Учимся говорить по-русски: Учебное пособие по развитию речи для стажеров-иностранцев

ÌÈÍÈÑÒÅÐÑÒÂÎ ÎÁÐÀÇÎÂÀÍÈß ÐÎÑÑÈÉÑÊÎÉ ÔÅÄÅÐÀÖÈÈ ÂÎËÃÎÃÐÀÄÑÊÈÉ ÃÎÑÓÄÀÐÑÒÂÅÍÍÛÉ ÓÍÈÂÅÐÑÈÒÅÒ

Ñ.Ð. ÎÌÅËÜ×ÅÍÊÎ, Ò.Í. ÎÌÅËÜ×ÅÍÊÎ

Ó×ÈÌÑß ÃÎÂÎÐÈÒÜ ÏÎ-ÐÓÑÑÊÈ

Ó÷åáíîå ïîñîáèå ïî ðàçâèòèþ ðå÷è äëÿ ñòàæåðîâ-èíîñòðàíöåâ

Âîëãîãðàä 1999

ÁÁÊ 81.411.2-96 Î57 Ðåöåíçåíòû: êàíä. ôèëîë. íàóê, äîö. Ë.Â. Ñàëàçíèêîâà, êàíä. ôèëîë. íàóê, äîö. Ñ.Ï. Êóøíåðóê

Ïå÷àòàåòñÿ ïî ðåøåíèþ áèáëèîòå÷íî-èçäàòåëüñêîãî ñîâåòà ÂîëÃÓ

Î57

Îìåëü÷åíêî Ñ.Ð., Îìåëü÷åíêî Ò.Í. Ó÷èìñÿ ãîâîðèòü ïî-ðóññêè: Ó÷åáíîå ïîñîáèå ïî ðàçâèòèþ ðå÷è äëÿ ñòàæåðîâ-èíîñòðàíöåâ.— Âîëãîãðàä: Èçä-âî ÂîëÃÓ, 1999. — 144 ñ. ISBN 5-85534-265-4 Ïîñîáèå ïî ðàçâèòèþ ðå÷è ïðåäíàçíà÷åíî äëÿ ñòóäåíòîâèíîñòðàíöåâ ïðîäâèíóòîãî óðîâíÿ îáó÷åíèÿ, ïðèåçæàþùèõ â Âîëãîãðàä íà êðàòêîñðî÷íûå êóðñû ðóññêîãî ÿçûêà.  êíèãó âêëþ÷åíû ñîöèîêóëüòóðíûå òåêñòû, ñîäåðæàùèå èíôîðìàöèþ î ðàçíûõ ñôåðàõ ïîâñåäíåâíîãî îáùåíèÿ. Ñëîâà è âûðàæåíèÿ íà ðóññêîì è àíãëèéñêîì ÿçûêàõ, ñîñòàâëÿþùèå ëåêñèêî-ãðàììàòè÷åñêèé ìàòåðèàë òåìû, à òàêæå ñèñòåìà äèàëîãîâ è óïðàæíåíèé äàíû ñ ó÷åòîì êîììóíèêàòèâíîãî ïðèíöèïà. Äëÿ êîíòðîëÿ ââåäåííîãî ìàòåðèàëà ïîñëå êàæäîé òåìû ïðåäëîæåíû òåñòû.

ISBN 5-85534-265-4

© Ñ.Ð. Îìåëü÷åíêî, Ò.Í. Îìåëü÷åíêî, 1999 © Èçäàòåëüñòâî Âîëãîãðàäñêîãî ãîñóäàðñòâåííîãî óíèâåðñèòåòà, 1999

2

Ñîäåðæàíèå Ïðåäèñëîâèå.................................................................................4 Òåìà 1. Äàâàé(-òå) ïîçíàêîìèìñÿ.................................................5 Óðîê 1. Ðàññêàæè(-òå) î ñåáå................................................5 Óðîê 2. Ãäå âû ó÷èòåñü?.......................................................10 Óðîê 3. Ðàññêàæè(-òå) î ñâîåé ñåìüå...................................17 Òåìà 2. Ãäå ìû æèâåì?................................................................26 Óðîê 1. Ãîñòèíèöà è îáùåæèòèå..........................................26 Óðîê 2. Äîì è êâàðòèðà.......................................................34 Òåìà 3. Ãîðîä.............................................................................41 Óðîê 1. Ãäå ÷òî íàõîäèòñÿ?....................................................41 Óðîê 2. Äîñòîïðèìå÷àòåëüíîñòè...........................................47 Òåìà 4. Ñðåäñòâà ïåðåäâèæåíèÿ...................................................55 Óðîê 1. Ãîðîäñêîé òðàíñïîðò...............................................55 Óðîê 2. Êàê äîáðàòüñÿ?........................................................61 Òåìà 5. Ìàãàçèí.........................................................................67 Óðîê 1. ×òî ãäå ìîæíî êóïèòü?............................................67 Óðîê 2.  ïðîäîâîëüñòâåííîì ìàãàçèíå...............................74 Óðîê 3.  ïðîìòîâàðíîì ìàãàçèíå.......................................81 Òåìà 6. Ïèòàíèå.........................................................................88 Óðîê 1. Çàâòðàê, îáåä, óæèí...............................................88 Óðîê 2.  ðåñòîðàíå..............................................................95 Òåìà 7. Äîñóã.............................................................................102 Óðîê 1. Ðàññêàæèòå î ñâîèõ óâëå÷åíèÿõ.............................102 Óðîê 2. Ñïîðò.....................................................................108 Óðîê 3. Âàø ëþáèìûé âèä èñêóññòâà?...............................115 Òåìà 8. Ïóòåøåñòâèå.................................................................123 Óðîê 1. Âûáîð ìàðøðóòà....................................................123 Óðîê 2. Õîðîøî åõàòü íà ïîåçäå.........................................129 Óðîê 3. Íà ïîåçäå õîðîøî, à ñàìîëåòîì ëó÷øå...................135 Ñïèñîê ëèòåðàòóðû....................................................................143

3

ÏÐÅÄÈÑËÎÂÈÅ Ïðåäëàãàåìîå ïîñîáèå ÿâëÿåòñÿ êíèãîé ïî ðàçâèòèþ ðå÷è â ñôåðå ïîâñåäíåâíîãî îáùåíèÿ ñ ó÷åòîì êîììóíèêàòèâíîãî ïðèíöèïà è ìîæåò áûòü èñïîëüçîâàíî â êóðñîâîé ñèñòåìå äëÿ ó÷àùèõñÿ ïðîäâèíóòîãî óðîâíÿ îáó÷åíèÿ. Êàæäûé óðîê îòêðûâàåòñÿ ðóáðèêîé “Ýòî âàì ìîæåò ïðèãîäèòüñÿ”, ãäå äàåòñÿ ïåðå÷åíü ñëîâ è âûðàæåíèé íà ðóññêîì è àíãëèéñêîì ÿçûêàõ, ñîñòàâëÿþùèõ ëåêñèêî-ãðàììàòè÷åñêèé ìàòåðèàë òåìû. Êðîìå òîãî, îñîáàÿ ðóáðèêà “Îáðàòèòå âíèìàíèå!” ïîçâîëÿåò êîììåíòèðîâàòü îòäåëüíûå ñëó÷àè ñëîâîóïîòðåáëåíèÿ. Áûñòðîìó ðàçâèòèþ ðå÷åâûõ íàâûêîâ è óìåíèé ó÷àùèõñÿ ñïîñîáñòâóþò êðàòêèå äèàëîãè, â êîòîðûõ ñîäåðæàòñÿ ñòàíäàðòíûå òàêòèêè îáùåíèÿ. Òåêñòû îòðàæàþò íàèáîëåå ðàñïðîñòðàíåííûå ðåàëèçàöèè êîììóíèêàòèâíûõ èíòåíöèé. Âîïðîñû è çàäàíèÿ äàþòñÿ â îïðåäåëåííîé ïîñëåäîâàòåëüíîñòè: îò íàáëþäåíèÿ è îñìûñëåíèÿ ÿçûêîâûõ ôàêòîâ ê èõ óïîòðåáëåíèþ â ðå÷è, à òàêæå ïîáóæäàþò âåñòè ðàçãîâîð, èñõîäÿ èç ñîáñòâåííîãî îïûòà èíîñòðàíöåâ. Äëÿ êîíòðîëÿ ââåäåííîãî ìàòåðèàëà ïîñëå êàæäîé òåìû äàþòñÿ òåñòû, â êîòîðûõ ïðîâåðÿåòñÿ óñâîåíèå òåìàòè÷åñêîé ëåêñèêè, âëàäåíèå íåêîòîðûìè ãðàììàòè÷åñêèìè ôîðìàìè, çíàíèå îòäåëüíûõ ñòðàíîâåä÷åñêèõ ôàêòîâ.

4

Òåìà 1 ÄÀÂÀÉ(-ÒÅ) ÏÎÇÍÀÊÎÌÈÌÑß/LET’S GET ACQUAINTED

Óðîê 1: Ðàññêàæè(-òå) î ñåáå/Tell us about yourself Ýòî âàì ìîæåò ïðèãîäèòüñÿ/Òhese words may be useful for you: ß — ìû I/we Òû — âû Óou/you Îí, îíà, îíî — îíè Íe, she, it Îáðàùàòüñÿ íà “òû”/”âû”* Òo address smb. with “òû”/ “âû” Ñòóäåíò, ñòóäåíòêà — ñòóäåíòû Student, students Óíèâåðñèòåò University Ñòðàíà, øòàò, ãîðîä Ñountry, state, city Äàâàéòå ïîçíàêîìèìñÿ Let’s get acquainted Çäðàâñòâóéòå! How do you do! Äîáðîå óòðî! Good morning! Äîáðûé äåíü! Good afternoon! Äîáðûé âå÷åð! Good evening Ìåíÿ (åãî, åå, âàñ) çîâóò My (his, her, your) name is... Ìíå (òåáå, âàì, åìó, åé)... I am(you are, he/she is)... ãîä(-à), ëåò years old Èìÿ Name Ôàìèëèÿ Last name ×èòàåì è ó÷èì äèàëîãè/Read and learn the dialogues by heart: 1. — Äàâàéòå ïîçíàêîìèìñÿ. Ìåíÿ çîâóò Ìàêñèì, à âàñ? — Ðîáåðò. — Êàê âàøà ôàìèëèÿ? — Ìîÿ ôàìèëèÿ Ïîðòýð. — Êàê âàñ ìîæíî íàçûâàòü (How may I call you)? — Íàçûâàéòå ìåíÿ ïðîñòî Ðîá (Just call me Rob). — Áóäåì íà “òû”? * — Äà, êîíå÷íî. 2. — Áýí, îòêóäà òû ïðèåõàë? — ß ïðèåõàë èç Ìýíñôèëäà, øòàò Ïåíñèëüâàíèÿ. — Ñêîëüêî òåáå ëåò? — Ìíå 20 ëåò. 5

— ×åì òû çàíèìàåøüñÿ, òû ó÷èøüñÿ èëè ðàáîòàåøü? — ß ó÷óñü â óíèâåðñèòåòå, íà ôàêóëüòåòå ìåæäóíàðîäíûõ îòíîøåíèé, à ïî âå÷åðàì (in the evening) ðàáîòàþ. — Êàêàÿ òâîÿ áóäóùàÿ ïðîôåññèÿ (What is your future profession)? — ß áóäó ðàáîòàòü æóðíàëèñòîì. 3. — Áèë, ñêîëüêî âðåìåíè òû ó÷èøü ðóññêèé ÿçûê (How long have you been learning Russian)? — ß ó÷ó ðóññêèé ÿçûê òîëüêî ãîä (I’ve been learning Russian for only a year). — Êàêèå èíîñòðàííûå ÿçûêè òû çíàåøü (What foreign languages do you speak)? — ß çíàþ åùå ôðàíöóçñêèé (I also speak French). — ×åì òû óâëåêàåøüñÿ (What are your hobbies)? — ß óâëåêàþñü ñïîðòîì. *Îáðàòèòå âíèìàíèå! Äðóçüÿ è áëèçêèå çíàêîìûå îáû÷íî îáðàùàþòñÿ äðóã ê äðóãó íà “òû”. Ôðàçà: «Áóäåì íà “òû”» óêàçûâàåò íà æåëàíèå âàøåãî ñîáåñåäíèêà óñòàíîâèòü íåôîðìàëüíûå, áîëåå áëèçêèå îòíîøåíèÿ ñ âàìè. Ïðè îôèöèàëüíîì, âåæëèâîì îáðàùåíèè ê ñòàðøåìó èëè íåçíàêîìîìó (ìàëîçíàêîìîìó) ÷åëîâåêó óïîòðåáëÿåòñÿ ìåñòîèìåíèå “âû”. Ïîñëå ìåñòîèìåíèÿ âû (Âû) ïðè îáðàùåíèè ê îäíîìó ÷åëîâåêó ãëàãîë óïîòðåáëÿåòñÿ â ôîðìå âòîðîãî ëèöà ìíîæåñòâåííîãî ÷èñëà: âû (Âû) ïðèåõàëè... âû (Âû) ó÷èòåñü... âû (Âû) çàíèìàåòåñü... Attention! Friends and good añquaintances usually address each other with “òû”. Saying: «Áóäåì íà “òû”», the person whom you have just met implies that he/she wants to get on closer terms with you. In the context of formal relations or when you address an older or unknown person you should use “âû” . Even if you address ONE person — the verb after ÂÛ is used in the 2nd person plural form. ×èòàåì è ïåðåñêàçûâàåì òåêñò/Read and retell the text below: Íàêîíåö ÿ ïðèåõàë â Âîëãîãðàä. ß ó÷óñü íà êóðñàõ ðóññêîãî ÿçûêà â Âîëãîãðàäñêîì ãîñóíèâåðñèòåòå (ÂîëÃÓ). Ñåé÷àñ ÿ æèâó 6

â îáùåæèòèè íà 2-é Ïðîäîëüíîé, ä. 28, êîìíàòà 3-10. ß óæå ïîçíàêîìèëñÿ ñî ñâîèì ñîñåäîì ïî êîìíàòå. Åãî èìÿ Êîñòÿ, à ôàìèëèÿ Èâàíîâ, îí ó÷èòñÿ íà ôèëîëîãè÷åñêîì ôàêóëüòåòå, ó÷èò àíãëèéñêèé ÿçûê. Ñíà÷àëà îí îáðàùàëñÿ êî ìíå íà “âû”: “Êàê âàñ çîâóò? Îòêóäà âû ïðèåõàëè? Ãäå âû ó÷èòåñü? ×åì çàíèìàåòåñü? È ò.ä.” À ïîòîì âäðóã ñêàçàë ìíå: «Áóäåì íà “òû”?». ß ñîãëàñèëñÿ: «Äà, êîíå÷íî». Âûó÷èòå ñòèõîòâîðåíèå “Âû — ìû — òû”/Learn the verse by heart: “Âîò ñ êàêèìè îí ñëîâàìè ïðèáåæàë îäíàæäû ê ìàìå: Åñëè ðóêè ìûëè âû, åñëè ðóêè ìîåì ìû, eñëè ðóêè ìîåøü òû, çíà÷èò, ðóêè âû-ìû-òû”. Ó×ÈÌÑß ÓÏÎÒÐÅÁËßÒÜ ãëàãîëû (learn how to use the verbs) ÇÂÀÒÜ — ÍÀÇÛÂÀÒÜÑß — ÍÀÇÂÀÒÜ — ÍÀÇÛÂÀÒÜ: I. Ãëàãîë çâàòü ÿâëÿåòñÿ ïåðåõîäíûì è óïîòðåáëÿåòñÿ ñ îäóøåâëåííûìè ñóùåñòâèòåëüíûìè, à ãëàãîë íàçûâàòüñÿ — íåïåðåõîäíûé è óïîòðåáëÿåòñÿ ñ íåîäóøåâëåííûìè ñóùåñòâèòåëüíûìè (Attention: the verb çâàòü is transitive and is used with animate nouns, and íàçûâàòüñÿ is intransitive and is used with inanimate nouns): Ìåíÿ çîâóò Ñòèâ. Âîëãîãðàä ðàíüøå íàçûâàëñÿ Ìîåãî íîâîãî çíàêîìîãî Ñòàëèíãðàäîì, à åùå ðàíüøå — çîâóò Àíäðåé. Öàðèöûíûì. Ìîþ ñîáàêó çîâóò Ðýêñ. Íàø ðàéîí íàçûâàåòñÿ Ñîâåòñêèé. Ýòà ðåêà íàçûâàåòñÿ Âîëãà. Ýòà óëèöà íàçûâàåòñÿ 2-ÿ Ïðîäîëüíàÿ. Áëèæàéøèé (the nearest) ìàãàçèí íàçûâàåòñÿ “Õîïåð”. II. Ãëàãîë íàçûâàòü-íàçâàòü ÿâëÿåòñÿ ïåðåõîäíûì è èìååò íåñêîëüêî çíà÷åíèé (the verb íàçûâàòü-íàçâàòü is transitive and has several meanings): 1. “Äàâàòü êîìó-ëèáî èìÿ, ïðîçâèùå, êëè÷êó”(to give smb. a name, a nickname) — Ðîäèòåëè íàçâàëè ñûíà Àíäðååì. Äðóçüÿ íàçûâàëè åãî Ñåðûé. 2. “Îáðàùàòüñÿ ê êîìó-ëèáî, óïîòðåáëÿÿ êàêîå-ëèáî èìÿ, ïðîçâèùå, êëè÷êó” (to address smb. with a name, a nickname) — Åãî çîâóò Êîëåé, íà ðàáîòå åãî íàçûâàþò 7

òîëüêî ïî èìåíè è îò÷åñòâó — Íèêîëàé Ëåîíèäîâè÷. 3. “Îïðåäåëèòü (êàêèì-ëèáî ñëîâîì), îõàðàêòåðèçîâàòü (îòíåñÿ ê ÷èñëó êîãîëèáî)” (to define smb. with some word) — Îí ìîæåò îòâåòèòü íà ëþáîé âîïðîñ, íåäàðîì åãî íàçûâàþò õîäÿ÷åé ýíöèêëîïåäèåé. Òðåíèðóåìñÿ: 1. Âñòàâüòå âìåñòî òî÷åê ãëàãîëû çâàòü, íàçûâàòüñÿ/Fill in the gaps with the verbs çâàòü or íàçûâàòüñÿ. 1. Ñòàðøóþ ñåñòðó ... Ëåíîé, ìëàäøåãî áðàòà ... Ìèøåé. 2. ß çàáûë, êàê ... ýòà êíèãà. 3. Âû íå çíàåòå, êàê ... ýòà îñòàíîâêà? — Çíàþ, ýòà îñòàíîâêà ... “Îáóâíàÿ ôàáðèêà”. 4. Îí íå ìîã âñïîìíèòü, êàê ... åãî íîâîãî ïðåïîäàâàòåëÿ. 5. Êàê ... ðåêà, íà êîòîðîé ðàñïîëîæåí ýòîò ãîðîä? 6. Óëèöà, íà êîòîðîé íàõîäèòñÿ òîðãîâûé öåíòð ... Ðàáî÷å-êðåñòüÿíñêàÿ. 7. ß íå ðàññëûøàë, êàê òåáÿ ... , ïîâòîðè, ïîæàëóéñòà. 2. Âñòàâüòå âìåñòî òî÷åê ãëàãîëû çâàòü, íàçûâàòü, íàçûâàòüñÿ. 1. Ðàíüøå Âîëãîãðàä ... Öàðèöûíûì, ïîòîì åãî ïåðåèìåíîâàëè â Ñòàëèíãðàä, òåïåðü åãî ñíîâà õîòÿò ... Öàðèöûí. 2. Ìåíÿ ... Äèìà. 3. Êàê ... ýòà îñòàíîâêà? 4. Âîëãîãðàä ñïðàâåäëèâî ... ãîðîäîì-ãåðîåì. 5. Ýòîò ìàãàçèí ... “Õîïåð”. 6. Ìàëü÷èêà ... Àðòåìîì, äåäóøêà ëàñêîâî ... åãî Àðòþøåé. 7. Îí âñåõ âñåãäà ... òîëüêî ïî èìåíè è îò÷åñòâó. 8. ... ìåíÿ ïðîñòî Ìàêñ. 9. Ýòè ìåñòà ÷àñòî ... ðóññêîé Øâåéöàðèåé. 9. Àíòîíèìàìè ... ñëîâà îäíîé ÷àñòè ðå÷è, èìåþùèå ïðîòèâîïîëîæíîå çíà÷åíèå. 10. Ñòàðøóþ ñåñòðó îí ... ìàìîé, ïîòîìó ÷òî ïîñëå ñìåðòè ìàòåðè îíà âîñïèòàëà åãî. 11. Ìåíÿ ... Àëåêñàíäð, ýòî ìîå ïîëíîå èìÿ, íî âû ìîæåòå ... ìåíÿ ïðîñòî Ñàøà. 12. Åå ... Ëåíà, à äîìà âñå ... åå Àëåíîé. 13. ß õî÷ó ... äî÷ü òàê æå, êàê ... ìîþ ìàòü. 3. Îòâåòüòå íà âîïðîñû: 1. Êàê âàñ çîâóò? 2. Êàê âàñ ìîæíî íàçûâàòü? 3. Êàê âàñ íàçûâàþò äîìà? 4. Åñòü ëè ó âàñ ïðîçâèùå èëè êëè÷êà? 5. Êàê çîâóò âàøó ìàòü, ñåñòðó, âàøåãî îòöà, áðàòà? Êàê âû ê íèì îáðàùàåòåñü? 6. Êàê íàçûâàåòñÿ ãîðîä, ãäå âû æèâåòå? 7. Êàê íàçûâàåòñÿ ãîðîä, â êîòîðûé âû ïðèåõàëè? 8. Êàê íàçûâàåòñÿ ðàéîí, â êîòîðîì íàõîäèòñÿ óíèâåðñèòåò? 9. Êàê íàçûâàåòñÿ óëèöà, íà êîòîðîé íàõîäèòñÿ îáùåæèòèå? 10. Êàê íàçûâàåòñÿ îñòàíîâêà, ðÿäîì ñ êîòîðîé íàõîäèòñÿ îáùåæèòèå? 11. Êàê íàçûâàåò8

ñÿ áëèæàéøèé ìàãàçèí? 12. Êàê íàçûâàåòñÿ ñòèõîòâîðåíèå, êîòîðîå âû âûó÷èëè? 4. Ñîñòàâüòå äèàëîãè, èñõîäÿ èç äàííûõ ñèòóàöèé è óïîòðåáëÿÿ ãëàãîëû çâàòü, íàçûâàòü, íàçûâàòüñÿ/Compose dialogues for the situations given below. Use the verbs çâàòü, íàçûâàòü, íàçûâàòüñÿ in them. 1. Íîâûé ïðåïîäàâàòåëü ïðèøåë â ãðóïïó. Acquaintance with a new teacher. 2. Âû çíàêîìèòåñü ñî ñâîèì ñîñåäîì (ñî ñâîåé ñîñåäêîé) ïî êîìíàòå. You meet your room-mate. 3. Âû çàáëóäèëèñü â íîâîì ãîðîäå. You have got lost in a new city. 4. Âû ïåðâûé ðàç åäåòå â âîëãîãðàäñêîì àâòîáóñå. Your first ride on a Volgograd bus. 5. Íà âå÷åðèíêå âû çíàêîìèòåñü ñ ðóññêîé äåâóøêîé. You meet a Russian girl at a party.

9

Óðîê 2: Ãäå âû ó÷èòåñü?/Where do you study? Ýòî âàì ìîæåò ïðèãîäèòüñÿ: Verb Compatibility Ó÷èòü/ âûó÷èòü (÷òî?)

Meaning

à) ñòèõîòâîðåíèå, ïåñíþ, ðîëü, òåêñò, ïðàâèëî, ñëîâà, ãëàãîëû — “íàèçóñòü”; á) ÿçûê, óðîê, äîìàøíåå çàäàíèå.

Ó÷èòü/ à) ãîâîðèòü, ÷èòàòü, íàó÷èòü (êîãî?)+ ïèñàòü; èíô. èëè (÷åìó?) á) ÿçûêó, ÷òåíèþ, ïèñüìó. Ó÷èòüñÿ (ãäå?) (êàê?)

“ß ó÷èë, âûó÷èë è òåïåðü ïîìíþ (çíàþ)” (I learnt, have learnt and now I know). “Ìåíÿ ó÷èëè è òåïåðü ÿ óìåþ ýòî äåëàòü” (They taught me, and now I know how to do it).

a) â øêîëå, â êîëëåäæå, “ß ó÷èëñÿ ãäå-òî è â óíèâåðñèòåòå, íà êàê-òî” (I was a student èñòîðè÷åñêîì ôàêóëü- of..., and the way òåòå, íà âòîðîì êóðñå, I studied was...). íà êóðñàõ ðóññêîãî ÿçûêà; á) õîðîøî — ïëîõî, îòëè÷íî, ñðåäíå, îõîòíî, óïîðíî, ñ óäîâîëüñòâèåì, ñ èíòåðåñîì. Ó÷èòüñÿ/ à) ÷èòàòü, ãîâîðèòü, “ß ó÷èëñÿ (ñàì) è òåíàó÷èòüñÿ + ïèñàòü, ïëàâàòü, èãðàòü ïåðü óìåþ ýòî èíô. èëè (÷åìó?) â øàõìàòû, õîäèòü íà äåëàòü” (I learnt it ëûæàõ, âîäèòü ìàøèíó; myself, and now I á) ÷òåíèþ, ïëàâàíèþ, khow to do it). ðèñîâàíèþ, âîæäåíèþ ìàøèíû... Èçó÷àòü/ à) ïðèðîäó, îáùåñòâî, “ß èçó÷àë è èçó÷èòü (÷òî?) æèçíü æèâîòíûõ, òåïåðü çíàþ — èìåþ êîñìîñ, òâîð÷åñòâî íàó÷íûå çíàíèÿ” ( I ïèñàòåëÿ... studied smth. and now 10

ôèëîñîôèþ, ôèëîI know — I have ëîãèþ; acquired some scientific á) èñòîðèþ, knowledge). áèîëîãèþ, ìàòåìàòèêó... — “ïðåäìåòû, îñíîâû íàóê”. Îáó÷àòü/ à) ãîâîðèòü, ÷èòàòü, “Èõ ýòîìó îáó÷àëè, è îáó÷èòü (êîãî?)+ ïèñàòü; îíè ýòî ñåé÷àñ èíô. èëè (÷åìó?) á) ÿçûêó, ÷òåíèþ, çíàþò” (They were ïèñüìó. taught to it, and now they know it). Ïðèìå÷àíèå: êîíñòðóêöèè ñ äàòåëüíûì ïàäåæîì — ó÷èòü ïåíèþ,èãðå íà ãèòàðå; ó÷èòüñÿ ðèñîâàíèþ, âîæäåíèþ ìàøèíû; îáó÷àòü ìàøèíîïèñè, ÷òåíèþ íà èíîñòðàííîì ÿçûêå — èìåþò êíèæíóþ îêðàñêó è èñïîëüçóþòñÿ â íàó÷íîì è îôèöèàëüíîì ñòèëÿõ. Note: the constructions with nouns in dative case — ó÷èòü ïåíèþ, èãðå íà ãèòàðå; — are mostly used in scientific and official styles.

×èòàåì è ó÷èì äèàëîãè: 1. — Çäðàâñòâóé, Áýí! — Ïðèâåò, Èðà! — Êàê äåëà? — Ñïàñèáî, õîðîøî. À ó òåáÿ? — Íîðìàëüíî. Òû óæå ó÷èøüñÿ? — Äà, óæå íà÷àë ó÷èòüñÿ. À òû? — ß ó÷óñü è äàæå ðàáîòàþ. — Ñêàæè, à ãäå òû ðàáîòàåøü? — ß ðàáîòàþ â “Èíòóðèñòå” ïåðåâîä÷èêîì. 2. — Çäðàâñòâóéòå! Äàâàéòå ïîçíàêîìèìñÿ. Ìåíÿ çîâóò Ñåðãåé Ïåòðîâè÷. À êàê âàñ çîâóò? — Ìåíÿ çîâóò Áýí. — Ðàññêàæèòå íåìíîãî î ñåáå. — ß àìåðèêàíåö, ïðèåõàë èç Ìýíñôèëäà, ìíå 20 ëåò, ó÷óñü â óíèâåðñèòåòå.  Âîëãîãðàä ïðèåõàë ó÷èòü ðóññêèé ÿçûê. — Ê âàì ëó÷øå îáðàùàòüñÿ íà “âû” èëè “òû”? — Ìíå óäîáíåé íà “òû”. — Ðàä áûë ñ òîáîé ïîçíàêîìèòüñÿ. — ß òîæå. 11

3.— Áýí, ðàññêàæè ìíå íåìíîãî î òâîåì ñîñåäå. — Ñ óäîâîëüñòâèåì, íî ÿ åãî åùå ïëîõî çíàþ. Åãî çîâóò Êîñòÿ, îí ó÷èòñÿ íà ôèëôàêå, èçó÷àåò àíãëèéñêèé. Åìó 21 ãîä. — À êàê åãî ôàìèëèÿ? — Ê ñîæàëåíèþ (unfortunately), ÿ åå íå çàïîìíèë. Ðóññêèå ôàìèëèè î÷åíü òðóäíûå. — Íó ÷òî òû, îíè ïî÷òè âñå îêàí÷èâàþòñÿ íà -îâ/-åâ: Ïåòðîâ, Èâàíîâ, Ñèäîðîâ, Àëåêñååâ. 4. — ×åì âû çàíèìàåòåñü íà êóðñàõ? — Ìû çàíèìàåìñÿ êîððåêöèåé ðå÷è, ðàçãîâîðíîé ïðàêòèêîé, ãðàììàòèêîé, ñòðàíîâåäåíèåì. — À êàêèå ïðåäìåòû âû èçó÷àåòå â óíèâåðñèòåòå? — Ìû èçó÷àåì ëèíãâèñòèêó, ëèòåðàòóðó, èñòîðèþ, ôèëîñîôèþ è äðóãèå ïðåäìåòû. Íî ãëàâíîå — ìû ó÷èì èíîñòðàííûå ÿçûêè. Êñòàòè, òû áóäåøü íà âå÷åðå ïîýçèè? — Äà. ß ó÷ó ñòèõîòâîðåíèå Ïóøêèíà “Çèìíèé âå÷åð”. À òû? — À ÿ ðåøèë âûó÷èòü ñòèõîòâîðåíèå Ëåðìîíòîâà “Ðîäèíà”. 5. — Ïîñëóøàé (listen), òû õîðîøî èãðàåøü â øàõìàòû! Êòî íàó÷èë òåáÿ? — Ìåíÿ íàó÷èë èãðàòü îòåö. Ó íàñ â ñåìüå âñå èãðàþò â øàõìàòû. Íî çàòî òû îòëè÷íî èãðàåøü íà ãèòàðå. Ãäå òû íàó÷èëñÿ òàê èãðàòü? — Ìåíÿ íèêòî íå îáó÷àë, ñàì íàó÷èëñÿ. À òû èãðàåøü íà êàêîì-íèáóäü ìóçûêàëüíîì èíñòðóìåíòå? — Íåò. Ðîäèòåëè îáó÷àëè ìåíÿ èãðàòü íà ïèàíèíî, íî ó ìåíÿ íå áûëî íè ñëóõà, íè æåëàíèÿ (no talent, no wish). 6. — Ó ìåíÿ âîïðîñ. Ìîæíî ñïðîñèòü? — Êîíå÷íî. Ñïðàøèâàéòå. ×òî âàì íåïîíÿòíî? — ×òî çíà÷èò “Ó÷åíüå — ñâåò, à íåó÷åíüå — òüìà” (Knowledge is light and ignorance is night)? Îáúÿñíèòå, ïîæàëóéñòà. — Ýòî ðóññêàÿ ïîñëîâèöà: åñëè òû ó÷èøüñÿ, òî ìíîãîå çíàåøü è ïîíèìàåøü, à åñëè íå õî÷åøü ó÷èòüñÿ, òî ìíîãîå îñòàåòñÿ äëÿ òåáÿ íåÿñíûì.

12

×èòàåì è ïåðåñêàçûâàåì òåêñò: Êóðñû ðóññêîãî ÿçûêà Âî ìíîãèõ ãîðîäàõ Ðîññèè (Ìîñêâå, Ñàíêò-Ïåòåðáóðãå, Ðîñòîâå, Âîëãîãðàäå è äðóãèõ) åæåãîäíî îðãàíèçóþòñÿ êóðñû ðóññêîãî ÿçûêà äëÿ èíîñòðàííûõ ñòàæåðîâ. Íà ýòèõ êóðñàõ ó÷àòñÿ ñòóäåíòû-ôèëîëîãè, íåôèëîëîãè, ïðåïîäàâàòåëè ðóññêîãî ÿçûêà è âñå, êòî èíòåðåñóåòñÿ ðóññêèì ÿçûêîì. Ñðîêè ðàáîòû êóðñîâ ðàçíûå: ìåñÿ÷íûå, òðåõìåñÿ÷íûå, ÷åòûðåõìåñÿ÷íûå è äðóãèå. Ïðåäñòàâèòåëè (representatives) ðàçíûõ ñòðàí Åâðîïû, Àçèè è Àìåðèêè ïðèåçæàþò â Ðîññèþ, ÷òîáû ëó÷øå íàó÷èòüñÿ ãîâîðèòü ïî-ðóññêè, ïîçíàêîìèòüñÿ ñ æèçíüþ ðîññèÿí, óâèäåòü ñâîèìè ãëàçàìè òå ïåðåìåíû, êîòîðûå ïðîèñõîäÿò ñåé÷àñ â Ðîññèè. Íà êóðñàõ ñòàæåðû èçó÷àþò ãðàììàòèêó, çàíèìàþòñÿ ðàçãîâîðíîé ïðàêòèêîé è ïåðåâîäîì, èõ îáó÷àþò ôîíåòèêå, îíè ñëóøàþò ëåêöèè ïî ñòðàíîâåäåíèþ è ðóññêîé ëèòåðàòóðå, ó÷àò ñòèõè è ïåñíè ðóññêèõ ïîýòîâ è êîìïîçèòîðîâ, çíàêîìÿòñÿ ñ ðóññêèì íàðîäíûì òâîð÷åñòâîì. Ñòàæåðû ìîãóò èçó÷àòü ðàçíûå àñïåêòû (aspects) ÿçûêà. Ïîñëå çàíÿòèé ñòàæåðàì ïðåäëàãàþò ðàçëè÷íûå ýêñêóðñèè ïî ìóçåÿì è âûñòàâêàì, â øêîëû è íà ïðîìûøëåííûå ïðåäïðèÿòèÿ (industrial plants). Ñòàæåðû ëþáÿò õîäèòü â òåàòðû è íà êîíöåðòû, à òàêæå íà ñïîðòèâíûå ñîðåâíîâàíèÿ. ×àñòî îðãàíèçóþòñÿ ïîåçäêè ïî ãîðîäàì Ðîññèè. Âñå ýòî ïîìîãàåò ëó÷øåìó èçó÷åíèþ ðóññêîãî ÿçûêà. Íî ñàìîå ãëàâíîå — ýòî îáùåíèå ñ ðîññèÿíàìè, êîòîðîå ïîçâîëÿåò íå òîëüêî ïðèìåíÿòü ñâîè çíàíèÿ ðóññêîãî ÿçûêà íà ïðàêòèêå, íî è ïðèîáðåòàòü (to get) íîâûõ äðóçåé. Òðåíèðóåìñÿ: 1. Âñòàâüòå ãëàãîë ó÷èòü èëè ó÷èòüñÿ. 1. — Ãäå òû ... ? — ß ... â óíèâåðñèòåòå. — À ãäå ... òâîé äðóã? — Ìîé äðóã òîæå ... â óíèâåðñèòåòå. 2. Êàê òû ... ? — ß ... õîðîøî, ïîòîìó ÷òî ÿ ìíîãî çàíèìàþñü: êàæäûé äåíü ÿ ... íîâûå ñëîâà, äåëàþ óïðàæíåíèÿ, ìíîãî ÷èòàþ è ãîâîðþ ïî-ðóññêè. 3. — Ãäå òû ... ðàíüøå? — Ðàíüøå ÿ ... â øêîëå, ïîòîì â êîëëåäæå. 4. — Ãäå ... òâîÿ ñòàðøàÿ ñåñòðà? — Ìîÿ ñòàðøàÿ ñåñòðà íå ..., îíà óæå ðàáîòàåò. 4. — Òâîÿ ìëàäøàÿ ñåñòðà ... ? — Äà, îíà ... â øêîëå. Êàê îíà ...? — Îíà ... íåïëîõî. — Êîãäà îíà ... óðîêè? — Ïîñëå îáåäà îíà ãóëÿåò, à ïîòîì íà÷èíàåò ... óðîêè. 5. — ×òî òû ñåé÷àñ ... ? — ß ... 13

íîâûå ñëîâà. — Òû êàæäûé äåíü ... ðóññêèå ñëîâà? — Äà, ÿ ... ñëîâà êàæäûé äåíü. 6. ×òî âû ... â÷åðà? — Â÷åðà ìû ... äèàëîã. — Âû äîëãî ... ýòîò äèàëîã? — Íåò, äèàëîã áûë íåòðóäíûé, è ìû ... åãî íåäîëãî. 2. Îòâåòüòå íà âîïðîñû. 1. Âû ó÷èòåñü èëè ðàáîòàåòå? 2. Ãäå âû ó÷èòåñü?  êàêîì óíèâåðñèòåòå? Íà êàêîì ôàêóëüòåòå? 3. Íà êàêîì êóðñå âû ó÷èòåñü? 4. ×òî âû äåëàëè ðàíüøå — ó÷èëèñü èëè ðàáîòàëè? 5. Êîãäà âû ó÷èòå íîâûå ñëîâà? 6. Âû ëþáèòå ó÷èòü ñòèõè? 7. Âû ó÷èòå ðóññêèå ïåñíè? 8. ×òî âû ó÷èòå ñåé÷àñ? 9. Âàø ñîñåä ó÷èòñÿ èëè ðàáîòàåò? 10. Êàê îí ó÷èòñÿ? Õîðîøî èëè íå î÷åíü? 11. Âàø íîâûé çíàêîìûé ó÷èòñÿ â øêîëå èëè â óíèâåðñèòåòå? 12. Îí ó÷èòñÿ ñ èíòåðåñîì èëè áåç âñÿêîãî èíòåðåñà? 3. Ïðî÷èòàéòå ïðåäëîæåíèÿ. Âñòàâüòå ãëàãîëû ó÷èòü-âûó÷èòü, èçó÷àòü-èçó÷èòü, ó÷èòüñÿ-íàó÷èòüñÿ, ó÷èòü-íàó÷èòü, îáó÷àòüîáó÷èòü. 1. Ñòóäåíòû-èñòîðèêè äîëæíû ... íàèçóñòü áîëüøîé ôàêòè÷åñêèé ìàòåðèàë — äàòû, èìåíà, ãåîãðàôè÷åñêèå íàçâàíèÿ, íàçâàíèÿ èñòîðè÷åñêèõ ñîáûòèé. 2. Ñòóäåíòû, áóäóùèå ïåðåâîä÷èêè, ... ìíîãî èíîñòðàííûõ ñëîâ, ... òåîðèþ ïåðåâîäà è ... ïåðåâîäèòü; íî ëó÷øå, êîãäà îíè ... â òîé ñòðàíå, ÿçûê êîòîðîé ... . 3. Ýòîò ó÷åíûé âñþ æèçíü ... òâîð÷åñòâî Ëüâà Òîëñòîãî. 4. ßçûêîçíàíèå — ýòî íàóêà, êîòîðàÿ ... ñèñòåìó è ñòðóêòóðó ÿçûêà. 5. Ýòîò ìîëîäîé ÷åëîâåê ... â èíñòèòóòå ôèçêóëüòóðû è ðàáîòàåò â øêîëå. Îí ... øêîëüíèêîâ áåãàòü, ïðûãàòü, ïëàâàòü, õîäèòü íà ëûæàõ. 6. Íà êóðñàõ èíôîðìàòèêè è ïðîãðàììèðîâàíèÿ ... ðàáîòàòü íà êîìïüþòåðå. 7. Êàê âû äóìàåòå, àêòåðû ... ñâîè ðîëè íàèçóñòü? 8. Íà çàñåäàíèè êëóáà “Ðóñè÷è” ìû áóäåì ïåòü ïåñíè íà ñòèõè ðóññêèõ ïîýòîâ, íàäî õîðîøî ... ñëîâà. 4. Çàìåíèòå äàííûå ïðåäëîæåíèÿ áëèçêèìè ïî ñìûñëó. Èñïîëüçóéòå ãëàãîëû ó÷èòü-âûó÷èòü, èçó÷àòü-èçó÷èòü, ó÷èòüñÿ-íàó÷èòüñÿ, ó÷èòü-íàó÷èòü, îáó÷àòü-îáó÷èòü.  ñëó÷àå íåîáõîäèìîñòè ïåðåñòðîéòå ïðåäëîæåíèÿ. 1. Â÷åðà ÿ íå äåëàë äîìàøíåå çàäàíèå. 2. Òû õîðîøî çíàåøü íîâûå ñëîâà èç ýòîãî òåêñòà? 3. Âñå ïîìíÿò ñâîè ðîëè? 4. Äîìà îí íàïèñàë è íåñêîëüêî ðàç ïðî÷èòàë ñâîþ ðå÷ü. 5.  ïðîãðàììå ñòóäåíòîâ-ôèëîëîãîâ åñòü òåïåðü è ðèòîðèêà. 6.  ãóìàíèòàðíîé ãèìíàçèè íåò ôèçèêè è ìàòåìàòèêè. 7. ß íå óìåþ êàòàòüñÿ íà êîíüêàõ. 8. Ìîÿ ñåñòðà õîðîøî èãðàåò íà ïèàíèíî. 9. Ðåáåíîê íà÷èíàåò 14

õîäèòü, ðîäèòåëè ïîìîãàþò åìó. 10. Áàáóøêà ïîêàçûâàåò âíóêó áóêâû. Ìàëü÷èê íà÷èíàåò íåìíîãî ÷èòàòü. Ó×ÈÌÑß ÓÏÎÒÐÅÁËßÒÜ ñëîâà ÒÀÊÆÅ è ÒÎÆÅ! 1. Ñëîâà òàêæå è òîæå ÿâëÿþòñÿ íàðå÷èÿìè, êîãäà èìåþò çíà÷åíèå ´ðàâíûì îáðàçîì, â ðàâíîé ìåðå´(òàêæå = òîæå): Ïðèÿòíî (áûëî) ñ âàìè ïîçíàêîìèòüñÿ! Ñïàñèáî, ìíå òàêæå! (Ìíå òîæå!) 2. Ñëîâà òàêæå è òîæå ÿâëÿþòñÿ ñîþçàìè, êîãäà èìåþò çíà÷åíèå ´íå òîëüêî..., íî è...´ (not only ..., but): òàêæå = òîæå: Àíòîí èçó÷àåò àíãëèéñêèé ÿçûê, Àííà òàêæå (òîæå) çàíèìàåòñÿ èì (íå òîëüêî Àíòîí èçó÷àåò àíãëèéñêèé ÿçûê, íî è Àííà). Àíòîí õîðîøî ãîâîðèò ïî-àíãëèéñêè, è (à, íî) Àííà òàêæå (òîæå) — íåïëîõî. 3. Ñîþç òàêæå èìååò çíà÷åíèå ´êðîìå òîãî´(besides), ñîþç òîæå íå èìååò ýòîãî çíà÷åíèÿ: òàêæå # òîæå: Àíòîí èçó÷àåò àíãëèéñêèé ÿçûê, îí çàíèìàåòñÿ òàêæå è ôðàíöóçñêèì (êðîìå òîãî îí èçó÷àåò ôðàíöóçñêèé). Àííà èçó÷àåò àíãëèéñêèé ÿçûê, à òàêæå ôðàíöóçñêèé. Òàê íåëüçÿ ãîâîðèòü: Àíòîí â èíñòèòóòå èçó÷àåò àíãëèéñêèé ÿçûê, è (à, íî) â ñâîáîäíîå âðåìÿ òîæå çàíèìàåòñÿ ôðàíöóçñêèì. 5. Îòâåòüòå íà âîïðîñû, óïîòðåáèâ ñëîâà òàêæå è òîæå. 1. ß óæå âûó÷èë ñòèõîòâîðåíèå Ïóøêèíà, à âû? 2. ß ïî÷òè íè÷åãî íå ïîíÿë ïî-ðóññêè, à òû? 3. Òû çíàêîì òîëüêî ñ Èðîé? 4. Ó÷åáíèê ÿ óæå âçÿë, à ñëîâàðü íóæåí? 5. Ïåðâîå óïðàæíåíèå ÿ óæå íàïèñàë, à âòîðîå íóæíî äåëàòü? 6. ß íàó÷èëñÿ ðàáîòàòü íà êîìïüþòåðå, à òû? 7.  ïîíåäåëüíèê çàíÿòèÿ çàêîí÷àòñÿ â äâà ÷àñà, à âî âòîðíèê? 8. Âû èçó÷àåòå òîëüêî èñòîðèþ Ðîññèè? 6. Îáðàçóéòå èç äâóõ ïðåäëîæåíèé îäíî, óïîòðåáëÿÿ ñëîâà òàêæå è òîæå. Îáðàçåö: ß âåñü äåíü áûë äîìà. Âå÷åðîì ÿ íèêóäà íå óõîäèë. — ß âåñü äåíü áûë äîìà, âå÷åðîì òîæå íèêóäà íå óõîäèë. 1. ß íå ñìîã â÷åðà âàì ïîçâîíèòü. Ñåãîäíÿ ñ óòðà ìíå íå óäàëîñü ïîçâîíèòü âàì. 2. Îí ìíå äàâíî íå ïèñàë. ß åìó íå ïèøó. 3. Íàì î÷åíü ïîíðàâèëñÿ ïðåïîäàâàòåëü ïî ñòðàíîâåäåíèþ. Ïîíðàâèëèñü è äðóãèå ïðåïîäàâàòåëè. 4. Âî âðåìÿ ýêñêóðñèè ìû îñìîòðåëè ìóçåé-ïàíîðàìó “Ñòàëèíãðàäñêàÿ áèòâà”. Ïîáûâàëè íà Ìà15

ìàåâîì êóðãàíå. 5. Âû äîëæíû ïîãîâîðèòü î ñâîåé ïîåçäêå ñ çàâåäóþùèì ìåæäóíàðîäíûì îòäåëîì. Ïîñîâåòóéòåñü ñ ðîäèòåëÿìè. 6. Ó íàñ áóäåò ýêçàìåí ïî ãðàììàòèêå ðóññêîãî ÿçûêà. Ïî ðàçâèòèþ ðå÷è äîëæåí áûòü ýêçàìåí. 7. Âûðàçèòå ñâîå íåñîãëàñèå ñ âûñêàçûâàíèåì. Ñîîáùèòå äîïîëíèòåëüíûå ñâåäåíèÿ î ôàêòå, ÿâëåíèè. Íà÷èíàéòå ñâîþ ðåïëèêó ñëîâîì ïî÷åìó (disagree with the sentences, give additional information about the fact, start with the word “Ïî÷åìó”). Îáðàçåö: Ïî-ìîåìó, îí èíòåðåñóåòñÿ òîëüêî èñòîðèåé. — Ïî÷åìó? Îí èíòåðåñóåòñÿ òàêæå ëèòåðàòóðîé. 1. Âèäèìî, ìû ñìîæåì âñòðåòèòüñÿ òîëüêî îäèí ðàç — â ïÿòíèöó. 2. Íàâåðíîå, â ýòîì çàëå çàíèìàþòñÿ òîëüêî âîëåéáîëîì. 3. Ïî-ìîåìó, â ìóçåé åäåò òîëüêî íàøà ãðóïïà. 4. Ê ñëåäóþùåìó çàíÿòèþ íàäî âûó÷èòü òîëüêî äèàëîã. 5. Ìíå êàæåòñÿ, íàì çàäàëè òîëüêî ïåðåñêàç òåêñòà. 8. Âìåñòî òî÷åê âñòàâüòå ñëîâà òàêæå èëè òîæå: 1. — Ðàä ñ òîáîé ïîçíàêîìèòüñÿ! — ß ... . 2. Â÷åðà ìîè äðóçüÿ õîäèëè íà äèñêîòåêó, ÿ ... ïîáûâàë òàì. 3. Ñëàâà ëþáèò ïåòü, à ... ÷èòàòü ñòèõè âñëóõ. 4. Âèêà êðàñèâî òàíöóåò, íî ... õîðîøî ïîåò. 5. Ãåíà ëþáèò ÷èòàòü äåòåêòèâû, è åãî äðóã Ëåíÿ ... ëþáèò èõ. 6. — ß èäó íà ñòàäèîí. — Ïîäîæäè, ÿ ... . 7. Íåäàëåêî îò îáùåæèòèÿ íàõîäÿòñÿ ñòàäèîí, òåííèñíûå êîðòû, à ... áàññåéí. 8. Êîñòÿ ïî âå÷åðàì ïðèõîäèò â ñïîðòçàë, è Ëèçà ... èíîãäà áûâàåò òàì. 9. Ñîñòàâüòå äèàëîãè, èñõîäÿ èç äàííûõ ñèòóàöèé è óïîòðåáëÿÿ îäíîêîðåííûå ñëîâà ê ãëàãîëó ó÷èòü, íå çàáóäüòå óïîòðåáèòü ñëîâà òàêæå è òîæå: 1. Âàø íîâûé çíàêîìûé ïðîñèò âàñ ðàññêàçàòü î âàøåé ó÷åáå â Àìåðèêå. 2. Âû ðàññêàçûâàåòå ñâîåìó ñîñåäó ïî êîìíàòå î ñâîåé ó÷åáå íà êóðñàõ ðóññêîãî ÿçûêà â ÂîëÃÓ.

16

Óðîê 3: Ðàññêàæè(-òå) î ñâîåé ñåìüå/Òell us about your family Ýòî âàì ìîæåò ïðèãîäèòüñÿ: 1.Òåðìèíû ïðÿìîãî ðîäñòâà (terms determining kinshi p) ïðàáàáóøêà

ïðàäåäóøêà/ ïðàäåä äåäóøêà

áàáóøêà ìàòü îòåö ÆÅÍÀ/ñóïðóãà ÌÓÆ/ñóïðóã ñóïðóãè äî÷ü/äî÷êà äåòè ñûí âíó÷êà âíóêè âíóê ïðàâíó÷êà ïðàâíóêè ïðàâíóê 2. Òåðìèíû ðîäñòâåííûõ ñâÿçåé (terms determining relations) ÄÎ×Ü è ÑÛÍ ÄÎ×Ü è ÄÎ×Ü ÑÛÍ è ÑÛÍ ìëàäøàÿ ìëàäøèé ñðåäíÿÿ ñðåäíèé ñòàðøàÿ ñòàðøèé ÄÎ×ÅÐÈ è ÑÛÍÎÂÜß ÑÅÑÒÐÀ è ÁÐÀÒ ÑÅÑÒÐÛ è ÁÐÀÒÜß (ðîäíûå, äâîþðîäíûå, òðîþðîäíûå (second cousins) ÁËÈÇÍÅÖÛ (twins) ÒÅÒß — ÄßÄß — ñåñòðà îòöà èëè ìàòåðè áðàò îòöà èëè ìàòåðè ÏËÅÌßÍÍÈÊ — ñûí áðàòà èëè ñåñòðû

ÏËÅÌßÍÍÈÖÀ — äî÷ü áðàòà èëè ñåñòðû

3. Òåðìèíû âîçðàñòà (terms determining age) ÐÎÂÅÑÍÈÊÈ — ÑÂÅÐÑÒÍÈÊÈ — ÏÎÃÎÄÊÈ (ðàçã.) (peers) ÃÐÓÄÍÎÉ (baby) — ÌÀËÅÍÜÊÈÉ — ÁÎËÜØÎÉ — ÏÎÄÐÎÑÒÎÊ — ÂÇÐÎÑËÛÉ — ÌÎËÎÄÎÉ — ÍÅÌÎËÎÄÎÉ — ÍÅÑÒÀÐÛÉ — ÏÎÆÈËÎÉ — ÏÐÅÑÒÀÐÅËÛÉ — ÑÒÀÐÛÉ — ÄÐÅÂÍÈÉ. 17

×èòàåì è ó÷èì äèàëîãè: 1. — Ïîñìîòðè íà ýòó ôîòîãðàôèþ (picture). Çäåñü âñÿ íàøà ñåìüÿ. — Ðàçðåøè... (Let me...). Ýòî, íàâåðíîå, òâîé îòåö. Âû î÷åíü ïîõîæè (You look very much alike). — Äà, ÿ ïîõîæ íà îòöà. — À ýòî êòî? Òâîÿ ìàòü? — Äà ÷òî òû (Oh no)! Ïîñìîòðè, îíà ñîâñåì ñòàðàÿ (Look, she is so old). — Çíà÷èò (so), áàáóøêà. Îíà áûëà ó÷èòåëüíèöåé? — Äà, à êàê òû óçíàë? — Íå çíàþ, êàê îáúÿñíèòü (to explain). Îíà ïîõîæà íà ó÷èòåëüíèöó. 2. — Ýòî âñÿ òâîÿ ñåìüÿ? — Äà. Ñïðàâà — îòåö... — Ïîäîæäè, ÿ ñàìà óãàäàþ. Ýòî, íàâåðíîå, òâîé áðàò èëè ïëåìÿííèê. Îí ïîõîæ íà òåáÿ. Âåðíî? — Ïðàâèëüíî. Ìëàäøèé áðàò. Îí ñåé÷àñ êîí÷àåò øêîëó. — À ýòî òâîÿ ìàòü? — Íåò, òåòÿ. — Î÷åíü êðàñèâàÿ æåíùèíà. Åé ëåò ñîðîê ñ íåáîëüøèì (She is about forty or something like this)? — ×òî òû! Äàâíî çà ïÿòüäåñÿò (She is much over fifty). — À êàê ìîëîäî âûãëÿäèò (And how young she looks)! Îíà àêòðèñà? — Ïî÷åìó àêòðèñà? Âðà÷. Ñåé÷àñ óæå íà ïåíñèè (Now she is retired). 3. — Îòâåòüòå, ïîæàëóéñòà, íà âîïðîñû. ß çàïîëíþ âàøó àíêåòó (application form). Òàê, èìÿ è ôàìèëèþ ÿ óæå çíàþ. Çàïèñûâàåì. Êîãäà è ãäå âû ðîäèëèñü? — ß ðîäèëñÿ(-ëàñü) â 1975 ãîäó, â ãîðîäå Êëèâëåíäå, øòàò Ïåíñèëüâàíèÿ. — Êàê çîâóò âàøèõ îòöà è ìàòü? ×åì îíè çàíèìàþòñÿ? — Ìîåãî îòöà çîâóò Ñòèâ Ïîðòåð, îí êîììåðñàíò. Ìîþ ìàòü çîâóò Ïàòðèöèÿ. Îíà äîìîõîçÿéêà. — À ãäå è êåì îíà ðàáîòàëà äî çàìóæåñòâà (before marriage)? — Îíà ðàáîòàëà ñëóæàùåé â áàíêå. — Åñòü ëè ó âàñ áðàòüÿ è ñåñòðû? 18

— Ó ìåíÿ åñòü ñåñòðà è áðàò. Ñåñòðó çîâóò Êýò, åé 9 ëåò, îíà åùå ó÷èòñÿ â øêîëå. Áðàòà çîâóò Ðîáåðò, åìó 22 ãîäà, îí ó÷èòñÿ â óíèâåðñèòåòå. 4. — Êàêàÿ ó âàñ ñåìüÿ? — Ó íàñ áîëüøàÿ ñåìüÿ. Ìàòü, îòåö, ÿ, äâå ñåñòðû è òðîå áðàòüåâ, ïðè÷åì, äâîå èç íèõ — áëèçíåöû. Åùå æèâà ïðàáàáóøêà, åé 81 ãîä, íî îíà ðàáîòàåò â ñàäó è íå ïîòåðÿëà èíòåðåñà ê æèçíè (she’s still leading a very active life). Æèâóò ñ íàìè áàáóøêà è äåäóøêà, îíè ïåíñèîíåðû, ëþáÿò ïóòåøåñòâîâàòü. Ñåìüÿ íàøà äðóæíàÿ, âåñåëàÿ è òðóäîëþáèâàÿ (hard-working). — Êàê îòíîñÿòñÿ ðîäèòåëè ê âàì, ê âàøèì áðàòüÿì è ñåñòðàì? (What are the relations between you and your parents, between your parents and your siblings?) — Îíè îòíîñÿòñÿ óâàæèòåëüíî (with respect), äðóæåñêè, ñ ëþáîâüþ. — Êàê âû îòíîñèòåñü ê ðîäèòåëÿì (How do you treat your parents)? — ß èõ î÷åíü ëþáëþ è óâàæàþ. — ×òî äàëà âàì ñåìüÿ (What did your family give you)? Ðîäèòåëè? — Îíè âîñïèòàëè (brought me up) ìåíÿ ÷åñòíûì. ×èòàåì è ïåðåñêàçûâàåì òåêñò: Ñåìüÿ ó Ìàðêîâûõ íåáîëüøàÿ. Èõ âñåãî òðîå. Òàòüÿíå — 25 ëåò. Þðèé íà 2 ãîäà ñòàðøå, åìó 27. Æåíàòû îíè óæå 5 ëåò. Íåäàâíî ó íèõ ðîäèëñÿ ñûí Äìèòðèé. Êîãäà Þðó ñ Òàíåé ñïðîñèëè, êàêèì îíè õîòÿò âîñïèòàòü ñûíà, Þðà îòâåòèë ñðàçó: “Ñèëüíûì è ðåøèòåëüíûì (bold)”, à Òàíÿ íåìíîãî ïîäóìàëà è ñêàçàëà: “Õî÷ó, ÷òîáû ñûí ó íàñ áûë äîáðûì”. Íàâåðíîå, âñå òàê è áóäåò, êàê õîòÿò Þðà ñ Òàíåé, ïîòîìó ÷òî ó íèõ õîðîøàÿ, äðóæíàÿ ñåìüÿ (Perhaps, everything will go the way Yura and Tanya want, because their family is good and friendly). Ðîäèòåëè ó Þðû — îáà èíæåíåðû. Îíè íå ñîâåòîâàëè åìó ðàíî æåíèòüñÿ, õîòåëè, ÷òîáû îí ó÷èëñÿ â óíèâåðñèòåòå. Íî Þðà âûáðàë ïðîôåññèþ øîôåðà è ñàìîñòîÿòåëüíîñòü (independence). Þðà ñ Òàíåé æèâóò îòäåëüíî îò ðîäèòåëåé (separate from their parents). Ñíà÷àëà èì áûëî òðóäíî, íî òåïåðü îíè “ñòîÿò íà ñîáñòâåííûõ íîãàõ (stand on their own feet)”. À ðîäèòåëè, êîíå÷19

íî, êàê ìîãóò, ïîìîãàþò èì è î÷åíü ëþáÿò âíóêà. Îáðàòèòå âíèìàíèå! ÎÁÀ ìàëü÷èêà, îêíà ÎÁÎÈÕ ìàëü÷èêîâ, îêîí

ÎÁÅ äåâî÷êè, êíèãè ÎÁÅÈÕ äåâî÷åê, êíèã

Ó×ÈÌÑß ÇÀÄÀÂÀÒÜ ÂÎÏÐÎÑÛ Î ÂÎÇÐÀÑÒÅ È ÎÒÂÅ×ÀÒÜ ÍÀ ÍÈÕ (One may ask such questions concerning age): À. Ñêîëüêî

Ìíå Åìó Åé Îòöó Ìàòåðè

15 ... 20 ëåò 21, 31 ... ãîä ëåò? 32, 43, 24 ... ãîäà ÍÎ: (ïðèìåðíî, ïðèáëèçèòåëüíî) ëåò 15—16 Ñòàðøåìó ñûíó ãîäà 32—33 Ìëàäøåé äî÷åðè

Á. . Â êàêîì ãîäó âû ðîäèëèñü?

ß ðîäèëñÿ â 1975 (òûñÿ÷à äåâÿòüñîò ñåìüäåñÿò ïÿòîì) ãîäó. 1975 (ïÿòûé) ãîä. Ìíå äâàäöàòü òðè ãîäà.

Âàø ãîä ðîæäåíèÿ? Êàêîâ âàø âîçðàñò?

Â. Ñòàðøèé(-àÿ) áðàò, ñåñòðà — îí (îíà) ñòàðøå ìåíÿ íà 1 ãîä (2,... ãîäà; 5... ëåò) Ìëàäøèé (-àÿ) áðàò, ñåñòðà — îí (îíà ìëàäøå ìåíÿ íà ... ìîëîæå ìåíÿ íà ... Íà âèä (îí, îíà) ñòàðøå, ìëàäøå (He/she looks older, younger); åìó (åé) ëåò 20. Îí (îíà) âûãëÿäèò ñòàðåå, ìîëîæå (...); íà 31 ãîä. Òðåíèðóåìñÿ: 1. Îòâåòüòå íà âîïðîñû, óïîòðåáëÿÿ, ãäå âîçìîæíî, ñëîâà îáà, îáå: À. 1). Ñêîëüêî âàì ëåò? 2). Ñêîëüêî ëåò âàøèì ðîäèòåëÿì? Îíè óæå ïîæèëûå, åùå íå ñòàðûå, ñðàâíèòåëüíî ìîëîäûå? Ðàáîòàþò èëè óæå íà ïåíñèè? 3). À áàáóøêà ñ äåäóøêîé ó âàñ æèâû? ×åì îíè çàíèìàþòñÿ? 4). Âû æèâåòå ñ ðîäèòåëÿìè èëè îòäåëüíî îò íèõ? 5). Åñòü ëè ó âàñ áðàòüÿ, ñåñòðû? Ñêîëüêî èì ëåò? ×åì îíè çàíèìàþòñÿ? 20

Á. 1). Ñêîëüêî ëåò øêîëüíèêó âûïóñêíîãî êëàññà (a senior high graduate) â âàøåé ñòðàíå? 2). Ñêîëüêî ëåò áûâàåò ñòóäåíòó, êîãäà îí îêàí÷èâàåò èíñòèòóò èëè óíèâåðñèòåò? 3). Ñêîëüêî ëåò èñïîëíÿåòñÿ ðåáåíêó (how old is the child), êîãäà îí íà÷èíàåò ó÷èòüñÿ â øêîëå? 4). Ñêîëüêî ëåò äåâóøêå, åñëè îíà âûãëÿäèò ñòàðøå âàñ? À þíîøå, åñëè îí ìîëîæå âàñ? 2. Âñòàâüòå ñëîâà îáà, îáå: 1. Îíè ... ó÷èëèñü â óíèâåðñèòåòå. 2. ... äåâî÷êè âûãëÿäåëè ñòàðøå ñâîèõ ëåò. 3. Ó ìåíÿ áûëè çàíÿòû ... ðóêè. 4. Ñ ... ñòîðîí óëèöû íàõîäèëèñü ìàãàçèíû. 5. Ó ... ìàëü÷èêîâ áûëè ñòàðøèå ñåñòðû. 6. ... æåíùèíàì íðàâèëîñü áûâàòü â øêîëå. 7. Ìû ïîäîøëè ê ... ìóæ÷èíàì. 3. Ñêàæèòå, â êàêîì ãîäó ðîäèëñÿ âàø ïðåïîäàâàòåëü, åñëè åìó ñåé÷àñ 45 ëåò? Íàçîâèòå ãîä ðîæäåíèÿ âàøåãî çíàêîìîãî, åñëè åìó ñåé÷àñ 21 ãîä? Êàêîâ âîçðàñò (ãîä ðîæäåíèÿ) âñåõ ÷ëåíîâ âàøåé ñåìüè? Îáðàòèòå âíèìàíèå! Îêîí÷èòü/îêàí÷èâàòü (÷òî?) øêîëó, ãèìíàçèþ, êîëëåäæ, óíèâåðñèòåò; ðàáîòó, ïèñüìî, ðàññêàç; (÷òî äåëàòü?) ó÷èòüñÿ, ãîâîðèòü, ïåòü. Îêîí÷àíèå (÷åãî?) øêîëû, ãèìíàçèè, êîëëåäæà, óíèâåðñèòåòà, ðàáîòû, ïèñüìà, ðàññêàçà. Ïîñëå îêîí÷àíèÿ øêîëû, óíèâåðñèòåòà, ... Çàêîí÷èòü/çàêàí÷èâàòü (÷òî?) ðàáîòó, ïèñüìî, ðàññêàç (÷òî äåëàòü?) ðàáîòàòü, ïèñàòü, ðàññêàçûâàòü. 4. Âñòàâüòå ïîäõîäÿùèé ãëàãîë: 1. Êîãäà ÿ ... ðàññêàçûâàòü, íàñòóïèëà òèøèíà. 2. Êîãäà ìû ... çàíèìàòüñÿ, ìû èäåì â îáùåæèòèå. 3. Êîãäà ÿ ... óíèâåðñèòåò, ÿ áóäó ðàáîòàòü ïåðåâîä÷èêîì. 4. Êîãäà ÿ ... êóðñû ðóññêîãî ÿçûêà, ÿ ñòàíó ëó÷øå ãîâîðèòü ïî-ðóññêè. 5. Êîãäà ÿ ... äîìàøíåå çàäàíèå, ÿ ïîéäó â ìàãàçèí. 5. Íàçîâèòå âîçðàñò è óïîòðåáèòå ãëàãîëû îêîí÷èòü, ó÷èòüñÿ, ðàáîòàòü. 21

Îáðàçåö: Ó ìåíÿ óæå ñîâñåì âçðîñëàÿ ñåñòðà, åé 24 ãîäà, îíà îêîí÷èëà ìåäèöèíñêèé èíñòèòóò. 1. Ó ìîåãî äðóãà âçðîñëûé ñûí, ... 2. Áðàò ó ìåíÿ åùå ìàëåíüêèé, ìîëîæå ìåíÿ íà øåñòü ëåò, ... 3. Ñûí ó íèõ ñîâñåì ìàëåíüêèé, ..., à äî÷ü áîëüøàÿ ... 4. Ó ìîåé ñåñòðû — äâå äî÷åðè, îáå ñòóäåíòêè, îäíîé ... , äðóãîé ... 5. Áàáóøêà ó íàñ åùå íå ñòàðàÿ, ... 6. Õîòÿ îòåö ó ìåíÿ óæå íå ìîëîäîé, ... 7. Äåäóøêà ó íàñ óæå ñîâñåì ñòàðûé, ... 8. Ðîäèòåëè ó íèõ ïîæèëûå, ... 9. Ó íèõ äâîå äåòåé, ... 6. Êàê âû ïîíèìàåòå ñëåäóþùåå âûñêàçûâàíèå: “Ïåðåõîäíûì íàçûâàåòñÿ âîçðàñò, êîãäà ñûí ñòîèò óæå íà ñîáñòâåííûõ íîãàõ, íî åùå â ïàïèíûõ áîòèíêàõ”? (Teenagehood is the age when a son stands on his own feet, but in the father’s shoes). ×òî çíà÷èò ïåðåõîäíûé âîçðàñò (lit. “transitional age”)? Ïî÷åìó åãî ÷àñòî íàçûâàþò òðóäíûì âîçðàñòîì? Ïîìíèòå ëè âû ñåáÿ â ýòîì âîçðàñòå? Áûëè ëè âû “òðóäíûì” ïîäðîñòêîì? Ó×ÈÌÑß ÓÏÎÒÐÅÁËßÒÜ ãëàãîë ÇÀÍÈÌÀÒÜÑß ÇÀÍÈÌÀÒÜÑß ÷åì?

êàê?

ãäå?

à) íàóêîé, èñòîðèåé, ëèòåðàòóðîé, ... ðóññêèì ÿçûêîì, ... á) èçó÷åíèåì, èññëåäîâàíèåì, îïèñàíèåì (÷åãî?) ... â) ñïîðòîì, ïëàâàíèåì, ... ìóçûêîé, ïåíèåì, ... äîìàøíèìè äåëàìè, ... õîðîøî, ïëîõî, ... ìíîãî, ìàëî, ... ðåãóëÿðíî, ... êàæäûé äåíü, ñ óòðà äî âå÷åðà ..., ñïóñòÿ ðóêàâà, ... à) äîìà, â áèáëèîòåêå, â ëàáîðàòîðèè, á) â êðóæêå, â ñòóäèè, íà ñòàäèîíå, ...

Òðåíèðóåìñÿ: 1. Âñòàâüòå ïîäõîäÿùèå ñëîâà â ìèêðîäèàëîãàõ: 1.1. — ×òî òû äåëàë â÷åðà? — Âåñü äåíü çàíèìàëñÿ ... . 1.2. — ×åì âû çàíèìàëèñü â âîñêðåñåíüå? —  âîñêðåñåíüå ìû çàíèìàëèñü ... . 22

1.3. — Êàê ó÷èòñÿ Âàøà ñåñòðà? — ... , îíà ìíîãî çàíèìàåòñÿ. 1.4. — Êàê ó÷èòñÿ Âàø áðàò? Õîðîøî? — Íå î÷åíü. Îí ñïîñîáíûé ïàðåíü (talented guy), íî îí ... çàíèìàåòñÿ. 1.5. — Ãäå òû îáû÷íî çàíèìàåøüñÿ? — ß ëþáëþ çàíèìàòüñÿ äîìà, íî èíîãäà ïðèõîäèòñÿ çàíèìàòüñÿ ... . 1.6. — Òû õîäèøü â óíèâåðñèòåò êàæäûé äåíü? — Äà, ÿ çàíèìàþñü ... êàæäûé äåíü, êðîìå ñóááîòû è âîñêðåñåíüÿ. 1.7. — ×åì çàíèìàåòñÿ ýòîò ìîëîäîé ÷åëîâåê? — Ïî-ìîåìó, îí ... íå çàíèìàåòñÿ. Íå ðàáîòàåò è íå ó÷èòñÿ. (Ñëîâà äëÿ ñïðàâîê: óíèâåðñèòåò, ðåãóëÿðíî, ðóññêèé ÿçûê, ñïóñòÿ ðóêàâà, íè÷åì, áèáëèîòåêà, äîìàøíèå äåëà). 2. Îòâåòüòå íà âîïðîñû: 2.1. Âû äàâíî çàíèìàåòåñü ðóññêèì ÿçûêîì? Ïî÷åìó Âû ðåøèëè çàíèìàòüñÿ ðóññêèì ÿçûêîì? Êàêèìè åùå ÿçûêàìè âû çàíèìàåòåñü? Ñêîëüêî ðàç â íåäåëþ âû çàíèìàåòåñü ðóññêèì ÿçûêîì? Âû çàíèìàåòåñü îäèí èëè ñ ïðåïîäàâàòåëåì? 2.2. Âû çàíèìàåòåñü ñïîðòîì? Êàêèì ñïîðòîì Âû çàíèìàåòåñü? Èãðàåòå â ôóòáîë?  òåííèñ?  áåéñáîë? Çàíèìàåòåñü ëûæàìè? Ïëàâàíèåì? Êîííûì ñïîðòîì? Àâòîìîòîñïîðòîì? Êàêèìè âèäàìè ñïîðòà çàíèìàþòñÿ ÷ëåíû Âàøåé ñåìüè? 3. Ðàññêàæèòå î ñâîåé ñåìüå, èñïîëüçóÿ àêòèâíóþ ëåêñèêó óðîêà (Tell about your family using the active vocabulary of the lesson). ÒÅÑÒ 1. Âûáåðèòå ïîäõîäÿùóþ ðåïëèêó: 1.1. — Âû íå çíàêîìû? Ïîçíàêîìüòåñü, ïîæàëóéñòà, ýòî ìîé äðóã. Åãî çîâóò Áîðèñ. 1. Ñïàñèáî, ñ óäîâîëüñòâèåì. — ... 2. Äàâàéòå ïîçíàêîìèìñÿ. 3. Î÷åíü ïðèÿòíî, ðàä ïîçíàêîìèòüñÿ. 1.2. — Ðàçðåøèòå ïðåäñòàâèòüñÿ, ìåíÿ çîâóò Âàëåðà. — ... 1. Ìíå òîæå î÷åíü ïðèÿòíî. 23

2. Ðàä ñ âàìè ïîçíàêîìèòüñÿ. 3. ß òàêæå õî÷ó ñ âàìè ïîçíàêîìèòüñÿ. 1.3. — Ïîçíàêîìü ìåíÿ, ïîæàëóéñòà, ñ òâîåé ïîäðóãîé. — ... 1. Î÷åíü ïðèÿòíî ïîçíàêîìèòüñÿ ñ âàìè. 2. Ìû ñ âàìè ãäå-òî óæå âñòðå÷àëèñü. 3. Ñ óäîâîëüñòâèåì. Áóäüòå çíàêîìû. Ýòî Êàòÿ, à ýòî Àíäðåé. 2. Óïîòðåáèòå íóæíûå ãëàãîëû: Ìîÿ ñòàðøàÿ ñåñòðà ðàáîòàåò ïåðåâîä÷èêîì, ïîòîìó ÷òî îíà ... Èíñòèòóò èíîñòðàííûõ ÿçûêîâ. Åå ... Àëåêñàíäðà, à â ñåìüå ... Îëåñåé. Îíà æèâåò â ãîðîäå, êîòîðûé ... Âîëæñêèé. Êîãäà îíà ... ðàáîòó, îíà âñòðå÷àåòñÿ ñ ìîëîäûì ÷åëîâåêîì, êîòîðîãî ìîæíî óæå ... åå æåíèõîì. (1. Çâàòü 2. Íàçûâàòü 3. Íàçâàòü 4. Íàçûâàòüñÿ 5. Îêîí÷èòü 6. Îêàí÷èâàòü 7. Çàêîí÷èòü 8. Çàêàí÷èâàòü). 3. Âûáåðèòå íóæíûé ãëàãîë: 1. ß ïðèåõàë â Âîëãîãðàä ... ðóññêèé ÿçûê. 2. ß ... íà êóðñàõ ðóññêîãî ÿçûêà. 3. Íà êóðñàõ ðóññêîãî ÿçûêà ìû ... ãðàììàòèêó, ôîíåòèêó, èñòîðèþ. 4. ß óæå ... íåñêîëüêî ðóññêèõ ïåñåí. 5. ß ... èãðàòü íà ïèàíèíî. 6. Îòåö ... ìåíÿ èãðàòü â øàõìàòû. 7.  óíèâåðñèòåòå ìû ... òâîð÷åñòâî ðóññêèõ ïèñàòåëåé. 8. Ñíà÷àëà íàñ ... ïèñüìó è ÷òåíèþ, à ïîòîì ... ãîâîðèòü ïî-ðóññêè. (1. Ó÷èòü 2. Âûó÷èòü 3. Íàó÷èòü 4. Ó÷èòüñÿ 5. Íàó÷èòüñÿ 6. Èçó÷àòü 7. Èçó÷èòü 8. Îáó÷àòü). 4. Âñòàâüòå ïîäõîäÿùåå ñëîâî: òàêæå èëè òîæå: Ñåðãåé èçó÷àåò àíãëèéñêèé ÿçûê, Ëåíà ... èçó÷àåò àíãëèéñêèé ÿçûê. Ñåðãåé èçó÷àåò ... ôðàíöóçñêèé ÿçûê. Àíòîí è Ïåòð ñòóäåíòû. Èâàí ... ñòóäåíò. Ïîçäðàâëÿþ Âàñ ñ ïðàçäíèêîì! — Ñïàñèáî, Âàñ ... ! ß Âàñ ... ïîçäðàâëÿþ. 5. Íàçîâèòå ëèöî ïðîòèâîïîëîæíîãî ïîëà: âíóê — ... ñåñòðà — ...

äÿäÿ — ... ñûí — ... 24

ñóïðóã — ... ïëåìÿííèöà — ...

ïðàäåä — ... æåíà — ...

6. Âûáåðèòå íóæíóþ êîíñòðóêöèþ â ñëåäóþùèõ ñèòóàöèÿõ: 1. Ó âàñ ñïðàøèâàþò î âîçðàñòå ïîæèëîé æåíùèíû, êîòîðàÿ æèâåò íåäàëåêî îò âàñ. Âû îòâå÷àåòå ñ íåóâåðåííîñòüþ. — ... 2. Âàì ïîíðàâèëàñü ñòàðøàÿ ñåñòðà âàøåãî äðóãà. Âû ñïðîñèëè, ñêîëüêî åé ëåò. Îí îòâåòèë. — ... 3. Âû íà÷àëè ñïîðèòü ñî ñâîåé ïîäðóãîé î âîçðàñòå ïîäðîñòêà, î êîòîðîì òîëüêî ÷òî ïîñìîòðåëè ôèëüì. Âû è îíà ñîìíåâàåòåñü. — ... 4. Âû óâåðåíû, ÷òî ýòîìó ÷åëîâåêó âîñåìüäåñÿò ëåò. — ... 5. Âû çàòðóäíÿåòåñü íàçâàòü âîçðàñò äåâî÷êè. — ... . (Êîíñòðóêöèè: Åìó (åé ) ... ëåò; åìó (åé) ëåò ...; åìó (åé) íà âèä ëåò ...). 7. Âìåñòî òî÷åê âñòàâüòå ñëîâà îáà, îáå â íóæíîé ôîðìå: Èâàíîâû è Ïåòðîâû äðóæàò ñåìüÿìè.  ... ñåìüÿõ äâîå äåòåé. Ñòàðøèå ñûíîâüÿ — ... ñòóäåíòû. Îíè îòëè÷íî ó÷àòñÿ, ó ... ïîâûøåííàÿ ñòèïåíäèÿ. Äî÷åðè òîæå óæå âçðîñëûå, îíè ñâåðñòíèöû, ... ó÷àòñÿ â 10 êëàññå. Ó ... äåâóøåê ìíîãî äðóçåé, íî îíè ïðåäïî÷èòàþò ïðîâîäèòü ñâîáîäíîå âðåìÿ ñ ... áðàòüÿìè. 8. Ïîäáåðèòå ïîäõîäÿùåå ñëîâî ê ãëàãîëó çàíèìàòüñÿ: 1. ß ðåøèë ñåðüåçíî çàíèìàòüñÿ ... . 2. ß î÷åíü óñòàë, òàê êàê çàíèìàëñÿ ... . 3. Ìû çàíèìàåìñÿ ... , êðîìå âîñêðåñåíüÿ. 4. ß ïîëó÷èë ïëîõóþ îöåíêó, òàê êàê çàíèìàëñÿ ... . 5. Ìîé äðóã òðîå÷íèê, òàê êàê îí çàíèìàåòñÿ ... . 6. Ó ìåíÿ íåò ñîáñòâåííîé êîìíàòû, ïîýòîìó ÿ çàíèìàþñü ... . 7. ß õî÷ó áûòü â õîðîøåé ñïîðòèâíîé ôîðìå, ïîýòîìó çàíèìàþñü ... . 8. Ïî-ìîåìó, îí ... íå çàíèìàåòñÿ.

25

Òåìà 2 ÃÄÅ ÌÛ ÆÈÂÅÌ/THE PLACE WE LIVE AT?

Óðîê 1: Ãîñòèíèöà è îáùåæèòèå/Íotel and dormitory Ýòî âàì ìîæåò ïðèãîäèòüñÿ: Íîìåð (êîìíàòà) íà îäíîãî — îäíîìåñòíûé(-àÿ) íîìåð (êîìíàòà) -”— -”— íà äâîèõ — äâóõìåñòíûé(-àÿ) íîìåð (êîìíàòà) -”— -”— íà òðîèõ — òðåõìåñòíûé(-àÿ) íîìåð (êîìíàòà) Çàêàçûâàòü/çàêàçàòü íîìåð (îáåä â íîìåð, òàêñè...) Íà êàêîì ýòàæå? — Íà ÷åòâåðòîì ýòàæå.  êàêîì íîìåðå? —  414-îì íîìåðå.  êàêîé êîìíàòå? —  414-îé êîìíàòå. Ìíå, òåáå, åìó, åé íóæåí íîìåð, íóæíà êîìíàòà, íóæíî ìåñòî íàäî, íóæíî, íåîáõîäèìî çàêàçàòü íîìåð, ðàçëîæèòü âåùè Íàì, âàì, èì ×àñû èäóò òî÷íî/My watch is right ×àñû ñïåøàò, îòñòàþò/My watch is fast, slow Íà ìîèõ (÷àñàõ) òðè/It’s three by my watch Ïðîâåðÿòü, ïðîâåðèòü ÷àñû/to check a watch Ñòàâèòü, ïîñòàâèòü ÷àñû/to set a watch, a clock ×èòàåì è ó÷èì äèàëîãè: 1. — Çäðàâñòâóéòå. Ó âàñ åñòü ñâîáîäíûå íîìåðà? — Äà, åñòü. À êàêîé íîìåð âàì íóæåí è íà ñêîëüêî äíåé? — Ìíå íóæåí íîìåð íà îäíîãî, ñ äóøåì è ñ òåëåôîíîì, íà ïÿòü ñóòîê. — Ïîæàëóéñòà, äàéòå âàø ïàñïîðò è çàïîëíèòå àíêåòó. — Ñïàñèáî. À êàê çàïîëíèòü àíêåòó? — Îòâåòüòå íà âîïðîñû. — À ÷òî ïèñàòü â ãðàôå “íîìåð”? — Âàø íîìåð 327, íà òðåòüåì ýòàæå. — Íàäåþñü, ýòî íå áëèçêî îò ëèôòà? ß ïëîõî ñïëþ. 26

— Íåò, â êîíöå êîðèäîðà, îêíà âûõîäÿò íà òèõóþ óëèöó. — Õîðîøî, ñïàñèáî. — Âîò âàø ïðîïóñê â ãîñòèíèöó. 2. — Ïîæàëóéñòà, âõîäèòå. Âîò ñòåííîé øêàô. Âàííàÿ è òóàëåò íàïðàâî. — Òåëåôîí ãîðîäñêîé? — Äà, çâîíèòå ÷åðåç äåâÿòêó. — À êàê ïîçâîíèòü â áþðî îáñëóæèâàíèÿ (service bureau)? — 6-37. Ñïèñîê òåëåôîíîâ íà ñòîëå. Ìîæåòå çàêàçàòü (to book) îáåä â íîìåð, çàêàçàòü òàêñè, âûçâàòü äåæóðíóþ (to call the chambermaid). — Ñïàñèáî. — Êîãäà áóäåòå óõîäèòü èç ãîñòèíèöû, íå çàáûâàéòå ñäàâàòü êëþ÷. 3. — Âû çíàåòå, ó ìåíÿ î÷åíü øóìíûå ñîñåäè. Ìíå íóæåí äðóãîé íîìåð. —  êàêîì íîìåðå âû æèâåòå? —  327. — Îäíîìåñòíûé? — Äà. — Ìîãó ïðåäëîæèòü âàì 427. Òîæå îäíîìåñòíûé. — Ýòî íà ÷åòâåðòîì ýòàæå? — Äà, îí òàêîé æå, êàê 327. — Ñîãëàñåí. ×òî íóæíî ñäåëàòü? — Íè÷åãî. Äàéòå, ïîæàëóéñòà, âàø ïðîïóñê (ID-card). ß èñïðàâëþ íîìåð. — À ìîè âåùè? — Âåùè ïðèäåòñÿ óëîæèòü. Èõ ïåðåíåñóò. ×èòàåì è ïåðåñêàçûâàåì òåêñò:  íîìåðå Òàê, òåïåðü çà äåëî. Ðàçëîæó âåùè — è â äóø. Íîìåð ó ìåíÿ íåïëîõîé. Áîëüøàÿ êðîâàòü, òåëåâèçîð. Äâà îêíà è îáà âûõîäÿò íà òèõóþ óëèöó. Ñîñåäåé íå ñëûøíî. Òèõî. Åñòü äâà ñòóëà, äâà êðåñëà, íàñòîëüíàÿ ëàìïà. Âîò è øêàô, ñþäà áóäåì êëàñòü îäåæäó è áåëüå. Ñíà÷àëà êîñòþì è áðþêè ïîâåøó íà âåøàëêó. Êíèãè ïîëîæó â ÿùèê ñòîëà.

27

Òåïåðü èäó â äóø. Ëîñüîí, ìûëî, çóáíóþ ùåòêó è ïàñòó êëàäó íà ïîëî÷êó. À ïîëîòåíöå óæå åñòü. Âîò, êàæåòñÿ è âñå. Ãäå æå ìîè ÷àñû? Èíòåðåñíî, êîòîðûé ÷àñ? Âîò îíè — íà ïîäîêîííèêå... Ïîëîâèíà âòîðîãî! Íå ìîæåò áûòü! Íàâåðíîå, ìîè ÷àñû ñïåøàò. Íàäî èõ ïðîâåðèòü. ß âêëþ÷àþ ðàäèî. Ñèãíàëîâ âðåìåíè åùå íå áûëî. Çâó÷èò ìóçûêà. Ýòî, íàâåðíîå, ðàäèîñòàíöèÿ “Ìàÿê”. Òàê, ìóçûêà çàêîí÷èëàñü. Äèêòîð ñêàçàë, ÷òî ìîñêîâñêîå âðåìÿ òðèíàäöàòü òðèäöàòü. Çíà÷èò, ìîè ÷àñû íå ñïåøàò, à îòñòàþò íà ïÿòü ìèíóò. Íóæíî èõ ïîñòàâèòü ïðàâèëüíî. Íó âîò, âñå â ïîðÿäêå. Ñåé÷àñ îòäîõíó íåìíîãî, à ïîòîì ïîéäó çíàêîìèòüñÿ ñ ãîðîäîì. Ó×ÈÌÑß ÓÏÎÒÐÅÁËßÒÜ ÃËÀÃÎËÛ ÏÎÌÅÙÅÍÈß ÎÁÚÅÊÒÀ (“placement” verbs) Ïåðåõîäíûå ãëàãîëû ñòàâèòü/ïîñòàâèòü, êëàñòü/ïîëîæèòü, âåøàòü/ïîâåñèòü ñîîòâåòñòâóþò íåïåðåõîäíûì ãëàãîëàì ìåñòîïîëîæåíèÿ èëè ñîñòîÿíèÿ ñóáúåêòà: ñòîÿòü, ëåæàòü, âèñåòü, íî îáîçíà÷àþò ïîìåùåíèå îáúåêòà êóäà-ëèáî â îïðåäåëåííîì ïîëîæåíèè. Ñð.: ñòàâèòü/ïîñòàâèòü íà, ïîä, â + Â. ï. êëàñòü/ïîëîæèòü (÷òî? êóäà) (ñòîë, øêàô) âåøàòü/ïîâåñèòü íàä, ïîä + Òâ. ï.(-îì, -îì) ñòîÿòü ëåæàòü âèñåòü

(ãäå?)

íà, â + Ïð. ï. (ñòîëå, øêàôó) íàä, ïîä + Òâ. ï. (-îì, -îì)

Îáðàòèòå âíèìàíèå íà ïðîñòðàíñòâåííûå ïðåäëîãè (“location” prepositions) Â, ÍÀ, ÍÀÄ, ÏÎÄ!  óêàçûâàåò íà ìåñòî, íà çàêðûòîå ïðîñòðàíñòâî (â ñòîë, â øêàô; â ñòîëå, â øêàôó). ÍÀ óêàçûâàåò íà ïîâåðõíîñòü, îòêðûòîå ïðîñòðàíñòâî (íà ñòîë, íà øêàô; íà ñòîëå, íà øêàôó). ÍÀÄ óêàçûâàåò íà ðàñïîëîæåíèå âûøå ÷åãî-íèáóäü (íàä ñòîëîì, íàä øêàôîì). ÏÎÄ óêàçûâàåò íà ðàñïîëîæåíèå íèæå ÷åãî-íèáóäü (ïîä ñòîë, ïîä øêàô; ïîä ñòîëîì, ïîä øêàôîì).

28

Òðåíèðóåìñÿ: 1. Âñòàâüòå ïðîïóùåííûå ïðåäëîãè è ãëàãîëû ëåæàòü, ñòîÿòü, âèñåòü. 1. ... ìîåé êîìíàòå ... øêàô, ñòîë è äâà ñòóëà. 2. ... ñòîëå ... íàñòîëüíàÿ ëàìïà. 3. ... ïîëêå ... êíèãè è áóìàãè. 4. ... ñòåíå ... êàðòèíà. 5. ... ïîëó ... êîâåð. 6. ... æóðíàëüíîì ñòîëèêå ... òåëåôîí, à òàêæå ... ãàçåòû è æóðíàëû. 7. ... åå êîìíàòå ... ôîòîãðàôèÿ ìàòåðè. 8. Òåëåâèçîð ... ... ãîñòèíîé. 9. Âàøå ïàëüòî ... ... ïðèõîæåé. 10.Ìîè òåòðàäè ... ... ïîðòôåëå. 11. ... êëàññå ... ñòîëû è ñòóëüÿ. 12. Ãäå ... âàø êîñòþì? Êîñòþì ... ... øêàôó. 13. Øëÿïà ... ... ïîëêå. 14. Êðåñëî ... ... óãëó. 2. Ïðîñïðÿãàéòå (conjugate) ãëàãîëû êëàñòü/ïîëîæèòü, ñòàâèòü/ ïîñòàâèòü, âåøàòü/ïîâåñèòü. 3. Âñòàâüòå ïðîïóùåííûå ãëàãîëû ñòîÿòü, ëåæàòü, âèñåòü, ïîëîæèòü, ïîñòàâèòü, ïîâåñèòü. 1. Âàçà ... íà îêíå. 2. Êòî ... âàçó íà îêíî? 3. Ïîðòôåëü ... íà ñòóëå. 4. ß âîøåë â êîìíàòó è ... ïîðòôåëü íà ñòóë. 5. Äåâóøêà ... êíèãó íà ñòîë. 6. Ðó÷êà ... íà ñòîëå. 7. Ìîè âåùè ... â ÷åìîäàíå. 8. ß âñåãäà ... äåíüãè â êàðìàí. 9. Ìàìà ïîìîãëà ìíå ... âåùè â ÷åìîäàí. 10. Êîñòþì ... â øêàôó. 11. Îíà ... ìîé êîñòþì â øêàô. 12. Âû ìîæåòå ... âàø ïîðòôåëü íà ñòóë. 13. ..., ïîæàëóéñòà, ýòî ïèñüìî íà ñòîë. 14. ..., ïîæàëóéñòà, ñòóë ó îêíà. 15. ..., ïîæàëóéñòà, ïàëüòî â øêàô. 4. Âñòàâüòå âìåñòî òî÷åê ñëîâà è âûðàæåíèÿ èç òåêñòà: à) Âàì íóæíî ïîëîæèòü ... â øêàô; á) ... è ... íàäî ïîâåñèòü íà âåøàëêó; â) Âñå âåùè íóæíî ... íà ìåñòî; ã) ... êëàäåì íà ïîëî÷êó; ä) Ñåé÷àñ ... ïðèíÿòü äóø. 5. Íàéäèòå “÷óæîå” ñëîâî: à) Êðåñëî, òåëåâèçîð, êóðòêà, øêàô; á) Íîñêè, áðþêè, òðóñû, ïîëîòåíöå; â) Ðàñêëàäûâàòü, õîòåòü, çàêàçàòü, çàêàçûâàòü; ã) ×åìîäàí, ÿùèê, ñòóë, çàêàç. 6.  ñëåäóþùèõ ïðåäëîæåíèÿõ óïîòðåáèòå ñóùåñòâèòåëüíûå â íóæíîé ôîðìå. 1.  êîìíàòå ñòîÿò øåñòü (ñòóë) è äâà (êðåñëî). 2.  êâàðòèðå ÷åòûðå (êîìíàòà). 3. Íà ñòîëå ëåæèò íåñêîëüêî (æóðíàë è ãàçåòà). 4. ß êóïèë äâå (êíèãà). 5.  êëàññå äâåíàäöàòü (ñòîë) è äâàäöàòü 29

÷åòûðå (ñòóë). 6.  ñòîëîâîé òðè (îêíî). 7.  íàøåì äîìå âîñåìü (ýòàæ). 8. Íà ýòîé óëèöå äâàäöàòü (äîì). 9.  âàøåé êîìíàòå âèñèò ìíîãî (êàðòèíà). 10. Ó ìåíÿ â ñòîëå ëåæèò ìàëî (êíèãà). 11. Ó íèõ ìíîãî (äåòè). 12. Ñåãîäíÿ âå÷åðîì ó íàñ áóäåò ìíîãî (ãîñòü). 13.  íàøåé ñåìüå òðè (÷åëîâåê). 7. Ïðîâåäèòå ðàçãîâîð ñ àäìèíèñòðàòîðîì ãîñòèíèöû, èñïîëüçóÿ ñëåäóþùèå êîíñòðóêöèè: Åñòü ðàçíûå ñâîáîäíûå íîìåðà; íåáîëüøîé íîìåð íà îäíîãî ÷åëîâåêà, ñ äóøåì, áåç òåëåôîíà; íîìåð íà äâîèõ, ñ âàííîé è ñ òåëåôîíîì. Õî÷ó æèòü îòäåëüíî/âäâîåì ñ ... 8. Ñêàæèòå, ÷òî åñòü â ãîñòèíèöå è íåò â îáùåæèòèè, è íàîáîðîò. 9. Ðàññêàæèòå, ãäå âû ñåé÷àñ æèâåòå, êàê âû óñòðîèëèñü, êàêàÿ ó âàñ êîìíàòà (íà îäíîãî, íà äâîèõ, íà òðîèõ)? Íà êàêîì îíà ýòàæå? 10. ×òî áû âû ñêàçàëè â ñëåäóþùèõ ñèòóàöèÿõ: 1). Âû õîòèòå ïåðåñåëèòüñÿ â äðóãóþ êîìíàòó. Ñêàæèòå, ïî÷åìó (íåóäîáíî, ÷òî ... ; øóìíî; íå íðàâèòñÿ, ÷òî ... ; ÿ íå õî÷ó, ÷òîáû ... ; ïåðåñåëèòå ìåíÿ, ïîæàëóéñòà, ...). 2). Âàì ïðåäëàãàþò ïåðåñåëèòüñÿ â äðóãóþ êîìíàòó, íî âû íå õîòèòå. Ñêàæèòå, ïî÷åìó (ïðèâûê, óäîáíåå, ïðåäïî÷èòàþ, åñëè ìîæíî, ÿ õîòåë áû îñòàòüñÿ ...). Ó×ÈÌÑß ÎÏÐÅÄÅËßÒÜ ÂÐÅÌß 1. Êîòîðûé ÷àñ? Cêîëüêî (ñåé÷àñ) âðåìåíè/What time is it? Ñåé÷àñ ÷àñ; äâà, ... ÷àñà; ïÿòü, ... ÷àñîâ. (Till 30 minutes past the hour): Ñåé÷àñ äåñÿòü ìèíóò ïåðâîãî; ÷åòâåðòü (ïÿòíàäöàòü ìèíóò) ÷åòâåðòîãî; ïîëîâèíà âîñüìîãî. (After 30 minutes to the next hour): Ñåé÷àñ áåç ïÿòè (ìèíóò) ÷åòûðå; áåç ÷åòâåðòè (áåç ïÿòíàäöàòè ìèíóò) ÷åòûðå; áåç äâàäöàòè ïÿòè (ìèíóò) âîñåìü. Îáðàòèòå âíèìàíèå! In some cases, e.g. on the radio, on trains, etc., the time is given 30

in an official, non-conversational way, using the 24-hour clock: 13.05 — òðèíàäöàòü ÷àñîâ ïÿòü ìèíóò; 7.35 — ñåìü ÷àñîâ òðèäöàòü ïÿòü ìèíóò. Speaking of the time of films we say: Äàéòå äâà áèëåòà íà (ñåàíñ) äåâÿòíàäöàòü äåñÿòü. Ìû èäåì â êèíî íà (ñåàíñ) âîñåìíàäöàòü äâàäöàòü. Evening performances: 17.30 (ñåìíàäöàòü òðèäöàòü) 19.15 (äåâÿòíàäöàòü ïÿòíàäöàòü) 21.45 (äâàäöàòü îäèí ñîðîê ïÿòü) 2. Êîãäà?  êîòîðîì ÷àñó/At what time? À. 1. Ïàâåë îáåäàåò â ÷àñ/Pavel has dinner at one. Îí ïðèõîäèò äîìîé â ÷åòûðå ÷àñà/He comes home at four. Ìû óæèíàåì â ñåìü ÷àñîâ/We have supper at seven. 2. Ñåãîäíÿ îí ïðèøåë äîìîé ÷åòâåðòü ïÿòîãî/Today he came home at a quarter past four. Îíè óæèíàþò â ïîëîâèíå âîñüìîãî/They have supper at half past seven. 3. Ïàâåë ïîøåë îáåäàòü áåç ïÿòè ÷àñ/Pavel went to dinner at five to one. Îí ïðèøåë äîìîé áåç ÷åòâåðòè ÷åòûðå/He came home at a quarter to four. Ñåãîäíÿ ìû ñåëè óæèíàòü áåç äâàäöàòè ïÿòè âîñåìü/We sat down to supper at twenty-five to eight. Á. Sometimes the time of the day is added: Ýòî áûëî â òðè ÷àñà íî÷è. Îí ïðèåõàë â øåñòü ÷àñîâ âå÷åðà. The period from 5 to 11 is considered as morning (ñ 5 ÷àñîâ óòðà äî 11 ÷àñîâ óòðà), 12—16 — afternoon (ñ 12 ÷àñîâ äíÿ äî 4 ÷àñîâ äíÿ), 17—23 — evening (ñ 5 ÷àñîâ âå÷åðà äî 11 ÷àñîâ âå÷åðà), 24—4 — night (ñ 12 ÷àñîâ íî÷è äî 4 ÷àñîâ íî÷è). Â. 1. Îêîëî äâóõ ÷àñîâ (gen.)/At about two o’clock. 2. Ïîñëå äâóõ ÷àñîâ (gen.)/After two o’clock. 3. ×åðåç äâà ÷àñà (àññ.)/In two hours (time). 4. Ê äâóì ÷àñàì (dat.)/By two o’clock. 5. Çà äâà ÷àñà (àññ.) äî (+ gen.)/Two hours before. 31

3. Êàê äîëãî? Ñêîëüêî âðåìåíè/How long? 1. Äâà ÷àñà (For) two hours (Ïîñëå çàíÿòèé îí îòäûõàë äâà ÷àñà). 2. Ñ äâóõ äî òðåõ From two to three (o’clock) (Ïîñëå çàíÿòèé îí îòäûõàë ñ äâóõ äî òðåõ ÷àñîâ). Îáðàòèòå âíèìàíèå! Ïîëîâèíà ìèíóòû, ÷àñà, äíÿ è ò.ï (0,5 ìèíóòû è ò.ï.) — ïîëìèíóòû, ïîë÷àñà è ò.ï. Ïîëîâèíà âòîðîé(-îãî) ìèíóòû, ÷àñà è ò.ï. (1/2 ìèíóòû è ò.ï.) — ïîëòîðû ìèíóòû, ïîëòîðà ÷àñà,... Òðåíèðóåìñÿ: 1. Íàïèøèòå öèôðîâîå îáîçíà÷åíèå âðåìåíè/Write in figures. Äåñÿòü ìèíóò ïÿòîãî, äâàäöàòü ïÿòü ìèíóò ïåðâîãî, ïÿòü ìèíóò ïåðâîãî, ÷åòâåðòü òðåòüåãî, áåç ÷åòâåðòè òðè, áåç äâàäöàòè äâà, ïîëîâèíà äåñÿòîãî, áåç äåñÿòè ÷àñ, äâàäöàòü ìèíóò ÷åòâåðòîãî, áåç ïÿòè ïÿòü, ÷åòâåðòü äâåíàäöàòîãî, ïîëîâèíà ïåðâîãî. 2. Íàïèøèòå è ïðî÷èòàéòå âðåìÿ ïî-ðóññêè, èñïîëüçóÿ îôèöèàëüíóþ è íåîôèöèàëüíóþ ôîðìû. 1.05; 5.20; 9.10; 11.25; 3.17; 12.10; 12.30; 2.15; 2.45; 4.30; 4.40; 4.45; 9.40; 9.35; 9.50; 8.55; 10.10; 10.15; 10.30; 10.45; 10.55. 3. Îòâåòüòå íà âîïðîñû, èñïîëüçóÿ öèôðû â ñêîáêàõ/Answer the following questions using the figures given in brackets. 1. Êîãäà âû âñòàåòå? (6.45) 2. Êîãäà âû çàâòðàêàåòå? (7.15) 3. Êîãäà íà÷èíàþòñÿ çàíÿòèÿ â óíèâåðñèòåòå? (8.30) 4. Êîãäà âû îáåäàåòå? (12.25) 5. Êîãäà âû ïðèõîäèòå äîìîé? (14.30) 6. Êîãäà âû ëîæèòåñü ñïàòü? (11.15) 4. Îòâåòüòå íà âîïðîñû, óïîòðåáëÿÿ ñëîâà, äàííûå ñïðàâà, è ïðåäëîã â, ãäå ýòî íåîáõîäèìî/Answer the following questions using the words given on the right and the preposition  where it is required. 1. Êîãäà âû âñòàåòå? Ñêîëüêî âðåìåíè âû ñåãîäíÿ ñïàëè? (Ñåìü ÷àñîâ) 2. Êîãäà îáåäàþò ñëóæàùèå? Ñêîëüêî âðåìåíè ïðîäîëæàåòñÿ îáåäåííûé ïåðåðûâ? (×àñ) 3. Ñêîëüêî ÷àñîâ âû ó÷èëèñü ñåãîäíÿ? Êîãäà âû ïðèøëè äîìîé? (×åòûðå ÷àñà) 32

4. Êîãäà âû îáû÷íî ïðèõîäèòå èç óíèâåðñèòåòà? Ñêîëüêî âðåìåíè âû ãîòîâèòåñü ê çàíÿòèÿì?

(Äâà ÷àñà)

5. Çàêîí÷èòå ïðåäëîæåíèÿ, èñïîëüçóÿ öèôðû â ñêîáêàõ/Complete the sentences using the figures given in brackets. Îáðàçåö: ß ó÷óñü ... (8.30—1) — ß ó÷óñü ñ ïîëîâèíû äåâÿòîãî (óòðà) äî ÷àñó (äíÿ) Ïðèìå÷àíèå/Note. Åñëè ðå÷ü èäåò îá îòíîñèòåëüíî êîðîòêîì îòðåçêå âðåìåíè, èëè åñëè ïîíÿòíî, êàêàÿ ÷àñòü ñóòîê èìååòñÿ â âèäó, òî ñëîâî, îáîçíà÷àþùåå ýòî, îïóñêàåòñÿ/When the period of in question is relatively short or when it is clear which part of the day is meant, the word denoting it is not mentioned at all. Such cases are marked*.

1. Ìàãàçèí îòêðûò ... (8—7). 2. Ìû îáåäàåì ... (1—2)*. 3. Ëåêöèè ïðîäîëæàþòñÿ ... (8.30—2). 4. Ìû ñìîòðèì òåëåâèçîð ... (7—9). 5. Âðà÷ ïðèíèìàåò ... (2—8). 6. ß æäàë âàñ ... (5—6)*. 7. Ñòîëîâàÿ ðàáîòàåò ... (9—16). 8. Ïîñëå îáåäà, ... , äåòè ñïÿò (2—4)*. 9. Ïîñëå îòäûõà, ... , îíè ãóëÿþò (4—6)*. 10. Ìåòðî ðàáîòàåò ... (6—1). 6. Óïîòðåáèòå ÷èñëèòåëüíîå â íóæíîé ôîðìå. 1. Ìû îáÿçàòåëüíî ïðèåäåì äî 2 ÷. 2. Îí îïîçäàë íà 0,5 ÷. 3. Îíè ïðèåõàëè ê 3 ÷. 4. Îíè ïðèåõàëè ïîñëå 3 ÷. 5. Îíè ïðèåõàëè ê 5 ÷. 6. Îíè îïîçäàëè íà 1/2 ÷. 7. Îíè îáÿçàòåëüíî ïðèäóò äî 5 ÷. 8. Îíè ïðèåõàëè ê 5 ÷. 9. Îíè ïðèåõàëè ïîñëå 10 ÷. 10. Îíè ïðèåõàëè äî 10 ÷. 7. Âñòàâüòå ïðåäëîãè ÷åðåç èëè ïîñëå. 1. ß ïðèäó ... òðè ÷àñà. 2. Îí çàøåë ê íàì ... ïÿòè. 3. ... ìåñÿö ó ìåíÿ áóäóò ýêçàìåíû. 4. ... ýêçàìåíîâ ñòóäåíòû îòäûõàþò. 5. ... ëåêöèè ìû ïîéäåì îáåäàòü. 6. Ìû ïîéäåì îáåäàòü ... ÷àñ. 7. ß äàì âàì ýòó êíèãó ... òðè äíÿ. 8. ß ïîçâîíþ âàì ... ïðàçäíèêîâ. 9. ... îáåäà çàéäè êî ìíå. 10. ß îêîí÷ó óíèâåðñèòåò ... ãîä. 8. Ðàññêàæèòå î ñâîåì äíå, èñïîëüçóÿ êîíñòðóêöèè, îáîçíà÷àþùèå âðåìÿ.

33

Óðîê 2: Äîì è êâàðòèðà/house and flat Ýòî âàì ìîæåò ïðèãîäèòüñÿ: Ìíîãîêâàðòèðíûé äîì Îäíîýòàæíûé (äâóõ-..., ïÿòè-..., ìíîãîýòàæíûé, âûñîòíûé) äîì ×àñòíûé äîì Îäíîêîìíàòíàÿ (äâóõ-..., ïÿòè..., ìíîãîêîìíàòíàÿ) êâàðòèðà Äîì (êâàðòèðà) ñî âñåìè óäîáñòâàìè Îáñòàâëÿòü/îáñòàâèòü äîì (êâàðòèðó, êîìíàòó,...) ìåáåëüþ Ñíèìàòü/ñíÿòü êîìíàòó (êâàðòèðó, äîì) Cäàâàòü/ñäàòü êîìíàòó (êâàðòèðó, äîì)

Tenement house One-storey (two-, five-, multistorey,high-rise) building/house (Private) house One-roomed (two-..., five-..., multi-roomed) flat Comfortable house (flat) To furnish a house (flat, room) To rent a room (flat, house) To let/to rent out a room (flat, house)

×èòàåì è ó÷èì äèàëîãè: 1. —  êàêîì äîìå âû æèâåòå? — ß æèâó â ìíîãîýòàæíîì äîìå. — Ñêîëüêî ýòàæåé â âàøåì äîìå? — Øåñòíàäöàòü. — À íà êàêîì ýòàæå âàøà êâàðòèðà? — Íà ñàìîì âåðõíåì. — Îãî! Íå áîèòåñü âûñîòû (Aren’t you afraid of such an altitude)? — Íåò. Óæå ïðèâûêëè (we’ve got accustomed to it). 2. — Âû æèâåòå â ÷àñòíîì äîìå? — Äà. Äåäóøêà îñòàâèë íàì åãî â íàñëåäñòâî (legacy). — Êàêèå óäîáñòâà åñòü â âàøåì äîìå? — Äîì ó íàñ ñî âñåìè óäîáñòâàìè, åñòü ýëåêòðè÷åñòâî, ãàç, âîäîïðîâîä, òåëåôîí. — À ìóñîðîïðîâîäà ó âàñ, ñëó÷àéíî, íåò? — Òû ÷òî, øóòèøü (Are you kidding)? Ìóñîðîïðîâîä (rubbish chute) áûâàåò òîëüêî â ìíîãîýòàæíûõ äîìàõ. — Èçâèíè, ÿ ïîøóòèë. Íàâåðíî, î÷åíü óäîáíî æèòü â òàêîì äîìå? 34

— Äà. Ìíîãî ìåñòà. Ó êàæäîãî ñâîÿ êîìíàòà. Íèêòî íå ìåøàåò (There’s nobody to disturb you). 3. — Êàêàÿ ó âàñ êâàðòèðà? — Òðåõêîìíàòíàÿ. — À ó òåáÿ åñòü ñâîÿ êîìíàòà? — Åñòü. Îíà ìíå î÷åíü íðàâèòñÿ. ß ñàì åå îáñòàâèë ìåáåëüþ. — Êàêàÿ æå ìåáåëü ñòîèò â òâîåé êîìíàòå? — Ìåáåëè íåìíîãî: äèâàí, êðåñëî, ïèñüìåííûé ñòîë, ðÿäîì ñòîèò ñòóë, êíèæíûé øêàô è ïîëêè. Âîò, ïîæàëóé, è âñå. Íà ïîëó ëåæèò êîâåð. Íî âñå ñòîèò î÷åíü óäîáíî. Êàðòèíû íà ñòåíå, öâåòû è êðàñèâûå øòîðû íà îêíå äåëàþò êîìíàòó óþòíîé. 4. — ß õî÷ó ñíÿòü êîìíàòó. Æåëàòåëüíî íåäàëåêî îò ìîðÿ. Åñëè ìîæíî, â òèõîì ðàéîíå. — À ñêîëüêî âàñ? — ß îäèí. — Ìîãó ïðåäëîæèòü êîìíàòó ñ âåðàíäîé íà óëèöå Ñå÷åíîâà, äîì 7. Ýòî ìèíóò 20 õîäüáû îò ïëÿæà. Åñòü ñàä. 5. — Ñìîòðè, îáúÿâëåíèå! Ñäàåòñÿ êâàðòèðà. — Òàê... äâóõêîìíàòíàÿ êâàðòèðà, êîìíàòû 18 ìåòðîâ. — Ïðåêðàñíî, ÷òî æå íàì åùå íàäî? Íàñ âåäü äâîå. — È òåëåôîí åñòü. — ß çàïèñûâàþ: 42-17-35. — Äàâàé ñðàçó æå ïîçâîíèì. ×èòàåì è ïåðåñêàçûâàåì òåêñò: Ìíîãèå ðîññèÿíå æèâóò â ñåðèéíûõ (standard) ïÿòè-... äåâÿòè-... øåñòíàäöàòèýòàæíûõ äîìàõ.  òàêèõ äîìàõ, êàê ïðàâèëî, åñòü îäíîêîìíàòíûå, äâóõêîìíàòíûå, òðåõêîìíàòíûå è èíîãäà ÷åòûðåõêîìíàòíûå êâàðòèðû ñî âñåìè óäîáñòâàìè (ýëåêòðè÷åñòâî, ãàç, âîäîïðîâîä, ãîðÿ÷àÿ âîäà, ìóñîðîïðîâîä, òåëåôîí). Êîìíàòû â êâàðòèðàõ íåáîëüøèå, çà èñêëþ÷åíèåì ãîñòèíîé. Êóõíÿ, âàííàÿ, òóàëåò è ïðèõîæàÿ (entrance hall) çàíèìàþò íåáîëüøóþ ïëîùàäü. Ìåáåëü â ýòèõ äîìàõ îáû÷íî òîæå ñåðèéíàÿ. Êàê ïðàâèëî, åñòü “ñòåíêà” (ýòî êîìáèíàöèÿ èç êíèæíûõ ïîëîê, íåñêîëüêèõ øêàôîâ, c ìåñòîì äëÿ òåëåâèçîðà, ìóçûêàëüíîãî öåíòðà).  ãîñòèíîé ñòîÿò òàêæå êðåñëà, äèâàí è æóðíàëüíûé ñòîëèê. Íà ñòåíå âèñèò êîâåð, íà ïîëó ëåæèò ïàëàñ. Èíòåðåñíóþ äåòàëü îòìå÷àþò 35

(notice) ïñèõîëîãè: ñêîëüêî áû êîìíàò íå áûëî â êâàðòèðå, îäíîé âñåãäà áóäåò íå õâàòàòü (one room will always be lacking). Êóõíè îáû÷íî îáîðóäîâàíû (equiped) ñòàíäàðòíîé ìåáåëüþ: êóõîííûé ãàðíèòóð (kitchen set of furniture) è òàê íàçûâàåìûé (so called) “óãîëîê”, ñîñòîÿùèé (consisting of) èç ñòîëà, ñ äâóõ ñòîðîí êîòîðîãî íàõîäèòñÿ äèâàí â âèäå óãëà, à ñ äðóãèõ — íåáîëüøèå òàáóðåòêè. Êóõíè ÿâëÿþòñÿ òðàäèöèîííûì ïîâñåäíåâíûì (everyday) ìåñòîì âñòðå÷è ñåìüè, êîãäà ïîñëå ðàáîòû äîìàøíèå (family members) ñîáèðàþòñÿ çäåñü ïîåñòü, îáñóäèòü íîâîñòè è æèòåéñêèå ïðîáëåìû. ß æèâó â öåíòðå ãîðîäà íà óëèöå Ìèðà, íåäàëåêî îò âîêçàëà. Äîì ó íàñ ñòàðûé, íî õîðîøèé. Áîëüøèíñòâî ìîèõ çíàêîìûõ ïðåäïî÷èòàþò (prefer) æèòü â íîâûõ ðàéîíàõ. Ãîâîðÿò, ÷òî â öåíòðå ñëèøêîì øóìíî. Íî ÿ ïðèâûê ê ýòîìó, è ìíå ýòî íå ìåøàåò. Ïî-ìîåìó, æèòü â öåíòðå óäîáíî, ïîòîìó ÷òî âñå ðÿäîì: ìàãàçèíû, òåàòðû, êèíî, âûñòàâêè, ìóçåè. Ñïðàâà íàõîäèòñÿ îáëàñòíàÿ áèáëèîòåêà, ñëåâà òåëåãðàô. Ðàáîòàþ ÿ áëèçêî îò äîìà è õîæó íà ðàáîòó ïåøêîì. Ýòî î÷åíü ïðèÿòíî. Íàïðîòèâ ìîåãî äîìà åñòü íåïëîõîé ïàðê îêîëî Âîëãè, ãäå ÿ ïî óòðàì áåãàþ, à ïî âå÷åðàì ãóëÿþ. Ìîè ðîäèòåëè òîæå æèâóò â öåíòðå, íåäàëåêî îò ìåíÿ. Ýòî òàêæå óäîáíî, ÿ ó íèõ ÷àñòî áûâàþ. Ó×ÈÌÑß ÓÏÎÒÐÅÁËßÒÜ ïðîñòðàíñòâåííûå íàðå÷èÿ (“spatial” adverbs) è ïðåäëîãè (prepositions)! Ñëîâà íàïðîòèâ, âïåðåäè/ñçàäè, âíóòðè/ñíàðóæè, âîçëå, âîêðóã ÿâëÿþòñÿ íàðå÷èÿìè, êîãäà ñî÷åòàþòñÿ ñ ãëàãîëàìè è îáîçíà÷àþò ïðèçíàê äåéñòâèÿ; ïðè ñî÷åòàíèè ýòèõ ñëîâ ñ ñóùåñòâèòåëüíûìè ðîäèòåëüíîãî ïàäåæà îíè âûïîëíÿþò ôóíêöèþ ïðåäëîãà. Íî â îáîèõ ñëó÷àÿõ îíè ïîìîãàþò âûðàçèòü ïðîñòðàíñòâåííûå îòíîøåíèÿ/the words íàïðîòèâ, âïåðåäè/ñçàäè, âíóòðè/ñíàðóæè, âîçëå, âîêðóã are adverbs when used with verbs, and describe the action; when used with nouns in genitive case they are playing the role of prepositions.But in both cases they serve to express spatial relationships between objects. Ñðàâíèòå/compare: Îíè ñèäÿò (ãäå?) íàïðîòèâ. — Íàïðîòèâ (÷åãî? êîãî?) îáùåæèòèÿ íàõîäèòñÿ äåíäðàðèé. Ñîáàêà áåæàëà (ãäå?) âïåðåäè/ñçàäè. — Âïåðåäè/ñçàäè (÷åãî? êîãî?) ãîñòèíèöû íàõîäèòñÿ âîêçàë (óíèâåðìàã). Îñìîòðåòü äîì (ãäå?) ñíàðóæè è âíóòðè. — Âíóòðè/ñíàðóæè 36

(÷åãî? êîãî?) ïîìåùåíèÿ áûëî ìíîãî ëþäåé. Ýòî ìîé äîì, à îí æèâåò (ãäå?) âîçëå. — Âîçëå (÷åãî? êîãî?) äîìà ðàñòóò äåðåâüÿ. Îí ïîñìîòðåë (ãäå?) âîêðóã. — Âîêðóã (÷åãî? êîãî?) äîìà ìû ïîñàäèëè äåðåâüÿ. Îáðàòèòå âíèìàíèå! Ñëîâà áëèçêî, äàëåêî/íåäàëåêî, ðÿäîì, ñëåâà/ñïðàâà, íàëåâî/ íàïðàâî — ÿâëÿþòñÿ òîëüêî íàðå÷èÿìè. (ß æèâó áëèçêî îò óíèâåðñèòåòà; áèáëèîòåêà íàõîäèòñÿ áëèçêî. Æèòü äàëåêî/íåäàëåêî îò ãîðîäà; ñèäåòü äàëåêî/íåäàëåêî îò ïðåïîäàâàòåëÿ. Ìàãàçèí íàõîäèòñÿ ðÿäîì; ñåñòü ðÿäîì ñî ìíîé. Äîì ñòîèò ñëåâà/ñïðàâà îò äîðîãè. Íàëåâî/íàïðàâî îò äâåðè ñòîÿë øêàô (äèâàí). Ñëîâà îêîëî, âäîëü — ÿâëÿþòñÿ òîëüêî ïðåäëîãàìè. (Ïîñàäèòü öâåòû îêîëî äîìà; ñòîë ñòîèò îêîëî îêíà. Âäîëü ñòåíû ñòîÿò êíèæíûå øêàôû). Òðåíèðóåìñÿ: 1. Îòâåòüòå íà âîïðîñû: 1. Êòî ñèäèò âïåðåäè âàñ? À ñçàäè? Âîçëå? 2. ×òî íàõîäèòñÿ ðÿäîì ñ óíèâåðñèòåòîì? 3. ×òî íàõîäèòñÿ ñïðàâà, ñëåâà îò îáùåæèòèÿ? 4. ×òî íàõîäèòñÿ íàïðîòèâ âàñ? 5. ×òî íàõîäèòñÿ îêîëî óíèâåðñèòåòà? 6. ×òî ñòîèò âäîëü ñòåíû? 7. Êòî ñèäèò âîêðóã ñòîëà? 2. Íàéäèòå â òåêñòå ïðîñòðàíñòâåííûå ïðåäëîãè è íàðå÷èÿ. Ñîñòàâüòå ñ íèìè ïðåäëîæåíèÿ. 3. Îïðåäåëèòå, ÷åì ÿâëÿþòñÿ â ïðåäëîæåíèè âûäåëåííûå ñëîâà: ïðåäëîãîì èëè íàðå÷èåì? 1. Ìû æèâåì äàëåêî îò öåíòðà. 2. Ñòîèò ëè íàì åõàòü òàê äàëåêî? 3. Íåäàëåêî îò íàøåãî äîìà ïîñòðîèëè êèíîòåàòð. 4. Ðÿäîì ñ íèì — êíèæíûé ìàãàçèí. 5. Âîçëå ìàãàçèíà ñäåëàëè ñòîÿíêó òàêñè. 6. Îêîëî êèíîòåàòðà âñåãäà ìíîãî ëþäåé. 7. Ââåðõó èç îêíà âûãëÿíóë ìîé çíàêîìûé. 4. Îòâåòüòå íà âîïðîñû: à) Ãäå âû æèâåòå? á) Ñêîëüêî ýòàæåé â âàøåì äîìå? â) Ñêîëüêî êâàðòèð â âàøåì äîìå? ã) Ñêîëüêî êîìíàò â âàøåé êâàðòèðå? ä) Êàêàÿ ìåáåëü ñòîèò ó âàñ â ãîñòèíîé? å) Êàêàÿ ìåáåëü ñòîèò â âàøåé êîìíàòå? æ) Êóäà âûõîäÿò îêíà âàøåé êîìíàòû? ç) Êàêèå óäîáñòâà åñòü â âàøåì äîìå? è) Ãäå 37

ñòîèò âàø ïèñüìåííûé ñòîë? ê) Ãäå ñòîèò êíèæíûé øêàô? ë) Êóäà âû ñòàâèòå ñâîè êíèãè? ì) Êóäà âû êëàäåòå êíèãè è æóðíàëû? 5. Âñòàâüòå ïðîïóùåííûå ãëàãîëû (æèòü, íàõîäèòüñÿ, âûõîäèòü, ñîñòîÿòü, ïîëó÷èòü, ïðèãëàñèòü, êóïèòü, ïåðååõàòü): 1. Ðàíüøå íàø äîì ... â öåíòðå ãîðîäà. 2. Ìîè ðîäèòåëè ìíîãî ëåò ... çäåñü. 3. Òåïåðü îíè ... â äðóãîì ðàéîíå. 4. Êâàðòèðà ... èç ÷åòûðåõ êîìíàò. 5. Îêíî ìîåé êîìíàòû ... íà óëèöó, îêíà ãîñòèíîé ... â ïàðê. 6. Ìû ... íîâóþ ìåáåëü. 7. Íàøè ñîñåäè ... íîâóþ êâàðòèðó. 8. Îíè ... â íîâûé äîì. 9. Äðóçüÿ ... íàñ íà íîâîñåëüå. 6. Ñîãëàñóéòå ïðèëàãàòåëüíûå è ìåñòîèìåíèÿ ñ ñóùåñòâèòåëüíûìè/Coordinate the adjectives and prepositions with the nouns. à) Îíè æèâóò (íîâûé áîëüøîé äåâÿòèýòàæíûé) äîìå. á) Êíèãè ñòîÿò (áîëüøîé ñòàðûé êíèæíûé) øêàôó. â) Îáû÷íî ìû çàâòðàêàåì (íàøà ìàëåíüêàÿ, òåïëàÿ è óþòíàÿ) êóõíå. ã) Âå÷åðîì îòåö ëþáèò ñèäåòü (ñâîå ñòàðîå ëþáèìîå óäîáíîå) êðåñëå. ä) Òåëåâèçîð ñòîèò (íàøà ñàìàÿ áîëüøàÿ è ñâåòëàÿ) êîìíàòå. 7. Çàäàéòå âîïðîñû ê âûäåëåííûì ñëîâàì. 1. Íàø äîì íàõîäèòñÿ â öåíòðå Âîëãîãðàäà. 2. Íàøà êâàðòèðà íà øåñòîì ýòàæå. 3. Ïèàíèíî ñòîèò â ãîñòèíîé. 4.  ìîåé êîìíàòå ñòîèò ïèñüìåííûé ñòîë, äèâàí, êíèæíûé øêàô è êðåñëî. 5.  íàøåì äîìå òðè ýòàæà. 6.  ýòîé êâàðòèðå ÷åòûðå êîìíàòû. 7. Êíèãè ñòîÿò â êíèæíîì øêàôó. 8. ß ïîñòàâèë âàçó íà ñòîë. 8. Ðàññêàæèòå, êàê îáû÷íî ó âàñ æèâóò ñòóäåíòû — â îáùåæèòèè, ñ ðîäèòåëÿìè, ñíèìàþò êîìíàòó. Êàê âû æèâåòå ñàìè? 9. Ðàññêàæèòå, ãäå âû æèâåòå: â öåíòðå, íåäàëåêî/äàëåêî îò öåíòðà èëè íà îêðàèíå, ÷òî íàõîäèòñÿ â âàøåì ðàéîíå? 10. Îïèøèòå ñâîé äîì, èñïîëüçóÿ ïðîñòðàíñòâåííûå ïðåäëîãè è íàðå÷èÿ. ÒÅÑÒ 1. Âûáåðèòå ïîäõîäÿùóþ ðåïëèêó: 1.1. — Êàêàÿ ó âàñ êîìíàòà â îáùåæèòèè? — ... 1 .  êîíöå êîðèäîðà. 38

2. Íà äâîèõ. 3. Íà ÷åòâåðòîì ýòàæå. 1.2. —  êàêîì äîìå âû æèâåòå? — ... 1. Òðåõìåñòíîì. 2.  öåíòðå. 3. Ìíîãîêâàðòèðíîì. 1.3. — Êàêóþ êâàðòèðó âû õîòèòå ñíÿòü? — ... 1. Ñåðèéíóþ. 2. Îäíîêîìíàòíóþ. 3. ×àñòíóþ. 2. Âñòàâüòå ïîäõîäÿùèé ãëàãîë: 1. Âàì íóæíî ... âåùè â øêàô. 2. Ìîè âåùè ìîãóò ... â ÷åìîäàíå. 3. Êóðòêà äîëæíà ... íà âåøàëêå. 4. Íóæíî ... âàçó íà òóìáî÷êó. 5. Ëó÷øå ... äåíüãè â êîøåëåê. 6. Íàäî ... øòîðû íà îêíî. 7. Ìåáåëü â êîìíàòå äîëæíà ... óäîáíî. (1. Ïîñòàâèòü. 2. Ëåæàòü. 3. Êëàñòü. 4. Ïîëîæèòü. 5. Âèñåòü. 6. Ñòîÿòü. 7. Ïîâåñèòü). 3. Âñòàâüòå ïîäõîäÿùèé ïðåäëîã (çà, â, íà, ïåðåä, ïîä, íàä): 1. Êîìïüþòåð íàõîäèòñÿ ... ìîåé êîìíàòå. 2. Êîòåíîê çàëåç ... øêàô. 3. Êíèãà óïàëà ... ñòîë. 4. Êðåñëî ñòîèò ... óãëó. 5. Ìîè ëþáèìûå ôîòîãðàôèè âèñÿò ... ñòîëîì. 6. Âàøå ïàëüòî âèñèò ... ïðèõîæåé. 7. ... äèâàíîì ëåæèò êîâåð. 8. Òåëåâèçîð ñòîèò ... ãîñòèíîé. 9. ... æóðíàëüíûì ñòîëèêîì ðàñïîëîæåíî îêíî. 10. ... åå êîìíàòå î÷åíü óþòíî. 4. Íàïèøèòå îôèöèàëüíóþ è íåîôèöèàëüíóþ ôîðìû âðåìåíè: 10.30 (óòðà, âå÷åðà) — ... 10.05 (óòðà, âå÷åðà) — ... 9.50 (óòðà, âå÷åðà) — ... 10.15 (óòðà, âå÷åðà) — ... 9.45 (óòðà, âå÷åðà) — ... 5. Óïîòðåáèòå ïîäõîäÿùèå ïðåäëîãè (çà, ÷åðåç, íà, äî, ñ, ïîñëå, îêîëî) è ôîðìó ÷èñëèòåëüíîãî: 1. Óíèâåðñèòåò ïóñòååò ... 7 ÷. 2. ß îáåäàþ ïðèáëèçèòåëüíî ... 2 ÷. 3. Ñîñåä âåðíóëñÿ ... 1 ÷. 4. Âñå áûëî ãîòîâî óæå ... 2 ÷. 5. ... 0,5 ÷. ... íà÷àëà ñïåêòàêëÿ íà÷èíàþò ïðèõîäèòü çðèòåëè. 39

6. Ìàãàçèí ðàáîòàåò ... 8 ÷. ... 21 ÷. 7. Ïîåçä îïîçäàë ... 1,2 ÷. 6. Âûáåðèòå ïîäõîäÿùåå íàðå÷èå èëè ïðåäëîã: 1. ... îò íàøåãî äîìà ïîñòðîèëè êèíîòåàòð. 1. Âîçëå 2. ... ìàãàçèíà ñäåëàëè ñòîÿíêó òàêñè. 1. Âîçëå 3. ... ñ óíèâåðñèòåòîì íàõîäèòñÿ ìàãàçèí “Õîïåð”. 1. Áëèçêî 4. ... ñòåíû ñòîÿò êíèæíûå øêàôû. 1. Âäîëü 5. ... ñòîëà ñòîÿò ñòóëüÿ. 1. Âäîëü 6. ... äîìà î÷åíü óþòíî. 1. Ñíàðóæè

2. Íåäàëåêî 2. Íåäàëåêî 2.Ðÿäîì 2. Íàïðîòèâ 2. Âîêðóã 2. Âíóòðè

7. Ñîãëàñóéòå ïðèëàãàòåëüíûå è ìåñòîèìåíèÿ ñ ñóùåñòâèòåëüíûìè: 1). Îíè æèâóò (íîâ... áîëüø... äåâÿòèýòàæí...) îáùåæèòèè. 2). Êíèãè ñòîÿò (ñòàð... êíèæí...) øêàôó. 3). Îáû÷íî ìû óæèíàåì (íàø... ìàëåíüê..., òåïë... è óþòí...) êóõíå. 4). Áàáóøêà ëþáèò ñèäåòü (ñâî... ñòàð... ëþáèì... óäîáí...) êðåñëå. 5). Òåëåâèçîð ñòîèò (íàø... ñàì... áîëüø... è ñâåòë...) êîìíàòå. 6). Åãî ïîñåëèëè (îäíîìåñòí...) íîìåðå. 7). Ìíå íðàâèòñÿ æèòü íå (ìíîãîêâàðòèðí... , à ÷àñòí...) äîìå.

40

Òåìà 3 ÃÎÐÎÄ/CITY

Óðîê 1: Ãäå ÷òî íàõîäèòñÿ/Where things are situated? Ýòî âàì ìîæåò ïðèãîäèòüñÿ: Íàõîäèòüñÿ Ðàñïîëàãàòüñÿ/ðàñïîëîæèòüñÿ Ðàçìåùàòüñÿ/ðàçìåñòèòüñÿ Òÿíóòüñÿ/ïðîòÿíóòüñÿ íà ... êèëîìåòðîâ, âäîëü (÷åãî?) Ïðîòÿæåííîñòü Áûòü, ïîáûòü,ïîáûâàòü (ãäå? íà/â ÷åì) Äëèíà óëèö(-û), ìàãèñòðàëåé (-è), ïðîñïåêòîâ (-à) Äëèííàÿ óëèöà, ìàãèñòðàëü; äëèííûé ãîðîä Îñíîâàòü, ñòðîèòü/ïîñòðîèòü ãîðîä ×èñëåííîñòü íàñåëåíèÿ Äîñòîïðèìå÷àòåëüíîñòü(-è) ãîðîäà Îðèåíòèðîâàòüñÿ, îðèåíòàöèÿ (â ÷åì, ãäå-ë.) Ýêñêóðñèÿ ïî ãîðîäó Cîâåðøèòü/ñîâåðøàòü ýêñêóðñèþ

to be situated to be located to be placed to be extended for ... kilometers along (smth.) extent to be, to visit some place, to be present smwh. the length of a street (streets), of highways, avenues a long street, highway; a long (extended) city to found, to build a city the number of population sights of the city to orient oneself, orientation excursion, city tour; to make a tour

Ïðî÷èòàéòå è âûó÷èòå äèàëîãè: 1. — Òû ïåðâûé ðàç â Âîëãîãðàäå? — Äà. À òû? — ß óæå áûë çäåñü â ïðîøëîì ãîäó (last year). — Î÷åíü ñâîåîáðàçíûé (peculiar) ãîðîä. Íå òàê ëè? Òàêîé äëèííûé è óçêèé (narrow). — Äà, îí òÿíåòñÿ âäîëü Âîëãè íà 90 êèëîìåòðîâ. 41

— Ìíå êàæåòñÿ, çäåñü íåëüçÿ çàáëóäèòüñÿ (to get lost), ïîòîìó ÷òî â íåì äâå óëèöû. — Íó ÷òî òû? Òóò ìíîãî óëèö è ïëîùàäåé. Ïðîñòî ïî÷òè âñå îíè ïðèìûêàþò (are attached to) ê äâóì ãëàâíûì ãîðîäñêèì ìàãèñòðàëÿì: ê ïðîñïåêòó Ëåíèíà è 2-é Ïðîäîëüíîé. — Êàêîâà äëèíà ýòèõ ìàãèñòðàëåé? — Äëèíà ïðîñïåêòà Ëåíèíà ïî÷òè 20 êèëîìåòðîâ, à 2-ÿ Ïðîäîëüíàÿ òÿíåòñÿ íà 50 êèëîìåòðîâ. — À êàêîâà ÷èñëåííîñòü íàñåëåíèÿ â Âîëãîãðàäå? —  íåì æèâåò áîëåå ìèëëèîíà ÷åëîâåê. 2. — Òû íå çíàåøü, ñëó÷àéíî (by the way), ñêîëüêî ðàéîíîâ â Âîëãîãðàäå? — Êàæåòñÿ, âîñåìü. Óíèâåðñèòåò íàõîäèòñÿ â Ñîâåòñêîì ðàéîíå, ìû áûâàåì ÷àñòî â Öåíòðàëüíîì, ðÿäîì ñ Ñîâåòñêèì ðàñïîëîæåí Êèðîâñêèé ðàéîí. Ýòî — òðè ðàéîíà. — ß íåäàâíî (recently) áûë â ãîñòÿõ â Êðàñíîàðìåéñêîì ðàéîíå. Òàì ìû õîäèëè íà Âîëãî-Äîíñêîé êàíàë. — Òàê, çíà÷èò (thus), ýòî ÷åòâåðòûé ðàéîí. Åñòü åùå êàêîéòî ðàéîí ñ ïîõîæèì (similar) íàçâàíèåì... Âñïîìíèë (I got it)! Êðàñíîîêòÿáðüñêèé, îí íà÷èíàåòñÿ âîçëå Ìàìàåâà êóðãàíà. Ýòî ïÿòûé ðàéîí... Ïîìíèøü, êîãäà ìû åõàëè íà ÃÝÑ (power station), ìû ïðîåçæàëè Òðàêòîðíûé çàâîä? Òàê âîò, ýòî Òðàêòîðîçàâîäñêèé ðàéîí... Êàêîé æå åùå? — ß ñëûøàë åùå íàçâàíèå Äçåðæèíñêèé, ìîÿ çíàêîìàÿ ãîâîðèëà, ÷òî òàì íàõîäèòñÿ àýðîïîðò. — Àõ, äà. Ïðàâèëüíî. Ýòî âîñüìîé, Äçåðæèíñêèé ðàéîí. ß îêàçàëñÿ ïðàâ: â Âîëãîãðàäå âîñåìü ðàéîíîâ. 3. — Òû ìíå íå ïîñîâåòóåøü (to advise), êóäà ìîæíî ñõîäèòü â ñâîáîäíîå âðåìÿ? —  Âîëãîãðàäå åñòü íåñêîëüêî òåàòðîâ, íàèáîëåå ïîïóëÿðíûå (popular) èç íèõ — äðàìàòè÷åñêèé (ÍÝÒ), òåàòð þíîãî çðèòåëÿ (ÒÞÇ), ìóçûêàëüíûé òåàòð. —  ìóçûêàëüíîì òåàòðå åñòü îðãàí? — Íåò. Îðãàí åñòü â êîíöåðòíîì çàëå íà Öåíòðàëüíîé íàáåðåæíîé (Central embankment). Òû áûâàë íà íàáåðåæíîé? — Äà, ÿ áûë îäíàæäû (once) âî âðåìÿ íàðîäíîãî ãóëÿíèÿ (folk festival). — Ïîìíèøü çäàíèå, ïîõîæåå íà áåëûé ïàðîõîä (liner)? Ýòî ðå÷íîé âîêçàë. Çäåñü åñòü íå òîëüêî êàññû è çàëû äëÿ ïàññàæèðîâ 42

è òóðèñòîâ, íî è êîíöåðòíûé çàë ñ îðãàíîì. — À òàì ïðîõîäÿò òîëüêî îðãàííûå êîíöåðòû? — Íåò, ÷òî òû. Òàì ÷àñòî âûñòóïàþò (perform) Âîëãîãðàäñêèé ñèìôîíè÷åñêèé îðêåñòð, ðàçëè÷íûå ìóçûêàíòû è àðòèñòû. Òàì, êñòàòè, åñòü åùå ðåñòîðàí, êàôå è áàðû. — Î! ß îáÿçàòåëüíî òóäà ñõîæó. Òàì, íàâåðíîå, ìîæíî íåïëîõî îòäîõíóòü. ×èòàåì è ïåðåñêàçûâàåì òåêñò: Âîëãîãðàä  íà÷àëå ÕVI âåêà íà ëåâîì áåðåãó Âîëãè áûë ñòîðîæåâîé ïîñò (sentry post), êîòîðûé îõðàíÿë þæíûå ãðàíèöû Ðîññèè îò íàáåãîâ ìîíãîëî-òàòàðñêèõ êî÷åâíèêîâ (the Mongol-Tatar raids). ×àñòü îñòðîâà áûëà ïîêðûòà ïåñêîì, ïîýòîìó òàòàðû íàçûâàëè åãî Ñàðà÷àí, òî åñòü “æåëòûé îñòðîâ”. À ðóññêèå, âåðîÿòíî, ïðîèçíîñèëè ýòî ñëîâî êàê Öàðèöûí. Ëåòîì 1589 ãîäà ê îñòðîâó ïðèïëûëî íåñêîëüêî ñóäîâ (shi ps) èç äàëåêîé Ìîñêâû...Âñêîðå íà îñòðîâå âûðîñ íåáîëüøîé ïîñåëîê-êðåïîñòü (a fortress-settlement). Ïî èìåíè îñòðîâà åãî íàçâàëè Öàðèöûíûì.  íà÷àëå ÕVII âåêà ïîñåëîê ïåðåíåñëè íà ïðàâûé áåðåã Âîëãè. Åãî çàíîâî ïîñòðîèëè òàì, ãäå ðå÷êà Öàðèöà âïàäàëà â Âîëãó. Ñóùåñòâóåò íåñêîëüêî ëåãåíä î ïðîèñõîæäåíèè (origin) ñëîâà “Öàðèöûí”.  îäíîé èç íèõ ãîâîðèòñÿ î òîì, êàê æåíà õàíà òàéíî ïðèíÿëà õðèñòèàíñòâî (adopted Christianity) è ðåøèëà áåæàòü ê ðóññêèì. Õàí ïîéìàë æåíó è ñáðîñèë åå ñ êðóòîãî áåðåãà â ðå÷êó. Äðóãàÿ ëåãåíäà ðàññêàçûâàåò î òàòàðñêîé öàðèöå, êîòîðàÿ ëþáèëà ãóëÿòü ïî áåðåãó ðåêè. Òàê è íàçâàëè ðå÷êó Öàðèöà, à ãîðîä — Öàðèöûíûì. Íî â èñòîðèþ Ðîññèè ãîðîä âîøåë ñ òðèåäèíûì èìåíåì (tri ple name): Öàðèöûí — Ñòàëèíãðàä — Âîëãîãðàä.  1925 ãîäó Öàðèöûí áûë ïåðåèìåíîâàí â Ñòàëèíãðàä â ÷åñòü Ñòàëèíà. Ïîñëå îñóæäåíèÿ êóëüòà ëè÷íîñòè Ñòàëèíà (after the denouncement of Stalin’s cult of personality) ãîðîäó áûëî ïðèñâîåíî â 1961 ãîäó íàçâàíèå Âîëãîãðàä. Ñîâðåìåííûé Âîëãîãðàä — áîëüøîé ãîðîä. Åãî ïðîòÿæåííîñòü ñîñòàâëÿåò ïðèìåðíî (about) 90 êèëîìåòðîâ. Îäíîé èç ñàìûõ äëèííûõ ãîðîäñêèõ ìàãèñòðàëåé ÿâëÿåòñÿ ïðîñïåêò Ëåíèíà, åãî äëèíà ïî÷òè 20 êèëîìåòðîâ. Ýòî ãëàâíûé ïðîñïåêò ãîðîäà, íà âñåì åãî ïðîòÿæåíèè ðàñïîëîæåíû òåíèñòûå áóëüâàðû, ìíîãî 43

ôîíòàíîâ, öâåòîâ. Íî ñàìîé äëèííîé ìàãèñòðàëüþ ÿâëÿåòñÿ óëèöà 2-ÿ Ïðîäîëüíàÿ. Îíà ïðîòÿíóëàñü áîëåå ÷åì íà 50 êèëîìåòðîâ. Èìåííî íà ýòîé óëèöå íàõîäèòñÿ Âîëãîãðàäñêèé ãîñóäàðñòâåííûé óíèâåðñèòåò. Âîëãîãðàä ïîõîæ íà áîëüøóþ öåïü (chain), êàæäîå çâåíî êîòîðîé, âîñåìü ðàéîíîâ (each link of which, eight districts), ñ îäíîé ñòîðîíû, ïðåäñòàâëÿåò ñîáîé ñàìîñòîÿòåëüíûé ìèíèãîðîä (is an independent mini-city), à ñ äðóãîé — ÿâëÿåòñÿ ÷àñòüþ (is part and parcel of) ìåãàïîëèñà. Íàçâàíèÿ âñåõ âîñüìè ðàéîíîâ: Òðàêòîðîçàâîäñêèé, Êðàñíîîêòÿáðüñêèé, Äçåðæèíñêèé, Öåíòðàëüíûé, Âîðîøèëîâñêèé, Ñîâåòñêèé, Êèðîâñêèé, Êðàñíîàðìåéñêèé, à òàêæå ìíîãèõ óëèö è ïëîùàäåé íå èçìåíèëèñü ïîñëå ïåðåñòðîéêè. Ñâÿçàòü “çâåíüÿ” ïîçâîëÿåò ãîðîäñêîé òðàíñïîðò. Âîëãîãðàä ñ÷èòàåòñÿ êðóïíûì ïðîìûøëåííûì, òîðãîâûì è êóëüòóðíûì öåíòðîì Íèæíåãî Ïîâîëæüÿ. Çäåñü áîëåå 160 (ñòà øåñòèäåñÿòè) çàâîäîâ è ôàáðèê. Íàèáîëåå èçâåñòíûìè ÿâëÿþòñÿ òàêèå çàâîäû, êàê (such plants as...) òðàêòîðíûé, “Êðàñíûé Îêòÿáðü”, “Áàððèêàäû”, ñóäîñòðîèòåëüíûé.  Âîëãîãðàäå åñòü íåñêîëüêî òåàòðîâ, íàèáîëåå ïîïóëÿðíûå èç íèõ — äðàìàòè÷åñêèé (ÍÝÒ), òåàòð þíîãî çðèòåëÿ (ÒÞÇ), ìóçûêàëüíûé òåàòð. Âîëãîãðàäöû ëþáÿò ñâîé Öåíòðàëüíûé êîíöåðòíûé çàë ñ îðãàíîì è ãîðîäñêîé öèðê.  êóëüòóðíóþ æèçíü ãîðîäà âíîñÿò ñâîé âêëàä (to contribute) ôèëàðìîíèÿ, ìóçåè, áèáëèîòåêè, ïëàíåòàðèé ñ óíèêàëüíûì îïòè÷åñêèì îáîðóäîâàíèåì (unique optical equi pment).  Âîëãîãðàäå ìíîãî ñòóäåíòîâ. Ãîðîä ñòàë óíèâåðñèòåòñêèì ñ 1980 ãîäà, êîãäà áûë îòêðûò Âîëãîãðàäñêèé ãîñóíèâåðñèòåò. Ñåé÷àñ óíèâåðñèòåòîâ â ãîðîäå ïðèáàâèëîñü, òàê êàê ìíîãèå èíñòèòóòû ïåðåèìåíîâàëè (to rename) â óíèâåðñèòåòû è àêàäåìèè. Âîëãîãðàäöû ëþáÿò ñâîé ãîðîä è ãîðäÿòñÿ åãî ñëàâíîé èñòîðèåé (are pround of its glorious history). 1. Îòâåòüòå íà âîïðîñû: 1. Êàêîâà ÷èñëåííîñòü íàñåëåíèÿ Âîëãîãðàäà/Ñêîëüêî æèòåëåé â Âîëãîãðàäå? 2. Êîãäà áûë îñíîâàí ãîðîä? 3.  ÷åñòü êîãî íàçâàëè ãîðîä? 4. ×òî âû óçíàëè èç èñòîðèè îñíîâàíèÿ ãîðîäà, î ïðîèñõîæäåíèè åãî íàçâàíèÿ (What did you learn about the history of the city’s foundation, about the origins of its name)? 5. Ãäå ðàñïîëîæåí Âîëãîãðàä? 6. Êàêîâà åãî ïðîòÿæåííîñòü? 7. Êàêèå ñàìûå äëèííûå ãîðîäñêèå ìàãèñòðàëè? 8. Ãäå íàõîäèòñÿ Âîëãîãðàäñêèé ãîñóíèâåðñèòåò? 9. Ñêîëüêî ðàéîíîâ â Âîëãîãðàäå? 10.  êàêèõ 44

ðàéîíàõ Âîëãîãðàäà âû óæå ïîáûâàëè? 11. Êàêèå óëèöû Âîëãîãðàäà âû çíàåòå? 12. Êàêèå ó÷ðåæäåíèÿ êóëüòóðû åñòü â Âîëãîãðàäå? Ó×ÈÌÑß ÓÏÎÒÐÅÁËßÒÜ ãëàãîëû ìåñòîíàõîæäåíèÿ (Learn how to use the “location” verbs) ÍÀÕÎÄÈÒÜÑß=ÐÀÑÏÎËÀÃÀÒÜÑß/ÐÀÑÏÎËÎÆÈÒÜÑß, ÑÒÎßÒÜ, ÁÛÒÜ — ´çàíèìàòü/çàíÿòü êàêîå-ëèáî ìåñòî, ïðîñòðàíñòâî´: Ãîðîä íàõîäèòñÿ (ðàñïîëàãàåòñÿ/ðàñïîëîæèëñÿ) íà ïðàâîì áåðåãó Âîëãè.  öåíòðå ïëîùàäè ñòîèò (áûë) ïàìÿòíèê. ÐÀÇÌÅÙÀÒÜÑß/ÐÀÇÌÅÑÒÈÒÜÑß = ÐÀÑÏÎËÀÃÀÒÜÑß/ ÐÀÑÏÎËÎÆÈÒÜÑß — ´çàíÿòü ãäå-ëèáî, â ÷åì-ëèáî ìåñòî´:  çäàíèè âîêçàëà ðàçìåùàþòñÿ/ðàçìåñòèëèñü (ðàñïîëàãàþòñÿ/ðàñïîëîæèëèñü) êàññû, çàëû îæèäàíèÿ, ïî÷òà, ðåñòîðàí; ïàññàæèðû. ÂÛÑÈÒÜÑß=ÂÎÇÂÛÑÈÒÜÑß/ÂÎÇÂÛØÀÒÜÑß — ´íàõîäèòüñÿ âûøå äðóãèõ ïðåäìåòîâ, âûñîêî ïîäíèìàòüñÿ, âûäåëÿòüñÿ ñâîåé âûñîòîé´: Ñêóëüïòóðà Ðîäèíû-ìàòåðè âûñèòñÿ (âîçâûñèëàñü/âîçâûøàåòñÿ) íàä ãîðîäîì. ÎÊÐÓÆÀÒÜ/ÎÊÐÓÆÈÒÜ — ´íàõîäèòüñÿ âîêðóã´: Ïëîùàäü îêðóæàþò/îêðóæèëè íîâûå äîìà. Òðåíèðóåìñÿ: 1. Íàéäèòå â òåêñòå ãëàãîëû ìåñòîíàõîæäåíèÿ, îáúÿñíèòå èõ çíà÷åíèå. 2.  ñëåäóþùèõ ïðåäëîæåíèÿõ âñòàâüòå ïðîïóùåííûå ãëàãîëû: 1. Ãîðîä ... íà ïðàâîáåðåæüå. — Ãîðîä ... íà âûñîêîì áåðåãó Âîëãè. 2. Îêîëî îáåëèñêà ... Âå÷íûé îãîíü. — Ïåðåä ïàìÿòíèêîì ... Âå÷íûé îãîíü. 3.  Äîìå ñâÿçè ñåé÷àñ ... ïî÷òàìò, òåëåãðàô, àãåíñòâî ñîþçïå÷àòè, òåëåôîíû-àâòîìàòû. —  Äîìå ñâÿçè ... ðàçëè÷íûå ïðåäïðèÿòèÿ ñâÿçè. 4. Ñíà÷àëà íà îñòðîâå ... ñòîðîæåâîé ïîñò, à ïîçæå ... ïîñåëîê-êðåïîñòü. 5.  öåíòðå ãîðîäà ... êàôåäðàëüíûé ñîáîð. —  ñêâåðå íà ïëîùàäè Ïàâøèõ áîðöîâ ... îáåëèñê. 6. Ïëîùàäü ... ìíîãîýòàæíûå äîìà. — Âîêðóã ïëîùàäè ... äâå ãîñòèíèöû, ìåäèöèíñêàÿ àêàäåìèÿ, ÍÝÒ. 3. Ïðî÷èòàéòå ïðåäëîæåíèÿ è ñêàæèòå, ïðàâèëüíî ëè óïîòðåáëåíû â íèõ âûäåëåííûå ãëàãîëû? 1. Ãîðîä ñòîèò íà âûñîêîì áåðåãó Âîëãè. — Ãîðîä ðàñïîëîæåí íà âûñîêîì áåðåãó Âîëãè. 2. Îêîëî ïàìÿòíèêà ñòîèò Âå÷íûé îãîíü. — Ïåðåä ïàìÿòíèêîì ðàñïîëàãàåòñÿ Âå÷íûé îãîíü. 3.  Äîìå ñâÿçè ñåé÷àñ íàõîäÿòñÿ ïî÷òàìò, òåëåãðàô, àãåíñòâî ñîþçïå÷àòè, òåëå45

ôîíû-àâòîìàòû. —  Äîìå ñâÿçè ðàçìåñòèëèñü ðàçëè÷íûå ïðåäïðèÿòèÿ ñâÿçè. 4.  íà÷àëå ÕVI âåêà íà îñòðîâå áûë ñòîðîæåâîé ïîñò. — Äî ÕVII âåêà íà îñòðîâå íàõîäèëñÿ ïîñåëîê-êðåïîñòü. 5.  öåíòðå ãîðîäà íà áîëüøîé ïëîùàäè âûñèëñÿ Êàôåäðàëüíûé ñîáîð. —  ñêâåðå íà ïëîùàäè Ïàâøèõ áîðöîâ âîçâûøàåòñÿ îáåëèñê. 6. Ïëîùàäü îêðóæèëè íîâûå ìíîãîýòàæíûå äîìà. — Âîêðóã ïëîùàäè ðàñïîëîæèëèñü íîâûé ýêñïåðèìåíòàëüíûé òåàòð, äâå ãîñòèíèöû, óíèâåðìàã. 4. Íàéäèòå íà êàðòå ãîðîäà òå ðåàëèè, î êîòîðûõ ãîâîðèòñÿ â äèàëîãàõ è òåêñòå. Îáðàòèòå âíèìàíèå íà ãëàãîëû ÁÛÒÜ, ÁÛÂÀÒÜ, ÏÎÁÛÒÜ, ÏÎÁÛÂÀÒÜ ÁÛÒÜ èìååò îäíî èç çíà÷åíèé ´íàõîäèòüñÿ ãäå-íèáóäü; ðàñïîëàãàòüñÿ´(áûëè/áóäåì íà ýêñêóðñèè; ðàíüøå çäåñü áûëà ìåëüíèöà). ÁÛÂÀÒÜ — ´áûòü, íàõîäèòüñÿ ãäå-í. ÷àñòî, ïîñòîÿííî èëè èíîãäà´ (áûâàòü â òåàòðå, â ìóçåå,...; ïî âå÷åðàì ÿ áûâàþ äîìà). ÏÎÁÛÒÜ — ´áûòü, íàõîäèòüñÿ ãäå-í. íåäîëãî´ (ïîáûòü 5 ìèíóò, ìåñÿö...). ÏÎÁÛÂÀÒÜ — ´ñõîäèòü, ñúåçäèòü êóäà-í., ê êîìó-í.; ïîñåòèòü ìíîãèå ìåñòà, ìíîãèõ ëèö´ (ïîáûâàòü â ðîäíîì ãîðîäå, ó ðîäèòåëåé; ïîáûâàòü âî ìíîãèõ òåàòðàõ). 5. Ðàññêàæèòå, óïîòðåáëÿÿ ãëàãîëû áûòü, áûâàòü, ïîáûòü, ïîáûâàòü, î òîì, êàê... ...âû äàâíî õîòåëè ïîñìîòðåòü íà Âîëãîãðàä ñ âûñîòû Ìàìàåâà êóðãàíà, íî áûë ñèëüíûé âåòåð, ïîýòîìó âû ïîñèäåëè ìèíóò äâàäöàòü â êàôå ó ïîäíîæèÿ êóðãàíà, âûïèëè êîôå è óøëè. ...ê âàì ïðèåõàë äðóã, êîòîðûé ïåðâûé ðàç â Âîëãîãðàäå; âû ïðåäëîæèëè åìó ïîêàçàòü ãîðîä. ...âû ðåøèëè ïðîâåñòè ÷àñòü ñâîèõ êàíèêóë ó ðîäèòåëåé, à ÷àñòü — ñúåçäèòü çà ãðàíèöó.

46

Óðîê 2: Äîñòîïðèìå÷àòåëüíîñòè/Sights of the city Ýòî âàì ìîæåò ïðèãîäèòüñÿ: ×òî ýòî?

Ýòî Öåíòðàëüíàÿ íàáåðåæíàÿ Ýòî Êðàñíîçíàìåíñêàÿ óëèöà Ýòî 2-ÿ Ïðîäîëüíàÿ Ýòî Ñîâåòñêàÿ ïëîùàäü

Êàêàÿ ýòà ïëîùàäü (óëèöà, íàáåðåæíàÿ)? Èì.ï. Êàêîé ýòî ðàéîí (ìóçåé è ò.ä.)? Êòî àâòîð ýòîãî ïàìÿòíèêà?

Ýòî Êèðîâñêèé ðàéîí Ýòî êðàåâåä÷åñêèé ìóçåé, ... Àâòîð (ýòîãî ïàìÿòíèêà) Åâãåíèé Âó÷åòè÷

×òî ýòî çà ïàìÿòíèê? Êàêàÿ ýòî ïëîùàäü (óëèöà è ò.ä.)? Ð. ï. Êàêîé ýòî ïðîñïåêò (ìóçåé è ò.ä.)?

Ýòî ïàìÿòíèê Ëåíèíà Ýòî ïëîùàäü ×åêèñòîâ (óëèöà Òóëàêà, ...) Ýòî ïðîñïåêò Ëåíèíà (ìóçåé-ïàíîðàìà Ñòàëèíãðàäñêîé áèòâû, ...)

×üå èìÿ íîñèò óëèöà?

Ýòî óëèöà èìåíè ìàðøàëà ×óéêîâà Ýòîò ðàéîí íàçâàí â ÷åñòü Äçåðæèíñêîãî Ýòà óëèöà íàçâàíà â ÷åñòü êîìñîìîëüöåâ

 ÷åñòü êîãî íàçâàí(-à ) ðàéîí (óëèöà) (in whose honour this district was named)? Ä. ï. Êîìó ýòîò ïàìÿòíèê?

Ýòîò ïàìÿòíèê âîèíàì-÷åêèñòàì

×òî ìû óâèäèì (ïîñìîòðèì, ïîñåòèì)? Â. ï.×òî âû õîòèòå óâèäåòü (ïîñìîòðåòü, ïîñåòèòü)?

Ìû óâèäèì (ïîñìîòðèì, ïîñåòèì) Ìàìàåâ êóðãàí

47

×òî âû óâèäåëè (ïîñìîòðåëè, ïîñåòèëè)? Êóäà ìû åäåì (èäåì, Ìû åäåì (èäåì, íàïðàâëÿåìñÿ) íàïðàâëÿåìñÿ)? íà Ìàìàåâ êóðãàí Ñ ÷åì âû íàñ ïîçíàêîìèòå? Ñ ÷åì âû õîòèòå ïîçíàêîìèòüñÿ? Òâ. ï.Êåì ñîçäàí (-à,-î,-û) ýòîò ïàìÿòíèê? Êåì îñíîâàí(-à,-î,-û) ýòîò ãîðîä? ×åì âû èíòåðåñóåòåñü? ×òî ÷åì ÿâëÿåòñÿ?

Ãäå ÷òî íàõîäèòñÿ? Ïð. ï.Ãäå âû õîòèòå ïîáûâàòü? Ãäå âû óæå ïîáûâàëè/áûëè? Êîãäà (â êàêîì ãîäó) áûë(-à,-î,-û) îñíîâàí (-à,-î,-û) (çàíîâî) ïîñòðîåí ãîðîä? Êîãäà (â êàêîì ãîäó) áûë ñîîðóæåí (âîçäâèãíóò) ýòîò ïàìÿòíèê?

Ñ ìóçååì (ñ ðàñïîëîæåíèåì Äâîðöà ñïîðòà, ñ âûñòàâêîé)

Ïàìÿòíèê ñîçäàí Åâãåíèåì Âó÷åòè÷åì Ãîðîä îñíîâàí ðóññêèìè Ìû èíòåðåñóåìñÿ âñåì Ðå÷íîé âîêçàë ÿâëÿåòñÿ íå òîëüêî ðå÷íûìè âîðîòàìè ãîðîäà, íî è êóëüòóðíûì öåíòðîì Íà ïëîùàäè (íà íàáåðåæíîé, â Öåíòðàëüíîì âîêçàëå) Íà Ìàìàåâîì êóðãàíå (íà ñòàäèîíå, â ïëàíåòàðèè)  òåàòðå, íà Âîëãî-Äîíñêîì êàíàëå, íà Àëëåå Ãåðîåâ (Ãîðîä îñíîâàí) â øåñòíàäöàòîì âåêå, â 1589 ãîäó (ãîðîä ïîñòðîåí) â ïîñëåâîåííûå ãîäû Ïàìÿòíèê áûë ñîîðóæåí (âîçäâèãíóò) â 1960 ãîäó

×èòàåì è ó÷èì äèàëîãè: 1. — Âû óæå îñìîòðåëè ãîðîä? — Ê ñîæàëåíèþ, íåò. Ó íàñ ìàëî ñâîáîäíîãî âðåìåíè. Ìîæíî ñêàçàòü, êîò íàïëàêàë. 48

— Äà è îðèåíòèðóåìñÿ ìû â Âîëãîãðàäå åùå ïëîõî. — Òîãäà ÿ âàì ïðåäëàãàþ ñîâåðøèòü ýêñêóðñèþ ïî ãîðîäó. — Íåóæåëè ìû ïîéäåì ïåøêîì (shall we walk)? — Íó ÷òî âû! Ýòî áóäåò íå ïåøåõîäíàÿ, à àâòîáóñíàÿ ýêñêóðñèÿ (bus tour). 2. — Çàíèìàéòå, ïîæàëóéñòà, ìåñòà. Àâòîáóñ óæå æäåò. Ìû îòïðàâëÿåìñÿ. Êàêèå ó âàñ âîïðîñû êî ìíå? — Âîïðîñîâ ìíîæåñòâî, âåäü íàì ìíîãîå íåèçâåñòíî. ×òî ãäå ñòðîèòñÿ, ÷òî ïëàíèðóåòñÿ? ×òî ãäå ñíîñèòñÿ (is being pulled down)? ×òî ðåñòàâðèðóåòñÿ (is being restored)? È âîîáùå, ÷òî ìû áóäåì ñåãîäíÿ îñìàòðèâàòü? Ñ ÷åì ïîçíàêîìèìñÿ? ×òî ïîñåòèì? — Äà âû ìåíÿ ïðÿìî çàñûïàëè âîïðîñàìè (you have showered me with questions)! 3. — Ãäå ýòî ìû íàõîäèìñÿ? — Êóäà ýòî ìû ïðèåõàëè? ×òî-òî è íå ïîéìó. — Íåóæåëè íå óçíàåòå? Ýòî æå Ìàìàåâ êóðãàí. Èäåì íà âåðøèíó êóðãàíà. — Êàêîé âèä íà Âîëãîãðàä! È êàê îò÷åòëèâî (distinctly) âñå âèäíî! — Äà, âåñü Âîëãîãðàä êàê íà ëàäîíè (is clearly visible)! 4. — Èðèíà Àíàòîëüåâíà, ìû ðåøèëè îñòàòüñÿ â öåíòðå. — Ëàäíî, òîëüêî íå çàáëóäèòåñü (don’t get lost). Ïîìíèòå, êàê äîáèðàòüñÿ äî îáùåæèòèÿ? — Äà, êîíå÷íî. Âîò òîëüêî ñêàæèòå, êàê íàì íàéòè ìóçåé èçîáðàçèòåëüíûõ èñêóññòâ? — Âàì ëó÷øå âñåãî äîåõàòü íà ïåðâîì èëè âîñüìîì òðîëëåéáóñå äî îñòàíîâêè Ïîðò Ñàèäà. — À äî ÖÓÌà îòñþäà äàëåêî? — Ñîâñåì áëèçêî. Ìîæíî ñêàçàòü, ÷òî ðóêîé ïîäàòü. À âîîáùå, åñëè âû õîòèòå óçíàòü, êàê ïðîåõàòü, êàê äîáðàòüñÿ, êàê ïîïàñòü, ãäå ÷òî íàõîäèòñÿ, — êóïèòå êàðòó ãîðîäà. — À ãäå åå ìîæíî êóïèòü? —  ëþáîì ãàçåòíîì êèîñêå. — Õîðîøî. Ñïàñèáî çà èíòåðåñíóþ ýêñêóðñèþ.

49

×èòàåì è ïåðåñêàçûâàåì òåêñò: Äîñòîïðèìå÷àòåëüíîñòè Âîëãîãðàäà Ãëàâíàÿ äîñòîïðèìå÷àòåëüíîñòü Âîëãîãðàäà — ýòî Âîëãà. Îíà êðàñèâà â ëþáîå âðåìÿ. Ýòî ñàìàÿ ìíîãîâîäíàÿ (with the highest water-level) åâðîïåéñêàÿ ðåêà. Âîëãà áåðåò ñâîå íà÷àëî îò ìàëåíüêîãî ðîäíèêà (spring) è òå÷åò ïî÷òè ÷åðåç âñþ ñòðàíó ñ ñåâåðà íà þã. Ëþäåé, æèâóùèõ íà âîëæñêîì áåðåãó, íàçûâàþò âîëæàíàìè, à æèòåëåé Âîëãîãðàäà — âîëãîãðàäöàìè.  öåíòðå ãîðîäà íàõîäèòñÿ ïëîùàäü Ïàâøèõ áîðöîâ. Ñ ýòîé ïëîùàäüþ, êîòîðàÿ äî ðåâîëþöèè íàçûâàëàñü Àëåêñàíäðîâñêîé, ñâÿçàíî ìíîãî âàæíûõ ñîáûòèé (events) èç èñòîðèè ãîðîäà. Êîãäà-òî íà íåé âûñèëñÿ Êàôåäðàëüíûé ñîáîð. Âî âðåìÿ ãðàæäàíñêîé âîéíû (Civil War) çäåñü ðàññòðåëèâàëè ðàáî÷èõ è ïëåííûõ êðàñíîàðìåéöåâ (a lot of workers and captured Red Army soldiers were shot).  ïàìÿòü î ïîãèáøèõ (in the memory of those victimes) îíà áûëà ïåðåèìåíîâàíà â ïëîùàäü Ïàâøèõ áîðöîâ. Òåïåðü íà íåé âîçâûøàåòñÿ ãðàíèòíûé îáåëèñê è çàææåí Âå÷íûé îãîíü (Eternal Fire). Ïëîùàäü èçìåíÿëàñü âìåñòå ñ ãîðîäîì. Åå îêðóæèëè íîâûå ìíîãîýòàæíûå äîìà, äâå ãîñòèíèöû, äðàìàòè÷åñêèé òåàòð, ìåäèöèíñêàÿ àêàäåìèÿ, Äîì ñâÿçè, óíèâåðìàã. Íåäàëåêî îò ïëîùàäè ðàñïîëàãàåòñÿ Àëëåÿ Ãåðîåâ, ãäå íà ãðàíèòíûõ ïëèòàõ óâåêîâå÷åíû (immortalized) èìåíà ëþäåé, îòäàâøèõ ñâîþ æèçíü çà ñâîáîäó ñòðàíû. Òðóäíî ïîâåðèòü, ÷òî ãîðîä â êîíöå âîéíû áûë ïîëíîñòüþ ðàçðóøåí. Ñåé÷àñ îñòàëîñü ëèøü îäíî çäàíèå, íàïîìèíàþùåå î òåõ ñòðàøíûõ äíÿõ. Ýòî ðóèíû áûâøåé ìåëüíèöû (mill). Îíè âìåñòå ñ Äîìîì Ïàâëîâà è çäàíèåì ìóçåÿ-ïàíîðàìû Ñòàëèíãðàäñêîé áèòâû âõîäÿò â åäèíûé àðõèòåêòóðíûé àíñàìáëü (architectural composition). Ñàìûì ñèìâîëè÷íûì äëÿ Âîëãîãðàäà ÿâëÿåòñÿ íàçâàíèå óëèöû Ìèðà: ýòî áûëà ïåðâàÿ óëèöà, âîññòàíîâëåííàÿ (reconstructed) ïîñëå âîéíû. Äëÿ âîëãîãðàäöåâ è ìíîãèõ ðîññèÿí Ìàìàåâ êóðãàí — ñâÿùåííîå ìåñòî (sacred place). Çäåñü ñîîðóæåí âåëè÷åñòâåííûé (grand) ïàìÿòíèê-àíñàìáëü, â ÷åñòü ãåðîè÷åñêîé çàùèòû (defence) Ñòàëèíãðàäà. Îí âêëþ÷àåò ââîäíóþ (introductory) êîìïîçèöèþ, àëëåþ òîïîëåé, ìîíóìåíò “Ñòîÿòü íàñìåðòü”, ñòåíû-ðóèíû, íàïîìèíàþùèå Ñòàëèíãðàä âîåííûõ ëåò; íà îäíîé èç òåððàñ Ìàìàåâà êóðãàíà íàõîäèòñÿ ïëîùàäü Ãåðîåâ, â öåíòðå êîòîðîé — îãðîì50

íûé âîäÿíîé ïàðòåð (pool), îêðóæåííûé ñêóëüïòóðíûìè êîìïîçèöèÿìè; äàëåå ñëåäóåò Çàë Âîèíñêîé Ñëàâû. Âåí÷àåò Ìàìàåâ êóðãàí ñêóëüïòóðà “Ðîäèíà-ìàòü”, îíà ñîîðóæåíà ïî ïðîåêòó ñêóëüïòîðà Å. Âó÷åòè÷à. Ñêóëüïòóðà èçãîòîâëåíà èç ìîíîëèòíîãî æåëåçîáåòîíà (ferrous concrete), åå âûñîòà 52 ìåòðà, îíà íå ïðèêðåïëåíà ê ïîñòàìåíòó (is not attached to its base), à ñòîèò áëàãîäàðÿ ñîáñòâåííîìó âåñó (weight) è òî÷íûì èíæåíåðíûì ðàñ÷åòàì (calculations). Ýòà ñêóëüïòóðà ñòàëà ñèìâîëîì Âîëãîãðàäà. Òðåíèðóåìñÿ: 1. Èñïîëüçóÿ âîïðîñû èç òàáëèöû íà ñòð. 47—48, óçíàéòå î äîñòîïðèìå÷àòåëüíîñòÿõ, óëèöàõ, ïëîùàäÿõ Âîëãîãðàäà. 2. Íàéäèòå íà òóðèñòñêîé ñõåìå Âîëãîãðàäà ìóçûêàëüíûé òåàòð. Ñêàæèòå, ÷òî íàõîäèòñÿ â ðàéîíå ìóçûêàëüíîãî òåàòðà (ñïðàâà îò òåàòðà, ñëåâà îò íåãî, íàïðîòèâ òåàòðà, íåäàëåêî îò òåàòðà, â äâóõ øàãàõ îò íåãî)? 3. Ïîñìîòðèòå íà êàðòó Âîëãîãðàäà è ñêàæèòå, ïîæàëóéñòà, íàõîäèòñÿ ÷òî (ðàñïîëîæåíî) ðàçìåùåíî

â öåíòðå ãîðîäà? â ñêâåðå íà ïëîùàäè Ïàâøèõ áîðöîâ? â íà÷àëå (â êîíöå) óëèöû Ìèðà? íà Öåíòðàëüíîé íàáåðåæíîé? íà Ñîâåòñêîé óëèöå? íà ïðîñïåêòå Ëåíèíà?

4. Âûáåðèòå ïðàâèëüíûé îòâåò/Choose the correct answer. Îáðàòèòå âíèìàíèå íà èñïîëüçîâàíèå ïðîñòðàíñòâåííûõ ïðåäëîãîâ è íàðå÷èé. Ãäå íàõîäèòñÿ —  öåíòðå ãîðîäà, â ïàðêå Ïîáåäû. ìóçûêàëüíûé òåàòð? — Íà óëèöå ìàðøàëà ×óéêîâà. — Íàïðîòèâ Öåíòðàëüíîé íàáåðåæíîé. — Îêîëî Àëëåè Ãåðîåâ. Ãäå íàõîäèòñÿ áèáëèîòåêà èì. Ãîðüêîãî? — Íåäàëåêî îò âîêçàëà. — Ñïðàâà îò ïàìÿòíèêà Õîëüçóíîâó. — Ñëåâà îò ìóçåÿ-ïàíîðàìû. —  äâóõ øàãàõ îò Öåíòðàëüíîãî ðûíêà.

51

Ãäå íàõîäèòñÿ Äâîðåö ñïîðòà? — Â Êèðîâñêîì ðàéîíå. — Ðÿäîì ñ Ìàìàåâûì êóðãàíîì. — Âáëèçè Äîìà Ïàâëîâà. — Íåäàëåêî îò óíèâåðñèòåòà. Ãäå íàõîäèòñÿ ïëàíåòàðèé? — Ó Âîëãè. — Ïåðåä âîêçàëîì. — Ñçàäè êèíîòåàòðà “Ïîáåäà”. — Ðÿäîì ñ ïåäóíèâåðñèòåòîì. 5. Îòâåòüòå íà âîïðîñû: 1. Ãäå íàõîäèòñÿ ìóçåé-ïàíîðàìà Ñòàëèíãðàäñêîé áèòâû? 2. ×òî íàõîäèòñÿ â ðàéîíå ìóçåÿ-ïàíîðàìû? 3. Ãäå íàõîäèòñÿ ïëàíåòàðèé? 4. ×òî ðàñïîëîæåíî ðÿäîì ñ ïëàíåòàðèåì? 5. Ãäå íàõîäèòñÿ äåòñêî-þíîøåñêèé öåíòð? 6. ×òî íàõîäèòñÿ â ðàéîíå äåòñêî-þíîøåñêîãî öåíòðà? 7. Ãäå íàõîäèòñÿ öåíòðàëüíûé ðûíîê? 8. ×òî ðàñïîëîæåíî íåäàëåêî îò öåíòðàëüíîãî ðûíêà? 9. Ãäå íàõîäèòñÿ ãîñóíèâåðñèòåò? 10. ×òî ðàñïîëîæåíî â ðàéîíå óíèâåðñèòåòà? Îáðàòèòå âíèìàíèå íà óïîòðåáëåíèå ãëàãîëîâ ñîçèäàíèÿ îáúåêòîâ (the “construction” verbs)! Îñíîâûâàòü/îñíîâàòü

to found (÷òî?) ãîðîä

a city

Ñòðîèòü/ïîñòðîèòü

to build

Ñîîðóæàòü/ñîîðóäèòü

to construct (÷òî?) ïàìÿòíèê

Âîçäâèãàòü/âîçäâèãíóòü

a monument to erect

6. Èçìåíèòå äàííûå ïðåäëîæåíèÿ, óïîòðåáèâ ãëàãîëû îñíîâàòü, ïîñòðîèòü, ñîîðóäèòü, âîçäâèãíóòü: 1. Öàðèöûí â ÕVI âåêå ðàñïîëàãàëñÿ íà ëåâîì áåðåãó Âîëãè. 2.  ÕVII âåêå åãî ïåðåíåñëè (it was removed) íà ïðàâûé áåðåã, òóäà, ãäå ðå÷êà Öàðèöà âïàäàëà (was falling into) â Âîëãó. 3. Òðóäíî ïîâåðèòü (it’s hard to believe), ÷òî ãîðîä â êîíöå âîéíû áûë ïîëíîñòüþ ðàçðóøåí. 4. Íà ïëîùàäè Ïàâøèõ áîðöîâ ðàñïîëîæåí 52

ãðàíèòíûé îáåëèñê. 5. Âåí÷àåò (crowns) Ìàìàåâ êóðãàí ñêóëüïòóðà “Ðîäèíà-ìàòü”. 7. Ðàññêàæèòå î êàêîé-íèáóäü äîñòîïðèìå÷àòåëüíîñòè Âîëãîãðàäà, èñïîëüçóÿ ïðîñòðàíñòâåííûå íàðå÷èÿ, à òàêæå ãëàãîëû ìåñòîíàõîæäåíèÿ è ñîçèäàíèÿ. ÒÅÑÒ 1. Âûáåðèòå ïîäõîäÿùèé ãëàãîë ìåñòîíàõîæäåíèÿ: 1. Ñêóëüïòóðà “Ðîäèíà-ìàòü” ... íàä ãîðîäîì. 1. Ðàñïîëàãàåòñÿ 2. Âûñèòñÿ 2. Ãîñóíèâåðñèòåò ... â ãåîãðàôè÷åñêîì öåíòðå Âîëãîãðàäà. 1. Ðàñïîëàãàåòñÿ 2. Âûñèòñÿ 3. Ìíîãîýòàæíûå çäàíèÿ ... Ïëîùàäü Ïàâøèõ áîðöîâ. 1. Ðàñïîëàãàþòñÿ 2. Îêðóæàþò 4. Ìíîãîýòàæíûå çäàíèÿ ... âîêðóã îáåëèñêà. 1. Ðàñïîëàãàþòñÿ 2. Îêðóæàþò 5.  çäàíèè âîêçàëà ... êàññû, çàëû îæèäàíèÿ, ðåñòîðàí. 1. Ðàçìåùàþòñÿ 2. Ðàñïîëàãàþòñÿ 6. Íåäàëåêî îò âîêçàëà ... öåíòðàëüíûé òåëåãðàô. 1. Ðàçìåùàåòñÿ 2. Ðàñïîëàãàåòñÿ. 2. Êàêîé ãëàãîë íóæíî óïîòðåáèòü â ñëåäóþùèõ ïðåäëîæåíèÿõ (áûòü; áûâàòü; ïîáûòü; ïîáûâàòü)? 1. ß ÷àñòî ... â öåíòðå. 2. ß ... íà ðûíêå ïîë÷àñà. 3. ß õîòåë ... â îäèíî÷åñòâå. 4. Òóðèñòû ... â ñòàðèííîì ðóññêîì ãîðîäå Ñóçäàëå. 5. Ýòèì ëåòîì ÿ âïåðâûå ... íà Óðàëå. 6. ß ... â Ìîñêâå äâå íåäåëè. 7. Ìû óæå ... â Óðþïèíñêå è Ìèõàéëîâêå. 3. Âûáåðèòå ïðàâèëüíûé îòâåò: 1. Âîëãîãðàä ðàñïîëàãàåòñÿ íà ... Âîëãè. 1. Ïðàâîì áåðåãó 2. Ãîñóíèâåðñèòåò íàõîäèòñÿ â .... 1. Êèðîâñêîì ðàéîíå 3. ÍÝÒ íàõîäèòñÿ íà ... 1. Ïëîùàäè Ïàâøèõ áîðöîâ 4. Äâîðåö ñïîðòà ðàñïîëîæåí íåäàëåêî ... 1. Îò âîêçàëà 5. Ïëàíåòàðèé íàõîäèòñÿ ... 1.  êîíöå óëèöû Ìèðà 53

2. Ëåâîì áåðåãó 2. Ñîâåòñêîì ðàéîíå 2. Àëëåå Ãåðîåâ 2. Îò Ìàìàåâà êóðãàíà 2.  íà÷àëå óëèöû Ìèðà

6. Ìóçåé-ïàíîðàìà ðàñïîëîæåí ... 1. Â äâóõ øàãàõ îò Äîìà Ïàâëîâà

2. Íàïðîòèâ Ìàìàåâà êóðãàíà.

4. Óïîòðåáèòå ñëîâà â ñêîáêàõ â íóæíîì ïàäåæå; íå çàáóäüòå î ïðåäëîãàõ: 1. Ìû óæå áûëè (Âîëãî-Äîíñê... êàíàë...). 2.  âîñêðåñåíüå ìû ïîáûâàëè (óíèêàëüí... ïëàíåòàð...). 3. Ìû ïîçíàêîìèëèñü (ìíîã... äîñòîïðèìå÷àòåëüíîñò... ãîðîä...). 4. Ñêîðî ìû ïîåäåì (êðàåâåä÷åñê ... ìóçå...). 5. Õî÷åòñÿ ïîñìîòðåòü (Âîëæñê... ÃÝÑ). 6. Ýòîò ïàìÿòíèê (ãåð... — ëåò÷èê... Â.Ñ. Õîëüçóíîâ...). 7. Ýòîò ðàéîí íàçâàí â ÷åñòü (Òðàêòîðí... çàâîä...). 5. Âûáåðèòå ïîäõîäÿùèé ãëàãîë: 1. Ýòîò ïàìÿòíèê ... â ÷åñòü Ñòàëèíãðàäñêîé áèòâû. 1. Ïîñòðîèëè 2. Âîçäâèãëè 2. Ãîðîä ... êàê ñòîðîæåâîé ïîñò. 1. Îñíîâàëè 2. Ñîîðóäèëè 3. Âîëãîãðàä ïî÷òè çàíîâî ... ïîñëå âîéíû. 1. Îñíîâàëè 2. Ïîñòðîèëè 4. Íà Ìàìàåâîì êóðãàíå ... ñêóëüïòóðó “Ðîäèíà-ìàòü”. 1. Âîçäâèãëè 2. Ñîîðóäèëè 5.  Âîëãîãðàäå óæå ... íåñêîëüêî ïîäçåìíûõ ñòàíöèé ñêîðîñòíîãî òðàìâàÿ. 1. Ñîîðóäèëè 2. Ïîñòðîèëè. 6. Ïîäáåðèòå ê äàííûì ñëîâîñî÷åòàíèÿì ôðàçåîëîãèçìû: Ñîâñåì áëèçêî — ... Âñå âèäíî — ... Çàäàëè ìíîãî âîïðîñîâ — ... Î÷åíü ìàëî — ...

54

Òåìà 4 ÑÐÅÄÑÒÂÀ ÏÅÐÅÄÂÈÆÅÍÈß/MEANS OF TRANSPORTATION

Óðîê 1: Ãîðîäñêîé òðàíñïîðò/City transport Ýòî âàì ìîæåò ïðèãîäèòüñÿ: Ãîðîäñêîé òðàíñïîðò: City transport: îáùåñòâåííûé, ëè÷íûé; public, private; ãðóçîâîé cargo Ëåãêîâîé(-àÿ), ãðóçîâîé(-àÿ) Car, automobile; lorry, truck àâòîìîáèëü (àâòîìàøèíà) Ìàðøðóòíîå òàêñè A fixed-route taxi; an express bus (ìàðøðóòêà) Ñêîðîñòíîé òðàìâàé High-speed tram Êóïèòü áèëåò, çàïëàòèòü To buy a ticket; to pay (for) the tri p çà ïðîåçä, îïëàòèòü ïðîåçä Ïðîåçäíîé (ëüãîòíûé) Season (privileged) bus, tram, áèëåò íà àâòîáóñ, trolley ticket íà òðàìâàé, íà òðîëëåéáóñ Ïðåäúÿâëÿòü/ïðåäúÿâèòü To present/to show a (season) ticket (ïðîåçäíîé) áèëåò ×àñ ïèê Rush hour ×èòàåì è ó÷èì äèàëîãè: 1. — Êàê òû óñòðîèëñÿ â îáùåæèòèè? — Ñïàñèáî, íåïëîõî. Âîò òîëüêî îêíà ìîåé êîìíàòû âûõîäÿò íà 2-þ Ïðîäîëüíóþ. Ïîýòîìó î÷åíü øóìíî. — Ñî÷óâñòâóþ òåáå (I’m sorry to hear that). Ïðîäîëüíàÿ — ãëàâíàÿ ìàãèñòðàëü ãîðîäà, ïîýòîìó çäåñü åçäèò âåñü ãîðîäñêîé òðàíñïîðò: è îáùåñòâåííûé, è ëè÷íûé, è ãðóçîâîé. 2. — ß âèäåë â öåíòðå ùèòû (stands) ñ áîëüøîé áóêâîé “Ì”. ×òî îíà îáîçíà÷àåò? — Ñòàíöèþ ìåòðî. — À ðàçâå â Âîëãîãðàäå åñòü ìåòðî? — Íåò. Åñòü ñêîðîñòíîé òðàìâàé, êîòîðûé, êàê ìåòðî, èìå55

åò ïîäçåìíûå (underground) ñòàíöèè. Íî áîëüøóþ ÷àñòü ïóòè (most of its route) îí åçäèò ïî çåìëå, êàê îáû÷íûé (usual) òðàìâàé, òîëüêî áûñòðåå (faster). 3. — ×òî òàêîå ïðîåçäíîé áèëåò? — Ýòî áèëåò, êîòîðûé äàåò ïðàâî (it gives you the right) ïðîåçäà â òå÷åíèå ìåñÿöà íà îäèí èëè íà íåñêîëüêî âèäîâ òðàíñïîðòà, êðîìå ìàðøðóòîê è ãîðîäñêîãî òàêñè. Åãî âûãîäíî èìåòü òîìó, êòî ïîëüçóåòñÿ òðàíñïîðòîì åæåäíåâíî, äà åùå ñ ïåðåñàäêàìè (It’s worth having for those who use city transport every day making several changes along the way). — À ãäå ìîæíî êóïèòü òàêîé áèëåò? —  êèîñêàõ èëè ó êîíäóêòîðîâ. Ïðè÷åì ñòóäåíòû è øêîëüíèêè ïîëüçóþòñÿ ëüãîòíûìè ïðîåçäíûìè (áèëåòàìè).  òðàíñïîðòå  ÷àñ ïèê — óòðîì, ÷àñîâ â 8—9, êîãäà ëþäè åäóò íà ðàáîòó, è âå÷åðîì, ÷àñîâ â 5—6, êîãäà îíè âîçâðàùàþòñÿ (go back) äîìîé, — ãîðîäñêîé òðàíñïîðò îáû÷íî áûâàåò ïåðåïîëíåí (overcrowded) ïàññàæèðàìè. Åñëè âû îêàçàëèñü â òàêîì àâòîáóñå, òðàìâàå èëè òðîëëåéáóñå, íå íàäî íåðâíè÷àòü (do not worry). Êîãäà ïàññàæèðû òîëïÿòñÿ ó äâåðè èëè â ïðîõîäå (are clustering around the entrance door or standing on your way), íóæíî ñêàçàòü: “Ìîæíî (ðàçðåøèòå, ïîæàëóéñòà) ïðîéòè?” èëè, èçâèíèâøèñü (excusing yourself), ïîïðîñèòü: “Âû íå ìîãëè áû ïðîéòè íåìíîãî âïåðåä èëè íàçàä (forward or backward)/Âû íå ìîãëè áû ÷óòü-÷óòü ïîäâèíóòüñÿ (move over)?”.  àâòîáóñå íåò íåîáõîäèìîñòè (you needn’t) ïåðåäàâàòü äåíüãè íà áèëåò, åñëè âàñ ñïåöèàëüíî îá ýòîì íå ïðîñÿò, êîíäóêòîð ñàìà ïîäîéäåò ê âàì. Çà áåñïëàòíûé ïðîåçä (fine for the absence of the ticket) ïðèäåòñÿ ïëàòèòü øòðàô. Êîíòðîëåðû (ticket collectors) ó íàñ îáû÷íî î÷åíü ñòðîãèå (strict) è, êîãäà øòðàôóþò “çàéöåâ” (áåçáèëåòíûõ ïàññàæèðîâ/passangers who have no tickets), ñòàðàþòñÿ ïðèâëå÷ü âíèìàíèå ïóáëèêè, ÷òîáû äðóãèì íåïîâàäíî áûëî (so that others did not do it again).  òðàìâàÿõ è òðîëëåéáóñàõ, êàê ïðàâèëî, îáúÿâëÿþò íàçâàíèÿ îñòàíîâîê (stops are announced). Åñëè âû íå ðàññëûøàëè (if you did not quite get the name of the stop), òî ìîæíî ñïðîñèòü ó êîãî-íèáóäü èç ïàññàæèðîâ: “Âû íå ñëûøàëè (íå çíàåòå), êàêàÿ ñëåäóþùàÿ îñòàíîâêà?”. Èëè, íàïðèìåð, âû åäåòå ïî íåçíàêîìîìó ìàðøðóòó (route unfamiliar for you) è íå çíàåòå, êîãäà âàì 56

íóæíî âûõîäèòü (to get off), òîãäà òîæå ìîæíî óçíàòü ó êîãîíèáóäü, äàëåêî (äîëãî) ëè åùå åõàòü äî íóæíîé (necessary) âàì îñòàíîâêè, ñêîëüêî åùå åõàòü. Êîãäà âàì íàäî âûéòè, à ïåðåä âûõîäîì ñòîÿò ëþäè, ê íèì ìîæíî îáðàòèòüñÿ: “Âû âûõîäèòå (íà ñëåäóþùåé îñòàíîâêå)?”, “Ðàçðåøèòå âûéòè”. Ó×ÈÌÑß ÓÏÎÒÐÅÁËßÒÜ ÃËÀÃÎËÛ ÄÂÈÆÅÍÈß åäåò è èäåò Àâòîáóñ (òðàìâàé è ò.ä.) åçäèò è õîäèò ÷åëîâåê

èäåò è õîäèò (ïåøêîì) åäåò è åçäèò (íà àâòîáóñå, àâòîáóñîì, â àâòîáóñå)

Îáðàòèòå âíèìàíèå íà âîïðîñèòåëüíûå ñëîâà è ïðåäëîãè! Êóäà åäåò ýòîò òðîëëåéáóñ? — Îí åäåò â Äçåðæèíñêèé ðàéîí. Ãäå ìû ñåé÷àñ åäåì? — Ìû åäåì ïî Èñòîðè÷åñêîìó øîññå. Îòêóäà èäåò ýòîò àâòîáóñ? — Îí èäåò ñ íàáåðåæíîé. Êàê ìîæíî äîåõàòü äî Ìàìàåâà êóðãàíà? — Ñ ïåðåñàäêîé — íà àâòîáóñå, è áåç ïåðåñàäêè íà ýëåêòðè÷êå (electric train). Òðåíèðóåìñÿ: 1. Îòâåòüòå óòâåðäèòåëüíî ïî îáðàçöó: — Íà ïðîñïåêò Ëåíèíà èäåò àâòîáóñ? — Äà, äî ïðîñïåêòà Ëåíèíà ìîæíî äîåõàòü íà àâòîáóñå. — Íà ïëîùàäü Ëåíèíà èäåò ñêîðîñòíîé òðàìâàé? — ... — Íà Ìàìàåâ êóðãàí èäåò äâåíàäöàòûé òðîëëåéáóñ? — ... —  öåíòð îòñþäà èäóò âòîðîé è òðèäöàòü òðåòèé àâòîáóñ? — ... — Äî öèðêà èäåò ÷åòâåðòûé òðàìâàé? — ... — Äî Êðàñíîàðìåéñêîãî ðàéîíà èäåò ýëåêòðè÷êà? — ... — Íà âîêçàë èäåò ìàðøðóòíîå òàêñè? — ... 2. Âñòàâüòå âìåñòî òî÷åê ãëàãîëû èäòè-õîäèòü, åõàòü-åçäèòü: 1. Ïî 2-é Ïðîäîëüíîé ... ìíîãî ìàøèí è àâòîáóñîâ, à òðàìâàè è òðîëëåéáóñû ïîêà ïî íåé ... . 2. Äî Ìàìàåâà êóðãàíà ìîæíî ... è ïî 2-é Ïðîäîëüíîé, íî ñ ïåðåñàäêîé. 3. Äî Êðàñíîàðìåéñêîãî ðàéîíà ... ìàðøðóòíîå òàêñè, àâòîáóñ-ýêñïðåññ ¹ 75, íî òóäà ìîæíî ... è íà ýëåêòðè÷êå. 4. Ê öèðêó ... ÷åòâåðòûé òðàìâàé, à òðåòèé òðàìâàé ... äî òîðãîâîãî öåíòðà. 5. Îò öèðêà äî Äâîðöà 57

ñïîðòà ... äâåíàäöàòûé òðîëëåéáóñ, à îò âîêçàëà ... òðîëëåéáóñû íîìåð “îäèí” è “âîñåìü”. 6. Äî âîêçàëà ÿ ïðåäïî÷èòàþ ... íà ýêñïðåññå: îí ... áûñòðî, ÷àñòî è áèëåò íåäîðîãîé. 7.  áëèæàéøèé ìàãàçèí ëó÷øå ... íà àâòîáóñå, ÷åì ... ïåøêîì, õîòÿ ÿ ëþáëþ ... ïåøêîì. 8. ß íå äîìîñåä (stay-at-home person), ìíå íðàâèòñÿ ìíîãî ... è .... 3. Âñòàâüòå ïîäõîäÿùèå ðåïëèêè: à) — Ñêàæèòå, ïîæàëóéñòà, êàêîé àâòîáóñ èäåò äî âîêçàëà? — ... á) — Èçâèíèòå, à âû ìíå íå ñêàæåòå, 2-é òðîëëåéáóñ èäåò äî Öåíòðàëüíîãî ïàðêà êóëüòóðû è îòäûõà? — ... — À íà êàêîì òðîëëåéáóñå òóäà ìîæíî äîåõàòü? — ... â) — Èçâèíèòå, âû íå ñêàæåòå, êóäà èäåò 10-é òðîëëåéáóñ? — ... ã) — Ñêàæèòå, ïîæàëóéñòà, íà 10-ì òðîëëåéáóñå ìîæíî äîåõàòü äî òîðãîâîãî öåíòðà? — ... Îáðàòèòå âíèìàíèå! Îñòàíîâêà àâòîáóñà, òðàìâàÿ (â òîì ÷èñëå ñêîðîñòíîãî òðàìâàÿ íå ïîä çåìëåé), òðîëëåéáóñà. Ñòàíöèÿ ìåòðî, ñêîðîñòíîãî òðàìâàÿ (ïîä çåìëåé), ýëåêòðè÷êè. Ñòîÿíêà òàêñè. 4. Çàäàéòå âîïðîñû â ñëåäóþùèõ ñèòóàöèÿõ: Âàì íàäî åõàòü íà äâåíàäöàòîì òðîëëåéáóñå. — Ãäå çäåñü îñòàíîâêà äâåíàäöàòîãî òðîëëåéáóñà? Âàì íàäî åõàòü íà ñêîðîñòíîì òðàìâàå. — Ãäå çäåñü... Âàì íàäî åõàòü íà ñåìüäåñÿò ïÿòîì ýêñïðåññå. — Ãäå çäåñü... Âàì íàäî åõàòü íà ýëåêòðè÷êå. — Ãäå çäåñü... Âû õîòèòå åõàòü íà òàêñè. — Ãäå çäåñü... Äî óíèâåðñèòåòà âû ìîæåòå äîåõàòü íà ìàðøðóòíîì òàêñè. — Ãäå çäåñü... 5.Îòâåòüòå íà âîïðîñû: 58

1. Êàêîé òðàíñïîðò õîäèò ïî 2-é Ïðîäîëüíîé? 2. Êàêèå àâòîáóñû èäóò â ñòîðîíó öåíòðà? À ÷òî åäåò äî Êðàñíîàðìåéñêîãî ðàéîíà? 3. Êàêîé âèä òðàíñïîðòà âû ïðåäïî÷èòàåòå? 4.  ìàãàçèí âû îáû÷íî åçäèòå èëè õîäèòå? 5. Âàì ÷àñòî ïðèõîäèòñÿ åçäèòü íà àâòîáóñå? (íà òðàìâàå?) 6. Åçäèëè âû óæå íà ñêîðîñòíîì òðàìâàå? 7. Êàê âû äóìàåòå, íà ÷åì ëó÷øå åõàòü: íà ñêîðîñòíîì èëè îáû÷íîì òðàìâàå? 8. Ãäå íóæíî ñäåëàòü ïåðåñàäêó, åñëè âû åäåòå âî Äâîðåö ñïîðòà? 9. À ìîæíî åõàòü òóäà áåç ïåðåñàäêè? 10. Ïîëüçóåòåñü âû ïðîåçäíûì áèëåòîì? 11. Âû íå äîìîñåä (íå äîìîñåäêà)? 6. Ãäå îáû÷íî æèòåëè ãîðîäà äîãîâàðèâàþòñÿ âñòðåòèòüñÿ (which places do the city people usually choose for their meetings)? Äîãîâîðèòåñü ñ êåì-íèáóäü âñòðåòèòüñÿ â êàêîì-òî ìåñòå, èñïîëüçóÿ âûðàæåíèÿ Äàâàé âñòðåòèìñÿ. Ìîæåò áûòü âñòðåòèìñÿ. Îáðàòèòå âíèìàíèå! Âûõîäèòü/âûéòè èç ..., íà ... = ñõîäèòü/ñîéòè (ðàçã.) ñ, íà ïðîõîäèòü/ïðîéòè (íåìíîãî) âïåðåä. 7. Óïîòðåáèòå ãëàãîëû âûõîäèòü/âûéòè, ñõîäèòü/ñîéòè, ïðîõîäèòü/ïðîéòè: 1. Âû ... íà ñëåäóþùåé îñòàíîâêå? 2. Âàì íàäî ... íà ñòàíöèè “Êîìñîìîëüñêàÿ”. 3. ... íà ñòàíöèè “Ïèîíåðñêàÿ” è ïåðåñÿäüòå íà àâòîáóñ ¹ 2. 4. Ñêàæèòå, ïîæàëóéñòà, ãäå ìíå ëó÷øå ..., ÷òîáû ïîïàñòü â Öåíòðàëüíûé ïàðê êóëüòóðû è îòäûõà? 5. Áóäüòå äîáðû, ..., ïîæàëóéñòà, íåìíîãî âïåðåä. 6. Ñåé÷àñ ïëîùàäü Ñîâåòñêàÿ. Âû ... çäåñü? 7. Âû íå âûõîäèòå? Ðàçðåøèòå, ïîæàëóéñòà, ... 8. Óïîòðåáèòå ñëîâà ïðîñòèòå èëè ïîæàëóéñòà. 1. ..., âû íà ñëåäóþùåé îñòàíîâêå íå âûõîäèòå? 2. ..., âû íå ñêàæåòå, êàê ìíå äîåõàòü äî óëèöû Êèðîâà? 3. Áóäüòå äîáðû, ..., ïåðåäàéòå áèëåò. 4. Âû ïðîñèëè áèëåò? Âîò, ..., âîçüìèòå. 5. ..., âû íå ñêàæåòå, îñòàíîâêà “Îáóâíàÿ ôàáðèêà” ñêîðî? 6. ..., ÿ íå ðàññëûøàë íàçâàíèå îñòàíîâêè, âû íå ìîãëè áû ïîâòîðèòü. 9. Îòâåòüòå íà âîïðîñû, óïîòðåáëÿÿ ãëàãîëû äâèæåíèÿ è ñëîâà äëÿ ñïðàâîê. 1. ×òî ó êîíäóêòîðà â ðóêàõ? 2. Êîãî äåðæèò ïîä ðóêó ýòîò ïàðåíü? 3. ×òî â ãðóçîâèêå? 4. Êòî â àâòîáóñå? 5. Êóäà Âû íàïðàâëÿåòåñü? 6. Ãäå âû áûâàåòå ïî âîñêðåñåíüÿì? 7. Êàêîé ìàðøðóò ó ýòîãî ñàìîëåòà? (Ñëîâà äëÿ ñïðàâîê: èäòè, ëåòàòü, íåñòè, âåñòè,âåçòè, åõàòü, õîäèòü). 59

10. Îòâåòüòå îòðèöàòåëüíî ïî îáðàçöó/give negative answers according to the example: — Êóäà òû íàïðàâëÿåøüñÿ?  îáùåæèòèå? — Íåò, ÿ èäó èç îáùåæèòèÿ. 1. Êóäà îí ïóòü äåðæèò?  óíèâåðñèòåò? 2. Êóäà îíà ñïåøèò?  ãîñòè? 3. Êóäà îíè íàïðàâëÿþòñÿ? Íà ïî÷òó?  ìàãàçèí? 4. Êóäà âû ïðîâîæàåòå (see off) ìëàäøåãî áðàòà? Âî Äâîðåö ñïîðòà? 5. Êóäà ìû íàïðàâëÿåìñÿ?  ïëàíåòàðèé? 11. Ñîñòàâüòå ïðîäîëæåíèå äèàëîãîâ, âêëþ÷èòå èõ â ñâîé ðàññêàç î ãîðîäñêîì òðàíñïîðòå. 1. — Èçâèíèòå, âû âûõîäèòå íà ñëåäóþùåé îñòàíîâêå? — Íåò, íå âûõîæó ... 2. Âû íå ñêàæåòå, ýòîò òðàìâàé èäåò äî Êðàñíîçíàìåíñêîé? — Íåò, íå èäåò ... 3. Ïðîñòèòå, êàêàÿ ñëåäóþùàÿ îñòàíîâêà? — Íå çíàþ, ÿ ñàì ïåðâûé ðàç åäó íà ýòîì àâòîáóñå ... 4. Áóäüòå äîáðû, êàê ïðîéòè ê ïëàíåòàðèþ? — Èäèòå ïî ýòîìó ïåðåóëêó...

60

Óðîê 2: Êàê äîáðàòüñÿ/How to get there? Ýòî âàì ìîæåò ïðèãîäèòüñÿ: (êóäà?) äî öåíòðà, äî âîêçàëà... Äîáðàòüñÿ/äîáèðàòüñÿ (íà ÷åì?) íà àâòîáóñå, íà òðàìâàå, íà òðîëëåéáóñå, ... (êàê?) ïåøêîì, àâòîáóñîì, òðàìâàåì, òðîëëåéáóñîì Ïîïàñòü/ïîïàäàòü (êóäà?) â öåíòð, íà âîêçàë... ïÿòü ìèíóò õîäüáû ïåðåóëîê îñòàíîâêà ïåðåêðåñòîê òåëåôîííàÿ áóäêà

a five-minute walk side-street (dead alley) bus-stop cross-road telephone-booth

×èòàåì è ó÷èì äèàëîãè 1. — Ñêàæè, ïîæàëóéñòà, — Ëó÷øå (it’s better) äîáèðàòüñÿ êàê äîáðàòüñÿ äî öèðêà? òðàìâàåì. — À êàêîé íîìåð òðàìâàÿ? — ×åòâåðòûé. Ñàäèñü íà îñòàíîâêå “Îáóâíàÿ ôàáðèêà” è äîåçæàé äî êîíå÷íîé îñòàíîâêè (terminus) “Äåòñêèé þíîøåñêèé öåíòð”. — À êàê íàéòè òàì öèðê? — Âûéäåøü èç òðàìâàÿ, ïîâåðíè íàëåâî (turn left), ïåðåéäè òðàìâàéíóþ ëèíèþ è ïðîéäè ïåøêîì ìåòðîâ 100 ê öèðêó. 2. — Êàê ïîïàñòü íà óëèöó Ìèðà?

— Íà óëèöó Ìèðà? Èäèòå ïðÿìî, à ïîòîì ñâåðíèòå çà óãîë (turn round the corner). — À ýòî äàëåêî? — Ïÿòü ìèíóò õîäüáû. — Ìíå íóæåí ïëàíåòàðèé. — Òîãäà ëó÷øå âàì äîåõàòü íà òðîëëåéáóñå ¹ 12 äî îñòàíîâêè “Ïîðò Ñàèäà”, ïåðåéäåòå ïðîñïåêò Ëåíèíà è ïî óëèöå Ãàãàðèíà âûéäåòå ê ïëàíåòàðèþ.

3. — Ïðîñòèòå, âû íå çíàåòå, — Íåò, îí åäåò â äðóãóþ ñòîðîíó. 61

âòîðîé òðîëëåéáóñ åäåò Âàì íàäî ñåñòü íà ïåðâûé èëè íà äî ïëîùàäè Ëåíèíà? âîñüìîé òðîëëåéáóñ. — Ñïàñèáî. À ýòî äàëåêî? — Íå î÷åíü. Îñòàíîâêè 1—2 (îäíà äâå). — Áîëüøîå ñïàñèáî. — Ïîæàëóéñòà. 4. — Êàêîé àâòîáóñ èäåò â ñòîðîíó öåíòðà?

—  ñòîðîíó öåíòðà(to the center) èäåò “äâîéêà”; “òðèäöàòü òðåòèé”, “äâåíàäöàòûé” è “øåñòüäåñÿò ïÿòûé” àâòîáóñû, à òàêæå ýêñïðåññ. — Îñòàíîâêà äàëåêî îòñþäà? — Ñîâñåì áëèçêî, â äâóõ øàãàõ. — À ìîæíî äîáðàòüñÿ — Äà, ìîæíî, íî íóæíî ïðîåõàòü â öåíòð íà òðàìâàå? íà ëþáîì àâòîáóñå äî îñòàíîâêè “Îáóâíàÿ ôàáðèêà”, à ïîòîì ïåðåñåñòü (to change) íà òðàìâàé ¹ 4, íî ìîæíî äîéòè ïåøêîì äî “Îáóâíîé” — ìèíóò äåñÿòü õîäüáû. ×èòàåì è ó÷èì ñòèõîòâîðåíèå: — Ñêàæèòå, ïîæàëóéñòà, ãäå îñòàíîâêà, ÷òîáû äîáðàòüñÿ äî óëèöû Ìàëàÿ Ïèðîãîâêà? — Ïîæàëóéñòà: ïðÿìî ïî óëèöå äîéäåòå äî ïåðåêðåñòêà, ïîòîì ïîâåðíèòå íàïðàâî, òàì — îñòàíîâêà, ÷òîáû äîåõàòü äî óëèöû Ìàëàÿ Ïèðîãîâêà. — À âû ìíå íå ñêàæåòå, íå îáúÿñíèòå, êàê ìíå äîéòè äî êàôå “Íåôåðòèòè”? — Èçâèíèòå, ÿ òî÷íî íå çíàþ, íî ìíå êàæåòñÿ, íóæíî åõàòü òðàìâàåì. — Ïðîñòèòå, âû èùåòå êàôå “Íåôåðòèòè”? ß îáúÿñíþ âàì: èäèòå íàëåâî ïî ïåðåóëêó, ñâåðíèòå íàïðàâî — çà òåëåôîííóþ áóäêó; è òàì âû óâèäèòå òî, ÷òî õîòèòå — ïåðåä âàìè áóäåò êàôå “Íåôåðòèòè”. Ó×ÈÌÑß ÓÏÎÒÐÅÁËßÒÜ ÃËÀÃÎËÛ ÄÂÈÆÅÍÈß Äîáðàòüñÿ /äîáèðàòüñÿ — ýòî ïî÷òè òî æå ñàìîå, ÷òî è èäòè,

62

åõàòü, ëåòåòü, ïëûòü è ò.ä., íî íå óêàçûâàåò íà ñïîñîá ïåðåäâèæåíèÿ. Îáðàòèòå âíèìàíèå! Åñëè âû õîòèòå ïîïàñòü â öåíòð, âû äîëæíû äîåõàòü äî îñòàíîâêè “Æåëåçíîäîðîæíûé âîêçàë” = ×òîáû ïîïàñòü â öåíòð, íàäî äîåõàòü äî æåëåçíîäîðîæíîãî âîêçàëà. Òðåíèðóåìñÿ: 1. Îòâåòüòå íà âîïðîñû, óïîòðåáèâ âûøåóêàçàííûå êîíñòðóêöèè: Ñêàæèòå, ïîæàëóéñòà, ...÷òîáû îñìîòðåòü (to look round) äî êàêîé îñòàíîâêè ìíå Ìàìàåâ êóðãàí? íàäî äîåõàòü, ÷òîáû ïîïàñòü ...÷òîáû ïîïàñòü â ÒÞÇ? íà Öåíòðàëüíûé ñòàäèîí? ...÷òîáû ïîéòè â ìóçåé èçîáðàçèòåëüíûõ èñêóññòâ? ...÷òîáû ïîïàñòü â öèðê? ...÷òîáû ïîïàñòü âî Äâîðåö ñïîðòà? Îáðàòèòå âíèìàíèå! Åõàòü (êàê? êóäà?)

(ñ)äåëàòü ïåðåñàäêó = ïåðåñåñòü/ïåðåñàæèâàòüñÿ

ïðÿìî äî... â ñòîðîíó âîêçàëà â äðóãóþ ñòîðîíó îò âîêçàëà ñ ïåðåñàäêîé íà òðàìâàé íà òðîëëåéáóñ...

2. Ïðî÷èòàéòå äèàëîã, ïîñìîòðèòå íà ñõåìó äâèæåíèÿ òðàíñïîðòà (transport map) ïî ïðîñïåêòó Ëåíèíà è ñêàæèòå, íà êàêîé îñòàíîâêå ìîã ïðîèçîéòè ýòîò ðàçãîâîð. — Ïðîñòèòå, êàê ìîæíî äîáðàòüñÿ äî ñòàäèîíà? — Íà ïåðâîì, âîñüìîì èëè äâåíàäöàòîì òðîëëåéáóñå. — Ñïàñèáî. À ýòî äàëåêî? — Íå î÷åíü. Îñòàíîâêè òðè—÷åòûðå. — Áîëüøîå ñïàñèáî. — Íå çà ÷òî. 3. Ðàññêàæèòå, äî êàêîé îñòàíîâêè íàäî äîåõàòü, ÷òîáû ïîïàñòü â 63

òî ìåñòî íà ïðîñïåêòå Ëåíèíà, êîòîðîå èíòåðåñóåò âàøèõ äðóçåé (âíà÷àëå îïðåäåëèòå, ãäå âû íàõîäèòåñü). 4. Èñïîëüçóÿ êàðòó ãîðîäà, ñêàæèòå, êàê ìîæíî äîáðàòüñÿ äî îáùåæèòèÿ èç öåíòðà, èç Âîðîøèëîâñêîãî ðàéîíà, èç Äçåðæèíñêîãî ðàéîíà, èç Òðàêòîðîçàâîäñêîãî ðàéîíà, èç Êðàñíîàðìåéñêîãî ðàéîíà, èç Êèðîâñêîãî ðàéîíà; îò îñòàíîâêè òðàìâàÿ, îò ñòàíöèè ýëåêòðè÷êè? 5. Îòâåòüòå íà âîïðîñû: ïîïàñòü â Âîðîøèëîâñêèé ðàéîí? Êàê ïðîéòè íà Ðàáî÷å-êðåñòüÿíñêóþ óëèöó? ïðîåõàòü íà óëèöó Òóëàêà? íà ïëîùàäü ×åêèñòîâ? íà Ñîâåòñêóþ ïëîùàäü? ê ÒÞÇó? ê òîðãîâîìó öåíòðó? ê áëèæàéøåé îñòàíîâêå òðàìâàÿ? 6. Íàéäèòå â ñëîâàðå çíà÷åíèÿ ñëîâ áëèçêèé, áëèæàéøèé, áëèæíèé; ñîñòàâüòå ñ íèìè ïðåäëîæåíèÿ. 7. Ïðîâåäèòå ðàçãîâîð â ñëåäóþùèõ ñèòóàöèÿõ: à) Âû â íîâîì ðàéîíå, èùåòå íóæíóþ âàì óëèöó è íîìåð äîìà; âûÿñíÿåòñÿ, ÷òî âû èäåòå íå â òó ñòîðîíó è ÷òî âàì óäîáíåå ñåñòü íà àâòîáóñ è ïðîåõàòü îäíó îñòàíîâêó (it turns out that you are walking the wrong way and it’s better to take a bus and to go until the next stop); á) Âû èäåòå â ãîñòè ê çíàêîìîìó, ó êîòîðîãî áûëè îäèí ðàç; âû íå óâåðåíû, ïðàâèëüíî ëè âû çàïîìíèëè äîðîãó, ñîìíåâàåòåñü, â êàêóþ ñòîðîíó èäòè äàëüøå (you’are walking to your friend’s place that you’ve visited only once; you do not quite remember the right way and are doubtful where to go next). 8. Ñîñòàâüòå íåáîëüøîé ðàññêàç “Êàê ÿ çàáëóäèëñÿ â Âîëãîãðàäå (How I got lost in Volgograd)”.

64

ÒÅÑÒ 1. Âûáåðèòå ïîäõîäÿùóþ ðåïëèêó: 1.1. — Ñêàæèòå, êàê äîáðàòüñÿ äî îáùåæèòèÿ? — ... 1. Ñîâñåì áëèçêî, â äâóõ øàãàõ. 2. Íà àâòîáóñå èëè íà òðàìâàå. 3. Ñ ïåðåñàäêîé. 1.2. — À äàëåêî åõàòü äî êèíîòåàòðà “Àâàíãàðä”? — ... 1. Âàì íàäî ñåñòü íà “äâîéêó”. 2. Íå î÷åíü. Îñòàíîâêè 3—4. 3. Ìîæíî ïðîåõàòü íà ëþáîì àâòîáóñå. 1.3. — Ñêàæèòå, ïîæàëóéñòà, êàê ìîæíî îïëàòèòü ïðîåçä â ìàðøðóòíîì òàêñè? — ... 1. Êóïèòü áèëåò ó êîíäóêòîðà. 2. Çàïëàòèòü âîäèòåëþ. 3. Ïðîáèòü òàëîí íà êîìïîñòåðå. 2. Ïîäáåðèòå ïðèëàãàòåëüíûå ê ñëåäóþùèì ñóùåñòâèòåëüíûì: òðàíñïîðò; àâòîìîáèëü; òðàìâàé; áèëåò. 3. Âñòàâüòå ïðîïóùåííûå ñëîâà: 1. Ïî ïðîñïåêòó Ëåíèíà ... ìíîãî ìàøèí, àâòîáóñîâ è òðîëëåéáóñîâ, à òðàìâàè ïî íåìó ... . 2. Äî Äâîðöà ñïîðòà ìîæíî ... è ïî 2-é Ïðîäîëüíîé, íî ñ ïåðåñàäêîé. 3. Äî Êðàñíîàðìåéñêîãî ðàéîíà ... ìàðøðóòíîå òàêñè, àâòîáóñ-ýêñïðåññ ¹ 75, íî òóäà ìîæíî ... è íà ýëåêòðè÷êå. 4. Ê öèðêó ... ÷åòâåðòûé òðàìâàé, à òðåòèé òðàìâàé ... äî òîðãîâîãî öåíòðà. 5. Îò öèðêà äî Äâîðöà ñïîðòà ... äâåíàäöàòûé òðîëëåéáóñ, à îò âîêçàëà ... òðîëëåéáóñû íîìåð “îäèí” è “âîñåìü”. 6. Äî âîêçàëà ÿ ïðåäïî÷èòàþ ... íà ýêñïðåññå: îí ... áûñòðî, ÷àñòî è áèëåò íåäîðîãîé. 7.  áëèæàéøèé ìàãàçèí ëó÷øå ... íà àâòîáóñå, ÷åì ... ïåøêîì, õîòÿ ÿ ëþáëþ ... ïåøêîì. 8. ß íå äîìîñåä (stay-at-home person), ìíå íðàâèòñÿ ìíîãî ... è .... 4. Êàêèå ñëîâîñî÷åòàíèÿ íåóìåñòíû? Îñòàíîâêà àâòîáóñà, ìåòðî, òàêñè; ñòàíöèÿ òðîëëåéáóñà, ýëåêòðè÷êè, ñêîðîñòíîãî òðàìâàÿ; ñòîÿíêà òðàìâàÿ, òàêñè, ìàðøðóòêè. 5. Êàêîé ïðåäëîã íóæíî óïîòðåáèòü: èç, íà, ñ...? 1. Âàì íóæíî ïåðåñåñòü ... òðîëëåéáóñ ¹ 8. 2. Âûéäèòå ... àâòîáóñà è ïåðåéäèòå ... ïðîòèâîïîëîæíóþ ñòîðîíó óëèöû. 3. Ñõîäèòå 65

... ñëåäóþùåé îñòàíîâêå. 4. Ñîéäåòå ... òðàìâàÿ è ñðàçó óâèäèòå êèíîòåàòð. 5. Âûõîäèòå ... ìàøèíû áûñòðåå! 6. Óïîòðåáèòå ïîäõîäÿùåå íàðå÷èå: 6.1. Äîì, êîòîðûé èùåò ïðîõîæèé, íàõîäèòñÿ ïåðåä íèì. ×òî âû åìó ñêàæåòå? 1. Ïðîéäèòå íåìíîãî âïåðåä. 2. Ñâåðíèòå çà óãîë. 3. Ïîâåðíèòå íàçàä. 6.2. Ïàññàæèð ñåë íå â òîò àâòîáóñ. ×òî âû åìó ïîñîâåòóåòå? 1. Âàì íóæíî ïåðåñåñòü â äðóãîé àâòîáóñ. 2. Âàì íàäî åõàòü â äðóãóþ ñòîðîíó. 3. Âàì íàäî âûéòè íà ñëåäóþùåé îñòàíîâêå. 6.3. Âàì íàäî âûéòè, à ïåðåä âûõîäîì ñòîÿò ëþäè. Êàê ê íèì âû îáðàòèòåñü? 1. Ìîæíî ïðîéòè? 2. Âû âûõîäèòå? 3. Ðàçðåøèòå âûéòè. 7. Çàäàéòå âîïðîñû ê âûäåëåííûì ñëîâàì: 1. Òðîëëåéáóñ åäåò ñ íàáåðåæíîé — ... 2. Îíè èäóò ïî ïðîñïåêòó Ëåíèíà — ... 3. Äî Ìàìàåâà êóðãàíà ìîæíî äîáðàòüñÿ ñ ïåðåñàäêîé — íà àâòîáóñå, à áåç ïåðåñàäêè — íà ýëåêòðè÷êå — ... 4. Íà Ñïàðòàíîâêó ìîæíî äîåõàòü íà ìàðøðóòêå — ... 5. Ýòîò ýêñïðåññ èäåò äî âîêçàëà — ...

66

Òåìà 5 ÌÀÃÀÇÈÍ/SHOP

Óðîê 1: ×òî ãäå ìîæíî êóïèòü/Where things can be bought? Ýòî âàì ìîæåò ïðèãîäèòüñÿ: Ïðîäóêòîâûé, ïðîäîâîëüñòâåííûé grocery store ìàãàçèí Ïðîäóêòû ïèòàíèÿ food Ïðîìòîâàðíûé ìàãàçèí shop, drug store Ïðîìûøëåííûå òîâàðû (ïðîìòîâàðû) manufactured goods Ïðåäìåòû ïåðâîé íåîáõîäèìîñòè indispensable goods Óíèâåðñàëüíûé ìàãàçèí (óíèâåðñàì) supermarket Óíèâåðìàã -//Ñàìîîáñëóæèâàíèå self-service Ïîêóïàòåëü (-è) buyer(s) Ïðîäàâåö (-âöû) sellers(s) Ïðîäàâàòü/ïðîäàòü to sell Ïîêóïàòü/êóïèòü to buy Ïëàòèòü/çàïëàòèòü, óïëàòèòü äåíüãè to pay (money) çà ÷òî-í. for smth. Ðàñïëàòèòüñÿ/ðàñïëà÷èâàòüñÿ çà ïîêóïêè to pay out Îòäåë ìàãàçèíà department Ïðèëàâîê counter Âèòðèíà (-û) ìàãàçèíà shop window Ðûíîê market ×åê, âûáèòü/âûáèâàòü ÷åê recei pt; to make out a recei pt Êàññà, êàññèð cash-desk; cashier Ñòîèòü, ñòîèìîñòü to cost; cost Î÷åðåäü (â îòäåëå, ó êàññû, ó ïðèëàâêà) gueve/line (in the department; at the cash-desk; at the counter) Ñòàòü â î÷åðåäü/ to get into a line Çàíÿòü î÷åðåäü ×èòàåì è ó÷èì äèàëîãè: 1. — Òû íå çíàåøü, ãäå çäåñü áëèæàéøèé ìàãàçèí? — À òû âèäåë íàçâàíèå “Õîïåð”? — Äà, êîãäà õîäèë íà ïî÷òó. 67

— Ýòî ïðîäóêòîâûé èëè, êàê åùå ãîâîðÿò, ïðîäîâîëüñòâåííûé ìàãàçèí. — Íî ìíå íàäî êóïèòü øàìïóíü, çóáíóþ ïàñòó è ìûëî. — Òîãäà òåáå íóæåí ïðîìòîâàðíûé ìàãàçèí. 2. — ×òî çíà÷èò “Óíèâåðñàì”? — Óíèâåðñàëüíûé ìàãàçèí. — Ýòî òî æå ñàìîå, ÷òî è óíèâåðìàã? — Íåò. Óíèâåðñàì — ýòî áîëüøîé ïðîäîâîëüñòâåííûé ìàãàçèí, ãäå ïîêóïàòåëè ìîãóò ñàìè, áåç ïðîäàâöîâ âûáðàòü ïðîäóêòû. Òàì åùå áûâàþò îòäåëû ñîïóòñòâóþùèõ (accompanying goods) òîâàðîâ: ïîñóäà, ðàçëè÷íûå õîçÿéñòâåííûå âåùè (various kitchen staff) è ò.ä. Îäíèì ñëîâîì, ýòîò ìàãàçèí íàïîìèíàåò ñóïåðìàðêåò. — Íî ÿ òàì íå âèäåë ñàìîîáñëóæèâàíèÿ. — Äà, ñåé÷àñ ñàìîîáñëóæèâàíèå ïî÷òè èñ÷åçëî (disappeared). Îò òàêèõ ìàãàçèíîâ îñòàëàñü òîëüêî âûâåñêà (only the name). 3. — Ó ìåíÿ êîí÷èëàñü ïàñòà (ink) â àâòîðó÷êå. Ãäå ìîæíî êóïèòü íîâóþ ðó÷êó? —  “Êàíöòîâàðàõ”. — À ÷òî ýòî òàêîå? — Ýòî êàíöåëÿðñêèå òîâàðû èëè, ïî-äðóãîìó, ïèñ÷åáóìàæíûé ìàãàçèí (stationery shop). — Çíà÷èò, òàì ìîæíî êóïèòü è áëîêíîò (note-book)? — Êîíå÷íî. Òàì åñòü âñå, ÷òî íóæíî äëÿ ïèñüìà. 4. — Òû èäåøü â ìàãàçèí? — Äà, â áóëî÷íóþ (baker’s). Òåáå ÷òî-íèáóäü íàäî? — Ó ìåíÿ ê òåáå ïðîñüáà. Êóïè ìíå, ïîæàëóéñòà, áàòîí (a loaf of bread). — Îäèí áàòîí è âñå? Áîëüøå íè÷åãî íå íàäî? — Áîëüøå íè÷åãî. Ñïàñèáî. — Íå ñòîèò (Don’t mention). 5. — ß ñåãîäíÿ áûë íà ðûíêå. Òàì ñòîëüêî âñåãî, ÷òî ïðîñòî ãëàçà ðàçáåãàþòñÿ! Íî ñòîèò (costs) âñå ãîðàçäî äîðîæå (more expensive), ÷åì â ìàãàçèíå. — Çàòî ìîæíî âûáèðàòü (to choose), ïîýòîìó íå íàäî ñïåøèòü ñ ïîêóïêîé. Ìîæíî ïîõîäèòü ïî ðûíêó, ÷òîáû ïðèöåíèòüñÿ è ïîòîðãîâàòüñÿ (to look at the prices and to decide on the suitable one with a seller). 68

— À êàê ýòî äåëàåòñÿ? — Íà ðûíêå îáû÷íî ñïðàøèâàþò: “Ïî÷åì ó âàñ ÿáëîêè, áàíàíû è ò.ä.?” èëè “Ïîäåøåâëå íå ïðîäàäèòå?”. À ìîæíî óñëûøàòü òàê: “Ìîæåò, óñòóïèòå ïîäåøåâëå, ñáðîñèòå öåíó?” (Could you sell it for a lower price?). — Íàäî ïîïðîáîâàòü ïîòîðãîâàòüñÿ. Ìíå î÷åíü ïîíðàâèëèñü ïðèëàâêè, ãäå ïðîäàâàëè ðàçíûå ñîëåíèÿ. — Î! Ýòî òèïè÷íàÿ ðóññêàÿ åäà: êâàøåíàÿ êàïóñòà, îãóðöû ñîëåíûå è ìàðèíîâàííûå, áî÷êîâûå ïîìèäîðû. Ðÿäû, ãäå ýòî âñå ïðîäàåòñÿ, ìîæíî óçíàòü ïî äóøèñòîìó çàïàõó ïðÿíîñòåé (sweet scent of spices), êîòîðûå äîáàâëÿþò â íèõ. ×èòàåì è ïåðåñêàçûâàåì òåêñò: ×òî ãäå ìîæíî êóïèòü? Óëèöà íåçíàêîìîãî ãîðîäà — êàê îòêðûòàÿ êíèãà, åå íàäî óìåòü ÷èòàòü. Íàçâàíèÿ “Ãàñòðîíîì”, “Ìîëîêî”, “Ìÿñî”, “Îâîùè-ôðóêòû”, “Õëåá” èëè “Áóëî÷íàÿ” âàì ïîíÿòíû. Íî âîò çàãàäî÷íîå (mysterious) ñëîâî “Ïðîäóêòû”. Íå äóìàéòå, ÷òî â ýòîì ìàãàçèíå ìîæíî êóïèòü âñå ïðîäóêòû ÷åëîâå÷åñêîãî òðóäà: ðå÷ü èäåò (the question is) òîëüêî î ïðîäóêòàõ ïèòàíèÿ. Íå ìåíåå çàãàäî÷íîå ñëîâî “Ïðîìòîâàðû”, îíî ñîêðàùåííî îáîçíà÷àåò “ïðîìûøëåííûå òîâàðû”. Ðàçóìååòñÿ, è çäåñü ïðîäàþòñÿ íå âñå èçäåëèÿ, âûïóñêàåìûå ïðîìûøëåííîñòüþ, à òîëüêî òå, êîòîðûå â ïåðâóþ î÷åðåäü íåîáõîäèìû ëþäÿì, ïîýòîìó òàêèå òîâàðû íàçûâàþò ïðåäìåòàìè ïåðâîé íåîáõîäèìîñòè. À âîò åùå îäíî íàçâàíèå “Óíèâåðìàã”. Óíèâåðìàã — ýòî áîëüøîé, óíèâåðñàëüíûé ïðîìòîâàðíûé ìàãàçèí.  óíèâåðìàãå âû ìîæåòå êóïèòü ïðàêòè÷åñêè âñå, êðîìå, ïîæàëóé (probably), àâòîìîáèëÿ, ïîýòîìó ìíîãèå íàøè èíîñòðàííûå ãîñòè çà êàæäîé ìåëî÷üþ åäóò â öåíòðàëüíûé óíèâåðìàã, ñîêðàùåííî ÖÓÌ. Ýòî, êîíå÷íî, ïîòåðÿ âðåìåíè: â áîëüøîì óíèâåðìàãå äàæå ÷åëîâåêó, îòëè÷íî çíàþùåìó ÿçûê, òðóäíî íàéòè íóæíûé îòäåë. ×òîáû êóïèòü ìûëî èëè ñòèðàëüíûé ïîðîøîê, ìîæíî, êîíå÷íî, ïîåõàòü â ÖÓÌ, à ìîæíî çàéòè â õîçÿéñòâåííûé ìàãàçèí (òàêèå ìàãàçèíû íàçûâàþò èíîãäà “Òûñÿ÷à ìåëî÷åé” èëè “Âñå äëÿ äîìà”): òàì è âûáîð áîëüøå, è ëþäåé íàìíîãî ìåíüøå. Çäåñü æå, à òàêæå â ìàãàçèíàõ ïîä âûâåñêîé “Ãàëàíòåðåÿ” ìîæíî êóïèòü ðàçëè÷íûå ìåëî÷è òóàëåòà (accesories, sundries).  ìàãàçèíå “Ñâåò” ïðîäàþòñÿ ýëåêòðîòîâàðû. 69

Åñëè âû ÷òî-íèáóäü õîòèòå êóïèòü â ïîäàðîê, ìîæíî çàéòè â ìàãàçèíû “Ïîäàðêè” èëè “Ñóâåíèðû”. Þâåëèðíûå ìàãàçèíû íîñÿò ðàçíûå íàçâàíèÿ: “Àëìàç”, “Òîïàç”, “Ñàïôèð”. Íî ýòî íå çíà÷èò, ÷òî â ìàãàçèíå “Ñàïôèð” íå áûâàåò àëìàçîâ: òàêîãî ðàçäåëåíèÿ òîðãîâëè çäåñü íåò. “Íàòàøà”, “Ñâåòëàíà”, “Àéíà” — ýòî ìàãàçèíû äëÿ æåíùèí, à âîò ìàãàçèíû äëÿ ìóæ÷èí íîñÿò ìóæñêèå èìåíà. “Äåòñêèé ìèð” — ýòî ïîíÿòíî áåç îáúÿñíåíèÿ: â ìàãàçèíàõ ïîä òàêîé âûâåñêîé ïðîäàåòñÿ âñå, ÷òî íóæíî äëÿ äåòåé. Äåòÿì íóæíî î÷åíü ìíîãîå, ïîýòîìó â “Äåòñêîì ìèðå” ìîæíî êóïèòü è èãðóøêè, è îäåæäó, è îáóâü, è ìåáåëü.  ìàãàçèíàõ ïîä âûâåñêîé “Êàíöòîâàðû” èëè “Øêîëüíèê” ìîæíî êóïèòü òåòðàäè, ðó÷êè, áóìàãó è òàê äàëåå. Ó÷åáíèêè òàì íå ïðîäàþòñÿ, çà ó÷åáíèêàìè íàäî èäòè â êíèæíûé ìàãàçèí. Âîëãîãðàäöû, êàê è æèòåëè äðóãèõ ãîðîäîâ, óâåðåíû â òîì, ÷òî, êàê áû îíè íå æèëè, îíè âñåãäà ñìîãóò êóïèòü ñâåæèå ôðóêòû è îâîùè ñî âñåãî ìèðà òîëüêî íà ðûíêå. Êàæäûé ðàéîí â Âîëãîãðàäå èìååò íåñêîëüêî ðûíêîâ: áîëüøèõ è ìàëåíüêèõ. Êðóïíåéøèì èç íèõ ÿâëÿåòñÿ ðûíîê â Öåíòðàëüíîì ðàéîíå, ïîýòîìó îí è íàçûâàåòñÿ Öåíòðàëüíûì. Ìíîãî÷èñëåííûå ïðèëàâêè çäåñü ëîìÿòñÿ îò èçîáèëèÿ ÿáëîê, àïåëüñèíîâ, áàíàíîâ, à òàêæå äðóãèõ ýêçîòè÷åñêèõ ôðóêòîâ, òàêèõ, êàê ìàíãî, êèâè, àíàíàñû. Îäíèì ñëîâîì, çäåñü ñòîëüêî âñåãî, ÷òî ïðîñòî ãëàçà ðàçáåãàþòñÿ. Îáðàòèòå âíèìàíèå! Ïðîäóêòû ïðîäîâîëüñòâèå íî: ãàñòðîíîìè÷åñêèé (ìàãàçèí) ïðîìòîâàðíûé (ìàãàçèí) óíèâåðñàëüíûé (ìàãàçèí)

> ïðîäóêòîâûé(ìàãàçèí), > ïðîäîâîëüñòâåííûé (ìàãàçèí), > ãàñòðîíîì, > ïðîìòîâàðû > óíèâåðñàì, óíèâåðìàã

Ó×ÈÌÑß ÓÏÎÒÐÅÁËßÒÜ ãëàãîë ÏËÀÒÈÒÜ/ÇÀÏËÀÒÈÒÜ è åãî ñèíîíèìû: ÏËÀÒÈÒÜ/ÇÀÏËÀÒÈÒÜ=ÓÏËÀÒÈÒÜ/ÓÏËÀ×ÈÂÀÒÜ — ’îòäàâàòü/îòäàòü äåíüãè çà ÷òî-íèáóäü êîìó-íèáóäü’ (ïëàòèòü çà ïîêóïêè, çàïëàòèòü çà õëåá, óïëàòèòü êàññèðó). ÄÎÏËÀÒÈÒÜ/ÄÎÏËÀ×ÈÂÀÒÜ — ’çàïëàòèòü äîïîëíèòåëüíî, âíåñòè îñòàþùóþñÿ ÷àñòü ïëàòû’ (äîïëàòèòü ñòî ðóáëåé). 70

ÏÅÐÅÏËÀÒÈÒÜ/ÏÅÐÅÏËÀ×ÈÂÀÒÜ — ’çàïëàòèòü áîëüøå, ÷åì íóæíî’ (ïåðåïëàòèòü çà ïîêóïêó). ÎÏËÀÒÈÒÜ/ÎÏËÀ×ÈÂÀÒÜ — 1. ’Âíåñòè ñóììó äåíåã, óêàçàííóþ â äåíåæíîì äîêóìåíòå’ (îïëàòèòü ñ÷åò çà òåëåôîí, îïëàòèòü ÷åê, âåêñåëü, êâèòàíöèþ). 2. ’Îòäàòü äåíüãè çà âûïîëíåíèå ðàáîòû, çà óñëóãè’ (îïëàòèòü ðàáîòó, óñëóãè, ïðîåçä, íîìåð â ãîñòèíèöå, òåëåôîííûé ðàçãîâîð). ÐÀÑÏËÀÒÈÒÜÑß/ÐÀÑÏËÀ×ÈÂÀÒÜÑß — ’âíåñòè äåíüãè, ðàññ÷èòàòüñÿ ïîëíîñòüþ, ïîêîí÷èòü ñ äîëãîì’ (ðàñïëàòèòüñÿ çà áèëåò, ðàñïëàòèòüñÿ ïî ñ÷åòó ïîëíîñòüþ, ðàñïëàòèòüñÿ ñ âîäèòåëåì). Òðåíèðóåìñÿ: 1. Ïðî÷èòàéòå ïðåäëîæåíèÿ. Âñòàâüòå ïîäõîäÿùèé ãëàãîë. 1. Âû çàïëàòèëè çà ñâîè ïîêóïêè íà äâà ðóáëÿ áîëüøå. — Âû ... . 2. Âû çàïëàòèëè çà ñâîè ïîêóïêè íà äâà ðóáëÿ ìåíüøå. — Âû ... . 3. Âû äîëæíû çàïëàòèòü çà ñâîè ïîêóïêè åùå äâà ðóáëÿ — Âû ... . 2. Äîïèøèòå ïðåäëîæåíèÿ, óïîòðåáëÿÿ äàííûå ñëîâîñî÷åòàíèÿ: íàäî çàïëàòèòü, íàäî óïëàòèòü, íàäî äîïëàòèòü, íàäî îïëàòèòü, íàäî ðàñïëàòèòüñÿ. 1. Ýòó ðàáîòó ... . 2. Çà ïðîåçä âîäèòåëþ ... . 3. Ñ øîôåðîì òàêñè ... . 4. Ïî ñ÷åòó ... . 5. Ïîøëèíó ... . 6. Äîëã ... . 7. Íåäîñòàþùèå äåíüãè ... . 8. Ñòîèìîñòü ìàøèíû ... . 9. Ñ ìàñòåðñêîé ... . 10. Äâàäöàòü ðóáëåé ... . 11. Êîíäóêòîðó ... . 12. Øòðàô ... . 13. Çà ôðóêòû ñ ïðîäàâöîì ... . 14. Íîìåð â ãîñòèíèöå ... . 3. Ïðåäñòàâüòå äàííûå ñèòóàöèè â âèäå äèàëîãîâ. Óïîòðåáèòå ñëîâà è ñëîâîñî÷åòàíèÿ, ñòîÿùèå â ñêîáêàõ. 1. Âû ïðèøëè èç êíèæíîãî ìàãàçèíà ñ íîâîé êíèãîé, ê âàì çàøåë çíàêîìûé (çàïëàòèòü òðèäöàòü ðóáëåé, äîïëàòèòü). 2. Âû åäåòå â òðàìâàå, âõîäèò êîíòðîëåð (îïëàòèòü ïðîåçä, çàïëàòèòü øòðàô, çàïëàòèòü çà áèëåò). 3. Âû ïîáûâàëè íà ðûíêå, ïîòîðãîâàëèñü ñ ïðîäàâöîì (çàïëàòèòü, ðàñïëàòèòüñÿ). 4. Îòâåòüòå íà âîïðîñû: 1. Âû ÷àñòî õîäèòå â ìàãàçèíû? Âàì íðàâèòñÿ õîäèòü ïî ìàãàçèíàì? 2.  êàêèõ ìàãàçèíàõ ìîæíî êóïèòü ïðîäóêòû ïèòàíèÿ? 3. Êàêèå ïðîäóêòû âàì ïîíðàâèëèñü â âîëãîãðàäñêèõ ìàãàçèíàõ? 4. 71

×òî òàêîå ïðåäìåòû ïåðâîé íåîáõîäèìîñòè? Ãäå èõ ìîæíî êóïèòü? 5. ×åì óíèâåðìàã îòëè÷àåòñÿ îò óíèâåðñàìà? 6. Âû áûâàëè â ìàãàçèíå äëÿ æåíùèí è äëÿ ìóæ÷èí? Êàê îíè íàçûâàþòñÿ? 5. Ñ ïîìîùüþ ñëîâàðÿ îïðåäåëèòå çíà÷åíèÿ ñëîâ: “ãàëàíòåðåÿ”, “ïàðôþìåðèÿ”, “áàêàëåÿ”, “ãàñòðîíîì”,“êóëèíàðèÿ”,“êîíäèòåðñêàÿ”, “êàíöòîâàðû”, “êîììåð÷åñêèé”. Ñîñòàâüòå ñ ýòèìè ñëîâàìè ïðåäëîæåíèÿ ïî îáðàçöó: “Ôèëàòåëèÿ” — ýòî ìàãàçèí, ãäå ïðîäàþò ìàðêè, àëüáîìû, êîíâåðòû. 6.  êàêèå ìàãàçèíû âû ïîéäåòå, åñëè: à) âàì íàäî êóïèòü ðàñ÷åñêó, ìûëî è çóáíóþ ïàñòó; á) âàì íóæíà êàðòà-ñõåìà ãîðîäà; â) âû õîòèòå êóïèòü õëåá è ìîëîêî; ã) âàì íóæåí îäåêîëîí; ä) âàì íàäî êóïèòü òîðò è ïèðîæíûå; å) âû õîòèòå áûñòðî ïðèãîòîâèòü óæèí è ïîýòîìó ðåøèëè êóïèòü ïîëóôàáðèêàòû; æ) âàì íàäî êóïèòü áóìàãó è ðó÷êó; ç) ó âàñ êîí÷èëñÿ ñàõàð; è) âàì íåîáõîäèìî ñðàçó êóïèòü è ïðîäóêòû, è âåùè. 7. Îáúÿñíèòå ïîñëîâèöó: “Íà âêóñ è íà öâåò òîâàðèùà íåò”. Îáðàòèòå âíèìàíèå! Ìàãàçèí ðàáîòàåò ñ âîñüìè (÷àñîâ) äî äâàäöàòè (÷àñîâ). Ìàãàçèí îòêðûâàåòñÿ â äåâÿòü è çàêðûâàåòñÿ â äåâÿòíàäöàòü (÷àñîâ). Ïåðåðûâ â ìàãàçèíå ñ äâóõ äî òðåõ (÷àñîâ). Âûõîäíîé (äåíü â ìàãàçèíå) — âîñêðåñåíüå. Ìàãàçèí ðàáîòàåò áåç âûõîäíûõ. 8. Çàäàéòå âîïðîñû â ñëåäóþùèõ ñèòóàöèÿõ: 1. Âàì íàäî êóïèòü õëåá, âû õîòèòå óçíàòü, êîãäà îòêðûâàåòñÿ õëåáíûé ìàãàçèí. 2. Ïîñëå çàíÿòèé âû õîòèòå çàåõàòü â ìàãàçèí “Îáúåêòèâ”, íî íå çíàåòå, êîãäà îí çàêðûâàåòñÿ. 3. Âàñ èíòåðåñóåò, êîãäà ïåðåðûâ â “Õîïðå”. 4. Âû õîòèòå çíàòü, êàê ðàáîòàåò ÖÓÌ. 5. Âû íå çíàåòå, êîãäà â ìàãàçèíå âûõîäíîé äåíü. 6. Âû íå çíàåòå, îòêðûò ëè åùå ìàãàçèí. 7. Âû õîòèòå óçíàòü, çàêðûò ëè óæå ìàãàçèí “Ïîäàðêè”. 8. Âû íå çíàåòå, â êàêèå ÷àñû ðàáîòàåò ìîëî÷íûé ìàãàçèí. 9.  êàêèõ ñèòóàöèÿõ ìîæíî óñëûøàòü ôðàçû: “âûáèòü ÷åê”, “âûïèñàòü ÷åê”, “îïëàòèòü ïîêóïêó”, “êòî ïîñëåäíèé?”, “âû çà êåì?” 10. Èíîñòðàíöû ÷àñòî òåðÿþòñÿ íà ðûíêå, ïîòîìó ÷òî ïëîõî çíàþò ðîññèéñêèå öåíû è ÷èñëà. Åñòü îäíà ìàòåìàòè÷åñêàÿ çàãàäêà, êîòîðàÿ, ìîæåò áûòü, ïîìîæåò Âàì: 72

“Âûáåðèòå äâà ÷èñëà ìåíüøå äåñÿòè. Òåïåðü óìíîæüòå ïåðâîå ÷èñëî íà äâà è ïðèáàâüòå ê ðåçóëüòàòó ïÿòü. Ïîòîì óìíîæüòå ðåçóëüòàò íà ïÿòü è ïðèáàâüòå äåñÿòü. Ïðèáàâüòå âòîðîå çàäóìàííîå ÷èñëî è ñêàæèòå ðåçóëüòàò. Îò îêîí÷àòåëüíîé ñóììû îòíèìàåøü âñåãäà 35 è ïîëó÷àåøü çàäóìàííûå ÷èñëà”. Êàê âû äóìàåòå, çà÷åì ìîæíî èñïîëüçîâàòü òàêóþ çàäà÷ó? Îáðàòèòå âíèìàíèå! Êàê ìîæíî îáðàòèòüñÿ ê ïðîäàâöó â ìàãàçèíå: Ê ïðîäàâöó ìîæíî îáðàòèòüñÿ: “Äåâóøêà” èëè “Ìîëîäîé ÷åëîâåê”, à ìîæíî óïîòðåáèòü ôðàçû, ïðèâëåêàþùèå âíèìàíèå, òèïà “Áóäüòå äîáðû, äàéòå ...”, “Ïîæàëóéñòà, ïîêàæèòå ìíå ...”, “Ìîæíî ïîñìîòðåòü ... ?”, “Ñêàæèòå, ïîæàëóéñòà, ñêîëüêî ñòîèò ... ?”,“Ó âàñ åñòü â ïðîäàæå ...?”. 11. Îáðàòèòåñü ñ ïðîñüáîé ê ïðîäàâöó, åñëè âû õîòèòå êóïèòü ÷àñû, øêàòóëêó, ñòàòóýòêó, êîðîáêó êîíôåò, áóòûëêó ìèíåðàëüíîé âîäû, ñûð, òîðò, ïèðîæíîå, àâòîðó÷êó, áëîêíîò, íàáîð îòêðûòîê. 12. Ñîñòàâüòå äèàëîãè, èñïîëüçóÿ óêàçàííûå íèæå êîíñòðóêöèè: Ó âàñ åñòü (â ïðîäàæå) ðþêçàêè (çàìøåâûå ñóìêè, ëåãêèå ëåòíèå òóôëè...)? Ñêîëüêî ñòîèò ýòîò êðåì (ýòè ïåð÷àòêè, ýòà êîñûíêà...)? Ìîæíî ïîñìîòðåòü ýòè ÷àñû (ýòó øêàòóëêó, ýòîò ôîòîàïïàðàò, ýòî êîëüöî...)? ß áåðó (âîçüìó) ýòè ÷àñû (ýòó øêàòóëêó, ýòîò ôîòîàïïàðàò, ýòî êîëüöî...). Äàéòå, ïîæàëóéñòà, äðóãîé ðàçìåð (íîìåð, íà ðàçìåð áîëüøå, íà ðàçìåð ìåíüøå...). Âûïèøèòå, ïîæàëóéñòà, ÷åê.

73

Óðîê 2:  ïðîäîâîëüñòâåííîì ìàãàçèíå/At a grocery store Ýòî âàì ìîæåò ïðèãîäèòüñÿ: Âåñ Âçâåñèòü/âçâåøèâàòü (÷òî?) Êèëîãðàìì (êèëî) àïåëüñèíîâ, ïîìèäîðîâ, êîëáàñû, ñîñèñîê... Ïîëêèëîãðàììà (ïîëêèëî) ñûðà, ìàñëà, ñàõàðà,... Áàíêà êîíñåðâîâ, ìàéîíåçà, êîôå, âàðåíèÿ, êîìïîòà, ïîìèäîðîâ, îãóðöîâ Áóòûëêà ìîëîêà, ìèíåðàëüíîé âîäû, ñîêà, âèíà, ïîäñîëíå÷íîãî ìàñëà Êîðîáêà êîíôåò, ñïè÷åê, ñèãàðåò, ñîêà Ïà÷êà ñàõàðà, ñîëè, êîôå, ÷àÿ, ïå÷åíèÿ, ñëèâî÷íîãî ìàñëà, ñèãàðåò Ïëèòêà øîêîëàäà Ñâåæèé — íåñâåæèé, â÷åðàøíèé, ÷åðñòâûé (õëåá, áàòîí,...) Áåëûé, ïøåíè÷íûé õëåá — ÷åðíûé, ðæàíîé õëåá

balance; scales to weigh a kilo(gram) of oranges, tomatoes, sausage, frankfurters half a kilo of cheeze, butter, sugar... a can of mayonnaise, coffee, jam, compote, tomatoes, cucumbers a bottle of milk, mineral water, juice, wine, oil a box of chocolates, matches; a pack of cigarettes; a carton of juice a packet of sugar, salt, coffee, tea, cookies, butter, cigarettes a bar of chocolate fresh, not fresh, yesterdaymade, stale (bread) white bread, wheat bread — brown, rye bread

×èòàåì è ó÷èì äèàëîãè 1. — Ñêàæèòå, ïîæàëóéñòà, áóëî÷êè ñâåæèå? — Â÷åðàøíèå. — À áàòîíû? — Ñâåæèå, òîëüêî ÷òî ïðèâåçëè. 74

— Äàéòå ìíå, ïîæàëóéñòà, îäèí áàòîí è åùå ïîëîâèíêó ÷åðíîãî õëåáà. 2. — Ñêîëüêî ñòîèò ýòà êîðîáêà êîíôåò? — Âîñåìíàäöàòü ðóáëåé. — Äàéòå ìíå ýòó êîðîáêó êîíôåò è åùå áàíêó êîôå è òîðò. Ñêîëüêî âñå ýòî ñòîèò? — Ïÿòüäåñÿò ðóáëåé. 3. — Ó âàñ åñòü Ìîñêîâñêàÿ êîëáàñà? — Äà, åñòü. — Âçâåñüòå, ïîæàëóéñòà, òðèñòà ãðàìì êîëáàñû è åùå ïîëêèëî ñîñèñîê. — Ïîæàëóéñòà. Ñ âàñ òðèäöàòü âîñåìü ïÿòüäåñÿò. 4. — Ñêàæèòå, â âàøåì îòäåëå åñòü ñûð? — Äà, à ÷òî â ìîëî÷íîì (dairy department) íåò? — Òàì î÷åðåäü (line; queue), ÿ ñïåøó, à ìíå íóæíî íåìíîãî ñûðà. — Ñêîëüêî? — Äâåñòè ãðàìì. — Êóñêîì èëè íàðåçàòü (do you want the whole piece or shall I cut it into pieces)? — Íàðåæüòå, ïîæàëóéñòà. 5. — Ìíå íóæíî äâà äåñÿòêà ÿèö. — Ïàêåò (plastic bag) åñòü? — Âîò, ïîæàëóéñòà, ïîëîæèòå. Ñêîëüêî ýòî ñòîèò? — Øåñòíàäöàòü ðóáëåé. — Ñïàñèáî. 6. — Êàêèå ñóõèå âèíà (dry wines) ó âàñ åñòü? — Ïîñìîòðèòå çäåñü: âîò ãðóçèíñêèå âèíà — íåñêîëüêî ìàðîê, âîò ìîëäàâñêèå, à òàì — âûñîêàÿ áóòûëêà — ðóìûíñêîå. — Äàéòå, ïîæàëóéñòà, áóòûëêó ðóìûíñêîãî ðèñëèíãà è áóòûëêó Ãóðäæààíè. ×èòàåì è ïåðåñêàçûâàåì òåêñò:  ïðîäîâîëüñòâåííîì ìàãàçèíå Ïî÷òè âñå âîëãîãðàäöû çíàþò öåíòðàëüíûé ãàñòðîíîì (grocery store) “Ìèíñê”. Ýòî áîëüøîé ïðîäîâîëüñòâåííûé ìàãàçèí, êîòîðûé íàõîäèòñÿ íåäàëåêî îò âîêçàëà.  íåì ìíîãî ðàçíûõ îòäåëîâ: 75

êîíäèòåðñêèé, ìîëî÷íûé, ìÿñíîé, ðûáíûé, áàêàëåéíûé. Çäåñü ìîæíî êóïèòü âñå ïðîäóêòû, êðîìå îâîùåé è ôðóêòîâ, êîòîðûå ïðîäàþòñÿ â ñïåöèàëüíûõ ìàãàçèíàõ “Îâîùè-ôðóêòû”, “Ñåëüõîçïðîäóêòû”, èëè íà ðûíêå.  ýòîì ìàãàçèíå åñòü îòäåë ïîëóôàáðèêàòîâ (frozen food) è êóëèíàðèè, ãäå ïðîäàþò êîòëåòû, áèôøòåêñû, êóð, ðûáó; òóò ìîæíî êóïèòü ñàëàòû, ãîòîâûå ïóäèíãè, ïèðîãè.  ãàñòðîíîìå ðàçìåùàåòñÿ òàêæå è õëåáíûé îòäåë.  íåì âñåãäà ïðîäàþò ñâåæèå õëåáîáóëî÷íûå èçäåëèÿ: ÷åðíûé è áåëûé õëåá, ëàâàø (ãðóçèíñêèé õëåá), áàòîíû, áóëî÷êè, êàëà÷è è äð. Òàê êàê â ãàñòðîíîìå íåò ñàìîîáñëóæèâàíèÿ, ïîýòîìó ñíà÷àëà íóæíî â îòäåëå âûáðàòü íåîáõîäèìûå ïðîäóêòû, à çàòåì èäòè â êàññó (cash register) ïëàòèòü äåíüãè. Ãàñòðîíîì ðàáîòàåò ñ âîñüìè ÷àñîâ óòðà äî âîñüìè âå÷åðà. Äíåì ñ äâóõ äî òðåõ îí çàêðûò íà îáåäåííûé ïåðåðûâ. Ëó÷øå õîäèòü â ãàñòðîíîì ñ óòðà, ñðàçó ïîñëå åãî îòêðûòèÿ, êîãäà òàì ìàëî ïîêóïàòåëåé. Ñåãîäíÿ âå÷åðîì ó íàñ áóäóò ãîñòè, ïîýòîìó ÿ ïîøåë â ãàñòðîíîì óòðîì, ÷òîáû çàðàíåå êóïèòü âñå, ÷òî íàäî äëÿ óæèíà. Ñíà÷àëà ÿ çàøåë â îòäåë “Ìÿñî, ïòèöà”. Çäåñü ÿ êóïèë áîëüøóþ óòêó.  ìîëî÷íîì îòäåëå ÿ âçÿë ïîëêèëî ìàñëà, òðèñòà ãðàìì ñûðó è äåñÿòîê ÿèö. Ïîòîì ÿ êóïèë êèëîãðàìì ðûáû, äâå áàíêè ðûáíûõ êîíñåðâîâ è ïîëêèëî êîëáàñû. Ïîñëå ýòîãî ÿ íàïðàâèëñÿ â êîíäèòåðñêèé îòäåë, ãäå êóïèë êîðîáêó êîíôåò, òîðò è ïà÷êó ÷àÿ. Òåïåðü ìíå îñòàëîñü êóïèòü òîëüêî õëåá è îâîùè. Âèíî, ôðóêòû è ñèãàðåòû äîëæíà êóïèòü ìîÿ ïîäðóãà. Îáðàòèòå âíèìàíèå! Ïÿòü êèëîãðàììîâ — ïÿòü êèëîãðàìì (ðàçã.) Äâåñòè ãðàììîâ — äâåñòè ãðàìì (ðàçã.) Äåñÿòîê, äâà äåñÿòêà ... ÿèö Ó×ÈÌÑß ÓÏÎÒÐÅÁËßÒÜ ÊÎËÈ×ÅÑÒÂÅÍÍÛÅ ×ÈÑËÈÒÅËÜÍÛÅ (cardinal numbers)  ÑÎ×ÅÒÀÍÈÈ Ñ ÑÓÙÅÑÒÂÈÒÅËÜÍÛÌÈ Èì. ï. Îäèí ðóáëü, îäíà êîïåéêà

Äâà, òðè, ÷åòûðå ðóáëÿ,

Ïÿòü è ò.ä. Ñåìüäåñÿò îäèí ðóáëü ðóáëåé, (-//- îäíà êîïåéêà) êîïååê Ñòî ñîðîê äâà ðóáëÿ 76

Ð. ï. Îäíîãî ðóáëÿ, îäíîé êîïåéêè

Ä. ï. Îäíîìó ðóáëþ, îäíîé êîïåéêå

Â. ï. = Èì. ï.

êîïåéêè

(-//- äâå êîïåéêè) Äâåñòè äâàäöàòü ïÿòü ðóáëåé* (-//- ïÿòü êîïååê)

Äâóõ, òðåõ, Ïÿòè ÷åòûðåõ ðóáëåé, ðóáëåé, êîïååê êîïååê

Ñåìèäåñÿòè îäíîãî ðóáëÿ (-//- îäíîé êîïåéêè) Ñòà ñîðîêà äâóõ ðóáëåé (-//- îäíîé êîïåéêè) Äâóõñîò äâàäöàòè ïÿòè ðóáëåé (-//- êîïååê)

Äâóì, òðåì, Ïÿòè ÷åòûðåì ðóáëÿì, ðóáëÿì, êîïåéêàì êîïåéêàì

Ñåìèäåñÿòè îäíîìó ðóáëþ (-//- îäíîé êîïåéêå) Ñòà ñîðîêà äâóì ðóáëÿì (-//- êîïåéêàì) Äâóìñòàì äâàäöàòè ïÿòè ðóáëÿì (-//- êîïåéêàì)

= Èì. ï.

= Èì. ï.

Òâ. ï. Îäíèì ðóáëåì, Äâóìÿ, Ïÿòüþ îäíîé êîïåéêîé òðåìÿ, ðóáëÿìè, ÷åòûðüìÿ êîïåéêàìè ðóáëÿìè, êîïåéêàìè

Ïð. ï. Îá îäíîì ðóáëå, Î äâóõ, îäíîé êîïåéêå òðåõ, ÷åòûðåõ

Î ïÿòè ðóáëÿõ, êîïåéêàõ 77

= Èì. ï. Ñåìüþäåñÿòüþ îäíèì ðóáëåì (-//- îäíîé êîïåéêîé) Ñòà ñîðîêà äâóìÿ ðóáëÿìè (-//- äâóìÿ êîïåéêàìè) Äâóìÿñòàìè äâàäöàòüþ ïÿòüþ ðóáëÿìè (-//- ïÿòüþ êîïåéêàìè) Î ñåìèäåñÿòè îäíîì ðóáëå (-//- îäíîé êîïåéêå)

ðóáëÿõ, êîïåéêàõ

Î ñòà ñîðîêà äâóõ ðóáëÿõ (-//- êîïåéêàõ) Î äâóõñòàõ äâàäöàòè ïÿòè ðóáëÿõ (-//- êîïåéêàõ) *Ïàäåæ ñóùåñòâèòåëüíîãî ïîñëå ñîñòàâíûõ ÷èñëèòåëüíûõ îïðåäåëÿåòñÿ ïîñëåäíèì ñëîâîì â ÷èñëèòåëüíîì/Case of nouns used with compound numerals is determined by the last word in the compound noun. Îáðàòèòå âíèìàíèå! Ïîñëå ñëîâ, îáîçíà÷àþùèõ íåîïðåäåëåííîå ÷èñëî: ìíîãî, íåìíîãî, ìàëî, íåñêîëüêî, áîëüøèíñòâî, ìåíüøèíñòâî, à òàêæå ïîñëå ñêîëüêî?, ñòîëüêî? ñóùåñòâèòåëüíûå ñòîÿò â ðîäèòåëüíîì ïàäåæå ìíîæåñòâåííîãî ÷èñëà/After the words that stand for an uncertain number: many, a little bit, few, some, several, the majority, and also after the words as much/many as the noun is used in genitive case plural. Òðåíèðóåìñÿ: 1. Îòâåòüòå íà ñëåäóþùèå âîïðîñû, óïîòðåáëÿÿ ÷èñëèòåëüíûå, êîòîðûå äàíû â ñêîáêàõ. 1. Ñêîëüêî ñòîèò ÷àé? (10 ðóá.) 2. Ñêîëüêî ñòîÿò ýòè êîíôåòû? (33 ðóá.) 3. Ñêîëüêî ñòîèò êîðîáêà ñïè÷åê? (1 ðóá.) 4. Ñêîëüêî ñòîèò òîðò? (36 ðóá. 50 êîï.) 5. Ñêîëüêî ñòîèò ñàõàð? (8 ðóá.) 6. Ñêîëüêî ïëàòèòü çà âñå? (53 ðóá. 65 êîï.) 7. Ñêîëüêî âû çàïëàòèëè çà êîôå? (12 ðóá. 70 êîï.) 8. Ñêîëüêî âû çàïëàòèëè çà ôðóêòû (22 ðóá. 15 êîï.) 2. Èçìåíèòå ñëåäóþùèå ïðåäëîæåíèÿ, óïîòðåáëÿÿ â íèõ íåîïðåäåëåííûå ÷èñëèòåëüíûå: ìíîãî, íåìíîãî è ò.ï. Îáðàçåö: Íà ýòîé óëèöå åñòü ðàçíûå ìàãàçèíû. — Íà ýòîé óëèöå ìíîãî ðàçíûõ ìàãàçèíîâ. 1. Íà íàøåé óëèöå åñòü ïðîäîâîëüñòâåííûå ìàãàçèíû. 2.  ìàãàçèíå åñòü ðàçíûå îòäåëû. 3. Ïî÷òè âñå ìàãàçèíû îòêðûâàþòñÿ â âîñåìü óòðà. 4.  íàøåì ãîðîäå åñòü ðûíêè. 5. Ñåãîäíÿ ìû êóïèëè íà ðûíêå ðàçíûå ïðîäóêòû. 6. ß ïîêóïàþ íà ðûíêå ïðîäóêòû ñðàçó íà íåäåëþ. 7. Íå âñå ëþäè ìîãóò ñåé÷àñ êóïèòü ýêçîòè÷åñêèå ôðóêòû íà ðûíêå. 78

3. Ïîñòàâüòå ñóùåñòâèòåëüíûå, äàííûå ñïðàâà, â íóæíîé ôîðìå: 1. Â÷åðà ÿ êóïèë êèëîãðàìì... ñûð, ñàõàð, ìàñëî, ìÿñî, ðûáà, êîíôåòû, ÿáëîêè, ðåäèñêà, îãóðöû, ïîìèäîðû, àïåëüñèíû 2. Äàéòå, ïîæàëóéñòà, áóòûëêó... âèíî, ìîëîêî, ìàñëî, ïèâî, ìèíåðàëüíàÿ âîäà 3. Íà âèòðèíå ëåæàò ïà÷êè... ñîëü, ÷àé, êîôå, ñàõàð, ñèãàðåòû 4. Ïîêàæèòå ìíå, ïîæàëóéñòà, áàíêó... âàðåíèå, ìàéîíåç, êîôå, êîíñåðâû, ñàðäèíû 5. Ìíå íóæíî — êîðîáêó êîíôåòû, ñîê, ñïè÷êè 4. Óïîòðåáèòå íóæíûå ñóùåñòâèòåëüíûå: 1. Äàéòå, ïîæàëóéñòà, ... ñàõàðà, ... êîíôåò, ... âàðåíèÿ. 2. Ñõîäè â ìàãàçèí è êóïè ... ìàéîíåçà, ... ïîìèäîðîâ è ... ñîëè, à òàêæå îäíó ... ñèãàðåò è ... ñïè÷åê. 3. Ñåãîäíÿ ÿ êóïèëà ... êîôå, ... âèíà è ... ñàðäèí. 4. Ïîëó÷èòå äåíüãè çà äâå ... ìîëîêà. 5. Âçâåñüòå ìíå, ïîæàëóéñòà, 300 ... ñûðà è ... êîëáàñû. 6. Äàéòå ìíå ... ÿèö. 5. Óïîòðåáèòå ïîäõîäÿùèå ôîðìû, îòâå÷àÿ íà âîïðîñû: 1. Ãäå âû ïîêóïàåòå ìîëîêî? ìàãàçèí “Ìîëîêî” èëè ìîëî÷íûé îòäåë ãàñòðîíîìà 2. Ãäå ÿ ìîãó êóïèòü îâîùè? îâîùíîé ìàãàçèí 3. Ãäå ïðîäàþò ìÿñî? ìÿñíûå îòäåëû ìàãàçèíîâ 4. Ãäå ìîæíî êóïèòü ðûáó? ðûáíûå îòäåëû è ðûáíûå ìàãàçèíû 5. Ãäå ïðîäàþò ïå÷åíèå, ïèðîæíîå? êîíäèòåðñêèå ìàãàçèíû 6. Ãäå âû ïîêóïàåòå õëåá? áóëî÷íàÿ 6. Êàêèå îòäåëû åñòü â áëèæàéøåì (in the nearest) ìàãàçèíå, ÷òî â íèõ ìîæíî êóïèòü? Îáðàçåö:  íàøåì ìàãàçèíå åñòü ìîëî÷íûé îòäåë, òàì ìîæíî êóïèòü ìîëîêî, êåôèð, ñìåòàíó... 7. Ñ ïîìîùüþ ñëîâàðÿ îïðåäåëèòå çíà÷åíèÿ ñëîâ “ïèðîã”, “ïèðîæêè”, “ïèðîæíîå”, “ïå÷åíèå”, “êàëà÷”, “áàðàíêè”, “áóáëèêè”, “áóëêà” (“áóëî÷êà”); ãäå èõ ìîæíî êóïèòü? 79

8. Âñòàâüòå â ïðåäëîæåíèÿ óêàçàííûå íèæå ãëàãîëû: Â÷åðà ïî äîðîãå äîìîé ÿ ... â ãàñòðîíîì. ß ... âñå îòäåëû è ... òî, ÷òî ìíå íàäî áûëî. Ñíà÷àëà ÿ ... â îòäåë, ãäå ... ñûð, ìàñëî, ìîëîêî. Êàêîé ñûð ìíå ...? ß ... ãîëëàíäñêèé. Ïîòîì ÿ ... â îòäåë “Áàêàëåÿ”, ãäå ... ôàñîâàííûå è óïàêîâàííûå ïðîäóêòû. Òàì ÿ ... áàíêó êîôå, ïà÷êó ÷àÿ è êîðîáêó êîíôåò. Ïðîäàâåö ñêàçàëà ìíå: “Äåíüãè íàäî ... â êàññó”. Çà êîôå, ÷àé è êîíôåòû ÿ ... 26 ðóáëåé. Êîãäà ÿ ... äåíüãè, êàññèð ïåðåñïðîñèëà: “15 ðóáëåé çà êîíôåòû?”. Ïðîäàâåö ñïðîñèëà ìåíÿ: ” Ñêîëüêî âû ... çà âñå ïðîäóêòû?”. (Ïîéòè, çàéòè, îáîéòè, âûáðàòü, êóïèòü, âçÿòü, ïðîäàâàòü, ïëàòèòü, çàïëàòèòü). 9. Ïðåäñòàâüòå, ÷òî ñåãîäíÿ âå÷åðîì ó âàñ áóäóò ãîñòè, ÷òî è ãäå âû êóïèòå äëÿ óæèíà?

80

Óðîê 3:  ïðîìòîâàðíîì ìàãàçèíå/In a supermarket Ýòè ñëîâà âàì ìîãóò ïðèãîäèòüñÿ: Âåùè Èçäåëèÿ (êàêèå? ìåòàëëè÷åñêèå, ïëàñòìàññîâûå... èç ÷åãî? èç ìåòàëëà, èç ïëàñòìàññû...) Îäåæäà Îáóâü Ðàçìåð ïèäæàêà, êóðòêè, òóôåëü... Ïîìåðèòü Ïðèìåðÿòü/ïðèìåðèâàòü ïëàòüå, êîñòþì...

things/goods articles (what? — metal, plastic; made of what? — of metal, of plastic) clothing footwear size of a suit, jacket, shoes to try smth. on to try a dress, a suit

×èòàåì è ó÷èì äèàëîãè: 1. — Ìíå, ïîæàëóéñòà, òåòðàäè. Îáùèå. Äâå øòóêè. Îäèí áëîêíîò. — Êàêîé áëîêíîò? — Âîò ýòîò, â ñèíåé îáëîæêå (cover). Ïîòîì åùå ïà÷êó áóìàãè. — Òàê, òåòðàäè, áëîêíîò, áóìàãà. ×òî åùå? — Ñòåðæíè äëÿ ðó÷êè. Òðè øòóêè. — Êîðîòêèå, äëèííûå? — Äëèííûå, ÷åðíûå. — Âñå? — Êàæåòñÿ, âñå. Íåò, åùå ëèíåéêó. — Ñ âàñ 13.20. — Âîò ÷åòûðíàäöàòü ðóáëåé. — Âîçüìèòå ñäà÷ó (change), 80 êîïååê. — Ñïàñèáî. 2. — Áóäüòå äîáðû, ïîêàæèòå ìíå ýòó øêàòóëêó (casket). — Çà ñîðîê âîñåìü ðóáëåé? — Äà, õî÷ó ñäåëàòü ïîäàðîê. — Åñëè â ïîäàðîê, ïîñìîòðèòå âîò ýòó. — Âû äóìàåòå? — Î÷åíü êðàñèâàÿ øêàòóëêà. Ïàëåõ. Òàêèå ÷àñòî ïîêóïàþò â ïîäàðîê. Ñòîèò ïÿòüäåñÿò. 81

— Íó ÷òî æå, øêàòóëêà ìíå ïîíðàâèëàñü. Ïëàòèòü âàì? — Íåò, â êàññó. 3. — Ïîêàæèòå ìíå ýòó øàïêó, ïîæàëóéñòà! — Âîò ýòó? — Íåò, ïðàâåå. — Ïîæàëóéñòà, ïðèìåðüòå. — Êàê âû äóìàåòå, îíà ìíå íå âåëèêà? — Êàêîé ó âàñ ðàçìåð? — Ïÿòüäåñÿò øåñòü. — À ýòà íà ðàçìåð áîëüøå. — Äà, äåéñòâèòåëüíî, âåëèêà. ×òî âû ìíå ïîñîâåòóåòå? — Ê âàøåìó ïàëüòî ïîéäåò âîò ýòà. Íàòóðàëüíûé ìåõ (fur), âàø ðàçìåð. È íåäîðîãî. — Ðàçðåøèòå ïîñìîòðåòü. — Ïîæàëóéñòà. Âîò çåðêàëî. 4. — Ïîêàæèòå ìíå ïåð÷àòêè. Ýòî íàòóðàëüíàÿ êîæà? — Äà, ëàéêà. — À êàêîé ðàçìåð? — Ñåìü ñ ïîëîâèíîé. — Áîëüøåãî ðàçìåðà íåò? — ×òî âû, ýòî áîëüøèå ïåð÷àòêè, íà øèðîêóþ ðóêó. — Äåëî â òîì, ÷òî ó ìåíÿ ïàëüöû äëèííûå. Òðóäíî ïîäîáðàòü ïåð÷àòêè. — Ïîêàæèòå ìíå âàøó ðóêó. Ïîñìîòðèòå âîò ýòè ïåð÷àòêè, ïî-ìîåìó, îíè âàì ïîäîéäóò, òîëüêî îíè áåæåâîãî öâåòà. — Î, ó ìåíÿ åñòü òàêàÿ ñóìêà, è ïåð÷àòêè êàê ðàç. Ñïàñèáî. ß èõ áåðó. — Ïîæàëóéñòà, 163 ðóáëÿ. 5. — Ïîêàæèòå, ïîæàëóéñòà, âîò òå ÷åðíûå òóôëè. — Âàì êàêîé ðàçìåð? — Òðèäöàòü âîñüìîé. — Ïîæàëóéñòà. — Ñïàñèáî. Ìîæíî ïðèìåðèòü? — Êîíå÷íî. Ïðîõîäèòå ñþäà. — Îíè ìíå íåìíîãî òåñíû. Ó âàñ åñòü òðèäöàòü âîñåìü ñ ïîëîâèíîé? — Âîò, ïîæàëóéñòà. — Ýòè, êàæåòñÿ, ìíå êàê ðàç. ß èõ âîçüìó. 82

6. — Òû îòêóäà? — Èç ìàãàçèíà “Ïîäàðêè”. — Êóïèë ÷òî-íèáóäü? — Êóïèë. Æîñòîâñêèé ïîäíîñ (tray) äëÿ ìàòåðè. — Æîñòîâñêèé? Ïîêàæè. — Ïîñìîòðè. ×åðíûé ñ ÿðêèìè öâåòàìè. — Êðàñèâî. À ÷òî çíà÷èò “æîñòîâñêèé”? — Æîñòîâî — äåðåâíÿ íåäàëåêî îò Ìîñêâû. Òàì èçäàâíà äåëàþò òàêèå ïîäíîñû. — Êðàñèâàÿ âåùü. — Çíà÷èò, îäîáðÿåøü (approve)? Î÷åíü ðàä. ×èòàåì è ïåðåñêàçûâàåì òåêñò:  óíèâåðìàãå Ñåãîäíÿ ÿ âñïîìíèë, ÷òî ñêîðî ïðàçäíèê, îñòàëîñü âñåãî äâå íåäåëè. Ïîðà ïîäóìàòü î ïîäàðêàõ. Åñëè ÿ õî÷ó êóïèòü âåùè ïî âêóñó (things that I really want to buy), ñëåäóåò ñäåëàòü ýòî ñåé÷àñ, çà äâå íåäåëè äî ïðàçäíèêà, ïîòîìó ÷òî ïîòîì ó ìåíÿ áóäåò ìíîãî äåë. Íóæíî ñåãîäíÿ çàéòè â ìàãàçèí. Âå÷åðîì ÿ îòïðàâèëñÿ (went) â óíèâåðìàã. Ïðåæäå âñåãî ìíå íàäî êóïèòü ïîäàðîê ìàìå. Íî ÷òî? Ñóìêó óæå äàðèë, ïåð÷àòêè òîæå, äóõè íå îäèí ðàç... ×òî æå ìíå êóïèòü åé? Õîòåëîñü áû ïîäàðèòü ÷òî-íèáóäü îñîáåííîå.  ãàëàíòåðåéíîì îòäåëå (haberdashery) ÿ óâèäåë ìÿãêèå øåðñòÿíûå øàðôû. Âîò ÷òî ÿ êóïëþ ìàìå. ß âûáðàë áåæåâûé øàðô. Îäíà ïîêóïêà åñòü! Îòöó ìîæíî êóïèòü â ýòîì æå îòäåëå êîæàíûé êîøåëåê. Íèêîëàþ, ìëàäøåìó áðàòó, ÿ ðåøèë ïîäàðèòü ëûæè: ÿ çíàþ, ÷òî îí ñîáèðàëñÿ êóïèòü ñåáå õîðîøèå ôèíñêèå ëûæè. Çà ëûæàìè íàäî èäòè â ñïîðòèâíûé ìàãàçèí. Ýòî ÿ ñäåëàþ çàâòðà. Ñàìîå ñëîæíîå — ýòî ïîäàðîê ìîåé ïîäðóãå. ×òî æå åé êóïèòü? ß îáîøåë îòäåëû ïåðâîãî ýòàæà: “Ïàðôþìåðèÿ”, “Êîæãàëàíòåðåÿ”, “Þâåëèðíûå èçäåëèÿ”, “Ôîòîòîâàðû”, “Ýëåêòðîïðèáîðû”, “Ïîñóäà” — è íè÷åãî íå ñìîã âûáðàòü. Ïîòîì ÿ ïîäíÿëñÿ íà âòîðîé ýòàæ, ãäå ïðîäàþò ïëàòüå, áåëüå, îáóâü, ìåõà, òêàíè. Òàêèå âåùè ïîêóïàòü áåç Ëåíû ÿ íå ðèñêóþ. ß ñíîâà ñïóñòèëñÿ âíèç è åùå ðàç, áîëåå âíèìàòåëüíî îñìîòðåë âèòðèíû. Ìîæåò áûòü, êóïèòü ôîòîàëüáîì? À âäðóã îí Ëåíå íå ïîíðàâèòñÿ? Èëè êðàñèâûå áóñû, íàïðèìåð, èç ÿíòàðÿ? 83

Ëåíà î÷åíü ëþáèò ÿíòàðü. Íåò, òàêèå ó íåå, êàæåòñÿ, óæå åñòü. Êàêèå êðàñèâûå æåíñêèå ÷àñû! Íî êàêèå æå èç íèõ âûáðàòü: èìïîðòíûå èëè íàøè îòå÷åñòâåííûå? ß îáðàòèëñÿ ñ ïðîñüáîé ê ïðîäàâöó: “Íå ìîãëè áû âû ìíå ïîñîâåòîâàòü, êàêèå ÷àñû ìîæíî ïîäàðèòü ìîëîäîé äåâóøêå?”. Ïðîäàâùèöà äîñòàëà öåëûé íàáîð ÷àñîâ è ñòàëà îáúÿñíÿòü: “Âîò ýòè ñåé÷àñ â ìîäå, íî îíè íå î÷åíü ïðî÷íûå, áûñòðî ëîìàþòñÿ, âîò ýòè — òÿæåëîâàòû äëÿ äåâóøêè, ó ýòèõ öèôåðáëàò íå î÷åíü õîðîøèé, à âîò ýòè, ïîñìîòðèòå, äîâîëüíî îðèãèíàëüíûå”. ×àñû íà öåïî÷êå, êàê êóëîí! Èíòåðåñíûå. Òàêèå Ëåíå òî÷íî ïîíðàâÿòñÿ. Ðåøåíî — ïîêóïàþ. Äà, íåëåãêîå ýòî äåëî èñêàòü ïîäàðêè. Ó×ÈÌÑß ÓÏÎÒÐÅÁËßÒÜ ÊÐÀÒÊÈÅ ÔÎÐÌÛ ÏÐÈËÀÃÀÒÅËÜÍÛÕ Êðàòêèå ôîðìû ïðèëàãàòåëüíûõ ìàë, ìàëà, ìàëî, ìàëû; âåëèê, âåëèêà, âåëèêî, âåëèêè; óçîê, óçêà, óçêî, óçêè; øèðîê, øèðîêà, øèðîêî, øèðîêè; ñâîáîäåí, ñâîáîäíà, ñâîáîäíî, ñâîáîäíû â ñî÷åòàíèè ñ ñóùåñòâèòåëüíûìè, îáîçíà÷àþùèìè îäåæäó èëè îáóâü, èìåþò çíà÷åíèå ’ñëèøêîì áîëüøîé’ èëè ’ñëèøêîì ìàëåíüêèé’/ Shortened forms of adjectives such as ìàë, ìàëà, ìàëî, ìàëû; âåëèê, âåëèêà, âåëèêî, âåëèêè; óçîê, óçêà, óçêî, óçêè; øèðîê, øèðîêà, øèðîêî, øèðîêè; ñâîáîäåí, ñâîáîäíà, ñâîáîäíî, ñâîáîäíû when used with nouns of clothing, mean “too big” or “too small”: Òóôëè ìíå ìàëû. Êîñòþì âàì âåëèê. Ýòè áðþêè åìó øèðîêè. Ýòî ïàëüòî âàì íåìíîãî ñâîáîäíî. Ñðàâíèòå: ß êóïèë êðàñèâûå óçêèå áðþêè. Ýòè áðþêè ìíå óçêè. Êàêàÿ øèðîêàÿ þáêà! Áîþñü, ýòà þáêà áóäåò ìíå øèðîêà â ïîÿñå. Òðåíèðóåìñÿ: 1. Íàïèøèòå àíòîíèìû â äàííûõ ñî÷åòàíèÿõ. Îáðàçåö: óçêèå áðþêè — øèðîêèå áðþêè. Òåìíûé êîñòþì, áåëûå òóôëè, ëåãêèé ÷åìîäàí, êðàñèâàÿ âåùü, äîðîãîå ïëàòüå, òîíêàÿ ðàáîòà, ïîæèëîé ÷åëîâåê, çèìíÿÿ êóðòêà, ìÿãêàÿ òêàíü. 2. Îáðàçóéòå êðàòêèå ôîðìû ïðèëàãàòåëüíûõ: Ìàëåíüêàÿ øàïêà — ..., áîëüøèå òóôëè — ..., áîëüøîé êî84

ñòþì — ..., øèðîêîå ïëàòüå — ..., ìàëåíüêîå ïàëüòî — ..., øèðîêàÿ ðóáàøêà — ..., óçêèå áðþêè — ..., ñâîáîäíûé ïèäæàê — ... Îáðàòèòå âíèìàíèå íà ïåðåíîñíîå çíà÷åíèå ãëàãîëîâ äâèæåíèÿ! Âàì èäåò ýòî ïëàòüå. ×òî-íèáóäü âàì ïîäîéäåò? Ýòî íå ïîäõîäèò. 3. Âñòàâüòå ïðîïóùåííûå ãëàãîëû: 1. Ó íåå çåëåíûå ãëàçà. Åé ... çåëåíûé öâåò. 2. Åìó ... ýòîò êîñòþì. 3. Âàì ... ýòà øëÿïà. 4. Ìíå ... ãîëóáîå. 5. Âàì íå ... ýòîò äæåìïåð. 6. Åìó íå ... ýòîò öâåò. 4. Êàêèå îòäåëû åñòü â óíèâåðìàãå? ×òî â íèõ ïðîäàåòñÿ? 5. Ïîñòàâüòå â íóæíîì ïàäåæå ñëîâà, ñòîÿùèå â ñêîáêàõ. 1.  ìàãàçèíå ÿ êóïèë íåñêîëüêî (êíèãà, òåòðàäü, ðó÷êà, êàðàíäàø). 2.  ýòîì ìàãàçèíå âñåãäà áîëüøîé âûáîð (ïàëüòî, ïëàòüå, êîñòþìû, ïëàùè, áëóçêè, êîôòû, áðþêè, ñâèòåðà). 3. Ìíå íàäî êóïèòü (ñóìêà, ÷åìîäàí, ðþêçàê). 4. ß äîëæåí êóïèòü (ðóáàøêà è ãàëñòóê). 6. Ïîñòàâüòå âîïðîñû ê âûäåëåííûì ñëîâàì. 1. Ýòîò êîñòþì ñòîèò äâåñòè ñåìüäåñÿò ðóáëåé. 2. Äàìñêèå ïåð÷àòêè ñòîÿò òðèäöàòü ðóáëåé. 3. Ñóìêè, ïîðòôåëè è ÷åìîäàíû ïðîäàþòñÿ â îòäåëå “Êîæãàëàíòåðåÿ”. 4. Ìíå íðàâèòñÿ ýòà ñóìêà. 5. ß õî÷ó êóïèòü òåìíûå áîòèíêè. 6. Îíà êóïèëà äî÷åðè íîâóþ èãðóøêó. 7. ß ïîäàðèë ñâîåìó äðóãó àâòîðó÷êó. 8.  ýòîì ìàãàçèíå âû ìîæåòå êóïèòü ÷àñû. 7. Ñîñòàâüòå ðàññêàç, îçàãëàâëåííûé “Ïîñåùåíèå ìàãàçèíà”, èñïîëüçóÿ äàííûå âûðàæåíèÿ: ìíå íàäî êóïèòü; ÷òî âûáðàòü; óíèâåðìàã; îòäåë; ñêîëüêî ñòîèò; ó ìåíÿ âñåãî ... ðóáëåé; ïîêàæèòå, ïîæàëóéñòà; ìíå íðàâèòñÿ (ïîíðàâèëîñü). ÒÅÑÒ 1. Âûáåðèòå ïîäõîäÿùóþ ðåïëèêó: 1.1. — ×òî çíà÷èò “Óíèâåðñàì”? — ... 1. Òî æå, ÷òî è óíèâåðìàã. 2. Áîëüøîé ïðîäîâîëüñòâåííûé ìàãàçèí.

85

3. Ìàãàçèí ñàìîîáñëóæèâàíèÿ. 1.2.— Ñ âàñ 13.20. — ... 1. Âîò ÷åòûðíàäöàòü ðóáëåé. 2. Âîçüìèòå ñäà÷ó (change), 80 êîïååê. 3. Ñïàñèáî. 1.3.— Ýòè áðþêè âàì âåëèêè. — ... 1. Ó âàñ åñòü íà ðàçìåð ìåíüøå? 2. Ìîæíî ïðèìåðèòü ñåðûå? 3. Îíè ìíå íå ïîäõîäÿò? 2. Îáðàçóéòå îò ñëåäóþùèõ ñóùåñòâèòåëüíûõ âîçìîæíûå ïðèëàãàòåëüíûå; ñ êàêèìè ñóùåñòâèòåëüíûìè ýòè ïðèëàãàòåëüíûå ìîãóò óïîòðåáëÿòüñÿ? Ïðîäîâîëüñòâèå — ... Áàêàëåÿ — ... Ïàðôþìåðèÿ — ... Ïðîäóêòû — ... Ãàñòðîíîì — ... Ïðîìòîâàðû — ... Êóëèíàðèÿ — ... 3. Âñòàâüòå ïîäõîäÿùèé ãëàãîë. 1. Âû çàïëàòèëè çà ñâîè ïîêóïêè íà äâà ðóáëÿ áîëüøå. — Âû ... . 2. Âû çàïëàòèëè çà ñâîè ïîêóïêè íà äâà ðóáëÿ ìåíüøå. — Âû ... . 3. Âû äîëæíû çàïëàòèòü çà ñâîè ïîêóïêè åùå äâà ðóáëÿ — Âû ... . 4. Ýòó ðàáîòó îí çàêîí÷èë , ïîýòîìó íàäî ... . 5. Íîìåð â ãîñòèíèöå ... . 6. Çà ïðîåçä âîäèòåëþ íóæíî ... (1. Çàïëàòèòü. 2. Îïëàòèòü. 3. Ðàñïëàòèòüñÿ. 4. Íåäîïëàòèòü. 5. Ïåðåïëàòèòü. 6. Äîïëàòèòü). 4.  êàêèå ìàãàçèíû âû ïîéäåòå, åñëè: à) âàì íåîáõîäèìî ñðàçó êóïèòü è ïðîäóêòû è âåùè — á) âû õîòèòå êóïèòü õëåá è ìîëîêî — â) âàì íóæåí øàìïóíü — ã) âàì íàäî êóïèòü òîðò è ïèðîæíûå — ä) âû õîòèòå áûñòðî ïðèãîòîâèòü óæèí è ïîýòîìó ðåøèëè êóïèòü ïîëóôàáðèêàòû — å) âàì íàäî êóïèòü áóìàãó è ðó÷êó — æ) âàì íàäî êóïèòü ðàñ÷åñêó, ìûëî è çóáíóþ ïàñòó —. 5. Êàêèå âîïðîñû âû çàäàäèòå, åñëè: à) âû íå çíàåòå, êàê ðàáîòàåò ìàãàçèí — 86

á) âû ñîìíåâàåòåñü íàñ÷åò ïåðåðûâà — â) âû íå óâåðåíû, ðàáîòàåò ëè åùå ìàãàçèí — ã) âû íå çíàåòå, èìååò ëè ìàãàçèí âûõîäíûå — . 6. Ïîñòàâüòå ñóùåñòâèòåëüíûå, äàííûå â ñêîáêàõ, â íóæíîé ôîðìå: 1. Â÷åðà ÿ êóïèë êèëîãðàìì (ñàõàð..., ìÿñ..., ðûá..., ìîðêîâ..., îãóðö..., àïåëüñèí...). 2. Äàéòå, ïîæàëóéñòà, áóòûëêó (ïèâ..., ìèíåðàëüí... âîä...). 3. Íà âèòðèíå ëåæàò ïà÷êè (ñîë..., ÷à..., ñàõàð..., ñèãàðåò...). 4. Ïîêàæèòå ìíå, ïîæàëóéñòà, áàíêó (âàðåíè..., ìàéîíåç..., êîíñåðâ...). 5. Ìíå — êîðîáêó (êîíôåò..., ñîê..., ñïè÷...). . 7. Îáðàçóéòå êðàòêèå ôîðìû ïðèëàãàòåëüíûõ: ìàëåíüêèé ïîðòôåëü — ... áîëüøèå êðîññîâêè — ... áîëüøàÿ êóðòêà — ... øèðîêîå ïëàòüå — ... ìàëåíüêîå ïàëüòî — ... øèðîêàÿ ðóáàøêà — ... óçêèå áðþêè — ... ñâîáîäíûé ïèäæàê — ...

87

Òåìà 6 ÏÈÒÀÍÈÅ/MEALS

Óðîê 1: Çàâòðàê, îáåä, óæèí/breakfast, dinner, supper Ýòî âàì ìîæåò ïðèãîäèòüñÿ: Çàâòðàê — íà çàâòðàê, Breakfast — for breakfast; çà çàâòðàêîì — çàâòðàêàòü during/at breakfast, to have breakfast Îáåä — íà îáåä, Dinner — for dinner, çà îáåäîì — îáåäàòü at dinner, to have dinner Óæèí — íà óæèí, Supper — for supper, çà óæèíîì — óæèíàòü at supper, to have supper Çàêóñêà(-è) — íà çàêóñêó Snack(s) ïåðâîå(-ûå), âòîðîå(-ûå), the first (second, third) course, òðåòüå(-üè) áëþäî(-à) — for the 1st, 2nd, 3rd course íà ïåðâîå, íà âòîðîå, íà òðåòüå Ïèùà, åäà Food, meal Ïèòàòüñÿ to eat Åñòü/ïîåñòü, to eat êóøàòü/ïîêóøàòü Ãîòîâèòü, ïðèãîòîâèòü/ To cook, to prepare a meal, dinner ïðèãîòàâëèâàòü åäó, îáåä... Êîðìèòü/íàêîðìèòü, To feed/to get smb. fed ïîêîðìèòü ×èòàåì è ó÷èì äèàëîãè: 1. — Òû ãäå îáåäàåøü? — Çäåñü ðÿäîì åñòü ñòîëîâàÿ. — Êàê òàì êîðìÿò? — Õîðîøî. Òàì âêóñíî ãîòîâÿò. — Ïîéäåì ñåãîäíÿ âìåñòå, õîðîøî? — Ëàäíî. Çàéäè çà ìíîé â ÷àñ — ïîëâòîðîãî. — Äîãîâîðèëèñü. 2. — Âîçüìè ïîäíîñ (tray) è ïðîõîäè âîò ñþäà. Ñàëàò áóäåøü áðàòü? 88

— Áóäó. — Òîãäà ïîñòàâü åãî íà ïîäíîñ. ×òî áåðåøü íà ïåðâîå? — Ñóï ÿ íå áóäó åñòü. — À áîðù? — Âîçüìó. — ×òî íà âòîðîå? — Æàðêîå (roast meat), êîíå÷íî. — Êîìïîò áóäåøü? — Íåò, ÿ ïîñëå îáåäà ñõîæó â êàôåòåðèé è âûïüþ êîôå. — Âñå, áîëüøå íè÷åãî íå áóäåøü? Òîãäà ïðîõîäè ê êàññå è ïëàòè. 3. — Ó âàñ åñòü òâîðîã (cottage cheese) èëè êàøà íà çàâòðàê? — Åñòü êàøà. — À êàêàÿ? — Ìàííàÿ (cooked semolina), ãðå÷íåâàÿ (boiled buckwheat) ñ ìîëîêîì è ìàñëîì. — À êîôå åñòü? — Äà. Âàì ÷åðíûé èëè ñ ìîëîêîì? — Äàéòå, ïîæàëóéñòà, ñ ìîëîêîì. 4. — Ñëóøàé, ÷òî áû òàêîå ñúåñòü íà óæèí/What on earth could I have for supper? — ×òî, ïðîãîëîäàëñÿ?  õîëîäèëüíèêå åñòü â÷åðàøíèå êîòëåòû è áàíêà çåëåíîãî ãîðîøêà. Ìîæíî ïîäîãðåòü. — Çäîðîâî. À õëåá åñòü? — À õëåáà, ê ñîæàëåíèþ, íåò. — Òîãäà ÿ ñáåãàþ â ìàãàçèí. Çàîäíî (at the same time) ÷òîíèáóäü êóïëþ ñëàäêîãî ê ÷àþ. À òû ïîêà ïîäîãðåé êîòëåòû è ãîðîøåê. 5. — Ìû óñïååì ïîóæèíàòü â ñòîëîâîé (shall we have time for supper at the canteen)? — Äóìàþ, ÷òî íåò. Íóæíî ïðèãîòîâèòü ÷òî-íèáóäü ñàìèì. Ìû âåäü âåðíåìñÿ ñîâñåì ïîçäíî. — Ìîæíî ñäåëàòü ÿè÷íèöó (scrambled eggs): ýòî 5 ìèíóò. — Ïðàâèëüíî, à âåò÷èíà ó íàñ îñòàëàñü? — Îñòàëîñü íåìíîãî. — Ïðåêðàñíî. Ñäåëàåì òîãäà ÿè÷íèöó ñ âåò÷èíîé. È ÷àé.

89

×èòàåì è ïåðåñêàçûâàåì òåêñò: Êàê èçâåñòíî, íè îäíî æèâîå ñóùåñòâî íå ìîæåò æèòü áåç ïèùè. ×åëîâåê äàæå ïðèäóìàë ñïåöèàëüíûå íàçâàíèÿ äëÿ ïðèåìà åäû â óòðåííèå, äíåâíûå è âå÷åðíèå ÷àñû: çàâòðàê, îáåä, óæèí, à äëÿ îñîáî òîðæåñòâåííûõ ñëó÷àåâ — çâàíûé îáåä (formal dinnerparty), áàíêåò è ò.ä. Ðîññèÿíå çàâòðàêàþò îáû÷íî óòðîì, ÷àñîâ â ñåìü — âîñåìü, ïåðåä ðàáîòîé, ïåðåä çàíÿòèÿìè â øêîëå è âóçå. ×àñòî ãîòîâÿò êàøè — ìàííóþ, îâñÿíóþ (porridge), ãðå÷íåâóþ èëè êàêóþ-íèáóäü äðóãóþ. Òîò, êòî íå ëþáèò êàøè, íà çàâòðàê åñò áëþäà èç ÿèö — ÿè÷íèöó, îìëåò, âàðåíûå ÿéöà — âêðóòóþ (hard-boiled egg) èëè âñìÿòêó (lightly-boiled egg). Ïîñëåäíåå âðåìÿ ñòàëî ìîäíûì óïîòðåáëÿòü ñóõèå çàâòðàêè, íàïðèìåð, êóêóðóçíûå õëîïüÿ (corn-flakes) èëè ìþñëè (musli) ñ ìîëîêîì. Ïüþò ÷àé èëè êîôå ñ áóòåðáðîäàìè, èõ äåëàþò ñ ñûðîì èëè ñ êîëáàñîé. Îáåä áûâàåò â ñåðåäèíå äíÿ, â ÷àñ — äâà ÷àñà. Îáåäàþò îáû÷íî íà ðàáîòå â ñòîëîâîé. Ñòóäåíòû è øêîëüíèêè åäÿò â ñòóäåí÷åñêîé è øêîëüíîé ñòîëîâîé. Îáåä ìîæåò ñîñòîÿòü èç çàêóñîê — ñàëàòà, õîëîäíîé ðûáû èëè ìÿñà, çàòåì ïåðâîå áëþäî — êàêîé-íèáóäü ñóï, áîðù, ìîæåò áûòü, óõà. Íà âòîðîå — ÷òî-íèáóäü ìÿñíîå èëè ðûáíîå. Êòî-òî ëþáèò æàðåíîå ìÿñî, êîìó-òî áîëüøå íðàâèòñÿ ðûáà. À íà äåñåðò — êîìïîò èç ôðóêòîâ, ÷àé ñ âàðåíüåì, êîôå èëè ñîê. Çà óæèíîì åäÿò ìåíüøå. Êòî-òî åñò êàøó, ìîæåò áûòü, ìÿñî èëè îâîùè, à êòî-òî îãðàíè÷èâàåòñÿ ñòàêàíîì êåôèðà (and some people prefer nothing but a cup of kefir). Íà íî÷ü ìíîãî åñòü âðåäíî. Íåäàðîì (it’s not for nothing) â Ðîññèè åñòü òàêàÿ ïîñëîâèöà: “Çàâòðàê ñúåøü ñàì, îáåä ðàçäåëè ñ äðóãîì, óæèí îòäàé âðàãó”. Ìíîãèå âå÷åðîì ïüþò ÷àé ñ âàðåíüåì èëè ìåäîì. Òðàäèöèîííûå áëþäà ðóññêîé êóõíè: ïåëüìåíè, ìÿñíûå èëè ðûáíûå ïèðîãè, áëèíû ñî ñìåòàíîé èëè ñ èêðîé åäÿò ïî âîñêðåñåíèÿì èëè ïî ïðàçäíèêàì. Ó×ÈÌÑß ÓÏÎÒÐÅÁËßÒÜ ÏÎÂÅËÈÒÅËÜÍÓÞ ÔÎÐÌÓ ÃËÀÃÎËΠ1. Ïîâåëèòåëüíàÿ ôîðìà ãëàãîëîâ (imperative) âûðàæàåò ïðèêàç, ïðîñüáó, ïðèãëàøåíèå, ñîâåò ÷òî-ëèáî ñäåëàòü è îáû÷íî èñïîëüçóåòñÿ ïðè îáðàùåíèè ê ñîáåñåäíèêó. Äëÿ ýòîãî ê êîðíþ èíôèíèòèâà ïðèáàâëÿåòñÿ ñóôôèêñ -è èëè -é; âî ìíîæåñòâåííîì ÷èñëå ïðèáàâëÿåòñÿ àôôèêñ -òå: 90

ñèäå-òü: ñèäè, ñèäèòå; êóø-àòü: êóøàé, êóøàéòå íåñ-òè: íåñè, íåñèòå; ÷èò-àòü: ÷èòàé, ÷èòàéòå. 2. Ïîâåëèòåëüíàÿ ôîðìà ãëàãîëîâ ìîæåò îáðàçîâûâàòüñÿ íåñòàíäàðòíî — ÷åðåäîâàíèåì ãëàñíûõ è ñîãëàñíûõ â êîðíå (áðàòü — áåðè, çàêàçàòü — çàêàæè, ïîéòè — ïîéäè, áåæàòü — áåãè, èñêàòü — èùè), çàìåíîé ñóôôèêñà -îâà è -åâà â èíôèíèòèâå íà ñóôôèêñ -óé (-þé): äåéñòâîâàòü — äåéñòâóé, íî÷åâàòü — íî÷óé, ïîïðîáîâàòü — ïîïðîáóé. Åñòü è äðóãèå ñïîñîáû îáðàçîâàíèÿ ïîâåëèòåëüíîé ôîðìû: åñòü — åøü — åøüòå, ïèòü — ïåé — ïåéòå, âçÿòü — âîçüìè — âîçüìèòå, áûòü — áóäü — áóäüòå, ñåñòü — ñÿäü — ñÿäüòå, ëå÷ü — ëÿã — ëÿãòå, ñòàòü — ñòàíü — ñòàíüòå, çàêðûòü — çàêðîé — çàêðîéòå. 3. Ãëàãîëû ñ âîçâðàòíîé ÷àñòèöåé -ñÿ ñîõðàíÿþò ýòó ÷àñòèöó â ïîâåëèòåëüíîì íàêëîíåíèè (ïîñëå ñîãëàñíûõ — -ñÿ, ïîñëå ãëàñíûõ — -ñü): càäèòüñÿ — ñàäèñü, ñàäèòåñü; ïîäíèìàòüñÿ — ïîäíèìàéñÿ, ïîäíèìàéòåñü; äîæäàòüñÿ — äîæäèñü, äîæäèòåñü; áðàòüñÿ — áåðèñü, áåðèòåñü. Òðåíèðóåìñÿ: 1. Âûðàçèòå ñâîþ ïðîñüáó. 1. ß íå çíàþ, êàê åñòü àíàíàñ. (Ïîêàçàòü) ìíå. 2. Âîí ñâîáîäíûé ñòîëèê. (Çàíÿòü) åãî. 3.  ñòîëîâîé ìíîãî ëþäåé. (Ñòàòü) â î÷åðåäü. 4. Ðåñòîðàí íàõîäèòñÿ íà âåðõíåì ýòàæå. (Ïîäíÿòüñÿ) íà ëèôòå. 5. ß î÷åíü ñïåøó. (Ïðèãîòîâèòü) ÷òî-íèáóäü ïîåñòü. 6. ß õî÷ó ïèòü (I am thirsty). (Ñäåëàòü) êîêòåéëü. 7. ß íå óìåþ æàðèòü áëèíû. (Íàó÷èòü) ìåíÿ. 2. Èñïîëüçóÿ ïîâåëèòåëüíûå ôîðìû äàííûõ ãëàãîëîâ, äàéòå ðåöåïòû ïðèãîòîâëåíèÿ: à) ìÿñíîãî áëþäà: îáìûòü, ïîëîæèòü, íàðåçàòü, îïóñòèòü, ïîäæàðèòü, ïîñîëèòü, îáæàðèòü, òóøèòü, äîáàâèòü; á) îâîùíûõ áëþä: âûìûòü, î÷èñòèòü, íàðåçàòü, âàðèòü, ñâàðèòü, ïîëîæèòü, çàêðûòü, çàêðûâàòü, çàëèòü, çàëèâàòü, òóøèòü, ïîòóøèòü. 3. Ïðèäóìàéòå äèàëîãè íà òåìó “ ãîñòÿõ”, èñïîëüçóÿ ôîðìû ïîâåëèòåëüíîãî íàêëîíåíèÿ äàííûõ ãëàãîëîâ: âõîäèòü/âîéòè, ðàçäåâàòüñÿ/ ðàçäåòüñÿ, ïðèõîäèòü/ïðèéòè, ïðîõîäèòü/ïðîéòè, ñàäèòüñÿ/ñåñòü, áðàòü/âçÿòü, ïðîáîâàòü/ïîïðîáîâàòü, ïèòü/âûïèòü, ðåçàòü/ðàçðåçàòü, íàëèâàòü/íàëèòü, äàâàòü/äàòü. 91

Îáðàòèòå âíèìàíèå! Ïðèãëàøåíèå ñîáåñåäíèêó ñîâåðøèòü ñîâìåñòíîå äåéñòâèå ïîìîãàåò âûðàçèòü ãëàãîë äàâàé(-òå)/verb äàâàé(-òå) helps to express your wish to do something together with the person you’re talking to at the moment: Äàâàé(-òå) åñòü, êóøàòü è äàâàé(-òå) ïîåäèì, ïîêóøàåì. Åñëè ïðèêàç èëè ðàçðåøåíèå (çàïðåùåíèå) îòíîñÿòñÿ íå ê ñîáåñåäíèêó, à ê òðåòüåìó ëèöó, òî èñïîëüçóåòñÿ êîíñòðóêöèÿ: Ïóñòü (ïóñêàé) + 3-å ëèöî íàñòîÿùåãî èëè áóäóùåãî âðåìåíè ãëàãîëà:/If you order or permit the third person to do something, the structure: Ïóñòü (ïóñêàé) + 3rd person of a verb in Present or Future form is to be used. Ïóñòü (ïóñêàé) ìíå äàäóò âîäû; ïóñòü (ïóñêàé) çàêðîþò îêíî. Ïóñòü (ïóñêàé) îí áóäåò ðÿäîì ñî ìíîé; ïóñòü (ïóñêàé) îí ïðèãîòîâèò çàâòðàê. 4. Ïðåäëîæèòå âûïîëíèòü äåéñòâèå âìåñòå: Îáðàçåö: Íàäî ÷òî-íèáóäü ïðèãîòîâèòü ïîåñòü. — Äàâàé ÷òîíèáóäü ïðèãîòîâèì ïîåñòü. 1. Íàäî âñòàòü çàâòðà â 6 ÷àñîâ óòðà, çàâòðà ó íàñ ìíîãî äåë. — ... 2. Íàäî ñõîäèòü â ìàãàçèí è êóïèòü ÷òî-íèáóäü ê ÷àþ. — ... 3. Íàäî íåìíîãî îòäîõíóòü, ìû î÷åíü óñòàëè. — ... 4. Íàäî ñõîäèòü â ñòîëîâóþ, ÿ î÷åíü ïðîãîëîäàëñÿ. — ... 5. Âûðàçèòå ñâîå ñîãëàñèå, ðàçðåøåíèå èëè çàïðåùåíèå, èñïîëüçóÿ ÷àñòèöó ïóñòü (ïóñêàé) è äàííûé ìàòåðèàë: Çàõîäèòü ê êîìó-ëèáî ïîçäíî; íàëèòü ñòàêàí ãàçèðîâàííîé âîäû, ñåñòü çà âàø ñòîëèê â ñòîëîâîé; âûêëþ÷èòü òåëåâèçîð; íå øóìåòü; ïîñìîòðåòü íå çàêèïåë ëè ÷àéíèê; íå åñòü ìíîãî íà íî÷ü. 6. Âìåñòî òî÷åê âñòàâüòå îäèí èç ãëàãîëîâ, äàííûõ íèæå, â íóæíîé ôîðìå: 1. Íà ñòîëå ... âàçà ñ ôðóêòàìè. 2. Íà òàðåëêå ... ÿáëîêè. 3. Îôèöèàíò ... íà ñòîë áóòûëêó ñîêà, ... íîæè è âèëêè. 4. Ïîæàëóéñòà, ... ñòàêàí íà ñòîë. 5. Ïîæàëóéñòà, ... ñâîþ ñóìêó íà òîò ñòîëèê. (Ñòîÿòü, ëåæàòü, ïîñòàâèòü, ïîëîæèòü). Îáðàòèòå âíèìàíèå! Êàêîé ÷àé? — ÷àé ñ ñàõàðîì, ëèìîíîì, ìîëîêîì êîôå? — êîôå áåç ñàõàðà, ëèìîíà, ìîëîêà 92

áóòåðáðîä? — ñ ðûáîé, ñûðîì, êîëáàñîé, èêðîé, ìàñëîì Êàêîé ïèðîæîê? — ïèðîæîê ñ ìÿñîì, êàïóñòîé, ðèñîì, ÿáëîêàìè, ñ âàðåíüåì (ïîâèäëîì). 7. Çàêîí÷èòå ïðåäëîæåíèÿ, èñïîëüçóÿ âûäåëåííûå ñóùåñòâèòåëüíûå ñ ïðåäëîãîì áåç: 1. Îí ëþáèò êîôå ñ ìîëîêîì. — ß âñåãäà ïüþ êîôå ... . 2. Îí âñåãäà ïüåò êîôå ñ ñàõàðîì. — ß âñåãäà ïüþ êîôå ... . 3. Îí åñò ïåëüìåíè ñ áóëüîíîì. — ß âñåãäà åì ïåëüìåíè ... . 4. Îí ëþáèò åñòü ÿè÷íèöó ñ êåò÷óïîì. — ß ëþáëþ ÿè÷íèöó ... . 5. Åìó íðàâÿòñÿ áóòåðáðîäû ñ ìàñëîì. — Ìíå íðàâÿòñÿ áóòåðáðîäû ... 8. Íàéäèòå ëèøíåå ñëîâî: à) Ôðóêòû, ÷àé, ñàëàò, ìîðîæåíîå; á) Ìÿñíîé, ðûáíûé, îâîùíîé, ñâåæèé; â) Äæåì, êîôå, ñîê, ïèâî; ã) Âàðèòü, åñòü, æàðèòü, ãîòîâèòü ïèùó. 9. Íà êàêèå âîïðîñû äàþòñÿ ýòè îòâåòû? à) ... ? — Íåò, ÿ õî÷ó áóòåðáðîä ñ êîëáàñîé. á) ... ? —  ìîåé ãîñòèíèöå åñòü ðåñòîðàí. â) ... ? — ß âîçüìó ñàëàò ïî-ðóññêè è òóøåíîå ìÿñî. ã) ... ? — Íåò, ñïàñèáî, ÿ óæå ñûò. ä) ... ? — Çàíÿòèÿ íà÷èíàþòñÿ â äåñÿòü, òàê ÷òî çàâòðàêàþ ÿ â äåâÿòü ÷àñîâ. å) ... ? — Ïîòîìó ÷òî â ìåíþ ýòîãî áëþäà íåò. æ) ...? — Ýòî î÷åíü âêóñíûé ñóï èç ðûáû. ç) ... ? — Êàæåòñÿ, îí ëþáèò ñîê, êîìïîò è ïèâî. 10. Óïîòðåáèòå ñëîâà â ñêîáêàõ â ïðàâèëüíîé ôîðìå. à) Âå÷åðîì ÿ îãðàíè÷èâàþñü (ñòàêàí) (ìîëîêî). á) Óòðîì îí íå ïüåò (êîôå). â) Êàê ãîâîðÿò â Ðîññèè, (ðàçãîâîðû) ñûò íå áóäåøü. ã) (Áûòü äîáðûì), ïðèíåñèòå íàì åùå ìîðîæåíîãî. ä) Ïåðåä (äîðîãà) íàäî õîðîøî ïîåñòü. å) Äàé (ÿ) ñîëü, ïîæàëóéñòà. æ) (Óòðî) ÿ îáû÷íî ìíîãî íå åì. ç) (Ïîïðîáîâàòü) ýòî áëþäî, îíî î÷åíü (âêóñíûé).

93

Îáðàòèòå âíèìàíèå! Âî âðåìÿ îáåäà ìû ãîâîðèëè î ïîñëåäíèõ íîâîñòÿõ. — Çà îáåäîì ìû ãîâîðèëè î ïîñëåäíèõ íîâîñòÿõ. 11. Âñòàâüòå âûøåóêàçàííûå êîíñòðóêöèè: 1. ... ìû ñèäåëè ìîë÷à. 2. ... îí íè ñ êåì íå ðàçãîâàðèâàë. 3. ... îí ðàññêàçûâàë î ñâîèõ äåëàõ. 4. ... îíè ìíîãî øóòèëè. 12. Îòâåòüòå íà âîïðîñû: 1. Ñêîëüêî ðàç â äåíü âû ïèòàåòåñü? 2. Êîãäà âû îáû÷íî çàâòðàêàåòå, îáåäàåòå, óæèíàåòå? 3. Ëþáèòå ëè âû êàøè? 4. Êàêèå áëþäà èç ÿèö âû çíàåòå? 5. Ñ ÷åì âû äåëàåòå áóòåðáðîäû? 6. Èç ÷åãî ñîñòîèò âàø îáåä? 7. ×òî âû áîëüøå ëþáèòå: ÷àé èëè êîôå? 8. ×òî âû ïðåäïî÷èòàåòå íà äåñåðò? 9. Ïî÷åìó çà óæèíîì íóæíî åñòü ìàëî? 13. Ñîñòàâüòå ìåíþ îáåäà, êîòîðûì âû óãîñòèòå äðóçåé, êîãäà îíè ïðèäóò ê âàì â ãîñòè. 14. Ñ ïîìîùüþ ñëîâàðÿ îïðåäåëèòå ñìûñë ñëåäóþùèõ âûðàæåíèé: Ñ íèì êàøè íå ñâàðèøü. Ìû ñ íèì ïóä ñîëè ñúåëè. Îí â ýòîì äåëå ñîáàêó ñúåë. Êàê ñûð â ìàñëå êàòàåòñÿ. Çàâòðàê ñúåøü ñàì, îáåä ðàçäåëè ñ äðóãîì, óæèí îòäàé âðàãó. Ïðèäóìàéòå ñèòóàöèè, äëÿ îïèñàíèÿ êîòîðûõ ìîæíî èñïîëüçîâàòü äàííûå âûðàæåíèÿ.

94

Óðîê 2:  ðåñòîðàíå/At a restaurant Ýòî âàì ìîæåò ïðèãîäèòüñÿ: Ìåíþ Îôèöèàíò (-û) Ñòîëîâûé (-ûå) ïðèáîð (-û) Íàïèòêè Çàêàçûâàòü/çàêàçàòü íà ïåðâîå, íà âòîðîå, íà òðåòüå, íà äåñåðò Òîñò çà âñòðå÷ó, çà äðóæáó Ñ÷åò

Menu Waiter(s) Cutlery/silverware Drinks To order for the 1st 2nd, 3rd course, dessert A toast to our meeting to our friendshi p Bill

×èòàåì è ó÷èì äèàëîãè: 1. — Ãäå çäåñü ìîæíî ïîîáåäàòü? — Íåäàëåêî îòñþäà åñòü õîðîøèé ðåñòîðàí. Òàì ïðåêðàñíî ãîòîâÿò è âñåãäà áîëüøîé âûáîð áëþä. — Ìîæåò áûòü, ïîîáåäàåì ñåé÷àñ? ß ÷òî-òî ïðîãîëîäàëñÿ. — Ñ óäîâîëüñòâèåì. 2. — Çäåñü íå çàíÿòî? — Íåò, ñâîáîäíî. Âîò ìåíþ. ×òî âû õîòèòå çàêàçàòü? — ×òî åñòü èç çàêóñîê? — Ñàëàò ìÿñíîé, ñàëàò ñ êðàáàìè, èêðà, îñåòðèíà... — Ïîæàëóé, ÿ âîçüìó ñàëàò ñ êðàáàìè. — À ÿ îñåòðèíó. — Êàêèå ñóïû åñòü â ìåíþ? — Îâîùíîé ñóï, ðèñîâûé, áîðù óêðàèíñêèé, ùè, ñóï ôðóêòîâûé. — ß áóäó åñòü áîðù. À âû? — À ÿ îâîùíîé ñóï. — ×òî âîçüìåì íà âòîðîå? — Çäåñü ïðåêðàñíî ãîòîâÿò ðûáíûå áëþäà. ß ïîñîâåòîâàë áû âàì çàêàçàòü ðûáó ïî-ïîëüñêè. — Ñïàñèáî. Òàê ÿ è ñäåëàþ. 3. — Ìû ïëîõî çíàåì ðóññêóþ êóõíþ. ×òî âû íàì ìîæåòå ïðåäëîæèòü? 95

— Âîçüìèòå ìÿñíîå àññîðòè, çàëèâíóþ ðûáó èëè ñàëàò “Ñòîëè÷íûé”. — Ïîæàëóé, ðûáó. À òåáå? — À ÿ âîçüìó ñàëàò è êîòëåòû ïî-êèåâñêè. — Âèíî áóäåòå çàêàçûâàòü? — Äà, ïîæàëóéñòà, áóòûëêó ìîëäàâñêîãî âèíà. — À íà äåñåðò? — Ìû åùå ïîäóìàåì. Äà, ïîæàëóéñòà, åùå ïà÷êó ñèãàðåò “ßâà” è ñïè÷êè. Ïîêà âñå. 4. — Î, âû óæå çäåñü! Ïðèÿòíîãî àïïåòèòà! — Ñïàñèáî. Ñàäèñü. Âîò ñâîáîäíîå ìåñòî. Îôèöèàíò! Áóäüòå äîáðû, ïðèíåñèòå åùå îäèí ïðèáîð. — ×òî âû ïîñîâåòóåòå ìíå çàêàçàòü? Ñåãîäíÿ òàê æàðêî. Õîòåëîñü áû ñúåñòü ÷åãî-íèáóäü õîëîäíîãî. — Ìîæåòå âçÿòü õîëîäíûé îâîùíîé ñóï. Ýòî î÷åíü âêóñíî. — Ïîæàëóéñòà, ïðèíåñèòå áóòûëêó âîäû, îâîùíîé ñóï, êóðèöó ñ ðèñîì è ìîðîæåíîå. ×èòàåì è ïåðåñêàçûâàåì òåêñò:  ðåñòîðàíå Ìû âîøëè â çàë ðåñòîðàíà è îñìîòðåëèñü. Âñå ìåñòà áûëè çàíÿòû, è òîëüêî èç-çà îäíîãî ñòîëèêà â óãëó ïîäíèìàëèñü äâîå. — Íàì, êàæåòñÿ, ïîâåçëî (we must be lucky today), — ñêàçàëà ìîÿ ïîäðóãà. — Ýòè ìåñòà ñâîáîäíû? — ñïðîñèëè ìû îôèöèàíòà. — Äà, ñâîáîäíû, — îòâåòèë îí. Ìû ñåëè çà ñòîë. Îôèöèàíò ïðèíåñ ìåíþ. Ìû ïðèíÿëèñü èçó÷àòü äëèííûé ñïèñîê õîëîäíûõ çàêóñîê, ãîðÿ÷èõ áëþä è íàïèòêîâ. Âñêîðå ê íàì ïîäîøåë îôèöèàíò. — ×òî âû õîòèòå çàêàçàòü? — ß áû âûïèëà íåìíîãî êàêîé-íèáóäü ìèíåðàëüíîé âîäû. — “Áîðæîìè” íå æåëàåòå? — ñïðîñèë îôèöèàíò. — Î! Ýòî îòëè÷íî! È åùå ñàëàò “Âåñåííèé” è ñûð. — Ãîðÿ÷åå áóäåòå? — ñïðîñèë îôèöèàíò. — ß áû ñ óäîâîëüñòâèåì ñúåë áèôøòåêñ. À òû? — ñïðîñèë ÿ ïîäðóãó. — À ÿ õî÷ó ïîïðîáîâàòü êîòëåòó ïî-êèåâñêè. — Èòàê, — îáðàòèëñÿ ÿ ê îôèöèàíòó, — ïðèíåñèòå, ïîæà96

ëóéñòà, âîäû, äâà âåñåííèõ ñàëàòà, îäèí áèôøòåêñ, îäíó êîòëåòó ïî-êèåâñêè, ìàñëî è ñûð. Îôèöèàíò óøåë âûïîëíÿòü çàêàç, à ìû òåì âðåìåíåì îñìîòðåëèñü. Çàë äîâîëüíî óþòíûé. Íàâåðíîå, ïîòîìó ÷òî çäåñü åñòü öâåòû, óäà÷íî ïîäîáðàíû ñêàòåðòè è øòîðû íà áîëüøèõ îêíàõ, õîðîøåå îñâåùåíèå.  çàëå íå êóðÿò, ïîýòîìó ïàõëî òîëüêî âêóñíîé ïèùåé.  óãëó çàëà èãðàë íåáîëüøîé îðêåñòð, íåñêîëüêî ïàð òàíöåâàëè. ×åðåç ìèíóò äåñÿòü îôèöèàíò ïðèíåñ è ïîñòàâèë íà ñòîë âîäó è õîëîäíûå çàêóñêè. Çà óæèíîì ìû ïîãîâîðèëè, ïîòîì ïîòàíöåâàëè. Ïîçæå ìû ïîïðîñèëè ïðèíåñòè íàì åùå ìîðîæåíîå è êîôå. Ïîñòåïåííî çàë îïóñòåë. Ñîáðàëèñü óõîäèòü è ìû. — Ïîëó÷èòå ñ íàñ, — îáðàòèëñÿ ÿ ê îôèöèàíòó. — Âîò ñ÷åò. — Ïîæàëóéñòà, âîçüìèòå äåíüãè. Äî ñâèäàíèÿ. Ó×ÈÌÑß ÓÏÎÒÐÅÁËßÒÜ ÌÅÑÒÎÈÌÅÍÈß È ÍÀÐÅ×Èß Ñ ÍÅÎÏÐÅÄÅËÅÍÍÛÌÈ ×ÀÑÒÈÖÀÌÈ Ìåñòîèìåíèÿ è íàðå÷èÿ êòî-òî, ÷òî-òî, êàêîé-òî, ãäå-òî, êàê-òî è ïîäîáíûå îòíîñÿòñÿ ê ëèöàì, ïðåäìåòàì, ïðèçíàêàì, âðåìåíè, ìåñòó, êîòîðûå íåèçâåñòíû òîìó, êòî ãîâîðèò/Pronouns and adverbs êòî-òî, ÷òî-òî, êàêîé-òî, ãäå-òî, êàê-òî, etc. denote things that are unknown for a speaker at the moment: Êòî-òî ïðèíåñ ýòó êíèãó. — ß íå çíàþ, êòî ïðèíåñ ýòó êíèãó. Îí îòäûõàåò ãäå-òî â Åâðîïå. — Îí îòäûõàåò â Åâðîïå, ÿ íå çíàþ òî÷íî ãäå. Ìåñòîèìåíèÿ è íàðå÷èÿ êòî-íèáóäü, êòî-ëèáî, ÷òî-íèáóäü, ÷òî-ëèáî, êàêîé-íèáóäü, êàêîé-ëèáî, êàê-íèáóäü, êàê-ëèáî, ãäå-íèáóäü, ãäå-ëèáî îòíîñÿòñÿ ê ëèöàì, ïðåäìåòàì è ïðî÷åìó, ÷òî èçâåñòíî àâòîðó ðå÷è è åãî ñîáåñåäíèêó, íî äëÿ àâòîðà íå èìååò çíà÷åíèÿ òî, êàêîé ïðåäìåò èëè ëèöî âûáèðàåòñÿ/Pronouns and adverbs êòî-íèáóäü, êòî-ëèáî, ÷òî-íèáóäü, ÷òî-ëèáî, êàêîé-íèáóäü, êàêîé-ëèáî, êàê-íèáóäü, êàê-ëèáî, ãäå-íèáóäü, ãäå-ëèáî stand for things that are known for the speaker and for his listener but the speaker doesn’t care about which things will be chosen: Ó òåáÿ åñòü íåñêîëüêî ðó÷åê, äàé ìíå êàêóþ-íèáóäü. — Äàé ìíå ëþáóþ ðó÷êó, êîòîðóþ òû âûáåðåøü. Äàâàé ãäå-íèáóäü ïîîáåäàåì. — Íå èìååò çíà÷åíèÿ ãäå — â 97

ðåñòîðàíå, â êàôå èëè äîìà.  âîïðîñèòåëüíûõ ïðåäëîæåíèÿõ ñëîâà âòîðîé ãðóïïû (êòîíèáóäü è äðóãèå) èñïîëüçóþòñÿ, êîãäà àâòîð ðå÷è õî÷åò óçíàòü, áûëî èëè íå áûëî ñîáûòèå/In questions the words of the 2nd group (êòî-íèáóäü, etc.) are used when the speaker wants to make sure if this or that event took place: Êòî-íèáóäü çâîíèë ìíå? — ß íå çíàþ, çâîíèëè ìíå èëè íåò, è ÿ õî÷ó óçíàòü îá ýòîì. Êòî-òî çâîíèë ìíå? — ß çíàþ, ÷òî ìíå çâîíèëè, íî íå çíàþ, êòî ýòî áûë, è õî÷ó óçíàòü îá ýòîì. Òðåíèðóåìñÿ: 1. Âûáåðèòå íóæíîå ñëîâî è ïîñòàâüòå åãî âìåñòî òî÷åê. à) ß õî÷ó ñúåñòü ... ìÿñíîå; á) Ìíå êàæåòñÿ, ìû ñ âàìè ... âñòðå÷àëèñü — ìîæåò áûòü, â ïðîøëîì ãîäó? â)  êèíîòåàòðå èäåò ... àìåðèêàíñêèé ôèëüì. Ïîñìîòðèì åãî? ã) ... èç âàñ ïîìîæåò ìíå ïðèãîòîâèòü ñàëàò? ä) Èðà îáåùàëà ïîçâîíèòü ìíå, íî íå ïîçâîíèëà — íàâåðíîå, ... ñëó÷èëîñü; å) Ó íåãî íå áûëî ïóòåâîäèòåëÿ, íî îí ... ñìîã íàéòè äîðîãó â ãîñòèíèöó â íåçíàêîìîì ãîðîäå; æ) Âàì íàäî âçÿòü ... èíòåðåñíóþ òåìó è ïîðàáîòàòü íàä íåé. Ñëîâà äëÿ âñòàâêè: êàê-òî, ÷òî-òî, êàêîé-òî, êàêîé-íèáóäü, êòî-íèáóäü, êîãäà-òî. 2. Çàìåíèòå, ãäå ìîæíî, ìåñòîèìåíèÿ ñ ÷àñòèöåé -ëèáî ìåñòîèìåíèåì ñ ÷àñòèöåé -íèáóäü. Ñêàæèòå, â êàêèõ ñëó÷àÿõ ìåñòîèìåíèå èìååò áîëåå îáùåå çíà÷åíèå (óêàçûâàåò íà îäèí èç ëþáûõ ïðåäìåòîâ, ëèö), à â êàêèõ — áîëåå êîíêðåòíîå (óêàçûâàåò íà îäèí èç èçâåñòíûõ ïðåäìåòîâ, ëèö è ò.ä.). 1. Åìó êàçàëîñü, ÷òî îí óæå çíàë îñîáåííîñòè (peculiarities) ðóññêîé êóõíè (russian cuisin) ëó÷øå, ÷åì êòî-ëèáî äðóãîé. 2. Ìíå ïðèøëîñü íåñêîëüêî ðàç ïîñìîòðåòü ìåíþ, ÷òîáû âûáðàòü ÷òîëèáî ïîäõîäÿùåå. 3. Îí ñêàçàë ìíå, ÷òî ãëàâíîå äåëî â õîðîøåì âêóñå, à íå â ÷åì-ëèáî äðóãîì. 4. ß òåïåðü íå åì íå òîëüêî êàêèåëèáî ñëàäîñòè, íî è îñòðóþ ïèùó. 5. Îí êàòåãîðè÷åñêè îòðèöàë (he flatly denied), ÷òî ïðèíèìàë êàêîå-ëèáî ñïèðòíîå. 6. Åñëè ïðèíîñèëè êàêèå-ëèáî âêóñíûå âåùè, òî íà÷èíàëñÿ öåëûé ïèð (feast).

98

3. Çàêîí÷èòå ïðåäëîæåíèÿ, óïîòðåáèâ ñëîâà, äàííûå ñïðàâà, â íóæíîé ôîðìå: 1. Ìîæíî ïîéòè ... êàêîé-íèáóäü ðåñòîðàí Ìîæíî ïîîáåäàòü ... 2. Âû åùå íå áûëè ... íîâàÿ ñòîëîâàÿ ß õî÷ó ïîéòè îáåäàòü ... 3. Ìû ìîæåì ïîóæèíàòü ... ýòî ìàëåíüêîå êàôå Äàâàéòå çàéäåì ... 4. Âñòàâüòå âîïðîñû, íà êîòîðûå îòâå÷àëè áû ñëåäóþùèå ïðåäëîæåíèÿ; óïîòðåáèòå, åñëè âîçìîæíî, ìåñòîèìåíèÿ è íàðå÷èÿ ñ íåîïðåäåëåííûìè ÷àñòèöàìè: 1. — ... ? — Ñåãîäíÿ ìû îáåäàëè â ðåñòîðàíå. 2. — ... ? — Ýòîò ñòîëèê ñâîáîäåí. 3. — ... ? — Íà âòîðîå ÿ õî÷ó âçÿòü ôàðøèðîâàíóþ ðûáó. 4. — ... ? — Ìèíåðàëüíóþ âîäó. 5. Ïåðåâåäèòå íà ðóññêèé ÿçûê. 1. — Would you like to go and have dinner? — I would. I was just going to go. — Where shall we go? — We can go to the ”Cosmos“ cafe. The food is quite good there. (lit. They cook quite well there.) And it isn’t crowded now. 2. — What shall we take for our first course? Are you going to order a soup? What are you going to drink: juice or mineral water? — I would like to have some coffee. 3. — I liked that mineral water very much. What is it called? “Borzhomi”. It’s Georgian mineral water. 4. — I don’t know what to take for my second course. I’d advise you to order a cutlet a la Volgograd. They are (lit. this is) very nice. 5. — Will you please bring some salad and cold meat? 6. — Give me the bill, please. 7. — Pass the butter, please. Thank you. 8. — Is this place free? — Yes, do sit down (please). 9. I usually have my breakfast and supper at home, and have lunch at work. There is a good canteen at our institute. The food is very good 99

there and there is always a large choice of meat and fish courses. 6. Ðàññêàæèòå, ÷òî âû åäèòå óòðîì è âå÷åðîì, èç ÷åãî ñîñòîèò âàø îáåä? 7. Ñîñòàâüòå äèàëîãè: à) ìåæäó äðóçüÿìè, èäóùèìè â ðåñòîðàí, ñèäÿùèìè â ðåñòîðàíå; á) ìåæäó ïîñåòèòåëÿìè ðåñòîðàíà è îôèöèàíòîì. ÒÅÑÒ 1. Äîïîëíèòå äèàëîãè íåäîñòàþùèìè ðåïëèêàìè. 1.1. — Èäè îáåäàòü. Âñå óæå íà ñòîëå. — ... — Íà ïåðâîå òâîé ëþáèìûé áîðù. — ... — Êîíå÷íî. 1.2. — Ñêîëüêî âðåìåíè? — ... — ß ïðîãîëîäàëñÿ. — ... — Äàâàé çàéäåì â ñòîëîâóþ. Òàì åñòü êîìïëåêñíûå îáåäû. Ìîæíî áûñòðî ïîîáåäàòü. 1.3. — ... — Íà çàêóñêó ÿ õî÷ó èêðó è åùå ñàëàò. — ... — Ìèíåðàëüíóþ âîäó. 1.4. — ... — Ðàññîëüíèê, ïîæàëóéñòà. — ... — Êîòëåòó ïî-êèåâñêè. 2. Âûðàçèòå ñâîþ ïðîñüáó. 1. ß íå óìåþ æàðèòü ðûáó. (Íàó÷èòü) ìåíÿ. 2. Ìû î÷åíü ñïåøèì. (Ïðèãîòîâèòü) ÷òî-íèáóäü ïîåñòü. 3.  áóôåòå ìíîãî ëþäåé. (Ñòàòü) â î÷åðåäü. 4. Áàð íàõîäèòñÿ íà âåðõíåì ýòàæå. (Ïîäíÿòüñÿ) íà ëèôòå. 5. Âîí ñâîáîäíûé ñòîëèê. (Çàíÿòü) åãî. 6. ß õî÷ó ïèòü (I am thirsty). (Ñäåëàòü) êîêòåéëü. 7. ß íå çíàþ, êàê åñòü êèâè. (Ïîêàçàòü) ìíå. 3. Ïðåäëîæèòå âûïîëíèòü äåéñòâèå âìåñòå: 1. Íàäî ñõîäèòü â ìàãàçèí è êóïèòü ÷òî-íèáóäü ê ÷àþ. — ... 100

2. Íàäî íåìíîãî îòäîõíóòü, ìû î÷åíü óñòàëè. — ... 3. Íàäî ñõîäèòü â ñòîëîâóþ, ÿ î÷åíü ïðîãîëîäàëñÿ. — ... 4. Âûðàçèòå ñâîå ñîãëàñèå, ðàçðåøåíèå èëè çàïðåùåíèå, èñïîëüçóÿ ÷àñòèöó ïóñòü (ïóñêàé) è äàííûé ìàòåðèàë: Íàëèòü ñòàêàí ãàçèðîâàíîé âîäû — Ñåñòü çà âàø ñòîëèê â ñòîëîâîé — Âûêëþ÷èòü òåëåâèçîð, íå øóìåòü — Ïîñìîòðåòü, íå çàêèïåë ëè ÷àéíèê — Íå åñòü ìíîãî íà íî÷ü —. 5. Âñòàâüòå ïîäõîäÿùèå êîíñòðóêöèè: 1. ... ìû ñèäåëè ìîë÷à. 2. ... îí íè ñ êåì íå ðàçãîâàðèâàë. 3. ... îí ðàññêàçûâàë î ñâîèõ äåëàõ. 4. ... îíè ìíîãî øóòèëè. (1. Çà óæèíîì 2. Âî âðåìÿ óæèíà). 6. Ïîäáåðèòå ê äàííûì ñëîâîñî÷åòàíèÿì ïîäõîäÿùèå ôðàçåîëîãèçìû: Íåâîçìîæíî äîãîâîðèòüñÿ — Ïðîæèòü äîëãî âìåñòå — Î÷åíü îïûòíûé — Æèòü î÷åíü õîðîøî — (1. Êàê ñûð â ìàñëå êàòàåòñÿ. 2. Îí â ýòîì äåëå ñîáàêó ñúåë. 3. Ñ íèì êàøè íå ñâàðèøü. 4. Ìû ñ íèì ïóä ñîëè ñúåëè). 7. Âûáåðèòå íóæíîå ñëîâî è ïîñòàâüòå åãî âìåñòî òî÷åê. 1. ß õî÷ó ... âûïèòü; 2. Ìíå êàæåòñÿ, ìû ñ âàìè ... âèäåëèñü? 3. Ïî òåëåâèçîðó ïîêàçûâàþò ... àìåðèêàíñêèé ôèëüì. 4. ß òåïåðü íå åì íå òîëüêî ... ñëàäîñòè, íî è îñòðóþ ïèùó. 5. Îí êàòåãîðè÷åñêè îòðèöàë (he flatly denied), ÷òî ïðèíèìàë ... ñïèðòíîå. 6. ... èç âàñ ïîìîæåò ìíå ïðèãîòîâèòü ïåëüìåíè? 7. Ñåðãåé îáåùàë ïîçâîíèòü ìíå, íî íå ïîçâîíèë — íàâåðíîå, ... ñëó÷èëîñü. 8. Ó íåãî íå áûëî êàðòû, íî îí ... ñìîã íàéòè äîðîãó â ãîñòèíèöó â íåçíàêîìîì ãîðîäå. 9. Îí ñêàçàë ìíå, ÷òî ãëàâíîå äåëî â õîðîøåì âêóñå, à íå â ... äðóãîì. 10. Åìó êàçàëîñü, ÷òî îí óæå çíàë îñîáåííîñòè (peculiarities) ðóññêîé êóõíè (Russian cuisin) ëó÷øå, ÷åì ... äðóãîé. (1. Êàê-òî. 2. ×òî-òî. 3. Êàêîé-òî. 4. ×òî-íèáóäü. 5. Êòîíèáóäü. 6. Êîãäà-òî. 7. ×åì-ëèáî. 8. ×òî-ëèáî. 9. Êàêîé-ëèáî. 10. Êàêèå-ëèáî).

101

Òåìà 7 ÄÎÑÓÃ/LEISURE

Óðîê 1: Ðàññêàæèòå î ñâîèõ óâëå÷åíèÿõ/Tell us about your hobbies Ýòî âàì ìîæåò ïðèãîäèòüñÿ: Óâëå÷åíèå hobby Óâëåêàòüñÿ (÷åì?) to have a hobby, to be keen on smth. Äîñóã, íà äîñóãå leisure, at one’s leisure Ïðîâîäèòü äîñóã to spend time Ñâîáîäíîå âðåìÿ spare time Îòäûõ, îòäûõàòü rest, recreation; to have a rest Êàíèêóëû vacation Îòïóñê holiday ×èòàåì è ó÷èì äèàëîãè: 1. — ×åì òû çàíèìàåøüñÿ â ñâîáîäíîå âðåìÿ? —  ñâîáîäíîå âðåìÿ ÿ ñëóøàþ ìóçûêó, ÷èòàþ, õîæó â ñïîðòèâíûé çàë, íà äèñêîòåêó. À òû êàê ïðîâîäèøü ñâîé äîñóã? — Îáû÷íî ÿ áûâàþ ñ äðóçüÿìè èëè äîìà, èëè çà ãîðîäîì, íà ïðèðîäå. ×àñòî õîäèì â áàð. 2. — Òû ëþáèøü òàíöåâàòü? — Îáîæàþ. ß íå òîëüêî áûâàþ íà äèñêîòåêàõ, íî çàíèìàþñü åùå â òàíöåâàëüíîé ñòóäèè. — À ãäå òàêàÿ ñòóäèÿ íàõîäèòñÿ? —  Äîìå êóëüòóðû. ß õîæó òóäà òðè ðàçà â íåäåëþ. Ìû ó÷èìñÿ òàíöåâàòü ñîâðåìåííûå è ðóññêèå íàðîäíûå òàíöû, à òàêæå òàíöû íàðîäîâ ìèðà. 3. — À òû óâëåêàåøüñÿ ÷åì-íèáóäü? — Ìîè óâëå÷åíèÿ âñå âðåìÿ ìåíÿëèñü: óâëåêàëñÿ òóðèçìîì, òàíöàìè, ïåë, èãðàë íà ãèòàðå è äàæå ðèñîâàë. Çàíèìàëñÿ òåííèñîì, ôèãóðíûì êàòàíèåì. Âñåãî íå ïåðå÷èñëèøü. — Çíà÷èò, è ñïîðòîì òû óâëåêàëñÿ? — Äà, îñîáåííî òóðèçìîì. ß îáîøåë, îáúåçäèë, îáëåòåë âñþ ñòðàíó. È ñ÷èòàþ, ÷òî ëó÷øå îäèí ðàç óâèäåòü, ÷åì ñòî ðàç óñëûøàòü. 102

4. — À ÿ — áîëåëüùèê. Ðàíüøå ñàì çàíèìàëñÿ ñïîðòîì, à ñåé÷àñ òîëüêî áîëåþ çà “Ðîòîð”. — Íó, íå ñêðîìíè÷àé, ÿ æå çíàþ, ÷òî òû çíàòîê ñïîðòà. Î ñïîðòå òû, íàâåðíîå, çíàåøü âñå, îñîáåííî î ôóòáîëå. — Òû ïðåóâåëè÷èâàåøü (don’t exaggerate!).Òî÷íî òàêæå ÿ ìîãó ñêàçàòü, ÷òî òû âñå çíàåøü î ìàøèíàõ. — Íå âñå, íî êîå-÷òî. Ìíå íðàâèòñÿ âîçèòüñÿ ñ ìàøèíàìè, ðåìîíòèðîâàòü èõ, à ñàìîå ãëàâíîå — ãîíÿòü íà íèõ. — Òû àâòîëþáèòåëü? —  íåêîòîðîì ðîäå — äà. 5. — ß ñëûøàë, òû õîäèë íà âûñòàâêó êîëëåêöèîíåðîâ? — Äà. — Íó, è êàê? — Èíòåðåñíîãî áûëî áîëüøå, ÷åì ÿ îæèäàë. Íî ïðî íåêîòîðûå êîëëåêöèè ïðÿìî ìîæíî ñêàçàòü: ÷åì áû äèòÿ íè òåøèëîñü, ëèøü áû íå ïëàêàëî (anything for a quiet life). — Íó, íà âêóñ è íà öâåò òîâàðèùà íåò. Êòî ÷òî ëþáèò, òî è êîëëåêöèîíèðóåò. ×èòàåì è ïåðåñêàçûâàåì òåêñò: Ñåé÷àñ ìíîãî ãîâîðÿò îá îòäûõå. È âñå ïèøóò, ÷òî îòäûõàòü íàäî àêòèâíî. ×òî çíà÷èò àêòèâíî? Íàïðèìåð, âðà÷è ñîâåòóþò ïîñëå ðàáîòû îòäûõàòü ñïîêîéíî, íî íå ñèäåòü íà ìåñòå. Õîðîøî õîäèòü, ãóëÿòü íà ñâåæåì âîçäóõå.  âûõîäíûå äíè ïîëåçíî óìåðåííî çàíèìàòüñÿ ñïîðòîì: êàòàòüñÿ íà ëûæàõ, ïëàâàòü, åçäèòü çà ãîðîä (íà ïðèðîäó). Âî âðåìÿ îòïóñêà ëó÷øå êóäà-íèáóäü ïîåõàòü, àêòèâíåå çàíÿòüñÿ ñïîðòîì: èãðàòü â ôóòáîë èëè õîêêåé, õîäèòü â òóðèñòè÷åñêèå ïîõîäû. Íî íå âñå òàê äóìàþò. Ìíîãèå ñ÷èòàþò, ÷òî ýòî íåïðàâèëüíî. Êîãäà ÷åëîâåê óñòàë è ïðèõîäèò ñ ðàáîòû, åìó íóæåí ïîêîé. Íåò íè÷åãî ïëîõîãî â òîì, ÷òî îí âåñü âå÷åð ÷èòàåò ãàçåòû, êíèãè èëè ñìîòðèò òåëåâèçîð. Ýòî ïîëåçíî, âî-ïåðâûõ, ïîòîìó, ÷òî ìîæíî ðàññëàáèòüñÿ, ïîñèäåòü èëè ïîëåæàòü. Âî-âòîðûõ, ïîòîìó ÷òî ìîæíî óçíàòü ìíîãî íîâîãî. À êîãäà ÷åëîâåê âåñü âå÷åð èãðàåò, õîäèò è ò.ä., îí óñòàåò — ñîâðåìåííûé æèòåëü ãîðîäà íå ïðèâûê ìíîãî äâèãàòüñÿ. Íåêîòîðûå ñ÷èòàþò: êîãäà ÷åëîâåê îòäûõàåò, îí äîëæåí äåëàòü òî, ÷òî åìó íðàâèòñÿ. Êòî-òî ðàçâîäèò öâåòû â ñâîåì äîìå, êòî-òî óâëåêàåòñÿ ñåðüåçíîé ìóçûêîé, êòî-òî âîçèòñÿ ñ ìàøèíîé 103

â ãàðàæå, êòî-òî ïðåäïî÷èòàåò õîäèòü â òåàòðû, ìóçåè. Åñòü ëþäè, êîòîðûå ëþáÿò ÷òî-íèáóäü êîëëåêöèîíèðîâàòü, íàïðèìåð, êàðòèíû. Áèáëèîôèëû ñîáèðàþò êíèãè. À íåêîòîðûå ëþäè ñîáèðàþò ïà÷êè èç-ïîä ñèãàðåò, áàíêè èç-ïîä ïèâà, íàïåðñòêè, êðåñòèêè è ò.ä. Ôèëàòåëèñòû êîëëåêöèîíèðóþò ìàðêè, íóìèçìàòû èíòåðåñóþòñÿ ñòàðèííûìè ìîíåòàìè. Èçâåñòíî íåìàëî ñëó÷àåâ, ÷òî èìåííî óâëå÷åíèå ñäåëàëî ÷åëîâåêà èçâåñòíûì, ïîìîãëî ïðîÿâèòü åìó ñâîé òàëàíò (to realize ones’ talant). Íàïðèìåð, àâòîð îäíîãî èç ïåðâûõ òîëêîâûõ ñëîâàðåé ðóññêîãî ÿçûêà Âëàäèìèð Èâàíîâè÷ Äàëü áûë ìîðñêèì îôèöåðîì è âðà÷îì. Íî ñ 18-òè ëåò îí íà÷àë ñîáèðàòü ñëîâà è ñîáèðàë èõ âñþ æèçíü. Ñëîâàðü áûë èçäàí â êîíöå XIX âåêà, íî äî ñèõ ïîð ñ÷èòàåòñÿ â íàóêå î ÿçûêå öåííîé è èíòåðåñíîé êíèãîé. Èëè, íàïðèìåð, â èñòîðèè ðóññêîé êóëüòóðû íåìåíåå èçâåñòåí À.Ï. Áîðîäèí, àâòîð îïåðû “Êíÿçü Èãîðü” è äðóãèõ ìóçûêàëüíûõ ïðîèçâåäåíèé. Îäíàêî ñàì Áîðîäèí íå ñ÷èòàë ñåáÿ êîìïîçèòîðîì, ìóçûêà áûëà äëÿ íåãî ëèøü îòäûõîì, êàê îí ñàì îá ýòîì ãîâîðèë. Îñíîâíûì äåëîì ñâîåé æèçíè îí ñ÷èòàë õèìèþ. Îí ìíîãèå ãîäû ðàáîòàë ïðîôåññîðîì õèìèè â Ïåòåðáóðãñêîé ìåäèöèíñêîé àêàäåìèè. Áûë îäíèì èç êðóïíåéøèõ ðóññêèõ õèìèêîâ XIX âåêà. Íî òåì íå ìåíåå áîëüøèíñòâó ëþäåé ñåé÷àñ Áîðîäèí èçâåñòåí êàê âûäàþùèéñÿ êîìïîçèòîð. Ó×ÈÌÑß ÓÏÎÒÐÅÁËßÒÜ ãëàãîëû ÈÍÒÅÐÅÑÎÂÀÒÜÑß, ÓÂËÅÊÀÒÜÑß/ÓÂËÅ×ÜÑß Ýòî ãëàãîëû — ñèíîíèìû, îíè èìåþò ðàçíûå îòòåíêè â çíà÷åíèè: ÈÍÒÅÐÅÑÎÂÀÒÜÑß — ïðîÿâëÿòü âíèìàíèå, èíòåðåñ ê êîìó? ê ÷åìó? ; ñòðåìèòüñÿ ÷òî-ëèáî óçíàòü î êîì? î ÷åì? (to be interested in smth.) ÓÂËÅÊÀÒÜÑß/ÓÂËÅ×ÜÑß — ïðîÿâëÿòü/ïðîÿâèòü ñèëüíûé èíòåðåñ ê êîìó-, ÷åìó-ëèáî (to be keen on smth.) Òðåíèðóåìñÿ: 1. Îòâåòüòå íà âîïðîñû ïî ñëåäóþùåìó îáðàçöó: Îáðàçåö: — Òû ïîéäåøü íà âûñòàâêó æèâîïèñè? — Äà, ñ óäîâîëüñòâèåì. Õîòÿ ÿ íå ìîãó ñêàçàòü, ÷òî óâëåêàþñü æèâîïèñüþ, íî îíà ìåíÿ èíòåðåñóåò. 104

1.Òû ïîéäåøü íà õîêêåé? 2. Òû ïîéäåøü çàâòðà íà êîíöåðò äæàçîâîé ìóçûêè? 3. Òû ïîéäåøü íà ôîòîâûñòàâêó? 4. Òû ïîéäåøü â âîñêðåñåíüå â òåàòð? 5. Òû ïîéäåøü íà áàëåò? 6. Òû ïîéäåøü â ïëàíåòàðèé? 2. Ïðîäîëæèòå äèàëîãè, äàéòå îòðèöàòåëüíûé îòâåò, èñïîëüçóÿ ãëàãîëû óâëåêàòüñÿ, èíòåðåñîâàòüñÿ. Îáðàçåö: — Çàâòðà ïî òåëåâèçîðó ôóòáîëüíûé ìàò÷. Òû áóäåøü ñìîòðåòü? — Íåò. ß ðàíüøå óâëåêàëñÿ ôóòáîëîì, à òåïåðü ÿ ê íåìó ðàâíîäóøåí. 1. Ó íàñ ñåãîäíÿ âå÷åð ïîýçèè, òû ïîéäåøü? 2. Ó ìåíÿ åñòü ëèøíèé áèëåò íà êîíöåðò ðîê-ãðóïïû, õî÷åøü ïîéòè? 3. Òû íå ïîéäåøü â ñóááîòó íà äèñêîòåêó? 4. Ìîé äðóã äîñòàë âèäåîêàññåòó ñ íîâûì äåòåêòèâîì, õî÷åøü ïîñìîòðåòü? 5.  ïîñëåäíåì íîìåðå æóðíàëà íàïå÷àòàíà ôàíòàñòè÷åñêàÿ ïîâåñòü, òû áóäåøü ÷èòàòü? 6.  òîðãîâîì öåíòðå ïîñòàâèëè íîâûå èãðîâûå àïïàðàòû, äàâàé ïîèãðàåì? 3. Ïîâòîðèòå äèàëîã, èçìåíÿÿ âûäåëåííûå ñëîâà. Îáðàçåö: — ×òî òåáÿ èíòåðåñóåò — êèíî èëè òåàòð? — È êèíî, è òåàòð, íî òåàòðîì ÿ áîëüøå èíòåðåñóþñü. (Îïåðà — áàëåò. Äîñòîåâñêèé — ×åõîâ. Ñèìôîíè÷åñêàÿ ìóçûêà — ýñòðàäíàÿ ìóçûêà. Ïóøêèí — Ëåðìîíòîâ.Æèâîïèñü — àðõèòåêòóðà. Êëàññè÷åñêàÿ ëèòåðàòóðà — ñîâðåìåííàÿ ëèòåðàòóðà. Èñòîðèÿ — ñîâðåìåííîñòü. Ñîâðåìåííûé ÿçûê — åãî èñòîðèÿ). Îáðàòèòå âíèìàíèå! 1. — ×åì âû çàíèìàåòåñü? — Ñïîðòîì, ÿ ñïîðòñìåí. 2. — ×åì âû óâëåêàåòåñü? — Ñïîðòîì, ÿ ñïîðòñìåí-ëþáèòåëü (amateur). 3. — Âû èíòåðåñóåòåñü ñïîðòîì? — Äà, ÿ èíòåðåñóþñü ñïîðòîì: ÿ ÷àñòî ñìîòðþ ñïîðòèâíûå ñîðåâíîâàíèÿ ïî òåëåâèçîðó, âûïèñûâàþ ñïîðòèâíûå æóðíàëû è ò.ä. 4. Ïåðåäåëàéòå ïðåäëîæåíèÿ, èñïîëüçóÿ ãëàãîëû èíòåðåñîâàòüñÿ èëè óâëåêàòüñÿ. 1.Âàø äðóã âûñêàçàë ñâîå ìíåíèå î ñäåëàííîé âàìè ðàáîòå. 105

2. Âû ñòðàñòíûé ëþáèòåëü ìóçûêè. 3. Ðàáîòà çàêîí÷åíà, íî âû íè÷åãî íå çíàåòå î åå ðåçóëüòàòàõ. 4. Íà âûñòàâêå ïîÿâèëèñü íîâûå êàðòèíû. Îäíó èç êàðòèí âû ðàññìàòðèâàëè î÷åíü äîëãî — òàê îíà âàì ïîíðàâèëàñü. 5. Êàêîé ãëàãîë âûðàæàåò áîëåå “ñèëüíîå” îòíîøåíèå (Which verb denotes a stronger feeling)? ...-ñÿ ìîæíî âñåì, íî ïî-íàñòîÿùåìó ...-ñÿ ìîæåò òîëüêî íåðàâíîäóøíûé ÷åëîâåê. 6. Ðàññêàæèòå, êàê âû îáû÷íî ïðîâîäèòå ñâîáîäíîå âðåìÿ, âûõîäíûå äíè, êàíèêóëû? Ïðè îòâåòå ìîæåòå âîñïîëüçîâàòüñÿ îáðàçöàìè: à) ìíîãî Ó ìåíÿ ìàëî ñâîáîäíîãî âðåìåíè ïî÷òè íåò íåò á) — Êàê âû ïðîâîäèòå ñâîå ñâîáîäíîå âðåìÿ? — ß çàíèìàþñü ñïîðòîì. — “— âûõîäíûå äíè? — Âûõîäíûå äíè ÿ ïðîâîæó íà âîçäóõå. — “ — ñâîè êàíèêóëû? — Åçæó ê ìîðþ. 7. Çàïîëíèòå àíêåòó “Ìîå ñâîáîäíîå âðåìÿ”: 1.Îáû÷íî â áóäíè ó ìåíÿ áûâàåò ... ÷àñà/îâ ñâîáîäíîãî âðåìåíè. Ïîñëå çàíÿòèé â óíèâåðñèòåòå ÿ ÷àùå âñåãî ïðîâîæó âðåìÿ: à) äîìà, ñìîòðþ òåëåâèçîð; á) äîìà, ÷èòàþ; â) íå äîìà, ãóëÿþ; ã) íå äîìà, çàíèìàþñü ñïîðòîì; ä) íå äîìà, õîæó â áàð èëè íà äèñêîòåêó. 2.  âûõîäíûå äíè ó ìåíÿ áûâàåò ... ÷àñà/îâ ñâîáîäíîãî âðåìåíè.  âûõîäíûå äíè ÿ ÷àùå âñåãî ïðîâîæó âðåìÿ: à) äîìà, ñìîòðþ òåëåâèçîð; á) äîìà, ÷èòàþ; â) íå äîìà, çàíèìàþñü ñïîðòîì; ã) íå äîìà, åçæó çà ãîðîä; ä) íå äîìà, âñòðå÷àþñü ñ äðóçüÿìè. 3.  íåäåëþ â ñðåäíåì ÿ ïðîâîæó âðåìÿ à) ó òåëåâèçîðà ... ÷àñà/îâ; á) ÷èòàþ ... ÷àñà/îâ; 106

â) ãóëÿþ (ïðîâîæó âðåìÿ íà âîçäóõå)... ÷àñà/îâ. 4. Ñêîëüêî ðàç â ìåñÿö âû õîäèòå: à) â êèíî? á) â òåàòð èëè íà êîíöåðò? â) â áàð èëè íà äèñêîòåêó? ã) â áèáëèîòåêó? ä) â ãîñòè ê äðóçüÿì, çíàêîìûì? 5. Ñêîëüêî êíèã âû ïðî÷èòûâàåòå çà ìåñÿö? 6. Ñêîëüêî ðàç â ìåñÿö âû âñòðå÷àåòåñü ñ äðóçüÿìè? 8. ×òî âû äóìàåòå î òîì, êàê íàäî îòäûõàòü? Ïðè îòâåòå èñïîëüçóéòå îäíó èç ñëåäóþùèõ ôðàç: ß ñîãëàñåí ñ ... ß íå ñîãëàñåí ñ ... ß äóìàþ ... Äóìàþ, îíè íå ñîâñåì ïðàâû ... ß ñ÷èòàþ ... Ó ìåíÿ äðóãîå ìíåíèå ... Íà ìîé âçãëÿä ... ß äóìàþ èíà÷å ... Ïî-ìîåìó ... Äóìàþ, ÷òî îíè íå ñîâñåì ïðàâû

107

Óðîê 2: Ñïîðò/Sport Ýòî âàì ìîæåò ïðèãîäèòüñÿ: Ñòàäèîí Ñïîðòèâíàÿ âîëåéáîëüíàÿ ïëîùàäêà áàñêåòáîëüíàÿ Òåííèñíûé êîðò Ñïîðòèâíûé, ãèìíàñòè÷åñêèé çàë Ïëàâàòåëüíûé áàññåéí êàòîê Òóðíèð ÷åìïèîíàò ìèðà, ... ñîðåâíîâàíèÿ (ïî + Äàò.ïàäåæ) òðåíèðîâêà ìàò÷ ×åìïèîí, ÷åìïèîíêà ìàñòåð ñïîðòà (ïî + Äàò.ïàäåæ) òðåíåð Âûèãðûâàòü/ âûèãðàòü ìàò÷, âñòðå÷ó (ñî ñî ñ÷åòîì...) Ïðîèãðûâàòü/ïðîèãðàòü Ïîáåäèòü, îäåðæàòü/ îäåðæèâàòü ïîáåäó Ñûãðàòü âíè÷üþ, ñî ñ÷åòîì Çàíÿòü(çàâîåâàòü)/çàíèìàòü (çàâîåâûâàòü) ïåðâîå ìåñòî Áîëåëüùèê, áîëåòü (çà + Âèí. ïàäåæ)

stadium field volleyball, basketball field tennis court gymnasium swimming pool skating-rink tournament world championshi p competitions training; coaching match champion master of sport(s) coach to win a match, a game (with a score of...) to lose to win, to gain a victory over to make a draw; to end the game with a score... to gain first place fan to be a fan

×èòàåì è ó÷èì äèàëîãè: 1. — Òû çàíèìàåøüñÿ ñïîðòîì? — Äà, çàíèìàþñü. — Êàêèìè âèäàìè? — Çèìîé ÿ õîæó íà ëûæàõ, ëåòîì êàòàþñü íà âåëîñèïåäå è êðóãëûé ãîä ïëàâàþ. — È ó òåáÿ íà âñå õâàòàåò âðåìåíè? 108

— Íå âñåãäà. Âåäü ÿ ó÷óñü â óíèâåðñèòåòå.  áàññåéí ÿ õîæó äâà ðàçà â íåäåëþ, ïî óòðàì. Íà ëûæàõ êàòàþñü òîëüêî ïî âîñêðåñåíüÿì. — Äàâíî òû çàíèìàåøüñÿ ñïîðòîì? — Äàâíî, ñ äåòñòâà. 2. — Ïðèâåò! Òû íà ñòàäèîí? — Äà, ñåãîäíÿ “Ðîòîð” èãðàåò ñî “Ñïàðòàêîì”. — Òû áûë íà ïðîøëîì ìàò÷å? — Äà. Òîãäà ñîðåâíîâàíèÿ çàêîí÷èëèñü ïîáåäîé “Ñïàðòàêà”. — À ÿ äóìàë, ÷òî âûèãðàë “Ðîòîð”. — Íåò, ÿ ïîìíþ òî÷íî, ñ÷åò áûë 2 : 1. — Ãîâîðÿò, ñåãîäíÿ èãðàåò ñèëüíûé ñîñòàâ, èãðà äîëæíà áûòü èíòåðåñíîé. 3. — Çäðàâñòâóé! ×òî äåëàåøü? — Áîëåþ. — ×òî ñ òîáîé? ×åì áîëååøü? — Íå ÷åì, à çà êîãî. Ñìîòðþ ïî òåëåâèçîðó õîêêåé. Íàøè èãðàþò ñ ôèííàìè. — Íó è êàê? Êàêîé ñ÷åò? — Òîëüêî íà÷àëè. Ïîêà íè÷üÿ 0 : 0 (íîëü-íîëü). — Ñïàñèáî, ÷òî ñêàçàë î ìàò÷å. ß ñåé÷àñ òîæå áóäó ñìîòðåòü. Âåäü ÿ íå ïðîïóñêàþ íè îäíîãî òóðíèðà. — À òû, ñëó÷àéíî, íå çíàåøü, êàê ñûãðàëè íàøè ñ ÷åõàìè? — Èãðà êîí÷èëàñü ñî ñ÷åòîì 5 : 3 â ïîëüçó íàøèõ. 4. — Êîãäà òû ñåãîäíÿ áóäåøü äîìà? — Ïîçäíî. Ó ìåíÿ òðåíèðîâêà. — Âå÷íî ýòè òðåíèðîâêè! À êàê æå ýêçàìåíû. — Îäíî äðóãîìó íå ìåøàåò. — Êàê ýòî íå ìåøàåò? — À âîò òàê. Ïîñëå çàíÿòèé ñïîðòîì ÿ ñåáÿ îòëè÷íî ÷óâñòâóþ. È ýòî ïîìîãàåò ìíå ó÷èòüñÿ. Äà è ïîòîì òðåíåð ó íàñ ñòðîãèé: íå ðàçðåøàåò ïðîïóñêàòü òðåíèðîâêè, îñîáåííî åñëè ìû ãîòîâèìñÿ ê ñîðåâíîâàíèÿì. Ëó÷øå ïðèõîäè êî ìíå çàâòðà. ×èòàåì è ïåðåñêàçûâàåì òåêñò: Âû çàíèìàåòåñü ñïîðòîì? Çàíèìàþñü ëè ÿ ñïîðòîì? Íåìíîãî çàíèìàþñü. Êàæäîå óòðî 109

ÿ äåëàþ çàðÿäêó, à ïîòîì áåãàþ êèëîìåòðà äâà-òðè ïî íàáåðåæíîé Âîëãè. Ñòàäèîíà ðÿäîì ñ îáùåæèòèåì ïîêà íåò, åñòü ïðîñòî íåáîëüøàÿ ñïîðòèâíàÿ ïëîùàäêà, ãäå ìîæíî èãðàòü â ôóòáîë èëè â âîëåéáîë. Çäåñü òàêæå ìîæíî èãðàòü â áàäìèíòîí.  îáùåæèòèè íà íåêîòîðûõ ýòàæàõ ñòîÿò ñòîëû äëÿ íàñòîëüíîãî òåííèñà, è ïî âå÷åðàì â ýòèõ ìåñòàõ î÷åíü îæèâëåííî. Ñàì ÿ íå èãðàþ â íàñòîëüíûé òåííèñ, íî âñå ðàâíî ïðèõîæó òóäà, òàê êàê ëþáëþ ñìîòðåòü, êàê èãðàþò äðóãèå. Ìíå íðàâèòñÿ áîëüøîé òåííèñ, ó ìåíÿ åñòü ðàêåòêà, è ïîýòîìó èíîãäà â âûõîäíûå äíè ÿ åçæó íà Öåíòðàëüíûé ñòàäèîí, ãäå òðåíèðóþñü íà òåííèñíîì êîðòå. Êîíå÷íî, ÿ íå ïðîôåññèîíàë è íå èìåþ çâàíèÿ ìàñòåðà ñïîðòà ïî òåííèñó. Ïðîñòî ÿ ëþáèòåëü, ïðîñòî ÿ óìåþ èãðàòü â òåííèñ. È ýòîãî äîñòàòî÷íî äëÿ òîãî, ÷òîáû âûñòóïàòü íà ñîðåâíîâàíèÿõ çà óíèâåðñèòåòñêóþ ñáîðíóþ. Áîëüøå âñåãî ÿ ëþáëþ ïëàâàòü è, åñëè áû ó ìåíÿ áûëî âðåìÿ, ÿ ñèñòåìàòè÷åñêè (routinely) õîäèë áû â áàññåéí. Ê ñîæàëåíèþ, âðåìåíè íà ýòî íå õâàòàåò. Ïëàâàþ ÿ â îñíîâíîì ëåòîì, òàê êàê ðÿäîì Âîëãà, íî êðîìå òîãî êàíèêóëû ñòàðàþñü ïðîâîäèòü íà ìîðå. Çèìîé, â õîðîøóþ ïîãîäó, ÿ õîæó íà ëûæàõ, èíîãäà ïîñëå çàíÿòèé âå÷åðîì ÿ åçæó âî Äâîðåö ñïîðòà êàòàòüñÿ íà êîíüêàõ. Çäåñü æå, âî Äâîðöå ñïîðòà, ìíå íðàâèòñÿ íàáëþäàòü, êàê ñîâñåì ìàëåíüêèå äåòè çàíèìàþòñÿ ôèãóðíûì êàòàíèåì. Èíòåðåñóþò ìåíÿ è ñîðåâíîâàíèÿ ïî ôèãóðíîìó êàòàíèþ. Íó, à åñëè çäåñü èãðàþò â õîêêåé, îñîáåííî, åñëè ýòî êàêîé-íèáóäü ÷åìïèîíàò, òî ÿ îòêëàäûâàþ (to postpone) âñå äåëà è íà÷èíàþ áîëåòü çà ëþáèìóþ êîìàíäó. Ñàì ÿ ïëîõî èãðàþ â õîêêåé, íî çàòî ñòðàñòíûé áîëåëüùèê. Çèìîé ÿ íå ïðîïóñêàþ íè îäíèõ ñîðåâíîâàíèé ïî õîêêåþ, à ëåòîì — ïî ôóòáîëó. Îäíèì ñëîâîì, ñïîðò â ìîåé æèçíè çàíèìàåò áîëüøîå ìåñòî, îí î÷åíü ïîëåçåí äëÿ çäîðîâüÿ, à åñëè òû çäîðîâ, òî ìíîãîå ìîæåøü ñäåëàòü. Íå äàðîì ãîâîðèòñÿ: “ çäîðîâîì òåëå — çäîðîâûé äóõ”. Ó×ÈÌÑß ÓÏÎÒÐÅÁËßÒÜ ãëàãîë ÈÃÐÀÒÜ ÈÃÐÀÒÜ (òîëüêî íåñîâ. âèä) — ’Çàáàâëÿòüñÿ, ðåçâèòüñÿ, ðàçâëåêàòüñÿ’: èãðàòü â êóêëû, èãðàòü ñ ðåáåíêîì, ñ êîøêîé, ñ ñîáàêîé. ÈÃÐÀÒÜ/ÑÛÃÐÀÒÜ — 1) âî ÷òî-í. — ’Ïðîâîäèòü âðåìÿ â 110

çàíÿòèè, êîòîðîå èìååò îïðåäåëåííûå ïðàâèëà è ñëóæèò äëÿ îòäûõà, ÿâëÿåòñÿ âèäîì ñïîðòà’: èãðàòü/ñûãðàòü â âîëëåéáîë, ôóòáîë, òåííèñ, ïèíã-ïîíã; 2) íà ÷åì-í. — ’Èñïîëíÿòü ÷òî-ë. íà ìóçûêàëüíîì èíñòðóìåíòå’: èãðàòü/ñûãðàòü íà ñêðèïêå, íà ïèàíèíî. ÂÛÈÃÐÀÒÜ/ÂÛÈÃÐÛÂÀÒÜ — ’Ïîáåäèòü â èãðå, â áîþ è ò.ä.’; ïðîòèâîïîëîæíîå ÏÐÎÈÃÐÀÒÜ/ÏÐÎÈÃÐÛÂÀÒÜ: âûèãðàòü — ïðîèãðàòü ñîðåâíîâàíèÿ, ïåðâåíñòâî ìèðà, ïàðòèþ â øàõìàòû. Òðåíèðóåìñÿ: 1. Âìåñòî òî÷åê âñòàâüòå ãëàãîëû èãðàòü, ñûãðàòü, ïðîèãðàòü, âûèãðàòü. Â÷åðà ÿ áûë íà ñòàäèîíå. ... êîìàíäû “Ðîòîð” è “Ñïàðòàê”. “Ðîòîð” ... ïëîõî è ... ñî ñ÷åòîì 1 : 3. Ñïàðòàêîâöû îïÿòü ... âñòðå÷ó. ß äóìàþ, ñåé÷àñ ýòî ëó÷øàÿ íàøà êîìàíäà.  ýòîì ñåçîíå îíà ... î÷åíü õîðîøî: ñïàðòàêîâöû ... ñåìü âñòðå÷ü, ... îäíó âñòðå÷ó è äâà ðàçà ... âíè÷üþ. 2. Óêàçàííûå ñëîâà óïîòðåáèòå â íóæíîé ôîðìå ñ ïðåäëîãàìè â, íà: ðîÿëü, ïèíã-ïîíã, òåííèñ, ãèòàðà, øàõìàòû, ñíåæêè. 1. Äåòè ëþáèëè èãðàòü ... . 2. Âû äàâíî èãðàåòå ... ? 3. Ìîé ïðèÿòåëü ñûãðàë ... . 4. Âû èãðàåòå ... ? — Íåò, ÿ èãðàþ ... . 5. Óíèâåðñèòåòñêàÿ êîìàíäà èãðàëà ... . 3. Ñîåäèíèòå ïðåäëîæåíèÿ, çàìåíèâ ìåñòîèìåíèå îíà ñîþçíûì ñëîâîì êîòîðûé â íóæíîé ôîðìå, ñ íóæíûì ïðåäëîãîì. Îíà â ïðîøëîì ãîäó åçäèëà âî Ôðàíöèþ.  íåé ðàíüøå èãðàë ìîé áðàò. Ëåîíîâ èãðàåò  íåé òðåíåðîì áûë ìîé áðàò. â êîìàíäå Åå ñåé÷àñ òðåíèðóåò Áëèíîâ. Ñ íåé íåäàâíî èãðàëà íàøà êîìàíäà. Î íåé ìíîãî ïèñàëè â ãàçåòàõ. 4. Çàäàéòå âîïðîñû, íà êîòîðûå ìîæíî áûëî áû îòâåòèòü ñëåäóþùèì îáðàçîì. 1. — ... ? — Äà, ÿ äàâíî çàíèìàþñü ñïîðòîì. 2. — ... ? — ß èãðàþ â òåííèñ. 3. — ... ? 111

— Ìîé äðóã èãðàåò â ôóòáîë. 4. — ... ? — Îí èãðàåò â íàøåé óíèâåðñèòåòñêîé êîìàíäå. 5. — ... ? — Äà, ÿ áûë íà â÷åðàøíåì ìàò÷å. 6. — ... ? — Âûèãðàëà êîìàíäà “Ðîòîð”. 7. — ... ? — Èãðà êîí÷èëàñü ñî ñ÷åòîì 3 : 1. 5. Îòâåòüòå íà âîïðîñû: 1. Âû çàíèìàåòåñü ñïîðòîì? 2. Êàêèì âèäîì ñïîðòà âû çàíèìàåòåñü? 3. Êòî åùå â âàøåé ñåìüå çàíèìàåòñÿ ñïîðòîì? 4. Âû óìååòå ïëàâàòü? 5. Êàêèì ñòèëåì âû ïëàâàåòå? (êðîëü/crawl, áðàññ/ breaststroke) 6. Âû óìååòå êàòàòüñÿ íà êîíüêàõ? 7. Êàêèå âèäû ñïîðòà ïîïóëÿðíû â âàøåé ñòðàíå? 8. Êàêîé âèä ñïîðòà ñàìûé ïîïóëÿðíûé â âàøåé ñòðàíå? 9. Ãäå ïðîõîäÿò ñîðåâíîâàíèÿ ïî ôóòáîëó, ïî ïëàâàíèþ, ïî ôèãóðíîìó êàòàíèþ? 10. Ãäå ïðîõîäÿò òðåíèðîâêè ïî òåííèñó, ïî ãèìíàñòèêå, ïî âîëåéáîëó, ïî áàñêåòáîëó? 11. Âû áîëååòå çà êàêóþ-íèáóäü êîìàíäó? 6. Ñëîâà, ñòîÿùèå ñïðàâà, ïîñòàâüòå â íóæíîé ôîðìå. Ìîÿ ïîäðóãà âñåãäà áûëà ... õîðîøàÿ ñïîðòñìåíêà Íåäàâíî îíà ñòàëà ... ÷åìïèîíêà ãîðîäà ïî ãèìíàñòèêå Âû çàíèìàåòåñü ... ? ñïîðò ß çàíèìàþñü ... áåã è òåííèñ Ðàíüøå ÿ óâëåêàëñÿ ... øàõìàòû è ëûæè Òåïåðü ÿ óâëåêàþñü ... âåëîñèïåä è ïëàâàíèå 7. Ñëîâà, ñòîÿùèå ñïðàâà, ïîñòàâüòå â íóæíîé ôîðìå ñ íóæíûì ïðåäëîãîì. Ìîé äðóã — ìàñòåð ñïîðòà ... áîêñ Îíà ÷åìïèîí ìèðà ... ñðåäè æåíùèí. òåííèñ Âàëåðèé Èâàíîâè÷ — íàø òðåíåð ... âîëåéáîë Ãäå ïðîõîäÿò âàøè òðåíèðîâêè ...? áàñêåòáîë Çàâòðà âî Äâîðöå ñïîðòà ñîñòîÿòñÿ ñîðåâíîâàíèÿ ... ôèãóðíîå êàòàíèå Êòî ñòàë ÷åìïèîíîì ìèðà ...? øàõìàòû ß áûâàþ íà âñåõ ñîðåâíîâàíèÿõ ... ãèìíàñòèêà, ïëàâàíèå 112

8. Âìåñòî òî÷åê âñòàâüòå ãëàãîëû, äàííûå â ñêîáêàõ, â íóæíîé ôîðìå. 1. Âû óìååòå ...? Êàêèì ñòèëåì âû ...? ß òîæå ... êðîëåì. Ñìîòðèòå, êàê êðàñèâî îíè ...! Êòî ... ïåðâûì? Ïî-ìîåìó, ïåðâûì ... Êóçíåöîâ. — Âû õîòèòå ... ê òîìó áåðåãó? — Íåò, ÿ áóäó ... çäåñü. (Ïëûòü — ïëàâàòü). 2. — Âû ... íà ëûæàõ? — Íåò, ÿ íèêîãäà íå ... íà ëûæàõ, íî ÿ õî÷ó íàó÷èòüñÿ ... íà ëûæàõ. — Âû ÷àñòî ... â áàññåéí? — ß ... â áàññåéí äâà ðàçà â íåäåëþ. — Êîãäà âû ... â ñëåäóþùèé ðàç? — ß ... çàâòðà. — Åñëè ó âàñ åñòü âðåìÿ, ... âìåñòå. — Êóäà âû ...? — Ìû ... íà êàòîê. — À âû òîæå ... íà êàòîê? — Íåò, ÿ ... íà êàòîê â ñóááîòó. (Õîäèòü — èäòè/ïîéòè). 3. — Êóäà âû ...? — ß ... íà âîêçàë: îïàçäûâàþ íà ïîåçä. — Êòî ... ïåðâîé? — Ïåðâîé ... Ïàíîâà. Êðàñèâî ..., ïðàâäà? Ñåãîäíÿ îíà ... ñòî ìåòðîâ, íî îíà ... è íà áîëüøèå äèñòàíöèè. (Áåãàòü — áåæàòü). 9. Çàìåíèòå ïðÿìóþ ðå÷ü êîñâåííîé/Change the sentences into reported speech. 1. Òðåíåð ñïðîñèë ìåíÿ: “Êàêèì ñïîðòîì âû çàíèìàëèñü ðàíüøå?” “Êîãäà âû íà÷àëè èãðàòü â ôóòáîë?” “ êàêîé êîìàíäå âû èãðàëè ðàíüøå?” 2. ß îòâåòèë åìó: “ß çàíèìàëñÿ áîêñîì”. “ß íà÷àë èãðàòü â ôóòáîë ñåìü ëåò íàçàä”. “ß èãðàë â ôóòáîë è â õîêêåé â êîìàíäå “Çåíèò””. 3. ß ñïðîñèë ìàëü÷èêà: “Òû ëþáèøü ñïîðò?” “Òû çàíèìàåøüñÿ ñïîðòîì?” “Òû êàòàåøüñÿ íà ëûæàõ?” 4. Âðà÷ ñêàçàë Ñåðãåþ: “Çàíèìàéòåñü ñïîðòîì”. “Áðîñüòå êóðèòü”. “Äåëàéòå óòðåííþþ ãèìíàñòèêó”. 10. Ïðî÷èòàéòå è ïåðåñêàæèòå òåêñò. Îäíàæäû ìîëîäîé ÷åëîâåê ïðèãëàñèë çíàêîìóþ äåâóøêó íà ôóòáîëüíûé ìàò÷. Òàê êàê äåâóøêà íèêîãäà íå áûëà íà ñîðåâíîâàíèÿõ ïî ôóòáîëó, þíîøà ïîäðîáíî îáúÿñíèë åé ïðàâèëà èãðû. 113

Âî âðåìÿ èãðû äåâóøêà âåëà ñåáÿ, êàê âñå áîëåëüùèêè: àïëîäèðîâàëà, ïðûãàëà, êðè÷àëà. Ïîñëå îêîí÷àíèÿ ìàò÷à þíîøà ñïðîñèë äåâóøêó: — Íó, êàê òåáå ïîíðàâèëàñü èãðà? — Î÷åíü, — âîñêëèêíóëà äåâóøêà. Âñå áûëî î÷åíü èíòåðåñíî. Òîëüêî ÿ íå ïîíèìàþ îäíîãî: ïî÷åìó âñå èãðîêè áåãàþò çà îäíèì ìÿ÷îì? Íåóæåëè íåëüçÿ äàòü èì äâàäöàòü äâà ìÿ÷à — êàæäîìó ïî ìÿ÷ó? 11. Ñîñòàâüòå ðàññêàç, èñïîëüçóÿ ñëåäóþùèå ñëîâà è âûðàæåíèÿ: Çàíèìàòüñÿ ñïîðòîì, äåëàòü óòðåííþþ çàðÿäêó, óâëåêàòüñÿ ôóòáîëîì (âåëîñèïåäîì), áîëåòü çà êîìàíäó, âûèãðàòü (ïðîèãðàòü) ñî ñ÷åòîì, ôóòáîëüíûé ìàò÷, óìåòü êàòàòüñÿ íà êîíüêàõ, ñìîòðåòü ñîðåâíîâàíèÿ ïî òåëåâèçîðó.

114

Óðîê 3: Âàø ëþáèìûé âèä èñêóññòâà/you favourite type of part? Ýòî âàì ìîæåò ïðèãîäèòüñÿ: Òåàòð îïåðû è áàëåòà, Theater; opera/balet house; drama äðàìû è êîìåäèè, and comedy theatre; musical ìóçûêàëüíîé êîìåäèè comedy/operetta house; (îïåðåòòû), êóêîë, puppet-show; variety show/music ýñòðàäû, þíîãî çðèòåëÿ hall; theatre for the young. Êîíñåðâàòîðèÿ Conservatory Ôèëàðìîíèÿ Philarmonic Society Öèðê circus Äâîðåö (äîì) êóëüòóðû community centre Êîíöåðòíûé çàë concert hall Òåàòðàë (áûòü òåàòðàëîì) theatre lover/theatre goer Ëþáèòåëü

áàëåòà, æèâîïèñè, äæàçà, ëåãêîé ìóçûêè, íàðîäíîé ìóçûêè

balet, arts, jazz, pop music, folk music admirer

×èòàåì è ó÷èì äèàëîãè: 1. — Ñëóøàé, âåäü çàâòðà ó íàñ ñâîáîäíûé äåíü. Íå ñõîäèòü ëè íàì êóäà-íèáóäü? — Äà, íåïëîõî áû íåìíîãî îòäîõíóòü, ðàçâëå÷üñÿ (to have a good time). — ß ïðåäëàãàþ ïîñëóøàòü â Öåíòðàëüíîì êîíöåðòíîì çàëå ñèìôîíè÷åñêèé îðêåñòð ïîä óïðàâëåíèåì À. Ñåðîâà (under conduct of Serov). — Òû çíàåøü, ÿ íå ëþáèòåëü ñèìôîíè÷åñêîé ìóçûêè. — Íî åñëè òû óñëûøèøü, êàê èñïîëíÿåò ýòîò îðêåñòð ìóçûêó Ãåîðãèÿ Ñâèðèäîâà ê ïðîèçâåäåíèÿì Ïóøêèíà, òû íå îñòàíåøüñÿ ðàâíîäóøíûì (you won’t stay indifferent). — Íó, äàâàé ïîïðîáóåì ñõîäèòü. 2. — Òû ñëûøàë, ÷òî â Âîëãîãðàäå ãàñòðîëèðóåò (plays on tour) Âåíãåðñêèé öèðê íà âîäå? Ïîòðÿñàþùåå ïðåäñòàâëåíèå ñ âîäîïàäîì (waterfall) è ôîíòàíîì. Êðîìå àêðîáàòîâ è ãèìíàñòîâ òàì ìíîãî çâåðåé: äðåññèðîâàííûå (performing) ëüâû, ëîøàäè è ïîíè. 115

Âåñü âå÷åð íà àðåíå êëîóíû. Îäíèì ñëîâîì, ñîâåòóþ ñõîäèòü — âû î÷åíü âåñåëî ïðîâåäåòå âðåìÿ. Öèðê åñòü öèðê! — Ñ òîáîé íåëüçÿ íå ñîãëàñèòüñÿ. Íî ÿ óçíàâàë íàñ÷åò áèëåòîâ (I tried to find out about tickets). Íà ñåãîäíÿ íè÷åãî íåò (no tickets for today). — ×òî æ, íà íåò è ñóäà íåò. Ìîæíî ñõîäèòü çàâòðà. 3. — Òû íå çíàåøü ñëó÷àéíî, ÷òî òàêîå ÍÝÒ? — Ýòî àááðåâèàòóðà íàçâàíèÿ íîâîãî ýêñïåðèìåíòàëüíîãî òåàòðà. — È ÷òî æå îíè òàì ýêñïåðèìåíòèðóþò? — Íîâûé âçãëÿä (approach) íà êëàññè÷åñêóþ äðàìàòóðãèþ (the drama). Íàïðèìåð, ó íèõ óæå íåñêîëüêî ñåçîíîâ èäåò ñïåêòàêëü “Ðîìåî è Äæóëüåòòà”, â êîòîðîì ñîâðåìåííûå äåêîðàöèè è êîñòþìû, çâó÷èò ìóçûêà ãðóïïû “Àðò ÎÔ ÍÎÉÇ”. ×èòàåì è ïåðåñêàçûâàåì òåêñò: Êëàññèêà íà ñöåíå ñîâðåìåííîãî òåàòðà  ðåïåðòóàðå ñîâðåìåííûõ òåàòðîâ êëàññèêà, ðóññêàÿ è çàðóáåæíàÿ, âñåãäà çàíèìàëà áîëüøîå ìåñòî.  ïîñëåäíåå âðåìÿ èíòåðåñ ê êëàññèêå îñîáåííî óâåëè÷èëñÿ. Ìíîãèå íîâûå ïîñòàíîâêè (plays) êëàññè÷åñêèõ ïðîèçâåäåíèé ïîëüçóþòñÿ áîëüøèì óñïåõîì (are of great success) ó çðèòåëåé, îíè èäóò ïî íåñêîëüêî ñåçîíîâ ïîäðÿä (in succession), î íèõ ìíîãî ãîâîðÿò è ïèøóò, èõ ïîêàçûâàþò ïî òåëåâèäåíèþ. Ñðåäè ðóññêèõ äðàìàòóðãîâ-êëàññèêîâ ñåãîäíÿ, ïîæàëóé, íàèáîëåå ïîïóëÿðíû ÷åòûðå èìåíè — Ãðèáîåäîâ, Ãîãîëü, Îñòðîâñêèé è ×åõîâ.  ïîñëåäíèå ãîäû ïîÿâèëèñü íîâûå èíòåðåñíûå ïîñòàíîâêè èõ ïüåñ, ñòàâÿòñÿ è òàêèå âåùè, êîòîðûå íåêîòîðîå âðåìÿ áûëè çàáûòû. Èç çàïàäíûõ äðàìàòóðãîâ-êëàññèêîâ íà ïåðâîì ìåñòå ñòîèò Øåêñïèð. Áåññìåðòíûå ïüåñû ýòîãî àíãëèéñêîãî äðàìàòóðãà XVIII âåêà ïðîäîëæàþò íðàâèòüñÿ ñîâðåìåííîìó çðèòåëþ è ïðèâëåêàþò ðåæèññåðîâ ðàçíûõ íàïðàâëåíèé (of different styles). Èäóò òàêæå ïüåñû Ìîëüåðà, Èáñåíà, Øîó è ìíîãèõ äðóãèõ èçâåñòíûõ ïèñàòåëåé ïðîøëîãî. Ïîñòàíîâêè êëàññè÷åñêèõ ïüåñ íåðåäêî âûçûâàþò ãîðÿ÷èå ñïîðû (heated discussions). Ñîâðåìåííûé çðèòåëü â öåëîì (on the whole) õîðîøî çíàêîì ñ êëàññè÷åñêîé ëèòåðàòóðîé è åãî èíòåðå116

ñóåò, êàê ïîñòàâëåíà â òåàòðå òà èëè èíàÿ âåùü. Îí îõîòíî ñðàâíèâàåò (compare) ðàçíûå ïîñòàíîâêè îäíîãî è òîãî æå ïðîèçâåäåíèÿ, îáñóæäàåò, êàêàÿ èç íèõ íàèáîëåå óäà÷íà. Äåëî â òîì, ÷òî èìåííî êëàññè÷åñêèå âåùè ìíîãèìè ðåæèññåðàìè ñòàâÿòñÿ ñîâñåì ïî-íîâîìó, íåòðàäèöèîííî. Òåàòð ñòðåìèòñÿ ïîñòàâèòü ïðîáëåìû, êîòîðûå âîëíóþò ñîâðåìåííîãî ÷åëîâåêà, è äëÿ ýòîãî èùåò íîâûå òåàòðàëüíûå ôîðìû. Ãäå ãðàíèöû ñâîáîäû òåòðà â ïîñòàíîâêå êëàññè÷åñêîãî ïðîèçâåäåíèÿ (How far a theatre can go in its performance of a classical play)? Îäíè ðåæèññåðû ñ÷èòàþò, ÷òî êëàññèêó íàäî ñòàâèòü âñåãäà òàê, êàê áóäòî ýòî ïðîèçâåäåíèå íàïèñàíî íå â äðóãóþ ýïîõó, à òîëüêî â÷åðà. “Òåàòð íå ìóçåé è íå ó÷åáíèê èñòîðèè,— ãîâîðÿò îíè, — à êëàññèêà ïîòîìó è íàçûâàåòñÿ êëàññèêîé, ÷òî îíà íå çíàåò âðåìåíè (it doesn’t belong to time)”. Äðóãèå ñ ýòèì íå ñîãëàñíû, ïîòîìó ÷òî îíè ëþáÿò òðàäèöèîííûé òåàòð. Îíè ñ÷èòàþò, ÷òî òåàòð îáÿçàòåëüíî äîëæåí ïåðåäàòü ñòèëü òîé ýïîõè, êîãäà ïðîèçâåäåíèå áûëî ñîçäàíî, ïîêàçàòü òî÷íûå èñòîðè÷åñêèå äåòàëè — äåêîðàöèè, êîñòþìû. Åñëè ýòîãî íå áóäåò, òî Ãîãîëü íå áóäåò Ãîãîëåì, à Îñòðîâñêèé — Îñòðîâñêèì. Ó×ÈÌÑß ÓÏÎÒÐÅÁËßÒÜ ãëàãîëû ËÞÁÈÒÜ, ÍÐÀÂÈÒÜÑß/ ÏÎÍÐÀÂÈÒÜÑß (to love, to like): Ãëàãîëû ëþáèòü è íðàâèòüñÿ ìîãóò îòíîñèòüñÿ íå òîëüêî ê ëþäÿì, íî è ê âåùàì. Ïðè÷åì ðàçëè÷èå â ýòîì ñëó÷àå íå ñâîäèòñÿ òîëüêî ê òîìó, ÷òî ëþáèòü îçíà÷àåò áîëåå âûñîêóþ ñòåïåíü ÷óâñòâà, ÷åì íðàâèòüñÿ. Âàæíî òàêæå è òî, ÷òî ëþáèòü âñåãäà îáîçíà÷àåò äëèòåëüíîå ÷óâñòâî è íå ìîæåò îòíîñèòüñÿ ê îáúåêòàì, êîòîðûå ñóùåñòâóþò íåäîëãî. Íàïðèìåð, íåëüçÿ ëþáèòü “ýòî ÿáëîêî”, “ñåãîäíÿøíèé âå÷åð”. Ó ãëàãîëà íðàâèòüñÿ òàêèõ îãðàíè÷åíèé íåò. (The verbs ëþáèòü and íðàâèòüñÿ may correspond as with animate as with inanimate objects. The difference between them is not only in the degree of feeling. It’s important to mention that ëþáèòü always stands for a lasting feeling and cannot correspond with short-lived objects. For example, one cannot ëþáèòü “this apple”, “tonight party”. The verb íðàâèòüñÿ has no such restrictions). Ñðàâíèòå: ß ëþáëþ ñâîþ ñåñòðó, òàêóþ ìóçûêó... Ìíå íðàâèòñÿ ìîÿ ñåñòðà, òàêàÿ ìóçûêà... Ãëàãîëû ëþáèòü è íðàâèòüñÿ ìîãóò ñî÷åòàòüñÿ íå òîëüêî ñ 117

ñóùåñòâèòåëüíûìè, íî è ñ ãëàãîëàìè â ôîðìå èíôèíèòèâà: ß ëþáëþ ãîâîðèòü ïî-ðóññêè/Ìíå íðàâèòñÿ ãîâîðèòü ïî-ðóññêè/Ìíå ïîíðàâèëîñü ãîâîðèòü ïî-ðóññêè. Òðåíèðóåìñÿ: 1. Êàê âû ñêàæåòå — “ÿ ëþáëþ” èëè “ìíå íðàâèòñÿ” (åñëè âû ìîæåòå óïîòðåáèòü îáà âàðèàíòà, ñäåëàéòå ýòî): 1) î ïüåñå ×åõîâà “×àéêà”; 2) î ïîñòàíîâêå ýòîé ïüåñû; 3) î ìóçûêå; 4) î â÷åðàøíåé òåëåïåðåäà÷å; 5) î çàíÿòèÿõ ïî ãðàììàòèêå; 6) î íàøåì ñåãîäíÿøíåì çàíÿòèè. 2. Îòâåòüòå íà âîïðîñû, óïîòðåáèâ ãëàãîë íðàâèòüñÿ â ñî÷åòàíèè ñ ñóùåñòâèòåëüíûì èëè èíôèíèòèâîì: Îáðàçåö: — Âû ëþáèòå ðîêìóçûêó? — Äà, ìíå íðàâèòñÿ ðîê-ìóçûêà. — Íåò, ìíå íå íðàâèòñÿ ðîê-ìóçûêà; — Âû ëþáèòå ñëóøàòü ðîê-ìóçûêó? — Äà, ìíå íðàâèòñÿ ñëóøàòü ðîê-ìóçûêó. — Íåò, ìíå íå íðàâèòñÿ ñëóøàòü ðîê-ìóçûêó. 1. Âû ëþáèòå òàêèå ïüåñû? 2. Âû ëþáèòå ðóññêóþ ìóçûêó? 3. Âû ëþáèòå ýòîãî ïèñàòåëÿ? 4. Âû ëþáèòå íàðîäíûå ïåñíè? 5. Âû ëþáèòå ãóëÿòü ïî óëèöàì ãîðîäà? 6. Âû ëþáèòå îòäûõàòü íà ìîðå? 3. Çàêîí÷èòå ïðåäëîæåíèÿ, óïîòðåáèâ ãëàãîëû (ïî)íðàâèòüñÿ è ëþáèòü. 1. Ëåòîì ìû áûëè â Ìîñêâå. Ìîñêâà ... . 2. ß ïðî÷èòàë ðîìàí Ëüâà Òîëñòîãî. Êíèãà ... . 3. ß î÷åíü ... ìîðå. 4. Ñòóäåíòû ... ñâîåãî ïðîôåññîðà. 5.Ìíîãèå óâëåêàþòñÿ äåòåêòèâàìè, íî ÿ èõ ... . 6. Ïîñëåäíÿÿ ëåêöèÿ íàøåãî ïðîôåññîðà áûëà î÷åíü èíòåðåñíîé. Âñåì ñòóäåíòàì ... . 7. ß ÷àñòî õîæó â ÍÝÒ, ïîòîìó ÷òî ... ýòîò òåàòð. 8. Ñåñòðà ïîäàðèëà ìíå ðóáàøêó, íî ... . 9. Ìíå ... ñìîòðåòü òåëåâèçîð. 10. ß ... îòäîõíóòü ÷àñîê-äðóãîé ïîñëå ðàáîòû. Îáðàòèòå âíèìàíèå! ÑËÓØÀÒÜ è ÑËÛØÀÒÜ; ÂÈÄÅÒÜ è ÑÌÎÒÐÅÒÜ *Åñëè ðå÷ü èäåò î öåëåíàïðàâëåííîì äåéñòâèè, òî óïîòðåáëÿþòñÿ ãëàãîëû ñëóøàòü è ñìîòðåòü (ß ñèæó è ñëóøàþ ìóçûêó; ß ñìîòðþ â îêíî); åñëè æå ãîâîðèòñÿ î âîñïðèÿòèè, êîòîðîå ìîæåò îñóùåñòâëÿòüñÿ è öåëåíàïðàâëåííî, è ñëó÷àéíî, òî óïîòðåáëÿþòñÿ ãëàãîëû ñëûøàòü è âèäåòü (Ìû âèäåëè è ñëûøàëè ýòîãî ïåâöà. Âû ñëûøàëè ýòó íîâîñòü? Âû âèäåëè ýòó êàðòèíó?)/if we talk 118

about some purposive act we use verbs ñëóøàòü and ñìîòðåòü(ß ñèæó è ñëóøàþ ìóçûêó; ß ñìîòðþ â îêíî); talking about perception that may be as purposive as casual, we use verbs ñëûøàòü and âèäåòü(Ìû âèäåëè è ñëûøàëè ýòîãî ïåâöà. Âû ñëûøàëè ýòó íîâîñòü? Âû âèäåëè ýòó êàðòèíó?). ** Î ôèëüìå èëè ïüåñå ìîæíî ñêàçàòü è âèäåë, è ñìîòðåë (ß âèäåë/ñìîòðåë ýòîò ôèëüì/ýòó ïüåñó), íî ìîæíî òîëüêî ñêàçàòü “ñìîòðåòü òåëåâèçîð”, åñëè âû èìååòå â âèäó òåëåâèçèîííûå ïåðåäà÷è/you may use both âèäåòü and ñìîòðåòü when speaking about a movie or play (ß âèäåë/ñìîòðåë ýòîò ôèëüì/ýòó ïüåñó) but only ñìîòðåòü should be used when you speak about TV programs (“ñìîòðåòü òåëåâèçîð”). *** Âû íèêîãäà íå âñòðåòèòå ôîðìó áóäóùåãî âðåìåíè ãëàãîëà âèäåòü â âîïðîñèòåëüíîì ïðåäëîæåíèè â ñî÷åòàíèè ñ íàçâàíèÿìè ïüåñ, ñïåêòàêëåé è ïåðåäà÷.  ýòîì ñëó÷àå îáû÷íî óïîòðåáëÿåòñÿ ãëàãîë ñìîòðåòü (×òî âû áóäåòå ñìîòðåòü â òåàòðå? ïî òåëåâèçîðó?)/in questions the future form of the verb âèäåòü is never used with names of plays, TV programs. The verb ñìîòðåòü is used in this case. (×òî âû áóäåòå ñìîòðåòü â òåàòðå? ïî òåëåâèçîðó?) 4. Âìåñòî òî÷åê âñòàâüòå íóæíûé ãëàãîë. À. Ñëûøàòü — ñëóøàòü: 1. Â÷åðà ìû ... îïåðó “Åâãåíèé Îíåãèí”. 2. Âû ... íîâîñòü? 3. Êàæäîå óòðî ÿ ... ðàäèî. 4. Íàäî âíèìàòåëüíî ... ïðîôåññîðà. 5. Íàäî ãîâîðèòü ãðîì÷å — îí ïëîõî ... . 6. ß íè÷åãî íå ... îá ýòîì è íè÷åãî íå çíàþ. Á. Âèäåòü/óâèäåòü — ñìîòðåòü/ïîñìîòðåòü: 1. — Âû ... íîâîãî ïðåïîäàâàòåëÿ? — Íåò, ÿ íå ... åãî. 2. ß óñëûøàë øóì è ... â îêíî, íî íà óëèöå íèêîãî íå áûëî. 3. Îí íîñèò î÷êè, òàê êàê ñ äåòñòâà ïëîõî ... . 4. Â÷åðà íà ôàêóëüòåòå ÿ ... çíàêîìîå ëèöî. ß äîëãî ... íà ýòîãî ÷åëîâåêà, íî òàê è íå âñïîìíèë, ãäå ÿ åãî ... . 5. Â÷åðà ìû ... íîâûé ôèëüì. 6. Âû óæå ... ýòîò ôèëüì? 7. ×òî ìû áóäåì ... ñåãîäíÿ? 5. Î êîì ìû ãîâîðèì: 5.1. Çíàåòå ëè âû, êòî òàêîé òåàòðàë? Î êîì ìû ìîæåì ñêàçàòü: “Îí íàñòîÿùèé òåàòðàë”? 5.2. Âû çíàåòå, êòî òàêîé ôîòîëþáèòåëü? À êàê ìû íàçûâàåì ÷åëîâåêà, êîòîðûé ñàì ëþáèò ñíèìàòü ôèëüìû?

119

6. “×åëîâåê, êîòîðûé...” ñîáèðàåò ìîíåòû — íóìèçìàò, ñîáèðàåò ìàðêè — ôèëàòåëèñò, çíàåò âñå î Ïóøêèíå è èçó÷àåò åãî òâîð÷åñòâî — ïóøêèíèñò, çàíèìàåòñÿ ôîëüêëîðîì — ôîëüêëîðèñò, êîëëåêöèîíèðóåò êàðòèíû — êîëëåêöèîíåð, áîëååò (î ñïîðòå) — áîëåëüùèê, ïîåò — ïåâåö, óâëåêàåòñÿ òóðèçìîì — òóðèñò, òåííèñîì — òåííèñèñò, çàíèìàåòñÿ æèâîïèñüþ — õóäîæíèê, òàíöàìè — òàíöîð, ëå÷èò ëþäåé — âðà÷, âîäèò ìàøèíó — âîäèòåëü, øîôåð; ó÷èò äåòåé — ó÷èòåëü... Ïðîäîëæèòå ýòîò ðÿä ñëîâ, îáîçíà÷àþùèõ ÷åëîâåêà-äåÿòåëÿ, è ñêàæèòå, êàêèì ÷èñëîì îãðàíè÷åíî êîëè÷åñòâî ñóôôèêñîâ? Êàêîé èç íèõ íàèáîëåå ïîïóëÿðåí? Ìîæåò áûòü, êàêèå-òî èç ýòèõ ñóôôèêñîâ â èçìåíåííîé ôîðìå ïðèñóòñòâóþò â âàøåì ðîäíîì ÿçûêå? (Continue this sequence. How many suffixes you can see here? Which of them we use more often — which is the most “popular” one ? Perhaps some of them have international meaning and are used in your native language?). 7. Ðàññêàæèòå î ñâîèõ óâëå÷åíèÿõ è èíòåðåñàõ, óïîòðåáèâ âûðàæåíèÿ: Óâëåêàþñü (÷åì?) Îòíîøóñü ðàâíîäóøíî. Ëþáëþ, íî íå óâëåêàþñü. Ðàâíîäóøåí(-øíà) ê... Îõîòíî äåëàþ ÷òî-ëèáî. Áåçðàçëè÷åí (-íà) ê... Óâëåêàòåëüíîå çàíÿòèå. Ñ÷èòàþ áåññìûñëåííûì + èíô. Èíòåðåñíûì êàæåòñÿ... Íå ïîíèìàþ ëþäåé, êîòîðûå... Íðàâèòñÿ... Ñîâåðøåííî íå íðàâèòñÿ... ÒÅÑÒ 1. Âûáåðèòå ïîäõîäÿùóþ ðåïëèêó: 1.1. — Êàê òû ïðîâîäèøü ñâîé äîñóã? — ... 1. Ìåæäó ïðî÷èì, ëþáëþ èãðàòü â øàõìàòû. 2. Ìåíÿ èíòåðåñóþò òàíöû. 3. Îáû÷íî ÿ õîæó êóäà-íèáóäü. 1.2. — ×åì òû óâëåêàåøüñÿ? — ... 1. Ïîñåùàþ âûñòàâêè è ìóçåè. 2. Ëþáëþ ïóòåøåñòâîâàòü. 3. Ó÷óñü âîäèòü ìàøèíó. 1.3. — ×åì òû èíòåðåñóåøüñÿ? — ... 1. ×èòàþ, ãóëÿþ, õîæó íà äèñêîòåêè. 2. Ñïîðòîì. 3. Êîëëåêöèîíèðóþ íàêëåéêè. 120

2. Êàêîé ãëàãîë âû ïðåäïî÷òåòå: óâëåêàòüñÿ èëè èíòåðåñîâàòüñÿ? 1. Ïðåïîäàâàòåëü ... ìîåé ðàáîòîé. 2. Îíà ... ÷òåíèåì êíèãè è íå çàìåòèëà, êàê ïðîøëî âðåìÿ. 3. ß íå ïðîñòî ... ìóçûêîé, à ... åþ. 4. Îí ... ðåçóëüòàòàìè ýêñïåðòèçû. 5. Îí ... æèâîïèñüþ è ïîýòîìó çíàåò î íåé ïî÷òè âñå. 3. Âìåñòî òî÷åê âñòàâüòå ãëàãîëû èãðàòü (1), ñûãðàòü (2), ïðîèãðàòü/ïðîèãðûâàòü (3), âûèãðàòü/âûèãðûâàòü (3).  âîñêðåñåíüå ÿ áûë íà êîíöåðòå. ... ìîÿ ëþáèìàÿ ãðóïïà. Ìóçûêàíòû ... ñâîè íîâûå êîìïîçèöèè. Íåäàâíî îíè ... êîíêóðñ íà ìåæäóíàðîäíîì ôåñòèâàëå. ... — íå â èõ ïðàâèëàõ. ß äóìàþ, ñåé÷àñ ýòî ëó÷øàÿ íàøà ðîê-ãðóïïà. Íà ýòîì êîíöåðòå îíà îïÿòü ... î÷åíü õîðîøî. 4. Óïîòðåáèòå ñóùåñòâèòåëüíûå â íóæíîé ôîðìå, íå çàáûâ î ïðåäëîãàõ â, íà: 1. Ìû ëþáèì èãðàòü ... ñíåæê... . 2. ß êàòàþñü ... êîíüê... ñ ñàìîãî äåòñòâà. 3. Ìîé ïðèÿòåëü ñûãðàë ... ãèòàð... . 4. Âû ïðîèãðàëè ... øàõìàò... ? — Íåò, ìû ñûãðàëè âíè÷üþ. 5. Óíèâåðñèòåòñêàÿ êîìàíäà âûãðàëà ... ñîðåâíîâàíè... . 5. Ïîñòàâüòå ñóùåñòâèòåëüíûå â íóæíîé ôîðìå: 1. Ìîÿ ñåñòðà íåäàâíî ñòàëà (÷åìïèîíê... ãîðîäà ïî ãèìíàñòèêå). 2. ß çàíèìàþñü (áåã... è òåííèñ...). 3. ß óâëåêàþñü (êîíí... ñïîðò...). 4. Ìîé äðóã — ìàñòåð ñïîðòà (... òåííèñ...) 5. Íàø òðåíåð (... âîëåéáîë...) áûë êîãäà-òî (÷åìïèîí...) ñòðàíû. 6. Êàêîé ãëàãîë (ïëûòü, ïëàâàòü, õîäèòü, èäòè, ïîéòè, áåãàòü, áåæàòü) íóæíî óïîòðåáèòü â ñëåäóþùèõ ïðåäëîæåíèÿõ? 1. ß ... êðîëåì. 2. Ñìîòðèòå, êàê êðàñèâî îíè ...! 3. ß ... â áàññåéí äâà ðàçà â íåäåëþ. 4. Ìû ... íà êàòîê. 5. Äàâàéòå âìåñòå ... íà êàòîê. 6. Ñåãîäíÿ îíà ... ñòî ìåòðîâ, íî îíà ... è íà áîëüøèå äèñòàíöèè. 7. Êàê âû ñêàæåòå — “ÿ ëþáëþ” èëè “ìíå íðàâèòñÿ” (åñëè âû ìîæåòå óïîòðåáèòü îáà âàðèàíòà, ñäåëàéòå ýòî): 1. Î òâîð÷åñòâå À.Ñ. Ïóøêèíà — ... 2. Î ðîìàíå â ñòèõàõ “Åâãåíèé Îíåãèí” — ... 3. Î ìóçûêå Ï.È. ×àéêîâñêîãî — ... 4. Î ïîñòàíîâêå îïåðû ×àéêîâñêîãî “Åâãåíèé Îíåãèí” — .. 5. Î â÷åðàøíåì êîíöåðòå — ... 8. Âìåñòî òî÷åê âñòàâüòå íóæíûé ãëàãîë (ñëûøàòü — ñëóøàòü; âèäåòü — óâèäåòü — ñìîòðåòü — ïîñìîòðåòü): 121

1. Â÷åðà ìû ... íîâûé ñïåêòàêëü â ÍÝÒå. 2. Ìû óæå ... ëåêöèþ íà ýòó òåìó. 3. Âû ... èçâåñòèå î òîì, ÷òî ìû åäåì â Ìîñêâó? 4. Òû ... ñâîåãî ïðèÿòåëÿ, îí òîëüêî ÷òî çàõîäèë ê òåáå? 5. ß âíèìàòåëüíî ... íà íåãî: íåóæåëè îí íè÷åãî íå ïîíèìàåò? 6. ß ... ñâîåãî äðóãà è ïîçâàë åãî. 9. Î êîì ìû ãîâîðèì: 1. ×åëîâåê, êîòîðûé óâëåêàåòñÿ òåàòðîì — ýòî ... 2. Òîò, êòî ñîáèðàåò ìàðêè — ýòî ... 3. Òîò, êòî ÷òî-íèáóäü êîëëåêöèîíèðóåò — ýòî ... 4. Òîò, êòî ÷àñòî õîäèò íà ôóòáîë — ýòî ... 5. Òîò, êòî âîäèò ìàøèíó — ýòî ...

122

Òåìà 8 ÏÓÒÅØÅÑÒÂÈÅ/TRAVEL

Óðîê 1: Âûáîð ìàðøðóòà/choosing an itinerary Ýòî âàì ìîæåò ïðèãîäèòüñÿ: Ìàðøðóò Âûáèðàòü/âûáðàòü ìàðøðóò Ïîåçäêà (ïî ñòðàíå, çà ãðàíèöó, â Ìîñêâó...) Ïóòåøåñòâèå (ïî ñòðàíå, çà ãðàíèöåé) Ñîâåðøèòü ïóòåøåñòâèå/ ïóòåøåñòâîâàòü Êðóèç ïî Ñðåäèçåìíîìó ìîðþ, ... Òóð, øîï-òóð ïî Èòàëèè, ... Òóðèñò Òóðèñòè÷åñêàÿ (-îå) ôèðìà, àãåíñòâî, áþðî

route, itinerary to choose an itinerary tri p (round the country, abroad, to Moscow) journey, tri p to journey; to travel cruise round the Mediterranean sea tour, shop tour around Italy tourist travel agency

×èòàåì è ó÷èì äèàëîãè: 1. — Çäðàâñòâóéòå! Òóðèñòè÷åñêîå àãåíñòâî “Ïðîôèíòóð” ñëóøàåò. — Ñêàæèòå, ïîæàëóéñòà, êàêèå ïîåçäêè âû ìîæåòå ïðåäëîæèòü? — Êðóèçû, øîï-òóðû, ýêñêóðñèîííûå è àâòîáóñíûå òóðû, àâèàáèëåòû âî âñå ñòðàíû ìèðà. ×òî âàñ êîíêðåòíî èíòåðåñóåò? — ß õîòåë áû ïîáûâàòü íà ãîðíîëûæíîì êóðîðòå. — Ó íàñ åñòü ïóòåâêè íà òàêèå êóðîðòû â Ñëîâàêèþ — îò 245 $, Àâñòðèþ — îò 460 $, Ôðàíöèþ îò 690 $. — Äîðîãîâàòî. — Âû ìîæåòå ñúåçäèòü íà ðîññèéñêèå êóðîðòû, íàïðèìåð, íà “Äîìáàé” èëè “Òåáåðäó”, òàì îòëè÷íûå ãîðíîëûæíûå áàçû, öåíà ïóòåâêè îò 500 ðóáëåé. — Õîðîøî. Ñïàñèáî çà èíôîðìàöèþ. ß ïîäóìàþ íàä âàøèì ïðåäëîæåíèåì. 123

2. — Çäðàâñòâóéòå, ÿ ïðî÷èòàë îáúÿâëåíèå î òîì, ÷òî ó âàñ åñòü òóðèñòè÷åñêèå ïóòåâêè (tourist vouchers) çà ãðàíèöó. — Ñîâåðøåííî âåðíî. Êîãäà è â êàêóþ ñòðàíó âû õîòåëè áû ïîåõàòü? — ×òî âû ìîæåòå ïðåäëîæèòü íà êîíåö èþíÿ? — Åñòü ìåñòà íà òåïëîõîäå “Ëåðìîíòîâ” ïî ìàðøðóòó Îäåññà — Ñòàìáóë — Ìàðñåëü — Ëîíäîí — Ïåòåðáóðã. — Ñêîëüêî ñòîèò òàêàÿ ïîåçäêà? — Îò âîñüìèñîò äîëëàðîâ. — Ãì... Ýòî áîëüøå, ÷åì ÿ ïðåäïîëàãàë... — Âèäèòå ëè, â ñòîèìîñòü ïóòåâêè âõîäÿò è ïîåçäêè â äðóãèå ãîðîäà. Íàïðèìåð, âû ïðîâåäåòå äâà äíÿ â Ïàðèæå. — Ñïàñèáî, ÿ ïîäóìàþ. 3. — ß ñëûøàë, âû ñîáèðàåòåñü â ïóòåøåñòâèå ïî “Çîëîòîìó êîëüöó”? — Äà, ìû òàì íè ðàçó íå áûëè, íî ìíîãî ñëûøàëè î íåì. — Òàì åñòü ÷òî ïîñìîòðåòü. Âåäü ýòîò ìàðøðóò ïðîõîäèò ïî äðåâíèì ðóññêèì ãîðîäàì, â êîòîðûõ ñîõðàíèëèñü àðõèòåêòóðíûå ïàìÿòíèêè è äðåâíÿÿ æèâîïèñü. — À ñêîëüêî òàêèõ ãîðîäîâ? — Åñëè ÿ íå îøèáàþñü, — ñåìü: Ðîñòîâ, Çàãîðñê, Ïåðåÿñëàâëü-Çàëåññêèé, Âëàäèìèð, Ñóçäàëü, ßðîñëàâëü, Êîñòðîìà. — Íàì ñêàçàëè, ÷òî ìû ìîæåì ïîçíàêîìèòüñÿ ñî ñòàðûìè ðóññêèìè ïðîìûñëàìè (handicraft). — Äà, òàì ñïëîøü è ðÿäîì (everywhere) ïðîäàþòñÿ äåðåâÿííûå è ãëèíÿíûå èãðóøêè, æîñòîâñêèå ïîäíîñû (trays) è øêàòóëêè (caskets) èç Ïàëåõà, óêðàøåíèÿ. — Îäíèì ñëîâîì, ëó÷øå îäèí ðàç óâèäåòü, ÷åì ñòî ðàç óñëûøàòü. ×èòàåì è ïåðåñêàçûâàåì òåêñò: Ïðåáûâàíèå çà ðóáåæîì (travelling abroad) — ýòî âñåãäà èíòåðåñíî. ×åì áîëüøå ìû áóäåì åçäèòü ïî ñòðàíå, òåì áîëüøå ìû óçíàåì î ëþäÿõ, êîòîðûå â íåé æèâóò. Êàæäàÿ ïîåçäêà — ýòî âñåãäà ìíîæåñòâî ðàçíûõ çàáîò. Íóæíî âûáðàòü ìàðøðóò, ïîäõîäÿùèé âèä òðàíñïîðòà, ïîëó÷èòü ñâåäåíèÿ ñïðàâî÷íîãî õàðàêòåðà (to make enquiries), ïîçàáîòèòüñÿ î òîì, ÷òîáû ïîåçäêà áûëà íåäîðîãîé, èíòåðåñíîé è ïðèÿòíîé. 124

Ðîññèÿ — áîëüøàÿ ñòðàíà, è ïîýòîìó òóðèñòè÷åñêèå àãåíñòâà ìîãóò ïðåäëîæèòü ìíîãî èíòåðåñíûõ ìàðøðóòîâ. ×òî æå âûáðàòü? Àâòîáóñíóþ ýêñêóðñèþ ïî “Çîëîòîìó êîëüöó”, ÷òîáû óâèäåòü ñòàðèííûå ðóññêèå ãîðîäà Âëàäèìèð, Ñóçäàëü, Çàãîðñê è äðóãèå, èçâåñòíûå óíèêàëüíûìè ïàìÿòíèêàìè ðóññêîé êóëüòóðû? Ïóòåøåñòâèå íà ñàìîëåòå èç Ìîñêâû íà Àëòàé, ãäå ìîæíî ïîáðîäèòü ñ ðþêçàêîì ïî ãîðàì? À ìîæåò áûòü â Ñî÷è? Òàì ïðåêðàñíûå ÷åðíîìîðñêèå ïëÿæè, ìíîãî ðàçëè÷íûõ ãîñòèíèö, ðåñòîðàíîâ è áàðîâ, íà ìíîãî÷èñëåííûõ êîíöåðòíûõ ïëîùàäêàõ óæå ñ ðàííåé âåñíû ïðîâîäÿòñÿ ôåñòèâàëè è êîíöåðòû, åñòü âîçìîæíîñòü çàíÿòüñÿ ñïîðòîì. À ìîæåò îòïðàâèòüñÿ â ïëàâàíèå íà òåïëîõîäå èç Âîëãîãðàäà â Ìîñêâó, ïðîïëûòü ïî÷òè ïî âñåé Âîëãå, óâèäåòü âîëæñêèå ãîðîäà? Èëè âûáðàòü ïîåçäêó íà ïîåçäå “Âîëãîãðàä—Ñàíêò-Ïåòåðáóðã”, ÷òîáû ïîáûâàòü â îäíîì èç êðàñèâåéøèõ ãîðîäîâ ìèðà, êîòîðûé èíîãäà íàçûâàþò “Ñåâåðíîé Âåíåöèåé”, ïîòîìó ÷òî îí ñòîèò íà 105 îñòðîâàõ.  Ñàíêò-Ïåòåðáóðãå ìíîãî ïðåêðàñíûõ äâîðöîâ, íàáåðåæíûõ è ðàçâîäíûõ ìîñòîâ (drawbridges), çäåñü ìîæíî ñõîäèòü â çíàìåíèòûå íà âåñü ìèð Ýðìèòàæ è Ðóññêèé ìóçåé; îñîáåííî õîðîøî òóò â èþíå, êîãäà íàñòóïàþò áåëûå íî÷è è ìîæíî ïîáûâàòü íà ïîïóëÿðíîì ôåñòèâàëå ðîññèéñêîãî èñêóññòâà “Áåëûå íî÷è”. À åñòü åùå Êèæè, Ïóøêèíñêèå ãîðû, êîòîðûå íàõîäÿòñÿ íåäàëåêî îò Ïèòåðà. Îäíèì ñëîâîì, âûáèðàéòå äëÿ ñåáÿ ëþáîé ìàðøðóò. Ñîâåðøèòå ïîåçäêó..., ïîáûâàéòå..., ïîñìîòðèòå..., ïîñåòèòå... . Ñ÷àñòëèâîãî ïóòè! Ó×ÈÌÑß ÓÏÎÒÐÅÁËßÒÜ ñëîâà ÂÛÁÎÐ, ÂÛÁÈÐÀÒÜ/ÂÛÁÐÀÒÜ Âûáèðàòü/âûáðàòü — 1.’Áðàòü/âçÿòü èç íåñêîëüêèõ, ìíîãèõ ïðåäìåòîâ òî, ÷òî òðåáóåòñÿ, ÷òî íðàâèòñÿ’: âûáèðàòü/âûáðàòü ìàðøðóò, êíèãó, ... (to choose). 2. ’Ãîëîñîâàíèåì íàçíà÷àòü äëÿ èñïîëíåíèÿ êàêèõ-ë. îáÿçàííîñòåé; èçáèðàòü’: âûáèðàòü/âûáðàòü äåëåãàòà íà êîíôåðåíöèþ (to elect). Âûáîð (òîëüêî åäèíñòâåííîå ÷èñëî) — ’Òî, èç ÷åãî ìîæíî âûáèðàòü/âûáðàòü’: âûáîð ìàðøðóòà, òîâàðà (a choice — always singular in Russian). Âûáîðû (òîëüêî ìíîæåñòâåííîå ÷èñëî) — ’Èçáðàíèå ãîëîñîâàíèåì (äåïóòàòîâ, äîëæíîñòíûõ ëèö è ò.ï.) (election — always plural in Russian)’.

125

Òðåíèðóåìñÿ: 1. Ïðî÷èòàéòå è çàïîìíèòå äàííûå ñëîâîñî÷åòàíèÿ; ñîñòàâüòå ñ íèìè ïðåäëîæåíèÿ. Áîëüøîé, øèðîêèé, áîãàòûé âûáîð; â áîëüøîì âûáîðå, íåò âûáîðà; ñäåëàòü âûáîð; ïî âûáîðó; çàòðóäíÿòüñÿ â âûáîðå (÷åãî); âûáîð ïàë íà (êîãî? ÷òî?); áåç âûáîðà; (íå) óäà÷íûé âûáîð. Ïðîâîäèòü, îðãàíèçîâàòü, íàçíà÷èòü, óñòðàèâàòü âûáîðû; âûáîðû ñîñòîÿòñÿ; ó÷àñòâîâàòü â âûáîðàõ; âî âðåìÿ, â ìîìåíò âûáîðîâ, íà âûáîðàõ. 2. Âñòàâüòå âìåñòî òî÷åê ñóùåñòâèòåëüíûå âûáîð, âûáîðû. 1. Ìíå ïðåäëîæèëè íåóäîáíîå ìåñòî â ïîåçäå. ß òîðîïèëñÿ, à áèëåò áûë ïîñëåäíèì, ó ìåíÿ íå áûëî ..., è ÿ ñîãëàñèëñÿ. 2. ß óáåæäåí â ïðàâèëüíîñòè ... . 3. Åìó íåò âîñåìíàäöàòè ëåò, ïîýòîìó îí íå ïðèíèìàåò ó÷àñòèÿ â ... . 4. Ðîäèòåëè õîòåëè ïîìî÷ü ñûíó â ... ñïåöèàëüíîñòè. 5. ... â Äóìó ñîñòîÿòñÿ íà ñëåäóþùåé íåäåëå. 6. Êàæäûé ñòóäåíò çàíèìàåòñÿ â êàêîì-íèáóäü ñåìèíàðå ïî ... . 7. ... ñïåöèàëüíîñòè — âàæíåéøèé øàã â æèçíè ÷åëîâåêà. 3. Ïðî÷èòàéòå ïðåäëîæåíèÿ, îïðåäåëèòå çíà÷åíèå ãëàãîëîâ âûáèðàòü/âûáðàòü. Ñðàâíèòå ýòè ãëàãîëû ñ îäíîêîðåííûìè, ðàçëè÷àþòñÿ ëè îíè ïî çíà÷åíèþ? 1. Ïîìîãèòå åé âûáðàòü õîðîøèé ìàðøðóò. 2. Íå ìîãó âûáðàòü âðåìåíè, ÷òîáû ïðî÷èòàòü âàøó ñòàòüþ. 3. Äëÿ âåäåíèÿ ñîáðàíèÿ íóæíî âûáðàòü (èçáðàòü) ïðåäñåäàòåëÿ è ñåêðåòàðÿ. 4. Îäèí èç äåëåãàòîâ ïðåäëîæèë èçáðàòü ïî÷åòíûé ïðåçèäèóì. 5. Ïðîôåññîð îòîáðàë (âûáðàë) äëÿ ñâîèõ ñòóäåíòîâ íåñêîëüêî òåì. 6. Îí âûáðàë èíòåðåñíóþ òåìó äëÿ äèïëîìíîé ðàáîòû. 7. Ïîäáåðèòå ìíå, ïîæàëóéñòà, õîðîøóþ êíèãó. Îáðàòèòå âíèìàíèå! 1. ß õî÷ó ñîâåðøèòü ïîåçäêó/ïóòåøåñòâèå ß õî÷ó ïîåõàòü

êóäà? + Âèí. ïàä. (ñ ïðåäëîãàìè íà, â)

ß õîòåë áû ïîåõàòü

÷åì? + Òâîð. ïàä. (áåç ïðåäëîãà) íà ÷åì? + Ïðåäë. ïàä. (ñ ïðåäëîãîì íà)

126

ß äàâíî õî÷ó ïîáûâàòü

ãäå? + Ïðåäë. ïàä. (ñ ïðåäëîãàìè íà, â)

Ìíå î÷åíü õî÷åòñÿ ïîñìîòðåòü/ïîñåòèòü 2. Íà êàêîå âðåìÿ?

÷òî? + Âèí. ïàä (áåç ïðåäëîãà) îñòàíîâèòüñÿ â ãîðîäå íà äåñÿòü äíåé äâå íåäåëè Íà ñêîëüêî äíåé? ïîåõàòü â ïóòåøåñòâèå íà âñþ (öåëóþ) íåäåëþ âåñü (öåëûé) ìåñÿö 4. Îòâåòüòå íà âîïðîñû: — Ëþáèòå ëè âû ïóòåøåñòâîâàòü? Êàêèå ïóòåøåñòâèÿ âû óæå ñîâåðøèëè? —  êàêèõ ñòðàíàõ âû ïîáûâàëè? — Êàê âû îáû÷íî âûáèðàåòå ìàðøðóò ïóòåøåñòâèÿ? —  êàêîå âðåìÿ ãîäà âû ïðåäïî÷èòàåòå ïóòåøåñòâîâàòü? — Âàì íðàâèòñÿ ïóòåøåñòâîâàòü â ãðóïïå èëè îäíîìó? Ïî÷åìó? — Êàê âû ëþáèòå ïóòåøåñòâîâàòü? Åçäèòü ïîåçäîì, åçäèòü íà ìàøèíå, íà àâòîáóñå, ëåòàòü íà ñàìîëåòå, ïëàâàòü íà òåïëîõîäå? — Ãäå âû óæå ïîáûâàëè â Ðîññèè? Êóäà âû åùå ïîåäåòå? Íà êàêîå âðåìÿ? ×òî âû õîòèòå ïîñìîòðåòü? — ×òî áîëüøå âñåãî âàì çàïîìíèëîñü, ïîíðàâèëîñü, îñòàëîñü ó âàñ â ïàìÿòè? 5. Ñîñòàâüòå äèàëîãè: Îáðàçåö 1: — Âû áûëè êîãäà-íèáóäü â Êàðåëèè? — Ê ñîæàëåíèþ, íåò. — Ñòîèò ïîáûâàòü, òàì î÷åíü êðàñèâûå ìåñòà. (Äàëüíèé Âîñòîê, Ñèáèðü, Áàéêàë, Àëòàé, Óðàë, Íèæíåå Ïîâîëæüå, Âîëãà, Êðûì, Ñåâåðíûé Êàâêàç). Îáðàçåö 2: — ß ñëûøàë, âû ñîáèðàåòåñü â Êèñëîâîäñê? — Äà, ÿ òàì íè ðàçó íå áûë, ÿ äàâíî õî÷ó òàì ïîáûâàòü. —  Êèñëîâîäñêå ìîæíî õîðîøî îòäîõíóòü, òàì çàìå÷àòåëüíûå ìèíåðàëüíûå èñòî÷íèêè, êðàñèâàÿ ïðèðîäà, åñòü èíòåðåñíûå ìåñòà. (Ïÿòèãîðñê, Ìîñêâà, Ñàíêò-Ïåòåðáóðã, Ïñêîâ, Îäåññà). 6. Âàø çíàêîìûé âïåðâûå åäåò â Ìîñêâó. Óáåäèòå åãî, ÷òî åìó ñòîèò âûáðàòü ïîåçä, à íå ñàìîëåò, õîòÿ ýòî è íàìíîãî áûñòðåå. (Àýðîïîðò äàëåêî îò ãîðîäà, ìîæåò áûòü íåëåòíàÿ ïîãîäà, 127

ïîåçä èäåò îäèí äåíü, ïðîåçæàòü èíòåðåñíûå ìåñòà, ïîëó÷èòü óäîâîëüñòâèå, íà ïîåçäå åõàòü äåøåâëå, ìîæíî îòäîõíóòü, “òèøå åäåøü — äàëüøå áóäåøü”). 7. Êàêèå âîïðîñû âû çàäàäèòå â ñëåäóþùèõ ñèòóàöèÿõ: 1. Äî ìåñòà, êóäà âû ñîáèðàåòåñü åõàòü, ìîæíî äîåõàòü èëè íà àâòîáóñå, èëè íà ýëåêòðè÷êå. Âû õîòèòå ðåøèòü, íà ÷åì âàì áóäåò óäîáíî åõàòü. 2. Âû îïîçäàëè íà àâòîáóñ, îí óæå óøåë. Âû äîëæíû ðåøèòü, êàê âàì ïîñòóïèòü — îòëîæèòü ïîåçäêó, æäàòü ñëåäóþùåãî àâòîáóñà èëè åõàòü íà äðóãîì âèäå òðàíñïîðòà. 3. Äî ìåñòà, êóäà âû õîòèòå ïîïàñòü, ìîæíî äîåõàòü ïðÿìî, áåç ïåðåñàäêè; íî åñëè âû ñäåëàåòå ïåðåñàäêó, âû äîåäåòå íàìíîãî áûñòðåå. Âû ýêîíîìèòå âðåìÿ, íî ó âàñ òÿæåëûé ÷åìîäàí, ïîýòîìó âû íå ðåøàåòåñü åõàòü ñ ïåðåñàäêîé. 8. Âû ïîçíàêîìèëèñü ñ äâóìÿ ìàðøðóòàìè. Îöåíèòå èõ è âûáåðèòå îäèí èç íèõ, âêëþ÷èâ â ðàññêàç ñëåäóþùèå êîíñòðóêöèè: Ìíå áîëüøå ïîäõîäèò... Ìåíÿ íå ñîâñåì óñòðàèâàåò... Ìåíÿ áîëüøå çàèíòåðåñîâàë... Ìåíÿ íå èíòåðåñóåò... ß çà... 9. Ïðåäëîæèòå ñâîé ìàðøðóò ïóòåøåñòâèÿ ïî Ðîññèè, àðãóìåíòèðóéòå ñâîå ìíåíèå. 10. Ïðåäëîæèòå ñîâåðøèòü ïóòåøåñòâèå ïî âàøåé ñòðàíå, èñïîëüçóÿ ñëåäóþùèå ðå÷åâûå îáðàçöû: Ëó÷øå îäèí ðàç óâèäåòü, ÷åì ñòî ðàç óñëûøàòü... Òàêîãî âû íå óâèäèòå íèãäå... Òîëüêî â íàøåé ñòðàíå âû ñìîæåòå... Íèãäå áîëüøå íåò òàêîãî..., êàê... Åäèíñòâåííûé â ñâîåì ðîäå... Äîáðî ïîæàëîâàòü!

128

Óðîê 2: Õîðîøî åõàòü íà ïîåçäå/It’s good to go by train Ýòî âàì ìîæåò ïðèãîäèòüñÿ: Êàññà(-û) æåëåçíîäîðîæíîãî âîêçàëà/booking-office Ðàñïèñàíèå ïîåçäîâ/train schedule êóäà? íà êàêîå ÷èñëî? â Ìîñêâó íà ñåãîäíÿ, íà çàâòðà äî Ìîñêâû íà ñðåäó, ÷åòâåðã Áèëåò íà ïîåçä Âîëãîãðàä—Ìîñêâà íà 8-å ìàÿ íà ðåéñ 311: Âîëãîãðàä— Ìîñêâà Áèëåò

â ìÿãêèé âàãîí â êóïåéíûé âàãîí â îáùèé âàãîí

íà ôèðìåííûé ïîåçä íà ñêîðûé ïîåçä íà ïàññàæèðñêèé ïîåçä

×èòàåì è ó÷èì äèàëîãè: 1. — Ñêàæèòå, ïîæàëóéñòà, ó âàñ åñòü áèëåòû â Ìîñêâó? — Äà. Íà êàêîé ïîåçä âû õîòèòå êóïèòü áèëåò? — Íà ïîåçä ¹ 1. Îí ïðèõîäèò â Ìîñêâó óòðîì â 10.26? — Äà, íî íà ýòîò ïîåçä óæå íåò áèëåòîâ. — Î÷åíü æàëü! À ÷òî æå ìíå äåëàòü? Ýòî î÷åíü óäîáíûé ïîåçä: ëîæèøüñÿ ñïàòü â Âîëãîãðàäå, à óòðîì — óæå â Ìîñêâå. — Ïîñìîòðèòå ðàñïèñàíèå ïîåçäîâ: 15 (ïÿòíàäöàòûé) òîæå ìîæíî íàçâàòü íî÷íûì ïîåçäîì: åäåòå âñþ íî÷ü, ïðàâäà, ïðèåäåòå äíåì. — Ñïàñèáî, ÿ ïîäóìàþ. 2. — Ñêàæèòå, à êàê õîäÿò ïîåçäà íà Ìîñêâó? — Åæåäíåâíî äâà ïîåçäà, îáà ñêîðûå, è ÷åðåç äåíü — 2 ïàññàæèðñêèõ. — Ïðîñòèòå, à êàêàÿ ðàçíèöà? — Ñêîðûé èäåò äî Ìîñêâû 18 ÷àñîâ, ïàññàæèðñêèé ïî÷òè ñóòêè, 22 ÷àñà. — À êîãäà îòïðàâëÿþòñÿ ñêîðûå? —  14.30 è 18.08. — Äàéòå ìíå, ïîæàëóéñòà, äâà áèëåòà íà òîò, êîòîðûé óõîäèò â 14.30. —  êàêîì âàãîíå: êóïåéíîì (compartment carriage), ïëàö129

êàðòíîì (carriage with numbered reserved seats)? —  êóïåéíîì; äàéòå, ïîæàëóéñòà, îäíî âåðõíåå ìåñòî, à äðóãîå — íèæíåå. 3. — Äâà ïëàöêàðòíûõ äî Òîáîëüñêà íà ñåãîäíÿ! — Íà ñåãîäíÿ áèëåòîâ íåò. Õîòèòå íà çàâòðà? — Íó ÷òî æå äåëàòü, äàâàéòå íà çàâòðà. — Äî Òîáîëüñêà íåò ïðÿìûõ ïîåçäîâ. Ïåðåñàäêà â Òþìåíè èëè â Åêàòåðèíáóðãå. — Ìíå âñå ðàâíî. Ïî âðåìåíè ýòî îäèíàêîâî? — Íå ñîâñåì. Ëó÷øå äåëàòü ïåðåñàäêó â Òþìåíè. Îòòóäà íà Òîáîëüñê èäåò áîëüøå ïîåçäîâ. — Õîðîøî. Ñêîëüêî ñ ìåíÿ? 4. — Áóäüòå äîáðû, òðè áèëåòà â Êèñëîâîäñê. — Íà çàâòðà åñòü áèëåòû òîëüêî íà ñêîðûé. — À êàêàÿ ðàçíèöà? — Ñêîðûé — ýòî ôèðìåííûé ïîåçä, îí êîìôîðòàáåëüíåå è óäîáíåå ïàññàæèðñêîãî. — À öåíà? — Íà 30 % äîðîæå. — ×òî æå äåëàòü, ïðèäåòñÿ âçÿòü íà ñêîðûé. ×èòàåì è ïåðåñêàçûâàåì òåêñò îò òðåòüåãî ëèöà: ß êóïèë áèëåò, ïîõîäèë íåìíîãî ïî âîêçàëó, ïîñèäåë â çàëå îæèäàíèÿ. Íàêîíåö ÿ óñëûøàë ïî ðàäèî: “Íà÷èíàåòñÿ ïîñàäêà íà ñêîðûé ïîåçä ¹ 2: Ìîñêâà—Âîëãîãðàä, ÷åòâåðòûé ïóòü, ïëàòôîðìà ¹ 3, îòïðàâëåíèå â 14.30”. ß âûøåë íà ïåððîí (platform). Ïîåçä óæå ñòîÿë ó ïëàòôîðìû. ß íàøåë ñâîé âàãîí. Ó âõîäà â âàãîí íàõîäèëñÿ ïðîâîäíèê (conductor; guard). ß ñïðîñèë åãî: — Ýòî ñåäüìîé âàãîí? — Äà. Âàøè áèëåòû? Òàê, äâàäöàòü òðåòüå ìåñòî. Ïðîõîäèòå! — Áèëåòû îñòàâèòü âàì? — Íåò, çàáèðàéòå. ß ïîòîì âîçüìó. — Ñêàæèòå, â ïîåçäå åñòü ðåñòîðàí? — Åñòü, ìåæäó âîñüìûì è äåâÿòûì âàãîíîì. Âõîäèòå-âõîäèòå, íå ìåøàéòå äðóãèì ïàññàæèðàì. ß âîøåë â âàãîí, íàøåë ñâîå êóïå.  êóïå áûëî óþòíî. Íà îêíå âèñåëè áåëîñíåæíûå çàíàâåñêè, íà âåðõíèõ ïîëêàõ óæå ëå130

æàëè ïîñòåëè (bedclothes). Ïî ðàäèî ïåðåäàâàëè ïðèÿòíóþ ìóçûêó. Íå óñïåë ÿ ïîâåñèòü êóðòêó íà âåøàëêó è ïîëîæèòü ÷åìîäàí â áàãàæíîå îòäåëåíèå (baggage compartment), êàê âîøëè ìîè ïîïóò÷èêè (fellow-travellers). Ýòî áûëà öåëàÿ ñåìüÿ: ìóæ, æåíà è äî÷ü. Ìóæ÷èíà ñðàçó îáðàòèëñÿ êî ìíå: — Âû íå ïîìåíÿåòåñü ñ íàìè ìåñòàìè? Ìîÿ æåíà òîëüêî ÷òî èç áîëüíèöû. Óñòóïèòå åé, ïîæàëóéñòà, íèæíåå ìåñòî. — Êîíå÷íî, ïîæàëóéñòà. ß ñàì õîòåë ïðåäëîæèòü. ß äàæå ëþáëþ åçäèòü íà âåðõíåé ïîëêå. — Áîëüøîå ñïàñèáî. Íàêîíåö ìû óñòðîèëèñü, ðàçëîæèëè âåùè. Ìíå ïîçâîëèëè ïîêà ñèäåòü íà íèæíåé ïîëêå. Ïîåçä îòïðàâèëñÿ òî÷íî ïî ðàñïèñàíèþ. Âñêîðå â êóïå âîøåë ïðîâîäíèê. Îí ñîáðàë áèëåòû. ß è ìîè ïîïóò÷èêè çàïëàòèëè åìó çà ïîñòåëü. ß ñïðîñèë ó íåãî: — Ñêàæèòå, à êîãäà áóäåò ÷àé? — ×åðåç ïîë÷àñà. Âîäà åùå íå çàêèïåëà. — Ïðèíåñèòå ìíå, ïîæàëóéñòà, îäèí ñòàêàí. Ïðîñòèòå, à âàãîí-ðåñòîðàí óæå îòêðûò? — Íåò, ïîêà çàêðûò. — Çàêðûò? À êîãäà æå îí îòêðîåòñÿ? — Òîæå ÷åðåç ïîë÷àñà. Òàê ÷àé âàì ïðèíåñòè? — Ñïàñèáî. Ïðèíåñèòå îáÿçàòåëüíî. Ìîè ñîñåäè ïî êóïå òàêæå çàêàçàëè ÷àé. ×åðåç ìèíóò äâàäöàòü îïÿòü âîøåë ïðîâîäíèê: — Âû ÷àé ñïðàøèâàëè? Áóäåòå ïèòü? — Äà, ÷åòûðå ñòàêàíà. Ñïàñèáî, âàì ñðàçó çàïëàòèòü? — Äà, ñ âàñ ÷åòûðå ðóáëÿ. Ïîòîì îí îáðàòèëñÿ êî ìíå: — Âàãîí-ðåñòîðàí óæå îòêðûëñÿ. — Ñïàñèáî. À âû íå ñêàæåòå, êîãäà áóäåò ïåðâàÿ áîëüøàÿ ñòàíöèÿ? —  Ðÿçàíè. ×åðåç òðè ÷àñà. Ìû âûïèëè ÷àé. Ïîòîì ðàçãîâîðèëèñü (got into conversation) ñ ïîïóò÷èêàìè. Îêàçàëîñü, ÷òî ìóæ åçäèë â Ìîñêâó çàáèðàòü èç áîëüíèöû ñâîþ æåíó. Îíè æèâóò â Âîëæñêîì, íåäàëåêî îò Âîëãîãðàäà. ×åðåç òðè ÷àñà â Ðÿçàíè ÿ îòïðàâèë òåëåãðàììó, ïîòîì ïîøåë â ðåñòîðàí. Ïîêà ÿ îáåäàë, óæå ñòåìíåëî. Êîãäà ÿ âåðíóëñÿ â êóïå, òî óâèäåë, ÷òî ïîïóò÷èêè îòäûõàþò. ß çàáðàëñÿ íà ñâîþ âåðõíþþ ïîëêó, ïî÷èòàë ãàçåòû è íå çàìåòèë, êàê çàñíóë. ß ïðîñïàë äî ñàìîãî Âîëãîãðàäà. 131

Îáðàòèòå âíèìàíèå! Ýòè ñëîâà óïîòðåáëÿþòñÿ êàê ñèíîíèìû: ñïðàâî÷íîå áþðî — ñïðàâî÷íîå âîêçàëà (àýðîïîðòà, àýðîôëîòà, òðàíñàãåíòñòâà) — æåëåçíîäîðîæíàÿ ñïðàâî÷íàÿ. Ó×ÈÌÑß ÓÏÎÒÐÅÁËßÒÜ ãëàãîëû ÅÕÀÒÜ — ÅÇÄÈÒÜ è ïðîèçâîäíûå îò íèõ ñëîâà Ñðàâíèòå: Åõàòü (’òîëüêî îäèí ðàç’) íà (â) ïîåçäå, ïî äîðîãå, â öåíòð ãîðîäà; áåç îñòàíîâîê, ... Åçäèòü (’ìíîãî ðàç, â ðàçíûõ íàïðàâëåíèÿõ, âïåðåä è íàçàä; áûâàòü’) — “ — Ïîåõàòü (’íà÷àòü ïîåçäêó’); ñúåçäèòü (’ïîåõàòü êóäà-í. è âåðíóòüñÿ’. Òðåíèðóåìñÿ! 1. Âûáåðèòå ïîäõîäÿùèé ãëàãîë: 1. Ñåðãåé (ïðèåçæàåò, åäåò, ïîäúåçæàåò) â ïîåçäå. 2. Ëåíà è Ìèøà (åäóò, ïðèåäóò, ïîäúåçæàþò) ê Âîëãîãðàäó. 3. Ìîé çíàêîìûé (åäåò, ïðèåçæàåò, ïîäúåçæàåò) â Âîëãîãðàä ó÷èòüñÿ. 4. Òû (åäåøü, ïðèåçæàåøü, ïîäúåçæàåøü) çàâòðà? 5. Êîãäà ìû (îòúåäåì, óåäåì, ïðèåäåì) èç Âîëãîãðàäà è (åäåì, ïîåäåì, ïðèåäåì) â Ìîñêâó, ìû ïîéäåì íà Êðàñíóþ ïëîùàäü. 2. Îòâåòüòå íà âîïðîñû, èñïîëüçóÿ ãëàãîëû äâèæåíèÿ. 1. Ëåòîì âû îñòàíåòåñü â ãîðîäå? — Íåò, ... 2. Âàø ñîñåä äîìà? — Íåò, ... 3. Àâòîáóñ ñòîèò íà îñòàíîâêå? — Íåò, ... 4. Ïîåçä, íàâåðíîå, óæå íà âîêçàëå? — Äà, ... 5. Òàêñè íå îñòàíîâèëîñü íà ñòîÿíêå? — Íåò, ... 3. Êàê âû äóìàåòå, ÷òî íóæíî ñäåëàòü, åñëè íåò áèëåòà íà òîò ïîåçä, êîòîðûé âû âûáðàëè? 4. Êàêîé ãëàãîë íàäî óïîòðåáèòü: åçäèòü èëè ñúåçäèòü? — Ñ ïðèåçäîì, Ñåðãåé! Ðàä òåáÿ âèäåòü. Êàê òû ... ? — Ñïàñèáî, ïðåêðàñíî. — Òû âåäü ... â Ìîñêâó? — Íåò, ÿ ... â Ïåòåðáóðã.  Ìîñêâó ÿ óæå ... â ïðîøëîì ãîäó. À â Ïèòåð ÿ äàâíî õîòåë ... è î÷åíü ðàä, ÷òî ýòî óäàëîñü ñäåëàòü. ß î÷åíü äîâîëåí ïîåçäêîé. 132

5. Ñêàæèòå, ÷òî ó âàñ òàêèå æå ïëàíû: Îáðàçåö: ß õî÷ó ïîáûâàòü íà Óðàëå. — ß òîæå õî÷ó ñúåçäèòü íà Óðàë. Ìû ñîáèðàåìñÿ ïîáûâàòü íà ×åðíîì ìîðå. — ... Ó ìåíÿ åñòü âîçìîæíîñòü âåñíîé ïîáûâàòü íà Àëòàå. — ... Íàøà ñåìüÿ ñîáèðàåòñÿ ëåòîì ïîáûâàòü â Ïñêîâå. — ... Ìíå õîòåëîñü áû ïîáûâàòü â Ñóçäàëå. — ... ß íàäåþñü, ÷òî ìíå óäàñòñÿ ïîáûâàòü â Êèñëîâîäñêå. — ... Ìíå äàâíî õî÷åòñÿ ïîáûâàòü â Ñàíêò-Ïåòåðáóðãå, íî íèêàê íå óäàåòñÿ ýòî ñäåëàòü. — ... . 6. Ïîñìîòðèòå ðàñïèñàíèå è ñêàæèòå, êîãäà ïðèõîäÿò â Âîëãîãðàä ñëåäóþùèå ïîåçäà. Óïîòðåáèòå îôèöèàëüíóþ ôîðìó âðåìåíè: Îáðàçåö: Ïîåçä èç Ìîñêâû ïðèõîäèò â äåñÿòü íîëü-íîëü. Ïóíêò îòïðàâëåíèÿ Ïóíêò íàçíà÷åíèÿ Ïðèáûòèå Ìîñêâà Âîëãîãðàä 15.35 Òàøêåíò Âîëãîãðàä 4.25 Ñàíêò-Ïåòåðáóðã Âîëãîãðàä 8.25 Ñîôèÿ Âîëãîãðàä 9.33 Êàçàíü Âîëãîãðàä 5.16 7. Óçíàéòå ïî òåëåôîíó, êîãäà ïðèáûâàåò ïîåçä â Âîëãîãðàä èç ... 8. Ïîñòàâüòå âîïðîñû ê âûäåëåííûì ñëîâàì. 1. Íàø ïîåçä îòõîäèò â îäèííàäöàòü ÷àñîâ âå÷åðà. 2. Áèëåò îò Âîëãîãðàäà äî Ìîñêâû ñòîèò îò ñòà ñåìèäåñÿòè äî òðåõñîò ðóáëåé, â çàâèñèìîñòè îò êëàññà ïîåçäà. 3. Ýòîò ïîåçä ñòîèò â Ðîñòîâå äâàäöàòü ìèíóò. 4. Ïîçàâòðàêàòü ìîæíî â âàãîíå-ðåñòîðàíå. 5. Ïîåçä îòïðàâëÿåòñÿ ÷åðåç ïÿòü ìèíóò. 6. Îò Ìîñêâû äî Ïåòåðáóðãà ïîåçä èäåò âîñåìü ÷àñîâ. 7. Ìû ïîåäåì áåç ïåðåñàäêè ñêîðûì ïîåçäîì. 8. Íàøå êóïå äåñÿòîå. 9.  ñëåäóþùèõ ïðåäëîæåíèÿõ çàìåíèòå ïðÿìóþ ðå÷ü êîñâåííîé: 1. ß ñïðîñèë äåæóðíîãî: “Êîãäà ïðèõîäèò ïîåçä èç Êèåâà?”. Îí îòâåòèë: “Ïîåçä èç Êèåâà ïðèõîäèò â äåâÿòü ÷àñîâ óòðà”. 2. Íèíà ñïðîñèëà ìèëèöèîíåðà: “Êàê ïðîéòè íà âîêçàë?”. Ìèëèöèîíåð îòâåòèë: “Ïåøêîì èäòè äàëåêî, ëó÷øå ñÿäüòå íà âòîðîé òðîëëåéáóñ”. 3. Ñîñåä ïî êóïå ñïðîñèë ìåíÿ: “Âû íå õîòèòå ïîéòè â âàãîí-ðåñòîðàí ïîóæèíàòü?” 4.  ïèñüìå ìîé äðóã ñïðàøèâàë ìåíÿ: “Êîãäà òû ïðèåäåøü ê íàì”. ß îòâåòèë åìó: “ß ïðèåäó ê âàì â êîíöå ìåñÿöà”. 5. Íà ïëàòôîðìå ïðîâîäíèöà ïîïðîñèëà íàñ: “Ïîêàæèòå âàøè áèëåòû”. 6. Íà âîêçàëå íåçíàêîìåö ñïðîñèë íàñ: “Ãäå íàõîäèòñÿ ñïðàâî÷íîå áþðî?”. 7. Êàññèð ïåðåñïðîñèëà ìåíÿ: 133

“Íà êàêîå ÷èñëî âû õîòèòå áèëåò?”. ß îòâåòèë åé: “Ìíå íóæåí áèëåò íà 30 àïðåëÿ è, ïîæàëóéñòà, íà ñêîðûé ïîåçä”. 10. Ïðî÷èòàéòå äèàëîã, ñîñòîÿâøèéñÿ ïî òåëåôîíó. Êàê âû ïîíèìàåòå “ïîåçä äàëüíåãî ñëåäîâàíèÿ” è “ýëåêòðè÷êà”? — Æåëåçíîäîðîæíàÿ ñïðàâî÷íàÿ ñëóøàåò. — Áóäüòå äîáðû, ñêàæèòå, ïîæàëóéñòà, êàêèå ïîåçäà èäóò â Âîëãîãðàä? — Î÷åíü ìíîãî ïîåçäîâ äàëüíåãî ñëåäîâàíèÿ; ÷åðåç Âîëãîãðàä èäóò ïî÷òè âñå ïîåçäà íà þã. Ýòî óçëîâàÿ ñòàíöèÿ. — Ìíå, ñîáñòâåííî, íóæåí íå Âîëãîãðàä, à Âîëæñêèé. Âû ñëó÷àéíî íå çíàåòå, êàê òóäà äîáðàòüñÿ? — Òàì åñòü ìåñòíàÿ ýëåêòðè÷êà; îò âîêçàëà èäóò ïðèãîðîäíûå àâòîáóñû. — Ñïàñèáî. À êàê ÷àñòî õîäÿò ýëåêòðè÷êè â Âîëæñêèé? — Ýòî âû ìîæåòå óçíàòü óæå â Âîëãîãðàäå â ñïðàâî÷íîì áþðî. ß äóìàþ, õîäÿò òàê æå, êàê âåçäå: êàæäûå äâà ÷àñà. — Ñïàñèáî áîëüøîå. 11. Âñòàâüòå âìåñòî òî÷åê ïîäõîäÿùèå ãëàãîëû äâèæåíèÿ.  ñóááîòó âå÷åðîì ìû ... èç äîìà, ñåëè â àâòîáóñ è ... íà âîêçàë. Ìû õîòåëè óñïåòü íà ïîåçä, êîòîðûé ... â 19.05, íî îïîçäàëè. Êîãäà ìû ... ê êàññàì, áûëî óæå øåñòü ìèíóò âîñüìîãî è ïîåçä ... . Ñëåäóþùèé ïîåçä ... ÷åðåç ÷åòûðå ÷àñà. Ïîýòîìó ìû ðåøèëè ... ýëåêòðè÷êîé. Ìû êóïèëè áèëåòû è ... íà ïåððîí. Ýëåêòðè÷êà óæå ... ê ïëàòôîðìå. Ìû ... â âàãîí, ðàçìåñòèëè ñâîè âåùè è óñåëèñü ñàìè. Äî ñòàíöèè “Êà÷àëèíî” ýëåêòðè÷êà ... áîëüøå ÷àñà. Êîãäà ìû ... èç âàãîíà, áûëî åùå ñâåòëî. Ó äåæóðíîãî ïî ñòàíöèè ìû ñïðîñèëè, êàê ... ê äåðåâíå Ïåòðîâêå. Îí îáúÿñíèë íàì, êàê òóäà ..., è ìû ... . Ìû ... äîâîëüíî ìíîãî âðåìåíè, ... ïðèìåðíî ïÿòü êèëîìåòðîâ.  îäèííàäöàòü ÷àñîâ, êîãäà áûëî óæå ñîâñåì òåìíî, ìû ... â äåðåâíþ. 12. Ñêàæèòå, ÷òî åñòü â ïîåçäå?

134

Óðîê 3: Íà ïîåçäå õîðîøî, à ñàìîëåòîì ëó÷øå/ By train is good, but by plane is better Ýòî âàì ìîæåò ïðèãîäèòüñÿ: Ðåéñ(-û) íà Ìîñêâó, flight to Moscow, to Volgograd íà Âîëãîãðàä... Âûëåò ðåéñà (ñàìîëåòà) departure of a plane Ðåãèñòðàöèÿ (áèëåòîâ è registration (of tickets and baggage) áàãàæà) íà ðåéñ 302, ... for flight 302, ... Ðåãèñòðèðîâàòü/ to register a ticket çàðåãèñòðèðîâàòü áèëåò Ñòîéêà ðåãèñòðàöèè registration desk Ïîñàäêà (ïàññàæèðîâ, boarding; landing ñàìîëåòà) Ñîâåðøàòü/ñîâåðøèòü to make a landing ïîñàäêó Çàäåðæêà ðåéñà delay of a flight, of a boarding (ïîñàäêè íà ñàìîëåò) Çàäåðæèâàòüñÿ/çàäåðæàòüñÿ to delay Òðàï ladder Èëëþìèíàòîð porthole, sidelight Ïîëåò(-û) flight(s) Áîðòïðîâîäíèê(-íèöà) air steward Ñòþàðäåññà stewardess Ïðèçåìëÿòüñÿ/ to land ïðèçåìëèòüñÿ ×èòàåì è ó÷èì äèàëîãè: 1. — Ñêàæèòå, ïîæàëóéñòà, êîãäà ñåãîäíÿ áëèæàéøèé ñàìîëåò íà Ñàíêò-Ïåòåðáóðã? —  9.30. Íî áèëåòîâ óæå íåò. — ×òî æå äåëàòü? Ìíå íàäî ñðî÷íî óëåòåòü â Ïèòåð. — Ïîïðîáóéòå ÷åðåç Ìîñêâó. Óòðîì åñòü ðåéñû â 8.30 è 10.15. — Ìíå ëó÷øå íà 8.30. — Âàø ïàñïîðò! 135

— Ïîæàëóéñòà. — Ñòî äåâÿíîñòî äåâÿòü ðóáëåé. Âûëåòàåòå ðåéñîì 302. Ðåãèñòðàöèÿ áèëåòîâ çà ÷àñ äî âûëåòà. 2. — Ñêàæèòå, ïîæàëóéñòà, êîãäà íà÷èíàåòñÿ ïîñàäêà íà ðåéñ 302? — Ìíå êàæåòñÿ, îáúÿâèëè çàäåðæêó ýòîãî ðåéñà. Ñïðîñèòå â ñïðàâî÷íîì áþðî (information bureau). — Èçâèíèòå, âû íå ñêàæåòå, íà ñêîëüêî çàäåðæèâàåòñÿ ðåéñ 302? — Îí ëåòèò ïî ðàñïèñàíèþ. — Èçâèíèòå, ó êàêîé ñòîéêè áóäåò ðåãèñòðàöèÿ áèëåòîâ è áàãàæà íà ýòîò ðåéñ? — Ðåãèñòðàöèÿ óæå íà÷àëàñü ó ñòîéêè ¹ 2. — À ãäå âûõîä íà ïîñàäêó? — Âûõîä ¹ 1. — Ñïàñèáî. — Íå îïàçäûâàéòå! Ñ÷àñòëèâîãî ïîëåòà! 3. — Ñêàæèòå, ïîæàëóéñòà, ãäå ìîå ìåñòî? — Ðàçðåøèòå âàø áèëåò! Ïÿòíàäöàòîå “Â”. Âòîðîé ñàëîí, íàëåâî. — À â ïåðâîì ñàëîíå ìåñò íåò? — Ïîäîæäèòå, ïîêà âñå ïàññàæèðû ñÿäóò. ß ïîñìîòðþ. — Ñïàñèáî. Ìû ïðèëåòàåì â ÷åòûðíàäöàòü òðèäöàòü? — Äà.  Áûêîâî. À ñåé÷àñ, ïîæàëóéñòà, ñÿäüòå íà ñâîå ìåñòî. 4. — Ïàññàæèð, ïðîñíèòåñü! Âû áóäåòå îáåäàòü? — À... îáåäàòü? Äà, áóäó. — Èç íàïèòêîâ åñòü êîôå, ÷àé, ìèíåðàëüíàÿ âîäà. ×òî âû æåëàåòå? — Êîôå, ïîæàëóéñòà. À òî ñïàòü õî÷åòñÿ. — Ñåé÷àñ ïðèíåñó. Õîòèòå æóðíàëû, ãàçåòû? — Äà, ïðèíåñèòå, ïîæàëóéñòà. 5. — Ïàññàæèð, âàì ÷òî, ïëîõî? — Äà, ìåíÿ íåìíîãî óêà÷àëî (I’m slightly airsick). — ß ñåé÷àñ ïðèíåñó âàì ìèíåðàëüíîé âîäû. — Áóäüòå äîáðû. — Âûïåéòå ïîæàëóéñòà. — Ñïàñèáî. — Âîò âàì æóðíàëû, ïî÷èòàéòå, îòâëåêèòåñü. — Ñïàñèáî åùå ðàç, îãðîìíîå! 136

×èòàåì è ïåðåñêàçûâàåì òåêñò:  ñàìîëåòå Íàêîíåö ÿ â ñàëîíå ñàìîëåòà. ß çàíÿë ñâîå ìåñòî — 15 “” — ó èëëþìèíàòîðà. Ðÿäîì â êðåñëî ñåëà êðàñèâàÿ äåâóøêà. Ñêîðî ìû óñëûøàëè øóì ìîòîðà ñàìîëåòà. Íà òàáëî çàñâåòèëàñü íàäïèñü “Çàñòåãíóòü ðåìíè. Íå êóðèòü”. Ïî ðàäèî îáúÿâèëè: “Óâàæàåìûå ïàññàæèðû! Êîìàíäèð è ýêèïàæ ñàìîëåòà “ÒÓ-134” Ñåâåðî-Êàâêàçñêîãî àâèàîòðÿäà, âûïîëíÿþùåãî ðåéñ 312 íà Ìîñêâó, ïðèâåòñòâóþò âàñ íà áîðòó íàøåãî ëàéíåðà è æåëàþò âàì ïðèÿòíîãî ïîëåòà. Ïðîñüáà çàñòåãíóòü ðåìíè, âî âðåìÿ ïîëåòà íå ðàçðåøàåòñÿ êóðèòü. Âðåìÿ â ïóòè 1 ÷àñ 30 ìèíóò, âûñîòà ïîëåòà 10000 ìåòðîâ, ñêîðîñòü 1000 êì â ÷àñ. Íà áîðòó ñàìîëåòà åñòü ñâåæèå ãàçåòû è æóðíàëû, áóäóò ïðîäàâàòüñÿ ñóâåíèðû. Òóàëåòíàÿ êîìíàòà íàõîäèòñÿ â õâîñòîâîé ÷àñòè ñàìîëåòà (in the rear part). Ïî âñåì âîïðîñàì âû ìîæåòå îáðàùàòüñÿ ê áîðòïðîâîäíèêó, ïðåäâàðèòåëüíî íàæàâ êíîïêó âûçîâà, êîòîðàÿ íàõîäèòñÿ íà âåðõíåé ïàíåëè”. ß çàñòåãíóë ðåìíè è ïîñìîòðåë â èëëþìèíàòîð, íàø ñàìîëåò ïîáåæàë ïî âçëåòíîé ïîëîñå, îòîðâàëñÿ îò çåìëè è ñòàë íàáèðàòü âûñîòó (to get higher). È òóò ÿ ïî÷óâñòâîâàë ñåáÿ ïëîõî: çàëîæèëî óøè (my ears were stuffed up) è ìåíÿ çàòîøíèëî. Ñîñåäêà, ïî-âèäèìîìó, óâèäåëà ìîþ áëåäíîñòü (paleness). Îíà íàæàëà íà êíîïêó âûçîâà áîðòïðîâîäíèêà. Ïðèøëà ñòþàðäåññà, îíà ïðèíåñëà ìíå ãèãèåíè÷åñêèé ïàêåò è âîäû. ×åðåç äåñÿòü ìèíóò ìû óæå ëåòåëè íàä îáëàêàìè. ß ïî÷óâñòâîâàë ñåáÿ ëó÷øå. Ñòþàðäåññà ïðåäëîæèëà ïàññàæèðàì ïðîõëàäèòåëüíûå íàïèòêè (soft drinks): ìèíåðàëüíóþ è ãàçèðîâàííóþ âîäó. Ìîåé ñîñåäêîé îêàçàëàñü âåñåëàÿ, ðàçãîâîð÷èâàÿ äåâóøêà. Ìû ïîçíàêîìèëèñü, îêàçàëîñü, ÷òî åå çîâóò Îëüãîé, îíà ïðåäïðèíèìàòåëü (on abusiness tri p) è ëåòèò ïî äåëàì ôèðìû â Ìîñêâó. Ìû ðàçãîâîðèëèñü è íå çàìåòèëè, êàê ïðîëåòåëî âðåìÿ. Ïî ðàäèî îáúÿâèëè, ÷òî ñàìîëåò íà÷àë ïðèçåìëÿòüñÿ, ïîýòîìó íóæíî áûëî ïðèñòåãíóòü ðåìíè. Íàêîíåö ñòþàðäåññà ñêàçàëà, ÷òî íàø ñàìîëåò ñîâåðøèë ïîñàäêó â Ìîñêâå, òåìïåðàòóðà âîçäóõà + 17 ãðàäóñîâ, ýêèïàæ ñàìîëåòà ïðîùàåòñÿ ñ ïàññàæèðàìè è æåëàåò èì âñåãî äîáðîãî. Îíà òàêæå ïðåäóïðåäèëà, ÷òî òðàíçèòíûì ïàññàæèðàì íóæíî çàðåãèñòðèðîâàòü ñâîè áèëåòû â çäàíèè àýðîâîêçàëà, âåùè ìîæíî ïîëó÷èòü â áàãàæíîì îòäåëåíèè, 137

èç àýðîïîðòà äî ãîðîäà õîäÿò àâòîáóñû è òàêñè. Âñêîðå ïîäàëè òðàï è íàñ ïðèãëàñèëè ê âûõîäó. Îáðàòèòå âíèìàíèå íà ñèíîíèìû! Ñàìîëåò — ëàéíåð; ñàëîí ñàìîëåòà — áîðò ëàéíåðà, ñàìîëåòà; áîðòïðîâîäíèê, áîðòïðîâîäíèöà — ñòþàðäåññà; çàñòåãíóòü — ïðèñòåãíóòü ðåìíè; ïðèçåìëèòüñÿ — ñîâåðøèòü ïîñàäêó; àýðîïîðò — àýðîâîêçàë. Ó×ÈÌÑß ÓÏÎÒÐÅÁËßÒÜ ãëàãîëû ËÅÒÅÒÜ/ËÅÒÀÒÜ è ïðîèçâîäíûå îò íèõ ñëîâà Ñðàâíèòå: Ëåòåòü (îäèí ðàç) â Ìîñêâó, â Ñàíêò-Ïåòåðáóðã, ... Ëåòàòü (÷àñòî, ìíîãî ðàç; ’áûâàòü’) â Ìîñêâó, â ÑàíêòÏåòåðáóðã, ... Âûëåòåòü/âûëåòàòü (’íà÷àòü/íà÷èíàòü äâèæåíèå’) Ïðèëåòåòü/ïðèëåòàòü (’çàêîí÷èòü/çàêàí÷èâàòü äâèæåíèå’) Ïîëåò(-û), âûëåò, ïðèëåò. Òðåíèðóåìñÿ: 1. Îòâåòüòå íà âîïðîñû: 1. Âàì ÷àñòî ïðèõîäèòñÿ ëåòàòü íà ñàìîëåòå? 2. Êóäà âû ëåòàëè ïîñëåäíèé ðàç? 3. Êàê âû ñåáÿ ÷óâñòâóåòå â ñàìîëåòå? 4. Ñêîëüêî ÷àñîâ äëèòñÿ ïîëåò ñàìîëåòà îò âàøåé ñòðàíû äî Ìîñêâû? 5. Ãäå ìîæíî óçíàòü ðàñïèñàíèå ñàìîëåòîâ? 6. ×òî íàõîäèòñÿ íà áîðòó ñàìîëåòà? 7. Âû îáû÷íî çíàåòå, âî ñêîëüêî âûëåòèò âàø ñàìîëåò è êîãäà îí ïðèëåòèò? 2. Îòãàäàéòå çàãàäêè: 1. Ëåòèò, êàê ñòðåëà, æóææèò, êàê ï÷åëà. 2. ×òî çà ïòèöà ñìåëàÿ ïî íåáó ïðîì÷àëàñü? Ëèøü äîðîæêà áåëàÿ îò íåå îñòàëàñü? 3. Âñòàâüòå íóæíóþ ôîðìó ãëàãîëîâ ëåòàòü — ëåòåòü, îáðàòèòå âíèìàíèå íà óïîòðåáëåíèå âðåìåíè: 1. Êîãäà îí ... íà ñàìîëåòå â Ìèíâîäû, îí âñå âðåìÿ ñìîòðåë âíèç íà ãîðû. 2. Êóäà âû ... ?  Ìîñêâó èëè Ïåòåðáóðã? 3. Îí æóðíàëèñò, ïîýòîìó ÷àñòî ... â êîìàíäèðîâêè. 4. Ìåñÿö íàçàä îí îïÿòü ... â Ìîñêâó. 5. Ñàìîëåò ... íàä àýðîäðîìîì è íå ìîã ïðèçåì138

ëèòüñÿ. 6. Îí ñòàë ëåò÷èêîì, ïîòîìó ÷òî î÷åíü ëþáèò... . 7. Èç Äîìîäåäîâî äî Âíóêîâî ìîæíî áûëî ... íà âåðòîëåòå. Âåðòîëåò ... ÷àñòî. 8. ß ïîçíàêîìèëñÿ ñ íèì â ñàìîëåòå, êîãäà ... îáðàòíî â Âîëãîãðàä. 9.  ïðîøëîì ìåñÿöå ÿ ... â Ìîñêâó. 10. Ìû ñìîòðåëè, êàê âûñîêî â íåáå ... ñàìîëåòû. 11. Òåïëîõîä ïëûë âíèç ïî Âîëãå, è âñå âðåìÿ íàä íèì ... ÷àéêè. 4. Ïðî÷èòàéòå äèàëîã. Îáðàòèòå âíèìàíèå íà âûäåëåííûå âûðàæåíèÿ, îíè âàì ìîãóò ïðèãîäèòüñÿ. à) — Íàòàøà, çäðàâñòâóé! Êóäà ýòî òû ñ ÷åìîäàíîì? — ß óåçæàþ íà íåñêîëüêî äíåé â Ïåòåðáóðã. — Òû ëåòèøü ñàìîëåòîì? — Íåò, ÿ ïëîõî ïåðåíîøó ñàìîëåò, ïîýòîìó ðåøèëà åõàòü ïîåçäîì, òåì áîëåå ïåòåðáóðãñêèé ïîåçä î÷åíü óäîáíûé. ×òî òåáå ïðèâåñòè èç Ïåòåðáóðãà? — Ñïàñèáî, íè÷åãî íå íàäî. Äàâàé ÿ ïîíåñó òâîé ÷åìîäàí, ÿ èäó â òó æå ñòîðîíó. á) Ñêàæèòå, ïî÷åìó Íàòàøà ðåøèëà åõàòü ïîåçäîì? À êàê âû ïåðåíîñèòå ñàìîëåò? 5. Ïðèâåäèòå ðàçãîâîð â àýðîïîðòó. Âû ïðîâîæàåòå ñâîþ çíàêîìóþ. Îíà óëåòàåò â Àìåðèêó íà äâå íåäåëè. Ïîæåëàéòå åé õîðîøî äîëåòåòü, óäà÷íî ïîïóòåøåñòâîâàòü. Óçíàéòå, êîãäà îíà âåðíåòñÿ. Ïðåäëîæèòå åå âñòðåòèòü. Äîãîâîðèòåñü, êàê îíà âàì ñîîáùèò âðåìÿ ïðèëåòà (ïî ýëåêòðîííîé ïî÷òå; êàê òîëüêî ïðèëåòèò, íàïèøåò îòêðûòêó; äàñò òåëåãðàììó). 6. Ïðîâåäèòå ðàçãîâîð â ñëåäóþùåé ñèòóàöèè: Âû âñòðåòèëè çíàêîìîãî, êîòîðûé ñîáèðàåòñÿ íà êàíèêóëàõ åõàòü íà þã. Âû ñàìè óæå íå ðàç áûâàëè íà þãå, íî â ýòîì ãîäó âû ïóòåøåñòâîâàëè íà ñåâåðå. Ýòî áûëî î÷åíü èíòåðåñíî. Âû óâèäåëè ñîâñåì íîâûå ìåñòà. Òàì áûëà ïðåêðàñíàÿ ïðèðîäà, êðàñèâûå ëåñà è ðåêè. Âñå âðåìÿ áûëà õîðîøàÿ ïîãîäà, òåïëàÿ, íî íå æàðêàÿ. Âàì óäàëîñü ïîáûâàòü â äâóõ áîëüøèõ ñåâåðíûõ ãîðîäàõ. Âû ñîâåòóåòå ñâîåìó çíàêîìîìó íå áîÿòüñÿ ñåâåðà è ñúåçäèòü òóäà. Âû ïðèãëàøàåòå åãî çàéòè ê âàì ïîñìîòðåòü ñíèìêè, êîòîðûå âû ñäåëàëè âî âðåìÿ ïîåçäêè. 7. Ñêàæèòå, ïîíðàâèëàñü ëè âàøåìó çíàêîìîìó ïîåçäêà, åñëè â îòâåò íà âîïðîñ “Êàê âû ñúåçäèëè?” âû óñëûøàëè: 139

— Ñíà÷àëà áûëî î÷åíü èíòåðåñíî, íî ïîä êîíåö óæàñíî óñòàëè. —  òàêóþ ïîåçäêó ëó÷øå åõàòü âåñíîé. — Óñòàë, çàòî ìíîãî óâèäåë. — Âïå÷àòëåíèé ìàññà! — Ñ ïîãîäîé íå ïîâåçëî! — Ðàçâå ñòîëüêî ìåñò ìîæíî îñìîòðåòü çà íåäåëþ! 8. Âûáåðèòå ïîäõîäÿùèé ïî ñìûñëó îòâåò (Ñïàñèáî, õîðîøî, ïîåçäêà áûëà èíòåðåñíàÿ. Íîðìàëüíî. ß âîîáùå õîðîøî ïåðåíîøó ñàìîëåò): — Ñ ïðèåçäîì! Ðàä òåáÿ âèäåòü! Êàê ñúåçäèë? — ... — À êàê òû äîåõàë? — ... . 9. Ó ðóññêèõ åñòü ïîñëîâèöû: Ëåòàåò õîðîøî, à ñåñòü íå óìååò. Âîðîíà çà ìîðå ëåòàëà, à óìà íå äîñòàëà. 1. Êàê âû ïîíèìàåòå èõ? 2. Ñîñòàâüòå ñ íèìè äèàëîãè. 3. Åñòü ëè ïîäîáíûå ïîñëîâèöû â âàøåì ÿçûêå? 10. Ðàññêàæèòå îá îäíîì èç ñâîèõ ïóòåøåñòâèé, ÷åì îíî âàì ïîíðàâèëîñü, â êàêèõ ìåñòàõ ïîáûâàëè, ñêîëüêî âðåìåíè ïóòåøåñòâîâàëè, õîòåëè áû åùå ðàç ñîâåðøèòü åãî? ÒÅÑÒ 1. Âûáåðèòå ïîäõîäÿùóþ ðåïëèêó: 1.1. — Íà ñåãîäíÿ áèëåòîâ óæå íåò. — ... 1. ×òî æå äåëàòü? Ìíå íóæíî ñðî÷íî óëåòåòü. 2. Cêàæèòå, ïîæàëóéñòà, ãäå æåëåçíîäîðîæíàÿ êàññà? 3. Ìîæíî äîåõàòü íà ïîåçäå? 1.2. — Ó íàñ åñòü ïðåêðàñíûé ìàðøðóò ïî Çîëîòîìó Êîëüöó. — ... 1. Ìåíÿ îí íå ñîâñåì óñòðàèâàåò. 2. Ìåíÿ îí î÷åíü èíòåðåñóåò. 3. ß çà! 1.3. — Ìîëîäîé ÷åëîâåê, ó âàñ áèëåò íà äðóãîé ïîåçä. — ... 1. Âû îøèáàåòåñü! 2. Ýòî êàêîå-òî íåäîðàçóìåíèå. 3. Ïîñìîòðèòå ïîëó÷øå. 140

2. Âñòàâüòå âìåñòî òî÷åê ñóùåñòâèòåëüíûå âûáîð (1), âûáîðû (2). 1. Ó ìåíÿ íå áûëî ..., ïîýòîìó ÿ ñîãëàñèëñÿ. 2. Ñêîðî ñîñòîÿòñÿ ... â Äóìó. 3. ... ñïåöèàëüíîñòè — âàæíåéøèé øàã â æèçíè ÷åëîâåêà. 4. Ìíå íèêòî íå ïîìîãàë â ... ñïåöèàëüíîñòè. 5. ß íå ñîìíåâàþñü â ïðàâèëüíîñòè ... . 6. Êàæäûé ñòóäåíò çàíèìàåòñÿ â êàêîì-íèáóäü ñåìèíàðå ïî ... . 7. Åìó íåò âîñåìíàäöàòè ëåò, ïîýòîìó îí íå ïðèíèìàåò ó÷àñòèÿ â ... . 3. Êàêèå âîïðîñû âû çàäàäèòå â ñëåäóþùèõ ñèòóàöèÿõ: 1. Äî ìåñòà, êóäà âû ñîáèðàåòåñü åõàòü, ìîæíî äîåõàòü èëè íà àâòîáóñå, èëè íà ýëåêòðè÷êå. Âû õîòèòå ðåøèòü, íà ÷åì âàì áóäåò óäîáíî åõàòü. — ... 2. Âû îïîçäàëè íà àâòîáóñ, îí óæå óøåë. Âû äîëæíû ðåøèòü, êàê âàì ïîñòóïèòü — îòëîæèòü ïîåçäêó, æäàòü ñëåäóþùåãî àâòîáóñà èëè åõàòü íà äðóãîì âèäå òðàíñïîðòà. — ... 3. Äî ìåñòà, êóäà âû õîòèòå ïîïàñòü, ìîæíî äîåõàòü ïðÿìî, áåç ïåðåñàäêè; íî åñëè âû ñäåëàåòå ïåðåñàäêó, âû äîåäåòå íàìíîãî áûñòðåå. Âû ýêîíîìèòå âðåìÿ, íî âåäü ó âàñ òÿæåëûé ÷åìîäàí, ïîýòîìó âû íå ðåøàåòåñü åõàòü ñ ïåðåñàäêîé. — ... 4. Âûáåðèòå ïîäõîäÿùèé ãëàãîë: 1. Ñåðãåé (ïðèåçæàåò, åäåò, ïîäúåçæàåò) â ïîåçäå. 2. Ëåíà è Ìèøà (åäóò, ïðèåäóò, ïîäúåçæàþò) ê Âîëãîãðàäó. 3. Ìîé çíàêîìûé (åäåò, ïðèåçæàåò, ïîäúåçæàåò) â Âîëãîãðàä ó÷èòüñÿ. 4. Òû (åäåøü, ïðèåçæàåøü, ïîäúåçæàåøü) çàâòðà? 5. Êîãäà ìû (îòúåäåì, óåäåì, ïðèåäåì) èç Âîëãîãðàäà è (åäåì, ïîåäåì, ïðèåäåì) â Ìîñêâó, ìû ïîéäåì íà Êðàñíóþ ïëîùàäü. 5. Âñòàâüòå âìåñòî òî÷åê ïîäõîäÿùèå ãëàãîëû äâèæåíèÿ.  ñóááîòó âå÷åðîì ìû ... èç äîìà, ñåëè â àâòîáóñ è ... íà âîêçàë. Ìû õîòåëè óñïåòü íà ïîåçä, êîòîðûé ... â 19.05, íî îïîçäàëè. Êîãäà ìû ... ê êàññàì, áûëî óæå øåñòü ìèíóò âîñüìîãî è ïîåçä ... . Ñëåäóþùèé ïîåçä ... ÷åðåç ÷åòûðå ÷àñà. Ïîýòîìó ìû ðåøèëè ... ýëåêòðè÷êîé. Ìû êóïèëè áèëåòû è ... íà ïåððîí. Ýëåêòðè÷êà óæå ... ê ïëàòôîðìå. Ìû ... â âàãîí, ðàçìåñòèëè ñâîè âåùè è óñåëèñü ñàìè. Äî ñòàíöèè “Êà÷àëèíî” ýëåêòðè÷êà ... áîëüøå ÷àñà. Êîãäà ìû ... èç âàãîíà, áûëî åùå ñâåòëî. Ó äåæóðíîãî ïî ñòàíöèè ìû ñïðîñèëè, êàê ... ê äåðåâíå Ïåòðîâêå. Îí îáúÿñíèë íàì, êàê òóäà ..., è ìû ... . Ìû ... äîâîëüíî ìíîãî âðåìåíè, ... ïðèìåðíî ïÿòü êèëîìåòðîâ.  îäèííàäöàòü ÷àñîâ, êîãäà áûëî óæå ñîâñåì òåìíî, ìû ... â äåðåâíþ. 141

6.Âñòàâüòå íóæíóþ ôîðìó ãëàãîëîâ ëåòàòü (1) — ëåòåòü (2). 1. Êîãäà îí ... íà ñàìîëåòå â Âîëãîãðàä, îí âñå âðåìÿ ñìîòðåë â èëëþìèíàòîð . 2. Êóäà âû ... ?  Îäåññó èëè Ìèíâîäû? 3. Íàä Âîëãîé ... ÷àéêè. 4. Ìåñÿö íàçàä îí ... â Ìîñêâó. 5. Ñàìîëåò ... íàä àýðîïîðòîì è íå ìîã ïðèçåìëèòüñÿ. 6. Îí ñòàë ëåò÷èêîì, ïîòîìó ÷òî î÷åíü ëþáèò... . 7. Èç Äîìîäåäîâî äî Âíóêîâî ìîæíî áûëî ... íà âåðòîëåòå. Âåðòîëåò ... ÷àñòî. 8. ß ïîçíàêîìèëñÿ ñ íèì â ñàìîëåòå, êîãäà ... îáðàòíî â Âîëãîãðàä. 9. Íà ïðîøëîé íåäåëå ÿ ... â Ìîñêâó. 10. Ìû ñìîòðåëè, êàê âûñîêî â íåáå ... ñàìîëåòû. 11. Îí ïðåäïî÷èòàåò ... ñàìîëåòîì.

142

ÑÏÈÑÎÊ ËÈÒÅÐÀÒÓÐÛ 1. Àëåêñååâ Â.À. Áóäüòå êàê äîìà: Êíèãà äëÿ ÷òåíèÿ ñ êîììåíòàðèåì. Ì., 1985. 2. Àìèàíòîâà Ý.È. è äð. Ñáîðíèê óïðàæíåíèé ïî ëåêñèêå ðóññêîãî ÿçûêà: Ó÷åáíîå ïîñîáèå. Ì., 1989. 3. Àííóøêèí Â.È. è äð. Çíàêîìèòüñÿ ëåãêî, ðàññòàâàòüñÿ òðóäíî. Ì., 1991. 4. Àðóòþíîâ À.Ð. è äð. Èãðîâûå çàäàíèÿ íà óðîêàõ ðóññêîãî ÿçûêà. Ì., 1987. 5. Äîí÷åíêî Ã.Â., Áîðèñîâà Å.Ã. Ó÷åáíèê ðóññêîãî ÿçûêà äëÿ èíîñòðàííûõ ñòóäåíòîâ-ôèëîëîãîâ 3 êóðñà âêëþ÷åííîãî òèïà îáó÷åíèÿ. Ãðàììàòèêà. Ì., 1990. 6. Êîñòîìàðîâ Â.Ã. è äð. Ðóññêèé ÿçûê äëÿ èíîñòðàííûõ ñòóäåíòîâ. Ì., 1987. 7. Îìåëü÷åíêî Ñ.Ð. Ðóññêîå ïîâñåäíåâíîå îáùåíèå: Ó÷åá.ìåòîä. ïîñîáèå ïî ðàçâèòèþ ðå÷è äëÿ ñòàæåðîâ-èíîñòðàíöåâ. ×. 1. Âîëãîãðàä, 1997. 8. Ðàññóäîâà Î.Ï., Ñòåïàíîâà Ë.Â. Èíòåíñèâíûé êóðñ ðóññêîãî ÿçûêà: Êíèãà äëÿ ó÷àùåãîñÿ. “Òåìï-2”. Ì., 1986. 9. Ñáîðíèê óïðàæíåíèé ïî ãðàììàòèêå äëÿ èíîñòðàííûõ ñòóäåíòîâ-ôèëîëîãîâ (ïåðâûé è âòîðîé ãîäû îáó÷åíèÿ) / Îòâ. ðåä. Â.È. Êîäóõîâ, Ì.À. Øàõìàòîâà. Ì., 1985. 10. Ñëàâêèí Â.Â. Ðóññêèé ÿçûê äëÿ âñåõ: Ó÷åá. ïîñîáèå äëÿ èçó÷àþùèõ ðóññêèé ÿçûê êàê âòîðîé. Ì., 1995. 11. Ñëîâî î ãîðîäå-ãåðîå Âîëãîãðàäå / Ñîñò. Ñ.Ï. Ëîïóøàíñêàÿ, Ì. Ïèñêîâà, Â.È. Ñóïðóí. Âîëãîãðàä; Îëîìîóö, 1988. 12. Ñòåïàíîâà Å.Ì., ×åáîòàðåâà Ï.Ã. Èíòåíñèâíûé êóðñ ðóññêîãî ÿçûêà: Êíèãà äëÿ ó÷àùåãîñÿ. “Òåìï-1”. Ì., 1985. 13. “Òåìï-3”. Èíòåíñèâíûé êóðñ ðóññêîãî ÿçûêà: Êíèãà äëÿ ó÷àùåãîñÿ / Ã.Í. Àâåðüÿíîâà, Í.Ï. Êîëîÿðöåâà è äð. Ì., 1983. 14. Õàâðîíèíà Ñ.À. Ãîâîðèòå ïî-ðóññêè (äëÿ ãîâîðÿùèõ íà àíãëèéñêîì ÿçûêå). Ì., 1992. 15. Õàâðîíèíà Ñ.À. ×èòàåì è ãîâîðèì ïî-ðóññêè: Ïîñîáèå äëÿ èçó÷àþùèõ ðóññêèé ÿçûê êàê èíîñòðàííûé. Ì., 1993.

143

Ó÷åáíîå èçäàíèå

Îìåëü÷åíêî Ñâåòëàíà Ðîìàíîâíà Îìåëü÷åíêî Òàòüÿíà Íèêîëàåâíà

Ó×ÈÌÑß ÃÎÂÎÐÈÒÜ ÏÎ-ÐÓÑÑÊÈ Ó÷åáíîå ïîñîáèå ïî ðàçâèòèþ ðå÷è äëÿ ñòàæåðîâ-èíîñòðàíöåâ

Ãëàâíûé ðåäàêòîð À.Â. Øåñòàêîâà Ðåäàêòîð Ñ.À. Àñòàõîâà Òåõíè÷åñêèé ðåäàêòîð Í.Ã. Ðîìàíîâà Õóäîæíèê Í.Í. Çàõàðîâà

ËÐ ¹ 020406 îò 12.02.97 Ïîäïèñàíî â ïå÷àòü 30.09.99. Ôîðìàò 60õ84/16. Áóìàãà òèïîãðàôñêàÿ ¹ 1. Ãàðíèòóðà Òàéìñ. Óñë. ïå÷. ë. 8,3. Ó÷.-èçä. ë. 9,0. Òèðàæ 100 ýêç. Çàêàç . «Ñ» 42.

Èçäàòåëüñòâî Âîëãîãðàäñêîãî ãîñóäàðñòâåííîãî óíèâåðñèòåòà. 400062, Âîëãîãðàä, óë. 2-ÿ Ïðîäîëüíàÿ, 30.