺮژى ﻫﺴﺘﻪﻳﻰ را ﻛﺸﻒ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬اﻫﻞ ﻓﻀﻴﻠﺖ و ﺗﻘﻮا ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﮔﺮ آن ﻛﺴـﺎﻧﻰ ﻛـﻪ آن را‬

‫‪ .10‬ﺟﻬﺎد داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ‬

‫ﺑﻪﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻫﻞ ﻓﻀﻴﻠﺖ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺻﺎﻟﺢ‪ ،‬ﻫﺮﮔﺰ ﺣﺎدﺛﻪى ﻫﻴﺮوﺷﻴﻤﺎ ﭘﻴﺶ ﻧﻤﻰآﻣﺪ‪ .‬ﺗﺎ اﻣـﺮوز‬ ‫ﻫﻢ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻧﮕﺎه ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ ﻛﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﺗﺎ آنﺟﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﺎن از اﻳﻦ ﻧﻴـﺮوى ﻣﺨـﺮب‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻗﺪرﺗﻬﺎ ﺗﻮان ﻫﺴﺘﻪﻳﻰِ ﺿﻌﻴﻒ ﺷﺪه را در ﺟﻨـﮓ ده‪ ،‬دوازده ﺳـﺎل ﭘـﻴﺶ ﻛـﻪ ﺑـﺎ‬ ‫ﻋﺮاق داﺷﺘﻨﺪ ﺑﻪﻛﺎر ﺑﺮدﻧﺪ‪ ،‬در ﻫﻤﻴﻦ ﺣﻮادث ﻫﻢ از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و در ﺑﻌﻀﻰ از ﻣﻨـﺎﻃﻖ دﻳﮕـﺮ‬ ‫دﻧﻴﺎ ﻫﻢ اﻳﻦ ﺳﻼح را ﺑﻪﻛﺎر ﺑﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺎﻳﻪى ﻗﻄﻊ ﻧﺴﻞ و ﺣﺮث ﺷﺪ؛ »ﻳﻬﻠﻚ اﻟﺤﺮث و اﻟﻨّﺴـﻞ واﻟﻠَّـﻪ‬ ‫ﻻﻳﺤﺐ‪ ‬اﻟﻔﺴﺎد«‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺑﺮ آﻳﻪى ﻗﺮآﻧﻰ اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ را ﻣﻘﻄﻮعاﻟﻨﺴﻞ و زﻣﻴﻨﻬـﺎ را ﺿـﺎﻳﻊ ﻛﺮدﻧـﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﺎﻟﻬﺎى ﻣﺘﻤﺎدى ‪ -‬ﺧﺪا ﻣﻰداﻧﺪ ‪ -‬آﺛﺎر ﻣﺨﺮب آن اﺷﻌﻪى ﻣﺴﻤﻮمﻛﻨﻨﺪه و ﻧﺎﺑﻮدﻛﻨﻨﺪه را ﺑﺮاى ﻣﻠﺘﻬـﺎ و‬ ‫ﺑﺮاى ﻧﺴﻠﻬﺎى آﻳﻨﺪه ﺑﺎﻗﻰ ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻋﻠﻢ دﺳﺖ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎى ﺻﺎﻟﺢ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﺴـﺎﺋﻞ ﭘـﻴﺶ‬ ‫ﻧﻤﻰآﻳﺪ و ﻋﻠﻢ در ﺧﺪﻣﺖ ﺑﺸﺮﻳﺖ ﻗﺮار ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ؛ ﭼﻮن اﻳﻦ ﻇﺮﻓﻴﺖ را دارد و ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ اﻳﻦﻃﻮر‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬اﻳﻦﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﻴﺎﻳﻴﻢ ﻋﻠﻢ را ﺳﻜﻮﻻرﻳﺰه ﻛﻨﻴﻢ؛ ﺛﺎﺑﺖ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻋﻠﻢ ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ارزش ﻫﻤﺮاه‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﻐﺎﻟﻄﻪى ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺰرگ و ﻓﺮﻳﺐ ﺑﺰرگ ﺑﺮاى ذﻫﻦ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎﺳﺖ؛ ﻧﺨﻴـﺮ‪ ،‬ﻋﻠـﻢ ﻣـﻰﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﺎ‬ ‫ارزش ﻫﻤﺮاه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ اﺳﻼﻣﻰ ﺑﺎ ﺣﻴﻮاﻧﻴﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﻓﺴﺎد و ﺑﺎ ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎدهى از ﻋﻠﻢ ﻣﺸﻜﻞ دارد‪ ،‬ﻧـﻪ‬ ‫ﺑﺎ داﻧﺶ و ﻓﻨﺎورى و ﺗﺤﻘﻴﻖ‪ .‬ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻋﻠﻢ ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﻧﺘﺎﻳﺞ داﻧﺶ و ﭘﮋوﻫﺶ‬ ‫در ﺟﻬﺖ ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﻤﺎ اﺳﻤﺘﺎن ﺟﻬﺎد داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ اﺳﺖ؛ روى اﻳﻦ اﺳﻢ ﺗﻜﻴﻪ ﻛﻨﻴﺪ و ﺑﻪ ﻣﻘﺘﻀﺎى اﻳﻦ اﺳﻢ ﺗﻤﺴﻚ ﻛﻨﻴـﺪ و‬ ‫ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً ﺟﻬﺎد ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬وﻗﺘﻰ ﺟﻬﺎد؛ ﻳﻌﻨﻰ ﺗﻼش ﻫﺪﻓﺪار ﺑﺮاى ﺧﺪا‪ ،‬وﺟﻮد داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﺪون ﺗﺮدﻳﺪ ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ‬ ‫ﻫﻢ ﺑﺎ آن ﻫﻤﺮاه ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺎ راﻫﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻣﺮزﻫـﺎى ﭘﻴﺸـﺮﻓﺘﻪى داﻧـﺶ در ﻫﻤـﻪى زﻣﻴﻨـﻪﻫـﺎ‬ ‫دارﻳﻢ‪ ،‬ﻣﺴﻠﻢ ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﺟﺰ ﺑﺎ روﺣﻴﻪى اﺳﺘﻘﻼل‪ ،‬روﺣﻴﻪى ﺗﻮﻛﻞِ ﺑﻪ ﺧﺪا و روﺣﻴﻪى ﻛﺎر ﺑﺮاى اﻳﻤـﺎن‬ ‫ﻃﻰ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ راه را ﺳﺮﻳﻊ ﻃﻰ ﻛﻨﻴﻢ و راﻫﻬﺎى ﻣﻴﺎﻧﺒ‪‬ﺮ را ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﻢ و ﺧﻮدﻣﺎن را ﺑﺮﺳﺎﻧﻴﻢ؛‬ ‫ﻣﺮزﻫﺎى داﻧﺶ را ﺑﺎز و ﻣﺮزﻫﺎى ﺟﺪﻳﺪى را اﻳﺠﺎد ﻛﻨﻴﻢ؛ اﻳﻦ ﻛﺎر ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ؛ زﻳﺮا اﻳﻦﺟـﺎ ﺳـﺮزﻣﻴﻦ‬ ‫ﻋﻠﻢﺧﻴﺰ اﺳﺖ و ﺷﻤﺎﻫﺎ ﻧﺸﺎن دادﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬درﻫﺎى ﺑﺴﻴﺎرى از اﻳﻦ داﻧﺸﻬﺎ ﺑـﺮ روى ﻛﺸـﻮرﻫﺎﻳﻰ‬ ‫ﻣﺜﻞ ﻛﺸﻮر ﻣﺎ و ﻏﻴﺮدارﻧﺪﮔﺎﻧﺶ ﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ و وﻗﺘﻰ اﺟﺎزه ﻣﻰدﻫﻨﺪ داﻧﺶ ﻣﻨﺘﻘـﻞ ﺷـﻮد‪ ،‬ﻛـﻪ ﻛﻬﻨـﻪ و‬ ‫دﺳﺘﻤﺎﻟﻰ ﺷﺪه اﺳﺖ و از ﻧﻮﻳﻰ و ﻃﺮاوت اﻓﺘﺎده اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ در ﻫﻤﻪى زﻣﻴﻨﻪﻫﺎ ﻫﻤﻴﻦﻃـﻮر اﺳـﺖ؛ در‬ ‫زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻰ ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ آنروز ﺑـﻪ دوﺳـﺘﺎﻧﻰ ﻛـﻪ در زﻣﻴﻨـﻪﻫـﺎى اﻗﺘﺼـﺎد و‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻬﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻛﺸﻮرى ﻛﺎر ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ و در اﻳﻦﺟﺎ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻢ ﻛﻪ ﻣﻄﺎﻟﺒﻰ را اﻣﺮوز ﺑﻌﻀﻰﻫـﺎ در‬

‫‪545‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫اﻳﻦﺟﺎ دﻧﺒﺎل ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﻨﺴﻮخ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻈﺮﻳﺎت ﺑﺮﺗﺮ آﻧﻬﺎ ﺑـﻪ ﺑـﺎزار آﻣـﺪه و ﻣـﻮرد ﻋﻤـﻞ ﻗـﺮار‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻪ و آﻧﻬﺎ ﻣﺸﻐﻮل ﻛﺎر ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻰ ﺗﻌﺪادى در اﻳﻦﺟﺎ ‪ -‬ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻣﺠﺬوب ﺣﺮف آﻧﻬﺎ ﻫﺴـﺘﻨﺪ ‪-‬‬ ‫ﺗﺎزه دارﻧﺪ آن دﻧﺒﺎﻟﻪﻫﺎ را ﻣﻄﺮح ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ! ﺑﻌﻀﻰ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ ﺗﻌﺒـﺪ ﭘـﻴﺶ ﺧـﺪاى ﻣﺘﻌـﺎل و ﭘـﻴﺶ دﻳـﻦ‬ ‫ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ ،‬اﻣﺎ ﺧﻮدﺷﺎن در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻏﺮب و در ﻣﻘﺎﺑﻞ اروﭘﺎ و اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺗﻌﺒﺪ دارﻧﺪ! اﻳﻦ اﻓﺮاد ﺗﻌﺒـﺪ در‬ ‫ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺧﺪا را ﻗﺒﻮل ﻧﻤﻰﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻰ ﺗﻌﺒﺪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪدارى ﻏﺮب و دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎى ﻗـﺪرت ﺳﻴﺎﺳـﻰ‬ ‫ﻣﺘﻜﻰ ﺑﻪ آن ﺳﺮﻣﺎﻳﻪدارى را ﺑﺎ ﺟﺎن و دل ﻣﻰﭘﺬﻳﺮﻧﺪ!‬ ‫اﻳﻦ ﻧﻬﺎد اﻧﻘﻼﺑﻰ اﺳﺖ؛ اﻧﻘﻼﺑﻰ ﺑﻤﺎﻧﻴﺪ؛ ﺗﻮﺻﻴﻪى ﻣﺆﻛﺪ ﻣﻦ اﻳﻦ اﺳـﺖ‪ .‬ﺣﺮﻛـﺖ اﻧﻘﻼﺑـﻰ ﺑـﺮ ﺧـﻼف‬ ‫اﻟﻘﺎﺋﺎت اﻓﺮاد ﺧﺒﻴﺚ و ﻳﻚ ﻋﺪه از ﻗﻠﻢﺑﻪﻣﺰدﻫﺎى داﺧﻠﻰ ﻛﻪ آن را ﺗﺮوﻳﺞ ﻣﻰﻛﻨﻨـﺪ و اﻳـﻦﻃـﻮر اﻟﻘـﺎء‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ اﻧﻘﻼب ﻳﻌﻨﻰ آﺷﻔﺘﮕﻰ؛ ﺳﺮدرﮔﻤﻰ؛ ﻫﻴﭽﻰ ﺑـﻪ ﻫﻴﭽـﻰ ﻧﺒـﻮدن و ﺳـﻨﮓ روى ﺳـﻨﮓ ﺑﻨـﺪ‬ ‫ﻧﺸﺪن‪ ،‬ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ اﻧﻀﺒﺎط اﻧﻘﻼﺑﻰ‪ ،‬ﺑﺮﺗﺮﻳﻦ و ﻗﻮﻳﺘﺮﻳﻦ اﻧﻀﺒﺎﻃﻬﺎﺳﺖ‪ .‬ﺑﻰﻧﻈﻤﻰﻳﻰ ﻛـﻪ اول اﻧﻘـﻼب‬ ‫دﻳﺪه ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻨﺎى ﻏﻠﻂ و ﻛﺞ و ﭘﻮﺳﻴﺪهﻳﻰ وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ آن را ﺑـﻪﻫـﻢ‬ ‫رﻳﺨﺖ و ﺑﻨﺎى ﻧﻮﻳﻰ ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬آن ﺑﻪﻫﻢ رﻳﺨﺘﮕﻰ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ اول اﻧﻘﻼب اﺳﺖ؛ اﻧﻘﻼب ﻛـﻪ آن ﺑـﻪﻫـﻢ‬ ‫رﻳﺨﺘﮕﻰ ﻧﻴﺴﺖ؛ اﻧﻘﻼب ﻳﻚ اﻣﺮ ﻣﺴﺘﻤﺮ اﺳﺖ؛ اﻧﻘﻼب ﻳﻌﻨﻰ ﺳـﺎزﻧﺪﮔﻰ؛ ﻳﻌﻨـﻰ روﻳـﺶ و ﺑﺎﻟﻨـﺪﮔﻰ‪.‬‬ ‫روﻳﺶ و ﺑﺎﻟﻨﺪﮔﻰ ﺑﺪون اﻧﻀﺒﺎط‪ ،‬ﺑﺪون ﻗﺎﻧﻮن و ﺑﺪون ﻧﻈﻢ ﻣﮕـﺮ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ؟! ﺑﻬﺘـﺮﻳﻦِ ﻛﺎرﻫـﺎ را‬ ‫‪546‬‬

‫ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ روﺣﻴﻪى اﻧﻘﻼﺑﻰ ﻛﺮدهاﻧﺪ؛ ﻫﻢ در ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﻫـﻢ در ﺳـﺎزﻧﺪﮔﻰ و ﻫـﻢ در ﻋﻠـﻢ و‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬اﻧﻘﻼﺑﻰ ﺑﻤﺎﻧﻴﺪ‪ .‬روﺣﻴﻪى اﻧﻘﻼﺑﻰ ﻳﻌﻨﻰ اﺳﻴﺮ ﺣﺪود ﺗﺤﻤﻴﻠﻰ ﻧﺸﺪن؛ ﻗﺎﻧﻊ ﺑـﻪ‬ ‫ﮔﻴﺮﻧﺪﮔﻰ ﻗﻄﺮهﭼﻜﺎﻧﻰ ﻧﺸﺪن؛ ﺑﺎ اﻣﻴﺪ دﻧﺒﺎل ﻫﺪف ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺮدن‪ ،‬و ﺑﺎ اﻧﮕﻴﺰه‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﺸـﺎط‪ ،‬ﺑـﺎ اﺻـﺮار و‬ ‫ﭘﻴﮕﻴﺮى آن را ﺑﻪدﺳﺖ آوردن‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬اﻧﻘﻼب و ﺣﺮﻛﺖ اﻧﻘﻼﺑﻰ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺳﻌﻲ ﻛﻨﻴﺪ ﻫﻮﻳﺖ ﺟﻬﺎد ﺗﻐﻴﻴﺮ ﭘﻴﺪا ﻧﻜﻨﺪ‬

‫ﺳﻌﻰ ﻛﻨﻴﺪ ﻫﻮﻳﺖ ﺟﻬﺎد‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﭘﻴﺪا ﻧﻜﻨﺪ‪ .‬اﻳﻨـﻰ ﻛـﻪ ﺷـﻤﺎ ﻣـﻰﺑﻴﻨﻴـﺪ ﻫﻮﻳـﺖ ﺑﻌﻀـﻰ از اﺷـﺨﺎص ‪-‬‬ ‫ﻓﻜﺮﻫﺎﻳﺸﺎن‪ ،‬ﺗﺮﻛﻴﺒﻬﺎى ذﻫﻨﻰﺷﺎن ‪ -‬از اول اﻧﻘﻼب ﺗﺎ ﺣﺎﻻ ﺻﺪ و ﻫﺸﺘﺎد درﺟﻪ ﻋﻮض ﺷﺪه‪ ،‬اﻳﻦ ﻳﻚ‬ ‫روال و ﻣﻤﺸﺎى ﻃﺒﻴﻌﻰ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﮕﻮﺋﻴﺪ ﻃﺒﻴﻌﺘﺶ ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ دﻳﮕﺮ؛ ﻧﺨﻴﺮ‪ ،‬ﻫﺮﮔﺰ اﻳﻨﺠﻮرى ﻧﻴﺴـﺖ‪.‬‬ ‫ﻃﺒﻴﻌﻰ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ اﻧﺴﺎن ﻳﻚ ﻓﻜﺮ و ﻳﻚ راﻫﻰ را ﺑﻪ ﻣﻨﻄﻖ و اﺳﺘﺪﻻل ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ‪ ،‬اﻳـﻦ را ﺗـﺎ آن‬ ‫ﻧﻘﻄﻪى آﺧﺮِ راه ﺑﺮود و اﮔﺮ ﻋﻤﺮش ﻛﻔﺎف ﻧﺪاد‪ ،‬در اﻳﻦ راه ﺑﻤﻴﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﻃﺒﻴﻌﻰ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻣـﺎ ﺑﮕـﻮﺋﻴﻢ‪:‬‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻫﻴﺄت ﻋﻠﻤﻲ و ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﺟﻬﺎد داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ‪83/4/1 -‬‬

‫‪ .10‬ﺟﻬﺎد داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ‬

‫ﻳﻚ راﻫﻰ را ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﻴﻢ ﺑﺮوﻳﻢ؛ ﮔﺎﻫﻰ ﻫﻢ ﺑﺎ ﺷﻮر و ﺧﻴﻠﻰ ﻫﻴﺠﺎن‪ ،‬ﺑﻌﺪ از ﻳﻚ ﻧﻘﻄﻪ‪ ،‬ﻧﺎﮔﻬﺎن زاوﻳـﻪ‬ ‫ﺑﺰﻧﻴﻢ! ﺑﻌﺪ‪ ،‬اﻳﻦ زاوﻳﻪﻫﺎ اﻳﻨﻘﺪر اداﻣﻪ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﻮد ﺑﻪ ﻋﻜﺲ! اﻳﻦ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻫـﻴﭻ وﺟـﻪ ﻃﺒﻴﻌـﻰ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻌﻀﻴﻬﺎ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪ :‬ﺧﻮب آﻗﺎ‪ ،‬اول اﻧﻘﻼب‪ ،‬اول اﻧﻘﻼب ﺑﻮد؛ ﺣﺎﻻ زﻣﺎن اﺛـﺮ ﮔﺬاﺷـﺘﻪ‪ ،‬ﻣـﺎ‬ ‫ﻋﻮض ﺷﺪﻳﻢ! ﻧﺨﻴﺮ‪ ،‬زﻣﺎن ﺑﺮ روى ﻋﻨﺼﺮﻫﺎى ﺿﻌﻴﻒ و ﺑﻰ رﻳﺸﻪ و اﻋﺘﻘﺎدﻫـﺎى واﻫـﻰ و ﻣﺒﺘﻨـﻰ ﺑـﺮ‬ ‫اﺣﺴﺎس ﻣﺤﺾ اﺛﺮ ﻣﻴﮕﺬارد؛ ﻳﺎ زﻣﺎن ﺑﺎ ﻫﻤﺮاﻫﻰ ﻃﻤﻌﻬﺎ و ﻫﻮﺳﻬﺎ اﺛﺮ ﻣﻴﮕﺬارد‪» .‬انّ اﻟّﺬﻳﻦ ﺗﻮﻟّﻮا ﻣﻨﻜﻢ‬ ‫ﻳﻮم اﻟﺘﻘﻰ اﻟﺠﻤﻌﺎن اﻧّﻤﺎ اﺳﺘﺰﻟّﻬﻢ اﻟﺸّﻴﻄﺎن ﺑﺒﻌﺾ ﻣﺎ ﻛﺴﺒﻮا«‪ .‬ﻗﺮآن ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ‪ :‬آﻧﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ در ﺟﻨـﮓ اﺣـﺪ‬ ‫ﺑﺮﮔﺸﺘﻨﺪ؛ ﻃﺎﻗﺖ ﻧﻴﺎورﻧﺪ ﺑﺎﻳﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻟﻐﺰش اﻳﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آن ﻛﺎرى اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺒﻼً ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺎ وﻗﺘﻰ روح را ﻧﺴـﺎﺧﺘﻴﻢ‪ ،‬ﺧﻮدﻣـﺎن را ﻣﺤﻜـﻢ ﻧﻜـﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﻣﻌﻠـﻮم اﺳـﺖ؛ ﻫـﺮ ﻣﻤﺎﺳـﻰ روى آن اﺛـﺮ‬ ‫ﻣﻴﮕﺬارد؛ ﻳﻜﻰ‪ ،‬دو ﺗﺎ‪ ،‬ﺳﻪ ﺗﺎ‪ ،‬ﻧﺎﮔﻬﺎن ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺷﻜﻠﺶ ﻋﻮض ﺷﺪ؛ اﻣﺎ وﻗﺘﻴﻜﻪ ﻣﺜﻞ ﻓـﻮﻻد آﺑﺪﻳـﺪه‪،‬‬ ‫ﻣﺤﻜﻢ و اﺳﺘﻮار و ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎى ﺗﻔﻜﺮ درﺳﺖ و ﻣﻨﻄﻖ ﺻﺤﻴﺢ‪ ،‬ﻫﻮﻳﺖ دﻳﻨﻰ اﻧﺴﺎن ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺖ و ﻫﻮﻳﺖ‬ ‫اﻧﻘﻼﺑﻰ ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻪ زﻣﺎن ﺑﮕﺬرد‪ ،‬اﻳﻦ ﻫﻮﻳﺖ روﺷﻨﺘﺮ‪ ،‬واﺿﺤﺘﺮ‪ ،‬ﺟﺬاﺑﺘﺮ‪ ،‬ﻣﺴﺘﺤﻜﻤﺘﺮ ﻣﻴﺸﻮد‪.‬‬ ‫آدﻣﻬﺎ اﻳﻨﺠﻮرﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻬﺎدﻫﺎ ﻫﻢ اﻳﻨﺠﻮرﻧﺪ‪ .‬ﻧﮕﺬارﻳﺪ ﻧﻬﺎد ﺟﻬﺎد داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ‪ ،‬ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﺷـﻮد ﺑـﻪ ﻳـﻚ ﻫﻮﻳـﺖ‬ ‫دﻳﮕﺮ؛ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻫﻮﻳﺖ ﻏﻴﺮ دﻳﻨﻰ‪ ،‬ﻏﻴﺮ اﻧﻘﻼﺑﻰ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﻳﻚ ﺑﺎر در ﺟﻤﻊ ﻫﻤﻴﻦ ﻋﺰﻳﺰان ﺟﻬﺎد داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ﻣﻄﻠﺒﻰ را ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ﮔﻔـﺘﻢ‪ ،‬ﻛـﻪ ﻳـﺎدم ﻫـﻢ‬ ‫ﻧﺒﻮد؛ اﻳﻦ را ﺑﺮاى ﻣﻦ آوردﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻮاﻧﺪم و ﻳﺎدم آﻣﺪ ‪ -‬ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﻫﻮﻳﺖ ﺻﺤﻴﺢ را و اﻳﻦ ﻫﻮﻳﺖ اﻳﻤـﺎﻧﻰ‬ ‫را ﺣﻔﻆ ﻛﻨﻴﺪ و ﺑﺎﻗﻰ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﻫﻤﻴﻨﺠﻮر ﻫﻢ ﺑﻮده و ﺗﺎ ﺣﺎﻻ ﻫﻢ ﺑـﺎﻗﻰ ﻣﺎﻧـﺪه اﺳـﺖ؛ ﭼـﻮن‬ ‫ﺳﺎﺧﺖ ﺟﻬﺎد داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ و ﻧﻮع ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‪ ،‬ﻧـﻮع ﻋﻤﻠﻜـﺮد‪ ،‬ﻧـﻮع ارﺗﺒـﺎط رأس ﺑـﺎ ﺑﺪﻧـﻪ‪ ،‬ﺟﻬﺘﮕﻴﺮﻳﻬـﺎ‪،‬‬ ‫ﺧﻮاﺳﺘﻬﺎ‪ ،‬ﺧﻮاﺳﺘﻬﺎى ﺧﻮﺑﻰ ﺑﻮده اﺳﺖ ‪ -‬آﻧﭽﻪ ﻛﻪ آن روز ﮔﻔﺘﻢ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻴﻬﺎ ﺗﺼـﻮر ﻣﻴﻜﻨﻨـﺪ‬ ‫اﻧﻘﻼﺑﻴﮕﺮى‪ ،‬ﻳﻚ ﺣﺮﻛﺖ اﻧﻘﻼﺑﻰ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻰاﻧﻀﺒﺎط‪ ‬ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺷﻠﻮﻏﻰ‪ ،‬ﺳﺮدرﮔﻤﻰ و ﺑﻰﻧﻈﻤـﻰ!‬ ‫ﻣﻴﮕﻮﻳﻨﺪ آﻗﺎ‪ ،‬آﻧﻬﺎ اﻧﻘﻼﺑﻰ ﺑﻮد و ﺗﻤﺎم ﺷﺪ! اﻳﻦ‪ ،‬ﻏﻠﻂ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻄﻠﻘﺎً در ذات ﺗﺤﺮك اﻧﻘﻼﺑﻰ‪ ،‬اﻏﺘﺸﺎش و‬ ‫ﺑﻰﻧﻈﻤﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻌﻜﺲ‪ ،‬اﻧﻀﺒﺎط اﻧﻘﻼﺑﻰ از ﻣﺤﻜﻤﺘﺮﻳﻦ و ﻗﻮﻳﺘﺮﻳﻦ اﻧﻀﺒﺎﻃﻬﺎﺳﺖ‪ .‬اﻧﻀﺒﺎﻃﻰ ﻛﻪ رﻳﺸﻪ‬ ‫از ذﻫﻦ اﻧﺴﺎن‪ ،‬از دل اﻧﺴﺎن‪ ،‬از اﻳﻤﺎن اﻧﺴﺎن ﻣﻴﮕﻴﺮد‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ اﻧﻀﺒﺎﻃﻬﺎ را دارد‪.‬‬ ‫اول اﻧﻘﻼﺑﻬﺎ از ﺟﻤﻠﻪ اﻧﻘﻼب ﻣﺎ‪ ،‬ﺑﻰﻧﻈﻤﻴﻬﺎﺋﻰ دﻳﺪه ﻣﻴﺸـﻮد ﻛـﻪ اﻳـﻦ ﻧﺎﺷـﻰ اﺳـﺖ از آﻏـﺎز ﺣﺮﻛـﺖ‬ ‫اﻧﻘﻼﺑﻰ؛ ﭼﻮن ﻳﻚ ﺑﻨﺎى ﻛﻬﻨﻪى درﻫﻢ رﻳﺨﺘﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺎﺑﻮد ﺷﻮد و ﺟﺎﻳﺶ ﻳﻚ ﺑﻨـﺎى دﻳﮕـﺮ ﺑﻴﺎﻳـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‪،‬‬ ‫ﭼﻴﺰ ﻃﺒﻴﻌﻰاى اﺳﺖ؛ وﻟﻰ وﻗﺘﻴﻜﻪ ﺑﻨﺎى ﻧﻮ‪ ،‬ﺑﻨﺎى ﺟﺪﻳﺪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪﻫﺎى درﺳـﺖ‪ ،‬ﺣﺮﻛـﺖ ﺑـﺮ‬

‫‪547‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫اﺳﺎس آن‪ ،‬ﺣﺮﻛﺖ‪ ‬ﻣﻨﻀﺒﻂ و ﺧﻮب ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و ﭘﻴﺶ ﺧﻮاﻫﺪ رﻓﺖ و اﻳﻦ‪ ،‬اﻧﻘﻼﺑﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ‬ ‫اﻧﻘﻼﺑﻴﮕﺮى را ﺑﺎ ﺑﻰﻧﻈﻤـﻰ و ﺑـﺎ ﺷـﻠﻮﻏﻜﺎرى و ﺑـﺎ ﻧﺸـﻨﺎﺧﺘﻦ ﺿـﺎﺑﻄﻪ و ﻗـﺎﻧﻮن ﻧﺒﺎﻳـﺪ اﺷـﺘﺒﺎه ﻛـﺮد‪.‬‬ ‫ﻋﻠﻰاىﺣﺎل‪ ،‬ﺟﻬﺎد داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ از ﺟﺎﻫﺎﺋﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﻪ آن اﻣﻴﺪ دارﻳﻢ ﺑﺮاى آﻳﻨﺪهى ﻋﻠﻤﻰ ﻛﺸﻮر‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺟﻬﺎد داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ ﻣﻮﻟﻮد ﻣﺒﺎرك اﻧﻘﻼب‬

‫ﺟﻬﺎد داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ﻣﻮﻟﻮد ﻣﺒﺎرك اﻧﻘﻼب اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﻴﻨﻄﻮر ﻛﻪ در ﻗـﺮآن ﻛـﺮﻳﻢ در ﻣﻘﺎﻳﺴـﻪى دو ﻣﺴـﺠﺪ‬ ‫ﻣﻴﻔﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬ﻟﻤﺴﺠﺪ اﺳ‪‬ﺲ ﻋﻠﻰ اﻟﺘّﻘﻮى ﻣـﻦ او‪‬ل ﻳـﻮم أﺣـﻖّ ﻋـﻦ ﺗﻘـﻮم ﻓﻴـﻪ‪ ،‬ﻓﻴـﻪ رﺟـﺎل ﻳﺤﺒ‪‬ـﻮن ان‬ ‫ﻳﺘﻄﻬ‪‬ﺮوا«‪ ،‬ﺟﻬﺎد داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ﻫﻤﻴﻨﺠﻮر اﺳﺖ؛ ﺟﺰو ﻣﻌﺪود روﻳﺸﻬﺎى اﺻﻠﻰ ﺧﻮد اﻧﻘـﻼب اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﻌﻨﺎﻳﺶ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺟﻬﺎد از اول در ﻫﺮ ﺑﺮﻫـﻪى از زﻣـﺎن‪ ،‬ﻫﺮﺟـﻮر ﺑـﻮده‪ ،‬ﻫﺮﺟـﻮر ﻓﻜـﺮ ﻛـﺮده‪،‬‬ ‫ﻫﺮﺟﻮر ﻛﺎر ﻛﺮده‪ ،‬درﺳﺖ اﺳﺖ؛ ﻧﻪ‪ ،‬ﻣﺎ آدﻣﻬﺎ ﮔﺎﻫﻰ درﺳﺖ ﻓﻜﺮ ﻣﻴﻜﻨﻴﻢ‪ ،‬ﮔﺎﻫﻰ ﻏﻠـﻂ ﻓﻜـﺮ ﻣﻴﻜﻨـﻴﻢ‪،‬‬ ‫ﮔﺎﻫﻰ درﺳﺖ ﻋﻤﻞ ﻣﻴﻜﻨﻴﻢ‪ ،‬ﮔﺎﻫﻰ ﻏﻠﻂ ﻋﻤﻞ ﻣﻴﻜﻨﻴﻢ‪ .‬ﻣﻼك ﻗﻀﺎوت‪ ،‬اﻳـﻦ ﺗﻨﺎوﺑﻬـﺎ و ﭘـﻴﭻ و ﺧﻤﻬـﺎ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻣﻼك ﻗﻀﺎوت‪ ،‬ﻫﺪﻓﮕﻴﺮى و ﺟﻬﺘﮕﻴﺮى و اﺳﺘﻤﺮار در ﺣﻔﻆ اﻳﻦ ﻫﺪف اﺳﺖ؛ وﻟﻮ ﺣﺎﻻ ﮔﺎﻫﻰ‬ ‫اﻧﺴﺎن ﺧﻄﺎﺋﻰ ﻫﻢ ﺑﻜﻨﺪ‪ ،‬ﻟﻐﺰﺷﻰ ﻫﻢ ﺑﻜﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﻫﻮﻳﺖ ﺟﻬﺎد را درﻧﻈـﺮ دارم ﻛـﻪ ﺑﺮﻛـﺎت زﻳـﺎدى ﻫـﻢ‬ ‫ﺑﺤﻤﺪاﻟﻠَّﻪ داﺷﺘﻪ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﻣﻦ ﻳﻚ ﺟﻤﻠﻪ درﺑﺎب ﺟﻬﺎد ﻣﻴﮕﻮﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻌﺪ ﻫﻢ ﻳﻚ ﭼﻨﺪ ﺟﻤﻠﻪاى درﺑﺎب ﻋﻠﻢ و‬ ‫‪548‬‬

‫ﺗﺤﻘﻴﻖ و آﻳﻨﺪهى ﻛﺎر ﻛﺸﻮر در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻋﺮض ﺧﻮاﻫﻢ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﺟﻬﺎد داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ﻣﺮﻛﺐ از دو ﻛﻠﻤﻪ اﺳﺖ دﻳﮕﺮ‪ :‬ﺟﻬﺎد و داﻧﺸﮕﺎه؛ ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ در آن ﺟﻬـﺎد ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﻫـﻢ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ داﻧﺸﮕﺎه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺟﻬﺎدى ﻋﻤﻞ ﻛﺮدن‪ ،‬ﻣﻔﻬـﻮم ﺧﺎﺻـﻰ دارد‪ .‬ﻫﺮﺟـﻮر ﻛـﺎرى‪ ،‬ﺟﻬـﺎدى‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﺟﻬﺎد ﺑﺎ ﺟﻬﺪ و ﺗﻼش از ﻟﺤﺎظ رﻳﺸﻪ ﻳﻜﻰاﻧﺪ؛ ﻳﻌﻨﻰ در آن ﻣﻌﻨﺎى ﺟﻬﺪ و ﻛﻮﺷـﺶ وﺟـﻮد دارد؛ اﻣـﺎ‬ ‫ﺟﻬﺎد ﻓﻘﻂ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺟﻬﺎد ﻳﻌﻨﻰ ﻣﺒﺎرزه؛ ﻣﺒﺎرزهى در ﻫﻤﻴﻦ اﺻﻄﻼح ﻣﺘﻌـﺎرف ﻓﺎرﺳـﻰِ اﻣـﺮوز ﻣـﺎ‪.‬‬ ‫ﻣﺒﺎرزه اﻧﻮاع و اﻗﺴﺎﻣﻰ دارد‪ :‬ﻣﺒﺎرزهى ﻋﻠﻤﻰ دارﻳﻢ‪ ،‬ﻣﺒـﺎرزهى ﻣﻄﺒﻮﻋـﺎﺗﻰ دارﻳـﻢ‪ ،‬ﻣﺒـﺎرزهى ﺳﻴﺎﺳـﻰ‬ ‫دارﻳﻢ‪ ،‬ﻣﺒﺎرزهى اﻗﺘﺼﺎدى دارﻳﻢ‪ ،‬ﻣﺒﺎرزهى ﻧﻈﺎﻣﻰ دارﻳـﻢ‪ ،‬ﻣﺒـﺎرزهى آﺷـﻜﺎر دارﻳـﻢ‪ ،‬ﻣﺒـﺎرزهى ﭘﻨﻬـﺎن‬ ‫دارﻳﻢ؛ اﻣﺎ ﻳﻚ ﻧﻘﻄﻪى ﻣﺸﺘﺮك در ﻫﻤﻪى اﻳﻨﻬﺎ وﺟﻮد دارد و آن اﻳﻨﻜﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻞِ ﻳﻚ ﺧﺼﻢ اﺳﺖ؛ در‬ ‫ﻣﻘﺎﺑﻞِ ﻳﻚ ﻣﺎﻧﻊ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ دوﺳﺖ ﻣﻌﻨﻰ ﻧﺪارد؛ ﻣﺒﺎرزه در ﻣﻘﺎﺑﻞِ ﻳﻚ دﺷﻤﻦ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -1‬ﺑﺎزدﻳﺪ از ﭘﮋوﻫﺸﻜﺪه روﻳﺎن‪86/4/25 -‬‬

‫‪ .10‬ﺟﻬﺎد داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ‬

‫ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ در دوران اﺧﺘﻨﺎق‪ ،‬ﻛﺴﻰ ﻫﺮ ﻫﻔﺘﻪ ﻣﺜﻼً ﭘﻨﺞ ﺗﺎ ﻛﺘﺎب ﻣﻴﺨﻮاﻧﺪ؛ ﺧﻴﻠﻰ ﻛﺎر ﺑـﻮد؛ اﻣـﺎ ﻟﺰوﻣـﺎً‬ ‫ﻣﺒﺎرزه ﻧﺒﻮد؛ ﺟﻬﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺟﻬﺎد ﻧﺒﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﻣﻴﺨﻮاﺳﺖ ﺟﻬﺎد ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺘﺎﺑﻰ را ﻣﻴﺨﻮاﻧﺪ ﻛﻪ در ﺣﺮﻛـﺖ‬ ‫او در ﻣﻮاﺟﻬﻪى ﺑﺎ رژﻳﻢ ﻃﺎﻏﻮت و رژﻳﻢ اﺧﺘﻨﺎق‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮ داﺷﺖ؛ آﻧﻮﻗﺖ ﻣﻴﺸﺪ ﺟﻬﺎد‪ .‬ﺧﺎﺻـﻴﺖ ﺟﻬـﺎد‬ ‫اﻳﻦ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫داﻳﺮهى ﺟﻬﺎد ﺷﻤﺎ ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎورى اﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﺷﻤﺎ اﻳﻨﺠﺎ از ﺷﻤﺸﻴﺮ و ﻧﻴﺰه و ژ‪ 3‬ﻧﻤﻴﺨﻮاﻫﻴﺪ اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ؛ از ﻣﻐﺰ و اﻣﻜﺎﻧﺎت اﻧﺪﻳﺸﻤﻨﺪىِ درون اﻧﺴﺎن و ﻓﻜﺮ و ﻗﻠﻢ و ﭼﺸـﻢ و اﻳﻨﻬـﺎ ﻣﻴﺨﻮاﻫﻴـﺪ اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ﻋﻠﻤﻰ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ در ﭼﻪ ﺟﻬﺘﻰ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﺟﻬﺎد ﺑﺎﺷﺪ؟ اﻳﻦ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﮕـﺎه ﻛﻨﻴـﺪ‬ ‫ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﺑﺮاى ﻛﺸﻮر ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﺑﺮاى اﻧﻘﻼب ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﺑﺮاى اﻫﺪاﻓﻰ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻧﻘﻼب ﺗﺮﺳﻴﻢ ﻛـﺮده‪ ،‬ﻛـﺪام دﺷـﻤﻦ‬ ‫ﻋﻨﻮد در ﻛﻤﻴﻦ ﻧﺸﺴﺘﻪ و ﺷﻤﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ آن دﺷﻤﻦ ﻋﻨﻮد ﻣﺒﺎرزه ﻛﻨﻴـﺪ؟ ﻛﺎرﺗـﺎن در آن ﺻـﺮاط ﻛـﻪ ﺷـﺪ‪،‬‬ ‫ﻣﻴﺸﻮد ﺟﻬﺎد‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬اﮔﺮ دﻧﺒﺎل ﻋﻠﻤﻰ ﺑﮕﺮدﻳﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻋﻠـﻢ‪ ،‬دﺷـﻤﻨﺎن آن اﻫـﺪاف را ﻧـﻪ ﻓﻘـﻂ ﻧﺎراﺿـﻰ ﻧﻤﻴﻜﻨـﺪ‪،‬‬ ‫ﺧﺮﺳﻨﺪ ﻫﻢ ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺟﻬﺎد ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﻓﺮض ﻛﻨﻴﻢ ﺟﻬﺎد داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ﻳﺎ ﻓﻼن ﻣﺆﺳﺴﻪى ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺟﻬﺎد داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ﺑﮕﻮﻳﺪ در ﺳﺎل ﻓﻼن‪ ،‬ﺻﺪ‬ ‫ﻳﺎ ﭘﺎﻧﺼﺪ ﻣﻘﺎﻟﻪ از ﻣﻦ در »‪ «ISI‬ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه؛ اﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻼك ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﭼـﻪ ﺑـﻮد؟ در ﭼـﻪ ﺟﻬـﺖ‬ ‫ﺑﻮد؟ ﺑﻪ ﭼﻪ درد ﺷﻤﺎ ﺧﻮرد؟ آن ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺑﺎ آرﻣﺎﻧﻬﺎى ﺷـﻤﺎ دﺷـﻤﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﻣﻘﺎﻟـﻪ ﭼـﻪ‬ ‫ﻣﻮﺿﻌﻰ داﺷﺘﻨﺪ؟ آﻳﺎ آﻧﻬﺎ اﺣﺴﺎس ﺧﻄﺮ ﻛﺮدﻧﺪ؟ اﻟﺒﺘﻪ ﺳﻴﺎﺳﻴﻮﻧﺸﺎن ‪ -‬اﻫﻞ ﻋﻠـﻢ ﻛـﻪ ﻧﮕﺎﻫﺸـﺎن ﺟـﻮر‬ ‫دﻳﮕﺮى اﺳﺖ ‪ -‬ﻳﺎ ﻧﻪ‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﺧﻄﺮ ﻧﻜﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫وﻗﺘﻴﻜﻪ راﺟﻊ ﺑﻪ ﺳﻠﻮﻟﻬﺎى ﺑﻨﻴﺎدىِ ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزى و اﻳﻨﻄﻮر ﻛﺎرﻫﺎ آﻗﺎﻳﺎن ﺣﺮف زدﻳﺪ و ﺑﻨﺪه ﻳﺎ دﻳﮕﺮى ﻫﻢ‬ ‫ﺗﺠﻠﻴﻠﻰ از اﻳﻦ ﻛﺎر ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻘﺎﻣﺎت اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰ اﻋﻼم ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاى ﻋﻠﻮم ژﻧﺘﻴـﻚ ﻫـﻢ ﺑﺎﻳـﺪ ﺷـﻮراى‬ ‫ﺣﻜﺎﻣﻰ ﺑﻪ وﺟﻮد ﺑﻴﺎﻳﺪ! اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎﻳﺶ ﭼﻴﺴﺖ؟ دﺷﻤﻦ از اﻳﻨﻜـﻪ ﺷـﻤﺎ در اﻳـﻦ رﺷـﺘﻪ دارﻳـﺪ ﺣﺮﻛـﺖ‬ ‫ﻣﻴﻜﻨﻴﺪ‪ ،‬دردش آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺜﺎﻟﻬﺎى واﺿﺤﺶ را ﻋﺮض ﻣﻴﻜﻨﻢ؛ ﻫﺰاران ﻣﺜﺎل دارد‪ .‬آنروزى ﻛﻪ ﺷـﻤﺎ‬ ‫ﻣﺜﻼً ﺑﺘﻮاﻧﻴﺪ آﻧﭽﻨﺎن رادارى ﺑﺴﺎزﻳﺪ ﻛﻪ از ﻫﻴﭻ ﻧﻘﻄﻪ از ﻓﻀﺎى آﺳـﻤﺎن اﻳـﻦ ﻛﺸـﻮر‪ ،‬ﻫـﻴﭻ ﺟﻨﺒﻨـﺪهاى‬ ‫ﻧﺘﻮاﻧﺪ وارد ﺷﻮد‪ ،‬آن روز دﺷﻤﻦ دردش ﻣﻰآﻳﺪ؛ ﻳﻌﻨﻰ اﻳﻦ ﺗﻴﺮى اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻣﻴﺨﻮرد ﺑﻪ دﺷﻤﻦ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻴﺸﻮد ﺟﻬﺎد‪.‬‬

‫‪549‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫در ﺣﺮﻛﺖ ﺟﻬﺎدى‪ ،‬در ﻋﻠﻢ ﺟﻬﺎدى‪ ،‬در ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺟﻬﺎدى‪ ،‬اﻳﻦ ﻋﻨﺼﺮ ﺣﺘﻤﺎً ﺷﺮط اﺳـﺖ‪ .‬دﺷـﻤﻦ ﻫـﻢ‬ ‫ﻣﻘﺼﻮد آﻣﺮﻳﻜﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﻣﺎ در ﻣﻘﺎم ﺻﺤﺒﺖ‪ ،‬دﺷﻤﻦ واﺿﺤﻤﺎن آﻣﺮﻳﻜﺎ و اﺳﺘﻜﺒﺎر ﺟﻬـﺎﻧﻰ اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﻪ‪ ،‬دﺷﻤﻨﻬﺎ اﻧﻮاع و اﻗﺴﺎﻣﻰ دارﻧﺪ‪ .‬ﻳﻚ وﻗﺖ ﻳﻚ ﻛﺎرﺗﻞ ﺑﺰرگ ﻣﺎﻟﻰ و اﻗﺘﺼﺎدى از اﻳﻨﻜﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻴﺪ‬ ‫ﻣﺜﻼً ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪى ﺳﻴﻤﺎن ﺑﺴﺎزﻳﺪ‪ ،‬ﻧﺎراﺣﺖ ﻣﻴﺸﻮد؛ ﻣﺎﻧﻊﺗﺮاﺷﻰ ﻣﻴﻜﻨﺪ؛ ﻧﻤﻴﮕﺬارد‪ ،‬ﻛﻪ اﻻن در ﮔﺰارﺷﻬﺎﺋﻰ‬ ‫ﻛﻪ در اﻳﻨﺠﺎ ﺑﻪ ﻣﻦ دادﻧﺪ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﻮد‪ .‬دﻟﺸﺎن ﻣﻴﺨﻮاﻫﺪ ﻳﻚ ﺷﻮراى ﺣﻜﺎم ﻫﻢ درﺳـﺖ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ ﺑﺮاى ﺳﺎﺧﺖ ﺳﻴﻤﺎن‪ ،‬ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺲ ﺣﻖ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪى ﺳﻴﻤﺎن ﺑﺴﺎزد ﻳـﺎ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﺳـﻴﻤﺎن‬ ‫ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﺎر ﺟﻬﺎدى ﺑﺎﻳﺪ ﻫﺪﻓﻤﻨﺪ‪ ،‬درﺳﺖ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺑﻪ آرﻣﺎﻧﻬﺎ و ﻫﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪ و ﻋﺎﻗﻼﻧـﻪ و دﺷـﻤﻦﺷـﻜﻦ ﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻌﻨﻰ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﻣﻌﻨﺎﺋﻰ ﻛﻪ ﻣﺎ ﻣﺒﺎرزه را در اﺻﻄﻼح ﻣﻌﻤﻮﻟﻰ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻴﺒﺮﻳﻢ‪» :‬دارم ﻣﺒـﺎرزه ﻣﻴﻜـﻨﻢ؛ اﻳـﻦ‬ ‫ﻳﻚ ﻣﺒﺎرزه اﺳﺖ‪ «.‬اﻳﻦ‪ ،‬ﻳﻚ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻣﺼﻄﻠﺢ اﺳﺖ‪ .‬در ﺟﻬﺎد‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﻌﻨـﺎ ﻫﺴـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ‪ ،‬ﺗﻌﺮﻳـﻒ ﺑﺨـﺶ‬ ‫ﺟﻬﺎد‪.‬‬ ‫و اﻣﺎ داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ‪ .‬داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ﻳﻌﻨﻰ ﺳﻄﺢ اﻳﻦ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ و ﺗﺤﺮك‪ ،‬ﻳﻚ ﺳﻄﺢ راﻗـﻰ اﺳـﺖ؛ ﻣﺘﻨﺎﺳـﺐ ﺑـﺎ‬ ‫داﻧﺸﺠﻮ و اﺳﺘﺎد و ذﻫﻦ ﻓﻌﺎل ﻋﻠﻤﻰ اﺳﺖ‪ .‬در ﻫﻤﻪى ﻛﺎرﻫﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺎﻳﺪ رﻋﺎﻳﺖ ﺷﻮد‪ .‬ﻋـﻮامﮔﺮاﺋـﻰ و‬ ‫ﻋﻮامﭘﺴﻨﺪى در ﻛﺎر و در ﻫﻤﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ دﺧﺎﻟﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺨﺸﻰ از ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎ ﻋﻠﻤﻰ اﺳـﺖ‬ ‫‪550‬‬

‫و ﺧﻮب اﺳﺖ؛ ﻣﺜﻞ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت؛ اﻣﺎ ﻓﺮض ﺑﻔﺮﻣﺎﺋﻴﺪ اﮔﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ در زﻣﻴﻨﻪﻫـﺎى ﻋﻠـﻮم اﻧﺴـﺎﻧﻰ و‬ ‫ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ در ادﺑﻴﺎت اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺮﻓﻰ ﻛﻪ از اﻳﻨﺠﺎ ﺑﻴﺮون ﻣـﻰآﻳـﺪ‪ ،‬ﻓﺮاﺗـﺮ از آن ﺣﺮﻓـﻰ ﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻳﻚ ادﻳﺐ ﻣﻌﻤﻮﻟﻰ ﺑﺰﻧﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ ﺳﻄﺢ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺳـﻄﺢ راﻗـﻰاى ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺧﻴﻠـﻰ از ﺣﺮﻓﻬـﺎ در‬ ‫زﻣﻴﻨﻪى ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻰ ‪ -‬ﻛﻪ ﺣﺎﻻ ﻣﺎ در آن ﺳﺎﺑﻘﻪ دارﻳﻢ و ﺑﻠﺪﻳﻢ و واردﻳﻢ ‪ -‬ﻣﺜﻞ ﺗﺎرﻳﺦ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ادﺑﻴـﺎت‪،‬‬ ‫ﻣﺜﻞ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻛﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﻮﻣﻰ ﻛﺸﻮر ﻣﺎﺳﺖ‪ ،‬ﻫﺴﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧـﻰ از اﻳـﻦ ﻣﺴـﺎﺋﻞ‪ ،‬ﺣﺮﻓﻬـﺎى ﻋـﺎدىاى‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺮﻓﻬﺎى ﻣﺘﻌﺎرف اﺳﺖ؛ ﺟﻬﺎد داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ﻫﻢ ﻛﻪ ﻧﺰﻧﺪ‪ ،‬ﻫﺮ ﻛﺴﻰ ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺰﻧﺪ‪ .‬ﺟﻬﺎد داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺮف‪ ‬ﮔﺰﻳﻦ‪ ،‬ﺣﺮف‪ ‬ﺑﺮﺗﺮ را ﺑﻪ ﻣﻴﺪان ﺑﻴﺎورد‪ .‬از ﺑﺎب ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻗﺮآﻧـﻰ دارﻳـﺪ‪ .‬ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ‬ ‫ﻗﺮآﻧﻰ را ﺧﻴﻠﻴﻬﺎ دارﻧﺪ؛ ﻫﻤﻪاش ﻫﻢ ﺧﻮب اﺳﺖ ‪ -‬ﻣﻴﺪاﻧﻴﺪ ﻣﻦ ﺟﺰو ﻛﺴـﺎﻧﻰ ﻫﺴـﺘﻢ ﻛـﻪ ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎى ﻗﺮآﻧﻰ دﻧﺒﺎﻟﮕﻴﺮى و اﺣﺴﺎس ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ وﻳﮋه دارم؛ از ﻗﺒـﻞ از اﻧﻘـﻼب‪ ،‬اﻻن ﻫـﻢ ﻫﻤﻴﻨﺠـﻮر‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ اﮔﺮ در ﻳﻚ ﻣﺴﺠﺪى د‪‬ه ﻧﻔﺮ ﺟﻮان ﻫﻢ ﺟﻤـﻊ ﺷـﻮﻧﺪ ﺗـﻼوت ﻗـﺮآن ﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬از ﻧﻈـﺮ ﻣـﻦ‬ ‫ﻣﻄﻠﻮب اﺳﺖ؛ اﻳﻦ را دوﺳﺖ ﻣﻴﺪارم ‪ -‬ﻟﻜﻦ ﺷﻤﺎ اﮔﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻗﺮآﻧﻰ ﻣﻴﺨﻮاﻫﻴﺪ ﺑﻜﻨﻴـﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ‬

‫‪ .10‬ﺟﻬﺎد داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ‬

‫ﻗﺮآﻧﻰ ﺷﻤﺎ ﺑﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻗﺮآﻧﻰِ ﻏﻴﺮ داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ﻓﺮق داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻟﺬا اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﻫﻢ ﻓﺮض ﻛﻨﻴـﺪ ﺑﺨﻮاﻫﻴـﺪ‬ ‫ﻫﻤﺎن ﻟﺤﻦ و ﻧﻮا و ﺷﻴﻮهى ﻓﻼن ﻗﺎرى و ﺗﺠﻮﻳﺪ و ﺻﺪاى ﺧﻮش و‪ ...‬را ﻣﺜﻞ ﺑﻘﻴﻪ ﺗﻜﺮار ﻛﻨﻴـﺪ‪ ،‬اﻟﺒﺘـﻪ‬ ‫ﺧﻴﻠﻰ ﺧﻮب اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺟﻬﺎد داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ در ﻗﺮآن‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻳﻚ ﭼﻴﺰى ﻓﺮاﺗﺮ از اﻳﻦ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﺑﺎب ﻓﻬﻢ داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ در ﻣﻮاﺟﻬﻪى ﺑﺎ ﻗﺮآن ﭼﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﺮوﻳﺪ ﺳﺮاغ ﻓﻬﻤﻴﺪن ﻗﺮآن‪ .‬ﻗﺮآنﺧﻮانِ ﺷﻤﺎ‬ ‫ﺟﻮرى ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ وﻗﺘﻰ ﻗﺮآن ﻣﻴﺨﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﺟﻠﺴﻪاى ﻛﻪ ﻣﺴﺘﻤﻊ ﻗﺮآن اوﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻗﺮآن را ﺑـﺎ دل ﺧـﻮد‬ ‫ﻟﻤﺲ ﻛﻨﺪ؛ ﺣﺲ ﻛﻨﺪ؛ و ﺟﻠﺴﻪى ﻗﺮآنﺧﻮاﻧﻰ ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﺟﻠﺴﻪى ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻗﺮآن ﻫﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ اﺑﺘﻜـﺎر ﻻزم‬ ‫دارد؛ ﺑﺎبِ ﺷﻤﺎﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺟﻬﺎد داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ اﻳﻦ اﻣﻜﺎﻧﺎت و اﻳﻦ وﺳﺎﺋﻞ را دارد و ﺑﻨﺪه ﺑﻪ ﺟﻬﺎد داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ اﻋﺘﻘﺎد راﺳﺦ‬ ‫دارم‪ .‬ﻛﺎرﻫﺎى ﺑﺰرﮔﻰ ﻛﺮدهاﻧﺪ؛ ﻛﺎرﻫﺎى ﺧﻮﺑﻰ ﻛﺮدﻳﺪ و ﻫﻤﻴﻨﻄﻮر ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻴﻢ‪» :‬اﺳ‪‬ﺲ ﻋﻠﻰ اﻟﺘّﻘـﻮى ﻣـﻦ‬ ‫او‪‬ل ﻳﻮم«‪ .‬از اول ﺗﺎ ﺣﺎﻻ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺟﻬﺎد داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ را ﺷﻨﺎﺧﺘﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺮ اﺳﺎس دﻳﻦ و ﺗﻘـﻮا ﺑـﻮد‪ .‬ﺑـﺮ اﺳـﺎس‬ ‫دﻳﻦ و ﺗﻘﻮا ﻧﮕﻬﺶ دارﻳﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻧﻘﺶ داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪه اﺳﺖ‬

‫اﻣﺮوز ﻧﻘﺶ و رﺳﺎﻟﺖ داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﻘﺶ ﺗﻌﻴﻴﻦﻛﻨﻨﺪه اﺳﺖ؛ وﻟﻮ ﺗﻌﻴﻴﻦﻛﻨﻨﺪهى ﺑﺮاى زﻣﺎن ﺣـﺎل ﻧـﻪ‪،‬‬ ‫اﻣﺎ ﺗﻌﻴﻴﻦﻛﻨﻨﺪهى ﺑﺮاى آﻳﻨﺪهى ﻛﺸﻮر اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺮوز ﺗﺼﻤﻴﻢ داﻧﺸـﮕﺎﻫﻴﺎن و ﻫﻤـﺖ داﻧﺸـﮕﺎﻫﻴﺎن‪ ،‬ﻣﺜـﻞ‬ ‫ﻧﻘﺶ ﺳﻮزنﺑﺎﻧﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ دو ﻣﺴﻴﺮ رﻳﻠﻰ را ﺑﻜﻠﻰ از ﻫﻢ ﺟﺪا ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ اﻻن ﺳﻮزنﺑﺎﻧﻴﺪ؛ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﺪ‬ ‫ﺑﺎ ﻫﻤﺘﻰ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺑﺮﻫﻪى از زﻣﺎن ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬رﻳﻞ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان را ﺑـﻪ ﺳـﻤﺖ رﻓـﺎه و ﻋـﺰت و‬ ‫ﺗﺮﻗﻰ و اﺳﺘﻘﻼل ﻛﺎﻣﻞ ﻗﺮار ﺑﺪﻫﻴﺪ؛ و ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺧﺪاى ﻧﻜﺮده ﺑﺎ ﻋﺪم ﺗﺤﺮك ﻻزم و ﺑﺎ ﻋﺪم اﺟﺎﺑﺖ ﺑﻪ‬ ‫ﻧﻴﺎزِ اﻣﺮوز‪ ،‬ﺟﻮر دﻳﮕﺮى ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻴﺪ و ﻧﺘﻴﺠﻪى دﻳﮕﺮى ﺣﺎﺻﻞ ﺑﺸﻮد‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* داﻧﺸﮕﺎه ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻛﺸﻮر اﺳﺖ‬

‫داﻧﺸﺠﻮ ﻧﻘﺶآﻓﺮﻳﻦ اﺳﺖ؛ ﻫﻢ در زﻣﺎن ﺣـﺎل و ﻫـﻢ ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ دوران آﻳﻨـﺪه؛ ﻓـﺮداى ﻛﺸـﻮر‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﻋﻨﺼﺮى ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻛﺎرﮔﺎه ﻋﻈﻴﻢ ﺑﺎ ﻫﻤﺖ و ﺗﻼش ﺧﻮد و ﺑﺎ ﻫﺪاﻳﺖ و ﻛﻤﻚ اﺳﺘﺎدان‪ ،‬ارزش اﻓﺰوده‬ ‫و ﻓﻮقاﻟﻌﺎدهاى ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬داﻧﺸﺠﻮﺳﺖ‪ .‬و ﻳﻘﻴﻨﺎً ﺑﺎ اﻳﻦ ﻧﮕﺎه‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﭘﻴﺸـﺮﻓﺖ‬

‫‪ -1‬ﺑﻴﺎﻧﺎت در ﺑﺎزدﻳﺪ از ﭘﮋوﻫﺸﻜﺪه روﻳﺎن‪86/4/25 -‬‬ ‫‪ -2‬ﺑﻴﺎﻧﺎت در ﺟﻤﻊ اﺳﺎﺗﻴﺪ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎي ﺧﺮاﺳﺎن در داﻧﺸﮕﺎه ﻓﺮدوﺳﻲ ﻣﺸﻬﺪ‪86/2/25 -‬‬

‫‪551‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫و ﺗﻮﺳﻌﻪى ﻛﺸﻮر اﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از زﻳﺮﺳﺎﺧﺖﻫﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻛﺸﻮر اﻫﻤﻴﺖ و ﻧﻘﺶ داﻧﺸـﮕﺎه‬ ‫را ﻧﺪارد؛ ﭼﻮن داﻧﺸﮕﺎه ﻧﻴﺮوى اﻧﺴﺎﻧﻰ را ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪى ﻛﺸﻮر ﻧﻴﺮوى اﻧﺴـﺎﻧﻰ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬از داﻧﺸﮕﺎه ﻫﻤﻴﺸﻪ و در ﻫﻤﻪ ﺟﺎ اﻳﻦ اﻧﺘﻈﺎر ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﺤﻞ ﺟﻮﺷﺶ و اوج دو ﺟﺮﻳﺎن ﺣﻴـﺎﺗﻰ‬ ‫در ﻛﺸﻮر ﺑﺎﺷﺪ‪ :‬اول‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎن ﻋﻠـﻢ و ﺗﺤﻘﻴـﻖ؛ دوم‪ ،‬ﺟﺮﻳـﺎن آرﻣـﺎنﮔﺮاﻳـﻰﻫـﺎ و آرﻣـﺎنﺧـﻮاﻫﻰﻫـﺎ و‬ ‫ﻫﺪﻓﮕﺬارىﻫﺎى ﺳﻴﺎﺳﻰ و اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ‪ .‬ﻛﻤﺘﺮ ﻣﺤﻴﻄﻰ را ‪ -‬ﺷﺎﻳﺪ ﻣﺤﻴﻂ دﻳﮕـﺮى را ﻧﺸـﻮد ﭘﻴـﺪا ﻛـﺮد ‪-‬‬ ‫ﻣﻲﺗﻮان ﭘﻴﺪا ﻛﺮد ﻛﻪ ﻣﺜﻞ داﻧﺸﮕﺎه اﻳﻦ دو ﺟﺮﻳﺎن در آن ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻮازى ﻫﻤﻮاره ﺟﻮﺷﺶ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛‬ ‫ﻫﻢ ﺟﺮﻳﺎن ﻋﻠﻢ و ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻛﻪ ﻣﺎﻳﻪى ﺣﻴﺎت ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﻋﺰت ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﺖ و ﻋﺰت ﻋﻠﻤﻰ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺧﻮد‬ ‫ﻋﺰت اﻗﺘﺼﺎدى‪ ،‬ﻋﺰت ﺳﻴﺎﺳﻰ‪ ،‬ﻋﺰت ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻰ را ﻣﻰآورد‪ ،‬در داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎﺳـﺖ‪ ،‬و ﻫـﻢ آن ﻣﺴـﺌﻠﻪى‬ ‫آرﻣﺎنﮔﺮاﻳﻰ ﻛﻪ ﺑﻪﻇﺎﻫﺮ ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪى ﻋﻠﻢ ارﺗﺒﺎﻃﻰ ﻫﻢ ﻧﺪارد‪ ،‬اﻣﺎ در ﻫﻤﻪ ﺟﺎى دﻧﻴﺎ اﻧﺘﻈﺎر از داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‬ ‫ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺣﻀﻮر داﻧﺸﺠﻮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در زﻣﻴﻨﻪى ﺗﺮﺳﻴﻢ آرﻣﺎنﻫﺎ و ﮔﺮاﻳﺶ ﺑﻪ ﺗﺤﺼﻴﻞ اﻳﻦ آرﻣﺎنﻫﺎ‬ ‫و رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اﻳﻦ آرﻣﺎنﻫﺎ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻓﻌﺎل ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ دﻳﮕﺮ ﻣﺮﺑﻮط ﻣـﻲﺷـﻮد ﺑﺨﺼـﻮص ﺑـﻪ داﻧﺸـﺠﻮ؛‬ ‫ﺟﻮاﻧﻰِ داﻧﺸﺠﻮ‪ ،‬ﺳﻦ داﻧﺸﺠﻮ‪ ،‬آﻣﺎدﮔﻰﻫﺎى روﺣﻰ داﻧﺸﺠﻮ‪ ،‬ﻛﻪ اﻳﻦ اﻗﺘﻀﺎ را ﺑـﻪ داﻧﺸـﮕﺎه ﻣـﻲدﻫـﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ‪ ،‬اﻧﺘﻈﺎر از داﻧﺸﮕﺎه اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ در ﺑﻌﻀﻰ از ﺟﺎﻫﺎ اﻳﻦ اﻧﺘﻈﺎر ﺑﺮآورده ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬در ﺑﻌﻀﻰ ﺟﺎﻫﺎ ﻫﻢ‬ ‫ﺑﺮآورده ﻧﻤﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫‪552‬‬

‫* ﺣﻤﺎﻳﺖ از داﻧﺸﮕﺎﻫﻴﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻫﻤﻴﺸﮕﻲ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫ﻣﺠﺮى ﻣﺤﺘﺮم در اول ﺻﺤﺒﺖ اﺷﺎره ﻛﺮدﻧﺪ ﻛـﻪ دﺳـﺘﮕﺎه ﺑﺎﻳـﺪ ﺣﻤﺎﻳـﺖ از داﻧﺸـﮕﺎﻫﻴﺎن را ﺳﻴﺎﺳـﺖ‬ ‫ﻫﻤﻴﺸﮕﻰ ﺧﻮدش ﻗﺮار ﺑﺪﻫﺪ؛ ﻣﻦ ﻛﺎﻣﻼً ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻣﻌﺘﻘﺪم‪ .‬ﻳﻌﻨـﻰ ﺣﻘﻴﻘﺘـﺎً ﺣﻤﺎﻳـﺖ از داﻧﺸـﮕﺎﻫﻴﺎن‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻫﻤﻴﺸﮕﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﺸﻮد ﻛﻪ داﻧﺸﮕﺎﻫﻴﺎن در ﺳﺎﻳﻪ ى اﻳﻦ ﺣﻤﺎﻳﺘﻰ ﻛﻪ از آﻧﻬﺎ ﻣﻴﺸﻮد ‪ -‬ﭼﻪ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻌﻨﻮى‪ ،‬ﭼـﻪ‬ ‫ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﺎدى ‪ -‬ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً ﺧﻮدﺷﺎن را در ﻗﺒﺎل ﻧﺴﻞ داﻧﺸﺠﻮ‪ ،‬در ﻗﺒﺎل آﻳﻨﺪه ى ﻋﻠﻢ در ﻛﺸﻮر‪ ،‬در ﻗﺒـﺎل‬ ‫اﺻﻼح ﻧﻈﺎم آﻣﻮزﺷﻰ ‪ -‬ﻛﻪ ﺣﺘﻤﺎً ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﺻﻼح دارد ‪ -‬ﻣﺴﺌﻮل ﺑﺪاﻧﻨﺪ؛ ﺣﻀﻮرﺷﺎن را در داﻧﺸﮕﺎه ﻫـﺎ‬ ‫ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪ؛ ﺧﻮدﺷﺎن را در ﻣﻌﺮض اﺳﺘﻔﺎدهى ﻣﻌﻨﻮى و ﻋﻠﻤﻰ ﻓﻜﺮىِ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻗﺮار ﺑﺪﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ -1‬ﺑﻴﺎﻧﺎت در ﺟﻤﻊ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن در داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻢ و ﺻﻨﻌﺖ‪87/9/24 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار اﺳﺎﺗﻴﺪ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪88/6/8 -‬‬

‫‪2‬‬

‫‪ .11‬داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و ﺟﻨﮓ ﻧﺮم‬

‫‪11‬‬

‫* اﻣﺮوز آﻣﺎج ﺗﻬﺎﺟﻤﺎت ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ دﺷﻤﻨﺎﻧﻤﺎن ﻫﺴﺘﻴﻢ‬

‫ﻣﺎ و ﻫﻤﻪى دﺳﺖاﻧﺪرﻛﺎران ﻓﺮﻫﻨﮓ در ﻛﺸﻮر ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎور ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ اﻣﺮوز آﻣﺎج ﺗﻬﺎﺟﻤﺎت ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ‬ ‫دﺷﻤﻨﺎﻧﻤﺎن ﻫﺴﺘﻴﻢ؛ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺻﻮرت آﻣﻴﺨﺘﻦ ﻓﺮﻫﻨﮓ اﻧﻘﻼﺑﻰ ﻣﺎ ﺑﺎ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ آن را از ﺧﻠـﻮص‬ ‫و ﻛﺎراﻳﻰ ﻣﻰاﻧﺪازد و ﻫﻢ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺎﻧﻊ ﺗﺮاﺷﻴﺪن ﺑﺮ ﺳﺮ ﺗﺮﺑﻴﺖ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎى ﻛﺎرآﻣﺪ و ﻣﺘﺨﺼـﺺ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻫﻤﻪى اﻣﻮر ﻛﺸﻮر را اداره ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺷﻜﻰ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ دﺷﻤﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻫﻤـﻪى اﻳﻨﻬـﺎ‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ﺻﻮرت ﺟﺬب و رﺑﻮدن و دزدﻳﺪن ﻣﻐﺰﻫﺎ و اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎى درﺧﺸﺎن از ﻣﻴﺎن ﻣﺎ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى ﻛﺮده‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ را ﻫﻢ ﻣﻰداﻧﻴﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻫﻤـﻪى ﻛﺸـﻮرﻫﺎى ﺟﻬـﺎن ﺳـﻮم و از ﺟﻤﻠـﻪ‬ ‫ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻰ و ﺧﻄﺮاﺗﻰ ﻛﻪ ﺑﺮاى اﺳﺘﻜﺒﺎر دارد‪ ،‬ﻧﺴـﺒﺖ‬ ‫ﺑﻪ ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﺑﻪﻃﻮر وﻳﮋه ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى ﻛﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﻧﮕﺬارﻧﺪ در اﻳﻦﺟﺎ ﻣﻐﺰﻫﺎى ﻛﺎرآﻣﺪ و درﺧﺸﺎن و‬ ‫اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎى ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ رﺷﺪ ﻛﻨﻨﺪ ﻳﺎ ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى دارﻧﺪ و ﭘﻮل ﺧﺮج ﻣﻰﻛﻨﻨـﺪ و اﺻـﻼً‬ ‫دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎﻳﻰ ﺑﺮاى ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻰ اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎى درﺧﺸﺎن ﻛﺸﻮرﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ دارﻧﺪ ﺗﺎ آﻧﻬﺎ را ‪ -‬ﭼﻪ در‬ ‫دوران ﻛﻮدﻛﻰ و ﻧﻮﺟﻮاﻧﻰ و ﺟﻮاﻧﻰ و ﭼﻪ در دوران ﺑﻪ ﺛﻤﺮرﺳﻴﺪﮔﻰ و ﻛﺎراﻳﻰ ‪ -‬ﺑﺮﺑﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار رﺋﻴﺲ و اﻋﻀﺎي ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪68/9/21 -‬‬

‫‪1‬‬

‫داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و ﺟﻨﮓ ﻧﺮم‬

‫‪ .11‬داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و ﺟﻨﮓ ﻧﺮم‬

‫‪553‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫* ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ در داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‬

‫در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬ﻳﻚ ﺟﺒﻬﻪﺑﻨﺪى ﻋﻈﻴﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺳﻴﺎﺳـﺖ و ﺻـﻨﻌﺖ و ﭘـﻮل و اﻧـﻮاع و اﻗﺴـﺎم‬ ‫ﭘﺸﺘﻮاﻧﻪﻫﺎ ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﺳﻴﻠﻰ راه اﻓﺘﺎده ﺗﺎ ﺑﺎ ﻣﺎ ﺑﺠﻨﮕﺪ‪ .‬ﺟﻨﮓ ﻫﻢ ﺟﻨـﮓ ﻧﻈـﺎﻣﻰ ﻧﻴﺴـﺖ‪ .‬ﺑﺴـﻴﺞ‬ ‫ﻋﻤﻮﻣﻰ ﻫﻢ در آنﺟﺎ ﻫﻴﭻ ﺗﺄﺛﻴﺮى ﻧﺪارد‪ .‬آﺛﺎرش ﻫﻢ ﺑﻪﮔﻮﻧﻪﻳﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺎ ﺑـﻪ ﺧـﻮد ﺑﻴـﺎﻳﻴﻢ‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘـﺎر‬ ‫ﺷﺪهاﻳﻢ‪ .‬ﻣﺜﻞ ﻳﻚ ﺑﻤﺐ ﺷـﻴﻤﻴﺎﻳﻰ ﻧﺎﻣﺤﺴـﻮس و ﺑـﺪون ﺳﺮوﺻـﺪا ﻋﻤـﻞ ﻣـﻰﻛﻨـﺪ‪ .‬ﻓـﺮض ﻛﻨﻴـﺪ در‬ ‫ﻣﺤﻮﻃﻪﻳﻰ ﻳﻚ ﺑﻤﺐ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻰ ﺑﻴﻔﺘﺪ ﻛﻪ اﺣﺪى ﻧﻔﻬﻤﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﻤﺐ در آنﺟﺎ اﻓﺘﺎد؛ وﻟﻰ ﭘﺲ از ﻫﻔﺖ‪،‬‬ ‫ﻫﺸﺖ ﺳﺎﻋﺖ ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ ﺻﻮرﺗﻬﺎ و دﺳﺘﻬﺎى ﻫﻤﻪ ﺗﺎول زده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻻن در ﻣﺪرﺳﻪﻫﺎ و داﺧﻞ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻬـﺎ و ﺟﺒﻬـﻪﻫـﺎ و ﺣـﻮزهﻫـﺎى ﻋﻠﻤﻴـﻪ و داﻧﺸـﮕﺎﻫﻬﺎى ﻣـﺎ‪ ،‬ﻧﺎﮔﻬـﺎن‬ ‫ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎى اﻳﻦ ﺗﻬﺎﺟﻢ ﺗﺒﻠﻴﻐﻰ و ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ را ﺧﻮاﻫﻴﺪ دﻳﺪ‪ .‬اﻻن ﻣﻘﺪارى ﻫﻢ آن را ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ و ﺑﻌـﺪاً ﻫـﻢ‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻛﺘﺎب ﭼﺎپ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﻳﻚ ﻓﻴﻠﻢ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻰﺷـﻮد و ﺑـﻪ ﺻـﻮرت وﻳـﺪﺋﻮ داﺧـﻞ‬ ‫ﻛﺸﻮر ﻣﻰآﻳﺪ و زﻣﻴﻨﻪى ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻬﺎﺟﻤﻰ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* اﻣﺮوز دﺷﻤﻦ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻫﻤﺖ ﺧﻮد را روي ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‬ ‫‪554‬‬

‫ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﺟﺎﻣﻌﻪ ‪ -‬ﻫﺮﻛﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻪ واﺑﺴﺘﮕﺎن ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ‪ ،‬ﭼﻪ واﺑﺴﺘﮕﺎن ﺑﻪ‬ ‫ﺣﻮزهﻫﺎى ﻋﻠﻤﻴﻪ و ﭼﻪ دﻳﮕﺮان ‪ -‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪاﻧﻨﺪ ﻛﻪ اﻣﺮوز دﺷﻤﻦ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻫﻤﺖ ﺧﻮد را روى ﺗﻬـﺎﺟﻢ‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻳﻚ آدم ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ‪ ،‬اﻳﻦ را ﻋﺮض ﻣﻰﻛﻨﻢ‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻳﻚ آدم ﺳﻴﺎﺳﻰ‪.‬‬ ‫وﻗﺘﻰ ﺑﻪ ﺻﺤﻨﻪى ﻧﺒﺮد ﻧﮕﺎه ﻣﻰﻛﻨﻢ‪ ،‬ﺻﺤﻨﻪﻳﻰ را ﻣﻰﺑﻴﻨﻢ ﻛﻪ ﻳـﻚ ﻃـﺮف آن‪ ،‬ﺷـﻤﺎ ﻣﻠـﺖ اﻳـﺮان ﻛـﻪ‬ ‫ﻃﺮﻓﺪار اﺳﻼم و ﻧﺠﺎت ﻣﺴﺘﻀﻌﻔﺎن و دﺷﻤﻦ ﻧﻈﺎم اﺳﺘﻜﺒﺎرى دﻧﻴﺎ ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬ﻗﺮار دارﻳﺪ و ﻃـﺮف دﻳﮕـﺮ‬ ‫آن‪ ،‬دﺷﻤﻨﺎن ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ ﺳﺮدﻣﺪاران ﺟﺒﻬﻪى اﺳﺘﻜﺒﺎر و ﺿﺪ اﺳﻼم‪ ،‬دﻧﺒﺎﻟﻪروﻫﺎﻳﺸﺎن و اراذﻟـﻰ ﻛـﻪ در‬ ‫اﻳﻦ ﺑﻴﻦ‪ ،‬ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺷﺨﺼﻰ و ﻫﻮاﻫﺎى ﻧﻔﺴﺎﻧﻰ‪ ،‬دﻧﺒﺎل ﺑﻮق اﺳﺘﻜﺒﺎر و ﺧﺮ دﺟﺎل او راه اﻓﺘﺎدهاﻧـﺪ‪،‬‬ ‫ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ .‬اﻻن‪ ،‬ﻛﺎرزارى ﺑﺮﭘﺎﺳﺖ؛ ﺷﻮﺧﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺟﻨﮓ ﻧﻈﺎﻣﻰ‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﺷﺪ‪ .‬ﺗﺎزه اﮔﺮ دﺷﻤﻦ ‪ -‬ﻳﻌﻨـﻰ‬ ‫اﺳﺘﻜﺒﺎر ﺟﻬﺎﻧﻰ ‪ -‬ﺑﺘﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺮﻓﻰ ﻧﺪارد ﻛﻪ ﺑﺎز ﻫﻢ ﺟﻨﮓ ﻧﻈـﺎﻣﻰ را راه ﺑﻴﻨـﺪازد؛ ﻣﻨﺘﻬـﺎ ﺑـﺮاﻳﺶ آﺳـﺎن‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﻃﻼب و ﻓﻀﻼي ﺣﻮزه ﻋﻠﻤﻴﻪ ﻗﻢ‪68/9/7 -‬‬

‫‪ .11‬داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و ﺟﻨﮓ ﻧﺮم‬

‫اﻻن‪ ،‬ﻳﻚ ﻛﺎرزار ﻓﻜﺮى و ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ و ﺳﻴﺎﺳﻰ در ﺟﺮﻳﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻫـﺮ ﻛـﺲ ﺑﺘﻮاﻧـﺪ ﺑـﺮ اﻳـﻦ ﺻـﺤﻨﻪى‬ ‫ﻛﺎرزار و ﻧﺒﺮد ﺗﺴﻠﻂ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺒﺮﻫﺎ را ﺑﻔﻬﻤﺪ‪ ،‬اﺣﺎﻃﻪى ذﻫﻨﻰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﻳـﻚ ﻧﮕـﺎه ﺑـﻪ ﺻـﺤﻨﻪ‬ ‫ﺑﻴﻨﺪازد‪ ،‬ﺑﺮاﻳﺶ ﻣﺴﻠّﻢ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﻛﻪ اﻻن دﺷﻤﻦ از ﻃـﺮق ﻓﺮﻫﻨﮕـﻰ‪ ،‬ﺑﻴﺸـﺘﺮﻳﻦ ﻓﺸـﺎر ﺧـﻮد را وارد‬ ‫ﻣﻰآورد‪ .‬ﻛﻢ ﻫﻢ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﻗﻠﻢﺑﻪﻣﺰدﻫﺎ و ﻓﺮﻫﻨﮕﻴﻬﺎى دﻳﻦ و دل و وﺟﺪان ﺑﺎﺧﺘﻪ و ﻧﺸﺴﺘﻪى ﭘﺎى ﺑﺴـﺎط‬ ‫ﻓﺴﺎد اﺳﺘﻜﺒﺎر ‪ -‬ﭼﻪ ﻏﺎﻟﺒﺎً و اﻛﺜﺮاً در ﺧﺎرج ﻛﺸﻮر و ﭼﻪ ﺗﻚوﺗـﻮﻛﻰ در داﺧـﻞ ﻛﺸـﻮر ‪ -‬ﻛـﻪ ﺑـﺮاى‬ ‫ﻣﻘﺎﺻﺪ اﺳﺘﻜﺒﺎرى‪ ،‬ﻗﻠﻢ ﻫﻢ ﺑﺮدارﻧﺪ‪ ،‬ﺷﻌﺮ ﻫﻢ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻛﺎر ﻫﻢ ﺑﻜﻨﻨﺪ و دارﻧﺪ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﺒﺮد ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ را ﺑﺎ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪى ﺑﻪ ﻣﺜﻞ ﻣﻰﺷﻮد ﭘﺎﺳﺦ داد‪ .‬ﻛﺎر ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ و ﻫﺠـﻮم ﻓﺮﻫﻨﮕـﻰ را ﺑـﺎ ﺗﻔﻨـﮓ‬ ‫ﻧﻤﻰﺷﻮد ﺟﻮاب داد‪ .‬ﺗﻔﻨﮓ او‪ ،‬ﻗﻠﻢ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ را ﻣﻰﮔﻮﻳﻴﻢ‪ ،‬ﺗﺎ ﻣﺴﺆوﻻن ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻛﺸﻮر و ﻛـﺎرﮔﺰاران‬ ‫اﻣﻮر ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ در ﻫﺮ ﺳﻄﺤﻰ و ﺷﻤﺎ ﻓﺮﻫﻨﮕﻴﺎن ﻋﺰﻳﺰ ‪ -‬اﻋﻢ از ﻣﻌﻠﻢ و داﻧﺸﺠﻮ و روﺣـﺎﻧﻰ و ﻃﻠﺒـﻪ و‬ ‫ﻣﺪر‪‬ﺳﺘﺎن‪ ،‬ﺗﺎ داﻧﺶآﻣﻮزﺗﺎن و ﺗﺎ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ در ﺑﻴﺮونِ اﻳـﻦ ﻧﻈـﺎم آﻣﻮزﺷـﻰ ﻛﺸـﻮر ﻣﺸـﻐﻮل ﻛﺎرﻧـﺪ ‪-‬‬ ‫اﺣﺴﺎس ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ اﻣﺮوز‪ ،‬ﺳﺮﺑﺎزِ اﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪ ﺷﻤﺎﻳﻴﺪ و ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ دﻓﺎع ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﻛﺮد و ﭼﻪ ﻛﺎرى‬ ‫اﻧﺠﺎم ﺧﻮاﻫﻴﺪ داد‪.‬‬ ‫ﻣﺜﻞ ﺟﻨﮓ ﻧﻈﺎﻣﻰ‪ ،‬ﭼﺸﻤﻬﺎ را ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎز ﻛﺮد و ﺻﺤﻨﻪ را ﺷﻨﺎﺧﺖ‪ .‬در ﺟﻨﮓ ﻧﻈﺎﻣﻰ ﻫﻢ‪ ،‬ﻫﺮ ﻃﺮﻓـﻰ ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﺪون ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻰ و دﻳﺪهﺑﺎﻧﻰ و ﺑﺪون داﻧﺴﺘﻦ وﺿـﻌﻴﺖ دﺷـﻤﻦ‪ ،‬ﭼﺸـﻤﺶ را ﺑﺒﻨـﺪد‪ ،‬ﺳـﺮش را ﭘـﺎﻳﻴﻦ‬ ‫ﺑﻴﻨﺪازد و ﺟﻠﻮ ﺑﺮود‪ ،‬ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺧﻮرد‪ .‬در ﺟﻨﮓ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻫﻢ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻧﺪاﻧﻴﺪ ﻛـﻪ‬ ‫دﺷﻤﻦ ﻛﺎر ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ از آنﻛﻪ ﻣﻰداﻧﺪ‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎن ﻧﺒﺮﻳﺪ‪ ،‬از ﻓﺮﻣﺎﻧﺪهى ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ دﺳـﺘﻮر ﻧﮕﻴﺮﻳـﺪ‪ ،‬ﻳـﺎ او از‬ ‫ﻧﻴﺮوى ﺷﻤﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻜﻨﺪ و ﻣﺎﻧﻮر و ﺳـﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻰ را درﺳـﺖ اﻧﺠـﺎم ﻧﺪﻫـﺪ‪ ،‬ﭘﺸـﺖ ﺳـﺮش ﺷﻜﺴـﺖ‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻣﻮاﻇﺐ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻓﻀﺎي داﻧﺸﮕﺎه را آﺷﻔﺘﻪ ﻧﻜﻨﻨﺪ‬

‫ﺷﻤﺎ ﺑﺮادراﻧﻰ ﻛﻪ در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﺗﺪرﻳﺲ ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻮاﻇﺐ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ ﻓﻀﺎى داﻧﺸﮕﺎه را آﺷـﻔﺘﻪ ﻧﻜﻨﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﺧﻮد ﺷﻤﺎ ﺗﺎ ﭘﺮﻳﺮوز در آنﺟﺎ داﻧﺸﺠﻮ ﺑﻮدﻳﺪ و ﻣﻰداﻧﻴﺪ ﻛﻪ داﻧﺸﮕﺎه ﻳﻌﻨﻰ ﭼﻪ‪ .‬داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﻳـﻚ ﻣﺤـﻴﻂ‬ ‫آﺷﻔﺘﮕﻰﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ؛ ﻃﺒﻴﻌﺘﺶ اﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ ﻣﺎداﻣﻰ ﻛﻪ داﻧﺸﮕﺎه ﺟﺎى ﺟﻮاﻧﺎﻧﻰ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻓﺎﺻـﻠﻪى‬ ‫ﺳﻨﻰ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻣﺸﺨﺺِ ﻫﻔﺖ‪ ،‬ﻫﺸﺖ‪ ،‬ده ﺳﺎﻟﻪ دارﻧﺪ و ﻣـﺎداﻣﻰ ﻛـﻪ در داﻧﺸـﮕﺎه‪ ،‬داﻧـﺶ و ﺑـﻪ ﺗﺒـﻊ آن‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﮔﺮوه ﻛﺜﻴﺮي از ﻣﻌﻠﻤﺎن‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮﻻن ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻛﺸﻮر و ﮔﺮوﻫﻲ از ﻛﺎرﮔﺮان ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ روز ﻣﻌﻠﻢ و روز ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻛﺎرﮔﺮ‪69/2/12 -‬‬

‫‪555‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫روﺷﻨﻔﻜﺮى‪ ،‬در اﻳﻦ ﺳﻦ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺴﻞ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﻫﻤﻮاره ﺑﺎﻳـﺪ از داﻧﺸـﮕﺎه اﻧﺘﻈـﺎر ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﮕـﻰ‬ ‫داﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﮕﻰ ﺑﺪ ﻧﻴﺴﺖ ‪ -‬ﭼﻴﺰ ﺧﻮﺑﻰ اﺳﺖ ‪ -‬اﻣﺎ در ﺷﺮاﻳﻄﻰ ﻫﻢ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺮ اﻳـﻦ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﮕـﻰ‪،‬‬ ‫آﺛﺎر ﺑﺪى ﻣﺘﺮﺗﺐ ﺷﻮد‪ .‬در ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺤﻴﻄﻰ ﻛﻪ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﮕﻰ آﺳﺎﻧﺘﺮﻳﻦ ﭼﻴﺰ اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﺮ ﻛﺴﻰ ﺑﺎﻳـﺪ ﺳـﻌﻰ‬ ‫ﻛﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ‪ ،‬در آنﺟﺎ اﻧﻔﺠﺎر اﻳﺠﺎد ﻧﻜﻨﺪ و ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﮕﻰِ ﺑﺪ را زﻣﻴﻨﻪﺳﺎزى ﻧﻨﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﻻن اﻳـﻦ داﻧﺸـﮕﺎه‬ ‫ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪﻳﻰ ﺑﺴﻴﺎر ﻓﻌﺎل ﺑﺮاى ﺣﺮﻛﺖ و اﻣﻴﺪ ﻣﺮدم‪ ،‬ﺑﺮاى ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻰ از دﺳﺘﮕﺎه و ﺣﻜﻮﻣـﺖ و‬ ‫دوﻟﺖ‪ ،‬و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان وﺳﻴﻠﻪﻳﻰ ﺑﺮاى روﺷﻨﮕﺮى ذﻫﻨﻰ ﻣﺮدم ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮود‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ وﺳـﻴﻠﻪﻳـﻰ‬ ‫ﺑﺮاى اﻏﺘﺸﺎش و اﻳﺠﺎد آﺷﻮب و ﻧﺎاﻣﻴﺪى و ﺳﺮﺧﻮردﮔﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﺑـﺪان ﻣﻌﻨـﺎ ﻧﻴﺴـﺖ ﻛـﻪ ﻫﻤـﻪى‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ را ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻧﻪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در داﻧﺸـﮕﺎه دو ﻧﻔـﺮ اراده ﻛﻨﻨـﺪ و دوﻳﺴـﺖ ﻧﻔـﺮ‬ ‫ﻛﺎرى را اﻧﺠﺎم ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ .‬ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻳﻚ ﻣﺤﻴﻂ ﺟﻮان و ﻓﻌﺎل و ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﻪ و آﻣﺎده‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺗﺪاﺑﻴﺮ دﺷﻤﻨﺎن در ﻣﺤﻴﻂ ﻋﻠﻢ‬

‫دﺷﻤﻨﺎن اﻳﻦ اﻧﻘﻼب‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ﺗﺪاﺑﻴﺮى ﻛﻪ در ﻛﻨﺎر دزدﻳﺪن ﻣﻐﺰﻫﺎ و ﺑﺮدن اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎ و ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺳﻮء‬ ‫در ﺳﺮاﺳﺮ ﻋﺎﻟﻢ و ﺑﺰرگ ﺟﻠﻮه دادن ﻋﻴﺒﻬﺎى ﻛﻮﭼـﻚ و ﭘﻮﺷـﺎﻧﺪن ﻣﺤﺎﺳـﻦ ﺑـﺰرگ و درﺧﺸـﻨﺪﮔﻴﻬﺎ‬ ‫‪556‬‬

‫اﻧﺪﻳﺸﻴﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻜﻰ ﻫﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻣﺤﻴﻂ ﻋﻠﻢ و روﺷﻨﻔﻜﺮى و آﮔﺎﻫﻰ و ﻣﻌﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺑﺬر ﺑﻰاﻳﻤـﺎﻧﻰ‬ ‫ﺑﭙﺎﺷﻨﺪ و آن را ﺗﺮوﻳﺞ ﺑﻜﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬دﺷﻤﻨﻰ ﺑﺎ اﻧﻘﻼب و ﺑﺎ اﺳﻼم اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* داﻧﺸﺠﻮ‪،‬ﻃﻠﺒﻪ و داﻧﺶآﻣﻮز ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﺪار ﺑﺎﺷﻨﺪ‬

‫ﻧﻈﺎم ﺳﻠﻄﻪ‪ ،‬ﻣﺜﻞ اﺧﺘﺎﭘﻮﺳﻰ ﺧﻄﺮﻧﺎك و ﻣﺜﻞ ﺳﺮﻃﺎن دﻧﻴﺎ را ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﺟـﺰو ﻧﻘـﺎط ﺳـﺎﻟﻢ‬ ‫دﻧﻴﺎﺳﺖ‪ .‬ﻧﻤﻰﮔﻮﻳﻴﻢ ﻫﻤﻪى دﻧﻴﺎ ﻧﺎﺳﺎﻟﻤﻨﺪ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻧﻘﺎط ﻣﻌـﺪودى در دﻧﻴـﺎ ﺳـﺎﻟﻢ ﻣﺎﻧـﺪه ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﺸﻮر و دوﻟﺘﻰ ﻛﻪ از ﻧﻈﺎم ﺳﻠﻄﻪ و ﻛﻤﻨﺪ اﻳﻦ ﻋﻨﻜﺒـﻮت ﺧﻄﺮﻧـﺎك ﺗﻨﻨـﺪهى در ﺗـﺎر و ﭘـﻮد ﻣﻠﺘﻬـﺎ و‬ ‫ﻛﺸﻮرﻫﺎ‪ ،‬ﺳﺎﻟﻢ و ﺑﺮﻛﻨﺎر ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻃﺒﻴﻌﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﻴـﺪار‬ ‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻓﻜﺮ ﻛﻨﻨﺪ و ﻫﺮ ﺗﻼﺷﻰ اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﺪار ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬داﻧﺸـﺠﻮ‪ ،‬ﻃﻠﺒـﻪ و داﻧـﺶآﻣـﻮز‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﺪار ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﭽﻪﻫﺎى دﺑﻴﺮﺳﺘﺎﻧﻰ‪ ،‬دﺧﺘﺮﻫﺎ و ﭘﺴﺮﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﺪار و ﻫﻮﺷﻴﺎر ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻣـﺮوز از ﻫﻤـﻪى‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار اﻋﻀﺎي ﺷﻮراي ﻣﺮﻛﺰي اﻧﺠﻤﻦ اﺳﻼﻣﻲ ﻣﺪرﺳﻴﻦ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ‪69/6/18 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار ﻓﺮزﻧﺪان ﻣﻤﺘﺎز ﺷﺎﻫﺪ و ﻣﺪﻳﺮان و ﻣﻌﻠﻤﺎن ﻧﻤﻮﻧﻪى ﻣﺪارس ﺷﺎﻫﺪ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻣﺴﺆوﻻن ﺑﻨﻴﺎد ﺷﻬﻴﺪ و ﮔﺮوﻫﻰ از ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎى ﻣﻌﻈﻢ ﺷﻬﺪا و ﺟﺎﻧﺒﺎزان و اﺳﺎﺗﻴﺪ و‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن داﻧﺸﮕﺎه ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻣﺪرس‪70/6/13 -‬‬

‫‪ .11‬داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و ﺟﻨﮓ ﻧﺮم‬

‫ﺷﻤﺎ اﻳﻦ اﻧﺘﻈﺎر ﻫﺴﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻧﺴﻞ ﺑﺮﮔﺰﻳﺪهى اﻳﻦ ﻛﺸﻮرﻳﺪ‪ .‬دﺷﻤﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ او‪‬ﻟﻴﻦ ﻗـﺪم‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺗﺸﻜﻞﻫﺎي اﺳﻼﻣﻲ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪ ،‬ﺻﻒ ﻣﻘﺪم ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‬

‫اﻣﺮوز ﺗﻼش ﺗﺒﻠﻴﻐﻰ و ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﮔﺴﺘﺮدهﻳﻰ از ﺳﻮى دﺷﻤﻨﺎن اﻳﺮان و اﺳﻼم ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻰرود ﺗـﺎ ﻣﺎﻳـﻪى‬ ‫اﺻﻠﻰ اﺳﺘﻘﻼل و ﺳﺮﺑﻠﻨﺪى و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﺸﻮر را ﻛﻪ ﻫﻤﺎن اﻳﻤﺎن و ﺗﻌﻬﺪ ﺑﻪ اﺻﻮل اﻧﻘـﻼب اﺳـﺖ‪ ،‬از‬ ‫ذﻫﻦ و ﻋﻤﻞ ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﺰداﻳﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﻪ در ﺟﻬﺎن داﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ ﻛﻪ ﺷﻜﺴﺖ ﺗﺎرﻳﺨﻰ ﺟﺒﻬﻪى اﺳﺘﻜﺒﺎر در ﻣﻘﺎﺑﻞ‬ ‫اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬ﺑﻴﺶ از ﻫﻤﻪ از اﻳﻤﺎن ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪى ﺟﻮاﻧﺎن ﻧﺸﺄت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ و دﺷﻤﻦ ﺑﺎ ﻫـﺰار زﺑـﺎن‬ ‫و ﻫﺰار وﺳﻴﻠﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻬﺎﺟﻢ ﺑﺮ اﻳﻦ ﺳﻨﮕﺮ اﺳﺘﻮار دﺳﺖ زده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺎ‪ ،‬ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‪ ،‬ﺷﻮر اﻧﮕﻴﺰى در ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ دﺷﻤﻦ و ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑـﺎ ﺗﻬـﺎﺟﻢ او ﺑـﺮ دوش‬ ‫دارﻧﺪ‪ .‬اﻧﺠﻤﻨﻬﺎى اﺳﻼﻣﻰ و دﻳﮕﺮ ﺗﺸﻜﻠﻬﺎى اﺳﻼﻣﻰ داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮد را در ﺻﻔﻮف ﻣﻘـﺪم اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﺒﺎرزهى ﭘﺮﺷﻮر ﻗﺮار دﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻋﺰﻳﺰان! ﻧﮕﺬارﻳﺪ ﺑﺎ ﺗﻀﻌﻴﻒ ارزﺷﻬﺎى اﻧﻘﻼب و اﺳﻼم‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺒﻬﻪى دﺷﻤﻦ ﻛﻤﻚ ﻛﻨﻨﺪ؛ و ﺑﺨﺼـﻮص‬ ‫ﻧﮕﺬارﻳﺪ ﻏﻔﻠﺖ زدﮔﺎﻧﻰ از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ‪ ،‬در ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎى ﺷﻤﺎ ‪ -‬ﻳﻌﻨﻰ در ﺻﻔﻮف ﻣﻘﺪم ‪ -‬ﺟـﺎ ﺑﮕﻴﺮﻧـﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﻌﺎرﻫﺎى اﻧﻘﻼب را ﻛﻪ ﭘﺮﭼﻤﻬﺎى راﻫﻨﻤﺎ در راه اﻋﺘﻼء و ﺳـﺮﺑﻠﻨﺪى و آﺑـﺎداﻧﻰ اﻳـﻦ ﻛﺸـﻮر اﺳـﺖ‪،‬‬ ‫ﮔﺮاﻣﻰ ﺑﺪارﻳﺪ و ﺑﺎ ﻫﻤﻪى وﺟﻮد از آن دﻓﺎع ﻛﻨﻴﺪ و ﺳﻬﻞ اﻧﮕﺎرى ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪ آن را از ﺑﻴﮕﺎﻧﮕـﺎﻧﻰ ﻛـﻪ‬ ‫اﺣﻴﺎﻧﺎً ﺑﻪ ﻟﺒﺎس ﺧﻮدى در ﻣﻰآﻳﻨﺪ و ﺑﺎ زﺑﺎن ﺧﻮدى ﺳﺨﻦ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺤﻤﻞ ﻧﻜﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* اﻣﺮوز داﻧﺸﮕﺎه ﺻﺤﻨﻪ زورآزﻣﺎﻳﻲ اﺳﺘﻜﺒﺎر ﺑﺎ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻲ اﺳﺖ‬

‫ﻋﺰﻳﺰان‪ ،‬ﺑﺴﻴﺞ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ﻳﻜﻰ از ارزﻧﺪهﺗﺮﻳﻦ ﻳﺎدﮔﺎرﻫﺎى اﻣﺎم راﺣﻞ ﺑﺰرﮔﻮار ﻣﺎ اﺳﺖ‪ .‬آن روزى ﻛـﻪ‬ ‫آن ﺣﻜﻴﻢ ﻓﺮزاﻧﻪ‪ ،‬ﻳﻜﻰ از ﺿﺮورىﺗﺮﻳﻦ ﺗﺸﻜﻠﻬﺎ را ﺑﺴﻴﺞ داﻧﺸﺠﻮ و ﻃﻠﺒﻪ اﻋﻼم ﻛﺮد‪ ،‬ﻛﻤﺘﺮ ﻛﺴـﻰ ﺑـﻪ‬ ‫اﻫﻤﻴﺖ ﺣﻀﻮر اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ارزﺷﻤﻨﺪ در داﻧﺸﮕﺎه ﻛﺸﻮر واﻗﻒ ﺑﻮد‪ ،‬و اﻣﺮوز ﻛﻪ داﻧﺸﮕﺎه و ﻫﻤﻪى‬ ‫ﻋﺮﺻﻪﻫﺎى زﻧﺪﮔﻰ‪ ،‬ﺻﺤﻨﻪى زورآزﻣﺎﻳﻰ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ‪ -‬ﺳﻴﺎﺳـﻰ ‪ -‬ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎﺗﻰِ اﺳـﺘﻜﺒﺎر و ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴـﻢ ﺑـﺎ‬ ‫اﻧﻘﻼب و ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﻰ اﺳﺖ‪ ،‬روﺷﻦﺑﻴﻨﻰ اﻣﺎم ﺑﺰرﮔﻮار ﻣـﺎ از ﻫﻤﻴﺸـﻪ آﺷـﻜﺎرﺗﺮ ﮔﺮدﻳـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬در‬

‫‪-1‬دﻳﺪار داﻧﺶآﻣﻮزان و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‪74/8/10 -‬‬ ‫‪ -2‬ﭘﻴﺎم ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﮔﺮدﻫﻤﺎﻳﻲ ﻣﺴﺌﻮﻻن اﻧﺠﻤﻦﻫﺎي اﺳﻼﻣﻲ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪77/5/10 -‬‬

‫‪557‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫ﺻﺤﻨﻪﻳﻰ ﻛﻪ دﺷﻤﻦ ﺑﺎ اﺑﺰار ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ و ﺗﻜﻴﻪ ﺑﺮ ﺳﻼح ﺗﺒﻠﻴﻎ‪ ،‬ﻣﺰوراﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﻴـﺪان ﻣـﻰآﻳـﺪ‪ ،‬ﭼـﻪ ﻛﺴـﻰ‬ ‫ﺷﺎﻳﺴﺘﻪﺗﺮ از داﻧﺸﺠﻮ و ﻃﻠﺒﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺻﻔﻮف ﻣﻘﺪم اﻳﻦ دﻓﺎع ﻣﻘﺪس ﻗﺮار ﺑﮕﻴـﺮد و ﺑـﺎ ﺗﻜﻴـﻪ ﺑـﺮ‬ ‫اﻳﻤﺎن ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ و ﻣﻨﻄﻖ ﻗﻮى و ﻋﻤـﻞ ﺻـﺎﻟﺢ ﺧـﻮد‪ ،‬دﺷـﻤﻦ را ﻣﻐﻠـﻮب و رﺳـﻮا ﻛﻨـﺪ‪ .‬آرى‪ ،‬ﺑﺴـﻴﺞ‬ ‫ﻣﺪرﺳﻪى ﻋﺸﻖ اﺳﺖ‪ ،‬و در ﻫﻤﻪى ﻣﻴﺪاﻧﻬﺎى دﺷﻮار‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺣﻀـﻮر ﻋﺎﺷـﻘﺎﻧﻪ و ﻣﺨﻠﺼـﺎﻧﻪ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﭘﺮﭼﻢ ﺣﻖ و ﻋﺪل و راﺳﺘﻰ و اﻳﻤﺎن را ﺑﻪ اﻫﺘﺰاز درآورد و ﺟﻨﻮد ﺷﻴﻄﺎن را ﻣﻨﻬﺰم ﺳﺎزد‪.‬‬ ‫داﻧﺸﺠﻮى ﺑﺴﻴﺠﻰ‪ ،‬آن ﻋﻨﺼﺮ ﻧﻮراﻧﻰ و ﭘﺎﻛﻨﻬﺎدى اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺣﺎل ﻓﺮاﮔﺮﻓﺘﻦ داﻧـﺶ و آﻣـﺎدهﺳـﺎزى‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ و ﻓﻜﺮى ﺧﻮد ﺑﺮاى ﺷﺮﻛﺖ در ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻣﺎدى ﻣﻠﺖ و ﻛﺸﻮرش‪ ،‬ﭼﺮاغ اﻳﻤﺎن و ﻫﺪاﻳﺖ را ﻧﻴـﺰ‬ ‫در دل ﺧﻮد و در ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎه ﻓﺮوزان ﻣﻰﻛﻨﺪ و ﻓﻀﺎ را ﺑﺎ ﺻﻼح و ﺻﻔﺎ و ﻧﻮراﻧﻴﺖ ﺧـﻮد ﻧـﻮراﻧﻰ‬ ‫ﻣﻰﺳﺎزد‪.‬‬ ‫داﻧﺸﺠﻮى ﺑﺴﻴﺠﻰ ﻛﺴﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ دﺷﻤﻦ ﻛﻤﻴﻦﮔﺮﻓﺘﻪ را از ﻳﺎد ﻧﻤﻰﺑﺮد و ﻏﺎﻓﻼﻧﻪ‪ ،‬ﺧﻮد و داﻧﺸـﮕﺎه و‬ ‫ﻛﺸﻮرش را ﺑﻪ دﺳﺖ ﺗﻄﺎول دﺷﻤﻦ ﻧﻤﻰﺳﭙﺮد‪ .‬داﻧﺸﺠﻮى ﺑﺴﻴﺠﻰ‪ ،‬ﺟﻮاﻧﻰ ﺧﻮد را ﻣﻐﺘﻨﻢ ﻣﻰﺷـﻤﺮد و‬ ‫از ﻟﺤﻈﻪﻫﺎى ﮔﺮاﻧﺒﻬﺎى آن ﺑﺮاى ﺧﻮدﺳﺎزى ﻋﻠﻤـﻰ و ﻓﻜـﺮى و روﺣـﻰ ﺑﻬـﺮه ﻣـﻰﮔﻴـﺮد‪ .‬داﻧﺸـﺠﻮى‬ ‫ﺑﺴﻴﺠﻰ‪ ،‬ﭘﻴﻜﺎر ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ و ﻓﻜﺮى و ﻋﻘﻼﻧﻰ را ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺣﻀـﻮر در ﻣﻴـﺪاﻧﻬﺎى ﺟﻨـﮓ‪ ،‬ﺑـﺎ ﺗﻜﻴـﻪ ﺑـﺮ‬ ‫ﻫﻮﺷﻤﻨﺪى و ﺗﻼش و ﺗﻮﻛﻞ ﺑﻪ ﭘﻴﺶ ﻣﻰﺑﺮد و ﺧﻮد را در ﻫﻤﻪ ﺣﺎل‪ ،‬ﺳﺮﺑﺎز اﺳﻼم و اﻧﻘﻼب و ﻓﺮزﻧﺪ‬ ‫‪558‬‬

‫ﺧﻤﻴﻨﻰ ﻛﺒﻴﺮ ﻣﻰﺷﻤﺮد‪.‬‬ ‫ﺑﺴﻴﺞ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ در ﻋﻴﻦ آنﻛﻪ ﻳﻚ ﺗﺸـﻜﻞ ﻧﻈـﻢﻳﺎﻓﺘـﻪ و ﺑﺮﺧـﻮردار از ﺳـﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻰ اﺳـﺖ‪ ،‬ﻧـﻪ در‬ ‫ﺟﻨﺎﺣﻬﺎى ﺳﻴﺎﺳﻰ‪ ،‬ﻫﻀﻢ و ﺣـﻞ ﻣـﻰﺷـﻮد و ﻧـﻪ ﺧـﻮد را رﻗﻴـﺐ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻬﺎى داﻧﺸـﺠﻮﻳﻰ ﻣﺘﻌـﺎرف‬ ‫ﻣﻰﺷﻤﺮد‪ .‬ﻫﺮ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ﺑﺎ ﻫﺮ ﺳﻠﻴﻘﻪى ﺳﻴﺎﺳﻰ‪ ،‬اﮔﺮ ﭘﺎﻳﺒﻨﺪ ﺑﻪ ارزﺷﻬﺎى اﻧﻘﻼب و آﻣﺎدهى ﺣﻀﻮر در‬ ‫ﻋﺮﺻﻪى ﻣﺒﺎرزهى ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ و ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺑﺎ اﺳﺘﻜﺒﺎر و اﻳﺎدى آﺷـﻜﺎر و ﻧﻘﺎﺑـﺪار آن اﺳـﺖ‪ ،‬ﻣـﻰﺗﻮاﻧـﺪ در‬ ‫ﺧﻴﻞ ﺑﺴﻴﺠﻴﺎن داﻧﺸﮕﺎه و ﻋﻀﻮى از ﺑﺴﻴﺞ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻋﺰﻳﺰان‪ ،‬ﺳﻼح ﺷﻤﺎ اﻳﻤﺎن ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ و ﻣﻨﻄﻖ ﻣﺴﺘﺤﻜﻢ و ﻋﺰم ﭘﻮﻻدﻳﻦ اﺳـﺖ‪ .‬ﻧﺒﺎﻳـﺪ ﺗﺼـﻮر ﻛـﺮد ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﺴﻴﺞ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ﺣﺘﻰ در دوراﻧﻰ ﻛﻪ ﻛﺸﻮر در ﺣﺎل ﺟﻨﮓ ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ﻧﻈـﺎﻣﻰ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺴﻴﺞ در دوران ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺎﻧﻮن رﺷـﺪ و اﺷـﺎﻋﻪى ﺗﻔﻜـﺮ ﺑﺴـﻴﺠﻰ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬و ﺗﻔﻜـﺮ‬ ‫ﺑﺴﻴﺠﻰ ﺗﺮﻛﻴﺒﻰ اﺳﺖ از اﻳﻤﺎن ﻋﻤﻴﻖ‪ ،‬ﺗﻼش ﻣﺨﻠﺼﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻫﺸﻴﺎرى در ﺷﻨﺎﺧﺖ دﺷﻤﻦ‪ ،‬ﮔﺬﺷﺖ و اﻳﺜـﺎر‬

‫‪ .11‬داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و ﺟﻨﮓ ﻧﺮم‬

‫در ﺑﺮاﺑﺮ دوﺳﺖ‪ ،‬و اﻳﺴﺘﺎدﮔﻰ و ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺷـﺠﺎﻋﺎﻧﻪ و ﺧﺴـﺘﮕﻰﻧﺎﭘـﺬﻳﺮ ‪ ...‬و اﻳـﻦ اﺳـﺖ آن ﺣﻘﻴﻘـﺖ‬ ‫واﻻﻳﻰ ﻛﻪ اﻣﺎم ﺑﺰرﮔﻮار ﻣﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آن‪ ،‬ﺑﺴﻴﺠﻰ ﺑﻮدن را اﻓﺘﺨﺎر ﺧﻮد ﻣﻰداﻧﺴﺖ‪.‬‬ ‫اﻣﺮوز داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﺑﻴﺶ از ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﻪ ﺑﺴﻴﺞ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ و ﺑﺴﻴﺞ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن در ﺻﺮاط ﻣﺴـﺘﻘﻴﻢِ اﻧﻘـﻼب‬ ‫ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺗﺸﻜﻞ ﺑﺴﻴﺞ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ‪ ،‬ﺑﻴﺶ از ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﻪ ﺧﻮدﺳﺎزى و ﻫﻮﺷﻤﻨﺪى و ﭘﺎﻳﺪارى‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* دﺷﻤﻦ اﻣﻴﺪ ﺑﺴﺘﻪ ﻛﻪ ﻣﻌﻠﻢ و روﺣﺎﻧﻲ و داﻧﺸﺠﻮ ﻛﺎر ﺧﻮد را اﻧﺠﺎم ﻧﺪﻫﻨﺪ‬

‫ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﻛﻪ اﻣﺮوز دﺷﻤﻨﺎن اﻳﻦ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﻛﻪ دﻳﮕﺮ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﺸﺎن ﻋﻠﻴﻪ اﺳﻼم‪ ،‬ﻋﻠﻴﻪ ارزﺷﻬﺎى اﺳـﻼﻣﻰ‪ ،‬ﻋﻠﻴـﻪ‬ ‫اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﻋﻠﻴﻪ اﻣﺎم‪ ،‬ﻋﻠﻴﻪ ﺷﺨﺼﻴﺘﻬﺎ و ﻋﻠﻴﻪ ﺷﻬﻴﺪ ﻣﻄﻬ‪‬ﺮى ﺑﺮاى ﻫﻤﻪ آﺷﻜﺎر ﺷﺪه اﺳـﺖ ‪ -‬ﺣـﺎﻻ ﻣﮕـﺮ‬ ‫ﻛﺴﻰ ﻧﺎﺑﻴﻨﺎ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﺤﻴﻂ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ را ﺑﺒﻴﻨﺪ و اﻳﻦ دﺷـﻤﻨﻴﻬﺎ را ﻧﺒﻴﻨـﺪ ‪ -‬اﻣﻴـﺪ ﺑﺴـﺘﻪاﻧـﺪ ﺑـﻪ اﻳـﻦﻛـﻪ‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪى ﻣﻌﻠّﻢ‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﻪى ﻛﺎرﮔﺮى‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﻪى داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﻪى روﺣﺎﻧﻰ ‪ -‬اﻳﻦ ﺟﻮاﻣـﻊ ﺣﺴ‪‬ـﺎس و‬ ‫ﻣﺆﺛّﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ ‪ -‬ﻛﺎر ﺧﻮدﺷﺎن را اﻧﺠﺎم ﻧﺪﻫﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻫﻤﻪ‪ ،‬ﻛﺎر ﺧﻮد را درﺳـﺖ‪ ،‬ﻣـﺘﻘﻦ‪ ،‬ﻛﺎﻣـﻞ و از روى‬ ‫ﻋﻠﻢ و داﻧﺎﻳﻰ اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺸﻮر و ﻧﻈﺎم‪ ،‬ﻣﺘﻘﻦﺗﺮﻳﻦ و ﻣﺴﺘﺤﻜﻢﺗـﺮﻳﻦ ﻧﻈـﺎﻣﻰ ﺧﻮاﻫـﺪ‬ ‫ﺑﻮد ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻗﺮﻧﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻣﺎ ﻣﻰﺷﻨﺎﺳﻴﻢ‪ ،‬در اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﺑﺮ ﺳﺮِ ﻛﺎر آﻣﺪه اﺳﺖ و ﺧﻮاﻫﺪ ﺗﻮاﻧﺴـﺖ در‬ ‫ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺗﻮﻃﺌﻪﻫﺎ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫‪559‬‬

‫* اﻣﺮوز آﻣﺎج ﺑﺴﻴﺎري از ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت دﺷﻤﻨﺎن داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و داﻧﺸﮕﺎﻫﻴﺎﻧﻨﺪ‬

‫ﺳﺎدهاﻧﮕﺎرى اﺳﺖ اﮔﺮ اﻣﻴﺪ و ﻃﻤﻊ دﺷﻤﻦ ﺑﺮ رﺟﻌﺖ داﻧﺸﮕﺎه ﺑﻪ آن ﮔﺬﺷﺘﻪى آﻓﺖزا‪ ،‬ﻧﺎدﻳـﺪه ﮔﺮﻓﺘـﻪ‬ ‫ﺷــﻮد‪ .‬اﻣــﺮوز آﻣــﺎج ﺑﺴ ـﻴﺎرى از ﺗﺒﻠﻴﻐــﺎت ﺧﺼــﻤﺎﻧﻪى دﺷــﻤﻨﺎن‪ ،‬در درﺟــﻪى اول‪ ،‬داﻧﺸــﺠﻮﻳﺎن و‬ ‫داﻧﺸﮕﺎﻫﻴﺎﻧﻨﺪ‪ .‬اﻣﺮوز در ﺣﺎﻟﻰﻛﻪ ﻧﺴﻞ ﺟﻮان روﺷﻨﻔﻜﺮ در ﺑﺴﻴﺎرى از ﻛﺸﻮرﻫﺎى اﺳـﻼﻣﻰ‪ ،‬ﻣﺠـﺬوب‬ ‫اﻣﺎم و اﻧﻘﻼب و اﺳﻼم ﻧﺎب ﻣﺤﻤﺪى )ﺻﻠّﻰاﻟﻠَّﻪﻋﻠﻴﻪواﻟـﻪ( اﺳـﺖ‪ ،‬ﻃﺮاﺣـﺎن ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎﺗﻰ ﻧﻈـﺎم ﺳـﻠﻄﻪى‬ ‫ﺟﻬﺎﻧﻰ‪ ،‬در ﺻﺪد آﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﺴﻞ ﺟﻮان و ﻧﻮﺧﺎﺳﺘﻪى ﻛﺸﻮرِ اﻧﻘﻼب را ﺑﺎ آرﻣﺎﻧﻬﺎى اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﺑﻴﮕﺎﻧـﻪ و از‬ ‫رﻳﺸﻪى ﺧﻮد ﺟﺪاﻛﻨﻨﺪ‪ .‬دﺳﺘﻬﺎى ﻃﺮار و ﻣﻐﺰﻫﺎى ﻣﻜﺎر و دﻻرﻫﺎى ﺑﻴﺸﻤﺎر در ﺗﻼﺷـﻰ ﺑﻴﻬـﻮده‪ ،‬ﻧﺴـﻞ‬ ‫ﺟﻮان اﻧﻘﻼب را ﻫﺪف ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ -1‬ﭘﻴﺎم ﺑﻪ ﭘﻨﺠﻤﻴﻦ ﮔﺮدﻫﻤﺎﻳﻲ ﺑﺴﻴﺞ داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ‪77/7/14 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار ﻛﺎرﮔﺮان و ﻣﻌﻠﻤﺎن ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ روز ﻛﺎر ﮔﺮ و ﻫﻔﺘﻪ ﻣﻌﻠﻢ‪78/2/15 -‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫آﻧﺎن از ﺑﻴﺪارى ﺟﻮاﻧﺎن و ﻗﺪرت ﺗﺤﻠﻴﻠﻰ ﻛﻪ در ﭘﺮﺗﻮ اﻧﻘﻼب ﺑﻪ آﻧﺎن داده ﺷﺪه‪ ،‬ﻏﺎﻓﻞاﻧﺪ‪ .‬ﺑـﺎ اﻳﻨﺤـﺎل‬ ‫ﺟﻮاﻧﺎن داﻧﺸﻮر‪ ،‬ﻃﻠﺒﻪ و داﻧﺸﺠﻮ‪ ،‬و اﺳﺎﺗﻴﺪ ﻣﺘﻌﻬﺪ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ و روﺣـﺎﻧﻰ‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ ﻣﺴـﺆوﻟﻴﺖ ﺳـﻨﮕﻴﻦ‬ ‫روﺷﻨﮕﺮى و ﺟﻬﺎد ﻓﻜﺮى و ﻋﻠﻤﻰ را ﺑﻴﺶ از ﭘﻴﺶ ﺑﺮ دوش ﺧﻮد اﺣﺴﺎس ﻛﻨﻨﺪ و در ﻣﻴﺪان ﻋﻠـﻢ و‬ ‫دﻳﻦ و آرﻣﺎﻧﮕﺮاﻳﻰ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺑﻘﻪﻳﻰ اﻟﻬﻰ ﻛﻪ ﭘﺎداش آن ﺑﻬﺸﺖ دﻧﻴﻮى و اﺧﺮوى اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* دﺷﻤﻦ در ﺗﻼش اﺳﺖ داﻧﺸﮕﺎه را از ﺻﺮاط ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻋﻠﻢ و دﻳﻦ و روﺣﻴﻪ اﻧﻘﻼﺑﻲ ﻣﻨﺼﺮف ﻛﻨﺪ‬

‫ﻫﻤﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ ﻛﻪ دﺷﻤﻦ اﻣﺮوز ﻫﻢ در ﺗﻼش اﺳﺖ ﻛﻪ داﻧﺸـﮕﺎه را از ﺻـﺮاط ﻣﺴـﺘﻘﻴﻢ ﻋﻠـﻢ و‬ ‫دﻳﻦ و روﺣﻴﻪى اﻧﻘﻼﺑﻰ ﻣﻨﺼﺮف ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ در ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑـﺎ ﺗﻮﻃﺌـﻪ دﺷـﻤﻨﺎن‪ ،‬ﺑـﺮ دوش‬ ‫ﺧﻮد داﻧﺸﮕﺎﻫﻴﺎن ﻋﺰﻳﺰ ﭼﻪ اﺳﺎﺗﻴﺪ و ﭼﻪ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن اﺳـﺖ‪ ،‬و ﻳﻘﻴﻨـﺎً ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺑﺮﺧـﻰ ﻣﻘـﺎﻃﻊ ﺣﺴـﺎس‬ ‫ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻋﻤﻞ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد‪ .‬اﻧﺘﻈﺎر اﻳﻦﺟﺎﻧـﺐ از ﻓﺮزﻧـﺪان داﻧﺸـﺠﻮﻳﻢ آن اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﻫﻮﺷﻴﺎراﻧﻪ ﺣﻮادث ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺟﻬﺎن و ﻛﺸﻮر را زﻳﺮ ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬دﺷـﻤﻦ را در ﻫـﺮ ﺟـﺎ و ﺑـﺎ ﻫـﺮ‬ ‫ﭼﻬﺮهﺋﻰ ﺑﺸﻨﺎﺳﻨﺪ و ﻫﺪﻓﻬﺎ و روﺷﻬﺎى ﺧﺼﻤﺎﻧﻪ را ﺑـﺎ ﺗﻴﺰﺑﻴﻨـﻰ ﺗﺸـﺨﻴﺺ دﻫﻨـﺪ‪ .‬در ﻫـﻴﭻ ﺷـﺮاﺋﻄﻰ‬ ‫اﺟﺎزهى اﺧﻼل در روﻧﺪ ﻋﻠﻢ و دﻳـﻦ را در داﻧﺸـﮕﺎه ﺑـﻪ ﻛﺴـﻰ ﻧﺪﻫﻨـﺪ و ﻣﺤـﻴﻂ ﻣﺼـﻔّﺎ و ﭘﺮﻧﺸـﺎط‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﺋﻰ را ﺑﺮاى ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺳﺮﻳﻊ ﻋﻠﻤﻰ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺗﻌﻬ‪‬ﺪ و ﺗﺪﻳﻦ و ﺗﻼش اﻧﻘﻼﺑﻰ ﺣﻔﻆ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫‪560‬‬

‫* اﻳﺠﺎد ﻧﺎاﻣﻨﻲ و ﺗﺸﻨﺞ در داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ از ﺳﻮي دﺷﻤﻦ‬

‫از او‪‬لِ اﻧﻘﻼب ﺗﺎ ﻛﻨﻮن‪ ،‬ﺑﺎرﻫﺎ دﺷﻤﻦ ﺗﻼش ﻛﺮده اﺳﺖ ﻣﺤﻴﻄﻬﺎى ﻛﺎر را دﭼﺎر ﺗﺸﻨّﺞ ﻛﻨﺪ و ﺑﺎ اﻳﺠـﺎد‬ ‫اﻋﺘﺼﺎب‪ ،‬ﻧﻴﺮوى ﻛﺎر را از ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺳﺎزﻧﺪه در ﻛﺸﻮر ﺑﺎز دارد‪ .‬ﺗﺎ اﻣـﺮوز ﻧﺘﻮاﻧﺴـﺘﻪ اﺳـﺖ؛ اﻣـﺎ دارﻧـﺪ‬ ‫ﻃﺮّاﺣﻰ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﻧﺎاﻣﻨﻰ اﻳﺠﺎد ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎر را در ﻳﻜﻰ‪ ،‬دو ﻣﻮرد ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺧﻮد داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬ ‫ﺗﻮى دﻫﻦ دﺷﻤﻦ زدﻧﺪ و ﻧﮕﺬاﺷﺘﻨﺪ؛ اﻟﺒﺘﻪ در ﺟﺎﻫﺎﻳﻰ ﻫﻢ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ دﺷـﻤﻦ ﺗﻮﻓﻴﻘـﺎﺗﻰ ﺑـﻪ دﺳـﺖ‬ ‫آورده ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻌﻰﺷﺎن اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ و در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﺠﺎد ﺗﺸﻨّﺞ‪ ،‬ﺑـﺎ اﻳﺠـﺎد ﻧـﺎاﻣﻨﻰ‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫اﺳﻢ ﺷﻌﺎر‪ ،‬ﺑﻪ اﺳﻢ ﺗﻈﺎﻫﺮات‪ ،‬ﺑﻪ اﺳﻢ ﻓﻼن‪ ،‬ﻛﻼﺳﻬﺎ را از ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ و ﻧﺸﺎط و ﺗﻼش ﺑﻴﻨﺪازﻧـﺪ و اﺳـﺘﺎد‬

‫‪ -1‬ﭘﻴﺎم ﺑﻪ ﮔﺮدﻫﻤﺎﻳﻲ وﻳﮋه داﻧﺸﮕﺎﻫﻴﺎن و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‪78/3/2 -‬‬ ‫‪ -2‬ﭘﻴﺎم ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﺑﺎزﮔﺸﺎﻳﻲ داﺷﮕﺎﻫﻬﺎ‪78/7/6 -‬‬

‫‪ .11‬داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و ﺟﻨﮓ ﻧﺮم‬

‫و داﻧﺸﺠﻮ را ﺑﻴﻜﺎر ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﻪ ﻣﻰﺑﻴﻨﻨﺪ ﻛﻪ اﻣـﺮوز داﻧﺸـﺠﻮﻳﺎن ﻣـﺎ اﺳـﺘﻌﺪادﻫﺎى درﺧﺸـﺎﻧﻰ را ﻧﺸـﺎن‬ ‫ﻣﻰدﻫﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ در ﺟﺎﻫﺎﻳﻰ در ﻣﻴﺎن ﻛﺎرﻫﺎى داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ‪ ،‬ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻰ را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ ﻛـﻪ ﺣﻘﻴﻘﺘـﺎً اﻣﻴـﺪ‬ ‫ﺑﺨﺶ اﺳﺖ و ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪهى آﻳﻨﺪهى ﺧﻮب و روﺷﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻜﻰ از ﻛﺎرﻫﺎى دﺷﻤﻦ‪ ،‬اﻳﺠﺎد ﻧﺎاﻣﻨﻰ در‬ ‫ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻛﺎرى ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ درس ﺧﻮاﻧﺪن‪ ،‬ﻛﻼس رﻓﺘﻦ‪ ،‬درس ﮔﻔﺘﻦ و آزﻣﺎﻳﺸـﮕﺎه‪،‬‬ ‫ﻳﻚ اﻣﺮ ﻧﺎﻣﻤﻜﻦ و دﺷﻮار ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* دﺷﻤﻦ ﺳﻌﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ در داﺧﻞ ﻣﺪارس و داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ﻧﻔﻮذ ﻛﻨﺪ‬

‫ﻣﻦ ﺑﻌﻜﺲ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ اﺣﺴﺎس ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﺟﻮان ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﺪ ﻃﺮف ﺧﻄﺎب ﻗﺮار ﮔﻴﺮد ‪ -‬ﻣﺴﺆوﻟﻴﺘﻰ ﻧﺪارﻧﺪ‬ ‫و ﺑﺮاى ﺟﻮﻫﺮ وﺟﻮد ﺟﻮان اﺣﺘﺮام و ارزﺷﻰ ﻗﺎﺋﻞ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ‪ -‬ﻣﻌﺘﻘﺪم ﻛﻪ اﻣﺮوز ﻳﻜـﻰ از ﺳـﻨﮕﻴﻦﺗـﺮﻳﻦ‬ ‫ﺑﺎرﻫﺎى ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﺑﺮ دوش ﺷﻤﺎ ﺟﻮاﻧﺎن اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺮوز ﺳﻴﻠﻰ ﺧﻮردﮔﺎن از اﻧﻘـﻼب و ﻛﺴـﺎﻧﻰ ﻛـﻪ ﺑـﺎ‬ ‫ﭘﺪﻳﺪ آﻣﺪن ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ ﺑﺴﺎط ﻏﺎرﺗﮕﺮﻳﺸـﺎن از اﻳـﻦ ﻛﺸـﻮر ﺑﺮﭼﻴـﺪه ﺷـﺪ‪ ،‬روى ﺟﻮاﻧـﺎن‬ ‫ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎرﻫﺎ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ و ﺗﻜﺮار ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻛﺎرﺷﺎن در اﻳﺮان‪ ،‬ﻛﺎر ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ اﺳﺖ؛ ﻛﺎر ﺳﻴﺎﺳﻰ‬ ‫ﻫﻢ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻛﺎر ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻳﻌﻨﻰ ﭼﻪ؟ ﻳﻌﻨﻰ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺎرى ﻛﻨﻨـﺪ ﻛـﻪ ﻫﻤـﻴﻦ اﻳﻤـﺎن‪ ،‬ﻫﻤـﻴﻦ ﺷـﻮر و‬ ‫ﻋﺸﻖ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﻧﻮراﻧﻴﺖ و ﺻﻔﺎﻳﻰ ﻛﻪ اﻣﺮوز در ﺷﻤﺎ ﺟﻮاﻧﺎن وﺟﻮد دارد‪ ،‬در ﻧﺴﻞ ﺟﻮان اﻳـﺮان از ﺑـﻴﻦ‬ ‫ﺑﺮود‪ .‬ﻧﻘﺸﻪى آﻧﻬﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ و اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻦ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻗﺎﻃﻊ ﻣﻰﮔﻮﻳﻢ ﻣﻮﻓّﻖ ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺟﻮان ﻣﺎ ﺑﻴﺪار اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺴﺮ و دﺧﺘﺮ ﻣﺎ ﻫﻮﺷﻴﺎرﻧﺪ؛ داﻧﺶآﻣﻮزﻣﺎن‪ ،‬داﻧﺸـﺠﻮﻳﻤﺎن‪ ،‬ﺟﻮاﻧـﺎن دﻳﮕﺮﻣـﺎن در‬ ‫ﺣﻮزهﻫﺎى ﻋﻠﻤﻴﻪ ﺑﻴﺪارﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ آﮔﺎﻫﻰ را ﻫﻢ اﺳﻼم و اﻧﻘﻼب ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﺸﻮر و ﺑﻪ ﺟﻮاﻧـﺎن داده اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﺳﻌﻰ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ در داﺧﻞ ﻣﺪارس و داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﻧﻔﻮذ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬او‪‬ﻟﻴﻦ اﻗﺪام آﻧﻬﺎ ﻫﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺟـﻮان را‬ ‫ﺑﻪ ﺑﻰﺑﻨﺪو ﺑﺎرى و ﻓﺴﺎد ﺳﻮق دﻫﻨﺪ و ﻓﺮوغ ﺣﻴﺎ را در او ﺑﻤﻴﺮاﻧﻨﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺣﺘﻤﺎً ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻣﻦ ﻣـﻰداﻧﻴـﺪ‬ ‫ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﻋﻮاﻣﻞ ﻧﺎآﮔﺎه و ﻏﺎﻓﻞِ ﺧﻮدﺷﺎن در ﻣﺪارس ﭼﻪ ﻛﺎرﻫﺎﻳﻰ ﻣﻰﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺟـﻮانِ ﻫﺸـﻴﺎرِ ﻣـﺆﻣﻦ و‬ ‫ﻣﺘﺪﻳﻦِ اﻣﺮوز‪ ،‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻳﻦ ﺗﻮﻃﺌﻪﻫﺎ ﺑﻴﺪار اﺳﺖ و آنﺟﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻧﺸﺎﻧﻪى ﺣﻀﻮر و ﺳﺮاﻧﮕﺸﺖ دﺷـﻤﻦ‬ ‫را ﺑﺒﻴﻨﺪ‪ ،‬او را در زﻳﺮ ﭘﺎى ﺧﻮدش ﻟﮕﺪ و ﻟﻪ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫‪ -1‬ﺑﻴﺎﻧﺎت در اﺟﺘﻤﺎع ﻣﺠﺎوران و زاﺋﺮان ﺣﻀﺮت اﻣﺎم رﺿﺎ)ع(‪79/1/6 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار اﺗﺤﺎدﻳﻪ اﻧﺠﻤﻦﻫﺎي اﺳﻼﻣﻲ داﻧﺶآﻣﻮزان و ﻣﺴﺌﻮﻻن اﻣﻮر ﺗﺮﺑﻴﺘﻲ ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر‪79/12/8 -‬‬

‫‪561‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫* ﺿﺮورت ﺗﻮﺟﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻋﻠﻤﻲ و داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﺗﻬﺎﺟﻢ و ﺟﻨﮓ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‬

‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﻠﻤﻰ ﻣﻌﺘﻘﺪم ﻛﻪ ﻳﻚ ﺧﻮد آﮔﺎﻫﻰ ﺟﻤﻌﻰ ﺑﺎﻳﺪ در ﻫﻤﻪى ﻣﺤﻴﻄﻬﺎى ﻋﻠﻤﻰ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ‬ ‫وارداﺗﻰ و ﺗﺤﻜﻢآﻣﻴﺰ و زورﮔﻮﻳﺎﻧﻪى ﻏﺮﺑﻰ ﺑﻪوﺟﻮد آﻳﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻣﺴـﺄﻟﻪى ﺗﻬـﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕـﻰاى ﻛـﻪ ﻣـﺎ‬ ‫ﻣﻄﺮح ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻌﻀﻰ ﻛﺴﺎن ﺑﻪﺷﺪ‪‬ت از آن آزرده ﺷﺪﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ ﭼﺮا ﻣﻰﮔﻮﻳﻴﺪ ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕـﻰ!؟ در‬ ‫ﺣﺎﻟﻰ ﻛﻪ ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ‪ ،‬وﺳﻂ ﻣﻴﺪان ﻣﺸﻐﻮل ﻣﺒﺎرز ﻃﻠﺒﻴﺪن اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻌﻀﻰ ﻛﺴﺎن ﺳﻌﻰ ﻛﺮدﻧـﺪ آن را‬ ‫در ﮔﻮﺷﻪ و ﻛﻨﺎر ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ!‬ ‫اﻳﻦ ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ‪ ،‬ﻣﺨﺼﻮص ﺑﺮﺧﻰ از ﭘﺪﻳﺪهﻫﺎى ﻇﺎﻫﺮى و ﺳﻄﺤﻰ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻣﺴﺄﻟﻪ اﻳﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﻳﻚ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ در دﻧﻴﺎ ﺑﺎ ﺗﻜﻴﻪ ﺑﻪ ﻧﻔﺖ‪ ،‬ﺣﻖّ وﺗﻮ‪ ،‬ﺳﻼح ﻣﻴﻜﺮوﺑﻰ و ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻰ‪ ،‬ﺑﻤﺐ اﺗﻤﻰ و‬ ‫ﻗﺪرت ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ ﻫﻤﻪى ﺑﺎورﻫﺎ و ﭼﺎرﭼﻮﺑﻬﺎى ﻣﻮرد ﭘﺴﻨﺪ ﺧﻮدش ﺑﺮاى ﻣﻠﺘﻬﺎ و ﻛﺸـﻮرﻫﺎى‬ ‫دﻳﮕﺮ را ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻛﺸﻮر ﮔـﺎﻫﻰ ﺑـﻪ ﺗﻔﻜـﺮ و ذاﺋﻘـﻪى ﺗﺮﺟﻤـﻪاى دﭼـﺎر‬ ‫ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﻓﻜﺮ ﻫﻢ ﻛﻪ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪاى ﻓﻜﺮ ﻣﻰﻛﻨﺪ و ﻓﺮآوردهﻫﺎى ﻓﻜﺮى دﻳﮕﺮان را ﻣﻰﮔﻴـﺮد‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ‬ ‫ﻧﻪ ﻓﺮآوردهﻫﺎى دﺳﺖ او‪‬ل؛ ﻓﺮآوردهﻫﺎى دﺳﺖ دوم‪ ،‬ﻧﺴﺦ ﺷﺪه‪ ،‬دﺳـﺘﻤﺎﻟﻰ ﺷـﺪه و از ﻣﻴـﺪان ﺧـﺎرج‬ ‫ﺷﺪهاى را ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺮاى ﻳﻚ ﻛﺸﻮر و ﻳﻚ ﻣﻠﺖ ﻻزم ﻣﻰداﻧﻨﺪ و از راه ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎﺗﻰ ﺑـﻪ آن ﻣﻠـﺖ ﺗﺰرﻳـﻖ‬ ‫‪562‬‬

‫ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻓﻜﺮ ﻧﻮ ﺑﺎ آن ﻣﻠﺖ در ﻣﻴﺎن ﻣﻰﮔﺬارﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺮاى ﻳﻚ ﻣﻠﺖ از ﻫﺮ ﻣﺼﻴﺒﺘﻰ ﺑﺰرﮔﺘﺮ‬ ‫و ﺳﺨﺖﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻐﺰﻫﺎى ﻣﺘﻔﻜﺮِ اﺳﺘﺎد و داﻧﺸﺠﻮى ﻣﺎ ﺑﺴﻴﺎرى از ﻣﻔـﺎﻫﻴﻢ ﺣﻘـﻮﻗﻰ‪ ،‬اﺟﺘﻤـﺎﻋﻰ و ﺳﻴﺎﺳـﻰ را ﻛـﻪ‬ ‫ﺷﻜﻞ و ﻗﺎﻟﺐ ﻏﺮﺑﻰ آﻧﻬﺎ در ﻧﻈﺮ ﺑﻌﻀﻰ ﻣﺜﻞ وﺣﻰ ﻣ‪‬ﻨﺰل اﺳﺖ و ﻧﻤﻰﺷﻮد درﺑﺎرهاش اﻧﺪك ﺗﺸـﻜﻴﻜﻰ‬ ‫ﻛﺮد‪ ،‬در ﻛﺎرﮔﺎﻫﻬﺎى ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻰِ ﻋﻈﻴﻢِ ﻋﻠﻮم ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺣﻼﺟﻰ ﻛﻨﻨـﺪ؛ روى آﻧﻬـﺎ ﺳـﺆال ﺑﮕﺬارﻧـﺪ؛ اﻳـﻦ‬ ‫ﺟﺰﻣﻴﺘﻬﺎ را ﺑﺸﻜﻨﻨﺪ و راﻫﻬﺎى ﺗﺎزهاى ﺑﻴﺎﺑﻨﺪ؛ ﻫﻢ ﺧﻮدﺷﺎن اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ و ﻫـﻢ ﺑـﻪ ﺑﺸـﺮﻳﺖ ﭘﻴﺸـﻨﻬﺎد‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻣﺮوز ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﻣﺤﺘﺎج اﻳﻦ اﺳﺖ؛ اﻣﺮوز اﻧﺘﻈﺎر ﻛﺸﻮر ﻣﺎ از داﻧﺸﮕﺎه اﻳﻦ اﺳـﺖ‪ .‬داﻧﺸـﮕﺎه ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻳﻚ ﺟﻨﺒﺶ ﻧﺮماﻓﺰارىِ ﻫﻤﻪﺟﺎﻧﺒﻪ و ﻋﻤﻴﻖ در اﺧﺘﻴﺎر اﻳﻦ ﻛﺸﻮر و اﻳﻦ ﻣﻠﺖ ﺑﮕﺬارد ﺗـﺎ ﻛﺴـﺎﻧﻰ‬ ‫ﻛﻪ اﻫﻞ ﻛﺎر و ﺗﻼش ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎ و ﺑﺎ ﻗﺎﻟﺒﻬﺎ و ﻧﻮآورﻳﻬﺎى ﻋﻠﻤﻰِ ﺧﻮدى ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻨﺎى ﺣﻘﻴﻘﻰ‬ ‫ﻳﻚ ﺟﺎﻣﻌﻪى آﺑﺎد و ﻋﺎدﻻﻧﻪى ﻣﺒﺘﻨﻰ ﺑﺮ ﺗﻔﻜﺮات و ارزﺷﻬﺎى اﺳﻼﻣﻰ را ﺑﺎﻻ ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ .‬اﻣﺮوز ﻛﺸﻮر ﻣـﺎ از‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه اﻳﻦ را ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ‪ .‬داﻧﺸﮕﺎه را ﻣﺸﻐﻮل ﭼﻪ ﻛﺎرى ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ داﻧﺸﺠﻮ و اﺳﺘﺎد را از اﻳـﻦ راه ﺑـﺎز‬ ‫ﺑﺪارﻧﺪ؟ ﻳﻘﻴﻦ ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﻳﻜﻰ از ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ اﻣﺮوز ﻣﻮرد ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ ﺳﺮوﻳﺴﻬﺎى اﻃّﻼﻋﺎﺗﻰ اﺳﺖ‪ ،‬اﻳـﻦ ﻧﻜﺘـﻪ‬

‫‪ .11‬داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و ﺟﻨﮓ ﻧﺮم‬

‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ داﻧﺸﺠﻮى ﺑﻴﺪار و داﻧﺸﮕﺎه آﮔﺎه اﻳﺮاﻧﻰ را از آن راﻫﻰ ﻛﻪ ﻣـﻰﺗﻮاﻧـﺪ‬ ‫ﺑﻪ اﻋﺘﻼى ﻛﺸﻮر ﺑﻴﻨﺠﺎﻣﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪ و ﻣﺎﻧﻌﺶ ﺑﺸﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ اﻟﺒﺘﻪ درﺑﺎرهى ﺗﻔﻜﺮ و ﻓﺮﻫﻨﮓ وارداﺗﻰ ﻏﺮب ﺑﺎرﻫﺎ ﺻﺤﺒﺖ ﻛﺮدهام‪ .‬ﺑﻌﻀﻰ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ اﻳـﻦ را‬ ‫ﺣﻤﻞ ﺑﺮ ﻧﻮﻋﻰ ﺗﻌﺼ‪‬ﺐ و ﻟﺠﺒﺎزى ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻧﻪ؛ اﻳﻦ ﺗﻌﺼ‪‬ﺐ و ﻟﺠﺒﺎزى ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑـﺮاى ﺑـﻪ زﻧﺠﻴـﺮ ﻛﺸـﻴﺪن‬ ‫ﻳﻚ ﻣﻠﺖ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰى ﻣﻤﻜﻦﺗﺮ و ﺳﻬﻠﺘﺮ از اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪان ﻋﺎﻟﻢ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎورﻫﺎى آن ﻣﻠـﺖ‬ ‫و آن ﻛﺸﻮر را ﺑﺮ ﻃﺒﻖ ﻧﻴﺎزﻫﺎى ﺧﻮدﺷﺎن ﺷﻜﻞ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﺑﺎورى ﻛﻪ ﻳﻚ ﻣﻠﺖ را ﺑﻪ اﺗّﻜﺎى ﺑـﻪ ﺧـﻮد‪،‬‬ ‫اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ‪ ،‬ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﺟﻠﻮ و ﺗﻼش ﺑﺮاى اﺳﺘﻘﻼل و آزادى وادار ﻛﻨﺪ‪ ،‬دﺷﻤﻦ ﺧﻮﻧﻰ آن‪ ،‬ﻛﺴﺎﻧﻰ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﺎ ﻗﺪرت ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ‪ ،‬ﻫﻤﻪى دﻧﻴﺎ را در اﺧﺘﻴﺎر ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ و ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﺧﻮدﺷـﺎن ﻫﻤـﻪى‬ ‫ﺑﺸﺮﻳﺖ را اﺳﺘﺜﻤﺎر ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻟﺬا ﺑﺎ آن ﻓﻜﺮ ﻣﺒﺎرزه ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﻧﻘﻄﻪى ﻣﻘﺎﺑﻠﺶ‪ ،‬ﺳﻌﻰ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﺑﺎ راﻫﻬـﺎ و‬ ‫ﺷﻴﻮهﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬اﻓﻜﺎر و ﺑﺎورﻫﺎ و ﺟﻬﺘﮕﻴﺮﻳﻬﺎﻳﻰ را در ﻣﻴﺎن آن ﻣﻠﺖ ﺗﺮوﻳﺞ ﻛﻨﻨﺪ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﮔﻮﻧـﻪاى‬ ‫ﺑﻴﻨﺪﻳﺸﺪ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ‪ .‬وﻗﺘﻰ آنﻃﻮر اﻧﺪﻳﺸﻴﺪ‪ ،‬آنﮔﻮﻧﻪ ﻫﻢ ﻋﻤﻞ و ﺣﺮﻛـﺖ ﺧﻮاﻫـﺪ ﻛـﺮد‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﻳﻚ اﺑﺰار ﺑﺴﻴﺎر راﻳﺞ اﺳﺖ؛ ﺗﺌﻮرىﺳﺎزى اﺳﺘﻌﻤﺎرى‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎر را از او‪‬لِ اﻧﻘﻼب در اﻳﺮان ﻛـﺮدهاﻧـﺪ و‬ ‫اﻣﺮوز ﻫﻢ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﺟﺎﻫﺎى دﻳﮕﺮ دﻧﻴﺎ ﻫﻢ اﻧﺠﺎم دادهاﻧﺪ؛ ﻣﺨﺼﻮص اﻳﻦ دوران ﻫﻢ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫در ﻗﺮن ﻧﻮزدﻫﻢ‪ ،‬اﻧﮕﻠﻴﺴﻴﻬﺎ ﺟﻨﮕﻬﺎ و ﻟﺸﻜﺮﻛﺸﻴﻬﺎى اﺳﺘﻌﻤﺎرى را ﺷﺮوع ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺑﻪ آﻓﺮﻳﻘﺎ و آﺳـﻴﺎ‬ ‫و ﻫﻨﺪ و ﺟﺎﻫﺎى دﻳﮕﺮ ﻣﻰرﻓﺘﻨﺪ و ﻛﺸﻮرﻫﺎ را ﺗﺼﺮف ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ و اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺑﺮدﮔـﻰ ﻣـﻰﮔﺮﻓﺘﻨـﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺮوز دﻫﻬﺎ ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺳﻴﺎﻫﭙﻮﺳﺖ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰ ﻛﻪ در آن ﺷﺮاﻳﻂ زﻧﺪﮔﻰ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬از اوﻻد ﻫﻤـﺎن ﺑﺮدﮔـﺎﻧﻰ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﻴﻦ آﻗﺎﻫﺎى ﻣﺘﻤﺪ‪‬ن ﻗﺮن ﻧﻮزدﻫﻢ‪ ،‬آﻧﻬﺎ را از آﻓﺮﻳﻘـﺎ و از ﻣﻴـﺎن ﺧـﺎﻧﻮادهﻫـﺎ و از آﻏـﻮش‬ ‫ﭘﺪران و ﻣﺎدراﻧﺸﺎن ﺑﻴﺮون ﻛﺸﻴﺪﻧﺪ و ﺑﺮاى ﻛﺎرﮔﺮى و ﻣﺰدورى و ﻧﻮﻛﺮى ﺑﻪ آنﺟﺎ ﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻛﺎرﻫـﺎ‬ ‫ﺟﻨﺎﻳﺘﻬﺎى آﺷﻜﺎر ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮاى اﻳﻦﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎى ﺧﻼف ﻋﻘﻞ و ﺧﻼف ﺷﺮع و ﺧـﻼف ﻫﻤـﻪى‬ ‫ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺑﺸﺮى را ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاى ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاﻳﺶ ﺗﺌﻮرﻳﻬﺎى ﺑﻪ اﺻﻄﻼح روﺷﻨﻔﻜﺮى و روﺷﻨﻔﻜﺮﭘﺴـﻨﺪ‬ ‫درﺳﺖ ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺧﻮد ﻧﺎم »اﺳﺘﻌﻤﺎر« ﻳﻜﻰ از ﻫﻤﻴﻦ ﺗﺌﻮرﻳﻬﺎﺳـﺖ؛ ﻳﻌﻨـﻰ ﺑـﺮاى آﺑـﺎدى اﻳـﻦ ﻣﻨـﺎﻃﻖ‬ ‫ﻣﻰروﻳﻢ! ﻋﻴﻨﺎً ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻄﻠﺐ اﻣﺮوز در دﻧﻴﺎ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﺮ روى زﻧﺪﮔﻰ و ﻣﻨﺎﺑﻊ‬ ‫اﻧﺴﺎﻧﻰ ﻣﻠﺘﻬﺎ ﻛﺎر ﻛﻨﻨﺪ و از آن ﺑﻬﺮهﺑﺮدارى ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻜﻰ از ﻛﺎرﻫﺎﻳﺸﺎن ﺗﺌﻮرىﺳﺎزى ﺑﺮاى ﻣﻠﺘﻬﺎﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻢ ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎه و ﺟﻮان داﻧﺸﺠﻮى ﺧﻮدﻣﺎن را ﺗﻮﺟ‪‬ـﻪ ﺑـﺪﻫﻢ ﻛـﻪ ﻣﻮاﻇـﺐ ﺗﺌﻮرﻳﻬـﺎى‬ ‫وارداﺗﻰ ﻏﺮﺑﻰ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻫﺪﻓﻰ ﺟﺰ ﺣﻔﻆ آن رواﺑﻂ ﺗﺤﻜﻢآﻣﻴﺰ ﻏﺮب ﺑﺎ ﻛﺸﻮرﻫﺎﻳﻰ از ﻗﺒﻴﻞ ﻛﺸـﻮر ﻣـﺎ‬

‫‪563‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫را ﻧﺪارد‪ ،‬ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺗﺤﺖ ﻧﺎﻣﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺣﺮﻓﻬﺎ زده ﻣﻰﺷﻮد؛ اﻣﺎ ﻫـﺪف ﻳـﻚ ﭼﻴـﺰ ﺑﻴﺸـﺘﺮ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﻧﻘﻼب و اﻳﻦ ﻧﻈﺎم و اﻳﻦ ﺣﺮﻛﺖ ﻋﻈﻴﻢ ﻣﺮدﻣﻰ آﻣﺪه و اﻳﻦ ﺳﻠﻄﻪ و اﺗﻮرﻳﺘﻪى ﺗﺤﻜﻢآﻣﻴﺰ‬ ‫ﻏﺮﺑﻰ را در اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﺷﻜﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺮوز در ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ارزﺷﻬﺎى ﻏﺮﺑﻰ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻗﺎﻧﻮﻧﻰ و راﻳـﺞ‬ ‫وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬اﻣﺮوز دادن ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻛﺸﻮر ﺑﻪ ﺑﻴﮕﺎﻧﮕﺎن‪ ،‬در ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﻳﻚ اﻣﺮ ﻣﺬﻣﻮم ﻣﺤﺴـﻮب ﻣـﻰﺷـﻮد‪.‬‬ ‫اﻣﺮوز ﺳﻔﺮهاى را ﻛﻪ ﺑﺎ ﻫﺰاران ﻃﻤﻊ در اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﭘﻬﻦ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ ‪ -‬ﺑﺨﺼﻮص اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻴﻬﺎ ‪ -‬ﺟﻤـﻊ‬ ‫ﺷﺪه ﻣﻰﺑﻴﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺮاى ﻣﺮاﻛﺰ ﻗﺪرت و ﺗﺴـﻠّﻂ ﺟﻬـﺎﻧﻰ‪ ،‬ﺧﺴـﺎرت ﻛﻤـﻰ ﻧﻴﺴـﺖ‪ .‬ﺑـﺮاى ﺑﺮﮔﺮداﻧـﺪن‬ ‫اوﺿﺎع ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻗﺒﻠﻰ ﭼﻪ ﻛﺎر ﻛﻨﻨﺪ؟ اواﻳﻞ اﻧﻘﻼب ﻧﺎﺷﻴﺎﻧﻪ آﻣﺪﻧـﺪ و ﺟﻨـﮓ‪ ‬روﺑـﻪرو راه اﻧﺪاﺧﺘﻨـﺪ؛‬ ‫وﻟﻰ وﻗﺘﻰ ﺑﻴﻨﻰﺷﺎن ﺑﻪ ﺧﺎك ﻣﺎﻟﻴﺪه ﺷﺪ‪ ،‬ﻓﻬﻤﻴﺪﻧﺪ راﻫﺶ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻟﺬا ﺑﻪ ﺟﻨـﮓ ﻓﺮﻫﻨﮕـﻰ ﻣﺘﻮﺳ‪‬ـﻞ‬ ‫ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺟﻨﮓ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻛﺎر آﺳﺎﻧﻰ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻛﺎر زﺑﺪﮔﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻟﺬا زﺑﺪﮔﺎن ﻣﻰﻧﺸﻴﻨﻨﺪ ﻓﻜـﺮ ﻣـﻰﻛﻨﻨـﺪ و‬ ‫ﻧﺴﺨﻪ ﻣﻰﻧﻮﻳﺴﻨﺪ و ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﻋﺪ‪‬هاى ﻫﻢ در داﺧﻞ ﻫﻤﺎﻧﻬﺎ را رﻟﻪ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ! آﻧﻬﺎ ﺣﺮﻓﻬﺎﻳﻰ را ﻣـﻰزﻧﻨـﺪ‪،‬‬ ‫ﻋﺪ‪‬هاى ﻫﻢ ﻓﺎرﺳﻰِ آن را ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ و ﺷﻜﻞ ﺑﻮﻣﻰ ﺑﻪ آن ﺣﺮﻓﻬﺎ ﻣﻰدﻫﻨﺪ! ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺮاﻗﺐ اﻳﻨﻬﺎ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﻦ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﺣﺮﻓﻬﺎى زﻳﺎدى ﺑﺎ ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎه و ﺟﻮان داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ و اﺳﺘﺎد داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ دارم‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﺣﺮﻓﻬﺎ‪ ،‬ﺣﺮﻓﻬﺎى ﺟﺪ‪‬ى اﺳﺖ؛ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ اﻳﻨﻬﺎ ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﻧﻤﻰﺷﻮد ﺻﻮرت ﻣﺴﺄﻟﻪ را ﭘﺎك ﻛـﺮد و رﻓـﺖ‬ ‫ﺧﺎﻃﺮﺟﻤﻊ ﻳﻚ ﮔﻮﺷﻪ ﻧﺸﺴﺖ‪ .‬ﺑﻌﻀﻰ اﻓﺮاد ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺻﻮرت ﻣﺴﺄﻟﻪ را ﭘﺎك ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬وﻗﺘﻰ ﻣﻰﮔـﻮﻳﻴﻢ‬ ‫‪564‬‬

‫دﺷﻤﻦ‪ ،‬ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ دﺷﻤﻦ ﭼﻴﺴﺖ؟ وﻗﺘﻰ ﻣﻰﮔﻮﻳﻴﻢ ﺗﻮﻃﺌﻪ‪ ،‬ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ ﺷﻤﺎ ﺑﺪﺑﻴﻦ ﻫﺴﺘﻴﺪ! ﻧﻤﻰﺷـﻮد ﺑـﺎ‬ ‫ﭘﺎك ﻛﺮدن ﺻﻮرت ﻣﺴﺄﻟﻪ‪ ،‬ﻗﻀﻴﻪ را ﺗﻤﺎم ﻛﺮد‪ .‬ﻗﻀﻴﻪ ﻛﻪ ﺣﻞ ﻧﻤﻰﺷﻮد؛ ﺑﺎﻳـﺪ ﻓﻜـﺮ ﻛـﺮد‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ ﻋﻠّـﺖ‬ ‫اﻳﻦﻛﻪ ﻣﻦ اﻳﻦ را ﺑﺎ ﻗﺸﺮ داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ در ﻣﻴﺎن ﻣﻰﮔﺬارم‪ ،‬ﺑﻪ ﺧـﺎﻃﺮ اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺮاى داﻧﺸـﮕﺎﻫﻰ‬ ‫اﺣﺘﺮام ﻗﺎﺋﻠﻢ‪ .‬ﻣﻦ ارزش داﻧﺸﮕﺎه را ﺑﺮاى ﻛﺸﻮر ﺑﺎ ﻫﻤﻪى وﺟﻮد ﺣﺲ ﻣﻰﻛﻨﻢ‪ .‬داﻧﺸﮕﺎه ﻧﻘﻄـﻪى اوج‬ ‫ﺧﺪﻣﺎﺗﻰ را ﻛﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻛﺸﻮر اراﺋﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬داﻧﺸﮕﺎه ﺑـﺮاى ﻛﺸـﻮر‪ ،‬ﺑﺴـﻴﺎر ﻣﻬـﻢ‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺗﻮﺟﻪ ﺟﻮاﻧﺎن داﻧﺸﺠﻮ ﺑﻪ ﺗﺌﻮري ﺟﻬﺎﻧﻲﺳﺎزي آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ‬

‫اﻣﺮوز ﺗﺌﻮرﻳﺴﻴﻨﻬﺎ و ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﭽﻴﻬﺎى ﻏﺮﺑﻰ درﺻﺪدﻧﺪ ﺧﻂّ ارﺗﺠﺎع ﺑﻪ ﻏﺮب ‪ -‬ﺧﻂ ﺑﺮﮔﺸـﺖ‪ ‬ﺑـﻪ ﻫﻤـﺎن‬ ‫ﺗﺤﻤﻴﻞﭘﺬﻳﺮى ﻏﺮﺑﻰ ‪ -‬را دوﺑﺎره ﺑﺮﮔﺮداﻧﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻢ‪ ،‬ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺗﺌـﻮرى ﺷـﺒﻪ‬ ‫روﺷﻨﻔﻜﺮاﻧﻪ؛ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺣﺮف ﻧﻮ؛ ﺗﺌـﻮرى ﺟﻬـﺎﻧﻰ ﺷـﺪن و ﺗﺌـﻮرى ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﮔﻔﺘﻤـﺎن‪ .‬ﻣـﻰﮔﻮﻳﻨـﺪ‬ ‫‪ -1‬ﭘﺮﺳﺶ و ﭘﺎﺳﺦ در ﺟﻤﻊ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و اﺳﺎﺗﻴﺪ داﻧﺸﮕﺎه ﺻﻨﻌﺘﻲ اﻣﻴﺮﻛﺒﻴﺮ‪79/12/9 -‬‬

‫‪ .11‬داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و ﺟﻨﮓ ﻧﺮم‬

‫داﻧﺸﺠﻮى اﻳﻦ دوره دﻳﮕﺮ ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﺪ داﻧﺸﺠﻮى دوران ﺿﺪ‪‬اﺳﺘﻌﻤﺎرى ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ دوران ﺿـﺪ‪‬ﻳﺖ‬ ‫ﺑﺎ اﺳﺘﻌﻤﺎر و اﺳﺘﻜﺒﺎر و ﻣﺮگ ﺑﺮ اﺳﺘﻜﺒﺎر ﮔﻔﺘﻦ‪ ،‬ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ؛ دوران ﻋﺪاﻟﺖﺧـﻮاﻫﻰ و ﻣﺒـﺎرزهى ﺑـﺎ‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪدارى ﺳﺮآﻣﺪه اﺳﺖ؛ دوران آرﻣﺎنﺧﻮاﻫﻰ و ﺗﺒﺮّى و ﺗﻮﻟّﺎى ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺗﻤﺎم ﺷﺪه اﺳـﺖ؛ ﮔﻔﺘﻤـﺎن‬ ‫ﺟﺪﻳﺪ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﮔﻔﺘﻤﺎن ﺟﻬﺎﻧﻰ‪ ،‬ﺟﻬﺎﻧﻰ ﺷﺪن‪ ،‬ﮔﻔﺘﻤﺎن واﻗﻊﺑﻴﻨﻰ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻤـﺎن ﭘﻴﻮﺳـﺘﻦ‬ ‫ﺑﻪ ﻧﻈﻢ ﻧﻮﻳﻦ ﺟﻬﺎﻧﻰ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﺳﻴﺎﻫﻰ ﻟﺸﻜﺮ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺷﺪن! اﻳﻦ ﺟﻬﺎﻧﻰ ﺷﺪن‪ ،‬اﺳﻤﺶ ﺟﻬﺎﻧﻰ ﺷﺪن اﺳﺖ؛‬ ‫اﻣﺎ ﺑﺎﻃﻨﺶ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰ ﺷﺪن اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻌﻨﺎﻳﺶ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﻋﻠﻰرﻏﻢ ﻣﺠﺎﻫﺪﺗﻬﺎﻳﻰ ﻛـﻪ ﻛـﺮده‪،‬‬ ‫ﻋﻠﻰرﻏﻢ ﭘﺮﭼﻤﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻗﻠّﻪﻫﺎى ﭘﻴﺮوزى ﻛﻮﺑﻴﺪه‪ ،‬ﻋﻠﻰرﻏﻢ ﺑﻴﺪارى ﻋﻈﻴﻤﻰ ﻛﻪ در ﻣﻠﺘﻬﺎى ﻣﺴـﻠﻤﺎن‬ ‫ﺑﻪ وﺟﻮد آورده‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ دوﺑﺎره ﻣﺜﻞ دوران ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﺳﻴﺎﻫﻰ ﻟﺸﻜﺮ و ﻋﻤﻠﻪ و اﺑـﺰار ﺗـﺄﻣﻴﻦ ﻣﻨـﺎﻓﻊ‬ ‫اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻴﻬﺎ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﺪف ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻟﺨﺖ و ﭘﻮﺳﺖﻛﻨﺪه ﺟﺰ اﻳﻦ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮى ﻧﻴﺴﺖ؛ اﻣﺎ ﻣـﻰﺧﻮاﻫﻨـﺪ‬ ‫در زﻳﺮ ﻧﺎﻣﻬﺎى زﻳﺒﺎ ‪ -‬ﺟﻬﺎﻧﻰ ﺷﺪن و ﺗﺤﻮ‪‬ل و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ‪ -‬اﻳﻦ ﻫﺪف را ﭘﻨﻬﺎن ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎل اﺳﺖ ﻛﻪ دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎ و ﺗﺌﻮرﻳﺴﻴﻨﻬﺎى ﻏﺮﺑﻰ اﻳﻦ ﺣﺮﻓﻬﺎ را ﺗﻜﺮار ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨـﺪ ﺳـﺎﻟﻰ‬ ‫ﻫﻢ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ در داﺧﻞ ﻛﺸﻮر ﻣﺎ‪ ،‬ﻳﻚ ﻋﺪ‪‬ه آدﻣﻬﺎى ﻏﺎﻓﻞ و ﻧﺎدان‪ ،‬ﻳﺎ ﻣﻐﺮض و ﻣﺠﺬوب‪ ،‬ﺑﺎ زﺑﺎﻧﻬـﺎى‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻒ آن ﺣﺮﻓﻬﺎ را ﺑﻴﺎن ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺴﺄﻟﻪاى ﻛﻪ ﺑﺮاى ﻧﻈﺎم ﺑﻪ اﺻـﻄﻼح ﻟﻴﺒـﺮال دﻣﻜﺮاﺳـﻰ ‪ -‬ﻛـﻪ ﻧـﻪ‬ ‫ﻟﻴﺒﺮال اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ دﻣﻜﺮاﺳﻰ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻧﻈـﺎم اﺳـﺘﻜﺒﺎر و اﺳـﺘﺜﻤﺎر ﺟﻬـﺎﻧﻰ ‪ -‬و ﻛﻤﭙﺎﻧﻴﻬـﺎى ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴـﺘﻰ و‬ ‫ﻫﻤﭙﻴﻤﺎﻧﺎن و ﻫﻤﺮاﻫﺎﻧﺸﺎن ﻣﻄﺮح اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰ ﻧﻴﺴﺖ ﺟﺰ اﻳﻦﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ از ﻣﺮاﻛﺰ ﻗﺪرت ﺧﻮدﺷﺎن‪،‬‬ ‫ﻛﺎﻣﻼً اﻧﺤﺼﺎرﻃﻠﺒﺎﻧﻪ و ﺗﻤﺎﻣﺖﺧﻮاﻫﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻛﻨﺘﺮل ﻫﻤﻪى ﻣﺮاﻛﺰ اﺳﺎﺳﻰ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺟﻬﺎﻧﻰ را در اﺧﺘﻴﺎر داﺷـﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻧﻘﻼب را ﺑﻪ اﻧﺤﺼﺎرﻃﻠﺒﻰ ﻣﺘّﻬﻢ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاى اﻳﻦﻛﻪ اﻧﻘـﻼب از ﺳـﺮ راه اﻧﺤﺼـﺎرﻃﻠﺒﻰ آﻧﻬـﺎ‬ ‫ﺑﺮﺧﻴﺰد‪ .‬دﻧﻴﺎ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان دﻫﻜﺪهى ﺟﻬﺎﻧﻰ ﻣﻌﺮﻓﻰ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاى اﻳﻦﻛﻪ ﻛﺪﺧﺪاﻳﻰ اﻳـﻦ دﻫﻜـﺪه را در‬ ‫اﺧﺘﻴﺎر ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺷﻌﺎر وﺣﺪت ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ و ﺟﻬﺎﻧﻰﮔـﺮى ﻓﺮﻫﻨﮕـﻰ ﻣـﻰدﻫﻨـﺪ‪ ،‬ﺑـﺮاى اﻳـﻦﻛـﻪ ﻓﺮﻫﻨـﮓ‬ ‫ﺧﻮدﺷﺎن را ﺑﺮ ﺗﻤﺎم ﻓﺮﻫﻨﮕﻬﺎى ﻋﺎﻟﻢ ﻣﺴﻠّﻂ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫در زﻣﻴﻨﻪى ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑـﻪ ﺧﻮدﺷـﺎن‪ ،‬در زﻣﻴﻨـﻪى ﻓﺮﻫﻨـﮓ ﻏﺮﺑـﻰ‪ ،‬در زﻣﻴﻨـﻪى ﻓﺮﻫﻨﮕﻬـﺎﻳﻰ ﻛـﻪ‬ ‫زﻣﻴﻨﻪﺳﺎز اﺳﺘﻌﻤﺎر ﺑﻮده‪ ،‬اﺟﺎزهى ﻛﻮﭼﻜﺘﺮﻳﻦ ﺧﺪﺷﻪ و ﻣﻨﺎﻗﺸﻪاى در ﺳﻄﺢ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻰ ﺑـﻪ ﻫـﻴﭻ ﻛـﺲ‬ ‫ﻧﻤﻰدﻫﻨﺪ؛ اﻣﺎ از ﺷﻤﺎ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﻪ در ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﺑﺎورﻫﺎ و ﻋﻮاﻃﻒ و اﺻﻮلِ ﺧﻮدﺗﺎن ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻪ ﺗﻜﺜّﺮ‬ ‫و ﭼﻨﺪﻗﺮاﺋﺘﻰ ﺑﺎﺷﻴﺪ؛ اﺟﺎزه ﺑﺪﻫﻴﺪ در اﻳﻤﺎن و ﻓﻜﺮ و ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﭘﺎﻳﻪﻫﺎى ﻣﺴﺘﺤﻜﻢ اﺻـﻮﻟﻰ ﺷـﻤﺎ ﻫـﺮ‬ ‫ﻛﺲ ﻃﺒﻖ ﺑﺮداﺷﺖ ﺧﻮدش ﺣﺮف ﺑﺰﻧﺪ و اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮ ﻛﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ ﺧﻮدﺷـﺎن ﭼﻨـﻴﻦ ﭼﻴـﺰى را‬

‫‪565‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫اﺟﺎزه ﻧﻤﻰدﻫﻨﺪ! ﻫﻴﭻ ﻛﺲ در ﺳﻄﺢ دﻧﻴﺎ اﺟﺎزه ﻧﺪارد ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﻓﻊ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻧﮕﺎه ﭼﻨﺪ ﻗﺮاﺋﺘﻰ داﺷـﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﺟﺎ ﻣﻨﺎﻓﻌﺸﺎن اﻗﺘﻀﺎء ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻗﺎﻃﻌﻴﺖ وارد ﻣـﻰﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬اﮔـﺮ ﺑﭙﺮﺳـﻨﺪ ﺑـﺮ ﭼـﻪ اﺳـﺎس وارد‬ ‫ﺷﺪهاﻳﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﺒﻨﺎى ﻓﻜﺮى ﻫﻢ ﺑﺮاﻳﺶ درﺳﺖ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ! ﻫﻤﻴﻦ ﭼﻨﺪ روز ﻗﺒـﻞ از اﻳـﻦ‪ ،‬ﮔﻔﺘـﻪ ﺷـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﻃﺮﺣﻰ در ﻛﻨﮕﺮهى اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻣﻄﺮح ﺷﺪه ﻛﻪ رﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬـﻮر اﻳـﻦ ﻛﺸـﻮر ﺣـﻖ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ ﻣﺨﺎﻟﻔـﺎن‬ ‫ﺧﻮدش را در ﻫﺮ ﻧﻘﻄﻪاى از دﻧﻴﺎ ﺗﺮور ﻛﻨﺪ! اﮔﺮ ﺑﭙﺮﺳﻨﺪ ﭼﺮا‪ ،‬اﺳـﺘﺪﻻﻟﻰ ﺑـﺮاى آن ﻣﻄـﺮح ﻣـﻰﻛﻨﻨـﺪ؛‬ ‫اﺳﺘﺪﻻﻟﻰ ﻛﻪ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻛﻨﻨﺪهى ﻣﻨﺎﻓﻊ اﻣﺮﻳﻜﺎﺳﺖ؛ اﻣﺎ از ﻣﻦ و ﺷﻤﺎ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻣﺎ ﻫﻢ ﺑﺎ ﻫﻤﺎن دﻳﺪ ﺑﻪ آن‬ ‫اﺳﺘﺪﻻل ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﻢ و ﺑﺎ ﻫﻤﻪى وﺟﻮد و ﺑﺎ ﻫﻤﻪى اﻳﻤﺎن آن را ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﻢ‪ .‬زورﮔﻮﻳﻰ از اﻳﻦ ﺑﺎﻻﺗﺮ؟!‬ ‫ﭼﻬﺎر ﭘﻨﺞ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از اﻳﻦ‪ ،‬در اﻟﺠﺰاﻳﺮ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت آزادى ﺑﺮﮔﺰار ﺷﺪ؛ اﻣﺎ ﺗﺎ دﻳﺪﻧـﺪ اﻳـﻦ اﻧﺘﺨﺎﺑـﺎت ﺑـﻪ‬ ‫ﭘﻴﺮوزى ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮى ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را ﻧﻤﻰﭘﺴﻨﺪﻳﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺘﻬﻰ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻰ و ﻛﻤﻚ ﻛﺮدﻧﺪ و ﻳـﻚ‬ ‫ﻛﻮدﺗﺎى ﻧﻈﺎﻣﻰ ﺑﻪ راه اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ و ﻣﺮدم را ﺳﺮﻛﻮب ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﻪ ﻫﻢ در دﻧﻴﺎ اﻋﺘﺮاف ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ ﻛـﻪ آن‬ ‫اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت‪ ،‬آزاد ﺑﻮد؛ ﻣﻈﻬﺮى از ﻣﺮدمﺳﺎﻻرى ‪ -‬و ﺑﻪ ﻗـﻮل آﻧﻬـﺎ دﻣﻜﺮاﺳـﻰ ‪ -‬ﺑـﻮد؛ اﻣـﺎ درﻋـﻴﻦﺣـﺎل‬ ‫ﻛﻮﺑﻴﺪﻧﺪ و ﺳﺮﻛﻮب ﻛﺮدﻧﺪ! اﮔﺮ ﻛﺴﻰ ﺳﺆال ﻣﻰﻛﺮد ﭼﺮا ﺳﺮﻛﻮب ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺮاﻳﺶ اﺳـﺘﺪﻻﻟﻰ ﻣﻄـﺮح‬ ‫ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ‪ :‬ﭼﻮن اﺳﻼﻣﮕﺮاﻫﺎ ﺳﺮ ﻛﺎر ﻣﻰآﻳﻨـﺪ و آﻧﻬـﺎ ﺑـﺎ ﻧﻈـﺮات ﻣـﺎ در زﻣﻴﻨـﻪى ﻣﺴـﺎﺋﻞ ﺟﻬـﺎﻧﻰ و‬ ‫دﻣﻜﺮاﺳﻰ ﻣﺨﺎﻟﻔﻨﺪ! ﻳﻌﻨﻰ ﺑﺮاى ﺧﻮدﺷﺎن ﭘﺎﻳﻪﻫﺎى اﺻﻮﻟﻰِ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ و ﻓﻜﺮى را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣـﻰﻛﻨﻨـﺪ؛ ﺑـﻪ‬ ‫‪566‬‬

‫ﻫﻴﭻ ﻛﺲ ﻫﻢ در دﻧﻴﺎ اﺟﺎزه ﻧﻤﻰدﻫﻨﺪ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﭘﺎﻳﻪﻫﺎ ﻣﻨﺎﻗﺸﻪ و ﺧﺪﺷـﻪاى ﻛﻨـﺪ و ﺣـﺮف ﻣﺨـﺎﻟﻔﻰ‬ ‫ﺑﺰﻧﺪ؛ اﻣﺎ ﭘﺎﻳﻪﻫﺎى ﻓﻜﺮى ﺷﻤﺎ و اﺻﻮل و ﻣﺒﺎﻧﻰ و ارزﺷﻬﺎ و دﻟﺒﺴﺘﮕﻴﻬﺎى ﻣﺴـﺘﺤﻜﻢ و اﺛﺒـﺎت ﺷـﺪهى‬ ‫ﻓﻜﺮى اﺳﻼﻣﻰ را ﻣﻮرد ﻣﻨﺎﻗﺸﻪ ﻗﺮار ﻣﻰدﻫﻨﺪ و اﮔﺮ ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ ﭼـﺮا‪ ،‬اﻋﺘـﺮاض ﻣـﻰﻛﻨﻨـﺪ‪ :‬ﭼﻨـﺪ ﻗﺮاﺋﺘـﻰ‬ ‫اﺳﺖ؛ اﻳﻦ ﻳﻚ ﻗﺮاﺋﺖ اﺳﺖ‪ ،‬آن ﻫﻢ ﻳﻚ ﻗﺮاﺋﺖ اﺳﺖ؛ ﻟﺬا ﺑﻪ ﭘﻠﻮراﻟﻴﺰم ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ! اﮔﺮ‬ ‫ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ ﭼﺮا‪ ،‬ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ د‪‬ﮔﻢ ﺑﻮدن و ﺗﺤﺠ‪‬ﺮﮔﺮاﻳﻰ ﻣﺘّﻬﻢ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﭼﺮا ﺷـﻤﺎ ﺑـﺎ ﭘﻠـﻮراﻟﻴﺰم ﻓﺮﻫﻨﮕـﻰ‬ ‫ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﺪ؛ در ﺣﺎﻟﻰ ﻛﻪ ﺧﻮدﺷﺎن در زﻣﻴﻨﻪى ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻨﺎﻓﻊ و ﻣﻔـﺎﻫﻴﻤﻰ ﻛـﻪ اﻳـﻦ ﻣﻨـﺎﻓﻊ ﺑـﺮ آن ﻣﺒﺘﻨـﻰ‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪﻫﻴﭻوﺟﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻪ ﭘﻠﻮراﻟﻴﺰم ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ و آن را ﻗﺒﻮل ﻧﻤﻰﻛﻨﻨـﺪ! اﻳﻨﻬﺎﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑﺎﻳﺴـﺘﻰ ﺟـﻮان‬ ‫ﻣﺴﻠﻤﺎن و ﺟﻮان داﻧﺸﺠﻮ‪ ،‬از ﺳﺮ آﮔﺎﻫﻰ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ اﻫﺪاف و ﻣﻄﺎﻣﻊ ﻓﻜـﺮ ﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﺗﺼـﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴـﺮد‪،‬‬ ‫ﺣﺮف ﺑﺰﻧﺪ و اﻗﺪام ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻋﺪ‪‬هاى ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺣﺮف ﻧـﻮ‪ ،‬ﻫﻤـﺎن ﺣﺮﻓﻬـﺎ را ﺑـﻪ ﻓﺎرﺳـﻰ ﺑﺮﻣـﻰﮔﺮداﻧﻨـﺪ و‬ ‫درﺑﺎرهاش ﺣﺮف ﻣﻰزﻧﻨﺪ و ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻣﻰﻧﻮﻳﺴﻨﺪ و ﻫﻤﻪى ارزﺷﻬﺎى ﻳﻚ اﻧﻘـﻼب و ﭘﺎﻳـﻪﻫـﺎى ﻣﺴـﺘﺤﻜﻢ‬ ‫ﻓﻜﺮى ﻳﻚ ﻣﻠﺖ را ﻣﻮرد ﺧﺪﺷﻪ و ﻣﻨﺎﻗﺸﻪ ﻗﺮار ﻣﻰدﻫﻨﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻰ ﻛﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﺣﺮف ﻧـﻮ ﻧﻴﺴـﺖ؛ اﻳﻨﻬـﺎ‬

‫‪ .11‬داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و ﺟﻨﮓ ﻧﺮم‬

‫ﺣﺮﻓﻬﺎى ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﻣﻨﺸﺄ اﻳﻦ ﺣﺮﻓﻬﺎ و اﻧﮕﻴﺰهى ﮔﻮﻳﻨﺪﮔﺎﻧﺸﺎن ﻫﻢ ﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺴـﺎﻧﻰ ﻛـﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﻓﻜﺮ و ﻓﺮﻫﻨﮓ را ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮاى ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻘﺼـﻮد ﺑـﻮده اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺮ ﻣﻠﺘﻬـﺎ و ﻛﺸـﻮرﻫﺎ و‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮕﻬﺎى دﻳﮕﺮان ﻣﺴﻠّﻂ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬آﻳﺎ اﻳﻦ درﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﻴﺎﻳﻴﻢ ﺣـﺮف آﻧﻬـﺎ را ﺗﺮﺟﻤـﻪ و ﺗﻜـﺮار‬ ‫ﻛﻨﻴﻢ؟!‬

‫‪1‬‬

‫* واﻗﻌﺔ ﻛﻮي داﻧﺸﮕﺎه‬

‫ﭘﺮﺳﺶ‪ :‬ﭼﺮا ﺑﺎ اﻳﻦﻛﻪ در ﺟﺮﻳﺎن ﻛﻮى داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﻗﻠﺒﺘﺎن ﺟﺮﻳﺤﻪدار ﺷﺪه ﺑـﻮد‪ ،‬در ﻗﺒـﺎل ﺗﺒﺮﺋـﻪى‬ ‫ﻋﻮاﻣﻞ ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﻛﻮى داﻧﺸﮕﺎه ﺳﻜﻮت ﻛﺮدﻳﺪ؟ آﻳﺎ ﺳﻜﻮت ﺷﻤﺎ ﻧﺎﺷﻰ از رﺿﺎﻳﺖ ﺷﻤﺎ ﻧﺒﻮد؟‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬واﻗﻌﻪى ﻛﻮى داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً ﻗﻠﺐ ﺑﻨﺪه را ﺟﺮﻳﺤﻪدار ﻛﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻪ ﺷﻮﺧﻰ ﺑـﻮد‪ ،‬ﻧـﻪ ﺗﻌـﺎرف؛‬ ‫ﻣﻨﺘﻬﺎ ﻣﻰداﻧﻴﺪ واﻗﻌﻪى ﻛﻮى داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﻳﻚ واﻗﻌﻪى ﻛﺎﻣﻼً ﭘﻴﭽﻴﺪه و ﻣﺮﻛﺐ ﺑـﻮد‪ .‬ﻓﻘـﻂ اﻳـﻦ ﻧﺒـﻮد ﻛـﻪ‬ ‫ﭼﻬﺎر ﻧﻔﺮ ﺑﻪ ﻛﻮى داﻧﺸﮕﺎه رﻓﺘﻨﺪ و ﻛﺎرى را اﻧﺠﺎم دادﻧﺪ‪ .‬دﺳﺘﮕﺎه ﻗﻀﺎﻳﻰ ﺑﻪ ﭘﺮوﻧـﺪه رﺳـﻴﺪﮔﻰ ﻛـﺮد‪.‬‬ ‫در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻗﻀﺎوت دﺳﺘﮕﺎه ﻗﻀﺎﻳﻰ‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﭼـﻪ از آن ﺣﻜـﻢ راﺿـﻰ ﺑﺎﺷـﻢ‪ ،‬ﭼـﻪ‬ ‫راﺿﻰ ﻧﺒﺎﺷﻢ‪ ،‬ﻏﻠﻄﺘﺮﻳﻦ ﻛﺎر اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﺑﻨﺪه ﺣﻜﻢ را ﻗﺒﻮل ﻧﺪارم اﻳﻦ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل و درﺳـﺖ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﺎﻻﺧﺮه ﻛﺪام دادﮔﺎه در دﻧﻴﺎ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻰﺷﻮد ﻛﻪ ﻫﻤﻪى اﻃـﺮاف ﻗﻀـﻴﻪ از آن راﺿـﻰ ﺑﺎﺷـﻨﺪ؟‬ ‫ﺷﻤﺎ ﻫﺮ دادﮔﺎﻫﻰ را ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻻﺧﺮه ﻳﻚ ﻃﺮف راﺿﻰ اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻚ ﻃﺮف راﺿﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ دادﮔﺎه و ﺳﺎﻳﺮ دادﮔﺎﻫﻬﺎ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪى ﻗﻀﺎﺗﻰ ﻛﻪ اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻦ اﻏﻠﺐ آﻧﻬﺎ را از ﻧﺰدﻳـﻚ ﻧﻤـﻰﺷﻨﺎﺳـﻢ و‬ ‫ﻓﻘﻂ در ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن آﻧﻬﺎ را دﻳﺪهام و اﺳﻤﺸﺎن را ﺷﻨﻴﺪهام‪ ،‬اداره ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ؛ ﻟﻴﻜﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﻗﻀﺎﻳﻰ ﺑﻪ اﻳﻨﻬﺎ‬ ‫اﻋﺘﻤﺎد دارد‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﻗﻀﺎﺗﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﮔﺰﻳﻨﺶ و اﻧﺘﺨﺎب ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪ ،‬ﻋﺎدﻟﻨـﺪ و ﺑـﺎ ﻣـﻮازﻳﻦ و ﻣﻘـﺮّرات‬ ‫دﺳﺘﮕﺎه ﻗﻀﺎﻳﻰ ﻣﻨﻄﺒﻘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ ﻫﻢ ﻗﻮاﻧﻴﻦ و دﺳﺘﮕﺎﻫﻰ در آنﺟـﺎ وﺟـﻮد دارد ﻛـﻪ اﮔـﺮ ﻫـﺮ ﻗﺎﺿـﻰاى‬ ‫ﺑﺮﺧﻼف ﻗﺎﻧﻮن ﻋﻤﻞ ﻛﻨﺪ‪ ،‬آن دﺳﺘﮕﺎه ﻳﻘﻪى او را ﻣﻰﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ دادﮔﺎﻫﻰ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه و ﺣﻜﻤـﻰ‬ ‫داده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺣﻜﻢ دادﮔﺎه ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬وﻗﺘﻰ ﻛﻪ دادﮔﺎه ﻣﻰﮔﻮﻳـﺪ ﻓـﻼن آدم در اﻳـﻦ‬ ‫واﻗﻌﻪ ﻣﺠﺮم ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﻣﺠﺮم ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﻦ و ﺷﻤﺎ ﻛﻪ آنﺟﺎ ﻧﺒﻮدهاﻳﻢ ﺗﺎ ﺑـﺪاﻧﻴﻢ اﻳـﻦ ﺷـﺨﺺ ﻣﺠـﺮم‬ ‫اﺳﺖ ﻳﺎ ﻧﻪ‪ .‬ﻧﺘﻴﺠﻪ را ﺑﺎﻳﺪ دادﮔﺎه ﺑﮕﻮﻳﺪ‪.‬‬

‫‪ -1‬ﭘﺮﺳﺶ و ﭘﺎﺳﺦ در ﺟﻤﻊ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و اﺳﺎﺗﻴﺪ داﻧﺸﮕﺎه ﺻﻨﻌﺘﻲ اﻣﻴﺮﻛﺒﻴﺮ‪79/12/9 -‬‬

‫‪567‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫ﻣﻦ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠّﻰ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪى ﺑﺨﺼﻮص‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻫﻤﻪى ﻗﻀﺎﻳﺎ‪ ،‬ﻣﻌﺘﻘـﺪم زﻳـﺮ‬ ‫ﺳﺆال ﺑﺮدن ﻗﻮ‪‬هى ﻗﻀﺎﻳﻴﻪ در ﻳﻚ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﻧﻘﻄﻪى ﺷﺮوع ﻓﺴـﺎد در آن ﻛﺸـﻮر اﺳـﺖ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻧﺒﺎﻳـﺪ‬ ‫ﻗﻮ‪‬هى ﻗﻀﺎﻳﻴﻪ را زﻳﺮ ﺳﺆال ﺑﺮد‪ .‬ﻧﻪ اﻳﻦﻛﻪ ﻗﻮ‪‬هى ﻗﻀﺎﻳﻴﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ درﺳـﺖ ﻋﻤـﻞ ﻣـﻰﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﻳـﺎ ﻫﻤـﻪى‬ ‫آدﻣﻬﺎﻳﺶ درﺳﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﻫﻤﻪى ﻛﺎرﻫﺎﻳﺶ درﺳﺖ اﺳﺖ؛ ﻧﻪ‪ .‬ﻳﻘﻴﻨﺎً در ﻗﻮ‪‬هى ﻗﻀﺎﻳﻴﻪ ﺗﺨﻠّﻔﺎﺗﻰ وﺟﻮد دارد‪.‬‬ ‫اﺧﻴﺮاً ﻗﻮ‪‬هى ﻗﻀﺎﻳﻴﻪ رﺋﻴﺲ دادﮔﺎﻫﻰ را ﺑﻪ ﻣﺤﺎﻛﻤﻪ ﻛﺸﻴﺪ و اﻻن ﻫﻢ در زﻧـﺪان اﺳـﺖ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ آﻧﻬـﺎ‬ ‫ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻳﻘﻴﻨﺎً اﮔﺮ آن ﺷﺨﺺ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺑﺎﻧﺪ ﺳﻴﺎﺳﻰ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺮوز ﺟﻨﺠﺎﻟﺶ دﻧﻴﺎ را ﮔﺮﻓﺘـﻪ‬ ‫ﺑﻮد؛ اﻣﺎ وﻗﺘﻰ واﺑﺴﺘﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺳﺮوﺻﺪاﻳﺶ ﺑﻠﻨﺪ ﻧﻤﻰﺷﻮد! ﻗﻮ‪‬هى ﻗﻀﺎﻳﻴﻪ ﺑـﺎ ﻓﺴـﺎد در درون ﺧـﻮدش‬ ‫ﻗﺎﻃﻊ ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦﻛﻪ ﻧﻤﻰﺧﻮاﻫﻢ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﻛﻼًّ ﻗﻮ‪‬هى ﻗﻀﺎﻳﻴﻪ ﺑﻰﻋﻴﺐ ﻳﺎ ﺑﻰاﺷـﻜﺎل اﺳـﺖ ﻳـﺎ‬ ‫ﻫﻤﻪى آدﻣﻬﺎﻳﺶ ﺧﻮﺑﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﻫﻤﻪ ﻣﻮﻇﻔﻨﺪ ﭘﻴﻜﺮهى ﻗﻮهى ﻗﻀﺎﻳﻴﻪ را ﺑـﻪ رﺳـﻤﻴﺖ ﺑﺸﻨﺎﺳـﻨﺪ؛ ﻣﻼﺣﻈـﻪ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ و آن را زﻳﺮ ﺳﺆال ﻧﺒﺮﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻗﻮ‪‬هى ﻗﻀﺎﻳﻴﻪ زﻳﺮ ﺳﺆال ﺑﺮود‪ ،‬ﻫﺮ ﻣﺠﺮﻣﻰ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ دﺳـﺘﺎوﻳﺰى‪،‬‬ ‫از ﺑﺎر ﻣﺆاﺧﺬه و ﻣﺤﺎﻛﻤﻪ ﻓﺮار ﻛﻨﺪ و دﻳﮕﺮ ﻧﻤﻰﺷﻮد ﻛﺴﻰ را ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ در ﻣﻘﺎﺑـﻞ ﺣﻜـﻢ‬ ‫دادﮔﺎه ﻫﻤﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* وﻇﻴﻔﻪ ﺗﺸﻜﻞﻫﺎي اﺳﻼﻣﻲ داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺗﻬﺎﺟﻢ و ﺷﺒﻴﺨﻮن ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‬ ‫‪568‬‬

‫دل ﺑﻰآﻻﻳﺶ ﺟﻮان‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻧﻮر اﻳﻤﺎن و ﻓﺮوغ اﻧﺪﻳﺸﻪى ﻋﺎﻟﻤﺎﻧﻪ روﺷﻦ ﺷﻮد ﮔﻨﺠﻴﻨﻪﺋﻰ اﻟﻬـﻰ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮآوردهﻫﺎى آن‪ ،‬اﻣﺮوز و ﻓﺮداى ﻛﺸﻮر را ﺑﻬﺮهﻣﻨﺪ ﻣﻴﺴﺎزد‪ .‬در ﻣﺮﺣﻠﻪى ﻛﻨﻮﻧﻰ‪ ،‬آﻧﭽﻪ ﻣﻴﺒﺎﻳﺪ‬ ‫ﭘﺲ از ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻋﻠﻢ‪ ،‬در ﺻﺪر ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎى داﻧﺸﺠﻮﺋﻰ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ ،‬ارﺗﻘﺎء ﻓﻜﺮى داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن در زﻣﻴﻨـﻪى‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﺳﻴﺎﺳﺖ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺮوز ﻫﻴﭽﻜﺲ ﻧﻤﻴﺘﻮاﻧﺪ اﻧﻜﺎر ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻓﻮرﻳﺘﺮﻳﻦ ﻫﺪف دﺷﻤﻨﺎن ﺟﻤﻬـﻮرى‬ ‫اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬ﺗﺴﺨﻴﺮ ﭘﺎﻳﮕﺎﻫﻬﺎى ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ در ﻛﺸﻮر اﺳﺖ‪ .‬آﻧﺎن درﺻﺪدﻧﺪ ﺑﺪﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ‪ ،‬ﺑﺎورﻫﺎى اﺳـﻼﻣﻰ‬ ‫و اﻧﻘﻼﺑﻰ را ﻛﻪ اﺻﻠﻰﺗﺮﻳﻦ ﻋﺎﻣﻞ اﻳﺴﺘﺎدﮔﻰ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان در ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﻈﺎم ﺳـﻠﻄﻪى اﺳـﺘﻜﺒﺎرى اﺳـﺖ‪ ،‬از‬ ‫ذﻫﻨﻬﺎ و دﻟﻬﺎ ﺑﺰداﻳﻨﺪ و ﺑﺎورﻫﺎى ﺳﻠﻄﻪﭘﺬﻳﺮى و ﻓﺮو دﺳﺘﻰ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻏﺮب را ﺑﻪ ﺟﺎى آن ﺑﻨﺸﺎﻧﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺗــﻼش آﺷ ـﻜﺎر از ﺳــﻮى واﺳــﻄﻪﻫــﺎ و دﺳــﺖﻧﺸــﺎﻧﺪﮔﺎن اﻣﭙﺮاﺗﻮرﻳﻬــﺎى زر و زور‪ ،‬در ﺑﺴ ـﻴﺎرى از‬ ‫ﻋﺮﺻﻪﻫﺎى ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﺑﺮاى ﺗﺮدﻳﺪ اﻓﻜﻨﻰ در ﻣﺒﺎﻧﻰ اﺳﻼم و اﻧﻘﻼب‪ ،‬اﻣﺮوز اﻓـﺮاد دﻳـﺮ ﺑـﺎور را ﻧﻴـﺰ ﺑـﻪ‬ ‫دﻏﺪﻏﻪ اﻓﻜﻨﺪه اﺳﺖ‪ ،‬و ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ دﻳﺮوز ﻫﺸﺪار در ﺑﺮاﺑﺮ ﺷـﺒﻴﺨﻮن ﻓﺮﻫﻨﮕـﻰ را ﺟـﺪ‪‬ى ﻧﻤﻴﮕﺮﻓﺘﻨـﺪ‪،‬‬ ‫اﻣﺮوز آن را ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﺧﻮد ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﻴﺸﻚ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ آﻣﺎج اﻳﻦ ﺷﺒﻴﺨﻮن‪ ،‬ﺟﻮاﻧﺎناﻧﺪ‪ ،‬ﺑـﻮﻳﮋه آﻧﺎﻧﻜـﻪ در‬ ‫‪ -1‬ﭘﺮﺳﺶ و ﭘﺎﺳﺦ در ﺟﻤﻊ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن داﻧﺸﮕﺎه اﻣﻴﺮﻛﺒﻴﺮ‪79/12/22 -‬‬

‫‪ .11‬داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و ﺟﻨﮓ ﻧﺮم‬

‫ﺟﺎدهى داﻧﺶ و ﻓﺮزاﻧﮕﻰ ﻗﺪم ﺑﺮﻣﻰدارﻧﺪ و آﻳﻨﺪهى ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ و ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻛﺸﻮر در دﺳﺖ آﻧﻬـﺎ اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫درﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ دﺷﻤﻦ ﺑﻪ رﻏﻢ ﺗﻼش و ﻫﺰﻳﻨﻪى ﻓﺮاوان‪ ،‬ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮل ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺧـﻮد‬ ‫دﺳﺖ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬وﻟﻰ ﺑﻪ روﺷﻨﻰ ﻣﻰداﻧﻴﻢ ﻛـﻪ ﻣﻬﻤﺘـﺮﻳﻦ ﭘﺎﺳـﺦ ﻛﻮﺑﻨـﺪهى ﺑـﺪﺧﻮاﻫﺎن‪ ،‬ﻣﻌﺮﻓـﺖ و اﻳﻤـﺎن‬ ‫روﺷﻦﺑﻴﻨﺎﻧﻪ و ﻗﺪرت ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺳﻴﺎﺳﻰ اﺳﺖ‪ ،‬و اﻳﻨﻬﺎ ﻫﻤﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺸـﻜﻠﻬﺎى داﻧﺸـﺠﻮﺋﻰ ﺷﺎﻳﺴـﺘﻪى‬ ‫ﻫﻤﺖ ﮔﻤﺎﺷﺘﻦ و ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ آن ﻣﻴﺒﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﻤﺎ ﺟﻮاﻧﺎن ﻋﺰﻳﺰ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﺪ اﺛﺮ اﻧﮕﺸـﺖ دﺷـﻤﻦ را در ﺑﺴـﻴﺎرى از ﻣﺴـﺎﺋﻠﻰ ﻛـﻪ اﻣـﺮوزه در ﻓﻀـﺎى‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﻰ و ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻣﻄﺮح اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴﺪ و ﻧﺸﺎﻧﻪﻫـﺎى ﻫﺪﻓﻤﻨـﺪى اﻳـﻦ ﻣﺴـﺎﺋﻞ و ﺟﺮﻳﺎﻧـﺎت را‬ ‫ﺑﺴﻮى ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﺎورﻫﺎى اﺳﻼﻣﻰ و اﻧﻘﻼﺑﻰ ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻤﺖ و ﺳﻮى ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬـﺎى ﺟﺎﻣﻌـﻪى‬ ‫اﺳﻼﻣﻰ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و دﻳﮕﺮ ﺗﺸﻜﻠﻬﺎى اﺳﻼﻣﻰ داﻧﺸﺠﻮﺋﻰ را ﺗﺮﺳﻴﻢ ﻛﻨﺪ‪.‬در اﻳﻦ راه‪ ،‬آﻣﻮﺧﺘﻦ دﻳـﻦ و‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﺖ از اﻧﺴﺎﻧﻬﺎى اﻣﻴﻦ و آﮔﺎه و ﻧﻴﺰ رﻋﺎﻳﺖ ﭘﺮﻫﻴﺰﮔﺎرى و ﭘﺎرﺳﺎﺋﻰ در ﻛﺎر ﺷﺨﺼـﻰ و ﺟﻤﻌـﻰ‪ ،‬و‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﻛﻤﻚ و راﻫﻨﻤﺎﺋﻰ ﻃﻠﺒﻴﺪن از ﺧﺪاوﻧﺪ داﻧﺎ و ﻣﻬﺮﺑﺎن‪ ،‬ﺧﻂّ روﺷﻦ و ﻣﺴﻴﺮ ﺑﻰﺿﻼﻟﺖ اﺳﺖ ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺿﺮورت ﺣﺮﻛﺖ ﻋﻠﻤﻲ در ﭘﻴﻜﺎر ﻧﻈﺮي دﺷﻤﻦ ﻋﻠﻴﻪ ﻣﺒﺎﻧﻲ اﺳﻼم و ﻧﻈﺎم‬

‫اﻣﺮوز آن ﻃﻮرى ﻛﻪ از ﺣﺮف دﻟﺴﻮزان ﻧﻈﺎم ﻓﻬﻤﻴﺪه ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻣﺴﻠّﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ دﺷـﻤﻨﺎن‪ ،‬ﻫـﻢ‬ ‫در ﺣﺎل ﺣﻤﻠﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻫﻢ در ﺗﺪارك ﺣﻤﻼت آﻳﻨﺪهاﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ را دﻳﮕﺮ اﻣﺮوز ﻛﺴﻰ ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧـﺪ اﻧﻜـﺎر‬ ‫ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺻﺮﻳﺢ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ رﻳﺸﻪﻫﺎى ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﻰ را ﺑﻜﻨﻨﺪ! در اﻇﻬـﺎرات دﺷـﻤﻨﺎن ﻣـﺎ در‬ ‫ﺑﻴﺮون از اﻳﻦ ﻣﺮزﻫﺎ‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﺑﻪﺻﺮاﺣﺖ وﺟﻮد دارد و ﻧﻤﻰﺷﻮد آن را اﻧﻜﺎر ﻛﺮد‪.‬‬ ‫اﻳﻦﻛﻪ ﻣﺎ ﭼﺸﻢ ﺧﻮد را روى ﻫﻢ ﺑﮕﺬارﻳﻢ و ﻫﻤـﻪى اﺷـﻜﺎﻻت را ﺑـﻪ ﺳـﺎﺧﺘﺎر ﻧﻈـﺎم اﺳـﻼﻣﻰ و ﺑـﻪ‬ ‫اﺳﻼﻣﻰ ﺑﻮدن ﻧﻈﺎم ﺑﺮﮔﺮداﻧﻴﻢ ‪ -‬ﻛﺎرى ﻛﻪ دﺷﻤﻨﺎن آن را ﺗﻠﻘﻴﻦ و اﻟﻘﺎء ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ‪ -‬و دﺷـﻤﻨﻴﻬﺎ و ﺗـﺄﺛﻴﺮ‬ ‫اﻳﻦ دﺷﻤﻨﻴﻬﺎ را از ﺳﻮى اﺑﺮﻗﺪرﺗﻬﺎ و ﻣﺮاﻛﺰ ﻣـﺆﺛّﺮ و ﻧﺎﻓـﺬ ﻣـﺎﻟﻰ و اﻗﺘﺼـﺎدى و ﺳﻴﺎﺳـﻰ دﻧﻴـﺎ ﻧﺪﻳـﺪه‬ ‫ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ ،‬اﻣﺮوز ﺣﺮف ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪاى ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ ﺗﺎ ﭼﻨﺪى ﻗﺒﻞ‪ ،‬ﻛﺴﺎﻧﻰ واﻗﻌﺎً اﻳﻦﻃﻮر ﻓﻜﺮ ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ و‬ ‫ﺣﺮف ﻣﻰزدﻧﺪ؛ اﻣﺎ اﻣﺮوز روﺷﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ ﺣﻤﻼت دﺷﻤﻦ ﺑﻪ ﻛﺠﺎﺳﺖ؛ ﺑﻪ ﭼﻪ ﭼﻴـﺰى‬ ‫دل و اﻣﻴﺪ ﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ و آﻣﺎج ﺣﻤﻼﺗﺶ ﭼﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫در ﻧﮕﺎه واﺿﺤﻰ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﭼﻨﺪ ﻧﻘﻄﻪ را ﺑﻪروﺷﻨﻰ ﭘﻴﺪا ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﻳـﻚ ﻧﻘﻄـﻪ‪،‬‬ ‫ﻧﻈﺮﻳﻪى ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﻰ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﻳﻜﻰ از ﻣﻮارد آﻣﺎج ﺣﻤﻼت دﺷﻤﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﺎ ﺑﻪ ﻣﺒﺎﻧﻰ اﺳـﻼم‪،‬‬ ‫‪ -1‬ﭘﻴﺎم ﺑﻪ ﻛﻨﮕﺮه ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﻼﻣﻲ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن در ﻣﺸﻬﺪ‪80/6/10 -‬‬

‫‪569‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫ﻳﺎ ﺑﻪ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻰ و ﻳﺎ ﺑﻪ ﺑﺮﺧﻰ از ﺑﺨﺸﻬﺎى ﺑﺮﺟﺴﺘﻪى ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﻰ ﻛﻪ ﻋﻼﻣﺖ و ﺷﺎﺧﺼﻪى ﻧﻈـﺎم‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﻜﺮى و ﻧﻈﺮى ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻬﺎﺟﻢ از ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻋﻤﻠﻰ ﻛـﻢاﻫﻤﻴـﺖﺗـﺮ ﻧﻴﺴـﺖ‪ .‬ﭼـﻮن ‪-‬‬ ‫ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ آﻗﺎﻳﺎن اﺷﺎره ﻛﺮدﻧﺪ ‪ -‬ﺗﻜﻴﻪى ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﻰ ﺑﻪ ﻗﺪرت ﻣﺮدم اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺪرت ﻣـﺮدم ﻫـﻢ ﺑـﺎ‬ ‫اﻳﻤﺎن آﻧﻬﺎﺳﺖ؛ اﮔﺮ ﻣﺆﻣﻦ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬دﻓﺎع ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد؛ اﻣﺎ اﮔﺮ ﭘﺎﻳﻪى اﻳﻤﺎن ﺳﺴﺖ ﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻰ و‬ ‫اﻳﻦ دﻓﺎع ﺑﻪ ﻣﺮور از ﺑﻴﻦ ﺧﻮاﻫﺪ رﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﭼﻴﺰى ﻛﻪ اﻳﻤﺎن و اﻋﺘﻘﺎد راﺳﺦ ﻣﺮدم را ﻫﺪف ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪ دﺳـﺖﻛـﻢ ﮔﺮﻓـﺖ‪ .‬ﻋـﻼج‬ ‫اﻳﻦ ﻛﺎر‪ ،‬ﭘﻴﻜﺎر ﻧﻈﺮى اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ ﺣﺮﻛﺖ ﻋﻠﻤﻰ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻻزم اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ ﻣـﺎ دوﻟـﺖ را از اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﺑﺮﻛﻨﺎر ﻧﻤﻰﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺧﻄﺎب و ﻋﺘﺎب ﻣﺎ در ﻃﻮل اﻳـﻦ ﺳـﺎﻟﻬﺎ ﺗـﺎ اﻣـﺮوز ﺑـﻪ وزارت ارﺷـﺎد و‬ ‫دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت رﺳﻤﻰ را ﺑﺮ ﻋﻬﺪه دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻬﺖ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻻﺧﺮه دوﻟـﺖ‬ ‫ﻳﻜﻰ از ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺘﻬﺎ را ﺑﺮ ﻋﻬﺪه دارد؛ ﻛﻤﺎاﻳﻦﻛﻪ ﺻﺪا و ﺳﻴﻤﺎ ﺑﺨﺶ ﻣﻬﻤﻰ از اﻳﻦ ﻣﺴـﺆوﻟﻴﺖ‬ ‫را ﺑﺮ ﻋﻬﺪه دارد؛ ﻛﻤﺎاﻳﻦﻛﻪ ﻫﻤﻪى دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎى ﻫﻨﺮى ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﻰ واﺑﺴﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺴﺆوﻟﻨﺪ؛ ﻟﻴﻜﻦ‬ ‫ﻣﺴﺆوﻟﻴﺘﻬﺎى دوﻟﺘﻰ را ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻧﺎﻓﻰ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺘﻬﺎى ﻋﻠﻤﺎ و ﺣﻮزهﻫﺎى ﻋﻠﻤﻴﻪ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﺎﻻﺧﺮه ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﺗﺒﻴﻴﻦ‬ ‫و ﺗﺪوﻳﻦ ﻓﻜﺮ‪ ،‬ﻛﺎر ﺣﻮزهﻫﺎى ﻋﻠﻤﻴﻪ اﺳﺖ و ﺣﻮزهﻫﺎى ﻋﻠﻤﻴﻪ ﺑﺎﻳﺪ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ وارد ﻣﻴﺪان ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ اﻣﺮوز ﺧﻴﻠﻰ ﻛﺎر ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺪه از ﺟﻤﻠﻪى ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻫﺴﺘﻢ ﻛﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ اﻃّﻼع را از آﻧﭽﻪ ﻛـﻪ‬ ‫‪570‬‬

‫در ﺳﻄﺢ ﺣﻮزهﻫﺎ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﺻﻮرت ﻣﻰﮔﻴﺮد‪ ،‬دارم‪ .‬از ﮔﻮﺷﻪ و ﻛﻨﺎر ﻣﻰآﻳﻨﺪ و ﻣﺎ ﻛﺎرﻫﺎى آﻧﻬـﺎ را‬ ‫ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﻢ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺣﺠﻢ ﻣﻄﻠﻖ ﻛﺎرﻫﺎ ﺧﻮب‪ ،‬اﻣﺎ ﺣﺠﻢ ﻧﺴﺒﻰ آﻧﻬﺎ ﻛﻢ اﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻢ از ﻟﺤﺎظ ﻛﻤﻴﺖ و ﻫﻢ از ﻟﺤﺎظ ﻛﻴﻔﻴﺖ‪ ،‬ﻛﻢ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺮوز ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﻰ و وﻻﻳـﺖ ﻓﻘﻴـﻪ‬ ‫ﺟﺰو واﺿﺤﺎت‪ ‬ﻓﻘﻪ اﺳﻼﻣﻰ و اﻋﺘﺒﺎرات‪ ‬ﻋﻘﻼﻳﻰ اﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ اﮔﺮ اﻧﺴﺎن ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﺑﺎ ﺗﻜﻴﻪ ﺑﻪ اﻋﺘﺒـﺎرات‬ ‫ﻋﻘﻼﻳﻰ ﺣﺮف ﺑﺰﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺟﺰو روﺷﻨﺘﺮﻳﻦ و واﺿﺤﺘﺮﻳﻦ و ﻗﺎﺑﻞ دﻓﺎﻋﺘﺮﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪﻫﺎﺳﺖ؛ اﻣﺎ اﻳﻦ‬ ‫را ﺑﺎ ﺷﻴﻮهﻫﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ‪ -‬ﺑﺎ ﺗﺸﺒﻴﻪ آن ﺑﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﻠﻴﺴﺎ و ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺳـﻠﻄﻨﺘﻰ و ﻏﻴـﺮه ‪ -‬در ذﻫﻨﻬـﺎ‬ ‫ﻣﺨﺪوش ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﻣﺒﺎرزه ﻻزم دارد‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﺑﺎرﻫﺎ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ را ﺑﻪ دوﺳﺘﺎن ﮔﻔﺘﻪام‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻫﻢ ﻋﺮض ﻣﻰﻛﻨﻢ‪ :‬ﺣﺠﻢ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ و دﺷـﻤﻨﻰِ دﺷـﻤﻨﺎن‬ ‫ﺑﺎ ﻣﺎ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﻗﺪرت و ﺗﻮانِ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ و ﻣﺒﺎرزهى ﻣﺎ ‪ -‬ﭼﻪ ﻣﺒﺎرزهى ﺗﻬﺎﺟﻤﻰ ﻣﺎ ﺑـﺎ دﺷـﻤﻦ و‬ ‫ﭼﻪ ﻣﺒﺎرزهى دﻓﺎﻋﻰ ﻣﺎ ‪ -‬ﻧﻴﺰ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺎ ﺑﻪ ﻣﺒﺎرزهى ﺑﺎ ﺗﻬﺎﺟﻢ دﺷﻤﻦ ﺗﺼﻤﻴﻢ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻴﻢ‬ ‫‪ -‬ﺑﺮ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ و ﺑﻪ ﺧﺪاى ﻣﺘﻌﺎل اﺗّﻜﺎل و از ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺧﻮدﻣـﺎن اﺳـﺘﻔﺎده ﻛﻨـﻴﻢ ‪ -‬ﺗـﻮان‬

‫‪ .11‬داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و ﺟﻨﮓ ﻧﺮم‬

‫دﺷﻤﻦ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻤﺘﺮ از ﺗﻮان ﻣﺎﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ در ﺑﻴﻦ ﻣﺮدمِ ﺧﻮدﻣﺎن ﻫﺴﺘﻴﻢ؛ ﻣﺎ ﺑﺎ ﻣﺮدمِ ﺧﻮدﻣﺎن ﻣﻮاﺟﻬﻴﻢ‪ ،‬ﻣـﺎ‬ ‫ﺑﺎ زﺑﺎن ﻣﺮدمِ ﺧﻮدﻣﺎن ﺣﺮف ﻣﻰزﻧﻴﻢ؛ اﻣﺎ دﺷﻤﻦ اﻳﻦ اﻣﻜﺎﻧﺎت را ﻧﺪارد ﻳﺎ ﺑﻪ ﻗـﺪر ﻣـﺎ ﻧـﺪارد‪ .‬ﻟـﺬا ﻣـﺎ‬ ‫ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺣﺘّﻰ روى اﻓﻜﺎر ﻋﻤﻮﻣﻰ دﻧﻴﺎ اﺛﺮ ﺑﮕﺬارﻳﻢ‪.‬‬ ‫اﻣﺮوز ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﻣﺎ و ﻧﻈﺮﻳﺎت اﺳﻼﻣﻰ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬در دﻧﻴﺎ رﺳﻮاﻳﻨﺪ‪ .‬ﺷـﻤﺎ ﻣﻼﺣﻈـﻪ ﻛﻨﻴـﺪ‬ ‫ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭼﻘﺪر در دﻧﻴﺎ ﻣﻄﺮود اﺳﺖ‪ .‬دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎى ﻣﺎﻟﻰ و اﻗﺘﺼﺎدى و ﻫﻤﻴﻨﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ اﻣـﺮوز ﺑـﺮاى‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻠﻌﻴﺪن دﻧﻴﺎ‪ ،‬دﻧﺒﺎل ﺗﻔﻜﺮ ﺟﻬﺎﻧﻰ ﺷﺪن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻘﺪر در دﻧﻴﺎ ﻣﺤﻜﻮم و ﻣﻨﻔﻮرﻧﺪ‪ .‬ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﺸﺎن ﻧﻴﺰ‬ ‫ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر اﺳﺖ؛ اﻣﺎ وﻗﺘﻰ در ﺧﻸ وارد ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ و در ﻓﻀﺎى ﺑﻰﻣﻌﺎرض‪ ،‬ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮاﺗﻰ‬ ‫را ﻣﻰﮔﺬارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﺎ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ روى اﻓﻜﺎر ﻋﻤﻮﻣﻰ دﻧﻴﺎ ﻫﻢ اﺛﺮ ﺑﮕﺬارﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﭘﺲ در درﺟﻪى او‪‬ل‪ ،‬ﻳﻜﻰ از ﻛﺎرﻫﺎى ﻣﻬﻢ‪ ،‬ﻛﺎر ﻧﻈﺮى اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺮ ﻋﻬـﺪهى ﺣـﻮزهﻫـﺎى ﻋﻠﻤﻴـﻪ و‬ ‫اﻧﺪﻳﺸﻤﻨﺪان اﺳﺖ؛ ﭼﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﭼﻪ ﻫﺪاﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻣﺮوز ﺧﻮﺷـﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﮔﺮوﻫﻬـﺎى داﻧﺸـﮕﺎﻫﻰِ زﻳـﺎدى‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﻫﻢ از اﺳﻼم و اﻧﻘﻼب و ﻣﺒﺎﻧﻰ اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬ﺟﺎﻧﺎﻧﻪ دﻓﺎع ﻣﻰﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﻣـﻰﺷـﻮد ﺣـﻮزهﻫـﺎى‬ ‫ﻋﻠﻤﻴﻪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ و ﻛﻤﻚ ﻛﻨﻨﺪ؛ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﻫﻤﻜﺎرى داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ و از آﻧﻬـﺎ ﺣﻤﺎﻳـﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ؛ ﺑـﺮاى‬ ‫اﻳﻦﻛﻪ در ﺗﺄﻣ‪‬ﻞ و ﻧﻈﺮ‪ ،‬از ﺧﻂ‪ ّ‬ﺻﺤﻴﺢ اﻧﺤﺮاف ﭘﻴﺪا ﻧﻜﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ از ﺟﻤﻠﺔ اوﻟﻴﻦ آﻣﺎجﻫﺎي ﺗﻮﻃﺌﻪ دﺷﻤﻦ‬

‫ﻧﻬﺎل اﻧﺠﻤﻦ اﺳﻼﻣﻰ در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎى ﻛﺸﻮر ﺑﺎ دراﻳـﺖ و دورﻧﮕـﺮى اﻣـﺎم ﺑﺰرﮔـﻮار در ﺣﺴﺎﺳـﺘﺮﻳﻦ‬ ‫ﻟﺤﻈﺎت اﻧﻘﻼب رﻳﺸﻪ دواﻧﻴﺪ و ﺑﻪ ﺛﻤﺮ رﺳﻴﺪ‪ ،‬و در ﻃﻮل ﺳﺎﻟﻬﺎى ﻣﺘﻤﺎدى ﺑﺎ ﺗﻮﺻﻴﻪﻫـﺎى ﺣﻜﻴﻤﺎﻧـﻪى‬ ‫آن ﺑﺰرﮔﻮار آﺑﻴﺎرى ﺷﺪ‪ .‬اﻣﺮوز ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ ﺑﻴﺶ از دو دﻫﻪ از آن دوران‪ ،‬ارزش اﻳـﻦ ﻧﻬـﺎل اﻧﻘﻼﺑـﻰ و‬ ‫اﺳﻼﻣﻰ و ﻣﺮدﻣﻰ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﭘﺎﺑﺮﺟﺎﺳﺖ‪ .‬اﻣﺮوز ﻫﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ دوران ﭘﻴﺪاﻳﺶ اﻳﻦ اﻧﺠﻤﻦﻫﺎ ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎه‬ ‫ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﻣﺸﻌﻞ داران اﻳﻤﺎن و ﺗﻘﻮا و ﺧﻮدآﮔﺎﻫﻰ ﺳﻴﺎﺳﻰ و ﺗﺤﺮك و ﺟﻮﺷﺶ آرﻣﺎنﮔﺮاى داﻧﺸـﺠﻮﻳﻰ‬ ‫اﺳﺖ و اﻧﺠﻤﻦﻫﺎى اﺳﻼﻣﻰ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﺷﻤﺎر ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎى ﻣﻮﻓﻖ اﻳـﻦ ﻣﺴـﺆوﻟﻴﺖ ﺑـﺰرگ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﺮﭼﻢ ﻋﺪاﻟﺖ و آزادى اﺳﻼﻣﻰ ﻛﻪ اﻣﺮوز ﺑﻮﺳﻴﻠﻪى ﻧﻈﺎم ﻣﻘﺪس ﺟﻤﻬﻮرى اﺳـﻼﻣﻰ در ﺑﺮاﺑـﺮ ﭼﺸـﻢ‬ ‫ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن ﺑﺮاﻓﺮاﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳـﺖ ﺑـﺎ دﺷـﻤﻨﺎن ﻛﻴﻨـﻪورز و ﻣﻌﺎﻧـﺪى روﺑـﺮو اﺳـﺖ و زر و زورﺳـﺎﻻران‬ ‫ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻰ‪ ،‬ﺑﺮاى ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪن ﭼﺸﻢ و دل ﻣﻠﺖﻫﺎى ﻣﺴﻠﻤﺎن از اﻳﻦ ﻧﺸﺎﻧﻪى ﻋﺰت و آزادﮔﻰ ﺑﻪ ﺻـﺪﻫﺎ‬ ‫ﺷﻴﻮه و ﺗﻮﻃﺌﻪ ﺳﺮﮔﺮﻣﻨﺪ‪ .‬ﻧﺴﻞ ﺟﻮان و داﻧﺸﺠﻮى ﻣﺎ ﺑﺎﻳـﺪ ﻟﺤﻈـﻪاى از اﻳـﻦ ﻋﺮﺻـﻪى روﻳـﺎروﻳﻰ و‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار اﻋﻀﺎي ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎن‪80/6/15 -‬‬

‫‪571‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫ﺳﺘﻴﺰهﮔﺮى ﻏﺎﻓﻞ ﻧﻤﺎﻧﺪ‪ .‬دﺳﺖ ﭘﻨﻬﺎن و آﺷﻜﺎر دﺷـﻤﻦ‪ ،‬داﻧﺸـﮕﺎﻫﻬﺎ را از ﺟﻤﻠـﻪى اوﻟـﻴﻦ آﻣـﺎجﻫـﺎى‬ ‫ﺗﻮﻃﺌﻪ ﻣﻰﺷﻤﺮد و اﻳﻦ‪ ،‬ﻫﻤﻪى دﻟﺴﻮزان ﺑﺨﺼﻮص ﺧﻮد داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻋﺰﻳﺰ را ﺑﻪ ﺑﻴﺪارى و ﺣﺴﺎﺳـﻴﺖ‬ ‫روزاﻓﺰون ﻓﺮا ﻣﻰﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬ﻧﺸﺎﻧﻪى ﻓﺘﻨﻪﻫﺎى ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ و ﺳﻴﺎﺳﻰ در ﺑﺮاﺑﺮ ﭼﺸﻢ ﻫﻤﮕﺎن اﺳـﺖ‪ .‬ﺟﻮاﻧـﺎن‬ ‫ﺑﺎ اﻳﻤﺎن و آﮔﺎه ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ اﻳﻦ ﻓﺘﻨﻪﻫﺎ را در ﻧﻄﻔﻪ ﺧﻔﻪ ﻛﻨﻨﺪ و اﮔﺮ ﻏﺒﺎر ﻓﺘﻨﻪ ﺑﺮﭘﺎ ﺷﻮد آﻧﺮا ﻓﺮو ﺑﻨﺸﺎﻧﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺎم ﺑﺰرﮔﻮار اﻧﺠﻤﻦﻫﺎى اﺳﻼﻣﻰ را ﺑﺎرﻫﺎ از ﻧﻔﻮذ دﺷﻤﻨﺎن ﺑﺮﺣﺬر ﻣﻰداﺷﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻮﺻﻴﻪى ﺣﻜﻴﻤﺎﻧـﻪ‬ ‫اﻣﺮوز ﻧﻴﺰ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺑﺎﻗﻰ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* دﺷﻤﻦ ﺑﻪ ﺟﻮاﻧﺎن داﻧﺸﺠﻮ ﭼﺸﻢ دوﺧﺘﻪ اﺳﺖ‬

‫دﺷﻤﻦ ﺑﻪ ﺑﺨﺸﻬﺎﻳﻰ از ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ‪ -‬ﻋﻤﺪﺗﺎً ﻫﻢ ﺑﻪ ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺎ ‪ -‬دل ﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ؛ ﭼـﻮن ﻧﺴـﻞ ﺟـﻮان در‬ ‫ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﻳﻚ ﻧﺴﻞ ﻛﺎﻣﻼً ﮔﺴﺘﺮده اﺳﺖ و اﻳﻦ از ﻧﻘﺎط ﻗﻮ‪‬ت ﻣﺎﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﺟـﻮان دارﻳـﻢ؛ ﭼـﻪ‬ ‫ﺟﻮاﻧﺎن داﻧﺸﺠﻮ‪ ،‬ﭼﻪ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻗﺒﻞ از داﻧﺸﺠﻮﻳﻰاﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻓـﺎرغاﻟﺘّﺤﺼـﻴﻞ ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪ ،‬ﭼـﻪ‬ ‫ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻣﺸﻐﻮل ﻛﺎرﻧﺪ و درس ﻧﻤﻰﺧﻮاﻧﻨﺪ‪.‬ﻧﺴﻞ ﺟﻮان ﻣﺎ ﻳﻜﻰ از ﻣﺎﻳﻪﻫﺎى ﻗﻮ‪‬ت ﻛﺸﻮر و اﻧﻘـﻼب‬ ‫ﻣﺎﺳﺖ‪ .‬دﺷﻤﻦ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻧﺴﻞ و ﺑﻪ ﺗﺤﺮﻳﻚﭘـﺬﻳﺮى و اﺣﺴﺎﺳـﺎﺗﻰ ﺑـﻮدن ﺟﻮاﻧـﺎن ﭼﺸـﻢ دوﺧﺘـﻪ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻴﻠﻰ ﻣﺮاﻗﺐ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪572‬‬

‫دو ﺳﻪ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از اﻳﻦ دﻳﺪﻳﺪ در ﻫﻤﻴﻦ داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان و ﺑﻌﻀﻰ از ﻧﻘﺎط دﻳﮕـﺮ‪ ،‬ﻳـﻚ ﻋـﺪ‪‬ه آدﻣﻬـﺎى‬ ‫ﻣﻔﺴﺪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى واﻗﻌﻰ ﻛﻠﻤﻪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻌﺪادى داﻧﺸﺠﻮ ﭼﻪ ﻛﺮدﻧﺪ! اﺣﺴﺎﺳﺎت را ﺗﺤﺮﻳـﻚ ﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﺷـﺎﻳﻌﺎت‬ ‫دروغ در دﺳﺖ و ﺑﺎل آﻧﻬﺎ ﺑﻴﻨﺪازﻧﺪ‪ ،‬ﺣﻘﺎﻳﻖ را ﻗﻠﺐ ﻛﻨﻨﺪ و ﻧﻈـﺎم و اﺳـﻼم را ﻣـﺘّﻬﻢ ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪ .‬آن روز‬ ‫ﺧﻴﻠﻰ ﻫﻢ اﻣﻴﺪ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ در ﻛﺸﻮر ﺟﻨﺠﺎﻟﻰ ﺑﻪوﺟﻮد آورﻧﺪ و آﺷﻮب و ﻏﻮﻏﺎﻳﻰ درﺳـﺖ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬آن ﻣﻮﻗﻊ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﺑﺎ ﻣﺘﺎﻧﺖ ﻛﺎﻣﻞ و ﺑﺎ اﻗﺘﺪار ‪ -‬اﻗﺘﺪار ﻣﻠﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨـﻰ اﻳـﻦ ‪ -‬ﺑـﻪ ﻣﻴـﺪان آﻣـﺪ و‬ ‫ﻧﮕﺬاﺷﺖ؛ اﻣﺎ ﺑﺎز ﻫﻢ از اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﮔﺎﻫﻰ ﺑﻬﺎﻧﻪاى ﭘﻴﺪا ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ و ﮔﺎﻫﻰ ﻫﻢ ﺑﺪون ﺑﻬﺎﻧـﻪ اﻳـﻦ‬ ‫ﻛﺎرﻫﺎ را اﻧﺠﺎم ﻣﻰدﻫﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺮاﻗﺐ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺮاى دﺷﻤﻦ ﺑﻬﺎﻧﻪ اﻳﺠﺎد ﻛﺮد ﺗـﺎ ﺑﺘﻮاﻧـﺪ ﺳـﻮء‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺗﺤﺮﻳﻚ دﺷﻤﻦ‪ ،‬ﻣﺘﺤﺮّك ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫‪ -1‬ﭘﻴﺎم ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن در ﻧﺸﺴﺖ ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ اﺗﺤﺎدﻳﻪ اﻧﺠﻤﻦﻫﺎي اﺳﻼﻣﻲ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻣﺴﺘﻘﻞ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎي ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر‪81/5/22 -‬‬ ‫‪ -2‬ﺧﻄﺒﻪ ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ‪81/9/1 -‬‬

‫‪ .11‬داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و ﺟﻨﮓ ﻧﺮم‬

‫* دﺷﻤﻦ ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ ﺑﺮاي داﻧﺸﮕﺎه و ﻋﻠﻢ و ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻣﺰاﺣﻤﺖ اﻳﺠﺎد ﻛﻨﺪ‬

‫ﻫﺮ وﻗﺖ ﺣﺮﻛﺖ ﺳﺎزﻧﺪهاى در ﻛﺸﻮر ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻰآﻳﺪ‪ ،‬از آن ﻃﺮف دﺷﻤﻦ ﺑﺮاى اﻳـﻦﻛـﻪ ﺟﻤﻬـﻮرى‬ ‫اﺳﻼﻣﻰ ﻧﺘﻮاﻧﺪ ﺣﺮﻛﺎت ﺳﺎزﻧﺪه را اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ ،‬ﺗﺤﺮﻳﻜﺎﺗﻰ در ﻛﻨﺎرش ﺑـﻪ راه ﻣـﻰاﻧـﺪازد‪ .‬اﻻن ﭼﻨـﺪى‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ راﺟﻊ ﺑﻪ ﻋﻠﻢ و ﺗﺤﻘﻴﻖ و اﻫﻤﻴﺖ آن‪ ،‬ﺣﺮﻓﻬﺎﻳﻰ ﺟﺪ‪‬ى وﺟﻮد دارد‪ .‬در ﻣﻼﻗﺎت ﺑﺎ ﺑﻨﺪه ‪ -‬ﭼﻪ‬ ‫اﺳﺘﺎد‪ ،‬ﭼﻪ داﻧﺸﺠﻮ‪ ،‬ﭼﻪ رؤﺳﺎى ﻣﺮاﻛﺰ ﻋﻠﻤﻰ و داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ‪ -‬ﻫﺮ ﻛﺪام ﻛﻪ درﺑـﺎرهى ﻣﺴـﺎﺋﻞ داﻧﺸـﮕﺎه‬ ‫ﺣﺮف ﻣﻰزﻧﻨﺪ ‪ -‬ﻛﻪ ﻣﻜﺮّر ﻫﻢ اﺗﻔـﺎق ﻣـﻰاﻓﺘـﺪ ‪ -‬راﺟـﻊ ﺑـﻪ اﻫﻤﻴـﺖ ﻋﻠـﻢ ﺻـﺤﺒﺖ ﻣـﻰﻛﻨﻨـﺪ و از‬ ‫ﻋﻘﺐﻣﺎﻧﺪﮔﻴﻬﺎى ﻣﺎ در ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻋﻠﻢ و ﺗﺤﻘﻴﻖ و ﭘﮋوﻫﺶ و اﻣﺜﺎل اﻳﻨﻬﺎ ﮔﻠﻪ و ﺷﻜﻮه ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺪه ﻫﻢ ﺑﻪ ﻣﺴﺆوﻻن ﺑﺎرﻫﺎ ﺗﺬﻛﺮ دادهام و ﺗﺼﻤﻴﻤﻬﺎى ﺧﻮﺑﻰ ﻫﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ و ﻛﺎرﻫﺎﻳﻰ را ﻫﻢ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ روﻧﻖ دادن ﺑﻪ ﺑﺎزار ﻋﻠﻢ و ﺗﺤﻘﻴﻖ و زﺑﺪهﭘﺮورى و ذﻫﻨﻬﺎ را در داﻧﺸـﮕﺎﻫﻬﺎ‬ ‫و ﻣﺮاﻛﺰ ﻋﻠﻤﻰ ﭘﺮورش دادن‪ ،‬ﭼﻨﺪى اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﺪ‪‬ىﺗﺮ از ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺷﺮوع ﺷﺪه اﺳﺖ؛ اﻣـﺎ ﻳـﻚ وﻗـﺖ‬ ‫ﺷﻤﺎ ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ در داﻧﺸﮕﺎه ﺑﻬﺎﻧﻪاى ﭘﻴﺪا ﻣﻰﺷﻮد ﺑﺮاى اﻳﻦﻛﻪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻋﻠﻢ و ﺗﺤﻘﻴﻖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ اﺻﻞ ﺟﺮﻳﺎن و‬ ‫روال ﻣﻌﻤﻮل داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺧﻄﺮ ﺑﻴﻔﺘﺪ و دﭼﺎر وﻗﻔﻪ و ﺗﻌﻄﻴﻞ ﺷﻮد! اﻳﻦ ﻛـﺎرِ ﻛﻴﺴـﺖ؟ اﻳـﻦ ﻛـﺎرِ‬ ‫دﺷﻤﻦ ﻧﻴﺴﺖ؟ ﻫﻤﺎن وﻗﺘﻰ ﻛﻪ ﻛﺸﻮر ﻧﻬﺎﻳﺖ اﺣﺘﻴﺎج را دارد ﺑﻪ اﻳﻦﻛﻪ ﺟﻮاﻧﺎن دﻧﺒﺎل ﻋﻠﻢ و ﺗﺤﻘﻴـﻖ و‬ ‫ﭘﺮورش ﻧﻴﺮوى ﻓﻜﺮى ﺧﻮد ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻧﻈﺎم ﻫﻢ ﺑﺮاى اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى ﻣﻰﻛﻨﺪ و ﺟﺪ‪‬ىﺗﺮ از ﮔﺬﺷﺘﻪ‬ ‫آن را دﻧﺒﺎل ﻣﻰﻧﻤﺎﻳﺪ و اﻳﻦ ﻳﻚ ﻧﻴﺎز ﻃﺒﻴﻌﻰ اﺳﺖ و ﻫﻤﻪ آن را اﺣﺴﺎس ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺎﮔﻬﺎن ﻋﺪ‪‬هاى ﭘﻴـﺪا‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ و داﻧﺸﮕﺎه و داﻧﺸﺠﻮ و اﺳﺘﺎد و ﻣﺤﻘّﻖ را از ﻛﺎر ﻣﻌﻤﻮﻟﻰ ﺧﻮد ﺑﺎز ﺑﺪارﻧـﺪ ﻳـﺎ ﻣﺰاﺣـﺖ اﻳﺠـﺎد‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺣﺮﻛﺎت ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻰ ﻧﺨﻮاﻫﺪ رﺳﻴﺪ‪ .‬ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛـﻪ اﻣﻴـﺪ ﺑﺴـﺘﻪاﻧـﺪ ﺗـﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﺎ‬ ‫ﺗﺤﺮﻳﻜﺎت و ﻣﻮذﻳﮕﺮﻳﻬﺎى اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ‪ ،‬ﻧﻈﺎم را دﭼﺎر ﻣﺸﻜﻞ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪاﻧﻨﺪ ﻣﻮج اراده و ﻋﺰم ﻣﺮدﻣﻰ‬ ‫آن ﻗﺪر ﻗﻮى اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎ را ﺑﻪراﺣﺘﻰ در ﺧﻮد ﺣﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد؛ وﻟﻰ ﺑﺎﻻﺧﺮه ﻓﻀﺎى ﺗﺸﻨّﺞ و‬ ‫ﻫﺮج و ﻣﺮج در ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﺑﻪ ﺿﺮر ﻣﺮدم و ﻣﺴﺆوﻻن و ﻧﻈﺎم ﺗﻤﺎم ﻣـﻰﺷـﻮد‪ .‬ﻛﺴـﺎﻧﻰ ﻛـﻪ ﻧﺪاﻧﺴـﺘﻪ اﻳـﻦ‬ ‫ﭼﻴﺰﻫﺎ را زﻣﻴﻨﻪﺳﺎزى و ﺗﺸﺪﻳﺪ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ و ﻫﺮج و ﻣﺮج ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻰآورﻧﺪ و ﺑﺎر ﺳﻨﮕﻴﻦِ وزر اﻳﻦ ﻛﺎر‬ ‫را ﺑﺮ دوش ﻣﻰﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪاﻧﻨﺪ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺘﺸﺎن ﺧﻴﻠﻰ ﺳﻨﮕﻴﻦ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -1‬ﺧﻄﺒﻪ ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ‪81/9/1 -‬‬

‫‪1‬‬

‫‪573‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫* ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻧﺨﺒﮕﺎن واﺑﺴﺘﻪ‬

‫در ﺧﻴﻠﻰ از ﻛﺸﻮرﻫﺎى دﻧﻴﺎ ‪ -‬ﻫﻤﻪ ﺟـﺎ را ﻧﻤـﻰداﻧـﻴﻢ ‪ -‬ﻧﺨﺒﮕـﺎﻧﻰ ﻫﺴـﺘﻨﺪ ﻛـﻪ دﺳـﺖآﻣـﻮز ﻣﺮاﻛـﺰ‬ ‫اﺳﺘﻜﺒﺎرىاﻧﺪ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ زﻣﺎن اﻧﮕﻠﻴﺴﻴﻬﺎ ﻫﻢ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺷﻮروﻳﻬﺎ ﻫﻢ داﺷـﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣـﺮوز ﻫـﻢ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻴﻬـﺎ دارﻧـﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﺨﺒﮕﺎن و درسﺧﻮاﻧﺪﮔﺎن و ﺗﺤﺼﻴﻠﻜﺮدﮔﺎﻧﻰ را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ و آﻧﻬﺎ را ﺑﺎ ﺗﻄﻤﻴﻊ و ﺑـﺎ روﺷـﻬﺎﻳﻰ‬ ‫ﻛﻪ ﺧﻮدﺷﺎن ﻣﻰداﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﺨﻨﮕﻮﻳﺎن ﺧﻮد در داﺧﻞ ﻛﺸﻮرﻫﺎ ﻗﺮار ﻣﻰدﻫﻨﺪ‪ .‬ﻛﺎر اﻳﻨﻬﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﺣﺮف آﻧﻬﺎ را ﺑﺰﻧﻨﺪ و ﺗﻜﺮار ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺮاى اﻳﺪهﻫﺎى آﻧﻬﺎ اﺳﺘﺪﻻل ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺴﺎﻧﻰ در ﻛﺸﻮر ﻣﺎ‬ ‫ﻫﻢ ﺑﻮدهاﻧﺪ؛ اﻣﺮوز ﻫﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ و از او‪‬لِ اﻧﻘﻼب ﻫﻢ ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﺑﻠﻨﺪﮔﻮﻫﺎﻳﻰ دارﻧـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﺮاى آﻧﻬـﺎ‬ ‫ﺣﺮف ﺑﺰﻧﻨﺪ و ﻧﻈﺮات و ﻳﺎ ﺣﺮﻓﻬﺎى آﻧﻬﺎ را ﺗﻜﺮار ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و داﻧﺸﮕﺎه‬

‫ﭘﺮﺳﺶ‪ :‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺟﻨﺎبﻋﺎﻟﻰ‪ ،‬راه ﺣﻞّ ﻋﻤﻠﻰ و ﻛﺎرﮔﺸﺎ درﺑﺎرهى »ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ« ﭼﻴﺴﺖ؟‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻳﻚ ﻣﺴﺄﻟﻪى ﺑﺴﻴﻂ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺑﻠﻜﻪ ﻃﺮّاﺣﻴﻬﺎ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰﻳﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ دﺷـﻤﻦ ﺑـﺮاى‬ ‫ﻫﺪف ﻗﺮار دادن اﻋﺘﻘﺎد‪ ،‬اﺧﻼق و ﻓﻀﻴﻠﺖ در ﻗﺸﺮﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻫﺮﻛﺪام ﺑﻪ ﻧﺤﻮى ﺑﺎ وﺳـﺎﻳﻞ‬ ‫‪574‬‬

‫و اﺑﺰارﻫﺎى ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ اﺳﺖ و ﻃﺒﻌﺎً ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﻣﺘﻨﻮ‪‬ع اﺳﺖ و ﻧﻤﻰﺷﻮد ﻳﻚ ﻧﺴﺨﻪى واﺣﺪ ﺑـﺮاى‬ ‫ﻫﻤﻪ ﺟﺎ ﻧﻮﺷﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ در ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎ ‪ -‬ﺗﺸﻜﻠﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻧﺎﻣﻪاى ﻫﻢ ﺑﻪ ﻧـﺎم‬ ‫آﻧﻬﺎ ﺧﻄﺎب ﺑﻪ ﺑﻨﺪه ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﺪ ‪ -‬ﺧﻮب ﻛﺎر ﻣـﻰﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬اﻻن ﻛﺎرﻫـﺎى ﺧـﻮﺑﻰ در داﻧﺸـﮕﺎﻫﻬﺎ اﻧﺠـﺎم‬ ‫ﻣﻰﮔﻴﺮد‪ .‬آنﻃﻮر ﻛﻪ ﻣﻦ در ذﻫﻨﻢ ﻫﺴﺖ‪ ،‬در ﺑﻌﻀﻰ از داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﻛﺎرﻫﺎى ﺑﺴﻴﺎر ﺧـﻮب ﻓﺮﻫﻨﮕـﻰ از‬ ‫ﻃﺮف ﺧﻮد ﺟﻮاﻧﺎن اﻧﺠﺎم ﻣﻰﮔﻴﺮد‪ .‬اﻳﻦ را ﻫﻢ ﻋﺮض ﻛﻨﻢ ﻛﻪ در ﺧﻴﻠﻰ از اﻳـﻦ زﻣﻴﻨـﻪﻫـﺎ اﺻـﻼً ﺷـﻤﺎ‬ ‫ﻧﺒﺎﻳﺪ از ﺑﻨﺪه ﺑﭙﺮﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﭼﻪﻛﺎر ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺧﻮدﺗﺎن ﺟﻮاﻧﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻓﻜﺮ و داﻧﺸﺠﻮ ﻫﺴﺘﻴﺪ؛ ﺑﮕﺮدﻳـﺪ ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ‬ ‫ﭼﻪﻛﺎر ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻜﻨﻴﺪ‪ .‬ﺧﻴﻠﻰ ﺗﻼش و ﻣﺠﺎﻫﺪت در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى ﻓﺮﻫﻨﮕﻰِ ﺧﻮب ﻣﻰﺷﻮد ﻛﺮد؛ اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻮاﻇﺐ‬ ‫ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻋﻤﻴﻖ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻛﺎر ﺳﻄﺤﻰِ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻣﻔﻴﺪ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﮔﺎﻫﻰ ﻫﻢ ﻣﻀﺮّ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -1‬ﺧﻄﺒﻪ ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ‪81/9/1 -‬‬ ‫‪ -2‬ﺟﻠﺴﻪ ﭘﺮﺳﺶ و ﭘﺎﺳﺦ در ﺟﻤﻊ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﻲ‪82/2/22 -‬‬

‫‪2‬‬

‫‪ .11‬داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و ﺟﻨﮓ ﻧﺮم‬

‫* دﺷﻤﻨﺎن ﻧﻤﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ داﻧﺸﮕﺎه و درس و ﻣﺪرﺳﻪ و ﻣﻌﻠﻢ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫اﻣﺮوز دﺷﻤﻨﺎن ﻧﻤﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ داﻧﺸﮕﺎه و درس و ﻣﺪرﺳﻪ و ﻣﻌﻠّﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬دﺷﻤﻨﺎن ﻣﺎ ﻧﻤﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﻬﺎ‬ ‫ﺟﻮان ﺑﺎ درس ﺧﻮاﻧﺪن و ﺣﻔﻆ اﻳﻤﺎن و رﺳﺘﮕﺎرى و ﭘﺎرﺳﺎﻳﻰ و ﭘﺎﻛﺪاﻣﻨﻰﺷﺎن‪ ،‬در اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻓـﺮداى‬ ‫ﺷﻜﻮﻫﻤﻨﺪى را ﺑﺮاى اﻳﺮانِ ﻣﻘﺘﺪر ﺑﻪوﺟﻮد آورﻧﺪ‪ .‬ﻣﻰداﻧﻨﺪ اﮔﺮ اﻳﻦ ﻧﻴﺮوى ﻋﻈﻴﻢ اﻳﻦﻃـﻮر ﻛـﺎر ﻛﻨـﺪ‪،‬‬ ‫ﻓﺮداى ﻧﻪ ﭼﻨﺪان دورى‪ ،‬ﻋﻈﻤﺘﻰ از اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺳﺮ ﺑﺮ ﺧﻮاﻫﺪ آورد ﻛﻪ دﺷﻤﻨﺎن از اﻳﻦﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ آن‬ ‫زور ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺄﻳﻮس ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻦ اﺻﺮار دارم ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻧﻘﻄﻪى ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻳﻦ ﺧﻮاﺳـﺖ‪ ‬اﺳـﺘﻌﻤﺎرى و‬ ‫اﺳﺘﻜﺒﺎرى ﻋﻤﻞ ﻧﻤﻮد‪ ،‬اﻳﻤﺎن و ﭘﺎﻛﺪاﻣﻨﻰﺗﺎن را ﺣﻔﻆ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬درﺳﺘﺎن را ﺧﻮب ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ و ﺟﻮاﻧﻰﺗـﺎن را‬ ‫ﻗﺪر ﺑﺪاﻧﻴﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻧﻴﺮو و اﻳﻦ ﻧﺸﺎط ﺑﺎﻳﺪ در راه ﺑﻪدﺳﺖ آوردن اﻳﻦ ارزﺷـﻬﺎى واﻻ ﺧـﺮج ﺷـﻮد؛ وﻗـﺘﺶ ﻫـﻢ اﻻن‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ اﻣﺮوز در ﺳﺎﻟﻬﺎى ﻃﻼﻳﻰ ﻋﻤﺮ ﺧﻮد ﻗﺮار دارﻳﺪ و ﺧﺪاى ﻣﺘﻌﺎل ﻫﻢ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻛﻤﻚ ﺧﻮاﻫـﺪ‬ ‫ﻛﺮد‪ .‬از اﻳﻦ ﻓﺮﺻﺖ‪ ‬ﺧﻮبِ زﻧﺪﮔﻰ و از داﻣﺎن ﮔﺮم و ﻣﻬﺮﺑﺎن ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﻰ و اﻧﻘـﻼب اﺳـﻼﻣﻰ ‪ -‬ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﺤﻤﺪاﻟﻠَّﻪ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ اﻳﻦﻫﻤﻪ ﺟﻮان ﻣﺆﻣﻦ و ﺧﻮب را در درون ﺧﻮد ﭘﺮورش دﻫﺪ ‪ -‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ اﺳـﺘﻔﺎده را‬ ‫ﺑﻜﻨﻴﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻢ‪ ،‬ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺎ ﺧﻮﺑﻨﺪ‪ .‬ﺧﻄﺎﻫﺎ و ﻟﻐﺰﺷﻬﺎ وﺟﻮد دارد؛ ﻣﺨﺼﻮص ﺟﻮاﻧـﺎن ﻫـﻢ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺟﻮاﻧﺎن اﻳﻦ اﻣﺘﻴﺎز را دارﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﻐﻔﺎر و ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ آﻏﻮش ﺧﺪاوﻧـﺪ و رﺣﻤـﺖ‬ ‫اﻟﻬﻰ‪ ،‬ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ آﻟﻮدﮔﻰ را از داﻣﺎن ﺧﻮد ﭘﺎك ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻛﺎر ﺟﻮاﻧﺎن از اﻳﻦ ﺟﻬﺖ آﺳﺎنﺗﺮ از ﺳـﺎﻟﺨﻮردﮔﺎن‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺟﻮاﻧﻰ ﻛﻪ ﺳﻌﻰ ﻛﻨﺪ ﺑﻪ ﮔﻨﺎه و ﻟﻐﺰش آﻟﻮده ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﺗﻮﻓﻴﻘﺎت و ﻧﻮراﻧﻴﺖ و درﺧﺸـﻨﺪﮔﻰ او‬ ‫ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد؛ ﻫﻤﻪى ﺗﻼﺷﺘﺎن ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* در ﻛﺸﻮر ﺑﻲﺛﺒﺎت ﻛﺎر ﻋﻠﻤﻲ ﻧﻤﻲﺷﻮد ﻛﺮد‬

‫ﺛﺒﺎت ﻛﺸﻮر و ﺛﺒﺎت ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬ﺑﺰرﮔﺘـﺮﻳﻦ ﻓﺮﺻـﺘﻰ اﺳـﺖ ﻛـﻪ اﻣـﺮوز در اﺧﺘﻴـﺎر ﻣﻠـﺖ اﻳـﺮان و‬ ‫ﻣﺴﺆوﻻن ﻗﺮار دارد‪ .‬دﺷﻤﻨﺎن ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺸﻮر ﺛﺒﺎت ﺧﻮد را از دﺳﺖ ﺑﺪﻫﺪ‪ .‬در ﻳﻚ ﻛﺸﻮر ﺑﻰﺛﺒﺎت‪،‬‬ ‫ﻧﻪ ﻛﺎر ﻋﻠﻤﻰ ﻣﻰﺷﻮد ﻛﺮد و ﻧﻪ ﻛﺎر اﻗﺘﺼﺎدى؛ ﻧﻪ ﻛﺎر ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻣﻰﺷﻮد ﻛﺮد و ﻧﻪ ﻣـﻰﺗـﻮان از ﺣﻘـﻮق‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار اﺗﺤﺎدﻳﻪ اﻧﺠﻤﻦﻫﺎي اﺳﻼﻣﻲ داﻧﺶآﻣﻮزان‪82/6/26 -‬‬

‫‪575‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫ﻣﻠﺖ دﻓﺎع ﻛﺮد؛ ﻫﻤﭽﻨﺎنﻛﻪ ﻧﻤﻰﺷﻮد ﻋﺰت ﻣﻠﺖ را در دﻧﻴﺎ ﺣﻔﻆ ﻛﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﺛﺒﺎﺗﻰ ﻛـﻪ اﻣـﺮوز در اﻳـﻦ‬ ‫ﻛﺸﻮر وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺮﻛﺖ اﺑﺮاز اﻗﺘﺪار ﻣﻠﺖ اﻳﺮان در ﻣﺮاﺣﻞ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺑﺎ ﺗﻮﻃﺌﻪ اﺧﺘﻼل در ﻛﺎر داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ﻣﺒﺎرزه ﻛﻨﻴﺪ‬

‫ﺷﻤﺎ ﻏﺼﻪ ﻣﻰﺧﻮرﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﻮدﺟﻪى ﻣﺮاﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻖ را دﻳﺮ ﻣﻰدﻫﻨﺪ؛ ﺧﻴﻠﻰ ﺧﻮب‪ ،‬اﻳﻦ را ﻣﻰﺷﻮد ﺟﺒﺮان‬ ‫ﻛﺮد؛ ﻣﻰﺷﻮد دﻧﺒﺎل ﻛﺮد‪ .‬ﻛﺴﺎﻧﻰ ﺗﻼش و ﺗﻮﻃﺌﻪ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ اﺻﻼً درِ ﻛﻼﺳـﻬﺎى درس و ﻛﺎرﮔـﺎهﻫـﺎى‬ ‫ﺗﺤﻘﻴﻖ را ﺑﺒﻨﺪﻧﺪ و داﻧﺸﺠﻮ را ﺑﻪ ﻋﻠﻢ و ﻓﺮاﮔﻴﺮى ﺑﻰرﻏﺒﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﻮﻃﺌﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺒﺎرزه ﻛـﺮد‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﺒﺎرزه‪ ،‬ﻫﻢ ﺑﻪ ﻋﻬﺪهى دوﻟﺖ و ﻣﺴﺆوﻻن اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻢ ﺑﻪ ﻋﻬﺪهى ﺷﻤﺎ ﺗﺸﻜﻞﻫﺎﺳﺖ‪ ،‬ﻫـﻢ ﺑـﻪ ﻋﻬـﺪهى‬ ‫ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺻﺎﺣﺐ ﻧﻔﻮذ و ﺻﺎﺣﺐ اﻗﺘﺪار اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* اﺗﺤﺎد ﻣﻠﻲ و آراﻣﺶ‪ ،‬ﺑﺴﺘﺮﺳﺎز ﻋﻠﻢ در ﻛﺸﻮر‬

‫آﻧﭽﻪ ﻛﻪ زﻣﻴﻨﻪ و ﺑﺴﺘﺮ ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻦ اﻳﻤﺎن و ﻋﺪاﻟﺖ و ﻋﻠﻢ اﺳﺖ‪ ،‬اﺗﺤـﺎد ﻣﻠـﻰ و آراﻣـﺶ در ﺳـﻄﺢ‬ ‫ﻛﺸﻮر اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ در ﻛﺸﻮر آراﻣﺶ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻪ از ﻋﻠﻢ ﻣﻰﺷﻮد ﺑﻬﺮهﺑـﺮدارى ﻛـﺮد‪ ،‬ﻧـﻪ از اﻳﻤـﺎن‪ ،‬و ﻧـﻪ‬ ‫ﻣﻰﺷﻮد ﻋﺪاﻟﺖ را در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺴﺘﻘﺮ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫‪576‬‬

‫اﻣﺮوز دﺷﻤﻨﺎن اﻳﻦ ﻣﻠﺖ‪ ،‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺟﺎﻳﺰه را ﺑﻪ ﻛﺴﻰ ﻣﻰدﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ اﻳﻦ ﭘﺎﻳﻪﻫﺎ را ﻣﺘﺰﻟﺰل ﻛﻨـﺪ و‬ ‫ﺑﺎ اﻳﻤﺎن ﻣﺮدم ﺑﺠﻨﮕﺪ؛ اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﺧﺪا‪ ،‬اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﻣﺮدم‪ ،‬اﻳﻤﺎن ﺑﻪ راه و اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ را در دلﻫـﺎى‬ ‫ﻣﺮدم ﺗﻀﻌﻴﻒ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺎم داراى اﻳﻦ ﭼﻬﺎر اﻳﻤﺎن ﺑﻮد‪ :‬اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﺧﺪا‪ ،‬اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﻣﺮدم‪ ،‬اﻳﻤﺎن ﺑﻪ اﻳﻦ راه و اﻳﻤﺎن ﺑـﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ‬ ‫ﺣﺘﻤﻰِ آﺧﺮ ﻛﺎر‪ .‬اﻳﻦ اﻳﻤﺎنﻫﺎ در دل ﻣﺮدم‪ ،‬آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺣﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺑـﻪ اﻧﺪﻳﺸـﻴﺪن‪ ،‬ﺑـﻪ ﭘـﻴﺶ رﻓـﺘﻦ‪ ،‬وادار‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬آن ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﺧﺪا‪ ،‬اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﻣﺮدم‪ ،‬اﻳﻤﺎن ﺑﻪ اﻳﻦ راه‪ ،‬اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ را در ﻣـﺮدم‬ ‫ﺗﻀﻌﻴﻒ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاى دﺷﻤﻦ ﻛﺎر ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬دﺷﻤﻦ‪ ،‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺟﺎﻳﺰه را ﺑﻪ اﻳﻦ اﻓﺮاد ﻣﻰدﻫـﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ‬ ‫آن ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺣﺮﻛﺖ ﻋﻠﻤﻰ ﻛﺸﻮر ﻣﺨﺎﻟﻔﻨﺪ؛ آن ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺮاﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﻰ‪ ،‬ﻣﺮﻛﺰ ﻋﻠﻤﻰ‬ ‫را ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ از ﻋﻠﻢ و از ﺗﺤﻘﻴﻖ و ﭘﮋوﻫﺶ دور ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاى دﺷﻤﻦ ﻛﺎر ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ .‬دﺷـﻤﻦ‪ ،‬ﺑﻴﺸـﺘﺮﻳﻦ‬ ‫ﺟﺎﻳﺰه را ﺣﺎﺿﺮ اﺳﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ اﻓﺮاد ﺑﺪﻫﺪ‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫‪ -1‬ﺑﻴﺎﻧﺎت در ﺻﺤﻦ ﺟﺎﻣﻊ رﺿﻮي‪83/1/2 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺑﺮﮔﺰﻳﺪه و ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﺗﺸﻜﻞﻫﺎي داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ‪84/7/24 -‬‬ ‫‪ -3‬ﺑﻴﺎﻧﺎت در ﻣﺮاﺳﻢ ﻫﻔﺪﻫﻤﻴﻦ ﺳﺎﻟﮕﺮد ﺣﻀﺮت اﻣﺎم ﺧﻤﻴﺘﻲ)ره(‪85/3/14 -‬‬

‫‪ .11‬داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و ﺟﻨﮓ ﻧﺮم‬

‫* ﻫﻮﺷﻴﺎري در ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎه‬

‫داﻧﺸﺠﻮ و ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ ﻧﮕﺎه ﻛﻼن ﺑﻪ ﻫﺪﻓﻬﺎى اﻧﻘﻼب داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛ دﻧﺒﺎل آﻧﻬـﺎ ﺑـﺮود‪ .‬ﻣﺮاﻗـﺐ‬ ‫ﺑﺎﺷﻴﺪ دﺷﻤﻦ ﻧﺘﻮاﻧﺪ از ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎه و از ﻋﻨﺼﺮ داﻧﺸﺠﻮ و اﺳﺘﺎد اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ آن ﭼﻴﺰى اﺳـﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﻣﻦ روى آن ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻣﻴﻜﻨﻢ‪ .‬ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ ﻳﻚ ﺣﺎدﺛﻪى ﻛﻮﭼﻜﻰ اﺗﻔﺎق ﻣﻰاﻓﺘﺎد‪ ،‬ﺣﺎﻻ در ﻫﻤـﻴﻦ داﻧﺸـﮕﺎه‬ ‫ﺧﻮدﺗﺎن‪ ،‬ﻳﻚ ﺗﻌﺪادى ﻣﺜﻼً ﺷﺎﻳﺪ در ﻳﻚ ﻗﻀﻴﻪاى ﮔﻠﻪﻣﻨﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻌﺘﺮﺿﻨﺪ؛ ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ در دﻧﻴـﺎ روى‬ ‫آن ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻣﻴﮕﺬارﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﻴﮕﺬارﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﺎ ﺟﻬﺘﻰ ﻛﻪ آن داﻧﺸﺠﻮ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آن ﺟﻬﺖ اﻳﻦ ﺣﺮﻛـﺖ را‬ ‫اﻧﺠﺎم داده‪ ،‬اﻳﻦ اﻗﺪام را ﻛﺮده‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ درﺳﺖ در ﻧﻘﻄﻪى ﻣﻘﺎﺑﻞ آن ﺟﻬﺖ‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ ﺣﺎﻛﻤﻴـﺖ را‪ ،‬ﻧﻈـﺎم را‪،‬‬ ‫اﺳﻼم را زﻳﺮ ﺳﺆال ﻣﻴﺒﺮﻧﺪ ﺑﺎ اﻳﻦ وﺳﺎﺋﻞ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﻫﺸﻴﺎر ﺑﻮد؛ در ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎه اﻳﻦ ﻫﺸﻴﺎرى از ﻫﻤﻴﺸـﻪ‬ ‫ﻻزﻣﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* در ﻣﻴﺪان دﺷﻤﻦ ﺑﺎزي ﻧﻜﻨﻴﺪ‬

‫ﺷﻤﺎ ﺟﻮانﻫﺎى ﻋﺰﻳﺰ ‪ -‬ﺗﺸﻜﻠﻬﺎى داﻧﺸﺠﻮﺋﻰ‪ ،‬داﻧﺶآﻣﻮزى‪ ،‬ﺟﻮانﻫﺎ در ﺧﺎرج از ﺗﺸـﻜﻠﻬﺎ ‪ -‬ﺑﺪاﻧﻴـﺪ‪:‬‬ ‫اﻣﺮوز وﺣﺪت ﻣﻠﺖ اﻳﺮان‪ ،‬وﺣﺪت ﻣﻠﺖ و دوﻟﺖ‪ ،‬اﺗﺤﺎد ﻣﻴﺎن ﻣﺴﺌﻮﻻن ﻛﺸﻮر‪ ،‬رﻣـﺰ ﭘﻴـﺮوزى اﺳـﺖ‪،‬‬ ‫ﻛﻪ اﻳﻦ را ﻣﻴﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻪ ﻫﻢ ﺑﺰﻧﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﻪ ﺷﻌﺎرﻫﺎى ﺟﻮاﻧﻰ و ﺷﻌﺎر ﺟﻮانﻫﺎ اﻋﺘﻘـﺎد دارم‪ ،‬اﻣـﺎ ﻣﺮاﻗـﺐ‬ ‫ﺑﺎﺷﻴﺪ اﻳﻦ ﺷﻌﺎرﻫﺎ اﺧﺘﻼف اﻳﺠﺎد ﻧﻜﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮاﺳﺖ دﺷﻤﻦ را ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﻜﻨﺪ؛ در ﻣﻴـﺪان ﺗﻨﻈـﻴﻢ ﺷـﺪهى از‬ ‫ﺳﻮى دﺷﻤﻦ ﺑﺎزى ﻧﻜﻨﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ را ﻣﺮاﻗﺐ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬ﻫﻤﻪ ﻣﺮاﻗﺐ ﺑﺎﺷـﻨﺪ؛ ﺳﻴﺎﺳـﻴﻮن ﻫـﻢ ﻣﺮاﻗـﺐ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﻰﻫﺎ ﻫﻢ ﻣﺮاﻗﺐ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺟﻮانﻫﺎ ﻫﻢ ﻣﺮاﻗﺐ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮد ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ﻫﻢ ﻣﺮاﻗﺐ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫دﺷﻤﻦ ﻃﺮاﺣﻰ ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ .‬ﺗﻮ ﻣﻴﺪاﻧﻰ ﻛﻪ او درﺳﺖ ﻛﺮده‪ ،‬ﺑﺎزى ﻧﻜﻨﻴﺪ؛ ﭼﻮن ﭼﻪ ﺑﺒﺮﻳـﺪ‪ ،‬ﭼـﻪ ﺑﺒﺎزﻳـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻧﻔﻊ اوﺳﺖ‪ .‬ﻃﺮاﺣﻰ دﺷﻤﻦ اﻳﺠﺎد اﺧﺘﻼف اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﺠﺎد ﻧﺎاﻣﻴﺪى اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎن ﻫﻢ اﻧـﺪاﺧﺘﻦ ﻓﻌـﺎﻻن‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﻰ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻨﺰوى ﻛﺮدن ﺧﻂ اﺻﻴﻞ و ارزﺷﻬﺎى اﺳﻼﻣﻰ اﺳﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ﻛﺎرﻫـﺎ‪ ،‬ﻧﻘﺸـﻪﻫـﺎى دﺷـﻤﻦ‬ ‫اﺳﺖ؛ ﺳﺮﮔﺮم ﻛﺮدن ﺟﻮانﻫﺎ ﺑﻪ ﻫﻮى و ﻫﻮس و ﻟﻐﻮﻳﺎت و ﻏﺎﻓﻞ ﻛـﺮدن آنﻫـﺎ از ﺣﺮﻛـﺖ ﻋﻤـﻮﻣﻰ‬ ‫ﻣﻠﺖ اﻳﺮان‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻌﻄﻴﻠﻰ ﻛﺸﺎﻧﺪن ﻣﺪارس‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻌﻄﻴﻠﻰ ﻛﺸﺎﻧﺪن ﻛﻼﺳﻬﺎى داﻧﺸﺠﻮﺋﻰ‪.‬‬ ‫اﻳﻦﻫﺎ ﻧﻘﺸﻪﻫﺎى دﺷﻤﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺮاﻗﺐ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻫﺮ ﻛﺎرى ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳـﻦ ﻧﻘﺸـﻪﻫـﺎ ﻣﻨﺘﻬـﻰ‬ ‫ﻣﻴﺸﻮد‪ ،‬اﻳﺴﺘﺎد‪ .‬وﺣﺪت را ﺑﺎﻳﺪ ﺣﻔﻆ ﻛﺮد‪ ،‬اﻣﻴﺪ را ﺑﺎﻳﺪ ﺣﻔﻆ ﻛﺮد‪ ،‬ﺗـﻼش را ﺑﺎﻳـﺪ روزﺑـﻪروز ﺑﻴﺸـﺘﺮ‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار اﺳﺎﺗﻴﺪ و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎي ﺷﻴﺮاز‪87/2/14 -‬‬

‫‪577‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫ﻛﺮد و ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺻﺎدق ﺑﻮد و دﻟﻬﺎ را ﺑﻪ ﻫﻢ ﻧﺰدﻳﻚ ﻛـﺮد و در وﻇـﺎﺋﻒ ﮔﻮﻧـﺎﮔﻮن اﺟﺘﻤـﺎﻋﻰ‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﭘﺮﺷﻮر ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺮد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* اﻳﺴﺘﺎدﮔﻲ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺗﻮﻃﺌﻪﻫﺎي ﺳﺨﺖ و ﻧﺮم دﺷﻤﻦ‬

‫ﻣﻦ ﻋﺮض ﻛﻨﻢ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺟﻮاﻧﺎن ﻋﺰﻳﺰ ﻛﻪ ﻋﻠﻰرﻏﻢ ﻫﻤﻪى آﻧﭽﻪ ﻛﻪ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ در اﻳﻦ ﺳﻪ دﻫﻪ؛‬ ‫ﺗﻮﻃﺌﻪﻫﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‪ ،‬از ﻣﻮذﻳﮕﺮىﻫﺎ و ﺗﻮﻃﺌﻪﻫﺎى ﺑﺮاﻧﺪازى و ﻛﻮدﺗﺎ ﻛﻪ در ﺳﺎﻟﻬﺎى اول‪ ،‬دﻫـﻪى اول‬ ‫اﻧﻘﻼب ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﺎ ﺟﻨﮓ ﺗﺤﻤﻴﻠﻰ‪ ،‬ﺗﺎ ﺗﻮﻃﺌﻪﻫﺎى ﺑﻪ اﺻﻄﻼح ﻧﺮم از ﺑﻌـﺪ از دﻫـﻪى اول و ﺑﻌـﺪ از ﭘﺎﻳـﺎن‬ ‫ﺟﻨﮓ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻃﺮف ﺗﺎ اﻣﺮوز‪ ،‬ﻣﻠﺖ اﻳﺮان و ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ ﺛﺎﺑﺖ ﻛـﺮد ﻛـﻪ ﺷﺎﻳﺴـﺘﻪ و ﻻﻳـﻖ ﺑـﺎﻗﻰ‬ ‫ﻣﺎﻧﺪن اﺳﺖ؛ ﺑﺎ ﻗﺪرت اﻳﺴﺘﺎد‪ .‬ﺑﻌﺪ از اﻳﻦ ﻫﻢ ﺣﻮادث ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻋﺎﻟﻢ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺗﻮاﻧﺴﺖ اﻳـﻦ درﺧـﺖ‬ ‫ﺗﻨﺎور را ﺗﻜﺎن ﺑﺪﻫﺪ‪ ،‬ﻛﻪ آن روزى ﻛﻪ ﻳﻚ ﻧﻬﺎل ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ از ﺟـﺎ درش ﺑﻴﺎورﻧـﺪ‪ ،‬اﻣـﺮوز ﺗﺒـﺪﻳﻞ‬ ‫ﺷﺪه ﺑﻪ ﻳﻚ درﺧﺖ ﺗﻨﺎور و رﻳﺸﻪدار‪ .‬ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ را ﻧﻤﻴﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺗﻜﺎن ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳـﺪ ﺧﻮدﻣـﺎن‬ ‫ﻣﺮاﻗﺐ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻛﻪ از درون ﭘﻮك ﻧﺸﻮﻳﻢ؛ از درون ﭘﻮﺳﻴﺪه ﻧﺸﻮﻳﻢ‪ .‬از دﺷﻤﻦ ﺑﻴﺮوﻧﻰ‪ ،‬آن وﻗﺘﻰ ﻛـﻪ ﻣـﺎ‬ ‫ﺳﻼﻣﺖ ﻣﻌﻨﻮى ﺧﻮدﻣﺎن را ﺣﻔﻆ ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬راﻫﻰ را ﻛﻪ اﺳﻼم و ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ ﺑـﻪ ﻣـﺎ ﻧﺸـﺎن داده‪،‬‬ ‫ﭘﻴﺶ رﻓﺘﻴﻢ و از آن راه ﻣﻨﺤﺮف ﻧﺸﺪﻳﻢ‪ ،‬ﻣﻄﻠﻘﺎً ﺗﺮﺳﻰ ﻧﺪارﻳﻢ؛ ﺑﻪ ﻣﺎ آﺳﻴﺒﻰ ﻧﻤﻴﺰﻧـﺪ؛ ﻧﻤﻴﺘﻮاﻧـﺪ آﺳـﻴﺐ‬ ‫‪578‬‬

‫ﺑﺰﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﺘﻬﺎى اﺳﺘﻜﺒﺎر‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﺘﻬﺎى آﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﺘﻬﺎى ﺷﺒﻜﻪى ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺘﻰ ﻋﺎﻟﻢ ﻛﻪ آﻣـﺎج اوﻟـﺶ ﺑـﺮاى‬ ‫دﺷﻤﻨﻰ‪ ،‬ﺑﻪ دﻻﺋﻞ روﺷﻦ‪ ،‬ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻤﻴﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ را از ﭘـﺎ در ﺑﻴﺎورﻧـﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﻧﻤﻴﺘﻮاﻧﻨﺪ از ﭘﺎ در ﺑﻴﺎورﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻴﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻛﻨﺪ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺎ ﻣﻴﺘﻮاﻧﻴﻢ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺣﺮﻛﺖ ﺧﻮدﻣﺎن را ﭘـﻴﺶ ﺑﺒـﺮﻳﻢ‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ ﻣﻨﺘﻈـﺮ ﺗﻮﻃﺌـﻪى دﺷـﻤﻦ ﻫﺴـﺘﻴﻢ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﺗﻮﻃﺌﻪﻫﺎ اداﻣﻪ ﭘﻴﺪا ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ ،‬ﺗﺎ ﻳﻚ ﻣﻘﻄﻌﻰ؛ آن ﻣﻘﻄﻊ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از اﻗﺘﺪار ﻫﻤﻪﺟﺎﻧﺒـﻪى ﻛﺸـﻮر‬ ‫ﻛﻪ اﻳﻦ‪ ،‬ﻛﺎرِ ﺷﻤﺎ داﻧﺸﺠﻮﻫﺎ‪ ،‬ﻛﺎرِ ﺷﻤﺎ ﻧﺴﻞ ﺟﻮان اﺳﺖ‪ .‬آن وﻗﺘﻰ ﻛﻪ ﺗﻮاﻧﺴـﺘﻴﺪ ﻛﺸـﻮر را ﺑـﻪ اﻗﺘـﺪار‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ و ﺑﻪ اﻗﺘﺪار اﻗﺘﺼﺎدى ﺑﺮﺳﺎﻧﻴﺪ و آن وﻗﺘﻰ ﻛﻪ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻴﺪ ﻋﺰت ﻋﻠﻤﻰ را ﺑﺮاى ﻛﺸﻮر ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﻨﻴﺪ‪،‬‬ ‫آن روز اﻟﺒﺘﻪ ﺗﻮﻃﺌﻪﻫﺎ ﻛﻢ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ؛ ﻣﺄﻳﻮس ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺗﺎ وﻗﺘﻰ ﺑﻪ آن ﻧﻘﻄﻪ ﻧﺮﺳـﻴﺪهاﻳـﻢ‪ ،‬ﻣﻨﺘﻈـﺮ‬ ‫ﺗﻮﻃﺌﻪﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻮد و آﻣﺎدهى ﻣﻘﺎﺑﻠﻪى ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﻮﻃﺌﻪﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻮد‪ .‬و انﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ ﻫﺮ روزى ﻛﻪ ﺑﮕﺬرد‪ ،‬ﺷـﻤﺎ‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار داﻧﺶآﻣﻮزان و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن در آﺳﺘﺎﻧﻪ روز ‪ 13‬آﺑﺎن‪87/8/8 -‬‬

‫‪ .11‬داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و ﺟﻨﮓ ﻧﺮم‬

‫ﻗﻮىﺗﺮ ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺑﻮد‪ ،‬دﺷﻤﻦ ﺷﻤﺎ ﺿﻌﻴﻔﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و آن روزى ﻛﻪ ﭘﻴـﺮوزى ﻧﻬـﺎﺋﻰ ﻧﺼـﻴﺐ ﻣﻠـﺖ‬ ‫ﺑﺸﻮد‪ ،‬انﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ روز دورى ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻛﺎر ﻋﻠﻤﻲ در داﻧﺸﮕﺎه ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻣﺘﺰﻟﺰل ﺷﻮد‬

‫ﻣﻮاﻇﺐ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﺗﻮى اﻳﻦ ﻗﻀﺎﻳﺎى ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻛﻮﭼﻚ و ﺣﻘﻴﺮ ﻧﺒﺎدا داﻧﺸﮕﺎه ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﺮار ﺑﮕﻴـﺮد؛ ﻧﺒـﺎدا‬ ‫ﻛﺎر ﻋﻠﻤﻰ داﻧﺸﮕﺎه ﻣﺘﺰﻟﺰل ﺷﻮد؛ ﻧﺒﺎدا آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﻫﺎى ﻣﺎ‪ ،‬ﻛﻼﺳﻬﺎى ﻣـﺎ‪ ،‬ﻣﺮاﻛـﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘـﺎﺗﻰ ﻣـﺎ دﭼـﺎر‬ ‫آﺳﻴﺐ ﺑﺸﻮﻧﺪ؛ ﺣﻮاﺳﺘﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ ﻳﻜﻰ از ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻬﻢ در ﭘﻴﺶ روى ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﺣﻔﻆ ﺣﺮﻛﺖ ﻋﻠﻤﻰ در‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه ﻫﺎﺳﺖ‪ .‬دﺷﻤﻨﻬﺎ ﺧﻴﻠﻰ دوﺳﺖ ﻣﻴﺪارﻧﺪ ﻛﻪ داﻧﺸﮕﺎه ﻣﺎ ﻳﻚ ﻣﺪﺗﻰ ﻻاﻗﻞ دﭼﺎر ﺗﻌﻄﻴﻠﻰ و ﺗﺸﻨﺞ‬ ‫و اﺧﺘﻼﻟﻬﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻰ ﺑﺎﺷﺪ؛ اﻳﻦ ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﻳﻚ ﻧﻘﻄﻪ ى ﻣﻄﻠﻮب اﺳﺖ؛ ﻫﻢ از ﻟﺤﺎظ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺑﺮاﻳﺸـﺎن‬ ‫ﻣﻄﻠﻮب اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻢ از ﻟﺤﺎظ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت؛ ﭼﻮن ﻋﻠﻢ ﺷﻤﺎ از ﻟﺤـﺎظ ﺑﻠﻨﺪﻣـﺪت ﺑـﻪ ﺿـﺮر آﻧﻬﺎﺳـﺖ؛ ﻟـﺬا‬ ‫ﻣﻄﻠﻮب اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ دﻧﺒﺎل ﻋﻠﻢ ﻧﺒﺎﺷﻴﺪ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* وﻇﻴﻔﻪ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺟﻨﮓ ﻧﺮم‬

‫ﺣﺎﻻ ﺷﻤﺎ ﺟﻮاﻧﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻴﻢ اﻓﺴﺮان ﺟﻮان ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ى ﺑﺎ ﺟﻨﮓ ﻧﺮم ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬از ﻣﻦ ﻧﭙﺮﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﻧﻘـﺶ ﻣـﺎ‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن در ﺗﺨﺮﻳﺐ ﻣﺴﺠﺪ ﺿﺮار ﻛﻨﻮﻧﻰ ﭼﻴﺴﺖ؛ ﺧﻮب‪ ،‬ﺧﻮدﺗﺎن ﺑﮕﺮدﻳﺪ ﻧﻘﺶ را ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬ﻳـﺎ‬ ‫ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ى ﺑﺎ ﻧﻔﺎق ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻋﺪاﻟﺖ‪ .‬ﻣﻦ اﻳﻨﺠﺎ ﺑﻴﺎﻳﻢ ﺑﻨﺸﻴﻨﻢ ﻳﻚ ﺑﺤﺚ ﻓﻠﺴـﻔﻰ ﺑﻜـﻨﻢ‪ ،‬ﻋـﺪاﻟﺖ‬ ‫ﭼﻨﺪ ﺷﻌﺒﻪ دارد‪ ،‬ﭼﻪ ﺟﻮرى اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﺑﺎﻣﺰه اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﺸﺎن ﻣﻴﮕﻮﻳﻨـﺪ ﺗـﻮى ﻳـﻚ ﺟﻤﻠـﻪ ﺑﻴـﺎن‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ ﻳﻚ ﻧﻔﺮى زﻣﺎن ﺷﻴﺦ اﻧﺼﺎرى ﭘﺴﺮش را آورده ﺑﻮد ﻧﺠـﻒ‪ .‬دﻳـﺪ ﻃﻠﺒـﻪﻫـﺎ درس‬ ‫ﻣﻴﺨﻮاﻧﻨﺪ و ﻣﻼ ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ و ﺷﻴﺦ اﻧﺼﺎرى ﻫﻢ ﺧﻮب‪ ،‬ﺷﺨﺺ ﺑﺰرﮔﻰ ﺑﻮد؛ ﻫﻮس ﻛﺮد ﭘﺴﺮش را ﻃﻠﺒـﻪ‬ ‫ﻛﻨﺪ‪ .‬آﻣﺪ ﺑﻪ ﭘﻴﺶ ﺷﻴﺦ اﻧﺼﺎرى‪ ،‬ﮔﻔﺖ ﺷﻴﺨﻨﺎ! اﻳﻦ ﻧﻮﺟﻮان را ﻣﻦ آوردهام و ﺧﻮاﻫﺶ ﻣﻴﻜﻨﻢ ﺗـﺎ ﻓـﺮدا‬ ‫ﻛﻪ ﻣﻴﺨﻮاﻫﻴﻢ راه ﺑﻴﻔﺘﻴﻢ ﺑﺮوﻳﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎ او را ﻓﻘﻴﻪ ﻛﻨﻴﺪ!‬ ‫ﻋﺰﻳﺰان ﻣﻦ! ﺷﺮط اﺻﻠﻰ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ درﺳﺖ ﺷﻤﺎ در اﻳﻦ ﺟﺒﻬﻪ ى ﺟﻨﮓ ﻧﺮم‪ ،‬ﻳﻜﻰ اش ﻧﮕﺎه ﺧﻮﺷـﺒﻴﻨﺎﻧﻪ و‬ ‫اﻣﻴﺪواراﻧﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﮕﺎﻫﺘﺎن ﺧﻮﺷﺒﻴﻨﺎﻧﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻦ در ﻣﻮرد ﺑﻌﻀﻰ ﺗﺎن ﺑـﻪ ﺟـﺎى ﭘـﺪرﺑﺰرگ ﺷـﻤﺎ‬ ‫ﻫﺴﺘﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﻧﮕﺎﻫﻢ ﺑﻪ آﻳﻨﺪه‪ ،‬ﺧﻮﺷﺒﻴﻨﺎﻧﻪ اﺳﺖ؛ ﻧﻪ از روى ﺗﻮﻫﻢ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ از روى ﺑﺼﻴﺮت‪.‬‬

‫‪ -1‬ﺑﻴﺎﻧﺎت در ﺟﻤﻊ اﺳﺎﺗﻴﺪ و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻢ و ﺻﻨﻌﺖ‪87/9/24 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻋﻠﻤﻲ‪88/6/4 -‬‬

‫‪579‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫ﺷﻤﺎ ﺟﻮاﻧﻴﺪ ‪ -‬ﻣﺮﻛﺰ ﺧﻮﺷﺒﻴﻨﻰ ‪ -‬ﻣﻮاﻇﺐ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻧﮕﺎﻫﺘﺎن ﺑﻪ آﻳﻨﺪه‪ ،‬ﻧﮕﺎه ﺑﺪﺑﻴﻨﺎﻧﻪ ﻧﺒﺎﺷﺪ؛ ﻧﮕﺎه اﻣﻴﺪواراﻧﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﻧﮕﺎه ﻧﻮﻣﻴﺪاﻧﻪ‪ .‬اﮔﺮ ﻧﮕﺎه ﻧﻮﻣﻴﺪاﻧﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﻧﮕﺎه ﺑﺪﺑﻴﻨﺎﻧﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﻧﮕﺎه »ﭼـﻪ ﻓﺎﻳـﺪه اى دارد« ﺷـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫دﻧﺒﺎﻟﺶ ﺑﻰ ﻋﻤﻠﻰ‪ ،‬ﺑﻪ دﻧﺒﺎﻟﺶ ﺑﻰ ﺗﺤﺮﻛﻰ‪ ،‬ﺑﻪ دﻧﺒﺎﻟﺶ اﻧﺰواء اﺳﺖ؛ ﻣﻄﻠﻘﺎً دﻳﮕﺮ ﺣﺮﻛﺘﻰ وﺟﻮد ﻧﺨﻮاﻫـﺪ‬ ‫داﺷﺖ؛ ﻫﻤﺎﻧﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ دﺷﻤﻦ ﻣﻴﺨﻮاﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﺮط دﻳﮕﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻗﻀﺎﻳﺎ اﻓﺮاط وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺟﻮان‪ ،‬ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺗﺤﺮك و ﺗﻨﺪى‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ دوره ى زﻧﺪﮔﻰ ﺷﻤﺎ را ﻣﺎ ﻫﻢ ﮔﺬراﻧﺪهاﻳﻢ؛ آن ﻫﻢ در دوراﻧﻬﺎى اﻧﻘﻼب و اواﺋﻞ ﻣﺒﺎرزات و‬ ‫اﻳﻨﻬﺎ ﺑﻮده‪ .‬ﺗﻨﺪى را ﻣﻴﺪاﻧﻢ ﭼﻴﺴﺖ‪ .‬ﺧﻴﻠﻰ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﺼﻴﺤﺖ ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ ﻛﻪ آﻗﺎ ﺗﻨﺪى ﻧﻜﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺎ ﻣﻴﮕﻔﺘﻴﻢ‬ ‫ﻛﻪ ﻧﻤﻴﻔﻬﻤﻨﺪ ﭼﻘﺪر ﻻزم اﺳﺖ ﺗﻨﺪى ﻛﺮدن‪ .‬ﻣﻴﺪاﻧﻢ ﺗﺼﻮر ﺷﻤﺎ ﭼﻴﺴﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺣﺎﻻ از ﻣﺎ ﺑﺸﻨﻮﻳﺪ دﻳﮕـﺮ‪.‬‬ ‫ﻣﺮاﻗﺐ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﺗﻨﺪروى‪ ،‬اﻧﺴﺎن را ﭘﻴﺶ ﻧﻤﻴﺒﺮد‪ .‬ﺑﺎ ﻓﻜﺮ‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ ﺟـﻮانِ اﻣـﺮوز از ﺟـﻮان‬ ‫دورهى ﻣﺎ ﻓﻜﻮرﺗﺮ اﺳﺖ؛ اﻳﻦ را ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻋﺮض ﺑﻜﻨﻢ‪.‬‬ ‫ﺷﻤﺎ اﻣﺮوز ﺟﻮاﻧﻬﺎﺋﻰ ﻫﺴﺘﻴﺪ ﻛﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺗﺎن‪ ،‬اﻃﻼﻋﺘـﺎن‪ ،‬آﮔـﺎﻫﻰ ﻫﺎﻳﺘـﺎن از آن دورهى ﺟـﻮاﻧﻰ ﻣـﺎ ‪ -‬از‬ ‫ﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎل ﭘﻴﺶ از اﻳﻦ ‪ -‬ﺧﻴﻠﻰ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ؛ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﺎ ﺟﻮان اﻣﺮوز‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﻮﻗﻊ اﻳﻨﻜﻪ‬ ‫ﺷﻤﺎﻫﺎ ﻣﺪﺑﺮاﻧﻪ و ﻓﻜﻮراﻧﻪ ﻓﻜﺮ ﻛﻨﻴﺪ و ﺑﺪون ﺗﻨﺪروى‪ ،‬ﺑﺪون اﻓﺮاط و ﺗﻔﺮﻳﻂ ﺗﻮى ﻗﻀﺎﻳﺎ‪ ،‬رﻓﺘﺎر ﻛﻨﻴـﺪ‪،‬‬ ‫ﺗﻮﻗﻊ زﻳﺎدى ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫‪580‬‬

‫* ﻣﺮاﻗﺒﺖ و ﻫﻮﺷﻴﺎري در ﻗﺒﺎل ﺗﺤﺮﻛﺎت دﺷﻤﻦ در داﻧﺸﮕﺎه‬

‫ﺷﻤﺎ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻛﻨﻴﺪ ﻳﻚ ﻋﺪهاى ﻗﺎﻧﻮنﺷﻜﻨﻰ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬اﻳﺠﺎد اﻏﺘﺸﺎش ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺮدم را ﺑـﻪ اﻳﺴـﺘﺎدﮔﻰ در‬ ‫ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻧﻈﺎم ﺗﺎ آﻧﺠﺎﺋﻰ ﻛﻪ ﻣﻴﺘﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻛﺮدﻧﺪ ‪ -‬ﺣﺎﻻ ﺗﻴﻐﺸﺎن ﻧﺒﺮﻳﺪ؛ آن ﻛـﺎرى ﻛـﻪ ﻣﻴﺨﻮاﺳـﺘﻨﺪ‬ ‫ﻧﺸﺪ‪ ،‬او ﺑﺤﺚ دﻳﮕﺮى اﺳﺖ؛ آﻧﻬﺎ ﺗﻼش ﺧﻮدﺷﺎن را ﻛﺮدﻧﺪ ‪ -‬زﺑـﺎن دﺷـﻤﻨﺎن اﻧﻘـﻼب را و دﺷـﻤﻨﺎن‬ ‫اﺳﻼم را دراز ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺟﺮأت ﺑﻪ آﻧﻬﺎ دادﻧﺪ؛ ﻛﺎرى ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ دﺷﻤﻨﺎن اﻣﺎم ‪ -‬آن ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺑﻐﺾ اﻣـﺎم‬ ‫را در دل داﺷﺘﻨﺪ ‪ -‬ﺟﺮأت ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ ﺗﻮى داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻜﺲ اﻣﺎم اﻫﺎﻧﺖ ﺑﻜﻨﻨﺪ؛‪ 2‬ﻛﺎرى ﻛﺮدﻧـﺪ‬ ‫ﻛﻪ دﺷﻤﻦِ ﻣﺄﻳﻮس و ﻧﻮﻣﻴﺪ‪ ،‬ﺟﺎن ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬ﺗﺸﻮﻳﻖ ﺑﺸﻮد ﺑﻴﺎﻳﺪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﭼﺸـﻢ اﻧﺒـﻮه داﻧﺸـﺠﻮﻳﺎﻧﻰ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻄﻤﺌﻨﺎً اﻳﻨﻬﺎ ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪ ﺑﻪ اﻣﺎﻣﻨﺪ‪ ،‬ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪ ﺑﻪ اﻧﻘﻼﺑﻨﺪ‪ ،‬ﻋﺎﺷﻖ ﻛﺎر ﺑﺮاى ﻛﺸﻮر و ﻣﻴﻬﻨﺸﺎن و ﺟﻤﻬﻮرى‬ ‫اﺳﻼﻣﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﭼﻨﻴﻦ اﻫﺎﻧﺘﻰ‪ ،‬ﻳﻚ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺎر ﺑﺰرﮔﻰ اﻧﺠـﺎم ﺑﺪﻫﻨـﺪ‪ .‬آن ﻗـﺎﻧﻮنﺷـﻜﻨﻰﺷـﺎن‪ ،‬آن‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻋﻠﻤﻲ – ‪88/6/4‬‬ ‫‪ -2‬ﺷﻌﺎر ﺣﻀﺎر )روح ﻣﻨﻰ ﺧﻤﻴﻨﻰ ‪ -‬ﺑﺖ ﺷﻜﻨﻰ ﺧﻤﻴﻨﻰ(‬

‫‪ .11‬داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و ﺟﻨﮓ ﻧﺮم‬

‫اﻏﺘﺸﺎشﺟﻮﺋﻰﺷﺎن ‪ -‬ﺗﺸﻮﻳﻘﺸﺎن ﺑﻪ اﻏﺘﺸﺎش و ﻛﺸﺎﻧﺪن ﻣﺮدم ﺑﻪ ﻋﺮﺻﻪى اﻏﺘﺸﺎﺷـﮕﺮى ‪ -‬اﻳـﻦ ﻫـﻢ‬ ‫ﻧﺘﺎﺋﺠﺶ‪ .‬اﻳﻦ ﺧﻄﺎﻫﺎ اﺗﻔﺎق ﻣﻰاﻓﺘﺪ‪ ،‬ﻋﻤﻞ ﺧﻼف اﻧﺠﺎم ﻣﻴﮕﻴﺮد‪ ،‬ﻛﺎر ﻏﻠﻂ اﻧﺠـﺎم ﻣﻴﮕﻴـﺮد‪ ،‬ﺑﻌـﺪ ﺑـﺮاى‬ ‫اﻳﻨﻜﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر ﻏﻠﻂ‪ ،‬ﻏﻠﻂ ﺑﻮدﻧﺶ ﭘﻨﻬﺎن ﺑﺸﻮد‪ ،‬اﻃـﺮاف او ﻓﻠﺴـﻔﻪ درﺳـﺖ ﻣﻴﺸـﻮد! ﻓﻠﺴـﻔﻪ ﻣﻴﺒﺎﻓﻨـﺪ؛‬ ‫اﺳﺘﺪﻻل ﺑﺮاﻳﺶ درﺳﺖ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ! از اﺑﺘﻼﺋﺎت ﺑﺰرگ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ؛ ﻫﻤﻪﻣـﺎن در ﻣﻌـﺮض ﺧﻄـﺮﻳﻢ‪،‬‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺮاﻗﺐ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﻛﺎر ﺧﻄﺎ را ﻣﻴﻜﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻌﺪ ﺑﺮاى اﻳﻨﻜﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ وﺟﺪاﻧﻤﺎن‪ ،‬در ﻣﻘﺎﺑـﻞ ﺳـﺆال ﻣـﺮدم‪ ،‬در ﻣﻘﺎﺑـﻞ ﭼﺸـﻢ‬ ‫ﭘﺮﺳﺸﮕﺮان ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ از ﻛﺎر ﺧﻮدﻣﺎن دﻓﺎع ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻳﻚ ﻓﻠﺴﻔﻪاى ﺑﺮاﻳﺶ درﺳﺖ ﻣﻴﻜﻨـﻴﻢ؛ ﻳـﻚ اﺳـﺘﺪﻻﻟﻰ‬ ‫ﺑﺮاﻳﺶ ﻣﻴﺘﺮاﺷﻴﻢ!‬ ‫ﺧﺐ‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ اﻳﺠﺎد ﻓﺘﻨﻪ ﻣﻴﻜﻨﺪ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻓﻀﺎ را ﻓﻀﺎى ﻏﺒﺎرآﻟﻮد ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ .‬ﺷﻌﺎر ﻃﺮﻓﺪارى از ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻴﺪﻫﻨـﺪ‪،‬‬ ‫ﻋﻤﻞ ﺻﺮﻳﺤﺎً ﺑﺮ ﺧﻼف ﻗﺎﻧﻮن اﻧﺠﺎم ﻣﻴﺪﻫﻨﺪ‪ .‬ﺷﻌﺎر ﻃﺮﻓﺪارى از اﻣﺎم ﻣﻴﺪﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪ ﻛﺎرى ﻣﻴﻜﻨﻨـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫در ﻋﺮﺻﻪى ﻃﺮﻓﺪاران آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻳﻚ ﭼﻨﻴﻦ ﮔﻨﺎه ﺑﺰرﮔﻰ اﻧﺠﺎم ﺑﮕﻴﺮد؛ ﺑﻪ اﻣﺎم اﻫﺎﻧﺖ ﺑﺸﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻜﺲ اﻣـﺎم‬ ‫اﻫﺎﻧﺖ ﺑﺸﻮد‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﻛﺎر ﻛﻤﻰ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻛﺎر ﻛﻮﭼﻜﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬دﺷﻤﻨﺎن از اﻳﻦ ﻛﺎر ﺧﻴﻠﻰ ﺧﻮﺷﺤﺎل ﺷـﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﻘﻂ ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻫﻢ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮ اﺳﺎس آن ﺗﺤﻠﻴﻞ‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﻴﮕﻴﺮﻧﺪ؛ ﺑﺮ اﺳﺎس آن ﺗﺼـﻤﻴﻢ‪ ،‬ﻋﻤـﻞ ﻣﻴﻜﻨﻨـﺪ؛ ﺗﺸـﻮﻳﻖ ﻣﻴﺸـﻮﻧﺪ ﻋﻠﻴـﻪ‬ ‫ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻣﻠﻰ‪ ،‬ﻋﻠﻴﻪ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان‪ .‬اﻳﻨﺠﺎ آن ﭼﻴﺰى ﻛـﻪ ﻣﺸـﻜﻞ را اﻳﺠـﺎد ﻣﻴﻜﻨـﺪ‪ ،‬ﻫﻤـﺎن ﻓﺮﻳـﺐ‪ ،‬ﻫﻤـﺎن‬ ‫ﻏﺒﺎرآﻟﻮدﮔﻰ ﻓﻀﺎ و ﻫﻤﺎن ﭼﻴﺰى اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺑﻴﺎن اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ )ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺼ‪‬ـﻼة و اﻟﺴ‪‬ـﻼم( ﻫﺴـﺖ‪» :‬و‬ ‫ﻟﻜﻦ ﻳﺆﺧﺬ ﻣﻦ ﻫﺬا ﺿﻐﺚ و ﻣﻦ ﻫﺬا ﺿﻐﺚ ﻓﻴﻤﺰﺟﺎن ﻓﻬﻨﺎﻟﻚ ﻳﺴﺘﻮﻟﻰ اﻟﺸّﻴﻄﺎن ﻋﻠﻰ اوﻟﻴﺎﺋـﻪ«؛‪ 1‬ﻳـﻚ‬ ‫ﻛﻠﻤﻪى ﺣﻖ را ﺑﺎ ﻳﻚ ﻛﻠﻤﻪى ﺑﺎﻃﻞ ﻣﺨﻠﻮط ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺣﻖ ﺑﺮ اوﻟﻴﺎء ﺣﻖ ﻣﺸﺘﺒﻪ ﻣﻴﺸﻮد‪ .‬اﻳﻨﺠﺎﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫روﺷﻨﮕﺮى‪ ،‬ﺷﺎﺧﺺ ﻣﻌﻴﻦ ﻛﺮدن‪ ،‬ﻣﺎﻳﺰ ﻣﻌﻴﻦ ﻛﺮدن‪ ،‬ﻣﻌﻨﺎ ﭘﻴﺪا ﻣﻴﻜﻨﺪ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* ﻫﻮﺷﻴﺎري داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و داﻧﺸﮕﺎﻫﻴﺎن در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺗﺤﺮﻛﺎت دﺷﻤﻨﺎن‬

‫ﺑﻌﻀﻰﻫﺎ ﺣﺴﺎﺳﻨﺪ روى ﻛﻠﻤﻪى دﺷﻤﻦ‪ ،‬ﻛﻪ ﭼﺮا ﺷﻤﺎ ﻣﻴﮕﻮﺋﻴﺪ دﺷﻤﻦ؛ ﭼﺮا ﻫﻰ ﺗﻜﺮار ﻣﻴﻜﻨﻴﺪ دﺷﻤﻦ‪.‬‬ ‫ﺧﻮب‪ ،‬ﺗﻜﺮار ﻫﻢ ﻣﻴﻜﻨﻴﻢ و ﺑﺎز ﺑﻌﻀﻰ اﻳﻨﺠﻮرى دﭼﺎر ﻏﻔﻠﺖ ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻴﻔﻬﻤﻨﺪ ﻛـﻪ دﺷـﻤﻦ دارد ﺑـﺎ‬ ‫آﻧﻬﺎ ﭼﻪ ﻛﺎر ﻣﻴﻜﻨﺪ؛ اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﻫﻢ ﻣﻴﮕﻮﺋﻴﻢ و ﻧﻤﻴﺸﻮد! اﮔﺮ ﻧﻤﻴﮕﻔﺘﻴﻢ‪ ،‬ﭼﻪ ﻣﻴﺸﺪ! ﺷﻤﺎ ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ از اول ﺗـﺎ‬

‫‪ -1‬ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ‪ ،‬ﺧﻄﺒﻪى ‪50‬؛ »و ﻫﻤﻮاره ﭘﺎرهاى از ﺣﻖ و ﭘﺎرهاى از ﺑﺎﻃﻞ را در ﻫﻢ ﻣﻰآﻣﻴﺰﻧﺪ و در ﭼﻨﻴﻦ ﺣﺎﻟﻰ ﺷﻴﻄﺎن ﺑﺮ ﻳﺎران ﺧﻮد ﻣﺴﻠﻂ ﻣﻴﺸﻮد‪«.‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار ﻃﻼب و روﺣﺎﻧﻴﻮن‪88/9/22 -‬‬

‫‪581‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫آﺧﺮ ﻗﺮآن‪ ،‬ﺧﺪاى ﻣﺘﻌﺎل ﭼﻘﺪر اﺳﻢ ﺷﻴﻄﺎن و ﺷﻴﻄﺎنﺻﻔﺘﻬﺎ و اﺑﻠﻴﺲ را آورده؛ ﭼﻘﺪر اﺳﻢ ﻓﺮﻋـﻮن و‬ ‫ﻧﻤﺮود و ﻗﺎرون و دﺷﻤﻨﺎن ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ در زﻣﺎن ﺑﻌﺜﺖ آﻣﺪه و ﭼﻘﺪر اﻳﻨﻬﺎ در ﻗـﺮآن ﺗﻜـﺮار ﺷـﺪه‪ .‬داﺳـﺘﺎن‬ ‫اﺑﻠﻴﺲ و ﺷﻴﻄﺎن در ﻗﺮآن ﺗﻜﺮار ﺷﺪه‪ .‬ﻣﻴﺸﺪ ﻳﻚ ﺑﺎر ﺧﺪاى ﻣﺘﻌﺎل ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺮاى اﻃﻼع ﻛﺎﻓﻰ ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ‬ ‫ﺑﺮاى اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ وﻗﺖ ﻧﺒﺎﻳﺪ از ﻛﻴﺪ دﺷﻤﻦ ﻏﺎﻓﻞ ﺑﻮد‪ .‬اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬و ﻣﻦ ﻧـﺎم ﻟـﻢﻳـﻨﻢ‬ ‫ﻋﻨﻪ«؛‪ 1‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﺗﻮى ﺳﻨﮕﺮ ﺧﻮاﺑﺘﺎن ﺑﺮد‪ ،‬ﻻزﻣﻪاش اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ دﺷﻤﻦ ﺷﻤﺎ ﻫﻢ ﻛﻪ روﺑﻪرو ﻧﺸﺴﺘﻪ‪،‬‬ ‫او ﻫﻢ ﺗﻮى ﺳﻨﮕﺮش ﺧﻮاﺑﺶ ﺑﺮده ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻧﻪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺷﻤﺎ ﺧﻮاﺑﺖ ﺑﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬او ﺑﻴﺪار ﺑﺎﺷـﺪ؛ آن‬ ‫وﻗﺖ ﭘﺪرﺗﺎن درآﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻏﻔﻠﺖ ﻛﺮد‪ .‬و ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻏﻔﻠﺖ ﻣﻴﺸﻮد‪.‬‬ ‫ﺗﻮى ﻫﻤﻴﻦ ﻗﻀﺎﻳﺎى ﺑﻌﺪ از اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت واﻗﻌﺎً ﻏﻔﻠﺖ ﺑﺰرﮔﻰ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﻣﻦ ﻛﻪ ﻣﻴﮕﻮﻳﻢ ﻏﻔﻠـﺖ‪ ،‬ﭼـﻮن‬ ‫ﺑﻨﺎى ﻣﻦ ﺑﺮ ﺧﻮﺷﺒﻴﻨﻰ اﺳﺖ؛ ﺧﻮد ﻣﻦ ﻫﻢ آدم ﺑﺪﺑﻴﻨﻰ ﻧﻴﺴﺘﻢ؛ آدم ﺧﻮﺷﺒﻴﻨﻰام‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﺷﺨﺎص ﻫﻢ‬ ‫ﺧﻮﺷﺒﻴﻨﻢ‪ .‬ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ روز ﺑﻌﺪ از اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت‪ ،‬ﻛﺎرﻫﺎى ﺑـﺪى را اﻧﺠـﺎم دادﻧـﺪ؛ ﺣـﺎﻻ دارﻧـﺪ ﻧﺘـﺎﺋﺠﺶ را‬ ‫ﻣﻰﺑﻴﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﻋﺘﺮاض ﺑﻪ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت‪ ،‬ﻣﺮدم را ﺑﻪ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻬﺎ دﻋﻮت ﻛﺮدﻧﺪ؛ ﭼـﺮا؟ اﻳـﻦ ﭼـﻪ ﻣﻨﻄﻘـﻰ‬ ‫اﺳﺖ؟ ﭼﺮا ﻣﺮدم را ﺑﻪ ﺧﻴﺎﺑﺎن دﻋﻮت ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ؟ ﻣﮕﺮ ﻣﺴﺌﻠﻪى اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ‪ -‬ﻣﺴﺌﻠﻪاى ﺑﻪ اﻳﻦ اﻫﻤﻴﺖ‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﻇﺮاﻓﺖ ‪ -‬ﻗﺎﺑﻞ ﺣﻞ ﺗﻮى ﺧﻴﺎﺑﺎن اﺳﺖ؟ ﻧﻴﺮوى ﻓﺸﺎر درﺳﺖ ﻛﺮدن؛ اﻳﻨﻬﺎ ﻏﻔﻠﺘﻬﺎى ﺑﺰرﮔﻰ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺧﻮب‪ ،‬وﻗﺘﻰ اﻳﻨﺠﻮرى ﻣﻴﺸﻮد‪ ،‬ﻣﺄﻣﻨﻰ درﺳﺖ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ ﺑﺮاى دﺷﻤﻦ؛ ﻣﺄﻣﻨﻰ درﺳـﺖ ﻣﻴﻜﻨﻨـﺪ ﺑـﺮاى آن‬ ‫‪582‬‬

‫ﻛﺴﻰ ﻛﻪ ﻣﻴﺨﻮاﻫﺪ اﻳﺠﺎد آﺷﻮب و اﻏﺘﺸﺎش ﻛﻨﺪ؛ اﻳﻨﻬﺎ ﻏﻔﻠﺘﻬﺎﺳﺖ‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ در ﺳﻴﺎﺳﺖ‪ ،‬ﻏﻔﻠﺘﻬـﺎ ﮔـﺎﻫﻰ‬ ‫ﻣﺜﻞ ﺧﻴﺎﻧﺘﻬﺎ ﺧﻴﻠﻰ ﺿﺮﺑﻪ ﻣﻴﺰﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻌﻨﻰ واﻗﻌﺎً وﻗﺘﻰ ﺷﻤﺎ ﺗﻴﺮاﻧﺪازى ﻛﺮدﻳﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺗﻴﺮ ﺧﻮرد ﺑﻪ ﺳﻴﻨﻪى ﻳﻚ ﻧﻔﺮ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺷﻤﺎ ﻣﺘﻌﻤـﺪ‬ ‫ﻫﻢ ﻧﺒﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺎﻻﺧﺮه در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻧﺪارد؛ ﺗﻴﺮ ﺗﻮى ﻗﻠﺒﺶ ﺧﻮرد‪ ،‬ﻣﻰاﻓﺘﺪ ﻣﻴﻤﻴﺮد؛ ﭼﻪ ﺷـﻤﺎ ﺗﻌﻤـﺪ‬ ‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬ﭼﻪ از روى ﺧﻄﺎ زده ﺑﺎﺷﻴﺪ؛ ﺧﻴﺎل ﻛﺮدى اﻳﻦ ﺳﻴﺒﻞ اﺳﺖ‪ ،‬زدى ﺑﻪ ﺳﻴﻨﻪى آدم‪ .‬ﺧﻄﺎﻫـﺎ‬ ‫ﮔﺎﻫﻰ اﻳﻨﺠﻮرى اﺳﺖ؛ ﺧﻄﺎﺋﻰ ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻄﺎﺳـﺖ؛ اﻣـﺎ در ﻧﺘﻴﺠـﻪ ﺗـﺄﺛﻴﺮى ﻧـﺪارد؛ ﻫﻤـﺎن ﺿـﺮﺑﻪ وارد‬ ‫ﻣﻰآﻳﺪ‪ .‬ﺧﻮب‪ ،‬ﺣﺎﻻ ﺷﻤﺎ ﺑﺨﻮاﻫﻴﺪ ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎه را از اﻳﻦ آﺳﻴﺐ ﻣﺤﻔﻮظ ﻧﮕﻪ دارﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﭼﻪ ﻛـﺎر‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ؟ اﻳﻦ ﺧﻴﻠﻰ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮﺟﻴﻪ داﻧﺸﺠﻮ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻴﻪ ﺑﻌﻀﻰ از اﺳﺎﺗﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ -1‬ﻧﻬﺞاﻟﺒﻼﻏﻪ‪ :‬ﻧﺎﻣﻪ ‪62‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار وزﻳﺮ ﻋﻠﻮم و اﺳﺘﺎدان داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان‪88/11/13 -‬‬

‫‪2‬‬

‫‪ .11‬داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و ﺟﻨﮓ ﻧﺮم‬

‫* اﺳﺎﺗﻴﺪ‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﺎن ﺟﺒﻬﻪ ﺟﻨﮓ ﻧﺮم‬

‫ﻣﺎ ﺑﺎ ﺟﻨﮓ ﻧﺮم‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺒﺎرزه ى ﻧﺮم از ﺳﻮى دﺷﻤﻦ ﻣﻮاﺟﻬﻴﻢ‪ ،‬ﻛﻪ اﻟﺒﺘﻪ ﺧﻮد ﺟﻮاﻧﻬـﺎ ﻫـﻢ ﻫﻤـﻴﻦ را ﻫـﻰ‬ ‫ﮔﻔﺘﻨﺪ؛ ﻣﻜﺮر ﻗﺒﻞ از اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻨﺪه ﺑﮕﻮﻳﻢ‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﻫﻢ ﻫﻰ ﮔﻔﺘﻨﺪ و ﻫﻤﻪ اﻳﻦ را ﻣﻴﺪاﻧﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫آﻧﻰ ﻛﻪ ﻣﻦ اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدم اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬در اﻳﻦ ﺟﻨﮓ ﻧﺮم‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﺟﻮاﻧﻬﺎى داﻧﺸﺠﻮ‪ ،‬اﻓﺴـﺮان ﺟـﻮان‬ ‫اﻳﻦ ﺟﺒﻬﻪ اﻳﺪ‪ .‬ﻧﮕﻔﺘﻴﻢ ﺳﺮﺑﺎزان‪ ،‬ﭼﻮن ﺳﺮﺑﺎز ﻓﻘﻂ ﻣﻨﺘﻈﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ او ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ ﭘﻴﺶ‪ ،‬ﺑﺮود ﺟﻠﻮ؛ ﻋﻘﺐ‬ ‫ﺑﻴﺎ‪ ،‬ﺑﻴﺎﻳﺪ ﻋﻘﺐ‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ ﺳﺮﺑﺎز ﻫﻴﭽﮕﻮﻧﻪ از ﺧﻮدش ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮى و اراده ﻧﺪارد و ﺑﺎﻳﺪ ﻫﺮ ﭼـﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧـﺪه‬ ‫ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ‪ ،‬ﻋﻤﻞ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻧﮕﻔﺘﻴﻢ ﻫﻢ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﺎنِ ﻃﺮاح ﻗﺮارﮔﺎه ﻫﺎ و ﻳﮕﺎﻧﻬﺎى ﺑﺰرگ‪ ،‬ﭼﻮن آﻧﻬﺎ ﻃﺮاﺣﻰ ﻫـﺎى‬ ‫ﻛﻼن را ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪ .‬اﻓﺴﺮ ﺟﻮان ﺗﻮ ﺻﺤﻨﻪ اﺳﺖ؛ ﻫﻢ ﺑـﻪ دﺳـﺘﻮر ﻋﻤـﻞ ﻣﻴﻜﻨـﺪ‪ ،‬ﻫـﻢ ﺻـﺤﻨﻪ را درﺳـﺖ‬ ‫ﻣﻰ ﺑﻴﻨﻴﺪ؛ ﺑﺎ ﺟﺴﻢ ﺧﻮد و ﺟﺎن ﺧﻮد ﺻﺤﻨﻪ را ﻣﻰ آزﻣﺎﻳﺪ‪ .‬ﻟﺬا اﻳﻨﻬﺎ اﻓﺴﺮان ﺟﻮاﻧﻨـﺪ؛ داﻧﺸـﺠﻮ ﻧﻘﺸـﺶ‬ ‫اﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً اﻓﺴﺮان ﺟﻮان‪ ،‬ﻓﻜﺮ ﻫﻢ دارﻧﺪ‪ ،‬ﻋﻤﻞ ﻫﻢ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻮ ﺻﺤﻨﻪ ﻫﻢ ﺣﻀﻮر دارﻧﺪ‪ ،‬اوﺿﺎع‬ ‫را ﻫﻢ ﻣﻰ ﺑﻴﻨﻨﺪ‪ ،‬در ﭼﻬﺎرﭼﻮب ﻫﻢ ﻛﺎر ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪ .‬ﺧﻮب‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﻌﺮﻳﻒ‪ ،‬اﺳـﺘﺎد داﻧﺸـﮕﺎه ﭼـﻪ رﺗﺒـﻪ اى‬ ‫دارد؟‬ ‫اﮔﺮ در زﻣﻴﻨﻪ ﻫﺎى ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ‪ ،‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺳﻴﺎﺳﻰ‪ ،‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻛﺸﻮر‪ ،‬آن ﭼﻴﺰﻫﺎﺋﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﺑـﺎز‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ﺑﺼﻴﺮت ﻛﺎﻓﻰ اﺣﺘﻴﺎج دارد‪ ،‬ﺟﻮان داﻧﺸﺠﻮى ﻣﺎ‪ ،‬اﻓﺴﺮ ﺟﻮان اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻛﻪ اﺳﺘﺎد او ﻫﺴـﺘﻴﺪ‪ ،‬رﺗﺒـﻪى‬ ‫ﺑﺎﻻﺗﺮِ اﻓﺴﺮ ﺟﻮاﻧﻴﺪ؛ ﺷﻤﺎ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه اى ﻫﺴﺘﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻛﻼن را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ؛ دﺷﻤﻦ را درﺳﺖ ﺷﻨﺎﺳﺎﺋﻰ‬ ‫ﺑﻜﻨﻴﺪ؛ ﻫﺪﻓﻬﺎى دﺷﻤﻦ را ﻛﺸﻒ ﺑﻜﻨﻴﺪ؛ اﺣﻴﺎﻧﺎً ﺑﻪ ﻗﺮارﮔﺎه ﻫﺎى دﺷﻤﻦ‪ ،‬آﻧﭽﻨﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺧﻮد او ﻧﺪاﻧﺪ‪ ،‬ﺳـﺮ‬ ‫ﺑﻜﺸﻴﺪ و ﺑﺮ اﺳﺎس او‪ ،‬ﻃﺮاﺣﻰ ﻛﻼن ﺑﻜﻨﻴﺪ و در اﻳﻦ ﻃﺮاﺣـﻰ ﻛـﻼن‪ ،‬ﺣﺮﻛـﺖ ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬در رﺗﺒـﻪ ﻫـﺎى‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﺎنِ ﺑﺎﻻ اﻳﻦ ﻧﻘﺸﻬﺎ را اﻳﻔﺎ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺧﻮب‪ ،‬ﺣﺎﻻ اﺳﺘﺎدى ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ اﻳﻦ ﻧﻘـﺶ را اﻳﻔـﺎ ﻛﻨـﺪ‪ ،‬آن اﺳـﺘﺎد ﺷﺎﻳﺴـﺘﻪى ﺣـﺎل و آﻳﻨـﺪهى ﻧﻈـﺎم‬ ‫ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮﻗﻊ از اﺳﺎﺗﻴﺪ ﻣﺤﺘﺮم اﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺟﻮاﻧﻬﺎﻳﺘﺎن را ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬ﻣﻨﻈـﻮرم اﻳـﻦ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﻨﺸﻴﻨﻴﺪ زﻳﺪ و ﻋﻤﺮو ﺳﻴﺎﺳﻰ را ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﻣﻌﺮﻓﻰ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻧﻪ‪ ،‬اﺻﻼً ﻣﻦ ﻣﻮاﻓﻖ ﻫﻢ ﺧﻴﻠﻰ ﻧﻴﺴﺘﻢ‪.‬‬ ‫اﺳﻢ آوردن از زﻳﺪ و ﻋﻤﺮو و ﺑﻜﺮ و ‪ ...‬اﻳﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎ‪ ،‬ﻛﻤﻜﻰ ﺑﻪ ﺣﻞ ﻣﺸﻜﻞ ﻧﻤﻴﻜﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ اﻳﻨﻬـﺎ ﻗـﺪرت‬ ‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺑﺪﻫﻴﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﺗﻮان ﻛﺎر و ﻧﺸﺎط ﻛﺎر ﺑﺪﻫﻴﺪ‪ .‬ﭼﻪ ﺟﻮر؟ ﺑﺎ اﻣﻴﺪ دادن؛ ﺑﺎ اﻣﻴﺪ ﺑﺨﺸﻴﺪن‪ .‬ﻓﻀـﺎى‬ ‫ﻛﻼس را‪ ،‬ﻓﻀﺎى ﻣﺤﻴﻂ درس و داﻧﺸﮕﺎه را ﻓﻀﺎى اﻣﻴﺪ ﻛﻨﻴﺪ؛ اﻣﻴﺪ ﺑﻪ آﻳﻨﺪه‪ .‬ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﺑﻼﺋﻰ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻳﻚ ﻧﺴﻞ در ﻳﻚ ﻛﺸﻮر ﺑﻴﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻧﺎاﻣﻴﺪى اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﺄس اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻴﮕﻮﻳﻨﺪ‪ :‬آﻗﺎ! ﭼﻪ ﻓﺎﻳـﺪه‬

‫‪583‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه‬

‫دارد؟ ﻓﺎﻳـﺪهاى ﻧــﺪارد‪ .‬اﻳـﻦ روﺣﻴـﻪى »ﻓﺎﻳـﺪهاى ﻧــﺪارد« ‪ -‬ﻳـﺄس از آﻳﻨــﺪه ‪ -‬ﺳــﻢ ﻣﻬﻠـﻚ ﻫﻤــﻪى‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎﺳﺖ؛ ﭼﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎى اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ و ﺳﻴﺎﺳﻰ‪ ،‬ﭼﻪ ﺣﺘّﻰ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎى ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎى ﭘﮋوﻫﺸﻰ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻛﺸﻔﻴﺎت ﺑﺰرگ را در زﻣﻴﻨﻪ ﻫﺎى ﻋﻠﻮم ﺗﺠﺮﺑﻰ و داﻧﺸﻬﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن اﻧﺠﺎم دادﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ اﮔـﺮ‬ ‫ﻧﺎاﻣﻴﺪ از ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻗﻄﻌﺎً ﺑﻪ اﻳﻨﺠﺎ ﻧﻤﻴﺮﺳﻴﺪﻧﺪ‪ .‬اﻣﻴﺪ‪ ،‬آن ﻧﻴﺮوى ﻋﻈﻴﻤﻰ اﺳـﺖ ﻛـﻪ اﻧﺴـﺎن را ﭘـﻴﺶ‬ ‫ﻣﻴﺒﺮد‪ .‬ﺟﻮان ﻣﺎ را ﻧﺎاﻣﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪ از ﻛﺸﻮرش‪ ،‬از اﻧﻘﻼﺑﺶ‪ ،‬از آﻳﻨـﺪه اش‪ ،‬از دوﻟـﺘﺶ‪ ،‬از داﻧﺸـﮕﺎﻫﺶ‪ ،‬از‬ ‫آﻳﻨﺪهى ﻋﻠﻤﻰاش‪ ،‬از آﻳﻨﺪهى ﺷﻐﻠﻰاش‪ .‬اﻳﻦ ﺧﻴﻠﻰ ﻣﻀﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎرى اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺗـﻮ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎى‬ ‫دﺷﻤﻨﺎن ﻣﺎ و ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻦ ﻧﻈﺎم وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﻳﻜﻰ از ﻛﺎرﻫـﺎى اﺳﺎﺳـﻰ اﻳـﻦ اﺳـﺖ‪ .‬ﻣﺤـﻴﻂ را‬ ‫ﺑﺮاى داﻧﺸﺠﻮ‪ ،‬ﻣﺤﻴﻂ ﻧﺸﺎط‪ ،‬ﻣﺤﻴﻂ اﻣﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺤﻴﻂ ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﺟﻠﻮ ﻗﺮار دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺑﺪﺧﻮاﻫﻲﻫﺎ و ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت دﺷﻤﻦ ﻋﻠﻴﻪ ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎه‬

‫اﻧﮕﺸﺖ اﺷﺎرهى ﺑﺴﻴﺎرى از ﺑﺪﺧﻮاﻫﻰﻫﺎ و ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺳﻮء‪ ،‬اﺗﻔﺎﻗﺎً ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ ﺗﻮى اﻳﻦ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻰ ﻛﻪ ﻣﻴﺸﻮد‪ ،‬ﻳﻜﻰ از ﭼﻴﺰﻫﺎﺋﻰ ﻛﻪ روﻳﺶ ﻓﺸﺎر ﻣﻰآورﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﻪى اﺳـﻼﻣﻰ‬ ‫ﻛﺮدن داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ ﭼﺮا ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ ﻣﻴﺨﻮاﻫﺪ داﻧﺸﮕﺎهﻫـﺎ اﺳـﻼﻣﻰ ﺑﺸـﻮد؛ ﻛـﻪ ﻳﻜـﻰ از‬ ‫ﻣﻈﺎﻫﺮ اﺳﻼﻣﻰ ﺷﺪﻧﺶ ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫‪584‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار اﺳﺎﺗﻴﺪ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪88/6/8 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار اﻋﻀﺎ دﻓﺎﺗﺮ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻰ رﻫﺒﺮى در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ‪89/4/20 -‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‬

‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫‪ .1‬ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﻧﻘﺶ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫‪1‬‬

‫* ﻧﻘﺶ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن در ﺳﺎزﻧﺪﮔﻲ و ﺣﺮﻛﺖ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺟﺎﻣﻌﻪ‬

‫ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﻧﻘﺶ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫‪ .1‬ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﻧﻘﺶ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫ﺑﺎرﻫﺎ در ﻣﺠﺎﻣﻊ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ﮔﻔﺘﻪام ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻧﻈﺎم ﻣﺮدﻣﻰ‪ ،‬داﻧﺸـﺠﻮﻳﺎن ﻛـﻪ ﻃﺒﻘـﻪى ﭘﻴﺸـﺮو و‬ ‫ﭘﻴﺸﺎﻫﻨﮓ و زﺑﺪه و ﺑﺎﻧﺸﺎط ﭘﻴﻜﺮهى اﺟﺘﻤﺎع ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ در ﺳﺎزﻧﺪﮔﻰ آﻳﻨﺪه و ﺗﺮﺳـﻴﻢ ﺣﺮﻛـﺖ‬ ‫ﻋﻤﻮﻣﻰ ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬ﺑﻴﺶ از ﺟﺎﻫﺎى دﻳﮕﺮ ﻧﻘﺶ و اﺛﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺄﺛﻴﺮ‪ ،‬ﺑﺎ دو ﻋﺎﻣﻠﻰ ﻛـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫در ﻛﻨﺎر ﻫﻢ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺤﻘﻖ ﭘﻴﺪا ﻣﻰﻛﻨﺪ‪:‬‬ ‫ﻋﺎﻣﻞ اول‪ ،‬درس و ﻋﻠﻢ و ﺗﺤﺼﻴﻞ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺎ ﻧﺎم داﻧﺸﮕﺎه و داﻧﺸﺠﻮ و اﺳﺘﺎد و ﻣﻌﻠـﻢ ﻣﻌﻨـﺎ ﭘﻴـﺪا‬ ‫ﻛﻨﺪ و اﻣﻴﺪﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺑﺮاى آﻳﻨﺪهى ﻛﺸﻮر ﺗﺮﺳﻴﻢ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﭘﻮچ و واﻫﻰ و ﺑﺎﻃـﻞ ﻧﺒﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺟﻮاﻧﻬـﺎ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮب درس ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ و اﺳﺎﺗﻴﺪ ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ آﻧﻬﺎ را ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻛﻨﻨﺪ و آﻳﻨﺪهى ﻋﻠﻤﻰ و ﻋﻤﻠﻰ ﻛﺸﻮر‬ ‫را ﺗﺄﻣﻴﻦ و ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﻛﻨﺎر ﺗﺤﺼﻴﻞ‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﻓﻮقاﻟﻌـﺎده ﻣﻬﻤـﻰ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺴﺆوﻻن ﺑﻪ آن ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻋﻨﺼﺮ اول‪ ،‬ﻋﻨﺼﺮ درس و ﻋﻠﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻤﻰﺷﻮد آن را دﺳﺖ ﻛﻢ ﮔﺮﻓﺖ و ﻧﻘﺸﺶ را‬ ‫ﻛﻮﭼﻚ اﻧﮕﺎﺷﺖ و ﺑﻪ آن ﺑﻰاﻋﺘﻨﺎﻳﻰ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺮادران و ﺧﻮاﻫﺮان ﻋﺰﻳﺰ داﻧﺸﺠﻮى ﻣﻦ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻜﺘـﻪ‬ ‫ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻣﻮﺟﺐ ﺷﻮد ﻛﻪ در ﺣﺮﻛﺖ ﻋﻠﻤﻰ آﻧﻬﺎ‪ ،‬اﻧـﺪك ﺗﻮﻗـﻒ و ﺗﻌﻠﻠـﻰ ﺑـﻪ‬ ‫وﺟﻮد آﻳﺪ‪ .‬دﺷﻤﻦ اﻳﻦ را ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ‪ .‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﮕﺬارﻳﺪ او ﺑﻪ اﻫﺪاﻓﺶ ﺑﺮﺳـﺪ‪ .‬ﻋﻠـﻰرﻏـﻢ ﺧﻮاﺳـﺖ‬ ‫دﺷﻤﻦ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺮﻛﺖ ﻋﻠﻤﻰ در ﻛﺸﻮر ﺷﻜﻮﻓﺎ و اﻣﻴﺪﺑﺨﺶ و آﻳﻨﺪهﻧﮕﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪587‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫ﻋﺎﻣﻞ دوم‪ ،‬ﺟﻬﺖ ﻓﻜﺮى و ﺳﻴﺎﺳﻰ و اﻧﻘﻼﺑﻰ داﻧﺸﮕﺎه اﺳﺖ؛ آن ﭼﻴﺰى ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﻢ ﻫﻢ ﺟﺎن و روح و‬ ‫ﺟﻬﺖ ﺧﻮاﻫﺪ داد‪ .‬در ﺑﻴﺎﻧﺎت ﺣﻀﺮت اﻣﺎم)ره( و وﺻﻴﺖﻧﺎﻣﻪى اﻳﺸﺎن‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪى اﺳﺎﺳـﻰ ﺑﺴـﻴﺎر‬ ‫ﺗﻮﺟﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬داﻧﺸﮕﺎه ﻻاﺑﺎﻟﻰ و ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ از ارزﺷﻬﺎى دﻳﻨـﻰ و ﺑـﻰﺗﻔـﺎوت و ﺧﻮﻧﺴـﺮد ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ و ﺟﻬﺘﮕﻴﺮﻳﻬﺎى اﻧﻘﻼﺑﻰ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ﻛﻪ در او ﻧﺒﺾ اﻧﻘﻼب ﻧﺰﻧﺪ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ﻛـﻪ اﻋﻀـﺎﻳﺶ ‪-‬‬ ‫ﭼﻪ داﻧﺸﺠﻮ و ﭼﻪ اﺳﺘﺎد ‪ -‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﺮﻛﺖ اﻧﻘﻼﺑﻰ ﻣﻠﺖ اﻳـﺮان و ﺑـﺮاى ﭘﻴﺸـﺎﻫﻨﮕﻰ و ﭘﻴﺸـﻘﺮاوﻟﻰ‪،‬‬ ‫اﺣﺴﺎس ﺗﻜﻠﻴﻒ ﻧﻜﻨﺪ و ﻧﻘﺶ درﺟﻪى ﻳﻚ را در ﻛﺎر اﻧﻘﻼب ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬داﻧﺸـﮕﺎﻫﻰ ﻧﻴﺴـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫اﻣﻴﺪﺑﺨﺶ و ﺗﻀﻤﻴﻦﻛﻨﻨﺪهى آﻳﻨﺪه و ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ اﻣﺎم)ره( ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه ﺟﻬﺘﺪار و دﻳﻨﺪار‪ ،‬ﺑﺸﺪت ﻣﺘﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ ارزﺷـﻬﺎى اﻧﻘﻼﺑـﻰ و اﺳـﻼﻣﻰ اﺳـﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ ارزﺷـﻬﺎى‬ ‫اﻧﻘﻼﺑﻰ از ارزﺷﻬﺎى اﺳﻼﻣﻰ ﺑﻪ ﻫﻴﭻوﺟﻪ ﺗﻔﻜﻴﻚﭘﺬﻳﺮ ﻧﻴﺴﺖ؛ اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻳﻜﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺴﻰ ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧـﺪ‬ ‫ﺑﮕﻮﻳﺪ ﻣﻦ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻢ؛ اﻣﺎ اﻧﻘﻼب را ﻗﺒﻮل ﻧﺪارم‪ ،‬و ﻳﺎ ﺑﮕﻮﻳﺪ ﻣﻦ اﻧﻘﻼﺑـﻰ ﻫﺴـﺘﻢ؛ اﻣـﺎ اﺳـﻼم را ﻗﺒـﻮل‬ ‫ﻧﺪارم! اﻣﺮوز زﻧﺪهﺗﺮﻳﻦ ﺗﭙﺸﻬﺎى اﻧﻘﻼﺑﻰ در اﻳﻦﺟﺎﺳـﺖ؛ ﺑﺴـﻴﺞﻛﻨﻨـﺪهﺗـﺮﻳﻦ ﻧﻴﺮوﻫـﺎى ﻣﺮدﻣـﻰ‪ ،‬اﻳـﻦ‬ ‫اﻧﻘﻼب اﺳﺖ؛ در ﺣـﺎﻟﻰ ﻛـﻪ ﺳﺮﺗﺎﺳـﺮ دﻧﻴـﺎ‪ ،‬اﻧﺒﺎﺷـﺘﻪ از اﻧﻘﻼﺑﻬـﺎى ﮔﻮﻧـﺎﮔﻮن اﺳـﺖ‪ .‬ﭘـﺲ اﻧﻘﻼﺑـﻰ‬ ‫ﻏﻴﺮاﺳﻼﻣﻰ و اﺳﻼﻣﻰ ﻏﻴﺮاﻧﻘﻼﺑﻰ ﻧﺪارﻳﻢ‪ .‬ارزﺷﻬﺎى اﻧﻘﻼﺑﻰ‪ ،‬ﻫﻤﺎن ارزﺷﻬﺎى اﺳﻼﻣﻰ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺷﻤﺎ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻋﺰﻳﺰ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﻧﻘﺶ داﻧﺸﺠﻮ ﺑﺮاى ﺣﺮﻛﺖ اﻧﻘﻼﺑـﻰ و ﭘﻴﺸـﺒﺮد آن‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨـﺎن ﻳـﻚ‬ ‫‪588‬‬

‫ﻧﻘﺶ زﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻴﺎل ﻧﻜﻨﻴﺪ ﻛﻪ اﻧﻘﻼب ﺗﻤﺎم ﺷﺪ؛ اﻧﻘﻼب اداﻣﻪ دارد‪ .‬اﮔﺮ اﻧﻘﻼب ﺑـﻪ ﻣﻌﻨـﺎى اﻳﺠـﺎد‬ ‫ﺗﺤﻮل ﺑﻨﻴﺎدﻳﻦ اﺳﺖ و ﻧﻮﻳﺪ ﻧﺠﺎت و ﺳﻌﺎدت و ﺻﻼح ﺑﺮاى ﻗﺸـﺮﻫﺎى ﻋﻈـﻴﻢ ﻣﺤـﺮوم و ﻣﻈﻠـﻮم را‬ ‫ﻣﻰدﻫﺪ و دﺷﻤﻨﻬﺎﻳﻰ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺟﻬﺘﮕﻴﺮﻳﻬﺎى آن ﺑﻪ ﺻﻒآراﻳﻰ ﺑﺮﻣﻰﺧﻴﺰﻧﺪ‪ ،‬ﻃﺒﻴﻌﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳـﻦ ﻛـﺎر‬ ‫ﻫﻨﻮز ﺟﺮﻳﺎن دارد و ﺗﻤﺎم ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬دﻟﻴﻠﺶ‪ ،‬دﺷﻤﻨﻴﻬﺎ و ﺧﺼﻮﻣﺘﻬﺎﻳﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ در دﻧﻴﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣـﺎ‬ ‫ﻣﻰﺷﻮد و ﻧﻴﺰ ﺣﻤﺎﻳﺘﻬﺎ و ﻣﺤﺒﺘﻬﺎ و ﺻﻤﻴﻤﻴﺘﻬﺎﻳﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻃﺮف ﻣﻠﺘﻬﺎى ﻣﻈﻠﻮم دﻧﻴﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪ اﻳـﻦ‬ ‫اﻧﻘﻼب و رﻫﺒﺮ آن ‪ -‬ﻛﻪ ﺷﻤﺎ اﻳﻦ روزﻫﺎ ﻣﻈﻬﺮش را ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ ‪ -‬اﺑﺮاز ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ -1‬ﺳﺨﻨﺮاﻧﻰ در ﻣﺮاﺳﻢ ﺑﻴﻌﺖ ﺟﻤﻊ ﻛﺜﻴﺮى از داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و داﻧﺸﮕﺎﻫﻴﺎن‪68/3/23 -‬‬

‫‪1‬‬

‫‪ .1‬ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﻧﻘﺶ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫* در ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎه ﻳﻜﭙﺎرﭼﮕﻲ ﺧﻮد را ﺣﻔﻆ ﻛﻨﻴﺪ‬

‫ﻣﺎ ﻗﻮى ﻫﺴﺘﻴﻢ و ﺑﻪ ﻋﺰت ﭘﺮوردﮔﺎر ﻋﺰﻳﺰﻳﻢ؛ ﻣﻨﺘﻬﺎ ﺷﻤﺎ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻧﻘﺶ ﺧﻮدﺗﺎن را ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﻜﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫آﮔﺎﻫﻰ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻛﺴﺐ ﻛﻨﻴﺪ و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﻣﻰﮔﺬرد‪ ،‬ﻫﻮﺷﻴﺎر ﺑﺎﺷﻴﺪ و اﻧﮕﻴﺰه و ﺗﭙﺶ ﺟﻮاﻧﺎﻧـﻪى‬ ‫اﻧﻘﻼﺑﻰِ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻗﺸﺮ ﺷﻤﺎ‪ ،‬در ﺧﺪﻣﺖ ﻫﺪﻓﻬﺎى ﻧﻈﺎم ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫ﻋﺪهﻳﻰ از اﻓﺮاد ﺳﺎدهاﻧﺪﻳﺶ ﺧﻴﺎل ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ داﻧﺸﺠﻮ ﺑﺨﻮاﻫـﺪ ﺣﻀـﻮر اﻧﻘﻼﺑـﻰ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪،‬‬ ‫راﻫﺶ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻣﺴﺆوﻻن ﺧﻮد داد ﺑﻜﺸﺪ؛ ﺧﻴﺮ‪ ،‬اﻳﻦﻛﻪ اﻧﻘﻼﺑﻴﮕﺮى ﻧﻴﺴـﺖ‪ .‬آنﺟـﺎﻳﻰ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ داﻧﺸﺠﻮ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻣﺴﺆوﻻن اﻣﺮ داد ﻣﻰﻛﺸﺪ‪ ،‬ﻣﺴﺆوﻻن ﺑﺎ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻫـﻢﺟﻬـﺖ ﻧﻴﺴـﺘﻨﺪ؛ آﻧﻬـﺎ‬ ‫ﻣﺰدور اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ و اﻳﻦ ﺟﻮاﻧﺎن ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻃﺎﻗﺖ ﺑﻴﺎورﻧﺪ و ﺑﺎﻻﺧﺮه ﻓﺮﻳـﺎد اﻋﺘـﺮاض ﻣـﻰﻛﺸـﻨﺪ؛‬ ‫ﻛﻤﺎاﻳﻦﻛﻪ در رژﻳﻢ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻫﻤﻴﻦﮔﻮﻧﻪ ﺑﻮد و داﻧﺸﺠﻮ و ﻃﻠﺒﻪ و ﻣﺮدم و وﺟﺪاﻧﻬﺎى ﺑﻴﺪار و اﻧﺴـﺎﻧﻬﺎى‬ ‫ﺷﺠﺎع و روﺣﻬﺎى ﺳﺎﻟﻢ‪ ،‬ﺑﺮ ﺳﺮ ﻣﺴﺆوﻻن اﻣﺮ داد ﻣﻰﻛﺸﻴﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺒﺎدا ﻋﺪهﻳﻰ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻓﺮﻳﺐاﻧﮕﻴﺰ و ﺑﺎ ﺗﺮﻓﻨﺪﻫﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ و ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﺟﻮان ﺳﺎده ﺗﻔﻬﻴﻢ ﻛﻨﻨـﺪ‬ ‫ﻛﻪ داﻧﺸﺠﻮ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﻓﺮﻳﺎد ﺑﻜﺸﺪ! ﺑﻠﻪ‪ ،‬ﻓﺮﻳﺎد ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺸﻴﺪه ﺷﻮد؛ وﻟﻰ ﺑـﺮ ﺳـﺮ اﻣﺮﻳﻜـﺎ و ﻗـﺪرﺗﻬﺎﻳﻰ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﺰاﺣﻢ ﻣﺴﺆوﻻن و ادارهﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻧﻈﺎم ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪ .‬در ﻫـﺮ داﻧﺸـﮕﺎﻫﻰ ﻛـﻪ ﺗﺤﺼـﻴﻞ ﻣـﻰﻛﻨﻴـﺪ‪ ،‬ﺣﻀـﻮر‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻗﻮى و ﺑﺎ ﺧﻂ درﺳﺖ ﺣﻔﻆ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻋﺰﻳﺰان داﻧﺸﺠﻮ و ﺟﻮاﻧﻬﺎى ﺧﻮب و ﺑﺎ ﺻﻔﺎ و ﺳﺎﻟﻢ! ﺗﺎ آنﺟﺎ ﻛـﻪ در ﺗـﻮان و ﻗـﺪرت ﺷﻤﺎﺳـﺖ‪ ،‬در‬ ‫ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎه ﻳﻜﭙﺎرﭼﮕﻰ ﺧﻮد را ﺣﻔﻆ ﺑﻜﻨﻴﺪ و ﻧﮕﺬارﻳﺪ ﻧﺎﻣﻬﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى ﺟﻬﺘﮕﻴﺮﻳﻬـﺎى‬ ‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺗﻠﻘﻰ ﺷﻮد و ﻧﻴﺮوﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ دﺷﻤﻦ ﺑﺎﻳﺴﺘﻨﺪ و ﻣﻮﺿﻊ ﺑﮕﻴﺮﻧـﺪ‪ ،‬روﺑـﻪروى ﻫـﻢ‬ ‫ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ؛ ﻣﻮاﻇﺐ اﻳﻦ ﺧﻄﺮ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬ﻣﻄﻠﻘﺎً ﻧﺒﺎﻳﺪ اﺳﻤﻬﺎ و ﻋﻨﻮاﻧﻬﺎ‪ ،‬دﻳـﻮار ﺑـﻪ وﺟـﻮد آورﻧـﺪ و ﻣـﺮز‬ ‫اﻳﺠﺎد ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻃﺮح ﻋﻨﺎوﻳﻨﻰ ﻣﺜـﻞ داﻧﺸـﺠﻮى اﻳـﻦ وزارت و داﻧﺸـﺠﻮى آن وزارت‪ ،‬داﻧﺸـﺠﻮى اﻳـﻦ‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه و داﻧﺸﺠﻮى آن داﻧﺸـﮕﺎه‪ ،‬داﻧﺸـﺠﻮى داﻧﺸـﮕﺎه دوﻟﺘـﻰ و داﻧﺸـﺠﻮى داﻧﺸـﮕﺎه ﻏﻴﺮدوﻟﺘـﻰ‪،‬‬ ‫اﻧﺠﻤﻦاﺳﻼﻣﻰ اﻳﻦﺟﺎ و اﻧﺠﻤﻦ اﺳﻼﻣﻰ آنﺟﺎ‪ ،‬ﺧﻄﺮآﻓﺮﻳﻦ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻫﻨﺮ ﺑﺰرگ اﻣﺎم ﻣﺎ اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ دﻳﻮارﻫﺎ را از ﻣﻴﺎﻧﻪى اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت ﻣـﺮدم ﺑﺮداﺷـﺖ؛ دﻳﻮارﻫـﺎﻳﻰ ﻛـﻪ‬ ‫ﻓﻀﺎى ﻋﻈﻴﻢ و وﺳﻴﻊ و ﺑﺎز را ﺑﻪ ﺣﻔﺮهﻫﺎ و ﺧﺎﻧﻪﻫﺎ و ﻛﻠﺒﻪﻫﺎى ﻛﻮﭼﻚ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛـﺮده ﺑﻮدﻧـﺪ‪ .‬او ﻳـﻚ‬ ‫ﻓﻀﺎى وﺳﻴﻊ ﺳﺎﺧﺖ و دﻟﻬـﺎ را ﺑـﺎ ﻫـﻢ آﺷـﻨﺎ ﻛـﺮد و اﻳـﻦ ﻧﻴـﺮوى ﻋﻈـﻴﻢ را ﺑـﻪ وﺟـﻮد آورد‪ .‬روح‬ ‫»واﻋﺘﺼﻤﻮا ﺑﺤﺒﻞاﻟﻠَّﻪ ﺟﻤﻴﻌﺎ« در ﺳﺨﻦ و ﻋﻤﻞ او ﺗﺠﻠﻰ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮد؛ ﻟﺬا اﮔﺮ ﻋﻠﻰرﻏﻢ اﺧﺘﻼف ﺑﻌﻀـﻰ‬

‫‪589‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫از ﺳﻠﻴﻘﻪﻫﺎ و دﻳﺪﮔﺎﻫﻬﺎ‪ ،‬ﺑﻴﺎﻳﻴﻢ و ﻫﻤﻴﻦ ﺧﻂ ﻳﻜﭙﺎرﭼﮕﻰ و وﺣﺪت را اداﻣﻪ دﻫـﻴﻢ‪ ،‬در ﺣﻘﻴﻘـﺖ روح‬ ‫اﻣﺎم ﻋﺰﻳﺰ را اﺣﺘﺮام ﻛﺮدهاﻳﻢ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‪ ،‬داﻧﺶ آﻣﻮزان و ﺟﻮاﻧﺎن‪ ،‬ﭘﺎﻳﻪﻫﺎي اﺻﻠﻲ اﻧﻘﻼب‬

‫ﺷﻤﺎ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و داﻧﺶآﻣﻮزان و ﺟﻮاﻧﺎن‪ ،‬ﺑﺮاى ﻧﺴﻞ آﻳﻨﺪه و دورهى ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﭘﺎﻳﻪﻫﺎى اﺻـﻠﻰِ اﻧﻘﻼﺑﻴـﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺮوز ﻫﻢ ﺷﻤﺎ در اﻧﻘﻼب ﺗﺄﺛﻴﺮ زﻳﺎدى دارﻳﺪ؛ ﭼﻮن ﺟﻮاﻧﻴﺪ‪ .‬اﻣﺮوز ﻫـﻢ ﺷـﻤﺎ در ﺟﺒﻬـﻪى ﺳﻴﺎﺳـﻰ و‬ ‫ﻧﻈﺎﻣﻰ و ﺳﺎزﻧﺪﮔﻰ و ﻫﺮ ﺟﺎى دﻳﮕﺮ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻴﺪ ﺣﻀﻮر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬ﻋﻨﺼﺮ ﻓﻌﺎل اﻧﻘﻼﺑﻴـﺪ؛ اﻣ‪‬ـﺎ ﻓـﺮدا‬ ‫ﺷﻤﺎ ﭘﺎﻳﻪﻫﺎى اﻧﻘﻼب ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ .‬اﻣﺮوز‪ ،‬ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺆﺛﺮﻳﺪ؛ وﻟﻰ ﻓﺮدا ﺳﺘﻮﻧﻬﺎى اﻧﻘﻼب ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ .‬ﺗﻮﺟـﻪ ﻛﻨﻴـﺪ‬ ‫اﻧﻘﻼب را ﺑﺎ رﻳﺸﻪﻫﺎ و ﻣﺒﺎﻧﻰ ﻓﻜﺮى و ﻣﻨﻄﻘﻲاش‪ ،‬ﺑﺪرﺳﺘﻰ ﺑﺸﻨﺎﺳﻴﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺮوز ﻛﻪ ﻳﺎزده ﺳﺎل از آن روزﻫﺎى ﺧﻮﻧﻴﻦ ﻣﻰﮔﺬرد‪ ،‬ﻧﺴﻞ ﺟﻮان ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﺣﻖ ﻧﺪارد آن روزﻫـﺎى‬ ‫ﺳﻴﺎه‪ ‬ﻗﺒﻞ از آن را از ﻳﺎد ﺑﺒﺮد‪ .‬در ﺣﺮﻛﺖ ﻋﻈﻴﻢ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان‪ ،‬ﻧﺴﻞ ﺟﻮان ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻴﺸﺮو ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاى ﻧﺴـﻞ‬ ‫ﺟﻮان ‪ -‬ﺑﺨﺼﻮص ﻧﺴﻞ ﺟﻮان داﻧﺸﺠﻮ ‪ -‬ﺑﻰﺗﻔﺎوﺗﻰ و ﺧﻮﻧﺴﺮدى ﺟﺎﻳﺰ ﻧﻴﺴـﺖ‪ .‬آن ﺟـﻮاﻧﻰ ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻛﺸﻮر ﻧﻴﻨﺪﻳﺸﺪ و ﺣﻮادث و ﺧﺼﻮﻣﺘﻬﺎﻳﻰ را ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻛﺸـﻮرش در دﻧﻴـﺎ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻰ‬ ‫ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﻧﺒﻴﻨﺪ و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﺠﻮﺷﺪ و ﻧﺨﺮوﺷﺪ‪ ،‬آن ﺟﻮان ﻻﻳﻖ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻧﺎم ﺟﻮانِ ﺷـﻬﺮوﻧﺪ‪‬‬ ‫‪590‬‬

‫ﻳﻚ ﻣﻠﺖ اﻧﻘﻼﺑﻰ را روى ﺧﻮدش ﺑﮕﺬارد‪ .‬روح ﺟﻮان‪ ،‬آن روح ﭘﺮ ﺗﭙﺸﻰ اﺳﺖ ﻛـﻪ در ﺳـﺨﺘﻴﻬﺎ‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫داد ﻛﺸﻮر و ﻣﻠﺖ رﺳﻴﺪ و آﻧﻬﺎ را ﻧﺠﺎت داد‪.‬‬ ‫ﺟﻮان ﻧﺴﻞ اﻣﺮوز‪ ،‬از اﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﻛـﻪ در دوراﻧـﻰ ﻣﺜـﻞ دوران ﺳـﻴﺎه ﺧﻔﻘـﺎن و اﺧﺘﻨـﺎق رﺿـﺎﺧﺎﻧﻰ و‬ ‫ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎﺷﺎﻫﻰ ﻧﺒﻮده‪ ،‬ﺷﺎﻧﺲ آورده اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺨﺘﻴﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺟﻮاﻧﺎنِ آن روزﮔﺎر ﺗﺤﻤـﻞ ﻛﺮدﻧـﺪ‪ ،‬ﻫـﻴﭻ‬ ‫وﻗﺖ ﻧﺒﺎﻳﺪ از ﻳﺎد ﺟﻮاﻧﺎنِ اﻣﺮوز ﺑﺮود‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻓﺪاﻛﺎرى ﻣﺨﺼﻮص ﻣﻠـﺖ ﻣـﺎ ﻫـﻢ ﻧﺒـﻮد؛ ﺟﻮاﻧﻬـﺎ و‬ ‫ﻧﻮﺟﻮاﻧﻬﺎى ﻣﻠﺘﻬﺎى دﻳﮕﺮ ﻫﻢ‪ ،‬در دوران اﺷﻐﺎل ﻛﺸﻮرﺷﺎن و ﻳﺎ در دوران اﺧﺘﻨﺎق ﺣـﺎﻛﻢ ﺑـﺮ ﻣﻠﺘﺸـﺎن‪،‬‬ ‫ﻓﺪاﻛﺎرﻳﻬﺎ ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺮوز‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﺟﻮاﻧﺎن وﻇﻴﻔﻪ دارﻳﺪ اﻧﻘﻼب را ﺑﺎ ﻫﻤﻪى وﺟﻮد‪ ،‬ﺗﺎ اﻋﻤﺎق ﺟﺎﻧﺘﺎن ﻧﻔﻮذ و رﺳﻮخ ﺑﺪﻫﻴﺪ و‬ ‫ﻣﻔﻬﻮم اﻧﻘﻼب و ﻣﺒﺎﻧﻰ ﻓﻜﺮى آن را از ﺑﻦ دﻧﺪان درك ﻛﻨﻴﺪ و ﺑـﺮاى ﻫﻨﮕـﺎﻣﻰ ﻛـﻪ اﻳـﻦ ﻣﻠـﺖ ﺑـﺪان‬ ‫اﺣﺘﻴﺎج دارد و در دو ﺻﺤﻨﻪ ﻣﺒﺎرزه ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬آن را در ﺧﻮد ذﺧﻴـﺮه ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬ﺻـﺤﻨﻪى اول‪ ،‬ﺻـﺤﻨﻪﻳـﻰ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﻘﻼب را از ﻟﺤﺎظ اﻗﺘﺼﺎدى ﻳﺎ ﻧﻈﺎﻣﻰ و ﻳﺎ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻣـﻰﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ آن ذﺧﻴـﺮه را‬ ‫‪ -1‬ﺑﻴﺎﻧﺎت در اﺟﺘﻤﺎع ﺗﻌﺪاد ﺟﻤﻊ ﻛﺜﻴﺮى از داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و داﻧﺸﮕﺎﻫﻴﺎن‪68/3/23 -‬‬

‫‪ .1‬ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﻧﻘﺶ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫ﺑﺮاى دﻓﺎع از اﻧﻘﻼب و ﻛﺸﻮرﺗﺎن ‪ -‬ﺑﻪ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ زﻣﺎن و ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ اﻗﺘﻀﺎ ﻣﻰﻛﻨـﺪ ‪ -‬ﺑـﻪﻛـﺎر ﺑﻨﺪﻳـﺪ‪.‬‬ ‫ﺻــﺤﻨﻪى دوم‪ ،‬ﺻــﺤﻨﻪى ﺳــﺎزﻧﺪﮔﻰ اﺳــﺖ‪ .‬ﺑﻬﺘــﺮﻳﻦ ﺳــﺎزﻧﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺳــﺎزﻧﺪﮔﺎن اﻧﻘﻼﺑ ـﻲاﻧــﺪ‪ .‬ﺑﻬﺘــﺮﻳﻦ‬ ‫ﭘﺪﻳﺪآورﻧﺪﮔﺎن دﻧﻴﺎى آﺑﺎد ﺑﺎغ اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ از اﻧﻘﻼب ﺟﻮﺷﻴﺪهاﻧـﺪ و اﻧﻘـﻼب در ﺟـﺎن‬ ‫آﻧﻬﺎ رﺳﻮخ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاى اﻳﻦ دو ﺻﺤﻨﻪ‪ ،‬ﺧﻮدﺗـﺎن را ﻫـﺮ ﻟﺤﻈـﻪ آﻣـﺎده داﺷـﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻓﺮدى ﻛﻪ ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎ را ﻣﻰﺷﻨﺎﺳﺪ و از ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎى ﺟﻬﺎﻧﻰ و ﭘﺸﺖ ﭘﺮده و ﺗﻮﻃﺌﻪﻫﺎى دﺷﻤﻦ‬ ‫آﮔﺎه اﺳﺖ و از اول اﻧﻘﻼب ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺳﺮوﻛﺎر داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻰﮔﻮﻳﻢ ﻛﻪ ﺟﻮاﻧﺎن ﻋﺰﻳﺰ! دﺷﻤﻦ روى ﺷﻤﺎ‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬارﻳﻬﺎى زﻳﺎدى ﻣﻰﻛﻨﺪ؛ ﺣﻮاﺳﺘﺎن ﺟﻤﻊ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻋﺪهﻳﻰ را ﺑﻪ ﺑﻰﺗﻔﺎوﺗﻰ ﻣﻰﻛﺸﺎﻧﺪ و ﻋﺪهﻳﻰ را‬ ‫دﻟﺴﺮد و ﻣﺄﻳﻮس ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬ﻳﺄس‪ ،‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ آﻓﺖ ﺟﻮان اﺳﺖ‪ .‬ﺟﻮاﻧﻬﺎ ﺑﺪاﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﻳﺄس ﺑﻪ روح‬ ‫ﺟﻮان زودﺗﺮ راه ﭘﻴﺪا ﻣﻰﻛﻨﺪ؛ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ اﻣﻴﺪ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻳﺄﺳﻰ ﻛﻪ دﺷﻤﻦ ﻣﻰﺧﻮاﻫـﺪ‬ ‫ﺑﻪ ﺟﻮاﻧﻬﺎ ﺗﻠﻘﻴﻦ و ﺗﺰرﻳﻖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮدﺗﺎن را ﻣﺼﻮﻧﻴﺖ ﺑﺪﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺟﻮاﻧﻰ ﻛﻪ ﻣﻈﻬﺮ ﻃﻬﺎرت و ﺻﻔﺎ و ﭘﺎﻛﻰ اﺳﺖ‪ ،‬دﺷﻤﻦ ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ او را ﺑﻪ ﻓﺴﺎد و ﺑﻰﺻﻔﺎﻳﻰ و ﻧﺎﭘﺎﻛﻰ‬ ‫ در اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻔﺶ ‪ -‬ﺑﻜﺸﺎﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻋﺪهﻳﻰ را ﺑﺎ ﺗﺰرﻳﻖ ﺗﺄﻣﻼت و ﺗﻔﻜﺮات ﻏﻠﻂ ﺳﻴﺎﺳﻰ‪ ،‬از راه‬‫ﺻﺤﻴﺢ ﻣﻨﺤﺮف ﻛﻨﺪ‪ .‬اواﻳﻞ اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﻋﺪهﻳﻰ ﺟﻮان در اﻳﻦ ﻛﺸـﻮر ﭘﻴـﺪا ﺷـﺪﻧﺪ و اﺳـﻠﺤﻪ ﺑـﻪ دﺳـﺖ‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﺑﺎ دوﻟﺘﻰ اﻧﻘﻼﺑﻰ ‪ -‬ﻛﻪ ﺷﺮق و ﻏﺮب ﺑﺎ آن ﻣﺒﺎرزه ﻣﻰﻛﺮد ‪ -‬ﺟﻨﮕﻴﺪﻧﺪ! دﺷﻤﻦ‪ ،‬در ﻣﻐﺰ اﻳـﻦ‬ ‫ﺑﻴﭽﺎرهﻫﺎ و ﻃﻔﻠﻜﻬﺎ‪ ،‬ﻓﻜﺮ ﻏﻠﻂ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺗﺰرﻳﻖ ﻛﺮده ﺑﻮد‪ .‬در ﻫﻤﻴﻦ داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان‪ ،‬در ﺳـﺎل ‪ 58‬و ‪،59‬‬ ‫داﻧﺸﺠﻮ ﺳﻨﮕﺮﺳﺎزى ﻛﺮد و اﺳﻠﺤﻪ ﺑﻪدﺳﺖ ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﻪ ﺳﻤﺖ دوﻟﺖ و ﻣﻠﺖ اﻧﻘﻼﺑﻰ ﺗﻴﺮاﻧﺪازى ﻛﺮد‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻛﺎر‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﺪام ﻣﻘﻴﺎس ﻗﺎﺑﻞ ﻓﻬﻢ و ﺑﺎور اﺳﺖ؟! داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ در ﺑﺮاﺑﺮ دﺷﻤﻨﺎن اﻧﻘـﻼب ﺳـﻴﻨﻪ‬ ‫ﺳﭙﺮ ﻛﻨﺪ و ﺳﭙﺮ ﺑﻼى اﻳﻦ اﻧﻘﻼب ﺑﺸﻮد‪ ،‬ﺧﻮدش ﺑﻼﻳﻰ ﺑﻪ ﺟﺎن اﻳﻦ اﻧﻘﻼب ﺷﺪ! اﻳﻦ‪ ،‬اﺻﻼً ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺎور‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ؛ اﻣﺎ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎد‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ‪ ،‬اﻧﻘﻼب ﻣﻮج ﺧﺮوﺷﺎﻧﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﭼﻴﺰى ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﺑﺎ او ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﻛﻨـﺪ‪ ،‬آن را ﺗﺤﻤـﻞ ﻧﻤـﻰﻛﻨـﺪ‪.‬‬ ‫اﻧﻘﻼب‪ ،‬آﻧﻬﺎ و ﺑﺰرﮔﺘﺮ از آﻧﻬﺎ را ﺑﺎ ﺧﻮدش ﺑﺮد‪ .‬ﺑﻌﻀﻰ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن اﻧﻘـﻼب ﻫﻤﺴـﻮ ﺷـﻮﻧﺪ و‬ ‫ﺑﺎﻻﺧﺮه ﺧﻮدﺷﺎن را ﺑﻪ ﻧﺤﻮى ﺑﺎ اﻧﻘﻼب ﻫﻤﺮاه ﻛﻨﻨﺪ و ﻧﺠﺎت ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ؛ اﻣ‪‬ﺎ ﻋﺪهﻳﻰ دﻳﮕﺮ ﻫﻢ در اﻳـﻦ‬ ‫اﻗﻴﺎﻧﻮس ﻣﻮ‪‬اج ﻏﺮق و ﻧﺎﺑﻮد ﺷﺪﻧﺪ و ﺻﺪ اﻟﺒﺘﻪ‪ ،‬ﻧﺎﺑﻮدى ﻣﻌﻨﻮى از ﻧﺎﺑﻮدى ﺟﺴﻤﻰ ﺧﻄﺮﻧﺎﻛﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪591‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫اﻣﺮوز‪ ،‬ﻫﺮ اﻧﺪﻳﺸﻪﻳﻰ ﻛﻪ ﺟﻮان را دﭼﺎر اﻳﻦ اﺣﺴﺎس ﺑﻜﻨـﺪ ﻛـﻪ از ﻣﺴـﺆوﻻن و ﭘﻴﺸـﺮوان اﻧﻘـﻼب و‬ ‫ﻣﺪﻳﺮان ﻛﺸﻮر ﺟﺪاﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ اﻧﺪﻳﺸﻪ و ﺗﻔﻜﺮ‪ ،‬از ﻧﻮع ﻫﻤﺎن ﺗﻔﻜﺮات ﺳﻴﺎﺳﻰِ ﻏﻠﻂ‪ ‬ﺗﺰرﻳﻖ ﺷﺪه اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫اﻣﺮوز ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻠﺖ و دوﻟﺖ‪ ،‬ﭘﺸﺖ ﺑﻪ ﭘﺸﺖ و دﺳﺖ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻫﻢ و در ﻛﻨﺎر ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑـﺎ ﺗﻤـﺎم ﺗـﻮان‬ ‫ﺗﻼش ﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﻫﻤﻪى ﻃﻠﺴﻤﻬﺎى اﺳﺘﻜﺒﺎر و ﺳﻠﻄﻪ را ﺑﺸﻜﻨﻨﺪ و از ﺑﻴﻦ ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﺻﺤﻨﻪى ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ‬ ‫و ﺣﺴﺎﺳﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻔﻜﺮى ﻛﻪ ﺷﻤﺎ را ﻫﺪاﻳﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد و ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻜﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻔﻜﺮ اﺳﻼﻣﻰ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑﺎﻳـﺪ در‬ ‫داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﺑﻪ ﺗﻔﻜﺮات اﺳﻼﻣﻰ و ﻛﺎر اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻰ اﻫﻤﻴﺖ ﺑﺪﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﺸﻜﻼت دروﻧﻲ ﻳﺎ ﺑﻴﺮوﻧﻲ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫ﻣﺎ ﺑﺮﺧﻰ از ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت را در داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﻢ ﻛﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﻣﺸﻜﻼت دروﻧﻰ ﻳﺎ ﺑﻴﺮوﻧـﻰ داﻧﺸـﺠﻮﻳﺎن‬ ‫اﺳﺖ و ﻣﺴﺄﻟﻪﺳﺎز ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻣﺸﻜﻞ‪ ،‬ﻣﺸﻜﻞ دﭼﺎر ﺷﺪن ﺑﻪ اﺑﺘﺬال و ﺑﻰﺗﻔـﺎوﺗﻰ و ﻧﻔﻮذﭘـﺬﻳﺮى در‬ ‫ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻓﺮﻫﻨﮕﻬﺎى ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ و ﻣﻀﺮ اﺳﺖ‪ .‬داﻧﺸﺠﻮ در ﻣﻌﺮض اﻳﻦ ﻓﺮﻫﻨﮕﻬﺎ ﻗﺮار ﻣﻰﮔﻴﺮد و اﻳـﻦ ﻣﺸـﻜﻞ‬ ‫داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﻛﺮاراً در اﻳﻦ اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ و داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ﮔﻔﺘﻪام ﻛـﻪ ﭼـﺮا وﻗﺘـﻰ ﻛﺴـﻰ‬ ‫وارد ﺣﻮزه ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﻗﺎﻋﺪﺗﺎً ﻣﺘﺪﻳﻦ ﺧﺎرج ﻣﻰﮔﺮدد؛ اﻣﺎ وﻗﺘﻰ داﺧﻞ داﻧﺸﮕﺎه ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﻗﺎﻋـﺪﺗﺎً ﻣﺘـﺪﻳﻦ‬ ‫ﺧﺎرج ﻧﻤﻰﮔﺮدد؟! ﭼﺮا ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦﻃﻮرى ﺑﺎﺷﺪ؟ واﻗﻌﺎً ﻫﻢ ﺗﻮﻗﻊ درﺳﺘﻰ اﺳـﺖ و ﺑﺎﻳـﺪ در ﻧﻬﺎﻳـﺖ اﻳـﻦ‬ ‫‪592‬‬

‫ﺑﺎﺷﺪ؛ اﻣﺎ واﻗﻌﻴﺖ ﻗﻀﻴﻪ ﻏﻴﺮ از اﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬واﻗﻌﻴﺖ ﻗﻀﻴﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ داﻧﺸﮕﺎه ﻣﺤﻴﻄﻰ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﺧﺎﻃﺮ ﻛﺜﺮت ﺟﻮان در ﺳﻨﻴﻦ ﺧﺎص و وﺟـﻮد زن و ﻣـﺮد‪ ،‬در ﻣﻌـﺮض اﻧـﻮاع و اﻗﺴـﺎم اﻧﮕﻴـﺰهﻫـﺎ و‬ ‫ﮔﺮاﻳﺸﻬﺎى اﺧﻼﻗﻰ و ﻓﺮﻫﻨﮕﻰِ ﻧﺎﺳﺎﻟﻢ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫داﻧﺸﺠﻮ‪ ،‬ﻏﻴﺮ از آن ﺟﻮانِ در ﺑﺎزار اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻪ از ﻣﺠﻠﻪى ﺧـﺎرﺟﻰ‪ ،‬ﻧـﻪ از ﻛﺘـﺎب ﺧـﺎرﺟﻰ و ﻧـﻪ از‬ ‫ﻣﻌﺎرف ﺑﻴﺮون اﻳﻦ ﻣﺮز اﺻﻼً ﻣﻄﻠﻊ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬داﻧﺸﺠﻮ‪ ،‬ﻗﺎﻋﺪﺗﺎً اﻃﻼع ﭘﻴﺪا ﻣﻰﻛﻨﺪ و آﮔﺎه و ﻫﻮﺷﻴﺎر اﺳﺖ‬ ‫و ﻣﻌﺎرف دﻧﻴﺎ ﺑﺮاﻳﺶ ﻣﻄﺮح ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﭘﺲ اﻳﻦ ﻓﺮد‪ ،‬در ﻣﻌﺮض ﻧﻔﻮذ آﺳﻴﺒﻬﺎى ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ و ﺑـﻰﻣﺒـﺎﻻﺗﻰ‬ ‫در ﻣﻘﺎﺑﻞ دﻳﻦ و ﺑﻰﺗﻔﺎوﺗﻰ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ارزﺷﻬﺎى دﻳﻨﻰ و اﻧﻘﻼﺑﻰ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﻳﻜﻰ از ﻣﺸـﻜﻼت ﻣﺤـﻴﻂ‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ و داﻧﺸﺠﻮﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻳﻜﻰ از ﻣﺸﻜﻼت دﻳﮕﺮ ‪ -‬ﻛﻪ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﻣﺸﻜﻞ ﻗﺒﻠـﻰ اﺳـﺖ ‪ -‬آﺳـﻴﺐﭘـﺬﻳﺮى در ﻣﻘﺎﺑـﻞ ﻟﻐﺰﺷـﻬﺎ و‬ ‫اﻧﺤﺮاﻓﺎت ﻓﻜﺮى اﺳﺖ‪ .‬در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻛﻪ ﻣﺎرﻛﺴﻴﺰم ﺧﻴﻠﻰ ﻓﻌﺎل و ﭘ‪‬ﺮﻧﺸﺎط ﺑﻮد‪ ،‬ﻫﺮ ﻛﺴﻰ ﻛﻪ ﺑﺎ داﻧﺸـﮕﺎه‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﮔﺮوه ﻛﺜﻴﺮى از داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و داﻧﺶآﻣﻮزان‪ ،‬ﺑﻪﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﺳﻴﺰدﻫﻢ آﺑﺎن ﻣﺎه‪68/8/10 -‬‬

‫‪ .1‬ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﻧﻘﺶ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫ارﺗﺒﺎط داﺷﺖ‪ ،‬واﻗﻌﺎً اﻳﻦ را ﺑﻪ روﺷﻨﻰ ﻣﻰﻳﺎﻓﺖ‪ .‬اﺻﻼً در داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﺣﺘّﻰ آن داﻧﺸﺠﻮى ﻣﺴـﻠﻤﺎﻧﻰ ﻛـﻪ‬ ‫ﺳﻮﻫﺎن ﺗﻔﻜﺮات ﻣﺎرﻛﺴﻴﺰم ﺑﻪ ﻣﻐﺰش ﻧﺨﻮرده ﺑﻮد‪ ،‬ﺧﻴﻠﻰ ﺑﻨﺪرت ﻣﻰﺷﺪ ﭘﻴﺪا ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﺑﻌﻀﻰ از اﻳﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ روﺷﻨﻔﻜﺮِ ﻧﺎم و ﻧﺸﺎﻧﺪارى ﻛﻪ ﺟﺰو ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪ -‬زﻧﺪه و ﻣـﺮده ‪ -‬و ﺷـﻤﺎ‬ ‫اﻣﺮوز ﺑﻪ اﻓﻜﺎرﺷﺎن اﻋﺘﺮاض ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ ‪ -‬ﻛﻪ اﻋﺘﺮاﺿﻬﺎى ﺑﺠﺎﻳﻰ ﻫﻢ اﺳﺖ ‪ -‬ﻧﻘﻄﻪى اﺷﻜﺎل ﻓﻜﺮى اﻳﻨﻬﺎ‪،‬‬ ‫ﻫﻤﺎن ﭼﻴﺰى اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺎﺻﻴﺖ دوران داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ و داﻧﺸـﮕﺎﻫﻰ آﻧﻬـﺎ ﺑـﻮد‪ .‬ﺗﻔﻜـﺮ ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴـﺘﻰ وارد‬ ‫ﻣﻰﺷﺪ‪ ،‬زﻳﺪ ﻣﻰدﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ ﻣﺎرﻛﺴﻴﺰم را رد ﺑﻜﻨﺪ؛ ﺑﺮاى رد آن‪ ،‬از ﻣﻌﺎرف ﻣﺎرﻛﺴـﻴﺰم اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﻣﻰﻛﺮد؛ ﻳﻌﻨﻰ »ﻳﺆﺗﻰ ﻣﻦ ﺣﻴﺚ ﻳﻔﺮّ ﻣﻨﻪ«!‬ ‫اﻳﻦ‪ ،‬در ﺗﻔﻜﺮات و ﺑﻴﺎﻧﺎت ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ در دو دﻫﻪى ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﺑﺪون اﻃـﻼع و آﮔﺎﻫﻴﻬـﺎى ﻛﺎﻣـﻞ‬ ‫اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬در ﻣﻴﺪان ﻣﺎرﻛﺴﻴﺰم وارد ﻣﻰﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬زﻳﺎد دﻳﺪه ﻣﻰﺷﺪ‪ .‬اﺻﻼً ﺗﻔﻜـﺮات ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴـﺘﻰ در آﻧﻬـﺎ‬ ‫ﻧﻔﻮذ ﻛﺮده ﺑﻮد و در ﻫﻤﻪى ﻣﻐﺰ و ذﻫﻨﺸﺎن اﺷﺮاب ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬در آن زﻣـﺎن‪ ،‬ﭼﻨـﻴﻦ ﭼﻴـﺰى ﻣﺤﺴـﻮس‬ ‫ﺑﻮد؛ اﻣﺎ اﻣﺮوز ﻧﻴﺴﺖ و ﻳﺎ ﻻاﻗﻞ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻣﻜﺘﺒﻴﺶ وﺟﻮد ﻧﺪارد؛ اﮔﺮﭼﻪ ﺗﻪﻣﺎﻧﺪهﻫﺎﻳﺶ ﺑﺎز ﻫﻢ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‬ ‫و ﻫﻨﻮز زاﻳﻞ ﻧﺸﺪهاﻧﺪ‪ .‬در درﻋﻴﻦﺣﺎل‪ ،‬اﻣﺮوز اﻧﺤﺮاﻓﺎت ﺟﺪﻳﺪى وﺟﻮد دارد‪.‬‬ ‫دﻧﻴﺎ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ اﻧﺤﺮاف ﻣﺎرﻛﺴﻴﺰم‪ ،‬ﻣﻨﺤﺮف ﻧﺸـﺪه اﺳـﺖ؛ ﻗﺒـﻞ از ﻣﺎرﻛﺴـﻴﺰم ﻫـﻢ ﺗﻔﻜـﺮات ﻏﻠـﻂ و‬ ‫اﻧﺤﺮاﻓﻰ و ﺿﺪ اﺳﻼم ﺑﻮده‪ ،‬ﺑﻌﺪ از ﻣﺎرﻛﺴﻴﺰم ﻫﻢ وﺟﻮد دارد و اﻻن ﻫﻢ ﻫﺴﺖ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ ﺗﻔﻜﺮاﺗـﻰ ﻛـﻪ‬ ‫اﻣﺮوز ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪى ﺑﻌﻀﻰ از ﻓﻴﻠﺴﻮﻓﺎن ﻳﺎ ﻓﻴﻠﺴﻮفﻧﻤﺎﻳﺎن اروﭘﺎﻳﻰ در دﻧﻴﺎ ﭘﺨﺶ ﻣﻰﺷـﻮد ‪ -‬ﻛـﻪ اﻟﺒﺘـﻪ‬ ‫ﻧﻤﻰﺧﻮاﻫﻢ اﺳﻢ ﺑﻴﺎورم‪ ،‬ﺗﺎ ﺣﺮف ﻛﻠﻰ ﻣﺎ ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻰ ﻧﺰدﻳﻚ ﻧﺸﻮد ‪ -‬ﺣﻤ‪‬ﺎﻟﺔ اﻟﺤﻄﺐ دﻣﻜﺮاﺳﻰ ﺑﻪ ﻧـﻮع‬ ‫ﺳﻮﺳﻴﺎلدﻣﻜﺮاﺳﻴﻬﺎى ﻏﺮﺑﻰ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻻن در دﻧﻴﺎ ﺗﻔﻜﺮاﺗﻰ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﺟﺎدهﺻﺎفﻛﻦِ ﺗﺴﻠﻂ اﺳﺘﻌﻤﺎرى ﻧﻮع ﺟﺪﻳﺪ اﻣﺮﻳﻜﺎ و اروﭘﺎ ﺑﺮ ﻫﻤـﻪى‬ ‫دﻧﻴﺎﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ اﻳﺠﺎد ﺟﻮاﻣﻊ دﻣﻜﺮاﺗﻴﻚ ﺑﻪ ﺳﺒﻚ ﻏﺮﺑﻰ و ﻫﻤﻴﻦ ﭼﻴﺰى ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ دﻧﻴـﺎ روﻳـﺶ‬ ‫ﺣﺴﺎس اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ در ﺟﻬﺖ اﻳﺠﺎد ﺣﺠﺎب‪ ،‬ﻳﻚ ذره ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻟﺒﺎس اﻓﺮاد اﻳﻦ ﺟﻮاﻣﻊ ﺗﻌﺮض ﺑﺸﻮد‪،‬‬ ‫ﻫﻤﻪى دﻧﻴﺎ را ﻏﻮﻏﺎ ﺑﺮﻣﻰدارد؛ وﻟﻰ اﮔﺮ در ﺟﻬﺖ ﻛﺸﻒ ﺣﺠﺎب‪ ،‬ﺑـﻪ ﻟﺒـﺎس ﻛﺴـﻰ ﺗﻌـﺮض ﺑﺸـﻮد‪،‬‬ ‫ﻳﻚﺻﺪم آن در دﻧﻴﺎ ﻏﻮﻏﺎ ﻧﻤﻰﺷﻮد! اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺘﻰ اﺳﺖ‪ .‬اﻣـﺮوز ﻳﻜـﻰ از ﻧﺸـﺎﻧﻪﻫـﺎى ﺗﻤـﺪن و ﻧﻈـﺎم‬ ‫ﺟﺪﻳﺪى ﻛﻪ دﻧﻴﺎى اﺳﺘﻜﺒﺎر ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻰﺳﺮوﺻﺪا ﺑﺮ ﻫﻤﻪى ﻋﺎﻟﻢ ﺣﺎﻛﻢ ﺑﻜﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ زﻳﺎد ﭘﻴﺶ رﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ اﻣﺮوز ﻫﻢ ﻧﻴﺴﺖ؛ اﻣﺎ اﻣﺮوز ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻳﻚ ﺗﻔﻜﺮ و ﻣﻜﺘـﺐ و اﻳـﺪه و‬ ‫ﻣﺴﻠﻚ در ﻣﻰآﻳﺪ‪ .‬ﻃﺮح »ﺟﺎﻣﻌﻪى ﺑﺎز«‪ ،‬از ﻫﻤﻴﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﺳﺖ‪ .‬اﺻﻼً ﺟﺎﻣﻌﻪى ﺑـﺎز ﻳﻌﻨـﻰ ﭼـﻪ؟ ﭼـﻪ‬

‫‪593‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫ﭼﻴﺰى ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﺑﺎز ﻣﻰﻛﻨﺪ و ﭼﻪ ﭼﻴﺰى اﮔﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﻪ دﻳﮕﺮ ﺟﺎﻣﻌـﻪى ﺑـﺎز ﻧﻴﺴـﺖ و ﻓﺎﻳـﺪهﻳـﻰ‬ ‫ﻧﺪارد؛ وﻟﻮ ﻫﺰار ﻧﺸﺎﻧﻪى دﻣﻜﺮاﺳﻰ ﻫﻢ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؟ اﻳﻨﻬﺎ ﺗﻔﻜﺮات اﻧﺤﺮاﻓﻰ و ﻏﻠﻄﻰ اﺳﺖ ﻛـﻪ‬ ‫اﻣﺮوز در دﻧﻴﺎ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻣﻦ ﻓﻌﻼً ﻧﻤﻰﺧﻮاﻫﻢ وارد اﻳﻦ ﺑﺤﺚ ﺑﺸﻮم ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻳﻨﻬـﺎ ﭼـﻪ‬ ‫ﻛﺎر ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﺟﻤﺎﻻً‪ ،‬ﺟﻮان داﻧﺸﺠﻮ‪ ،‬در ﻣﻌﺮض ﻫﺠﻮم اﻳﻦ ﺗﻔﻜﺮات ‪ -‬از اﻧﻮاع و اﻗﺴﺎﻣﺶ ‪ -‬اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺸﻜﻞ ﺳﻮم‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺸﻜﻞ ﻣﺪركﮔﺮاﻳﻰ و ﺗﻮﺟﻪ واﻓﺮ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﻰ ﻣﺎد‪‬ى و اﺿـﻐﺎث و اﺣـﻼم ﺟـﻮاﻧﻰ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﻮزهﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﺳﻨﺘﻰ ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰى ﻧﻴﺴﺖ ‪ -‬اﮔﺮﭼﻪ ﮔﺎﻫﻰ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻋﺎرﺿﻰ ﻫﺴﺖ ‪ -‬اﻣﺎ‬ ‫ﺟﻮان داﻧﺸﺠﻮ ﻛﻪ ﻛﺎرش ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻋﻠﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﻤﺖ ﻛﺸﺎﻧﺪه و راﻧﺪه ﺷﺪه ﻛﻪ ﺑﻪ ﻓﻜﺮ آﻳﻨـﺪه و‬ ‫دﻛﺎن آﻳﻨﺪه و ﻛﺎر آﻳﻨﺪه و ﭘﻮل و اﻳﻦﻛﻪ ﻛـﺪام رﺷـﺘﻪ‪ ،‬ﭘ‪‬ﺮدرآﻣـﺪﺗﺮ اﺳـﺖ و ﻛـﺪام رﺷـﺘﻪ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻴﻬـﺎى‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮى ﺑﻪ آدم ﻣﻰدﻫﺪ‪ ،‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻫﻢ ﻣﺸﻜﻞ ﺑﺰرﮔﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﺑﻪ ﻓﻜﺮش ﺑﻮد؛ ﭼﻮن ﺑـﻪ ﻋﻠـﻢ‬ ‫ﻟﻄﻤﻪ ﻣﻰﺧﻮرد‪.‬‬ ‫ﻣﺸﻜﻞ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻣﺸﻜﻞ آﻟﺖ دﺳﺖ ﺟﺮﻳﺎﻧﺎت ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺷﺪن و ﺳﻴﺎﺳـﻴﻜﺎرى در داﻧﺸـﮕﺎه اﺳـﺖ‪ .‬ﮔـﺎﻫﻰ‬ ‫اوﻗﺎت‪ ،‬داﻧﺸﺠﻮ ﺧﻮدش ﻫﻴﭻ اﻳﺪه و اﻧﮕﻴﺰهى ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺧﺎﺻﻰ ﻧﺪارد؛ اﻣﺎ آﻟﺖ دﺳـﺖ ﻳـﻚ ﺟﺮﻳـﺎن و‬ ‫ﻳﻚ ﮔﺮوه ﺳﻴﺎﺳﻴﻜﺎر ﻗﺮار ﻣﻰﮔﻴﺮد ﻛﻪ آﻧﻬﺎ از او‪ ،‬ﭼﻤﺎق ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ و ﺑﻪ ﺳﺮ ﻫﺮ ﻛﺴﻰ ﻛـﻪ ﻣـﻰﺧﻮاﻫﻨـﺪ‪،‬‬ ‫ﻣﻰزﻧﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻫﻢ ﻳﻚ ﻣﺸﻜﻞ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺰرگ و ﺣﺴﺎس اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪594‬‬

‫ﻣﺸﻜﻞ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻣﺸﻜﻞ اﺑﻬﺎم در ﺟﺮﻳﺎﻧﺎت و ﻋﻤﻠﻜﺮدﻫﺎﺳﺖ‪ .‬داﻧﺸﺠﻮ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻃﺒﻴﻌﻰ روﺷﻨﻔﻜﺮ اﺳـﺖ؛‬ ‫ﻳﻌﻨﻰ ﺟﺰو ﮔﺮوﻫﻬﺎى روﺷﻨﻔﻜﺮ ﻗﻬﺮى اﺳﺖ و ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ اوﺿـﺎع ﺟـﺎرى ﻛﺸـﻮر‪ ،‬ﺻـﺎﺣﺐ ﻧﻈـﺮ و‬ ‫ﺻﺎﺣﺐ ﻓﻜﺮ و ﺻﺎﺣﺐ ﻋﻘﻴﺪه اﺳﺖ و ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮ ﺑﻜﻨﺪ‪ .‬داﻧﺸﺠﻮ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳـﻦ ﻗـﺎﻧﻊ ﻧﻴﺴـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ ﻣﺎ اﻳﻦﻃﻮر ﺗﺸﺨﻴﺺ دادهاﻳﻢ و ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻋﻤﻞ ﺑﻜﻨﻴﻢ‪ .‬داﻧﺴﺘﻦ و اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮ او‪ ،‬ﺑـﺎ ﺗﻌﺒـﺪ ﻫـﻢ‬ ‫ﻣﻨﺎﻓﺎت ﻧﺪارد‪ .‬ﺗﻌﺒﺪ ﻫﻢ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ دﻟﺶ ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ وﺟﻪ اﻳﻦ ﻛﺎرى را ﻛﻪ ﺑـﻪ آن ﺗﻌﺒـﺪ ﻛـﺮده اﺳـﺖ‪،‬‬ ‫ﺑﺪاﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻧﺪاﻧﺴﺖ‪ ،‬ﺗﺪرﻳﺠﺎً دﭼﺎر ﺷﺒﻬﻪ و اﺑﻬﺎم ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ اﺑﻬﺎم‪ ،‬او را ﺣﺘّـﻰ در ﻧﻔـﺲ ﺗﻌﺒـﺪ ﻫـﻢ‬ ‫ﺗﻀﻌﻴﻒ ﻣﻰﻛﻨﺪ و ﺗﻌﺒﺪش رﻓﺘﻪرﻓﺘﻪ ﺿﻌﻴﻒ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﭘﺲ‪ ،‬ﻳﻜﻰ از ﻣﺸـﻜﻼت داﻧﺸـﺠﻮ‪ ،‬اﻳـﻦ اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‪ ،‬ﭼﻮن ﻏﺎﻟﺒﺎً از ﺟﺮﻳﺎﻧﺎت ﻫﻢ ﺑﻰﺧﺒﺮﻧﺪ و از ﺑﻄﻮن ﻛﺎرﻫﺎ اﻃﻼع ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺧﺒـﺮى در‬ ‫رادﻳﻮ ﻳﺎ در روزﻧﺎﻣﻪ ﭘﺨﺶ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ذﻫﻨﺸﺎن ﺷﺮوع ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ در ﺻﻮرﺗﻰ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻣـﺆﺛﺮ‬ ‫ﺧﺎرﺟﻰ ﻫﻢ ﻧﺒﺎﺷﺪ؛ اﮔﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻛﻪ دﻳﮕﺮ واوﻳﻼﺳﺖ!‬

‫‪ .1‬ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﻧﻘﺶ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫و ﺑﺎﻻﺧﺮه‪ ،‬آن ﻣﺸﻜﻠﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺑﻌﻀﻴﻬﺎ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ اﺳـﺖ‪ ،‬ﻣﺸـﻜﻞ ﺑـﻰﻫـﻮﻳﺘﻰ و ﻋـﺪم‬ ‫درك رﺳﺎﻟﺖ واﻗﻌﻰ در ﻗﺒﺎل ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬در ﻗﺒﺎل ﺧـﻮدش و در ﻗﺒـﺎل ﺗـﺎرﻳﺦ و آﻳﻨـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬داﻧﺸـﺠﻮ‪،‬‬ ‫ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً ﻧﻤﻰداﻧﺪ ﻛﻪ ﭼﻪﻛﺎره اﺳﺖ‪ .‬او ﻧﻤﻰداﻧﺪ ﻛﻪ اﻻن ﭼﻪﻛﺎره اﺳﺖ و در آﻳﻨﺪه ﭼـﻪ ﻧﻘﺸـﻰ ﺧﻮاﻫـﺪ‬ ‫داﺷﺖ؛ ﻣﺜﻞ ﻛﺎﺳﺒﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻧﺎن و ﻧﺎم ﻣﻰدود و زﻧﺪﮔﻰ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ‪ ،‬رﺳﺎﻟﺖ ﺣﻘﻴﻘـﻰ‬ ‫داﻧﺸﺠﻮ‪ ،‬ﺑﺮاى ﺧﻮد او درﺳﺖ روﺷﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﻣﺸﻜﻼت داﻧﺸﺠﻮﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺨﺸﻰ از اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻼت را ﮔﻔﺘﻴﻢ؛ اﻣﺎ ﻳﻘﻴﻨﺎً ﺑﻴﺶ از اﻳﻨﻬﺎﺳـﺖ و ﻣﺴـﺎﺋﻞ و ﻣﺸـﻜﻼت دﻳﮕـﺮ و رﻳـﺰه‬ ‫ﻛﺎرﻳﻬﺎى ﻓﺮاواﻧﻰ ﻧﻴﺰ وﺟﻮد دارد‪ :‬ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن اﺳﺘﺎد و داﻧﺸﺠﻮ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮ و داﻧﺸـﺠﻮ‪ ،‬ﮔﺮوﻫﻬـﺎى‬ ‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ‪ ،‬ﺗﻌﺎرض ﺑﻴﻦ داﻧﺸﺠﻮى ﺑﻰدﻳﻦ و داﻧﺸﺠﻮى ﺑﺎ دﻳﻦ‪ ،‬ﺣﺘّﻰ ﺗﻌـﺎرض ﺑـﻴﻦ ﺧـﻮد‬ ‫دﻳﻨﺪارﻫﺎ و اﻧﻮاع و اﻗﺴﺎم ﻣﺸﻜﻼت دﻳﮕﺮى ﻛﻪ وﺟﻮد دارد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺟﻨﮓ ﺑﺎ ﺟﻤﻮد ﻳﻚ ﺟﻨﮓ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ اﺳﺖ‬

‫ﭘﺮﺳﺶ‪ :‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎى ﻣﺎ‪ ،‬ﺟﻮ‪ ‬ﺟﻤﻮد و ﺗﺤﺠ‪‬ﺮ در ﺣﻮزهى ﻋﻠﻢ و ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻧـﺎب‬ ‫اﺳﻼﻣﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺷﻤﺎ اﻳﻦ ﺟﻮ‪ ‬ﺟﻤﻮد را ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻰﺗﻮان از ﺑﻴﻦ ﺑﺮد؟‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﻣﻄﻠﺐ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ و ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟ‪‬ﻬﻰ اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻦ در اﻳﻦﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﺰرﮔﺘـﺮﻳﻦ ﻣﺸـﻜﻞ ﻣـﺎ ﺑﺎﺷـﺪ‪،‬‬ ‫ﺗﺮدﻳﺪ دارم؛ اﻣﺎ ﺑﻼﺷﻚ ﺟﻤﻮد و ﺗﺤﺠ‪‬ﺮ ﻫﺮﺟﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﺸﻜﻞ اﺳﺖ و راه از ﺑﻴﻦ ﺑﺮدﻧﺶ ﻫـﻢ اﻳـﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ‪ -‬ﻛﻪ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ‪ -‬ﻫﺮﭼﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﻪ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻓﻜـﺮى ﺧﻮدﺗـﺎن در زﻣﻴﻨـﻪى داﻧـﺶ و‬ ‫ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺑﻴﻔﺰاﻳﻴﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ از ﺷـﻤﺎ‪ ،‬وﻗﺘـﻰ ﻛـﻪ اﻫـﻞ داﻧـﺶ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨـﮓ‪ ،‬ﻓﺮزاﻧﮕـﻰ‪ ،‬روﺷـﻨﻔﻜﺮى و‬ ‫ﻓﺮﻫﻴﺨﺘﮕﻰ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ اﻳﻦ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ را در ﻋﻤﻞ ﮔﺴﺘﺮش دﻫﺪ؛ ﻳﻌﻨﻰ درﺳﺖ ﻧﻘﻄـﻪى ﻣﻘﺎﺑـﻞ ﺟـﻮ‪‬‬ ‫ﺟﻤﻮد و ﺗﺤﺠ‪‬ﺮ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ ﺑﺎ ﺟﻤﻮد ﺑﺠﻨﮕﻴﻢ‪ ،‬ﺟﻨﮓ ﺑﺎ ﺟﻤﻮد اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ اﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﺟﻨﮓ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﺟﻨـﮓ ﺑـﺎ‬ ‫ﺟﻤﻮد‪ ،‬ﺟﻨﮓ ﺷﻤﺸﻴﺮى ﻧﻴﺴﺖ؛ ﭼﻮن از ﻣﻘﻮﻟﻪى ﻓﺮﻫﻨﮓ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺤﺠ‪‬ﺮ و ﺟﻤﻮد ﻫـﻢ ﻧـﻮﻋﻰ ﻓﺮﻫﻨـﮓ‬ ‫اﺳﺖ؛ ﻣﻨﺘﻬﺎ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺴﺘﻪ! ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﺑﺎ روﺷﻬﺎى ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﺑﺎ آن ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﻛـﺮد‪ .‬ﺑـﻪ ﻧﻈـﺮ ﻣـﻦ‪ ،‬داﻧﺸـﺠﻮﻳﺎن‬ ‫ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻣﺆﺛّﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار اﻋﻀﺎى ﺷﻮراى ﻣﺮﻛﺰى ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن وﻟﻰ ﻓﻘﻴﻪ در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎى ﻛﺸﻮر و ﻣﺴﺆوﻻن دﻓﺎﺗﺮ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻰ‪69/7/8 -‬‬ ‫‪ -2‬ﺟﻠﺴﻪى ﭘﺮﺳﺶ و ﭘﺎﺳﺦ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن در داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان‪77/2/22 -‬‬

‫‪595‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫* ﻋﻤﺪهﺗﺮﻳﻦ وﻇﺎﻳﻒ ﺟﻮاﻧﺎن و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫ﭘﺮﺳﺶ‪ :‬ﻋﻤﺪهﺗﺮﻳﻦ وﻇﻴﻔﻪى ﺟﻮاﻧﺎن ﺣﺰباﻟّﻠﻬﻰ و اﻧﻘﻼﺑﻰ ﭼﻴﺴﺖ؟‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ‪ ،‬ﺟﻮاﻧﺎن اﻧﻘﻼﺑﻰ داﻧﺸﮕﺎه ‪ -‬ﭼﻮن ﺑﺤﺚ داﻧﺸـﺠﻮ را دارﻳـﻢ ‪ -‬ﺳـﻌﻰ ﻛﻨﻨـﺪ ﺧـﻮب‬ ‫درس ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ؛ ﺧﻮب ﻓﻜﺮ و ﻣﻌﺮﻓﺘﺸﺎن را ﺑﺎﻻ ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ .‬ﺳﻌﻰ ﻛﻨﻨﺪ در ﻣﺤـﻴﻂ ﺧﻮدﺷـﺎن اﺛـﺮ ﺑﮕﺬارﻧـﺪ؛‬ ‫ﻓﻌﺎل ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﻣﻨﻔﻌﻞ؛ روى ﻣﺤﻴﻂ ﺧﻮدﺷﺎن‪ ،‬اﺛﺮ ﻓﻜﺮى و رواﻧﻰ ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﺷـﺪﻧﻰ اﺳـﺖ‪ .‬ﻳـﻚ‬ ‫ﺟﻮان ﮔﺎﻫﻰ اوﻗﺎت ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ﭘﻴﺮاﻣﻮﻧﻰ ﺧﻮدش را ‪ -‬ﻛﻼس را‪ ،‬اﺳﺘﺎد را و ﺣﺘّـﻰ داﻧﺸـﮕﺎه‬ ‫را ‪ -‬زﻳﺮ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﻣﻌﻨﻮى ﺧﻮدش ﻗﺮار دﻫﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺎ ﺳﻴﺎﺳﻴﻜﺎرى ﺑﻪدﺳﺖ ﻧﻤﻰآﻳـﺪ؛ ﺑـﺎ‬ ‫ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﻰآﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺻﻔﺎ ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﻰآﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﺤﻜﺎم راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺧﺪا ﺑﻪدﺳﺖ ﻣـﻰآﻳـﺪ‪ .‬ﻋﺰﻳـﺰان‬ ‫ﻣﻦ! راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺧﺪا را ﺟﺪ‪‬ى ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺟﻮاﻧﻴﺪ؛ ﺑﻪ آن اﻫﻤﻴﺖ ﺑﺪﻫﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﺪا ﺣـﺮف ﺑﺰﻧﻴـﺪ‪ ،‬از ﺧـﺪا‬ ‫ﺑﺨﻮاﻫﻴﺪ‪ .‬ﻣﻨﺎﺟﺎت‪ ،‬ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﻧﻤﺎز ﺑﺎ ﺣﺎل و ﺑﺎ ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ‪ ،‬ﺑﺮاى ﺷﻤﺎ ﺧﻴﻠﻰ ﻻزم اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺒﺎدا اﻳﻨﻬﺎ را ﺑﻪ ﺣﺎﺷﻴﻪ‬ ‫ﺑﺮاﻧﻴﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺟﻮان داﻧﺸﺠﻮ و ﭼﺮب و ﺷﻴﺮﻳﻦ دﻧﻴﺎ‬ ‫‪596‬‬

‫ﻣﺴﺄﻟﻪى دﻧﻴﺎﻃﻠﺒﻰ ﻛﻪ ﻣﻦ اﻳﻦ ﻫﻤﻪ روﻳﺶ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻣﻰﻛﻨﻢ ‪ -‬و ﻣﺘﺄﺳ‪‬ﻔﺎﻧﻪ ﻫﺮ وﻗﺖ اﻧﺴـﺎن راﺟـﻊ ﺑـﻪ آن‬ ‫ﺣﺮف ﻣﻰزﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻌﻀﻴﻬﺎ را ﻣﻰﮔﺰد و ﻧﺎراﺣﺖ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ ‪ -‬ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬دﻧﻴﺎﻃﻠﺒﻰ ﻳﻚ ﻟﻐﺰﺷﮕﺎه‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻣﺮزى ﻫﻢ ﻧﻤﻰﺷﻨﺎﺳﺪ اﻟّﺎ ﺗﻘﻮا‪ ،‬ﻳﺎ ﻳﻚ ﻧﻈﺎرت ﻗﺮص و ﻣﺤﻜﻢ ﻛﻪ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻧﺎﭼـﺎر ﺑﺎﺷـﻨﺪ‬ ‫ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻰ را رﻋﺎﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺗﺎزه آﻧﻬﺎ ﻫﻢ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ از ﻃﺮق ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻰ و ﻗﺎﭼـﺎق‪ ،‬ﻛﺎرﻫـﺎى ﺧـﻼف‬ ‫ﺑﻜﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ در ﭘﻨﺞ‪ ،‬ﺷﺶ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از اﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺮاى ﻳﻚ ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪى داﻧﺸـﺠﻮﻳﻰ ﭘﻴـﺎم دادم؛ ﭼـﻮن آﻧﻬـﺎ‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎﻧﻰ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻳﻮاشﻳﻮاش وارد ﺗﺸﻜﻴﻼت دوﻟﺘﻰ ﻣﻰﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﮔﻔﺘﻢ ﻣﻮاﻇﺐ ﺑﺎﺷـﻴﺪ‬ ‫ﭼﺮب و ﺷﻴﺮﻳﻦ دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ﺧﻮدش ﻣﺘﻮﺟ‪‬ﻪ ﻧﻜﻨﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ ﻳﻚ ﺟﻮان داﻧﺸﺠﻮ ﻣﻰﺗﻮاﻧـﺪ در ﻣﻌـﺮض‬ ‫ﭼﻨﻴﻦ ﻟﻐﺰﺷﻰ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد؛‬

‫‪2‬‬

‫‪ -1‬ﺟﻠﺴﻪى ﭘﺮﺳﺶ و ﭘﺎﺳﺦ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن در داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان‪77/2/22 -‬‬ ‫‪ -2‬ﺟﻠﺴﻪى ﭘﺮﺳﺶ و ﭘﺎﺳﺦ ﺑﺎ ﻣﺪﻳﺮان ﻣﺴﺆول و ﺳﺮدﺑﻴﺮان ﻧﺸﺮﻳﺎت داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ‪77/12/4 -‬‬

‫‪ .1‬ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﻧﻘﺶ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫* ﺗﺎ ﻧﺴﻞ ﺟﻮان ﺑﺎ اﻋﺘﻘﺎدات ﺻﺤﻴﺢ وارد ﻣﻴﺪان ﻧﺸﻮد ﻫﻨﺮ اﻋﺘﻼي ﻻزم را ﭘﻴﺪا ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‬

‫ﭘﺮﺳﺶ‪ :‬ﻫﻤﻪى ﻣﺎ واﻗﻒ ﻫﺴﺘﻴﻢ ﻛﻪ داﻧﺸﺠﻮ ﺑﻪ آﻣﻮزش و ﺗﺠﺮﺑـﻪ ﻧﻴـﺎز دارد‪ .‬در ﻛـﺎر او‪ ،‬زﻣـﻴﻦ‬ ‫ﺧﻮردن و رﻓﻊ اﺷﻜﺎﻻت ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻰ ﺑﺮﺳﺪ؛ وﻟﻰ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﻣـﺎ داﻧﺸـﺠﻮﻳﺎن ﺗﺌـﺎﺗﺮ و ﻛـﻼًّ‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻫﻨﺮ‪ ،‬ﺑﺎ ﻳﻜﺴﺮى ﻣﺸﻜﻼت و ﻣﻮاﻧﻊ روﺑﻪرو ﻫﺴﺘﻴﻢ؛ در ﻣﺴﻴﺮ اﻳﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻫﻢ ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ‬ ‫از ﺧﻴﻠﻰ ﭼﻴﺰﻫﺎ ﺑﻬﺮهﻣﻨﺪ ﺑﺸﻮﻳﻢ‪ .‬ﻋﺪم آﻣﻮزش ﺻﺤﻴﺢ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻮردﻫﺎى ﺳﻠﻴﻘﻪاى‪ ،‬ارزش ﻧﻨﻬـﺎدن ﺑـﻪ‬ ‫ﻛﺎرﻫﺎى داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ‪ ،‬ﻋﺪم وﺟﻮد اﻣﻜﺎﻧﺎت ‪ -‬ﻣﺜﻞ ﻧﺪاﺷـﺘﻦ ﻣﻜـﺎن ﺗﻤـﺮﻳﻦ‪ ،‬ﻳـﺎ ﻣـﺘﻦ ﻧﻤﺎﻳﺸـﻰ ‪-‬‬ ‫ﺧﻼﺻﻪى ﻣﺸﻜﻼﺗﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻦ ﻓﻬﺮﺳﺖوار آﻧﻬﺎ را ﻋﺮض ﻛﺮدم‪ .‬ﻣﺎ ﻧﻴﺎز زﻳﺎدى دارﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﺮاى‬ ‫ارﺗﻘﺎء ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﺧﻮدﻣﺎن و ﺑﺮاى اﻳﻦﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ ﺣﺮﻓﻰ ﺑﺮاى ﮔﻔﺘﻦ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ و ﻧﻮآورى ﻛﻨـﻴﻢ‪،‬‬ ‫ﻣﺜﻞ ﻳﻚ داﻧﺸﺠﻮى ﭘﺰﺷﻜﻰ اﺑﺰار ﻛﺎر ﺑﺮاﻳﻤﺎن ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﻮد؛ ﻣﺎ ﻫﻢ ﺑﺎﻻﺧﺮه ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﻨـﻴﻢ‪ ،‬ﻣـﺎ ﻫـﻢ‬ ‫اﺷﺘﺒﺎه ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﺎ ﻫﻢ ﻛﺎرﻣﺎن را اﺻﻼح ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺧﻮاﺳﺘﻢ ﺑﺒﻴﻨﻢ ﻧﻈﺮ ﺣﻀﺮتﻋﺎﻟﻰ در ﻣﻮرد رﻓـﻊ اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﺸﻜﻼت ﭼﻴﺴﺖ و ﭼﻪ راﻫﻜﺎرﻫﺎﻳﻰ را ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻣﻰداﻧﻴﺪ؟‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﻣﻦ ﻓﻜﺮش را ﻧﻜﺮدهام ﻛﻪ ﺑﺮاى ﻛﻤﻚ ﺑﻪ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻫﻨﺮ ﭼﻪ ﻛـﺎر ﻣـﻰﺷـﻮد ﻛـﺮد‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ ﻣـﻦ‬ ‫ﻋﻘﻴﺪهام اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در زﻣﻴﻨﻪى ﻫﻨﺮ ‪ -‬ﺑﺨﺼﻮص ﻫﻨﺮﻫﺎى ﻧﻤﺎﻳﺸﻰ ‪ -‬ﻣﺎ واﻗﻌﺎً ﺧﻴﻠﻰ ﻧﻴـﺎز دارﻳـﻢ‪ .‬از‬ ‫ﻃﺮﻓﻰ ﻫﻢ آدم ﻣﻰﺑﻴﻨﺪ ﻛﻪ ﺣﻘّﺎً و اﻧﺼﺎﻓﺎً اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎى ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮﺑﻰ ﻫﺴﺖ؛ ﭼﻪ در زﻣﻴﻨﻪى ﺑﺎزﻳﮕﺮى‪ ،‬و‬ ‫ﭼﻪ در زﻣﻴﻨﻪى ﻛﺎرﮔﺮداﻧﻰ؛ ﻫﻤﻪاش ﻫﻢ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ دوران اﻧﻘﻼب اﺳﺖ؛ ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﻗﺒـﻞ از اﻧﻘـﻼب‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﺧﻴﻠﻰ ﻫﻢ ﺑﺎ ﺳﻴﻨﻤﺎ ارﺗﺒﺎﻃﻰ ﻧﺪارم؛ ﻣﻤﻜﻦ اﺳـﺖ ﻧﻤﺎﻳﺸـﻬﺎﻳﻰ را ﻛـﻪ از ﺗﻠﻮﻳﺰﻳـﻮن ﭘﺨـﺶ‬ ‫ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﻳﺎ ﭼﻴﺰى وراى اﻳﻦ را ﻳﻚ وﻗﺖ ﻓﺮﺻﺖ ﻛﻨﻢ ﺑﺒﻴﻨﻢ؛ اﻣﺎ در ﻫﻤـﺎن ﺣـﺪ‪‬ى ﻛـﻪ ﻣـﻦ دﻳـﺪهام‪،‬‬ ‫ﻣﻰﺗﻮاﻧﻢ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺎزﻳﮕﺮان ﺳﻴﻨﻤﺎﻳﻰِ ﺧﻮبِ ﺑﻌﺪ از اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻧﺴﺒﺖ اﻳﻦﻃﻮر اﻓﺮاد در‬ ‫ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼب اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ از آن وﻗﺖ ﻫﻢ ﺑﺎزﻳﮕﺮان ﺧﻴﻠﻰ ﺧﻮﺑﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﻳﻨﻬﺎ ﻧﺴﺒﺘﺸـﺎن ﺑﻴﺸـﺘﺮ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬اﺳﺘﻌﺪاد را ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﺪ؛ ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻓﻀﺎ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ اﻳـﻦ اﻓـﺮاد را رﺷـﺪ دﻫـﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺮﻳﺎل »ﻣﺮدان آﻧﺠﻠﺲ« ﻛﻪ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﭘﺨﺶ ﻣﻰﻛﺮد‪ ،‬ﻛﺎرﮔﺮداﻧﻴﺶ ﺧﻴﻠﻰ دﺷﻮار اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻛﺎر‪ ،‬ﻛﺎر ﺧﻴﻠﻰ ﺑﺰرﮔﻰ اﺳﺖ؛ واﻗﻌﺎً ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻓﻴﻠﻤﻬﺎى ﻣﻌﺮوف و ﺑﺰرگ دﻧﻴﺎﺳﺖ و از اﻳـﻦ‬ ‫ﺳﺮﻳﺎﻟﻬﺎى ﻣﻌﻤﻮﻟﻰ ﻛﻪ ﻣﺎ دﻳﺪهاﻳﻢ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﺧﻴﻠﻰ ﻣﻬـﻢ اﺳـﺖ؛ اﻳـﻦ ﻧﺸـﺎن‬ ‫ﻣﻰدﻫﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ اﻳﻦ ﻫﻨﺮ را دارﻳﻢ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻓﻴﻠﻢ ﻓﻘـﻂ ﺑـﺎزﻳﮕﺮى و ﻛـﺎرﮔﺮداﻧﻰ ﻧﻴﺴـﺖ؛ ﻣﺴـﻠّﻤﺎً ﭼﻴﺰﻫـﺎى‬

‫‪597‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫دﻳﮕﺮى ﻫﻢ در ﻓﻴﻠﻢ وﺟﻮد دارد؛ اﻣﺎ ﺑﺎﻻﺧﺮه در ﻫﻤﻴﻦ زﻣﻴﻨﻪﻫﺎ اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎى ﺧﻴﻠـﻰ ﺧـﻮﺑﻰ ﻫﺴـﺖ و‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻢ ﭘﺮورش ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺎ ﺷﻤﺎ ﻧﺴﻞ ﺟﻮان ﻧﻮ‪ ،‬ﺑﺎ اﻋﺘﻘﺎدات ﺻﺤﻴﺢ‪ ،‬ﺑﺎ دﻳﺪ ﺻﺤﻴﺢ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺬاق دﻳﻨﻰ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣـﻞ وارد ﻣﻴـﺪان‬ ‫اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ ﻧﺸﻮﻳﺪ‪ ،‬ﻫﻨﺮ ﻧﻤﺎﻳﺶ ‪ -‬ﭼﻪ ﺳﻴﻨﻤﺎ‪ ،‬ﭼﻪ ﺗﺌﺎﺗﺮ ‪ -‬آن اﻋﺘﻼى ﻻزم را در ﻛﺸـﻮر ﭘﻴـﺪا ﻧﺨﻮاﻫـﺪ‬ ‫ﻛﺮد‪ .‬ﺗﺎ ﻣﺎداﻣﻰ ﻛﻪ ﻛﺎرﮔﺮدان ﻣﺎ‪ ،‬ﻳﺎ ﻧﻤﺎﻳﺸﻨﺎﻣﻪﻧﻮﻳﺲ ﻣﺎ‪ ،‬ﺣﺘّﻰ ﺳﻌﻰ ﻣـﻰﻛﻨـﺪ ژﺳـﺘﻬﺎ و ﺣﺮﻛـﺎت اﻳـﻦ‬ ‫ﺷﺨﺼﻴﺘﻬﺎ ‪ -‬و ﺑﻪ ﻗﻮل ﺷﻤﺎ ﭘﺮﺳﻮﻧﺎژﻫﺎ ‪ -‬را ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻓﻴﻠﻤﻬﺎى ﻏﺮﺑﻰ در ﺑﻴﺎورد‪ ،‬ﻣﺎ ﺑﻪﺟﺎﻳﻰ ﻧﻤﻰرﺳﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ در ﺑﻌﻀﻰ از ﻫﻤﻴﻦ ﻓﻴﻠﻤﻬﺎى ﻣﺎ ﻛﻪ ﻣﺘﻌﻠّﻖ ﺑﻪ ﻫﻤـﺎن اﻓـﺮادى اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺧﻴﻠـﻰ ﺑـﺎ ﺗﻔﻜـﺮات‬ ‫اﻧﻘﻼﺑﻰ و اﺳﻼﻣﻰ آﺷﻨﺎ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺗﻘﻠﻴﺪ دﻳﺪه ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﻣﻦ ﺑﻪ ﺑﻌﻀﻰ از ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨـﻪﻫـﺎ‬ ‫ﻓﻌ‪‬ﺎل ﺑﻮدهاﻧﺪ و ﺑﺎرﻫﺎ ﺑﻪ اﻳﻦﺟﺎ آﻣﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻪام ﻛـﻪ ﺗﻌﺒﻴـﺮات‪ ،‬ﻛﻠﻤـﺎت‪ ،‬ﺗﻘﻠﻴـﺪﻫﺎ و ﮔﺮﺗـﻪﺑﺮدارﻳﻬـﺎى‬ ‫ﺑﻰﻣﺰه‪ ،‬ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آﻧﻬﺎﺳﺖ‪ .‬ﺗﺎ ﻣﺎداﻣﻰ ﻛﻪ ﻣﺎ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻧﺸﻮﻳﻢ و ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺬاق دﻳﻨﻰ و اﺳﻼﻣﻰ و ﺳـﻨّﺖ و‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮓ اﻳﺮاﻧﻰ را در ﻛﺎر ﺧﻮدﻣﺎن وارد ﻧﻜﻨﻴﻢ‪ ،‬راه ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻰ ﻧﻤﻰﺑﺮﻳﻢ؛ اﻳﻦ اﻋﺘﻘﺎد ﻣﻦ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﻣﻌﺘﻘﺪم ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ اﻣﻜﺎﻧﺎت ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﺣﺴﺎس ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻫﻨﺮ‪ ،‬ﻋﻤﻮﻣﻴـﺖ‪ ‬اﺣﺴـﺎس ﻧﻴـﺎز ﺑـﻪ‬ ‫داﻧﺸﻜﺪهى ﭘﺰﺷﻜﻰ را ﻧﺪارد؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻫﻤﻪ اﺣﺴﺎس ﻧﻤﻰﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﻨﺮ ﻧﻴﺎز ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﺮدانِ ﺧﻮب‬ ‫ﻧﻴﺎز ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺎزﻳﮕﺮِ ﺧﻮب ﻧﻴﺎز ﻫﺴﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﻳﻚ ﻣﺸﻜﻞ ﻣﺎﺳـﺖ؛ ﻓﻌـﻼً ﺑﺎﻳـﺪ ﻣـﺪ‪‬ﺗﻰ‪ ،‬ﺷـﻤﺎ ﻛـﻪ‬ ‫‪598‬‬

‫ﻧﺴﻠﻬﺎى ﺟﻠﻮﺗﺮ ﻫﺴـﺘﻴﺪ‪ ،‬ﻳـﻚ ﺧـﺮده ﺻـﺒﺮ ﻛﻨﻴـﺪ‪ ،‬ﺧـﻮن دل ﺑﺨﻮرﻳـﺪ‪ ،‬ﺗـﺎ انﺷـﺎءاﻟﻠَّﻪ ﺑﻠﻜـﻪ ﺑﻌـﺪﻫﺎ‬ ‫ﻳﻮاشﻳﻮاش اﻓﺮاد آﺷﻨﺎ ﺷﻮﻧﺪ و وﺿﻊ داﻧﺸﻜﺪهى ﺷﻤﺎ و ﺳﺎﻳﺮ داﻧﺸﻜﺪهﻫﺎى ﻫﻨﺮ ﻫﻢ انﺷـﺎءاﻟﻠَّﻪ ﺑﻬﺘـﺮ‬ ‫ﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* رﺳﺎﻟﺖ اﻣﺮوز داﻧﺸﮕﺎﻫﻴﺎن‬

‫اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬ﺟﻬﺘﮕﻴﺮى داﻧﺸﮕﺎه را ﻳﻜﺴﺮه دﮔﺮﮔﻮن ﻛﺮد و ﺧﻮدﺑﺎورى‪ ،‬و اﺑﺘﻜـﺎر‪ ،‬و اﺳـﺘﻘﻼل‪ ،‬و‬ ‫ﭘﺎﻳﺒﻨﺪى ﺑﻪ ارزﺷﻬﺎى اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬و ﺟﻬﺎد ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬و آزادى از اﺳﺎرت و ﺗﺒﻌﻴﺖ‪ ،‬را ﺟﻬﺖ اﺻﻠﻰ آن ﻗـﺮار‬ ‫داد‪.‬‬ ‫اﻣﺮوز رﺳﺎﻟﺖ اول داﻧﺸﮕﺎﻫﻴﺎن‪ ،‬ﺣﻔﻆ اﻳﻦ ﺟﻬﺘﮕﻴﺮى و ﺗﻼش ﺑﺮاى ﺷﻜﻮﻓﺎ ﺷـﺪن اﺳـﺘﻌﺪاد ﻋﻠﻤـﻰ و‬ ‫ﻓﻜﺮى ﻧﺴﻞ ﺟﻮانِ ﺑﺎﻟﻨﺪهى ﻛﺸﻮر اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﻰ ﻧﺸﺎن داده اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان‪ ،‬داراى ﻇﺮﻓﻴﺖ‬ ‫ﻋﻈﻴﻤﻰ ﺑﺮاى ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ در ﻫﻤﻪى ﻋﺮﺻﻪﻫﺎى زﻧﺪﮔﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﮔﺎم ﺑﻠﻨـﺪ اﻧﻘـﻼب‪ ،‬در اﻳـﻦ راه ﻃـﻮﻻﻧﻰ‪،‬‬ ‫‪ -1‬ﺟﻠﺴﻪى ﭘﺮﺳﺶ و ﭘﺎﺳﺦ ﺑﺎ ﻣﺪﻳﺮان ﻣﺴﺆول و ﺳﺮدﺑﻴﺮان ﻧﺸﺮﻳﺎت داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ‪77/12/4 -‬‬

‫‪ .1‬ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﻧﻘﺶ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫ﻗﻄﻊ واﺑﺴﺘﮕﻰ و ﺗﺒﻌﻴﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺤﻴﻂ ﻋﻠﻤﻰ ﺑﺎﻳﺪ در ﻋﻴﻦ آنﻛﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﺑﻬـﺮهى ﻣﻤﻜـﻦ را از داﻧـﺶ‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪى ﺟﻬﺎن ﻣﻴﺒﺮد‪ ،‬ﻣﺘﻜﻰ ﺑﻪ ﺧﻮد و ﻣﺒﺘﻜﺮ و ﺧـﻼق و ﻛﺎوﺷـﮕﺮ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻧﻈـﺎم ﺳـﻠﻄﻪى ﺟﻬـﺎﻧﻰ‬ ‫ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻛﻮﺷﻴﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪى ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﺒﻠﻴﻐﻰ ﺧـﻮد‪ ،‬اﺣﺴـﺎس ﺣﻘـﺎرت و ﻧـﺎﺗﻮاﻧﻰ و ﻧﻴـﺎز را در‬ ‫ﻣﻠﺘﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ از ﻗﺎﻓﻠﻪى ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎورى ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﻨـﺪ و آﻧـﺎن را ﻫﻤﻴﺸـﻪ ﻧﻴﺎزﻣﻨـﺪ ﺧـﻮد‬ ‫ﻧﮕﺎﻫﺪارد‪.‬‬ ‫ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻣﻜﺮر اﻣﺎم راﺣﻞ ﺑﺮ اﺳﻼﻣﻰ ﺷﺪن داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﺑﺮاى اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻧﺴﻞ ﺟﻮانِ ﺗﺤﺼﻴﻠﻜﺮدهى ﻛﺸـﻮر‬ ‫از اﻳﻦ اﺣﺴﺎس ﻧﺎﺗﻮاﻧﻰ و ﻧﻴﺎز ﻧﺠﺎت ﻳﺎﺑﺪ و ﺑﻪ ﻧﺠﺎت ﻛﺸﻮر از ﺗﺒﻌﺎت واﺑﺴﺘﮕﻰِ دوران ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻫﻤﺖ‬ ‫ﮔﻤﺎرد‪.‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪى داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ﻛﺸﻮر اﻋﻢ از داﻧﺸﺠﻮ و اﺳﺘﺎد و ﻣﺪﻳﺮان‪ ،‬اﻣﺮوز وﻇﻴﻔﻪى ﺑﺰرﮔﻰ ﺑﺮ دوش دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻧﻘﻼب ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ را در ﻧﺴﻞ ﺟﻮان زﻧـﺪهﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺣﻔـﻆ و ﺗﻘﻮﻳـﺖ اﻳـﻦ اﺣﺴـﺎس‬ ‫ﻣﺒﺎرك‪ ،‬ﻫﻤﺎن وﻇﻴﻔﻪى ﺑﺰرگ و ﺗﺎرﻳﺨﻰ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در ﻋﺮﺻﻪى داﻧﺶ و ﺗﺤﻘﻴﻖ‪ :‬ده ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﺪن ﻛﻤﻴﺖ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ‪ ،‬ﭘﻴﺪاﻳﺶ و ﮔﺴﺘﺮش رﺷﺘﻪﻫﺎى ﻣﺘﻌـﺪد‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ و ﺗﺤﻘﻴﻘﻰ‪ ،‬ﻓﺮاﮔﻴﺮﺷﺪن ﺗﺤﺼﻴﻼت ﻋـﺎﻟﻰ‪ ،‬ﺑـﺮوز اﺳـﺘﻌﺪادﻫﺎى درﺧﺸـﺎن در ﻣﻴـﺪان اﺑﺘﻜـﺎر و‬ ‫اﺧﺘﺮاع از ﺛﻤﺮات ﻫﻤﺎن ﺧﻮدﺑﺎورى و اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻨﻔﺲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻰ ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪى داﻧﺸـﮕﺎﻫﻰ‬ ‫ﺑﺨﺸﻴﺪ‪ .‬در ﻋﺮﺻـﻪﻫـﺎى ﻓﺮﻫﻨﮕـﻰ و دﻳﻨـﻰ و ﺳﻴﺎﺳـﻰ ﻧﻴـﺰ ﺣﻀـﻮر داﻧﺸـﺠﻮﻳﺎن و داﻧﺸـﮕﺎﻫﻴﺎن در‬ ‫ﻓﺮﺻﺘﻬﺎى ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﻰ و ﺟﺎﻧﻔﺸﺎﻧﻰ در ﻣﻴﺪان دﻓﺎع و ﺳﺎزﻧﺪﮔﻰ‪ ،‬و ﭘﺎﻳﺒﻨﺪى ﺑـﻪ آرﻣﺎﻧﻬـﺎى‬ ‫اﺳﻼﻣﻰ و روح ﺻﻔﺎ و ﺗﻌﺒﺪ در ﻗﺸﺮ ﻋﻈﻴﻤﻰ از داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و اﺳﺎﺗﻴﺪ‪ ،‬از آﺛﺎر ﻫﻤﺎن ﺟﻬﺘﮕﻴﺮى اﻧﻘﻼﺑﻰ‬ ‫و ﻣﺤﺼﻮل درس ﺟﺎودان اﻣﺎم ﺑﺰرﮔﻮار اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻧﻴﺎز زﻣﺎن‬

‫ﺑﻨﺪه ﻫﻤﻴﺸﻪ اﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪ را ﺑﻪ دوﺳﺘﺎﻧﻢ ﺗﻜﺮار ﻣﻰﻛﺮدم؛ اﻻن ﻫﻢ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻰﮔﻮﻳﻢ ﻛﻪ ﻫـﺮ اﻧﺴـﺎﻧﻰ ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﺗﻼش ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺎز ﻟﺤﻈﻪ را ﺑﺸﻨﺎﺳﺪ و آن را ﺑﺮآورده ﻛﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻧﻴﺎز اﻳﻦ ﻟﺤﻈﻪى ﺗﺎرﻳﺦ را ﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻴﺪ و آن‬ ‫را ﺑﺮآورده ﻧﻜﺮدﻳﺪ و ﻓﺮدا ﻓﻬﻤﻴﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻛﺎر ﮔﺬﺷﺘﻪ و دﻳﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﻣﺜﻞ ﻳﻚ ﺧﻂّ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر‬ ‫ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻰﻛﻨﺪ و ﺗﻜﻨﺴﻴﻨﻬﺎ و ﻛﺎرﮔﺮان و ﻣﻬﻨﺪﺳﺎن و ﻣﺘﺨﺼ‪‬ﺼﺎن در ﺟﺎى ﺧﻮدﺷﺎن ﻗـﺮار ﮔﺮﻓﺘـﻪاﻧـﺪ‪.‬‬

‫‪ -1‬ﭘﻴﺎم ﺑﻪ ﮔﺮدﻫﻤﺎﺋﻰ داﻧﺸﮕﺎﻫﻴﺎن و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن در ﺗﺠﻠﻴﻞ از ﺣﻀﺮت اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﻰ‪78/3/12 -‬‬

‫‪599‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫وﻗﺘﻰ اﻳﻦ اﺑﺰار ﺟﻠﻮِ ﺷﻤﺎ ﻣﻰرﺳﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﻛﺎرى را ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻧﺪادﻳـﺪ‪ ،‬دﻳﮕـﺮ از دﺳـﺖ‬ ‫رﻓﺘﻪ اﺳﺖ؛ اﺑﺰار ﺑﻌﺪى ﻳﻚ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﺎرﻳﺦ و زﻣﺎن و ﻧﻴﺎزﻫﺎى ﺟﺎﻣﻌﻪ اﻳﻦﻃﻮرى اﺳﺖ؛ و اﻳﻦ آن ﭼﻴـﺰى اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺟـﻮان ‪ -‬ﺑﺨﺼـﻮص‬ ‫داﻧﺸﺠﻮ ‪ -‬از ﻋﻬﺪهى آن ﺑﺮﻣﻰآﻳﺪ؛ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ آن را ﺑﺪاﻧﺪ و ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﻋﻤـﻞ ﻛﻨـﺪ؛ ﭼـﻮن اﻧـﺮژى دارد؛‬ ‫ﻓﻌﺎل اﺳﺖ؛ ﭼﺸﻤﺶ ﺑﺎز اﺳﺖ؛ ذﻫﻨﺶ ﺑﺎز اﺳﺖ؛ آﻳﻨﺪه ﻫﻢ ﻣﺘﻌﻠّﻖ ﺑﻪ اوﺳﺖ؛ ﺑﺮاى ﺧﻮدش ﻫـﻢ ﻛـﺎر‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ازدواج و اﺷﺘﻐﺎل داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫ﭘﺮﺳﺶ‪ :‬ﭼﻪ ﺗﺴﻬﻴﻼﺗﻰ ﺑﺮاى اﺷﺘﻐﺎل و ازدواج داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ؟‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬در دﻳﺪارى ﻛﻪ ﭼﻨﺪى ﭘﻴﺶ ﺑﺎ ﺷﻮراى ﻋﺎﻟﻰ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ داﺷﺘﻢ‪ ،‬ﻣﺠﺪ‪‬داً درﺑﺎرهى اﺷـﺘﻐﺎل‬ ‫ﻓﺎرغاﻟﺘّﺤﺼﻴﻼن ‪ -‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺴﺄﻟﻪى ﻣﻬﻤ‪‬ﻰ اﺳﺖ ‪ -‬ﺗﺬﻛﺮ دادم و دﻧﺒـﺎل آن ﻫﺴـﺘﻢ‪ .‬اﺧﻴـﺮاً‬ ‫ﻫﻢ ﺑﻪ ﺑﻌﻀﻰ از ﻣﺴﺆوﻻن ﺑﻠﻨﺪﭘﺎﻳﻪى ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﺑﺨﺼﻮص ﺑﻪ ﺷﻮراى ﻋﺎﻟﻰ اﺷـﺘﻐﺎل ﺗﻮﺻـﻴﻪ ﻛـﺮدم‪ ،‬ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﺤﻤﺪاﻟﻠَّﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ اﺛﺮ ﻫﻢ داده ﺷﺪ و ﻛﺎرﻫﺎﻳﻰ را اﻧﺠﺎم ﻣـﻰدﻫﻨـﺪ‪ .‬اﻣﻴـﺪوارﻳﻢ ﻛـﻪ ﺑﺨﺸـﻰ از ﻣﺸـﻜﻞ‬ ‫‪600‬‬

‫اﺷﺘﻐﺎل ﻧﻴﺮوﻫﺎى ﻣﺘﺨﺼ‪‬ﺺ ‪ -‬ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ اﺳﺖ ‪ -‬ﺑـﻪ ﻫﻤ‪‬ـﺖ ﻣﺠﻠـﺲ و دوﻟـﺖ و ﺷـﻮراى ﻋـﺎﻟﻰ‬ ‫اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ و ﻣﺴﺆوﻻن ذىرﺑﻂ ﺣﻞ ﺷﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻳﻚ ﻣﻘﺪار آن ﻫﻢ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ وﺿﻊ ﻛﻠّﻰ اﻗﺘﺼـﺎد‬ ‫ﻛﺸﻮر اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻤﻰﺗﻮان ﺑﻪ رﻓﻊ ﺗﻤﺎم ﻣﺸﻜﻞ در ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت اﻣﻴﺪوار ﺑﻮد؛ اﻣﺎ ﻳﻘﻴﻨﺎً ﻛﺎرﻫـﺎى ﻣﻬﻤ‪‬ـﻰ را‬ ‫ﻣﻰﺷﻮد اﻧﺠﺎم داد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﺴﺄﻟﻪى اﺷﺘﻐﺎل ﺑﺎ ﻣﺴﺄﻟﻪى ازدواج ارﺗﺒﺎط ﻫﻢ دارد و ﻳﻜﻰ از ﻣﻮاﻧـﻊ ازدواج‪،‬‬ ‫ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪى اﺷﺘﻐﺎل اﺳﺖ؛ ﻟﻴﻜﻦ در ﻣﻮرد ازدواج‪ ،‬ﻣﻦ ﻋﺮض ﻛﻨﻢ‪ :‬ﻋﺰﻳـﺰان ﻣـﻦ! ﻣﻮاﻧـﻊ ﻓﺮﻫﻨﮕـﻰ‬ ‫ازدواج را دﺳﺖ ﻛﻢ ﻧﮕﻴﺮﻳﺪ‪ .‬ازدواج ﺑﺮاى ﺟﻮاﻧﺎن ﻻزم اﺳﺖ و ﺟﻮاﻧﺎن ﻫﻢ آن را ﻣـﻰﺧﻮاﻫﻨـﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ‬ ‫ﻣﻮاﻧﻌﻰ ﻫﻢ وﺟﻮد دارد‪ ،‬وﻟﻰ ﻫﻤﻪى ﻣﻮاﻧﻊ‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎدى ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﻮاﻧﻊ اﻗﺘﺼﺎدى ﺑﺨﺸﻰ از ﻣﺸﻜﻞ اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﻋﻤﺪه‪ ،‬ﻣﻮاﻧﻊ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ اﺳﺖ ‪ -‬ﻋﺎدﺗﻬﺎ‪ ،‬ﺗﻔﺎﺧﺮﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻜﺎﺛﺮﻫﺎ‪ ،‬ﭼﺸـﻢ و ﻫـﻢﭼﺸـﻤﻴﻬﺎ‪ ،‬ﺗﺠﻤ‪‬ـﻞﻃﻠﺒـﻰﻫـﺎ ‪-‬‬ ‫اﻳﻨﻬﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻣﻘﺪار ﻧﻤﻰﮔﺬارد آن ﻛﺎرى ﻛـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ اﻧﺠـﺎم ﮔﻴـﺮد‪ ،‬ﺻـﻮرت ﭘـﺬﻳﺮد‪ .‬ﺑﺎﻳـﺪ ﺷـﻤﺎ و‬ ‫ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎﻳﺘﺎن اﻳﻦ ﮔﺮهﻫﺎ را ﺑﺎز ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻣﻦ از ازدواﺟﻬﺎى داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ﻛﻪ ﻫﺮﺳﺎل ﺑﺮﮔﺰار ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر‬ ‫ﺧﺸﻨﻮد و ﺧﺮﺳﻨﺪم‪ .‬اﮔﺮ ﻋﺎدت ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ازدواﺟﻬﺎ را ﺳﺎده‪ ،‬ﺑﻰﭘﻴﺮاﻳﻪ و ﺑﻰﺗﺸﺮﻳﻔﺎت اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻓﻜـﺮ‬

‫‪ -1‬ﺑﺎزدﻳﺪ از داﻧﺸﮕﺎه ﺻﻨﻌﺘﻰ ﺷﺮﻳﻒ‪78/9/1 -‬‬

‫‪ .1‬ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﻧﻘﺶ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫ﻣﻰﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎرى از ﻣﺸﻜﻼت ﺣﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬اﺳﺎس ازدواج در اﺳﻼم ﺑﺮ ﺳﺎدﮔﻰ اﺳﺖ‪ .‬در اواﻳﻞ‬ ‫اﻧﻘﻼب ﻧﻴﺰ ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر ﺑﻮد؛ ﻣﻨﺘﻬﺎ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ اﻳﻦ ﻓﺮﻫﻨﮓ‪ ‬ﺗﻜﺎﺛﺮ و ﺗﻔﺎﺧﺮ و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪدارى ﻳﻚ ﺧﺮده ﻛـﺎر‬ ‫را ﻣﺸﻜﻞ ﻛﺮد‪ .‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﺑﻌﻀﻰ از ﻣﺴﺆوﻻن ﻫﻢ ﺑﺎ ازدواﺟﻬﺎى ﻛﺬاﻳﻰ ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎﻳﺸـﺎن‪ ،‬ﻣﺸـﻜﻼﺗﻰ را‬ ‫درﺳﺖ ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* اﻧﻘﻼﺑﻲِ ﻣﺜﺒﺖ ﺑﺎﺷﻴﺪ‬

‫ﻣﺎ از او‪‬لِ اﻧﻘﻼب دوﮔﻮﻧﻪ اﻧﻘﻼﺑﻰ داﺷـﺘﻴﻢ و اﻧﻘﻼﺑﻴـﻮن ﻣـﺎ دو ﮔﻮﻧـﻪ ﻧﻘـﺶ اﻳﻔـﺎ ﻛﺮدﻧـﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀـﻰ از‬ ‫اﻧﻘﻼﺑﻴﻮن‪ ،‬اﻧﻘﻼﺑﻴﻮنِ ﻣﺜﺒﺖ ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﺑﻌﻀﻰ از اﻧﻘﻼﺑﻴﻮن ﻫﻢ اﻧﻘﻼﺑﻴﻮن ﻣﻨﻔﻰ ﺑﻮدﻧـﺪ‪ .‬در اواﻳـﻞ اﻧﻘـﻼب‪،‬‬ ‫اﻧﻘﻼﺑﻰِ ﻣﻨﻔﻰ ﺑﻪ آن اﻧﻘﻼﺑﻰاى ﻣﻰﮔﻔﺘﻴﻢ ﻛﻪ از ﻣﻴﺪان ﻛﺎر و ﺗﻼش و ﺣﺮﻛﺖ‪ ،‬آنﺟﺎﻳﻰ ﻛـﻪ دردﺳـﺮى‬ ‫داﺷﺖ‪ ،‬ﻋﻘﺐ ﻣﻰﻛﺸﻴﺪ‪.‬‬ ‫اﻧﻘﻼﺑﻰ ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ اﻧﻘﻼﺑﻰِ وﺟﺎﻫﺖﻃﻠﺐ و راﺣﺖﺧﻮاه؛ اﻧﻘﻼﺑﻰاى ﻛﻪ ﻣﻰﮔﻔﺖ ﻣﻦ ﻣﺒـﺎرزهام را ﻗﺒـﻞ از‬ ‫اﻧﻘﻼب ﻛﺮدهام‪ ،‬اﻛﻨﻮن دﻳﮕﺮ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻢ اﺣﺘﺮام ﺷﻮم‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﺑﻪ ﻣﻴﺪان ﺧﻄﺮ و دردﺳـﺮ‬ ‫و آنﺟﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﭼﻬﺎر ﻧﻔﺮ آدم از اﻧﺴﺎن ﮔﻠﻪﻣﻨﺪ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬وارد ﻧﻤﻰﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ ﻋﺪ‪‬ه ﻫﻢ اﻧﻘﻼﺑﻰِ ﻣﺜﺒﺖ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻮدﻧﺪ آﺑﺮوﻳﺸـﺎن را ﻫـﻢ ﺧـﺮج ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬آنﺟـﺎﻳﻰ ﻛـﻪ ﻓﻜـﺮ‬ ‫ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ وﺟﻮدﺷﺎن ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﻛﻤﻜﻰ ﺑﻜﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻫﻤﻪى وﺟﻮد ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺟﺒﻬﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻳـﻚﻃـﻮر؛‬ ‫اﮔﺮ داﻧﺸﮕﺎه ﺑﻮد‪ ،‬ﻳﻚﻃﻮر؛ اﮔﺮ ﻣﻴﺪان ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻳﺎ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺑﻮد‪ ،‬وارد ﻣﻴﺪان ﻣﻰﺷـﺪﻧﺪ‪ .‬اﻧﻘﻼﺑـﻰِ ﻣﻨﻔـﻰ‪،‬‬ ‫ﺧﻮدش را از ﻛﺎر ﻛﻨﺎر ﻣﻰﮔﻴﺮد؛ اﻣﺎ اﮔﺮ ﻳﻚ وﻗﺖ ﻛﺎرى ﻫﻢ ﺑﻪ دﺳﺘﺶ اﻓﺘﺎد‪ ،‬ﻣﺜﻞ آدﻣﻬـﺎﻳﻰ ﻛـﻪ ﻫـﻴﭻ‬ ‫ﻛﺎرى در دﺳﺘﺸﺎن ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻨﻔﻰﺑﺎﻓﻰ و ﺷﻜﻞ اﭘﻮزﻳﺴﻴﻮن ﺑﻪ ﺧﻮدش ﻣـﻰﮔﻴـﺮد؛ ﻛﺄﻧّـﻪ در ﻫـﻴﭻ‬ ‫ﻛﺎرى ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻧﺪارد! اﻧﻘﻼﺑﻰِ ﻣﺜﺒﺖ ﺣﺘّﻰ اﮔﺮ ﻫﻴﭽﻜﺎره ﻫـﻢ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﺧـﻮدش را ﻣﺴـﺆوﻟﺘﺮﻳﻦ اﻓـﺮاد‬ ‫ﻣﻰداﻧﺪ و وارد ﻣﻴﺪان ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻢ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻋﺮض ﻛﻨﻢ‪ :‬ﻋﺰﻳﺰان ﻣﻦ! ﺟﻮاﻧﺎن! اﻧﻘﻼﺑﻰِ ﻣﺜﺒﺖ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬داﻧﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ اﻧﻘﻼﺑﻴـﻮن‬ ‫ﻣﺜﺒﺖ ﭘﺮورش دﻫﺪ؛ اﻳﻦ ﻣﻠﺖ و اﻳﻦ ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺎز دارد؛ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮدﺗﺎن را آﻣﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ در‬ ‫ﻣﻴﺪان ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬آﻳﻨﺪهى ﺑﺴﻴﺎر درﺧﺸﺎﻧﻰ در اﻧﺘﻈﺎر اﻳـﻦ ﻛﺸـﻮر اﺳـﺖ‪ .‬ﻣـﺎ اﻣـﺮوز از ﻟﺤـﺎظ ﺑﻌﻀـﻰ از‬ ‫اﻣﺘﻴﺎزات در دﻧﻴﺎ ﺑﻰﻧﻈﻴﺮﻳﻢ؛ از ﻟﺤـﺎظ ﺑﻌﻀـﻰ از اﻣﺘﻴـﺎزات ﻫـﻢ ﻛـﻢﻧﻈﻴـﺮﻳﻢ‪ .‬ﻣـﺎ از ﻟﺤـﺎظ ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖ‬ ‫ﺳﻮقاﻟﺠﻴﺸﻰ‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ ارﺗﺒﺎط و اﺗّﺼﺎلِ اﻳﻦ دو ﺑﺨﺶ ﻋـﺎﻟﻢ و از ﻟﺤـﺎظ وﻗـﻮع در ﻣﻨﻄﻘـﻪاى ﻛـﻪ از‬ ‫‪ -1‬ﺑﻴﺎﻧﺎت و ﭘﺮﺳﺶ و ﭘﺎﺳﺦ در ﺟﻤﻊ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و اﺳﺎﺗﻴﺪ داﻧﺸﮕﺎه ﺻﻨﻌﺘﻰ اﻣﻴﺮ ﻛﺒﻴﺮ‪79/12/9 -‬‬

‫‪601‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫ﻟﺤﺎظ اﻗﻠﻴﻤﻰ داراى ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺘﻨﻮ‪‬ﻋﻰ اﺳـﺖ و ﺑـﺮاى اﻧـﻮاع و اﻗﺴـﺎم ﻛـﺎر آﻣـﺎده اﺳـﺖ‪ ،‬ﺟـﺰو‬ ‫ﻛﺸﻮرﻫﺎى ﻛﻢﻧﻈﻴﺮﻳﻢ‪ .‬از ﻟﺤﺎظ ﺑﻌﻀﻰ از ﻣﻨﺎﺑﻊ در دﻧﻴﺎ ﺑﻰﻧﻈﻴﺮﻳﻢ؛ ﺣﺪاﻗﻞ از ﻟﺤﺎظ اﺟﺘﻤﺎع اﻳـﻦ ﻫﻤـﻪ‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن زﻳﺮ زﻣﻴﻨﻰ در دﻧﻴﺎ ﺑﻰﻧﻈﻴﺮﻳﻢ؛ ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز و اﻣﺜﺎل اﻳﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ از ﻳﻚ ﻃﺮف‪ ،‬ﻣﻨﺒﻊ ﻧﻴﺮوى‬ ‫اﻧﺴﺎﻧﻰ از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ‪ .‬ﻣﺎ اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﺟﻮان دارﻳﻢ‪ ،‬آن ﻫﻢ ﻧﻪ ﺟﻮان ﮔـﻴﺞِ ﺑـﻰاﺳـﺘﻌﺪاد‪ .‬ﺟـﻮان اﻳﺮاﻧـﻰ‪،‬‬ ‫ﺟﻮان ﺑﺎاﺳﺘﻌﺪاد و ﻫﻮﺷﻴﺎر و آﮔﺎه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﻣﻠﺖ و دوﻟﺖ ﺑﺎ ﻫﻤﻜﺎرى ﻫﻢ‪ ،‬ﺑﺎ اﻣﻴﺪ ﺑﻪ آﻳﻨﺪه‪ ،‬ﺑﺎ اﺗّﺤـﺎد و ﻫﻤـﺪﻟﻰ‪ ،‬ﺑـﺎ دور رﻳﺨـﺘﻦ ﺑﻌﻀـﻰ از‬ ‫ﺣﺮﻓﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ دﺷﻤﻦ ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻪزور در ﻣﻐﺰ اﻳﻦ ﻣﻠﺖ ﺗﺰرﻳﻖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬وارد ﻣﻴﺪان ﺷـﻮﻧﺪ ‪ -‬ﻛﻤـﺎاﻳﻦﻛـﻪ‬ ‫اﻟﺤﻤﺪﻟﻠَّﻪ وارد ﻣﻴﺪان ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪ -‬و ﺗﻼﺷﺸﺎن را ﻣﻨﺴﺠﻤﺘﺮ ﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﺷـﻤﺎ ﺑﺪاﻧﻴـﺪ در آﻳﻨـﺪهى ﻧـﻪ ﭼﻨـﺪان‬ ‫دورى ‪ -‬ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻗﻄﻌﺎً آن آﻳﻨﺪه را ﺧﻮاﻫﻴﺪ دﻳﺪ ‪ -‬ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﺑﻪ اوج اﻋﺘﻼء ﺧﻮاﻫﺪ رﺳﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺣـﻖ و‬ ‫ﺳﻬﻢ ﻣﺎ از اﻣﻜﺎﻧﺎت ﺑﺸﺮى دﻧﻴﺎﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ اﺳﺘﻌﺪاد دارﻳﻢ‪ ،‬ﻣﺎ ﺗﺎرﻳﺦ دارﻳﻢ‪ ،‬ﻣﺎ در ﻗﺮن ﭼﻬـﺎرم ﻫﺠـﺮى ‪-‬‬ ‫ﻳﻌﻨﻰ ﻗﺮن دﻫﻢ ﻣﻴﻼدى ‪ -‬دوران ﺷﻜﻮﻓﺎﻳﻰ داﺷﺘﻴﻢ‪ .‬ﻣﻰداﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﻗﺮن دﻫﻢ ﻣﻴﻼدى‪ ،‬ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎً ﻗـﺮن آﻏـﺎز‬ ‫ﻗﺮون وﺳﻄﺎى ﻣﻌﺮوف اروﭘﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺶ‪ ،‬ﻫﻔﺖ ﻗﺮن ﻫﻢ ﻃﻮل ﻛﺸﻴﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻗـﺮون وﺳـﻄﻰ از‬ ‫ﻗﺮن دﻫﻢ ﻫﻢ ﺷﺮوع ﻧﺸﺪه اﺳﺖ ‪ -‬ﻗﺒﻞ از آن ﺷﺮوع ﺷﺪه ﺑﻮد ‪ -‬اﻣﺎ ﻗﺮن دﻫﻢ اوج ﺗﺎرﻳﻜﻰ اروﭘﺎﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻰداﻧﻴﺪ ﻗﺮن دﻫﻢ ﻣﻴﻼدى و ﻗﺮن ﭼﻬﺎرم ﻫﺠﺮى در اﻳﺮانِ ﺷﻤﺎ و در ﻣﺤﻴﻂ اﺳﻼﻣﻰ ﭼـﻪ ﺧﺒـﺮ ﺑـﻮد؟‬ ‫‪602‬‬

‫ﻗﺮن ﭼﻬﺎرم ﻫﺠﺮى‪ ،‬ﻗﺮن ﺷﻜﻮﻓﺎﻳﻰ ﻋﻠﻢ و ﻓﻠﺴﻔﻪ در ﻛﺸـﻮر ﺷـﻤﺎ و در دﻧﻴـﺎى اﺳـﻼم اﺳـﺖ؛ ﻗـﺮن‬ ‫اﺑﻦﺳﻴﻨﺎ؛ ﻗﺮن ﻓﺎراﺑﻰ؛ ﻗﺮن رازى؛ ﻗﺮن ﺣﻜﻤﺎى ﺑﺰرگ اﻟﻬـﻰ؛ ﻗـﺮن ﺷﺨﺼـﻴﺘﻬﺎﻳﻰ ﻛـﻪ ﺑﻌﻀـﻰ از آﺛـﺎر‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ آﻧﻬﺎ دﻧﻴﺎ را ﺗﺎ ﻫﻤﻴﻦ روزﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻣﻦ و ﺷﻤﺎ زﻧﺪﮔﻰ ﻣـﻰﻛﻨـﻴﻢ‪ ،‬ﻫﻨـﻮز در ﺗﺴـﺨﻴﺮ ﺧـﻮد دارد‪.‬‬ ‫اﻣﺮوز اﻳﺮان ﺑﻼﺷﻚ از دوراﻧﻰ ﻛﻪ اﺑﻦﺳﻴﻨﺎ و ﻓـﺎراﺑﻰ و ﺧـﻮارزﻣﻰ و رازى و ﺷـﻴﺦ ﻃﻮﺳـﻰ و ﺳـﺎﻳﺮ‬ ‫داﻧﺸﻤﻨﺪان را ﭘﺮوراﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮاى ﭘﺮورش ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺨﺼـﻴﺘﻬﺎى ﺑﺰرﮔـﻰ ﺑـﻪ ﻣﺮاﺗـﺐ آﻣـﺎدهﺗـﺮ اﺳـﺖ‪ .‬ﭼـﺮا‬ ‫ﻧﻤﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﮕﺬارﻧﺪ؟ اﮔﺮ آﻧﻬﺎ ﻧﻤﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﻣﻦ و ﺷﻤﺎ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺷﻮﻳﻢ؟ ﭼﺮا ﻣﻦ و ﺷـﻤﺎ‬ ‫ﻃﺒﻖ ﻣﻴﻞ آﻧﻬﺎ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻴﻢ؟ ﭼﺮا ﺑﺎﻳﺪ ﺟﻮان ﻳﺎ ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪار ﻳﺎ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰِ اﻳﺮاﻧـﻰ درﺳـﺖ ﻫﻤـﺎن ﻛـﺎرى را‬ ‫ﺑﻜﻨﺪ ﻛﻪ ﻃﺮّاﺣﺎن ﺳﻴﺎﺳﻰ اﻣﺮﻳﻜﺎ و ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺘﻬﺎ و دﻳﮕﺮان ﺑﺮاى ﺗﺴﻠّﻂ ﻣﺠﺪ‪‬د ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﺮ اﻳﺮان ﺑﻪ آن‬ ‫اﺣﺘﻴﺎج دارﻧﺪ؟! اﻳﻦ ﻧﻨﮓ اﺳﺖ! ﻫﻴﭻ ﻛﺲ ﻫﻢ ﻧﻔﻬﻤـﺪ‪ ،‬در دل ﺧﻮدﻣـﺎن ﻧﻨـﮓ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑﺎﻳـﺪ ﻣﺤﺼـﻮل‬ ‫داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎى ﻣﺎ‪ ،‬اﻧﻘﻼﺑﻰِ ﻣﺜﺒﺖ‪ ،‬اﻧﻘﻼﺑﻰِ ﻓﻌ‪‬ﺎل‪ ،‬اﻧﻘﻼﺑﻰِ ﻣﺴﺆول‪ ،‬اﻧﻘﻼﺑﻰِ ﻣﺘﻌﻬ‪‬ﺪ و اﻣﻴﺪوار ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻛﻪ ﻣﻦ‬

‫‪ .1‬ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﻧﻘﺶ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫اﻣﻴﺪوارم ﭼﻨﻴﻦ ﻫﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﻪ ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﻛﻪ ﻧﮕﺎه ﻣﻰﻛﻨﻢ ‪ -‬از ﺟﻤﻠـﻪ ﻣﺤـﻴﻂ اﻳـﻦ داﻧﺸـﮕﺎه‬ ‫ﻋﺰﻳﺰ ‪ -‬ﻫﻤﻴﻦ را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻰﻛﻨﻢ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺟﻮان‪ ،‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و ﻃﻼب آﮔﺎﻫﻲﻫﺎي ﺧﻮدﺷﺎن را اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﻨﺪ‬

‫ﭘﺮﺳﺶ‪ :‬در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺒﻬﻪاﻓﻜﻨﻴﻬﺎ و رﻳﺎﻛـﺎرى ﺑﻌﻀـﻰ از ﻣﺴـﺆوﻻن و در ﻧﺘﻴﺠـﻪ‬ ‫آﻟﻮده ﻛﺮدن ﭼﻬﺮهى ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬ﭼـﻪ راﻫﻜﺎرﻫـﺎﻳﻰ را ﺑـﺮاى در اﻣـﺎن ﻣﺎﻧـﺪن از ﻏﻔﻠـﺖ ﻳـﺎ‬ ‫ﺗﻨﺪروﻳﻬﺎى ﺑﻴﺠﺎ‪ ،‬و ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻳﻬﺎى ﺧﺪاﭘﺴﻨﺪاﻧﻪ و ﻣﺒﺘﻨﻰ ﺑﺮ اﺳﻼم ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ؟‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﻣﻦ ﻛﻠّﺎً ﺑﻪ ﺟﻮاﻧﻬﺎ و ﺑﺨﺼﻮص ﺑﻪ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و ﻃﻼّب ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻰﻛﻨﻢ ﻛﻪ آﮔﺎﻫﻴﻬﺎى ﺧﻮدﺷـﺎن‬ ‫را اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎرى از اﻳﻦ ﻛﺠﺮوﻳﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻧﺎﺷﻰ از ﻛﻤﺒﻮد آﮔﺎﻫﻰ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﺴﻞ اﻣﺮوز ‪ -‬ﺑﻪوﻳﮋه ﻧﺴﻞ ﺟﻮان ﻣﺎ ‪ -‬ﺑﺎﻳﺪ از ﺗﺎرﻳﺦ ﻛﺸﻮرش اﻃّﻼع داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺑﺨﺼﻮص از زﻣـﺎن‬ ‫ﻣﺸﺮوﻃﻴﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻃﺮف را ﺑﺪاﻧﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ در ﻫﺮ رﺷﺘﻪاى ﻛﻪ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻣـﻰﻛﻨﻴـﺪ‪ ،‬ﭼـﻮن ﺟـﺰو ﻧﺨﺒﮕـﺎن‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻫﺴﺘﻴﺪ ‪ -‬ﺑﻌﺪ از اﻳﻦ ﻫﻢ انﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ ﺟﺰو ﻧﺨﺒﮕﺎنِ ﺑﺮﺗﺮ ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺑﻮد ‪ -‬ﺑﺎﻳـﺪ ﺑﺪاﻧﻴـﺪ ﻛـﻪ ﻛﺸـﻮر‬ ‫ﺷﻤﺎ در ﭼﻪ ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﻰ ﻗﺮار داﺷﺘﻪ و دارد‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺨﺼﻮص ﺗـﺎرﻳﺦ رژﻳـﻢ ﮔﺬﺷـﺘﻪ را ﺑﺪاﻧﻴـﺪ‪ .‬ﻧﺴـﻞ‬ ‫اﻣﺮوز ﻣﺎ درﺳﺖ ﻧﻤﻰداﻧﺪ ﻛﻪ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻰ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻳﻦ ﻛﺸﻮر را از ﭼﻨﮕﺎل آن رژﻳﻢ ﺧﻼص ﻛـﺮده‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ را ﻣﺎ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻫﻤﻪى ﭘﻮﺳﺖ و ﮔﻮﺷﺖ و ﻫﻤﻪى ﻫﺴﺘﻰِ ﺧﻮد آن رژﻳﻢ را ﺣﺲ ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﺧﻮب‬ ‫ﻣﻰداﻧﻴﻢ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻨﻌﻜﺲ و ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ‪ ،‬ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻰ ﻫﻢ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬رژﻳـﻢ‬ ‫ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬رژﻳﻤﻰ ﻓﺎﺳﺪ و ﺻﺪدرﺻﺪ واﺑﺴﺘﻪ و ﺑﻪﻛﻠّﻰ دور از ﻋﺪاﻟﺖ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮاى آن رژﻳﻢ ﻣﺴﺄﻟﻪى ﻣﺮدم‬ ‫در ﻛﺸﻮر ﺑﻪﻫﻴﭻوﺟﻪ ﻣﻄﺮح ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺑﺮاى آن رژﻳﻢ ارزش ﻳﻚ ﻣﺴﺘﺸـﺎر اﻣﺮﻳﻜـﺎﻳﻰ ﻳـﺎ ﻳـﻚ ﺳـﻴﺎﺣﺘﮕﺮ‬ ‫ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻮد ﺗﺎ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﻋﻈﻴﻤﻰ از ﻣﺮدم اﻳﺮان! ﻋﻨﺎﺻﺮ آن رژﻳﻢ ﺑـﻪ ﻣﻔﺘﺨـﻮرى‪،‬‬ ‫زﻳﺎدىﺧﻮرى‪ ،‬ﻏﺎرت ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻠﻰ و اﺳﺘﻔﺎدهى ﻧﺎﻣﺸﺮوع از ﻫﻤﻪى اﻣﻜﺎﻧﺎت ﻛﺸﻮر ﻋﺎدت ﻛـﺮده ﺑﻮدﻧـﺪ‪.‬‬ ‫آن رژﻳﻢ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪى ﻧﺎﻣﺸﺮوﻋﻰ ﺑﻨﺎ ﺷﺪه ﺑﻮد؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻛﺴﻰ ﻛﻪ در آن زﻣـﺎن در رأس ﻗـﺪرت ﺑـﻮد ‪ -‬ﻛـﻪ‬ ‫ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺳﻰوﭘﻨﺞ ﺳﺎل ﻫﻢ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﺮد ‪ -‬ﻓﻘﻂ ﺑﺎ اﻳﻦ اﻋﺘﺒﺎر ﺑﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ رﺳﻴﺪه ﺑﻮد ﻛﻪ ﭘﺪرش ﻗﺒﻞ از‬ ‫او ﺣﺎﻛﻢ ﺑﻮده اﺳﺖ! ﺷﻤﺎ ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﭼﻪ ﻣﻨﻄﻖ ﻏﻠﻄﻰ ﺑﺮاى ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ وﺟﻮد داﺷﺖ‪.‬‬

‫‪ -1‬ﺑﻴﺎﻧﺎت و ﭘﺮﺳﺶ و ﭘﺎﺳﺦ در ﺟﻤﻊ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و اﺳﺎﺗﻴﺪ داﻧﺸﮕﺎه ﺻﻨﻌﺘﻰ اﻣﻴﺮ ﻛﺒﻴﺮ‪79/12/9 -‬‬

‫‪603‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫ﻫﻤﻪى ﻗﺪرﺗﻬﺎ و ﺛﺮوﺗﻬﺎ در اﺧﺘﻴﺎر او ﺑﻮد و اﮔﺮ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻰﺷﺪ ﻛـﻪ ﺷـﻤﺎ ﺑـﺎ ﭼـﻪ اﺳـﺘﺪﻻﻟﻰ روى ﻛـﺎر‬ ‫آﻣﺪهاى‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦ اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﭼﻮن ﭘﺪرم ﻗﺒﻞ از ﻣﻦ در اﻳـﻦﺟـﺎ ﺣـﺎﻛﻢ ﺑـﻮده اﺳـﺖ! او ﺑـﺎ ﭘﺸـﺘﻮاﻧﻪ و‬ ‫ﺧﻮاﺳﺖ‪ ‬ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ اﻧﮕﻠﻴﺴﻴﻬﺎ ﺑﺮ ﺳﺮِ ﻛﺎر آﻣﺪ و ﺳﻰوﭘﻨﺞ ﺳﺎل ﻫـﻢ ﺣﻜﻮﻣـﺖ ﻛـﺮد؛ ﺑـﺪﻳﻬﻰ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻤﻠﻜﺖ ﻣﺘﻌﻠّﻖ ﺑﻪ آن ﻛﺴﺎﻧﻰ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ او را ﺑﺮ ﺳﺮ ﻛﺎر آوردﻧﺪ ﻳﺎ از او ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺎ ﭼﻨﻴﻦ رژﻳﻤﻰ را ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﮔﺬاﺷﺘﻴﻢ‪ .‬ﭘﺪر او ﭼﺮا روى ﻛﺎر آﻣﺪه ﺑﻮد؟ ﭼﻮن ﻳﻚ ﻛﻮدﺗﺎى اﻧﮕﻠﻴﺴـﻰ‬ ‫ﺷﺪه ﺑﻮد و آﻧﻬﺎ اﻳﻦﻃﻮر ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻨﻬﺎ را ﺑﺪاﻧﻴﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻛﻮدﺗـﺎى رﺿـﺎﺧﺎن‬ ‫در اﺳﻔﻨﺪ ‪ ،1299‬ﺑﻌﺪ رﺳﻴﺪﻧﺶ ﺑﻪ ﺳﻠﻄﻨﺖ در ‪ ،1303‬ﺑﻌﺪ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﺷﺪن ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ را ﺑﺪاﻧﻴـﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ‬ ‫در ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﻫﻢ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎى ﺧﻮﺑﻰ ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ و اﻳﻨﻬﺎ را ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬در ﻛﺘﺎﺑﻬﺎﻳﻰ ﻫـﻢ اﻳـﻦ ﻣﻄﺎﻟـﺐ‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫آﮔﺎﻫﻴﻬﺎى ﺷﻤﺎ از ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺟﻬﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎﻻ ﺑﺮود‪ .‬ﻣﻦ ﮔﻤﺎﻧﻢ اﻳﻦ اﺳـﺖ ﻫـﺮ ﻛﺴـﻰ‪ ،‬ﻫـﺮ ﺟـﻮاﻧﻰ و ﻫـﺮ‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ﻛﻪ ﺑﺪاﻧﺪ اﻳﻦ اﻧﻘﻼب و اﻳﻦ ﻧﻈﺎم‪ ،‬ﻛﺸﻮر را از دﺳﺖ ﭼﻪ ﮔﺮﮔﻬﺎى ﺧـﻮنآﺷـﺎﻣﻰ ﮔﺮﻓﺘـﻪ و‬ ‫ﭼﻪ زﺣﻤﺎﺗﻰ را در اﻳﻦ ﺑﻴﺴﺖودو ﺳﺎل ﺗﺤﻤ‪‬ﻞ ﻛﺮده ﺗﺎ ﺑﻪ اﻳﻦﺟﺎ رﺳﻴﺪه و ﭼﻪ دﺷﻤﻨﻴﻬﺎﻳﻰ ﺑﺎ آن ﺷـﺪه‬ ‫و اﻻن ﻫﻢ در ﻛﻤﻴﻦ آن اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﺎﻣﻼً ﻣﻰﻓﻬﻤﺪ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻧﻈﺎم ﭼﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻜﻨﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ وﻇﻴﻔﻪى ﺧـﻮدش‬ ‫را ﺣﺲ ﻣﻰﻛﻨﺪ و ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﻰدﻫﺪ‪ .‬ﺟﻮان اﻳﺮاﻧﻰ‪ ،‬ﻫﻢ روﺷﻦﺑﻴﻦ و ﺑﺎﻫﻮش اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻢ ﺳﻴﺎﺳﻰ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪604‬‬

‫ﻟﺬا ﺟﺎى اﺑﻬﺎم ﺑﺎﻗﻰ ﻧﻤﻰﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻋﻼﺟﻰ ﻛﻪ ﻣﻦ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻰﻛﻨﻢ‪ ،‬ﻛﺘﺎﺑﺨﻮاﻧﻰ‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ و‬ ‫ﻛﺸﺎﻧﺪن اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ﺑﻪ ﺑﺤﺜﻬﺎى ﺻﺤﻴﺢ و ﺣﻘﻴﻘﻰ ‪ -‬ﻧﻪ ﺑﺤﺜﻬـﺎى اﻧﺤﺮاﻓـﻰ ‪ -‬اﺳـﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ‬ ‫ﺑﺤﺚ ﺧﻮدﺳﺎزى و درونﺳﺎزى و ﻧﻮراﻧﻰ ﻛﺮدن دل و اﻣﺜﺎل اﻳﻨﻬﺎ ﻫﻢ ﺑﺤﺜﻬﺎى ﻣﻔﺼ‪‬ـﻠﻰ اﺳـﺖ ﻛـﻪ در‬ ‫ﺟﺎى ﺧﻮد ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮرد ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* وﻇﻴﻔﺔ ﻋﻤﺪه داﻧﺸﺠﻮ دﻓﺎع از ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﻲ اﺳﺖ‬

‫وﻇﻴﻔﻪى ﻋﻤﺪهى ﻫﻤﻪ ‪ -‬داﻧﺸﺠﻮ و ﻏﻴﺮداﻧﺸـﺠﻮ ﻧـﺪارد ‪ -‬در درﺟـﻪى او‪‬ل‪ ،‬دﻓـﺎع از ﻧﻈـﺎم اﺳـﻼﻣﻰ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ را ﻫﻢ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﮕﻮﻳﻢ‪ :‬ﻣﻦ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻳﻦﻛﻪ ﺧﻮدم ﻋﻀﻮ ﻧﻈﺎم و ﻣﺴـﺆوﻟﻰ در ﻧﻈـﺎم ﻫﺴـﺘﻢ‪،‬‬ ‫اﻳﻦ را ﻧﻤﻰﮔﻮﻳﻢ؛ ﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻨﺪه ﻫﻤﺎن ﻃﻠﺒﻪام‪ ،‬اﻳﻦ را ﮔﻔﺘـﻪ ﺑﺎﺷـﻢ‪ .‬اﺣﺴـﺎس و روﺣﻴـﻪى ﺑﻨـﺪه ﺑـﺎ ﻫﻤـﺎن‬ ‫اﺣﺴﺎس و روﺣﻴﻪاى ﻛﻪ ﺳﺎﻟﻬﺎ دوران اﺧﺘﻨﺎق را ﺑﺎ آن ﮔﺬراﻧﺪم و ﻣﺒﺎرزه ﻛﺮدم‪ ،‬ﻫـﻴﭻ ﻓـﺮق ﻧﻜـﺮده و‬ ‫اﻻن ﻫﻢ ﻫﻤﺎن اﻧﺴﺎن ﻫﺴﺘﻢ؛ اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎ ﻧﺸﺎط ﻛﻤﺘﺮ و ﺗﺠﺮﺑﻪى ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ .‬اﻳﻦ را از ﺑﺎب اﻳﻦﻛـﻪ اﻣـﺮوز اﻳـﻦ‬ ‫‪ -1‬ﺟﻠﺴﻪى ﭘﺮﺳﺶ و ﭘﺎﺳﺦ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن داﻧﺸﮕﺎه ﺻﻨﻌﺘﻰ اﻣﻴﺮﻛﺒﻴﺮ‪79/12/22 -‬‬

‫‪ .1‬ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﻧﻘﺶ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﻰ ﺗﻨﻬﺎ ﺳﻨﮕﺮ ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ ﻇﻠﻢ و اﺳﺘﻜﺒﺎر در دﻧﻴﺎﺳﺖ و ﻫﻴﭻ ﺟﺎى دﻳﮕﺮ اﻳﻦ ﭼﻨـﻴﻦ ﺳـﻨﮕﺮى‬ ‫وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ ،‬ﻣﻰﮔﻮﻳﻢ‪ .‬اﻣﺮوز ﺧﻴﻠﻰ از دوﻟﺘﻬﺎ ﻋﻠﻰرﻏﻢ ﻣﻠﺘﻬﺎ و روﺷـﻨﻔﻜﺮان و اﺣﺴﺎﺳـﺎت ﺑـﺎﻃﻨﻰ و‬ ‫ﻗﻠﺒﻰ ﺧﻮد‪ ،‬ﻋﺘﺒﻪى آﻣﺮﻳﻜﺎ و ﺣﺘّﻰ ﻋﺘﺒﻪى ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﻢ را ﺑﻮﺳﻴﺪهاﻧﺪ! ﺧﻴﻠﻰ از ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﻬﺎى اروﭘﺎﻳﻰ ﻫـﻢ‬ ‫ﻋﺘﺒﻪى ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺘﻬﺎ را ﺑﻮﺳﻴﺪهاﻧﺪ و ﻏﻼم ﭘﻮﻟﺸﺎن ﺷﺪهاﻧﺪ؛ ﺑﻪ ﻗـﻮل ﻣﻌـﺮوف ﻧـﻮﻛﺮ ﺑﻨـﺪ‪ ‬ﺟﻴـﺐ آﻧﻬـﺎ‬ ‫ﺷﺪهاﻧﺪ! آن ﻣﺮﻛﺰ و ﻗﺪرﺗﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ دﺳﺘﮕﺎه رﺳﻤﻰ ﺳﻴﺎﺳﻰِ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷـﺪه در دﻧﻴﺎﺳـﺖ ‪ -‬ﺑـﺎ‬ ‫ﺗﺮﻳﺒﻮﻧﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺑﺮاى ﭼﻨﻴﻦ دﺳﺘﮕﺎﻫﻰ وﺟﻮد دارد ‪ -‬و ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﻠﺖ ﺷﺼـﺖ ﻣﻴﻠﻴـﻮﻧﻰ ﻣﺘّﻜـﻰ اﺳـﺖ و‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺳﻨﮕﺮ دﻓﺎع از آزادىﺧﻮاﻫﻰ و ﻋﺪاﻟﺖ و آرﻣﺎﻧﻬﺎى ﺑﺸﺮى و اﻧﺴـﺎﻧﻰ و ﺑـﻴﻦاﻟﻤﻠﻠـﻰ ﺷـﻤﺮده‬ ‫ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬اﻳﺮان اﺳﻼﻣﻰ اﻣﺮوز اﺳﺖ‪ .‬دﻓﺎع از اﻳﻦ ﻧﻈﺎم‪ ،‬وﻇﻴﻔﻪى ﻫﻤـﻪ اﺳـﺖ؛ ﻣﺨﺼـﻮص ﻛﺴـﻰ ﻛـﻪ‬ ‫ﻋﻀﻮ ﻧﻈﺎم ﻫﺴﺖ و ﺟﺰو ﺗﺸﻜﻴﻼت دوﻟﺘﻰ ﻳﺎ ﻏﻴﺮه ﻫﺴﺖ ﻳﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻧﻤﻰﺑﺎﺷﺪ؛ ﻫﻤﻪ ﺑﺎﻳﺪ دﻓﺎع ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﻛﺴﻰ ﺑﺮ ﺧﻼف اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﻛﺮد‪ ،‬ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻛﺴﻰ ﺳﻨﺪ ﺑﻴﺎورد ﻛـﻪ اﻳـﻦ ﻣـﺜﻼً واﺑﺴـﺘﻪى ﻓـﻼن‬ ‫دﺳﺘﮕﺎه و ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺟﺎﺳﻮﺳﻰ دﻧﻴﺎﺳﺖ؛ ﻻزم ﻫﻢ ﻧﻴﺴﺖ رﺳﻤﺎً واﺑﺴﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛ اﻣﺎ ﻫﻤﺎن ﺣﺮف را ﻣﻰزﻧـﺪ‬ ‫و ﻫﻤﺎن ﻛﺎر را ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﭘﻮﻟﻰ ﻫﻢ از آﻧﻬﺎ ﻧﻤﻰﮔﻴﺮد‪ ،‬در واﻗﻊ ﻧﻮﻛﺮ ﺑﻰﺟﻴـﺮه و ﻣﻮاﺟـﺐ آﻧﻬﺎﺳـﺖ‪.‬‬ ‫اﻣﺮوز »ﺳﻴﺎ«ى اﻣﺮﻳﻜﺎ و »ﻣﻮﺳﺎد‪ «‬اﺳﺮاﺋﻴﻞ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻫﺪﻓﺸﺎن اﻳﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻣﻨﻔـﺬى در داﺧـﻞ ﻧﻈـﺎم‬ ‫اﺳﻼﻣﻰ اﻳﺠﺎد ﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺿﺮﺑﻪاى ﺑﺰﻧﻨﺪ و از اﻳﻦ اﺳﺘﺤﻜﺎم و اﻗﺘﺪارى ﻛﻪ اﻣﺮوز اﻳﻦ ﻧﻈﺎم در دﻧﻴﺎ‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﻨﮕﺮ دارد‪ ،‬ﺑﻜﺎﻫﻨﺪ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ در داﺧﻞ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ را وﻟﻮ ﺑﺎ ﻣﺸﺖ‪ ‬ﮔﺮه ﻛﺮده‪ ،‬وﻟﻮ از ﺳﻨﮕﺮِ‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬وﻟﻮ از ﭘﺸﺖ‪ ‬ﻳﻚ ﺗﺮﻳﺒﻮن رﺳﻤﻰ ﻓﺮﻳﺎد ﻛﻨﺪ؛ اﻳـﻦﻛـﻪ ﻫﻨـﺮ ﻧﻴﺴـﺖ‪ ،‬اﻳـﻦﻛـﻪ اﻓﺘﺨـﺎر ﻧـﺪارد‪.‬‬ ‫ﻫﻤﺮاﻫﻰ ﺑﺎ ﻗﻠﺪرﺗﺮﻳﻦ ﻗﻠﺪرﻫﺎى ﻋﺎﻟﻢ و ﺿﺪ‪ ‬ﻋﺪاﻟﺖﺗﺮﻳﻦ دوﻟﺘﻬﺎ و ﻣﺮاﻛﺰ ﻗﺪرت ﭼـﻪ اﻓﺘﺨـﺎرى دارد؟!‬ ‫آن روزى ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﺎ ﻧﻈﺎم ﻃﺎﻏﻮت ﻣﻰﺟﻨﮕﻴﺪﻳﻢ‪ ،‬ﻫﺮ ﺣﺮﻛﺖ‪ ‬ﻳﻚ ﻣﺒﺎرز‪ ،‬اﻓﺘﺨﺎرآﻓﺮﻳﻦ ﺑﻮد؛ آن ﻣﺒـﺎرزات‬ ‫اﻓﺘﺨﺎر داﺷﺖ‪ .‬اﻣﺮوز ﺑﻌﻀﻰ از ﻗﺸﺮﻫﺎ ﺑﺎ رژﻳﻤﻬﺎى ﻃﺎﻏﻮﺗﻰ و واﺑﺴﺘﻪ و ﻓﺎﺳﺪ در دﻧﻴﺎ ﻣﻰﺟﻨﮕﻨـﺪ‪ ،‬ﻛـﻪ‬ ‫آن اﻓﺘﺨﺎر دارد؛ اﻣﺎ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﻛﺮدن ﺑﺎ ﻧﻈﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﺳﺮِﭘﺎ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﺮاﻛﺰ ﻗﺪرت اﺳـﺘﻜﺒﺎر اﻳﺴـﺘﺎده‪ ،‬اﻓﺘﺨـﺎر‬ ‫ﺑﺮاى ﻛﺴﻰ ﻧﺪارد‪ .‬ﻣﻦ اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪم اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎﻧﺎت‪ ،‬ﺗﺤﻤﻴﻞ ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎه اﺳﺖ؛ اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎﻧـﺎت ﻣـﺰاﺣﻢ و‬ ‫ﻣﻌﺎرض ﻋﻠﻢ و آﮔﺎﻫﻰ در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎﺳﺖ‪ .‬داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ اﻳﻨﻬﺎ را ﭘﺲ ﻣﻰزﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﻛﻴﻔﻴﺖ رﻓﺘﺎر‬ ‫اﻳﻨﻬﺎ و ﺳﻴﺎﺳﺖﺑﺎزىﺷﺎن ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاى ﺷﺪه و ﻛﺎر را ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻰ رﺳﺎﻧﺪه ﻛـﻪ ﺧﻴﻠـﻰ از داﻧﺸـﺠﻮﻳﺎن ﻣـﺎ را‬

‫‪605‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫ﺣﺘّﻰ از ﺳﻴﺎﺳﺖ زده ﻛﺮده‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮرى ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻛـﺎر ﺳﻴﺎﺳـﻰ ﺑـﻰﻋﻼﻗـﻪ ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ ﺑﺮﺧـﻰ از‬ ‫ﻣﺴﺆوﻻن داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﻫﻢ ﺑﻰﺗﻘﺼﻴﺮ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* داﻧﺸﺠﻮ ﻳﻚ روﺷﻨﻔﻜﺮ ﺗﻤﺎم ﻋﻴﺎر ﻣﺴﻠﻤﺎن اﺳﺖ‬

‫ﺑﺮداﺷﺖ و ﺗﻮﻗّﻊ ﺑﻨﺪه و ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﻰ از ﺟﻤﺎﻋﺖ داﻧﺸﺠﻮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﻜﺮ ﻣﻰﻛﻨـﻴﻢ داﻧﺸـﺠﻮ ﻳـﻚ‬ ‫روﺷﻨﻔﻜﺮ ﺗﻤﺎم ﻋﻴﺎرِ ﻣﺴﻠﻤﺎن اﺳﺖ؛ ﻣﺘﺪﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬در ﺳﻄﺢ دﻧﻴﺎ ﺟﺮﻳﺎﻧﺎﺗﻰ وﺟﻮد دارﻧـﺪ ‪ -‬ﺑﻌﻀﻴﺸـﺎن‬ ‫در اﻳﺮان ﺷﻌﺒﻪ ﻫﻢ دارﻧﺪ ﻛﻪ داﻧﺸﺠﻮ را ﻧﻪ روﺷﻨﻔﻜﺮ ﻣﻰﭘﺴﻨﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎن‪ .‬روﺷﻨﻔﻜﺮ ﻧﻤﻰﭘﺴـﻨﺪﻧﺪ‪،‬‬ ‫زﻳﺮا او را دﭼﺎر ﺗﻌﺼ‪‬ﺒﻬﺎ و ﺗﺤﺠ‪‬ﺮﻫﺎى ﺣﺰﺑﻰ و ﺳﻴﺎﺳﻰ و وارداﺗﻰ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ وﻗﺘﻰ ﻣﻰﮔﻮﻳﻴﻢ ﺗﺤﺠ‪‬ﺮ‪،‬‬ ‫ﻓﻮراً ذﻫﻨﻤﺎن ﻣﻰرود ﺑﻪ ﺗﺤﺠ‪‬ﺮ ﻣﺬﻫﺒﻰ؛ ﺑﻠﻪ آن ﻫﻢ ﻳﻚ ﻧﻮع ﺗﺤﺠ‪‬ـﺮ اﺳـﺖ‪ ،‬اﻣـﺎ ﺗﺤﺠ‪‬ـﺮ ﻓﻘـﻂ ﺗﺤﺠ‪‬ـﺮ‬ ‫ﻣﺬﻫﺒﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺧﻄﺮﻧﺎﻛﺘﺮ از آن‪ ،‬ﺗﺤﺠ‪‬ﺮ ﺳﻴﺎﺳﻰ اﺳﺖ؛ ﺗﺤﺠ‪‬ﺮﻫﺎى ﻧﺎﺷﻰ از ﺷﻜﻞﺑﻨﺪى ﺗﺤﺰّب و‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎى ﺳﻴﺎﺳﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ اﺻﻼً اﻣﻜﺎن ﻓﻜﺮ ﻛﺮدن ﺑﻪ ﻛﺴﻰ ﻧﻤﻰدﻫﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ده دﻟﻴﻞ ﻗﺎﻧﻊﻛﻨﻨﺪه ﺑـﺮاى‬ ‫ﺣﻘّﺎﻧﻴﺖ ﻳﻚ ﻣﻮﺿﻊ ذﻛﺮ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻗﺒﻮل ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ در ﻋﻤﻞ ﻃﻮر دﻳﮕﺮى ﻧﺸﺎن ﻣـﻰدﻫـﺪ! ﭼـﺮا؟ ﭼـﻮن‬ ‫ﺣﺰب‪ ،‬آن ﺗﺸﻜﻴﻼت ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺑﺎﻻى ﺳﺮ ‪ -‬ﻣﺜﻞ ﭘﺪرﺧﻮاﻧﺪهى ﻣﺎﻓﻴﺎ ‪ -‬از او اﻳﻦﮔﻮﻧـﻪ ﺧﻮاﺳـﺘﻪ اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ را اﻧﺴﺎن ﻣﺘﺄﺳ‪‬ﻔﺎﻧﻪ در ﺑﺮﺧـﻰ از ﮔﻮﺷـﻪ ﻛﻨﺎرﻫـﺎىِ ﺣﺘّـﻰ ﻣﺤـﻴﻂ داﻧﺸـﮕﺎﻫﻰ ﻣـﻰﺑﻴﻨـﺪ‪ .‬ﭘـﺲ‪ ،‬آن‬ ‫‪606‬‬

‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاى ﻛﻪ دﭼﺎر ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺤﺠ‪‬ﺮى ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬دﻳﮕـﺮ روﺷـﻨﻔﻜﺮ ﻧﻴﺴـﺖ؛ ﭼـﻮن روﺷـﻨﻔﻜﺮىﻻزﻣـﻪاش‬ ‫ﺣﻖﻃﻠﺒﻰ‪ ،‬ﭼﺸﻢ ﺑﺎز و ﺗﻜﻴﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻄﻖ و اﺳﺘﺪﻻل اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦﻛﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻫﻢ ﻧﻤﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﺑـﺮاى‬ ‫اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻰداﻧﻨﺪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻰ‪ ،‬ﺧﻄﺮﻧﺎك اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻣﺮوز ﻋﻤﺪهى دردﺳﺮﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ اردوﮔﺎه اﺳﺘﻜﺒﺎر و ﻣﺸﺨّﺼﺎً آﻣﺮﻳﻜﺎ و ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﻢ دﭼـﺎرش ﻫﺴـﺘﻨﺪ ‪-‬‬ ‫ﻛﻪ اﻳﻦ دردﺳﺮﻫﺎ ﺧﻴﻠﻰ زﻳﺎد ﻫﻢ ﻫﺴﺖ ‪ -‬ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻪ ﺧﻮدآﮔﺎﻫﻰاى رﺳﻴﺪهاﻧﺪ‬ ‫ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺧﻮدآﮔﺎﻫﻰ‪ ،‬اﻣﺎم ﺑﺰرﮔﻮار و ﻣﻠﺖ اﻳﺮان و اﻧﻘﻼب و ﻧﻈـﺎم ﻣـﺎ ﻧﻘـﺶ ﻓﺮاواﻧـﻰ داﺷـﺘﻪاﻧـﺪ‪.‬‬ ‫ﻋﻤﺪهى دردﺳﺮ آﻧﻬﺎ از اﻳﻦ ﻧﺎﺣﻴﻪ اﺳﺖ؛ ﻟﺬا ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ اﻳﻦ را ﺑﻜﻮﺑﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤـﻴﻦ ﺟﻬـﺖ از ﻣﺴـﻠﻤﺎن‬ ‫ﺑﻮدنِ داﻧﺸﺠﻮ ﺑﻪﺷﺪ‪‬ت ﻧﺎراﺿﻰ و ﻧﺎﺧﺸﻨﻮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻧﻤﻮﻧﻪ و ﻣﻤﺘﺎز داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ‪81/9/7 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻧﻤﻮﻧﻪ و ﻣﻤﺘﺎز داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ‪81/9/7 -‬‬

‫‪2‬‬

‫‪ .1‬ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﻧﻘﺶ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫* اﻳﺴﺘﺎدﮔﻲ داﻧﺸﺠﻮ‪ ،‬ﻋﺎﻣﻞ اﺻﻼح‬

‫ﭘﺮﺳﺶ‪ :‬اﻣﺎم ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻧﺤﺮاﻓﺎت‪ ،‬ﺷﺠﺎﻋﺎﻧﻪ ﺑﺎﻳﺴـﺘﻨﺪ‪ .‬اﮔـﺮ اﻳﺴـﺘﺎدﮔﻰ‬ ‫داﻧﺸﺠﻮ ﺑﺎﻋﺚ اﺻﻼح ﻣﺴﺆوﻻن ﻧﺸﺪ‪ ،‬ﺗﻜﻠﻴﻒ ﭼﻴﺴﺖ؟‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﭼﺮا‪ ،‬ﻋﺎﻣﻞِ اﺻﻼح ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻳﺴﺘﺎدﮔﻰ داﻧﺸـﺠﻮ ﻣﻌﻨـﺎﻳﺶ اﻳـﻦ ﻧﻴﺴـﺖ ﻛـﻪ ﻣﺒـﺎرزهى‬ ‫ﻣﺴﻠّﺤﺎﻧﻪ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﻣﺴﺆول ﺑﺎﻳﺪ ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ ،‬ﺗﺬﻛﺮ ﺑﺪﻫﺪ و ﺑﺨﻮاﻫـﺪ؛ اﻳـﻦ ﺧﻮاﺳـﺘﻦ ﺑﺎﻳـﺪ در روش‪،‬‬ ‫ﺑﺮﺧﻮرد و اﻧﺘﺨﺎب او اﺛﺮ ﺑﮕﺬارد‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻼﺷﻚ اﺛﺮ ﻣـﻰﻛﻨـﺪ؛ ﻣﻤﻜـﻦ ﻧﻴﺴـﺖ اﺛـﺮ ﻧﻜﻨـﺪ؛ ﺑﻨـﺪه اﻳـﻦ را‬ ‫ﺑﻪﺻﻮرت ﻳﻚ اﻣﺮ ﻗﻄﻌﻰ ﻋﺮض ﻣﻰﻛﻨﻢ‪ .‬اﮔﺮ روى اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ دﻗّﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺧﻮاﻫﻴﺪ دﻳـﺪ اﻣﻜـﺎن ﻧـﺪارد‬ ‫ﻳﻚ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﭼﻴﺰى را ﺑﺨﻮاﻫﺪ و در ﻧﻈﺎﻣﻰ ﻣﺜﻞ ﻧﻈﺎم ﻣﺎ ‪ -‬ﻛﻪ ﻧﻈﺎم ﻣﺮدمﺳﺎﻻرى و اﻧﺘﺨﺎب اﺳـﺖ ‪-‬‬ ‫ﺗﺤﻘّﻖ ﭘﻴﺪا ﻧﻜﻨﺪ؛ ﺑﺎﻻﺧﺮه ﺗﺤﻘّﻖ ﭘﻴﺪا ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻧﺸﺎط ﺳﻴﺎﺳﻲ و ﻋﻠﻤﻲ در ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ‬

‫ﭘﺮﺳﺶ‪ :‬ﺑﻨﺪه اﺣﺴﺎس ﻣﻰﻛﻨﻢ رﻛﻮد ﻋﺠﻴﺒـﻰ ﻓﻀـﺎى داﻧﺸـﮕﺎه را ﻓـﺮا ﮔﺮﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﻪ ﻧﻈـﺮ‬ ‫ﺣﻀﺮتﻋﺎﻟﻰ راﻫﺒﺮد ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاى ﺑﺮونرﻓﺖ از اﻳﻦ ﻓﻀﺎ ﭼﻴﺴﺖ؟‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬اﻟﺒﺘﻪ ﺗﺎ آنﺟﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺑﻨﺪه از داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ اﻃّﻼع دارم‪ ،‬اﺣﺴـﺎس رﻛـﻮد ﻧﻜـﺮدهام؛ ﺑﻠﻜـﻪ ﺑﻌﻜـﺲ‪،‬‬ ‫ﻧﺸﺎط وﺟﻮد دارد؛ ﻫﻢ ﻧﺸﺎط ﺳﻴﺎﺳﻰ و ﻫﻢ ﻧﺸﺎط ﻋﻠﻤﻰ و درﺳﻰ‪ .‬اﮔﺮ واﻗﻌﺎً در ﺟﺎﻳﻰ اﺣﺴﺎس ﺷـﻮد‬ ‫ﻛﻪ رﻛﻮدى وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎى ﺟﻮان ﻧﮕﺬارﻧﺪ و ﻣﺎﻧﻊ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬واﻗﻌﺎً رﻛﻮد در ﻣﺤﻴﻂ ﺟـﻮان‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ﺑﻪ ﻫﻴﭻوﺟﻪ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* ﻣﺼﻠﺤﺖ اﻧﺪﻳﺸﻲ و آرﻣﺎﻧﮕﺮاﻳﻲ‬

‫ﻳﻜﻰ از داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻋﺰﻳﺰ ﻣﻄﺮح ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ »ﺷﻤﺎ ﻣﻰﮔﻮﻳﻴﺪ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻣﺼﻠﺤﺖاﻧﺪﻳﺶ ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺣـﺎﻻ‬ ‫ﻣﺎ آرﻣﺎﻧﮕﺮا‪ ،‬ﭘﺲ ﭼﺮا ﮔﺎﻫﻰ اوﻗﺎت ﺑﻌﻀﻰ از دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎى اﺟﺮاﻳﻰ ﻣﺼﻠﺤﺖاﻧﺪﻳﺸﻰ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ؛ اﻳـﻦ دو‬ ‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺟﻤﻊ ﻫﺴﺘﻨﺪ؟« ﻣﻦ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ را ﺑﮕﻮﻳﻢ ﻛـﻪ ﻣﺼـﻠﺤﺖاﻧﺪﻳﺸـﻰ ﺑـﺪ‪ ،‬ﻣﻨﻔـﻰ و ﺿـﺪ‪‬ارزش‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﺼﻠﺤﺖاﻧﺪﻳﺸﻰ ﻳﻌﻨﻰ دﻧﺒﺎل ﻣﺴﺄﻟﻪاى ﻛﻪ ﻣﺼﻠﺤﺖ اﺳﺖ‪ ،‬رﻓﺘﻦ‪ .‬اﻳﻦﻛﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺪى ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫‪ -1‬ﺟﻠﺴﻪى ﭘﺮﺳﺶ و ﭘﺎﺳﺦ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﻰ‪82/2/22 -‬‬ ‫‪ -2‬ﻫﻤﺎن‬

‫‪607‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫اﻳﻦ را ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﻛﻪ دﺳﺘﮕﺎه اﺟﺮاﻳﻰ ﻛﺸﻮر در ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﺴﻴﺎر دﺷﻮار ﺧﻮد در دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﺑﺮ ﺳﺮ دوراﻫﻴﻬﺎﻳﻰ ﻗﺮار‬ ‫ﻣﻰﮔﻴﺮد ﻛﻪ ﻣﺠﺒﻮر ﻣﻰﺷﻮد ﻣﺼﺎﻟﺤﻰ را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮد؛ ﭼﻮن ادارهى ﻛﺸﻮر و ﻛﺎر اﺟﺮاﻳﻰ‪ ،‬ﻛﺎر ﺧﻴﻠﻰ‬ ‫ﺳﺨﺘﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺜﺎل آن‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ وﻗﺘﻰ ﻛﺴﻰ از ﭘـﺎى ﺗﻠﻮﻳﺰﻳـﻮن ﻛﻮﻫﻨـﻮردى را ﻣـﻰﺑﻴﻨـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﺎ‬ ‫زﺣﻤﺖ و ﻗﺪم ﺑﻪ ﻗﺪم ﺟﻠﻮ ﻣﻰرود‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﻮدش ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻳﻚ ذر‪‬ه زودﺗﺮ و ﺗﻨﺪﺗﺮ ﻗﺪم ﺑﺮدار ﺗﻨﺒـﻞ! او‬ ‫ﭘﺎى ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﻧﺸﺴﺘﻪ‪ ،‬در آن ارﺗﻔﺎع ﭼﻨﺪﻫﺰار ﻣﺘﺮى و در آن وﺿﻌﻴﺖ ﻗﺮار ﻧﺪارد ﻛﻪ ﺑﺒﻴﻨـﺪ اﻳـﻦ ﻛـﺎر‬ ‫ﭼﻘﺪر ﻋﻤﻠﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺜﺎل ﺑﺮ ﻛﺴﻰ ﻛﻪ ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ ﻛﺸﺘﻰ ﻳﺎ ﻓﻮﺗﺒﺎل را از ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﻣـﻰﺑﻴﻨـﺪ‪ ،‬ﺻـﺪق‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬ﺣﺘﻤﺎً دﻳﺪهاﻳﺪ ﻛﻪ ﮔﺎﻫﻰ اوﻗﺎت ﺑﻌﻀﻰ از ﺗﻤﺎﺷﺎﮔﺮان ﻓﻮﺗﺒﺎل‪ ،‬داﺋﻢ ﺑﻪ ﺑﺎزﻳﻜﻨﻬﺎ و ﺗﻴﻤﻬﺎى ﻣﻮرد‬ ‫ﻋﻼﻗﻪ ﺧﻮد دﺳﺘﻮر ﻣﻰدﻫﻨﺪ‪ :‬ﺗﻨﺒﻞ ﺑﺰن! ﺷﻮت ﻛﻦ! ﺑﻪﻫﺮﺣﺎل‪ ،‬ﻛﺎر ادارهى ﻛﺸﻮر ﻛﺎر ﺳـﺨﺘﻰ اﺳـﺖ و‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﻣﺼﻠﺤﺖ‪ ،‬ﻫﻴﭻ اﺷﻜﺎﻟﻰ ﻫﻢ ﻧﺪارد؛ ﻣﺎ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ اﻳﺮاد ﻧﻤﻰﮔﻴﺮﻳﻢ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺣﻮاﺳﻤﺎن ﻫﻢ ﺟﻤﻊ اﺳﺖ ﻛـﻪ‬ ‫آﻧﻬﺎ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻏﺮق در ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻧﺸﻮﻧﺪ و ﺑﻨﺪه ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺘﻢ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ ﻣﻰﻛﻨﻢ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﺟﻮاﻧﺎن ﻧﮕﺎه ﺑﻪ ﻗﻠّﻪﻫﺎى آرﻣﺎﻧﻰ را ﻛﻨﺎر ﺑﮕﺬارﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺮآﻳﻨﺪ‪ ‬ﻏﻠﻄﻰ ﺑﻪوﺟﻮد ﺧﻮاﻫﺪ آﻣـﺪ‪ .‬ﺑﺮآﻳﻨـﺪ‪‬‬ ‫آرﻣﺎﻧﮕﺮاﻳﻰ ﺷﻤﺎ و ﭼﺎﻟﺶ ﻣﺴﺆوﻻن ﺑﺎ ﻣﺼﻠﺤﺘﻬﺎ‪ ،‬ﺑﺮآﻳﻨﺪ ﻣﻌﺘﺪل و ﻣﻄﻠﻮﺑﻰ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ؛ اﻣﺎ اﮔـﺮ ﺷـﻤﺎ‬ ‫ﻫﻢ دﻧﺒﺎل ﻣﺼﻠﺤﺖﮔﺮاﻳﻰ رﻓﺘﻴﺪ و ﮔﺮاﻳﺶ ﻣﺼﻠﺤﺖاﻧﺪﻳﺸﺎﻧﻪ ‪ -‬ﻳﻌﻨﻰ ﺻﺪدرﺻﺪ ﺑﺎ واﻗﻌﻴﺘﻬﺎ ﻛﻨﺎر آﻣﺪن‬ ‫ وارد ﻣﺤﻴﻂ ﻓﻜﺮى و روﺣﻰ داﻧﺸﺠﻮ و ﺟﻮان ﺷﺪ‪ ،‬آنوﻗﺖ ﻫﻤﻪ ﭼﻴـﺰ ﺑـﻪﻫـﻢ ﻣـﻰرﻳـﺰد و ﺑﻌﻀـﻰ‬‫‪608‬‬

‫آرﻣﺎﻧﻬﺎ از رﻳﺸﻪ ﻗﻄﻊ و ﮔﻢ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻧﺒﺎﻳﺪ آرﻣﺎنﮔﺮاﻳﻰ را رﻫﺎ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺗﻮﻗّﻊ ﻣﻦ از ﺷـﻤﺎ‬ ‫ﻋﺰﻳﺰان اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﺎﻳﻪﻫﺎى ﻣﻌﺮﻓﺘﻰ ﺧﻮدﺗﺎن را در ﻫﻤﻪى زﻣﻴﻨﻪﻫﺎ ﻋﻤﻴﻖ و ﻣﺴﺘﺤﻜﻢ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺟﻮان ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻓﻜﺮ ﻛﻨﺪ و آن را ﻣﻄﺮح و ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‬

‫ﻣﺎ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺟﻮان ﻣﺎ اﺣﺴﺎس ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻓﻜﺮ ﻛﻨـﺪ و ﺑﺎﻳـﺪ اﻳـﻦ ﻓﻜـﺮ را ﻣﻄـﺮح و آن را ﻣﻄﺎﻟﺒـﻪ‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻧﻤﻰﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺎرِ ﻧﻤﺎﻳﺸﻰ ﻛﻨﻴﻢ و ﻧﻴﺎزى ﻫﻢ ﺑﻪ ﻛﺎرِ ﻧﻤﺎﻳﺸﻰ ﻧﺪارﻳﻢ؛ اﻣﺎ ﺑﻪ اﻳﻦﻛـﻪ ﺟـﻮان ﻣـﺎ ‪-‬‬ ‫ﺑﺨﺼﻮص ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ﻛﻪ در ﺳﻄﺢ ﻛﺸﻮر ﺑﺴﻴﺎر ﮔﺴﺘﺮده و وﺳﻴﻊ اﺳﺖ ‪ -‬اﻳﻦ اﺣﺴﺎس را‬ ‫در ﺧﻮدش ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ در آﻳﻨﺪهى ﻛﺸﻮر ﻧﻘﺶ و ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ دارد و ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻌﻬ‪‬ﺪى در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ در‬ ‫ﺧﻮد اﺣﺴﺎس و ﺑﺮاى آن ﺗﻼش ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺎز دارﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﻫﻤﻴﻦﺟﺎ ﻳﻚ ﻧﻜﺘﻪى اﺳﺎﺳﻰ را ‪ -‬ﻛﻪ در ﻧﻈﺮم ﺑﻮد اﮔﺮ ﻓﺮﺻـﺘﻰ ﺷـﺪ ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎ ﺑﮕـﻮﻳﻢ ‪ -‬ﻣﻄـﺮح‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﻢ و آن‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ از ﺟﻮاﻧﺎن ﻋﺰﻳﺰﻣﺎن ‪ -‬ﭼﻪ دﺧﺘﺮان و ﭼﻪ ﭘﺴﺮان ‪ -‬ﺗﻮﻗّﻊ دارﻳـﻢ ﻛـﻪ در‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺟﻤﻌﻰ از اﻋﻀﺎى ﺗﺸﻜﻠﻬﺎ‪ ،‬ﻛﺎﻧﻮﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻧﺸﺮﻳﺎت‪ ،‬ﻫﻴﺄﺗﻬﺎى ﻣﺬﻫﺒﻰ و ﺷﻤﺎرى از ﻧﺨﺒﮕﺎن داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ‪82/8/15 -‬‬

‫‪ .1‬ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﻧﻘﺶ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫ﻣﻮرد ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺳﺎﺳﻰ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﺟﺪ‪‬ى ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺟﺪ‪‬ى ﺑﺮﺧﻮرد ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻰﻛﻨﻢ روى اﻳـﻦ ﻣﺴـﺄﻟﻪى‬ ‫»ﺟﺪ‪‬ى ﺑﻮدن« ﻓﻜﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪ ﺧﻮاﻫﻴﺪ دﻳﺪ ﺧﻴﻠﻰ از ﻛﺎرﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ در ﮔﻮﺷﻪ و ﻛﻨـﺎر اﻧﺠـﺎم ﻣـﻰﮔﻴـﺮد‪،‬‬ ‫ﻧﺎﺷﻰ از ﺟﺪ‪‬ى ﻧﺒﻮدن اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در دﻋﺎى ﻛﻤﻴﻞ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ‪» :‬ﻗﻮ‪ ‬ﻋﻠﻰ ﺧﺪﻣﺘﻚ ﺟﻮارﺣﻰ و اﺷﺪد ﻋﻠﻰ اﻟﻌﺰﻳﻤـﺔ ﺟـﻮاﻧﺤﻰ و ﻫـﺐ ﻟـﻰ‬ ‫اﻟﺠﺪ‪ ‬ﻓﻰ ﺧﺸﻴﺘﻚ‪ .«1‬ﺧﻴﺎل ﻧﻜﻨﻴﺪ اﻳﻦ دﻋﺎﻫﺎ ﻓﻘﻂ ﺗﻀﺮّع و اﻧﺎﺑـﻪ اﺳـﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ ﺗﻀـﺮّع و اﻧﺎﺑـﻪ ﺧﻴﻠـﻰ‬ ‫ارزش دارد؛ اﻣﺎ در ﻻﺑﻪﻻى اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻀﺮّع و اﻧﺎﺑﻪ‪ ،‬ﻣﻌﺮﻓﺘﻬﺎى ﻻزم ﺑـﺮاى زﻧـﺪﮔﻰ ﮔﻨﺠﺎﻧـﺪه ﺷـﺪه‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ دﻋﺎﻫﺎ ﭼﺸﻤﻪى ﻣﻌﺎرف اﺳﻼﻣﻰ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫»ﻗﻮ‪ ‬ﻋﻠﻰ ﺧﺪﻣﺘﻚ ﺟﻮارﺣﻰ«؛ ﻣﺮا ﺑﺮ اﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﺧﺪﻣﺎﺗﻰ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻋﻬﺪهام اﺳﺖ‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ ﺟﺴﻤﺎﻧﻰ ﺗﻮاﻧـﺎ‬ ‫ﻛﻦ‪» .‬و اﺷﺪد ﻋﻠﻰ اﻟﻌﺰﻳﻤﺔ ﺟﻮاﻧﺤﻰ«؛ اراده و ﻋﺰم ﻣﺮا ﻣﺴﺘﺤﻜﻢ ﻛﻦ‪» .‬و ﻫﺐ ﻟﻰ اﻟﺠﺪ‪ ‬ﻓﻰ ﺧﺸﻴﺘﻚ«؛‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ‬ﺟﺪ ﺑﺪه؛ ﺳﺮﺳﺮى ﻧﮕﺮﻓﺘﻦ؛ ﺑﺎزﻳﭽﻪ ﻧﻴﻨﮕﺎﺷﺘﻦ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* اﺣﺴﺎس ﻛﻨﻴﺪ ﻧﻘﺶ آﻓﺮﻳﻨﻴﺪ‬

‫ﺷﻤﺎ ﺟﻮاﻧﻬﺎ ﺧﻮدﺗﺎن ﺑﺎﻳﺪ اﺣﺴﺎس ﻛﻨﻴﺪ ﻧﻘﺶآﻓﺮﻳﻨﻴﺪ؛ ﻣﻨﺘﻈﺮ اﻳﻦ ﻧﺒﺎﺷﻴﺪ ﻛـﻪ ﺣـﺎﻻ در ﺟﺎﻫـﺎى دﻳﮕـﺮ‬ ‫اﺗﻔﺎق ﺧﺎﺻﻰ ﺑﻴﻔﺘﺪ‪ .‬ﺑﻠﻪ‪ ،‬دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎى دوﻟﺘﻰ وﻇﺎﻳﻔﻰ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻨﻴﺎد ﻧﺨﺒﮕﺎن وﻇﺎﻳﻔﻰ دارد و ﺑﺎﻳـﺪ اﻧﺠـﺎم‬ ‫ﺑﺪﻫﻨﺪ و انﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ اﻧﺠﺎم ﻫﻢ ﻣﻰدﻫﻨﺪ و ﺑﺘﺪرﻳﺞ ﺑﻬﺘﺮ ﻫﻢ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ؛ اﻣﺎ آﻧـﻰ ﻛـﻪ ﻣﺤـﻮر ﻣﺴـﺌﻮﻟﻴﺖ‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬آن را ﺷﻤﺎ »ﺧﻮدﺗﺎن« ﺑﺪاﻧﻴﺪ‪ .‬ﺧﻮدﺗﺎن اﺣﺴﺎس ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﺴـﺌﻮﻟﻴﺪ و اﺣﺴـﺎس ﻛﻨﻴـﺪ ﻛـﻪ ﻧﻘـﺶ‬ ‫دارﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﻪ آﻳﺎ در آﻳﻨﺪه ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﻘﺸﻰ ﺧﻮاﻫﻨﺪ داد ﻳﺎ ﻧﻪ؟ اﻳﻦ را ﻓﻌﻼً ﺷـﻤﺎ ﻛﻨـﺎر ﺑﮕﺬارﻳـﺪ و ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ‬ ‫اﻣﺮوز در دوران داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ و دوران ﺗﺤﺼﻴﻞ و ﻛﺴﺐ ﻛﻤﺎل‪ ،‬ﭼﻪ ﻧﻘﺸـﻰ ﺑـﻪ ﻋﻬـﺪهى ﺷﻤﺎﺳـﺖ‪ ،‬آن‬ ‫ﻧﻘﺶ را اﻳﻔﺎ ﻛﻨﻴﺪ؛ و آن‪ ،‬ﺧﻮب درس ﺧﻮاﻧﺪن‪ ،‬ﺧﻮب ﻛﺎر ﻛﺮدن‪ ،‬ﺟﺪى ﺣﺮﻛﺖ ﻛـﺮدن‪ ،‬ﺷـﺘﺎب اﻳـﻦ‬ ‫ﺣﺮﻛﺖ را ﻣﻄﻠﻘﺎً ﻛﺎﻫﺶ ﻧﺪادن و در ﻛﻨﺎر ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻋﻠﻢ ﺑﻪ ﺗﺤﺼﻴﻞ دﻳﻦ و ﺗﻘﻮا و ﺗﺰﻛﻴـﻪى ﻧﻔـﺲ ﻫـﻢ‬ ‫ﭘﺮداﺧﺘﻦ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫‪ -1‬ﻣﻔﺎﺗﻴﺢاﻟﺠﻨﺎن‪ :‬دﻋﺎي ﻛﻤﻴﻞ‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار ﺟﻤﻌﻰ از اﻋﻀﺎى ﺗﺸﻜﻠﻬﺎ‪ ،‬ﻛﺎﻧﻮﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻧﺸﺮﻳﺎت‪ ،‬ﻫﻴﺄﺗﻬﺎى ﻣﺬﻫﺒﻰ و ﺷﻤﺎرى از ﻧﺨﺒﮕﺎن داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ‪82/8/15 -‬‬ ‫‪ -3‬دﻳﺪار ﻧﺨﺒﮕﺎن ﺟﻮان‪85/6/25 -‬‬

‫‪609‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫* ﻓﻜﺮ ﻧﻮ‪ ،‬ﻧﮕﺎه آرﻣﺎﻧﻲ و زﺑﺎن اﻧﺘﻘﺎدي‪ ،‬ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﺟﻮاﻧﺎن داﻧﺸﺠﻮ‬

‫ﻣﻄﺎﻟﺒﻰ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺟﻠﺴﻪ ﺑﻴﺎن ﺷﺪ و ﻣﻌﻤﻮﻻً در اﻳﻦ ﺟﻠﺴﺎت ﺟﻮان و داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ﺑﻴﺎن ﻣﻴﺸـﻮد‪ ،‬ﭼﻨـﺪ‬ ‫ﺧﺼﻮﺻﻴﺖ دارد ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎﺗﺶ‪ ،‬اﻳﻦ ﺟﻠﺴﻪ و ﺑﻴﺎﻧﺎت را دوﺳﺖ ﻣﻴﺪارﻳﻢ و ﻣﻰﭘﺴﻨﺪﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﻳﻜﻰ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در اﻇﻬﺎرات و ﺗﺮاوﺷﻬﺎى ذﻫﻨﻰِ ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻧﻮ وﺟﻮد دارد و ﻃﺮاوت ﻧـﻮﭘﺮدازى‬ ‫ﻓﻜﺮى در اﻇﻬﺎرات ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ﺟﻮاﻧﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺟﻠﺴﻪ ﺻـﺤﺒﺖ ﻣﻴﻜﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﻫﺴـﺖ و اﻳـﻦ ﻣﻐﺘـﻨﻢ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ و ﺑﻘﻴﻪى آن دو‪ ،‬ﺳﻪ ﻧﻜﺘﻪى ﺑﻌﺪى را ﻛﻪ ﻋﺮض ﻣﻴﻜﻨﻢ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺑﺮاى اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ‬ ‫ﺗﻮﺻﻴﻔﻰ از ﺟﻠﺴﻪ ﻛﺮده ﺑﺎﺷﻴﻢ؛ ﺑﻠﻜـﻪ ﺑـﺮاى اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺗﻮﺟـﻪ ﻛﻨﻴـﺪ اﻳـﻦ ﺧﺼﻮﺻـﻴﺎت ﺟـﺰو‬ ‫ﻣﺸﺨﺼﻪﻫﺎى ﺑﺎرز و ﺟﺬاب ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ اﺳﺖ و اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺣﻔﻆ ﺑﺸﻮد‪ .‬ﭘـﺲ اوﻟـﻴﻦ ﻣﺸﺨﺼـﻪ‪،‬‬ ‫ﻫﻤﻴﻦ ﻧﮕﺎه ﻧﻮ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ و اﺣﻴﺎﻧﺎً ﺗﺮاوﺷﻬﺎى ﻓﻜﺮى ﺟﺪﻳﺪ و ﺗﺎزهاى اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻫﺴـﺖ و اﻳـﻦ را ﻣـﺎ‬ ‫دوﺳﺖ ﻣﻴﺪارﻳﻢ و ﻻزم دارﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﺧﺼﻮﺻﻴﺖ دوم‪ ،‬ﻧﮕﺎه و ﺗﻮﻗﻌﺎت آرﻣﺎﻧﻰ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ را ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻋﺮض ﺑﻜﻨﻢ‪ ،‬ﺑﻌﻀﻰ از اﻳﻦ ﭼﻴﺰﻫـﺎﻳﻰ‬ ‫ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻄﺮح ﻛﺮدﻳﺪ‪ ،‬اﮔﺮ در ﭼﺮخ و ﭘﺮِ ﺗﺤﻠﻴﻞ و ﺑﺮرﺳﻰ ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬ﭼﻴـﺰى از آن ﺑـﺎﻗﻰ ﻧﻤﻴﻤﺎﻧـﺪ؛‬ ‫ﻟﻴﻜﻦ ﭼﻮن ﻧﮕﺎه و ﺗﻮﻗﻊ‪ ،‬ﻧﮕﺎه آرﻣﺎﻧﻰ اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﻄﻠﻮب اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ دﺳﺘﺮﺳﻰ ﺑﻪ ﻳﻚ آرﻣـﺎن‬ ‫‪610‬‬

‫ﻣﻴﺴ‪‬ﺮ ﻫﻢ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ رﻫﺎ ﻛﺮدن آن آرﻣﺎن ﻫﻢ‪ ،‬ﺟﺎﻳﺰ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﻟﺬا ﻧﮕﺎه آرﻣﺎﻧﻰِ ﺷﻤﺎ و ﺗﻮﻗﻌﺎﺗﻰ ﻛـﻪ ﻧﺎﺷـﻰ‬ ‫از اﻳﻦ ﻧﮕﺎه ﻫﺴﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﺮاى ﻣﺎ ﻣﻄﻠﻮب اﺳﺖ؛ اﻳﻦ را ﻣﻴﺨﻮاﻫﻴﻢ و ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺧﺼﻮﺻﻴﺖ ﺳﻮم‪ ،‬زﺑﺎن اﻧﺘﻘﺎدى و ﻃﻠﺒﮕﺎراﻧﻪ اﺳﺖ؛ ﻧﺒﺎدا ﻛﺴﻰ ﺗﺼﻮر ﻛﻨﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ اﻳـﻦ زﺑـﺎن اﻧﺘﻘـﺎدى‬ ‫ﺣﺘّﻰ ﻳﻚ ﻛﻤﻰ ﺗﻠﺦ ﻫﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺎﻻ ﺑﻨﺪه ﻛﻪ اﻳﻨﺠﺎ ﻧﺸﺴﺘﻪام‪ ،‬ﻧﺎراﺣﺖ ﺧﻮاﻫﻢ ﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻪ؛ اﺗﻔﺎﻗﺎً ﺧﻮد‪ ‬اﻳـﻦ‬ ‫زﺑﺎن اﻧﺘﻘﺎدى ﻫﻢ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪى از ﻫﻤﺎن ﻧﮕﺎه و ﺗﻮﻗﻌﺎت آرﻣﺎﻧﻰ اﺳﺖ؛ راﺿﻰ ﻧﺒﻮدن ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ دارﻳـﻢ‪،‬‬ ‫ﻣﻌﻨﺎﻳﺶ ﻣﻴﻞ و ﮔﺮاﻳﺶِ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ آن ﭼﻴﺰى اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺪارﻳﻢ و اﻳﻦ درﺳﺖ ﻫﻤﺎن ﭼﻴﺰى اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ‬ ‫ﻣﻴﺨﻮاﻫﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻫﻢ »ﻓﻜﺮ ﻧﻮ«‪ ،‬ﻫﻢ »ﻧﮕﺎه و ﺗﻮﻗﻌﺎت آرﻣﺎﻧﻰ« و ﻫﻢ »زﺑﺎن وﻳـﮋهى ﺑﺮﺧﺎﺳـﺘﻪى از آن ﻧﮕـﺎه« را‬ ‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ؛ اﻳﻨﻬﺎ ﭼﻴﺰﻫﺎى ﺧﻮﺑﻰ اﺳﺖ‪ .‬و اﮔﺮ اﻳﻦ ﺧﺼﻮﺻـﻴﺎت ﻣﺤﻔـﻮظ ﺑﻤﺎﻧـﺪ‪ ،‬آن وﻗـﺖ ﺟـﻮانِ‬ ‫داﻧﺸﺠﻮ ﻧﻘﺶ ﻣﻮﺗـﻮر را در ﻳـﻚ ﻗﻄـﺎر اﻳﻔـﺎ ﺧﻮاﻫـﺪ ﻛـﺮد؛ ﺑـﻪ ﺣﺮﻛـﺖ درآورﻧـﺪه‪ ،‬ﭘـﻴﺶﺑﺮﻧـﺪه و‬ ‫ﺟﻬﺖدﻫﻨﺪه ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬و اﻟّﺎ اﮔﺮ ﺟﻮاﻧﻬﺎ ﻫﻢ ﺑﻪ وﺿﻊ ﻣﻮﺟﻮد ‪ -‬ﻳﻌﻨـﻰ آﻧﭽـﻪ ﻛـﻪ ﻫﺴـﺖ ‪ -‬ﻗـﺎﻧﻊ و‬

‫‪ .1‬ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﻧﻘﺶ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫راﺿﻰ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻰ ﻣﺘﺼﻮر ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد؛ ﺑﺎﻳﺪ داﺋﻢ ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻪ ﻧﻘﺎﻃﻰ ﻛﻪ دﺳﺖ ﻧﻴﺎﻓﺘـﻪاﻧـﺪ‪،‬‬ ‫دﺳﺖ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻦ ﺑﻪ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻋﻘﻼﻧﻴﺖ اﺳﺖ‬

‫ﺗﻮﺻﻴﻪى ﻣﻦ ﺑﻪ ﻓﻀﺎى داﻧﺸﺠﻮﺋﻰ و ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﺠﻮﺋﻰ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻄﻠﺒﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋـﺮض ﻛـﺮدم؛ ﻳﻌﻨـﻰ‬ ‫ﺧﻮاﺳﺘﻦ‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﻛﺮدن‪ ،‬داﻋﻴﻪ داﺷﺘﻦ؛ ﻫﻢ در زﻣﻴﻨﻪى ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺳﻴﺎﺳـﻰ و اﺟﺘﻤـﺎﻋﻰ‪ ،‬ﻫـﻢ در زﻣﻴﻨـﻪى‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﻫﻢ در زﻣﻴﻨﻪى ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺧﺎص داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ؛ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻋﻘﻼﻧﻴـﺖ‪ .‬ﻣـﻦ از اول اﻧﻘـﻼب ﺗـﺎ‬ ‫ﺣﺎﻻ‪ ،‬ﺣﺘﻰ در آن روزﻫﺎﺋﻰ ﻫﻢ ﻛﻪ روزﻫﺎى ﺑﻌﻀﻰ از ﺗﺤﺮﻛﺎت ﻧﺎﻣﺘﻨﺎﺳـﺐ ﺑـﻮد و ﻣـﻦ ﺑـﻪ داﻧﺸـﮕﺎه‬ ‫ﺗﻬﺮان ﻣﻰآﻣﺪم و ﺑﺎ ﺟﻮاﻧﻬﺎ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻴﻜﺮدم‪ ،‬ﻋﻘﻴﺪه و ﺳﻠﻴﻘﻪام ﻫﻤﻴﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ داﻧﺸﺠﻮ ﺑﺎﻳﺪ از اﻓـﺮاط و‬ ‫ﺗﻔﺮﻳﻂ ﭘﺮﻫﻴﺰ ﻛﻨﺪ؛ ﻣﻦ ﺑﺎ اﻓﺮاﻃﻜﺎرى و زﻳﺎدهروﻳﻬﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن در ﻫﺮ ﺟﻬﺘﻰ‪ ،‬ﻣﻮاﻓﻖ ﻧﻴﺴﺘﻢ‪ .‬ﺑﺎ اﻋﺘﺪال‪،‬‬ ‫ﺑﺎ روش ﻣﻨﻄﻘﻰ و ﺻﺤﻴﺢ ﻣﺴﺎﺋﻞ را دﻧﺒﺎل ﻛﻨﻴﺪ و ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﺧﻮاﺳﺖ و ﭘﻴﮕﻴﺮى ﺷـﻤﺎ اﺛـﺮ دارد‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﺗﺼﻮر ﻏﻠﻂ ﻧﺒﺎدا ﺑـﻪ ذﻫـﻦ ﺑﻴﺎﻳـﺪ ﻛـﻪ ﭼـﻪ ﻓﺎﻳـﺪه دارد؛ ﻧﺨﻴـﺮ‪ ،‬ﻛـﺎﻣﻼً ﻓﺎﻳـﺪه دارد‪ .‬اﮔـﺮ ﻣـﺜﻼً ﺷـﻌﺎر‬ ‫ﻋﺪاﻟﺘﺨﻮاﻫﻰ ﻛﻪ ﺣﺎﻻ ﻳﻚ ﻣﺴﺌﻮﻟﻰ اﻳﻦ را ﺑﺮ زﺑﺎن آورده‪ ،‬ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻴﺸﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪ ﻫﻢ ﺗﻤﺎم ﻣﻴﺸـﺪ‪ ،‬ﻛﺴـﻰ در‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﭘﺮﭼﻢ ﻋﺪاﻟﺘﺨﻮاﻫﻰ را ﺑﻪ دﺳﺖ ﻧﻤﻴﮕﺮﻓﺖ‪ .‬ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻳﻚ دوﻟﺖ ﻋﺪاﻟﺘﺨﻮاه و ﻳﻚ ﮔﻔﺘﻤﺎن‬ ‫ﻋﺪاﻟﺘﺨﻮاﻫﻰ ﻣﺜﻞ اﻣﺮوز ﺑﻪ وﺟﻮد ﻧﻤﻰآﻣﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎﻫﺎ ﻛﺮدﻳﺪ؛ ﻛﺎر ﺷﻤﺎ ﺟﻮاﻧﻬـﺎ ﺑـﻮد؛ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﺟﻨـﺒﺶ‬ ‫ﻋﺪاﻟﺘﺨﻮاﻫﻰ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻃﺮح ﻣﺴﺌﻠﻪى ﻋﺪاﻟﺘﺨﻮاﻫﻰ ‪ -‬ﻧﻤﻴﺨﻮاﻫﻢ ﺣﺎﻻ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺗﺸﻜﻴﻼت ﺧﺎص اﺷﺎره‬ ‫ﻛﻨﻢ ‪ -‬اﻳﻦ را در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﺟﻮاﻧﻬﺎى ﻣﺆﻣﻦ‪ ،‬ﺟﻮاﻧﻬﺎى ﻣﺘﻌﻬﺪ‪ ،‬ﺟﻮاﻧﻬﺎى ﺑﺎﻣﺴـﺌﻮﻟﻴﺖ ﻣﻄـﺮح ﻛﺮدﻧـﺪ‪،‬‬ ‫ﮔﻔﺘﻨﺪ؛ وﻗﺘﻰ ﺗﻜﺮار ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻳﻚ ﮔﻔﺘﻤﺎن ﻋﻤﻮﻣﻰ درﻣﻰآﻳﺪ و ﻧﺘﻴﺠﻪاش را در ﮔﺰﻳﻨﺸﻬﺎى ﻣـﺮدم‪،‬‬ ‫در ﺟﻬﺘﮕﻴﺮﻳﻬﺎى ﻣﺮدم‪ ،‬در ﺷﻌﺎرﻫﺎى ﻣﺮدم‪ ،‬در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﻣﺮدم‪ ،‬ﻧﺸﺎن ﻣﻴﺪﻫﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺷﻤﺎ ﻳـﻚ ﮔـﺎم‬ ‫ﺟﻠﻮ آﻣﺪﻳﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﻣﻰﺑﻴﻨﻢ ﺑﻌﻀﻰ از دوﺳﺘﺎن داﻧﺸﺠﻮ ‪ -‬ﺣﺎﻻ ﭼﻪ در اﻳﻦ ﺟﻠﺴﻪ‪ ،‬ﭼﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻴﺶ از اﻳـﻦ؛‬ ‫در ارﺗﺒﺎﻃﺎت دﻳﮕﺮى ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﻦ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻴﺸﻮد ‪ -‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﺮﺧﻰ از ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑـﻪ ﻋـﺪاﻟﺖ و رﻓـﻊ‬ ‫ﺗﺒﻌﻴﺾ و ﻣﺒﺎرزهى ﺑﺎ ﻓﺴﺎد‪ ،‬در ذﻫﻨﺸﺎن ﺳﺆاﻻﺗﻰ ﻣﻄﺮح ﻣﻴﺸﻮد ﻛﻪ ﺧﻮب ﺣﺎﻻ ﭼﻰ ﻛﻪ داﺋﻢ ﮔﻔﺘﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﺑﻠﻪ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻴﺪ و ﺷﺪ؛ ﻣﻨﺘﻬﺎ اﻳﻦ اﻧﺘﻈﺎر ﻛﻪ ﻫﻤﻪى آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﻣﺎ ﺧﻮاﺳﺘﻴﻢ‪ ،‬در ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت ﺗﺤﻘﻖ ﭘﻴﺪا ﻛﻨـﺪ‪،‬‬ ‫ﻋﻤﻠﻰ ﻧﻴﺴﺖ؛ در ﻫﻴﭻ ﺷﺮاﺋﻄﻰ در ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت‪ ،‬آرﻣﺎﻧﻬﺎى ﺑﺰرگ ﺗﺤﻘﻖ ﭘﻴﺪا ﻧﻤﻴﻜﻨﺪ‪ .‬آرﻣﺎﻧﻬـﺎى ﺑـﺰرگ‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻧﻤﻮﻧﻪ و ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﺗﺸﻜﻞﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ‪85/7/25 -‬‬

‫‪611‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫اﺣﺘﻴﺎج ﺑﻪ اﺳﺘﻤﺮار ﻋﻤﻞ دارد‪ .‬ﻛﺎر را ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﭘﻴﮕﻴﺮ دﻧﺒﺎل ﻛﺮد و از آن ﻣﺄﻳﻮس ﻧﺸﺪ ﺗـﺎ ﺑـﻪ‬ ‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺮﺳﺪ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﺠﻮﺋﻰ‪ ،‬ﻣﺤﻴﻂ ﺳﻴﺎﻟﻰ اﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﺷﻤﺎ اﻣﺮوز داﻧﺸﺠﻮﺋﻴﺪ‪ ،‬ﭘـﻨﺞ ﺳـﺎل دﻳﮕـﺮ اﻏﻠﺒﺘـﺎن‬ ‫داﻧﺸﺠﻮ ﻧﻴﺴﺘﻴﺪ؛ ﻳﻚ ﮔﺮوه دﻳﮕﺮى ﺑﻪ ﺟﺎى ﺷﻤﺎ داﻧﺸﺠﻮﻳﻨﺪ‪ .‬ﺧﻮب‪ ،‬اﻳﻨﺠﺎ دو ﺗﺎ ﻣﺤﻴﻂ ﺑﺮاى اﺳﺘﻤﺮار‬ ‫ﻫﺴﺖ‪ :‬ﻳﻜﻰ ﺧﻮد‪ ‬ﺷﻤﺎ ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﻤﺠﺮد اﻳﻨﻜﻪ از ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﺠﻮﺋﻰ داﻧﺸﮕﺎه ﺧﺎرج ﺷﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻳﺎدﺗـﺎن‬ ‫ﻧﺮود ﻛﻪ در ﺗﺸﻜﻞ داﻧﺸﺠﻮﺋﻰ‪ ،‬در ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﺠﻮﺋﻰ‪ ،‬در ﻛﻼس درس‪ ،‬در ﻳﻚ ﭼﻨﻴﻦ ﺟﻠﺴـﺎﺗﻰ ﭼـﻪ‬ ‫ﻣﻴﮕﻔﺘﻴﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﻣﻴﺨﻮاﺳﺘﻴﺪ و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان آرﻣﺎن ﭼﻪ ﭼﻴﺰﻫـﺎﺋﻰ را ﻣﺸـﺨﺺ ﻣﻴﻜﺮدﻳـﺪ؛ اﻳﻨﻬـﺎ را ﻓﺮاﻣـﻮش‬ ‫ﻧﻜﻨﻴﺪ؛ اﻳﻨﻬﺎ را ﻧﮕﻪ دارﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻳﻚ ﻣﻄﻠﺐ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﻳﻜﻰ از آﻓﺘﻬﺎﻣﺎن ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ؛ آدﻣﻬﺎ ﭼﻨﺪ ﺻﺒﺎﺣﻰ‬ ‫در ﻣﺤﻴﻄﻰ ﻗﺮار ﻣﻴﮕﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬رﻧﮕﻰ ﺑﻪ ﺧﻮدﺷﺎن ﻣﻴﮕﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬از آن ﻣﺤﻴﻂ ﻛﻪ دور ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻞ آﻫﻨﻰ ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ‬ ‫ﻛﻪ از ﻛﻮره ﺑﻴﺮون ﺑﻴﺎورى؛ ﺗﺎ ﺗﻮى ﻛﻮره اﺳﺖ‪ ،‬رﻧﮕﺶ ﺳﺮخ اﺳﺖ‪ ،‬وﻗﺘـﻰ ﺑﻴـﺮون آوردﻳـﺪ‪ ،‬ﺗـﺪرﻳﺠﺎً‬ ‫رﻧﮕﺶ ﺑﻪ ﺳﻴﺎﻫﻰ ﻣﻴﮕﺮاﻳﺪ؛ اﻳﻨﺠﻮرى ﻧﺸﻮﻧﺪ‪ .‬از درون ﺑﺠﻮﺷـﻴﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻓﻜﺮﻫـﺎ را در دﻟﺘـﺎن رﻳﺸـﻪدار‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ‪ -‬در ﭘﺮاﻧﺘﺰ ﻋﺮض ﻛﻨﻴﻢ ‪ -‬راﻫﺶ ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ را ﺑﻪ اﻳﻤﺎن دﻳﻨـﻰ و ﺑـﻪ ﻋﻘﺎﻳـﺪ دﻳﻨـﻰ‬ ‫وﺻﻞ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬آﻧﺠﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻜﻠﻴﻒ اﻟﻬﻰ‪ ،‬اﻧﺴﺎن را ﻫﻴﭻ وﻗـﺖ ﻓـﺎرغ ﻧﻤﻴﮕـﺬارد‪ .‬آﻧﻬـﺎﺋﻰ ﻛـﻪ ﺗﻮاﻧﺴـﺘﻨﺪ‬ ‫‪612‬‬

‫ﻣﺒﺎرزه ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬آﻧﻬﺎﺋﻰ ﻛﻪ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﻃﺎﻗﺖ ﺑﻴﺎورﻧﺪ‪ ،‬آﻧﻬﺎﺋﻰ ﻛﻪ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﺸـﻜﻼت ﺳـﻴﻨﻪ ﺳـﭙﺮ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬آﻧﻬﺎ از اﻳﻦ دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ‪ ،‬از اﻳﻦ ﻧﺴﺨﻪ ﺑﻬﺮه ﮔﺮﻓﺘﻨـﺪ؛ واﻟّـﺎ اﻣـﺮوز ﺷـﻤﺎ داﻧﺸـﺠﻮﺋﻴﺪ و ﻣﺤـﻴﻂ‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه ﻫﺴﺖ و ﻣﺤﻴﻂ ﺟﻮاﻧﻰ اﺳﺖ و ﮔﺮم و ﮔﻴﺮا و ﻋﺪاﻟﺖ و آرﻣﺎﻧﺨﻮاﻫﻰ و اﻳﻨﻬﺎ‪ ،‬ﺑﻌﺪ ﭘﺲﻓﺮدا از‬ ‫ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﺠﻮﺋﻰ ﻛﻪ ﺧﺎرج ﺷﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﻳﺎ دﻓﻌﺘﺎً ﻓﺮاﻣﻮش ﺑﺸﻮد ﻳﺎ ﺑﺘﺪرﻳﺞ ﻓﺮاﻣﻮش ﺑﺸﻮد‪ ،‬اﻳـﻦ‬ ‫درﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻳﻚ ﻣﺮﻛﺰ ﺑﺮاى اﺳﺘﻤﺮار اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺮﻛﺰ دوم‪ ،‬ﺧﻮد‪ ‬داﻧﺸﮕﺎه اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ اﻣﺮوز داﻧﺸﺠﻮﺋﻴﺪ و اﻧﮕﻴﺰهﻫﺎﺋﻰ ﻫﻢ دارﻳﺪ؛ ﺧﻴﻠـﻰ ﻫـﻢ ﺧـﻮب‪،‬‬ ‫ﻓﺮدا ﺟﺎى ﺷﻤﺎ ‪ -‬ﭘﻨﺞ ﺳﺎل دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺷﺶ ﺳﺎل دﻳﮕﺮ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ داﻧﺸﺠﻮ ﻧﻴﺴـﺘﻴﺪ ‪ -‬آﻧﻬـﺎﺋﻰ ﻛـﻪ ﻣـﻰآﻳﻨـﺪ‪،‬‬ ‫وارث ﭼﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ؟ ﺑﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮ دﻳﮕﺮ‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻳﻦ ﻣﺤﻴﻂ را ﺷﻜﻞ ﺧﻮاﻫﻨﺪ داد؟ ﺑﺨﺸﻰ از اﻳـﻦ ﻛـﺎر‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻬﺪهى اﻣﺮوزِ ﺷﻤﺎﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ ﻳﻜﻰ از ﭼﻴﺰﻫﺎﺋﻰ ﻛﻪ ﻣـﻦ در اﻳﻨﺠـﺎ ﻳﺎدداﺷـﺖ ﻛـﺮدهام ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎ‬ ‫دوﺳﺘﺎن ﻋﺮض ﻛﻨﻢ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ راﺟﻊ ﺑﻪ ﻧﺨﺒﻪﭘﺮورى ﻋﻠﻤﻰ ﺑﺤﺚ ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﻣﻦ ﺣـﺎﻻ ﻧﺨﺒـﻪﭘـﺮورى‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﻰ را ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻴﻜﻨﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﻴﻜﻨﻢ ﻛﻪ در ﺑﺨﺸﻬﺎى ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت و ﺻﺪا و ﺳﻴﻤﺎ‪ ،‬ﻧﺨﺒﻪﻫﺎى ﺳﻴﺎﺳﻰ‬

‫‪ .1‬ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﻧﻘﺶ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫و ﻧﺨﺒﻪﻫﺎى اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻄﺮح ﺑﺸﻮﻧﺪ؛ ﻳﻜﻰ از دوﺳﺘﺎن اﻳﻨﺠﻮرى ﻓﺮﻣﻮدﻳﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﻛﺎﻣﻼً درﺳﺖ اﺳﺖ؛‬ ‫ﻣﻮرد ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﻦ اﺳﺖ و اﻳﻦ ﻛﺎر انﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺸﻮد؛ ﻟﻴﻜﻦ ﺑﺨﺸﻰ از ﻧﺨﺒـﻪﭘـﺮورى ﻫـﻢ ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ‬ ‫ﺷﻤﺎﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ در ﻣﺤﻴﻂ ﺗﺸﻜﻠﻬﺎى داﻧﺸﺠﻮﺋﻰ‪ ،‬ﻧﺨﺒﻪﻫﺎى ﺳﻴﺎﺳﻰ ﭘﺮورش ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ؛ ﻓﻀـﺎ را آﻣـﺎده‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ دﻳﮕﺮ دﺳﺖ دوﻟﺖ و دﺳﺖ ﻣﺤﻴﻂ ﺧﺎرج از داﻧﺸﮕﺎه ﻧﻴﺴﺖ؛ دﺳﺖ ﺧﻮد ﺷﻤﺎﺳﺖ‪ .‬از ﻓﻜﺮ‪،‬‬ ‫از ذﻫﻦ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻴﺘﻮاﻧﻴﺪ ﻣﺤﻴﻂ ﺑﺤﺚ و اﺳـﺘﺪﻻل و ورزﻳـﺎﺑﻰ ﻓﻜـﺮى و ﺗﻘﻮﻳـﺖ‬ ‫روﺣﻴﻪ و ﺗﻘﻮﻳﺖ اﻣﻴﺪ و ﻣﺤﻜﻢ ﻛﺮدن ﭘﺎﻳﻪﻫﺎى ﻓﻜﺮ ﺳﻴﺎﺳﻰ را در اﻳﻦ ﻃﺒﻘـﻪى ﺟﺪﻳـﺪى ﻛـﻪ ﺑﻌـﺪ از‬ ‫ﺷﻤﺎ ﻣﻰآﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺧﺎﻃﺮﺟﻤﻊ ﺑﺎﺷـﻴﻢ ﻛـﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪى داﻧﺸـﺠﻮﺋﻰ در دورهى ﺑﻌـﺪ و‬ ‫دورﻫﻬﺎى ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﺎن در ﺟﻬﺖ ﻫﻤﻴﻦ ﻫﺪﻓﻬﺎى ﺑﻠﻨﺪ و آرﻣﺎﻧﻬﺎى ﺧﻮب ﭘﻴﺶ ﺧﻮاﻫـﺪ رﻓـﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ‬ ‫ﻣﺮاﻗﺐ زاوﻳﻪﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻮد؛ ﻛﺞروﻳﻬﺎ را ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ دﻳﺪ و ﺷﻨﺎﺧﺖ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ ﻧﻜﺘﻪى دﻳﮕﺮى ﻛﻪ در دﻧﺒﺎﻟﻪى آن ﻣﻄﺎﻟﺒﻪى داﻧﺸﺠﻮﺋﻰ ﻋﺮض ﻣﻴﻜﻨﻢ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﻛـﺮدن‬ ‫ﺑﺎ دﺷﻤﻨﻰ ﻛﺮدن ﻓﺮق دارد‪ .‬اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺎ ﮔﻔﺘﻴﻢ ﮔﺎﻫﻰ اوﻗﺎت ﻣﻌﺎرﺿﻪى ﺑﺎ ﻣﺴـﺌﻮﻻن ﻛﺸـﻮر ﻧﺸـﻮد ‪ -‬ﻛـﻪ‬ ‫اﻻن ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦ را ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻣﻴﻜﻨﻴﻢ؛ ﻣﻌﺎرﺿﻪ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺸﻮد ‪ -‬اﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى اﻧﺘﻘﺎد ﻧﻜﺮدن ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺑـﻪ ﻣﻌﻨـﺎى‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﻧﻜﺮدن ﻧﻴﺴﺖ؛ در ﺑﺎره رﻫﺒﺮى ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻨﺠﻮر اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺮادر ﻋﺰﻳﺰﻣﺎن ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ »ﺿـﺪ وﻻﻳـﺖ‬ ‫ﻓﻘﻴﻪ« را ﻣﻌﺮﻓﻰ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺧﻮب‪» ،‬ﺿﺪ« ﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ ﻣﻌﻨﺎﻳﺶ ﭼﻴﺴﺖ؛ ﺿﺪﻳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ ﭘﻨﺠـﻪ در اﻓﻜﻨـﺪن‪،‬‬ ‫دﺷﻤﻨﻰ ﻛﺮدن؛ ﻧﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﻧﺒﻮدن‪ .‬اﮔﺮ ﺑﻨﺪه ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﻧﺒﺎﺷﻢ‪ ،‬ﺿﺪ ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺴﺘﻢ؛ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﻛﺴـﻰ‬ ‫ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻪ ﻛﺴﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﺿﺪ وﻻﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ ﻛﻪ در ﻛﻠﻤﺎت ﻫﺴﺖ‪ ،‬آﻳﻪى ﻣ‪‬ﻨﺰل از آﺳﻤﺎن ﻧﻴﺴـﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﮕﻮﺋﻴﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺪود اﻳﻦ ﻛﻠﻤﻪ را درﺳﺖ ﻣﻌﻴﻦ ﻛﺮد؛ ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل ﻳـﻚ ﻋﺮﻓـﻰ اﺳـﺖ‪ .‬اﻋﺘـﺮاض ﺑـﻪ‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﺘﻬﺎى اﺻﻞ ‪ ،44‬ﺿﺪﻳﺖ ﺑﺎ وﻻﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ ﻧﻴﺴﺖ؛ اﻋﺘﺮاض ﺑﻪ ﻧﻈﺮات ﺧﺎص رﻫﺒـﺮى‪ ،‬ﺿـﺪﻳﺖ ﺑـﺎ‬ ‫رﻫﺒﺮى ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬دﺷﻤﻨﻰ‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻛﺮد‪ .‬دو ﻧﻔﺮ ﻃﻠﺒﻪ ﻛﻨﺎر ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ ﻣﻰﻧﺸﻴﻨﻨﺪ؛ ﺧﻴﻠﻰ ﻫـﻢ ﺑـﺎ ﻫـﻢ رﻓﻴﻘﻨـﺪ‪،‬‬ ‫ﺧﻴﻠﻰ ﻫﻢ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺑﺎﺻﻔﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺪرس ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺒﺎﺣﺜﻪ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺮف ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ را رد ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ؛ اﻳﻦ ﺣﺮف‬ ‫او را رد ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ ،‬آن ﺣﺮف اﻳﻦ را رد ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ .‬ردﻛﺮدن ﺣﺮف‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨـﺎى ﻣﺨﺎﻟﻔـﺖ ﻛـﺮدن‪ ،‬ﺑـﻪ ﻣﻌﻨـﺎى‬ ‫ﺿﺪﻳﺖ ﻛﺮدن ﻧﻴﺴﺖ؛ اﻳﻦ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ را ﺑﺎﻳﺪ از ﻫﻢ ﺟﺪا ﻛﺮد‪ .‬ﺑﻨـﺪه از دوﻟﺘﻬـﺎ ﺣﻤﺎﻳـﺖ ﻛـﺮدهام‪ ،‬از اﻳـﻦ‬ ‫دوﻟﺖ ﻫﻢ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻴﻜﻨﻢ؛ اﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻪى ﺟﺰﺋﻴﺎت ﻛﺎرﻫﺎﺋﻰ ﻛـﻪ اﻧﺠـﺎم ﻣﻴﮕﻴـﺮد‪،‬‬ ‫ﻣﻮرد ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﺎ ﺣﺘّﻰ ﻣﻦ از ﻫﻤـﻪاش اﻃـﻼع دارم؛ ﻧـﻪ‪ ،‬ﻻزم ﻧﻴﺴـﺖ‪ .‬اﻃـﻼع رﻫﺒـﺮى از آن‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ﺣﻮادث و روﻳﺪادﻫﺎﺋﻰ ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﺼـﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻳﻬـﺎى او‪ ،‬ﺑـﻪ ﺟﻬﺘﮕﻴﺮﻳﻬـﺎى او و ﺑـﻪ‬

‫‪613‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫اﻧﺠﺎم ﺗﻜﺎﻟﻴﻒ و وﻇﺎﺋﻒ او ارﺗﺒﺎط ﭘﻴﺪا ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﺣﺎﻻ از ﻫﻤﻪى ﭼﻴﺰﻫﺎﺋﻰ ﻛﻪ در ﻣﺤﻴﻂ دوﻟﺖ‬ ‫و ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر وزارﺗﺨﺎﻧﻪﻫﺎ اﺗﻔﺎق ﻣﻰاﻓﺘﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺘﻤﺎً رﻫﺒﺮى ﻣﻄﻠﻊ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻧﻪ‪ ،‬ﻧﻪ ﻻزم اﺳﺖ‪ ،‬ﻧـﻪ ﻣﻤﻜـﻦ‬ ‫اﺳﺖ؛ ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﻫـﻢ ﻻزم ﻧﻴﺴـﺖ‪ .‬ﺑﻌﻀـﻰ از اﺷـﺨﺎص و ﺑﻌﻀـﻰ از ﻛﺎرﻫـﺎ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ در‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى دوﻟﺘﻰ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺻﺪدرﺻﺪ ﻣﻮرد اﻋﺘﻤﺎد و ﻣﻮرد ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﺎﺳﺖ‪ ،‬اﻣـﺎ آن ﻛـﺎر را‬ ‫ﻣﺎ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻧﻜﻨﻴﻢ؛ ﭼﻮن دﻟﻴﻞ ﻧﺪارد ﻛﻪ رﻫﺒﺮى وارد ﻣﺤـﻴﻂ اﺟﺮاﺋـﻰ ﺷـﻮد؛ ﺑـﻪ دﻟﻴـﻞ اﻳﻨﻜـﻪ ﻣﺴـﺌﻮﻟﻴﺘﻬﺎ‬ ‫ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ و ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺴﺌﻮل‪ ،‬وزﻳﺮ‪ ،‬رﺋﻴﺲ ﻓﻼن ﻣﺮﻛـﺰ ﻳـﺎ ﺑﻨﮕـﺎه ﻓﺮﻫﻨﮕـﻰ ﻳـﺎ اﻗﺘﺼـﺎدى‪ ،‬وﻇـﺎﺋﻒ‬ ‫ﺧﻮدش را اﻧﺠﺎم ﺑﺪﻫﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﺎ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ وﺟﻪ اﻧﺘﻘﺎد ﻛﺮدن را ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ و ﺿﺪﻳﺖ ﻧﻤﻴـﺪاﻧﻴﻢ‪ .‬ﺑﻌﻀـﻰ‬ ‫ﺗﺼﻮر ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ ﭼﻮن از ﻣﺴﺌﻮﻻن ﻛﺸـﻮر‪ ،‬از دوﻟـﺖ ﻣﺤﺘـﺮم ‪ -‬ﻛـﻪ واﻗﻌـﺎً دوﻟـﺖ ﺧـﺪﻣﺘﮕﺰار و‬ ‫ﺑﺎارزﺷﻰ اﺳﺖ؛ ﺣﻘﺎً و اﻧﺼﺎﻓﺎً‪ .‬ﻛﺎرﻫﺎﺋﻰ ﻫﻢ ﻛﻪ دارد اﻧﺠﺎم ﻣﻴﮕﻴﺮد‪ ،‬ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ؛ ﻛﺎرﻫﺎ ﺟﻠﻮ ﭼﺸﻢ اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺴﺎن ﺑﻰاﻧﺼﺎف ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ اﻫﻤﻴﺖ اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ را اﻧﻜﺎر ﻛﻨﺪ ‪ -‬ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻴﻜﻨﻴﻢ‪ ،‬اﻳﻦ ﺣﻤﺎﻳﺖ و اﻳـﻦ‬ ‫ﻃﺮﻓﺪارى‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺘﻘﺎد ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻛﺮد‪ ،‬ﻳﺎ ﻣﻦ ﺧﻮدم اﻧﺘﻘﺎد ﻧﺪاﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻢ؛ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ‬ ‫ﻣﻮاردى ﻫﻢ اﻧﺘﻘﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل ﺷﻤﺎ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﻣﻦ اﻣﻴﺪم ﻫﺴﺖ در ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﺠﻮﺋﻰ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬واﻗﻌﺎً اﻳﻨﺠﻮر ﻫﻢ ﺧﻮاﻫـﺪ‬ ‫ﺷﺪ؛ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﺎﺷﻴﺪ؛ ﭼﻮن اﻧﺴﺎن ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻠﻰ را ﻛﻪ ﺳﻨﺖ آﻓﺮﻳﻨﺶ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻰﺑﻴﻨـﺪ؛ ﭼـﺮا ﻛـﻪ ﻫـﺮ ﺟـﺎ‬ ‫‪614‬‬

‫اﻳﻤﺎن ﺑﻮد و ﻣﺠﺎﻫﺪت دﻧﺒﺎﻟﺶ ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻗﻄﻌﻰ اﺳﺖ؛ ﻣﻰﺑﻴﻨﻢ ﻛﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫آن ﭼﻴﺰى ﻛﻪ ﻣﺎ از ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﺠﻮﺋﻰﻣﺎن اﻧﺘﻈﺎر دارﻳﻢ‪ ،‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠـﻢ‪ ،‬ﭘﻴﺸـﺮﻓﺖ اﻧﺪﻳﺸـﻪى ﺳﻴﺎﺳـﻰ‪،‬‬ ‫ﻋﻤﻖ اﻧﺪﻳﺸﻪى دﻳﻨﻰ و اﻳﻤﺎن دﻳﻨـﻰ‪ ،‬ﻋﻤـﻖ ﻣﻌﺮﻓـﺖ دﻳﻨـﻰ و روﺷـﻦﺑﻴﻨـﻰ دﻳﻨـﻰ‪ ،‬دﺳـﺖ ﻳـﺎﻓﺘﻦ ﺑـﻪ‬ ‫ﻗﻠﻤﺮوﻫﺎى ﺟﺪﻳﺪ؛ ﻫﻢ در زﻣﻴﻨﻪى ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻫﻢ در زﻣﻴﻨﻪى ﺳﻴﺎﺳﺖ‪ ،‬ﻫـﻢ در زﻣﻴﻨـﻪى ﻣﻌﺮﻓـﺖ دﻳﻨـﻰ در‬ ‫ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﺠﻮﺋﻰ اﺳﺖ؛ اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ راﻫﻨﻤﺎﻳﺎن ﻫﺮ ﺑﺨﺸﻰ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﺮاى ﻛﺎر ﻋﻠﻤﻰ ﺑﺎﻳﺪ اﺳـﺘﺎد داﺷـﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺮاى ﻛﺎر ﻣﻌﺮﻓﺖ دﻳﻨﻰ ﺑﺎﻳﺪ اﺳﺘﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺮاى ﻛﺎر ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻨﺠﻮر اﺳﺖ‪ .‬ﻛـﺎر را‬ ‫ﺷﻤﺎ ﻣﻴﻜﻨﻴﺪ؛ او راﻫﻨﻤﺎﺋﻰ ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ .‬داﻧﺸﮕﺎه ﻣﺎ و ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﺠﻮﺋﻰ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ در ﻫﻤﻪى اﻳﻦ ﻋﺮﺻـﻪﻫـﺎ‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎى ﺣﻘﻴﻘﻰ و ﭼﺸﻤﮕﻴﺮى ﻛﻨﺪ و اﻳﻦ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎ را انﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻧﺨﺒﻪ‪ ،‬ﺑﺮﺗﺮان ﻛﻨﻜﻮر و ﻓﻌﺎﻻن ﺗﺸﻜﻞﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﻲ و ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪86/7/17 -‬‬

‫‪1‬‬

‫‪ .1‬ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﻧﻘﺶ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫* اﺛﺮﮔﺬاري داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ ﺑﺎ ﺟﻬﺖدﻫﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮ اﻧﺴﺎﻧﻲ‬

‫‪ ...‬ﻳﻜﻰ از اﻳﻦ ﺑﺮادرﻫﺎ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ اﺛﺮﮔﺬارى داﻧﺸﺠﻮﻫﺎ زﻳـﺎد اﺳـﺖ‪ ،‬در ﻫﻤـﻪى ﻣﺴـﺎﺋﻞ ﺑـﺎ آﻧﻬـﺎ‬ ‫ﻣﺸﻮرت ﻧﻤﻴﺸﻮد‪ .‬ﺧﺐ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻫﺰار ﻧﻔﺮى داﻧﺸﺠﻮﺋﻰ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻴﺸﻮد ﻣﺸـﻮرت ﻛـﺮد؟‬ ‫ﺣﺎﻻ ﭘﻨﺠﺎه ﺷﺼـﺖ ﻫـﺰار داﻧﺸـﺠﻮ در ﻳـﺰد اﺳـﺖ‪ .‬ﻣﺸـﻮرت ﻳـﻚ ﺳـﺎزوﻛﺎر ﺧﺎﺻـﻰ دارد‪ .‬ﻛﺎرﻫـﺎ‬ ‫ﺑﻰﻣﺸﻮرت ﻫﻢ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﻣﻴﺨﻮاﻫﻢ ﺑﮕﻮﻳﻢ اﺛﺮﮔﺬارى داﻧﺸﺠﻮﺋﻰ ﺑﻴﺶ از آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﺸـﻮرتدﻫـﻰ‬ ‫ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺟﻬﺖدﻫﻰ ﺑﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮ اﻧﺴﺎﻧﻰ در ﻧﻴﺮوﻫﺎى ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ در ﺧﺎﻧﻮادهﺗـﺎن‬ ‫ﻣﻴﺘﻮاﻧﻴﺪ اﺛﺮ ﺑﮕﺬارﻳﺪ؛ روى ﺑﺮادر و ﺧﻮاﻫﺮﺗﺎن ﻣﻴﺘﻮاﻧﻴﺪ اﺛﺮ ﺑﮕﺬارﻳﺪ؛ روى ﭘﺪر و ﻣﺎدرﺗﺎن ﻣﻴﺘﻮاﻧﻴﺪ اﺛـﺮ‬ ‫ﺑﮕﺬارﻳﺪ‪ .‬در ﻣﺤﻴﻂ زﻧﺪﮔﻰ ﺧﻮدﺗﺎن‪ ،‬روى ﻓﺎﻣﻴﻞ‪ ،‬روى دوﺳﺖ‪ ،‬روى ﻫﻤﺒﺎزى در ورزش ﻣﻴﺘﻮاﻧﻴﺪ اﺛﺮ‬ ‫ﺑﮕﺬارﻳﺪ؛ اﺛﺮ ﺑﻪ زﺑﺎن‪ ،‬اﺛﺮ ﺑﻪ ﻣﻨﺶ‪ ،‬اﺛﺮ ﺑﻪ رﻓﺘﺎر‪ .‬اﻳﻦ ﺑﻬﺘـﺮﻳﻦ ﺗﻮﻓﻴـﻖ و ﭘﻴـﺮوزى ﺑـﺮاى داﻧﺸﺠﻮﺳـﺖ؛‬ ‫اﺛﺮﮔﺬارى در ﻣﺤﻴﻄﻬﺎﺋﻰ ﻛﻪ ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ در آن اﺛﺮﮔﺬارى ﺑﻜﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻌﻀـﻰ ﻣﺤﻴﻄﻬـﺎ از اﻳـﻦ ﻫـﻢ ﺑﻴﺸـﺘﺮ‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ ﺗﺼﻤﻴﻢﺳﺎزي و ﮔﻔﺘﻤﺎنﺳﺎزي ﻛﻨﺪ‬

‫‪ ...‬ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﺗﻮاﻧﺎﺋﻰ ﺗﺼﻤﻴﻢﺳﺎزى و ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮى‪ .‬اﻳﻨﺠﺎ ﻣﻦ اﻳﻦ ﻣﻄﻠـﺐ را ﭘﺮداﺧـﺖ ﻛـﻨﻢ‪ .‬ﺗﻮاﻧـﺎﺋﻰ‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢﺳﺎزى ﺧﻴﻠﻰ ﺧﻮب اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮاﻧﺎﺋﻰ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮى ﻳﻜﻰ از ﻣﺸﻜﻼﺗﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ اﮔـﺮ وارد ﻣﺤـﻴﻂ‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﺋﻰ ﺷﺪ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻰ از ﻫﻨﺠﺎرﻫﺎى ﻣﻄﻠﻮب و درﺳﺖ را ﺑﻪ ﻫﻢ ﺧﻮاﻫﺪ زد؛ اﻳـﻦ ﺗﺠﺮﺑـﻪى ﻣﺎﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﮕﺬارﻳﻢ داﻧﺸﺠﻮ ﺑﺎ ﻓﻜﺮ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑـﺎ زﺑـﺎن ﺑـﺎز ﺧـﻮد‪ ،‬ﺑـﺎ ﺗﻌﻠـﻖ ﻛـﻢ ﺧـﻮد‪ ،‬ﺑـﺎ ﮔﻔﺘـﺎر و ﻋﻤـﻞ ﺧـﻮد‪،‬‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢﺳﺎزى ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮى را ﺑﮕﺬارﻳﻢ ﻛﺴﻰ ﺑﻜﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺘـﻮان از او ﺳـﺆال ﻛـﺮد و او ﻣﺴـﺌﻮل و‬ ‫ﭘﺎﺳﺨﮕﻮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ دﻧﺒﺎل اﻳﻦ ﻧﺒﺎﺷﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﺠﻮﺋﻰ‪ ،‬ﻣﺤـﻴﻂ ﺗﺼـﻤﻴﻢﮔﻴـﺮىِ ﺑـﺮاى اﻗـﺪام‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ؛ اﻳﻦ ﻧﻪ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ داﻧﺸﺠﻮﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ ﺑـﻪ ﻧﻔـﻊ آن اﻗـﺪام‪ .‬دﻧﺒـﺎل اﻳـﻦ ﺑﺎﺷـﻴﻢ ﻛـﻪ ﻣﺤـﻴﻂ داﻧﺸـﺠﻮﺋﻰ‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢﺳﺎزى ﻛﻨﺪ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﮔﻔﺘﻤﺎنﺳﺎزى ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﺑﻨﺪه وﻗﺘﻰ ﻣﺴﺌﻠﻪى ﻧﻬﻀﺖ ﻧﺮماﻓﺰارى را ﺧﻮاﺳﺘﻢ‬ ‫ﻣﻄﺮح ﻛﻨﻢ‪ ،‬ﻗﺒﻞ از ﻫﻤﻪ ﺗﻮ داﻧﺸﮕﺎه ﺑﺎ داﻧﺸﺠﻮﻫﺎ ﻣﻄﺮح ﻛﺮدم؛ ﺣﺪود ده ﺳـﺎل ﻗﺒـﻞ‪ .‬ﻧـﻪ ﺑـﺎ وزارﺗﻬـﺎ‬ ‫ﺻﺤﺒﺖ ﻛﺮده ﺑﻮدم‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﺎ رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر وﻗﺖ ﺻﺤﺒﺖ ﻛﺮده ﺑﻮدم‪ ،‬ﻧﻪ ﺣﺘّﻰ ﺑﺎ اﺳﺎﺗﻴﺪ ﺻـﺤﺒﺖ ﻛـﺮدم؛‬ ‫اولﺑﺎر در داﻧﺸﮕﺎه اﻣﻴﺮﻛﺒﻴﺮ اﻳﻦ ﻓﻜﺮ را ﺑﻪ ﻣﻴﺎن آوردم‪ .‬اﻣﺮوز ﺷﻤﺎ ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ اﻳﻦ ﻳﻚ ﮔﻔﺘﻤﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﻳـﻚ‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎي اﺳﺘﺎن ﻳﺰد‪86/10/13 -‬‬

‫‪615‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫ﻣﻄﺎﻟﺒﻪى ﻋﻤﻮﻣﻰ اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻚ ﺧﻮاﺳﺖ‪ ‬ﻫﻤﻪى داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎى ﻛﺸﻮر اﺳﺖ؛ ﻛﻪ ﻣﻦ ﻫﺮﺟﺎ ﻫـﻢ ﻣﻴـﺮوم‪ ،‬از‬ ‫زﺑﺎن داﻧﺸﺠﻮ ﻣﻄﺎﻟﺒﻪاش را ﻣﻴﺸﻨﻮم؛ از زﺑـﺎن اﺳـﺘﺎد و ﻣـﺪﻳﺮ‪ ،‬اﺟـﺮاﻳﺶ را در ﻳـﻚ ﻣﺮﺣﻠـﻪى دﻳﮕـﺮ‬ ‫ﻣﻴﺸﻨﻮم‪ ،‬و اﺟﺮاء ﻫﻢ دارد ﻣﻴﺸﻮد‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ ﻧﻮآورىﻫﺎى ﻋﻠﻤﻰ ﺑﺴﻴﺎر‪ ،‬ﺑﺨﺸﻰ از اﻧﮕﻴﺰه و ﺗﻮان ﺧـﻮدش‬ ‫را از اﻳﻦ ﺷﻌﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ‪» :‬ﺗﺼﻤﻴﻢﺳﺎزى ﻛﻨﻴﺪ«‪» ،‬ﮔﻔﺘﻤﺎنﺳﺎزى ﻛﻨﻴﺪ«‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺠﺮى و ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ اﺟﺮاﺋﻰ را‬ ‫ﻣﻴﻜﺸﺎﻧﺪ دﻧﺒﺎل اﻳﻦ ﺗﺼﻤﻴﻢ‪ ،‬و ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮى ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد و ﻋﻤﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* اراده‪ ،‬ﻧﺸﺎط و ﻧﻴﺮوي ﺟﻮان‪ ،‬ﻋﻨﺼﺮي ﺗﻌﻴﻴﻦﻛﻨﻨﺪه‬

‫در ﻣﺴﺎﺑﻘﻪي ﻣﻴﺎن ﻣﻠﺘﻬﺎ ﺑﻪ ﺳﻮي آرﻣﺎﻧﻬﺎي واﻻ و ﻧﻴﺰ در ﻣﺠﺎﻫﺪت ﺑﺮاي رﻫﺎﺋﻲ از ﻣﻮاﻧﻊ ﻃﺒﻴﻌﻲ و ﻫﺮ‬ ‫آﻧﭽﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﺪﺧﻮاﻫﺎن ﺑﺮ ﺳﺮ راه آزادي و اﺳﺘﻘﻼل و ﺷﺮف ﻣﻠﻲ ﻧﻬـﺎده ﻣﻴﺸـﻮد‪ ،‬اراده و ﻧﺸـﺎط و‬ ‫ﻧﻴﺮوي ﺟﻮان‪ ،‬ﻋﻨﺼﺮي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪه اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻴﺪاﻧﻬﺎي ﺧﻄﻴﺮ‪ ،‬ﺣﻀﻮر ﺧﻮد را ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ و ﻧﻬﺎدﻳﻨﻪ‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬دل اﻣﻴﺪوار ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﺧﺪاوﻧﺪ و ﺗﻦ و ﺟﺎن ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮدار از راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ و دﺳﺘﻮر ﻗـﺮآن و ﺷـﺮﻳﻌﺖ‪،‬‬ ‫ﺑﺮﺗﺮﻳﻦ ﻋﺎﻣﻞ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻫﺎي ﺷﻤﺎ در اﻳﻦ ﺻﺮاط ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ اﺳﺖ‪ ،‬اﻧﺸﺎءاﷲ‪ .‬ﺑﺮاي ﺗﻮﻓﻴﻖ ﺷﻤﺎ دﻋﺎ ﻣﻴﻜـﻨﻢ‬ ‫و ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ﺧﺪا ﻣﻴﺴﭙﺎرم‪.‬‬ ‫‪616‬‬

‫‪2‬‬

‫* در ﺑﻴﻦ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻛُﺮد‪ ،‬ﺷﻌﺎرﻫﺎي اﺳﻼﻣﻲ زﻧﺪه اﺳﺖ‬

‫ﻋﺰﻳﺰان ﻣﻦ! در اﻳﻦ ﻣﻴﺪاﻧﻬﺎى ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻼش ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﺟـﺎ داﻧﺸـﮕﺎه ﻛﺮدﺳـﺘﺎن اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫اﻛﺜﺮﻳﺖ ﺷﻤﺎ داﻧﺸﺠﻮﻫﺎ‪ ،‬ﻛﺮدﻳﺪ‪ .‬ﻣﻦ اﻓﺘﺨﺎر ﻣﻴﻜﻨﻢ ﻛﻪ در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺮدﺳﺘﺎن و در ﺑﻴﻦ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻛـﺮد‪،‬‬ ‫آﻧﭽﻨﺎن ﺷﻌﺎرﻫﺎى اﺳﻼﻣﻰ زﻧﺪه اﺳﺖ و آﻧﭽﻨﺎن اﺣﺴﺎس دلﺑﺴﺘﮕﻰ ﺑﻪ آرﻣﺎﻧﻬﺎى ﻣﻠﻰ زﻧﺪه اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫دﺷﻤﻨﺎن ﻣﺎ ﺑﻪ ﺧﺸﻢ ﻣﻰآﻳﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺎﻳﻪى اﻓﺘﺨﺎر ﻣﻠﻰ ﻣﺎﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻫﻤﻪ اﻳﻨﻬﺎ روى ﻛﺮدﺳﺘﺎن ﻛﺎر ﻛﺮدﻧﺪ؛‬ ‫اﻳﻦ ﻫﻤﻪ در ﺑﻠﻨﺪﮔﻮﻫﺎ و ﺷﺐﻧﺎﻣﻪﻫﺎ و روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎ و در ﺳﺮّ و ﻋﻠﻦ‪ ،‬ﺟﺪاﺋﻰ ﺑﻴﻦ اﻗﻮام اﻳﺮاﻧﻰ را ﺗﻠﻘـﻴﻦ‬ ‫ﻛﺮدﻧﺪ؛ ﺷﻤﺎ ﻧﺘﻴﺠﻪاش را اﻣﺮوز ﺗﻮى اﻳﻦ ﺟﻤﻊ ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ‪ ،‬در ﺟﻤـﻊ ﻣﻴـﺪان آزادى ﺳـﻨﻨﺪج دﻳﺪﻳـﺪ‪ ،‬در‬ ‫ﻣﺮﻳﻮان دﻳﺪﻳﺪ‪ .‬ﻣﻠﺖ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ اﺳﺖ؛ ﻣﻠﺖ داراى آرﻣﺎن اﺳﺖ‪ .‬اﻗﻮام ﻳﻜﻰاﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﺒﻰ ﻛـﻪ ﻋﺰﻳـﺰان‬ ‫ﻛﺮد ﻣﺎ اﻣﺮوز در اﻳﻦ ﺟﺎ راﺟﻊ ﺑﻪ دلﺑﺴﺘﮕﻰﻫﺎ و ﻫﻢﺑﺴﺘﮕﻰﻫﺎ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ ﭼﻴﺰﻫﺎﺋﻰ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺮاى‬

‫‪ -1‬ﺑﻴﺎﻧﺎت در ﺟﻤﻊ اﺳﺎﺗﻴﺪ و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎى ﺷﻴﺮاز‪87/2/14 -‬‬ ‫‪ -2‬ﭘﻴﺎم در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ درﺧﻮاﺳﺖ اﺗﺤﺎدﻳﻪ اﻧﺠﻤﻦ ﻫﺎي اﺳﻼﻣﻲ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺑﺮاي ﻧﺸﺴﺖ ﺳﺎﻻﻧﻪ اﻳﻦ ااﺗﺤﺎدﻳﻪ ـ دﻓﺘﺮ ﺗﺤﻜﻴﻢ وﺣﺪت‪88/2/19 -‬‬

‫‪ .1‬ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﻧﻘﺶ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫ﻣﻦ ﺟﺰو واﺿﺤﺎت اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺜﻞ روز روﺷﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻌﻀﻰ درﺳﺖ ﻧﺪاﻧﻨﺪ‪ ،‬درﺳﺖ ﻧﻔﻬﻤﻨﺪ؛‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮدﺷﺎن را اﺻﻼح ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ اﻳﻦ را ﻋﺮض ﺑﻜﻨﻢ‪ :‬اﻗﻮام اﻳﺮاﻧﻰ ﻳﻚ ﻓﺮﺻﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ اﮔﺮ اﻗﻮام اﻳﺮاﻧﻰ را در ﻣﻴﺪان رﻗﺎﺑﺖ ﻣﺴﺎﺑﻘﻪآﻣﻴﺰِ‬ ‫ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺧﻴﺮات ﺑﻴﻨﺪازﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﻛﺎر ﺧﻮب و درﺳﺘﻰ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﻗﻮﻣﻰ از اﻗﻮام اﻳﺮاﻧﻰ ‪-‬‬ ‫ﭼﻪ ﻛﺮد‪ ،‬ﭼﻪ ﻓﺎرس‪ ،‬ﭼﻪ ﺗﺮك‪ ،‬ﭼﻪ ﺑﻠﻮچ‪ ،‬ﭼﻪ ﻋﺮب‪ ،‬ﭼﻪ ﺗـﺮﻛﻤﻦ‪ ،‬ﭼـﻪ ﻟُـﺮ ‪ -‬ﺳـﻌﻰ ﻛﻨـﺪ ﺑـﺎ ﻫﻤـﺎن‬ ‫روﺣﻴﻪى ﻗﻮﻣﻰ‪ ،‬در ﺟﻬﺖ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻣﻠﻰ ‪ -‬ﻧﻪ ﺻﺮﻓﺎً ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻗﻮﻣﻰ ‪ -‬ﮔﺎﻣﻬﺎى ﺑﻠﻨﺪﺗﺮى ﺑـﺮدارد‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﺧﻴﻠﻰ ﭼﻴﺰ ﻋﺎﻟﻰاى اﺳﺖ‪ .‬آن روز در ﺟﻤﻊ ﻧﺨﺒﮕﺎن ﺳﻨﻨﺪج و ﻛﺮدﺳﺘﺎن ‪ -‬ﻛـﻪ در ﻳﻜـﻰ از ﺳـﺎﻟﻨﻬﺎى‬ ‫اﻳﻦ ﺟﺎ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪ ‪ -‬ﻳﻜﻰ از دوﺳﺘﺎن ﻛﺮد‪ ،‬ﻳﻚ ﺣﺮف ﺧﻮﺑﻰ زد؛ ﮔﻔﺖ ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻰﻛﻪ ﺷـﻬﻴﺪ ﻣﻄﻬـﺮى‬ ‫ﻛﺘﺎب ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ اﻳﺮان و اﺳﻼم را ﻧﻮﺷﺘﻪ‪ ،‬ﭼﻘﺪر ﺧﻮب اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻳـﻚ ﻧﻔـﺮى ﺑﻴﺎﻳـﺪ ﺧـﺪﻣﺎت‬ ‫ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﻛﺮد و اﻳﺮان را ﺑﻨﻮﻳﺴﺪ؛ ﺧﺪﻣﺎت ﻛﺮدﻫﺎ ﺑﻪ اﻳﺮان‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎت اﻳﺮان ﺑﻪ ﻛﺮدﻫﺎ‪ .‬اﻳـﻦ ﺧﻴﻠـﻰ ﺧـﻮب‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻗﻮم ﺑﺮاى آرﻣﺎﻧﻬﺎى ﻣﻠﻰ و ﺑـﺮاى آرﻣﺎﻧﻬـﺎى اﺳـﻼﻣﻰ‪ ،‬ﭼـﻪ ﮔـﺎم ﺑﻠﻨـﺪى‬ ‫ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺮدارد‪ .‬آﻧﻮﻗﺖ ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ ﻗﺮار ﺑﺪﻫﻴـﺪ‪ :‬ﻣﺴـﺎﺑﻘﻪى ﺑـﻴﻦ ﻓﺎرﺳـﻬﺎ‪ ،‬ﻛﺮدﻫـﺎ‪ ،‬ﺗﺮﻛﻬـﺎ‪ ،‬ﻋﺮﺑﻬـﺎ‪ ،‬ﻟُﺮﻫـﺎ‪،‬‬ ‫ﺗﺮﻛﻤﻨﻬﺎ‪ ،‬ﺑﻠﻮﭼﻬﺎ؛ اﻳﻦ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻣﺴﺎﺑﻘﻪى ﻣﻠﻰ اﺳﺖ‪ .‬آﻧﻮﻗﺖ ﻣﻌﻠﻮم ﻣﻴﺸﻮد ﻛﻪ اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎ ﭼﻘﺪر ﺟﻮﺷﺎن‬ ‫و ﺧﺮوﺷﺎن اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻴﺸﻮد ﻳﻚ ﻓﺮﺻﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ دﺷﻤﻦ ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ اﻳﻦ را ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻫﻢ ﺑﻜﻨـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﻫﻤﻪﺗﺎن ﻫﻮﺷﻴﺎرﻳﺪ‪ .‬دﻋﻮاﻫﺎى ﺗﻨﮓﻧﻈﺮاﻧﻪ و ﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴﺴﻢﻫـﺎى ﻗـﻮﻣﻰِ ﻣﺤـﺪود‪ ،‬ﺑﻜﻠـﻰ ﺑـﺎ‬ ‫دﻳﺪﮔﺎه اﺳﻼم و ﺑﺎ دﻳﺪﮔﺎه ﺑﻠﻨﺪ و ﺑﺎزى ﻛﻪ ﻫﻤﻪى ﻣﺎ ﺑﻪ آن اﺣﺘﻴﺎج دارﻳﻢ ﻣﻨﺎﻓﺎت دارد‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار اﺳﺘﺎدان و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻛﺮدﺳﺘﺎن‪88/2/27 -‬‬

‫‪1‬‬

‫‪617‬‬

‫‪ .2‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‬

‫‪2‬‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‬

‫‪ .2‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‬ ‫* ﺑﻪ درس ﺧﻮاﻧﺪن و ﻛﺎر ﻋﻠﻤﻲ و ﺗﺤﻘﻴﻘﻲ اﻫﻤﻴﺖ ﺑﺪﻫﻴﺪ‬

‫ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺤﺘﻮاﻫﺎى اﺳﻼﻣﻰ ‪ -‬ﻳﻌﻨﻰ ﻋﻠﻢ ‪ -‬ﺟﺪى ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﺷـﻤﺎ ﻛـﻪ داﻧﺸـﺠﻮ ﻫﺴـﺘﻴﺪ و دﻳﮕـﺮ‬ ‫ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻣﺸﻐﻮل ﺗﺤﺼﻴﻠﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ درس ﺧﻮاﻧﺪن در ﻣﺤـﻴﻂ داﻧﺸـﮕﺎه‪ ،‬ﻛـﺎر ﻋﻤﻠـﻰ و ﺗﺤﻘﻴﻘـﻰ و‬ ‫ﺷﻜﻮﻓﺎ ﻛﺮدن و رﺷﺪ دادن اﺳـﺘﻌﺪادﻫﺎ اﻫﻤﻴـﺖ ﺑﺪﻫﻴـﺪ‪ .‬ﻫﺮﺟـﺎ ﻛـﻪ ﻛـﺎر و ﺗـﻼش و اﺷـﺘﻐﺎل و‬ ‫ﺑﺨﺼﻮص ﺳﺎزﻧﺪﮔﻰ ﻫﺴﺖ ‪ -‬اﻋﻢ از ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻣﺰرﻋـﻪ‪ ،‬اداره‪ ،‬ﺑـﺎزار و ﺳـﺎﻳﺮ ﺟﺎﻫـﺎى دﻳﮕـﺮ ‪-‬‬ ‫ﭘﺎﻳﻪﻫﺎ و ﺑﻨﻴﻪﻫﺎ ﻣﺤﻜﻢ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﺮدم در ﺟﻬﺖ روﺷﻦ ﻛﺮدن ﭼﺮاغ اﺳﻼم‬ ‫در اﻳﻦ ﻣ‪‬ﻠﻚ‪ .‬ﺷﻤﺎ اﮔﺮ ﺑﺘﻮاﻧﻴﺪ اﻳﻦ ﭼﺮاغ را ﻫﺮﭼﻪ روﺷﻨﺘﺮ و ﭘ‪‬ﺮﻓﺮوﻏﺘﺮ ﺑﻜﻨﻴﺪ ‪ -‬اﻟﺒﺘـﻪ ﺑﺤﻤﺪاﻟﻠَّـﻪ‬ ‫روﺷﻦ ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﻧﻮرش ﻫﻢ دﻧﻴﺎ را ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬اﻣﺎ ﭘ‪‬ﺮﻓﺮوﻏﺘﺮش ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻜﻨﻴﻢ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* اﻳﺮان را ﺑﺎﻳﺪ ﺟﻮاﻧﺎﻧﻲ ﻛﻪ در ﻣﺮاﻛﺰ ﻓﻨﻲ و ﻋﻠﻤﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﺴﺎزﻧﺪ‬

‫اﻳﻦ ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺎ ﻛﻪ اﻣﺮوز در ﻣﺮاﻛﺰ ﻓﻨﻰ و ﺻﻨﻌﺘﻰ و ﻋﻠﻤﻰ ﺣﻀﻮر دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪاﻧﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﺮان را‬ ‫آﻧﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺴﺎزﻧﺪ‪ .‬در ﻳﻚ دﻳﺪ وﺳﻴﻌﺘﺮ‪ ،‬دﻧﻴﺎى اﺳﻼم را ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﺑﺪﻫﻴﺪ‪ .‬ﭼﺮا دﻧﻴﺎى اﺳﻼم‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦﻗﺪر ﺿﻌﻴﻒ و ﻣﺤﺘﺎج ﺑﺎﺷﺪ؟ ﭼﺮا ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰش‪ ،‬ﮔﺪاﻳﻰﺷﺪهى از در ﺧﺎﻧﻪى‬ ‫دﺷﻤﻨﺎﻧﺶ ﺑﺎﺷﺪ؟ اﻣﺮوز ﺑﻌﻀﻰ از ﻛﺸﻮرﻫﺎى ﭘﻮﻟﺪار اﺳــﻼﻣﻰ ﭘﻮل ﻣﻰدﻫﻨﺪ و ﻣﻴﻮه و ﺳــﺒﺰىِ‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎي ﺷﻬﺪا و ﺟﺎﻧﺒﺎزان اﺳﺘﺎنﻫﺎي ﻣﺎزﻧﺪران و آذرﺑﺎﻳﺠﺎن ﻏﺮﺑﻲ‪ ،‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و ﻣﻬﺎﺟﺮان ﺟﻨﮓ ﺗﺤﻤﻴﻠﻲ و‪69/3/2 -...‬‬

‫‪619‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫ﺧﻮردﻧﺸﺎن را ﻫﻢ ﺑﺎ ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎ از ﻛﺸـﻮرﻫﺎى اروﭘـﺎﻳﻰ ﻣـﻰآورﻧـﺪ! ﻣﺎﺷـﻴﻦآﻻت ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﺟـﺎى ﺧـﻮد‪،‬‬ ‫ﺑﻨﺪرﺳﺎزى ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﺎى ﺧﻮد‪ ،‬اﻛﺘﺸﺎﻓﺎت ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﺎى ﺧﻮد؛ ﭼﺮا ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦﻃﻮر ﺑﺎﺷﺪ؟!‬ ‫ﻣﮕﺮ ﻣﻠﺖ اﺳﻼم ﭼﻪ ﭼﻴﺰى ﻛﻢ دارد؟ اﻣﺮوز ﺑﻴﺶ از ﻳﻚ ﻣﻴﻠﻴﺎرد ﻧﻔﻮس ﻣﺴﻠﻤﺎن در دﻧﻴـﺎ ﻫﺴـﺖ؛ آن‬ ‫ﻫﻢ در اﻳﻦ ﻛﺸﻮرﻫﺎى ﺣﺴﺎﺳﻰ ﻛﻪ ﻣﺎ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن دارﻳﻢ‪ .‬اﻣﺮوز ﺑﺨﺶ ﻋﻈﻴﻤﻰ از دﻧﻴﺎ‪ ،‬زﻳﺮ ﭘﺎى ﻓﺮزﻧﺪان‬ ‫اﺳﻼم اﺳﺖ؛ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻏﻨﻰ‪ ،‬و ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖ ﺟﻐﺮاﻓﻴـﺎﻳﻰ‪ .‬آﻳـﺎ ﺑـﺎز ﻫـﻢ ﺑﺎﻳﺴـﺘﻰ اﻣﺮﻳﻜـﺎ و‬ ‫اﻧﮕﻠﻴﺲ و اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ دوﻟﺘﻬﺎ ﺑﺮ اﻳﻦ ﻛﺸﻮرﻫﺎ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﻨﻨﺪ؟! ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﺪار ﺑﺸﻮﻧﺪ؛ ﺑﻴﻦ ﺧﻮدﺷﺎن‬ ‫ﻣﺜﻞ ﻳﻚ ﺧﺎﻧﻮاده‪ ،‬از ﻋﻠﻢ و ﺻﻨﻌﺖ و ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﭘﻮل ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ و در ﻣﻘﺎﺑﻞ دﺷﻤﻦ ﺟﻬـﺎﻧﻰ‪،‬‬ ‫ﻳﻚ ﺟﺒﻬﻪى ﻗﻮى ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺑﺪﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻣﺠﺎﻫﺪت ﻋﻠﻤﻲ و ﻋﻤﻠﻲ ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻛﺸﻮر‬

‫ﺟﻮاﻧﺎن ﻋﺰﻳﺰ ﻣﻦ! ﻓﺮزﻧﺪان ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ و ﻫﻮﺷﻴﺎر ﻛﺸﻮر ﺑﺰرگ اﻳﺮان! داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‪ ،‬داﻧﺶآﻣﻮزان‪ ،‬ﭘﺴـﺮان‬ ‫و دﺧﺘﺮان؛ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻓﺮداى اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﻣﺘﻌﻠّﻖ ﺑﻪ ﺷﻤﺎﺳﺖ! ﺑﺪاﻧﻴﺪ اﮔـﺮ ﻣـﻰﺧﻮاﻫﻴـﺪ اﻳـﻦ ﻛﺸـﻮر را‬ ‫ﺑﺴﺎزﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ اﻧﻘﻼب‪ ،‬ارزﺷﻬﺎى اﻧﻘﻼب و ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮرى اﺳـﻼﻣﻰ‪ ،‬آن ﻧﺴـﺨﻪاى را ﻛـﻪ ﺑـﺮاى‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﻦ اﻳﺮان داده اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻴﺴﺖ ‪ -‬اﻳﺮاﻧﻰ ﻛﻪ ﻗﺮﻧﻬﺎى ﻣﺘﻤﺎدى ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪى ﭘﺎدﺷﺎﻫﺎن ﺳﺘﻤﮕﺮ و ﺣﻜﺎم‬ ‫‪620‬‬

‫واﺑﺴﺘﻪ و ﻓﺎﺳﺪ‪ ،‬وﻳﺮان و ﺧﺮاب ﺷﺪه اﺳﺖ ‪ -‬ﺷﻤﺎ ﺧﻴـﺎل ﻣـﻰﻛﻨﻴـﺪ ﻛـﻪ ﭘﺎدﺷـﺎﻫﺎن ﭘﻬﻠـﻮى ﺑـﻪ اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﻤﻠﻜﺖ‪ ،‬ﻛﻢ ﺿﺮﺑﻪ زدﻧﺪ و وﻳﺮاﻧﻰ در اﻳﻦ ﻣﻤﻠﻜﺖ اﻳﺠﺎد ﻛﺮدﻧﺪ؟! ﻗﺒﻞ از آﻧﻬﺎ ﭘﺎدﺷﺎﻫﺎن ﻗﺎﺟﺎرﻳﻪ ‪ -‬از‬ ‫زﻣﺎن ﻧﺎﺻﺮاﻟﺪ‪‬ﻳﻦ ﺷﺎه ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ‪ -‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻤﻠﻜﺖ‪ ،‬ﻛﻢ ﺿﺮﺑﻪ زدﻧﺪ و ﻛﻢ وﻳﺮاﻧﻰ در اﻳﻦ ﻣﻤﻠﻜـﺖ اﻳﺠـﺎد‬ ‫ﻛﺮدﻧﺪ؟!‬ ‫اﻧﻘﻼب اﻳﻦ وﻳﺮاﻧﻴﻬﺎ را ﺑﻪ دﺳﺖ ﭼﻪ ﻛﺴﺎﻧﻰ آﺑﺎد ﻣﻰﻛﻨﺪ؟ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺷﻤﺎ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴﺪ ﻛﺸﻮر اﻳـﺮان‬ ‫آﺑﺎد ﺷﻮد‪ ،‬رﻓﺎه و روﻧﻖ اﻗﺘﺼﺎدى‪ ،‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻫﻤﻪﺟﺎﻧﺒﻪ‪ ،‬ﻋﺰّت ﺳﻴﺎﺳﻰ‪ ،‬اﻣﻨﻴﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ‪ ،‬اﻣﻨﻴﺖ ﺷﻐﻠﻰ‪،‬‬ ‫داﻧﺶ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت از ﻳﻚ ﻃﺮف‪ ،‬و ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ از ﻳﻚ ﻃﺮف اﻳﻦ ﻛﺸـﻮر را روﺷـﻦ و ﻧـﻮراﻧﻰ‬ ‫ﻛﻨﺪ‪ ،‬دو ﭼﻴﺰ را ﺑﺎﻳﺪ در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ دو ﭼﻴﺰ‪ ،‬وﻇﻴﻔﻪى ﻫﻤﻪى ﻗﺸﺮﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً ﻗﺸـﺮﻫﺎى آﮔـﺎه‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺎﺳﺐ‪ ،‬ﻛﺸﺎورز‪ ،‬ﺻﻨﻌﺘﮕﺮ‪ ،‬ﻛﺎرﮔﺮ‪ ،‬ﻣﺤﺼ‪‬ﻞ‪ ،‬اﺳﺘﺎد‪ ،‬ﻣﻌﻤ‪‬ﻢ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ و روﺣـﺎﻧﻴﻮن ﻣﺤﺘـﺮم‪ ،‬اﻳـﻦ‬ ‫دو ﭼﻴﺰ را ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻫﻢ در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار اﻗﺸﺎر ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺮدم و ﺟﻤﻌﻲ از اﺋﻤﻪ ﺟﻤﻌﻪ و ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﻣﺠﻠﺲ‪ ،‬ﻛﺎرﻛﻨﺎن اﻳﺮان ﺧﻮدرو و ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﺎن ﻧﻴﺮوي اﻧﺘﻈﺎﻣﻲ‪70/9/13 -‬‬

‫‪ .2‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‬

‫ﻳﻜﻰ اﻳﻦﻛﻪ در ﺳﺎزﻧﺪﮔﻰ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬دوم اﻳﻦﻛﻪ در ﺳﺎزﻧﺪﮔﻰِ ﻧَﻔْـﺲ ﺧـﻮد‬ ‫ﻛﻮﺷﺶ ﻛﻨﻨﺪ‪» .‬و ﺗﻮﺑﻮا اﻟﻰاﻟﻠَّﻪ ﺟﻤﻴﻌﺎً اﻳﻬﺎ اﻟﻤﺆﻣﻨﻮن ﻟﻌﻠّﻜﻢ ﺗﻔﻠﺤﻮن«؛‪ 1‬ﻓﻼح و رﺳﺘﮕﺎرى ﺑﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﻫﻤﻪى ﻣﺎ راه ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ ﺑﻪ ﺧﺪا‪ ،‬ﺗﻀﺮّع و ﺗﻮﺳ‪‬ﻞ ﺑﻪ ﭘﺮوردﮔـﺎر را ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻳـﻚ راه روﺷـﻦ داﺷـﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬ﻫﻴﭻ ﻛﺪام ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻰ ﻛﺎﻓﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺒﺎدا ﻛﺴﻰ ﺧﻴﺎل ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻤﻠﻜﺖ ﺑﺪون ﻓﻌ‪‬ﺎﻟﻴﺖ و ﺗﻼشِ ﺳﺎزﻧﺪﮔﻰ ‪ -‬ﻓﻘﻂ ﺑﺎ ذﻛﺮ ﺧﺪا ﮔﻔـﺘﻦ ‪ -‬آﺑـﺎد‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ؛ اﺑﺪاً‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻼش ﻛﺮد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺠﺎﻫﺪت ﻛﺮد؛ ﻫﻢ ﻣﺠﺎﻫﺪت ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﻫﻢ ﻣﺠﺎﻫﺪت ﻋﻤﻠﻰ‪.‬‬ ‫»ﺗﻮﺑﻮا اﻟﻰاﻟﻠَّﻪ ﺟﻤﻴﻌﺎً اﻳﻬﺎ اﻟﻤﺆﻣﻨﻮن«‪ .‬ﻋﺰﻳﺰان ﻣﻦ! ﺑﺎﻳﺪ ﺑـﻪ ﺧـﺪا ﺑﺮﮔﺮدﻳـﺪ؛ ﺧـﺪا را ﻓﺮاﻣـﻮش ﻧﻜﻨﻴـﺪ‪.‬‬ ‫ﺟﻮاﻧﺎن ﻋﺰﻳﺰ! ﻣﻮاﻇﺐ اﺧﻼق اﻟﻬﻰ و اﺳﻼﻣﻰ ﻛﻪ ودﻳﻌﻪاى اﺳﺖ در ﻣﻴﺎن اﻳـﻦ ﻣﻠـﺖ‪ ،‬ﺑﺎﺷـﻴﺪ‪ .‬اﻣـﺮوز‬ ‫ﻳﻜﻰ از ﻫﺪﻓﻬﺎى اﺳﺎﺳﻰ دﺷﻤﻨﺎن ﺷﻤﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﺧﻼق ﺟﻮاﻧﺎن اﻳﻦ ﻣﻠﺖ را ﻓﺎﺳﺪ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاى اﻳﻦ‬ ‫ﻛﺎر ﺗﻼش و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬارى ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭼﻪ ﻛﺴﻰ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮاﻇﺐ ﺑﺎﺷﺪ؟ ﻫﻤﻪ؛ ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً ﺟﻮاﻧﺎن؛ ﺟﻮاﻧـﺎن‬ ‫ﻣﺆﻣﻦ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* ‪ 3‬ﺷﺎﺧﺺ ﺑﺮاي داﻧﺸﺠﻮي ﻣﻮﻓﻖ‬

‫ﭘﺮﺳﺶ‪ :‬داﻧﺸﺠﻮى ﻣﻮﻓّﻖ ﭼﻪ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ اﺳﺖ؟‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ داﻧﺸﺠﻮى ﻣﻮﻓّﻖ ﻛﺴﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻮب درس ﺑﺨﻮاﻧﺪ؛ ﺧﻮب ﺗﻬﺬﻳﺐ اﺧﻼق ﻛﻨﺪ و‬ ‫ﺧﻮب ﺑﻪ ورزش ﺑﭙﺮدازد‪ .‬ﻣﻦ ﺑﺮاى داﻧﺸﺠﻮى ﻣﻮﻓّﻖ‪ ،‬ﺳﻪ ﺷﺎﺧﺺ دارم‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻳﻚ ﺟـﻮان‬ ‫ﻣﻮﻓّﻖ در ﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎى دﻳﮕﺮى داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻳـﻚ ﻛﺎﺳـﺐ ﻣﻮﻓّـﻖ‪ ،‬ﻳـﻚ ادارى ﻣﻮﻓّـﻖ‪ ،‬ﻣﻌﻴﺎرﻫـﺎى‬ ‫دﻳﮕﺮى داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛ اﻣﺎ داﻧﺸﺠﻮى ﻣﻮﻓّﻖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺣﻴﺚ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ‪ :‬ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮب درس ﺑﺨﻮاﻧـﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﻪ اﺧﻼق و ﺗﻬﺬﻳﺐ ﻧﻔﺲ ﺑﭙﺮدازد‪ ،‬ورزش ﻫﻢ ﺑﻜﻨﺪ‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫* ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ وﻳﮋه ﻧﺴﻞ روﺷﻨﻔﻜﺮ داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ‬

‫ﺑﺮادران و ﺧﻮاﻫﺮان ﻋﺰﻳﺰ! ﻣﻦ ﻓﻘﻂ ﻳﻚ ﺟﻤﻠﻪ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻋﺮض ﻛﻨﻢ و آن اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫اﻣﺮوز ﻧﺴﻞ روﺷﻨﻔﻜﺮ داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ وﻳﮋه دارد‪ .‬اﻣﺮوز ﻛﺸﻮر ﺷﻤﺎ و اﻧﻘﻼب ﺷﻤﺎ و ﻧﻈﺎم‬ ‫اﺳﻼﻣﻰ و ﭘ‪‬ﺮاﻓﺘﺨﺎر ﺷﻤﺎ دوراﻧﻰ را ﻣﻰﮔﺬراﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﻪى ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﻓﻜﺮ و اﻧﺪﻳﺸـﻪ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪،‬‬ ‫‪ -1‬ﻧﻮر‪31 :‬‬ ‫‪ -2‬ﺑﻴﺎﻧﺎت در اوﻟﻴﻦ روز ورود ﺑﻪ ﺳﺎري‪74/7/22 -‬‬ ‫‪ -3‬ﭘﺮﺳﺶ و ﭘﺎﺳﺦ در داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان‪77/2/22 -‬‬

‫‪621‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاى ﭘ‪‬ﺮﺑﺎر ﻛﺮدن اﻳﻦ ﻧﻈﺎم و ﻓﻜﺮﻫـﺎ و دﺳـﺘﻬﺎى ﮔﺮداﻧﻨـﺪهى آن ﺗـﻼش و ﻫﻤﻜـﺎرى ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﻣـﺎ‬ ‫دورهﻫﺎى ﺳـﺨﺘﻰ را ﭘﺸـﺖ ﺳﺮﮔﺬاﺷـﺘﻪاﻳـﻢ؛ دوران ﺟﻨـﮓ را‪ ،‬دوران ﺑﻌـﺪ از ﺟﻨـﮓ را ﻛـﻪ آن ﻫـﻢ‬ ‫ﻣﺸﻜﻼت و دﺷﻮارﻳﻬﺎى زﻳﺎدى داﺷﺖ‪.‬‬ ‫اﻣﺮوز آن دوراﻧـﻰ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﺎ اﺑـﺰار داﻧـﺶ و ﻣﻌﺮﻓـﺖ و ﺗـﻼش ﻋﻠﻤـﻰ‪ ،‬ﻛـﺎرى ﻛﻨـﻴﻢ ﻛـﻪ‬ ‫ﻋﻘﺐاﻓﺘﺎدﮔﻴﻬﺎى ﺗﺤﻤﻴﻠﻰِ دوران ﻃﻮﻻﻧﻰ ﺳﻠﻄﻪى اﺳﺘﺒﺪاد در اﻳﻦ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﺟﺒﺮان ﺷﻮد؛ آن دوراﻧﻰ ﻛـﻪ‬ ‫ﻧﮕﺬاﺷﺘﻨﺪ اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎ ﺷﻜﻮﻓﺎ ﮔﺮدد؛ ﻧﮕﺬاﺷﺘﻨﺪ ﻫﻮﻳﺖ اﺻﻠﻰ و ﺣﻘﻴﻘﻰ اﻳﻦ ﻣﻠﺖ‪ ،‬ﺧﻮد را ﻧﺸـﺎن دﻫـﺪ؛‬ ‫ﺑﻪ ﺗﺒﻊ ورود ﻛﺎﻻﻫﺎى ﺻﻨﻌﺘﻰ ‪ -‬ﻛﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪى ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻢ و ﺻﻨﻌﺖ ﻏﺮب ﺑﻮد ‪ -‬در ﻫﻤﻪﭼﻴـﺰ‪ ،‬آن را‬ ‫ﺑﻪ ﻏﺮب واﺑﺴﺘﻪ ﻛﺮدﻧﺪ؛ ﻛﺎﻻﻫﺎى ﻓﻜﺮى و ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ را وارد اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ او‪‬ﻟـﻴﻦ ﻛـﺎرى ﻛـﻪ‬ ‫دﺳﺖ زدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻰاﻋﺘﻘﺎد ﻛﺮدن ﻗﺸﺮ ﺗﺤﺼﻴﻠﻜﺮدهى اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﺑﻪ ﻣﻮﺟﻮدى ﺧـﻮدش ﺑـﻮد؛ ﺑـﻪ ﻓﺮﻫﻨـﮓ‬ ‫ﺧﻮدى‪ ،‬ﺑﻪ رﺳﻮم و آداب ﺧﻮدى‪ ،‬ﺑﻪ داﻧﺶ ﺧﻮدى‪ ،‬ﺑﻪ اﺳـﺘﻌﺪاد ﺷـﻜﻮﻓﺎ و درﺧﺸـﺎﻧﻰ ﻛـﻪ در ﻧﺴـﻞ‬ ‫اﻳﺮاﻧﻰ وﺟﻮد داﺷﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﻰاﻋﺘﻘﺎدى‪ ،‬در ﻃﻮل ﺳﺎﻟﻬﺎى ﻣﺘﻤﺎدى‪ ،‬اﺛﺮ ﺧﻮدش را ﺑﺨﺸﻴﺪ‪ .‬از روزى ﻛـﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﻓﻜﺮ ‪ -‬ﻓﻜﺮ ﺗﺤﻘﻴﺮ اﻳﺮاﻧﻰ ‪ -‬وارد اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﮔﺮدﻳﺪ و ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ اﺣﺴـﺎس ﺣﻘـﺎرت ﺗـﺎ‬ ‫اﻋﻤﺎق ﺟﺎن ﻗﺸﺮﻫﺎى ﺑﺮﮔﺰﻳﺪهى اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﻧﻔﻮذ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ وﻗﺘﻰ ﻛﻪ ﻏﺮب ﻣﺤﺼﻮل اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ را ﭼﻴﺪ‪،‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﺳﺎﻟﻬﺎ ﻃﻮل ﻛﺸﻴﺪ؛ وﻟﻰ ﺑﺎﻻﺧﺮه آﻧﻬﺎ ﻣﻮﻓّﻖ ﺷﺪﻧﺪ و ﻧﺘﻴﺠﻪى آن‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﻋﻘﺐاﻓﺘﺎدﮔﻴﻬﺎﻳﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫‪622‬‬

‫ﺷﻤﺎ در ﻛﺸﻮرﻣﺎن ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﻰ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎد‪‬ى‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ‬ ‫ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻰِ ﻣﻤﺘﺎزى ﻛﻪ ﻣﺎ دارﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺎ آن ﺳﺎﺑﻘﻪى درﺧﺸﺎن ﻋﻠﻤﻰ و ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ و ﻣﻴﺮاث ﻋﻈﻴﻢ ﮔﻨﺠﻴﻨـﻪى‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ ﻛﻪ ﻣﺎ دارﻳﻢ‪ ،‬وﺿﻊ ﻣﺎ اﻣﺮوز از آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﻴﺪان ﻋﻠﻢ و ﺻﻨﻌﺖ و ﭘﻴﺸـﺮﻓﺘﻬﺎى ﮔﻮﻧـﺎﮔﻮن‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺴﻰ ﻋﻘﺒﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫درﺑﺎرهى ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺗﺎرﻳﺨﻰ و ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻰ و ادﺑﻴﺎت ﻣﺎ ﻫﻢ‪ ،‬دﻳﮕـﺮان ﺑـﻴﺶ از ﻧﻴﺮوﻫـﺎى ﺧـﻮدى ﺗﺤﻘﻴـﻖ‬ ‫ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻛﺎر ﻛﺮدﻧـﺪ‪ ،‬و آن اﺳـﺘﻌﺪاد درﺧﺸـﺎﻧﻰ ﻛـﻪ در اﻳﺮاﻧـﻰ ﻫﺴـﺖ‪ ،‬ﻧﺘﻮاﻧﺴـﺘﻪ اﺳـﺖ ﻫﻨـﻮز اﻳـﻦ‬ ‫ﻋﻘﺐﻣﺎﻧﺪﮔﻴﻬﺎ را ﺟﺒﺮان ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ از ﻣﻘﻄﻊ اﻧﻘﻼب ﺑﻪ اﻳﻦ ﻃﺮف‪ ،‬ﻣﻌﺠﺰهاى ﺑﻪ وﻗﻮع ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ اﺳـﺖ و‬ ‫آن »ﺧﻮدﺑﺎورى« اﺳﺖ‪ .‬آن اﺣﺴﺎس ﺣﻘﺎرت دﻳﮕﺮ اﻣﺮوز ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻟﻴﻜﻦ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﻛﺎر ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﺳﺎﻟﻬﺎى او‪‬لِ اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﺑﺨﺼﻮص ﻫﺸﺖ ﺳﺎل ﺟﻨﮓ ﺗﺤﻤﻴﻠﻰ‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﺎرﻳﻬﺎى زﻳﺎدى ﺑﻮد‪ .‬اﻣﺮوز وﻇﻴﻔـﻪى‬ ‫ﺷﻤﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻼش ﻛﻨﻴﺪ و ﻫﺪف اﻳﻦ ﺗﻼش ﻫﻢ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﻋﺰّت ﺑﺨﺸﻴﺪن ﺑﻪ اﺳﻼم و اﺳﺘﻘﻼل‬ ‫ﺑﺨﺸﻴﺪن ﺑﻪ اﻳﺮان اﺳﻼﻣﻰ‪ .‬ﻛﺸﻮرﺗﺎن را از ﻫﻤﻪ ﺟﻬﺖ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﻮدن ﺑﻪ ﻣﻌﻨـﺎى اﻳـﻦ‬

‫‪ .2‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‬

‫ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ درِ اﺳﺘﻔﺎده از ﺧﺎرج از ﻣﺮزﻫﺎ را ﺑﺒﻨﺪﻳﻢ‪ .‬اﻳﻦﻛﻪ ﻣﻌﻘﻮل ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻫﻴﭻ ﻛﺴﻰ ﻫﻢ ﺑﻪ اﻳـﻦ ﻛـﺎر‬ ‫دﻋﻮت ﻧﻤﻰﻛﻨﺪ‪ .‬در ﻃﻮل ﺗﺎرﻳﺦ‪ ،‬اﻓﺮاد ﺑﺸﺮ از ﻫﻤﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮدهاﻧﺪ؛ اﻣﺎ ﻓﺮق اﺳﺖ ﺑﻴﻦ ﺗﺒـﺎدل ﻓﻜـﺮ و‬ ‫اﻧﺪﻳﺸﻪ و داراﻳﻴﻬﺎ ﻣﻴﺎن دو ﻣﻮﺟﻮد ﻫﻤﺴﺎن و ﻫﻤﻮزن و ﻫﻤﻘﺪر‪ ،‬و درﻳﻮزﮔﻰ ﻳﻚ ﻣﻮﺟـﻮد از ﻣﻮﺟـﻮد‬ ‫دﻳﮕﺮ از راه اﻟﺘﻤﺎس و اﻋﻄﺎى ﺑﻪ او ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺗﺤﻘﻴﺮ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬آن ﭼﻴﺰى اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛـﻢ و ﺑـﻴﺶ ﺗـﺎ ﻗﺒـﻞ از‬ ‫اﻧﻘﻼب ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﻛﺸﻮر را ﺑﻪ آن ﭘﺎﻳﻪاى ﻛﻪ ﻻزم اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮﺳﺎﻧﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ‪ ‬ﻋﻈﻴﻢِ ﻧﺴﻞِ ﺟـﻮانِ روﺷـﻨﻔﻜﺮِ‬ ‫ﺗﺤﺼﻴﻠﻜﺮدهى اﻳﻦ ﻛﺸﻮر اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* اﺳﺘﻌﺪاد ﺟﻮاﻧﺎن‪ ،‬ﻛﺸﻮر را ﺑﻪ ﺗﻜﺎﻣﻞ و ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ‬

‫ﻫﻤﻪ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ دارﻧﺪ‪ .‬ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً دوﻟﺖ‪ ،‬روﺣﺎﻧﻴـﺖ‪ ،‬ﺻﺪاوﺳـﻴﻤﺎ‪ ،‬ﺑﺴـﻴﺞ‪ ،‬ﺳـﺎزﻣﺎن ورزش ﻛﺸـﻮر و‬ ‫ﻧﻬﺎدﻫﺎ و ﻣﺮاﻛﺰ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ‪ ،‬ﻣﺴﺆوﻟﻴﺘﻬﺎى ﺑﺰرﮔﻰ در ﻗﺒﺎل ﻧﺴﻞ ﺟﻮان دارﻧﺪ؛ ﺑﺨﺼﻮص در ﻛﺸﻮرى ﻣﺜـﻞ‬ ‫ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﻛﻪ ﻧﺴﻞ ﺟﻮان از ﻟﺤﺎظ ﻛﻤﻴﺖ‪ ،‬ﻣﺘﺮاﻛﻢ و ﮔﺴﺘﺮده؛ از ﻟﺤﺎظ روﺣﻴﻪ‪ ،‬داراى روﺣﻴﻪى اﻳﻤـﺎن؛‬ ‫از ﻟﺤﺎظ آﻣﺎدﮔﻰ‪ ،‬آﻣﺎدهى ﻛﺎرﻫﺎى ﺑﺰرگ و از ﻟﺤﺎظ اﺳـﺘﻌﺪاد‪ ،‬ﻳـﻚ ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪى ﺑﺴـﻴﺎر ﺑـﺎ اﺳـﺘﻌﺪاد‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦﻛﻪ ﻣﻦ ﺑﺎرﻫﺎ ﮔﻔﺘﻪام ﻣﺘﻮﺳ‪‬ﻂ‪ ‬اﺳﺘﻌﺪاد ﺟﻮاﻧﺎن اﻳﺮاﻧﻰ از ﻣﺘﻮﺳ‪‬ـﻂ‪ ‬اﺳـﺘﻌﺪادﻫﺎى ﺟﻮاﻧـﺎن دﻧﻴـﺎ‬ ‫ﺑﺎﻻﺗﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺤﺼﻮل ﻳﻚ ﻛﺎوش و ﺑﺮرﺳﻰ ﻋﻠﻤﻰ و ﻳﻚ اﻣﺮ ﻣﺴﻠّﻢ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﺳﺘﻌﺪاد‪ ،‬اﻳـﻦ ﻛﻤﻴـﺖ‬ ‫ﻓﺮاوان و اﻳﻦ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻴﻬﺎ‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﻛﺸﻮرى ﻣﺜﻞ اﻳﺮان را در راﻫﻬـﺎى ﺗﻜﺎﻣـﻞ و ﺗﻌـﺎﻟﻰ و ﺗﺮﻗّـﻰ ﻛﻤـﻚ‬ ‫ﺑﺰرﮔﻰ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻌﻀﻰ ﻛﺴﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﺴﻞ ﺟﻮان اﻳﺮاﻧﻰ‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ اﻋﺘﻘﺎدات و از ﻟﺤﺎظ اﻳﻤﺎن‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮر اﻓﺮاﻃﻰ دﭼـﺎر‬ ‫ﻗﻀﺎوﺗﻬﺎى ﻏﻠﻂ و اﻧﺤﺮاﻓﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ اﻋﺘﻘﺎدم اﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺎوﺷﻬﺎ ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦ را ﻧﺸـﺎن ﻣـﻰدﻫـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﺟﻮان اﻳﺮاﻧﻰ‪ ،‬ﺟﻮاﻧﻰ اﺳﺖ ﻣﺆﻣﻦ‪ ،‬ﭘﺎﻛﺪاﻣﻦ‪ ،‬ﭘﺎك ﮔﻮﻫﺮ‪ ،‬داراى زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى دﻳﻨﻰِ ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد و ﻣﺎﻳﻞ ﺑـﻪ‬ ‫ﺟﻨﺒﻪﻫﺎى ﻣﻌﻨﻮى‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺗﻮﻗّﻌﻰ ﻛﻪ ﻣﺎ از ﻳﻚ ﺟﻮان دارﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﻗّﻌﻰ ﻛﻪ از ﻳـﻚ آدم ﻣﺴ‪‬ـﻦِ ﺟﺎاﻓﺘـﺎدهى‬ ‫ﻗﻮا از دﺳﺖ داده دارﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻪﻛﻠّﻰ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺟﻮاﻧﺎن اﻳﺮاﻧﻰ ‪ -‬ﭼﻪ دﺧﺘﺮاﻧﺶ‪ ،‬ﭼﻪ ﭘﺴﺮاﻧﺶ ‪ -‬ﻫﻢ از ﻟﺤﺎظ اﻣﻜﺎﻧﺎت روﺣﻰ‪ ،‬ﻣﻌﻨﻮى‪ ،‬ذﻫﻨﻰ و ﻫﻢ از‬ ‫ﻟﺤﺎظ اﻣﻜﺎﻧﺎت اﻳﻤﺎﻧﻰ‪ ،‬در ﺣﺪ‪ ‬ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮﺑﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ‪ ،‬ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﺑﺰرﮔﻰ را ﺑﺮ دوش ﻣﺴﺆوﻻن‬ ‫ﻣﻰﮔﺬارد‪.‬‬ ‫‪ -1‬ﺑﻴﺎﻧﺎت در ﻣﺮاﺳﻢ ﻓﺎرغاﻟﺘﺤﺼﻴﻠﻲ ﮔﺮوﻫﻲ از داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن داﻧﺸﮕﺎه ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻣﺪرس‪77/6/12 -‬‬

‫‪623‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ اﻋﺘﺮاف ﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ اﻣﺮوز ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺟﻮاﻧـﺎن ﺗﻮﺟ‪‬ـﻪ و اﻫﺘﻤـﺎم ﻣـﻰﺷـﻮد‪ .‬ﻫـﻢ‬ ‫ﻣﺮاﻛﺰى ﻛﻪ ﻣﺨﺼﻮص رﺳﻴﺪﮔﻰ ﺑﻪ اﻣﻮر ﺟﻮاﻧﺎن اﺳﺖ ‪ -‬ﻣﺜﻞ ﻣﺮﻛﺰ ﻣﻠـﻰ و ﺳـﺎزﻣﺎن ﺟﻮاﻧـﺎن ‪ -‬ﻫـﻢ‬ ‫ﻣﺮاﻛﺰى ﻛﻪ از او‪‬ل اﻧﻘﻼب ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﺟﻮاﻧﺎن را در ﻣﻴﺪاﻧﻬﺎى ﺑﺰرگ ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻰ ﻛﻨﺪ ‪ -‬ﻣﺜﻞ ﺑﺴﻴﺞ‬ ‫ و ﻫﻢ ﻣﺮاﻛﺰ دوﻟﺘﻰِ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‪ ،‬ﺑﻪ اﻫﻤﻴﺖ ﻣﺴﺄﻟﻪى ﺟﻮاﻧﺎن ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ ﻛﺮدهاﻧﺪ؛ وﻟﻰ ﻣﻦ ﺑﻴﺶ از‬‫اﻳﻦ ﺗﻮﻗّﻊ دارم‪ .‬ﻣﻦ اﻧﺘﻈﺎر دارم ﻛﻪ ﻣﺴﺄﻟﻪى ﺟﻮاﻧﺎن و ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ ﺟﻮاﻧﺎن و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى ﺑﺮاى ﻫﺪاﻳﺖ‬ ‫درﺳﺖ و ﺑﺎز ﻛﺮدن راه ﺗﻌﺎﻟﻰ و ﺗﻜﺎﻣﻞ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺟﻮاﻧﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﺴﺄﻟﻪى ﻣﻠﻰ و ﺣﻘﻴﻘﻰ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷـﻮد‬ ‫و ﻫﻤﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﺣﺴﺎس ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻗﻠﻪﻫﺎي داﻧﺶ و اﻳﻤﺎن‬

‫ﺑﺎ دﺳﺘﻴﺎﺑﻰ ﺑﻪ ﻗﻠﻪﻫﺎى داﻧﺶ و اﻳﻤﺎن و ﺑﺎ وﺣﺪت و ﻫﻤﺪﻟﻰ ﺷﻤﺎ ﺟﻮاﻧﺎن ﻋﺰﻳﺰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷـﻌﻠﻪ اﻣﻴـﺪ‬ ‫در دل دﺷﻤﻨﺎن اﻓﺮوﺧﺘﻪ ﻧﻤﻰﺷﻮد و ﭼﺸﻢ ﻃﻤﻊ ﺑـﺪدﻻن و ﻧﺎﻣﺤﺮﻣـﺎن ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﻣـﺮز و ﺑـﻮم دوﺧﺘـﻪ‬ ‫ﻧﻤﻰﮔﺮدد‪ .‬ﻣﻠّﺖ ﺷﻤﺎ اﻣﺮوز ﺑﺎ ﺻﺮﻳﺢ ﺷﺪن ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺟﻬﺎﻧﺨﻮاران‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ذﺧﻴﺮهى ﻋﻈﻴﻢ ﻧﻴـﺮو ﻧﻴﺎزﻣﻨـﺪ‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪624‬‬

‫‪2‬‬

‫* دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﻧﺴﻞ ﺟﻮان ﻛﺎرآﻣﺪ ﺑﻪ ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﺑﺎﻻ‪ ،‬دﺷﻤﻦ را ﻣﻲآزارد‬

‫ﻋﺰﻳﺰان ﻣﻦ! ﻫﺮﭼﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﺪ‪ ،‬ﺧﻮدﺗﺎن را ﺑﺎ ﻋﻠـﻢ و ﻋﻤـﻞ ﺑﺴـﺎزﻳﺪ‪ .‬دوران ﺟـﻮاﻧﻰ ﺷـﻤﺎ ﻣﺜـﻞ دوران‬ ‫ﺟﻮاﻧﻰ ﻧﺴﻞ ﻗﺒﻞ از ﺷﻤﺎ‪ ،‬دوران ﺗﻌﻴﻴﻦﻛﻨﻨﺪهى ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺗﺎرﻳﺨﻰ اﻳﻦ ﻣﻠﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺴﻞ ﻗﺒـﻞ از ﺷـﻤﺎ‬ ‫اﮔﺮ ﺗﻨﺒﻠﻰ ﻣﻰﻛﺮد‪ ،‬اﮔﺮ در ﺧﺎﻧﻪ ﻣﻰﻧﺸﺴﺖ و اﮔﺮ ﻻاُﺑﺎﻟﻴﮕﺮى را ﭘﻴﺸﻪى ﺧـﻮد ﻣـﻰﺳـﺎﺧﺖ‪ ،‬ﻣﻠـﺖ ﻣـﺎ‬ ‫ﻏﺮق در ﻓﺴﺎد‪ ‬واﺑﺴﺘﮕﻰ و ذﻟّﺖ‪ ‬ﻓﺮودﺳﺘﻰ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﺎﻗﻰ ﻣﻰﻣﺎﻧﺪ‪ .‬آن ﻧﺴﻞ اﻳﺴﺘﺎد‪ ،‬اﻧﻘـﻼب را‬ ‫ﭘﻴﺮوز ﻛﺮد‪ ،‬ﺟﻨﮓ را ﭘﻴﺮوز ﻛﺮد و از ﻫﻮﻳﺖ ﻣﻠﻰ و ﺷﺨﺼﻴﺖ ﻣﻠﻰ دﻓﺎع ﺟﺎﻧﺎﻧﻪاى ﻧﻤـﻮد‪ .‬اﻣـﺮوز ﻫـﻢ‬ ‫ﻧﻮﺑﺖ ﻧﺴﻞ ﺟﺪﻳﺪ اﺳﺖ‪ .‬دﺷﻤﻦ از ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺎ ﻣﻰﺗﺮﺳﺪ و ﻣﻰداﻧﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻧﺴـﻞ ﺟـﻮانِ ﮔﺴـﺘﺮدهى ﺑـﺎ‬ ‫اﻳﻤﺎنِ ﻣﺎ ﺑﺎ ﻫﻤﻴﻦ اﻳﻤﺎن در ﺻﺤﻨﻪ ﺑﺎﻳﺴﺘﺪ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﺳﻼﺣﻰ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﺑﻤﺒﻰ و ﻫﻴﭻ ﻣﻮﺷﻜﻰ ﻧﻤـﻰﺗﻮاﻧـﺪ اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﻠﺖ را ﺑﻪ زاﻧﻮ درآورد‪ .‬ﻫﺮ ﮔﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﺮاى ارﺗﻘﺎى ﻋﻠﻤﻰ و ﻋﻤﻠﻰ و اﺧﻼﻗﻰ ﺧﻮدﺗـﺎن ﺑﺮدارﻳـﺪ‪،‬‬ ‫ﻣﺜﻞ ﮔﻠﻮﻟﻪاى اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ دﺷﻤﻦ ﺷﻠﻴﻚ ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺟﻨﮓ و اﻳﻦ رزم‪ ،‬ﺟﻬﺎد ﺑﺰرﮔـﻰ اﺳـﺖ‪.‬‬

‫‪ -1‬ﺑﻴﺎﻧﺎت در ﺟﻤﻊ ﺟﻮاﻧﺎن در ﻣﺼﻼي ﺑﺰرگ ﺗﻬﺮان‪79/2/1 -‬‬ ‫‪ -2‬ﭘﻴﺎم ﺑﻪ ﻧﺸﺴﺖ ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ و اﺗﺤﺎدﻳﻪي ﺗﺸﻜﻞﻫﺎي اﺳﻼﻣﻲ داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﻲ‪81/4/31 -‬‬

‫‪ .2‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‬

‫آن روز ﻫﻢ ﻣﺮدان ﻣﺎ‪ ،‬زﻧﺎن ﻣﺎ‪ ،‬ﻗﻮﻣﻴﺘﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺎ ‪ -‬ﻋﺮب ﻣﺎ‪ ،‬ﻓﺎرس ﻣﺎ‪ ،‬ﺗﺮك ﻣﺎ‪ ،‬ﻛـﺮد ﻣـﺎ‪ ،‬ﻟُـﺮ ﻣـﺎ‪،‬‬ ‫ﺑﻠﻮچ ﻣﺎ ‪ -‬در ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﻛﺸﻮر روى دﻓﺎع از ﺷﺮف و ﻫﻮﻳﺖ و اﺳﺘﻘﻼل ﻛﺸﻮر و ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻜﺒﺎر و‬ ‫اﻳﺎدى او در داﺧﻞ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺷﺪﻧﺪ و در اﻳﻦ راه ﺗﻮﻓﻴﻖ ﺑﻪدﺳﺖ آوردﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺮوز ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﺮب‪ ،‬ﻓﺎرس‪ ،‬ﺗﺮك‪ ،‬ﺑﻠﻮچ‪ ،‬ﻛﺮد‪ ،‬ﻟُﺮ و ﻫﻤﻪى ﻗﻮﻣﻴﺘﻬﺎى اﻳﺮاﻧـﻰ‪ ،‬ﻣﺘﻤﺴ‪‬ـﻚ ﺑـﻪ‬ ‫ﺣﺒﻞ اﺳﻼم و ﺑﺎ وﺣﺪت ﻛﻠﻤﻪ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ راه ﻣﺒﺎرك را اداﻣﻪ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﻧﺴﻞ ﺟﻮان ﻣﺎ از ﻟﺤـﺎظ ﻋﻠﻤـﻰ ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﻨﺪ؛ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﺗﺎ اﻣﺮوز ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺟﻨﺠﺎﻟﻬﺎﻳﻰ ﻫﻢ ﻛﻪ ﺑـﻪ ﺧﻴـﺎل ﺧﻮدﺷـﺎن در‬ ‫دﻧﻴﺎ ﻋﻠﻴﻪ ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ ﺑﺮاى ﺳﻼح ﻛﺸﺘﺎر ﺟﻤﻌﻰ و ﻏﻴﺮه ﺑﻠﻨﺪ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬از ﻫﻤـﺎن ﺑﻬﺎﻧـﻪﻫﺎﺳـﺖ؛‬ ‫اﻳﻦ ﻫﻢ از ﻫﻤﺎن ﭘﻮﺷﺸﻬﺎى ﻓﺮﻳﺐاﻧﮕﻴﺰ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺴﺄﻟﻪ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻣﺴﺄﻟﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ دﺳـﺘﻴﺎﺑﻰ ﻧﺴـﻞ‬ ‫ﺟﻮانِ ﻛﺎرآﻣﺪ اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﺑﻪ ﻓﻨ‪Ĥ‬ورﻳﻬﺎى ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻ‪ ،‬آﻧﻬﺎ را ﻣﻰآزارد و رﻧﺞ ﻣﻰدﻫﺪ‪ .‬آﻧﻬـﺎ ﻣـﻰﺧﻮاﻫﻨـﺪ‬ ‫ﻣﻠﺘﻬﺎ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻠﺘﻬﺎ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻠﺘﻬﺎ دﺳﺘﺸﺎن ﺑﻪ ﺳﻤﺖ آﻧﻬﺎ دراز ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻠﺘﻬﺎ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺿﻌﻴﻒ‬ ‫و ذﻟﻴﻞ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺗﺎ آﻧﻬﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻫﺮ ﻛﺎرى ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺳﺮ ﻣﻠﺘﻬﺎ درآورﻧﺪ‪ .‬ﻛﺎرِ ﻣﻘﺎﺑﻞ آﻧﻬﺎ اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻠﺘﻬﺎ ﺧﻮد را از ﻟﺤﺎظ ﻋﻠﻤﻰ و اﻳﻤﺎﻧﻰ ﻗﻮى ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻧﺴﻞ ﺟﻮان ﻣﺎ از ﻟﺤﺎظ ﻋﻠﻤﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﻨﺪ‬

‫ﻧﺴﻞ ﺟﻮان ﻣﺎ از ﻟﺤﺎظ ﻋﻠﻤﻰ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻴﺸـﺮﻓﺖ ﻛﻨـﺪ؛ ﻫﻤﭽﻨـﺎن ﻛـﻪ ﺗـﺎ اﻣـﺮوز ﭘﻴﺸـﺮﻓﺖ ﻛـﺮده اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﺟﻨﺠﺎﻟﻬﺎﻳﻰ ﻫﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﻴﺎل ﺧﻮدﺷﺎن در دﻧﻴﺎ ﻋﻠﻴﻪ ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ ﺑﺮاى ﺳـﻼح ﻛﺸـﺘﺎر ﺟﻤﻌـﻰ و‬ ‫ﻏﻴﺮه ﺑﻠﻨﺪ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬از ﻫﻤﺎن ﺑﻬﺎﻧﻪﻫﺎﺳﺖ؛ اﻳﻦ ﻫﻢ از ﻫﻤﺎن ﭘﻮﺷﺸﻬﺎى ﻓﺮﻳﺐاﻧﮕﻴﺰ اﺳـﺖ‪ .‬ﻣﺴـﺄﻟﻪ اﻳـﻦ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻣﺴﺄﻟﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ دﺳﺘﻴﺎﺑﻰ ﻧﺴﻞ ﺟﻮانِ ﻛﺎرآﻣﺪ اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﺑﻪ ﻓﻨ‪Ĥ‬ورﻳﻬﺎى ﺳﻄﺢ ﺑـﺎﻻ‪ ،‬آﻧﻬـﺎ را‬ ‫ﻣﻰآزارد و رﻧﺞ ﻣﻰدﻫﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻣﻠﺘﻬﺎ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻠﺘﻬﺎ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻠﺘﻬـﺎ دﺳﺘﺸـﺎن ﺑـﻪ‬ ‫ﺳﻤﺖ آﻧﻬﺎ دراز ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻠﺘﻬﺎ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺿﻌﻴﻒ و ذﻟﻴﻞ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺗﺎ آﻧﻬﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻫﺮ ﻛﺎرى ﻣـﻰﺧﻮاﻫﻨـﺪ‪ ،‬ﺳـﺮ‬ ‫ﻣﻠﺘﻬﺎ درآورﻧﺪ‪ .‬ﻛﺎرِ ﻣﻘﺎﺑﻞ آﻧﻬﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻠﺘﻬﺎ ﺧﻮد را از ﻟﺤﺎظ ﻋﻠﻤﻰ و اﻳﻤﺎﻧﻰ ﻗﻮى ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫آﻧﻬﺎ ﻧﺴﻞ ﺟﻮاﻧﻰ را ﻛﻪ ﺑﺎ اراده و ﻋﺰم راﺳﺦ و ﺑﺎ ﻃﻬﺎرت و ﻋﺼﻤﺖ ‪ -‬ﭼﻪ ﭘﺴﺮش‪ ،‬ﭼـﻪ دﺧﺘـﺮش ‪-‬‬ ‫در ﺧﻂّ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ و دﻳﻦ و دﻧﻴﺎى اﺳﻼﻣﻰ ﺗﻼش ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻰﭘﺴﻨﺪﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻳـﻚ ﻧﺴـﻞ ﺟـﻮان‬ ‫ﻫﺮزهﮔﺮد ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ؛ اﻳﻦ را ﻣﻰﭘﺴﻨﺪﻧﺪ‪ .‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺧﻮاﺳﺖ دﺷﻤﻦ‪ ،‬ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺎ ﺑﺎﻳـﺪ ﻣﻘﺎوﻣـﺖ ﻛﻨﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺴﺆوﻻن ﻣﺎ او‪‬ﻻً ﺑﺎ اﺗّﻜﺎء‪ ‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺴﻞ ﺟﻮان و ﺑﺎ اﺗﻜﺎء‪ ‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻠﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ دل ﺧﻮد را ﻗﺮص ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻋﺰم‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺟﻮاﻧﺎن اﻫﻮاز‪82/5/8 -‬‬

‫‪625‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫ﻣﻠﺖ ﻣﺆﻣﻦ ﻣﺎ‪ ،‬ﻣﻈﻬﺮ ﻋﺰم و ارادهى اﻟﻬﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺴﺆوﻻن از ﻛﺴـﻰ و از ﭼﻴـﺰى ﻧﺘﺮﺳـﻨﺪ و ﻣﺮﻋـﻮب‬ ‫ﻫﻴﺎﻫﻮى دﺷﻤﻦ ﻧﺸﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻨﮕﺮ ﻋﻈﻴﻢ ﻣﻠﻰ در اﺧﺘﻴﺎر آﻧﻬﺎﺳﺖ؛ از اﻳﻦ ﺧﻮب اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬آﺣـﺎد‬ ‫ﻣﻠﺖ ‪ -‬ﺑﺨﺼﻮص ﺟﻮاﻧﺎن ‪ -‬ﻫﻢ ﻗﺪر ﺧﻮدﺷﺎن را ﺑﺪاﻧﻨﺪ و ﺑﻪ ﺧﻮدﺳﺎزى روى آورﻧﺪ‪ .‬اﻻن در ﻓﺼـﻞ‬ ‫ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎرى از ﺟﻮاﻧﺎن ﺧﻮب ﻣﺎ اوﻗﺎت ﻓﺮاﻏﺘﺸﺎن را ﻳﺎ در ﺑﺴﻴﺞ ﺳﺎزﻧﺪﮔﻰ و ﻳﺎ در ﺑﺴﻴﺞ ﻧﻴﺮوى‬ ‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻰﮔﺬراﻧﻨﺪ و ﻳﺎ ﺑﻪ ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن ﻋﻠﻢ و ﺳﻮاد دﻳﮕﺮان ﻛﻤﻚ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻋﺪ‪‬هاى ﺑـﻪ ﺗـﻦ ﺧﻮدﺷـﺎن‬ ‫زﺣﻤﺖ ﻣﻰدﻫﻨﺪ و ﺑﺮاى دﻳﮕﺮان ﻛﺎر ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻋﺪ‪‬هاى ﺑﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎى ﺧﻮب و ﻣﻨﻈّﻢ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻛﺘـﺎﺑﺨﻮاﻧﻰ و‬ ‫ارﺗﻘﺎى ﺳﻄﺢ ﻓﻜﺮ ﺧﻮدﺷﺎن ﻣﻰﭘﺮدازﻧﺪ‪ .‬ﻓﺮاﻏﺖ ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺆﻣﻦ‪ ،‬اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﻣﻰﮔﺬرد‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﮔﺰارﺷﻬﺎى ﻣﺘﻌﺪ‪‬دى داﺷﺘﻪام از ﺟﻮاﻧﺎﻧﻰ ﻛﻪ در ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن‪ ،‬ﺗﻌﻄﻴﻼت داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ﻳﺎ دﺑﻴﺮﺳـﺘﺎﻧﻰ ﺧـﻮد‬ ‫را در ﻧﻘﺎط دوردﺳﺖ ﮔﺬراﻧﺪهاﻧﺪ و ﺑﺮاى روﺳﺘﺎﻳﻴﺎن ﻣﺴـﺠﺪ‪ ،‬درﻣﺎﻧﮕـﺎه‪ ،‬راه‪ ،‬ﺣﺴـﻴﻨﻴﻪ‪ ،‬ﺟـﺎد‪‬ه و ﭘـﻞ‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﻋﻜﺴﻬﺎى اﻳﻦ ﻓﻌ‪‬ﺎﻟﻴﺘﻬﺎ را ﺑﺮاى ﻣﻦ آوردهاﻧﺪ و ﻣﻦ آﻧﻬـﺎ را دﻳـﺪهام‪ .‬ﭘﻴﻐﻤﺒـﺮ ﻃﺒـﻖ رواﻳﺘـﻰ‬ ‫ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬اﻧّﻤﺎ ﺳﻴﺎﺣﺔ اﻣ‪‬ﺘﻰ اﻟﺠﻬﺎد ﻓﻰﺳﺒﻴﻞاﻟﻠَّﻪ«‪ .‬ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺎ ﺳﻴﺎﺣﺘﺸﺎن را ﻫﻢ از اﻳﻦ راه ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﻰﻛﻨﻨـﺪ؛‬ ‫ﺳﻴﺎﺣﺘﺸﺎن در ﺿﻤﻦِ ﻛﺎر ﺑﺮاى ﻣﺮدم اﺳﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ارزش دارد‪ .‬ﺟـﻮاﻧﻰِ ﺧـﻮد را ﻗـﺪر ﺑﺪاﻧﻴـﺪ‪ .‬ﺗﺮﺑﻴـﺖ‬ ‫ﻣﻌﻨﻮى و دﻳﻨﻰ و ﺗﺤﺼﻴﻼت اﺳﻼﻣﻰ و ﻣﻌﺮﻓﺘﻰ و داﻧﺴﺘﻦ ﺗﺎرﻳﺦ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰ را ‪ -‬ﻛﻪ ﺑﺤﻤﺪاﻟﻠَّﻪ‬ ‫ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺎ اﻣﺮوز در ﺧﻂّ آن ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪ -‬ﻗﺪر ﺑﺪاﻧﻴﺪ و در اﻳﻦ راﻫﻬﺎ ﺑﻜﻮﺷﻴﺪ و ﺑﺪاﻧﻴﺪ دﺷﻤﻦ ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ‬ ‫‪626‬‬

‫ﺷﻤﺎ ﺗﺮﻗّﻰ ﻧﻜﻨﻴﺪ و ﻛﺸﻮر ﺧﻮد را آﺑﺎد ﻧﺴﺎزﻳﺪ؛ اﻣـﺎ ﺷـﻤﺎ ﻋﻠـﻰرﻏـﻢ دﺷـﻤﻦ ﺑﺎﻳـﺪ از ﻟﺤـﺎظ ﻋﻠﻤـﻰ‪،‬‬ ‫ﺟﺴﻤﻰ‪ ،‬ﻣﻌﺮﻓﺘﻰ‪ ،‬اﻳﻤﺎﻧﻰ و اﺧﻼﻗﻰ ﺗﺮﻗّﻰ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺟﻮاﻧﺎن و ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري‬

‫دﻧﻴﺎ ﻣﺎل ﺷﻤﺎﺳﺖ؛ آﻳﻨﺪه ﻣﺎل ﺷﻤﺎﺳﺖ؛ اﻳﺮانِ ﻋﺰﻳﺰ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺷﻤﺎﺳﺖ؛ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز را ﺷﻤﺎ ﻣﻰﺳﺎزﻳﺪ و‬ ‫ﻣﻰآراﻳﻴﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻋﻠﻢ را ﺑﻪ ﭘﻴﺶ ﺑﺒﺮﻳﺪ؛ ﻓﻨﺎورى را ﺷـﻤﺎ ﺟﻮاﻧﻬـﺎ ﺑﺎﻳـﺪ ﭘـﻴﺶ ﺑﺒﺮﻳـﺪ؛ دﻓـﺎع در ﻫﻤـﻪى‬ ‫ﺣﻮزهﻫﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن را ﺷﻤﺎﻫﺎ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ؛ ﻫﻢ دﻓﺎع از ﺣﻮزهى ﺳﻴﺎﺳﻰ را و ﻫﻢ دﻓـﺎع از‬ ‫ﺣﻮزهى اﺧﻼﻗﻰ و دﻳﻨﻰ را‪ ،‬و ﻫﻢ اﮔﺮ ﻳﻚ روز ﭘﻴﺶ ﺑﻴﺎﻳﺪ‪ ،‬دﻓﺎع از ﺣﻮزهى ﻧﻈﺎﻣﻰ را‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺟﻮاﻧﺎن اﻫﻮاز‪82/5/8 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار اﻋﻀﺎي ﺑﺴﻴﺞ و اداره ﻛﻞ اﻃﻼﻋﺎت اﺳﺘﺎن ﻫﻤﺪان‪83/4/16 -‬‬

‫‪2‬‬

‫‪ .3‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و ﮔﻔﺘﻤﺎن ﻋﺪاﻟﺘﺨﻮاﻫﻲ‬

‫‪3‬‬

‫* ﻧﺴﻞ ﺟﻮان داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻋﺪاﻟﺖ ﺑﻲﺗﻔﺎوت ﺑﻤﺎﻧﺪ‬

‫اﻣﺮوز ﺳﺮآﻏﺎز ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻛﺸﻮر ﻣﺴﺄﻟﻪى ﻋﺪاﻟﺖ اﺳﺖ‪ .‬داﻧﺸﺠﻮى ﺟﻮان اﮔﺮ ﭼﻪ ﺧﻮد‬ ‫ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ از ﻗﺸﺮﻫﺎى ﻣﺴﺘﻀﻌﻒ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻫﻢ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﺪاﻟﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ و ﭘـﺮ ﻛـﺮدن ﺷـﻜﺎﻓﻬﺎى‬ ‫ﻃﺒﻘﺎﺗﻰ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻳﻚ آرزوى ﺑﺰرگ و ﺑﻰﺑﺪﻳﻞ ﻣﻰﻧﮕﺮد‪.‬‬ ‫اﻳﻦ اﺣﺴﺎس و اﻧﮕﻴﺰه در داﻧﺸـﺠﻮ ﭘـﺮ ارج و ﻣﺒـﺎرك اﺳـﺖ‪ .‬و ﻣـﻰﺗﻮاﻧـﺪ ﭘﺎﻳـﻪى ﻗﻀـﺎوﺗﻬﺎ و‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎى ﻋﻤﻠﻰ او ﺑﺮاى ﺣﺎل و آﻳﻨﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻋﺪاﻟﺖ ‪ -‬ﻋﺪاﻟﺖ واﻗﻌﻰ و ﻣﻠﻤﻮس و ﻧﻪ ﻓﻘﻂ‬ ‫ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ از ﻋﺪاﻟﺖ ‪ -‬آرزو و آرﻣﺎن و ﻫﺪف ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰىﻫﺎﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﺮ ﭘﺪﻳﺪهى ﺿـﺪ‬ ‫ﻋﺪاﻟﺖ در واﻗﻌﻴﺎت ﻛﺸﻮر ﻣﻮرد ﺳﺆال ﻗﺮار ﮔﻴﺮد ‪.‬‬ ‫ﻣﺴﺎﺑﻘﻪى رﻓـﺎه ﻣﻴـﺎن ﻣﺴـﺌﻮﻻن‪ ،‬ﺑـﻰاﻋﺘﻨـﺎﺋﻰ ﺑـﻪ ﮔﺴـﺘﺮش ﺷـﻜﺎف ﻃﺒﻘـﺎﺗﻰ در ذﻫـﻦ و ﻋﻤـﻞ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰان‪ ،‬ﺛﺮوتﻫﺎى ﺳﺮ ﺑﺮآورده در دﺳﺘﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺗﺎ ﭼﻨﺪى ﭘﻴﺶ ﺗﻬـﻰ ﺑﻮدﻧـﺪ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﻛـﺮدن‬ ‫اﻣﻮال ﻋﻤﻮﻣﻰ در اﻗﺪاﻣﻬﺎى ﺑﺪون اوﻟﻮﻳﺖ‪ ،‬و ﺑﻪ ﻃﺮﻳﻖ اوﻟﻰ در ﻛﺎرﻫﺎى ﺻﺮﻓﺎً ﺗﺸﺮﻳﻔﺎﺗﻰ‪ ،‬ﻣﻴـﺪان‬ ‫دادن ﺑﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮى ﻛﻪ زرﻧﮕﻰ و ﭘﺮروﺋﻰ آﻧـﺎن ﻫﻤـﻪى ﮔﻠﻮﮔﺎﻫﻬـﺎى اﻗﺘﺼـﺎدى را ﺑـﻪ روى آﻧـﺎن‬ ‫ﻣﻰﮔﺸﺎﻳﺪ‪ ،‬و ﺧﻼﺻﻪ ﭘﺪﻳﺪهى ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻄﺮﻧﺎك اﻧﺒﻮه ﺷﺪنِ ﺛﺮوت در دﺳﺖ ﻛﺴـﺎﻧﻰ ﻛـﻪ آﻣـﺎدﮔﻰ‬ ‫دارﻧﺪ آﻧﺮا ﻫﺰﻳﻨﻪى ﻛﺴﺐ ﻗﺪرت ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬و اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎ ﺗﻜﻴﻪ ﺑـﺮ آن ﻗـﺪرت ﺳﻴﺎﺳـﻰ اﺿـﻌﺎف‬ ‫آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﮔﺮد ﻣﻰآورﻧﺪ‪.‬‬

‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و ﮔﻔﺘﻤﺎن ﻋﺪاﻟﺘﺨﻮاﻫﻲ‬

‫‪ .3‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و ﮔﻔﺘﻤﺎن ﻋﺪاﻟﺘﺨﻮاﻫﻲ‬

‫‪627‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫اﻳﻨﻬﺎ و اﻣﺜﺎل آن ﻧﻘﻄﻪﻫﺎى اﺳﺘﻔﻬﺎم ﺑﺮاﻧﮕﻴﺰىﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﺟﻮان ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑـﻪ ﻋـﺪل اﺳـﻼﻣﻰ ذﻫـﻦ و دل‬ ‫ﺧﻮد را ﺑﻪ آن ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﻰﻳﺎﺑﺪ و از ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻣﻈﻨﻮن ﺑـﻪ ﭼﻨـﻴﻦ ﺗﺨﻠﻔـﺎﺗﻰ ﺷـﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣـﻰﺷـﻮﻧﺪ ﭘﺎﺳـﺦ‬ ‫ﻣﻰﻃﻠﺒﺪ‪ .‬و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﻛﻨـﺎر آن از دوﻟـﺖ و ﻣﺠﻠـﺲ و دﺳـﺘﮕﺎه ﻗﻀـﺎﺋﻰ ﻋﻤﻠﻜـﺮد ﻗﺎﻃﻌﺎﻧـﻪ ﺑـﺮاى‬ ‫رﻳﺸﻪﻛﻦ ﻛﺮدن اﻳﻦ ﻓﺴﺎدﻫﺎ را ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬اﻣﺮوز اﻳـﻦ ﻣﻬﻤﺘـﺮﻳﻦ و ﻣﻄـﺮحﺗـﺮﻳﻦ ﻣﺴـﺄﻟﻪى ﻛﺸـﻮر‬ ‫ﻣﺎﺳﺖ و ﻧﺴﻞ ﺟﻮان داﻧﺸﺠﻮى ﻣﺘﻌﻬﺪ و ﻣﺆﻣﻦ ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آن ﺑﻰﺗﻔﺎوت ﺑﻤﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و ﻓﻜﺮ ﻋﺪاﻟﺘﺨﻮاﻫﻲ‬

‫ﭘﺮﺳﺶ‪ :‬ﭼﺮا ﺑﻌﻀﻰ از ﻣﺴﺆوﻻن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺸﻜﻼت ﻣﺮدم ﺑﻰﺗﻔﺎوت ﻫﺴﺘﻨﺪ؟ ﻧﻈﺮ ﺣﻀﺮتﻋـﺎﻟﻰ‬ ‫درﺑﺎرهى وﻇﻴﻔﻪى داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن در اﻳﻦ ﺧﺼﻮص ﭼﻴﺴﺖ؟ آﻳﺎ داﻧﺸﺠﻮ ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﻰﻋﺪاﻟﺘﻴﻬﺎ و‬ ‫ﻋﺪم ﻣﺴﺎوات ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺳﺎﻛﺖ و ﺑﻰﺗﻔﺎوت ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﺧﻴﺮ؟‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬درﺑﺎرهى اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺻﺤﺒﺖ ﻛﺮدﻳﻢ‪ .‬ﺑﻨﺪه ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺘﻢ ﻛﻪ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺑﺎﻳـﺪ ﺳـﻜﻮت‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ و ﻫﻴﭻ ﺣﺮﻓﻰ ﻧﺰﻧﻨﺪ؛ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻫﻢ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﻧﻴﺴﺘﻢ ﻛﻪ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺑﺎﻳﺪ از ﺧﻮدﺷـﺎن در وﺳـﻂ ﻣﻴـﺪان‬ ‫ﺗﺤﺮّك ﻋﻤﻠﻰ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪ؛ ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪم داﻧﺸﺠﻮ در زﻣﻴﻨﻪى ﻋﺪاﻟﺘﺨﻮاﻫﻰ ﺑﺎﻳﺪ اﺻﻞ ﻗﻀـﻴﻪ را ﻣﻄﺎﻟﺒـﻪ‬ ‫ﻛﻨﺪ‪ :‬ﺟﺎ اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﻓﻜﺮ ﻋﺪاﻟﺘﺨﻮاﻫﻰ در ذﻫﻦ ﻣﺮدم‪ ،‬در ذﻫﻦ ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎ و در ذﻫـﻦ ﻫـﺮ ﻛﺴـﻰ ﻛـﻪ در‬ ‫‪628‬‬

‫ﺣﻮزهى ﻛﺎر او ﻗﺮار ﻣﻰﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* ﻋﺪاﻟﺖ ﮔﻔﺘﻤﺎن ﻏﺎﻟﺐ در ﻣﺤﻴﻂﻫﺎي ﺟﻮان و داﻧﺸﺠﻮ ﺷﻮد‬

‫ﭘﺮﺳﺶ‪ :‬ﺣﺪود و ﺧﻄﻮط ﻗﺮﻣﺰِ ﻣﺎ در ﺟﻨﺒﺶ ﻋﺪاﻟﺘﺨﻮاﻫﻰ ﭼﻴﺴﺖ؟ ﭼﻮن ﮔﺎﻫﻰ ﺑﺮﺧﻰ ﻣﺴـﺆوﻻن‬ ‫رده ﭘﺎﻳﻴﻦ در ﺳﺨﻨﺮاﻧﻴﻬﺎى ﺧﻮد‪ ،‬رﻓﺘﺎر ﻣﺎ را ﺗﺨﺮﻳﺒﻰ و ﻣﻐﺎﻳﺮ ﺑﺎ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻧﻈﺎم ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻣﻰﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﻧﻈـﺮ‬ ‫ﺣﻀﺮتﻋﺎﻟﻰ ﭼﻴﺴﺖ؟‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬اى ﻛﺎش ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ ﻋﻤﻠﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان رﻓﺘﺎر ﺗﺨﺮﻳﺒﻰ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﭼﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﻨﺪه ﺑﮕـﻮﻳﻢ‬ ‫ﺗﺨﺮﻳﺒﻰ اﺳﺖ ﻳﺎ ﻧﻪ‪ .‬ﺑﻨﺪه ﻧﻤﻰداﻧﻢ ﭼﻄﻮر رﻓﺘﺎرى ﺑﻮده ﻛﻪ آﻧﻬﺎ آن را ﺗﺨﺮﻳﺒﻰ داﻧﺴﺘﻪاﻧـﺪ‪ .‬ﺑـﻪﻫﺮﺣـﺎل‪،‬‬ ‫ﺟﻨﺒﺶ ﻋﺪاﻟﺘﺨﻮاﻫﻰ ﻫﻨﮕﺎﻣﻰﻛﻪ در ﺟﻤﻊ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و ﺧﻄﺎب ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﻣـﻰﺷـﻮد‪ ،‬ﻣﻘﺼـﻮد اﻳـﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻃﻠﺐ و ﺧﻮاﺳﺘﻪ و ﺧﻮاﻫﺶ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺧﻮاﺳﺘﻪى ﻋﻤﺪه ﻣﻄﺮح ﺷﻮد‪ .‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﮕﺬارﻳـﺪ‬ ‫‪ -1‬ﭘﻴﺎم ﺑﻪ دوﻣﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﺟﻨﺒﺶ داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ‪81/8/6 -‬‬ ‫‪ -2‬ﭘﺮﺳﺶ و ﭘﺎﺳﺦ ﺑﺎ داﺷﺠﻮﻳﺎن در داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﻲ‪82/2/22 -‬‬

‫‪ .3‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و ﮔﻔﺘﻤﺎن ﻋﺪاﻟﺘﺨﻮاﻫﻲ‬

‫اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﺒﻪى ﻣﻬﻢ از ذﻫﻨﻬﺎ دور ﺷـﻮد؛ ﻳﻌﻨـﻰ ﺑﺎﻳﺴـﺘﻰ ﻋـﺪاﻟﺖ آنﭼﻨـﺎن از ﻃـﺮف ﻣـﺮدم‪ ،‬ﻗﺸـﺮﻫﺎ و‬ ‫ﺑﺨﺼﻮص ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻫﺮ ﻣﺴﺆوﻟﻰ ‪ -‬ﭼﻪ ﺑﻨﺪه و ﭼـﻪ ﻫـﺮ ﻛـﺲ دﻳﮕـﺮى ﻛـﻪ در ﺟـﺎﻳﻰ‬ ‫ﻣﺴﺆول اﺳﺖ ‪ -‬ﻧﺎﭼﺎر ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﻣﻘﻮﻟﻪى ﻋﺪاﻟﺖ‪ ،‬وﻟﻮ ﺑﺮﺧﻼف ﻣﻴﻠﺶ ﻫﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﭙـﺮدازد‪ .‬ﻳـﻚ وﻗـﺖ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﻣﺜﻼً ﺑﻪ وزارت اﻗﺘﺼﺎد و داراﻳﻰ ﻣﻰﮔﻮﻳﻴﻢ ﻋﺪاﻟﺖ را رﻋﺎﻳﺖ ﻛﻦ‪ ،‬ﻳـﺎ ﺑـﻪ ﻗـﻮ‪‬هى ﻗﻀـﺎﻳﻴﻪ‬ ‫ﻣﻰﮔﻮﻳﻴﻢ ﻋﺪاﻟﺖ را رﻋﺎﻳﺖ ﻛﻦ؛ اﻣﺎ ﻳﻚ وﻗﺖ ﺑﻪ ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﻰﮔﻮﻳﻴﻢ ﺷﻤﺎ ﻋﺪاﻟﺖ را ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬ﻫـﺮ‬ ‫ﻛﺪام ﻣﻌﻨﺎى ﺧﺎﺻ‪‬ﻰ دارد‪ .‬ﻣﻄﺎﻟﺒﻪى ﻋـﺪاﻟﺖ ﺑـﻪ ﻣﻌﻨـﺎى اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻋـﺪاﻟﺖ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻤـﺎن ﻏﺎﻟـﺐ در‬ ‫ﻣﺤﻴﻄﻬﺎى ﺟﻮان و داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ﺷﻮد؛ ﻋﺪاﻟﺖ را ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﻛﻨﻨﺪ و آن را از ﻫﺮ ﻣﺴﺆوﻟﻰ ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻏﻴﺮ‬ ‫از اﻳﻦ ﻛﺎرى ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ درﺳﺖ و ﻳﺎ ﻏﻠﻂ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻨـﺪه ﭼـﻮن ﻧﻤـﻰداﻧـﻢ‪ ،‬ﻧﻈـﺮى‬ ‫ﻧﻤﻰدﻫﻢ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻋﺪاﻟﺘﺨﻮاﻫﻲ‬

‫ﻣﺴﺄﻟﻪى ﻋﺪاﻟﺘﺨﻮاﻫﻰ را ﻛﻪ ﻣﻦ ﺑﺎ ﺷﻤﺎ و ﺟﻮاﻧـﺎن ﻣﻄـﺮح ﻣـﻰﻛـﻨﻢ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻣﻌﻨـﺎى اﻳـﻦ ﻧﻴﺴـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺎ‬ ‫ﻏﻴﺮﺟﻮاﻧﺎن ﻣﻄﺮح ﻧﻜﺮدهام‪ .‬ﻗﺒﻞ از اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪاى ﻛﻪ ﻳﻜﻰ از دوﺳﺘﺎن ﻣﻄﺮح ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ دو ﺳﻪ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ‬ ‫ﺑﻪ ﻳﻚ ﺗﺸﻜﻞ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ﻧﻮﺷﺘﻢ‪ ،‬ﻣﺴﺄﻟﻪى ﻋﺪاﻟﺘﺨﻮاﻫﻰ را دﻫﻬﺎ ﺑﺎر ﺑﺎ ﻣﺴﺆوﻻﻧﻰ ﻛﻪ وﻇﻴﻔﻪى اﺟﺮاﻳﻰ‬ ‫دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻄﺮح ﻛﺮدهام و اﻳﻦﻃﻮر ﻫﻢ ﻧﺒﻮده ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻋﻤﻞ ﻧﺸﻮد و ﭘﻴﺶ ﻧﺮود؛ ﭼﺮا‪ ،‬ﻛﺎرﻫﺎﻳﻰ ﻫـﻢ ﺷـﺪه‬ ‫و ﭘﻴﺶ ﻫﻢ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﻫﻤﻪى اﻳﻦ ﺣﺮﻛﺘﻬﺎ ﺑﺮاى ﻣﺎﻧﺪﮔﺎرى و ﻋﻤﻖﻳﺎﺑﻰ‪ ،‬ﭘﺸﺘﻮاﻧﻪ ﻣـﻰﺧﻮاﻫـﺪ‪ ،‬ﻛـﻪ‬ ‫آن ﭘﺸﺘﻮاﻧﻪى ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ و ﺧﻮاﺳﺖ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ .‬ﻣﻨﻈﻮر از ﺧﻮاﺳﺖ و ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﻫﻢ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛـﻪ اﻧﺴـﺎن‬ ‫ﻣﺸﺘﺶ را ﮔﺮه ﻛﻨﺪ و ﻣﺴﺄﻟﻪاى را ﺑﺨﻮاﻫﺪ؛ ﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﻛﻪ اﻳـﻦ ﻣﻄﺎﻟﺒـﻪ و ﺧﻮاﺳـﺘﻪ ﻻزم اﺳـﺖ و‬ ‫ﺑﺎور ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﻴﺎزى ﻗﻄﻌﻰ و ﺣﻴﺎﺗﻰ ﺑﺮاى ﻛﺸﻮر و ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻔﺲ اﻳﻦﻛﻪ ﺷﻤﺎ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع را‬ ‫ﺑﺎور ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ اﺳﺖ و اﺛﺮ ﺧﻮد را در ﺣﺮف‪ ،‬ﻛﺎر‪ ،‬ﺗﻌﺎﻣﻞ‪ ،‬ﺟﺒﻬﻪﮔﻴﺮى ﺳﻴﺎﺳﻰ و ﺣﺮﻛـﺖ‬ ‫دﻳﻨﻰ و ﻣﺮدﻣﻰ ﺷﻤﺎ ﻣﻰﮔﺬارد‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫‪ -1‬ﭘﺮﺳﺶ و ﭘﺎﺳﺦ ﺑﺎ داﺷﺠﻮﻳﺎن در داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﻲ‪82/2/22 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار ﺟﻤﻌﻲ از ﺗﺸﻜﻞﻫﺎ‪ ،‬ﻛﺎﻧﻮنﻫﺎ‪ ،‬ﻧﺸﺮﻳﺎت‪ ،‬ﻫﻴﺄتﻫﺎي ﻣﺬﻫﺒﻲ و ﺷﻤﺎري از ﻧﺨﺒﮕﺎن داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ‪82/8/15 -‬‬

‫‪629‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫* روي ﻣﺼﺪاق ﺗﻜﻴﻪ ﻧﻜﻨﻴﺪ‬

‫ﻳﻜﻰ از ﻛﺎرﻫﺎى ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻤ‪‬ﻰ ﻛﻪ ﻣﻮرد اﺷﺎرهى ﺑﻌﻀـﻰ از دوﺳـﺘﺎن ﻫـﻢ ﺑـﻮد‪ ،‬اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺷـﻤﺎ‬ ‫ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﺪ در ﺳﻪ زﻣﻴﻨﻪى ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻋﺪاﻟﺘﺨﻮاﻫﻰ و آزاداﻧﺪﻳﺸﻰ ﻛﺎر ﺗﺌﻮرﻳﻚ ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻛـﺎر ﺗﺌﻮرﻳـﻚ را‬ ‫ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﺪ در زﻣﻴﻨﻪى ﺟﻨﺒﺶ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ ﻳﺎ در زﻣﻴﻨـﻪى ﻋـﺪاﻟﺘﺨﻮاﻫﻰ اﻧﺠـﺎم دﻫﻴـﺪ‪ .‬ﻣـﺜﻼً در زﻣﻴﻨـﻪى‬ ‫ﻋﺪاﻟﺘﺨﻮاﻫﻰ‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﺪ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻰ را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ و ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ اﮔﺮ ﻣﺎ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ ﻋﺪاﻟﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ را ﺑـﺎ‬ ‫ﻫﻤﺎن ﻣﻔﻬﻮم ﻣﺘﻌﺎرﻓﻰ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﻣﻰﻓﻬﻤﻴﻢ‪ ،‬ﺗﺤﻘّﻖ ﺑﺒﺨﺸﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ از ﻛﺪام دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎ ﭼﻪ ﺗﻮﻗّﻌﻬﺎﻳﻰ داﺷﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﻴﻢ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﮔﻔﺘﻤﺎن ﻋﺪاﻟﺖ راه ﻫﻤﻪﮔﻴﺮ ﻛﻨﻴﺪ‬

‫ﮔﻔﺘﻤﺎن ﻋﺪاﻟﺖ‪ ،‬ﻳﻚ ﮔﻔﺘﻤﺎن اﺳﺎﺳﻰ اﺳﺖ و ‪ -‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻫﻢ ﻛﻪ ﭼﻨﺪ روز ﭘﻴﺶ در ﺟﻠﺴﻪﻳﻰ ﻣﻄـﺮح‬ ‫ﻛﺮدم ‪ -‬ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﻣﺎﺳﺖ‪ .‬ﻣﻨﻬﺎى آن‪ ،‬ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ ﻫﻴﭻ ﺣﺮﻓﻰ ﺑﺮاى ﮔﻔﺘﻦ ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ؛ ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫آن را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻤﺎن را ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﻪﮔﻴﺮ ﻛﻨﻴﺪ؛ ﺑﻪﮔﻮﻧﻪﻳﻰ ﻛﻪ ﻫﺮ ﺟﺮﻳـﺎﻧﻰ‪ ،‬ﻫـﺮ ﺷﺨﺼـﻰ‪ ،‬ﻫـﺮ‬ ‫ﺣﺰﺑﻰ و ﻫﺮ ﺟﻨﺎﺣﻰ ﺳﺮ ﻛﺎر ﺑﻴﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺧﻮدش را ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺑﺒﻴﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﺴﻠﻴﻢ اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻤﺎن ﺷﻮد؛ ﻳﻌﻨـﻰ ﺑـﺮاى‬ ‫‪630‬‬

‫ﻋﺪاﻟﺖ ﺗﻼش ﻛﻨﺪ و ﻣﺠﺒﻮر ﺷﻮد ﭘﺮﭼﻢ ﻋﺪاﻟﺖ را ﺑﺮ دﺳﺖ ﺑﮕﻴﺮد؛ اﻳﻦ را ﺷـﻤﺎ ﺑﺎﻳـﺪ ﻧﮕـﻪ دارﻳـﺪ و‬ ‫ﺣﻔﻆ ﻛﻨﻴﺪ؛ اﻳﻦ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ در ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ آﻧﭽﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺧﺎﻧﮕﻰ ﺑﺮﺧﻮرد ﻛﻨﻴﺪ؛ ﻧـﻪ ﺑﻴﮕﺎﻧـﻪوار و‬ ‫ﻣﻌﺘﺮض‪ .‬ﺑﺎﻻﺧﺮه ﻛﺎرﻫﺎى زﻳﺎدى اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬اﺣﻴﺎﻧﺎً ﻛﻮﺗﺎﻫﻰﻫﺎﻳﻰ ﻫﻢ ﺷﺪه؛ اﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺸـﻜﻞ را ﺣـﻞ‬ ‫ﻛﺮد‪ .‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻧﺘﻴﺠﻪى ﻗﻬﺮى ﻧﺤﻮهى ﺑﻴﺎن اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از ﭼﻨﺪى اﻧﺴﺎن اﺣﺴـﺎس ﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻛـﻞ‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺑﺸﺪت ﻣﻌﺘﺮض اﺳﺖ؛ ﻧﻪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﺑﺮاى ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻛﻞ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ دارﻳﺪ ﺗـﻼش ﻣـﻰﻛﻨﻴـﺪ؛ اﺻـﻼً‬ ‫ﻫﻤﻪى ﺗﻼﺷﺘﺎن اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻈﺎم را ﭘﻴﺶ ﺑﺒﺮﻳﺪ‪ .‬ﻫﺮﭼـﻪ ﻣـﻰﺗﻮاﻧﻴـﺪ‪ ،‬ﺟﺰﺋﻴـﺎت را ﺗﻜﻤﻴـﻞ ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬در‬ ‫ﺑﺨﺸﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺧﻸ وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﻫﺮﭼﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﺪ‪ ،‬ﻛﻤﻚ ﻛﻨﻴﺪ ﺗﺎ ﺧﻸ ﺑﺮﻃﺮف ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻫﺮﭼﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﺪ‪ ،‬ﺷﻌﺎر اﺻﻠﻰ ﻋﺪاﻟﺖ و آﻧﭽﻪ را ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻋـﺪاﻟﺖ اﺳـﺖ‪ ،‬ﺗﻘﻮﻳـﺖ و ﻫﻤﮕـﺎﻧﻰ و در‬ ‫ذﻫﻦﻫﺎ ﺗﻌﻤﻴﻖ ﻛﻨﻴﺪ و روى ﭘﺸﺘﻮاﻧﻪ و ﻓﻠﺴﻔﻪى ﻓﻜﺮى آن ﻛﺎر ﻛﻨﻴﺪ ‪ -‬اﻳﻨﻬـﺎ ﻻزم اﺳـﺖ ‪ -‬اﻣـﺎ ﻛـﺎرى‬ ‫ﻧﻜﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﺷﻤﺎ اﻳﻦ ﺗﺮدﻳﺪ را داﻣﻦ ﺑﺰﻧﻨﺪ ﻛﻪ آﻳﺎ ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﻰ ﻣﻰﺗﻮاﻧـﺪ؟ آﻳـﺎ ﻧﻈـﺎﻣﻰ اﺳـﻼﻣﻰ‬ ‫ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ؟ اﻟﺒﺘﻪ ﻛﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ؛ اﻟﺒﺘﻪ ﻛﻪ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ! ﻣﺪﻋﻰ دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠـﻒ از ﻟﺤـﺎظ ﻛﺎرآﻣـﺪى‪ ،‬ﺧـﻮد‪‬‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺟﻤﻌﻲ از ﺗﺸﻜﻞﻫﺎ‪ ،‬ﻛﺎﻧﻮنﻫﺎ‪ ،‬ﻧﺸﺮﻳﺎت‪ ،‬ﻫﻴﺄتﻫﺎي ﻣﺬﻫﺒﻲ و ﺷﻤﺎري از ﻧﺨﺒﮕﺎن داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ‪82/8/15 -‬‬

‫‪ .3‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و ﮔﻔﺘﻤﺎن ﻋﺪاﻟﺘﺨﻮاﻫﻲ‬

‫ﺑﻨﺪه ﻫﺴﺘﻢ‪ .‬ﻣﻦ داﺋﻤﺎً ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻛﺎرآﻣﺪى‪ ،‬از اﻳﻨﻬﺎ ﺳﺆال و ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﻣﻰﻛﻨﻢ؛ اﻣﺎ ﺑﻨﺪه اﻋﺘﻘﺎدم اﻳـﻦ اﺳـﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﻰ از ﻫﻤﻪى دوﻟﺘﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ در دوران اﺳﺘﻌﻤﺎر و دوران ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ اﺳﺘﻌﻤﺎر در ﻛﺸﻮر ﻣـﺎ‬ ‫وﺟﻮد داﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻗﻮىﺗﺮ ﻋﻤﻞ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪون ﺗﺮدﻳﺪ ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ در ﻫﻤﻪى ﺑﺨﺸـﻬﺎ ﻗـﻮى‬ ‫ﻋﻤﻞ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺆﻣﻦ و ﻛﺎرآﻣﺪ در ﻧﻈﺎم وﺟﻮد داﺷﺘﻪاﻧﺪ؛ ﭘﺸـﺘﻮاﻧﻪى ﻣﺮدﻣـﻰ ﻫـﻢ ﺑـﻪ آﻧﻬـﺎ‬ ‫ﻛﻤﻚ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬در ﺑﺨﺸﻬﺎﻳﻰ ﻣﺎ ﺑﺎ ﻗﺪرت وارد ﻣﻴﺪان ﺷﺪهاﻳﻢ ﻛﻪ ﻓﻜﺮش را ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﺴـﺘﻴﻢ ﺑﻜﻨـﻴﻢ‪.‬‬ ‫در ﻫﻤﻪى ﺑﺨﺸﻬﺎ اﻳﻦﻃﻮر اﺳﺖ‪ .‬اﻻن ﺟﺎى ﺗﻮﺿﻴﺢ و ﺑﻴﺎن آﻣﺎر ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻗﺘﻀـﺎى اﻳـﻦ دورهى از‬ ‫ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬اﻗﺘﻀﺎى ﻛﺎر ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ ،‬اﻧﻘﻼﺑﻰﺗﺮ‪ ،‬ﻣﺆﻣﻨﺎﻧﻪﺗﺮ و ﻫﻤﻪى اﻣﻜﺎﻧﺎت را ﺑﻴﺶ از اﻳﻦ ﺑﻪ‬ ‫ﻣﻴﺪان آوردن اﺳﺖ؛ اﻳﻦ را ﻗﺒﻮل دارﻳﻢ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻛﻢﻛﺎرى وﺟﻮد دارد‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﺎﻛﺎرآﻣﺪى وﺟﻮد ﻧـﺪارد؛ ﺑـﻴﻦ‬ ‫اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻔﻜﻴﻚ ﻗﺎﺋﻞ ﺷﺪ‪ .‬ﻧﺎﻛﺎرآﻣﺪى وﺟﻮد ﻧﺪارد؛ ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﻰ ﻛﺎراﻳﻰ دارد‪ .‬ﻳﻚ ﻧﺸﺎﻧﻪى ﻛـﺎراﻳﻰِ‬ ‫ﻧﻈﺎم‪ ،‬وﺟﻮد ﺷﻤﺎﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺟﻮان داﻧﺸﺠﻮى ﻣﺆﻣﻦ و ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻪ ﻧﻈﺎم ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺣﺮف و اﻧﮕﻴﺰهى ﺧﻮدش را ﻗﻮى در ﻓﻀﺎى ﺟﺎﻣﻌﻪ‬ ‫ﻣﻄﺮح ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺣﺮف ﺷﻤﺎ ﻓﺮدا در ﺗﻤﺎم ﻓﻀﺎى ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﻰﺷﻮد؛ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪى ﺧﻴﻠـﻰ ﻣﻬﻤـﻰ اﺳـﺖ؛‬ ‫اﻳﻦ ﺧﻮدش ﻛﺎرآﻣﺪىِ اﻳﻦ ﻧﻈﺎم اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺎرآﻣﺪى ﻧﻈﺎم ﻏﻴﺮ از ﻛﺎرآﻣـﺪى اﻳـﻦ دﺳـﺘﮕﺎه ﻳـﺎ آن دﺳـﺘﮕﺎه‬ ‫اﺳﺖ؛ ﻧﻈﺎم‪ ،‬ﻧﻈﺎم ﻛﺎرآﻣﺪى اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻛﺎرآﻣﺪى ﻧﻈﺎم‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻨﻔﻰﻳﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎى ﻧﻈﺎم دارﻧﺪ؛ اﻣﺎ اﻳﻦ ﺑﺮآﻳﻨﺪ ﻣﺜﺒﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻛﺎر ﺗﺌﻮرﻳﻚ در زﻣﻴﻨﻪ ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻋﺪاﻟﺘﺨﻮاﻫﻲ و آزاداﻧﺪﻳﺸﻲ‬

‫ﺷﻤﺎ ﻣﻴﮕﻮﺋﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺷﻌﺎر ﻋﺪاﻟﺖ ﻣﻴﺪﻫﻴﻢ؛ داﻧﺸﺠﻮ را ﻣﻴﮕﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ آن ﻛﺴﻰ را ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋـﺪاﻟﺖ ﺻـﺪﻣﻪ‬ ‫زده‪ ،‬ﻧﻤﻴﮕﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﻗﻮهى ﻗﻀﺎﺋﻴﻪ ﭼﻨﻴﻦ‪ ،‬ﻳﺎ دﺳﺘﮕﺎه ﻣﺴﺌﻮل ﭼﻨﺎن‪ .‬ﺧﻮب‪ ،‬اﻳﻨﺠﺎ ﺷﻤﺎ ﺑﺎﻳـﺪ زرﻧﮕـﻰ ﻛﻨﻴـﺪ؛‬ ‫ﻳﻚ ﻟﺤﻈﻪ از درﺧﻮاﺳﺖ و ﻣﻄﺎﻟﺒﻪى ﻋﺪاﻟﺖ ﻛﻮﺗﺎﻫﻰ ﻧﻜﻨﻴﺪ؛ اﻳﻦ ﺷﺄن ﺷﻤﺎﺳﺖ‪ .‬ﺟـﻮان و داﻧﺸـﺠﻮ و‬ ‫ﻣﺆﻣﻦ ﺷﺄﻧﺶ ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﺪاﻟﺖ را ﺑﺨﻮاﻫﺪ‪ .‬ﭘﺸﺘﻮاﻧﻪى اﻳﻦ ﻓﻜﺮ ﻫـﻢ ﺑـﺎ ﻫﻤـﻪى وﺟـﻮد‪ ،‬ﺧـﻮدم‬ ‫ﻫﺴﺘﻢ و اﻣﺮوز ﺑﺤﻤﺪاﻟﻠَّﻪ ﻧﻈﺎم ﻫﺴﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺗﺨﻠﻔﺎﺗﻰ ﻫﻢ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﻧﺠﺎم ﺑﮕﻴﺮد؛ ﺷـﻤﺎ زرﻧﮕـﻰﺗـﺎن‬ ‫اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ :‬ﮔﻔﺘﻤﺎن ﻋﺪاﻟﺖ ﺧﻮاﻫﻰ را ﻓﺮﻳﺎد ﻛﻨﻴﺪ؛ اﻣﺎ اﻧﺘﻘﺎد ﺷﺨﺼﻰ و ﻣﺼﺪاقﺳﺎزى ﻧﻜﻨﻴﺪ‪ .‬وﻗﺘﻰ ﺷﻤﺎ‬ ‫روى ﻳﻚ ﻣﺼﺪاق ﺗﻜﻴﻪ ﻣﻴﻜﻨﻴﺪ‪ ،‬اوﻻً اﺣﺘﻤﺎل دارد اﺷﺘﺒﺎه ﻛﺮده ﺑﺎﺷﻴﺪ؛ ﻣﻦ ﻣﻰﺑﻴﻨﻢ دﻳﮕﺮ‪ .‬ﻣﻦ ﻣـﻮاردى‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن در ﻣﺎه ﻣﺒﺎرك رﻣﻀﺎن‪83/8/10 -‬‬

‫‪631‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻴﻜﻨﻢ ‪ -‬ﻧﻪ در داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬در ﮔﺮوهﻫﺎى اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ‪ -‬ﻛﻪ روى ﻳﻚ ﻣﺼﺪاق ﺧﺎﺻﻰ‬ ‫ﺗﻜﻴﻪ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ؛ ﻳﺎ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻓﺴﺎد‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻛﺠﺮوى ﺳﻴﺎﺳﻰ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺧﻂ و ﺧﻄـﻮط ﻏﻠـﻂ‪ .‬ﺑﻨـﺪه‬ ‫ﻣﺜﻼً اﺗﻔﺎﻗﺎً از ﺟﺮﻳﺎن اﻃﻼع دارم و ﻣﻰﺑﻴﻨﻢ اﻳﻨﺠﻮرى ﻧﻴﺴﺖ و آن ﻛﺴﻰ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺣﺮف را زده‪ ،‬از ﻗﻀﻴﻪ‬ ‫اﻃﻼع ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ وﻗﺘﻰ ﺷﻤﺎ روى ﺷﺨﺺ و ﻣﺼﺪاق ﺗﻜﻴﻪ ﻣﻴﻜﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻫﻢ اﺣﺘﻤﺎل اﺷﺘﺒﺎه ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﻫﻢ وﺳﻴﻠﻪاى ﺑـﻪ‬ ‫دﺳﺖ ﻣﻴﺪﻫﻴﺪ ﺑﺮاى اﻳﻨﻜﻪ آن زرﻧﮓ ﻗﺎﻧﻮﻧﺪانِ ﻗﺎﻧﻮن ﺷﻜﻦ ‪ -‬ﻛﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻪام ﻗﺎﻧﻮﻧﺪاﻧﻬﺎى ﻗﺎﻧﻮن ﺷـﻜﻦ‬ ‫ﺧﻄﺮﻧﺎﻛﻨﺪ ‪ -‬ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻋﻠﻴﻪ ﺷﻤﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ از دادﺳﺘﺎن ﭼﻪ ﮔﻠﻪاى ﻣﻴﺘﻮاﻧﻴﺪ ﺑﻜﻨﻴﺪ؟ اﮔﺮ ﻳﻚ ﻧﻔﺮى‬ ‫ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﻔﺘﺮى ﻳﻚ ﺷﺨﺼﻰ را ﻣﻌﺮﻓﻰ ﻛﻨﺪ و ﺑﮕﻮﻳﺪ آﻗﺎ او اﻳﻦ اﻓﺘﺮاء را ﺑﻪ ﻣﻦ زده‪ .‬ﺧﻮب‪ ،‬ﺷـﺄن آن‬ ‫ﻗﺎﺿﻰ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﺮود دﻧﺒﺎل ﻣﺎﻫﻴﺖ ﻗﻀﻴﻪ‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ اﻓﺘﺮاء ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬زده ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺎدهى‬ ‫ﻗﺎﻧﻮﻧﻰ آن ﻗﺎﺿﻰ را ﻣﻠﺰم ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﻳﻚ ﻛﺎرى ﻣﻴﻜﻨﺪ؛ ﻟﺬا ﻧﻤﻴﺘﻮاﻧﻴﻢ از او ﮔﻠﻪ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺷﻤﺎ زرﻧﮕﻰ ﻛﻨﻴـﺪ‪،‬‬ ‫ﺷﻤﺎ اﺳﻢ ﻧﻴﺎورﻳﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ روى ﻣﺼﺪاق ﺗﻜﻴﻪ ﻧﻜﻨﻴﺪ؛ ﺷﻤﺎ ﭘـﺮﭼﻢ را ﺑﻠﻨـﺪ ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬وﻗﺘـﻰ ﭘـﺮﭼﻢ را ﺑﻠﻨـﺪ‬ ‫ﻛﺮدﻳﺪ‪ ،‬آن ﻛﺴﻰ ﻛﻪ ﻣﺠﺮى اﺳﺖ‪ ،‬آن ﻛﺴﻰ ﻛﻪ در ﻣﺤﻴﻂ اﺟـﺮاء ﻣﻴﺨﻮاﻫـﺪ ﻛـﺎر اﻧﺠـﺎم دﻫـﺪ‪ ،‬ﻫﻤـﻪ‬ ‫ﺣﺴﺎب ﻛﺎر ﺧﻮدﺷﺎن را ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪ .‬آن ﻛﺴﻰ ﻫﻢ ﻛﻪ ﻓﺮﻳﺎد ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺤﺘﻮاى اﻳﻦ ﭘﺮﭼﻢ را ﺑﻠﻨـﺪ ﻛـﺮده‪،‬‬ ‫اﺣﺴﺎس دﻟﮕﺮﻣﻰ ﻣﻴﻜﻨﺪ و ﻛﺎر ﭘﻴﺶ ﺧﻮاﻫﺪ رﻓﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﻣﺸﻜﻠﻰ در ﻛﺎر ﺷـﻤﺎ ﻧﻴﺴـﺖ؛‬ ‫‪632‬‬

‫ﺷﻤﺎ ﺟﻮاﻧﻬﺎى ﻣﺆﻣﻨﻰ ﻫﺴﺘﻴﺪ ﻛﻪ اﻧﺘﻈﺎر ﻫﻢ از ﺷﻤﺎ ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﺷﻌﺎر ﺧﻮﺑﻰ ﻛﻪ داده ﻣﻴﺸﻮد‪ ،‬ﺑﻌـﺪ‬ ‫از اﺗﻜﺎل ﺑﻪ ﺧﺪاى ﺑﺰرگ ﻛﻪ ﻫﻤﻪى دﻟﻬﺎ و زﺑﺎﻧﻬﺎ و ارادهﻫﺎ دﺳﺖ اوﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻜﻴﻪ ﺑﻪ ﺷـﻤﺎ ﺟﻮاﻧﻬﺎﺳـﺖ‪،‬‬ ‫اﻣﻴﺪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺟﻮاﻧﻬﺎﺳﺖ؛ اﻳﻦ را ﺑﺪاﻧﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪا راﺳﺎﺗﻴﺪ وداﻧﺸﺠﻮﻳﺎن داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎي ﺷﻴﺮاز‪87/2/14 -‬‬

‫‪1‬‬

‫‪ .4‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و ﺳﻴﺎﺳﺖ‬

‫‪4‬‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و ﺳﻴﺎﺳﺖ‬

‫‪ .4‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و ﺳﻴﺎﺳﺖ‬ ‫* ﺧﻂ و ﺧﻂﺑﺎزيﻫﺎ را در ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎه ﻛﻨﺎر ﺑﮕﺬارﻳﺪ‬

‫از ﻫﻤﻪى ﻋﻨﺎﺻﺮِ ﻣﺆﻣﻦِ ﺧﻮب اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﺮاى ﺧﺎﻃﺮ ﺧﺪا‪ ،‬دور اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺧﻂ و ﺧﻂﺑـﺎزى‬ ‫را ﻫﻢ در ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎه ﻗﻠﻢ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ و ﻧﮕﺬارﻳﺪ ﮔﺴﺘﺮش ﭘﻴـﺪا ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺷـﻤﺎ ﻛـﻪ رؤﺳـﺎ ﻫﺴـﺘﻴﺪ‪،‬‬ ‫ﺟﻠﻮﻳﺶ را ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺧﺘﻼﻓﺎت و ﻧﺰاع ﺳﻴﺎﺳﻰ و ﺧﻂﺑﺎزﻳﻬﺎ‪ ،‬واﻗﻌﺎً ﺿﺮر زده اﺳﺖ‪ .‬در‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬در اﻳﻦ ﺳﺎﻟﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻣﻦ اﻃﻼع دارم‪ ،‬اﻛﺜﺮﻳﺘﻰ داﻧﺸﺠﻮى ﺑﻰﻣﺒﺎﻻت و ﺑﻰﺗﻘﻴﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪ‬ ‫دﻳﻦ و ﻣﺴﺎﺋﻞ دﻳﻨﻰ ‪ -‬ﻧﻤﻰﮔﻮﻳﻢ ﺑﻰاﻋﺘﻘﺎد ‪ -‬ﻣﺸﻐﻮل ﻛﺎر ﺧﻮدﺷﺎﻧﻨﺪ و اﻗﻠﻴﺘﻰ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻪ دﻳـﻦ‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫دو‪ ،‬ﺳﻪ ﮔﺮوه ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷﺪهاﻧﺪ و ﺑﻪ ﺳﺮوﻛﻠﻪى ﻫﻢ ﻣﻰزﻧﻨﺪ! اﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻼﻫﺖ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ ﻋﺪه ﺗﻨﺪرو‪ ،‬ﻳﻚ ﻋﺪه ﻛﻨﺪرو؛ ﻳﻚ ﻋﺪه راﺳﺖ‪ ،‬ﻳـﻚ ﻋـﺪه ﭼـﭗ! اﮔـﺮ راﺳـﺖ ﻣـﻰﮔﻮﻳﻨـﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﻨﺸﻴﻨﻨﺪ ﺑﺎ ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ ﺗﻔﺎﻫﻢ ﺑﻜﻨﻨﺪ و آن ﻛـﺎرِ اﺻـﻠﻰ را اﻧﺠـﺎم ﺑﺪﻫﻨـﺪ‪ .‬ﺣـﺎﻻ اﻳـﻦﻛـﻪ ﻣﺘﻌﻠـﻖ ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﺤﻴﻄﻬﺎى داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﭼـﻪ ﻛـﺎر ﻣـﻰﻛﻨﻨـﺪ؛ ﺷـﻤﺎ ﻛـﻪ‬ ‫رؤﺳﺎ و ﻣﺴﺆوﻻن ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻮاﻇﺐ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ در اﻳﻦ دﻋﻮاى ﻣﻀـﺮ‪ ،‬ﻣﺒـﺎدا ﻳـﻚ ذره ﺑـﻪ اﺷـﺘﻌﺎل‬ ‫ﻛﻤﻚ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ ﻳﻚ ﺗﺮاﺷﻪى ﭼﻮب ﻫﻢ ﻛﻪ ﺑﺮﻳﺰﻳﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻣﻘﺼﺮﻳﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻃﺮف را ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪،‬‬ ‫ﻳﻚ ﻃﺮف را ﺗﻀﻌﻴﻒ ﻛﻨﻴﺪ؛ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ را ﻛﻨﺎر ﺑﮕﺬارﻳﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار وزﻳﺮ و ﻣﺴﺆوﻻن وزارت ﻓﺮﻫﻨﮓ و آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻰ و رؤﺳﺎى داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎى ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر‪69/5/23 -‬‬

‫‪633‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫* ﺧﻄﻮط ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﻴﺮون داﻧﺸﮕﺎه را وارد داﻧﺸﮕﺎه ﻧﻜﻨﻴﺪ‬

‫ﻧﮕﺬارﻳﺪ ﻛﻪ در ﻣﺤﻴﻄﻬﺎى داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﭼﻴﺰى از ﺑﻴﺮون ﺗﺰرﻳﻖ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺧﻂ و ﺧﻄﻮط ﺳﻴﺎﺳـﻰِ ﺑﻴـﺮون‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه را ﻣﻄﻠﻘﺎً وارد داﻧﺸﮕﺎه ﻧﻜﻨﻴﺪ‪ .‬ﺧـﻮد داﻧﺸـﮕﺎه ﻣﻘـﺪارى ﻣﺴـﺄﻟﻪى ﺳﻴﺎﺳـﻰ دارد‪ .‬در آن ﺣـﺪ‪،‬‬ ‫ﺧﻮب ﻫﻢ اﺳﺖ و اﻳﺮادى ﻧﺪارد‪ .‬داﻧﺸـﺠﻮﻳﺎن ﭼﻴـﺰى را ﻣـﻰﺑﻴﻨﻨـﺪ‪ ،‬اﻋﺘـﺮاض ﻣـﻰﻛﻨﻨـﺪ؛ ﺧﺒـﺮى ﺑـﻪ‬ ‫ﮔﻮﺷﺸﺎن ﻣﻰرﺳﺪ‪ ،‬آن را ﻧﻘﺪ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ؛ از ﭼﻴﺰى ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻰ ﻣﻰﻛﻨﻨـﺪ و ﺑـﺎ ﭼﻴـﺰى ﻣﻘﺎﺑﻠـﻪ ﻣـﻰﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﻴﻦ‪ ،‬ﺧﻮب و ﺑﺲ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺸﺪت ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ دﻳﮕﺮ اﻳﻦ دﻋﻮاﻫـﺎى ﺑﻴـﺮون داﻧﺸـﮕﺎﻫﻰ‪ ،‬داﺧـﻞ‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه ﻧﻴﺎﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﺿﺮر داﻧﺸﮕﺎه و اﻧﻘﻼب اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* داﻧﺸﺠﻮ ﺑﺎﻳﺪ اﺣﺴﺎس‪ ،‬درك و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺳﻴﺎﺳﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫ﺧﺪا را ﺷﻜﺮ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺑﻴﺪارﻳﺪ‪ .‬اﻣﺎ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن! ﺑﻴﺪار ﺑﻤﺎﻧﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ وﺿﻊِ داﻧﺸـﮕﺎﻫﻰ‬ ‫ﻛﻪ اﻣﺮوز ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺻﺮﻳﺢ ﺑﮕﻮﻳﻢ‪ :‬ﻣﻦ اﻳﻦ وﺿﻌﻴﺖ را ﻧﻤﻰﭘﺴـﻨﺪم‪ .‬داﻧﺸـﺠﻮﻳﻰ ﻛـﻪ اﺻـﻼً‬ ‫ﻧﻔﻬﻤﺪ در دﻧﻴﺎ ﭼﻪ ﻣﻰﮔﺬرد‪ ،‬اﻳﻦ داﻧﺸﺠﻮ‪ ،‬داﻧﺸﺠﻮى زﻣﺎن ﺧﻮدش ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻣﺮد زﻣﺎن ﺧﻮدش ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫داﻧﺸﺠﻮ ﺑﺎﻳﺪ اﺣﺴﺎس ﺳﻴﺎﺳﻰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬درك ﺳﻴﺎﺳﻰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺳﻴﺎﺳـﻰ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬ ‫‪634‬‬

‫ﺑﻨﺪه در ﻗﻀﺎﻳﺎى ﺗﺎرﻳﺦ اﺳﻼم اﻳـﻦ ﻣﻄﻠـﺐ را ﻣﻜـﺮّراً ﮔﻔﺘـﻪام ﻛـﻪ‪ ،‬ﭼﻴـﺰى ﻛـﻪ اﻣـﺎم ﺣﺴـﻦ ﻣﺠﺘﺒـﻰ‬ ‫ﻋﻠﻴﻪاﻟﺴ‪‬ﻼم را ﺷﻜﺴﺖ داد‪ ،‬ﻧﺒﻮدن ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺳﻴﺎﺳﻰ در ﻣﺮدم ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺮدم‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﭼﻴﺰى‬ ‫ﻛﻪ ﻓﺘﻨﻪى ﺧﻮارج را ﺑﻪوﺟﻮد آورد و اﻣﻴﺮاﻟﻤـﺆﻣﻨﻴﻦ ﻋﻠﻴـﻪاﻟﺴ‪‬ـﻼم را آنﻃـﻮر زﻳـﺮ ﻓﺸـﺎر ﻗـﺮار داد و‬ ‫ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪﺗﺮﻳﻦ آدم ﺗﺎرﻳﺦ را آنﮔﻮﻧﻪ ﻣﻈﻠﻮم ﻛﺮد‪ ،‬ﻧﺒﻮدن ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺳﻴﺎﺳﻰ در ﻣﺮدم ﺑﻮد وا‪‬ﻟّﺎ ﻫﻤﻪى ﻣـﺮدم‬ ‫ﻛﻪ ﺑﻰدﻳﻦ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﺷﺎﻳﻌﻪ دﺷﻤﻦ ﻣﻰاﻧﺪاﺧﺖ؛ ﻓﻮراً اﻳﻦ ﺷﺎﻳﻌﻪ ﻫﻤـﻪ ﺟـﺎ‬ ‫ﭘﺨﺶ ﻣﻰﺷﺪ و ﻫﻤﻪ آن را ﻗﺒﻮل ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ!‬ ‫ﭼﺮا ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦﻃﻮر ﺑﺎﺷﺪ؟! اﮔﺮ ﻣﻠﺖ‪ ،‬ﻫﻮﺷﻴﺎرى ﻻزم را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺷﺎﻳﻌﻪى دﺷﻤﻦ ﻣﺜﻞ ﺑﺮف و ﻳﺨﻰ‬ ‫زﻳﺮ آﻓﺘﺎب اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻪ ﻛﺴﻰ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﻛﺎر را ﺑﻜﻨﺪ؟ ﺷﻤﺎ ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﺎﻳـﺪ ﺑﻜﻨﻴـﺪ‪ .‬ﺑﻨـﺪه ﺑـﺎ ﺷـﻤﺎ ﺟﻮاﻧـﺎن‬ ‫ﻋﺰﻳﺰﻣﺎن‪ ،‬ﺣﺠ‪‬ﺖ ﺧﺪا را ﺗﻤﺎم ﻣﻰﻛﻨﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻋﺮض ﻛﺮدم و ﮔﻔﺘﻢ‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار اﻋﻀﺎى ﺷﻮراى ﻣﺮﻛﺰى اﻧﺠﻤﻦ اﺳﻼﻣﻰ ﻣﺪرﺳﻴﻦ داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ‪69/6/18 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار داﻧﺶآﻣﻮزان و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ »روز ﻣﻠﻰ ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ اﺳﺘﻜﺒﺎر«‪72/8/12 -‬‬

‫‪2‬‬

‫‪ .4‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و ﺳﻴﺎﺳﺖ‬

‫* ﺧﺪا ﻟﻌﻨﺖ ﻛﻨﺪ دﺳﺘﻬﺎﻳﻲ را ﻛﻪ ﻗﺸﺮ ﺟﻮان و داﻧﺸﮕﺎه ﻣﺎ را ﻏﻴﺮ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‬

‫ﺑﻨﺪه دﻟﻢ ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ اﻳﻦ ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺎ‪ ،‬ﺷﻤﺎ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن؛ ﭼـﻪ دﺧﺘـﺮ‪ ،‬ﭼـﻪ ﭘﺴـﺮ و ﺣﺘّـﻰ داﻧـﺶآﻣـﻮزان‬ ‫ﻣﺪارس روى اﻳﻦ رﻳﺰﺗﺮﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪهﻫﺎى ﺳﻴﺎﺳﻰ دﻧﻴﺎ ﻓﻜﺮ ﻛﻨﻴﺪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺑﺪﻫﻴﺪ‪ .‬ﮔﻴﺮم ﻛﻪ ﺗﺤﻠﻴﻠـﻰ ﻫـﻢ‬ ‫ﺑﺪﻫﻴﺪ ﻛﻪ ﺧﻼف واﻗﻊ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺑﺎﺷﺪ! ﺧﺪا ﻟﻌﻨﺖ ﻛﻨﺪ آن دﺳﺘﻬﺎﻳﻰ را ﻛﻪ ﺗﻼش ﻛﺮدهاﻧﺪ و ﻣﻰﻛﻨﻨـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﻗﺸﺮ ﺟﻮان و داﻧﺸﮕﺎه ﻣﺎ را ﻏﻴﺮ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻛﺸﻮرى ﻛﻪ ﺟﻮاﻧﺎﻧﺶ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬اﺻﻼً ﺗـﻮى ﺑـﺎغ‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺳﻴﺎﺳﻰ دﻧﻴﺎ را ﻧﻤﻰﻓﻬﻤﻨﺪ‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎﻧﻬـﺎى ﺳﻴﺎﺳـﻰ دﻧﻴـﺎ را ﻧﻤـﻰﻓﻬﻤﻨـﺪ و‬ ‫ﺗﺤﻠﻴﻞ درﺳﺖ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﻣﮕﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺸﻮرى ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ دوش ﻣﺮدم‪ ،‬ﺣﻜﻮﻣﺖ و ﺣﺮﻛـﺖ و ﻣﺒـﺎرزه و‬ ‫ﺟﻬﺎد ﻛﻨﺪ؟!‬ ‫ﺑﻠﻪ؛ اﮔﺮ ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﺘﺒﺪادى ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﺣﻜﻮﻣﺘﻬﺎى ﻣﺴﺘﺒﺪ دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﺻﺮﻓﻪﺷﺎن ﺑﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣـﺮدم‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ؛ ﻣﺮدم درك و ﺗﺤﻠﻴﻞ و ﺷﻌﻮر ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺣﻜﻮﻣﺘﻰ ﻛﻪ ﻣـﻰﺧﻮاﻫـﺪ ﺑـﻪ‬ ‫دﺳﺖ ﻣﺮدم ﻛﺎرﻫﺎى ﺑﺰرگ را اﻧﺠﺎم دﻫﺪ؛ ﻧﻈﺎم را ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ ﺑﺎ ﻗﺪرت ﺑﻰﭘﺎﻳﺎن ﻣـﺮدم ﺑـﻪ ﺳـﺮ ﻣﻨـﺰل‬ ‫ﻣﻘﺼﻮد ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ و ﻣﺮدم را ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﻧﻈﺎم ﻣﻰداﻧـﺪ‪ ،‬ﻣﮕـﺮ ﻣـﺮدﻣﺶ ﺑﺨﺼـﻮص ﺟﻮاﻧـﺎن‪ ،‬و ﺑـﺎﻻﺧﺺ‬ ‫ﺟﻮاﻧﺎنِ داﻧﺸﺠﻮﻳﺶ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻏﻴﺮ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺑﺎﺷﻨﺪ؟! ﻣﮕﺮ ﻣﻰﺷﻮد؟! ﻋﺎﻟ‪‬ﻤﺘﺮﻳﻦ ﻋﺎﻟ‪‬ﻤﻬـﺎ و داﻧﺸـﻤﻨﺪﺗﺮﻳﻦ‬ ‫داﻧﺸﻤﻨﺪﻫﺎ را ﻫﻢ‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﻐﺰ و ﻓﻬﻢ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬دﺷﻤﻦ ﺑﺎ ﻳﻚ آﺑﻨﺒﺎت ﺗُﺮش ﻣﻰﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﻪ آن‬ ‫ﻃﺮف ﺑﺒﺮد؛ ﻣﺠﺬوب ﺧﻮدش ﻛﻨﺪ‪ ،‬و در ﺟﻬﺖ اﻫﺪاف ﺧﻮدش ﻗﺮار دﻫﺪ! اﻳﻦ ﻧﻜـﺎت رﻳـﺰ را‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺎ درك ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* آﮔﺎﻫﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ را در ﺧﻮدﺗﺎن ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﻨﻴﺪ‬

‫آﮔﺎﻫﻰ ﺳﻴﺎﺳﻰ را در ﺧﻮدﺗﺎن ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻓﺮﻳﺐ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت دﺷﻤﻦ را ﻧﺨﻮرﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻫﻢ ﻳـﻚ رﻛـﻦ‬ ‫اﺳﺎﺳﻰ اﺳﺖ‪ .‬از اﻳﻦ ﻫﻢ ﻧﻤﻰﺷﻮد ﮔﺬﺷﺖ‪ .‬ﺑﺨﺼﻮص ﺷﻤﺎ ﺟﻮاﻧﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻣﺸﻐﻮل ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻋﻠﻢ ﻫﺴﺘﻴﺪ‪،‬‬ ‫ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﻴﺪ از اﻳﻦ ﺑﮕﺬرﻳﺪ‪ .‬ﻛﻠﻴﺖ ﻣﻠّﺖ و وﺣﺪت ﻣﻠّـﺖ را ارج ﺑﻨﻬﻴـﺪ‪ .‬ﻣﻮاﻇـﺐ ﺑﺎﺷـﻴﺪ اﻧﮕﻴـﺰهﻫـﺎى‬ ‫ﺻﻨﻔﻰ‪ ،‬اﻧﮕﻴﺰهﻫﺎى ﺣﺰﺑﻰ و اﻧﮕﻴﺰهﻫﺎى ﮔﺮوﻫﻰ و ﺳﻠﻴﻘﻪاى و ﺧﻄّﻰ‪ ،‬ﺷﻤﺎ را ﺑـﻪ ﻳـﻚ ﻃـﺮف ﺟـﺬب‬ ‫ﻧﻜﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﻛﺎر ﺷﻴﻄﺎن اﺳﺖ و ﺷﻴﻄﺎن ﺑﺰرگ از اﻳﻦ ﻛﺎر‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮﺷﺶ ﻣﻰآﻳﺪ‪ .‬ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻛﻨﻴـﺪ! اﮔـﺮ‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار داﻧﺶآﻣﻮزان و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ »روز ﻣﻠﻰ ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ اﺳﺘﻜﺒﺎر«‪72/8/12 -‬‬

‫‪635‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫اﻣﺮوز از زﺑﺎن ﻛﺴﻰ ‪ -‬ﺣﺎل اﻳﻦ ﻛﺲ ﻫﺮ ﻛﻪ ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ ﺑﺎﺷﺪ ‪ -‬ﺗﺼﺎدﻓﺎً ﺳﺎز ﻣﺨﺎﻟﻔﻰ ﺻﺎدر ﺷﻮد؛ ﭼـﻪ‬ ‫رﺳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦﻛﻪ ﻋﻤﺪاً و ﺑﺎ ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻓﺮدا ﺑﻮﻗﻬﺎى ﺟﻬﺎﻧﻰ آن را ﭘﺨـﺶ ﻣـﻰﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﭼـﺮا؟ ﭼـﻮن ﺑـﻪ‬ ‫ﮔﻮﻳﻨﺪهاش ﻛﺎرى ﻧﺪارﻧﺪ؛ اﺻﻞِ ﺳﺎزِ ﻣﺨﺎﻟﻒ در اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﺑﺮاى آﻧﻬﺎ اﻫﻤﻴﺖ دارد‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ وﺣـﺪت‬ ‫ﻛﻠﻤﻪ را ﺣﻔﻆ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻳﺎد اﻣﺎم‪ ،‬ﻳﺎد ﭘﻴﺸﺮوان اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﻳﺎد ﺷﻬﺪاى ﺑﺰرﮔـﻮار و ﻳـﺎد ﺻـﺤﻨﻪﻫـﺎى ﭘﺮﺷـﻮر‬ ‫اﻧﻘﻼب و ﺟﻨﮓ ﺗﺤﻤﻴﻠﻰ را ﭼﻪ در داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﭼﻪ در ﺣﻮزه و ﭼﻪ در ﻣﺤﻴﻄﻬﺎى ﻛﺎر و زﻧـﺪﮔﻰ‪ ،‬زﻧـﺪه‬ ‫ﻧﮕﻪدارﻳﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻓﻀﻞ ﭘﺮوردﮔﺎر در ﻃﻮل ﺳﺎﻟﻬﺎى آﻳﻨﺪه و دﻫﻬﺎ ﺳـﺎل آﻳﻨـﺪه‪ ،‬ﭼﻨـﺎن ﺑﻨـﺎى‬ ‫ﺗﻤﺪ‪‬ن رﻓﻴﻌﻰ در اﻳﻦﺟﺎ و ﺑﺴﻰ ﺟﺎﻫﺎى دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺷﺎﻟﻮدهرﻳﺰى ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و ﭼﻨﺎن ﻋﻈﻤﺘـﻰ از اﺳـﻼم و‬ ‫ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ آﺷﻜﺎر ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﻛﻪ دﻳﮕﺮ ﺣﻘﻴﻘﺖ و واﻗﻌﻴﺘﻰ ﺑﺮاى اﺳﺘﻜﺒﺎر ﺟﻬﺎﻧﻰ ﺑﺎﻗﻰ ﻧﺨﻮاﻫـﺪ ﻣﺎﻧـﺪ و‬ ‫دﻳﮕﺮ اﺳﺘﻜﺒﺎرى وﺟﻮد ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* داﻧﺸﺠﻮ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫ﺑﻨﺪه ﻳﻚ وﻗﺖ ﻋﺮض ﻛﺮدم داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺑﺎﺷﻨﺪ و داﻧﺸﺠﻮ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻌﻨـﺎى اﻳـﻦ‬ ‫ﺣﺮف آن اﺳﺖ ﻛﻪ داﻧﺸﺠﻮ ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺪرت ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺳﻴﺎﺳﻰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﺟﺒﻬﻪﺑﻨﺪﻳﻬﺎى دﻧﻴﺎ را ﺑﺸﻨﺎﺳـﺪ؛‬ ‫ﺗﺎ ﺑﻔﻬﻤﺪ اﻣﺮوز دﺷﻤﻦ ﻛﺠﺎﺳﺖ و از ﻛﺠﺎ و ﺑﺎ ﭼﻪ اﺑﺰارى ﺣﻤﻠﻪ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺮاى ﺷﻤﺎ ﻻزم اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫‪636‬‬

‫اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﺗﻼش ﺳﻴﺎﺳﻰ‪ ،‬ﻛﺎر ﺳﻴﺎﺳﻰ‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و ﻣﺒﺎﺣﺜﻪى ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻰ را ﭘﻴـﺪا‬ ‫ﻧﻤﻰﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ دﺷﻤﻦ از ﻫﻤﻴﻦ اﻣﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻜﻨﺪ‪ .‬دﺷﻤﻦ ﺑـﺎ ﻛﻤـﺎل ﻫﻮﺷـﻴﺎرى‬ ‫اﻳﺴﺘﺎده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ﻋﻠﻴﻪاﻟﺼ‪‬ﻼةواﻟﺴ‪‬ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬و ﻣﻦ ﻧﺎم ﻟﻢ ﻳﻨﻢ ﻋﻨﻪ«؛ ﻣﺮاﻗﺐ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛـﻪ اﮔـﺮ ﺷـﻤﺎ ﻏﻔﻠـﺖ‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬دﺷﻤﻦ از ﺷﻤﺎ ﻏﻔﻠﺖ ﻧﻤﻰﻛﻨﺪ‪ .‬دﺷﻤﻦ ﺑﺎ ﻛﻤﺎل ﻫﻮﺷﻴﺎرى ﻣﺮاﻗﺐ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻋﺮض ﻛﺮدم ﻛﻪ ﻧﻈﺎم ﺳﻠﻄﻪ‪ ،‬ﻣﺜﻞ اﺧﺘﺎﭘﻮﺳﻰ ﺧﻄﺮﻧﺎك و ﻣﺜﻞ ﺳﺮﻃﺎن دﻧﻴﺎ را ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳـﺖ‪ .‬ﻛﺸـﻮر ﻣـﺎ‬ ‫ﺟﺰو ﻧﻘﺎط ﺳﺎﻟﻢ دﻧﻴﺎﺳﺖ‪ .‬ﻧﻤﻰﮔﻮﻳﻴﻢ ﻫﻤﻪى دﻧﻴﺎ ﻧﺎﺳﺎﻟﻤﻨﺪ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻧﻘﺎط ﻣﻌﺪودى در دﻧﻴﺎ ﺳـﺎﻟﻢ‬ ‫ﻣﺎﻧﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻛﺸﻮر و دوﻟﺘﻰ ﻛﻪ از ﻧﻈﺎم ﺳﻠﻄﻪ و ﻛﻤﻨﺪ اﻳﻦ ﻋﻨﻜﺒﻮت ﺧﻄﺮﻧﺎك ﺗﻨﻨﺪهى در ﺗـﺎر و ﭘـﻮد‬ ‫ﻣﻠﺘﻬﺎ و ﻛﺸﻮرﻫﺎ‪ ،‬ﺳﺎﻟﻢ و ﺑﺮﻛﻨﺎر ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻃﺒﻴﻌـﻰ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻋﻠﻴـﻪ‬ ‫ﺷﻤﺎ ﺑﻴﺪار ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻓﻜﺮ ﻛﻨﻨﺪ و ﻫﺮ ﺗﻼﺷﻰ اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴـﺪار ﺑﺎﺷـﻴﺪ‪ .‬داﻧﺸـﺠﻮ‪ ،‬ﻃﻠﺒـﻪ و‬ ‫داﻧﺶآﻣﻮز ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﺪار ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﭽﻪﻫﺎى دﺑﻴﺮﺳﺘﺎﻧﻰ‪ ،‬دﺧﺘﺮﻫﺎ و ﭘﺴﺮﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﺪار و ﻫﻮﺷﻴﺎر ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻣـﺮوز‬ ‫‪ -1‬ﺑﻴﺎﻧﺎت ﺳﺎﻟﺮوز ﺗﺴﺨﻴﺮ ﻻﻧﻪى ﺟﺎﺳﻮﺳﻰ اﻣﺮﻳﻜﺎ و روز ﻣﻠﻰ ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ اﺳﺘﻜﺒﺎر‪73/8/11 -‬‬

‫‪ .4‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و ﺳﻴﺎﺳﺖ‬

‫از ﻫﻤﻪى ﺷﻤﺎ اﻳﻦ اﻧﺘﻈﺎر ﻫﺴﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻧﺴﻞ ﺑﺮﮔﺰﻳﺪهى اﻳﻦ ﻛﺸﻮرﻳﺪ‪ .‬دﺷﻤﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷـﻮد‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫او‪‬ﻟﻴﻦ ﻗﺪم اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺪه از ﻗﺪﻳﻢ ﺑﻪ ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ و داﻧﺸـﺠﻮﻳﺎن‪ ،‬اُﻧـﺲ داﺷـﺘﻢ و ﺑـﻪ ﭼﻨـﻴﻦ ﺟﺎﻫـﺎﻳﻰ رﻓـﺖ و آﻣـﺪ‬ ‫ﻣﻰﻛﺮدم‪ .‬ﺑﺴﻴﺎرى از ﺣﺮﻓﻬﺎ ﻻزم اﺳﺖ ﺑﺮاى داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬وﻇﻴﻔﻪى ﻣﺎ ﻫﻢ ﻧﺼـﻴﺤﺖ اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫اﻣﺮوز ﻳﻜﻰ از ﻣﺴﺎﺋﻠﻰ ﻛﻪ دﺷﻤﻦ ﺑﺨﺼﻮص در ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎه دﻧﺒـﺎل ﻣـﻰﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﺗﻬـﺎﺟﻢ ﻋﻠﻴـﻪ ﻧﻈـﺎمِ‬ ‫روﺣﺎﻧﻴﺖ در ﻛﺸﻮر ﻣﺎﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ‪ ،‬ﺣﺮف اﻣﺮوز ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬از روزى‬ ‫ﻛﻪ ﻧﻈﺎم ﭘﻬﻠﻮى ﺑﺮ ﺳﺮ ﻛﺎر آﻣﺪ‪ ،‬دﺷﻤﻨﺎن ﻓﻬﻤﻴﺪﻧﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻪ ﻳﻜﺒﺎره اﻳـﻦ ﻛﺸـﻮر را ﺗﺼـﺮّف‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﭼﻴﺰى ﺑﻪ ﻧﺎم دﻳﻦ و اﻳﻤﺎنِ دﻳﻨﻰ در اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺮاى اﻳﻦﻛﻪ اﻳﻤﺎن دﻳﻨﻰ ﺑـﻪ ﺷـﻜﻞ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن ﻳﺎﻓﺘﻪ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺴﺎط روﺣﺎﻧﻴﺖ ﺑﺮﭼﻴﺪه ﺷﻮد‪ .‬ﺗﺎ وﻗﺘﻰ ﻛﻪ روﺣﺎﻧﻴـﺖ ﻫﺴـﺖ‪،‬‬ ‫در واﻗﻊ ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺮﻛﺰى وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻣﺮدم آن را ﺑﻪ ﻧﺎم دﻳﻦ ﻣﻰﺷﻨﺎﺳﻨﺪ و از ﻃﺮﻳﻖ آن‪ ،‬ﺳﺨﻦ‬ ‫دﻳﻦ را ﻣﻰﺷﻨﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* رﻋﺎﻳﺖ ﻧﻈﻢ و اﻧﻀﺒﺎط ﺑﺎ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﻮدن داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻣﻨﺎﻓﺎت ﻧﺪارد‬

‫ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ﻳﻚ ﻣﺤﻴﻄﻰ اﺳﺖ ﺑﺎ ﺧﺼﻠﺖﻫﺎى ﺧﺎص ﺧﻮدش‪ ،‬ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ آن ﻣﺤﻴﻂ ﺣﻘﻴﺘـﺎً ﻣـﻮرد‬ ‫اﻫﺘﻤﺎم ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺑﺎ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ﺳﺮ و ﻛﺎر دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪاﻧﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﭼﻪ ﻛﺴـﺎﻧﻰ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﭼﻪ ﺧﺼﺎل ﺟﻤﻌﻰ وﻳﮋهاى دارﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻪ در ﻫﻴﭻ ﺟﻤﻌﻰ ﻏﻴﺮ از اﻳﻨﻬﺎ اﻳﻦ ﺧﺼﺎل ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺣﺘـﻰ‬ ‫در ﺟﻤﻊﻫﺎى ﺟﻮان ﻛﻪ داﻧﺸﺠﻮ ﻧﻴﺴـﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻳـﻦ ﺧﺼﻮﺻـﻴﺎت ﻧﻴﺴـﺖ‪ ،‬اﻳـﻦ ﺧﺼﻮﺻـﻴﺎت ﻣـﺎل ﺟﻤـﻊ‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﺋﻰ اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ را ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺸﻨﺎﺳﻨﺪ و ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺻﺤﻴﺢ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻫﻤﻴﻦ ﻃـﻮر ﻛـﻪ ﮔﻔﺘـﻪ‬ ‫ﺷﺪ ﻳﻜﻰ از ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ ﺑﺮاى آن ﺟﻤﻊ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ ﻣﺴـﺎﺋﻞ ﺳﻴﺎﺳـﻰ را درك‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﻔﻬﻤﻨﺪ و ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﻪ آﻧﺎن ﻣﺼﻮﻧﻴﺖ ﻣﻰﺑﺨﺸﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻜﻰ دﻳﮕﺮ از ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ آن ﺟﻤﻊ‪ ،‬ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ اﻧﻀﺒﺎط اﺳﺖ‪ .‬اﻧﻀﺒﺎط اﺧﻼﻗﻰ و اﻧﻀﺒﺎط رﻓﺘﺎرى‪.‬‬ ‫اﻧﻀﺒﺎط ﭼﻴﺰ ﺧﻴﻠﻰ ﻣﻬﻤﻰ اﺳﺖ‪ ،‬در اﺳﻼم ﻫﻢ ﺑﻪ اﻧﻀﺒﺎط ﺧﻴﻠﻰ اﻫﺘﻤﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬در ﻫﻤﻪى زﻣﻴﻨﻪﻫﺎ‬ ‫اﻧﻀﺒﺎط ﺧﻮب اﺳﺖ‪ .‬اﻧﻀﺒﺎط ﻳﻌﻨﻰ ﺑﺮ ﻃﺒﻖ ﻣﺒﺎدى ﺻﺤﻴﺢ و ﺣﺴﺎب ﺷﺪه ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺮدن‪ .‬اﻳﻦ اﻧﻀﺒﺎط‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ وﻗﺘﻰ ﻛﻪ در ﺟﺎده ﺳﻮار ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻣﻰﺷﻮﻳﺪ‪ ،‬از ﻣﺤﻞ ﺟﺎده ﻋﺒﻮر ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻛﻰ ﻧﻤﻰزﻧﻴﺪ‬ ‫‪ ،‬ﭼﭗ و راﺳﺖ ﻧﻤﻰروﻳﺪ‪ ،‬اﻳﻦ اﻧﻀﺒﺎط اﺳﺖ اﻳﻦ «اﻟﻄﺮﻳﻖ اﻟﻮﺳﻄﻰ ﻫﻰ اﻟﺠﺎده»‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ اﻧﻀﺒﺎط اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار داﻧﺶآﻣﻮزان و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‪74/8/10 -‬‬

‫‪637‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫ﺑﻪ ﻗﺎﻧﻮن ﻋﻤﻞ ﻛﺮدن ﻳﻌﻨﻰ اﻧﻀﺒﺎط‪ .‬در ﻫﺮ اﻣﺮى اﻧﻀﺒﺎط ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ﺳﻼماﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﻴﻪ در‬ ‫ﺣﺴﺎسﺗﺮﻳﻦ ﺣﺎﻻت‪ ،‬آن وﻗﺘﻰ ﻛﻪ آن وﺻﻴﺖ را ﺑﺮاى ﻓﺮزﻧﺪان ﻋﺰﻳﺰﺷﺎن ﻣﻰﻧﻮﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻌـﺪ از ﺗﻘـﻮاى‬ ‫اﻟﻬﻰ‪ ،‬اﻧﻀﺒﺎط را ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ .‬اوﺻﻴﻜﻢ ﺑﺘﻘﻮى اﻟﻠﱠﻪ و ﻧﻈﻢ اﻣﺮﻛﻢ‪ .‬ﻧﻈﻢ اﻣﺮﻛﻢ ﻳﻌﻨﻰ ﻫﻤﻴﻦ اﻧﻀﺒﺎط‪ ،‬ﻣﻨﻀﺒﻂ‬ ‫ﺑﻮدن‪ ،‬اﻧﻀﺒﺎط ﺑﺮ ﻃﺒﻖ ﻧﻈﻢ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ ﻳﻚ ﺿﺒﻄﻰ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬رﻋـﺎﻳﺘﻰ وﺟـﻮد داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﺑـﺮ‬ ‫اﺳﺎس آن ﻗﺎﻧﻮن و ﻣﻘﺮراﺗﻰ ﻛﻪ ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل اﺳﺖ‪ .‬ﻟﺬا در داﺧﻞ داﻧﺸﮕﺎه ﺑﻰاﻧﻀﺒﺎﻃﻰ ﭼﻴﺰ ﺑـﺪى اﺳـﺖ‬ ‫و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و دﻳﮕﺮان‪ ،‬ﻫﺮ ﻛﺴﻰ ﻛﻪ در داﻧﺸﮕﺎه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ اﻧﻀـﺒﺎط اﺧﻼﻗـﻰ و رﻓﺘـﺎرى را ﺣﺘﻤـﺎً‬ ‫رﻋﺎﻳﺖ ﺑﻜﻨﺪ‪ .‬و اﻳﻦ ﻣﻨﺎﻓﺎت ﻧﺪارد ﺑﺎ آن ﻣﻌﻨﺎى ﺳﻴﺎﺳﻰﮔﺮى ﻛﻪ ﻣﺎ ﻋﺮض ﻛﺮدﻳﻢ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﻲ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫ﭘﺮﺳﺶ‪ :‬ﻟﻄﻔﺎً ﻧﻈﺮ ﺧﻮد را در ﻣﻮرد آﻳﻨﺪهى ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎى ﺳﻴﺎﺳﻰ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و ﺳﻤﺖ و ﺳﻮى اﻳـﻦ‬ ‫ﺣﺮﻛﺎت ﺑﻔﺮﻣﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﻣﻦ ﺣﺮﻓﻢ را در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﮔﻔﺘﻢ‪ .‬ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﺳﻪ‪ ،‬ﭼﻬﺎر ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻢ ﻛـﻪ داﻧﺸـﺠﻮﻳﺎن‬ ‫ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺷﻮﻧﺪ؛ و ﺑﻌﺪ ﻫﻢ ﻋﻠﻴﻪ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ داﻧﺸـﮕﺎه را از ﺳﻴﺎﺳـﺖ دور ﻛﺮدﻧـﺪ‪ ،‬ﺗﻌﺒﻴـﺮ ﺗﻨـﺪى‬ ‫‪638‬‬

‫ﻛﺮدم‪ .‬ﻳﻚ ﺳﺎل ﺑﻌﺪ از آن‪ ،‬ﻳﺎ ﻫﻤﺎن وﻗﺘﻬﺎ‪ ،‬در ﻳﻚ اﺟﺘﻤﺎع داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ﮔﻔﺘﻢ ﻛﻪ اﺷﺘﺒﺎه ﻧﻜﻨﻴﺪ؛ ﻣﻦ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻰﮔﻮﻳﻢ ﻓﻌ‪‬ﺎﻟﻴﺖ ﺳﻴﺎﺳﻰ‪ ،‬ﻣﻌﻨﺎﻳﺶ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛـﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ ﺳﻴﺎﺳـﻰ ﺣﺘﻤـﺎً ﺑﺎﻳـﺪ ﻋﻠﻴـﻪ دوﻟـﺖ‪ ،‬ﻋﻠﻴـﻪ‬ ‫ﻣﺴﺆوﻻن و ﻋﻠﻴﻪ ﻧﻈﺎم ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻰ از ﺑﺪﺧﻮاﻫﺎن‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺳﻴﺎﺳﻰ را اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺗﻌﺒﻴـﺮ ﻣـﻰﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﻓﻜـﺮ‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﻓﻌ‪‬ﺎﻟﻴﺖ ﺳﻴﺎﺳﻰ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ ﺳﻴﺎﺳﻴﻜﺎرى! اﻳﻦ‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﻮع ﺳﻴﺎﺳﻴﻜﺎرى و ﻳﻚ ﻧﻮع ﺗﻘﻠّـﺐ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫آدم ﺗﺼﻮ‪‬ر ﻛﻨﺪ ﻓﻌ‪‬ﺎﻟﻴﺖ ﺳﻴﺎﺳﻰ در داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺑﺎ ﺑﺪ ﮔﻔﺘﻦ و ﺑﺎ ﻓﺤ‪‬ﺎﺷﻰ ﻛﺮدن و ﺑﺎ اﻫﺎﻧﺖ ﻛﺮدن ﺑـﻪ‬ ‫اﻳﻦ و آن ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻰﺷﻮد؛ ﻧﻪ‪ .‬ﻓﻌ‪‬ﺎﻟﻴﺖ ﺳﻴﺎﺳﻰ‪ ،‬ﺑﺮاى ﭘﻴﺪا ﺷﺪن ﻗﺪرت ﺗﺤﻠﻴـﻞ در داﻧﺸﺠﻮﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫داﻧﺸﺠﻮ اﮔﺮ ﻗﺪرت ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻓﺮﻳﺐ ﻣﻰﺧـﻮرد و ﻓﺮﻳـﺐ ﺧـﻮردن داﻧﺸـﺠﻮ‪ ،‬درد‬ ‫ﺑﺰرﮔﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺤﻤ‪‬ﻠﺶ ﺧﻴﻠﻰ ﺳﺨﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻻﺧﺮه اﮔﺮ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ ﻗﺪرت ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﭘﻴـﺪا‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻓﻌ‪‬ﺎﻟﻴﺖ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺑﻜﻨﻨﺪ؛ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻴﺎﺳﺖ را ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻨﻮﻳﺴﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺬاﻛﺮه و ﻣﺒﺎﺣﺜﻪ ﻛﻨﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺎ اﻳﻦ ﻛﺎر ﻧﺸﻮد‪ ،‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺗﻮاﻧﺎﻳﻰ ﭘﻴﺪا ﻧﻤﻰﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻋﻘﻴﺪهى ﻣﻦ‪ ،‬ﻫﻨﻮز ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار رﺋﻴﺲ و اﻋﻀﺎي ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪74/9/28 -‬‬ ‫‪ -2‬ﺟﻠﺴﻪى ﭘﺮﺳﺶ و ﭘﺎﺳﺦ ﺑﺎ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان‪77/2/22 -‬‬

‫‪2‬‬

‫‪ .4‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و ﺳﻴﺎﺳﺖ‬

‫* اوﻟﻮﻳﺖﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫ﭘﺮﺳﺶ‪ :‬ﻟﻄﻒ ﻓﺮﻣﻮده‪ ،‬اوﻟﻮﻳﺘﻬـﺎى ﺳﻴﺎﺳـﻰ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮕـﻰ در داﻧﺸـﮕﺎﻫﻬﺎ و راﻫﻜﺎرﻫـﺎى ﺻـﺤﻴﺢ‬ ‫ﺣﺮﻛﺘﻬﺎى داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن اﻧﻘﻼﺑﻰ را در رﺳﻴﺪن ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﻴﺎن ﻓﺮﻣﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﺑﺤﺚ ﺳﻴﺎﺳﻰ را ﻛﻪ ﻓﻜﺮ ﻣﻰﻛﻨﻢ ﮔﻔﺘﻢ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ‪ ،‬اوﻟﻮﻳﺘﻬﺎى ﺳﻴﺎﺳﻰ اﻣﺮوز‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت‬ ‫را ﻣﺸﺨّﺺ ﻛﻨﺪ؛ روﺷﻬﺎ را ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺸﺨّﺺ ﻛﻨﺪ؛ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﺧﻴﻠـﻰ ﺗﻔـﺎوﺗﻰ ﻧﻤـﻰﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻧﻈـﺮ ﻣـﻦ‪،‬‬ ‫ﺑﺤﺜﻬﺎى ﺳﻴﺎﺳﻰ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺧﻮب اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺤﺚ ﻛﻨﻨـﺪ؛ ﻣﻨﺘﻬـﺎ ﺑﺤﺜﻬـﺎى ﺟﺴـﺘﺠﻮﮔﺮ و ﻛﺎوﺷـﮕﺮ‪ ،‬ﻧـﻪ‬ ‫ﺑﺤﺜﻬﺎى ﻓﺮﻣﺎﻳﺸﻰ‪ .‬ﻣﺎ ﻣﺜﻼً ﺑﻪ ﺑﻌﻀﻰ از ﺷﺨﺼﻴﺘﻬﺎ ﻳﺎ اﻓﺮاد ﻳﺎ ﻣﻘﺎﻣﺎﺗﻰ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﭼﻴـﺰ را ﻓﺮﻣﺎﻳﺸـﻰ ﺑﻴـﺎن‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻋﺘﺮاض ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ؛ اﻣﺎ ﺑﻌﺪ ﻧﺎﮔﻬﺎن ﻣﻰﺑﻴﻨﻢ ﻛـﻪ ﻓـﻼن داﻧﺸـﺠﻮ در ﻳـﻚ ﮔﺮدﻫﻤـﺎﻳﻰ‪ ،‬اﺟﺘﻤـﺎع‬ ‫ﻛﻮﭼﻚ ﻳﺎ ﺑﺰرگ‪ ،‬ﻳﻚ ﻓﺮﻣﺎﻳﺶ ﺻﺎدر ﻣﻰﻛﻨﺪ! اﮔﺮ ﻓﺮﻣﺎﻳﺶ ﺑﺪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﺟﺎ ﺑﺪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺤﺚ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎز‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ ﻛﺸﺶ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ اﻧﻌﻄﺎف‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ ﻛﻢ و زﻳﺎد ﺷﺪن ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺎ در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻗﺪرت‬ ‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺳﻴﺎﺳﻰ داﻧﺸﺠﻮ ﺑﺎﻻ ﺑﺮود‪ .‬ﻫﺪف ﺑﺤﺜﻬﺎى ﺳﻴﺎﺳﻰ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ﺑﺎﻳـﺪ ﻫﻤـﻴﻦ ﺑﺎﺷـﺪ ﺗـﺎ داﻧﺸـﺠﻮ‬ ‫ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻗﺪرت ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻛﺎر ﺳﻴﺎﺳﻲ و ﺳﻴﺎﺳﻲﻛﺎري‬

‫ﻣﻦ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻢ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻨﺎﻳﺶ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ وﻗﺘـﻰ در ﺟﺎﻣﻌـﻪاى زﻧـﺪﮔﻰ‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺴﺎﺋﻠﻰ در اﻳﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺮﺑﻮط اﺳﺖ؛ اﻳـﻦ دﺧﺘﺮﻫـﺎ‪ ،‬اﻳـﻦ‬ ‫ﭘﺴﺮﻫﺎ‪ ،‬اﻳﻦ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺧﻮدﺷﺎن را از آﻧﻬﺎ ﺑﺮﻛﻨﺎر ﻧﺪاﻧﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﺮض ﺑﻔﺮﻣﺎﻳﻴﺪ ﻣﺴﺄﻟﻪى اﻧﺘﺨﺎب رﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر ﻣﻄﺮح اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻤﻰﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ ﺣﺎدﺛﻪى ﺑﻪ اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﻬﻤ‪‬ﻰ در ﻛﺸﻮرى اﻧﺠﺎم ﺑﮕﻴﺮد و ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ »ﻣﺮدم اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺎ ﭼـﻪ«! و ﻫـﻴﭻ ﻧﻈـﺮى‬ ‫ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻳﺎ ﻓﺮض ﺑﻔﺮﻣﺎﻳﻴﺪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺟﺎرى اﻳﺮان ﺑﺎ ﻗﺪرﺗﻬﺎى اﺳﺘﻜﺒﺎرى ﻣﻄـﺮح ﻣـﻰﺷـﻮد ‪ -‬ﻣـﺜﻼً‬ ‫ﻣﺴﺄﻟﻪى اﻳﺮان و آﻣﺮﻳﻜﺎ ‪ -‬ﺟﻮاﻧﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪ‪ ،‬ﺑﻰﺗﻔﺎوت ﺷﻮﻧﺪ! ﺣﺎﻻ اﺳﺘﻜﺒﺎرى وﺟﻮد دارد؟‬ ‫ﻋﻠﻴﻪ اﻧﻘﻼب ﺗﻼﺷﻰ دارد؟ ﻧﺪارد؟ اﻳﻦ ﺗﻼش از ﭼﻪ راﻫﻬﺎﻳﻰ اﺳﺖ؟ ﻗﺼﺪﺷﺎن ﭼﻴﺴﺖ؟ اﺻﻼً ﻧﺴـﺒﺖ‬

‫‪ -1‬ﺟﻠﺴﻪى ﭘﺮﺳﺶ و ﭘﺎﺳﺦ ﺑﺎ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان‪77/2/22 -‬‬

‫‪639‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪ‪ ،‬ﻫﻴﭻ اﻫﺘﻤﺎﻣﻰ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ! ﻣﻦ اﻳﻦ را ﺑـﺮاى ﺟﺎﻣﻌـﻪى ﺧﻮدﻣـﺎن ‪ -‬ﺑﺨﺼـﻮص ﺑـﺮاى‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه ‪ -‬ﺧﻄﺮ ﻣﻰداﻧﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎ ﻧﻴﻨﺪﻳﺸﻨﺪ‪ .‬ﻣﻨﻈﻮر ﻣﻦ از ﻛﺎر ﺳﻴﺎﺳﻰ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ وﻗﺘﻰ ﻛﺴﻰ ﺑﺨﻮاﻫﺪ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﻓﻜﺮ ﺻـﺤﻴﺢ ﺑﺮﺳـﺪ و ﻗـﺪرت ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﭘﻴـﺪا ﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﻣﻘﺪارى ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻘﺪارى ﺑﺤﺚ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻘﺪارى ﺗﺒﺎدل ﻧﻈﺮ ﻛﻨﺪ و اﺣﻴﺎﻧﺎً در ﻣﻮردى اﻋﻼم وﺟـﻮد ﻛﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﺑﺎرﻫﺎ ﺑﻪ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻰ ﮔﻔﺘﻪام ﻛﻪ ﻣﺜﻼً در ﻗﻀﺎﻳﺎى ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻓﻠﺴﻄﻴﻦ‪ ،‬ﻗﻀﺎﻳﺎى ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ‬ ‫ﺑﻮﺳﻨﻰ و ﻗﻀﺎﻳﺎﻳﻰ ﻛﻪ در اروﭘﺎ اﻳﻦ ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻟﻪ اﺗّﻔﺎق اﻓﺘﺎده ‪ -‬ﺑﻌﻀﻰ از ﻗﻀﺎﻳﺎى ﺟﺎرىِ ﺟﻬﺎﻧﻰ ‪ -‬ﭼـﻪ‬ ‫ﻋﻴﺒﻰ دارد ﻛﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎى داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ﻣﺎ ﻣﻮﺿﻌﮕﻴﺮى ﻛﻨﻨﺪ؟ ﻳﻌﻨﻰ از اﻋﻤﺎق اﻳﻦ ﻣﻠﺖ‪ ،‬ﻧﺎﮔﻬﺎن ﻗﺸـﺮ‬ ‫ﻋﻈﻴﻤﻰ ﻣﻮﺿﻊ ﺧﻮدﺷﺎن را درﺑﺎرهى ﻣﺜﻼً ﺑﺮﺧﻮردى ﻛـﻪ در ﻓﻠﺴـﻄﻴﻦ اﺷـﻐﺎﻟﻰ ﺑـﺎ ﺟﻮاﻧـﺎن ﺷـﺪ‪ ،‬ﻳـﺎ‬ ‫ﺑﺮﺧﻮردى ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﺴﺄﻟﻪى ﺣﺠﺎب در اروﭘﺎ ﺷﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﺮﺧﻮردى ﻛﻪ در اروﭘﺎ ﺑﺎ ﺑﻮﺳﻨﻰ ﺷﺪ ‪ -‬ﺑﺮﺧـﻮردى‬ ‫ﻛﻪ در دﻧﻴﺎ ﺑﺎ ﻗﻀﺎﻳﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻣﻰﺷـﻮد ‪ -‬اﻋـﻼم ﻛﻨﻨـﺪ ﻛـﻪ ﻃﺒﻌـﺎً ﻣﺴـﺘﻠﺰم ﻧﺸﺴـﺖ و ﺑﺮﺧﺎﺳـﺘﻬﺎ و‬ ‫ﺗﺸﻜﻠﻬﺎﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﻰﻛﺎرى ﻛﻪ ﭼﻴﺰِ ﺑﺪى اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻌﻨﺎﻳﺶ اﻳﻦ اﺳﺖ آن ﻛﺴـﻰ ﻛـﻪ درﺑـﺎرهى ﻣﺴـﺎﺋﻞ ﺳﻴﺎﺳـﻰ ﻓﻜـﺮ‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻫﺪﻓﺶ دﻧﺒﺎل ﻛﺮدن و ﻛﺸﻒ و ﺑﻴﺎن ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻧﺒﺎﺷﺪ؛ اﻫﺪاف دﻳﮕـﺮى را دﻧﺒـﺎل ﻛﻨـﺪ! اﻳـﻦ را‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﻰﻛﺎرى ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ‪ .‬ﻣﺜﻞ ﺑﻌﻀﻰ از ﻛﺎرﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻣﺎ ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﻢ ﭼـﻪ در ﻣﺤـﻴﻂ داﻧﺸـﺠﻮﻳﻰ و ﭼـﻪ در‬ ‫‪640‬‬

‫ﻏﻴﺮ ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ اﻧﺠﺎم ﻣﻰﮔﻴﺮد‪ .‬ﮔﺎﻫﻰ ﻫﺪف‪ ،‬ﻓﻘﻂ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ اﻳﻦ ﺣﺮف را ﺑﺰﻧـﺪ و‬ ‫از ﻗﻮل او ﭘﺨﺶ ﺷﻮد‪ ،‬ﻳﺎ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﻣﻄﺮح ﮔﺮدد‪ ،‬ﻳﺎ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﻣﻮرد ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻳﺎ ﮔﺎﻫﻰ ﻃﺮف ‪-‬‬ ‫ﺣﺮﻳﻒ ‪ -‬از ﻣﻴﺪان ﺑﻴﺮون رود‪ .‬ﻫﺪف ﻛﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﺷﺪ‪ ،‬اﻧﺴﺎن را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻛﺎرِ ﻧﺎﺳﺎﻟﻢ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻣـﻰﻛﺸـﺎﻧﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﻣﺎ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﺑﻪ ﺳﻴﺎﺳﻰﻛﺎرى ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ اﻧﺴﺎن در ﻫﻤﻪى ﻣﻘﻮﻟﻪﻫﺎى زﻧﺪﮔﻰ ﻣـﻰﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﻴﻦ‬ ‫ﻛﺎر ﺳﺎﻟﻢ و ﻧﺎﺳﺎﻟﻢ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﺄﻣ‪‬ﻞ و ﻣﻼﺣﻈﻪ‪ ،‬ﻣﺮز روﺷﻨﻰ را ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ ‪ -‬ﻻاﻗﻞ در ﻛﺎرﻫﺎى ﺷﺨﺺ ﺧـﻮدش‬ ‫ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ آن را ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ ‪ -‬در اﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪ ﻫﻢ ﻣﻰﺷﻮد ﻣﺮزى ﭘﻴﺪا ﻛﺮد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻧﻔﻲ ﺑﺎﺷﮕﺎه اﺣﺰاب ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺷﺪن داﻧﺸﮕﺎه‬

‫ﻣﻦ ﺳﻪ ﭼﻬﺎر ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از اﻳﻦ راﺟﻊ ﺑﻪ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺷﺪن داﻧﺸـﮕﺎﻫﻬﺎ ﻣﻄـﺎﻟﺒﻰ ﺑﻴـﺎن ﻛـﺮدم‪ .‬در آن ﻣﻮﻗـﻊ‬ ‫اﻏﻠﺐ ﺷﻤﺎ آﻗﺎﻳﺎن ﻋﻀﻮ ﻫﻤﻴﻦ ﺷﻮراى ﻋﺎﻟﻰ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻫﻢ ﺑﻮدﻳﺪ و ﻓﻀﺎى ﻓﺮﻫﻨﮕـﻰ ﻛﺸـﻮر را‬ ‫ﻫﻢ ﻟﻤﺲ ﻣﻰﻛﺮدﻳﺪ‪ .‬ﺑﻨﺪه ﺑﻪ ﻃﻮر ﺻﺮﻳﺢ راﺟﻊ ﺑﻪ اﻳﻦﻛﻪ داﻧﺸﺠﻮ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺳﻴﺎﺳﻰ آﺷﻨﺎ ﺑﺸـﻮد و‬ ‫‪ -1‬ﮔﻔﺖ و ﺷﻨﻮد ﺑﺎ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﻣﻴﻼد ﺣﻀﺮت ﻓﺎﻃﻤﻪى زﻫﺮا)ﺳﻼماﷲﻋﻠﻴﻬﺎ(‪77/7/18 -‬‬

‫‪ .4‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و ﺳﻴﺎﺳﺖ‬

‫ﻣﻐﺰ ﺗﺤﻠﻴﻠﻰ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺻﺤﺒﺖ ﻛﺮدم؛ اﻻن ﻫﻢ اﻋﺘﻘﺎدم اﻳﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ اﮔـﺮ داﻧﺸـﺠﻮﻫﺎى ﻣـﺎ ﻗـﺪرت‬ ‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻛﺎﻣﻼً آﺳﻴﺐﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ؛ اﻳﻦ ﻳﻚ ﻣﻘﻮﻟﻪ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ اﻳﻦﻛﻪ ﻣﺎ داﻧﺸﮕﺎه‬ ‫را ﺑﻪ ﺑﺎﺷﮕﺎه اﺣﺰاب ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻘﻮﻟﻪى دﻳﮕﺮى اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* وﻇﻴﻔﻪ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن در ﻗﺒﺎل ﺟﺮﻳﺎنﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﻲ‬

‫ﭘﺮﺳﺶ‪ :‬ﺑﻪ ﻣﺎ ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ در اﻳﻦ اوﺿﺎع آﺷﻔﺘﻪ‪ ،‬وﻇﻴﻔﻪى ﻳﻚ داﻧﺸـﺠﻮى آﮔـﺎه و آﻣـﺎده در ﻣﻘﺎﺑـﻞ‬ ‫ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎى ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﭼﻴﺴﺖ؟‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬درﺳﺖ ﻓﻜﺮ ﻛﺮدن‪ ،‬درﺳﺖ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻛﺮدن‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ درﺳﺖ را ﺑﻪ دﻳﮕﺮان ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻛﺮدن و ﺳﻌﻰ در‬ ‫روﺷﻦ و آﮔﺎه ﻛﺮدن ﻛﺴﻰ ﻛﻪ ﻓﻜﺮ ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ ﻧﺎآﮔﺎه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* ﻃﺮﻓﺪار ﺣﺮﻛﺖ ﺳﻴﺎﺳﻲ داﻧﺸﺠﻮ ﻫﺴﺘﻢ‬

‫‪ ...‬ﻧﻜﺘﻪﻳﻰ ﻫﻢ درﺧﺼﻮص ﺑﺤﺚ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻛﻪ آﻗﺎﻳـﺎن ﮔﻔﺘﻨـﺪ‪ ،‬ﻋـﺮض ﻛـﻨﻢ‪ .‬داﻧﺸـﺠﻮى ﻓﻌـﺎل‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﻰ درﺻﺪ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻤﻰ از ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن اﺳﺖ؛ اﻳﻦ را ﻫﻤﻪى ﺷـﻤﺎ ﻣـﻰداﻧﻴـﺪ و ﺑـﺪﻳﻬﻰ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦﻃﻮر اﺳﺖ‪ .‬زﻣﺎن ﺟﻮاﻧﻰ ﻣﺎ ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر ﺑـﻮد‪ .‬در آن زﻣـﺎن ﻋﻨﺎﺻـﺮ ﻓﻌـﺎل ﺳﻴﺎﺳـﻰ در‬ ‫داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ﻣﻌﺪود ﺑﻮدﻧﺪ و اﻟﺒﺘﻪ روى ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎه اﺛﺮ ﻫﻢ ﻣﻰﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻨﺪه ﻃﺮﻓﺪار ﺣﺮﻛﺖ ﺳﻴﺎﺳﻰ داﻧﺸﺠﻮﻫﺎ ﻫﺴﺘﻢ؛ ﺧﻮدﺗﺎن ﻣﻰداﻧﻴﺪ؛ ﺑﺎرﻫﺎ ﻫﻢ ﮔﻔﺘﻪام‪ .‬آنوﻗﺘﻰ ﻫـﻢ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﻨﺪه اﻳﻦ ﺣﺮﻓﻬﺎ را ﻣﻰﮔﻔﺘﻢ‪ ،‬در ﻣﺤﻴﻂ ﺳﻴﺎﺳﻰِ آن روز ﻛﺸﻮر ﺧﻴﻠﻰ ﻃﺮﻓـﺪار ﻧﺪاﺷـﺖ؛ اوﻗﺎﺗﺸـﺎن‬ ‫ﻫﻢ ﺗﻠﺦ ﻣﻰﺷﺪ ﻛﻪ ﭼﺮا ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻪام ﻟﻌﻨﺖ ﺑﻪ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺗﺤﺮك ﺳﻴﺎﺳﻰ را در داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ﺧﻮاﺑﺎﻧﺪﻧـﺪ و‬ ‫ﻧﺎﺑﻮد ﻛﺮدﻧﺪ! ﺑﻨﺪه ده‪ ،‬دوازده ﺳﺎل ﭘﻴﺶ در ﻫﻤﻴﻦ ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ اﻳﻦ را ﮔﻔﺘﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﻃﺮﻓﺪار ﺣﺮﻛـﺖ ﺳﻴﺎﺳـﻰ‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻫﺴﺘﻢ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ داﻧﺸﺠﻮﻫﺎ را ﺑﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺑﻜﺸﺎﻧﻴﻢ‪ ،‬اﻳﻦ »ﺑﺎﻳﺪ« را ﻫﻢ ﻣﻦ ﻗﺒﻮل ﻧﺪارم؛ اﺻﻼً »ﺑﺎﻳـﺪ«‬ ‫ﻧﺪارد‪ .‬ﺟﻮان داﻧﺸﺠﻮ اﺣﺴﺎﺳﺎﺗﻰ دارد‪ ،‬ﺗﺤﺮﻛﻰ دارد‪ ،‬ﺧﻮدش ﺗﻤﺎﻳﻞِ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ دارد؛ ﻟﺰوﻣـﻰ ﻧـﺪارد‬ ‫ﻣﺎ »ﺑﺎﻳﺪ« داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ؛ ﻣﻨﺘﻬﺎ ﺟﻮان داﻧﺸﺠﻮ اﺣﺴﺎﺳﺎﺗﺶ در درﺟﻪى اول ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻋﺪاﻟﺖﺧﻮاﻫﻰ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار رﺋﻴﺲ و اﻋﻀﺎي ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪79/9/19 -‬‬ ‫‪ -2‬ﭘﺮﺳﺶ و ﭘﺎﺳﺦ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﻰ‪82/2/22 -‬‬

‫‪641‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫آﻧﭽﻪ ﺑﻴﺶ از ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ داﻧﺸﺠﻮ را ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻋﺪاﻟﺖﺧﻮاﻫﻰ اﺳﺖ؛ اﻳﻦ ﺟﻬـﺖ را در او‬ ‫ﺗﻘﻮﻳﺖ و ﺗﺤﻜﻴﻢ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺧﻴﻠﻰ از ﻣﺴﺆوﻻن ﻛﺸﻮر اﻋﺘﺮاض ﻫﻢ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ؛ اﻣـﺎ اﻋﺘـﺮاض او‪ ،‬اﻋﺘـﺮاض‬ ‫ﻳﻚ ﺟﻮان اﺳﺖ و ﻫﻴﭻ اﺷﻜﺎﻟﻰ ﻫﻢ ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﻨﺪه وﻗﺘﻰ در ﻣﺠﺎﻣﻊ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻰﻛﻨﻢ ‪ -‬ﺷﻤﺎﻫﺎ‬ ‫ﻳﺎ ﺑﻮدهاﻳﺪ و از ﻧﺰدﻳﻚ دﻳﺪهاﻳﺪ‪ ،‬ﻳﺎ از ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﺮدهاﻳﺪ ‪ -‬ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻫﺰار داﻧﺸـﺠﻮ‬ ‫ﭼﻪ اﺑﺮاز اﺣﺴﺎﺳﺎﺗﻰ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﻣﻰداﻧﻢ در ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ﭼﻨﺪ ﻫﺰار ﻧﻔﺮى‪ ،‬درﺻﺪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻰ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﺨﺺ ﻣﻦ اﻋﺘﺮاض دارﻧﺪ؛ وﻟﻰ اﮔﺮ ﺑﻨﺎ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺤﺒﺖ ﺧﻮدم را ﺑﻴﻦ اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ‬ ‫ﻛﻨﻢ‪ ،‬ﺳﻬﻢ آﻧﻬﺎ را ﻳﻚ ﻣﺜﻘﺎل ﻛﻤﺘﺮ ﻧﺨﻮاﻫﻢ ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﻫﻢ ﺟﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ ﻫﻢ ﻓﺮزﻧﺪان و ﺑﭽـﻪﻫـﺎى‬ ‫ﻣﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ ﻫﻢ داﻧﺸﺠﻮﻫﺎى اﻳﻦ ﻛﺸﻮرﻧﺪ‪ .‬ﮔﻴﺮم ﺑﻪ ﻣﺴﺄﻟﻪﻳﻰ ‪ -‬ﺑﺤﻖ ﻳﺎ ﺑﻨﺎﺣﻖ ‪ -‬اﻋﺘﺮاض دارﻧﺪ؛‬ ‫ﭼﻪ اﺷﻜﺎل دارد؟ اﻋﺘﺮاض داﺷﺘﻦ اﻳﺮادى ﻧﺪارد‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﺒﻨﺎ و ﭘﺎﻳﻪى ﻛﺎرش ﺑﺎﻳﺪ درﺳﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻗﺪرت ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺳﻴﺎﺳﻲ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺷﻮد‬

‫ﺣﺮﻛﺖ ﺳﻴﺎﺳﻰ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و ﻛﺎر ﺳﻴﺎﺳﻰ در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﭼﻴﺰ ﻣﺜﺒﺘﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﺳﺎﻟﻬﺎ ﭘﻴﺶ در ﻫﻤـﻴﻦ‬ ‫ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ‪ ،‬ﻳﻚ ﺟﻤﻠﻪاى ﮔﻔﺘﻢ ﻛﻪ آن وﻗﺖ ﺑﻌﻀﻰ از ﻣﺴﺌﻮﻻن ﻫﻢ ﮔﻠﻪﻣﻨﺪ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬آن ﺟﻤﻠـﻪ راﺟـﻊ ﺑـﻪ‬ ‫‪642‬‬

‫ﺗﺤﺮك ﺳﻴﺎﺳﻰ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﺑﻮد؛ اﻳﻦ ﻻزم اﺳﺖ؛ ﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﺑـﺮاى اﻳﻨﻜـﻪ داﻧﺸـﺠﻮ ﺗﺨﻠﻴـﻪ‬ ‫ﺑﺸﻮد‪ .‬ﺑﻌﻀﻰ ﺧﻴﺎل ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﺤﺮك ﺳﻴﺎﺳﻰ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﻓﺎﻳﺪهاش اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﺟﻮان ﻳﻚ ﺧُﺮده ﺗﺨﻠﻴﻪ ﺑﺸﻮد؛ ﻧﻪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺟﻮان را ﻣﺎ ﺑﺮاى ﻓﺮداى ادارهى ﻛﺸـﻮر ﻻزم دارﻳـﻢ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻴﺎﺳﺖ را ﺑﻔﻬﻤﺪ؛ ﻣﻐﺰش در زﻣﻴﻨﻪى ﺳﻴﺎﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻐﺰ ﭘﺨﺘﻪ و ﻛﺎرآﻣﺪى ﺑﺎﺷﺪ؛ واﻟّﺎ ﻓﺮﻳﺒﺶ ﻣﻴﺪﻫﻨﺪ‬ ‫و زﻣﻴﻨﺶ ﻣﻴﺰﻧﻨﺪ‪ .‬ﺧﻮب‪ ،‬اﻳﻦ ﻻزم اﺳﺖ؛ ﻣﻨﺘﻬﺎ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﻻزم اﺳﺖ‪ ،‬ﻗـﺪرت ﺗﺤﻠﻴـﻞ و ﻓﻬـﻢ ﺳﻴﺎﺳـﻰ‬ ‫اﺳﺖ؛ آن ﭼﻴﺰى ﻛﻪ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎى ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺑﻴﺮون از داﻧﺸﮕﺎه ‪ -‬ﻛﻪ داﺋـﻢ ﺑـﺮاى ﭘﻴﺸـﺒﺮد ﻣﻘﺎﺻـﺪ‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ دﺳﺖاﻧﺪازى ﻛﺮدﻧﺪ ‪ -‬ﻣﻄﻠﻘﺎً ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻜﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤـﺎن اﺳـﺘﺜﻤﺎرى‬ ‫ﻛﻪ ﻣﺎ ﻣﺪﺗﻬﺎى ﻃﻮﻻﻧﻰ در زﻣﻴﻨـﻪى اﻗﺘﺼـﺎد و ﻓﺮﻫﻨـﮓ و ﺳﻴﺎﺳـﺖ و ‪ ...‬دﭼـﺎرش ﺑـﻮدﻳﻢ‪ ،‬ﻣﺘﺄﺳـﻔﺎﻧﻪ‬ ‫ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎى ﺳﻴﺎﺳﻰ‪ ،‬ﺑﺨﺼﻮص در اﻳﻦ ﭼﻨﺪ ﺳﺎل اﺧﻴﺮ‪ ،‬اﻳﻦ را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ داﻧﺸـﺠﻮ در داﻧﺸـﮕﺎه اﻋﻤـﺎل‬ ‫ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﻏﻠﻂ اﺳﺖ؛ ﻟﻴﻜﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﻓﻜﺮى ﺑﻜﻨﻴﺪ ﺗﺎ اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎى ﺳﺎﻟﻢ داﻧﺸـﺠﻮﻳﻰ ‪ -‬ﭼـﻪ اﻧﺠﻤﻨﻬـﺎ‪،‬‬ ‫ﭼﻪ ﺑﺴﻴﺞ‪ ،‬ﭼﻪ ﺗﺸﻜﻠﻬﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن دﻳﮕﺮى ﻛـﻪ ﺑﺤﻤﺪاﻟﻠَّـﻪ اﻣـﺮوز ﺗﺸـﻜﻠﻬﺎى داﻧﺸـﺠﻮﻳﻰ ﺧـﻮﺑﻰ در‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار وزﻳﺮ ﻋﻠﻮم و رؤﺳﺎى داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪83/10/17 -‬‬

‫‪ .4‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و ﺳﻴﺎﺳﺖ‬

‫داﻧﺸﮕﺎه ﻫﺴﺖ ‪ -‬در ﻛﻨﺎر ﺣﺮﻛﺖ ﻓﻜﺮى ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳـﻤﺖ ﻳـﺎﻓﺘﻦ ﻗـﺪرت ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﺳﻴﺎﺳـﻰ ﻛﺸـﺎﻧﺪه‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻗﺪرت ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻛﻪ ﻧﺒﻮد‪ ،‬اﻧﺴﺎن ﻓﺮﻳﺐ ﺗﺤﻠﻴﻞِ ﻓﺮﻳﺒﮕـﺮِ ﺑﻴﮕﺎﻧـﻪ را ﻣﻴﺨـﻮرد‪ .‬در دﻧﻴـﺎى ﺳﻴﺎﺳـﺖ‬ ‫ﻫﻴﭻﻛﺴﻰ ﺻﺮﻳﺤﺎً ﻧﻤﻰآﻳﺪ ﺑﮕﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﻦ ﻣﻴﺨﻮاﻫﻢ ﺑﻪ ﺗﻮ ﻇﻠﻢ ﻛـﻨﻢ؛ ﻧـﻪ ﺑـﻪ ﻳـﻚ ﻣﻠـﺖ‪ ،‬ﻧـﻪ ﺑـﻪ ﻳـﻚ‬ ‫ﺷﺨﺺ؛ اﻳﻦﻃﻮر ﻛﻪ ﻧﻤﻴﮕﻮﻳﻨﺪ‪ .‬ﻣﻰآﻳﻨﺪ ﺑﺎ »ﻣﻐﺎﻟﻄﻪﻫﺎى ﺳﻴﺎﺳﻰ« ﻛﺎرى ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮ او ﺗﺴـﻠﻂ‬ ‫ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬درﺳﺖ ﻣﺜﻞ ﻣﻐﺎﻟﻄﻪﻫﺎى ﻓﻠﺴﻔﻰ‪ ،‬ذﻫﻦ ﻃﺮف را ﺑﺎ ﻳﻚ ﭼﺸﻢﺑﻨﺪى ﻋﻠﻤـﻰ ‪ -‬در واﻗـﻊ ﻳـﻚ‬ ‫ﺗﺮدﺳﺘﻰ ‪ -‬ﻣﻨﺤﺮف ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻣﻐﺎﻟﻄﻪى ﺳﻴﺎﺳﻰ درﺳﺖ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻴﺦ ﺧﻮدﺷﺎن را ﻣﻴﻜﻮﺑﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﻛﺎرى ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺟﻮان ﻣﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻣﻐﺎﻟﻄﻪ را ﺑﺸﻨﺎﺳﺪ؛ ﻛﻤﺎ اﻳﻨﻜﻪ در ﻓﻠﺴﻔﻪ و ﻣﻨﻄﻖ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻣﻐﺎﻟﻄـﻪ‬ ‫ﻳﻜﻰ از ﻫﻨﺮﻫﺎﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ ﺟﻮان ﺧﻮدﻣﺎن را آﺷﻨﺎ ﻛﻨﻴﻢ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻐﺎﻟﻄـﻪ ﭼﻴﺴـﺖ‪ ،‬ﺗـﺎ ﺑﺘﻮاﻧـﺪ ﻣـﭻ‬ ‫ﻣﻐﺎﻟﻄﻪﻛﻨﻨﺪه را ﺑﮕﻴﺮد‪.‬‬ ‫ﺑﮕﻮﻳﺪ اﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪاى ﻛﻪ درﺳﺖ ﻛﺮدى‪ ،‬اﻳﻨﺠﺎﻳﺶ اﺧﺘﻼل و اﺷﻜﺎل دارد‪ .‬ﻗﺪرت ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﺳﻴﺎﺳـﻰ اﻳـﻦ‬ ‫اﺳﺖ؛ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ اﻳﻦ را در ﺟﻮان ﺑﻪ وﺟﻮد آورد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﺟﺮﻳﺎنﻫﺎي ﻣﻬﻢ ﻛﺸﻮر‬

‫اﻳﻨﺠﺎ ﻳﻚ ﻧﻜﺘﻪى اﺳﺎﺳﻰ ﻣﻄﺮح ﻣﻴﺸﻮد ﻛﻪ ﻣﻦ ﻫﻤﻴﺸﻪ در ﻣﻮاﺟﻬﻪى ﺑـﺎ داﻧﺸـﺠﻮﻳﺎن‪ ،‬روى آن ﺗﻜﻴـﻪ‬ ‫ﻣﻴﻜﻨﻢ؛ و آن‪» ،‬ﭘﻴﺪا ﻛـﺮدن ﻗـﺪرت ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﻣﺴـﺎﺋﻞ و ﺟﺮﻳﺎﻧﻬـﺎى ﻣﻬـﻢ ﻛﺸـﻮر« اﺳـﺖ‪ .‬ﺳﻴﺎﺳـﺖ در‬ ‫داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ‪ -‬ﻛﻪ ﺑﻨﺪه ﻫﻤﻴﺸﻪ روى آن ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻛﺮدهام ‪ -‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎﺳـﺖ‪ .‬ﻣـﺎ دو ﻛـﺎر ﺳﻴﺎﺳـﻰ دارﻳـﻢ‪:‬‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﺖزدﮔﻰ و ﺳﻴﺎﺳﺖﺑﺎزى؛ اﻳﻦ ﻳﻚﺟﻮر ﻛﺎر اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ را ﻣﻦ ﺑﻪ ﻫﻴﭻوﺟﻪ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻧﻤﻴﻜـﻨﻢ؛ ﻧـﻪ در‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه و ﻧﻪ در ﺑﻴﺮون داﻧﺸﮕﺎه؛ ﺑﺨﺼﻮص در داﻧﺸﮕﺎه‪ .‬ﻳﻜﻰ ﻫﻢ ﺳﻴﺎﺳـﺘﮕﺮى اﺳـﺖ؛ ﻳﻌﻨـﻰ ﺣﻘﻴﻘﺘـﺎً‬ ‫ﻓﻬﻢ و ﻗﺪرت ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﭘﻴﺪا ﻛﺮدن؛ ﻛﻪ ﻳﻜﻰ از وﻇﺎﻳﻒ ﺗﺸﻜﻠﻬﺎى داﻧﺸـﺠﻮﻳﻰ اﻳـﻦ اﺳـﺖ‪ .‬ﻣـﻦ‬ ‫ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻣﻴﻜﻨﻢ‪ ،‬ﺗﺸﻜﻠﻬﺎى داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ‪ -‬ﻛﻪ ﻋﻤـﺪه ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪﮔﺎن آﻧﻬـﺎ‪ ،‬در اﻳﻨﺠـﺎ ﺗﺸـﺮﻳﻒ دارﻳـﺪ ‪ -‬ﻧـﻮع‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى و ﻛﺎر را ﺑﻪ ﻛﻴﻔﻴﺘﻰ ﻗﺮار دﻫﻴﺪ ﻛﻪ داﻧﺸﺠﻮ ﻗﺪرت ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ؛ ﻫﺮ ﺣﺮﻓـﻰ را‬ ‫ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻰ ﻧﭙﺬﻳﺮد و ﻫﺮ اﺣﺘﻤﺎﻟﻰ را ﺑﻪآﺳﺎﻧﻰ در ذﻫﻦ ﺧﻮدش راه ﻧﺪﻫﺪ ﻳﺎ رد ﻧﻜﻨﺪ؛ اﻳﻦ ﻗﺪرت‪ ‬ﺗﺤﻠﻴﻞ‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﻰ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻰ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﻏﺎﻟﺒﺎً ﭼﻮب اﻳﻦ را ﺧﻮردهاﻳﻢ؛ ﻧﻪ ﻣﺎ‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ ﻣﻠﺘﻬـﺎى دﻳﮕـﺮ ﻫـﻢ ﺑـﺮ اﺛـﺮ‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار روﺳﺎي داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ و ﻣﻮﺳﺴﺎت آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻲ و ﻣﺮاﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ‪85/5/23 -‬‬

‫‪643‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫ﺧﻄﺎﻫﺎ و ﺧﺒﻄﻬﺎﻳﻰ در ﻓﻬﻢ ﺳﻴﺎﺳﻰﺷﺎن‪ ،‬ﮔﺎﻫﻰ ﻣﺸﻜﻼت ﺑﺰرﮔﻰ را از ﺳـﺮ ﮔﺬراﻧـﺪهاﻧـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‪ ،‬ﻳـﻚ‬ ‫ﻣﺴﺌﻠﻪى ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻣﻼﺣﻈﺎت ورود داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺑﺴﻴﺠﻲ در ﺳﻴﺎﺳﺖ‬

‫راﺟﻊ ﺑﻪ ﻣﺴﺄﻟﻪى ورود در ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺑﺤﺚ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺣﺎﻻ ﻣﻄﺎﻟﺒﻰ ﻋﺮض ﺧﻮاﻫﻢ ﻛـﺮد و اﻣﻴـﺪوارم ﻛـﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ روﺷﻦ ﺑﺸﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﺳﺌﻮال ﻧﺪارد! ﻣﮕﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ﺑﺴﻴﺠﻰ ‪ -‬آن ﻫﻢ ﺑﺴﻴﺠﻰِ اﻧﻘـﻼب و‬ ‫داﻧﺸﺠﻮى اﻧﻘﻼب ‪ -‬ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻛﺸﻮر ﺑﻰﺗﻔﺎوت ﻳﺎ ﺑﺪون ﻣﻮﺿﻊ و ﺑﺪون ﻧﻈـﺮ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ؟! ﻣﮕﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰى ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ؟! ﻣﻦ‪ ،‬ﺷﻤﺎ داﻧﺸﺠﻮﻫﺎى ﺑﺴﻴﺠﻰ را ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻰﻛﻨﻢ ﺑﻪ اﻳـﻦ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎر ﻧﺸﻮﻳﺪ و ﻫﻤﻮاره داﻧﺸﺠﻮ و ﺑﺴﻴﺠﻰ ‪ -‬ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﻣﻌﻨﺎى ﻣﺜﺒﺖ و ﭘ‪‬ﺮﺧﻮن و ﭘ‪‬ﺮﺗﭙﺶ ‪ -‬ﺑـﺎﻗﻰ‬ ‫ﺑﻤﺎﻧﻴﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ دﻧﺒﺎﻟﻪى اﻳﻦ ﻛﻪ ﻣﻰﮔﻮﺋﻴﻢ »ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎر ﻧﺸﻮﻳﺪ« اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ »وﻟﻰ ﻫﻮﺷـﻴﺎر ﻫـﻢ ﺑﺎﺷـﻴﺪ«‪.‬‬ ‫ﻛﺎﻣﻼً ﻫﻮﺷﻴﺎر ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬ﺷﻌﺎر ﻣﻰدﻫﻴﺪ‪ :‬داﻧﺸﺠﻮ ﺑﻴﺪار اﺳﺖ! ﺑﻠﻪ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﺗﻮﻗﻊ ﻫﺴﺖ؛ ﻣﻦ ﻣﻰﺧـﻮاﻫﻢ ﺑـﻪ‬ ‫ﺷﻤﺎ ﻋﺮض ﺑﻜﻨﻢ‪ :‬ﺑﻴﺪار ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬ﺑﻴﺪارى داﻧﺸﺠﻮ ﻫﻢ ﻓﻘﻂ ﺑﻴﺰارى از اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭼﻴﺴﺖ؟ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى ﻳﻚ ﻣﻨﻄﻘﻪى ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻰ ﻳﺎ ﻳﻚ ﻣﻠﺖ ﻣﻄﺮح اﺳﺖ؟ ﻳﺎ ﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬ ‫ﻳﻚ ﺣﺠﻢ و ﻫﻮﻳﺖ ﺳﻴﺎﺳﻰ‪ ،‬اﻣﻨﻴﺘﻰ‪ ،‬ﺗﺸﻜﻴﻼﺗﻰ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮕـﻰ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﭼﺸـﻢ دﻳـﺪه ﻧﻤـﻰﺷـﻮد؟ آن ﻫـﻢ‬ ‫‪644‬‬

‫ﺗﺸﻜﻴﻼﺗﻰ ﺑﺎ ﭘﺸﺘﻮاﻧﻪى ﻋﻈﻴﻢ ﻣﺎﻟﻰ و ﺗﺠﺮﺑﻪى ﻓﺮاوان در ﻛﺎر ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت و ﺟﻨﮓ رواﻧﻰ‪ .‬ﺑﻴﺰارى از اﻳﻦ‪،‬‬ ‫ﺑﻴﺪارى ﻣﻀﺎﻋﻒ ﻻزم دارد‪ .‬ﻣﺜﻞ ﺑﻴﺪارى در ﻣﻴﺪان ﺟﻨﮓ ﻧﻈﺎﻣﻰ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ اﮔـﺮ در ﺳـﻨﮕﺮ ﺑﻴـﺪار‬ ‫ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺠﺮدى ﻛﻪ دﺷﻤﻦ ﻛـﻮﭼﻜﺘﺮﻳﻦ ﺗﺤﺮﻛـﻰ ﻧﺸـﺎن داد‪ ،‬او را ﻫـﺪف ﻗـﺮار ﺑﺪﻫﻴـﺪ‪ .‬در ﺟﻨـﮓ‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ‪ ،‬در ﺟﻨﮓ ﺳﻴﺎﺳﻰ‪ ،‬در ﺟﻨﮓ اﻣﻨﻴﺘﻰ‪ ،‬ﺗﺤﺮك دﺷﻤﻦ را درﺳﺖ ﻧﻤﻰﺗﻮان دﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﮔﺎﻫﻰ اوﻗﺎت‪ ،‬دﺷﻤﻦ ﻛﺎر را ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاى ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﻰدﻫﺪ ﻛﻪ ﺣﺮف ﺣﻘﻰ‪ ،‬از زﺑﺎن ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﺻﺎدر ﺑﺸﻮد!‬ ‫دﺷﻤﻦ ﻧﺎﺣﻖ و ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﭼﺮا ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ اﻳﻦ ﺣﺮف ﺣﻖ از زﺑـﺎن آن ﺷـﺨﺺ ﺻـﺎدر ﺑﺸـﻮد؟‬ ‫ﭼﻮن ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ ﭘﺎزل ﺧﻮدش را ﻛﺎﻣﻞ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﺎزل از ﺻﺪ ﻳﺎ دوﻳﺴﺖ ﻗﻄﻌـﻪ ﺗﺸـﻜﻴﻞ ﺷـﺪه؛ ﻳـﻚ‬ ‫ﻗﻄﻌﻪاش ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦ ﺣﺮف ﺣﻘﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ آن ﺷﺨﺺ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺰﻧﺪ ﺗﺎ اﻳﻦ ﭘﺎزل را ﻛﺎﻣﻞ ﻛﻨﺪ! اﻳﻨﺠـﺎ اﻳـﻦ‬ ‫ﺣﺮف ﺣﻖ را ﻧﺒﺎﻳﺪ زد‪ .‬ﭘﺎزل دﺷﻤﻦ را ﻛﺎﻣﻞ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻛﺮد‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺪ ﻫﻮﺷﻴﺎرى ﻻزم اﺳـﺖ! ﺑﻠـﻪ‪ ،‬وارد‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺑﺸﻮﻳﺪ و ﻓﻜﺮِ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻛﻨﻴﺪ؛ اﻣﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﻫﻮﺷﻴﺎر‪ .‬دﺷﻤﻦ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ از ﻫﻴﭻ ﺣﺮﻛﺖ و اﻇﻬﺎر و‬ ‫ﻣﻮﺿﻌﮕﻴﺮى ﺷﻤﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬اﺻﻞ اول و ﻳﻚ ﺧﻂ ﻗﺮﻣﺰ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻧﻤﻮﻧﻪ و ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﺗﺸﻜﻞﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ‪85/7/25 -‬‬

‫‪ .4‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و ﺳﻴﺎﺳﺖ‬

‫ﭼﻪﻃﻮر دﺷﻤﻦ را ﺑﺸﻨﺎﺳﻴﻢ؟ ﭼﻪﻃﻮر ﺗﻤﺎﻳﻼت او را ﻛﺸﻒ ﻛﻨﻴﻢ؟ ﭼﻪﻃﻮر ﺑﻔﻬﻤﻴﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﻪ ﻧﻔـﻊ‬ ‫دﺷﻤﻦ ﻳﺎ ﺑﻪ ﺿﺮر دﺷﻤﻦ اﺳﺖ؟ اﻳﻦ ﻫﻤﺎن ﻧﻘﻄﻪى اﺳﺎﺳﻰ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻫﻤﺎن ﺟﺎﻳﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻫﺘﻤﺎم‬ ‫ﻛﺎﻣﻞ‪ ،‬ﻣﻄﻠﻘﺎً ﺳﻬﻞاﻧﮕﺎرى ﻧﻜﺮدن و ﻫﻮﺷﻴﺎرى و ﺑﻴﺪارى ﻛﺎﻣﻞ اﺣﺘﻴﺎج دارد‪ .‬اﮔﺮ ﻫـﻢ در ﺟـﺎﻳﻰ ﺑـﺮاى‬ ‫اﻧﺴﺎن ﻣﻄﻠﺐ روﺷﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬آن ﺟﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ دﻳﺪﻳﺪ زﻳﺮ ﭘﺎ ﻣﺤﻜﻢ اﺳـﺖ‪ ،‬ﭘـﺎ ﺑﮕﺬارﻳـﺪ؛‬ ‫اﮔﺮ دﻳﺪﻳﺪ ﻣﺸﻜﻮك اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺎ ﻧﮕﺬارﻳﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎر ﻧﺒﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻫﻮﺷﻴﺎر ﺑﺎﺷﻴﺪ؛ اﻳـﻦ‪ ،‬آن ﺧـﻂ‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﻰ اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺳﺨﺖ اﺳﺖ و آﺳﺎن ﻧﻴﺴﺖ؛ اﻣﺎ ﺷﻤﺎ ﻫﻢ ﻣﺮد ﻛﺎرِ ﺳﺨﺘﻴﺪ؛ ﺑﺴﻴﺠﻰ ﻫﺴﺘﻴﺪ و ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫اﻳﻦ ﻛﺎر ﺳﺨﺖ را ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻓﻼن ﺗﺸﻜﻞ دﻳﮕﺮ داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ اﻳﻦ ﻇﺮﻓﻴﺖ را ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺣﺘّﻰ اﻳﻦ ﺣﺮف را ﺑﺸﻨﻮد؛‬ ‫اﻣﺎ ﺷﻤﺎ ﺑﻌﻨﻮان ﺑﺴﻴﺞ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﻇﺮﻓﻴﺖ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛـﺎر را ﺑﻜﻨﻴـﺪ؛ ﺗﻔـﺎوت ﺷـﻤﺎ اﻳﻨﻘـﺪر‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ اﻣﺎ ﻣﺤﻞ اﻏﺮاض ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‬

‫‪ ...‬ﻳﻚ ﻣﺴﺌﻠﻪى دﻳﮕﺮ ﻫﻢ ﻣﺴﺌﻠﻪى ﺳﻴﺎﺳﻰ در داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎﺳﺖ‪ .‬ﻣﻴﺪاﻧﻴﺪ ﻣﻦ از ﺳﺎﺑﻖ ﻋﻘﻴـﺪهام ﺑـﺮ اﻳـﻦ‬ ‫ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﻪ در داﻧﺸﮕﺎه ﺑﺎﻳﺪ روح ﺳﻴﺎﺳﻰ زﻧﺪه ﺑﺎﺷﺪ؛ اﻳﻦ ﻳﻚ ﻧﺸﺎﻃﻰ ﺑﻪ ﺟﻮان ﻣﻴﺪﻫﺪ‪ .‬ﻣـﺎ ﺟـﻮان‬ ‫ﺑﺎﻧﺸﺎط ﻻزم دارﻳﻢ‪ .‬داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ﻛـﻪ از ﺳﻴﺎﺳـﺖ دور ﺑﺎﺷـﺪ و ﺑﻜﻠـﻰ از ﺳﻴﺎﺳـﺖ ﺑﺮﻛﻨـﺎر ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬اﻳـﻦ‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه ﺧﺎﻟﻰ از ﺷﻮر و ﻧﺸﺎط ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد؛ ﺑﻌﻼوه ﻛﻪ ﻣﺤﻠﻰ ﺧﻮاﻫـﺪ ﺷـﺪ ﺑـﺮاى رﺷـﺪ ﻣﻴﻜﺮوﺑﻬـﺎى‬ ‫ﺧﻄﺮﻧﺎك ﻓﻜﺮى و رﻓﺘﺎرى‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺧﻮب اﺳﺖ و ﺑﺎﻳـﺪ در داﻧﺸـﮕﺎه ﺳﻴﺎﺳـﺖ ﺑﺎﺷـﺪ؛ ﻣﻨﺘﻬـﺎ ﻣﻌﻨـﺎى‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺷﺪن داﻧﺸﮕﺎه ﻳﺎ ﺣﻀﻮر ﺳﻴﺎﺳﺖ در داﻧﺸﮕﺎه را ﻧﺒﺎﻳﺪ اﺷﺘﺒﺎه ﻛﺮد‪ .‬ﻣﻌﻨـﺎﻳﺶ اﻳـﻦ ﻧﻴﺴـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه ﺑﺸﻮد ﻳﻚ ﺟﺎﺋﻰ ﺑﺮاى اﻳﻨﻜﻪ ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎى ﺳﻴﺎﺳﻰ‪ ،‬ﮔﺮوﻫﻬﺎى ﺳﻴﺎﺳـﻰ‪ ،‬ﻋﻨﺎﺻـﺮ ﺳﻴﺎﺳـﻰ ﺑـﺮاى‬ ‫اﻏﺮاض ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ از اﻳﻦ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ؛ اﻳﻦ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺎﺷﺪ؛ اﻳﻦ را ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺎﻧﻊ ﺷﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ اﻳﻦ دﻳﮕﺮ ﻳﻚ‬ ‫ﭼﻴﺰى اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﺮد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺷﻤﺎﻫﺎ اﻋﻤﺎل ﻗﺪرت ﻛﻨﻴﺪ؛ ﻧﮕﺬارﻳﺪ اﻳﻨﻄﻮر ﺑﺸﻮد‪.‬‬ ‫اﮔﺮ اﻳﻦ ﺑﺸﻮد‪ ،‬داﻧﺸﺠﻮ از دﺳﺘﺘﺎن رﻓﺘﻪ و ﻳﻚ ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎدهﻛﻨﻰ ﻣﻰآﻳـﺪ ﻛـﺎر ﺧـﻮد را دﻧﺒـﺎل ﻣﻴﻜﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺜﺎﻟﻬﺎ و ﺗﺸﺒﻴﻪﻫﺎى زﻳﺎدى ﻣﻴﺸﻮد ﺑﺮاى اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻛﺮد؛ دﻳﮕﺮ آدم ﻧﻤﻴﺨﻮاﻫـﺪ آن را ﺑﻴﺸـﺘﺮ ﺗﻮﺿـﻴﺢ‬ ‫دﻫﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼً ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ ﺑﭽﻪى ﺟﻮان اﻧﺴﺎن را وﺳﻴﻠﻪاى ﻗﺮار ﺑﺪﻫﻨﺪ ﺑﺮاى دزدى از ﺧﺎﻧـﻪ‪ ،‬ﻣـﺎ ﻫـﻢ ﺑﻨﺸـﻴﻨﻴﻢ‬ ‫ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر ﺗﻤﺎﺷﺎ ﻛﻨﻴﻢ؛ اﻳﻦ ﻛﻪ ﻧﻤﻴﺸﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻫﻢ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى ﻣﻴﺨﻮاﻫﺪ؛ ﺑﺨﺼﻮص در داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬـﺮان‪.‬‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار اﻋﻀﺎي ﺑﺴﻴﺞ داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎي ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر‪86/2/31 -‬‬

‫‪645‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ از ﻟﺤﺎظ ﺳﺎﺑﻘﻪ و ﻗﺪﻣﺖ و وزاﻧﺖ و اﻓﺘﺨﺎرات در ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى داﻧﺸـﮕﺎﻫﻰ‬ ‫ﻛﺸﻮر در ﻗﻠﻪ ﻗﺮار دارد‪ ،‬در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪﻫﺎ ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻮر اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ آن وﻗﺘﻬﺎ ﭼﻨﺪان داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺗﻌﺪاد داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎى ﻛﺸﻮر ﺧﻴﻠﻰ ﻣﺤﺪود ﺑﻮد؛ ﺧﺒﺮى ﻫـﻢ ﻧﺒـﻮد‬ ‫ﺗﻮى داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪ .‬ﺑﻌﻀﻰ از داﻧﺸﻜﺪهﻫﺎى داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان ﺑﺎﻟﺨﺼﻮص ﻣﺤﻞ ﺣﺴﺎﺳﻰ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﺮاى اﺑـﺮاز‬ ‫ﺗﻤﺎﻳﻼت ﺳﻴﺎﺳﻰ و ﻛﺎرﻫﺎى ﺳﻴﺎﺳﻰ؛ ﺗﺎ اﻣﺮوز ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻮر اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﺮاﻗﺐ ﺑﺎﺷـﻴﺪ ﻛـﻪ اﻳـﻦ‬ ‫ﻓﻀﺎ وﺳﻴﻠﻪاى ﻧﺸﻮد ﺑﺮاى ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎدهى دﻳﮕﺮان‪ ،‬ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎدهى دﺷﻤﻨﺎن‪.‬‬

‫‪646‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار وزﻳﺮ ﻋﻠﻮم و اﺳﺘﺎدان داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان‪88/11/13 -‬‬

‫‪1‬‬

‫‪ .5‬ﺗﺸﻜﻞﻫﺎي داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ‬

‫‪5‬‬ ‫ﺗﺸﻜﻞﻫﺎي داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ‬

‫‪ .5‬ﺗﺸﻜﻞﻫﺎي داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ‬ ‫* وﻇﺎﻳﻒ ﺗﺸﻜﻞﻫﺎي اﺳﻼﻣﻲ داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ در دوران ﺟﻬﺎد اﻛﺒﺮ‬

‫ﻋﺰﻳﺰان ﻣﻦ‪ ،‬ﻫﺮ ﻛﺲ در ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺟﺎرى ﺟﻬﺎﻧﻰ و ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻛﻨﻮﻧﻰ اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﺑﺼﻴﺮﺗﻰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑـﻪ‬ ‫روﺷﻨﻰ ﻣﻰﻓﻬﻤﺪ ﻛﻪ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻰ اﻳﺮان در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ از ﻳﻚ ﻣﻌﺒﺮ دﺷـﻮار و ﺣﺎﺋـﻞ و اﻟﺒﺘـﻪ‬ ‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪه در ﺣﺎل ﻋﺒﻮر اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ را در ﭼﻨﺪ ﺟﻤﻠﻪ ﺧﻼﺻﻪ ﻛﻨـﻴﻢ ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ در ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎن ﻣﺮاﻛﺰ اﺳﺘﻜﺒﺎرى و ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺘﻰ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻗﻄﻌﻰ رﺳﻴﺪهاﻧـﺪ ﻛـﻪ اﮔـﺮ‬ ‫ﻧﺘﻮاﻧﻨﺪ اﻳﻦ اﻧﻘﻼب را در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻛﻨﻮﻧﻰاش ﺷﻜﺴﺖ ﺑﺪﻫﻨﺪ ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل زﻳﺎد‪ ،‬ﺳﺮ رﺷﺘﻪ ﻛـﺎر را از‬ ‫دﺳﺖ داده و دﻳﮕﺮ ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻣﻮج ﻓﺰاﻳﻨﺪهى ﺑﻴﺪارى اﺳﻼﻣﻰ و ﺣﺘـﻰ ﮔـﺮاﻳﺶ ﻣﻠﺘﻬـﺎى‬ ‫ﻏﻴﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎن را ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻣﻌﻨﻮى اﺳﻼﻣﻰ ﻣﻬﺎر ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬و اﻳﻦ ﻣﻮج ﻋﻈﻴﻢ ﻛـﻪ در‬ ‫اﻳﻦ ﺷﺎﻧﺰده ﺳﺎل‪ ،‬ﻋﻤﻖ ﻛﺎﻓﻰ ﻫـﻢ ﻳﺎﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ ﺗﻬﺪﻳـﺪى ﺟـﺪى ﻋﻠﻴـﻪ ﺣﺎﻛﻤﻴـﺖ اﺳـﺘﻜﺒﺎرى و‬ ‫ﻣﺸﺨﺼﺎً ﻋﻠﻴﻪ ﺳﻠﻄﻪ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻏﺮﺑﻰ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﺮ اﺳﺎس اﻳﻦ ﺑﻴﻨﺶ و ﺑﺮداﺷﺖ ﻛﻪ اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻴﻨﺶ و ﺑﺮداﺷﺖ درﺳﺘﻰ ﻫﻢ ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﻓﺸﺎرﻫﺎ و ﺣﻤﻼت‬ ‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺧﻮد را ﻋﻠﻴﻪ اﻳﻦ اﻧﻘﻼب ﻓﺸﺮدهﺗﺮ و ﻗﻮىﺗﺮ ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻰ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫در ﺳﻄﺢ داﺧﻠﻰ‪ ،‬اﻧﻘﻼب اﻛﻨﻮن در ﻣﺮﺣﻠﻪﻳﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻰﺗﻮان آن را دوران »ﺟﻬﺎد اﻛﺒﺮ« ﻧﺎﻣﻴـﺪ‬ ‫ﻛﻪ دوراﻧﻰ اﺳﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺨﺖ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻄﺮﻧﺎك و ﻫﻤـﻪ اﻧﻘﻼﺑﻬـﺎ اﻳـﻦ دوران را ﻗﺎﻋـﺪﺗﺎً ﺗﺠﺮﺑـﻪ‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ و ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺸﻮد ﮔﻔﺖ ﻛﻪ اﻛﺜﺮ اﻧﻘﻼﺑﻬﺎ در اﻳﻦ دوران دﭼﺎر ﻟﻐﺰش و اﻧﺤﻄﺎط ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ .‬و‬

‫‪647‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫ﺷﺎﻳﺪ ﺗﻌﺠﺐ ﻛﻨﻴﺪ اﮔﺮ ﻋﺮض ﻛﻨﻢ ﻛﻪ اﻧﻘﻼب ﻋﻈﻴﻢ ﺗﺎرﻳﺨﻰ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ اﺳﻼم در ﭼﻨﻴﻦ دوراﻧﻰ ﺑﻮد ﻛﻪ‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻧﻴﺮوى ﺧﻮد را از دﺳﺖ داد‪.‬‬ ‫ﺑﻠﻰ دوران ﺟﻬﺎد اﻛﺒﺮ ﻳﻌﻨﻰ دوراﻧﻰ ﻛﻪ ﺷﻮر و ﻫﻴﺠﺎن اوﻟﻴﻪ اﻧﻘﻼب ﺗﺎ ﺣـﺪود زﻳـﺎدى ﻓـﺮو ﻧﺸﺴـﺘﻪ‪،‬‬ ‫ﺿﻤﻨﺎً ﻣﻮﻓﻘﻴﺘﻬﺎﻳﻰ ﻫﻢ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه و ﭼﻬﺮه راﺣﺖ زﻧﺪﮔﻰ‪ ،‬ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺑﺴﻴﺎرى ﻧﺸﺎن داده و ﭼـﺮب و‬ ‫ﺷﻴﺮﻳﻦ زﻧﺪﮔﻰ در دﻫﺎﻧﻬﺎﻳﻰ ﻣﺰه ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬آن دوران ﺧﻄﺮﻧﺎك اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ)ع( در ﭼﻨﻴﻦ دوراﻧﻰ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ رﺳﻴﺪ و ﻟﺬاﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻬـﺞاﻟﺒﻼﻏـﻪ ﺑـﻴﺶ از ﻫـﺮ‬ ‫ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮ ﺳﺨﻦ از زﻫﺪ و ﺑﻰاﻋﺘﻨﺎﻳﻰ ﺑﻪ دﻧﻴﺎ دارد و ﻏﻤﮕﻨﺎﻧﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ ﻛـﻪ ﺣﺘـﻰ »ﻋـﺪل ﻋﻠـﻮى« و‬ ‫»زﻫﺪ ﻋﻠﻮى« ﻫﻢ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ ﻣﻮج ﻣﺨﺮب دﻧﻴﺎﻃﻠﺒﻰ را در آن دوران ﻣﻬﺎر ﻛﻨﺪ و در ﻧﻬﺎﻳـﺖ ﺷـﺪ آﻧﭽـﻪ‬ ‫ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺎ اﻣﺮوز در اﻳﻦ دوران از اﻧﻘﻼب ﻛﺒﻴﺮ و ﻋﻈﻴﻢ و ﻋﻤﻴﻖ ﺧﻮد ﻗﺮار دارﻳﻢ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻣﺘﻴﺎز ﻣﺎ ﺑﻪ ﺻـﺪر اول‬ ‫در دو ﻧﻜﺘﻪ‪ ،‬ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺨﺴﺖ‪ :‬وﺟﻮد ﺗﺠﺮﺑﻪى آن دوران در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣـﺎ ﻛـﻪ ﺑـﺮاى ﻣـﺎ ﺻـﻔﺤﻪ درس‬ ‫آﻣﻮزﻧﺪه و ﻫﺸﺪاردﻫﻨﺪهﻳﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ اى ﺑﺴﺎ ﺧﻮاﻫﺪ ﺗﻮاﻧﺴﺖ از آن ﺧﻄﺮات ﻣﺎﻧﻊ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫و ﻧﻜﺘﻪ دوم‪ :‬ﻛﺜﺮت و ﺗﺮاﻛﻢ دﻟﻬﺎى ﻣﺆﻣﻦو آﮔﺎهﺑﺎ اﻳﻤﺎﻧﻬﺎىﺟﻮﺷﺎن ودﻟﻬﺎى ﭘﺎك ودر ﻫﻤـﻪﺟـﺎى اﻳـﻦ‬ ‫ﻛﺸﻮر ﺑﺰرگ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪648‬‬

‫اﻳﻦ دو ﻧﻜﺘﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻣﺎ را از ﺧﻄﺮ ﻋﻈﻴﻤﻰ ﻛﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن آن دوران ﺿﺮﺑﻪ آن را ﭼﺸﻴﺪهاﻧـﺪ و‬ ‫اﻧﻘﻼﺑﻬﺎى ﺑﺰرگ دﻧﻴﺎ در ﺑﺎﺗﻼق آن ﻓﺮو رﻓﺘﻪاﻧﺪ ﻧﺠﺎت ﺑﺪﻫﺪ اﻣﺎ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺷﺮط و آن ﺷـﺮط ﺗـﺎ ﺣـﺪود‬ ‫زﻳﺎدى ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺟﻮاﻧﺎن داﻧﺸﺠﻮى ﻋﺰﻳﺰ ارﺗﺒﺎط ﻣﻰﻳﺎﺑﺪ و آن اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻣـﺪد ﺻـﻔﺎ و ﭘـﺎك‬ ‫ﻧﻬﺎدى و ﻛﻢ ﻋﻼﻗﮕﻰ ﺧﻮد ﺑﻪ دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﻣﻴﺪان را ﺑﺎ ﻫﻤﻪ اﻳﻤﺎن و ﻣﺠﺎﻫﺪت ﺧﻮد ﭘﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺣﻀﻮر اﻧﻘﻼﺑﻰ‪،‬‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ اﻧﻘﻼﺑﻰ‪ ،‬ﭘﺎرﺳﺎﻳﻰ اﻧﻘﻼﺑـﻰ‪ ،‬ﻃﻬـﺎرت و ﻣﻌﺼـﻮﻣﻴﺖ اﻧﻘﻼﺑـﻰ‪ ،‬آﮔـﺎﻫﻰ و ﻫﻮﺷـﻴﺎرى اﻧﻘﻼﺑـﻰ‪،‬‬ ‫وﺣﺪت و ﻳﻜﭙﺎرﭼﮕﻰ ﺣﻘﻴﻘﻰ‪ ،‬ﺑﻰاﻋﺘﻨﺎﻳﻰ ﺑﻪ اﻧﮕﻴﺰهﻫﺎى ﮔﺮوﻫـﻰ و ﺧﻄـﻰ و اﻣﺜـﺎل آن و در ﻧﻬﺎﻳـﺖ‪،‬‬ ‫ﺗﻮﻛﻞ و ﺗﻀﺮع و ﺗﻮﺳﻞ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﺧﺪاى ﻗﺎدر ﻣﺘﻌﺎل ﺧﻮاﻫﺪ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺧﻄـﺮ اﻳـﻦ دوران را ﻛـﻢ ﻛﻨـﺪ و‬ ‫ﺳﺪى ﻋﻈﻴﻢ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺗﻬﺎﺟﻢ دﺷﻤﻨﺎن ﻧﻴﺰ ﭘﺪﻳﺪ ﺑﻴﺎورد‪.‬‬ ‫اﻳﻦﺟﺎﻧﺐ ﺳﺮﺷﺎر از اﻣﻴﺪ ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺮاﻧﺠﺎﻣﻰ ﻣﻰﺑﺎﺷﻢ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫‪ -1‬ﭘﻴﺎم ﺑﻪ ﻧﺸﺴﺖ ﺳﺎﻻﻧﻪي اﺗﺤﺎدﻳﻪ اﻧﺠﻤﻦﻫﺎي اﺳﻼﻣﻲ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن)دﻓﺘﺮ ﺗﺤﻜﻴﻢ وﺣﺪت(‪74/2/6 -‬‬

‫‪ .5‬ﺗﺸﻜﻞﻫﺎي داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ‬

‫* ﺗﺸﻜﻞﻫﺎي داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻛﺎرﻫﺎي ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ را ﺧﺘﺜﻲ ﻛﻨﻨﺪ‬

‫ﭘﺮﺳﺶ‪ :‬ﺗﺸﻜﻠﻬﺎى اﺳﻼﻣﻰ داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﻬﺎدﻫﺎى ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ‪ ،‬ﻋﻤﻮﻣﺎً ﻛﺎرﻫﺎى ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ را‬ ‫ﺧﻨﺜﻰ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻏﺎﻟﺐ وﻗﺖ اﻳﻦ ﻋﺰﻳﺰان ﺻﺮف اﻳﻦ ﻣﻰﺷﻮد ﻛﻪ ﭘﺎﺳـﺨﻬﺎى ﺳﻴﺎﺳـﻰ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ را‬ ‫ﺑﺪﻫﻨﺪ و در ﺑﺴﻴﺎرى ﻣﻮارد ﺻﺮف اﻳﻦ ﻣﻰﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﺑـﻪ ﻣﻮﺿـﻮع اﺻـﻠﻰ‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ و دردﻫﺎى اﺻﻠﻰ ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ .‬ﮔﺎﻫﻰ ﻫﻢ در اﻳﻦ راه‪ ،‬ﻗﺮﺑﺔ اﻟﻰاﻟﻠَّﻪ از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﻌﺎﺻـﻰ ﻧﻴـﺰ‬ ‫درﻳﻎ ﻧﻤﻰﻛﻨﻨﺪ! اﮔﺮ ﻻزم ﻣﻰداﻧﻴﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺿﻴﺤﺎﺗﻰ را اراﺋﻪ ﻓﺮﻣﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﻓﻜﺮ ﻣﻰﻛﻨﻢ ﻃﺮح ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺨﻬﺎى ﺧﻮدش را ﻫﻢ ﺑﺎ ﺧﻮدش دارد‪ .‬اﻳـﻦ ﭼﻴﺰﻫـﺎﻳﻰ ﻛـﻪ‬ ‫ذﻛﺮ ﺷﺪ‪ ،‬و اﻳﻦ ﺑﺮادرﻣﺎن دردﻣﻨﺪاﻧﻪ آﻧﻬﺎ را ﻧﻮﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﻫﻤﻪاش درد اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻤﻪاش ﺑﺪ اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻫﻢ درﺑﻴﻔﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻛﺎرﻫﺎى ﻫﻢ را ﺧﻨﺜﻰ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻫﻢ ﺑﭙﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪ اﻧﺘﻘﺎمﻛﺸﻰ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪ‬ ‫ﺑﺎ ﺑﺪاﺧﻼﻗﻰ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺑﺮﺧﻮرد ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﭽﻪﻫﺎى ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦﻃﻮر رﻓﺘﺎر ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺗﺸﻜﻞﻫﺎي داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ ﻧﺒﺎﻳﺪ از ﺑﻴﺮون اﻟﮕﻮ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‬

‫ﭘﺮﺳﺶ‪ :‬او‪‬ﻻً ﻣﺎ ﭘﻴﻤﺎن ﺑﺴﺘﻪاﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻋﻬﺪﻣﺎن ﺑﺎ ﺣﻀﺮت روحاﻟﻠَّﻪ و ﺷﻬﺪاى ﻋﺎﺷﻘﻤﺎن ﺑﻤﺎﻧﻴﻢ‬ ‫و انﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺛﺎﻧﻴﺎً ﺳﺆال ﻣﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻣﺮوز داﻧﺸﮕﺎه ﺧﺎﻟﻰ از ﺗﺸﻜﻠﻬﺎﻳﻰ اﺳـﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﻮده ﺣﻀﺮتﻋﺎﻟﻰ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺪاﻗﻞ ﭼﻬﻞ درﺻﺪ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن را ﺟﺬب ﻛﻨﺪ‪ .‬ﭼﺮا ﻣﺘﻔﻜـﺮان‬ ‫ﻧﻈﺎم‪ ،‬اﻟﮕﻮﻳﻰ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺟﺬب ﻧﻴـﺮو و ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ اراﺋـﻪى ﺗﻮﻟﻴـﺪات ﻓﺮﻫﻨﮕـﻰ در آﻧﻬـﺎ ﻋﺮﺿـﻪ‬ ‫ﻧﻤﻰﻛﻨﻨﺪ؟‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ‪ ،‬ﺗﺸﻜﻠﻬﺎى داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ﻧﺒﺎﻳﺪ از ﺑﻴﺮون اﻟﮕﻮ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ؛ اﻟﮕﻮ ﻧﻤﻰﺧﻮاﻫـﺪ‪ .‬اﻳـﻦﻛـﻪ ﻣـﻦ‬ ‫ﻣﻰﮔﻮﻳﻢ ﭼﻬﻞ درﺻﺪ را ﺑﺎﻳﺪ ﺟﺬب ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻤﻌﻴﺘﻬﺎى داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ﻛـﻪ اﻻن ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻨﻬـﺎ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮب ﻛﺎر ﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺣﺪاﻗﻞ ﭼﻬﻞ درﺻﺪ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن را ﺟﺬب ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﻋﻘﻴﺪهام اﻳﻦ اﺳﺖ‬ ‫ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﻛﻢﻛﺎرى دارﻧﺪ‪ ،‬واﻟّﺎ اﮔﺮ ﻛﻢﻛﺎرى ﻧﺪاﺷـﺘﻨﺪ‪ ،‬واﻗﻌـﺎً ﭼﻬـﻞ درﺻـﺪ داﻧﺸـﺠﻮﻳﺎن‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ ﺑﻴﺸـﺘﺮ‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن را ﺟﺬب ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻛﻢﻛﺎرى‪ ،‬ﮔﺎﻫﻰ ﻛﺞﺳﻠﻴﻘﮕﻰ و ﮔﺎﻫﻰ ﻗﺼﻮر‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﻣﻰﺷﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ‬

‫‪ -1‬ﺟﻠﺴﻪى ﭘﺮﺳﺶ و ﭘﺎﺳﺦ داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان‪77/2/22 -‬‬

‫‪649‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫ﻛﺎر اﻧﺠﺎم ﻧﮕﻴﺮد‪ .‬اﻣﺎ اﻳﻦﻛﻪ ﺣﺎﻻ ﭼﻪ اﻟﮕﻮﻳﻰ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ اﻟﮕﻮ را ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﺧـﻮد‪ ‬داﻧﺸـﺠﻮﻳﺎن‬ ‫ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* وﻇﺎﻳﻒ ﺗﺸﻜﻞﻫﺎي اﺳﻼﻣﻲ داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ‬

‫ﺟﻮاﻧﺎن ﻋﺰﻳﺰ ﺣﻀﻮر در ﺻﺤﻨﻪى ﭘ‪‬ﺮﺷﻮر داﻧﺶاﻧﺪوزى ﻛﻪ از زﻳﺒـﺎﺗﺮﻳﻦ و ﻣﺒـﺎرﻛﺘﺮﻳﻦ ﻓﺼـﻮل دوران‬ ‫ﺟﻮاﻧﻰ اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﺠﺎﻫﺪﺗﻬﺎى اﺳﻼﻣﻰ و ﺗﻼش در راه ﮔﺴﺘﺮش ﻓﻬـﻢ و ﻣﻌﺮﻓـﺖ درﺳـﺖ‬ ‫دﻳﻨﻰ و ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻳﻜﻰ از ﺑﺮﺗﺮﻳﻦ آﻣﻴﺰهﻫﺎى ﻣﻌﻨـﻮى ﺑـﺮاى ﻧﺴـﻞ ﺟـﻮان ﻛﺸـﻮر را ﭘﺪﻳـﺪ‬ ‫ﻣﻰآورد‪ .‬اﻛﻨﻮن ﺷﻤﺎ اﻳﻦ اﻣﺘﻴﺎز ﺑﺰرگ را دارﻳﺪ ﻛﻪ در ﺣﺎل ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﺑـﻪ آن ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ اﻳﻤـﺎﻧﻰ ﻧﻴـﺰ‬ ‫اﺷﺘﻐﺎل ﺟﺴﺘﻪاﻳﺪ و ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ﺷﻤﺎ ﻳﻜﻰ از ﺗﺸﻜﻠﻬﺎﻳﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎه ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﺟﻠﻮهى ﻣﻀﺎﻋﻔﻰ‬ ‫از ﺑﺮوز ﺗﻮاﻧﺎﻳﻴﻬﺎى ﻣﻌﻨﻮى و ﻓﻜﺮى ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﺨﺸـﻴﺪه اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ را ﻗـﺪر ﺑﺪاﻧﻴـﺪ و اﻳـﻦ ﻣﻮﺟـﻮدى‬ ‫ارزﺷﻤﻨﺪ را ﻫﺮﭼﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﺪ ﻋﻤﻖ و ﻛﻴﻔﻴﺖ دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫اﻛﻨﻮن‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﺑﻪ ﺗﻼش ﺑﺮاى ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰ و رﺷﺪ ﻓﻜﺮى و ﻧﻮراﻧﻴﺖ ﻣﻌﻨﻮى روزاﻓـﺰون ﺑـﻴﺶ از‬ ‫ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻪ از آنرو ﻛﻪ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻣﺎ در اﻳﻦ ﺳﻪ زﻣﻴﻨﻪ از ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻋﻘﺒﺘﺮﻧـﺪ‪ ،‬زﻳـﺮا ﻫﻤـﻪ‬ ‫ﻣﻰداﻧﻨﺪ ﻛﻪ داﻧﺸﮕﺎه‪ ‬اﻣﺮوز ﻣﺎ ﺑﻪ ﺑﺮﻛﺖ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬در ﻫﺮ ﺳﻪ زﻣﻴﻨﻪ‪ ،‬از ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺴـﻰ ﺟﻠـﻮﺗﺮ و‬ ‫‪650‬‬

‫ﺑﺮﺗﺮ و ﺷﺘﺎﺑﻨﺪهﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ از آنرو ﻛﻪ اوﻻً ﺣﻔﻆ ﻋﺰت و اﺳﺘﻘﻼل ﻛﺸﻮر‪ ،‬در ﮔﺮوِ ﭘـﺮورش ﻧﺴـﻞ‬ ‫ﻛﻨﻮﻧﻰ در ﻫﻤﻪى ﻋﺮﺻﻪﻫﺎى ﻋﻠﻤﻰ و دﻳﻨﻰ و ﺳﻴﺎﺳﻰ اﺳﺖ و ﺛﺎﻧﻴﺎً اﻣﺮوز ﺑﺎر دﻳﮕﺮ دﺷﻤﻨﺎن اﻳﻦ ﻣﻠﺖ‪،‬‬ ‫ﻧﺴﻞ ﺟﻮان و ﺑﻪ وﻳﮋه داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن را ﻫﺪف ﺗﻮﻃﺌﻪﻫﺎى وﻳﺮاﻧﮕﺮ ﺧﻮد ﺳﺎﺧﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻋﻤﻴﻖ ﻛﻪ ﻣﺤﺼﻮل ﺗﺠﺎرب ﺑﻴﺴﺖﺳﺎﻟﻪى ﻧﻈﺮﻳـﻪﭘـﺮدازان ﺳﻴﺎﺳـﻰ ﺑﻴﮕﺎﻧـﻪ اﺳـﺖ ﻫﻤـﻪى‬ ‫دﺷﻤﻨﺎن اﻳﺮان اﺳﻼﻣﻰ را ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﺎﻧﻴﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ راه ﺳﻠﻄﻪ ﺑـﺮ ارﻛـﺎن ﺟﻤﻬـﻮرى اﺳـﻼﻣﻰ و‬ ‫رﺧﻨﻪ در ﭘﺎﻳﻪﻫﺎى اﺳﺘﻮار اﻳﻦ ﻧﻈﺎم ﺷﺎﻣﺦ‪ ،‬ﻣﻨﺤﺼﺮاً ﺳﺴﺖ ﻛﺮدن اﻳﻤـﺎن دﻳﻨـﻰ ﻧﺴـﻞ ﺟـﻮان‪ ،‬ﺳﺴـﺖ‬ ‫ﻛﺮدن ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻓﻜﺮى و ﻋﺎﻃﻔﻰ آﻧﺎن ﺑﺎ ﻛﺎﻧﻮﻧﻬﺎى اﺻﻠﻰ ﻧﻈـﺎم‪ ،‬ﺳﺴـﺖ ﻛـﺮدن اﻧﮕﻴـﺰهﻫـﺎى آﻣﻮزﺷـﻰ و‬ ‫ﭘﺮورﺷﻰ آﻧﻬﺎ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻣﺮوز ﻫﺪف اﺻﻠﻰ ﻫﻤﻪى ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت و ﻧﻈﺮﻳﻪﭘﺮدازﻳﻬﺎى دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎى ﭘﺮﺧـﺮج ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎﺗﻰ اﺳـﺘﻜﺒﺎرى و‬ ‫ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺘﻰ ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ و ﺑﺲ‪ .‬و ﻫﺮ ﻛﺲ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎى اﻳـﻦ ﻛﻮﺷـﺶ ﻧﺎﻣﺒـﺎرك و انﺷـﺎءاﻟﻠَّﻪ‬

‫‪ -1‬ﺟﻠﺴﻪى ﭘﺮﺳﺶ و ﭘﺎﺳﺦ داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان‪77/2/22 -‬‬

‫‪ .5‬ﺗﺸﻜﻞﻫﺎي داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ‬

‫ﻧﺎﻓﺮﺟﺎم را در ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎى ﻓﺮﻫﻨﮕـﻰ و ﺧﺒـﺮى و ﺗﺒﻠﻴﻐـﻰ دﺷـﻤﻨﺎنِ ﺷـﻨﺎﺧﺘﻪ و ﻧﺎﺷـﻨﺎﺧﺘﻪى ﺟﻤﻬـﻮرى‬ ‫اﺳﻼﻣﻰ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫در اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ وﻇﻴﻔﻪى ﺷﻤﺎ ﺳﻨﮕﻴﻦ‪ ،‬ﭘ‪‬ﺮﻫﻴﺠﺎن و ﭘ‪‬ﺮاﺟـﺮ اﺳـﺖ‪ .‬ﺷـﻤﺎ و دﻳﮕـﺮ ﺗﺸـﻜﻠﻬﺎى اﺳـﻼﻣﻰ‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﺧﻮد ﻧﻈﻢ دﻫﻴﺪ‪ ،‬آن را ﺑﺎ ﻫﺪﻓﻬﺎى روﺷﻦ ﻛﻪ از ﺑﻴﻨـﺎت و ﻣﺤﻜﻤـﺎت اﻧﻘـﻼب ﮔﺮﻓﺘـﻪ‬ ‫ﺷﺪه‪ ،‬ﺟﻬﺖ ﺑﺨﺸﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺼﻴﺮت ﻻزم و دﻳﺪ ﻧﺎﻓﺬ را ﺑﺮاى ﺷﻨﺎﺧﺖ دﺷـﻤﻦ و روﺷـﻬﺎى ﻛﻴﻨـﻪورزاﻧـﻪاش‬ ‫ﺑﺮاى ﺧﻮد و ﻋﻤﻮم داﻧﺸـﺠﻮﻳﺎن ﻓـﺮاﻫﻢ ﺳـﺎزﻳﺪ‪ ،‬ﻓﺘﻨـﻪﮔﺮﻳﻬـﺎ و ﻓﺘﻨـﻪﮔﺮﻫـﺎ را ﺑﺨﺼـﻮص در ﻣﺤـﻴﻂ‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻰ و ﺧﻨﺜﻰ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬اﺧﺘﻼﻓﺎت درونﺳﺎزﻣﺎﻧﻰ و ﺑﺮونﺳﺎزﻣﺎﻧﻰ را ﺑﻪ ﺣـﺪاﻗﻞ ﺑﺮﺳـﺎﻧﻴﺪ‪،‬‬ ‫ﺧﺪا را در ﻫﻤﻪ ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ و ﻧﺎﻇﺮ اﻋﻤﺎل و ﻧﻴﺎت ﺧﻮد ﺑﺪاﻧﻴﺪ‪ ،‬و ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻫﺪﻓﻰ ﺑﺮاى اﻧﺴـﺎن‪،‬‬ ‫ﺷﺎﻳﺴﺘﻪﺗﺮ و واﻻﺗﺮ از رﺿﺎى اﻟﻬﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* در ﮔﺬﺷﺘﻪﻫﺎ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﺮﻣﺎرﻓﺘﻪ از ﻓﻘﺪان اﻳﻤﺎن‪ ،‬ﻋﻠﻢ و ﻋﺰم و اراده ﻣﺘﻜﻲ ﺑﺮ آن دو ﺑﻮده اﺳﺖ‬

‫ﺑﻪ ﺷﻤﺎ درود ﻣﻰﻓﺮﺳﺘﻢ و ﻧﺸﺴﺖ ﺳﺎﻻﻧﻪﺗﺎن را ﮔﺮاﻣﻰ ﻣﻰدارم‪ .‬ﻋﺰﻳﺰان‪ ،‬ﻫﺮﭼﻪ ﻣﻰﮔﺬرد اﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ‪،‬‬ ‫آﺷﻜﺎر ﻣﻰﺷﻮد ﻛﻪ آﻳﻨﺪهى ﻣﻠﺖ و ﻣﻴﻬﻦ اﺳﻼﻣﻰ ﻣﺎ‪ ،‬در ﮔﺮو ارادهﻫﺎﻳﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ از داﻧﺶ و‬ ‫اﻳﻤﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﮔﺬﺷﺘﻪﻫﺎ ﻫﺮﭼﻪ ﺑﺮ ﻣﺎ رﻓﺘﻪ از ﻓﻘﺪان ﻳﻜﻰ از اﻳﻦ ﺳﻪ ﭼﻴﺰ ﺑـﻮده اﺳـﺖ‪ :‬اﻳﻤـﺎن‪ ،‬ﻋﻠـﻢ‪،‬‬ ‫‪651‬‬

‫ﻋﺰم و ارادهﻳﻰ ﻛﻪ ﺑﺮ اﻳﻦ دو ﻣﺘﻜﻰ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺷﻤﺎ در ﺑﻬﺎر زﻧﺪﮔﻰ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻛﺴﺐ داﻧﺶ ﺳﺮﮔﺮﻣﻴﺪ‪ .‬اوﻻً اﻳﻦ را ﻣﻬﻢ ﺷﻤﺮﻳﺪ و ﻫﺮﭼﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﺪ از آن‬ ‫ﺑﺮﺧﻮردار ﺷﻮﻳﺪ‪ ،‬ﺛﺎﻧﻴﺎً ﻋﻤﻖ ﺑﺨﺸﻴﺪن ﺑﻪ اﻳﻤﺎن و دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺑـﻪ ﻣﻌﺮﻓـﺖ دﻳﻨـﻰ و ﻣﺠﺎﻫـﺪت ﺑـﺮاى‬ ‫ﺣﻔﻆ ﻃﻬﺎرت و ﺻﻔﺎى دل ﻧﻴﺰ در ﺟﻮاﻧﻰ از ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻣﻴﺴﺮﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﻧﻴﺰ ﻛﻮﺷﺸﻰ در ﺧﻮر ﺑﻜﺎر‬ ‫ﺑﺮﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﺛﺎﻟﺜﺎً از ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ در وﺿﻊ ﻣﻴﻬﻦ ﻋﺰﻳﺰ ﺧﻮد و ﭼﺎﻟﺶ ﺑﺰرﮔﻰ ﻛﻪ ﻣﻠﺖ رﺷﻴﺪ و ﻣـﺆﻣﻦ و روﺷـﻦﺑـﻴﻦ ﻣـﺎ‬ ‫ﺑﺪان ﺳﺮﮔﺮم اﺳﺖ‪ ،‬ﻏﺎﻓﻞ ﻧﻤﺎﻧﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ راﺑﻄﻪى ذﻫﻨﻰ‪ ،‬ﺑﻰﮔﻤﺎن ﻋﺰم ﻫﺮ اﻧﺴـﺎن آزاده و ﺷـﺮاﻓﺘﻤﻨﺪى را‬ ‫ﺑﺮ ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ ﺑﻪ ﺟﻬﺎد ﺑﺰرگ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان در راه ﺑﻨﺎى آﻳﻨﺪهى ﺷﺎﻣﺨﺶ‪ ،‬ﻣﺴﺘﺤﻜﻢ و ﺑﻰﺗﺰﻟﺰل ﻣـﻰﺳـﺎزد‪.‬‬ ‫ﺷﻤﺎ و ﻧﺴﻞ ﺟﻮان ﻣﺆﻣﻦ و ﻛﺎرآﻣﺪى ﻛﻪ در راه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮاﺳﺖ ﺧﺪا ﺑﺮ ﻫﻤـﻪى ﺑﺪاﻧﺪﻳﺸـﻬﺎﻳﻰ ﻛـﻪ‬ ‫اﺳﺘﻘﻼل و آزادى و ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ اﻳﺮان را ﻫﺪف ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻏﻠﺒﻪ ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﻛﺮد؛ انﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ‪.‬‬

‫‪ -1‬ﭘﻴﺎم ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﺑﺮﮔﺰاري دوﻣﻴﻦ ﻛﻨﮕﺮه ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﻼﻣﻲ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‪77/7/8 -‬‬ ‫‪ -2‬ﭘﻴﺎم ﺑﻪ ﻧﺸﺴﺖ اﺗﺤﺎدﻳﻪ اﻧﺠﻤﻦﻫﺎي اﺳﻼﻣﻲ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن در اروﭘﺎ‪78/6/26 -‬‬

‫‪2‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫* وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﺟﻨﺒﺶ داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ‬

‫ﺟﻨﺒﺶ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ‪ -‬ﻳﺎ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﺗﻌﺒﻴﺮ درﺳﺖﺗﺮ‪ :‬ﺑﻴﺪارى داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ‪ -‬ﭼﻴـﺰ ﺟﺪﻳـﺪى ﻧﻴﺴـﺖ؛ ﻳـﻚ‬ ‫ﭼﻴﺰ ﻣﺨﺼﻮص اﻳﺮان ﻫﻢ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﭼﻮن ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻴﻢ‪ ،‬ﻣﺘﻌﻠّﻖ ﺑـﻪ ﻣﺤـﻴﻂ داﻧﺸـﮕﺎه اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﺑﻴﺪارى‪ ،‬ﺧﺼﻮﺻﻴﺎﺗﻰ دارد؛ اﻧﮕﻴﺰهﻫﺎﻳﻰ در آن ﻫﺴﺖ و ﻧﺘـﺎﻳﺠﻰ ﺑـﺮ آن ﻣﺘﺮﺗّـﺐ ﻣـﻰﺷـﻮد‪ .‬اﮔـﺮ اﻳـﻦ‬ ‫ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت را درﺳﺖ ﺑﺸﻨﺎﺳﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻣﻨﺒﻊ ﻏﻨﻰ و ﺳﺮﺷﺎر و ﻓﻴﺎض ﺑﺮاى آن ﻛﺸـﻮر‬ ‫و آن ﻣﺤﻴﻂ و آن ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد؛ اﻣﺎ اﮔﺮ درﺳﺖ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻰ ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﻀﻴﻴﻊ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﺜﻞ ﺛﺮوﺗﻰ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ از وﺟﻮد و ﻳﺎ از ﻛﺎرﺑﺮد آن اﻃّﻼع ﻧﺪارﻳﺪ‪ .‬ﺑﺪﺗﺮ از اﻳﻦ‪ ،‬آن ﺛﺮوﺗﻰ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺷـﻤﺎ‬ ‫ﻛﻪ ﺻﺎﺣﺒﺶ ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬اﻃّﻼع ﻧﺪارﻳﺪ؛ اﻣﺎ ﻳﻚ دزد و ﻳﻚ دﻏﻞ اﻃّﻼع دارد ﻛﻪ زﻳﺮ اﻳـﻦ ﻣﺨﻔﻴﮕـﺎه‪ ،‬اﻳـﻦ‬ ‫ﮔﻨﺞ ﻫﺴﺖ؛ ﻛﺎرﺑﺮدش ﻫﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻟﺬا او ﻣﻰآﻳﺪ و اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﻛﻨﺪ و اﻳﻦ دﻳﮕﺮ ﻣﻰﺷـﻮد ﺧﺴـﺎرت‬ ‫ﻓﻮق ﺧﺴﺎرت! ﻳﻜﻰ از ﻓﺮاﻳﺾ او‪‬ﻟﻴﻪى او‪‬ﻻً ﺧﻮد‪ ‬داﻧﺸـﺠﻮ‪ ،‬ﺛﺎﻧﻴـﺎً ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪى ﻣـﺪﻳﺮانِ داﻧﺸـﺠﻮﻳﺎن و‬ ‫داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ و ﺛﺎﻟﺜﺎً ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ﻣﺪﻳﺮان ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻰ اﻳـﻦ ﭘﺪﻳـﺪهى ذاﺗـﺎً داﻧﺸـﺠﻮﻳﻰ اﺳـﺖ؛ ﻳﻌﻨـﻰ‬ ‫ﺑﻴﺪارى داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ‪ ،‬ﻳﺎ ﺟﻨﺒﺶ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ‪ ،‬ﻳﺎ ﺣﺮﻛﺖ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﺮ اﺳﻤﻰ آن را ﺑﻨﺎﻣﻴﺪ‪ ،‬ﺣﻘﻴﻘـﺘﺶ‬ ‫را ﻣﻰﺷﻨﺎﺳﻴﻢ ﻛﻪ ﭼﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﻨﺸﺄ ﭼﻨﻴﻦ ﭘﺪﻳﺪهاى‪ ،‬ﺧﺼﻮﺻﻴﺎﺗﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ در داﻧﺸﮕﺎه و در ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪى‬ ‫‪652‬‬

‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻫﺴﺖ‪ .‬ﺳﻦ و اﻧﺮژى و ﺗﻮان و ﻧﻴﺮوى ﺟﻮاﻧﻰ‪ ،‬ﻣﻌﺎرف و داﻧﺸﻬﺎﻳﻰ ﻛـﻪ داﻧﺸـﺠﻮ در اﻳـﻦ‬ ‫دوره ﺑﺎ آﻧﻬﺎ آﺷﻨﺎ ﻣﻰﺷﻮد ‪ -‬ﭼﻪ ﻣﻌﺎرف ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﭼﻪ ﻣﻌﺎرف ﺳﻴﺎﺳﻰ‪ ،‬ﭼﻪ ﻣﻌﺎرف اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ‪ -‬ﻓﺮاﻏـﺖ‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ﻛﻪ ﮔﺮﻓﺘﺎر زﻧﺪﮔﻰ و ﻧﺎن و درﺑﻨﺪ ﮔﺮﻓﺘﺎرﻳﻬﺎ و ﺑﺎرﻫﺎى زﻧﺪﮔﻰ ﻧﻴﺴﺖ و ﻳﻚ آزادى ﻧﺴـﺒﻰ‬ ‫دارد و در ﺟﺎﻳﻰ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺘﻰ ﻧﺪارد‪ ،‬ﻣﺠﺘﻤﻊ ﺑﻮدن داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن در ﻳﻚ ﻣﺤﻴﻂ ﺧـﺎص‪ ،‬ﺗـﺄﺛﻴﺮ ﮔـﺮﻓﺘﻦ از‬ ‫اﻣﻮاج ﻋﻤﻮﻣﻰ ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﺑﺎزﺗﺎب آﻧﻬﺎ را ﻧﺸﺎن دادن ‪ -‬ﭼﻪ ﻣﺜﺒﺖ و ﭼﻪ ﻣﻨﻔﻰ ‪ -‬از ﻋﻮاﻣﻞ اﻳﻦ ﭘﺪﻳـﺪهى‬ ‫ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ و درﻋﻴﻦﺣﺎل ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺒﺎرك اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺻﻮرﺗﻰ ﻛﻪ از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻧﺸﻮد و ﻳﺎ ﺑـﺪ اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻄﺮﻧﺎك ﻫﻢ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫در ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و در ﺣﺮﻛﺖ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ﻳﺎ ﺑﻴﺪارى داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ‪ ،‬ﺧﺼﻮﺻﻴﺎﺗﻰ ﻫﺴـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻣﻰﺷﻮد ﮔﻔﺖ اﻳﻦ ﻫﻢ در اﻏﻠـﺐ ﺟﺎﻫـﺎ ﻳﻜﺴـﺎن اﺳـﺖ ‪ -‬ﺑـﺎ ﺗﻔـﺎوت ﻓﺮﻫﻨﮕﻬـﺎ و ﺗﺎرﻳﺨﻬـﺎ و‬ ‫زﻳﺮزﻣﻴﻨﻪﻫﺎى ﻫﺮ ﻛﺸﻮرى و ﻫﺮ ﻣﻠﺘﻰ و ﻫﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى اﻧﺴﺎﻧﻰ ‪ -‬ﻟﻴﻜﻦ ﻣﺸـﺘﺮﻛﺎﺗﻰ ﺑـﺎﻻﺧﺮه در ﻫﻤـﻪ‬ ‫ﺟﺎ ﻫﺴﺖ‪.‬‬

‫‪ .5‬ﺗﺸﻜﻞﻫﺎي داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ‬

‫آن ﭼﻴﺰى ﻛﻪ ﻣﻦ در ﻣﻮرد ﻛﺸﻮر ﺧﻮدﻣﺎن ﻣﻰﺗﻮاﻧﻢ ﺑﻪﻋﻨﻮان وﻳﮋﮔﻴﻬﺎى ﺣﺮﻛﺖ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ از ﻗﺒـﻞ از‬ ‫اﻧﻘﻼب ﺗﺎ اوان اﻧﻘﻼب و از اﻳﻦﺟﺎ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﻋﺮض ﻛﻨﻢ‪ ،‬ﺧﺼﻮﺻﻴﺎﺗﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ذﻛﺮ ﻣﻰﻛﻨﻢ‪:‬‬ ‫ﺧﺼﻮﺻﻴﺖ او‪‬ل‪ ،‬آرﻣﺎﻧﮕﺮاﻳﻰ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﮔﺮاﻳﻰ اﺳﺖ؛ ﻋﺸﻖ ﺑﻪ آرﻣﺎﻧﻬـﺎ و ﻣﺠـﺬوب آرﻣﺎﻧﻬـﺎ‬ ‫ﺷﺪن‪ .‬اﻧﺴﺎن وﻗﺘﻰ ﻛﻪ در ﻣﺤﻴﻂ ﺗﻼش و ﻛﺎر ﻣﻌﻤﻮﻟﻰ زﻧﺪﮔﻰ ﻗﺮار ﻣﻰﮔﻴﺮد‪ ،‬ﮔﺎﻫﻰ ﻣﻮاﻧﻊ ﺟﻠﻮِ ﭼﺸـﻢ‬ ‫او را ﻣﻰﮔﻴﺮد؛ آرﻣﺎﻧﻬﺎ را دور دﺳﺖ و ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﻴﺎﺑﻰ ﺑﻪ اﻧﺴﺎن ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﺪ و اﻳﻦ ﺧﻄـﺮ ﺑﺰرﮔـﻰ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﮔﺎﻫﻰ آرﻣﺎﻧﻬﺎ ﻓﺮاﻣﻮش ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در ﻣﺤﻴﻂ ﺟﻮان‪ ،‬آرﻣﺎﻧﻬﺎ ﻣﺤﺴﻮس‪ ،‬ﻣﻠﻤـﻮس‪ ،‬زﻧـﺪه و ﻗﺎﺑـﻞ‬ ‫دﺳﺘﺮﺳﻰ و دﺳﺘﻴﺎﺑﻰ اﺳﺖ؛ ﻟﺬا ﺑﺮاى آﻧﻬﺎ ﺗﻼش ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﺧﻮد‪ ‬اﻳﻦ ﺗﻼش‪ ،‬ﺗﻼش ﻣﺒﺎرﻛﻰ ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺧﺼﻮﺻﻴﺖ دوم‪ ،‬ﺻﺪق و ﺻﻔﺎ و ﺧﻠﻮص اﺳـﺖ‪ .‬در ﺣﺮﻛـﺖ داﻧﺸـﺠﻮﻳﻰ‪ ،‬ﻛﻠـﻚ‪ ،‬ﺗﻘﻠّـﺐ‪ ،‬ﺣﻴﻠـﻪ و‬ ‫ﺷﻴﻮهﻫﺎى ﻏﻴﺮاﻧﺴﺎﻧﻰاى ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً در ﻣﺤﻴﻄﻬﺎى زﻧﺪﮔﻰِ راﻳﺞ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣـﻰرود‪ ،‬ﻛﻤﺮﻧـﮓ اﺳـﺖ و ﻳـﺎ‬ ‫ﺑﻪﻃﻮر ﻃﺒﻴﻌﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬در ﻣﺤﻴﻂ ﻣﻌﻤﻮﻟﻰ زﻧﺪﮔﻰ‪ ،‬در ﻣﺤﻴﻂ ﺳﻴﺎﺳﺖ‪ ،‬در ﻣﺤﻴﻂ ﺗﺠﺎرت و در ﻣﺤـﻴﻂ‬ ‫ﺑﺪه ﺑﺴﺘﺎﻧﻬﺎى اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ‪ ،‬ﻫﺮ ﻛﺲ ﻫﺮ ﺣﺮﻓﻰ ﻛﻪ ﻣﻰزﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻮاﻇﺐ اﺳﺖ ﺑﺒﻴﻨﺪ از اﻳﻦ ﺣﺮف ﭼﻪ ﮔﻴـﺮش‬ ‫ﻣﻰآﻳﺪ و ﭼﻪ از دﺳﺖ ﻣﻰدﻫﺪ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﻘﺪر زرﻧـﮓ‪ ،‬ﭼﻘـﺪر ﭘﺸـﺖﻫـﻢاﻧـﺪاز و‬ ‫ﭼﻘﺪر ﻋﺎﻗﻞ ﺑﺎﺷﺪ ‪ -‬ﻳﺎ در ﻧﻘﻄﻪى ﻣﻘﺎﺑﻠﺶ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ‪ -‬ﺗﺎ ﭼﻴﺰى از دﺳـﺖ ﺑﺪﻫـﺪ‪ ،‬ﻳـﺎ ﭼﻴـﺰى‬ ‫ﺑﻪدﺳﺖ آورد‪ .‬اﻣﺎ در ﻣﺤﻴﻂ ﺣﺮﻛﺖ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ‪ ،‬ﻧﻪ؛ ﺣﺮف را ﺑـﺮاى ﺧـﻮب ﺑـﻮدﻧﺶ‪ ،‬ﺑـﺮاى درﺳـﺖ‬ ‫ﺑﻮدﻧﺶ‪ ،‬ﺑﺮاى ﺟﺎذﺑﻪ داﺷﺘﻨﺶ ﺑﺮاى ﺧﻮد و ﺑﺮاى ﺣﻘﻴﻘﺖ‪ ،‬ﺑﻴﺎن و دﻧﺒﺎل و ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻧﻤﻰﺧﻮاﻫﻢ‬ ‫ﺗﻌﻤﻴﻢ دﻫﻢ و ﺑﮕﻮﻳﻢ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻧﻔﺮ از آﺣﺎد داﻧﺸﺠﻮ‪ ،‬ﻫﺮ ﺗﻚ ﺗﻜﻰ از اﻳﻦ ﺣﺮﻓﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻣﻰزﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦﻃـﻮر‬ ‫اﺳﺖ؛ ﻧﻪ‪ ،‬اﻣﺎ اﻳﻦ رﻧﮓ‪ ‬ﻏﺎﻟﺐ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺧﺼﻮﺻﻴﺖ ﺳﻮم‪ ،‬آزادى و رﻫـﺎﻳﻰ از واﺑﺴـﺘﮕﻴﻬﺎى ﮔﻮﻧـﺎﮔﻮنِ ﺣﺰﺑـﻰ و ﺳﻴﺎﺳـﻰ و ﻧـﮋادى و اﻣﺜـﺎل‬ ‫اﻳﻨﻬﺎﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ﺣﺮﻛﺖ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ‪ ،‬اﻧﺴﺎن ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ اﻳﻦ ﺧﺼﻮﺻﻴﺖ را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﺪ ﻛـﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﻫﻢ ﻳﻚ ﺷﻌﺒﻪ از ﻫﻤﺎن ﻣﺼﻠﺤﺖﮔﺮاﻳﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻏﺎﻟﺒﺎً در اﻳﻦﺟﺎ از ﺗﻘﻴﺪاﺗﻰ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎى‬ ‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺳﻴﺎﺳﻰ و ﻏﻴﺮﺳﻴﺎﺳﻰ ﺑﺮاى اﻓﺮاد ﺧﻮدﺷﺎن ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺒﺮى ﻧﻴﺴﺖ و ﺟﻮان ﺣﻮﺻﻠﻪى‬ ‫اﻳﻦ ﻗﻴﺪ و ﺑﻨﺪﻫﺎ را ﻧﺪارد‪ .‬ﻟﺬا در ﮔﺬﺷﺘﻪى ﭘﻴﺶ از اﻧﻘﻼب‪ ،‬اﺣﺰاﺑﻰ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻛﺎرﻫﺎﻳﻰ ﻣﻰﻛﺮدﻧـﺪ؛ اﻣـﺎ‬ ‫ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎه ﻛﻪ ﻣﻰرﺳﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺿﺎﺑﻄﻪ از دﺳﺘﺸﺎن در ﻣﻰرﻓﺖ! ﻣﻤﻜﻦ ﺑﻮد ﭼﻬﺎر ﻧﻔﺮ ﻋﻀﻮ ﻫـﻢ ﻳـﺎرﮔﻴﺮى‬ ‫ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ اﻧﻀﺒﺎﻃﻬﺎى ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺧﻮدﺷﺎن را ‪ -‬اﻧﻀﺒﺎﻃﻬﺎى ﺣﺰﺑﻰ ﺧﻴﻠﻰ ﺷـﺪﻳﺪ ﻛـﻪ‬ ‫در اﺣﺰاب دﻧﻴﺎ ﻣﻌﻤﻮل ﺑﻮد و ﻫﺴﺖ ‪ -‬در ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ﺑﻪدرﺳﺘﻰ اﻋﻤـﺎل ﻛﻨﻨـﺪ؛ زﻳـﺮا داﻧﺸـﺠﻮ‬

‫‪653‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫ﺑﺎﻻﺧﺮه در ﺟﺎﻳﻰ ﺑﻪ اﺟﺘﻬﺎد ﻣﻰرﺳﺪ‪ .‬آن زﻣﺎﻧﻬﺎ ﺣﺰب ﺗـﻮده‪ ،‬ﺣـﺰب ﻓﻌ‪‬ـﺎﻟﻰ ﺑـﻮد؛ ﺗﺸـﻜﻴﻼت ﺧﻴﻠـﻰ‬ ‫وﺳﻴﻌﻰ ﻫﻢ داﺷﺖ؛ ﺑﺎ ﺷﻮروﻳﻬﺎ ﻫﻢ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﻮد و اﺻﻼً ﺑﺮاى آﻧﻬﺎ ﻛﺎر ﻣـﻰﻛـﺮد؛ اﻣـﺎ ﺑـﻪ داﻧﺸـﮕﺎه ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻰرﺳﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮد ﺑﺴﻴﺎرى از ﺣﻘﺎﻳﻖ ﺣﺰﺑﻰ را از ﭼﺸﻢ داﻧﺸﺠﻮ ﭘﻨﻬﺎن ﻛﻨﺪ!‬ ‫ﭼﻬﺎرﻣﻴﻦ ﺧﺼﻮﺻﻴﺖ‪ ‬اﻳﻦ ﺣﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻣﺒﺘﻨﻰ ﺑﺮ اﺷﺨﺎص ﻧﺒﻮدن اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻌﻨـﻰ اﻳـﻦ ﺣﺮﻛـﺖ در داﻧﺸـﮕﺎه‬ ‫ﺻﻨﻌﺘﻰ ﺷﺮﻳﻒ ﻫﺴﺖ‪ ،‬اﻣﺮوز ﻫﻢ ﻫﺴﺖ‪ ،‬ده ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ﻫﻢ ﺑﻮد‪ ،‬ده ﺳﺎل ﺑﻌﺪ ﻫـﻢ ﻫﺴـﺖ؛ اﻣـﺎ ﻧـﻪ ده‬ ‫ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ﺷﻤﺎ ﺑﻮدﻳﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ده ﺳﺎل ﺑﻌﺪ ﺷﻤﺎ اﻳﻦﺟﺎ ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺣﺮﻛﺖ ﻫﺴﺖ‪ ،‬وﻟﻰ ﻣﺒﺘﻨﻰ ﺑﺮ اﺷﺨﺎص‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻣﺘﻌﻠّﻖ ﺑﻪ ﻓﻀﺎ و ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ﺣﺎﺿﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﭘﻨﺠﻤﻴﻦ ﺧﺼﻮﺻﻴﺖ‪ ‬ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻤ‪‬ﺶ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﻈﺎﻫﺮى ﻛﻪ از ﻧﻈﺮ ﻓﻄﺮت اﻧﺴـﺎﻧﻰ زﺷـﺖ‬ ‫اﺳﺖ ‪ -‬ﻣﺜﻞ ﻇﻠﻢ‪ ،‬زورﮔﻮﻳﻰ‪ ،‬ﺗﺒﻌﻴﺾ‪ ،‬ﺑﻰﻋﺪاﻟﺘﻰ‪ ،‬ﺗﻘﻠّﺐ‪ ،‬دوروﻳﻰ و ﻧﻔﺎق ‪ -‬ﺣﺴ‪‬ﺎﺳـﻴﺖ ﻣﻨﻔـﻰ دارد و‬ ‫آن را دﻓﻊ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬ﻳﻚ وﻗﺖ در او‪‬ل اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﮔﺮوه ﻣﻨـﺎﻓﻘﻴﻦ‪ ،‬ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻓﺮﺻـﺖ اﻧﻘـﻼب‬ ‫ﺗﻮاﻧﺴﺖ در ﻣﻴﺎن ﺟﻮاﻧﺎن و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻧﻔﻮذى ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ؛ اﻣﺎ وﻗﺘﻰ ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪ ﻛﻪ اﻋﻀﺎى اﻳـﻦ ﮔـﺮوه‪،‬‬ ‫ﻣﻨﺎﻓﻘﻨﺪ‪ ،‬ﻏﺎﻟﺒﺎً روى ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪﻧﺪ‪ .‬ﭼﺮا ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻨﺎﻓﻖ ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ؟ ﭼﻮن اد‪‬ﻋﺎﻳﺸﺎن اﻳـﻦ ﺑـﻮد ﻛـﻪ ﺑﺮاﺳـﺎس‬ ‫اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژى دﻳﻦ ﺗﺸﻜﻴﻼت دارﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻼش ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ و آﻳﻨﺪه ﻣﻌﻴﻦ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ؛ اﻣﺎ در ﻋﻤﻞ ﻣﻌﻠﻮم ﻣﻰﺷﺪ ﻛﻪ‬ ‫ﻧﻪ‪ ،‬از اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژى دﻳﻦ ﻫﻴﭻ ﺧﺒﺮى ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺗﻔﻜﺮات‪ ،‬ﺗﻔﻜﺮات اﻟﺘﻘﺎﻃﻰ ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺘﻰ اﺳﺖ؛ آن ﻫـﻢ ﻧـﻪ‬ ‫‪654‬‬

‫ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺘﻰِ ﻳﻚ دﺳﺖ؛ اﻟﺘﻘﺎﻃﻰ‪ ،‬ﻣﺨﻠﻮط و آﺷﻔﺘﻪ؛ و در ﻋﻤﻞ ﺧﺎرﺟﻰ و ﻓﻌ‪‬ﺎﻟﻴﺖ و ﻣﺒﺎرزات ﻫـﻢ آن‬ ‫ﭼﻴﺰى ﻛﻪ ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻓﻌ‪‬ﺎﻟﻴﺘﻬﺎى آﻧﻬﺎﺳﺖ‪ ،‬ﻗﺪرتﻃﻠﺒﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻼش ﺑﺮاى اﻳـﻦﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻗـﺪرت‬ ‫دﺳﺖ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ؛ ﻗﺪرﺗﻰ ﻛﻪ در ﭘﺪﻳﺪ آﻣﺪﻧﺶ ﻧﻘﺶ زﻳﺎدى ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ؛ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اﺻـﻼً‬ ‫ﻧﻘﺶ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ؛ ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻣﻤﻜﻦ ﺑﻮد اﻓﺮادى از آﻧﻬﺎ ﻫﻢ در ﺧﻼل ﻣﻠﺖ ﻧﻘﺶ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬ﻟـﺬا ﭼـﻮن‬ ‫ﻧﻔﺎق آﻧﻬﺎ ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪ ‪ -‬ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪ ﻛﻪ ﻇﺎﻫﺮﺷﺎن ﺑﺎ ﺑﺎﻃﻨﺸﺎن؛ ﺣﺮﻓﺸﺎن ﺑﺎ دﻟﺸﺎن؛ اد‪‬ﻋﺎﻳﺸﺎن ﺑﺎ آﻧﭽﻪ ﻛـﻪ‬ ‫ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً آن را دﻧﺒﺎل ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻜﻰ ﻧﻴﺴﺖ ‪ -‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ﺟﻮانِ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ از اﻳﻨﻬﺎ اﻋﺮاض ﻛﺮد و روى‬ ‫ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﺸﻤﻴﻦ ﺧﺼﻮﺻﻴﺖ اﻳﻦ ﺣﺮﻛﺖ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ و اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪهى ذاﺗﻰ ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑـﺮ‬ ‫اﻳﻦ ﺣﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻓﻘﻂ اﺣﺴﺎﺳﺎت ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻧﻤﻰﻛﻨﺪ؛ ﺑﻠﻜﻪ ﺿﻤﻦ اﻳﻦﻛﻪ اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﻣﻨﻄﻖ و ﺗﻔﻜـﺮ‬ ‫و ﺑﻴﻨﺶ و ﺗﺤﺼﻴﻞ و ﻣﻴﻞ ﺑﻪ ﻓﻬﻤﻴﺪن و ﺗﺪﻗﻴﻖ ﻫﻢ در آن وﺟـﻮد دارد‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ ﺷـﺪ‪‬ت و ﺿـﻌﻒ دارد؛‬ ‫ﮔﺎﻫﻰ ﻛﻢ و ﮔﺎﻫﻰ زﻳﺎد‪ .‬از ﻧﻈﺮ ﻣﺎ‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎﺗﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ﻣﻮﺳﻮم ﺑﻪ ﺣﺮﻛـﺖ‬

‫‪ .5‬ﺗﺸﻜﻞﻫﺎي داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ‬

‫داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻴﺪارى داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ وﺟﻮد دارد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ اﻫﻞ ﺗﺤﻠﻴـﻞ و ﺗـﺪﻗﻴﻘﻬﺎى اﻳـﻦﻃـﻮرى‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮕﺮدﻧﺪ و ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت دﻳﮕـﺮى ﻫـﻢ ﭘﻴـﺪا ﻛﻨﻨـﺪ؛ ﻛـﻪ ﺣﺘﻤـﺎً ﻫـﻢ وﺟـﻮد دارد و ﻣـﻦ ﺣـﺎﻻ‬ ‫ﻧﻤﻰﺧﻮاﻫﻢ آنﻃﻮرى ﺑﺤﺚ ﻛﻨﻢ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* آﻓﺎت ﺟﻨﺒﺶ داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ‬

‫ﻳﻜﻰ از آﻓﺎت ﺣﺮﻛﺖ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ‪ -‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻢ ‪ -‬ﻋﻨﺎﺻﺮ و ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎى ﻧﺎﺑﺎب‬ ‫ﺑﻪ آن ﻃﻤﻊ ﺑﻮرزﻧﺪ و ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ از آن ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در دورهاى ‪ -‬ﻛﻪ ﻣﺎ ﻫﻢ در آن دوره‪ ،‬ﺧﻮدﻣﺎن‬ ‫از ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﺎﻫﺪ و واﻗﻒ ﺑﻪ ﻛﺎرﻫﺎى اﻳﻨﻬﺎ ﺑﻮدﻳﻢ ‪ -‬ﺑﻌﻀﻴﻬﺎ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ دﻟﺸﺎن ﻣﻰﺧﻮاﺳﺖ ﺳـﺮ ﺑـﻪ ﺗـﻦ‬ ‫ﺟﻨﺒﺶ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ﻧﺒﺎﺷﺪ! ﻫﺮﺟﺎ ﻛﻪ ﺣﺮﻛﺖ ﺟﻮاﻧﺎن‪ ،‬ﺑﺨﺼـﻮص داﻧﺸـﺠﻮﻳﺎن ﺑـﻮد‪ ،‬اﻳﻨﻬـﺎ روﻳﺸـﺎن را‬ ‫درﻫﻢ ﻣﻰﻛﺸﻴﺪﻧﺪ و ﻃﺎﻗﺖ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ! اﻳﻨﻬﺎ وﻗﺘﻰ ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻴﺪاﻧﻰ ﻫﺴﺖ و ﺑـﺎﻻﺧﺮه داﻧﺸـﺠﻮ و ﻧﺴـﻞ‬ ‫ﺟﻮان در ﻛﺸﻮر ﺣﺮف ﻣﻰزﻧﺪ و ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ او‪‬ل ﺳﻴﻨﻪﺧﻴﺰ‪ ،‬ﺑﻌﺪ ﻳﻮاشﻳـﻮاش ﻧـﻴﻢ‬ ‫ﺧﻴﺰ‪ ،‬ﺑﻌﺪ ﻫﻢ ﻳﻮاشﻳﻮاش ﺑﺎ ﮔﺮدن اﻓﺮاﺷﺘﻪ ﻣﻰآﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻠﻪ‪ ،‬ﻣﺎ ﻫﻢ ﻫﺴﺘﻴﻢ! اﮔﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫـﺎى ﺳﻴﺎﺳـﻰِ‬ ‫ﻗﺪرت ﻃﻠﺐِ ﺑﺪﻧﻴﺖ‪ ‬ﺑﺪدلِ ﺑﺪﺳﺎﺑﻘﻪ‪ ،‬ﻃﺮف ﺣﺮﻛﺖ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ آﻣﺪﻧﺪ و ﺧﻮدﺷﺎن را ﺑﻪ آن ﭼﺴـﺒﺎﻧﺪﻧﺪ‬ ‫و ﺑﺮ آن دﺳﺖ ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﻰﺷﻮد آﻓﺖ‪ .‬ﮔﺎﻫﻰ از ﻫﻤﻴﻦ ﺗﺠﻤ‪‬ﻌﻬﺎ و ﺗﺸﻜﻠﻬﺎى داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ﻛﻪ ﭘـﻴﺶ‬ ‫ﻣﻦ ﻣﻰآﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺻﺮﻳﺤﺎً ﮔﻔﺘﻪام ﻛﻪ آن ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎى ﺧﻄﺮﻧﺎك ﭼﻪ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﻮن اﻳﻦ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﭘﺨﺶ ﺷﻮد‪ ،‬در اﻳﻦﺟﺎ ﭘﻴﺶ ﺷﻤﺎ اﺳﻢ ﻧﻤﻰآورم؛ اﻣﺎ ﺑﺮاى آﻧﻬـﺎ اﺳـﻢ‬ ‫ﻫﻢ آوردهام‪ .‬ﻣﻮاﻗﻌﻰ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ اﻧﺴﺎن ﺑﺪ و ﻳﻚ ﻧﻴﺖ ﻧﺎﭘﺎك ﻣﻰﺧﻮاﻫـﺪ از ﻳـﻚ ﻧﻴـﺖ ﺧـﻮب‪ ،‬از‬ ‫ﻳﻚ اﻧﺴﺎن ﺧﻮب‪ ،‬از ﻳﻚ ﺣﺮﻛﺖ‪ ‬ﺧﻮب ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن دﻟﺶ ﻣـﻰﺳـﻮزد و اﮔـﺮ ﺑﺘﻮاﻧـﺪ‪،‬‬ ‫ﺣﺎﺿﺮ ﻧﻴﺴﺖ ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰى اﺗﻔّﺎق ﺑﻴﻔﺘﺪ‪ .‬اﻳﻦﺟﺎ ﻫﻢ از ﻫﻤﺎن ﻗﺒﻴـﻞ اﺳـﺖ‪ .‬داﻧﺸـﺠﻮﻳﺎن ﺑﺎﻳـﺪ ﻣﻮاﻇـﺐ‬ ‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻧﻤﻰﺷﻮد ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻣﻮاﻇﺐ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ اﻳـﻦ ﻧﻘـﺾ ﻏـﺮض ﺧﻮاﻫـﺪ ﺷـﺪ‪ .‬ﺧـﻮد‪‬‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮاﻇﺐ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎى ﺑﺪ ﻧﻴﺖ‪ ،‬ﺗﺠﻤ‪‬ﻌﻬـﺎى ﺑـﺪ ﻧﻴـﺖ‪ ،‬ﺗﺸـﻜﻴﻼﺗﻬﺎى ﺑـﺪ ﻧﻴـﺖ‪،‬‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎى ﺑﺪ ﻧﻴﺖ و ﺑﺪ ﺳﺎﺑﻘﻪ و ﺑﺪ ﻧﺎم‪ ،‬ﻧﺰدﻳﻚ ﻧﺸﻮﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻫﻢ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨـﺪ ﻛـﺎر ﺧﻴـﺮى ﺑﻜﻨﻨـﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﺮوﻧﺪ ﺧﻮدﺷﺎن ﻛﺎر ﺧﻴﺮ ﺑﻜﻨﻨﺪ؛ ﺑﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ﻛﺎرى ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻜﻰ دﻳﮕﺮ از آﻓﺎت ﺟﻨﺒﺶ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ‪ -‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻢ ‪ -‬دور ﺷﺪن از آرﻣﺎﻧﻬﺎﺳﺖ‪ .‬ﻋﺰﻳﺰان ﻣﻦ!‬ ‫ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ؛ ﺳﺎﻟﻬﺎ ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﻳﻚ واﻗﻌﻪى ﺟﻨﺎﻳﺖآﻣﻴﺰ در روز ﺷﺎﻧﺰده آذر اﺗّﻔﺎق اﻓﺘﺎد‪ .‬از او‪‬لِ اﻧﻘﻼب‪،‬‬ ‫‪ -1‬ﺑﻴﺎﻧﺎت در داﻧﺸﮕﺎه ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺷﺮﻳﻒ‪78/9/1 -‬‬

‫‪655‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫ﻣﻰﺷﺪ ﻛﺎرى ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺷﺎﻧﺰده آذر اﺻﻼً ﻓﺮاﻣﻮش ﺷﻮد؛ ﭼـﻮن آنﻗـﺪر ﻣـﺎ ﺣـﻮادث داﺷـﺘﻴﻢ! اﻣـﺎ ﻧـﻪ‪،‬‬ ‫ﻣﺴﺆوﻻن ﻛﺸﻮر و ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪان ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﻣﺎﻳﻠﻨﺪ ﺧﺎﻃﺮهى اﻳﻦ روز زﻧﺪه ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬ﭼﺮا؟ ﭼﻮن آن‬ ‫روز ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ ﺳﺨﻦ ﺣﻘّﻰ‪ ،‬اﺗّﻔﺎﻗﻰ در داﻧﺸﮕﺎه اﻓﺘﺎد ﻛﻪ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺟﺒﻬﻪى دژﺧﻴﻤﺎن ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ ﻫﻤﺎن ﻫـﺪﻓﻰ‬ ‫ﻛﻪ ﺟﻮاﻧﺎن داﺷﺘﻨﺪ ‪ -‬و ﻫﺪف واﻻﻳﻰ ﻫﻢ ﺑﻮد ‪ -‬ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪن ﺳﻪ ﻧﻔﺮ اﻧﺠﺎﻣﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺴﺄﻟﻪى آن روز ﭼﻪ ﺑﻮد؟ ﺿﺪ‪‬ﻳﺖ ﺑﺎ اﻣﺮﻳﻜﺎ‪ .‬ﭼﻪ زﻣﺎﻧﻰ؟ آن زﻣﺎن ﻛﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ اﻣﺮﻳﻜﺎ و دوﻟﺖ اﻣﺮﻳﻜـﺎ‬ ‫و رژﻳﻢ اﻣﺮﻳﻜﺎ و ﻋﻨﺎﺻﺮ اﻃّﻼﻋﺎﺗﻰ و ﻧﻈﺎﻣﻰ اﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،‬در ﺗﻤﺎم ﺷﺆون اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﺣﺎﻛﻢ ﺑﻮدﻧـﺪ‪ .‬در اﻳـﻦ‬ ‫ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﭼﻪ آﺷﻜﺎر و ﭼﻪ ﭘﻨﻬﺎن‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ در دﺳﺖ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻴﻬﺎ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫اﻣﺮوز ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻴﻬﺎ از اﻳﻦﻛﻪ اﻳﺮان اﺳﻼﻣﻰ ﺑﻪ ﻃﺮﻓﺸﺎن ﻧﻤﻰرود‪ ،‬زﻧﺠﻴﺮ ﻣـﻰﺟﻮﻧـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻳﺎد آن روز اﺳﺖ؛ ﭼﻮن اﻳﻦﺟﺎ ﺟﺎﻳﻰ ﺑﻮد ﻛﻪ اﻳﻨﻬـﺎ ﻣـﻰاﻳﺴـﺘﺎدﻧﺪ و از اﻳـﻦﺟـﺎ ﺑـﻪ ﻫﻤـﻪى ﻣﻨﻄﻘـﻪ ‪-‬‬ ‫ﻛﺸﻮرﻫﺎى ﻋﺮﺑﻰ و ﺗﺮﻛﻴﻪ و ‪ - ...‬ﻓﺨﺮ و آﻗﺎﻳﻰ ﻣﻰﻓﺮوﺧﺘﻨﺪ و اﻋﻤﺎل ﻧﻔﻮذ ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ؛ ﭼﻮن اﻳﻦﺟﺎ را‬ ‫ﻣﺎل ﺧﻮدﺷﺎن ﻣﻰداﻧﺴﺘﻨﺪ! اﻳﻦ را ﻫﻢ ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ :‬ﻛﺸﻮر ﺷﻤﺎ از ﻟﺤﺎظ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻰ‪ ،‬در‬ ‫ﻳﻚ ﻣﺮﻛﺰ ﺑﺴﻴﺎر ﺣﺴ‪‬ﺎس ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻟﺒﺘﻪ آن روز ﺑﻪﺧﺎﻃﺮِ ﺑﻮدن ﺷﻮروى‪ ،‬ﺑﺮاى اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻴﻬﺎ از‬ ‫ﻳﻚ ﺟﻬﺖ ﺣﺴ‪‬ﺎﺳﺘﺮ ﺑﻮد‪ .‬اﻣﺮوز ﺷﻮروى ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اﻣﺎ او‪‬ﻻً ﻛﺸﻮرﻫﺎى آﺳﻴﺎى ﻣﻴﺎﻧـﻪ ﻫﺴـﺘﻨﺪ ﻛـﻪ ﺑﺴـﻴﺎر‬ ‫ﻣﻬﻢ‪ ‬اﺳﺖ؛ ﺛﺎﻧﻴﺎً روﺳﻴﻪ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاى ﻏﺮب و ﺑﺨﺼﻮص ﺑﺮاى اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ‪ ‬اﺳﺖ‪ .‬روﺳﻴﻪ اﻻن‬ ‫‪656‬‬

‫در ﺣﺎل ﺑﻴﻦ ﻣﺮگ و زﻧﺪﮔﻰ‪ ،‬ﻳﻚ ﺣﺎﻟﺖ ﻧﻴﻤﻪ ﺑﻬﻮﺷﻰ دارد‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻣﻰداﻧﻨﺪ ﻛﻪ اﮔـﺮ روﺳـﻴﻪ ‪ -‬ﻳﻜـﻰ از‬ ‫ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻛﺸﻮرﻫﺎى دﻧﻴﺎ ‪ -‬ﺗﻮاﻧﺴﺖ در ﻳﻜﻰ از ﺣﺴ‪‬ﺎﺳﺘﺮﻳﻦ ﻣﻨﺎﻃﻖ دﻧﻴﺎ ﺳـﺮِﭘﺎى ﺧـﻮدش ﺑﺎﻳﺴـﺘﺪ و‬ ‫اﻗﺘﺪار داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﺗﺤﺖ ﻧﻔﻮذ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼﻘﺪر ﺑﺮاى اﻣﺮﻳﻜـﺎ و ﺑـﺮاى ﺗـﻚ ﻗﻄﺒـﻰ ﺷـﺪن دﻧﻴـﺎ‬ ‫ﺧﻄﺮﻧﺎك اﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻟﻨﮕﻪى ﻫﻤﺎن ﺷﻮروى ﺳﺎﺑﻖ ﺑﺮاى اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻴﻬﺎ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻟﺬا روﺳﻴﻪ ﻫـﻢ ﻣﻬـﻢ‪‬‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ‪ ،‬اﻣﺮوز ﺑﺎ اﻳﻦﻛﻪ ﺷﻮروى ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﭼﻮن آﺳﻴﺎى ﻣﻴﺎﻧﻪ ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﭼﻮن روﺳﻴﻪ ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﭼـﻮن‬ ‫از اﻳﻦ ﻃﺮف ﻛﺸﻮرﻫﺎﻳﻰ ﻣﺜﻞ ﻋﺮاق و ﺳﻮرﻳﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ روز ﺗﺤﺖ ﻧﻔﻮذ ﺷﻮروى ﺑﻮدﻧﺪ و اﻣﺮوز‬ ‫اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻴﻬﺎ ﻃﻤﻊ دارﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﻨﻬﺎ را ﺗﺼﺮّف ﻛﻨﻨﺪ؛ ﻟﺬا ﺑـﺎز ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖ ﺟﻐﺮاﻓﻴـﺎﻳﻰ و ﺟﻐﺮاﻓﻴـﺎى ﺳﻴﺎﺳـﻰ‬ ‫ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ اﻳﺮان‪ ،‬ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﻰ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ و در اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﻓﺮد اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻴﻬﺎ ﻧﮕﺎه ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻰﺑﻴﻨﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦﺟﺎ ﻫﻴﭻ ﺟﺎى ﭘﺎﻳﻰ ﻧﺪارﻧﺪ؛ ﺣﺘﻰ ﻳـﻚ ﺳـﻔﺎرﺗﺨﺎﻧﻪى ﻧﺎﻗﺎﺑـﻞ؛‬ ‫ﺣﺘّﻰ ﻳﻚ دﻓﺘﺮ ﺣﺎﻓﻆ ﻣﻨﺎﻓﻊ! اﻣﺮوز ﺣﺘّﻰ ﻳﻚ ﻣﺄﻣﻮر اﻣﺮﻳﻜـﺎﻳﻰ در اﻳـﻦ ﻛﺸـﻮر ﺷـﺎﻏﻞ ﻧﻴﺴـﺖ‪ .‬دﻓﺘـﺮ‬ ‫ﺣﺎﻓﻆ ﻣﻨﺎﻓﻌﺸﺎن در اﺧﺘﻴﺎر ﺳﻮﺋﻴﺴﻴﻬﺎﺳﺖ‪ .‬اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻴﻬﺎ اﻳﻦﺟﺎ ﺟﺎﻳﻰ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﺗﻼﺷﻰ ﻫﻢ ﻛﺮدهاﻧﺪ؛ ﻣﺪ‪‬ﺗﻰ‬

‫‪ .5‬ﺗﺸﻜﻞﻫﺎي داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ‬

‫ﻫﻢ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﻓﺸﺎر ﻣﻰآورﻧﺪ؛ اﻣﺎ ﻣﺴﺆوﻻن ﻣﺎ از اﻳﻦ ﻃﺮف ﻣﻘﺎوﻣـﺖ ﻛـﺮدهاﻧـﺪ و اﺟـﺎزه ﻧـﺪادهاﻧـﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان دﻓﺘﺮ ﺣﺎﻓﻆ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺑﻴﺎﻳﻨـﺪ و در ﺗﻬـﺮان ﻣﺴـﺘﻘﺮ ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬـﺎ در واﻗـﻊ‬ ‫ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﺮاى ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺧﻮدﻓﺮوﺧﺘﻪ‪ ،‬ﻳﻚ ﺳـﺎﻳﺖ اﻃّﻼﻋـﺎﺗﻰ ‪ -‬ﺳﻴﺎﺳـﻰ در وﺳـﻂ ﺗﻬـﺮان‬ ‫درﺳﺖ ﻛﻨﻨﺪ؛ اﻳﻦ ﻣﻘﺼﻮد آﻧﻬﺎﺳﺖ! اﻣﺮوز ﻳﻜﻰ از ﻋﻠﻞ ﻋﺼﺒﺎﻧﻴﺘﺸـﺎن‪ ،‬آن وﺿـﻌﻰ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻗﺒـﻞ از‬ ‫اﻧﻘﻼب در اﻳﻦﺟﺎ داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬در آن ﭼﻨﺎن ﺷﺮاﻳﻄﻰ‪ ،‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن از آﻣﺪن ﻣﻌﺎون رﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬـﻮر وﻗـﺖ‬ ‫اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻪ اﻳﺮان ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﺷﺪﻧﺪ و ﺧﺸﻤﮕﻴﻨﻰ ﺧﻮدﺷﺎن را آنﮔﻮﻧﻪ ﻧﺸﺎن دادﻧـﺪ ﻛـﻪ روز ﺷـﺎﻧﺰده آذر‬ ‫ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬اﻻن ﻫﻢ از آن واﻗﻌﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﭼﻬﻞ ﺳﺎل ﻣﻰﮔﺬرد‪ ،‬اﻣﺎ ﻫﻨﻮز ﺷﺎﻧﺰده آذر ﻫﺴﺖ‪.‬‬ ‫اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻰ آﻣﺪ و ﻫﻨﺪﺳﻪى ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎى ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻛﺸﻮر را ﺑﻪﻛﻠّﻰ ﻋﻮض ﻛﺮد‪ .‬ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ ﮔﺬﺷـﺘﻪ‪،‬‬ ‫ﺟﻬﺖ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺑﻪﻛﻠّﻰ ﻓﺮق ﻛﺮده و ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﺘﻔﺎوت ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ ﻧﻈﺎم ﻣﺴﺘﻘﻞ‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﻈﺎم دﻳﻨـﻰ و‬ ‫اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﻈﺎم ﺻﺪدرﺻﺪ ﻣﺮدﻣﻰ ﺑﻪوﺟﻮد آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﺮان‪ ،‬ﭘﺎﻳﮕﺎﻫﻰ ﺑﺮاى ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ ﻫﻤﻪى ﻛﺴـﺎﻧﻰ‬ ‫ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻘﺪهى ﻓﺮوﺧﻮردهاى از ﺳﻠﻄﻪى اﻣﺮﻳﻜﺎ دارﻧـﺪ‪ .‬ﻣﻠﺘﻬـﺎى ﻓﺮاواﻧـﻰ ﻫﺴـﺘﻨﺪ ‪ -‬ﻛـﻢ ﻫـﻢ‬ ‫ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ‪ -‬ﻛﻪ اﻣﺮوز از ﺷﻌﺎرﻫﺎى ﺿﺪ‪‬اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰ اﻳـﺮان ﺧﻮﺷـﺤﺎل ﻣـﻰﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣـﻦ اﮔـﺮ ﻣـﻰﺗﻮاﻧﺴـﺘﻢ‪،‬‬ ‫اﺳﻤﻬﺎﻳﻰ ﻣﻰآوردم ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺗﻌﺠ‪‬ﺐ ﻣﻰﻛﺮدﻳﺪ‪ .‬ﻛﺸﻮرﻫﺎى ﻣﻌﺮوف‪ ‬ﺑﺰرﮔﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ از اﻳﻦﻛـﻪ ﻣﻠﺘـﻰ‬ ‫اﻳﻦﺟﺎ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﺑﺎ ﻫﻤﻪى ﻗﺪرت در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻓﺰونﻃﻠﺒﻰ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻴﻬﺎ ﺑﻪ ﺻﺮاﺣﺖ ﺣـﺮف ﻣـﻰزﻧـﺪ‪،‬‬ ‫اﺣﺴﺎس ﻫﻴﺠﺎن ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ و ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻨﺪ! در ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮاﻳﻄﻰ‪ ،‬ﺣﺎﻻ ﻳﻚ ﻋﺪ‪‬ه ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ ﺑـﻪﻋﻨـﻮان داﻧﺸـﺠﻮ‪،‬‬ ‫ﻧﻘﻄﻪى ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺣﺮﻛﺖ ﺷﺎﻧﺰده آذر را ﻋ‪‬ﻠَﻢ ﻛﻨﻨﺪ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﮔﺮاﻳﺶ ﺑﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﺎوﻳﻦ ﺑﺴـﻴﺎر ﭘـﻮچ و‬ ‫ﺳﺴﺖ و ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻰ و ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﺪل‪ .‬اﻳﻦ ﭘﺸﺖ ﻛﺮدن ﺑﻪ ﺟﻨﺒﺶ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ اﺳـﺖ؛ اﻳـﻦ اﺻـﻼً ﺟﻨـﺒﺶ‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ﻧﻴﺴﺖ؛ اﻳﻦ ﺑﻪﻛﻠّﻰ ﻳﻚ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮ اﺳﺖ؛ ﻋﻜﺲ آن اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺴﺄﻟﻪى ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑـﺎ اﻣﺮﻳﻜـﺎ را‬ ‫در ﻗﺎﻟﺒﻬﺎى ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻮﭼﻚ و ﺳﺴﺖ و ﺑﻰﺑﻨﻴﺎد‪ ‬ﺟﻨﺎحﮔﺮاﻳﻰ و اﻣﺜﺎل آن ﻗﺮار دﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاى اﻳﻦﻛـﻪ اﺻـﻞ‬ ‫ﻗﻀﻴﻪ را از ﺑﻴﻦ ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻤﻰﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ از آﻓﺎت ﺟﻨـﺒﺶ داﻧﺸـﺠﻮﻳﻰ اﺳـﺖ‪ .‬ﭘـﺲ‪ ،‬ﻳﻜـﻰ از آﻓـﺎت‬ ‫ﺟﻨﺒﺶ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ آرﻣﺎﻧﻬﺎ و آرﻣﺎﻧﮕﺮاﻳﻰ ﭘﺸﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻳـﺎ ﻣـﺜﻼً وﻗﺘـﻰ ﻛـﻪ ﻣﺴـﺄﻟﻪى‬ ‫ﻋﺪاﻟﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ در ﻛﺸﻮر ﻣﻄﺮح ﻣـﻰﺷـﻮد‪ ،‬داﻧﺸـﺠﻮ ﺑﺎﻳـﺪ از اﻳـﻦ ﻣﺴـﺄﻟﻪ ﺣﻤﺎﻳـﺖ ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﻋـﺪاﻟﺖ‬ ‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ‪ ،‬آن ﭼﻴﺰى اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﺘﻰ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ اﺻﺮار داﺷﺘﻨﺪ ﺷـﻌﺎر ﻋـﺪاﻟﺖ اﺟﺘﻤـﺎﻋﻰ را ﺑـﻪ دﻻﻳـﻞ‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﻰ و ﺑﺎ اﻧﮕﻴﺰهﻫﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻛﻤﺮﻧﮓ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻻﺧﺮه ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ؛ ﻣﺠﺒﻮر ﺷﺪﻧﺪ ﻋﺪاﻟﺖ اﺟﺘﻤـﺎﻋﻰ را‬ ‫ﻣﻄﺮح ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﻏﻴﺮ از ﻣﺴﺘﻜﺒﺮان و زورﮔﻮﻳﺎن و ﭼﭙﺎوﻟﮕﺮان ﻋﺎﻟﻢ‪ ،‬ﻫﻴﭻ اﻧﺴـﺎﻧﻰ ﻧﻴﺴـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬

‫‪657‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫ﻋﺪاﻟﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ و ﺷﻌﺎر آن ﭘﺸﺖ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﻌﺎر در ﻛﺸﻮر ﻣﻄﺮح ﻣﻰﺷﻮد؛ ﭼﻪ ﻛﺴـﻰ ﺑﺎﻳـﺪ از اﻳـﻦ‬ ‫ﺷﻌﺎر ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻛﻨﺪ؟ ﭼﻪ ﻛﺴﻰ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻫﻤﻪ درﺑﺎرهى آن ﺑﻴﻨﺪﻳﺸﺪ؟ ﭼﻪ ﻛﺴﻰ ﺑﺎﻳﺪ ﺑـﺮاى آن ﻛـﺎر‬ ‫ﻛﻨﺪ و درﺑﺎرهى راﻫﻬﺎى ﺗﺄﻣﻴﻦ آن‪ ،‬ﺗﺤﻘﻴﻖ و ﺑﺤﺚ ﻛﻨﺪ و ﻣﻴﺰﮔﺮد ﺑﮕﺬارد‪ ،‬ﻏﻴﺮداﻧﺸﺠﻮﻳﺎن؟ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ‬ ‫داﺷﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺣﺮﻛﺖ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ و ﺑﻴﺪارى داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ‪ ،‬ﻣﻄﻠﻘﺎً ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻋﻜﺲ ﺟﻬﺘﻬـﺎ ﻧـﺮود‪ .‬ﭘـﺲ‪،‬‬ ‫ﻳﻜﻰ از آﻓﺎت اﻳﻦ ﺟﻨﺒﺶ‪ ،‬ﭘﺸﺖ ﻛﺮدن ﺑﻪ آرﻣﺎﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﺮدن آرﻣﺎﻧﻬﺎ و از ﻳﺎد ﺑﺮدن آرﻣﺎﻧﻬﺎﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻳﻜﻰ دﻳﮕﺮ از آﻓﺎت ﻣﻬﻢ‪ ‬ﺟﻨﺒﺶ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ‪ ،‬ﺳﻄﺤﻰ ﺷﺪن اﺳـﺖ‪ .‬ﻋﺰﻳـﺰان ﻣـﻦ! از ﺳـﻄﺤﻰاﻧﺪﻳﺸـﻰ‬ ‫ﺑﻪﺷﺪ‪‬ت ﭘﺮﻫﻴﺰ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺧﺼﻮﺻﻴﺖ داﻧﺸﺠﻮ‪ ،‬ﺗﻌﻤ‪‬ﻖ و ﺗﺪﻗﻴﻖ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﺣﺮﻓﻰ را ﻛﻪ ﻣﻰﺷﻨﻮﻳﺪ‪ ،‬روﻳـﺶ‬ ‫ﻓﻜﺮ و دﻗّﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﭼﺮا در اﺳﻼم ﻫﺴﺖ ﻛﻪ‪» :‬ﺗﻔﻜﺮ ﺳﺎﻋﺔ ﺧﻴﺮ ﻣﻦ ﻋﺒﺎدة ﺳـﺒﻌﻴﻦ ﺳـﻨﻪ«‪ ،‬ﻳـﻚ ﺳـﺎﻋﺖ‬ ‫ﻓﻜﺮ ﻛﺮدن‪ ،‬ارزﺷﺶ از ﻋﺒﺎدت ﺳﺎﻟﻬﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ؛ ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ اﻳﻦﻛﻪ اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﻓﻜﺮ ﻛﺮدﻳﺪ‪ ،‬ﻋﺒﺎدﺗﺘـﺎن ﻫـﻢ‬ ‫ﻣﻌﻨﺎ ﭘﻴﺪا ﻣﻰﻛﻨﺪ؛ ﺗﻼش ﺳﺎزﻧﺪﮔﻴﺘﺎن ﻫﻢ ﻣﻌﻨﺎ ﭘﻴﺪا ﻣﻰﻛﻨﺪ؛ ﻣﺒﺎرزهﺗﺎن ﻫﻢ ﻣﻌﻨﺎ ﭘﻴﺪا ﻣﻰﻛﻨﺪ؛ دوﺳﺘﺘﺎن را‬ ‫ﻣﻰﺷﻨﺎﺳﻴﺪ‪ ،‬دﺷﻤﻨﺘﺎن را ﻫﻢ ﻣﻰﺷﻨﺎﺳﻴﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ در ﻳﻚ ﺟﺒﻬﻪى ﺟﻨﮕﻰ آدﻣﻬﺎﻳﻰ ﭘﻴﺪا ﺷـﻮﻧﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﺟﺒﻬﻪى ﺧـﻮدى را از ﺟﺒﻬـﻪى دﺷـﻤﻦ ﺗﺸـﺨﻴﺺ ﻧﺪﻫﻨـﺪ ‪ -‬ﺣﻴـﺮان و ﺳـﺮﮔﺮدان دور ﺧﻮدﺷـﺎن‬ ‫ﺑﭽﺮﺧﻨﺪ ‪ -‬ﮔﺎﻫﻰ اﻳﻦﺟﺎ ﺗﻴﺮ ﺑﺰﻧﻨﺪ‪ ،‬ﮔﺎﻫﻰ آنﺟﺎ ﺗﻴﺮ ﺑﺰﻧﻨﺪ؛ ﮔﺎﻫﻰ ﺑﺎﻻ ﺗﻴﺮ ﺑﺰﻧﻨﺪ‪ ،‬ﮔﺎﻫﻰ ﺑﻪ ﺧﻮدﺷﺎن ﺗﻴﺮ‬ ‫ﺑﺰﻧﻨﺪ! ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﻓﻜﺮ ﻛﻪ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬آدم اﻳﻦﻃﻮرى ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﻋﺪ‪‬هاى ﻣـﻰﺧﻮاﻫﻨـﺪ در ﻫـﺎىوﻫـﻮى ﻓﺮﻳﺎدﻫـﺎ و‬ ‫‪658‬‬

‫ﺷﻌﺎرﻫﺎ و رﻧﮓ و روﻏﻨﻬﺎ و رﻧﮓ و ﻟﻌﺎﺑﻬـﺎى دروﻏـﻴﻦ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪى داﻧﺸـﺠﻮﻳﻰ را ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﺳـﻤﺖ‬ ‫ﺑﻜﺸﺎﻧﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺮاى ﺟﻨﺒﺶ و ﺣﺮﻛﺖ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ﺧﻄﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﻓﻜﺮ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺎ ﻓﻜﺮ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎبِ‬ ‫درﺳﺘﻰ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﮔﺮ در اﻧﺘﺨﺎب اﺷﺘﺒﺎه ﻫﻢ ﺑﻜﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ اﻧﺴﺎنِ اﻫﻞ ﻓﻜﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑـﺎ او راﺣـﺖﺗـﺮ‬ ‫ﻣﻰﺷﻮد ﺣﺮف زد‪ .‬آن آدﻣﻰ ﻛﻪ اﻫﻞ ﻓﻜﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ اﻧﺘﺨﺎﺑﻰ ﺑﻜﻨـﺪ‪ ،‬اﮔـﺮ اﻧـﺪك ﺧﻄـﺎﻳﻰ در آن‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻰﺷﻮد ﺑﺎ او ﺣﺮف زد و ﻣﻨﻄﻘـﻰ ﺻـﺤﺒﺖ ﻛـﺮد؛ ﺗﺴـﻠﻴﻢ ﺗﻌﺼ‪‬ـﺒﻬﺎ و ﻧﺪاﻧﺴـﺘﻨﻬﺎ و ﺟﻬﺎﻟﺘﻬـﺎى‬ ‫ﺧﻮدش اﺳﺖ؛ اﻣﺎ وﻗﺘﻰ اﻫﻞ ﻓﻜﺮ و دﻗّﺖ ﺑﻮد‪ ،‬اﮔﺮ ﺧﻄـﺎﻳﻰ ﻫـﻢ اﺗّﻔـﺎق اﻓﺘـﺎده ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﻳـﻚ ﻧﻔـﺮ آدم‬ ‫ﺧﻴﺮﺧﻮاه ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ او ﺣﺮف ﺑﺰﻧﺪ و ﺑﮕﻮﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﺎر ﺧﻄﺎﺳﺖ‪ .‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺳﻄﺤﻰ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻫﺮ‬ ‫ﺷﻌﺎرى‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺮف ﮔﺮﻣﻰ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﺮ دﻫﺎن ﮔﺮﻣﻰ و ﺑﻪ ﻫﺮ ﻧﻘﻠﻰ‪ ،‬ﻧﻤﻰﺷﻮد اﻋﺘﻤﺎد ﻛﺮد؛ ﺑﺎﻳﺪ ﻓﻜﺮ ﻛـﺮد‪.‬‬ ‫اﺳﺎس ﻗﻀﺎﻳﺎ ﻓﻜﺮ اﺳﺖ‪ .‬آن ﭼﻴﺰى ﻛﻪ اﻧﺘﻈﺎر ﻋﻤﺪه از اﻧﺴﺎﻧﻬﺎى ﻓﺮزاﻧﻪ و ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻳﻜﻰ دﻳﮕﺮ از آﻓﺎت‪ ،‬ﺑﻪ دام اﺣﺰاب و ﮔﺮوﻫﻬﺎ اﻓﺘﺎدن اﺳﺖ؛ ﻛﻪ اﻳﻦ را ﻗﺒﻼً ﻫﻢ ﮔﻔﺘﻢ‪ .‬ﻣﻮاﻇﺐ ﺑﺎﺷـﻴﺪ‪،‬‬ ‫اﺧﺘﺎﭘﻮس ﺧﻄﺮﻧﺎك اﺣﺰاب و ﮔﺮوﻫﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻪ ﺳﺮاﻏﺘﺎن ﻧﻴﺎﻳـﺪ و ﺷـﻤﺎ را ﺑـﻪ دام ﻧﻴﻨـﺪازد‪ .‬از آن‬

‫‪ .5‬ﺗﺸﻜﻞﻫﺎي داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ‬

‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى آزاداﻧﺪﻳﺶ‪ ،‬اﻏﻠﺐِ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﻣﺜﺒﺖ را ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮔﺮﻓﺖ؛ ﻛﻪ اﮔﺮ اﻳﻦ ﺷﺪ‪ ،‬آن وﻗﺖ اﻧﺴﺎن‬ ‫در ﺧﺪﻣﺖ دﺷﻤﻨﺎن اﻧﻘﻼب ﻗﺮار ﻣﻰﮔﻴﺮد و ﭼﻴﺰ ﺧﻄﺮﻧﺎﻛﻰ ﻣﻰﺷﻮد و زﻧـﺪﮔﻰ و ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ و آﻳﻨـﺪهى‬ ‫اﻧﺴﺎن ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً ﺑﻪ ﺑﺎد ﻣﻰرود و اﻧﺴﺎن دﭼﺎر ﺣﺴﺮت ﻣﻰﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺻﻔﺎ و ﺻﺪاﻗﺖ در ﺟﻨﺒﺶ داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ‬

‫ﻣﻦ ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺑﻪ ﺧﻴﻠﻰ از ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎى داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ﻛﻪ ﭘﻴﺸﻢ ﻣﻰآﻳﻨﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻪام ﻛﻪ ﻋﺸﻖ و ﻋﻼﻗـﻪى ﻣـﻦ ﺑـﻪ‬ ‫داﻧﺸﺠﻮ‪ ،‬ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪهاش ﻧﺎﺷﻰ از ﺻﻔﺎ و ﺻﺪاﻗﺖ داﻧﺸﺠﻮﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ﺻـﺪاﻗﺖ و ﺻـﻔﺎ ﺑﺎﻳﺴـﺘﻰ در‬ ‫ﻳﻜﺎﻳﻚ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺣﻔﻆ ﺷﻮد؛ اﻣﺎ اﮔﺮ ﻓﺮض ﻛﻨﻴﻢ اﻳﻦ ﻫﻢ ﻋﻤﻠﻰ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ در ﻳﻜﺎﻳـﻚ داﻧﺸـﺠﻮﻳﺎن‬ ‫اﻳﻦ ﺻﻔﺎ و ﺻﺪاﻗﺖ و ﺻﻤﻴﻤﻴﺖ و ﺣﺎﻟﺖ ﺧﻠﻮص و ﭘﺎﻛﻰ روﺣﻰ و ﻗﻠﺒﻰ ﻣﺤﻔـﻮظ ﺑﻤﺎﻧـﺪ‪ ،‬ﻻاﻗـﻞ در‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ﺟﻨﺒﺶ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ اﻳﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺤﻔﻮظ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* ﺑﻌﻀﻲ از اﻧﺠﻤﻦﻫﺎي اﺳﻼﻣﻲ ﻓﺎﺳﺪﻧﺪ‬

‫ﺟﺮﻳﺎﻧﻲ در ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎه درﺻﺪد اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺆﻣﻦ و اﻧﻘﻼﺑﻲ داﻧﺸﮕﺎه را در اﻧﺰوا و ﻓﺸﺎر‬ ‫ﻗﺮار ﺑﺪﻫﺪ؛ ﺷﻤﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﮕﺬارﻳﺪ‪ .‬اﺳﻢ آن ﺟﺮﻳﺎن ﻓﺸﺎر دﻫﻨﺪه‪ ،‬ﻫﺮﭼﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ ﺑﺎﺷﺪ؛ وﻟﻮ اﺳﻢ اﻧﺠﻤﻦ‬ ‫اﺳﻼﻣﻲ! ﺑﻌﻀﻲ از اﻳﻦ اﻧﺠﻤﻦﻫﺎي اﺳﻼﻣﻲ‪ ،‬ﻧﻪ اﻳﻦ ﻛﻪ اﺳﻼﻣﻲ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﺻﻼً ﻓﺎﺳﺪﻧﺪ! ﺑﻌﻀـﻲ از آﻧﻬـﺎ‬ ‫ﺿﺪاﺳﻼﻣﻨﺪ! ﺷﻤﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ از اﻳﻦ ﻧﻮع اﻧﺠﻤﻦ اﺳﻼﻣﻲ دﻓﺎع و ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺑﻜﻨﻴﺪ؛ اﺻـﻼً ﭼﻨـﻴﻦ ﭼﻴـﺰي‬ ‫اﻣﻜﺎن ﻧﺪارد‪ -‬ﻧﻪ از ﺑﻮدﺟﻪي دوﻟﺖ‪ ،‬ﻧﻪ از اﻣﻜﺎﻧﺎت دوﻟﺖ‪ ،‬ﻧﻪ از وزارﺗﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﻲ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ‬ ‫ﻳﺪده اﺳﺖ‪ -‬ﺷﻤﺎ ﺑﺎﻳﺪ از اﺳﻼم‪ ،‬از اﻧﻘﻼب و از ﺧﻂ اﻣﺎم دﻓﺎع ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬از اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ دﻓﺎع ﺑﺸﻮد‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫* ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت و رﺳﺎﻟﺘﻬﺎي ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎي اﺳﻼﻣﻲ داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ‬

‫ﺟﻮان ﺑﻮدن‪ ،‬داﻧﺸﺠﻮ ﺑﻮدن و از ﭘﻴﻜﺮهى ﻳﻚ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ﻓﻌ‪‬ﺎل اﺳﻼﻣﻰ ﺑﻮدن‪ ،‬ﻫـﺮ ﻳـﻚ ﺑـﻪ ﺗﻨﻬـﺎﻳﻰ‪،‬‬ ‫ﻓﺮﺻﺘﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻐﺘﻨﻢ ﺷﻤﺮده ﺷﻮد و ارزﺷﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﺮاﻣﻰ داﺷﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺠﺎﻣﻊ اﺳـﻼﻣﻰ‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ داراى اﻳﻦ ﻫﺮ ﺳﻪ ﺧﺼﻮﺻﻴﺖ ﻣﻤﺘﺎز اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -1‬ﺑﻴﺎﻧﺎت در داﻧﺸﮕﺎه ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺷﺮﻳﻒ‪78/9/1 -‬‬ ‫‪ -2‬ﻫﻤﺎن‬ ‫‪ -3‬دﻳﺪار رﺋﻴﺲ و اﻋﻀﺎي ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪78/9/23 -‬‬

‫‪659‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫اﮔﺮ ﺻﻔﺎ و ﻧﺸﺎط و آرﻣﺎنﺧﻮاﻫﻰ و ﺗﻼش اﻣﻴﺪواراﻧﻪ ﻛﻪ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﺟﻮاﻧﻰ اﺳـﺖ‪ ،‬ﺑـﺎ ﻓﺮزاﻧﮕـﻰ و‬ ‫اﻧﺪﻳﺸﻪورزى و ﻧﮕﺎه ﻋﺎﻟﻤﺎﻧﻪ ﻛﻪ وﻳﮋﮔﻴﻬﺎى داﻧﺶﭘﮋوﻫﻰ اﺳﺖ و ﺑﺎ ﭘﺮﻫﻴﺰﮔـﺎرى و ﭘﺎﻛـﺪاﻣﻨﻰ و ﺗﻌﺒ‪‬ـﺪ‬ ‫دﻳﻨﻰ ﻛﻪ ﻻزﻣﻪى اﺳﻼﻣﻰ ﺑﻮدن اﺳﺖ در ﺗﺸـﻜﻠﻬﺎى داﻧﺸـﺠﻮﻳﻰ ﻓـﺮاﻫﻢ آﻳﻨـﺪ‪ ،‬اﻳـﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪﻫـﺎ از‬ ‫ﺟﻤﻠﻪى ﻣﺒﺎركﺗﺮﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎى اﻧﺴﺎﻧﻰ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﺮ ﻳﻚ از ﺳﻪ ﺧﺼﻮﺻﻴﺖ ﻳﺎد ﺷﺪه را آﻓﺎﺗﻰ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻣﻰﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪ از آن ﺑﺮﺣﺬر ﺑﻮد‪.‬‬ ‫اﻧﺠﻤﻨﻬﺎى اﺳﻼﻣﻰ داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ در ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺳﺎﻟﻬﺎى ﭘﺲ از ﭘﻴﺮوزى اﻧﻘﻼب از ﺟﻤﻠﻪى ﻣﻮﻓـﻖﺗـﺮﻳﻦ و‬ ‫ﻧﻮﻳﺪﺑﺨﺶﺗﺮﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪهﻫﺎى ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﻰ ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﻛﺎرﻫﺎى ﺑﺰرﮔﻰ ﻫـﻢ اﻧﺠـﺎم دادﻧـﺪ‪ .‬اﻣـﺮوز ﻧﻴـﺰ اﻳـﻦ‬ ‫اﻧﺠﻤﻦﻫﺎ و دﻳﮕﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎى داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ و ﺗﻌﺎﻟﻰ ﻛﺸـﻮر ﻧﻘـﺶ اﻳﻔـﺎ ﻛﻨﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﺣﺘﻰ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ ﭘﻴﺸﺘﺎز ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻰ از ﺳﺮ ﺑﺪﺧﻮاﻫﻰ ﺳﻌﻰ دارﻧﺪ اﻧﺠﻤﻦﻫﺎى اﺳﻼﻣﻰ داﻧﺸـﺠﻮﻳﻰ را‬ ‫دﭼﺎر ﻧﮕﺎه ﺑﺪﺑﻴﻨﺎﻧﻪ و ﻣﺄﻳﻮﺳﺎﻧﻪ ﻳﺎ روﻳﮕﺮداﻧﻰ از آرﻣﺎنﻫﺎى واﻻى اﺳـﻼﻣﻰ ﻳـﺎ ﮔﺮﻓﺘـﺎر وﺳﻮﺳـﻪﻫـﺎى‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﻰ و اﺧﻼﻗﻰ و دﻧﺒﺎﻟﻪرو ﺟﺮﻳﺎنﻫﺎى واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ و ﻏﺮب ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣـﻞ ﻋﻜـﺲ‬ ‫آن ﭼﻴﺰى اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﻠﺴﻔﻪ و ﻗﺎﻋﺪهى ﻣﻨﻄﻘﻰ اﻧﺠﻤﻦﻫﺎى اﺳﻼﻣﻰ را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻰداده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در اﻳﻦ اﻧﺠﻤﻦﻫﺎ اﻣﺮوز ﻧﻴﺰ اﻳﻤﺎن و اﻧﮕﻴﺰهى ﭘﺎك‪ ،‬ﻧﻘﺶآﻓﺮﻳﻦ اﺳﺖ و ﺑﺎﻳﺪ ﻫﺮ ﭼﻪ ﻧﻘـﺶآﻓـﺮﻳﻦﺗـﺮ و‬ ‫اﺛﺮﮔﺬارﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﺪف ﺳـﻠﻄﻪﮔـﺮان ﺟﻬـﺎﻧﻰ آن اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻫـﺮ ﮔﻮﻧـﻪ ﻣﻘﺎوﻣـﺖ را در ﺑﺮاﺑـﺮ اﻣـﻮاج‬ ‫‪660‬‬

‫اﻓﺰونﻃﻠﺒﻰﻫﺎى ﺧﻮد‪ ،‬از ﻣﻴﺎن ﺑﺮدارﻧﺪ‪ .‬اﻳﺮان اﺳﻼﻣﻰ ﺑﺎ ﺗﻜﻴﻪ ﺑﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎى ﻋﻈﻴﻢ ﻓﻜﺮى و روﺣﻰ و‬ ‫ﻋﻤﻠﻰ ﻛﻪ اﺳﻼم در اﺧﺘﻴﺎر ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﻰ ﻣﻰﮔﺬارد ﻫﺮﮔﺰ در ﺑﺮاﺑﺮ اﻳﻦ اﻣﻮاج ﺳـﺮﻛﺶ‪ ،‬ﺗﺴـﻠﻴﻢ ﻧﺸـﺪه‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺟﻮاﻧﺎن ﻋﺰﻳﺰ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤ‪‬ﺖ ﻛﻨﻴﺪ ﺗﺎ اﻳﻦ ﻣﻘﺎوﻣﺖ روزﺑﻪروز ﻣﺎﻧﺪﮔﺎرﺗﺮ و ﻣﺴـﺘﺤﻜﻢﺗـﺮ ﺷـﻮد‪،‬‬ ‫ﻳﻌﻨﻰ درﺳﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ دﺷﻤﻦ ﻛﻪ ﻫﺪف ﺧﻮد را ﻧﺎﺑﻮد ﻛﺮدن اﻣﻴﺪ و اﻳﻤﺎن و ﻋﺰم ﻛـﻪ ﺳﺮﭼﺸـﻤﻪﻫـﺎى‬ ‫اﻳﻦ ﻣﻘﺎوﻣﺖاﻧﺪ‪ ،‬ﻗﺮار داده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻰﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﺗﻼش ﺳﻴﺎﺳﻰ و ﻓﻜﺮى ﻣﺆﻣﻨﺎﻧﻪ و ﭘﺮﻫﻴﺰﮔﺎراﻧـﻪى ﺧـﻮد را ﺣﻔـﻆ ﻛﻨﻴـﺪ‪ ،‬ﺑـﺎ دﻳﮕـﺮ‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى اﺳﻼﻣﻰ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻣﻘﺎوﻣـﺖﺷـﻜﻨﻰ را ﺗـﺮوﻳﺞ‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﺳﻮءﻇﻦ ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ و ﻫﻤﻮاره ﺧﺪا را در ﻳﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ و از او ﻛﻤﻚ ﺑﺨﻮاﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ -1‬ﭘﻴﺎم ﺑﻪ اردوي دﻓﺘﺮ ﺗﺤﻜﻴﻢ وﺣﺪت – ‪80/6/3‬‬

‫‪1‬‬

‫‪ .5‬ﺗﺸﻜﻞﻫﺎي داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ‬

‫* در ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺴﺎﺋﻞ وﺣﺪت ﻧﻈﺮ دارﻳﺪ‬

‫ﺟﻤﻊ ﻋﺰﻳﺰى ﻫﺴﺘﻴﺪ؛ ﻏﺎﻟﺒﺎً داﻧﺸﺠﻮ ﻳﺎ داﻧﺶ آﻣـﻮز؛ اﻫـﻞ ﻋﻠـﻢ و ﺳﺮﺷـﺎر از ﺻـﻔﺎ‪ .‬ﻛـﺎر ﺧـﻮﺑﻰ ﻛـﻪ‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن اﺻﻔﻬﺎن در اﻳﻦ ﺟﻠﺴﻪ ﻛﺮدﻧﺪ ‪ -‬ﻛﻪ ﻣﻦ ﻗﻠﺒﺎً از آﻧﻬﺎ ﻣﺘﺸﻜﺮ ﺷﺪم ‪ -‬اﻳﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﭘﻮﺳـﺘﺮ‬ ‫ﻣﺸﺘﺮﻛﻰ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﻢ ﺑﺴﻴﺞ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ‪ ،‬ﻫﻢ اﻧﺠﻤﻦ اﺳﻼﻣﻰ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‪ ،‬ﻫﻢ ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳـﻼﻣﻰ‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و ﻫﻢ اﻧﺠﻤﻦ اﺳﻼﻣﻰ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ‪ ،‬ﻋﻨﺎوﻳﻨﺸﺎن در ﻛﻨﺎر ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻠﻪ‪ ،‬اﻳﻦ‬ ‫درﺳﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ده ﻣﺴﺄﻟﻪ اﺧﺘﻼف ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻴﺪ‪ ،‬اﻣـﺎ در ﻣﺴـﺎﺋﻞ ﺑﺴـﻴﺎرى ﻫـﻢ و‬ ‫ﺣﺪت ﻧﻈﺮ دارﻳﺪ‪ .‬آنﺟﺎﻳﻰ ﻛﻪ وﺣﺪت ﻧﻈﺮ دارﻳﺪ‪ ،‬اﻳﻦ اﺗّﺤﺎد را ﻧﻤﺎﻳﺎن ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬راﻫﺶ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﻴﻦ اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﻟﺰوﻣﻰ ﻧﺪارد ﻛﻪ اﮔﺮ دو ﻧﻔﺮ در ﭼﻨﺪ ﻣﺴﺄﻟﻪ از ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﻰﺷﻤﺎرِ ﻓﻜﺮى و ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺑﺎ ﻫﻢ اﺧـﺘﻼف ﻧﻈـﺮ‬ ‫دارﻧﺪ‪ ،‬آن را ﺣﺘّﻰ در ﻣﺴﺎﺋﻠﻰ ﻛﻪ ﻣﻮرد اﺗّﻔﺎق ﻧﻈﺮ آﻧﻬﺎﺳﺖ‪ ،‬دﺧﺎﻟـﺖ دﻫﻨـﺪ؛ ﻣـﺜﻼً اﮔـﺮ ﻣـﻰﺧﻮاﻫﻨـﺪ‬ ‫ﻣﺠﻠﺲ ﺟﺸﻦ ﻳﺎ روﺿﻪ ﺧﻮاﻧﻰ ﻳﺎ ﺳﺨﻨﺮاﻧﻰ و از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﺗﺸﻜﻴﻞ دﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎً دو ﺟﺮﻳـﺎن در ﻣﻘﺎﺑـﻞ‬ ‫ﻫﻢ ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﻛﺎرى ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻛﺮدﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮب ﺑﻮد و ﻣﻦ ﺻﻤﻴﻤﺎﻧﻪ از ﺷﻤﺎ ﻓﺮزﻧﺪان ﻋﺰﻳﺰم ﺗﺸﻜﺮ‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﻢ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* اﺗﺤﺎد ﺗﺸﻜﻞﻫﺎي داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ‬

‫‪661‬‬

‫ﺑﻨﺪه اﻋﺘﻘﺎدم اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﺗّﺤﺎد ﺗﺸﻜﻠﻬﺎى داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ‪ -‬ﻛﻪ اﺷﺎره ﺷﺪ ‪ -‬ﭼﻴﺰ ﺧﻮﺑﻰ اﺳﺖ؛ ﻣﻨﺘﻬـﺎ ﻧـﻪ‬ ‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻛﻪ ﻫﻤﻪى ﺗﺸﻜﻠﻬﺎ از ﺑﻴﻦ ﺑﺮوﻧﺪ و ﻳﻚ ﺗﺸﻜﻞ ﺑﻪوﺟﻮد آﻳﺪ؛ اﻳﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪى درﺳﺘﻰ ﻧﻴﺴـﺖ‪.‬‬ ‫ﭼﻴﺰى ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﮔﺬاﺷﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﺎن ﺗﺸﻜﻞ ﻫﻢ دﭼﺎر ﻣﺸﻜﻼت ﻓﺮاوانِ ﺧﻴﻠﻰ از ﺗﺸـﻜﻠﻬﺎ ﺧﻮاﻫـﺪ ﺷـﺪ‪.‬‬ ‫راه درﺳﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺗﺸﻜﻠﻬﺎى داﻧﺸﺠﻮﻳﻰِ ﻣﻮﺟـﻮد‪ ،‬ﺑـﺎ ﺗﻔـﺎﻫﻢ‪ ،‬ﺣـﻖﺑﻴﻨـﻰ و آن ﭼﻴـﺰى ﻛـﻪ‬ ‫ﺧﺎﺻﻴﺖ داﻧﺸﺠﻮﺳﺖ‪ ،‬ﺧﻮدﺷﺎن را ﺑـﻪ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ ﻧﺰدﻳﻜﺘـﺮ ﻛﻨﻨـﺪ؛ ﺣـﺮف ﺣـﻖ را وﺳـﻂ ﺑﮕﺬارﻧـﺪ و‬ ‫ﺟﺎﻧﺒﺪارﻳﻬﺎ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺘﻬﺎ از اﺳﺘﺪﻻل و ﻣﻨﻄﻖ ﻧﺎﺷﻰ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* ﺳﻔﺎرش ﺑﻪ ﺗﺸﻜﻞﻫﺎي داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ‬

‫ﺑﻪ ﺗﺸﻜﻠﻬﺎى داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ﻫﻢ ﺳﻔﺎرش ﻣﻰﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﻋﺰﻳﺰان ﻣﻦ! اﺳﻤﺘﺎن ﻫﺮﭼﻪ ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺑـﺮاى ﻣـﻦ‬ ‫اﺳﻤﻬﺎ اﻫﻤﻴﺘﻰ ﻧﺪارد‪ .‬ﺟﻨﺎح و ﮔﺮاﻳﺶ ﺳﻴﺎﺳﻰﺗﺎن ﻫﺮﭼﻪ ﻫﺴـﺖ‪ ،‬ﺑﺎﺷـﺪ؛ ﺑـﺮاى ﻣـﻦ ﭼـﭗ و راﺳـﺖ‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺟﻮاﻧﺎن اﺳﺘﺎن اﺻﻔﻬﺎن‪80/8/12 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻧﻤﻮﻧﻪ و ﻣﻤﺘﺎز داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪81/9/7 -‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫اﻫﻤﻴﺘﻰ ﻧﺪارد‪ .‬آﻧﭽﻪ ﺑﺮاى ﻣﻦ اﻫﻤﻴﺖ دارد‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﻮان و ﻋﻨﺼﺮ ﻓﻌ‪‬ﺎل ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻣﺎ ﺗﻮﺟ‪‬ـﻪ ﻛﻨـﺪ‬ ‫ﻛﻪ اﻣﺮوز ﻛﺸﻮر و ﻣﻠﺘﺶ ﻛﺠﺎ اﻳﺴﺘﺎده اﺳﺖ و ﺑﺎﻳﺪ ﭼﻪﻛـﺎر ﻛﻨـﺪ و ﺑـﻪ ﭼـﻪ ﭼﻴـﺰى ﻫﻤـﺖ ﺑﮕﻤـﺎرد؛‬ ‫ﻧﻴﺮوﻳﺶ را ﺻﺮف آن ﻛﻨﺪ و ﺑﻪ دﻫﺎن دﺷﻤﻦ ‪ -‬ﻛﻪ ﺑﺮاى ﻣﺎ ﺧﻮاب و ﺧﻴﺎﻟﻬـﺎى زﻳـﺎدى دﻳـﺪه ‪ -‬ﻧﮕـﺎه‬ ‫ﻧﻜﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻜﻰ از ﻛﺎرﻫﺎى دﺷﻤﻦ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ آﻧﭽﻪ را دارﻳﻢ‪ ،‬ﺗﺤﻘﻴﺮ ﻛﻨﺪ؛ درﺳﺖ ﻣﺜﻞ ﺑﻌﻀـﻰ از ﺷـﺮﺧﺮﻫﺎ و‬ ‫ﻛﻬﻨﻪدﻟّﺎﻟﻬﺎ ﻛﻪ اﮔﺮ ﺟﻨﺴﻰ را ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻮى ﺳﺮِ ﺟﻨﺲ ﻣﻰزﻧﻨﺪ و آن را ﺑﻰاﻫﻤﻴﺖ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ دارﻧﺪهى‬ ‫آن ﺟﻨﺲ راﺣﺖ آن را از دﺳﺖ ﺑﺪﻫﺪ! ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﻰ ﺷـﻤﺎ ﺑﺴـﻴﺎر ﻣﻬـﻢ‪ ،‬ارزﺷـﻤﻨﺪ و ﺑـﺰرگ اﺳـﺖ؛‬ ‫اﺳﺘﻌﺪاد ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﻫﻢ ﺑﺴﻴﺎر درﺧﺸﺎن اﺳﺖ؛ اﻣﺎ دﺷﻤﻦ داﺋﻢ ﺗﻮى ﺳﺮِ ﺟﻨﺲ ارزﺷﻤﻨﺪ ﻣﺎ ﻣﻰزﻧﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻃﺮﻓﺪار ﺣﺮﻛﺘﻬﺎي ﻣﺆﻣﻨﺎﻧﻪ ﻫﺴﺘﻢ‬

‫ﻣﻦ ﻃﺮﻓﺪار ﺣﺮﻛﺘﻬﺎى ﻣﺆﻣﻨﺎﻧﻪ و ﻣﺘﺪﻳﻨﺎﻧﻪ و ﻃﺮﻓﺪار ﺟﻮاﻧﻰ ﻫﺴﺘﻢ ﻛـﻪ ﺑـﺎ اﻧﮕﻴـﺰهى دﻳﻨـﻰ در ﻣﻴـﺪان‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﺖ‪ ،‬ﻋﻠﻢ و اﻗﺘﺼﺎد وارد ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﺟﻮاﻧﻰ ﻛﻪ ﺷﻌﺎرش ارزﺷﻬﺎى دﻳﻨﻰ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮاى ﻣﻦ ﻣﺜـﻞ ﻳـﻚ‬ ‫ﻣﻮﺟﻮد ﻣﻘﺪ‪‬س و ﻣﺤﺒﻮب اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻦ ﻫﻤﻪى ﺟﻮاﻧﺎن را دوﺳﺖ دارم؛ اﻣﺎ ﺟﻮاﻧﺎﻧﻰ ﻛـﻪ ارزﺷـﻬﺎى‬ ‫دﻳﻨﻰ ﺑﺮاى آﻧﻬﺎ ﻣﻬﻢ‪ ‬اﺳﺖ‪ ،‬در ﭼﺸﻢ ﻣﻦ ﺧﻴﻠﻰ ﻋﺰﻳﺰﻧـﺪ‪ .‬ﻋـﺪ‪‬هاى ﺑـﺎ ﺗﻈـﺎﻫﺮ ﻛـﺮدن ﺑـﻪ ﭘﺎﻳﺒﻨـﺪى ﺑـﻪ‬ ‫‪662‬‬

‫ارزﺷﻬﺎى دﻳﻨﻰ‪ ،‬ﺑﻰﻧﻈﻤﻰ اﻳﺠﺎد ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﺎر ﻣﻮاﻓﻖ ﻧﻴﺴﺘﻢ‪ .‬ﻳﻜﻰ از ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻣـﻦ از‬ ‫داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎى زﻧﺠﺎن ﺧﻮﺷﻢ آﻣـﺪ‪ ،‬اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﮔﻔﺘﻨـﺪ در اﻳـﻦ داﻧﺸـﮕﺎﻫﻬﺎ ﺗﺸـﻜﻠﻬﺎى ﮔﻮﻧـﺎﮔﻮن‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺑﺎ ﺑﻰادﺑﻰ و ﻫﺘّﺎﻛﻰ و ﺑﺪﮔﻮﻳﻰ و دﺳﺖ ﺑﻪ ﻳﻘﻪ ﺷﺪن رﻓﺘﺎر ﻧﻤـﻰﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ روﻳـﻪى‬ ‫ﺧﻴﻠﻰ ﺧﻮﺑﻰ اﺳﺖ و ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻰﻛﻨﻢ ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﻛﺪام از ﺗﺸﻜﻠﻬﺎ ﻛﺎر ﺧﻮد را اﻧﺠـﺎم دﻫﻨـﺪ؛‬ ‫اﻣﺎ ﺑﺎ ﻫﻢ دوﺳﺖ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺑﻪ ﻫﻢ اﻫﺎﻧﺖ ﻧﻜﻨﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﻋﻠﻤﻰ و ﻓﻜﺮى ﺑﺮاى ﭘﻴﺶ رﻓـﺘﻦ و رﺷـﺪ‬ ‫ﭘﻴﺪا ﻛﺮدن‪ ،‬ﺧﻮب اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاى ﻛﻪ داراى ﻓﻜﺮ ﺳﻴﺎﺳﻰ و اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ اﺳﺖ‪ ،‬اﻓﺮاد آن در ﮔﻮﺷﻪاى ﺟﻤﻊ ﺷﻮﻧﺪ و ﺑﻨﺎ ﻛﻨﻨﺪ ﺑـﻪ‬ ‫اﺳﺘﺪﻻل ﻛﺮدن و ﺣﺮف زدن‪ .‬وﻗﺘﻰ ﻛﺎرﺷﺎن ﺗﻤﺎم ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى دﻳﮕﺮى ﻛـﻪ ﺣـﺮف اﻳﻨﻬـﺎ را ﻗﺒـﻮل‬ ‫ﻧﺪارد‪ ،‬در ﮔﻮﺷﻪى دﻳﮕﺮى ﺟﻤﻊ ﺷﻮد و اﻓﺮادش ﺑﻨﺎ ﻛﻨﻨﺪ ﺑﻪ اﺳﺘﺪﻻل ﻛﺮدن و ﺣﺮف زدن‪:‬‬ ‫دﻻﻳﻞ ﻗﻮى ﺑﺎﻳﺪ و ﻣﻌﻨﻮى‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار اﺳﺎﺗﻴﺪ و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎي اﺳﺘﺎن زﻧﺠﺎن‪82/7/22 -‬‬

‫ﻧﻪ رﮔﻬﺎى ﮔﺮدن ﺑﻪ ﺣﺠ‪‬ﺖ ﻗﻮى‬

‫‪ .5‬ﺗﺸﻜﻞﻫﺎي داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ‬

‫اﮔﺮ اﻳﻦﻃﻮر ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻰ ﺧﻮب اﺳﺖ و ﻣﻦ اﻳﻦ را دوﺳﺖ دارم؛ اﻣـﺎ دﺳـﺖ زدن ﺑـﻪ ﺑـﻰﻧﻈﻤـﻰ در‬ ‫ﻣﻘﺎﺑﻞ دﺷﻤﻦ ‪ -‬ﻛﻤﺎاﻳﻦﻛﻪ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﭼﻨﺪ ﻣﺎه ﻗﺒـﻞ در ﺗﻬـﺮان و اﻟﺒﺘـﻪ ﺧﻮﺷـﺒﺨﺘﺎﻧﻪ در اﺑﻌـﺎد ﻛـﻮﭼﻜﻰ‬ ‫ﺷﺎﻫﺪ آن ﺑﻮدﻳﻢ ‪ -‬ﻣﻀﺮّ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎي داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ ﻛﻨﺎر ﻫﻢ ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‬

‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎى داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ﻛﻨﺎر ﻫﻢ ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺪﻳﻬﻰ اﺳﺖ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎى داﻧﺸﺠﻮﻳﻰﻳـﻰ ﻣـﻮرد‬ ‫ﻧﻈﺮﻧﺪ ﻛﻪ در ﭼﺎرﭼﻮب ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻛﺸﻮر و اﺻﻮل ﺑﻨﻴﺎدﻳﻦ ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ ﻣﺸـﻐﻮل ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﻫﺮ ﻛﺲ ﭘﺎﻳﺒﻨﺪﺗﺮ ﺑﻪ ﻣﺒﺎﻧﻰ‪ ،‬ﭘﺎﻳﺒﻨﺪﺗﺮ ﺑﻪ ﺗﻘﻮا و ﭘﺎﻳﺒﻨﺪﺗﺮ ﺑﻪ ﻓﻜﺮ درﺳﺖ و اﻳﻤـﺎن ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﺑـﺮاى ﻣـﺎ‬ ‫ﻋﺰﻳﺰﺗﺮ اﺳﺖ ‪ -‬در اﻳﻦ ﺗﺮدﻳﺪى ﻧﻴﺴﺖ ‪ -‬اﻣﺎ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ﺗﺸﻜﻠﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺷـﺎﺧﺺ ﻣﺒـﺎﻧﻰ ﻓﻜـﺮى و‬ ‫ﻋﻤﻠﻰ اﺳﻼم و ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاى ﻣﺎ ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل و ﻣﻄﻠﻮب ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* اﻧﺠﻤﻦﻫﺎي اﺳﻼﻣﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺸﻜﻠﺸﺎن را ﻣﺴﺘﺤﻜﻢ ﻛﻨﻨﺪ‬

‫اﻧﺠﻤﻦﻫﺎى اﺳﻼﻣﻰ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺸﻜﻠﺸﺎن را ﻣﺴﺘﺤﻜﻢ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻗﻠﺒﻰ و اﻳﻤﺎﻧﻰِ دﻟﻬﺎ ﺑـﻪ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ ﻛـﻪ‬ ‫در اﻧﺠﻤﻦﻫﺎى اﺳﻼﻣﻰ ﺗﺒﻠﻮر ﭘﻴﺪا ﻛﺮده‪ ،‬ﺧﻴﻠﻰ ﻣﻐﺘﻨﻢ اﺳﺖ؛ اﻳﻦ را ﺣﻔﻆ و ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻣﺤـﺎﻓﻠﻰ را‬ ‫ﻛﻪ اﻧﺠﻤﻦ از ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى داﻧﺶآﻣﻮزان و ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﻪوﺟـﻮد ﻣـﻰآورد‪ ،‬از ﻣﻌـﺎرف اﺧﻼﻗـﻰ و دﻳﻨـﻰ و‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺑﺮﺧﻮردار و ﻏﻨﻰ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬از ﻟﺤـﺎظ درس ﺧﻮاﻧـﺪن‪ ،‬اﻟﮕـﻮى ﺟﻮاﻧﻬـﺎى دﻳﮕـﺮ ﻗـﺮار ﺑﮕﻴﺮﻳـﺪ و‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ از ﻟﺤﺎظ ﺣﻀﻮر در ﻣﻴﺪانﻫﺎى ﮔﻮﻧـﺎﮔﻮن اﺟﺘﻤـﺎﻋﻰ و ﺳﻴﺎﺳـﻰ ﺷـﺎﺧﺺ ﺑﺎﺷـﻴﺪ؛ اﻧﮕﺸـﺖ‬ ‫اﺷﺎرهﻳﻰ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﺑﺮاى ﺟﻮاﻧﻬﺎ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻨﺪ و از ﺷﻤﺎ درس و اﻟﻬﺎم ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﺑﺎ ادﻋـﺎ و‬ ‫ﺑﺎ ﺗﺤﻤﻴﻞ اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮد را آنﭼﻨﺎن ﺑﺴﺎزﻳﺪ ﺗﺎ دﻳﮕﺮان ﺑﻪﻃﻮر ﻃﺒﻴﻌﻰ ﺑﻪ ﻧﮕﺎه ﺷـﻤﺎ‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫اﺷﺎرهى ﺷﻤﺎ و ﺑﻪ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺷﻤﺎ اﺣﺘﺮام ﺑﮕﺬارﻧﺪ و آن را ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺑﺪاﻧﻨﺪ و ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻧﺸـﺎﻧﻪﻳـﻰ از آن‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻛﺎر و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪى اﻧﺠﻤﻦﻫﺎى اﺳﻼﻣﻰ ﺑﺎﻳﺪ اﻳـﻦ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬داﻳـﺮهى ﺗﺄﺛﻴﺮﮔـﺬارى ﺧﻮدﺗـﺎن را‬ ‫ﺗﻮﺳﻌﻪ دﻫﻴﺪ‪ .‬اﻣﺮوز ﻧﺴﻞ ﺟﻮان داﻧﺶآﻣﻮزى ﻣﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﺧـﻮب اﺳـﺖ‪ .‬ﺷـﻤﺎ ﺑﺎﻳـﺪ ﺧـﻮد را در دوران‬ ‫داﻧﺶآﻣﻮزى و دﺑﻴﺮﺳﺘﺎن آنﭼﻨﺎن ﺑﺴﺎزﻳﺪ ﻛﻪ انﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ ﻓﺮدا اﮔﺮ ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎه ﻳﺎ ﺣﻮزهى ﻋﻠﻤﻴﻪ رﻓﺘﻴـﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﺘﻮاﻧﻴﺪ در آن ﻣﺤﻴﻂ ﻫﻢ اﺛﺮﮔﺬار ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺧﻮد را‪ ،‬ﻫﻢ از ﻟﺤﺎظ ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﻫﻢ از ﻟﺤﺎظ اﺧﻼﻗﻰ‪،‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار اﺳﺎﺗﻴﺪ و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎي اﺳﺘﺎن زﻧﺠﺎن‪82/7/22 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن در ﻣﺎه ﻣﺒﺎرك رﻣﻀﺎن‪83/8/10 -‬‬

‫‪663‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫ﻫﻢ از ﻟﺤﺎظ ﺗﻼش و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ و ﭘ‪‬ﺮﻛﺎرى و ﻧﺸﺎط ﻛﺎر در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ و ﺳﻴﺎﺳﻰ‪ ،‬آنﮔﻮﻧﻪ آﻣﺎده‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ در ﻫﺮ ﺟﺎ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﭼﺮاﻏﻰ ﻣﺤﻴﻂ را روﺷﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎي داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ را ﺗﻀﻌﻴﻒ ﻧﻜﻨﻨﺪ‬

‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎى داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ‪ -‬ﻛﻪ ﭘﺎﻳﻪى اﺳﻼﻣﻰ و ﭘﺎﻳﻪى ﻣﻌﺮﻓﺘﻰ دارﻧـﺪ ‪ -‬در داﺧـﻞ داﻧﺸـﮕﺎه‪ ،‬ﻛـﺎرى‬ ‫ﻧﻜﻨﻨﺪ ﻛﻪ رﻗﺎﺑﺘﻬﺎى آﻧﻬﺎ ﻳﺎ ﻣﻌﺎرﺿﻪﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧـﺎم رﻗﺎﺑـﺖ اﻧﺠـﺎم ﻣﻴﮕﻴـﺮد‪ ،‬ﺑـﻪ ﺗﻀـﻌﻴﻒ ﻗـﻮاى اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎى ﻣﺆﻣﻦ ﺑﻴﻨﺠﺎﻣﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎ ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ را ﺣﻔﻆ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﻧﻤﻴﮕﻮﻳﻢ ﻫﻤﻪ ﻳﻚﺟﻮر ﻓﻜﺮ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﻳﻚﺟﻮر ﺳﻠﻴﻘﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ ﻧـﻪ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ‪ ،‬ﻧـﻪ ﻻزم؛ ﻟـﻴﻜﻦ از ﻣﻌﺎرﺿـﻪ و ﺗﻀـﻌﻴﻒ‬ ‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺟﺪاً ﺧﻮددارى ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻣﺮوز اﻳﻦ ﺑﺮاى ﺷﻤﺎﻫﺎ روﺷﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ده‪ ،‬ﭘﺎﻧﺰده ﺳﺎل ﻗﺒـﻞ‬ ‫از اﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺮاى ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰِ آن روز روﺷﻦ ﻧﺒﻮد و ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻜﺮر ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻴﺸﺪ و ﻣﻴﮕﻔﺘـﻴﻢ؛ اﻣـﺎ اﻣـﺮوز‬ ‫ﺷﻤﺎ اﻳﻦ را ﻣﻴﺪاﻧﻴﺪ‪ .‬دﺷﻤﻦ ﺑﻪ ﻃﻮر وﻳﮋه‪ ،‬ﺑﺮ روى ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎى داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬارى ﻣﻴﻜﻨـﺪ؛ ﺗـﺎ‬ ‫ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ در ﻣﺤﻴﻄﻬﺎى داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ﻧﻔﻮذ و رﺧﻨﻪ ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺮاى ﺧﻮدﺷـﺎن ﺳـﺮﺑﺎزاﻧﻰ را در آﻧﺠـﺎ ﺗـﺪارك‬ ‫ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺎ ﻧﺎﻣﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ دارد اﻧﺠﺎم ﻣﻴﮕﻴﺮد‪.‬‬ ‫اﻣﺮوز ﺳﺮوﻳﺴﻬﺎى ﺟﺎﺳﻮﺳﻰ اﻣﺮﻳﻜﺎ و اﺳﺮاﺋﻴﻞ ﺣﺘّﻰ ﺣﺮﻓﻰ ﻧﺪارﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﺸﻜﻠﻬﺎﻳﻰ در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎى‬ ‫‪664‬‬

‫اﻳﺮان ﻛﻤﻚ ﻣﺎﻟﻰ ﺑﻜﻨﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺗﺸﻜﻞ ﺑﻪ ﺣﺴﺐ ﻇﺎﻫﺮ‪ ،‬واﺑﺴـﺘﻪى ﺑـﻪ ﺗـﻮدهاﻳﻬـﺎى ﺳـﺎﺑﻘﻨﺪ‪ .‬اﻳـﻦ در‬ ‫داﻧﺸــﮕﺎﻫﻬﺎى ﺷــﻤﺎ وﺟــﻮد دارد‪ .‬ﻣﺠﻤﻮﻋــﻪﻫــﺎ و ﮔﺮوﻫﻬــﺎى داﻧﺸــﺠﻮﻳﻰ ﻛ ـﻪ ﺗﺸ ـﻜﻴﻞدﻫﻨــﺪﮔﺎن و‬ ‫ﺗﻐﺬﻳﻪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن اﻳﻨﻬﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﻮدهاﻳﻬﺎى ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از اﻳﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪ -‬ﻛﻪ ﻳﻚ ﻣﺪﺗﻰ ﻫﻢ ﺑـﻪ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳـﻮن‬ ‫آﻣﺪﻧﺪ و ﺗﻮﺑﻪ و اﻧﺎﺑﻪ و ﮔﺮﻳﻪ ﻛﺮدﻧﺪ و از ﺑﺰرﮔﺎن ﻧﻈﺎم ﻃﻠﺐ ﺑﺨﺸـﺶ ﻛﺮدﻧـﺪ ‪ -‬اﻣـﺮوز ﺑﻌـﺪ از آﻧﻜـﻪ‬ ‫اردوﮔﺎه ﻣﺎرﻛﺴﻴﺰم ﺑﻪﻛﻠﻰ ﻣﺘﻼﺷﻰ ﺷﺪه و ﻏﻠﻂ ﺑﻮدنِ آن ﺣﺮﻓﻬﺎ‪ ،‬اﻳﺪهﻫﺎ و ﻓﻜﺮﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺎ آن ﻓﻠﺴـﻔﻪﻧﻤﺎﻫـﺎ‪،‬‬ ‫ﺑﺮ ﻫﻤﻪ ﻇﺎﻫﺮ و ﻣﺒﺮﻫﻦ ﺷﺪه و دﻳﮕﺮ وﺟﻮد اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن ﭼﭗ‪ ،‬ﻣﻌﻨﺎﻳﻰ ﻧﺪارد؛ اﻣﺎ در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﻢ‬ ‫ﻛﻪ اﻳﻨﻬﺎ را ﻧﮕﻪ ﻣﻴﺪارﻧﺪ و ﺣﻔﻆ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ؛ ﭼـﻮن اﺣﺘﻴـﺎج دارﻧـﺪ؛ ﻳﻌﻨـﻰ ﺑـﺮاى ﻣﻌﺎرﺿـﻪى ﺑـﺎ ﺟﺮﻳـﺎن‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ اﺻﻴﻞ و ﺳﺎﻟﻢ ‪ -‬ﻛﻪ ﻫﻤﺎن ﺟﺮﻳﺎن اﺳﻼﻣﻰ و ﭘﺎﻳﺒﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ و ﻣﻔﺘﺨﺮ ﺑـﻪ اﻳﺮاﻧـﻰ ﺑـﻮدن‬ ‫ﺧﻮد اﺳﺖ ‪ -‬ﺣﺎﺿﺮﻧﺪ زﻳﺮ ﻫﺮ ﻧﺎﻣﻰ‪ ،‬داﻧﺸﺠﻮ را ﻓﻌﺎل ﻛﻨﻨﺪ؛ زﻳﺮ ﻧﺎم ﺗﻮدهاى‪ ،‬ﺳﻠﻄﻨﺖﻃﻠﺐ و ﻧﺎﻣﻬـﺎى‬ ‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‪ .‬ﺷﻤﺎﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺷﻤﺎ ﺳﻨﮕﻴﻦ اﺳﺖ؛ ﻫـﻢ ﺑﺎﻳـﺪ درس را ﺑﺨﻮاﻧﻴـﺪ‪ ،‬ﻫـﻢ‬ ‫ﻣﺤﻴﻂ ﺳﻴﺎﺳﻰﺗﺎن را ﺑﺸﻨﺎﺳﻴﺪ‪ ،‬ﻫﻢ روى ﻣﺤﻴﻂ ﺳﻴﺎﺳﻰ اﺛﺮ ﺑﮕﺬارﻳﺪ و ﻫﻢ ﺧﻮدﺗﺎن را از ﻟﺤﺎظ ﻓﻜﺮى‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار اﻋﻀﺎي اﺗﺤﺎدﻳﻪﻫﺎي اﻧﺠﻤﻦ اﺳﻼﻣﻲ داﻧﺶآﻣﻮزان‪83/12/24 -‬‬

‫‪ .5‬ﺗﺸﻜﻞﻫﺎي داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ‬

‫و روﺣﻰ آﻣﺎده ﻛﻨﻴﺪ ﺑﺮاى ﻓﺮداﻳﻰ ﻛـﻪ ﺑﻼﺷـﻚ وزن اﻳـﻦ ﻧﻈـﺎم ﻣﺘﻜـﻰ ﺑـﻪ ﻣﻌﻨﻮﻳـﺖ ‪ -‬ﻳﻌﻨـﻰ ﻧﻈـﺎم‬ ‫ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ ‪ -‬در ﻣﻌﺎدﻻت ﺟﻬﺎﻧﻰ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻰ‪ ،‬ده ﺑﺮاﺑﺮ اﻣﺮوز ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ ﻣـﺎ‬ ‫ﭼﻨﻴﻦ روزى را در ﭘﻴﺶ دارﻳﻢ و ﺷﻤﺎ ﺟﻮاﻧﻬﺎى اﻣﺮوز‪ ،‬آن روز را ﺧﻮاﻫﻴﺪ دﻳﺪ‪ .‬ﻋﻠﻰاﻟﻘﺎﻋـﺪه آن روز‬ ‫ﻣﺎﻫﺎ ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ؛ اﻣﺎ ﺷﻤﺎﻫﺎ ﻫﺴﺘﻴﺪ و ﺧﻮاﻫﻴـﺪ دﻳـﺪ آن روزى را ﻛـﻪ وزن و ﺛﻘـﻞ و اﻫﻤﻴـﺖ ﺟﻤﻬـﻮرى‬ ‫اﺳﻼﻣﻰ در ﻣﻌﺎدﻻت ﺟﻬﺎﻧﻰ ‪ -‬ﭼﻪ از ﻟﺤﺎظ ﺳﻴﺎﺳﻰ‪ ،‬ﭼﻪ از ﻟﺤﺎظ ﻋﻠﻤﻰ و ﭼﻪ از ﻟﺤـﺎظ ﺑﻴـﺎن اﻓﻜـﺎر‬ ‫ﺳﺎزﻧﺪه ‪ -‬ده ﺑﺮاﺑﺮ اﻣﺮوز اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮدﺗﺎن را انﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ ﺑﺮاى آن روز آﻣﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* اﺗﺤﺎدﺗﺎن را ﺣﻔﻆ ﻛﻨﻴﺪ‬

‫اﺗﺤﺎدﺗﺎن را ﺣﻔﻆ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬اﺗﺤﺎد! در ﻣﻘﻴﺎس ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﻫﻢ ﺣﻔﻆ اﺗﺤﺎد ﻳﻚ وﺳﻴﻠﻪى اﺻـﻠﻰ اﺳـﺖ؛ در‬ ‫ﻣﻘﻴﺎس ﻗﺸﺮ داﻧﺸﺠﻮ ﻫﻢ در ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ؛ در ﻣﻘﻴﺎس داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن در ﻳـﻚ ﺷـﻬﺮ ﻳـﺎ در‬ ‫ﻳﻚ اﺳﺘﺎن ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﮕﺬارﻳﺪ اﺧﺘﻼف ﺳﻠﻴﻘﻪﻫﺎ ﺷﻤﺎ را در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻫﻢ ﺳﻴﻨﻪ ﺑﻪ ﺳﻴﻨﻪ ﻗﺮار ﺑﺪﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ وﻗﺘﻰ ﺑﻌﻀﻰﻫﺎ ﻣﻨﺎﻓﻌﺸـﺎن اﻳﺠـﺎب ﻣﻴﻜـﺮد ﻛـﻪ داﻧﺸـﮕﺎهﻫـﺎ را ﻋﺮﺻـﻪى ﺑـﺎزىﻫـﺎى ﺳﻴﺎﺳـﻰ و‬ ‫درﮔﻴﺮىﻫﺎ و دﺳﺖﺑﻪﮔﺮﻳﺒﺎن ﺷﺪﻧﻬﺎى ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻗﺮار ﺑﺪﻫﻨﺪ؛ اﻣﺮوز اﻟﺤﻤﺪﻟﻠَّﻪ اﻳﻦ ﻣﻌـﺎﻧﻰ ﻛﻤﺘـﺮ اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﮕﺬارﻳﺪ ﺗﺸﻜﻠﻬﺎى داﻧﺸﺠﻮﺋﻰ و اﺟﺰاى ﻧﻬﻀﺖ داﻧﺸﺠﻮﺋﻰ ﺑﻪ دﺷﻤﻨﺎن ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬رﻗﻴـﺐ ﺧـﻮب‬ ‫‪665‬‬

‫اﺳﺖ؛ رﻗﻴﺐ‪ ،‬رﻗﺎﺑﺖ ﻣﺜﺒﺖ‪.‬‬ ‫ﻳﻜﻰ از اﻳﻦ ﺑﺮادرﻫﺎ ﮔﻔﺖ ﻣﺎ ﺣﺎﺿﺮﻳﻢ؛ ﭘﮋوﻫﺸﮕﺎه ﺑﻪ ﻣﺎ ﺑﺪﻫﻴﺪ ﻳﺎ اﺟﺎزه ﺑﺪﻫﻨﺪ ﻣﺎ ﭘﮋوﻫﺸﮕﺎه درﺳـﺖ‬ ‫ﻛﻨﻴﻢ ﺗﺎ در ﻓﻼن ﻗﻀﻴﻪ ‪ -‬ﻣﺜﻼً ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ اﻧﺮژى ﺧﻮرﺷﻴﺪى ﻳﺎ ﻫﺮ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮ ‪ -‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺧﻴﻠـﻰ‬ ‫ﺧﻮب‪ ،‬آن ﮔﺮوه دﻳﮕﺮ داﻧﺸﺠﻮﺋﻰ ﻫﻢ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ ﺧﻴﻠﻰ ﺧﻮب‪ ،‬ﻣﺎ ﻫﻢ در ﻓـﻼن ﻣﺴـﺌﻠﻪى دﻳﮕـﺮ رﻗﺎﺑـﺖ‬ ‫ﻣﺜﺒﺖ ﻋﻠﻤﻰ ﻣﻴﻜﻨﻴﻢ ﺑﺎ اﻳﻨﻬﺎ‪ .‬رﻗﺎﺑﺖ ﻣﺜﺒﺖ ﻳﻌﻨﻰ اﻳﻦ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻣﺴﺎﺑﻘﻪى دوﻳﺪن‪» :‬ﺳﺎﺑﻘﻮا اﻟـﻰ ﻣﻐﻔـﺮة ﻣـﻦ‬ ‫رﺑ‪‬ﻜﻢ«‪ .‬ﻣﺴﺎﺑﻘﻪى در ﻛﺎر ﺧﻴﺮ‪ ،‬ﻣﺴﺎﺑﻘﻪى در ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺴﺎﺑﻘﻪى در ﻓﺮاﮔﻴﺮى و ﺗﺤﻘﻖ دادن آن ﻣﻌﻠﻮﻣـﺎت‬ ‫در ﺧﺎرج و ﻛﻤﻚ ﻛﺮدن ﺑﻪ ﻣﺤﻴﻂ زﻧﺪﮔﻰ ﻣﺮدم‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ ﺧﻴﻠﻰ ﺧﻮب اﺳﺖ‪ ،‬رﻗﺎﺑﺖ ﺧﻴﻠﻰ ﺧﻮب‬ ‫اﺳﺖ؛ اﻣﺎ دﺳﺖ ﺑﻪ ﮔﺮﻳﺒﺎن ﺷﺪن‪ ،‬دﻋﻮا ﻛﺮدن‪ ،‬آن ﻫﻢ ﺳـﺮ ﭼﻴﺰﻫـﺎى ﻛﻮﭼـﻚ‪ ،‬ﺳـﺮ ﭼﻴﺰﻫـﺎى ﺑﺴـﻴﺎر‬ ‫ﻛﻮﭼﻚ و ﺣﻘﻴﺮ‪ ،‬ﻧﻪ‪ .‬اﻳﻦ را ﻣﺎ ﻧﻤﻰﭘﺴﻨﺪﻳﻢ؛ ﻫﻢ در ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﻫﻢ در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﻞ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﻫـﻢ در‬ ‫ﻣﺤﻴﻂ روﺣﺎﻧﻴﺖ؛ در ﻫﻤﻪى ﻣﺤﻴﻄﻬﺎ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻧﻤﻮﻧﻪ و ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﺗﺸﻜﻞﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ‪85/7/25 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار اﺳﺎﺗﻴﺪ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎي ﺷﻴﺮاز‪87/2/14 -‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫* ﺑﺼﻴﺮت و ﺻﺒﺮ‪ ،‬ﻧﻴﺎز ﺟﻮان داﻧﺸﻮر اﻣﺮوز‬

‫اﻣﻴﺪوارﻳﻢ اﻳﻦ ﮔﺮدﻫﻤﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ﺑﺼﻴﺮت و ﺻﺒﺮ ﻛﻪ ﻧﻴﺎز ﺟـﻮان داﻧـﺶور اﻣـﺮوز اﺳـﺖ‪ ،‬ﻫﺮﭼـﻪ‬ ‫ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮ ﻛﻨﺪ‪ .‬از اﻳﻦ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ و از ﻓﺮﺻﺖ ﺟﻮاﻧﻲ ﺑـﺮاي اﻋـﺘﻼي ﻣﻌﻨـﻮي و ﻓﻜـﺮي ﺑﻬـﺮه ﺑﮕﻴﺮﻳـﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﺸﻮر ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻧﺴﻞ ﺟﻮان ﻣﻮﻣﻦ و اﻧﺪﻳﺶﻣﻨﺪ و ﭘﺮاﻧﮕﻴﺰه‪ ،‬از ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ و از ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑـﻴﺶﺗـﺮ ﻧﻴﺎزﻣﻨـﺪ‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺻﺒﺮ و ﺑﺼﻴﺮت ﺑﺮاي داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫ﭘﺮﭼﻢ ﻋﺪاﻟﺖﺧﻮاﻫﻲ را ﻫﻤﻮاره ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان اﻟﻬﻲ و ﭘﻴﺮوان راﺳﺘﻴﻦ آﻧﺎن ﺑـﺮ دوش ﻛﺸـﻴﺪهاﻧـﺪ‪ .‬اﻣـﺮوز و‬ ‫ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻣﺠﺎﻫﺪت در زﻳﺮ اﻳﻦ ﭘﺮﭼﻢ‪ ،‬ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪﺗﺮﻳﻦ ﻧﺸﺎﻧﻪي ﭘﻴﺮوي از رﺳﻮﻻن اﻟﻬـﻲ اﺳـﺖ‪ .‬آﻧﭽـﻪ در‬ ‫ﻛﻨﺎر ﻫﻤﻪي اﻟﺰاﻣﺎت اﻳﻦ ﺣﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺿﺮوري و ﺣﻴﺎﺗﻲ اﺳﺖ آن اﺳﺖ ﻛﻪ او‪‬ﻻً ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﺷـﻮد ﻛﺴـﺎﻧﻲ ﺑـﺎ‬ ‫اﻧﮕﻴﺰهﻫﺎي دﻳﮕﺮ‪ ،‬اﻳﻦ ﺷﻌﺎر ﺣﻖ را اﺑﺰار ﻧﻜﻨﻨﺪ؛ و ﺛﺎﻧﻴﺎً ﺑﻪ ﻧﺎم ﻋﺪاﻟﺖﻃﻠﺒﻲ‪ ،‬ﺣﺮﻛﺘـﻲ ﻏﻴـﺮ ﻣﻨﺼـﻔﺎﻧﻪ از‬ ‫ﺳﺮ ﺟﻬﻞ ﻳﺎ ﻏﻔﻠﺖ اﻧﺠﺎم ﻧﮕﻴﺮد‪.‬‬ ‫ﺻﺒﺮ و ﺑﺼﻴﺮت را ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ و دﻳﮕﺮ ﺗﺸﻜﻞﻫﺎي ﻋﺰﻳﺰ داﻧﺸﺠﻮﺋﻲ از ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﺴﺄﻟﺖ ﻣﻲﻛﻨﻢ‪.‬‬ ‫‪666‬‬

‫‪2‬‬

‫* ﻧﻘﺸﻪ راه ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ و ﻋﺪاﻟﺖ‬

‫دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺑﻪ آرزوﻫﺎي ﺑﺰرگ ﻣﻠﻲ‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﻓﻜﺮ روﺷﻦ و ﻋﺰم راﺳﺦ و ﺷﺠﺎﻋﺖ و اﺧﻼص اﺳﺖ‪،‬‬ ‫و ﺟﻮان ﻣﻮﻣﻦ ﻛﻪ ﻣﺒـﺎﻧﻲ ﺟﻤﻬـﻮري اﺳـﻼﻣﻲ و راه اﻣـﺎم ﺑﺰرﮔـﻮار را ﻋﻤﻴﻘـﺎ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ‪ ،‬اﻣﻴـﺪ‬ ‫ﺑﺨﺶﺗﺮﻳﻦ ﻧﻴﺮوﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان را در رﺳﻴﺪن ﺑﻪ آرزوﻫﺎي ﺑﺰرﮔﺶ ﻳﺎري ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻘﺸﻪي راه ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ و ﻋﺪاﻟﺖ در دﻫﻪي ﭼﻬﺎرم را ﻓﻘﻂ ﺑﺎ اذﻋـﺎن ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﺣﻘﻴﻘـﺖ‬ ‫ﻣﻴﺘﻮان ﺗﺮﺳﻴﻢ ﻛﺮد‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫* ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖﻫﺎي ﺟﻨﺒﺶ داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ‬

‫ﻳﻜﻰ از دوﺳﺘﺎن ﻣﻴﮕﻔﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ دﻻﺋﻞ‪ ،‬آﻳﻨﺪهى ﺟﻨﺒﺶ داﻧﺸﺠﻮﺋﻰ دﭼﺎر اﺑﻬﺎم اﺳﺖ! ﻣـﻦ ﻣﻴﮕـﻮﻳﻢ‬ ‫ﻫﻴﭻ دﭼﺎر اﺑﻬﺎم ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﺗﻔﺎﻗﺎً ﻫﻤﺎن ﺑﺮادرى ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ را ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ ،‬وﻇـﺎﺋﻒ ﺟﻨـﺒﺶ داﻧﺸـﺠﻮﺋﻰ و‬ ‫‪ -1‬ﭘﻴﺎم ﺑﻪ ﻛﻨﮕﺮه اﺗﺤﺎدﻳﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﻼﻣﻲ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‪87/5/10 -‬‬ ‫‪ -2‬ﭘﻴﺎم ﺑﻪ ﭘﺎﻧﺰدﻫﻤﻴﻦ ﻧﺸﺴﺖ ﺳﺮاﺳﺮي ﺗﺸﻜﻞﻫﺎي ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺟﻨﺒﺶ ﻋﺪاﻟﺖﺧﻮاه داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ‪87/5/22 -‬‬ ‫‪ -3‬ﭘﻴﺎم ﺑﻪ ﻧﻬﻤﻴﻦ ﻧﺸﺴﺖ ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ اﺗﺤﺎدﻳﻪ اﻧﺠﻤﻦﻫﺎي اﺳﻼﻣﻲ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻣﺴﺘﻘﻞ‪87/6/4 -‬‬

‫‪ .5‬ﺗﺸﻜﻞﻫﺎي داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ‬

‫ﻛﺎرﻫﺎﺋﻰ را ﻫﻢ ﻛﻪ ﺟﻨﺒﺶ داﻧﺸﺠﻮﺋﻰ ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺠﺎم ﺑﺪﻫﺪ‪ ،‬ذﻛﺮ ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ؛ ﺧـﻮب‪ ،‬دﻳﮕـﺮ ﭼـﻪ اﺑﻬـﺎﻣﻰ؟!‬ ‫ﻫﻤﻴﻦ ﻛﺎرﻫﺎ را ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺠﺎم ﺑﺪﻫﻴﺪ؛ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻫﺪف‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﻘﺼﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ ﺳﺆال اﻳﻨﺠﺎ ﻣﻄﺮح ﻣﻴﺸﻮد ﻛﻪ ﺑﺮاى رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اﻳﻦ ﻫﺪف واﻻ و ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ و ﺑـﺰرگ‪ ،‬وﻇﻴﻔـﻪ‬ ‫ﻓﻘﻂ ﻣﺘﻮﺟﻪ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن اﺳﺖ؟ آن ﻫﻢ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺑﺮاى ﺧﻮدﺷﺎن رﺳﺎﻟﺘﻰ ﻗﺎﺋﻠﻨﺪ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ اﺳـﻤﺶ‬ ‫را ﻣﻴﮕﺬارﻳﺪ ﺟﻨﺒﺶ داﻧﺸﺠﻮﺋﻰ؛ ﻳﻌﻨﻰ داﻧﺸﺠﻮى ﻣﺘﺤﺮك‪ ،‬داﻧﺸﺠﻮى ﻓﻌﺎل؛ داﻧﺸﺠﻮﺋﻰ ﻛﻪ از ﻧﻴـﺮوى‬ ‫ﻓﻜﺮ و ﺗﻮان ﺟﺴﻤﻰ و روﺣﻰ ﺧﻮدش ﻣﻴﺨﻮاﻫﺪ ﺑﺮاى ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ؛ آﻳﺎ ﻓﻘﻂ اﻳﻨﻬﺎ ﻣﺨﺎﻃﺒﻨـﺪ؟‬ ‫ﺑﻼﺷﻚ ﻧﻪ‪ .‬ﺳﻨﮕﻴﻦﺗﺮﻳﻦ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺑﺮ ﻋﻬﺪهى ﻣﺴﺌﻮﻻن و اﻧﻮاع ﻧﺨﺒﮕﺎن ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﺖ؛ ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻋﻠﻤـﻰ‬ ‫و ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻓﻜﺮى و ﻧﺨﺒﮕﺎن ﺳﻴﺎﺳﻰ‪ ،‬ﻟﻴﻜﻦ ﺟﺮﻳﺎن داﻧﺸﺠﻮﺋﻰِ ﻓﻌﺎل ﻫﻢ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺳﻨﮕﻴﻨﻰ دارد‪ .‬ﻳﻜﻰ‬ ‫از ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺘﻬﺎى ﺟﺮﻳﺎن داﻧﺸﺠﻮﺋﻰ‪ ،‬ﺗﻼش ﺑﺮاى ﻓﻬﻤﻴﺪن اﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﺗﻔﻜﺮ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﺑﻪ ﻧﻈﺮم ﻣﻴﺮﺳﺪ ﻳﻜﻰ از ﻛﺎرﻫﺎى ﻻزم‪ ،‬ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺟﻠﺴـﺎت ﻓﻜـﺮى وﺳـﻴﻌﻰ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪى‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﺋﻰ‪ ،‬ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ﺣﻮزوى‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى ﺧﻮب‪ ،‬ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ وﺟﻮد ﺑﻴﺎورد ﺗـﺎ ﺑﻨﺸـﻴﻨﻨﺪ‬ ‫درﺑﺎرهى ﻣﺴﺎﺋﻞ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻓﻜﺮ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﮔﺴﺘﺮش ﻓﻜﺮ و ﭘﺮاﻛﻨﺪن ﻓﻜﺮِ درﺳﺖ و ﺻﺤﻴﺢ ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ ﻫﻤﺎن ﺛﻤﺮاﺗﻰ را ﺑﺒﺨﺸﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ در زﻣﻴﻨـﻪﻫـﺎى‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎورى و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻮم از داﻧﺸﺠﻮ ﺗﻮﻗﻊ دارﻳﻢ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﺷﻜﻮﻓﺎﺋﻰ‪ ،‬آوردن ﺣﺮف ﻧﻮ ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﻴﺪان اﻧﺪﻳﺸﻪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻳﻚ ﺣﺮﻛﺖ ﺻﺤﻴﺢ و ﺟﻬﺘﮕﻴﺮى درﺳﺖ‪ .‬ﻳﻜﻰ از ﻛﺎرﻫﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻳﻜﻰ از ﻛﺎرﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺸﺨﺺ ﻛﺮدن اﺻﻮل اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ اﺻﻮﻟﻰ دارﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ از اﻳـﻦ اﺻـﻮل ﺗﺨﻄـﻰ ﻧﺸـﻮد‪.‬‬ ‫ﻳﻌﻨﻰ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻓﻜﺮﭘﺮدازى و اﻧﺪﻳﺸﻪﭘﺮدازى‪ ،‬از اﺻـﻮل اﻧﺤـﺮاف ﭘﻴـﺪا ﻧﺸـﻮد‪ .‬اﺻـﻮل‪ ،‬ﺷﺎﺧﺼـﻬﺎى راه‬ ‫ﺻﺤﻴﺢ و ﺻﺮاط ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻄﺎﺳﺖ اﮔﺮ اﺻﻮل را ﺑﻪ دﻳﻮارهﻫﺎﺋﻰ ﺗﺸﺒﻴﻪ ﺑﻜﻨﻴﻢ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن از وﺳﻂ‬ ‫اﻳﻦ دﻳﻮارهﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﺪ؛ ﻧﻪ‪ ،‬اﺻﻮل ﺷﺎﺧﺼـﻨﺪ‪ .‬ﻳـﻚ راه ﻣﺴـﺘﻘﻴﻤﻰ وﺟـﻮد دارد‪ ،‬ﻳـﻚ ﺻـﺮاط‬ ‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﻰ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ‪ ،‬اﻧﺴﺎن را ﺑﻪ ﻫﺪف ﻣﻴﺮﺳﺎﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺻﺮاط ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ را ﺑﺎﻳﺪ ﺷﻨﺎﺧﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺸﻒ‬ ‫ﻛﺮد‪ .‬ﻫﻴﭻ ﻛﺲ در ﻣﺤﺪودهى ﺻﺮاط ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ زﻧﺪاﻧﻰ ﻧﺸﺪه‪.‬‬ ‫اﺟﺒﺎر ﺑﻪ ﭘﻴﻤﻮدن ﺻﺮاط ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ در ﻫﻴﭻ ﻛﺲ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﺻﻮل ﻛﺴﻰ را اﺟﺒﺎر ﻧﻤﻴﻜﻨﺪ‪ ،‬اﻟﺰام ﻧﻤﻴﻜﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﻣﺤﺪود ﻧﻤﻴﻜﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ اﻳﻦ اﺻﻮل اﻧﺴﺎن را ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻴﻜﻨﺪ و ﺑﻪ او ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﺮ ﻃﺒﻖ اﻳـﻦ‬ ‫اﺻﻮل ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺮدى‪ ،‬ﺑﻪ آن ﻧﺘﻴﺠﻪى ﻣﻄﻠﻮب ﺧﻮاﻫﻰ رﺳﻴﺪ؛ اﮔﺮ از اﻳـﻦ اﺻـﻮل ﺗﺨﻄـﻰ ﻛـﺮدى‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻫﺪف ﻧﺨﻮاﻫﻰ رﺳﻴﺪ‪ .‬آﺧﺮ‪ ،‬اﺷﻜﺎل ﺑﻴﺮاﻫﻪ ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻴﺮاﻫﻪ‪ ،‬دو اﺷﻜﺎل دارد‪ :‬ﻳﻚ اﺷﻜﺎل اﻳﻦ اﺳﺖ‬

‫‪667‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﺳﺮﻣﻨﺰل ﻣﻘﺼﻮد ﻧﻤﻴﺮﺳﺪ؛ اﺷﻜﺎل دﻳﮕﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ وﻗﺖ اﻧﺴﺎن ﺗﻠﻒ ﻣﻴﺸـﻮد؛ ﻓﺮﺻـﺘﻬﺎ‬ ‫از دﺳﺖ ﻣﻴﺮود‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ در ﻃﻮل اﻳﻦ ﺻﺪ ﺳﺎل‪ ،‬ﺻﺪ و ﭘﻨﺠـﺎه ﺳـﺎل اﺧﻴـﺮ در ﻛﺸـﻮر ﻣـﺎ داﻋﻴـﻪى اﺻـﻼح و‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ و ﺗﺮﻗﻰ ﺳﺮ دادﻧﺪ و ﻣﺎ را ﺣﻘﺎً و اﻧﺼﺎﻓﺎً ﺑﻪ ﺑﻴﺮاﻫﻪ ﻛﺸﺎﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﮔﻨﺎه ﺑﺰرگ را اﻧﺠﺎم دادﻧـﺪ؛‬ ‫ﻫﻢ ﻣﺎ در ﻃﻮل اﻳﻦ ﺻﺪ و ﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎل ﺑﻪ ﻣﻘﺼﺪ ﻧﺮﺳﻴﺪﻳﻢ و ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪﻳﻢ‪ ،‬ﻫﻢ وﻗﺘﻤﺎن ﺗﻠﻒ ﺷﺪ‪ .‬ﭼﻨـﺪ‬ ‫ﻧﺴﻞ ﭘﻰدرﭘﻰ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺿﺎﻳﻊ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬در اﻳﻦ ﺗﻴﻪ‪ 1‬ﺳﺮﮔﺮداﻧﻰ ﺑﺮوﻧﺪ و ﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻧﺮﺳﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﻳﻚ وﻗﺖ‬ ‫ﻳﻚ ﻧﺴﻞ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺑﺸﻮد ﻛﻪ اﺷﺘﺒﺎه ﻛﺮدهاﻧﺪ؛ راه را ﺑﺮﮔﺮدد‪ ،‬ﺷﺮوع ﻛﻨﺪ از ﻧـﻮ ﺣﺮﻛـﺖ ﻛـﺮدن‪ .‬ﮔﻨـﺎه آن‬ ‫ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺟﻮاﻣﻊ ﺑﺸﺮى را ﺑﻪ ﺑﻴﺮاﻫﻪ ﻣﻴﻜﺸﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ وﻗﺖ آﻧﻬﺎ و ﻋﻤﺮ آﻧﻬﺎ و ﻓﺮﺻﺘﻬﺎى آﻧﻬﺎ‬ ‫را ﺿﺎﻳﻊ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ روز ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪى ﻣﺎ اﻳﻨﺠﻮر ﺗﻔﻬﻴﻢ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ راه ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ از ﻏﺮﺑﻰﻫﺎ ﺗﻘﻠﻴـﺪ‬ ‫ﻛﻨﻴﻢ؛ آن ﻫﻢ ﻧﻪ ﺗﻘﻠﻴﺪ در داﻧﺶآﻣﻮزى و داﻧﺶاﻧﺪوزى‪ ،‬ﺗﻘﻠﻴﺪ در ﻇﻮاﻫﺮ؛ زﻧﻬﺎﻳﻤﺎن ﺑﻰﺣﺠﺎب ﺑﺸﻮﻧﺪ؛‬ ‫ﻣﺮدﻫﺎﻳﻤﺎن ﻛﻼه ﻓﻼن ﺟﻮر و ﻟﺒﺎس ﻓﻼن ﺟﻮر ﺑﭙﻮﺷﻨﺪ‪ .‬ﻣﻴﺪاﻧﻴﺪ در ﻛﺸـﻮر ﻣـﺎ‪ ،‬دورهاى ﺑـﺮ ﻣـﺮدم ﻣـﺎ‬ ‫ﮔﺬﺷﺖ ﻛﻪ ﮔﺬاﺷﺘﻦِ ﻳﻚ ﻛﻼه ﻣﺨﺼﻮص ﺑﻪ ﻧﺎم ﻛﻼه‪ ‬ﭘﻬﻠﻮى اﺟﺒﺎرى ﺷﺪ و اﮔﺮ ﻛﺴﻰ اﻳﻦ ﻛﻼه را ﺑـﺮ‬ ‫ﺳﺮ ﻧﻤﻴﮕﺬاﺷﺖ‪ ،‬ﻣﺠﺮم ﺷﻤﺮده ﻣﻴﺸﺪ! ﺑﻌﺪ ﻳﻚ ﻗﺪم ﺟﻠﻮﺗﺮ رﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻳﺎ ﻛﻼه ﭘﻬﻠﻮى ﻳﺎ ﺷﺎﭘﻮ؛ ﭼﻮن‬ ‫‪668‬‬

‫ﻏﺮﺑﻰﻫﺎ ‪ -‬اروﭘﺎﺋﻰﻫﺎ ‪ -‬اﻳﻦ ﻟﺒﺎس را ﻣﻴﭙﻮﺷﻨﺪ‪ .‬اﻧﻮاع و اﻗﺴﺎم ﻟﺒﺎﺳﻬﺎﺋﻰ ﻛﻪ در داﺧﻞ ﻛﺸﻮر ‪ -‬ﻟﺒﺎﺳﻬﺎى‬ ‫ﻣﺤﻠﻰ ‪ -‬ﭘﻮﺷﻴﺪه ﻣﻴﺸﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﻣﻨﺴﻮخ و ﻣﻤﻨﻮع ﺷﺪ؛ ﺑﺮاى اﻳﻨﻜﻪ ﻟﺒﺎس ﻣﺘﺤﺪ اﻟﺸـﻜﻞِ از ﻏـﺮب آﻣـﺪه‪،‬‬ ‫ﭘﻮﺷﺎﻧﺪه ﺑﺸﻮد‪ .‬ﺑﺮاى ﭼﻰ؟ ﺑﺮاى ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ! ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﺸﻮر را در اﻳﻦ داﻧﺴـﺘﻨﺪ ﻛـﻪ ﻣـﺮدم ﻣـﺎ ﻛـﺖ و‬ ‫ﺷﻠﻮار ﺑﭙﻮﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻛﺮوات ﺑﺒﻨﺪﻧﺪ‪ ،‬زﻧﻬﺎى ﻣﺎ ﺑﻰﺣﺠﺎب ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻜﻨﻨـﺪ؛ رﺳـﻮم و ﻋـﺎدات ﻏﺮﺑـﻰ را ﻳـﺎد‬ ‫ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﭼﻘﺪر ﺧﺴﺎرﺗﺒﺎر اﺳﺖ ﺑﺮاى ﻳﻚ ﻛﺸﻮر؛ ﭼﻘﺪر ﻣﺎﻳﻪى ﺷـﺮﻣﻨﺪﮔﻰ اﺳـﺖ‪ ،‬وﻗﺘـﻰ اﻧﺴـﺎن ﻓﻜـﺮ‬ ‫ﺑﻜﻨﺪ‪ .‬آن روز ﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﺷﺮﻣﻨﺪه ﻧﻤﻴﺸﺪﻧﺪ‪ ،‬اﻓﺘﺨﺎر ﻫـﻢ ﻣﻴﻜﺮدﻧـﺪ‪ ،‬ﺑـﺎ ﺻـﺪاى ﺑﻠﻨـﺪ ﻫـﻢ اﻳـﻦ را ﻓﺮﻳـﺎد‬ ‫ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻴﺮاﻫﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺴﺨﻪى ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‪ ،‬ﻧﺴﺨﻪى ﻏﻠﻂ؛ ﺑﻴﺮاﻫﻪ‪ .‬اﺻﻮل ﺑﺮاى اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳـﻦ‬ ‫اﺷﺘﺒﺎﻫﺎت ﭘﻴﺶ ﻧﻴﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫‪ -1‬ﺑﻴﺎﺑﺎن‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر‪87/7/7 -‬‬

‫‪ .5‬ﺗﺸﻜﻞﻫﺎي داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ‬

‫* ﺗﺸﻜﻞﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﻲ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫‪ ...‬ﻳﻚ ﺟﻤﻠﻪ ﻫﻢ در ﺑﺎب ﺗﺸﻜﻞﻫﺎى داﻧﺸﺠﻮﺋﻰ ﻋـﺮض ﻛـﻨﻢ‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ ﻣﻨﻈـﻮر ﺗﺸـﻜﻞﻫـﺎى ﺳﻴﺎﺳـﻰ‪،‬‬ ‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ داﻧﺸـﺠﻮﻳﺎن اﺳـﺖ؛ ﺗﺸـﻜﻞﻫـﺎى ﻋﻠﻤـﻰ‪ ،‬ﺑﺤـﺚ دﻳﮕـﺮى دارد‪ .‬ﺗﺸـﻜﻞﻫـﺎى داﻧﺸـﺠﻮﺋﻰ‬ ‫ﻧﻘﺶآﻓﺮﻳﻨﻨﺪ؛ ﺑﺪون ﺗﺮدﻳﺪ‪ .‬ﻣﻨﺘﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ ﻛﻪ ﺗﺸﻜﻞ داﻧﺸﺠﻮﺋﻰ‪ ،‬ﺣﺰب ﺑﻪ اﻳﻦ اﺻﻄﻼﺣﻰ ﻛﻪ‬ ‫اﻣﺮوز در دﻧﻴﺎ ﻫﺴﺖ و اﺣﺰاب ﺑﺎ آن اﺻﻄﻼح ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻴﺸـﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺴـﺖ و ﺑـﺎ آن ﻓـﺮق دارد؛ ﺗﺸـﻜﻞ‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﺋﻰ ﺑﺎ ﺣﺰب ﻓﺮق دارد‪.‬‬ ‫اﺣﺰاب و ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎى ﺳﻴﺎﺳﻰ در وﺿﻊ راﺋﺞ و ﻣﺘﻌﺎرف ﻋﺎﻟﻢ‪ ،‬ﺗﺸﻜﻴﻼﺗﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاى رﺳـﻴﺪن ﺑـﻪ‬ ‫ﻗﺪرت ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪهاﻧﺪ‪ .‬اﺣﺰاب در دﻧﻴﺎ اﻳﻨﺠﻮرﻧﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎﺋﻰ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ ﺑـﺮاى اﻳﻨﻜـﻪ‬ ‫ﻗﺪرت ﺳﻴﺎﺳﻰ را در ﺟﺎﻣﻌﻪ در دﺳﺖ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺧﺎﺻﻴﺖ ﺣﺰب اﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺸﻜﻞﻫﺎى داﻧﺸـﺠﻮﺋﻰ‬ ‫ﻣﻄﻠﻘﺎً ﺑﺮاى اﻳﻦ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻧﻤﻰآﻳﻨﺪ و ﻧﻤﻴﺨﻮاﻫﻨﺪ ﻗﺪرت را در دﺳﺖ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺸﻜﻞﻫﺎى داﻧﺸﺠﻮﺋﻰ ﺑﺮاى رﺳﻴﺪن آرﻣﺎﻧﻬﺎ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻰآﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﻓﺮاﺗﺮ از ﻣﺴﺌﻠﻪى ﺑﻪ ﻗﺪرت ﺳﻴﺎﺳـﻰ‬ ‫رﺳﻴﺪن و ﺣﻜﻮﻣﺖ را ﺑﻪ دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘﻦ‪ ،‬اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ‪ -‬ﻗﺪرت ﺳﻴﺎﺳﻰ ‪ -‬ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﻣﻄـﺮح ﻧﻴﺴـﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ‬ ‫اﺣﺰاب ﺑﺪﺷﺎن ﻧﻤﻰآﻳﺪ ﻛﻪ از اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎى داﻧﺸﺠﻮﺋﻰ ﺑﺮاى رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻗﺪرت اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻧﻈﺮ ﻣﺎ اﻳﻦ‪ ،‬روا ﻧﻴﺴﺖ و ﺧﻮد‪ ‬داﻧﺸﺠﻮﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﺣﺰاب ﻣﻴﺨﻮاﻫﻨﺪ ﭼﻴﺰى ﺑﻪ‬ ‫دﺳﺖ ﺑﻴﺎورﻧﺪ‪ ،‬ﻗﺪرت را ﻛﺴﺐ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬داﻧﺸﺠﻮﻫﺎ ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺑﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎى داﻧﺸﺠﻮﺋﻰ‪ ،‬ﺟﺎن ﺧﻮدﺷـﺎن‪ ،‬ﺗـﻮان‬ ‫ﺧﻮدﺷﺎن‪ ،‬ﻧﺸﺎط ﺧﻮدﺷﺎن را ﻣﺎﻳﻪ ﻣﻴﮕﺬارﻧﺪ و ﭼﻴﺰى ﺗﻘﺪﻳﻢ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ؛ آن ﺟﺎﺋﻰ ﻛﻪ ﻻزم ﺑﺸﻮد‪ ،‬ﺟـﺎن را‬ ‫ﺗﻘﺪﻳﻢ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ؛ ﻛﻤﺎ اﻳﻨﻜﻪ دﻳﺪﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﺿﻤﻨﺎً ﺗﺸﻜﻞﻫﺎى داﻧﺸﺠﻮﺋﻰ ﻓﺮﺻﺘﻰ ﻫﻢ ﺑﺮاى داﻧﺸﺠﻮ اﻳﺠﺎد ﻣﻴﻜﻨﺪ ﺑﺮاى ﻛﺎر دﺳﺘﻪﺟﻤﻌﻰ‪ .‬و ﻣﻦ ﺑـﻪ‬ ‫ﻛﺎر دﺳﺘﻪﺟﻤﻌﻰ اﻋﺘﻘﺎد دارم و اﻳﻦ را ﻳﻚ ﻧﻴﺎز داﻧﺸﺠﻮ ﻣﻴﺪاﻧﻢ؛ ﻛﺴﺐ ﻣﻬﺎرﺗﻬﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن؛ ﻣﻬﺎرﺗﻬـﺎى‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﻰ‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ‪ .‬و ﺗﻮﺟﻪ دارﻳﺪ ﺷﻤﺎ ﺟﻮاﻧﺎن ﻋﺰﻳﺰ؛ ﭼﻪ ﺑﺮادرﻫﺎ‪ ،‬ﭼﻪ ﺧﻮاﻫﺮﻫﺎ‪ ،‬ﻛﻪ داﻧﺸـﺠﻮ ﻣﺤـﺎط‬ ‫ﺑﻪ اﻧﻮاع ﺧﺪﻋﻪﻫﺎ و ﮔﺮداﺑﻬﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن اﺳﺖ؛ ﻣﺤﺎط ﺑﻪ اﻧﻮاع ﺧﻄﺮﻫﺎﺳﺖ‪ .‬در ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﻻاﻗﻞ اﻳﻨﺠﻮر‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻜﻰ از اﻫﺪاف ﺗﻮﻃﺌﻪﻫﺎى اﺳﺘﻜﺒﺎرى در ﻛﺸﻮر ﻣﺎ‪ ،‬ﺑﻼﺷـﻚ داﻧﺸـﺠﻮﻫﺎ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪ .‬ﻋﻠـﺘﺶ ﻫـﻢ‬ ‫ﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ؛ در ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺟﻮان‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻﺋﻰ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ داﻧﺸﺠﻮ ﻫﻢ ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﺎﻻﺋﻰ‬ ‫اﺳﺖ و داﻧﺸﺠﻮ ﻧﻘﺶآﻓﺮﻳﻦ اﺳﺖ؛ ﻫﻢ در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﻫﻢ در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى ﺳﻴﺎﺳﻰ‪ .‬آن ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﺮاى اﻳﻦ ﻛﺸﻮر و ﺑﺮاى اﻳﻦ ﻣﻠﺖ ﺧﻮاﺑﻬﺎﺋﻰ دﻳﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺎﭼﺎرﻧﺪ روى داﻧﺸﺠﻮى اﻳﺮاﻧﻰ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬارى‬

‫‪669‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫ﻛﻨﻨﺪ؛ از ﺟﺎذﺑﻪﻫﺎى ﻏﺮﻳﺰى ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﻓﺮﻳﺒﻬﺎى ﺳﻴﺎﺳﻰ‪ ،‬ﺗﺎ دﻛﺎندارىﻫﺎى ﺑﻈﺎﻫﺮ ﻣﻌﻨـﻮى ‪ -‬ﻋﺮﻓﺎﻧﻬـﺎى‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﮕﻰ ‪ -‬ﻛﻪ اﻧﻮاع و اﻗﺴﺎم اﻳﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎ وﺟـﻮد دارد‪ .‬ﺗﺸـﻜﻞﻫـﺎ ﻣﻴﺘﻮاﻧﻨـﺪ ﻣﺼـﻮﻧﻴﺖﺑﺨـﺶ ﺑﺎﺷـﻨﺪ؛‬ ‫ﻣﻴﺘﻮاﻧﻨﺪ داﻧﺸﺠﻮ را از اﻓﺘﺎدن در ﮔﺮداﺑﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﻣﻨﺠﻼﺑﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﺠﺎت ﺑﺪﻫﻨﺪ و ﺣﻔﻆ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ‪ ،‬ﻧﻘﺸﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺸﻜﻞﻫﺎ ﻣﻴﺘﻮاﻧﻨﺪ اﻳﻔﺎء ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ﺗﺸﻜﻞﻫﺎ ﻛﻪ ﻧﺎﻣﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠﻔﻰ دارﻧـﺪ و ﺑـﺎ‬ ‫ﻋﻨﻮاﻧﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠﻔﻰ ﻛﺎر ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﻪ در اﻳﻦ ﻫﺪف‪ ،‬ﺧﻮدﺷﺎن را ﺳﻬﻴﻢ ﺑﺪاﻧﻨﺪ‪ :‬ﻛﻤﻚ ﺑﻪ داﻧﺸﺠﻮ‪.‬‬ ‫و دﻳﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ‪ ،‬ﺗﺸﻜﻞﻫﺎى داﻧﺸﺠﻮﺋﻰ ﻣﻮاﻇـﺐ ﺑﺎﺷـﻨﺪ ﻫﺪﻓﻬﺎﻳﺸـﺎن را ﮔـﻢ ﻧﻜﻨﻨـﺪ‪ .‬ﻫـﺪﻓﻬﺎى اﺻـﻠﻰ‬ ‫ﺗﺸﻜﻞﻫﺎى داﻧﺸﺠﻮﺋﻰ ﻫﻤﺎن ﭼﻴﺰﻫﺎﺋﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ روى ﻃﺎق ﺑﻠﻨﺪ ﺟﻨﺒﺶ داﻧﺸـﺠﻮﺋﻰ ﻧﻮﺷـﺘﻪ ﺷـﺪه‪:‬‬ ‫ﺿﺪﻳﺖ ﺑﺎ اﺳﺘﻜﺒﺎر‪ ،‬ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﻛﻤﻚ ﺑﻪ اﺗﺤﺎد ﻣﻠﻰ‪ ،‬ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﺣﻀﻮر و‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ در ﻣﺒﺎرزه و ﭘﻴﻜﺎر ﻫﻤﮕﺎﻧﻰِ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﺑﺮاى ﻏﺎﻟﺐ آﻣﺪن ﺑﺮ ﺗﻮﻃﺌﻪﻫﺎ و ﺑﺮ دﺷـﻤﻨﻰﻫـﺎ؛ اﻳﻨﻬـﺎ‬ ‫ﻫﺪف اﺻﻠﻰ اﺳﺖ؛ اﻳﻦ را ﺑﺎﻳﺪ ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﻜﻨﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺗﺸﻜﻞﻫﺎ از ﺑﺪﻧﻪى داﻧﺸﺠﻮﺋﻰ ﻫـﻢ ﺧﻮدﺷـﺎن را‬ ‫ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺟﺪا ﻛﻨﻨﺪ؛ ﻳﻌﻨﻰ اﻳﻨﺠﻮر ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺗﺸﻜﻞ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻘﺴﻴﻢ داﻧﺸﺠﻮﻫﺎ ﺑﺸﻮد‪ .‬ﺑﻪ داﻧﺸﺠﻮﻫﺎ ﻧﺰدﻳﻚ‬ ‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺟﻨﺒﺶ داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ و ﻣﺨﺘﺼﺎت آن‬ ‫‪670‬‬

‫ﺟﻨﺒﺶ داﻧﺸﺠﻮﺋﻰ در ﻛﺸﻮر ﻣﺎ در ﺗﺎرﻳﺦِ ﺛﺒﺖ ﺷﺪه و ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪهى ﺧـﻮد‪ ،‬ﻫﻤﻴﺸـﻪ ﺿـﺪ اﺳـﺘﻜﺒﺎر‪،‬‬ ‫ﺿﺪ ﺳﻠﻄﻪ‪ ،‬ﺿﺪ اﺳـﺘﺒﺪاد‪ ،‬ﺿـﺪ اﺧﺘﻨـﺎق و ﺑﺸـﺪت ﻋـﺪاﻟﺘﺨﻮاه ﺑـﻮده اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ﻣﻤﻴـﺰات ﺟﻨـﺒﺶ‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﺋﻰ ﻣﺎ از روز اول اﺳﺖ ﺗﺎ اﻣﺮوز‪ .‬اﮔﺮ ﻛﺴﻰ ﻣﺪﻋﻰ ﺟﻨﺒﺶ داﻧﺸﺠﻮﺋﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﻣﻤﻴـﺰات‬ ‫را ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺻﺎدق ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬دﺳﺖ ﺟﻨﺒﺶ داﻧﺸـﺠﻮﺋﻰ ﻧﻤﻴﺘﻮاﻧـﺪ در دﺳـﺖ ﻛﺴـﺎﻧﻰ ﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ در‬ ‫ﻓﻠﺴﻄﻴﻦ ﻗﺘﻞ ﻋﺎم ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬در ﻋﺮاق ﺟﻨﺎﻳﺖ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬در اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻣﺮدم را از دم ﺗﻴﻎ ﻣﻴﮕﺬراﻧﻨـﺪ؛ اﻳـﻦ‬ ‫ﺟﻨﺒﺶ داﻧﺸﺠﻮﺋﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺟﻨﺒﺶ داﻧﺸﺠﻮﺋﻰ ﺧﺼﻠﺖ و ﺧﺎﺻﻴﺘﺶ در ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﻻاﻗﻞ اﻳﻨﺠﻮر اﺳﺖ ‪-‬‬ ‫ﺷﺎﻳﺪ در ﺧﻴﻠﻰ از ﻛﺸﻮرﻫﺎى دﻳﮕﺮ ﻫﻢ ﺑﺎﺷﺪ ‪ -‬ﻛﻪ ﺿﺪ اﺳﺘﻜﺒﺎرى‪ ،‬ﺿـﺪ ﺳـﻠﻄﻪ‪ ،‬ﺿـﺪ دﻳﻜﺘـﺎﺗﻮرى و‬ ‫ﻃﺮﻓﺪار ﻋﺪاﻟﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺮوع اﻳﻦ ﺣﺮﻛﺖ ﻳﺎ ﻣﻘﻄﻊ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪهى اﻳﻦ ﺣﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ‪ 16‬آذر اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺟﺎﻟﺐ اﺳﺖ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ‪ 16‬آذر در ﺳﺎل ‪ 32‬ﻛﻪ در آن ﺳﻪ ﻧﻔﺮ داﻧﺸﺠﻮ ﺑﻪ ﺧﺎك و ﺧﻮن ﻏﻠﺘﻴﺪﻧـﺪ‪،‬‬ ‫ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﭼﻬﺎر ﻣﺎه ﺑﻌﺪ از ‪ 28‬ﻣﺮداد اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده؛ ﻳﻌﻨﻰ ﺑﻌﺪ از ﻛﻮدﺗﺎى ‪ 28‬ﻣﺮداد و آن اﺧﺘﻨﺎق ﻋﺠﻴـﺐ ‪-‬‬

‫‪ -1‬ﺑﻴﺎﻧﺎت در ﺟﻤﻊ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن در داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻢ و ﺻﻨﻌﺖ‪87/9/24 -‬‬

‫‪ .5‬ﺗﺸﻜﻞﻫﺎي داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ‬

‫ﺳﺮﻛﻮب ﻋﺠﻴﺐ ﻫﻤﻪى ﻧﻴﺮوﻫﺎ و ﺳﻜﻮت ﻫﻤﻪ ‪ -‬ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪى داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن در داﻧﺸـﮕﺎه ﺗﻬـﺮان‬ ‫ﻳﻚ اﻧﻔﺠﺎر در ﻓﻀﺎ و در ﻣﺤﻴﻂ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻰآﻳﺪ‪ .‬ﭼﺮا؟ ﭼﻮن ﻧﻴﻜﺴﻮن ﻛـﻪ آن وﻗـﺖ ﻣﻌـﺎون رﺋـﻴﺲ‬ ‫ﺟﻤﻬﻮر آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻮد‪ ،‬آﻣﺪ اﻳﺮان‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﻋﺘﺮاض ﺑﻪ آﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﻋﺘﺮاض ﺑﻪ ﻧﻴﻜﺴﻮن ﻛﻪ ﻋﺎﻣـﻞ‬ ‫ﻛﻮدﺗﺎى ‪ 28‬ﻣﺮداد ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ داﻧﺸﺠﻮﻫﺎ در ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎه اﻋﺘﺼﺎب و ﺗﻈﺎﻫﺮات ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻪ اﻟﺒﺘﻪ ﺑـﺎ‬ ‫ﺳﺮﻛﻮب ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ و ﺳﻪ ﻧﻔﺮﺷﺎن ﻫﻢ ﻛﺸﺘﻪ ﻣﻴﺸـﻮﻧﺪ‪ .‬ﺣـﺎﻻ ‪ 16‬آذر در ﻫﻤـﻪى ﺳـﺎﻟﻬﺎ‪ ،‬ﺑـﺎ اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﺨﺘﺼﺎت ﺑﺎﻳﺪ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮد‪ 16 .‬آذر ﻣﺎل داﻧﺸﺠﻮى ﺿﺪ ﻧﻴﻜﺴﻮن اﺳﺖ‪ ،‬داﻧﺸﺠﻮى ﺿﺪ آﻣﺮﻳﻜﺎﺳﺖ‪،‬‬ ‫داﻧﺸﺠﻮى ﺿﺪ ﺳﻠﻄﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻌﺪ‪ ،‬از آن ﺳﺎل ﺗﺎ ﺳﺎل ‪ - 42‬ﻛﻪ ﺷﺮوع ﻧﻬﻀـﺖ روﺣﺎﻧﻴـﺖ و ﻧﻬﻀـﺖ دﻳﻨـﻰ و اﺳـﻼﻣﻰ در ﻛﺸـﻮر‬ ‫ﻣﺎﺳﺖ ‪ -‬ﺟﻨﺒﺶ داﻧﺸﺠﻮﺋﻰ ﻛﻢ و ﺑﻴﺶ ﺗﺤﺮﻛﺎﺗﻰ دارد‪ .‬ﻣﻦ ﻳﺎدم اﺳﺖ ﺳـﺎﻟﻬﺎى ‪ 38‬و ‪ 39‬و ‪ 40‬و ‪،...‬‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﻫﺎ ﺗﺤﺮﻛﺎﺗﻰ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺘﻬﺎ ﺑﺸﺪت ﺳﺮﻛﻮب ﻣﻴﺸﺪ و اﺟﺎزه ﻧﻤﻴﺪادﻧﺪ ﺑﺮوز ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ؛ ﺗﺎ ﻧﻬﻀﺖ‬ ‫روﺣﺎﻧﻴﺖ در ﺳﺎل ‪ 1341‬و اوﺟﺶ در ﺳﺎل ‪ 42‬ﺷـﺮوع ﺷـﺪ‪ ،‬ﻛـﻪ اﻳﻨﺠـﺎ ﺑـﺎز ﺷـﻤﺎ ﻧﺸـﺎﻧﻪى ﺟﻨـﺒﺶ‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﺋﻰ را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻴﻜﻨﻴﺪ؛ ﻳﻌﻨﻰ در ﺗﻤﺎم ﭘﺎﻧﺰده ﺳﺎﻟﻰ ﻛﻪ ﺑـﻴﻦ ‪ 1342‬اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺷـﺮوع ﻧﻬﻀـﺖ‬ ‫روﺣﺎﻧﻴﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ‪ 1357‬ﻛﻪ ﭘﻴﺮوزى اﻧﻘﻼب اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎد‪ ،‬ﺷﻤﺎ در ﻫﻤﻪ ﺟﺎ و دوﺷﺎدوش روﺣﺎﻧﻴﺖ و‬ ‫در ﻛﻨﺎر او‪ ،‬ﺟﻨﺒﺶ داﻧﺸﺠﻮﺋﻰ را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻴﻜﻨﻴﺪ‪ .‬داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎى ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﻣﺤﻴﻄﻬﺎى داﻧﺸﺠﻮﺋﻰ ﻛﺸـﻮر‪،‬‬ ‫ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺤﺮك و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ اﺳﺖ و ﻳﻜﻰ از ﺑﺎزوﻫﺎى اﺳﺎﺳﻰ ﻧﻬﻀﺖ در ﺗﻤﺎم ﻃﻮل اﻳﻦ ﻣﺪت ‪ -‬ﻛـﻪ اﻳـﻦ‬ ‫را ﻣﺎ از ﻧﺰدﻳﻚ ﻫﻢ ﺧﻮدﻣﺎن ﺷﺎﻫﺪ ﺑﻮدﻳﻢ؛ ﻫﻢ دوﺳﺘﺎﻧﻰ ﻛﻪ در ﻛﺎر ﻧﻬﻀﺖ و ﻣﺒـﺎرزات ﺑﻮدﻧـﺪ و ﻫـﻢ‬ ‫ﻫﻤﻪ اﻳﻦ را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﺮدهاﻧﺪ و آزﻣﻮدهاﻧﺪ ‪ -‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ﻳـﻚ ﺑﺨـﺶ ﻻﻳﻨﻔـﻚ از‬ ‫ﻧﻬﻀﺖ روﺣﺎﻧﻴﺖ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ در داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎى اﻟﺤﺎدى و ﺿﺪ دﻳﻨﻰ و ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﺖ و ﻏﻴﺮه ﻫﻢ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻟﻜﻦ آن ﺣﺮﻛﺖ‬ ‫ﻏﺎﻟﺐ‪ ،‬ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻮد ﺑﻪ داﻧﺸﺠﻮﻫﺎى ﻣﺴﻠﻤﺎن‪ .‬ﻟﺬا ﮔﺮوهﻫﺎﺋﻰ ﻛﻪ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻴﺸﺪ ‪ -‬ﮔﺮوهﻫـﺎى ﻣﺒـﺎرز ‪ -‬و‬ ‫ﻛﺎرﻫﺎﺋﻰ ﻛﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻴﮕﺮﻓﺖ ﻣﺜﻼً در زﻧﺪاﻧﻬﺎ ‪ -‬اﻳﻦ زﻧﺪاﻧﻬﺎى ﮔﻮﻧـﺎﮔﻮن در ﺳـﺎﻟﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﻛـﻪ ﻣـﺎ‬ ‫ﺧﻮدﻣﺎن ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﺮدﻳﻢ ‪ -‬در ﻫﻤﻪ ﺟﺎ‪ ،‬داﻧﺸﺠﻮﻫﺎ ﻫﻢ ﺣﻀﻮر داﺷﺘﻨﺪ؛ ﻳﻌﻨﻰ روﺣـﺎﻧﻴﻮن و داﻧﺸـﺠﻮﻳﺎن‬ ‫ﻋﻤﺪهى زﻧﺪاﻧﻰﻫﺎ را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻴﺪادﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ روﺣـﺎﻧﻴﻮن ﻣﺸـﻬﺪ‪ ،‬ﻋﻠﻤـﺎى ﻣﺸـﻬﺪ و‬ ‫ﺟﻤﻊ ﻛﺜﻴﺮى از ﻣﺮدم ﻣﺸﻬﺪ در ﺳﺎل ‪ ،57‬ﻗﺒﻞ از ﭘﻴﺮوزى اﻧﻘﻼب‪ ،‬وﻗﺘـﻰ ﻣﻴﺨﻮاﺳـﺘﻴﻢ ﺗﺤﺼـﻦ اﻧﺠـﺎم‬ ‫ﺑﺪﻫﻴﻢ‪ ،‬اﻳﻦ ﺗﺤﺼﻦ در ﻣﺮﻛﺰ داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ﭘﺰﺷﻜﻰ اﻣﺎم رﺿﺎ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻣﺮﻛﺰﻳﺖ داﻧﺸـﮕﺎه‪ .‬در‬

‫‪671‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫ﺗﻬﺮان ﻫﻢ ﺗﺤﺼﻦِ ﻋﻠﻤﺎ و روﺣﺎﻧﻴﻮن و اﻧﻘﻼﺑﻴﻮن و ﻣﺒﺎرزﻳﻦ ﺑﺮاى ورود اﻣـﺎم ‪ -‬ﻛـﻪ در ورود اﻳﺸـﺎن‬ ‫ﺗﺄﺧﻴﺮ ﺷﺪه ﺑﻮد ‪ -‬در داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬـﺮان اﻧﺠـﺎم ﮔﺮﻓـﺖ‪ .‬اﻳﻨﻬـﺎ ﻧﺸـﺎندﻫﻨـﺪهى ﻧﻘـﺶ داﻧﺸـﮕﺎه و ﻧﻘـﺶ‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺎ اﻧﻘﻼب ﭘﻴﺮوز ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻌﺪ از ﭘﻴﺮوزى اﻧﻘﻼب اﻳﻦ ﺣﺮﻛﺖ داﻧﺸﺠﻮﺋﻰ ‪ -‬ﺟﻨﺒﺶ داﻧﺸﺠﻮﺋﻰ‪ ،‬ﺣﻀﻮر داﻧﺸﺠﻮﺋﻰ ‪ -‬ﺻـﺤﻨﻪى‬ ‫ﻋﺠﻴﺒﻰ اﺳﺖ‪ .‬در ﻫﻤﺎن ﻣﺎهﻫﺎى اول‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﻪى ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺳﭙﺎه ﭘﺎﺳﺪاران و ﺣﻀﻮر ﻓﻌﺎل داﻧﺸـﺠﻮﻳﺎن در‬ ‫ﺳﭙﺎه اﺳﺖ و ﺑﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪى ﭼﻨﺪ ﻣﺎه‪ ،‬ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺟﻬﺎد ﺳﺎزﻧﺪﮔﻰ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪى ﺧﻮد داﻧﺸﺠﻮﻫﺎﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ ﺧﻮد‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﻫﺎ ﺟﻬﺎد ﺳﺎزﻧﺪﮔﻰ را ﺗﺸﻜﻴﻞ دادﻧﺪ و ﺧﻮدﺷﺎن آن را ﺗﻮﺳـﻌﻪ دادﻧـﺪ؛ ﺧﻮدﺷـﺎن آن را ﭘـﻴﺶ‬ ‫ﺑﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﻳﻜﻰ از ﺑﺮﻛﺎت و اﻓﺘﺨﺎرات ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬ﺟﻬﺎد ﺳﺎزﻧﺪﮔﻰ ﺑﻮد‪ .‬ﭼﻨﺪ ﻣﺎه ﺑﻌﺪ از اﻳﻦ‪ ،‬ﻣـﻮج‬ ‫دوم ﺣﻀﻮر داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن در ﻣﻮاﺟﻬﻪ و ﻣﻘﺎﺑﻠﻪى ﺑﺎ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺴﻠﺤﻰ ﺑﻮد ﻛﻪ داﻧﺸﮕﺎه را ﻻﻧﻪى ﺧﻮدﺷـﺎن‬ ‫ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻪ اﺗﻔﺎﻗﺎً ﺧﻴﻠﻰ از آﻧﻬﺎ ﻏﻴﺮ داﻧﺸﺠﻮ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻫﻤﻴﻦ داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﺷـﺪه ﺑـﻮد ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺴﻠﻴﺤﺎت و ﺗﻔﻨﮓ و ﻣﻬﻤﺎت و ﻧﺎرﻧﺠﻚ! آﻧﻬﺎ اﻳﻦ وﺳﺎﺋﻞ را ﺟﻤﻊ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ ﺑـﺮاى اﻳﻨﻜـﻪ ﺑـﺎ‬ ‫اﻧﻘﻼب ﻣﺒﺎرزه ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻛﺴﻰ ﻛﻪ ﺗﻮاﻧﺴﺖ اﻳﻨﻬﺎ را از داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان ازاﻟﻪ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺧـﻮد داﻧﺸـﺠﻮﻫﺎ ﺑﻮدﻧـﺪ؛‬ ‫ﺣﺮﻛﺖ ﻋﻈﻴﻢ داﻧﺸﺠﻮﻫﺎ ﻛﻪ اﻳﻨﺠﺎ ﻫﻢ ﺧﻮدش را ﻧﺸﺎن داد‪.‬‬ ‫ﺳﺎل ‪ 59‬ﺑﺎ ﺷﺮوع دﻓﺎع ﻣﻘﺪس‪ ،‬ﺣﻀﻮر داﻧﺸﺠﻮﻫﺎ در ﺟﺒﻬﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻔﻰ از آن وﺟﻮد‬ ‫‪672‬‬

‫دارد ﻛﻪ ﻳﻜﻰ از آﻧﻬﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﺣﺎج اﺣﻤﺪ ﻣﺘﻮﺳﻠﻴﺎن و اﻣﺜﺎل اﻳﻨﻬﺎ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻠﻨﺪ ﺷـﺪﻧﺪ رﻓﺘﻨـﺪ ﻣﻨﻄﻘـﻪى‬ ‫ﻏﺮب در ﻛﺮدﺳﺘﺎن‪ ،‬در ﻋﻴﻦ ﻏﺮﺑﺖ ‪ -‬ﺑﻨﺪه در ﻫﻤﺎن ﻣﺎهﻫﺎى اول ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﭘـﻨﺞ ﺷـﺶ ﻣـﺎه ﺑﻌـﺪ از اول‬ ‫ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﻣﻨﻄﻘﻪى ﻛﺮدﺳﺘﺎن را از ﻧﺰدﻳﻚ دﻳﺪم؛ ﮔﺮد ﻏﺮﺑﺖ آﻧﺠﺎ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻫﻤﻪ ﻛﺄﻧﻪ ﭘﺎﺷﻴﺪه ﺷﺪه ﺑـﻮد ‪ -‬و‬ ‫در ﺗﻨﻬﺎﺋﻰ‪ ،‬ﺑﻰﺳﻼﺣﻰ و ﺑﺎ ﺣﻀﻮر ﻓﻌﺎل دﺷﻤﻦ و ﺑﻤﺒﺎران داﺋﻤﻰ دﺷﻤﻦ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﺨﻠﺺﺗﺮﻳﻦ ﻧﻴﺮوﻫﺎ در‬ ‫آﻧﺠﺎ ﻛﺎرﻫﺎى ﺑﺰرﮔﻰ را اﻧﺠﺎم دادﻧﺪ ﻛﻪ ﻗﺒﻞ از ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻓﺘﺢاﻟﻤﺒﻴﻦ ‪ -‬ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻰ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺳﺮدار ﺑﺰرﮔـﻮار‬ ‫و دوﺳﺘﺎﻧﺶ اﻧﺠﺎم دادﻧﺪ ‪ -‬ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﺤﻤﺪ رﺳﻮلاﻟﻠَّﻪ )ﺻﻠّﻰ اﻟﻠَّﻪ ﻋﻠﻴﻪ و اﻟﻪ و ﺳـﻠّﻢ( را اﻧﺠـﺎم دادﻧـﺪ‬ ‫ﻛﻪ آن‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ از ﺣﻀﻮر داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن اﺳـﺖ‪ .‬ﻳـﻚ ﻧﻤﻮﻧـﻪى دﻳﮕـﺮ داﻧﺸـﺠﻮﻫﺎﺋﻰ ﻫﺴـﺘﻨﺪ ﻛـﻪ در‬ ‫ﻣﺎﺟﺮاى ﻫﻮﻳﺰه ﺣﻀﻮر ﭘﻴﺪا ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ آن داﻧﺸﺠﻮﻫﺎ را ﻫﻢ ﺑﻨﺪه‪ ،‬ﺗﺼـﺎدﻓﺎً در ﻫﻤـﺎن روزى ﻛـﻪ اﻳﻨﻬـﺎ‬ ‫داﺷﺘﻨﺪ ﻣﻴﺮﻓﺘﻨﺪ ‪ -‬روز ‪ 14‬دى ‪ -‬ﺑﻪ ﻃﺮف ﻣﻨﻄﻘﻪى ﻧﺒﺮد و درﮔﻴﺮى‪ ،‬دﻳﺪم؛ ﺷﻬﻴﺪ ﻋﻠﻢاﻟﻬﺪى و ﺷـﻬﻴﺪ‬ ‫ﻗﺪوﺳﻰ و دﻳﮕﺮان‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﺎﻟﻬﺎى ‪ 60‬و ‪ 61‬اﺳﺖ ﻛﻪ اﻟﺒﺘﻪ اداﻣﻪ ﭘﻴﺪا ﻛﺮد ﺗﺎ آﺧﺮ ﺟﻨﮓ‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ‬ ‫واﻗﻌﺎً ﻳﻜﻰ از ﺑﺨﺸﻬﺎى ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪهى ﻧﻴﺮوﻫﺎى ﻓﻌﺎل ﻣﺎ در ﻃﻮل دوران ﻫﺸـﺖ ﺳـﺎل دﻓـﺎع ﻣﻘـﺪس‪،‬‬

‫‪ .5‬ﺗﺸﻜﻞﻫﺎي داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ‬

‫داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ ﻫﻢ ﻛﻪ در ﻫﻤﺎن اواﺋﻞ دﻫﻪى ‪ ،60‬وﻗﺘﻰ ﺑﺎزﮔﺸﺎﺋﻰ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ ،‬ﺟﻬـﺎد‬ ‫داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪ ﻛﻪ ﻳﻜﻰ از ﻧﻘﺎط ﺣﺴﺎس و ﻳﻜﻰ از ﻣﺮاﻛﺰ ﻣﺎﻳـﻪى اﻓﺘﺨـﺎر‪ ،‬ﺟﻬـﺎد داﻧﺸـﮕﺎﻫﻰ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺒﻞ از اﻳﻨﻬﺎ ﻫﻢ در ﺳﺎل ‪ ،58‬ﺗﺴﺨﻴﺮ ﻻﻧﻪى ﺟﺎﺳﻮﺳﻰ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺟﻨﺒﺶ داﻧﺸﺠﻮﺋﻰ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺣﺎﻻ داﻧﺸﺠﻮ ﺑﻪ ﺣﻴﺚ داﻧﺸﺠﻮ‪ ،‬ﻋﻀﻮ ﺟﻨﺒﺶ داﻧﺸﺠﻮﺋﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ آن ﻛﺴﻰ ﻛﻪ ﺧﻮدش در‬ ‫ﺗﺴﺨﻴﺮ ﻻﻧﻪى ﺟﺎﺳﻮﺳﻰ ﻓﻌﺎل ﺑﻮده‪ ،‬ﺑﻌـﺪ از ﻣـﺪﺗﻰ از ﻛـﺎر ﺧـﻮدش ﭘﺸـﻴﻤﺎن ﺷـﻮد ‪ -‬ﻛﻤﺎاﻳﻨﻜـﻪ ﻣـﺎ‬ ‫ﭘﺸﻴﻤﺎنﺷﺪهﻫﺎﺋﻰ ﻫﻢ دارﻳﻢ! ﺧﻴﻠﻰ از ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ در ﺟﻨﺒﺶ داﻧﺸـﺠﻮﺋﻰ ﺣﻀـﻮر داﺷـﺘﻨﺪ‪ ،‬در ﺑﺮﻫـﻪى‬ ‫دﻳﮕﺮى‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﺎرىﻫﺎى زﻧﺪﮔﻰ و اﻧﮕﻴﺰهﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﺛﺒﺎت ﻗﺪم را از اﻳﻨﻬـﺎ ﮔﺮﻓـﺖ ‪ -‬ﻟﻜـﻦ ﺣﺮﻛـﺖ‬ ‫ﺑﺰرگ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ داﻧﺸﺠﻮﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ اﻳـﻦ ﺣﺮﻛـﺖ‪ ‬ﺗﺴـﺨﻴﺮ ﻻﻧـﻪى ﺟﺎﺳﻮﺳـﻰ ﻳﻜـﻰ از ﻣﻬﻤﺘـﺮﻳﻦِ اﻳـﻦ‬ ‫ﺣﺮﻛﺎت اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺣﺎﻻ اﻳﻦ ﻳﻚ ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺎ اﻣﺮوز ﻫﻢ اداﻣﻪ دارد‪ .‬در ﺗﻤﺎم دوراﻧﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬در ﻃﻮل اﻧﻘـﻼب‪،‬‬ ‫ﺣﻮادث ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‪ ،‬ﻟﺤﻈﻪﻫﺎى ﺣﺴـﺎس و ﺧﻄﻴـﺮ‪ ،‬ﺣﻀـﻮر داﻧﺸـﺠﻮﻳﺎن ﻣـﺆﻣﻦ‪ ،‬ﻣﺘﻌﻬـﺪ‪ ،‬ﻋـﺪاﻟﺘﺨﻮاه‪،‬‬ ‫ﺑﺎﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ ﻓﻀﺎ را در ﺟﻬﺖ ﺻﺤﻴﺢ ﻫﺪاﻳﺖ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺮداﺷﺖ ﻣـﻦ از ﺟﻨـﺒﺶ داﻧﺸـﺠﻮﺋﻰ و‬ ‫ﻧﮕﺎه ﻣﻦ ﺑﻪ ﺟﻨﺒﺶ داﻧﺸﺠﻮﺋﻰ اﺳﺖ‪ :‬ﺿﺪ اﺳﺘﻜﺒﺎرى‪ ،‬ﺿﺪ ﻓﺴـﺎد‪ ،‬ﺿـﺪ اﺷـﺮاﻓﻴﮕﺮى‪ ،‬ﺿـﺪ ﺣﺎﻛﻤﻴـﺖ‬ ‫ﺗﺠﻤﻞﮔﺮاﻳﺎﻧﻪ و زورﮔﻮﻳﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺿﺪ ﮔﺮاﻳﺸﻬﺎى اﻧﺤﺮاﻓﻰ؛ اﻳﻨﻬﺎ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﺟﻨﺒﺶ داﻧﺸﺠﻮﺋﻰ اﺳـﺖ‪ .‬در‬ ‫ﻫﻤﻪى اﻳﻦ ﺳﺎﻟﻬﺎى اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﺣﻀﻮر داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن در اﻳﻦ ﺻـﺤﻨﻪﻫـﺎ‪ ،‬ﺣﻀـﻮر ﻓﻌـﺎل و ﻣـﺆﺛﺮى ﺑـﻮده‪.‬‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﻫﺎ ﮔﻔﺘﻤﺎنﺳﺎز ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﻓﻀﺎى ﻓﻜﺮى ﺳﺎﺧﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻤﺎﻧﻬﺎى ﺳﻴﺎﺳﻰ و اﻧﻘﻼﺑـﻰ را در ﺟﺎﻣﻌـﻪ‬ ‫ﺣﺎﻛﻢ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻪ در ﻣﻮارد زﻳﺎدى اﻳﻦ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻦ ﻗﻀﺎوﺗﻢ روى ﺑﺪﻧﻪى داﻧﺸﺠﻮﺳﺖ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﻓﺮادى‪ ،‬ﺑﺨﺸﻬﺎﺋﻰ از ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى داﻧﺸﺠﻮﺋﻰ‬ ‫ﺟﻮر دﻳﮕﺮى ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻧﻪ ﺗﻌﺠﺐ ﻣﻴﻜﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻧﻪ اﻧﻜﺎر ﻣﻴﻜﻨﻴﻢ؛ ﻣﻄﻤﺌﻨﺎً اﻳﻦ اﺳـﺖ؛ اﻣـﺎ ﺑﺪﻧـﻪى داﻧﺸـﺠﻮﺋﻰ‪،‬‬ ‫ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻛﺎر داﻧﺸﺠﻮﺋﻰ و روﺣﻴﻪى داﻧﺸﺠﻮﺋﻰ‪ ،‬اﻳﻨﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﺮض ﻛﺮدم‪ .‬داﻧﺸﺠﻮ ﺿﺪ ﻇﻠﻢ اﺳـﺖ‪،‬‬ ‫ﺿﺪ اﺳﺘﻜﺒﺎر اﺳﺖ‪ ،‬ﺿﺪ ﺳﻠﻄﻪى ﺧﺎرﺟﻰ اﺳﺖ‪ ،‬ﻋﺎﺷﻖ آرﻣﺎﻧﻬﺎى ﺑﺰرگ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﻴﺪوار ﺑﻪ رﺳﻴﺪن ﺑـﻪ‬ ‫اﻳﻦ آرﻣﺎﻧﻬﺎﺳﺖ‪ .‬در واﻗﻊ ﺣﻀﻮر ﻗﺸﺮ ﺟﻮان‪ ،‬ﺑﺨﺼﻮص داﻧﺸﺠﻮ‪ ،‬ﻣﻮﺗﻮر ﺣﺮﻛﺖ ﻳﻚ ﺟﺎﻣﻌـﻪ اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ داﻧﺸﺠﻮﻫﺎ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و روى او ﺑﺮاى آﻳﻨﺪهى ﻛﺸﻮر ﺣﺴﺎب ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن در داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻢ و ﺻﻨﻌﺖ‪87/9/24 -‬‬

‫‪1‬‬

‫‪673‬‬

‫‪ .6‬ﺑﺴﻴﺞ داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ‬

‫‪6‬‬ ‫ﺑﺴﻴﺞ داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ‬

‫‪ .6‬ﺑﺴﻴﺞ داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ‬ ‫* ﺑﺴﻴﺞ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در ﻣﻴﺪان ﻋﻠﻢ ﻫﻢ ﻣﺤﻮر ﺑﺎﺷﺪ‬

‫ﺑﺴﻴﺞ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ در ﻣﻴﺪان ﺳﺎزﻧﺪﮔﻰ ﻫﻢ ﻣﺤﻮر ﺑﺎﺷﺪ و در ﻣﻴﺪان ﻋﻠـﻢ‪ ،‬ﻣﻘـﺪم ﺑـﺮ دﻳﮕـﺮان ﻗـﺮار‬ ‫ﮔﻴ ـﺮد‪ .‬ﺑﺴ ـﻴﺞ در ﻫﻤــﻪ ﺟــﺎى ﻛﺸــﻮر ﺣﻀــﻮر دارد‪ .‬ﺑﺴ ـﻴﺞ در داﻧﺸــﮕﺎه‪ ،‬در ﺣــﻮزه‪ ،‬در ﺑ ـﻴﻦ‬ ‫ﻣﺘﺨﺼﺼﻴﻦ‪ ،‬در دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎى ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬در ﻣﻴﺎن روﺣﺎﻧﻴﻮن‪ ،‬در روﺳـﺘﺎﻫﺎ‪ ،‬در ﺷـﻬﺮﻫﺎ و در ﻃﺒﻘـﺎت‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺣﻀﻮر و ﻧﻤﻮد دارد و ﻧﺸﺎن داده اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻧﻤﻮﻧﻪى ﻛﺎﻣﻞ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺸﻮد ﮔﻔﺖ ﻛﻪ در ﻣﻴﺎن ﻳﺎدﮔﺎرﻫﺎى ارزﺷﻤﻨﺪ ﺑﺎﻗﻰ ﻣﺎﻧﺪه از اﻣﺎم ﻋﺰﻳﺰ و ﻋﻈـﻴﻢ اﻟﻘـﺪر ﻣـﺎ‪،‬‬ ‫ﻳﺎدﮔﺎرى ﻛﻪ از ﻫﻤﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﮔﺴﺘﺮش دارد‪ ،‬ﺑﺴﻴﺞ اﺳـﺖ‪ .‬ﻋﻈﻴﻤﺘـﺮﻳﻦ و ﻣﺎﻧـﺪﮔﺎرﺗﺮﻳﻦ ﻳﺎدﮔـﺎر آن‬ ‫ﺑﺰرﮔﻮار‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺴﻴﺞ ﻣﺮدﻣﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻫﻤﻪﺟﺎ ﺣﻀـﻮر دارد؛ در ﻫﻤـﻪى ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬـﺎ ﻣـﻰﺗﻮاﻧـﺪ‬ ‫ﭘﻴﺸﺮو ﺑﺎﺷﺪ و روﺣﻴﻪى ﺑﺴﻴﺠﻰ را ﻧﺸﺎن دﻫﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺧﻴﻠﻴﻬـﺎ ﻣـﻰﺧﻮاﺳـﺘﻨﺪ‬ ‫ﺑﻌﺪ از ﺗﻤﺎم ﺷﺪن ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ واﻧﻤﻮد ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺞ ﺗﻤﺎم ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﻳﻚ ﺗﻠﻘـﻴﻦ ﺷـﻴﻄﺎﻧﻰ ﺑـﻮد‪،‬‬ ‫ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺪ دﺳﺘﻬﺎى دﺷﻤﻦ ﻫﻢ در آن ﺑﻰﺗﺄﺛﻴﺮ ﻧﺒﻮد‪ .‬اﻣﺎ ﻣﻦ ﻋﺮض ﻣﻰﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﺑﺴـﻴﺞ ﺗﻤـﺎم ﺷـﺪﻧﻰ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﺴﻴﺞ ﺑﺎﻳﺪ روزﺑﻪروز ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ و ﻗﻮى ﺷﻮد‪ .‬روﺣﻴﻪى ﺑﺴﻴﺠﻰ و ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺑﺴـﻴﺠﻰ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﻓﺮاﮔﻴﺮ ﺷﻮد‪ ،‬ﺗﺎ اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺎر ﺳﻨﮕﻴﻨﻰ را ﻛﻪ ﺑﺮدوش دارد ‪ -‬ﻛﻪ ﻫﻤـﺎن ﺑـﺎر ﻫـﺪاﻳﺖ‬

‫‪675‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫اﻟﻬﻰ و ﺳﻌﺎدت اﻧﺴﺎﻧﻬﺎﺳﺖ ‪ -‬ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﻨﺰل ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﻟﺬا‪ ،‬ﺑﺴﻴﺞ‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﺷﺪﻧﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺑﺴﻴﺠﻲ ﺑﻮدن داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻳﻚ ارزش اﺳﺖ‬

‫ﭘﺮﺳﺶ‪ :‬ﺑﻌﻀﻰ اﻓﺮاد ﺑﺎ اﻳﺮاد ﺷﺒﻬﻪﻫﺎﻳﻰ ﻧﻈﻴﺮ ﻧﻈﺎﻣﻰ ﺑﻮدن‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﺣﻀـﻮر ﺑﺴـﻴﺞ ﻳـﺎ ﺑﺴـﻴﺞ‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ اﺷﻜﺎل ﻛﺮدهاﻧﺪ و ﻣﺤﺪودﻳﺘﻬﺎﻳﻰ را اﻋﻤﺎل ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻧﻈﺮ ﺟﻨـﺎبﻋـﺎﻟﻰ‬ ‫ﭼﻴﺴﺖ؟‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﺑﺴﻴﺞ ﻟﺰوﻣﺎً ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن ﻧﻈﺎﻣﻰ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﺣﺘﻤﺎً ﺳﺎزﻣﺎن ﻧﻈﺎﻣﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﺴﻴﺞ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ ﻣـﺮدم‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﻫﻢ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻋﻀﻮ ﺑﺴﻴﺞ ﺑﺎﺷﻢ؛ اﻣﺎ ﻧﻈﺎﻣﻰ ﻧﻴﺴﺘﻢ‪ .‬در داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬در ﻛﺎرﺧﺎﻧﺠﺎت‪ ،‬در ﺣﻮزهﻫﺎى‬ ‫ﻋﻠﻤﻴﻪ‪ ،‬در ادارات‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﺟﺎ ﺑﺴﻴﺠﻰ ﻫﺴﺖ‪ .‬ﺑﺴـﻴﺞ‪ ،‬ﻳـﻚ ﺳـﺎزﻣﺎن ﻧﻈـﺎﻣﻰ ﻧﻴﺴـﺖ‪ .‬داﻧﺸـﺠﻮﻳﺎن ﻫـﻢ‬ ‫ﺑﺴﻴﺠﻰ ﺑﻮدﻧﺸﺎن ﻫﻴﭻ اﺷﻜﺎﻟﻰ ﻧﺪارد؛ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻼﺷﻚ ﻳﻚ ارزش اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﻪ ﻫﻢ ﺑﺴﻴﺠﻰ ﺑﺎﺷـﻨﺪ ﻋﻴﺒـﻰ‬ ‫ﻧﺪارد‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* اﻣﺮوز داﻧﺸﮕﺎه ﺑﻴﺶ از ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﻪ ﺑﺴﻴﺞ داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ اﺳﺖ‬

‫ﻋﺰﻳﺰان‪ ،‬ﺑﺴﻴﺞ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ﻳﻜﻰ از ارزﻧﺪهﺗﺮﻳﻦ ﻳﺎدﮔﺎرﻫﺎى اﻣﺎم راﺣﻞ ﺑﺰرﮔﻮار ﻣﺎ اﺳﺖ‪ .‬آن روزى ﻛـﻪ‬ ‫‪676‬‬

‫آن ﺣﻜﻴﻢ ﻓﺮزاﻧﻪ‪ ،‬ﻳﻜﻰ از ﺿﺮورىﺗﺮﻳﻦ ﺗﺸﻜﻠﻬﺎ را ﺑﺴﻴﺞ داﻧﺸﺠﻮ و ﻃﻠﺒﻪ اﻋﻼم ﻛﺮد‪ ،‬ﻛﻤﺘﺮ ﻛﺴـﻰ ﺑـﻪ‬ ‫اﻫﻤﻴﺖ ﺣﻀﻮر اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ارزﺷﻤﻨﺪ در داﻧﺸﮕﺎه ﻛﺸﻮر واﻗﻒ ﺑﻮد‪ ،‬و اﻣﺮوز ﻛﻪ داﻧﺸﮕﺎه و ﻫﻤﻪى‬ ‫ﻋﺮﺻﻪﻫﺎى زﻧﺪﮔﻰ‪ ،‬ﺻﺤﻨﻪى زورآزﻣﺎﻳﻰ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ‪ -‬ﺳﻴﺎﺳـﻰ ‪ -‬ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎﺗﻰِ اﺳـﺘﻜﺒﺎر و ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴـﻢ ﺑـﺎ‬ ‫اﻧﻘﻼب و ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﻰ اﺳﺖ‪ ،‬روﺷﻦﺑﻴﻨﻰ اﻣﺎم ﺑﺰرﮔﻮار ﻣﺎ از ﻫﻤﻴﺸﻪ آﺷﻜﺎرﺗﺮ ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در ﺻﺤﻨﻪﻳﻰ ﻛﻪ دﺷﻤﻦ ﺑﺎ اﺑﺰار ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ و ﺗﻜﻴﻪ ﺑﺮ ﺳﻼح ﺗﺒﻠﻴﻎ‪ ،‬ﻣﺰوراﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﻴﺪان ﻣﻰآﻳﺪ‪ ،‬ﭼـﻪ ﻛﺴـﻰ‬ ‫ﺷﺎﻳﺴﺘﻪﺗﺮ از داﻧﺸﺠﻮ و ﻃﻠﺒﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺻﻔﻮف ﻣﻘﺪم اﻳﻦ دﻓﺎع ﻣﻘﺪس ﻗﺮار ﺑﮕﻴـﺮد و ﺑـﺎ ﺗﻜﻴـﻪ ﺑـﺮ‬ ‫اﻳﻤﺎن ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ و ﻣﻨﻄﻖ ﻗﻮى و ﻋﻤـﻞ ﺻـﺎﻟﺢ ﺧـﻮد‪ ،‬دﺷـﻤﻦ را ﻣﻐﻠـﻮب و رﺳـﻮا ﻛﻨـﺪ‪ .‬آرى‪ ،‬ﺑﺴـﻴﺞ‬ ‫ﻣﺪرﺳﻪى ﻋﺸﻖ اﺳﺖ‪ ،‬و در ﻫﻤﻪى ﻣﻴﺪاﻧﻬﺎى دﺷﻮار‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺣﻀـﻮر ﻋﺎﺷـﻘﺎﻧﻪ و ﻣﺨﻠﺼـﺎﻧﻪ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﭘﺮﭼﻢ ﺣﻖ و ﻋﺪل و راﺳﺘﻰ و اﻳﻤﺎن را ﺑﻪ اﻫﺘﺰاز درآورد و ﺟﻨﻮد ﺷﻴﻄﺎن را ﻣﻨﻬﺰم ﺳﺎزد‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﺎن ﺑﺴﻴﺞ ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر‪71/8/27 -‬‬ ‫‪ -2‬ﺟﻠﺴﻪى ﭘﺮﺳﺶ و ﭘﺎﺳﺦ داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان‪77/2/22 -‬‬

‫‪ .6‬ﺑﺴﻴﺞ داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ‬

‫داﻧﺸﺠﻮى ﺑﺴﻴﺠﻰ‪ ،‬آن ﻋﻨﺼﺮ ﻧﻮراﻧﻰ و ﭘﺎﻛﻨﻬﺎدى اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺣﺎل ﻓﺮاﮔﺮﻓﺘﻦ داﻧـﺶ و آﻣـﺎدهﺳـﺎزى‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ و ﻓﻜﺮى ﺧﻮد ﺑﺮاى ﺷﺮﻛﺖ در ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻣﺎدى ﻣﻠﺖ و ﻛﺸﻮرش‪ ،‬ﭼﺮاغ اﻳﻤﺎن و ﻫﺪاﻳﺖ را ﻧﻴـﺰ‬ ‫در دل ﺧﻮد و در ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎه ﻓﺮوزان ﻣﻰﻛﻨﺪ و ﻓﻀﺎ را ﺑﺎ ﺻﻼح و ﺻﻔﺎ و ﻧﻮراﻧﻴﺖ ﺧـﻮد ﻧـﻮراﻧﻰ‬ ‫ﻣﻰﺳﺎزد‪ .‬داﻧﺸﺠﻮى ﺑﺴﻴﺠﻰ ﻛﺴﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ دﺷﻤﻦ ﻛﻤﻴﻦﮔﺮﻓﺘﻪ را از ﻳﺎد ﻧﻤﻰﺑﺮد و ﻏﺎﻓﻼﻧـﻪ‪ ،‬ﺧـﻮد و‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه و ﻛﺸﻮرش را ﺑﻪ دﺳﺖ ﺗﻄﺎول دﺷﻤﻦ ﻧﻤﻰﺳﭙﺮد‪ .‬داﻧﺸﺠﻮى ﺑﺴﻴﺠﻰ‪ ،‬ﺟﻮاﻧﻰ ﺧـﻮد را ﻣﻐﺘـﻨﻢ‬ ‫ﻣﻰﺷﻤﺮد و از ﻟﺤﻈﻪﻫﺎى ﮔﺮاﻧﺒﻬﺎى آن ﺑﺮاى ﺧﻮدﺳﺎزى ﻋﻠﻤـﻰ و ﻓﻜـﺮى و روﺣـﻰ ﺑﻬـﺮه ﻣـﻰﮔﻴـﺮد‪.‬‬ ‫داﻧﺸﺠﻮى ﺑﺴﻴﺠﻰ‪ ،‬ﭘﻴﻜﺎر ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ و ﻓﻜﺮى و ﻋﻘﻼﻧﻰ را ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﻀـﻮر در ﻣﻴـﺪاﻧﻬﺎى ﺟﻨـﮓ‪ ،‬ﺑـﺎ‬ ‫ﺗﻜﻴﻪ ﺑﺮ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪى و ﺗﻼش و ﺗﻮﻛﻞ ﺑﻪ ﭘﻴﺶ ﻣﻰﺑﺮد و ﺧﻮد را در ﻫﻤﻪ ﺣﺎل‪ ،‬ﺳﺮﺑﺎز اﺳﻼم و اﻧﻘـﻼب‬ ‫و ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﻤﻴﻨﻰ ﻛﺒﻴﺮ ﻣﻰﺷﻤﺮد‪.‬‬ ‫ﺑﺴﻴﺞ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ در ﻋﻴﻦ آنﻛﻪ ﻳﻚ ﺗﺸـﻜﻞ ﻧﻈـﻢﻳﺎﻓﺘـﻪ و ﺑﺮﺧـﻮردار از ﺳـﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻰ اﺳـﺖ‪ ،‬ﻧـﻪ در‬ ‫ﺟﻨﺎﺣﻬﺎى ﺳﻴﺎﺳﻰ‪ ،‬ﻫﻀﻢ و ﺣـﻞ ﻣـﻰﺷـﻮد و ﻧـﻪ ﺧـﻮد را رﻗﻴـﺐ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻬﺎى داﻧﺸـﺠﻮﻳﻰ ﻣﺘﻌـﺎرف‬ ‫ﻣﻰﺷﻤﺮد‪ .‬ﻫﺮ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ﺑﺎ ﻫﺮ ﺳﻠﻴﻘﻪى ﺳﻴﺎﺳﻰ‪ ،‬اﮔﺮ ﭘﺎﻳﺒﻨﺪ ﺑﻪ ارزﺷﻬﺎى اﻧﻘﻼب و آﻣﺎدهى ﺣﻀﻮر در‬ ‫ﻋﺮﺻﻪى ﻣﺒﺎرزهى ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ و ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺑﺎ اﺳﺘﻜﺒﺎر و اﻳﺎدى آﺷـﻜﺎر و ﻧﻘﺎﺑـﺪار آن اﺳـﺖ‪ ،‬ﻣـﻰﺗﻮاﻧـﺪ در‬ ‫ﺧﻴﻞ ﺑﺴﻴﺠﻴﺎن داﻧﺸﮕﺎه و ﻋﻀﻮى از ﺑﺴﻴﺞ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻋﺰﻳﺰان‪ ،‬ﺳﻼح ﺷﻤﺎ اﻳﻤﺎن ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ و ﻣﻨﻄﻖ ﻣﺴﺘﺤﻜﻢ و ﻋﺰم ﭘﻮﻻدﻳﻦ اﺳـﺖ‪ .‬ﻧﺒﺎﻳـﺪ ﺗﺼـﻮر ﻛـﺮد ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﺴﻴﺞ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ﺣﺘﻰ در دوراﻧﻰ ﻛﻪ ﻛﺸﻮر در ﺣﺎل ﺟﻨﮓ ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ﻧﻈـﺎﻣﻰ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺴﻴﺞ در دوران ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺎﻧﻮن رﺷـﺪ و اﺷـﺎﻋﻪى ﺗﻔﻜـﺮ ﺑﺴـﻴﺠﻰ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬و ﺗﻔﻜـﺮ‬ ‫ﺑﺴﻴﺠﻰ ﺗﺮﻛﻴﺒﻰ اﺳﺖ از اﻳﻤﺎن ﻋﻤﻴﻖ‪ ،‬ﺗﻼش ﻣﺨﻠﺼﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻫﺸﻴﺎرى در ﺷﻨﺎﺧﺖ دﺷﻤﻦ‪ ،‬ﮔﺬﺷﺖ و اﻳﺜـﺎر‬ ‫در ﺑﺮاﺑﺮ دوﺳﺖ‪ ،‬و اﻳﺴﺘﺎدﮔﻰ و ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺷـﺠﺎﻋﺎﻧﻪ و ﺧﺴـﺘﮕﻰﻧﺎﭘـﺬﻳﺮ ‪ ...‬و اﻳـﻦ اﺳـﺖ آن ﺣﻘﻴﻘـﺖ‬ ‫واﻻﻳﻰ ﻛﻪ اﻣﺎم ﺑﺰرﮔﻮار ﻣﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آن‪ ،‬ﺑﺴﻴﺠﻰ ﺑﻮدن را اﻓﺘﺨﺎر ﺧﻮد ﻣﻰداﻧﺴﺖ‪.‬‬ ‫اﻣﺮوز داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﺑﻴﺶ از ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﻪ ﺑﺴﻴﺞ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ و ﺑﺴﻴﺞ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن در ﺻﺮاط ﻣﺴـﺘﻘﻴﻢِ اﻧﻘـﻼب‬ ‫ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺗﺸﻜﻞ ﺑﺴﻴﺞ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ‪ ،‬ﺑﻴﺶ از ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﻪ ﺧﻮدﺳﺎزى و ﻫﻮﺷﻤﻨﺪى و ﭘﺎﻳﺪارى‪.‬‬

‫‪ -1‬ﭘﻴﺎم ﺑﻪ ﭘﻨﺠﻤﻴﻦ ﮔﺮدﻫﻤﺎﻳﻰ ﺑﺴﻴﺞ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ‪77/7/14 -‬‬

‫‪1‬‬

‫‪677‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫* ﺑﻪ ﻋﻤﻖﻫﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬از ﻇﻮاﻫﺮ ﻫﻢ دﺳﺖ ﻧﻜﺸﻴﺪ‬

‫ﺑﺴﻴﺞ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻳﻌﻨﻰ اﻧﺴﺎن ﺑﺎﻫﻤﺘﻰ ﻛﻪ ﻏﻴﺮت دﻳﻨﻰ و داﻧﺎﻳﻰِ ﻓﻜﺮى و ﻧﻴﺎزﺷﻨﺎﺳﻰ و اﺑﺘﻜﺎر و ﺟﻮﺷﺶ‬ ‫ذﻫﻨﻰ و ﺧﻼﻗﻴﺖ دارد و وارد ﻣﻴﺪان ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﺑﺴﻴﺞ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ﻃﺒﻴﻌﺘﺎً ﻣﻈﻬﺮ ﺗﺎم و ﺗﻤﺎم اﻳـﻦ ﻣﻔـﺎﻫﻴﻢ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺖ ﺷﻤﺎ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻋﺮﺻﻪى اﺳﺎﺳـﻰ را ﺗـﺄﻣﻴﻦ ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬از ﻫـﻴﭻ ﭼﻴـﺰ ﻫـﻢ ﻧﺒﺎﻳـﺪ‬ ‫ﺑﻴﻤﻨﺎك ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬ﻧﻪ اﻳﻦﻛﻪ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻧﻜﻨﻴﺪ ‪ -‬ﻣﻼﺣﻈﻪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ ﻋﻘﻞ را ﺑـﻪﻛـﺎر ﮔـﺮﻓﺘﻦ؛ اﻳـﻦ ﻫﻤﻴﺸـﻪ ﻻزم‬ ‫اﺳﺖ ‪ -‬اﻣﺎ آن ﭼﻴﺰى را ﻛﻪ ﺣﻖ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﻰدﻫﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﺧﻮاﺳﺘﻦ ﺑﺎ زﺑـﺎن و ﺑـﺎ‬ ‫ﺷﻌﺎر ‪ -‬اﻟﺒﺘﻪ ﻳﻚ وﻗﺖ ﺷﻌﺎر ﻻزم اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻚ وﻗﺖ ﻫﻢ ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ ‪ -‬ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺎر و ﺗﻼش ﻫﻢ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﺮادران و ﺧﻮاﻫﺮان ﻋﺰﻳﺰ ‪ -‬ﻛﻪ ﻓﺮزﻧﺪان ﻣﻦ ﻫﺴﺘﻴﺪ ‪ -‬ﻣﺆﻛﺪاً ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻰﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻤﻖﻫﺎ‬ ‫ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻴﺪ و آن را ﺑﻄﻠﺒﻴﺪ؛ از ﻇﻮاﻫﺮ ﻫﻢ دﺳﺖ ﻧﻜﺸﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺧﻄﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺴﻰ ﺧﻴﺎل ﻳـﺎ ﺗـﻮﻫﻢ ﻛﻨـﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎﻃﻦ را درﺳﺖ ﻛﺮد‪ ،‬ﻇﺎﻫﺮ ﻣﻬﻢ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻧﺨﻴﺮ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﻇﺎﻫﺮ‪ ،‬اﻧﺴﺎن را ﺑﻪ وادىﻫﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻰ‬ ‫ﻣﻰﻛﺸﺎﻧﺪ‪ .‬ﻇﺎﻫﺮ دﻳﻨﻰ‪ ،‬ﻇﺎﻫﺮ اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬ﭘﺎﻳﺒﻨﺪى ﺑﻪ ﺗﻌﺒﺪ دﻳﻨﻰ‪ ،‬ﻫﻤـﻴﻦ ﻣﺠـﺎﻟﺲ دﻋـﺎ‪ ،‬ﻫﻤـﻴﻦ ﻣﺠـﺎﻟﺲ‬ ‫ﺗﻮﺳﻞ ﺑﻪ اﺋﻤﻪ )ﻋﻠﻴﻬﻢاﻟﺴ‪‬ﻼم( ﻻزم اﺳﺖ؛ ﻣﻨﺘﻬﺎ ﻫﻤﻪى اﻳﻨﻬـﺎ را ﺑـﺎ داﻧـﺎﻳﻰ ﻫﻤـﺮاه ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬در ﻣﺠﻠـﺲ‬ ‫روﺿﻪﺧﻮاﻧﻰ و ﺳﻴﻨﻪزﻧﻰِ ﺑﺴﻴﺞ وﻗﺘﻰ ﺷﻌﺮ ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻣﻌﻨﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﻀﻤﻮن‪ ،‬ﺟﻬﺘﺪار و ﻫﻤﺮاه‬ ‫‪678‬‬

‫ﺑﺎ درس ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬وﻗﺘﻰ در آنﺟﺎ ﺳﺨﻨﺮاﻧﻰ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ در ﺟﻬﺖ ﺗﻌﻤﻴﻖ ﻓﻜﺮ و اﻧﺪﻳﺸـﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬وﻗﺘـﻰ‬ ‫ﻧﻤﺎز ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﺪ‪ ،‬ﻧﻤﺎز ﺷﻤﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﭘﺮوردﮔـﺎر و ﺧﺸـﻮع در ﻣﻘﺎﺑـﻞ او ﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬ ‫وﻗﺘﻰ اﻋﺘﻜﺎف ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬وﻗﺘﻰ روزه ﻣﻰﮔﻴﺮﻳﺪ‪ ،‬وﻗﺘﻰ اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت ﻣﺬﻫﺒﻰ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻰدﻫﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ ﻫﻤـﺮاه‬ ‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺧﺪاى ﻣﺘﻌﺎل و ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ اﺧﻼص ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻛﻠﻴﺪ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ اﻳﻨﻬﺎﺳﺖ‪ .‬اﮔـﺮ اﻳـﻦ ﻧﺒﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﻫﻤـﺎن‬ ‫ﭼﻴﺰى ﺑﺮ ﺳﺮ اﻧﺴﺎن ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ ﻛﻪ دﻳﺪﻳﺪ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻋﺪهﻳﻰ آﻣﺪ‪.‬‬ ‫ﻋﺪهﻳﻰ در اول اﻧﻘﻼب ﺧﻴﻠﻰ ﺗﻨﺪ و داغ و ﭘ‪‬ﺮﺷﻮر ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﻓﻜﺮ دﻳﻨﻰ آﻧﻬﺎ ﻋﻤـﻖ ﻧﺪاﺷـﺖ؛‬ ‫ﺑﺎ اوﻟﻴﻦ ﺑﺎد ﺳﺮدى ﻛﻪ از ﻃﺮف ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت دﺷﻤﻨﺎن آﻣﺪ‪ ،‬ﺑﺮگ و ﺑﺎر اﻧﻘﻼﺑـﻰﺷـﺎن رﻳﺨـﺖ و ﺟﻮﺷـﺶ‬ ‫اﻧﻘﻼﺑﻰﺷﺎن ﺗﻤﺎم ﺷﺪ! ﺑﻌﻀﻰﻫﺎ ﺻﺪوﻫﺸﺘﺎد درﺟﻪ اﻳﻦ ﻃﺮف ﻏﻠﺘﻴﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﻳﻚوﻗﺖ ﺑـﻪ ﻳﻜـﻰ از اﻳـﻦ‬ ‫آﻗﺎﻳﺎن ﮔﻔﺘﻢ ﻛﻪ ﺷـﻤﺎﻫﺎ اواﻳـﻞ اﻧﻘـﻼب در زﻣﻴﻨـﻪى ﻣﺴـﺎﺋﻞ اﻗﺘﺼـﺎدى ﭼـﭗِ ﭼـﭗ ﺑﻮدﻳـﺪ و ﻣـﺎ از‬ ‫ﺗﻨﺪروىﻫﺎى ﭼﭙﮕﺮاﻳﻰ ﺷﻤﺎ را ﻣﻨﻊ ﻣﻰﻛﺮدﻳﻢ؛ اﻣﺎ اﻻن ﺷﻤﺎ رﻓﺘﻪاﻳﺪ ﻣﻨﺘﻬﺎاﻟﻴﻪ ﺟﻬﺖ ﻣﻘﺎﺑﻞ‪ ،‬و ﺷـﺪهاﻳـﺪ‬ ‫راﺳﺖ‪ ‬راﺳﺖ! ﻣﺎ ﻫﻤﺎنﺟﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻗﺒﻼً ﺑﻮدﻳﻢ‪ ،‬اﻳﺴﺘﺎدهاﻳﻢ و ﺑﺎز ﺷﻤﺎ را از ﺗﻨﺪروىﻫﺎى راﺳـﺖﮔﺮاﻳﺎﻧـﻪ‬

‫‪ .6‬ﺑﺴﻴﺞ داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ‬

‫ﻣﻨﻊ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ! اﻳﻦ ﺑﻪﺧﺎﻃﺮِ ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﻋﻤﻖ اﺳﺖ؛ ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ اﺳﺖ ﻛﻪ رﻳﺸﻪى اﻋﺘﻘﺎدى و ﻓﻜﺮى وﺟﻮد‬ ‫ﻧﺪارد‪.‬‬ ‫ﻛﺴﻰﻛﻪ رﻳﺸﻪى اﻋﺘﻘـﺎدى دارد‪ ،‬ﺑﺮاﺳـﺎس اﻋﺘﻘـﺎدش ﺣﺮﻛـﺖ ﻣـﻰﻛﻨـﺪ و در ﻣﻴـﺪانﻫـﺎى ﮔﻮﻧـﺎﮔﻮن‬ ‫ﻣﻰاﻳﺴﺘﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺟﺒﻬﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻰرود ﺷﻬﻴﺪ ﻳﺎ ﺟﺎﻧﺒﺎز ﻣﻰﺷﻮد و ﺑـﺎ رﻧـﺞ داﺋـﻢِ ﺑـﺪﻧﻰ و ﺑـﺎ ﻣﻼﻣـﺖﻫـﺎ‬ ‫ﻣﻰﺳﺎزد‪ .‬اﮔﺮ ﻫﻢ از ﺟﺒﻬﻪ ﺑﺮﻣﻰﮔﺮدد‪ ،‬اﻳﻤﺎن ﺧﻮد را در ﻣﻴﺎن ﺗﻨﺪﺑﺎدﻫﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺣﻔﻆ ﻣﻰﻛﻨﺪ؛ اﻳـﻦ‬ ‫آدمِ ﻋﻤﻴﻖ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ از اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ آدﻣﻬﺎى ﻣﺘﻜﻰ ﺑﻪ ﻋﻤﻖ ﻫﻢ ﻛﻢ ﻧﺪارﻳﻢ‪ .‬ﺑﻌﻀﻰ ﻫﻢ ﻧﻪ؛ ﻣﺘﻜﻰ ﺑـﻪ ﻋﻤـﻖ‬ ‫ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺗﻔﻜﺮ اﺳﻼﻣﻰ و ﺗﻔﻜﺮ ﺑﺴﻴﺠﻰ ﻋﻤﻖ داد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺑﺴﻴﺠﻲ ﺑﻮدن ﺑﻪ ﻣﻴﺪان آوردن ﻫﻤﺔ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻴﻬﺎي ﺧﻮد در راه آرﻣﺎنﻫﺎي ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﻲ اﺳﺖ‬

‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺑﺴﻴﺠﻲ ﻋﺰﻳﺰ‬ ‫ﺑﻪ ﻳﻜﺎﻳﻚ ﺷﻤﺎ درود ﻣﻲ ﻓﺮﺳﺘﻢ و ﺗﻮﻓﻴﻖ و ﺛﺒﺎت ﻗﺪم و ﺑﺎﻟﻨﺪﮔﻲ ﺷﻤﺎ را از ﺧﺪاوﻧـﺪ ﻣﺘﻌـﺎل ﻣﺴـﺄﻟﺖ‬ ‫ﻣﻲ ﻛﻨﻢ‪ .‬ﺗﺸﻜﻞ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن در زﻳﺮ ﻧﺎم ﺑﺴﻴﺞ‪ ،‬ﮔﺴﺘﺮه ي ﭘﻬﻨﺎور و ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲ و ﭼﻨﺪﺟﺎﻧﺒﮕﻲ اﻳـﻦ ﻧـﺎم‬ ‫ﭘﺮاﻓﺘﺨﺎر و ﭘﺮآوازه را ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻲ ﮔﺬارد‪ .‬ﺑﺴﻴﺠﻲ ﺑﻮدن‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻴﺪان آوردن ﻫﻤﻪ ي ﺗﻮاﻧﺎﻳﻴﻬـﺎي ﺧـﻮد‬ ‫در راه آرﻣﺎﻧﻬﺎي ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺗﻜﺎﭘﻮي اﻣﻴﺪواراﻧﻪ و ﻫﺪﻓﺪار و ﺳﻠﻮك ﻣﺆﻣﻨﺎﻧﻪ و رو ﺑﻪ ﻛﻤﺎل‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ وﻳﮋﮔﻴﻬﺎ آﻧﮕﺎه ﻛﻪ در داﻧﺸﮕﺎه و در ﻗﺎﻟﺐ ﻳﻚ ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪ ي داﻧﺸـﺠﻮﻳﻲ ﻇﻬـﻮر ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ‪،‬‬ ‫ﭘﻴﺸﮕﺎﻣﻲ و ﻧﻮآوري و دﻟﻴﺮي در ﻣﻴﺪان ﻋﻠﻢ و ﺳﻴﺎﺳﺖ و دﻳﻨﺪاري و ﺧﺪﻣﺖ را ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻣﻲ‬ ‫آورد‪ .‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺑﺴﻴﺠﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮد را ﺑـﺎ اﻳـﻦ ﻣﻌﻴﺎرﻫـﺎ ﺑﺴـﻨﺠﻨﺪ و ﺗـﻼش ﻣﺠﺎﻫـﺪت آﻣﻴـﺰ در راه‬ ‫ﻫﺪﻓﻬﺎي واﻻ را ﻫﺮروز ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﮔﺬر زﻣﺎن‪ ،‬ﺻﺤﺖ اﻣﻴـﺪوارﻳﻬﺎي ﮔﺬﺷـﺘﻪ را ﺑـﻪ اﺛﺒـﺎت رﺳـﺎﻧﺪه‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﻲ در ﻋﺮﺻﻪ ﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‪ ،‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ و ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻋﻈﻴﻢ ﺧﻮد را ﻧﺸﺎن داده و روﻳﺶ و‬ ‫ﻃﺮاوت و ﺑﺎﻟﻨﺪﮔﻲ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ در آورده اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺨﻦ ﻧﻮ و ﻫﻤﺖ ﺻـﺎدﻗﺎﻧﻪ و ﭘﻴـﺎم اﻣﻴـﺪﺑﺨﺶ‬ ‫ﻣﻠﺖ اﻳﺮان‪ ،‬ﺗﺎ دوردﺳﺖ ﻫﺎ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه و اﻓﻘﻬﺎي ﺗﺎزه ﺋﻲ را در ﺑﺮاﺑﺮ ﭼﺸﻢ ﻣﻠﺘﻬﺎ ﭘﺪﻳﺪ آورده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در ﻛﺎﻧﻮن اﻳﻦ اﺷﻌﻪ ي ﺗﺎﺑﻨﺎك‪ ،‬ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﻮﻣﻦ و ﭘﺮﺗﻼش و ﭘﺎك ﺳﻴﺮت ﻣﺎ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻛـﺎﻧﻮن را‬ ‫روزﺑﺮوز وﺳﻴﻌﺘﺮ و درﺧﺸﺎﻧﺘﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺑﺴﻴﺠﻰ‪84/3/5 -‬‬ ‫‪ -2‬ﭘﻴﺎم ﺑﻪ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ﺑﺴﻴﺞ داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ ﻛﺸﻮر‪85/6/1 -‬‬

‫‪679‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫* ﺑﺴﻴﺞ ﻳﻚ ﺗﺸﻜﻞ دوﺑ‪‬ﻌﺪي اﺳﺖ‬

‫ﺑﺴﻴﺞ ﻳﻚ ﺗﺸﻜﻞ دو ﺑﻌﺪى اﺳﺖ‪ :‬ﻳﻚ اﺗﺼﺎل ﺑﻪ ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ و داﻧﺸﮕﺎه و ﻳﻚ اﺗﺼﺎل ﺑﻪ ﺳـﭙﺎه‬ ‫دارد‪ .‬ﺳﭙﺎه ﭼﻴﺴﺖ؟ آﻳﺎ ﺳﭙﺎه ﺻﺮﻓﺎً ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن ﻧﻈﺎﻣﻰ اﺳـﺖ؟ ﻧـﻪ‪ ،‬ﺳـﭙﺎه ﻧﻤـﺎد ﻣﻘﺎوﻣـﺖ اﻧﻘﻼﺑـﻰ و‬ ‫ﺷﺠﺎﻋﺎﻧﻪ اﺳﺖ؛ اﻳﻦ ﻫﺮﮔﺰ ﻓﺮاﻣﻮﺷﺘﺎن ﻧﺸﻮد‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺧﻴﺎل ﻧﻜﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺳـﭙﺎه ﺻـﺮﻓﺎً ﻳـﻚ ﺳـﺎزﻣﺎن ﻧﻈـﺎﻣﻰ‬ ‫اﺳﺖ؛ آن وﻗﺖ ﻳﻚ ﻋﺪه ﻫﻢ ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﺳﭙﺎه ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎنِ ﻧﻈﺎﻣﻰ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺎ ﻛﻪ ﻧﻈﺎﻣﻰ ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ! ﻧـﻪ‪،‬‬ ‫ﺳﭙﺎه ﻓﺮاﺗﺮ از ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن ﻧﻈﺎﻣﻰ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺳﭙﺎه ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاى اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاى ﻣﻘﺎوﻣﺖ‪ ،‬ﺑﺮاى ﻣﺠﺎﻫﺪت‪ ،‬ﺑﺮاى ﻫﻤﺎن ﻫﺪﻓﻬﺎﻳﻰ ﻛـﻪ ﺷـﻤﺎ اﻣـﺮوز در‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه ﺑﺮاى آﻧﻬﺎ دارﻳﺪ درس ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﺪ‪ ،‬از زﻣﻴﻦ ﺣﺎﺻﻠﺨﻴﺰ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻰ روﺋﻴﺪ‪ .‬ﻛﺠﺎ؟ در ﻣﻴﺪان‬ ‫ﻣﺠﺎﻫﺪت! اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎى ﺳﭙﺎه اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻫﻴﭻ ﻛﺲ ﺧﻴﺎل ﻧﻤﻰﻛﺮد؛ وﻟﻰ رﺷﺪ ﺑﻰﺳﺎﺑﻘﻪ و ﻓـﻮقاﻟﻌـﺎدهاى‬ ‫ﻫﻢ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺴﻴﺎرى از ﻋﻨﺎﺻﺮ اﺻﻠﻰ ﺳﭙﺎه‪ ،‬ﺟﻮاﻧﻬﺎﻳﻰ ﻣﺜﻞ ﺷﻤﺎ و در ﺳﻦ ﺷﻤﺎ ‪ -‬ﺑﻌﻀﺎً ﻫﻢ از ﺳـﻦ ﺷـﻤﺎ‬ ‫ﭘﺎﺋﻴﻨﺘﺮ ‪ -‬ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻳﻚ وﻗﺖ ﺑﺎ ﺧﺒﺮ ﺷﺪﻧﺪ ﻛﻪ دﺷﻤﻦ ﺣﻤﻠﻪ ﻛﺮده؛ درس و اﻣﺘﺤﺎن و ﻛﻼس و اﺳـﺘﺎد و‬ ‫ﺧﺎﻧﻪ و زﻧﺪﮔﻰ راﺣﺖ را ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ و ﺑﻪ ﺟﺒﻬﻪ رﻓﺘﻨﺪ؛ »ﻓﻤﻨﻬﻢ ﻣﻦ ﻗﻀـﻰ ﻧﺤﺒـﻪ و ﻣـﻨﻬﻢ ﻣـﻦ ﻳﻨﺘﻈـﺮ«‪:‬‬ ‫ﻋﺪهاى ﺷﻬﻴﺪ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻋﺪهاى ﻣﺠﺮوح ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻋﺪهاى ﻫﻢ ﺑﺮﮔﺸﺘﻨﺪ؛ اﻳﻦ ﺳﭙﺎه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪680‬‬

‫اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ ﻛﻪ »ﺣﻜﻢ ﻣﺴﺘﻮرى ﻣﺴﺘﻰ ﻫﻤﻪ ﺑﺮ ﻋﺎﻗﺒﺖ اﺳﺖ«؛ ﺑﻨﺪه ﻧﻤﻰﮔﻮﻳﻢ ﻫﺮﻛﺲ ﺑـﻪ ﺟﺒﻬـﻪ‬ ‫رﻓﺖ و ﻟﺒﺎس ﺳﭙﺎﻫﻰ ﭘﻮﺷﻴﺪ‪ ،‬ﻓﺮﺷﺘﻪ اﺳﺖ؛ ﻧﺨﻴﺮ‪ ،‬ﺑﻌﻀﻰ از ﻫﻤﻴﻦ ﻓﺮﺷﺘﻪﻫﺎ؛ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪﻧﺪ ﺑﻪ ﺷـﻴﻄﺎن!‬ ‫ﺧﺼﻮﺻﻴﺖ اﻧﺴﺎن ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ از ﺧﻮد ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﻧﻜﻨﺪ ‪ -‬ﺣﺘّﻰ در آن وﻗﺘـﻰ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﺳـﺮ ﺣـﺪ‬ ‫ﻓﺮﺷﺘﻪ ﻫﻢ ﻣﻰرﺳﺪ ‪ -‬اﻣﻜﺎن ﺳﻘﻮط دارد و ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺳﻘﻮط ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻰﻫﺎ ﺳـﻘﻮط ﻛﺮدﻧـﺪ؛ ﻟـﻴﻜﻦ‬ ‫آﻧﻬﺎ ﺗﺸﻜﻴﻞ دﻫﻨﺪهى ﻫﻮﻳﺖ ﺳﭙﺎه ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ؛ ﻫﻮﻳﺖ ﺳﭙﺎه اﻳﻦ ﭼﻴﺰى اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻢ ‪ -‬اﻟﺒﺘﻪ در داﺧﻞ‬ ‫اﻳﻦ ﻫﻮﻳﺖ‪ ،‬آدﻣﻬﺎ در ﺳﻄﻮح ﻣﺨﺘﻠﻔﻰ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﺲ ﺷﻤﺎ از ﻳﻚ ﺑ‪‬ﻌﺪ ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎه و ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﺠﻮﺋﻰ و درس و ﻋﻠﻢ و ﺑﺤﺚ و ﺗﺤﻘﻴﻖ‪ ،‬و از ﻳﻚ ﺑ‪‬ﻌﺪ‬ ‫ﺑﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ﺳﭙﺎه وﺻﻞ ﻫﺴﺘﻴﺪ؛ اﻳﻦ ﻳﻚ ﺧﺼﻮﺻﻴﺖ وﻳﮋه اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﺑﺎ اﻳﻦ دو ﺑ‪‬ﻌﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﺳـﭙﺎﻫﻰ‬ ‫ﻫﺴﺘﻴﺪ ﻳﺎ داﻧﺸﺠﻮ و ﺗﺸﻜﻞ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ؟! اﻳﻦ ﺳﺆال ﻣﻬﻤﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺎﺳﺦ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻧﻈـﺎﻣﻰ‬ ‫ﻧﻴﺴﺘﻴﺪ؛ ﺷﻤﺎ داﻧﺸﺠﻮ و ﻳﻚ ﺗﺸﻜﻞ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ﻫﺴﺘﻴﺪ؛ ﻣﻨﺘﻬﺎ ﻳﻚ ﺗﺸﻜﻞ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻧﻘﻄـﻪى‬ ‫ﻣﻄﻤﺌﻨﻰ ‪ -‬ﻛﻪ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﻫﻤﺎن ﻧﻤﺎد ﻣﻘﺎوﻣﺖ ‪ -‬ﺗﻜﻴﻪ دارد؛ اﻟﺒﺘـﻪ اﻳـﻦ ﺗﻜﻴـﻪﮔـﺎه‪ ،‬ﺗﺤـﺮك او را‬ ‫ﻣﺤﺪود ﻧﻤﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬دﺳﺖ و ﭘﺎى او را ﻧﻤﻰﺑﻨﺪد‪ ،‬ﻛﺎر ﻋﻠﻤﻰ او را ﻣﺤﺪود ﻧﻤﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻮﻳـﺖ او را ﻧﻈـﺎﻣﻰ‬

‫‪ .6‬ﺑﺴﻴﺞ داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ‬

‫ﻧﻤﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻪ او ذﺧﻴﺮهاى از دﺳﺘﺎورد ﺗﺠﺮﺑﻪى ﺟﻬﺎدى و اﻧﻀﺒﺎط ﻧﺎﺷﻰ از اﻳﻦ ﺗﺠﺮﺑـﻪ ﻣـﻰﺑﺨﺸـﺪ؛‬ ‫اﻳﻦ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﺗﺸﻜﻞ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ اﺳﺖ‪ :‬از ﺧﻴﺮش اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﻈﺎﻣﻰ ﻫﻢ ﻧﻤﻰﺷﻮﻳﺪ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻦ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﮕﻮﻳﻢ‪ :‬ﻧﻈﺎﻣﻰ ﺷﺪن ﺑﻪ ﻫﻴﭻ وﺟﻪ ﻧﻘﻄﻪى ﺿﻌﻒ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻧﻈﺎﻣﻰ ﺑﻮدن اﻓﺘﺨﺎر اﺳﺖ؛‬ ‫ﻣﻨﺘﻬﺎ ﺷﻤﺎ در ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ‪ ،‬اﻳﻦ اﻓﺘﺨﺎر را ﻧﺪارﻳﺪ؛ اﻓﺘﺨﺎرات دﻳﮕـﺮى دارﻳـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ اﻓﺘﺨـﺎر ﻣـﺎل‬ ‫ﻣﺤﻴﻂ ﻧﻈﺎﻣﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻠﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻳﻚ داﻧﺸﺠﻮى ﺑﺴﻴﺠﻰ‪ ،‬ﺑﻌﻨﻮان ﺑﺴﻴﺞ ﻓﻌﺎل ﻳـﺎ ﺑﺴـﻴﺞ وﻳـﮋه در‬ ‫رزﻣﺎﻳﺸﻬﺎ ﻫﻢ ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻨﺪ ﻳﺎ ﻛﺎرﻫﺎى دﻳﮕﺮى ﻫﻢ اﻧﺠﺎم ﺑﺪﻫﺪ و ﻳﻚ اﻓﺘﺨﺎر ﻧﻈﺎﻣﻰ ﻫﻢ ﺑﮕﻴﺮد؛ ﻣـﺎﻧﻌﻰ‬ ‫ﻧﺪارد؛ اﻣﺎ ﺑﺪﻧﻪى ﺑﺴﻴﺞ داﻧﺸﺠﻮﺋﻰ‪ ،‬ﻧﻈﺎﻣﻰ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻳﻚ ﺗﺸﻜﻞ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ﺑﺎ ﻫﻤﺎن ﺧﺼﻮﺻـﻴﺎت ﻳـﻚ‬ ‫ﺗﺸﻜﻞ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﻮﺻﻴﻪى ﻣﻦ اﻳﻦاﺳﺖ‪ :‬داﻧﺸﺠﻮ ﺑﻤﺎﻧﻴﺪ و ﺑﻪ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺳـﭙﺎه اﻓﺘﺨـﺎر‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻧﻈﺎﻣﻰ ﻧﻴﺴﺘﻴﺪ ‪ -‬ﻧﻈﺎﻣﻰ ﺑﻮدن ﻳﻚ اﻓﺘﺨﺎر اﺳﺖ؛ آﻧﻬﻢ ﻧﻈﺎﻣﻰاى ﻛﻪ ﻋﻀﻮ ﺳـﺎزﻣﺎن ﻧﻈـﺎﻣﻰ ﺳـﭙﺎه‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ ‪ -‬اﻣﺎ اﮔﺮ ﻛﺴﻰ ﻧﻈﺎﻣﻰ ﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﺮاى او ﻳﻚ اﻓﺘﺨﺎر اﺳﺖ؛ ﻛﺴﻰ ﻫﻢ ﻧﺨﻮاﺳﺖ‪ ،‬اﺟﺒﺎرى ﻧﺪارد‪.‬‬ ‫ﻓﺮق اﻳﻦ ﺗﺸﻜﻞ ﺑﺎ ﺗﺸﻜﻠﻬﺎى دﻳﮕﺮ ﭼﻴﺴﺖ؟ ﭼﻮن در ﺑﻴﻦ ﺗﺸـﻜﻠﻬﺎى دﻳﮕـﺮ ﻫـﻢ ﺗﺸـﻜﻠﻬﺎى ﻣـﺆﻣﻦ‪،‬‬ ‫اﻧﻘﻼﺑﻰ و ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮق اﻳﻦ ﺗﺸﻜﻞ ﺑﺎ ﺗﺸﻜﻠﻬﺎى دﻳﮕﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ‪ :‬ﺑﺴـﻴﺞ ﺑـﻪ ﻣﻌﻨـﺎى ﻓـﺮد ﻳـﺎ‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى آﻣﺎدهى ﺑﺮآوردنِ ﻧﻴﺎزﻫﺎى اﻧﻘﻼب اﺳﺖ‪ ،‬در ﻫﺮ زﻣﺎن و از ﻫـﺮ ﻧـﻮع؛ اﻳـﻦ ﻣﻌﻨـﺎى ﺑﺴـﻴﺞ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺸﻜﻠﻰ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺎم ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه و ﺷﻤﺎ ﻋﻀﻮ او ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ .‬اﮔﺮ دﻳﮕـﺮى در ﻳـﻚ ﺳـﺎزﻣﺎن دﻳﮕـﺮ‬ ‫اﺳﺖ و ﻫﻤﻴﻦ اﺣﺴﺎﺳﺎت ﺷﻤﺎ را دارد‪ ،‬او ﻫﻢ ﺑﺴﻴﺠﻰ اﺳﺖ و ﻓﻘﻂ رﺳﻤﺎً ﺟﺰو ﺳﺎزﻣﺎن ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺴـﺖ‪.‬‬ ‫ﻛﻤﺎ اﻳﻦ ﻛﻪ در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎرﮔﺎه‪ ،‬ﻫﺮ ﻛﺲ اﻳﻦ اﺣﺴﺎس را دارد ﺑﺴﻴﺠﻰ اﺳـﺖ‪ .‬در ﻣﺤـﻴﻂ روﺣﺎﻧﻴـﺖ و‬ ‫ﺣﻮزهى ﻋﻠﻤﻴﻪ‪ ،‬ﻫﺮ ﻛﺲ اﻳﻦ اﺣﺴﺎس را دارد ﺑﺴﻴﺠﻰ اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﺤﻴﻂ ﺑـﺎزار و در ﻣﺤـﻴﻂ اداره و در‬ ‫ﻣﺤﻴﻂ روﺳﺘﺎ‪ ،‬ﻫﺮ ﻛﺲ اﻳﻦ اﺣﺴﺎس را دارد ﺑﺴﻴﺠﻰ اﺳﺖ؛ اﻳﻦ اﺣﺴﺎﺳﻰ ﻛﻪ ﻓـﺮدى آﻣـﺎده اﺳـﺖ در‬ ‫ﻫﺮ زﻣﺎن و در ﻫﺮ ﻋﺮﺻﻪاى ﻛﻪ ﺑﻪ او ﻧﻴﺎز ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺣﻀﻮر ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﻛﻪ ﻋﺮض ﻣﻰﻛﻨﻢ‪ :‬اﻓﺘﺨﺎر ﺧﻮد ﻣﻦ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺑﺴﻴﺠﻰ ﺑﺎﺷـﻢ؛ ﺳـﻌﻰ ﻛـﺮدهام اﻳـﻦﺟـﻮرى‬ ‫ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻢ‪ .‬ﺳﺎل آﺧﺮ رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮرى ‪ -‬دو‪ ،‬ﺳﻪ ﻣﺎه ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮد ﺑﻪ آﺧﺮ رﻳﺎﺳﺖﺟﻤﻬـﻮرى ﻣـﻦ ‪ -‬در‬ ‫ﻳﻜﻰ از داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﺑﺮاى ﻳﻚ ﺟﻤﻊ داﻧﺸﺠﻮ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻰﻛﺮدم و ﺑﻪ ﺳﺆاﻻت ﭘﺎﺳـﺦ ﻣـﻰدادم؛ ﻳﻜـﻰ از‬ ‫ﺳﺆاﻻت اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﻌﺪ از رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮرى ﻗﺼﺪ دارﻳﺪ ﭼﻪ ﻛﺎر ﻛﻨﻴﺪ و ﺷـﻐﻠﺘﺎن ﭼـﻪ ﺑﺎﺷـﺪ؟‬ ‫ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬اﮔﺮ اﻣﺎم ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﮕﻮﻳﺪ ﺑﺮو ﺑﺸﻮ رﺋﻴﺲ ﻋﻘﻴﺪﺗﻰ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻓﻼن ﭘﺎﺳـﮕﺎه‪ ‬ﻣـﺮزىِ ﻣﻨﺘﻬﺎاﻟﻴـﻪ ﺟﻨـﻮب‬ ‫ﺷﺮﻗﻰ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﺎ اﻓﺘﺨﺎر ﻣﻰروم آنﺟﺎ و ﻣﺸﻐﻮل ﺧﺪﻣﺖ ﻣﻰﺷﻮم! اﮔﺮ اﻳﻦ ﻛﺎر از ﻣﻦ ﺑﺮﻣـﻰآﻳـﺪ و‬

‫‪681‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫اﻳﻦ ﻛﺎر را از ﻣﻦ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﺣﺎﺿﺮم و ﺑﻪ آنﺟﺎ ﻣﻰروم؛ ﺗـﻮﻃﻴﻦ ﻧﻔـﺲ ﻛـﺮدم‪ .‬اﻳـﻦ را از ﺑـﺎب‬ ‫اﻳﻨﻜﻪ ﺷﻤﺎ ﻓﺮزﻧﺪان ﻣﻦ ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻤﺎ دارم ﻣﻰﮔﻮﻳﻢ‪ .‬ﺻﺤﺒﺖ ﭘﺪرﻓﺮزﻧﺪى اﺳﺖ؛ ﻧﻤﻰﺧﻮاﻫﻢ راﺟـﻊ‬ ‫ﺑﻪ ﺧﻮدم ﺻﺤﺒﺖ ﺑﻜﻨﻢ‪ .‬ﻫﺮ ﺟﺎ و در ﻫﺮ زﻣﺎﻧﻰ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺎز ﻫﺴﺖ‪ ،‬آنﺟﺎ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻰﺷـﻮد‬ ‫ﺑﺴﻴﺠﻰ؛ ﺑﺴﻴﺞ ﻳﻌﻨﻰ اﻳﻦ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻌﻀﻰﻫﺎ ﺻﺪدرﺻﺪ ﺑﺴﻴﺠﻰاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻌﻀﻰ ﺻﺪدرﺻﺪ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ :‬ﻧﻮددرﺻـﺪ‪،‬‬ ‫ﻫﺸﺘﺎددرﺻﺪ‪ .‬ﻛﺸﻮر ﻣﺎ و ﻧﻈﺎم ﻣﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ اﺣﺘﻴـﺎج دارد و اﻳـﻦ ﭼﻴـﺰى ﻛـﻪ ﻣـﻮرد اﺣﺘﻴـﺎﺟﺶ ﻫﺴـﺖ‪،‬‬ ‫ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ دارد‪ .‬راز اﻳﺴﺘﺎدﮔﻰ ﻣﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ؛ راز اﻣﻴﺪ ﻣﺎ ﺑﻪ آﻳﻨﺪه ﻫـﻢ ﻫﻤـﻴﻦ اﺳـﺖ‪ .‬ﻫـﻴﭻ ﻧﻘﻄـﻪى‬ ‫ﻛﻮرى در ﭼﺸﻢاﻧﺪازِ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﺎ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﭼﺮا؟ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻫﻤﻴﻦ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺑﺴﻴﺞ ﺑﺎﻳﺪ ﺟﻠﻮﺗﺮ از ﻫﻤﻪ وارد ﻋﺮﺻﻪ ﻋﻠﻢ ﺑﺸﻮد‬

‫‪ ...‬اﻳﻦ ﻫﻢ ﻛﻪ ﺳﺆال ﺑﻜﻨﻴﻢ آﻳﺎ ﺑﺴﻴﺞ وارد ﻋﺮﺻﻪى ﻋﻠﻢ ﺑﺸﻮد ﻳﺎ ﻧﺸﻮد‪ ،‬اﻳﻦ از ﻫﻤﺎن ﺳﺆاﻟﻬﺎﻳﻰ اﺳـﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﺗﻌﺠﺐ ﻣﻦ را ﺑﺮ ﻣﻰاﻧﮕﻴﺰد! ﭼﺮا ﻧﺸﻮد؟! ﺑﺴﻴﺞ ﺑﺎﻳﺪ ﺟﻠﻮﺗﺮ از ﻫﻤﻪ وارد ﻋﺮﺻﻪى ﻋﻠﻢ ﺑﺸﻮد‪ .‬ﺷـﻤﺎ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮوﻳﺪ و ﻋﺮﺻﻪﻫﺎى ﻋﻠﻤﻰ را‪ ،‬ﻋﺮﺻﻪﻫﺎى ﻓﻨﺎورى را‪ ،‬ﻧﻮآورىﻫﺎى ﻋﻠﻤﻰ و آﻓﺎق ﺷﻨﺎﺧﺘﻪﻧﺸﺪهى‬ ‫ﻋﻠﻢ را ﺗﺼﺮف ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ درسﻧﺨﻮاﻧﺪه و ﻛﺎرﻧﻜﺮده ﻧﻤﻰﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪682‬‬

‫‪2‬‬

‫* ﻧﻘﺶ ﺑﺴﻴﺞ داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ در ﻛﻤﻚ ﺑﻪ دوﻟﺖ‬

‫ﻣﻦ اول ﺳﺎل در ﻣﺸﻬﺪ ﮔﻔﺘﻢ؛ دﺷﻤﻦ ﻃﺒﻖ ﻧﻘﺸﻪﻫﺎى ﺧﻮد‪ ،‬ﺳﻪ ﻫﺪف را دﻧﺒـﺎل ﻣـﻰﻛﻨـﺪ‪ .‬اول‪ :‬ﻋﻘـﺐ‬ ‫ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻦ ﻛﺸﻮر از ﻟﺤﺎظ اﻗﺘﺼﺎدى؛ ﺑﺮاى اﻳﻦﻛﻪ دوﻟﺖ را ‪ -‬ﻛﻪ دوﻟﺘﻰ ﻣﻜﺘﺒـﻰ و وﻓـﺎدار و ﻫـﻮادار‬ ‫ارزﺷﻬﺎى اﺳﻼﻣﻰ اﺳﺖ ‪ -‬ﻧﺎﻛﺎرآﻣﺪ و ﻧﺎﻻﻳﻖ و ﺑﻰ ﻛﻔﺎﻳﺖ ﺟﻠﻮه ﺑﺪﻫﻨﺪ؛ ﻟﺬا وﺿﻊ اﻗﺘﺼﺎدى ﺑﺮاى اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﻨﻈﻮر‪ ،‬ﻃﺒﻖ ﻧﻘﺸﻪﻫﺎى دﺷﻤﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻘﺐ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬دوم‪ :‬ﻋﻘﺐ ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻦ ﻋﻠﻤﻰ؛ ﺑﺮاى اﻳـﻦﻛـﻪ آﻳﻨـﺪهى‬ ‫ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﺟﺰ ﺑﺎ ﻧﺮدﺑﺎنِ ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﺗﺮﻗﻰ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﭼﺎرهاى ﺟﺰ اﻳـﻦ ﻧـﺪارد ﻛـﻪ از‬ ‫ﻟﺤﺎظ ﻋﻠﻤﻰ ﺑﻨﻴﻪاش را ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﻨﺪ و در ﻋﻠﻢ ﭘﻴﺶ ﺑﺮود؛ اﺳﺘﻌﺪادش را ﻫﻢ ﺧﺪا داده اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻮم‪ :‬ﺑﺮ‬ ‫ﻫﻢ زدن اﺗﺤﺎد و اﻧﺴﺠﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﺑﻴﻦ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ‪ -‬ﻳﺎ ﺑﻴﻦ ﻣﻠﺖ اﻳـﺮان و ﻣﻠـﺖﻫـﺎى ﻣﺴـﻠﻤﺎن ‪ -‬وﺟـﻮد‬ ‫دارد؛ ﻛﻪ آن وﻗﺖ ﺷﻌﺎر »اﺗﺤﺎد ﻣﻠﻰ و اﻧﺴﺠﺎم اﺳﻼﻣﻰ« را ﻣﻄﺮح ﻛﺮدﻳﻢ‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻫﺰاران ﻧﻔﺮ از اﻋﻀﺎي ﺑﺴﻴﺞ داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎي ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر‪86/2/31 -‬‬ ‫‪ -2‬ﻫﻤﺎن‬

‫‪ .6‬ﺑﺴﻴﺞ داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ‬

‫ﺷﻤﺎ از ﻟﺤﺎظ ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﻛﺎرآﻣﺪى دوﻟﺖ‪ ،‬در ﻫﻤﻪى اﻳﻦ ﺳﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﺪ ﻓﻌﺎل ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ‬ ‫ﻣﻦ در اﻳﻦ ﺟﺎ ﻓﺮﻣﻮﻟﺶ را ﺑﮕﻮﻳﻢ ‪ -‬ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻰ دوﺳﺘﺎن ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻳﻚﺟﺎﻧﺒﻪ اﺳـﺖ ﻳـﺎ دوﺟﺎﻧﺒـﻪ اﺳـﺖ ‪-‬‬ ‫ﺑﺮوﻳﺪ ﻓﺮﻣﻮﻟﺶ را ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﺴﻴﺞ ﻫﺴﺘﻴﺪ؛ اﮔﺮ ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻰ ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﻛﺎرآﻣﺪى ﻻزم را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‬ ‫ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ‪ -‬و اﮔﺮ وزراﺋﻰ ﻛﻪ ﻋﻀﻮ دوﻟﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ﻫﻤﻜﺎرى ﻛﻨﻨﺪ ‪ -‬ﻛﻪ ﻳﻘﻴﻨـﺎً ﻣـﻰﻛﻨﻨـﺪ؛‬‫ﭼﻮن ﻫﻢ آﻗﺎى زاﻫﺪى‪ ،‬ﻫﻢ آﻗﺎى ﻟﻨﻜﺮاﻧﻰ ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﺴﻴﺠﻴﻨﺪ ‪ -‬ﺑﺎﻳﺪ راﻫﺶ را ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﭼﻪﻃﻮر ﻣﻰﺷﻮد از دوﻟﺖ و ﻛﺸﻮر و از اﻳﻦ ﺧﻴﻞ ﻋﻈﻴﻢِ ﺟـﻮان ﻣـﺆﻣﻦ و ﺣﺎﺿـﺮ در ﻣﻴـﺪان و‬ ‫داراى اﺳﺘﻌﺪاد‪ ،‬در ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻛﺸﻮر اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ؛ ﭼﻪ در ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎ و ﺗﺤﺮﻛﺎت ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﭼﻪ‬ ‫در ﻛﺎرﻫﺎى ﺟﻬﺎدى و ﭼﻪ در ﻛﺎرﻫﺎى اﻗﺘﺼﺎدى‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﺟﻮاﻧﻬﺎ ﺣﻮاﺳﺸﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﻫﻴﭻ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻧﻤﻰﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﺷـﻤﺎ اولِ درس ﺧﻮاﻧـﺪن ﺑﺮوﻳـﺪ و ﻋﻀـﻮ‬ ‫ﻋﺎﻟﻰ ﻓﻼن اداره ‪ -‬ﻣﺸﺎور وزﻳﺮ ﻳﺎ ﻏﻴﺮ آن ‪ -‬ﺑﺸﻮﻳﺪ؛ ﻧﻪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻃﻮر ﭼﻴﺰﻫﺎ را اﺻـﻼً ﻣـﻦ ﻗﺒـﻮل ﻧـﺪارم؛‬ ‫اﺳﻢ و ﻋﻨﻮاﻧﻰ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن را از ﻟﺤﺎظ اﻋﺘﺒﺎر ﺑﺎﻻ ﺑﻴﺎورد‪ ،‬اﻣـﺎ از ﻟﺤـﺎظ واﻗﻌﻴـﺖ در آن ﭼﻴـﺰى ﻧﺒﺎﺷـﺪ‪،‬‬ ‫ﻓﺎﻳﺪهاى ﻧﺪارد‪ .‬در ﭘﻴﭻ و ﺧﻢ ﺗﺸﻜﻴﻼت ﻋﻈﻴﻢ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻛﺸﻮر ‪ -‬ﭼﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ اﻗﺘﺼـﺎدى‪ ،‬ﭼـﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ‬ ‫ادارى ‪ -‬و ﻫﺮ ﺟﺎﺋﻰ ﻣﻤﻜﻦ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺸﻮﻳﺪ ﻳﻚ ﭘﻴﭻ‪ ،‬ﺑﺸﻮﻳﺪ ﻳﻚ ﻣﻬﺮه! در اﻳـﻦ ﻛﺎرﺧﺎﻧـﻪى ﻋﻈـﻴﻢ‪ ،‬ﻫـﺮ‬ ‫ﻛﺪام از ﭘﻴﭻﻫﺎ ﺷﻞ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺤﺼﻮل ﺧﺮاب ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬در ﺧـﻂ ﺗﻮﻟﻴـﺪ دﻳـﺪهاﻳـﺪ؛ ﻛﺎرﮔﺮﻫـﺎ ردﻳـﻒ‬ ‫ﻣﻰاﻳﺴﺘﻨﺪ و ﻫﺮ ﻛﺪام ﻛﺎرﺷﺎن ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از اﻳﻦ ﻛﻪ اﻳﻦ ﭘﻴﭻ ﻳﺎ ﻣﻬﺮه را ﻣﺤﻜـﻢ ﻛﻨﻨـﺪ ﻳـﺎ ﻛﺎرﻫـﺎى‬ ‫دﻳﮕﺮ را اﻧﺠﺎم ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ .‬داﻧﻪ داﻧﻪى اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ‪ ،‬در ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ﻛﺎرﻛﺮد اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﻰﮔﺬارد‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺑﺸﻮد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻧﻘﺶ ﺑﺴﻴﺞ داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ در ﺟﻨﮓ ارادهﻫﺎ‪ ،‬ﻋﺰﻣﻬﺎ‪،‬ﺳﻴﺎﺳﺘﻬﺎ و ﺗﺪﺑﻴﺮﻫﺎ‬

‫در دﻧﻴﺎ ﻳﻚ ﺟﻨﮓ ﻋﻈﻴﻢ و ﻳﻚ ﭼﺎﻟﺶ ﺑﺰرگ ﺑﺮﭘﺎﺳﺖ؛ ﺟﻨﮓ ﺗﻮپ و ﺗﻔﻨﮓ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺟﻨﮓ ارادهﻫﺎ‬ ‫و ﻋﺰمﻫﺎ و ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎ و ﺗﺪﺑﻴﺮﻫﺎﺳﺖ‪ .‬اﻳﺮان در ﻛﺠﺎى اﻳﻦ ﺟﻨﮓ اﺳـﺖ؟ اﻳـﺮان در ﺟﺒﻬـﻪاى از اﻳـﻦ‬ ‫ﺟﻨﮓ در ﻣﺮﻛﺰ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﻰ ﻗﺮار دارد ﻛﻪ اﻓﺮاد آن ﺟﺒﻬﻪ را ﻣﻠﺘﻬﺎ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻰدﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﺮﺳﺮى ﻋﺒﻮر ﻧﻜﻨﻴﻢ از اﻳﻦﻛﻪ وﻗﺘﻰ رﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر اﻳﺮان ﺑﻪ اﻧﺪوﻧﺰى ﻣﻰرود‪ ،‬در ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ ﺑـﺮاﻳﺶ‬ ‫ﺷﻌﺎر ﻣﻰدﻫﻨﺪ‪ ،‬در داﻧﺸﮕﺎه ﺑﺮاﻳﺶ ﺷﻌﺎر ﻣﻰدﻫﻨﺪ‪ ،‬در ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى اﺳﺎﺗﻴﺪ ﺑﺮاﻳﺶ ﺷﻌﺎر ﻣﻰدﻫﻨﺪ و اﮔﺮ‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻫﺰاران ﻧﻔﺮ از اﻋﻀﺎي ﺑﺴﻴﺞ داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎي ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر‪86/2/31 -‬‬

‫‪683‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫اﺟﺎزه ﻣﻰدادﻧﺪ در ﻛﻮﭼﻪ و ﺑﺎزار راه ﺑﺮود‪ ،‬ﻣﺮدم ﻫﻢ ﺑﺮاﻳﺶ ﺷﻌﺎر ﻣﻰدادﻧـﺪ‪ .‬اﻳﻨﻬـﺎ ﭼﻴﺰﻫـﺎى ﻣﻬﻤـﻰ‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺪه زﻣﺎن رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮرى ﺑﻪ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن رﻓﺘﻢ؛ آﻧﭽﻨﺎن ﺗﻈﺎﻫﺮاﺗﻰ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳـﻦﻛـﻪ ﻗـﺮار ﺑـﻮد‬ ‫رﻳﮕﺎن ‪ -‬رﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر اﻣﺮﻳﻜﺎ ‪ -‬ﺑﻌﺪ از ﺳﻔﺮ ﻣﻦ ﺑﺮود و از ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺑﺎزدﻳﺪ ﻛﻨﺪ‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﻧﺮﻓﺖ! دﻳﺪﻧﺪ‬ ‫آﺑﺮورﻳﺰى اﺳﺖ ﺑﺮاى او؛ ﭼﻮن آن وﺿﻌﻰ ﻛﻪ ﻣﺮدم در اﺳﺘﻘﺒﺎل از رﺋـﻴﺲ ﺟﻤﻬـﻮرى اﺳـﻼﻣﻰ اﻳـﺮان‬ ‫ﺑﻮﺟﻮد آوردﻧﺪ‪ ،‬اﮔﺮ او ﻣﻰرﻓﺖ آنﮔﻮﻧﻪ ﻧﻤﻰﺷﺪ‪ .‬اﻻن رﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ اﻳﺮان ﺑﻪ ﻫﺮ ﻛﺸـﻮرى‬ ‫از ﻛﺸﻮرﻫﺎى ﻣﻨﻄﻘﻪى ﺷﺮﻗﻰ ‪ -‬ﭼﻪ اﺳﻼﻣﻰ و ﭼﻪ ﺣﺘّﻰ ﻏﻴﺮاﺳﻼﻣﻰ ‪ -‬ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﺑﺮود‪ ،‬وﻗﺘﻰ ﺑـﻪ ﻣـﺮدم‬ ‫ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻋﻜﺲاﻟﻌﻤﻞ آﻧﻬﺎ ﺷﻮقآﻣﻴﺰ‪ ،‬ﺑﺎ اﻇﻬﺎر ﻋﻼﻗﻪ و ﺑﺎ اﻇﻬﺎر ﻃﺮﻓﺪارى اﺳﺖ؛ ﺑـﻪ ﻫﺮﻛـﺪام از آﻧﻬـﺎ‬ ‫ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ رﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻴﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻋﻜﺴﺶ را آﺗﺶ ﻣﻰزﻧﻨﺪ و ﭘﺮﭼﻤﺶ را ﭘﺎره ﻣﻰﻛﻨﻨـﺪ!‬ ‫اﻳﻦﻃﻮرى اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺮوز در دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﺟﺒﻬﻪى ﺳﻴﺎﺳﻰ و ﺟﻨﮓ ارادهﻫﺎ و ﻋﺰﻣﻬﺎ و ﺗـﺪﺑﻴﺮﻫﺎ ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﺷـﻜﻞ‬ ‫اﺳﺖ؛ آراﻳﺶ اﻳﻦ ﺟﺒﻬﻪ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﺗﺎق ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﻰ اﻳﻦ ﻃﺮف اﻳﻦ ﺟﺒﻬﻪ‪ ،‬اﻳﺮان اﺳﺖ‪ :‬اﻳﺮان ﺣﺰباﻟﻠّﻬﻰِ ﭘ‪‬ﺮ از ﻋﺰم و ﻫﻤﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑـﺎ دﺳـﺖ‬ ‫ﺧﺎﻟﻰ؛ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻳﻦﻛﻪ ﺻﺪ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از او‪ ،‬ﺳﻼﻃﻴﻦ ﺧﺎﺋﻦ ﭘﻬﻠﻮى و ﻗﺎﺟﺎر‪ ،‬ﻫﺮﭼـﻪ ﺗﻮاﻧﺴـﺘﻨﺪ ﺿـﺮﺑﻪ‬ ‫زدﻧﺪ‪ ،‬ﻏﺎرت ﻛﺮدﻧﺪ و ﻟﻄﻤﻪ زدﻧﺪ؛ ﺣﺎﻻ از ﺻﻔﺮ ﺷﺮوع ﻛﺮده‪ .‬ﻃﺮف ﻣﻘﺎﺑﻞ‪ ،‬دوﻳﺴﺖ ﺳـﺎل اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫‪684‬‬

‫ﻣﺸﻐﻮل ﺧﻮدﺳﺎزى اﺳﺖ ‪ -‬ﭼﻪ از درون ﺧﻮدش‪ ،‬ﭼﻪ ﺑﺎ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ از دﻧﻴﺎ ﻏﺎرت ﻛـﺮده ‪ -‬و دﺳـﺖ او‬ ‫از ﻟﺤﺎظ ﻋﻠﻤﻰ و از ﻟﺤﺎظ اﻗﺘﺼﺎدى ﭘ‪‬ﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫دﺳﺖ اﻳﻦ ﻃﺮف ‪ -‬از ﻟﺤﺎظ ﻋ‪‬ﺪهى ﻇﺎﻫﺮى و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻴﻬﺎى ﻇﺎﻫﺮى؛ ﻳﻌﻨـﻰ ﭘـﻮل و ﺳـﻼح و اﻳﻨﻬـﺎ ‪-‬‬ ‫ﺧﺎﻟﻰ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل دﻧﻴﺎ وﻗﺘﻰ ﻧﮕﺎه ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ دو ﻛﻔﻪ را ﺑﺮاﺑﺮ‪ ،‬و در ﻳﻚ ﺟﺎﻫـﺎﺋﻰ ﻛﻔـﻪى‬ ‫ﻫﻤﻴﻦ ﻧﻴﺮوى ﺣﺰباﻟﻠّﻬﻰ را ﺳﻨﮕﻴﻨﺘﺮ ﻣﻰﺑﻴﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﺮا ﺳﻨﮕﻴﻨﺘﺮ ﻣﻰﺑﻴﻨﺪ؟ ﻣﮕﺮ ﻣﺎ ﭼﻪ دارﻳﻢ؟ ﻫﻤﺎن اﺣﺴﺎس ﺣﻀـﻮر! ﺣﻀـﻮر! ﻣـﺎ ﻣﻠﺘـﻰ دارﻳـﻢ ﻛـﻪ ﺑـﺎ‬ ‫اﻧﻘﻼب اُﺧﺖ اﺳﺖ؛ ﮔﺮهﺧﻮرده اﺳﺖ؛ ﺟﻮﺷﻴﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﺑـﻴﻦ اﻳـﻦ ﻣﻠـﺖ ﻛـﻪ ﺳـﻄﻮح ﮔﻮﻧـﺎﮔﻮن و‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻔﻰ دارﻧﺪ‪ ،‬روﺣﻴﻪى ﺟﻤﻊ ﻛﺜﻴﺮى اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮﺟـﺎ و ﻫـﺮ زﻣـﺎن و ﻫﺮﻃـﻮر ﻛـﻪ ﻻزم ﺑﺎﺷـﺪ‪،‬‬ ‫ﺳﻴﻨﻪﺷﺎن را ﺳﭙﺮ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ و ﺑﻪ وﺳﻂ ﻣﻴﺪان ﻣﻰآﻳﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻘﻄﻪى ﻗﻮ‪‬ت ﻣﺎﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﺣﺎﺻـﻞ‬ ‫ﺷﺪه اﺳﺖ؟ ﺑﺎ ﻣﻮﺗﻮر اﻳﻤﺎن‪ ،‬ﺑﺎ روﺣﻴﻪى اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﺑﺎ اﻧﮕﻴﺰهى دﻳﻦ؛ اﻳـﻦ ﺣﻘﻴﻘﺘـﻰ ﻛـﻪ دﻧﻴـﺎداران او را‬ ‫ﻧﻔﻬﻤﻴﺪﻧﺪ! ﻧﻔﻬﻤﻴﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻗﺪرت دﻳﻦ ﭼﻪ اﺳﺘﺤﻜﺎﻣﻰ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﻠﺖ و ﺑﻪ ﻳﻚ ﻧﻈﺎم ﻣـﻰدﻫـﺪ‪ .‬ﺟﻤﻬـﻮرى‬

‫‪ .6‬ﺑﺴﻴﺞ داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ‬

‫اﺳﻼﻣﻰ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻃﺒﻴﻌﻰ در اﻳﻦ راه و در اﻳﻦ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻗﺮار داﺷﺖ و ﻗﺮار ﮔﺮﻓـﺖ؛ ﻳﻌﻨـﻰ اﻳﻤـﺎن‪ .‬ﺣـﺎﻻ‬ ‫ﺷﻤﺎ ‪ -‬ﺑﺴﻴﺞ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ‪ -‬در اﻳﻦ ﺧﻴﻤﻪى ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﻰ در ﻛﺠﺎ ﻗﺮار دارﻳـﺪ؟ ﺧﻮدﺗـﺎن ﻣﻌـﻴﻦ ﻛﻨﻴـﺪ و‬ ‫ﻓﻜﺮش را ﺑﻜﻨﻴﺪ؛ اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ‪ .‬داﻧﺸﺠﻮﺟﻤﺎﻋﺖ ‪ -‬ﺑﺨﺼﻮص آن وﻗﺘﻰ ﻛﻪ اﻧﮕﻴﺰهى ﺑﺴـﻴﺠﻰ و‬ ‫روح ﺑﺴﻴﺠﻰ ﺑﺮ او ﺣﺎﻛﻢ اﺳﺖ ‪ -‬آن ﻋﻨﺼﺮ ﺑﻰ ﻫﻤﺘﺎﺳﺖ؛ ﺑـﻰ ﻫﻤﺘﺎﺳـﺖ‪ .‬ﻳﻌﻨـﻰ ﺑـﺮاى ﭘﻴﺸـﺒﺮد اﻳـﻦ‬ ‫ﺣﺮﻛﺖ ﻋﻈﻴﻢ‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﻧﻤﻰﺗﻮان روى او ﻗﻴﻤﺖ ﮔﺬاﺷﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﺑﺴﻴﺞ داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ‬

‫ﺑﺴﻴﺞ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ﻧﻴﺎزﻫﺎﺋﻰ دارد؛ ﻧﻴﺎزﻫﺎى اﺻﻠﻰ و ﻋﻨﺼﺮى و اﺳﺎﺳﻰ‪ :‬ﻧﻴﺎز اوﻟﺶ ﺑﻪ ﻓﻜﺮ و ﺗﺤﻠﻴـﻞ و‬ ‫روﺷﻦﺑﻴﻨﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﻜﺮ‪ ،‬ﺗﻔﻜﺮ‪ ،‬اﻧﺪﻳﺸﻪﭘﺮدازى ‪ -‬ﻳﺎ ﺑﻪ ﻗﻮل ﺷﻤﺎﻫﺎ ﻛﺎرِ ﺗﺌﻮرﻳﻚ ‪ -‬در زﻣﻴﻨـﻪى ﻣﺴـﺎﺋﻞ‬ ‫اﺳﻼم‪ ،‬در زﻣﻴﻨﻪى ﻣﺴﺎﺋﻞ اﻧﻘﻼب‪ ،‬در زﻣﻴﻨﻪى ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠـﻰ و در زﻣﻴﻨـﻪى ﻣﺴـﺎﺋﻞ ﺟـﺎرى؛ ﺑـﻪ‬ ‫ﻃﻮرى ﻛﻪ داﻧﺸﺠﻮى ﺑﺴﻴﺠﻰ‪ ،‬در ﻫﺮ ﺟﻤﻊ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ‪ ،‬ذﻫﻦ روﺷﻨﺘﺮ‪ ،‬زﺑﺎن ﮔﻮﻳﺎﺗﺮ و اﺑﺘﻜﺎر ﺑﻴﺸـﺘﺮى‬ ‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮرى ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻢ و اﺷﺎره ﻛﺮدم‪ ،‬ﺣﻘﺎﻳﻖ را از وراى ﺟﻨﺎحﺑﻨﺪىﻫـﺎى ﺳﻴﺎﺳـﻰ ﻧﮕـﺎه‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ و ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ؛ از ﺑﺎﻻ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ و ﺟﺒﻬﻪ را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪ .‬در ﻳﻚ ﺟﺒﻬﻪى ﮔﺴﺘﺮدهاى ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻃﻮل آن‬ ‫ﺻﺪ ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬واﺣﺪﻫﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ در ﻳﻚ واﺣﺪ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺧﻮدش را ﻣﻰﺑﻴﻨﺪ‪ .‬اﻣـﺎ‬ ‫آن ﻛﺴﻰ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻫﻠﻰﻛﻮﭘﺘﺮ از ﺑﺎﻻ ﻋﺒﻮر ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬آراﻳﺶ ﺟﻨﮕﻰ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى اﻳﻦ واﺣﺪﻫﺎ را ﻣـﻰﺑﻴﻨـﺪ‪ .‬از‬ ‫ﺑﺎﻻ اوﺿﺎع ﻛﺸﻮر را ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ؛ آن وﻗﺖ ﺟﺎى ﺧﻮدﺗﺎن را درﺳﺖ ﭘﻴﺪا ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻛﺠﺎ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑﺎﺷـﻴﺪ‪،‬‬ ‫ﭼﻪ ﻛﺎر ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻜﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﭼﻪ ﭼﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﻧﺸﺎن ﺑﺪﻫﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﭼﻪ ﭼﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﻧﺸﺎن ﻧﺪﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻢ ﮔﺎﻫﻰ ﻳﻚ ﺣﺮف ﺣﻖ را ﻧﺒﺎﻳـﺪ زد؛ ﭼـﻮن ﮔﻔـﺘﻦ اﻳـﻦ ﺣـﺮف‪ ،‬ﭘـﺎزل دﺷـﻤﻦ را‬ ‫ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﻮاﻇﺐ ﺑﺎﺷﻴﺪ در ﻫﻴﭻ ﻣﺮﺣﻠﻪاى‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﺗﻜﻤﻴﻞﻛﻨﻨﺪهى ﭘﺎزل دﺷﻤﻦ ﻧﺒﺎﺷﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ ﻧﻴﺎز دﻳﮕﺮ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﺟﻬﺎد ﻋﻠﻤﻰ‪ .‬ﺟﻬﺎد ﻋﻠﻤﻰ ﺑﺮاى ﺷـﻤﺎ ﻻزم اﺳـﺖ‪ .‬ﺑﺎﻳـﺪ در ﻣﻴـﺪاﻧﻬﺎى‬ ‫ﻋﻠﻢ وارد ﺑﺸﻮﻳﺪ؛ وزارﺗﺨﺎﻧﻪﻫﺎ ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻤﻚ ﻛﻨﻨـﺪ؛ ﻣﻌﺎوﻧﺘﻬـﺎى ﺗﺤﻘﻴﻘـﺎﺗﻰ ﻫـﻢ ﺑﺎﻳـﺪ ﻛﻤـﻚ ﻛﻨﻨـﺪ؛‬ ‫ﻣﻌﺎوﻧﺘﻬﺎى ادارى ﻣﺎﻟﻰ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ و وزارﺗﺨﺎﻧﻪﻫﺎ ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻤﻚ ﻣﺎﻟﻰ ﻛﻨﻨﺪ؛ ﺧـﻮد ﺳـﺎزﻣﺎن ﻣﻘﺎوﻣـﺖ‬ ‫ﺑﺴﻴﺞ ﻫﻢ در ﺑﺨﺸﻬﺎﻳﻰ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻤﻚ و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻰ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻜﻰ دﻳﮕﺮ از ﻧﻴﺎزﻫﺎى ﻋﻤﺪهى ﺷﻤﺎ ﻣﺴـﺄﻟﻪى اﺧـﻼق و ﻣﻌﻨﻮﻳـﺖ اﺳـﺖ‪ .‬ﺷـﻤﺎﻫﺎ ﺟﻮاﻧﻬـﺎى ﺧـﻮﺑﻰ‬ ‫ﻫﺴﺘﻴﺪ؛ اﻳﻦ را ﺑﺪون ﺗﻌﺎرف ﻣﻰﮔﻮﻳﻢ؛ اﻧﺼﺎﻓﺎً ﺟﻮاﻧﻬﺎى ﺑﺴﻴﺠﻰ ﻣﺎ‪ ،‬ﺟﻮاﻧﻬﺎى ﺧﻮﺑﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺧﻮﺑﻰ‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻫﺰاران ﻧﻔﺮ از اﻋﻀﺎي ﺑﺴﻴﺞ داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎي ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر‪86/2/31 -‬‬

‫‪685‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫ﻣﺮاﺗﺒﻰ دارد‪ .‬ﻫﻴﭻ وﻗﺖ در ﺧﻮب ﺑﻮدن و ﺧﻮب ﺷﺪن ﺣﺪ ﻧﺸﻨﺎﺳﻴﺪ؛ ﻣﺮﺗـﺐ در ﺣـﺎل ﺑـﺎﻻﺗﺮ رﻓـﺘﻦ‬ ‫ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬ﺳﻌﻴﺘﺎن اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﮔﻨﺎه ﻧﻜﻨﻴﺪ‪ .‬ﻓﺮاﺋﺾ را ﺑﺎ ﺷﻮق و رﻏﺒﺖ اﻧﺠﺎم ﺑﺪﻫﻴﺪ‪ .‬از ﻳﺎد ﺧﺪا ﻏﻔﻠـﺖ‬ ‫ﻧﻜﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻗﺮآن اﻧﺲ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬در ﻣﺤﻴﻄﻬﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻛﻪ ﺑﺎ ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬ﺳﻌﻰ ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ دﻳﻨـﺪارى‬ ‫و ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ‪ ‬ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻛﻤﻚ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﮔﺮ رﻓﻴﻘﻰ در ﺟﺎﻳﻰ ﭘﺎﻳﻰ ﻛﺞ ﻣﻰﮔﺬارد‪ ،‬او را ﺑﺮادراﻧﻪ و ﻣﺸﻔﻘﺎﻧﻪ ﺑﺎز‬ ‫ﺑﺪارﻳﺪ‪ .‬ﻋﺰﻳﺰان ﻣﻦ! از ﻟﺤﺎظ اﺧﻼق ﺧﻮدﺳﺎزى ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﻧﺴـﺎن ﺑـﺎ ﺗﻤـﺮﻳﻦ‪ ،‬ﻫﻤـﻪى ﻛﺎرﻫـﺎ را‪ ،‬ﻫﻤـﻪى‬ ‫ﺧﻠﻘﻴﺎت و ﺧﻮىﻫﺎ را ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺧﻮدش ﺑﺪﻫﺪ؛ ﺑﺨﺼﻮص در ﻓﺼﻞ ﺟـﻮاﻧﻰ ﻛـﻪ ﺷـﻤﺎ ﻫﺴـﺘﻴﺪ‪ .‬در‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻣﺎ ‪ -‬ﻓﺼﻞ ﭘﻴﺮى ‪ -‬ﻣﺤﺎل ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺧﻴﻠﻰ ﺳﺨﺖ اﺳﺖ‪ .‬در ﻓﺼﻞ ﺷﻤﺎ ﻧﻪ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻰ آﺳﺎن اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﺑﻰﻧﻈﻤﻴﺪ و ﺑﺨﻮاﻫﻴﺪ ﺑﻪ ﺧﻮدﺗﺎن ﻧﻈﻢ ﺑﺪﻫﻴﺪ‪ ،‬آﺳﺎن اﺳﺖ‪ .‬اﮔـﺮ ﺑﺨﻴﻠﻴـﺪ و ﺑﺨﻮاﻫﻴـﺪ ﺑـﻪ ﺧﻮدﺗـﺎن‬ ‫ﺳﺨﺎوت ﺑﺪﻫﻴﺪ‪ ،‬آﺳﺎن اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺪاﺧﻼق و اﺧﻢرو و ﺗﺮشرو و ﺑﻬﺎﻧﻪﮔﻴﺮﻳﺪ و ﺑﺨﻮاﻫﻴﺪ ﺑﻪ ﺧﻮدﺗـﺎن‬ ‫ﺧﻮشاﺧﻼﻗﻰ ﺑﺪﻫﻴﺪ‪ ،‬آﺳﺎن اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻏﻴﺒﺖﻛﻨﻨﺪه و اﻳﺮادﮔﻴﺮﻧﺪهى از اﻳﻦ و آﻧﻴﺪ و ﺑﺨﻮاﻫﻴﺪ ﺧﻮدﺗﺎن‬ ‫را ﻧﮕﻪ دارﻳﺪ‪ ،‬آﺳﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻤﺮﻳﻦ! ﺑﺎ ﺗﻤﺮﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﻴﺪ؛ ﺑﻪ اﻳـﻦ‬ ‫اﺣﺘﻴﺎج دارﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺟﻮاﻧﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ اول وارد داﻧﺸﮕﺎه ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻏﺎﻟﺒﺎً دﻟﻬﺎى ﭘﺎﻛﻰ دارﻧـﺪ و دﻟﺸـﺎن ﻫـﻢ‬ ‫ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻛﺎﻧﻮن ﻣﻌﻨﻮﻳﺘﻰ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﻪ او ﺑﭙﻴﻮﻧﺪﻧﺪ؛ ﺑﺴﻴﺞ ﻣﻮرد ﻧﻈـﺮ آﻧﻬﺎﺳـﺖ و از ﺑﺴـﻴﺞ‬ ‫ﺗﻮﻗﻊ دارﻧﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﻌﻨﺎ‪ ،‬ﺷﺒﻴﻪ ﻣﺎ ﻃﻠﺒﻪﻫﺎ ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ :‬ﻣﺮدم از ﻃﻠﺒﻪﻫﺎ اﻧﺘﻈﺎر ﺑﻴﺸﺘﺮى دارﻧﺪ؛ از ﺑﺴـﻴﺞ‬ ‫‪686‬‬

‫ﻫﻢ اﻧﺘﻈﺎر ﺑﻴﺸﺘﺮى دارﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ اﺧﻼق و ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ ﻫﻢ از ﻧﻴﺎزﻫﺎى ﻋﻤﺪهى ﺷﻤﺎﺳﺖ! درﺳﻬﺎى اﺧﻼﻗـﻰ‬ ‫را در ﺑﻴﻦ ﺧﻮدﺗﺎن راﺋﺞ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬از اﺳﺎﺗﻴﺪ اﺧﻼق و ﻣﻮﻋﻈﻪﮔﺮﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻮاﻇـﺐ ﺑﺎﺷـﻴﺪ در‬ ‫دام ﻋﻨﻜﺒﻮﺗﻬﺎى دﻧﻴـﺎدار و دﻛﺎﻧـﺪار ﮔﺮﻓﺘـﺎر ﻧﺸـﻮﻳﺪ؛ اﻳـﻦ روزﻫـﺎ از اﻳـﻦ ﭼﻴﺰﻫـﺎ ﻫـﻢ زﻳـﺎد اﺳـﺖ‪:‬‬ ‫دﻛﺎﻧﺪارﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ اﺳﻢ ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ‪ ،‬ادﻋﺎ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ اﻣﺎم دﻳﺪﻳﻢ و ‪ !...‬ﻫﻴﭻ واﻗﻌﻴﺘﻰ ﻫﻢ ﻧﺪارد‪ .‬ﺣﻮاﺳﺘﺎن‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ اﺳﻴﺮ آﻧﻬﺎ ﻧﺸﻮﻳﺪ‪.‬‬ ‫از ﺟﻤﻠﻪى ﻧﻴﺎزﻫﺎى ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى اﻧﺪﻳﺸﻪورز اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ دﻟﻢ ﻣﻰﺧﻮاﻫـﺪ ﻣـﺎ ﮔﺮﺗـﻪﺑـﺮدارى از‬ ‫ﻟﻐﺎت ﺧﺎرﺟﻰ را ﻛﻤﺘﺮ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﻛﻢﻛﺎرىﻫﺎى ﻣﺎ ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪه ﻛﻪ ﮔﺮﺗﻪﺑﺮدارى ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﺗﺎق ﻓﻜـﺮ‪،‬‬ ‫درﺳﺖ ﺗﺮﺟﻤﻪاى از اﻧﮕﻠﻴﺴﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ دﻟﻢ ﻧﻤﻰﺧﻮاﻫﺪ ﻛﻠﻤﻪى »اﺗـﺎق ﻓﻜـﺮ« را ﺑـﻪ ﻛـﺎر ﺑﺒـﺮم‪ ،‬اﻣـﺎ‬ ‫ﭼﺎرهاى ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻳﻚ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ﻓﻜﺮى درﺳﺖ ﻛﻨﻴﺪ ‪ -‬ﻫﻤﺎن اﺗﺎق ﻓﻜﺮ در ﻣﺮاﻛﺰ ‪ -‬اﻳﻨﻬﺎ ﺑﻨﺸﻴﻨﻨﺪ ﻓﻜـﺮ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻓﻜﺮﻫﺎى ﻋﺎﻟﻰ ﺑﻜﻨﻨﺪ‪ .‬از اﻓﺮاد ﻣﻄﻤﺌﻦ‪ ،‬ﺧﺎﻃﺮﺟﻤﻊ و ﺧﻮﺷﻔﻜﺮ اﺳـﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬ﻧﺸـﺮﻳﺎت ﺑﺴـﻴﺞ‬

‫‪ .6‬ﺑﺴﻴﺞ داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ‬

‫داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ﺟﺰو ﭘ‪‬ﺮﻣﺎﻳﻪﺗﺮﻳﻦ و ﻏﻨﻰﺗﺮﻳﻦ ﻧﺸﺮﻳﺎت ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ﻳﺎ ﻫﺮ اﺳﺘﺎدى ﻳﺎ ﻫﺮ ﻛﺴـﻰ‬ ‫ﺑﻴﺮون از ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎه آن را ﻧﮕﺎه ﻛﺮد‪ ،‬از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ؛ اﻳﻦ ﺟﺰو ﻧﻴﺎزﻫﺎى ﺷﻤﺎﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻳﻜﻰ از ﻧﻴﺎزﻫﺎ‪ ،‬ﮔﺰﻳﻨﺶ اﻓﺮاد ﺑﺎﺻﻼﺣﻴﺖ در ﺑﺨﺸﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻳـﻦ ﺗﺸـﻜﻴﻼت ﺑـﺰرگ اﺳـﺖ‪ .‬اﻣـﺎم‬ ‫)رﺿﻮاناﻟﻠَّﻪﺗﻌﺎﻟﻰﻋﻠﻴﻪ( ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﻪ ‪ -‬از ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻪ داﻧﺸﺠﻮﻫﺎ ‪ -‬ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ از ﻧﻔـﻮذىﻫـﺎ‬ ‫ﺑﭙﺮﻫﻴﺰﻳﺪ؛ واﻗﻌﺶ ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦ ﺑﻮد‪ .‬آن اواﻳﻞ ﺟﺰو ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎى ﻣﺎﻫﺮ در ﻧﻔـﻮذ‪ ،‬اﻋﻀـﺎى ﺣـﺰب ﺗـﻮده‬ ‫ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﭼﺎﭘﻠﻮﺳﻰ و ﻇﺎﻫﺮﻓﺮﻳﺒﻰ و رﻳﺎﻛﺎرى‪ ،‬ﺧﻮدﺷﺎن را ﺟﺎ ﻣﻰزدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ اﻟﺒﺘﻪ ﻳﻚ ﻋﺪهى دﻳﮕـﺮ‬ ‫ﻫﻢ از آﻧﻬﺎ ﻳﺎد ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و وارد ﺗﺸﻜﻴﻼﺗﻬﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن و ﺑﺨﺸﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﻧﻈـﺎم ﺷـﺪﻧﺪ و ﻛـﺎر را ﺑـﻪ‬ ‫ﺟﺎﻳﻰ رﺳﺎﻧﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ دوﮔﺎﻧﻪ را ﻫﻢ ادﻋﺎ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎﻫﺎ ﻛﻪ ﻳﺎدﺗﺎن ﻫﺴﺖ؛ ﻣﺎل ﭼﻬﺎر ﭘﻨﺞ ﺳـﺎل‬ ‫ﭘﻴﺶ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ دوﮔﺎﻧﻪ‪ ،‬اﻧﺸﻘﺎق‪ ،‬اﻧﺸﻘﺎق در رأس! ﺧﻴﻠﻰ ﭼﻴﺰ ﻋﺠﻴﺒﻰ اﺳﺖ! ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﺟـﺎ ﻫـﻢ‬ ‫رﺳﻴﺪﻧﺪ‪ .‬ﺣﻮاﺳﺘﺎن ﺑﺎﺷﺪ؛ اﻧﺸﻌﺎب و اﻧﺸﻘﺎق و دودﺳﺘﻪ ﺷﺪن ﺧﻄﺮﻧﺎك اﺳـﺖ؛ ﻳﻜـﻰ ﺑـﻪ ﺧـﺎﻃﺮ ﻳـﻚ‬ ‫ﻓﻜﺮى از ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاى ﺟﺪا ﺑﺸﻮد‪ ،‬ﺑﺎز ﻳﻜﻰ دﻳﮕﺮ از آن ﻃﺮف ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻳﻚ ﻓﻜﺮ دﻳﮕﺮ ﺟﺪا ﺑﺸـﻮد؛ در‬ ‫ﺣﺎﻟﻰ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻓﻜﺮﻫﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ درﺳﺖ ﻫﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ آﻧﻘﺪر اﻫﻤﻴﺖ ﻧﺪاﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ اﻧﺴـﺎن اﻳـﻦ‬ ‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﮕﻰ را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آن ﺑﻪ ﻫﻢ ﺑﺰﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺪه ﻛﻪ ﻋﺮض ﻛﺮدم اﺗﺤﺎد ﻣﻠﻰ‪ ،‬ﺧﻮب‪ ،‬اﺗﺤﺎد ﻣﻠﻰ ﺑﺮاى ﺷﻤﺎ‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺑﺴﻴﺠﻰ از ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺴﻴﺞ ﺧﻮدﺗﺎن ﺷﺮوع ﻣﻰﺷﻮد‪ :‬اﺗﺤﺎد ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻰ و ﺗﺸـﻜﻴﻼﺗﻰ‪ .‬ﻧﮕﺬارﻳـﺪ‬ ‫‪687‬‬

‫ﺷﻤﺎ را ﺗﻜﻪﺗﻜﻪ و ﭘﺎرهﭘﺎره ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫و ﻳﻚ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻫﻢ ﻛﻪ واﻗﻌﺎً ﺑﻪ آن اﺣﺘﻴﺎج دارﻳﺪ ‪ -‬ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺷﻤﺎﻫﺎ ﺑﺴﻴﺠﻰ ﻫﺴﺘﻴﺪ و ﺗﺤﺮك ﺷﻤﺎ زﻳـﺎد‬ ‫اﺳﺖ ‪ -‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺮاﻗﺐ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﺗﺤﺮك ﺧﻮد را از دﺳﺖ ﻧﺪﻫﻴﺪ و از ﺗﻨﺒﻠﻰ ﺑﭙﺮﻫﻴﺰﻳـﺪ؛ اﻳـﻦ ﭼﻴـﺰ‬ ‫ﻣﻬﻤﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻦآﺳﺎﻳﻰ ﻧﻜﺮدن‪ ،‬ﭼﻴﺰ ﻣﻬﻤﻰ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﺑﺴﻴﺞ داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﻮﺻﻴﻪﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻋﺮض ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺎ آن ﻧﻜﺎت و روﺷﻦﺑﻴﻨﻰﻫﺎﻳﻰ ﻛـﻪ‬ ‫در ﺧﻮد ﺷﻤﺎﻫﺎ ﻫﺴﺖ ‪ -‬ﻛﻪ ﻣﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪاش را اﻣﺮوز از ﺷﻤﺎ ﺷﻨﻴﺪم ‪ -‬انﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ ﺑﺮاى آﻳﻨـﺪهى ﻛﺸـﻮر‪،‬‬ ‫ﺑﺮﻛﺎﺗﺶ از ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻫﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻦ اﺣﺴﺎس ﻣﻰﻛﻨﻢ ﻛﻪ انﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ ﺑﺴﻴﺞ و ﺑﺨﺼﻮص ﺑﺴﻴﺞ‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ‪ ،‬در آﻳﻨﺪه ﺑﺎز ﺑﻪ ﺑﺮﻛﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﻓﺮاواﻧﻰ دﺳﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻫﺰاران ﻧﻔﺮ از اﻋﻀﺎي ﺑﺴﻴﺞ داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎي ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر‪86/2/31 -‬‬

‫‪1‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫* ﺑﺴﻴﺞ ﻳﻌﻨﻲ ﻫﻤﺔ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎي اﺳﻼﻣﻲ داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ‬

‫در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎى ﻣﺎ‪ ،‬اﻳﻦ ﻫﺴﺘﻪﻫﺎى ﻋﻠـﻢ و ﻣﻌﺮﻓـﺖ و ﺳﻴﺎﺳـﺖ‪ ،‬اﻧﺠﻤﻨﻬـﺎى ﮔﻮﻧـﺎﮔﻮن ‪ -‬اﻧﺠﻤﻨﻬـﺎى‬ ‫اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﻪى اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬ﺟﻨﺒﺶ ﻋﺪاﻟﺘﺨﻮاﻫﻰ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺞ داﻧﺸﺠﻮﺋﻰ‪ ،‬دﻫﻬﺎ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ﺟﻮان ‪ -‬ﻛـﻪ ﺑـﺎ‬ ‫ﻧﺎﻣﻬﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ‪ ،‬در دﺑﻴﺮﺳﺘﺎﻧﻬﺎ ﻣﺸﻐﻮل ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻫﺮ ﻛﺪام از اﻳﻨﻬـﺎ ﻳـﻚ ﺑـﺮگ زرﻳـﻦ‬ ‫ﺑﺮﻧﺪهاى ﻫﺴﺘﻨﺪ از ﺗﻼش ﻣﻠﺖ اﻳﺮان؛ اﻳﻨﻬـﺎ را ﺑﺎﻳـﺪ ﺗﻘﻮﻳـﺖ ﻛﻨـﻴﻢ‪ .‬اﻳـﻦ ﻣﻴﺸـﻮد ﺑﺴـﻴﺞ ﻳـﻚ ﻣﻠـﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺪﺧﻮاﻫﺎن اﻳﻦ ﻣﻠﺖ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺞ را ﺑﺪ ﻣﻌﻨﺎ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ؛ ﺑﺴﻴﺞ ﻳﻌﻨﻰ اﻳﻦ‪.‬‬ ‫ﺑﺴﻴﺞ ﻳﻌﻨﻰ اﻳﻨﻜﻪ ﻫﺮ ﺟﻮاﻧﻰ ﺑﺪاﻧﺪ و ﺑﻔﻬﻤﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺸﻮرش ﻣﺴﺘﻘﻞ و آزاد و آﺑﺎد ﺑﺎﺷـﺪ و ﺑﺨﻮاﻫـﺪ‬ ‫در اﻳﻦ راه ﺗﻼش ﻛﻨﺪ و ﻧﻘﺶ ﺑﺮ ﻋﻬﺪه ﺑﮕﻴﺮد؛ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺑﺮ ﻋﻬﺪه ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻴﺸﻮد ﺑﺴﻴﺞ‪ .‬ﻧﺎم ﺑﺴﻴﺞ‪،‬‬ ‫ﻧﺎم ﻣﻘﺪﺳﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺴﻴﺞ ﻋﻤﻮﻣﻰ ﻳﻚ ﻣﻠﺖ ﻳﻌﻨﻰ آﻣﺎدﮔﻰ و ﻫﻮﺷﻴﺎرى داﺋﻤﻰ ﻳـﻚ ﻣﻠـﺖ‪ ،‬ﺑﺨﺼـﻮص‬ ‫ﺟﻮاﻧﻬﺎﺋﻰ ﻛﻪ در راه ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻋﻠﻤﻨﺪ؛ داﻧﺶآﻣﻮزى و داﻧﺸﺠﻮﺋﻰ‪ .‬ﻣﺴﺌﻮﻻن ﻛﺸﻮر ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻨﺠﻮر؛ ﻫﻤـﻪ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺠﻰ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻳﻨﻜﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻠﺖ ﻣﻴﺸﻮد آﺳﻴﺐﻧﺎﭘـﺬﻳﺮ‪ .‬روزﺑـﻪروز ﻣﻠـﺖ رﺷـﺪ ﭘﻴـﺪا‬ ‫ﻣﻴﻜﻨﺪ و اﻳﻦ در ﻛﺸﻮر ﻣﺎ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده اﺳﺖ؛ ﻟﺬا روزﺑﻪروز ﻛﺸﻮر ﻣﺎ رﺷﺪ ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪688‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﺴﻴﺠﻲ ﻣﺎ در ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوري ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ‬

‫اﻣﺮوز ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪاﻧﻴﻢ اﻳﻦ دﺷﻤﻦ ﻧﺎﻛﺎم ﻣﺎﻧﺪهى در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﻠـﺖ اﻳـﺮان ﻧﻘﺸـﻪاش ﭼﻴﺴـﺖ‪ .‬ﺑﺎﻳـﺪ ﺑﻴـﺪار‬ ‫ﺑﺎﺷﻴﻢ‪» :‬اﻟﻌﺎﻟﻢ ﺑﺰﻣﺎﻧﻪ ﻻ ﺗﻬﺠﻢ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﻠّﻮاﺑﺲ«‪ .‬اﮔﺮ ﺻﺤﻨﻪ را ﺑﺸﻨﺎﺳﻴﻢ‪ ،‬ﻋﺮﺻﻪ را ﺑﺸﻨﺎﺳـﻴﻢ‪ ،‬دﺷـﻤﻦ را‬ ‫ﺑﺸﻨﺎﺳﻴﻢ‪ ،‬ﻧﻘﺸﻪى دﺷﻤﻦ را ﺑﺪاﻧﻴﻢ‪ ،‬ﻏﺎﻓﻠﮕﻴﺮ ﻧﺨﻮاﻫﻴﻢ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ را ﺑﺪاﻧـﺪ ﻣﻠـﺖ اﻳـﺮان‪ .‬ﺑﺤﻤﺪاﻟﻠَّـﻪ‬ ‫ﻣﻠﺖ ﻣﺎ‪ ،‬ﻣﻠﺖ ﻫﻮﺷﻴﺎرى اﺳﺖ؛ زﺑﺎنآوران و ﺳﺨﻨﮕﻮﻳﺎن و ﺻﺎﺣﺒﺪﻻن و روﺷﻨﻔﻜﺮان زﻳـﺎدى ﻫـﻢ در‬ ‫ﻣﻴﺎن ﻋﻠﻤﺎى دﻳﻦ‪ ،‬در ﻣﻴﺎن ﻋﻠﻤﺎى داﻧﺸﮕﺎه ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ ﻣـﺮدم را ارﺷـﺎد ﻣﻴﻜﻨﻨـﺪ‪ ،‬راﻫﻨﻤـﺎﺋﻰ ﻣﻴﻜﻨﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﺟﻮاﻧﺎن ﭘﺮ ﺷﻮرِ ﻣﺎ ﻫﻢ در ﻋﺮﺻﻪﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ رﺷﺪ ﭘﻴﺪا ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬اﻣﺮوز در ﻣﻴـﺎن ﻣـﺮدم ﻣـﺎ‪ ،‬ﺟﻮاﻧـﺎن‬ ‫ﺑﺴﻴﺠﻰِ ﻣﺎ در ﻣﻴﺪاﻧﻬﺎى ﻋﻠﻢ‪ ،‬در ﻣﻴﺪاﻧﻬﺎى ﺗﺠﺮﺑﻪ‪ ،‬در ﻣﻴﺪاﻧﻬﺎى ﻓﻨﺎورىﻫﺎى دﺷﻮار ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻠﺖ‪ ،‬ﻳﻚ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻠﺘﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺻﺤﻨﻪ ﺑﺮاى ﻣﻠﺖ ﻣﺎ ﻣﺸﻜﻞ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار داﻧﺶآﻣﻮزان و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺑﺴﻴﺠﻲ‪86/8/9 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار ﻣﺮدم ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﻛﺎزرون‪87/2/16 -‬‬

‫‪2‬‬

‫‪ .6‬ﺑﺴﻴﺞ داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ‬

‫* روﻳﻜﺮد ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺑﺴﻴﺞ‬

‫دﻳﺪﻳﺪ ﺷﻤﺎ در اواﺋﻞ ﻫﻤﻴﻦ ﺣﻮادث ﺑﻌﺪ از اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ‪ -‬اﻳﻦ ﻓﺘﻨﻪى ﺑﻌﺪ از اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ‪ -‬اوﻟﻴﻦ ﻛﺎرى ﻛﻪ‬ ‫ﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺮدﻳﺪاﻓﻜﻨﻰ در ﻛﺎر ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ رﺳﻤﻰ ﻛﺸﻮر ﺑﻮد؛ در ﻛﺎر ﺷﻮراى ﻧﮕﻬﺒﺎن‪ ،‬در ﻛﺎر وزارت ﻛﺸـﻮر‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺗﺮدﻳﺪاﻓﻜﻨﻰﻫﺎ ﺧﻴﻠﻰ ﻣﻀﺮ اﺳﺖ؛ دﺷﻤﻦ اﻳﻦ را ﻣﻴﺨﻮاﻫﺪ‪ .‬ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﺴﻴﺠﻰ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻤﺎن را‪ ،‬ﺑﺼﻴﺮت‬ ‫را‪ ،‬اﻧﮕﻴﺰه را‪ ،‬رﻋﺎﻳﺖ ﻣﻮازﻳﻦ و ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎ را‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ ﻫﻤﻪ را ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫از ﺟﻤﻠﻪى ﭼﻴﺰﻫﺎى ﻣﻬﻤﻰ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬ﺗﻨﻮع ﻋﺮﺻﻪﻫﺎى ﺣﻀﻮر ﺑﺴﻴﺞ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ‬ ‫روﻳﻜﺮدى ﻛﻪ اﺧﻴﺮاً ﺑﺮاى ﺑﺴﻴﺞ اﻋﻼم ﺷﺪ ‪ -‬روﻳﻜﺮد ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻧﻮآورى ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﻛﺎر ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ‪ -‬ﺑﺴﻴﺎر ﭼﻴﺰ‬ ‫ﻣﺒﺎرﻛﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻴﻠﻰ ﻛﺎرﻫﺎ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺠﺎم ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬ﻛﻪ ﺟﺰ ﺑﺎ روﺣﻴﻪى ﺑﺴﻴﺠﻰ و ﺑﺎ ﻫﻤﻴﻦ اﻳﻤـﺎن‬ ‫ﺟﻮﺷﺎن اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﺗﺎ ﺑﺴﻴﺞ در اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﺗﺎ اﻳﻦ روﺣﻴﻪى ﺻﺪق و ﺻﻔﺎ و ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻰﻣﺰد و ﻣﻨـﺖ‬ ‫در ﻣﻴﺎن ﻣﺮدم ﻣﺎ ‪ -‬ﺑﺨﺼﻮص ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺎ ‪ -‬وﺟﻮد دارد‪ ،‬دﺷﻤﻦ ﻫﻴﭽﮕﻮﻧﻪ ﻟﻄﻤﻪاى ﺑﻪ اﻳـﻦ اﻧﻘـﻼب و‬ ‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻈﺎم و ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺗﻮاﻧﺴﺖ وارد ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫‪689‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺟﻤﻊ ﻛﺜﻴﺮى از ﺑﺴﻴﺠﻴﺎن ﻛﺸﻮر‪88/9/4 -‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‬

‫ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻋﻠﻤﻲ‬

‫‪ .1‬ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﻧﻘﺶ ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻋﻠﻤﻲ‬

‫‪1‬‬

‫* وﻇﻴﻔﺔ ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻋﻠﻤﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ اﺳﺖ‬

‫ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﻧﻘﺶ ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻋﻠﻤﻲ‬

‫‪ .1‬ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﻧﻘﺶ ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻋﻠﻤﻲ‬

‫ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻋﻠﻤﻰ در ﻫﺮ رﺷﺘﻪاى ﻛﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاى ﺗﻘﻮﻳﺖ و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻢ در داﺧﻞ ﺗﻼش ﻛﻨﻨـﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﺑﺤﻤﺪاﻟﻠَّﻪ از اﻳﻦ اﻣﻜﺎﻧﺎت ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻣﺮوز ﺑﻪ ﺑﺮﻛﺖ اﻧﻘﻼب‪ ،‬راه اﻧﺪﻳﺸﻴﺪن ﺑﺎز ﺷﺪه اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﻳﻚ روز ﺑﻮد ﻛﻪ اﺻﻼً ﭼﻨﻴﻦ اﺟـﺎزهاى‬ ‫داده ﻧﻤﻰﺷﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼب‪ ،‬در ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ﻛﺸﻮر‪ ،‬اﺻﻼً اﻳـﻦ ﻓﻜـﺮ راه‬ ‫ﻧﺪاﺷﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ اﻳﺮاﻧﻰ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺘﻮاﻧﺪ در ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻋﻠﻤﻰ ﻛﺸﻮر ﺧﻮد‪ ،‬ﺑـﺎ اﺳـﺘﻘﻼل ﺣﺮﻛـﺖ‬ ‫ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻰ از ﺷﻤﺎ دوﺳﺘﺎن ﮔﻔﺘﻴﺪ و درﺳﺖ ﻫﻢ ﮔﻔﺘﻴﺪ ﻛـﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎى ﻋﻠﻤـﻰ و ﺗﺤﺼـﻴﻠﻰ و‬ ‫آﻣﻮزﺷﻰ در ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﭼﻴﺰى ﺑﻮد ﻛﻪ دﻳﮕﺮان ﺑﺮاى ﻛﺸﻮرى ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﻴﺸﻪ از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ و‬ ‫آن را اﺳﺘﺜﻤﺎر ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻃﺮّاﺣﻰ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ و ﻫﻤﺎن ﻋﻤﻞ ﻣﻰﺷﺪ‪ .‬ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻫﻢ در ﻛﻨﺎرش وﺟـﻮد‬ ‫داﺷﺖ؛ ﻓﺮﻫﻨﮓ واﺑﺴﺘﮕﻰ ﻋﻠﻤﻰ و ﻋﻤﻠﻰ ﺑﻪ ﻏﺮب و ﺑﺰرگ اﻧﮕﺎﺷﺘﻦ ﻏﺮب؛ ﺑﻪ ﻃﻮرى ﻛﻪ اﺻـﻼً‬ ‫ﻧﻤﻰﺷﻮد ﺑﻪ ﺳﺎﻳﻪى او رﺳﻴﺪ؛ ﭼﻪ ﺑﺮﺳﺪ ﻛﻪ ﺑـﻪ ﺧـﻮد او رﺳـﻴﺪ و اﺻـﻼً او را ﻋﻘـﺐ ﮔﺬاﺷـﺖ‪.‬‬ ‫اﻧﻘﻼب آﻣﺪ اﻳﻨﻬﺎ را ﺑﻪ ﻫﻢ زد‪.‬‬ ‫اﻣﺮوز در اﻳﻦ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﻧﺨﺒﻪﭘﺮورى و راه ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺑﻪ اﻟﻤﭙﻴﺎدﻫﺎى ﺟﻬﺎﻧﻰ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻨﻬـﺎ‬ ‫ﺿﺎﻳﻌﺎﺗﻰ ﻫﻢ دارد ﻛﻪ دوﺳﺘﻤﺎن اﺷـﺎره ﻛﺮدﻧـﺪ‪ :‬ﻣﻌﺮﻓـﻰ ﻛـﺮدن ﭼﻬـﺮهﻫـﺎ و آﺳـﺎن ﻛـﺮدن ﻛـﺎر‬ ‫دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎى ﭘﻮﻟﺴﺎز و ﻛﻤﭙﺎﻧﻴﻬﺎﻳﻰﻛﻪ دﻧﺒﺎلﻓﻜﺮ و ذﻫﻦ و ﻣﻐﺰِ ﻛﺎرآﻣﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺗﺎ آﻧﻬﺎ را ﺑﺮﺑﺎﻳﻨﺪ؛‬

‫‪693‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻋﻠﻤﻲ‬

‫اﻣﺎ اﻳﻦ ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﺧﻮدى ﺧﻮد ﻳﻚ ﺣﺮﻛﺖ ﻋﻠﻢﭘﺮورى در ﺟﺎﻣﻌﻪى ﻣﺎ ﺑﻮد؛ ﻧﺸﺎندﻫﻨـﺪهى ﺟـﺮأت و‬ ‫ﺟﺴﺎرت ﻛﺸﻮر و ﻃﺒﻘﻪى ﺟﻮان ﻣﺎ ﺑﻮد؛ ﺑﺮاى اﻳﻦﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ در ﻣﻴﺪاﻧﻬﺎى ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﺧﻮد را ﻧﺸﺎن دﻫﻨـﺪ‬ ‫و اﺛﺒﺎت ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻫﺮ ﭼﻪ ﻋﺎﻟﻢﺗﺮ و ﻧﺨﺒﻪﺗﺮ ﻣﻲﺷﻮﻳﺪ ﻣﺘﻮاﺿﻊﺗﺮ ﺷﻮﻳﺪ‬

‫ﻋﺰﻳﺰان ﻣﻦ! ﺷﻤﺎﻫﺎ ﻧﺨﺒﻪاﻳﺪ؛ ﻋﺰﻳﺰﻳﺪ و ﻧﻮر ﭼﺸﻢ ﻣﺎ ﻫﺴﺘﻴﺪ؛ اﻣﺎ ﻳﺎدﺗﺎن ﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ ﻫﺮﭼـﻪ ﻋـﺎﻟﻢﺗـﺮ و‬ ‫ﻧﺨﺒﻪﺗﺮ ﻣﻰﺷﻮﻳﺪ‪ ،‬ﻣﺘﻮاﺿﻊﺗﺮ ﺷﻮﻳﺪ؛ اﻳﻦ را ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﻜﻨﻴﺪ‪ .‬ﻣﺒـﺎدا ﻧﺨﺒـﻪ ﺑـﻮدن ﺧـﺪا ﻧﻜـﺮده در ﺷـﻤﺎ‬ ‫ﻧﺨﻮت اﻳﺠﺎد ﻛﻨﺪ؛ ﻧﺨﺒﻪ ﺑﻮدن ﻣﻼزﻣﻪﻳﻰ ﺑﺎ ﻧﺨـﻮتﮔﺮاﻳـﻰ ﻧـﺪارد؛ اﻟﺒﺘـﻪ ﻣـﻦ در ﺷـﻤﺎﻫﺎ ﻧﻤـﻰﺑﻴـﻨﻢ؛‬ ‫ﭼﻬﺮهﻫﺎى ﻧﻮراﻧﻰ ﺷﻤﺎﻫﺎ اﻳﻦﺟﻮر ﻧﺸﺎن ﻧﻤﻰدﻫﺪ؛ اﻣﺎ ﺑﻪﻫﺮﺣـﺎل ﻣﺮاﻗـﺐ ﺑﺎﺷـﻴﺪ‪ .‬ﻓﻀـﺎى ﻧﺨﺒﮕـﻰ در‬ ‫ﻛﺸﻮر ﺑﺎ ﻓﻀﺎى ﺗﻜﺒﺮ ﺑﻜﻠﻰ ﺑﺎﻳﺪ ﺟﺪا ﺷﻮد‪ .‬ﻫﺮﭼﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻮﻓﻘﻴﺘﻬﺎى ﻋﻠﻤﻰﺗـﺎن ﺑﻴﺸـﺘﺮ ﺷـﺪ‪ ،‬ﻫﺮﺟـﺎ ﺑـﻪ‬ ‫ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺟﺪﻳﺪى دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻴﺪ و ﺗﻮﻓﻴﻖ ﺑﻴﺸﺘﺮى ﭘﻴﺪا ﻛﺮدﻳﺪ‪ ،‬ﻣﺘﻮاﺿﻊﺗﺮ‪ ،‬ﻣﺮدﻣﻰﺗﺮ و ﺧﻼﺻﻪ‪ ،‬ﺧﺎﻛﻰﺗـﺮ‬ ‫ﺷﻮﻳﺪ؛ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺪاوم ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎ و ﻓﺎﻳﺪهى وﺟﻮد ﺷﻤﺎ را ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* از ﻛﻤﻚ و ﺣﻤﺎﻳﺖ از ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻫﻤﻴﺸﻪ دﻓﺎع ﻣﻲ ﻛﻨﻢ‬ ‫‪694‬‬

‫ﻣﻦ از ﻛﻤﻚ و ﺣﻤﺎﻳﺖ از ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻫﻤﻴﺸﻪ دﻓﺎع ﻣﻰﻛﻨﻢ و اﻋﺘﻘﺎد ﻫﻢ دارم ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر درﺳﺖ اﺳـﺖ؛‬ ‫ﻣﻨﺘﻬﺎ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﺧﻮب اﺳﺖ ﺑﻴﻦ ورزﺷﻜﺎرﻫﺎ و ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻋﻠﻤﻰ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻧﺸﻮد‪ .‬دهﻫﺎ ﺳـﺎل اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﻛﺎر در دﻧﻴﺎ ﻣﻌﻤﻮل اﺳﺖ‪ ،‬در ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦﻃـﻮر ﻣﻌﻤـﻮل ﺑـﻮده اﺳـﺖ؛ اﻣـﺎ ﻣﻄـﺮح ﻛـﺮدن‬ ‫ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻋﻠﻤﻰ ﭼﻨﺪ ﺳﺎل اﺳﺖ ﻛﻪ در اﻳﻦﺟﺎ ﻣﻌﻤﻮل ﺷﺪه؛ در ﺳﺎﺑﻖ ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰى وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﻛﺎر ﻳﻮاشﻳﻮاش ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ؛ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﺴﺄﻟﻪى ﺟﺪى و ﻫﻤﮕﺎﻧﻰ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻳـﻦ‬ ‫ﻫﻢ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ در دﻧﻴﺎ روح ﻋﻮاﻣﺎﻧﻪى ﮔﺮاﻳﺶ ﺑﻪ ورزش ﻏﻠﺒﻪ دارد؛ اﻳـﻦ را ﺑﺎﻳـﺪ ﺗﺼـﺪﻳﻖ ﻛـﺮد‪ .‬اﻻن‬ ‫ﺷﻤﺎ ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﮔﺎﻫﻰ ﻳﻚ ﻛﺸﻮر را ﺑﻪ ﻳﻚ ﻓﻮﺗﺒﺎﻟﻴﺴﺖ ﻣﻰﺷﻨﺎﺳﻨﺪ‪ .‬آن ﻛﺸﻮر ﻻﺑﺪ ﺳﻴﺎﺳـﺘﻤﺪار دارد‪،‬‬ ‫ﻧﺨﺒﻪى ﻋﻠﻤﻰ دارد‪ ،‬ﻋﺎﻟﻢ دارد؛ اﻣﺎ ﻫﻴﭻﻛﺲ از آﻧﻬﺎ را ﻧﻤﻰﺷﻨﺎﺳـﻨﺪ؛ ﮔـﺎﻫﻰ ﺧـﻮد آن ﻛﺸـﻮر را ﻫـﻢ‬ ‫ﻧﻤﻰﺷﻨﺎﺳﻨﺪ! دﻧﻴﺎ ﺑﻪ ورزش ﮔﺮاﻳﺶ دارد‪ ،‬اﻣﺎ ﮔـﺮاﻳﺶ درﺳـﺘﻰ ﻧﻴﺴـﺖ؛ ﻣـﻦ اﻳـﻦ ﮔـﺮاﻳﺶ را ﺗﺄﻳﻴـﺪ‬ ‫ﻧﻤﻰﻛﻨﻢ‪ .‬ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﻫﻢ ﻳﻚ ﻣﻘﺪار ﺗﺎﺑﻊ ﻫﻤﻴﻦ ﻗﻀﻴﻪ اﺳﺖ‪ .‬در ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﻛـﻪ ﻣﻬـﺪ ورزﺷـﻬﺎى دﻳﮕـﺮى‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺟﻤﻌﻲ از ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﮔﺎن اﻟﻤﭙﻴﺎدﻫﺎي ﺟﻬﺎﻧﻲ و ﻛﺸﻮري و اﻓﺮاد ﻣﻤﺘﺎز آزﻣﻮنﻫﺎي ﺳﺮاﺳﺮي ﺳﺎل ‪80‬و‪81/7/3 – 1381‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار ﺑﺎ ﺟﻮاﻧﺎن ﻧﺨﺒﻪ و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‪83/7/5 -‬‬

‫‪ .1‬ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﻧﻘﺶ ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻋﻠﻤﻲ‬

‫ﻣﺜﻞ ﻛﺸﺘﻰ اﺳﺖ‪ ،‬درﻋﻴﻦﺣﺎل اﻻن ﻓﻮﺗﺒﺎل ﺟﺎذﺑﻪى ﺑﻴﺸﺘﺮى دارد؛ اﻓـﺮاد ﻣﺴـﺎﺑﻘﺎت ﻓﻮﺗﺒـﺎل را ﺗﻤﺎﺷـﺎ‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ و ﺑﻪ ﻫﻴﺠﺎن ﻣﻰآﻳﻨﺪ و ﺑﺎ اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻋﻤـﻮﻣﻰ دﻧﻴـﺎ ﻫﻤﺴـﻄﺢ ﻣـﻰﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻨﻬـﺎﻳﻰ ﻛـﻪ ﺷـﻤﺎ‬ ‫ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴﺪ‪ ،‬انﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ درﺳﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬اﻋﺘﻘﺎد ﻣﻦ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻴﻠﻰ از اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ را ﺷﻤﺎﻫﺎ ﻗﺒﻞ‬ ‫از آنﻛﻪ ﺧﻮدﺗﺎن ﻣﺼﺪر اﻣﻮر ﺷﻮﻳﺪ‪ ،‬انﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ ﺧﻮاﻫﻴﺪ دﻳﺪ ﻛـﻪ درﺳـﺖ ﺷـﺪه؛ ﺑﺨﺸـﻰ از آﻧﻬـﺎ ﻫـﻢ‬ ‫ﻣﻰﻣﺎﻧﺪ ﺑﺮاى اﻳﻦﻛﻪ وﻗﺘﻰ ﺷﻤﺎ ﻣﺼﺪر اﻣﻮر ﺷﺪﻳﺪ؛ ﭼﻮن اﻳﻨﻬﺎ ﻛﺎرﻫﺎى ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎي ﻛﺸﻮر از ﻧﺨﺒﮕﺎن‬

‫ﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻛﺸﻮر از ﻧﺨﺒﮕﺎن ﺧﻮدش ﭼـﻪ ﻣـﻰﺧﻮاﻫـﺪ‪ .‬ﻳـﻚ ﻛﺸـﻮر از ﻧﺨﺒﮕـﺎن ﺧـﻮدش‬ ‫ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻴﺎزﻫﺎ و ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت ﻋﻤﻮﻣﻰ و ﺑﻪ ﻣﺼـﺎﻟﺢ ﻛﺸـﻮر ﺑﻴﻨﺪﻳﺸـﻨﺪ؛ ﺑـﻪ آﻧﻬـﺎ ﭘﺎﺳـﺦ دﻫﻨـﺪ و‬ ‫ﺧﻮدﺷﺎن را ﻣﺘﻌﻬﺪ ﺑﺪاﻧﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ در ﺟﻤﻊ ﻧﺨﺒﮕﺎن اﻟﻤﭙﻴﺎدى ‪ -‬اﻟﺒﺘـﻪ اﻟﺤﻤﺪﻟﻠَّـﻪ اﻻن ﻫﻤـﻪى ﺷـﻤﺎ ﻧﺨﺒـﻪ‬ ‫ﻫﺴﺘﻴﺪ؛ ﺑﻨﺪه ﻫﻤﻪى ﺷﻤﺎ ﺟﻮاﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﻌﻨﺎ ﻧﺨﺒﻪ ﻣﻰداﻧﻢ ‪ -‬ﻣﻜﺮر ﮔﻔﺘﻪام ﻛﻪ ﻧﺨﺒﮕﺎن ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺧﻮد را از ﻣﻠﺖ ﻃﻠﺒﮕﺎر ﻧﺪاﻧﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﻪ ﻣﺴﺆوﻻن ﻣﺮﺗﺐ ﺳﻔﺎرش ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ ﺑـﻪ ﻧﺨﺒﮕـﺎن رﺳـﻴﺪﮔﻰ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ؛ اﻳﻨﻬﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎ و ﮔﻨﺠﻴﻨﻪﻫﺎى ﻛﺸﻮرﻧﺪ و اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻨﻬﺎ رﺳﻴﺪﮔﻰ ﺷﻮد؛ در اﻳﻦ ﺷﻜﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ ﻣﻄﻠﺐ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﻣﺴﺆوﻻن ﺑﺎﻳـﺪ ﺧـﻮد را ﺑـﺮاى ﭘﺸـﺘﻴﺒﺎﻧﻰ‪ ،‬ﺣﻤﺎﻳـﺖ و دﻓـﺎع از ﻧﺨﺒﮕـﺎن‬ ‫ﻣﺴﺆول ﺑﺪاﻧﻴﻢ؛ اﻣﺎ ﺣﺮف دﻳﮕـﺮ اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻣـﺎ ﺑﮕـﻮﻳﻴﻢ ﻧﺨﺒﮕـﺎن ﺧـﻮد را از ﻣﻠـﺖ اﻳـﺮان و از‬ ‫ﻛﺸﻮرﺷﺎن ﻃﻠﺒﮕﺎر ﺑﺪاﻧﻨﺪ؛ اﻳﻦ دوﻣﻰ ﻣﻄﻠﻘﺎً ﻗﺒﻮل ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻫﻤﻪى ﻣﺎ ﺑﺪﻫﻜﺎرﻳﻢ‪ :‬ﺑﺪﻫﻜﺎر ﺑﻪ اﻳـﻦ ﻣﻠـﺖ‪،‬‬ ‫ﺑﺪﻫﻜﺎر ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺎرﻳﺦ‪ ،‬ﺑﺪﻫﻜﺎر ﺑﻪ ﻧﺴﻠﻬﺎى آﻳﻨﺪه‪ .‬ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻛﺸـﻮر را ﺗـﺮك ﻣـﻰﻛﻨﻨـﺪ و ﺑـﻪ ﺧـﺎرج‬ ‫ﻣﻰروﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻚ وﻗﺖ ﻣﻰروﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺗﺸﺎن را ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺮﮔﺮدﻧﺪ؛ ﭼﻪ اﺷﻜﺎﻟﻰ دارد؟ اﻳﻦ اﺻـﻼً‬ ‫ﻣﺎﻧﻌﻰ ﻧﺪارد‪ .‬ﻣﺜﻼً در اﻳﻦﺟﺎ ﻧﻴﺎزى دارﻧﺪ ‪ -‬ﻛﺎرﮔﺎﻫﻰ‪ ،‬وﺳـﻴﻠﻪى ﻛـﺎرى‪ ،‬درﺳـﻰ‪ ،‬داﻧﺸـﻰ‪ ،‬رﺗﺒـﻪﻳـﻰ‪،‬‬ ‫اﺳﺘﺎدى ‪ -‬اﻳﻦ ﻧﻴﺎز در اﻳﻦﺟﺎ ﺑﺮآورده ﻧﻤﻰﺷﻮد؛ در ﻓﻼن ﻧﻘﻄﻪى دﻧﻴﺎ ﺑﺮآورده ﻣـﻰﺷـﻮد؛ ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑـﻪ‬ ‫آنﺟﺎ ﻣﻰروﻧﺪ و اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺮﻣﻰﮔﺮدﻧﺪ؛ اﻳﻦﻛﻪ ﻣﻮرد ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﺎﺳﺖ؛ ﻣـﺎ از اﻳـﻦ ﻛـﺎر ﮔﻠـﻪﻳـﻰ‬ ‫ﻧﺪارﻳﻢ‪.‬‬ ‫اﻣﺎ ﻛﺴﺎﻧﻰﻛﻪ ﻛﺸﻮر را رﻫﺎ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ و ﺑﻪ ﭘﺸﺖ ﺳﺮﺷﺎن ﻧﮕﺎه ﻧﻤﻰﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ ﺳﻮدى ﻧﻤـﻰﺑﺮﻧـﺪ‪ .‬اﻳﻨﻬـﺎ‬ ‫ﺧﺎﻧﻪى ﺧﻮد را ﻛﻪ ﻣﺎل ﺧﻮدﺷﺎن اﺳﺖ و ﻫﻤﻪ آﻧﻬﺎ را ﻣﺤﻠﻰ و ﺻﺎﺣﺒﺨﺎﻧﻪ ﻣﻰداﻧﻨﺪ‪ ،‬رﻫﺎ ﻣﻰﻛﻨﻨـﺪ؛ ﺑـﻪ‬ ‫ﻧﻘﻄﻪﻳﻰ ﻣﻰروﻧﺪ ﻛﻪ اﺟﻴﺮ ﺷﻮﻧﺪ! اﺟﻴﺮى و ﻣﺰدورى اﺳﺖ؛ ﻣﺰدورى ﺑﺎ ﭘﻮل زﻳﺎد؛ ﺧﻴﻠﻰ ﻓﺮق ﻣﻰﻛﻨـﺪ‪.‬‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن در ﻣﺎه ﻣﺒﺎرك رﻣﻀﺎن‪83/8/10 -‬‬

‫‪695‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻋﻠﻤﻲ‬

‫در ﺧﺎﻧﻪى ﺧﻮد زﻧﺪﮔﻰ ﻛﺮدن‪ ،‬در ﻓﻀﺎى ﺧﺎﻧﻪى ﺧﻮد ﺗﻨﻔﺲ ﻛﺮدن‪ ،‬ﺧﻮد را ﺻﺎﺣﺒﺨﺎﻧﻪ داﻧﺴﺘﻦ؛ اﻳـﻦ‬ ‫ﻛﺠﺎ؟ اﻳﻦﻛﻪ ﻳﻚ اﻳﺮاﻧﻰ ﺑﻪ ﻓﻼن ﻧﻘﻄﻪى دﻧﻴﺎ ﺑﺮود ‪ -‬ﻣﺜﻼً ﺑﻪ اﺳﺘﺮاﻟﻴﺎ ﻳﺎ ﻛﺎﻧﺎدا ﻳﺎ اروﭘﺎ ‪ -‬ﮔﻴﺮم ﻣﺮﻛـﺰى‬ ‫ﻫﻢ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ ﻛﻪ در آنﺟﺎ ﻛﺎر ﻛﻨﺪ و ﺣﻘﻮﻗﻰ ﻫﻢ ﺑﮕﻴﺮد؛ آن ﺣﻘﻮق ﻫﻢ ده ﺑﺮاﺑﺮ ﺣﻘﻮﻗﻰ ﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ در‬ ‫اﻳﺮان ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ؛ اﻣﺎ آنﺟﺎ ﺻﺎﺣﺒﺨﺎﻧﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻫﻤﻪ او را ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﻣﻰداﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻛﺴﻰ او را ﺻﺎﺣﺐِ ﺣﻖ‬ ‫ﻧﻤﻰداﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ او اﺣﺴﺎس ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪى ﻧﻤﻰﻛﻨﺪ؛ اﻳﻦ ﻛﺠﺎ؟ اﻳﻦﻃﻮر ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺧﺎرج اﻣﺘﻴـﺎزى‬ ‫ﻣﺤﺴﻮب ﺷﻮد؛ ﻧﻪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﺪن در اﻳﻦﺟﺎ اﻣﺘﻴﺎز اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ در ﺧﺎﻧﻪى ﺧـﻮد‪ ،‬ﺑـﺮاى ﻣـﺮدم ﺧـﻮد و ﺑـﺮاى‬ ‫ﺧﺎﻧﻮادهى ﺧﻮد ﻛﺎر ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ؛ و اﻳﻦ ارزش ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻﻳﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺨﺒﮕﺎن از اﻳﻦ ﻣﻠﺖ و از اﻳﻦ ﻛﺸﻮرﻧﺪ‬ ‫و ﺗﻮﻗﻊ ﻣﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاى اﻳﻦ ﻣﻠﺖ و اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﻫﻢ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﺴﺆوﻻن ﻫﻢ ﻣﺮﺗﺒـﺎً ﺳـﻔﺎرش‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ و ﺑﺮ ﺧﻮدﻣﺎن ﻫﻢ ﻻزم ﻣﻰداﻧﻴﻢ ﻛﻪ از اﻳﻦ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻧﺨﺒﻪ ‪ -‬ﻛﻪ ذﺧﺎﻳﺮ ﻛﺸـﻮرﻧﺪ ‪ -‬اﺳـﺘﻔﺎده و‬ ‫ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* وﻇﻴﻔﺔ ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻋﻠﻤﻲ و ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ :‬ﺣﻔﻆ ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﻲ‬

‫اﻳﻦ ﺷﺠﺮهى ﻃﻴﺒﻪاى را ﻛﻪ اﻣﺎم ﺑﺰرﮔﻮار ﻏﺮس ﻛﺮد و ﺧﺪاى ﻣﺘﻌﺎل ﺑﺮﻛﺖ ﺑﺨﺸﻴﺪ و ﺷﺎخ و ﺑﺮگ آن‬ ‫را اﻳﻦﭼﻨﻴﻦ ﮔﺴﺘﺮده ﻛﺮد‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺣﻔﻆ ﻛﻨﻴﻢ؛ ﻫﻢ ﻣﺴﺆوﻻن‪ ،‬ﻫﻢ آﺣـﺎد ﻣـﺮدم‪ ،‬ﻫـﻢ ﻧﺨﺒﮕـﺎن‬ ‫‪696‬‬

‫ﺳﻴﺎﺳﻰ‪ ،‬ﻫﻢ ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﻫﻢ اﻫﻞ ﺣﻮزه‪ ،‬ﻫﻢ اﻫﻞ داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﻫـﻢ ﻛـﺎرﮔﺮ و ﻫـﻢ ﻫﻤـﻪى ﻗﺸـﺮﻫﺎى‬ ‫دﻳﮕﺮ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬وﻇﻴﻔﻪى ﻫﻤﻪ اﺳﺖ؛ ﻫﻤﻪ‪ ،‬اﻧﻘﻼب و ﻛﺸﻮر را ﺑﺎﻳﺪ از ﺧﻮد ﺑﺪاﻧﻨﺪ؛ ﻫﻤﻪ‪ ،‬ﻧﻈـﺎم ﺟﻤﻬـﻮرى‬ ‫اﺳﻼﻣﻰ را ﺑﺎﻳﺪ از ﺧﻮد ﺑﺪاﻧﻨﺪ؛ ﻫﻤﻪ‪ ،‬اﻣﺖ ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰاﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ آن ﻛﺴﺎﻧﻰ را ﻏﺮﻳﺒﻪ ﻣـﻰداﻧـﻴﻢ؛ از‬ ‫اﻳﻦ داﻳﺮه ﺧﺎرج ﻣﻰداﻧﻴﻢ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺮاى دﺷﻤﻦ ﻛﺎر ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ .‬آن ﻛﺴﻰ ﻛﻪ اﻣﺎم و راه اﻣﺎم و وﺻـﻴﺖﻧﺎﻣـﻪى‬ ‫اﻣﺎم را ﻗﺒﻮل دارد‪ ،‬او »ﺧﻮدى« اﺳﺖ؛ آن ﻛﺴﻰ ﻛﻪ اﺳﺘﻘﻼل اﻳﺮان ﺑﺮاﻳﺶ داراى اﻫﻤﻴﺖ اﺳﺖ و ﺑﻪ آن‬ ‫ﭘﺎﻳﺒﻨﺪ اﺳﺖ‪» ،‬ﺧﻮدى« اﺳﺖ؛ آن ﻛﺴﻰ ﻛﻪ ﻋﺰت اﻳﻦ ﻣﻠـﺖ و ﭘﻴﺸـﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤـﻰ اﻳـﻦ ﻣﻠـﺖ را دﻧﺒـﺎل‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬او »ﺧﻮدى« اﺳﺖ‪ .‬ﻏﺮﻳﺒﻪﻫﺎ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺸﺘﺎق ﺳﻠﻄﻪى اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻨﺪ؛ آنﻫﺎ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ‬ ‫ﻛﻪ در ﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺑﺮاى دزد‪ ‬ﻛﻤﻴﻦ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻛﺎر ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ و ﺑﻪ ﻧﻔﻊ او اﻗﺪام ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻏﺮﻳﺒﻪ آن ﻛﺴﻰ اﺳﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﻠﻨﺪﮔﻮى اﻓﻜﺎر و اﻫﺪاف دﺷﻤﻨﺎن اﻳﻦ ﻣﻠﺖ اﺳﺖ‪ .‬آن ﻛﺴﻰ ﻛﻪ ﺳﺨﻦ ﻣﻠﺖ را ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬آن ﻛﺴﻰ ﻛـﻪ‬ ‫از زﺑﺎن اﻳﻦ ﻣﻠﺖ ﺣﺮف ﻣﻰزﻧﺪ‪ ،‬آن ﻛﺴﻰ ﻛﻪ ﺑﺎ دﺷﻤﻨﺎن اﻳﻦ ﻣﻠﺖ دﺷﻤﻨﻰ ﻣﻰﻛﻨـﺪ‪ ،‬آن ﻛﺴـﻰ ﻛـﻪ در‬ ‫راه ﻣﺼﺎﻟﺢ اﻳﻦ ﻣﻠﺖ در ﻫﺮ ﺑﺨﺸﻰ ﻗﺪم ﺑﺮﻣﻰدارد‪ ،‬ﺟﺰو ﺳﺮﺑﺎزان ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ اﺳﺖ‪ .‬آن ﻛﺴﺎﻧﻰ‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن در ﻣﺎه ﻣﺒﺎرك رﻣﻀﺎن‪83/8/10 -‬‬

‫‪ .1‬ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﻧﻘﺶ ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻋﻠﻤﻲ‬

‫ﻛﻪ ﻋﻤﺪاً در ﻗﻮل و ﻋﻤﻞ‪ ،‬وﺣﺪت را ﻣﻰﺷﻜﻨﻨﺪ و ﺣﺮﻛﺖ در ﺟﻬﺖ ﺧﻮاﺳﺖ دﺷﻤﻦ ﻣﻰﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬اﻳﻨﻬـﺎ‬ ‫در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ ﺻﻒآراﻳﻰ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ »ﺧﻮدى«ﻫﺎ ﻣﺮاﻗﺐ ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ ﻏﻔﻠﺖ ﻧﻜﻨﻨﺪ‪ .‬ﮔـﺎﻫﻰ‬ ‫دﻳﺪه ﻣﻰﺷﻮد ﺑﻌﻀﻰ از »ﺧﻮدى«ﻫﺎ از ﺳﺮ ﻏﻔﻠﺖ و ﻧﺎداﻧﻰ ‪ -‬ﮔﺎﻫﻰ ﻫﻢ ﺑﻪﻧﺪرت‪ ،‬ﺑﻌﻀﻰ ﻧﺎﺟﻮاﻧﻤﺮداﻧﻪ‬ ‫‪ -‬ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻛﻴﻨﻪﻫﺎى ﺷﺨﺼﻰ‪ ،‬ﻛﺎرِ ﻏﺮﻳﺒﻪﻫﺎ را ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ! اﻳﻦ اﻓﺮاد ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪﻫﻮش ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* وﻇﻴﻔﺔ رﻫﺒﺮان ﻓﻜﺮي و ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪ :‬ﺗﻔﻬﻴﻢ ﻗﺪرت ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻪ آﻧﻬﺎ‬

‫ﺑﺮادران و ﺧﻮاﻫﺮان ﻋﺰﻳﺰ! اﻣﺮوز دﻧﻴﺎى اﺳﻼم در ﻳﻚ وﺿﻊ اﺳﺘﺜﻨﺎﻳﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻰﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻗﺮﻧﻬﺎﺳـﺖ‬ ‫ﻛﻪ اﻳﻦ ﻓﺮﺻﺘﻰ ﻛﻪ اﻣﺮوز دﻧﻴﺎى اﺳﻼم دارد‪ ،‬ﮔﻴﺮ دﻧﻴﺎى اﺳﻼم ﻧﻴﺎﻣـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬اﻣـﺮوز ﻓﺮﺻـﺖ ﺑﺴـﻴﺎر‬ ‫ﺑﺰرﮔﻰ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﺎﺳﺖ؛ ﻣﻠﺘﻬﺎى اﺳﻼﻣﻰ ﺑﻴﺪار ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻮج ﺑﻴﺪارى اﺳﻼﻣﻰ ﺑﻪ زواﻳﺎى دﻧﻴﺎى اﺳـﻼم‬ ‫ﻛﺸﻴﺪه ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﻠﺘﻬﺎى اﺳﻼﻣﻰ ﺑﻪ ﺣﻘﻮق ﺧﻮدﺷﺎن واﻗﻒ ﺷﺪهاﻧﺪ و ﺑﺴﻴﺎرى از رﻫﺒﺮان اﺳﻼﻣﻰ ‪ -‬وﻟـﻮ‬ ‫ﺗﻈﺎﻫﺮ ﻧﻜﻨﻨﺪ ‪ -‬در ﺑﺎﻃﻦ ﺧﻮدﺷﺎن ﺳﺮﺷﺎر از ﺑﻐﺾ و دﺷﻤﻨﻰ ﺑﺎ اﺳﺘﻜﺒﺎرﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻪ اﻳﻦ را ﻣﺎ ﻣﻰﺑﻴﻨـﻴﻢ‪ .‬در‬ ‫ﺑﺴﻴﺎرى از ﻛﺸﻮرﻫﺎى اﺳﻼﻣﻰ ﺳﺮان و رﻫﺒﺮان و ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪاران و ﻣﺴﺆوﻻن‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر دﻟﮕﻴـﺮ و ﻧﺎراﺣـﺖ‬ ‫از رﻓﺘﺎرﻫﺎى اﻣﺮﻳﻜﺎ و ﻗﺪرﺗﻬﺎى اﺳﺘﻜﺒﺎرى ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﻳﻚ ﻓﺮﺻﺖ ﺑﺰرگ ﺑﺮاى دﻧﻴﺎى اﺳـﻼم اﺳـﺖ‬ ‫و از اﻳﻦ ﻓﺮﺻﺖ ﺑﺎﻳﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪ .‬ﻳﻚ وﻇﻴﻔﻪ ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪاران دارﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻚ وﻇﻴﻔﻪ ﻫﻢ رﻫﺒﺮان ﻓﻜـﺮى و‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ دارﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ وﻇﻴﻔﻪى دوم از وﻇﻴﻔﻪى اول ﻛﻢاﻫﻤﻴﺖﺗﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻋﻠﻤﺎى اﺳﻼم‪ ،‬روﺷـﻨﻔﻜﺮان و‬ ‫اﺳﺎﺗﻴﺪ دﻧﻴﺎى اﺳﻼم‪ ،‬ﻣﺘﻔﻜﺮان ﺑﺮﺟﺴﺘﻪى دﻧﻴﺎى اﺳﻼم‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺗﺮﻳﺒﻮﻧﻬـﺎى ﻣﺮدﻣـﻰ در اﺧﺘﻴـﺎر‬ ‫آﻧﻬﺎﺳﺖ و ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ اﻓﻜﺎر ﻣﺮدم ﺧﻮدﺷﺎن را ﺑﺴﺎزﻧﺪ‪ ،‬وﻇﻴﻔﻪى ﺑﺰرﮔـﻰ دارﻧـﺪ و ﺑﺎﻳـﺪ ﻗـﺪرت ﻣﻠـﻰ‪،‬‬ ‫ﻗﺪرت ﺗﻮدهى ﻣﺮدم در دﻧﻴﺎى اﺳﻼم را ﺑﺪرﺳﺘﻰ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺗﻔﻬﻴﻢ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﻨﺪ ﻗﺮن اﺳﺖ ‪ -‬از اول دوران اﺳﺘﻌﻤﺎر ﺗﺎ ﺣﺎﻻ ‪ -‬ﻛﻪ دﺳﺘﮕﺎه اﺳـﺘﻜﺒﺎر ﺧﻮاﺳـﺘﻪ اﺳـﺖ ﺑـﻪ ﻣﻠﺘﻬـﺎى‬ ‫ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺗﻔﻬﻴﻢ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ از ﺷﻤﺎﻫﺎ ﻛﺎرى ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺷﻤﺎﻫﺎ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻰِ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪى ﺑﺎ ﻣـﺎ را ﻧﺪارﻳـﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ‬ ‫اﺳﺘﻌﻤﺎر ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ را در ﻣﺪﺗﻰ ﻃﻮﻻﻧﻰ ﺑﻪ ﺟﻤﻊ زﻳﺎدى از ﻣﺮدم ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺒﺎوراﻧـﺪ و ﺧﻴﺎﻧـﺖ‬ ‫ﺑﻌﻀﻰ از ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪاران ﻫﻢ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﻤﻚ ﻛﺮد‪ .‬ﻧﺘﻴﺠﻪى اﻳﻦ ﺑﺎور ﻏﻠﻂ‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﺎرﻳﻬﺎى ﺑﺰرﮔﻰ ﺷﺪ ﻛﻪ در‬ ‫رأس آن‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﻪى ﻗﺪس ﺷﺮﻳﻒ و ﻣﺴﺌﻠﻪى ﻓﻠﺴﻄﻴﻦ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -1‬ﺑﻴﺎﻧﺎت در ﻫﻔﺪﻫﻤﻴﻦ ﺳﺎﻟﮕﺮد ارﺗﺤﺎل ﺣﻀﺮت اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﻲ)ره(‪85/3/14 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن در ﻫﻤﺎﻳﺶ ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ وﺣﺪت اﺳﻼﻣﻲ‪85/5/30 -‬‬

‫‪2‬‬

‫‪697‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻋﻠﻤﻲ‬

‫* ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺗﺤﻮل ﺑﺮ ﻋﻬﺪه ﻧﺨﺒﮕﺎن داﻧﺸﮕﺎه و ﺣﻮزه اﺳﺖ‬

‫ﺣﺮف ﻣﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ‪ :‬ﻳﻚ؛ ﺑﺎ ﺗﺤﻮل ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺳﻴﻨﻪ ﺑﻪ ﺳﻴﻨﻪ ﺷﺪ‪ .‬دو؛ از ﺗﺤﻮل ﺑﺎﻳﺪ اﺳﺘﻘﺒﺎل ﻛـﺮد‪ .‬ﺳـﻪ؛ ﻧـﻪ‬ ‫ﻓﻘﻂ ﺑﺎ ﺗﺤﻮل ﻧﺒﺎﻳﺪ دﺷﻤﻨﻰ ﻛﺮد‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ از آن اﺳﺘﻘﺒﺎل ﻛﺮد‪ .‬ﭼﻬﺎر؛ ﺗﺤﻮل را ﺑﺎﻳﺪ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛـﺮد؛ در‬ ‫ﺗﺤﻮل‪ ،‬دﮔﺮﮔﻮﻧﻰِ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ و ﺗﻌﺎﻟﻰ را ﺑﺎﻳﺪ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓـﺖ‪ .‬ﺗﺤـﻮﻟﻰ ﻛـﻪ ﻣﻮﺟـﺐ ﭘﺴـﺮﻓﺖ‬ ‫ﺑﺸﻮد‪ ،‬ﺗﺤﻮل ﺑﺪى اﺳﺖ‪ .‬ﭘﻨﺞ؛ ﺗﺤﻮل را ﺑﺎ آﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ و ﺳﺎﺧﺘﺎرﺷﻜﻨﻰ و ﻫـﺮج و ﻣـﺮج ﻧﺒﺎﻳـﺪ اﺷـﺘﺒﺎه‬ ‫ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬و ﺑﺎﻻﺧﺮه ﭘﺎﻳﻪى ﺗﺤﻮل را ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﻏﻴﺮ از آن ﭼﻴﺰى ﻛﻪ اﻣـﺮوز ﻣﻌﻴﺎرﻫـﺎى ﭘﻴﺸـﺮﻓﺖ در دﻧﻴـﺎ‬ ‫ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻰﺷﻮد ‪ -‬ﻛﻪ اﻏﻠﺒﺶ را ﺷﻤﺮدﻳﻢ ‪ -‬داﻧﺴـﺖ؛ و ﻣﻌﻴﺎرﻫـﺎى وﻳـﮋهى ﺟﻤﻬـﻮرى اﺳـﻼﻣﻰ و‬ ‫ﺣﺮف ﻧﻮِ اﺳﻼم در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى اﺧﻼق‪ ،‬ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ‪ ،‬ﻣﻌﺮﻓﺖ اﻟﻬﻰ‪ ،‬اﻧﺴﺎن دوﺳﺘﻰ و ارﺗﺒﺎﻃﺎت و ﻋﻮاﻃـﻒ‬ ‫ﺑﺸﺮى را در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ و اﻳﻨﻬﺎ را ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﺟﺰو ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎى ﭘﻴﺸـﺮﻓﺖ داﻧﺴـﺖ‪ .‬و ﻛﺴـﻰ ﻫـﻢ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﺘﺼﺪى اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎﺳﺖ‪ ،‬ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ﻧﺨﺒﮕﺎنِ داﻧﺸﮕﺎه و ﺣﻮزه‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺟﻮاﻧﻬﺎ و آﻧﻬـﺎﻳﻰ ﻛـﻪ‬ ‫آﻣﺎدﮔﻰ دارﻳﺪ‪ ،‬وارد اﻳﻦ ﻣﻴﺪان ﺷﻮﻳﺪ‪ .‬ﻣﻨﺘﻬﺎ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻣﻦ و اﻣﺜﺎل ﻣﻦ ﻧﻤﺎﻧﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺎﻫﺎ ﺣﺪاﻗﻞ ﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎل اﺧﺘﻼف ﺳﻨﻰ ﺑﺎ ﺷﻤﺎ دارﻳﻢ؛ ﺷﻤﺎ ﺟﻮاﻧﻴﺪ؛ ﻣﺮﻛﺰ ﻧﻴـﺮو و ﻧﺸـﺎط ﻫﺴـﺘﻴﺪ؛ ﻛـﺎر‬ ‫ﻣﺎلِ ﺷﻤﺎﺳﺖ؛ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ آﻳﻨﺪه ﻣﺎل ﺷﻤﺎﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻧﻤﺎﻧﻴﺪ‪ ،‬ﺧﻮدﺗﺎن اﻗﺪام ﻛﻨﻴﺪ؛ اﺳـﺎﺗﻴﺪﺗﺎن‬ ‫‪698‬‬

‫اﻗﺪام ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺴﺌﻮﻻن ﻛﺸﻮر ﻫﻢ اﻟﺒﺘﻪ آﮔﺎه و ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻣﻨﺘﻬﺎ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ ﺷـﻤﺎ ﻫـﻢ‬ ‫دﻧﺒﺎل اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎن ﺷﺎﺧﺼﻬﺎ را ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻣﺜﻞ ﻣﻴﺪان ﻣـﻴﻦ اﺳـﺖ؛‬ ‫دو ﻃﺮف‪ ،‬ﻣﻴﺪان ﻣﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬از آن ﺧﻂ ﺳﺎﻟﻢ و ﺻﺤﻴﺢ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻧﺨﺒﻪﭘﺮوري‪ ،‬ﺗﻜﻠﻴﻒ ﻧﺨﺒﮕﺎن‬

‫‪ ...‬ﺑﻪ ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻫﻢ ﻋﺮض ﻣﻰﻛﻨﻢ‪ :‬ﻧﺨﺒﻪ ﺑﻮدن ﻳﻚ ارزش اﺳﺖ ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً؛ اﻣﺎ »و ﺗﻤﺎم آﻧﮕـﻪ ﺷـﻮد« ‪ -‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻗﻮل ﺳﻌﺪى ‪ -‬اﻳﻦ ارزش اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎلِ ﻧﺨﺒﻪ ﺑﻮدن‪ ،‬ﻧﺨﺒﻪﭘﺮورى ﺑﻴﺎﻳﺪ‪ .‬ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻋﺰﻳـﺰ ﻣـﺎ در ﻫـﺮ‬ ‫رﺷﺘﻪاى ﺑﺮ ﭘﺮوراﻧﺪن ﻫﻤﺖ ﺑﮕﻤﺎرﻧﺪ‪ .‬اوﻻً ﭘﺮوراﻧﺪن ﺧﻮد؛ اﻧﺴﺎن ﺣﺪ‪ ّ‬ﻳﻘﻒ ﻛﻪ ﻧﺪارد؛ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت اﻧﺴﺎن‬ ‫روزﺑﻪروز ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺸﻮد‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ آﻗـﺎى دﻛﺘـﺮ ﻛﺮدواﻧـﻰ ﻛـﻪ اﻟﺤﻤﺪﻟﻠَّـﻪ در ﻛـﺎر ﺧﻮدﺷـﺎن‬ ‫ﻣﺘﺨﺼﺺِ درﺟﻪى ﻳﻚ ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪ -‬ﺑﻪ ﻗﻮل ﺧﻮدﺷﺎن ﻫﻔﺘﺎد و ﻫﻔﺖ ﺳـﺎل ﻫـﻢ دارﻧـﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ ﻣﺎﺷـﺎءاﻟﻠَّﻪ‬ ‫ﭘﻨﺠﺎه و ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻟﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻧﻤﻰآﻳﻨﺪ! ‪ -‬اﮔﺮ در ﻫﻤﻴﻦ رﺷﺘﻪى ﻛـﻮﻳﺮ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ و ﺗﺤﻘﻴـﻖ ﺑﻴﺸـﺘﺮى‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‪85/8/18 -‬‬

‫‪ .1‬ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﻧﻘﺶ ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻋﻠﻤﻲ‬

‫ﺑﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻘﻴﻨﺎً ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮى دﺳﺖ ﭘﻴﺪا ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ؛ ﭼﻪ ﺑﺮﺳﺪ ﺑﻪ ﺟﻮاﻧﻬﺎ؛ ﭼﻪ ﺑﺮﺳـﺪ ﺑـﻪ آن ﻛﺴـﺎﻧﻰ‬ ‫ﻛﻪ در ﺣﺎل روﻳﺸﻨﺪ؛ در ﺣﺎل ﮔﺴﺘﺮﺷﻨﺪ‪ .‬ﭘﺮوراﻧﺪن ﺧﻮد و ﭘﺮوراﻧﺪن‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻈـﺮ ﻣـﻦ ﺗﻜﻠﻴـﻒ ﻧﺨﺒﮕـﺎن‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* وﻇﺎﻳﻒ ﻋﻠﻤﺎء‪ ،‬ﻧﺨﺒﮕﺎن و روﺷﻨﻔﻜﺮان در ﻣﻘﻄﻊ ﻛﻨﻮﻧﻲ‬

‫ﻧﺨﺒﮕﺎن و ﻋﻠﻤﺎء و روﺷﻨﻔﻜﺮان وﻇﻴﻔﻪي ﺳﻨﮕﻴﻨﻲ در اﻳﻦ ﻣﻘﻄﻊ ﺑـﺮ دوش دارﻧـﺪ‪ .‬ﻫﺮﮔﻮﻧـﻪ ﺿـﻌﻒ و‬ ‫ﺳﺴﺖ ﻋﻨﺼﺮي و ﻏﺮضورزي و ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ آﻧﺎن ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻓﺎﺟﻌﻪ ﻣﻨﺘﻬﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻋﻠﻤـﺎي دﻳـﻦ در ﺑﺮاﺑـﺮ‬ ‫اﺧﺘﻼف اﻓﻜﻨﻲ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺳﺎﻛﺖ ﻧﻨﺸﻴﻨﻨﺪ؛ روﺷﻨﻔﻜﺮان در دﻣﻴﺪن روح اﻣﻴﺪ در ﺟﻮاﻧﺎن ﻛﻮﺗـﺎﻫﻲ ﻧﻜﻨﻨـﺪ؛‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪاران و زﻣﺎﻣﺪاران‪ ،‬ﻣﺮدم ﺧﻮد را در ﺻﺤﻨﻪ ﻧﮕﻬﺪارﻧﺪ و ﺑﻪ آﻧﺎن ﺗﻜﻴﻪ ﻛﻨﻨﺪ؛ دوﻟﺘﻬﺎي اﺳـﻼﻣﻲ‬ ‫ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﻣﻴﺎن ﺧﻮد را ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪ و از اﻳﻦ ﻗﺪرت ﺣﻘﻴﻘﻲ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺳﻠﻄﻪ ﮔـﺮان ﺑﻬـﺮه ﻣﻨـﺪ‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* ﭼﻨﺪ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻬﻢ ﺑﻪ ﻧﺨﺒﮕﺎن‬

‫ﻧﺨﺒﻪ ﺷﺪن ﻳﻚ اﻣﺘﻴﺎز اﺳﺖ ﺑﻼﺷﻚ‪ ،‬ﻋﺎﻟﻢ ﺷﺪن ﻳﻚ اﻣﺘﻴﺎز اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﺎﻋﺮ ﺷﺪن ﻳﻚ اﻣﺘﻴـﺎز اﺳـﺖ؛ اﻣـﺎ‬ ‫اﻳﻦ اﻣﺘﻴﺎز آﻧﻮﻗﺘﻰ ﺑﻪ ﻫﺰار ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻮد ارزش ﭘﻴﺪا ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد ﻛﻪ ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل و ﺗﻮﺟﻪ ﭘﺮوردﮔـﺎر ﻋـﺎﻟﻢ‬ ‫ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮد و »ﻗﺒﻮل آﻧﮕﻪ ﺷﻮد« ﺑﻪ ﻗﻮل ﺳﻌﺪى‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻴﺶ ﺧﺪاى ﻣﺘﻌﺎل ﻗﺒـﻮل ﺷـﻮد و راه ﻗﺒـﻮل‬ ‫ﺷﺪﻧﺶ ﻫﻢ دﺷﻮار ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻛﺎرى را اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻘﻴﺪهى ﺧﻮدﺗﺎن ﺑﻪ ﺳﻮد ﻛﺸﻮرﺗﺎن و آﻳﻨﺪهى‬ ‫ﻛﺸﻮرﺗﺎن اﺳﺖ و در آن ﻛﺎر اﺳﺘﻌﺪاد ﻧﺨﺒـﻪﮔـﻮن ﺧـﻮد را ﺑـﻪ ﻛـﺎر ﺑﻴﻨﺪازﻳـﺪ و آن را دﻧﺒـﺎل ﻛﻨﻴـﺪ و‬ ‫ﻗﺼﺪﺗﺎن اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ از اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﻪ ﻣﺮدم ﺳﻮد ﺑﺮﺳﺎﻧﻴﺪ؛ اﻳﻦ ﺷﺪ ﻛﺎرى ﻛﻪ ﺑﺮاى ﺧﺪاﺳﺖ‪ .‬ﻛـﺎر ﺑـﺮاى‬ ‫ﺧﺪا ﻓﻘﻂ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﺎ زﺑﺎن ﺑﮕﻮﻳﺪ و ﺑﻪ زﺑﺎن ﺑﻴﺎورد‪ :‬ﭘﺮوردﮔـﺎرا! ﻣـﻦ اﻳـﻦ ﻛـﺎر را اﻧﺠـﺎم‬ ‫ﻣﻴﺪﻫﻢ ﻣﺤﺾ رﺿﺎى ﺗﻮ و ﺑﺮاى ﺧﺎﻃﺮ ﺗﻮ‪ .‬ﮔﺎﻫﻰ ﭘﺲ ﺑﻪ زﺑﺎن ﻫﻢ اﻧﺴﺎن اﻳﻦ را ﻣـﻰآورد؛ در ﺣـﺎﻟﻰ‬ ‫ﻛﻪ دﻟﺶ اﻳﻨﺠﻮر ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻛﺎر ﺑﺮاى رﺿﺎى ﺧﺪا ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺧـﺪاى ﻣﺘﻌـﺎل ﮔﻔﺘـﻪ اﺳـﺖ‪» :‬ﺧﻴـﺮﻛﻢ اﻧﻔﻌﻜـﻢ‬ ‫ﻟﻠﻨّﺎس«؛ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺷﻤﺎ ﺑﺮاى ﻣﺮدم ﻛﻪ ﺳﻮدﻣﻨﺪ ﺑﻮدﻳﺪ‪ ،‬در درﮔﺎه ﻗﺮب اﻟﻬﻰ ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮﻳﺪ؛ ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﺪ‪ .‬ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ‪،‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻧﺨﺒﮕﺎن‪85/8/19 -‬‬ ‫‪ -2‬ﭘﻴﺎم ﺑﻪ ﻛﻨﮕﺮه ﻋﻈﻴﻢ ﺣﺞ‪85/10/8 -‬‬

‫‪699‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻋﻠﻤﻲ‬

‫ﻧﻈﺎم ارزﺷﻰِ اﺳﻼم اﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬در درﺟﺎت ﻗﺮب اﻟﻬﻰ ﺑﺎﻻ ﻣﻴﺮوﻳﺪ‪ ،‬وﻗﺘﻰ ﻛﺎرى ﺑـﻪ ﻧﻔـﻊ ﻣـﺮدم اﻧﺠـﺎم‬ ‫دادﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﺧﺐ‪ ،‬آدم ﻣﺆﻣﻦ و دل ﺧﺪاﺷﻨﺎس وﻗﺘﻰ ﻣﻴﺪاﻧﺪ ﺧﺪا اﻳﻦ را ﻣﻴﺨﻮاﻫﺪ‪ ،‬وﻗﺘﻰ اﻧﺠﺎم ﻣﻴﺪﻫﺪ‪ ،‬ﻗﻬﺮاً ﺑـﺮاى‬ ‫ﻛﻰ اﻧﺠﺎم ﻣﻴﺪﻫﺪ؟ ﺑﺮاى ﺧﺪا اﻧﺠﺎم ﻣﻴﺪﻫﺪ؛ ﭘﺲ ﻣﻘﺼﻮد ﺣﺎﺻﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻳﻚ ﻧﻜﺘﻪ ﻛﻪ ﻧﻜﺘﻪى‬ ‫اﺻﻠﻰ و اﺳﺎﺳﻰ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﻜﺘﻪى دوم اﻳﻨﻜﻪ ‪ -‬ﻫﻤﻴﻨﻄﻮر ﻛﻪ ﻋﺮض ﻛﺮدﻳﻢ ‪ -‬ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻨﺮ‪ ،‬ﻫﻮﻳﺖ ﺧﻮد‪ ،‬اﺳﺘﻘﻼل ﺧﻮد‪ ،‬ﻋﺰت ﺧـﻮد‬ ‫را ﺣﻔﻆ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻫﻴﭻ ﻛﺲ ﻫﻢ ﻃﻠﺒﮕﺎر ﺷﻤﺎ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ آن ﻛﺎر ﺑﺎارزش را ﻫﻤﺖ ﺑﮕﻤﺎرﻳـﺪ‬ ‫ﺗﺎ ﺑﺸﻮد‪ .‬ﻧﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻦ ﻧﻤﻴﺪاﻧﻢ ﻧﻘﺶ ﺗﺴﺮﻳﻊ ﻛﻨﻨﺪه و ﭘﻴﺶ ﺑﺮﻧﺪهى ﺗﺸﻮﻳﻘﻬﺎ و ﻛﻤﻜﻬـﺎ و اﺳـﺘﻌﺪادﻫﺎى‬ ‫ﻣﺄﻣﻮرﻳﻦ دوﻟﺘﻰ را؛ ﭼﺮا‪ ،‬ﻣﻦ ﺳﺎﻟﻴﺎن ﻣﺘﻤﺎدى ﺗﺠﺮﺑﻪى ﻛﺎرﻫﺎى ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻰ دارم در اﻳﻦ ﻛﺸـﻮر‪ ،‬ﻣﻴـﺪاﻧﻢ؛‬ ‫ﻳﻘﻴﻨﺎً اﺛﺮش زﻳﺎد اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺣﺮف ﺑﺮاى اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ را ﺑﻰﺧﻴﺎل ﻛﻨﺪ؛ ﺑﺮاى اﻳﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﺷﻤﺎ را ﺑﻰﺧﻴﺎلِ ﻛﻤﻚ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺨﻮاﻫﻴﺪ؛ ﻧﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﻧﺨﻮاﻫﻴﺪ‪ ،‬اﻣـﺎ روﻳـﺶ اﻳـﻦ ﮔﻴـﺎه را ﻣﺘﻮﻗـﻒ‬ ‫ﻧﻜﻨﻴﺪ ﺑﻪ آن‪.‬‬ ‫در ﺟﺎن ﻳﻚ اﻧﺴﺎن ﻧﺨﺒﻪ‪ ،‬ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﻳﻚ اﻧﺪﻳﺸﻪى ﻧﻮ و ﺧﻠﻖ ﺷﺪن ﻳﻚ ﻓﺮاوردهى ﺗـﺎزه‪ ،‬ﻳـﻚ روﻳـﺶ‬ ‫اﺳﺖ؛ ﻳﻚ روﻳﺶ ﻃﺒﻴﻌﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﮕﺬارﻳﺪ اﻳﻦ روﻳﺶ اﻧﺠﺎم ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻟﺞ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﮕـﻮﺋﻴﻢ‪ :‬ﺣـﺎﻻ ﻛـﻪ‬ ‫‪700‬‬

‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ از ﻛﺎر ﻣﺎ اﺳﺘﻘﺒﺎل ﻧﻜﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﻣﺎ ﻫﻢ ﭼﻪ؛ ﻧﻪ‪ ،‬ﻛﺎر ﺷﻤﺎ ارزﺷـﺶ ﺑـﺎﻻﺗﺮ از اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻌﻴﺎر اداﻣﻪ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻳﺎ ﻧﻴﺎﻓﺘﻨﺶ اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ آﻳﺎ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ﻛﻤﻚ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ ﻳﺎ ﻧﻤﻴﻜﻨﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺪﻳﻬﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫ﻛﻤﻚ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ﮔﺎﻫﻰ ﺣﻴﺎﺗﻰ ﻫﻢ ﻣﻴﺸﻮد‪ ،‬آن ﺑﻪ ﺟﺎى ﺧﻮد ﻣﺤﻔﻮظ؛ ﺗﻮﺻﻴﻪى ﻣﻦ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻣﺮوز ﻛﺸﻮر ﻣﺎ در ﺣﺎل ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﺳﺖ؛ ﭼﻪ ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ و ﭼﻪ ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ؛ آﻧﻬﺎﺋﻰ ﻛﻪ دﻟﺸﺎن ﺑﺎ ﻣـﺎ ﺻـﺎف‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان دﻟﺸﺎن ﺻﺎف ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺸـﻮر در ﺣـﺎل ﭘﻴﺸـﺮﻓﺖ اﺳـﺖ؛ ﭼـﻪ ﻗﺒـﻮل ﻛﻨﻨـﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﭙﺬﻳﺮﻧﺪ؛ ﭼﻪ ﻧﭙﺬﻳﺮﻧﺪ و اﻧﻜﺎر ﻛﻨﻨﺪ؛ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ در ﭘﻰ ﺑﻬﺎﻧﻪﺟﻮﺋﻰ و وﺳﻮﺳﻪﺑﺎزى ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳـﻦ اﺗﻔـﺎق‬ ‫دارد ﻣﻰاﻓﺘﺪ‪ .‬ﻗﺒﻮل ﻧﻜﺮدن ﺑﻌﻀﻰ از آدﻣﻬﺎ؛ آدﻣﻬﺎى وﺳﻮاﺳﻰ‪ ،‬آدﻣﻬﺎى اﻳﺮادﮔﻴﺮ‪ ،‬آدﻣﻬﺎى ﺟﺰﺋـﻰﻧﮕـﺮ‪،‬‬ ‫ﻧﻔﻰ ﻧﻤﻴﻜﻨﺪ اﻳﻦ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ را؛ اﻳﻦ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻫﺴﺖ‪ ،‬و ﻟﻮ آﻧﻬﺎ ﻧﭙﺬﻳﺮﻧﺪ‪ .‬دارﻳﻢ ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﻢ ﺟﻠـﻮ ﭼﺸـﻤﻤﺎن‪.‬‬ ‫دارﻳﻢ ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﻢ اﻳﻦ ﺣﺮﻛﺖ وﺟﻮد دارد؛ ﻣﺜﻞ وﻗﺘﻰ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﺳﻮار ﻣﺎﺷـﻴﻦ ﻣﻴﺸـﻮد و ﮔـﺎﻫﻰ در ﻳـﻚ‬ ‫ﺑﻴﺎﺑﺎن ﺑﺰرگ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ را ﻧﻤﻴﻔﻬﻤﺪ؛ ﻟﻴﻜﻦ اﻳﻦ ﺷﺎﺧﺼﻬﺎ و ﻋﻼﻣﺘﻬﺎى ﺳﺮ ﺟﺎده؛ اﻳﻦ ﺳﻨﮓ‪ ‬ﻧﺸﺎﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻳـﻚ‬ ‫ﺟﺎ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻫﻔﺘﺎد ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ‪ ،‬ﭼﻨﺪ دﻗﻴﻘﻪ ﻣﻴﮕﺬرد‪ ،‬ﻣﻰﺑﻴﻨﺪ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺼـﺖ ﻛﻴﻠـﻮﻣﺘﺮ ﺗـﺎ ﻣﻘﺼـﺪ‪ .‬ﺧـﺐ‪ ،‬ده‬

‫‪ .1‬ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﻧﻘﺶ ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻋﻠﻤﻲ‬

‫ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ ﭘﺲ ﺟﻠﻮ رﻓﺘﻪاﻳﻢ؛ و ﻟﻮ آدم اﺣﺴﺎس ﻧﻜﻨﺪ؛ ﺳﺮش ﮔﺮم ﺣﺮف زدن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻧﻔـﺮ داﺋـﻢ ﻧـﻖ‬ ‫ﺑﺰﻧﺪ ﻛﻪ آﻗﺎ! ﭼﺮا ﺟﻠﻮ ﻧﻤﻴﺮوﻳﻢ؛ ﭼﺮا ﺣﺮﻛـﺖ ﻧﻤﻴﻜﻨـﻴﻢ؛ ﺑﻔﺮﻣـﺎ؛ اﻳـﻦ ﺗـﺎﺑﻠﻮى راﻫﻨﻤـﺎﺋﻰ ﺟـﺎده‪ ،‬دارد‬ ‫ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ آﻧﻮﻗﺖ ﻫﻔﺘﺎد ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ ﺗﺎ ﻣﻘﺼﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺣﺎﻻ ﺷﺼﺖ ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻌﺪ ﭘﻨﺠـﺎه ﻛﻴﻠـﻮﻣﺘﺮ اﺳـﺖ‪،‬‬ ‫ﺑﻌﺪ ده ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﺸﺎﻧﺪه‪ ‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ دارﻳﻢ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻴﻜﻨﻴﻢ‪ .‬ﻣـﺎ ﺳـﻨﮓ‪ ‬ﻧﺸـﺎﻧﻬﺎﻣﺎن ‪ -‬ﻳﻌﻨـﻰ‬ ‫ﻫﻤﻴﻦ ﺑﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻓﺮﻧﮕﻰاش ﺗﺎﺑﻠﻮﻫﺎى ﺟﺎدهﻣﺎن ‪ -‬دارﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﻴﺪﻫﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ دارﻳﻢ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻴﻜﻨـﻴﻢ و‬ ‫ﺟﻠﻮ ﻣﻴﺮوﻳﻢ‪ .‬ﻳﻚ ﻋﺪهاى ﺧﻮﺷﺤﺎل ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻮش ﺟﺎﻧﺸﺎن اﻳﻦ ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻰ؛ ﻳﻚ ﻋـﺪه ﻫـﻢ ﻧﺎراﺣـﺖ‬ ‫ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ‪ ،‬ﭼﺸﻤﺸﺎن ﻛﻮر؛ ﻧﺎراﺣﺖ ﺑﺸﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﻠﺖ اﻳﺮان دارد ﺟﻠﻮ ﻣﻴﺮود‪.‬‬ ‫ﺷﻤﺎ ﻧﺨﺒﮕﺎن در اﻳﻦ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻬﻢ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻧﺨﺒﮕﻰ را اﻳﻔﺎء ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻫﻤﻪى ﻣﻴﺪاﻧﻬﺎ ﻫﻢ ﻣﺸـﻤﻮل‬ ‫اﻳﻦ ﺣﺮف اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺪه از آن آدﻣﻬﺎى ﺧﺸﻜﻰ ﻛﻪ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﺣﺎﻻ ﻣﺎ ﺷـﻌﺮ ﻣﻴﺨـﻮاﻫﻴﻢ ﭼﻜـﺎر ﻛﻨـﻴﻢ‪ ،‬ﻫﻨـﺮ‬ ‫ﻣﻴﺨﻮاﻫﻴﻢ ﭼﻜﺎر ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺣﺎﻻ ﻓﻌﻼً ﻋﻠﻢ را راه ﺑﻴﻨﺪازﻳﻢ‪ ،‬ﻧﻴﺴﺘﻢ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻋﻠﻢ ﺑـﻪ ﻧﻈـﺮ ﻣـﻦ در درﺟـﻪى‬ ‫اول اﻫﻤﻴﺖ ﻗﺮار دارد در ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﺸﻮر ﻛﻪ ﺑﺎرﻫﺎ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺟﻮاﻧﻬﺎى داﻧﺸـﺠﻮ و دﻳﮕـﺮان ‪ -‬اﺳـﺎﺗﻴﺪ و‬ ‫ﻏﻴﺮه ‪ -‬ﮔﻔﺘﻪام؛ در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﻣﻌﺘﻘﺪم ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﺑﺎ ﻫﻢ؛ ﻋﻠﻢ‪ ،‬دﻳﻦ‪ ،‬ﻫﻨـﺮ‪ ،‬ذوق‪ ،‬ﺻـﻨﻌﺖ‪ ،‬ﺳـﺎزﻧﺪﮔﻴﻬﺎى‬ ‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‪ ،‬ﻛﺸﺎورزى‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎت‪ ،‬رواﺑﻂ ﺧﺎرﺟﻰ؛ اﻳﻨﻬﺎ ﻫﻤﻪ ﻳﻚ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اﺳﺖ و ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﺎ ﻫـﻢ ﭘـﻴﺶ‬ ‫ﺑﺮود؛ ﻫﺮ ﻛﺪاﻣﻰ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻧﺤﻮهاى ﭘﻴﺶ ﺧﻮاﻫﺪ رﻓﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫‪701‬‬

‫* ﻧﺨﺒﻪﭘﺮوري ﻳﻜﻲ از وﻇﺎﻳﻒ ﻣﻬﻢ ﻧﺨﺒﮕﺎن اﺳﺖ‬

‫‪ ...‬ﻧﺨﺒﻪﭘﺮورى ﻫﻢ ﻳﻜﻰ از وﻇﺎﺋﻒ ﻣﻬﻢ ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻫﺴﺖ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ ﻃﻮر ﻛﻪ ﻣﻼﺣﻈـﻪ ﻣﻴﻜﻨﻴـﺪ‪ ،‬ﺟﻮاﻧﻬـﺎى‬ ‫ﺑﺮﺟﺴﺘﻪاى اﻟﺤﻤﺪﻟﻠَّﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ ﻧﻈﻴﺮ ﻫﻤﻴﻦ دﺧﺘﺮ ﺧﺎﻧﻤﻰ ﻛﻪ آﻣﺪﻧﺪ اﻳﻨﺠـﺎ و ﺳـﺨﻨﺎﻧﻰ را ﺑﻴـﺎن ﻛﺮدﻧـﺪ‪.‬‬ ‫اﻧﺴﺎن اﺣﺴﺎس ﻣﻴﻜﻨﺪ ﺟﻮاﻧﺎن داﻧﺸﺠﻮى ﻣﺎ ‪ -‬ﭼﻪ ﭘﺴﺮﻫﺎ‪ ،‬ﭼـﻪ دﺧﺘﺮﻫـﺎ ‪ -‬اﺳـﺘﻌﺪادﻫﺎى ﺑﺮﺟﺴـﺘﻪاى‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ در ﻫﻤﻪ ﺟﺎى ﻛﺸﻮر اﻳﻦ وﺟﻮد دارد‪ ،‬در اﻳﻨﺠﺎ ﻫﻢ اﻧﺴﺎن ﺑﻮﺿﻮح ﻣﻰﺑﻴﻨﺪ ﻛـﻪ ﺑﺤﻤﺪاﻟﻠَّـﻪ وﺟـﻮد‬ ‫دارد‪ .‬ﺑﺨﺸﻰ از اﻳﻦ ﻧﺨﺒﻪﭘﺮورى اﻟﺒﺘﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎى ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮﻧـﺪه و دﺳـﺘﮕﺎهﻫـﺎى دوﻟﺘـﻰ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺤﻖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ دﻧﺒﺎل ﻛﻨﻨﺪ و اﻟﺒﺘﻪ انﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﻛﻪ دﻧﺒﺎل ﺷﻮد؛ ﻫﻢ اﻳﻦ ﻧﻜـﺎﺗﻰ‬ ‫را ﻛﻪ ذﻛﺮ ﻛﺮدﻳﺪ و ﻫﻢ ﻫﻤﻪى وﻇﺎﺋﻒ دﻳﮕﺮ را؛ اﻣﺎ ﺑﺨﺸﻰ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻋﻬﺪهى ﺧـﻮد‪ ‬ﻧﺨﺒﮕـﺎن اﺳـﺖ؛ ﺑـﻪ‬ ‫ﻋﻬﺪهى اﺳﺎﺗﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻠﻤﺎن‪ ،‬آﻣﻮزﮔﺎران دﻳﻦ‪ ،‬آﻣﻮزﮔﺎران ادب و ﻓﺮﻫﻨﮓ‪ ،‬آﻣﻮزﮔﺎران ﻋﻠﻢ در ﺣﻮزهى ﻛﺎر‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺑﺎ ﻧﺨﺒﮕﺎن اﺳﺘﺎن ﻳﺰد‪86/10/15 -‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻋﻠﻤﻲ‬

‫ﺧﻮدﺷﺎن و در ﻣﺤـﺪودهى داﻧﺸـﺠﻮﺋﻰ و ﺗﻌﻠـﻴﻢ و ﺗﺮﺑﻴـﺖ ﺧﻮدﺷـﺎن ﻛـﻪ روى ﻓﻜـﺮ ﺟﻮاﻧﻬـﺎ ﺗـﺄﺛﻴﺮ‬ ‫ﺑﮕﺬارﻳﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻧﮕﺬارﻧﺪ ﺣﺮﻛﺖ ﻋﻠﻤﻲ ﻛُﻨﺪ ﻳﺎ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺷﻮد‬

‫‪ ...‬ﺑﺮ روى ﻳﻚ ﻧﻘﻄﻪ ى ﺑﺨﺼﻮص ﻫﻢ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻣﻴﻜﻨﻢ در ﻣﻴﺎن ﻛﺎرﻫﺎﺋﻰ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺠﺎم ﺑﺪﻫﻴﻢ و آن ﻧﻘﻄﻪ‪،‬‬ ‫ﻋﻠﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻟﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﺮﻛﺖ ﻋﻠﻤﻰ در ﻛﺸﻮر آﻏـﺎز ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﻧﺨﺒﮕـﺎن ﻧﮕﺬارﻧـﺪ اﻳـﻦ‬ ‫ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﺪ ﺷﻮد ﻳﺎ ﺧﺪاى ﻧـﺎﻛﺮده ﻣﺘﻮﻗـﻒ ﺷـﻮد؛ ﭘـﻴﺶ ﺑﺮوﻳـﺪ‪ .‬ﺣـﻮزه و داﻧﺸـﮕﺎه در اﻳـﻦ ﻣـﻮرد‬ ‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺳﻨﮕﻴﻨﻰ دارﻧﺪ‪ .‬اﺳﺘﺎد و داﻧﺸﺠﻮ ﻫﻤﻪ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ دارﻧﺪ‪ .‬راه ﻋﻠﻢ را ﺑﺎﻳﺪ دﻧﺒﺎل ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﻠﺘﻰ‬ ‫ﻧﺘﻮاﻧﺪ در ﻣﻴﺪان ﻋﻠﻢ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰ و ﺧﻄﺸﻜﻨﻰِ ﻋﻠﻤﻰ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻼﻫﺶ ﭘﺲ ﻣﻌﺮﻛﻪ ﺧﻮاﻫﺪ‬ ‫ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﻣﻰ ﺑﻴﻨﻴﺪ ﻛﺴﺎﻧﻰ آﮔﺎﻫﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻰﭘﺮوا در دﻧﻴﺎ ﻇﻠﻢِ آﺷﻜﺎر ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﻪ ﭘﺸـﺘﻮاﻧﻪى ﻋﻠﻤﺸـﺎن ﻫﺴـﺖ‪.‬‬ ‫ﻋﻠﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاى آﻧﻬﺎ ﺛﺮوت ﺑﻪ وﺟﻮد آورده اﺳﺖ‪ ،‬ﻗﺪرت ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺑﻪ وﺟﻮد آورده اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻔـﻮذ در‬ ‫دﻧﻴﺎ و در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻋﺎﻟﻢ ﺑﻪ وﺟﻮد آورده اﺳﺖ‪ .‬ﻛﻠﻴﺪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‪ ،‬ﻋﻠﻢ اﺳـﺖ‪ .‬ﻧﮕﺬارﻳـﺪ ﺣﺮﻛـﺖ‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺑﺸﻮد‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫‪702‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﮔﺎن اﺳﺘﺎن ﻛﺮدﺳﺘﺎن‪88/2/24 -‬‬ ‫‪ -2‬ﺧﻄﺒﻪ ﻧﻤﺎز ﻋﻴﺪ ﻓﻄﺮ‪88/6/29 -‬‬

‫‪ .2‬ﻣﻬﺎﺟﺮت ﻧﺨﺒﮕﺎن و ﻓﺮار ﻣﻐﺰﻫﺎ‬

‫‪2‬‬

‫* ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي دﺷﻤﻦ ﺑﺮاي دزدﻳﺪن ﻣﻐﺰﻫﺎ‬

‫ﻣﺎ و ﻫﻤﻪى دﺳﺖاﻧﺪرﻛﺎران ﻓﺮﻫﻨﮓ در ﻛﺸﻮر ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎور ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ اﻣﺮوز آﻣﺎج ﺗﻬﺎﺟﻤﺎت ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ‬

‫ﻣﻬﺎﺟﺮت ﻧﺨﺒﮕﺎن و ﻓﺮار ﻣﻐﺰﻫﺎ‬

‫‪ .2‬ﻣﻬﺎﺟﺮت ﻧﺨﺒﮕﺎن و ﻓﺮار ﻣﻐﺰﻫﺎ‬

‫دﺷﻤﻨﺎﻧﻤﺎن ﻫﺴﺘﻴﻢ؛ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺻﻮرت آﻣﻴﺨﺘﻦ ﻓﺮﻫﻨﮓ اﻧﻘﻼﺑﻰ ﻣﺎ ﺑﺎ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ آن را از ﺧﻠـﻮص‬ ‫و ﻛﺎراﻳﻰ ﻣﻰاﻧﺪازد و ﻫﻢ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺎﻧﻊ ﺗﺮاﺷﻴﺪن ﺑﺮ ﺳﺮ ﺗﺮﺑﻴﺖ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎى ﻛﺎرآﻣﺪ و ﻣﺘﺨﺼـﺺ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻫﻤﻪى اﻣﻮر ﻛﺸﻮر را اداره ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺷﻜﻰ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ دﺷﻤﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻫﻤـﻪى اﻳﻨﻬـﺎ‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ﺻﻮرت ﺟﺬب و رﺑﻮدن و دزدﻳﺪن ﻣﻐﺰﻫﺎ و اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎى درﺧﺸﺎن از ﻣﻴﺎن ﻣﺎ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى ﻛﺮده‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ را ﻫﻢ ﻣﻰداﻧﻴﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻫﻤـﻪى ﻛﺸـﻮرﻫﺎى ﺟﻬـﺎن ﺳـﻮم و از ﺟﻤﻠـﻪ‬ ‫ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻰ و ﺧﻄﺮاﺗﻰ ﻛﻪ ﺑﺮاى اﺳﺘﻜﺒﺎر دارد‪ ،‬ﻧﺴـﺒﺖ‬ ‫ﺑﻪ ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﺑﻪﻃﻮر وﻳﮋه ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى ﻛﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﻧﮕﺬارﻧﺪ در اﻳﻦﺟﺎ ﻣﻐﺰﻫﺎى ﻛﺎرآﻣﺪ و درﺧﺸﺎن و‬ ‫اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎى ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ رﺷﺪ ﻛﻨﻨﺪ ﻳﺎ ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى دارﻧﺪ و ﭘﻮل ﺧﺮج ﻣﻰﻛﻨﻨـﺪ و اﺻـﻼً‬ ‫دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎﻳﻰ ﺑﺮاى ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻰ اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎى درﺧﺸﺎن ﻛﺸﻮرﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ دارﻧﺪ ﺗﺎ آﻧﻬﺎ را ‪ -‬ﭼﻪ در‬ ‫دوران ﻛﻮدﻛﻰ و ﻧﻮﺟﻮاﻧﻰ و ﺟﻮاﻧﻰ و ﭼﻪ در دوران ﺑﻪ ﺛﻤﺮرﺳﻴﺪﮔﻰ و ﻛﺎراﻳﻰ ‪ -‬ﺑﺮﺑﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار رﺋﻴﺲ و اﻋﻀﺎي ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪68/9/21 -‬‬

‫‪1‬‬

‫‪703‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻋﻠﻤﻲ‬

‫* ﻣﻬﺎﺟﺮت ﻧﺨﺒﮕﺎن‬

‫‪ ...‬آﺧﺮﻳﻦ ﻧﻜﺘـﻪ ﻫـﻢ در ﺧﺼـﻮص ﻣﻬـﺎﺟﺮت ﻧﺨﺒﮕـﺎن اﺳـﺖ‪ .‬در ﺟﻠﺴـﺎﺗﻰ ﻛـﻪ ﺑﻌﻀـﻰ از ﻋﻨﺎﺻـﺮ‬ ‫داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ‪ -‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و ﻳﺎ اﺳﺎﺗﻴﺪ ‪ -‬در اﻳﻦﺟﺎ داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ را ﻣﻜﺮر ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺘـﻪاﻧـﺪ و ﻳـﺎ‬ ‫ﺑﻌﻀﺎً ﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪه‪ ،‬واﻗﻌﺎً ﭘﺪﻳـﺪهى ﺧـﻮﺑﻰ ﻧﻴﺴـﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ ﺑﻨـﺪه ﻳـﻚ ﺑـﺎر دﻳﮕـﺮ ﻫـﻢ در‬ ‫ﺟﻠﺴﻪﻳﻰ ﻛﻪ ﭼﻨﺪى ﭘﻴﺶ در ﻫﻤﻴﻦﺟﺎ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ را ﻣﻄﺮح ﻛﺮدم ﻛﻪ ﻣﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺧﻴﻠـﻰ ﺣﺴﺎﺳـﻴﺖ‬ ‫ﺑﻪ ﺧﺮج ﺑﺪﻫﻴﻢ و ﻫﺮ ﻛﺴﻰ ﻛﻪ ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ از ﻛﺸﻮر ﺧـﺎرج ﺑﺸـﻮد‪ ،‬داد و ﺑﻴـﺪاد ﻛﻨـﻴﻢ ﻛـﻪ آى! ﻓـﻼن‬ ‫ﻧﺨﺒﻪﻫﺎ رﻓﺘﻨﺪ؛ ﻧﻪ‪ ،‬ﺑﺎﻻﺧﺮه ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﻣﻰرود‪ ،‬ﭘﻨﺞ ﺳﺎل ﻣﻰﻣﺎﻧـﺪ و ﺑﺮﻣـﻰﮔـﺮدد؛ ﺳـﻪ ﺳـﺎل ﻣـﻰﻣﺎﻧـﺪ و‬ ‫ﺑﺮﻣﻰﮔﺮدد؛ اﻳﻦﻃﻮرى ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﻧﺸﺎن داد؛ اﻣﺎ اﻳﻦﻛﻪ ﻣﺎ راه ﺧﺮوج از ﻛﺸﻮر را آنﭼﻨﺎن ﻫﻤـﻮار‬ ‫ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ اﻧﺪك ﺑﻬﺎﻧﻪﻳﻰ ﻣﻮﺟﺐ ﺑﺸﻮد اﻳﻦ ﻧﺨﺒﮕﺎﻧﻰ ﻛﻪ اﻳﻦﻗﺪر ﺑﺮاى ﻛﺸـﻮر اﻫﻤﻴـﺖ و ارزش دارﻧـﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﻪ رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺧﺎرج از ﻛﺸﻮر ﺗﺸﻮﻳﻖ ﺑﺸﻮﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻫﻢ اﺻﻼً درﺳﺖ ﻧﻴﺴـﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ ﻋﻤـﺪهى ﻣﺸـﻜﻼت‪،‬‬ ‫ﻣﺸﻜﻼت ﻣﻌﻴﺸﺘﻰ‪ ،‬ﻋﺪم اﻣﻨﻴﺖ ﺷﻐﻠﻰ ‪ -‬ﻳﻌﻨﻰ ﻣﺴﺆوﻻن ﻣﻰآﻳﻨـﺪ اﻳﻨﻬـﺎ را ﺟﺎﺑـﻪﺟـﺎ و ﭘـﺲ و ﭘـﻴﺶ‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ‪ -‬ﻳﺎ ﺟﻠﻮهﻫﺎى ﻛﺎذﺑﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻣﺤﻴﻂ ﺑﻴﺮون ‪ -‬ﻛﺎﻧﺎدا و اﻣﺮﻳﻜﺎ و اﻣﺜﺎل اﻳﻦﺟﺎﻫـﺎ ‪ -‬ﺑﻴﺸـﺘﺮ‬ ‫در ﭼﺸﻢ اﻳﻨﻬﺎ ﻫﺴﺖ و در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻣﺸﻮق اﻳﻨﻬﺎ ﻣﻰﺷﻮد؛ اﻣﺎ ﺑﺎﻻﺧﺮه دوﻟﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺴـﺄﻟﻪ‬ ‫‪704‬‬

‫ﻓﻜﺮ ﺑﻜﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺟﻮاﻧﻬﺎى ﻣﻌﺮﻓﻰ ﺷﺪهى ﻣﺎ را ﻣﻰآﻳﻨﺪ ﻣﻰﺑﺮﻧﺪ! ﻣﺎ ﺧﻮدﻣﺎن ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪﻳﻰ در ﺗﻠﻮﻳﺰﻳـﻮن و‬ ‫روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﻣﺮﺗﺐ اﻳﻨﻬﺎ را ﻣﻌﺮﻓﻰ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ ‪ -‬ﺑﻴﺎ ﭘﻴﺶ آﻗﺎى رﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬـﻮر ﺟـﺎﻳﺰه ﺑﮕﻴـﺮ؛ ﭘـﻴﺶ وزﻳـﺮ‬ ‫ﻣﺤﺘﺮم ﺗﺸﻮﻳﻖ ﺑﺸﻮ ‪ -‬ﺧﻮب ﻛﻪ ﭼﻬﺮهﻫﺎﺷﺎن ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪ‪ ،‬ﻓﻮراً ﺳﻔﺎرت ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺳﺮاﻏﺸﺎن ﻣﻰآﻳﺪ‬ ‫و ﺑﺎ وﺳﺎﻃﺖ و راﻫﻨﻤﺎﻳﻰ ﺧﻮد‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ را ﺑﻪ ﺧﺎرج از ﻛﺸﻮر ﻣـﻰﺑﺮﻧـﺪ و از اﻳﻨﻬـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻰﻛﻨﻨـﺪ و‬ ‫ﻛﺸﻮر ﻣﺎ را از ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎ ﻣﺤﺮوم ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ؛ اﻳﻦ ﺧﻴﻠﻰ ﻣﺎﻳﻪى ﺗﺄﺳﻒ و ﺗﺄﺛﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻚ ﻓﻜﺮ ﺟﺪى ﺑﻜﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﻳﻚ ﻣﻘﺪار از ﻣﻮﺿﻮع‪ ،‬ﻣﺎﻟﻰ اﺳﺖ؛ ﻳﻚ ﻣﻘﺪار ﺳﺎزﻣﺎﻧﻰ و ﺷـﻐﻠﻰ اﺳـﺖ ‪ -‬ﺑﺎﻳـﺪ ﺑﺮاﻳﺸـﺎن ﻛـﺎر‬ ‫ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮد ‪ -‬ﻳﻚ ﻣﻘﺪار ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻧﺒﻮدن آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه و اﻣﻜﺎﻧـﺎت در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎﺳـﺖ‪ .‬ﺑﻌﻀـﻰ از اﻳـﻦ‬ ‫ﺟﻮاﻧﻬﺎ در داﻧﺸﮕﺎﻫﺎﺷﺎن اﻣﻜﺎﻧﺎت آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻰ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ داﻧﺸﮕﺎه ﺻﻨﻌﺘﻰ ﺷﺮﻳﻒ ﻛﻪ ﻣﻦ رﻓﺘﻢ ‪-‬‬ ‫اﻧﺼﺎﻓﺎً ﻫﻢ داﻧﺸﮕﺎه ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ و ﭘﻴﺸﺮو و ﺧﻮﺑﻰ اﺳﺖ ‪ -‬ﺑﻌﻀﻰ از ﻛﺎرﻫـﺎى ﺑﺮﺟﺴـﺘﻪﻳـﻰ را ﻛـﻪ ﻛـﺮده‬ ‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ؛ از ﺑﻌﻀﻴﻬﺎ ﻫﻢ ﺧﺒﺮ داﺷﺘﻴﻢ؛ ﺑﻌﺪ آﻧﻬﺎ از ﻓﻀﺎى آﻣﻮزﺷﻰﺷﺎن ﺑﻪ ﻣﺎ ﺷﻜﺎﻳﺖ ﻛﺮدﻧﺪ‪،‬‬ ‫ﻣﺎ ﻫﻢ آن را ﺑﻪ دوﻟﺖ ﻣﻨﻌﻜﺲ ﻛﺮدﻳﻢ‪ .‬ﻓﻀﺎى آﻣﻮزﺷﻰﺷﺎن‪ ،‬ﻳﻚ ﻓﻀﺎى ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ؛ اﺻـﻼً‬

‫‪ .2‬ﻣﻬﺎﺟﺮت ﻧﺨﺒﮕﺎن و ﻓﺮار ﻣﻐﺰﻫﺎ‬

‫در آنﺟﺎ وﻟﻮﻟﻪى ﺟﻤﻌﻴﺖ اﺳﺖ و ﻳﻚ ﻓﻀﺎى ﺑﺎز و ﮔﺴﺘﺮده ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬اﻣﺜﺎل اﻳﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ‬ ‫ﻣﻰﺷﻮد ﺑﻪ رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺧﺎرج از ﻛﺸﻮر ﺗﺸﻮﻳﻖ ﺑﺸﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻓﺮار ﻣﻐﺰﻫﺎ‬

‫ﭘﺮﺳﺶ‪ :‬ﻣﺴﺄﻟﻪاى ﻛﻪ اﻳﻦ روزﻫﺎ زﻳﺎد ﻣﻄﺮح ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬وﻟﻰ ﻋﻤﻼً ﻣﺨﺎﻃﺒﺎن واﻗﻌـﻰ ﻛﻤﺘـﺮ ﺑـﻪ آن‬ ‫ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻓﺮار ﻣﻐﺰﻫﺎﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﻧﻤﻰداﻧﻢ ﭼﻄﻮر ﻣﻰﺗﻮان از ﻣﻬﺎﺟﺮت ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﺎاﺳﺘﻌﺪادى ﻛﻪ‬ ‫ﺑﺎ اﻳﻦ ﻫﻤﻪ زﺣﻤﺖ و ﺗﻼش ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﺑﺮاى ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬ﻣﻦ ﺧﻮدم در ﻳﻜﻰ از داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎى ﭘﻴﺸﺮو ‪ -‬ﻳﻌﻨﻰ داﻧﺸﮕﺎه اﻣﻴﺮﻛﺒﻴـﺮ ‪ -‬و در ﺳـﻄﺢ‬ ‫ﻓﻮق ﻟﻴﺴﺎﻧﺲِ ﻳﻜﻰ از رﺷﺘﻪﻫﺎى ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻛﺮدهام؛ اﻣﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﺗﻼش ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻛـﺎر‬ ‫ﻣﻨﺎﺳﺒﻰ ﭘﻴﺪا ﻧﻤﻰﻛﻨﻢ‪ .‬ﻣﺸﻜﻞ ﻓﻘﻂ در ﻧﺒﻮد‪ ‬ﭘﺎرﺗﻰ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺑﻠﻜﻪ اﺻﻮﻻً ﻛﺎر ﻣﻨﺎﺳﺒﻰ وﺟﻮد ﻧـﺪارد‪.‬‬ ‫ﻏﺎﻟﺐ ﺷﺮﻛﺘﻬﺎ و ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺳﺮى ﻓﻨ‪Ĥ‬ورﻳﻬﺎى ﻗﺪﻳﻤﻰ ﺑﺴﻨﺪه ﻛﺮدهاﻧﺪ و ﻣﺴﺆوﻻن اﻣﺮ ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺸﻐﻮل ﺑﺎﻧﺪﺑﺎزى و ﻗﺪرت ﻃﻠﺒـﻰ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪ .‬رﺋـﻴﺲ ﺟﻤﻬـﻮر ﻣﻨﺘﺨـﺐ ﻣـﺮدم‬ ‫اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ در ﻓﺸﺎر اﺳﺖ و ﻣﺮدم آن را ﻣﻰﺑﻴﻨﻨﺪ و ﻫﻴﭻ ﻓﺮدى ﻫﻢ ﺟﺮأت ﺻﺤﺒﺖ ﻧـﺪارد؛ﭼﺮا ﻛـﻪ‬ ‫رواﻧﻪى زﻧﺪان ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺮاى ﭼﻪ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻫﻤ‪‬ﺖ و ﺗﻼش ﻛﻨﻴﻢ؟ ﺑـﺮاى ﻛﺴـﺎﻧﻰ ﻛـﻪ در ﻟﺒـﺎس‬ ‫ﻣﻘﺪ‪‬س روﺣﺎﻧﻴﺖ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻣﻄﺎﻣﻊ دﻧﻴﻮى ﻫﺴﺘﻨﺪ؟ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻰرﺳﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﻨﺎد ﺑﻪ آﻳﺎت ﻣﺘﻌﺪ‪‬دى ﻛـﻪ‬ ‫در ﻗﺮآن ﺑﺮاى ﻫﺠﺮت آﻣﺪه‪ ،‬وﻇﻴﻔﻪى ﻣﺎ ﺑﺮاى ﺳﺎﻟﻢ ﻣﺎﻧﺪن‪ ،‬رﻓﺘﻦ اﺳﺖ!‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬او‪‬ﻻً ﻓﺴﺎد‪ ،‬روﺣﺎﻧﻰ و ﻏﻴﺮ روﺣﺎﻧﻰ ﻧﺪارد‪ .‬اﮔﺮ روﺣﺎﻧﻴﻮن ﻓﺎﺳﺪ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺿﺮر ﻓﺴﺎدﺷـﺎن ﺑﻴﺸـﺘﺮ‬ ‫اﺳﺖ و ﻣﻦ ﺣﺮف اﻳﻦ دوﺳﺖ ﻣﺤﺘﺮﻣﻤﺎن را ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﻰﻛﻨﻢ ﻛﻪ اﮔﺮ روﺣﺎﻧﻴﻮن ﺧﺪاى ﻧﻜـﺮده ﺑـﻪ ﻓﺴـﺎد‬ ‫ﮔﺮاﻳﺶ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺿﺮرﺷﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮ از دﻳﮕﺮان اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻣﺎ اﻳﻦﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد ﺷﺮﻛﺘﻬﺎ و ﻛﺎرﺧﺎﻧـﻪﻫـﺎ ﺑـﻪ ﻓﻨ‪Ĥ‬ورﻳﻬـﺎى ﻗـﺪﻳﻤﻰ ﺑﺴـﻨﺪه ﻛـﺮدهاﻧـﺪ؛ در واﻗـﻊ‬ ‫ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر اﺳﺖ و در ﺧﻴﻠﻰ از ﺟﺎﻫﺎ ﻫﻢ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ اﺳﺖ‪ .‬راه ﻋﻼج ﻧﻴﺰ ﻫﻤﺎن ﭼﻴﺰى اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣـﻦ آن‬ ‫روز‪ ،‬ﻫﻢ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﮔﻔﺘﻢ‪ ،‬ﻫﻢ ﺑﻪ ﻣﺴﺆوﻻن دوﻟﺘﻰ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﮔﻔﺘﻪام ‪ -‬و اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺸﻮد و ﺧﻮاﻫﺪ ﺷـﺪ‬ ‫ ﺑﺎﻳﺪ دﺳﺘﮕﺎه ﻋﻠﻤﻰ ﻛﺸﻮر ﺑﻪ ﺑﺪﻧﻪى ﺻﻨﻌﺘﻰ ﻛﺸﻮر وﺻﻞ ﺷﻮد‪ .‬در اﻳﻦ ﺻﻮرت‪ ،‬ﻫﻢ دﺳﺘﮕﺎه ﻋﻠﻤـﻰ‬‫ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﺧﻮاﻫﺪ اﻓﺘﺎد ‪ -‬ﻳﻌﻨﻰ ﻋﻠﻤﺶ ﺑﺎ ﻋﻤﻞ ﺗﻮأم ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ‪ -‬و ﻫﻢ دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎى ﺻـﻨﻌﺘﻰ ﻛﺸـﻮر‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار رﺋﻴﺲ و اﻋﻀﺎي ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪68/9/21 -‬‬

‫‪705‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻋﻠﻤﻲ‬

‫ﻣﺘﻄﻮ‪‬ر و ﻣﺘﺤﻮ‪‬ل ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ؛ اﻣﺎ اﻳﻦ ﻛﺎر ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻦ‪ ،‬ﻫﻢ در دوﻟﺖ ﻗﺒﻠﻰ ﺑﻪ رﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر‬ ‫ﻣﺤﺘﺮم ﻗﺒﻠﻰ ﺳﻔﺎرش ﻛﺮدم‪ ،‬ﻫﻢ در دوﻟﺖ ﻓﻌﻠﻰ ﺑﻪ رﺋـﻴﺲ ﺟﻤﻬـﻮر ﻣﺤﺘـﺮم ﻓﻌﻠـﻰ ﺗﻮﺻـﻴﻪى ﻣﺆﻛـﺪ‬ ‫ﻛﺮدهام و ﮔﻔﺘﻪام اﻳﻦ ﻛﺎر ‪ -‬ﻳﻌﻨﻰ وﺻﻞِ دﺳﺘﮕﺎه ﻋﻠﻤﻰ ﺑﻪ ﺑﺪﻧـﻪى ﺻـﻨﻌﺘﻰ ﻛﺸـﻮر ‪ -‬ﻛـﺎر وزارﺗﺨﺎﻧـﻪ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ ﻳﻚ وزارﺗﺨﺎﻧﻪ ‪ -‬ﻣﺜﻞ وزارت ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻳﺎ وزارت ﻋﻠﻮم ‪ -‬اﻳﻦ ﻛﺎر را ﺑﻜﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻓﻘﻂ ﻛﺎرِ رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﺑﺎﻳﺪ در ﻧﻬﺎد رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮرى دﻓﺘﺮى اﻳﺠﺎد ﻛﺮد و ﻛﺎر‬ ‫آن دﻓﺘﺮ ﻓﻘﻂ اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﺘﺎدى ‪ -‬ﻧﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻴﺪاﻧﻰ و اﺟﺮاﻳـﻰ ‪ -‬ﺑـﻪ‬ ‫دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎى ﺻﻨﻌﺘﻰ ﻣﺘّﺼﻞ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﺴﺆوﻟﺶ ﻫﻢ ﻣﻌﻴﻦ ﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻫﻨﻮز ﻇﺎﻫﺮاً اﺟﺮا ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﻛﺎر ﻗﻄﻌﺎً ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺸﻮد‪ .‬ﻋﻼج‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻣﺮوز اﻣﻜﺎﻧﺎت ﺻﻨﻌﺘﻰ در ﻛﺸﻮر ﺑﺴﻴﺎرى زﻳﺎد اﺳﺖ ‪ -‬دوﺳﺘﻰ ﻛـﻪ اﻳـﻦ ﻣﻄﻠـﺐ را ﻧﻮﺷـﺘﻪاﻧـﺪ‪ ،‬ﻣـﻦ‬ ‫ﻣﻄﻤﺌﻨﻢ از ﺑﺴﻴﺎرى از ﻣﺮاﻛﺰ ﺻﻨﻌﺘﻰ ﻛﺸﻮر اﻃّﻼع ﻧﺪارﻧﺪ ‪ -‬اﻣﺮوز ﻛﺎرﻫﺎى ﺑﺴـﻴﺎر ﺧـﻮب و ﭘﻴﺸـﺮﻓﺘﻪ‬ ‫ﺻﻮرت ﻣﻰﮔﻴﺮد‪ .‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﺑﺮاى ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬ﺳﺎﻟﻰ ﻳﻚ ﺑﺎر ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻬﺎى ﺻﻨﻌﺘﻰاى ﻛﻪ ﺑﺮﮔﺰار ﻣﻰﺷﻮد‪،‬‬ ‫ﺑﺮوﻳﺪ‪ ،‬اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ را ﺧﻮاﻫﻴﺪ دﻳﺪ‪ .‬ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً ﺧﻮﺷﺤﺎلﻛﻨﻨﺪه و ﺑﻌﻀﺎً ﺧﻴﺮهﻛﻨﻨﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﻧﻤﻰﺧﻮاﻫﻢ‬ ‫اﻳﺮان را ﺑﺎ ﻓﻼن ﻛﺸﻮر اروﭘﺎﻳﻰ ﻛﻪ دوﻳﺴﺖ ﺳﺎل اﺳﺖ در ﻛﺎر ﺻﻨﻌﺖ ﭘﻴﺸﺮو اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛـﻨﻢ‪ .‬ﻣـﺎ‬ ‫ﺗﺎزه ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎل اﺳﺖ ﻛﻪ وارد ﻣﻴﺪان ﺷﺪهاﻳـﻢ؛ ﭼـﻮن ﻗﺒـﻞ از اﻧﻘـﻼب اﻳـﻦ ﺣﺮﻓﻬـﺎ ﻣﻌﻨـﺎ ﻧﺪاﺷـﺖ‪.‬‬ ‫‪706‬‬

‫ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪى ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼب ﻋﺒﺎرت ﺑﻮد از ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪى اﻳﺮان ﺧﻮدرو؛ ﻳـﻚ ﻛﺎرﺧﺎﻧـﻪى‬ ‫ﻣﻮﻧﺘﺎژ ﺻ‪‬ﺮف! اﺻﻼً اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﺳﺎزﻧﺪﮔﻰ و ﻧﻮآورى ﻧﺒﻮد‪ .‬ﻣﺎ ﺗﺎزه ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎل اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷـﺮوع‬ ‫ﻛﺮدهاﻳﻢ؛ از اﻳﻦ ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎل ﻫﻢ ﻫﺸﺖ ﺳﺎﻟﺶ دورهى ﺟﻨﮓ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ واﻗﻌﺎً ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ‬ ‫ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ده‪ ،‬دوازده ﺳﺎل اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ وارد اﻳﻦ ﻣﻴـﺪان ﺷـﺪهاﻳـﻢ؛ ﻟـﺬا ﺧﻴﻠـﻰ ﻧﺒﺎﻳـﺪ ﺗﻮﻗّـﻊ را ﺑـﺎﻻ ﺑـﺮد‪.‬‬ ‫ﻧﻤﻰﺧﻮاﻫﻢ ﺧﻮدﻣﺎن را ﺑﺎ آن ﻛﺸﻮرﻫﺎ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨﻢ؛ اﻣﺎ در اﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﺑﻪﺳﺮﻋﺖ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛـﺮدهاﻳـﻢ و‬ ‫انﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺮد‪ .‬اﮔﺮ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻄﻠﺒﻰ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺑﻪ رؤﺳﺎى ﻣﺤﺘﺮم ﺟﻤﻬـﻮر ‪ -‬آن دوﻟـﺖ و‬ ‫اﻳﻦ دوﻟﺖ ‪ -‬ﮔﻔﺘﻢ‪ ،‬زودﺗﺮ ﻋﻤﻞ ﻣﻰﺷﺪ‪ ،‬ﻳﻘﻴﻨﺎً آﺛﺎر ﺑﻬﺘﺮى ﻣﻰداﺷﺖ؛ اﻣﺎ ﺣﺎﻻ ﺧﻮد ﻣﻦ ﻫـﻢ وارد اﻳـﻦ‬ ‫ﻗﻀﻴﻪ ﺷﺪهام‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ دﻳﺮوز ﻛﻪ ﺑﺎ ﺟﻤﺎﻋﺘﻰ ﻛﺎر ﻣﺸﺘﺮك ﻻزﻣﻰ داﺷﺘﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺎز ﻣﻦ روى اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺗﻜﻴﻪ و‬ ‫ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻛﺮدم‪.‬‬ ‫اﻳﻦﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد ﺑﺮاى ﺳﺎﻟﻢ ﻣﺎﻧﺪن‪ ،‬ﻧﺎﭼﺎرﻳﻢ ﺑﺮوﻳﻢ؛ ﻧﺨﻴﺮ‪ ،‬ﺑﻨﺪه اﻳﻦ را ﻗﺒﻮل ﻧﺪارم‪ .‬ﺳﺎﻟﻢ ﻣﺎﻧﺪن ﻳﻌﻨـﻰ‬ ‫ﭼﻪ؟ ﺷﻤﺎ ﺧﻴﺎل ﻛﺮدهاﻳﺪ ﻛﻪ در ﺧﺎرج از ﻛﺸﻮر ﺑـﻪ ﻣﻬـﺎﺟﺮان ﻛﺸـﻮرﻫﺎى دﻳﮕـﺮ ﭼﻨـﺪان ﺑﻬـﺎﻳﻰ داده‬

‫‪ .2‬ﻣﻬﺎﺟﺮت ﻧﺨﺒﮕﺎن و ﻓﺮار ﻣﻐﺰﻫﺎ‬

‫ﻣﻰﺷﻮد؟ ﺷﻤﺎ ﻓﻜﺮ ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ در ﻫﺮ ﻛﺸﻮرى از اﻳﻦ ﻛﺸﻮرﻫﺎ‪ ،‬ارزش و ﺷﺨﺼﻴﺖ و ﺷﺮف ﺷـﻤﺎ را ﺑـﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺟﻮان اﻳﺮاﻧﻰ رﻋﺎﻳﺖ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد؟ ﺷﻤﺎ ﭘﺎى ﺻﺤﺒﺘﻬﺎ و درد دﻟﻬﺎى ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛـﻪ رﻓﺘـﻪاﻧـﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﻨﺸﻴﻨﻴﺪ ﺗﺎ ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﭼﻪ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ‪ .‬اﻧﺴﺎن در ﺧﺎﻧﻪى ﺧﻮدش ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮاى ﺧﺎﻧﻮادهى ﺧﻮدش ﻣﻔﻴﺪ ﺑﺎﺷـﺪ‪،‬‬ ‫ﺳﺨﺖ ﺗﻼش ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻪى ﻫﻤ‪‬ﺖ ﺧﻮدش را ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﻘﺪار ﻫﻢ زﻧﺪﮔﻴﺶ ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻳـﻦ‬ ‫ﺑﺮاى ﻳﻚ اﻧﺴﺎنِ ﺑﺎوﺟﺪان ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﺧﺮﺳﻨﺪ ﻛﻨﻨﺪهﺗﺮ و ﺷﺎدﻣﺎن ﻛﻨﻨﺪهﺗﺮ اﺳﺖ ﺗﺎ اﻳﻦﻛﻪ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻛﺸـﻮر‬ ‫دﻳﮕﺮ ﺑﺮود و ﺑﻪ ﻣـﻴﻬﻦ و ﺧﺎﻧـﻪى ﺧـﻮدش و ﺑـﻪ ﺧـﺎﻛﻰ ﻛـﻪ او را ﭘـﺮورش داده و اﻳـﻦ اﺳـﺘﻌﺪاد و‬ ‫ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت را ﺑﻪ او داده و ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ داﻧﺸﮕﺎه اﻣﻴﺮﻛﺒﻴﺮى ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺷﺎﻧﻪﺗﺎن زﻳﺮ ﺑﺎر ﻣﻨّﺖ آن اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺸـﺖ‬ ‫ﻛﻨﺪ و در ﺧﺎﻧﻪى ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﻨﺖ و ﺑﺎ اﺧﻢ و ﺗَﺨﻢ ﻛﺎر ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاى اﻳﻦﻛﻪ ﻳﻚ ﻣﻘﺪار ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑـﻪ او ﭘـﻮل‬ ‫ﻣﻰدﻫﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺪ ﻫﺠﺮت؟! ﻫﺠﺮت اﺳﻼﻣﻰ اﻳﻦ اﺳﺖ؟! ﻧﺨﻴﺮ؛ ﺑﻪﻫـﻴﭻوﺟـﻪ‪ .‬ﻫﺠـﺮت اﺳـﻼﻣﻰ اﻳـﻦ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ؛ اﻳﻦ »ﺗﻌﺮّب ﺑﻌﺪ اﻟﻬﺠﺮة« اﺳﺖ؛ اﻳﻦ ﻓﺮار ﻛﺮدن از ﻣﻴﺪان ﻛﺎر و ﻣﺴـﺆوﻟﻴﺖ و وﻇﻴﻔـﻪ و رﻓـﺘﻦ‬ ‫ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ زﻧﺪﮔﻰ ﺷﺨﺼﻰ ﺧﻮدش را ﻳﻚ ﻣﻘﺪار ﺑﻬﺘﺮ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﻪﻫﻴﭻوﺟـﻪ‬ ‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر ﻣﻌﺘﻘﺪ ﻧﻴﺴﺘﻢ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻦ آن روز ﻫﻢ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ را ﮔﻔﺘﻢ؛ ﻣﻦ ﺣﻖ را ﺑـﻪ ﺟﻮاﻧﻬـﺎى ﺑﺎاﺳـﺘﻌﺪاد‬ ‫ﺧﻮدﻣﺎن ﻣﻰدﻫﻢ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﺣﻖ دارﻧﺪ اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻣﺴﺆوﻻن ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاى اﻳﻨﻬﺎ ﻛـﺎر ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬در اﻳـﻦ‬ ‫ﺗﺮدﻳﺪى ﻧﻴﺴﺖ؛ اﻣﺎ اﮔﺮ آﻧﻬﺎ ﻛﻮﺗﺎﻫﻰ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻨﺎﻳﺶ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺟـﻮان ﻣـﺎ ﻫـﻢ ﺑـﺮاى ﺧـﻮدش‬ ‫ﺗﻮﺟﻴﻬﻰ درﺳﺖ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﮔﺮ اﻧﺴﺎن ﺑﺮاى اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ﺑﻪ ﺧﺎرج از ﻛﺸﻮر ﺑﺮود و ﺑﺮﮔـﺮدد‪ ،‬ﻳـﺎ‬ ‫ﺗﺤﻘﻴﻘﻰ ﺑﻜﻨﺪ و ﺑﺮﮔﺮدد‪ ،‬اﻳﻦ ﻓﺮار ﻧﻴﺴﺖ و اﺷﻜﺎﻟﻰ ﻧﺪارد؛ اﻣﺎ اﻳﻦﻛﻪ اﻧﺴـﺎن ﻛﻮﻟـﻪﺑـﺎرش را ﺑﺒﻨـﺪد و‬ ‫ﭘﺸﺖ ﻛﻨﺪ و ﺑﮕﻮﻳﺪ ﺧﺪاﺣﺎﻓﻆ‪ ،‬ﻣﺎ رﻓﺘﻴﻢ؛ ﻧﻪ‪ ،‬اﻳﻦ را ﻣﻦ ﻗﺒﻮل ﻧﺪارم‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻋﻠﻤﻲ ﻛﺸﻮر ﻧﺒﺎﻳﺪ اﺣﺴﺎس ﺑ‪‬ﻦﺑ‪‬ﺴﺖ ﻛﻨﻨﺪ‬

‫‪ ...‬ﻫﺪف دﻳﮕﺮى ﻛﻪ در ﺧﺼﻮص ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى ﺑﺮاى ﻧﺨﺒﮕﺎن وﺟﻮد دارد‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻨﻬﺎ اﺣﺴـﺎس‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ از اﺳﺘﻌﺪاد ﺧﻮد اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ؛ اﺣﺴﺎس ﺑﻦﺑﺴﺖ ﻧﻜﻨﻨﺪ‪ .‬ﺻﺤﺒﺖ ﻓﺮار ﻣﻐﺰﻫﺎ ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻓﺮار ﻣﻐﺰﻫﺎ اﺑﻌﺎد ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻰ دارد‪ .‬ﻳﻚ ﺑ‪‬ﻌﺪ ﺑﺴﻴﺎر زﺷﺖ و ﺑﺪ آن اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻴﮕﺎﻧﮕﺎﻧﻰ ﻣـﻰﺧﻮاﻫﻨـﺪ‬ ‫ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ از ﺛﺮوت ﻣﻠﻰِ اﻧﺴﺎﻧﻰِ ﻳﻚ ﻛﺸﻮر ﺳﻮء اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﺸﻮرى اﻧﺴﺎﻧﻬﺎﻳﻰ را ﭘﺮورش دﻫـﺪ و اﺳـﺘﻌﺪادﻫﺎﻳﻰ را ‪ -‬ﺑـﺎ ﻫﻤـﻪى ﻋﻮاﻣـﻞ ﺑـﻪ وﺟـﻮد آورﻧـﺪهى‬ ‫اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎى درﺧﺸﺎن ‪ -‬ﺑﻪ وﺟﻮد آورد و ﺑﻪ ﻗﻮل دوﺳﺘﻤﺎن اﻳﻦ را در ﻃﺒـﻖ اﺧـﻼص ﺑﮕـﺬارد و ﺑـﻪ‬ ‫‪ -1‬ﺟﻠﺴﻪ ﭘﺮﺳﺶ و ﭘﺎﺳﺦ ﺑﺎ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن داﻧﺸﮕﺎه ﺻﻨﻌﺘﻲ اﻣﻴﺮﻛﺒﻴﺮ‪79/12/22 -‬‬

‫‪707‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻋﻠﻤﻲ‬

‫دﻳﮕﺮان ﺑﺪﻫﺪ؛ دﻳﮕﺮان ﻫﻢ ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ ﺑﺎ ﺻﺮف ﭘﻮل ‪ -‬ﻛﻪ ﻏﺎﻟﺒﺎً زﺣﻤﺖ دﻳﮕـﺮى ﻫـﻢ ﻧﻤـﻰﻛﺸـﻨﺪ ‪ -‬اﻳـﻦ‬ ‫ﺛﺮوت را ﺑﻪ ﺛَﻤ‪‬ﻦ ﺑ‪‬ﺨْﺲ از اﻳﻦ ﻣﻠﺖ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ و او را ﻣﺤﺮوم ﻛﻨﻨﺪ؛ اﻳﻦ‪ ،‬ﺑ‪‬ﻌﺪ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺪ و دردﻧﺎك ﻗﻀﻴﻪ‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺧﺮوج ﻧﺨﺒﮕﺎن از ﻛﺸﻮر ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻄﻠﻖ ﻣﻮﺿﻮﻋﻲ ﻣﻨﻔﻲ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﺧﺮوج ﻧﺨﺒﮕﺎن از ﻛﺸﻮر ‪ -‬ﻣﻦ ﭼﻨﺪ ﺑﺎر ﺗﺎ ﺣﺎﻻ اﻳﻦ را ﮔﻔﺘـﻪام ‪ -‬ﺑـﻪﻃـﻮر ﻣﻄﻠـﻖ ﻣﻮﺿـﻮﻋﻰ ﻣﻨﻔـﻰ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ؛ زﻳﺮا ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻧﺨﺒﻪﻳﻰ از ﻛﺸﻮر ﺧـﺎرج ﺷـﻮد و ﺑﺨﻮاﻫـﺪ ﻣﻌﻠﻮﻣـﺎﺗﻰ ﻛﺴـﺐ ﻛﻨـﺪ و ﺑﻌـﺪ‬ ‫ﺑﺮﮔﺮدد و ﺑﺮاى ﻛﺸﻮر ﻣﻔﻴﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻬﺘﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ اﻣﻜﺎﻧـﺎﺗﻰ را ﺑـﺮاى ﻫﻤـﻴﻦ ﻧﺨﺒـﻪ ﻓـﺮاﻫﻢ‬ ‫ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺗﺎ در ﺧﻮد‪ ‬ﻛﺸﻮر آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ از ﻧﻈﺮ رﺷﺪ و ﺷﻜﻮﻓﺎﻳﻰ اﺳﺘﻌﺪاد ﻻزم دارد‪ ،‬ﻣﻬﻴـﺎ ﺷـﻮد‪ :‬ﻛﺎرﮔـﺎه‬ ‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺤﻴﻂ ﻣﺎﻧﻮر ﻋﻠﻤﻰ و ﺗﺤﻘﻴﻘﻰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛ اﻳﻦ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ اﺳـﺖ؛ اﻣـﺎ اﮔـﺮ ﻧﺸـﺪ‪ ،‬ﻧﺨﺒﮕـﺎن‬ ‫ﺑﺮوﻧﺪ ‪ -‬ﻓﻀﺎى دﻧﻴﺎ ﻓﻀﺎى وﺳﻴﻌﻰ اﺳﺖ ‪ -‬ﻣﻨﺘﻬﺎ اﻳﻦ رﻓﺘﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺑـﺎ ﺣﺴـﺎب و ﻛﺘـﺎب اﻧﺠـﺎم ﺑﮕﻴـﺮد؛‬ ‫ﻳﻌﻨﻰ آن ﻧﺨﺒﻪ ﺑﺪاﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاى ﭼﻪ دارد ﻣﻰرود؛ ﭼﻪ ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻜﻨﺪ و ﭘـﺲ از آﻣـﻮزش آﻧﭽـﻪ را ﻛـﻪ‬ ‫ﻻزم دارد‪ ،‬ﭼﻪ اﺳﺘﻔﺎدهﻳﻰ ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ از آن داﻧﺶ ﺑﻜﻨﺪ‪ .‬آﻳﺎ از آن داﻧﺶ ﺑﺮاى اﻋﺘﻼى ﻛﺸـﻮر و ﺑـﺮاى‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻣﻠﺖ ﺧﻮدش و ﺑﺮاى راهاﻧﺪاﺧﺘﻦ ﻧﺨﺒﮕﺎن دﻳﮕﺮ ﻛﺸﻮرش ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ اﺳـﺘﻔﺎده ﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﻳـﺎ ﻧـﻪ‪،‬‬ ‫‪708‬‬

‫ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ آن را در ﺧﺪﻣﺖ ﻳﻚ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻳﺎ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪدار ﻛﺎﻧﺎداﻳﻰ ﻳﺎ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰ ﻳـﺎ‬ ‫اروﭘﺎﻳﻰ ﻗﺮار دﻫﺪ؟ اﻳﻦ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﺮ ﻳﻚ اﻧﺴﺎن ﺑﺮﺟﺴﺘﻪى ﻋﻠﻤﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻼش ﻛﻨـﺪ‪ ،‬زﺣﻤـﺖ‬ ‫ﺑﻜﺸﺪ‪ ،‬ﻛﺎر ﻛﻨﺪ و ﻫﻤﻪى اﻣﻜﺎﻧﺎت ﻛﺸﻮرش در واﻗﻊ ﻣﻨﺘﻬﻰ ﺷﻮد ﺑﻪ ﭘﺪﻳﺪ آﻣﺪن اﻳﻦ اﻧﺴﺎن ﻧﺨﺒـﻪ‪ ،‬اﻣـﺎ‬ ‫او در ﺧﺪﻣﺖ ﻓﻼن ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪدار ﻳﺎ ﻓﻼن ﻛﻤﭙﺎﻧﻰدار ﻫﻴﭽﻰﻧﺪان و ﻫﻴﭽﻰﻧﻔﻬﻢِ ﺿﺪ ﺑﺸـﺮِ ﻓـﻼن ﻧﻘﻄـﻪى‬ ‫دﻧﻴﺎ ﺑﺎﺷﺪ و آن ﺷﺨﺺ از اﻳﻦ اﻧﺴﺎن ﻧﺨﺒﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻣﻬﺮه و اﺑﺰار در ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاش اﺳـﺘﻔﺎده ﻛﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ اﻧﺴﺎن ﻧﺨﺒﻪ آنوﻗﺘﻰ ﺳﺮاﻓﺮاز و ﺳﺮﺑﻠﻨﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ در ﺑﻬﺒﻮد اوﺿﺎع ﻛﺸـﻮر و ﺧﺎﻧـﻪ و ﻣﻠـﺖ‬ ‫ﺧﻮدش و ﺑﻬﺒﻮد زﻧﺪﮔﻰ و آﻳﻨﺪه و ﺗﺎرﻳﺦ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ ذىﺣﻖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ او ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻘﺶ اﻳﻔﺎ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﻤﺎﻫﺎ آنوﻗﺘﻰ ﭼﻬﺮهى درﺧﺸﺎن ﺧﻮاﻫﻴﺪ داﺷﺖ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻴﺪ در ﻛﺸﻮر ﺧﻮدﺗﺎن ﻧﻘﺶ اﻳﻔـﺎ ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬اﻻن‬ ‫ﺷﻤﺎ ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﺟﻮاﻧﻰ ﻛﻪ ﻣﺜﻼً ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ در دورهﻳﻰ درﺳﻰ ﺧﻮاﻧـﺪه و ﻛـﺎرى ﻛـﺮده‪ ،‬در ﺑـﻴﻦ ﻫـﺰاران‬ ‫ﺟﻮاﻧﻰ ﻛﻪ ﻛﺎرى ﻧﻜﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬در زﻣﻴﻨﻪى ﻓﻴﺰﻳﻚ ﻳﺎ ﭘﺰﺷﻜﻰ ﻳﺎ ادﺑﻴﺎت اﻳﺮان ﻋﻤﻠﻰ اﻧﺠﺎم داده ﻛـﻪ ﺷـﺪه‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺟﻤﻌﻲ از ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﮔﺎن اﻟﻤﭙﻴﺎدﻫﺎي ﺟﻬﺎﻧﻲ و ﻛﺸﻮري و اﻓﺮاد ﻣﻤﺘﺎز آزﻣﻮنﻫﺎي ﺳﺮاﺳﺮي ‪80‬و‪81/7/3 -1381‬‬

‫‪ .2‬ﻣﻬﺎﺟﺮت ﻧﺨﺒﮕﺎن و ﻓﺮار ﻣﻐﺰﻫﺎ‬

‫ﭼﻬﺮه ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر در ﻛﺸﻮر؛ ﭼﻬﺮهﻫﺎى ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر اﻳﻨﻬﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ در زﻣﻴﻨﻪى ﭘﺰﺷﻜﻰ‪ ،‬ﻓﻴﺰﻳـﻚ‪ ،‬ادﺑﻴـﺎت و‬ ‫ﺑﺮﺧﻰ از رﺷﺘﻪﻫﺎى ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻰ و ﻓﻠﺴﻔﻪ‪ ،‬ﺷﺨﺼﻴﺘﻬﺎى ﺑﺮﺟﺴﺘﻪﻳﻰ را در ﻛﺸﻮر دارﻳﻢ ﻛﻪ ﻛﺸـﻮر ﺑـﻪ‬ ‫اﻳﻨﻬﺎ اﻓﺘﺨﺎر ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬ﻛﺸﻮر ﻫﺮﮔﺰ ﺑﻪ آن ﻣﻬﻨﺪس ﻳﺎ ﭘﺰﺷﻚ ﻳﺎ ﺗﺤﺼﻴﻞﻛﺮده و ﻧﺨﺒﻪﻳﻰ ﻛﻪ رﻓﺘﻪ و ﻋﻀﻮ‬ ‫و ﺟﺰوى ﺷﺪه از ﻳﻚ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ﺳﺮﻣﺎﻳﻪدارى ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﻓﻼن ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪ ﻳـﺎ ﻓـﻼن ﺷـﺨﺺ‪ ،‬اﻓﺘﺨـﺎر‬ ‫ﻧﻤﻰﻛﻨﺪ؛ او رﻓﺘﻪ ﭘﻮل ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺮده ﺑﺮاى ﺑﭽﻪﻫﺎ و ﺑﺮاى دﺧﺘﺮﻫﺎ و ﭘﺴﺮﻫﺎ و ﺳﮕﻬﺎ و ﺧَﺪ‪‬م و ﺣ‪‬ﺸَﻢ ﻳﻚ‬ ‫اﻧﺴﺎن؛ اﻳﻦﻛﻪ اﻓﺘﺨﺎرى ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻓﺘﺨﺎر اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺴﻰ ﺑﺘﻮاﻧـﺪ در داﺧـﻞ ﻛﺸـﻮر ﺧـﻮدش‪ ،‬ﺑـﺮاى‬ ‫ﻛﺸﻮرش ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‪ ،‬اﻋﺘﻼ‪ ،‬ﺗﺮﻗﻰ‪ ،‬آﺑﺮو و ﺟﺒﺮان ﻋﻘﺐﻣﺎﻧﺪﮔﻰﻫﺎ را ﺑﻪوﺟﻮد ﺑﻴﺎورد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﮔﺮ ﻛﺴـﻰ‬ ‫ﺑﺎ اﻳﻦ ﻧﻴﺖ‪ ،‬ﭼﻪ در اﻳﻦﺟﺎ درس ﺑﺨﻮاﻧﺪ و ﭼﻪ در ﺑﻴﺮون ‪ -‬ﻫﺮ درﺳﻰ ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻧﺪ و در ﻫـﺮ رﺷـﺘﻪاى‬ ‫ﻛﻪ ﻛﺎر ﻛﻨﺪ ‪ -‬اﻳﻦ ﻣﻰﺷﻮد ﻳﻚ ﻣﻮﺟﻮد ارزﺷﻤﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻣﻬﺎﺟﺮت ﻧﺨﺒﮕﺎن ﺑﻪ ﺧﺎرج ﻫﻤﻪاش ﺑﺪ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫اﻳﻦ ﺣﺮﻛﺖ‪ ‬ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻣﻬﺎﺟﺮت ﺑﻪ ﺧﺎرج از ﻛﺸﻮر‪ ،‬اوﻻً ﻫﻤﻪى اﻧﻮاﻋﺶ ﺑـﺪ ﻧﻴﺴـﺖ‪ ،‬ﻛـﻪ ﻣـﻦ ﺑﺎرﻫـﺎ‬ ‫ﮔﻔﺘﻪام‪ ،‬ﮔﺮﻳﺨﺘﻦ و ﻓﺮار از ﺟﺒﻬﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻓﺮار از ﺟﺒﻬﻪ ﺑﺪ اﺳﺖ؛ ﻛﺸﻮر ﺷـﻤﺎ در ﺣـﺎل ﻳـﻚ ﺗﺤـﺮك‪،‬‬ ‫ﻳﻚ ﭼﺎﻟﺶ ﻋﻈﻴﻢ و ﻳﻚ اﻗﺪام ﺑﺰرگ ﺑﺮاى ﺟﻠﻮ رﻓﺘﻦ و ﭘﻴﺶ رﻓﺘﻦ اﺳﺖ؛ ﻣﺜﻞ ﻳﻚ ﺟﺒﻬـﻪى ﺟﻨـﮓ‪.‬‬ ‫ﮔﺮﻳﺨﺘﻦ از اﻳﻦ ﺟﺒﻬﻪ ﺑﺪ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ آﻣﺪنِ ﻛﻨﺎر ﺑﺮاى ﻳﺎد ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﻴﺸﺘﺮ و آﻣﺎده ﺷـﺪن ﺑﻴﺸـﺘﺮ‪ ،‬اﻳـﻦ ﺑـﺪ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﻫﻤﻪى اﻳﻦ رﻓﺘﻨﻬﺎى ﺑﻪ ﺧﺎرج را ﻣﺮدود ﻧﻤﻴـﺪاﻧﻢ؛ ﺑﺎرﻫـﺎ ﻫـﻢ در ﺟﻤـﻊ ﺷـﻤﺎﻫﺎ و ﺑﻘﻴـﻪى‬ ‫ﺟﻮاﻧﻬﺎ ﮔﻔﺘﻪام‪ .‬ﭼﻪ ﻋﻴﺐ دارد ﺑﻌﻀﻴﻬﺎ ﺑﻴﺮون ﻣﻴﺮوﻧﺪ؟ ﺧﻮب ﺑﺮوﻧﺪ‪ .‬آن ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻛﺸﻮر را ﻓﺮاﻣـﻮش‬ ‫ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻛﺸﻮر و ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻣﻠـﺖ ﺧﻮدﺷـﺎن ‪ -‬ﻳﻌﻨـﻰ ﺧـﺎﻧﻮادهى ﺧﻮدﺷـﺎن ‪ -‬را ﭘﺸـﺖ ﮔـﻮش‬ ‫ﻣﻰاﻧﺪازﻧﺪ و ﻓﻘﻂ ﺑﺮاى ﭘﺮ ﻛﺮدن ﺟﻴﺐ ﺧﻮدﺷﺎن راه ﻣﻰاﻓﺘﻨﺪ و ﺑﻴﺮون ﻣﻴﺮوﻧﺪ‪ ،‬اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻨﻬﺎ از ﻧﻈﺮ ﻋﻘـﻞ‬ ‫ﻣﺤﻜﻮﻣﻨﺪ؛ ﻧﻪ ﻣﺤﻜﻮم ﻗﻀﺎﻳﻰ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻗﺎﻧﻮﻧﻰ وﺟﻮد ﻧﺪارد ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر را ﻣﺤﻜـﻮم ﻛﻨـﺪ؛ اﻣـﺎ وﺟـﺪان و‬ ‫ﻋﻘﻞ ﺑﺸﺮى و وﺟﺪان ﻣﻠﻰ‪ ،‬ﻳﻚ ﭼﻨﻴﻦ ﻋﻤﻠﻰ را ﻣﺤﻜﻮم ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﻫﻢ اﻳﻦﻃﻮر ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻧﺨﺒـﻪﻫـﺎ‬ ‫ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ ﻧﻪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ﺑﻴﻦ آﻧﻬﺎ ﭼﻬﺎر ﺗﺎ ﻧﺨﺒﻪ ﻫﻢ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻬﻞ ﺗﺎ ﻏﻴﺮ ﻧﺨﺒﻪ ﻫـﻢ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﺼـﻮر‬ ‫ﻧﺸﻮد ﺣﺎﻻ اﻳﻨﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﭘﺎ ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ و ﺑﻴﺮون ﻣﻴﺮوﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﻧﺨﺒﻪﻫﺎى ﻣـﺎ ﻫﺴـﺘﻨﺪ ﻛـﻪ ﻳﻜـﻰﻳﻜـﻰ ﺑﻴـﺮون‬ ‫ﻣﻴﺮوﻧﺪ؛ ﻧﻪ‪ ،‬ﭘﺎ ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ ﻣﻴﺮوﻧﺪ و دﭼﺎر ﻣﺸﻜﻼت ﻫﻢ ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ ‪ -‬ﺷﻤﺎ ﻫﻢ ﺗﻮﺟﻪ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻴﺪ‪ ،‬ﻣـﺎ در‬ ‫اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ اﻃﻼﻋﺎت زﻳﺎدى دارﻳﻢ ‪ -‬ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻣﻴﺮوﻧﺪ‪ ،‬ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺑـﺎ ﻳـﻚ اﺳـﺘﻘﺒﺎل ﺧـﻮب و ﻗـﺪرداﻧﻰاى‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺟﻮاﻧﺎن ﻧﺨﺒﻪ و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‪83/7/5 -‬‬

‫‪709‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻋﻠﻤﻲ‬

‫ﻣﻮاﺟﻪ ﻧﻤﻴﺸﻮﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً ﻫﻢ ﻧﺨﺒﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬آن ﻣﺮاﻛﺰ‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ را در ﺣﺪ ﺗﻮاﻧﺸﺎن ﻣﻰﻓﺸﺮﻧﺪ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎدهى‬ ‫ﺧﻮدﺷﺎن را ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ و ﺑﻌﺪ ﭘﺮﺗﺎب ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ دور؛ و ﻫﻴﭻ ﺗﻌﻬﺪى ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﻫﺪف ﺑﺎﻳـﺪ اﻳـﻦ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﺮاى ﻛﺸﻮر ﺧﻮدش‪ ،‬ﺑﺮاى ﻣﺮدم ﺧﻮدش‪ ،‬ﺑﺮاى ﺧﺎﻧﻮادهى ﺧﻮدش‪ ،‬ﺑﺮاى آن ﺳﺮزﻣﻴﻨﻰ‬ ‫ﻛﻪ او را در ﺧﻮد ﻧﺸﺎﻧﺪه؛ ﺑﺎرور ﻛﺮده و ﺛﻤﺮﺑﺨﺶ ﻛﺮده‪ ،‬ﺑﺮاى ﻧﺴﻞ ﻓﻌﻠﻰ و ﻧﺴﻠﻬﺎى آﻳﻨﺪه ﻣﻔﻴﺪ واﻗـﻊ‬ ‫ﺷﻮد‪ .‬ﻫﺪف ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻫﺪف ﻫﺮ ﻃﻮر ﻛﻪ ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﻮد‪ ،‬اﻳﺮادى ﻧﺪارد‪.‬‬

‫‪710‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻧﺨﺒﮕﺎن ﺟﻮان‪85/6/25 -‬‬

‫‪1‬‬

‫‪ .3‬ﺑﻨﻴﺎد ﻧﺨﺒﮕﺎن‬

‫‪3‬‬ ‫ﺑﻨﻴﺎد ﻧﺨﺒﮕﺎن‬

‫‪ .3‬ﺑﻨﻴﺎد ﻧﺨﺒﮕﺎن‬ ‫* ﺳﺎزﻣﺎن و ﻣﺮﻛﺰ وﻳﮋه ﻧﺨﺒﮕﺎن‬

‫‪ ...‬ﻧﻜﺘﻪى ﺟﺪﻳﺪى ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺟﻠﺴﻪ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ از ﺷﻤﺎ ﺗﻜﺮار ﻛﺮدﻳﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﻣﺴﺄﻟﻪى ﺳﺎزﻣﺎن‬ ‫ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻋﻠﻤﻰِ ﻛﺸﻮر ﻳﺎ ﻣﺮﻛﺰ وﻳﮋهاى ﺑﺮاى اﻣﻮر ﻧﺨﺒﮕﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ اﻳﻦ دوﺳﺖ ﻋﺰﻳﺰﻣﺎن ﻫﻢ در‬ ‫ﭘﺎﻳﺎن ﻛﺎر درﺑﺎرهى آن ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﻮﺿﻴﺢ دادﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ در اﻳﻦﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺟﻤﻌﻰ را ﺧﻮد‪ ‬ﻧﺨﺒﮕﺎن ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫اداره ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺮدﻳﺪى ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﺗﺎ ﻛﺴﻰ ﺧﻮدش ﺑﺎ ﻣﺴﺎﺋﻞ ذﻫﻨﻰ و ﻋﻠﻤﻰ و ﻋﻤﻠﻰِ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ‬ ‫ﻳﻚ ﺟﻤﻊِ ﻧﺨﺒﻪ آﺷﻨﺎﻳﻰ و دﻟﺒﺴﺘﮕﻰ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﺪ ﻛﺎر ﻛﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﺳﺨﻦ در اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﭼﻪ ﻛﺴﺎﻧﻰ آن را اداره ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ‪ -‬ﻫﺮ ﺟﺎى ﻛﺸﻮر ﻛﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻧﺨﺒﮕﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬آﻧﻬﺎ آنﺟﺎ را‬ ‫ﺑﻬﺘﺮ اداره ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ‪ -‬اﻳﻦ ﻛﺎر‪ ،‬ﻛﺎر دوﻟﺖ اﺳﺖ و ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ دوﻟﺖ زﻳﺮ ﺑﺎر اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺮود؛‬ ‫ﻓﻜﺮ ﺧﻮﺑﻰ اﺳﺖ؛ ﻣﻨﺘﻬﺎ وﻗﺘﻰ دوﻟﺖ ﻣﺴﺆول ﻛﺎرى ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ادارهى اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ را ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ‬ ‫ﻛﺴﺎﻧﻰ واﮔﺬار ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻌﻰ ﺷﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﺮﻛﺰ در دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎى‬ ‫ادارى ﺣﻞ ﻧﺸﻮد و دﺳﺘﮕﺎﻫﻰ در ﻛﻨﺎر دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎى دﻳﮕﺮ و ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻼت ﺑﺮﺧﻰ از آﻧﻬﺎ ﺑﻪوﺟﻮد‬ ‫ﻧﻴﺎﻳﺪ؛ ﺑﺨﺼﻮص رﮔﻪﻫﺎى ﺳﻴﺎﺳﻰ و ﺳﻴﺎﺳﻰﻛﺎرى و ﺳﻴﺎﺳﺖﺑﺎزى اﺻﻼً ﻧﺒﺎﻳﺪ در اﻳﻦ‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻛﺎرﻫﺎ ﺑﻴﺎﻳﺪ و ﻣﻦ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻣﻰﻛﻨﻢ ﻣﺮاﻗﺐ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ در آن ﻣﻨﻄﻘﻪاى ﻛﻪ ﻛﺎر ﻋﻠﻤﻰ‬ ‫ﻫﺴﺖ‪ ،‬اﺻﻼً رﮔﻪى ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺳﻴﺎﺳﻰ وارد ﻧﺸﻮد‪ .‬ﻣﻌﻨﺎى اﻳﻦ ﺣﺮف اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻧـــﺨﺒﻪى‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﭼﺮا‪ ،‬ﻣﺎ ﻣﻌﺘﻘﺪﻳﻢ ﻛﻪ ﻣﺮدان ﺧﺪا و ﻣﺮدان ﻣــﻌﻨﻮى ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻴﺎﺳــﻰ‬

‫‪711‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻋﻠﻤﻲ‬

‫ﺑﺎﺷﻨﺪ و در ﻣﻴﺪان ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻛﻨﻨﺪ؛ اﻣﺎ اﻳﻦ ﺑﺪان ﻣﻌﻨﺎ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن در آن ﺟﻤﻊ ﻋﻠﻤﻰ‪،‬‬ ‫ﭘﮋوﻫﺸﻰ‪ ،‬ﺻﻨﻌﺘﻰ و ﻛﺎرى ‪ -‬ﻫﺮ ﻧﻮع ﻛﺎرى ‪ -‬ﮔﺮاﻳﺸﻬﺎ و رﻏﺒﺘﻬﺎ و ﺗﻤﺎﻳﻼت ﺳﻴﺎﺳﻰ را ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬار و‬ ‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪه ﻗﺮار دﻫﺪ؛ اﻳﻦ ﻗﻄﻌﺎً ﻛﺎر را ﺧﺮاب ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﻳﻚ ﻋﻠّﺖ اﻳﻦﻛﻪ ﺑﻌﻀﻰ از‬ ‫دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎى ﻣﺴﺆول ﻣﺎ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻄﺎﻟﺒﻰ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻰﮔﻮﻳﻴﺪ‪ ،‬ﻧﺮﺳﻴﺪهاﻧﺪ ‪ -‬در ﺣﺎﻟﻰﻛﻪ وﻇﻴﻔﻪﺷﺎن ﺑﻮده‬ ‫و ﺑﺎرﻫﺎ ﻫﻢ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺷﺪه ‪ -‬ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در آن ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻛﺎرﻫﺎى ﺳﻴﺎﺳﻰ‬ ‫ﻛﺸﻴﺪه ﻣﻰﺷﺪﻧﺪ و اﻧﮕﻴﺰهﻫﺎى ﺳﻴﺎﺳﻰ را در ﻛﺎرﻫﺎ دﺧﻴﻞ ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ؛ ﻟﺬا ﻛﺎرﻫﺎ ﻟﻨﮓ ﻣﻰﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﻛﺎرﻫﺎى‬ ‫ﻛﻼﻧﻰ ﻛﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻰ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮى ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻬﺪهى ﺧﻮد‪ ‬وزارت اﺳﺖ و اﺻﻼً‬ ‫ﺧﻴﻠﻰ از ﻛﺎرﻫﺎى ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻪ ﻣﺼﻮ‪‬ﺑﻪى دوﻟﺖ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻗﺎﻧﻮن اﺣﺘﻴﺎج ﻧﺪارد؛ ﻳﻌﻨﻰ ﺧﻮد‪‬‬ ‫وزﻳﺮ در ﺣﻴﻄﻪى اﺧﺘﻴﺎراﺗﺶ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮى ﻛﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﻢ ﻧﺸﺪه‪ ،‬اﺷﻜﺎل و ﻋﻴﺒﻰ در‬ ‫اﻳﻦﺟﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻦ آن را در ﺑﻌﻀﻰ از دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎى ﻣﺴﺆول و ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ دﻳﺪهام و آن ﻫﻤﺎن‬ ‫وﺟﻮد ﺑﻌﻀﻰ از ﮔﺮاﻳﺸﻬﺎى ﺳﻴﺎﺳﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎﻧﻊ ﻛﺎر ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺑﻪ ﻣﺮﻛﺰي ﺑﺮاي اﻣﻮر ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻧﻴﺎز دارﻳﻢ‬

‫ﺑﺴﺘﺮﺳﺎزى ﺑﺮاى ﭘﺮورش ﻧﺨﺒﮕﺎن‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻰِ اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎى ﻧﺨﺒﻪ‪ ،‬ﻛﻤﻚ ﺑـﻪ آﻧﻬـﺎ در رﻓـﺘﻦ ﺑـﻪ ﺳـﻤﺖ‬ ‫‪712‬‬

‫ﻗﻠﻪﻫﺎى ﻋﻠﻤﻰ و ﺗﺤﻘﻴﻘﻰ؛ اﻳﻨﻬﺎ ﻫﻤﻪ ﻛﺎرﻫﺎى ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻤﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻟﺒﺘـﻪ اﻳـﻦ ﻛﺎرﻫـﺎ در ﻛﺸـﻮر ﻣـﺎ‬ ‫ﺷﺮوع ﺷﺪه؛ ﺑﻌﺪ از آنﻛﻪ در ﮔﺬﺷﺘﻪ ‪ -‬ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼب ‪ -‬ﻣﻄﻠﻘﺎً در اﻳﻦ ﻛﺸﻮر وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ و ﺣﺘـﻰ‬ ‫در ﺟﻬﺖ ﻋﻜﺲ آن ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻰﺷﺪ؛ ﻳﻌﻨﻰ در واﻗﻊ ﻧﺨﺒﻪﻛﺸـﻰ ﺑـﻮد؛ ﺳـﻌﻰِ در ﻛﺸـﺘﻦ روح اﻣﻴـﺪ در‬ ‫ﺟﻮاﻧﻬﺎ ﺑﻮد؛ ﺳﻌﻰ در اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ آن ﻛﺴـﻰ ﻣﻄـﺮح ﺷـﻮد ﻛـﻪ ﻧﺴـﺨﻪى ﻏﺮﺑـﻰ را ﺑـﻪﻃـﻮر ﻛﺎﻣـﻞ و‬ ‫ﺻﺪدرﺻﺪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺨﻮاﻧﺪ و اﺟﺮا ﻛﻨﺪ و ﺑﻪ آن اﻋﺘﻘﺎد دارد‪ .‬از ﺧﻮد ﺟﻮﺷـﻴﺪن‪ ،‬از ﺧـﻮد روﻳﻴـﺪن و‬ ‫ﺑﺎﻟﻴﺪن‪ ،‬اﺻﻼً وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎﻳﺶ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻛﺸﻮر و ﻣﻠﺖ ﻣﺎ زاﺋﺪهﻳﻰ ﺑﺮ دﻳﮕـﺮان‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ؛ دﻧﺒﺎﻟﻪروى آﻧﻬﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﻴﺪاﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺸﻮرى اﻋﺘﻼ ﭘﻴﺪا ﻧﻤﻰﻛﻨﺪ‪ .‬در ﮔﺬﺷﺘﻪ وﺿﻊ ﻣـﺎ اﻳـﻦ‬ ‫ﺑﻮد؛ اﻣﺎ اﻧﻘﻼب روﺣﻴﻪﻫﺎ را ﻋﻮض ﻛﺮد؛ وﺿﻌﻴﺖ را ﺗﻐﻴﻴﺮ داد‪ .‬اﻻن ﭼﻨﺪ ﺳـﺎل اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑﺤﻤﺪاﻟﻠَّـﻪ‬ ‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﺨﺒﮕﺎن در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ؛ ﻟﻜﻦ آﻧﭽﻪ ﺗﺎﻛﻨﻮن ﺷﺪه‪ ،‬ﻛﺎﻓﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﺻﻮرت‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎرى‬ ‫از اﻳﻦ ﻧﻜﺎﺗﻰ ﻛﻪ دوﺳﺘﺎن اﻻن ﻣﻄﺮح ﻛﺮدﻳﺪ‪ ،‬ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻮرد اﻫﺘﻤﺎم ﻗﺮار داﺷﺘﻪ و ﺑﺮاى اﻳﻨﻬﺎ‬ ‫ﻛﺎر ﺷﺪه و ﺗﻼﺷﻬﺎﻳﻰ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎﻳﻰ ﻫﻢ داﺷﺘﻪ و انﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻫﻢ ﭘﻴﺶ ﺑﺮود‪.‬‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺟﻮاﻧﺎن ﻧﺨﺒﻪ‪1382/11/21 -‬‬

‫‪ .3‬ﺑﻨﻴﺎد ﻧﺨﺒﮕﺎن‬

‫اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻦ در ﻣﻮرد ﺧﺎصِ ﻧﺨﺒﮕﺎن اﻳﻦﺟﻮر ﺑﻪ ﻧﻈﺮم ﻣﻰرﺳﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ ﻳﻚ ﺑﻨﻴﺎد ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻻزم دارﻳـﻢ‪ .‬ﻣـﻦ‬ ‫ﺳﺎﻟﻬﺎ ﭘﻴﺶ ‪ -‬ﻗﺒﻞ از دوﻟﺖ آﻗﺎى ﺧﺎﺗﻤﻰ ‪ -‬ﺑﻪ رﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر وﻗﺖ ﮔﻔﺘﻢ دﻓﺘﺮى درﺳﺖ ﻛﻨﻴﺪ ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ارﺗﺒﺎط داﻧﺸﮕﺎه ﺑﺎ ﺻﻨﻌﺖ ﺑﭙﺮدازد‪ .‬در ﻳﻚ ﻧﮕﺎه وﺳﻴﻌﺘﺮ‪ ،‬در واﻗﻊ اﻳﻦ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺴﺖ دﻓﺘﺮى ﺑﺎﺷﺪ‬ ‫ﺑﺮاى رﺳﻴﺪﮔﻰ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻧﺨﺒﮕﺎن‪ :‬ﺷﻨﻴﺪن ﺣﺮﻓﻬﺎﻳﺸﺎن‪ ،‬ﺣﻞ ﻛﺮدن ﻣﺸﻜﻼت وﻳﮋهﺷﺎن‪ ،‬ﻧﮕـﺎه‬ ‫ﺑﻪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎﻳﺸﺎن در زﻣﻴﻨﻪى ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﺎر و اﺻﻼً ﻧﮕﺎه ﻛﻠﻰ ﺑﻪ ﻧﺨﺒﻪﭘﺮورى در ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ .‬ﺑﻌﺪ‪ ،‬در زﻣﺎن‬ ‫دوﻟﺖ ﻛﻨﻮﻧﻰ ﻫﻢ ‪ -‬دوﻟﺖ آﻗﺎى ﺧﺎﺗﻤﻰ ‪ -‬ﺑﻪ اﻳﺸﺎن ﻳﻜﻰ‪ ،‬دو ﻣﺮﺗﺒﻪ ﮔﻔﺘﻢ‪ ،‬ﻛـﻪ ﻛﺎرﻫـﺎﻳﻰ ﻫـﻢ اﻧﺠـﺎم‬ ‫دادهاﻧﺪ؛ ﻣﻨﺘﻬﺎ ﻛﺎﻓﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻚ ﺑﻨﻴﺎد درﺳﺖ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ زﻳﺮ ﻧﻈﺮ رﻳﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮرى ﺑﺎﺷـﺪ؛ ﭼـﻮن‬ ‫ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺟﺎ آنﺟﺎﺳﺖ‪ .‬اﻻن ﺷﻨﻴﺪهام ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻰ از دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎ ﻛﺎرﻫﺎﻳﻰ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻟﻜﻦ ﻫﻴﭻ ﺟﺎ‬ ‫ﺑﺮاى اﻳﻦ ﻛﺎر ﻣﻨﺎﺳﺒﺘﺮ از دﺳﺘﮕﺎه رﻳﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮرى ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺣﺘﻰ دﺳﺘﮕﺎه وزارﺗﻰ ﻫﻢ ﺑـﺮاى اﻳـﻦ ﻛـﺎر‬ ‫ﻛﺎﻓﻰ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﭼﻮن اﻳﻦ ﻛﺎر ﻓﺮاﺗﺮ از ﻛﺎر ﻳﻚ وزارﺗﺨﺎﻧﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ ﺷﻤﺎﻫﺎ ﮔﻔﺘﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻰ از ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺷـﻤﺎ ﺑـﻪ وزارت ﻋﻠـﻮم‪ ،‬ﺑﻌﻀـﻰ ﺑـﻪ وزارت ﺑﻬﺪاﺷـﺖ‪،‬‬ ‫درﻣﺎن و آﻣﻮزش ﭘﺰﺷﻜﻰ‪ ،‬ﺑﻌﻀﻰ ﺑﻪ وزارت آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‪ ،‬اﺣﻴﺎﻧﺎً ﺑﻌﻀـﻰ ﺑـﻪ وزارت ارﺷـﺎد و‬ ‫ﺑﻌﻀﻰ ﻫﻢ ﺑﻪ وزارﺗﺨﺎﻧﻪﻫﺎى دﻳﮕﺮ ﻣﺜـﻞ ﺻـﻨﺎﻳﻊ و ﻧﻔـﺖ ارﺗﺒـﺎط ﭘﻴـﺪا ﻣـﻰﻛﻨـﺪ‪ .‬ﻳﻜـﻰ از دوﺳـﺘﺎن‪،‬‬ ‫ﭘﺘﺮوﺷﻴﻤﻰ را ﻣﺜﺎل زدﻧﺪ؛ ﻛﺎﻣﻼً درﺳﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻠﻪ‪ ،‬ﻣﻦ اﻃﻼع دارم ﻛﻪ ﺑﺮﺧـﻰ از ﻧﺨﺒﮕـﺎن ﺑـﻪ وزارت‬ ‫ﻧﻔﺖ رﻓﺘﻪاﻧﺪ؛ ﻣﻨﺘﻬﺎ آن ﻛﺎرى ﻛﻪ ﺑﺎﻳـﺪ از آﻧﻬـﺎ ﺧﻮاﺳـﺘﻪ ﺷـﻮد‪ ،‬ﺧﻮاﺳـﺘﻪ ﻧﺸـﺪه و آن اﺳـﺘﻔﺎدهى ﻻزم‬ ‫ﺻﻮرت ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪﻫﺮﺣﺎل‪ ،‬ﻣﺮﻛﺰى ﺑﺮاى ﺟﻤﻊ ﻛﺮدن اﻳﻦ اﻣﻮر ﻻزم اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺎ آن ﻣﺮﻛﺰ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑـﺎ‬ ‫ﻧﮕﺎه ﺻﺤﻴﺢ‪ ،‬درﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻤﺮ و ﺑﺨﺼﻮص ﻏﻴﺮﺳﻴﺎﺳﻰ‪ ،‬ﻛﻪ ﻫﻴﭻ آﻟﻮده ﺑﻪ ﻧﮕﺎﻫﻬﺎى ﺳﻴﺎﺳـﻰ و اﻫـﺪاف‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﻣﺴﺄﻟﻪى ﻧﺨﺒﮕﺎن را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺴﺄﻟﻪى ﻣﺴﺘﻘﻞ در ﻛﺸـﻮر دﻧﺒـﺎل ﻛﻨـﺪ‪ .‬آنوﻗـﺖ‪ ،‬ﻃﺒﻌـﺎً‬ ‫ﻫﻤﻪى اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻠﻰ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﮔﻔﺘﻴﺪ‪ ،‬در آنﺟﺎ ﻣﻰﮔﻨﺠﺪ؛ ﻳﻌﻨﻰ اول ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻰ اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻌـﺪ ﭘـﺮورش‬ ‫آﻧﻬﺎ و آنﮔﺎه ﻫﺪاﻳﺖ اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻛﺎرﻫﺎى ﻻزم و ﻣﻨﺎﺳﺐ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﭘﻴﮕﻴﺮي ﻛﺎر ﻧﺨﺒﮕﺎن در ذﻫﻦ ﻣﺎ ﻫﺴﺖ‬

‫‪ ...‬ﻧﻜﺘﻪى ﺳﻮم در ﻣﻮرد ﺑﻨﻴﺎد ﻧﺨﺒﮕﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ در ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻠﺴﻪ آن را ﻣﻄﺮح ﻛـﺮدم؛‬ ‫اﻳﻦﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﻨﻴﺎدى ﺑﺮاى ﺑﺮرﺳﻰ و ﺣﻞ ﻣﺸﻜﻼﺗﻰ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﮔﻔﺘﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪوﺟـﻮد ﺑﻴـﺎورﻳﻢ‪ .‬اﺳﺎﺳـﻨﺎﻣﻪى ﺑﻨﻴـﺎد‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺐ ﺷﺪ و آن را ﭘﻴﺶ ﻣﺎ آوردﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﺎ اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪ ﻧﻮاﻗﺼﻰ دارد ﻛﻪ ﺣﺘﻤـﺎً ﺑﺎﻳـﺪ ﺑﺮﻃـﺮف‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺟﻮاﻧﺎن ﻧﺨﺒﻪ و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‪1383/7/5 -‬‬

‫‪713‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻋﻠﻤﻲ‬

‫ﺷﻮد و انﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ ﺑﺮﻃﺮف ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬اﻫﺘﻤﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﻣﻦ ﻣﻰﺑﻴﻨﻢ اﻣﺮوز ﻣﺴﺆوﻻن دوﻟﺘﻰ‪ ،‬از‬ ‫ﺷﺨﺺ رﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ دﻳﮕﺮان‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻰ ﻛﺮدن و اﺟﺮاﻳﻰ ﻛﺮدن ﻃﺮﺣﻬﺎ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ دارﻧﺪ‪،‬‬ ‫اﻳﻦ اﻣﻴﺪ را در ﻣﻦ ﺑﻪوﺟﻮد ﻣﻰآورد ﻛﻪ انﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ ﻫﻤﻪى دﻏﺪﻏﻪﻫﺎﻳﻰ ﻛـﻪ در زﻣﻴﻨـﻪى ﭘﻴﮕﻴـﺮى ﻛـﺎر‬ ‫ﻧﺨﺒﮕﺎن در ذﻫﻦ ﻣﺎ ﻫﺴﺖ‪ ،‬از ﺑﻴﻦ ﺑﺮود‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر‪ ،‬ﺗﺪرﻳﺠﻰ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻰﮔﻮﻳﻴﺪ ﻳﻚ ﻛﺎر ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻰِ ﭼﻬﺎر ﺳـﺎﻟﻪ اﮔـﺮ‬ ‫ﭼﻬﺎر ﺳﺎل و ﻧﻴﻤﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ ﭼﺮا؛ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﻛﺎرﻫﺎ ﻫﻢ ﻛﺎرﻫﺎﻳﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣـﺎﻧﻊ و ﻣﺸـﻜﻼت‬ ‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻰ ﻣﻮاﺟﻪ اﺳﺖ‪ .‬آﻧﭽﻪ ﻣﺎ وﻇﻴﻔﻪ دارﻳﻢ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ اﻳـﻦ را دﻧﺒـﺎل ﻛﻨـﻴﻢ؛ رﻫـﺎ ﻧﻜﻨـﻴﻢ ﺗـﺎ‬ ‫انﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ ﺗﺤﻘﻖ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻗﺪرى دﻳـﺮ ﻳـﺎ زود ﺑﺸـﻮد‪ ،‬ﻟـﻴﻜﻦ ﺧﻮاﻫـﺪ ﺷـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‪ ،‬ﻧﻴـﺖ‬ ‫ﻣﺴﺆوﻻن ﻛﺸﻮر اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﻫﻤﺖ ﻣﻠﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻣﺮوز در ﻛﺸﻮر ﻣﺎ وﺟﻮد دارد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺑﻨﻴﺎد ﻧﺨﺒﮕﺎن و دﻓﺘﺮ ﺟﺬب ﻧﺨﺒﮕﺎن‬

‫دﻓﺘﺮ ﺟﺬب ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻛﻪ اﺷﺎره ﺷﺪ‪ ،‬ﻏﻴﺮ از ﺑﻨﻴﺎد ﻧﺨﺒﮕﺎﻧﻰ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﻣـﺎ ﻣﻄـﺮح ﻛـﺮدﻳﻢ‪ .‬دﻓﺘـﺮ ﺟـﺬب‬ ‫ﻧﺨﺒﮕﺎن را ﻫﻢ ﺧﻮد ﻣﺎ ﻣﻄﺮح ﻛﺮدﻳﻢ‪ .‬ﺑﻨﺪه آن وﻗﺖ رﺋﻴﺲ ﺷﻮراى ﻋﺎﻟﻰ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﺑـﻮدم و در‬ ‫آنﺟﺎ اﻳﺠﺎد دﻓﺘﺮ ﺟﺬب ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻣﻄﺮح ﺷﺪ‪ .‬آن وﻗﺖ ﻣﺸﻜﻞ ﻣﺎ ﻣﺸـﻜﻠﻰ ﺑـﻮد ﻛـﻪ اﻣـﺮوز در ﻛﺸـﻮر‬ ‫‪714‬‬

‫وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬آن ﺳﺎﻟﻬﺎ ﻣﺎ ﭘﺰﺷﻚ ﺑﻪ ﻗﺪر ﻻزم ﻧﺪاﺷﺘﻴﻢ؛ اﺳﺘﺎد داﻧﺸﮕﺎه ﺑﻪ ﻗﺪر ﻻزم ﻧﺪاﺷـﺘﻴﻢ؛ ﺑﺎرﻫـﺎى‬ ‫ﺳﻨﮕﻴﻦِ ﻛﺎرى زﻣﻴﻦ ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺮاد از ﺟﺬب ﻧﺨﺒﮕﺎن‪ ،‬آن ﺑﻮد‪.‬‬ ‫در ﻫﻤﻪى ﺑﺨﺸﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺎ ﻣﺸـﻜﻞ داﺷـﺘﻴﻢ؛ ﻣﺸـﻜﻞ ﺗﺤﺼـﻴﻠﻜﺮده و داﻧﺸـﻤﻨﺪ و ﻋـﺎﻟﻢ و اﺳـﺘﺎد‬ ‫داﺷﺘﻴﻢ‪ .‬اﻣﺮوز ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﻫﻤﺎن ﺗﻼﺷﻬﺎ ﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪه و ﻧﺘﻴﺠﻪاش ﭼﻴﺰى اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷـﻤﺎﻫﺎ دارﻳـﺪ‬ ‫ﺑﻴﺎن ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻛﺸﻮر ﺑﺤﻤﺪاﻟﻠَّﻪ ﺑﺨﺸﻬﺎى ﻋﻠﻤﻰِ ﻣﺤﺾ‪ ،‬ﺑﺨﺸﻬﺎى ﺗﺠﺮﺑﻰ‪ ،‬ﺑﺨﺸﻬﺎى ﻋﻠـﻮم ﻣﺨﺘﻠـﻒ و‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن را ﺷﺎﻫﺪ اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ ﺷﻤﺎﻫﺎ ﻣﻜﺮر ﮔﻔﺘﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻨـﺪه ﻫـﻢ ﻋﻘﻴـﺪهام اﻳـﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻰ ﺑﻴﺶ از اﻳﻨﻬﺎﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ اﻳـﻦ ﻧﻜﺘـﻪ را روى ﺷـﻮاﻫﺪ ﻋﻠﻤـﻰ و ﻗﻄﻌـﻰ ﻋـﺮض‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﻢ‪ ،‬ﻧﻪ روى ﺧﻄﺎﺑﻴﺎت‪.‬‬ ‫ﺑﻨﻴﺎد ﻧﺨﺒﮕﺎنِ اﻣﺮوز ‪ -‬ﻛﻪ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﻫﻨﻮز ﻫﻢ ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﻧﻴﻔﺘﺎده ‪ -‬ﺑﺮاى اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺎ اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫از ﻫﻤﻪى دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎى ذىرﺑﻂ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﻣﺸﻜﻞ دﻟﮕﺮم ﻛﺮدن ﻧﺨﺒﮕﺎن و اﺣﺴﺎس رﺿﺎﻳﺖ آﻧﻬﺎ از ﻣﺤﻴﻂ‬ ‫و از زﻧﺪﮔﻰ را ﺣﻞ و آن را ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻛﻨﺪ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ وﻇﺎﻳﻒ ﺑﻨﻴﺎد ﻧﺨﺒﮕﺎن اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺑـﻪ اﺑﻬـﺎمﻫـﺎى‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺟﻤﻌﻰ از داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و ﻧﺨﺒﮕﺎن ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر‪1384/7/3 -‬‬

‫‪ .3‬ﺑﻨﻴﺎد ﻧﺨﺒﮕﺎن‬

‫ذﻫﻨﻰ ﻳﻚ ﻧﺨﺒﻪ‪ ،‬ﻳﺎ ﻣﺸﻜﻼت او در زﻧﺪﮔﻰ‪ ،‬ﻳﺎ ﺗﺼﻮر ﻧﺎدرﺳﺘﻰ ﻛﻪ از وﺿﻊ ﻛﺸﻮر دارد‪ ،‬ﻳـﺎ از وﺿـﻊ‬ ‫ﻛﺸﻮرى ﻛﻪ ﻫﺪف اوﺳﺖ ﺑﻪ آنﺟﺎ ﺑﺮود‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦ دﻫﺪ؛ اﻳﻨﻬـﺎ ﻃﻴـﻒ وﺳـﻴﻊ ﻛﺎرﻫـﺎﻳﻰ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑﻨﻴـﺎد‬ ‫ﻧﺨﺒﮕﺎن انﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻧﺨﺒﮕﺎن و ﺑﻨﻴﺎد ﻧﺨﺒﮕﺎن‬

‫‪ ...‬ﻳﻚ ﻧﻜﺘﻪى دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺑﻨﻴﺎد ﻧﺨﺒﮕﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﻴﺎد ﻧﺨﺒﮕﺎن در اﺑﺘﺪا ﺑﻪ ﻫﻤﺖ آﻗﺎى دﻛﺘﺮ ﻋـﺎرف‬ ‫راه اﻓﺘﺎد؛ ﻳﻌﻨﻰ اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪى آن ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪ و ﻛﺎرﻫﺎﻳﻰ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺖ و اﻳـﻦﺟـﺎ ﻓﺮﺳـﺘﺎدﻧﺪ ﻛـﻪ ﻣـﺎ ﻫـﻢ‬ ‫ﻧﻈﺮاﺗﻰ داﺷﺘﻴﻢ و ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪﻳﻢ‪ .‬ﻣﻦ وﻗﺘﻰ ﺑﻪ روى زﻣﻴﻦ ﻧﮕﺎه ﻣﻰﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﺑﺒﻴـﻨﻢ از اﻳـﻦ ﻧﻘﺸـﻪ ‪ -‬ﻧﻘﺸـﻪ‬ ‫ﻣﻬﻨﺪﺳﻰ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻛﺸﻮر ﻛﻪ در اﺑﺘﺪاى ﺻﺤﺒﺖ ﻋـﺮض ﺷـﺪ ‪ -‬روى زﻣـﻴﻦ درﺑـﺎرهى ﻧﺨﺒﮕـﺎن ﭼـﻪ‬ ‫ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﭼﻴﺰى ﻧﻤﻰﺑﻴﻨﻢ‪ .‬ﺷـﻤﺎ ﻣـﻰداﻧﻴـﺪ ﻛـﻪ ﻧﺨﺒﮕـﺎن ‪ -‬داﻧﺸـﺠﻮﻫﺎى ﻧﺨﺒـﻪ‪ ،‬داﻧـﺶآﻣـﻮزان ﻧﺨﺒـﻪ‪،‬‬ ‫اﻟﻤﭙﻴﺎدىﻫﺎ و ﺳﺎﻳﺮ اﻓﺮاد ﻧﺨﺒﻪ ‪ -‬ﻫﺮ ﺳﺎل دو‪ ،‬ﺳﻪ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺑﺎ ﺑﻨﺪه ﻣﻼﻗﺎت دارﻧﺪ و ﻣﻦ ﻫﻢ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻴـﺪان‬ ‫ﻣﻰدﻫﻢ‪ ،‬ﺗﺎ ﺟﻮانﻫﺎ ﺣﺮف ﺑﺰﻧﻨﺪ؛ اﻣﺎ آﻧﭽﻪ از ﻣﺠﻤﻮع ﺣﺮفﻫﺎى آﻧﻬﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻰآﻳﺪ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﻫﻨﻮز در ﻋﻤﻞ‪ ،‬ﻛﺎرى ﺑﺮاى ﻧﺨﺒﮕﺎن اﻧﺠﺎم ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ اﺻﺮار دارم ﻛﻪ ﺑﺮاى آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻃـﻮر ﺟـﺪى‬ ‫ﻛﺎر اﻧﺠﺎم ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬ﻳﻜﻰ از ﻛﺎرﻫﺎ‪ ،‬ﺟﺬب ﻧﺨﺒﮕﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺘﻤﺎً در اﻳﻦ ﺑﻨﻴﺎد ﻣﻮرد ﺗﻮﺟـﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ؛ دﻳﮕﺮى‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻰ و ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻰ اﻳﻦ اﻓﺮاد اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ از آﻧﻬﺎ ﺑﺮاى ﻛﺸﻮر ﺑﻬﺮهﮔﻴﺮى ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫اﻻن ﺟﺎﻫﺎى زﻳﺎدى ﻫﺴﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻳﻚ ﺟﻮانِ ﻧﺨﺒﻪ در آن ﺟﺎﻫﺎ ﺣﻀﻮر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣـﻰﺗﻮاﻧـﺪ ﻛﻠـﻰ‬ ‫ﻛﺎر ﺑﺮاى ﻣﺎ اﻧﺠﺎم ﺑﺪﻫﺪ؛ وﻟﻰ ﻣﺎ ﻧﻤﻰداﻧﻴﻢ اﻓﺮاد را ﺑﺮاى ﭼﻪ ﺟﺎﻳﻰ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ .‬اﻳـﻦ ﻃﺮﺣـﻰ‬ ‫ﻛﻪ آﻗﺎى دﻛﺘﺮ اﺣﻤﺪىﻧﮋاد از اول در ذﻫﻦﺷﺎن ﺑﻮد ‪ -‬ﻃﺮح ﺑﻪﻛﺎرﮔﻴﺮى ﺟﻮاﻧﺎن در وزارتﺧﺎﻧـﻪﻫـﺎ ‪-‬‬ ‫ﻧﻤﻰداﻧﻢ ﭼﻘﺪر ﭘﻴﺶ رﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻛﻪ اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﻃﺮح‪ ،‬ﻃﺮح ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮﺑﻰ اﺳـﺖ و ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﺎ ﺷـﺮاﻳﻄﺶ اﻧﺠـﺎم‬ ‫ﺑﮕﻴﺮد؛ اﻣﺎ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻃﺮح ﻛﻤﻚ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻛﺸـﻮر را‬ ‫ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻰ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻰ ﻛﻨﻴﻢ و ﺑﺪاﻧﻴﻢ ﻛﻪ ﭼﻪ ﻛﺴﻰ ﺑﺮاى ﻛﺠﺎ ﻻزم اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻛـﺎر‪ ،‬از‬ ‫ﺟﻤﻠﻪ ﻛﺎرﻫﺎﻳﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺑﻨﻴﺎد ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ اﻧﺠﺎم ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬ﺑﻌﺪ‪ ،‬رﻓﻊ ﻧﻴﺎزﻫﺎى ﭘﮋوﻫﺸﻰِ آﻧﻬﺎﺳﺖ‬ ‫ ﻛﻪ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪى ﺑﻨﻴﺎد ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻫﻢ ﻫﺴﺖ ‪ -‬و رﻓﻊ ﻧﻴﺎزﻫﺎى ﺷﺨﺼـﻰِﺷـﺎن‪ .‬ﺑﻌﻀـﻲ از اﻳـﻦ ﻧﺨﺒﮕـﺎن‬‫ﻣﺴﺌﻠﻪﺷﺎن ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﭘﮋوﻫﺸﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻣﺴﺌﻠﻪﺷﺎن اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻧﻴﺎز ﺷﺨﺼﻴﻲ دارﻧﺪ‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار اﺳﺎﺗﻴﺪ داﻧﺸﮕﺎه‪1384/7/21 -‬‬

‫‪715‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻋﻠﻤﻲ‬

‫ﭘﺪرش ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ زﻣﻴﻨﮕﻴﺮ اﺳﺖ ﺗﻮ ﻓﻼن روﺳﺘﺎ اﻳﻦ ﻧﺨﺒﻪ را ﻣﺎ ﭼﻪ ﺗﻮﻗﻌﻲ دارﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧـﺪ ﻛـﺎر‬ ‫ﻛﻨﺪ اﻳﻦ ﮔﺮﻓﺘﺎرﻳﻬﺎي اﻳﻨﺠﻮري اﻳﻨﻬﺎ ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ رﻓﻊ ﺑﺸﻮد ﭘﻮﻟﻲ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﺎر ﻛﻨـﺎر ﮔﺬاﺷـﺘﻪ ﺑﺸـﻮد در‬ ‫اﻳﻦ ﺻﻮرت‪ ،‬ﻧﺨﺒﮕﺎن ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ و راه ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى از ﻣﻬﺎﺟﺮت ﻳﺎ ﻓﺮار آﻧﻬﺎ ﻫﻢ ‪ -‬ﻳﺎ ﻫﺮﭼـﻪ ﻛـﻪ‬ ‫اﺳﻤﺶ را ﻣﻰﮔﺬارﻳﺪ‪ ،‬ﻛﻪ داﻳﻢ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ رﻓﺘﻨﺪ و ﻧﻴﺎﻣﺪﻧﺪ؛ ﻳـﺎ رﻓﺘﻨـﺪ و آﻣﺪﻧـﺪ‪ ،‬ﻛـﻪ ﻳـﻚﻣﻘـﺪار ﻫـﻢ‬ ‫ﺑﺰرگﻧﻤﺎﻳﻰ ﻣﻰﺷﻮد ‪ -‬ﻓﻘﻂ ﺑﺎ اﻳﻦ روش اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ اﺳـﺖ؛ ﭼـﻮن آﻧﻬـﺎ ﻻزم اﺳـﺖ ﻛـﻪ در اﻳـﻦﺟـﺎ‬ ‫دلﮔﺮم ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻳﻚ ﺑﺨﺸﻰ از اﻳﻦ ﻛﺎر ﻫﻢ ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ارﺗﺒﺎط ﭘﻴﺪا ﻣﻰﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻦ اﻳـﻦ ﻣﻮﺿـﻮع‬ ‫را ﺑﻪ ﮔﻤﺎﻧﻢ در ﺟﻠﺴﻪﻳﻰ ﻛﻪ آﻗﺎى دﻛﺘﺮ زاﻫﺪى ﭘﻴﺶ ﻣﻦ آﻣـﺪ‪ ،‬ﮔﻔـﺘﻢ‪ ،‬ﺣـﺎﻻ ﻫـﻢ ﺑـﻪ اﻳﺸـﺎن ﻋـﺮض‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﻣﺮاﻗﺐ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ در داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ‪ ،‬ﺟﻮانﻫﺎى ﻧﺨﺒﻪى ﻣﺎ اﺣﺴﺎس ﺗﺒﻌﻴﺾ ﻧﻜﻨﻨـﺪ؛ ﺑﺨﺼـﻮص‬ ‫در ﭘﺬﻳﺮش دورهﻫﺎى ﻋﻠﻮم ﺗﻜﻤﻴﻠﻰ‪ ،‬دورهى دﻛﺘﺮى و در دادن ﺑﻮرس‪ .‬اﮔﺮ ﺟﻮانﻫـﺎ اﺣﺴـﺎس ﻛﻨﻨـﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﻧﺨﺒﮕﻰِ آﻧﻬﺎ در اﻳﻦﺟﺎ ﺑﻪ دردﺷﺎن ﻧﻤﻰﺧﻮرد‪ ،‬اﺛﺮات وﻳﺮاﻧﮕﺮى دارد‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﻮاردى از اﻳﻦ ﻣﺴـﺄﻟﻪ را‬ ‫ﻣﻦ اﻃﻼع دارم و ﻣﻰداﻧﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻫﻢ ﻳﻚ ﻧﻜﺘﻪ‪.‬‬ ‫ﻧﻜﺘﻪ دﻳﮕﺮ در ﻣﻮرد داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺧﺎرﺟﻲ ﻛﺸﻮر اﺳﺖ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﺳﻪﻫﺰار ﺗﺎ ﻇﺎﻫﺮاً ﻣﺎ داﻧﺸﺠﻮي ﺧـﺎرﺟﻲ‬ ‫در ﻛﺸﻮر دارﻳﻢ اﻳﻦ ﻃﻮر ﻛﻪ ﺗﻮ ﮔﺰارشﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﺑﻌﻀﻲ از اﻳﻨﻬﺎ دلزده ﻣﻲ ﺷـﻮﻧﺪ ﺑﻌﻀـﻲ از‬ ‫اﻳﻨﻬﺎ ﺗﺼﻮﻳﺮي ﻛﻪ در ذﻫﻨﺸﺎن از ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼم ﻫﺴﺖ واروﻧﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد اﻳـﻦ ﺧﻴﻠـﻲ ﺧﻄـﺮ ﺑﺰرﮔـﻲ‬ ‫‪716‬‬

‫اﺳﺖ‬ ‫ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﻣﺎ ﻳﻚ ﺟﻤﺎﻋﺘﻲ از ﺗﺤﺼﻴﻠﻜﺮدهﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ ﻣﺎ ﺑﻮدﻧﺪ اﻳﻨﻬﺎ ﻋﻼﻗﻤﻨﺪ ﺑـﻪ ﻓﺮاﻧﺴـﻪ ﺑﻨﺪﻧـﺪ ﭼـﻮن‬ ‫ﺗﺤﺼﻴﻼﺗﺸﺎن در ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﻋﺪهاي ﺑﻮدﻧﺪ ﻋﻼﻗﻤﻨﺪ ﺑﻪ آﻟﻤﺎن ﺑﻮدﻧﺪ ﭼﻮن ﺗﺤﺼﻴﻼﺗﺸـﺎن در آﻟﻤـﺎن‬ ‫ﺑﻮد ﻳﻚ ﺣﺎﻟﺖ اﻳﻨﺠﻮري وﺟﻮد دارد ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻣﻲآﻳﺪ ﺗﻮي ﻳﻚ ﺟﺎﻳﻲ ﺗﻮي ﻳﻚ ﻛﺸﻮري ﺗﺤﺼـﻴﻼت‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ و آﻧﺠﺎ ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﻲ ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ و ﻋﻘﻞ ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ و رﻓﺘﺎر ﻣﻨﻄﻘﻲ ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ ﭼﻪ ﺑﺮﺳﺪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ اﮔﺮ ﭼﺎﻧﭽـﻪ‬ ‫در آﻧﺠﺎ اﺧﻼﻗﻬﺎي ﺧﻮب ﺑﺮﺟﺴﺘﮕﻲﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن و آرﻣﺎﻧﮕﺮاﻳﻲﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺟﻮاﻧﻬﺎ از ﻫـﺮ ﺟـﺎي‬ ‫دﻧﻴﺎ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺟﺬاب اﺳﺖ اﻳﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎ را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﺗﺎ آﺧﺮ ﻋﻤﺮ دﻟﺒﺴﺘﻪ اﺳﺖ اﻳﻦ اﮔـﺮ رﺋـﻴﺲ ﺟﻤﻬـﻮر ﻫـﻢ‬ ‫ﺑﺸﻮد ﺗﻮ ﻛﺸﻮرش اﮔﺮ وزﻳﺮ ﺑﺸﻮد اﮔﺮ رﺋﻴﺲ ﻳـﻚ ﻣﺆﺳﺴـﻪ اﻗﺘﺼـﺎدي ﺑﺎﺷـﺪ دﻟـﺶ اﻳﻨﺠﺎﺳـﺖ اﻳـﻦ‬ ‫ﻓﺮﺻﺖ را ﻧﺒﺎﻳﺪ از دﺳﺖ داد ﻳﻚ ﺟﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﻣﻌﻴﻦ ﺷﻮد ﺑﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﭘﺮداﺧﺘـﻪ ﺑﺸـﻮد از‬ ‫ﻟﺤﺎظ ﻋﺎﻃﻔﻲ اﺷﺒﺎع ﺑﺸﻮﻧﺪ ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ ﻛﻪ دارﻧﺪ ﺑﺮﻃﺮف ﺑﺸﻮد‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار رﺋﻴﺲ و اﻋﻀﺎي ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪84/10/13 -‬‬

‫‪1‬‬

‫‪ .3‬ﺑﻨﻴﺎد ﻧﺨﺒﮕﺎن‬

‫* اﻫﻤﻴﺖ ﺑﻨﻴﺎد ﻧﺨﺒﮕﺎن‬

‫‪ ...‬ﻧﻜﺘﻪى ﺑﻌﺪى‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﻪى ﺑﻨﻴﺎد ﻧﺨﺒﮕﺎن اﺳﺖ ‪ -‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮم اﻻن ﺑﻴﺶ از دو ﺳﺎل اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ اﻳـﻦ را‬ ‫ﻣﻄﺮح ﻛﺮدﻳﻢ ﻛﻪ ﻳﻚ ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰى ﺑﻪ وﺟﻮد ﺑﻴﺎﻳﺪ ‪ -‬ﻛﻪ ﻇﺎﻫﺮ ﻗﻀﻴﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳـﻚ ﺑﻨﻴـﺎد و ﻳـﻚ‬ ‫ﻣﺆﺳﺴﻪ اﺳﺖ ﻳﺎ ﻳﻚ اداره اﺳﺖ؛ ﻟﻴﻜﻦ ﺑﺎﻃﻦ ﻗﻀﻴﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻳﻚ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻬﺎدى در ﻛﺸﻮر‬ ‫ﺑﻪ وﺟﻮد ﺑﻴﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻋﺘﻘﺎد ﻣﺎ‪ ،‬ﻓﻀﺎى ﻋﻠﻤﻰ ﻛﺸﻮر و ﭼﻬﺮهى ﻋﻠﻤﻰ داﻧﺸـﮕﺎﻫﻬﺎ و ﭘﮋوﻫﺸـﮕﺎﻫﻬﺎ ﻳـﻚ‬ ‫ﺗﻐﻴﻴﺮ اﺳﺎﺳﻰ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ .‬دﻟﮕﺮﻣﻰ ﻣﺤﻘﻖ و ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮ و اﻫﻞ ﻋﻠﻢ‪ ،‬اﺳﺎسِ ﻛﺎر اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ در‬ ‫ﺟﻨﮕﻬﺎى ﻧﻈﺎﻣﻰ‪ ،‬روﺣﻴﻪ از ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﻣﻬﻤﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬در ﻣﺤﻴﻂ ﻋﻠﻤﻰ ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﺻﺎدق اﺳﺖ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫روﺣﻴﻪ اﺣﺘﻴﺎج ﺑﻪ ﻳﻚ ﺗﻤﺮﻛﺰ در ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮى و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى و اﻗﺪام دارد ﻛـﻪ اﻳـﻦ را ﻣـﺎ در ﻋﻨـﻮان‬ ‫ﺑﻨﻴﺎد ﻧﺨﺒﮕﺎن ﺗﺠﺴ‪‬ﺪ ﺑﺨﺸﻴﺪﻳﻢ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫‪717‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار رؤﺳﺎي داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ﻣﺆﺳﺴﺎت آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻲ و ﻣﺮاﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ‪85/5/23 -‬‬

‫‪ .4‬ﻣﺴﺌﻮﻻن و ﻧﺨﺒﮕﺎن‬

‫‪4‬‬ ‫ﻣﺴﺌﻮﻻن و ﻧﺨﺒﮕﺎن‬

‫‪ .4‬ﻣﺴﺌﻮﻻن و ﻧﺨﺒﮕﺎن‬ ‫* ﺑﻪ اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎي درﺧﺸﺎن در داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻮد‬

‫او‪‬ﻻً از ﺷﻤﺎ ﺟﻮاﻧﺎن ‪ -‬ﭘﺴﺮان و دﺧﺘﺮان ﻋﺰﻳﺰ ‪ -‬ﺻﻤﻴﻤﺎﻧﻪ و از ﺗﻪ دل ﻣﺘﺸﻜﺮم؛ ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ اﻳﻦﻛﻪ ﺑﺎ‬ ‫ﺗﻼش ﺧﻮدﺗﺎن و ﺟﺪ‪‬ﻳﺖ و ﻛﻮﺷﺸﻰ ﻛﻪ ﻧﻤﻮدﻳﺪ‪ ،‬دﻟﻬـﺎى زﻳـﺎدى ‪ -‬از ﺟﻤﻠـﻪ دل ﺑﻨـﺪه ‪ -‬را در‬ ‫ﻛﺸﻮرﻣﺎن ﺷﺎد ﻛﺮدﻳﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﻫﺮ ﻳﻚ از اﻳﻦ ﺧﺒﺮﻫﺎﻳﻰ را ﻛﻪ اﻻن آﻗﺎى دﻛﺘﺮ »ﺣﺪ‪‬ادﻋﺎدل« ﮔﻔﺘﻨـﺪ ‪-‬‬ ‫ﻫﻢ اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺪﮔﺎن اﻟﻤﭙﻴﺎدﻫﺎ‪ ،‬ﻫﻢ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺑﻘﻪى روﺑﺎﺗﻬﺎ‪ ،‬و ﻫﻢ ﺑﻘﻴﻪى ﻣﺴﺎﺑﻘﺎﺗﻰ ﻛـﻪ ﺑـﻮده اﺳـﺖ ‪-‬‬ ‫در روزﻧﺎﻣﻪ ﺧﻮاﻧﺪم ﻳﺎ ﺷﻨﻴﺪم‪ ،‬ﺻﻤﻴﻤﺎﻧﻪ و ﻋﻤﻴﻘﺎً ﺧﻮﺷـﺤﺎل ﺷـﺪم‪ .‬ﻣـﻦ ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﻧـﺎم و ﻋﻜـﺲ‬ ‫ﺑﭽﻪﻫﺎﻳﻰ را ﻛﻪ در آزﻣﻮن ﺳﺮاﺳﺮى او‪‬ل ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ ﻧﮕﺎه ﻣﻰﻛﻨﻢ و از اﺳﻤﻬﺎ و ﭼﻬﺮهﻫﺎ واﻗﻌﺎً ﻟﺬّت‬ ‫ﻣﻰﺑﺮم‪ .‬وﺟﻮد ﺷﻤﺎ و ﺗﻼﺷﺘﺎن ﻣﺎﻳﻪى ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻰ ﺑﻨﺪه و ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﻬﺎ ﻧﻔـﺮ ﻣﺜـﻞ ﻣـﻦ در اﻳـﻦ ﻛﺸـﻮر‬ ‫اﺳﺖ و از اﻳﻦ ﺟﻬﺖ از ﺷﻤﺎ ﺻﻤﻴﻤﺎﻧﻪ ﺗﺸﻜﺮ ﻣﻰﻛﻨﻢ‪ .‬انﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ ﻫﻢ ﺷﻤﺎ و ﻫﻢ دﻳﮕﺮان‪ ،‬ﺑﺘﻮاﻧﻴـﺪ‬ ‫اﻳﻦ ﺧﺮﺳﻨﺪﻳﻬﺎ و ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻴﻬﺎ را ﺑﺎزﻫﻢ ﺑﺮاى ﻛﺸﻮر و ﻣﻠﺖ و دوﺳﺘﺪاراﻧﺘﺎن ﺑﻪ ﺑﺎر آورﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ از دوﺳﺘﺎن ﻋﺰﻳﺰى ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻛﻤﻚ ﻛﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻴﺪ از ﻟﺤﺎظ ﻋﻠﻤﻰ ﺗﻼش ﻛﻨﻴﺪ ‪ -‬ﭼﻪ‬ ‫در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ‪ ،‬ﭼﻪ در دﺑﻴﺮﺳﺘﺎﻧﻬﺎ و ﭼﻪ در ﻣﺮاﻛﺰ ﻋﻠﻤﻰ دﻳﮕﺮ ‪ -‬و ﺷﻤﺎ را ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻰ ﻛﺮدﻧﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﺮاﻳﺘﺎن ﺗﻤﺮﻳﻦ ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻠﻢ و ﻛﺘﺎب ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻤﻮدﻧﺪ و ﻓﺮﺻﺖ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت و ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺑﻪ ﺷﻤﺎ‬ ‫دادﻧﺪ ﺗﺎ اﻳﻦ اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎ ﺷﻜﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﻋﻤﻴﻘﺎً و ﺻﻤﻴﻤﺎﻧﻪ ﺗﺸﻜﺮ ﻣﻰﻛﻨﻢ‪ .‬روزﮔﺎر زﻳﺎدى ﺑﺮ ﻣﺎ‬ ‫ﮔﺬﺷﺖ ﺗﺎ اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎﻳﻰ ﻣﺜﻞ اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎى ﺷﻤﺎ ‪ -‬ﺷﺎﻳﺪ ﻫﻢ ﺑﺮﺗﺮ از اﻳﻨﻬﺎ – ﺷــﻜﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬در اﻳﻦ‬

‫‪719‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻋﻠﻤﻲ‬

‫ﻛﺸﻮر اﺳﺘﻌﺪاد وﺟﻮد داﺷﺖ؛ اﻣﺎ آن ﺑﺨﺶِ دﻳﮕﺮ ﻗﻀﻴﻪ ﻧﺒـﻮد؛ ﻳﻌﻨـﻰ ﻛﺴـﺎﻧﻰ ﻛـﻪ اﻳـﻦ اﺳـﺘﻌﺪادﻫﺎ را‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻰ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ را ﻗـﺪر ﺑﺪاﻧﻨـﺪ و ﺑـﻪ ﻣﺴـﻴﺮ ﺗـﻼش و ﻛـﺎر ﺑﻴﻨﺪازﻧـﺪ‪ ،‬وﺟـﻮد ﻧﺪاﺷـﺘﻨﺪ‪ .‬ﻟـﺬا آن‬ ‫اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎ ﭘﻮﺳﻴﺪ و ﻛﻨﺪ ﺷﺪ‪ ،‬زﻧﮓ زد و از ﺑﻴﻦ رﻓﺖ؛ ﻣﺜﻞ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰﻫـﺎى ﺧـﻮب ﻛـﻪ وﻗﺘـﻰ ﺑـﻪ آن‬ ‫ﻧﺮﺳﻨﺪ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻪ ﻫﻢ ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ و ﺣﺎﺋﺰ ارزش ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺘﺪرﻳﺞ از ﺑﻴﻦ ﺧﻮاﻫﺪ رﻓﺖ؛ ﻣﮕﺮ اﻳﻦﻛﻪ در ﺷﺮاﻳﻄﻰ‬ ‫اﺳﺘﺜﻨﺎﻳﻰ ﻫﻤ‪‬ﺘﻬﺎى ﻓﻮقاﻟﻌﺎدهاى ﭘﺸﺖ ﺳﺮش ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻰ ﺑﺮﺳـﺪ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺨـﺶ دوم ﻗﻀـﻴﻪ‪،‬‬ ‫اﻫﻤﻴﺘﺶ ﻛﻤﺘﺮ از ﺑﺨﺶ او‪‬ل ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺸﻮ‪‬ﻗﺎن و ﻗﺪرداﻧﻬﺎ و زﻣﻴﻨﻪﺳﺎزان و ﻓﺮاﻫﻢﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن وﺳـﺎﻳﻞ‬ ‫ﺑﺮاى اﺻﺤﺎب اﺳﺘﻌﺪاد ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳـﺘﻌﺪادﻫﺎ ﻫـﺪر ﺧﻮاﻫـﺪ رﻓـﺖ و اﺣﻴﺎﻧـﺎً ﺑـﻪ دام دﻳﮕﺮاﻧـﻰ ﻛـﻪ‬ ‫زرﻧﮕﺘﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻮاﻫﺪ اﻓﺘﺎد ﻛﻪ اﻳﻦ ﻫﻢ ﻳﻚ ﺧﺴﺎرت اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﻫﻤﻴﻦ ﺟﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻢ از آﻗﺎﻳﺎن ﻣﺴﺆوﻻﻧﻰ ﻛـﻪ در اﻳـﻦﺟـﺎ ﺗﺸـﺮﻳﻒ دارﻧـﺪ و ﻧﻴـﺰ‬ ‫دﻳﮕﺮاﻧﻰ ﻛﻪ ﭘﻴﻐﺎم و ﺻﺪاى ﻣﺮا ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬درﺧﻮاﺳﺖ ﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ رﺷـﺘﻪى ﺗﺸـﻮﻳﻖ و‬ ‫ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن اﻣﻜﺎﻧﺎت اداﻣﻪ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺟﻮاﻧﺎن‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮب ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ ﻛـﻪ او‪‬ﻻً اﺳـﺘﻌﺪاد ﺧـﻮﺑﻰ‬ ‫دارﻧﺪ؛ ﺛﺎﻧﻴﺎً ﻫﻤ‪‬ﺖ ﻫﻢ دارﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ دﻳﮕﺮ ﭼﻪ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴﻢ؟ اﺳﺘﻌﺪاد ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﻫﻤ‪‬ﺖ ﻫﻢ ﻫﺴﺖ‪ .‬ﻣـﺎ ﺑﺎﻳﺴـﺘﻰ‬ ‫اﻣﻜﺎن ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﻨﻴﻢ ﺗﺎ ﻓﺮد ﻣﺴﺘﻌﺪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ از ﻟﺤﺎظ ﻋﻠﻤﻰ ﺧـﻮدش را ﭘـﻴﺶ ﺑﺒـﺮد؛ از ﻟﺤـﺎظ ﺗﺤﻘﻴﻘـﺎت‬ ‫ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺧﻮدش را اﺷﺒﺎع ﻛﻨﺪ ﺗﺎ دﻳﮕﺮان ﻧﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ از اﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪى ﻛﺸﻮر ﺑﻬـﺮهﺑـﺮدارى ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬در‬ ‫‪720‬‬

‫داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﻣﺮاﻛﺰ ﺧﺎﺻﻰ ﺑﺮاى اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎى درﺧﺸﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﺮاى اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎى‬ ‫درﺧﺸﺎن دﺑﻴﺮﺳـﺘﺎن درﺳـﺖ ﻛـﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺨﺸـﻰ از داﻧﺸـﮕﺎه‪ ،‬ﺑﺨﺸـﻰ از ﻣﺮاﻛـﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘـﻰ و ﺑﺨﺸـﻰ از‬ ‫ﺑﻮدﺟﻪاى ﻛﻪ ﺻﺮف اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاى اﻳﻦ ﺻﺮف ﮔﺮدد ﻛﻪ ﺑـﻪ ﻣﻤﺘـﺎزان اﺳـﺘﻌﺪاد ﻣﻴـﺪان‬ ‫ﺑﺪﻫﻨﺪ؛ ﭼﻮن ﻣﻴﺪان دادن ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻧﻮﺑﻪى ﺧﻮد ﻛﺴﺎﻧﻰ دﻳﮕﺮى را ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﻰﻛﻨﺪ؛ ﺑﻪ ﻣﻴﺪان ﻣـﻰآورد‬ ‫و داﻳﺮهى ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰ را ﮔﺴﺘﺮش ﻣﻰدﻫﺪ‪ .‬ﺑـﻪ آن ﻛﺴـﻰ ﻛـﻪ اﺳـﺘﻌﺪاد درﺧﺸـﺎﻧﻰ داﺷـﺘﻪ‪ ،‬رﻓﺘـﻪ‬ ‫ﺗﺤﺼﻴﻼت ﻋﺎﻟﻰ ﻛﺮده و ﺣﺎﻻ ﺑﻪ ﻛﺸﻮر ﺑﺮﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑﺮﺳـﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﻪ او ﺗﻮﺟ‪‬ـﻪ ﻛﻨﻨـﺪ؛ راه را‬ ‫ﺑﺮاﻳﺶ ﺑﮕﺸﺎﻳﻨﺪ و وﺳﻴﻠﻪى ﺗﻘﻮﻳﺖ دﻳﮕﺮان را ﺑﺮاى او ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺟـﺰو ﻛﺎرﻫـﺎﻳﻰ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ آﻗﺎﻳﺎن ﻋﺰﻳﺰ ﺑﻨﺸﻴﻨﻨﺪ و ﺑﺮاﻳﺶ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻦ ﺷﻨﻴﺪم ﻛﻪ داﻧﺸﮕﺎه ﺻـﻨﻌﺘﻰﺷـﺮﻳﻒ ﺑـﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻣﻰﭘﺮدازد؛ اﻣﺎ ﻳﻚ داﻧﺸﮕﺎه ﻛﺎﻓﻰ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻫﻤﻪى داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪ .‬دﺳﺘﮕﺎه آﻣﻮزش‬ ‫ﻋﺎﻟﻰ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﭙﺮدازد و اﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪ ﺣﺘﻤﺎً ﺑﺎﻳﺪ دﻧﺒﺎل ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻋﻠﻤﻰ ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر‪1378/7/19 -‬‬

‫‪1‬‬

‫‪ .4‬ﻣﺴﺌﻮﻻن و ﻧﺨﺒﮕﺎن‬

‫* داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻧﺨﺒﻪ‪ ،‬ﺛﺮوت ﻣﻠﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‬

‫‪ ...‬ﻧﻜﺘﻪى آﺧﺮ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن اﻟﻤﭙﻴﺎدى و داﻧﺸـﺠﻮﻳﺎن ﺑﺮﺟﺴـﺘﻪى ﻋﻠﻤـﻰ اﺳـﺖ ﻛـﻪ در اﻳـﻦ‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه و ﺑﻌﻀﻰ داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎى دﻳﮕﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ دو ﻧﻜﺘﻪ را راﺟﻊ ﺑﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﺑﮕـﻮﻳﻢ‪ :‬ﻧﻜﺘـﻪى او‪‬ل اﻳـﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ دوﻟﺖ و ﻣﺴﺆوﻻن ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺪر اﻳﻨﻬﺎ را ﺑﺪاﻧﻨﺪ و ﺑﺮاﻳﺸﺎن اﻣﻜﺎﻧﺎت ﻓـﺮاﻫﻢ ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺑﺮﺟﺴـﺘﻪﻫـﺎى‬ ‫ذﻫﻨﻰ و ﻓﻜﺮى‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﻫﻢ آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ؛ در ﻣﻴﺎن داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و اﺳﺎﺗﻴﺪ ﺟﻮان و ﻏﻴﺮﺟﻮان‪ ،‬اﻓـﺮاد زﻳـﺎدى‬ ‫دارﻳﻢ ﻛﻪ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪاﻧﺪ ‪ -‬ﻛﻪ در اﻣﺘﺤﺎﻧﻬﺎ و ﺗﺠﺮﺑﻪﻫﺎ و ﻣﺴﺎﺑﻘﻪﻫﺎى ﮔﻮﻧـﺎﮔﻮن‪ ،‬اﻳـﻦ ﺑﺮﺟﺴـﺘﮕﻰ ﻛـﺎﻣﻼً‬ ‫آﺷﻜﺎر ﺷﺪه اﺳﺖ ‪ -‬دوﻟﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺪر اﻳﻨﻬﺎ را ﺑﺪاﻧﺪ و وﺳﺎﻳﻞ را ﺑﺮاى ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰﺷﺎن ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﻨـﺪ‬ ‫ﺗﺎ ﻧﻴﺎزى اﺣﺴﺎس ﻧﻜﻨﻨﺪ ﻛﻪ از ﻣﺤﻴﻂ ﺧﻮدﺷﺎن دور ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻜﺘﻪى دوم اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻮد‪ ‬آﻧﻬﺎ اﻳﻦ ﺿﺮﻳﺐ ﻫﻮﺷﻰ و ﺣﺎﻓﻈﻪ و اﺳﺘﻌﺪادﺷﺎن را ﻣﻠﻰ ﺑﺪاﻧﻨـﺪ؛ اﻳﻨﻬـﺎ‬ ‫ﺛﺮوﺗﻬﺎى ﻣﻠﻰ اﺳﺖ؛ ﺛﺮوﺗﻬﺎى ﺷﺨﺼﻰ ﻛﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬از آن ﺑﺮاى ﻛﺸﻮر و ﻣﻠﺖ و ﺧﺎﻧﻮادهﺷـﺎن اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ؛ اﻳﻨﻬﺎ اﻣﺎﻧﺖ و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎى ﺧﺪاداد اﺳﺖ؛ ﻣﻠﻚ ﺧﺼﻮﺻﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻧﮕﻮﻳﻨﺪ دوﻟﺖ ﺑـﻪ ﻣـﺎ ﻧﺮﺳـﻴﺪ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﻫﻢ دوﻟﺖ ﻧﺮﺳﻴﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻋﺬر ﻧﻤﻰﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ را ﮔﻔﺘﻢ ﺗﺎ اﻳـﻦ ﺟﻮاﻧـﺎنِ ﺧـﻮﺑﻰ ﻛـﻪ انﺷـﺎءاﻟﻠَّﻪ‬ ‫ﭘﺎﻧﺰده ﺳﺎل‪ ،‬ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎل دﻳﮕﺮ ﭼﻬﺮهﻫﺎى ﻋﻠﻤﻰِ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪاى ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷـﺪ‪ ،‬ﺣـﺮف اﻣـﺮوز ﻣـﺎ ﻳﺎدﺷـﺎن‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻣﺴﺌﻮﻻن ﺑﺮاي ﻧﺨﺒﮕﺎن ﺣﺴﺎب وﻳﮋهاي ﺑﺎز ﻛﻨﻨﺪ‬

‫در ﻣﻮرد ﻛﺎرﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاى ﻧﺨﺒﮕﺎن ﺟﺎﻣﻌﻪ اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﻜﺘﻪ را ﻋﺮض ﻛﻨﻢ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ در ﻫﻤـﻪى‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎى اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰﻳﻬﺎﻳﻰ ﺑﺮاى ﻗﺸﺮ ﻣﺘﻮﺳ‪‬ﻂ و ﻋﻤﻮﻣﻰ ﻣﻰﺷﻮد و ﭼﺎرهاى ﻫﻢ ﻧﻴﺴـﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰﻳﻬﺎى ﻋﻤﻮﻣﻰ را ﻧﻤﻰﺷﻮد ﺑﺎ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪى ﻧﺨﺒﮕﺎن اﻧﺠﺎم داد؛ ﻟـﻴﻜﻦ اﻳـﻦ ﺣﺮﻛـﺖ ﺗﺤﺼـﻴﻠﻰ و‬ ‫ﻛﺎرى‪ ،‬ﺑﺘﺪرﻳﺞ ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪاى ﻣﻰرﺳﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاى ﻧﺨﺒﮕﺎن ﺣﺴﺎب وﻳﮋهاى ﺑﺎز ﻛﺮد‪.‬‬ ‫در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى ﺑﺮاى ﻧﺨﺒﮕﺎن‪ ،‬ﻫﺪف ﻣﺎ ﺑﺎﻳـﺪ ﭼـﻪ ﺑﺎﺷـﺪ؟ اﻟﺒﺘـﻪ ﻫـﺪف ﻧﺒﺎﻳـﺪ ﺑـﻪﻫـﻴﭻوﺟـﻪ ﺗﺤﻘﻴـﺮِ‬ ‫ﻏﻴﺮﻧﺨﺒﮕﺎن ﺑﺎﺷﺪ؛ ﭼﻮن ﻏﻴﺮﻧﺨﺒﮕﺎن ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﺎرﻫﺎﻳﻰ اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺮﺟﺴـﺘﻪ و ﻣﻤﺘـﺎز و‬ ‫واﻻ ﺑﺎﺷﺪ؛ اﻳﻦ ﺑﺪﻳﻬﻰ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﻳﻚ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺪون دارا ﺑﻮدن اﺳﺘﺨﻮانﺑﻨﺪﻳﻬﺎى ذﻫﻨﻰِ ﻗﻮى‪ ،‬در ﺣﺮﻛﺖ‬

‫‪ -1‬ﭘﺮﺳﺶ و ﭘﺎﺳﺦ در ﺟﻤﻊ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و اﺳﺎﺗﻴﺪ داﻧﺸﮕﺎه ﺻﻨﻌﺘﻲ اﻣﻴﺮﻛﺒﻴﺮ‪79/12/9 -‬‬

‫‪721‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻋﻠﻤﻲ‬

‫ﺟﻬﺎﻧﻰ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺗﻮاﻧﺴﺖ از ﺳـﺮﺑﺎﻻﻳﻴﻬﺎى دﺷـﻮار و ﭘﻴﭽﻬـﺎى ﺳـﺨﺖ ﻋﺒـﻮر ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌـﻪ‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﺪﻧﻪى ﻓﻜﺮى ﻧﻴﺎز دارد‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪى ﻣﻤﺘﺎز ﻓﻜﺮى ﻫﻢ ﻧﻴﺎز دارد‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﮔﺮ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻰ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ از ﻟﺤﺎظ ذﻫﻨﻰ ﻧﺨﺒﻪاﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ ﻣـﻰﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﻪ ﭘﻴﺸـﺮﻓﺖ‬ ‫ﻋﻠﻢ و ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﻫﻨﺮ و ﻛﺎر و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻫﺮ ﭼﻴﺰى ﻛﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ آن ﻧﻴﺎز دارد‪ ،‬ﻛﻤﻚ ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ‪،‬‬ ‫ﻣﻨﻬﺎى اﻳﻦﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ ﻏﻴﺮﻧﺨﺒﻪ را ﻣﻮرد ﺗﻐﺎﻓﻞ ﻗﺮار دﻫﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاى ﻧﺨﺒﮕﺎن‪ ،‬ﺣﺴـﺎﺑﻰ ﺑـﺎز ﻛـﺮد‪.‬‬ ‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺑﻴﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﻳﻚ ﺗﺒﻌﻴﺾ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﺗﺒﻌـﻴﺾ ﻫﻤـﻪ ﺟـﺎ ﻏﻴﺮﻋﺎدﻻﻧـﻪ ﻧﻴﺴـﺖ؛ ﮔـﺎﻫﻰ‬ ‫اوﻗﺎت ﺗﺒﻌﻴﺾ‪ ،‬ﻋﻴﻦ ﻋﺪاﻟﺖ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺣﺴﺎب ﺑﺎز ﻛﺮدن ﺑﺮاى ﻧﺨﺒﮕﺎن‪ ،‬ﻋﻴﻦ ﻋﺪل اﺳﺖ؛ ﺑـﻪ ﺧـﺎﻃﺮ‬ ‫اﻳﻦﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺨﺒﻪ و ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ را در ﺣﺪ‪‬ى ﻛﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ رﺷﺪ ﻛﻨﺪ‪ ،‬رﺷﺪ ﺑﺪﻫﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﻫﺪف دﻳﮕﺮى ﻛﻪ در ﺧﺼﻮص ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى ﺑﺮاى ﻧﺨﺒﮕﺎن وﺟﻮد دارد‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛـﻪ اﻳﻨﻬـﺎ اﺣﺴـﺎس‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ از اﺳﺘﻌﺪاد ﺧﻮد اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ؛ اﺣﺴﺎس ﺑﻦﺑﺴﺖ ﻧﻜﻨﻨﺪ‪ .‬ﺻﺤﺒﺖ ﻓﺮار ﻣﻐﺰﻫﺎ ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻓﺮار ﻣﻐﺰﻫﺎ اﺑﻌﺎد ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻰ دارد‪ .‬ﻳﻚ ﺑ‪‬ﻌﺪ ﺑﺴﻴﺎر زﺷﺖ و ﺑﺪ آن اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻴﮕﺎﻧﮕﺎﻧﻰ ﻣـﻰﺧﻮاﻫﻨـﺪ‬ ‫ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ از ﺛﺮوت ﻣﻠﻰِ اﻧﺴﺎﻧﻰِ ﻳﻚ ﻛﺸﻮر ﺳﻮء اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﻛﺸـﻮرى اﻧﺴـﺎﻧﻬﺎﻳﻰ را ﭘـﺮورش دﻫـﺪ و‬ ‫اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎﻳﻰ را ‪ -‬ﺑﺎ ﻫﻤﻪى ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﻪ وﺟﻮد آورﻧﺪهى اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎى درﺧﺸﺎن ‪ -‬ﺑﻪ وﺟـﻮد آورد و ﺑـﻪ‬ ‫ﻗﻮل دوﺳﺘﻤﺎن اﻳﻦ را در ﻃﺒﻖ اﺧﻼص ﺑﮕﺬارد و ﺑﻪ دﻳﮕﺮان ﺑﺪﻫﺪ؛ دﻳﮕﺮان ﻫﻢ ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ ﺑﺎ ﺻﺮف ﭘﻮل ‪-‬‬ ‫‪722‬‬

‫ﻛﻪ ﻏﺎﻟﺒﺎً زﺣﻤﺖ دﻳﮕﺮى ﻫﻢ ﻧﻤﻰﻛﺸﻨﺪ ‪ -‬اﻳﻦ ﺛﺮوت را ﺑﻪ ﺛَﻤ‪‬ﻦ ﺑ‪‬ﺨْـﺲ از اﻳـﻦ ﻣﻠـﺖ ﺑﮕﻴﺮﻧـﺪ و او را‬ ‫ﻣﺤﺮوم ﻛﻨﻨﺪ؛ اﻳﻦ‪ ،‬ﺑ‪‬ﻌﺪ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺪ و دردﻧﺎك ﻗﻀﻴﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑ‪‬ﻌﺪ دﻳﮕﺮى ﻫﻢ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﺪى ﻧﻴﺴﺖ؛ اﻣﺎ آن ﻫﻢ ﻓﻰﻧﻔﺴﻪ ﺧـﻮب ﻧﻴﺴـﺖ‪ .‬آن اﻳـﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﻮان ﻧﺨﺒﻪاى اﺣﺴﺎس ﻛﻨﺪ ﻛﻪ در ﻣﺤﻴﻂ ﺧﺎرج از ﻛﺸﻮر‪ ،‬زﻧﺪﮔﻰ ﺑﻪ او راﺣﺖﺗﺮ و ﺧﻮﺷﺘﺮ‬ ‫ﻣﻰﮔﺬرد و دﻏﺪﻏﻪاش ﻛﻤﺘﺮ اﺳﺖ؛ ﺷﻐﻞ ﺑﻬﺘـﺮى ﭘﻴـﺪا ﻣـﻰﻛﻨـﺪ و اﻣﻜﺎﻧـﺎت ﺗﺤﺼـﻴﻠﻰِ ﺑﻬﺘـﺮى دارد‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬اﻳﻦﺟﺎ را رﻫﺎ ﻛﻨﺪ و ﺑﺮود‪ .‬اﻳﻦ ﻫﻢ ﺑ‪‬ﻌﺪى از اﺑﻌﺎد‪ ‬ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب اﻳﻦ ﻛﺎر اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑ‪‬ﻌﺪ دﻳﮕﺮى در اﻳﻦ ﻛﺎر وﺟﻮد دارد و آن‪ ،‬ﻋﺸﻖِ ﺑﻪ ﻋﻠﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﻳﻜـﻰ دو ﺳـﺎل ﭘـﻴﺶ از اﻳـﻦ ﺑـﻪ‬ ‫ﺟﻤﺎﻋﺘﻰ از ﺟﻮاﻧﺎن ﻛﻪ اﻳﻦﺟﺎ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬در ﺧﺼﻮص رﻓﺘﻦِ ﻧﺨﺒﮕﺎن ﺑﻪ ﺧﺎرج از ﻛﺸﻮر ﮔﻔـﺘﻢ‪ :‬ﻣـﻰﺷـﻮد‬ ‫اﺳﻢ اﻳﻦ را ﻣﻬﺎﺟﺮت ﻧﺨﺒﮕﺎن ﺑﺮاى ﺗﻜﻤﻴﻞ ﺧﻮد و اﺳﺘﻔﺎده از اﻣﻜﺎﻧﺎت ﻣﻮﺟﻮد دﻧﻴﺎ ﮔﺬاﺷﺖ؛ ﻣﻨﺘﻬﺎ ﺑـﺎ‬ ‫اﻳﻦ ﻧﻴﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺗﻜﻤﻴﻞ‪ ،‬ﺑﺮاى ﻛﺸﻮرﺷﺎن و ﻣﺮدﻣﻰ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را ﭘﺮورش دادﻧﺪ و ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺧﺪﻣﺖ ﻛﺮدﻧﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ .4‬ﻣﺴﺌﻮﻻن و ﻧﺨﺒﮕﺎن‬

‫ﺑﺮﺧﻰ از دوﺳﺘﺎن ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻛﻪ اﺳﻼم اﻓﺮاد را ﺑﻪ ﻃﻠﺐِ ﻋﻠﻢ ﺗﺤﺮﻳﺾ ﻛﺮده و ﺑﺎﻳﺪ ﻃﻠـﺐِ ﻋﻠـﻢ ﻛـﺮد‪ .‬ﻫـﺮ‬ ‫ﺟﺎى دﻧﻴﺎ ﻛﻪ ﻋﻠﻤﻰ وﺟﻮد دارد و ﻣﻰﺗﻮان از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد و ﺑﺮاى رﻓﺘﻦ ﻣﺎ ﻣﺤﺬورى وﺟﻮد ﻧﺪارد‪،‬‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ رﻓﺖ و ﻋﻠﻢ را ﺑﺮاى ﻣﻠﺖ و ﻛﺸﻮرى ﻛﻪ ﻣﺘﻌﻠّﻖ ﺑﻪ آن ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬ﺑـﻪ دﺳـﺖ آورد‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗـﻼش‬ ‫ﺑﺮاى ﻧﺨﺒﮕﺎن‪ ،‬ﻳﻚ ﻫﺪﻓﺶ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ آﻧﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ اﺣﺴﺎس ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ در اﻳﻦﺟﺎ دﺳـﺖ‬ ‫و ﭘﺎى ﻋﻠﻤﻰ ﺑﺰﻧﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺮ و ﺑﺎل ﻋﻠﻤﻰ ﺑﺎز ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاى اﻳﻨﻬﺎ ﻛﺎرﻫﺎﻳﻰ اﻧﺠـﺎم ﮔﻴـﺮد‬ ‫و ‪ -‬ﺑﻪ ﻗﻮل ﻳﻜﻰ از ﺷﻤﺎ ‪ -‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰىِ ﻣﻨﻈّﻤﻰ ﺑﺮوﻧﺪ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت را ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮﻧـﺪ و‬ ‫ﺑﺮﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﻛﺎرﻫﺎﻳﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد؛ ﻣﺎ اﻳﻦ را از دوﺳﺘﺎﻧﻤﺎن در دوﻟﺖ ﺧﻮاﺳـﺘﻪاﻳـﻢ؛‬ ‫ﺧﻮد آﻧﻬﺎ ﻫﻢ اﻇﻬﺎر ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ‪ ،‬ﻫﻢ در زﻣﻴﻨﻪى ﭘﮋوﻫﺶ و ﻫـﻢ در زﻣﻴﻨـﻪى ﺣﻤﺎﻳـﺖ و‬ ‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻰ ﻧﺨﺒﮕﺎن‪ ،‬ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻗﻠﺒﺎً ﻗﺪردان ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻫﺴﺘﻴﻢ‬

‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻫﻤﻪى زﺑﺪﮔﺎن و ﻧﺨﺒﮕﺎﻧﻰ ﻛﻪ در داﻧﺶ‪ ،‬در ﻣﻌﺮﻓﺖ‪ ،‬در ﻓﻦ‪ ،‬در ﻋﻤﻞ‪ ،‬در ورزش و در ﻫﻨﺮ‬ ‫اﺳﺘﻌﺪاد و ﻧﺒﻮغ ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ و ﺗﻼش و ﺟﺪﻳﺖ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬اﺣﺴﺎس ارادت و اﺧﻼص ﻣﻰﻛـﻨﻢ‪ .‬ﻣـﺎ ﻗـﺪر‬ ‫ﻧﺨﺒﻪﻫﺎ را ﻣﻰداﻧﻴﻢ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻗﺪرﺷﻨﺎﺳﻰِ ﻋﻤﻠﻰ ‪ -‬آنﭼﻨﺎن ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪى ﻧﺨﺒﮕﺎن اﺳﺖ ‪ -‬ﻧﺘـﻮاﻧﻴﻢ‬ ‫اﻧﺠﺎم دﻫﻴﻢ؛ اﻣﺎ ﻗﻠﺒﺎً ﻗﺪردان ﻧﺨﺒﮕﺎﻧﻴﻢ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* در زﻣﻴﻨﻪ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﻤﺮﻛﺰ ﺑﻴﺸﺘﺮي دارﻳﻢ‬

‫ﻣﺎ در زﻣﻴﻨﻪى ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻧﺨﺒﮕﺎن ‪ -‬ﻛﻪ ﻳﻚ ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪهى آن در ﻋﺮﺻﻪى آﻣﻮزش داﻧﺸـﮕﺎﻫﻰ اﺳـﺖ ‪-‬‬ ‫ﻫﻢ در ﺑﺨﺶ آﻣﻮزش و ﻫﻢ در ﺑﺨﺶ ﭘﮋوﻫﺶ‪ ،‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﻤﺮﻛﺰ ﺑﻴﺸـﺘﺮى از ﺳـﻮى ﻣﺴـﺆوﻻن دارﻳـﻢ‪.‬‬ ‫ﻣﺴﺆوﻻن ﻛﺸﻮر در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻳﻚ ﻧﮕﺎه واﻗـﻊﺑـﻴﻦ و ﺑـﺎ ﻳـﻚ ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪى ﺻـﺤﻴﺢ و ‪ -‬ﺑـﺮاى‬ ‫ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت ‪ -‬ﻏﻴﺮﻣﺎدى ﺑﻪ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ در ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﻳﻘﻴﻨﺎً ﺛﺮوت و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ و رﺷﺪ ﻣﺎدى‬ ‫ﻛﺸﻮر ﻫﻢ در ﮔﺮو ﻫﻤﻴﻦﻫﺎﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻨﺘﻬﺎ در ﻣﺴﺎﺋﻞ داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬در ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت را ﺑﺮ ﻣﺒﻨـﺎى‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺎﻟﻰ و اﻗﺘﺼﺎدى و ﻣﺎدى ﻗﺮار ﻧﺪاد‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺟﻤﻌﻰ از ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﮔﺎن اﻟﻤﭙﻴﺎدﻫﺎى ﺟﻬﺎﻧﻰ و ﻛﺸﻮرى و اﻓﺮاد ﻣﻤﺘﺎز آزﻣﻮﻧﻬﺎى ﺳﺮاﺳﺮى ﺳﺎل ‪ 80‬و ‪81/7/3 -1381‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار ﻣﺴﺆوﻻن و ﻧﺨﺒﮕﺎن اﺳﺘﺎن ﻫﻤﺪان‪83/4/19 -‬‬

‫‪723‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻋﻠﻤﻲ‬

‫ﻧﻪ اﻳﻦﻛﻪ اﻻن اﻳﻦ ﻧﮕﺎه وﺟﻮد ﻧﺪارد؛ ﻣﻦ ﻣﻰﺑﻴﻨﻢ ﻫﻢ در ﺳﺎزﻣﺎن ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ و ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰى و ﻫـﻢ در‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى دوﻟﺖ اﻳﻦ ﻧﮕﺎه وﺟﻮد دارد و ﻣﺴﺆوﻻﻧﻰ ﻛﻪ در رأس اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮدﺷـﺎن ﻏﺎﻟﺒـﺎً‬ ‫داﻧﺸـﮕﺎﻫﻰ و اﻫـﻞ ﺗﺤﺼـﻴﻼت ﻋﺎﻟﻴـﻪ ﻫﺴـﺘﻨﺪ؛ ﻛﺴــﺎﻧﻰ ﻫﺴـﺘﻨﺪ ﻛـﻪ ﻗـﺪر ﺗﺤﺼـﻴﻼت و ﺗﺤﻘﻴـﻖ را‬ ‫ﻣﻰﺷﻨﺎﺳﻨﺪ؛ وﻟﻰ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى ﺷﻮد؛ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻻزم اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪى ﻫﺠﺮت ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻳﺎ ﻓـﺮار‬ ‫ﻣﻐﺰﻫﺎ ‪ -‬ﻛﻪ آﻗﺎﻳﺎن ﺑﻪ ﺑﻴﺎﻧﻬﺎى ﺧﻮﺑﻰ اﺷﺎره ﻛﺮدﻧﺪ ‪ -‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺑﺨﺸﻰ از آن ﺑﻼﺷﻚ ﺑﻪ اﻣﻜﺎﻧﺎت و اﻣﺜﺎل‬ ‫آن ﻣﺮﺗﺒﻂ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺨﺸﻰ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻌﻨﻮى رﺑﻂ دارد؛ اﻣﺎ ﺑﺨﺸﻰ ﻫﻢ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻬﺎﺳـﺖ‪ .‬ﻣـﺎ‪،‬‬ ‫ﻫﻢ در وزارت ﻋﻠﻮم و ﺑﺨﺸﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻰ‪ ،‬و ﻫﻢ در ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﻳـﻦ دارﻳـﻢ‬ ‫ﻛﻪ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺘﻬﺎ را ﺑﺮ ﻋﻬﺪه دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﮕﺎه ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻰِ ﻛﺎرآﻣﺪ و ﭘﺨﺘﻪ و ﺳﻨﺠﻴﺪه ﺑﺎ اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﺮﺧﻮرد ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻳﻘﻴﻨﺎً ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﺎروان ﻋﻠﻢ و ﺗﺤﻘﻴﻖ در ﻛﺸﻮر اﺣﺘﻴﺎج دارد ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ؛ ﺑﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮ‬ ‫ﺑﺮﺧﻰ از دوﺳﺘﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻈﺎرت‪ ،‬اﺷﺮاف‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى‪ ،‬ﺟﻬﺖدﻫﻰ و ﻫﺪف ﻣﻌﻴﻦ ﻛﺮدن ﻧﻴﺎز دارد؛ ﺑـﺪاﻧﻴﻢ‬ ‫ﺑﺮاى ﻛﺎر ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻰ راﻫﺒﺮد ﻣﺎ ﭼﻴﺴﺖ؛ ﭼﻪ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت و اﻳﻦ آﻣﻮزش ﺑـﺮاى ﻛﺸـﻮر ﻣﻔﻴـﺪ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻪﻛﺎر ﻛﺸﻮر ﺑﻴﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻛﻪ دوﺳﺘﺎن ﻫﻢ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺧﻮﺑﻰ ﺑﻴﺎن ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻧﺨﺒﮕﺎن ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎي ﻣﻌﻨﻮي ﻛﺸﻮرﻧﺪ‬ ‫‪724‬‬

‫ﻧﺨﺒﮕﺎن‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎى ﻣﻌﻨﻮى ﻛﺸﻮرﻧﺪ‪ .‬در دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﻧﮕﺎه ﻣﺎدى ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎ و ﺛﺮوت ﻣﻌﻨﻮى ﻣﻮﺟﺐ ﺷـﺪه‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺛﺮوﺗﻬﺎى ﻣﻌﻨﻮى را ﺑﺎ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪى اﻣﻜﺎن ﺗﺒﺎدل ﺑﻪ ﭘﻮل ﺑﺴﻨﺠﻨﺪ؛ اﻳﻦ داﻧـﺶ ﭼﻘـﺪر ﻣـﻰﺗﻮاﻧـﺪ‬ ‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﭘﻮل ﺑﺸﻮد؛ اﻳﻦ ﻫﻨﺮ ﭼﻘﺪر ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﭘﻮل ﺑﺸﻮد؛ اﻣﺎ در اﺳـﻼم اﻳـﻦ ﻣﻌﻴـﺎر وﺟـﻮد‬ ‫ﻧﺪارد‪ .‬ﻧﻪ اﻳﻦﻛﻪ از ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻋﻠﻢ و ﻫﻨﺮ و ﺳﺎﻳﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎى ﻣﻌﻨﻮى ﺑﻪ ﭘﻮل‪ ،‬اﺑﺎﻳﻰ وﺟـﻮد داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ؛‬ ‫ﻧﻪ‪ ،‬ﻋﻠﻢ وﺳﻴﻠﻪى رﻓﺎه زﻧﺪﮔﻰ اﺳﺖ؛ ﻫﻨﺮ وﺳﻴﻠﻪى روﻧﻖ و ﺑﻬﺎى زﻧﺪﮔﻰ اﺳﺖ؛ اﺷﻜﺎﻟﻰ ﻧﺪارد؛ اﻣـﺎ ﺑـﺎ‬ ‫ﻗﻄﻊ ﻧﻈﺮ از اﻳﻦ ﻧﮕﺎه‪ ،‬ﺧﻮد‪ ‬اﻳﻦ ﺛﺮوت ﻣﻌﻨﻮى ﻫﻢ ﻳﻚ ارزش واﻻﻳﻰ از ﻧﻈﺮ اﺳـﻼم دارد‪ .‬ﻳﻌﻨـﻰ اﻳـﻦ‬ ‫ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺘّﻰ اﮔﺮ ﻫﻨﺮ او را ﻛﺴﻰ ﻧﺸﻨﺎﺳﺪ و از ﻫﻨﺮ او ﻫﻴﭻﻛﺲ ﺑﻬﺮه ﻧﺒﺮد‪ ،‬ﻧﻔﺲ دارا ﺑﻮدنِ اﻳﻦ ﻫﻨﺮ ﺑﺎ‬ ‫ﻧﮕﺎه اﺳﻼﻣﻰ و ﻧﮕﺎه ﻣﻌﻨﻮى‪ ،‬ﺧﻮد ﻳﻚ ارزش اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻋﺎﻟﻢ وﻟﻮ ﻣﻮرد اﻧﻜﺎر ﻗﺮار ﺑﮕﻴـﺮد و ﻋﻠـﻢ او‬ ‫را ﻛﺴﻰ ﻧﺸﻨﺎﺳﺪ‪ ،‬ﻧﻔﺲ دارا ﺑﻮدنِ اﻳﻦ ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻳﻚ ارزش اﺳﺖ‪ .‬درﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻣﻘﺪﻣـﻪى ﻋﻤـﻞ‬ ‫اﺳﺖ؛ درﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ داﻧﺎﻳﻰ وﺳﻴﻠﻪى ﺗﻮاﻧﺎﻳﻰ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ اﻳﻦ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻰ‪ ،‬اﻳﻦ ﻋﻤـﻞ‪ ،‬ﻟﺰوﻣـﺎً ﻫﻤﻴﺸـﻪ آن‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار اﺳﺎﺗﻴﺪ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ‪1383/9/26 -‬‬

‫‪ .4‬ﻣﺴﺌﻮﻻن و ﻧﺨﺒﮕﺎن‬

‫ﭼﻴﺰى ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﺛﺮوت ﻣﺎدى ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺎ اﻳﻦ ﻧﮕﺎه را ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳـﺖ در‬ ‫ﻳﻚ ﺟﺎﻣﻌﻪﻳﻰ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻓﻘﺮ اﻣﻜﺎﻧﺎت ﻳﺎ ﻛﻤﺒﻮد ﺗﺠﺮﺑﻪ‪ ،‬ﻧﺘﻮان ﻣﺎﺑـﻪازاى ﻣـﺎدى را در ﻣﻘﺎﺑـﻞ داﻧـﺶ ﻳـﺎ‬ ‫ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻳﺎ ﻫﻨﺮ ﻳﺎ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎى ﻣﻌﻨﻮى اراﺋﻪ ﻛﺮد‪ .‬در ﺟﺎﻣﻌﻪى ﻣﺎ ﻫﻢ ﺣﺘﻤﺎً اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ اﺳﺖ و در‬ ‫ﺑﺴﻴﺎرى از ﻧﻘﺎط دﻧﻴﺎ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻣﻮﺟﺐ ﺑﺸﻮد ﻛﻪ ﺟﻮﺷـﺶ ﭼﺸـﻤﻪﻫـﺎى ﻋﻠـﻢ و ﻫﻨـﺮ‬ ‫ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺑﺸﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﻦ وﻗﺘﻰ ﺑﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻋﻠﻢ و ادب ﻧﮕﺎه ﻣﻰﻛﻨﻢ‪ ،‬ﻣﻰﺑﻴﻨﻢ اﺗﻔﺎﻗﺎً ﺑﺨﺸﻰ از ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎى ﻋﻠﻤﻰ ﺑﺸـﺮ‬ ‫و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎى ﻫﻨﺮى ﺑﺸﺮ‪ ،‬آن ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎﺑﻪازاى ﻣﺎدى ﻛﻪ ﻧﺪاﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻫﻴﭻ؛ ﮔﺎه ﻣـﻮرد‬ ‫ﺗﺤﻘﻴﺮ و اﻧﻜﺎر ﻫﻢ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ؛ اﻧﮕﻴﺰهى آﻧﻬﺎ ﺷﻮق‪ ،‬ﻋﺸـﻖ و اﻧﮕﻴـﺰش ﻣﻌﻨـﻮى ﺑـﻮده اﺳـﺖ؛ اﻳـﻦ را‬ ‫ﻧﺒﺎﻳﺴﺘﻰ اﻧﻜﺎر ﻛﺮد؛ ﻧﺒﺎﻳﺴﺖ ﺟﻠﻮى اﻳﻦ را ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻫﻤﻪﺟﺎ داﻧـﺶ و ﺗﺤﻘﻴـﻖ و ﻫﻨـﺮ ﺑـﺎ ﭘـﻮل ﻣﺒﺎدﻟـﻪ‬ ‫ﻧﻤﻰﺷﻮد؛ ﺑﺎ ﭘﻮل ﺳﻨﺠﻴﺪه ﻧﻤﻰﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻧﺨﺒﮕﺎن اﻳﻦ ﻓﺮﻫﻨﮓ را ﺑﻴﺶ از دﻳﮕﺮان ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﻣﻴﺎن ﺟﺎﻣﻌﻪ ﮔﺴﺘﺮش ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦﻛﻪ ﻳﻚ اﻧﺴـﺎﻧﻰ‬ ‫ﺑﺎ ﻣﻌﺎرف ﻓﻠﺴﻔﻰ ﻳﺎ ﻣﻌﺎرف ﻋﺮﻓﺎﻧﻰ ﻳﺎ ﺑﺎ داﻧﺸﻰ از داﻧﺸﻬﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﺸﺮ آﺷﻨﺎﺳـﺖ‪ ،‬ﻳـﺎ داراى ذوق‬ ‫ﻫﻨﺮى اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ را ﻳﻚ ارزش ﺑﺪاﻧﻨﺪ؛ وﻟﻮ ﻛﺴﻰ ﻧﺪاﻧﺪ؛ وﻟﻮ ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﺑـﻪ ﭘـﻮل ﻧﺸـﻮد؛ وﻟـﻮ در ﺑـﺎزار‬ ‫ﺗﻨﮓﻧﻈﺮىﻫﺎ ﻣﺸﺘﺮى درﺳﺖ و ﺣﺴﺎﺑﻰ ﻫﻢ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺮﻫﻨﮓ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺧﻴﻠﻰ ﺧـﻮﺑﻰ اﺳـﺖ؛‬ ‫اﻳﻦ ﭼﻴﺰى اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺟﺮﻳﺎن داﻧﺶ و ﺗﺤﻘﻴﻖ و ﻫﻨﺮ را در ﻛﺸﻮر ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﺪﻫﺪ؛ و ﻣـﺎ ﺑـﻪ اﻳـﻦ‬ ‫ﻧﻴﺎز دارﻳﻢ‪ .‬اﻳﻦﺟﻮر ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺗﺼﻮر ﻛﻨﻴﻢ اﮔﺮ ﺑﻪ ﻫﻨﺮ ﻳﺎ ﺑﻪ داﻧﺶ ﻣﻰﭘﺮدازﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺮاى اﻳﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﻳﻚ ﻣﺎﺑﻪازاى ﻣﺎدى دارد‪ ،‬ﻛﻪ اﮔﺮ اﻳﻦﺟﺎ ﺑﻪدﺳﺖ ﻧﻴﺎوردﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺮوﻳﻢ ﺟﺎى دﻳﮕﺮ‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ ﻃﺒﻴﻌـﺖ اﻧﺴـﺎﻧﻬﺎ‬ ‫ﺑﻌﻀﺎً ﻛﺸﺶ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﻤﺖ دارد؛ اﻣﺎ ﻓﺮﻫﻨﮓ دﻳﻨﻰ و اﺳﻼﻣﻰ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻣﺴﺌﻮﻻن ﺑﺎ ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻫﻤﻔﻜﺮ و ﺑﺎ اﺧﻼص‬

‫‪ ...‬ﻧﻜﺘﻪى ﺑﻌﺪى‪ ،‬ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﺎ ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻫﻤﻔﻜﺮ و ﺑﺎاﺧﻼص اﺳﺖ‪ .‬آﻗﺎى رﺋﻴﺲﺟﻤﻬـﻮر اﺷـﺎره ﻛﺮدﻧـﺪ در‬ ‫ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﻛﺸﻮر ﻧﺨﺒﮕﺎن زﻳﺎدى ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪ -‬در ﺗﻬﺮان ﻫﻢ ﺧﻴﻠﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬در ﺟﺎﻫﺎى دﻳﮕﺮ ﻫـﻢ ﻫﺴـﺘﻨﺪ ‪-‬‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ اﻳﻨﻬﺎ ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻧﺸﺴﺖ و ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ ﺑﺎ ﻧﺨﺒﮕﺎن در ﺳﻔﺮﻫﺎ ﺧﻮب اﺳﺖ؛ ﻟﻴﻜﻦ اﻳﻦ ﻛـﺎﻓﻰ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻴﺶ از اﻳﻦ ﻻزم اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ﻫﻤﺪﻟﻨﺪ و از ﺟﻨﺲ ﺷـﻤﺎﻳﻨﺪ و ﺣﻘﻴﻘﺘـﺎً ﻫـﻢ‬ ‫ﻧﺨﺒﻪى ﻓﻜﺮى و داراى ﻧﻈﺮ ﺻﺎﺋﺐ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﺻﻼً ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺧﻮد را از ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﺎ اﻳﻨﻬﺎ و اﺳﺘﻔﺎدهى از وﺟﻮد‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻧﺨﺒﮕﺎن اﺳﺘﺎن ﻛﺮﻣﺎن‪1384/2/14 -‬‬

‫‪725‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻋﻠﻤﻲ‬

‫اﻳﻨﻬﺎ ﻣﺤﺮوم ﻛﺮد؛ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ از ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻰ ﻛﺸـﻮر ﻧﺒﺎﻳـﺪ ﻏﺎﻓـﻞ ﺷـﺪ‪ .‬ﻣـﺎ اﻻن در ﻃـﻮل اﻳـﻦ‬ ‫ﺳﺎﻟﻬﺎى ﻣﺘﻤﺎدى‪ ،‬ﺑﺎﻷﺧﺮه اﻓﺮاد زﻳﺎدى داﺷﺘﻪاﻳﻢ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﭼﺮﺧﻪى ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻰ ﻛﺸﻮر ورز ﺧﻮردهاﻧـﺪ؛‬ ‫اﻳﻦ ورز ﺧﻮردن ﻧﻴﺮوﻫﺎ و ورزﻳﺪه ﺷﺪن آﻧﻬﺎ ﺧﻴﻠﻰ ﭼﻴﺰ ﺑﺎارزﺷﻰ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻇﺮﻓﻴﺘﻰ اﺳﺖ و از اﻳـﻦ‬ ‫ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺎﻳﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪ .‬در ﻫﺮ ردهاى از ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺘﻬﺎ ﻛﻪ ﻣﻴﺘﻮاﻧﻴﺪ اﻋﺘﻤﺎد ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎً از اﻳﻦ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺘﻬﺎ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ؛ اﻳﻨﻬﺎ ﺑﻪ درد ﺑﺨﻮرﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻳﻚ وﻗﺘﻰ آدﻣﻰ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻋﻨـﺎد و دﺷـﻤﻨﻰ دارد‪ ،‬ﺑﻨـﺎى ﺑـﺮ‬ ‫اﺧﻼل و ﻛﺎرﺷﻜﻨﻰ دارد‪ ،‬ﺧﻮب‪ ،‬ﺑﺪﻳﻬﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ از او ﻧﻤﻴﺘﻮان اﺳﺘﻔﺎده ﻛـﺮد‪ .‬اﻣـﺎ وﻗﺘـﻰ ﻳـﻚ ﻣـﺪﻳﺮ‬ ‫ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ و آدم ﺑﺎاﺧﻼﺻﻰ اﺳﺖ و ﺑﻪ ﻛﺸﻮر و اﻫﺪاف ﻛﻼن ﻧﻈﺎم و اﻳﻨﻬﺎ ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪ ﻫﻢ اﺳـﺖ‪ ،‬از اﻳـﻦ‬ ‫ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻰ ﺣﺘﻤﺎً اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ ﺟﻤﻊ ﺷﺪهاﻧﺪ و ﻧﺒﺎﻳﺪ آﺳﺎن از دﺳﺖ داد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺿﺮورت ﺗﻌﺎﻣﻞ دوﻟﺖ ﺑﺎ ﻧﺨﺒﮕﺎن‬

‫‪ ...‬ﺳﻔﺎرش دوم ﻣﺴﺄﻟﻪى ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻣـﻦ ﺣﺮﻓﻬـﺎﻳﻰ را ﻛـﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔـﺎن ﺷـﻤﺎ و ﻣﻨﺘﻘـﺪان‬ ‫ﺑﺎاﻧﺼﺎف و ﺑﻰاﻧﺼﺎف ﺷﻤﺎ در زﻣﻴﻨﻪى ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻰ ﻧﺸﺪه ﺑﻮدنِ ﻛﺎرﻫﺎى دوﻟـﺖ ذﻛـﺮ ﻣـﻰﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﻫـﻴﭻ‬ ‫ﺟﺪى ﻧﻤﻰﮔﻴﺮم و آﻧﻬﺎ ﻣﻼك ﻗﻀﺎوت ﻣﻦ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﭼﻮن ﻣﻰﺑﻴﻨﻢ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺟﺎﻫﺎﺋﻰ ﻛﺎرﻫﺎى ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳـﻰ‬ ‫ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮﺑﻰ ﻫﻢ اﻧﺠﺎم ﻣﻰﮔﻴﺮد؛ اﻣﺎ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻢ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻛﻨﻢ ﺑﺮ اﻳﻦﻛﻪ ﻛﺎر ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻰ را ﺣﻘﻴﻘﺘـﺎً ﺟـﺪى‬ ‫‪726‬‬

‫ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ؛ ﺑﺨﺼﻮص در ﻛﺎرﻫﺎى ﻣﺒﻨﺎﻳﻰ و ﺑﻨﻴﺎﻧﻰ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﻣﺴﺄﻟﻪى ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى و ﺑﻮدﺟﻪﻧﻮﻳﺴﻰ‪ ،‬ﻳﺎ ﻣﺴﺄﻟﻪى‬ ‫ﺷﻮراﻫﺎ و اﻣﺜﺎل اﻳﻨﻬﺎ؛ اﻳﻨﻬﺎ ﻛﺎرﻫﺎى ﺑﻨﻴﺎﻧﻰ و ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر اﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﻛﺎرِ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻰ ﻋﻤﻴﻖِ دﻗﻴﻖِ ﻫﻤﻪﺟﺎﻧﺒﻪى ﻣﺘﺒﺤﺮاﻧﻪاى اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﺎر ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر ﺧﻮاﻫﺪ ﺷـﺪ؛‬ ‫واﻟّﺎ اﮔﺮ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﮔﻮﺷﻪى ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻰاش ﺳﺎﺋﻴﺪه ﺑﻮد‪ ،‬زﺣﻤﺎت ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻫﺪر ﺧﻮاﻫـﺪ رﻓـﺖ‪ .‬اوﻻً ﺧـﻮد‬ ‫ﺷﻤﺎﻫﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در آﻳﻨﺪه ﺑﻪ اﺷﺘﺒﺎﻫﺎﺗﻰ ﻛﻪ اﺗﻔﺎق ﻣﻰاﻓﺘﺪ‪ ،‬واﻗﻒ ﺑﺸﻮﻳﺪ و ﺑﻌﻀﻰ اﺷﺘﺒﺎﻫﺎت دﻳﮕـﺮ‬ ‫ﻗﺎﺑﻞ ﺟﺒﺮان ﻧﻴﺴﺖ؛ دﻳﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از ﺷﻤﺎ ﻣﻰآﻳﻨﺪ و آﻳﻨﺪﮔﺎن ‪ -‬ﺷﻤﺎ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﺮاى ﻫﻤﻴﻦ‬ ‫دورهى دوﻟﺖ ﺧﻮدﺗﺎن اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ را اﻧﺠـﺎم ﻧﻤـﻰدﻫﻴـﺪ‪ ،‬ﺷـﻤﺎ ﻣـﻰﺧﻮاﻫﻴـﺪ اﻳـﻦ ﻛﺎرﻫـﺎ در ﺳـﺎﺧﺘﺎر‬ ‫ﺗﺸﻜﻴﻼﺗﻰ دﺳﺘﮕﺎه ﻛﺸﻮر ﺑﺎﻗﻰ ﺑﻤﺎﻧﺪ ‪ -‬آﻧﻬﺎ را ﺟﺪى ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﮔﺮﻓﺖ؛ ﺑـﺮ ﺧـﻼف‪ ‬آنوﻗﺘـﻰ ﻛـﻪ ﻛـﺎر‬ ‫ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻰ دﻗﻴﻖ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎﻻﺧﺮه در ﭘﺎﻳـﻪﻫـﺎ‪ ،‬ﻛـﻮﭼﻜﺘﺮﻳﻦ اﺷـﺘﺒﺎه در ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ‪ ،‬ﺧﻄـﺮات ﺑـﺰرگ‬ ‫درﺳﺖ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻳﻚ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺑﺎ دﻳﻮارى ﻛﻪ ﺑﻴﻦ دو اﺗﺎق ﻛﺸﻴﺪه ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﻓﺮق ﻣـﻰﻛﻨـﺪ؛‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر واﻋﻀﺎي ﻫﻴﺄت دوﻟﺖ‪85/6/6 -‬‬

‫‪ .4‬ﻣﺴﺌﻮﻻن و ﻧﺨﺒﮕﺎن‬

‫آنﺟﺎ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻴﻠﻰ دﻗﻴﻖ و ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻰ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﻨﺎ ﺑﺎﻗﻰ ﺑﻤﺎﻧﺪ و دﭼﺎر ﻣﺸﻜﻞ ﻧﺸﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻫـﻢ‬ ‫ﻳﻚ ﻣﺴﺌﻠﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ در اﻳﻦ ﻛﺎر ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻰ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﻪى ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﺎ ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻫﻢ ‪ -‬ﻛﻪ ﻣﻦ ﻣﻜﺮراً ﻫﻢ ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎﻫﺎ ﮔﻔﺘـﻪام و‬ ‫ﻫﻢ ﺑﺎ آﻗﺎى رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر ﻣﻜﺮر ﺻﺤﺒﺖ ﺷﺪه ‪ -‬ﻣﻄﺮح ﻣـﻰﺷـﻮد؛ ﻳﻌﻨـﻰ از ﻧﺨﺒﮕـﺎن اﺳـﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴـﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻛﺸﻮر زﻳﺎدﻧﺪ و در اﻳﻦ ﺟﻤﻊ و ﺟﻤﻌﻬﺎى ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺟﻤﻊ ﻫﻢ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﻧﻤﻰﺷﻮﻧﺪ‪.‬ﻣﺎ اﻧﺼﺎﻓﺎً‬ ‫آدﻣﻬﺎى ﻧﺨﺒﻪ در ﻛﺸﻮر ﻛﻢ ﻧﺪارﻳﻢ؛ در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬در ﻣﺤﻴﻄﻬﺎى ﻛﺎرى و ﺗﺤﻘﻴﻘـﺎﺗﻰ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﮔﺎﻫﻰ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﺎ اﻓﺮاد ﻧﺨﺒﻪ ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻰﻓﻬﻤـﺪ ﻛـﻪ ﻫﻤـﻪ ﻫـﻢ آﻣـﺎده و ﻣﺸـﺘﺎﻗﻨﺪ و دﻟﺸـﺎن‬ ‫ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ ﻛﻤﻚ ﻛﻨﻨﺪ؛ ﺟﻮﻳﺎ و ﺧﻮاﻫﺎن اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ اﻳـﻦ ﺑﺎﻳـﺪ در ﻋﻤـﻞ ﻧﺸـﺎن داده ﺑﺸـﻮد ﺗـﺎ‬ ‫ﻧﺨﺒﮕﺎن ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ و ﺧﻮدﺷﺎن را ﻋﺮﺿﻪ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻣﺴﺌﻠﻪى ﻣﻬﻤﻰ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻛﺸﻮر ﻣﺎ از ﻟﺤﺎظ ﻧﺨﺒﻪﭘﺮوري ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻣﺘﻮﺳﻂ اﺳﺖ‬

‫ﻛﺸﻮر ﻣﺎ از ﻟﺤﺎظ اﺳﺘﻌﺪاد ﻧﺨﺒﻪﭘﺮورى و دارا ﺑﻮدن ﻧﺨﺒﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻳﻚ ﺳﻄﺢِ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻣﺘﻮﺳﻂ را دارد‪ .‬اﻳﻦ‬ ‫در ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﺎﻳﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﻳﻚ وﻗﺘﻰ در ﺟﻤﻊ ﻣﺴﺌﻮﻻن ﻛﺸﻮر در ﻫﻤﻴﻦ ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ‪ -‬ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﭘـﻴﺶ‬ ‫از اﻳﻦ ‪ -‬ﮔﻔﺘﻢ ﺳﻄﺢ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﺋﻰ ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻳﻚ ﺻﺪم ﺳﻄﺢ آﺑﺎد‪ ‬ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﺋﻰ دﻧﻴﺎﺳـﺖ‪ ،‬ﺟﻤﻌﻴـﺖ‬ ‫ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﻫﻢ ﻫﻔﺘﺎد ﻣﻴﻠﻴﻮن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻳﻚ ﺻﺪم ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺑﺸﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺣﻖ ﻣـﺎ ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬ ‫ﻣﺘﻮﺳﻂ از ﻣﻨﺎﺑﻊ زﻳﺮزﻣﻴﻨﻰِ دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﻣﻴﺸﻮد ﻳﻚﺻﺪم؛اﻣﺎ ﻣﺎ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ زﻳﺮزﻣﻴﻨﻰ را ﺑﻴﺶ از ﻳﻚﺻـﺪم‬ ‫دارﻳﻢ‪ :‬ﻓﻠﺰات اﺻﻠﻰ‪ ،‬ﻓﻮﻻد‪ ،‬ﻣﺲ‪ ،‬ﺳﺮب و ﺑﺴﻴﺎرى از ﻛﺎﻧﻬﺎى دﻳﮕﺮ؛ ﻫﻤـﻪ ﺳـﻪ درﺻـﺪ‪ ،‬دو درﺻـﺪ‪،‬‬ ‫ﭼﻬﺎر درﺻﺪ‪ ‬ذﺧﺎﺋﺮ دﻧﻴﺎ‪ ،‬در ﻛﺸﻮر ﻣﺎﺳﺖ‪ .‬ﻧﻔﺖ‪ ،‬ﻛﻪ وﺿﻌﺶ ﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ و ﻣﺎ دوﻣﻴﻦ دارﻧﺪهى ﻧﻔﺖ‬ ‫در ﺳﻄﺢ ﻣﻨﻄﻘﻪى ﻧﻔﺖﺧﻴﺰِ ﺧﻠﻴﺞ ﻓﺎرس و ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧﻪ ﻫﺴﺘﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﮔﺎز‪ ،‬ﻣﺎ دوﻣﻴﻦ دارﻧﺪهى ﮔﺎز در ﺳﻄﺢ دﻧﻴﺎ ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ .‬ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﭼﻨﺪ ﺑﺮاﺑﺮِ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺳﺮاﻧﻪى اﻓﺮاد ﺑﺸﺮ‪ ،‬ﻣﻠﺖ‬ ‫ﻣﺎ و ﻛﺸﻮر ﻣﺎ داراى ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﻴﻌﻰ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﺣﺎﻻ ﻣﻴﺨﻮاﻫﻢ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﻫﻤﻴﻦ اﻓﺰاﻳﺶِ ﻧﺴﺒﺖ در ﻣﻮرد ﻧﻴﺮوى اﻧﺴﺎﻧﻰ ﻫﻢ ﻫﺴﺖ‪ .‬ﻳﻌﻨـﻰ ﻛﺸـﻮر ﻣـﺎ‬ ‫ﻳﻚﺻﺪم ﻧﻴﺮوﻫﺎى اﻧﺴﺎﻧﻰ ﻧﺨﺒﻪى دﻧﻴﺎ را ﻧﺪارد‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻳﻚﺻﺪم دارد‪ .‬ﻧﻤﻴﺘﻮاﻧﻢ آﻣﺎر ﺑـﺪﻫﻢ؛ ﭼـﻮن‬ ‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬آن درﺻﺪﻫﺎﺋﻰ ﻛﻪ در ﻣﻮرد ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﻴﻌﻰ ﮔﻔﺘـﻴﻢ‪ ،‬ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ را‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر و اﻋﻀﺎي ﻫﻴﺄت دوﻟﺖ ‪86/6/4 -‬‬

‫‪727‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻋﻠﻤﻲ‬

‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻜﺮدهاﻳﻢ؛ انﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ اﻣﻴﺪوارﻳﻢ در آﻳﻨﺪه ﺑﻪ اﻳﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎ ﻫﻢ ﺑﺮﺳﻴﻢ‪ .‬اﻣـﺎ ﻗـﺮاﺋﻦ اﻳـﻦ را ﻧﺸـﺎن‬ ‫ﻣﻴﺪﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﻴﺰﻫﺎﺋﻰ ﻛﻪ از اﻓﺮاد‪ ‬دﻧﻴﺎدﻳﺪهىِ ﺑﺮرﺳﻰﻛﺮدهى داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎى دﻧﻴﺎ ﻣﺎ ﺷﻨﻴﺪهاﻳﻢ‪ ،‬ﻫﻤـﻪ ﻫﻤـﻴﻦ را ﺗﺄﻳﻴـﺪ‬ ‫ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ از اﻓﺮاد ﻣﺘﻌﺪد ﺷﻨﻴﺪهام ﻛﻪ در ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎى دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﺗﻌـﺪاد ﻧﺨﺒﮕـﺎن اﻳﺮاﻧـﻰ ‪ -‬وﻗﺘـﻰ‬ ‫اﻳﺮاﻧﻴﻬﺎ آﻧﺠﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪ -‬ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ‪ ،‬دوﺑﺮاﺑﺮ‪ ،‬ﺳﻪﺑﺮاﺑﺮِ ﻛﺸﻮرﻫﺎى دﻳﮕﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮﺣﻮم دﻛﺘﺮ ﭼﻤﺮان ﺣﻘﺎً و‬ ‫اﻧﺼﺎﻓﺎً ﺧﻮدش ﻳﻚ ﻧﺨﺒﻪ ﻋﻠﻤـﻰ ﺑـﻮد ‪ -‬ﺣـﺎﻻ ﺟﻨﺒـﻪى ﻋﻠﻤـﻰ او ﺗﺤـﺖ اﻟﺸـﻌﺎع ﺟﻨﺒـﻪى ﻧﻈـﺎﻣﻰ و‬ ‫ﻣﺠﺎﻫﺪت و ﻓﺪاﻛﺎرى و ﺷﻬﺎدت او ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ‪ -‬و در ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪﺗﺮﻳﻦ داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎى اﻣﺮﻳﻜـﺎ‬ ‫درس ﺧﻮاﻧﺪهﺑﻮد‪ .‬او ﺑﻪ ﻣﻦ ﻣﻴﮕﻔﺖ در آن ﻣﺮﻛﺰ‪ ،‬ﻧﺨﺒﻪﻫﺎﺋﻰ از ﻛﺸﻮرﻫﺎى دﻳﮕﺮ ﺑﻮدﻧﺪ؛ اﻣﺎ اﻳﺮاﻧﻴﻬـﺎ در‬ ‫اﻏﻠﺐ ﺑﺨﺸﻬﺎى داﻧﺸﮕﺎه و داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎى دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺗﻌﺪادﺷﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑـﻮد و ﺑﺮﺟﺴـﺘﮕﻰ و ﻧﻤـﻮد ﺑﻴﺸـﺘﺮى‬ ‫داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻳﺸﺎن ﻳﻚ ﻧﺎﻗﻞ ﺑﻮد؛ وﻟﻰ ﻣﻦ از اﻓﺮاد ﻣﺘﻌـﺪد اﻳـﻦ را ﺷـﻨﻴﺪهام و ﮔﺰارﺷـﻬﺎى ﻓـﺮاوان و‬ ‫ﻣﺘﻌﺪد و ﻏﻴﺮواﺣﺪى در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ دارم‪ .‬ﺧﻮب‪ ،‬ﭘﺲ ﻣﺎ در آﻳﻨﺪه از ﻟﺤﺎظ ﻧﻴﺮوى اﻧﺴﺎﻧﻰ دﭼﺎر ﻛﻤﺒﻮد‬ ‫ﻧﺨﻮاﻫﻴﻢ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﮔﺬﺷﺘﻪى ﻣﺎ ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦ را ﻧﺸﺎن ﻣﻴﺪﻫﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ از ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻫﻢ ﻣﻨﻘﻄﻌﻴﻢ‪ .‬ﺟﻮاﻧﻬﺎى ﻣﺎ ﺗﺎرﻳﺦ ﻋﻠﻤـﻰ‬ ‫ﻣﺎ را ﻧﻤﻴﺸﻨﺎﺳﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻳﻜﻰ از ﺿﻌﻔﻬﺎى ﻣﺎﺳﺖ ﻛﻪ اﻟﺒﺘﻪ ﺳﻔﺎرش ﺷﺪه‪ ،‬ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه ﻛﻪ در اﻳـﻦ زﻣﻴﻨـﻪ ‪-‬‬ ‫‪728‬‬

‫در زﻣﻴﻨﻪى ﺗﺎرﻳﺦ ﻋﻠﻢ در اﻳﺮان ‪ -‬ﻛﺎر ﺷﻮد؛ و دارﻧﺪ ﻛﺎر ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ و ﻛﺎرﻫﺎى ﺧﻮﺑﻰ ﻫﻢ اﻧﺠـﺎم ﮔﺮﻓﺘـﻪ‪،‬‬ ‫ﻛﻪ انﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ ﺑﻌﺪ از اﻳﻦ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻫﻢ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫در ﻫﻤﻪى اﻳﻦ ﻗﺮﻧﻬﺎ ﻣﺎ ﺑﺮﺟﺴﺘﮕﺎن ﻋﻠﻤﻰ در ﻛﺸﻮرﻣﺎن داﺷﺘﻪاﻳﻢ ﻛـﻪ اﻟﺒﺘـﻪ ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﻗـﺮون آﺧـﺮ ﻛـﻪ‬ ‫رﺳﻴﺪه‪ ،‬ﺿﻌﻴﻒ ﺷﺪه‪ .‬ﭘﺎدﺷﺎﻫﺎن ﻧـﺎﻻﻳﻖ‪ ،‬ﺟﻨﮕﻬـﺎى داﺧﻠـﻰ ﮔﻮﻧـﺎﮔﻮن ﻧﮕﺬاﺷـﺘﻪ؛ واﻟّـﺎ در دورهﻫـﺎى‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻒ و در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮنِ ﻋﻠﻮم روزِ دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﻣﺎ ﻧﺨﺒﻪﭘﺮور ﺑﻮدهاﻳﻢ‪.‬‬ ‫در ﻗﺮﻧﻬﺎى ﭼﻬﺎرم و ﭘﻨﺠﻢ ﻫﺠﺮى ‪ -‬ﻳﻌﻨﻰ ﻗﺮﻧﻬﺎى دﻫﻢ و ﻳﺎزدﻫﻢ ﻣﻴﻼدى ﻛﻪ دوران ﻗـﺮون وﺳـﻄﺎى‬ ‫اروﭘﺎﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ دوران ﺟﻬﺎﻟﺖ ﻣﺤﺾ ‪ -‬ﻣﺎ اﺑﻦ ﺳﻴﻨﺎ را داﺷﺘﻴﻢ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪﺑﻦ زﻛﺮﻳـﺎى رازى را داﺷـﺘﻴﻢ‪.‬‬ ‫اروﭘﺎﺋﻴﻬﺎ وﻗﺘﻰ ﺑﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻧﮕﺎه ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻴﺎل ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ ﻫﻤﻪى دﻧﻴﺎ در ﻗﺮون وﺳﻄﻰ ﺑﻮده! ﺗـﺎرﻳﺦ را ﻫـﻢ‬ ‫آﻧﻬﺎ ﻧﻮﺷﺘﻪاﻧﺪ! ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﺗﺎرﻳﺨﻬﺎى آﻧﻬﺎ ﻫﻢ در ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﺗﺮﺟﻤﻪ و ﺗﺮوﻳﺞ ﺷﺪه‪ .‬دوران ﻗﺮون وﺳـﻄﺎى‬ ‫اروﭘﺎ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ دوران ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻇﻠﻤﺖ و ﺗﺎرﻳﻜﻰ و ﺑﻰﺧﺒﺮى؛ دوراﻧـﻰ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻣـﺎ ﻓـﺎراﺑﻰ را داﺷـﺘﻴﻢ‪،‬‬ ‫اﺑﻦﺳﻴﻨﺎ را داﺷﺘﻴﻢ‪ ،‬ﺧﻮارزﻣﻰ را داﺷﺘﻴﻢ‪ .‬ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﭼﻘﺪر اﺳﺖ!‬

‫‪ .4‬ﻣﺴﺌﻮﻻن و ﻧﺨﺒﮕﺎن‬

‫ﻣﻦ ﻳﻚ وﻗﺘﻰ در ﺟﻤﻊ ﺟﻮاﻧﻬﺎ از »ﺗﺎرﻳﺦ ﻋﻠﻢ ﺟﺮج ﺳﺎرﺗﻦ« ﻳﺎ ﺗﺎرﻳﺦ ﻋﻠﻮم دﻳﮕﺮ ‪ -‬اﻻن اﺳﻢ ﻣﺆﻟﻔﺶ‬ ‫ﻳﺎدم ﻧﻤﻰآﻳﺪ‪ .‬ﻫﻤﻪى آﻧﻬﺎ ﻓﺮﻧﮕﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ ﻧﻤﻴﺨﻮاﻫﻢ دﻳﮕﺮ ﻧﺎم آﻧﻬﺎ را ﺗﻜﺮار ﻛـﻨﻢ ‪ -‬ﻣﻄـﺎﻟﺒﻰ درﺑـﺎرهى‬ ‫وﺿﻊ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻬﺎ در آن دوره ﮔﻔﺘﻪام‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺎ از ﻟﺤﺎظ ﻧﻴﺮوى اﻧﺴﺎﻧﻰِ ﻧﺨﺒﻪ دﭼﺎر ﻣﺸﻜﻞ و ﺿﻌﻒ ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ؛ ﻧﻪ اﻣـﺮوز‪ ،‬ﻧـﻪ انﺷـﺎءاﻟﻠَّﻪ در‬ ‫آﻳﻨﺪه‪ .‬روز ﺑﻪ روز ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺸﻮد؛ ﻧﺨﺒﻪﻫﺎ ﺷﻨﺎﺳﺎﺋﻰ ﺑﺸﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* وﻇﺎﻳﻒ دوﻟﺖ و وﻇﺎﻳﻒ ﻧﺨﺒﮕﺎن‬

‫در زﻣﻴﻨﻪى ﻧﺨﺒﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻳﻚ وﻇﻴﻔﻪ ﻣﺘﻮﺟﻪ دوﻟﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻚ وﻇﻴﻔﻪ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻧﺨﺒﻪﻫﺎﺳﺖ‪ .‬وﻇﻴﻔﻪى دوﻟـﺖ‬ ‫ﻫﻤﻴﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎﺋﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ آﻗﺎى دﻛﺘﺮ واﻋﻆزاده ‪ -‬ﻣﻌﺎون ﻣﺤﺘﺮم رﺋـﻴﺲ ﺟﻤﻬـﻮر ﻋﺰﻳﺰﻣـﺎن ‪ -‬ﮔﻔﺘﻨـﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻨﻬﺎ وﻇﺎﺋﻒ دوﻟﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻢ اﻧﺠﺎم ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬ﻣﻦ ﻫـﻢ ﺗﺄﻛﻴـﺪ ﻣﻴﻜـﻨﻢ و دﻧﺒـﺎﻟﮕﻴﺮى ﺧـﻮاﻫﻢ ﻛـﺮد‬ ‫انﺷﺎءاﻟﻠﱠﻪ‪.‬‬ ‫ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺟﻬﺘﮕﻴﺮى دوﻟﺖ ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬اﻳﻨﻰ ﻛـﻪ ﺷـﻤﺎﻫﺎ ﮔﻔﺘﻴـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﻧﺨﺒﻪﻫﺎ در ﺑﻨﻴﺎد ﻧﺨﺒﮕﺎن و ﻣﺮاﻛﺰ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺣﺘﻤﺎً ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺤﻘﻖ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻻن ﻫـﻢ ﻣﻴﺨـﻮاﻫﻢ‬ ‫ﺑﮕﻮﻳﻢ ﻫﻤﻴﻨﺠﻮر اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ آﻗﺎﻳﺎﻧﻰ ﻛﻪ اﻣﺮوز ﺑﻨﻴﺎد ﻧﺨﺒﮕﺎن و اﻳﻦ ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﻋﻠﻤﻰ را ﻣﻴﭽﺮﺧﺎﻧﻨـﺪ‪ ،‬از‬ ‫ﺟﻮاﻧﻬﺎى ﻧﺨﺒﻪى ﻣﺎﻳﻨﺪ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﺷﻤﺎﻫﺎ از ﻟﺤﺎظ ﺳﻨﻰﺧﻴﻠﻰ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻧﺪارﻧﺪ و ﺟﺰو ﻫﻤﻴﻦ ﻧﺨﺒﻪﻫﺎﻳﻨﺪ ﻛﻪ‬ ‫اﻟﺤﻤﺪﻟﻠّﻪ ﺣﺎﻻ آﻣﺪهاﻧﺪ روى ﻛﺎر و ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﻌﺎوﻧﺖ رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر و ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻌﺎوﻧـﺖ ﻋﻠﻤـﻰ و‬ ‫ﺑﻨﻴﺎد ﻧﺨﺒﮕﺎن ﺑﺎﻻ ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ و اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎى ﻋﻈﻴﻢ را ﻫﻤﻴﻦ ﺷﻤﺎ ﺟﻮاﻧﻬﺎى ﻧﺨﺒﻪ ﻫﺴﺘﻴﺪ ﻛﻪ در واﻗﻊ دارﻳـﺪ‬ ‫اﻧﺠﺎم ﻣﻴﺪﻫﻴﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از اﻳﻦ ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻨﺠﻮر ﭘﻴﺶ ﺑﺮود‪.‬‬ ‫و اﻣﺎ ﺧﻮد ﻧﺨﺒﮕﺎن‪ .‬اﻳﻦ را ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻛﻪ اﻳﻨﺠﺎ ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬دارم ﻋـﺮض ﻣـﻰﻛـﻨﻢ؛ اﻣـﺎ ﺧﻄـﺎب ﺑـﻪ ﻫﻤـﻪى‬ ‫ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻛﺸﻮر اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻣﺎ ﻓﻘﻂ ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺴﺘﻴﺪ‪ .‬ﻫﺰاران‪ ،‬ﺻﺪﻫﺎ ﻫﺰار‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﻫﺰارﻫﺎ ﻫـﺰار ﻧﺨﺒـﻪ و‬ ‫اﺳﺘﻌﺪاد در اﻳﻦ ﻛﺸﻮر وﺟﻮد دارد ﻛﻪ اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ اﻳﻨﻬﺎ ﺷﻨﺎﺳﺎﺋﻰ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫اوﻟﻴﻦ ﺣﺮف اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻮاﻇﺐ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻏﺮور ﺷﻤﺎ را ﻧﮕﻴﺮد‪ .‬در ﺣﺮﻓﻬﺎى اﻳﻦ ﺟﻮاﻧﻬﺎى ﻋﺰﻳﺰى ﻛـﻪ‬ ‫اﻳﻨﺠﺎ ﺻﺤﺒﺖ ﻛﺮدﻧﺪ ﻫﻢ اﺗﻔﺎﻗﺎً ﻫﻤﻴﻦ ﺑﻮد‪ .‬ﻏﺮور‪ ،‬ﺧﻮدﺑﻴﺶﺑﻴﻨﻰ‪ ،‬ﻃﻠﺒﮕﺎرى؛ اﻳﻨﻬﺎ درﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ؛ اﻳـﻦ‬ ‫ﺑﺮاﻳﺘﺎن ﺿﺮر دارد‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻓﺮزﻧﺪان اﻳﻦ ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺴﺘﻴﺪ؛ ﻓﺮزﻧﺪان اﻳﻦ آب و ﺧﺎك ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ .‬ﭘﺪران و ﻣـﺎدران‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻧﺨﺒﮕﺎن ﺟﻮان‪86/6/12 -‬‬

‫‪729‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻋﻠﻤﻲ‬

‫ﺷﻤﺎ در اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺟﻮاﻧﻰﺷﺎن را ﺻﺮف ﻛﺮدﻧﺪ ﺑﺮاى اﻳﻨﻜﻪ اﻳﻦ ﺑﻨﺎ را درﺳﺖ ﻛﻨﻨـﺪ‬ ‫ﺗﺎ ﺷﻤﺎ در اﻳﻦ ﺑﻨﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻴﺪ راﺣﺖ زﻧﺪﮔﻰ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫آﻧﻬﺎ ﺣﻖ دارﻧﺪ‪ .‬ﻣﻮاﻇﺐ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﺑﻪ ﭘﻴﺸﻜﺴﻮﺗﻬﺎ ﺗﺤﻜﻢ ﻧﺸﻮد‪ ،‬اﻫﺎﻧﺖ ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﺑﻰاﻋﺘﻨﺎﺋﻰ ﻧﺸﻮد‪ .‬از ﻛﺸـﻮر‬ ‫و از ﻣﻠﺖ ﻃﻠﺒﮕﺎرى ﻧﺸﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﮔﻔﺘﻢ ﻛﻪ وﻇﺎﺋﻒ دوﻟﺖ و وﻇﺎﺋﻒ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛـﻪ ﺗﻮاﻧـﺎﺋﻰ در ﺑﺨﺸـﻬﺎى‬ ‫ﻏﻴﺮ دوﻟﺘﻰ دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ؛ وﻇﻴﻔﻪى آﻧﻬﺎ ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﺷﻤﺎ ﻫﻢ از اﻳﻦ ﻃﺮف ﺑﻪ اﻳـﻦ ﻧﻜﺘـﻪ‬ ‫ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﺼﻴﺤﺖ دوم ﻣﻦ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻋﺰﻳﺰان‪ :‬ﺷﻤﺎ ﺑﺮاى ﺧﻮدﺗﺎن ﻳﻚ ﻧﻘﺶ ﺗﺎرﻳﺨﻰ و ﻣﻠﻰ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﻳـﻚ‬ ‫ﻧﻘﺶ ﺷﺨﺼﻰ‪ .‬وﻗﺘﻰ اﻧﺴﺎن ﻧﻘﺶ ﺷﺨﺼﻰ ﺑﺮاى ﺧﻮدش ﺗﻌﺮﻳـﻒ ﻣـﻰﻛﻨـﺪ ‪ -‬ﻳـﻚ آدم ﺑﺎاﺳـﺘﻌﺪاد ‪-‬‬ ‫ﻫﺪف او اﻳﻦ ﻣﻴﺸﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﺛﺮوت ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻬﺮت ﺑﺮﺳـﺪ‪ ،‬ﻫﻤـﻪ او را ﺑﺸﻨﺎﺳـﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤـﻪ او را اﺣﺘـﺮام‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ؛ اﻳﻦ ﻣﻴﺸﻮد ﻫﺪف‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎ ﻫﻢ ﻛﻪ رﺳـﻴﺪ‪ ،‬دﻳﮕـﺮ ﻛـﺎرى ﻧـﺪارد‪ ،‬اﻧﮕﻴـﺰهاى ﺑـﺮاﻳﺶ ﺑـﺎﻗﻰ‬ ‫ﻧﻤﻴﻤﺎﻧﺪ؛ اﻣﺎ اﻧﺴﺎن وﻗﺘﻰ ﺑﺮاى ﺧﻮدش ﻳﻚ ﻧﻘﺶ ﻣﻠﻰ‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﻘﺶ ﺗﺎرﻳﺨﻰ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛـﺮد‪ ،‬وﺿـﻊ ﻓـﺮق‬ ‫ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﺎﻳﺪ آﻳﻨﺪه و ﺗﺎرﻳﺦ ﻛﺸﻮر را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ و ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ اﻳﻦ ﻣﻠﺖ ﺑﻪ ﻛﺠﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﺳﺪ و ﺷـﻤﺎ‬ ‫اﻣﺮوز در ﻛﺠﺎى اﻳﻦ ﭼﺮخ و اﻳﻦ رﻳﻞ ﻋﻈﻴﻢ ﻗﺮار دارﻳﺪ‪ .‬اﻣﺮوز ﺷﻤﺎ ﭼﻪ ﻧﻘﺸﻰ را ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻔﺎ ﻛﻨﻴﺪ ﺗﺎ آن‬ ‫روز‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﻠﺖ ﺑﺘﻮاﻧﺪ در آﻧﺠﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻘﺸﻰ ﺑﺮاى ﺧﻮدﺗﺎن ﺗﻌﺮﻳﻒ و ﺗﺮﺳﻴﻢ ﻛﻨﻴﺪ؛ ﻫﺪف را ﺑـﺎﻻ‬ ‫‪730‬‬

‫ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﺼﻴﺤﺖ ﺳﻮم ﻫﻢ اﻳﻨﻜﻪ‪ ،‬ﻫﻤﺘﺘﺎن را ﺑﻠﻨﺪ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﭼﻨﺪﺑﺎر ﺗﺎ ﺣﺎﻻ در ﺟﻤﻊ ﺟﻮاﻧﻬﺎ و ﻧﺨﺒﻪﻫـﺎ اﻳـﻦ‬ ‫را ﮔﻔﺘﻪام‪ .‬ﻫﻤﺖ ﻧﺒﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ ﻓﻼن ﻓﻨﺎورى را ﻛﻪ دﻳﮕﺮان ﺳـﺎﺧﺘﻪاﻧـﺪ و ﻣـﺎ ﻫﻤﻴﺸـﻪ از آﻧﻬـﺎ‬ ‫ﻣﻴﺨﺮﻳﺪﻳﻢ و وارد ﻣﻴﻜﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﺣﺎﻻ ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﻣﻴﺘﻮاﻧﻴﻢ ﺧﻮدﻣﺎن اﻳﻨﺠﺎ ﺑﺴﺎزﻳﻢ‪ .‬اﻳﻨﻜـﻪ ﭼﻴـﺰى ﻧﻴﺴـﺖ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﭼﻴﺰى ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﻛﻢ اﻫﻤﻴﺖ ﻧﻴﺴﺖ؛ اﻣﺎ آن ﭼﻴﺰى ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ دﻧﺒﺎﻟﺶ ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻫﺪف را اﻳـﻦ‬ ‫ﻗﺮار ﺑﺪﻫﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﻠﺖ و ﻛﺸﻮر ﺷﻤﺎ در ﻳﻚ دورهاى‪ ،‬ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻣﺮﺟﻊ ﻋﻠﻤـﻰ و ﻓﻨـﺎورى در ﻫﻤـﻪى دﻧﻴـﺎ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻳﻚ وﻗﺘﻰ ﻣﻦ در ﺟﻤﻊ ﺟﻮاﻧﻬﺎى ﻧﺨﺒﻪ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺷﻤﺎ ﻛﺎرى ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ در ﻳﻚ دورهاى ‪ -‬ﺣـﺎﻻ اﻳـﻦ‬ ‫دوره ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﭘﻨﺠﺎهﺳﺎل دﻳﮕﺮ ﻳﺎ ﭼﻬﻞ ﺳﺎل دﻳﮕﺮ ﺑﺎﺷﺪ ‪ -‬ﻫﺮ داﻧﺸﻤﻨﺪى اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻪ آﺧـﺮﻳﻦ‬ ‫ﻓﺮاوردهﻫﺎى ﻋﻠﻤﻰ دﺳﺖ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺎﭼﺎر ﺑﺎﺷﺪ زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﻰ را ﻛﻪ ﺷـﻤﺎ اﺛﺮﺗـﺎن را ﺑـﻪ زﺑـﺎن ﻓﺎرﺳـﻰ‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪاﻳﺪ‪ ،‬ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮد؛ ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻰﻛﻪ اﻣﺮوز ﺷﻤﺎ ﺑﺮاى دﺳﺘﻴﺎﺑﻰ ﺑﻪ ﻓﻼن ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻣﺠﺒﻮرﻳﺪ ﻓﻼن زﺑﺎن را ﻳـﺎد‬ ‫ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻴﺪ ﻛﺘﺎب ﻣﺮﺟﻊ را ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﺪ و ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻛﺎرى ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ در آﻳﻨﺪه‪ ،‬ﻛﺸﻮر ﺷﻤﺎ ﻳـﻚ‬

‫‪ .4‬ﻣﺴﺌﻮﻻن و ﻧﺨﺒﮕﺎن‬

‫ﭼﻨﻴﻦ وﺿﻌﻰ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ؛ و ﻣﻴﺘﻮاﻧﻴﺪ‪ .‬ﻳﻚ روز اﻳﻨﺠﻮر ﺑﻮده اﺳـﺖ؛ ﻛﺘﺎﺑﻬـﺎى داﻧﺸـﻤﻨﺪان اﻳﺮاﻧـﻰ را ﺑـﻪ‬ ‫زﺑﺎﻧﻬﺎى ﺧﻮدﺷﺎن ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎ آن زﺑﺎن را ﻓﺮا ﻣﻴﮕﺮﻓﺘﻨﺪ ﺑﺮاى اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻔﻬﻤﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻫﻢ ﺑﺪ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ ﺷﻤﺎ ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﻛﺘﺎب »ﻗﺎﻧﻮن« اﺑﻦﺳﻴﻨﺎ ﻛﻪ در ﭘﺰﺷﻜﻰ اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ده ﭘﺎﻧﺰده ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ‪ -‬زﻣﺎن‬ ‫رﻳﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮرى ﻣﻦ ‪ -‬ﺑﻪ ﻓﺎرﺳﻰ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺷﺪ! ﺑﻨﺪه دﻧﺒﺎل ﻛﺮدم؛ اﻓـﺮادى را ﻣـﺄﻣﻮر ﻛـﺮدم‪ ،‬ﺑﻌـﺪ ﻫـﻢ‬ ‫ﺷﻨﻴﺪم ﻳﻚ ﻣﺘﺮﺟﻢ ﺧﻮشﻗﻠﻢِ ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮش ذوق ﻛﺮد‪ ،‬اﻳﻦ را ﺑـﻪ ﻓﺎرﺳـﻰ ﺗﺮﺟﻤـﻪ ﻛـﺮده ﻛـﻪ اﻣـﺮوز‬ ‫ﺗﺮﺟﻤﻪى ﻓﺎرﺳﻰاش ﻫﺴﺖ‪ .‬ﺗﺎ آن وﻗﺖ‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮن ﺑﻪ زﺑﺎن ﻋﺮﺑﻰ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد ‪ -‬اﺑﻦﺳﻴﻨﺎ ﻛﺘﺎب را ﺑـﻪ‬ ‫زﺑﺎن ﻋﺮﺑﻰ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ ‪ -‬و ﺑﻪ ﻓﺎرﺳﻰ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻧﺸﺪه ﺑﻮد؛ در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ﭼﻨﺪ ﺻـﺪ ﺳـﺎل ﻗﺒـﻞ ﺑـﻪ زﺑـﺎن‬ ‫ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺷﺪه! ﻳﻌﻨﻰ آﻧﻬﺎ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب را ﻻزم داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮدهﺑﻮدﻧﺪ و ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪،‬‬ ‫ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻋﻠﻤﻰ اﻳﻦ اﺳﺖ؛ ﻣﺠﺒﻮرﻧﺪ ﻛﺘﺎب ﺷﻤﺎ را ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻛﻨﻨﺪ ﻳﺎ زﺑﺎن ﺷﻤﺎ را ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﻫﺪﻓﺘﺎن را‬ ‫اﻳﻦ ﻗﺮار ﺑﺪﻫﻴﺪ‪ .‬ﻫﻤﺘﺘﺎن را اﻳﻦ ﻗﺮار ﺑﺪﻫﻴﺪ‪ .‬ﻫﻤﺘﺘﺎن را ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ در زﻣﻴﻨﻪى داﻧﺶ و ﺷﻜﺴﺘﻦ ﻣﺮزﻫﺎى‬ ‫ﻋﻠﻢ ﻗﺮار ﺑﺪﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻗﺪر ﻧﺨﺒﮕﺎن و ﻧﺨﺒﮕﻲ را ﻣﻲداﻧﻴﻢ‬

‫ﻣﺎ ﻗﺪر ﻧﺨﺒﮕﺎن و ﻧﺨﺒﮕﻰ را ﻣﻴـﺪاﻧﻴﻢ در ﺑﺨﺸـﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠـﻒ؛ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬـﺎى ﻋﻠﻤـﻰ‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬـﺎى ﻫﻨـﺮى‪،‬‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎى ﻗﺮآﻧﻰ‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎى دﻳﻨﻰ‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎى ورزﺷﻰ‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎى ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻋﻠﻮم ﺣﻮزهاى‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬـﺎى‬ ‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻋﻠﻮم داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎى ﻛﺎرﮔﺮى‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎى ﺻـﻨﻔﻰ و ﻛﺴـﺒﻰ ﻳـﺎ ﺧـﺪﻣﺎﺗﻰ‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬـﺎى‬ ‫ﻣﻴﺪاﻧﻬﺎى اﻧﻘﻼب؛ اﻳﺜﺎرﮔﺮى و ﺟﻬﺎد و ﺷﻬﺎدت و اﺳﺎرت و اﻳﻨﻬﺎ؛ ﻫﺮ ﻛﺪام ﻛـﻪ در ﻫـﺮ ﺑﺨﺸـﻰ ﻳـﻚ‬ ‫ﻧﺨﺒﮕﻰ ﺑﺮوز داده ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺎ ﻗﺪردان آن و ﻃﻠﺒﮕﺎر و ﻣﺸﺘﺮى آن و ﻣﺘﺸﻜﺮ و ﺳﭙﺎﺳﮕﺰار از دارﻧﺪهى آن‬ ‫ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬آن ﻛﺎر واﻗﻌﻰ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ را ﻣﺎ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻗﻮﻻً و ﻋﻤﻼً اﺛﺒﺎت ﻣﻴﻜﻨﻴﻢ و اﻳﻦ وﻇﻴﻔﻪى ﻣﺎﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺨﺶ ﻋﻤﻠﻰِ اﻳﻦ ﻛﺎر‪.‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ﻧﻤﺎدﻳﻦ اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺮاى اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪى ﻣﺎ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺟﻠﺴﻪ را ﺧﻮاﻫﻨﺪ دﻳﺪ ‪ -‬ﻫﻤـﻪى ﻣﻠـﺖ‬ ‫اﻳﺮان و ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﻌﺪاً در ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن اﻳﻦ ﺟﻠﺴﻪ را ﻣﻰﺑﻴﻨﻨﺪ ‪ -‬از ﺟﻤﻠﻪ و ﺑﻮﻳﮋه ﻣﺴﺌﻮﻻن ﻛﺸـﻮر ﺑﺪاﻧﻨـﺪ‬ ‫ﻛﻪ اﮔﺮ ﻣﻴﺨﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺸﻮر ﺑﺎ ﮔﺎﻣﻬﺎى ﺑﻠﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﺘﺎب ﻻزم ﺑﻪ ﺳﻤﺖ آن آرﻣﺎﻧﻬﺎى ﺗﺼـﻮﻳﺮ ﺷـﺪه ﺣﺮﻛـﺖ‬ ‫ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺨﺒﻪ را ﻧﺨﺒﻪ ﺑﺪاﻧﻨﺪ و از او ﻗﺪرداﻧﻰ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ را ﻣﺎ ﭘﻴﺎﻣﻰ ﻣﻴﺪاﻧﻴﻢ ﻛـﻪ اﻳـﻦ ﻛـﺎر ﻧﻤـﺎدﻳﻦ‪،‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻧﺨﺒﮕﺎن ﺟﻮان‪86/8/12 -‬‬

‫‪731‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻋﻠﻤﻲ‬

‫ﺣﺎﻣﻞ اﻳﻦ ﭘﻴﺎم اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺎرﻫﺎى ﻧﻤﺎدﻳﻦ ﻳﻚ ﻣﻀﻤﻮﻧﻰ ﺑﺎﻳﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻣﻀﻤﻮن اﻳـﻦ ﻛـﺎر ﻣـﺎ‪ ،‬اﻳـﻦ‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻣﺴﺌﻮﻻن ﺑﺎ ﻧﺨﺒﮕﺎن و اﻫﻞ ﻧﻈﺮ ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻛﻨﻨﺪ‬

‫‪ ...‬ﻣﺴﺄﻟﻪى ﺑﻌﺪى‪ ،‬ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻧﻈﺎمﻣﻨﺪ ﺑﺎ ﻧﺨﺒﮕﺎن و اﻫﻞ ﻧﻈﺮ ‪ -‬ﺣﺘﻰ ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻦ ‪ -‬اﺳﺖ؛ ﺑﺎ اﻳﻨﻬـﺎ ﻫـﻢ ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻛﺮد‪ .‬ﻧﺨﺒﮕﺎن ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﺮد‪ .‬ﻣﻦ اﻋﺘﻘﺎدم اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻃﺒﻖ ﻓﺮﻣـﺎﻳﺶ ﻣـﻮﻻى‬ ‫ﻣﺘﻘﻴﺎن‪ ،‬آن ﺟﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺑﻴﻦ ﺧﻮاﺳﺖ ﻧﺨﺒﮕﺎن و ﺧﻮاﺳﺖ ﻣﺮدم ‪ -‬ﻋﺎﻣﻪى ﻣﺮدم ‪ -‬ﺗﻌـﺎرض وﺟـﻮد دارد‪،‬‬ ‫ﺧﻮاﺳﺖ ﻋﺎﻣﻪى ﻣﺮدم ﻣﻘﺪم اﺳﺖ؛‬ ‫اﻳﻦ ﻫﻤﺎﻧﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻧﺎﻣﻪى ﻣﻌﺮوف ﺣﻀﺮت و ﻓﺮﻣﺎن ﻣﻌﺮوف ﺣﻀﺮت ﺑﻪ ﻣﺎﻟـﻚ اﺷـﺘﺮ‪ ،‬ﺑـﻪ اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﻌﻨﺎ ﺗﺼﺮﻳﺢ ﺷﺪه؛ اﻣﺎ ﻫﻤﻴﺸﻪ از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﻧﻴﺴـﺖ‪ .‬ﮔـﺎﻫﻰ ﻧﺨﺒﮕـﺎن ﻧﻈـﺮات اﺻـﻼﺣﻰاى دارﻧـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ از اﻳﻨﻬﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻴﺸﻮد ﻛﻪ »ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ را ﻫﻤﮕـﺎن داﻧﻨـﺪ«‪» ،‬ﻫﻤـﻪ‬ ‫ﻛﺎر را ﻫﻢ ﻫﻤﮕﺎن ﺗﻮاﻧﻨﺪ«؛ واﻗﻌﺶ اﻳﻦ ﺟﻮرى اﺳﺖ‪ .‬از ﻧﻈﺮات و از ﻧﻴـﺮو و از ﻛـﺎر ﻫﻤـﻪى ﻧﻴﺮوﻫـﺎ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺸﻮد‪.‬‬ ‫‪732‬‬

‫‪2‬‬

‫* ﺿﺮورت ﺗﻜﺮﻳﻢ ﻧﺨﺒﮕﺎن‬

‫‪ ...‬ﻳﻚ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮى ﻛﻪ ﻣﻦ اﻳﻨﺠﺎ ﻻزم اﺳﺖ ﻣﻄﺮح ﺑﻜﻨﻢ ‪ -‬اﮔﺮ ﭼﻪ ﻣﺨﺎﻃﺒﺶ در واﻗﻊ ﻛـﺲ دﻳﮕـﺮى‬ ‫اﺳﺖ ‪ -‬ﻣﺴﺌﻠﻪى ﺑﺰرﮔﺪاﺷﺖ ﻧﺨﺒﮕﺎن و ﺗﻜﺮﻳﻢ ﻧﺨﺒﮕﺎن اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ‪ ،‬در واﻗﻊ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎى ﻣﺎ و‬ ‫ﺑﺨﺼﻮص رﺳﺎﻧﻪى ﻣﻠﻰ و ﺻﺪا و ﺳﻴﻤﺎ‪ ،‬ﻣﺨﺎﻃﺒﻨﺪ‪ .‬ﺧﺐ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻛﻨﻴـﺪ در ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎﺗﻰ ﻛـﻪ اﻧﺠـﺎم‬ ‫ﻣﻴﮕﻴﺮد‪ :‬ﻫﻨﺮﭘﻴﺸﻪﻫﺎ و ﻫﻨﺮﭘﻴﺸﻪﻫﺎى ﺧﺎرﺟﻰ و اﺳﻤﻬﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺗﺒﻠﻴﻎ و ﺗﺮوﻳﺞ ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼً ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ‬ ‫ﻣﻴﮕﺬارﻧﺪ ﺗﻮى ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن و ﺳﺆال ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪ :‬اﺳﻢ ﻗﻬﺮﻣﺎنِ اولِ ﻓﻼن ﻓﻴﻠﻢ ﭼـﻰ ﺑـﻮد؟ اﮔـﺮ ﮔﻔﺘـﻰ و ﺑﻠـﺪ‬ ‫ﺑﻮدى ﺑﺮﻧﺪه ﻣﻴﺸﻮى! ﺣﺎﻻ ﻧﺪاﻧﻨﺪ اﻳﻦ را؛ ﻣﮕﺮ ﭼﻪ ﻛﺴﺮى و ﭼﻪ ﻧﻘﺼﻰ وارد ﻣﻴﺸﻮد؟‬ ‫ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﻬﺎ ﻧﻔﺮ اﻳﻦ ﻓﻴﻠﻢ را ﻧﺪﻳﺪهاﻧﺪ و اﻳﻦ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ ﻳﺎ اﻳﻦ ﺑـﺎزﻳﮕﺮ را ﻧﻤﻴﺸﻨﺎﺳـﻨﺪ؛ اﻳـﻦ ﺷـﺪ‬ ‫ﻳﻚ ﻧﻘﻴﺼﻪ؟ ﻛﻪ ﺷﻨﺎﺧﺖ او ﺑﺸﻮد ﻳﻚ اﻣﺘﻴﺎز؟! ﻳﺎ ﻣﺜﻼً ورزش‪ .‬ﺧﺐ اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻴﺪاﻧﻴﺪ و ﺑﺎرﻫﺎ ﮔﻔﺘﻪام‪ ،‬ﻣـﻦ‬ ‫از ﻃﺮﻓﺪاران ورزش ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﻰام؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻣﻦ ﺑﺮ ﺧﻼف ﻳﻚ ﺣﺮﻓﻰ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻴﺸﺪ آﻗـﺎ! ورزش ﻗﻬﺮﻣـﺎﻧﻰ‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻧﺨﺒﮕﺎن اﺳﺘﺎن ﻳﺰد‪86/10/15 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮري و اﻋﻀﺎى ﻫﻴﺌﺖ دوﻟﺖ‪1387/6/2 -‬‬

‫‪ .4‬ﻣﺴﺌﻮﻻن و ﻧﺨﺒﮕﺎن‬

‫ﭼﻴﺴﺖ؛ ﺑﻨﺪه ﮔﻔﺘﻢ ﻛﻪ ﻧﻪ‪ ،‬ورزش ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﻰ ﻻزم اﺳﺖ‪ .‬ورزش ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﻰ در واﻗﻊ ﻧﺨﺒﻪﭘﺮورىِ در ﺑﺎب‬ ‫ورزش اﺳﺖ؛ اﻳﻦ ﻣﻴﺸﻮد ﻳﻚ ﻗﻠﻪ؛ ﺗﺎ ﻗﻠﻪ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬داﻣﻨﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬وﻗﺘﻰ ﻳﻚ ﻗﻠﻪ درﺳـﺖ ﺷـﺪ‪ ،‬آن وﻗـﺖ‬ ‫داﻣﻨﻪ ‪ -‬ﻳﻌﻨﻰ ورزش ﻋﻤﻮﻣﻰ ‪ -‬ﺷﻜﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﻨﺪه ﺑﻪ ورزش ﻗﻬﺮﻣـﺎﻧﻰ ﻣﻌﺘﻘـﺪم؛ ﺑـﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﻬﺎﺋﻰ ﻫﻢ ﻛﻪ ﻣﻴﺮوﻧﺪ و ﭘﺮﭼﻢ ﻛﺸﻮرﻣﺎن و ﺳﺮود ﻣﻠﻰ ﻛﺸﻮرﻣﺎن را اﻳﻨﺠﺎ و آﻧﺠﺎ ﺑﻪ ﭼﺸـﻢ و‬ ‫ﮔﻮش ﻣﺮدم دﻧﻴﺎ ﻣﻴﺮﺳﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪم؛ از آﻧﻬﺎ ﻫﻢ ﺗﺸﻜﺮ ﻣﻴﻜﻨﻢ؛ ﺧﻴﻠﻰ ﻫﻢ دوﺳﺘﺸﺎن ﻣﻴـﺪارم؛ ﮔـﺎﻫﻰ‬ ‫ﻫﻢ ﭘﻴﺶ ﻣﻦ ﻣﻰآﻳﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺣﺮف ﻣﻦ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﺮا ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻳـﻚ ﻧﺨﺒـﻪى ﻋﻠﻤـﻰ را ﻛﻤﺘـﺮ از ﻳـﻚ‬ ‫ﻧﺨﺒﻪى ورزﺷﻰ ﺑﻬﺎ ﺑﺪﻫﻴﻢ؟ ﻣﺎ ﭼﻘﺪر ﻧﺨﺒﻪﻫﺎى ﻋﻠﻤﻰ دارﻳﻢ ﻛﻪ در ﻗﻠـﻪاﻧـﺪ؛ ﭼﻘـﺪر ﻧﺨﺒـﻪى ﻋﻠﻤـﻰ‬ ‫دارﻳﻢ ﻛﻪ اﮔﺮ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ دﺳﺖ ﻛﺸﻮرﻫﺎى دﻳﮕﺮ ﺑﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬آﻧﻬﺎ را ﻓﻮراً ﻣﻴﻘﺎﭘﻨـﺪ و ﻣﻴﺒﺮﻧـﺪ؛ اﻳﻨﻬـﺎ را‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺠﻠﻴﻞ ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﺣﺎﻻ ﻣﻦ از ﺑﺎب ﻣﺜﺎل ﻣﺮﺣﻮم ﻛﺎﻇﻤﻰ آﺷﺘﻴﺎﻧﻰ را ﻣﺜﺎل ﻣﻴﺰﻧﻢ ‪ -‬ﺣﺎﻻ ﭼﻮن ﺑﺎرﻫﺎ اﺳﻢ اﻳﺸﺎن را ﺑﺮدهاﻳﻢ‬ ‫و از دﻧﻴﺎ ﻫﻢ رﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺧﺪا اﻳﺸﺎن را رﺣﻤﺖ ﻛﻨﺪ ‪ -‬ﻳﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻮان ﻋﺰﻳـﺰى ﻛـﻪ آﻗـﺎى دﻛﺘـﺮ واﻋـﻆزاده‬ ‫اﺳﻤﺶ را آوردﻧﺪ ‪ -‬ﻛﻪ ﭘﺎرﺳﺎل اﻳﻨﺠﺎ در ﺟﻤﻊ ﻣﺎ ﺑﻮده و اﻣﺴﺎل ﻓـﻮت ﻛـﺮده ‪ -‬ﺧـﺐ‪ ،‬اﻳﻨﻬـﺎ ﺗﺠﻠﻴـﻞ‬ ‫ﺑﺸﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺑﺸﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺎ ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻋﻠﻤﻰِ ﺗﺎرﻳﺨﻰﻣﺎن را ﻫﻢ ﺗﺮوﻳﺞ ﻧﻤﻴﻜﻨـﻴﻢ؛ ﺧﻴﻠـﻰ از ﻣـﺮدم ﻛﺸـﻮر ﻣـﺎ ﻋﻠﻤـﺎى ﺑـﺰرگ و‬ ‫داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺑﺰرگ‪ ‬رﺷﺘﻪﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ را ﻧﻤﻴﺸﻨﺎﺳﻨﺪ؛ ﻧﻪ ﻓﻘﻂ در رﺷﺘﻪى ﻓﻘﻪ و ﻓﻠﺴـﻔﻪ و ﻋﻠـﻮم دﻳﻨـﻰ‪،‬‬ ‫ﺑﻠﻜﻪ داﻧﺸﻤﻨﺪاﻧﻰ ﻛﻪ در رﺷﺘﻪﻫﺎى راﺋﺞِ اﻣﺮوز دﻧﻴﺎ ‪ -‬در ﻓﻴﺰﻳﻚ‪ ،‬در رﻳﺎﺿﻰ‪ ،‬در ﺷﻴﻤﻰ‪ ،‬در ﻣﻜﺎﻧﻴـﻚ‬ ‫ در ﺗﺎرﻳﺦ ﺧﻮد ﻣﺎ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻛﺎرﻫﺎى ﺑﺰرﮔﻰ آن روز اﻧﺠﺎم دادﻧﺪ و ﺑﻌﻀﻰ از اﺧﺘﺮاﻋﺎت آﻧﻬﺎ‬‫ﺣﺘّﻰ اﻣﺮوز ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﻪ ﺟﻮاﻧﻬﺎى ﻣﺎ اﺳﻤﻬﺎﻳﺸﺎن را ﻣﻴﺪاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﺗﺮوﻳﺠﻰ از آﻧﻬﺎ ﻣﻴﺸـﻮد‪ ،‬ﻧـﻪ ﻳـﺎدى از آﻧﻬـﺎ ﻣﻴﺸـﻮد! ﺧﻴﻠـﻰ‬ ‫ﻧﻘﻴﺼﻪى ﺑﺰرﮔﻰ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﺣﺘﻤﺎً اﺻﻼح ﺑﺸﻮد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻓﺮﻫﻨﮓﺳﺎري ﺑﺮاي ﻧﺨﺒﮕﺎن‬

‫اﻳﻨﻰ ﻛﻪ از ﺟﻬـﺖ ﻓﺮﻫﻨﮕﺴـﺎزىِ ﺑـﺮاى ﻧﺨﺒﮕـﺎن‪ ،‬ﭼﻨـﺪ ﻧﻔـﺮ از اﻳـﻦ ﺟﻮاﻧﻬـﺎى ﻋﺰﻳـﺰ اﻳﻨﺠـﺎ ﮔﻔﺘﻨـﺪ‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮕﺴﺎزى ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺘﻌﻬﺪ ﺑﻮدن ﻧﺨﺒﻪ را ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﮔﺴﺘﺮش ﺑﺪﻫﻴﻢ‪ ،‬ﻧﻪ ﺗﻮﻗـﻊ داﺷـﺘﻦ ﺻـﺮف‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﺗﻮﻗﻊ‪ ،‬ﻣﻨﻄﻘﻰ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺠﺎﺳﺖ؛ ﺗﻮﻗﻊِ ﺑﻴﺠﺎ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻟﻜﻦ در ﻛﻨﺎر اﻳﻦ ﺗﻮﻗﻊ‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﺗﻌﻬﺪ‪ ،‬واﻣـﺪار‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻧﺨﺒﮕﺎن ﺟﻮان داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ﺑﺎ رﻫﺒﺮ اﻧﻘﻼب‪1387/6/5 -‬‬

‫‪733‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻋﻠﻤﻲ‬

‫ﺑﻮدن؛ ﻣﻦ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻓﺮد‪ ‬از اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ﻋﻈﻴﻢ ﻛﺸﻮر ﭼﻪ وﻇﻴﻔﻪاى ﺑـﺮ دوش دارم؟ ﻣـﻦ ﭼـﻪ‬ ‫ﻛﺎر ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻜﻨﻢ؟ اﻳﻨﻬﺎ ﺧﻴﻠﻰ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺷُﻜﺮ ﻧﻌﻤﺖ وﺟﻮد ﻧﺨﺒﮕﺎن ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺴﺌﻮﻻن‬

‫‪ ...‬ﻳﻚ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ﺑﻜﻨﻢ‪ .‬ﺗﻮﺻﻴﻪى ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ﻫﻢ در درﺟﻪى اول‪ ،‬ﺑﺎز ﺷﻜﺮ اﺳﺖ؛ ﺷﻜﺮِ‬ ‫ﻧﻌﻤﺖ وﺟﻮد ﻧﺨﺒﮕﺎن‪ .‬اﻳﻨﺠﺎ ﻫﻢ ﺷﻜﺮ ﻫﻤﺎن ﺳﻪ ﺟﺰء را دارد‪ .‬ﺷﻨﺎﺧﺖ؛ اول ﺑﺸﻨﺎﺳﻴﻢ ﻧﺨﺒﻪﻫﺎ را‪ .‬ﺑﻌـﺪ‬ ‫ﺑﺪاﻧﻴﻢ ﻛﻪ وﺟﻮد اﻳﻦ ﻧﺨﺒﻪﻫﺎ ﻳﻚ ﻧﻌﻤﺖ اﻟﻬﻰ اﺳﺖ؛ اﻳﻦ را ﺧﺪا ﺑﻪ ﻣﺎ داده‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ﻧﻈـﺎم داده‪ .‬و‬ ‫ﺑﻌﺪ‪ ،‬از اﻳﻦ وﺟﻮد ﻣﻐﺘﻨﻢ و ﻣﺤﺘﺮم و ﻋﺰﻳﺰ ‪ -‬ﻳﻌﻨﻰ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ﻧﺨﺒﻪى ﻛﺸﻮر و اﺳـﺘﻌﺪادﻫﺎى ﺑﺮﺗـﺮ ‪-‬‬ ‫در ﺟﻬﺖﻫﺎى درﺳﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬

‫‪734‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺟﻤﻌﻰ از ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻋﻠﻤﻰ ﻛﺸﻮر‪1388/8/6 -‬‬ ‫‪ -2‬ﻫﻤﺎن‬

‫‪2‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‬

‫آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫‪ .1‬اﻫﻤﻴﺖ و ﻧﻘﺶ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫‪1‬‬

‫* ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻣﺴﺄﻟﻪي اول ﻧﻈﺎم اﺳﺖ‬

‫ﻣﻦ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻓﺮﻫﻨﮕﻴﺎن ﻋﺰﻳﺰ ﻣﻰﮔﻮﻳﻢ ﻛﻪ ﻣﺴﺄﻟﻪى ﻓﺮﻫﻨـﮓ و ﺗﻌﻠـﻴﻢ و ﺗﺮﺑﻴـﺖ‪ ،‬ﻣﺴـﺄﻟﻪى اول در‬

‫اﻫﻤﻴﺖ و ﻧﻘﺶ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫‪ .1‬اﻫﻤﻴﺖ و ﻧﻘﺶ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫ﻧﻈﺎم ﻣﺎﺳﺖ‪ .‬در ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺪت‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰ ﺑﻪ اﻧﺪازهى ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﺮﺑﻴﺖ اﻫﻤﻴﺖ ﻧـﺪارد‪ .‬ﻧﻘـﺶ ﻣﻌﻠـﻢ و‬ ‫ﻣﺮﺑﻰ در ﺟﺎﻣﻌﻪى ﻣﺎ‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﻃﺮاز اول اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ‪ ،‬ﺳﻨﮕﺮ ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ ﻛﻔﺮ و ﻇﻠﻢ و اﺳـﺘﻜﺒﺎر‬ ‫ﺟﻬﺎﻧﻰ و ﻗﻠﺪرى ﺷﻴﺎﻃﻴﻦ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻋﺎﻟﻢ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﺳﻨﮕﺮ ﻣﺪرﺳﻪ و ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﺮﺑﻴﺖ و ﻓﺮﻫﻨﮓ اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫داﻧﺶآﻣﻮزان ﻧﻮﻧﻬﺎﻟﻰ ﻛﻪ در اﺧﺘﻴﺎر دﺳﺘﮕﺎه ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻛﺸﻮر ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ ،‬ﻋﺰﻳﺰﺗﺮﻳﻦ و ﺳﺮﺷﺎرﺗﺮﻳﻦ‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ و ذﺧﻴﺮهى آﻳﻨﺪهى اﻳﻦ ﻣﻠﺘﻨﺪ‪ .‬ﻗﺪر ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﺮﺑﻴﺖ و ﻣﻌﻠﻤﻰ و ﺳﻨﮕﺮ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ را ﺑﺪاﻧﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺟﻮاﻧﻬﺎ و ﻧﻮﺟﻮاﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻗﺪر درس و ﺑﺤﺚ و ﻓﺮاﮔﻴﺮى و ﺧﻮدﺳﺎزى را ﺑﺪاﻧﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﻤﺎ ﻣﻌﻠﻤﺎن و ﻣﺮﺑﻴﺎن و ﻧﺴﻞ ﺟﻮان ﻫﺴﺘﻴﺪ ﻛﻪ ﻓﺮدا را ﻣﻰﺳﺎزﻳﺪ و اﺳﺘﻜﺒﺎر ﺟﻬـﺎﻧﻰ را ﻣـﺄﻳﻮس‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ و ﻧﻘﻄﻪى اﻣﻴﺪ روﺷﻦ را ‪ -‬ﻛﻪ اﻣﺎم و اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻰ آن را ﺑﻪ وﺟﻮد آوردﻧـﺪ ‪ -‬در دل‬ ‫ﻣﺴﺘﻀﻌﻔﺎن ﻋﺎﻟﻢ زﻧﺪه ﻧﮕﻪ ﻣﻰدارﻳﺪ‪ .‬اﻣﺎم ﻋﺰﻳﺰﻣﺎن ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺮ اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ اﺳﺎﺳﻰ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ‬ ‫و ﻣﺎ اﻋﺘﻘﺎد دارﻳﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع‪ ،‬ﺟﺰو ﻣﺤﻜﻤﺎت و ﺿﺮورﻳﺎت اﻧﻘﻼب و ﺧﻂ اﻣﺎم اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار وزﻳﺮ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‪ ،‬ﻣﻌﻠﻤﺎن و ﺟﻤﻌﻰ از داﻧﺶ آﻣﻮزان اﺳﺘﺎن ﺗﻬﺮان‪1368/3/26 -‬‬

‫‪1‬‬

‫‪737‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫* ارزش و اﻫﻤﻴﺖ ﻗﺸﺮ ﺑﺰرگ و ﺣﺴﺎس داﻧﺶآﻣﻮز‬

‫در ﭘﻰ درﺧﻮاﺳﺖ اﺗﺤﺎدﻳﻪى اﻧﺠﻤﻨﻬﺎى اﺳﻼﻣﻰ داﻧﺶآﻣﻮزان و ﺑﺎ ﻋﻨﺎﻳﺖ ﺑـﻪ ارزش و اﻫﻤﻴـﺖ ﻗﺸـﺮ‬ ‫ﺑﺰرگ و ﺣﺴﺎس داﻧﺶآﻣﻮز ﺑﺮاى ﺣﺎل و آﻳﻨﺪهى ﻛﺸﻮر و ﻧﻘﺸﻰ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻋﺰﻳـﺰان در ﺣﻔـﻆ ﭼﻬـﺮهى‬ ‫ﻃﺮاوت و ﭘ‪‬ﺮﺷﻮر اﻧﻘﻼب دارا ﻣﻰﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺟﻨﺎبﻋﺎﻟﻰ را ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪه در آن اﺗﺤﺎدﻳـﻪ ﻣﻨﺼـﻮب‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﻢ ﺗﺎ ﺑﺎ ﻫﺪاﻳﺖ ﻓﻜﺮى و رﻓﻊ ﻣﺸﻜﻼت ﻣﻌﻨﻮى و اﺷﺮاف و ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ اﻣﻮر ادارى آن‪ ،‬اﻧﺠﻤﻨﻬﺎى‬ ‫ﻣﺰﺑﻮر ﻛﺎرآﻣﺪﺗﺮ ﮔﺮدﻧﺪ و ﺗﻮاﻧﺎﻳﻰ آﻧﺎن در ﺑﺮآوردن ﻧﻴﺎزﻫﺎى ﻣﻌﻨﻮى داﻧﺶآﻣﻮزان ﻋﺰﻳﺰ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺑﺮادران و ﺧﻮاﻫﺮان ﻧﻬﻀﺖ ﺳﻮاد آﻣﻮزي ﺑﺪاﻧﻨﺪ در ﺣﺎل ﺟﻬﺎدﻧﺪ‬

‫ﺑﺮادران و ﺧﻮاﻫﺮان ﻧﻬﻀﺖ ﺳﻮادآﻣﻮزى ﺑﺪاﻧﻨﺪ ﻛﻪ در ﺣﺎل ﺟﻬﺎدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺷﻬﺮﻫﺎ و روﺳﺘﺎﻫﺎى دوراﻓﺘﺎده‬ ‫رﻓﺘﻦ و درِ ﺧﺎﻧـﻪﻫـﺎ را زدن و در ﻣﺴـﺎﺟﺪ ﻛـﻼس ﺗﺸـﻜﻴﻞ دادن و ﺑـﺪون ﭼﺸﻤﺪاﺷـﺖ‪ ‬اﺣﺴـﻨﺖ و‬ ‫ﺗﺸﻜﺮى‪ ،‬ﻋﻠﻢ و ﺳﻮاد را ‪ -‬ﻛﻪ ارزﻧﺪهﺗﺮﻳﻦ ﻫﺪﻳﻪﻫﺎﺳﺖ ‪ -‬ﺑﻪ ﻣﺮدم دادن‪ ،‬ﻳﻚ ﺟﻬﺎد اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻰﺳﻮادى‪،‬‬ ‫ﺑﺮاى ﻫﻤﻪى ﺟﻮاﻣﻊ اﻧﺴﺎﻧﻰ ﻳﻚ ﻟﻜﻪى ﻧﻨﮓ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﺑﺮاى ﻳﻚ ﺟﺎﻣﻌﻪى ﻣﺴـﻠﻤﺎن اﻧﻘﻼﺑـﻰ‪ ،‬در اﻳـﻦ‬ ‫دوران و ﻋﺼﺮ ﭘ‪‬ﺮزﺣﻤﺖ ﻛﻪ ﻗﺪرﺗﻬﺎى ﺑﺰرگ از ﺑﻰﺳﻮادى و ﻧﺎآﮔﺎﻫﻰ ﻣﺮدم اﺳﺘﻔﺎده ﻣـﻰﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺸـﺘﺮ‬ ‫‪738‬‬

‫ﻣﺎﻳﻪى ﻧﻨﮓ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻤﻰﺧﻮاﻫﻢ ﺑﻪ ﺑﻰﺳﻮادان اﻫﺎﻧﺖ ﺑﻜﻨﻢ؛ اﻣﺎ ﺑﻰﺳـﻮادى واﻗﻌـﺎً ﻟﻜـﻪى ﻧﻨﮕـﻰ اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﺧﻮد ﺑﻰﺳﻮادان و در ﻛﻨﺎر آﻧﺎن ﺑﺎ ﺳﻮادان‪ ،‬ﺗﻼش ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻟﻜﻪى ﻧﻨﮓ را ﺑﺸﻮﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺣﺮﻛﺘﻰ ﻛﻪ در ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن اﻣﺴﺎل ﺷﺮوع ﺷﺪ و ﺷﻤﺎ ﻋﺰﻳﺰان ﻧﻬﻀﺖ ﺳﻮادآﻣﻮزى‪ ،‬ﺑﺎ ﭘﻴﺸﮕﺎﻣﻰ دوﻟـﺖ‬ ‫و رﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر ﻣﺤﺘﺮﻣﻤﺎن‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﺎر را اﻧﺠﺎم دادﻳﺪ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎﻳﻰ ﻛﺮدﻳﺪ‪ ،‬ﺧﻴﻠـﻰ ﺑـﺎارزش ﺑـﻮد؛ اﻣـﺎ‬ ‫ﻧﮕﺬارﻳﺪ ﻧﻴﻤﻪﻛﺎره ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬وﺳﻂ راه ﻧﻤﺎﻧﻴﺪ؛ ﺗﺎ آﺧﺮ ﺑﺮوﻳﺪ‪.‬‬ ‫آن وﻗﺘﻰ ﻛﻪ در دﻧﻴﺎ ﺧﺒﺮى از ﻋﻠـﻢ و ﺳـﻮاد و درس و ﻣﺸـﻖ و ﻧﺸـﺎﻧﻪﻫـﺎى ﺗﻌﻠـﻴﻢ و ﺗﻌﻠـﻢ وﺟـﻮد‬ ‫ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬اﺳﻼم و ﻗﺮآن ﻣﺎ ﺑﺎ »اﻗﺮأ« ﺷﺮوع ﻛﺮد و ﺑﻪ ﻗﻠﻢ و ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺧﻮرد و اﺳـﻴﺮ ﺟﻨﮕـﻰ را در‬ ‫ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻳﺎد دادن ﭼﻨﺪ ﻛﻠﻤﻪ آزاد ﻛﺮد‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﭼﻬﺎرده ﻗﺮن ﭘﻴﺶ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻛﺎرﻫـﺎى اﺳـﻼم و‬ ‫ﻧﺒﻰ‪‬ﻣﻜﺮم ﻣﺎ)ﺻﻠّﻰاﻟﻠَّﻪﻋﻠﻴﻪواﻟﻪوﺳﻠّﻢ( ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺟﺎﻣﻌـﻪى اﻣ‪‬ـﻰِ ﻋـﺮب )اﻣ‪‬ـﻰ‪ ،‬ﻳﻌﻨـﻰ ﺑـﻰﺳـﻮاد؛‬ ‫»ﻫﻮاﻟّﺬى ﺑﻌﺚ ﻓﻰاﻻﻣ‪‬ﻴﻴﻦ«( در زﻣﺎﻧﻰ ﻛـﻪ اروﭘـﺎى اﻣـﺮوز ﻫـﻴﭻ ﺧﺒـﺮى از ﻋﻠـﻢ و داﻧـﺶ ﻧﺪاﺷـﺘﻨﺪ‪،‬‬ ‫دارﻧﺪهى ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ و ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ داﻧﺸﻤﻨﺪان و ﻓﺎراﺑﻰﻫﺎ و اﺑﻦﺳﻴﻨﺎﻫﺎ و ﻣﺤﻤ‪‬ﺪﺑﻦ زﻛﺮﻳﺎﻫﺎ و‬ ‫‪ -1‬ﺣﻜﻢ اﻧﺘﺼﺎب آﻳﺖاﷲ اﺣﻤﺪ ﺟﻨﺘﻲ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪهي رﻫﺒﺮي در اﺗﺤﺎدﻳﻪي اﻧﺠﻤﻦ اﺳﻼﻣﻲ داﻧﺶآﻣﻮزان‪68/12/24 -‬‬

‫‪ .1‬اﻫﻤﻴﺖ و ﻧﻘﺶ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫اﺑﻮرﻳﺤﺎنﻫﺎ و دﻳﮕﺮان و دﻳﮕﺮان ﺷﻮد‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ در ﺻﺪر اﺳﻼم‪ ،‬ﻣﺒﺎرزهى ﺑـﺎ ﺑـﻰﺳـﻮادى و ﺗﺤـﺮﻳﺺ و‬ ‫ﺗﺤﺮﻳﺾ ﺑﻪ ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﻪى اﺳﻼﻣﻰ را ﺣﺪود ﻫﻔﺖ‪ ،‬ﻫﺸﺖ ﻗﺮن از ﻫﻤﻪى دﻧﻴـﺎى ﻣﺘﻤـﺪنِ آن‬ ‫روز ﺟﻠﻮﺗﺮ ﺑﺮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻌﺪ ﻣﺎ رﺟﻌﺖ ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺗﻨﺒﻠﻰ ﻛﺮدﻧﺪ و ﻛﺎر ﻣﺎ ﺑﻪ اﻳﻦﺟـﺎ رﺳـﻴﺪ؛ وﻟـﻰ‬ ‫ﺣﺎﻻ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ دوﺑﺎره ﺷﺮوع ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬دوﺑﺎره اﻧﻘﻼب ﺷﺪ‪ ،‬دوﺑـﺎره اﺳـﻼم ﺳـﺮ ﻛـﺎر آﻣـﺪ و ﺣـﺎﻻ دﻳﮕـﺮ‬ ‫ﺑﻰﺳﻮادى ﻣﻌﻨﻰ ﻧﺪارد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* اﺟﺎزة ﻣﺼﺮف ﺛﻠﺚ ﺳﻬﻢ اﻣﺎم در اﻳﺠﺎد ﻣﺮاﻛﺰ آﻣﻮرﺷﻲ‬

‫ﻧﻈﺮ ﺑﻪ اﻫﻤﻴﺖ ﺗﻮﺳﻌﻪ در اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﻬﻢ و ﻛﻤﻚ ﺑـﻪ اﻳﺠـﺎد ﻣﺮاﻛـﺰ آﻣﻮزﺷـﻰ‪ ،‬ﻣـﺆﻣﻨﻴﻦ ﻣﺤﺘـﺮم ﻣﺠـﺎز‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬از ﺛﻠﺚ ﻣﺠﺎز در ﻣﺼﺮف از ﺳﻬﻢ ﻣﺒـﺎرك اﻣـﺎم)ﻋﻠﻴـﻪاﻟﺴ‪‬ـﻼم( را در ﻣـﻮرد ﻣـﺬﻛﻮر ﻣﺼـﺮف‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن را ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻲﻛﻨﻢ ﺑﻪ درس و ﺳﻮاد و ﻋﻠﻢ اﻫﻤﻴﺖ ﺑﺪﻫﻨﺪ‬

‫ﻫﻤﻪى اﻳﻦ ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن ‪ -‬ﭼﻪ ﭘﺴﺮان و ﭼﻪ دﺧﺘﺮان ‪ -‬را ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻰﻛﻨﻢ ﻛـﻪ ﺑـﻪ درس و ﺳـﻮاد و ﻋﻠـﻢ‬ ‫اﻫﻤﻴﺖ ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ .‬ﻋﻠﻢ و ﺳﻮاد‪ ،‬ﻣﺨﺼﻮص ﺑﭽﻪﻫﺎ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺑﺰرﮔﻬﺎ ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر‪ .‬اﻳﻦ ﺧﻮاﻫﺮى ﻛﻪ آﻣـﺪه‬ ‫ﺑﻮد ﺑﻪ دﻳﮕﺮ ﺧﻮاﻫﺮان ﺳﻮاد ﻳﺎد ﺑﺪﻫﺪ‪ ،‬از ﻣﻦ ﻣﻰﺧﻮاﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﻔﺎرش ﻛﻨﻢ ﺧﻮاﻫﺮان ﭘـﻴﺶ او ﺑﺮوﻧـﺪ‬ ‫درس ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ و ﺳﻮاد ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻰ ﺧﻮب اﺳﺖ‪ .‬در اﻳـﻦﺟـﺎ ﻫـﻢ ﻣـﻦ ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎ ﺳـﻔﺎرش‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﻢ‪ ،‬ﻣﺮدان و زﻧﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺳﻮاد ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﺳﻮاد را ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ؛ ﺑﺮاى ﺧﻮدﺷﺎن ﻣﻔﻴﺪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫* ارﺗﻘﺎء ﻋﻠﻤﻲ و ﺗﺮﺑﻴﺘﻲ ﻓﺮزﻧﺪان ﻋﺰﻳﺰ ﺷﻬﺪا‬

‫‪ ...‬ﻳﻚ ﻣﻄﻠﺐ در ﺑﺎب ﻓﺮزﻧﺪان ﺷﻬﺪاى ﻋﺎﻟﻰﻗﺪرﻣﺎن ﻋﺮض ﻛﻨﻢ‪ .‬اوﻻً ﻣﺴـﺆوﻻن اﻣـﻮر ﺧـﺎﻧﻮادهﻫـﺎى‬ ‫ﺷﻬﺪا و ﺑﺨﺼﻮص ﻣﺮﺑﻴﺎن ﻓﺮزﻧﺪان ﺷﻬﺪا‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻔﺘﺨـﺮ و ﺧﻮﺷـﺤﺎل ﺑﺎﺷـﻨﺪ ﻛـﻪ اﻓﺘﺨـﺎر ﺧـﺪﻣﺖ ﺑـﻪ‬ ‫ﻓﺮزﻧﺪان ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺳﭙﺮده ﺷﺪه اﺳﺖ؛ اﻳﻦ ﻛﺎر را ﺑﺎ ﺧﺴﺘﮕﻰ و ﻣﻼﻟﺖ اﻧﺠـﺎم ﻧﺪﻫﻨـﺪ؛ ﺑـﺎ ﺷـﻮق و‬ ‫اﺷﺘﻴﺎق و اﻧﮕﻴﺰهى دروﻧﻰ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪ .‬ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻓﺮزﻧـﺪان ﺷـﻬﺪا و رﺳـﺎﻧﺪن آﻧـﺎن ﺑـﻪ ﻧﻘﻄـﻪى‬ ‫ﻣﻄﻠﻮب در ﺗﺮﺑﻴﺖ اﺳﻼﻣﻰ و ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﻳﻚ ﻫﺪف ﺑﺰرگ اﺳﺖ؛ اﻳﻦ ﻫﺪف را ﺑﺎ ﻫﻤﺖ ﺑﻠﻨﺪ و ﺑـﺎ اﻳﻤـﺎن‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻣﺴﺆوﻻن دﻓﺎﺗﺮ ﻧﻬﻀﺖ ﺳﻮادآﻣﻮزى‪ ،‬رﺋﻴﺲ و ﺟﻤﻌﻰ از ﻣﺴﺆوﻻن ادارات ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﻰ‪ ،‬ﺟﻤﻌﻰ از ﻧﺎﻇﺮان و اﻋﻀﺎى ﻫﻴﺄت ﻧﻈﺎرت ﺷﻮراى ﻧﮕﻬﺒﺎن و ﻫﻴﺄت اﺟﺮاﻳﻰ در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت‬ ‫ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎن و ﻣﺴﺆوﻻن وزارت ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﮔﺮوﻫﻰ از ﻣﺮدم اﺳﺘﺎن ﻟﺮﺳﺘﺎن و ﺷﻬﺮﻫﺎى آﺑﺎدان‪ ،‬ﻻﻫﻴﺠﺎن و ﺷﻮﺷﺘﺮ‪1369/7/4 -‬‬ ‫‪ -2‬ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﻧﺎﻣﻪى آﻗﺎى ﻧﺠﻔﻰ وزﻳﺮ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش و ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﺑﺎ ﺻﺮف ﺛﻠﺚ ﻣﺠﺎز از ﺳﻬﻢ اﻣﺎم )ع(‪ ،‬ﺑﺮاى اﺣﺪاث و ﺗﻮﺳﻌﻪى ﻓﻀﺎﻫﺎى آﻣﻮزﺷﻰ‪1369/7/17 -‬‬ ‫‪ -3‬ﺑﻴﺎﻧﺎت در اﺟﺘﻤﺎع ﻣﺮدم روﺳﺘﺎي ﺟﻌﻔﺮآﺑﺎد اﻳﻼم‪69/10/13 -‬‬

‫‪739‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫واﻓﺮ و ﺑﺎ ﺷﻮق ﻣﻰﺗﻮان اﻧﺠﺎم داد؛ ﻫﻴﭻﻛﺲ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺎ اﺟﺒﺎر و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان از ﺳﺮ ﺑﺎز ﻛﺮدن ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻄﻠـﺐ‬ ‫ﻣﻬﻢ ﺑﭙﺮدازد؛ ﻛﻪ اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦﻃﻮر ﻫﻢ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ در ﻫﻤﻴﻦﺟﺎ‪ ،‬ﺑﻌﺪ از ﺗﺸـﻜﺮ از زﺣﻤـﺎت ﻣـﺪﻳﺮان و ﻣﻌﻠﻤـﺎن ﻣﺤﺘـﺮم اﻳـﻦ ﻣـﺪارس و ﻣﺴـﺆوﻻن‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ‪ ،‬ﺑﻪ آﻧﺎن ﻋﺮض ﻣﻰﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﻫﺮﭼﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن و ﻧﻮﺑﺎوﮔـﺎن و ﻋﺰﻳـﺰان ﺗﻮﺟـﻪ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻗﺒﻠﻬﺎ ﻫﻢ ﻋﺮض ﻛﺮدﻳﻢ ﻛﻪ ﺑـﺮاى ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰى‪ ،‬ﻣﺘﺨﺼﺼـﺎن ﻣﺴـﺎﺋﻞ رواﻧﺸﻨﺎﺳـﻰ و ﻛـﻮدك و‬ ‫ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﺮﺑﻴﺖ را ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﺑﺪﻫﻨﺪ؛ ﺑﺨﺼﻮص ﺗﺎ آنﺟﺎ ﻛﻪ ﻣـﻰﺷـﻮد‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ روى‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎى اﺧﻼﻗﻰ اﻳﻦ ﻋﺰﻳﺰان ﺗﻼش ﺑﺸﻮد؛ ﭼﻮن دﺷـﻤﻦ ﻣﻄﻤﺌﻨـﺎً ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎى ﺷـﻮﻣﻰ ﺑـﺮاى اﻳـﻦ‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪى ﺑﺰرگ ﻣﻠﻰ ﻣﺎ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ؛ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺮاﻗﺐ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﺮﺑﻴﺖ اﺳﻼﻣﻲ در آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫در ﻣﺪارس‪ ،‬ﻫﻤﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﭽﻪﻫﺎى ﻣﺎ از ﻟﺤﺎظ دﻳﻨﻰ ‪ -‬ﻫـﻢ در ﻗﻠﻤـﺮو اﻋﺘﻘـﺎد‪ ،‬ﻫـﻢ در‬ ‫ﻗﻠﻤﺮو ﺗﺮﺑﻴﺖ و اﺧﻼق‪ ،‬ﻫﻢ در ﻗﻠﻤﺮو ﺗﻌﺒﺪ ﻋﻤﻠﻰ ‪ -‬اﻧﺴـﺎﻧﻬﺎى ﻣﺴـﻠﻤﺎن ﺑـﺎر ﺑﻴﺎﻳﻨـﺪ؛ اﻳـﻦ‪ ،‬ﻋـﻼج و‬ ‫اﺳﺎس ﻛﺎر ﻣﺎﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ روﺣﻴﻪى داﻧﺶدوﺳﺘﻰ‪ ،‬ﺟﺰو ﺗﺮﺑﻴﺘﻬﺎى اﺳﻼﻣﻰ اﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ اﮔﺮ ﻣـﺎ ﺑﺨـﻮاﻫﻴﻢ‬ ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﻰ را ﮔﺴﺘﺮش ﺑﺪﻫﻴﻢ‪ ،‬اﻳﻦﻫﻢ در آن ﻫﺴﺖ‪.‬‬ ‫‪740‬‬

‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻣﺮاﺗﺐ ﻋﻠﻢ ﻫﻢ ﺟﺰو اﺳﺎس ﻛﺎر ﺷﻤﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﺑﻪ آن ﺗﻮﺟﻪ ﺑﺸﻮد‪ .‬ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻋﻠﻮم و ﭘﻴﺪا‬ ‫ﻛﺮدن اوﻟﻮﻳﺘﻬﺎ و اﻳﻦﻛﻪ اﻣﺮوز در اﻳـﻦ ﻣﻘﻄـﻊ‪ ،‬در اﻳـﻦ ﭘـﻨﺞ ﺳـﺎل‪ ،‬در اﻳـﻦ ده ﺳـﺎل ﺑﺎﻳﺴـﺘﻰ ﺧﻴـﻞ‬ ‫داﻧﺶآﻣﻮزان ﺑﻪ ﭼﻪ ﻋﻠﻮﻣﻰ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﮔﺮاﻳﺶ و ﺗﻮﺟﻪ داده ﺑﺸﻮﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻛﺎرى و ﻓﻨﻰ ﺷﻤﺎﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫ﺑﻪ آن واﻗﻔﺘﺮ ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻋﻼج ﻛﺎر ﻣﺎﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﺑﺎ وﺟﺪان اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬ﺑﭽﻪﻫﺎ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺑﺸـﻮﻧﺪ؛ و‬ ‫اﻳﻦ اﻣﺮوز واﺿﺢ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* ﺗﺮﺑﻴﺖ اﺳﻼﻣﻲ ﺳﺮﻟﻮﺣﻪ ﻛﺎر در آﻣﻮزش و ﭘﺮورش اﺳﺖ‬

‫ﭼﻴﺰى ﻛﻪ درﺑﺎرهى اﻫﻤﻴﺖ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﺑﻨﺪه ﻋﺮض ﺑﻜﻨﻢ و ﺷﻤﺎ ﻧﺪاﻧﻴﺪ‪ ،‬وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﺣﻘﻴﻘﺖ‬ ‫ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﭼﻴﺰى اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻪى ﻣﺎ ﻣﻰداﻧـﻴﻢ؛ ﻳﻌﻨـﻰ آﻳﻨـﺪهى ﻛﺸـﻮر در دﺳـﺘﻬﺎى ﺷﻤﺎﺳـﺖ؛ در‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻓﺮزﻧﺪان ﻣﻤﺘﺎز ﺷﺎﻫﺪ و ﻣﺪﻳﺮان و ﻣﻌﻠﻤﺎن ﻧﻤﻮﻧﻪى ﻣﺪارس ﺷﺎﻫﺪ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻣﺴﺆوﻻن ﺑﻨﻴﺎد ﺷﻬﻴﺪ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬ﮔﺮوﻫﻰ از ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎى ﻣﻌﻈﻢ ﺷﻬﺪا و ﺟﺎﻧﺒﺎزان‬ ‫اﺳﺘﺎﻧﻬﺎى ﺗﻬﺮان و ﻣﺎزﻧﺪران‪ ،‬ﻣﺮدم و ﻣﺴﺆوﻻن ﺷﻬﺮﻫﺎى ﻧﻮر و ﻣﺤﻤﻮدآﺑﺎد‪ ،‬و اﺳﺎﺗﻴﺪ و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن داﻧﺸﮕﺎه ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻣﺪرس‪1370/6/13 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار ﺑﺎ وزﻳﺮ‪ ،‬ﻣﻌﺎوﻧﺎن‪ ،‬ﻣﺸﺎوران و ﻣﺪﻳﺮان ﻛﻞ وزارت آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‪1370/10/25 -‬‬

‫‪ .1‬اﻫﻤﻴﺖ و ﻧﻘﺶ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫دﺳﺘﻬﺎى آﻣﻮزش و ﭘﺮورش و ﻣﻌﻠﻤﺎن ﻛﺸﻮر اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻧﺴﻠﻬﺎ‪ ،‬آﻣﺎدهﺗﺮﻳﻦِ آﻧﻬﺎ ﺑﺮاى ﺗﻌﻠﻢ و ﺗﺮﺑ‪‬ـﻰ‬ ‫ﺑﻪ ﺗﺮﺑﻴﺖ اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬در اﺧﺘﻴﺎر ﺷﻤﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻧﻘﻼب ﻳﻚ ﺣﺎدﺛﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻧﻘﻄﻪﻳﻰ از ﻋﺎﻟﻢ اﺗﻔﺎق ﻣﻰاﻓﺘﺪ و آﺛﺎر ﻣﻌﺠﺰهآﺳﺎﻳﻰ ﻫﻢ ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫـﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻘﺎ و اﺳﺘﻤﺮار و ﺑﺮﻛﺎت اﻳﻦ ﺣﺎدﺛﻪ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً و ﺗﺤﻘﻴﻘﺎً ﺑﺎ ﺗﺮﺑﻴﺖ اﻧﺴـﺎﻧﻬﺎ ارﺗﺒـﺎط ﭘﻴـﺪا ﻣـﻰﻛﻨـﺪ‪ .‬اﮔـﺮ‬ ‫اﻧﺴﺎﻧﻬﺎى ﺻﺎﻟﺢ و ﻋﺎﻟﻤﻰ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﺎم اﻧﻘـﻼب را درك ﻛﻨﻨـﺪ و آن را ﺣﻔـﻆ ﻛﻨﻨـﺪ و ﺑـﻪ آن ﻋﻤـﻞ‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و آن راه و آن ﺟﻬﺖ را ﭘﻰﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬اﻧﻘﻼب زﻧﺪه و ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ و ﺑﺮﻛﺎت آن ﺧﻮاﻫﺪ رﺳﻴﺪ‪ .‬اﮔﺮ‬ ‫ﺧﺪاى ﻧﻜﺮده در ﻣﺤﻴﻄﻰ ﻛﻪ اﻧﻘﻼﺑﻰ ﺑﻪ وﻗﻮع ﻣﻰﭘﻴﻮﻧﺪد‪ ،‬اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﺻـﺤﻴﺤﻰ ﺗﺮﺑﻴـﺖ ﻧﺸـﻮﻧﺪ‪،‬‬ ‫اﺻﻮل ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻗﻠﻊ و ﻗﻤﻊ ﺑﺸﻮد‪ ،‬ﺑﻪ آن رﻳﺰهﻛﺎرﻳﻬﺎى ﺗﺮﺑﻴﺘﻰِ اﺳﻼﻣﻰ در ﻣﺤﻴﻂ اﺳﻼﻣﻰ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﻧﺸﻮد‪،‬‬ ‫و ﺧﻼﺻﻪ‪ ،‬اﻧﺴﺎﻧﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻫﻢ آﮔﺎه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻢ دﻟﺴﻮز ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻢ اﺣﺴﺎس ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻢ ﻛـﺎردان‬ ‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻢ ﺧﻮشروﺣﻴﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺮوراﻧﺪه ﻧﺸﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻄﻤﺌﻨﺎً آن اﺳﺎس اوﻟﻰ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺧﻄﺮ ﺧﻮاﻫﺪ اﻓﺘـﺎد و‬ ‫ﺿﺎﻳﻊ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﺮﭼﻪ ﺷﻤﺎ در دﻧﻴﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﻴﺪ ﻛﻪ آﺛﺎر ﺗﻼﺷﻬﺎى ﺑﺸﺮ در ﺑﺮﻫـﻪﻳـﻰ ﺧـﻮدش را ﻧﺸـﺎن داده و‬ ‫ﺟﻮﺷﻴﺪه‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﻛﻤﺮﻧﮓ ﺷﺪه‪ ،‬ﻳﺎ زاﻳﻞ ﺷﺪه‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻪ ﻋﻜﺲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷـﺪه‪ ،‬ﻳـﺎ ﺟﻬﺘﻬـﺎ ﻋـﻮض ﺷـﺪه‪،‬‬ ‫ﻧﺎﺷﻰ از ﻛﻤﺒﻮد آﮔﺎﻫﻰ و ﻓﻜﺮ و اراده و روﺷﻦﺑﻴﻨﻰ و روﺣﻴﻪ اﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨـﻰ ﺻـﻔﺎت اﺳﺎﺳـﻰ در ﻳـﻚ‬ ‫اﻧﺴﺎنِ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺷﺪه‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ اﻧﺴﺎن را ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻛﻨﻴﻢ و اﻳﻦ ﺻﻔﺎت را در او ﺑﺪﻣﻴﻢ؛ و اﻳـﻦ در دﺳـﺖ‬ ‫ﺷﻤﺎﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﭘﺎﻳﻪى اول را ﺷﻤﺎ ﻣﻰﮔﺬارﻳﺪ؛ ﺑﺨﺼـﻮص در ﺳـﻨﻴﻦ ﻧﻮﺟـﻮاﻧﻰ و آﻏـﺎز ﺟـﻮاﻧﻰ ﻛـﻪ‬ ‫ﺟﻮاﻧﺎن در اﺧﺘﻴﺎر آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ اﻋﺘﻘﺎد ﻣﻦ‪ ،‬آن ﭼﻴﺰى ﻛﻪ اﻣﺮوز ﺑﻴﺶ از ﻫﻤﻪ ﺑﺎﻳﺪ در آﻣﻮزش و ﭘﺮورشِ ﻣـﺎ ﺑـﻪ آن ﺗﻮﺟـﻪ ﺑﺸـﻮد‪،‬‬ ‫اﻋﺘﻘﺎد اﺳﻼﻣﻰ و ﻋﻤﻞ اﺳﻼﻣﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ در داﻧﺶآﻣﻮزان ﺑﺎﻳﺪ اﺣﻴﺎء ﮔﺮدد‪.‬‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﻃﻮر ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻛﻮدﻛﻰ از ﻳﻚ ﺧﺎﻧﻮادهى ﺑﻰاﻋﺘﻘﺎد و ﺑﻰﻣﺒﺎﻻت ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻋﻤـﻞ و اﻋﺘﻘـﺎد‬ ‫اﺳﻼﻣﻰ ﺑﻪ ﻣﺪرﺳﻪ ﻣﻰآﻳﺪ و وارد ﻣﺤﻴﻂ ﺗﺤﺖ ﺗﺼﺮف و ﺗﺴـﻠﻂ آﻣـﻮزش و ﭘـﺮورش ﻣـﻰﺷـﻮد؛ ﻳـﺎ‬ ‫ﻛﻮدﻛﻰ از ﺧﺎﻧﻮادهﻳﻰ ﻣﻰآﻳﺪ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ اﻋﺘﻘﺎد و ﻣﺒﺎﻻﺗﺸﺎن ﻫﻢ ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ اﻓﻜـﺎر و ﻋﻤـﻞ اﺳـﻼﻣﻰ ﺑـﺪ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻟﻴﻜﻦ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﻰﺳﻮادى و ﻛﻤﺒﻮدﻫﺎى ﻓﻜﺮى و رواﻧﻰ واﻟﺪﻳﻦ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺎﻳﻰ اﺛﺮﮔﺬارى روى ﻃﻔﻞ‬ ‫را ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦﺟﺎ آن ﺧﻸﻫﺎ ﺟﺒﺮان ﺑﺸﻮد؛ ﻳﻌﻨﻰ اﻳﻦ ﻛﻮدك‪ ،‬ﻫﻢ ﻋﻠﻤﺎً‪ ،‬ﻫﻢ ﻋﻤﻼً‪ ،‬ﻫﻢ اﻋﺘﻘـﺎداً‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻳﻚ آدم ﻣﺘﺪﻳﻦ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﻮد؛ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﺖ اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪741‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫اﻟﺒﺘﻪ ﻫﻤﻪى ﻣﺎ ﺗﻮﺟﻪ دارﻳﻢ ﻛﻪ ﻳﻚ اﻧﺴﺎن اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬ﻓﻘﻂ آن اﻧﺴﺎﻧﻰ ﻫـﻢ ﻧﻴﺴـﺖ ﻛـﻪ اﻋﺘﻘـﺎد اﺳـﻼﻣﻰ‬ ‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﻋﻤﻞ اﺳﻼﻣﻰ ﺑﻜﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ اﺧﻼق اﺳﻼﻣﻰ ﻫﻢ آن رﻛﻦ اﺳﺎﺳﻰ اﺳﺖ؛ واﻟّﺎ اﮔﺮ اﻧﺴﺎﻧﻰ را‬ ‫داراى ﻋﻘﺎﻳﺪ ﻣﺤﻜﻢ اﺳﻼﻣﻰ و ﻋﻤﻞ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى ﻧﻤﺎز و روزه و اﻳﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎ ﻓﺮض ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻟـﻴﻜﻦ ﺣﺴـﻮد‪،‬‬ ‫ﺑﺨﻴﻞ‪ ،‬ﺟﺒﺎن‪ ،‬ﺑﺪﺧﻮاه‪ ،‬ﺑﻰروﺣﻴﻪ و ﺑﻰاراده ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ اﻧﺴﺎن‪ ،‬اﻧﺴﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻧﻴﺴـﺖ‪ .‬اﻧﺴـﺎن ﻣﺴـﻠﻤﺎن‬ ‫ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ در ﻫﺮ ﺳﻪ ﺑﻌﺪ ‪ -‬ﻫﻢ ﺑﻌﺪ ﺗﺮﺑﻴﺖ‪ ،‬ﻫﻢ ﺑﻌﺪ داﻧﺶ‪ ،‬ﻫﻢ ﺑﻌﺪ ﻋﻤـﻞ ‪ -‬ﻛـﺎر ﻛﻨـﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ ﺑـﻪ ﻳـﻚ‬ ‫اﻋﺘﺒﺎر‪ ،‬ﻫﺮ ﺳﻪى اﻳﻨﻬﺎ ﻋﻤﻞ اﺳﺖ؛ اﻋﺘﻘﺎد ﻫﻢ ﻧﻮﻋﻰ ﻋﻤـﻞ اﺳـﺖ؛ ﻋﻤـﻞ ﻗﻠﺒـﻰ اﺳـﺖ‪ .‬ﻋﻠـﻰاى‪‬ﺣـﺎل‪،‬‬ ‫ﻣﻘﺼﻮد روﺷﻦ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در ﻣﺪارس‪ ،‬ﻫﻤﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﭽﻪﻫﺎى ﻣﺎ از ﻟﺤﺎظ دﻳﻨﻰ ‪ -‬ﻫـﻢ در ﻗﻠﻤـﺮو اﻋﺘﻘـﺎد‪ ،‬ﻫـﻢ در‬ ‫ﻗﻠﻤﺮو ﺗﺮﺑﻴﺖ و اﺧﻼق‪ ،‬ﻫﻢ در ﻗﻠﻤﺮو ﺗﻌﺒﺪ ﻋﻤﻠﻰ ‪ -‬اﻧﺴـﺎﻧﻬﺎى ﻣﺴـﻠﻤﺎن ﺑـﺎر ﺑﻴﺎﻳﻨـﺪ؛ اﻳـﻦ‪ ،‬ﻋـﻼج و‬ ‫اﺳﺎس ﻛﺎر ﻣﺎﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ روﺣﻴﻪى داﻧﺶدوﺳﺘﻰ‪ ،‬ﺟﺰو ﺗﺮﺑﻴﺘﻬﺎى اﺳﻼﻣﻰ اﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ اﮔﺮ ﻣـﺎ ﺑﺨـﻮاﻫﻴﻢ‬ ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﻰ را ﮔﺴﺘﺮش ﺑﺪﻫﻴﻢ‪ ،‬اﻳﻦﻫﻢ در آن ﻫﺴﺖ‪ .‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻣﺮاﺗﺐ ﻋﻠﻢ ﻫﻢ ﺟﺰو اﺳـﺎس ﻛـﺎر‬ ‫ﺷﻤﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﺑﻪ آن ﺗﻮﺟﻪ ﺑﺸﻮد‪ .‬ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻋﻠﻮم و ﭘﻴﺪا ﻛﺮدن اوﻟﻮﻳﺘﻬﺎ و اﻳـﻦﻛـﻪ اﻣـﺮوز در اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﻘﻄﻊ‪ ،‬در اﻳﻦ ﭘﻨﺞ ﺳﺎل‪ ،‬در اﻳﻦ ده ﺳﺎل ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﺧﻴﻞ داﻧﺶآﻣﻮزان ﺑﻪ ﭼﻪ ﻋﻠـﻮﻣﻰ ﺑﻴﺸـﺘﺮ ﮔـﺮاﻳﺶ و‬ ‫ﺗﻮﺟﻪ داده ﺑﺸﻮﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻛﺎرى و ﻓﻨﻰ ﺷﻤﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ آن واﻗﻔﺘﺮ ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻋﻼج ﻛﺎر ﻣﺎﺳـﺖ؛‬ ‫‪742‬‬

‫ﻳﻌﻨﻰ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﺑﺎ وﺟﺪان اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬ﺑﭽﻪﻫﺎ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺑﺸﻮﻧﺪ؛ و اﻳﻦ اﻣﺮوز واﺿﺢ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻦﻛﻪ از »ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ« اﺳﻢ آوردﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ ﺷﻤﺎ در ﺧﻂ ﻣﻘﺪم اﻳـﻦ ﺗﻬـﺎﺟﻢ ﻫﺴـﺘﻴﺪ‪ ،‬اﻳـﻦ ﺣـﻖ‬ ‫اﺳﺖ و ﺑﻨﺪه اﻳﻦ را ﻗﺒﻮل دارم؛ ﭼﻮن ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻘﺼﻮد‪ ‬ﺑـﻰاﻋﺘﻘـﺎد ﻛـﺮدن ﻧﺴـﻞ ﻧـﻮ اﻧﺠـﺎم‬ ‫ﻣﻰﮔﻴﺮد؛ ﻫﻢ ﺑﻰاﻋﺘﻘﺎد ﻛﺮدن ﺑﻪ دﻳﻦ‪ ،‬ﻫﻢ ﺑﻰاﻋﺘﻘﺎد ﻛﺮدن ﺑﻪ اﺻﻮل اﻧﻘﻼﺑﻰ و آن ﺗﻔﻜﺮ ﻓﻌﺎﻟﻰ ﻛﻪ اﻣﺮوز‬ ‫اﺳﺘﻜﺒﺎر از آن ﻣﻰﺗﺮﺳﺪ و ﻗﻠﻤﺮو ﻗﺪرﺗﻬﺎى اﺳﺘﻜﺒﺎرى را ﺑﻪ ﺧﻄﺮ ﻣﻰاﻧﺪازد‪.‬‬ ‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ اﻣﺮوز در اﻟﺠﺰاﻳـﺮ و در ﻣﻨـﺎﻃﻖ اﺳـﻼﻣﻰ‪ ،‬ﭼـﻪ ﺻـﻒﺑﻨـﺪى واﺿـﺢ و ﺧﺸـﻦ و‬ ‫ﺧﺼﻤﺎﻧﻪﻳﻰ در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﺳﻼم ﻫﺴﺖ؛ اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺮاى ﻣﺎ ﻋﺒﺮتاﻧﮕﻴﺰ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ در درون ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى اﻧﻘـﻼب‬ ‫اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬اى ﺑﺴﺎ ﺑﻌﻀﻰ از اﻣﻮرى را ﻛﻪ ﻛﻠﻴﺖ دارد و ﻧﺎﻇﺮ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺳﻼﻣﻰ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺪرﺳـﺘﻰ ﻟﻤـﺲ‬ ‫ﻧﻜﻨﻴﻢ؛ اﻣﺎ از دور ﻛﻪ ﻳﻚ ﻣﻨﻄﻘﻪى دﻳﮕﺮ را ﻧﮕﺎه ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻌﻀﻰ از ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑـﻪﺷـﻜﻞ ﻛﻠـﻰ ﺑـﺮاى ﻣـﺎ‬ ‫ﺧﻴﻠﻰ واﺿﺢ و روﺷﻦ ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ .1‬اﻫﻤﻴﺖ و ﻧﻘﺶ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ اﻣﺮوز اﺳﺘﻜﺒﺎر و آن ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﻬﺎﺟﻢ و وﻳﺮاﻧﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺮاى ﻛﺸﻮرﻫﺎى اﺳﻼﻣﻰ ﭼﻪ ﻣﻰﻛﻨﺪ و ﭼﮕﻮﻧـﻪ‬ ‫دارد ﺻﻒآراﻳﻰ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬در ﻫﻤﻪى ﻛﺸﻮرﻫﺎى اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬ﻣﺮدم اﺳـﻼم را ﻣـﻰﺧﻮاﻫﻨـﺪ؛ اﻳـﻦ ﺣﻘﻴﻘـﺖ‬ ‫ﻣﺨﺼﻮص ﻳﻚ ﻛﺸﻮر ﺧﺎص ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺑﻪ ﻫـﺮ ﻛﺸـﻮر اﺳـﻼﻣﻰ ﺷـﻤﺎ ﻧﺰدﻳـﻚ ﺑﺸـﻮﻳﺪ‪ ،‬ﺧﻮاﻫﻴـﺪ دﻳـﺪ‬ ‫ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎ ﻣﻠﺘﻬﺎ آﺷﻨﺎ ﻫﺴﺘﻴﻢ؛ ﻣﻰداﻧﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﻠﺘﻬﺎ ﺑﻪ اﺳﻼم ﮔـﺮاﻳﺶ دارﻧـﺪ؛ ﻳﻌﻨـﻰ اﻛﺜﺮﻳـﺖ‬ ‫ﻋﻈﻴﻤﻰ از ﻣﻠﺘﻬﺎ‪ ،‬ﺷﻮقِ ﺑﻪ اﺳﻼم و ﺷﻮقِ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﻰ اﺳﻼﻣﻰ در دروﻧﺸﺎن ﻫﺴﺖ؛‬ ‫ﻣﻨﺘﻬﺎ ﻣﺠﺎل ﭘﻴﺪا ﻧﻜﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻴﺎن ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﻓﺮﺻﺘﻰ ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﻓـﺮاﻫﻢ ﻧﺸـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺎﻻﺧﺮه ﻫﺮﺟـﺎﻳﻰ‬ ‫اﻗﺘﻀﺎﻳﻰ دارد‪ ،‬و ﻣﺴﻠّﻢ ﻫﻢ ﻳﻚ روز اﻳﻦ ﻣﺠﺎل ﭘﻴﺪا ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﺮﺟﺎﻳﻰ ﻛﻪ اﺳﻼم ﺑ‪‬ﺮوز ﻣﻰﻛﻨﺪ و ﻣﺮدم اﺑﺮاز ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ اﺳﻼم ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻰﺑﻴﻨﻴـﺪ ﻛـﻪ ﭼﮕﻮﻧـﻪ‬ ‫ﺻﻒآراﻳﻰ ﺷﺪﻳﺪى ﻋﻠﻴﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﻪوﺟﻮد ﻣﻰآﻳﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﺎ ﻣﻌﺘﻘﺪﻳﻢ ﻛﻪ ﻣﺮدم اﻟﺠﺰاﻳـﺮ ﺑـﺎﻻﺧﺮه ﺑـﻪ اﺳـﻼم‬ ‫دﺳﺖ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻳﺎﻓﺖ و ﻣﻄﻠﻮب ﺧﻮدﺷﺎن را ‪ -‬ﻛﻪ ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ اﺳﻼم اﺳﺖ ‪ -‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﺧﻮاﻫﻨـﺪ آورد و‬ ‫اﻳﻦ ﺗﻮﻃﺌﻪﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ اﻻن در آنﺟـﺎ ﻫﺴـﺖ و ﻣﺴـﺘﻘﻴﻤﺎً زﻳـﺮ ﻧﻈـﺮ اﺳـﺘﻜﺒﺎر و ﺑـﺎ ﻫـﺪاﻳﺖ اﺳـﺘﻜﺒﺎر ‪-‬‬ ‫ﺑﺨﺼﻮص اﻣﺮﻳﻜﺎ ‪ -‬اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﻨﺜﻰ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﻗﺎدر ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ارادهى ﻳـﻚ ﻣﻠـﺖ‪ ،‬ﻣـﺪت‬ ‫زﻣﺎن زﻳﺎدى ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻛﻨﻨﺪ؛ ﻳﻚ ﭼﻨﺪ روزى ﺑﺎﻻﺧﺮه ﺟﻮﻟﻪﻳﻰ‪ 1‬ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﺟﻮﻻن ﻧﻤـﻰﺗﻮاﻧـﺪ در‬ ‫ﻣﻘﺎﺑﻞ اراده و ﺧﻮاﺳﺖ ﻗﻠﺒﻰ ﻣﺮدم ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺑﻪ ﺷﺮﻃﻰ ﻛـﻪ ﻣـﺮدم انﺷـﺎءاﻟﻠَّﻪ ﻣﻘﺎوﻣـﺖ ﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬و‬ ‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺣﺎدﺛﻪ‪ ،‬ﺑﺮاى ﻣﺎ ﺗﺠﺮﺑﻪ و ﻋﺒﺮﺗﻰ اﺳﺖ؛ »انّ ﻓﻰ ذﻟﻚ ﻟﻌﺒﺮة«‪ 2.‬وﻗﺘﻰ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻳﻚ ﺣﺮﻛـﺖ‪ ‬ﺣـﺎﻛﻰ‬ ‫از ﻣﻴﻞ‪ ،‬ﻛﻪ ﻫﻨﻮز ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ اﺛﺮ ﺧﺎرﺟﻰ ﺑﺮ آن ﻣﺘﺮﺗﺐ ﻧﺸﺪه‪ ،‬اﻣﺎ ﭼﻮن آﻳﻨـﺪه ﺑﺮاﻳﺸـﺎن ﻣﺸـﻬﻮد اﺳـﺖ‪،‬‬ ‫اﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﺻﻒآراﻳﻰ و ﺧﺼﻮﻣﺖ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﺑﺎ ﻳﻚ اﺳﻼمِ ﺗﺒﻠﻮر ﻳﺎﻓﺘﻪ در ﻳﻚ ﻛﺸﻮر ‪ -‬ﻛـﻪ‬ ‫ﻫﻤﺎن ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ اﺳﺖ ‪ -‬ﭼﻪﻗﺪر اﻳﻨﻬﺎ از اﻋﻤﺎق وﺟﻮد دﺷﻤﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﭼﻪﻗﺪر آﻣﺎده ﻫﺴـﺘﻨﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﺮاى ﻧﺎﺑﻮد ﻛﺮدن آن‪ ،‬از اﻧﻮاع ﻃﺮق اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬از اول اﻧﻘﻼب ﺗﺎ ﺣـﺎﻻ‪ ،‬ﻣـﺎ درﮔﻴـﺮ اﻳـﻦ ﻗﻀـﻴﻪ‬ ‫ﺑﻮدهاﻳﻢ؛ اﻻن ﻫﻢ در ﻫﻤﻪى زﻣﻴﻨﻪﻫﺎ ‪ -‬اﻋﻢ از زﻣﻴﻨﻪى اﻗﺘﺼـﺎدى‪ ،‬ﻳـﺎ زﻣﻴﻨـﻪى ﻓﺮﻫﻨﮕـﻰ‪ ،‬ﻳـﺎ زﻣﻴﻨـﻪى‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﻰ ‪ -‬ﻋﻤﻼً درﮔﻴﺮ ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ .‬ﻫﻤﻪﺟﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮدﻣﺎن را ﺗﺠﻬﻴﺰ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬و اﻳﻦ ﺗﺠﻬﻴﺰ‪ ،‬ﻳﻜﻰ از ﻣﻬﻤﺘـﺮﻳﻦ‬ ‫ﺗﺪاﺑﻴﺮش ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺟﻮاﻧﺎن و ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن و ﻛﻮدﻛﺎن اﻳﻦ ﻣﺮز و ﺑﻮم را اﺳﻼﻣﻰ ﺑﺎر ﺑﻴﺎورﻳﻢ‪.‬‬

‫‪ 1‬ﮔﺸﺖزﻧﻲ‬ ‫‪ -2‬آل ﻋﻤﺮان‪13 :‬‬

‫‪743‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫ﻣﻦ ﺧﻴﺎل ﻣﻰﻛﻨﻢ ﺳﺮﻟﻮﺣﻪ و ﻣﺤﻮر ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎى آﻣﻮزش و ﭘﺮورش در ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻛﺘﺎب‪ ،‬در ﺗﺮﺑﻴـﺖ‪ ‬ﻣﻌﻠـﻢ‪،‬‬ ‫در ﻧﻈﺎرت‪ ‬ﺑﺮ ﻛﺎر ﺑﺨﺸﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‪ ،‬در ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ ﻛﺎر آﻣﻮزشدﻫﻨﺪﮔﺎن و داﺧـﻞ‬ ‫ﻣﺪارس ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺒﻴﻨﺪ آﻳﺎ ﺗﻔﻜﺮ اﺳﻼﻣﻰ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﻳﺎ ﻧـﻪ؛ اﻧﺴـﺎن ﺳـﺎزىِ ﺑـﺮ ﻣﺒﻨـﺎى‬ ‫اﺳﻼم و ﻣﺴﻠﻤﺎنﺳﺎزىِ ﻛﻮدﻛﺎن در اﻳﻦ ﻣﺪارس اﻧﺠﺎم ﻣﻰﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻳﺎ اﻧﺠﺎم ﻧﻤﻰﮔﻴﺮد‪ .‬ﻫﺮﭼﻪ ﻣـﺎ در اﻳـﻦ‬ ‫ﺟﻬﺖ ﻛﻤﺒﻮد دارﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﻫﻤﺖ ﻛﻨﻴﻢ و آن ﻛﻤﺒﻮد را ﺑﺮﻃﺮف ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ در ﻛﺸﻮر ﻣﺎ‪ ،‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﻳﻚ ﺑﻨﺎى ﻗﺪﻳﻤﻰ اﺳﺖ؛ ﻟﻴﻜﻦ ﻧﻪ ﺑﺎ ﻫﻨﺪﺳﻪى ﺻﺤﻴﺤﻰ از آﻏـﺎز‬ ‫ﻛﺎر‪ .‬در اﻳﻦﺟﺎ اولِ ﻛﺎر‪ ،‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورش را ﻣﺜـﻞ اﻏﻠـﺐ ﺑﻨﺎﻫـﺎى ﻓﺮﻫﻨﮕـﻰ‪ ،‬ﺑـﺮ ﻣﺒﻨـﺎى ﺻـﺤﻴﺤﻰ‬ ‫ﻧﮕﺬاﺷﺘﻨﺪ؛ ﺷﻤﺎ دارﻳﺪ ﻣﺠﺎﻫﺪت ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﺒﻨﺎى ﺻﺤﻴﺢ را ﺑﻪوﺟﻮد ﺑﻴﺎورﻳﺪ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﺸﻜﻼت‬ ‫زﻳﺎدى دارد؛ اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻼت را ﺗﺤﻤﻞ ﺑﻜﻨﻴﺪ و آن را ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﺟﻬﺎد در راه ﺧـﺪا ﺑﮕﺬارﻳـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ را‪،‬‬ ‫ﻫﻢ ﺷﻤﺎ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ ﻋﻤﻠﺘﺎن ﺟﻬﺎدى اﺳﺖ‪ ،‬و ﻫﻢ ﻣﻌﻠﻤﺎن ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر ‪ -‬ﻫﺮﺟﺎ ﻫﺴـﺘﻨﺪ ‪-‬‬ ‫ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻛﺎر ﺷﻤﺎ واﻗﻌﺎً ﻳﻚ ﻋﻤـﻞ ﺟﻬـﺎدى و ﻳـﻚ ﻣﺠﺎﻫـﺪت در راه‬ ‫ﺧﺪاﺳﺖ؛ ﺳﺨﺘﻴﻬﺎﻳﻰ ﻫﻢ دارد‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ آﻧﻬﺎ را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻴﺪ؛ ﻫـﺮ ﭼﻨـﺪ ﻛـﻪ دوﻟـﺖ ﻫـﻢ در ﻛـﺎر و در‬ ‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪى ﺧﻮد ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﺳﻌﻰ در ﻛﻢ ﻛﺮدن ﻣﺸﻜﻼت ﺷﻤﺎ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪744‬‬

‫‪1‬‬

‫* درﺳﻬﺎي دﻳﻨﻲ و ﻣﻌﺎرف‬

‫‪ ...‬ﺧﻴﻠﻰ از اﻳﻦ ﺣﺮﻓﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ در ﻛﺘﺎﺑﻬﺎى ﺑﻴـﻨﺶ دﻳﻨـﻰ ﻫﺴـﺖ‪ ،‬اﻋﻤـﺎﻗﻰ دارد؛ ﻇـﺎﻫﺮش را آن ﻣﻌﻠـﻢ‬ ‫ﻣﻰﻓﻬﻤﺪ و ﺑﻪ ﻣﺘﻌﻠﻢ ﺗﻔﻬﻴﻢ ﻣﻰﻛﻨﺪ؛ اﻣﺎ آن ﻛﺴـﻰ ﻛـﻪ آن را ﻧﻮﺷـﺘﻪ‪ ،‬از اﻳـﻦ ﺣـﺮف اﻋﻤـﺎق ﺑﻴﺸـﺘﺮى‬ ‫ﻣﻰﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺗﺎ آن ﻛﺴﻰ ﻛﻪ دارد آن را ﻣﻰﺧﻮاﻧﺪ؛ ﻟﻴﻜﻦ ﺑﮕﺬارﻳﺪ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ داده ﺷﻮد‪ ،‬ﺗﺎ اﮔﺮ او ﻋﻤـﻖ‬ ‫ﭘﻴﺪا ﻛﺮد و در ﻫﻤﻴﻦ ﭼﻴﺰى ﻛﻪ در ذﻫﻨﺶ ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﺗﻌﻤﻖ ﻛﺮد‪ ،‬ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ آن ژرﻓﺎ دﺳﺖ ﭘﻴﺪا ﺑﻜﻨﺪ؛ اﻳﻦ‬ ‫ﺧﻴﻠﻰ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺳﺨﻦ ﻣﺘﻴﻦ ﭘ‪‬ﺮﻋﻤﻘﻰ را ﻛﻪ ﺧﻮدﺗﺎن ﺗﻮى ﻫﻔﺘﻢ آن را ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪ زﺑﺎن ﺳﺎدهﻳﻰ‬ ‫درﻣﻰآورﻳﺪ و ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻃﺒﺘﺎن ﻣﻰﮔﻮﻳﻴﺪ؛ اﻣﺎ او ﺗﻮى اول آن را ﻣﻰﺑﻴﻨﺪ؛ ﺑﻌﺪ ﻛﻪ ﻗـﺪرى ذﻫـﻨﺶ وﺳـﻴﻌﺘﺮ‬ ‫ﺷﺪ و ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺗﺶ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﮔﺮدﻳﺪ‪ ،‬ﭼﻮن آن ﺳﺨﻦ در ذﻫﻨﺶ ﻧﻘﺶ ﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬در آن ﺗﻌﻤﻖ ﻣـﻰﻛﻨـﺪ و‬ ‫ﺗﻮى دوم و ﺳﻮم را ﻣﻰﺑﻴﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮﭼﻪ ﻋﻠﻢ او ﭘﻴﺶ ﻣﻰرود‪ ،‬ﻣﻰﺑﻴﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺣﺮف‪ ،‬ﺣﺮف درﺳﺘﻰ اﺳﺖ؛‬ ‫داﻳﻤﺎً ﺗﻌﻤﻖ ﭘﻴﺪا ﻣﻰﻛﻨﺪ و آن ﺣﺮﻓﻬﺎ در ذﻫﻦ او ﺟﺎﮔﻴﺮﺗﺮ ﻣﻰﺷﻮد؛ ﻟـﺬا اﻳـﻦ اﻳﻤـﺎن ﻫﺮﮔـﺰ از ﻛﺴـﻰ‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ آن ﺣﺮﻓﻬﺎ اﻧﺪﻛﻰ ﻏﻠﻂ و ﺧﺪﺷﻪﭘﺬﻳﺮ و ﺳﻄﺤﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻌـﺪ از آنﻛـﻪ ﻋﻠـﻢ او‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار وزﻳﺮ‪ ،‬ﻣﻌﺎوﻧﺎن‪ ،‬ﻣﺸﺎوران و ﻣﺪﻳﺮان ﻛﻞ وزارت آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‪70/10/25 -‬‬

‫‪ .1‬اﻫﻤﻴﺖ و ﻧﻘﺶ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫زﻳﺎد ﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻌﻤﻖ ﻣﻰﻛﻨﺪ و ﻣﻰﺑﻴﻨﺪ ﻛﻪ ﻋﺠﺐ ﺣﺮف ﭘـﻮﭼﻰ ﺑـﻪ دﺳـﺘﺶ دادهاﻧـﺪ؛ ﺑـﺮاى ذﻫـﻦ دوران‬ ‫ﻛﻮدﻛﻰ درﺳﺖ ﺑﻮده اﺳﺖ؛ اﻣﺎ اﻻن ﻛﻪ او داﻧﺸﻤﻨﺪى ﺷﺪه‪ ،‬ﻳﺎ ﻻاﻗﻞ ذﻫﻦ ﺑﺎﻻﻳﻰ ﭘﻴﺪا ﻛﺮده‪ ،‬اﻳﻦ ﺣﺮف‬ ‫دﻳﮕﺮ ﺑﺮاﻳﺶ ﻣﻌﻨﺎﻳﻰ ﻧﺪارد‪ ،‬ﻳﺎ ﻏﻠﻄﺶ ﺑﺮ او آﺷﻜﺎر ﺷﺪه اﺳﺖ؛ در اﻳﻦ ﺻﻮرت اﻳﻦ ﺧﻄﺮ وﺟـﻮد دارد‬ ‫ﻛﻪ اﻳﻤﺎن از اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺸﻮد‪ .‬آن ﭼﻴﺰى ﻛﻪ ﻣﻦ از ﻣﻌﺎرف ﺗﻮﻗﻊ دارم‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻣﺤﻴﻂ ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﻼﻣﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺤﻴﻂ ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﻌﻠﻢ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫ﻣﺤﻴﻂ ﺟﺎﻣﻌﻪى اﺳﻼﻣﻰ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺜﻞ ﻳﻚ ﻣﺪرﺳﻪ‪ ،‬ﻣﺤﻴﻂ ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﻌﻠﻢ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬اﺻـﻞ ﻗﻀـﻴﻪ اﻳـﻦ اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﻪى ﺷﻤﺎ ﺑﺎﻳﺪ اﺣﺴﺎس ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ در ﺟﺎﻣﻌﻪى اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬در ﺣﺎل ﺗﻌﻠﻢ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻳﺎد ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻫﺴـﺘﻴﺪ‪ .‬ﻫـﺮ‬ ‫ﻛﺲ در ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪاى ﻛﻪ ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬ﻳﺎد ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻛﻪ ﺣﺪ ﻧﺪارد‪ .‬وﻟﻮ ﻋﻼﻣﻪ دﻫﺮ ﺑﺎﺷـﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬اﺗﻔﺎﻗﺎً ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮى دارﻧﺪ و ﻣﺰهى ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت را ﭼﺸﻴﺪهاﻧـﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺸـﺘﺮ در‬ ‫ﻓﻜﺮ ﻳﺎد ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻛﺪام ﻋﺎﻟﻢ را ﭘﻴﺪا ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﭼﻨﺪ ﺟﻠﺪ ﻛﺘﺎب ﻛﻨﺎر دﺳﺘﺶ ﻧﺒﺎﺷﺪ و ﺷﺐ و روز‬ ‫و وﻗﺖ و ﺑﻰوﻗﺖ آﻧﻬﺎ را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﻜﻨﺪ؟ اﻫﻞ ﻋﻠﻢ‪ ،‬اﻫﻞ ﻣﻌﺮﻓﺖ‪ ،‬اﻫﻞ داﻧﺶ و ﻛﺴﺎﻧﻰ را ﻛﻪ ﻃﻌﻢ ﻋﻠﻢ‬ ‫ﭼﺸﻴﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻰﺷﻮد از داﻧﺶ ﺟﺪا ﻛﺮد‪ .‬ﻣﻬﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻣﺤﻴﻂ ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﻣﻰﺷﻮد ﻛﺴﺎﻧﻰ‬ ‫ﻛﻪ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ﻛﻤﺘﺮى دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﺑﺮاى ﻳﺎد ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﻰرﻏﺒﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺴﺄﻟﻪى ﺧﻄﺮﻧﺎﻛﻰ اﺳﺖ و ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫درﺳﺖ ﺑﻪ ﻋﻜﺲ ﺷﻮد‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ ﺷﻤﺎ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﭼﻪ ﻛﺎرﮔﺮ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﻛﺎﺳـﺐ؛ ﭼـﻪ ﻣﻌﻠـﻢ ﺑﺎﺷـﻴﺪ‪ ،‬ﭼـﻪ‬ ‫داﻧﺸﺠﻮ؛ ﭼﻪ ﻣﺸﺎﻏﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪى داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﻣﺸﺎﻏﻞ ﺧﺪﻣﺎﺗﻰ؛ ﭼﻪ ﻣﺮد ﺑﺎﺷﻴﺪ و ﭼـﻪ زن؛ ﻫﺮﻛـﻪ و‬ ‫در ﻫﺮ ﺳﻨﻰ ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ در ﺣﺎل ﺗﻌﻠﻢ و ﻳﺎد ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬اﻟﻰﻣﺎﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ ﻛﺘﺎب ﻫﺴﺖ‪ .‬ﭘﺲ‪ ،‬وﻗﺘﻬـﺎﻳﻰ‬ ‫را ﺑﺮاى ﻛﺘﺎب ﺧﻮاﻧﺪن ﺑﮕﺬارﻳﺪ‪ .‬ﭼﻘﺪر وﻗﺖ ﻣﺎ در رﻓﺖ و آﻣﺪﻫﺎ‪ ،‬در اﺗﻮﺑﻮﺳﻬﺎ‪ ،‬در اﻧﺘﻈﺎر ﻧﺸﺴﺘﻨﻬﺎ و‬ ‫در اﻳﻦ ﮔﻮﺷﻪ و آن ﮔﻮﺷﻪ ﺑﻪ ﺣﺮف زدﻧﻬﺎى ﺑﻴﻬﻮده ﺗﻠﻒ ﻣﻰﺷﻮد! اﻳﻦ وﻗﺘﻬﺎى ﺗﻠﻒ ﺷﺪه را اﮔﺮ روى‬ ‫ﻫﻢ ﺑﮕﺬارﻳﺪ‪ ،‬از ﻋﻤﺮ ﻳﻚ داﻧﺸﺠﻮى ﭘﺮﻛﺎر‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬ ‫اﮔﺮ اﻳﻦ اوﻗﺎت را ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﻜﺸﻴﻢ و از آﻧﻬﺎ اﺳﺘﻔﺎدهى آﻣﻮزﺷﻰ ﻛﻨﻴﻢ ‪ -‬در ﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر‪ ،‬در ﺑﻴﻦ‬ ‫راه ‪ -‬ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﭼﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ! ﻣﻬﻢ‪ ،‬داﺷﺘﻦ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت‪ ،‬اﻧﺲ ﺑﺎ ﻛﺘﺎب و اﻧـﺲ ﺑـﺎ ﺗﻌﻠـﻴﻢ و ﺗﻌﻠـﻢ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﻳﻚ ﻃﺮف ﻗﻀﻴﻪ‪ .‬اﻣﺎ ﻃﺮف دﻳﮕﺮ ﻗﻀﻴﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﺳﻌﻰ ﻛﻨﻨـﺪ ﻣﻌﻠـﻢ ﻫـﻢ ﺑﺎﺷـﻨﺪ؛‬ ‫ﻳﻌﻨﻰ ﭼﻴﺰى را ﻛﻪ ﻣﻰداﻧﻨﺪ ﺑﻪ دﻳﮕﺮان ﺗﻌﻠﻴﻢ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎز در رواﻳـﺎت در ﺑـﺎب ﺗﻌﻠـﻴﻢ‪ ،‬اﻳـﻦ ﻣﻌﻨـﺎ زﻳـﺎد‬ ‫ﺗﻜﺮار ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻋﺎﻟﻤﻰ ﻛﻪ ﻋﻠﻢ ﺧﻮد را ﻛﺘﻤﺎن ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻟﻌﻨﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ! اﻳﻦ ﻓﻘﻂ ﻣﺨﺼﻮص ﻋﻠـﻢ‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺑﺎ اﻋﻀﺎى »ﮔﺮوه وﻳﮋه« و »ﮔﺮوه ﻣﻌﺎرف اﺳﻼﻣﻰ« ﺻﺪاى ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ اﻳﺮان‪1370/12/13 -‬‬

‫‪745‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫دﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ اﻟﺒﺘﻪ ﺣﺴﺎب ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ و اﻫﻤﻴﺖ وﻳﮋهاى دارد‪ .‬ﭘﺰﺷﻜﻰ ﻛﻪ ﻋﻠﻢ ﺧﻮد را ﻛﺘﻤـﺎن ﻛﻨـﺪ و‬ ‫ﺑﻪ ﺷﺎﮔﺮداﻧﺶ ﺗﻌﻠﻴﻢ ﻧﺪﻫﺪ؛ ﻣﻬﻨﺪﺳﻰ ﻛﻪ ﻋﻠﻢ ﺧﻮد را ﻛﺘﻤﺎن ﻛﻨﺪ؛ ﻛﺎرﮔﺮ ﺧﺒﺮهاى ﻛـﻪ ﺗﺠﺮﺑـﻪ و ﻋﻠـﻢ‬ ‫ﺧﻮد را ﻛﺘﻤﺎن ﻛﻨﺪ و در اﻧﺤﺼﺎر ﺧﻮﻳﺶ ﻗﺮار دﻫﺪ‪ ،‬و ﻫﺮ ﻛﺲ دﻳﮕﺮ ﻛﻪ ﻋﻠـﻢ ﺧـﻮد را ﻛﺘﻤـﺎن ﻛﻨـﺪ‪،‬‬ ‫ﻟﻌﻨﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﻣﮕﺮ وﻗﺘﻰ ﻛﻪ اراﺋﻪى ﻋﻠﻢ و اﻓﺸﺎى ﻣﻄﻠﺐ ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃـﻮر ﻋـﺎم ﻣﻔﺴـﺪهاى داﺷـﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬ﺑﻪﻫﺮﺣﺎل ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺤﻴﻂ ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬ﻣﺤﻴﻂ ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﻌﻠﻢ و ﻳﺎد ﮔﺮﻓﺘﻦ و ﻳـﺎد دادن ﺷـﻮد‪ .‬ﻣﺴـﺄﻟﻪ اﻳـﻦ‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ارزش ﻣﻌﻠﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﻬﺖ ﻧﺸﺎن دادن ارزش ﻋﻠﻢ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻫﻤﻪى آﻓﺮﻳﻨﺶ ﺑﻪ ﻣﻌﻠﻢ درود ﻣـﻰﻓﺮﺳـﺘﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﺮاى اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻌﻠﻢ‪ ،‬ﻋﻠﻢ را در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﺘﻌﻠﻢ ﻣﻰﮔﺬارد‪ .‬اﻳﻦ در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى ارزش دادن ﺑﻪ‬ ‫ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺎﻟﻬﺎى ﻣﺘﻤﺎدى اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﻌﻰ ﻣﻰﺷﻮد ﻋﻠﻢ از ﻣﺤﻴﻂ ﺟﺎﻣﻌﻪ دور ﮔﺮدد‪ .‬روزﮔـﺎرى‬ ‫اﻳﻦ ﻃﻮر ﻧﺒﻮد‪ .‬ﻧﻤﻰﮔﻮﻳﻢ در ﮔﺬﺷﺘﻪﻫﺎى دور‪ ،‬ﻫﻤﻪى ﻣﺮدم ﻋﺎﻟﻢ ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﻧﻪ‪ .‬ﺑﻴﺴﻮادى زﻳﺎد ﺑـﻮد‪ ،‬ﻋﻠـﻢ‬ ‫ﻛﻢ ﺑﻮد؛ اﻣﺎ در ﻣﺤـﻴﻂ اﻫـﻞ ﻣﻌﺮﻓـﺖ‪ ،‬ﺷـﻮق ﺑـﻪ ﻋﻠـﻢ‪ ،‬روزاﻓـﺰون ﺑـﻮد‪ .‬ﻋﻠـﻢ را ﺑـﺮاى ﺧـﻮد ﻋﻠـﻢ‬ ‫ﻣﻰﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳﺎﻟﻬﺎى ﻣﺘﻤﺎدى ﺳﻌﻰ ﻛﺮدﻧﺪ اﻳﻦ ﻓﺮﻫﻨﮓ را در ﺟﺎﻣﻌﻪى ﻣﺎ ﻋﻮض ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ‬ ‫ﻳﻚ وﺳﻴﻠﻪ ﺷﺪ و ﻋﻠﻢ آﻣﻮزى وﺳﻴﻠﻪاى ﺑﺮاى ﭘﺮ ﻛﺮدن ﺷﻜﻢ! اﻳﻦ ارزش ﻋﻠـﻢ را ﻛـﻢ ﻣـﻰﻛﻨـﺪ‪ .‬اﮔـﺮ‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪاى ﺑﺎ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻘﺎوﻣﺘﺶ در ﻣﻘﺎﺑﻞ دﺷﻤﻦ زﻳﺎد ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫‪746‬‬

‫* ﻛﻤﻚ ﺑﻪ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﻳﻚ وﻇﻴﻔﻪ اﺳﺖ‬

‫اﻣﺮوز ﺗﻜﻠﻴﻒ ﻣﻬﻢ ﻣﺮدم‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﻴﻂ ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﻌﻠﻢ ﻛﻤﻚ ﻛﻨﻨﺪ؛ ﻫﺮ ﻛﺲ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻧﺤﻮى ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ‪ .‬ﻛﺴﻰ ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺑﮕﻮﻳﺪ »اﻣﺮوز ﻛﺸﻮر ﻣﺎ از ﻟﺤﺎظ ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻫـﻴﭻ ﻧﻘﺼـﻰ ﻧـﺪارد« ﻧـﻪ‪.‬‬ ‫اﻧﺼﺎﻓﺎً ﻧﻘﺼﻬﺎى زﻳﺎدى ﻫﺴﺖ‪ .‬ﻣﺎ از اول اﻧﻘﻼب ﺗﺎ ﻛﻨﻮن‪ ،‬از دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎى ﻣﺴﺆول‪ ،‬ﻣﺮﺗﺐ آﻣﺎر ﻣﺪرﺳﻪ‬ ‫ﺳﺎزى درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ‪ .‬درﺳﺖ ﻫﻢ ﻫﺴﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺎز ﻫﻢ وﻗﺘﻰ ﻧﮕﺎه ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﺪرﺳﻪﻫﺎى ﻣﺎ‪ ،‬در ﺑﻌﻀـﻰ‬ ‫از ﻧﻘﺎط‪ ،‬دو ﺷﻴﻔﺘﻰ و ﺳﻪ ﺷﻴﻔﺘﻰ اﺳﺖ؛ آن ﻫﻢ ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻼت زﻳﺎد و اﻣﻜﺎﻧﺎت ﻛﻢ! اﻳﻦ‪ ،‬ﻳـﻚ ﻧﻘﻴﺼـﻪى‬ ‫ﺑﺰرگ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻪ ﻛﺴﻰ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﻧﻘﻴﺼﻪ را ﺑﺮﻃﺮف ﻛﻨـﺪ؟ ﻣـﻦ ﻋـﺮض ﻣـﻰﻛـﻨﻢ‪ :‬ﻣـﺮدم‪ .‬ﭘﻮﻟـﺪارﻫﺎ و‬ ‫ﻣﺘﻤﻜﻨﻴﻦ ﺑﺎﻳﺪ در رﻓﻊ اﻳﻦ ﻧﻘﻴﺼﻪ ﺑﻜﻮﺷﻨﺪ‪ .‬ﻣﺘﻤﻜﻨﻴﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪى ﻣﺎ ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻌﻠﻢ درﺳﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬دوﻟﺖ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﺶ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﻣﻌﻠﻢ درﺳـﺖ ﺷـﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ ﺑـﺎب ﺗﺮﺑﻴـﺖ ﻣـﺪرس و ﺗﺮﺑﻴـﺖ ﻣﻌﻠﻤـﻴﻦ‬ ‫ﺣﺮﻓﻪاى و ﻓﻨﻰ‪ ،‬ﺑﺮاى ﺧﻮدش ﺑﺎب ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪاى اﺳﺖ ﻛﻪ واﻗﻌﺎً ﺗﻼش زﻳﺎدى ﻻزم دارد‪ .‬اﻣﺎ ﻣﺘﻤﻜﻨـﻴﻦ‪،‬‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺑﺎ ﺟﻤﻊ زﻳﺎدى از ﻣﻌﻠﻤﺎن و ﻛﺎرﮔﺮان‪1371/2/9 -‬‬

‫‪ .1‬اﻫﻤﻴﺖ و ﻧﻘﺶ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫ﻓﻀﺎى آﻣﻮزﺷﻰ ﻛﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ وﺟﻮد آورﻧﺪ؛ ﻣﺪرﺳﻪ ﻛﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺴﺎزﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﻋﺮض ﻣﻰﻛﻨﻢ‪ :‬اﻣﺮوز‬ ‫اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﺮاى ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﻛﻤـﻚ ﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﻳـﻚ وﻇﻴﻔـﻪ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑﺎﻳـﺪ در‬ ‫ﺷﻬﺮﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻛﺸﻮر و ﻧﻘﺎط دور و ﻧﺰدﻳﻚ‪ ،‬ﻣﺪرﺳﻪ اﻳﺠﺎد ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺴﺎزﻧﺪ‪ .‬اﻣﺮوز در ﺧﻮد ﺗﻬـﺮان‪،‬‬ ‫ﻣﺪرﺳﻪ ﻛﻢ دارﻳﻢ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ در ﭼﻨﺪ ﺳﺎل اﺧﻴﺮ‪ ،‬اﻓﺮاد ﺧﻴﺮ از اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ‪ ،‬ﻛﻢوﺑﻴﺶ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫دوﻟﺖ ﻫﻢ ﺗﻼش زﻳﺎدى ﻛﺮده اﺳﺖ؛ اﻣﺎ اﻳﻦ روﻧـﺪ ﺑﺎﻳـﺪ اداﻣـﻪ ﭘﻴـﺪا ﻛﻨـﺪ‪ .‬در ﻫـﺮ ﻣﺤﻠـﻪ و ﺷـﻬﺮك‬ ‫ﺟﺪﻳﺪاﻻﺣﺪاث‪ ،‬دو ﺑﺎب‪ ،‬ﺳﻪ ﺑﺎب‪ ،‬ﭘﻨﺞ ﺑﺎب‪ ،‬ﮔﺎﻫﻰ ده ﺑﺎب و ﺷﺎﻳﺪ ﻫﻢ ﺑﻴﺸـﺘﺮ‪ ،‬ﻣﺪرﺳـﻪ ﻻزم اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺗﻜﻠﻴﻒ را ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮد ﻣﺮدم ﻣﺘﻌﻬﺪ ﺷﻮﻧﺪ و اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﺮدم ﻣﺘﻮﺳﻂ و ﻣﺮدم ﻃﺒﻘﺎت ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ‬ ‫ﻣﺎ‪ ،‬ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺑﺮاى اﻳﻦ اﻣﻮر ﺧﻴﺮ‪ ،‬دﺳﺖ و دل ﺑﺎزﺗﺮﻧﺪ‪ .‬ﺧﻄﺎب ﻣﻦ ﺑﻪ ﻣﺘﻤﻜﻨﻴﻦ اﺳﺖ؛ ﺑﻪ ﻛﺴﺎﻧﻰ اﺳﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﭘﻮل دارﻧﺪ و ﺑﻪ ﻛﺴﺎﻧﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ درآﻣﺪﻫﺎى ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺧﻮﺑﻰ دارﻧﺪ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ اﻳـﻦ ﻛﺎرﻫـﺎ را ﺑﻜﻨﻨـﺪ و ﺑـﻪ‬ ‫ﻛﻤﻚ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﺑﺸﺘﺎﺑﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﻣﺤﻴﻂ‪ ،‬ﻣﺤﻴﻂ ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن ﻛﺘﺎﺑﻬﺎي درﺳﻲ‪ ،‬رازﻫﺎ و رﻣﺰﻫﺎي ﻧﻤﺎز را در ﻛﺘﺎﺑﻬﺎ ﺑﮕﻨﺠﺎﻧﻨﺪ‬

‫اﻳﻨﻚ ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﻣﻮﻫﺒﺘﻰ ﺑﻰﺑﺪﻳﻞ و ﺳﺮﭼﺸﻤﻪى ﻓﻴﻀﻰ ﻻﻳﺰال‪ ،‬در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﺎ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺎ آن‪ ،‬ﻧﺨﺴـﺖ از‬ ‫ﺧﻮﻳﺶ و ﺳﭙﺲ از ﻫﺮ آنﻛﻪ ﺑﺪو ﻣﻬﺮ ﻣﻰورزﻳﻢ‪ ،‬اﻧﺴﺎن ﺻﺎﻟﺢ ﺑﺴﺎزﻳﻢ‪ .‬اﻳﻦ دروازهﻳﻰ اﺳﺖ ﮔﺸﺎده ﺑﻪ‬ ‫ﻋﺮﺻﻪﻳﻰ ﭘﻬﻨﺎ و رو ﻣﺼﻔﺎ‪ .‬درﻳﻎ اﺳﺖ ﻛﻪ آدﻣﻰ ﻋﻤﺮى را در ﺟﻮار ﺑﻬﺸﺖ ﻣﺼﻔﺎﻳﻰ ﺑﮕﺬراﻧﺪ و ﺳﺮى‬ ‫ﺑــﺪان ﻧﻜﺸــﺪ و ﻋﺰﻳــﺰان ﺧــﻮد را ﺑــﺪان ﺳــﻮق ﻧﺪﻫــﺪ‪ .‬وﺣــﻰ اﻟﻬــﻰ ﺑــﻪ ﭘﻴــﺎﻣﺒﺮ ﻋﻈــﻴﻢاﻟﺸــﺄن‬ ‫)ﺻﻠّﻰاﻟﻠَّﻪﻋﻠﻴﻪواﻟﻪوﺳﻠّﻢ( ﭼﻨﻴﻦ ﻓﺮﻣﺎن داد‪ :‬و أﻣﺮ اﻫﻠﻚ ﺑﺎﻟﺼﻠﻮة و اﺻﻄﺒﺮ ﻋﻠﻴﻬﺎ‪ .‬اﻣـﺮوز ﻫﻤـﻪى ﺷـﻤﺎ‬ ‫ﺧﻮد را ﻃﺮف اﻳﻦ ﺧﻄﺎب ﺑﺸﻤﺮﻳﺪ و ﻧﻤﺎز را‪ ،‬ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻣﻘﺪس و ﮔﻮﻫﺮ درﺧﺸﺎن را ﻛﻪ ﻋﻄﻴﻪى اﻟﻬـﻰ‬ ‫ﺑﻪ اﻣﺖ ﻣﺤﻤ‪‬ﺪ ﻣﺼﻄﻔﻰ )ﺻﻠّﻰاﻟﻠَّﻪﻋﻠﻴﻪواﻟﻪ( اﺳﺖ‪ ،‬ﻗﺪر ﺑﺸﻨﺎﺳﻴﺪ در اﻳﻦ وﻇﻴﻔﻪ ﻫﺮ ﻛﺴﻰ ﺳﻬﻢ وﻳﮋهﻳﻰ‬ ‫دارد‪ :‬ﭘﺪران و ﻣﺎدران ﺑﺎ ﮔﻔﺘﺎر و ﻛﺮدار ﺧﻮد‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪان را ﺑﻪ ﻧﻤﺎز ﺗﺸﻮﻳﻖ و راﻫﻨﻤﺎﻳﻰ ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﻣﻌﻠﻤـﺎن‪،‬‬ ‫ﺷﺎﮔﺮدان ﻣﺪارس و داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ را در ﺳﻤﺖ و ﺳﻮى اﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ درﺧﺸﺎن ﺑﻪ ﺣﺮﻛـﺖ وادار ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﻀﻼ و ﻋﻠﻤﺎ و روﺣﺎﻧﻴﻮن ﻣﺤﺘﺮم‪ ،‬اﻣﺎﻣﺖ ﺟﻤﺎﻋﺖ در ﻣﺮاﻛﺰ آﻣﻮزﺷـﻰ و اﻗﺎﻣﺘﮕﺎﻫﻬـﺎى داﻧﺸـﺠﻮﻳﺎن‪،‬‬ ‫ﺑﺮاى ﻧﺴﻞ ﻧﻮ را ﻓﺮﺻﺘﻰ ﻣﻐﺘﻨﻢ ﺑﺸﻤﺮﻧﺪ‪ .‬ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن ﻛﺘﺎﺑﻬﺎى درﺳﻰ‪ ،‬رازﻫﺎ و رﻣﺰﻫﺎ و درﺳﻬﺎى ﻧﻤـﺎز‬ ‫را در ﻛﺘﺎﺑﻬﺎى درﺳﻰ ﺑﮕﻨﺠﺎﻧﻨﺪ‪ .‬وزارت ارﺷﺎد و ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت و ﺻﺪا و ﺳﻴﻤﺎ از ﻫﻨﺮ ﺑﻪ وﻳﮋه ﻫﻨـﺮ‬ ‫ﺳﻴﻨﻤﺎ ﺑﺮاى ﻧﺸﺎن دادن ﮔﻮﻫﺮ ﻧﻤﺎز و ﭼﻬﺮهى ﻧﻤﺎزﮔﺰار ﺑﻬﺮه ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﻫﻨﺮﻣﻨﺪان ﻋﺰﻳﺰ ﺑﺎ زﺑـﺎن ﺷـﻌﺮ و‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺑﺎ ﺟﻤﻊ زﻳﺎدى از ﻣﻌﻠﻤﺎن و ﻛﺎرﮔﺮان‪1371/2/9 -‬‬

‫‪747‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫ﻗﺼﻪ و ﻧﻘﺎﺷﻰ و ﺟﺰ اﻳﻨﻬﺎ‪ ،‬و ﺑﺎ آﻓﺮﻳﻨﺶ آﺛﺎر ﻫﻨﺮى ﺑﺎ ﻛﻴﻔﻴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ‪ ،‬دﺳﺖ ﭼﻴﺮهى ﻫﻨﺮ را ﺑﻪ‬ ‫ﻛﺎرى ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﻣﺸﻐﻮل ﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬در ﻣﺪارس‪ ،‬ﻣﻌﻠﻤﺎن و ﻣﺪﻳﺮان‪ ،‬و در ﻫﻤـﻪى ﻣﺮاﻛـﺰ‪ ،‬ﻣﺴـﺆوﻻن‪،‬‬ ‫ﺑﺎ ﺣﻀﻮر ﺧﻮد در ﺻﻔﻮف ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﻧﻤﺎزﮔﺰاران را ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* اﻫﻤﻴﺖ ﺟﻬﺖﮔﻴﺮي درﺳﺖ در ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﺮﺑﻴﺖ‬

‫ﻫﺮ ﻛﺎرى را ‪ -‬ﭼﻪ ﻛﺎرﻫﺎى ﻣﻌﺪود در ﻣﻨﻄﻘﻪ و ﺣﻴﻄﻪى ﻛﺎرﮔﺮى و ﭼﻪ ﻛﺎرﻫﺎى ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﺣﻴﻄـﻪى‬ ‫ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﺮﺑﻴﺖ ‪ -‬ﺑﻪ دو ﻃﺮﻳﻖ ﻣﻰﺷﻮد اﻧﺠﺎم داد‪ :‬ﻳﻜﻰ‪ ،‬داراى ﺟﻬﺖ و ﻫﺪف و ﻳﻜﻰ ﻫﻢ‪ ،‬ﺑﻰﻫﺪف و‬ ‫ﺑﻰﺟﻬﺖ‪ .‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺎرى اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻳـﻚ وﻗـﺖ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺮاﻳﺶ ﻓﺮﻗـﻰ‬ ‫ﻧﻤﻰﻛﻨﺪ ﭼﻪ ﻛﺎرى ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺎرى ﺑﻜﻨﺪ و درآﻣﺪى داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﺻﺮﻓﺎً ﺣﺮﻛﺘﻰ اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫ﻳﻚ وﻗﺖ ﻫﻢ ﻣﻰﮔﺮدد‪ ،‬ﻛﺎرى را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻰﻛﻨﺪ و ﻣﻰﺳﻨﺠﺪ ﻛﻪ اﻣﺮوز ﭼﻪ ﻛﺎرى ﻻزﻣﺘﺮ و ﻣﻔﻴـﺪﺗﺮ و‬ ‫ﻣﺮدم ﺑﻪ آن ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪﺗﺮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ دوﻣﻰ‪ ،‬ﻛﺎرِ ﺟﻬﺖدار ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬در ﺷﺮع ﻣﻘـﺪ‪‬س اﺳـﻼم‪ ،‬ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﺟﻬـﺖ‬ ‫ﻛﺎرﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻮﺟ‪‬ﻬﻰ ﺧﺎص ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ‪ ،‬ﻗﺼﺪ ﻣﻦ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﻫﺮ ﻛﺴﻰ ﻣـﻰﺧﻮاﻫـﺪ ﻛـﺎرى‬ ‫اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮود ﺑﮕﺮدد و ﺑﺒﻴﻨﺪ ﭼﻪ ﻛﺎرى ﻻزﻣﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﻓﻌـﻼً از ﺣـﻮزهى ﺗﺼـﻤﻴﻢ و اﻧﺘﺨـﺎب‬ ‫ﻓﺮدى در ﺑﺤﺚ ﻣﺎ ﺧﺎرج اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺑﺮاى ﺟﻬﺖ ﻛﻠّﻰ ﻛﺸﻮر و ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬ﺻﻼحاﻧﺪﻳﺸﻰ ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫‪748‬‬

‫در اﺳﻼم‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﻬﺖ ﻛﺎر ﺧﻴﻠﻰ ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺜﻼً در ﻋﺒﺎدات ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺼـﺪ ﻗﺮﺑـﺖ ﻛـﺮد‪.‬‬ ‫ﻗﺼﺪ ﻗﺮﺑﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ ﻫﻤﺎن ﺟﻬﺘﮕﻴﺮى و اﻳﻦﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﻛﺎر را ﺑﺮاى ﺧﺪا اﻧﺠﺎم دﻫﺪ و در ﺟﻬـﺖ رﺿـﺎى‬ ‫اﻟﻬﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﻇﺎﻫﺮ و ﺷﻜﻞ ﻣﺎد‪‬ى ﻛﺎر‪ ،‬ﺧﻴﻠﻰ ﻫﻢ ﻓﺮق ﻧﻜﻨﺪ‪ .‬روح ﻛﺎر ﻓﺮق ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼً در ﺷﺮع‬ ‫ﻣﻘﺪ‪‬س ﺳﻔﺎرش ﺷﺪه و ﻣﺴﺘﺤﺐ‪ ‬اﺳﺖ ﻛﻪ روز ﺟﻤﻌﻪ‪ ،‬اﻧﺴﺎن ﻏﺴـﻞ ﺟﻤﻌـﻪ ﻛﻨـﺪ‪ 2.‬ﺑـﻪ ذﻫـﻦ اﻧﺴـﺎن‬ ‫ﻣﻰرﺳﺪ ﻛﻪ ﻗﺎﻋﺪﺗﺎً اﺻﻞ ﺗﺸﺮﻳﻊ ﻏﺴﻞ ﺟﻤﻌﻪ‪ ،‬ﺑﺮاى ﻧﻈﺎﻓﺖ اﺳﺖ و ﺑﺮاى اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﻫـﺮ اﻧﺴـﺎﻧﻰ‪،‬‬ ‫ﻻاﻗﻞ ﻫﻔﺘﻪاى ﻳﻚ ﺑﺎر‪ ،‬ﺗﻦ ﺧﻮد را ﺷﺴﺘﺸﻮﻳﻰ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ‪ ،‬ﻧﻈﺎﻓﺖ را ﻛـﻪ در اﺳـﻼم ﺧﻴﻠـﻰ‬ ‫اﻫﻤﻴﺖ دارد‪ ،‬ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬وﻟﻰ اﮔﺮ ﺷﻤﺎ در روز ﺟﻤﻌﻪ‪ ،‬ﻳﻚ ﺳﺎﻋﺖ در ﺣﻮض و ﻳﺎ اﺳﺘﺨﺮى ﺑﺮوﻳـﺪ‬ ‫و ﻏﻮﻃﻪ ﺑﺨﻮرﻳﺪ و دﺳﺖ و ﭘﺎ ﺗﻜﺎن دﻫﻴﺪ و ﺑﺪﻧﺘﺎن را ﺻﺎﺑﻮن ﻫﻢ ﺑﺰﻧﻴﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﻴﺖ ﻏﺴﻞ ﺟﻤﻌﻪ ﻧﻜﻨﻴـﺪ؛‬ ‫آن ﺛﻮاﺑﻰ را ﻛﻪ ﺷﺎرع ﻣﻘﺪ‪‬س ﺑﺮاى ﻏﺴﻞ ﺟﻤﻌﻪ ﻣﻌﻴﻦ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ داد‪ .‬ﺻﻮرت ﻛﺎر‪،‬‬ ‫ﻫﻤﺎن ﺻﻮرت ﻛﺎر ‪ -‬ﻳﻌﻨﻰ ﺷﺴﺘﺸﻮ ‪ -‬اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺪف ﻇﺎﻫﺮى آن ﻫﻢ‪ ،‬در ﻫـﺮ دو ﺟـﺎ ‪ -‬ﻫـﻢ در ﻏﺴـﻞ‬

‫‪ -1‬ﭘﻴﺎم ﺑﻪ ﺳﻮﻣﻴﻦ ﺳﻤﻴﻨﺎر ﻧﻤﺎز‪72/6/16 -‬‬ ‫‪ -2‬ﻣﻦ ﻻﻳﺤﻀﺮهاﻟﻔﻘﻴﻪ‪ -‬ج‪ -1‬ص‪111‬‬

‫‪ .1‬اﻫﻤﻴﺖ و ﻧﻘﺶ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫ﺟﻤﻌﻪ و ﻫﻢ در ﻳﻚ ﻏﻮﻃﻪ ﺧﻮرى ﻣﻌﻤﻮﻟﻰ ‪ -‬ﻧﻈﺎﻓﺖ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﻏﺴﻞﺟﻤﻌﻪ ﭼﻴـﺰى اﺿـﺎﻓﻪ دارد ﻛـﻪ‬ ‫ﻋﺒﺎرت ازﻫﺪف وﺟﻬﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺟﻬﺖ ﭼﻴﺴﺖ؟ ﻛﺎر راﺑﺮاىﺧﺪا اﻧﺠﺎم دادن‪.‬‬ ‫اﺳﻼم ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ در ﻣﺤﻴﻂ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻰ‪ ،‬ﻫﺮ ﻛﺎرى ﻛﻪ اﻓﺮاد ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬در راه ﺧﺪا و ﺑﺮاى ﺧﺪا ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﺗـﺎ‬ ‫دو ﻓﺎﻳﺪه ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ :‬ﻳﻚ ﻓﺎﻳﺪه‪ ،‬ﻓﺎﻳﺪهى ﻣﺎد‪‬ى آن ﻛﺎر اﺳﺖ و ﻳﻚ ﻓﺎﻳﺪه ﻫـﻢ‪ ،‬ﻓﺎﻳـﺪهى ﻣﻌﻨـﻮى و روﺣـﻰ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻗﺼﺪ ﻗﺮﺑﺖ ﻋﺎﻳﺪ ﻣﻰﺷﻮد و ﺑﺪون آن‪ ،‬ﻋﺎﻳﺪ ﻧﻤﻰﮔﺮدد‪ .‬وﻗﺘـﻰ ﻛـﻪ ﺷـﻤﺎ ﻣـﺜﻼً ﻏـﺬا‬ ‫ﻣﻰﺧﻮرﻳﺪ‪ ،‬ﻗﺼﺪﺗﺎن اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻦ اﻳﻦ ﻏﺬا را ﻣﻰﺧﻮرم ﺗﺎ ﺑﺪﻧﻢ ﻧﻴﺮو ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ و ﺑﺘﻮاﻧﻢ ﺑﻪ وﻇﺎﻳﻒ‬ ‫زﻧﺪﮔﻰ ﺑﺮﺳﻢ؛ ﭼﻮن ﺧﺪا اﻳﻦ را ﺧﻮاﺳﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﺟﺎ‪ ،‬ﻏﺬا ﻫﻤﺎن ﻏﺬا و ﻫﻤﺎن ﻣﻮاد ﻏﺬاﻳﻰ اﺳﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﺪن ﺷﻤﺎ ﻣﻰرﺳﺪ و ﻫﻤﺎن ﻟﺬّت در ذاﺋﻘﻪ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻨﻬـﺎ‪ ،‬ﺧـﺪاى ﻣﺘﻌـﺎل ﺛـﻮاب ﻫـﻢ‬ ‫ﻣﻰدﻫﺪ‪ .‬ﭼﺮا؟ ﭼﻮن ﺷﻤﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﺎر‪ ،‬ﻏﻴﺮ از ادارهى ﺟﺴﻢ ﺧﻮﻳﺶ‪ ،‬دل و روح ﺧﻮدﺗﺎن را ﻫﻢ اداره و‬ ‫ﺑﺮاﻳﺶ ﺟﻬﺖ ﻣﻌﻴﻦ ﻛﺮدهاﻳﺪ‪.‬‬ ‫وﻗﺘﻰ ﭼﻨﻴﻦ روﺣﻴﻪاى‪ ،‬در ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﺑﺮ اﻧﺴﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬آن وﻗـﺖ ﻛـﺎر ﺣـﺮام از او ﺳـﺮ‬ ‫ﻧﻤﻰزﻧﺪ‪ ،‬ﻏﺬاى ﺣﺮام ﻧﻤﻰﺧﻮرد‪ ،‬ﻏﺬاى ﺑﺎ ﭼﭙﺎول و زور و ﻇﻠﻢ ﺑﻪ دﺳـﺖ آﻣـﺪه را ﺑـﻪ ﻟـﺐ ﻧﺰدﻳـﻚ‬ ‫ﻧﻤﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺮﻛﺖ دﺳﺖ او ﺣﺮﻛﺖ ﻇﺎﻟﻤﺎﻧﻪ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و ﺣﺮﻛﺖ اﻧﺪﻳﺸﻪ و ﻓﻜﺮ او ﻫـﻢ‪ ،‬ﺣﺮﻛﺘـﻰ در‬ ‫ﺟﻬﺖ زﻳﺎن اﻧﺴﺎﻧﻴﺖ و ﺑﺮادر ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺧﻮد ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻳﻌﻨـﻰ ﻫﻤـﻴﻦ ﭼﻴـﺰى ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻇـﺎﻫﺮ ﺧﻴﻠـﻰ‬ ‫ﻛﻮﭼﻚ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻰآﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﻣﻰﺷﻮد ﻛﻪ ﺗﻤـﺎم ﻣﺸـﻜﻼت ﺣﻴـﺎت ﺑﺸـﺮى ‪ -‬ﻛـﻪ ﻫﻤـﻴﻦ ﺟـﺮاﺋﻢ و‬ ‫ﮔﻨﺎﻫﺎن و ﺗﺨﻠّﻔﺎت ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ و ﺷﻬﻮﺗﺮاﻧﻴﻬﺎ و ﻓﺰونﻃﻠﺒﻴﻬﺎ و آزﻫﺎ و اﻣﺜﺎل اﻳﻨﻬﺎﺳـﺖ ‪ -‬ﺑﺘـﺪرﻳﺞ‬ ‫از اﻧﺴﺎن ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﭼﻄﻮر ﺣﻜﻤﺖ دﻳﻦ و اﺣﻜﺎم ﺷـﺮﻋﻰ‪ ،‬از ﺟـﺎى ﻛﻮﭼـﻚ و از ﻧﻘﻄـﻪى‬ ‫ﻛﻤﻰ آﻏﺎز ﻣﻰﻛﻨﺪ و ﻧﺎﮔﻬﺎن ﻳﻚ ﭘﻬﻨﻪى وﺳﻴﻊ را ﻓﺮا ﻣﻰﮔﻴﺮد! ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻗﺼﺪ ﻗﺮﺑﺖ ﻳﻌﻨـﻰ ﺟﻬـﺖ دار‬ ‫ﻛﺮدن ﻛﺎر‪.‬‬ ‫ﺣﺎﻻ ﺑﺎ دﻳﺪ وﺳﻴﻌﺘﺮى ﺑﻪ ﻳﻚ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻫﻢ ﺟﺰو ﻗﺼﺪ ﻗﺮﺑﺖ اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ را ﻫـﻢ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻄﺮح ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬از ﻗﺼﺪ ﻗﺮﺑﺖ ﺑﻴﺮون ﻧﻴﺴﺖ و ﻳﻜﻰ از ﻣﺼـﺎدﻳﻖ آن اﺳـﺖ‪ .‬در ﻳـﻚ ﺟﺎﻣﻌـﻪ‪ ،‬ﻛـﺎر و‬ ‫ﺗﻼش و ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻫﺴﺖ؛ اﻣﺎ ﺟﻬﺖ اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ ﭼﻴﺴﺖ؟ اﻳﻦ ﻛﺎر ﻳﺎ اﻳﻦ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ﭼﻪ ﺳﻤﺘﻰ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻰﻛﻨﺪ؟‬ ‫اﻣﺮوز‪ ،‬در زر‪‬ادﺧﺎﻧﻪﻫﺎى اﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،‬ﻛﺎر اﻧﺠﺎم ﻣﻰﮔﻴﺮد‪ .‬آنﺟﺎ ﻫﻢ ﻛﺎرﮔﺮ ﻫﺴﺖ؛ اﻣﺎ اﻳﻦ ﻛﺎرى ﻛﻪ اﻧﺠـﺎم‬ ‫ﻣﻰﮔﻴﺮد ‪ -‬ﭼﻪ ﻛﺎرِ ﻛﺎرﮔﺮ ﺳﺎده‪ ،‬ﭼﻪ ﻛﺎر ﻛﺎرﮔﺮ ﻣﺎﻫﺮ‪ ،‬ﭼﻪ ﻛﺎر ﺳﺮﻛﺎرﮔﺮ‪ ،‬ﭼﻪ ﻛﺎر ﻣـﺪﻳﺮ ﺑﺨـﺶ‪ ،‬ﭼـﻪ‬

‫‪749‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫ﻛﺎر ﻣﺪﻳﺮ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﭼﻪ ﻛﺎر ﻃﺮّاﺣﺎن و ﻧﻘﺸﻪﻛﺸﺎن اﺻـﻠﻰ اﻳـﻦ ﻛﺎرﺧﺎﻧـﻪ ‪ -‬در ﺧـﺪﻣﺖ ﭼﻴﺴـﺖ؟ در‬ ‫ﺧﺪﻣﺖ ﺟﻨﮓ اﻓﺮوزى؛ در ﺧﺪﻣﺖ ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﻏﺎﺻﺐ ‪ -‬ﻣﺜﻼً اﺳﺮاﺋﻴﻞ ‪ -‬و در ﺧـﺪﻣﺖ ﺑﻤﺒـﺎران اﺗﻤـﻰ‬ ‫ﻫﻴﺮوﺷﻴﻤﺎ در ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ .‬اﻻن ﻫﻢ اﮔﺮ اﻣﺮﻳﻜﺎ از اﻓﻜﺎر ﻋﻤﻮﻣﻰ و از ﻧﺎﺑﻮدى دروﻧﻰ ﺧﻮدش ﻧﻤﻰﺗﺮﺳﻴﺪ و‬ ‫ﺧﻼﺻﻪ اﮔﺮ ﻣﻬﺎرﻫﺎ و اﻓﺴﺎرﻫﺎ‪ ،‬ﺟﻠﻮﮔﻴﺮ دوﻟﺖ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺣﺎﺿﺮ ﺑـﻮد در ﻫـﺮ ﻧﻘﻄـﻪاى از دﻧﻴـﺎ ﻛـﻪ‬ ‫ﻫﻮس ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻤﺐ اﺗﻢ ﺑﻴﻨﺪازد؛ ﭼﻮن ﺑﺮاى اﻳﻨﻬﺎ ﻛﻪ آدﻣﻜﺸﻰ ﻛﺎر ﻣﺸﻜﻠﻰ ﻧﻴﺴﺖ!‬ ‫اﻣﺮوز‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در داﻧﺸﻜﺪهى ﻋﻠﻮم اﻃّﻼﻋﺎﺗﻰ ﻳﺎ ﺟﺎﺳﻮﺳﻰ در ﺳﺎزﻣﺎن ﺳﻴﺎى اﻣﺮﻳﻜـﺎ ﻫـﻢ‪ ،‬ﻣﻌﻠّـﻢ و‬ ‫ﺷﺎﮔﺮدى ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺸﻐﻮل درس دادن و درس ﺧﻮاﻧﺪﻧﻨﺪ‪ .‬آﻳﺎ آن ﻣﻌﻠّﻢ ﻫﻢ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ارزش واﻻﻳـﻰ را‬ ‫ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﺮاى ﻣﻌﻠّﻤﺎن ﻗﺎﺋﻠﻴﻢ‪ ،‬دارد؟ در آن ﺟﺎ‪ ،‬ﻣﺤﺼﻮل ﺗﻼش و ﻧﻤﺮه آوردن ﺷﺎﮔﺮد‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛـﻪ از‬ ‫ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﻠﻰ اﻣﺮﻳﻜﺎ دﻓﺎع ﻛﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺎ ﺣﺮﻓﻰ ﻧﺪاﺷﺘﻴﻢ‪ .‬اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻴﻬﺎ ﺑﺮوﻧـﺪ ﺑـﺮاى ﺧـﻮد و ﻣﻨـﺎﻓﻊ‬ ‫ﻣﻠﻰ و در ﭼﺎرﭼﻮب ﻛﺸﻮرﺷﺎن‪ ،‬ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻣﻌﻘﻮﻟﻰ اداره ﻛﻨﻨﺪ؛ ﻣﺎ ﻛﻪ ﺑﺨﻴﻞ و ﻣﺎﻧﻊ ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ‪ .‬اﻣـﺎ‬ ‫اﻣﺮوز‪ ،‬آن آﻣﻮزش و ﭘﺮورش و آن ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﺮﺑﻴﺖ‪ ،‬در ﺧﺪﻣﺖ ﺳﻴﺎﻫﺮوﺗﺮﻳﻦ و آﻟـﻮدهﺗـﺮﻳﻦ دﺳـﺘﻬﺎ و‬ ‫اﻧﺴﺎﻧﻬﺎى ﺳﻴﺎﺳﻰ در دﻧﻴﺎ و ﻋﻠﻴﻪ ﻧﻬﻀﺘﻬﺎى آزادﻳﺒﺨﺶ و ﻛﺸﻮرﻫﺎى در ﺣﺎل ﺣﺮﻛﺖ آزادﻳﺨﻮاﻫﺎﻧـﻪ و‬ ‫ﻫﺮ ﻛﺸﻮر اﺳﺘﻘﻼل ﻃﻠﺐدﻳﮕﺮ و ﻧﻴﺰ ﺑﻪﻧﻔﻊ رژﻳﻤﻬﺎىﻣﺮﺗﺠﻊ وﻋﻠﻴﻪرژﻳﻤﻬـﺎى ﻣﺘﺮﻗّـﻰ ﺑـﻪﻛـﺎر ﻣـﻰرود‪.‬‬ ‫ﺟﻬﺖﻛﺎر آﻧﻬﺎ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪750‬‬

‫ﺧﻮاﺳﺘﻢ ﺷﻤﺎ ﻋﺰﻳﺰان ﻣﻦ و ﺟﺎﻣﻌﻪى ﻛﺎرﮔﺮى و ﺟﺎﻣﻌﻪى ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻛﺸﻮر‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ را ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ‬ ‫ﻧﻔﺲ و ﻣﺎده‪‬ى ﻛﺎر‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪه ﻧﻴﺴﺖ؛ روح ﻛﺎر ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺻﺮف اﻳﻦﻛﻪ ﺑـﺎزوﻳﻰ ﺣﺮﻛـﺖ‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﺪ و ﭼﺮﺧﻰ را ﻣﻰﭼﺮﺧﺎﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ارزش آﻓﺮﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ارزش ﻣﻌﻨﻮى و اﺧﻼﻗﻰ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫دﻳﺪ اﻳﻦ ﭼﺮخ ﺑﺮاى ﭼﻪ ﻣﻰﮔﺮدد‪ ،‬ﺑﺮاى ﻛﻪ ﻣﻰﮔﺮدد و در ﺧﺪﻣﺖ ﭼﻪ ﭼﻴﺰى اﺳﺖ؟ ﺻـﺮف اﻳـﻦﻛـﻪ‬ ‫ﻛﻼﺳﻰ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻰﺷﻮد و ﻣﻌﻠّﻤﻰ ﺑﻪ آنﺟﺎ ﻣﻰرود و از ﺟﺎن و دل ﺧﻮد ﻣﺎﻳﻪ ﻣﻰﮔـﺬارد و ﺑـﺎ ﺣﻠّـﻪى‬ ‫ﺗﻨﻴﺪه زدل و ﺑﺎﻓﺘﻪ زﺟﺎن‪ ،‬ﺷﺎﮔﺮد را ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻣﻰﻛﻨﺪ و ﻛﻠﻤﻪ ﺑﻪ ﻛﻠﻤﻪ روح او را ﺑﺎ ﻣﻌﺎرف و ﻣﻌﻠﻮﻣـﺎت‬ ‫آﻏﺸﺘﻪ ﻣﻰﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻛﺎﻓﻰ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ارزش درﺳﺖ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ دﻳﺪ آن ﻣﺎد‪‬هاى ﻛﻪ آﻣﻮزش داده ﻣـﻰﺷـﻮد‪،‬‬ ‫ﭼﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻫﺪف و ﺟﻬﺖ ﭼﻴﺴﺖ و اﻳﻦ ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺑﻪ ﭼﻪ ﺳﻤﺖ و ﺳﻮﻳﻰ اﻧﺠﺎم ﻣﻰﮔﻴﺮد‪ .‬ﻋﺰﻳﺰان‬ ‫ﻣﻦ! اﻳﻦ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻣﺮوز در ﺑﻌﻀﻰ از ﻣﻨﺎﻃﻖ دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﺑﺮاى ﻧﺎﺑﻮدى ارزﺷﻬﺎى اﻧﺴﺎﻧﻰ ﺗﻌﻠﻴﻢ ﻋﻠﻢ داده ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬اﻣﺮوز ﻛﺴﺎﻧﻰ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻋﻠﻢ را ﻓﺮا ﻣﻰﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮاى اﻳﻦﻛﻪ در ﭘﺸﺖ ﻣﺮزﻫﺎى ﻛﺸﻮرﻫﺎى ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ‪ -‬ﻛﻪ ﺑﺮاى اﻫـﺪاف‬

‫‪ .1‬اﻫﻤﻴﺖ و ﻧﻘﺶ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫ﺷﻴﻄﺎﻧﻰ ﻛﻤﻴﻦ ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ ‪ -‬ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻛﻤﻚ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ارزش ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻳـﻚ روز‪ ،‬در ﻫﻤـﻴﻦ آب و ﺧـﺎك‬ ‫ﻣﻘﺪ‪‬س ﺧﻮد ﻣﺎ‪ ،‬ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻋﻠﻢ را آﻣﻮﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاى اﻳﻦﻛﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪى اﻳﺮاﻧﻰ و ﻛﺸـﻮر اﻳـﺮان را ﺑـﻪ ﺳـﻤﺖ‬ ‫ﻓﺴﺎد‪ ‬ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﺑﻬﺘﺮ ﺳﻮق دﻫﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ارزش و اﻋﺘﺒﺎرى ﻧﺪارد‪ .‬ﺟﻬﺖ و روح‪ ،‬ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻋﺰﻳﺰان ﻣﻦ! ﻛﺎرﮔﺮان و ﻣﻌﻠّﻤﺎن ﻛﺸﻮر! اﻣﺮوز ﻫﺮ ﺣﺮﻛﺖ ﻋﻠﻤﻰ و ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ و ﻛـﺎرى ﻛـﻪ در ﺧـﺪﻣﺖ‬ ‫ﻧﻈﺎم و ﻛﺸﻮر ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ و ﺑﺮاى ﻧﻮﺳﺎزى و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ و آﺑﺎداﻧﻰ اﻳﻦ ﻛﺸـﻮر اﻧﺠـﺎم ﻣـﻰﮔﻴـﺮد‪،‬‬ ‫ﻳﻚ ﻋﺒﺎدت اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮﻗﻰ ﻫﻢ ﺑﻴﻦ اﻳﻦ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ و آن ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ و اﻳﻦ ﻣﺪرﺳﻪ و آن ﻣﺪرﺳﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﮔـﺮ‬ ‫اﻣﺮوز در اﻳﺮان اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﻌﻠّﻢ ﻳﻚ ﻛﻠﻤﻪ درس ﺑﺪﻫﺪ و ﻗﺼﺪش اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑـﺮاى ﺧـﺪﻣﺖ ﺑـﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ‪ -‬ﻛﻪ اﻣﺮوز ﺳﺮزﻣﻴﻦ اﺳﻼم و ﻋﺮﺻـﻪى ﻋﻈﻤـﺖ و درﺧﺸـﺶ اﺣﻜـﺎم اﺳـﻼﻣﻰ اﺳـﺖ ‪-‬‬ ‫ﺷﺎﮔﺮدى ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻛﻨﺪ؛ اﻳﻦ ﻳﻚ ﻛﻠﻤﻪ‪ ،‬ﻳﻚ ﺣﺴﻨﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ ﺻﺪ ﻛﻠﻤﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺻﺪ ﺣﺴـﻨﻪ ﻣـﻰﺷـﻮد‪.‬‬ ‫اﮔﺮ او را ﺷﺐ و روز ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺷﺐ و روز او ﺳﺮﺷﺎر از ﺣﺴﻨﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻓﺮﺻﺖ ﺑﺮاي ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﺮﺑﻴﺖ‬

‫ﺑﻪ ﻋﻠﻤﺎء ﺑﺰرﮔﻮار دﻳﻨﻰ و آﮔﺎﻫﺎن و روﺷـﻨﻔﻜﺮان و ﻓﺮزاﻧﮕـﺎن و داﻧﺸـﻤﻨﺪان ﻓﻨـﻮن ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﻋـﺮض‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﻢ‪ :‬ﻧﺴﻞ ﺟﻮان و ﻣﺴﺘﻌﺪ و ﻓﻀﺎى آﻣﺎده و آزاد ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻓﺮﺻﺖ ﺗﻌﻠـﻴﻢ و ﺗﺮﺑﻴـﺖ را در‬ ‫اﺧﺘﻴﺎر ﺷﻤﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬از اﻳﻦ ﻓﺮﺻـﺖ دﻳﺮﻳـﺎب ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﺑﺮﻛـﺖ اﻧﻘـﻼب اﺳـﻼﻣﻰ و در ﺳـﺎﻳﻪى‬ ‫ﻣﺠﺎﻫﺪﺗﻬﺎى ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه‪ ،‬ﺣﺪاﻛﺜﺮ اﺳﺘﻔﺎده را ﺑﺒﺮﻳﺪ‪ .‬دﻟﻬﺎ را ﺑﻪ ﻧـﻮر ﻣﻌـﺎرف اﺳـﻼﻣﻰ روﺷـﻦ‪،‬‬ ‫ﻓﻜﺮﻫﺎ را ﺑﺎ ﻣﻨﻄﻖِ اﺳﺘﻮار‪ ،‬ﻣﺴﻠﺢ و آﻓﺎق آﻳﻨﺪه را ﺑﺮاى ﻣﻠﺖ اﻳـﺮان ﻣﺠﺴـﻢ ﻛﻨﻴـﺪ‪.‬در دﻟﻬـﺎ ﻧـﻮر اﻣﻴـﺪ‬ ‫ﺑﺘﺎﺑﺎﻧﻴﺪ و ﺳﺎﻳﻪى ﺷﻮم ﻳﺄس و ﺳﺮﺧﻮردﮔﻰ را ﻛﻪ دﺷﻤﻦ ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ ﺑﺎ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺧﻮد ﺑﺮ دﻟﻬـﺎ ﺑﻴﻔﻜﻨـﺪ‬ ‫ﺑﺮﻃﺮف ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ذﻫﻨﻬﺎ را از ﺗﺤﺠﺮ و اﻳﺴﺘﺎﻳﻰ و ﻧﻴﺰ از ﺑﻰﺑﻨﺪوﺑﺎرى ﻓﻜﺮى و ﻳﺎوهﮔﺮاﻳﻰ ﺑﺮ ﺣﺬر ﺑﺪارﻳﺪ‪،‬‬ ‫و در اﻳﻦ ﺑﺮﻫﻪى ﺣﺴﺎس ﺗﺎرﻳﺦ اﻳﺮان وﻇﻴﻔﻪى ﺑﺰرگ ﺧﻮد را ﻛﻪ داراى آﺛﺎرى ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر و ﺗﻌﻴﻴﻦﻛﻨﻨﺪه‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻮن ﺗﻜﻠﻴﻔﻰ اﻟﻬﻰ و ﻣﻘﺪس ﺑﺪاﻧﻴﺪ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺑﺎ ﺟﻤﻊ ﻛﺜﻴﺮى از ﻛﺎرﮔﺮان‪ ،‬ﻣﻌﻠﻤﺎن و ﻓﺮﻫﻨﮕﻴﺎن ﻛﺸﻮر‪1375/2/12 -‬‬ ‫‪ -2‬ﭘﻴﺎم ﺑﻪ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﺑﻴﺴﺘﻤﻴﻦ ﺳﺎﻟﮕﺮد اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻲ‪77/11/21 -‬‬

‫‪751‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫* وﻇﺎﻳﻒ اﻣﻮر ﺗﺮﺑﻴﺘﻲ در ﻗﺒﺎل ﺟﻮاﻧﺎن‬

‫ﺑﻪ ﺑﺮادران و ﺧﻮاﻫﺮان و ﻋﺰﻳﺰان اﻣﻮر ﺗﺮﺑﻴﺘﻰ ﻋﺮض ﻣﻰﻛﻨﻢ‪ :‬ﻫﻤﻪى ﺗﻼش ﺷﻤﺎ ﺑﺎﻳـﺪ اﻳـﻦ ﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﺟﻮان ﻣﺴﻠﻤﺎن و ﻣﺆﻣﻦ و ﺑﻴﺪار ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬رﺣﻤﺖ ﺧﺪا ﺑﺮ ﺷﻬﻴﺪ رﺟﺎﻳﻰ و ﺷﻬﻴﺪ ﺑﺎﻫﻨﺮ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﻬﺎل‬ ‫را در زﻣﻴﻦ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﻧﺸﺎﻧﺪﻧﺪ‪ .‬ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ اﻣﺮوز آﻣﻮزش و ﭘﺮورش از ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺧـﻮب و‬ ‫ﻣﺆﻣﻨﻰ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ و ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﻫﻤﻴﺖ داده ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻋﺪ‪‬هاى ﻛﺎر ﺷﻜﻨﻰ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ؛ اﻳﻦ را‬ ‫ﻣﺎ ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﻢ و ﻏﺎﻓﻞ ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ‪ .‬ﻫﻤ‪‬ﺖ ﺷﻤﺎ ﻋﺰﻳﺰان اﻣﻮر ﺗﺮﺑﻴﺘﻰ در درﺟﻪى او‪‬ل اﻳﻦ ﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ ﺟـﻮان را‬ ‫ﻣﺆﻣﻦ‪ ،‬آﮔﺎه‪ ،‬روﺷﻦﺑﻴﻦ در ﻣﺴﺎﺋﻞ دﻳﻨﻰ و ﭘﺎﻳﺒﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﻌﺎرف و ﻋﻤـﻞ اﺳـﻼﻣﻰ ﺑـﺎر ﺑﻴﺎورﻳـﺪ‪ .‬آﻳﻨـﺪهى‬ ‫ﻛﺸﻮر اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬وﺳﻮﺳﻪى دﺷﻤﻨﺎن ﺑﺮاى اﻳﺠﺎد ﺗﺸﻜﻴﻚ در اﻋﺘﻘـﺎدات ﺟﻮاﻧـﺎن را‪،‬‬ ‫زﻣﺰﻣﻪى ﺧﺼﻤﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب آورﻳﺪ و ﻧﮕﺬارﻳﺪ در ﻛﺎرﺷﺎن ﻣﻮﻓّﻖ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﺮﮔﺮم ﻛﺮدن ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺟﻮاﻧﺎن دﻧﻴﺎ ﭘﻴﺶ از ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺎ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺳﺮﮔﺮم ﺷﺪﻧﺪ و اﻣـﺮوز‬ ‫ﺗﺎواﻧﺶ را ﭘﺲ ﻣﻰدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﻧﺴﻞ ﺟﻮان اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻋﺪ‪‬هاى ﺳﻌﻰ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﺟﻮان اﻳﺮاﻧـﻰ‬ ‫را ﺑﺎ ﺑﻬﺎﻧﻪﻫﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺳﺮﮔﺮم ﻛﻨﻨﺪه‪ ،‬ﻣﻮﺳﻴﻘﻴﻬﺎى ﻣﻀﺮ‪ ،‬ﺳﺮﮔﺮﻣﻴﻬﺎى ﺟﻨﺴـﻰ و از‬ ‫‪752‬‬

‫اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﺳﻮق دﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻫﻤﺎن ﻟﺠﻨﺰارى اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﻮان ﻏﺮﺑﻰ و ﺟﻮان اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰ و اروﭘﺎﻳﻰ را در ﺧﻮدش ﻏﺮق ﻣـﻰﻛﻨـﺪ؛‬ ‫اﻳﻦ ﭼﻴﺰ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻛﺮدﻧﻰاى ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻳﻦ ﺑﺎﻳﺴﺘﻴﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻣﻘﻄﻊ داﻧﺶآﻣﻮزي ﺑﺴﻴﺎر ﺣﺎﺋﺰ اﻫﻤﻴﺖ اﺳﺖ‬

‫اﻣﺮوز ﺟﻠﺴﻪى ﻣﺎ ﺑﻪ ﺟﻤﻊ ﭘ‪‬ﺮﺷﻮر و ﭘ‪‬ﺮﻣﻬـﺮِ ﺟﻮاﻧـﺎن ﻋﺰﻳـﺰى ﻣـﺰﻳﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ دﻟﻬﺎﻳﺸـﺎن از اﻳﻤـﺎن‬ ‫روﺷﻦﺑﻴﻨﺎﻧﻪ ﺳﺮﺷﺎر اﺳﺖ؛ ﻫﻢ ﻋﺰﻳـﺰان اﻣـﻮر ﺗﺮﺑﻴﺘـﻰ و ﻣﺴـﺆوﻻن ﺗﺮﺑﻴـﺖ ﺟﻮاﻧـﺎن داﻧـﺶآﻣـﻮز در‬ ‫دﺑﻴﺮﺳﺘﺎﻧﻬﺎ‪ ،‬و ﻫﻢ ﺟﻮاﻧﺎن اﻧﺠﻤﻨﻬﺎى اﺳﻼﻣﻰ داﻧﺶآﻣﻮزى؛ دو ﻧﻘﻄﻪى ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ ﺑـﺎ ﮔﺴـﺘﺮهى ﺑﺴـﻴﺎر‬ ‫ﻋﻈﻴﻢ و ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺰرگ‪ .‬ﻣﻮﺿﻮع ﻛﺎر ﻫﺮ دو ﻧﻬﺎد ‪ -‬ﻫﻢ ﻧﻬﺎد اﻧﺠﻤﻨﻬﺎى اﺳـﻼﻣﻰ و ﻫـﻢ ﻧﻬـﺎد‬ ‫اﻣﻮر ﺗﺮﺑﻴﺘﻰ ‪ -‬ﺟﻮاﻧﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ آن ﻫﻢ در ﻣﻘﻄﻊ داﻧﺶآﻣﻮزى در دﺑﻴﺮﺳﺘﺎﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺴـﻴﺎر ﺣـﺎﺋﺰ اﻫﻤﻴـﺖ‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار اﻋﻀﺎى اﺗﺤﺎدﻳﻪﻫﺎى اﻧﺠﻤﻨﻬﺎى اﺳﻼﻣﻰ داﻧﺶآﻣﻮزان و ﻣﺴﺆوﻻن اﻣﻮر ﺗﺮﺑﻴﺘﻰ ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر‪1379/12/8 -‬‬

‫‪ .1‬اﻫﻤﻴﺖ و ﻧﻘﺶ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫ﺟﻮان‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﻬﺎل ﺑﺎﻟﻨﺪه و ﻣﺮﻛﺰ اﻏﻠﺐ ﻧﻴﻜﻴﻬﺎ و درﺧﺸﻨﺪﮔﻴﻬﺎ و ﻧﻮراﻧﻴﺘﻬﺎﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺻﻔﺎ و ﻣﺤﺒ‪‬ﺘـﻰ ﻛـﻪ‬ ‫در ﺷﻤﺎ ﺟﻮاﻧﺎن ﻋﺰﻳﺰ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﺧﺎﺳﺘﮕﺎﻫﺶ ﻫﻤﻴﻦ دل ﭘﺎك و ﻧﻮراﻧﻰ ﺟﻮاﻧﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ اﻟﺒﺘـﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻋﺮض ﻛﻨﻢ‪ :‬ﻋﺰﻳﺰان ﻣﻦ! اﻳﻦ ﻣﺤﺒ‪‬ﺖ‪ ،‬دو ﻃﺮﻓﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان ﭘـﺪر ﭘﻴـﺮ ﺷـﻤﺎ‪ ،‬دﻟـﻢ‬ ‫ﺳﺮﺷﺎر از ﻣﺤﺒ‪‬ﺖ ﺷﻤﺎ ﺟﻮاﻧﺎن اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در ﻫﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪاى ﻣﺴﺄﻟﻪى ﺟﻮاﻧـﺎن ﻳـﻚ ﻣﺴـﺄﻟﻪى ﺑﺴـﻴﺎر ﻣﻬـﻢ اﺳـﺖ‪ .‬ﻳﻜـﻰ از ﮔﺮﻓﺘﺎرﻳﻬـﺎى ﺑـﺰرگ‬ ‫ﻛﺸﻮرﻫﺎى ﻏﺮﺑﻰ ‪ -‬ﻛﻪ ﮔﺎﻫﻰ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬ﮔﺎﻫﻰ ﻫﻢ ﻛﺘﻤﺎن ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ‪ -‬ﻣﺴﺄﻟﻪى ﺟﻮاﻧﺎن آﻧﻬﺎﺳـﺖ‪ .‬ﺷـﻤﺎ‬ ‫ﺧﻴﺎل ﻧﻜﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﺴﺄﻟﻪى ﺟﻮان ‪ -‬ﭼﻪ دﺧﺘﺮ و ﭼﻪ ﭘﺴﺮ ‪ -‬در ﺟﻮاﻣﻊ ﻏﺮﺑﻰ ﺣﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﻧﻪ‪ .‬در ﺑﻴﻦ‬ ‫ﻫﺰار ﻧﻔﺮ ﺟﻮان در آنﺟﺎ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﻧﺘﻮان ﻳﻚ ﻧﻔﺮ را ﭘﻴﺪا ﻛﺮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﻫﻤـﻪ ﺻـﻔﺎ و ﻧﻮراﻧﻴـﺖ و ﭘـﺎﻛﻰ و‬ ‫ﻃﻬﺎرت در او ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﻮد‪ .‬ﺧﺎﺻﻴﺖ ﻧﻈﺎﻣﻬﺎى ﻣﺒﺘﻨﻰ ﺑﺮ ﻣﺎد‪‬ﻳﺖ و ﻣﺘّﻜﻰ ﺑﻪ ارزش و اﻫﻤﻴﺖ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ‬ ‫و ﭘﻮل و آزادى ﺷﻬﻮات‪ ،‬ﺟﺰ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ اﻣﺮوز دارﻧﺪ آن را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮى ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺳﻘﻮط‬ ‫ﻣﻠﺘﻬﺎ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻳﻚ اﻣﺮ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻰ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻳﻚ اﻣﺮ ﺗﺪرﻳﺠﻰ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﺗﺪرﻳﺠﻰ را ﭼﺸـﻤﻬﺎى ﺗﻴـﺰﺑﻴﻦِ‬ ‫ﻣﺘﻔﻜﺮان ﻏﺮﺑﻰ در اﻣﺮﻳﻜﺎ و اروﭘﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در آن ﺟﻮاﻣﻊ‪ ،‬ﺟـﻮان ﺑـﻪﻃـﻮر ﻣﻌﻤـﻮل ﻣﺎﻳـﻞ ﺑـﻪ‬ ‫ﺑﻰﺑﻨﺪوﺑﺎرى‪ ،‬ﻧﺎﺑﺮﺧﻮردار از ﺣﻴﺎ و ﻣﺎﻳﻞ ﺑﻪ ارﺗﻜﺎب ﺟﻨﺎﻳﺖ و ﺗﺠﺎوز و ﺗﻌﺪ‪‬ى ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻣـﻰﺷـﻮد و در‬ ‫ﻓﺴﺎد اﺧﻼﻗﻰ ﻏﺮق اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺴﻞ ﺟﻮاﻧﻰ ﺑﺮاى ﻫﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪاى‪ ،‬در ﻫﺮ ﺣﺪ‪‬ى از ﻋﻠـﻢ و ﻣﻌﺮﻓـﺖ و‬ ‫ﺛﺮوت ﻫﻢ ﻛﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﻣﻮرﻳﺎﻧﻪاى ﭘﺎﻳﻪﻫﺎى آن ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﻧﻈﺎم را ﻣﻰﺟﻮد و از ﺑﻴﻦ ﻣﻰﺑﺮد‪.‬‬ ‫ﻧﻘﻄﻪى ﻣﻘﺎﺑﻞ آن را ﺷﻤﺎ اﻣﺮوز در ﻛﺸﻮر ﺧﻮدﻣﺎن ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ؛ ﺷﻮق ﺟﻮاﻧﻰ‪ ،‬ﻧﻮراﻧﻴـﺖ ﺟـﻮاﻧﻰ‪،‬‬ ‫ﺻﻔﺎى ﺟﻮاﻧﻰ‪ ،‬دﻳﻨﺪارى و اﻳﻤﺎن در ﺟﻮاﻧﺎن؛ ﭘﺪﻳﺪهاى ﻛﻪ از او‪‬ل اﻧﻘﻼب ﺗﺎ اﻣﺮوز ﺑﻪﻃﻮر ﻣﺴﺘﻤﺮ ﻣﺜـﻞ‬ ‫ﻳﻚ رودﺧﺎﻧﻪى زﻻل و ﭘ‪‬ﺮﺧﺮوش در ﺟﺮﻳﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺟﻮاﻧﺎن و ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن ﻛﺸﻮر ﻣﺎ‪ ،‬در دوران ﺟﻨﮓ و ﭘﺲ از ﺟﻨـﮓ ﺗﻮاﻧﺴـﺘﻨﺪ ﭘـﺎﻛﻰ ﺧﻮدﺷـﺎن را ﺣﻔـﻆ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻰ از آﻣﺎرﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻋﻜﺲ اﻳﻦ را اد‪‬ﻋﺎ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬آﻣﺎرﻫﺎى واﻗﻌﻰ ﻧﻴﺴـﺖ‪ .‬ﻧـﻪ اﻳـﻦﻛـﻪ ﻣـﻦ از‬ ‫وﺟﻮد ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎ و ﺣﺮﻛﺎت ﺑﺪآﻣﻮز در ﻣﻴﺎن ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﻰاﻃّﻼع ﺑﺎﺷﻢ ‪ -‬ﻧﻪ‪ ،‬ﻣﻦ ﻣﻰداﻧﻢ ﭼﻪ ﻣـﻰﮔـﺬرد ‪-‬‬ ‫اﻣﺎ در زﻳﺮ اﻳﻦ ﻛﻔﻬﺎ و اﻳﻦ ﮔﻞ و ﻻﻳﻬﺎ‪ ،‬ﻣﻦ ﺟﺮﻳﺎن ﻋﻈﻴﻢ و ﺧﺮوﺷﺎن ﻧﺠﺎﺑـﺖ و دﻳﺎﻧـﺖ و اﺻـﺎﻟﺖ و‬ ‫ﻧﻮراﻧﻴﺖ را ﻫﻢ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻰﻛﻨﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﺴﻞ ﺟﻮان‪ ،‬اﻣﺮوز ﻣﺨﺎﻃﺐ ﺷﻤﺎ ﻣﺴﺆوﻻن اﻣﻮر ﺗﺮﺑﻴﺘـﻰ و ﺷـﻤﺎ‬ ‫ﻋﺰﻳﺰان اﻧﺠﻤﻨﻬﺎى اﺳﻼﻣﻰ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪753‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫در ﻣﻮرد ﺟﻮاﻧﺎن ﮔﺮاﻳﺸﻬﺎى اﻓﺮاﻃﻰ و ﺗﻔﺮﻳﻄﻰ ﻣﺸـﺎﻫﺪه ﻣـﻰﺷـﻮد‪ .‬ﺑﻌﻀـﻰ ﻛﺴـﺎن ﻋـﺎدت ﻛـﺮدهاﻧـﺪ‬ ‫ﺷﺨﺼﻴﺖ و اراده و ﻓﻬﻢ و ﺗﻮاﻧﺎﻳﻴﻬﺎى ﺑﻴﻜﺮاﻧﻪى ﺟﻮان را ﻧﺪﻳﺪه ﺑﮕﻴﺮﻧـﺪ و او را ﺑـﻪ ﻧﺪاﻧﺴـﺘﻦ ﻳـﺎ ﺑـﻪ‬ ‫ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﭼﻴﺰى ﻛﻪ از ﻧﻈﺮ آﻧﻬﺎ ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺘّﻬﻢ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻋﺎدت‪ ‬ﻏﻠﻄﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﺟﻮان‪ ،‬ﻣﻈﻬﺮ ﺗﺤﺮّك‬ ‫و ﺳﺮﺷﺎر از اﺳﺘﻌﺪاد و داراى ذﺧﻴﺮهى ارزﺷﻤﻨﺪى اﺳـﺖ ‪ -‬ﻳﻌﻨـﻰ ﻧﺸـﺎط ﺟـﻮاﻧﻰ‪ ،‬ﻗـﺪرت ﺟـﻮاﻧﻰ‪،‬‬ ‫اﺳﺘﻌﺪاد ﺟﻮاﻧﻰ و ﺣﻮﺻﻠﻪى ﺟﻮاﻧﻰ ‪ -‬ﻛﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻌﺠﺰهﻫﺎ ﺑﻴﺎﻓﺮﻳﻨﺪ‪ .‬آن ﺑـﻰاﻋﺘﻨـﺎﻳﻰ‪ ،‬ﻳـﻚ رﻓﺘـﺎر و‬ ‫ﺑﺮداﺷﺖ ﻏﻠﻂ و ﻣﻨﺤﺮﻓﺎﻧﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در ﻧﻘﻄﻪى ﻣﻘﺎﺑﻞ‪ ،‬ﻋﺪ‪‬هاى ﺳﻌﻰ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﺟﻮان را ﺑﺎزﻳﭽﻪى ﻣﻄﺎﻣﻊ و اﻫﺪاف ﺳﻴﺎﺳـﻰِ ﺧﻮدﺷـﺎن ﻗـﺮار‬ ‫دﻫﻨﺪ و او را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺑﺰار ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﻴﺮﻧﺪ؛ آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﺑﺮاى ﺟﻮان ﻻزم اﺳﺖ ‪ -‬ﭼـﻮن ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ‬ ‫ﺧﺎﻃﺮ او را آزرده ﻛﻨﺪ ‪ -‬ﺑﻪ او ﻧﮕﻮﻳﻨﺪ؛ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ او را ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺧﻮشﺑﻴﻦ و از آﻧﻬﺎ دﻟﺨﻮش ﻣﻰﻛﻨـﺪ ‪-‬‬ ‫اﮔﺮ ﺧﻼف واﻗﻊ ﻫﻢ ﻫﺴﺖ ‪ -‬ﺑﻪ او ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ؛ ﺑﺮاى اﻳـﻦﻛـﻪ در ﻣﻴـﺪاﻧﻬﺎى ﺳﻴﺎﺳـﻰ و ﺣﺰﺑـﻰ و ﺑـﺮاى‬ ‫اﻫﺪاف ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن و ﺑﻌﻀﺎً ﻧﺎ ﻣﻘﺪ‪‬س ﻟﺸﻜﺮﻛﺸﻰ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻫﻢ ﻏﻠـﻂ و اﻧﺤـﺮاف و ﺧﻴﺎﻧـﺖ و ﺗﻀـﻴﻴﻊ‬ ‫ﻧﻌﻤﺖ اﻟﻬﻰ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻣﺴﺌﻮﻻن ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺑﺎﻻﺧﺺ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش روي ﺟﻮاﻧﺎن ﻛﺎر ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻧﻜﻨﻨﺪ‬ ‫‪754‬‬

‫ﻣﺴﺆوﻻن ﻛﺸﻮر ‪ -‬ﺑﺨﺼﻮص ﻣﺴﺆوﻻن ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ‪ ،‬و ﺑﺎﻻﺧﺺ ﻣﺴﺆوﻻن آﻣﻮزش و ﭘـﺮورش ‪ -‬ﻧﺒﺎﻳـﺪ‬ ‫روى ﺟﻮاﻧﺎن ﻛﺎر ﺳﻴﺎﺳﻰ را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﻨﻨﺪ؛ اﻳﻦ ﺧﻴﺎﻧـﺖ اﺳـﺖ‪ .‬ﻫـﺮ ﻣﺴـﺆول و ﻣـﺪﻳﺮى ﻛـﻪ وﻇﻴﻔـﻪى‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ دارد‪ ،‬اﮔﺮ ﻛﺎر ﻓﺮﻫﻨﮕﻰِ ﺧﻮدش را در ﺧﺪﻣﺖ ﺳﻴﺎﺳﺘﻬﺎى ﺧﻄّﻰ و ﺟﻨﺎﺣﻰ ﻗﺮار دﻫﺪ‪ ،‬ﺧﻴﺎﻧﺖ‬ ‫ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻢ آن ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺧﻴﺎل ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﻧﺴﻞ ﺟﻮان ﻓﺎﺳﺪ ﺷﺪه ‪ -‬ﭼﻮن ﭼﻬﺎر ﻧﻔﺮ ﭘﺴﺮ و دﺧﺘﺮ را‬ ‫ﺑﺎ ﻟﺒﺎﺳﻰ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﻤﻰﭘﺴﻨﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻰﺑﻴﻨﻨﺪ؛ ﻛﻪ ﻟﺰوﻣﺎً ﻫﻢ ﻣﻌﻠـﻮم ﻧﻴﺴـﺖ آنﭼﻨـﺎن ﻣﻨﻔـﻰ ﺑﺎﺷـﺪ ‪ -‬اﺷـﺘﺒﺎه‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ؛ ﻫﻢ آن ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺧﻴﺎل ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ از ﺟﻮان ﺑﺎﻳﺪ اﺳﺘﻔﺎدهى ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻛﺮد و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻛﺎﻻى‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﻰ او را ﻣﺼﺮف ﻛﺮد‪ ،‬اﺷﺘﺒﺎه ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ .‬دﺳﺘﻪى ﺳﻮﻣﻰ ﻫﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ اﺷﺘﺒﺎه ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬـﺎ ﻛﺴـﺎﻧﻰ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ دل ﺑﺴﺘﻪاﻧﺪ ﺗﺎ ﭘﺎﻳﺎن دوران ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﻰ را ﺑﻪ ﭼﺸﻤﺸﺎن ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ؛ ﺑـﻪ اﻣﻴـﺪ اﻳـﻦﻛـﻪ ﺟﻮاﻧـﺎن‬ ‫دﻳﮕﺮ از ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﻰ دﻓﺎع ﻧﻤﻰﻛﻨﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻫﻢ ﺳﺨﺖ در اﺷﺘﺒﺎهاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار اﻋﻀﺎى اﺗﺤﺎدﻳﻪﻫﺎى اﻧﺠﻤﻨﻬﺎى اﺳﻼﻣﻰ داﻧﺶآﻣﻮزان و ﻣﺴﺆوﻻن اﻣﻮر ﺗﺮﺑﻴﺘﻰ ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر‪1379/12/8 -‬‬ ‫‪ -2‬ﺑﻴﺎﻧﺎت در ﺟﻤﻊ ﺟﻮاﻧﺎن و ﻓﺮﻫﻨﮕﻴﺎن در ﻣﺼﻼى رﺷﺖ‪1380/2/12 -‬‬

‫‪ .1‬اﻫﻤﻴﺖ و ﻧﻘﺶ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫* اﻣﻮر ﺗﺮﺑﻴﺘﻲ در آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫‪1 ...‬ﺑﺎﻳﺪ ﺟﻮاﻧﺐ اﻳﻦﻃﻮر ﭼﻴﺰﻫﺎ را ﺧﻴﻠﻰ ﺳﻨﺠﻴﺪ؛ ﭼﻮن ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ ﻋﺮض ﻛﺮدم‪ ،‬ﻳﻚ وﻗﺖ اﻧﺴـﺎن‬ ‫ﻳﻚ ﻣﻌﺎوﻧﺖ را ﺣﺬف ﻣﻰﻛﻨﺪ؛ ﻳﻚ وﻗﺖ ﻧﻪ‪ ،‬ﻳﻚ ﺟﺮﻳﺎن دارد ﺣﺬف ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﺷـﻤﺎ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻳـﻚ‬ ‫ﻋﻨﺼﺮ اﻧﻘﻼﺑﻰ و ﻣﺘﺪﻳﻦ و ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪ‪ ،‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن را ﺣﺬف ﻣـﻰﻛﻨﻴـﺪ‪ ،‬ﻣـﻰﺧﻮاﻫﻴـﺪ ﻳـﻚ ﺟﺮﻳـﺎن‬ ‫اوﺳﻊ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻋﻤﻴﻖﺗﺮ از اﻳﻦ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﻨﻴﺪ؛ اﻣﺎ اﻳﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺸﺎن داده ﺷﻮد‪ .‬ﮔﺎﻫﻰ ﻣﺎ دﺳﺘﭙﺎﭼﻪ ﻣﻰﺷـﻮﻳﻢ‬ ‫و ﭼﻴﺰى را ﺑﺮﻣﻰدارﻳﻢ ﺗﺎ ﻳﻚ ﭼﻴﺰ دﻳﮕـﺮ را ﺟـﺎى آن ﺑﮕـﺬارﻳﻢ؛ اﻣـﺎ آن ﭼﻴـﺰى ﻛـﻪ ﺑﺮداﺷـﺘﻪ ﺷـﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد؛ وﻟﻰ آن ﭼﻴﺰى ﻛﻪ ﺑﻨﺎﺳﺖ ﺟﺎى آن ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﻓﺮاﻣﻮش ﻣﻰﺷﻮد ﻳﺎ ﻣﻮﻓـﻖ از آب‬ ‫در ﻧﻤﻰآﻳﺪ؛ آﻧﮕﺎه آدم از ﻫﺮ دو ﻃﺮف ﻣﻰﻣﺎﻧﺪ! اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻦ ﻳﻚ وﻗﺖ ﺑﻪ ﻧﻈـﺮم ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎ اﻳـﻦ ﺣـﺮف را‬ ‫ﮔﻔﺘﻢ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ در ﻫﻤﻪى ﺳﻄﻮح درﺳﻰ‪ ،‬ﻣﻌﻠﻤﻤﺎن را وادار ﻛﻨﻴﻢ ﻛـﻪ ﺣﺎﻣـﻞ ﭘﻴـﺎم ﺗﺮﺑﻴﺘـﻰ و‬ ‫ﻣﻌﺮﻓﺘﻰ و دﻳﻨﻰ ﻫﻢ ﺑﺎﺷﺪ؛ اﻳﻦ ﻣﻨﺎﻓﺎت ﻧﺪارد ﺑﺎ اﻳﻦﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﻣﻌﺎون ﭘﺮورﺷﻰ ﻫﻢ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻌﻨﻰ ﻫﻤﺎن ﻣﻌﺎون آﻣﻮزﺷﻰﻳﻰ ﻛﻪ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﻴﺪ‪ ،‬از رأس ﻃﻮرى ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى و ﺑﺮﺧﻮرد ﻛﻨﺪ و ﺑﺨﺸﻨﺎﻣﻪ‬ ‫ﺑﺪﻫﺪ ﻛﻪ ﻣﻌﻠﻤﺎن در ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﺑﺪﻧﻪى آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﺑﺪاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻄﻠﻮب اﻳﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ وﺳـﻂ درس‬ ‫رﻳﺎﺿﻰ ﻳﺎ ﻓﻴﺰﻳﻚ ﻳﺎ ﻃﺒﻴﻌﻰ‪ ،‬از ﻓﺮﺻﺘﻰ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ و ﻳﻚ ﻧﻜﺘﻪى دﻳﻨﻰ را ‪ -‬وﻟـﻮ در ﻳـﻚ ﺟﻤﻠـﻪ ‪-‬‬ ‫ﺑﻴﺎن ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﮔﺎﻫﻰ اوﻗﺎت اﻳﻦ ﻛﺎر از ﻳﻚ ﻣﻨﺒﺮ ﻣﺎ ﻣﻔﻴﺪﺗﺮ اﺳﺖ؛ ﭼﻮن در اﻋﻤﺎق ذﻫـﻦ ﻣﺨﺎﻃـﺐ ﻛـﺎﻣﻼً‬ ‫ﺟﺎ ﻣﻰاﻓﺘﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎرِ ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮﺑﻰ اﺳﺖ؛ ﺑﺮاى اﻳﻦ ﻛﺎر ﻫﺮﭼﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى ﻛﻨﻴﺪ و ﻣﻮارد ﻓﺮاﻫﻢ‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ و در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﻌﻠﻤﺎن ﺑﮕﺬارﻳﺪ؛ اﻣﺎ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻰرﺳﺪ ﻻزﻣﻪى اﻳﻦ ﻛﺎر اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛـﻪ ﺣﺘﻤـﺎً ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﭘﺮورﺷﻰ ﺑﺮﭼﻴﺪه ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* ﻣﺴﺌﻮﻻن آﻣﻮزش و ﭘﺮورش از ورود در ﻣﻨﺎﻗﺸﺎت ﺟﻨﺎﺣﻲ و ﺣﺰﺑﻲ ﭘﺮﻫﻴﺰ ﻛﻨﻨﺪ‬

‫اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻴﺪ در ﻛﺎرﺗﺎن ﻣﻮﻓّﻖ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ ﺑﻌـﺪ از ﺗﻮﻛـﻞ ﺑـﻪ ﺧـﺪاى ﻣﺘﻌـﺎل و ﻣﺴـﺘﻘﻴﻤﺘﺮ ﻛـﺮدن و‬ ‫ﻣﺴﺘﺤﻜﻢﺗﺮ ﻛﺮدن راﺑﻄﻪى ﻗﻠﺒﻰ ﺧﻮدﺗﺎن ﺑﻪ ﻃﻮر داﺋﻢ ﺑﺎ ذات ﻣﻘـﺪ‪‬س رﺑـﻮﺑﻰ‪ ،‬از ورود در ﻣﻨﺎﻗﺸـﺎت‬ ‫ﺟﻨﺎﺣﻰ و ﺣﺰﺑﻰ ‪ -‬ﻛﻪ ﻋﺪ‪‬هاى ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ در ﻛﺸﻮر ﻣﺎ اﻳﻨﻬﺎ را روزﺑﻪروز ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻛﻨﻨﺪ ‪ -‬ﭘﺮﻫﻴـﺰ ﻛﻨﻴـﺪ‪.‬‬ ‫راز ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺷﻤﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬دﺳﺘﻬﺎﻳﻰ در ﻛﺎر اﺳﺖ ﺗﺎ ﺳﺮِ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻫﻴﭻ و ﭘﻮچ‪ ،‬ﻋﺪ‪‬هاى را ﺑﻪ ﺟﺎن ﻫـﻢ‬

‫‪ -1‬اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺻﺤﺒﺘﻬﺎى آﻗﺎى ﺣﺎﺟﻰ‪ ،‬وزﻳﺮ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‪ ،‬درﺑﺎرهى ﺣﺬف اﻣﻮر ﺗﺮﺑﻴﺘﻰ ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار رﺋﻴﺲ و اﻋﻀﺎي ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪80/9/19 -‬‬

‫‪755‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫ﺑﻴﻨﺪازد و ﺳﺮ ﻣﻮﺿﻌﮕﻴﺮﻳﻬﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮنِ ﺣﺰﺑﻰ و ﺟﻨﺎﺣﻰ و ﮔﺮوﻫﻰ و ﮔـﺎﻫﻰ ﮔﺮوﻫﻜـﻰ‪ ،‬اﻓـﺮاد را ﺑـﺎ‬ ‫ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ ﻣﺴﺄﻟﻪدار ﻛﻨﺪ؛ درﺳﺖ ﻧﻘﻄﻪى ﻣﻘﺎﺑﻞ »اﻧّﻤﺎ اﻟﻤﺆﻣﻨﻮن اﺧﻮةٌ ﻓﺎﺻﻠﺤﻮا ﺑـﻴﻦ اﺧـﻮﻳﻜﻢ‪ .«1‬ﻗـﺮآن‬ ‫ﺑﻌﺪ از آنﻛﻪ ﺑﺤﺚ »و إن ﻃﺎﺋﻔﺘﺎن ﻣﻦ اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ اﻗﺘﺘﻠﻮا ﻓﺎﺻﻠﺤﻮا ﺑﻴﻨﻬﻤﺎ‪ «2‬را ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳـﺪ‪» :‬اﻧّﻤـﺎ‬ ‫اﻟﻤﺆﻣﻨﻮن اﺧﻮة«؛ ﻣﺆﻣﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﺧﺪا‪ ،‬ﻣﺆﻣﻨﻴﻦ ﺑﻪ دﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺆﻣﻨﻴﻦ ﺑﻪ راه اﻧﺒﻴﺎ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺑﺮادرﻧﺪ‪ .‬دو ﺑﺮادر ﻣﻤﻜـﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﺑﺎ ﻫﻢ دﻋﻮا ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺗﻜﻠﻴﻒ ﻣﺎ ﭼﻴﺴﺖ؟ »ﻓﺎﺻﻠﺤﻮا ﺑﻴﻦ اﺧـﻮﻳﻜﻢ«؛ ﺑـﻴﻦ دو ﺑﺮادرﺗـﺎن اﺻـﻼح‬ ‫اﻳﺠﺎد ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬درﺳﺖ ﻧﻘﻄﻪى ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻳﻦ‪ ،‬ﻋﺪ‪‬هاى داﺋﻢ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﺎ ﺟﻨﺎحﺑﻨـﺪى و اﻇﻬـﺎرات ﺣﺰﺑـﻰ و‬ ‫اﻳﺠﺎد وﻻﻳﺖ ﺣﺰﺑﻰ)!( ﺑﻪ ﺗﻨﻮر اﺧﺘﻼف اﻓﻜﻨﻰ و آﺗﺶاﻓﺮوزى ﺑﺪﻣﻨﺪ‪.‬‬ ‫در ﻣﻔﻬﻮم و ﻣﻌﻨﺎى وﻻﻳﺖ ﻛﻪ ﺟﺰو ﺗﻌﺎﻟﻴﻢ اﺻﻠﻰ دﻳﻦ و ﻗﺮآن و ﺟﺰو ﻣﺼﺮّﺣﺎت ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻰ اﺳﺖ‪،‬‬ ‫ﺷﺒﻬﻪ ﻣﻰاﻧﺪازﻧﺪ و ﺧﺪﺷﻪ اﻳﺠﺎد ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ؛ وﻟﻰ ﺑﻪ ﺟﺎى آن‪ ،‬وﻻﻳﺖ ﺣﺰﺑﻰ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻰآورﻧـﺪ و اﻳـﻦ‬ ‫ﺗﻨﺎﻗﺾ وﺣﺸﺘﻨﺎك را اﻳﺠﺎد ﻣﻰﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺧﻮدﺗﺎن را از اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﺮﻛﻨـﺎر ﺑﺪارﻳـﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ ﻫـﺮ ﻛﺴـﻰ در‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺳﻴﺎﺳﻰ‪ ،‬ﻣﺠﺎرى ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﺸﻮر و ﻣﻮﺿﻌﮕﻴﺮﻳﻬﺎ و ﮔﻔﺘﺎرﻫﺎى اﺷﺨﺎص دﻳﺪى دارد و‬ ‫ﻧﻈﺮ ﭘﻴﺪا ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻫﻴﭻ اﺷﻜﺎﻟﻰ ﻧﺪارد؛ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻢ اﻧﺴﺎن ﺻﺎﺣﺐﻧﻈﺮ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺑﻨﺪه ﻫﻢ ﻫﻤﻴﺸﻪ روى اﻳﻦ‬ ‫ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻣﻰﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻴﺎﺳﺘﺪان ﺑـﻮد و ﻗـﺪرت ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﺳﻴﺎﺳـﻰ داﺷـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ﻳـﻚ ﻣﻠـﺖ را‬ ‫ﻣﺼﻮﻧﻴﺖ ﻣﻰﺑﺨﺸﺪ ﻛﻪ ﺑﻔﻬﻤﺪ ﺟﺮﻳﺎن ﺳﻴﺎﺳﻰ در دﻧﻴﺎ ﭼﻴﺴﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ ﭼﻪ ﺑﺮ ﺳﺮ او ﺑﻴﺎورﻧﺪ‬ ‫‪756‬‬

‫و او را ﺑﻪ ﻛﺠﺎ ﺑﻜﺸﺎﻧﻨﺪ و او ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻛﺠﺎ ﺑﺮود و ﭼﻪ ﺑﺎﻳﺪ اراده ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﺟﺰو ﭼﻴﺰﻫـﺎى ﻻزم ﺑـﺮاى‬ ‫ﻣﻠﺖ اﺳﺖ و ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﻣﻠﺖ ﻣﺎ از ﺟﻬﺖ آﮔﺎﻫﻰ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺟﺰو ﻣﻠﺘﻬﺎى ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ اﻳـﻦ ﻏﻴـﺮ‬ ‫از ﺟﻨﺎحﺑﻨﺪى و ﻣﻮﺿﻌﮕﻴﺮى و ﺟﻨﺠﺎل و ﻣﻨﺎﻗﺸﻪى ﺳﻴﺎﺳﻰ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫از اﻳﻦ ﭘﺮﻫﻴﺰ ﻛﻨﻴﺪ و ﺑﻪ ﻛﺎر اﺻـﻠﻰ ﻛـﻪ آﻳﻨـﺪهى ﻛﺸـﻮر در ﮔـﺮو آن اﺳـﺖ و در اﺧﺘﻴـﺎر ﺷﻤﺎﺳـﺖ‪،‬‬ ‫ﺑﭙﺮدازﻳﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺎﻣﻼً ﺑﺘﻮاﻧﻴﺪ اﻳﻦ را ﺗﺪارك ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫* ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺟﺪي ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‬

‫ﻓﻘﻂ »ﻋﻠﻢ«ﻧﻴﺴﺖ؛ »ﺗﺮﺑﻴﺖ« ﻛﻨﺎر ﻋﻠﻢ ﺣﺘﻤﺎً ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﻟﺬا ﺷﻤﺎ آﻣﻮزش و ﭘﺮورﺷﻴﺪ‪ .‬اﻣﻮر ﺗﺮﺑﻴﺘﻴﻬـﺎ ﻛـﻪ از‬ ‫او‪‬ل اﻧﻘﻼب ﻣﻄﺮح ﺑﻮد و ﺑﻨﺪه ﻫﻢ ﺑﻪ وزﻳﺮ ﻣﺤﺘﺮم ﺳﻔﺎرش ﻛﺮدم و ﺣﺎﻻ ﻫـﻢ ﻋـﺮض ﻣـﻰﻛـﻨﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﺟﺪ‪‬ى ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﺧﺪا رﺣﻤﺖ ﻛﻨﺪ ﺷﻬﻴﺪ »رﺟﺎﻳﻰ« و ﺷﻬﻴﺪ »ﺑﺎﻫﻨﺮ« را ﻛﻪ ﻋﺎﻟﻤﺎﻧﻪ اﻳﻦ ﺑﺨﺶ را ﻓﻌ‪‬ﺎل‬ ‫‪ -1‬ﺣﺠﺮات‪10 :‬‬ ‫‪ -2‬ﺣﺠﺮات‪9 :‬‬ ‫‪ -3‬دﻳﺪار ﺟﻤﻌﻰ از ﻣﺪﻳﺮان و ﻣﺴﺆوﻻن وزارت آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‪81/4/26 -‬‬

‫‪ .1‬اﻫﻤﻴﺖ و ﻧﻘﺶ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻧﻤﻰﺷﻮد در ﻫﻤﻪى ﺳﻄﻮح اﻳﻦ ﺑﺨﺶ را از آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﺣﺬف ﻛﺮد؛ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ آن ﺗﻮﺟ‪‬ـﻪ‬ ‫ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺣﺪ‪‬اﻗﻞ ﻧﻴﻤﻰ از ﻛﺎر آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‪ ،‬ﭘﺮورش و ﺗﺮﺑﻴﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻟﺬا ﺷـﻤﺎ ﻣـﻰﺑﻴﻨﻴـﺪ در ﻗـﺮآن‬ ‫وﻇﻴﻔﻪى اﻧﺒﻴﺎ‪ ،‬ﺗﺰﻛﻴﻪ و ﺗﻌﻠﻴﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻌﻀﻴﻬﺎ از ﺟﻠﻮ ﻗـﺮار ﮔـﺮﻓﺘﻦ »ﻳـﺰﻛﻴﻬﻢ« در دو آﻳـﻪى ﻗـﺮآن ﺑـﺮ‬ ‫»ﻳﻌﻠّﻤﻬﻢ«‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﺰﻛﻴﻪ از ﺗﻌﻠﻴﻢ ﻫﻢ ﺑﺎﻻﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ اﻳﻦ ﻃﻮر ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺣـﺪ‪‬اﻗﻞ اﻳـﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺰﻛﻴﻪ در ﻛﻨﺎر ﺗﻌﻠﻴﻢ اﺳﺖ؛ »ﻳﺰﻛﻴﻬﻢ و ﻳﻌﻠّﻤﻬﻢ اﻟﻜﺘﺎب و اﻟﺤﻜﻤﺔ‪«1‬؛ آن ﻫﻢ ﺗﻌﻠـﻴﻢ ﻛﺘـﺎب و‬ ‫ﺣﻜﻤﺖ‪ ،‬ﻧﻪ ﺗﻌﻠﻴﻢ ﭼﻴﺰﻫﺎى ﭘﻴﺶ ﭘﺎ اﻓﺘﺎده‪ .‬اﻳﻦ در ﻛﻨﺎر ﺗﺰﻛﻴﻪ اﺳﺖ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﺰﻛﻴـﻪ ﺧﻴﻠـﻰ واﻻﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﺰﻛﻴﻪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ ﺗﺮﺑﻴﺖ‪ .‬ﮔﻨﺠﻴﻨﻪﻫﺎى ﻣﻠﺖ ‪ -‬ﻳﻌﻨﻰ ﻛﻮدﻛﺎن و ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن و ﺟﻮاﻧﺎن ‪ -‬در دﺳـﺖ ﺷﻤﺎﺳـﺖ؛‬ ‫ﻫﻴﭻ ﮔﻨﺠﻰ از اﻳﻦ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﮔﺮ از اﺳﺘﻌﺪاد اﻳﻨﻬﺎ در راه ﭘﺮورش ﻓﻜﺮى و رﺷـﺪ ﻋﻠﻤـﻰ اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﻧﺸﻮد؛ ﻳﺎ رﺷﺪ ﻋﻠﻤﻰ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ از ﻟﺤﺎظ اﻧﺴﺎﻧﻰ و اﺧﻼﻗﻰ و ﺗﺮﺑﻴﺘﻰ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎى ﻣﻨﺤﺮف و ﻣﻌـﻮﺟﻰ‬ ‫ﺑﺎر ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ؛ اﻧﺴﺎﻧﻰ ﺑﻰاﻋﺘﻘﺎد و ﺑﻰاﻋﺘﻨﺎى ﺑﻪ ﻫﻤﻪى ﻣﻮازﻳﻦ اﺧﻼﻗﻰ ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ ﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﻠﺖ‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﻪ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﻧـﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﻣﺮدم‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﻪ اﺳﻼم و اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺘﮕﺰاران و ﻣﺴﺆوﻻن ﻛﺸﻮر و ﻧﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ و ﺗﺎرﻳﺨﺸﺎن‬ ‫ﻫﻴﭻ اﻋﺘﻨﺎﻳﻰ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ اﻳﻨﻬﺎ ﻫﺮ ﭼﻪ ﻫﻢ ﻋﺎﻟﻢ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻋﻠﻢ ارزش ﻣﻨﻔﻰ دارد؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻣﻴﺰان ﻋﻠﻢ‬ ‫ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﺪ‪ ،‬ﺿﺮﺑﻪ و ﺿﺮرش ﻫﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد؛ ﻣﺼﺪاق ﻫﻤﺎن ﺷﻌﺮ ﻣﻌﺮوف ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪:‬‬ ‫ﭼﻮ دزدى ﺑﺎ ﭼﺮاغ آﻳﺪ‬

‫ﮔُﺰﻳﺪهﺗﺮ ﺑﺮد ﻛﺎﻻ‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاى ﺗﺮﺑﻴﺖ داﻧﺶآﻣﻮزان ﻫـﻢ ﺧﻴﻠـﻰ اﻫﻤﻴـﺖ ﻗﺎﺋـﻞ ﺷـﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ ﺷـﻨﻴﺪم در آﻣـﻮزش و‬ ‫ﭘﺮورش ﻣﻄﺮح ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺨﺶ ﺗﺮﺑﻴﺖ را ﺑﺎ ﺗﻌﻠﻴﻢ ﻫﻤﺮاه ﻛﻨﻴﻢ ﺗﺎ ﻣﻌﻠّـﻢ در ﻛـﻼس‪ ،‬ﺗﺮﺑﻴـﺖ ﻫـﻢ‬ ‫ﺑﻜﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺣﺮف ﺑﺴﻴﺎر درﺳﺘﻰ اﺳﺖ؛ ﺑﻨﺪه ﻫﻢ ﻣﻌﺘﻘﺪم ﻛـﻪ ﻣﻌﻠّـﻢ ﻓﻴﺰﻳـﻚ‪ ،‬ﻣﻌﻠّـﻢ زﻳﺴـﺖﺷﻨﺎﺳـﻰ‪ ،‬ﻣﻌﻠّـﻢ‬ ‫رﻳﺎﺿﻰ‪ ،‬ﻳﺎ ﻫﺮ ﻣﻌﻠّﻢ دﻳﮕﺮى‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﻳﻚ ﻛﻠﻤﻪ و ﺗﻠﻨﮕﺮ‪ ،‬آن ﭼﻨﺎن ﺗﺄﺛﻴﺮى روى ذﻫﻦ داﻧـﺶآﻣـﻮز‬ ‫ﺑﮕﺬارد و ﭼﻨﺎن ﺗﺮﺑﻴﺘﻰ ﺑﻜﻨﺪ ﻛﻪ ﮔﺎﻫﻰ ﺑﺎ ﻳﻚ ﻛﺘﺎب ﻧﺸﻮد آن ﺗﺄﺛﻴﺮ را ﮔﺬاﺷﺖ؛ اﻣﺎ اﻳﻦ ﻣﻨﺎﻓﺎﺗﻰ ﻧـﺪارد‬ ‫ﺑﺎ اﻳﻦﻛﻪ ﺑﺨﺶ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺑﺎ ﻫﻤﺎن اﺳﺘﺤﻜﺎم‪ ،‬در آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﺑﺎﻗﻰ ﺑﻤﺎﻧﺪ و ﻣﻮرد اﻋﺘﻨﺎ ﻗﺮار ﮔﻴـﺮد‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ را ﺗﻄﻮ‪‬ر و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ دﻫﻴﺪ و ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ در ﻫﻤﻪ ﺣﺎل ﺧـﻮب اﺳـﺖ‪ .‬اﻳﺴـﺘﺎﻳﻰ و‬ ‫ﺟﻤﻮد در ﻫﻴﭻ ﻛﺎرى ﺧﻮب ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﺮد؛ اﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺎﻋﺪه را ﺣﻔﻆ ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫‪ -1‬آل ﻋﻤﺮان‪ – 164 :‬ﺟﻤﻌﻪ‪2 :‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار ﺟﻤﻌﻰ از ﻣﺪﻳﺮان و ﻣﺴﺆوﻻن وزارت آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‪1381/4/26 -‬‬

‫‪2‬‬

‫‪757‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫* ﺗﻌﻠﻴﻢ ﻛﺎري ﺑﺴﻴﺎر ﻇﺮﻳﻒ و دﻗﻴﻖ اﺳﺖ‬

‫‪ ...‬در ﻣﻮرد داﻧﺶآﻣﻮز ﻫﻢ ﻋﺮض ﻣﻰﻛﻨﻢ‪ :‬ﺗﻌﻠﻴﻢ ﻛﺎرى ﺑﺴﻴﺎر ﻇﺮﻳﻒ و دﻗﻴﻖ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻌﻠـﻴﻢ ﻓﻘـﻂ اﻳـﻦ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاى از ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت را در ﻛﺎﻏﺬ ﺑﮕﺬارﻳﻢ و ﺑﻪ داﻧﺶآﻣﻮز ﺑﺪﻫﻴﻢ و ﺑﮕـﻮﻳﻴﻢ ﺑﺨـﻮان؛‬ ‫ﺑﻌﺪ ﻫﻢ ﺑﺮﻫﻪاى از ﺳﺎل را ﻣﻌﻴﻦ ﻛﻨﻴﻢ ﺗﺎ ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ اﻣﺘﺤﺎن دﻫﻨﺪ؛ اﻳﻦ‪ ،‬ﺗﻌﻠﻴﻢ ﺣﻘﻴﻘﻰ ﻧﻴﺴـﺖ‪ .‬ﺗﻌﻠـﻴﻢ ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﻃﻮرى ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ذﻫﻦ را ﺑﺴﺎزد‪ ،‬ﻣﻐﺰ را ﻓﻌ‪‬ﺎل ﻛﻨﺪ و در درﺟﻪى او‪‬ل‪ ،‬ﺷﻮق ﺑﻪ داﻧﺴﺘﻦ را در دل ﻣﺘﻌﻠّﻢ‬ ‫اﻳﺠﺎد ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺑﺪون ﺷﻮق‪ ،‬رﺷﺘﻪاى را ﻣﻰﺧﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻫﺮ ﭼـﻪ در آن رﺷـﺘﻪ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺗﺸـﺎن زﻳـﺎد‬ ‫ﺷﻮد‪ ،‬ﻛﺎراﻳﻰ آن ﻛﺴﻰ را ﭘﻴﺪا ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﺎ ﺷﻮق و ذوق ﺑﻪ ﺳـﻤﺖ آن رﺷـﺘﻪ رﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ‪ .‬در‬ ‫ﻫﻤﻪى رﺷﺘﻪﻫﺎى ﻋﻠﻤﻰ ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر اﺳﺖ؛ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﺷﻮق و ذوق‪ ،‬ﭼﻪ در اﺳـﺎس ﻣﻌﻠﻮﻣـﺎت‪ ،‬ﭼـﻪ در‬ ‫رﺷﺘﻪﻫﺎى ﺧﺎص ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ‪ -‬ﻛﻪ ﺑﻨﺎﺳﺖ ﺷﻤﺎ ﭘﺎﻳﻪى آن را از دورهى راﻫﻨﻤﺎﻳﻰ ﺑﺮﻳﺰﻳﺪ و آﻣـﺎده ﻛﻨﻴـﺪ‬ ‫ در دل ﻣﺘﻌﻠّﻢ اﻳﺠﺎد ﺷﻮد ﺗﺎ در درون او‪ ،‬اﻳﻦ ﻓﻌ‪‬ﺎﻟﻴﺖ ﻓﻜـﺮى و ﻣﻐـﺰى و اﻳـﻦ ﺷـﻮق ﻗﻠﺒـﻰ و ﻧﻴـﺰ‬‫ﺗﻼﺷﻰ ﻛﻪ ﻣﻌﻠّﻢ ﺷﻤﺎ ﭘﻴﺶ دﺳﺖ داﻧﺶآﻣﻮز ﻣﻰﮔﺬارد‪ ،‬او را ﺑﻪ ﻳﻚ ﻋﺎﻟﻢِ واﻗﻌﻰ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺣﺴﺎﺳﺘﺮﻳﻦ و ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﺑﺨﺶ اداره ﻛﺸﻮر‪ ،‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورش اﺳﺖ‬ ‫‪758‬‬

‫ﺷﺎﻳﺪ اﻏﺮاق ﻧﺒﺎﺷﺪ اﮔﺮ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ ﺣﺴ‪‬ﺎﺳﺘﺮﻳﻦ و ﻣﻬﻤﺘـﺮﻳﻦ ﺑﺨـﺶ ادارهى ﻛﺸـﻮر‪ ،‬آﻣـﻮزش و ﭘـﺮورش‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻫﻢ ﻧﻌﻤﺘﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاى ﻣﺘﻌﺎل ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ارزاﻧﻰ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ اﺷﺘﻐﺎل ﻣﻌﻤﻮل زﻧـﺪﮔﻴﺘﺎن‬ ‫در ﺧﺪﻣﺖ ﻋﻠﻢ و ﻣﻌﺮﻓﺖ و ﺗﺮﺑﻴﺖ و ﭘﺮورش ﻛﻮدﻛﺎن و ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎنِ اﻣﺮوز ‪ -‬ﻛﻪ اداره ﻛﻨﻨﺪﮔﺎنِ ﻓﺮداى‬ ‫ﻛﺸﻮرﻧﺪ ‪ -‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺧﻴﻠﻰ ﺟﺎﻫﺎ اﻧﺴﺎن ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺸﻐﻮل ﻛﺎر ﺷﻮد و ﻧﺎﻧﻰ ﻫﻢ ﺑﻪ دﺳﺖ آورد؛ ﺷﺎﻳﺪ ﻧـﺎﻧﻰ‬ ‫ﺧﻴﻠﻰ ﭼﺮﺑﺘﺮ از ﻧﺎﻧﻰ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن در آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻰآورد؛ اﻣﺎ اﻳﻦ اﻓﺘﺨﺎر و ﻗﺪاﺳـﺖ در‬ ‫ﻫﻤﻪ ﺟﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬از اﻳﻦ ﺟﻬﺖ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﻳﻚ ﻧﻘﻄﻪى ﻣﻤﺘﺎز اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪاى ﻣﺘﻌﺎل را ﺷﻜﺮ ﻛﻨﻴﺪ‬ ‫ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ را ﺑﻪ ﺷﻤﺎ داده اﺳﺖ و از او ﺑﺨﻮاﻫﻴﺪ ﻛﻪ ﺗﻮﻓﻴﻖ دﻫﺪ انﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر را ﻛﻤﺎ ﻫـﻮ‬ ‫ﺣ‪‬ﻘّﻪ اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫دو ﻗﺸﺮ ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ﺳﺮ و ﻛﺎر دارﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ دو ﻫﻢ از ﻗﺸﺮﻫﺎى ﺑﺴﻴﺎر ﺣﺴ‪‬ﺎس ﻛﺸﻮر و ﺟﺎﻣﻌﻪى ﻣﺎ و ﻫـﺮ‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪاى ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ :‬ﻳﻜﻰ ﻗﺸﺮ ﻛﻮدﻛﺎن و ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن و ﺟﻮاﻧﺎن ‪ -‬داﻧﺶآﻣﻮزان ‪ -‬ﻳﻜﻰ ﻗﺸﺮ ﻣﻌﻠّﻤﺎن‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺟﻤﻌﻰ از ﻣﺪﻳﺮان و ﻣﺴﺆوﻻن وزارت آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‪1381/4/26 -‬‬

‫‪ .1‬اﻫﻤﻴﺖ و ﻧﻘﺶ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫وﻗﺘﻰ ﺷﻤﺎ ﻗﺸﺮ ﺟﻮان را ﭘﺮورش ﻣﻰدﻫﻴﺪ‪ ،‬در واﻗﻊ ﻧﻴﺮوى اﻧﺴﺎﻧﻰ ﻛﺸـﻮر را ﺗﺮﺑﻴـﺖ ﻣـﻰﻛﻨﻴـﺪ‪.‬ﻫـﻴﭻ‬ ‫ﻛﺸﻮرى ﺑﺪون ﺑﺮﺧﻮردارى از ﻧﻴﺮوى اﻧﺴﺎﻧﻰِ ﻛﺎرآﻣﺪ‪ ،‬ﻋﺎﻟﻢ‪ ،‬ﻋﺎﻗﻞ و ﻣﺘﻌﻬ‪‬ﺪ‪ ،‬ﻗﺎدر ﻧﻴﺴﺖ ﺑـﻪ ﭘﻴﺸـﺮﻓﺖ‬ ‫ﻧﺎﺋﻞ ﺷﻮد؛ وﻟﻮ ﻣﻨﺎﺑﻊ زﻳﺮزﻣﻴﻨﻰ و ﺛﺮوﺗﻬﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺛﺮوت اﺻﻠﻰ ﺑﺮاى ﻫﺮ ﻣﻠﺘﻰ‪ ،‬ﻧﻴﺮوى‬ ‫اﻧﺴﺎﻧﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ اﻳﻦ ﺛﺮوت را از ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺎﻟﻘﻮ‪‬ه ﺑﻪ ﺑﺎﻟﻔﻌﻞ در ﻣﻰآورﻳﺪ؛ ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﭼﻘﺪر اﻳﻦ ﻛـﺎر ﺣـﺎﺋﺰ‬ ‫اﻫﻤﻴﺖ اﺳﺖ!‬ ‫ﻗﺸﺮ دﻳﮕﺮى ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﺪﻳﺮان و ﻣﺴﺆوﻻن آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺳﺮ و ﻛﺎر دارﻳـﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻠّﻤﺎﻧﻨـﺪ‪ ،‬ﻛـﻪ‬ ‫اداﻣﻪى ﺳﻠﺴﻠﻪى ﭘﻴﺎﻣﺒﺮاﻧﻨﺪ‪ .‬ﻣﻌﻠّﻤﻰ را ﻧﺒﺎﻳﺪ دﺳﺖ‪‬ﻛﻢ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﺎ ﻗﺸﺮ وﺳﻴﻊ و ﺑﺰرگ ﻣﻌﻠّﻤﺎن ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﺑﺎ دﻟﻬﺎ و ﻣﻐﺰﻫﺎ و روﺣﻬﺎى ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺎ ﻣﻮاﺟﻬﻨﺪ و اﻳﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺑﺴﻴﺎر ﮔﺮاﻧﺒﻬﺎ در دﺳـﺘﺎن آﻧﻬـﺎ‬ ‫ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ ،‬ﺳﺮو ﻛﺎر دارﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻋﻤﺪهى آﻣﻮزش و ﭘﺮورش اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺎ اﻳﻦ دو ﻗﺸـﺮ‪ ،‬آن ﭼﻨـﺎن ﻛـﻪ ﺷﺎﻳﺴـﺘﻪى‬ ‫آﻧﻬﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺗﻮﺟﻪ وﻳﮋه ﺑﻪ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫ﺑﻪ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺗﻮﺟﻪ وﻳﮋه ﺷﻮد‪ .‬ﻋﻤﺪة ﺗﻮﺟﻪ اﻳﻦ ﺷﻮرا‪ ،‬از زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻨـﺪه ﻫـﻢ در‬ ‫اﻳﻦ ﺷﻮرا ﺑﻮدم‪ ،‬ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ﻣﻬﻤﻨﺪ؛ اﻣﺎ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش را ﻧﺒﺎﻳﺪ دﺳـﺖ ﻛـﻢ‬ ‫ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬راﺟﻊ ﺑﻪ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش و ﻓﻀﺎي ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪ ،‬ﻓﻜﺮي و ارزﺷﻲ آن ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً ﺑﺎﻳﺪ ﻓﻜـﺮ و ﻛـﺎر‬ ‫ﺷﻮد‪ .‬ﻧﻤﻲﺗﻮان ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻴﻠﻴﻮنﻫﺎ ﺟﻮان و ﻧﻮﺟﻮاﻧﻲ ﻛﻪ در آﻣﻮزش و ﭘﺮورش در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﺎ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﻲﺗﻔﺎوت ﺑﻮد ﻳﺎ ﻛﺎر ﻧﺴﻨﺠﻴﺪه ﻛﺮد ﻳﺎ اﺣﻴﺎﻧﺎً ﺧﺪاي ﻧﻜﺮده ﻛﺎر ﻏﻠﻄﻲ اﻧﺠﺎم داد‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻘﻮﻟـﺔ‬ ‫آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﻫﻢ ﻛﺎر ﻛﺮد و از ﻧﻔﻮذ ﺑﺮﺧﻲ از اﻓﻜﺎر و رﻓﺘﺎرﻫﺎ در آن ﺑﻪ ﻃـﻮر ﺟـﺪ ﺟﻠـﻮﮔﻴﺮي‬ ‫ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﻨﻴﺎﻧﻲ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻨﺪه ﺑﻪ ﻣﺴﺄﻟﻪى ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﺮﺑﻴﺖ و ﻣﺴﺄﻟﻪى ﻣﻌﻠﻢ‪ ،‬ﻳﻚ اﻋﺘﻘﺎد ﻋﻤﻴﻖ و ﺑﻨﻴﺎﻧﻰ و اﺻـﻮﻟﻰ اﺳـﺖ؛‬ ‫ﺑﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻓﺮﻧﮕﻰﻣ‪Ĥ‬ﺑﻬﺎ‪ ،‬ﻳﻚ اﻋﺘﻘﺎد اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﻳﻚ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦﻃﻮر ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﺜﻼً ﻓﻜﺮ ﻛﻨﻴﻢ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺟﺎرى‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺟﻤﻌﻰ از ﻣﺪﻳﺮان و ﻣﺴﺆوﻻن وزارت آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‪1381/4/26 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار رﺋﻴﺲ و اﻋﻀﺎي ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪82/10/23 -‬‬

‫‪759‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫اﻗﺘﻀﺎء ﻣﻰﻛﻨﺪ ﻣﺎ ﻣﻌﻠﻢ را ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻳﺎ ﺗﻀﻌﻴﻒ‪ ،‬ﻛﻤﻚ و ﻳﺎ ﺗﺮوﻳﺞ ﻛﻨﻴﻢ؛ ﻧﻪ‪ ،‬ﻣﺴﺄﻟﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﻫـﻴﭻ‬ ‫ﺗﺤﻮﻟﻰ ‪ -‬ﭼﻪ ﻣﺜﺒﺖ‪ ،‬ﭼﻪ ﻣﻨﻔﻰ ‪ -‬در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺻﻮرت ﻧﻤﻰﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻣﮕﺮ اﻳﻦﻛﻪ ﻣﻌﻠـﻢ و دﺳـﺘﮕﺎه ﺗﻌﻠـﻴﻢ و‬ ‫ﺗﺮﺑﻴﺖ در آن ﻧﻘﺶ اﺳﺎﺳﻰ دارد‪ .‬اﮔﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪى آﻣﻮزش و ﭘـﺮورش‪ ،‬ﻳـﻚ ﺟﺎﻣﻌـﻪى ﻓﻌـﺎل‪ ،‬ﭘ‪‬ﺮﻧﺸـﺎط‪،‬‬ ‫ﻣﺘﻌﻬﺪ‪ ،‬داراى اﺣﺴﺎس ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ‪ ،‬ﻣﺒﺘﻜﺮ‪ ،‬ﻋﺎﻟﻢ و ﭘ‪‬ﺮاﻧﮕﻴﺰه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در ﺳﻄﺢ ﻛﺸﻮر ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﻨﻴﺎﻧﻰ ﺧﻮاﻫـﺪ‬ ‫ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﺣﺰاب و ﺟﻨﺎحﻫﺎ و ﺟﻤﻌﻴﺖﻫﺎى ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺮاى اﻫﺪاف ﻛﻮﺗـﺎه ﻣـﺪت ‪ -‬ﺑـﺮاى‬ ‫ﻓﻼن ﺧﻮاﺳﺖ‪ ،‬ﻓﻼن اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت‪ ،‬ﻓﻼن ﮔﺰﻳﻨﺶ ‪ -‬ﺑﻪ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﺗﻮﺟـﻪ وﻳـﮋهﻳـﻰ دارﻧـﺪ؛ اﻳﻨﻬـﺎ‬ ‫ﭼﻴﺰﻫﺎى ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻢ اﻫﻤﻴﺘﻰ اﺳﺖ؛ اﻳﻨﻬﺎ ﻛﻮﭼﻚ ﻛﺮدن ﻧﻘﺶ آﻣـﻮزش و ﭘـﺮورش و ﻣﻌﻠـﻢ و ﻣﺪرﺳـﻪ‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻧﻴﺎز آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﺑﻪ اﺗﺎق ﻓﻜﺮ‬

‫اﻋﺘﻘﺎد ﻣﻦ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﺑﺮاى ﺣﻞ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺳﺎﺳﻰِ اﻳﻦ ﺑﺨـﺶ ﻋﻈـﻴﻢ ‪ -‬ﺑـﻪ ﺗﻌﺒﻴـﺮ‬ ‫ﻓﺮﻧﮕﻰﻫﺎ ‪ -‬ﻳﻚ اﺗﺎق ﻓﻜﺮ اﺣﺘﻴﺎج دارد‪ .‬ﺗﺼﻤﻴﻢﻫﺎ در آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺳﻠﻴﻘﻪﻳﻰ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷـﻮد‪.‬‬ ‫ﻳﻚ وﻗﺖ ﺑﺨﺸﻰ از آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﻣﺜﻼً اﺣﺴﺎس ﻣﻰﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺟﻮاﻧﺎن آﻣﻮزشﻫﺎى ﺟﻨﺴـﻰ‬ ‫داد ‪ -‬ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻛﻮرﻛﻮراﻧﻪى از ﻏﺮب ‪ -‬ﻧﺎﮔﻬﺎن ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﻢ از ﻳﻚ ﮔﻮﺷﻪ‪ ،‬ﻧﻮﺷﺘﻪ و ﻛﺘﺎب و ﺟـﺰوه در اﻳـﻦ‬ ‫‪760‬‬

‫زﻣﻴﻨﻪ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﻰﺷﻮد! روى اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ‪ ،‬ﻛﺠﺎ ﻓﻜﺮ ﺷﺪه؟‬ ‫ﻛﺠﺎ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮى ﺷﺪه؟ ﻛﺠﺎ ﺳﻨﺠﻴﺪه ﺷﺪه؟ ﭼﻘﺪر ﻣـﺎ ﺑﺎﻳـﺪ دﻧﺒﺎﻟـﻪرو ﻏـﺮب ﺑﺎﺷـﻴﻢ؟! ﭼﻘـﺪر ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﺗﺠﺮﺑﻪﻫﺎى ﺷﻜﺴﺖﺧﻮرده و ﻧﺎﻛﺎم ﻏﺮﺑﻰﻫﺎ را ﭼﺸﻢ ﺑﺴﺘﻪ دﻧﺒﺎل و ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻛﻨـﻴﻢ؟! ﻣﮕـﺮ آﻧﻬـﺎ از داﻣـﻦ‬ ‫زدن ﺑﻪ اﺣﺴﺎﺳﺎت ﺟﻨﺴﻰ ﺳﻮد ﺑﺮدﻧـﺪ؟ در اﻳـﻦ ﻣﺴـﺄﻟﻪ‪ ،‬در ﻣﺎﻧـﺪهاﻧـﺪ‪ .‬ﭘـﺮدهى ﻋﻔـﺎف و ﺣﻔـﺎظ و‬ ‫ﻣﻌﺼﻮﻣﻴﺘﻰ از دﻳﻦ و ﺗﻌﻠﻴﻤﺎت دﻳﻨﻰ روى زن و ﻣﺮد و ﺟﻮان و ﭘﻴﺮ ﻣﺎ ﮔﺴﺘﺮده ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﺑﻴـﺎﻳﻴﻢ ﺑـﺎ‬ ‫دﺳﺖ ﺧﻮدﻣﺎن اﻳﻦ ﭘﺮده را ﺑﺪرﻳﻢ! اﻳﻦ ﺑﺎ ﻛﺪام ﻓﻜﺮ و ﻣﻨﻄﻖ ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻣـﻰﻛﻨـﺪ؟ اﻟﺒﺘـﻪ اﻳـﻦ ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎﻫﺎ‬ ‫ارﺗﺒﺎﻃﻰ ﻧﺪارد؛ ﺑﻪ اﺻﻞ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ارﺗﺒﺎط دارد؛ ﻟﻴﻜﻦ ﺗﺬﻛﺮ آن را در ﻣﺤﻀـﺮ ﺷـﻤﺎ ﻋﺰﻳـﺰان‬ ‫ﻣﻔﻴﺪ داﻧﺴﺘﻢ‪ .‬ﻳﺎ ﻧﺎﮔﻬﺎن از ﮔﻮﺷﻪﻳﻰ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﺗﺸﺨﻴﺺ داده ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺎ ﺑﻪ ﻛﻮدﻛﺎن دﺑﺴﺘﺎﻧﻰ‪ ،‬از ﻛـﻼس‬ ‫اول ‪ -‬ﻳﺎ ﺣﺘّﻰ ﭘﻴﺶدﺑﺴﺘﺎﻧﻰ ‪ -‬زﺑﺎن اﻧﮕﻠﻴﺴﻰ ﻳﺎد ﺑﺪﻫﻴﻢ؛ ﭼﺮا؟ وﻗﺘﻰ ﺑﺰرگ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻫﺮ ﻛﺲ ﻧﻴﺎز دارد‪،‬‬ ‫ﻣﻰرود زﺑﺎن اﻧﮕﻠﻴﺴﻰ را ﻳﺎد ﻣﻰﮔﻴﺮد‪ .‬ﭼﻘﺪر دوﻟﺖ اﻧﮕﻠﻴﺲ و دوﻟﺖ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻮل ﺧﺮج ﻛﻨﻨـﺪ ﺗـﺎ‬ ‫ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ اﻳﻦﻃﻮر آﺳﺎن زﺑﺎن ﺧﻮدﺷﺎن را در ﻣﻴﺎن ﻳﻚ ﻣﻠﺖ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﺗﺮوﻳﺞ ﻛﻨﻨﺪ؟ ﻣﺎ ﺑﺮاى ﺗـﺮوﻳﺞ زﺑـﺎن‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻓﺮﻫﻨﮕﻴﺎن و ﻣﻌﻠﻤﺎن ﻛﺮﻣﺎن‪1384/2/12 -‬‬

‫‪ .1‬اﻫﻤﻴﺖ و ﻧﻘﺶ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫ﻓﺎرﺳﻰ ﭼﻘﺪر در دﻧﻴﺎ ﻣﺸﻜﻞ دارﻳﻢ؟ ﺧﺎﻧﻪى ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺎ را ﻣـﻰﺑﻨﺪﻧـﺪ‪ ،‬ﻋﻨﺼـﺮ ﻓﺮﻫﻨﮕـﻰ ﻣـﺎ را ﺗـﺮور‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ده ﺟﻮر ﻣﺎﻧﻊ در ﻣﻘﺎﺑﻞ راﻳﺰﻧﻰﻫﺎى ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻣﺎ درﺳﺖ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ؛ ﭼﺮا؟ ﭼﻮن در آنﺟـﺎ زﺑـﺎن‬ ‫ﻓﺎرﺳﻰ ﻳﺎد ﻣﻰدﻫﻴﻢ‪ .‬وﻟﻰ ﻣﺎ ﺑﻴﺎﻳﻴﻢ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺧﻮد‪ ،‬ﻣﻔﺖ و ﻣﺠﺎﻧﻰ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﺻـﺎﺣﺒﺎن اﻳـﻦ زﺑـﺎن ‪ -‬ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﺎﻳﻪى اﻧﺘﻘﺎل ﻓﺮﻫﻨﮓ آﻧﻬﺎﺳﺖ ‪ -‬اﻳﻦ ﻛﺎر را اﻧﺠـﺎم دﻫـﻴﻢ! اﻟﺒﺘـﻪ ﺑﻨـﺪه ﺑـﺎ ﻓﺮاﮔـﺮﻓﺘﻦ زﺑـﺎن ﺧـﺎرﺟﻰ‬ ‫ﺻﺪدرﺻﺪ ﻣﻮاﻓﻘﻢ؛ ﻧﻪ ﻳﻚ زﺑﺎن‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ده زﺑﺎن ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ؛ ﭼﻪ اﺷـﻜﺎﻟﻰ دارد؟ ﻣﻨﺘﻬـﺎ اﻳـﻦ ﻛـﺎر ﺟـﺰو‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻧﺸﻮد‪.‬‬ ‫اﻣﺮوز ﻛﺸﻮرﻫﺎﻳﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ زﺑﺎن ﻣﻠﻰِ ﺧﻮدﺷﺎن‪ ،‬زﺑـﺎن رﺳـﻤﻰﺷـﺎن ﻧﻴﺴـﺖ‪ .‬اﻣـﺮوز زﺑـﺎن‬ ‫رﺳﻤﻰ ﻫﻨﺪ و ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن‪ ،‬زﺑﺎن اﻧﮕﻠﻴﺴﻰ اﺳﺖ؛ زﺑﺎن دﻳﻮاﻧﻰﺷﺎن‪ ،‬زﺑﺎن اﻧﮕﻠﻴﺴﻰ اﺳﺖ؛ در ﺣﺎﻟﻰﻛﻪ زﺑﺎن‬ ‫ﻫﻨﺪى و زﺑﺎن اردو و ﭼﻨﺪ ﺻﺪ زﺑﺎن دﻳﮕﺮ ﻫﻢ دارﻧﺪ‪ .‬در ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن‪ ،‬زﺑﺎن اردو؛ و در ﻫﻨﺪوﺳﺘﺎن‪ ،‬زﺑـﺎن‬ ‫ﻫﻨﺪى‪ ،‬زﺑﺎن راﻳﺞ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ آﻧﻬﺎ ﺑﻜﻠﻰ ﻣﻐﻔﻮلٌﻋﻨﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﮕﻮﻧﻪ زﺑﺎن ﺧﺎرﺟﻰ آﻣﺪ ﺟـﺎى زﺑـﺎن ﻣﻠـﻰِ‬ ‫ﻳﻚ ﻣﻠﺖ را ﮔﺮﻓﺖ؟ ﻫﻤﻴﻦﻃﻮرى وارد ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻧﮕﻠﻴﺴـﻰﻫـﺎ در ﻫﻨـﺪ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬارى ﻛﺮدﻧـﺪ ﺗـﺎ‬ ‫ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ وﺿﻌﻴﺖ را ﺑﻪ اﻳﻦﺟﺎ ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻰ از ﻛﺸﻮرﻫﺎى آﻓﺮﻳﻘﺎﻳﻰ‪ ،‬زﺑﺎﻧﺸﺎن ﭘﺮﺗﻐﺎﻟﻰ ﻳﺎ اﺳﭙﺎﻧﻴﻮﻟﻰ‬ ‫اﺳﺖ؛ ﺑﻪ زﺑﺎن رﺳﻤﻰِ ﺧﻮدﺷﺎن اﺻﻼً ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﻰﻛﻨﻨﺪ؛ اﻳﻦ ﺧﻮب اﺳﺖ؟ ﺗﺴﻠﻂ زﺑﺎن ﺑﻴﮕﺎﻧـﻪ ﺑـﺮ ﻳـﻚ‬ ‫ﻣﻠﺖ‪ ،‬ﺧﻮب اﺳﺖ؟ زﺑﺎن‪ ،‬اﺳﺘﺨﻮان ﻓﻘﺮات ﻳﻚ ﻣﻠﺖ اﺳﺖ؛ اﻳﻦ را ﻣﺎ اﻳﻦﻃﻮر ﺗﻀﻌﻴﻒ ﻛﻨﻴﻢ؟ ﭼـﺮا؟‬ ‫ﭼﻮن آﻗﺎﻳﻰ ﺳﻠﻴﻘﻪاش اﻳﻦ اﺳﺖ و اﻳﻦﻃﻮر ﻓﻬﻤﻴﺪه! ﻣﺪرﺳﻪ و ﺑﭽﻪﻫﺎى ﻣﺮدم ﻛﻪ ﻣﺤﻞ آزﻣﻮن و ﺧﻄـﺎ‬ ‫ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ؛ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻌﺪ ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻏﻠـﻂ از آب درآﻣـﺪ‪ .‬ﺑـﺎ‬ ‫ﺑﭽﻪﻫﺎى ﻣﺮدم ﻛﻪ ﻧﻤﻰﺷﻮد اﻳﻦﻃﻮرى رﻓﺘﺎر ﻛﺮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﺗﺎق ﻓﻜﺮ ‪ -‬ﻳﻌﻨﻰ ﻳـﻚ ﻣﺮﻛـﺰ اﻧﺪﻳﺸـﻤﻨﺪ و‬ ‫آﮔﺎه ‪ -‬ﻻزم اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻴﺰﻫﺎى ﻓﺮاوان دﻳﮕﺮى ﻫﻢ در آﻣﻮزش و ﭘﺮورش وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﻪ آﻧﻬـﺎ‬ ‫ﻫﻢ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﺮد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻣﺴﺄﻟﻪ ﭘﺮورش ﻳﻚ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‬

‫‪ ...‬ﻣﻦ دو‪ ،‬ﺳﻪ ﻧﻜﺘﻪى ﻛﻮﺗﺎه ﻫﻢ در اﻳﻨﺠﺎ ﻋﺮض ﺑﻜﻨﻢ؛ ﻳﻜﻰ ﻣﺴﺌﻠﻪى »ﭘﺮورﺷﻰ« اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﻣﻌﺎوﻧﺖ‬ ‫ﭘﺮورﺷﻰ ﻳﺎ ﻣﺮﻛﺰ ﭘﺮورﺷﻰ ‪ -‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﺷﻜﻠﻰ ‪ -‬ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻰاش ﺑﻪ ﻋﻬﺪهى ﺧﻮد ﻣﺴﺌﻮﻻن ﻣﺤﺘﺮم اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻛﻢاﻋﺘﻨﺎﻳﻰ و ﺑﻰاﻋﺘﻨﺎﻳﻰ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻓﺮﻫﻨﮕﻴﺎن و ﻣﻌﻠﻤﺎن ﻛﺮﻣﺎن‪1384/2/12 -‬‬

‫‪761‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫آن روزى ﻛﻪ ﻣﻌﺎوﻧﺘﻬﺎى ﭘﺮورﺷﻰ را از ﺳﻄﻮح ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺣـﺬف ﻛﺮدﻧـﺪ‪ ،‬ﺑﻨـﺪه ﺻـﺮﻳﺤﺎً ﺑـﺎ اﻳـﻦ ﻛـﺎر‬ ‫ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻛﺮدم؛ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻫﻢ ﻧﮕﻔﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻨﺎ ﻧﺪارﻧﺪ اﻳـﻦ ﺣـﺮف را ﮔـﻮش ﻧﻜﻨﻨـﺪ؛ اﻣـﺎ ﮔـﻮش ﻧﻜﺮدﻧـﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻛﺎرى ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﻣﺮوز در ﻛﻨﺎر آن ﻗﺎﻋﺪهﺳﺎزى اﻧﺠﺎم ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻘﻮﻟﻪى ﭘﺮورش‬ ‫ ﺑﻪ ﻫﺮ ﺷﻜﻠﻰ ‪ -‬اﻫﻤﻴﺖ داده ﺷﻮد ؛ ﻧﻪ ﭼﻮن ﻣﺎ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻴﻢ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻓﻘﻂ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻣﺮوز در دﻧﻴـﺎى‬‫ﻏﺮبِ از ﻟﺤﺎظ داﻧﺶ و ﻓﻨﺎورى ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﻪى ﭘﺮورش در ﺑﺴـﻴﺎرى از ﻛﺸـﻮرﻫﺎ ﺟـﺰوِ آن ﻣﺒـﺎﻧﻰ‬ ‫اﺻﻠﻰ اﺳﺖ؛ ﻣﺴﺌﻮل و ﻣﺄﻣﻮر ﭘﺮورﺷﻰ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺑﻪ ﭘﺮورش اﻫﻤﻴﺖ ﻣﻰدﻫﻨﺪ‪ .‬ﭘﺮورش ﻓﻘﻂ دﻳﻨﺪار‬ ‫ﺷﺪن و ﻋﻤﻖ اﻳﻤﺎن ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛـﻪ ﻣـﺎ دﻧﺒـﺎﻟﺶ ﻫﺴـﺘﻴﻢ‪ .‬ﭘـﺮورش ﺗـﺄﺛﻴﺮ ﺧـﻮدش را در رﻓﺘﺎرﻫـﺎ‪،‬‬ ‫ﺑﺮﺧﻮردﻫﺎ‪ ،‬رﺷﺪ ﺷﺨﺼﻴﺖ‪ ،‬ﺗﻘﻮﻳﺖ اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ و ﺟﻮﺷﺎﻧﺪن ﭼﺸﻤﻪى اﺳـﺘﻌﺪاد ﻧﺸـﺎن ﻣـﻰدﻫـﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪى ﭘﺮورﺷﻰ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﺴﺌﻠﻪى ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﺳﻨﮓ ﺑﻨﺎي آﻳﻨﺪه ﻛﺸﻮر اﺳﺖ‬

‫آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﺳﻨﮓ ﺑﻨﺎى آﻳﻨﺪهى ﻛﺸﻮر اﺳـﺖ‪ .‬ﻣـﺎ اﮔـﺮ ﻣﺸـﻜﻼﺗﻰ در زﻣﻴﻨـﻪﻫـﺎى اﺧﻼﻗـﻰ و‬ ‫رﻓﺘﺎرى‪ ،‬ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲِ ﻣﻠﻰ و ﻋﻤﻮﻣﻰ و در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن دﻳﮕﺮ دارﻳﻢ‪ ،‬در رﻳﺸﻪﻛـﺎوىِ‬ ‫اﻳﻨﻬﺎ ﺑﻪ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﻣﻰرﺳﻴﻢ‪ .‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ ﺑﻌﻀـﻰ دوﺳـﺘﺎن ﮔﻔﺘﻨـﺪ‪ ،‬آﻣـﻮزش و ﭘـﺮورش از‬ ‫‪762‬‬

‫ﻣﺮاﻛﺰ دﻳﺮﺑﺎزده اﺳﺖ‪ ،‬ﻟﻴﻜﻦ ﺑﺎزده آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﻳﻚ ﺑﺎزده ﺣﻴﺎﺗﻰ‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦﻛﻨﻨﺪه و ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش در ﻳﻚ ﻛﺸـﻮر ارﺗﻘـﺎء ﭘﻴـﺪا ﺑﻜﻨـﺪ و اﺻـﻼح ﺷـﻮد‪ ،‬در اﻗﺘﺼـﺎد‪ ،‬ﺳـﻼﻣﺖ و‬ ‫ﺑﻬﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﻣﺤﻴﻂ زﻳﺴﺖ‪ ،‬ﻣﺮگ و ﻣﻴﺮ‪ ،‬ﺑﺎرورى‪ ،‬زﻳﺒﺎﻳﻰ و ﻫﻨﺮ‪ ،‬رﻓﺘﺎرﻫـﺎى ﮔﻮﻧـﺎﮔﻮن ﻣـﺮدم در ﺳـﻄﺢ‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ‪ ،‬و ﻓﺮاﺗﺮ از ﻫﻤﻪى اﻳﻨﻬﺎ‪ ،‬در دﻳﻦ‪ ،‬ﻓﻠﺴﻔﻪ و اﺧﻼق ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬اﻣـﺮوز در‬ ‫دﻧﻴﺎ ﺑﻪ زﺑﺎن ﻛﻮدﻛﻰ ﺑﻪ ﻛﻮدﻛﺎن ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻣﻰآﻣﻮزﻧﺪ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﭼﻴﺰى ﻛﻪ از ﻧﻈﺮ ﺑﻌﻀﻰ از ﻃﺮاﺣﺎن ﻛﺸﻮر ﻣﺎ‬ ‫ﺑﻰﻣﻌﻨﻰ اﺳﺖ؛ ﻓﻜﺮ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻣﺨﺼﻮص آدﻣﻬﺎى رﻳﺶ و ﺳﺒﻴﻞدار و ﻛﺴﺎﻧﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺳﻨﻰ‬ ‫از آﻧﻬﺎ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﮕﺎه ﻣﺪرن ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺣﻴﺎت‪ ،‬اﻣﺮوز ﭘﻴﺸﺮوان ﻋﻠﻤﻰ دﻧﻴﺎ را ﺑﻪ اﻳﻨﺠﺎ رﺳـﺎﻧﺪه ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﻓﻠﺴﻔﻪ را از دورهى دﺑﺴﺘﺎن ﺑﻪ ﻛﻮدﻛﺎن ﺗﻌﻠﻴﻢ داد؛ اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎ زﺑﺎن ﻛﻮدﻛﻰ‪ .‬اﻳﻦ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻣﺜﺎل‬ ‫ﻋﺮض ﻛﺮدم ﺑﺮاى روﺷﻦ ﺷﺪن اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﻛﻪ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﭼﻘﺪر ﻣﻰﺗﻮاﻧـﺪ در آﻳﻨـﺪهى ﻳـﻚ‬ ‫ﻛﺸﻮر اﺛﺮ ﺑﮕﺬارد‪ ،‬ﻛﻪ اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺮاى ﺷﻤﺎ ﻫﻢ روﺷﻦ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻣﻌﻠﻤﺎن ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر‪85/2/12 -‬‬

‫‪ .1‬اﻫﻤﻴﺖ و ﻧﻘﺶ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫اﻛﻨﻮن اﻗﺘﺼﺎد‪ ‬ﻣﺒﺘﻨﻰ ﺑﺮ ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﺖ‪ ‬ﻣﺒﺘﻨﻰ ﺑﺮ ﻋﻠﻢ و ﺟﺎﻣﻌﻪى ﻋﻠـﻢﻣﺤـﻮر‪ ،‬ﺟـﺰوِ ﺷـﻌﺎرﻫﺎى اﻣـﺮوز‬ ‫دﻧﻴﺎﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ از ﻗﺎﻓﻠﻪى ﺣﺮﻛﺖ ﺟﻬﺎﻧﻰ ﻋﻘﺐ ﻧﻤﺎﻧﻴﻢ ‪ -‬ﭼﻪ ﺑﺮﺳﺪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ ﻧﻘﺶ‬ ‫ﺗﻌﻴﻴﻦﻛﻨﻨﺪه‪ ،‬ﭘﻴﺶروﻧﺪه و ﭘﻴﺶﺑﺮﻧﺪه اﻳﻔﺎ ﻛﻨﻴﻢ ‪ -‬ﭼﺎرهاى ﻧﺪارﻳﻢ ﺟﺰ اﻳﻨﻜﻪ ﻳﻚ ﻧﮕﺎه ﺑﻨﻴﺎﻧﻰ و اﺳﺎﺳـﻰ‬ ‫ﺑﻪ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﺑﻴﻨﺪازﻳﻢ‪ .‬در زﻣﻴﻨﻪى ﻋﺪاﻟﺖ ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻌﻀﻰ از دوﺳﺘﺎن ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪى ﻋﺪاﻟﺖ در آﻣﻮزش و ﭘـﺮورش اﺷـﺎره ﻛﺮدﻧـﺪ؛ اﮔـﺮ ﻣـﺎ در ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪى ﻋﺪاﻟﺖ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻳﻦ ﺧﻮاﻫـﺪ ﺷـﺪ ﻛـﻪ در آﻳﻨـﺪهى ﻛﺸـﻮر‪،‬‬ ‫ﻋﺪاﻟﺖ ﻧﺴﺒﻰ ﺑﻴﻦ ﻗﺸﺮﻫﺎ و ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻛﺸﻮر ﺑﺮﻗﺮار ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻣـﺎ اﻣـﺮوز در آﻣـﻮزش و ﭘـﺮورش‬ ‫ﻧﮕﺎه ﻋﺪاﻟﺖ ﻣﺤﻮر ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻳﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷـﺪ ﻛـﻪ اﺧـﺘﻼف ﻃﺒﻘـﺎﺗﻰ در آﻳﻨـﺪهى ﻛﺸـﻮر‬ ‫روزﺑﻪروز ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ؛ ﺗﺄﺛﻴﺮات آﻣﻮزش و ﭘﺮورش را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ!‬ ‫ﻧﮕﺎه‪ ‬ﻏﻴﺮ ﻋﺪاﻟﺖﻣﺤﻮر‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ در ﻛﺸﻮر ﻣﺪارس ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪى ﻣﺠﻬﺰ ﺑﻪ ﺑﻬﺘـﺮﻳﻦ ﺗﺠﻬﻴـﺰات در‬ ‫ﻳﻚ ﺟﺎﻫﺎﻳﻰ‪ ،‬و ﻣﺪارس ﻣﺤﺮومِ ﻛﭙﺮى ﻳﺎ ﺷﺒﻴﻪ ﻛﭙﺮى در ﻳﻚ ﻣﻨﺎﻃﻖ دﻳﮕﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ؛ ﻣﻌﻠـﻢ ﻣﻤﺘـﺎز‬ ‫ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺑﺮاى ﺗﻌﺪادى از ﻣﺪارس‪ ،‬و ﻣﻌﻠﻤﺎن ﺧﺴﺘﻪ ﻳﺎ ﻛﻢﺳﻮاد ﺑﺮاى ﺗﻌﺪاد دﻳﮕﺮى از ﻣﺪارس داﺷـﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ درﺳﺖ ﺿﺪ ﻧﮕﺎه ﻋﺪاﻟﺖﻣﺤﻮر اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺘﻴﺠﻪ ﭼﻪ ﺧﻮاﻫـﺪ ﺷـﺪ؟ ﻧﺘﻴﺠـﻪ اﻳﻨﻜـﻪ‪ :‬ﺟﻤﻌـﻰ از‬ ‫ﻛﻮدﻛﺎن اﻣﺮوزِ ﻣﺎ ﺑﺪون ﻫﻴﭻ دﻟﻴﻠﻰ )ﺟﺰ اﻳﻨﻜﻪ ﻳﺎ ﭘﻮل دارﻧﺪ ﻳﺎ در ﻳـﻚ ﻣﻨﻄﻘـﻪى ﺑﺮﺧـﻮردار زﻧـﺪﮔﻰ‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ( از ﻋﺎﻟﻰﺗﺮﻳﻦ ﺗﺤﺼﻴﻼت ﺑﺮﺧﻮردار ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ و ﻳﻚ ﻋﺪهى دﻳﮕﺮ در ﺳﻄﻮح ﺑﺴﻴﺎر ﭘﺎﻳﻴﻨﻰ‬ ‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺶ ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ رﻓﺖ و اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎﻳﺸﺎن رﺷﺪ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻋﺪاﻟﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﻨـﺎى اﻳـﻦ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﺎ ﻫﻤﻪى اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎ ﺑﺎ ﻳﻚ ﺷﻴﻮه ﺑﺮﺧﻮرد ﻛﻨﻴﻢ؛ ﻧﻪ‪ ،‬اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎ ﺑـﺎﻷﺧﺮه ﻣﺨﺘﻠـﻒ اﺳـﺖ؛‬ ‫ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﮕﺬارﻳﻢ اﺳﺘﻌﺪادى ﺿﺎﻳﻊ ﺑﺸﻮد و ﺑﺮاى ﭘﺮورش اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎ ﺑﺎﻳﺴـﺘﻰ ﺗـﺪﺑﻴﺮ ﺑﻴﻨﺪﻳﺸـﻴﻢ؛ در اﻳـﻦ‬ ‫ﺗﺮدﻳﺪى ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﻣﻼك‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻻﻏﻴﺮ‪ .‬ﻋﺪاﻟﺖ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻳﻦ ﺷﺪ ﻛﻪ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش آن ﻗﺎﻋﺪهى اﺳﺎﺳـﻰ‪) ،‬ﺑـﻪ ﻗـﻮل ﻣﻌﻤﺎرﻫـﺎ و ﺑﻨّﺎﻫـﺎ( آن‬ ‫ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن اﺳﺎﺳﻰ ﺑﺮاى ﺑﻨﺎى رﻓﻴﻌﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺑﺮاى آﻳﻨﺪهى ﻛﺸـﻮرﻣﺎن داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻴﻢ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻳﻚ واﻗﻌﻴﺘﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ را دهﻫﺎ ﺳﺎل ﻋﻘﺐ ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪاﻧﺪ و اﻳﻦ دهﻫـﺎ ﺳـﺎل‪ ،‬ﺗﺼـﺎدﻓﺎً در دوران‬ ‫ﺷﻜﻮﻓﺎﻳﻰ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺪون اﻳﻨﻜﻪ ﺧﻮدﻣـﺎن ﺑﺨـﻮاﻫﻴﻢ و ارادهاى داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻴﻢ‪،‬‬ ‫دهﻫﺎ ﺳﺎل ‪ -‬از اواﺧﺮ دوران ﻗﺎﺟﺎر ﺗﺎ ﺗﻤﺎم دوران ﭘﻬﻠﻮى ‪ -‬ﻣﺎ را ﻋﻘﺐ ﻧﮕـﻪ داﺷـﺘﻨﺪ؛ اﻳـﻦ واﻗﻌﻴﺘـﻰ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ اﻣﺮوز ﺑﺎﻳﺪ ﻋﺮق ﺑﺮﻳﺰﻳﻢ‪ ،‬ﺗﻼش ﻛﻨﻴﻢ و ﻫﻤﻪى ﺗﻮاﻧﻤﺎن را ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻴﻢ ﺗﺎ اﻳﻦ ﻓﺎﺻـﻠﻪ را ﺗـﺎ‬

‫‪763‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫آنﺟﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻢ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻨﺪه ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﺠﺮﺑﻪ و ﻧﮕﺎهﻫﺎى ﻋﻠﻤﻰ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻰ ﻛﻪ در‬ ‫اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪﻫﺎ ﻧﻈﺮ دادهاﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ »ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ«؛ اﻳﻦ ﭼﻴﺰى ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺳﻨﻦ اﻟﻬﻰ‬ ‫و ﻗﻮاﻧﻴﻦ آﻓﺮﻳﻨﺶ‪ ،‬راهﻫﺎى ﻣﻴﺎﻧﺒﺮ‪ ،‬ﻓﺮاوان اﺳﺖ؛ ﻫﻨﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ راه ﻣﻴﺎﻧﺒﺮ را ﻛﺴـﻰ ﭘﻴـﺪا ﻛﻨـﺪ؛‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ ؛ ﻣﻨﺘﻬﺎ ﺗﻼش ﻻزم دارد‪.‬‬ ‫ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﻘﺪﻣﻪ‪ ،‬آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﺣﺮﻓﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ از ﺷﻤﺎ ﺑﺮادرﻫﺎ و ﺧﻮاﻫﺮﻫـﺎ ﮔﻔﺘﻴـﺪ و‬ ‫ﺑﻨﺪه ﻫﻢ ﻋﻤﻴﻘﺎً ﺑﻪ اﻳﻦ ﺣﺮف ﻣﻌﺘﻘﺪم ﻛﻪ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‪ ،‬ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﻣﻮﻟّﺪ ﻣﺎﺳـﺖ؛ دﺳـﺘﮕﺎه‬ ‫ﻣﻮﻟّﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﻳﻚ دﺳﺘﮕﺎه ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﺑﺮاى آﻣـﻮزش و ﭘـﺮورش ﻣﺎﻳـﻪ ﺑﮕـﺬارﻳﻢ‪ .‬اﻳـﻦ ﻣﺎﻳـﻪ‬ ‫ﮔﺬاﺷﺘﻦ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﭘﻮل ﻧﻴﺴﺖ؛ ﭘﻮل ﻓﻘﻂ ﺟﺰﺋﻰ از ﻣﺎﻳﻪﻫﺎﻳﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﺬاﺷﺖ؛ ﻣﻬﻤﺘﺮ از ﭘﻮل‪ ،‬ﻓﻜـﺮ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ و ﺑﺮﺟﺴﺘﻪﺗﺮﻳﻦ ﻓﻜﺮﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻨﺸـﻴﻨﻨﺪ ﺑـﺮاى آﻣـﻮزش و ﭘـﺮورش ﻃﺮاﺣـﻰ ﻛﻨﻨـﺪ؛ ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﻓﻠﺴﻔﻪى آﻣﻮزش و ﭘﺮورش اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬واﺿﺢ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺮ اﺳﺎس اﻳﻦ ﻓﻠﺴـﻔﻪ‪ ،‬اﻓـﻖ آﻳﻨـﺪهى آﻣـﻮزش و‬ ‫ﭘﺮورش ﻛﺸﻮر روﺷﻦ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻣﻌﻠﻮم ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺎ دﻧﺒﺎل ﭼﻪ ﻫﺴﺘﻴﻢ و ﻛﺠﺎ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺑﺮوﻳﻢ و ﺑـﺮ اﺳـﺎس‬ ‫آن ﺧﻄﻜﺸﻰ ﺑﺸﻮد‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى ﺑﺸﻮد و راهﻫﺎ ﻣﺸﺨﺺ ﺑﺸﻮد؛ ﻣﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ اﺣﺘﻴـﺎج دارﻳـﻢ‪ .‬آﻣـﻮزش و‬ ‫ﭘﺮورش ﺑﺎﻳﺪ از روزﻣﺮّﮔﻰ ﺑﻴﺮون ﺑﻴﺎﻳﺪ؛ اﻳﻦ اﺳﺎس ﺣﺮف اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﻣﺨﺎﻃﺐ اﻳﻦ ﺣﺮف در درﺟﻪى اول‪ ،‬وزﻳﺮ ﻣﺤﺘﺮم و ﻣﺴﺌﻮﻻن ﻋـﺎﻟﻰ آﻣـﻮزش و ﭘـﺮورشاﻧـﺪ و‬ ‫‪764‬‬

‫ﺳﭙﺲ ﻫﻤﻪى ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ در ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺐ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش و در ﻫـﺮ ﻧﻘﻄـﻪاى ﻛـﻪ ﻣـﻰﺗﻮاﻧﻨـﺪ در‬ ‫ﺧﺎرج ﻛﺮدن آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﻣﺎ از ﺣﺎﻟﺖ روزﻣﺮّﮔﻰ و اﺳﺎرت در ﭼﻬﺎرﭼﻮب روﺷﻬﺎى ﻣﺘﺤﺠـﺮ و‬ ‫ﻣﻨﺴﻮخ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻗﺮآن در آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫‪ ...‬ﻣﺴﺌﻠﻪى دﻳﮕﺮى ﻛﻪ ﻣﻦ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻢ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻧﻜﺘﻪ ﻋﺮض ﺑﻜﻨﻢ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﻪى »ﻗﺮآن« در آﻣﻮزش و‬ ‫ﭘﺮورش اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺮآن در آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً ﻣﻬﺠﻮر واﻗﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ وﻗﺘﻰ ‪ -‬ﭼﻨـﺪ ﺳـﺎل‬ ‫ﻗﺒﻞ از اﻳﻦ ‪ -‬ﻳﻜﻰ از روﺣﺎﻧﻴﻮن ﻣﺤﺘﺮم و ﻣﻄﻠﻊ از ﺑﺴﻴﺎرى از ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺗﺒﻠﻴﻐﻰ‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﻜﺘﻪاى را ﺑـﻪ ﻣـﻦ‬ ‫ﮔﻔﺖ و ﻣﻦ دﻗﺖ ﻛﺮدم دﻳﺪم درﺳﺖ اﺳﺖ و ﺑﺎ ﺗﺠﺮﺑﻪﻫﺎى ﺧﻮد ﻣﻦ ﻫﻢ ﻛﺎﻣﻼً ﺳﺎزﮔﺎر اﺳـﺖ‪ .‬اﻳﺸـﺎن‬ ‫ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﻣﻦ در ﻛﺸـﻮرﻫﺎى اﺳـﻼﻣﻰِ ﻋﻤـﺪﺗﺎً ﻋﺮﺑـﻰ ﺑـﺎ روﺷـﻨﻔﻜﺮﻫﺎ ﻛـﻪ ﺑﺮﺧـﻮرد ﻣـﻰﻛـﻨﻢ‪ ،‬ﺣﺘّـﻰ‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻣﻌﻠﻤﺎن ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر‪85/2/12 -‬‬

‫‪ .1‬اﻫﻤﻴﺖ و ﻧﻘﺶ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫روﺷﻨﻔﻜﺮﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ اﻫﻞ دﻳﻦ و دﻳﻨﺪارى ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻰﺑﻴﻨﻢ اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﻗﺮآن آﺷـﻨﺎﻳﻨﺪ‪ .‬روﺷـﻨﻔﻜﺮﻫﺎى ﻛﺸـﻮر‬ ‫ﺧﻮدﻣﺎن را ﻛﻪ ﻧﮕﺎه ﻣﻰﻛﻨﻢ )ﻏﻴﺮ از روﺷﻨﻔﻜﺮان دﻳﻨﻰ؛ ﻛﻪ ﺣﺎﻻ ﻳﻚ ﻋﺪه روﺷﻨﻔﻜﺮان دﻳﻨﻰاﻧﺪ؛ ﻛﻢ ﻫﻢ‬ ‫ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺤﻤﺪاﻟﻠَّﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻫﻢ ﺷﺪهاﻧﺪ و ﺑﺎ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ اﺳﻼﻣﻰ و ﺑﺎ ﻗﺮآن آﺷﻨﺎﻳﻨﺪ( ﺑﺴﻴﺎرى از آﻧﻬـﺎ ﻣـﺎ ﺑـﺎ‬ ‫ﻗﺮآن اﺻﻼً آﺷﻨﺎ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ و ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻗﺮآﻧﻰ را ﻧﻤﻰداﻧﻨﺪ؛ اﻣﺎ در ﻛﺸﻮرﻫﺎى ﻋﺮﺑﻰ ﻣﻰداﻧﻨﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻧﻜﺘـﻪ را‬ ‫آن آﻗﺎ ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ‪ .‬ﻣﻦ دﻳﺪم راﺳﺖ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ؛ ﻣﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪاران‪ ،‬ﻧﺨﺒﮕـﺎن ﺳﻴﺎﺳـﻰ و ﻧﺨﺒﮕـﺎن‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ و روﺷﻨﻔﻜﺮى ﻛﺸﻮرﻫﺎى ﻋﺮب از ﺳﺎﻟﻬﺎى ﻣﺘﻤﺎدى ﻗﺒﻞ ﺗﺎ اﻣﺮوز ارﺗﺒﺎط داﺷﺘﻪاﻳـﻢ‪ .‬اﻳﻨﻬـﺎ در‬ ‫اﻇﻬﺎرات و ﺣﺮﻓﻬﺎﻳﺸﺎن از آﻳﺎت ﻗﺮآن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ؛ ﻣﺜﻼً ﻣﺎ در ﺣﺮﻓﻬﺎﻳﻤﺎن ﭼﻄﻮر از ﺷﻌﺮ ﺳـﻌﺪى‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ؛ ﻫﻤﻪى ﻣﺮدم »ﺗﻮاﻧﺎ ﺑﻮد ﻫﺮ ﻛﻪ داﻧﺎ ﺑﻮد« را ﻣﻰداﻧﻨـﺪ‪ ،‬از اﺷـﻌﺎر ﺳـﻌﺪى و ﺣـﺎﻓﻆ در‬ ‫ﻣﺤﺎورات ﺧﻮدﻣﺎن‪ ،‬در ﺳﻴﺎﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن و اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮﻫﺎى روﺷﻨﻔﻜﺮى اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ؛ آﻧﻬـﺎ‬ ‫از ﻗﺮآن ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ؛ وﻟﻰ ﻣﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻰﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻋﻠﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در دوراﻧﻰ ﻃﻮﻻﻧﻰ‪،‬‬ ‫ﻗﺮآن در آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﻣﺎ‪ ،‬ﺑﻪﺧﺼﻮص در آن ﺳﻨﻴﻦ ﻳﺎدﮔﻴﺮى ﻣﻬﺠﻮر ﺑﻮده ﻳﺎ اﺻﻼً وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬آن ﻗﺪﻳﻢ ‪ -‬زﻣﺎن ﻛﻮدﻛﻰ ﻣﺎ ‪ -‬ﻳﻚ ﭼﻴﺰﻫﺎى ﻣﺨﺘﺼﺮى ﺑﻮد و ﺑﻌﺪ ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر ﻛﻤﺮﻧﮓ‬ ‫ﺷﺪ و ﺑﺎﻷﺧﺮه ﺣﺬف ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﭘﻴﺮوزى اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﺗﻮﻗﻊ اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻳﻚ ﻛﺎرِ ﻛﺎرﺳﺘﺎﻧﻰ اﻧﺠﺎم ﺑﮕﻴـﺮد‪.‬‬ ‫ﻛﺎرﻫﺎﻳﻰ ﻫﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻟـﻴﻜﻦ ﺟـﺎى ﺣﻀـﻮر ﻗـﺮآن در دورهﻫـﺎى ﮔﻮﻧـﺎﮔﻮن ‪ -‬ﭼـﻪ دﺑﺴـﺘﺎن‪ ،‬ﭼـﻪ‬ ‫دﺑﻴﺮﺳﺘﺎن و ﭼﻪ راﻫﻨﻤﺎﻳﻰ ‪ -‬واﻗﻌﺎً ﺧﺎﻟﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﻓﻜﺮ ﺑﺸﻮد‪ .‬ﻧﻪ ﺑﻪ ﺷـﻜﻞ ﺗﺤﻤﻴﻠـﻰ‪ ،‬ﻧـﻪ ﺑـﻪ ﺷـﻜﻞ‬ ‫ﺑﻴﺰارﻛﻨﻨﺪه و دورﻛﻨﻨﺪه؛ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﺻﺤﻴﺢ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* اﺣﻴﺎي ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﭘﺮورﺷﻲ‬

‫‪ ...‬ﻳﻜﻰ از ﻛﺎرﻫﺎى ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮﺑﻰ ﻫﻢ ﻛﻪ ﺷﺪ در اﻳﻦ دوره‪ ،‬اﺣﻴﺎى ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﭘﺮورﺷﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑـﺮ اﺛـﺮ‬ ‫ﺳﻮء ﺳﻠﻴﻘﻪى ﺑﻌﻀﻰ از ﮔﺬﺷﺘﮕﺎن‪ ،‬از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻪ ﺑﻮد ﻳﺎ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ اﺣﻴﺎ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺴـﻴﺎر‬ ‫ﭼﻴﺰ ﻻزم و ﻣﻬﻤﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻫﻢ در ﺑﺨﺸﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻛﺸﻮر‪ ،‬اﻳﻦ را ﺣﺘﻤﺎً ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﺑﺪﻫﻴـﺪ‬ ‫و اﻫﺘﻤﺎم ﻻزم ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪى ﭘﺮورﺷﻴﻬﺎ و ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﭘﺮورﺷﻰ و ﺑﺨﺸﻬﺎﺋﻰ ﻛﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻳـﻦ ﻛـﺎر اﺳـﺖ‪،‬‬ ‫ﺑﺸﻮد‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻣﻌﻠﻤﺎن ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر‪85/2/12 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار وزﻳﺮ و ﻣﻌﺎوﻧﺎن و ﻣﺪﻳﺮان آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر‪86/5/3 -‬‬

‫‪765‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫* ﺑﺎﻳﺪ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺎ ﺷﺄن ﺗﺮﺑﻴﺖ و ﺗﻌﻠﻴﻢ ﻫﻤﺎن ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ اﺳﻼم ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‬

‫ﻳﻚ ﺣﺪﻳﺜﻰ از ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ اﻛﺮم ‪ -‬ﻏﻴﺮ از آﻳﺎت ﻗﺮآن ﻛﻪ‪» :‬ﻳﺰﻛﻴﻬﻢ و ﻳﻌﻠّﻤﻬﻢ اﻟﻜﺘﺎب و اﻟﺤﻜﻤﺔ« ﻛﻪ ﭼﻨـﺪ‬ ‫ﺟﺎى ﻗﺮآن ﺗﻜﺮار ﺷﺪه ‪ -‬اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻌﻠﻴﻢ را ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻴﺪﻫﺪ‪ .‬آن ﺣﺪﻳﺚ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ‪» :‬انّ اﻟﻠَّﻪ‬ ‫ﻟﻢ ﻳﺒﻌﺜﻨﻰ ﻣﻌﻨّﺘﺎ و ﻻ ﻣﺘﻌﻨّﺘﺎ وﻟﻜﻦ ﺑﻌﺜﻨﻰ ﻣﻌﻠّﻤﺎ ﻣﻴﺴ‪‬ﺮا«؛ ﺧﺪا ﻣﻦ را ﻣﻌﻠﻢ ﻣﺒﻌـﻮث ﻛـﺮده اﺳـﺖ؛ ﻣﻌﻠـﻢِ‬ ‫ﻣﻴﺴ‪‬ﺮ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ آﺳﺎنﺳﺎز‪ .‬زﻧﺪﮔﻰ را ﺑﺮاى ﻣﺘﻌﻠﻤﻴﻦ ﺧﻮدم ﺑﺎ آﻣﻮزﺷﻬﺎى ﺧﻮدم آﺳﺎن ﻣﻴﺴﺎزم و ﻛﺎر را ﺑـﺮ‬ ‫آﻧﻬﺎ آﺳﺎن ﻣﻴﻜﻨﻢ‪ .‬اﻳﻦ آﺳﺎنﺳﺎزى‪ ،‬ﻏﻴﺮ از آﺳﺎنﮔﻴﺮى اﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﺳﻬﻞاﻧﮕﺎرى ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣـﻦ ﻣﻌﻨّـﺖ و‬ ‫ﻣﺘﻌﻨّﺖ ﻧﻴﺴﺘﻢ‪ .‬ﻧﻪ ﺧﻮدم را دﭼﺎر ﭘﻴﭻ و ﺧﻤﻬﺎى دﺷﻮار زﻧﺪﮔﻰ ﻣﻴﻜﻨﻢ‪ ،‬ﻧـﻪ ﻣـﺮدم را؛ ﺑﻠﻜـﻪ ﺑـﺎ ﺗﻌﻠـﻴﻢ‬ ‫ﺧﻮد‪ ،‬ﻣﺮدم را ﺑﻪ راه راﺳﺖ‪ ،‬راه ﺻﺤﻴﺢ‪ ،‬راه آﺳﻔﺎﻟﺘﻪ‪ ،‬ﺻﺮاط ﻣﺴـﺘﻘﻴﻢ ﻫـﺪاﻳﺖ ﻣﻴﻜـﻨﻢ‪ .‬آﺳـﺎنﺳـﺎزى‬ ‫ﻳﻌﻨﻰ اﻳﻦ‪ .‬اﻧﺴﺎن ﮔﺎﻫﻰ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻫﺪﻓﻰ ﻣﻴﺨﻮاﻫﺪ دﺳﺖ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪ ،‬راه را ﺑﻠﺪ ﻧﻴﺴـﺖ‪ .‬ﺳـﻨﮓ و ﺧـﺎك و‬ ‫ﺧﺎﺷﺎك و ﺑﻠﻨﺪىﻫﺎى ﻧﻔﺴﮕﻴﺮ؛ داﺋﻢ ﺑﺮو ﺑﺎﻻ‪ ،‬داﺋﻢ ﺑﻴﺎ ﭘﺎﺋﻴﻦ‪ ،‬آﺧﺮش ﻫﻢ ﻳﺎ ﻣﻴﺮﺳﺪ‪ ،‬ﻳـﺎ ﻧﻤﻴﺮﺳـﺪ؛ اﻳـﻦ‬ ‫ﺗﻌﻨّﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ وﻗﺖ ﻧﻪ‪ ،‬ﻳﻚ آدم آﺷﻨﺎ و واردى ﻫﻤﺮاﻫﺶ ﻣﻴﺮود و آن اﻧﺴﺎن وارد ﻣﻴﮕﻮﻳـﺪ آﻗـﺎ! از‬ ‫اﻳﻨﺠﺎ ﺑﺮو‪ ،‬ﻫﻢ راه ﻫﻤﻮار اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻢ ﻧﺰدﻳﻚ اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻢ ﺣﺘﻤـﺎً ﺷـﻤﺎ را ﺑـﻪ ﻫـﺪﻓﺖ ﻣﻴﺮﺳـﺎﻧﺪ‪» .‬ﻣﻌﻠّﻤـﺎً‬ ‫ﻣﻴﺴ‪‬ﺮا« ﻳﻌﻨﻰ اﻳﻦ‪ .‬ﺷﺄن ﻣﻌﻠﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ اﺻﻠﻰ ﻣﺎﺳـﺖ‪ .‬ﻣـﻦ ﻣﻴﺨـﻮاﻫﻢ ﻫـﻢ ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎ ﻛـﻪ‬ ‫‪766‬‬

‫ﻣﻌﻠﻤﻴﺪ‪ ،‬اﻳﻦ را ﻋﺮض ﻛﻨﻢ‪ ،‬ﺗﺎ ﺷﺄن ﺧﻮد‪ ،‬ﻗﺪر ﺧﻮد و ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺧﻮد را ﺧﻮب ﺑﺸﻨﺎﺳﻴﺪ‪ ،‬ﻫﻢ ﺑـﻪ ﻣـﺮدم‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻣﺮدم ﻣﻴﺨﻮاﻫﻢ ﺑﮕﻮﻳﻢ؛ ﭼﻮن ﻣﻌﻠﻢ ﻏﺎﻟﺒﺎً ﻗﺪر ﺧﻮدش را ﻣﻴﺪاﻧﺪ‪ .‬ﻣﻌﻠﻢ آﮔﺎه‪ ،‬ﻣﻌﻠﻤـﻰ ﻛـﻪ‬ ‫واﻗﻌﺎً ﻋﻠﻢ دارد و آن را ﺑﻪ ﻛﺴﻰ ﻣﻴﺪﻫﺪ‪ ،‬ﻣﻴﻔﻬﻤﺪ ﭼﻪﻛﺎر دارد ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻗﻔـﻞ ﺑﺴـﺘﻪاى اﺳـﺖ‪ ،‬ﻳـﻚ‬ ‫ﻛﻠﻴﺪى دارد‪ .‬ﻣﻌﻠﻢ اﻳﻦ ﻛﻠﻴﺪ را ﺑﻪ ﻣﺘﻌﻠﻢ ﻣﻴﺪﻫﺪ و ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ آﻗﺎﺟﺎن! اﻳـﻦ ﻛﻠﻴـﺪ را اﻳﻨﺠـﻮرى در اﻳـﻦ‬ ‫ﻗﻔﻞ ﻣﻰاﻧﺪازى‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎر ﺗﻌﻠﻴﻢ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻳﻚ ﻣﻌﺎدﻟﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻗﻴﻤﺘﻰ ﻗﺎﺑﻞ ﺣـﻞ ﻧﻴﺴـﺖ و راه‬ ‫ﺣﻠﺶ ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻌﻠﻢ راه ﺣﻞ را ﻧﺸﺎن ﻣﻴﺪﻫﺪ‪ .‬در ﻫﺮ ﺑﺨﺸﻰ‪ ،‬ﻣﻌﻠﻢ ﻛﺎرش اﻳﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﻟﺬا ﻣﻌﻠﻢ ‪-‬‬ ‫ﺣﺎﻻ ﺑﺎ ﻣﺮاﺗﺐ ﻣﺨﺘﻠﻒ ‪ -‬ﺧﻮدش ﻣﻴﺪاﻧﺪ ﭼﻪﻛﺎر دارد ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ ،‬ﻟﻜﻦ آﺣﺎد ﻣـﺮدم ﻣﺨـﺎﻃﺒﻴﻦ ﺑﻴﺸـﺘﺮِ ﻣـﻦ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﻣﻴﺨﻮاﻫﻢ در ﺟﺎﻣﻌﻪى ﻣﺎ ﺷﺄن ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻫﻤﺎن ﺷـﺄﻧﻰ ﺑﺸـﻮد ﻛـﻪ اﺳـﻼم ﻗـﺮار داده‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻨﻰ ﻛﻪ ﻧﻘﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻣﻦ ﻋﻠّﻤﻨﻰ ﺣﺮﻓﺎً ﻓﻘﺪ ﺻﻴﺮﻧﻰ ﻋﺒـﺪاً« ‪ -‬اﻟﺒﺘـﻪ ﻣـﻦ ﻧﻤﻴـﺪاﻧﻢ‬ ‫ﺳﻨﺪ اﻳﻦ رواﻳﺖ ﭼﻪ ﻫﺴﺖ و ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺳﺖ و ﭼﻘﺪر ﻣﺘﻘﻦ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺣﺮف‪ ،‬ﺣﺮف درﺳـﺘﻰ اﺳـﺖ ‪-‬‬ ‫ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﺎ آﻣﻮﺧﺘﻦِ از ﻛﺴﻰ‪ ،‬در واﻗﻊ ﻳﻚ ﻣﺮﺣﻠﻪاى را ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﻣﻴﮕﺬارد ﻛﻪ ﺟـﺎ دارد‬

‫‪ .1‬اﻫﻤﻴﺖ و ﻧﻘﺶ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آن ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺧﻮد را ﺑﻨﺪه و ﺧﺪﻣﺘﮕﺰار آن ﻫﺪاﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪه و راﻫﻨﻤﺎ ﺑﺪاﻧﺪ و ﻗﺮار ﺑﺪﻫـﺪ‪ .‬ﺣـﺮف‬ ‫اﺻﻠﻰ اﻳﻦ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﭘﺮورﺷﻲ در آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫‪ ...‬ﻣﺴﺌﻠﻪى دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﻪى ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎى ﭘﺮورﺷﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ اﺷﺎره ﻛﺮدﻳﻢ‪ .‬ﻳﻜﻰ از ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺳﻨﺘﻬﺎﺋﻰ ﻛﻪ در‬ ‫اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﺑﻌﺪ از اﻧﻘﻼب ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪ ‪ -‬ﻣﺮﺣﻮم ﺷﻬﻴﺪ ﺷﻬﻴﺪ ﺑﺎﻫﻨﺮ ﻛﻪ رﺣﻤﺖ و رﺿﻮان ﺧـﺪا ﺑـﺮ او‬ ‫ﺑﺎد‪ ،‬ﭘﺎﻳﻪﮔﺬار اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﻮد ‪ -‬ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﭘﺮورﺷﻰ اﺳﺖ‪ .‬آﻣﺪﻧﺪ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪﻫﺎﺋﻰ اﻳﻦ را ﺗﻌﻄﻴﻞ ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺣﺎﻻ ﻧﻤﻴﺨﻮاﻫﻴﻢ ﺳﻮءﻇﻦﮔﻮﻧﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻪﻫﺮﺣﺎل ﻛﺞﺳﻠﻴﻘﮕﻰ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﻋﻨﻮان ﻛﻪ ﭘﺮورش ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪى ﻣﻌﻠﻤﻴﻦ ﻣﺘﻨﻮع در ﻛﻼﺳﻬﺎ اﻧﺠﺎم ﺑﮕﻴﺮد و ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺟﺪا ﺑﺎﺷـﺪ‪،‬‬ ‫اﻳﻦ ﻛﺎﻧﻮﻧﻰ را ﻛﻪ ﻣﺨﺼﻮص اﻗﺪام ﭘﺮورﺷﻰ ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﻌﻄﻴﻞ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻠﻪ‪ ،‬ﻣﻦ ﻫﻢ ﻋﻘﻴـﺪهام ﻫﻤـﻴﻦ اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﻫﻢ ﻋﻘﻴﺪهام اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻤﺎى ﻣﻌﻠﻢ ﻓﻴﺰﻳﻚ ﻳﺎ رﻳﺎﺿﻴﺎت ﻳﺎ ﻫﻨﺪﺳﻪ ﻳﺎ ادﺑﻴﺎت ﻳﺎ ﻋﻠﻮم اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ‬ ‫ﻳﺎ ﻫﺮﭼﻪ‪ ،‬ﻣﻴﺘﻮاﻧﻴﺪ ﻣﻌﻠﻢ دﻳﻦ و ﻣﻌﻠﻢ اﺧﻼق و ﭘﺮورشدﻫﻨﺪهى اﺧﻼق در داﻧﺶآﻣﻮز ﺧﻮدﺗﺎن ﺑﺎﺷـﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﮔﺎﻫﻰ ﻳﻚ ﻣﻌﻠﻢ رﻳﺎﺿﻰ در ﻫﻨﮕﺎم ﺣﻞ ﻳﻚ ﺟﺪول رﻳﺎﺿﻰ ﻳﻚ ﻛﻠﻤﻪ ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ ﻛﻪ آن ﻛﻠﻤﻪ در اﻋﻤـﺎق‬ ‫ﻗﻠﺐ داﻧﺶآﻣﻮز اﺛﺮ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎرى ﻣﻴﮕﺬارد‪ .‬اﻳﻦ را ﻫﻤﻪى ﻣﻌﻠﻤﻴﻦ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ وﻇﻴﻔـﻪى ﺧﻮدﺷـﺎن ﺑﺪاﻧﻨـﺪ‪ .‬و‬ ‫ﻣﻦ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻋﺰﻳﺰاﻧﻰ ﻛﻪ اﻳﻨﺠﺎ ﺣﻀﻮر دارﻳﺪ و ﺑﻪ ﻫﻤﻪى ﻣﻌﻠﻤﻬﺎ ‪ -‬ﻫﺮﭼﻪ ﺗـﺪرﻳﺲ ﻣﻴﻜﻨﻴـﺪ ‪ -‬ﻋـﺮض‬ ‫ﻣﻴﻜﻨﻢ ﻛﻪ از اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻏﻔﻠﺖ ﻧﻜﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻛﺮدن ﻫﻢ ﺟﺰو ﻛﺎر ﺷﻤﺎﺳﺖ؛ و ﭼﻪ ﺑﻬﺘﺮ ﻛﻪ ﺑـﺎ ﻧﻔـﻮذ‬ ‫ﻣﻌﻠﻤﻰ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﺄﺛﻴﺮ روﺣﻰِ ﻣﻌﻠﻢ ﺑﺮ ﻣﺘﻌﻠﻢ ‪ -‬از اﻳـﻦ اﻣﻜـﺎن ‪ -‬اﺳـﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴـﺪ و ﻳـﻚ ﻧﻘﻄـﻪى روﺷـﻦ و‬ ‫ﻧﻮراﻧﻰاى در ﻗﻠﺐ داﻧﺶآﻣﻮز ﺑﺎﻗﻰ ﺑﮕﺬارﻳﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻛﻠﻤﻪ از ﺧﺪا‪ ،‬ﻳﻚ ﻛﻠﻤﻪ از ﭘﻴﻐﻤﺒـﺮ‪ ،‬ﻳـﻚ ﺟﻤﻠـﻪ از‬ ‫ﻗﻴﺎﻣﺖ‪ ،‬ﻳﻚ ﻛﻠﻤﻪ از ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ و ﺳﻠﻮك اﻟﻰاﻟﻠَّﻪ و ﻣﺤﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﺪا‪ ،‬ﮔﺎﻫﻰ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ از ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬ ‫دﺑﻴﺮ رﻳﺎﺿﻰ ﻳﺎ دﺑﻴﺮ ادﺑﻴﺎت ﻳﺎ ﻣﻌﻠﻢ ﻛﻼس اول دﺑﺴﺘﺎن ﻳﺎ دوم دﺑﺴﺘﺎن ﺻﺎدر ﺷﻮد ﻛﻪ ﺷﺨﺼﻴﺖ اﻳـﻦ‬ ‫ﻛﻮدك ﻳﺎ اﻳﻦ ﻧﻮﺟﻮان‪ ،‬اﻳﻦ اﻧﺴﺎﻧﻰ را ﻛﻪ ﻣﺨﺎﻃﺐ ﺷﻤﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺷﻜﻞ ﻣﻄﻠﻮب ﺑﺪﻫﺪ ﻛﻪ از ﺻـﺪ ﺳـﺎﻋﺖ‬ ‫ﺣﺮف زدن در ﺷﻜﻠﻬﺎى دﻳﮕﺮ اﺛﺮش ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﻪ ﺟﺎى ﺧﻮد ﻣﺤﻔﻮظ؛ اﻳﻦ وﻇﻴﻔﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻟﻜـﻦ‬ ‫ﻧﺎﻓﻰ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ در آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﻳﻚ ﺑﺨﺸﻰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺘﻌﻬـﺪ و ﻣﺴـﺌﻮل‪،‬‬ ‫ﻧﮕﺮان ﻗﻀﻴﻪى ﭘﺮورش ﺑﺎﺷﺪ؛ ﭼﻮن ﻣﻴﺪاﻧﻴﻢ آﻣﻮزشِ ﺑﺪون ﭘﺮورش راه ﺑﻪ ﺟﺎﺋﻰ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﺮد‪ ،‬آﻣﻮزشِ‬ ‫ﺑﺪون ﭘﺮورش ﻫﻤﺎن ﺑﻼﺋﻰ را ﺑﺮ ﺳﺮ ﺟﻮاﻣﻊ اﻧﺴﺎﻧﻰ ﺧﻮاﻫﺪ آورد ﻛﻪ اﻣﺮوز ﺑﻌﺪ از ﮔﺬﺷﺖ ﺻﺪ ﺳـﺎل‪،‬‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻣﻌﻠﻤﺎن اﺳﺘﺎن ﻓﺎرس‪87/2/12 -‬‬

‫‪767‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫ﺻﺪوﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎل ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ ،‬ﺟﻮاﻣﻊ ﻏﺮﺑﻰ دارﻧﺪ آن را اﺣﺴﺎس ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ از آن ﭼﻴﺰﻫﺎﺋﻰ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫آﺛﺎر آن ده ﺳﺎﻟﻪ و ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎﻟﻪ ﻇﺎﻫﺮ ﻧﻤﻴﺸﻮد؛ ﻳﻜﻮﻗﺖ ﭼﺸﻢ ﺑﺎز ﻣﻴﻜﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ ﻳﻚ ﻧﺴﻞ ﺿﺎﻳﻊﺷﺪه‬ ‫اﺳﺖ و ﻛﺎرﻳﺶ ﻧﻤﻴﺸﻮد ﻛﺮد‪ .‬ﻳﻚ ﻧﺴﻞ‪ ،‬ﻣﺄﻳﻮسﻛﻨﻨﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﻣـﻦ در اﻳـﻦ زﻣﻴﻨـﻪ اﻃﻼﻋـﺎت زﻳـﺎد و‬ ‫آﻣﺎرﻫﺎى ﺗﻜﺎندﻫﻨﺪهاى در اﺧﺘﻴﺎر دارم ‪ -‬ﺣﺎﻻ ﻣﺠﺎل ﻧﻴﺴﺖ ﺑﮕﻮﻳﻢ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﮔـﺎﻫﻰ در ﺑﻌﻀـﻰ از ﺟﺎﻫـﺎ‬ ‫ﮔﻔﺘﻪام ‪ -‬اﻋﺘﺮاﻓﻬﺎى ﺻﺮﻳﺢ و ﻗﺎﻃﻊ‪ .‬ﺧﻴﺎل ﻧﺸﻮد اﻳﻦ ﺣﺮﻓﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ اﻳﻨﺠﺎ ﻧﺸﺴﺘﻪاﻳـﻢ و دارﻳـﻢ از‬ ‫دور ﻣﻴﺰﻧﻴﻢ؛ ﻧﻪ‪ ،‬ﺣﺮف ﺧﻮد‪ ‬آﻧﻬﺎﺳﺖ؛ ﻫﺸﺪارى اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻮد آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺧﻮدﺷﺎن ﻣﻴﺪﻫﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﺗﻔﺎق در‬ ‫ﻏﺮب اﻓﺘﺎده و اﻳﻦ ﻫﻤﺎن ﺳﻴﻠﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺎﻧﻪ را از ﺑﻴﺦ و ﺑ‪‬ﻦ وﻳﺮان ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ .‬ﻋﻠﻢِ ﺑﺪون ﺗﺮﺑﻴﺖ اﻳﻨﺠﻮر‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬وﻗﺘﻰ در ﻳﻚ ﺟﺎﻣﻌﻪاى ﻋﻠﻢ ﭘﻴﺶ ﻣﻴﺮود و ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺣﺎﻻ ﺑﻤﺐ اﺗﻤﻰاش ﺑﻪ ﺟـﺎى ﺧـﻮد‪،‬‬ ‫ﺑﻰﺻﻔﺎﺋﻰﻫﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺑﻪ ﺟﺎى ﺧﻮد‪ ،‬دروﻏﮕﻮﺋﻰﻫﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﻪ ﺟﺎى ﺧﻮد‪ ،‬ﻧﻔﻊﻃﻠﺒﻰﻫﺎى‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدى ﻛﺎرﺗﻠﻬﺎ و ﺗﺮاﺳﺘﻬﺎ ﺑﻪ ﺟﺎى ﺧﻮد؛ آﻧﻬﺎ داﺳﺘﺎن ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪاى دارد ﻛـﻪ آن ﻫـﻢ ﻧﺎﺷـﻰ از ﻫﻤـﻴﻦ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻜﺘﻪى اﺳﺎﺳﻰ‪ ،‬ﺿﺎﻳﻊ ﺷﺪن ﻧﺴﻞ اﻧﺴﺎﻧﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪى اﻣـﻮر ﭘﺮورﺷـﻰ ﺑﺴـﻴﺎر ﻣﻬـﻢ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻌﺎوﻧﺖ و ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻰ ﺧﻮب و ﻗﻮى و ﻛﺎرآﻣﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﺷﻜﻠﻰ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻏﺎﺋﻠﺔ ﺑﻴﺴﻮادي را ﺑﺎﻳﺪ ﺟﻤﻊ ﻛﻨﻴﻢ‬ ‫‪768‬‬

‫‪ ...‬ﻳﻚ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻫﻢ ﻣﺴﺌﻠﻪى ﺳﻮادآﻣﻮزى اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻻﺧﺮه ﻣﺎ اﻳﻦ ﻏﺎﺋﻠﻪى ﺑﻴﺴـﻮادى را ﺑﺎﻳﺴـﺘﻰ ﺟﻤـﻊ‬ ‫ﻛﻨﻴﻢ از ﻛﺸﻮر‪ .‬اوﻻً دﻳﺪه ﻣﻴﺸﻮد ﻛﻪ در ﺑﺮﺧﻰ از ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻛﺸﻮر ﺑﭽﻪﻫﺎى در ﺳـﻨﻴﻦ ورود ﺑـﻪ ﺗﻌﻠـﻴﻢ ‪-‬‬ ‫ﺑﭽﻪﻫﺎى واﺟﺐاﻟﺘﻌﻠﻴﻢ ‪ -‬ﺑﻪ ﻣﺪارس ﻧﻤﻴﺮوﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻪ اﻳﻦ ﺧﻴﻠﻰ ﭼﻴﺰ ﺧﻄﺮﻧﺎﻛﻰ اﺳﺖ؛ ﺑﺴـﻴﺎر ﭼﻴـﺰ ﺑـﺪى‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺮﺗﻴﺒﻰ داده ﺷﻮد ﻛﻪ ﮔﺬراﻧﺪن دورهى اﺑﺘﺪاﺋﻰ ﺑﺮاى ﻫﻤﻪ اﻟﺰاﻣﻰ ﺷﻮد‪ .‬داﺷﺘﻦ ﮔﻮاﻫﻴﻨﺎﻣـﻪى‬ ‫دورهى اﺑﺘﺪاﺋﻰ ‪ -‬ﺣﺪاﻗﻞ ‪ -‬ﻳﻚ ﭼﻴـﺰ واﺟـﺐ و ﻻزم ﺷـﻤﺮده ﺷـﻮد ﻣﺜـﻞ ﺷﻨﺎﺳـﻨﺎﻣﻪ‪ ،‬ﻣﺜـﻞ ﮔـﻮاﻫﻰ‬ ‫راﻧﻨﺪﮔﻰ؛ ﻫﻤﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺧﻴﻠﻰ ﻧﻜﺘﻪى ﻣﻬﻤﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ آن ﺑﻰﺗـﻮﺟﻬﻰ ﻣﻴﺸـﻮد‪،‬‬ ‫اﻳﻦ ﺑﻰﺗﻮﺟﻬﻰﻫﺎ ﻫﻢ ﺑﻌﻀﻰ اوﻗﺎت ﻣﻮﺟﺐ ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎدهﻫﺎﺋﻰ در ﺑﻌﻀﻰ از ﻧﻘﺎط ﻛﺸﻮر ﺷﺪه‪ .‬ﺑﭽـﻪﻫـﺎ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ در ﻛﺎﻧﺎل آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ و اﻳﻦ دوره را ﺑﺎﻳﺪ در اﻳﻨﺠﺎ ﺑﮕﺬراﻧﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌـﺪ ﻫـﺮ ﻛـﺎر ﻛﻨﻨـﺪ‪،‬‬ ‫ﺟﺪاﺳﺖ؛ اﻣﺎ اﻳﻦ دوره ﺑﺎﻳﺪ اﻟﺰاﻣﻰ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻣﻌﻠﻤﺎن اﺳﺘﺎن ﻓﺎرس‪87/2/12 -‬‬

‫‪ .1‬اﻫﻤﻴﺖ و ﻧﻘﺶ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫ﺑﺎﻳﺪ واﻗﻌﺎً ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى آﻣﻮزش و ﭘﺮورش و ﻧﻬﻀﺖ ﺳﻮادآﻣﻮزى ﺑﻨﺸﻴﻨﻨﺪ و ﻳﻚ ﺣﺪى را ﻣﻌﻴﻦ ﻛﻨﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﺣﺎﻻ ﻓﺮض ﻛﻨﻴﻢ ﻣﺜﻼً اﻓﺮاد زﻳﺮ ﺳﻨﻴﻦ ﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎل‪ ،‬ﭘﻨﺠﺎهوﭘﻨﺞ ﺳﺎل ﻳﺎ ﺷﺼﺖ ﺳﺎل‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ را ﻳﻚ ﻣـﺪﺗﻰ‬ ‫ﻣﻌﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ ﺗﺎ ﻓﻼن ﻣﺪت ‪ -‬ﭘﻨﺞ ﺳﺎل ﻣﺜﻼً ‪ -‬ﻣﻄﻠﻘﺎً ﻫﻤﻪ ﺑﺎﻳﺪ در ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر ﺑﺎﺳﻮاد ﺑﺸﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺣﺎﻻ آﻧﻬﺎﺋﻰ ﻛﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮ از اﻳﻦ ﺳﻨﻴﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﻟﺰاﻣﺎت و اﻫﺘﻤﺎم ﻛﻤﺘﺮى ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﻧﻪ اﻳﻨﻜﻪ‬ ‫ﺑﻜﻠﻰ رﻫﺎ ﺷﻮﻧﺪ؛ اﻣﺎ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ در ﺳﻨﻴﻦ زﻳﺮ ﭘﻨﺠﺎه ﻳﺎ زﻳﺮ ﭘﻨﺠﺎهوﭘﻨﺞ ﺳﺎل ﻫﺴـﺘﻨﺪ از زن‬ ‫و ﻣﺮد‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎً ﺑﺎﺳﻮاد ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﻣﺎ دﻳﮕﺮ در ﻛﺸﻮر ﺑﻴﺴﻮاد ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* اﻫﻤﻴﺖ دادن ﺑﻪ ﻧﻈﺎم ﭘﺮورش در ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ آﻣﻮرش و ﭘﺮورش‬

‫‪ ...‬ﻧﻜﺘﻪى ﺑﻌﺪى ﻛﻪ او ﻫﻢ اﻫﻤﻴﺖ دارد‪ ،‬اﻫﻤﻴﺖ دادن ﺑـﻪ ﻧﻈـﺎم ﭘـﺮورش در ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪى آﻣـﻮزش و‬ ‫ﭘﺮورش اﺳﺖ‪ .‬ﻋﺪهاى ﺑﺮ اﺛﺮ ﺑﻰﺗﻮﺟﻬﻰ ﺑﻪ ﻧﻈﺎم ﭘﺮورش‪ ،‬آن ﺑﻨﺎﺋﻰ را ﻛﻪ اول اﻧﻘـﻼب ﮔﺬاﺷـﺘﻪ ﺷـﺪه‬ ‫ﺑﻮد‪ ،‬از ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﻛﻨﺎر زدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺘـﺪرﻳﺞ ﻛﻤﺮﻧـﮓ ﻛﺮدﻧـﺪ و ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎً ﻣﻴﺸـﻮد ﮔﻔـﺖ‬ ‫ﺣﺬف ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺣﺎﻻ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ را اﺟﺮاﺋﻰ ﻛﻨﻴﺪ؛ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻰ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﭘـﺮورش اﮔـﺮ از‬ ‫آﻣﻮزش ﻣﻬﻤﺘﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻛﻤﺘﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬آن ﻟﻮح ﺳﻔﻴﺪ و آﻣﺎدهاى ﻛﻪ ذﻫﻦ ﻛﻮدك ﻣﺎ و داﻧﺶآﻣﻮز ﻣﺎﺳـﺖ‪،‬‬ ‫ﻓﻘﻂ ﺑﺎ ﺧﻄﺨﻂ ﻛـﺮدن و ﻋـﺪد و رﻗـﻢ روى او ﻧﻮﺷـﺘﻦ‪ ،‬درﺳـﺖ ﻧﻤﻴﺸـﻮد؛ ﺳـﺎﺧﺘﻦ ﻻزم دارد‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﻦ‪ ،‬ﭘﺮورش اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪى ﭘﺮورش و ﺟﺮﻳﺎن ﭘﺮورش ‪ -‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﺷﻜﻠﻰ ﻛﻪ آن را ﺑﺘﻮاﻧﻨـﺪ‬ ‫اﻧﺠﺎم ﺑﺪﻫﻨﺪ؛ در ﻣﻮرد ﺷﻜﻠﺶ ﻣﺎ اﻇﻬﺎر ﻧﻈﺮى ﻧﻤﻴﻜﻨﻴﻢ ‪ -‬اﻫﻤﻴـﺖ داده ﺷـﻮد؛ در ﻛﺘـﺎب درﺳـﻰ‪ ،‬در‬ ‫اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻌﻠﻢ‪ ،‬در ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻣﻌﻠﻢ‪ ،‬در ﺧﻮد ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻰ‪.‬‬ ‫و ﻫﺮ ﭼﻪ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﺑﺘﻮاﻧﺪ از ﮔﺴﺘﺮش ﻛﻤ‪‬ﻰ ﭘﺮﻫﻴﺰ ﻛﻨﺪ ‪ -‬ﭼـﻪ در ﺳـﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﭼـﻪ در ﻧﻴـﺮوى‬ ‫اﻧﺴﺎﻧﻰ ‪ -‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ؛ ﭼﻮن ﮔﺴﺘﺮش ﻛﻤ‪‬ﻰ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‪ ،‬اﻣﺮوز در درﺟﻪى اولِ اوﻟﻮﻳﺖ ﻧﻴﺴﺖ؛‬ ‫ﮔﺴﺘﺮش ﻛﻴﻔﻰ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻴﺎزﻫﺎ ﺑﺮآورده ﺷﻮد‪ .‬آن ﻣﻘﺪارى ﻛﻪ ﻧﻴﺎز ﺑـﻪ ﻣﻌﻠـﻢ و ﺑـﻪ ﻣﺪرﺳـﻪ ﻫﺴـﺖ‪،‬‬ ‫ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺷﻮد‪ .‬درﺟﻪى اول‪ ،‬ﮔﺴﺘﺮش ﻛﻴﻔﻰ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺑﺎﻻﺑﺮدن ارﺗﻘـﺎء رﺗﺒـﻪى ﻣﻌﻠﻤـﺎن از ﻟﺤـﺎظ آﻣـﺎدﮔﻰ‪،‬‬ ‫ﺗﺠﺮﺑﻪ‪ ،‬داﻧﺶ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮓ؛ اﻳﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎﺋﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ در آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻣﻌﻠﻤﺎن اﺳﺘﺎن ﻓﺎرس‪87/2/12 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار ﺟﻤﻌﻰ از ﻣﻌﻠﻤﺎن‪ ،‬ﭘﺮﺳﺘﺎران و ﻛﺎرﮔﺮان‪1388/2/9 -‬‬

‫‪2‬‬

‫‪769‬‬

‫‪ .2‬ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﻧﻘﺶ ﻣﻌﻠﻤﺎن‬

‫‪2‬‬ ‫ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﻧﻘﺶ ﻣﻌﻠﻤﺎن‬

‫‪ .2‬ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﻧﻘﺶ ﻣﻌﻠﻤﺎن‬ ‫* ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻋﺰﻳﺰي ﻫﺴﺘﻨﺪ‬

‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ﻓﺮﻫﻨﮕﻴﺎن ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ﻣﺤﺮوم و ﻗﺪرﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪﻳـﻰ ﻫﺴـﺘﻨﺪ ﻛـﻪ اﺣﺘﺮاﻣـﻰ‬ ‫ﻓﺮاﺧﻮر ﺧﻮدﺷﺎن ﻧﺸﺪهاﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪى ﻓﺮﻫﻨﮕـﻰ‪ ،‬ﭼـﻪ ﻗـﺪر ﺗـﻼش و اﺑﺘﻜـﺎر و ﺣـﺲ‬ ‫دﻟﺴﻮزى و ﺣﺲ ﺧﺪﻣﺖ و ﻋﺰﻳﺰﺗﺮﻳﻦ اﺣﺴﺎﺳﻬﺎى اﻧﺴﺎن ‪ -‬ﻳﻌﻨﻰ ﻋﺸﻖ ﺑﻪ ﻧﺴـﻞ ﻧـﻮ و آﻳﻨـﺪه ‪-‬‬ ‫ﻣﻮج ﻣﻰزﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ را ﻣﺮدم ﻣﺎ ﻧﻤﻰداﻧﻨﺪ‪ .‬اﺻﻼً ﻣﻌﻠﻢ ﺑﺮاى آﻧﻬﺎ‪ ،‬آدﻣﻰ ﻣﺜﻞ ﺧﻮدﺷﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ‬ ‫ﻣﻦ ﻛﻪ ﭘﺪر ﭼﻨﺪ ﺑﭽﻪ ﻫﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻌﻠﻢِ اﻳﻦ ﺑﭽﻪ ﻣﺜﻞ ﺑﻘﻴﻪى آدﻣﻬـﺎ ﻧﮕـﺎه ﻣـﻰﻛـﻨﻢ؛ در ﺣـﺎﻟﻰ ﻛـﻪ‬ ‫ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻗﻀﻴﻪ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬او‪ ،‬ﺧﺰاﻧﻪدار ﻣﺎﺳﺖ و ﺟﺰ ﻣﻮردى ﻛـﻪ ﺣـﺎﻻ ﻣﻌﻠﻤـﻰ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ‬ ‫دﻟﺴﻮز ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻏﺎﻟﺐ ﻣﻌﻠﻤﺎن ﻳﺎ ﺧﻴﻠﻰ از آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳـﻦ ﻛـﺎر ﻋﺸـﻖ ﻣـﻰورزﻧـﺪ؛ واﻟّـﺎ اﮔـﺮ ﻋﺸـﻖ‬ ‫ﻧﻮرزﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ اﺻﻼً وارد اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺸﻮﻧﺪ‪ .‬ﻛﺎرى ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﺪون ﻋﺸﻖ ورزﻳﺪن ﺑﺸﻮد آن را‬ ‫اداﻣﻪ داد‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎر‪ ،‬از روى ﻋﺸﻖ و اﺧﻼص و ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪى و دﻟﺴﻮزى اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ را ﻣﺮدم ﻏﺎﻟﺒـﺎً‬ ‫ﻧﻤﻰداﻧﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻳﻰ ﻛﻪ در آن‪ ،‬اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﺻﻔﺎ و ارزش و ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ ﻫﺴﺖ و اﻳﻦ ﻣﻌﻨﻮﻳﺘﻬﺎ ﻣﻮرد ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻰ‬ ‫ﻣﺮدم ﻫﻢ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ از اﻳﻨﻬﺎ ﺣﻤﺎﻳﺖ و دﻓﺎع ﻛﺮد‪ .‬اﮔﺮ ﭼﻪ ﺧﻴﻠﻰ از ﺷﻤﺎ ﺷﺄﻧﺎً ﻳﺎ‬ ‫ﻓﻌﻼً ﻣﻌﻠﻢ ﻫﺴﺘﻴﺪ و اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﺷﺎﻣﻞ ﺧﻮد ﺷﻤﺎ ﻫﻢ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﻟﻴﻜﻦ ﺣﺎﻻ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﺣﻴﺚ ﺟﺎﻣﻌﻪى‬ ‫اﺳﻼﻣﻰ ﻓﺮﻫﻨﮕﻴﺎن ‪ -‬ﻧﻪ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻓــﺮدى از ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ﻓﺮﻫﻨﮕـــﻰ ﻛﺸﻮر ‪ -‬ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ اﻳﻦ‬

‫‪771‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ دﻟﺴﻮزاﻧﻪ ﺑﺮﺧﻮرد ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ واﻗﻌﺎً ﺑﺮاى ﻣﻌﻠﻤﺎن ﻛﺸﻮر ﭼﻪ ﭼﻴﺰى ﻻزم اﺳﺖ و ﺑﺮاى‬ ‫ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻣﻌﻨﻮﻳﺎت ﻳﺎ ﻛﻤﻜﻬﺎى اﺻﻼح اﻣﻮر زﻧﺪﮔﻴﺸﺎن‪ ،‬ﭼﻪ ﻛﺎرى ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺮد‪ .‬در اﻳﻦ ﺟﻬﺖ‪ ،‬واﻗﻌﺎً ﻫﺮ‬ ‫ﻛﺎرى ﻻزم اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻜﻨﻴﺪ‪ .‬از ﻋﻬﺪهى ﺷﻤﺎ ﺑﺮ ﻣﻰآﻳﺪ‪ ،‬درﻳﻎ ﻧﻜﻨﻴﺪ؛ ﭼﻮن ﺟﺎﻣﻌﻪى ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻛﺸﻮر‪،‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪى ﺑﺴﻴﺎر ﻋﺰﻳﺰى اﺳﺖ و از ﻧﻈﺮ ﻣﺮدم ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻧﻘﺶ ﻣﻌﻠﻢ‪ ،‬ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻧﻴﺮوي اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻛﺎرآﻣﺪ اﺳﺖ‬

‫ﻣﻌﻠﻢ اﺣﺴﺎس ﻛﻨﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻣﺎ ﮔﻔﺘﻴﻢ اﻳﺮاﻧﻰ ﻣﺴـﻠﻤﺎن ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﺮ روى ﭘـﺎى ﺧـﻮد ﺑﺎﻳﺴـﺘﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨـﻰ اﻳـﻦ‬ ‫رﺷﺘﻪﻫﺎى ﺑﺮدﮔﻰ را ﻛﻪ در ﻃﻮل دو‪ ،‬ﺳﻪ ﻗﺮن ﺑﻪ ﮔﺮدن و دﺳـﺖ و ﭘـﺎى او ﺑﺴـﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑـﺎز ﻛﻨـﺪ و اﻳـﻦ‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻏﻠﻂ اﺳﺘﻌﻤﺎرى را ﻛﻪ ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اﻳﺮاﻧﻰ ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﺪ ﻛﺎر ﺑﻜﻨﺪ«‪ ،‬از ﺑﻴﻦ ﺑﺒﺮد‪.‬‬ ‫آن روزى ﻛﻪ ﻣﻰﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﻧﻔﺖ را در اﻳﻦ ﻣﻤﻠﻜﺖ ﻣﻠﻰ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻜﻰ از رﺟﺎل ﭘﻬﻠـﻮى ﮔﻔـﺖ‪» :‬اﻳﺮاﻧـﻰ‬ ‫ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﺪ ﻳﻚ ﻟﻮﻟﻬﻨﮓ ﺑﺴﺎزد‪ ،‬ﭼﻪﻃﻮر ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ ﻧﻔﺖ را اداره ﻛﻨﺪ؟«! اﻳﻦ‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ اﺳﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﺧﻮد اﺳﺘﻌﻤﺎرﮔﺮان ﺑﻪ ﻣﻠﺘﻬﺎى ﻣﺴﻠﻤﺎن و اﺳﺘﻌﻤﺎرزده و ﺑﻪ ﻣﻠﺖ ﻣﺎ ﺗﻠﻘـﻴﻦ و اﻟﻘـﺎ ﻛﺮدﻧـﺪ ﻛـﻪ از ﺷـﻤﺎ‬ ‫ﻛﺎرى ﺑﺮﻧﻤﻰآﻳﺪ؛ ﺻﻨﻌﺘﺘﺎن را ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺎ درﺳﺖ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻛﺸﺎورزﻳﺘﺎن را ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺎ اﺻﻼح ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑـﺮاى‬ ‫ﻣﺪارﺳﺘﺎن ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬دوﻟﺘﺘﺎن را ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺎ ﺑﮕﺮداﻧﻴﻢ!‬ ‫‪772‬‬

‫ذﻟﺘﻰ ﻛﻪ ﺧﺎﻧﺪان ﭘﻬﻠﻮى )ﻟﻌﻨﺔاﻟﻠَّﻪﻋﻠﻴﻬﻢ( و ﺧﺎﻧﺪان ﻗﺎﺟﺎر )ﻟﻌﻨﺔاﻟﻠَّﻪﻋﻠﻴﻬﻢ( ﺑﺮ ﺳﺮ اﻳﻦ ﻣﻤﻠﻜﺖ آوردﻧـﺪ‬ ‫و ﺑﺮ اﻳﻦ ﻣﻠﺖ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎ را ﺻﺪ ﺳﺎل ﻋﻘﺐ اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ اﻳﻦ ذﻟﺖ ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷـﻮد و‬ ‫اﻳﻦ اﺳﺘﻌﺪاد درﺧﺸﺎن اﻳﺮاﻧﻰ در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﺼﺎﻟﺢ و ﻣﻨﺎﻓﻊ اﻳﺮان و اﺳﻼم ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬آﻳﺎ ﺟﺰ ﺑـﺎ ﺗﺮﺑﻴـﺖ‬ ‫ﻧﻴﺮوى اﻧﺴﺎﻧﻰ ﻛﺎرآﻣﺪ‪ ،‬اﻣﻜﺎﻧﭙﺬﻳﺮ اﺳﺖ؟ ﭼﻪ ﻛﺴﻰ اﻳﻦ ﺗﺮﺑﻴﺖ را ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد؟ اﻳﻦ ﺳﻨﮓ ﻋﻠﻰاﻟﻈـﺎﻫﺮ‬ ‫ﺗﻴﺮه‪ ،‬ﻳﺎ اﻳﻦ ﻓﻠﺰ ﻋﻠﻰاﻟﻈﺎﻫﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ را ﭼﻪ ﻛﺴـﻰ ﺧﻮاﻫـﺪ ﺗﺮاﺷـﻴﺪ و ﺻـﻴﻘﻞ ﺧﻮاﻫـﺪ داد‪ ،‬ﺗـﺎ ﺑـﻪ ﺗﻴـﻎ‬ ‫ﺑﺮﻧﺪهﻳﻰ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﺸﻮد و ﻫﻤﻪ ﻛﺎر اﻧﺠﺎم ﺑﺪﻫﺪ؟ ﻣﻌﻠﻢ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﻣﻌﻠﻢ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* اﺣﺘﺮام ﺑﻪ ﻣﻌﻠﻢ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﺸﻮق ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﺮﺑﻴﺖ اﺳﺖ‬

‫ﺗﻜﺮﻳﻢ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﻠﻢ و ﺑﺰرﮔﺪاﺷﺖ او ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى واﻗﻌﻰ ﻛﻠﻤﻪ‪ ،‬آﺛﺎر ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺜﺒﺘﻰ را در ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺟﺎﻣﻌﻪ‬ ‫و ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺑﺎﻗﻰ ﻣﻰﮔﺬارد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻻزﻣﻪى ﺑﺰرﮔﺪاﺷﺖ‪ ،‬رﺳـﻴﺪﮔﻴﻬﺎى ﮔﻮﻧـﺎﮔﻮﻧﻰ از‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار اﻋﻀﺎى ﺟﺎﻣﻌﻪى اﺳﻼﻣﻰ ﻓﺮﻫﻨﮕﻴﺎن‪1368/10/12 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار ﮔﺮوه ﻛﺜﻴﺮى از ﻛﺎرﮔﺮان و ﻣﻌﻠﻤﺎن ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ روز ﺟﻬﺎﻧﻰ ﻛﺎرﮔﺮ و روز ﻣﻌﻠﻢ‪1370/2/11 -‬‬

‫‪ .2‬ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﻧﻘﺶ ﻣﻌﻠﻤﺎن‬

‫ﺟﻬﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎﺷﺪ ‪ -‬ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻧﻮﺑﻪى ﺧﻮد ﻻزم اﺳﺖ ‪ -‬ﻟﻴﻜﻦ آﻧﻬﺎ ﺑﺰرﮔﺪاﺷﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﻌﻨﺎى‬ ‫ﺑﺰرﮔﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻣﺤﻴﻂ ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬ﻫﺮ ﻛﺴﻰ اﺣﺴﺎس ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻠﻢ ﺧـﻮد و ﺑـﻪ ﺳـﺎﻳﺮ‬ ‫ﻣﻌﻠﻤﺎن‪ ،‬ﻗﻠﺒﺎً و روﺣﺎً اﺣﺘﺮام ﻣﻰﮔﺬارد و آﻧﻬﺎ را ﺑﺰرگ ﻣﻰﺷﻤﺎرد‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﺸﻮق ﺑﺮاى ﺗﻌﻠـﻴﻢ‬ ‫و ﺗﺮﺑﻴﺖ اﺳﺖ؛ ﻫﻤﺎن ﭼﻴﺰى ﻛﻪ در اﺳﻼم ﻫﻢ ﻫﺴﺖ‪ .‬در اﺳﻼم‪ ،‬رﻋﺎﻳﺖ ﻣﻌﻠﻢ ﻫﺴﺖ‪ .‬ﻛﻴﺴﺖ ﻛـﻪ در‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﻌﻠﻤﻰ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؟ اﻳﻦ ﺣﻜﻢ اﺳﻼﻣﻰ ﺑﺮاى آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎزار ﺗﻌﻠﻴﻢ راﻳﺞ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧـﻪ ﻛﺎﺳـﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻌﻠﻤﺎن در ﻛﻞ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﺣﻘﺎً و اﻧﺼﺎﻓﺎً ﺑﻪ اﻳﻦ اﺣﺘﻴﺎج دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫در ﻓﺮﻫﻨﮓ و آﻣﻮزﺷﻬﺎى اﺳﻼﻣﻰ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻛﺮدهاﻳﺪ ﻛﻪ ﭼﻪﻗﺪر ﺑﻪ رﻋﺎﻳﺖ ﻣﻌﻠﻢ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﺷﺪه‪ ،‬و ﺷﺎﮔﺮد‬ ‫ﺧﻮدش را در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﻌﻠﻢ ﻛﻮﭼﻚ ﻣﻰﺷﻤﺎرد و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ او ﻛﻮﭼﻜﻰ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛـﻮﭼﻜﻰ ﻣﻄﻠـﻮب‬ ‫اﺳﺖ؛ ﺑﺎ اﻳﻦﻛﻪ ﻣﻰداﻧﻴﺪ در اﺳﻼم‪ ،‬ﻫﻴﭻ اﻧﺴﺎﻧﻰ ﻧﺒﺎﻳﺪ در ﻣﻘﺎﺑـﻞ اﻧﺴـﺎن دﻳﮕـﺮى ﺧـﻮد را ﻛﻮﭼـﻚ و‬ ‫ﺗﺤﻘﻴﺮ ﺑﻜﻨﺪ؛ اﻣﺎ اﻳﻦ از ﻣﻮارد اﺳﺘﺜﻨﺎﻳﻰ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻛﻮﭼﻜﻰ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ واﻟﺪﻳﻦ ﻫﻢ از ﻣﻮارد اﺳﺘﺜﻨﺎﻳﻰ اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺴﺎن ﭘﻴﺶ واﻟﺪﻳﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺧـﻮدش را ﻛﻮﭼـﻚ‬ ‫ﺑﻜﻨﺪ؛ »و اﺧﻔﺾ ﻟﻬﻤﺎ ﺟﻨﺎح اﻟﺬّل«‪ :1‬ﺧﻮدت را در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﭘﺪر و ﻣﺎدرت ذﻟﻴﻞ ﻛﻦ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻰ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن‬ ‫ﻣﺴﻠﻤﺎن ﭘﻴﺶ ﻫﻴﭻﻛﺲ ﻧﺒﺎﻳﺪ ذﻟﻴﻞ ﺑﺸﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﭘﺪر و ﻣﺎدر ﻣﺴﺘﺜﻨﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ ﻣﻌﻠﻢ ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در رواﻳﺎت ﻫﺴﺖ ﻛﻪ وﻗﺘﻲ ﺑﺎ ﻣﻌﻠﻢ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﻨﻲ‪ ،‬اﮔﺮ ﺷﺐ ﺗﺎر اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻮ ﺟﻠﻮﺗﺮ از ﻣﻌﻠـﻢ ﺑـﺮو‪ ،‬ﺗـﺎ‬ ‫اﮔﺮ ﭼﺎﻟﻪﻳﻲ در راه وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﺗﻮ ﺑﻴﻔﺘﻲ و ﻣﻌﻠﻤﺖ ﺳـﺎﻟﻢ ﺑﻤﺎﻧـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‪ ،‬آن روح رﻓﺘـﺎر ﺗﻜـﺮﻳﻢآﻣﻴـﺰ‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﻠﻢ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ روﺣﻴﻪ در ﺟﺎﻣﻌﻪ رواج ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ و ﻫﺮ ﻛﺴﻲ اﺣﺴﺎس ﻧﻤﺎﻳﺪ‬ ‫ﻛﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﻌﻠﻢ ﺧﻮد ﺧﺎﺿﻊ اﺳﺖ‪ ،‬ﻓﻀﺎ ﺑﺮاي ﻣﻌﻠﻤﺎن‪ ،‬ﻓﻀﺎي ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ؛ و اﮔـﺮ ﻣﻌﻠﻤـﺎن‬ ‫در ﺟﺎﻣﻌﻪ دﻟﺨﻮش ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻌﻠﻴﻢ راﻳﺞ ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﺗﻜﺮﻳﻢ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ اﻳﻦ‪.‬‬ ‫‪ ...‬اﻟﺒﺘﻪ ﻋﺮض ﻛﺮدﻳﻢ ﻛﻪ در ﻛﻨﺎر اﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻰ اﻣﻮر ﻣﺎد‪‬ى و ﻣﻌﻨﻮى دﻳﮕﺮ ﻫﻢ وﺟﻮد دارد؛ وﻟـﻰ اﺻـﻞ‬ ‫ﻗﻀﻴﻪ ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ اﻧﺠﺎم ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ در ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺳﻮﻏﺎت دﻧﻴـﺎى ﻣـﺎد‪‬ى‪ ،‬ﻋﻜـﺲ اﻳـﻦ‬ ‫وﺟﻮد دارد و ﺑﻪﻫﻴﭻوﺟﻪ رﻋﺎﻳﺖ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ در ﻓﺮﻫﻨﮕﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻣﺎ از اروﭘﺎﻳﻴﻬﺎ ﮔﺮﻓﺘﻴﻢ‪ ،‬اﺣﺘـﺮام‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻌﻠﻢ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﻧﻤﻰﮔﻮﻳﻴﻢ آﻧﻬﺎ در ﻛﺘﺎﺑﻬﺎﻳﺸﺎن ﻧﻮﺷﺘﻪاﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻠﻢ ﺑﻰاﺣﺘﺮاﻣﻰ ﻛﻨﻴﺪ؛ اﻣﺎ ﻋﺎدت‬ ‫و ﺗﺮﺑﻴﺖ اﺣﺘﺮام ﺑﻪ ﻣﻌﻠﻢ‪ ،‬در ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻏﺮﺑﻰ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻰ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ!‬

‫‪ -1‬اﺳﺮاء‪21 :‬‬

‫‪773‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫ﻳﻚوﻗﺖ در ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻳﻰ ﻋﺮض ﻛﺮدﻳﻢ ﻛﻪ ﺳـﺎﻟﻬﺎ و ﻗﺮﻧﻬـﺎى ﻣﺘﻤـﺎدى‪ ،‬در ﻣﺤـﻴﻂ اﺳـﻼﻣﻰ ﻫﻤﻴﺸـﻪ‬ ‫ﻣﻌﻠﻤﺎن از ﺷﺎﮔﺮدان ﺧﻮدﺷﺎن اﺣﺘﺮام و ﺗﻜﺮﻳﻢ ﻣﻰدﻳﺪﻧﺪ؛ وﻟﻰ ﭼﻨـﺪ ده ﺳـﺎل ﺑﻌـﺪ از آنﻛـﻪ ﻓﺮﻫﻨـﮓ‬ ‫اروﭘﺎﻳﻰ وارد ﻛﺸﻮر ﺷﺪ و در ﻣﺤﻴﻄﻬﺎى ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬دﻳﻦ از ﻋﻠﻢ ﺟﺪا ﮔﺮدﻳﺪ‪ ،‬ﭼﻪﺑﺴﺎ اﺳﺎﺗﻴﺪ ﺑﺮاى ﺧـﺎﻃﺮ‬ ‫ﻧﻴﻢﻧﻤﺮه‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﺮاى ﺧﺎﻃﺮ ﻓﻼن ﺑﺮﺧﻮرد ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ در ﻛﻼس‪ ،‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﺷﺎﮔﺮداﻧﺸﺎن ﻛﺸﺘﻪ ﺷـﺪﻧﺪ! اﻳـﻦ‪،‬‬ ‫ﻫﻤﺎن ﻓﺮﻫﻨﮓ اروﭘﺎﻳﻰ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ اﻣﺮوز ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن اﺻﺎﻟﺖ اﺳﻼﻣﻰ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺷـﻤﺎ ﻣﻌﻠﻤـﺎن ﻫـﻢ ﺑﺎﻳـﺪ ﻗـﺪر‬ ‫ﺧﻮدﺗﺎن را ﺑﺪاﻧﻴﺪ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﺑﻪ ﻣﻌﻠﻢ ﺑﻮدن اﻫﻤﻴﺖ ﺑﺪﻫﻴﺪ‪ .‬ﻣﻌﻠﻢ ﺑـﻮدن اﻓﺘﺨـﺎرى اﺳـﺖ؛ ﻓـﻮق ﺧﻴﻠـﻰ از‬ ‫ﭼﻴﺰﻫﺎﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦﻛﻪ ﻛﺴﻰ اﻓﺘﺨﺎر ﻛﻨﺪ ﻣﻌﻠﻢ اﺳﺖ و ﻣﻌﻠﻢ ﺑﻮدن را ﻗﺪر ﺑﺪاﻧﺪ و ﺑـﺮاى ﺗﻌﻠـﻴﻢ و ﺗﺮﺑﻴـﺖ‬ ‫ﺗﻼش ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻜﻰ از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ارزﺷﻬﺎى ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﻰ ﻣﺎﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻣﻴﺪوارﻳﻢ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ و ﺗﻮﻓﻴﻖ ﺑﺪﻫﺪ‪ ،‬ﺗﺎ اﻳﻦ ﺑﺴﺎط ﺗﻌﻠـﻴﻢ و ﺗﺮﺑﻴـﺖ در ﻛﺸـﻮر ﻣـﺎ‬ ‫روزﺑﻪروز رﻧﮕﻴﻨﺘﺮ و ﮔﺴﺘﺮدهﺗﺮ ﺑﺸﻮد و انﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ آﻣﻮزشوﭘﺮورش ﺗﻼﺷﻬﺎى ﺧـﻮدش را ﺑـﻪ ﺟـﺎﻳﻰ‬ ‫ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ ﻛﻪ ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً در ﻫﻴﭻﺟﺎى ﻛﺸﻮر ﺧﻸ ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺑﺎﻗﻰ ﻧﻤﺎﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺗﻼﺷﻬﺎى زﻳﺎدى را در اﻳـﻦ‬ ‫ﺳﺎﻟﻬﺎى اﺧﻴﺮ ﺷﺎﻫﺪ ﺑﻮدهاﻳﻢ؛ ﻟﻴﻜﻦ ﻫﻨﻮز ﺗﻼﺷﻬﺎى ﻣﻀﺎﻋﻔﻰ را اﺣﺘﻴـﺎج دارﻳـﻢ‪ .‬ﺟﻮاﻧـﺎن ﺧـﻮب اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﻤﻠﻜﺖ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﻫﺮﭼﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‪ ،‬در ﻣﻴﺪان ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺑﻴﻔﺘﻨﺪ و ﻫﻤﺮاه ﻧﺴﻞ ﻗﺒﻠﻰ ‪ -‬ﻛـﻪ ﺧـﻮد‪‬‬ ‫‪774‬‬

‫آﻧﻬﺎ را ﺗﻌﻠﻴﻢ ﻛﺮده ‪ -‬ﺑﻰﺳﻮادى‪ ،‬ﺑﻰﻓﺮﻫﻨﮕﻰ و ﺑﻰﺗﺮﺑﻴﺘﻰ را در اﻳﻦ ﻛﺸﻮر رﻳﺸﻪﻛﻦ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ در ﻃـﻮل‬ ‫ﺳﺎﻟﻬﺎى ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺗﺮﺑﻴﺖ اروﭘﺎﻳﻰ‪ ،‬ﻟﻄﻤﻪﻫﺎى زﻳﺎدى دﻳﺪﻳﻢ‪ ،‬ﻛﻪ ﺟﺒﺮاﻧﺶ ﺟﺰ ﺑﺎ ﻳﻚ ﻣﺠﺎﻫـﺪت ﺑﻠﻨﺪﻣـﺪت‬ ‫اﻣﻜﺎﻧﭙﺬﻳﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﻼﻣﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺜﻞ ﻳﻚ ﻣﺪرﺳﻪ ﻣﺤﻴﻂ ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﻌﻠﻢ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫در ﺳﺎﻟﻬﺎى اﺧﻴﺮ‪،‬در ﺟﺎﻣﻌﻪى ﻣﺎ راﺟﻊ ﺑﻪ ﻣﻌﻠﻤﻴﻦ ﺧﻴﻠﻰ ﺻﺤﺒﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬درﺑﺎرهى ﺣﻘﻮق ﻣﻌﻨـﻮى‬ ‫ﻣﻌﻠﻤﻴﻦ‪ ،‬درﺑﺎرهى ارزش ﻣﻌﻠﻤﻴﻦ‪ ،‬درﺑﺎرهى ﺣﻘﻮق ﻣﺎدى ﻣﻌﻠﻤﻴﻦ‪ ،‬درﺑﺎرهى اﻳﻦﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاى اﻳﻦ ﻗﺸﺮ‬ ‫ﺗﻼش ﻛﺮد‪ ،‬ﻓﻜﺮى ﻛﺮد‪ ،‬ﻛﻤﻜﻰ ﻛﺮد و ﺧﺎﻃﺮﺷﺎن را از اﻣﻮر زﻧﺪﮔﻰ آﺳﻮده ﻛﺮد ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻓﺮزﻧـﺪان‬ ‫ﻣﺮدم ﺑﺮﺳﻨﺪ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﺣﺮﻓﻬﺎﻳﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ زﻳﺎد ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺎر ﻫﻢ ﺗﺎ ﺣـﺪود زﻳـﺎدى اﻧﺠـﺎم ﮔﺮﻓﺘـﻪ‬ ‫اﺳﺖ و ﻣﺴﺆوﻟﻴﻦ‪ ،‬ﺑﺎز ﻫﻢ ﻣﺸﻐﻮﻟﻨﺪ و ﻛﺎر ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻣﻴﺪوارﻳﻢ انﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ ﺑـﻪ روزى ﺑﺮﺳـﻴﻢ ﻛـﻪ ﻗﺸـﺮ‬ ‫ﻣﻌﻠﻢ‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﻏﻢ و ﺗﺸﻮﻳﺶ زﻧﺪﮔﻰ ﻣﺎدى ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺑﭙـﺮدازد‪ .‬ﻟﻜـﻦ‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار وزﻳﺮ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش و ﻣﻌﻠﻤﺎن ﻧﻤﻮﻧﻪى ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر‪1370/02/12 -‬‬

‫‪ .2‬ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﻧﻘﺶ ﻣﻌﻠﻤﺎن‬

‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ‪ ،‬ﻗﻀﻴﻪ از اﻳﻦ ﺑﺎﻻﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺴﺄﻟﻪ در اﻳﻦ ﺣﺪ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﻧﻤﻰﻣﺎﻧـﺪ ﻛـﻪ ﻣـﺎ ﺑـﻪ ﻣﻌﻠـﻢ اﺣﺘـﺮام‬ ‫ﺑﮕﺬارﻳﻢ ﻳﺎ زﻧﺪﮔﻰ او را ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻗﻀﻴﻪ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎرى از ﻣﻌﻠﻤﻴﻦ ارزش ﺧﻮدﺷﺎن را ﺑـﺎﻻﺗﺮ‬ ‫از اﻳﻦ ﺣﺮﻓﻬﺎ ﻣﻰداﻧﻨﺪ و ﺣﻖ ﻫﻢ ﺑﺎ آﻧﻬﺎﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ رواﻳﺎت و ﺗﺄﻛﻴﺪ اﺳﻼم ﺑﺮ روى ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻠﻢ‪،‬‬ ‫ﺑﺮاى اﻣﺮ دﻳﮕﺮى اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاى ﭼﻴﺴﺖ؟ ﺑﻪ ﮔﻤﺎن ﻣﻦ ﺑﺮاى اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺤﻴﻂ ﺟﺎﻣﻌﻪى اﺳﻼﻣﻰ ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﻣﺜﻞ ﻳﻚ ﻣﺪرﺳﻪ‪ ،‬ﻣﺤﻴﻂ ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﻌﻠﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﺻﻞ ﻗﻀﻴﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﻪى ﺷﻤﺎ ﺑﺎﻳـﺪ اﺣﺴـﺎس ﻛﻨﻴـﺪ‬ ‫ﻛﻪ در ﺟﺎﻣﻌﻪى اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬در ﺣﺎل ﺗﻌﻠﻢ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻳﺎد ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﻛﺲ در ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪاى ﻛﻪ ﻫﺴﺖ‪،‬‬ ‫ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬ﻳﺎد ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻛﻪ ﺣﺪ ﻧﺪارد‪ .‬وﻟﻮ ﻋﻼﻣﻪ دﻫﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬اﺗﻔﺎﻗﺎً ﻛﺴـﺎﻧﻰ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮى دارﻧﺪ و ﻣﺰهى ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت را ﭼﺸﻴﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻓﻜﺮ ﻳﺎد ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻛـﺪام ﻋـﺎﻟﻢ‬ ‫را ﭘﻴﺪا ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﭼﻨﺪ ﺟﻠﺪ ﻛﺘﺎب ﻛﻨﺎر دﺳﺘﺶ ﻧﺒﺎﺷـﺪ و ﺷـﺐ و روز و وﻗـﺖ و ﺑـﻰوﻗـﺖ آﻧﻬـﺎ را‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﻜﻨﺪ؟ اﻫﻞ ﻋﻠﻢ‪ ،‬اﻫﻞ ﻣﻌﺮﻓﺖ‪ ،‬اﻫﻞ داﻧﺶ و ﻛﺴﺎﻧﻰ را ﻛﻪ ﻃﻌﻢ ﻋﻠﻢ ﭼﺸﻴﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻤـﻰﺷـﻮد از‬ ‫داﻧﺶ ﺟﺪا ﻛﺮد‪ .‬ﻣﻬﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻣﺤﻴﻂ ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﻣﻰﺷﻮد ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻣﻌﻠﻮﻣـﺎت ﻛﻤﺘـﺮى‬ ‫دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﺑﺮاى ﻳﺎد ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﻰرﻏﺒﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺴﺄﻟﻪى ﺧﻄﺮﻧﺎﻛﻰ اﺳﺖ و ﺑﺎﻳﺪ درﺳـﺖ ﺑـﻪ ﻋﻜـﺲ‬ ‫ﺷﻮد‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ ﺷﻤﺎ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﭼﻪ ﻛﺎرﮔﺮ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﻛﺎﺳﺐ؛ ﭼﻪ ﻣﻌﻠﻢ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬ﭼﻪ داﻧﺸﺠﻮ؛ ﭼـﻪ ﻣﺸـﺎﻏﻞ‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪى داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﻣﺸﺎﻏﻞ ﺧﺪﻣﺎﺗﻰ؛ ﭼﻪ ﻣﺮد ﺑﺎﺷﻴﺪ و ﭼﻪ زن؛ ﻫﺮﻛﻪ و در ﻫـﺮ ﺳـﻨﻰ ﻫﺴـﺘﻴﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ در ﺣﺎل ﺗﻌﻠﻢ و ﻳﺎد ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬اﻟﻰﻣﺎﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ ﻛﺘـﺎب ﻫﺴـﺖ‪ .‬ﭘـﺲ‪ ،‬وﻗﺘﻬـﺎﻳﻰ را ﺑـﺮاى ﻛﺘـﺎب‬ ‫ﺧﻮاﻧﺪن ﺑﮕﺬارﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﻘﺪر وﻗﺖ ﻣﺎ در رﻓﺖ و آﻣﺪﻫﺎ‪ ،‬در اﺗﻮﺑﻮﺳﻬﺎ‪ ،‬در اﻧﺘﻈﺎر ﻧﺸﺴﺘﻨﻬﺎ و در اﻳﻦ ﮔﻮﺷـﻪ و آن ﮔﻮﺷـﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﺣﺮف زدﻧﻬﺎى ﺑﻴﻬﻮده ﺗﻠﻒ ﻣﻰﺷﻮد! اﻳﻦ وﻗﺘﻬﺎى ﺗﻠﻒ ﺷﺪه را اﮔﺮ روى ﻫﻢ ﺑﮕﺬارﻳـﺪ‪ ،‬از ﻋﻤـﺮ ﻳـﻚ‬ ‫داﻧﺸﺠﻮى ﭘﺮﻛﺎر‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ اوﻗﺎت را ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﻜﺸﻴﻢ و از آﻧﻬﺎ اﺳﺘﻔﺎدهى آﻣﻮزﺷﻰ ﻛﻨـﻴﻢ‬ ‫ در ﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر‪ ،‬در ﺑﻴﻦ راه ‪ -‬ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﭼﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ! ﻣﻬﻢ‪ ،‬داﺷﺘﻦ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت‪ ،‬اﻧﺲ ﺑﺎ‬‫ﻛﺘﺎب و اﻧﺲ ﺑﺎ ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﻌﻠﻢ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﻳﻚ ﻃﺮف ﻗﻀﻴﻪ‪ .‬اﻣﺎ ﻃﺮف دﻳﮕﺮ ﻗﻀﻴﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﻫﻤـﻪ‬ ‫ﺳﻌﻰ ﻛﻨﻨﺪ ﻣﻌﻠﻢ ﻫﻢ ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﭼﻴﺰى را ﻛﻪ ﻣﻰداﻧﻨﺪ ﺑﻪ دﻳﮕﺮان ﺗﻌﻠـﻴﻢ دﻫﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﺎز در رواﻳـﺎت در‬ ‫ﺑﺎب ﺗﻌﻠﻴﻢ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ زﻳﺎد ﺗﻜﺮار ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻋﺎﻟﻤﻰ ﻛﻪ ﻋﻠﻢ ﺧﻮد را ﻛﺘﻤﺎن ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻟﻌﻨﺖ ﺷﺪه اﺳـﺖ!‬ ‫اﻳﻦ ﻓﻘﻂ ﻣﺨﺼﻮص ﻋﻠﻢ دﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ اﻟﺒﺘﻪ ﺣﺴﺎب ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ و اﻫﻤﻴﺖ وﻳـﮋهاى دارد‪ .‬ﭘﺰﺷـﻜﻰ ﻛـﻪ‬ ‫ﻋﻠﻢ ﺧﻮد را ﻛﺘﻤﺎن ﻛﻨﺪ و ﺑﻪ ﺷﺎﮔﺮداﻧﺶ ﺗﻌﻠﻴﻢ ﻧﺪﻫﺪ؛ ﻣﻬﻨﺪﺳﻰ ﻛﻪ ﻋﻠﻢ ﺧﻮد را ﻛﺘﻤـﺎن ﻛﻨـﺪ؛ ﻛـﺎرﮔﺮ‬

‫‪775‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫ﺧﺒﺮهاى ﻛﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪ و ﻋﻠﻢ ﺧﻮد را ﻛﺘﻤﺎن ﻛﻨﺪ و در اﻧﺤﺼﺎر ﺧﻮﻳﺶ ﻗﺮار دﻫﺪ‪ ،‬و ﻫﺮ ﻛـﺲ دﻳﮕـﺮ ﻛـﻪ‬ ‫ﻋﻠﻢ ﺧﻮد را ﻛﺘﻤﺎن ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻟﻌﻨﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﻣﮕﺮ وﻗﺘﻰ ﻛﻪ اراﺋﻪى ﻋﻠﻢ و اﻓﺸﺎى ﻣﻄﻠﺐ ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر‬ ‫ﻋﺎم ﻣﻔﺴﺪهاى داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬ﺑﻪﻫﺮﺣﺎل ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺤﻴﻂ ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬ﻣﺤﻴﻂ ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﻌﻠﻢ و ﻳﺎد ﮔﺮﻓﺘﻦ و ﻳﺎد دادن‬ ‫ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* آﻣﻮﺧﺘﻦ ﻋﻠﻢ و ﻣﻌﺮﻓﺖ و اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﻧﺴﻞ ﻧﻮ‬

‫ﻛﺎر ﻣﻠﺖ ﻣﺎ ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ ﻇﻠﻢ و ﺟﻮر و ﺑﻰﻋﺪاﻟﺘﻰ و ﺣﻖﻛﺸﻰ و ﻣﺮدمﻛﺸﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻰﺷـﻮد اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﺒﺎرزه را اﻧﺠﺎم داد؟ اﻳﻦ ﻣﺒﺎرزه را ﺑﺎ دﺳﺖ ﺧﺎﻟﻰ از ﺳﻼح‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺸﻮد اﻧﺠﺎم داد؛ اﻣﺎ ﺑﺎ دﺳﺖ ﺧـﺎﻟﻰ‬ ‫از ﻋﻠﻢ و ﻣﻌﺮﻓﺖ و اﻳﻤﺎن‪ ،‬ﻧﻤﻰﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﺑﻴﻜﺎرى و ﺑﻴﻬﻮدﮔﻰ و ﻫﺮزﮔﻰ ‪ -‬ﺧﺪاى ﻧﺎﻛﺮده ‪ -‬ﻧﺴﻠﻬﺎى رو‬ ‫ﺑﻪ رﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻰﺷﻮد اﻧﺠﺎم داد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺒﺎرزه را ﺑﺎ ﻫﺸﻴﺎرى ﻛﺎﻣﻞ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻤﺎن ﻛﺎﻣﻞ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻼش ﻫﻤـﻪ ﺟﺎﻧﺒـﻪ از‬ ‫ﺳﻮى ﻗﺸﺮﻫﺎ ‪ -‬ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً ﻗﺸﺮﻫﺎى ﺟﻮان و ﻧﻮﺟـﻮان ‪ -‬ﺑﺎﻳـﺪ اﻧﺠـﺎم داد و اﻳـﻦ‪ ،‬وﻇﻴﻔـﻪى ﻣﻌﻠﻤـﻴﻦ‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* ﻣﻌﻠﻢ ﻣﺤﻮر ﺣﺮﻛﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﺖ‬ ‫‪776‬‬

‫ﻣﺤﻴﻂ ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺤﻴﻂ آﻣﻮزش‪ ،‬ﻳﺎد ﮔﺮﻓﺘﻦ و ﻳﺎد دادن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ در ﻛﻨـﺎر آﻣـﻮزش‪ ،‬ﭘـﺮورش و‬ ‫ﺗﺮﺑﻴﺖ و ﺗﻬﺬﻳﺐ اﺧﻼﻗﻰ و ﺗﺰﻛﻴﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺎ آﻣﻮزش را درﺳﺖ اﻧﺠﺎم دﻫﻴﻢ‪ ،‬ﺗﺰﻛﻴﻪ ﻫـﻢ در ﺧـﻼل‬ ‫آن ﻫﺴﺖ‪ .‬اﻳﻦﺟﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻌﻠﻤﻴﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻔﻬﻤﻨﺪ ﻧﻘﺸﺸﺎن ﭼﻴﺴﺖ‪ .‬در ﺟﺎﻣﻌﻪاى ﻛﻪ ﺑـﺮ ﻣﺤـﻮر آﻣـﻮزش‬ ‫ﻣﻰﭼﺮﺧﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻠﻢ ﻛﺠﺎﺳﺖ؟ ﻣﺮﻛﺰ آن داﻳﺮه و ﻣﺤﻮر آن ﺣﺮﻛﺖ‪ .‬در ﻫﺮ ﻛﻼﺳـﻰ ﻛـﻪ ﻫﺴـﺘﻴﺪ‪ ،‬در ﻫـﺮ‬ ‫ﻣﺤﻴﻄﻰ ﻛﻪ ﻫﺴﺘﻴﺪ اﮔﺮ در داﻧﺸﮕﺎه ﻫﺴﺘﻴﺪ و ﻃﺮف ﺣﺴﺎب ﺷﻤﺎ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن دورهﻫﺎى ﻋﺎﻟﻰ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﻳﺎ در دﺑﻴﺮﺳﺘﺎن‪ ،‬ﻳﺎ ﺣﺘﻰ در دﺑﺴﺘﺎن ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬ﻳﺎ در ﻛﻮدﻛﺴﺘﺎن؛ اﮔﺮ در ﺣﻮزه ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬در ﻣﺤـﻴﻂ ﺗﻌﻠـﻴﻢ‬ ‫و ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺟﺪﻳﺪ ﻫﺴﺘﻴﺪ؛ ﻫﺮ ﺟﺎ ﻫﺴﺘﻴﺪ ﻣﻌﻠﻢ ﻣﺤﻮر ﺣﺮﻛﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﺖ؛ ﻣﻌﻠﻢ ﻣﻌﻴﺎر ﻛﺎر درﺳـﺖ در‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﺖ و ﺑﺎﻳﺪ ﻳﺎد ﺑﺪﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳـﻚ ﻧﻔـﺮ ﭼﻨـﻴﻦ ﻧﻘـﺶ ﺑﺮﺟﺴـﺘﻪ و‬ ‫ﺑﺎرزى را در ادارهى ﻛﺸﻮرش و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ دﻧﻴﺎى ﻣﺤﻴﻂ ﺧﻮد اﻳﻔﺎ ﻛﻨﺪ‪ .‬در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻧﮕﺬاﺷﺘﻨﺪ اﻳﻦ ﻧﻘﺶ‬ ‫درﺳﺖ اﻳﻔﺎ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺟﻤﻊ زﻳﺎدى از ﻣﻌﻠﻤﺎن و ﻛﺎرﮔﺮان‪1371/2/9 -‬‬ ‫‪ -2‬ﻫﻤﺎن‬

‫‪ .2‬ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﻧﻘﺶ ﻣﻌﻠﻤﺎن‬

‫ﻣﺘﺮﺗﺐ ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬ﺣﺮﻣﺖ ﻣﻌﻠﻢ در ﻣﺤﻴﻂ درﺳﻰ‪ ،‬راﺑﻄﻪى داﻧﺶآﻣﻮز ﺑﺎ ﻣﻌﻠﻢ و ﺣﺮﻣﺖ ﻣﻌﻠﻢ در ﻣﺤـﻴﻂ‬ ‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ و ﺗﻜﺮﻳﻢ ﻣﺮدم ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﻣﻌﻠـﻢ اﺳـﺖ‪ .‬وﻗﺘـﻰ در ﺟـﺎﻳﻰ ﻋـﺪهاى ﺣﻀـﻮر دارﻧـﺪ و ﻛﺴـﻰ‬ ‫ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻓﻼن ﺷﺨﺺ ﻣﻌﻠﻢ اﺳﺖ«‪ ،‬آن ﮔﺮوه ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ آن ﻣﻌﻠـﻢ اﺣﺘـﺮام ﻛﻨﻨـﺪ و ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ ﺷـﺄﻧﺶ‬ ‫اﺣﺴﺎس ﺗﻌﻈﻴﻢ و ﺗﺠﻠﻴﻞ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺟﺎﻳﮕﺎه ﻣﻌﻠﻢ در اﺳﻼم‬

‫راﺟﻊ ﺑﻪ ﻣﻌﻠﻤﺎن و دﺳﺘﮕﺎه ﺗﻌﻠﻴﻢ و آﻣﻮزش‪ ،‬اﮔﺮ رواﻳﺎﺗﻰ ﻛﻪ درﺑـﺎب ﻣﻌﻠـﻢ اﺳـﺖ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﺷـﻮد‪ ،‬از‬ ‫دﻳﺪﮔﺎه اﺳﻼم‪ ،‬ﺣﻘﺎﻳﻘﻰ ﺑﺮاى اﻧﺴﺎن درﺑﺎرهى ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﺮﺑﻴﺖ روﺷﻦ ﻣﻰﮔﺮدد‪ .‬ﻣﺜﻼً ﻓﺮض ﺑﻔﺮﻣﺎﻳﻴﺪ در‬ ‫رواﻳﺘﻰ از رﺳﻮل ﮔﺮاﻣﻰ اﺳﻼم ﺻﻠﻰاﻟﻠَّﻪﻋﻠﻴﻪوآﻟﻪوﺳﻠﻢ ﻧﻘﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ان اﻟﻠَّﻪ و ﻣﻼﺋﻜﺘﻪ«؛‬ ‫ﺧﺪا و ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن »ﺣﺘﻰ اﻟﻨﻤﻠﺔ ﻓﻰ ﺟﺤﺮﻫـﺎ«؛ ﺣﺘـﻰ ﻣﻮرﭼﮕـﺎن و ﺧﻼﺻـﻪ ﺗﻤـﺎم آﻓـﺮﻳﻨﺶ و ﺧﻼﻳـﻖ‬ ‫»ﻳﺼﻠﻮن ﻋﻠﻰ ﻣﻌﻠﻢ اﻟﺨﻴﺮ«؛ ﺑﺮ ﻣﻌﻠﻤﺎن ﻧﻴﻜﻰ درود ﻣﻰﻓﺮﺳﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ‪ ،‬اﻣﺘﻴﺎز ﺑﺴﻴﺎر ﻋﻈﻴﻤﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﺎ در رواﻳﺘﻰ دﻳﮕﺮ از ﻫﻤﺎن ﺑﺰرﮔـﻮار اﺳـﺖ ﻛـﻪ »ﻫﻤـﻪى ﺧﻼﻳـﻖ و‬ ‫ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن و ﺟﺎﻧﺪران ﻋﺎﻟﻢ‪ ،‬ﺑﺮاى ﻣﻌﻠﻤﻴﻦ اﺳﺘﻐﻔﺎر ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ «.‬ﻣﻌﻨﺎى اﻳـﻦ ﺟﻤـﻼت ﭼﻴﺴـﺖ؟ ﺗﻌﻠـﻴﻢ و‬ ‫آﻣﻮزش دادن ﻣﮕﺮ از ﻧﻈﺮ اﺳﻼم ﭼﻘﺪر ارزش دارد؟‬ ‫وﻗﺘﻰ ﻛﻪ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ‪» ،‬ﻣﻌﺎذﺑﻦﺟﺒﻞ« را ﺑﺮاى ادارهى ﻣﺮدم ﻳﻤﻦ و ﭘﻴﺎده ﻛﺮدن اﺳـﻼم در ﺑـﻴﻦ آﻧﻬـﺎ ﺑـﻪ آن‬ ‫ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﻣﻰﻓﺮﺳﺘﺎد‪ ،‬ﺗﻮﺻﻴﻪﻫﺎﻳﻰ ﺑﻪ او ﻛﺮد‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ ﺗﻮﺻﻴﻪﻫﺎى آن ﺣﻀﺮت اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ »و ﺑﺲ ﻓـﻰ‬ ‫اﻟﻨﺎس اﻟﻤﻌﻠﻤﻴﻦ‪ «.‬ﻣﻌﻠﻤﻴﻦ را در ﺑﻴﻦ ﻣﺮدم ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻛﻦ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻣﻌﻠﻤﻴﻦ در ﻣﻴﺎن ﻣﺮدم ﺑﺮوﻧـﺪ و ﺑـﻪ آﻧـﺎن‬ ‫ﺑﻴﺎﻣﻮزﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﺟﺰو ﭘﺎﻳﻪﻫﺎى اوﻟﻰ اﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ آنﺟﺎ ﻛﻪ اﺳﻼم ﺑﺮاى اول ﺑﺎر ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ وارد ﺷـﻮد و‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ را اداره ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻜﻰ از ﻛﺎرﻫﺎى اﺳﺎﺳﻰاش ﻣﻴـﺪان دادن ﺑـﻪ ﻣﻌﻠﻤـﻴﻦ در ﺑـﻴﻦ ﻣـﺮدم اﺳـﺖ‪ .‬در‬ ‫رواﻳﺘﻰ دﻳﮕﺮ‪ ،‬اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ :‬ﺳﻪ ﻧﻔﺮﻧﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻛﺴﻰ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ اﻫﺎﻧﺖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺎﻓﻖ اﺳـﺖ ‪ -‬ﻳﻌﻨـﻰ‬ ‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻛﻪ »ﻫﻴﭻ ﻛﺲ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ اﻫﺎﻧﺖ ﻧﻤﻰﻛﻨﺪ ﻣﮕﺮ ﻣﻨﺎﻓﻖ‪ - «.‬اوﻟﻰ ﻳﻚ اﻣﺮ ﺗﺸﺮﻳﻔﻰ اﺳـﺖ و ﺑـﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ارزش ﺗﺸﺮﻳﻔﻰ در اﺳﻼم اﺳﺖ‪» :‬ذو ﺷﻴﺒﺔ ﻓـﻰ اﻻﺳـﻼم«؛ ﻛﺴـﻰ ﻛـﻪ در اﺳـﻼم و در راه‬ ‫اﺳﻼم‪ ،‬ﻋﻤﺮش را ﺑﻪ ﺳﺮ آورده و ﻣﺤﺎﺳﻨﺶ را ﺳﻔﻴﺪ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬دوﻣﻰ ﻛـﻪ ﻣﺴـﺄﻟﻪى ﻣﻬﻤـﻰ اﺳـﺖ‪،‬‬ ‫»اﻣﺎم ﻣﻘﺴﻂ«؛ رﻫﺒﺮ و ﭘﻴﺸﻮاى ﻋﺎدل‪ .‬و ﺳﻮﻣﻰ »ﻣﻌﻠﻢ اﻟﺨﻴﺮ«؛ ﻣﻌﻠﻢ آﻣﻮزﻧﺪهى ﻧﻴﻜﻴﻬﺎ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻫﻤﺎن ﻛـﻪ‬ ‫درس و ﺳﻮاد و دﻳﻦ و داﻧﺶ را ﺑﻪ ﻣﺮدم ﻣﻰآﻣﻮزد‪ .‬اﻫﺎﻧﺖ ﺑﻪ او‪ ،‬ﻋﻤﻠﻰ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻫـﻴﭻ ﻛـﺲ آن را‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺟﻤﻊ زﻳﺎدى از ﻣﻌﻠﻤﺎن و ﻛﺎرﮔﺮان‪1371/2/9 -‬‬

‫‪777‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫ﻣﺮﺗﻜﺐ ﻧﻤﻰﺷﻮد‪ ،‬ﻣﮕﺮ ﻣﻨﺎﻓﻖ‪ .‬اﻳﻦ ﻗﺪر ارزش ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﺮﺑﻴﺖ و ﻣﻌﻠﻢ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ‪،‬‬ ‫ﻧﻜﺘﻪى ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻤﻰ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﻌﻠﻢ در ﻣﺤﻴﻂ ﺧﺎﻧﻮاده‪ ،‬در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر‪ ،‬در ﻣﺤﻴﻂ زﻧﺪﮔﻰ‬ ‫و در داد و ﺳﺘﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﺴﻰ ﺑﮕﻮ ﻣﮕﻮ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻛﻠﻤﻪ اﻳﻦ ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﻛﻠﻤﻪ آن ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻃﻮر ﻧﻴﺴـﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﺣﺎﻻ اﮔﺮ ﻳﻜﻰ ﺑﮕﻮﻣﮕﻮﻳﻰ ﺑﺎ ﻣﻌﻠﻢ ﻛﺮد‪ ،‬ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ »اﻳﻦ ﻣﻨﺎﻓﻖ اﺳﺖ«! ﻧـﻪ‪ .‬از اﻳـﻦ ﻗﻀـﺎﻳﺎ در ﻣﺤـﻴﻂ‬ ‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ و ﻣﺤﻴﻂ زﻧﺪﮔﻰ اﺗﻔﺎق ﻣﻰاﻓﺘﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﺑﺮاى روﺷﻦ ﻛﺮدن ارزﺷـﻬﺎ و ﻣﻌﻴﺎرﻫـﺎ در ﺟﺎﻣﻌـﻪ‬ ‫اﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻣﻌﻠﻢ آن ﻗﺪر ارزش دارد ﻛﻪ ﻛﺴﻰ ﺣﻖ ﻧﺪارد ﺑﻪ او اﻫﺎﻧﺖ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻣﻌﻠﻢ اﻳﺮاﻧﻲِ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺗﻼش ﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﻫﻤﻪي اﺳﺘﻌﺪاد اﻳﻦ ﻣﻠﺖ ﺗﺠﺴﻢ و ﺗﺒﻠﻮر ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‬

‫ﻣﻌﻠّﻢ اﻳﺮاﻧﻰ ﻣﺴﻠﻤﺎن‪ ،‬اﻳﻦ ﺗﻔﻜﺮ اﺳﻼﻣﻰ را ﺑﻪ ﻧﻮﺟﻮان و ﺟﻮان داﻧﺶآﻣﻮز ﻳﺎد دﻫﺪ ﺗﺎ آنﻛـﻪ ده ﺳـﺎل‬ ‫دﻳﮕﺮ در ﻛﺎرﮔﺎﻫﻬﺎ و ﻣﺮاﻛﺰ ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﻌﻠّﻢ و ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻤﺎن‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﻛﺎر ﺷﻮد ﻛﻪ دﻳﮕﺮ ﻫﻤﻪى اﺳﺘﻌﺪاد اﻳﻦ‬ ‫ﻣﻠﺖ‪ ،‬ﺗﺠﺴ‪‬ﻢ و ﺗﺒﻠﻮر ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪ .‬آن وﻗﺖ‪ ،‬زﻧﺪﮔﻰ راﺣﺖ‪ ،‬رﻓﺎه ﺑﺮاى ﻫﻤﻪ ﻛـﺲ در ﻫﻤـﻪ ﺟـﺎ‪ ،‬ﺗﺴـﻠّﻂ‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدى دﺷﻤﻦ ﺻﻔﺮ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎى ﻛﺸﻮر ﻣﺤﻔﻮظ و آﺑﺮو و ﻋﻈﻤﺖ اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﺗـﺄﻣﻴﻦ ﺧﻮاﻫـﺪ ﺷـﺪ‪.‬‬ ‫ارزش و اﻫﻤﻴﺖ ﻛﺎرِ دو ﻗﺸﺮِ ﻛﺎرﮔﺮ و ﻣﻌﻠّﻢ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﻌﻠﻮم ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﮔﻔﺘﻢ »ﺷﻬﻴﺪ ﻣﻄﻬ‪‬ﺮى اﻳـﻦ‬ ‫ﮔﻮﻧﻪ ﺑﻮد« واﻗﻌﺎً اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫‪778‬‬

‫ﺷﻬﻴﺪ ﻣﻄﻬﺮى از ﻛﺴﺎﻧﻰ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻛﺎر ﻛﺮدن و درس ﮔﻔﺘﻨﺶ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻳﻚ وﻇﻴﻔﻪى ﻣﻘﺪ‪‬س ﺑـﻮد‪.‬‬ ‫آن ﻫﻢ ﺑﻰ آنﻛﻪ ﻛﺴﻰ وادارش ﻛﻨﺪ ﻳﺎ از وى ﺑﺨﻮاﻫﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮِ ﻣﺤﻘﻘّﻴﻦ دﻧﻴﺎ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪاﻧـﺪ‪ .‬ﻫﻤـﻪى‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎى ﻋﻠﻤﻰِ دﻧﻴﺎ ﻧﻴﺰ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﭘﻴﺶ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺴﺎﻧﻰ از روى ﻋﺸﻖ ﻳﺎ اﻳﻤﺎن و ﻳـﺎ ﻫـﺮ دو‪،‬‬ ‫ﻛﺎر ﻛﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﺸﻖ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﺛﻮاب اﻟﻬﻰ‪ ،‬ﻳﺎ ﻫﺮ دو ﺑﺎ ﻫﻢ‪ .‬و ﺷﻤﺎ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﺪ ﻫﺮ دو را ﺑﺎ ﻫﻢ را‬ ‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﻰﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ آن اﺳﺘﻘﻼل ﺣﻘﻴﻘﻰ و واﻗﻌﻰ را ﻛـﻪ اﺳـﺘﻘﻼل‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻣﻘﺪ‪‬ﻣﻪى آن اﺳﺖ و آن ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﻌﻨﺎ ﭘﺸﺘﻮاﻧﻪ و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن و ﻧﮕﻬﺪارﻧﺪهى اﺳـﺘﻘﻼل ﺳﻴﺎﺳـﻰ‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ‪ ،‬ﻧﻜﺘﻪاى اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ در »روز ﻛﺎرﮔﺮ« و »روز ﻣﻌﻠّﻢ« ﻣﻰﺗـﻮاﻧﻴﻢ ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎ ﻋـﺮض ﻛﻨـﻴﻢ‪ .‬دﺷـﻤﻦ‪،‬‬ ‫دﺷﻤﻨﻰ ﻣﻰﻛﻨﺪ و از او ﺟﺰ دﺷﻤﻨﻰ ﻫﻢ اﻧﺘﻈﺎرى ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻰ ﻛـﻪ رادﻳﻮﻫـﺎى دﺷـﻤﻦ ﻣـﻰﻛﻨﻨـﺪ و‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﺒﻰ ﻛﻪ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺘﻰِ ﺟﻬﺎﻧﻰ ﻣﻰﻧﻮﻳﺴﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎ ﻛﻤﺘـﺮش را از آﻧﻬـﺎ ﺗﻮﻗّـﻊ ﻧـﺪارﻳﻢ‪ .‬دﺷـﻤﻦ‬ ‫‪ - -1‬دﻳﺪار ﺟﻤﻊ زﻳﺎدى از ﻣﻌﻠﻤﺎن و ﻛﺎرﮔﺮان‪1371/2/9 -‬‬

‫‪ .2‬ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﻧﻘﺶ ﻣﻌﻠﻤﺎن‬

‫اﺳﺖ دﻳﮕﺮ! دﺷﻤﻦ‪ ،‬ﺑﺪﺟﻨﺴﻰ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺒﺎﺛﺖ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻬﻤﺖ ﻣﻰزﻧﺪ و دروغ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪ .‬اد‪‬ﻋﺎ ﻣـﻰﻛﻨـﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﻃﺮﻓﺪار اﻧﺴﺎﻧﻴﺖ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﺑﻪ دروغ‪ .‬از او ﺗﻮﻗّﻊِ ﺑﻴﺶ از اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﭼﻴﺰى ﻛﻪ ﺑﺮاى ﻣﺎ ﻻزم اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻮد‪ ‬ﻣﺎ در ﻧﻘﻄﻪى ﺗﺤﻘّﻖ آرﻣﺎﻧﻬﺎى اﺳﻼﻣﻰ ﻗﺮار ﮔﻴـﺮﻳﻢ‪.‬‬ ‫آن ﻛﺎر و آن ﺗﻌﻠﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺎ آن ﻧﻴﺖ‪ ،‬ﺑﺎ آن اﺣﺴـﺎس و آن ﻏﻴـﺮت اﻧﺠـﺎم ﮔﻴـﺮد‪ ،‬ﺗـﺎ در آﻳﻨـﺪهى ﻧﺰدﻳـﻚ‪،‬‬ ‫انﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ ﻛﺸﻮر در ﻣﻮﺿﻌﻰ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد ﻛﻪ »ﻟﻴﻈﻬﺮه ﻋﻠﻰ اﻟﺪ‪‬ﻳﻦ ﻛﻠّﻪ و ﻟـﻮ ﻛـﺮه اﻟﻤﺸـﺮﻛﻮن‪ .«1‬ﻫﻤـﺎﻧﻰ‬ ‫ﺷﻮد ﻛﻪ ﺧﺪا ﺑﺮاى ﺷﻤﺎ ﻣﻠﺖ ﺑﺰرگ اراده ﻛﺮده اﺳـﺖ‪ ،‬ﺧﻮاﺳـﺘﻪ اﺳـﺖ و انﺷـﺎءاﻟﻠَّﻪ ﻣﻘـﺪ‪‬ر ﻓﺮﻣـﻮده‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* ﻳﻜﻲ از ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ وﺟﺪان ﻛﺎري ﻻزم دارد‪ ،‬ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﺮﺑﻴﺖ اﺳﺖ‬

‫ﻋﺰﻳﺰان ﻣﻦ! آﻧﭽﻪ ﻻزم اﺳﺖ‪» ،‬ﻛﺎر« و »ﺗﻌﻠﻴﻢ« اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻌﻠّﻤﻴﻦ ﻋﺰﻳـﺰ! ﺑﺎﻳـﺪ ﺟﻮاﻧـﺎن را ﺑﺴـﺎزﻳﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن را ﺑﺎ روﺣﻴﻪى ﻛﺎر‪ ،‬اﺳﺘﻘﻼل و ﻋﻠﻢﻃﻠﺒﻰ‪ ،‬ﭘﺮورش دﻫﻴﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﺎ روﺣﻴﻪى ﻣﺪركﻃﻠﺒﻰ‪ .‬ﻣﺪرك‬ ‫ﭼﻴﺴﺖ؟ ﻣﺪرك ﺑﻪ اﻳﻦ ﻋﻨﻮان ﻛﻪ ﻧﺸﺎن دﻫﺪ ﻓﺮدى داراى اﻳﻦ ﻣﻌﻠﻮﻣـﺎت اﺳـﺖ‪ ،‬ﺧـﻮب اﺳـﺖ؛ اﻣـﺎ‬ ‫ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﺸﺄ اﺛﺮى ﺷﻮد‪ .‬آﻧﭽﻪ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﻋﻠﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻠﻢ و ﻛﺎر‪ ،‬ﺑﺮاى ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻻزم اﺳـﺖ‪ .‬ﻫﻤـﻪى‬ ‫ﻣﺮدم و ﻣﺴﺆوﻟﻴﻦ ﺑﺪاﻧﻨﺪ‪ :‬اﻳﻦﻛـﻪ ﻣـﻦ ﻋـﺮض ﻛـﺮدم »وﺟـﺪان ﻛـﺎرى«‪ ،‬ﻳـﻚ ﺗﻌـﺎرف ﻧﻴﺴـﺖ‪ .‬ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى ﻛﻨﻨﺪ‪» .‬وﺟﺪان ﻛﺎرى« ﺑﺎﻳﺪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻋﻤﻮﻣﻰ ﻣـﺮدم ﺷـﻮد‪ .‬ﺑﺎﻳـﺪ اﮔـﺮ ﻛﺴـﻰ ﻛـﺎرى اﻧﺠـﺎم‬ ‫ﻣﻰدﻫﺪ‪ ،‬ﻓﻜﺮ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﺑﺎﻻى ﺳﺮش اﻳﺴﺘﺎده اﺳﺖ؛ ﺣﺘّﻰ اﮔﺮ ﺗﻨﻬﺎ‪ ،‬در اﺗﺎﻗﻰ ﺧﻠﻮت ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻛـﺎر‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺎﻣﻞ‪ ،‬ﻣﺤﻜﻢ‪ ،‬ﻗﻮى‪ ،‬اﺑﺘﻜﺎرى و ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻧﻴﺎز اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫ﻳﻜﻰ از ﻛﺎرﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ وﺟﺪان ﻛﺎرى ﻻزم دارد‪ ،‬ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﺮﺑﻴﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻌﻠّﻢ در ﻛﻼسِ درسِ ﻣﺪرﺳﻪاى‬ ‫ﻛﻪ ﺗَﻪ‪ ‬ﻓﻼن ﺷﻬﺮ ﻳﺎ ﻓﻼن ﮔﻮﺷﻪى دوراﻓﺘﺎدهى ﺗﻬﺮان ﻳﺎ ﻳﻚ روﺳﺘﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ آنﻃـﻮر درس ﺑﮕﻮﻳـﺪ‪،‬‬ ‫زﺣﻤﺖ ﺑﻜﺸﺪ و ﺗﻼش ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺎ اﻻن ﺑﺎزرس در ﻛﻼس ﻧﺸﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﺎر او را ﻧﮕﺎه ﻣﻰﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﻳـﺎ‬ ‫ﻳﻚ ﺳﺎﻋﺖ ﺑﻌﺪ ﻣﻰآﻳﺪ ﺗﺎ ﻧﺘﻴﺠﻪى ﻛﺎر را ﺑﺒﻴﻨﺪ‪ .‬وﺟﺪان ﻛﺎرى ﻳﻌﻨﻰ اﻳﻦ‪.‬‬

‫‪ -1‬ﺗﻮﺑﻪ‪33 :‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار ﻛﺎرﮔﺮان و ﻣﻌﻠﻤﺎن‪ ،‬در »روز ﻛﺎرﮔﺮ« و »ﻫﻔﺘﻪى ﻣﻌﻠﻢ«‪1373/2/13 -‬‬ ‫‪ -3‬دﻳﺪار ﻛﺎرﮔﺮان‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮕﻴﺎن ﻧﻤﻮﻧﻪ و ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺑﻨﻴﺎد ﻣﺴﻜﻦ‪1374/2/13 -‬‬

‫‪3‬‬

‫‪779‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫* ﺗﻌﺮﻳﻒ از ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﺗﻌﺮﻳﻒ از ﻣﻌﻠﻢ اﺳﺖ‬

‫ﻋﻠﻢ ﺑﻰﻛﺎر‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﻋﻠﻢ ﺑﻰﻋﻤﻞ اﺳﺖ‪» .‬اﻟﻌﺎﻟﻢ ﺑﻼﻋﻤﻞ‪ ،‬ﻛﺎﻟﺸﺠ‪‬ﺮ ﺑﻼ ﺛﻤﺮ‪ «.‬درﺧﺘﻰ روﻳﻴﺪه اﺳﺖ؛ ﻣﻈﻬﺮ‬ ‫ﻗﺪرت اﻟﻬﻰ اﺳﺖ؛ اﻣ‪‬ﺎ ﻣﻴﻮه ﻧﺪارد‪ .‬از آن ﻃﺮف ﻫﻢ »اﻟﻤﺘﻌﺒِّﺪ ﺑﻼ ﻋﻠﻢ ﻛﺤﻤﺎر اﻟﻄﺎﺣﻮﻧﺔ‪ «.‬وﻗﺘـﻰ ﻛﺴـﻰ‬ ‫ﺑﺪون ﻋﻠﻢ ﻛﺎر ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﭼﻪ آن ﻛﺎر ﻋﺒﺎدت ﺧﺪا ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎز ﻫﻢ ﻓﺎﻳﺪهاى ﻧﺪارد‪.‬‬ ‫ﻣﺜﻞ ﺣﺮﻛﺖ د‪‬و‪‬راﻧﻰ‪ :‬ﻛﺴﻰ ﺑﺪون ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‪ ،‬دور ﺧﻮدش ﭼﺮخ ﻣﻰﺧﻮرد‪ .‬ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﻫﻢ ﺑﻪ ﻋﻠﻢ و ﻫﻢ ﺑﻪ‬ ‫ﻛﺎر اﺣﺘﻴﺎج دارد‪ .‬ﺧﺪاى ﻣﺘﻌﺎل ﻫﻢ‪ ،‬ﻫﺮ دوى اﻳﻨﻬﺎ را ﺣﺴﻨﻪ ﻗﺮار داده و ﺑﺮاى آﻧﻬﺎ اﺟﺮ و ﺛﻮاب ﻣﻌـﻴﻦ‬ ‫ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺧﻮب؛ وﻗﺘﻰ ﻛﻪ ﻣﺎ از ﻋﻠﻢ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬اﻳﻦ در واﻗﻊ ﺗﻌﺮﻳﻒ از ﻣﻌﻠّﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﺮا؟ ﭼـﻮن اوﺳـﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﻋﻠﻢ را ﺑﻪ دﻳﮕﺮان ﻣﻰﺑﺨﺸﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﻌﻠّﻢ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻋﻠﻢ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻧﻤﻰآﻳﺪ‪» :‬ﻫﺮ ﻛـﻪ ﭼﻴـﺰى ﻳـﺎد ﮔﻴـﺮد‪،‬‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ از اﺳﺘﺎد ﮔﻴﺮد‪ «.‬ﻋﻠﻢ ﺑﺪون ﻣﻌﻠّﻢ‪ ،‬ﻣﻌﻨﻰ ﻧﺪارد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻋﻠﻢ آﻣﻮزي ﻋﻤﻞ ﺻﺎﻟﺢ اﺳﺖ‬

‫ﺷﺎﻳﺪ در ﺑﻴﻦ روزﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ در ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ ﻧﺎم و ﻋﻨﻮاﻧﻰ ﭘﻴﺪا ﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻴﭻ روزى ﻣﺜﻞ اﻳـﻦ‬ ‫‪780‬‬

‫روز ﻧﺒﺎﺷﺪ؛ ﭼﻮن دو ﻋﻨﻮان ﺧﻴﻠﻰ ﻣﻬﻢ‪ ،‬ﺣﺴ‪‬ﺎس‪ ،‬ﻛﺎرآﻣﺪ و ﺧﻴﻠﻰ ﻋﺰﻳﺰ‪ ،‬ﺑﺎ ﻫـﻢ در اﻳـﻦ روز ﻣﺠﺘﻤـﻊ‬ ‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻜﻰ ﻋﻨﻮان ﻋﻠﻢ و دﻳﮕﺮى ﻋﻨﻮان ﻛﺎر اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻢ روز ﻋﻠﻢ اﺳﺖ و ﻫﻢ روز ﻛﺎر‪ .‬واﻗﻌﺎً ﻫﻢ‬ ‫اﮔﺮ درﺳﺖ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬دﻧﻴﺎ و آﺧﺮت‪ ‬ﻫﺮ اﻣ‪‬ﺖ‪ ،‬ﺟﻤﻌﻴﺖ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻫﺮ ﻓﺮدى‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ دو ﭼﻴﺰ ﺑﺴﺘﮕﻰ‬ ‫دارد‪ .‬ﻫﺮ ﻛﺪام ﺑﺪون دﻳﮕﺮى‪ ،‬ﺧﺎﺻﻴﺖ ﻛﺎﻣﻞ ﺧﻮد را ﻧﺪارد‪ .‬ﻋﻠﻢ ﺑﻰﻛﺎر‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﻋﻠﻢ ﺑـﻰﻋﻤـﻞ اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫»اﻟﻌﺎﻟﻢ ﺑﻼﻋﻤﻞ‪ ،‬ﻛﺎﻟﺸﺠ‪‬ﺮ ﺑﻼ ﺛﻤﺮ‪ «.‬درﺧﺘﻰ روﻳﻴﺪه اﺳﺖ؛ ﻣﻈﻬﺮ ﻗﺪرت اﻟﻬﻰ اﺳﺖ؛ اﻣ‪‬ﺎ ﻣﻴﻮه ﻧـﺪارد‪ .‬از‬ ‫آن ﻃﺮف ﻫﻢ »اﻟﻤﺘﻌﺒِّﺪ ﺑﻼ ﻋﻠﻢ ﻛﺤﻤﺎر اﻟﻄﺎﺣﻮﻧﺔ‪ «.‬وﻗﺘﻰ ﻛﺴﻰ ﺑﺪون ﻋﻠﻢ ﻛﺎر ﻛﻨـﺪ‪ ،‬اﮔـﺮ ﭼـﻪ آن ﻛـﺎر‬ ‫ﻋﺒﺎدت ﺧﺪا ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎز ﻫﻢ ﻓﺎﻳﺪهاى ﻧﺪارد‪ .‬ﻣﺜﻞ ﺣﺮﻛﺖ د‪‬و‪‬راﻧﻰ‪ :‬ﻛﺴﻰ ﺑـﺪون ﭘﻴﺸـﺮﻓﺖ‪ ،‬دور ﺧـﻮدش‬ ‫ﭼﺮخ ﻣﻰﺧﻮرد‪ .‬ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﻫﻢ ﺑﻪ ﻋﻠﻢ و ﻫﻢ ﺑﻪ ﻛﺎر اﺣﺘﻴﺎج دارد‪ .‬ﺧﺪاى ﻣﺘﻌـﺎل ﻫـﻢ‪ ،‬ﻫـﺮ دوى اﻳﻨﻬـﺎ را‬ ‫ﺣﺴﻨﻪ ﻗﺮار داده و ﺑﺮاى آﻧﻬﺎ اﺟﺮ و ﺛﻮاب ﻣﻌﻴﻦ ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺧﻮب؛ وﻗﺘﻰ ﻛﻪ ﻣﺎ از ﻋﻠﻢ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬اﻳﻦ در واﻗﻊ ﺗﻌﺮﻳﻒ از ﻣﻌﻠّﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﺮا؟ ﭼـﻮن اوﺳـﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﻋﻠﻢ را ﺑﻪ دﻳﮕﺮان ﻣﻰﺑﺨﺸﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﻌﻠّﻢ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻋﻠﻢ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻧﻤﻰآﻳﺪ‪» :‬ﻫﺮ ﻛـﻪ ﭼﻴـﺰى ﻳـﺎد ﮔﻴـﺮد‪،‬‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻛﺎرﮔﺮان‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮕﻴﺎن ﻧﻤﻮﻧﻪ و ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺑﻨﻴﺎد ﻣﺴﻜﻦ‪1374/2/13 -‬‬

‫‪ .2‬ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﻧﻘﺶ ﻣﻌﻠﻤﺎن‬

‫ﺑﺎﻳﺪ از اﺳﺘﺎد ﮔﻴﺮد‪ «.‬ﻋﻠﻢ ﺑﺪون ﻣﻌﻠّﻢ‪ ،‬ﻣﻌﻨﻰ ﻧﺪارد‪ .‬ﻛﺎر ﻧﻴﺰ ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﻛﺲ از ﻛـﺎر ﺗﻌﺮﻳـﻒ‬ ‫ﻛﻨﺪ‪ ،‬از ﻛﺎرﮔﺮ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﺮده اﺳﺖ؛ ﭼﻮن ﻛﺎر ﺑﺪون ﻛﺎرﮔﺮ‪ ،‬ﻣﻌﻨﻰ ﻧﺪارد‪ .‬درﺳﺖ ﺗﻮﺟ‪‬ـﻪ ﻛﻨﻴـﺪ‪ ،‬ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ‬ ‫اﻳﻦ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﭼﻘﺪر ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﺮﺗﺒﻂ اﺳﺖ! ﻋﻠﻢ و ﻛﺎر ﺑﺮاى ﻳﻚ ﻣﻠﺖ‪ ،‬دو ﺑـﺎل اﺳـﺖ‪ .‬ﻣﻠـﺖ‪ ‬ﺑـﻰﻋﻠـﻢ و‬ ‫ﺑﻰﻛﺎر‪ ،‬ﭘﻴﺶ ﻧﺨﻮاﻫﺪ رﻓﺖ‪ .‬ﺑﻨﺪه‪ ،‬ﺑﺪﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮ‪ ،‬ﺑﺎرﻫﺎ ﻋﺮض ﻛﺮدهام ﻛﻪ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﺑﺎﻳﺪ از اﻋﻤـﺎق دل‬ ‫ﺑﻪ دو ﺳﻠﺴﻠﻪى ﭘﺎدﺷﺎﻫﻰ ﭘﻬﻠﻮى و ﻗﺎﺟﺎر‪ ،‬ﻟﻌﻨﺖ ﺑﻔﺮﺳﺘﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ دو ﺳﻠﺴﻠﻪى ﺧﺒﻴﺚ‪ ،‬دو ﺑﺎلِ ﻣﻤﻠﻜﺖ‬ ‫و ﭘﻴﻜﺮهى ﻋﻈﻴﻢ اﻳﻦ ﻣﻠﺖ ﻛﻬﻦ‪ ،‬ﺑﺎ ﻫﻮش و ﺑﺎ اﺳﺘﻌﺪاد را ﺑﺮﻳﺪﻧﺪ‪ .‬ﻧﻪ ﻋﻠﻢ و ﻧﻪ ﻛﺎر‪ ،‬ﻫﻴﭻﻛﺪام را ﺑﺮاى‬ ‫اﻳﻦ ﻣﻠﺖ ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻜﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻛﺎرى ﻛﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﺎرﻫﺎى ﺑﻰارزش ﻳﺎ ﻛـﻢارزش ﺑـﻮد‪ .‬ﻋﻠﻤـﻰ ﻛـﻪ ﺑـﻮد‪ ،‬ﻋﻠـﻢ‬ ‫ﺗﻘﻠﻴﺪى و دﺳﺖ‪ ‬دوم ﺑﻮد‪ .‬آن ﻛﺎرى را ﻛـﻪ از دل ﻣـﻰﺟﻮﺷـﺪ و ﺣﻘﻴﻘﺘـﺎً ﭘﻮﺷـﺶ و ﺣﻠﻴـﻪى ﺣﻴـﺎت‬ ‫ﻣﻰﺑﺨﺸﺪ و ﻛﺎرﻫﺎى اﺳﺎﺳﻰ در ﻣﻤﻠﻜﺖ ﺻﻮرت ﻣﻰدﻫﺪ‪ ،‬ﺗﺮوﻳﺞ ﻧﻜﺮدﻧـﺪ‪ .‬ﻫﺮﭼـﻪ ﺗﻮاﻧﺴـﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻗﻠـﻊ و‬ ‫ﻗﻤﻊ ﻫﻢ ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﺴﺎط ﻋﻠﻤﻰ را ﻛﻪ از دل ﻣﻰﺟﻮﺷﺪ و در آن اﺑﺘﻜﺎر ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺮﭼﻴﺪﻧـﺪ‪ .‬آن ﺧﺎﻧـﺪاﻧﻬﺎ‬ ‫اﻳﻦ ﺟﺮاﺋﻢ را دارﻧﺪ‪ .‬ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻳﻦ ﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﻠّﺖ اﻳﺮان ﻛﻪ در ﻣﺴﺎﺑﻘﻪى ﻋﻠﻢ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺗﻤﺪ‪‬ن و داﻧـﺶ و‬ ‫ﺗﺠﺮﺑﻪ‪ ،‬ﻳﺎ از دﻳﮕﺮان ﺟﻠﻮﺗﺮ ﺑﻮد ﻳﺎ اﻗّﻼً ﻛﺴﺮى ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﺳﺎﻟﻬﺎ ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺣﺎل ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻼش و ﻛﻮﺷﺶ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﺎﻻﺧﺮه ﮔﻠﻴﻢ ﺧﻮدﻣﺎن را از آب ﺑﻴﺮون ﺑﻴﺎورﻳﻢ‪ .‬انﺷـﺎءاﻟﻠَّﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﻫﻤ‪‬ﺖ ﺷﻤﺎ ﻣﺮدم‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﺎر را ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺮد؛ ﻛﻪ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎﻳﺶ اﻻن ﻫﻢ ﭘﻴﺪاﺳﺖ‪ .‬او‪‬ل ﺧﺎﻧﻮادهى ﻗﺎﺟﺎر ‪-‬‬ ‫از ﻧﺎﺻﺮاﻟﺪ‪‬ﻳﻦ ﺷﺎه ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ‪ -‬ﺑﻌﺪش ﻫﻢ ﺧﺎﻧﻮاده ﭘﻬﻠﻮى ‪ -‬اﻳﻦ ﭘﺪر و ﭘﺴﺮ ‪ -‬ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً ﭼﻮب ﺣـﺮاج ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﻮﺟﻮدى اﻳﻦ ﻣﻠﺖ و ﻛﺸﻮر و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎى ﻣﻌﻨﻮىاش زدﻧﺪ‪.‬‬ ‫»ﺗﻠﻚ اﻣ‪‬ﺔ ﻗﺪ ﺧﻠﺖ ﻟﻬﺎ ﻣﺎ ﻛﺴﺒﺖ و ﻟﻜﻢ ﻣﺎ ﻛﺴﺒﺘﻢ‪ 1«.‬آﻧﻬﺎ رﻓﺘﻨﺪ و ﺳﺮ و ﻛﺎرﺷﺎن ﺑﺎ ﺧﺪاﺳـﺖ‪ .‬ﺳـﺰاى‬ ‫اﻋﻤﺎﻟﺸﺎن را ﻫﻢ ﻣﻰﺑﻴﻨﻨﺪ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﻧﻮﺑﺖ ﻣﻦ و ﺷﻤﺎﺳﺖ‪» .‬و ﻟﻜـﻢ ﻣـﺎ ﻛﺴـﺒﺘﻢ‪ «.‬اﻟﺒﺘـﻪ از او‪‬ل اﻧﻘـﻼب ﺗـﺎ‬ ‫اﻣﺮوز‪ ،‬ﺣﻘّﺎً و اﻧﺼﺎﻓﺎً‪ ،‬در زﻣﻴﻨﻪى ﻋﻠﻢ و ﻛﺎر‪ ،‬ﺧﻴﻠﻰ ﺗﻼش ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻛﺴﻰ اﻳـﻦ را اﻧﻜـﺎر ﻛﻨـﺪ‪،‬‬ ‫ﻣﺜﻞ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﮕﻮﻳﺪ »اﻻن ﺑﻪ ﭼﻪ دﻟﻴﻞ روز اﺳﺖ؟« اﻳﻦ ﻗﺪر واﺿﺢ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻛﺴـﻰ ﺑـﻪ ﺳـﻄﺢ‬ ‫ﻛﺸﻮر ﻧﮕﺎه ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ داﻧﺶآﻣﻮز‪ ،‬ﻣﻌﻠّﻢ‪ ،‬اﺳﺘﺎد‪ ،‬ﻣﺘﺨﺼ‪‬ـﺺ‪ ،‬داﻧﺸـﺠﻮ و ﻛﺎرﮔﺎﻫﻬـﺎى ﻓـﺮاوان‪ ،‬ﻛـﺎر‬ ‫ﻛﺸﺎورزى‪ ،‬ﺻﻨﻌﺘﻰ‪ ،‬ﻛﺎرﻫﺎى دﻗﻴﻖ و ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ‪ ،‬اﺑﺘﻜﺎرﻫﺎ و اﺧﺘﺮاﻋﻬﺎى زﻳﺎدى ﻣﻰﺑﻴﻨﺪ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﭘﺎﻧﺰده‬ ‫ﺳﺎل‪ ،‬اﺳﻼم ﺑﺮاى اﻳﻦ ﻣﻠﺖ آورده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ و ﻣﺎ ﻫﻢ ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ »اﻳﻦ ﻛﺎرﻫـﺎ را ﻣـﺎ ﻛـﺮدﻳﻢ‪«.‬‬

‫‪ -1‬ﺑﻘﺮه‪134 :‬‬

‫‪781‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫اﻳﻦ دﺳﺘﺎوردﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺎلِ اﺳﻼم اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺎﺻﻴﺖ اﻳﻤﺎن‪ ،‬ﺧﺎﺻﻴﺖ ﺣﻀﻮر ﻣﺮدم و ﻣﺮدﻣـﻰ ﺑـﻮدنِ ﺣﻜﻮﻣـﺖ‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺧﻮب؛ ﻳﻚ ﻣﺴﺄﻟﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ آﻳﺎ ﻋﻠﻢ و ﻛﺎر‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻣﻌﻠّﻤﻰ و ﻛﺎرﮔﺮى‪ ،‬ﻣﺜـﻞ ﻛﺎﺳـﺒﻴﻬﺎى‬ ‫دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺑﺮاى ﻧﺎن درآوردن اﺳﺖ؟ ﺟﻮاب اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ‪ :‬ﻧﻪ! ﻣﻌﻠّﻤـﻰ و ﻛـﺎرﮔﺮى‪ ،‬اﮔـﺮ ﻫـﻢ ﺑـﺮاى‬ ‫اﻓﺮاد‪ ،‬وﺳﻴﻠﻪى ﻧﺎن درآوردن اﺳﺖ‪ ،‬اﻣ‪‬ﺎ ﺑﺎ ﻣﻌﻠّﻤﻰ و ﻛﺎرﮔﺮى‪ ،‬ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻰ را ﻣﻰﺷﻮد ﺑﻪ دﺳﺖ آورد ﻛـﻪ‬ ‫ﺣﺘﻰ از ﻧﺎن ﻫﻢ ﺑﺎﻻﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻜﻰ از آن ﭼﻴﺰﻫﺎ‪ ،‬اﺟﺮ اﻟﻬـﻰ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺎور ﻛﻨﻴـﺪ ﻣﻌﻠّﻤـﻰ‪ ،‬ﺛـﻮاب دارد‪.‬‬ ‫ﻛﺎرﮔﺮى‪ ،‬ﺛﻮاب دارد‪ .‬ﺷﻤﺎ وﻗﺘﻰ ﻛﻪ ﭘﺸﺖ دﺳﺘﮕﺎه اﻳﺴﺘﺎدهاﻳﺪ و ﻛﺎرى را اﻧﺠﺎم ﻣﻰدﻫﻴﺪ‪ ،‬ﻳﺎ در ﻣﺰرﻋﻪ‬ ‫ﻛﺎر ﻛﺸﺎورزىﺗﺎن را اﻧﺠﺎم ﻣﻰدﻫﻴﺪ‪ ،‬ﻳﺎ در اﺗﺎق ﻃﺮّاﺣﻰ ﻧﺸﺴﺘﻪاﻳﺪ و ﻃﺮح ﻳﻚ ﻛﺎر ﻳﺎ ﻛﺎﻻﻳﻰ را آﻣﺎده‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻪ ﻛﻼس درس رﻓﺘﻪاﻳﺪ و ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺑﺎ ﻋﺪ‪‬هاى داﻧﺶآﻣﻮز‪ ،‬ﭘﻨﺠﺎه دﻗﻴﻘﻪ ﺳﺮ و ﻛﻠّﻪ ﺑﺰﻧﻴـﺪ‪،‬‬ ‫ﻳﺎ ﻣﻘﺪ‪‬ﻣﺎت ﻛﺎر ﻣﻌﻠّﻢ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ ‪ -‬ﻣﺜﻼً ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻳﺎ ﺗﻬﻴﻪى ﻛﺘﺎب ‪ -‬ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﻋﺒـﺎدت ﻣـﻰﻛﻨﻴـﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻰ ﻣﻬﻢ‪ ‬اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻴﺰى ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از دروازهى ﻣﺮگ ‪ -‬ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﺑﺎﻳﺪ از آن ﻋﺒﻮر ﻛﻨﻨﺪ ‪ -‬ﮔﻴﺮ ﻣﻦ و‬ ‫ﺷﻤﺎ ﻣﻰآﻳﺪ‪ ،‬آن ﭘﻨﺞ ﺳﻴﺮ ﺧﻮراﻛﻰ ﻛﻪ روزاﻧﻪ ﺑﺮاى ﺧﻮدﻣﺎن ﻳﺎ زن و ﺑﭽﻪﻣﺎن ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدهاﻳﻢ‪ ،‬ﻧﻴﺴـﺖ‪.‬‬ ‫آﻧﭽﻪ ﻛﻪ آنﺟﺎ ﺑﻪ درد ﻣﺎ ﻣﻰﺧﻮرد‪ ،‬ﻋﻤﻞ ﺻﺎﻟﺢ اﺳﺖ‪» .‬و اﻟﺬّﻳﻦ اﻣﻨﻮا و ﻋﻤﻠﻮا اﻟﺼﺎﻟﺤﺎت‪ 1 «.‬ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ در‬ ‫ﻗﺮآن ﭼﻘﺪر اﻳﻦ ﺗﻌﺒﻴﺮ »اﻳﻤﺎن« و »ﻋﻤﻞ ﺻﺎﻟﺢ« ﺗﻜﺮار ﺷﺪه اﺳﺖ! ﻳﻜﻰ از اﻳﻦ ﻋﻤﻠﻬﺎى ﺻﺎﻟﺢ‪ ،‬ﻫﻤـﻴﻦ‬ ‫‪782‬‬

‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ در ﻛﻼس‪ ،‬درس ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ‪ ،‬ﻳﺎ در ﻛﺎرﮔﺎه و ﻣﺰرﻋﻪ‪ ،‬ﻛـﺎر ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬ﭘﺮاﻛﻨـﺪن ﻋﻠـﻢ و ﻓـﺮاﻫﻢ‬ ‫ﻛﺮدن ﻛﺎر ﻫﻢ ﻣﺜﻞِ ﻧﻤﺎز و ﺧﻮاﻧﺪن ﻗﺮآن‪ ،‬ﻋﺒﺎدت اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﭼﻴﺰ ﻛﻤﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﭼﺮا ﺧﺪاى ﻣﺘﻌﺎل ﻳـﺎد‬ ‫دادن و ﻛﺎر ﻛﺮدن را ﺑﺮاى ﺑﺸﺮ ﻣﻮﺟﺐ ﺛﻮاب ﻗﺮار داده اﺳﺖ؟ اﻟﻌﻴﺎذ ﺑﺎﻟﻠَّﻪ‪ ،‬ﻛﺎرﻫﺎى ﺧـﺪا ﻛـﻪ ﮔـﺰاف‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ! اﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺪﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ آن ﻛﻤﺎﻟﻰ ﻛﻪ ﺧﺪاى ﻣﺘﻌﺎل ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ ﺑﺸﺮ در دوران زﻧﺪﮔﻰ ﺑﻪ آن‬ ‫ﻧﺎﺋﻞ ﺷﻮد‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﻢ و ﻛﺎر ﺑﺴﺘﮕﻰ دارد‪ .‬ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﻣﺮدم ﺑﻰﻛﺎر‪ ،‬ﻳﺎ ﻛﻢ ﻛﺎر‪ ،‬ﺑﺪ ﻛﺎر‪ ،‬ﺑـﻰﻋﻠـﻢ و‬ ‫ﺑﻰﺳﻮاد‪ ،‬ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ آﻧﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺧﻮدﺷﺎن را ﺑﻪ ﻣﺮاﺣﻞ ﻛﻤﺎل ﺑﺸﺮى ﺑﺮﺳـﺎﻧﻨﺪ‪ .‬زﻧـﺪﮔﻰ دﻧﻴﺎﻳﺸـﺎن‬ ‫ﻫﺪر ﺧﻮاﻫﺪ رﻓﺖ‪ .‬در ﻋﻠﻢ ﻛﺎﻣﻞ و ﺷﺎﻣﻞِ ﺣﻖِ ﻣﺘﻌﺎل ﻋﺰّوﺟﻞ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ روﺷﻦ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻟﺬا ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪» :‬اﮔﺮ ﻛﺎر ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺛﻮاب ﻣﻰﺑﺮﻳﺪ‪ «.‬ﻫﺮ ﭼﻪ ﻛﺎر ﻣﻔﻴـﺪﺗﺮ و ﺑﻬﺘـﺮ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﺛـﻮاب آن ﺑﻴﺸـﺘﺮ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻠﻤﻰ ﻛﻪ ﻳﺎد ﻣﻰدﻫﻴﺪ‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻪ ﻣﻔﻴﺪﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺛﻮاب آن ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦﻃـﻮر ﻧﻴﺴـﺖ ﻛـﻪ اﮔـﺮ‬ ‫ﻗﺮآن و ﻋﻠﻮم دﻳﻨﻰ را ﻳﺎد دادﻳﺪ‪ ،‬ﺛﻮاب داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣ‪‬ﺎ ﻳـﺎد دادن ﺟﺒـﺮ‪ ،‬ﻣﺜﻠﺜـﺎت‪ ،‬ﻓﻴﺰﻳـﻚ و ﻫﻨﺪﺳـﻪ‪،‬‬

‫‪ -1‬ﺑﻘﺮه‪82 :‬‬

‫‪ .2‬ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﻧﻘﺶ ﻣﻌﻠﻤﺎن‬

‫ﺛﻮاب ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺳﺮ ﻛﻼس‪ ،‬درس ﻣﻰدﻫﻴﺪ و ﺑﭽﻪﻫﺎى ﻣﺮدم را ﻋﺎﻟﻢ ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻫﺮ درﺳﻰ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﻳﻚ اﻧﺴﺎن را ﻋﺎﻟﻢ‪ ،‬داﻧﺸﻤﻨﺪ و ﻣﻔﻴﺪ ﺑﺮاى ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎد دادن آن ﺛﻮاب دارد‪ .‬اﻳـﻦ‪ ،‬ﻣﻨﻄـﻖ‬ ‫اﺳﻼم اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻫﻤﻪ اﻧﺴﺎنﻫﺎ رﻫﻴﻦ ﻣﻨّﺖ ﻣﻌﻠﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ‬

‫ﻣﻌﻠّﻢ ﻫﻢ ﺧﻮد ﻳﻚ ﻛﺎرﮔﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﺎرى از ﻧﻮع ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ و ﻣﻌﻨﻮى ﻛﻪ اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻫﻢ ﺑﺎارزش اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ ﻧﻜﺘﻪ در ﺑﺎب ﻣﻌﻠّﻢ ﻫﺴﺖ و آن اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻪى اﻧﺴـﺎﻧﻬﺎى ﻳـﻚ ﺟﺎﻣﻌـﻪى ﭘﻴﺸـﺮﻓﺘﻪ و ﻳـﻚ‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪى اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬رﻫﻴﻦ ﻣﻌﻠّﻤﻨﺪ‪ .‬اﻣﺮوز ﺷﻤﺎ در اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻛﻨﻴﺪ! ﻫﺮ ﻛﺲ از ﻛﺴـﺎﻧﻰ ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﺟﺎﻳﻰ رﺳﻴﺪهاﻧﺪ و ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ ﻛﺎر ﺑﺰرﮔﻰ ﺑﻜﻨﻨﺪ و ﺧﺪﻣﺖ ﺑﺰرﮔﻰ اﻧﺠﺎم دﻫﻨـﺪ ‪ -‬اﻳـﻦ ﺑﺰرﮔـﺎن‪ ،‬اﻳـﻦ‬ ‫ﺳﺮداران‪ ،‬اﻳﻦ ﺷﻬﺪا‪ ،‬اﻳﻦ ﻋﻠﻤﺎ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﺮﺟﺴﺘﮕﺎن و ﻓﺮزاﻧﮕـﺎن و ﻣﺴـﺆوﻻن ﻋـﺎﻟﻰرﺗﺒـﻪ‪ ،‬ﺗـﺎ ﺑﺮﺳـﻴﺪ ﺑـﻪ‬ ‫ﺷﺨﺺ اﻣﺎم ﺑﺰرﮔﻮار راﺣﻞ ‪ -‬ﻫﻤﻪ رﻫﻴﻦ ﻣﻨّﺖ ﻣﻌﻠّﻤﻨﺪ؛ ﭼﻮن ﻣﻌﻠﻢ اﻳﻨﻬﺎ را ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻌﻠّـﻢ‬ ‫دوران ﻛﻮدﻛﻰ اﻳﻨﻬﺎ را ﭘﻮﺷﺎﻧﺪه و ﺷﺨﺼﻴﺖ آﻧﻬﺎ را ﺷﻜﻞ داده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻣﻌﻠّﻤﺎن ﭼﻘﺪر ﻋﺰﻳﺰﻧﺪ! اﻳﻦ ﺷﻐﻞ ﻣﻌﻠّﻤﻰ ﭼﻘﺪر ارزﺷﻤﻨﺪ اﺳﺖ! اﻳﻦ ﻣﺮﺗﺒﻪى ﺗﻌﻠﻴﻢ ﭼﻘـﺪر واﻻ و‬ ‫ﺑﻠﻨﺪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ ﻫﻤﻪى اﻧﺴﺎﻧﻬﺎى ﻓﺮزاﻧﻪ‪ ،‬اﻧﺴﺎﻧﻬﺎى ﺑـﺰرگ و ﺑﺮﺟﺴـﺘﻪ‪ ،‬ﻫﺮﺟـﺎﻳﻰ ﻛـﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ ،‬ﺧـﻮد را‬ ‫ﭘﺮوردهى دﺳﺖ ﻣﻌﻠّﻢ ﻣﻰداﻧﻨﺪ و ﺳﺎﻳﻪى ﻣﻌﻠّﻢ را ﺑﺮ ﺳﺮ ﺧﻮدﺷﺎن ﺣﺲ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ! ﺳـﻼم ﺑـﺮ ﺷـﻤﺎ اى‬ ‫ﻣﻌﻠّﻤﺎنِ دوران ﺟﻮاﻧﻰ و ﻧﻮﺟﻮاﻧﻰ ﻛﻮدﻛﻰ ﻣﺎ! ﺷﻤﺎ ﭼﻪ ﺣﻖّ ﺑﺰرﮔﻰ ﺑﺮ ﮔﺮدن ﻣﺎ دارﻳﺪ! ﭼﻪ ﻛﺎر ﺑﺰرﮔﻰ‬ ‫ﺑﺮاى ﻣﺎ اﻧﺠﺎم دادﻳﺪ! ﺑﺮاى ﻫﻤﻪى اﻧﺴﺎﻧﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻣﺸﻐﻮل ﻛﺎر و ﺗﻼﺷﻨﺪ و ﺧﺪﻣﺖ و ﺣﺮﻛﺘﻰ ﻣﻰﻛﻨﻨـﺪ‪،‬‬ ‫ﭼﻪ ﻛﺎر ﺑﺮﺟﺴﺘﻪاى اﻧﺠﺎم دادﻳﺪ! اﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻠّﻢ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻌﻠّﻤﻰ ﻛﻪ در دورﺗﺮﻳﻦ ﻧﻘﻄﻪ در ﻳﻚ روﺳﺘﺎ‪ ،‬در ﻳﻚ ﻛﻼس اﺑﺘـﺪاﻳﻰ ﻣﺸـﻐﻮل ﺗـﺪرﻳﺲ اﺳـﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﺑﺪاﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ را اﻧﺠﺎم ﻣﻰدﻫﺪ و اﻧﺴﺎن ﻣﻰﺳـﺎزد‪ .‬ﻋﺰﻳﺰﺗـﺮﻳﻦ ﻓـﺮآوردهى ﻋـﺎﻟﻢ ﺧﻠﻘـﺖ‪،‬‬ ‫اﻧﺴﺎن ﺧﻮب و اﻧﺴﺎن ﭘﺎﻛﻴﺰه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ اﻧﺴﺎن اﮔﺮ ﺑﺪ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺷﻮد‪ ،‬از ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﺑـﺪﻫﺎى آﻓـﺮﻳﻨﺶ‪ ،‬از‬ ‫ﺣﻴﻮان درﻧﺪه‪ ،‬از وﺣﺸﻰ و از ﺟﻤﺎد ﭘﺴﺖﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻌﻠّﻢ ﻛﺴﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن را آن ﭼﻨﺎن ﭘﺮداﺧـﺖ‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﮔﻮﻫﺮ وﺟﻮد و ﻧﻮراﻧﻴﺖ او‪ ،‬ﺗﻸﻟﺆ ﻛﻨﺪ و ﺧﻮد را ﻧﺸﺎن دﻫﺪ‪ .‬ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ اﻳﻦ ﺷﻐﻞ ﭼﻘﺪر ﻋﻈـﻴﻢ‬ ‫و ﺑﺎارزش اﺳﺖ!‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻛﺎرﮔﺮان‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮕﻴﺎن ﻧﻤﻮﻧﻪ و ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺑﻨﻴﺎد ﻣﺴﻜﻦ‪74/2/13 -‬‬

‫‪783‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫ﻫﻢ ﺧﻮد ﻣﻌﻠّﻤﺎن ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﺑﻪ ﻋﻈﻤﺖ ﻛﺎرى ﻛﻪ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺮ اﻳﻦ ﺷﻐﻞ‪ ،‬ﺧﺪا را ﺳﭙﺎس ﮔﻮﻳﻨﺪ‬ ‫و ﻫﻢ آﺣﺎد ﻣﺮدم ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ اﻳﻦ دﻳﺪ‪ ،‬ﻗﺪر ﻣﻌﻠّﻤﺎن را ﺑﺸﻨﺎﺳـﻨﺪ‪ .‬ﻣﻌﻠّـﻢ ﻣﻘـﺎم ﺑﺴـﻴﺎر ﺑـﺎﻻ و واﻻﻳـﻰ دارد‪.‬‬ ‫ﻫﺮﭼﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﺑﺰرﮔﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﻘﺎم ﺑﺎﻻﺗﺮ‪ ،‬اﻳﻦ ﺷـﺄن رﻓﻴﻌﺘـﺮ‪ ،‬و اﺣﺴـﺎس ﻣﺴـﺆوﻟﻴﺖ ﻫـﻢ‬ ‫ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺟﻮاﻧﺎن و ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن و وﻇﻴﻔﺔ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﻣﻌﻠﻤﺎن‬

‫وﻇﻴﻔﻪى ﺷﻤﺎ ﻣﻌﻠّﻤﺎن در اﻳﻦﺟﺎ ﺧﻴﻠﻰ ﺳـﻨﮕﻴﻦ ﻣـﻰﺷـﻮد‪ .‬ﺷـﻤﺎ ﺑـﺎ ﻋﺰﻳﺰﺗـﺮﻳﻦ‪ ،‬آﺳـﻴﺐﭘـﺬﻳﺮﺗﺮﻳﻦ و‬ ‫ﻣﺆﺛّﺮﺗﺮﻳﻦ اﻗﺸﺎر ﻣﻮاﺟﻬﻴﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﺎ ﺧﻴﻞ ﻋﻈﻴﻢ ﺟﻮاﻧﺎن و ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن اﻳـﻦ ﻛﺸـﻮر ﻣﻮاﺟﻬﻴـﺪ‪ .‬آﻣـﻮزش و‬ ‫ﭘﺮورش در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻣﻀﺎﻋﻒ دارد‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺎرى ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﻮﺟـﻮان و ﺟـﻮان ﻛـﻪ‬ ‫اﻣﺮوز در اﻳﻦ دوران ﺣﺴ‪‬ﺎس و ﻣﻬﻢ و ﺗﻌﻴﻴﻦﻛﻨﻨﺪهى اﻧﻘﻼب و ﻧﻈﺎم زﻧﺪﮔﻰ ﻣﻰﻛﻨـﺪ‪ ،‬اﻣـﺎم را ﻧﺪﻳـﺪه‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺟﻨﮓ را ﻧﺪﻳﺪه اﺳﺖ‪ ،‬اﻧﻘﻼب را ﻧﺪﻳﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ آن اﻳﻤﺎﻧﻰ ﺑﺎر ﺑﻴﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﻄﺎﻣﻊ‬ ‫دﺷﻤﻨﺎن‪ ،‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺗﺠﺎوز ﺑﻴﮕﺎﻧﮕﺎن‪ ،‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺳﻠﻄﻪﮔﺮى اﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،‬در ﻣﻘﺎﺑـﻞ ﻧﻔـﻮذﻃﻠﺒﻰ دﺳـﺘﮕﺎﻫﻬﺎى‬ ‫اﺳﺘﻌﻤﺎرﮔﺮى ﻛﻪ ﻳﻚ ﻋﻤﺮ اﻳﻦ ﻛﺸﻮر و اﻳـﻦ ﻣﻠـﺖ را ﭼﺎﭘﻴﺪﻧـﺪ و دﺳـﺘﺨﻮش و ﻣﻠﻌﺒـﻪى ﺧﻮدﺷـﺎن‬ ‫ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﻛﻮه ﻣﺤﻜﻢ ﺑﺎﻳﺴﺘﺪ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬وﻇﻴﻔﻪى ﻣﻬﻢ‪ ‬اﻳﻦ روزﮔﺎر اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫‪784‬‬

‫* ارزش ﻣﻌﻠﻢ‬

‫اﻳﻦ روزﻫﺎ ﺻﺤﺒﺖ »ﺗﻮﺳﻌﻪى ﺳﻴﺎﺳﻰ« ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﺗﻮﺳﻌﻪى ﺳﻴﺎﺳﻰ و ﺗﻮﺳﻌﻪى ﻓﺮﻫﻨﮕـﻰ ﻳﻌﻨـﻰ ﭼـﻪ؟‬ ‫ﺗﻮﺳﻌﻪى ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ و ﺳﻴﺎﺳﻰ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ در ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺣﺴﺎس ﻛﻨﻨـﺪ ﻛـﻪ ﻣـﻰﺗﻮاﻧﻨـﺪ درﺳـﺖ‬ ‫ﺑﻴﻨﺪﻳﺸﻨﺪ‪ ،‬درﺳﺖ ﺑﻔﻬﻤﻨﺪ و درﺳﺖ ﻓﺮا ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻛﺸـﻮرى ﺑﺘﻮاﻧـﺪ ﺧـﻮد را ﺑـﻪ اﻳـﻦﺟـﺎ ﺑﺮﺳـﺎﻧﺪ‪،‬‬ ‫ﺗﻮﻃﺌﻪﻫﺎ و ﮔﻤﺮاهﮔﺮﻳﻬﺎ در آن اﺛﺮ ﻧﻤﻰﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭼﻴﺰ ﺧﻮﺑﻰ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﺑﺎ ﺟﻨﺠﺎل و ﻏﻮﻏﺎ و ﻫﺎى و‬ ‫ﻫﻮى و روزﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎزى و اﻣﺜﺎل اﻳﻨﻬﺎ درﺳﺖ ﻧﻤﻰﺷﻮد؛ ﺑـﻪدﺳـﺖ ﻣﻌﻠّـﻢ درﺳـﺖ ﻣـﻰﺷـﻮد‪ .‬ﺗﻮﺳـﻌﻪى‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﻰ و ﺗﻮﺳﻌﻪى ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ را ﻣﻌﻠّﻢ ﭘﺎﻳﻪﮔﺬارى ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻫﺴﺘﻴﺪ ﻛﻪ در داﺧﻞ ﻣﺪارس ﺧﻮدﺗـﺎن‪،‬‬ ‫اﻳﻦ ﻛﻮدك را از ﻫﻔﺖ ﺳﺎﻟﮕﻰ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻣﻰﮔﻴﺮﻳﺪ و در ﻫﺠﺪه‪ ،‬ﻧﻮزده ﺳﺎﻟﮕﻰ ﺗﺤﻮﻳﻞ داﻧﺸﮕﺎه ﻣﻰدﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫اﺳﺎﺳﻰﺗﺮﻳﻦ و ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ دوران ﻋﻤﺮ اﻳﻦ ﻛﻮدك‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ﻣﻌﻠّﻤﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺸﻮر و ﺟﺎﻣﻌﻪ روى اﻳﻦ‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻛﺎرﮔﺮان و ﻣﻌﻠﻤﺎن در آﺳﺘﺎﻧﻪى روز ﻛﺎرﮔﺮ و روز ﻣﻌﻠﻢ‪1377/2/9 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار ﻛﺎرﮔﺮان و ﻣﻌﻠﻤﺎن در آﺳﺘﺎﻧﻪى روز ﻛﺎرﮔﺮ و روز ﻣﻌﻠﻢ‪1377/2/9 -‬‬

‫‪ .2‬ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﻧﻘﺶ ﻣﻌﻠﻤﺎن‬

‫ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺣﺴﺎب ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻌﻠّﻢ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ آن ﻛﺴﻰﻛﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت اﺧﻼﻗﻰ ﺧﻮب را در ﺑﭽﻪ ﭘﺮورش‬ ‫دﻫﺪ؛ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ﺧﻮب را ﺑﻪ ﻛﻮدك ﺑﻴﺎﻣﻮزد؛ ﻓﻜﺮ ﻛﺮدن را ﺑـﻪ ﻛـﻮدك ﺑﻴـﺎﻣﻮزد؛ اﺳـﺘﻘﻼل رأى را ﺑـﻪ‬ ‫ﻛﻮدك ﺑﻴﺎﻣﻮزد؛ اﻳﺴﺘﺎدﮔﻰ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﺎﻃﻞ و ﻣﺠﺎﻫﺪت در راه ﺣﻖ را ﺑﻪ ﻛﻮدك ﺗﻌﻠﻴﻢ دﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﻋﺰﻳﺰان ﻣﻦ؛ ﻣﻌﻠّﻤﺎن و ﻣﻌﻠّﻤﺎت ﻋﺰﻳﺰ! در ﺳﺮ ﻛﻼس‪ ،‬ﻧﻪ ﻓﻘﻂ درﺳﻰ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻰدﻫﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ ﻧﮕـﺎﻫﻰ‬ ‫ﻛﻪ ﻣﻰاﻓﻜﻨﻴﺪ‪ ،‬اﺷﺎرهاى ﻛﻪ ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻟﺒﺨﻨﺪى ﻛﻪ ﻣﻰزﻧﻴﺪ‪ ،‬اﺧﻤﻰ ﻛﻪ ﺑﻪرو ﻣﻰآورﻳﺪ‪ ،‬ﺣﺮﻛﺘﻰ ﻛﻪ اﻧﺠـﺎم‬ ‫ﻣﻰدﻫﻴﺪ و ﻟﺒﺎﺳﻰ ﻛﻪ ﻣﻰﭘﻮﺷﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺮروى داﻧﺶآﻣﻮز اﺛﺮ ﻣﻰﮔـﺬارد‪ .‬ﻣـﺎ در ﻣﺮاﺟﻌـﻪى ﺑـﻪ ﺧـﻮد اﮔـﺮ‪،‬‬ ‫ﻋﻤﻴﻘﺘﺮﻳﻦ اﺣﺴﺎﺳﺎت و ﻋﻮاﻃﻒ و ﺣﺎﻻﺗﻤـﺎن را رﻳﺸـﻪﻳـﺎﺑﻰ ﻛﻨـﻴﻢ‪ ،‬در اﻧﺘﻬـﺎى ﺧـﻂ‪ ،‬ﻳـﻚ ﻣﻌﻠّـﻢ را‬ ‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻣﻌﻠّﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ را ﻣـﻰﺗﻮاﻧـﺪ ﺷـﺠﺎع ﻳـﺎ ﺟﺒـﺎن‪ ،‬ﺑﺨﺸـﻨﺪه ﻳـﺎ ﺑﺨﻴـﻞ‪ ،‬ﻓـﺪاﻛﺎر ﻳـﺎ‬ ‫ﺧﻮدﭘﺮﺳﺖ‪ ،‬اﻫﻞ ﻋﻠﻢ و ﻃﺎﻟﺐ ﻋﻠﻢ و ﻓﻬﻢ و ﻓﺮﻫﻨﮓ‪ ،‬ﻳﺎ ﻣﻨﺠﻤﺪ و ﺑﺴﺘﻪ و ﭘﺎﻳﺒﻨﺪ ﺑـﻪ ﺗﻔﻜـﺮات ﺟﺎﻣـﺪ‬ ‫ﺑﺎر ﺑﻴﺎورد‪ .‬ﻣﻌﻠّﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺎ را ﻣﺘﺪﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻘﻮا‪ ،‬ﭘﺎﻛﺪاﻣﻦ‪ ،‬ﻳﺎ ﺧـﺪاى ﻧـﺎﻛﺮده ﺑـﻰﺑﻨـﺪوﺑﺎر ﺑـﺎر‬ ‫ﺑﻴﺎورد‪ .‬ﻣﻌﻠﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻘﺸﻰ دارد‪ .‬اﻳﻦ ارزش ﻣﻌﻠّﻢ اﺳﺖ؛ اﻳﻦ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﻌﻠّﻢ اﺳﺖ؛ اﻳﻦ ﮔـﺮهﮔﺸـﺎﻳﻰ ﻣﻌﻠّـﻢ‬ ‫در ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻋﻤﺪهى زﻧﺪﮔﻰ ﻣﺎ و ﻧﺴﻞ آﻳﻨﺪهى ﻣﺎ و ﺟﺎﻣﻌﻪى ﻣﺎ و ﻛﻮدﻛﺎن ﻣﺎ و ﺗﺎرﻳﺦ آﻳﻨﺪهى ﻣﺎﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺣﺎل ﺑﺎ اﻳﻦ ﻧﻘﺸﻰ ﻛﻪ ﻣﻌﻠّﻢ دارد‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﻣﺮدم‪ ،‬دوﻟﺖ و ﻧﻈﺎم ﺑﺎﻳـﺪ درﺑـﺎرهى ﻣﺴـﺄﻟﻪى ﻣﻌﻠّـﻢ‬ ‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻓﻜﺮ ﻛﻨﻨﺪ؟ ﻣﺎ ﻧﻤﻰﺧﻮاﻫﻴﻢ در اﻳﻦ ﺻﺤﺒﺘﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ راﺟﻊ ﺑـﻪ ﻛـﺎرﮔﺮان و ﻣﻌﻠّﻤـﺎن ﻣـﻰﻛﻨـﻴﻢ ‪-‬‬ ‫ﺗﻜﻠﻴﻒ را ﺑﺎر ﺑﺮ دوش اﻳﻦ دو ﻗﺸﺮ ﻛﻨﻴﻢ؛ ﻧﻪ‪ ،‬ﻫﻤﻪﻣﺎن ﺗﻜﻠﻴﻒ دارﻳﻢ‪ .‬ﻣﺮدم ﻋﺎد‪‬ى ﻫـﻢ ﻛـﻪ ﺧـﺎرج از‬ ‫اﻳﻦ دو ﻗﺸﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﺗﻜﻠﻴﻒ دارﻧﺪ؛ دوﻟﺖ ﻫﻢ ﺗﻜﻠﻴﻒ دارد؛ ﻛﻞّ ﻧﻈﺎم ﺗﻜﻠﻴﻒ دارد؛ ﻣﺠﻠـﺲ‬ ‫ﺗﻜﻠﻴﻒ دارد؛ ﻫﻤﻪ در ﻗﺒﺎل اﻳﻦ دو ﻗﺸﺮ ﺗﻜﻠﻴﻒ دارﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻦ ﻧﻤﻰﺧـﻮاﻫﻢ ﻣﺴـﺄﻟﻪ را ﻓﻘـﻂ در ﺑ‪‬ﻌـﺪ‬ ‫ﻣﻌﻴﺸﺘﻰ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﻛﻨﻢ‪ .‬ﻣﻌﻴﺸﺖ‪ ،‬ﻳﻚ ﺿﺮورت اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﻧﻴﺴـﺖ‪ .‬آﻧﭽـﻪ ﻣﻬﻤﺘـﺮ از ﻣﺴـﺄﻟﻪى‬ ‫ﻣﻌﻴﺸﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﻗﺪرﺷﻨﺎﺳﻰ و ارزﺷﮕﺬارى اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻠّﻢ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪﮔﻮﻧﻪاى ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ از‬ ‫ﻳﻚ ﺟﻮان ﺑﭙﺮﺳﻨﺪ ﺷﻤﺎ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴﺪ در آﻳﻨﺪه ﭼﻜﺎره ﺷﻮﻳﺪ‪ ،‬ﺑﮕﻮﻳﺪ ﻣﻌﻠّﻢ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻣﻄﻬﺮي در داﻣﺎن ﭼﻨﺪ ﻣﻌﻠﻢ ﺧﻮب ﭘﺮورش ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮد‬

‫ﻣﻄﻬ‪‬ﺮى رﺿﻮاناﻟﻠَّﻪﺗﻌﺎﻟﻰﻋﻠﻴﻪ در داﻣﺎن ﭼﻨﺪ ﻣﻌﻠّﻢِ ﺧﻮب ﭘﺮورش ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ او‪‬ﻟﻴﻦ آﻧﻬﺎ ﭘﺪر ﺧﻮدش‬ ‫ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻠﻪ؛ ﺑﻌﻀﻰ ﭘﺪرﻫﺎ ﻣﻌﻠّﻤﻨﺪ؛ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻣﻌﻠّﻤﻨﺪ‪ .‬آن ﻣﻌﻠّﻢ ﺧﻮب‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﺮد ﺑﺰرگ را ﭘﺪﻳﺪ آورد‪ .‬ﺷـﻬﻴﺪ‬ ‫ﻣﻄﻬ‪‬ﺮى از ﭘﺪر ﺧﻮد ﺧﻴﻠﻰ ﺑﺎﻻﺗﺮ و ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﺑﻮد ‪ -‬ﻣﻦ ﭘﺪر ﺑﺰرﮔﻮار اﻳﺸﺎن را ﻫﻢ زﻳﺎرت ﻛﺮده ﺑﻮدم ‪-‬‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺟﻤﻊ ﻛﺜﻴﺮى از ﻛﺎرﮔﺮان و ﻣﻌﻠﻤﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ روز ﻛﺎرﮔﺮ و ﻫﻔﺘﻪى ﻣﻌﻠﻢ‪1378/2/15 -‬‬

‫‪785‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫ﻣﻄﻬ‪‬ﺮى اﻧﺴﺎن اﺳﺘﺜﻨﺎﻳﻰِ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪاى در زﻣﺎن ﺧﻮدش ﺑﻮد ﻛﻪ از ﻣﻘﺎم ﭘﺪر ﺧﻴﻠﻰ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﻮد؛ اﻣﺎ آن ﭘﺪر‬ ‫ﺑﻮد ﻛﻪ ﺗﻮاﻧﺴﺖ اﻳﻦ ﻣﺮد ﺑﺰرگ را ﺑﻪوﺟﻮد آورد و در داﻣﺎن ﺗﺮﺑﻴﺖ‪ ‬ﺧﻮد ﭘـﺮورش دﻫـﺪ‪ .‬ﻣﻌﻠّﻤـﺎن او‬ ‫ﻫﻢ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺮﺣﻮم آﻗﺎى ﻣﻄﻬ‪‬ﺮى از ﻣﻌﺎﺷﺮت ﻳﻚ ﻳـﺎ دو ﻣـﺎه رﻣﻀـﺎن ﺧـﻮدش ﺑـﺎ ﻣﺮﺣـﻮم‬ ‫»آﻗﺎﻧﺠﻔﻰ ﻗﻮﭼﺎﻧﻰ« آن ﻣﺮد ﺑﺰرﮔﻮارى ﻛﻪ »ﺳﻴﺎﺣﺖ ﺷﺮق« و »ﺳﻴﺎﺣﺖ ﻏﺮب« را ﻧﻮﺷـﺖ‪ ،‬ﺑـﺮاى ﻣـﻦ‬ ‫ﻧﻘﻞ ﻣﻰﻛﺮد‪ .‬ﻣﻌﻠﻮم ﻣﻰﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻣﻌﻨﻮى و ﺗﺮﺑﻴﺖ و ﻣﻤﺸـﺎ و ﻣـﻨﺶ آن ﻣـﺮد ﺑـﺮ روح ﻣﺮﺣـﻮم‬ ‫ﻣﻄﻬﺮى رﺿﻮاناﻟﻠَّﻪﻋﻠﻴﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺮﺣﻮم »ﻋﻠّﺎﻣﻪى ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﻳﻰ« و ﻣﺮﺣﻮم »ﺣـﺎج ﻣﻴـﺮزا ﻋﻠـﻰ‬ ‫آﻗﺎى ﺷﻴﺮازى« و دﻳﮕﺮان و دﻳﮕﺮان و در رأس ﻫﻤﻪ اﻣﺎم ﺑﺰرﮔﻮار ﻧﻴﺰ ﺗﺄﺛﻴﺮات زﻳﺎدى ﺑـﺮ او ﮔﺬاﺷـﺘﻪ‬ ‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﻌﻠّﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺎرﻫﺎﻳﻰ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻋﺰﻳﺰ داﺷﺘﻦ ﻣﻌﻠﻢ‪ ،‬ﻋﺰﻳﺰ داﺷﺘﻦ ﻋﻠﻢ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﺳﺖ‬

‫اﮔﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪى ﻣﻌﻠﻤﺎن در ﻳﻚ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﻋﺰﻳﺰ و ﮔﺮاﻣﻰ داﺷﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻓﻘﻂ ﻋﺰﻳﺰ داﺷﺘﻦ ﻳﻚ ﻋـﺪ‪‬ه از‬ ‫ﻣﺮدم ﻧﻴﺴﺖ؛ اﻳﻦ ﻋﺰﻳﺰ داﺷﺘﻦ ﻋﻠﻢ و ﺗﻌﺎﻟﻰ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﺳﺖ؛ ﻋﺰﻳﺰ داﺷﺘﻦ اﻧﺴﺎن اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦﻛـﻪ در‬ ‫ﻛﺸﻮر از ﻣﻌﻠﻤﺎن ﺗﺠﻠﻴﻞ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﺻﺮﻓﺎً ﻟﻔّﺎﻇﻰ و ﺗﻌﺎرف ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﻌﻨﺎى اﻳﻦ ﺣﺮﻓﻬﺎ و اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻨﻬﺎ اﻳـﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﻀﺎى ﻋﻤﻮﻣﻰ ﻛﺸﻮر ﻗﺪر ﻋﻠﻢ و ﺗﻌﻠﻴﻢ و آدم ﺷﺪن و ﻋﺎﻟﻢ ﺷﺪن را ﺑﺪاﻧﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺣﺮﻓﻬﺎ ﺑﺮاى‬ ‫‪786‬‬

‫اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﻼس درس‪ ،‬ﻣﻌﻠﻢ درس و ﭘﺪﻳﺪ آورﻧﺪهى ﻋﻠﻢ و درس‪ ،‬ﮔﺮاﻣﻰ داﺷﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻠﺘﻰ ﻛـﻪ‬ ‫ﻗﺪر ﻋﻠﻢ و آﻣﻮزش و ﻣﻌﻠﻢ و اﻫﻤﻴﺖ ﻓﺮﻫﻨﮓ را ﻧﺪاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﺮﻛﺠﺎ ﻫﻢ ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬آﺳـﻴﺐﭘـﺬﻳﺮ اﺳـﺖ‪ .‬از‬ ‫ﻟﺤﺎظ ﻣﺎد‪‬ى ﻫﺮ رﺷﺪى ﻫﻢ ﺑﻜﻨﺪ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ ﺳﺮﻧﮕﻮن ﺷﺪن و ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮردن اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* ﺣﺮﻣﺖ ﻣﻌﻠﻤﻲ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﺣﻴﺎء ﺷﻮد‬

‫در ﻣﻮرد ﻣﻌﻠّﻤﺎن‪ ،‬ﺗﻼﺷﻬﺎى ﺧﻮﺑﻰ ﺷﺪه اﺳﺖ ‪ -‬ﻣﻦ وﻗﺘﻰ ﮔﺰارش وزﻳـﺮ ﻣﺤﺘـﺮم را ﻧﮕـﺎه ﻣـﻰﻛـﺮدم‪،‬‬ ‫دﻳﺪم ﻓﻌ‪‬ﺎﻟﻴﺘﻬﺎ و ﺗﻼﺷﻬﺎﻳﻰ ﺷﺪه اﺳﺖ ‪ -‬ﻟﻴﻜﻦ ﻫﺮﭼﻪ ﺑﺮاى ﻣﻌﻠّﻤﺎن ﺗﻼش ﺷﻮد‪ ،‬ﺟﺎ دارد‪ .‬اﻳـﻦ ﺗـﻼش‬ ‫ﻫﻢ ﻓﻘﻂ ﻣﺴﺄﻟﻪى ﻣﻌﻴﺸﺖ ﻧﻴﺴﺖ ‪ -‬اﮔﺮ ﭼﻪ ﻣﺴﺄﻟﻪى ﻣﻌﻴﺸﺖ ﻫﻢ رﻛﻦ ﻣﻬﻤﻰ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﻪ آن‬ ‫ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ ﻛﺮد ‪ -‬ﺑﻠﻜﻪ ﻛﺮاﻣﺖ و ﺣﺮﻣﺖ ﻫﻢ ﻣﻄﺮح اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺮﻣﺖ ﻣﻌﻠّﻤﻰ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﺣﻴﺎء ﺷـﻮد؛ آن‬ ‫ﭼﻨﺎن ﻛﻪ اﺳﻼم ﺑﺮاى ﻣﻌﻠّﻢ ﻣﻌﻴﻦ ﻛﺮده اﺳـﺖ‪ .‬ﮔﻤـﺎن ﻧﻤـﻰﻛـﻨﻢ ﻫـﻴﭻ ﻓﺮﻫﻨـﮓ و ﻣﺠـﺮاى ﻓﻜـﺮى و‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺟﻤﻊ ﻛﺜﻴﺮى از ﻛﺎرﮔﺮان و ﻣﻌﻠﻤﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ روز ﻛﺎرﮔﺮ و ﻫﻔﺘﻪى ﻣﻌﻠﻢ‪1378/2/15 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار ﻛﺎرﮔﺮان و ﻣﻌﻠﻤﺎن ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ روز ﺟﻬﺎﻧﻰ ﻛﺎرﮔﺮ و ﺳﺎﻟﮕﺮد ﺷﻬﺎدت اﺳﺘﺎد ﻣﻄﻬﺮى‪1379/2/14 -‬‬

‫‪ .2‬ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﻧﻘﺶ ﻣﻌﻠﻤﺎن‬

‫دﻳﻨﻰاى‪ ،‬ﺑﻪ ﻗﺪر اﺳﻼم ﺑﺮاى ﻣﻌﻠّﻢ اﻫﻤﻴﺖ و ارزش و ﻛﺮاﻣﺖ ﻗﺎﺋﻞ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺎرى ﻛﻨﻴﻢ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻌﻠّﻢ در دﻟﻬﺎى ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎ و آﺣﺎد ﻣﺮدم و ﺟﻮاﻧﺎن و داﻧﺶآﻣﻮزاﻧﻤﺎن ﻫﻤﺎن ﻛﺮاﻣﺖ و ارزش را داﺷـﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ‪ ،‬ﺗﺪاﺑﻴﺮى ﻻزم دارد‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺎرﻫﺎى ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد؛ ﻫﻤﭽﻨـﺎن ﻛـﻪ در‬ ‫ﺑﺨﺶ ﺗﺮﺑﻴﺖ‪ ‬ﻣﻌﻠّﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬارى ﻣﻌﻨﻮى و ﻣﺎد‪‬ى ﺷﻮد و اﻓﺮاد ﺑﺮاى ﻣﻌﻠّﻤﻰ ﭘﺮورش ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ و‬ ‫ﻋﻠﻢ و ﺗﻌﻬ‪‬ﺪ و ﺗﺪﻳﻦ و روﺣﻴﻪى اﻧﻘﻼﺑﻰ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ذﺧﻴﺮهﻫﺎى ﺣﻘﻴﻘﻰ و ﻣﺆﻟّﻔﻪﻫﺎى اﺻـﻠﻰ ﺷﺨﺼـﻴﺖ‬ ‫آﻧﻬﺎ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻳﺪ و اﻳﻦ اﻓﺮاد ﺑﻪ ﻣﺪارس ﺑﺮوﻧـﺪ‪ .‬در اﻳـﻦ ﺻـﻮرت‪ ،‬ﺗـﺄﺛﻴﺮ ﻛـﺎر اﻳـﻦ ﮔﻮﻧـﻪ ﻣﻌﻠّﻤـﺎن‬ ‫ﭼﺸﻤﮕﻴﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و در ﭼﻨﻴﻦ ﺣﺎﻟﺘﻰ‪ ،‬ﻛﺮاﻣﺖ و ﺣﺮﻣﺖ ﻣﻌﻠّﻢ در ﭼﺸﻤﻬﺎ ﺑﻴﺸـﺘﺮ آﺷـﻜﺎر ﺧﻮاﻫـﺪ‬ ‫ﺷﺪ‪ .‬ﻣﻌﻠّﻤﻰ ﻛﻪ ﻋﺎﻟ‪‬ﻢ و وارد اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﺎر ﺧﻮد را ﺑﻠﺪ اﺳﺖ‪ ،‬در ﻋﻠﻤﻰ ﻛﻪ ﺗﺪرﻳﺲ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺘﺒﺤ‪‬ﺮ اﺳـﺖ‬ ‫و ﺑﻪ ﺷﻴﻮهى ﺗﻌﻠﻴﻢ آﮔﺎﻫﻰ دارد‪ ،‬ﻛﺮاﻣﺖ و ﺣﺮﻣﺖ ﭘﻴﺪا ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﻧﻴﻤﻰ از ﺗﻼﺷﻰ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد‪ .‬ﻧﻴﻤﻰ دﻳﮕﺮ از ﺗﻼش ﻫﻢ ﺑﺮاى ادارهى زﻧﺪﮔﻰ اﻳﻨﻬﺎ ﺻﺮف ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻌﻠﻢ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﺳﺖ‬

‫‪ ...‬درﺑﺎرهى ﻣﻌﻠﻤﺎن ﻫﻢ ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻛﺎرى ﻛﻪ ﺑﺮ دوش ﻣﻌﻠﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻜـﻰ از ﺑﺰرﮔﺘـﺮﻳﻦ ﻛﺎرﻫـﺎﻳﻰ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺸﺮ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ .‬ﺗﻮﻟﻴﺪ او ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﺗﻮﻟﻴـﺪ اﺳـﺖ؛ ﺗﻮﻟﻴـﺪ اﻧﺴـﺎن ﻓﺮزاﻧـﻪ و آﮔـﺎه و‬ ‫ﻛﺎرآﻣﺪ‪ .‬او ﻛﺴﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﺸﻤﻪﻫﺎى اﺳﺘﻌﺪاد را در وﺟﻮد اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﺟﺎرى ﻣﻰﻛﻨﺪ و اﻳﻦ ﻣﺎدهى ﺧـﺎم‬ ‫اﻧﺴﺎﻧﻰ را ‪ -‬ﻛﻪ ﻛﻮدك و ﻧﻮﺟﻮان ﻣﺎﺳﺖ ‪ -‬ﺑﻪ ﻳﻚ ﺷﺨﺼﻴﺖ اﻧﺴﺎﻧﻰِ ﻛﺎرآﻣﺪ‪ ،‬ﺑـﺎ ﻓﻜـﺮ و ﻣﻔﻴـﺪ ﺑـﺮاى‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﻛﺸﻮر و ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﻣـﻰﻛﻨـﺪ‪ .‬ﻫﻤـﻪى دﺳـﺘﻬﺎى ﻗﺪرﺗﻤﻨـﺪى ﻛـﻪ ﺗـﺎرﻳﺦ را ﺑـﻪ ﺣﺮﻛـﺖ‬ ‫درآوردهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻌﻠﻤﺎن ﻗﺪرت ﭘﻴﺪا ﻛﺮدهاﻧﺪ؛ ﻣﻌﻠﻤﺎن ﺑﻮدهاﻧﺪ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را ﻛﺎرآﻣﺪ ﻛـﺮدهاﻧـﺪ؛ واﻟّـﺎ‬ ‫اﮔﺮ ﻣﺮاﻗﺒﺖ و ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﻰ و زﺣﻤﺖ و ﺗﻼش ﻣﻌﻠﻢ ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﺑﺴﻴﺎرى از اﺳـﺘﻌﺪادﻫﺎ ﻧﺒﺎﺷـﺪ‪ ،‬در وﺟـﻮد‬ ‫اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ دﻓﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و از ﺑﻴﻦ ﺧﻮاﻫﺪ رﻓﺖ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻌﻠﻢ را ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺪر داﻧﺴﺖ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* ﻓﺮﻫﻨﮓ اﺳﻼﻣﻲ در ﺧﺼﻮص ﺟﺎﻳﮕﺎه ﻣﻌﻠﻢ‬

‫ﺗﺠﻠﻴﻠﻰ ﻛﻪ ﻣﺎ از ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻠﻢ ﻳﺎ ﻣﻘﺎم ﻛﺎرﮔﺮ ﻣـﻰﻛﻨـﻴﻢ ‪ -‬ﭼـﻪ در اﻳـﻦ ﻣﻨﺎﺳـﺒﺖ و ﭼـﻪ در ﻣﻨﺎﺳـﺒﺘﻬﺎى‬ ‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن دﻳﮕﺮ ‪ -‬ﺻﺮﻓﺎً ﻳﻚ ﺗﻌﺎرف زﺑﺎﻧﻰ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺑﻴﺎن ﻣﻨﻄﻖ اﺳﻼم درﺑﺎرهى ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﺮﺑﻴﺖ و ﻛﺎر و‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺟﻤﻌﻰ از ﻣﺪﻳﺮان و ﻣﺴﺆوﻻن وزارت آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‪1381/4/26 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار ﻣﻌﻠﻤﺎن و ﻛﺎرﮔﺮان‪1383/2/12 -‬‬

‫‪787‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫ﻛﺎرﮔﺮ اﺳﺖ؛ اراﺋﻪى ﻓﺮﻫﻨﮓ اﺳﻼﻣﻰ در اﻳﻦ دو زﻣﻴﻨـﻪ اﺳـﺖ‪ .‬در ﺑﺴـﻴﺎرى از ﻣـﻮارد‪ ،‬ﻣﺸـﻜﻞ ﻳـﻚ‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻏﻠﻂ ﻓﻬﻤﻴﺪن اﺳﺖ‪.‬‬ ‫وﻗﺘﻰ در ﺟﺎﻣﻌﻪﻳﻰ ﻣﺜﻼً ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﺮ ﻓﻘﻂ ﺑﻪﺻﻮرت ﻳﻚ وﺳﻴﻠﻪ ﺑﺮاى ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﮕﺎه ﻣـﻰﺷـﻮد و ﺷﺨﺼـﻴﺖ‬ ‫اﻧﺴﺎﻧﻰ و ﻛﺮاﻣﺖ اﻧﺴﺎﻧﻰ او ﻧﺎدﻳﺪه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﻫﺮﭼﻪ ﻫﻢ ﺑـﻪ او ﭘـﺎداش ﻣـﺎدى ﺑﺪﻫﻨـﺪ‪ ،‬ﺑـﺮاى او‬ ‫ﻗﺎﻧﻊﻛﻨﻨﺪه ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻳﺎ اﮔﺮ ﻣﻌﻠﻢ ﻳﻚ ﻋﻀﻮ ﺗﺸﺮﻳﻔﺎﺗﻰ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪﺣﺴﺎب ﺑﻴﺎﻳﺪ و در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ و ﺳﻴﺎﺳﺘﻬﺎ و‬ ‫ﻗﻮاﻧﻴﻦ‪ ،‬ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻰ ﻛﻼن از ﻣﻌﻠﻤﺎن ﺣﺎﻟﺖ اﻗﺘﺼﺎدى ﺑـﻪ ﺧـﻮد ﺑﮕﻴـﺮد و ﺟﻨﺒـﻪى اﻧﺴـﺎﻧﻰ و اﺧﻼﻗـﻰ و‬ ‫ارزﺷﻰ ﻣﻌﻠﻢ ﻧﺎدﻳﺪه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬اﻫﺎﻧﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﻠﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻘﻴﻨﺎً ﻣﻌﻴﺸﺖ‪ ،‬ﻣﺴﺄﻟﻪى ﻣﻬﻤﻰ اﺳﺖ و ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻢ‬ ‫ﺑﻪ آن ﺑﺮﺳﻨﺪ؛ ﻟﻴﻜﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪى اﻧﺴﺎن و ارزش اﻧﺴﺎن‪ ،‬در ﻗﻀﻴﻪى ﻣﻌﻴﺸﺖ ﺧﻼﺻﻪ ﻧﻤﻰﺷﻮد‪ .‬در اﺳـﻼم‪،‬‬ ‫ﻣﻌﻠﻢ ﻳﻚ ﻣﻘﺎم ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً واﻻﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻓﺮﻫﻨﮓ اﺳﻼﻣﻰ ﺑﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪﻳﻰ ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻪى ﻣﺮدم ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮد‬ ‫را ﻣﺪﻳﻮن ﻣﻌﻠﻢ ﺑﺪاﻧﻨﺪ؛ ﭼﻮن ﻣﻌﻠﻢ ﻛﺴﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎدهى ﺧﺎم اﻧﺴﺎﻧﻰ را ﺑﻪ ﻳﻚ ﻧﻴﺮوى ﻓﻌﺎل‪ ،‬ﺳﺎزﻧﺪه‪،‬‬ ‫ﺟﻮﺷﺎن‪ ،‬ﻣﻔﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺘﺨﺼﺺ و ﻋﺎﻟﻢ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻰﻛﻨﺪ؛ اﻳﻦ ﺑﺰرﮔﺘـﺮﻳﻦ ﻛـﺎرى اﺳـﺖ ﻛـﻪ در ﻋـﺎﻟﻢ ﻃﺒﻴﻌـﺖ‬ ‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﻧﺠﺎم ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬ﻛﺎرﮔﺮ‪ ،‬ﻛﺴﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺣﺮﻛﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﺑـﺮ دوش ﮔﺮﻓﺘـﻪ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪهﻳﻰ از ﻛﺎر و ﺗﻼش و ﺳﺎزﻧﺪﮔﻰ و ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬روى ﻧﻴﺮوى اﻧﺴﺎﻧﻰ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ اﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨـﻰ‬ ‫ﻛﺎرى ﻛﻪ ﻛﺎرﮔﺮ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ارزش ﻛﺎرﮔﺮ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻓﻬﻤﻴﺪه ﺷﻮد‪ ،‬ﻫﻤﻪى ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ از ﻫـﺮ ﻛـﺪام از‬ ‫‪788‬‬

‫ﻣﻮاﻫﺐ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻮد را ﻣﺪﻳﻮن ﻛﺎرﮔﺮ ﻣﻰداﻧﻨﺪ؛ اﻳﻦ ﺑﺮاى ﻛﺎرﮔﺮ و ﻣﻌﻠﻢ اﺣﺴﺎس ﺷﺮف‪،‬‬ ‫ﻛﺮاﻣﺖ و ﺣﺮﻣﺖ ﺑﻪوﺟﻮد ﻣﻰآورد‪ .‬در ﻳﻚ ﺟﺎﻣﻌـﻪ‪ ،‬اﻳـﻦ ﻣﻬـﻢ اﺳـﺖ‪ .‬ﺳﻴﺎﺳـﺘﮕﺬار و ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰ و‬ ‫ﻗﺎﻧﻮنﻧﻮﻳﺲ ﻫﻢ اﮔﺮ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻛﺮاﻣﺖ و ﺣﺮﻣﺖ ﺑﺮاى ﻗﺸﺮ ﻣﻌﻠﻢ ﻳﺎ ﻗﺸﺮ ﻛﺎرﮔﺮ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻗـﺎﻧﻮن را‬ ‫ﻃﻮرى ﻣﻰﻧﻮﻳﺴﺪ و ﺳﻴﺎﺳﺖ اﺟﺮاﻳﻰ را ﺑﻪﮔﻮﻧﻪﻳﻰ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻰﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺣﻖ آﻧﻬﺎ ‪ -‬آنﭼﻨـﺎنﻛـﻪ ﺷﺎﻳﺴـﺘﻪ‬ ‫اﺳﺖ ‪ -‬ادا ﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺎ ﭼﺸﻢ ﺣﻘﻴﻘﺖﺑﻴﻦ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻗﺸﺮ ﻛﺎرﮔﺮ و ﻗﺸـﺮ ﻣﻌﻠـﻢ ‪ -‬ﻛـﻪ ﺳـﺎزﻧﺪﮔﺎن و‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن اﺻﻠﻰ ﻛﺸﻮر و ادارهﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺣﻘﻴﻘﻰ ﻳﻚ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪﺣﺴﺎب ﻣﻰآﻳﻨﺪ ‪ -‬ﺻﺪﻫﺎ ﺑﺎر ﺷـﺮف‬ ‫دارﻧﺪ ﺑﺮ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺳﺮ ﺳﻔﺮهى آﻣﺎدهى ﻣﺼﺮف ﻣﻰﻧﺸﻴﻨﻨﺪ و ﻓﻘﻂ ﻣﺼﺮف ﻣـﻰﻛﻨﻨـﺪ؛ ﺑـﺪون اﻳـﻦﻛـﻪ‬ ‫ﺧﻴﺮى ﺑﺮاى ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻳﺎ ﺑﺮاى ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ آن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻣﻌﻠﻤﺎن و ﻛﺎرﮔﺮان‪1383/2/12 -‬‬

‫‪1‬‬

‫‪ .2‬ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﻧﻘﺶ ﻣﻌﻠﻤﺎن‬

‫* ﻣﻨﺰﻟﺖ ﻣﻌﻠﻤﺎن ﺑﺎ ﻳﻚ روﻧﺪ ﺗﺪرﻳﺠﻲ ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲآﻳﺪ‬

‫ﻣﻨﺰﻟﺖ ﻣﻌﻠﻤﺎن ‪ -‬ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻰ از ﺑﺮادران ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ و ﺑﺴﻴﺎر ﻫﻢ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ ‪ -‬ﺑـﺎ ﺑﺨﺸـﻨﺎﻣﻪ و دﺳـﺘﻮر ﺑـﻪ‬ ‫دﺳﺖ ﻧﻤﻰآﻳﺪ؛ اﻳﻨﻬﺎ ﺣﻜﻤﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﻨﺰﻟﺖ ﻣﻌﻠﻤﺎن ﺑﺎ ﻳﻚ روﻧﺪ ﺗﺪرﻳﺠﻰ ﺑﻪوﺟﻮد ﻣﻰآﻳﺪ؛ ﺑـﻪ ﺷـﺮط‬ ‫اﻳﻦﻛﻪ ﺑﻪ آن اﻋﺘﻘﺎد وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ ﻛﺎرى ﻛﻪ ﻣﺎ دارﻳﻢ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻳﻜﻰ از ﻛﺎرﻫﺎﻳﻰ اﺳﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﻪ اﻳﻦ اﻣﻴﺪ اﻧﺠﺎم ﻣﻰﮔﻴﺮد ﻛﻪ ﻣﻨﺰﻟﺖ ﻣﻌﻠﻢ و ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﺮﺑﻴـﺖ در ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﺑـﺎﻻ ﺑـﺮود‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ اﻳﻨﻬـﺎ‬ ‫دﺳﺘﻮرى و ﺑﺨﺸﻨﺎﻣﻪﻳﻰ ﻧﻴﺴﺖ؛ اﻳﻨﻬﺎ را ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻛﺮد‪ .‬ﻳﻚ ﻣﻘﺪار ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﻌﻠﻢ ﻣﺮﺑﻮط اﺳـﺖ‪ ،‬ﻳـﻚ‬ ‫ﻣﻘﺪار ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮان ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﺮﺑﻴﺖ در آﻣـﻮزش و ﭘـﺮورش ﻣﺮﺑـﻮط اﺳـﺖ‪ ،‬ﻳـﻚ ﻣﻘـﺪار ﻫـﻢ اﻟﺒﺘـﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﺴﺆوﻻنِ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮ ﻛﺸﻮر ارﺗﺒﺎط ﭘﻴﺪا ﻣﻰﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻫﻮﻳﺖ ﻧﺴﻞ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻌﻠﻢ اﺳﺖ‬

‫ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻫﻮﻳﺖ ﻧﺴﻞ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻌﻠﻢ اﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﺣﺘّﻰ ﻧﻘﺸﻰ ﭘ‪‬ﺮرﻧﮓﺗﺮ از ﻧﻘﺶ ﺧﺎﻧﻮاده و ﭘـﺪر‬ ‫و ﻣﺎدر‪ .‬ﺧﻮد ﺷﻤﺎ ﻫﻢ ﻓﺮزﻧﺪان ﻣﺪرﺳﻪﻳﻰ دارﻳﺪ و ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﮔﺎﻫﻰ اوﻗـﺎت ﻓﺮﻣـﺎﻳﺶ آﻗـﺎ ﻣﻌﻠـﻢ ﻳـﺎ‬ ‫ﺧﺎﻧﻢ ﻣﻌﻠﻢ ﺑﺮاى ﺑﭽﻪ وﺣﻰ ﻣ‪‬ﻨﺰل اﺳﺖ؛ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﻣﻰآﻳﺪ‪ ،‬ﻛﺎرى را اﻧﺠﺎم ﻣﻰدﻫـﺪ ﻳـﺎ ﻛـﺎرى را اﻧﺠـﺎم‬ ‫ﻧﻤﻰدﻫﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺳﺎﻋﺘﻰ ﻣﻰﺧﻮاﺑﺪ ﻳﺎ ﺳﺎﻋﺘﻰ ورزش ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﻛﺎر دﻳﮕﺮى ﻣﻰﻛﻨﺪ؛ ﭼـﻮن اﻳﻨﻬـﺎ را ﻣﻌﻠـﻢ‬ ‫ﮔﻔﺘﻪ‪ .‬ﭘﺪر و ﻣﺎدر ﻛﻪ ﺑﺎرﻫﺎ اﻳﻦ ﺣﺮﻓﻬﺎ را ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻧﺪارد؛ اﻣﺎ ﺣﺮف ﻣﻌﻠـﻢ ﺗـﺄﺛﻴﺮ دارد‪ .‬در اﻛﺜـﺮ‬ ‫ﻣﻮارد ﺣﺮف ﻣﻌﻠﻢ ﺑﺮ ﺣﺮف ﭘﺪر و ﻣﺎدر در ذﻫﻦ ﻛﻮدك و ﻧﻮﺟﻮان ﺗﺮﺟﻴﺢ ﭘﻴﺪا ﻣﻰﻛﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ اﺳـﺖ‬ ‫ﻧﻘﺶ ﻣﻌﻠﻢ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺎ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴﻢ اﻳﻦ ﻫﻮﻳﺖ‪ ،‬ﺧﻮب ﺷﻜﻞ ﺑﮕﻴﺮد؛ اﮔﺮ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻧﺴﻠﻰ ﺑﻪوﺟـﻮد ﺑﻴﺎﻳـﺪ‬ ‫ﻛﻪ اﻋﺘﻤﺎدﺑﻪﻧﻔﺲ و اﻧﻀﺒﺎط اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻳﻚ ﻧﺴﻞ ﻣﺴـﺆوﻟﻴﺖﭘـﺬﻳﺮ و ﺑﺎﻋﺮﺿـﻪ و ﺑﺎﻛﻔﺎﻳـﺖ‬ ‫ﺑﺮاى ﻛﺎرﻫﺎى ﺑﺰرگ‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﺴﻞ داراى اﺑﺘﻜﺎر‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﺴﻞ ﻣﻬﺮﺑـﺎن و ﺑـﺪون اﺣﺴـﺎس اﻧﺘﻘـﺎمﮔﻴـﺮى در‬ ‫درون ﺧﺎﻧﻮادهى ﺑﺰرگ ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﺴﻞ ﻓﺪاﻛﺎر‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﺴﻞ ﭘ‪‬ﺮﻛﺎر‪ ،‬ﻳـﻚ ﻧﺴـﻞ ﻛـﻢ اﺳـﺮاف و دور از‬ ‫اﺳﺮاف؛ اﮔﺮ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻋﻤﻮﻣﻰ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﻤﺖ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬راه و ﻛﻠﻴﺪش آﻣـﻮزش و‬ ‫ﭘﺮورش اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاى ﺗﺮﺑﻴﺖ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺴﻠﻰ‪ ،‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻬﻴﺎ و ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻓﺮﻫﻨﮕﻴﺎن و ﻣﻌﻠﻤﺎن اﺳﺘﺎن ﻛﺮﻣﺎن‪84/8/12 -‬‬ ‫‪ -2‬ﻫﻤﺎن‬

‫‪2‬‬

‫‪789‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫* ﻣﺸﻜﻼت ﻣﺎدي ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻣﻌﻠﻢ را از وﻇﺎﻳﻒ ﻣﻌﻠﻤﻲ ﺑﺎز دارد‬

‫‪ ...‬ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﻌﻴﺸﺘﻰ و ﻛﻢ ﻛﺮدن دﻏﺪﻏﻪى زﻧﺪﮔﻰ از ﻣﻌﻠﻤﺎن ﻫﻢ ﻳﻜﻰ از ﺷﺮاﻳﻂ ﺣﺘﻤـﻰ و ﻻزم اﺳـﺖ؛‬ ‫در اﻳﻦ ﻫﻴﭻ ﺗﺮدﻳﺪى ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻫﻤﻴﻦ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺷﺪه و ﻫﻤﻴﻦ ﻛﺎرﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ دارد اﻧﺠﺎم ﻣـﻰﮔﻴـﺮد‪،‬‬ ‫اﻳﻨﻬﺎ ﻫﻢ انﺷﺎءاﻟﻠﱠﻪ ﺑﺎﻳﺪ دﻧﺒﺎل ﺷﻮد؛ ﻣﻨﺘﻬﺎ ﻣﻦ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻌﻠﻤﺎن ﻋﺰﻳﺰ ‪ -‬ﺧﻮاﻫﺮان و ﺑﺮادران ‪ -‬ﻣﻰﮔـﻮﻳﻢ‬ ‫ﻣﺸﻜﻼت ﻣﺎدى ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﺪ و ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻳﻚ ﻣﻌﻠﻢِ دﻳﻨﺪار و ﻣﺘﻌﻬﺪ را از ﭘﺎﻳﺒﻨـﺪى ﺑـﻪ وﻇـﺎﻳﻒ ﻣﻌﻠﻤـﻰ ﺑـﺎز‬ ‫ﺑﺪارد‪ .‬اﻳﻦ ﺣﺮف‪ ،‬ﺗﻮﺟﻴﻬﻰ ﺑﺮاى ﻛﻢ ﮔﺬاﺷﺘﻦ در ﻛﻔﻪى زﻧﺪﮔﻰ ﻣﻌﻠﻤﺎن ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺑﺎﻻﺧﺮه ﻫﺮ ﻣﻘﺪار ﻛـﻪ‬ ‫در ﺗﻮان دوﻟﺖ و ﻣﺴﺆوﻻن ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد؛ اﻣﺎ از ﻃﺮف ﺷﻤﺎ ‪ -‬ﻛﻪ ﻣﻌﻠﻢ ﻫﺴﺘﻴﺪ ‪ -‬ﻣﻰﺧﻮاﻫﻢ‬ ‫ﻋﺮض ﻛﻨﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻼت ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ در ﻋﺰم و ﺗﺼﻤﻴﻢ و اﺣﺴﺎس و اﻧﮕﻴﺰهى ﺷﻤﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ‬ ‫ﺷﻐﻞ ﭘ‪‬ﺮﺧﻄﻮرت و ﻣﻬﻢ اﺛﺮ ﺑﮕﺬارد‪.‬‬ ‫آﻧﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ وﻇﻴﻔﻪﺷﺎن را اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ و انﺷﺎءاﻟﻠﱠﻪ ﻫﻢ اﻧﺠﺎم ﻣﻰدﻫﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﺷﻤﺎ ﻫﻢ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ آﻳﻨﺪهى‬ ‫ﻛﺸﻮر دﺳﺖ ﺷﻤﺎ ﺟﺎﻣﻌﻪى ﺑﺰرگ ﻣﻌﻠﻤﺎن اﺳﺖ‪ .‬آﻧﭽﻪ ﻣﻬﻢ اﺳـﺖ‪ ،‬اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ اﻳـﻦ ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﺣﻘﻴﻘﺖ‪ ‬ﻣﻌﻨﺎى ﻣﻌﻠﻤﻰ ‪ -‬ﻛﻪ در واﻗﻊ ﻫﻤﺎن ﻣﻨﺰﻟﺖ ﻣﻌﻠﻤـﻰ اﺳـﺖ ‪ -‬ﺧـﻮدش ﭘﺎﻳﺒﻨـﺪ ﺑﻤﺎﻧـﺪ‪ .‬ﻣﻨﺰﻟـﺖ‬ ‫ﻣﻌﻠﻤﻰ ﻓﻘﻂ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻳﻜﻰ را ﺗﻜﺮﻳﻢ و اﺣﺘﺮام ﻛﻨﻨﺪ و دﺳﺘﺶ را ﺑﺒﻮﺳﻨﺪ؛ ﻣﻨﺰﻟﺖ ﻣﻌﻠﻤـﻰ ﻳﻌﻨـﻰ‬ ‫‪790‬‬

‫ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬارى در روﻧﺪ ﺗﺎرﻳﺨﻰ و ﻣﺮزﺑﻨﺪى ﻓﺮﻫﻨﮕﻰِ ﻳﻚ ﻣﻠﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪى ﻣﻌﻠﻤﺎن ﺑﺘﻮاﻧﺪ اﻳﻦ ﻛـﺎر را‬ ‫اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺰﻟﺖ ﻣﻌﻠﻤﻰ ‪ -‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى ﺣﻘﻴﻘﻰ ﻛﻠﻤﻪ ‪ -‬ﺣﻔﻆ ﺷﺪه‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺑﭽﻪﻫﺎ را ﻣﺘﺪﻳﻦ ﺑﺎر ﺑﻴﺎورﻳﺪ‬

‫اﮔﺮ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴﺪ ﻛﺎر ﻣﻌﻠﻤﻰِ ﺷﻤﺎ ﻣﻮرد رﺿﺎى ﺧﺪا و ﻧﺴﻞﻫﺎى آﻳﻨﺪه ﻗﺮار ﮔﻴﺮد و در اﻧﺠﺎم وﻇﻴﻔﻪﺗـﺎن‬ ‫از ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻧﻴﻜﻰ ﻳﺎد ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﭽﻪﻫﺎ را ﻣﺘﺪﻳﻦ ﺑﺎر ﺑﻴﺎورﻳﺪ‪ .‬ﻣﺘﺪﻳﻦ ﺑﺎرآوردن ﺑﭽﻪ ﻓﻘﻂ ﻛﺎر ﻣﻌﻠﻢ ﺗﻌﻠﻴﻤﺎت‬ ‫دﻳﻨﻰ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻳﻚ ﻣﻌﻠﻢ رﻳﺎﺿﻰ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﻌﻠﻢ ﻓﻴﺰﻳﻚ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﻌﻠﻢ ﻓﺎرﺳﻰ و ادﺑﻴﺎت ﻫﻢ ﺑﺎ ﻳﻚ ﻧﻜﺘﻪﮔـﻮﻳﻰِ‬ ‫ﺑﺠﺎ و ﺑﺎ ﻳﻚ ﺗﻚ ﻣﻀﺮاب ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻔﻜﺮ دﻳﻨﻰ را در اﻋﻤﺎق دل ﺷﺎﮔﺮد و ﻣﺨﺎﻃﺐِ ﺧﻮد ﺟﺎ دﻫـﺪ ﺗـﺎ‬ ‫ﻳﺎدش ﻧﺮود‪ .‬ﮔﺎﻫﻰ ﺣﺘّﻰ ﺑﻴﺶ از ﻣﻌﻠﻢ دﻳﻨﻰ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ اﺛﺮ ﺑﮕﺬارﻧـﺪ‪ .‬وﻗﺘـﻰ ﻣﻌﻠـﻢ دﻳﻨـﻰ ﺳـﺮ ﻛـﻼس‬ ‫ﻣﻰآﻳﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﺗﻜﻠﻴﻒ اﺳﺖ و ﺑﭽﻪﻫﺎ و ﻫﻤﻪى اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻜﻠﻴﻒ‪ ،‬ﺣﺎﻟﺖ اﻣﺘﻨﺎع دارﻧﺪ‪ .‬اﻳـﻦ آﻗـﺎ‬ ‫ﻣﻰﺧﻮاﻫـﺪ ﺑﻴﺎﻳـﺪ ﺗﻜﻠﻴـﻒ ﺑﺪﻫـﺪ؛ اﮔـﺮ ﺧﻴﻠـﻰ ﺧـﻮشﺑﻴـﺎن و ﺧـﻮشﺑﺮﺧـﻮرد و ﺧـﻮشاﺧـﻼق و‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻓﺮﻫﻨﮕﻴﺎن و ﻣﻌﻠﻤﺎن اﺳﺘﺎن ﻛﺮﻣﺎن‪84/8/12 -‬‬

‫‪ .2‬ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﻧﻘﺶ ﻣﻌﻠﻤﺎن‬

‫ﺧﻮشﺗﺪرﻳﺲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﻘﺪار ﺣﺮﻓﺶ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل اﺳﺖ؛ اﮔﺮ اﻳﻨﻬﺎ ﻫﻢ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻛﻪ دﻳﮕﺮ ﻫﻴﭻ‪ .‬اﻣﺎ ﻳﻚ‬ ‫ﻣﻌﻠﻢ ﻓﻴﺰﻳﻚ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﻌﻠﻢ رﻳﺎﺿﻰ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﻌﻠﻢ ﺷﻴﻤﻰ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﻌﻠﻢ ادﺑﻴﺎت ﻓﺎرﺳﻰ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﻌﻠﻢ ﺗﺎرﻳﺦ‪ ،‬ﮔﺎﻫﻰ‬ ‫در ﺧﻼل ﺻﺤﺒﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﻳﻚ ﻛﻠﻤﻪى ﺑﺠﺎ ‪ -‬ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً ﻳـﻚ ﻛﻠﻤـﻪ ‪ -‬ﻣـﻰﺗﻮاﻧـﺪ ﺗـﺄﺛﻴﺮى در روح ﻛـﻮدك و‬ ‫ﻧﻮﺟﻮان و ﺟﻮان ﺑﮕﺬارد ﻛﻪ او را ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى واﻗﻌﻰ ﻛﻠﻤﻪ ﻣﺘﺪﻳﻦ و ﭘﺎﺑﻨﺪ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎﻫﺎ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﺪ اﻳﻦ ﻛﺎر‬ ‫را ﺑﻜﻨﻴﺪ؛ ﻫﻢ در دﺑﺴﺘﺎن‪ ،‬ﻫﻢ در راﻫﻨﻤﺎﻳﻰ‪ ،‬ﻫﻢ در دﺑﻴﺮﺳﺘﺎن‪ .‬ﺑﭽﻪﻫﺎ را ﻣﺘﺪﻳﻦ ﺑﺎر ﺑﻴﺎورﻳﺪ‪ .‬ﻣﺘﺪﻳﻦ ﺑـﺎر‬ ‫آوردنِ ﺑﭽﻪﻫﺎ ﻫﻤﺎن ﭼﻴﺰى اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ آﻳﻨﺪهى اﻳﻦ ﻛﺸﻮر را آﺑﺎد ﻛﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺎ ﻣﻰﺧـﻮاﻫﻴﻢ اﻳـﻦ‬ ‫ﻛﺸﻮر ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺻﻨﻌﺘﻰ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻣﺎدى ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻓﺮﻫﻨﮕـﻰ ﻛﻨـﺪ‪ ،‬رﺗﺒـﻪى اول ﻣﻨﻄﻘـﻪ را ‪-‬‬ ‫ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ در ﺳﻨﺪ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز آﻣﺪه ‪ -‬ﺣﺎﺋﺰ ﺷﻮد‪ ،‬اﻳﻦ در ﺳﺎﻳﻪى اﻧﮕﻴﺰش دﻳﻨﻰ و اﻳﻤﺎن اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬وﻗﺘﻰ اﻳﻤﺎن ﺑﻮد‪ ،‬اﻧﺴﺎن دﻧﺒﺎل اﻳﻤﺎن ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻰﻛﻨﺪ و ﺑﺎ ﻫﻤﻪى ﺳﺨﺘﻰﻫﺎ ﻫﻢ ﻣﻰﺳﺎزد‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺪه در دورهى ﻣﺒﺎرزه‪ ،‬ﮔﺎﻫﻰ ﻛﻪ در ﺳﻠﻮل ﺧﻴﻠﻰ ﻓﺸﺎر ﻣﻰآﻣﺪ‪ ،‬دﻟﻢ ﺑـﻪ ﺣـﺎل ﺑﭽـﻪﻫـﺎى ﻛﻤﻮﻧﻴﺴـﺖ‬ ‫ﻣﻰﺳﻮﺧﺖ؛ ﻣﻰﮔﻔﺘﻢ ﭼﻮن اﻳﻨﻬﺎ ﺧﺪا ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬وﻗﺘﻰ اوﺿﺎع ﺑﺮ ﻣﺎ ﺧﻴﻠﻰ ﺗﻨﮓ ﻣﻰﺷﻮد و ﻓﺸﺎر ﻣﻰآﻳـﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﺎ ﺧﺪا درد دل ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ؛ ﺣﺮﻓﻰ ﻣﻰزﻧﻴﻢ و ﻗﻄﺮهى اﺷﻜﻰ ﻣﻰرﻳﺰﻳﻢ و ﭼﻴﺰى ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴﻢ و اﻣﻴـﺪى در‬ ‫دل ﻣﺎ ﻣﻰدرﺧﺸﺪ؛ اﻣﺎ اﻳﻨﻬﺎ آن را ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬اﻧﺴﺎن وﻗﺘﻰ ﺧﺪا را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﻴﺪ و اﻓﻖ روﺷﻨﻰ دارد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻣﻌﻠﻢ ﺑﺎﺳﻮاد‪ ،‬ﻣﻄﻠّﻊ‪ ،‬ﻛﺎردان و ﺣﺮﻓﻪاي ﻧﻴﺎز دارﻳﻢ‬

‫ﻧﻘﺶ ﻣﻌﻠﻤﺎن‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻜﻰ از ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺧﻴﻠﻰ ﺧﻮﺷﺤﺎل ﺷﺪم و دﻳﺪم ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺗﻌﺪاد‬ ‫زﻳﺎدى از دوﺳﺘﺎن روﻳﺶ ﺗﻜﻴﻪ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺮاﻛﺰ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻣﻌﻠﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻮﻻن ﻗﺒﻠﻰ و ﻣﺴﺌﻮﻻن‬ ‫ﻓﻌﻠﻰ راﺟﻊ ﺑﻪ ﻣﺮاﻛﺰ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻣﻌﻠﻢ ﺳﻔﺎرش ﻛﺮدهام؛ ﺧﻴﻠﻰ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﻣﻌﻠﻢ ﺑﺎﺳﻮاد‪ ،‬ﻣﻌﻠـﻢ ﻣﻄﻠـﻊ و‬ ‫ﻣﻌﻠﻢ ﻛﺎردان و ﺣﺮﻓﻪاى در ﻛﺎر ﺧﻮد ﻧﻴﺎز دارﻳﻢ‪ .‬ﻧﻤﻰﺷﻮد ﻣﺎ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﻢ ﻫﺮ ﻛﺴﻰ ﺑﻴﻜﺎر ﺑـﻮد‪ ،‬ﺑﮕـﻮﻳﻴﻢ‬ ‫آﻗﺎ ﺗﻮ ﺑﻴﺎ اﻳﻨﺠﺎ درس ﺑﺪه‪ ،‬آن ﻫﻢ در رﺷﺘﻪﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺧﻴﻠﻰ اوﻗﺎت اﺻﻼً از آﻧﻬـﺎ اﻃﻼﻋـﻰ ﻧﺪارﻧـﺪ‪ .‬ﻣـﺎ‬ ‫درس دﻳﻨﻰﻣﺎن را در ﺧﻴﻠﻰ از ﻣﺪارس‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻣﻰدﻫﻴﻢ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻣﻬﺎرت و ﺧﺒﺮوﻳﺘﻰ در اﻳـﻦ ﻛـﺎر‬ ‫ﻧﺪارﻧﺪ؛ اﻳﻦ ﻛﻪ درﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻓﺮﻫﻨﮕﻴﺎن و ﻣﻌﻠﻤﺎن اﺳﺘﺎن ﻛﺮﻣﺎن‪84/8/12 -‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار ﻣﻌﻠﻤﺎن ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر‪85/2/12 -‬‬

‫‪791‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫* ﻧﻘﺶ اﺳﺘﺜﻨﺎﻳﻲ ﻣﻌﻠﻢ‬

‫در ﺑﻴﻦ ﻧﺎﻣﮕﺬارﻳﻬﺎى ﻧﻤﺎدﻳﻨﻰ ﻛﻪ در ﻃﻮل ﺳﺎل‪ ،‬روزﻫﺎﻳﻰ ﺑﻪ ﻧﺎﻣﻬﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻰ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣـﻰﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫اﻋﺘﻘﺎد ﻣﻦ روز ﻣﻌﻠﻢ ﻳﻚ اﻣﺘﻴﺎز و اﻫﻤﻴﺖ وﻳﮋهاى دارد؛ و اﻳﻦ اﻫﻤﻴﺖ ﻧﺎﺷـﻰ از اﻫﻤﻴـﺖ ﻣﻘـﺎم ﻣﻌﻠـﻢ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ درﺑﺎرهى ﻣﻌﻠﻢ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻳﻚ وﻗﺖ ﻣﻌﻨﺎى ﻋﺎم ﻣﻌﻠﻢ را در ﻧﻈﺮ ﻣـﻰﮔﻴـﺮﻳﻢ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻌﻨﺎى ﺑﺎ ﻋﻈﻤﺖ و ﺑﺎ اﻫﻤﻴﺘﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻌﻠﻢ ﻳﻌﻨﻰ ﻛﺴـﻰ ﻛـﻪ در دل اﻧﺴـﺎن ﻳـﻚ ﭼﺮاﻏـﻰ را‬ ‫روﺷﻦ ﻣﻰﻛﻨﺪ و او را از ﺟﻬﺎﻟﺘﻰ ﺑﻪ داﻧﺎﻳﻰ و ﻣﻌﺮﻓﺘﻰ رﻫﻨﻤﻮن ﻣﻰﺷﻮد؛ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎى ﻣﻌﻠﻢ اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﭼﻴﺰى اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺣﻴﺎت اﻧﺴﺎن ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺼﻮر اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪ آن‪ ،‬ﻣﻌﻠﻢِ ﺷﻬﻴﺪ‪ ‬ﻋﺰﻳﺰِ اﻣﺮوز ﻣﺎ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ ﺷﻬﻴﺪ ﻣﻄﻬﺮى اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ داﻧﺶ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑـﺎ ﻓﻜـﺮ ﻋﻤﻴـﻖ و‬ ‫ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪ ﺧﻮد‪ ،‬اﺑﻌﺎدى از ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺳﻼﻣﻰ را در ﺑﺨﺸﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺣﻼﺟﻰ ﻛﺮد‪ ،‬ﺑﺮرﺳﻰ ﻛـﺮد‪ ،‬روﺷـﻦ‬ ‫ﻛﺮد و در ﺧﻼل دﻫﻬﺎ ﻛﺘﺎب ﺑﺎ ارزش‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ را در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﺎ ﻗﺮار داد‪ .‬وﻗﺘﻰ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻫﺮ ﻛﺪام‬ ‫از اﻳﻦ ﺑﺨﺸﻬﺎﻳﻰ را ﻛﻪ ﺷﻬﻴﺪ ﻣﻄﻬﺮى ﺑﻪ آن وارد ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺑﺮرﺳﻰ ﻋﻤﻴﻖ و ﻋﺎﻟﻤﺎﻧﻪ ﻛﺮده اﺳـﺖ و‬ ‫در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﺮاﻏﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﺮد ﺑﺰرگ در ذﻫﻦ ﻣـﺎ و در دل ﻣـﺎ روﺷـﻦ ﻛـﺮده‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻪ ﭼﻴﺰى ﺑﺎ اﻳﻦ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ اﺳﺖ؟ اﻳﻦ ﻳﻚ ﻧﮕﺎه ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى ﻣﻌﻠﻢ‪.‬‬ ‫‪792‬‬

‫ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ اﻣﺎم ﺑﺰرﮔﻮار ﻣﺎ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ و ﻣﻜﺮر ﻫﻤﻪ ﮔﻔﺘﻪاﻳﻢ و ﺷﻨﻴﺪهاﻳﻢ‪ ،‬ﺗﻌﻠﻴﻢ‪ ،‬ﻧﻘﺶ اﻧﺒﻴﺎء اﺳـﺖ ‪-‬‬ ‫»ﻳﻌﻠّﻤﻬﻢ اﻟﻜﺘﺎب واﻟﺤﻜﻤﺔ« ‪ -‬ﺑﻠﻜﻪ ﻧﻘﺶ ﺧﻮد وﺟﻮد ﻣﻘﺪس ﺑﺎرىﺗﻌﺎﻟﻰ اﺳﺖ ‪» -‬ﻋﻠّﻢ اﻻﻧﺴﺎن ﻣﺎ ﻟـﻢ‬ ‫ﻳﻌﻠﻢ« ‪ -‬و در ﻣﺮﺗﺒﻪى ﻧﺎزﻟﺘﺮ‪ ،‬اﻓﺮاد ﺑﺸﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺗﻌﻠﻴﻢ ﻣﻰدﻫﻨﺪ‪ :‬ﻳﻜﻰ ﻣﻌﻠﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻜـﻰ‬ ‫ﻣﺘﻌﻠﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ و ﻫﺮﻛﺴﻰ در ﻫﺮ ﻧﻘﻄﻪاى ‪ -‬ﭼﻪ در آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‪ ،‬ﭼﻪ در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ‪ ،‬ﭼـﻪ در‬ ‫ﺣﻮزهﻫﺎ‪ ،‬ﭼﻪ در ﻣﺤﺎﻓﻞ ﺗﻌﻠﻴﻤﻰِ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ‪ -‬ﻛﺎرش اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺮدم ﭼﻴﺰى ﻳﺎد ﺑﺪﻫـﺪ‪ ،‬ﺣﻘﻴﻘـﺖ‬ ‫ﺑﺎارزﺷﻰ را ﺑﺮاى آﻧﻬﺎ روﺷﻦ ﻛﻨﺪ ﻳﺎ ﻣﻌﺮﻓﺘﻰ ﺑﺮ ﻣﻌﺮﻓﺘﻬﺎى ﻣﺮدم ﺑﻴﻔﺰاﻳﺪ‪ ،‬او داراى ﻫﻤﻴﻦ ﺷﺄن ﻣﻌﻠﻤـﻰ‬ ‫اﺳﺖ؛ اﻳﻦ ﺧﻴﻠﻰ ﻣﺤﺘﺮم و ﻣﻌﺘﺒﺮ و ارزﺷﻤﻨﺪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﮕﺎه دوم ﻛﻪ در اﻳﻦ دﻳﺪار‪ ،‬ﻣﻦ درﺑﺎرهى آن ﻣﻰﺧﻮاﻫﻢ ﻋﺮاﻳﻀﻰ را ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻋﺰﻳﺰان ﻋﺮض ﻛﻨﻢ‪ ،‬ﻧﮕـﺎه‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻌﻠﻢ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى ﻣﻌﻠﻢِ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش اﺳﺖ؛ اﻳﻦ ﻣﻌﻠﻢ ﺑﺎ ﻣﻌﻠﻤﻬﺎى دﻳﮕﺮ ﻓﺮق دارد‪.‬‬ ‫ﻫﻤﻪى ﻣﻌﻠﻤﻬﺎ ﻋﺰﻳﺰﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﻌﻠﻢ آﻣـﻮزش و ﭘـﺮورش‪ ،‬ﻳـﻚ ﻧﻘـﺶ اﺳـﺘﺜﻨﺎﺋﻰ دارد ﻛـﻪ ﻫﻴﭽﻜـﺪام از‬ ‫ﻣﻌﻠﻤﺎن دﻳﮕﺮ ‪ -‬ﭼﻪ ﭘﺪر و ﻣﺎدر ﻛﻪ ﻣﻌﻠﻢ ﻓﺮزﻧﺪﺷﺎن در ﺧﺎﻧﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻪ اﺳﺎﺗﻴﺪ ﺑﺰرگ و داﻧﺸـﻤﻨﺪى ﻛـﻪ‬

‫‪ .2‬ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﻧﻘﺶ ﻣﻌﻠﻤﺎن‬

‫در ﻣﺮاﺣﻞ ﻋﻠﻤﻰ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ را ارﺗﻘﺎء ﻣﻰدﻫﻨﺪ ‪ -‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ﻣﻌﻠﻤﺎن آﻣﻮزش و ﭘـﺮورش‪ ،‬از اﻳـﻦ‬ ‫ﺟﻬﺖ ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻫﻤﺪوﺷﻰ ﻛﻨﻨﺪ؛ ﻣﻌﻠﻢ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‪ ،‬ﻳﻚ اﻫﻤﻴﺖ وﻳﮋه دارد‪.‬‬ ‫اﻳﻦ اﻫﻤﻴﺖ وﻳﮋه از ﻛﺠﺎﺳﺖ؟ از اﻳﻨﺠﺎﺳﺖ ﻛﻪ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش و ﻣﺪارس ‪ -‬دوازده ﺳﺎلِ از ﭘـﻴﺶ‬ ‫دﺑﺴﺘﺎﻧﻰ ﺗﺎ اﻧﺘﻬﺎى دﺑﻴﺮﺳﺘﺎن ‪ -‬ﻳﻚ ﻛﺎرﮔﺎه ﻋﻤﻮﻣﻰِ آﻣﻮزﺷﻰ اﺳﺖ ﺑﺮاى ﻫﻤﻪى اﻓﺮاد ﻳﻚ ﺟﺎﻣﻌﻪ؛ ﻣﺜﻞ‬ ‫ﻳﻚ ﻗﺮﻧﻄﻴﻨﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻪى اﻓﺮاد ﺟﺎﻣﻌﻪ از ﻳﻚ ﻧﻘﻄﻪاى وارد اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ و اﻳﻦ ﻛﺎرﮔﺎه ﻣـﻰﺷـﻮﻧﺪ‬ ‫و از ﻳﻚ ﻧﻘﻄﻪاى ﺧﺎرج ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ .‬آنﻫﻢ در ﭼﻪ دوراﻧﻰ؟ در دوراﻧﻰ ﻛﻪ در ﻋﻤﺮ ﻫﻔﺘﺎد ﺳﺎﻟﻪ و ﻫﺸﺘﺎد‬ ‫ﺳﺎﻟﻪ و ﺻﺪ ﺳﺎﻟﻪى ﻳﻚ اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﻫﻴﭻ دوراﻧﻰ از ﻟﺤﺎظ ﻓﺮاﮔﻴﺮى‪ ،‬ﺑﻪ اﻫﻤﻴﺖ اﻳﻦ دوران ﻧﻴﺴـﺖ؛ دوران‬ ‫ﻃﻼﻳﻰ ﻓﺮاﮔﻴﺮى‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ از ﺷﺶ ﺳﺎﻟﮕﻰ ﺗﺎ ﻫﺠﺪه ﺳﺎﻟﮕﻰ‪ .‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورش و ﻣﻌﻠﻢ را ﺑـﺎ اﻳـﻦ ﻧﮕـﺎه‬ ‫ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪ .‬ﺳﻠﺴﻠﻪى ﻋﻈﻴﻢِ ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﻰِ آﺣﺎد ﻳﻚ ﻣﻠﺖ‪ ،‬در ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ دورهﻫﺎى زﻧﺪﮔﻰ ﺑﺮاى ﻓﺮاﮔﻴﺮى – ﻳﻌﻨـﻰ‬ ‫در ﻫﻤﺎن دوازده ﺳﺎل ‪ -‬وارد ﻛﺎرﮔﺎه ﻋﻈﻴﻤﻰ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ اﺳﻤﺶ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺮو ﻛﺎر‬ ‫اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﻛﻴﺴﺖ؟ ﺑﺎ ﻣﻌﻠﻢ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻌﻠﻢ‪ ،‬ﻧﻘﺶآﻓﺮﻳﻦِ اﻳﻦ ﻛﺎرﮔﺎه ﻋﻈﻴﻢ و دوازده ﺳﺎﻟﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺣﺎﻻ ﺷﻤﺎ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻛﺸﻮر‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻳﻚ اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻣﺪﻳﺮ‪ ،‬ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻳﻚ رﺋـﻴﺲ‬ ‫و ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻳﻚ دﻟﺴﻮز‪ ،‬ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴﺪ ﻛﺸﻮرى داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛـﻪ اﻓـﺮاد آن از ﻟﺤـﺎظ اﺳـﺘﻌﺪاد‪ ،‬ﺑﺮﺟﺴـﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ از ﻟﺤﺎظ اﺧﻼق‪ ،‬ﭘﺎﻛﻴﺰه ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ از ﻟﺤﺎظ اﻗـﺪام‪ ،‬ﺷـﺠﺎع ﺑﺎﺷـﻨﺪ؛ از ﻟﺤـﺎظ ﻓﻜـﺮ‪ ،‬داراى ﺗـﺪﺑﻴﺮ‬ ‫ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ اﻓﺮاد اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﻣﺮدﻣﺎﻧﻰ ﻣﺴﺘﻘﻞ‪ ،‬داراى ﻓﻜﺮ‪ ،‬داراى اﺑﺘﻜﺎر‪ ،‬داراى روح ﺧﻼﻗﻴﺖ‪ ،‬ﭘﺮﻫﻴﺰﮔـﺎر‪،‬‬ ‫ﭘﺎﻛﺪاﻣﻦ‪ ،‬ﻧﻈﻢﭘﺬﻳﺮ‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮنﭘﺬﻳﺮ‪ ،‬اﻫﻞِ اﻗﺪاﻣﻬﺎى ﺑﺰرگ و آرﻣﺎن ﻃﻠﺐ ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ ﻣـﻰﺧﻮاﻫﻴـﺪ ﻳـﻚ ﭼﻨـﻴﻦ‬ ‫ﻛﺸﻮر و ﺟﺎﻣﻌﻪاى ﺑﺴﺎزﻳﺪ‪ .‬ﻛﻴﺴﺖ ﻛﻪ در دﻧﻴﺎ آرزوﻳﺶ اﻳﻦ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻛﺸﻮر و ﺟﺎﻣﻌﻪاش از ﻣـﺮدان و‬ ‫زﻧﺎﻧﻰ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ داراى اﻳﻦ روﺣﻴﺎت و ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﺑﺎﺷﻨﺪ؟ ﻳﻌﻨﻰ ﻇﺮﻓﻴﺘﻬﺎى اﺳﺘﻌﺪادى را‬ ‫ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺒﻨﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺷﺠﺎﻋﺖ در اﻗﺪام داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬آرﻣﺎﻧﻬﺎى ﺑﻠﻨﺪ را دﻧﺒﺎل ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺴﺘﻪ ﻧﺸـﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺷـﻮق و‬ ‫ﻧﺸﺎط داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻈﻢ و اﻧﻀﺒﺎط داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬در آﻧﻬﺎ وﻟﻨﮕﺎرى و ﺑﻰاﻧﻀﺒﺎﻃﻰ و ﺗﻦﭘﺮورى وﺟـﻮد‬ ‫ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺣﺎﻻ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺸﻮرى ﺑﺎ اﻳﻦ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت درﺳﺖ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻧﮕـﺎه ﻛﻨﻴـﺪ و ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ ﺟـﺎى ﺗﺮﺑﻴـﺖ‬ ‫اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﻛﺠﺎﺳﺖ؟ از اول وﻻدت ﺗﺎ وﻗﺖ ﻣﺮگ‪ ،‬ﻛﺪام ﻧﻘﻄﻪ و ﻛـﺪام ﻣﻨﻄﻘـﻪ و ﻣﺤـﻴﻂ‪ ،‬ﺑـﺮاى ﺗﺮﺑﻴـﺖ‬ ‫ﭼﻨﻴﻦ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎﻳﻰ ﻣﻨﺎﺳﺐﺗﺮ از آﻣﻮزش و ﭘﺮورش اﺳـﺖ؟ ﻫﻤـﻴﻦ ﻗﺮﻧﻄﻴﻨـﻪى دوازده ﺳـﺎﻟﻪ ﻣـﻰﺗﻮاﻧـﺪ‬ ‫اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ را ﺑﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت‪ ‬ﻣﺜﺒﺖ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ اﮔﺮ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪى آﻣـﻮزش و ﭘـﺮورش ﺧـﻮب‬

‫‪793‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫ﻛﺎر ﺑﻜﻨﺪ‪ ،‬در ﺟﻬﺖ درﺳﺖ ﻛﺎر ﺑﻜﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻪى اﺟﺰاﺋﺶ ﻛﺎر ﺑﻜﻨﺪ‪ ،‬ﻃﺮاﺣﻰ و ﻣﺪﻟﺴـﺎزى و ﻣـﺪﻳﺮﻳﺘﺶ‬ ‫ﺧﻮب ﻛﺎر ﺑﻜﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺪون ﺗﺮدﻳﺪ ﻳﻚ ﻛﺸﻮر در ﻫﺮ ﻧﻘﻄﻪاى ﻛﻪ ﻗﺮار داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﺑﻌـﺪ از ﺑﻴﺴـﺖ ﺳـﺎل‪،‬‬ ‫ﺑﻴﺴﺖ و ﭘﻨﺞ ﺳﺎل ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪاى ﻣﻰرﺳﺪ ﻛﻪ ﻣﺮدﻣﺶ داراى اﻳﻦ ﺧﺼﻮﺻـﻴﺎت ﺑﺮﺟﺴـﺘﻪاﻧـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻧﻘـﺶ‬ ‫آﻣﻮزش و ﭘﺮورش اﺳﺖ؛ اﻳﻦ ﻧﻘﺶ ﻣﻌﻠﻢ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش اﺳـﺖ؛ اﻳـﻦ را دﺳـﺖ‪ ‬ﻛـﻢ ﻧﻤـﻰﺷـﻮد‬ ‫ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻛﺪام ﺑﺨﺶ از ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ادارى و آﻣﻮزﺷﻰ ﻛﺸﻮر ﻏﻴﺮ از آﻣﻮزش و ﭘـﺮورش‪ ،‬اﻳـﻦ اﻫﻤﻴـﺖ‬ ‫ﻋﻈﻴﻢ را دارﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺣﺠﻢ وﺳﻴﻊ از اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ در ﺑﻬﺘـﺮﻳﻦ اوﻗـﺎت ﻋﻤﺮﺷـﺎن‪ ،‬ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﻣﺴـﺘﻤﺮ ‪-‬‬ ‫دوازده ﺳﺎل ‪ -‬زﻳﺮ دﺳﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎﺷﻨﺪ؟ اﻫﻤﻴﺖ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش اﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻛـﻪ ﻣـﺎ ﺑـﺮاى ﻣﻌﻠـﻢ‬ ‫اﺣﺘﺮام ﻗﺎﺋﻠﻴﻢ و ﺑﻨﺪه ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى ﺣﻘﻴﻘﻰ ﻛﻠﻤﻪ ﻣﻌﻠﻢ را ﺗﺠﻠﻴﻞ و ﺗﻜﺮﻳﻢ ﻣﻰﻛـﻨﻢ‪ ،‬ﺗﻌـﺎرف ﻧﻴﺴـﺖ؛ اﻳـﻦ‬ ‫ﺑﺮاى ﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ زﻳﺪ و ﻋﻤﺮو ﻧﻴﺴﺖ؛ اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ اﺳﺖ و ﻣﺒﺘﻨﻰ ﺑﺮ اﻳـﻦ ﻓﻠﺴـﻔﻪ اﺳـﺖ‪ .‬ﻣﻌﻠـﻢ ‪ -‬ﭼـﻪ‬ ‫ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ‪ -‬رﺗﺒﻪى ﺑﺎﻻ و ﻋﺎﻟﻰاى دارد و در ﺣﺴﺎسﺗﺮﻳﻦ ﻧﻘﻄﻪ اﻳﺴﺘﺎده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻫﻤﻴﺖ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش را ﻋـﺮض ﻛـﺮدﻳﻢ‪ .‬در ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪى آﻣـﻮزش و ﭘـﺮورش‪ ،‬اﻟﺒﺘـﻪ ﻧﻴﺮوﻫـﺎى‬ ‫ﺳﺘﺎدى ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻃﺮاﺣﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻓﻜﺮﺳﺎزان ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻛﺘﺎبﻧﻮﻳﺴﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻫﻤﻪى آﻧﻬﺎ در اﻳﻦ اﻫﻤﻴﺖ‬ ‫و ارزش ﺳﻬﻴﻤﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﻣﻴﺪاﻧﺪار‪ ،‬ﻣﻌﻠﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﻪى ﻃﺮاﺣﻰﻫﺎ و ﻣﺪﻟﺴﺎزىﻫﺎ ﺑﺮاى اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻌﻠـﻢ‬ ‫ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻛﺎرش را ﺧﻮب اﻧﺠﺎم ﺑﺪﻫﺪ‪ .‬وﺳـﻂ ﻣﻴـﺪان‪ ،‬ﻣﻌﻠـﻢ اﺳـﺖ؛ ﺻـﻒ ﻣﻘـﺪم‪ ،‬ﻣﻌﻠـﻢ اﺳـﺖ؛ ﺑﻘﻴـﻪ‬ ‫‪794‬‬

‫ﻛﻤﻚﻛﻨﻨﺪه و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻰﻛﻨﻨﺪه و ﺗﺪاركﻛﻨﻨﺪهى ﺑﻪ او ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺗـﺎ او ﺑﺘﻮاﻧـﺪ اﻳـﻦ ﻋﻨﺼـﺮ و اﻳـﻦ ﻣـﺎدهى‬ ‫ﻃﺒﻴﻌﻰ را ﻛﻪ در اﺧﺘﻴﺎر او ﻗﺮار دادهاﻧﺪ ‪ -‬ﻳﻌﻨﻰ ﻛﻮدك و ﻧﻮﺟﻮان ‪ -‬ﺑﺎ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪى ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﺟﻬﺎد ﺧـﻮد‪،‬‬ ‫ﺑﺎ دﻟﺴﻮزى و ﻛﺎرداﻧﻰ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﺎدهى ﺑﺎ ارزش ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﻨﺪ و ارزش اﻓﺰودهى او را ﺑﺎﻻ ﺑﺒﺮد‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ارزش اﻓﺰوده‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ارزش اﻓﺰودهى ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﻴﭻ ﻣﺼﻨﻮع و ﻫﻴﭻ ﺷﻰء دﻳﮕﺮى ﻧﻴﺴـﺖ؛‬ ‫ﺣﺘﻰ اﮔﺮ ﻣﺎ از ﺧﺎك ﻃﻼ ﺑﺴﺎزﻳﻢ‪ ،‬ارزش اﻳﻦ از آن ﺑﺎﻻﺗﺮ اﺳـﺖ؛ اﮔـﺮ ﺑـﺎ اﺳـﺘﺨﺮاج ﻣﻌـﺪن‪ ،‬اﻧـﺮژى‬ ‫ﻫﺴﺘﻪاى ﺑﻪوﺟﻮد ﺑﻴﺎورﻳﻢ‪ ،‬اﻳﻦ از آن ﺑﺎﻻﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ اﻧﺴﺎن ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ و اﻧﺴﺎن ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻰﻛﻨﻴـﺪ؛‬ ‫آن ﻫﻢ اﻧﺴﺎﻧﻰ ﺑﺎ آن ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت‪.‬‬ ‫ﺣﺎﻻ اﮔﺮ ﻣﻌﻠﻤﻴﻦ ﻳﻚ ﻛﺸﻮرى ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ ﻛﻪ ﻧﻘﻄﻪى ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻨﺪ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﺑﻪ ﺟﺎى اﻧﺴـﺎن‬ ‫ﺷﺠﺎع‪ ،‬اﻧﺴﺎن ﺗﺮﺳﻮ ﺑﺴﺎزﻧﺪ؛ ﺑﻪ ﺟﺎى اﻧﺴﺎن ﻣﺴﺘﻘﻞ‪ ،‬اﻧﺴﺎن ﺗﻮﺳﺮىﺧﻮر و ﺿﻌﻴﻒ ﺑﺴﺎزﻧﺪ؛ ﺑـﻪ ﺟـﺎى‬ ‫اﻧﺴﺎن ﻋﺎﺷﻖ ﻣﻴﻬﻦ ﺧﻮد و ﻣﻔﺎﺧﺮ ﻣﻠﻰ ﺧﻮد‪ ،‬اﻧﺴﺎنِ دﻟﺒﺴﺘﻪى ﺑﻪ ﺑﻴﮕﺎﻧﮕـﺎن ﺑﺴـﺎزﻧﺪ؛ ﺑـﻪ ﺟـﺎى اﻧﺴـﺎن‬ ‫ﭘﺎﻛﺪاﻣﻦ و ﭘﺮﻫﻴﺰﮔﺎر و ﻣﺆﻣﻦ‪ ،‬اﻧﺴﺎن ﻻاﺑﺎﻟﻰ و ﺑﻰاﻳﻤﺎن و ﺑـﻰدﻳـﻦ ﺑﺴـﺎزﻧﺪ؛ ﺑـﻪ ﺟـﺎى اﻧﺴـﺎﻧﻬﺎى ﺑـﺎ‬

‫‪ .2‬ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﻧﻘﺶ ﻣﻌﻠﻤﺎن‬

‫اﺳﺘﻌﺪاد و داراى اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ و ﺧﻮدﺑﺎور‪ ،‬اﻧﺴﺎﻧﻬﺎى ﺑﻬﺖزده و دﻟﺒﺎﺧﺘﻪى ﻗﺪرﺗﻬﺎى ﻋﻠﻤـﻰ و ﻏﻴـﺮ‬ ‫ﻋﻠﻤﻰِ دﻳﮕﺮان ﺑﺴﺎزﻧﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﭼﻪ ﻓﺎﺟﻌﻪاى در ﻛﺸﻮر رخ ﺧﻮاﻫـﺪ داد‪ .‬ﻃﺮاﺣـﻰ ﻧﻈـﺎم آﻣﻮزﺷـﻰ‬ ‫ﻛﺸﻮر در دوران ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﻃﻮاﻏﻴﺖ ‪ -‬ﻳﻌﻨـﻰ از دوران اﻳﺠـﺎد آﻣـﻮزش و ﭘـﺮورش ﺟﺪﻳـﺪ در زﻣـﺎن‬ ‫رﺿﺎﺧﺎن ‪ -‬اﻳﻦ ﻧﻮع دوم ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ ﺑﻮد ﻣﺪﻳﺮانِ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‪ ،‬ﺧﻮدﺷﺎن ﻫﻢ ﻧﺪاﻧﻨﺪ ﭼﻪ ﻛﺎر ﻣـﻰﻛﻨﻨـﺪ؛ اﻣـﺎ‬ ‫ﻫﺪف اﻳﻦ ﺑﻮد؛ ﻃﺮاﺣﻰ اﻳﻦ ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺷﺪهﻫﺎى آﻧﻬﺎ ﻫﻢ ﻛﻢ و ﺑﻴﺶ ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻮر ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ در ﺑﻴﻦ‬ ‫ﻣﻌﻠﻤﻴﻦ و ﻛﺎرﻣﻨﺪان آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‪ ،‬آدﻣﻬﺎى ﻣﺘﺪﻳﻦ و ﻣﺴﺘﻘﻞ و ﻣﺆﻣﻦ و ﭘﺎﻛﺪاﻣﻨﻰ وﺟﻮد داﺷـﺘﻨﺪ‬ ‫ ﻛﻢ ﻫﻢ ﻧﺒﻮدﻧﺪ ‪ -‬آﻧﻬﺎ ﻛﺎر ﺧﻮدﺷﺎن را ﻛﺮدﻧﺪ؛ اﻣﺎ ﻧﻘﺸﻪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﻮد‪.‬‬‫در ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬ﻧﻘﺸﻪ ﺑﻌﻜﺲ اﺳﺖ؛ ﻧﻘﺸﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛـﻪ در اﻳـﻦ ﻛﺎرﮔـﺎه ﻋﻈـﻴﻢ‪ ،‬اﻧﺴـﺎﻧﻬﺎﻳﻰ ﺑـﺎ آن‬ ‫ﺧﺼﻮﺻﻴﺎﺗﻰ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻢ‪ ،‬ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺟﻮان‪ ،‬دوران ﺑﻠﻮﻏﺶ در اﺧﺘﻴـﺎر ﺷﻤﺎﺳـﺖ‪ .‬دوران ﺑﻠـﻮغ ﻳـﻚ‬ ‫اﻧﺴﺎن‪ ،‬دوران ﺗﺤﻮل و ﺷﻜﻞﻳﺎﺑﻰ ﺷﺨﺼـﻴﺖ ﻣﺎﻧـﺪﮔﺎر و ﻃـﻮﻻﻧﻰ اوﺳـﺖ؛ ﺟـﻮان در اﻳـﻦ دوران در‬ ‫اﺧﺘﻴﺎر ﻣﻌﻠﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻌﻠﻢ ﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﺎ درس ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺧﻮد روى داﻧﺶآﻣﻮز اﺛﺮ ﻣﻰﮔﺬارد‪.‬‬ ‫ﻳﻚ ﻣﻌﻠﻢ ﻋﺎﻗﻞ‪ ،‬ﻋﺎﻟﻢ‪ ،‬ﺧﻮﻳﺸﺘﻨﺪار‪ ،‬ﻧﺎﻓﺬ‪ ،‬ﺧﻮﺷﺒﻴﻦ‪ ،‬ﺑﺎ اﻣﻴﺪ ﺑﻪ آﻳﻨﺪه و اﻫﻞ ﻛـﺎر ﺟﻤﻌـﻰ‪ ،‬داﻧـﺶآﻣـﻮزِ‬ ‫ﺧﻮد را ﻫﻢ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺑﺎر ﻣﻰآورد؛ اﻣﺎ ﻣﻌﻠﻢ ﺧﺸﻦ و ﺑﻰﺣﻮﺻـﻠﻪ‪ ،‬ﺟـﻮر دﻳﮕـﺮى داﻧـﺶآﻣـﻮز را ﺑـﺎر‬ ‫ﻣﻰآورد؛ درس ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻟﺬا ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش و اﻫﻤﻴﺖ دادن ﺑﻪ ﻣﻌﻠﻢ‪ ،‬ﻳـﻚ اﺻـﻞ‬ ‫ﻣﻬﻢ و درﺟﻪى اول در ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﻰ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﻣﺎ در ﺑﺎب ﻣﻌﻠﻢﻣﺎ ﻋﺮض ﻛﺮدﻳﻢ و ﻋﺮض ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﺨﺎﻃﺐ آن ﻋﻤﻮم ﻣـﺮدم ﻛﺸـﻮرﻧﺪ؛ ﻫـﻢ‬ ‫داﻧﺶآﻣﻮزﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺪر ﻣﻌﻠﻤﺸﺎن را ﺑﺪاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻢ ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺪر ﻣﻌﻠـﻢ ﻓﺮزﻧﺪﺷـﺎن را ﺑﺪاﻧﻨـﺪ‪ ،‬ﻫـﻢ‬ ‫دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎى دوﻟﺘﻰ و ﻣﺴﺆوﻟﻴﻦ ﺑﺎﻳﺪ اﻫﻤﻴﺖ ﻣﻌﻠﻢ را درك ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﻣﺨﺎﻃﺐ اول‪ ،‬ﻣﺨﺎﻃﺐ ﻋﻤـﻮﻣﻰ‬ ‫اﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻫﻤﻪى ﻣﺮدم ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪاﻧﻨﺪ ﻣﻌﻠﻢ ﻳـﻚ ﭼﻨـﻴﻦ ﺷـﺮاﻓﺘﻰ دارد؛ ﻳـﻚ ﭼﻨـﻴﻦ اﻫﻤﻴﺘـﻰ دارد‪ .‬در‬ ‫درﺟﻪى اول‪ ،‬ﺗﻜﺮﻳﻢ ﻣﻌﻠﻢ ﺑﺮﻋﻬﺪهى ﻫﻤﻪ اﺳﺖ ‪ -‬ﻳﻌﻨﻰ ﻣﺮدم‪ ،‬ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎ‪ ،‬اوﻟﻴﺎء و ﻣﺴﺆوﻟﻴﻦ ‪ -‬ﻟـﻴﻜﻦ‬ ‫ﻣﺨﺎﻃﺐ وﻳﮋهى اﻳﻦ ﺣﺮف‪ ،‬ﺧﻮد ﻣﻌﻠﻤﻴﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻌﻠﻤﻴﻦ در واﻗﻊ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ در ﭼﻪ ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺣﺴﺎﺳﻰ اﻳﺴﺘﺎدهاﻧﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻳﻚ ﺻﻨﻔﻰ ﻣﺜﻞ ﺑﻘﻴـﻪى‬ ‫اﺻﻨﺎف ﻧﻴﺴﺘﻴﺪ‪ .‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﭼﺸﻢ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﻐﻞ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺷﻐﻠﻰ اﻧﺴﺎن ﺑﻪدﺳﺖ آورده و ﻧـﺎﻧﻰ‬ ‫از اﻳﻦ راه ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﻰآﻳﺪ‪ .‬ﺑﻠﻪ‪ ،‬ﻧﺎن ﻫﻢ ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﻰآﻳﺪ‪ ،‬ﻳﻚ راه اﻋﺎﺷـﻪاى ﻫـﻢ ﻣﺤﺴـﻮب ﻣـﻰﺷـﻮد؛‬ ‫ﻟﻴﻜﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪى ﻣﻌﻠﻢ‪ ،‬ﺑﺮاى ﺧﻮد‪ ‬ﻣﻌﻠﻢ ﺑﺎﻳﺪ آن رﺳﺎﻟﺖ و ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻋﻈﻴﻤﻰ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ اﺟﻤـﺎل‪ ،‬آن را‬

‫‪795‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫ﺷﺮح دادم‪ .‬ﻣﻌﻠﻢ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻛﺠﺎ اﻳﺴﺘﺎده اﺳﺖ و در ﭼﻪ ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺣﺴﺎﺳﻰ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ ﻳﻚ‬ ‫ﺗﺸﺒﻴﻪ ﻣﻌﻘﻮل ﺑﻪ ﻣﺤﺴﻮﺳﻰ ﺑﻜﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻧﻘﺶ ﻳﻚ ﺳﻮزﻧﺒﺎن در ﻣﺴﻴﺮ ﻳﻚ ﻗﻄﺎر‪ ،‬ﻛﻢاﻫﻤﻴﺖ ﺑـﻪ‬ ‫ﻧﻈﺮ ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬ﻟﻴﻜﻦ ﻣﺮگ و زﻧﺪﮔﻰِ ﻛﺎرواﻧﻰ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻗﻄﺎر ﻧﺸﺴﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر اﻳﻦ ﺳﻮزﻧﺒﺎن و دﻗـﺖ او‬ ‫ﺑﺴﺘﮕﻰ دارد؛ اﮔﺮ ﻏﻔﻠﺖ ﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﻓﻘـﻂ در ﺣﺮﻓـﻪ و ﺷـﻐﻠﺶ ﻏﻔﻠـﺖ ﻧﻜـﺮده اﺳـﺖ؛ ﻣﺴـﺄﻟﻪى ﺟـﺎن و‬ ‫ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻳﻚ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ﻣﺮدﻣﻰ ﺑﻪ او واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻘﺶ ﻣﻌﻠﻢ ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻘﺸـﻰ اﺳـﺖ‪ ،‬ﻛـﻪ ﺧـﻮد‬ ‫ﻣﻌﻠﻤﻴﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ آن ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ واﻗﻌﻴﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪى ﻣﻌﻠﻤﻴﻦ ﻣﺎ ﻳﻚ واﻗﻌﻴﺖ دﻟﭙﺬﻳﺮى اﺳـﺖ؛ اﻳـﻦ را ﻣـﻦ از روى اﻃـﻼع ﻋـﺮض‬ ‫ﻣﻰﻛﻨﻢ‪ .‬در ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﻪى ﻣﻌﻠﻤﻴﻦ‪ ،‬ﻳﻚ ﺟﺎﻣﻌﻪى ﭘﺎﻛﻴﺰه‪ ،‬ﭘﺎﻛﺪاﻣﻦ‪ ،‬ﻣﺘﻌﻬﺪ‪ ،‬ﻛﻮﺷﺎ‪ ،‬ﺻـﺒﻮر و‬ ‫ﻏﺎﻟﺒﺎً ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪ و ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺧﻮد اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻼﻣﺘﺶ ﻫﻢ ﻫﻤـﻴﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻣـﺎ در ﻫﻤـﻪى دوراﻧﻬـﺎى‬ ‫ﺣﺴﺎس ﻛﺸﻮر ‪ -‬از ﺟﻤﻠـﻪ دوران دﻓـﺎع ﻣﻘـﺪس و ﺟﻨـﮓ ﺗﺤﻤﻴﻠـﻰ ‪ -‬اﻳﻔـﺎى ﻧﻘـﺶ ﻣﻌﻠﻤـﻴﻦ را در‬ ‫ﺟﻬﺖدﻫﻰ ﺑﻪ داﻧﺶآﻣﻮزان‪ ،‬دﻳﺪهاﻳﻢ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻏﺮﺑﻲ اﺣﺘﺮام ﺑﻪ ﻣﻌﻠﻢ را از ﺑﻴﻦ ﺑﺮد‬

‫‪ ...‬ﻣﺨﺎﻃﺐ اﻳﻦ ﺣﺮف ﻫﻢ ﻓﻘـﻂ ﺷـﻤﺎ ﻣﻌﻠﻤـﻴﻦ ﻧﻴﺴـﺘﻴﺪ؛ ﻣﺨﺎﻃـﺐ اﻳـﻦ ﺣـﺮف ﻣﻠـﺖ اﻳـﺮان اﺳـﺖ؛‬ ‫‪796‬‬

‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ﻣﺮدﻣﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ داﻳﺮهى ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﺮﺑﻴﺖ را ﺑﺮاى آﻧﻬﺎ ﮔﺸﻮدهاﻳـﺪ ﺗـﺎ آﻧﻬـﺎ وارد اﻳـﻦ‬ ‫داﻳﺮه ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ارزﺷﮕﺬارى ﺑﺮاى ﻳﻚ ﻋﻤﻠﻰ‪ ،‬ﻳﻚ اﻗﺪاﻣﻰ‪ ،‬ﻳﻚ ﻫﻮﻳﺘﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑـﻪ ﻧﻈـﺮ ﻣـﺎ ارزش آن‪،‬‬ ‫آﻧﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ و ﺷﺎﻳﺪ در دوران ﻛﻨﻮﻧﻰ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬در ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﭼﺮا‪ .‬در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻗﺒﻞ از آﻧـﻰ ﻛـﻪ‬ ‫دﺳﺖاﻧﺪازىﻫﺎى ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻏﺮﺑﻰ در ﻛﺸﻮر ﻣﺎ اﻳﻨﻘـﺪر ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﭘﻴـﺪا ﻛﻨـﺪ؛ ﻳﻌﻨـﻰ ﻫـﺰار و ﺻـﺪ ﺳـﺎل‪،‬‬ ‫دوﻳﺴﺖ ﺳﺎل از ﺑﻌﺪ از اﺳﻼم ﻛﻪ ﺑﺴﺎط ﻋﻠﻢ و ﺗﺤﺼﻴﻞ و ﺗﺪرﻳﺲ ﺑﻪ ﻓﺮاﺧـﻮر زﻣﺎﻧﻬـﺎى ﻣﺨﺘﻠـﻒ در‬ ‫ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﻓﺮاﻫﻢ ﺑﻮد‪ ،‬ﭼﺮا‪ ،‬ﻣﻌﻠﻢ از ﻟﺤﺎظ ﻣﻌﻨـﻮى ارزش واﻻﺋـﻰ داﺷـﺖ‪ .‬روش ﺗﻌﻠـﻴﻢ و ﺗﺮﺑﻴـﺖ در‬ ‫ﺣﻮزهى ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﺮﺑﻴﺖ اﺳﻼﻣﻰ اﻳﻨﺠﻮرى ﺑﻮد ﻛﻪ دﻳﺪه ﻧﺸﺪ ﻛﻪ ﻣﺘﻌﻠﻤﻰ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﻌﻠﻢ ﺧـﻮد ﭘـﺎﻳﺶ‬ ‫را دراز ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎﻫﺎ ﻫﻢ اﻳﻨﺠﻮر ﺑﻮدﻳﻢ‪ ،‬ﻣﺘﻌﻠﻤﻴﻦ ﻣﺎ ﻫﻢ آنوﻗﺘﻰ ﻛﻪ ﺗﻌﻠﻴﻢ ﻣﻴﻜﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺎ ﻫﻤﻴﻨﻄﻮر رﻓﺘﺎر‬ ‫ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﻌﻠﻢ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﺘﻌﻠﻢ‪ ،‬ﻳﻚ ﺣﺮﻣـﺖ و ﻛﺮاﻣـﺖ ﺣﻘﻴﻘـﻰ داﺷـﺖ ﻛـﻪ ﻫﻨـﻮز ﻧﺸـﺎﻧﻪى آن در‬ ‫ﺣﻮزهﻫﺎى ﻋﻠﻤﻴﻪى ﻣﺎ ﺑﺎﻗﻰ اﺳﺖ؛ ﭼﻮن ﺣﻮزهﻫﺎى ﻋﻠﻤﻴﻪ ﻛﻤﺘﺮ از روﺷﻬﺎى ﻏﺮﺑﻰ در ﺣﻮزه ﻓﺮﻫﻨـﮓ‬ ‫ﻣﺘﺄﺛﺮ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻫﻨﻮز آن ﺷﻴﻮهﻫﺎ در ﺣﻮزهﻫﺎى ﻋﻠﻤﻴﻪ ﻫﺴﺖ و ﻣﻌﻠﻢ از ﻳﻚ ﺣﺮﻣـﺖ‪ ،‬از ﻳـﻚ‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺑﺎ ﻣﻌﻠﻤﺎن‪86/2/12 -‬‬

‫‪ .2‬ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﻧﻘﺶ ﻣﻌﻠﻤﺎن‬

‫ﻛﺮاﻣﺖ و ارزش در ﻧﻈﺮ ﻣﺘﻌﻠﻢ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳـﺖ‪ .‬ﻫﻴﺒـﺖ او ‪ -‬ﻫﻴﺒﺘـﻰ ﻧـﻪ ﻧﺎﺷـﻰ از ﺗـﺮس‪ ،‬ﻧﺎﺷـﻰ از‬ ‫ﻋﻈﻤﺖ ‪ -‬در دل ﻣﺘﻌﻠﻢ ﻫﺴﺖ‪ .‬ﺣﺎﻻ اﻳﻦ ﻣﺘﻌﻠﻢ در درس اﺷﻜﺎل ﻫﻢ ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ .‬در درﺳﻬﺎى ﻃﻠﺒﮕـﻰ ﻣـﺎ‪،‬‬ ‫آﻧﻘﺪرى ﻛﻪ ﻃﻠﺒﻪى ﺷﺎﮔﺮد ﺑﻪ اﺳﺘﺎد اﺷﻜﺎل ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ ،‬در ﻛﻼﺳﻬﺎى داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎى ﻣﺎ آﻧﻘﺪر ﻣﻌﻤﻮل ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫اﺟﺎزه ﻫﻢ ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ ﻛﻪ اﺳﺘﺎد! اﺟﺎزه ﻣﻴﻔﺮﻣﺎﺋﻴﺪ‪ .‬ﻧﻪ‪ ،‬ﻣﻌﻠﻢ دارد ﺣﺮف ﻣﻴﺰﻧﺪ‪ ،‬اﺳﺘﺎد ﻣﺸـﻐﻮل‬ ‫ﺣﺮف زدن اﺳﺖ‪ ،‬از آن ﻃﺮف ﻳﻚ ﻃﻠﺒﻪاى ﺑﻨﺎ ﻣﻴﻜﻨﺪ اﺷﻜﺎل ﻛﺮدن‪ ،‬اﺳـﺘﺎد ﻫـﻢ اﺷـﻜﺎل او را ﮔـﻮش‬ ‫ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ .‬ﮔﺎﻫﻰ ﺗﻨﺪى ﻫﻢ ﻣﻴﻜﻨﺪ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻣﺘﻌﻠﻢ ﺑﺎ ﺟﺮأت‪ ،‬ﺑﺎ ﮔﺴـﺘﺎﺧﻰ ﺑـﺎ ﻣﻌﻠـﻢ ﺣـﺮف ﻣﻴﺰﻧـﺪ ﺑـﺮ ﺳـﺮِ‬ ‫ﻣﺴﺌﻠﻪى ﻋﻠﻤﻰ؛ اﻣﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺘﻌﻠﻢ در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻳﻦ ﻣﻌﻠﻢ ﺧﺎﺿﻊ و ﺧﺎﺷﻊ اﺳﺖ‪ ،‬دﺳﺖ او را ﻣﻴﺒﻮﺳـﺪ‪ ،‬در‬ ‫ﻣﻘﺎﺑﻞ او ﭘﺎﻳﺶ را دراز ﻧﻤﻴﻜﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ او »ﺗﻮ« ﻧﻤﻴﮕﻮﻳﺪ‪ .‬ﻫﺰار و دوﻳﺴﺖ‪ ،‬ﺳﻴﺼﺪ ﺳﺎل ﻣﺎ راﺑﻄﻪى ﻣﻌﻠﻢ و‬ ‫ﻣﺘﻌﻠﻢ را اﻳﻨﺠﻮرى در ﻛﺸﻮرﻣﺎن ﭘﻴﮕﻴﺮى ﻣﻴﻜﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﺗﺎ ﻓﺮﻫﻨـﮓ ﻏﺮﺑـﻰ و ارزﺷـﮕﺬارى ﻏﺮﺑـﻰ داﺧـﻞ‬ ‫ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﻣﻴﺸﻮد‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ در اﻳﻦ ﻣﺪت ﭼﻘﺪر ﻣﻌﻠﻢ از دﺳﺖ ﺷﺎﮔﺮد ﻛﺘﻚ ﺧـﻮرده اﺳـﺖ! ﭼﻘـﺪر‬ ‫ﻣﻌﻠﻢ در ﻛﻼس ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪى ﺷﺎﮔﺮد ﻣﺴﺨﺮه ﺷﺪه! ﭼﻘﺪر ﺣﺮف درﺷﺖ ﺷﻨﻴﺪه! ﭼـﻪ ﺗﻌـﺪاد ﻣﻌﻠـﻢ ﺑـﻪ‬ ‫دﺳﺖ ﺷﺎﮔﺮد ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ؛ ﭼﻮن ﻣﻌﻠﻢ ﻧﻤﺮه ﻛﻢ داده‪ .‬اﻳﻦ را داﺷﺘﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﺣﺎﻻ در ﻛﺸﻮر ﻣﺎ و ﺑﺎ آن ﺳﺎﺑﻘﻪى ﺗﺎرﻳﺨﻰ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﻌﻀﻞ ﺿـﻌﻴﻒ ﺑـﻮده اﺳـﺖ‪ .‬ﻳـﻚ ﺟﺎﻫـﺎﺋﻰ ﺑﺴـﻴﺎر‬ ‫ﺷﺪﻳﺪﺗﺮ و وﻗﻴﺢﺗﺮ و ﺧﺸﻦﺗﺮ ﻫﺴﺖ؛ آﻧﺠﺎﻫﺎﺋﻰ ﻛﻪ ﻣﺮاﻛﺰ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻏﺮﺑﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﻫﻤﺘﻢ اﻳـﻦ اﺳـﺖ‬ ‫ﻛﻪ ارزﺷﮕﺬارى ﻣﻌﻠﻢ‪ ،‬ﻫﻤﺎن ارزﺷﮕﺬارى اﺳﻼﻣﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺟﺎﻣﻌﻪى ﻣﺎ ﻧﻴﺎز دارد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻠﻢ اﺣﺘﺮام ﻛﻨﺪ‬ ‫و ﻣﻌﻠﻢ را ﺗﻜﺮﻳﻢ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ وﻟﻰ داﻧﺶآﻣﻮز ﺑﺮاى ﻣﻌﻠﻢ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى واﻗﻌﻰ ﻛﻠﻤـﻪ اﺣﺘـﺮام ﻗﺎﺋـﻞ ﺷـﺪ‪ ،‬آن‬ ‫داﻧﺶآﻣﻮز ﻫﻢ ﺳﺮ ﻛﻼس و ﺑﻌﺪ از ﻛﻼس ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﻠﻢ ﻫﻤﻴﻦ اﺣﺴﺎس را ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﻣﺎ اﻳﻦ را‬ ‫ﻻزم دارﻳﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺮاى ﺷﻤﺎ از ﻫﻤﻪى اﻣﺘﻴﺎزات ﻣﺎدى ﺑﺎﻻﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ارزش ﻣﻌﻠﻢ ﺑﻪ ﻫﻮﻳﺖ ﻣﻌﻠﻤﻲ اوﺳﺖ‬

‫ﻣﻌﻠﻢ‪ ،‬ﻏﻴﺮ از ﻫﻮﻳﺖ ﺷﺨﺼﻰ ﺧﻮد‪ ،‬ﻳﻚ ﻫﻮﻳﺖ ﻣﻌﻠﻤﻰ دارد ﻛﻪ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﻫﻤـﻪى ﻛﺴـﺎﻧﻰ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻴﺘﻮاﻧﻨﺪ از او ﺑﻴﺎﻣﻮزﻧﺪ و ﻓﺮاﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﻣﻌﻠﻢ‪ ،‬ﻫﻮﻳﺖ ﺟﻤﻌﻰ دارد‪ .‬ارزش ﻣﻌﻠـﻢ ﻫـﻢ ﺑـﻪ ﺧـﺎﻃﺮ ﻫﻤـﻴﻦ‬ ‫ﻫﻮﻳﺖ ﻣﻌﻠﻤﻰِ اوﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ اﻗﺮار ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ روى اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻛﻢ ﻛـﺎر ﻛـﺮدﻳﻢ و ﻋﻤـﻼً ﺗﺴـﻠﻴﻢ آن‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﺟﻮى ﺷﺪﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﺮاى ﻣﻌﻠﻢ ﻏﻴﺮ از ﺟﻨﺒﻪى ﻣﺎدى ﻗﻀـﻴﻪ ‪ -‬ﻳﻌﻨـﻰ ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖ ارزش درس ﺑـﻪ‬ ‫ﭘﻮل ‪ -‬ارزش دﻳﮕﺮى ﻗﺎﺋﻞ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺗﻤﺪن ﻣﺎدى اﻳﻦ اﺳﺖ؛ ﻣﻌﻴﺎر ارزﺷﮕﺬارى ﻋﺒـﺎرت اﺳـﺖ‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻣﻌﻠﻤﺎن اﺳﺘﺎن ﻓﺎرس‪87/2/12 -‬‬

‫‪797‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫از ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻫﺮ ﭼﻴﺰى ﺑﻪ ﭘﻮل‪ .‬ﻣﻌﻠﻢ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن اﻧﺪازهاى ﻛﻪ ﻣﻴﺘﻮاﻧـﺪ ﻣﺴـﺘﻘﻴﻢ ﻳـﺎ ﻏﻴﺮﻣﺴـﺘﻘﻴﻢ‬ ‫ﭘﻮلﺳﺎز ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در آن ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن اﻧﺪازه ﻣﺤﺘﺮم اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ‪ -‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ﻓﺮﻫﻨﮕـﻰ ﻣﻠـﺖ اﻳـﺮان ‪-‬‬ ‫ﺗﺴﻠﻴﻢ اﻳﻦ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻏﻠﻂ ﺷﺪﻳﻢ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻰ ﻛـﻪ در ﻣﻨﻄـﻖ اﺳـﻼم‪ ،‬ﻣﺴـﺌﻠﻪ ﻓﺮاﺗـﺮ از اﻳـﻦ ﺣﺮﻓﻬﺎﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺴﺌﻠﻪى ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﺮﺑﻴﺖ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﻪى زﻧﺪﮔﻰ ﺑﺨﺸﻴﺪن و وﻻدت ﺑﺨﺸﻴﺪن ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﺨﺎﻃﺐ و ﻳﻚ اﻧﺴـﺎن‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﺳﻼم ﺑﺎ اﻳﻦ ﭼﺸﻢ ﻧﮕﺎه ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺗﻼش ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺳـﻌﻰ ﻛﻨﻴـﺪ ﻳـﻚ ﺑﺨﺸـﻰ از زﻣﻴﻨـﻰ را ﻛـﻪ‬ ‫ﺧﺸﻚ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻴﺮﺳﺪ‪ ،‬ﺑﻜﺎوﻳﺪ و از آﻧﺠﺎ ﭼﺸﻤﻪاى ﺟﺎرى ﺷﻮد؛ ﺷﻤﺎ ﻳﻚ ﺑﺬرى را ﻛﻪ ﺧﻴﻠﻰ ﻧﺎﭼﻴﺰ ﺑﻪ‬ ‫ﻧﻈﺮ ﻣﻴﺮﺳﺪ‪ ،‬در زﻣﻴﻦ ﻣﺴﺘﻌﺪى ﺑﻜﺎرﻳﺪ و آن را آﺑﻴﺎرى ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﻧﻬـﺎل ﺳﺮﺳـﺒﺰى از آن ﻣﺘﻮﻟـﺪ ﺷـﻮد؛‬ ‫ﻣﺴﺌﻠﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﭼﻪ ﻗﺎﺑﻞِ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﭘﻮل ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬اﺳﻼم ﺑﺎ اﻳﻦ ﭼﺸﻢ ﺑﻪ ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﺮﺑﻴﺖ‬ ‫و ﺑﻪ ﻣﻌﻠﻢ ﻧﮕﺎه ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ .‬ﻧﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻨﺪه ﺑﺨﻮاﻫﻢ ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت ﻣﺎدى ﻣﻌﻠﻤﻴﻦ را در ﻛﺸﻮر ﺧﻮدﻣﺎن در ﺣﺎل و‬ ‫در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﻮرد ﺗﻐﺎﻓﻞ ﻗﺮار ﺑﺪﻫﻢ؛ ﻧﻪ‪ ،‬ﺑﺤﺚ‪ ‬اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺗﻮﻗﻌﺎﺗﻰ ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﺒﺎﺗﻰ ﻫﺴﺖ‪ ،‬اﻛﺜـﺮ ﻫـﻢ‬ ‫درﺳﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺴﺆوﻟﻴﻨﻰ ﻫﻢ دارد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﮕﻮﺋﻴﻢ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ﺑﺮﺳﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* اﺣﺘﺮام و ﺗﻜﺮﻳﻢ ﺷﺎﮔﺮد و ﻣﺘﻌﻠﻢ‬

‫‪ ...‬ﻳﻚ ﻧﻜﺘﻪى دﻳﮕﺮى در اﻳﻨﺠﺎ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ آن ﻫﻢ ﺑﺎز ﺟﻨﺒﻪى ارزﺷﻰ دارد‪ .‬اﻳﻦ را ﻫﻢ ﻣﻦ ﻋﺮض‬ ‫‪798‬‬

‫ﺑﻜﻨﻢ ‪ -‬اﻳﻦ دﻳﮕﺮ ﺧﻄﺎب ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻌﻠﻤﻴﻦ اﺳﺖ ‪ -‬ﻛﻪ از ﻧﻈﺮ اﺳﻼم ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﻣﻌﻠﻢ اﺣﺘـﺮام دارد و‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻜﺮﻳﻢ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺘﻌﻠﻢ ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻜﺮﻳﻢ ﺷﻮد؛ ﺷﺎﮔﺮد را ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻜﺮﻳﻢ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﻪ ﺷﺎﮔﺮد اﻫﺎﻧـﺖ ﻧﺒﺎﻳـﺪ‬ ‫ﻛﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﻳﻚ ﺟﻨﺒﻪى ﭘﺮورﺷﻰ ﺑﺴﻴﺎر ﻋﻤﻴﻘﻰ دارد‪ .‬اﻳﻨﺠﺎ ﻫﻢ ﻳﻚ رواﻳﺘﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻨﻄﻮر ﻧﻘﻞ ﺷـﺪه‪:‬‬ ‫»ﺗﻮاﺿﻌﻮا ﻟﻤﻦ ﺗﻌﻠّﻤﻮن ﻣﻨﻪ و ﺗﻮاﺿﻌﻮا ﻟﻤﻦ ﺗﻌﻠّﻤﻮﻧﻪ«؛ از ﻛﺴﻰ ﻛﻪ ﻓﺮاﻣﻴﮕﻴﺮﻳﺪ‪ ،‬ﺗﻮاﺿﻊ ﻛﻨﻴـﺪ و ﻛﺴـﻰ‬ ‫ﻫﻢ ﻛﻪ از ﺷﻤﺎ ﻓﺮا ﻣﻴﮕﻴﺮد‪ ،‬ﺗﻮاﺿﻊ ﻛﻨﻴﺪ‪» .‬و ﻻ ﺗﻜﻮﻧﻮا ﺟﺒﺎﺑﺮة اﻟﻌﻠﻤـﺎء«‪ .‬ﺟﺒـﺎر دو ﻧـﻮع اﺳـﺖ‪ :‬ﺟﺒـﺎر‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﻰ‪ ،‬ﺟﺒﺎر ﻋﻠﻤﻰ‪.‬‬ ‫ﺟﺒــﺎر ﻋﻠﻤــﻰ ﻧﺒﺎﺷـﻴﺪ؛ ﺟﺒــﺎران ﻋــﺎﻟ‪‬ﻢ ﻧﺒﺎﺷـﻴﺪ؛ ﻣﺜــﻞ ﻓﺮﻋــﻮن‪ .‬ﺑﻨــﺪه اﻳﻨﺠــﻮر اﺳــﺘﺎدى را در ﻳﻜـﻰ از‬ ‫داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎى ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﺳﺎﻟﻬﺎ ﭘﻴﺶ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﭼﻬﻞ ﺳﺎل‪ ،‬ﭼﻬﻞ و ﭘﻨﺞ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ دﻳﺪه ﺑـﻮدم ﻛـﻪ ﺟـﻮرى ﺑـﺎ‬ ‫ﺷﺎﮔﺮدﻫﺎﻳﺶ ﺣﺮف ﻣﻴﺰد و ﺗﻌﻠﻴﻢ ﻣﻴﺪاد و ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﻴﻜﺮد‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻮردش ﻓﺮﻋﻮﻧﻰ ﺑـﻮد‪ ،‬ﻧـﻪ ﺑﺮﺧـﻮرد‬ ‫ﭘﺪر ﺑﺎ ﻓﺮزﻧﺪ‪ .‬ﻣﻌﻠﻢ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ درﺷﺘﻰ ﻫﻢ ﺑﻜﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ درﺷﺘﻰ ﻏﻴﺮ از ﺗﺤﻘﻴـﺮ اﺳـﺖ؛ ﻏﻴـﺮ از اﻫﺎﻧـﺖ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎﮔﺮد را ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻜﺮﻳﻢ ﻛﺮد‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻫﺮ ﻛﺪاﻣﻰ ﻳﻘﻴﻨﺎً ﺗﺠﺮﺑﻪﻫﺎى زﻳﺎدى دارﻳﺪ از ﺷﺎﮔﺮداﻧﻰ ﻛﻪ ﺷـﻤﺎ‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻣﻌﻠﻤﺎن اﺳﺘﺎن ﻓﺎرس‪87/2/12 -‬‬

‫‪ .2‬ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﻧﻘﺶ ﻣﻌﻠﻤﺎن‬

‫ﺗﻜﺮﻳﻤﺸﺎن ﻛﺮدهاﻳﺪ و اﻳﻦ ﻛﺎر ﺟﻮاب داده اﺳﺖ؛ ﺗﺮﺑﻴﺖ‪ ‬او را آﺳﺎﻧﺘﺮ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬دﺷﻨﺎم دادن‪ ،‬ﺗﺤﻘﻴﺮ‬ ‫ﻛﺮدن‪ ،‬ﺣﺘﻰ زدن‪ ،‬ﺧﻮب ﻧﻴﺴﺖ ‪ -‬ﻛﻪ ﺣﺎﻻ »اﻟﻀـﺮب ﻟﺘﺄدﻳـﺐ« ﺟـﺰو ﺣﺮﻓﻬـﺎﺋﻰ اﺳـﺖ ﻛـﻪ از ﻗـﺪﻳﻢ‬ ‫ﻣﻌﺮوف و ﻣﻌﻤﻮل ﻫﻢ ﺑﻮده‪ ،‬ﺑﻌﺪﻫﺎ ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ ﻛﻪ ﻧﻪ‪ ،‬ﺿﺮب ﺧﻮب ﻧﻴﺴﺖ ‪ -‬ﺑﻨﺪه ﻫﻢ ﻋﻘﻴﺪهام ﻫﻤـﻴﻦ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺷﺎﮔﺮد را ﻣﺜﻞ ﻣﻮﻣﻰ در دﺳﺖ ﭼﺮﺧﺎﻧﺪ و ﺷﻜﻞ داد؛ ﻣﻨﺘﻬﺎ ﺑﺎ ﻣﻼﻳﻤﺖ‪ .‬ﻫﻨـﺮ ﻣﻌﻠﻤـﻰ اﻳـﻦ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻫﻢ ﻳﻚ ﺑﺨﺶ دﻳﮕﺮ از اﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪى ارزﺷﻰ در ﺑﺎب ﻣﻌﻠﻢ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻣﻌﻠﻢ‬

‫‪ ...‬ﻣﺴﺌﻠﻪى دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﻪى ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻣﻌﻠﻢ و آﻣﻮزﺷﮕﺮِ آﻣﻮزﺷﮕﺎهﻫﺎى آﻣـﻮزش و ﭘـﺮورش اﺳـﺖ‪ ،‬ﻛـﻪ‬ ‫ﺧﻴﻠﻰ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻨﺠﺎ ﻫﻢ ﻣﻦ ﻣﻌﺘﻘﺪم ‪ -‬اﻟﺒﺘﻪ اﻣﺮوز ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ وزارت آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﻇﺮﻓﻴـﺖ‬ ‫ﺧﻮﺑﻰ در ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻣﻌﻠﻢ دارد‪ ،‬ﻛﻪ از اﻳﻦ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺎﻳـﺪ ﺣـﺪاﻛﺜﺮ اﺳـﺘﻔﺎده را ﻛـﺮد ‪ -‬ﻛـﻪ از ﻇﺮﻓﻴﺘﻬـﺎى‬ ‫داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ﻫﻢ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪ .‬در را ﺑﻪ ﺑﻴﺮون ﻧﺒﻨﺪﻳﺪ؛ از ﻫﻤﻪى ﻇﺮﻓﻴﺘﻬﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﮔﺎﻫﻰ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻳﻚ ﻛﺴﻰ ﻣﺪرك داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ﻫﻢ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺧﺒﺮه ﺑﺎﺷـﺪ در ﻳـﻚ رﺷـﺘﻪاى‪،‬‬ ‫در ﻳﻚ ﻛﺎرى‪ .‬ﻣـﺎ در ﻣﺸـﻬﺪ ﺗﻌـﺪادى از اﻳـﻦ اﻫـﻞ ادب و ﺷـﻌﺮ را داﺷـﺘﻴﻢ ﻛـﻪ ﻫـﻴﭻ ﺗﺤﺼـﻴﻼت‬ ‫داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ‪ -‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻌﻀﻰﺷﺎن ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ از داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ‪ -‬ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﺳﺘﺎد ﺑﻮدﻧـﺪ؛ ﻧﺎﺻﺮﺧﺴﺮوﺷـﻨﺎس‪،‬‬ ‫ﻣﺴﻌﻮد ﺳﻌﺪ ﺳﻠﻤﺎنﺷﻨﺎس‪ ،‬ﺳﻌﺪىﺷﻨﺎس‪ ،‬ﺣﺎﻓﻈﺸﻨﺎس‪ ،‬ﺻﺎﺋﺐﺷﻨﺎس‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ از ﺧﻴﻠﻰ از اﺳﺎﺗﻴﺪى ﻛـﻪ‬ ‫در داﻧﺸﮕﺎه ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻛﺮدﻧﺪ در رﺷﺘﻪى ادﺑﻴﺎت! ﻋﻴﻦ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻄﻠﺐ در ﺑﺨﺸﻰ از داﻧﺸﻬﺎى دﻳﮕﺮ ﻣﻤﻜﻦ‬ ‫اﺳﺖ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ از اﻳﻨﻬﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺧﻮد را ﻣﺤﺮوم ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻣﻦ ﻣﺘﻘﺎﺑﻼً از آن ﻃـﺮف ﻣﻴﺨـﻮاﻫﻢ ﺑﮕـﻮﻳﻢ آﻣـﻮزش و ﭘـﺮورش ﻣﺴـﺌﻮل ﺗﺤﻮﻳـﻞ دادنِ‬ ‫آدﻣﻬﺎى درسﺧﻮاﻧﺪه و ﻛﺎراﻣﺪ در ﻫﻤﻪى ﺳﻄﻮح اﺳﺖ‪ ،‬اﺷـﺘﺒﺎه اﺳـﺖ اﮔـﺮ ﺧﻴـﺎل ﻛﻨـﻴﻢ آﻣـﻮزش و‬ ‫ﭘﺮورش ﻟﺰوﻣﺎً ﻣﻘﺪﻣﻪى داﻧﺸﮕﺎه اﺳﺖ؛ ﻧﻪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻰ دﻧﻴﺎ و آﺧﺮت ﺧﻮدﺷﺎن را ﺑﻪ راه ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺑﻪ داﻧﺸـﮕﺎه‬ ‫وﺻﻞ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺷﻨﻴﺪهاﻳﺪ‪ ،‬ﺟﻮاﻧﻰ ﻛﻪ در ﻛﻨﻜﻮر رد ﺷﺪه‪ ،‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻼﺋـﻰ ﺳـﺮ ﺧـﻮدش آورده‪ ،‬ﻳـﺎ‬ ‫اﻓﺴﺮدﮔﻰ ﭘﻴﺪا ﻛﺮده‪ ،‬ﻳﺎ ﭘﺪر و ﻣﺎدرش ﺗﻮﺳﺮى ﺑﻪاش زدهاﻧﺪ! ﻧﻪ آﻗﺎ! داﻧﺸـﮕﺎه راه رﺷـﺪ ﻋﻠﻤـﻰ و راه‬ ‫رﺷﺪ ﺗﺤﻘﻴﻖ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮب؛ اﻳﻦ ﺑﺮاى ﻛﺸﻮر ﻻزم اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻣﻴﺪاﻧﻴـﺪ ﻣـﻦ ﻣـﺮوج ﮔﺴـﺘﺮش و‬ ‫ﻋﻤﻖ داﻧﺶ ﻫﺴﺘﻢ و ﺑﺮ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ اﺻﺮار دارم؛ اﻣﺎ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎﻳﺶ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛـﻪ ﻣـﺎ ﻓﺮوﺷـﻨﺪهى ﺧـﻮب‬ ‫ﻧﻤﻴﺨﻮاﻫﻴﻢ‪ ،‬راﻧﻨﺪهى ﺧﻮب ﻧﻤﻴﺨﻮاﻫﻴﻢ‪ ،‬ﻛﺎﺳﺐ ﺧﻮب ﻧﻤﻴﺨﻮاﻫﻴﻢ‪ ،‬ﺗﻜﻨﺴـﻴﻦ ﺧـﻮب ﻧﻤﻴﺨـﻮاﻫﻴﻢ‪ .‬در‬ ‫‪ -1‬ﻫﻤﺎن‬

‫‪799‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫ﻫﻤﻪى ﺳﻄﻮح ﻛﺸﻮر از زن و ﻣﺮد ﻛﻪ ﻟﺰوﻣﺎً ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ داﻧﺸﮕﺎه ﺑﺮوﻧﺪ؛ اﻣﺎ ﺑـﻪ ﺗﻌﻠﻴﻤـﺎت آﻣـﻮزش و‬ ‫ﭘﺮورش ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش اﻳﻨﺠﻮر ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﻣﻘﺪﻣـﻪاى ﺑﺎﺷـﺪ و ﻧـﻴﻢﺧـﻮردهاى‬ ‫ﺑﺮاى داﻧﺸﮕﺎه درﺳﺖ ﻛﻨﺪ؛ ﻧﻪ‪.‬‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه ﻫﻢ ﺧﻴﻠﻰ ﺧﻮب اﺳﺖ؛ داﻧﺸﮕﺎه ﻫـﻢ ﻻزم اﺳـﺖ؛ اﻣـﺎ داﻳـﺮهى آﻣـﻮزش و ﭘـﺮورش ﺧﻴﻠـﻰ‬ ‫وﺳﻴﻌﺘﺮ از داﻧﺸﮕﺎه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺖ ﺷﻤﺎ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﻛﺴﺎﻧﻰ را ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻛﻨﻴـﺪ‬ ‫ﻛﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺣﺪ ﻻزﻣﻰ از ﻓﺮزاﻧﮕﻰ و داﻧﺎﺋﻰ و ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت دﺳﺖ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ در ﻫﺮ ﺟﺎﺋﻰ ﻛـﻪ اﻧﺴـﺎﻧﻰ‬ ‫ﻣﺸﻐﻮل ﻛﺎر ﻫﺴﺖ‪ ،‬از اﻳﻦ ﺣﺪ از داﻧﺶ و ﻓﺮزاﻧﮕﻰ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﺑﻌﻀﻰﻫﺎ اﺳـﺘﻌﺪاد دارﻧـﺪ‪،‬‬ ‫ﺷﻮق دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻴﺮوﻧﺪ داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﺑﻌﻀﻰﻫﺎ ﻧﻪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺷﻮﻗﺶ را ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎ اﺳﺘﻌﺪادش را ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻴﺮوﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ از ﻣﻘﻮﻟﻪى رﻋﺎﻳﺖ ﻋﺪاﻟﺖ ﺟﺪاﺳﺖ‪ .‬آﻧﺠﺎ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺎرى ﻛﻨـﻴﻢ ﻛـﻪ ﻋـﺪاﻟﺖ ﻣﺤﻔـﻮظ ﺑﻤﺎﻧـﺪ؛‬ ‫ﻳﻌﻨﻰ اﮔﺮ ﻛﺴﻰ ﺷﻮﻗﺶ را دارد‪ ،‬اﺳﺘﻌﺪادش را ﻫﻢ دارد‪ ،‬اﻣﻜﺎن ﻣﺎدى ﻧﺪارد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻤﻚ ﻛﻨﻴﻢ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ‬ ‫ﺑﺮود‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﻋﺪاﻟﺖ اﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻰ اﻣﻜﺎن را در اﺧﺘﻴﺎر ﻫﻤﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺮار داد‪ .‬ﻳﻚ وﻗﺘﻰ ﻣﻦ ﺑـﻪ ﺟـﻮاﻧﻰ ﻛـﻪ‬ ‫ﺗﺤﺼﻴﻼﺗﺶ را اداﻣﻪ ﻧﺪاده ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻋﺎدت ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﭼﺮا ﺗﺤﺼﻴﻼﺗﺖ را اداﻣـﻪ ﻧـﺪادى و ﻣﺸـﻐﻮل‬ ‫ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﺷﺪى؟ ﺟﻮاب ﺳﺮﺑﺎﻻﺋﻰ داد؛ ﻣﻦ ﻳﻚ ﺧﺮده اﺻﺮار ﻛﺮدم ‪ -‬ﺷﻐﻠﻰ ﻛﻪ او داﺷـﺖ‪ ،‬ﺷـﻐﻞ‬ ‫ﺧﻮﺑﻰ ﻫﻢ ﻫﺴﺖ ‪ -‬ﺑﺎ ﻫﻤﺎن ﻟﻬﺠﻪى ﻣﺸﻬﺪى ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻳﻦ ﻛﺎر‪ ،‬ﺗﻮ ﺧﻮﻧ‪‬ﻢ‪ .‬ﺟـﺰو ﺧـﻮﻧﺶ اﺳـﺖ؛ ﺟـﺰو‬ ‫‪800‬‬

‫وﺟﻮدش اﺳﺖ‪ .‬ﺑﮕﻮ ﺧﻴﻠﻰ ﺧﻮب‪ ،‬ﻛﺴﻰ ﻛﻪ ﻓﻼن ﺷﻐﻞ‪ ،‬ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﻰ در ﺧﻮﻧﺶ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﮕـﺬار ﺑـﺮود‬ ‫آن ﻛﺎر را ﺑﻜﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﻟﺰوﻣﻰ دارد ﺣﺘﻤﺎً ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎه ﺑﺮود‪ .‬ﭼﻪ اﺻﺮارى ﺑﻨﺪه داﺷﺘﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺣﺘﻤـﺎً ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎه ﺑﺮود؟ اﻳﻦ‪ ،‬ﻧﮕﺎه‪ ‬درﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻧﻘﺶ ﻣﻌﻠﻢ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﻓﺮد اﺳﺖ‬

‫اﻳﻦ ﺳﻪ ﻗﺸﺮى ﻛﻪ در اﻳﻨﺠﺎ ﻣﺠﺘﻤﻊ ﺷﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﻴﻜﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﻢ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ اﻗﺸﺎر ﺟﺎﻣﻌـﻪى‬ ‫ﻣﺎ را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻴﺪﻫﻨﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﺑﺨﺶ‪ ،‬ﺑﺨﺶ ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﺮﺑﻴﺖ اﺳﺖ؛ اﻣﺎﻧﺘﺪارانِ ﻓﺮزﻧﺪان اﻳﻦ ﻣﻠﺖ در ﻃـﻮل‬ ‫ﺳﺎﻟﻬﺎى ﻣﺘﻤﺎدى؛ و ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ اوﻟﻴﻦ ﻧﮕﺎرﺷﻬﺎى ﻧﻴﻚ ﻳﺎ ﺑﺪ را ﻣﻴﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮ ﻟﻮح ﺳﻔﻴﺪ‪ ‬آﻣﺎدهى اذﻫﺎن ﻣـﺎ‬ ‫و ﻛﻮدﻛﺎن ﻣﺎ ﺑﻨﮕﺎرﻧﺪ‪ :‬ﻣﻌﻠﻤﺎن‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﻧﻘﺸﻰ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻣﻌﻠﻢ ‪ -‬ﺑﺎ ﻫﻤﻴﻦ اﺻﻄﻼح ﻣﺘﺪاول زﻣﺎن ﻣﺎ؛ ﻳﻌﻨـﻰ‬ ‫ﻣﻌﻠﻢِ دوران اﺑﺘﺪاﺋﻰ‪ ،‬ﻣﻌﻠﻢِ دوران راﻫﻨﻤﺎﺋﻰ‪ ،‬ﻣﻌﻠﻢِ دوران دﺑﻴﺮﺳﺘﺎن ‪ -‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻣﺎ ﻧﺘﻮاﻧﻴﻢ ﭘﻴﺪا ﻛﻨـﻴﻢ‬ ‫در ﻣﻴﺎن ﻫﻤﻪى ﻣﺸﺎﻏﻠﻰ ﻛﻪ در ﺟﺎﻣﻌﻪى ﻣﺎ ﻫﺴﺖ‪ .‬ﻣﻌﻠﻤﻴﻦِ ﺗﺪرﻳﺲ دﻫﻨﺪهى در ﻣﺮاﻛﺰ ﻋﺎﻟﻰِ ﻋﻠﻤـﻰ ‪-‬‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻣﻌﻠﻤﺎن اﺳﺘﺎن ﻓﺎرس‪87/2/12 -‬‬

‫‪ .2‬ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﻧﻘﺶ ﻣﻌﻠﻤﺎن‬

‫ﭼﻪ ﺣﻮزه‪ ،‬ﭼﻪ داﻧﺸﮕﺎه ‪ -‬اﻟﺒﺘﻪ ﺧﻴﻠﻰ ﻋﺎﻟﻰﻣﻘﺎﻣﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﺮﺳﺪ ﺑﻪ ﻣﻌﻠﻤﻴﻦِ واﻻﺗﺮ؛ اﻣﺎ ﻧﻘﺶ ﻣﻌﻠﻢ آﻣـﻮزش‬ ‫و ﭘﺮورش ﻳﻚ ﻧﻘﺶ اﺳﺘﺜﻨﺎﺋﻰ اﺳﺖ؛ ﻣﻨﺤﺼﺮﺑﻔﺮد اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎﻛﻠﻪى اﺻﻠﻰِ وﺟﻮد‪ ‬ﻣﻦ و ﺷﻤﺎ را در واﻗﻊ‬ ‫در ﻛﻨﺎر ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺧﺎﻧﻮادﮔﻰ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻌﻠﻤﺎﻧﻰ ﻛﻪ در اﻳﻦ دوازده ﺳﺎل ﺑﺎ ﻛﻮدﻛﺎن و ﻓﺮزﻧﺪان ﻣﺎ ﺳﺮ و ﻛـﺎر‬ ‫دارﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ و ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻰآورﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻪ ﻓﻜﺮ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﻢ اﻳﻦ ﺑﺴﻴﺎر واﻻﺳﺖ ﻛﻪ اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ‬ ‫اﻳﺠﺎب ﻣﻴﻜﻨﺪ ﻫﻢ ﺟﺎﻣﻌﻪى ﻣﺎ‪ ،‬ﻣﻠﺖ ﻣﺎ‪ ،‬دوﻟﺖ ﻣﺎ‪ ،‬ﻣﺴـﺌﻮﻟﻴﻦ ﻣـﺎ ﻗـﺪر ﻣﻌﻠـﻢ را ﺑﺪاﻧﻨـﺪ و ﺑﺪاﻧﻨـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻌﻠﻤﻰ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻳﻚ ارزش ﺑﺴﻴﺎر واﻻﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻢ ﺧﻮد ﻣﻌﻠﻤﻴﻦ اﻳﻦ ﻧﻘﺶ را ﺑﺪرﺳﺘﻰ ﻗﺪر ﺑﺸﻨﺎﺳـﻨﺪ‪،‬‬ ‫آن را ﻳﻚ ﻣﻮﻫﺒﺖ اﻟﻬﻰ ﺑﺪاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﭼﻪ ﻛﺎر ﺑﺰرﮔﻰ در دﺳﺘﺎن آﻧﻬﺎ در ﺣﺎل اﻧﺠﺎم اﺳﺖ ﺑـﻪ‬ ‫اراده و اذن اﻟﻬﻰ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻋﻈﻤﺖ ﻛﺎر ﻣﻌﻠﻤﺎن و آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫ﻳﻚ ﻧﻜﺘﻪى اﺳﺎﺳﻰ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪى ﻣﻌﻠﻤﻴﻦ ﻛﺸﻮر ﻋﻈﻤﺖ ﻛﺎرى را ﻛﻪ ﺑﺮﻋﻬـﺪه ﮔﺮﻓﺘـﻪاﻧـﺪ و‬ ‫اﻧﺠﺎم ﻣﻴﺪﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻮاره در ﻣﺪ ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﻧﺴﺎن ﺑﺪاﻧﺪ ﻛﻪ ﭼـﻪ ﻛـﺎر ﺑﺰرﮔـﻰ را دارد اﻧﺠـﺎم‬ ‫ﻣﻴﺪﻫﺪ‪ ،‬اﻧﮕﻴﺰهى او‪ ،‬ﺗﺤﺮك او‪ ،‬اﻳﻤﺎن او و ﺗﻼش او در اﻳﻦ ﻛﺎر‪ ،‬ﻣﻀـﺎﻋﻒ ﺧﻮاﻫـﺪ ﺷـﺪ‪ .‬ﻣﺜـﻞ ﻳـﻚ‬ ‫رزﻣﻨﺪهى ﺷﺠﺎﻋﻰ ﻛﻪ در ﻳﻚ ﻧﻘﻄﻪى ﺣﺴﺎﺳﻰ از ﺧﻄﻮط ﺟﺒﻬﻪى ﺧـﻮدى ﻣﺸـﻐﻮل ﻛـﺎر و ﺗـﻼش و‬ ‫ﻣﺠﺎﻫﺪت اﺳﺖ؛ ﻧﻘﺶ ﻣﺠﺎﻫﺪت او آﻧﭽﻨﺎن ﻋﻈﻴﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاى ﻫﻤﻪى اﻳﻦ ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ اﺛﺮ و ﻓﺎﻳﺪه‬ ‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ رزﻣﻨﺪه اﻳﻦ را ﺑﺪاﻧﺪ‪ ،‬ﻫﺮﮔﺰ ﺧﺴﺘﻪ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ؛ اﺣﺴﺎس ﻣﻼﻟﺖ ﻧﺨﻮاﻫـﺪ ﻛـﺮد؛‬ ‫ﻫﻴﭻ ﻋﺎﻣﻞ ﻧﻮﻣﻴﺪى در دل او اﺛﺮ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﭼﺸﻢ ﻣﻌﻠﻤﺎن ﻣـﺎ ﻫﻤﻴﺸـﻪ‬ ‫ﺣﻀﻮر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻧﻘﺶ ﻣﻌﻠﻢ ﺑﺮاى ﻳﻚ ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﺣﻴﺎﺗﻰ اﺳﺖ؛ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪى ﺑﺎ ﺑﺴﻴﺎرى از‬ ‫ﻧﻘﺸﻬﺎى ﻣﻬﻢ و ﺣﺴﺎس در ﺗﺮﻛﻴﺐ اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻣﺎدهى ﺧﺎﻣﻰ ﻛﻪ در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﻌﻠﻢ ﻗﺮار ﻣﻴﮕﻴﺮد‪ ،‬ﻳﻚ ﻟﻮح ﺳﺎده اﺳﺖ؛ ﺑﻪ ﻗﻮل ﺷﺎﻋﺮ‪» ،‬ﻣﻦ ﻛﻪ ﻟـﻮح‬ ‫ﺳﺎدهام‪ ،‬ﻫﺮ ﻧﻘﺶ را آﻣﺎدهام«؛ اﻳﻦ دﺳﺖ ﻧﻘﺸـﮕﺮ‪ ،‬اﻳـﻦ ﻟـﻮح را ﺗﺮﺳـﻴﻢ و ﺗﺼـﻮﻳﺮ ﻣﻴﻜﻨـﺪ و ﻫﻮﻳـﺖ‬ ‫ﺟﺪﻳﺪى ﺑﻪ او ﻣﻴﺒﺨﺸﺪ‪ .‬ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻔﻰ اﺳﺖ؛ ﻋﺎﻣـﻞ ﺗﺮﺑﻴـﺖ واﻟـﺪﻳﻦ‪ ،‬ﻋﺎﻣـﻞ ﺣـﻮادث اﺟﺘﻤـﺎﻋﻰ و‬ ‫ﻣﺆﺛﺮات اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ؛ در روزﮔﺎر ﻣﺎ‪ ،‬وﺳﺎﺋﻞ ﺗﺒﻠﻴﻎ‪ ،‬رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ و اﻣﺜﺎل اﻳﻨﻬﺎ ﻫﻤـﻪ ﻧﻘـﺶ دارﻧـﺪ؛ اﻣـﺎ ﻧﻘـﺶ‬ ‫ﻣﻌﻠﻢ در اﻳﻦ ﻣﻴﺎن‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﻘﺶ ﺑﺎرز و ﺑﺮﺟﺴﺘﻪاى اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻌﻠـﻢ ﻣﻴﺘﻮاﻧـﺪ اﻳـﻦ ﻣـﺎدهى ﺧـﺎم را ﺣﺘّـﻰ از‬ ‫اﺳﺎرت ﻋﻮاﻣﻞ وراﺛﺘﻰ ﻫﻢ ﻧﺠﺎت دﻫﺪ؛ اﻳﻦ را ﻋﻠﻢ ﺛﺎﺑﺖ ﻛﺮده اﺳـﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﺎن ﻛـﻪ ﻋﻮاﻣـﻞ وراﺛﺘـﻰِ‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻣﻌﻠﻤﺎن‪ ،‬ﭘﺮﺳﺘﺎران و ﻛﺎرﮔﺮان‪88/2/9 -‬‬

‫‪801‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫ﺑﻴﻤﺎرىﻫﺎى ﺟﺴﻤﺎﻧﻰ و ﻋﻮارض ﺟﺴﻤﺎﻧﻰ ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﺗﺪاﺑﻴﺮ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‪ ،‬ﺑـﺎ ﭘﻴﺸـﮕﻴﺮىﻫـﺎ و ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬـﺎى‬ ‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺧﻨﺜﻰ ﺷﻮد‪ ،‬ﻋﻮاﻣﻞ وراﺛﺘﻰِ اﺧﻼﻗﻰ و روﺣﻰ و ﻣﻌﻨﻮى ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻮر اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻌﻠﻢ ﻣﻴﺘﻮاﻧـﺪ‬ ‫اﻳﻦ ﻧﻮﺟﻮان را ﻳﺎ اﻳﻦ ﻛﻮدك را ﺑﻪ ﻳﻚ اﻧﺴﺎن ﻋﺎﻟﻢ‪ ،‬ﻓﻜﻮر‪ ،‬داراى روح ﺗﺤﻘﻴﻖ‪ ،‬ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪ ﺑﻪ ﺗﺤﻘﻴﻖ و‬ ‫ﭘﮋوﻫﺶ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﻳﻚ اﻧﺴﺎن ﺳﻄﺤﻰ و ﺑﻰﻋﻼﻗﻪى ﺑﻪ ﺗﻌﻤﻖ و ﺑﻰﻋﻼﻗﻪى ﺑﻪ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت؛ ﻣﻴﺘﻮاﻧـﺪ‬ ‫او را ﻳﻚ اﻧﺴﺎن ﺷﺮﻳﻒ‪ ،‬ﻧﺠﻴﺐ‪ ،‬ﺧﻴﺮﺧﻮاه‪ ،‬ﺧﻮﺷﺪل و ﭘﺎكﻧﻔﺲ ﺗﺮﺑﻴـﺖ ﻛﻨـﺪ و ﺑـﻪ ﻋﺮﺻـﻪ ﺑﻴـﺎورد‪،‬‬ ‫ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ در ﻧﻘﻄﻪى ﻣﻘﺎﺑﻞ‪ ،‬او را ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﻨﺪ ﺑﻪ ﻳﻚ اﻧﺴﺎن ﺷﺮﻳﺮ‪ ،‬ﺑﺪدل و ﺑـﺪﺧﻮاه؛ ﻣﻴﺘﻮاﻧـﺪ او را ﻳـﻚ‬ ‫اﻧﺴﺎن ﺧﻮﺷﺒﻴﻦ‪ ،‬داراى اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ‪ ،‬اﻣﻴﺪوار و ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪ ﺑﻪ ﻛﺎر و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺑﻪ ﺑـﺎر ﺑﻴـﺎورد‪ ،‬ﻣﻴﺘﻮاﻧـﺪ‬ ‫در ﻧﻘﻄﻪى ﻣﻘﺎﺑﻞ‪ ،‬او را ﻳﻚ اﻧﺴﺎن ﻧﺎاﻣﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺄﻳﻮس و ﻣﻨﺰوى ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺗﺤﻮﻳﻞ دﻫﺪ؛ ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ از او ﻳﻚ‬ ‫اﻧﺴﺎن ﻣﺘﺪﻳﻦ‪ ،‬ﭘﺎرﺳﺎ و ﭘﺎﻛﺪاﻣﻦ ﺑﺴﺎزد‪ ،‬ﻳﺎ ﻧﻘﻄﻪى ﻣﻘﺎﺑﻞ‪ ،‬ﻳﻚ اﻧﺴﺎن ﻻاﺑﺎﻟﻰ‪ ،‬ﺑﻰاﻋﺘﻨـﺎى ﺑـﻪ ارزﺷـﻬﺎى‬ ‫اﺧﻼﻗﻰ‪ ،‬ﺑﻰاﻋﺘﻨﺎى ﺑﻪ ﺗﻌﺎﻟﻴﻢ دﻳﻨﻰ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻛﻨﺪ؛ ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ ﺣﺘّﻰ ﺑﺮ ﻋﻮاﻣﻞ ﺧـﺎرﺟﻰ ﺗﺮﺑﻴـﺖ ‪ -‬ﻣﺜـﻞ اﻳـﻦ‬ ‫رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ و اﻣﺜﺎل اﻳﻨﻬﺎ ‪ -‬ﻏﻠﺒﻪ ﻛﻨﺪ؛ ﺣﺘّﻰ ﺑﺎ ﺗﻌﻠﻴﻢ ﻣﺴﺘﻤﺮى ﻛﻪ در ﻃﻮل ﺳﺎﻟﻬﺎى ﻣﺘﻤﺎدى ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣـﺎدهى‬ ‫ﺧﺎم‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﻧﻮﺟﻮان‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ دل آﻣﺎدهى ﭘﺬﻳﺮش اﻳﻔﺎء ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺮ ﻧﻘـﺶ ﺗﺮﺑﻴﺘـﻰ واﻟـﺪﻳﻦ ﻏﻠﺒـﻪ‬ ‫ﻛﻨﺪ؛ اﻳﻦ ﻧﻘﺶ ﻣﻌﻠﻢ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺧﻮب‪ ،‬ﻳﻚ ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺣﺘﻴﺎج دارد ﺑﻪ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎى ﻣﺆﻣﻦ‪ ،‬ﭘﺮاﻧﮕﻴﺰه‪ ،‬ﺻﺒﻮر‪ ،‬اﻣﻴﺪوار‪ ،‬ﺧﻮﺷﺒﻴﻦ‪ ،‬ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪ ﺑﻪ‬ ‫‪802‬‬

‫ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻋﻤﻮﻣﻰ‪ ،‬ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪ ﺑﻪ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻗﻠﻪﻫﺎى ﻛﻤﺎل ﺷﺨﺼﻰ و ﺟﻤﻌﻰ‪ ،‬اﻧﺴـﺎﻧﻬﺎى ﺑﺎاﺑﺘﻜـﺎر‪ ،‬ﻣﺘﻔﻜـﺮ‪،‬‬ ‫اﻫﻞ ﺗﺤﻘﻴﻖ‪ ،‬اﻫﻞ ﭘﻴﺸﺮوى‪ .‬اﻳﻦ را ﻛﻰ ﺑﻪ وﺟﻮد ﺧﻮاﻫـﺪ آورد؟ اﻳﻨﺠﺎﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻧﻘـﺶ ﻣﻌﻠـﻢ روﺷـﻦ‬ ‫ﻣﻴﺸﻮد‪ .‬دﺳﺘﮕﺎه ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﺮﺑﻴﺖ‪ ،‬ﻳﻚ ﭼﻨﻴﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﺣﺴﺎس و ﻣﻬﻤﻰ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ درﺑﺎرهى ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﺮﺑﻴﺖ و ﻧﻘﺶ ﻣﻌﻠﻤﺎن‪ ،‬ﺣﺮﻓﻬﺎى زﻳﺎدى زده ﺷﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﻣـﺎ اﻣـﺮوز در‬ ‫ﺷﺮاﺋﻄﻰ ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺣﺮف اﻛﺘﻔﺎء ﻛﻨﻴﻢ؛ اﻣﺮوز ﻧﻴﺎز دارﻳـﻢ ﺑـﻪ ﻋﻤـﻞ‪ .‬آﻣـﻮزش و ﭘـﺮورش‪ ،‬ﭼـﻪ در‬ ‫ﺑﺨﺶ ﺳﺘﺎدى‪ ،‬ﭼﻪ در ﺑﺨﺶ ﺻﻒ ‪ -‬ﻛﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى ﻣﻌﻠﻤﺎن و آﻣﻮزﮔﺎران و دﺑﻴﺮان در ﺳﺮاﺳـﺮ‬ ‫ﻛﺸﻮر ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪ -‬ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ آﻳﻨﺪهى اﻳﻦ ﻛﺸﻮر را رﻗﻢ ﺑﺰﻧﺪ‪ .‬درﺳﺖ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﺑﻨﻴـﺎدى آﻣـﻮزش و‬ ‫ﭘﺮورش ﻳﻚ ﻛﺎر اﺳﺎﺳﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎرﻫﺎ اﻳﻦ را ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻮﻻن ﻣﺤﺘـﺮم ﻛﺸـﻮرى و آﻣـﻮزش و ﭘـﺮورش‬ ‫ﺗﺬﻛﺮ دادهاﻳﻢ؛ ﺧﻮب‪ ،‬ﺑﺤﻤﺪاﻟﻠﱠﻪ در ﺑﻴﺎﻧﺎت وزﻳﺮ ﻣﺤﺘﺮم ﻫﻢ ﺷﻨﻴﺪﻳﺪ ﻛﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺧﻮﺑﻰ در اﻳـﻦ زﻣﻴﻨـﻪ‬ ‫اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻚ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﻨﻴﺎدى ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﻴﺎز‪ ،‬ﺑﺮ اﺳﺎس اﻫﺪاف واﻻ‪ ،‬ﺑﺮ اﺳﺎس اﻣﻜﺎﻧﺎت‬ ‫ﻋﻈﻴﻢ ﻛﺸﻮر‪ ،‬اﻣﻜﺎﻧﺎت اﻧﺴﺎﻧﻰ‪ ،‬در آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﺑﻪ وﺟﻮد ﺑﻴﺎﻳـﺪ؛ اﻳـﻦ در ﺟـﺎى ﺧـﻮد ﺻـﺤﻴﺢ‬

‫‪ .2‬ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﻧﻘﺶ ﻣﻌﻠﻤﺎن‬

‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻨﺪه ﻫﻢ در ﻫﻤﻴﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻣﻴﻜﻨﻢ؛ اﻳﻦ ﻛﺎر را رﻫﺎ ﻧﻜﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻧﻜﻨﻴﺪ؛ ﺑﺎ ﺷـﻮق و ﻫﻤـﺖ‬ ‫ﻣﻀﺎﻋﻒ‪ ،‬ﺑﺎ اﻧﮕﻴﺰهى ﺗﻤﺎم ﻧﺸﺪﻧﻰ‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﺎر را ﺗﺎ ﻧﻬﺎﻳﺖ دﻧﺒﺎل ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻛـﻪ ﻛـﺎر دﺷـﻮارى ﻫـﻢ ﻫﺴـﺖ؛‬ ‫ﻟﻴﻜﻦ ﻣﻌﻠﻢ از ﻟﺤﺎظ اﻧﮕﻴﺰهى ﺷﺨﺼﻰ‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ اﺣﺴﺎس ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻧﻤﻴﺘﻮاﻧﺪ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺑﻤﺎﻧﺪ ﺗـﺎ اﻳﻨﻜـﻪ‬ ‫آن وﺿﻌﻴﺖ ﻣﻄﻠﻮب در آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﺑﻪ وﺟﻮد ﺑﻴﺎﻳﺪ‪ .‬ﺗﻮﺻﻴﻪى ﻣـﻦ ﺑـﻪ ﻫﻤـﻪى ﺷـﻤﺎ ﻣﻌﻠﻤـﺎن‬ ‫ﻋﺰﻳﺰ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻌﻠﻤﺎن ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﻘﺶ ﻋﻈﻴﻢ را در ﺧﻮد ﺑﺎور ﻛﻨﻴﺪ؛ ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﻛﻪ دارﻳـﺪ‬ ‫ﭼﻪ ﻧﻘﺶ ﻋﻈﻴﻤﻰ را ﺑﺮاى آﻳﻨﺪهى ﻛﺸﻮر اﻳﻔﺎء ﻣﻴﻜﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﺸﻮر ﻣﺎ در ﻃﻮل ﭼﻨﺪ ﻗﺮن دﭼﺎر ﺧﺴـﺎرﺗﻬﺎى ﺳـﻨﮕﻴﻦ‪ ،‬دﭼـﺎر ﻋﻘـﺐاﻓﺘـﺎدﮔﻰﻫـﺎى ﺑـﺰرگ‪ ،‬دﭼـﺎر‬ ‫ﻏﻔﻠﺘﻬﺎى ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺟﺒﺮان ﺑﻮده اﺳﺖ؛ و اﻳﻦ وﺿﻌﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ اﻣﺮوز ﻣﺸـﺎﻫﺪه ﻣﻴﻜﻨـﻴﻢ‪ .‬ﺑـﺎ ﭘﻴـﺪاﻳﺶ‬ ‫اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺮﻛﺖ ﻧﻮﻳﻦ‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﺑﺎﻳﺪ آن راﻫﻰ را ﺑﺮود ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪى اﻳﻦ ﻣﻠﺖ اﺳﺖ‪،‬‬ ‫ﺷﺎﻳﺴﺘﻪى اﻳﻦ ﻣﻴﺮاث اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺴﺘﻪى داﻋﻴﻪى ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻰ اﺳـﺖ؛ اﻳـﻦ اﺣﺘﻴـﺎج دارد ﺑـﻪ ﻳـﻚ ﺗﺤـﺮك‬ ‫ﻋﻈﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﻣﻌﻠﻤﻴﻦ ﻋﺰﻳﺰ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻜﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﺮاى ﻓﺮداى اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﭼﻪ ﺟﻮر اﻧﺴﺎﻧﻰ ﻧﻴﺎز دارﻳﻢ؟ زن و ﻣـﺮد ﻣـﺎ‬ ‫ﺑﺮاى ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻣﻄﻠﻮب اﻳﻦ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﭼﻪ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎﺗﻰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ؟ اﻳﻦ ﺑﻪ دﺳـﺖ ﺷﻤﺎﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﻧﻮﺟﻮان ﻳﺎ ﻛﻮدﻛﻰ ﻛﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺷﻤﺎ در ﻛﻼس درس ﻧﺸﺴـﺘﻪ اﺳـﺖ‪ ،‬در اﺧﺘﻴـﺎر ﺷﻤﺎﺳـﺖ‪ .‬ﺷـﻤﺎ ﺑـﺎ‬ ‫ﺳﺨﻦ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﻨﺶ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺎ رﻓﺘﺎر ﺧﻮد‪ ،‬ﻣﻴﺘﻮاﻧﻴﺪ ﺑﻪ او اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ ﺑﺪﻫﻴـﺪ؛ ﻣﻴﺘﻮاﻧﻴـﺪ ﺑـﻪ او اﻣﻴـﺪ‬ ‫ﺑﺪﻫﻴﺪ؛ ﻣﻴﺘﻮاﻧﻴﺪ او را رواﻧﻪى ﻣﻴﺪاﻧﻬﺎى ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻴﺪ؛ ﻣﻴﺘﻮاﻧﻴﺪ ﺑﻪ او روح دﻳﺎﻧﺖ را آﻧﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪى‬ ‫اوﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺰرﻳﻖ ﻛﻨﻴﺪ؛ ﻣﻴﺘﻮاﻧﻴﺪ از او اﻧﺴﺎﻧﻰ زﻳﺮك‪ ،‬ﭘﺮﺗﻼش‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ‪ ،‬ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪ ﺑـﻪ ﻣﺼـﺎﻟﺢ ﺟﻤـﻊ و‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺴﺎزﻳﺪ و ﺑﻪ وﺟﻮد ﺑﻴﺎورﻳﺪ؛ ﻣﻴﺘﻮاﻧﻴﺪ روح اﺑﺘﻜﺎر را در او زﻧﺪه ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻣﻌﻠﻢ ﻓﺮزاﻧﻪى ﻣﺎ ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ‬ ‫در ﻫﻤﺎن ﻣﺤﺪودهى ﻛﻼس درس ﺧﻮد اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ را اﻧﺠﺎم دﻫﺪ؛ اﻳﻦ وﻇﻴﻔـﻪى ﻫﻤﮕـﺎﻧﻰ و ﻋﻤـﻮﻣﻰ‬ ‫ﻣﻌﻠﻤﺎن اﺳﺖ در ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻌﻠﻢ ﺑﺮاى اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻫﻤﻪى اﻳﻦ ﻛﺎرﻫـﺎ را اﻧﺠـﺎم دﻫـﺪ‪ ،‬اﺣﺴـﺎس ﻣﻴﻜﻨـﺪ ﻛـﻪ ﻧﻴـﺎز دارد ﺑـﻪ‬ ‫راﻫﻨﻤﺎﺋﻰ روﺷﻦﺑﻴﻨﺎن ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬ﻣﺘﻔﻜﺮان ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﺮﺑﻴﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻴﺎز‪ ،‬ﺧﻮد ﺑـﻪ وﺟـﻮد‬ ‫آورﻧﺪهى ﻣﺤﺼﻮل اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻴﺎز وﻗﺘﻰ از ﺳﻮى ﻣﻌﻠﻤﻴﻦ اﺣﺴﺎس ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻪ دﺳﺘﮕﺎه ﻣﻮﻟـﺪهى‬

‫‪803‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫ﻛﺸﻮر ﻣﻨﻌﻜﺲ ﻣﻴﺸﻮد؛ آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻴﺸﻮد‪ .‬ﻣﺎ ﺗﺎ اﺣﺴﺎس ﻧﻴﺎز ﻧﻜﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺗﺎ ﺳـﺆال‬ ‫ﻧﻜﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺗﺎ ﻧﺨﻮاﻫﻴﻢ‪ ،‬آن ﻣﺤﺼﻮل ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻧﻘﺶ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش اﻳﻦ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪804‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﮔﺮوه ﻛﺜﻴﺮي از ﻣﻌﻠﻤﺎن ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر‪89/2/15 -‬‬

‫‪1‬‬

‫‪ .3‬ﺗﺤﻮل در آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫‪3‬‬

‫* در آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﺑﻪ ﺗﺤﻮل اﺣﺘﻴﺎج دارﻳﻢ‬

‫ﺗﺤﻮل در آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫‪ .3‬ﺗﺤﻮل در آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫دورهى ﺧﻮﺑﻰ اﺳﺖ‪ .‬دوﻟﺖ ﻛﺎر و ﺗﻼش ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻛﺎر اﺳﺖ‪ .‬اﻫﺪاف اﻧﻘﻼب و ﻣﺴﺎﺋﻞ‬ ‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن اﺳﺎﺳﻰ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺪاﻛﺜﺮ اﺳﺘﻔﺎده را ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﻫﻤﻪى ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ در ﻣﻘﻮﻟـﻪى‬ ‫آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﻳﻚ دﺳﺘﻰ و ﻣﻬﺎرﺗﻰ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻫﻤﻜﺎرى ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﺴﺌﻮﻻن‬ ‫ﻣﺤﺘﺮم ﺑﺎﻳﺪ از اﻳﻦ اﻣﻜﺎﻧﺎت و ﺗﻮاﻧﺎﻳﻴﻬﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮان ﻳﻚ ﺑﻨﺎى ﻣﺴﺘﺤﻜﻤﻰ ﺑﺮاى آﻣﻮزش‬ ‫و ﭘﺮورش ﺳﺎﺧﺖ و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﺤﻮﻟﻰ ﻛﻪ اﻣﺮوز ﻛﺸـﻮر دارد و آﻳﻨـﺪهاى ﻛـﻪ ﺧﻮدﻣـﺎن ﺑـﺮاى‬ ‫ﻛﺸﻮرﻣﺎن ﺗﺮﺳﻴﻢ ﻛﺮدهاﻳﻢ‪) ،‬ﻛﻪ ﻣﻌﻴﺎرش ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز ﺑﻴﺴـﺖﺳـﺎﻟﻪ اﺳـﺖ و اﻳـﻦ ﺳـﻨﺪ‬ ‫ﭼﺸﻢاﻧﺪاز‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﭼﻴﺰ ﺑﺎارزﺷﻰ اﺳﺖ‪ (.‬ﺑﺎﻳـﺪ آﻣـﻮزش و ﭘﺮورﺷـﻤﺎن را ﺗﺤـﻮل ﺑـﺪﻫﻴﻢ؛ ﻣـﺎ در‬ ‫آﻣﻮزش و ﭘﺮورش اﺣﺘﻴﺎج ﺑﻪ ﺗﺤﻮل دارﻳﻢ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻧﻈﺎم آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﺗﺤﻮل اﺳﺎﺳﻲ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‬

‫آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﺑﺎﻳﺪ روزﺑﻪروز ﺑﺎ ﻫﺪﻓﻬﺎى ﻛﻼن و ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻤﻰ ﻛﻪ ﺑﺮاى او وﺟﻮد دارد و‬ ‫ﻣﻦ ﺑﻪ ﺑﻌﻀﻰ از آﻧﻬﺎ اﺷﺎره ﻛﺮدم‪ ،‬ﺧﻮد را ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﻄﺒﻴﻖ دﻫﺪ‪ .‬ﻧﻈﺎم آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﺑﺎﻳﺪ در‬ ‫ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻬﺖ‪ ،‬ﻳﻚ ﺗﺤﻮل اﺳـﺎﺳﻰ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻻن دارﻧــﺪ ﺧﻮب ﻛﺎر ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ و ﻣﺎ از ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺑﺎ ﻣﻌﻠﻤﺎن ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر‪85/2/12 -‬‬

‫‪805‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫ﺷﻤﺎ آﻣﻮزش و ﭘﺮورﺷﻰﻫﺎ ﺷ‪‬ﻜﻮهاى ﻧﺪارﻳﻢ؛ اﻣﺎ ﻣﻌﺘﻘﺪﻳﻢ اﺣﺘﻴﺎج ﺑﻪ ﻳﻚ ﺣﺮﻛﺖ ﺗﺤﻮلﮔﻮﻧﻪاى وﺟﻮد‬ ‫دارد‪ .‬ﻃﺮاﺣﺎن ﻓﻜﻮر و اﻧﺪﻳﺸﻤﻨﺪ‪ ،‬در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى ﺳـﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻰ و ﺷـﻜﻞ دادن ﺑـﻪ ﻣﺤﻴﻄﻬـﺎى درﺳـﻰ و‬ ‫ﻛﻼﺳﻬﺎى درﺳﻰ و ﻣﺤﺘﻮاى آﻧﻬﺎ و ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻣﻌﻠﻤﻴﻦ و ﺗﺮﺳﻴﻢ ﺧﻄـﻮط ﻣﻬـﻢ و روﺷـﻦ در ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪى‬ ‫آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺎرﻫﺎى ﺗﺤﻮلآﻣﻴﺰ و ﻣﻬﻢ ﺑﻜﻨﻨﺪ؛ اﻳﻦ اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﻜﺎرى ﺧﻮد ﺑﺪﻧﻪى آﻣﻮزش‬ ‫و ﭘﺮورش اﺣﺘﻴﺎج دارد؛ ﺑﻴﺮون از آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‪ ،‬ﻛﺎر زﻳﺎدى ﺑﺮاى آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﻧﻤـﻰﺷـﻮد‬ ‫ﻛﺮد‪.‬‬ ‫در ﺧﻮد ﻣﺠﻤﻮﻋﻪى آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‪ ،‬اﻓﺮاد ﻓﺮزاﻧﻪ‪ ،‬ﺑﺮﺟﺴـﺘﻪ‪ ،‬ﺑـﺎﻫﻮش و ﺑﺎاﺳـﺘﻌﺪاد ﻓﺮاواﻧﻨـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻰﺷﻮد از اﺳﺘﻌﺪاد آﻧﻬﺎ ﺑﺮاى ﭘﻴﺸﺒﺮد آﻣﻮزش و ﭘﺮورش و رﻓﻊ ﺧﻸﻫﺎ و ﻛﻤﺒﻮدﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺪه آﻳﻨﺪهى اﻳﻦ ﻧﻈﺎم آﻣﻮزﺷﻰ را آﻳﻨﺪهى روﺷﻨﻰ ﻣﻰﺑﻴـﻨﻢ‪ .‬ﻧﻘﻄـﻪى اﺳﺎﺳـﻰ و ﻗﺎﺑـﻞ اﺗﻜـﺎء‪ ،‬ﻫﻤـﻴﻦ‬ ‫دﻟﺴﻮزى و ﺗﺪﻳﻦ و ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪى و دﻟﺒﺴﺘﮕﻰ ﺷﻤﺎﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻛﺸﻮر اﺳـﺖ؛ اﻳـﻦ‪ ،‬آن ﻧﻘﻄـﻪى اﺳﺎﺳـﻰ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬از اﻳﻦ روﺣﻴﻪ‪ ،‬ﺧﻴﺮات و ﺑﺮﻛﺎت زﻳﺎدى ﺑﺮﻣﻰﺧﻴـﺰد و دﺷـﻤﻦ ﻫـﻢ ﻛـﺎرى ﻧﻤـﻰﺗﻮاﻧـﺪ ﺑﻜﻨـﺪ‪.‬‬ ‫انﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ ﺑﻪ ﻟﻄﻒ اﻟﻬﻰ و ﺑﻪ ﻣﺪد دﻋﺎى وﻟﻰﻋﺼﺮ )ارواﺣﻨﺎﻓﺪاه( و ﺑﻪ ﺑﺮﻛـﺖ ارواح ﻃﻴﺒـﻪى ﺷـﻬﺪاى‬ ‫ﻋﺰﻳﺰﻣﺎ و روح ﻣﻄﻬﺮ اﻣﺎم ﺑﺰرﮔﻮار‪ ،‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورش در ﺟﻬﺖ ﺗﻌﺎﻟﻰ و ﺗﻜﺎﻣﻞِ ﻫﺮﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺧـﻮد‪،‬‬ ‫ﭘﻴﺶ ﺧﻮاﻫﺪ رﻓﺖ‪ .‬اﻣﻴﺪوارﻳﻢ ﻛﻪ در آﻳﻨﺪهى ﻧﻪ ﭼﻨﺪان دورى‪ ،‬ﺷﺎﻫﺪ ﻫﻤﺎن وﺿﻌﻰ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻛﻪ ﺣﻘﻴﻘﺘـﺎً‬ ‫‪806‬‬

‫ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ زﻣﺎﻧﻪ و ﻧﻴﺎز ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺗﺤﻮل در آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﻳﻜﻲ از اﺳﺎﺳﻲﺗﺮﻳﻦ و اﺻﻮﻟﻲﺗﺮﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺳﺖ‬

‫ﺧﺴﺘﻪ ﻧﺒﺎﺷﻴﺪ دوﺳﺘﺎن ﻋﺰﻳﺰ! ﻛﻪ ﮔﺮدﻫﻤﺎﻳﻰ داﺷﺘﻴﺪ درﺑﺎرهى ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع اﻧﺴﺎﻧﻰ ﻛﺸـﻮر؛ ﻳﻌﻨـﻰ‬ ‫آﻣﻮزش و ﭘﺮورش؛ آن ﻫﻢ درﺑﺎرهى ﻳﻜﻰ از اﺳﺎﺳﻴﺘﺮﻳﻦ و اﺻﻮﻟﻴﺘﺮﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﺒﻰ ﻛﻪ در زﻣﻴﻨﻪى آﻣـﻮزش‬ ‫و ﭘﺮورش ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﻄﺮح ﺷﻮد؛ ﻳﻌﻨﻰ ﺗﺤﻮل‪.‬‬ ‫ﺗﺤﻮل ﻳﻚ ﻛﻠﻤﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻟﻜﻦ در ﭘﺸﺖ اﻳﻦ وﺟﻮد‪ ‬ﻟﻔﻈﻰ‪ ،‬در ﭘﺸﺖ اﻳﻦ ﻛﻠﻤﻪ ﻳﻚ دﻧﻴﺎ ﻛﺎر ﻧﻬﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اوﻻً اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ ﭼﻴﺴﺖ؛ ﺛﺎﻧﻴﺎً ﺑﺎ ﭼﻪ ﻫﺪﻓﻰ اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ ﻗﺮار اﺳﺖ اﻧﺠﺎم ﺑﮕﻴﺮد؛ ﺛﺎﻟﺜﺎً ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ اﻳـﻦ‬ ‫ﻛﺎرﻫﺎ اﻧﺠﺎم ﺑﮕﻴﺮد‪.‬‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﻪ ﺗﺎ ﺳﺆال‪ ،‬ﻳﻚ ﻋﻤﺮ ﻛﺎر اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﻫﻤﻪى اﻳﻨﻬﺎ را در زﻳﺮ ﻛﻠﻤﻪى ﺗﺤﻮل ﻗﺮار ﻣﻴـﺪﻫﻴﻢ‬ ‫و ﻣﻴﮕﻮﺋﻴﻢ‪ :‬ﺗﺤﻮل‪ .‬ﺧﻮب‪ ،‬اﺻﻞِ اﻳﻨﻜﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻓﻜﺮ ﺗﺤﻮل اﻓﺘﺎدهاﻳﺪ و ﻣﻴﺨﻮاﻫﻴﺪ ﻳﻚ دﮔﺮﮔﻮن ﺳـﺎزىِ‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺑﺎ ﻣﻌﻠﻤﺎن‪86/2/12 -‬‬

‫‪ .3‬ﺗﺤﻮل در آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫ﻋﻤﻴﻖ در ﻛﺎر آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﻛﺸﻮر اﻧﺠﺎم ﺑﺪﻫﻴﺪ‪ ،‬ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً ﺟﺎى ﺗﺸﻜﺮ دارد؛ ﻫﻤﺘﻰ ﺑﻪ ﺧﺮج دادﻳﺪ‪،‬‬ ‫ﺟﺮأﺗﻰ ﺑﻪ ﺧﺮج دادﻳﺪ‪ ،‬اﺳﻢ ﺗﺤﻮل آوردﻳﺪ؛ ﭼﻮن ﮔﺎﻫﻰ ﻧﻈﺎﻣﻬﺎ آﻧﭽﻨـﺎن ﺑـﻪ ﻧﻈـﺮ ﻣﺎﻧـﺪﮔﺎر و ﺑـﻪ ﻫـﻢ‬ ‫ﺟﻮﺷﻴﺪه و ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻴﺮﺳﻨﺪ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﺟﺮأت ﻧﻤﻴﻜﻨﺪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻗﺼـﺪ ﺗﻐﻴﻴـﺮ و ﺗﺒـﺪﻳﻞ‬ ‫ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺧﻮب‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﺟﺮأت ﻛﺮدﻳﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻴﺪ ﻣﻴﺨﻮاﻫﻴﺪ در ﻧﻈﺎم آﻣﻮزﺷﻰ ﻛﺸﻮر ﺗﺤﻮل اﻳﺠﺎد ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬ﺧـﻮد‪ ‬اﻳـﻦ‬ ‫ﺧﻴﻠﻰ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اوﻻً ﺟﺰو ﻣﻄﺎﻟﺒﻰ ﻛﻪ ﺑﺮاى ﺷﻤﺎ و ﺑﺮاى ﺑﻨﺪه و ﺑﺮاى ﻫﺮ ﻛﺴﻰ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻣﺴـﺌﻠﻪى آﻣـﻮزش و ﭘـﺮورش‬ ‫ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪ اﺳﺖ‪ ،‬واﺿﺢ اﺳﺖ ‪ -‬در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻜﺮار ﺑﺸﻮد ‪ -‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛـﻪ آﻣـﻮزش و ﭘـﺮورش‬ ‫ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻛﺎر ﻳﻚ ﻛﺸﻮر اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻛﺸﻮرى ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻪ ﻋﺰت ﻣﺎدى‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻌﺎدت ﻣﻌﻨﻮى‪ ،‬ﺑﻪ ﺳـﻴﻄﺮى‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﻰ‪ ،‬ﺑﻪ ﭘﻴﺸﺮوى ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﺑﻪ آﺑﺎداﻧﻰ زﻧﺪﮔﻰ دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﺮ آرزوﺋﻰ‪ ،‬ﺑﺨﻮاﻫﺪ دﺳﺖ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﻪ‬ ‫آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻛﺎر ﺑﻨﻴﺎدى‪ ،‬ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﻰِ ﻻزم ﺑﭙﺮدازد؛ ﭼﺮا؟ ﭼﻮن ﻫﻤﻪى اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ ﺑـﻪ‬ ‫ﻧﻴﺮوى اﻧﺴﺎﻧﻰ اﺣﺘﻴﺎج دارد‪ .‬ﻧﻴﺮوى اﻧﺴﺎﻧﻰ ﻫﻢ ﻋﻤﺪﺗﺎً در آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﺷﻜﻞ ﻣﻴﮕﻴﺮد و ﺻﻮرت‬ ‫ﻣﻴﺒﻨﺪد؛ ﺑﻄﻮرى ﻛﻪ اﮔﺮ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﻣﺎ‪ ،‬ﻛﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً دوازده ﺳﺎل از ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﻋﻤﺮ ﻳﻚ اﻧﺴﺎن‬ ‫را در اﺧﺘﻴﺎر دارد‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻣﻄﻠﻮﺑﻰ ﻛﺎر ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻴﺸﻮد ﻛﻪ ﺟﻮاﻧﻰ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺟﺎ ﺳـﺎﺧﺘﻪ ﺷـﺪه و‬ ‫ﻗﺎﻟﺐﮔﻴﺮى ﺷﺪه و ﺻﻮرتﺑﻨﺪى ﺷﺪه‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﻛﻤﺘﺮ اﺣﺘﻤﺎل ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﻨﻴﺎﻧﻰ در ﺣﻮادث آﻳﻨﺪه در او ﺑﺮود‪.‬‬ ‫اﮔﺮ آن ﺟﻮان ﺷﻜﻞِ ﺧﻮﺑﻰ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤـﻴﻦ ﺷـﻜﻞ ﻛﻤـﺎﺑﻴﺶ زﻧـﺪﮔﻰ را اداﻣـﻪ ﺧﻮاﻫـﺪ داد‪ .‬ﭘـﺲ‬ ‫آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﻛﺎﻧﻮن اﺻـﻠﻰِ ﺳـﺎﺧﺘﻦ و ﭘـﺮورش دادن و ﺗﻮﻟﻴـﺪ‪ ‬آن ﻋﺎﻣـﻞِ اﺳﺎﺳـﻰ اﺳـﺖ؛ ﻛـﻪ‬ ‫ﭼﻴﺴﺖ؟ اﻧﺴﺎن اﺳﺖ؛ اﻧﺴﺎن ﻛﺎرآﻣﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺮوى اﻧﺴﺎﻧﻰ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ در زﻣﻴﻨﻪى ﻣﺴﺎﺋﻞ اﻧﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﻢ‪،‬‬ ‫ﻫﻴﭻ ﻣﺴﺌﻠﻪاى‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻧﻬﺎدى ﺑﺎﻻﺗﺮ‪ ،‬ﻣﻬﻤﺘﺮ از آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ﻳـﻚ ﻣﻄﻠـﺐ ﻛـﻪ ﺧﻴﻠـﻰ‬ ‫ﻣﻄﻠﺐ ﻣﻬﻤﻰ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﻫﻤﻪ ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻴﻢ‪ ،‬اﻳﻦ را ﻣﻴـﺪاﻧﻴﻢ ‪ -‬ﺣـﺮف ﺗـﺎزهاى ﻧﻴﺴـﺖ؛ ﻣﺴـﺌﻮﻻن ﻛﺸـﻮر ﻫـﻢ‬ ‫ﻣﻴﺪاﻧﻨﺪ ‪ -‬در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﺑﻪ ﻟﻮازم اﻳﻦ اﻃﻼع و داﻧﺎﺋﻰ ﭼﻨﺪان ﻋﻤﻞ ﻧﻤﻴﺸﻮد! ﻓـﺮض ﺑﻔﺮﻣﺎﺋﻴـﺪ در ﻧﮕـﺎه‪‬‬ ‫ﻛﻼنِ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى ﻛﺸﻮر ‪ -‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ و ﺑﻮدﺟﻪ و ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎﻟﻰ و اﻳﻨﻬﺎ ‪ -‬آﻣـﻮزش و ﭘـﺮورش را ﺑـﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪه ﻧﺒﺎﻳﺪ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻛﻨﻨـﺪه‪ ،‬آن ﻫـﻢ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻛﻨﻨـﺪهى‬ ‫ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ و اﺳﺎﺳﻴﺘﺮﻳﻦ ﻋﻨﺼﺮ ﺑﺮاى ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﺸﻮر ﺑﺎﻳـﺪ در ﻧﻈـﺮ ﮔﺮﻓـﺖ‪ .‬آﻧﭽـﻪ ﻣـﺎ ﺑـﻪ آﻣـﻮزش و‬

‫‪807‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫ﭘﺮورش از اﻣﻜﺎﻧﺎت‪ ،‬از ﭘﻮل‪ ،‬از ﻓﺮﺻﺘﻬﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‪ ،‬از ﺣﻤﺎﻳﺘﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻴﺪﻫﻴﻢ‪ ،‬در واﻗﻊ ﻛﻤﻚ ﺑﻪ‬ ‫ذﺧﻴﺮهﺳﺎزى ﻳﻚ ﺛﺮوت ﻋﻈﻴﻢ ﻣﻌﻨﻮى اﺳﺖ؛ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺛﺮوت ﺑﺘﺪرﻳﺞ ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﺑـﺮاى آﻳﻨـﺪهى ﻛﺸـﻮر و‬ ‫ﻣﻠﺖ ﺧﺮج ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ را ﺑﺎﻳﺪ در ﻧﻈﺮ داﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻄﻠﺐ دﻳﮕﺮى ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ در ﻧﻈﺮ داﺷﺖ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﻛﻨﻮﻧﻰِ ﻛﺸﻮر ﻣـﺎ‪ ،‬ﺳـﺎﺧﺘﻪ و‬ ‫ﭘﺮداﺧﺘﻪى ﻓﻜﺮ ﻣﺎ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎى ﻣﺎ و ﻓﻠﺴﻔﻪى ﻣﺎ ﻧﻴﺴﺖ؛ اﻳﻦ ﻳﻚ اﻣﺮ واﺿﺤﻰ اﺳﺖ؛ اﻳـﻦ ﻫـﻢ ﺟـﺰء‬ ‫ﻣﺴﻠﻤﺎت اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻨﺘﻬﺎ ﺑﻪ آن ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﻴﻜﻨﻴﻢ! از روزى ﻛﻪ ﻧﻈﺎﻣﻰ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻧﻈـﺎم آﻣـﻮزش و ﭘـﺮورش در‬ ‫اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪ ‪ -‬از آﻏﺎز ﻛﺎر ‪ -‬ﺑﻨﺎى ﻛﺎر ﺑﺮ آن ﻓﻠﺴﻔﻪاى ﻧﺒﻮد ﻛﻪ ﻣﺎ اﻣﺮوز دﻧﺒﺎل آن ﻓﻠﺴـﻔﻪ‬ ‫ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ .‬دو ﻋﻴﺐ ﺑﺰرگ وﺟﻮد داﺷﺖ‪ .‬ﻳﻚ ﻋﻴﺐ از ﺟﻨﺒﻪى اﻋﺘﻘﺎدى و اﻳﻤﺎﻧﻰ‪ ،‬ﻳﻚ ﻋﻴـﺐ از ﺟﻨﺒـﻪى‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﻰ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻰ ﻛﺸﻮر‪.‬‬ ‫ﻋﻴﺐِ ﺟﻨﺒﻪى اﻳﻤﺎﻧﻰ اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ آن ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﺟﺪﻳﺪ را وارد ﻛﺸـﻮر ﻛﺮدﻧـﺪ‪ ،‬ﻧـﻪ‬ ‫ﻓﻘﻂ ﻧﻴﺘﺸﺎن ﻣﺘﺪﻳﻦ ﻛﺮدن ﻣﺮدم و ﺟﻮاﻧﻬﺎ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻌﻜﺲ‪ ،‬ﻧﻴﺘﺸﺎن دور ﻛﺮدن ﻣﺮدم از ﻋﻘﺎﻳـﺪ دﻳﻨـﻰ‬ ‫ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﻠﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ آن ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛـﻪ ﻃﺮاﺣـﺎن اوﻟﻴـﻪى وزارت آﻣـﻮزش و ﭘـﺮورش در‬ ‫ﻛﺸﻮر ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ را رﻳﺨﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻛﺘﺎﺑﻬﺎى درﺳﻰ را ﻧﻮﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻌﻀﻰﺷﺎن ﻛﺎﻣﻼً ﺟﺰو آدﻣﻬﺎى ﺑـﻰدﻳـﻦ‬ ‫ﻧﺒﻮدﻧﺪ؛ ﻧﻪ‪ ،‬در ﺑﻴﻦ آﻧﻬﺎ آدﻣﻬﺎى ﻣﺘﺪﻳﻦ ﻫﻢ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻟﻜﻦ ﻛﻼنِ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اﻳﻦ ﺑﻮد‪ .‬ﻫﻤﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪاى ﺑـﻮد ﻛـﻪ‬ ‫‪808‬‬

‫در آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﺑﻪ ﻳﻚ ﺷﻜﻞ‪ ،‬در ﻣﺴﺌﻠﻪى ﻛﺸﻒ ﺣﺠﺎب ﺑﻪ ﻳﻚ ﺷﻜﻞ‪ ،‬در ﻣﺴـﺌﻠﻪى ﻛﻮﺑﻴـﺪن‬ ‫ﻣﺮاﻛﺰ ﻣﺬﻫﺒﻰ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪى رﺿﺎﺧﺎن ﺑﻪ ﻳﻚ ﺷﻜﻞ ﺧﻮدش را ﻧﺸﺎن ﻣﻴﺪاد؛ ﻳﻌﻨﻰ ﺗﻮﺳﻌﻪى ﺗﻔﻜﺮات ﻏﻴﺮ‬ ‫دﻳﻨﻰ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺿﺪ دﻳﻨﻰ‪ .‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﺑﺮ اﺳﺎس ﻳﻚ ﭼﻨﻴﻦ ﻓﻜﺮى ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪ‪ .‬و آن ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ‬ ‫از اول‪ ،‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورش را درﺳﺖ ﻛﺮدﻧﺪ ‪ -‬ﻋﺮض ﻛﺮدﻳﻢ ‪ -‬ﺑﻌﻀﻰﺷـﺎن آدﻣﻬـﺎى ﺑـﻰ دﻳﻨـﻰ ﻫـﻢ‬ ‫ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺘﺪﻳﻦ ﻫﻢ ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎى ﺗﺪﻳﻨﺸﺎن ﻫﻢ ﺑﻌﻀﺎً ﮔﻮﺷﻪ و ﻛﻨﺎر در آن ﻧﻈﺎم ﻗﺪﻳﻤﻰِ آﻣـﻮزش و‬ ‫ﭘﺮورش و ﻛﺘﺎﺑﻬﺎى ﻗﺪﻳﻤﻰ ﭘﻴﺪاﺳﺖ؛ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﻌﻀﻰ را از ﮔﺬﺷﺘﻪ در زﻣﺎن ﻧﻮﺟﻮاﻧﻰ دﻳﺪه ﺑﻮدﻳﻢ و ﻳـﻚ‬ ‫ﭼﻴﺰﻫﺎﺋﻰ ﭘﻴﺪا ﺑﻮد‪ ،‬ﻟﻜﻦ اﺳﺎس‪ ،‬اﺳﺎسِ ﺿﺪ دﻳﻨﻰ ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﻪ ﻏﻴﺮ دﻳﻨﻰ؛ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺿﺪﻳﺖ ﺑﺎ دﻳﻦ ﺑﻮد‪ .‬ﻫﺮ‬ ‫ﭼﻪ ﻫﻢ ﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﺟﻨﺒﻪى ﺿﺪ دﻳﻨﻰ‪ ،‬ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ و ﺗﺎ آﺧﺮِ دوران ﭘﻬﻠﻮى ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫آن ﺟﻨﺒﻪى ﺳﻴﺎﺳﻰ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻰ‪ ،‬ﺟﻨﺒﻪى ﺿﺪ ﻣﻠﻰ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﺑﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﭼﻪ ﻛﻪ آن رژﻳﻢ دﻋـﻮى‬ ‫ﻣﻠﻴﺖ داﺷﺖ‪ ،‬واﻗﻌﺎً ﻫﻢ دﻧﺒﺎل ﻣﻠﻴﺖ ﻣﻴﮕﺸﺖ؛ ﭼﻮن اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژى ﻛﻪ ﻧﺪاﺷـﺘﻨﺪ؛ ﻧﺎﭼـﺎر ﺑﻮدﻧـﺪ ‪ -‬وﻗﺘـﻰ‬ ‫اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژى ﻛﻨﺎر زده ﻣﻴﺸﻮد‪ ،‬دﻳﻦ ﻛﻨﺎر زده ﻣﻴﺸﻮد‪ ،‬ﻳﻚ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻻزم دارد‪ .‬اﻳﻦ ﺟـﺎﻳﮕﺰﻳﻦ را ﻣﻠﻴـﺖ‬

‫‪ .3‬ﺗﺤﻮل در آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫ﻗﺮار داده ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﻣﺜﻞ ﺧﻴﻠﻰ از ﻛﺸﻮرﻫﺎى دﻳﮕﺮ‪ .‬ﻟﺬا ﻣﻠﻴﺖ را دﻧﺒـﺎل ﻣﻴﻜﺮدﻧـﺪ ‪ -‬ﻟﻜـﻦ آن ﻣﻠﻴﺘـﻰ ﻛـﻪ‬ ‫دﻧﺒﺎل ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى واﻗﻌﻰ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى ﺣﻔﻆ ﻫﻮﻳﺖ ﻣﻠـﻰ ﻧﺒـﻮد‪ .‬ﺑـﻪ ﭼـﻪ دﻟﻴـﻞ؟ ﺑـﻪ دﻟﻴـﻞ اﻳﻨﻜـﻪ‬ ‫واﺑﺴﺘﮕﻴﻬﺎى ﺳﻴﺎﺳﻰ آﻧﻬﺎ روز ﺑﻪ روز ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻴﺸﺪ و ﻫﻤﻴﻦ در ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺗﻌﺎﻟﻴﻢ و آﻣﻮزﺷﻬﺎى آﻣـﻮزش و‬ ‫ﭘﺮورش ﺧﻮدش را ﻧﺸﺎن ﻣﻴﺪاد؛ ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻴﻜﻪ در ﺗﺪوﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎى ﺣﻘﻮﻗﻰ ﻣﺎ و ﻗﻀﺎﺋﻰ ﻣـﺎ ﺧـﻮدش‬ ‫را ﻧﺸﺎن ﻣﻴﺪاد؛ ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻴﻜﻪ در ﺳﺎﺧﺖ ادارات دوﻟﺘﻰ ﻣﺎ و ﺗﺸﻜﻴﻼت ﻋﻤﻮﻣﻰ دوﻟﺖ ﺧﻮدش را ﻧﺸـﺎن‬ ‫ﻣﻴﺪاد؛ ﻳﻌﻨﻰ ﻏﺮبزدﮔﻰِ ﻣﻄﻠﻖ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬در آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﻫﻢ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﻧﻈﺎم آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﻣﺎ ﻳﻚ ﻧﻈﺎم ﻏﺮبزده‪ ،‬ﺗﻘﻠﻴﺪى‪ ،‬ﻣﺒﺘﻨﻰ ﺑﺮ ﺑﺎورﻫﺎ و ﻣﺒﺎﻧﻰ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪى در اروﭘـﺎ‬ ‫ﺑﻮد‪ .‬ﺣﺎﻻ ﻳﻜﻰ ﺑﻠﮋﻳﻚ را ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻴﺪاد‪ ،‬ﻳﻜﻰ اﻧﮕﻠﻴﺲ را ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻴﺪاد‪ ،‬ﻳﻜﻰ ﻓﺮاﻧﺴﻪ را ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻴﺪاد؛‬ ‫ﺑﺎﻻﺧﺮه ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﻮد‪ .‬در ﺑﺨﺸﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ادارى و ﺗﺸﻜﻴﻼت دوﻟﺘﻰ ﻣﺎ‪ ،‬اﻳـﻦ ﻣﺤﺴـﻮس ﺑـﻮد‪.‬‬ ‫آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﻫﻢ ﻋﻴﻨﺎً ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺖ و ﻫﻤﻴﻨﻄﻮر ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﻧﻜﺘﻪى ﻗﺎﺑـﻞ ﺗﻮﺟـﻪ‬ ‫اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ آن ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ اﻟﮕﻮى آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﺳﻨﺘﻰ و ﻗﺪﻳﻤﻰ ﻣﺎ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﺷﻜﻠﻬﺎ‬ ‫و ﻗﺎﻟﺒﻬﺎى آن روز ﺑﺴﻨﺪه ﻧﻜﺮدﻧﺪ؛ ﻣﺮﺗﺒﺎً ﺗﺤﻮﻻت ﺑﻪ وﺟﻮد آوردﻧﺪ و ﺧﻮدﺷﺎن را ﭘﻴﺶ ﺑﺮدﻧﺪ؛ اﻣﺎ اﻳﻦ‬ ‫ﻣﻘﻠﺪان آن ﺗﺤﻮﻻت را دﻳﮕﺮ ﻧﻔﻬﻤﻴﺪﻧﺪ و ﻫﻤﺎن ﺷﻜﻞ ﺳﻨﺘﻰ را ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ‪ ،‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورشِ ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪى ﺳﻨﺘﻰ ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﺑﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ‪ ،‬ﺧﻄـﻮط اﺳﺎﺳـﻰاش ﺑـﻮد؛ ﻧـﻪ‬ ‫اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ ﻳﻚ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﺎﻣﻠﻰ از آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﻛﺮده ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ دو ﻋﻴﺐ ﺑﺰرگ؛ ﻳﻌﻨﻰ اول‪،‬‬ ‫ﺟﻨﺒﻪى ﺿﺪﻳﺖ ﺑﺎ دﻳﻦ ‪ -‬ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻐﺎﻳﺮت ﺑﺎ ﻣﺒﺎﻧﻰ دﻳﻨﻰ و اﺧﻼق دﻳﻨﻰ و ﺗﺮﺑﻴﺖ دﻳﻨـﻰ ‪ -‬و دوم ﻫـﻢ‬ ‫ﺑﺸﺪ‪‬ت ﺗﺮﺟﻤﻪاى ﺑﻮدن‪ ،‬واﺑﺴﺘﻪ ﺑـﻮدن‪ ،‬ﺗﻘﻠﻴـﺪى ﺑـﻮدن‪ ،‬از ﻧﻴﺎزﻫـﺎى ﺣﻘﻴﻘـﻰ ﻛﺸـﻮر و ﻣﻠـﺖ اﻳـﺮان‬ ‫ﻧﺠﻮﺷﻴﺪه ﺑﻮدن‪ ،‬ﻋﻴﺐ اﺳﺎﺳﻰ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﻣﺎ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﺎﻧﺪ ﺗﺎ دورهى اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻰ‪.‬‬ ‫در دورهى اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﺧﻴﻠﻰ ﻛﺎرﻫﺎ در آﻣﻮزش و ﭘـﺮورش اﻧﺠـﺎم ﮔﺮﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ؛ اﻣـﺎ ﻧﻈـﺎم آﻣـﻮزش و‬ ‫ﭘﺮورش ﺗﺤﻮل ﭘﻴﺪا ﻧﻜﺮده و ﻫﻤﺎن ﻧﻈﺎم ﻗﺪﻳﻤﻰ اﺳﺖ! اﻳﻦ ﻋﻴﻮﺑﻰ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﺨﺼﻮص ﻣﻌﻠﻤﺎن ﻗﺪﻳﻤﻰ‪،‬‬ ‫ﻛﺎرﻛﺸﺘﻪ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮان آﻣﻮزش و ﭘﺮورش و ﭘﺮورﺷﻴﻬﺎى آﮔﺎه و ﻗﺪﻳﻤﻰ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﻴﺸﻤﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻴﮕﻮﻳﻨﺪ درﺳﻬﺎ‬ ‫ﺣﻔﻈﻰ اﺳﺖ‪ ،‬ﻗﺪرت اﺑﺘﻜﺎر را در ﺟﻮاﻧﻬﺎ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻧﻤﻰآورد‪ ،‬ﺗﺄﻣﻞ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻛﺎر ﻣﺘﺮاﻛﻢ و اﻧﺒﻮه اﺳـﺖ‬ ‫و ‪ ،...‬اﻳﻨﻬﺎ ﻫﻤﻪ ﻧﺎﺷﻰ از ﻫﻤﺎن ﻧﻈﺎم ﻗﺪﻳﻤﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ از آن وﻗﺖ ﻣﺎﻧﺪه اﺳـﺖ و ﻫﻤـﺎﻧﻄﻮر ﻛـﻪ ﻗﺒﻠﻬـﺎ‬ ‫ﻋﺮض ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﻛﻬﻨﻪ‪ ،‬ﻣﺘﺮاﻛﻢ‪ ،‬ﻏﺒﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻣﺘﺼﻠّﺐ‪ ،‬در ﻧﻈﺎم ﻣﺎ ﺑﺎﻗﻰ ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻣﺴﺎﺋﻞ‬ ‫روﺑﻨﺎﺋﻰ ﻛﺎرﻫﺎى زﻳﺎدى ﺷﺪه اﺳﺖ‪ :‬ﻛﺘﺎﺑﻬﺎ ﺑﺎ »ﺑﺴﻢاﻟﻠَّﻪ« ﺷـﺮوع ﻧﻤﻴﺸـﺪ‪ ،‬ﺣـﺎﻻ ﺑـﺎ »ﺑﺴـﻢاﻟﻠَّـﻪ« ﺷـﺮوع‬

‫‪809‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫ﻣﻴﺸﻮد؛ آﻳﻪى ﻗﺮآن ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﺣﺎﻻ دارد‪ .‬ﻛﺎرﻫﺎى ﺧﻮب اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘـﻪ؛ ﻧـﻪ‪ ،‬ﻣـﻦ ﺣﻘـﺎً و اﻧﺼـﺎﻓﺎً ﻣﻨﻜـﺮ‬ ‫ﻛﺎرﻫﺎى ﺧﻮب ﻧﻴﺴﺘﻢ‪ .‬ﺑﻨﺪه ﻛﺘﺎﺑﻬﺎى درﺳﻰ را ﻣﻰﺑﻴﻨﻢ ﻛﻪ در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى ﮔﻮﻧـﺎﮔﻮن‪ ،‬ﻣﺒـﺎﻧﻰ اﺳـﻼﻣﻰ و‬ ‫ﻣﺒﺎﻧﻰ ﻣﻠﻰ ‪ -‬ﺑﺎ اﺧﺘﻼف در اﻳﻦ ﺳﺎﻟﻬﺎ و ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﻮع ﺳﻼﺋﻖ ﻣﺪﻳﺮﺗﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ در دوران اﻳﻦ ﺑﻴﺴﺖ‬ ‫و ﻫﺸﺖ ﺳﺎل ‪ -‬وارد آﻧﻬﺎ ﺷﺪه و ﻫﺮ وﻗﺘﻰ ﻳﻚ ﻛﺎرى اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻛـﺎرى ﻫـﻢ ﻛـﻪ اﻻن اﺷـﺎره‬ ‫ﻛﺮدﻧﺪ ‪ -‬ﮔﻨﺠﺎﻧﺪن ﻣﻔﺎﺧﺮ ﻋﻠﻤﻰ در ﻛﺘﺎﺑﻬﺎى درﺳﻰ ‪ -‬آوردﻧﺪ ﻣﻦ دﻳﺪم؛ ﻛﺎر ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮﺑﻰ ﻫﻢ ﻫﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺎﻻﺧﺮه ﺟﻮان ﻣﺎ ﻻزم اﺳﺖ در ﻛﺘﺎب درﺳﻰ‪ ،‬داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻛﺸﻮرش و ﮔﺬﺷـﺘﻪى ﻛﺸـﻮرش و ﻣﻔـﺎﺧﺮ‬ ‫ﻋﻠﻤﻰ ﻛﺸﻮرش را ﺑﺸﻨﺎﺳﺪ‪ .‬ﺟﻮان ﻣﺎ ﻓﻼن ﺑﺎزﻳﻜﻦ ﺗﻴﻢ ﻓﻼن ﻛﺸﻮر را ﺧﻴﻠﻰ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻴﺸﻨﺎﺳـﺪ ﺗـﺎ اﺑـﻦ‬ ‫ﺳﻴﻨﺎ را! ﺗﺎ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ زﻛﺮﻳﺎى رازى را! آﻧﻬﺎﺋﻰ ﻛﻪ اﻫﻞ ﺳﻴﻨﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻓﻼن ﻫﻨﺮﭘﻴﺸﻪى ﻣﻌﺮوف ﻓﺮاﻧﺴـﻮى‬ ‫ﻳﺎ اﻣﺮﻳﻜﺎﺋﻰ را ﺧﻴﻠﻰ ﺧﻴﻠﻰ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻴﺸﻨﺎﺳﻨﺪ ﺗﺎ ﻓﻼن داﻧﺸﻤﻨﺪ رﻳﺎﺿﻰدان ﻳﺎ ﻣﺜﻼً ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ادﻳﺐ‬ ‫ﺑﺰرگ ﻓﺎرﺳﻰ را! اﻳﻨﻬﺎ در ﻛﺘﺎﺑﻬﺎى درﺳﻰ ﻣﻰآﻳﺪ؛ ﺧﻴﻠﻰ ﻫﻢ ﺧﻮب اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ را ﻣـﺎ ﻗـﺪرداﻧﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺘﻬﺎ اﻳﻨﻬﺎ ﻫﻴﭽﻜﺪام ﺗﺤﻮل ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺗﺤﻮل ﻳﻚ ﺣﺮﻛﺖ رﻳﺸﻪاى اﺳﺖ و ﺷﻤﺎﻫﺎ ﻣﻴﺘﻮاﻧﻴـﺪ ﺑﻜﻨﻴـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاى ﻛﻪ اﻣﺮوز‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺘﻬﺎى ﻣﻬﻢ ﻛﺸﻮر و آﻣﻮزش و ﭘﺮورش و ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﺮﺑﻴـﺖ را ﺑـﺮ ﻋﻬـﺪه‬ ‫دارﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ اﻧﮕﻴﺰهى ﻛﺎﻓﻰ ﺑﺮاى اﻳﻦ ﻛﺎر دارﻧﺪ‪ .‬و ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺸﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﻣﺎ ﭼﻪ ﻣﻴﺨﻮاﻫﻴﻢ؟ ﻣﺤﺼﻮل و ﺧﺮوﺟﻰ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش را ﭼﻪ ﻣﻴﺨﻮاﻫﻴﻢ ﺑﺎﺷﺪ؟ اول اﻳـﻦ را‬ ‫‪810‬‬

‫ﻣﺸﺨﺺ ﺑﻜﻨﻴﻢ؛ ﺗﺮﺳﻴﻢ ﺑﻜﻨﻴﻢ؛ ﺑﻌﺪ ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﺮاى ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻳﻚ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮﺟﻮدى‪ ،‬ﻳـﻚ ﭼﻨـﻴﻦ ﻣـﺮدى‪،‬‬ ‫زﻧﻰ‪ ،‬ﺟﻮاﻧﻰ‪ ،‬ﭼﻪ ﻛﺎرﻫﺎى ﻣﻬﻢ و اﺳﺎﺳﻰ‪ ،‬ﭼﻪ ﺗﻌﺎﻟﻴﻢِ ﻻزم‪ ،‬در ﺧﻼل ﭼﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪى آﻣﻮزﺷـﻰ ﺑﺎﻳـﺪ داده‬ ‫ﺷﻮد‪ ،‬ﺗﺎ اﻳﻦ ﻣﻮﺟﻮد ﭘﺮورش ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪ .‬آن وﻗﺖ آدﻣﻬﺎى ﻛﺎرآﻣـﺪﻣﺎن ﺑﻨﺸـﻴﻨﻨﺪ آن ﻧﻈـﺎم را ﺗﻌﺮﻳـﻒ و‬ ‫ﺗﺪوﻳﻦ ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺎ ﺷﺠﺎﻋﺖ ﻻزم وارد ﻣﻴﺪان ﺷﻮﻧﺪ و ﺗﺸﻜﻴﻼت آﻣﻮزش و ﭘﺮورش را ﺑﺮ ﻃﺒﻖ آن ﻧﻈﺎم‬ ‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﻨﻨﺪ و ﺗﺤﻘﻖ ﺑﺒﺨﺸﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻴﺸﻮد ﺗﺤﻮل ﺣﻘﻴﻘﻰ و ﺑﻨﻴﺎﻧﻰ‪.‬‬ ‫ﻣﺎ ﻣﻴﺨﻮاﻫﻴﻢ آن ﻛﺴﻰ ﻛﻪ از آﻣﻮزش و ﭘﺮوش ﺧﺎرج ﻣﻴﺸﻮد ﺑﻌﺪ از ﺳـﻴﺰده ﺳـﺎل ‪ -‬ﺣـﺎﻻ ﻛـﻪ ﭘـﻴﺶ‬ ‫دﺑﺴﺘﺎﻧﻰ ﻫﻢ ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﻣﻴﺸﻮد ﺳﻴﺰده ﺳﺎل ‪ -‬اﻧﺴـﺎﻧﻰ ﺑﺎﺷـﺪ ﺑـﺎ ﺑﺮﺟﺴـﺘﮕﻴﻬﺎى اﺧﻼﻗـﻰ‪ ،‬ﺑﺮﺟﺴـﺘﮕﻴﻬﺎى‬ ‫ﻓﻜﺮى و ﻣﻐﺰى‪ ،‬و ﺑﺎ ﺗﺪﻳﻦ؛ ﻳﻚ ﭼﻨﻴﻦ اﻧﺴﺎﻧﻰ ﻣﻴﺨـﻮاﻫﻴﻢ‪ .‬از ﻧﻈـﺮ اﺧﻼﻗـﻰ‪ :‬اﻧﺴـﺎﻧﻰ ﺑﺎﺷـﺪ ﺷـﺠﺎع‪،‬‬ ‫ﺧﻮﺷﺨﻮ‪ ،‬ﺧﻴﺮﺧـﻮاه‪ ،‬ﺧـﻮشﺑـﻴﻦ‪ ،‬اﻣﻴـﺪوار‪ ،‬ﺑﻠﻨـﺪﻫﻤﺖ‪ ،‬ﻣﺜﺒـﺖ در ﻗﻀـﺎوﺗﻬﺎ و ﺳـﺎﻳﺮ ﺧﺼﻮﺻـﻴﺎت‬ ‫اﺧﻼﻗﻰاى ﻛﻪ ﺑﺮاى ﻳﻚ اﻧﺴﺎنِ ﻣﻄﻠﻮب ﺷﻤﺎ در ﻧﻈﺮ ﻣﻴﮕﻴﺮﻳﺪ‪ .‬از ﻟﺤﺎظ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﻓﻜـﺮى‪ :‬ﺧﻠّـﺎق‪،‬‬ ‫ﭘﺮﺳﺸﮕﺮ‪ ،‬اﻫﻞ ﻓﻜﺮ‪ ،‬اﻫﻞ ﻧﻮآورى‪ ،‬ﻣﺎﻳﻞ ﺑﻪ ورود در ﻣﻴﺪاﻧﻬﺎى ﺑﺴﻴﺎر وﺳﻴﻊِ ﻧﺎداﻧﺴـﺘﻨﻴﻬﺎى ﺑﺸـﺮ ﺑـﺮاى‬

‫‪ .3‬ﺗﺤﻮل در آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫ﻛﺸﻒ داﻧﺴﺘﻨﻴﻬﺎ و اﻓﻜﻨﺪن ﻧﻮر ﻋﻠﻢ ﺑﻪ وادى ﻣﺠﻬـﻮﻻت‪ ،‬و ﺻـﺎﺣﺐ ﻓﻜـﺮ‪ .‬از ﺟﻨﺒـﻪى رﻓﺘـﺎرى‪ :‬آدم‬ ‫ﻣﻨﻀﺒﻂ‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮنﺷﻨﺎس‪ .‬ﻣﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮﺟﻮدى ﻣﻴﺨﻮاﻫﻴﻢ‪ .‬آﻳﺎ ﻣﻴﺸﻮد ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮﺟﻮدى را ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻛﺮد؟ اﻟﺒﺘـﻪ؛‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﻛﻪ ﻣﻴﺸﻮد‪ .‬درﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﻳﻜﺴﺎن ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ؛ درﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ژﻧﻬﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن و ﻣﺆﺛﺮات‬ ‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺧﻠﻘﺘﻰ‪ ،‬آدﻣﻬﺎ را ﺑﺎ اﺧﺘﻼﻓﺎﺗﻰ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻰآورد؛ اﻣﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻌﻤﻮل و ﻋﺎم‪ ،‬ﻫﻤـﻪى اﻧﺴـﺎﻧﻬﺎ‬ ‫ﻧﻘﺶ ﭘﺬﻳﺮﻧﺪ‪ .‬ﮔﻔﺖ‪:‬‬ ‫ﻣﻦ ﻛﻪ ﻟﻮﺣﻰ ﺳﺎدهام‪ ،‬ﻫﺮ ﻧﻘﺶ را آﻣﺎدهام‬

‫دﺳﺖ ﻧﻘﺎﺷﺎن ﻗﺪرت ﺗﺎ ﭼﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮم ﻛﻨﻨﺪ‬

‫اﻳﻦ دﺳﺖ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ ﺷﻤﺎﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺻﻔﺤﻪى ﺳﻔﻴﺪ را ﻧﻘﺎﺷـﻰ ﻣﻴﻜﻨـﺪ؛ اﻳـﻦ ﻣﻮﺟـﻮد‪ ،‬اﻳـﻦ ﺟﺴـﻢ را‬ ‫ﻗﺎﻟﺐدﻫﻰ و ﺻﻮرتﺑﻨﺪى ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻫﺮ ﺻﻮرتﺑﻨﺪى ﺷﺪهاى‪ ،‬ﻫﺮ ﺟﺴﻢ ﻗﺎﻟﺐﺑﻨﺪى ﺷﺪهاى ﻣﻤﻜـﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﺑﻌﺪاً ﺑﺎ ﻳﻚ ﺳﻮﻫﺎﻧﻰ – ﻣﺜﻼً ‪ -‬ﻛﻨﺎرش را ﺑﺘﺮاﺷﻨﺪ؛ ﺑﺎ ﻳﻚ ﭘﺘﻜﻰ ‪ -‬ﻣﺜﻼً ‪ -‬او را درﻫـﻢ ﺑﻜﻮﺑﻨـﺪ؛‬ ‫اﻳﻨﻬﺎ را ﻣﻨﻜﺮ ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ؛ ﻧﻤﻴﮕﻮﺋﻴﻢ ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﻌﺪى ﻫﻴﭻ اﺛﺮى ﻧﺪارﻧﺪ؛ اﻣﺎ ﺑﺴـﻴﺎر ﺑﻨـﺪرت اﺗﻔـﺎق ﻣـﻰاﻓﺘـﺪ؛‬ ‫ﻏﺎﻟﺐ‪ ،‬وﺟﻪ ﻋﻤﻮﻣﻰ‪ ،‬اﻳﻦ ﭼﻴﺰى ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺷﺪهى اﻳﻨﺠﺎﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻴﺸـﻮد از ﻟﺤـﺎظ‬ ‫اﺧﻼﻗﻰ‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ رﻓﺘﺎرى‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ ﻓﻜﺮى و روﺣﻰ‪ ،‬اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ را اﻳﻨﺠﻮرى ﺑﺎر آورد‪ .‬ﻛﻰ ﺑـﺎر ﺧﻮاﻫـﺪ‬ ‫آورد؟ ﻋﻤﺪﺗﺎً آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺻﺪا و ﺳﻴﻤﺎ ﻫـﻢ ﻋﺎﻣـﻞ ﻣـﺆﺛﺮى اﺳـﺖ؛ ﺧـﺎﻧﻮاده ﻫـﻢ ﻋﺎﻣـﻞ‬ ‫ﻣﺆﺛﺮى اﺳﺖ؛ ﻋﻮاﻣﻞ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺟﻨﺒﻰ ﻫﻢ ﻛﻪ اﻟﺒﺘﻪ اﻫﻤﻴﺘﺸﺎن ﻛﻤﺘﺮ ﻫﺴﺖ‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﻫﻢ ﻫﺴـﺘﻨﺪ؛ ﻟﻜـﻦ ﻣـﻦ‬ ‫ﻋﻘﻴﺪهام اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ آﻣﻮزش و ﭘﺮورشِ ﺧﻮب‪ ،‬ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ ﺻﺪا و ﺳـﻴﻤﺎ را ﻫـﻢ ﻣﻘﻬـﻮر ﺧـﻮدش‬ ‫ﺑﻜﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺎ اﻣﺮوز ﻣﻴﺘﻮاﻧﻴﻢ ﺑﮕﻮﺋﻴﻢ ﺻﺪا و ﺳﻴﻤﺎ ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﮕﺬارد ﺑﺮاى آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﻛـﻪ ﺑﻴﺎﻳﻨـﺪ آﻧﺠـﺎ‪،‬‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اﺟﺮا ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورشِ ﺗﺤﻮل ﻳﺎﻓﺘﻪى ﻣﻄﻠﻮبِ ﺻﺪدرﺻﺪ درﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮ دﻳﮕﺮى ﻣﻴﺘﻮاﻧـﺪ‬ ‫ﺑﮕﺬارد‪ .‬دﻧﺒﺎل آن ﻫﺴﺘﻴﻢ‪.‬‬ ‫آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎ را ﻫﻢ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﺮار دﻫﺪ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻬﻤﺘـﺮﻳﻦ و ﻣـﺆﺛﺮﺗﺮﻳﻦ‬ ‫ﻋﺎﻣﻞ‪ ،‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورش اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ‪ ،‬اﻳﻦ ﺗﻮاﻧﺎﺋﻰ در آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﻫﺴﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن اﻳﻦ ﭼﻨﻴﻨﻰ‬ ‫را ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻴﺸﻮد ﻓﻠﺴﻔﻪى آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻓﺮاد ﺻﺎﺣﺐﻧﻈﺮ و ﻋﻤﻴﻖ ﺑﻨﺸـﻴﻨﻨﺪ‬ ‫ﻫﻤﻴﻦ را ﺗﺪوﻳﻦ ﻛﻨﻨﺪ؛ ﻣﻌﻠﻮم ﺑﺸﻮد ﻛﻪ ﻣﺎ ﻣﻴﺨﻮاﻫﻴﻢ ﺑﻴﺎﻣﻮزﻳﻢ‪ ،‬ﺗﻌﻠﻴﻢ ﺑﺪﻫﻴﻢ و ﭘﺮورش ﺑﺪﻫﻴﻢ‪ ،‬ﺗﺎ ﭼـﻪ‬ ‫اﺗﻔﺎﻗﻰ ﺑﻴﻔﺘﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﻠﺴﻔﻪى آﻣﻮزش و ﭘﺮورش اﺳﺖ؛ اﻳﻦ را ﻣﺸﺨﺺ ﺑﻜﻨﻨﺪ؛ ﺗﺪوﻳﻦ ﺑﻜﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪811‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫آن وﻗﺖ ﺑﺮ اﺳﺎس اﻳﻦ ﻓﻠﺴﻔﻪ‪ ،‬ﻧﻈﺎم ﻣﻄﻠﻮب آﻣﻮزش و ﭘـﺮورش ﺑـﻪ دﺳـﺖ ﺧﻮاﻫـﺪ آﻣـﺪ‪ .‬آن ﻧﻈـﺎم‬ ‫ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﻣﺜﻞ ﻳﻚ ﺟﺪول‪ ،‬ﭘ‪‬ﺮ ﺑﺸﻮد از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‪ ،‬و اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺨﺶ ﻣﻬﻢ و اﺳﺎﺳﻰِ آن‪ ،‬ا‪‬ﺟﺮاﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﺟﺮا‪ ،‬ﺑﻪ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎى ﻣﺴﺘﻌﺪ و ﻻﻳﻖ اﺣﺘﻴﺎج دارد ﻛﻪ اﻳﻦ را ﻫﻢ ﺑﺎز ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫اﻳﻨﻬﺎ ﻛﺎرﻫﺎﺋﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻇﺮف ﻳﻚ ﺳﺎل و دو ﺳﺎل اﻧﺠﺎم ﻧﻤﻴﮕﻴﺮد‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻫﻤ‪‬ﺘﺘﺎن را ﺑﮕﺬارﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﺜﻼً‬ ‫ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ در ﻇﺮف ﭘﺎﻧﺰده ﺳﺎل اﻳﻦ ﻛﺎر اﻧﺠﺎم ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬ﭘﺎﻧﺰده ﺳﺎل زﻣﺎن زﻳﺎدى اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﺑـﺮاى اﻳـﻦ‬ ‫ﻛﺎر‪ ،‬زﻣﺎن ﻃﻮﻻﻧﻰاى ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻣﻰارزد‪ .‬ﻗﺎﻋﺪهى ﻛﺎر را ﺷﻤﺎ ﻓﺮاﻫﻢ ﺑﻜﻨﻴﺪ؛ زﻣﻴﻨﻪى ﻛﺎر را ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﻨﻴـﺪ؛‬ ‫ﺑﻪ ﻗﻮل ﻓﺮﻧﮕﻰ ﻣ‪Ĥ‬ﺑﻬﺎ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن اﻳﻦ ﺑﻨﺎ را ﺷﻤﺎ ﻛﺎﻣﻼً ﺑﺮﻳﺰﻳﺪ؛ آﻣﺎده ﺑﻜﻨﻴﺪ ﺗﺎ دﻳﮕـﺮان ﺑﻴﺎﻳﻨـﺪ ﺑـﺮ روى‬ ‫آن‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬آن وﻗﺖ‪ ،‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورش از روزﻣﺮﮔﻰ ﺧﻼص ﺧﻮاﻫـﺪ ﺷـﺪ‪ .‬روزﻣﺮﮔـﻰاى ﻛـﻪ ﻣـﺎ‬ ‫ﮔﻔﺘﻴﻢ‪ ،‬اﻳﻨﺠﻮرى ﻣﻴﺸﻮد از آن ﺧﻼص ﺷﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺗﺎ آن روز ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻴﻜﺎر ﺑﻤﺎﻧﻴـﺪ؛ ﻫﻤـﻴﻦ ﻛﺎرﻫـﺎﺋﻰ ﻛـﻪ‬ ‫آﻗﺎى وزﻳﺮ ﻣﺤﺘﺮم ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ ﻛﺎرﻫﺎى ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮﺑﻰ اﺳﺖ؛ ﻣﻦ‪ ،‬اﻳﻦ ﮔﺰارش را ﻫﻢ ﻗﺒﻼً دﻳﺪه ﺑﻮدم‪.‬‬ ‫ﻓﻨﻰﺣﺮﻓﻪاىﻫﺎ‪ ،‬ﺗﺮﺑﻴﺖﻣﻌﻠﻢﻫﺎ‪ ،‬ﺷﺒﺎﻧﻪروزىﻫﺎ‪ ،‬ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ ﻧﻘﺎط ﻣﺤﺮوم و ‪ ،...‬اﻳﻨﻬﺎ ﺧﻴﻠﻰ ﻛـﺎر ﺧـﻮﺑﻰ‬ ‫اﺳﺖ؛ اﻳﻨﻬﺎ ﻛﺎرﻫﺎى ﻻزﻣﻰ اﺳﺖ؛ اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺠﺎم ﺑﮕﻴﺮد؛ ﻟﻜﻦ اﻳﻨﻬﺎ ﻫﻴﭽﻜـﺪام آن ﺗﺤـﻮل ﻣـﻮرد ﻧﻈـﺮ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ؛ آن ﺗﺤﻮل ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ‪ ،‬ﭼﻴﺰى اﺳﺖ ﻋﻤﻴﻘﺘﺮ و ﺑﻨﻴﺎﻧﻴﺘﺮ؛ آن ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺠﺎم ﺑﮕﻴﺮد‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﺷﻮراى ﻋﺎﻟﻰ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻣﻬﻤﻰ دارد‪ .‬ﻛﻤﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺧﻮد ﺷﻮراى ﻋـﺎﻟﻰ آﻣـﻮزش و‬ ‫‪812‬‬

‫ﭘﺮورش ﻫﻢ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ دارد‪ .‬ﻫﻤﻪى ﻧﻴﺮوﻫﺎى ﻓﻜﺮى و زﺑﺪهى ﻛﺸﻮر ﺑﺎ ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ دﺳﺖ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻫـﻢ‬ ‫ﺑﺪﻫﻨﺪ و ﻫﺮ ﻛﺪام در ﺟﺎى ﺧﻮد و ﺑﻪ ﺳﻬﻢ ﺧﻮد‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺰرگ را انﺷﺎءاﻟﻠَّﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ اﻧﺠﺎم ﺑﺪﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻣﻔﻬﻮم ﺗﺤﻮل ﻋﻤﻴﻖ در آﻣﻮرش و ﭘﺮورش‬

‫ﻣﻦ ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ در ﻫﻤﻴﻦ دﻳﺪار ﺑﺎ ﻣﻌﻠﻤﻴﻦ در ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﻪى ﺗﺤﻮل ﻋﻤﻴﻖ در آﻣﻮزش و ﭘﺮورش را‬ ‫ﻣﻄﺮح ﻛﺮدم‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺤﻮل ﻋﻤﻴﻖ ﻳﻌﻨﻰ ﭼﻪ؟ ﺑﺎرﻫﺎ ﮔﻔﺘﻪام ﻛﻪ ﻣﺎ از ﻳﺎد ﮔﺮﻓﺘﻦ از ﻏﺮﺑﻰﻫﺎ و ﻏﻴﺮ ﻏﺮﺑﻰﻫـﺎ‬ ‫و ﺑﻴﮕﺎﻧﻪﻫﺎ ﺧﺠﺎﻟﺖ ﻧﻤﻴﻜﺸﻴﻢ‪ ،‬اﻣﺘﻨﺎع ﻧﻤﻴﻜﻨﻴﻢ‪ .‬اﻳﻨﻰ ﻛﻪ ﻣﺎ ﻳﻚ روش ادارى را‪ ،‬ﻳـﻚ روش آﻣﻮزﺷـﻰ‬ ‫را‪ ،‬ﻳﻚ داﻧﺶ را‪ ،‬ﻳﻚ اﺧﺘﺮاع را از ﻛﺸﻮرﻫﺎى دﻳﮕﺮ ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﺧﺠﺎﻟﺖ ﻧﻤﻴﻜﺸﻴﻢ‪ ،‬ﻛﻮﺗـﺎه ﻫـﻢ‬ ‫ﻧﻤﻰآﺋﻴﻢ‪ ،‬دﻧﺒﺎﻟﺶ ﻫﻢ ﻣﻴﺮوﻳﻢ؛ ﺷﺎﮔﺮدى ﻣﻴﻜﻨﻴﻢ‪ .‬ﻣﻨﺘﻬﺎ دو ﻧﻜﺘﻪ اﻳﻨﺠﺎ وﺟﻮد دارد در ﻛﻨﺎرِ اﻳﻦ ﺷﺎﮔﺮدى‬ ‫ﻛﺮدن‪ ،‬ﻛﻪ اﻳﻦ دو ﻧﻜﺘﻪ را ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ در دوران اﺳﺘﺤﺎﻟﻪى ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ‪ -‬ﻳﻌﻨـﻰ دوران ﭘﻬﻠـﻮى‪ ،‬ﻛـﻪ دوران‬ ‫ﭘﻬﻠﻮى‪ ،‬دوران اﺳﺘﺤﺎﻟﻪى ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻛﺸﻮر ﻣﺎﺳﺖ ‪ -‬رﻋﺎﻳﺖ ﻧﻜﺮدﻧﺪ‪ .‬ﭼﺸﻤﺸﺎن را ﺑﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬آﻏﻮﺷﺸﺎن را‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار وزﻳﺮ‪ ،‬ﻣﻌﺎوﻧﺎن و ﻣﺪﻳﺮان آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر‪86/5/3 -‬‬

‫‪ .3‬ﺗﺤﻮل در آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫ﺑﺎز ﻛﺮدﻧﺪ؛ ﻫﺮ ﻛﺲ آﻣﺪ‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻪ دادﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﻳﻜﻰ از اﻳﻦ دو ﻧﻜﺘﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ‬ ‫ﻣﻴﮕﻴﺮﻳﻢ‪ ،‬ارزﻳﺎﺑﻰ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ ﺑﻪ درد ﻣﺎ ﻣﻴﺨﻮرد ﻳﺎ ﻧﻪ‪ .‬اﮔﺮ ﺻﺪدرﺻﺪ ﺑﻪ درد ﻣﺎ ﻣﻴﺨﻮرد‪ ،‬ﺻﺪدرﺻـﺪ‬ ‫ﻗﺒﻮل ﻛﻨﻴﻢ؛ اﮔﺮ ﺻﺪدرﺻﺪ ﺑﻪ درد ﻣﺎ ﻧﻤﻴﺨﻮرد و ﻣﻀﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺻﺪدرﺻﺪ رد ﻣﻴﻜﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﺑﻴﻦ اﻳﻦ دوﺗﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﺎن اﻧﺪازهاى ﻛﻪ ﺑﻪ درد ﻣﻴﺨﻮرد‪ ،‬ﻗﺒﻮل ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﺎﺑﻘﻰاش را رد ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺑﻪ ﺗﺤﻮل ﻋﻤﻴﻖ در آﻣﻮزش و ﭘﺮورش اﺣﺘﻴﺎج دارﻳﻢ‬

‫ﻣﺴﺎﺋﻞ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‪ ،‬ﻣﺴﺎﺋﻞ زﻳﺎدى اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺪه ﻫﻢ در ﺳـﺎﻟﻬﺎى ﮔﻮﻧـﺎﮔﻮن ﺑـﻪ ﻫﻤـﻴﻦ ﻣﻨﺎﺳـﺒﺖ‪‬‬ ‫دﻳﺪار ﻣﻌﻠﻤﻴﻦ ﻣﻄﺎﻟﺒﻰ را ﮔﻔﺘﻪام و ﻫﻢ ﮔﺎﻫﻰ در دﻳﺪار ﺷﻮراى ﻋﺎﻟﻰ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ و ﮔﺎﻫﻰ ﻫﻢ در‬ ‫دﻳﺪار ﺑﺎ وزراى آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﻧﻜﺎﺗﻰ را ﮔﻔﺘﻪام ﻛﻪ ﺳﻼﺋﻖ ﺷﺨﺼﻰ ﺑﻨﺪه ﻧﻴﺴـﺖ و ﻫﻤـﻪى اﻳﻨﻬـﺎ‬ ‫ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺑﺪون اﺳﺘﺜﻨﺎ ﭘﺸﺘﻮاﻧﻪى ﻛـﺎر ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳـﻰ دارد و ﺧـﻮد ﻛﺴـﺎﻧﻰ ﻛـﻪ دﺳـﺖاﻧـﺪرﻛﺎر آﻣـﻮزش و‬ ‫ﭘﺮورﺷﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ را ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ را ﻣﺎ ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﻛﺮدهاﻳﻢ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ دﻳﺪم ﻛﻪ آﻗﺎى وزﻳـﺮ در‬ ‫اﻳﻦ ﮔﺰارﺷﻰ ﻛﻪ ﺣﺎﻻ دادﻧﺪ‪ ،‬اﺷﺎره ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻰ از اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ را ﻳﺎ ﺷﺮوع ﻛﺮدهاﻧـﺪ ﻳـﺎ ﭘﻴﺸـﺮﻓﺖ‬ ‫ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻳﺎ اﻗﺪام ﻛﺮدهاﻧﺪ؛ ﺧﻮب اﺳﺖ‪ ،‬ﻟﻜﻦ ﺑﻪ اﻳﻦ اﻧﺪازهﻫﺎ ﻧﻤﻴﺸﻮد اﻛﺘﻔﺎ ﻛﺮد؛ ﻣﺎ اﺣﺘﻴـﺎج دارﻳـﻢ ﺑـﻪ‬ ‫ﻳﻚ ﻛﺎر ﻋﻤﻴﻖ در آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ در ﻫﻤﻴﻦ دﻳﺪار ﺑﺎ ﻣﻌﻠﻤﻴﻦ در ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﻪى ﺗﺤﻮل ﻋﻤﻴﻖ در آﻣﻮزش و ﭘﺮورش را‬ ‫ﻣﻄﺮح ﻛﺮدم‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺤﻮل ﻋﻤﻴﻖ ﻳﻌﻨﻰ ﭼﻪ؟ ﺑﺎرﻫﺎ ﮔﻔﺘﻪام ﻛﻪ ﻣﺎ از ﻳﺎد ﮔﺮﻓﺘﻦ از ﻏﺮﺑﻰﻫﺎ و ﻏﻴﺮ ﻏﺮﺑﻰﻫـﺎ‬ ‫و ﺑﻴﮕﺎﻧﻪﻫﺎ ﺧﺠﺎﻟﺖ ﻧﻤﻴﻜﺸﻴﻢ‪ ،‬اﻣﺘﻨﺎع ﻧﻤﻴﻜﻨﻴﻢ‪ .‬اﻳﻨﻰ ﻛﻪ ﻣﺎ ﻳﻚ روش ادارى را‪ ،‬ﻳـﻚ روش آﻣﻮزﺷـﻰ‬ ‫را‪ ،‬ﻳﻚ داﻧﺶ را‪ ،‬ﻳﻚ اﺧﺘﺮاع را از ﻛﺸﻮرﻫﺎى دﻳﮕﺮ ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﺧﺠﺎﻟﺖ ﻧﻤﻴﻜﺸﻴﻢ‪ ،‬ﻛﻮﺗـﺎه ﻫـﻢ‬ ‫ﻧﻤﻰآﺋﻴﻢ‪ ،‬دﻧﺒﺎﻟﺶ ﻫﻢ ﻣﻴﺮوﻳﻢ؛ ﺷﺎﮔﺮدى ﻣﻴﻜﻨﻴﻢ‪ .‬ﻣﻨﺘﻬﺎ دو ﻧﻜﺘﻪ اﻳﻨﺠﺎ وﺟﻮد دارد در ﻛﻨﺎرِ اﻳﻦ ﺷﺎﮔﺮدى‬ ‫ﻛﺮدن‪ ،‬ﻛﻪ اﻳﻦ دو ﻧﻜﺘﻪ را ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ در دوران اﺳﺘﺤﺎﻟﻪى ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ‪ -‬ﻳﻌﻨـﻰ دوران ﭘﻬﻠـﻮى‪ ،‬ﻛـﻪ دوران‬ ‫ﭘﻬﻠﻮى‪ ،‬دوران اﺳﺘﺤﺎﻟﻪى ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻛﺸﻮر ﻣﺎﺳﺖ ‪ -‬رﻋﺎﻳﺖ ﻧﻜﺮدﻧﺪ‪ .‬ﭼﺸﻤﺸﺎن را ﺑﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬آﻏﻮﺷﺸﺎن را‬ ‫ﺑﺎز ﻛﺮدﻧﺪ؛ ﻫﺮ ﻛﺲ آﻣﺪ‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻪ دادﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﻳﻜﻰ از اﻳﻦ دو ﻧﻜﺘﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ‬ ‫ﻣﻴﮕﻴﺮﻳﻢ‪ ،‬ارزﻳﺎﺑﻰ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ ﺑﻪ درد ﻣﺎ ﻣﻴﺨﻮرد ﻳﺎ ﻧﻪ‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻣﻌﻠﻤﺎن اﺳﺘﺎن ﻓﺎرس‪1387/2/12 -‬‬

‫‪813‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫اﮔﺮ ﺻﺪدرﺻﺪ ﺑﻪ درد ﻣﺎ ﻣﻴﺨﻮرد‪ ،‬ﺻﺪدرﺻﺪ ﻗﺒﻮل ﻛﻨﻴﻢ؛ اﮔﺮ ﺻﺪدرﺻﺪ ﺑﻪ درد ﻣﺎ ﻧﻤﻴﺨـﻮرد و ﻣﻀـﺮ‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺻﺪدرﺻﺪ رد ﻣﻴﻜﻨﻴﻢ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﻴﻦ اﻳﻦ دوﺗﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﺎن اﻧـﺪازهاى ﻛـﻪ ﺑـﻪ درد ﻣﻴﺨـﻮرد‪ ،‬ﻗﺒـﻮل‬ ‫ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﺎﺑﻘﻰاش را رد ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪى اول‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﻣﺜﺎل زدم و ﮔﻔﺘﻢ ﻓﺮق اﺳﺖ ﺑﻴﻦ آن ﻛﺴﻰ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺟﺴﻤﻰ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﻴﻮهاى‪ ،‬ﻳﻚ ﻏﺬاﺋﻰ‪ ،‬ﻳﻚ داروﺋﻰ‬ ‫را ﻣﻰﺑﻴﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻴﺸﻨﺎﺳﺪ‪ ،‬ﻣﻴﺨﻮاﻫﺪ ﺑﺎ دﺳﺖ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﻴﻞ ﺧﻮد آن را ﺑﮕﺬارد در دﻫﺎﻧﺶ و ﻓﺮو ﺑﺪﻫـﺪ‪ ،‬ﺑـﺎ‬ ‫آن آدﻣﻰ ﻛﻪ دﺳﺖ و ﭘﺎﻳﺶ را ﻣﻴﮕﻴﺮﻧﺪ و ﻳﻚ ﭼﻴﺰى را ﺑﺎ آﻣﭙﻮل در ﺑﺪن او ﺗﺰرﻳﻖ ﻣﻴﻜﻨﻨـﺪ‪ .‬اﻳﻨﻬـﺎ ﺑـﺎ‬ ‫ﻫﻢ ﻓﺮق دارد‪ .‬ﻧﻮع اول درﺳﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻮع دوم ﻏﻠﻂ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺗﺰرﻳﻖ ﻛﻨﻨﺪ؛ ﻣﺎ ﺑﺎﻳـﺪ اﻧﺘﺨـﺎب‬ ‫ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻳﻚ ﻧﻜﺘﻪ ﻛﻪ ﻣﻮرد ﻏﻔﻠﺖ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻪ آوردﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻞ آدﻣﻬﺎﺋﻰ ﻛﻪ ﺑﻰﺣﺲ و ﺣـﺎل و‬ ‫ﺑﻰﻫﻮش اﻓﺘﺎدهاﻧﺪ و ﻫﻤﻴﻨﻄﻮر ﭼﻴﺰى را ﻳﺎ در ﺟﺴﻤﺸﺎن ﻓـﺮو ﻣﻴﻜﻨﻨـﺪ ﻳـﺎ از دﻫﺎﻧﺸـﺎن ﺑـﻪ ﺣﻠﻘﺸـﺎن‬ ‫ﻣﻴﺮﻳﺰﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺒﺎﺷﻴﻢ‪ .‬ﻣﺎ در دوران اﺳﺘﺤﺎﻟﻪى ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻣﺎﻧﺪﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﺮﻳﺰﻧﺪ ﺑﻪ ﺣﻠﻘﻤﺎن‪.‬‬ ‫ﻧﻜﺘﻪى دوم اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺎﻻﺧﺮه اﻳﻦ ﻣﺎﺟﺮاى »ﺷﺎﮔﺮد‪ ،‬اﺳﺘﺎدى« ﺗﺎ اﺑﺪ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻃﻮل ﺑﻜﺸﺪ‪ .‬ﺑﻠـﻪ‪ ،‬ﻣـﺎ ﺣﺎﺿـﺮﻳﻢ‬ ‫ﺷﺎﮔﺮدى ﻛﻨﻴﻢ ﭘﻴﺶ ﻛﺴﻰ ﻛﻪ ﺑﻠﺪ اﺳﺖ آن ﭼﻴﺰى را ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﻠﺪ ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ؛ اﻣﺎ دﻳﮕﺮ ﺗﺎ اﺑﺪ ﻛﻪ ﻧﺒﺎﻳﺪ اﻧﺴﺎن‬ ‫ﺷﺎﮔﺮد ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮدﻣﺎن اﺳﺘﺎد ﺑﺸﻮﻳﻢ‪ .‬اﻳﻦ دو ﻧﻜﺘﻪ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﻧﮕﺮﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﻳﻜﻰ از ﭼﻴﺰﻫﺎﺋﻰ ﻛﻪ ﻳﺎد ﮔﺮﻓﺘﻴﻢ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﻪى آﻣﻮزش ﭘﺮورش اﺳﺖ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺷﻴﻮهﻫـﺎى آﻣـﻮزش ﭘﺮورﺷـﻰِ‬ ‫‪814‬‬

‫ﺧﻮﺑﻰ داﺷﺘﻨﺪ و ﻣﺎ ﻫﻢ از آﻧﻬﺎ ﻳﺎد ﮔﺮﻓﺘﻴﻢ‪ .‬اﻳﻨﻜﻪ دﺑﺴﺘﺎﻧﻬﺎ از ﻣﻜﺘﺒﺨﺎﻧﻪﻫﺎى ﻗﺪﻳﻢ ﺑﻬﺘـﺮ ﺑـﻮد؛ دﺑﺴـﺘﺎن‪،‬‬ ‫دﺑﻴﺮﺳﺘﺎن‪ ،‬ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﻨﺪىﻫﺎ‪ ،‬ﺧﻮب ﺑﻮد‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ را ﻛـﻪ ﻣـﺎ رد ﻧﻤﻴﻜﻨـﻴﻢ؛ اﻳﻨﻬـﺎ ﻣﻔﻴـﺪ اﺳـﺖ؛ اﻣـﺎ ﺑـﺎﻻﺧﺮه‬ ‫ﭼﻘﺪرش‪ ،‬ﭼﻪﺟﻮرش‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﺪام روﻳﻜﺮدش‪ ،‬ﻣﺎ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻜـﺮدﻳﻢ و ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪ ﮔـﺮﻓﺘﻴﻢ‪ .‬آﻧﻬـﺎ‬ ‫ﮔﻔﺘﻨﺪ ﺷﺶ ﻛﻼس اﻳﻨﺠﻮر ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺷﺶ ﻛﻼس آﻧﺠﻮرى ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺎ ﻫﻤﺎن را آوردﻳﻢ‪ .‬ﺑﻌﺪ‪ ،‬آﻧﻬﺎ روﺷﺸﺎن‬ ‫را ﺗﻐﻴﻴﺮ دادﻧﺪ‪ ،‬ﭘﻨﺞ ﻛﻼس و ﺳﻪ ﻛﻼس و ﻓﻼن‪ ،‬ﻣﺎ ﻫﻢ اﻳﻦ را ﻳﺎد ﮔـﺮﻓﺘﻴﻢ‪ ،‬آوردﻳـﻢ‪ .‬ﺧـﻮب‪ ،‬اﻳﻨﻜـﻪ‬ ‫ﻧﻤﻴﺸﻮد‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻛﺘﺎب درﺳﻰ ﺑﺎ درﺳﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻨﺪ اﻳﻨﻬﺎ را ﺗﻌﻠﻴﻢ ﺑﺪﻫﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺎ ﻫـﻢ ﻫﻤﻴﻨﻄـﻮر‬ ‫اﻳﻦ ﺗﺮاﻛﻢ ﺗﻌﻠﻴﻤﺎت را ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺘﻴﻢ‪ .‬ﺷﻴﻮهى ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻰ آﻣﻮزش ﭘﺮورش ﻫﻢ از ﻟﺤـﺎظ ﻗﺎﻟـﺐ‪ ،‬ﻫـﻢ از‬ ‫ﻟﺤﺎظ ﻣﺤﺘﻮا ﻳﻚ ﺷﻴﻮهى ﺗﻘﻠﻴﺪى ﻣﺤﺾ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ درﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﻢ ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ ﭼـﻪ ﻻزم‬ ‫دارﻳﻢ‪ ،‬اﻳﻦ ﺷﻴﻮهاى ﻛﻪ ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﻛﺠﺎﻳﺶ ﻣﻌﻴﻮب اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﻴﻮه ﻋﻴﻮﺑﻰ دارد ﻛـﻪ ﻳﻜـﻰ از ﻋﻴﺒﻬـﺎﻳﺶ‬ ‫ﻫﻤﻴﻦ ﺣﺎﻓﻈﻪﻣﺤﻮرى اﺳﺖ ﺑﻪ ﺟﺎى ﻓﻜﺮﻣﺤﻮرى‪ .‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﻣﺎ ﺣﺎﻓﻈﻪﻣﺤﻮر اﺳـﺖ‪ .‬ﺑﭽـﻪﻫـﺎ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﻴﻨﻄﻮر داﺋﻢ ﻣﺤﻔﻮﻇﺎت درﺳﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ .3‬ﺗﺤﻮل در آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫ﺑﻪ ﺷﻤﺎ در ﺑﻴﻦاﻟﻬﻼﻟﻴﻦ ﻋﺮض ﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﺣﺎﻓﻈﻪ ﺑﺮاى ﺣﻔﻆ ﻛﺮدن ﺑﺪ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺣﻔﻆ ﻛﺮدنِ ﺑﭽﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻛﺘـﺎب‬ ‫ﺧﻮاﻧﺪنِ ﺑﭽﻪﻫﺎ‪ ،‬زﻳﺎد ﺧﻮاﻧﺪنِ ﺑﭽﻪﻫﺎ ﻫﻴﭻ اﺷﻜﺎﻟﻰ ﻧﺪارد؛ اﻳﻦ ﭼﻴﺰ ﺧﻮﺑﻰ اﺳﺖ؛ ﭼﻮن اﻳﻦ ﻣﻌﻠﻮﻣـﺎت‬ ‫ﻣﻴﻤﺎﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻌﻀﻰاش را ﻫﻢ ﻧﻔﻬﻤﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ دﺑﺴﺘﺎن ﻛـﻪ ﻣﻴـﺮﻓﺘﻴﻢ‪ ،‬ﻳـﻚ دﺑﺴـﺘﺎﻧﻰ ﺑـﻮد ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻳﺶ ﺑﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎى ﻣﺘﻌﺎرف در آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﻓﺮق داﺷﺖ‪ .‬در آﻧﺠﺎ ﺑﻪ ﻣـﺎ ﮔﻠﺴـﺘﺎن درس‬ ‫ﻣﻴﺪادﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻰ از ﻋﺒﺎرات و اﺷﻌﺎر ﮔﻠﺴﺘﺎن را ﺑﻨﺪه از آنوﻗﺖ ﺑﻪ ﻳﺎد دارم‪ .‬آنوﻗﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﮔﻠﺴـﺘﺎن را‬ ‫ﻣﻴﺨﻮاﻧﺪﻳﻢ‪ ،‬ﻣﻌﻨﺎﻳﺶ را ﻧﻤﻴﻔﻬﻤﻴﺪﻳﻢ؛ ﺑﻌـﺪﻫﺎ ﻳـﻮاش ﻳـﻮاش در ﻃـﻮل زﻣـﺎن‪ ،‬ﻣﻌﻨـﺎى آن اﺷـﻌﺎر و آن‬ ‫ﺟﻤﻼت را ﻓﻬﻤﻴﺪﻳﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﺧﻮب اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺴﺎن ﻳﻚ ﭼﻴﺰﻫﺎﺋﻰ را ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ درﺳﺖ ﻧﻔﻬﻤﺪ‪ ،‬ﻟﻜﻦ اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﺤﻔﻮﻇﺎت ﺑﺮاى ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ذﻫﻦ زﻣﻴﻨﻪ درﺳﺖ ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ .‬ﻣﺤﻔﻮﻇﺎت ﺧﻮب اﺳـﺖ؛ اﻣـﺎ ﺣﻔﻈﻤﺤـﻮرى ﺑـﺪ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺤﻮرِ ﺗﻼش‪ ،‬ﻋﺒﺎرت ﺑﺎﺷﺪ از ﺣﻔﻆ‪ .‬ﻣﺤﻮرِ ﺗﻼش ﺑﺎﻳﺪ ﻋﺒﺎرت ﺑﺎﺷﺪ از ﻓﻜﺮ‪ ،‬وﻟـﻮ ﺑـﺎ ﺣﻔـﻆ‬ ‫ﻫﻢ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺧﻮب‪ ،‬اﻳﻦ ﻳﻚ ﻋﻴﺐ ﺑﺰرﮔﻰ اﺳﺖ؛ اﻳﻦ ﺑﺎﻳﺪ اﺻﻼح ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﺎ اﮔﺮ اﻣﺮوز آن را اﺻﻼح ﻧﻜﻨﻴﻢ‪ ،‬ﭼﻪ ﻛﺴﻰ اﺻﻼح ﻛﻨﺪ؟ آن دوران اﺳـﺘﺤﺎﻟﻪى ﻓﺮﻫﻨﮕـﻰ‪ ،‬دورانِ ﺑـﻪ‬ ‫ﻗﻮل ﻣﺮﺣﻮم آلاﺣﻤﺪ ﻏﺮﺑﺰدﮔﻰ‪ ،‬دوران ﺑﻬﺖ و ﺣﻴﺮت در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺧﻴﺮﮔﻰﻫﺎى ﺗﻤﺪن ﻏﺮﺑﻰ ﺳﭙﺮى ﺷﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺮوز آن ﭼﻬﺮهى ﺑﺮاقِ ﺷﻔﺎف‪ ‬زﻳﻨﺖﻛﺮدهى آراﻳﺶ ﻏﻠﻴﻆ ﺑﻪ ﺧﻮد ﺑﺴﺘﻪ‪ ،‬ﺑـﻮاﻃﻨﺶ ﺑـﺮاى ﻣـﺎ و ﺑـﺮاى‬ ‫ﺧﻴﻠﻰ از ﻣﺮدم دﻧﻴﺎ آﺷﻜﺎر ﺷﺪه؛ زﺷﺘﻰﻫﺎﻳﺶ‪ ،‬ﺑﻰﺻﻔﺘﻰﻫﺎﻳﺶ‪ ،‬ﺑﺪﭼﻬﺮﮔﻰﻫﺎﻳﺶ روﺷﻦ ﺷـﺪه‪ .‬اﻣـﺮوز‬ ‫ﻣﺎ ﺧﻴﻠﻰ از ﭼﻴﺰﻫﺎﺋﻰ را ﻣﻴﺪاﻧﻴﻢ ﻛﻪ در ﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ﻧﻤﻴﺪاﻧﺴﺘﻴﻢ‪ .‬ﻣﻠﺖ اﻳﺮان اﻣﺮوز ﺑﺎ ﺧﻴﻠﻰ از اﻳﻦ‬ ‫ﺣﻘﺎﻳﻖ آﺷﻨﺎﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ اﻣﺮوز اﻳﻦ ﻛﺎر را درﺳﺖ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﭼﻪ ﻛﺴﻰ ﺑﺎﻳﺪ درﺳﺖ ﻛﻨﺪ؟ ﻣﺘﻮﻟﻰ اﺻﻠﻰ‪ ،‬آﻣﻮزش و ﭘـﺮورش‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻦ اﻳﻦ را ﺑﮕﻮﻳﻢ‪ ،‬درﺳﺖ اﺳﺖ ﺳﺘﺎدى در آﻣﻮزش و ﭘﺮورش درﺳـﺖ ﻛﺮدﻧـﺪ‪ ،‬ﻻزم ﻫـﻢ‬ ‫اﺳﺖ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﺑﻪ اﻳـﻦ ﻛـﺎر ﻛﻤـﺮ ﺑﺒﻨـﺪد‪ ،‬ﻟﻜـﻦ ‪ -‬اوﻟﻴـﺎى آﻣـﻮزش و ﭘـﺮورش! ‪ -‬اﺻـﻞ‪،‬‬ ‫ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻰ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻮدﺗﺎن را از ﺻﺎﺣﺐﻧﻈﺮاﻧﻰ ﻛﻪ در ﺷﻮراى ﻋﺎﻟﻰ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕـﻰ ﻳـﺎ‬ ‫در ﺟﺎﻫﺎى دﻳﮕﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻄﻠﻘﺎً ﻣﺤﺮوم ﻧﻜﻨﻴﺪ؛ از اﻳﻨﻬﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴـﺪ و ﻳـﻚ ﻛـﺎر ﺳـﻨﺠﻴﺪهى ﭘﺨﺘـﻪ‪،‬‬ ‫ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان و ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻧﺴﻠﻬﺎى آﻳﻨﺪه ﺑﺪﻫﻴﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺎﻗﻴﺎت اﻟﺼـﺎﻟﺤﺎت ﺑﻤﺎﻧـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻳـﻚ‬ ‫ﻧﻜﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻣﻌﻠﻤﺎن اﺳﺘﺎن ﻓﺎرس‪1387/2/12 -‬‬

‫‪1‬‬

‫‪815‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫* ﻃﺮح ﺗﺤﻮل ﻧﻈﺎم آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫در ﻣﺴﺌﻠﻪى آﻣﻮزش و ﭘﺮورش آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺑﺮ او ﺗﺄﻛﻴﺪ و اﺻـﺮار ﻣﻴﻜـﻨﻢ‪ ،‬در درﺟـﻪى اول ﻋﺒـﺎرت‬ ‫اﺳﺖ از ﻃﺮح ﺗﺤﻮل در ﻧﻈﺎم آﻣﻮزش و ﭘﺮورش؛ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻄﻠﺒﻰ ﻛﻪ وزﻳـﺮ ﻣﺤﺘـﺮم ﻫـﻢ ﺑـﻪ آن اﺷـﺎره‬ ‫ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎ ﻫﻢ ﺑﺎرﻫﺎ در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻛـﺮدﻳﻢ‪ .‬ﻧﻈـﺎم آﻣـﻮزش و ﭘـﺮورش ﻣـﺎ ﻳـﻚ ﻧﻈـﺎم ﺗﻘﻠﻴـﺪى و‬ ‫ﻛﻬﻨﻪاﺳﺖ؛ دو ﺗﺎ ﺧﺼﻮﺻﻴﺖ ﺑﺪ در او ﻫﺴﺖ‪ .‬اوﻻً‪ ،‬از روز اوﻟﻰ ﻛﻪ ﻧﻈـﺎم آﻣـﻮزش و ﭘـﺮورش را در‬ ‫دوران ﺳﻴﺎه ﭘﻬﻠﻮى و اﻧﺪﻛﻰ ﭘﻴﺶ از آن ﺑﺮ ﻛﺸﻮر ﺣﺎﻛﻢ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻫﺎ و ﺳـﻨﺘﻬﺎى ﻛﺸـﻮر را در ﻧﻈـﺮ‬ ‫ﻧﮕﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘﺎﻳﻪ ﺳﻨﺘﻬﺎى ﻛﺸﻮر ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬از ﺗﺠﺮﺑﻴﺎت دﻳﮕﺮان ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺪاﻛﺜﺮِ اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺸﻮد‪ .‬ﻧﻪ اﻳﻨﻜـﻪ‬ ‫ﻣﺎ ﺑﻴﺎﺋﻴﻢ اﻟﮕﻮﺋﻰ را ﻛﻪ در ﻓﻼن ﻛﺸﻮر ﻏﺮﺑﻰ ﺑﺎ اﻗﺘﻀﺎﺋﺎت ﺧﻮدش ‪ -‬ﺑﺎ ﻫﻤﻪى ﺧﻄﺎﻫـﺎﺋﻰ ﻛـﻪ ﻣﻤﻜـﻦ‬ ‫اﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ‪ -‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه‪ ،‬او را ﻋﻴﻨﺎً اﻳﻨﺠﺎ ﺑﻴﺎورﻳﻢ‪ .‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر را ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺗﻘﻠﻴـﺪى‬ ‫ﻣﺤﺾ ﺑﻮد؛ اﻳﻦ ﻳﻚ‪ .‬دوم اﻳﻨﻜﻪ ﻫﻤﺎن ﻫﻢ ﻛﻬﻨﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻮد‪ ‬آن ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻳـﻚ روزى ﻣﺮﺟـﻊ ﺗﻘﻠﻴـﺪ‬ ‫ﻣﺴﺌﻮﻻن واﺑﺴﺘﻪى ﻛﺸﻮرِ ﻣﺎ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺮوز از اﻳﻦ روﺷﻬﺎ ﻋﺒﻮر ﻛﺮدهاﻧﺪ و روﺷﻬﺎى ﺗﺎزهﺗـﺮى را‬ ‫آوردهاﻧﺪ؛ اﻣﺎ ﻣﺎ ﭼﺴﺒﻴﺪهاﻳﻢ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن روﺷﻬﺎى ﻗﺪﻳﻢ! ﺗﺤﻮل ﻻزم اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻣﺮوز ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﻓﺮﺻﺖ ﺑﺮاى اﻳﻦ ﻛﺎر ﻓﺮاﻫﻢ اﺳـﺖ؛ ﻛﺸـﻮر داراى اﺳـﺘﻘﺮار اﺳـﺖ؛ ﻧﻈـﺎم‪ ،‬اﻣـﻦ و‬ ‫‪816‬‬

‫ﻣﻄﻤﺌﻦ اﺳﺖ؛ ﻛﺎرﻫﺎى زﻳﺎدى اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ .‬در اﻳﻦ دﻧﻴﺎى ﭘﺮﺗﻼﻃﻢ و ﭘﺮآﺷﻮب‪ ،‬ﻣﻠﺖ اﻳـﺮان ﺗﻮاﻧﺴـﺘﻪ‬ ‫وزاﻧﺖ ﺧﻮد‪ ،‬وﻗﺎر ﺧﻮد‪ ،‬ﺳﻜﻴﻨﻪ و آراﻣﺶ ﺧﻮد را ﺣﻔﻆ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺮوز ﻓﺮﺻﺖ ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﭙﺮدازﻳﻢ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎى ﻣﻬﻢ‪ .‬اﻳﻨﻰ ﻛﻪ وزﻳﺮ ﻣﺤﺘﺮم ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣـﺎ روى‬ ‫اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻓﻜﺮ ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﻛﺎر ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮب اﺳﺖ؛ ﻣﻮرد ﺗﻘﺪﻳﺮ اﺳﺖ؛ ﻟﻴﻜﻦ ﺑﺎﻳﺪ اﺟﺮاﺋـﻰ ﺷـﻮد‪،‬‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻴﺶ ﺑـﺮود‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﻪ ﻣﺮﺣﻠـﻪى ﻋﻤـﻞ ﺑﺮﺳـﺪ؛ ﺷـﺠﺎﻋﺖ ﻻزم دارد‪ ،‬اﻗـﺪام ﻻزم دارد‪ ،‬اﺑﺘﻜـﺎر و‬ ‫ﺧﻮﺷﻔﻜﺮى ﻻزم دارد‪ .‬ﻳﻚ ﻣﺴﺌﻠﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ؛ ﺗﺤﻮل ﻋﻤﻘﻰ در ﻧﻈﺎم آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‪.‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺟﻤﻌﻰ از ﻣﻌﻠﻤﺎن‪ ،‬ﭘﺮﺳﺘﺎران و ﻛﺎرﮔﺮان‪1388/2/9 -‬‬

‫‪1‬‬

‫‪ .4‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورش و ﻣﻌﻠﻤﺎن‪ ،‬ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و ﺟﻨﮓ ﻧﺮم‬

‫‪4‬‬

‫* رﺳﺎﻟﺖ ﻣﻌﻠﻤﺎن در ﺑﺮاﺑﺮ ﻫﺠﻮم ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‬

‫ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﺣﻀﻮر ﻣﻌﻠﻤﺎن و ﻓﺮﻫﻨﮕﻴﺎن ﻋﺰﻳﺰ‪ ،‬ﻋﺮض ﻣﻰﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﺟﺎﻣﻌﻪ ‪ -‬ﻫﺮﻛﻪ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻪ واﺑﺴﺘﮕﺎن ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ‪ ،‬ﭼﻪ واﺑﺴﺘﮕﺎن ﺑﻪ ﺣﻮزهﻫـﺎى ﻋﻠﻤﻴـﻪ و ﭼـﻪ‬ ‫دﻳﮕﺮان ‪ -‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪاﻧﻨﺪ ﻛﻪ اﻣﺮوز دﺷﻤﻦ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻫﻤﺖ ﺧﻮد را روى ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕـﻰ ﮔﺬاﺷـﺘﻪ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻳﻚ آدم ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ‪ ،‬اﻳﻦ را ﻋﺮض ﻣﻰﻛﻨﻢ‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻳﻚ آدم ﺳﻴﺎﺳﻰ‪.‬‬ ‫وﻗﺘﻰ ﺑﻪ ﺻﺤﻨﻪى ﻧﺒﺮد ﻧﮕﺎه ﻣﻰﻛﻨﻢ‪ ،‬ﺻﺤﻨﻪﻳﻰ را ﻣﻰﺑﻴﻨﻢ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻃﺮف آن‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻣﻠﺖ اﻳـﺮان ﻛـﻪ‬ ‫ﻃﺮﻓﺪار اﺳﻼم و ﻧﺠﺎت ﻣﺴﺘﻀﻌﻔﺎن و دﺷﻤﻦ ﻧﻈﺎم اﺳﺘﻜﺒﺎرى دﻧﻴﺎ ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬ﻗـﺮار دارﻳـﺪ و ﻃـﺮف‬ ‫دﻳﮕﺮ آن‪ ،‬دﺷﻤﻨﺎن ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ ﺳﺮدﻣﺪاران ﺟﺒﻬﻪى اﺳـﺘﻜﺒﺎر و ﺿـﺪ اﺳـﻼم‪ ،‬دﻧﺒﺎﻟـﻪروﻫﺎﻳﺸـﺎن و‬ ‫اراذﻟﻰ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺑﻴﻦ‪ ،‬ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺷﺨﺼﻰ و ﻫﻮاﻫﺎى ﻧﻔﺴﺎﻧﻰ‪ ،‬دﻧﺒـﺎل ﺑـﻮق اﺳـﺘﻜﺒﺎر و ﺧـﺮ‬ ‫دﺟﺎل او راه اﻓﺘﺎدهاﻧﺪ‪ ،‬ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ .‬اﻻن‪ ،‬ﻛﺎرزارى ﺑﺮﭘﺎﺳﺖ؛ ﺷﻮﺧﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺟﻨﮓ ﻧﻈـﺎﻣﻰ‪ ،‬ﺗﻤـﺎم‬ ‫ﺷﺪ‪ .‬ﺗﺎزه اﮔﺮ دﺷﻤﻦ ‪ -‬ﻳﻌﻨﻰ اﺳﺘﻜﺒﺎر ﺟﻬﺎﻧﻰ ‪ -‬ﺑﺘﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺮﻓﻰ ﻧﺪارد ﻛﻪ ﺑﺎز ﻫﻢ ﺟﻨﮓ ﻧﻈـﺎﻣﻰ را‬ ‫راه ﺑﻴﻨﺪازد؛ ﻣﻨﺘﻬﺎ ﺑﺮاﻳﺶ آﺳﺎن ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫اﻻن‪ ،‬ﻳﻚ ﻛﺎرزار ﻓﻜﺮى و ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ و ﺳﻴﺎﺳﻰ در ﺟﺮﻳﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﻛﺲ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺮ اﻳﻦ ﺻﺤﻨﻪى‬ ‫ﻛﺎرزار و ﻧﺒﺮد ﺗﺴﻠﻂ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺒﺮﻫﺎ را ﺑﻔﻬﻤﺪ‪ ،‬اﺣﺎﻃﻪى ذﻫﻨﻰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﻳﻚ ﻧﮕﺎه ﺑﻪ‬ ‫ﺻﺤﻨﻪ ﺑﻴﻨﺪازد‪ ،‬ﺑﺮاﻳﺶ ﻣﺴﻠّﻢ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﻛﻪ اﻻن دﺷﻤﻦ از ﻃﺮق ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻓﺸﺎر ﺧﻮد‬

‫آﻣﻮزش و ﭘﺮورش و ﻣﻌﻠﻤﺎن‪ ،‬ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و ﺟﻨﮓ ﻧﺮم‬

‫‪ .4‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورش و ﻣﻌﻠﻤﺎن‪ ،‬ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و ﺟﻨﮓ ﻧﺮم‬

‫‪817‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫را وارد ﻣﻰآورد‪ .‬ﻛﻢ ﻫﻢ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﻗﻠﻢﺑﻪﻣﺰدﻫﺎ و ﻓﺮﻫﻨﮕﻴﻬﺎى دﻳـﻦ و دل و وﺟـﺪان ﺑﺎﺧﺘـﻪ و ﻧﺸﺴـﺘﻪى‬ ‫ﭘﺎى ﺑﺴﺎط ﻓﺴﺎد اﺳﺘﻜﺒﺎر ‪ -‬ﭼﻪ ﻏﺎﻟﺒﺎً و اﻛﺜﺮاً در ﺧﺎرج ﻛﺸﻮر و ﭼﻪ ﺗﻚوﺗﻮﻛﻰ در داﺧﻞ ﻛﺸﻮر ‪ -‬ﻛﻪ‬ ‫ﺑﺮاى ﻣﻘﺎﺻﺪ اﺳﺘﻜﺒﺎرى‪ ،‬ﻗﻠﻢ ﻫﻢ ﺑﺮدارﻧﺪ‪ ،‬ﺷﻌﺮ ﻫﻢ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻛﺎر ﻫﻢ ﺑﻜﻨﻨﺪ و دارﻧﺪ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﺒﺮد ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ را ﺑﺎ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪى ﺑﻪ ﻣﺜﻞ ﻣﻰﺷﻮد ﭘﺎﺳﺦ داد‪ .‬ﻛﺎر ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ و ﻫﺠـﻮم ﻓﺮﻫﻨﮕـﻰ را ﺑـﺎ ﺗﻔﻨـﮓ‬ ‫ﻧﻤﻰﺷﻮد ﺟﻮاب داد‪ .‬ﺗﻔﻨﮓ او‪ ،‬ﻗﻠﻢ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ را ﻣﻰﮔﻮﻳﻴﻢ‪ ،‬ﺗﺎ ﻣﺴﺆوﻻن ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻛﺸﻮر و ﻛـﺎرﮔﺰاران‬ ‫اﻣﻮر ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ در ﻫﺮ ﺳﻄﺤﻰ و ﺷﻤﺎ ﻓﺮﻫﻨﮕﻴﺎن ﻋﺰﻳﺰ ‪ -‬اﻋﻢ از ﻣﻌﻠﻢ و داﻧﺸﺠﻮ و روﺣـﺎﻧﻰ و ﻃﻠﺒـﻪ و‬ ‫ﻣﺪر‪‬ﺳﺘﺎن‪ ،‬ﺗﺎ داﻧﺶآﻣﻮزﺗﺎن و ﺗﺎ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ در ﺑﻴﺮونِ اﻳـﻦ ﻧﻈـﺎم آﻣﻮزﺷـﻰ ﻛﺸـﻮر ﻣﺸـﻐﻮل ﻛﺎرﻧـﺪ ‪-‬‬ ‫اﺣﺴﺎس ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ اﻣﺮوز‪ ،‬ﺳﺮﺑﺎزِ اﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪ ﺷﻤﺎﻳﻴﺪ و ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ دﻓﺎع ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﻛﺮد و ﭼﻪ ﻛﺎرى‬ ‫اﻧﺠﺎم ﺧﻮاﻫﻴﺪ داد‪.‬‬ ‫ﻣﺜﻞ ﺟﻨﮓ ﻧﻈﺎﻣﻰ‪ ،‬ﭼﺸﻤﻬﺎ را ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎز ﻛﺮد و ﺻﺤﻨﻪ را ﺷﻨﺎﺧﺖ‪ .‬در ﺟﻨﮓ ﻧﻈﺎﻣﻰ ﻫﻢ‪ ،‬ﻫﺮ ﻃﺮﻓـﻰ ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﺪون ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻰ و دﻳﺪهﺑﺎﻧﻰ و ﺑﺪون داﻧﺴﺘﻦ وﺿـﻌﻴﺖ دﺷـﻤﻦ‪ ،‬ﭼﺸـﻤﺶ را ﺑﺒﻨـﺪد‪ ،‬ﺳـﺮش را ﭘـﺎﻳﻴﻦ‬ ‫ﺑﻴﻨﺪازد و ﺟﻠﻮ ﺑﺮود‪ ،‬ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺧﻮرد‪ .‬در ﺟﻨﮓ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻫﻢ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻧﺪاﻧﻴﺪ ﻛـﻪ‬ ‫دﺷﻤﻦ ﻛﺎر ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ از آنﻛﻪ ﻣﻰداﻧﺪ‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎن ﻧﺒﺮﻳﺪ‪ ،‬از ﻓﺮﻣﺎﻧﺪهى ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ دﺳـﺘﻮر ﻧﮕﻴﺮﻳـﺪ‪ ،‬ﻳـﺎ او از‬ ‫ﻧﻴﺮوى ﺷﻤﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻜﻨﺪ و ﻣﺎﻧﻮر و ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻰ را درﺳﺖ اﻧﺠﺎم ﻧﺪﻫﺪ‪ ،‬ﭘﺸﺖ ﺳﺮش ﺷﻜﺴﺖ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪818‬‬

‫رادﻳﻮ‪ ،‬ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن‪ ،‬ﻣﺪارس‪ ،‬وزارت ارﺷﺎد‪ ،‬روزﻧﺎﻣﻪﻫـﺎ‪ ،‬ﻣﺠـﻼت و ﻛـﻼً ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪى ﺑﻨـﺎى ﻓﺮﻫﻨﮕـﻰ‬ ‫ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ دارﻧﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻣﻌﻠﻤﺎن‪ ،‬ﻣﺸـﺨﺺ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺳـﻨﮕﺮﺗﺎن ﻛﺠﺎﺳـﺖ‪ .‬ﻣﺴـﺆوﻟﻴﺘﺘﺎن ﻫـﻢ‪،‬‬ ‫ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺰرﮔﻰ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﺴﻠﻰ ﻛﻪ رژﻳﻢ ﻓﺎﺳﺪ و ﻣﻔﺴﺪ و ﻇﺎﻟﻢ و ﺑﺸﺪت ﭘﻠﻴﺪ ﮔﺬﺷﺘﻪ را ﻧﺪﻳﺪه‪ ،‬ﻧﺴﻠﻰ ﻛﻪ ﻣﻘـﺪﻣﺎت اﻧﻘـﻼب را‬ ‫ﻧﺪﻳﺪه‪ ،‬ﻧﺴﻠﻰ ﻛﻪ ﻛﺘﻚ ﺧﻮردﻧﻬﺎ را در دوران ﻏﺮﺑﺖ ﻧﺪﻳﺪه‪ ،‬ﻧﺴﻠﻰ ﻛﻪ ﻣﺤﻨﺖ ﺟﻨـﮓ را ﺑـﺎ ﮔﻮﺷـﺖ و‬ ‫ﭘﻮﺳﺖ ﺧﻮدش ﻟﻤﺲ ﻧﻜﺮده‪ ،‬ﻧﻮﺑﻪﻧﻮ زﻳﺮ دﺳﺖ ﺷﻤﺎ ﻣﻌﻠﻤﺎن ﻣﻰآﻳﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻣـﻰﺧﻮاﻫﻴـﺪ از اﻳـﻦ ﻧﺴـﻞ‪،‬‬ ‫اﻧﺴﺎﻧﻬﺎﻳﻰ ﺑﺴﺎزﻳﺪ ﻛﻪ اﻧﻘﻼب را ﺣﻔﻆ ﻛﻨﻨﺪ؛ ﻛﺎر ﺳﺨﺖ و ﺑﺰرﮔﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛـﺎر ﺑـﺰرگ‪ ،‬اﻫﻤﻴـﺖ‬ ‫ﺑﺪﻫﻴﺪ و ﻗﺪر آن را ﺑﺪاﻧﻴﺪ‪ .‬ﻣﺮدم ﻫﻢ‪ ،‬ﻗﺪر ﻣﻌﻠﻤﺎن و ﻛﺎرﮔﺰاران ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﺮﺑﻴـﺖ را ﺑﺪاﻧﻨـﺪ‪ .‬ﻣﺴـﺆوﻻن‬ ‫ﻣﺪارس ﻫﻢ ﺑﻔﻬﻤﻨﺪ ﻛﻪ ﭼﻪ ﭼﻴﺰى در ﭼﻨﺘﻪ دارﻧﺪ و ﭼﻪ ﻛﺎر ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺮدم‪ ،‬ﻫﻢ از ﻟﺤﺎظ ﻣﺎد‪‬ى و ﻫـﻢ‬

‫‪ .4‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورش و ﻣﻌﻠﻤﺎن‪ ،‬ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و ﺟﻨﮓ ﻧﺮم‬

‫از ﻟﺤﺎظ ﻣﻌﻨﻮى‪ ،‬ﺑﻪ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺪرﺳﻪﺳﺎزى‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻛﻤﻚ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﺸﻮد اﻳﻦ‬ ‫ﺻﺤﻨﻪى ﻧﺒﺮد و ﻛﺎرزار را ﭘﻴﺶ ﺑﺮد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻣﺤﻴﻂ دﺑﻴﺮﺳﺘﺎن و داﻧﺸﮕﺎه را اﻧﻘﻼﺑﻲ و اﺳﻼﻣﻲ ﻛﻨﻴﺪ‬

‫ﺷﻤﺎ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و داﻧﺶآﻣﻮزان ‪ -‬ﭼﻪ ﭘﺴﺮان و ﭼﻪ دﺧﺘﺮان ‪ -‬وﻇﺎﻳﻒ ﺳﻨﮕﻴﻨﻰ ﺑﺮ دوش دارﻳﺪ‪ .‬ﻏﻴـﺮ‬ ‫از وﻇﻴﻔﻪى درس ﺧﻮاﻧﺪن‪ ،‬ﻛﻪ وﻇﻴﻔﻪى داﻧﺸﺠﻮﻳﻰ و داﻧﺶآﻣﻮزى اﺳﺖ؛ وﻇﻴﻔﻪى اﻧﻘﻼﺑﻰ ﺑـﺮ دوش‬ ‫دارﻳﺪ‪ ،‬وﻇﻴﻔﻪى اﺳﻼﻣﻰ و دﻳﻨﻰ ﻫﻢ ﺑﺮ دوش دارﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﻪ در ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ و ﭼﻪ در ﻣﺤﻴﻂ ﻣﺪارس‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺒﺎرزه‪ ،‬ﻣﺒﺎرزهى اﻣﺮوز و ﻳـﻚ روز و دو روز‬ ‫و ﻳﻚ ﺳﺎل و دو ﺳﺎل ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻣﺒﺎرزهى ﻧﺴﻠﻬﺎﺳﺖ‪ .‬آن ﻧﺴﻠﻰ ﻛﻪ از ﻣﺒﺪأ و آﻏﺎز اﻧﻘﻼب ﻓﺎﺻﻠﻪ ﮔﺮﻓﺘـﻪ‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﺪ اﻳﺮان را ﺑﻪ ﻋﺰت ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ و ﺑﺴﺎزد و ﻋﻈﻤﺖ ﺑﺒﺨﺸﺪ و اﻟﮕﻮى زﻧـﺪهاى در ﻣﻘﺎﺑـﻞ‬ ‫ﻣﻠﺘﻬﺎى دﻳﮕﺮ ﻗﺮار دﻫﺪ و ﺑﻴﻨﻰ اﺳﺘﻜﺒﺎر را ﺑﻪ ﺧﺎك ﺑﻤﺎﻟﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻚ ﻧﺴﻞ اﻧﻘﻼﺑﻰ و اﺳﻼﻣﻰ و ﻣﺘـﺪﻳﻦ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ و آن‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ .‬اﻣﺮوز داﻧﺸﺠﻮﻳﻴﺪ‪ ،‬اﻣﺮوز داﻧﺶآﻣﻮزﻳﺪ و ﻓـﺮدا ﮔﺮداﻧﻨـﺪﮔﺎن ﭼﺮﺧﻬـﺎى اﻳـﻦ‬ ‫ﻛﺸﻮرﻳﺪ‪ .‬اﻣﺮوز ﺧﻮدﺗﺎن را ﺑﺴـﺎزﻳﺪ‪ .‬داﻧﺸـﮕﺎﻫﻬﺎ را ﺑﺴـﺎزﻳﺪ‪ .‬ﻣﺤـﻴﻂ داﻧﺸـﮕﺎه را ﻣﺤـﻴﻂ اﻧﻘﻼﺑـﻰ و‬ ‫اﺳﻼﻣﻰ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻣﺤﻴﻂ دﺑﻴﺮﺳﺘﺎﻧﻬﺎ را ﻧﻴﺰ ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر‪ .‬ﻧﻤﻰﺑﻴﻨﻴﺪ ﻛﻪ دﺷﻤﻦ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺗﻮﺟﻬﺶ را ﺑـﻪ اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﺤﻴﻄﻬﺎ ﻣﻌﻄﻮف ﻛﺮده اﺳﺖ!؟ اﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺮاى ﭼﻴﺴﺖ؟ ﺑﺮاى اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ از اﻳﻦ ﻣﺤﻴﻄﻬـﺎ ﻣـﻰﺗﺮﺳـﺪ‪ .‬در‬ ‫ﻣﺤﻴﻂ داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﺟﻮاﻧﺎن اﻧﻘﻼﺑﻰ و ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ دﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ ﺗﻦ‪ ،‬ﺑﺎ ﻳﻚ ﻓﻜـﺮ ‪ -‬ﻓﻜـﺮ‬ ‫اﺳﻼم و اﻧﻘﻼب ‪ -‬ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺤﻴﻂ را ﻣﺤﻴﻂ اﻧﻘﻼﺑﻰ و اﺳﻼﻣﻰ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬از ﻫﺮ ﭼﻴﺰى ﻛﻪ ﻣﺨـﻞِ ﺑـﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﻳﮕﺎﻧﮕﻰ در راه ﺧﺪا و در راه اﻧﻘﻼب ﺑﺎﺷﺪ ﭘﺮﻫﻴﺰ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻴﺪ داﻧﺸﮕﺎﻫﻰ را ﺑﺴﺎزﻳﺪ ﻛﻪ ﻓﺮداى‬ ‫اﻳﺮان را ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻛﻨﺪ؛ ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ را در ﻣﻘﺎﺑﻞ دﺷﻤﻨﺎن و ﺑﺪﺧﻮاﻫﺎن و ﻣﻠـﺖ اﻳـﺮان را در ﻣﻘﺎﺑـﻞ‬ ‫دوﺳﺘﺎن و اﻣﻴﺪواران ﻋﺎﻟﻢ روﺳﻔﻴﺪ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺤﻴﻂ دﺑﻴﺮﺳﺘﺎﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫* آﻣﻮزش و ﭘﺮورش و ﺗﻬﺎﺟﻢ دﺷﻤﻦ‬

‫اﻣﺮوز ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ راه ﺑﺮاى دﺷﻤﻦ ﺑﺎﻗﻰ ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ ‪ -‬اﻳﻦ را‪ ،‬ﻫﻢ ﺷﻤﺎ ﻣﻌﻠّﻤﺎن‪ ،‬ﻫﻢ ﺷﻤﺎ ﻛـﺎرﮔﺮان‪ ،‬ﻫـﻢ‬ ‫ﻣﺴﺆوﻻن‪ ،‬و ﻫﻢ آﺣﺎد ﻣﺮدم ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ ﻛﻨﻨﺪ ‪ -‬آن راه‪ ،‬ﻋﺒﺎرت اﺳـﺖ از ﻣﺤﺎﺻـﺮهى ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎﺗﻰ‪ .‬اﻳـﻦ ﺗﻨﻬـﺎ‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﮔﺮوه ﻛﺜﻴﺮى از ﻣﻌﻠﻤﺎن و ﻣﺴﺆوﻻن اﻣﻮر ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻛﺸﻮر و ﺟﻤﻌﻰ از ﻛﺎرﮔﺮان‪1369/2/12 - ،‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﺪار داﻧﺶآﻣﻮزان‪ ،‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‪ ،‬ﭘﺮﺳﺘﺎران و ﻣﻌﻠﻤﺎن ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ‪ 13‬آﺑﺎن‪71/8/13 -‬‬

‫‪819‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫راﻫﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ دﺷﻤﻦ ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ ﺑﺎ ﻫﻤﻪى ﺗﻮان و ﻗﻮاى ﺧﻮد‪ ،‬آن را آزﻣﺎﻳﺶ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺗﺎ اﻻن ﺻﺪﻫﺎ‬ ‫رادﻳﻮ و روزﻧﺎﻣﻪ و ﻣﺠﻠّﻪ و ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن و وﺳﺎﻳﻞ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ارﺗﺒـﺎط ﻋﻠﻴـﻪ اﻳـﻦ اﻧﻘـﻼب و ﻣﻔـﺎﻫﻴﻢ اﻳـﻦ‬ ‫اﻧﻘﻼب در ﻫﻤﻪى دﻧﻴﺎ راه اﻧﺪاﺧﺘﻪاﻧﺪ و داﺧﻞ اﻳﺮان ﻫﻢ ﮔﺴﺘﺮش دادهاﻧﺪ ‪ -‬در اﻳﻦ ﺷﻜﻰ ﻧﻴﺴﺖ ‪ -‬اﻣﺎ‬ ‫ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻫﻤﻴﻦ را ﭼﻨﺪ ﺑﺮاﺑﺮ ﻛﻨﻨﺪ و ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ و ﻫﻤﻴﻦ اﻻن ﻣﺸﻐﻮﻟﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﺪف ﭼﻴﺴﺖ؟ ﻫﺪف اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺮدم را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﭘﺎﻳﻪى ﻣﺴﺘﺤﻜﻢ اﻳﻤﺎﻧﻰ ﻣﺘﺰﻟﺰل ﻛﻨﻨﺪ؛ اﻟﺒﺘﻪ‬ ‫ﻣﻬﻢ ﻫﻢ ﻫﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﻋﺰﻳﺰان ﻣﻦ! در ﺟﺒﻬﻪى ﻧﺒﺮد‪ ،‬وﻗﺘﻰ ﺳﺮﺑﺎزى ﭘﺸﺖ ﺑﻪ دﺷﻤﻦ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻋﻠﺖ ﺷﻜﺴﺖ او‪ ،‬ﻳﻚ ﺷﻜﺴﺖ‬ ‫دروﻧﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺎ ﻛﺴـﻰ در ﻗﻠـﺐ و در روح ﺧـﻮد ﺷﻜﺴـﺖ ﻧﺨـﻮرد‪ ،‬ﺟﺴـﻢ او در ﻣﻴـﺪان ﺷﻜﺴـﺖ‬ ‫ﻧﻤﻰﺧﻮرد‪ .‬روح و ﻗﻠﺐ و دل ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺷﻜﺴﺖ ﻣﻰﺧﻮرد؟ آن وﻗﺘﻰ ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻳﻤﺎن ﺧﻮد ﻣﺘﺰﻟـﺰل‬ ‫ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻠﺖ ﺑﺰرگ ﻣﺎ ﻛﻪ ﺗﺎ اﻣﺮوز در ﻫﻤﻪى ﻣﻴﺪاﻧﻬﺎ اﻳﺴﺘﺎده اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧـﺎﻃﺮ آن ﺑـﻮده ﻛـﻪ اﻳﻤـﺎن‬ ‫ﻣﺴﺘﺤﻜﻤﻰ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺟﻮاﻧﺎن اﻳﻤﺎن داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن اﻳﻤﺎن داﺷﺘﻨﺪ ‪ -‬ﻫﻤﻴﻦ ﺣـﺎﻻ ﻫـﻢ ﺑﺤﻤﺪاﻟﻠَّـﻪ‬ ‫واﻟﻤﻨّﻪ دارﻧﺪ ‪ -‬ﭘﺪران و ﻣﺎدران و ﻗﺸﺮﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻳﻤﺎن داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻠﻪ؛ ﺑﻌﻀﻰ از ﺗﻔﺎﻟﻪﻫﺎى ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪهى‬ ‫دوران ﻟﺠﻨﺰار ﭘﻬﻠﻮى ﻛﻪ آن روز ﻫﻢ ﺑﺎ دﻳﻦ و اﻳﻤﺎن ﺳﺮ و ﻛﺎرى ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ و ﻏـﺮق در ﻓﺴـﺎد ﺑﻮدﻧـﺪ‪،‬‬ ‫ﺧﻮدﺷﺎن و ﺑﻌﻀﻰ از ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪﮔﺎﻧﺸﺎن اﻳﻤﺎﻧﻰ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﻏﺎﻟﺒﺎً ﻫﻢ ﻫﺮﭼﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻄﻠﺒﻰ در ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ دﻳﺪﻳﺪ و‬ ‫‪820‬‬

‫ﺷﻨﻴﺪﻳﺪ‪ ،‬از ﻃﺮف اﻳﻦﻃﻮر اﻓﺮاد ﺑﻮده اﺳﺖ؛ وﻟﻰ در دل ﻣﺮدم ﻛﺸﻮر ﻣﺎ اﻳﻤﺎن ﻣﺴﺘﺤﻜﻢ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫آﻣﺎج اﻳﻦ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت و اﻳﻦ ﻣﺤﺎﺻﺮهى ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻰ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ اﻳﻤﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ اﻳﻦ اﻳﻤﺎن را ﻣﺘﺰﻟـﺰل و‬ ‫ﻣﺨﺪوش ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﮕﻮﻧﻪ؟ ﺑﺎ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت دروغ‪ ،‬ﺑﺎ ﺣﺮﻓﻬﺎى ﻏﻠﻂ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻌﻠﻴﻤﺎت ﻧﺎﻗﺾ و ﻣﻐﺮﺿـﺎﻧﻪ و ﺧﺒﻴﺜﺎﻧـﻪ از دﻳـﻦ و از‬ ‫اﻧﻘﻼب و از ﺷﺨﺼﻴﺘﻬﺎ‪ ،‬ﺣﻘﺎﻳﻖ را دﮔﺮﮔﻮن ﻛﺮدن و ﺗﺤﻠﻴﻠﻬﺎى ﻧﺎدرﺳﺖ ﺑﻪ ﺧﻮرد ﻣﺮدم ﺑﺨﺼﻮص ﺑـﻪ‬ ‫ﺧﻮرد ﺟﻮاﻧﺎن دادن‪ .‬اﻣﺮوز ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﺣﺪس ﻧﻴﺴﺖ؛ اﻳﻦ‪ ،‬ﻋﻠﻢ و ﻳﻘﻴﻦ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ از ﻛﺎرﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ در دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﭘﺸﺖ ﭘﺮده اﻧﺠﺎم ﻣﻰﮔﻴﺮد‪ ،‬اﻃّﻼع دارم‪ .‬ﺑﺤﻤﺪاﻟﻠَّﻪ دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎى ﺧﺒﺮرﺳـﺎﻧﻰ‬ ‫ﻣﺎ ﻣﺠﻬ‪‬ﺰ و ﻗﻮى اﺳﺖ و ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﻔﻬﻤـﻴﻢ در دﻧﻴـﺎ ﭼـﻪ ﻣـﻰﮔـﺬرد‪ .‬در دﻧﻴـﺎ اﻳـﻦ ﻣـﻰﮔـﺬرد‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ‬ ‫ﺑﻌﻀﻴﻬﺎﻳﺶ را ﺧﻮدﺷﺎن ﻫﻢ اﻋﻼم ﻛﺮدهاﻧﺪ و اﻃّﻼع دادهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴﻢ اﻳﻦ ﻛﺎر را ﺑﻜﻨـﻴﻢ‪ ،‬آن ﻛـﺎر‬ ‫را ﺑﻜﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻛﻪ در زﻳﺮ ﺣﺮﻓﻬﺎى ﺧﻮدﺷﺎن‪ ،‬ﻣﻌﻠﻮم و واﺿﺢ اﺳﺖ اﻏﺮاض ﺣﻘﻴﻘﻴﺸﺎن ﭼﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫‪ .4‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورش و ﻣﻌﻠﻤﺎن‪ ،‬ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و ﺟﻨﮓ ﻧﺮم‬

‫وﻇﻴﻔﻪى ﺷﻤﺎ ﻣﻌﻠّﻤﺎن در اﻳﻦﺟﺎ ﺧﻴﻠﻰ ﺳـﻨﮕﻴﻦ ﻣـﻰﺷـﻮد‪ .‬ﺷـﻤﺎ ﺑـﺎ ﻋﺰﻳﺰﺗـﺮﻳﻦ‪ ،‬آﺳـﻴﺐﭘـﺬﻳﺮﺗﺮﻳﻦ و‬ ‫ﻣﺆﺛّﺮﺗﺮﻳﻦ اﻗﺸﺎر ﻣﻮاﺟﻬﻴﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﺎ ﺧﻴﻞ ﻋﻈﻴﻢ ﺟﻮاﻧﺎن و ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن اﻳـﻦ ﻛﺸـﻮر ﻣﻮاﺟﻬﻴـﺪ‪ .‬آﻣـﻮزش و‬ ‫ﭘﺮورش در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻣﻀﺎﻋﻒ دارد‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺎرى ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﻮﺟـﻮان و ﺟـﻮان ﻛـﻪ‬ ‫اﻣﺮوز در اﻳﻦ دوران ﺣﺴ‪‬ﺎس و ﻣﻬﻢ و ﺗﻌﻴﻴﻦﻛﻨﻨﺪهى اﻧﻘﻼب و ﻧﻈﺎم زﻧﺪﮔﻰ ﻣﻰﻛﻨـﺪ‪ ،‬اﻣـﺎم را ﻧﺪﻳـﺪه‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺟﻨﮓ را ﻧﺪﻳﺪه اﺳﺖ‪ ،‬اﻧﻘﻼب را ﻧﺪﻳﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ آن اﻳﻤﺎﻧﻰ ﺑﺎر ﺑﻴﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﻄﺎﻣﻊ‬ ‫دﺷﻤﻨﺎن‪ ،‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺗﺠﺎوز ﺑﻴﮕﺎﻧﮕﺎن‪ ،‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺳﻠﻄﻪﮔﺮى اﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،‬در ﻣﻘﺎﺑـﻞ ﻧﻔـﻮذﻃﻠﺒﻰ دﺳـﺘﮕﺎﻫﻬﺎى‬ ‫اﺳﺘﻌﻤﺎرﮔﺮى ﻛﻪ ﻳﻚ ﻋﻤﺮ اﻳﻦ ﻛﺸﻮر و اﻳـﻦ ﻣﻠـﺖ را ﭼﺎﭘﻴﺪﻧـﺪ و دﺳـﺘﺨﻮش و ﻣﻠﻌﺒـﻪى ﺧﻮدﺷـﺎن‬ ‫ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﻛﻮه ﻣﺤﻜﻢ ﺑﺎﻳﺴﺘﺪ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬وﻇﻴﻔﻪى ﻣﻬﻢ‪ ‬اﻳﻦ روزﮔﺎر اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﺗﻼش دﺷﻤﻦ ﺑﺮاي ﺳﻮء اﺳﺘﻔﺎده از ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎي ﺻﻨﻔﻲ‬

‫ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﻰ ﻫﻢ ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً ﻣﺪﻳﻮن ﻗﺸﺮ ﻣﻌﻠﻢ و ﻗﺸﺮ ﻛﺎرﮔﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻢ در آﻏﺎز ﭘﻴﺪاﻳﺶ اﻧﻘﻼب‪ ،‬اﻳـﻦ دو‬ ‫ﻗﺸﺮ ﻛﻤﻚ ﺑﺰرﮔﻰ ﻛﺮدﻧﺪ؛ و ﻫﻢ در ﺣﻔﻆ اﻧﻘﻼب و ﻧﻈـﺎم اﺳـﻼﻣﻰ ﺗـﺎ اﻣـﺮوز؛ ﭼـﻪ در دوران دﻓـﺎع‬ ‫ﻣﻘﺪس‪ ،‬ﭼﻪ ﻗﺒﻞ از آن‪ ،‬و ﭼﻪ ﺑﻌﺪ از آن ﺗﺎ اﻣﺮوز‪ .‬ﺧﻴﻠﻰ دﺳﺘﻬﺎ در ﻛﺎر ﺑﻮد ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ اﻳـﻦ دو ﻗﺸـﺮ را‬ ‫از ﻧﻈﺎم ﺟﺪا ﻛﻨﻨﺪ؛ روى ﻧﻘﻄﻪ ﺿﻌﻔﻬﺎ‪ ،‬ﻧﻘﻄﻪﻫﺎى ﮔﻠﻪآﻣﻴﺰ و ﺷﻜﻮهﺑﺮاﻧﮕﻴﺰ ﺗﻜﻴﻪ ﻣـﻰﻛﺮدﻧـﺪ‪ ،‬درﺑـﺎرهى‬ ‫آﻧﻬﺎ ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎ آﻧﻬﺎ را ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ و درﺷﺖ ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ ﺗﺎ اﻳـﻦ دو ﻗﺸـﺮ ﻣـﺆﻣﻦ و ﻋﻼﻗـﻪﻣﻨـﺪ و‬ ‫ﺧﺪوم را در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻧﻘﻼب و ﻧﻈﺎم ﻗﺮار دﻫﻨﺪ؛ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ و اﻳﻦ دﺳﺘﻬﺎ ﺗﺎ اﻣﺮوز ﻧﺎﻣﻮﻓﻖ ﺑﻮدهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻋﺮض ﻛﻨﻢ؛ ﺗﻼش ﺑﺮاى زﻧﺪه ﻛﺮدن ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎى ﺻﻨﻔﻰ و اﺳﺘﻨﺘﺎج از ﻫﻤﻪى اﻳﻨﻬـﺎ ﺑـﺮاى‬ ‫ﻣﻮاﺟﻬﻪى ﺑﺎ اﻧﻘﻼب و ﻧﻈﺎم ﺑﻪ ﺳﻮد دﺷﻤﻨﺎن ﻧﻈﺎم‪ ،‬اﻣﺮوز ﻫﻢ وﺟﻮد دارد؛ اﻣﺮوز ﻫﻢ ﺗﻼش ﻣﻰﻛﻨﻨـﺪ؛‬ ‫ﻫﻤﻪ ﻣﺮاﻗﺐ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺟﺪاﺳﺖ از اﻳﻦﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﻪ دوﻟﺖ و ﻣﺴﺆوﻻن و ﺑﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﮕـﺬار ﺗﻮﺻـﻴﻪ و ﺗﺄﻛﻴـﺪ‬ ‫ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﺮاﻗﺐ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺣﻘﻮق ﺣﻘﻪى اﻳﻦ دو ﻗﺸﺮ و ﺳﺎﻳﺮ اﻗﺸﺎر ﺿـﺎﻳﻊ ﻧﺸـﻮد؛ اﻳـﻦ ﺑـﻪﺟـﺎى ﺧـﻮد‬ ‫ﻣﺤﻔﻮظ و ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺸﻮد‪ .‬در اﻳﻦﻃﺮف ﻗﻀﻴﻪ‪ ،‬ﻛﺎرﮔﺮان و ﻣﻌﻠﻤﺎن ﻣﺎ از روز اول ﻧﻘﻄـﻪى ﻣﺮﻛـﺰىِ ﺗﻮﺟـﻪ‬ ‫دﺷﻤﻨﺎن ﺷﺪﻧﺪ؛ ﺗﻼش ﻫﻢ ﺷﺪ ﺗﺎ اﻳﻨﻬﺎ را از ﻧﻈـﺎم و اﻧﻘـﻼب ﺟـﺪا ﻛﻨﻨـﺪ؛ اﻣـﺎ ﻫﻮﺷـﻴﺎرى و اﻳﻤـﺎن و‬ ‫ﻧﺠﺎﺑﺖ و ﻫﻮﺷﻤﻨﺪى و ﻓﻬﻢ اﻳﻦ دو ﻗﺸﺮ ﺗﻼش دﺷﻤﻦ را ﺧﻨﺜﻰ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪى ﻣﻌﻠﻤﺎن‪ ،‬اﻣﺮوز ﻳﻚ ﺟﺎﻣﻌﻪى ﺧﻮﺷﻨﺎم در ﻛﺸﻮر ﻣﺎ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﺑﻌﻀﻰ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧـﺪ اﻳﻨﻬـﺎ‬ ‫را در ﭼﺸﻢ ﻣﺮدم از اﻳﻦ ﺧﻮﺷﻨﺎﻣﻰ ﺧﺎرج ﻛﻨﻨﺪ؛ اﻳﻦ را ﻣـﺎ در ﺑﻌﻀـﻰ از ﺗﻼﺷـﻬﺎ ﻣـﻰﺑﻴﻨـﻴﻢ‪ .‬ﺑﻌﻀـﻰ‬ ‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻛﺎرﮔﺮان و ﻣﻌﻠﻤﺎن در آﺳﺘﺎﻧﻪى روز ﻛﺎرﮔﺮ و روز ﻣﻌﻠﻢ‪1377/2/9 -‬‬

‫‪821‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫داﻧﺴﺘﻪ ﺑﻪ دﺷﻤﻦ ﺧﺪﻣﺖ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻌﻀﻰ ﻫﻢ ﻧﺪاﻧﺴﺘﻪ ﺧﺪﻣﺖ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ؛ ﻧﻤﻰﻓﻬﻤﻨﺪ ﭼﻪ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻣﺮوز‬ ‫ﻛﻪ ﻛﺸﻮر اﺣﺘﻴﺎج دارد ﺑﻪ اﻳﻦﻛﻪ در ﻣﻴﺪان ﺗﻌﻠﻴﻢ‪ ،‬ﺗﺮﺑﻴﺖ‪ ،‬ﺗﺤﻘﻴﻖ و ﺳـﺎﺧﺘﻦ اﻧﺴـﺎﻧﻬﺎى واﻻ‪ ،‬ﺳـﺮﻋﺖ‬ ‫ﻣﻀﺎﻋﻒ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﻋﻘﺐﻣﺎﻧﺪﮔﻰﻫﺎى دوراﻧﻬﺎى ﻗﺒﻞ را ﺟﺒﺮان ﻛﻨﺪ ‪ -‬و ﺑﻪ ﻓﻀﻞ اﻟﻬﻰ ﺑﺴـﻴﺎر ﻫـﻢ‬ ‫ﭘﻴﺶ رﻓﺘﻪاﻳﻢ ‪ -‬ﻳﻜﻰ از ﻛﺎرﻫﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ اﻳﻦ ﺣﺮﻛﺖ ﺳـﻜﺘﻪﻳـﻰ وارد ﻛﻨﻨـﺪ؛ ﻫـﻢ ﺑـﻪ داﻧﺸـﮕﺎه‬ ‫ﻣﻰﭘﺮدازﻧﺪ ‪ -‬ﺗﺎ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ را دﭼﺎر اﺧﺘﻼل ﻛﻨﻨﺪ ‪ -‬و ﻫﻢ ﺑﻪ ﻣﺪارس ﻣـﻰﭘﺮدازﻧـﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ‬ ‫ﻣﻌﻠﻤﺎن ﻣﺎ ﺑﻴﺪار و ﻫﻮﺷﻴﺎرﻧﺪ و ﻗﺪر ﺧﺪﻣﺖ و ﺧﻮﺷﻨﺎﻣﻰ ﺧﻮدﺷﺎن را ﻣﻰداﻧﻨﺪ‪ ،‬و ﻣﻰداﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ‬ ‫ﺗﺤﺮﻳﻚﭘﺬﻳﺮى از دﺳﺘﻬﺎى ﺗﻮﻃﺌﻪﮔﺮ ﺑﻴﮕﺎﻧﮕﺎن ﻳـﺎ ﻋﻮاﻣـﻞ ﺑﻴﮕﺎﻧـﻪ‪ ،‬ﭼﻄـﻮر آﻧﻬـﺎ را در ﻣﻘﺎﺑـﻞ اوﻟﻴـﺎى‬ ‫داﻧﺶآﻣﻮزان ﻗﺮار ﻣﻰدﻫﺪ‪ .‬اوﻟﻴﺎى داﻧﺶآﻣﻮزان ﻳﻌﻨﻰ ﭼﻪ ﻛﺴﺎﻧﻰ؟ ﻳﻌﻨﻰ ﻫﻤـﻪى ﻣﻠـﺖ‪ .‬اﻳﻨﻬـﺎ ﺗﻮﻃﺌـﻪ‬ ‫اﺳﺖ؛ در ﻣﻮرد ﻛﺎرﮔﺮان ﻫﻢ از اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ اﻻن ﺻﺤﺒﺖ ﺑﻮد از ﺗﻮﻃﺌﻪﻳﻰ ﻛﻪ اول اﻧﻘﻼب‬ ‫در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎى اﻃﺮاف ﺗﻬﺮان اﻧﺠﺎم دادﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺧﺪاى ﻣﺘﻌﺎل ﺗﻮﻃﺌﻪﻫـﺎى آﻧﻬـﺎ را ﺧﻨﺜـﻰ ﻛـﺮد‪ .‬ﺧﻴﻠـﻰ‬ ‫دﻗﻴﻖ ﻃﺮاﺣﻰ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ؛ اﻣﺎ دﺳﺖ اﻳﻤﺎن ﻣﺮدم‪ ،‬ﻫﻮﺷﻴﺎرى ﻣﺮدم و ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﺎ اﺧﻼص ﻣـﺎ در ﻫﻤـﻴﻦ‬ ‫ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﺟﺎت ﺑﻪ دﻫﺎن آﻧﻬﺎ ﻣﺸﺖ ﻛﻮﺑﻴﺪ و آﻧﻬﺎ را ﻋﻘﺐ راﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻋﻘﺐ ﻣﻰروﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻰ ﻃﻤﻊورزىﻫـﺎ‬ ‫ﺟﺎﻳﻰ ﻧﻤﻰرود‪ .‬اﻳﻦ ﻳﻚ ﺗﻮﻫﻢ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻳﻚ واﻗﻌﻴﺖ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪822‬‬

‫‪1‬‬

‫* ﻣﻌﻠﻤﺎن از اﺻﻠﻲﺗﺮﻳﻦ اﻫﺪاف ﺗﻬﺎﺟﻢ دﺷﻤﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ‬

‫در ﻃﻮل اﻳﻦ ﺳﺎﻟﻬﺎ و از ﺑﻴﺴﺖ و ﭘﻨﺞ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ﺑﻪ اﻳﻦﻃﺮف‪ ،‬از ﻫﻤـﺎن زﻣـﺎﻧﻰ ﻛـﻪ ﺑﻨـﺪه ﻣﺴـﺆوﻟﻴﺖ‬ ‫رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮرى داﺷﺘﻢ و در ﺷﻮراى ﻋﺎﻟﻰ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕـﻰ ﻣﺸـﻐﻮل ﺧـﺪﻣﺖ ﺑـﻮدم و از ﻧﺰدﻳـﻚ‬ ‫ﺷﺎﻫﺪ ﺟﺮﻳﺎﻧﺎت ﺑﻮدم‪ ،‬ﻳﻜﻰ از آﻣﺎجﻫﺎى ﺗﻮﻃﺌﻪﻫﺎى دﺷﻤﻦ‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﻪى ﻣﻌﻠﻤﻴﻦ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣـﻦ اول اﻣﺴـﺎل‬ ‫ﻋﺮض ﻛﺮدم ﻛﻪ دﺷـﻤﻦ‪ ،‬ﺳـﻪ ﻫـﺪف‪ ‬ﻋﻘـﺐﻣﺎﻧـﺪﮔﻰ ﻋﻠﻤـﻰ‪ ،‬ﻋﻘـﺐﻣﺎﻧـﺪﮔﻰ اﻗﺘﺼـﺎدى و ﺷﻜﺴـﺘﻦ‬ ‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﮕﻰ ﻣﻠﻰ را ﺑﺠﺪ ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻣـﻰﻛﻨـﺪ؛ دﻻر ﺧـﺮج ﻣـﻰﻛﻨـﺪ؛ ﻣـﺰدور ﻣـﻰﮔﻴـﺮد و ورزﻳـﺪهﺗـﺮﻳﻦ‬ ‫ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻬﺎى ﺳﺮوﻳﺲﻫﺎى اﻣﻨﻴﺘﻰ را ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻰاﻧﺪازد ﺗﺎ اﻳﻦ ﺳﻪ ﻛﺎر در ﻛﺸﻮر اﻧﺠﺎم ﺑﮕﻴﺮد؛ ﻳﻌﻨـﻰ از‬ ‫ﻟﺤﺎظ اﻗﺘﺼﺎدى ﻋﻘﺐ ﺑﻤﺎﻧﻴﻢ و ﺷﻜﺴﺖ ﺑﺨﻮرﻳﻢ؛ از ﻟﺤﺎظ ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻰ را ﻛﻪ ﺷـﺮوع ﺷـﺪ اﺳـﺖ‬ ‫ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻛﻨﻴﻢ؛ از ﻟﺤﺎظ ﻳﻜﭙﺎرﭼﮕﻰ ﻣﻠﻰ ﻫﻢ اﻳﻦ وﺣﺪﺗﻰ را ﻛﻪ وﺟﻮد دارد ﺑﺸـﻜﻨﻴﻢ و ﺑـﻪ ﺟـﺎن ﻫـﻢ‬ ‫ﺑﻴﻔﺘﻴﻢ‪ .‬دﺷﻤﻦ دارد اﻳﻦ ﺳﻪ ﻫﺪف را دﻧﺒﺎل ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬در دو ﺑﺨﺶ از اﻳﻦ ﺳﻪ ﻫﺪف‪ ،‬ﻳﻜﻰ از آﻣﺎجﻫـﺎى‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﻣﻌﻠﻤﺎن و ﻛﺎرﮔﺮان‪83/2/12 -‬‬

‫‪ .4‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورش و ﻣﻌﻠﻤﺎن‪ ،‬ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و ﺟﻨﮓ ﻧﺮم‬

‫ﻣﻬﻢ‪ ،‬ﻣﻌﻠﻤﻴﻨﻨﺪ؛ ﻫﻢ در ﺑﺨﺶ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﻫـﻢ در ﺑﺨـﺶ وﺣـﺪت اﺟﺘﻤـﺎﻋﻰ‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ اﻣـﺮوز اوج‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎى دﺷﻤﻦ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ از ﻫﻤﻴﻦ ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎل‪ ،‬ﺑﻴﺴﺖ و ﭘﻨﺞ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ ﻫـﻢ اﻳـﻦ ﺗﻮﻃﺌـﻪﻫـﺎ وﺟـﻮد‬ ‫داﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻨﺪه از ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﺎﻫﺪش ﺑﻮدهام‪ .‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻳﻦ ﻣﻮج ﺗﻮﻃﺌﻪ و ﻓﺸﺎر ﺗﻮﻃﺌـﻪ‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌـﻪى‬ ‫ﻣﻌﻠﻤﻴﻦ ﻣﺜﻞ ﻛﻮه اﻳﺴﺘﺎدهاﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﻪ ﻋﺮض ﻣﻰﻛﻨﻢ ﺟﺎﻣﻌﻪى ﻣﻌﻠﻤﻴﻦ ﻣﺎ ﭘﺎﻛﻴﺰهاﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﺷﺎﻫﺪ ﺑﺰرﮔﺶ‬ ‫ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻴﻠﻰ ﺳﻌﻰ ﻛﺮدﻧﺪ و ﺗﻼش ﻛﺮدﻧﺪ از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﻌﻠﻤﻴﻦ ﻳﻚ اﺧـﺘﻼف و دﻟﺨـﻮرى ﺑﺰرﮔـﻰ‬ ‫ﺑﻴﻦ آﺣﺎد ﻣﺮدم ﺑﻪ وﺟﻮد ﺑﻴﺎورﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ؛ ﺑﺎز ﻫﻢ ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ و ﺑﺎز ﻫﻢ ﻣﻌﻠﻤﻴﻦ اﻳﺴﺘﺎدهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮادران و ﺧﻮاﻫﺮان ﻋﺰﻳﺰ! ﻛﺸﻮر در ﺣﺎل ﻳﻚ ﺗﺤﺮك ﺟﺪى ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺟﻠﻮﺳﺖ؛ ﻫﻢ از ﻟﺤﺎظ ﻋﻠﻤـﻰ‪،‬‬ ‫ﻫﻢ از ﻟﺤﺎظ ﺳﻴﺎﺳﻰ‪ ،‬ﻫﻢ از ﻟﺤﺎظ ﻧﻈﺎﻣﻰ و ﻫﻢ از ﻟﺤﺎظ اﺳﺘﺤﻜﺎم ﺑﻨﻴﻪﻫﺎى اﻗﺘﺼﺎدى‪ .‬ﻧﻈـﺎم اﺳـﻼﻣﻰ‬ ‫در ﻋﻤﻞ دارد ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻧﻈﺎم رﻳﺸﻪدار‪ ،‬اﺛﺮﮔﺬار و داراى اﻗﺘﺪار درونزاﺳﺖ؛ ﻧـﻪ اﻗﺘـﺪارى‬ ‫ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻰ از ﻛﺸﻮرﻫﺎى ﺑﻴﭽﺎره و ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪاران ﻧﮕﻮنﺑﺨﺖ دارﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﻧﺎﺷﻰ از ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻓـﻼن ﻗـﺪرت‬ ‫و ﺑﻬﻤﺎن ﻗﺪرت اﺳﺖ؛ ﻧﻪ‪ ،‬اﻗﺘﺪار ﻧﻈﺎم ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬اﻗﺘﺪار درونزاﺳﺖ؛ ﻣﺜﻞ ﻳـﻚ ﻛـﻮه‬ ‫ﻛﻪ ﺑﻴﺶ از آن ﻣﻘﺪارى ﻛﻪ از ﻛﻮه دﻳﺪه ﻣﻰﺷﻮد و در زﻳﺮِ زﻣـﻴﻦ‪ ،‬رﻳﺸـﻪﻫـﺎى آن ﻛـﻮه اﺳـﺖ؛ ﻧﻈـﺎم‬ ‫اﺳﻼﻣﻰ دارد ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﺪ ﻛﻪ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ اﺳﺖ و روز ﺑﻪ روز ﻫﻢ در اﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﺟﻠﻮ رﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ‪ .‬ﻣـﺎ‬ ‫دارﻳﻢ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺟﻠﻮ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ و ﺣﺮﻛﺖ ﻫﻢ ﺣﺮﻛﺖ آراﻣﻰ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺣﺮﻛﺖ ﺳﺮﻳﻌﻰ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ اﻳﺴﺘﺎدﮔﻰ را ﻣﺴﺘﺒﺪﻳﻦ ﻋﺎﻟﻢ ﻧﻤﻰﭘﺴﻨﺪﻧﺪ‪ .‬ﻓﻼن ﭘﺎدﺷﺎه‪ ‬دوراﻓﺘﺎدهى ﻓـﻼن ﻛﺸـﻮر‪ ،‬در ردﻳـﻒ اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﺴﺘﺒﺪﻳﻦ ﻣﺤﺴﻮب ﻧﻤﻰﺷﻮد‪ .‬ﻣﺴﺘﺒﺪﺗﺮﻳﻦ ﻣﺴﺘﺒﺪان ﻋﺎﻟﻢ‪ ،‬آن ﻛﺴﺎﻧﻰاﻧـﺪ ﻛـﻪ در رأس ﻧﻈـﺎم اﺳـﺘﻜﺒﺎر‬ ‫ﺟﻬﺎﻧﻰ ﻧﺸﺴﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﻇﺎﻫﺮ ﻗﻀﻴﻪ در ﻛﺸﻮر آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻇﺎﻫﺮِ دﻣﻮﻛﺮاﺳﻰ اﺳﺖ ‪ -‬ﻛﻪ آن ﻫﻢ ﺑﺎﻃﻨـﺎً دﻣﻮﻛﺮاﺳـﻰ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ ‪ -‬اﻣﺎ رﻓﺘﺎر آﻧﻬﺎ در ﺳﻄﺢ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻰ‪ ،‬رﻓﺘﺎر دﻳﻜﺘﺎﺗﻮرﻣ‪Ĥ‬ﺑﺎﻧﻪى ﻳﻚ دﻳﻜﺘﺎﺗﻮر ﺧﺸﻦ اﺳـﺖ‪ .‬اﻳﻨﻬـﺎ‬ ‫ﻧﻤﻰﭘﺴﻨﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻣﻠﺘﻰ‪ ،‬ﻧﻈﺎم ﺳﻴﺎﺳﻰاى را ﺑﺮ ﺳﺮ ﻛﺎر ﺑﻴﺎورد ﻛﻪ اﻳﻨﺠﻮر در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﻄﺎﻣﻊ آﻧﻬـﺎ و در‬ ‫ﻣﻘﺎﺑﻞ دﺳﺖاﻧﺪازىﻫﺎى آﻧﻬﺎ ﺑﺎﻳﺴﺘﺪ؛ وﻟﻰ ﻣﻰﺑﻴﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻠﺘﻬﺎى ﻣﺴﻠﻤﺎنِ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ اﻳﻦ ﺣﺮﻛـﺖ‬ ‫ﻋﻈﻴﻢ و ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪ اﺳﻼﻣﻰ در اﻳﺮان ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﻤﺎ ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪ ،‬اﻣﺮوز رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر اﺳﻼﻣﻰ اﻳﺮان و ﻣﻘﺎﻣﺎت درﺟﻪى اول ﻛﺸﻮر ﺑﻪ ﻫـﺮ ﻛﺸـﻮر اﺳـﻼﻣﻰ‬ ‫ﺑﺮوﻧﺪ و ﺑﻪ آﻧﻬﺎ اﻳﻦ ﻓﺮﺻﺖ داده ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻴﺎن ﻣﺮدم ﺑﺮوﻧﺪ‪ ،‬اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻣﺮدم‪ ،‬اﺣﺴﺎﺳﺎت ﭘ‪‬ﺮﺟـﻮش‬ ‫و ﺧﺮوش ﻃﺮﻓﺪاراﻧﻪ اﺳﺖ! ﻋﻠﺖ ﭼﻴﺴﺖ؟ ﭼﺮا وﻗﺘﻰ رؤﺳﺎى ﺟﻤﻬﻮر ﻣﺎ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻛﺸﻮرى رﻓﺘﻪاﻧﺪ و ﺑﻪ‬ ‫آﻧﻬﺎ ﻓﺮﺻﺖ داده ﺷﺪه ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻴﺎن ﻣﺮدم ﺑﺮوﻧﺪ‪ ،‬ﻣـﺮدم ﭼﻨـﺪﻳﻦ ﺑﺮاﺑـﺮِ رؤﺳـﺎ و ﺷﺨﺼـﻴﺘﻬﺎى ﻣﺤﺒـﻮب‬

‫‪823‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻋﺸﻖ ﻣﻰورزﻧﺪ و اﻇﻬﺎر ﻋﻼﻗﻪ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ؟ ﭼﺮا؟ اﻳﻦ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آن اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺣﺮﻛـﺖ‬ ‫ﻋﻈﻴﻢ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﻛﺎر ﺧﻮدش را‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺧﻮدش را‪ ،‬ﻧﻔﻮذ ﺧﻮدش را در ﺳـﻄﺢ اﻓﻜـﺎر ﻋﻤـﻮﻣﻰ دﻧﻴـﺎى‬ ‫اﺳﻼم ﻧﺸﺎن داده و ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪى ﺑ‪‬ﺮوز رﺳﺎﻧﺪه‪ .‬ﺷﺠﺎﻋﺖ‪ ،‬اﻳﺴﺘﺎدﮔﻰ‪ ،‬ﻓـﺪاﻛﺎرى و ﺻـﺪاﻗﺖ در ﻗـﻮل و‬ ‫ﻋﻤﻞ‪ ،‬اﺛﺮ ﻣﻰﮔﺬارد و آﺛﺎر ﻃﺒﻴﻌﻰ دارد‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ رؤﺳـﺎ و ﻣﺴـﺌﻮﻟﻴﻦ ﺳﻴﺎﺳـﻰِ ﺧﻴﻠـﻰ از ﻛﺸـﻮرﻫﺎ‬ ‫ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺳﺮ ﺑﻪ ﺗﻦ ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ ﻧﺒﺎﺷﺪ؛ اﻣﺎ ﻣﺮدﻣﺸﺎن ﺻﺪدرﺻﺪ در ﻧﻘﻄﻪى ﻣﻘﺎﺑﻞ آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻋﺎﺷﻖ و‬ ‫دﻟﺒﺴﺘﻪى ﺑﻪ ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰاﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ از اﻳـﻦ ﻗﺒﻴـﻞ ﻛﺸـﻮرﻫﺎ در اﻃـﺮاف ﺧﻮدﻣـﺎن و در ﻫﻤـﻴﻦ‬ ‫ﻣﻨﻄﻘﻪى ﻋﻈﻴﻢ و ﺣﺴﺎﺳﻰ ﻛﻪ در آن ﻗﺮار دارﻳﻢ‪ ،‬ﻣﻰﺷﻨﺎﺳﻴﻢ‪ .‬اﺳﺘﻜﺒﺎر ﺟﻬﺎﻧﻰ اﻳﻦ را ﻣﻰﺑﻴﻨﺪ‪ .‬ﻣـﺎ اﻳـﻦ‬ ‫ﮔﻮﻧﻪ دارﻳﻢ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ؛ اﻳﻦ ﺗﻮﺳﻌﻪى ﻧﻔﻮذ ﻣﻌﻨﻮى را ﻫﻢ دارﻳﻢ؛ اﻣﺎ اﮔﺮ اﻳﻦ ﺣﺮﻛﺖ را ﺑﺎ ﻋﻘﻞ‪،‬‬ ‫ﺑﺎ ﺷﺠﺎﻋﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﻛﻞ ﺑﻪ ﺧﺪا و ﺑﺎ اﺣﺴﺎس ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﺟﻤﻌﻰ اداﻣﻪ ﻧﺪﻫﻴﻢ‪ ،‬ﺿﺮر ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺮد؛ ﻫـﻢ در‬ ‫آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‪ ،‬ﻫﻢ در ﻫﻤﻪ ﺟﺎى دﻳﮕﺮ‪.‬‬

‫‪824‬‬

‫‪ -1‬دﻳﺪار ﺑﺎ ﻣﻌﻠﻤﺎن‪86/2/12 -‬‬

‫‪1‬‬