1
Περιοδικ κδοση Συµβολ στην προσπθεια του µαχµενου εκπαιδευτικο για αποτελεσµατικ διδακτικ προσφορ
Nο 7
∆EKEMBPIOΣ 1999
CK
2
MY
CK
MY
MY
EK¢O™EI™ ñ EKTY¶ø™EI™
Περιοδικ κδοση Συµβολ στην προσπθεια του µαχµενου εκπαιδευτικο για αποτελεσµατικ διδακτικ προσφορ
Nο 7
¶. ZHTH & ™È· O.E.
Eκπαιδευτικο Προβληµατισµο ™TA
™XO§IKA BIB§IA TH™
CK
OKTΩBPIOΣ 1999
°IA TO
EYK§EI¢EIA™ °EøMETPIA™ 1998 – 1999
™XO§IKO ETO™
XHMEIA™ (°ÂÓÈ΋˜ Î·È K·Ù¢ı‡ÓÛˆÓ) °IA TO ™XO§IKO ETO™ 2000 – 2001
KAI TH™
°PAºEIA - EP°A™THPIA: 18Ô ¯ÏÌ £ÂÛÛ·ÏÔӛ΢ - ¶ÂÚ·›·˜ T.K. 570 19 ñ N¤ÔÈ EÈ‚¿Ù˜ ñ £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË TËÏ. - Fax: 0392/72.222 (3 ÁÚ·Ì̤˜) e-mail:
[email protected]
Nο 7 - ∆εκµβριος 1999 EK∆OTHΣ EK∆OΣEIΣ ZHTH
BIB§IO¶ø§EIO £ÂÛÛ·ÏÔӛ΢: APMENO¶OY§OY 27 TËÏ.: 031/203.720 ñ Fax: 031/211.305 £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË 546 35 BIB§IO¶ø§EIO AıËÓÒÓ: «ŒÓˆÛË EΉÔÙÒÓ BÈ‚Ï›Ô˘ £ÂÛÛ·ÏÔӛ΢» ™ÙÔ¿ ÙÔ˘ BÈ‚Ï›Ô˘ (¶ÂÛÌ·˙fiÁÏÔ˘ 5) Aı‹Ó· 105 64 TËÏ.-Fax: 01/32 11 097
Γ E
ENIKH EΠOΠTEIA
E
I∆IKOI ΣYNEPΓATEΣ Kυρικος υρικος ∆ηµτρης ∆ηµτρης, Φυσικς Φυσικς, Aναπλ ναπλ. Kαθηγητς αθηγητς A. A.Π.Θ. Θωµαδης Γιννης Γιννης, ∆ρ ∆ρ. Μαθηµατικν Μαθηµατικν, Kαθηγητς αθηγητς M.E. Ξνος Θανσης Θανσης, Mαθηµατικς αθηµατικς, Kαθηγητς αθηγητς M.E. Πασχαλδης ∆ηµτρης ∆ηµτρης, Φιλλογος Φιλλογος, Kαθηγητς αθηγητς M.E. Tσπης σπης Kωνσταντνος ωνσταντνος, Xηµικς, Kαθηγητς αθηγητς A. A.Π.Θ.
ΠIΣTHMONIKOI ΣYNEPΓATEΣ Αλατζ!γλου Παναγιτα Παναγιτα, Φιλλογος Ατρεδης Γιργος Γιργος, Φυσικς Γιουβανο#δης Γιργος Γιργος, Φυσικς Γιο#ρη-Tσοχατζ Γιο#ρη σοχατζ Kατερνα ατερνα, Eπικ πικ. Kαθ αθ. Xηµεας ηµεας A. A.Π.Θ. Iακβου ακβου Πτρος Πτρος, Φυσικς Φυσικς-Xηµικς §ιακ!πουλος ∆ηµοσθνης ∆ηµοσθνης, Φυσικς Mωυσιδης ωυσιδης Xρ!νης ρ!νης, Aν. Kαθ αθ. Mαθηµατικν αθηµατικν A. A.Π.Θ. Παπαθεοφνους Πα#λος Πα#λος, Xηµικς Παυλδης ∆ηµτρης ∆ηµτρης, Xηµικς Πο#λος Aνδρας νδρας, Mαθηµατικς αθηµατικς Φαρµκης ∆ηµτρης ∆ηµτρης, Φιλλογος
TÔ 7Ô Ù‡¯Ô˜ ı· ‰È·ÓÂÌËı› ¢øPEAN ÛÙÔ˘˜ EÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ ·fi Ù· ‚È‚ÏÈԈϛ· Ì·˜ Î·È ¿ÏÏ· Û˘ÓÂÚÁ·˙fiÌÂÓ· ‚È‚ÏÈԈϛ·
™TOIXEIO£E™IA - EKTY¶ø™H EK¢O™EI™ ZHTH ISSN 1106-9252
MY
COPYRIGHT: EK¢O™EI™ ZHTH A·ÁÔÚ‡ÂÙ·È Ë ÌÂÚÈ΋ Î·È ÔÏÈ΋ ·Ó·‰ËÌÔÛ›Â˘ÛË ‹ ·Ó··Ú·ÁˆÁ‹ ¯ˆÚ›˜ ÙËÓ ¤ÁÎÚÈÛË ÙÔ˘ ÂΉfiÙË.
CK
Afi ÙÔ ÂfiÌÂÓÔ Ù‡¯Ô˜ (8Ô, M¿ÚÙÈÔ˜ 2000): ™YN¢POMH (3 Ù‡¯Ë): EÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ›: 5.000 ‰Ú¯. BÈ‚ÏÈÔı‹Î˜: 8.000 ‰Ú¯. ¶ÒÏËÛË ·fi Ù· BÈ‚ÏÈԈϛ·: 1.500 ‰Ú¯ ÙÔ Ù‡¯Ô˜ ¶§HPOºOPIE™-A¶O™TO§E™: ANNH ZHTH T.K. 570 19 ñ N¤ÔÈ EÈ‚¿Ù˜ ñ £E™/NIKH TËÏ. - Fax: 0392/72.222 e-mail:
[email protected]
CK
MY
¶EPIEXOMENA
CK
MY
Γεργιος Παντελδης Kαθηγητς αθηγητς E.M. E.M.Π.
M·ıËÌ·ÙÈο 4
X. ºÈÏ‹
T· Ì·ıËÌ·ÙÈο Ù˘ ¯ÈÏÈÂÙ›·˜: 1o M¤ÚÔ˜
8
™˘Ó¤ÓÙ¢ÍË Ì ÙË Û˘ÁÁÚ·ÊÈ΋ ÔÌ¿‰· Ù˘ E˘ÎÏ›‰ÂÈ·˜ °ÂˆÌÂÙÚ›·˜
10 £. •¤ÓÔ˜
OÈ °ÂˆÌÂÙÚÈÎÔ› ÙfiÔÈ ÛÙËÓ E˘ÎÏ›‰ÂÈ· °ÂˆÌÂÙÚ›· º˘ÛÈ΋
13 °. AÙÚ›‰Ë˜
H Ê˘ÛÈ΋ ÛÙËÓ ·ÏÏ·Á‹ Ù˘ ¯ÈÏÈÂÙ›·˜
15 ¢. §È·ÎfiÔ˘ÏÔ˜
M·‡Ú· ÎÔ˘ÙÈ¿
17 °. AÙÚ›‰Ë˜
KÚÈÙ‹ÚÈ· AÍÈÔÏfiÁËÛ˘ : º˘ÛÈ΋ °¢ §˘Î›Ԣ £ÂÙÈ΋˜-T¯ÓÔÏÔÁÈ΋ K·Ù‡ı˘ÓÛ˘
21 ¢. §È·ÎfiÔ˘ÏÔ˜
ÕÁÁÈÁÌ· ºÈÏÔÛÔÊ›·˜ TÛÈÁÎÔ‡Ó·, ÙÂ̤Ϸ Î·È ‰›Î·ÈË
22 ¶. I·ÎÒ‚Ô˘
LASER (ϤÈ˙ÂÚ) XËÌ›·
27 K. A. Tۛ˘
K‚·ÓÙÈÎÔ› ·ÚÈıÌÔ› Î·È Ë ÛËÌ·Û›· ÙÔ˘˜
29 K. °ÈÔ‡ÚË-TÛÔ¯·Ù˙‹
EÓ·ÏÏ·ÎÙÈÎÔ› ÙÚfiÔÈ ÂÎÙ¤ÏÂÛ˘ ÙÔ˘ ÂÈÚ¿Ì·ÙÔ˜ E‡ÚÂÛ˘ pH ‰È·Ï‡Ì·ÙÔ˜ (‰Â›ÎÙ˜ Î·È Â¯·ÌÂÙÚÈÎfi ¯·ÚÙ›)
33 ¢. ¶·˘Ï›‰Ë˜
¢‡Ô ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ- ÚÔÙ¿ÛÂȘ ÁÈ· ÙÔ ıÔÏfi ÙÔ›Ô ÛÙË ¯ËÌ›·
36 ¶. ¶··ıÂÔÊ¿ÓÔ˘˜
MÈ· ÂÈÚ·Ì·ÙÈ΋ ‰È‰·Ûηϛ· ÙÔ˘ Ì·ı‹Ì·ÙÔ˜ «¢ÈÔÍ›‰ÈÔ ÙÔ˘ ÕÓıڷη» Ì ÙËÓ ·ÍÈÔÔ›ËÛË ÚÔ¸·Ú¯Ô˘ÛÒÓ ÁÓÒÛÂˆÓ ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹
38 •. ™Ô˘Èfi˜
MÈ· «¿ÏÏË» ÛÙÔȯÂÈÔÌÂÙÚ›·, Ë ¯ËÌÈ΋ Â͛ۈÛË ÛÙË ÛˆÛÙ‹ Ù˘ ı¤ÛË ºÈÏÔÏÔÁÈο
39 ¶. AÏ·Ù˙fiÁÏÔ˘
MÈ· ÚfiÙ·ÛË ‰È‰·ÎÙÈ΋˜ ·ÍÈÔÔ›ËÛ˘ ÙÔ˘ ÎÂÈ̤ÓÔ˘ «H ˙ËÙÈ¿Ó· ÙÔ˘ §ÔοÚÓÔ” ÙÔ˘ Heinrich von Kleist
43 ¢. º·ÚÌ¿Î˘
XÚËÛÙÈÎfi ÏÂÍÈÎfi ÊÈÏÔÛÔÊÈÎÒÓ fiÚˆÓ KÔÈÓˆÓÈΤ˜ EÈÛً̘
46 ™Ù. BÏ·¯fiÔ˘ÏÔ˜
MÈ· ÚfiÙ·ÛË ‰È‰·Ûηϛ·˜ ÙÔ˘ Ì·ı‹Ì·ÙÔ˜ “H ÎÔÈÓˆÓÈ΋ Î·È ÔÏÈÙÈ΋ ÔÚÁ¿ÓˆÛË ÛÙËÓ AÚ¯·›· EÏÏ¿‰·
CK
MY
3
MY
φλοι και συνδελφοι
MY
M
 ÙÔ Ù‡¯Ô˜ ·˘Ùfi ÙÂÏÂÈÒÓÂÈ Ë 2Ë Ì.X. ¯ÈÏÈÂÙ›·, ηٿ ÙËÓ ÔÔ›· Ù· ÂÈÙ‡ÁÌ·Ù·, Û ¤ÎÙ·ÛË Î·È Û ‚¿ıÔ˜, fiÏˆÓ ÙˆÓ ÂÈÛÙËÌÒÓ Â›Ó·È ÂÓÙ˘ˆÛȷο. ™‹ÌÂÚ·, ‡ÛÙÂÚ· ·fi ‰˘fiÌÈÛÈ ¯ÈÏÈÂٛ˜ EÈÛÙ‹Ì˘ Î·È EÈÛÙËÌÔÓÈ΋˜ T¯ÓÈ΋˜, ÌÔÚԇ̠ӷ ηٷÓÔ‹ÛÔ˘Ì fiÙÈ Ë ‰‡Ó·ÌË Ù˘ ›‰Ú·Û˘ Ù˘ AÚ¯·›·˜ EÏÏËÓÈ΋˜ EÈÛÙ‹Ì˘ ˘‹ÚÍ ·ÓÒÙÂÚË ·fi ÙË ‰‡Ó·ÌË Ù˘ ›‰Ú·Û˘ οı ¿ÏÏ˘ "ÚÔÛÊÔÚ¿˜". EÓÒ Ë ·ÊÂÏ‹˜ ·ÈÛÈÔ‰ÔÍ›· ÁÈ· ·ÂÚÈfiÚÈÛÙË ÚfiÔ‰Ô, ·ÔÎÏÂÈÛÙÈο ‚·ÛÈṲ̂ÓË ÛÙËÓ ÂͤÏÈÍË Î·È ÙȘ ÂÊ·ÚÌÔÁ¤˜ ÙˆÓ ıÂÙÈÎÒÓ ÂÈÛÙËÌÒÓ, ·Ú·¯ÒÚËÛÂ Î·È (‰Èη›ˆ˜) ÙË ı¤ÛË Ù˘ Û ÌÈ· ÌÂÙÚÈfiÊÚÔÓ· ÂÎÙ›ÌËÛË ÙˆÓ ‰˘Ó·ÙÔÙ‹ÙˆÓ ÙÔ˘˜ Î·È Û ÌÈ· ÈÔ Ú·ÏÈÛÙÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Ù˘ Û˘Ì‚ÔÏ‹˜ ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ ·ÓıÚÒÈÓË Â˘Ù˘¯›·.
MY
Αγαπητο
CK
CK
CK
Aγαπητο φλοι, EÓÒ Ë Û‡Á¯ÚÔÓË T¯ÓÔÏÔÁ›· Ì·˜ ‰›ÓÂÈ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ÂÎÙ˘ÒÓÔ˘Ì ÂÓÙ˘ˆÛȷ΋˜ ÂÌÊ¿ÓÈÛ˘ Î·È ÔÈfiÙËÙ·˜ ‚È‚Ï›· Î·È ÂÚÈÔ‰Èο Î·È Ó· Ù· ‰ÈÔ¯ÂÙ‡ԢÌ ÛÙ· ÈÔ ·ÚfiÛÈÙ· ÛËÌ›· Ù˘ ¯ÒÚ·˜, ‰ÂÓ Ì·˜ ·¿ÏÏ·Í ·fi Ù· ¤ÍÔ‰· Ô˘ Û˘ÓÔ‰Â‡Ô˘Ó ·˘Ù‹ ÙËÓ ÔÈfiÙËÙ· ‰Ô˘ÏÂÈ¿˜ Î·È ÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ·. AÓÙ›ıÂÙ· Ì¿ÏÈÛÙ· ·˘Í‹ıËÎ·Ó ÂÓÙ˘ˆÛȷο, fiˆ˜ Î·È Ù· Ù·¯˘‰ÚÔÌÈο ¤ÍÔ‰· ·ÔÛÙÔÏ‹˜. E›Ì·ÛÙ ÏÔÈfiÓ Î·È ÂÌ›˜ ·Ó·ÁηṲ̂ÓÔÈ, ÁÈ· Ó· ‰È·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ì ÙËÓ ÔÈfiÙËÙ· ÙÔ˘ ÂÚÈÔ‰ÈÎÔ‡ Ì·˜ Î·È Ó· ‚ÂÏÙÈÒÛÔ˘Ì ÙËÓ ·ÚıÚÔÁÚ·Ê›· Ó· ˙ËÙ‹ÛÔ˘Ì ÙË Û˘Ì‚ÔÏ‹ Û·˜. ŒÙÛÈ ·ÔÊ·Û›Û·Ì ӷ ˙ËÙ‹ÛÔ˘Ì ÙË Û˘Ó‰ÚÔÌ‹ Û·˜ ÁÈ· Ù· ÙÚ›· Ù‡¯Ë ÂÙËÛ›ˆ˜ (M¿ÚÙÈÔ - IÔ‡ÓÈÔ - ™Â٤̂ÚÈÔ) Ì ÂÙ‹ÛÈ· Û˘Ó‰ÚÔÌ‹ 5.000 ‰Ú¯. ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ – 8.000 ÁÈ· ‚È‚ÏÈÔı‹Î˜ (ÛÙËÓ ÔÔ›· Û˘ÌÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È Î·È Ù· ¤ÍÔ‰· ·ÔÛÙÔÏ‹˜) ‹ ı· ‰È·Ù›ıÂÙ·È ÛÙ· ‚È‚ÏÈԈϛ· ÚÔ˜ 1.500 ‰Ú¯. ÙÔ Ù‡¯Ô˜.
●
«ŒÓˆÛË EΉÔÙÒÓ BÈ‚Ï›Ô˘ £ÂÛÛ·ÏÔӛ΢» ™ÙÔ¿ ÙÔ˘ BÈ‚Ï›Ô˘ (¶ÂÛÌ·˙fiÁÏÔ˘ 5), 105 64 Aı‹Ó· TËÏ.-Fax: (01) 32 11 097
Oδηγες προς τους συγγραφες των προτ!σεων ➧
➧
➧
H κταση της παρουσασης ενς θµατος δε θα πρπει να υπερβανει τις 4 σελδες του εντ"που, τουλ!χιστον στις θετικς επιστµες. H χρησιµοποηση της διατ"πωσης, της ορολογας και των συµβολισµν των εγκεκριµνων διδακτικν βιβλων της ∆ευτεροβ!θµιας Eκπαδευσης εναι υποχρεωτικ. H προσφυγ στη βοθεια εννοιν και µεθδων, που εναι εκτς της διδακτας "λης, οπωσδποτε µως απ το «!µεσο περιβ!λλον» της, θα πρπει να εναι περιορισµνη και να επισηµανεται τι εναι εκτς διδακτας "λης. Στην περπτωση αυτ µια βιβλιογραφικ αναφορ! θα εναι πολ" χρσιµη.
Eιδικτερα, κατ! την παρουσαση θα πρπει, εφσον εναι εφικτ και απαρατητο, ➧ να επισηµανονται οι επιδιωκµενοι στχοι, ➧ να δνεται το απαρατητο πληροφοριακ υλικ µε αναφορ! στα διδακτικ! βιβλα, ➧ να γνονται οι κατ!λληλες διδακτικς υποδεξεις, ➧ να γνονται εκενες οι αποδεξεις που υποδεικν"ουν µεθδους επεξεργασας θεµ!των επλυσης προβληµ!των και ➧ να υποδεικν"ονται εκενα τα σηµεα, που εναι δυνατν να ξεφ"γουν λ!θη.
Âȉ‹ Ë Û‡ÓÙ·ÍË ÙÔ˘ ÂÚÈÔ‰ÈÎÔ‡ Ì·˜ ηٷÎχ˙ÂÙ·È ·fi ÚÔÙ¿ÛÂȘ Ì ÎÚÈÙÈΤ˜ ÙÔ˘ ÙÚfiÔ˘ ·ÚÔ˘Û›·Û˘ Ù˘ ‡Ï˘ ÛÙ· Û¯ÔÏÈο ‚È‚Ï›·, Ì ·Û΋ÛÂȘ ‹ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ χÛÂȘ ÌÈ·˜ ¿ÛÎËÛ˘ ı¤ÏÔ˘Ì ӷ Û·˜ ÂÈÛËÌ¿ÓÔ˘Ì fiÙÈ Ì¤Û· ÛÙÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜, Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ·fi ÙËÓ ·Ú¯‹ ı¤ÛÂÈ ÔÈ EÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ¶ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌÔ›, ‰ÂÓ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÙ·È ➧ Ë ÎÚÈÙÈ΋ ÙˆÓ ÂÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓˆÓ Û¯ÔÏÈÎÒÓ ‚È‚Ï›ˆÓ Î·È ÙˆÓ ÌÂıfi‰ˆÓ ‰È‰·Ûηϛ·˜ (ÂÎÙfi˜ Î·È ·Ó ˘¿Ú¯ÂÈ Î¿ÔÈÔ Ï¿ıÔ˜), ÁÈ·Ù› ı· ÚÔηϤÛÔ˘Ì ۇÁ¯˘ÛË ÛÙÔÓ Ì·¯fiÌÂÓÔ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi, Ô‡ÙÂ Î·È ➧ Ë ·Ú¿ıÂÛË ·Û΋ÛÂˆÓ ‹ fiÛÔ ÙÔ ‰˘Ó·ÙfiÓ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚˆÓ Ï‡ÛÂˆÓ Î¿ÔÈˆÓ ·Û΋ÛÂˆÓ ·ÊÔ‡ ·˘Ùfi ηχÙÂÙ·È ·fi ÙÔ ÌÂÁ¿ÏÔ ·ÚÈıÌfi ‚ÔËıËÌ¿ÙˆÓ Ô˘ ΢ÎÏÔÊÔÚÔ‡Ó.
E
™Ùfi¯Ô˜ Ì·˜ Â›Ó·È Ô Û¯ÔÏÈ·ÛÌfi˜ Î·È Ë ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ (ÛÙ· Ï·›ÛÈ· Ù˘ ¢Â˘ÙÂÚÔ‚¿ıÌÈ·˜ Eη›‰Â˘Û˘) ·Ó¿Ï˘ÛË ıÂÌ¿ÙˆÓ, ÚÔÙ¿ÛÂˆÓ Î·È Ê·ÈÓÔÌ¤ÓˆÓ Ô˘ Â͢ËÚÂÙÔ‡Ó Î·ı·Ú¿ ‰È‰·ÎÙÈÎÔ‡˜ ÛÎÔÔ‡˜ ηıÒ˜ Î·È ·Û΋ÛÂˆÓ ‹ χÛÂˆÓ Ô˘ ˘Ô‰ÂÈÎÓ‡Ô˘Ó ÌÂıfi‰Ô˘˜ Î·È ÙÚfiÔ˘˜ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛ˘ ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ Ô˘ ÂÌÊ·Ó›˙ÔÓÙ·È Î·Ù¿ ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ‰È·‰Èηۛ·. M ÂÎÙ›ÌËÛË °ÂÒÚÁÈÔ˜ ¶·ÓÙÂÏ›‰Ë˜
EÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔÈ ¶ƒOµ§∏ª∞∆π™ª√π
CK
MY
CK
EΉfiÛÂȘ ZHTH AÚÌÂÓÔÔ‡ÏÔ˘ 27, 546 35 £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË TËÏ. (031) 203.720, Fax: (031) 211.305
CK
MY
MY
●
O ÂΉÔÙÈÎfi˜ Ì·˜ Ô›ÎÔ˜, ÁÈ· Ó· οÓÂÈ ÈÔ ÂӉȷʤÚÔ˘Û· ÙË «Û˘˙‹ÙËÛË» ̤۷ ·fi ÙÔ˘˜ «EÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ ¶ƒ√µ§∏ª∞∆π™ª√À™», ı· Û·˜ ‰ˆÚ›˙ÂÈ ‚È‚Ï›· ÙˆÓ ÂΉfiÛÂÒÓ ÙÔ˘ (Ù· ÔÔ›· ı· ÂÈϤÍÂÙ ÂÛ›˜) ·Í›·˜ 10.000 ‰Ú¯. ÁÈ· οı ÚfiÙ·Û‹ Û·˜ Ô˘ ı· ‰ËÌÔÛȇÂÙ·È.
CK
TÔ ÂÚÈÔ‰ÈÎfi ÌÔÚ›Ù ӷ ÙÔ ‚Ú›Ù ÛÙ· ‚È‚ÏÈԈϛ· Ì·˜:
O Eππτης Eκδσεως
MY
H εκδτρια
3
4
M ∞£∏ª∞∆π∫∞
∆∞ ª∞£∏ª∞∆π∫∞ Ù˘ Ãπ§π∂∆π∞™ 1 Ô ª¤ÚÔ˜: 1000-1700 ª.Ã. T˘ ÃÚÈÛÙ›Ó·˜ ºÈÏ‹, ∂›ÎÔ˘Ú˘ ∫·ıËÁ‹ÙÚÈ·˜ ∂.ª. ¶ÔÏ˘Ù¯Ó›Ԣ
∂ÈÛ·ÁˆÁ‹ ¤¯ÚÈ ÙÔ 1000 Ì.Ã. ΢ÚÈ·Ú¯Ô‡Ó Ù· ÂÈÙ‡ÁÌ·Ù· ÙˆÓ ·Ú¯·›ˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ, Ù· ÔÔ›· ‰ÂÓ ·Ó·Ù‡¯ıËÎ·Ó ÛÙ· Ï·›ÛÈ· ÌÈ·˜ ·˘ÙfiÓÔÌ˘ ÂÈÛÙ‹Ì˘, ·ÏÏ¿ ÁÂÓÓ‹ıËÎ·Ó Ì¤Û· ·fi ÙË ‰‡Ó·ÌË Ù˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜ ÛΤ„˘. ∏ ·fi‰ÂÈÍË, Ë ·Ó¿Ï˘ÛË, Ë Û‡ÓıÂÛË Î·È Ë ·fi‰ÂÈÍË Ì ÙË Ì¤ıÔ‰Ô Ù˘ «ÂȘ ¿ÙÔÔÓ ··ÁˆÁ‹˜» ÂÚÓÔ‡Ó ·fi ÙÔ˘˜ ŒÏÏËÓ˜ ÛÙȘ ÂfiÌÂÓ˜ ÁÂÓ¤˜ ÁÈ· Ó· ÛÙËÚ›ÍÔ˘Ó ÙÔ˘˜ Ì·ıËÌ·ÙÈÎÔ‡˜ Û˘ÏÏÔÁÈÛÌÔ‡˜. ∆· ¤ÚÁ· ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ Î·È ÙˆÓ ÛÔÊÒÓ Ù˘ ∂ÏÏËÓÈÛÙÈ΋˜ ÂÔ¯‹˜ ¤·ÈÍ·Ó ·ÔÊ·ÛÈÛÙÈÎfi ÚfiÏÔ ÛÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· Ù˘ ∞Ú·‚È΋˜ ∂ÈÛÙ‹Ì˘1, Ë ÔÔ›· Û˘ÓÂÙ¤ÏÂÛ ÛËÌ·ÓÙÈο ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙˆÓ ª·ıËÌ·ÙÈÎÒÓ Î·ıÒ˜ Î·È ÛÙËÓ ‰È¿‰ÔÛË Ù˘ ÁÓÒÛˆ˜. ª¤Û· ·fi ÙȘ ÂȉڿÛÂȘ ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ Î·È ÙˆÓ πÓ‰ÒÓ –·˜ ÌË Í¯ӿÌ fiÙÈ Ë ÈÓ‰È΋ ·Ú›ıÌËÛË ¤Ú·Û ·fi ÙÔ πÛÏ¿Ì ÛÙËÓ ∂˘ÚÒË Î·È ‘ÌÂÙÔÓÔÌ¿ÛÙËÎÂ’ ·Ú·‚È΋. ™Ù· ª·ıËÌ·ÙÈο ÙˆÓ ∞Ú¿‚ˆÓ ‰È·ÈÛÙÒÓÔ˘Ì ÙËÓ Ù¿ÛË Û‡ÓıÂÛ˘ Ú·ÎÙÈÎÒÓ ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ Î·È ıˆÚËÙÈ΋˜ ÛΤ„˘, ¯¿ÚË ÛÙËÓ ÔÔ›· ÂÌÊ·Ó›˙ÂÙ·È ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ∞ÚÈıÌËÙÈ΋˜ Î·È Ù˘ °ÂˆÌÂÙÚ›·˜. ∂ȉÈÎfiÙÂÚ· ÙÔ ·Í›ˆÌ· Ù˘ ·Ú·ÏÏËÏ›·˜2 ¤·ÈÍ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÚfiÏÔ ÛÙË Û‡Á¯ÚÔÓË Ì·ıËÌ·ÙÈ΋ ÛΤ„Ë. ∏ °ÂˆÌÂÙÚ›·, Ë ÕÏÁ‚ڷ Î·È Ë ∆ÚÈÁˆÓÔÌÂÙÚ›· Á›ÓÔÓÙ·È ·˘ÙfiÓÔ̘. √ AlKwârismi Â›Ó·È Ô Û˘ÁÁڷʤ·˜ ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ al-ga˘ br (fi ÕÏÁ‚ڷ), Ô˘ ·ÔÙÂÏ› ÙË ‚·ÛÈ΋ Ú·ÁÌ·Ù›· Ù˘ ÕÏÁ‚ڷ˜ ÁÚ·Ì̤ÓÔ ÛÙ· ·Ú·‚Èο. ¢È·ÛÒıËΠ·fi ÙȘ Ï·ÙÈÓÈΤ˜ ÌÂÙ·ÊÚ¿ÛÂȘ Î·È ÂËÚ¤·Û ‚·ı‡Ù·Ù· ÙË Ì·ıËÌ·ÙÈ΋ ÂÈÛÙ‹ÌË ÙÔ˘ ªÂÛ·›ˆÓ·.
ª
∆∞ ¶ƒø∆∞ µ∏ª∞∆∞ ∆Ô ·Ì¿ÏÁ·Ì· ‰˘Ô ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ ÎfiÛ̈Ó. ∆· ¤ÚÁ· ∂ÈÛÙ‹Ì˘ Î·È ºÈÏÔÛÔÊ›·˜ Ù˘ ÎÏ·ÛÛÈ΋˜ Î·È ÂÏÏËÓÈÛÙÈ΋˜ ÂÔ¯‹˜ ÂÚÓÔ‡Ó Ì ÙȘ ÌÂÙ·ÊÚ¿ÛÂȘ ÛÙÔÓ ·Ú·‚ÈÎfi ÎfiÛÌÔ, ÔÈ Ôԛ˜ ·Ú¯›˙Ô˘Ó Ó· ÂÌÊ·Ó›˙ÔÓÙ·È ÙÔÓ 8Ô ·ÈÒÓ·, Êı¿ÓÔ˘Ó ÛÙÔ ·fiÁÂÈfi ÙÔ˘˜ ÙÔÓ 9Ô ·È. Î·È ÙÂÏÂÈÒÓÔ˘Ó ÙÔÓ 10Ô ·È. ŒÙÛÈ Ù· ™ÙÔȯ›· ÙÔ˘ ∂˘ÎÏ›‰Ô˘ ÌÂÙ·ÊÚ¿˙ÔÓÙ·È
4
ÙÚÂȘ ÊÔÚ¤˜. ∏ ª¤ÁÈÛÙË ÙÔ˘ ¶ÙÔÏÂÌ·›Ô˘, Ù· ∫ˆÓÈο ÙÔ˘ ∞ÔÏÏˆÓ›Ô˘, ÔÈ ‰˘Ô Ú·ÁÌ·Ù›˜ ∫‡ÎÏÔ˘ ª¤ÙÚËÛȘ Î·È ¶ÂÚ› ™Ê·›Ú·˜ Î·È ∫˘Ï›Ó‰ÚÔ˘ ÙÔ˘ ∞Ú¯ÈÌ‹‰Ë Î·È Ù· ∞ÚÈıÌËÙÈο ÙÔ˘ ¢πfiÊ·ÓÙÔ˘3. ™ÙÔÓ ÈÛÏ·ÌÈÎfi ÎfiÛÌÔ Ë ¤Ú¢ӷ Î·È ÔÈ ÌÂÙ·ÊÚ¿ÛÂȘ Û˘Ì‚·‰›˙Ô˘Ó ÁÈ· ÙÚÂȘ ·ÈÒÓ˜. ∆Ô 12Ô ·È. ÂÌÊ·Ó›˙ÔÓÙ·È ÛÙË ¢‡ÛË ÌÂÙ·ÊÚ¿ÛÂȘ ÛËÌ·ÓÙÈÎÒÓ ¤ÚÁˆÓ ·fi Ù· ·Ú·‚Èο ÛÙ· Ï·ÙÈÓÈο. ŸÌˆ˜ Ë ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘ ÃÚÈÛÙÈ·ÓÈÛÌÔ‡ Î·È Ë ·ÓÙÔ‰˘Ó·Ì›· Ù˘ ∂ÎÎÏËÛ›·˜ ‰ÂÓ Â˘ÓfiËÛ·Ó ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙˆÓ £ÂÙÈÎÒÓ ∂ÈÛÙËÌÒÓ, ·ÊÔ‡ ‘Ë £ÂÔÏÔÁ›· ÂÚÈÎÏ›ÂÈ Î¿ı ›‰Ô˜ ÁÓÒÛ˘’. ŸÌˆ˜ Ù· ª·ıËÌ·ÙÈο Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó ÛÙËÓ Âη›‰Â˘ÛË Î·ıÒ˜ ¤¯Ô˘Ó ÎÏËÚÔÓÔÌËı› ·fi ÙËÓ ∞Ú¯·ÈfiÙËÙ· ÙÔ quadrivium, Ë ∞ÚÈıÌËÙÈ΋, Ë °ÂˆÌÂÙÚ›·, Ë ªÔ˘ÛÈ΋ Î·È Ë ∞ÛÙÚÔÓÔÌ›·. °‡Úˆ ÛÙ· 1100 Ì.Ã. ÔÈ ∂˘Úˆ·›ÔÈ ·ÔÎÙÔ‡Ó Â·Ê‹ Ì ÙÔ˘˜ ÕÚ·‚˜ Ù˘ ªÂÛÔÁ›Ԣ Î·È Ù˘ ª¤Û˘ ∞Ó·ÙÔÏ‹˜ ηıÒ˜ Î·È Ì ÙÔ˘˜ µ˘˙·ÓÙÈÓÔ‡˜. √È ÛÙ·˘ÚÔÊfiÚÔÈ ÏËÚÔÊÔÚÔ‡ÓÙ·È ÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ ÂÈÛÙ‹ÌË ·fi ÙÔ˘˜ ÕÚ·‚˜ Î·È ÙÔ˘˜ µ˘˙·ÓÙÈÓÔ‡˜. ŒÙÛÈ Ë ∂˘ÚÒË ‰ÂÓ ·ÁÓÔ› ÙÔÓ ∂˘ÎÏ›‰Ë, ÙÔÓ ¶ÙÔÏÂÌ·›Ô, ÙÔÓ ∞ÚÈÛÙÔÙ¤ÏË Î·È ÙÔÓ ∞Ú¯ÈÌ‹‰Ë. ∏ ÕÏÁ‚ڷ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ¿Ú·‚˜ Â›Ó·È Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο Ë Â›Ï˘ÛË ÙˆÓ ÂÍÈÛÒÛÂˆÓ 2Ô˘ ‚·ıÌÔ‡, ¯ˆÚ›˜ Ê˘ÛÈο Ó· ˘¿Ú¯ÂÈ Ë ¤ÓÓÔÈ· ÙÔ˘ ÔÏ˘ˆÓ‡ÌÔ˘. ªÂٷ͇ 850-930 Ì.Ã. ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÙ·È Ë ¤ÓÓÔÈ· Ù˘ ‰‡Ó·Ì˘ Ì ·Î¤Ú·ÈÔ ÂÎı¤ÙË (Abû Kâmili, Sinân Ibu al Fath). ªÂ ÌÈ· ÂÌ‚Ú˘·Î‹ ̤ıÔ‰Ô ··ÁˆÁ‹˜ ·Ô‰ÂÈÎÓ‡ÂÙ·È ¤Ó·˜ Ù‡Ô˜ ‘‰˘ÔˆÓ‡ÌÔ˘ ÙÔ˘ ¡Â‡ÙˆÓÔ˜’ Î·È ˘ÔÏÔÁ›˙ÔÓÙ·È ÔÈ Û˘ÓÙÂÏÂÛÙ¤˜ ̤¯ÚÈ ÙË 12Ë ‰‡Ó·ÌË (Al Karajf ). √Ú›˙ÂÙ·È ÙÔ x0 – 1 Î·È ·Ô‰ÂÈÎÓ‡ÂÙ·È Ë ·xmØ‚xn = ·‚xm+n ÁÈ· ·Î¤Ú·ÈÔ˘˜ m, n (AlSamaw’al ). ªÂÏÂÙ¿Ù·È Ë Ï‡ÛË ÂÍÈÛÒÛÂˆÓ 3Ô˘ ‚·ıÌÔ‡, fi¯È Ì ÚÈ˙Èο ·ÏÏ¿ ÁˆÌÂÙÚÈο ˆ˜ ÙÔÌ‹ ‰˘Ô ΈÓÈÎÒÓ (Alkhayyâm). O Al-Fâsiri (1267-1320) ÌÂÏÂÙ¿ ÙËÓ ·Ó¿Ï˘ÛË ·ÎÂÚ·›Ô˘ Û ÁÈÓfiÌÂÓÔ ÚÒÙˆÓ ·Ú·ÁfiÓÙˆÓ. ÕÚ·‚˜ Î·È Â˘Úˆ·›ÔÈ, ÛÙËÚÈ˙fiÌÂÓÔÈ ÛÙ· ¤ÚÁ· ÙÔ˘ ∂˘‰fiÍÔ˘ (408-355 .Ã.), ÙÔ˘ ∞Ú¯ÈÌ‹‰Ë (287-212 .Ã.), ÙÔ˘ ∑ËÓfi‰ˆÚÔ˘ (2Ô˜ ·È. .Ã.) Î.¿., ˘ÔÏÔÁ›˙Ô˘Ó ÂÌ‚·‰¿ ‰È·ÊfiÚˆÓ Û¯ËÌ¿ÙˆÓ Î·È fiÁÎÔ˘˜ ÛÙÂÚÂÒÓ. ∂›Ó·È Ë ÛÙÈÁÌ‹
1. OÓÔÌ¿˙Ô˘Ì«·Ú·‚È΋ ÂÈÛÙ‹ÌË» ÂΛÓËÓ Ô˘ ÁÚ¿ÊÙËΠÛÙËÓ ·Ú·‚È΋ ÁÏÒÛÛ· ·fi ÏfiÁÈÔ˘˜, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ÌÔÚ› Ó· ›¯·Ó ‰È·ÊÔÚÂÙÈ΋ ıÚËÛΛ· ‹ ÌËÙÚÈ΋ ÁÏÒÛÛ·. 2. M ÙÔ 5Æ ·›ÙËÌ· ÙÔ˘ E˘ÎÏ›‰Ë ¤¯Ô˘Ó ·Û¯ÔÏËı› Î·È ÔÈ ÕÚ·‚˜. 3. ¶ÔÏÏ¿ ΛÌÂÓ·, ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ ¤¯Ô˘Ó ¯·ı› Ù· ÚˆÙfiÙ˘·, ‰È·ÛÒıËÎ·Ó ·fi ÙȘ ·Ú·‚ÈΤ˜ ÌÂÙ·ÊÚ¿ÛÂȘ (.¯. Ù· ÙÚ›· ÙÂÏÂÙÂ˘Ù·›· ÙˆÓ KˆÓÈÎÒÓ, Ù· Ù¤ÛÛÂÚ· ÙˆÓ AÚÈıÌËÙÈÎÒÓ).
EÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔÈ ¶ƒOµ§∏ª∞∆π™ª√π
5
M ∞£∏ª∞∆π∫∞ Ô˘ ·Ú¯›˙ÂÈ Ó· ÁÂÓÓÈ¤Ù·È Ô ¢È·ÊÔÚÈÎfi˜ Î·È Ô √ÏÔÎÏËÚˆÙÈÎfi˜ §ÔÁÈÛÌfi˜. O Leonardo de Pisa (1170-1250), Ô ÂÈÏÂÁfiÌÂÓÔ˜ Fibonacci, ÂÈÛ¿ÁÂÈ Ù· ÈÓ‰Ô-·Ú·‚Èο ·ÚÈıÌËÙÈο ۇ̂ÔÏ· «9, 8, 7, 6, 5, 4, 3, 2, 1». ªÂ ÙÔ˘˜ ·ÚÈıÌÔ‡˜ ·˘ÙÔ‡˜ Î·È ÙÔ Û‡Ì‚ÔÏÔ 0 (Ô ¢ÈfiÊ·ÓÙÔ˜ ÙÔ ÔÓÔÌ¿˙ÂÈ Ô˘‰¤Ó Î·È ÔÈ ¿Ú·‚˜ ÙÔ ÔÓÔÌ¿˙Ô˘Ó zephirum) ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ÁÚ¿„Ô˘Ó Î¿ı ·ÚÈıÌfi Î·È Ó· ÂÎÙÂϤÛÔ˘Ó ÙȘ Ù¤ÛÛÂÚȘ Ú¿ÍÂȘ Ù˘ ∞ÚÈıÌËÙÈ΋˜ Ì ·ÎÂÚ·›Ô˘˜ Î·È ÎÏ¿ÛÌ·Ù·. ™ÙÔ 13Ô ·È. ‰‡Ô ‚·ÛÈÎÔ› ·Ú¿ÁÔÓÙ˜ ÂȉÚÔ‡Ó ÛÙËÓ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ÁÓÒÛË: ∏ ›‰Ú˘ÛË ÙˆÓ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›ˆÓ4 Î·È Ë «·Ó·Î¿Ï˘„Ë» ÙÔ˘ ∞ÚÈÛÙÔÙ¤ÏË. ∆· ÌÔÓ·ÛÙ‹ÚÈ· ·‡Ô˘Ó Ó· Â›Ó·È Ù· ·ÔÎÏÂÈÛÙÈο ÓÂ˘Ì·ÙÈο ΤÓÙÚ· Î·È ÔÈ Â˘Úˆ·›ÔÈ ¤ÎÏËÎÙÔÈ ÁÈ· ÙËÓ ÔÈfiÙËÙ· ÙˆÓ Û˘ÁÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ÙÔ˘ ∞ÚÈÛÙÔÙ¤ÏË ·Ú¯›˙Ô˘Ó Ó· Ù· ÌÂÏÂÙÔ‡Ó. √ Nicole Oresme (1323-1382) ÚÒÙÔ˜ ÂÌ‚¿ı˘Ó ÛÙËÓ Ù¯ÓÈ΋ Ù˘ ‰ÈۉȿÛÙ·Ù˘ ÁÚ·ÊÈ΋˜ ·Ú¿ÛÙ·Û˘, ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ ÙË °ÂˆÌÂÙÚ›· ÁÈ· Ó· ·Ú·ÛÙ‹ÛÂÈ ÙË ÌÂÙ·‚ÔÏ‹, ÂÓÒ Î¿ÓÂÈ ÚÔÛ¿ıÂȘ Ó· ÂÈÛ·Á¿ÁÂÈ ÙÚÈۉȿÛÙ·ÙÔ Û‡ÛÙËÌ· Û˘ÓÙÂÙ·Á̤ӈÓ. ¢‡Ô ÛËÌ·ÓÙÈο ÁÂÁÔÓfiÙ· ·Ô‰Âηٛ˙Ô˘Ó ÙÔ˘˜ ηÙÔ›ÎÔ˘˜ Ù˘ ∂˘ÚÒ˘. √ ÂηÙÔÓÙ·ÂÙ‹˜ fiÏÂÌÔ˜ (13381453) Î·È ∏ ÂȉËÌ›· Ù˘ ·ÓÒÏ˘ (1347-1349). ™Ù· ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈ· Ù· ª·ıËÌ·ÙÈο Ô˘ ‰È‰¿ÛÎÔÓÙ·È Â›Ó·È ÂÏ¿¯ÈÛÙ·. ∂Í·›ÚÂÛË ·ÔÙÂÏ› ÙÔ Merton College ÛÙËÓ √ÍÊfiÚ‰Ë, fiÔ˘ ÔÈ ÏÂÁfiÌÂÓÔÈ Calculatores Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó ÛÙËÓ Ì·ıËÌ·ÙÈ΋ ÚfiÔ‰Ô.
∏ ∂¡∏§π∫πø™∏ ∆∏™ ∞§°∂µƒ∞™ ∏ ÕÏÁ‚ڷ Ô˘ ÎÏËÚÔÓÔÌ‹ıËΠ·fi ÙÔ πÛÏ¿Ì Â›Ó·È ÏÂÎÙÈ΋ ηıÒ˜ ‰ÂÓ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ۇ̂ÔÏ· Ô‡Ù ÁÈ· ÙȘ Ú¿ÍÂȘ, Ô‡Ù ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÂÎı¤Ù˜ Î·È Ô‡Ù ‰È·¯ˆÚ›˙ÔÓÙ·È ÔÈ ¿ÁÓˆÛÙ˜ ·fi ÙȘ ÁÓˆÛÙ¤˜ ÔÛfiÙËÙ˜. ™ÙȘ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ 15Ô˘ ·È. ·Ú¯›˙Ô˘Ó Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È Î¿ÔȘ Û˘ÓÙÔÌÔÁڷʛ˜, R(radice) ÁÈ· ÙË Ú›˙·, ce(censo) ÁÈ· ÙÔ ÙÂÙÚ¿ÁˆÓÔ Î.Ï. √È ·ÏÁ‚ÚÈΤ˜ ÁÓÒÛÂȘ ÙˆÓ πÙ·ÏÒÓ ÂÚÓÔ‡Ó ÛÙË °ÂÚÌ·Ó›·, fiÔ˘ ÂÌÊ·Ó›˙ÔÓÙ·È ÔÈ ÛËÌ·ÓÙÈÎÔ› ÁÂÚÌ·ÓÔ› ·ÏÁ‚ÚÈÛÙ¤˜, Ô Christoph Rudolff (·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ 16Ô˘ ·È.) Î·È Ô Michael Stifel (1487-1567). O Rudolff ÂÈÛ¿ÁÂÈ Ù· ۇ̂ÔÏ· ÁÈ· ÙËÓ ÚfiÛıÂÛË (+) Î·È ÙËÓ ·Ê·›ÚÂÛË (–)5 ηıÒ˜ Î·È ÙÔ Û‡Ì‚ÔÏÔ ÷ ÁÈ· ÙË Ú›˙·, ÂÓÒ Ô Stifel (¯ˆÚ›˜ Ó· Ì·›ÓÂÈ Û ÏÂÙÔ̤ÚÂȘ) ‰›ÓÂÈ ÏÂÎÙÈο ÙË Ï‡ÛË Ù˘ ‰Â˘ÙÂÚÔ‚¿ıÌÈ·˜ ÂÍÈÛÒÛˆ˜ x2 – ‚x – Á = 0. ™ÙËÓ ∞ÁÁÏ›· Ô Robert Recorde (1510-1558) ÂÈÛ¿ÁÂÈ ÙÔ Û‡Ì‚ÔÏÔ Ù˘ ÈÛfiÙËÙ·˜ (=). √È ÚÒÙ˜ ·fiÂÈÚ˜ ÁÈ· ÙËÓ Â›Ï˘ÛË ÂÍÈÛÒÛÂˆÓ ‚·ıÌÔ‡ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ˘ ÙÔ˘ 2Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·È ÙÔ 16Ô ·È. ÛÙËÓ πÙ·Ï›·. √ Scipione del Ferro (1465-1526) ·Û¯ÔÏÂ›Ù·È Ì ÙËÓ Â›Ï˘ÛË Ù˘ ÂÍÈÛÒÛˆ˜ x3 +·x=‚ Î·È ‰›ÓÂÈ ÙË Ï‡ÛË
‚ ‚ · + – ‚2+‚2+·3 + 2 2 3 2
x=
3
2
3
ÂÓÒ ·ÚÁfiÙÂÚ· Ô G. Gardano (1501-1576) Î·È ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ Û˘Ó¤‚·Ï·Ó ÛËÌ·ÓÙÈο ÚÔ˜ ÙËÓ Î·Ù‡ı˘ÓÛË ·˘Ù‹. ∏ ‰ËÌÔÛ›Â˘ÛË ÙÔ 1545 ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘ ÙÔ˘ Gardano ‘Ars Magna, sive de Regulis Algebraicis’ (∏ ªÂÁ¿ÏË ∆¤¯ÓË ‹ ÂÚ› ÙˆÓ ·ÏÁ‚ÚÈÎÒÓ Î·ÓfiÓˆÓ) ‹Ù·Ó ÙÔ ÌÂÁ¿ÏÔ ‚‹Ì· ÁÈ· ÙËÓ Â›Ï˘ÛË ÂÍÈÛÒÛÂˆÓ 3Ô˘ ‚·ıÌÔ‡. ªÂÙ¿ ÙÔÓ Cardano, o R. Bombelli (1526-1572) ÛÙËÓ Ú·ÁÌ·Ù›· ÙÔ˘ ÕÏÁ‚ڷ (1572) ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ÙȘ Ù¯ÓÈΤ˜ Â›Ï˘Û˘ ÂÍÈÛÒÛÂˆÓ 3Ô˘ Î·È 4Ô˘ ‚·ıÌÔ‡, fiÔ˘ ÂÈÛ¿ÁÂÈ 3 ηٿÏÏËÏÔ Û˘Ì‚ÔÏÈÛÌfi ÁÈ· ÙËÓ Î·È Î·È Î¿ÔÈ· ÌÔÚÊ‹ ·ÚÂÓı¤ÛˆÓ. √ Mombelli ·Ó·ÁÓˆÚ›˙ÂÈ ÙËÓ ‡·ÚÍË ÙˆÓ ÌÈÁ·‰ÈÎÒÓ ·ÚÈıÌÒÓ Î·È ·Ú·ı¤ÙÂÈ ÙÔ˘˜ ηÓfiÓ˜ ÁÈ· ÙȘ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ Ú¿ÍÂȘ. ∏ ÕÏÁ‚ڷ ÙÔ˘ Mombelli ‹Ù·Ó ÔÚfiÛËÌÔ ÁÈ· ÙËÓ ·Ó·Ó¤ˆÛË ÙÔ˘ ÂӉȷʤÚÔÓÙÔ˜ ÁÈ· ÙËÓ ¿ÏÁ‚ڷ, Ë ÔÔ›· ·Ú¯›˙ÂÈ ÛÙË °·ÏÏ›· Ì ÙÔÓ Francois Viète (‹ Vieta) (1540-1603) Î·È ÛÙËÓ √ÏÏ·Ó‰›· Ì ÙÔÓ Simon Stevin (1548-1620). O Vieta ÛÙÔ ÎÏ·ÛÈÎfi ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ∂ÈÛ·ÁˆÁ‹ ÛÙËÓ ∞Ó·Ï˘ÙÈ΋ ∆¤¯ÓË, 1591, (In Artem Analyticem Isagoge) ·Ú¯›˙ÂÈ Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ› Û˘Ì‚ÔÏÈÛÌÔ‡˜ Ô˘ ÔÌÔÈ¿˙Ô˘Ó ·ÚÎÂÙ¿ Ì ÂΛÓÔ˘˜ Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈԇ̠ÂÌ›˜ Û‹ÌÂÚ·. ¶·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ Â›Û˘ ÙȘ ÚÒÙ˜ ·ÏÁ‚ÚÈΤ˜ Ù·˘ÙfiÙËÙ˜, fiˆ˜ (∞–µ)(∞+µ) = ∞2 –µ2, (∞+µ)2 –(∞–µ)2 = 4∞µ. O Stevin Ì ٷ ‰‡Ô ¤ÚÁ· ÙÔ˘ ∏ Ù¤¯ÓË ÙˆÓ ‰Âο‰ˆÓ Î·È ∏ ∞ÚÈıÌËÙÈ΋ (1585) Â›Ó·È ÂΛÓÔ˜ Ô˘ Û˘Ó¤‚·Ï ÛÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ÙÔ˘ Û˘Ì‚ÔÏÈÛÌÔ‡ ÙˆÓ ‰Âη‰ÈÎÒÓ ÎÏ·ÛÌ¿ÙˆÓ Î·È ¤·ÈÍ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÚfiÏÔ ÛÙÔÓ Î·ıÔÚÈÛÌfi Ù˘ ¤ÓÓÔÈ·˜ ÙÔ˘ ·ÚÈıÌÔ‡, ·Ú·ÌÂÚ›˙ÔÓÙ·˜ ÙËÓ ·ÚÈÛÙÔÙÂÏÈ΋ ‰È¿ÎÚÈÛË ÌÂٷ͇ ·ÚÈıÌÔ‡ Î·È ÌÂÁ¤ıÔ˘˜. ∆· ‰Âη‰Èο ÎÏ¿ÛÌ·Ù· ‰Â ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È Ô‡Ù ÛÙÔÓ ‡ÛÙÂÚÔ ªÂÛ·›ˆÓ· Ô‡ÙÂ Î·È ÛÙËÓ ∞Ó·Á¤ÓÓËÛË, ηıÒ˜ ÛÙ· ‰È¿ÊÔÚ· Ì·ıËÌ·ÙÈο ΛÌÂÓ· ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ÌfiÓÔÈ ÔÈ ·Î¤Ú·ÈÔÈ Î·È Ù· ÎÔÈÓ¿ ÎÏ¿ÛÌ·Ù·. ™ÙÔ ‚È‚Ï›Ô ÙÔ˘ ∏ ∞ÚÈıÌËÙÈ΋ ·Ú·ı¤ÙÂÈ ‰‡Ô ÔÚÈÛÌÔ‡˜ Ô˘ ηıÔÚ›˙Ô˘Ó ÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔ ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘: ∏ ·ÚÈıÌËÙÈ΋ Â›Ó·È Ë ÂÈÛÙ‹ÌË ÙˆÓ ·ÚÈıÌÒÓ Î·È √ ·ÚÈıÌfi˜ Â›Ó·È ÂΛÓÔ Ì ÙÔ ÔÔ›Ô ÂÎÊÚ¿˙ÂÙ·È Ë ÔÛfiÙËÙ· οı ڿÁÌ·ÙÔ˜. √ Albert Girard (1595-1632) ÛÙÔ ‚È‚Ï›Ô ÙÔ˘ Inenvtion nouvelle à l’ algèbre (1623) (¡¤· ·Ó·Î¿Ï˘„Ë ÛÙËÓ Õ§Á‚ڷ) ÚÒÙÔ˜ ˘ÔÁÚ·ÌÌ›˙ÂÈ ÙËÓ ÁˆÌÂÙÚÈ΋ ÂÚÌËÓ›· Ù˘ ·ÚÓËÙÈ΋˜ χÛ˘ ÌÈ·˜ ÂÍÈÛÒÛˆ˜ «ÙÔ ÏËÓ ËÁ·›ÓÂÈ ÚÔ˜ Ù· ›Ûˆ, ÂÓÒ ÙÔ Û˘Ó ÚÔ¯ˆÚ›». ∏ ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚ‹ ÙÔ˘ ÚÔÛÊÔÚ¿ Â›Ó·È ÌÈ· ÚÒÈÌË ÌÔÚÊ‹ ÙÔ˘ £ÂÌÂÏÈÒ‰Ô˘˜ £ÂˆÚ‹Ì·ÙÔ˜ Ù˘ ÕÏÁ‚ڷ˜: ∫¿ı ·ÏÁ‚ÚÈ΋ Â͛ۈÛË ‰¤¯ÂÙ·È ÙfiÛ˜ χÛÂȘ fiÛ˜ ˘Ô‰ÂÈÎÓ‡ÂÈ Ë ÔÓÔÌ·Û›· Ù˘ ÈÔ ˘„ËÏ‹˜ ÔÛfiÙËÙ·˜; (¶ÚÔÊ·ÓÒ˜ ÂÓÓÔ› ÙË ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ‰‡Ó·ÌË).
4. ¶·Ú›ÛÈ (1200/1283), OÍÊfiÚ‰Ë (1214/1296), K·›ÌÚÈÙ˙ (1231/1381), ¶¿ÓÙÔ‚· (1222/1224). H ÚÒÙË ¯ÚÔÓÔÏÔÁ›· ‰ËÏÒÓÂÈ ÙËÓ ›‰Ú˘ÛË ·fi ÙÔ ÎÚ¿ÙÔ˜ Î·È Ë ‰Â‡ÙÂÚË ·fi ÙËÓ EÎÎÏËÛ›·. 5. T· ۇ̂ÔÏ· ·˘Ù¿ ›¯·Ó ¯ÚËÛÈÌÔÔÈËı› Ôχ ÓˆÚ›ÙÂÚ· ÁÈ· Ó· ‰ËÏÒÛÔ˘Ó ÙÔ "˘ÂÚ‚·Ú¤˜" Î·È ÙÔ "ÂÏÏÂÈÔ‚·Ú¤˜" ÌÈ·˜ ÔÛfiÙËÙÔ˜.
EÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔÈ ¶ƒOµ§∏ª∞∆π™ª√π
5
6
T ∞ N ∞£∏ª∞∆π∫∞
¶ƒ√√¶∆π∫∏-¶ƒ√µ√§π∫∏ °∂øª∂∆ƒπ∞ ∞Ó Î·È Ù· ª·ıËÌ·ÙÈο ÁÈ· ÙÔ˘˜ ·Ú¯·›Ô˘˜ ¤ÏÏËÓ˜ Â›Ó·È ÙÔ ‘̤ÛÔ’ ÁÈ· Ó· ·ÂÈÎÔÓ›ÛÔ˘Ó ÙȘ ȉ¤Â˜ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ ¯ÒÚÔ, ·Ó Î·È Ë ÚfiÔ‰fi˜ ÙÔ˘˜ ÛÙË °ÂˆÌÂÙÚ›· Â›Ó·È ·Í¤ڷÛÙ˜ ‰ÂÓ ¤Î·Ó·Ó ÙÔ ÂfiÌÂÓÔ ‚‹Ì·, Ó· ÚÔ¯ˆÚ‹ÛÔ˘Ó ÛÙËÓ ·Ó··Ú¿ÛÙ·ÛË ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘. ∆Ô ‚‹Ì· ·˘Ùfi ‰ÂÓ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ‹ıËΠÁÈ· ‰‡Ô ÏfiÁÔ˘˜: ∏ ÌÔÚÊ‹ ÙÔ˘ ÔÙÈÎÔ‡ ‰›Ô˘ ÙˆÓ ·Ú¯·›ˆÓ ‚·Û›˙ÔÓÙ·Ó ÛÙÔ ÚfiÙ˘Ô Ù˘ ÛÊ·›Ú·˜ Î·È ÁÈ·Ù› ¢ÂÓ Â›¯·Ó Û˘ÏÏ¿‚ÂÈ ¤Ó· Û‡ÛÙËÌ· Û˘ÓÙÂÙ·Á̤ӈÓ, ÒÛÙÂ Ô ¯ÒÚÔ˜ Ó· ÌÔÚ› Ó· ÔÚÈÛÙ› Û’ ¤Ó· Û‡ÛÙËÌ· ˆ˜ ÚÔ˜ ÙÔ ‡„Ô˜, ÙÔ Ï¿ÙÔ˜ Î·È ÙÔ ‚¿ıÔ˜. ∫·ıÒ˜ ÙÔÓ 15Ô ·È. Ô ¯ÒÚÔ˜ ‰È·Ù¿ÛÛÂÙ·È Î·È Û˘ÛÙËÌ·ÙÔÔÈÂ›Ù·È Á›ÓÂÙ·È ‰˘Ó·Ù‹ Ë ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· Ù˘ ÁÚ·ÌÌÈ΋˜ ÚÔÔÙÈ΋˜. ™ÙËÓ πÙ·Ï›· ·Ú¯›˙ÂÈ Ó· ·Ó·Ù‡ÛÛÂÙ·È Ô ÚÒÙÔ˜ ÌÂÁ¿ÏÔ˜ ˘Ú‹Ó·˜ ηÏÏÈÙ¯ÓÒÓ-ÂÈÛÙËÌfiÓˆÓ Î·È Â›Ó·È ·˘ÙÔ› Ô˘ ı· ÚÔÂÙÔÈÌ¿ÛÔ˘Ó ÙÔ ¤‰·ÊÔ˜ ÁÈ· ÙȘ ‘·ӷÛÙ·ÙÈΤ˜’ ȉ¤Â˜ ÙÔ˘ °·ÏÈÏ·›Ô˘. √È ÌÂÙ·ÊÚ¿ÛÂȘ ÙˆÓ ¤ÚÁˆÓ ÙÔ˘ ∂˘ÎÏ›‰Ë, ∆· ™ÙÔȯ›· Î·È √ÙÈο (1505), ‰›ÓÔ˘Ó ÛÙ·‰È·Î¿ Ù· ··Ú·›ÙËÙ· ÂÚÁ·Ï›· ÁÈ· ÙËÓ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË Ù˘ Ù¤¯Ó˘. O Leone Battista Alberti (1404-71) ÁÚ¿ÊÂÈ ÙËÓ ÚÒÙË Ú·ÁÌ·Ù›· ÁÈ· ı¤Ì·Ù· ÚÔÔÙÈ΋˜ ÛÙ· Ï·ÙÈÓÈο De pictura Î·È ÛÙ· ÈÙ·ÏÈο Della pittura (1435), ÛÙËÓ ÔÔ›· ‰·Ó›˙ÂÙ·È ·ÚÎÂÙ¿ ·fi ÙË ÁÏÒÛÛ· ÙˆÓ ™ÙÔȯ›ˆÓ ÙÔ˘ ∂˘ÎÏ›‰Ë Î·È ÂÈÛ¿ÁÂÈ ÙÔ ‘ΤÓÙÚÔ fiÚ·Û˘’, Ù· ‘ÎÂÓÙÚÈο ÛËÌ›· Ê˘Á‹˜’, ÙË ‘ÁÚ·ÌÌ‹ ÙÔ˘ ÔÚ›˙ÔÓÙ·’ Î.¿. ∞ÚÁfiÙÂÚ· Ô Pierro della Francesca (1420-1492) ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ Ì ·ÚÎÂÙ‹ ÏÂÙÔ̤ÚÂÈ· ÙÔ˘˜ ηÓfiÓ˜ ·ÂÈÎfiÓÈÛ˘ ÁˆÌÂÙÚÈÎÒÓ ·ÓÙÈÎÂÈÌ¤ÓˆÓ Û ‰ÈۉȿÛÙ·ÙÔ ‹ ÙÚÈۉȿÛÙ·ÙÔ ¯ÒÚÔ. ∂ΛÓÔ˜ Ô˘ ¤ÌÂÏÏ ӷ ÚÔ¯ˆÚ‹ÛÂÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ·’ fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ηÏÏÈÙ¤¯Ó˜ Û ̷ıËÌ·ÙÈ· Û‡ÏÏË„Ë Â›Ó·È Ô Albrecth Dürer (1471-1528). ™ÙË ¡˘ÚÂÌ‚¤ÚÁË ÁÚ¿ÊÂÈ ÙË ÌÂϤÙË ÙÔ˘ ÛÙ· ÁÂÚÌ·ÓÈο ¢È‰·Ûηϛ· ÁÈ· ÙË Ì¤ÙÚËÛË Ì ÙÔÓ Î·ÓfiÓ· Î·È ÙÔ ‰È·‚‹ÙË (1525), fiÔ˘ οı ηÓfiÓ·˜ Û˘Óԉ‡ÂÙ·È Î·È ·fi ÙËÓ ·fi‰ÂÈÍ‹ ÙÔ˘. ◊Ù·Ó Ë ÚÒÙË ÊÔÚ¿ ·ÚÔ˘Û›·Û˘ ÁˆÌÂÙÚÈÎÒÓ ÌÂıfi‰ˆÓ Ô˘ ·ÁÁ›˙Ô˘Ó ÙÔ˘˜ ηÓfiÓ˜ Ù˘ ¶·Ú·ÛÙ·ÙÈ΋˜ °ÂˆÌÂÙÚ›·˜. ∏ ÂʇÚÂÛË Ù˘ ∆˘ÔÁÚ·Ê›·˜ ·fi ÙÔÓ °Ô˘ÙÂÌ‚¤ÚÁÈÔ ÙÔ 1450 ı· ‰ÒÛÂÈ ÌÂÁ¿ÏË ÒıËÛË ÛÙË ‰È›ۉ˘ÛË Ù˘ ÁÓÒÛ˘ ηıÒ˜ ÔÈ ÌÂÙ·ÊÚ¿ÛÂȘ, Ë ›‰Ú˘ÛË ‚È‚ÏÈÔıËÎÒÓ Î·È Ë ÛÙ·‰È·Î‹ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ÙˆÓ ∞η‰ËÌÈÒÓ6 Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó ÛÙËÓ ¤Ú¢ӷ Î·È ÛÙË ‰È¿‰ÔÛË Ù˘ ÁÓÒÛ˘. ™ÙË ıˆÚËÙÈ΋ ÚÔÔÙÈ΋ Ô Ì˯·ÓÈÎfi˜ Gérard Desargues (1591-1661) Â›Ó·È ÂΛÓÔ˜ Ô˘ Ì ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ÛÙËÓ ÂͤÏÈÍË Ù˘ ÚÔÔÙÈ΋˜ Î·È ÛÙËÓ ÂÌ‚Ú˘·Î‹ ıÂÒÚËÛË Ù˘ ¶ÚÔ‚ÔÏÈ΋˜ °ÂˆÌÂÙÚ›·˜. ∂›¯Â ÌÂÏÂÙ‹ÛÂÈ Ù· ¤ÚÁ· ÙˆÓ ∂˘ÎÏ›‰Ë, ¶ÙÔÏÂÌ·›Ô˘, ∞ÔÏÏÒÓÈÔ˘, ¶¿Ô˘ Î·È Kepler. ™’ ¤Ó· ‰ÔΛÌÈÔ (1640) οÓÂÈ ÌÈ· ÚÔÛ¿ıÂÈ· ·ÚÔ˘Û›·Û˘ ÙˆÓ ÙÔÌÒÓ ÂȤ‰Ô˘ Î·È ÎÒÓÔ˘, ‰›ÓÂÈ ¤Ó· Û‡Á¯ÚÔÓÔ ÔÚÈÛÌfi Ù˘ ·Ó¤ÏÈ͢, ·Ô‰ÂÈÎÓ‡ÂÈ ˆ˜
∆∏™
X π§π∂∆π∞™
Ô ‰ÈÏfi˜ ÏfiÁÔ˜ ·Ú·Ì¤ÓÂÈ ·Ó·ÏÏÔ›ˆÙÔ˜ ηٿ ÙËÓ ÚÔ‚ÔÏ‹, ÂÈÛ¿ÁÂÈ Ù· Â’ ¿ÂÈÚÔÓ ÛËÌ›· ˆ˜ ÂΛӷ Ù· ÛËÌ›· ÛÙ· ÔÔ›· ÔÈ ·Ú¿ÏÏËϘ ¢ı›˜ Ù¤ÌÓÔÓÙ·È, ÙÔ Û‡ÓÔÏÔ ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ ·ÔÙÂÏ› ÙËÓ Â’ ¿ÂÈÚÔÓ Â˘ı›·. ∞ÎfiÌË ıˆÚ› fiÙÈ ÔÈ ÎˆÓÈΤ˜ ÙÔ̤˜ Â›Ó·È ÚÔ‚ÔÏÈο ÈÛÔ‰‡Ó·Ì˜ Ì ÙÔÓ Î‡ÎÏÔ. √È ÏÔÁ¿ÚÈıÌÔÈ: √ John Neper ‹ Napier (1550-1617) ‘·Ó·Î·Ï‡ÙÂÈ’ ÙÔ˘˜ ÏÔÁ·Ú›ıÌÔ˘˜, ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· Ù˘ ÚÔ‹˜ ÌÈ·˜ ÔÛfiÙËÙ·˜ ÁÈ· Ó· ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÂÈ Ì ÁÚ·Ì̤˜ ÙË Û¯¤ÛË ÌÂٷ͇ ÏÔÁ·Ú›ıÌˆÓ Î·È ·ÚÈıÌÒÓ.
∏ ∞¡∞§À∆π∫∏ °∂øª∂∆ƒπ∞ √ 17Ô˜ ·È. ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÙ·È ·fi ÌÈ· ÂÓÙ˘ˆÛȷ΋ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙˆÓ ª·ıËÌ·ÙÈÎÒÓ. ∏ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ÂÈÛÙËÌfiÓˆÓ ¤¯ÂÈ ·ÚÎÂÙ¿ Û˘ÛÙËÌ·ÙÔÔÈËı›. ηÈÓÔ‡ÚÁȘ ıˆڛ˜, Ù˘ˆÌ¤Ó˜, ‰È·‰›‰ÔÓÙ·È Î·È ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ Û˘˙ËÙ‹ÛˆÓ, ‰È·ÊˆÓÈÒÓ, ÎÚ›ÛÂˆÓ Î·È ÂÈÎÚ›ÛˆÓ. ∏ ÚÒÙË ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ·Ó·Î¿Ï˘„Ë Â›Ó·È ·Ó·ÌÊÈÛ‚‹ÙËÙ· Ë ∞Ó·Ï˘ÙÈ΋ °ÂˆÌÂÙÚ›· (fiÚÔ˜ Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÂ›Ù·È ÌfiÏȘ ηٿ ÙÔÓ 19Ô ·È.), Ë ÔÔ›· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ıËΠ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙ· ·fi ÙÔ˘˜ Pierre de Fermat (1601-1665) Î·È René Descartes (1596-1650) ÙÔÓ ÂÔÓÔÌ·˙fiÌÂÓÔ ∫·ÚÙ¤ÛÈÔ. ∫·È ÔÈ ‰˘Ô Ì ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· ÙˆÓ ¤ÚÁˆÓ ÙÔ˘ Vieta «ÌÂÙ·ÊÚ¿˙Ô˘Ó Ù¯ÓÈΤ˜» Ô˘ ÂÌÊ·Ó›˙ÔÓÙ·È ÛÙËÓ ·Ó¿Ï˘ÛË ÁˆÌÂÙÚÈÎÒÓ ÙfiˆÓ (΢ڛˆ˜ ÛÙȘ ΈÓÈΤ˜ ÙÔ̤˜ Ô˘ ·Ú·¤ÌÔ˘Ó ÛÙÔÓ ∞ÔÏÏÒÓÈÔ Î·È ÛÙÔÓ ¶¿Ô) Û ÌÈ· ηÈÓÔ‡ÚÁÈ· ÁÏÒÛÛ·. √ ∫·ÚÙ¤ÛÈÔ˜ Û˘Ó¤Ï·‚ ÙËÓ È‰¤·, ˆ˜ ¤Ó· ÛËÌÂ›Ô ÛÙÔ Â›Â‰Ô Â›Ó·È ÙÂÏ›ˆ˜ ÔÚÈṲ̂ÓÔ, ·Ó ÔÈ ·ÔÛÙ¿ÛÂȘ ÙÔ˘, x Î·È y, ·fi ‰‡Ô ÛÙ·ıÂÚ¤˜ οıÂÙ˜ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ ¢ı›˜ Â›Ó·È ‰ÔṲ̂Ó˜. ∞Ó Ë f(x, y) = 0 ÈηÓÔÔÈÂ›Ù·È ·fi ¤Ó· ¿ÂÈÚÔ ·ÚÈıÌfi ˙¢ÁÒÓ (x, y), Ô˘ ÔÚ›˙Ô˘Ó ÙȘ Û˘ÓÙÂÙ·Á̤Ó˜ ÂÓfi˜ ·ÚÈıÌÔ‡ ÛËÌ›ˆÓ ÛÙÔ Â›Â‰Ô, ÙfiÙ ۯËÌ·Ù›˙Ô˘Ó ÌÈ· η̇ÏË Ì Â͛ۈÛË f(x, y)=0. ∞Ó Î·È Ô ∫·ÚÙ¤ÛÈÔ ÂÂͤÙÂÈÓ ÙËÓ ›‰È· ·˘Ù‹ ıÂÒÚËÛË Î·È ÛÙÔ ¯ÒÚÔ, fiÔ˘ ÙÔ ÛËÌÂ›Ô ÔÚ›˙ÂÙ·È ·fi ÙÚÂȘ Û˘ÓÙÂÙ·Á̤Ó˜, ÂÓÙÔ‡ÙÔȘ ÂÚÈÔÚ›ÛÙËΠ۠›‰˜ η̇Ϙ. ™Ù· ¤ÚÁ· Ô˘ ¿ÊËÛÂ Ô Fermat ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÙ·È ÌÈ· ∂ÈÛ·ÁˆÁ‹ Û ÙfiÔ˘˜ ÛÙÔ Â›Â‰Ô Î·È ÛÙÔ ¯ÒÚÔ (Isagoge ad locos planos et solidos), Ë ÔÔ›· ÂÓÙ˘ˆÛÈ¿˙ÂÈ ÙÔ˘˜ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎÔ‡˜ ·ÎÏÔ˘˜ ÛÙÔ ¶·Ú›ÛÈ, ÂÚȤ¯ÂÈ ÙËÓ ·Ú¯‹ Ù˘ ∞Ó·Ï˘ÙÈ΋˜ °ÂˆÌÂÙÚ›·˜. ∂Λ, ÌÂٷ͇ ¿ÏψÓ, ‰›ÓÂÈ ÙÔÓ ÔÚÈÛÌfi ÙˆÓ Î·Ì‡ÏˆÓ 2Ô˘ ‚·ıÌÔ‡ ·ÏÏ¿ Î·È ÙËÓ Â͛ۈÛË Ù˘ ¢ı›·˜ ÁÚ·ÌÌ‹˜. √ Fermat ÔÚ›˙ÂÈ ÙÔ˘˜ ÙfiÔ˘˜ Ô˘ ·ÓÙÈÛÙÔÈ¯Ô‡Ó ÛÙȘ ÂÍÈÛÒÛÂȘ 2Ô˘ ‚·ıÌÔ‡ Ì ‰‡Ô ÌÂÙ·‚ÏËÙ¤˜ Î·È ·Ô‰ÂÈÎÓ‡ÂÈ fiÙÈ Â›Ó·È Â˘ı›·, ·ÎÏÔ˜ ‹ ΈÓÈ΋ ÙÔÌ‹.
∏ £∂øƒπ∞ ∞ƒπ£ªø¡-¢π√º∞¡∆π∫∏ ∞¡∞§À™∏ ªÈ· ‰›ÁψÛÛË (ÂÏÏËÓÈ΋-Ï·ÙÈÓÈ΋) ¤Î‰ÔÛË ÙˆÓ ∞ÚÈıÌËÙÈÎÒÓ ÙÔ˘ ¢ÈfiÊ·ÓÙÔ˘ ÙÔ 1621 ÂÓ¤Ó¢Û ÙÔÓ Fermat Ó· ·Û¯ÔÏËı› Ì ÙËÓ £ÂˆÚ›· ∞ÚÈıÌÒÓ.
6. Lincci 1603, ¶·Ú›ÛÈ 1666, §ÔÓ‰›ÓÔ 1662, BÂÚÔÏ›ÓÔ 1700, AÁ. ¶ÂÙÚÔ‡ÔÏË 1724.
6 EÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔÈ ¶ƒOµ§∏ª∞∆π™ª√π
7
M ∞£∏ª∞∆π∫∞ 7
“∫Ú›ÓÔÓÙ·˜ ·fi Ù· ‰È¿ÊÔÚ· ·ÔÛ¿ÛÌ·Ù· Ô˘ Ì·˜ ‰È·ÛÒıËηÓ, ÌÂÚÈο ·fi Ù· ÔÔ›· ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È ÛÙÔÓ ∂˘ÎÏ›‰Ë, Ê·›ÓÂÙ·È ˆ˜ ÔÈ ·Ú¯·›ÔÈ ÊÈÏfiÛÔÊÔÈ ¤Î·Ó·Ó ÂÎÙÂÓ›˜ ¤Ú¢Ó˜ Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Û·Ó ÙȘ ȉÈfiÙËÙ˜ ÙˆÓ ·ÚÈıÌÒÓ. …∞ÎfiÌ· ‚Ï¤Ô˘Ì fiÙÈ ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ¢ÈfiÊ·ÓÙÔ˘ ·fi ÙËÓ ∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÂÈ·, ÙÔ˘ ·Ú¯·ÈfiÙÂÚÔ˘ Û˘ÁÁڷʤ· ÕÏÁ‚ڷ˜ Ô˘ ÁÓˆÚ›˙Ô˘ÌÂ, Â›Ó·È ÔÏÔÎÏËÚˆÙÈο ·ÊÈÂڈ̤ÓÔ ÛÙÔ˘˜ ·ÚÈıÌÔ‡˜ Î·È ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ ‰‡ÛÎÔÏ· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Ï˘Ì¤Ó· Ì ÌÂÁ¿ÏË ÂȉÂÍÈfiÙËÙ· Î·È ÛÔÊ›·”. “∞fi ÙÔ ¢ÈfiÊ·ÓÙÔ Ì¤¯ÚÈ ÙËÓ ÂÔ¯‹ ÙÔ˘ Vieta Î·È Bachet ÔÈ Ì·ıËÌ·ÙÈÎÔ› Û˘Ó¯›˙Ô˘Ó Ó· ·Û¯ÔÏÔ‡ÓÙ·È Ì ÙÔ˘˜ ·ÚÈıÌÔ‡˜, ¯ˆÚ›˜ ÌÂÁ¿ÏË ÂÈÙ˘¯›· Î·È ¯ˆÚ›˜ ·ÈÛıËÙ‹ ÚfiÔ‰Ô ÛÙËÓ ÂÈÛÙ‹ÌË”. “√ Vieta, Ì ηÈÓÔ‡ÚÁȘ ÙÂÏÂÈÔÔÈ‹ÛÂȘ ÛÙËÓ ÕÏÁ‚ڷ, ¤Ï˘Û ·ÚÎÂÙ¿ ‰‡ÛÎÔÏ· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ˘˜ ·ÚÈıÌÔ‡˜. ∂ÓÒ Ô Bachet ¤Ï˘Û ÌÈ· ·ÚÔÛ‰ÈfiÚÈÛÙË Â͛ۈÛË ÚÒÙÔ˘ ‚·ıÌÔ‡ Ì ÌÈ· ÁÂÓÈ΋ Ôχ ÂÈÓÔËÙÈ΋ ̤ıÔ‰Ô”. “√ Fermat ηÏÏȤÚÁËÛ Ì ÌÂÁ¿ÏË ÂÈÙ˘¯›· ÙËÓ ÂÈÛÙ‹ÌË ÙˆÓ ·ÚÈıÌÒÓ ¯·Ú¿˙ÔÓÙ·˜ ηÈÓÔ‡ÚÁÈÔ˘˜ ‰ÚfiÌÔ˘˜. ª·˜ ¤‰ˆÛ ÌÂÁ¿ÏÔ ·ÚÈıÌfi ÂӉȷÊÂÚfiÓÙˆÓ ıˆÚËÌ¿ÙˆÓ, Ù· ÔÔ›· ¿ÊËÛ (ۯ‰fiÓ fiÏ·) ¯ˆÚ›˜ ·fi‰ÂÈÍË. ¶Ôχ Û˘¯Ó¿ ÎÚ‡‚·Ì ÙË Ì¤ıÔ‰fi ÙÔ˘, ÒÛÙ ӷ ÎÚ·Ù‹ÛÔ˘Ì ÙÔ˘˜ ηÈÓÔ‡ÚÁÈÔ˘˜ ıÚÈ¿Ì‚Ô˘˜ ÁÈ· ÙÔ ¤ıÓÔ˜ ÙÔ˘ ηıÂÓfi˜ Î·È Î˘Ú›ˆ˜ ·˘Ùfi ¤ÁÈÓ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ¿ÁÁÏˆÓ Î·È Á¿ÏψÓ. ™’ ·˘Ùfi ÔÊ›ÏÂÙ·È Ë ·ÒÏÂÈ· ÔÏÏÒÓ ·Ô‰Â›ÍÂˆÓ ÙÔ˘ Fermat”. √È ÛËÌÂÈÒÛÂȘ ÙÔ˘ Fermat ‰È·ÛÒıËÎ·Ó ·fi ÙÔ ÁÈÔ ÙÔ˘ Clément-Samuel Î·È ‰ËÌÔÛȇÙËÎ·Ó ÙÔ 1670. √È Î˘ÚÈfiÙÂÚ˜ ·fi ·˘Ù¤˜ ›ӷÈ: 1. (ªÈÎÚfi ıÂÒÚËÌ· ÙÔ˘ Fermat): ∞Ó p Â›Ó·È ÚÒÙÔ˜ Î·È · ÚÒÙÔ˜ ÚÔ˜ ÙÔÓ p, ÙfiÙ · p+1–1 Â›Ó·È ‰È·ÈÚÂÙfi˜ ·fi ÙÔÓ p. ∏ ·fi‰ÂÈÍË ‰fiıËΠ·fi ÙÔÓ Euler ÙÔ 1736. 2. ∫¿ı ÂÚÈÙÙfi˜ ·ÚÈıÌfi˜ ÌÔÚ› Ó· ÁÚ·Ê› ˆ˜ ‰È·ÊÔÚ¿ ‰‡Ô ÙÂÙÚ·ÁÒÓˆÓ Î·Ù¿ ÌÔÓ·‰ÈÎfi ÙÚfiÔ. ∏ ·fi‰ÂÈÍË ÙÔ˘ Fermat Â›Ó·È Ôχ ·Ï‹. 3. ŒÓ·˜ ÚÒÙÔ˜ ·ÚÈıÌfi˜ Ù˘ ÌÔÚÊ‹˜ 4n+1 ÌÔÚ› Ó· ÁÚ·Ê› ˆ˜ ¿ıÚÔÈÛÌ· ‰˘Ô ÙÂÙÚ·ÁÒÓˆÓ. ∆ËÓ ·fi‰ÂÈÍË ¤‰ˆÛÂ Ô Euler ÙÔ 1754). 4. ∫¿ı ÌË ·ÚÓËÙÈÎfi˜ ·Î¤Ú·ÈÔ˜ ÌÔÚ› Ó· ÁÚ·Ê› ˆ˜ ¿ıÚÔÈÛÌ· ÙÔ Ôχ ÙÂÛÛ¿ÚˆÓ ÙÂÙÚ·ÁÒÓˆÓ. ∆Ô ¤Ï˘ÛÂ Ô Lagrange ÙÔ 1770). 5. À¿Ú¯ÂÈ ÌfiÓÔ ÌÈ· ·Î¤Ú·ÈË Ï‡ÛË Ù˘ ÂÍÈÛÒÛˆ˜ x 2 +4=y 3 (x=5 Î·È y=3) Î·È ÌfiÓÔ ‰‡Ô Ù˘ ÂÍÈÛÒÛˆ˜ x 2 +4=y 3 (x=2, y=2 Î·È x=11, y=5). 6. ¢ÂÓ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ·Î¤Ú·ÈÔÈ ıÂÙÈÎÔ› x, y, z ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ x 4 +y 4 –z 2. 7. ¢ÂÓ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ·Î¤Ú·ÈÔÈ ıÂÙÈÎÔ› x, y, z, n ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ x n +y n –z n, n>2. ∂›Ó·È ÁÓˆÛÙfi ˆ˜ ÙÔ ÁÂÏÂ˘Ù·›Ô ıÂÒÚËÌ· ÙÔ˘ Fermat. ∏ ·fi‰ÂÈÍË ‰fiıËΠÙÔ 1995 ·fi ÙÔ˘ ∞. Wiles Î·È R. Taylor.
8. H ÂÈηۛ· ÙÔ˘ Fermat “√ ·ÚÈıÌfi˜ f(n) = 22n + 1 ÁÈ· οı ÌË ·ÚÓËÙÈÎfi ·Î¤Ú·ÈÔ n Â›Ó·È ÚÒÙÔ˜” ·Ô‰Â›¯ıËΠϷÓı·Ṳ̂ÓË. √ Euler ·¤‰ÂÈÍ fiÙÈ Ô f(5) Â›Ó·È Û‡ÓıÂÙÔ˜.
√π ¶π£∞¡√∆∏∆∂™ ∞Ó Î·È Ô Cardano ÛÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ µÈ‚Ï›Ô ÁÈ· Ù· ·È¯Ó›‰È· Ù˘ Ù‡¯Ë˜ (1526) ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ˆ˜ Î·È ÙÔÓ ÔÏÏ·Ï·ÛÈ·ÛÙÈÎfi ηÓfiÓ· ÙˆÓ Èı·ÓÔÙ‹ÙˆÓ ÁÈ· ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙ· ÁÂÁÔÓfiÙ·, Ë Û‡Á¯ÚÔÓË £ÂˆÚ›· ¶Èı·ÓÔÙ‹ÙˆÓ ıˆÚÂ›Ù·È ˆ˜ ¤¯ÂÈ ÙȘ Ú›˙˜ Ù˘ ÛÙËÓ ·ÏÏËÏÔÁÚ·Ê›· Pascal (1623-1662) Î·È Fermat ÙÔ 1654 Î·È Â›¯Â ÙËÓ ·ÊÔÚÌ‹ ÙÔ Úfi‚ÏËÌ· Ô˘ ¤ıÂÛ ¤Ó·˜ ¯·ÚÙÔ·›¯Ù˘. ∆Ô Úfi‚ÏËÌ· Ô˘ ¤¯ÂÈ ‰˘Ô ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· Â›Ó·È ÙÔ ·ÎfiÏÔ˘ıÔ: ¶ÔÈÔ˜ Ú¤ÂÈ Ó· Â›Ó·È Ô ·ÚÈıÌfi˜ ÙˆÓ Ú›„ÂˆÓ ‰˘Ô ˙·ÚÈÒÓ, ÒÛÙ ӷ ·ÚÔ˘ÛÈ·ÛÙÔ‡Ó ‰‡Ô ÂÍ¿ÚÈ· Î·È ÔÈÔ˜ Â›Ó·È Ô ‰›Î·ÈÔ˜ ÌÂÚÈÛÌfi˜ ÙˆÓ fiÓÙˆÓ Û’ ¤Ó· ·È¯Ó›‰È Ô˘ ‰È·ÎfiÙÂÙ·È ÚÈÓ ÙÂÏÂÈÒÛÂÈ; ∏ ıÂÒÚËÛË Ù˘ Èı·ÓfiÙËÙ·˜ ÂÈÛ¤Ú¯ÂÙ·È ÛÙËÓ Â˘Úˆ·˚΋ ÛΤ„Ë ÂÚ›Ô˘ ÙÔ 1660 Ì ‰‡Ô ÙÚfiÔ˘˜, Ô ¤Ó·˜ ·ÊÔÚ¿ Ù· Ù˘¯ÂÚ¿ ·È¯Ó›‰È· Î·È Ô ¿ÏÏÔ˜ ÙË ıÚËÛΛ·. ¶ÈÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ, ˆ˜ ÙÚfiÔ˜ ηٷÓfiËÛ˘ Ù˘ ÛÙ·ıÂÚ‹˜ Û˘¯ÓfiÙËÙ·˜ ÛÙ· Ù˘¯·ÈÚ¿ ·È¯Ó›‰È· Î·È ˆ˜ ̤ıÔ‰Ô˜ ηıÔÚÈÛÌÔ‡ ÙÔ˘ ÏÔÁÈÎÔ‡ ‚·ıÌÔ‡ ›ÛÙ˘. √ Pascal ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ÙË Ï‡ÛË ÙÔ˘ ‰›Î·ÈÔ˘ ÂÚÈÛÌÔ‡ Û ‰È¿ÊÔÚ· ÁÚ¿ÌÌ·Ù¿ ÙÔ˘ ÚÔ˜ ÙÔÓ Fermat Î·È ÏÂÙÔ̤ÚÂÈ· ÛÙÔ ‚È‚Ï›Ô ÙÔ˘ ¶Ú·ÁÌ·Ù›· ∞ÚÈıÌËÙÈÎÔ‡ ∆ÚÈÁÒÓÔ˘, fiÔ˘ ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÈ ÙÔ ÁÓˆÛÙfi Ì·˜ ∆Ú›ÁˆÓÔ Pascal. √ Pascal ·ÔÎÏ›ÂÈ ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· ÙÔ˘ Ù˘¯ÂÚÔ‡ ÛÙÔ ıˆÚËÙÈÎfi Âȯ›ÚËÌ· ÁÈ· ÙËÓ ›ÛÙË ÛÙËÓ ‡·ÚÍË ÙÔ˘ £ÂÔ‡. ∆Ô ÛÎÂÙÈÎfi ÙÔ˘ ÁÈ· ÙËÓ ‡·ÚÍË ÙÔ˘ £ÂÔ‡ ·ÔÙÂÏ› ÙËÓ ·ÈÙ›· ÁÈ· ÙËÓ ÂÌÊ¿ÓÈÛË Ù˘ ÚÒÙ˘ Ú·ÁÌ·Ù›·˜ ÛÙȘ ¶Èı·ÓfiÙËÙ˜ ÙÔ 1656 ·fi ÙÔÓ Christian Huygens (16291695) (°È· ÙÔÓ ˘ÔÏÔÁÈÛÌfi ÛÙ· Ù˘¯ÂÚ¿ ·È¯Ó›‰È·). √ Huygens ˘Ô‰ÂÈÎÓ‡ÂÈ, ÌÂٷ͇ ¿ÏψÓ, ˆ˜ “∞Ó Û’ ¤Ó· ηı·Ú¿ ·È¯Ó›‰È Ù‡¯Ë˜ Ù· ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· Â›Ó·È ·‚¤‚·È·, ÙfiÙ ÙÔ ·Ó ¤Ó·˜ ·›¯Ù˘ ı· ÎÂÚ‰›ÛÂÈ ‹ ı· ¯¿ÛÂÈ ÂÍ·ÚÙ¿Ù·È ·fi ÌÈ· ηıÔÚÈṲ̂ÓË ÙÈÌ‹, ÙËÓ ÚÔÛ‰ÔΛ·”. ∂¶π§√°√™ 1Ô˘ ª∂ƒ√À™: ∆Ô 1623 Ô °·ÏÈÏ·›Ô˜ ÛÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ Saggiotore ÁÚ¿ÊÂÈ ˆ˜ “∏ ʇÛË Â›Ó·È ÁÚ·Ì̤ÓË Û ̷ıËÌ·ÙÈ΋ ÁÏÒÛÛ·”. ∏ ʇÛË ·‡ÂÈ È· Ó· Â›Ó·È ‡ÏË, ÌÔÚʤ˜ Î·È È‰ÈfiÙËÙ˜ ·ÏÏ¿ Â›Ó·È ¤Ó· Û‡ÓÔÏÔ ÔÛÔÙÈÎÒÓ Ê·ÈÓÔ̤ӈÓ. ŒÙÛÈ, Ë ¤Ú¢ӷ ·ÏÏ¿˙ÂÈ ÌÔÚÊ‹. ∆Ô Û‡ÓÔÚÔ Ô˘ ›¯Â ı¤ÛÂÈ ÌÂٷ͇ Ì·ıËÌ·ÙÈÎÒÓ Î·È Ê˘ÛÈÎÒÓ ÂÈÛÙËÌÒÓ ·Ú¯›˙ÂÈ Ó· ÌÂÙ·ÎÈÓ›ٷÈ. ∞ÎfiÌË Î·È Ë ˘Ê‹ ÙˆÓ ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ, Ô˘ Ë ‡·ÚÍ‹ ÙÔ˘˜ ÛÙËÚ›˙ÔÓÙ·Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÛÙËÓ ÎÈÓËÌ·ÙÈ΋, ÌÂÙ·ÏÏ¿˙Ô˘Ó ÙÔÓ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ÙˆÓ ª·ıËÌ·ÙÈÎÒÓ. ™ÙÔ˘˜ ÂfiÌÂÓÔ˘˜ ·ÈÒÓ˜ ÔÈ Ì·ıËÌ·ÙÈÎÔ›, ¤¯ÔÓÙ·˜ ·ÔÎÙ‹ÛÂÈ ÌÈ· ÈÔ Â‡¯ÚËÛË ÁÏÒÛÛ·, ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó Ù· ηٿÏÏËÏ· ÂÚÁ·Ï›· ÁÈ· Ó· ·Ó·Î·Ï‡„Ô˘Ó Î·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ó· ÌÂÏÂÙ‹ÛÔ˘Ó Î·ÈÓÔ‡ÚÁÈÔ˘˜ ÎÏ¿‰Ô˘˜ ÙˆÓ ª·ıËÌ·ÙÈÎÒÓ.
◆ 7. Afi ÙÔ ‚È‚Ï›Ô ÙÔ˘ A.M. Legendre, Théorie des Nombres 1798.
7 EÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔÈ ¶ƒOµ§∏ª∞∆π™ª√π
8
M ∞£∏ª∞∆π∫∞
™À¡∂¡∆∂À•∏ Ì ÙË ™À°°ƒ∞ºπ∫∏ √ª∞¢∞ Ù˘ ∂À∫§∂π¢∂π∞™ °∂øª∂∆ƒπ∞™* ∂.¶.: ªÔÚ›Ù ӷ Ì·˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÂÙ ÙÔ ‚È‚Ï›Ô «∂˘ÎÏ›‰ÂÈ· °ÂˆÌÂÙÚ›·» Ô˘ ·fi ÙÔ ÙÚ¤¯ÔÓ Û¯ÔÏÈÎfi ¤ÙÔ˜ ‰È‰¿ÛÎÂÙ·È ÛÙËÓ ∞¢ Î·È µ¢ Ù¿ÍË ÙÔ˘ ∂ÓÈ·›Ô˘ §˘Î›Ԣ;
 ÙËÓ ¤Ó·ÚÍË ÙÔ˘ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ ¤ÙÔ˘˜ ¿Ú¯ÈÛ ӷ ‰È‰¿ÛÎÂÙ·È ÛÙËÓ ∞¢ Î·È µ¢ Ù¿ÍË ÙÔ˘ ∂ÓÈ·›Ô˘ §˘Î›Ԣ Ë ∂˘ÎÏ›‰ÂÈ· °ÂˆÌÂÙÚ›· ·fi ÙÔ Ó¤Ô ‚È‚Ï›Ô ÙˆÓ ∂ΉfiÛÂˆÓ ∑∏∆∏ ÌÂ Û˘ÁÁÚ·Ê›˜ ÙÔ˘˜ °È¿ÓÓË £ˆÌ·˝‰Ë, £·Ó¿ÛË •¤ÓÔ, °ÈÒÚÁÈÔ ¶·ÓÙÂÏ›‰Ë, ∞Ó‰Ú¤· ¶Ô‡ÏÔ Î·È °ÂÒÚÁÈÔ ™Ù¿ÌÔ˘, ÙÔ ÔÔ›Ô ÎÚ›ıËΠ̠Ôχ ˘„ËÏ‹ ‚·ıÌÔÏÔÁ›· ·fi ÙËÓ ∂ÈÙÚÔ‹ ∫Ú›Ûˆ˜ ˆ˜ ÙÔ ÌÔÓ·‰ÈÎfi, ÙÔ ÔÔ›Ô ÏËÚÔ‡Û ÙȘ ÚԉȷÁڷʤ˜ Ù˘ ÚÔ΋ڢ͢, ÁÈ·Ù› Â›Ó·È ÁÚ·Ì̤ÓÔ Û‡Ìʈӷ Ì ÙÔ ¶.™., Ì ÂÚÈÁڷʤ˜ ¿ÓÂÙ˜ Î·È Î·Ù·ÓÔËÙ¤˜… ∂›Ó·È Ù˘ÔÁÚ·ÊÈο ¿„ÔÁÔ Î·È Ë ÛˆÛÙ‹ ÁÏÒÛÛ·, ÔÈ Ù˘ÔÁÚ·ÊÈΤ˜ Î·È ¯ÚˆÌ·ÙÈΤ˜ ‰È·ÊÔÚÔÔÈ‹ÛÂȘ ÙÔ˘ ÎÂÈ̤ÓÔ˘, Ù· Û¯‹Ì·Ù· ÎÙÏ. οÓÔ˘Ó ÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔ ÊÈÏÈÎfi ÚÔ˜ ÙÔÓ ·Ó·ÁÓÒÛÙË-Ì·ıËÙ‹… √È ·Ô‰Â›ÍÂȘ ÙˆÓ ıˆÚËÌ¿ÙˆÓ Â›Ó·È ÏÈÙ¤˜ Î·È ¯ˆÚ›˜ ÂÚÈÙÙÔ‡˜ Û˘Ì‚ÔÏÈÛÌÔ‡˜. √È ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ, Ù· Û¯fiÏÈ· Î·È Ù· ¤ÓıÂÙ· ÛËÌÂÈÒÌ·Ù· Û˘ÌÏËÚÒÓÔ˘Ó ‹ ‰È¢ÎÚÈÓ›˙Ô˘Ó Ô˘ÛÈÒ‰Ë ÛËÌ›· Ù˘ ıˆڛ·˜… . √È ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ¶ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌÔ› Ì ÙË Û˘Ó¤ÓÙ¢ÍË ·˘Ù‹ ˙ËÙÔ‡Ó ·fi ÙÔ˘˜ Û˘ÁÁÚ·Ê›˜ Ó· ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÔ˘Ó ÙÔ ‚È‚Ï›Ô Î·È ÙË ÊÈÏÔÛÔÊ›· ÙÔ˘.
ª
8
∞.: ∆Ô ‚È‚Ï›Ô ·˘Ùfi Ù˘ ∂˘ÎÏ›‰ÂÈ·˜ °ÂˆÌÂÙÚ›·˜, Û‡Ìʈӷ Ì ÙÔ ¶ÚfiÁÚ·ÌÌ· ™Ô˘‰ÒÓ ÙÔ˘ ¶·È‰·ÁˆÁÈÎÔ‡ πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ˘, ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ ÙȘ ÚˆÙ·Ú¯ÈΤ˜ ¤ÓÓÔȘ Î·È Ù· ·ÍÈÒÌ·Ù·, ÙȘ ÔÚÈ˙fiÌÂÓ˜ ¤ÓÓÔȘ, Ù· ıˆڋ̷ٷ Î·È Ù· ÔÚ›ÛÌ·Ù·, ηıÒ˜ Î·È ÙÔ˘˜ ÁˆÌÂÙÚÈÎÔ‡˜ ÙfiÔ˘˜ Î·È ÙȘ ÁˆÌÂÙÚÈΤ˜ ηٷÛ΢¤˜. ªÂ ÈÔ ·Ï¿ ÏfiÁÈ· ÂÚȤ¯ÂÈ ÙË ‚·ÛÈ΋ ıˆڛ· Ù˘ ∂˘ÎÏ›‰ÂÈ·˜ °ÂˆÌÂÙÚ›·˜. ∂ÓÒ ‰È¢ÎÚÈÓ›˙ÔÓÙ·È Ù· ÛËÌ·ÓÙÈο ÛËÌ›· Ù˘ ıˆڛ·˜ Ì ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ, Û¯fiÏÈ·, ¤ÓıÂÙ· ÛËÌÂÈÒÌ·Ù· Î·È ÈÛÙÔÚÈο Û¯fiÏÈ·. ªÂ ÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Î·È ÙȘ ÂÊ·ÚÌÔÁ¤˜ Ù˘ ıˆڛ·˜ ÂȉÈÒÎÂÙ·È Ë Â̤‰ˆÛË Ù˘ °ÂˆÌÂÙÚ›·˜ Î·È Ë Î·ıÔ‰‹ÁËÛË ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ Û ÔÌ·‰ÈΤ˜ ÂÚ¢ÓËÙÈΤ˜ ÂÚÁ·Û›Â˜. ∂.¶.: °È·Ù› ÓÔÌ›˙ÂÙ fiÙÈ ÌÂÙ¿ ÙËÓ ¶Ú·ÎÙÈ΋ °ÂˆÌÂÙÚ›· ÙÔ˘ °˘ÌÓ·Û›Ô˘, Ô˘ ‰È‰¿ÛÎÂÈ ÙȘ ÌÂÙÚÈΤ˜ Û¯¤ÛÂȘ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ÛÙÔȯ›ˆÓ ÙˆÓ Û¯ËÌ¿ÙˆÓ ÙÔ˘ ÂȤ‰Ô˘ Î·È ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘, Â›Ó·È ··Ú·›ÙËÙË Ë ‰È‰·Ûηϛ· Ù˘ ∂˘ÎÏ›‰ÂÈ·˜ (£ÂˆÚËÙÈ΋˜) °ÂˆÌÂÙÚ›·˜; ∞.: «∏ ∂˘ÎÏ›‰ÂÈ· °ÂˆÌÂÙÚ›· ÈÛÙÔÚÈο ·ÂÙ¤ÏÂÛ ÙÔ ÚfiÙ˘Ô ıÂÌÂÏ›ˆÛ˘ Î·È ·Ó¿Ù˘Í˘ ÁÈ· ÙȘ ÂÈÛÙËÌÔÓÈΤ˜ ıˆڛ˜. √ ÚfiÏÔ˜ Ù˘ ÛÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ‰È·‰Èηۛ· Â›Ó·È ıÂÌÂÏÈ·Îfi˜ Î·È ·Ó·ÓÙÈηٿÛÙ·ÙÔ˜, ·ÊÔ‡ ¤¯ÂÈ ÙÔ ÏÂÔÓ¤ÎÙËÌ· Ù· ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· Ó· Â›Ó·È ¿ÌÂÛ· ÔÚ·Ù¿ Î·È ˘ÏÔÔÈ‹ÛÈÌ· ÛÙÔ ¯ÒÚÔ Ù˘ ÂÔÙ›·˜ Ì·˜». ∏ ∂˘ÎÏ›‰ÂÈ· °ÂˆÌÂÙÚ›· ÂÍ·ÎÔÏÔ˘ı› Ó· ·ÔÙÂÏ› ¤Ó· ÚfiÙ˘Ô ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋˜ ÛΤ„˘ Î·È ¤Ó· ÌÔÓ·‰ÈÎfi ̤ÛÔ ÁÈ· ÙË Ì‡ËÛË Û’ ·˘Ù‹Ó. √ Û˘Ó‰˘·ÛÌfi˜ Ù˘ ÏÔÁÈ΋˜ Û˘Ó¤ÂÈ·˜ Ô˘ ··ÈÙÔ‡Ó ÔÈ ·Ô‰Â›ÍÂȘ Ì ÙËÓ ÂÔÙ›· ÙˆÓ Û¯ËÌ¿ÙˆÓ.·Ó¤‰ÂÈÍ·Ó ÙËÓ ∂˘ÎÏ›‰ÂÈ· °ÂˆÌÂÙÚ›· Û’ ¤Ó· ‚·ÛÈÎfi ·È‰·ÁˆÁÈÎfi Î·È ‰È‰·ÎÙÈÎfi ÂÚÁ·Ï›Ô. ªÂ ÈÔ ·Ï¿ ÏfiÁÈ·: ∏ ∂˘ÎÏ›‰ÂÈ· °ÂˆÌÂÙÚ›· Â›Ó·È Ô
* T· ΛÌÂÓ· Ì ϿÁÈ· ÁÚ¿ÌÌ·Ù· Î·È ÂÓÙfi˜ ÂÈÛ·ÁˆÁÈÎÒÓ Â›Ó·È ·ÔÛ¿ÛÌ·Ù· ·fi ÙÔ ¶ÚfiÁÚ·ÌÌ· ™Ô˘‰ÒÓ ÙÔ˘ ¶·È‰·ÁˆÁÈÎÔ‡ IÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ˘.
EÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔÈ ¶ƒOµ§∏ª∞∆π™ª√π
9
M ∞£∏ª∞∆π∫∞ ηْ ÂÍÔ¯‹Ó ÎÏ¿‰Ô˜ ÙˆÓ ª·ıËÌ·ÙÈÎÒÓ Ô˘ ηÏÏÈÂÚÁ› ÙÔ Ó‡̷ Î·È ÂÓÂÚÁÔÔÈ› ÙËÓ ÂÓfiÚ·ÛË, ÛÙÔȯ›· Ô˘ ηıÈÛÙÔ‡Ó ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ ÈηÓÔ‡˜ Ó· ηٷÓÔ‹ÛÔ˘Ó ‰‡ÛÎÔϘ ηٷÛÙ¿ÛÂȘ Î·È fi¯È ÌfiÓÔ ÁˆÌÂÙÚÈΤ˜. ∂.¶.: ∏ ∂˘ÎÏ›‰ÂÈ· °ÂˆÌÂÙÚ›·, fiˆ˜ οı ̷ıËÌ·ÙÈ΋ ıˆڛ·, ·Ú¯›˙ÂÈ Ì ÙËÓ ÂÈÏÔÁ‹ ÔÚÈÛÌ¤ÓˆÓ ÚˆÙ·Ú¯ÈÎÒÓ ÂÓÓÔÈÒÓ Î·È ÔÈ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ Û¯¤ÛÂȘ ηıÔÚ›˙ÔÓÙ·È ·fi ·ÍÈÒÌ·Ù·. °È·Ù› ÏÔÈfiÓ ‰ÂÓ ı· ÌÔÚÔ‡Û .¯. Ë Õ§Á‚ڷ Ó· ηÏÏÈÂÚÁ‹ÛÂÈ ÙÔ Ó‡̷ Î·È Ó· ÂÓÂÚÁÔÔÈ‹ÛÂÈ ÙËÓ ÂÓfiÚ·ÛË; ∞.: ¶ÚÔÊ·ÓÒ˜, ı· ÌÔÚÔ‡ÛÂ Î·È Ë ÕÏÁ‚ڷ, fiˆ˜ Î·È Î¿ı ¿ÏÏÔ˜ ÎÏ¿‰Ô˜, Ó· ·›ÍÂÈ ÙÔ ÚfiÏÔ ·˘Ùfi. ∏ ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ·È‰·ÁˆÁÈ΋ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ÚÔÛÊÔÚ¿ Ù˘ ∂˘ÎÏ›‰ÂÈ·˜ °ÂˆÌÂÙÚ›·˜ ¤ÁÎÂÈÙ·È ÛÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ ÔÈ ÚˆÙ·Ú¯ÈΤ˜ ¤ÓÓÔȤ˜ Ù˘ Î·È Ù· ·ÍÈÒÌ·Ù· Â›Ó·È ÚˆÙ·Ú¯ÈΤ˜ Î·È ÂÍfiÊı·ÏÌ· ÚÔÊ·Ó›˜ ÛÙËÓ Î·ıËÌÂÚÈÓ‹ Ì·˜ ˙ˆ‹, fiˆ˜ ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·: – ∞fi ‰‡Ô ÛËÌ›· ‰È¤Ú¯ÂÙ·È ÌÈ· ÌÔÓ·‰È΋ ¢ı›· – °È· οı ¢ı›· ˘¿Ú¯ÂÈ ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ ¤Ó· ÛËÌÂ›Ô ÙÔ˘ ÂȤ‰Ô˘ Ô˘ ‰ÂÓ ·Ó‹ÎÂÈ Û’ ·˘Ù‹. – ∫¿ı ¢ı›· ¤¯ÂÈ ¿ÂÈÚ· ÛËÌ›· Î·È ÂÎÙ›ÓÂÙ·È ·ÂÚÈfiÚÈÛÙ· Î·È ÚÔ˜ ÙȘ ‰‡Ô Î·È Â˘ı‡ÓÔÂȘ, ¯ˆÚ›˜ ÎÂÓ¿. ∂.¶.: ™ÙËÓ ÂÈÛ·ÁˆÁ‹ Ù˘ ∂˘ÎÏ›‰ÂÈ·˜ °ÂˆÌÂÙÚ›·˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ fiÙÈ: ∏ ÈÛfiÙËÙ· ÛÙËÓ ∂˘ÎÏ›‰ÂÈ· °ÂˆÌÂÙÚ›· Â›Ó·È ÈÛfiÙËÙ· ÙˆÓ ÁˆÌÂÙÚÈÎÒÓ Û¯ËÌ¿ÙˆÓ (¢ı˘ÁÚ¿ÌÌˆÓ ÙÌËÌ¿ÙˆÓ, ÁˆÓÈÒÓ, ÔÏ˘ÁÒÓˆÓ, ·ÎψÓ, ÔÏ˘¤‰ÚˆÓ, Î˘Ï›Ó‰ÚˆÓ, ÛÊ·ÈÚÒÓ ÎÙÏ.) Î·È ÔÚ›˙ÂÙ·È Ì ÙË ‰È·‰Èηۛ· Ù˘ ÌÂÙ·ÙfiÈÛ˘ Î·È Ù˘ Û‡ÌÙˆÛ˘. ¢ÂÓ ÓÔÌ›˙ÂÙ fiÙÈ ÌÈ· Ù¤ÙÔÈ· ‰È·‰Èηۛ· ·Ó‹ÎÂÈ ÛÙËÓ ¶Ú·ÎÙÈ΋ °ÂˆÌÂÙÚ›·; ∞.: ∏ ‰È·‰Èηۛ· ·˘Ù‹ Á›ÓÂÙ·È ÓÔÂÚ¿ Ì ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· ÏÔÁÈÎÒÓ Û˘ÏÏÔÁÈÛÌÒÓ Î·È Ì·˜ ÂÈÙÚ¤ÂÈ ·fi ÙËÓ ÈÛfiÙËÙ· ÔÚÈÛÌ¤ÓˆÓ ÛÙÔȯ›ˆÓ ‰‡Ô Û¯ËÌ¿ÙˆÓ Ó· Û˘ÌÂÚ¿ÓÔ˘Ì ÙË Û‡ÌÙˆÛË ÙˆÓ ˘ÔÏÔ›ˆÓ ÛÙÔȯ›ˆÓ Î·È ÙÂÏÈο ÙËÓ ÈÛfiÙËÙ· ÙˆÓ Û¯ËÌ¿ÙˆÓ. ∏ ‰È·‰Èηۛ· ·˘Ù‹ ÚÔ·ÙÂÈ ·fi Û‡ÓıÂÛË ·ÂÈÎÔÓ›ÛˆÓ, ηٿ ÙȘ Ôԛ˜ Ù· Û¯‹Ì·Ù· ‰ÂÓ ÌÂÁÂı‡ÓÔÓÙ·È, ‰Â Û˘ÌÈÎÚ‡ÓÔÓÙ·È ·ÏÏ¿ Ô‡ÙÂ Î·È ÛÙÚ‚ÏÒÓÔÓÙ·È, fiˆ˜ Â›Ó·È Ë ·Ú¿ÏÏËÏË ÌÂÙ·ÙfiÈÛË Î·È Ë ÛÙÚÔÊ‹. ¢Â ı· ‹Ù·Ó fï˜ ·È‰·ÁˆÁÈο ÔÚıfi ÌÈ· ·Ó·ÊÔÚ¿ Û ·ÂÈÎÔÓ›ÛÂȘ. ™˘ÓÈÛÙ¿Ù·È Ë ‰È·‰Èηۛ· ·˘Ù‹ Ù˘ ÌÂÙ·ÙfiÈÛ˘ Î·È Û‡ÌÙˆÛ˘, fiÙ·Ó ÎÚ›ÓÂÙ ÛÎfiÈÌÔ, Ó· Á›ÓÂÙ·È Û¯ÔÏ·ÛÙÈο ÁÈ· Ó· ÍÂʇÁÂÈ Ô Ì·ıËÙ‹˜ ·fi ÙË Û˘ÏÏÔÁÈÛÙÈ΋ Ù˘ ¶Ú·ÎÙÈ΋˜ °ÂˆÌÂÙÚ›·˜ ÙÔ˘ «‚Ϥˆ» ηÈ, ΢ڛˆ˜, Ó· Û˘ÓÂȉËÙÔÔÈ‹ÛÂÈ ÙÔ ÚfiÏÔ ÙˆÓ ÂÍȈ̿وÓ. ∂.¶.: ¡ÔÌ›˙ÂÙ fiÙÈ ÌÈ· ÛÙ›ڷ ·Ú¿ıÂÛË ·Ô‰Â›ÍÂˆÓ Â›Ó·È Ë ‰È·‰Èηۛ· Ô˘ ·ÚÌfi˙ÂÈ ÛÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ-
ÎÔ‡˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ ÙÔ˘ §˘Î›Ԣ; ∞.: ªÈ· Ù¤ÙÔÈ· ‰È·‰Èηۛ· «·fi‰ÂÈÍË ÁÈ· ÙËÓ ·fi‰ÂÈÍË» ÚÔÊ·ÓÒ˜ ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ Î·ÌÈ¿ Û¯¤ÛË Ì ÙÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘ ÛÙÔ §‡ÎÂÈÔ. °È· ÙÔ ÏfiÁÔ ·˘Ùfi ÛÙÔ ‚È‚Ï›Ô – ¶·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ì ÌfiÓÔ ÂΛӘ ÙȘ ·Ô‰Â›ÍÂȘ Ô˘ ˘Ô‰ÂÈÎÓ‡Ô˘Ó ÌÂıfi‰Ô˘˜ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛ˘ ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ Î·È ·Ó·˙‹ÙËÛ˘ χÛÂˆÓ Î·È Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó ÙËÓ ÎÚÈÙÈ΋ ‰ÈÂÚ¢ÓËÙÈ΋ ÛΤ„Ë. – √È ·Ô‰Â›ÍÂȘ, fiÛ˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·È ÛÙÔ ‚È‚Ï›Ô, ¤¯Ô˘Ó Ì·ıËÌ·ÙÈÎÔÔÈË̤ÓË ÌÔÚÊ‹ ¯ˆÚ›˜ fï˜ ·˘Ùfi Ó· Â›Ó·È ÙÔ Î˘Ú›·Ú¯Ô ÛÙÔÈ¯Â›Ô Î·È ‰Â Á›ÓÂÙ·È ·ÓÙÈÏËÙfi, ·Ú¿ ÌfiÓÔ Û’ ÂΛÓÔ Ô˘ ı· ·Ó·˙ËÙÔ‡Û ӷ ‰È·ÈÛÙÒÛÂÈ ÙË ‰ÔÌ‹ ·˘Ù‹. ∞˘Ùfi Ê·›ÓÂÙ·È ¿ÏψÛÙÂ Î·È ·fi ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ (ÙÔ ÔÔ›Ô ıˆÚԇ̠ηıÔÚÈÛÙÈ΋˜ ÛËÌ·Û›·˜) fiÙÈ, ÂÎÙfi˜ ·fi Ù· ‚·ÛÈο ·ÍÈÒÌ·Ù· Ô˘ ¤¯Ô˘Ì ·Ó·Ê¤ÚÂÈ ÚÔËÁÔ˘Ì¤Óˆ˜, Ù· ÔÔ›· ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È ÛÙȘ ÚÒÙ˜ ÛÂÏ›‰Â˜ Ù˘ ∂ȉÔÌÂÙÚ›·˜ Î·È Ù˘ ™ÙÂÚÂÔÌÂÙÚ›·˜ ·ÓÙ›ÛÙÔȯ· Î·È Â›Ó·È ·˘ÙÔÓfiËÙ·, Ù· ¿ÏÏ· ·ÍÈÒÌ·Ù· ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·È fiÙ·Ó Â›Ó·È ·Ó·Áη›· ·ÏÏ¿ Î·È Ì ¤Ó·Ó fi¯È Ù˘ÔÔÈË̤ÓÔ ÙÚfiÔ. °È· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, Ë ‡·ÚÍË ÙÔ˘ ̤ÛÔ˘ ¢ı˘ÁÚ¿ÌÌÔ˘ ÙÌ‹Ì·ÙÔ˜, ÙÔ Â˘ı‡ÁÚ·ÌÌÔ ÙÌ‹Ì· Ô˘ Û˘Ó‰¤ÂÈ ‰‡Ô ÛËÌ›·, Ù· ÔÔ›· ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È Âη٤ڈıÂÓ ÌÈ·˜ ¢ı›·˜ Ù¤ÌÓÂÈ ÙËÓ Â˘ı›· Û ¤Ó· ÌfiÓÔ ÛËÌ›Ô, ˘¿Ú¯ÂÈ ÌÔÓ·‰È΋ ‰È¯ÔÙfiÌÔ˜ ÁˆÓ›·˜ Î.¿. ∂›Û˘ ‰Â¯fiÌ·ÛÙ fiÙÈ ÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi ÙÔ˘ ·ÎÏÔ˘ Â›Ó·È ¤Ó· ΢ÚÙfi Û‡ÓÔÏÔ Î·È Ô Î‡ÎÏÔ˜ Â›Ó·È Ì›· ·Ï‹ ÎÏÂÈÛÙ‹ ÁÚ·ÌÌ‹ ¯ˆÚ›˜ ‰È·ÎÔ¤˜ Î·È ÎÂÓ¿. ∞˘Ùfi Û˘Ó¿ÁÂÙ·È fiÙÈ Î¿ı ¢ı‡ÁÚ·ÌÌÔ ÙÌ‹Ì· Ô˘ Û˘Ó‰¤ÂÈ ¤Ó· ÂÛˆÙÂÚÈÎfi Ì ¤Ó· Â͈ÙÂÚÈÎfi ÛËÌÂ›Ô ¤¯ÂÈ Ì ÙÔÓ Î‡ÎÏÔ ¤Ó· ÌfiÓÔ ÎÔÈÓfi ÛËÌ›Ô. ∂.¶.: ªÔÚ›Ù ӷ Ì·˜ ‰ÒÛÂÙ ¤Ó· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ̤۷ ·fi ÙÔ ‚È‚Ï›Ô Û·˜, fiÔ˘ Ó· Ê·›ÓÂÙ·È fiÙÈ Ë ∂˘ÎÏ›‰ÂÈ· °ÂˆÌÂÙÚ›· ¤‰ˆÛ ÙËÓ È‰¤· ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍËηٷÓfiËÛË Î¿ÔÈÔ˘ ÎÏ¿‰Ô˘ ÙˆÓ ª·ıËÌ·ÙÈÎÒÓ; ∞.: ∂ÎÙfi˜ ·fi ÙȘ ÁˆÌÂÙÚÈΤ˜ ÁÓÒÛÂȘ, Ô˘ ‚ÔËıÔ‡Ó ¤ÌÌÂÛ· ‹ ¿ÌÂÛ· ÛÙËÓ Î·Ù·ÓfiËÛË ÙˆÓ ¿ÏÏˆÓ ÎÏ¿‰ˆÓ ÙˆÓ ª·ıËÌ·ÙÈÎÒÓ Î·ıÒ˜ Î·È ÛÙËÓ Î·Ï‡ÙÂÚË ·ÓÙ›ÏË„Ë ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘, Ô ÔÚÈÛÌfi˜ ÙÔ˘ ÂÌ‚·‰Ô‡ Î·È Ù· Û¯ÂÙÈο ·ÍÈÒÌ·Ù· (¨ 10.1.1) Î·È ÙÔ˘ fiÁÎÔ˘ Ì ٷ ·ÓÙ›ÛÙÔȯ· ·ÍÈÒÌ·Ù· (¨ 13.1.3) ¤‰ˆÛ·Ó ÙȘ ηٿÏÏËϘ ÂΛӘ ȉ¤Â˜ ÁÈ· ÙË ıÂÌÂÏ›ˆÛË Ù˘ £ÂˆÚ›·˜ ¶Èı·ÓÔÙ‹ÙˆÓ Î·È ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ· Ù˘ £ÂˆÚ›·˜ ª¤ÙÚÔ˘. ™˘ÓÂȉËÙ¿ ÔÈ Û˘ÁÁÚ·Ê›˜ ¤¯Ô˘Ó ·Ú·ı¤ÛÂÈ Ù· ·Ú·¿Óˆ ·ÍÈÒÌ·Ù· ηٿ Ù¤ÙÔÈÔ ÙÚfiÔ, ÒÛÙ ӷ ˘Ô‰ÂÈÎÓ‡Ô˘Ó ÙË Û¯¤ÛË-·Ó·ÊÔÚ¿ ÛÙȘ ıˆڛ˜ ·˘Ù¤˜.
◆ 9
EÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔÈ ¶ƒOµ§∏ª∞∆π™ª√π
10
M ∞£∏ª∞∆π∫∞
√π °∂øª∂∆ƒπ∫√π ∆√¶√π ÛÙËÓ ∂À∫§∂π¢∂π∞ °∂øª∂∆ƒπ∞ TÔ˘ £. •¤ÓÔ˘, M·ıËÌ·ÙÈÎÔ‡
· Ôχ ÛËÌ·ÓÙÈο ÎÂÊ¿Ï·È· ÙˆÓ ÁˆÌÂÙÚÈÎÒÓ ÙfiÙˆÓ Î·È Î·Ù·Û΢ÒÓ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È Ï¤ÔÓ ÛÙÔ ‰È‰·ÎÙÈÎfi ‚È‚Ï›Ô Ù˘ ∂˘ÎÏ›‰ÂÈ·˜ °ÂˆÌÂÙÚ›·˜ ·fi ÙÔ Û¯ÔÏÈÎfi ¤ÙÔ˜ 1999-2000. √È ‰È·‰Èηۛ˜ Â›Ï˘Û˘ ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ ÁˆÌÂÙÚÈÎÒÓ ÙfiˆÓ Î·È Î·Ù·Û΢ÒÓ ÌÂÙ·ÙÚ¤Ô˘Ó ÙÔ Ì·ıËÙ‹ Û ÂÚ¢ÓËÙ‹, ·ÊÔ‡ ‚ÔËıÔ‡Ó ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ‰ÂÍÈÔًوÓ, fiˆ˜ ÎÚÈÙÈ΋˜ ‰ÈÂÚ¢ÓËÙÈ΋˜ ÛΤ„˘ Î·È ‰È·Ù‡ˆÛ˘ ÂÈηÛÈÒÓ ÛÙËÓ ·Ó·˙‹ÙËÛË Ù˘ χÛ˘. ∏ ÌÂϤÙË ÙˆÓ ÁˆÌÂÙÚÈÎÒÓ ÙfiˆÓ, Ô˘ ı· Ì·˜ ··Û¯ÔÏ‹ÛÂÈ ÛÙÔ ¿ÚıÚÔ ·˘Ùfi, ‚ÔËı¿ ÛËÌ·ÓÙÈο ÛÙËÓ Â›Ï˘ÛË ÁˆÌÂÙÚÈÎÒÓ ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ, fiÔ˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÙ·È ÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜ Ë ·Ó¿ÁÎË ÚÔÛ‰ÈÔÚÈÛÌÔ‡ Ù˘ ı¤Û˘ ÂÓfi˜ ÛËÌ›Ԣ ˆ˜ ÚÔ˜ ¿ÏÏ· ÁÓˆÛÙ¿ ÛËÌ›· ‹ Û¯‹Ì·Ù·.
∆
OÚÈÛÌfi˜: ŒÓ· Û‡ÓÔÏÔ ÛËÌ›ˆÓ Ô˘ Ù· ÛÙÔȯ›· ÙÔ˘ Î·È ÌfiÓÔÓ ·˘Ù¿, ¤¯Ô˘Ó ÌÈ· ÎÔÈÓ‹ ȉÈfiÙËÙ· ÔÓÔÌ¿˙ÂÙ·È ÁˆÌÂÙÚÈÎfi˜ ÙfiÔ˜ Ù˘ ȉÈfiÙËÙ·˜ ·˘Ù‹˜. ™‡Ìʈӷ, ÏÔÈfiÓ, Ì ÙÔÓ ÔÚÈÛÌfi ·˘Ùfi, Ô ÚÔÛ‰ÈÔÚÈÛÌfi˜ ÂÓfi˜ ÁˆÌÂÙÚÈÎÔ‡ ÙfiÔ˘ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ Ù· ÂÍ‹˜ ÛÙ¿‰È·: ·) ∫¿ı ÛËÌÂ›Ô Ô˘ ¤¯ÂÈ ÙËÓ È‰ÈfiÙËÙ· ·Ó‹ÎÂÈ Û’ ¤Ó· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ Û¯‹Ì·. ‚) ∫¿ı ÛËÌÂ›Ô ÙÔ˘ Û¯‹Ì·ÙÔ˜ ¤¯ÂÈ ÙË Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË È‰ÈfiÙËÙ·. ∏ ‰È·‰Èηۛ· ·˘Ù‹ Ú¤ÂÈ Ó· ÂÈÛËÌ·›ÓÂÙ·È ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Î·È Ó· ÙÔÓ›˙ÂÙ·È fiÙÈ ¤Ó· Û‡ÓÔÏÔ ÛËÌ›ˆÓ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÌÈ· ÎÔÈÓ‹ ȉÈfiÙËÙ· ‰ÂÓ Â›Ó·È ··Ú·›ÙËÙ· Ô ÁˆÌÂÙÚÈÎfi˜ ÙfiÔ˜ Ù˘ ȉÈfiÙËÙ·˜ ·˘Ù‹˜.
10
°È· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ·Ó  ÌÈ· ¢ı›·  ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ Î·Ó¤Ó· ÎÔÈÓfi ÛËÌÂ›Ô Ì ¤Ó·Ó ·ÎÏÔ (∫, ·), K ÙfiÙ fiÏ· Ù· ÛËÌ›· Ù˘ Â Â›Ó·È Â͈ÙÂÚÈο ÛËÌ›· ÙÔ˘ ·ÎÏÔ˘. ¢Â ÛËÌ·›ÓÂÈ, fï˜, fiÙÈ Ô ÁˆÌÂÙÚÈÎfi˜ ÙfiÔ˜ ÙˆÓ Â͈ÙÂÚÈÎÒÓ ÛËÌ›ˆÓ ÙÔ˘ ·ÎÏÔ˘ Â›Ó·È Ë Â˘ı›· Â, ÂÂȉ‹ ·ÎÚÈ‚Ò˜ ˘¿Ú¯Ô˘Ó Â͈ÙÂÚÈο ÛËÌ›· ÙÔ˘ ·-
ÎÏÔ˘ Ô˘ ‰ÂÓ ·Ó‹ÎÔ˘Ó ÛÙËÓ Â˘ı›· Â.
➧
√È ‚·ÛÈÎÔ› ÁˆÌÂÙÚÈÎÔ› ÙfiÔÈ Ù˘ ∂˘ÎÏ›‰ÂÈ·˜ °ÂˆÌÂÙÚ›·˜ Â›Ó·È ÔÈ ·ÎfiÏÔ˘ıÔÈ: 1. √ ÁˆÌÂÙÚÈÎfi˜ ÙfiÔ˜ ÙˆÓ ÛËÌ›ˆÓ ÙÔ˘ ÂȤ‰Ô˘ Ô˘ ·¤¯Ô˘Ó ÛÙ·ıÂÚ‹ ·fiÛÙ·ÛË · ·fi ¤Ó· ÛÙ·ıÂÚfi ÛËÌÂ›Ô ∫ Â›Ó·È Ô Î‡ÎÏÔ˜ (∫, ·). 2. √ ÁˆÌÂÙÚÈÎfi˜ ÙfiÔ˜ ÙˆÓ ÛËÌ›ˆÓ ÙÔ˘ ÂȤ‰Ô˘ Ô˘ ÈÛ·¤¯Ô˘Ó ·fi Ù· ¿ÎÚ· ¢ı‡ÁÚ·ÌÌÔ˘ ÙÌ‹Ì·ÙÔ˜ ∞µ Â›Ó·È Ë ÌÂÛÔοıÂÙË ÙÔ˘ ∞µ. 3. √ ÁˆÌÂÙÚÈÎfi˜ ÙfiÔ˜ ÙˆÓ ÛËÌ›ˆÓ ÙÔ˘ ÂȤ‰Ô˘ Ô˘ ÈÛ·¤¯Ô˘Ó ·fi ÙȘ Ï¢ڤ˜ ÌÈ·˜ ÁˆÓ›·˜ Â›Ó·È Ë ‰È¯ÔÙfiÌÔ˜ Ù˘ ÁˆÓ›·˜. 4. √ ÁˆÌÂÙÚÈÎfi˜ ÙfiÔ˜ ÙˆÓ ÛËÌ›ˆÓ ÙÔ˘ ÂȤ‰Ô˘ Ô˘ ÈÛ·¤¯Ô˘Ó ·fi ‰‡Ô ÙÂÌÓfiÌÂÓ˜ ¢ı›˜ Â›Ó·È ÔÈ ‰È¯ÔÙfiÌÔÈ ÙˆÓ ÁˆÓÈÒÓ Ô˘ Û¯ËÌ·Ù›˙Ô˘Ó ÔÈ Â˘ı›˜. 5. √ ÁˆÌÂÙÚÈÎfi˜ ÙfiÔ˜ ÙˆÓ ÛËÌ›ˆÓ ÙÔ˘ ÂȤ‰Ô˘ Ô˘ ÈÛ·¤¯Ô˘Ó ·fi ‰‡Ô ·Ú¿ÏÏËϘ ¢ı›˜ Â›Ó·È Ë ÌÂÛÔ·Ú¿ÏÏËÏË ÙˆÓ Â˘ıÂÈÒÓ ·˘ÙÒÓ. 6. √ ÁˆÌÂÙÚÈÎfi˜ ÙfiÔ˜ ÙˆÓ ÛËÌ›ˆÓ ÙÔ˘ ÂȤ‰Ô˘ Ô˘ ·¤¯Ô˘Ó ÛÙ·ıÂÚ‹ ·fiÛÙ·ÛË · ·fi ÌÈ· ÛÙ·ıÂÚ‹ ¢ı›· Â Â›Ó·È ÔÈ ·Ú¿ÏÏËϘ ¢ı›˜ ÚÔ˜ ÙËÓ Â Û ·fiÛÙ·ÛË · ·’ ·˘Ù‹Ó. 7. √ ÁˆÌÂÙÚÈÎfi˜ ÙfiÔ˜ ÙˆÓ ÛËÌ›ˆÓ ÙÔ˘ ÂȤ‰Ô˘ ·fi Ù· ÔÔ›· ¢ı‡ÁÚ·ÌÌÔ ÙÌ‹Ì· ∞µ Ê·›ÓÂÙ·È ˘fi ÔÚı‹ ÁˆÓ›· Â›Ó·È Ô Î‡ÎÏÔ˜ ‰È·Ì¤ÙÚÔ˘ ∞µ, ¯ˆÚ›˜ Ù· ÛËÌ›· ∞ Î·È µ. 8. √ ÁˆÌÂÙÚÈÎfi˜ ÙfiÔ˜ ÙˆÓ ÛËÌ›ˆÓ ÙÔ˘ ÂȤ‰Ô˘ ·fi Ù· ÔÔ›· ¢ı‡ÁÚ·ÌÌÔ ÙÌ‹Ì· ∞µ Ê·›ÓÂÙ·È ˘fi ÁˆÓ›· Ê Â›Ó·È ‰‡Ô ÙfiÍ· ¯ÔÚ‰‹˜ ∞µ, ÛÙ· ÔÔ›· ÔÈ ÂÁÁÂÁÚ·Ì̤Ó˜ ÁˆÓ›Â˜ Ì ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ë ¯ÔÚ‰‹ ÙËÓ ∞µ Â›Ó·È ›Û˜ Ì ÙË ÁˆÓ›· Ê. 9. √ ÁˆÌÂÙÚÈÎfi˜ ÙfiÔ˜ ÙˆÓ ÛËÌ›ˆÓ ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘ Ô˘ ·¤¯Ô˘Ó ÛÙ·ıÂÚ‹ ·fiÛÙ·ÛË · ·fi ¤Ó· ÛÙ·ıÂÚfi ÛËÌÂ›Ô ∫ Â›Ó·È Ë ÛÊ·›Ú· (∫, ·). 10.√ ÁˆÌÂÙÚÈÎfi˜ ÙfiÔ˜ ÙˆÓ ÛËÌ›ˆÓ ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘ Ô˘ ÈÛ·¤¯Ô˘Ó ·fi ¿ÎÚ· ¢ı‡ÁÚ·ÌÌÔ˘ ÙÌ‹Ì·ÙÔ˜ ∞µ Â›Ó·È ÙÔ ÌÂÛÔοıÂÙÔ Â›Â‰Ô ÙÔ˘ ∞µ. 11.√ ÁˆÌÂÙÚÈÎfi˜ ÙfiÔ˜ ÙˆÓ ÛËÌ›ˆÓ ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘ Ô˘ ÈÛ·¤¯Ô˘Ó ·fi ‰‡Ô ·Ú¿ÏÏËÏ· ›‰· p Î·È q Â›Ó·È ÙÔ ÌÂÛÔ·Ú¿ÏÏËÏÔ Â›Â‰Ô ÙˆÓ p Î·È q.
EÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔÈ ¶ƒOµ§∏ª∞∆π™ª√π
11
M ∞£∏ª∞∆π∫∞ 12.√ ÁˆÌÂÙÚÈÎfi˜ ÙfiÔ˜ ÙˆÓ ÛËÌ›ˆÓ ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘ Ô˘ ÈÛ·¤¯Ô˘Ó ·fi ‰‡Ô ÙÂÌÓfiÌÂÓ· ›‰· p Î·È q Â›Ó·È Ù· ›‰· Ô˘ ‰È¯ÔÙÔÌÔ‡Ó ÙȘ ‰›Â‰Ú˜ ÁˆÓ›Â˜ ÙˆÓ p Î·È q. 13.√ ÁˆÌÂÙÚÈÎfi˜ ÙfiÔ˜ ÙˆÓ ÛËÌ›ˆÓ ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘ Ô˘ ·¤¯Ô˘Ó ÛÙ·ıÂÚ‹ ·fiÛÙ·ÛË · ·fi ¤Ó· Â›Â‰Ô p Â›Ó·È Ù· ·Ú¿ÏÏËÏ· ›‰· ÚÔ˜ ÙÔ p Û ·fiÛÙ·ÛË · ·’ ·˘Ùfi.
➧
°È· ÙËÓ Â‡ÚÂÛË ÂÓfi˜ ÁˆÌÂÙÚÈÎÔ‡ ÙfiÔ˘ ÛËÌ›ˆÓ, Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÌÈ· ÎÔÈÓ‹ ȉÈfiÙËÙ· π, ÂÚÁ·˙fiÌ·ÛÙ ˆ˜ ÂÍ‹˜: ñ £ÂˆÚԇ̠¤Ó· ÔÔÈÔ‰‹ÔÙ ÛËÌÂ›Ô ª Ô˘ ¤¯ÂÈ ÙËÓ È‰ÈfiÙËÙ· π. ¶·›ÚÓÔÓÙ·˜ ‰È¿ÊÔÚ˜ ı¤ÛÂȘ ÙÔ˘ ª, ÚÔÛ·ıԇ̠·Ú¯Èο Ó· «Ì·ÓÙ¤„Ô˘Ì» ÙË ÌÔÚÊ‹ ÙÔ˘ ÁˆÌÂÙÚÈÎÔ‡ ÙfiÔ˘ (¢ı›·, ·ÎÏÔ˜, ÙfiÍÔ Î.Ï.). ∞Ó ÔÈ ı¤ÛÂȘ ·˘Ù¤˜ Â›Ó·È Û˘Ó¢ıÂȷο ÛËÌ›·, ÙfiÙ «˘Ô„È·˙fiÌ·ÛÙ» fiÙÈ Ô ÁˆÌÂÙÚÈÎfi˜ ÙfiÔ˜ Â›Ó·È Â˘ı›· ‹ ÙÌ‹Ì· ·˘Ù‹˜, ÂÓÒ Û ·ÓÙ›ıÂÙË ÂÚ›ÙˆÛË «˘Ô„È·˙fiÌ·ÛÙ» fiÙÈ Ô ÁˆÌÂÙÚÈÎfi˜ ÙfiÔ˜ Â›Ó·È Î‡ÎÏÔ˜ ‹ ÛÊ·›Ú· ‹ ÙÌ‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘˜. ∏ ‰È·‰Èηۛ· ·˘Ù‹ Â›Ó·È ÛËÌ·ÓÙÈ΋, ÂÂȉ‹ Ë ÂÈηۛ· Ô˘ οÓÔ˘Ì ÁÈ· ÙË ÌÔÚÊ‹ ÙÔ˘ ÁˆÌÂÙÚÈÎÔ‡ ÙfiÔ˘ Ì·˜ ˘Ô‰ÂÈÎÓ‡ÂÈ Î·Ù¿ οÔÈÔ ÙÚfiÔ ÙÔ Ò˜ ı· ÂÚÁ·ÛÙԇ̠ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ·. ñ ∂ÍÂÙ¿˙Ô˘Ì ÔÈ· ÛÙÔȯ›· ÙÔ˘ ÚÔ‚Ï‹Ì·ÙÔ˜ Â›Ó·È ÛÙ·ıÂÚ¿ Î·È ÔÈ· ÌÂÙ·‚ÏËÙ¿. ñ ™˘Ó‰¤Ô˘Ì ٷ ÛÙ·ıÂÚ¿ Ì ٷ ÌÂÙ·‚ÏËÙ¿ ÛËÌ›· Î·È ÂÓÙÔ›˙Ô˘Ì ÙȘ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ Û¯¤ÛÂȘ. ŒÙÛÈ, Á›ÓÂÙ·È ·Ó·ÁˆÁ‹ ÙÔ˘ ÚÔ‚Ï‹Ì·ÙÔ˜ Û’ ¤Ó·Ó ·fi ÙÔ˘˜ ‚·ÛÈÎÔ‡˜ ÁˆÌÂÙÚÈÎÔ‡˜ ÙfiÔ˘˜. ∂ϤÁ¯Ô˘ÌÂ, ›Û˘, ·Ó ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÔÚȷΤ˜ ı¤ÛÂȘ ÁÈ· ÙÔ ÛËÌÂ›Ô ª. ñ ∞Ô‰ÂÈÎÓ‡Ô˘Ì ÙÔ ·ÓÙ›ÛÙÚÔÊÔ, ‰ËÏ·‰‹ fiÙÈ Î¿ı ÛËÌÂ›Ô ÙÔ˘ Û¯‹Ì·ÙÔ˜ Û0 ÔÔ›Ô ·Ó‹ÎÂÈ ÙÔ ª ¤¯ÂÈ ÙËÓ È‰ÈfiÙËÙ· π. ¶·Ú·ı¤ÙÔ˘Ì ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÙÚ›· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· ÁˆÌÂÙÚÈÎÒÓ ÙfiˆÓ.
ŒÛÙˆ ª ÙÔ Ì¤ÛÔ ÌÈ·˜ ¯ÔÚ‰‹˜ µ° ÙÔ˘ ·ÎÏÔ˘, Ë ° M ÔÔ›· (fiÙ·Ó ÚÔÂÎÙ·ı›) ‰È¤Ú¯ÂÙ·È ·fi ÙÔ ∞. £· Ú¤ÂÈ Ó· ·Ô‰Â›ÍÔ˘Ì fiÙÈ K ÙÔ ÛËÌÂ›Ô ª ·Ó‹ÎÂÈ Û ·ÎÏÔ ‹ ÙfiÍÔ Î‡ÎÏÔ˘. ∂Ô̤ӈ˜, ÙÔ Úfi‚ÏËÌ· ·Ó¿ÁÂÙ·È Û’ ¤Ó·Ó ·fi ÙÔ˘˜ ‚·ÛÈÎÔ‡˜ ÁˆÌÂÙÚÈÎÔ‡˜ ÙfiÔ˘˜ (1), (7) Î·È (8).
Ù 2, ∞ÓÙÈÛÙÚfiʈ˜: £ÂˆÚԇ̠¤Ó· ÛËÌÂ›Ô ª ÙÔ˘ ÙfiÍÔ˘ ª1∫ª fiÔ˘ ª1, ª2 Ù· ÎÔÈÓ¿ ÛËÌ›· ÙÔ˘ ·ÎÏÔ˘ (∫, ·) Î·È ÙÔ˘ ·ÎÏÔ˘ ‰È·Ì¤ÙÚÔ˘ ∞∫. ∏ ¢ı›· ∞ª Ù¤ÌÓÂÈ ÙÔÓ Î‡ÎÏÔ (∫, ·) ÛÙ· ÛËÌ›· µ Î·È °. £· ·Ô‰Â›ÍÔ˘Ì fiÙÈ ÙÔ ÛËÌÂ›Ô ª Â›Ó·È ÙÔ Ì¤ÛÔ Ù˘ ¯ÔÚ‰‹˜ µ°. ∂Âȉ‹ ÙÔ ª ·Ó‹ÎÂÈ ÛÙÔÓ Î‡ÎÏÔ ‰È·Ì¤ÙÚÔ˘ ∞∫, ÈÛ¯‡ÂÈ ∫ª∞=90Æ. 7 ŒÙÛÈ, ÛÙÔ ÈÛÔÛÎÂϤ˜ ÙÚ›ÁˆÓÔ ∫µ° ÙÔ ‡„Ô˜ ∫ª Â›Ó·È Î·È ‰È¿ÌÂÛÔ˜, Ô˘ ÛËÌ·›ÓÂÈ fiÙÈ ÙÔ ÛËÌÂ›Ô ª Â›Ó·È ÙÔ Ì¤ÛÔ Ù˘ µ°. ÕÚ·, Ô ˙ËÙÔ‡ÌÂÓÔ˜ ÁˆÌÂÙÚÈÎfi˜ ÙfiÔ˜ Â›Ó·È ÙÔ ÙfiÍÔ ª1Ù ª2 ÙÔ˘ ·ÎÏÔ˘ ‰È·Ì¤ÙÚÔ˘ ∞∫.
¶·Ú¿‰ÂÈÁÌ· 2 ¢›ÓÂÙ·È ¤Ó· ÙÚ›ÁˆÓÔ ∞µ°. ¡· ‚ÚÂı› Ô ÁˆÌÂÙÚÈÎfi˜ ÙfiÔ˜ ÙˆÓ ÛËÌ›ˆÓ ª ÙÔ˘ ÂȤ‰Ô˘ ÙÔ˘ ÙÚÈÁÒÓÔ˘ ∞µ°, ÁÈ· Ù· ÔÔ›· Ù· ÙÚ›ÁˆÓ· ª∞µ Î·È ª∞° ¤¯Ô˘Ó ›Û· ÂÌ‚·‰¿. §‡ÛË ∞Ó ıˆڋÛÔ˘Ì ÌÂÚÈΤ˜ ı¤ÛÂȘ ÙÔ˘ ÛËÌ›Ԣ ª ¤ÙÛÈ, ÒÛÙ ӷ ÈÛ¯‡ÂÈ
A
∂ª∞µ =∂ª∞°,
§‡ÛË £ÂˆÚԇ̠ÌÂÚÈΤ˜ ¢M1 ı›˜ Ô˘ ‰È¤Ú¯ÔÓÙ·È ·fi ÙÔ ∞ Î·È Ù¤ÌÓÔ˘Ó ÙÔÓ Î‡ÎÏÔ. √ÚȷΤ˜ ı¤ÛÂȘ ÙˆÓ Â˘ıÂÈÒÓ ·˘ÙÒÓ Â›Ó·È ÔÈ K ÂÊ·ÙÔ̤Ó˜ ∞ª1 Î·È ∞ª2 ÙÔ˘ ·ÎÏÔ˘. ¶·Ú·ÙËÚԇ̠M2 fiÙÈ Ù· ̤۷ ÙˆÓ ¯ÔÚ‰ÒÓ ‰ÂÓ Â›Ó·È Û˘Ó¢ıÂȷο ÛËÌ›·. ∞˘Ùfi Â›Ó·È ÌÈ· ¤Ó‰ÂÈÍË fiÙÈ Ô ÁˆÌÂÙÚÈÎfi˜ ÙfiÔ˜ Â›Ó·È Î‡ÎÏÔ˜ ‹ ÙfiÍÔ Î‡ÎÏÔ˘.
∆· ÙÚ›ÁˆÓ· ª∞µ Î·È ª∞° ¤¯Ô˘Ó ÎÔÈÓ‹ ‚¿ÛË ÙË ª∞, ÔfiÙ ٷ ·ÓÙ›ÛÙÔȯ· ‡„Ë µ¢ Î·È °∂ ı· Â›Ó·È ›Û·. ŒÛÙˆ ∑ ÙÔ ÎÔÈÓfi ÛËÌÂ›Ô Ù˘ µ° Ì ÙËÓ Â˘ı›· ∞ª. ∞fi ÙËÓ ÈÛfiÙËÙ· ÙˆÓ ÔÚıÔÁÒÓÈˆÓ ÙÚÈÁÒÓˆÓ µ¢∑ Î·È °∂∑ ÚÔ·ÙÂÈ fiÙÈ µ∑ = °∑, ‰ËÏ·‰‹ ÙÔ ∑ Â›Ó·È ÙÔ Ì¤ÛÔ Ù˘ Ï¢-
A
A
™˘Ó‰¤Ô˘Ì ٷ ÛÙ·ıÂM1 Ú¿ ÛËÌ›· ∞, ∫ Î·È ÙÔ ÌÂÙ·‚ÏËÙfi ÛËÌÂ›Ô ª Ì ÙÔ ∫. ° M B A °ÓˆÚ›˙Ô˘Ì fiÙÈ ∫ª^µ° (ÂÂȉ‹ Ë ∫ª Â›Ó·È ‰È¿ÌÂÛÔ˜ ÙÔ˘ ÈÛÔÛÎÂÏÔ‡˜ ÙÚÈK ÁÒÓÔ˘ ∫µ°). ∞˘Ùfi ÛËÌ·›ÓÂÈ fiÙÈ ÙÔ ÛÙ·ıÂÚfi ¢ı‡M2 ÁÚ·ÌÌÔ ÙÌ‹Ì· ∞∫ Ê·›ÓÂÙ·È ·fi ÙÔ ÛËÌÂ›Ô ª ˘fi ÔÚı‹ ÁˆÓ›·. ∂Ô̤ӈ˜,Ù Ô ª ·Ó‹ÎÂÈ ÛÙÔÓ Î‡ÎÏÔ ‰È·Ì¤ÙÚÔ˘ ∞∫. ∆Ô ª, fï˜, ·Ó‹ÎÂÈ Î·È ÛÙÔÓ Î˘ÎÏÈÎfi ‰›ÛÎÔ (∫, ·). ÕÚ·, ÙÔ ª Ù 2. ·Ó‹ÎÂÈ ÛÙÔ ÙfiÍÔ ª1∫ª
·Ú·ÙËÚԇ̠fiÙÈ ÔÈ ı¤ÛÂȘ ·˘Ù¤˜ ‰Â›¯ÓÔ˘Ó Ó· Â›Ó·È Û˘Ó¢ıÂȷο ÛËÌ›·. £ÂˆÚÔ‡ÌÂ, ÙÒÚ·, ÌÈ· Ù˘¯·›· ı¤ÛË ÙÔ˘ ª Ù¤ÙÔÈ·, ÒÛÙ ӷ ÈÛ¯‡ÂÈ ∂ª∞µ =∂ª∞°.
¶·Ú¿‰ÂÈÁÌ· 1 ¢›ÓÔÓÙ·È ¤Ó·˜ ·ÎÏÔ˜ (∫, ·) Î·È ¤Ó· ÛËÌÂ›Ô ∞ ÂÎÙfi˜ ·˘ÙÔ‡. ¡· ‚ÚÂı› Ô ÁˆÌÂÙÚÈÎfi˜ ÙfiÔ˜ ÙˆÓ Ì¤ÛˆÓ ÙˆÓ ¯ÔÚ‰ÒÓ ÙÔ˘ ·ÎÏÔ˘, ÔÈ Ôԛ˜, fiÙ·Ó ÚÔÂÎÙ·ıÔ‡Ó, ‰È¤Ú¯ÔÓÙ·È ·fi ÙÔ ÛËÌÂ›Ô ∞.
B
EÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔÈ ¶ƒOµ§∏ª∞∆π™ª√π
B °
A
M ¢ B
Z
° E
11
12
O π ° ∂øª∂∆ƒπ∫√π T √¶√π
™∆∏¡
Ú¿˜ µ°. ∂Ô̤ӈ˜, ÙÔ ÛËÌÂ›Ô ª ·Ó‹ÎÂÈ ÛÙË ÛÙ·ıÂÚ‹ ¢ı›· ∞∑. º˘ÛÈο, ·˘Ùfi ·ÏËı‡ÂÙ·È Î·È fiÙ·Ó ÙÔ ª Â›Ó·È Â͈ÙÂÚÈÎfi ÛËÌÂ›Ô ÙÔ˘ ÙÚÈÁÒÓÔ˘ ∞µ°. ∞ÓÙÈÛÙÚfiʈ˜: ŒÛÙˆ ª Ù˘¯·›Ô ÛËÌÂ›Ô Ù˘ ¢ı›·˜ ∞∑ (‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi ÙÔ˘ ∞), fiÔ˘ ∑ ÙÔ Ì¤ÛÔ Ù˘ ÏÂ˘Ú¿˜ µ°. º¤ÚÔ˘Ì ÙȘ µ¢^∞∑ Î·È °∂^∞∑. ∞fi Ù· ›Û· ÔÚıÔÁÒÓÈ· ÙÚ›ÁˆÓ· µ¢∑ Î·È °∂∑ ¤¯Ô˘Ì µ∑=°∂. ∂Ô̤ӈ˜ ÈÛ¯‡ÂÈ 1 1 Eª∞µ = ª∞ص¢ = ª∞Ø°∂ = ∂ª∞° 2 2
E À∫§∂π¢∂π∞ ° ∂øª∂∆ƒπ∞
∞Ó ∂, ∑ Â›Ó·È ÔÈ ÚÔ‚ÔϤ˜ ÛÙÔ Â›Â‰Ô q ÙˆÓ ÛËÌ›ˆÓ M Î·È N ·ÓÙ›ÛÙÔȯ·, ÙfiÙ ·Ô‰ÂÈÎÓ‡ÂÙ·È Â‡ÎÔÏ· fiÙÈ ÙÔ Ì¤ÛÔ ƒ ÙÔ˘ ª¡ Â›Ó·È Ì¤ÛÔ Î·È ÙÔ˘ ∂∑. · Ï ∂Âȉ‹ ª∂ = ∞° = Î·È ªƒ = , ¤¯Ô˘Ì 2 2 ƒ∂ =
Ï 2
2
· – 2
2
1 = Ï · 2 2– 2
∂›Û˘, ÛÙÔ ÔÚıÔÁÒÓÈÔ ÙÚ›ÁˆÓÔ °∂∑ Ë °ƒ Â›Ó·È ‰È¿ÌÂÛÔ˜ Î·È ÈÛ¯‡ÂÈ
ÕÚ·, Ô ÁˆÌÂÙÚÈÎfi˜ ÙfiÔ˜ ÙˆÓ ÛËÌ›ˆÓ M Â›Ó·È Ë Â˘ı›· Ù˘ ‰È·Ì¤ÛÔ˘ AZ, ¯ˆÚ›˜ ÙÔ ÛËÌÂ›Ô Ù˘ A (·ÊÔ‡ ÙfiÙ ‰Â Û¯ËÌ·Ù›˙ÔÓÙ·È ÙÚ›ÁˆÓ· ª∞µ Î·È ª∞°). ¶·Ú·Ù‹ÚËÛË: ∞Ó ÈÛ¯‡ÂÈ ∂ª∞µ =∂ª∞° =∂ªµ°, ÙfiÙ ÙÔ ÛËÌÂ›Ô ª ·Ó‹ÎÂÈ Û˘Á¯ÚfiÓˆ˜ Û οı ‰È¿ÌÂÛÔ ÙÔ˘ ÙÚÈÁÒÓÔ˘ Î·È ÂÔ̤ӈ˜ Â›Ó·È ÙÔ ‚·Ú‡ÎÂÓÙÚÔ ÙÔ˘ ÙÚÈÁÒÓÔ˘. ª¿ÏÈÛÙ·, ÙÔ ÛËÌÂ›Ô ·˘Ùfi Â›Ó·È ÙÔ ÌÔÓ·‰ÈÎfi ÛÙÔ Â›Â‰Ô ÙÚÈÁÒÓÔ˘ Ô˘ ¤¯ÂÈ ÙË Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË È‰ÈfiÙËÙ·.
1 1 · 2 = ÛÙ·ıÂÚfi °ƒ = ∂∑ = ƒ∂ = Ï 2– 2 2 1 ÕÚ·, ÙÔ ÛËÌÂ›Ô ƒ ·Ó‹ÎÂÈ ÛÙÔÓ Î‡ÎÏÔ °, Ï · 2 ÙÔ˘ 2– 2 ÂȤ‰Ô˘ q.
∞ÓÙÈÛÙÚfiʈ˜: ŒÛÙˆ ƒ ¤Ó· ÔÔÈÔ‰‹ÔÙ ÛËÌÂ›Ô ÙÔ˘ ·-
1 2 – · 2 ÛÙÔ Â›Â‰Ô q. £ÂˆÚԇ̠ÙËÓ Â˘ı›· ÎÏÔ˘ °, Ï 2 Ô˘ ÂÚÓ¿ ·fi ÙÔ ƒ Î·È Ù¤ÌÓÂÈ ÙȘ Â1, Â2 ÛÙ· ÛËÌ›· ª, ¡
¶·Ú¿‰ÂÈÁÌ· 3 ¢›ÓÔÓÙ·È ‰‡Ô ÔÚıÔÁÒÓȘ ·Û‡Ì‚·Ù˜ ¢ı›˜ Â1 Î·È Â2, ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ Ë ·fiÛÙ·ÛË Â›Ó·È ·. ¢‡Ô ÛËÌ›· ª Î·È ¡ ÙˆÓ Â1 Î·È Â2 ·ÓÙ›ÛÙÔȯ· ÌÂÙ·‚¿ÏÏÔÓÙ·È ¤ÙÛÈ, ÒÛÙ ÙÔ Â˘ı‡ÁÚ·ÌÌÔ ÙÌ‹Ì· ª¡ Ó· ¤¯ÂÈ ÛÙ·ıÂÚfi Ì‹ÎÔ˜ Ï. ¡· ‚ÚÂı› Ô ÁˆÌÂÙÚÈÎfi˜ Ùfio˜ ÙÔ˘ ̤ÛÔ˘ ƒ ÙÔ˘ ª¡.
·ÓÙ›ÛÙÔȯ·. ¶ÚÔÊ·ÓÒ˜, ÙÔ ÛËÌÂ›Ô ƒ Â›Ó·È ÙÔ Ì¤ÛÔ ÙÔ˘ ¢ı‡ÁÚ·ÌÌÔ˘ ÙÌ‹Ì·ÙÔ˜ ª¡. £· ·Ô‰Â›ÍÔ˘Ì fiÙÈ ª¡=Ï. £ÂˆÚÔ‡ÌÂ, ›Û˘, ÙËÓ ÚÔ‚ÔÏ‹ ∂∑ ÙÔ˘ ª¡ ¿Óˆ ÛÙÔ Â›Â‰Ô q. ∂Âȉ‹ 1 °ƒ = Ï · 2, Â›Ó·È ∂∑ = 2°ƒ = Ï ·2 2– 2– 2
§‡ÛË ∫·Ù·Ú¯‹Ó, ÙÔ ÛËÌÂ›Ô ƒ ı· ·Ó‹ÎÂÈ ÛÙÔ Â›Â‰Ô q Ô˘ Â›Ó·È ·Ú¿ÏÏËÏÔ ÛÙȘ Â1, Â2 Î·È ‰È¤Ú¯ÂÙ·È ·fi ÙÔ Ì¤ÛÔ ° ÙÔ˘ ÎÔÈÓÔ‡ οıÂÙÔ˘ ¢ı‡ÁÚ·ÌÌÔ˘ ÙÌ‹Ì·ÙÔ˜ ∞µ ÙˆÓ ‰‡Ô ·Û‡Ì‚·ÙˆÓ ¢ıÂÈÒÓ (‚Ϥ ‰È‰·ÎÙÈÎfi ‚È‚Ï›Ô, ¨12.2, ¿ÛÎËÛË 7 ∞¢ ÔÌ¿‰·˜). ∆Ô Â›Â‰Ô q ÔÚ›˙ÂÙ·È ·fi ÙȘ ¢ı›˜ ‰ Î·È Ë, ÔÈ Ôԛ˜ ‰È¤Ú¯ÔÓÙ·È ·fi ÙÔ ° Î·È Â›Ó·È ·Ú¿ÏÏËϘ ÚÔ˜ ÙȘ Â1 Î·È Â2 ·ÓÙ›ÛÙÔȯ·. ¶ÚÔÊ·ÓÒ˜, ÈÛ¯‡ÂÈ ‰^Ë.
A
M
°
Â1 ‰
E P
B
Z N
(q)
™ÙÔ ÔÚıÔÁÒÓÈÔ ÙÚ›ÁˆÓÔ ª∂ƒ ÈÛ¯‡ÂÈ ªƒ = ª ƒ∂ ∂2+ 2 =
· 2
2
+
Ï2–·2
2
2
Ï = 2
ηÈ, ÂÔ̤ӈ˜, ª¡=Ï. ÕÚ·, Ô ˙ËÙÔ‡ÌÂÓÔ˜ ÁˆÌÂÙÚÈÎfi˜ ÙfiÔ˜ Â›Ó·È Ô Î‡ÎÏÔ˜
°, 2 Ï–· ÙÔ˘ ÂȤ‰Ô˘ q. 1
2
2
∆Ô Úfi‚ÏËÌ· ¤¯ÂÈ Ï‡ÛË Ì ÙËÓ ÚÔ¸fiıÂÛË fiÙÈ ÈÛ¯‡ÂÈ Ï≥·. ™ÙËÓ ÂȉÈ΋ ÂÚ›ÙˆÛË Ï=·, ÙÔ ÛËÌÂ›Ô ƒ Û˘Ì›ÙÂÈ Ì ÙÔ Ì¤ÛÔ ° ÙÔ˘ ∞µ.
◆ Ë Â2
NEE™ OÏÔÎÏËڈ̤Ó˜ ÛÂÈÚ¤˜ MaıËÌ·ÙÈÎÒÓ ÙÔ˘ £·Ó¿ÛË •¤ÓÔ˘
12
ñ MA£HMATIKA A¢ °YMNA™IOY ñ MA£HMATIKA B¢ °YMNA™IOY ñ MA£HMATIKA °¢ °YMNA™IOY ñ A§°EBPA A¢ §YKEIOY ñ EYK§EI¢EIA °EøMETPIA, ∆fiÌ. A¢, ÁÈ· ÙËÓ A¢ Ù¿ÍË ∂ÓÈ·›Ô˘ §˘Î›Ԣ ñ EYK§EI¢EIA °EøMETPIA, ∆fiÌ. µ¢, ÁÈ· ÙË µ¢ Ù¿ÍË ∂ÓÈ·›Ô˘ §˘Î›Ԣ ñ A§°EBPA B¢ §YKEIOY ñ MA£HMATIKA B¢ §YKEIOY £ÂÙÈ΋˜ ∫·Ù‡ı˘ÓÛ˘ ñ MA£HMATIKA B¢ §YKEIOY ∆¯ÓÔÏÔÁÈ΋˜ ∫·Ù‡ı˘ÓÛ˘ ñ ¶POB§HMATA MA£HMATIKøN B¢ §YKEIOY, ˘fi ¤Î‰ÔÛË ñ MA£HMATIKA Î·È ™TOIXEIA ™TATI™TIKH™, °¢ ∂ÓÈ·›Ô˘ §˘Î›Ԣ ñ MA£HMATIKA °¢ §YKEIOY, £ÂÙÈ΋˜ ηÙ‡ı˘ÓÛ˘, TfiÌÔ˜ 1, 2 & 3 ñ MA£HMATIKA °¢ §YKEIOY, T¯ÓÔÏÔÁÈ΋˜ ηÙ‡ı˘ÓÛ˘, ∆fiÌÔ˜ 1 & 2 Yfi ¤Î‰ÔÛË: ¶POB§HMATA MA£HMATIKøN B' §YKEIOY
13
º À™π∫∏
H ºÀ™π∫∏ ™∆∏¡ ∞§§∞°∏ ∆∏™ Ãπ§π∂∆π∞™ TÔ˘ °. ∞ÙÚ›‰Ë, º˘ÛÈÎÔ‡ - ºÚÔÓÙÈÛÙ‹
ˆ˜ Â›Ó·È ÚÔÊ·Ó¤˜ ÌÈ· ·ÚÔ˘Û›·ÛË Ù˘ ÂͤÏÈ͢ ÙˆÓ Ê˘ÛÈÎÒÓ ÂÈÛÙËÌÒÓ ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È Ôχ ¯ÚfiÓÔ, ¤Ú¢ӷ Î·È ÛˆÛÙ‹ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÁÈ· Ó· Â›Ó·È Ï‹Ú˘. ™ÙȘ ÂfiÌÂÓ˜ ‰˘Ô ÛÂÏ›‰Â˜ ı· ÚÔÛ·ı‹ÛÔ˘Ì ӷ οÓÔ˘Ì ÌÈ· ÁÂÓÈ΋ ηٷÁÚ·Ê‹ ÙˆÓ Î˘ÚÈÒÙÂÚˆÓ ·Ó·Î·Ï‡„ÂˆÓ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó Á›ÓÂÈ Ì¤¯ÚÈ Û‹ÌÂÚ· Î·È Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÂËÚ¿ÛÂÈ ÛÙÔ Ì¤ÁÈÛÙÔ ‚·ıÌfi ÙËÓ ÔÚ›· Ù˘ ·ÓıÚˆfiÙËÙ·˜.
Ÿ
∏ °∂¡¡∏™∏ ∆∏™ ∂¶π™∆∏ª∏™ ∞fi ÙËÓ ÂÔ¯‹ Ô˘ ÔÈ ∞ÈÁ‡ÙÈÔÈ (3800 .Ã.) ·Ó·Î¿Ï˘„·Ó ÙÔ ˙˘Áfi Î·È ÔÈ Ï·Ô› Ù˘ ªÂÛÔÔÙ·Ì›·˜ ÙÔ ¿ÚÔÙÚÔ (3500 .Ã.) ¤¯Ô˘Ó ÂÚ¿ÛÂÈ ÂηÙÔÓÙ¿‰Â˜ ¯ÚfiÓÈ·. ŸÙ·Ó ÙÔ 215 .Ã. Ô ∞Ú¯ÈÌ‹‰Ë˜ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Û ÙÔ ÚÒÙÔ Ì˯·ÓÈÎfi ÁˆÙÚ‡·ÓÔ Î·È Ô ∫ÙËÛ›‚ÈÔ˜ ÙËÓ ÚÒÙË ÂÌ‚ÔÏÔÊfiÚÔ ·ÓÙÏ›·, ‰ÂÓ Ê·ÓÙ¿˙ÔÓÙ·Ó ÔÙ¤ ÙËÓ ÂͤÏÈÍË Ô˘ ı· ›¯Â Ë ÂÈÛÙ‹ÌË Ù˘ º˘ÛÈ΋˜. ŒÚ ӷ ÂÚ¿ÛÔ˘Ó ÔÏÏ¿ ¯ÚfiÓÈ· ÁÈ· Ó· ÊÙ¿ÛÔ˘Ì Û οÙÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÂÍÂȉÈÎÂ˘Ì¤ÓÔ, fiˆ˜ ÙÔ ıÂÚÌfiÌÂÙÚÔ Ô˘ ÂÈÓfiËÛÂ Ô °·ÏÈÏ·›Ô˜ ÙÔ 1592 Î·È ÙÔ ÌÈÎÚÔÛÎfiÈÔ ÙÔ˘ ∑·¯·Ú›· °È¿ÓÛÂÓ ÙÔ 1600. ∏ ÂÔ¯‹ ·˘Ù‹ (1200-1700) ‹Ù·Ó Î·È Ë ÂÔ¯‹ Ô˘ ÁÂÓÓ‹ıËÎÂ Ë ÂÈÛÙ‹ÌË. ∞ӷηχ„ÂȘ Î·È ÂÊ¢ڤÛÂȘ fiˆ˜ ÙÔ ÙËÏÂÛÎfiÈÔ (÷Ә §›ÂÚÛ¯·˚ 1608), ÙÔ ˘Ô‚Ú‡¯ÈÔ (∫ÔÚÓ¤ÏȘ ¡ÙÚ¤ÌÂÏ 1624) Î·È ÙÔ Ì˯·ÓÈÎfi ÚÔÏfiÈ (∫Ú›ÛÙÈ·Ó ÃfiȯÂÓ˜ 1657) ÛËÌ¿‰Â„·Ó ÙËÓ ÂÔ¯‹ ·˘Ù‹. ∏ ‚ÈÔÌ˯·ÓÈ΋ fï˜ ·ӿÛÙ·ÛË (1700-1850) ‹Ù·Ó ·˘Ù‹ Ô˘ ¤‰ˆÛ ÙË ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ÒıËÛË ÛÙËÓ ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ ÙˆÓ ÂÈÛÙËÌÒÓ ÛÙË ˙ˆ‹ ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘. ∂Ê¢ڤÛÂȘ Ô˘ ÛÙËÚ›¯ÙËÎ·Ó ÛÙȘ ‚·ÛÈΤ˜ ·Ú¯¤˜ Ù˘ Ê˘ÛÈ΋˜ fiˆ˜ ÙÔ ·ÏÂÍÈΤڷ˘ÓÔ (µÂÓÈ·Ì›Ó ºÚ·ÁÎÏ›ÓÔ˜ 1752), Ë ÎÏÂȉ·ÚÈ¿ Ì ÌÔ¯Ïfi (ƒfiÌÂÚÙ ª¿-
ÚÔÓ 1778),ÙÔ ·ÂÚfiÛÙ·ÙÔ (·‰ÂÏÊÔ› ªÔÁÎÔÏÚȤ 1783), ÙÔ ÚÒÙÔ ËÏÂÎÙÚÈÎfi ·Îψ̷ (∞ÏÂÛ¿ÓÙÚÔ µfiÏÙ· 1768), Ë ÚÒÙË Ì·Ù·Ú›· (∞ÏÂÛ¿ÓÙÚÔ µfiÏÙ· 1800), Ô ËÏÂÎÙÚÈÎfi˜ ÎÈÓËÙ‹Ú·˜ (∆˙fi˙ÂÊ Ã¤ÓÚÈ 1829) Î·È Ô ÌÂÙ·Û¯ËÌ·ÙÈÛÙ‹˜ (ª¿ÈÎÏ º·Ú·ÓÙ¤È) ‹Ù·Ó ÔÈ Û˘Û΢¤˜ Ô˘ ¿ÏÏ·Í·Ó ÙË ˙ˆ‹ ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ. °È· Ó· ÂÚ¿ÛÔ˘Ì ÛÙËÓ ÂÔ¯‹ ÙÔ˘ ·ÙÌÔ‡ (18501940) fiÔ˘ Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ¯ÒÚ· ÔÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ·Ó·Î·Ï‡„ÂȘ Ù˘ ÌÔÓÙ¤ÚÓ·˜ (ÁÈ· ÙËÓ ÂÔ¯‹ ÂΛÓË) Ê˘ÛÈ΋˜. √È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ÙˆÓ ·Ó·Î·Ï‡„ÂˆÓ Ù˘ ·Ú·¿Óˆ ÂÔ¯‹˜, ÛÙËÚ›˙ÔÓÙ·È ÛÙËÓ ÂÎÌÂÙ¿ÏÏ¢ÛË Ù˘ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·˜ Î·È ÛÙË ÌÂÙ·ÙÚÔ‹ Ù˘ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·˜ ·fi ÌÈ· ÌÔÚÊ‹ ÛÙËÓ ¿ÏÏË. ◊Ù·Ó Ë ÂÔ¯‹ Ô˘ ÔÈ ÂÈÛÙ‹ÌÔÓ˜ ¿Ú¯ÈÛ·Ó Ó· ÌÂÏÂÙÔ‡Ó ÙÔÓ ÌÈÎÚfiÎÔÛÌÔ Ì ‚¿ÛË ÙȘ ıÂÌÂÏÈÒ‰ÂȘ ·Ú¯¤˜ Ù˘ Ê˘ÛÈ΋˜. ∂›Û˘ fï˜ ‹Ù·Ó Ë ÂÔ¯‹ Ì ÙȘ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ·ÓÙÈÊ¿ÛÂȘ Î·È ÚÔÛÙÚÈ‚¤˜ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ÂÈÛÙËÌfiÓˆÓ. ∞ӷηχ„ÂȘ fï˜ ÙÂÚ¿ÛÙÈ·˜ ÛËÌ·Û›·˜ ÂÈÙ‡¯ıËÎ·Ó ÙËÓ ·Ú·¿Óˆ ÂÔ¯‹. ∆Ô ·ÂÚfiÏÔÈÔ (∞ÓÚ› ∑ÈÊ¿Ú 1852), Ë ÚÒÙË ÊˆÙÔÁÚ·ÊÈ΋ Ì˯·Ó‹ (∆fiÌ·˜ ™¿ÙÔÓ 1861), ÙÔ ÌÈÎÚfiʈÓÔ Î·È ÙÔ ÙËϤʈÓÔ (∞ÏÂÍ¿ÓÙÂÚ ª¤Ï 1875 Î·È 1876), Ô ÙÂÙÚ¿¯ÚÔÓÔ˜ ÎÈÓËÙ‹Ú·˜ (¡ÈÎÔÏ¿Ô˘˜ ŸÙÔ 1876), Ô Ï·ÌÙ‹Ú·˜ (∆˙fi-
EÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔÈ ¶ƒOµ§∏ª∞∆π™ª√π
13
14
H º À™π∫∏
™∆∏¡
A §§∞°∏
Ù˙ÂÊ ™Ô˘fiÓ 1878), ÙÔ „˘ÁÂ›Ô (∫·ÚÏ ÊÔÓ §›ÓÙ 1879), Ô ÚÒÙÔ˜ ÛÙ·ıÌfi˜ ·Ú·ÁˆÁ‹˜ ÈÛ¯‡Ô˜ (™ÂÌ¿ÛÙÈ·Ó ÓÙ ºÂÚ¿ÓÙÈ 1889), Ë ÎÈÓËÌ·ÙÔÁÚ·ÊÈ΋ Ì˯·Ó‹ Ï‹„˘ (ºÚÈ˙-°ÎÚÈÓ 1889), ÔÈ ·ÎÙ›Ó˜ à (µ›Ï¯ÂÏÌ ƒ¤ÓÙÁÎÂÓ 1895), Ô Ú·‰ÈÔʈÓÈÎfi˜ ÔÌfi˜ (°ÎÔ˘ÏȤÏÌÔ ª·ÚÎfiÓÈ 1895), ÙÔ ÚÒÙÔ ·ÂÚÔÏ¿ÓÔ (ŸÚ‚ÈÏ Î·È °Ô˘›ÏÌÔÚ ƒ¿ÈÙ 1903), Ô Ï·ÌÙ‹Ú·˜ ÊıÔÚÈÛÌÔ‡ (∑ÔÚ˙ ∫ÏÔÓÙ 1910), Ë ÙËÏÂfiÚ·ÛË (µÏ·ÓÙÈÌÈÚ ∑‚ÔÚ›ÎÈÓ 1928), ÙÔ Ú·ÓÙ¿Ú (ƒfiÌÂÚÙ °Ô˘fiÙÛÔÓ-µ·Ù 1935), ÙÔ Ú·‰ÈÔÙËÏÂÛÎfiÈÔ (°ÎÚfiÙ ƒ¤ÌÂÚ 1937) Ô ÎÈÓËÙ‹Ú·˜ ·ÂÚÈÒıËÛ˘ (ºÚ·ÓÎ °Ô˘›ÙÏ 1937) Î·È ÙÔ ÂÏÈÎfiÙÂÚÔ (πÁÎfiÚ ™ÈÎfiÚÛÎÈ 1939) ‹Ù·Ó ÌÂÚÈΤ˜ ·fi ÙȘ ¿Ú· ÔÏϤ˜ ·Ó·Î·Ï‡„ÂȘ Î·È ÂÊ¢ڤÛÂȘ Ù˘ ·Ú·¿Óˆ ÂÔ¯‹˜. ∏ ηıÔÚÈÛÙÈ΋ ¯ÚÔÓÈ΋ ÂÚ›Ô‰Ô˜ fï˜ ÛÙËÓ ÂͤÏÈÍË Ù˘ ÌÔÓÙ¤ÚÓ·˜ (΢ڛˆ˜) Ê˘ÛÈ΋˜ ‹Ù·Ó Ù· Ù¤ÏË ÙÔ˘ ÂÚ·Ṳ̂ÓÔ˘ ·ÈÒÓ· Î·È Ô ·ÈÒÓ·˜ Ô˘ ÌfiÏȘ ÙÂÏÂÈÒÓÂÈ.
∆√ ºø™ ŒÓ·˜ Ôχ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi˜ ÛÙ·ıÌfi˜ ÛÙËÓ ÂͤÏÈÍË Ù˘ Û‡Á¯ÚÔÓ˘ Ê˘ÛÈ΋˜ ‹Ù·Ó Ë ıˆڛ· Ô˘ ‰È·Ù‡ˆÛÂ Ô James Clerk Maxwell ÙÔ 1873 ÁÈ· Ù· ËÏÂÎÙÚÔÌ·ÁÓËÙÈο ·̷ٷ. √ Maxwell ‰È·Ù‡ˆÛ ÙËÓ ¿Ô„Ë fiÙÈ ÙÔ Êˆ˜ Â›Ó·È ¤Ó· ËÏÂÎÙÚÔÌ·ÁÓËÙÈÎfi ·̷ ˘„ËÏ‹˜ Û˘¯ÓfiÙËÙ·˜. ∞fi ÂΛ Î·È ÌÂÙ¿ ¿ÓÔÈÍÂ Ô ‰ÚfiÌÔ˜ ÁÈ· ÙËÓ ·Ô‰Ô¯‹ Î·È Ù˘ Î˘Ì·ÙÈ΋˜ ʇÛ˘ ÙÔ˘ ʈÙfi˜ Ë ÔÔ›· ¤Ï˘Û ÔÏÏ¿ ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· ÁÈ· ÙËÓ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ ÙÔ˘ ʈÙfi˜. √È ‰È·ÊˆÓ›Â˜ ÙˆÓ ÂÈÛÙËÌfiÓˆÓ ÁÈ· ÙËÓ ÛˆÌ·Ùȉȷ΋ Î·È Î˘Ì·ÙÈ΋ ʇÛË ÙÔ˘ ʈÙfi˜ ‰È‹ÚÎÂÛ·Ó Ì¤¯ÚÈ ÙÔ 1930 fiÙ·Ó Ë Î‚·ÓÙÈ΋ ËÏÂÎÙÚÔ‰˘Ó·ÌÈ΋ ÂÚÌ‹Ó¢Û ÙfiÛÔ ÙȘ ۈ̷ÙȉȷΤ˜ fiÛÔ Î·È ÙȘ Î˘Ì·ÙÈΤ˜ ȉÈfiÙËÙ˜ ÙÔ˘ ʈÙfi˜.
∆√ ∞∆√ª√ - ∆∞ ™øª∞∆π¢π∞ ∏ ıˆÚËÙÈ΋ Ê˘ÛÈ΋ ‹Ù·Ó ·˘Ù‹ Ô˘ ÁÓÒÚÈÛ ÌÂÁ¿ÏË ¿ÓÔ‰Ô ÛÙÔÓ ·ÈÒÓ· Ô˘ ÙÂÏÂÈÒÓÂÈ. √È Î·ÈÓÔ‡ÚȘ ·Ó·Î·Ï‡„ÂȘ, Ô˘ ¤Î·Ó·Ó ÙÔ˘˜ ÂÈÛÙ‹ÌÔÓ˜ Ó· ·Ó·ıˆÚÔ‡Ó ÙȘ ·fi„ÂȘ ÙÔ˘˜ ÁÈ· ÙËÓ ‡ÏË, ÙÔ ¿ÙÔÌÔ Î·È Ù· ÛÙÔȯÂÈÒ‰Ë ÛˆÌ·Ù›-
∆∏™
X π§π∂∆π∞™
‰È· ‰ÂÓ ‹Ù·Ó Û¿ÓÈÔ Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ. √È ·fi„ÂȘ Ô˘ ›¯·Ó ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ ·fi ·Ú¯·ÈÔÙ¿ÙˆÓ ¯ÚfiÓˆÓ, fiÙÈ Ë ‡ÏË ‰ËÏ·‰‹ ·ÔÙÂÏÂ›Ù·È ·fi ıÂÌÂÏÈÒ‰Ë ‹ ÛÙÔȯÂÈÒ‰Ë ÛˆÌ·Ù›‰È· Ô˘ ‹Ù·Ó ·‰È·›ÚÂÙ·, ¿Ú¯ÈÛ·Ó Ó· ·Ó·ıˆÚÔ‡ÓÙ·È. ∞fi ÙËÓ ÂÔ¯‹ Ù˘ ·Ó·Î¿Ï˘„˘ ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÔÓ›Ô˘ ·fi ÙÔÓ J. Thomson ÙÔ 1837 Î·È Ù˘ ̤ÙÚËÛ˘ ÙÔ˘ ÌÂÁ¤ıÔ˘˜ ÙÔ˘ ˘Ú‹Ó· Ì ٷ ÂÈÚ¿Ì·Ù· ÙÔ˘ Rutherford ÙÔ 1911, ÔÏÏ¿ ¿ÏÏ·Í·Ó. ª¤¯ÚÈ ÙÔ 1932 Ô˘ ¤ÁÈÓÂ Ë ·Ó·Î¿Ï˘„Ë ÙÔ˘ Ô˙ÈÙÚÔÓ›Ô˘ ·fi ÙÔÓ Carl D. Anderson ÔÈ Ê˘ÛÈÎÔ› ›ÛÙ¢·Ó fiÙÈ Ë ‡ÏË ·ÔÙÂÏÂ›Ù·È ·fi Ù¤ÛÛÂÚ· ‚·ÛÈο ۈ̷ٛ‰È·. ∏ÏÂÎÙÚfiÓÈ·, ÚˆÙfiÓÈ·, ÓÂÙÚfiÓÈ· Î·È ÊˆÙfiÓÈ·. ∆· ۈ̷ٛ‰È· ·˘Ù¿ ›ÛÙ¢·Ó fiÙÈ ‰ÂÓ ‰È·ÛÒÓÙ·È Û ÌÈÎÚfiÙÂÚ·. ∏ ·Ó·Î¿Ï˘„Ë fï˜ ÙˆÓ Ó¤ˆÓ ۈ̷Ùȉ›ˆÓ ¤ÁÈÓ ÛÙËÓ ÎÔÛÌÈ΋ ·ÎÙÈÓÔ‚ÔÏ›· Ô˘ ÊÙ¿ÓÂÈ ·fi ÙÔ ‰È¿ÛÙËÌ· ÛÙË ÁË. ªÂÙ¿ ÙËÓ ·Ó·Î¿Ï˘„Ë ÙÔ˘ Ô˙ÈÙÚÔÓ›Ô˘, ÔÏÏ¿ ·ÎfiÌË ÛˆÌ·Ù›‰È· Ô˘ Ù· ıˆÚÔ‡Û·Ó Ì¤¯ÚÈ ÙfiÙ ·‰È·›ÚÂÙ·, ‚Ú¤ıËΠfiÙÈ ·ÔÙÂÏÔ‡ÓÙ·È ·fi ¿ÏÏ·. ∞ӷηχÊıËÎ·Ó Ù· ·‰ÚfiÓÈ· Ô˘ ·ÔÙÂÏÔ‡ÓÙ·È ·fi ÌÈÎÚÔÛÎÔÈο Û˘ÛÙ·ÙÈο Ô˘ ϤÁÔÓÙ·È quarks, Ù· ÏÂÙfiÓÈ·, Ù· ÌÂÛfiÓÈ·, Ù· ÁÎÏÔ˘fiÓÈ· Î·È Ù· ıˆÚËÙÈο ‚·Ú˘ÙfiÓÈ·.
√ ¶Àƒ∏¡∞™ ∆· ÚÒÙ· ÂÈÚ¿Ì·Ù· ÙÔ˘ Rutherford ÙÔ 1911, ·ÎÔÏÔ‡ıËÛ·Ó ÏËıÒÚ· ÂÈÚ·Ì¿ÙˆÓ Ô˘ ›¯·Ó Û·Ó ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ·, Ó· ÊÙ¿ÛÔ˘Ó ÔÈ ÂÈÛÙ‹ÌÔÓ˜ ÛÙËÓ ÂÚÌËÓ›· Ù˘ ˘ÚËÓÈ΋˜ ‰È¿Û·Û˘ ·, ‚ Î·È Á, ÛÙËÓ ˘ÚËÓÈ΋ Û¯¿ÛË Î·È ÙÂÏÂ˘Ù·›· ÛÙËÓ ˘ÚËÓÈ΋ Û‡ÓÙËÍË. ∞Ó·ÌÊ›‚ÔÏ· ÛÙÔÓ ·ÈÒÓ· Ô˘ ¤Ú·ÛÂ, ÔÈ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ˜ ÂÍÂÏ›ÍÂȘ Ù˘ Ê˘ÛÈ΋˜ ¤ÁÈÓ·Ó ÛÙË ıˆÚËÙÈ΋ Ê˘ÛÈ΋, ÛÙË Ê˘ÛÈ΋ ÙˆÓ ÛˆÌ·Ùȉ›ˆÓ Î·È ÛÙËÓ ˘ÚËÓÈ΋ Ê˘ÛÈ΋. ∏ ·ÓıÚˆfiÙËÙ· ˆÊÂÏ‹ıËΠ·ÚÎÂÙ¿ ·fi ÙȘ ·Ó·Î·Ï‡„ÂȘ ·˘Ù¤˜, ÔÈ ‚Ï·‚ÂÚ¤˜ fï˜ Û˘Ó¤ÂȘ Î·È Ë ÌË ÛˆÛÙ‹ ¯ÚËÛÈÌÔÔ›ËÛË ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ ·Ó·Î·Ï‡„ÂˆÓ ¤¯Ô˘Ó ·Ê‹ÛÂÈ Ù· ÛËÌ¿‰È· ÙÔ˘˜ ·ÓÂÍ›ÙËÏ·. ∆ÂÏÂÈÒÓÔÓÙ·˜, ÌÈ· Î·È Ì·›ÓÔ˘Ì ÛÙËÓ Î·ÈÓÔ‡ÚÈ· ¯ÈÏÈÂÙ›·, ı· ‹Ù·Ó ηÏfi Ó· ¢¯Ëıԇ̠ÙËÓ fiÛÔ Î·Ï‡ÙÂÚË Â›Ó·È ‰˘Ó·ÙfiÓ ·ÍÈÔÔ›ËÛË Ù˘ ÂÈÛÙ‹Ì˘ Î·È Ù˘ Ù¯ÓÔÏÔÁ›·˜ ·fi ÙÔ˘˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜. ∞Ó Î·È ÓÔÌ›˙ˆ fiÙÈ ·˘Ùfi ‰ÂÓ ÂÍ·ÚÙ¿Ù·È Î·È ÙfiÛÔ ·fi ÙÔ˘˜ ÂÈÛÙ‹ÌÔÓ˜ ·ÏÏ¿ ·fi ·˘ÙÔ‡˜ Ô˘ ¯ÂÈÚ›˙ÔÓÙ·È ÙËÓ ÂÈÛÙ‹ÌË.
14 EÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔÈ ¶ƒOµ§∏ª∞∆π™ª√π
◆
15
º À™π∫∏
MAYPA KOYTIA TÔ˘ ¢. §È·ÎfiÔ˘ÏÔ˘, º˘ÛÈÎÔ‡
MÈ· ¿ÛÎËÛË Ì ¤Ó· “Ì·‡ÚÔ ÎÔ˘Ù›”, ·ÁÓÒÛÙÔ˘ ÂÚȯÔ̤ÓÔ˘, Â›Ó·È ¿ÓÙ· ÙÔ ÎÂÚ·Û¿ÎÈ ÛÙËÓ ÙÔ‡ÚÙ· ÙˆÓ ·Û΋ÛÂˆÓ ÙˆÓ ÂÓ·ÏÏ·ÛÛfiÌÂÓˆÓ ÚÂ˘Ì¿ÙˆÓ. A˜ ‰Ô‡Ì ÙÈ ÌÔÚ› Ó· ÂÌÊ·ÓÈÛı› ÌÚÔÛÙ¿ Ì·˜ Î·È Ò˜ ı· ÙÔ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›ÛÔ˘ÌÂ.
E R = Î·È L I Ô˘ ÁÈ· Ó· ÙÔ ‚Úԇ̠··ÈÙÔ‡ÓÙ·È ÎÈ ¿ÏÏ· ‰Â‰Ô̤ӷ.
B. ™ÙÔ ÎÔ˘Ù› ÂÊ·ÚÌfi˙Ô˘Ì ÂÓ·ÏÏ·ÛÛfiÌÂÓË Ù¿ÛË
∆
· Ì·‡Ú· ÎÔ˘ÙÈ¿ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙ÔÓÙ·È ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ô˘ Ë ¿ÛÎËÛË ‰›ÓÂÈ Ù· ‰Â‰Ô-
̤ӷ. ∏ χÛË ÙˆÓ ·Û΋ÛÂˆÓ ·˘ÙÒÓ ‰ÂÓ Ú¤ÂÈ Ó· Â›Ó·È ·Ì˘ÓÙÈ΋, Ì ÙÔ Ó· ·ÔÚÚ›ÙÔ˘Ì ÙÔÓ ¤Ó· ‹ ÙÔÓ ¿ÏÏÔ Û˘Ó‰˘·ÛÌfi ÛÙÔȯ›ˆÓ ÙÔ˘ Ì˘ÛÙËÚÈÒ‰Ô˘˜ ÂÚȯÔ̤ÓÔ˘, ·ÏÏ¿ ÂÈıÂÙÈ΋ Ì ÙÔ Ó· ‚Ú›ÛÎÔ˘Ì ·ÎÚÈ‚Ò˜ Î·È ·Ì¤Ûˆ˜ ÙÈ ÂÚȤ¯ÂÈ ÙÔ ÎÔ˘Ù›. ∞˜ ‰Ô‡Ì Ҙ ‰›ÓÔÓÙ·È Ù· ‰Â‰Ô̤ӷ Î·È ÙÈ Ú¤ÂÈ Ó· Ú¿ÙÙÔ˘Ì ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË.
V = V0Ë̈t, ÛÙ·ıÂÚÔ‡ V0 ·ÏÏ¿ Ì ΢ÎÏÈ΋ Û˘¯ÓfiÙËÙ· ˆ Ô˘ ‰È·ÚÎÒ˜ ÌÂÁ·ÏÒÓÂÈ. ∞̤ۈ˜ ‚Ï¤Ô˘Ì ÙÈ ·ı·›ÓÂÈ ÙÔ Ú‡̷ (ηıÒ˜ ÙÔ ˆ ÌÂÁ·ÏÒÓÂÈ) Î·È ‚Á¿˙Ô˘ÌÂ Û˘ÌÂÚ¿ÛÌ·Ù·. 1. ∞Ó ÙÔ πÂÓ ‰È·ÚÎÒ˜ ÌÂÁ·ÏÒÓÂÈ fi ÙÔ ∑ÔÏ ÌÈÎÚ·›ÓÂÈ fi 1 ˘¿Ú¯ÂÈ ZC = Ô˘ ÌÈÎÚ·›ÓÂÈ, ¿Ú· ¤¯Ô˘Ì ˘ˆC ÎÓˆÙ‹. ™ÙËÓ ÂÚ›ˆÛË ·˘Ù‹, ÁÈ· Ôχ ÌÂÁ¿ÏÔ ˆ
V ∑ÔÏ õ R fi IÂÓ = ÂÓ = ÛÙ·ıÂÚfi R
¿Ú·
A. ™ÙÔ ÎÔ˘Ù› ÂÊ·ÚÌfi˙Ô˘ÌÂ Û˘Ó¯‹ Ù¿ÛË ∂ (‹ ÂÓ·ÏÏ·ÛÛfiÌÂÓË ÌÂ Û˘¯ÓfiÙËÙ· ˆ=0). ∞̤ۈ˜ ‚Ï¤Ô˘Ì ÙÈ Î¿ÓÂÈ ÙÔ Ú‡̷ Î·È ‚Á¿˙Ô˘ÌÂ Û˘ÌÂÚ¿ÛÌ·Ù·. 1. ∆Ô Ú‡̷ ·›ÚÓÂÈ ·Ì¤Ûˆ˜ Ì›· ÛÙ·ıÂÚ‹ ÙÈÌ‹ π. ÕÚ· ¤¯Ô˘Ì ÛÙÔ ÎÔ˘Ù› E R = I
1 Æ 0 ˆC
ı· ¤¯Ô˘ÌÂ
2. ∞Ó ÙÔ π ÂÓ ‰È·ÚÎÒ˜ ÌÈÎÚ·›ÓÂÈ fi ÙÔ ∑ ÔÏ ÌÂÁ·ÏÒÓÂÈ fi ˘¿Ú¯ÂÈ ZL = ˆL Ô˘ ÌÂÁ·ÏÒÓÂÈ, ¿Ú· ¤¯Ô˘E ∞ÓÙ› ÁÈ· ∂ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ì ӷ ¤¯Ô˘Ì ÂÓ·ÏÏ·ÛÛfiÌÂÓË Ù¿ÛË Ï¿ÙÔ˘˜ V0 Î·È Û˘¯ÓfiÙËÙ·˜ ˆ=0. ∆fiÙÂ Â›Ó·È Û· Ó· ¤¯Ô˘ÌÂ: V0 VÛ˘Ó¯‹˜ = VÂÓ = 2
2. TÔ Ú‡̷ ·›ÚÓÂÈ ·Ì¤Ûˆ˜ Ì›· ÙÈÌ‹ π Î·È ‰È·ÚÎÒ˜ ÌÂÈÒÓÂÙ·È Ì¤¯ÚÈ Ó· ÌˉÂÓÈÛÙ›. ÕÚ· ¤¯Ô˘Ì ÛÙÔ ÎÔ˘Ù› E R = Î·È C I Ô˘ ÁÈ· Ó· ÙÔ ‚Úԇ̠··ÈÙÔ‡ÓÙ·È ÎÈ ¿ÏÏ· ‰Â‰Ô̤ӷ. 3. ∆Ô Ú‡̷ Â›Ó·È ·Ú¯Èο Ìˉ¤Ó Î·È ·Ú¯›˙ÂÈ ‰È·ÚÎÒ˜ Ó· ÌÂÁ·ÏÒÓÂÈ Ì¤¯ÚÈ Ó· ¿ÚÂÈ ÙËÓ ÙÂÏÈ΋ ÛÙ·ıÂÚ‹ ÙÈÌ‹ π. ÕÚ· ¤¯Ô˘Ì ÛÙÔ ÎÔ˘Ù›
Ì ËÓ›Ô. 3. ∞Ó ÙÔ Ú‡̷ ÛÙËÓ ·Ú¯‹ ÌÂÁ·ÏÒÓÂÈ, I0 Á›ÓÂÙ·È Ì¤ÁÈÛÙÔ I0max Î·È ÌÂÙ¿ ÌÈÎÚ·›ÓÂÈ, I1 =I2 0 ¤¯Ô˘Ì ·ÓÙ›ÛÙ·ÛË, ˘ÎÓˆÙ‹ Î·È ËÓ›Ô, ·Ú·Ùˈ1 ˆ0 ˆ2 ˆ Úԇ̠‰Â ÙÔ Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ ÙÔ˘ Û˘ÓÙÔÓÈÛÌÔ‡. ™ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË ·˘Ù‹ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· «ÛÙËıÔ‡Ó» ·Û΋ÛÂȘ Ì ‰Â‰Ô̤ӷ: ·)
max, ÙÔ P
‚)
P1=P2=ÁÓˆÛÙfi Î·È Á) ˆ1=ˆ2=ÁÓˆÛÙfi
√È ÂÍÈÛÒÛÂȘ Ì ÙȘ Ôԛ˜ ¿ÓÙ· ı· χÓÔ˘Ì ·˘Ù‹Ó ·ÎÚÈ‚Ò˜ ÙË Û‡ÓıÂÙË ¿ÛÎËÛË Â›Ó·È: V2 max = ÂÓ P fi R
R=… 15
EÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔÈ ¶ƒOµ§∏ª∞∆π™ª√π
16
M ∞Àƒ∞ K √À∆π∞ 2 R V2Ó VÂÓ 2 P1 = P2 = I12 R fi P1 =  2 R fi Z1 = fi ∑1 P1
fi
1 R 2 + – ˆ 1L ˆ 1C
2
=
V2 R ÂÓ P1
(1)
P Pmax P1=P2
Î·È 1 1 – ˆ1L = ˆ2L – ˆ 1C ˆ 2C
ˆ1
(2)
ˆ0
ˆ2
ˆ
¶Ò˜ ı· ÂÎÌÂÙ·ÏÏ¢Ùԇ̠ٷ ‰Â‰Ô̤ӷ;
L=…
™‡Ìʈӷ Ì ÙË ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁ›·.
ÔÈ (1), (2)
¢ËÏ·‰‹; V2 V2 ‰· P = 200 fi ÂÓ = 200 fi ÂÓ = 200 fi max R Zm in
C=…
°. ∞Ó Ì·˜ ‰›ÓÔ˘Ó ÙȘ ÂÍÈÛÒÛÂȘ Ù¿Û˘ Î·È ¤ÓÙ·Û˘ ÙÔ˘ fiÏÔ˘ ΢ÎÏÒÌ·ÙÔ˜ ·Ì¤Ûˆ˜ ·fi ÙË ‰È·ÊÔÚ¿ Ê¿Û˘ ÙÔ˘˜ ηٷϷ‚·›ÓÔ˘Ì ÁÈ· ÙÔ ·Ó Ë Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ ÙÔ˘ ΢ÎÏÒÌ·ÙÔ˜ Â›Ó·È ¯ˆÚËÙÈ΋ (Z C >Z L ) ‹ ·ÁˆÁÈ΋ (ZC
R=…
Î·È ÙÔ VL0–VC0 (·ÁˆÁÈ΋ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿) ‹ ÙÔ VC0–VL0 (¯ˆÚËÙÈ΋ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿). √È ·Û΋ÛÂȘ ·˘Ù¤˜ fï˜ ۯ‰fiÓ ¿ÓÙ· ‰È¢ÎÚÈÓ›˙Ô˘Ó fiÙÈ ÙÔ ÎÔ˘Ù› ÂÚȤ¯ÂÈ ‰‡Ô ·ÓÙÈΛÌÂÓ·, ÔfiÙ ·Ì¤Ûˆ˜ V0Û˘ÓÊ I0 ¤¯Ô˘Ì ÌfiÓÔ ËÓ›Ô (fiÙ·Ó ¤¯Ô˘Ì ·ÁˆÁÈ΋ Û˘ÌÂÚÈÊ ÊÔÚ¿) ÔfiÙ VL0 = I0 Ø ˆL fi L = … ‹ ÌfiÓÔ ˘ÎÓˆÙ‹ (fiÙ·Ó ¤¯Ô˘Ì ¯ˆÚËÙÈ΋ Û˘ÌÂÚÈÊÔV0 V0ËÌÊ Ú¿) ÔfiÙ XˆÚËÙÈ΋ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ 1 VC0 = I0 Ø fi V0ËÌÊ ˆC V0 fi C=…
¶·Ú¿‰ÂÈÁÌ·
1002 100 Ø 100 fi = 200 fi R = = 50 ø R 20 0
1 = ∞ÊÔ‡ P P2 ÙÈ Û˘ÌÂÚ·›ÓÔ˘ÌÂ; V2Ó VÂ2Ó 1 = P 2 fi I12R = I22R fi I12 = I22 fi  P = fi ∑ 12 ∑ 22
∂·ÁˆÁÈ΋ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿
™Ù· ¿ÎÚ· «Ì·‡ÚÔ˘ ÎÔ˘ÙÈÔ‡» ÂÊ·ÚÌfi˙ÂÙ·È ÂÓ·ÏÏ·ÛÛfiÌÂÓË Ù¿ÛË ÛÙ·ıÂÚÔ‡ Ï¿ÙÔ˘˜ V0=1002 Volts, Ë Û˘-
2
1 = R2+ ˆ2L – ˆ 2C
2
fi
1 1 fi – ˆ1L = ˆ2L – fi ˆ 1C ˆ2C 1 1 fi – 100L = 400L – fi 100C 400C 4 1 fi 400L + 100L = + fi 400C 400C 5 1 fi 500L = fi 100L = 400C 400C
(1)
Œ¯Ô˘Ì ‰‡Ô ·ÁÓÒÛÙÔ˘˜ Î·È Ì›· Â͛ۈÛË. ¶ÔÈ· Â›Ó·È Ë ‰Â‡ÙÂÚË; V2Ó 1 = P 2 = 100 W fi I12R = 100 fi  P R = 100 fi ∑ 12
V 2ÂÓ 1002 Ø 50 fi R =100 fi 2 = 100 fi 2 1 1 R2+ – ˆ1L 502+ – 100L ˆ1C 100C
V0Û˘ÓÊ I0
1 fi Z12 = Z22 fi R2+ – ˆ1L ˆ1C
1 fi 5000 = 502 + – 100L 100C 1 fi – 100L = 50 (2) 10 0C
2
1 fi 2500 = – 100L 100C
2
fi
∆È ‰›ÓÔ˘Ó ÔÈ (1) Î·È (2);
¯ÓfiÙËÙ· Ù˘ ÔÔ›·˜ ‰È·ÎÚÒ˜ ·˘Í¿ÓÂÈ. ŸÙ·Ó ˆ1=100 rad/sec Î·È fiÙ·Ó ˆ2=400 rad/sec, ¤¯Ô˘Ì ‰·=100 W ›‰È· Î·È ÁÈ· ÙȘ ‰‡Ô Û˘¯ÓfiÙËÙ˜. ŸÙ·Ó ˆ=200 P ‰·=200 W, ÙÈÌ‹ Ô˘ Â›Ó·È Î·È Ë Ì¤ÁÈÛÙË ÂÈÙ˘Árad/sec Ë P ¯·ÓfiÌÂÓË. ∆È ÂÚȤ¯ÂÈ ÙÔ ÎÔ˘Ù›;
1 (1) Æ 100L = 400C 4 (2) Æ 100L = – 50 400C
1 4 fi = – 50 400C 400C
3 3 3 fi 50 = fi C = = fi C = 150 ÌF 400C 50 Ø 400 20 Ø 000
§‡ÛË
¶ÔÈ· Â›Ó·È Ë ÚÒÙË Ì·˜ Ú·Ù‹ÚËÛË;
Ë (1) ÙfiÙ ‰›ÓÂÈ:
‰· ηıÒ˜ Ë «ˆ» ·˘Í¿ÓÂÈ Ì·˜ ‰Â›¯ÓÂÈ ∏ ·˘ÍÔÌ›ˆÛË Ù˘ P fiÙÈ ¤¯Ô˘ÌÂ Û˘ÓÙÔÓÈÛÌfi Î·È ÂÔ̤ӈ˜ ÙÔ Î‡Îψ̷ Â›Ó·È R–L–C Û ÛÂÈÚ¿.
1 L = = 0,166 H 400 Ø 100 Ø 150 Ø 10–6
16 EÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔÈ ¶ƒOµ§∏ª∞∆π™ª√π
◆
17
º À™π∫∏
∫ƒπ∆∏ƒπ∞ ∞•IO§O°H™H™ ºÀ™π∫∏ ° ¢ §À∫∂π√À £∂∆π∫∏™ - ∆∂á√§√°π∫∏™ ∫∞∆∂À£À¡™∏™ TÔ˘ °. ∞ÙÚ›‰Ë, º˘ÛÈÎÔ‡ - ºÚÔÓÙÈÛÙ‹
√
È ·ÏÏ·Á¤˜ ÛÙËÓ ·È‰Â›· ¤¯Ô˘Ó ÂËÚ¿ÛÂÈ ÙË ‰ÔÌ‹ Î·È ÙËÓ ÔÈfiÙËÙ· ÙˆÓ ıÂÌ¿ÙˆÓ ÛÙ· ÔÔ›· ‰È·ÁˆÓ›˙ÔÓÙ·È ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ Ù˘ ∞ Î·È µ Ï˘Î›Ԣ. ¶·Ú·Î¿Ùˆ ‰›ÓÔ˘Ì ‰‡Ô ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· ÙÚ›ˆÚ˘ ÁÚ·Ù‹˜ ÂͤٷÛ˘. ∆· ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ÛÙÔ 2Ô Î·È 3Ô ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ Ù˘ º˘ÛÈ΋˜ £ÂÙÈ΋˜ Î·È ∆¯ÓÔÏÔÁÈ΋˜ ηÙ‡ı˘ÓÛ˘ ° Ï˘Î›Ԣ. ∆· ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Ó· Á›ÓÔ˘Ó ·ÊÔ‡ ¤¯ÂÙ οÓÂÈ Â·Ó¿ÏË„Ë ÔÏfiÎÏËÚÔ ÙÔ ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ.
‰)
✍ ·)
∂›Ó·È ÌÈ· ¿ÌÂÛË Û˘Ó¤ÂÈ· Ù˘ ·Ú¯‹˜ ‰È·Ù‹ÚËÛ˘ Ù˘ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·˜.
‚)
πÛ¯‡ÂÈ ÌfiÓÔ ÛÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË Ô˘ ¤Ó·˜ Ì·ÁÓ‹Ù˘ ÏËÛÈ¿˙ÂÈ ¤Ó· ËÓ›Ô.
Á)
§¤ÂÈ fiÙÈ ÙÔ Â·ÁˆÁÈÎfi Ú‡̷ ¤¯ÂÈ Ù¤ÙÔÈ· ÊÔÚ¿, ÒÛÙ ӷ ·ÓÙÈÛÙ¤ÎÂÙ·È ÛÙËÓ ·ÈÙ›· Ô˘ ÙÔ ÚÔηÏ›.
‰)
¢ÂÓ ÈÛ¯‡ÂÈ ÛÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË Ô˘ ÙÔ Ï·›ÛÈÔ Â›Ó·È ·Î›ÓËÙÔ ·ÏÏ¿ ÌÂÙ·‚¿ÏÏÂÙ·È Ë Ì·ÁÓËÙÈ΋ ÚÔ‹ Ô˘ ‰È¤Ú¯ÂÙ·È ·’ ·˘Ùfi.
✍ ¢È¿ÚÎÂÈ·: 3 ÒÚ˜
£¤Ì· 1Ô ∞. ¡· ¯·Ú·ÎÙËÚ›ÛÂÙ ÛÙÔ ÙÂÙÚ¿‰Èfi Û·˜ ÙȘ ÚÔÙ¿ÛÂȘ
(ªÔÓ¿‰Â˜ 3)
3. √ ηÓfiÓ·˜ ÙÔ˘ Lenz
1Ô ∫ÚÈÙ‹ÚÈÔ ∞ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ⁄ÏË: 2Ô ∫ÂÊ¿Ï·ÈÔ
∆Ô Ú˘ıÌfi ÌÂÙ·‚ÔÏ‹˜ Ù˘ Ì·ÁÓËÙÈ΋˜ ÚÔ‹˜.
(ªÔÓ¿‰Â˜ 3)
4. ŒÓ·˜ ·ÁˆÁfi˜ Ì‹ÎÔ˜ l, ·ÓÙ›ÛÙ·Û˘ R ÎÈÓÂ›Ù·È Ì ÛÙ·ıÂÚ‹ Ù·¯‡ÙËÙ· ˘ ̤۷ Û ÔÌÔÁÂÓ¤˜ Ì·ÁÓËÙÈÎfi ‰›Ô ·ÁˆÁ‹˜ µ οıÂÙ· ÛÙȘ ‰˘Ó·ÌÈΤ˜ ÁÚ·Ì̤˜ ÙÔ˘ ‰›Ô˘.
Ô˘ ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó Ì ÙËÓ ¤Ó‰ÂÈÍË «™ˆÛÙfi» ‹ «§¿ıÔ˜» ‰›Ï· ÛÙÔÓ ·ÚÈıÌfi Ô˘ ·ÓÙÈÛÙÔȯ› ÛÙËÓ Î¿ı ÚfiÙ·ÛË.
·)
™Ù· ¿ÎÚ· ÙÔ˘ ·ÁˆÁÔ‡ ÂÌÊ·Ó›˙ÂÙ·È ËÏÂÎÙÚÂÁÂÚÙÈ΋ ‰‡Ó·ÌË ·fi ·ÁˆÁ‹ Ô˘ ‰›ÓÂÙ·È ·fi ÙË Û¯¤ÛË ∂ =µ˘l.
1. ŸÙ·Ó ¤Ó·˜ Ì·ÁÓ‹Ù˘ ÏËÛÈ¿˙ÂÈ Û’ ¤Ó· ËÓ›Ô Ô˘ ‰ÂÓ ·ÔÙÂÏ› ÎÏÂÈÛÙfi ·Îψ̷
‚)
√ ·ÁˆÁfi˜ ‰È·ÚÚ¤ÂÙ·È ·fi ·ÁˆÁÈÎfi Ú‡B˘l Ì· Ô˘ Â›Ó·È ›ÛÔ Ì π = . R ™ÙÔÓ ·ÁˆÁfi ·ÛÎÂ›Ù·È ‰‡Ó·ÌË Laplace Ô˘ Â›Ó·È ›ÛË Ì FL =BIl.
·) ‚)
∏ Ì·ÁÓËÙÈ΋ ÚÔ‹ ‰È¤Ú¯ÂÙ·È ·fi ÙÔ ËÓ›Ô ·Ú·Ì¤ÓÂÈ ÛÙ·ıÂÚ‹.
Á)
™Ù· ¿ÎÚ· ÙÔ˘ ËÓ›Ô˘ ÂÌÊ·Ó›˙ÂÙ·È ËÏÂÎÙÚÂÁÂÚÙÈ΋ ‰‡Ó·ÌË ·fi ·ÁˆÁ‹.
‰)
Á)
∆Ô ËÓ›Ô ‰È·ÚÚ¤ÂÙ·È ·fi ·ÁˆÁÈÎfi Ú‡̷.
‰)
™ÙÔ ¿ÎÚÔ ÙÔ˘ ËÓ›Ô˘ Ô˘ Â›Ó·È ÈÔ ÎÔÓÙ¿ ÛÙÔÓ Ì·ÁÓ‹ÙË ÂÌÊ·Ó›˙ÂÙ·È ÂÙÂÚÒÓ˘ÌÔ˜ fiÏÔ˜.
✍
(ªÔÓ¿‰Â˜ 4)
™Ù· ÂχıÂÚ· ËÏÂÎÙÚfiÓÈ· ÙÔ˘ ·ÁˆÁÔ‡ ·ÛÎÔ‡ÓÙ·È ‰˘Ó¿ÌÂȘ Laplace Ô˘ ‰›ÓÔÓÙ·È ·fi ÙË Û¯¤ÛË FL =Bq˘.
✍
(ªÔÓ¿‰Â˜ 4)
µ. ™ÙȘ ·Ú·Î¿Ùˆ ÚÔÙ¿ÛÂȘ Ó· Û˘ÌÏËÚÒÛÂÙ ٷ ÎÂÓ¿.
2. ∏ ËÏÂÎÙÚÂÁÂÚÙÈ΋ ‰‡Ó·ÌË ·fi ·ÁˆÁ‹ Ô˘ ÂÌÊ·Ó›˙ÂÙ·È ÛÙȘ ¿ÎÚ˜ ÂÓfi˜ Ï·ÈÛ›Ô˘ ÂÍ·ÚÙ¿Ù·È ·fi ·)
∆ËÓ ˆÌÈ΋ ·ÓÙ›ÛÙ·ÛË ÙÔ˘ Ï·ÈÛ›Ô˘.
‚)
∆ÔÓ ·ÚÈıÌfi ÙˆÓ ÛÂÈÚÒÓ ÙÔ˘ Ï·ÈÛ›Ô˘.
Á)
∆Ô Â·ÁˆÁÈÎfi Ú‡̷ Ô˘ ‰È·ÚÚ¤ÂÈ ÙÔ Ï·›ÛÈÔ.
5. ŸÙ·Ó ¤Ó·˜ ·ÁˆÁfi˜ ÎÈÓÂ›Ù·È Ì¤Û· Û ÔÌÔÁÂÓ¤˜ Ì·ÁÓËÙÈÎfi ‰›Ô οıÂÙ· ÛÙȘ ‰˘Ó·ÌÈΤ˜ ÙÔ˘ ÁÚ·Ì̤˜, ÎÈÓÔ‡ÓÙ·È Î·È Ù· ÂχıÂÚ· …………… ÙÔ˘ ·ÁˆÁÔ‡. ŒÙÛÈ ¿Óˆ ÛÙ· ËÏÂÎÙÚfiÓÈ· ·ÛÎÂ›Ù·È ‰‡Ó·ÌË …………… Ô˘ ‰›ÓÂÙ·È ·fi ÙË Û¯¤ÛË …………… .
EÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔÈ ¶ƒOµ§∏ª∞∆π™ª√π
✍
(ªÔÓ¿‰Â˜ 3)
17
18
∫ ƒπ∆∏ƒπ∞ ∞ •ππ√§√°∏™∏™ : º À™π∫∏ ° ¢ § À∫∂π√À £ ∂∆π∫∏™ - ∆ ∂á√§√°π∫∏™ ∫ ∞∆∂À£À¡™∏™ 6. ŸÙ·Ó ·fi ¤Ó· Ï·›ÛÈÔ ÂÚÓ¿ÂÈ …………… Ì·ÁÓËÙÈ΋ ÚÔ‹ ÙfiÙ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ‰ÂÓ ÂÌÊ·Ó›˙ÂÙ·È ËÏÂÎÙÚÂÁÂÚÙÈ΋ …………… ·fi ·ÁˆÁ‹. ∆Ô ·Ú·¿Óˆ ·ÔÙÂÏ› ¿ÌÂÛË Û˘Ó¤ÂÈ· ÙÔ˘ ÓfiÌÔ˘ ÙÔ˘ ………… .
✍
(ªÔÓ¿‰Â˜ 5)
°. 7. ∞ÓÙÈÛÙÔȯ›ÛÙ ٷ ÌÂÁ¤ıË Ù˘ ÛÙ‹Ï˘ ∞ Ì ·˘Ù¿
✍
Ù˘ ÛÙ‹Ï˘ µ. ∞
B
·. ∏∂¢ ·fi ·ÁˆÁ‹ Ô˘ ÂÌÊ·Ó›˙ÂÙ·È ÛÙ· ¿ÎÚ· ·ÁˆÁÔ‡ Ô˘ ÎÈÓÂ›Ù·È Ì ÛÙ·ıÂÚ‹ Ù·¯‡ÙËÙ· ̤۷ Û ÔÌÔÁÂÓ¤˜ Ì·ÁÓËÙÈÎfi ‰›Ô, οıÂÙ· ÛÙȘ ‰˘Ó·ÌÈΤ˜ ÁÚ·Ì̤˜. ‚. ∏∂¢ ·fi ·ÁˆÁ‹ Ô˘ ÂÌÊ·Ó›˙ÂÙ·È ÛÙ· ¿ÎÚ· ·ÁˆÁÔ‡ Ô˘ ÂÚÈÛÙÚ¤ÊÂÙ·È Á‡Úˆ ·fi ÙÔ ¤Ó· ¿ÎÚÔ ÙÔ˘, Ì ÛÙ·ıÂÚ‹ ÁˆÓȷ΋ Ù·¯‡ÙËÙ·, ̤۷ Û ÔÌÔÁÂÓ¤˜ Ì·ÁÓËÙÈÎfi ‰›Ô οıÂÙ· ÛÙȘ ‰˘Ó·ÌÈΤ˜ ÙÔ˘ ÁÚ·Ì̤˜. Á. ¡fiÌÔ˜ Ù˘ ·ÁˆÁ‹˜ ÙÔ˘ Faraday. ‰. ŒÓÙ·ÛË ËÏÂÎÙÚÈÎÔ‡ ‰›Ô˘ Ô˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÂ›Ù·È ·fi ¯ÚÔÓÈο ÌÂÙ·‚·ÏÏfiÌÂÓÔ Ì·ÁÓËÙÈÎfi ‰›Ô.
¢º Â. – ¢t ÛÙ. µ˘l 1 ¢º ˙. – Ø 2R ¢t µˆl2 Ë. 2
✍
(ªÔÓ¿‰Â˜ 5)
£¤Ì· 2Ô ∞. ¡· ˘ÔÏÔÁÈÛÙ› ÙÔ ¤ÚÁÔ Ô˘ ·Ú¿ÁÂÙ·È, fiÙ·Ó ¤Ó· ÊÔÚÙ›Ô ÂÎÙÂϤÛÂÈ ÌÈ· ÂÚÈÛÙÚÔÊ‹ ̤۷ Û’ ¤Ó· ΢ÎÏÈÎfi ÚÂ˘Ì·ÙÔÊfiÚÔ ·ÁˆÁfi ·ÎÙ›Ó·˜ R, Ô ÔÔ›Ô˜ ÂÚÈ‚¿ÏÏÂÈ ¯ÚÔÓÈο ÌÂÙ·‚·ÏÏfiÌÂÓÔ Ì·ÁÓËÙÈÎfi ‰›Ô.
✍
(ªÔÓ¿‰Â˜ 3)
∂›Ó·È Û˘ÓÙËÚËÙÈ΋ Ë ‰‡Ó·ÌË Ô˘ ÎÈÓ› ÙÔ ÊÔÚÙ›Ô ‹ fi¯È Î·È ÁÈ·Ù›; ✍ (ªÔÓ¿‰Â˜ 2) N· ·Ô‰Âȯı› Ë Û¯¤ÛË Ô˘ ‰›ÓÂÈ ÙËÓ ¤ÓÙ·ÛË ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÈÎÔ‡ ‰›Ô˘ Ô˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›ٷÈ.
✍
(ªÔÓ¿‰Â˜ 5)
µ. ¢È·Ù˘ÒÛÙ ÙÔÓ Î·ÓfiÓ· ÙÔ˘ Lenz. ¢Â›ÍÙ fiÙÈ ÛÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË Ô˘ ¤Ó· Ï·›ÛÈÔ Â›Ó·È ·Î›ÓËÙÔ Î·È ÌÂÙ·‚¿ÏÏÂÙ·È Ë Ì·ÁÓËÙÈ΋ ÚÔ‹ Ô˘ ‰È¤Ú¯ÂÙ·È ·’ ·˘Ùfi ÈÛ¯‡ÂÈ ¿ÏÈ Ô Î·ÓfiÓ·˜ ÙÔ˘ Lenz.
✍
18
Â›Â‰Ô ÙˆÓ ·ÁˆÁÒÓ ˘¿Ú¯ÂÈ ÔÌÔÁÂÓ¤˜ Ì·ÁÓËÙÈÎfi ‰›Ô ·ÁˆÁ‹˜ µ =1 ∆. √ ·ÁˆÁfi˜ ·Ú¯Èο ¤¯ÂÈ Ù·¯‡ÙËÙ· ˘0 =10 m/sec Î·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ·Ú¯›˙ÂÈ Ó· ÂÈ‚Ú·‰‡ÓÂÙ·È Ì ÛÙ·ıÂÚ‹ ÂÈ‚Ú¿‰˘ÓÛË · = 2 m/sec2. ¡· Á›ÓÂÈ Ë ÁÚ·ÊÈ΋ ·Ú¿ÛÙ·ÛË Ù˘ ¤ÓÙ·Û˘ ÙÔ˘ Ú‡̷ÙÔ˜ ÛÙÔ Î‡Îψ̷ ÛÂ Û˘Ó¿ÚÙËÛË Ì ÙÔ ¯ÚfiÓÔ.
(ªÔÓ¿‰Â˜ 5)
°. ™ÙÔ ‰ÈÏ·Ófi Û¯‹B Ì· Ô ·ÁˆÁfi˜ ¤¯ÂÈ Ì‹ÎÔ˜ l = 1 m, R ˘0 ·ÌÂÏËÙ¤· ·ÓÙ›ÛÙ·ÛË Î·È ÌÔÚ› Ó· ÎÈÓÂ›Ù·È ¿Óˆ ÛÙ· ‰˘Ô ·Ú¿ÏÏËÏ· Û‡ÚÌ·Ù· Ù· ÔÔ›· ¤¯Ô˘Ó ·ÌÂÏËÙ¤· ·ÓÙ›ÛÙ·ÛË Î·È ¿ÂÈÚÔ Ì‹ÎÔ˜. ∆· ¿ÎÚ· ÙˆÓ ‰˘Ô Û˘ÚÌ¿ÙˆÓ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ·ÁˆÁfi ·ÓÙ›ÛÙ·Û˘ R = 1 ø. ∫¿ıÂÙ· ÛÙÔ
(ªÔÓ¿‰Â˜ 10)
£¤Ì· 3Ô ªÂÙ·ÏÏÈÎfi˜ ·ÁˆÁfi˜ Ì‹ÎÔ˘˜ ∞°=l=1 B m ¤¯ÂÈ ·ÓÙ›ÛÙ·ÛË R=1,5 ø Î·È ÂÊ¿Ù° A Ù·È Û ‰˘Ô ÌÂÙ·ÏÏÈÎÔ‡˜ ÔÌfiÎÂÓÙÚÔ˘˜ ΢ÎÏÈÎÔ‡˜ ·ÁˆÁÔ‡˜ Ì ·ÎÙ›Ó˜ r = 1 m E r Î·È 2r fiˆ˜ Ê·›ÓÂÙ·È ÛÙÔ Û¯‹Ì·. √È Î˘ÎÏÈÎÔ› ·ÁˆÁÔ› ¤¯Ô˘Ó ·ÌÂÏËÙ¤· ·ÓÙ›ÛÙ·ÛË. ™˘Ó‰¤Ô˘Ì ÙÔ˘˜ ΢ÎÏÈÎÔ‡˜ ·ÁˆÁÔ‡˜ Ì ËÏÂÎÙÚÈ΋ ËÁ‹ Ô˘ ¤¯ÂÈ ËÏÂÎÙÚÂÁÂÚÙÈ΋ ‰‡Ó·ÌË ∂ = 6 Volt Î·È ÂÛˆÙÂÚÈ΋ ·ÓÙ›ÛÙ·ÛË r1 = 0,5 ø. ∫¿ıÂÙ· ÛÙÔ Â›Â‰Ô ÙˆÓ ·ÁˆÁÒÓ ˘¿Ú¯ÂÈ ÔÌÔÁÂÓ¤˜ Ì·ÁÓËÙÈÎfi ‰›Ô ·ÁˆÁ‹˜ µ=2 ∆. ·) ¡· ‰Â›ÍÂÙ fiÙÈ Ô ·ÁˆÁfi˜ ∞° ı· ·ÔÎÙ‹ÛÂÈ ÔÚȷ΋ ÁˆÓȷ΋ Ù·¯‡ÙËÙ· Î·È Ó· ˘ÔÏÔÁÈÛÙ› ÙÔ Ì¤ÙÚÔ Ù˘.
✍
(ªÔÓ¿‰Â˜ 10)
‚) ¶ÔÈ· Â›Ó·È Ë Ì¤ÁÈÛÙË Î·È ÔÈ· Ë ÂÏ¿¯ÈÛÙË ÙÈÌ‹ Ù˘ ¤ÓÙ·Û˘ ÙÔ˘ Ú‡̷ÙÔ˜ ÛÙÔ Î‡Îψ̷.
✍
(ªÔÓ¿‰Â˜ 10)
Á) ¶fiÛÔ Â›Ó·È ÙÔ Ì¤ÙÚÔ Ù˘ ‰‡Ó·Ì˘ Laplace Ô˘ ·ÛÎÂ›Ù·È ÛÙÔ ·ÁˆÁfi ∞° fiÙ·Ó ·˘Ùfi˜ ÎÈÓÂ›Ù·È Ì ÙËÓ ÔÚȷ΋ ÁˆÓȷ΋ Ù·¯‡ÙËÙ·. (ªÔÓ¿‰Â˜ 5)
✍
£¤Ì· 4Ô ∆· ¿ÎÚ· ‰‡Ô ·Ú¿ÏÏËÏˆÓ ÔÚÈ˙fiÓÙÈˆÓ Û˘ÚÌ¿ÙˆÓ ·ÌÂÏËÙ¤·˜ ·ÓÙ›ÛÙ·Û˘ ÂÓÒÓÔÓÙ·È Ì ËÁ‹ Ô˘ ¤¯ÂÈ ∏∂¢ ∂=12 Volt Î·È ÂÛˆÙÂÚÈ΋ ·ÓÙ›ÛÙ·ÛË r=1 ø. ∞ÁˆÁfi˜ ∞° Ì‹ÎÔ˘˜ l=1 m Î·È ·ÓÙ›ÛÙ·Û˘ R=2 ø ÍÂÎÈÓ¿ÂÈ ·fi ÙËÓ ËÚÂÌ›· Î·È ÂÈÙ·¯‡ÓÂÙ·È Ì ÛÙ·ıÂÚ‹ ÂÈÙ¿¯˘ÓÛË · = 2 m/sec2, Ì ٷ ¿ÎÚ· ÙÔ˘ Ó· ÂÊ¿ÙÔÓÙ·È Û˘Ó¯Ҙ ÛÙ· ‰‡Ô Û‡ÚÌ·Ù·. ∫¿ıÂÙ· ÛÙÔ Â›Â‰Ô ÙˆÓ ·ÁˆÁÒÓ ˘¿Ú¯ÂÈ ÔÌÔÁÂÓ¤˜ Ì·ÁÓËÙÈÎfi ‰›Ô ·ÁˆÁ‹˜ µ=1 ∆. ·) ¡· ‚ÚÂı› Ë ¤ÓÙ·ÛË ÙÔ˘ Ú‡̷ÙÔ˜ ÛÙÔ Î‡Îψ̷ ÛÂ Û˘Ó¿ÚÙËÛË ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘ Î·È Ó· Á›ÓÂÈ Ë ÁÚ·ÊÈ΋ ·Ú¿ÛÙ·ÛË π–t. ✍ (ªÔÓ¿‰Â˜ 8)
EÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔÈ ¶ƒOµ§∏ª∞∆π™ª√π
19
º À™π∫∏ ‚) ¶ÔÈ· ¯ÚÔÓÈ΋ ÛÙÈÁÌ‹ Ë ¤ÓÙ·ÛË ÙÔ˘ Ú‡̷ÙÔ˜ ÛÙÔ Î‡Îψ̷ ·ÏÏ¿˙ÂÈ ÊÔÚ¿; (ªÔÓ¿‰Â˜ 6)
Á)
∞Ó ZL=ZC Ë ¤ÓÙ·ÛË ÙÔ˘ Ú‡̷ÙÔ˜ ·fi ·Îψ̷ ÌˉÂÓ›˙ÂÙ·È.
‰)
∏ ̤ÛË ÈÛ¯‡˜ ÙÔ˘ ΢ÎÏÒÌ·ÙÔ˜ Â›Ó·È ›ÛË Ì Ìˉ¤Ó. ✍ (ªÔÓ¿‰Â˜ 3)
✍
Á) ¶ÔÈ· ¯ÚÔÓÈ΋ ÛÙÈÁÌ‹ Ë ¤ÓÙ·ÛË ÙÔ˘ Ú‡̷ÙÔ˜ ·›ÚÓÂÈ ÙËÓ ÙÈÌ‹ 2∞; (ªÔÓ¿‰Â˜ 5)
✍
‰) ¶ÔÈÔ Â›Ó·È ÙÔ ÊÔÚÙ›Ô Ô˘ ‰È¤Ú¯ÂÙ·È ·fi ÙÔ Î‡Îψ̷ Û ¯ÚfiÓÔ t1 =4 sec ·fi ÙËÓ ¤Ó·ÚÍË Ù˘ ΛÓËÛ˘ ÙÔ˘ ·ÁˆÁÔ‡. (ªÔÓ¿‰Â˜ 6)
4. ™Â ¤Ó· ·Îψ̷ RLC Û ÛÂÈÚ¿ ¤¯Ô˘ÌÂ Û˘ÓÙÔÓÈÛÌfi fiÙ·Ó
✍
·)
∏ ÛÙÈÁÌÈ·›· ¤ÓÙ·ÛË ÙÔ˘ Ú‡̷ÙÔ˜ ÛÙÔ Î‡Îψ̷ ·›ÚÓÂÈ ÙË Ì¤ÁÈÛÙË ÙÈÌ‹ Ù˘.
‚)
∏ ̤ÛË ÈÛ¯‡˜ Ô˘ ‰··Ó¿Ù·È ÛÙÔ Î‡Îψ̷ Á›ÓÂÙ·È Ì¤ÁÈÛÙË.
Á)
∏ Ù¿ÛË Î·È Ë ¤ÓÙ·ÛË ÙÔ˘ ΢ÎÏÒÌ·ÙÔ˜ ¤¯Ô˘Ó ‰È·ÊÔÚ¿ Ê¿Û˘ /2.
‰)
∆Ô Î‡Îψ̷ ¤¯ÂÈ Â·ÁˆÁÈ΋ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿.
2Ô ∫ÚÈÙ‹ÚÈÔ ∞ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ⁄ÏË: 3Ô ∫ÂÊ¿Ï·ÈÔ
¢È¿ÚÎÂÈ·: 3 ÒÚ˜
✍
£¤Ì· 1Ô
(ªÔÓ¿‰Â˜ 3)
∞. ¡· ¯·Ú·ÎÙËÚ›ÛÂÙ ÛÙÔ ÙÂÙÚ¿‰Èfi Û·˜ ÙȘ ÚÔÙ¿ÛÂȘ
µ. ™ÙȘ ·Ú·Î¿Ùˆ ÚÔÙ¿ÛÂȘ Ó· Û˘ÌÏËÚÒÛÂÙ ٷ ÎÂ-
Ô˘ ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó Ì ÙËÓ ¤Ó‰ÂÈÍË «™ˆÛÙfi» ‹ «§¿ıÔ˜» ‰›Ï· ÛÙÔÓ ·ÚÈıÌfi Ô˘ ·ÓÙÈÛÙÔȯ› ÛÙËÓ Î¿ı ÚfiÙ·ÛË.
Ó¿.
1. ŒÓ· ËÓ›Ô ¤¯ÂÈ ˆÌÈ΋ ·ÓÙ›ÛÙ·ÛË fiÙ·Ó ·)
∂›Ó·È Û˘Ó‰Â̤ÓÔ Û ·Îψ̷ ÂÓ·ÏÏ·ÛÛfiÌÂÓÔ˘ Ú‡̷ÙÔ˜ Î·È ‰··Ó¿ ÈÛ¯‡.
‚)
∂›Ó·È Û˘Ó‰Â̤ÓÔ Ì ËÁ‹ ÂÓ·ÏÏ·ÛÛfiÌÂÓÔ˘ Ú‡̷ÙÔ˜ Î·È Ë ¤ÓÙ·ÛË ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ‰È·ÊÔÚ¿ Ê¿Û˘ /2 Ì ÙËÓ Ù¿ÛË.
Á)
∂›Ó·È Û˘Ó‰Â̤ÓÔ ÛÂ Û˘Ó¯‹ Ù¿ÛË Î·È ¤¯Ô˘Ì ¤Ó‰ÂÈÍË ÁÈ· ÙËÓ ¤ÓÙ·ÛË ÙÔ˘ Ú‡̷ÙÔ˜.
‰)
∂›Ó·È Û˘Ó‰Â̤ÓÔ Û ÂÓ·ÏÏ·ÛÛfiÌÂÓË Ù¿ÛË Î·È ¤¯Ô˘Ì ÙÔ Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ ÙÔ˘ Û˘ÓÙÔÓÈÛÌÔ‡.
✍
(ªÔÓ¿‰Â˜ 4)
2. ¶˘ÎÓˆÙ‹˜ ÙÚÔÊÔ‰ÔÙÂ›Ù·È Ì ÂÓ·ÏÏ·ÛÛfiÌÂÓË Ù¿ÛË. ·)
∏ ̤ÛË ÈÛ¯‡˜ ÙÔ˘ Â›Ó·È ›ÛË Ì Ìˉ¤Ó.
‚)
∏ Ù¿ÛË ÚÔËÁÂ›Ù·È Ù˘ ¤ÓÙ·Û˘ ηٿ /2.
Á)
∏ Â̤‰ËÛË ÙÔ˘ ΢ÎÏÒÌ·ÙÔ˜ Â›Ó·È ·ÓÙÈÛÙÚfiʈ˜ ·Ó¿ÏÔÁË Ù˘ Û˘¯ÓfiÙËÙ·˜ Ù˘ ÂÓ·ÏÏ·ÛÛfiÌÂÓ˘ Ù¿Û˘.
‰)
∏ ÂÓ¤ÚÁÂÈ· Ô˘ ·ÔıË·ÂÈ Ô ˘ÎÓˆÙ‹˜ ÛÙË ¯ÚÔÓÈ΋ ‰È¿ÚÎÂÈ· ÌÈ·˜ ÂÚÈfi‰Ô˘ Â›Ó·È ·Ó¿ÏÔÁË Ì ÙÔ Ï¿ÙÔ˜ Ù˘ ÂÓ·ÏÏ·ÛÛfiÌÂÓ˘ Ù¿Û˘. ✍ (ªÔÓ¿‰Â˜ 4)
3. ™Â ¤Ó· ·Îψ̷ LC Û ÛÂÈÚ¿ (ÙÔ ËÓ›Ô Â›Ó·È È‰·ÓÈÎfi) ÂÊ·ÚÌfi˙Ô˘Ì ÂÓ·ÏÏ·ÛÛfiÌÂÓË Ù¿ÛË. ·)
∞Ó ZL>ZC Ë ¤ÓÙ·ÛË ÚÔËÁÂ›Ù·È Ù˘ Ù¿Û˘ ηٿ /2.
‚)
∞Ó ZL>ZC Ë Ù¿ÛË ÚÔËÁÂ›Ù·È Ù˘ ¤ÓÙ·Û˘ ηٿ /2.
5. ∆Ô ËÏ›ÎÔ V0/I0 ÔÓÔÌ¿˙ÂÙ·È …………… ÙÔ˘ ΢ÎÏÒÌ·ÙÔ˜ ÂÓfi˜ ÂÓ·ÏÏ·ÛÛfiÌÂÓÔ˘ Ú‡̷ÙÔ˜. ∞Ó ·ÓÙ› ÙÔ˘ Ï¿ÙÔ˘˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘Ì ÙȘ ÂÓÂÚÁ¤˜ ÙÈ̤˜ Ë …………… ÙÔ˘ ΢ÎÏÒÌ·ÙÔ˜ Á›ÓÂÙ·È …………… .
✍
(ªÔÓ¿‰Â˜ 2)
6. ŸÙ·Ó Û’ ¤Ó· ·Îψ̷ RLC Û ÛÂÈÚ¿ ¤¯Ô˘Ì …………… ÙÔ Ï¿ÙÔ˜ Ù˘ ¤ÓÙ·Û˘ ÙÔ˘ Ú‡̷ÙÔ˜ Á›ÓÂÙ·È Ì¤ÁÈÛÙÔ. ∆fiÙÂ Ë Ù¿ÛË Î·È Ë ¤ÓÙ·ÛË Â›Ó·È ÌÂÁ¤ıË …………… . ∏ ȉÈÔÂÚ›Ô‰Ô˜ ÙÔ˘ ΢ÎÏÒÌ·ÙÔ˜ ‰›ÓÂÙ·È ·fi ÙË Û¯¤ÛË …………… .
✍
(ªÔÓ¿‰Â˜ 2)
°. 7. ∞ÓÙÈÛÙÔȯ›ÛÙ ٷ ÌÂÁ¤ıË Ù˘ ÛÙ‹Ï˘ ∞ Ì ٷ ‰È·ÁÚ¿ÌÌ·Ù· Ù˘ ÛÙ‹Ï˘ µ. ∞.
B. ‰.
·. ™˘ÓÙÔÓÈÛÌfi˜ ‚. ™ÙÈÁÌÈ·›· Ù¿ÛË Ù˘ ÌÔÚÊ‹ V=V0Ë̈t Â. Á. ™ÙÈÁÌÈ·›· ¤ÓÙ·ÛË Ù˘ ÌÔÚÊ‹˜ π = I0ËÌ ˆt + 2
EÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔÈ ¶ƒOµ§∏ª∞∆π™ª√π
ÛÙ.
✍
(ªÔÓ¿‰Â˜ 7)
19
20
∫ ƒπ∆∏ƒπ∞ ∞ •ππ√§√°∏™∏™ : º À™π∫∏ ° ¢ § À∫∂π√À £ ∂∆π∫∏™ - ∆ ∂á√§√°π∫∏™ ∫ ∞∆∂À£À¡™∏™
£¤Ì· 2Ô ∞. ∞ԉ›ÍÙ ÙË Û¯¤ÛË Ô˘ ‰›ÓÂÈ ÙËÓ Â̤‰ËÛË ∑ ÙÔ˘ ΢ÎÏÒÌ·ÙÔ˜ RLC Û ÛÂÈÚ¿. ¶Ò˜ ÌÔÚԇ̠ӷ ˘ÔÏÔÁ›ÛÔ˘Ì ÙË ‰È·ÊÔÚ¿ Ê¿Û˘ Î·È ÔȘ ÂÚÈÙÒÛÂȘ ‰È·ÎÚ›ÓÔ˘ÌÂ. (ªÔÓ¿‰Â˜ 10)
Á) ¡· ˘ÔÏÔÁÈÛıÔ‡Ó Ë Â̤‰ËÛË ÙÔ˘ ΢ÎÏÒÌ·ÙÔ˜, Ë Ì¤ÛË ÈÛ¯‡˜ Ô˘ ·Ú¤¯ÂÈ Ë ËÁ‹ ÛÙÔ Î‡Îψ̷ Î·È Ë Ì¤ÛË ÈÛ¯‡˜ Ô˘ ‰··Ó¿Ù·È ÛÙÔ ËÓ›Ô.
✍
✍
ÙÔ˘ ÂÓ·ÏÏ·ÛÛfiÌÂÓÔ˘ µ. ∆È ÔÓÔÌ¿˙Ô˘Ì ̤ÛË ÈÛ¯‡ P =πÂÓVÂÓÛ˘Óı. ¶fiÙÂ Ë Ì¤ÛË Ú‡̷ÙÔ˜. ¢Â›ÍÙ fiÙÈ ƒ ÈÛ¯‡˜ Á›ÓÂÙ·È Ì¤ÁÈÛÙË;
✍
(ªÔÓ¿‰Â˜ 10)
°. ∫‡Îψ̷ RC Û ÛÂÈÚ¿ ÙÚÔÊÔ‰ÔÙÂ›Ù·È ·fi ÂÓ·ÏÏ·ÛÛfiÌÂÓË Ù¿ÛË Ù˘ ÌÔÚÊ‹˜ V=V0Ë̈t. ·) ¡· Á›ÓÂÈ ÙÔ ‰È·Ó˘ÛÌ·ÙÈÎfi ‰È¿ÁÚ·ÌÌ· ÙˆÓ Ù¿ÛˆÓ. ✍ (ªÔÓ¿‰Â˜ 3) ‚) ¡· Á›ÓÔ˘Ó ÔÈ ÁÚ·ÊÈΤ˜ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ Ù˘ Ù¿Û˘ Î·È Ù˘ ¤ÓÙ·Û˘ ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÈÎÔ‡ Ú‡̷ÙÔ˜ ÛÙÔ Î‡Îψ̷ ÛÂ Û˘Ó¿ÚÙËÛË Ì ÙÔ ¯ÚfiÓÔ.
✍
(ªÔÓ¿‰Â˜ 2)
£¤Ì· 3Ô ªË ȉ·ÓÈÎfi ËÓ›Ô ÌÂ Û˘ÓÙÂÏÂÛÙ‹ ÈÛ¯‡Ô˜ Û˘ÓÊ=0,5 Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Û ÛÂÈÚ¿ Ì ˆÌÈ΋ ·ÓÙ›ÛÙ·ÛË R1=20 ø Î·È ˘ÎÓˆÙ‹ Ô˘ ¤¯ÂÈ ¯ˆÚËÙÈ΋ ·ÓÙ›ÛÙ·ÛË ZC =1803 ø. ™Ù· ¿ÎÚ· ÙÔ˘ ΢ÎÏÒÌ·ÙÔ˜ ÂÊ·ÚÌfi˙ÂÙ·È ÂÓ·ÏÏ·ÛÛfiÌÂÓË Ù¿ÛË. ∏ Ù¿ÛË ÛÙ· ¿ÎÚ· ÙÔ˘ ËÓ›Ô˘ ‰›ÓÂÙ·È ·fi ÙË Û¯¤ÛË V =80ËÌ200t. ∆Ô Î‡Îψ̷ ‰È·ÚÚ¤ÂÙ·È ·fi
2
ËÌÈÙÔÓÔÂȉ¤˜ ÂÓ·ÏÏ·ÛÛfiÌÂÓÔ Ú‡̷ Ì πÂÓ = ∞. 4 ·) ¡· Á›ÓÂÈ ÙÔ ‰È·Ó˘ÛÌ·ÙÈÎfi ‰È¿ÁÚ·ÌÌ· fiÏˆÓ ÙˆÓ Ù¿ÛˆÓ. ✍ (ªÔÓ¿‰Â˜ 10) ‚) ¡· ÁÚ·ÊÔ‡Ó ÔÈ ÂÍÈÛÒÛÂȘ ÛÂ Û˘Ó¿ÚÙËÛË Ì ÙÔ ¯ÚfiÓÔ ÁÈ· ÙËÓ ¤ÓÙ·ÛË ÙÔ˘ Ú‡̷ÙÔ˜ Ô˘ ‰È·ÚÚ¤ÂÈ ÙÔ Î‡Îψ̷, ÁÈ· ÙËÓ Ù¿ÛË ÛÙ· ¿ÎÚ· ÙÔ˘ ΢ÎÏÒÌ·ÙÔ˜, ÁÈ· ÙËÓ Â·ÁˆÁÈ΋ Ù¿ÛË VL Î·È ÁÈ· ÙËÓ Ù¿ÛË ÛÙ· ¿ÎÚ· ÙÔ˘ ˘ÎÓˆÙ‹ VC.
✍
(ªÔÓ¿‰Â˜ 5)
£¤Ì· 4Ô ∫‡Îψ̷ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ ˆÌÈ΋ ·ÓÙ›ÛÙ·ÛË R, ȉ·ÓÈÎfi ËÓ›Ô ÌÂ Û˘ÓÙÂÏÂÛÙ‹ ·˘Ù·ÁˆÁ‹˜ L Î·È ˘ÎÓˆÙ‹ ¯ˆÚËÙÈÎfiÙËÙ·˜ C=500 ÌF Û˘Ó‰Â̤ӷ Û ÛÂÈÚ¿. ™Ù· ¿ÎÚ· ÙÔ˘ ΢ÎÏÒÌ·ÙÔ˜ ÂÊ·ÚÌfi˙Ô˘Ì ÂÓ·ÏÏ·ÛÛfiÌÂÓË Ù¿ÛË ÂÓÂÚÁÔ‡ ÙÈÌ‹˜ VÂÓ =452 Volt Î·È ÁˆÓȷ΋˜ Ù·¯‡ÙËÙ·˜ ˆ1 = 25 rad/sec. ∏ ÂÓÂÚÁfi˜ Ù¿ÛË ÛÙ· ¿ÎÚ· ÙÔ˘ ˘ÎÓˆÙ‹ Â›Ó·È ÙfiÙ VC =48 2 Volt Î·È ÙÔ Ï¿ÙÔ˜ Ù˘ ¤ÓÙ·Û˘ ÙÔ˘ Ú‡̷ÙÔ˜ Ô˘ ‰È·ÚÚ¤ÂÈ ÙÔ Î‡Îψ̷ Â›Ó·È π0. ∞˘Í¿ÓÔ˘Ì ÙËÓ Î˘ÎÏÈ΋ Û˘¯ÓfiÙËÙ· ÙÔ˘ ÂÓ·ÏÏ·ÛÛfiÌÂÓÔ˘ Ú‡̷ÙÔ˜ ‰È·ÙËÚÒÓÙ·˜ ÙËÓ Ù¿ÛË ÛÙ·ıÂÚ‹. ¶·Ú·ÙËÚԇ̠ÙfiÙ ÌÈ· ·˘ÍÔÌ›ˆÛË ÙÔ˘ Ï¿ÙÔ˘˜ Ù˘ ¤ÓÙ·Û˘ ÙÔ˘ Ú‡̷ÙÔ˜ Ô˘ ‰È·ÚÚ¤ÂÈ ÙÔ Î‡Îψ̷ Î·È fiÙ·Ó Ë Î˘ÎÏÈ΋ Û˘¯ÓfiÙËÙ· Á›ÓÂÈ ˆ2 =100 rad/sec ÙÔ Ï¿ÙÔ˜ Ù˘ ¤ÓÙ·Û˘ Á›ÓÂÙ·È ›ÛÔ Ì ÙÔ ·Ú¯ÈÎfi π0. ·) ¡· Á›ÓÂÈ ÙÔ ‰È¿ÁÚ·ÌÌ· ÙÔ˘ Ï¿ÙÔ˘˜ Ù˘ ¤ÓÙ·Û˘ ÙÔ˘ Ú‡̷ÙÔ˜ ÛÂ Û˘Ó¿ÚÙËÛË Ì ÙÔ ˆ Î·È Ó· ‚ÚÂı› Ë Î˘ÎÏÈ΋ ȉÈÔÛ˘¯ÓfiÙËÙ· ÙÔ˘ ΢ÎÏÒÌ·ÙÔ˜.
✍
(ªÔÓ¿‰Â˜ 6)
‚) ¶fiÛË Â›Ó·È Ë ·ÓÙ›ÛÙ·ÛË R Î·È fiÛÔ˜ Ô Û˘ÓÙÂÏÂÛÙ‹˜ ·˘Ù·ÁˆÁ‹˜ ÙÔ˘ ËÓ›Ô˘; (ªÔÓ¿‰Â˜ 6)
✍
Á) ∆È Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ ¤¯ÂÈ ÙÔ Î‡Îψ̷ fiÙ·Ó ¤¯Ô˘Ì ÙËÓ Î˘ÎÏÈ΋ Û˘¯ÓfiÙËÙ· ˆ1 Î·È ÙÈ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ ¤¯ÂÈ fiÙ·Ó ¤¯Ô˘Ì ÙËÓ ˆ2. ¡· Á›ÓÔ˘Ó Ù· ·ÓÙ›ÛÙÔȯ· ‰È·Ó˘ÛÌ·ÙÈο ‰È·ÁÚ¿ÌÌ·Ù· Î·È Ó· ˘ÔÏÔÁÈÛÙ› Ë ‰È·ÊÔÚ¿ Ê¿Û˘ ÌÂٷ͇ Ù¿Û˘ Î·È ¤ÓÙ·Û˘ ÙÔ˘ ΢ÎÏÒÌ·ÙÔ˜.
✍
(ªÔÓ¿‰Â˜ 8)
‰) ¶ÔÈÔ˜ Â›Ó·È Ô Û˘ÓÙÂÏÂÛÙ‹˜ ÈÛ¯‡Ô˜ ÙÔ˘ ΢ÎÏÒÌ·ÙÔ˜ Î·È ÔÈ· Ë Ì¤ÛË ÈÛ¯‡˜ ÁÈ· ÙȘ ˆ1, ˆ2 Î·È ˆ0;
✍
(ªÔÓ¿‰Â˜ 5)
(ªÔÓ¿‰Â˜ 10)
◆
N¤Â˜ ÂΉfiÛÂȘ ÂΉfiÛÂȘ ÁÈ· ÁÈ· ÙË ÙË º˘ÛÈ΋ º˘ÛÈ΋ N¤Â˜
20
¶. IAKøBOY £EMATA ºY™IKH™ °ÂÓÈ΋˜ ¶·È‰Â›·˜
°. ATPEI¢H ºY™IKH °¢ §YKEIOY °ÂÓÈ΋˜ ¶·È‰Â›·˜
¶. IAKøBOY ºY™IKH °¢ §YKEIOY
°. ATPEI¢H ºY™IKH °¢ §YKEIOY
¢. §IAKO¶OY§OY ºY™IKH °¢ §YKEIOY
£ÂÙÈ΋˜ - T¯ÓÔÏÔÁÈ΋˜ K·Ù‡ı˘ÓÛ˘
£ÂÙÈ΋˜ - T¯ÓÔÏÔÁÈ΋˜ K·Ù‡ı˘ÓÛ˘
£ÂÙÈ΋˜ - T¯ÓÔÏÔÁÈ΋˜ K·Ù‡ı˘ÓÛ˘
TfiÌÔ˜ 1, HÏÂÎÙÚÈÛÌfi˜ TfiÌÔ˜ 2, M˯·ÓÈ΋
TfiÌÔ˜ 1, HÏÂÎÙÚÈÛÌfi˜ TfiÌÔ˜ 2, M˯·ÓÈ΋
TfiÌÔ˜ 1, HÏÂÎÙÚÈÛÌfi˜ TfiÌÔ˜ 2, M˯·ÓÈ΋
21
º À™π∫∏
∞°°π°ª∞ ºπ§√™√ºπ∞™ ∆™π°°√À¡∞, ∆∂ª¶∂§∞ ∫∞π ¢π∫∞π∏ TÔ˘ ¢. §È·ÎfiÔ˘ÏÔ˘, º˘ÛÈÎÔ‡
¿ÓıÚˆÔ˜, ÛÙËÓ ·ÚÔ‡Û· Ê¿ÛË Ù˘ ÂͤÏÈÍ‹˜ ÙÔ˘ ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ, ‰ÂÓ ÌÔÚ› Ó· ·ÓÙÈÏËÊı› ÙË Ê‡ÛË Ì ÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÈ΋ Ù˘ ÌÔÚÊ‹. £ÚËÛΛ˜, ÊÈÏÔÛÔʛ˜ Î·È Î¿ı ÏÔÁ‹˜ ‰Ôͷۛ˜ ‰¤¯ÔÓÙ·È ‹ ˘ÔÓÔÔ‡Ó ÙËÓ ‡·ÚÍË Ù˘ ·fiÚ·Ù˘ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·˜ Î·È ÙËÓ ÔÏÏ·ÏfiÙËÙ· ÙˆÓ ·Ú·ÏÏ‹ÏˆÓ Û˘Ì¿ÓÙˆÓ. ∞ÎfiÌ· fï˜ Î·È ÙÔ ÙÌ‹Ì· Ù˘ ʇÛ˘ Ô˘ ·ÓÙÈÏ·Ì‚·ÓfiÌ·ÛÙ Ì ÙȘ ¤ÓÙ ̷˜ ·ÈÛı‹ÛÂȘ Î·È ÙȘ ÚÔÂÎÙ¿ÛÂȘ ÙÔ˘˜ (‚Ï. ¿Û˘ ʇÛˆ˜ Û˘Û΢¤˜ ·Ú·Ù‹ÚËÛ˘ Î·È ·Ó›¯Ó¢Û˘), ‰ÂÓ ÙÔ Î·Ù·ÓÔԇ̠ϋڈ˜. ŒÙÛÈ ÂÈÓÔ‹Û·Ì ÌÈ· ÁÏÒÛÛ· ‹ ·Ó ı¤ÏÂÙ ̛· ̤ıÔ‰Ô Û˘ÓÂÓfiËÛ˘, ÁÈ· ÙË ÌÂÙ·ÊÔÚ¿ ·Ú·ÙËÚ‹ÛˆÓ, ÛΤ„ÂˆÓ Î·È ·fi„ˆÓ. ∂ÈÓÔ‹Û·Ì ‰ËÏ·‰‹ ÙËÓ ‡·ÚÍË ·Ó‡·ÚÎÙˆÓ Ê˘ÛÈÎÒÓ ÓfiÌˆÓ Î·È ·Ú¯ÒÓ ÛÙȘ Ôԛ˜ ‚·ÛÈ˙fiÌ·ÛÙ ÁÈ· Ó· Û˘ÓÂÓÔԇ̷ÛÙÂ. °È· Ó· ÙÔ Ô‡Ì ·ÏÔ‡ÛÙÂÚ·, fiÙ·Ó Ô «‰ËÌÈÔ˘ÚÁfi˜» ¤Î·Ó ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ, ‰ÂÓ Âͤ‰ˆÛ οÔÈÔ˘˜ ÙfiÌÔ˘˜ Ì ÙÔÓ Ù›ÙÏÔ «¡fiÌÔÈ Ù˘ ʇÛ˘» (∂ΉfiÛÂȘ £Âfi˜) Î·È ÙÔ˘˜ ÌÔ›Ú·Û ÁÈ· Ó· ÙÔ˘˜ ‰È·‚¿ÛÔ˘Ó ÔÈ ¿ÓÙ˜ Î·È Ó· ÙÔ˘˜ ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó. ∞ÓÙ›ıÂÙ· «ÂÓ¤Ó¢Û» ÙËÓ «·›ÛıËÛË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜» Û fiÏ· Ù· ̤ÏË ÙÔ˘ ۇ̷ÓÙÔ˜. ∞˜ ‰Ô‡Ì ¤Ó· ÎÏ·ÛÈÎfi ‰È¿ÏÔÁÔ ‰¿ÛηÏÔ˘-Ì·ıËÙ‹. ¢¿ÛÎ.: ∞Ó ·Ê‹Ûˆ ÙÔ ÌÔχ‚È, ÙÈ ı· Û˘Ì‚Â›; ª·ı.: £· ¤ÛÂÈ. ¢¿ÛÎ.: °È·Ù›; ª·ı.: §fiÁˆ ÙÔ˘ ÓfiÌÔ˘ Ù˘ ‚·Ú‡ÙËÙ·˜. ¢¿ÛÎ.: ¶Ô˘ ¤Ì·ı˜ ÙÔ ÓfiÌÔ Ù˘ ‚·Ú‡ÙËÙ·˜; ª·ı.: ™ÙÔ Û¯ÔÏ›Ô. ¢¿ÛÎ.: ∆Ô ÌÔχ‚È ‰ÂÓ ‹Á ۯÔÏ›Ô, Ô‡ ¤Ì·ı ÙÔ ÓfiÌÔ Î·È ÙÔÓ ÂÊ·ÚÌfi˙ÂÈ; ª·ı.: ……… (η̛· ·¿ÓÙËÛË). ¶ÔÈÔ˜ fï˜ ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ··ÓÙ‹ÛÂÈ; ¶ÔÈ· Â›Ó·È Ë ·ÏËıÈÓ‹ ·ÈÙ›· ÙÒÛ˘ ÙÔ˘; ∂›Ó·È Ë ˘’ ·ÚÈıÌfiÓ ¤Ó· ÂÓÙÔÏ‹ Ù˘ ʇÛ˘ Ô˘ ÂÈ‚¿ÏÏÂÈ Û fiÏ· Ù· ÛÒÌ·Ù· Ó· ¤¯Ô˘Ó ÙÔ ‰˘Ó·ÙfiÓ ÏÈÁfiÙÂÚË ‰˘Ó·ÌÈ΋ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·. £¤ÏÂÈ ‰ËÏ·‰‹ Ë Ê‡ÛË Ó· Â›Ó·È Ù· «·È‰È¿» Ù˘, ÊÙˆ¯¿ Û ‰˘Ó·ÌÈ΋ ÂÓ¤ÚÁÂÈ· (∆™π°°√À¡∞). ∏ ÁÚ·ÌÌÈ΋ ·ÚÌÔÓÈ΋ Ù·Ï¿ÓÙˆÛË, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, Â›Ó·È Ë ‰È·Ú΋˜ ÚÔÛ¿ıÂÈ· ÙÔ˘ Ù·Ï·ÓÙÔ‡ÌÂÓÔ˘ ÛÒÌ·ÙÔ˜, Ó· ·ÔÎÙ‹ÛÂÈ ÂÏ¿¯ÈÛÙË ‰˘Ó·ÌÈ΋ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·. ¶ÚÔÛ·ı› ‰ËÏ·‰‹ Ó· ‚ÚÂı› ÂΛ fiÔ˘ ÙÔ Û‡ÓÔÏÔ ÙˆÓ ‰˘Ó¿ÌÂˆÓ ÈÛÔ‡Ù·È Ì Ìˉ¤Ó (ı¤ÛË ÈÛÔÚÚÔ›·˜). ŸÙ·Ó fï˜ ÙÔ ÛÒÌ· Êı¿ÓÂÈ ÛÙË ı¤ÛË ·˘Ù‹ Ì ·fiÁÓˆÛË ·ÔÌ·ÎÚ‡ÓÂÙ·È ÏfiÁˆ ÎÂÎÙË̤Ó˘ Ù·¯‡ÙËÙ·˜ Î·È ·Ú¯›˙ÂÈ ÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ· ÚÔÛ¤ÁÁÈÛ˘ Ù˘ ÔıËÙ‹˜ (·Ú·‰Â›ÛÈ·˜) ı¤Û˘ Í·Ó¿ Î·È Í·Ó¿. ∞˜ ‰Ô‡Ì ¤Ó· ¿ÏÏÔ ‰È¿ÏÔÁÔ ‰¿ÛηÏÔ˘-Ì·ıËÙ‹, Ô˘
√
Ï·Ì‚¿ÓÂÈ ¯ÒÚ· ÌÚÔÛÙ¿ Û ̛· ÌÂÁ¿ÏË Ì›ÏÈ· Ô˘ ËÚÂÌ› ¿Óˆ Û ¤Ó· ÙÚ·¤˙È. ¢¿ÛÎ.: ∞Ó Î·ı‹ÛÔ˘Ì ÁÈ· ·ÚÎÂÙfi ¯ÚfiÓÔ Â‰Ò ÌÚÔÛÙ¿ ÛÙË Ì›ÏÈ·, ˘¿Ú¯ÂÈ ÂÚ›ÙˆÛË Ó· ÙË ‰Ô‡Ì ӷ ÎÈÓÂ›Ù·È ·fi ÌfiÓË Ù˘; ª·ı.: Ÿ¯È, ‚¤‚·È·. ¢¿ÛÎ.: °È·Ù›; ª·ı.: §fiÁˆ Ù˘ ·Ú¯‹˜ Ù˘ ·‰Ú¿ÓÂÈ·˜. ¢¿ÛÎ.: ¶Ô‡ ÙËÓ ¤Ì·ı˜ ·˘Ù‹ ÙËÓ ·Ú¯‹: ª·ı.: ™ÙÔ Û¯ÔÏ›Ô. ¢¿ÛÎ.: ∏ Ì›ÏÈ· ‰ÂÓ ‹Á ۯÔÏ›Ô, Ô‡ ¤Ì·ı ÙËÓ ·Ú¯‹ Ù˘ ·‰Ú¿ÓÂÈ·˜ Î·È ÙËÓ ÂÊ·ÚÌfi˙ÂÈ; ª·ı.: ……… (η̛· ·¿ÓÙËÛË). ∞ÏÔ‡Ûٷٷ, Ê›ÏÔÈ ÌÔ˘, ‰ÂÓ ˘¿Ú¯ÂÈ Î·Ì›· ·Ú¯‹ Ù˘ ·‰Ú¿ÓÂÈ·˜. √ fiÚÔ˜ Â›Ó·È Ì›· ‰È΋ Ì·˜ ÂÈÓfiËÛË. ∏ ˘’ ·ÚÈıÌfiÓ ‰‡Ô ÂÓÙÔÏ‹ Ù˘ ʇÛ˘ Â›Ó·È Ù›ÔÙ· Ó· ÌË Á›ÓÂÙ·È ¯ˆÚ›˜ ÏfiÁÔ (∆∂ª¶∂§∞). ∞˜ ÎÏ›ÛÔ˘Ì Ì ¤Ó· ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô ‰È¿ÏÔÁÔ. ¢¿ÛÎ.: ∆Ô Ú‡̷ ÁÈ·Ù› ‰È·ÎÏ·‰›˙ÂÙ·È fiÙ·Ó Êı¿ÓÂÈ Û ¤Ó· ÎfiÌ‚Ô; ª·ı.: §fiÁˆ ÙÔ˘ 1Ô˘ ηÓfiÓ· ÙÔ˘ Kirchhoff. ¢¿ÛÎ.: ¶Ô‡ ÙÔÓ ¤Ì·ı˜ ÙÔÓ 1Ô Î·ÓfiÓ· Kirchhoff; ª·ı.: ™ÙÔ Û¯ÔÏ›Ô. ¢¿ÛÎ.: ∆· ËÏÂÎÙÚfiÓÈ· ‰ÂÓ ‹Á·Ó Û¯ÔÏ›Ô. ¶Ô‡ ÙÔÓ ¤Ì·ı·Ó Î·È ÙÔÓ ÂÊ·ÚÌfi˙Ô˘Ó; ª·ı.: ……… (η̛· ·¿ÓÙËÛË). ∆· ËÏÂÎÙÚfiÓÈ· Â›Ó·È «ÔÙÈṲ̂ӷ» Ì ÙËÓ «·›ÛıËÛË ‰ÈηÈÔÛ‡Ó˘» ·fi ÙËÓ ÔÔ›· ‰È¤ÂÙ·È Ë Ê‡ÛË (¢π∫∞π∏). ª·›ÓÔ˘Ó ÛÙÔ ¤Ó· ηÏÒ‰ÈÔ, Ì·›ÓÔ˘Ó Î·È ÛÙÔ ¿ÏÏÔ. ŸÔ˘ ¤Ó· ÔÙ¿ÌÈ Û˘Ó·ÓÙ‹ÛÂÈ ‰‡Ô ·Ú·ÔÙ¿ÌÔ˘˜ ÛÙ¤ÏÓÂÈ ÓÂÚfi ÛÙÔÓ ¤Ó·, ÛÙ¤ÏÓÂÈ Î·È ÛÙÔÓ ¿ÏÏÔ. H ʇÛË fï˜ ÔÊ›ÏÂÈ ÚÒÙ· Ó· Â›Ó·È ÙÛÈÁÁÔ‡Ó· Î·È ÌÂÙ¿ ÙÂ̤Ϸ, ·ÊÔ‡ ¤Ó· ÛÒÌ· ı˘ÛÈ¿˙ÂÈ ÙËÓ ËÚÂÌ›· (·ÎÈÓËÛ›·) ÙÔ˘ ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ¿ÂÈ Û ̛· ı¤ÛË ÏÈÁfiÙÂÚ˘ ‰˘Ó·ÌÈ΋˜ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·˜. ∂›Û˘ ÚÒÙ· Â›Ó·È ÙÛÈÁÁÔ‡Ó· Î·È ÌÂÙ¿ ‰›Î·ÈË. ¶Ú¿ÁÌ·ÙÈ, fiÙ·Ó ÙÔ Ú‡̷ Êı¿ÛÂÈ Û ¤Ó· ÎfiÌ‚Ô, Ô˘ ÙÔÓ ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó ‰‡Ô ÎÏ¿‰ÔÈ, ‰Â ‰È·ÚÚ¤ÂÈ Î·È ÙÔ˘˜ ‰‡Ô, ·Ó Ô ¤Ó·˜ ¤¯ÂÈ ˆÌÈ΋ ·ÓÙ›ÛÙ·ÛË Î·È Ô ¿ÏÏÔ˜ ηıfiÏÔ˘, ·ÏÏ¿ ÚÔÙÈÌ¿ ÙÔ ‰ÚfiÌÔ ÌˉÂÓÈ΋˜ ·ÓÙ›ÛÙ·Û˘ Î·È ÂÔ̤ӈ˜ ÌˉÂÓÈÎÒÓ ·ˆÏÂÈÒÓ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·˜. ŸÏÔÈ ÏÔÈfiÓ ÔÈ Î·ÓfiÓ˜, ÔÈ ÓfiÌÔÈ Î·È ÔÈ ·Ú¯¤˜ Ù˘ ʇÛ˘ (·Ó ÙÔ ÛÎÂÊÙ›Ù Ì ÙËÓ ËÛ˘¯›· Û·˜) ËÁ¿˙Ô˘Ó ·fi ÙȘ ÙÚÂȘ ÌÂÁ¿Ï˜ Ù˘ ȉÈfiÙËÙ˜, Ô˘ ηٿ ÛÂÈÚ¿ ÈÂÚ¿Ú¯ËÛ˘ ÙËÓ Î¿ÓÔ˘Ó Ó· Â›Ó·È ÙÛÈÁÁÔ‡Ó·, ÙÂ̤Ϸ Î·È ‰›Î·ÈË.
EÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔÈ ¶ƒOµ§∏ª∞∆π™ª√π
◆
21
22
º À™π∫∏
LASER (ϤÈ˙ÂÚ) TÔ˘ ¶. I·ÎÒ‚Ô˘, º˘ÛÈÎÔ‡
1. Lasers Î·È ÈÛÙÔÚÈο ÛÙÔȯ›·
¢¤ÛÌË ·ÏÔ‡ Ï¢ÎÔ‡ ʈÙfi˜
∆· lasers Â›Ó·È ‰È·Ù¿ÍÂȘ ·Ú·ÁˆÁ‹˜ Î·È ÂÓ›Û¯˘Û˘ ÔÚ·ÙÒÓ ËÏÂÎÙÚÔÌ·ÁÓËÙÈÎÒÓ Î˘Ì¿ÙˆÓ Ì ÙË Ì¤ıÔ‰Ô Ù˘ “ÂÓ›Û¯˘Û˘ ÙÔ˘ ʈÙfi˜ Ì ÂÍ·Ó·ÁηṲ̂ÓË ÂÎÔÌ‹”. ∏ ϤÍË laser (ϤÈ˙ÂÚ) ÚÔ¤Ú¯ÂÙ·È ·fi Ù· ·Ú¯Èο ÙˆÓ Ï¤ÍÂˆÓ “Light Amplification by Stimyulate of Radiation”, Ô˘ ÛÙ· ∂ÏÏËÓÈο ÛËÌ·›ÓÂÈ “∂Ó›Û¯˘ÛË ÊˆÙfi˜ Ì ÂÍ·Ó·ÁηṲ̂ÓË ÂÎÔÌ‹ ·ÎÙÈÓÔ‚ÔÏ›·˜”. ¶ÚÒÙÔ˜ Ô Einstein ›¯Â ·Ô‰Â›ÍÂÈ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ‡·Ú͢ “ÂÍ·Ó·ÁηṲ̂Ó˘ ÂÎÔÌ‹˜ ·ÎÙÈÓÔ‚ÔÏ›·˜” ·fi ÙÔ 1916. C. TAWNES (1915- ) ∆ËÓ ÂÚ›Ô‰Ô 1951-1954 Ô C. (AÌÂÚÈηÓfi˜) Tawnes ›¯Â ·Ó·Ù‡ÍÂÈ ıˆÚËÙÈο Î·È ÂÈÚ·Ì·ÙÈο ÙË ‰È¿Ù·ÍË “ÂÓ›Û¯˘Û˘ ÌÈÎÚÔÎ˘Ì¿ÙˆÓ Ì ÂÍ·Ó·ÁηṲ̂ÓË ÂÎÔÌ‹ ·ÎÙÈÓÔ‚ÔÏ›·˜ (Maser - ª¤È˙ÂÚ). ∆Ô 1958 ÔÈ A.L. Schawlow Î·È C. Tawnes ‰ËÌÔÛ›Â˘Û·Ó ÙÔ ÚÒÙÔ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎfi ¿ÚıÚÔ Û¯ÂÙÈο Ì ٷ ϤÈ˙ÂÚ. T.H. MAIMAN ∆Ô 1960 Ô T.H. Maiman ¤ıÂÛ (1927- ) Û ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙÔ ÚÒÙÔ Ï¤È˙ÂÚ (ãAÁÁÏÔ˜) ÚÔ˘ÌÈÓÈÔ‡.
2. ∆· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÙÔ˘ ʈÙfi˜ ÙˆÓ Lasers ∆Ô ·Ïfi ʈ˜ Ô˘ ‚Ï¤Ô˘Ì ÛÙȘ Û˘ÓËıÈṲ̂Ó˜ Û˘Óı‹Î˜, Â›Ó·È Ì›ÁÌ· ʈÙÔÓ›ˆÓ Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈο Ì‹ÎË Î‡Ì·ÙÔ˜ (¯ÚÒÌ·Ù·) Î·È ·Û‡ÌʈÓÔ. ∂Âȉ‹ Ù· ʈÙfiÓÈ· ÙÔ˘ ·ÏÔ‡ ʈÙfi˜ ¤¯Ô˘Ó ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ·Ú¯ÈΤ˜ Ê¿ÛÂȘ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜, Ë ‰¤ÛÌË ÙÔ˘˜ ·ÏÒÓÂÙ·È (·ÓÔ›ÁÂÈ), fiÛÔ ·ÔÌ·ÎÚ‡ÓÔÓÙ·È ·˘Ù¿ ·fi ÙËÓ ËÁ‹ ÙÔ˘ ʈÙfi˜. ∆Ô Êˆ˜ ÙˆÓ laser ¤¯ÂÈ Î¿ÔÈ· ȉȷ›ÙÂÚ· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο Ô˘ ÙÔ ‰È·ÊÔÚÔÔÈÔ‡Ó ·fi ÙÔ Êˆ˜ ¿ÏÏˆÓ ËÁÒÓ. √È È‰ÈfiÙËÙ˜ ·˘Ù¤˜ ‚Ú›ÛÎÔ˘Ó ÔÏϤ˜ Î·È ÂӉȷʤÚÔ˘Û˜ ÂÊ·ÚÌÔÁ¤˜ fiˆ˜ ı· ‰Ô‡Ì ·Ú·Î¿Ùˆ. ∆· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÙÔ˘ ʈÙfi˜ ÙˆÓ Ï¤È˙ÂÚ Â›Ó·È Ù· ÂÍ‹˜: 22
(ºˆÙfiÓÈ· Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈο Ì‹ÎË Î‡Ì·ÙÔ˜ Î·È ·Û‡Ìʈӷ)
¢¤ÛÌË ·ÏÔ‡ ÌÔÓԯڈ̷ÙÈÎÔ‡ ʈÙfi˜
(ºˆÙfiÓÈ· Ì ›Û· Ì‹ÎË Î‡Ì·ÙÔ˜ ·ÏÏ¿ ·Û‡Ìʈӷ)
¢¤ÛÌË ÊˆÙfi˜ ϤÈ˙ÂÚ
(ºˆÙfiÓÈ· Ì ›Û· Ì‹ÎË Î‡Ì·ÙÔ˜ Î·È Û‡Ìʈӷ)
·) ªÔÓԯڈ̷ÙÈÎfiÙËÙ·. ∆· ÂÎÂÌfiÌÂÓ· ʈÙfiÓÈ· Â›Ó·È ÌÔÓԯڈ̷ÙÈο Ù· Ì‹ÎË Î‡Ì·ÙÔ˜, ÂÚÈÔÚ›˙ÔÓÙ·È Û ÌÈ· Ôχ ÛÙÂÓ‹ ÂÚÈÔ¯‹ ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÔÌ·ÁÓËÙÈÎÔ‡ Ê¿ÛÌ·ÙÔ˜ (οو ·fi 10–20 m). ‚) ™˘Ìʈӛ· Ê¿Û˘. ∆· ÂÎÂÌfiÌÂÓ· ʈÙfiÓÈ· ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È ÛÂ Û˘Ìʈӛ· Ê¿Û˘. ™Â ·˘Ùfi ÔÊ›ÏÂÙ·È Ë Î·Ù¢ı˘ÓÙÈÎfiÙËÙ·, Ë ÂÛÙ›·ÛË Î·È Ë Ï·ÌÂÚfiÙËÙ· Ù˘ ‰¤ÛÌ˘ ϤÈ˙ÂÚ. Á) ªÂÁ¿ÏË Î·Ù¢ı˘ÓÙÈÎfiÙËÙ·. ∏ ‰¤ÛÌË ÊˆÙfi˜ Â›Ó·È Ôχ ÏÂÙ‹ Î·È Ì¤ÓÂÈ ·Ú¿ÏÏËÏË ¯ˆÚ›˜ Ó· ‰È·ÛÎÔÚÈÛÙ› (Ë ·fiÎÏÈÛË Ù˘ ‰¤ÛÌ˘ Â›Ó·È ÂÚ›Ô˘ 1 mrad), ·ÎfiÌË Î·È ·Ó Ù·Íȉ¤„ÂÈ Û ÌÂÁ¿Ï˜ ·ÔÛÙ¿ÛÂȘ. °È· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ÛÙËÓ ·fiÛÙ·ÛË ·fi ÙË °Ë ̤¯ÚÈ ÙË ™ÂÏ‹ÓË, Ì›· ‰¤ÛÌË Ï¤È˙ÂÚ ·ÓÔ›ÁÂÈ ÌfiÓÔ Û ¤Ó· ÂÌ‚·‰fiÓ ÙÚÈÒÓ ÂÚ›Ô˘ ¯ÈÏÈÔ̤ÙÚˆÓ. ‰) ∂ÛÙ›·ÛË. ∏ ‰¤ÛÌË ÌÔÚ› Ó· ÂÛÙÈ·ÛÙ› Ì ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· Ê·ÎÒÓ Û ÌÈ· Ôχ ÛÙÂÓ‹ ÂÚÈÔ¯‹, ¯ˆÚ›˜ ·ÒÏÂȘ ‰›ÓÔÓÙ·˜ ˘ÎÓfiÙËÙ· ÈÛ¯‡Ô˜ ¿Óˆ ·fi 100 kW/m2. Â) §·ÌÚfiÙËÙ·. ∏ ‰¤ÛÌË Ï¤È˙ÂÚ Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÓÂÈ ÌÂÁ¿ÏË ÔÙÈ΋ ÈÛ¯‡, ‰ËÏ·‰‹ ˘„ËÏ‹ Û˘ÁΤÓÙÚˆÛË ÊˆÙÂÈÓ‹˜ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·˜ ·Ó¿ ÌÔÓ¿‰· ÂÈÊ¿ÓÂÈ·˜. ŒÙÛÈ Ë ‰¤ÛÌË ¤¯ÂÈ ÙÂÚ¿ÛÙÈ· Ï·ÌÚfiÙËÙ·, ηٿ ¯ÈÏÈ¿‰Â˜ ÊÔÚ¤˜ Ï·ÌÚfiÙÂÚË Î·È ·fi ÙÔÓ ◊ÏÈÔ.
EÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔÈ ¶ƒOµ§∏ª∞∆π™ª√π
23
º À™π∫∏ ÛÙ) ¢È·ÌÔÚʈÛÈÌfiÙËÙ·. ∏ ‰¤ÛÌË Ï¤È˙ÂÚ ÌÔÚ› Ó· ‰È·ÌÔÚʈı› ηı’ fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ÁÓˆÛÙÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜ (ηٿ Ï¿ÙÔ˜, ηٿ Û˘¯ÓfiÙËÙ· Î.¿.) ˘ÂÚ¤¯ÔÓÙ·˜ ·fi ÙȘ ¿ÏϘ ¿ÏϘ ʈÙÂÈÓ¤˜ ËÁ¤˜, Ú¿ÁÌ· Ôχ ¯Ú‹ÛÈÌÔ ÛÙȘ ÔÙÈΤ˜ ÂÈÎÔÈӈӛ˜. À¿Ú¯Ô˘Ó ÔÏÏÒÓ Ù‡ˆÓ ‰È·Ù¿ÍÂȘ ϤÈ˙ÂÚ Ô˘ Ô Î¿ı ¤Ó·˜ ¤¯ÂÈ Ù· ‰Èο ÙÔ˘ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο Î·È ÙȘ ‰ÈΤ˜ ÙÔ˘ Ù¯ÓÈΤ˜ ÏÂÙÔ̤ÚÂȘ. ¶·ÚfiÏÔ ·˘Ù¿ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÔÚÈṲ̂Ó˜ ‚·ÛÈΤ˜ ·Ú¯¤˜ ÛÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙÔ˘˜, ÎÔÈÓ¤˜ ÁÈ· fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ Ù‡Ô˘˜. °È· Ó· ηٷÓÔ‹ÛÔ˘Ì ÙÔÓ ÙÚfiÔ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ ÙˆÓ Ï¤È˙ÂÚ Î·ıÒ˜ Î·È Ù· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÙÔ˘ ʈÙfi˜ ÙÔ˘˜, ı· Ú¤ÂÈ Ó· ¤¯Ô˘Ì ηٷÓÔ‹ÛÂÈ ÌÂÚÈΤ˜ ‰È·‰Èηۛ˜ Î·È ¤ÓÓÔȘ Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Ó ÙË ‰È¤ÁÂÚÛË ÙˆÓ ·ÙfïÓ, ÙËÓ ·˘ıfiÚÌËÙË Î·È ÙËÓ ÂÍ·Ó·ÁηṲ̂ÓË ÂÎÔÌ‹ ·ÎÙÈÓÔ‚ÔÏ›·˜, ÙËÓ ·ÓÙÈÛÙÚÔÊ‹ ÙˆÓ ÏËı˘ÛÌÒÓ, ÙËÓ ¿ÓÙÏËÛË, ÙȘ ÌÂÙ·ÛÙ·ı›˜ ÂÓÂÚÁÂȷΤ˜ ÛÙ¿ı̘, ÙÔ ÚfiÏÔ ÙÔ˘ ÂÓÂÚÁÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡ Î·È ÙÔ ÚfiÏÔ ÙÔ˘ ÔÙÈÎÔ‡ ·ÓÙË¯Â›Ô˘.
3. ¢È¤ÁÂÚÛË ÙˆÓ ·ÙfiÌˆÓ ∞fi ÙÔ 2Ô ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ, ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ì fiÙÈ Ù· ¿ÙÔÌ·, ÈfiÓÙ· ‹ ÌfiÚÈ· ÙˆÓ ÛÙÂÚÂÒÓ, ˘ÁÚÒÓ Î·È ·ÂÚ›ˆÓ ÛˆÌ¿ÙˆÓ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È Û ÂÓÂÚÁÂȷΤ˜ ηٷÛÙ¿ÛÂȘ Ô˘ Â›Ó·È Î‚·ÓÙÈṲ̂Ó˜, (‰ËÏ·‰‹ ηıÔÚÈṲ̂Ó˜, Û˘Ó¯›˜ Î·È ‰È·ÎÚÈÙ¤˜). ¢È¤ÁÂÚÛË ·ÙfiÌÔ˘ Ì ·ÔÚÚfiÊËÛË ÊˆÙÔÓ›Ô˘
4. ∞˘ıfiÚÌËÙË ÂÎÔÌ‹ ·ÎÙÈÓÔ‚ÔÏ›·˜ ªÂÙ¿ ·fi Ï›ÁÔ ¯ÚfiÓÔ (Ù˘ Ù¿Í˘ ÙÔ˘ 10–8 s) ÙÔ ‰ÈÂÁÂṲ́ÓÔ ¿ÙÔÌÔ, ÙÔ ÔÔ›Ô ‚Ú›ÛÎÂÙ·È Û ηٿÛÙ·ÛË ·ÛÙ¿ıÂÈ·˜, ı· ·Ô‰ÈÂÁÂÚı› ·˘ıfiÚÌËÙ· (¯ˆÚ›˜ Î·Ó¤Ó·Ó ÂÍ·Ó·ÁηÛÌfi) ÂΤÌÔÓÙ·˜, ÚÔ˜ Ù˘¯·›· ηÙ‡ı˘ÓÛË, ¤Ó· ʈÙfiÓÈÔ Ì ÂÓ¤ÚÁÂÈ· ¿ÏÈ ›ÛË Ì h Ø f, ÔfiÙ ÙÔ ËÏÂÎÙÚfiÓÈÔ ı· ÂÈÛÙÚ¤„ÂÈ ÛÙË ıÂÌÂÏÈÒ‰Ë ÂÓÂÚÁÂȷ΋ ÛÙ¿ıÌË ∂1. ∞˜ Ê·ÓÙ·ÛÙÔ‡ÌÂ, ÙÒÚ·, fiÙÈ ·ÎÙÈÓÔ‚ÔÏ›· - Ì›ÁÌ· ʈÙÔÓ›ˆÓ Ì ‰È¿ÊÔÚ˜ Û˘¯ÓfiÙËÙ˜ ÚÔÛ›ÙÂÈ Û ÌÂÁ¿ÏÔ ·ÚÈıÌfi ·ÙfiÌˆÓ Î¿ÔÈÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡ Ô˘ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È ÛÙË ıÂÌÂÏÈÒ‰Ë Î·Ù¿ÛÙ·ÛË Î·È ¤Ó· ̤ÚÔ˜ Ù˘ ·ÔÚÚÔÊ¿Ù·È ·fi Ù· ¿ÙÔÌ· ÙÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡. ∞ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Ù˘ ·ÔÚÚfiÊËÛ˘ ı· Â›Ó·È fiÙÈ ÌÂÚÈο ¿ÙÔÌ· ı· ‰ÈÂÁÂÚıÔ‡Ó, ·ÔÚÚÔÊÒÓÙ·˜ ʈÙfiÓÈ· ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ Û˘¯ÓÔًوÓ. ŒÙÛÈ ÌÂÚÈο ¿ÙÔÌ· ı· ¤¯Ô˘Ó ‰ÈÂÁÂÚı› ·fi ÙËÓ Î·Ù¿ÛÙ·ÛË ∂1 ÛÙËÓ ∂2, ÌÂÚÈο ¿ÏÏ· ı· ¤¯Ô˘Ó ‰ÈÂÁÂÚı› ·fi ÙËÓ Î·Ù¿ÛÙ·ÛË ∂1 ÛÙËÓ ∂3 Î.Ï., (‰ËÏ·‰‹ ı· ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÔÌ¿‰Â˜ ·ÙfiÌˆÓ Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi ‚·ıÌfi ‰È¤ÁÂÚÛ˘). A˘ıfiÚÌËÙË ·Ô‰È¤ÁÂÚÛË ·ÙfiÌÔ˘ Ì ÂÎÔÌ‹ ʈÙÔÓ›Ô˘ e– h, f
E2
A˘ıfiÚÌËÙË ·Ô‰È¤ÁÂÚÛË
E2
ºˆÙfiÓÈÔ Ô˘
e– e– ÂΤÌÂÙ·È E1
e– e– e– E1
¢ÈÂÁÂṲ́ÓÔ ¿ÙÔÌÔ
ÕÙÔÌÔ ÛÙËÓ ıÂÌÂÏÈÒ‰Ë ÛÙ¿ıÌË
TÚ›· ¿ÙÔÌ· Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ‰ÈÂÁÂÚı› Û ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi ‚·ıÌfi e– E2
h, f ºˆÙfiÓÈÔ Ô˘ ·ÔÚÚÔÊ¿Ù·È
E2
¢È¤ÁÂÚÛË
e– e– e–
e– e– E1
E1
ÕÙÔÌÔ ÛÙËÓ ıÂÌÂÏÈÒ‰Ë ÛÙ¿ıÌË
E4 E3
e– e– e–
E2 E1
e–
E4 E3
e– e– e–
E2
E4 E3 e– e–
E1
E2 E1
¢ÈÂÁÂṲ́ÓÔ ¿ÙÔÌÔ
ŒÓ· ¿ÙÔÌÔ ÌÔÚ› Ó· ‰ÈÂÁÂÚı› ·Ó ÚÔÛÊÂÚı› Û ·˘Ùfi ÂÓ¤ÚÁÂÈ·, (.¯. ÌÂÙ¿ ·fi Ì›· ÎÚÔ‡ÛË ‹ ÌÂÙ¿ ·fi ·ÔÚÚfiÊËÛË ·ÎÙÈÓÔ‚ÔÏ›·˜ Ì ÙË ÌÔÚÊ‹ ʈÙÔÓ›ˆÓ). ∏ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·, Ô˘ ı· ·ÔÚÚÔÊ‹ÛÂÈ ¤Ó· ¿ÙÔÌÔ ÁÈ· Ó· ‰ÈÂÁÂÚı›, Â›Ó·È Î‚·ÓÙÈṲ̂ÓË, ‰ËÏ·‰‹ ÔÈ ÂÓ¤ÚÁÂȘ ÙˆÓ ÊˆÙÔÓ›ˆÓ Ô˘ ı· ·ÔÚÚÔÊËıÔ‡Ó, Â›Ó·È Ù¤ÙÔȘ Ô˘ ı· ÈÛÔ‡ÓÙ·È Ì ÙË ‰È·ÊÔÚ¿ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·˜ ÌÂٷ͇ ‰‡Ô ÂÓÂÚÁÂÈ·ÎÒÓ ÛÙ·ıÌÒÓ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙȘ Ôԛ˜ ¤ÁÈÓÂ Ë ‰È¤ÁÂÚÛË. °È· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ·Ó ¤Ó· ¿ÙÔÌÔ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÛÙË ıÂÌÂÏÈÒ‰Ë Î·Ù¿ÛÙ·ÛË ÙÔ˘ ∂1 ÁÈ· Ó· ÌÂÙ·‚› Û ̛· ¿ÏÏË ÂÓÂÚÁÂȷ΋ ηٿÛÙ·ÛË ∂2 Ì ÂÓ¤ÚÁÂÈ· ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ·fi ÙË ıÂÌÂÏÈÒ‰Ë, ı· Ú¤ÂÈ ÙÔ ¿ÙÔÌÔ Ó· ·ÔÚÚÔÊ‹ÛÂÈ ¤Ó· ʈÙfiÓÈÔ Ì ÂÓ¤ÚÁÂÈ· h Ø f, Ù¤ÙÔÈ· Ô˘ Ó· ÈÛ¯‡ÂÈ: h Ø f = E2 – E1 ∞ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ·˘Ù‹˜ Ù˘ ·ÔÚÚfiÊËÛ˘ ÙÔ˘ ʈÙÔÓ›Ô˘ ı· Â›Ó·È Ë ‰È¤ÁÂÚÛË ÙÔ˘ ·ÙfiÌÔ˘ ηٿ ÙËÓ ÔÔ›· ¤Ó· ËÏÂÎÙÚfiÓÈÔ Ù˘ ÂÓÂÚÁÂȷ΋˜ ÛÙ¿ıÌ˘ ∂1 ı· ÌÂÙ·‚› ÛÙËÓ ÂÓÂÚÁÂȷ΋ ÛÙ¿ıÌË ∂2.
∫·Ù¿ ÙȘ ·˘ıfiÚÌËÙ˜ ·Ô‰ÈÂÁ¤ÚÛÂȘ ÙˆÓ ‰ÈÂÁÂÚÌ¤ÓˆÓ ·ÙfiÌˆÓ ı· ÂΤÌÔÓÙ·È ÊˆÙfiÓÈ· ‰È·ÊfiÚˆÓ Û˘¯ÓÔًوÓ, Û ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜, Ù˘¯·›Â˜ ¯ÚÔÓÈΤ˜ ÛÙÈÁ̤˜ Î·È ÚÔ˜ ·Î·ıfiÚÈÛÙ˜ ηÙ¢ı‡ÓÛÂȘ.
ŒÓ· ¿ÙÔÌÔ Ô˘ ÌÔÚ› Ó· ·Ô‰ÈÂÁÂÚı› ÂΤÌÔÓÙ·˜ ¤ÓÙ ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ʈÙfiÓÈa
e–
E4 E3 e– e–
E2 E1
ŒÙÛÈ ÙÔ Û˘ÓÔÏÈÎfi ʈ˜ Ô˘ ÂΤÌÂÙ·È Ì ·˘ıfiÚÌËÙË ÂÎÔÌ‹ Â›Ó·È ÔÏ˘¯ÚˆÌ·ÙÈÎfi (·ÔÙÂÏÂ›Ù·È ·fi ʈÙfiÓÈ· ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ Û˘¯ÓÔًوÓ), ·Û‡ÌʈÓÔ, (Ù· ʈÙfiÓÈ· ¤¯Ô˘Ó ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ·Ú¯ÈΤ˜ Ê¿ÛÂȘ) Î·È ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ Î·Ù¢ı˘ÓÙÈÎfiÙËÙ·, (Ù· ʈÙfiÓÈ· ÎÈÓÔ‡ÓÙ·È ÚÔ˜ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ηÙ¢ı‡ÓÛÂȘ ÛÙÔ ¯ÒÚÔ.
EÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔÈ ¶ƒOµ§∏ª∞∆π™ª√π
23
24
L ASER
5. ∂Í·Ó·ÁηṲ̂ÓË ÂÎÔÌ‹ ·ÎÙÈÓÔ ‚ÔÏ›·˜ ∂ÎÙfi˜ fï˜ ·fi ÙËÓ ·˘ıfiÚÌËÙË ·Ô‰È¤ÁÂÚÛË Î·È ÂÎÔÌ‹ ·ÎÙÈÓÔ‚ÔÏ›·˜, ˘¿¯ÂÈ Î·È ¤Ó·˜ ¿ÏÏÔ˜ ÙÚfiÔ˜ Ó· ·Ô‰ÈÂÁÂÚı› ¤Ó· ¿ÙÔÌÔ, Ì ÂÍ·Ó·ÁηÛÌfi. ∂Í·Ó·ÁηṲ̂ÓË ·Ô‰È¤ÁÂÚÛË Î·È ÂÎÔÌ‹ ·ÎÙÈÓÔ‚ÔÏ›·˜ ÚÔηÏÂ›Ù·È fiÙ·Ó ÛÙÔ ‹‰Ë ‰ÈÂÁÂṲ́ÓÔ ¿ÙÔÌÔ ÚÔÛ¤ÛÂÈ ¤Ó· ·ÎfiÌË ÊˆÙfiÓÈÔ Ì ÂÓ¤ÚÁÂÈ· Ô˘ ·ÓÙÈÛÙÔȯ› ÛÙËÓ ÂÓÂÚÁÂȷ΋ ‰È·ÊÔÚ¿ ÌÂٷ͇ Ù˘ ‰ÈÂÁÂṲ́Ó˘ ÛÙ¿ıÌ˘ Î·È Ù˘ ıÂÌÂÏÈÒ‰Ô˘˜. ∆fiÙ ÙÔ ‰ÈÂÁÂṲ́ÓÔ ¿ÙÔÌÔ ¤¯ÂÈ ÌÂÁ¿ÏË Èı·ÓfiÙËÙ· Ó· ÂÍ·Ó·ÁηÛı› Û ·Ô‰È¤ÁÂÚÛË, ¯ˆÚ›˜ Ó· ·ÔÚÚËÊı› ÙÔ ÚÔÛ›ÙÔÓ ÊˆÙfiÓÈÔ, (ηıÒ˜ Ë ÂÓ¤ÚÁÂÈ· ÙÔ˘ ÚÔÛ›ÙÔÓÙÔ˜ ʈÙÔÓ›Ô˘ ‰ÂÓ Â›Ó·È ·ÚÎÂÙ‹ ÁÈ· Ó· ‰ÈÂÁ›ÚÂÈ ÙÔ ¿ÙÔÌÔ Û ·ÓÒÙÂÚË ÂÓÂÚÁÂȷ΋ ÛÙ¿ıÌË ·fi ·˘Ù‹ Ô˘ ‹‰Ë ‚Ú›ÛÎÂÙ·È). ŒÙÛÈ Î·Ù¿ ÙËÓ ÂÍ·Ó·ÁηṲ̂ÓË ·Ô‰È¤ÁÂÚÛË ÙÔ˘ ·ÙfiÌÔ˘ ı· ÂÎÂÌÊı› ¤Ó· ʈÙfiÓÈÔ ·ÓÔÌÔÈfiÙ˘Ô (›‰È· Û˘¯ÓfiÙËÙ·, ›‰È· ·Ú¯È΋ Ê¿ÛË, ›‰È· ηÙ‡ı˘ÓÛË), Ì ·˘Ùfi Ô˘ ÚÔοÏÂÛ ÙËÓ ·Ô‰È¤ÁÂÚÛË, Ì·˙› Ì ÙÔ ÊˆÙfiÓÈÔ Ô˘ ÚÔÛ¤ÂÛ ÛÙÔ ‰ÈÂÁÂṲ́ÓÔ ¿ÙÔÌÔ.
Ì·ÙÈÎfiÙËÙ·, Û˘Ìʈӛ·, ηÙ¢ı˘ÓÙÈÎfiÙËÙ·, ÂÓ›Û¯˘ÛË) ¤ÁÈÓ ·ÓÙÈÏËÙ‹ ÌÂÙ¿ ·fi Û·Ú¿ÓÙ· ‰‡Ô ¯ÚfiÓÈ· ÙÔ 1958 Î·È ÙÂÏÈο ÙÔ 1960, fiˆ˜ ›·Ì ÛÙËÓ ·Ú¯‹ ÙÔ˘ ı¤Ì·ÙÔ˜, ηٷÛ΢¿ÛÙËΠÙÔ ÚÒÙÔ Ï¤È˙ÂÚ ÚÔ˘ÌÈÓÈÔ‡, Ë ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ ÛÙËÚ›˙ÂÙ·È ÛÙËÓ ·ÍÈÔÔ›ËÛË Ù˘ ÂÍ·Ó·ÁηṲ̂Ó˘ ÂÎÔÌ‹˜ ʈÙfi˜.
6. ∞ÓÙÈÛÙÚÔÊ‹ ÏËı˘ÛÌÒÓ Î·È ÔÙÈ΋ ¿ÓÙÏËÛË ™Â ηÓÔÓÈΤ˜ Û˘Óı‹Î˜ Ù· ÈÔ ÔÏÏ¿ ¿ÙÔÌ· Ù˘ ‡Ï˘ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È ÛÙË ıÂÌÂÏÈÒ‰Ë ÙÔ˘˜ ηٿÛÙ·ÛË ∂1, ÂÓÒ Ôχ Ï›Á· Â›Ó·È ‹‰Ë ‰ÈÂÁÂṲ́ӷ. ŒÙÛÈ fiÙ·Ó ÚÔÛ¤ÛÂÈ Êˆ˜ ÛÙ· ¿ÙÔÌ· Ù˘ ‡Ï˘ Ù· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ·fi ·˘Ù¿ ‰ÈÂÁ›ÚÔÓÙ·È ÚÔ˜ ÙȘ ÂÓÂÚÁÂȷΤ˜ ÛÙ¿ı̘ ∂2, ∂3… Î·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ôχ ÁÚ‹ÁÔÚ·, ·Ô‰ÈÂÁ›ÚÔÓÙ·È ·˘ıfiÚÌËÙ· ÂΤÌÔÓÙ·˜ ·Ïfi ʈ˜. ªÂ ¿ÏÏ· ÏfiÁÈ· ÛÂ Ê˘ÛÈÔÏÔÁÈΤ˜ Û˘Óı‹Î˜ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÔÏÏ¿ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ¿ÙÔÌ· ÛÙË ıÂÌÂÏÈÒ‰Ë Î·Ù¿ÛÙ·ÛË ∂1 ¤ÙÔÈÌ· Ó· ·ÔÚÚÔÊ‹ÛÔ˘Ó ÊˆÙfiÓÈ·, ·Ú¿ ÙȘ ‰ÈÂÁÂṲ́Ó˜ ηٷÛÙ¿ÛÂȘ ∂2, ∂3… ¤ÙÔÈÌ· Ó· ÂÎ¤Ì„Ô˘Ó ÂÍ·Ó·ÁηṲ̂ӷ ʈÙfiÓÈ·.
EÍ·Ó·ÁηṲ̂ÓË ·Ô‰È¤ÁÂÚÛË Ì ÂÎÔÌ‹ ‰‡Ô ʈÙÔÓ›ˆÓ e– E2
h, f ºˆÙfiÓÈÔ Ô˘ ·ÔÚÚÔÊ¿Ù·È
e– e–
EÍ·Ó·ÁηṲ̂ÓË ·Ô‰È¤ÁÂÚÛË
º˘ÛÈÔÏÔÁÈ΋ ηٿÛÙ·ÛË EΤÌÔÓÙ·È ‰‡Ô ·ÓÔÌÔÈfiÙ˘· ʈÙfiÓÈ·
e– e– e–
E1
E1
–– e– ee
E3
E3
E2
E2 e– e– e– E1
E1
¢ÈÂÁÂṲ́ÓÔ ¿ÙÔÌÔ
ÕÙÔÌÔ ÛÙËÓ ıÂÌÂÏÈÒ‰Ë ÛÙ¿ıÌË E3
ŒÙÛÈ Ù· ‰‡Ô ·ÓÔÌÔÈfiÙ˘· ʈÙfiÓÈ· ı· Û˘Ì‚¿ÏÔ˘Ó Ì ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ηٿ ÙËÓ ¤ÍÔ‰Ô ·fi ÙÔ ¿ÙÔÌÔ Ó· ˘¿Ú¯Ô˘Ó ‰‡Ô ʈÙfiÓÈ· Ô˘ ÎÈÓÔ‡ÓÙ·È Û ʿÛË, Ì ÙËÓ ›‰È· Û˘¯ÓfiÙËÙ· Î·È ÚÔ˜ ÙËÓ ›‰È· ηÙ‡ı˘ÓÛË, ·ÔÙÂÏÒÓÙ·˜ ¤Ó· ·Î¤ÙÔ ‰ÈÏ¿ÛÈ·˜ (ÂÓÈÛ¯˘Ì¤Ó˘) ÂÓ¤ÚÁÂÈ·˜, Û ۯ¤ÛË Ì ÙËÓ ÂÓ¤ÚÁÂÈ· ÙÔ˘ ʈÙÔÓ›Ô˘ Ô˘ ÚÔοÏÂÛ ÙËÓ ·Ô‰È¤ÁÂÚÛË. ¶·Ú·ÙËÚԇ̠fiÙÈ Ë ÂÍ·Ó·ÁηṲ̂ÓË ÂÎÔÌ‹ ÙˆÓ ·ÙfiÌˆÓ ÚÔηÏ› ÂÓ›Û¯˘ÛË ÙÔ˘ ʈÙfi˜, ÁÈ· οı ¤Ó· ʈÙfiÓÈÔ Ô˘ ı· ÚÔÛ›ÙÂÈ Û ¤Ó· ‰ÈÂÁÂṲ́ÓÔ ¿ÙÔÌÔ, ı· ¤ÌÔÓÙ·È ‰‡Ô ·ÓÔÌÔÈfiÙ˘· ʈÙfiÓÈ·. ŒÙÛÈ ÙÔ Û˘ÓÔÏÈÎfi ʈ˜ Ô˘ ÂΤÌÂÙ·È Ì ÂÍ·Ó·ÁηṲ̂ÓË ÂÎÔÌ‹ Â›Ó·È ÌÔÓԯڈ̷ÙÈÎfi (·ÔÙÂÏÂ›Ù·È ·fi ʈÙfiÓÈ· ›‰ÈˆÓ Û˘¯ÓÔًوÓ), Û‡ÌʈÓÔ, (Ù· ʈÙfiÓÈ· ¤¯Ô˘Ó ›‰È˜ ·Ú¯ÈΤ˜ Ê¿ÛÂȘ) Î·È ¤¯ÂÈ Î·Ù¢ı˘ÓÙÈÎfiÙËÙ·, (Ù· ʈÙfiÓÈ· ÎÈÓÔ‡ÓÙ·È ÚÔ˜ ÙËÓ ›‰È· ηÙ‡ı˘ÓÛË ÛÙÔ ¯ÒÚÔ).
24
AÓÙÈÛÙÚÔÊ‹ ÏËı˘ÛÌÒÓ
E2 h, f
∞˘Ù‹ Ë ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ù˘ ÂÍ·Ó·ÁηṲ̂Ó˘ ·Ô‰È¤ÁÂÚÛ˘ ›¯Â Á›ÓÂÈ ·ÓÙÈÏËÙ‹ ·fi ÙÔÓ Eistein ·fi ÙÔ 1916. ∏ ·ÍÈÔÔ›ËÛË fï˜ ÙˆÓ ‰˘Ó·ÙÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ ÚÔÛʤÚÂÈ ÙÔ Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ ·˘Ùfi Û fiÙÈ ·ÊÔÚ¿ Ù· ÂȉÈο ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÙÔ˘ ʈÙfi˜ Ô˘ ÂΤÌÂÙ·È (ÌÔÓÔ¯Úˆ-
E2 e– e– e– E1
e–
E3 E2 e– e– E1
e–
E3 E2 e– e– E1
ÕÓÙÏËÛË
e–
E3 E2 e– e– E1
E3 e– e– e–
E2 E1
E3
e– e– e–
E2 E1
°È· Ó· ¿ÚÔ˘Ì fï˜ ʈ˜ ϤÈ˙ÂÚ ı· Ú¤ÂÈ, fiÙ·Ó ÚÔÛ¤ÛÂÈ Êˆ˜, Ó· ˘¿Ú¯Ô˘Ó, ‹‰Ë ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ¿ÙÔÌ· Û ‰ÈÂÁÂṲ́ÓË Î·Ù¿ÛÙ·ÛË, ·fi fiÙÈ ÛÙË ıÂÌÂÏÈÒ‰Ë. ∏ ηٿÛÙ·ÛË ·˘Ù‹ Â›Ó·È ·ÓÙ›ıÂÙË ·fi ÙË Ê˘ÛÈÔÏÔÁÈ΋ Î·È ÔÓÔÌ¿˙ÂÙ·È ·ÓÙÈÛÙÚÔÊ‹ ÏËı˘ÛÌÒÓ. ŒÙÛÈ ÁÈ· Ó· ¿ÚÔ˘Ì ʈ˜ ϤÈ˙ÂÚ ı· Ú¤ÂÈ Î·Ù¿ ÙËÓ ·Ú¯‹ Ó· ÂÙ‡¯Ô˘Ì ·ÓÙÈÛÙÚÔÊ‹ ÏËı˘ÛÌÒÓ ÙˆÓ ·ÙfïÓ, ÒÛÙÂ Ë ‰È·‰Èηۛ· Ù˘ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·˜ Ô˘ ÂΤÌÂÙ·È Ì ÂÍ·Ó·ÁηṲ̂ÓË ·Ô‰È¤ÁÂÚÛË Ó· ˘ÂÚÈÛ¯‡ÛÂÈ Ù˘ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·˜ Ô˘ ·ÔÚÚÔÊ¿Ù·È ÁÈ· ÙË ‰È¤ÁÂÚÛË. ∏ ÈÔ Û˘ÓËıÈṲ̂ÓË Ì¤ıÔ‰Ô˜ ›Ù¢Í˘ ·ÓÙÈÛÙÚÔÊ‹˜ ÏËı˘ÛÌÒÓ Â›Ó·È Ë ‰È·‰Èηۛ· Ù˘ ÔÙÈ΋˜ ¿ÓÙÏËÛ˘. √ÙÈ΋ ¿ÓÙÏËÛË Â›Ó·È Ë ‰È·‰Èηۛ· ·Ú·ÙÂٷ̤Ó˘ Î·È ÂÓÙ·ÙÈ΋˜ Â͈ÙÂÚÈ΋ ·ÎÙÈÓÔ‚fiÏËÛ˘ ÙˆÓ ·ÙfiÌˆÓ ÙÔ˘ ÂÓÂÚÁÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡ Î·È Ë ‰È¤ÁÂÚÛË ·˘ÙÒÓ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ÂÈı˘ÌËÙÒÓ ÂÓÂÚÁÂÈ·ÎÒÓ ÛÙ·ıÌÒÓ Î·Ù¿ ÙÚfiÔ Ô˘ Ó· ÂÈÙ¢¯ı› ·Ó·ÛÙÚÔÊ‹ ÏËı˘ÛÌÒÓ. ªÂ ÈÔ ·Ï¿ ÏfiÁÈ· Â›Ó·È Ë ‰È·‰Èηۛ· ¿ÓÙÏËÛ˘ ËÏÂÎÙÚÔÓ›ˆÓ ÙˆÓ ·Ùfi-
EÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔÈ ¶ƒOµ§∏ª∞∆π™ª√π
25
º À™π∫∏ ÌˆÓ ÙÔ˘ ÂÓÂÚÁÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡ ·fi ÙË ıÂÌÂÏÈÒ‰Ë ÛÙ¿ıÌË Û ÌÈ· ·ÓÒÙÂÚË Ì ڢıÌfi ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ ·fi ÙÔ Ú˘ıÌfi Ô˘ ·˘Ù¿ ·ӤگÔÓÙ·È ÛÙË ıÂÌÂÏÈÒ‰Ë ÛÙ¿ıÌË. ∆Ô ÙÌ‹Ì· ‰È·‰Èηۛ·˜ Ù˘ ¿ÓÙÏËÛ˘ Â›Ó·È Û˘Ó‹ıˆ˜ ÌÈ· Ï˘¯Ó›· ÂÎÏ¿Ì„ÂˆÓ ·ÂÚ›Ô˘ ͤÓÔ˘ Ë ÔÔ›· ÙÚÔÊÔ‰ÔÙÂ›Ù·È Ì ËÏÂÎÙÚÈ΋ ÂÓ¤ÚÁÂÈ· Î·È ·ÎÙÈÓÔ‚ÔÏ› ¤Ó· Ì›ÁÌ· Ú¿ÛÈÓÔ˘ Î·È ÌÏ ʈÙfi˜ Ì ÙÔ ÔÔ›Ô ‰ÈÂÁ›ÚÂÙ·È ÙÔ ÂÓÂÚÁfi ˘ÏÈÎfi. ∆ÂÏÈο ÌfiÓÔ ÙÔ 1% Ù˘ ËÏÂÎÙÚÈ΋˜ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·˜ ÌÂÙ·ÙÚ¤ÂÙ·È Û ʈÙÂÈÓ‹ ÂÓ¤ÚÁÂÈ· ·ÎÙ›ÓˆÓ Ï¤È˙ÂÚ.
7. ªÂÙ·ÛÙ·ıÂÚ¤˜ ÂÓÂÚÁÂȷΤ˜ ÛÙ¿ı̘ °È· Ó· ÂÈÙ¢¯ı› fï˜ ÌÈ· ηٿÛÙ·ÛË ·ÓÙÈÛÙÚÔÊ‹˜ ÙˆÓ ÏËı˘ÛÌÒÓ, Ú¤ÂÈ ÛÙ· ¿ÙÔÌ· ÙÔ˘ ÂÓÂÚÁÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡ (ÙÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡ Ô˘ ı· ·Ú¿ÁÂÈ ÙÂÏÈο ÙȘ ·ÎÙ›Ó˜ ϤÈ˙ÂÚ), Ó· ˘¿Ú¯Ô˘Ó οÔȘ ÂӉȿÌÂÛ˜ ÌÂÙ·ÛÙ·ı›˜ ÂÓÂÚÁÂȷΤ˜ ÛÙ¿ı̘, ‰ËÏ·‰‹ ‰ÈÂÁÂṲ́Ó˜ ÛÙ¿ı̘ ÛÙȘ Ôԛ˜ ÌÔÚ› Ó· ·Ú·Ì›ÓÂÈ ÙÔ ¿ÙÔÌÔ ÁÈ· ·ÚÎÂÙ¿ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ ¯ÚÔÓÈÎfi ‰È¿ÛÙËÌ· (Ù˘ Ù¿Í˘ ÙˆÓ 10–3 s) Û ۇÁÎÚÈÛË Ì ٷ Û˘Ó‹ıË ÌÈÎÚ¿ ¯ÚÔÓÈο ‰È·ÛÙ‹Ì·Ù· (Ù˘ Ù¿Í˘ ÙˆÓ 10–8 s) ÙˆÓ ·ÛÙ·ıÒÓ ‰ÈÂÁÂÚÌ¤ÓˆÓ ÛÙ·ıÌÒÓ. ∂ÈϤÔÓ Ë ·ÓÙÈÛÙÚÔÊ‹ ÙˆÓ ÏËı˘ÛÌÒÓ ‰È¢ÎÔχÓÂÙ·È ·Ó Ë ·ÓÒÙÂÚË ÂÓÂÚÁÂȷ΋ ÛÙ¿ıÌË Ô˘ Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÂÈ Û ·˘Ù‹Ó Â›Ó·È ‰ÈÂ˘Ú˘Ì¤ÓË, ·ÔÙÂÏÂ›Ù·È ‰ËÏ·‰‹ ·fi ÌÂÁ¿ÏÔ ·ÚÈıÌfi ÂÓÂÚÁÂÈ·ÎÒÓ ÛÙ·ıÌÒÓ Ô˘ Ë Ì›· Â›Ó·È Ôχ ÎÔÓÙ¿ ÛÙËÓ ¿ÏÏË Î·È ·ÚÎÂÙ¿ ·ÛÙ·ı‹˜, ÒÛÙ ÁÚ‹ÁÔÚ· Ó· ·‰ÂÈ¿˙ÂÈ ·fi Ù· ËÏÂÎÙÚfiÓÈ· ÂÍ·ÛÊ·Ï›˙ÔÓÙ·˜ ı¤ÛÂȘ ÁÈ· Ó¤· ¿ÓÙÏËÛË.
8. ∆Ô ÚÔ˘Ì›ÓÈ Î·È ÙÔ ÔÙÈÎfi ·ÓÙË¯Â›Ô ŒÓ· Ù¤ÙÔÈÔ ÂÓÂÚÁfi ˘ÏÈÎfi Â›Ó·È ÙÔ ÚÔ˘‚›‰ÈÔ (ÚÔ˘Ì›ÓÈ). ∆Ô ÚÔ˘Ì›ÓÈ Â›Ó·È ‰È·Ê·Ó¤˜ ÎÚ˘ÛÙ·ÏÏÈÎfi ÔÍ›‰ÈÔ ÙÔ˘ ·ÚÁÈÏ›Ô˘ (Al2O3) ÛÙÔ ÔÔ›Ô ÌÂÚÈο ¿ÙÔÌ· ÙÔ˘ ·ÚÁÈÏ›Ô˘ (0,05%) ¤¯Ô˘Ó ·ÓÙÈηٷÛÙ·ı› ·fi ÚÔÛÌ›ÍÂȘ ÈfiÓÙˆÓ ÙÚÈÛıÂÓÔ‡˜ ¯ÚˆÌ›Ô˘. ∆· ÈfiÓÙ· ÙÔ˘ ¯ÚˆÌ›Ô˘ ÛÙÔ ÚÔ˘Ì›ÓÈ ¤¯Ô˘Ó ÙÚÂȘ ÂÓÂÚÁÂȷΤ˜ ÛÙ¿ı̘, ÙȘ: ∂1 (ıÂÌÂÏÈ҉˘), ∂2 (ÌÂÙ·ÛÙ·ı‹˜) Î·È ∂3 (·ÓÒÙÂÚË ‰ÈÂ˘Ú˘Ì¤ÓË). ∏ ‰È¤ÁÂÚÛË ÙÔ˘ ÈfiÓÙÔ˜ ÙÔ˘ ¯ÚˆÌ›Ô˘ ·fi ÙË ıÂÌÂÏÈÒ‰Ë (∂1) ̤¯ÚÈ ÙË ÌÂÙ·ÛÙ·ıÂÚ‹ ÛÙ¿ıÌË (∂2), Ë ·ÓÙÈÛÙÚÔÊ‹ ÙˆÓ ÏËı˘ÛÌÒÓ Î·È ÙÂÏÈο Ë ·Ú·ÁˆÁ‹ Ù˘ ‰¤ÛÌ˘ ·ÎÙ›ÓˆÓ Ï¤È˙ÂÚ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÂ›Ù·È ˆ˜ ÂÍ‹˜: ∆Ô ÈfiÓ ÙÔ˘ ¯ÚˆÌ›Ô˘ ·ÔÚÚÔÊ¿ ¤Ó· ʈÙfiÓÈÔ Ù˘ Ú¿ÛÈÓ˘ ‹ ÌÏ ÂÚÈÔ¯‹˜ ÙÔ˘ Ê¿ÛÌ·ÙÔ˜ Ô˘ ÂΤÌÂÙ·È ·fi ÙÔ ÙÌ‹Ì· ‰È·‰Èηۛ·˜ Ù˘ ¿ÓÙÏËÛ˘ Ô˘ Â›Ó·È Ì›· Ï˘¯Ó›· ÂÎϿ̄ˆÓ. ∞ÎÔÏÔ˘ı› Ë ‰È¤ÁÂÚÛË ÙÔ˘ ÈfiÓÙÔ˜ ̤¯ÚÈ ÙËÓ ÂÓÂÚÁÂȷ΋ ÛÙ¿ıÌË ∂3, ¤ÙÛÈ ·ÓÙÏÂ›Ù·È ¤Ó· ËÏÂÎÙÚfiÓÈÔ ·fi ÙË ıÂÌÂÏÈÒ‰Ë ÛÙ¿ıÌË ∂1 Î·È ÌÂÙ·‚·›ÓÂÈ ÛÙËÓ ∂3. ∆Ô ËÏÂÎÙÚfiÓÈÔ (Î·È ÙÔ ÈfiÓ) ¯¿ÓÂÈ ÁÚ‹-
ÁÔÚ· (Û 10–7 s) ¤Ó· ̤ÚÔ˜ Ù˘ ÂÓ¤ÚÁÂÈ¿˜ ÙÔ˘, Ô˘ ÌÂÙ·‚È‚¿˙ÂÙ·È ÛÙÔ ÎÚ˘ÛÙ·ÏÏÈÎfi ϤÁÌ· ÙÔ˘ ÚÔ˘ÌÈÓÈÔ‡, ¯ˆÚ›˜ Ó· ÂΤ̄ÂÈ ÊˆÙfiÓÈÔ Î·È ÌÂÙ·‚·›ÓÂÈ ÛÙË ÌÂÙ·ÛÙ·ıÂÚ‹ ÂÓÂÚÁÂȷ΋ ÛÙ¿ıÌË ∂2, fiÔ˘ ÂÚÈ̤ÓÂÈ (ÂÚ›Ô˘ ÁÈ· 5 Ø 10–3 s) Ó· ·ÎÙÈÓÔ‚ÔÏ‹ÛÂÈ ÙÔ ÊˆÙfiÓÈÔ Ï¤È˙ÂÚ. T· ÛÙ¿‰È· ‰È¤ÁÂÚÛ˘ ÂÓfi˜ ÈfiÓÙÔ˜ ¯ÚˆÌ›Ô˘ ÛÙÔ ÚÔ˘Ì›ÓÈ
e– e– e–
ÕÓÙÏËÛË E3 ̤¯ÚÈ ÙËÓ ÛÙ¿ıÌË E3 E2 E1
°Ú‹ÁÔÚË ÌÂÙ¿‚·ÛË ÛÙËÓ ÌÂÙ·ÛÙ·ıÂÚ‹ ÛÙ¿ıÌË E2 ¯ˆÚ›˜ ·ÎÙÈÓÔ‚fiÏËÛË (ÙËÓ ÂÓ¤ÚÁÂÈ· ÙËÓ ·ÔÚÚÔÊ¿ ÙÔ ÎÚ˘ÛÙ·ÏÏÈÎfi e– E3 E3 ϤÁÌ·) e– E2 E2 e– e– e– e– E1 E1
ªÂ ÙÔÓ ›‰ÈÔ ÙÚfiÔ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÂ›Ù·È Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· Ë ‰È¤ÁÂÚÛË Î·È ¿ÏÏˆÓ ÈfiÓÙˆÓ ¯ÚˆÌ›Ô˘, ÔfiÙ οÔÈ· ÛÙÈÁÌ‹ Û˘Ì‚·›ÓÂÈ ·ÓÙÈÛÙÚÔÊ‹ ÙˆÓ ÏËı˘ÛÌÒÓ ÛÙÔ ˘ÏÈÎfi ÙÔ˘ ÚÔ˘ÌÈÓÈÔ‡. ∆Ô ÚÔ˘Ì›ÓÈ Â›Ó·È ÙÔÔıÂÙË̤ÓÔ Ì¤Û· Û ¤Ó· ÔÙÈÎfi ·ÓÙË¯Â›Ô Ô˘ ·ÔÙÂÏÂ›Ù·È ·fi ¤Ó·Ó Á˘¿ÏÈÓÔ Î‡ÏÈÓ‰ÚÔ Ì ‰‡Ô οÙÔÙÚ· ÛÙȘ ¿ÎÚ˜ ÙÔ˘ Î·È ·›˙ÂÈ ÙÔ ÚfiÏÔ ÎÔÈÏfiÙËÙ·˜ Û˘ÓÙÔÓÈÛÌÔ‡ ¯¿ÚË ÛÙËÓ ÔÔ›· ÙÔ Êˆ˜ ϤÈ˙ÂÚ ·ÔÎÙ¿ ÙÂÏÈο ÙËÓ ÂÈı˘ÌËÙ‹ ¤ÓÙ·ÛË. ∆Ô Ô›ÛıÈÔ Î¿ÙÔÙÚÔ Â›Ó·È ·‰È·¤Ú·ÛÙÔ ·fi ÙËÓ ·ÎÙÈÓÔ‚ÔÏ›· Î·È ÙÔ ÂÌÚfiÛıÈÔ ËÌÈÂÚ·Ùfi. ŸÙ·Ó Û˘Ì‚Â› Ë ·ÓÙÈÛÙÚÔÊ‹ ÙˆÓ ÏËı˘ÛÌÒÓ Î¿ÔÈ· ·fi Ù· ‰ÈÂÁÂṲ́ӷ ¿ÙÔÌ· ÙÔ˘ ¯ÚˆÌ›Ô˘ ·Ô‰ÈÂÁ›ÚÔÓÙ·È Ù˘¯·›· ÌÂÙ·‚·›ÓÔÓÙ·˜ ·fi ÙË ÌÂÙ·ÛÙ·ıÂÚ‹ ÛÙ¿ıÌË ∂2 ÛÙË ıÂÌÂÏÈÒ‰Ë ÂΤÌÔÓÙ·˜ ʈÙfiÓÈ· Ù˘ ÂÚ˘ıÚ‹˜ ÂÚÈÔ¯‹˜ ÙÔ˘ Ê¿ÛÌ·ÙÔ˜ (Ï=694,3 nm) ÚÔ˜ Ù˘¯·›Â˜ ηÙ¢ı‡ÓÛÂȘ. OÙÈÎfi ·ÓÙË¯Â›Ô Ì ÚÔ˘Ì›ÓÈ IfiÓÙ· ¯ÚˆÌ›Ô˘
ºˆÙfiÓÈ· Ô˘ ‰È·Ê‡ÁÔ˘Ó ·fi ÙÔ ÔÙÈÎfi ·ÓÙ˯›Ô
ŒÓ·˘ÛÌ· ¢¤ÛÌË ·ÎÙÈÓÒÓ Ï¤È˙ÂÚ
PÔ˘Ì›ÓÈ
O›ÛıÈÔ Î¿ÙÔÙÚÔ (·‰È·¤Ú·ÛÙÔ)
EÌÚfiÛıÈÔ Î¿ÙÔÙÚÔ (ËÌÈÂÚ·Ùfi)
ªÂÚÈο ·fi Ù· ʈÙfiÓÈ· ·˘Ù¿ ÍÂʇÁÔ˘Ó ·fi Ù· Ï¿ÁÈ· ÙÔ˘ ÔÙÈÎÔ‡ ·ÓÙÈ¯Â›Ô˘, ÂÓÒ Î¿ÔÈ· ¿ÏÏ· ÎÈÓÔ‡ÓÙ·È Î·Ù¿ Ì‹ÎÔ˜ ÙÔ˘ ¿ÍÔÓ¿ ÙÔ˘. ŒÓ· Ù¤ÙÔÈÔ ÂÚ˘ıÚfi ʈÙfiÓÈÔ ‰›ÓÂÈ ÙÔ ¤Ó·˘ÛÌ· Û ̛· ·Ï˘Û›‰· ÂÍ·Ó·ÁηÛÌ¤ÓˆÓ ÂÎÔÌÒÓ Ô˘ ÚÔηÏ› Ì “¯ÈÔÓÔÛÙÈ‚¿‰·” ʈÙÔÓ›ˆÓ ηıÒ˜ ÛÙËÓ ÔÚ›· ÙÔ˘ Û˘ÁÎÚÔ‡ÂÙ·È Ì ¤Ó· ¿ÏÏÔ ‰ÈÂÁÂṲ́ÓÔ ÈfiÓ ¯ÚˆÌ›Ô˘ ÛÙË ÛÙ¿ıÌË ∂2 Î·È ÙÔ ÂÍ·Ó·Áο˙ÂÈ Û ÂÎÔÌ‹ ÂÓfi˜ ·ÓÔÌÔÈfiÙ˘Ô˘ ÂÚ˘-
EÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔÈ ¶ƒOµ§∏ª∞∆π™ª√π
25
26
L ASER ıÚÔ‡ ʈÙÔÓ›Ô˘. ∆· ‰‡Ô ·˘Ù¿ ʈÙfiÓÈ· Û˘Ó¯›˙ÔÓÙ·˜ ÙËÓ ÔÚ›· ÙÔ˘˜ Û˘ÁÎÚÔ‡ÔÓÙ·È Ì ¿ÏÏ· ‰‡Ô ÈfiÓÙ· ¯ÚˆÌ›Ô˘, ÔfiÙ ÂΤÌÔÓÙ·È ¿ÏÏ· ʈÙfiÓÈ· Î.Ô.Î.
·ÓÙȉڷÛÙ‹Ú˜ Û‡ÓÙË͢ ÍÂÂÚÓÔ‡Ó Î·È Ù· 100 kW. ∏ ÈÛ¯‡˜ ÙˆÓ Ï¤È˙ÂÚ ÛÂ Û˘Ó¯‹ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· Â›Ó·È ·ÚÎÂÙ¿ ÌÈÎÚfiÙÂÚË (ÂÚ›Ô˘ 10 mW). ¢È¿Ù·ÍË Ï¤È˙ÂÚ Ì ·Ú¿ÏÏËÏË Ï˘¯Ó›· ¤ÎϷ̄˘
XÈÔÓÔÛÙÔÈ‚¿‰· ʈÙÔÓ›ˆÓ
A‰È·¤Ú·ÛÙÔ Î¿ÙÔÙÚÔ E3
e– e– e– E3
e– e– e–
E3
e–
E2
e– e–
E1
e– ŒÓ·˘ÛÌ· (T˘¯·›· ·Ô‰È¤ÁÂÚÛË)
EÍ·Ó·ÁηṲ̂ÓË ·Ô‰È¤ÁÂÚÛË
e– e–
E1
OÙÈÎfi ·ÓÙ˯›Ô
E3
§˘¯Ó›· ¤ÎϷ̄˘
E1
9. ∏ Û˘Û΢‹ ϤÈ˙ÂÚ
¢È¿Ù·ÍË Ï¤È˙ÂÚ Ì ÂÏÈÎÔÂȉ‹ Ï˘¯Ó›· ¤ÎϷ̄˘
10. ∏ ÂÊ·ÚÌÔÁ¤˜ ÙˆÓ Ï¤È˙ÂÚ √ ηٿÏÔÁÔ˜ ÙˆÓ Ú·ÎÙÈÎÒÓ ÂÊ·ÚÌÔÁÒÓ ÙˆÓ Ï¤È˙ÂÚ Â›Ó·È ÌÂÁ¿ÏÔ˜ Î·È ‰È¢ڇÓÂÙ·È Ù·¯‡Ù·Ù· ¯ˆÚ›˜ Ó· Ê·›ÓÔÓÙ·È Ù· fiÚÈ¿ ÙÔ˘. ªÂÚÈΤ˜ ·fi ÙȘ ÂÊ·ÚÌÔÁ¤˜ ›ӷÈ: ·) ™ÙË Ì¤ÙÚËÛË ·ÔÛÙ¿ÛÂˆÓ ÌÈÎÚÒÓ ‹ ÌÂÁ¿ÏˆÓ Ì ÌÂÁ¿ÏË ·ÎÚ›‚ÂÈ·. ‚) ™ÙË ‚ÈÔÌ˯·Ó›·, Û·Ó ÂÚÁ·Ï›· Û˘ÁÎÔÏÏ‹ÛÂȘ, ÎÔ‹˜ Î·È ‰È·Ù‹ÚËÛ˘ Ôχ ÛÎÏËÚÒÓ ˘ÏÈÎÒÓ, fiˆ˜ Ô ¯¿Ï˘‚·˜ Î·È Ù· ‰È·Ì¿ÓÙÈ·. Á) ™ÙËÓ È·ÙÚÈ΋, ÁÈ· ÏÂÙ¤˜ Î·È ·Ó·›Ì·ÎÙ˜ ÂÁ¯ÂÈÚ‹ÛÂȘ (Û˘ÁÎfiÏÏËÛË ·ÌÊÈ‚ÏËÛÙÚÔÂȉԇ˜, Ï·ÛÙÈ΋ ¯ÂÈÚÔ˘ÚÁÈ΋ Î.¿.). ‰) ™ÙËÓ ˘ÚËÓÈ΋ Û‡ÓÙËÍË, (µÏ. 2Ô ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ).
EÛˆÙÂÚÈÎfi ϤÈ˙ÂÚ ÚÔ˘ÌÈÓÈÔ‡
ŸÏ˜ fï˜ ÔÈ Û˘Û΢¤˜ ϤÈ˙ÂÚ ÛÙËÚ›˙ÔÓÙ·È ÛÙȘ ›‰È˜ ·Ú¯¤˜ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ Î·È ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ÌÂÚÈο ÎÔÈÓ¿ ‚·ÛÈο ÙÌ‹Ì·Ù·. ∆· ‚·ÛÈο ÙÌ‹Ì·Ù· ÌÈ·˜ Û˘Û΢‹˜ ϤÈ˙ÂÚ Â›Ó·È: ñ ∆Ô ÂÓÂÚÁfi ˘ÏÈÎfi (ÚÔ˘Ì›ÓÈ, Á˘·Ï› ÓÂÔ‰ÈÌ›Ô˘, ‹ÏÈÔ Ó¤Ô Î.¿.). ñ ∆Ô ÔÙÈÎfi ·ÓÙË¯Â›Ô Ë ÎÔÈÏfiÙËÙ· Û˘ÓÙÔÓÈÛÌÔ‡. ñ ∆Ì‹Ì· ‰È·‰Èηۛ·˜ ¿ÓÙÏËÛ˘, (Ï˘¯Ó›· ÂÎϿ̄ˆÓ, ËÏÂÎÙÚÈÎfi Ú‡̷, ¯ËÌÈ΋ ÂÓ¤ÚÁÂÈ· Î.¿.).
26
¶Ú¿ÛÈÓÔ ‹ ÌϤ ʈ˜
E2
∆· ʈÙfiÓÈ· Ô˘ ÎÈÓÔ‡ÓÙ·È Î·Ù¿ Ì‹ÎÔ˜ ÙÔ˘ ¿ÍÔÓ· ÙÔ˘ ·ÓÙË¯Â›Ô˘ ·Ó·ÎÏÒÓÙ·È ‰È·‰Ô¯Èο Î·È ·ÚÎÂÙ¤˜ ÊÔÚ¤˜ ÛÙÔ Ô›ÛıÈÔ ·‰È·¤Ú·ÛÙÔ Î¿ÙÔÙÚÔ Î·È ÛÙÔ ÂÌÚfiÛıÈÔ ËÌÈÂÚ·Ùfi, ̤¯ÚÈ Ô˘ Ë ¤ÓÙ·Û‹ ÙÔ˘˜ Ó· Á›ÓÂÈ ·ÚÎÂÙ¿ ÌÂÁ¿ÏË, ÔfiÙ ÙÔ ÂÌÚfiÛıÈÔ ËÌÈÂÚ·Ùfi οÙÔÙÚÔ ¤¯ÂÈ Ú˘ıÌÈÛÙ› Ó· ·Ê‹ÓÂÈ ¤Ó· ÌÈÎÚfi ̤ÚÔ˜ ÙÔ˘˜ Ó· ÂͤÏıÂÈ Ì ÙË ÌÔÚÊ‹ ‰¤ÛÌ˘ ϤÈ˙ÂÚ. ∆· οÙÔÙÚ· ÙÔ˘ ·ÓÙË¯Â›Ô˘, ıÂÚÌ·›ÓÔÓÙ·È ÈÛ¯˘Ú¿ ÂÍ·ÈÙ›·˜ ÙˆÓ ·Ó·ÎÏ¿ÛÂˆÓ ÙˆÓ ÊˆÙÔÓ›ˆÓ Î·È ÁÈ· ÙÔ ÏfiÁÔ ·˘Ùfi ÔÚÈṲ̂ӷ ϤÈ˙ÂÚ ‰È·ı¤ÙÔ˘Ó ÂÓۈ̷و̤ӷ Û˘ÛÙ‹Ì· „‡Í˘.
À¿Ú¯Ô˘Ó ÔÏÏÔ› Ù‡ÔÈ Û˘Û΢ÒÓ Ï¤È˙ÂÚ, (ϤÈ˙ÂÚ ÚÔ˘ÌÈÓÈÔ‡, ϤÈ˙ÂÚ ËÏ›Ô˘ - Ó¤Ô˘ Î.¿.). √ οı هԘ ¤¯ÂÈ Ù· ‰Èο ÙÔ˘ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο Î·È ÙȘ ‰ÈΤ˜ ÙÔ˘ Ù¯ÓÈΤ˜ ÏÂÙÔ̤ÚÂȘ.
HÌÈÂÚ·Ùfi οÙÔÙÚÔ AÎÙ›Ó˜ ϤÈ˙ÂÚ
E2
E2 E1
PÔ˘Ì›ÓÈ
Â) ™ÙË ÛÙÚ·ÙȈÙÈ΋ Ù¯ÓÔÏÔÁ›·, ÁÈ· ·ÎÚȂ›˜ ÛÎÔ‡ÛÂȘ, ηıÔ‰‹ÁËÛË ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ Î.Ï. ÛÙ)™ÙȘ ÂÈÎÔÈӈӛ˜, ÁÈ· ÌÂÙ·ÊÔÚ¿ Ï‹ıÔ˘˜ ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ. ˙) ™ÙËÓ ÔÙÈ΋ ÔÏÔÁÚ·Ê›· Î·È ÛÙËÓ ÂÈÎÔÓÈ΋ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·, ÁÈ· ÙÚÈۉȿÛÙ·ÙË ·ÂÈÎfiÓÈÛË ·ÓÙÈÎÂÈ̤ӈÓ. Ë) ™Â ËÏÂÎÙÚÔÓÈΤ˜ Û˘Û΢¤˜ ÌÔ˘ÛÈ΋˜, ÙËÏÂfiÚ·Û˘, ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎÔ‡˜ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ¤˜, ÁÈ· ÙËÓ ÂÁÁÚ·Ê‹ Î·È ·›ÍÈÌÔ CD, ηٷÁÚ·Ê‹ Î·È ·Ó¿ÁÓˆÛË ÂÈÎfiÓˆÓ Î.¿.
™ÙÔ ·Ú·Î¿Ùˆ Û¯‹Ì· ‰Â›¯ÓÔÓÙ·È Ù· ‚·ÛÈο ÙÌ‹Ì·Ù· ÌÈ·˜ Û˘Û΢‹˜ ϤÈ˙ÂÚ ÚÔ˘‚ȉ›Ô˘. ∏ ÈÛ¯‡˜ ÂÓfi˜ ϤÈ˙ÂÚ ÚÔ˘‚ȉ›Ô˘, ηٿ ·ÏÌÔ‡˜, ÌÔÚ› Ó· ÍÂÂÚ¿ÛÂÈ Ù· 10 kW Î·È ÛÙȘ ÂÚÈÙÒÛÂȘ Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È Û EÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔÈ ¶ƒOµ§∏ª∞∆π™ª√π
◆
27
X ∏ª∂π∞
KBANTIKOI API£MOI Î·È Ë ™HMA™IA ÙÔ˘˜ ∆Ô˘ K. A. TÛ›Ë, K·ıËÁËÙ‹ Ù˘ K‚·ÓÙÈ΋˜ XËÌ›·˜ ÙÔ˘ A.¶.£.
O
È Î‚·ÓÙÈÎÔ› ·ÚÈıÌÔ› Â›Ó·È ·Î¤Ú·ÈÔÈ ·ÚÈıÌÔ› ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ÚÔ·ÙÔ˘Ó Î·Ù¿ ÙË Ï‡ÛË Ù˘ Â͛ۈÛ˘ Schrödinger ÁÈ· ÙÔ ¿ÙÔÌÔ ÙÔ˘ ˘‰ÚÔÁfiÓÔ˘ Î·È Ù· ˘‰ÚÔÁÔÓÔÂȉ‹ ¿ÙÔÌ·. OÈ Î‚·ÓÙÈÎÔ› ·ÚÈıÌÔ› Â›Ó·È ÁÂÓÈο ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎÔ› ·Î¤Ú·ÈÔÈ ·ÚÈıÌÔ› Ù˘ ΂·ÓÙÔÌ˯·ÓÈ΋˜ Î·È ·ÊÔÚÔ‡Ó Î·È ¿ÏÏ· Û˘ÛÙ‹Ì·Ù· ÂÎÙfi˜ ·Ô ÙÔ ¿ÙÔÌÔ ÙÔ˘ ˘‰ÚÔÁfiÓÔ˘ Î·È Ù· ˘‰ÚÔÁÔÓÔÂȉ‹ ¿ÙÔÌ·. M¿ÏÈÛÙ· Ô ·ÚÈıÌfi˜ ÙÔ˘˜ ηıÔÚ›˙ÂÙ·È ·fi ÙȘ ‰È·ÛÙ¿ÛÂȘ ÙÔ˘ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜, ÔfiÙ ÁÈ· οı ‰È¿ÛÙ·ÛË ¤¯Ô˘ÌÂ Î·È ¤Ó· ΂·ÓÙÈÎfi ·ÚÈıÌfi. ŒÙÛÈ, ÁÈ· ÌÔÓԉȿÛÙ·ÙÔ Û‡ÛÙËÌ·, fiˆ˜ Â›Ó·È Ë Î›ÓËÛË ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÔÓ›Ô˘ ¿Óˆ Û ¢ı›· ÁÚ·ÌÌ‹ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˘ Ì‹ÎÔ˘˜, ¤¯Ô˘Ì ¤Ó· ΂·ÓÙÈÎfi ·ÚÈıÌfi. °È· ‰ÈۉȿÛÙ·ÙÔ Û‡ÛÙËÌ·, fiˆ˜ Â›Ó·È Ë Î›ÓËÛË ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÔÓ›Ô˘ ¿Óˆ ÛÙËÓ ÂÚ›ÌÂÙÚÔ ÂÓfi˜ ÔÚıÔÁˆÓ›Ô˘ ·Ú·ÏÏËÏÔÁÚ¿ÌÌÔ˘ ‹ ¿Óˆ ÛÙËÓ ÂÚÈʤÚÂÈ· ÂÓfi˜ ·ÎÏÔ˘, ¤¯Ô˘Ì ‰‡Ô ΂·ÓÙÈÎÔ‡˜ ·ÚÈıÌÔ‡˜. T¤ÏÔ˜, ÁÈ· ÙÚÈۉȿÛÙ·ÙÔ Û‡ÛÙËÌ·, fiˆ˜ Â›Ó·È ÁÂÓÈο Ù· ¿ÙÔÌ·, ‹ Ë Î›ÓËÛË ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÔÓ›Ô˘ ¿Óˆ ÛÙËÓ ÂÈÊ¿ÓÂÈ· ÌÈ·˜ ÛÊ·›Ú·˜ ¤¯Ô˘Ì ÙÚÂȘ ΂·ÓÙÈÎÔ‡˜ ·ÚÈıÌÔ‡˜.
Ù˘ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·˜ ÙˆÓ ÙÚԯȷÎÒÓ. ™Â οı ÙÈÌ‹ ÙÔ˘ ·ÚÈÔ˘ ΂·ÓÙÈÎÔ‡ ·ÚÈıÌÔ‡ ·ÓÙÈÛÙÔȯ› Î·È ¤Ó· Û‡ÓÔÏÔ ÙÚԯȷÎÒÓ Ô˘ ÂÚȤ¯ÂÈ n2 ÙÚԯȷο. ŒÙÛÈ, .¯., ÁÈ· n = 1 ¤¯Ô˘Ì ¤Ó· Û‡ÓÔÏÔ ÙÚԯȷÎÒÓ Ô˘ ÂÚȤ¯ÂÈ ¤Ó· ÌfiÓÔ ÙÚԯȷÎfi, ÁÈ· n = 2 ¤¯Ô˘Ì ¤Ó· Û‡ÓÔÏÔ ÙÂÛÛ¿ÚˆÓ ÙÚԯȷÎÒÓ, ÁÈ· n = 3 ¤¯Ô˘Ì ¤Ó· Û‡ÓÔÏÔ ÂÓÓ¤· ÙÚԯȷÎÒÓ Î.Ô.Î. T· Û‡ÓÔÏ· ·˘Ù¿ ÙˆÓ ÙÚԯȷÎÒÓ Û˘ÓËı›˙Ô˘ÌÂ, ÁÈ· ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡˜ ΢ڛˆ˜ ÏfiÁÔ˘˜, Ó· Ù· ÔÓÔÌ¿˙Ô˘Ì ËÏÂÎÙÚÔÓȷΤ˜ ÛÙÈ‚¿‰Â˜ ‹ Î·È ·Ï¿ ÛÙÈ‚¿‰Â˜. O Û˘Ì‚ÔÏÈÛÌfi˜ ÙˆÓ ÛÙÈ‚¿‰ˆÓ Á›ÓÂÙ·È Ì ÁÚ¿ÌÌ·Ù·, fiˆ˜ Ê·›ÓÂÙ·È ÛÙÔÓ ·Ú·Î¿Ùˆ ›Ó·Î·. ·ÚÈÔ˜ ΂·ÓÙÈÎfi˜ ·ÚÈıÌfi˜
1
2
3
4
…
ÛÙÈ‚¿‰·
K
L
M
N
…
2
O ‰Â‡ÙÂÚÔ˜ ΂·ÓÙÈÎfi˜ ·ÚÈıÌfi˜ ÔÓÔÌ¿˙ÂÙ·È ·˙ÈÌÔ˘ıÈ·Îfi˜ ΂·ÓÙÈÎfi˜ ·ÚÈıÌfi˜ Î·È Û˘Ì‚ÔÏ›˙ÂÙ·È Ì ÙÔ ÁÚ¿ÌÌ· l. OÈ ÙÈ̤˜ ÙÔ˘ l ηıÔÚ›˙ÔÓÙ·È ·fi ÙȘ ÙÈ̤˜ ÙÔ˘ n Î·È Â›Ó·È 0, 1, 2, …, n–1. MÂÚÈΤ˜ ·fi ÙȘ ÙÈ̤˜ ÙÔ˘ l Û ۯ¤ÛË Ì ÙȘ ÙÈ̤˜ ÙÔ˘ n ‰›ÓÔÓÙ·È ÛÙÔÓ ·Ú·Î¿Ùˆ ›Ó·Î·.
e e
n 1 2 3 4 . . . n
e
HÏÂÎÙÚÔÓȷο Û˘ÛÙ‹Ì·Ù· ‰È·ÊfiÚˆÓ ‰È·ÛÙ¿ÛÂˆÓ Î·È Û¯ËÌ¿ÙˆÓ ÛÙÔ ¯ÒÚÔ. ·. MÔÓԉȿÛÙ·ÙÔ Û‡ÛÙËÌ·: ΛÓËÛË ËÏÂÎÙÚÔÓ›Ô˘ Û ¢ı›· ÁÚ·ÌÌ‹ (ÁÚ·ÌÌÈÎfi ÎÔ˘Ù›). ‚. ¢ÈۉȿÛÙ·ÙÔ Û‡ÛÙËÌ·: ΛÓËÛË ËÏÂÎÙÚÔÓ›Ô˘ ÛÙËÓ ÂÚ›ÌÂÙÚÔ ÔÚıÔÁˆÓ›Ô˘ ·Ú·ÏÏËÏÔÁÚ¿ÌÌÔ˘ (ÙÂÙÚ·ÁˆÓÈÎfi ÎÔ˘Ù›) ‹ ÛÙËÓ ÂÚÈʤÚÂÈ· ·ÎÏÔ˘ ‹ ‰·ÎÙ˘Ï›Ô˘. Á. TÚÈۉȿÛÙ·ÙÔ Û‡ÛÙËÌ·: ΛÓËÛË ËÏÂÎÙÚÔÓ›Ô˘ ÛÙËÓ ÂÈÊ¿ÓÂÈ· ÛÊ·›Ú·˜ ‹ Û ·‚Ô (΢‚ÈÎfi ÎÔ˘Ù›).
A˜ ‰Ô‡Ì ÙÒÚ· ÔÈ· Â›Ó·È Ë ÛËÌ·Û›· ÙˆÓ ÙÚÈÒÓ Î‚·ÓÙÈÎÒÓ ·ÚÈıÌÒÓ ÙˆÓ ·ÙfïÓ.
1
O ÚÒÙÔ˜ ΂·ÓÙÈÎfi˜ ·ÚÈıÌfi˜ ÔÓÔÌ¿˙ÂÙ·È Î‡ÚÈÔ˜ ΂·ÓÙÈÎfi˜ ·ÚÈıÌfi˜ Î·È Û˘Ì‚ÔÏ›˙ÂÙ·È Ì ÙÔ ÁÚ¿ÌÌ· n. ¶·›ÚÓÂÈ ÙȘ ÙÈ̤˜ 1, 2, 3,…, n. MfiÓÔ˜ ÙÔ˘ Ô Î‡ÚÈÔ˜ ΂·ÓÙÈÎfi˜ ·ÚÈıÌfi˜ ηıÔÚ›˙ÂÈ ÙËÓ ÂÓ¤ÚÁÂÈ· ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÔÓ›Ô˘ ÛÙÔ ¿ÙÔÌÔ ÙÔ˘ ˘‰ÚÔÁfiÓÔ˘ Î·È ÁÈ’ ·˘Ùfi ÌÔÚԇ̠ӷ ÙÔÓ ÔÓÔÌ¿ÛÔ˘ÌÂ Î·È Î‚·ÓÙÈÎfi ·ÚÈıÌfi
l 0 0 0 0
1 1
2
1
2 3 . . . 0 . . . . . . . . . . . . . . . . . n–1
O ·˙ÈÌÔ˘ıÈ·Îfi˜ ΂·ÓÙÈÎfi˜ ·ÚÈıÌfi˜ ηıÔÚ›˙ÂÈ ÙÔ Û¯‹Ì· ÙˆÓ ÙÚԯȷÎÒÓ Î·È ÁÈ’ ·˘Ùfi ÌÔÚԇ̠ӷ ÙÔÓ ÔÓÔÌ¿ÛÔ˘Ì ΂·ÓÙÈÎfi ·ÚÈıÌfi ÙÔ˘ Û¯‹Ì·ÙÔ˜ ÙˆÓ ÙÚԯȷÎÒÓ. TÚԯȷο Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÙÈ̤˜ ÙÔ˘ l ¤¯Ô˘Ó ‰È·ÊÔÚÂÙÈο Û¯‹Ì·Ù·. ™Â οı ÙÈÌ‹ ÙÔ˘ ·˙ÈÌÔ˘ıÈ·ÎÔ‡ ΂·ÓÙÈÎÔ‡ ·ÚÈıÌÔ‡ ·ÓÙÈÛÙÔȯ› Î·È ¤Ó· ˘ÔÛ‡ÓÔÏÔ ÙÚԯȷÎÒÓ Ô˘ ÂÚȤ¯ÂÈ 2l +1 ÙÚԯȷο. ŒÙÛÈ .¯. ÁÈ· l = 0 ¤¯Ô˘Ì ¤Ó· ˘ÔÛ‡ÓÔÏÔ ÂÓfi˜ ÙÚԯȷÎÔ‡, ÁÈ· l = 1 ¤¯Ô˘Ì ¤Ó· ˘ÔÛ‡ÓÔÏÔ ÙÚÈÒÓ ÙÚԯȷÎÒÓ, ÁÈ· l = 2 ¤¯Ô˘Ì ¤Ó· ˘ÔÛ‡-
EÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔÈ ¶ƒOµ§∏ª∞∆π™ª√π
27
28
K µ∞¡∆π∫√π A ƒπ£ª√π ÓÔÏÔ ¤ÓÙ ÙÚԯȷÎÒÓ Î.Ô.Î. O ·ÚÈıÌfi˜ ÙˆÓ ˘ÔÛ˘ÓfiψÓ, Ô˘ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó Ù· Û‡ÓÔÏ· ÙˆÓ ÙÚԯȷÎÒÓ ÁÈ· οı ÙÈÌ‹ ÙÔ˘ n, ı· Â›Ó·È n. ŒÙÛÈ, .¯ ÁÈ· n = 1 ¤¯Ô˘Ì ¤Ó· ˘ÔÛ‡ÓÔÏÔ ÙÚԯȷÎÒÓ, ÁÈ· n = 2, ¤¯Ô˘Ì ‰‡Ô ˘ÔÛ‡ÓÔÏ· ÙÚԯȷÎÒÓ, ÁÈ· n = 3, ¤¯Ô˘Ì ÙÚ›· ˘ÔÛ‡ÓÔÏ· ÙÚԯȷÎÒÓ Î.Ô.Î. T· ˘ÔÛ‡ÓÔÏ· ÙˆÓ ÙÚԯȷÎÒÓ Ô˘ ηıÔÚ›˙ÔÓÙ·È ·fi ÙȘ ÙÈ̤˜ ÙÔ˘ l, Û˘ÓËı›˙Ô˘ÌÂ, ÁÈ· ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡˜ ΢ڛˆ˜ ÏfiÁÔ˘˜, Ó· Ù· ÔÓÔÌ¿˙Ô˘Ì ËÏÂÎÙÚÔÓȷΤ˜ ˘ÔÛÙÈ‚¿‰Â˜ ‹ Î·È ·Ï¿ ˘ÔÛÙÈ‚¿‰Â˜. TfiÛÔ ÔÈ ÙÈ̤˜ ÙÔ˘ l, fiÛÔ Î·È ÔÈ ˘ÔÛÙÈ‚¿‰Â˜ Û˘ÓËı›˙ÂÙ·È Ó· Û˘Ì‚ÔÏ›˙ÔÓÙ·È Ì ÁÚ¿ÌÌ·Ù·, fiˆ˜ Ê·›ÓÂÙ·È ÛÙÔÓ ·Ú·Î¿Ùˆ ›Ó·Î·.
™ ∏ª∞™π∞
p ÙÚԯȷο ml
1
0
–1
ۇ̂ÔÏÔ
x
z
y
°È· ÙÔ ˘ÔÛ‡ÓÔÏÔ l = 2 (d ÙÚԯȷο ‹ d ˘ÔÛÙÈ‚¿‰·) ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÂ›Ù·È Ô ·Ú·Î¿Ùˆ Û˘Ì‚ÔÏÈÛÌfi˜: d ÙÚԯȷο
0
1
2
3
4
…
ml
ÙÚԯȷο
s
p
d
f
g
…
ۇ̂ÔÏÔ
˘ÔÛÙÈ‚¿‰·
s
p
d
f
g
…
O ÙÚ›ÙÔ˜ ΂·ÓÙÈÎfi˜ ·ÚÈıÌfi˜ ÔÓÔÌ¿˙ÂÙ·È Ì·ÁÓËÙÈÎfi˜ ΂·ÓÙÈÎfi˜ ·ÚÈıÌfi˜ Î·È Û˘Ì‚ÔÏ›˙ÂÙ·È Ì ÙÔ ÁÚ¿ÌÌ· ml. OÈ ÙÈ̤˜ ÙÔ˘ ml ηıÔÚ›˙ÔÓÙ·È ·fi ÙȘ ÙÈ̤˜ ÙÔ˘ l Î·È Â›Ó·È +l, …., 0,…, –l, ‰ËÏ·‰‹ Û˘ÓÔÏÈο 2l + 1 ÙÈ̤˜. °È’ ·˘Ùfi Î·È Ô ·ÚÈıÌfi˜ ÙˆÓ ÙÚԯȷÎÒÓ ÛÙÔ Î¿ı ˘ÔÛ‡ÓÔÏÔ Â›Ó·È 2l + 1. MÂÚÈΤ˜ ·fi ÙȘ ÙÈ̤˜ ÙÔ˘ ml Û ۯ¤ÛË Ì ÙȘ ÙÈ̤˜ ÙÔ˘ l ‰›ÓÔÓÙ·È ÛÙÔÓ ·Ú·Î¿Ùˆ ›Ó·Î·.
3
l
ml
0 1 2 3 . . . l
0 1 0 –1 2 1 0 –1 –2 3 2 1 0 –1 –2 –3 . . . +l . . . . . . . . . . . . . . . 0 . . . . . . . . . . . . . . . –l
O Ì·ÁÓËÙÈÎfi˜ ΂·ÓÙÈÎfi˜ ·ÚÈıÌfi˜ ηıÔÚ›˙ÂÈ ÙÔÓ ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌfi ÙˆÓ ÙÚԯȷÎÒÓ ÛÙÔ ¯ÒÚÔ Î·È ÁÈ’ ·˘Ùfi ÌÔÚԇ̠ӷ ÙÔÓ ÔÓÔÌ¿ÛÔ˘ÌÂ Î·È Î‚·ÓÙÈÎfi ·ÚÈıÌfi ÙÔ˘ ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌÔ‡ ÙˆÓ ÙÚԯȷÎÒÓ ÛÙÔ ¯ÒÚÔ. ™Â οı ÙÈÌ‹ ÙÔ˘ Ì·ÁÓËÙÈÎÔ‡ ΂·ÓÙÈÎÔ‡ ·ÚÈıÌÔ‡ ·ÓÙÈÛÙÔȯ› Î·È ¤Ó· ÙÚԯȷÎfi. √È ÙÈ̤˜ ÙÔ˘ ml Û˘ÓËı›˙Ô˘Ì ӷ ÙȘ Û˘Ì‚ÔÏ›˙Ô˘Ì Ì ÁÚ¿ÌÌ·Ù· Ô˘ ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·È ·fi ÙË ÌÔÚÊ‹ ÙˆÓ Û˘Ó·ÚÙ‹ÛÂˆÓ Ô˘ ÂÚÈÁÚ¿ÊÔ˘Ó Ù· ÙÚԯȷο. ŸÌˆ˜, Ù· ÁÚ¿ÌÌ·Ù· ·˘Ù¿ Â›Ó·È ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ÁÈ· ÙÔ Î¿ı ˘ÔÛ‡ÓÔÏÔ ÙˆÓ ÙÚԯȷÎÒÓ. °È·
∆√À™
ÙÔ ˘ÔÛ‡ÓÔÏÔ l = 1 (p ÙÚԯȷο, ‹ p ˘ÔÛÙÈ‚¿‰·) ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÂ›Ù·È Ô ·Ú·Î¿Ùˆ Û˘Ì‚ÔÏÈÛÌfi˜:
l
T· ÚÒÙ· Ù¤ÛÛÂÚ· ÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·È ·fi Ù· ·Ú¯Èο ÙˆÓ Ï¤ÍÂˆÓ sharp (Ô͇˜), principal (·ÚÈÔ˜), diffuse (‰È¿¯˘ÙÔ˜), fundamental (ıÂÌÂÏÈ҉˘) Ô˘ Â›Ó·È Ê·ÛÌ·ÙÔÛÎÔÈÎÔ› fiÚÔÈ. °È· Ù· ˘fiÏÔÈ· ·ÎÔÏÔ˘ıԇ̠ÙË ÛÂÈÚ¿ ÙÔ˘ ·ÏÊ·‚‹ÙÔ˘.
28
∫∞π ∏
2
1
0
–1
–2
x 2–y 2 xz
z2
yz
xy
T¤ÏÔ˜, ÁÈ· ÙÔ ˘ÔÛ‡ÓÔÏÔ l = 3 (f ÙÚԯȷο, Ë f ˘ÔÛÙÔÈ‚¿‰·) ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÂ›Ù·È Ô ·Ú·Î¿Ùˆ Û˘Ì‚ÔÏÈÛÌfi˜. f ÙÚԯȷο ml
3
2
1
ۇ̂ÔÏÔ
x 3 z(x 2–y2) z 2 x
0
–1
–2
–3
z 3 z 2y zxy y 3
™ËÌÂÈÒÛÙÂ Î·È ¿ÏÈ fiÙÈ ÔÈ Û˘Ì‚ÔÏÈÛÌÔ› ·˘ÙÔ› Ì·˜ ‰›ÓÔ˘Ó Î·È ÙË ÌÔÚÊ‹ Ù˘ Û˘Ó¿ÚÙËÛ˘ (Ì·ıËÌ·ÙÈ΋ ¤ÎÊÚ·ÛË) Ô˘ ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÈ ÙÔ Î¿ı ÙÚԯȷÎfi. ∏ Ï‹Ú˘ ÂÚÈÁÚ·Ê‹ Ù˘ ηٿÛÙ·Û˘ ÂÓfi˜ ËÏÂÎÙÚÔÓ›Ô˘ ÛÙÔ ¿ÙÔÌÔ Á›ÓÂÙ·È Ì ‚¿ÛË ÙÔ˘˜ ÙÚÂȘ ΂·ÓÙÈÎÔ‡˜ ·ÚÈıÌÔ‡˜ Ô˘ ηıÔÚ›˙Ô˘Ó ÙËÓ ÙÚԯȷ΋ ÙÔ˘ ΛÓËÛË (n, i, ml ), ηıÒ˜ Î·È Ì ¤Ó·Ó ٤ٷÚÙÔ Î‚·ÓÙÈÎfi ·ÚÈıÌfi ÙÔ Ì·ÁÓËÙÈÎfi ΂·ÓÙÈÎfi ·ÚÈıÌfi spin, ms, Ô˘ ηıÔÚ›˙ÂÈ ÙÔ spin (ÙËÓ ·˘ÙÔÛÙÚÔÊ‹) ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÔÓ›Ô˘. √ ms Â›Ó·È ·Ó¿ÏÔÁÔ˜ Ì ÙÔÓ ml, ·›ÚÓÂÈ fï˜ ‰‡Ô ÌfiÓÔÓ ÙÈ̤˜ ÙËÓ +1/2 Î·È ÙËÓ –1/2. √È ‰‡Ô ·˘Ù¤˜ ÙÈ̤˜ ÙÔ˘ ms ηıÔÚ›˙Ô˘Ó ÙÔÓ ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌfi (ÙË ÊÔÚ¿) ÙÔ˘ spin, Ô˘ ÌÔÚ› Ó· Â›Ó·È ‰ÂÍÈfiÛÙÚÔÊË (ms=+1/2), ‹ ·ÚÈÛÙÂÚfiÛÙÚÔÊË (ms=–1/2). ∆Ô ‰ÂÍÈfiÛÙÚÔÊÔ spin ϤÁÂÙ·È spin ÚÔ˜ Ù· ¿Óˆ Î·È Û˘Ì‚ÔÏ›˙ÂÙ·È ˆ˜ ≠, ‹ Ì ÙÔ ÁÚ¿ÌÌ· ·, ÂÓÒ ÙÔ ·ÚÈÛÙÂÚfiÛÙÚÔÊÔ spin ϤÁÂÙ·È spin ÚÔ˜ Ù· οو Î·È Û˘Ì‚ÔÏ›˙ÂÙ·È ˆ˜ Ø, ‹ Ì ÙÔ ÁÚ¿ÌÌ· ‚. ∂Âȉ‹ οı ηٿÛÙ·ÛË ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÔÓ›Ô˘ ÛÙÔ ¿ÙÔÌÔ ¤¯ÂÈ ÙË ‰È΋ Ù˘ Ù·˘ÙfiÙËÙ·, ÔÙ¤ ‰‡Ô ËÏÂÎÙÚfiÓÈ· ‰ÂÓ ÌÔÚ› Ó· ¤¯Ô˘Ó Î·È ÙÔ˘˜ Ù¤ÛÛÂÚȘ ΂·ÓÙÈÎÔ‡˜ ·ÚÈıÌÔ‡˜ ›‰ÈÔ˘˜ (··ÁÔÚ¢ÙÈ΋ ·Ú¯‹ ÙÔ˘ Pauli). ∞˘Ùfi ÛËÌ·›ÓÂÈ fiÙÈ Î¿ı ÙÚԯȷÎfi ‰ÂÓ ÌÔÚ› Ó· η٤¯ÂÙ·È (ηٷϷ̂¿ÓÂÙ·È) ·fi ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ÙˆÓ ‰‡Ô ËÏÂÎÙÚfiÓÈ·. °È· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ·fi ‰‡Ô ËÏÂÎÙÚfiÓÈ· ı· ›¯·Ì ٷ‡ÙÈÛË fiÏˆÓ ÙˆÓ Î‚·ÓÙÈÎÒÓ ·ÚÈıÌÒÓ ÁÈ· ‰‡Ô ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ ËÏÂÎÙÚfiÓÈ· (›‰È· Ù·˘ÙfiÙËÙ·).
4
EÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔÈ ¶ƒOµ§∏ª∞∆π™ª√π
◆
29
X ∏ª∂π∞
∂Ó·ÏÏ·ÎÙÈÎÔ› ÙÚfiÔÈ ÂÎÙ¤ÏÂÛ˘ ÙÔ˘ ÂÈÚ¿Ì·ÙÔ˜
∂Àƒ∂™∏™ pH ¢π∞§Àª∞∆√™ (¢∂π∫∆∂™ Î·È ¶∂Ã∞ª∂∆ƒπ∫√ Ã∞ƒ∆π) T˘ ∫. °ÈÔ‡ÚË-∆ÛÔ¯·Ù˙‹, ∂›ÎÔ˘Ú˘ ηıËÁ‹ÙÚÈ·˜ ÙÔ˘ ÙÌ‹Ì·ÙÔ˜ XËÌ›·˜ ∞.¶.£.
¢
›ÎÙ˜ Â›Ó·È ·ÛıÂÓ‹ ÔÚÁ·ÓÈο Ôͤ· ‹ ‚¿ÛÂȘ, Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÙËÓ È‰ÈfiÙËÙ· Ó· ¯ÚˆÌ·Ù›˙ÔÓÙ·È ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙÔ pH ÙÔ˘ ‰È·Ï‡Ì·ÙÔ˜ ÛÙÔ ÔÔ›Ô ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È.
ÃÚÒÌ·Ù· Ô˘ ÂÌÊ·Ó›˙Ô˘Ó ÔÈ ‰Â›ÎÙ˜ ËÏÈ·Óı›ÓË Î·È Ê·ÈÓÔÏÔÊı·Ï½ÓË ÌÂÙ¿ ÙËÓ ÚÔÛı‹ÎË ÔͤԘ ‹ ‚¿Û˘ ¶ÂÚÈÔ¯‹ pH ·ÏÏ·Á‹˜ ¯ÚÒÌ·ÙÔ˜
¢Â›ÎÙ˘ HÏÈ·Óı›ÓË (ÔÚÙÔηϛ ÌÂı˘Ï›Ô˘)
º·ÈÓÔÏÔÊı·Ï½ÓË
XÚÒÌ· XÚÒÌ· ÌÂÙ¿ ÙËÓ ÌÂÙ¿ ÙËÓ ÚÔÛı‹ÎË ÔͤԘ ÚÔÛı‹ÎË ‚¿Û˘
4,4 - 6
KfiÎÎÈÓÔ
K›ÙÚÈÓÔ
8,3 - 10,0
Õ¯ÚˆÌÔ
EÚ˘ıÚÔ˚҉˜
HÏÈ·Óı›ÓË
º·ÈÓÔÏÔÊı·Ï½ÓË
1Ô˜ ÙÚfiÔ˜ Î·È 2-3 ÛÙ·ÁfiÓ˜ ÙÔ˘ ›‰ÈÔ˘ ‰Â›ÎÙË ÛÙÔ ÛˆÏ‹Ó· 3 Ô˘ ÂÚȤ¯ÂÈ ‰È¿Ï˘Ì· Ûfi‰·˜.
ŸÚÁ·Ó· - ™˘Û΢¤˜ ¢ÔÎÈÌ·ÛÙÈÎÔ› ۈϋÓ˜ ™Ù·ÁÔÓfiÌÂÙÚ· ™ÈÊÒÓÈ· AÓÙȉڷÛÙ‹ÚÈ· - YÏÈο
HÏÈ·Óı›ÓË º·ÈÓÔÏÔÊı·Ï½ÓË
¢È·Ï‡Ì·Ù· ‰ÂÈÎÙÒÓ – HÏÈ·Óı›Ó˘ – º·ÈÓÔÏÔÊı·Ï½Ó˘ •›‰È ¿¯ÚˆÌÔ CH3COOH3(aq) (·Ú·›ˆÛË Ì ÓÂÚfi 1:1) ¢È¿Ï˘Ì· Ûfi‰·˜ Ê·ÁËÙÔ‡, NaHCO3(aq) (Ù˘¯·›· Û˘ÁΤÓÙÚˆÛË, ÂÚ›Ô˘ ÌÈÛ‹ ÎÔ˘Ù·ÏÈ¿ Û 50mL ÓÂÚÔ‡)
¶Ò˜ ı· ÂÚÁ·ÛÙԇ̠➧ ™Â ÛÙ‹ÚÈÁÌ· ‰ÔÎÈÌ·ÛÙÈÎÒÓ ÛˆÏ‹ÓˆÓ ÙÔÔıÂÙԇ̠٤ÛÛÂÚȘ ‰ÔÎÈÌ·ÛÙÈÎÔ‡˜ ۈϋÓ˜ Î·È ÙÔ˘˜ ·ÚÈıÌԇ̠·fi 1-4. ➧ ™ÙÔ˘˜ ۈϋÓ˜ 1 Î·È 2 Ú›¯ÓÔ˘Ì ÂÚ›Ô˘ ˆ˜ ÙË Ì¤ÛË Í›‰È Î·È ÛÙÔ˘˜ ۈϋÓ˜ 3 Î·È 4, ÙËÓ ›‰È· ÔÛfiÙËÙ· ‰È·Ï‡Ì·ÙÔ˜ Ûfi‰·˜ ÙÔ˘ Ê·ÁËÙÔ‡. ➧ ¶ÚÔÛı¤ÙÔ˘Ì Ì ÛÙ·ÁÔÓfiÌÂÙÚÔ ·fi 2-3 ÛÙ·ÁfiÓ˜ ‰Â›ÎÙË ËÏÈ·Óı›Ó˘ ÛÙÔ ÛˆÏ‹Ó· 1 Ô˘ ÂÚȤ¯ÂÈ Í›‰È
1
2 Í›‰È
3
4
‰È¿Ï˘Ì· Ûfi‰·˜ Ê·ÁËÙÔ‡
➧ ∂·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ì ÙËÓ ›‰È· ‰È·‰Èηۛ· ÚÔÛı¤ÙÔÓÙ·˜ ÙÔ ‰Â›ÎÙË Ê·ÈÓÔÏÔÊı·Ï½Ó˘ ÛÙÔ˘˜ ۈϋÓ˜ 2 Î·È 4. ➧ ¶·Ú·ÙËÚԇ̠ٷ ¯ÚÒÌ·Ù· Ô˘ ÂÌÊ·Ó›˙Ô˘Ó Ù· ‰È·Ï‡Ì·Ù·, Ù· Û˘ÁÎÚ›ÓÔ˘Ì Ì ٷ ¯ÚÒÌ·Ù· ÙÔ˘ ›Ó·Î· Î·È Ù· ηٷٿÛÛÔ˘Ì Û Ôͤ· ‹ ‚¿ÛÂȘ.
EÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔÈ ¶ƒOµ§∏ª∞∆π™ª√π
29
30
E Àƒ∂™∏ p H ¢ π∞§Àª∞∆√™
2Ô˜ ÙÚfiÔ˜
ø˜ ›ڷ̷ ›‰ÂÈ͢ Ì ÚÔ‚ÔϤ· ‰È·Ê·ÓÂÈÒÓ
ŸÚÁ·Ó· - ™˘Û΢¤˜ ¶ÔÙ‹ÚÈ· ˙¤Û˘ ‹ ÙÚÈ‚Ï›· petri (4) ™ÈÊÒÓÈ· ™Ù·ÁÔÓfiÌÂÙÚ· ¶ÚÔ‚ÔϤ·˜ ‰È·Ê·ÓÂÈÒÓ
➧ ¶ÚÔÛı¤ÙÔ˘ÌÂ Î·È ÛÙ· ‰‡Ô ÔÙ‹ÚÈ· 2-3 ÛÙ·ÁfiÓ˜ ‰Â›ÎÙË ËÏÈ·Óı›Ó˘ Î·È ·Ó·‰Â‡Ô˘Ì ÙÔ ‰È¿Ï˘Ì· Ì ڿ‚‰Ô. ™ÙËÓ ÔıfiÓË ÂÌÊ·Ó›˙ÔÓÙ·È Ù· ¯ÚÒÌ·Ù· Ô˘ ·›ÚÓÂÈ Ô ‰Â›ÎÙ˘ ÛÙÔ fiÍÈÓÔ Î·È ÛÙÔ ‚·ÛÈÎfi ‰È¿Ï˘Ì·. ™˘ÁÎÚ›ÓÔ˘Ì ٷ ¯ÚÒÌ·Ù· ·˘Ù¿ Ì ٷ ¯ÚÒÌ·Ù· ÙÔ˘ ›Ó·Î· ÛÙËÓ ·Ú¯‹.
AÓÙȉڷÛÙ‹ÚÈ· - YÏÈο ¢È·Ï‡Ì·Ù· ‰ÂÈÎÙÒÓ – HÏÈ·Óı›Ó˘ – º·ÈÓÔÏÔÊı·Ï½Ó˘ •›‰È ¿¯ÚˆÌÔ CH3COOH3(aq) (·Ú·›ˆÛË Ì ÓÂÚfi 1:1) ¢È¿Ï˘Ì· Ûfi‰·˜ Ê·ÁËÙÔ‡, NaHCO3(aq) (Ù˘¯·›· Û˘ÁΤÓÙÚˆÛË, ÂÚ›Ô˘ ÌÈÛ‹ ÎÔ˘Ù·ÏÈ¿ Û 50mL ÓÂÚÔ‡)
¶Ò˜ ı· ÂÚÁ·ÛÙԇ̠➧ ™Â ‰‡Ô ÔÙ‹ÚÈ· ˙¤Û˘ ‹ ÙÚÈ‚Ï›· petri Ú›¯ÓÔ˘Ì ÛÙÔ ¤Ó· 10 mL Í›‰È Î·È ÛÙÔ ¿ÏÏÔ 10 mL ‰È·Ï‡Ì·ÙÔ˜ Ûfi‰·˜. TÔÔıÂÙԇ̠ٷ ÔÙ‹ÚÈ· ‹ Ù· ÙÚÈ‚Ï›· ¿Óˆ ÛÙËÓ ÙÚ¿Â˙· ÙÔ˘ ÚÔ‚ÔϤ· ‰È·Ê·ÓÂÈÒÓ.
3Ô˜ ÙÚfiÔ˜
➧ ∂·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ì ÙËÓ ›‰È· ‰È·‰Èηۛ· Î·È Ì ÙÔ ‰Â›ÎÙË Ê·ÈÓÔÏÔÊı·Ï½Ó˘.
¶Â›Ú·Ì· Û ÌÈÎÚÔÎϛ̷η
ŸÚÁ·Ó· - ™˘Û΢¤˜ º‡ÏÏÔ ÂÚÁ·Û›·˜ (Ï¢Îfi ʇÏÏÔ ÙÂÙÚ·‰›Ô˘) ¶Ï·ÛÙÈ΋ ‰È·Ê¿ÓÂÈ·
➧ ∆ÔÔıÂÙԇ̠‰‡Ô ÛÙ·ÁfiÓ˜ Í›‰È Î·È ‰˘Ô ÛÙ·ÁfiÓ˜ ‰È·Ï‡Ì·ÙÔ˜ Ûfi‰·˜ ÛÙÔ Î·Ù¿ÏÏËÏÔ ÎÔ˘Ù¿ÎÈ ¿Óˆ ÛÙË ‰È·Ê¿ÓÂÈ·. ➧ ¶ÚÔÛı¤ÙÔ˘Ì ·fi Ì›· ÛÙ·ÁfiÓ· ‰Â›ÎÙË ËÏÈ·Óı›Ó˘ Î·È Ê·ÈÓÔÏÔÊı·Ï½Ó˘ ÛÙÔ ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ô ÎÔ˘Ù¿ÎÈ.
¶Ï·ÛÙÈο ÛÈÊÒÓÈ· AÓÙȉڷÛÙ‹ÚÈ· - YÏÈο ¢È·Ï‡Ì·Ù· ‰ÂÈÎÙÒÓ – HÏÈ·Óı›Ó˘ – º·ÈÓÔÏÔÊı·Ï½Ó˘ •›‰È ¿¯ÚˆÌÔ CH3COOH3(aq) (·Ú·›ˆÛË Ì ÓÂÚfi 1:1)
∏ÏÈ·Óı›ÓË
º·ÈÓÔÏÔÊı·Ï½ÓË
•›‰È
¢È¿Ï˘Ì· Ûfi‰·˜ Ê·ÁËÙÔ‡, NaHCO3(aq) (Ù˘¯·›· Û˘ÁΤÓÙÚˆÛË, ÂÚ›Ô˘ ÌÈÛ‹ ÎÔ˘Ù·ÏÈ¿ Û 50mL ÓÂÚÔ‡) ¢È¿Ï˘Ì· Ûfi‰·˜
¶Ò˜ ı· ÂÚÁ·ÛÙԇ̠➧ ∆ÔÔıÂÙԇ̛̠· ηı·Ú‹ ‰È·Ê¿ÓÂÈ· ¿Óˆ ·fi ¤Ó· ʇÏÏÔ ÂÚÁ·Û›·˜. ™ÙÔ Ê‡ÏÏÔ ÂÚÁ·Û›·˜ ¤¯Ô˘Ì ۯ‰ȿÛÂÈ ÌÈÎÚ¿ ÎÔ˘Ù¿ÎÈ· fiˆ˜ Ê·›ÓÂÙ·È ·Ú·Î¿Ùˆ Î·È ‰›Ï· Û οı ÎÔ˘Ù¿ÎÈ, ¤¯Ô˘Ì ÁÚ¿„ÂÈ ÙȘ ÔÓÔ̷ۛ˜ ÙˆÓ ‰È·Ï˘Ì¿ÙˆÓ Ô˘ ı· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘ÌÂ.
➧ ™ËÌÂÈÒÓÔ˘Ì ٷ ¯ÚÒÌ·Ù· ÙˆÓ ‰È·Ï˘Ì¿ÙˆÓ ÌÂÙ¿ ÙËÓ ÚÔÛı‹ÎË ÙÔ˘ ‰Â›ÎÙË, Ù· Û˘ÁÎÚ›ÓÔ˘Ì Ì ٷ ¯ÚÒÌ·Ù· ÙÔ˘ ›Ó·Î· Î·È Î·Ù·Ù¿ÛÛÔ˘Ì ÙȘ Ô˘Û›Â˜ Û Ôͤ· ‹ ‚¿ÛÂȘ.
30 EÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔÈ ¶ƒOµ§∏ª∞∆π™ª√π
31
X ∏ª∂π∞
4Ô˜ ÙÚfiÔ˜
MÂ Ê˘ÛÈÎÔ‡˜ ‰Â›ÎÙ˜
∆Ô ÎfiÎÎÈÓÔ Î·È ÙÔ Á·Ï¿˙ÈÔ ¯ÚÒÌ· Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÔÏÏ¿ ÏÔ˘ÏÔ‡‰È· (.¯. ÁÂÚ¿ÓÈ·, ÂÙÔ‡ÓȘ, ÙÚÈ·ÓÙ¿Ê˘ÏÏ·) ηıÒ˜ Î·È ÔÚÈṲ̂ӷ Ï·¯·ÓÈο (.¯. ÎfiÎÎÈÓÔ Ï¿¯·ÓÔ), ·Ó‹ÎÔ˘Ó Û ÌÈ· ηÙËÁÔÚ›· ÔÚÁ·ÓÈÎÒÓ ÂÓÒÛÂˆÓ Ô˘ ÔÓÔÌ¿˙ÔÓÙ·È ·ÓıÔ΢¿Ó˜. √È ·ÓıÔ΢¿Ó˜ Â›Ó·È ‰È·Ï˘Ù¤˜ ÛÙËÓ ·ÏÎÔfiÏË Î·È ÙÔ ÓÂÚfi Î·È ÌÔÚÔ‡Ó Â‡ÎÔÏ· Ó’ ·ÔÌÔÓˆıÔ‡Ó Ì Âί‡ÏÈÛË. ∆Ô ¯ÚÒÌ· ÙÔ˘˜ ÔÈΛÏÏÂÈ Î·È ÂÍ·ÚÙ¿Ù·È ·fi ÙËÓ Ô͇ÙËÙ· ‹ ÙË ‚·ÛÈÎfiÙËÙ· ÙˆÓ ‰È·Ï˘Ì¿ÙˆÓ ÛÙ· ÔÔ›· ÚÔÛÙ›ıÂÓÙ·È, ÁÈ’ ·˘Ùfi ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ˆ˜ ‰Â›ÎÙ˜ ÔͤˆÓ-‚¿ÛÂˆÓ Î·È ÔÓÔÌ¿˙ÔÓÙ·È Ê˘ÛÈÎÔ› ‰Â›ÎÙ˜.
Í›‰È
ŸÚÁ·Ó· - ™˘Û΢¤˜ ¶ÔÙ‹ÚÈ· ˙¤Û˘ 100mL (2) ™ÈÊÒÓÈ· °Ô˘‰› ÔÚÛÂÏ¿Ó˘ °˘¿ÏÈÓË Ú¿‚‰Ô˜ AÓÙȉڷÛÙ‹ÚÈ· - YÏÈο •›‰È ¢È¿Ï˘Ì· Ûfi‰·˜ Ê·ÁËÙÔ‡, NaHCO3(aq) (Ù˘¯·›· Û˘ÁΤÓÙÚˆÛË ÂÚ›Ô˘ ÌÈÛ‹ ÎÔ˘Ù·ÏÈ¿ Û 50mL ÓÂÚÔ‡) X˘Ìfi˜ ·fi ÎfiÎÎÈÓÔ Ï¿¯·ÓÔ ‹ ÎfiÎÎÈÓ· ÏÔ˘ÏÔ‡‰È· AÎÂÙfiÓË ‹ ·Èı·ÓfiÏË
‰È¿Ï˘Ì· Ûfi‰·˜
➧ ™ËÌÂÈÒÓÔ˘Ì ÙȘ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ Ì·˜. ¶·Ú·ÙËÚԇ̠fiÙÈ ÛÙÔ Í›‰È Ô Ê˘ÛÈÎfi˜ ‰Â›ÎÙ˘ ¯ÚˆÌ·Ù›˙ÂÙ·È ÎfiÎÎÈÓÔ˜ ÂÓÒ ÛÙË Ûfi‰· ¯ÚˆÌ·Ù›˙ÂÙ·È Ú¿ÛÈÓÔ˜. ¶·Ú·Î¿Ùˆ ‰›ÓÂÙ·È ÌÈ· Îϛ̷η ¯ÚˆÌ¿ÙˆÓ Ô˘ ÂÌÊ·Ó›˙ÔÓÙ·È fiÙ·Ó ÚÔÛı¤ÛÔ˘Ì ¯˘Ìfi ·fi ÎfiÎÎÈÓÔ Ï¿¯·ÓÔ Û ‰È·Ï‡Ì·Ù· Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi pH.
¶Ò˜ ı· ÂÚÁ·ÛÙԇ̠➧ ™Â ÌÈÎÚfi ÁÔ˘‰› ÔÚÛÂÏ¿Ó˘ Û˘ÓıÏ›‚Ô˘Ì ÎÔÌÌ·Ù¿ÎÈ· ·fi ÎfiÎÎÈÓÔ Ï¿¯·ÓÔ ‹ ¤Ù·Ï· ·fi ÎfiÎÎÈÓ· ÏÔ˘ÏÔ‡‰È·. ¶ÚÔÛı¤ÙÔ˘Ì ηÙfiÈÓ Ï›ÁÔ ÓÂÚfi ‹ ·ÎÂÙfiÓË ‹ ·Èı·ÓfiÏË, ÔfiÙ ·›ÚÓÔ˘Ì ¤Ó· ÎfiÎÎÈÓÔ ¯˘Ìfi. ➧ °ÂÌ›˙Ô˘Ì ˆ˜ ÙË Ì¤ÛË, ‰‡Ô ÔÙ‹ÚÈ· ˙¤Û˘, ÙÔ ¤Ó· Ì ͛‰È (Ô͇), ÙÔ ¿ÏÏÔ Ì ‰È¿Ï˘Ì· Ûfi‰·˜ Ê·ÁËÙÔ‡ (‚¿ÛË). ➧ ¶ÚÔÛı¤ÙÔ˘ÌÂ Î·È ÛÙ· ‰‡Ô ÔÙ‹ÚÈ· ÌÈÎÚ‹ ÔÛfiÙËÙ· ·fi ÙÔÓ ÎfiÎÎÈÓÔ ¯˘Ìfi.
5Ô˜ ÙÚfiÔ˜
14444244443
14444244443
fiÍÈÓË ÂÚÈÔ¯‹
‚·ÛÈ΋ ÂÚÈÔ¯‹
M ¯·ÌÂÙÚÈÎfi ¯·ÚÙ›
∆Ô Â¯·ÌÂÙÚÈÎfi ¯·ÚÙ› Ô˘ ÔÓÔÌ¿˙ÂÙ·È Î·È ÁÂÓÈÎfi˜ ‰Â›ÎÙ˘ ‹ ‰Â›ÎÙ˘ universal, Â›Ó·È ÂȉÈÎfi ¯·ÚÙ› Ô˘ ¤¯ÂÈ ‰È·ÔÙÈÛÙ› Ì ̛ÁÌ· ‰ÂÈÎÙÒÓ Î·È ¤¯ÂÈ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ·›ÚÓÂÈ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi ¯ÚÒÌ·, fiÙ·Ó ‰È·‚Ú·¯Â› Ì ¤Ó· ‰È¿Ï˘Ì· ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ ı¤ÏÔ˘Ì ӷ ‚Úԇ̠ÙËÓ ÙÈÌ‹ pH. TÔ Â¯·ÌÂÙÚÈÎfi ¯·ÚÙ› ‚Ú›ÛÎÂÙ·È Û ‰È¿ÊÔÚ˜ Û˘Û΢·Û›Â˜ fiˆ˜ Ê·›ÓÂÙ·È ÛÙȘ ÂÈÎfiÓ˜. √ ÙÚfiÔ˜ Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈԇ̠ÙÔ Â¯·ÌÂÙÚÈÎfi ¯·ÚÙ› Â›Ó·È Ô ÂÍ‹˜: ñ ∆Ô Â¯·ÌÂÙÚÈÎfi ¯·ÚÙ› ÙÔ Îfi‚Ô˘Ì Û ÌÈÎÚ¿ ÎÔÌÌ¿EÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔÈ ¶ƒOµ§∏ª∞∆π™ª√π
31
32
E Àƒ∂™∏ p H ¢ π∞§Àª∞∆√™ ÙÈ· Î·È Ù· ÙÔÔıÂÙԇ̠ÛÙËÓ Î˘ÚÙ‹ ÂÈÊ¿ÓÂÈ· ÌÈ·˜ ο„·˜ ‹ ÌÈ·˜ ˘¿ÏÔ˘ ˆÚÔÏÔÁ›Ô˘, ÒÛÙ ÙÔ ‰È¿Ï˘Ì· Ì ÙÔ ÔÔ›Ô ‰È·‚Ú¤¯Ô˘Ì ÙÔ ¯·ÚÙ› Ó· ÙÚ¤¯ÂÈ Î·È Ó· ÌËÓ ÂËÚ¿˙ÂÈ Ù· ¿ÏÏ· ÎÔÌÌ¿ÙÈ· ¯·ÚÙÈÔ‡ Ô˘ Èı·ÓfiÓ Ó· ˘¿Ú¯Ô˘Ó ‰›Ï·. ñ ¢È·‚Ú¤¯Ô˘Ì ¤Ó· ÎÔÌÌ¿ÙÈ Â¯·ÌÂÙÚÈÎÔ‡ ¯·ÚÙÈÔ‡ Ì ÌÈ· ηı·Ú‹ Ú¿‚‰Ô Ô˘ ÙË ‚Ô˘Ù¿Ì ے ¤Ó· ‰È¿Ï˘Ì· ‹ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈԇ̠¤Ó· ÛÙ·ÁÔÓfiÌÂÙÚÔ. ∫·Ù¿ ÚÔÙ›ÌËÛË ¯ÚËÛÈÌÔÔÈԇ̠ڿ‚‰Ô, ÒÛÙ ӷ ÌËÓ ‰È·‚Ú·¯Â› Ôχ ÙÔ Â¯·ÌÂÙÚÈÎfi ¯·ÚÙ› Î·È «ÍÂÏ˘ı›» ÙÔ ¯ÚÒÌ· ÙÔ˘. °È· ÙÔÓ ›‰ÈÔ ÏfiÁÔ ·ÔʇÁÔ˘Ì ӷ ÂÌ‚·Ù›ÛÔ˘Ì ÙÔ Â¯·ÌÂÙÚÈÎfi ¯·ÚÙ› ηÙ¢ı›·Ó ̤۷ ÛÙÔ ÛˆÏ‹Ó· ‹ ÙÔ ÔÙ‹ÚÈ Ô˘ ÂÚȤ¯ÂÈ ÙÔ ‰È¿Ï˘Ì·. ñ ∆Ô ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi ¯ÚˆÌ· Ô˘ ·›ÚÓÂÈ ÙÔ ÎÔÌÌ¿ÙÈ ÙÔ˘ ¯·ÚÙÈÔ‡ ÙÔ Û˘ÁÎÚ›ÓÔ˘Ì Ì ÙËÓ Îϛ̷η (‰ÂÈÁÌ·ÙÔÏfiÁÈÔ) ¯ÚˆÌ¿ÙˆÓ Ô˘ ˘¿Ú¯ÂÈ ÛÙÔ ÎÔ˘Ù›, ÂÓÒ ‰›Ï· Û οı ¯ÚÒÌ· ˘¿Ú¯ÂÈ Î·È ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ë ·ÚÈıÌËÙÈ΋ ÙÈÌ‹ ÙÔ˘ pH. ™˘ÁÎÚ›ÓÔÓÙ·˜ ÙÔ ¯ÚÒÌ· ‚Ú›ÛÎÔ˘Ì ηٿ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÙËÓ ÙÈÌ‹ pH ÙÔ˘ ‰È·Ï‡Ì·ÙÔ˜.
ŸÚÁ·Ó· - ™˘Û΢¤˜ ¶ÔÙ‹ÚÈ· ˙¤Û˘ ÌÈÎÚ¿ ‹ ‰ÔÎÈÌ·ÛÙÈÎÔ› ۈϋÓ˜ K¿„· ‹ ‡·ÏÔ˜ ˆÚÔÏÔÁ›Ô˘ °˘¿ÏÈÓË Ú¿‚‰Ô˜ AÓÙȉڷÛÙ‹ÚÈ· - YÏÈο •›‰È ¿¯ÚˆÌÔ CH3COOH3(aq) (·Ú·›ˆÛË Ì ÓÂÚfi 1:1) ¢È¿Ï˘Ì· Ûfi‰·˜ Ê·ÁËÙÔ‡, NaHCO3(aq) (Ù˘¯·›· Û˘ÁΤÓÙÚˆÛË ÂÚ›Ô˘ ÌÈÛ‹ ÎÔ˘Ù·ÏÈ¿ Û 50mL ÓÂÚÔ‡) ¶Â¯·ÌÂÙÚÈÎfi ¯·ÚÙ›
¶Ò˜ ı· ÂÚÁ·ÛÙԇ̠➧ TÔÔıÂÙԇ̠ٷ ‰È·Ï‡Ì·Ù· ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ ÙÔ pH ı¤ÏÔ˘Ì ӷ ÚÔÛ‰ÈÔÚ›ÛÔ˘Ì Û ‰ÔÎÈÌ·ÛÙÈÎÔ‡˜ ۈϋÓ˜ ‹ Û ÌÈÎÚ¿ ÔÙ‹ÚÈ· ˙¤Û˘. ➧ ∫fi‚Ô˘Ì ÙÔ Â¯·ÌÂÙÚÈÎfi ¯·ÚÙ› Û ÌÈÎÚ¿ ÎÔÌÌ·Ù¿ÎÈ· Î·È Ù· ÙÔÔıÂÙԇ̠ÛÙËÓ Î˘ÚÙ‹ ÂÈÊ¿ÓÂÈ· ÌÈ·˜ ο„·˜. ➧ ¢È·‚Ú¤¯Ô˘Ì ¤Ó· ÎÔÌÌ¿ÙÈ ÙÔ˘ ¯·ÌÂÙÚÈÎÔ‡ ¯·ÚÙÈÔ‡ Ì ¤Ó· ‰È¿Ï˘Ì·. (•ÂχÓÔ˘Ì οı ÊÔÚ¿ ÙË Ú¿‚‰Ô Ì ·ÈÔÓÙÈṲ̂ÓÔ ÓÂÚfi Î·È Â·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ì ÙË ‰ÔÎÈÌ·Û›· Ì fiÛ· ‰È·Ï‡Ì·Ù· ‰È·ı¤ÙÔ˘ÌÂ). ➧ ∞ÎÔÏÔ˘ıÒÓÙ·˜ ÙË ‰È·‰Èηۛ· Ô˘ ·Ó·Ê¤Ú·Ì ÛÙËÓ ÚÔÛ‰ÈÔÚ›˙Ô˘Ì ÙËÓ ·ÚÈıÌËÙÈ΋ ÙÈÌ‹ οı ‰È·Ï‡Ì·ÙÔ˜ Î·È Ù· ηٷٿÛÛÔ˘Ì ÛÙ· Ôͤ· ‹ ÙȘ ‚¿ÛÂȘ.
OMA
Xηµεα I. !τοµα " Mρια
PO
OºO
KYK§
YNT YN ™
◆
Kωνσταντνος A. Tσπης
32
K. °IOYPH - T™OXATZH ¢I¢AKTIKH ¶EIPAMATøN XHMEIA™ °È· ÙÔ §‡ÎÂÈÔ
K. °IOYPH - T™OXATZH ¢I¢AKTIKH ¶EIPAMATøN XHMEIA™ °È· ÙÔ °˘ÌÓ¿ÛÈÔ EÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔÈ ¶ƒOµ§∏ª∞∆π™ª√π
KøN. T™I¶H™ XHMEIA I. ÕÙÔÌ· & MfiÚÈ· ñ II. K·Ù·ÛÙ¿ÛÂȘ Ù˘ ‡Ï˘
33
X ∏ª∂π∞
¢À√ ¶∞ƒ∞∆∏ƒ∏™∂π™ - ¶ƒ√∆∞™∂π™ ÁÈ· ÙÔ £√§√ ∆√¶π√ ÛÙË Ã∏ª∂π∞ TÔ˘ ¢. ¶·˘Ï›‰Ë, XËÌÈÎÔ‡ - ºÚÔÓÙÈÛÙ‹
£ ➧
· ·Ú¯›Ûˆ Ì οÔȘ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ ÚÔÙ¿ÛÂȘ Û¯ÂÙÈΤ˜ Ì ÙÔ ·Ó·Ï˘ÙÈÎfi ÚfiÁÚ·ÌÌ· Ù˘ ÃËÌ›·˜ ÛÙÔ §‡ÎÂÈÔ.
√ Ì·ıËÙ‹˜ ÊÙ¿ÓÂÈ ÛÙË µ¢ Ù¿ÍË ÙÔ˘ §˘Î›Ԣ Î·È ‰ÂÓ Í¤ÚÂÈ ÙÈ ÛËÌ·›ÓÂÈ molarity, molality Ì ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Ó· ¯ÚÂÈ¿˙ÔÓÙ·È 2 ‹ Î·È 3 ‚‰ÔÌ¿‰Â˜ ·ӿÏ˄˘ ÁÈ· Ó· ηٷÓÔ‹ÛÂÈ ÙȘ ·Ú·¿Óˆ ¤ÓÓÔȘ. √ Ì·ıËÙ‹˜ ÛÙËÓ ∞¢ Ù¿ÍË ÙÔ˘ §˘Î›Ԣ Ì·ı·›ÓÂÈ ÁÈ· Ù· ›‰Ë Ù˘ ÂÚÈÂÎÙÈÎfiÙËÙ·˜, ·ÏÏ¿ Ë ÌÔÚÈ·ÎfiÙËÙ· Â›Ó·È ÚÔÓfiÌÈÔ ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹ ÙÔ˘ π‰ÈˆÙÈÎÔ‡ ™¯ÔÏ›Ԣ, ÁÈ·Ù›, Ï›ÁÔ ÔÈ Î·Ù·Ï‹„ÂȘ, Ï›ÁÔ ÔÈ ÂΉÚÔ̤˜, ÔÈ ÂÚ›·ÙÔÈ Î·È ÔÈ ÁÂÓÈΤ˜ Û˘ÓÂχÛÂȘ ÌÈÎÚ·›ÓÔ˘Ó ÙË ™¯ÔÏÈ΋ ¯ÚÔÓÈ¿ Û ٤ÙÔÈÔ ‚·ıÌfi ÒÛÙÂ Ô Î·ıËÁËÙ‹˜ ‰ÂÓ ÚÔÏ·‚·›ÓÂÈ Ó· ‰È‰¿ÍÂÈ Ù›ÔÙ· ۯ‰fiÓ ·fi ÙÔÓ 4Ô ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ. ¢ÂÓ ÓÔÌ›˙ˆ fiÙÈ Â›Ó·È ‰‡ÛÎÔÏÔ ÁÈ· ÙÔ Ì·ıËÙ‹ Ù˘ ∞¢ Ù¿Í˘ Ó· Ì¿ıÂÈ ÁÈ· ÙÔ ÁÚ·ÌÌÔÌfiÚÈÔ ÛÙËÓ ·Ú¯‹ Ù˘ ¯ÚÔÓÈ¿˜, ¤ÙÛÈ ÒÛÙ ·Ì¤Ûˆ˜ ÌÂÙ¿ Ó· ‰È‰·¯Ù› Ù· ¢È·Ï‡Ì·Ù· Î·È ÙË Û˘ÁΤÓÙÚˆÛ‹ ÙÔ˘˜. ∂ÎÙfi˜ Î·È ·Ó ÔÈ ·ÚÌfi‰ÈÔÈ ÙÔ˘ ¶·È‰·ÁˆÁÈÎÔ‡ πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ˘ ÈÛÙÂ‡Ô˘Ó fiÙÈ Ô Ì·ıËÙ‹˜ ÙÔÓ √ÎÙÒ‚ÚÈÔ ‰Â ÌÔÚ› Ó· ẨÒÛÂÈ, ·ÏÏ¿ ÙÔÓ ∞Ú›ÏÈÔ ÌÔÚ›!
➧
√ Ì·ıËÙ‹˜ ÊÙ¿ÓÂÈ ÛÙË °¢ Ù¿ÍË Î·È ‰ÂÓ Í¤ÚÂÈ ÙÈ Â›Ó·È ÔÍ›‰ˆÛË - ·Ó·ÁˆÁ‹. ÿÓÔÓÙ·È ¤ÙÛÈ ¿ÏϘ 2 Ì 3 ‚‰ÔÌ¿‰Â˜ ÁÈ· ÙËÓ ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ë Â·Ó¿ÏË„Ë. ∆Ô ÚÒÙÔ ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ Ù˘ µ¢ Ù¿Í˘ ÌÔÚ› Ì ۯÂÙÈ΋ ¢ÎÔÏ›· Ó· ‰È‰·¯Ù› ÛÙËÓ ∞¢ Ù¿ÍË ÙÔ˘ §˘Î›Ԣ, ÒÛÙÂ Ô Ì·ıËÙ‹˜ ÛÙË µ¢ Ù¿ÍË Ó· ¤¯ÂÈ, ˆ˜ ‰È‰·ÎÙ¤·, ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ, ÔÏfiÎÏËÚË ÙËÓ ‡ÏË ÙÔ˘ ÛËÌÂÚÈÓÔ‡ ‚È‚Ï›Ô˘, ‰ËÏ·‰‹ Ù· ÎÂÊ¿Ï·È· 2, 3, 4, Î·È 5. °È· Ó· ÌË Á›ÓÂÈ ‰˘Û‚¿ÛÙ·ÎÙË Ë ‡ÏË Ù˘ ∞¢ §˘Î›Ԣ ÌÔÚ› οÔÈÔ Â‰¿ÊÈÔ Ù˘ ÛËÌÂÚÈÓ‹˜ ‡Ï˘, Ó· ÂÚ¿ÛÂÈ ÛÙÔ °˘ÌÓ¿ÛÈÔ, Ë ÔÓÔÌ·ÙÔÏÔÁ›· ÏfiÁÔ˘ ¯¿ÚÈÓ. ŒÙÛÈ ÛÙË °¢ Ù¿ÍË Ô Ì·ıËÙ‹˜ ÌÔÚ› Ó· ·ÊÔÌÔÈÒÛÂÈ Â˘ÎÔÏfiÙÂÚ· ÙÔ ·ÓÂÓÂÚÁfi ÁÈ· ʤÙÔ˜ ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 4 (∏§∂∫∆ƒ√Ã∏ª∂π∞) ÙÔ ÔÔ›Ô, ·˜ ÌË ÁÂÏÈfiÌ·ÛÙÂ, Â›Ó·È ·‰‡Ó·ÙÔ Ó· ‰È‰·¯Ù› Ì ÙËÓ ·ÚÔ‡Û· ηٿÛÙ·ÛË Ì¤Û· ÛÙ· ÂfiÌÂÓ· ¯ÚfiÓÈ·. ŸÏÔÈ Ì·˜ ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ì fiÙÈ ÙÔ ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ √•∂π¢ø™∏ - ∞¡∞°ø°∏ Â›Ó·È ÚÔ··ÈÙÔ‡ÌÂÓÔ ÁÈ· ÙË ÌÂϤÙË Ù˘ ∏ÏÂÎÙÚÔ¯ËÌ›·˜. º˘ÛÈο Ë Â·Ó¿ÏË„Ë (Û fiÛ· Û¯ÔÏ›· Î·È ÌÂ
fiÔÈÔ ÙÚfiÔ ÂÊ·ÚÌfi˙ÂÙ·È) ÛÙËÓ ·Ú¯‹ ÙÔ˘ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ ¤ÙÔ˘˜ Â›Ó·È ·Ó·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎfi ËÌ›ÌÂÙÚÔ Ô˘ ÌfiÓÔ Û‡Á¯˘ÛË ÂÈʤÚÂÈ ÛÙÔ Ì·ıËÙ‹. ∏ ÔÍÂȉԷӷÁˆÁ‹ ‰ÂÓ Ì·ı·›ÓÂÙ·È Ì¤Û· Û 2 ‹ 3 ‰È‰·ÎÙÈΤ˜ ÒÚ˜, ˘¿Ú¯ÂÈ, ¿ÏψÛÙÂ, ÙÔ Â‰¿ÊÈÔ Ù˘ ÔÍ›‰ˆÛ˘ ÛÙËÓ √ÚÁ·ÓÈ΋ (ÎÂÊ. 5) fiÔ˘ ÌÔÚ› Ô ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ›Û˘ Ó· ÙË ‰È‰¿ÍÂÈ. ¶·Ú·Ù·‡Ù·, ı· ·Ú·ı¤Ûˆ ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ¤Ó·Ó ηı·Ú¿ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎfi ÙÚfiÔ ÁÈ· ÙËÓ ÈÛÔÛÙ¿ıÌÈÛË ÙˆÓ ÔÍÂȉԷӷÁˆÁÈÎÒÓ ·ÓÙȉڿÛÂˆÓ Ô˘ ÈÛÙ‡ˆ fiÙÈ ı· ‚ÔËı‹ÛÂÈ ÙfiÛÔ ÙÔ Ì·ıËÙ‹, ÛÙËÓ Â̤‰ˆÛË Ù˘ ·ÓÙ›ÛÙÔȯ˘ ıˆڛ·˜, fiÛÔ Î·È ÙÔÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ÛÙË ÛˆÛÙ‹ ‰È‰·Ûηϛ·. ÕÏψÛÙÂ Â›Ó·È Û fiÏÔ˘˜ Ì·˜ ÁÓˆÛÙfi fiÙÈ Ô Î·ı¤Ó·˜ Ì·˜ ‰È‰¿ÛÎÂÈ Û˘Ó‹ıˆ˜ Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi ÙÚfiÔ ÁÈ· ÙËÓ ÈÛÔÛÙ¿ıÌÈÛË ÙˆÓ ·ÓÙȉڿÛˆÓ, Ì ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Ô Ì·ıËÙ‹˜ Ó· ÚÔÛ·ı› ·ÂÁÓˆṲ̂ӷ Ó· ηٷϿ‚ÂÈ ÙÈ Û˘Ì‚·›ÓÂÈ!
∏ÌÈ·ÓÙȉڿÛÂȘ ∏ÌÈ·ÓÙȉڿÛÂȘ ÔÓÔÌ¿˙ÔÓÙ·È ÔÈ ¯ËÌÈΤ˜ ÂÍÈÛÒÛÂȘ ÛÙȘ Ôԛ˜ ·Ó·ÁÚ¿ÊÂÙ·È Ô ·ÚÈıÌfi˜ ÙˆÓ ËÏÂÎÙÚÔÓ›ˆÓ Ô˘ ·Ô‚¿ÏÏÂÙ·È (ÔÍ›‰ˆÛË) ‹ ÚÔÛÏ·Ì‚¿ÓÂÙ·È (·Ó·ÁˆÁ‹). Fe+3 + e– . Fe+2 ∞¡∞°ø°∏ +2 +4 – Sn . Sn + 2e √•∂π¢ø™∏ √ÍÂȉˆÙÈÎfi ÛÒÌ· Â›Ó·È ·˘Ùfi Ô˘ ·Ó¿ÁÂÙ·È, Ô˘ ÚÔÛÏ·Ì‚¿ÓÂÈ ËÏÂÎÙÚfiÓÈ· (Fe+3). AÓ·ÁˆÁÈÎfi ÛÒÌ· Â›Ó·È ·˘Ùfi Ô˘ ÔÍÂȉÒÓÂÙ·È, Ô˘ ·Ô‚¿ÏÏÂÈ ËÏÂÎÙÚfiÓÈ· (Sn+2). ∆Ô √ÍÂȉˆÙÈÎfi Ì·˙› Ì ÙÔ ∞Ó·ÁˆÁÈÎfi ÛÒÌ· ·ÔÙÂÏÂÔ‡Ó ÙÔ √ÍÂȉԷӷÁˆÁÈÎfi ˙‡ÁÔ˜ (Fe+3ΩFe+2, Sn+2ΩSn+4).
πÛÔÛÙ¿ıÌÈÛË ËÌÈ·ÓÙȉڿÛÂˆÓ 1. ŸÍÈÓÔ ‰È¿Ï˘Ì· Cr2O72–ΩCr3+ ➧ ·) πÛÔÛÙ·ıÌ›˙Ô˘Ì ٷ ¿ÙÔÌ· ÌÂÙ¿ÏÏˆÓ Î·È ·ÌÂÙ¿ÏÏˆÓ Cr2O72– > 2Cr3+.
EÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔÈ ¶ƒOµ§∏ª∞∆π™ª√π
33
34
¢ À√ ¶ ∞ƒ∞∆∏ƒ∏™∂π™ - ¶ ƒ√∆∞™∂π™ ➧ ‚) ∂Λ Ô˘ ÏÂ›Ô˘Ó ¿ÙÔÌ· Ô͢ÁfiÓÔ˘, ÚÔÛı¤ÙÔ˘Ì ·ÓÙ›ÛÙÔȯ· ÌfiÚÈ· ∏2√ Cr2O72– > 2Cr3+ + 7∏2√.
°π∞ ∆√
Cr2O72– + 14∏+ > 2Cr3+ + 7∏2√.
X ∏ª∂π∞
8. √ÍÂȉԷӷÁˆÁÈÎfi ˙‡ÁÔ˜ S2–ΩSO42– (‚·ÛÈÎfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ) ‚) S2– + 4∏2√ > SO42– Á) S2– + 4∏2√ > SO42– + 8∏+ ‰) S2– + 4∏2√ + 8√∏– > SO42– + 8∏+ + 8√∏– 4
➧ ‰) πÛÔÛÙ·ıÌ›˙Ô˘Ì ٷ ÊÔÚÙ›· ÚÔÛı¤ÙÔÓÙ·˜ ÙÔÓ ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ô ·ÚÈıÌfi ËÏÂÎÙÚÔÓ›ˆÓ ÛÙÔ Ì¤ÏÔ˜ Ì ÙÔ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ ıÂÙÈÎfi ÊÔÚÙ›Ô.
S2– + 4∏ /2√ + 8√∏– > SO42– + 8/ ∏2√ S2– + 8∏√– > SO42– + 4∏2√ S2– + 8√∏– > SO42– + 4∏2√ + 8e– (iix)
(i)
πÛÔÛÙ¿ıÌÈÛË ¯ËÌÈÎÒÓ ·ÓÙȉڿÛˆÓ
2. ŸÍÈÓÔ ‰È¿Ï˘Ì· MnO2ΩMn++ Mn2+
·) MnO2 > ‚) MnO2 > Mn2+ + 2∏2√ Á) MnO2 + 4∏+ > Mn2+ + 2∏2√
∞. ™∂ √•π¡√ ¶∂ƒπµ∞§§√¡ µ‹Ì· 1Ô:
°Ú¿ÊÔ˘Ì ÙȘ ËÌÈ·ÓÙȉڿÛÂȘ.
µ‹Ì· 2Ô:
™Â ηıÂÌÈ¿ ËÌÈ·ÓÙ›‰Ú·ÛË ÈÛÔÛÙ·ıÌ›˙Ô˘Ì fiÏ· Ù· ÛÙÔȯ›· ÂÎÙfi˜ ·fi √ Î·È ∏.
µ‹Ì· 3Ô:
πÛÔÛÙ·ıÌ›˙Ô˘Ì ÙÔ √ ÚÔÛı¤ÙÔÓÙ·˜ ·ÓÙ›ÛÙÔȯ· ÌfiÚÈ· ∏2√
µ‹Ì· 4Ô:
πÛÔÛÙ·ıÌ›˙Ô˘Ì ÙÔ ∏ ÚÔÛı¤ÙÔÓÙ·˜ ·ÓÙ›ÛÙÔȯ· ÈfiÓÙ·È ∏+.
(iii)
µ‹Ì· 5Ô:
πÛÔÛÙ·ıÌ›˙Ô˘Ì ÙÔ ÊÔÚÙ›Ô ÚÔÛı¤ÙÔÓÙ·˜ ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ô ·ÚÈıÌfi ËÏÂÎÙÚÔÓ›ˆÓ e–.
4. √ÍÂȉԷӷÁˆÁÈÎfi ˙‡ÁÔ˜ ∏2SΩS (fiÍÈÓÔ ‰È¿Ï˘Ì·)
µ‹Ì· 6Ô:
¶ÔÏÏ·Ï·ÛÈ¿˙Ô˘Ì ÙȘ ËÌÈ·ÓÙȉڿÛÂȘ Ì ηٿÏÏËÏÔ˘˜ Û˘ÓÙÂÏÂÛÙ¤˜ ÒÛÙ ӷ ÂÍÈÛˆı› ·ÚÈıÌfi˜ ÙˆÓ ËÏÂÎÙÚÔÓ›ˆÓ.
µ‹Ì· 7Ô:
¶ÚÔÛı¤ÙÔ˘Ì ÙȘ ËÌÈ·ÓÙȉڿÛÂȘ.
‰) MnO2 + 4∏+ > Mn2+ + 2∏2√
(ii)
3. √ÍÂȉԷӷÁˆÁÈÎfi ˙‡ÁÔ˜ CH3CH2OHΩCH3CH=O (fiÍÈÓÔ ‰È¿Ï˘Ì·) ·) CH3CH2OH > CH3CHO ‚) CH3CH2OH > CH3CHO +
2∏+
Á) CH3CH2OH > CH3CHO + 2∏+ + 2e–
2–
0
·) ∏2S > S ‚) ∏2S > S + 2H+ Á) H2S > S + 2H+ + 2e–
(iv)
5. √ÍÂȉԷӷÁˆÁÈÎfi ˙‡ÁÔ˜ Fe0ΩFe3+
µ. ™∂ µ∞™π∫√ ¶∂ƒπµ∞§§√¡
·) Fe > Fe3+ ‚) Fe > Fe3+ + 3e–
(v)
6. √ÍÂȉԷӷÁˆÁÈÎfi ˙‡ÁÔ˜ ¡∏3Ω¡2 (fiÍÈÓÔ ‰È¿Ï˘Ì·) 3–
µ‹Ì· 8Ô:
¶ÚÔÛı¤ÙÔ˘ÌÂ Î·È ÛÙ· ‰‡Ô ̤ÏË Ù˘ Â͛ۈÛ˘ ÙfiÛ· ÈfiÓÙ· √∏– fiÛ· Â›Ó·È Î·È Ù· ∏+.
µ‹Ì· 9Ô:
∂Âȉ‹ ∏ + Î·È √∏ – Û¯ËÌ·Ù›˙Ô˘Ó ∏ 2 √ ·ÏÔÔÈԇ̠̠ٷ ÌfiÚÈ· ÙÔ˘ ∏2√.
0
·) 2¡ ∏3 > ¡2 ‚) 2¡∏3 > ¡2 + 6∏+ Á) 2¡∏3 > ¡2 + 6∏+ + 6e–
∂Ê·ÚÌÔÁ‹ ¡· ÈÛÔÛÙ·ıÌÈÛÙ› Ë ·ÓÙ›‰Ú·ÛË ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ÛÙÔȯ›ˆÓ π–Ωπ2 Î·È OCl–ΩCl–.
7. √ÍÂȉԷӷÁˆÁÈÎfi ˙‡ÁÔ˜ MnO4–ΩMnO2 ·) MnO4– > MnO2 ‚) MnO4– > MnO2 + 2∏2√
O•π¡√ ¶∂ƒπµ∞§§√¡
Á) MnO4– + 4∏+ > MnO2 + 2∏2√
µ. 1:
π– . π2 OCl– . Cl–
µ. 2:
2I– . I2 OCl– . Cl–
‰) MnO4– + *4∏2√ > MnO2 + 2∏2√ + 4√∏– MnO4– + 2∏2√ > MnO2 + 4√∏– Î·È Ù¤ÏÔ˜ MnO4–
34
™∆∏
·) S2– > SO42–
➧ Á) ∂Λ Ô˘ ÏÂ›Ô˘Ó ˘‰ÚÔÁfiÓ·, ÚÔÛı¤ÙÔ˘Ì ·ÓÙ›ÛÙÔȯ· ÈfiÓÙ· ∏+
CrO72– + 14∏+ + 6e– > 2Cr3+ + 7H2O
£ √§√ T √¶π√
+ 2∏2√ +
3e–
> MnO2 +
4OH–
(vii)
T· 4 H2O ÚÔ·ÙÔ˘Ó ·fi 4H+ + 4OH–.
EÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔÈ ¶ƒOµ§∏ª∞∆π™ª√π
√Í›‰ˆÛË ∞Ó·ÁˆÁ‹
35
X ∏ª∂π∞ B. 3:
2I– . I2
¶·Ú¿‰ÂÈÁÌ· III
OCl– . Cl– + H2O B. 4:
VII : MnO4– + 2H2O + 3e–
2I– . I2
2–
SO4 + 4H2O + 8e– I : S2– + 8OH– 4 8 – 8MnO2 +32OH– ¥8 8MnO4 + 16H2O + 24e–
2H+ + OCl– . Cl– + H2O B. 5:
MnO2 + 4OH–
2I– . I2 + 2e– 2H+ + 2e– + OCl– . Cl– + H2O
¥3 3S2– + 24OH–
B. 6, 7: 2I– + 2H+ + OCl– . I2 + Cl– + H2O
3SO42– + 12H2O + 24e–
–
8MnO4 + 3S2– + 4H2O 8MnO2 + 3SO42– + 8OH–
µ∞™π∫√ ¶∂ƒπµ∞§§√¡ B. 8:
2OH– + 2I– + 2H+ + OCl– . . I2 + Cl– + H2O + 2OH–
B. 9:
2H2O + 2I– + OCl– . I2 + Cl– + H2O + 2OH– H2O + 2I– + OCl– . I2 + Cl– + 2OH–
¶·Ú¿‰ÂÈÁÌ· I 2 II : MnO2 + 4H+ + 2e–
Mn2+ + 2H2O
CH3CHO + 2H+ + 2e–
III : CH3CH2OH
CH3CH2OH + MnO2 + 2H+ CH3CHO + Mn2+ + 2H2O ¶·Ú¿‰ÂÈÁÌ· II IV : H2S I: ¥3
S + 2H+ + 2e–
8 Cr2O72– + 14H+ + 6e– 3H2S
2Cr3 + 7H2O
3S + 6H+ + 6e–
3H2S + Cr2O72– + 8H+
3S + 2Cr3++ 7H2O
ÕÛÎËÛË ¡· Á›ÓÂÈ ÈÛÔÛÙ¿ıÌÈÛË ÙˆÓ ·Ú·Î¿Ùˆ ·ÓÙȉڿÛÂˆÓ Ì ÙË Ì¤ıÔ‰Ô ÙˆÓ ËÌÈ·ÓÙȉڿÛˆÓ: Cl2 + NaBr MnO41– + H2C2O4 Cd + NiO2 CN1– + MnO41– Cr2O72– + Cl1– Cu + HNO3 Mn2+ + NaBiO3 NO21– + Al Cr(OH)3 + ClO1– IO1– + Cr2+ S2O62– + VO2+ N2O + Br2 IO31– + I1– H2SO3 N2H51+ + Fe(CN)63–
. . . . . . . . . . . . . . .
NaCl + Br2 MnO2 + CO2 Cd(OH)2 + Ni(OH)2 CNO1– + Mn3+ Cr3+ + Cl2 Cu2+ + NO2 Bi3+ + MnO41– NH3 + Al(OH)41– CrO42– + Cl2 I1– + Cr2O72– H2SO3 + VO22+ HBrO3 + N2 I31– S + HSO41– N2 + Fe(CN)64–
◆
N¤Â˜ ÂΉfiÛÂȘ ÛÙË XËÌ›· NEA EK¶AI¢EYTIKA ¶PO°PAMMATA ™E CD-ROM POY¶A™ ANTøNH™ KPITHPIA A•IO§O°H™H™ ME H/Y XHMEIA A¢ §YKEIOY
¢. ¶AY§I¢H XHMEIA °¢ §YKEIOY £ÂÙÈ΋˜ K·Ù‡ı˘ÓÛ˘
¢. ¶AY§I¢H XHMEIA B¢ §YKEIOY £ÂÙÈ΋˜ K·Ù‡ı˘ÓÛ˘
¶. ¶A¶A£EOºANOY™ XHMEIA B¢ °YMNA™IOY
°È· ÙÔÓ Î·ıËÁËÙ‹ ¢ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ‰È·ÁˆÓÈÛÌ¿ÙˆÓ
°È· ÙÔÓ Ì·ıËÙ‹ Â̤‰ˆÛË & ¤ÏÂÁ¯Ô˜ ÁÓÒÛ˘
™˘Óԉ‡ÂÙ·È ·fi ‚È‚Ï›Ô ÂÚˆÙ‹ÛˆÓ
¢. ¢EP¶ANH - A£AN. T™I¶H ¢. ¢EP¶ANH - A£AN. T™I¶H XHMEIA A¢ §YKEIOY XHMEIA °¢ §YKEIOY £ÂÙÈ΋˜ - T¯ÓÔÏÔÁÈ΋˜ K·Ù‡ı˘ÓÛ˘
EÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔÈ ¶ƒOµ§∏ª∞∆π™ª√π
¶. ¶A¶A£EOºANOY™ XHMEIA °¢ °YMNA™IOY
35
36
X ∏ª∂π∞
ªπ∞ ¶∂πƒ∞ª∞∆π∫∏ ¢π¢∞™∫∞§π∞ ÙÔ˘ ª∞£∏ª∞∆√™
«¢π√•∂π¢π√ ∆√À ∞¡£ƒ∞∫∞»
CO2
Ì ÙËÓ ∞•π√¶√π∏™∏ ¶ƒ√À¶∞ƒÃ√À™ø¡ °¡ø™∂ø¡ ÙˆÓ ª∞£∏∆ø¡ TÔ˘ ¶. ¶··ıÂÔÊ¿ÓÔ˘˜, XËÌÈÎÔ‡
Ÿ
ÏÔÈ ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ¤¯Ô˘Ó ·ÎÔ‡ÛÂÈ ÁÈ· ÙÔ «Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ ÙÔ˘ ıÂÚÌÔβԢ» –Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ Ô˘ Â›Ó·È ˘Â‡ı˘ÓÔ ÁÈ· ÙȘ ÎÏÈÌ·ÙÔÏÔÁÈΤ˜ ·ÏÏ·Á¤˜ ÛÙÔÓ Ï·Ó‹ÙË Ì·˜– Ô˘ Á›ÓÂÙ·È fiÏÔ Î·È ÈÔ ¤ÓÙÔÓÔ ÏfiÁˆ Ù˘ ·‡ÍËÛ˘ ÙÔ˘ ÔÛÔÛÙÔ‡ ÙÔ˘ ‰ÈÔÍÂȉ›Ô˘ ÙÔ˘ ¿Óıڷη ÛÙËÓ ·ÙÌfiÛÊ·ÈÚ·. ŒÙÛÈ ÁÂÓÓÈ¤Ù·È ÙÔ ÂÚÒÙËÌ· «Ò˜ ·Ú¿ÁÂÙ·È Î·È ÙÈ È‰ÈfiÙËÙ˜ ¤¯ÂÈ ÙÔ ·¤ÚÈÔ ·˘Ùfi;». √È Ì·ıËÙ¤˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ··ÓÙ‹ÛÔ˘Ó ÛÙÔ ÚÒÙÔ ÛΤÏÔ˜ ÙÔ˘ ÂÚˆÙ‹Ì·ÙÔ˜, ·ÚΛ Ó· ÙÔ˘˜ ‚ÔËı‹ÛÔ˘Ì ӷ ·Ó·Î·Ï¤ÛÔ˘Ó ÛÙË ÌÓ‹ÌË ÙÔ˘˜ ÚÔ¸¿Ú¯Ô˘Û˜ ÁÓÒÛÂȘ Î·È ·ÎÔ‡ÛÌ·Ù· ·fi ÙȘ ‰‡Ô ÙÂÏÂ˘Ù·›Â˜ Ù¿ÍÂȘ ÙÔ˘ ¢ËÌÔÙÈÎÔ‡ ™¯ÔÏ›Ԣ.
°ÓˆÚ›˙Ô˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ fiÙÈ ÙÔ ‚Ú¿‰˘ ÚÈÓ ÎÔÈÌËıԇ̠ڤÂÈ Ó· ‚Á¿˙Ô˘Ì ¤Íˆ ·fi ÙÔ ˘ÓÔ‰ˆÌ¿ÙÈÔ Ù· ÏÔ˘ÏÔ‡‰È· ‹ Ù· Ê˘Ù¿ Ô˘ ˘¿Ú¯Ô˘Ó. √ ÏfiÁÔ˜ Â›Ó·È ÁÓˆÛÙfi˜. ∆· Ê˘Ù¿ ÂÎÙÂÏÔ‡Ó ÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· Ù˘ ·Ó·ÓÔ‹˜ fiÏÔ ÙÔ 24ˆÚÔ. ªÂ ÙÔ Ô͢ÁfiÓÔ Ô˘ ‰ÂÛ̇ԢÓ, ÔÍÂȉÒÓÔ˘Ó (η›Ô˘Ó) ÙË ÁÏ˘Îfi˙Ë Ô˘ ·Ú·Û΢¿˙Ô˘Ó Î·Ù¿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ ̤ڷ˜ (ʈÙÔÛ‡ÓıÂÛË), Î·È ¤ÙÛÈ ÂÍ·ÛÊ·Ï›˙Ô˘Ó ÙËÓ ÂÓ¤ÚÁÂÈ· Ô˘ ¯ÚÂÈ¿˙ÔÓÙ·È, ÂÏ¢ıÂÚÒÓÔÓÙ·˜ Û˘Á¯ÚfiÓˆ˜ ‰ÈÔÍ›‰ÈÔ ÙÔ˘ ¿Óıڷη. ÁÏ˘Îfi˙Ë
36
+
Ô͢ÁfiÓÔ
¢IO•EI¢IO TOY AN£PAKA +
ÓÂÚfi
+ ENEP°EIA
∏ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· Ù˘ ·Ó·ÓÔ‹˜ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÂ›Ù·È Ì ·Ó¿ÏÔÁÔ ÙÚfiÔ ÛÙÔ˘˜ ˙ˆÈÎÔ‡˜ ÔÚÁ·ÓÈÛÌÔ‡˜ Î·È ÛÙÔÓ ¿ÓıÚˆÔ. ªÂ ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· ÙÔ˘ ·Ú·Î¿Ùˆ ÂÈÚ¿Ì·ÙÔ˜ ÌÔÚԇ̠ӷ ‰Â›ÍÔ˘Ì fiÙÈ ÛÙ· ·¤ÚÈ· Ô˘ ÂÎÓ¤Ô˘Ì ÂÚȤ¯ÂÙ·È ‰ÈÔÍ›‰ÈÔ ÙÔ˘ ¿Óıڷη. ™Â Á˘¿ÏÈÓÔ ÔÙ‹ÚÈ Ô˘ ÂÚȤ¯ÂÈ ‰È·˘Á¤˜ ·Û‚ÂÛÙfiÓÂÚÔ Ô˘ ·Ú·Û΢¿Û·Ì ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ 1 ÒÚ· ÚÈÓ ÙÔ Ì¿ıËÌ·, Ê˘Û¿Ì Ì ¤Ó· ηϷ̿ÎÈ. ¶·Ú·ÙËÚԇ̠fiÙÈ ÙÔ ‰È¿Ï˘Ì· ıÔÏÒÓÂÈ. ∞Ê‹ÓÔ˘Ì ÙÔ ıÔÏfi ‰È¿Ï˘Ì· Ó· ËÚÂÌ‹ÛÂÈ Î·È ‚Ï¤Ô˘Ì fiÙÈ ÛÙÔÓ ˘ı̤ӷ (¿ÙÔ) ÙÔ˘ ÔÙËÚÈÔ‡ ¤¯Ô˘Ó ‰ËÌÈÔ˘ÚÁËı› ·‰È¿Ï˘ÙÔÈ Ï¢ÎÔ› ÎfiÎÎÔÈ ÛÙÂÚÂÔ‡ ÚÔ˚fiÓÙÔ˜ ·fi ÙËÓ ·ÓÙ›‰Ú·ÛË ÙÔ˘ ‰ÈÔÍÂȉ›Ô˘ ÙÔ˘ ¿Óıڷη Ì ÙËÓ ·Û‚¤ÛÙË.
AÛ‚¤ÛÙ˘ AÛ‚¤ÛÙ˘ Î·È ÓÂÚfi
A¤ÚÈ· ÂÎÓÔ‹˜
§Â˘ÎÔ› ÎfiÎÎÔÈ
NÂÚfi AÛ‚ÂÛÙfiÓÂÚÔ
∞Ó·ÊÂÚfiÌ·ÛÙ ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÛÙËÓ ·ÙÌÔÛÊ·ÈÚÈ΋ Ú‡·ÓÛË Î·È ÈÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ ÛÙ· η˘Û·¤ÚÈ· ÙˆÓ ·˘ÙÔÎÈÓ‹ÙˆÓ, ÙˆÓ Ì¤ÛˆÓ Ì·˙È΋˜ ÌÂÙ·ÊÔÚ¿˜ Î·È ÙˆÓ ÂÚÁÔÛÙ·Û›ˆÓ. √È Ì·ıËÙ¤˜ ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó fiÙÈ Î‡ÚÈÔ Û˘ÛÙ·ÙÈÎfi ÙÔ˘˜ Â›Ó·È ÙÔ ‰ÈÔÍ›‰ÈÔ ÙÔ˘ ¿Óıڷη Ô˘ Û¯ËÌ·Ù›˙ÂÙ·È Î·Ù¿ ÙËÓ Î·‡ÛË Ù˘ ‚ÂÓ˙›Ó˘, ÙÔ˘ ÂÙÚÂÏ·›Ô˘, ÙÔ˘ Î¿Ú‚Ô˘ÓÔ˘. ∞ÔÙÂÏ› ‰ËÏ·‰‹ ÚÔ˚fiÓ Ù˘ η‡Û˘ Ô˘ÛÈÒÓ Ô˘ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÔÓÙ·È ˆ˜ η‡ÛÈÌ·.
°È· Ó· ÔÏÔÎÏËÚÒÛÔ˘Ì ÙȘ ÌÂıfi‰Ô˘˜ ·Ú·Û΢‹˜ ÂÎÙÂÏԇ̠¿ÓÙ· ̤۷ ÛÙËÓ Ù¿ÍË, Ì ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ, ÙÔ ·Ú·Î¿Ùˆ ›ڷ̷. ™Â ÌÈ· ΈÓÈ΋ Á˘¿ÏÈÓË ÊÈ¿ÏË Ú›¯ÓÔ˘Ì ÌÂÚÈο ¢È¿Ï˘Ì· HCI ÎÔÌÌ¿ÙÈ· Ì¿ÚÌ·ÚÔ. ªÂ ‰È·¯ˆÚÈÛÙÈÎfi ¯ˆÓ› ‹ ÚÔCO2 ¯Ô˝‰· ÚÔÛı¤ÙÔ˘·Û‚ÂÛÙfiÌ ˘‰ÚԯψÚÈÎfi ÓÂÚÔ Ô͇ ÛÙË ÊÈ¿ÏË Î·È ·Ú·ÙËÚԇ̠ÙËÓ ·Ú·ÁˆÁ‹ Ê˘Û·Ì¿ÚÌ·ÚÔ Ï›‰ˆÓ. ªÔÚԇ̠‡ÎÔÏ· Ó· ·Ô‰Â›ÍÔ˘Ì fiÙÈ ÔÈ Ê˘Û·Ï›‰Â˜ Â›Ó·È ‰ÈÔÍ›‰ÈÔ ÙÔ˘ ¿ÓıÚ·Î·Ø ·Ó Ì ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· ÂÓfi˜ Ï·ÛÙȯ¤ÓÈÔ˘ ۈϋӷ ‰È·‚È‚¿ÛÔ˘Ì ÙÔ ·¤ÚÈÔ Û ¤Ó· ÔÙ‹ÚÈ Ô˘ ÂÚȤ¯ÂÈ ‰È·˘Á¤˜ ·Û‚ÂÛÙfiÓÂÚÔ ı· ·Ú·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ì fiÙÈ ÙÔ ·Û‚ÂÛÙfiÓÂÚÔ ıÔÏÒÓÂÈ. ¶ÚÔÙÚ¤Ô˘Ì ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Ó· ÂÎÙÂϤÛÔ˘Ó ÛÙÔ Û›ÙÈ Ù· ·Ú·Î¿Ùˆ ‰‡Ô ÂÈÚ¿Ì·Ù·. ➧ ™Â ¤Ó· Ê·Ú‰‡ ÔÙ‹ÚÈ ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡, ‚¿˙Ô˘Ì ̤¯ÚÈ ÙË Ì¤ÛË Í›‰È Î·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ‚˘ı›˙Ô˘Ì ¤Ó· ·˘Áfi
EÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔÈ ¶ƒOµ§∏ª∞∆π™ª√π
37
X ∏ª∂π∞ ÚÔÛÂÎÙÈο ÒÛÙ ӷ ÌËÓ Û¿ÛÂÈ. ºÚÔÓÙ›˙Ô˘Ì ÙÔ ·˘Áfi Ó· Â›Ó·È ÛηṲ̂ÓÔ Û¯Â‰fiÓ fiÏÔ Ì ͛‰È, Û˘ÌÏËÚÒÓÔÓÙ·˜ ·Ó ¯ÚÂÈ·ÛÙ›. ¶·Ú·ÙËÚԇ̠ÙËÓ ·Ú·ÁˆÁ‹ Ê˘Û·Ï›‰ˆÓ. ∞Ê‹ÓÔ˘Ì ÙÔ ·˘Áfi ‚˘ıÈṲ̂ÓÔ ÛÙÔ Í›‰È ÂÚ›Ô˘ 24 ÒÚ˜. µÁ¿˙Ô˘Ì ÙÔ ·˘Áfi ·fi ÙÔ Í›‰È Î·È ‰È·ÈÛÙÒÓÔ˘Ì fiÙÈ ¤¯ÂÈ Á›ÓÂÈ Ì·Ï·Îfi Î·È Û˘Á¯ÚfiÓˆ˜ ¤¯ÂÈ ·ÔÎÙ‹ÛÂÈ ÂÏ·ÛÙÈÎfiÙËÙ·. ➧ ™Â ¤Ó· Á˘¿ÏÈÓÔ È·Ù¿ÎÈ Ú›¯ÓÔ˘Ì 1-2 ÎÔ˘Ù·ÏȤ˜ ÙÔ˘ ÁÏ˘ÎÔ‡ Ûfi‰· ÙÔ˘ Ê·ÁËÙÔ‡ Î·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ú›¯ÓÔ˘Ì ÌÂÚÈΤ˜ ÛÙ·ÁfiÓ˜ ·fi Í›‰È. ¶·Ú·ÙËÚԇ̠¤Ó·Ó ¤ÓÙÔÓÔ ·ÊÚÈÛÌfi Ô˘ ÔÊ›ÏÂÙ·È ÛÙÔ ·¤ÚÈÔ (‰ÈÔÍ›‰ÈÔ ÙÔ˘ ¿Óıڷη) Ô˘ ·Ú¿ÁÂÙ·È. ∆Ô˘˜ ÂÍËÁԇ̠fiÙÈ ÙfiÛÔ ÙÔ Ì¿ÚÌ·ÚÔ, fiÛÔ Ë Ûfi‰· Î·È ÙÔ ÙÛfiÊÏÈ ÙÔ˘ ·˘ÁÔ‡ ·Ó‹ÎÔ˘Ó Û ÌÈ· ηÙËÁÔÚ›· ÂÓÒÛÂˆÓ Ô˘ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÔÓÙ·È ˆ˜ ·ÓıÚ·ÎÈο ¿Ï·Ù·, ÂÓÒ ÙÔ Í›‰È Î·È ÙÔ ˘‰ÚԯψÚÈÎfi Ô͇ ·Ó‹ÎÔ˘Ó Û ÌÈ· ¿ÏÏË Î·ÙËÁÔÚ›· ÂÓÒÛÂˆÓ Ô˘ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÔÓÙ·È ¯ËÌÈο ˆ˜ Ôͤ·. ªÂÙ¿ ÙȘ ·Ú·Û΢¤˜ ÌÔÚԇ̠ӷ ··ÓÙ‹ÛÔ˘Ì ÛÙÔ ‰Â‡ÙÂÚÔ ÛΤÏÔ˜ ÙÔ˘ ÂÚˆÙ‹Ì·ÙÔ˜ «ÔȘ Â›Ó·È ÔÈ È‰ÈfiÙËÙ˜ ÙÔ˘ ‰ÈÔÍÂȉ›Ô˘ ÙÔ˘ ¿Óıڷη;». ∂·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ì ÙÔ Â›Ú·Ì· Ô˘ ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÙ·È Û¯ËÌ·ÙÈο ÛÙËÓ ÂÈÎfiÓ· 2, Ì ÙË ‰È·ÊÔÚ¿ fiÙÈ ÙÔ Ï·ÛÙȯ¤ÓÈÔ ÛˆÏ‹Ó· ÙÔÓ ÛÙÚ¤ÊÔ˘Ì Û ¤Ó· ·Ó·Ì̤ÓÔ ÎÂÚ› ‹ ÁÈ· ÏfiÁÔ˘˜ ÂÓÙ˘ˆÛÈ·ÛÌÔ‡ ÙÔÓ ÙÔÔıÂÙԇ̠۠¤Ó· ¿‰ÂÈÔ
ÔÙ‹ÚÈ, ÛÙÔ ÔÔ›Ô ÌÂÙ¿ ·fi 2-3 ÏÂÙ¿ ‚¿˙Ô˘Ì ¤Ó· ·Ó·Ì̤ÓÔ ÎÂÚ› ‰Â̤ÓÔ Ì ۇÚÌ·, Ô˘ ¤¯ÂÈ ‡„Ô˜ ÂÚ›Ô˘ ÙÔ ÌÈÛfi ÙÔ˘ ÔÙËÚÈÔ‡. ¢È·ÈÛÙÒÓÔ˘Ì fiÙÈ ÙÔ ÎÂÚ› Û‚‹ÓÂÈ. ∞Ê·ÈÚԇ̠ÙÔ ÎÂÚ› Á˘Ú›˙Ô˘Ì ÙÔ ÔÙ‹ÚÈ ·Ó¿Ô‰· Î·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Í·Ó·‚¿˙Ô˘Ì ÙÔ ÎÂÚ› ·Ó·Ì̤ÓÔ Î·È ·˘Ùfi ·Ú·Ì¤ÓÂÈ ·Ó·Ì̤ÓÔ. ªÂ ÙÔ Â›Ú·Ì· ·˘Ùfi, ‰È·ÈÛÙÒÓÔ˘Ì ‰‡Ô ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈΤ˜ ȉÈfiÙËÙ˜ ÙÔ˘ ‰ÈÔÍÂȉ›Ô˘ ÙÔ˘ ¿Óıڷη. π‰ÈfiÙËÙ· 1Ë: ∆Ô ‰ÈÔÍ›‰ÈÔ ÙÔ˘ ¿Óıڷη Û‚‹ÓÂÈ ÙË ÊˆÙÈ¿, ȉÈfiÙËÙ· Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈԇ̠ÛÙËÓ Î·Ù·Û΢‹ ˘ÚÔÛ‚ÂÛÙ‹ÚˆÓ. ŸÙ·Ó Á˘Ú›Û·Ì ÙÔ ÔÙ‹ÚÈ ·Ó¿Ô‰· Î·È Í·Ó·‚¿Ï·Ì ÙÔ ·Ó·Ì̤ÓÔ ÎÂÚ› ·˘Ùfi ¤ÌÂÈÓ ·Ó·Ì̤ÓÔ ÁÈ·Ù› ›¯Â ʇÁÂÈ, «ÙÚ¤ÍÂÈ», ÙÔ ‰ÈÔÍ›‰ÈÔ ÙÔ˘ ¿Óıڷη. π‰ÈfiÙËÙ· 2Ë: ∆Ô ‰ÈÔÍ›‰ÈÔ ÙÔ˘ ¿Óıڷη Â›Ó·È ‚·Ú‡ÙÂÚÔ ·fi ÙÔÓ ·¤Ú·.
µÈ‚ÏÈÔÁÚ·Ê›· – ∂Ú¢ÓÒ ÙÔ Ê˘ÛÈÎfi ÎfiÛÌÔ. º˘ÛÈο ∂¢ Ù¿Í˘ ¢ËÌÔÙÈÎÔ‡. ª¤ÚÔ˜ 1Ô.
¢È¿Ï˘Ì· HCI
– ∂Ú¢ÓÒ ÙÔ Ê˘ÛÈÎfi ÎfiÛÌÔ. º˘ÛÈο ™Ù¢ Ù¿Í˘ ¢ËÌÔÙÈÎÔ‡. ª¤ÚÔ˜ 1Ô. – ÃËÌ›· µ¢ °˘ÌÓ·Û›Ô˘ ∂ΉfiÛÂȘ «∑∏∆∏».
CO2
Ì¿ÚÌ·ÚÔ
Ÿˆ˜ ÌÔÚ› Ó· ‰È·ÈÛÙÒÛÂÈ Î¿ÔÈÔ˜ ·fi ÙËÓ ÂÚÈÔÚÈṲ̂ÓË ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›· Ô˘ ·Ú·Ù›ıÂÙ·È, Ë ‰È‰·Ûηϛ· ÙÔ˘ Ì·ı‹Ì·ÙÔ˜ ÛÙËÚ›¯ÙËΠ۠ÁÓÒÛÂȘ Ô˘ ·ÔÎÙ‹ıËÎ·Ó ÛÙÔ ¢ËÌÔÙÈÎfi Î·È ·˘Ùfi Ô˘ ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È ÛÙÔ °˘ÌÓ¿ÛÈÔ Â›Ó·È Ë ÔÚÁ¿ÓˆÛË Î·È ·Ó·‚¿ıÌÈÛË ÚÔ¸·Ú¯Ô˘ÛÒÓ ÁÓÒÛˆÓ. ◆
37 EÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔÈ ¶ƒOµ§∏ª∞∆π™ª√π
38
X ∏ª∂π∞
ªπ∞ «∞§§∏» ™∆√πÃ∂π√ª∂∆ƒπ∞ ∏ Ã∏ªπ∫∏ ∂•π™ø™∏ ÛÙË ™ø™∆∏ Ù˘ £∂™∏ TÔ˘ •. ™Ô˘ÈÔ‡, XËÌÈÎÔ‡
ÏfiÁÔ˜ Ô˘ ÔÏÏÔ› Ì·ıËÙ¤˜ ·ÓÙÈ·ıÔ‡Ó ÙÔ Ì¿ıËÌ· Ù˘ ÃËÌ›·˜ Â›Ó·È Ë ÂÈÌÔÓ‹ ÙˆÓ Î·ıËÁËÙÒÓ ÛÙËÓ «·Í›·» Ù˘ ¯ËÌÈ΋˜ Â͛ۈÛ˘, ÂȉÈο fiÙ·Ó ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÃËÌ›· °ÂÓÈ΋˜ ¶·È‰Â›·˜. ªÈ· ÂÈÌÔÓ‹ Ô˘ Ô‰ËÁ› ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ ÛÙÔ Ó· ÌË ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ¿ÚÔ˘Ó Î¿ÔÈ· ÌfiÚÈ·, ··Ú·›ÙËÙ· Ì ÙÔ Î·ÈÓÔ‡ÚÁÈÔ Û‡ÛÙËÌ· ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ, fiÙ·Ó ¤¯Ô˘Ó Ó· χÛÔ˘Ó ¤Ó· Úfi‚ÏËÌ· ÛÙÔȯÂÈÔÌÂÙÚ›·˜. √ ·Ú·‰ÔÛÈ·Îfi˜ ÙÚfiÔ˜ Â›Ï˘Û˘ Ù¤ÙÔÈˆÓ ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ ÍÂÎÈÓ¿ÂÈ Ì ÙÔ ÁÚ¿„ÈÌÔ Ù˘ Û¯ÂÙÈ΋˜ ¯ËÌÈ΋˜ Â͛ۈÛ˘, Ô˘ ·Ó ‰ÂÓ ÙËÓ Í¤ÚÂȘ ‰ÂÓ ÌÔÚ›˜ Ó· ÚÔ¯ˆÚ‹ÛÂȘ. ŒÓ·˜ ¿ÏÏÔ˜ ÙÚfiÔ˜, Ô˘ ‚¿˙ÂÈ ÙË ¯ËÌÈ΋ Â͛ۈÛË Û ‰Â‡ÙÂÚË ÌÔ›Ú·, ÂÈÙÚ¤ÂÈ ÛÙÔ Ì·ıËÙ‹ Ó· ‰Â›ÍÂÈ ÛÙÔ˘˜ ‚·ıÌÔÏÔÁËÙ¤˜ fiÙÈ ÁÓˆÚ›˙ÂÈ ·ÚÎÂÙ¿ Ú¿ÁÌ·Ù· Ô˘ ¯ÚÂÈ¿˙ÔÓÙ·È ÁÈ· ÙË Ï‡ÛË ÙÔ˘ ÛÙÔȯÂÈÔÌÂÙÚÈÎÔ‡ ÚÔ‚Ï‹Ì·ÙÔ˜ Î·È ·Í›˙ÂÈ Ó· ‚·ıÌÔÏÔÁËı› ÁÈ· ·˘Ù¿, ·ÚΛ Ó· ÌËÓ ÍÂÎÈÓ‹ÛÂÈ ˘Ô¯ÚˆÙÈο Ì ÙËÓ ·Ó·ÁÚ·Ê‹ Ù˘ ¯ËÌÈ΋˜ Â͛ۈÛ˘. ∞˜ ‰Ô‡ÌÂ, Ì ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· ÂÓfi˜ ‰È·ÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ÚÔ‹˜, ÌÈ· ¿ÏÏË Ì¤ıÔ‰Ô Â›Ï˘Û˘ ÛÙÔȯÂÈÔÌÂÙÚÈÎÒÓ ÚÔ‚ÔÏËÌ¿ÙˆÓ Ô˘ ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ ˆ˜ ·ÊÂÙËÚ›· ÙË ¯ËÌÈ΋ Â͛ۈÛË.
√
1. ÔÛfiÙËÙ· ‰Â‰Ô̤ӈÓ
2. mol ‰Â‰Ô̤ӈÓ
ÌÂÙ·ÙÚÔ‹ ÛÂ
mol ‰Â‰Ô̤ӈÓ
ñ ÛÙÔ 2Ô ‚‹Ì· o ·ÚÈıÌfi˜ mol ÙˆÓ ‰Â‰ÔÌ¤ÓˆÓ ÌÂÙ·ÙÚ¤ÂÙ·È Û ·ÚÈıÌfi mol ÙˆÓ ˙ËÙÔ˘Ì¤ÓˆÓ Ì ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· Ù˘ ¯ËÌÈ΋˜ Â͛ۈÛ˘ Î·È ñ ÛÙÔ 3Ô ‚‹Ì· ·ÎÔÏÔ˘ıÒÓÙ·˜ ÌÈ· ÔÚ›· ·ÓÙ›ÛÙÚÔÊË ·fi ·˘Ù‹Ó ÙÔ˘ 1Ô˘ ‚‹Ì·ÙÔ˜ ‰ËÏ·‰‹: m = nM V = nØ22,4 L Û STP nRT V = P ÌÂÙ·ÙÚ¤Ô˘Ì ٷ mol ÙˆÓ ˙ËÙÔ˘Ì¤ÓˆÓ Ô˘ ‚ڋηÌ ÛÙË ÌÔÚÊ‹ Ô˘ ˙ËÙ¿ÂÈ Ë ¿ÛÎËÛË. ∞˜ ÂÊ·ÚÌfiÛÔ˘Ì ÙËÓ ·Ú·¿Óˆ ̤ıÔ‰Ô Ì ¤Ó· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·. ¶fiÛ· Ï›ÙÚ· ·ÂÚ›Ô˘, Û STP, ·Ú¿ÁÔÓÙ·È Î·Ù¿ ÙË ıÂÚÌÈ΋ ‰È¿Û·ÛË 12,25 g ¯ÏˆÚÈÎÔ‡ Î·Ï›Ô˘; ¢›ÓÔÓÙ·È ∞r,K: ∫ = 39, √=16, Cl=35,5. (™¯ÔÏÈÎfi ‚È‚Ï›Ô ∞¢ §˘Î›Ԣ ÛÂÏ. 122). §‡ÛË µ‹Ì· 1Ô: ªÂÙ·ÙÚÔ‹ Ù˘ ÔÛfiÙËÙ·˜ ÙˆÓ ‰Â‰ÔÌ¤ÓˆÓ (Ì¿˙· ÙÔ˘ ¯ÏˆÚÈÎÔ‡ Î·Ï›Ô˘) Û moles ‰Â‰Ô̤ӈÓ. m 12,25 g n = fi n = = 0,1 mol KClO3 M 122,5 g/mol µ‹Ì· 2Ô: ™‡Ó‰ÂÛË mol ‰Â‰ÔÌ¤ÓˆÓ Ì mol ˙ËÙÔ˘Ì¤ÓˆÓ Ì ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· Ù˘ ¯ËÌÈ΋˜ Â͛ۈÛ˘
ÚÔ·ÙÂÈ Ì ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· Ù˘ ¯ËÌÈ΋˜ Â͛ۈÛ˘
2KClO3 . 2KCl + 3O2≠
mol ˙ËÙÔ˘Ì¤ÓˆÓ
2 0,1 3. mol ˙ËÙÔ˘Ì¤ÓˆÓ
ÌÂÙ·ÙÚÔ‹ ÛÂ
ÔÛfiÙËÙ· ˙ËÙÔ˘Ì¤ÓˆÓ
ñ √È ÌÂÙ·ÙÚÔ¤˜ ÛÙÔ 1Ô ‚‹Ì· Á›ÓÔÓÙ·È Ì ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· ÙÔ˘ ·Ú·Î¿Ùˆ ›Ó·Î·. ¶ÔÛfiÙËÙ· ‰Â‰ÔÌ¤ÓˆÓ Ì¿˙· m fiÁÎÔ˜ V Û STP fiÁÎÔ˜ V Û ¿ÏϘ Û˘Óı‹Î˜ ÔÛfiÙËÙ· ‰È·Ï‡Ì·ÙÔ˜ + ÂÚÈÂÎÙÈÎfiÙËÙ· ‰È·Ï‡Ì·ÙÔ˜
38
mol ‰Â‰ÔÌ¤ÓˆÓ Û moles
ÛÂ moles
ÛÂ moles
n=
m M
n=
V ÛÂ L 22,4
n=
PV RT
ÔÛfiÙËÙ· ‰È·Ï˘Ì¤Ó˘ Ô˘Û›·˜
mol Ô˘Û›·˜
=
3 x
fi x = 0,15 mol µ‹Ì· 3Ô: ªÂÙ·ÙÚÔ‹ ÙˆÓ mol ˙ËÙÔ˘Ì¤ÓˆÓ ÛÙËÓ Î·Ù¿ÏÏËÏË ÌÔÚÊ‹ V = nØ22,4 L fi V = 0,15Ø22,4 L fi V = 3,36 L
◗
¶ÏÂÔÓÂÎÙ‹Ì·Ù· Ù˘ ÌÂıfi‰Ô˘: 1. √ Ì·ıËÙ‹˜ ÌÔÚ› Ó· ÍÂÎÈÓ‹ÛÂÈ ÙËÓ Â›Ï˘ÛË Ù˘ ¿ÛÎËÛ˘ οÓÔÓÙ·˜ ÌfiÓÔ ÙȘ ÌÂÙ·ÙÚÔ¤˜ ÙÔ˘ 1Ô˘ ‚‹Ì·ÙÔ˜ Î·È Ó· ‚·ıÌÔÏÔÁËı›, 2. ·ÎfiÌË Î·È ·Ó ÁÚ¿„ÂÈ Ï¿ıÔ˜ ÙË ¯ËÌÈ΋ Â͛ۈÛË, ÛÙÔ 2Ô ‚‹Ì·, ı· ‰Â›ÍÂÈ ÛÙÔ˘˜ ‰ÈÔÚıˆÙ¤˜ fiÙÈ ¤¯ÂÈ Î·Ù·Ï¿‚ÂÈ ÙÔ ÚfiÏÔ ÙˆÓ Û˘ÓÙÂÏÂÛÙÒÓ, ı· ÚÔ¯ˆÚ‹ÛÂÈ ÛÙÔ 3Ô ‚‹Ì· Ì ۈÛÙfi ÙÚfiÔ ÂÚÁ·Û›·˜ Î·È ı· ‚·ıÌÔÏÔÁËı› Ë fiÏË ÙÔ˘ ÚÔÛ¿ıÂÈ· ·Ó¿ÏÔÁ·. ◆
EÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔÈ ¶ƒOµ§∏ª∞∆π™ª√π
39
º π§√§√°π∫∞
ªπ∞ ¶ƒ√∆∞™∏ ¢π¢∞∫∆π∫∏™ ∞•π√¶√π∏™∏™ ∆√À ∫∂πª∂¡√À
«∏ ∑∏∆π∞¡∞ ∆√À §√∫∞ƒ¡√» ∆√À HEINRICH VON KLEIST T˘ ¶. AÏ·Ù˙fiÁÏÔ˘, ºÈÏÔÏfiÁÔ˘ ÛÙÔ 2Ô E.§. ™˘ÎÂÒÓ
Ô ‰È‹ÁËÌ· ·˘Ùfi ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÛÙÔ ‚È‚Ï›Ô ¡ÂfiÙÂÚË ∂˘Úˆ·˚΋ §ÔÁÔÙ¯ӛ· Ô˘ ‰È‰¿ÛÎÂÙ·È ˆ˜ Ì¿ıËÌ· ÂÈÏÔÁ‹˜ ÛÙË µ¢ Ù¿ÍË ÙÔ˘ ∂ÓÈ·›Ô˘ §˘Î›Ԣ ·fi ÙË Û¯ÔÏÈ΋ ¯ÚÔÓÈ¿ 1998-1999. ¶ÚÔÙ›ÓÂÙ·È Ë ‰È‰·Ûηϛ· ÙÔ˘ Ó· ÔÏÔÎÏËÚˆı› Û ‰‡Ô ‰È‰·ÎÙÈΤ˜ ÒÚ˜ Ì ÙÔ Û¯ÂÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi ηٷÓÂÌË̤ÓÔ ˆ˜ ÂÍ‹˜:
∆
1Ë ‰È‰·ÎÙÈ΋ ÒÚ·: Á›ÓÂÙ·È ·Ó·ÊÔÚ¿ ÛÙÔ Î›ÓËÌ· ÙÔ˘ ÚÔÌ·ÓÙÈÛÌÔ‡ (Ì ÛÙfi¯Ô ·ÚÁfiÙÂÚ· Ó· ·Ó·Î·Ï˘ÊıÔ‡Ó Ì¤Û· ÛÙÔ ˘fi ÂͤٷÛË Î›ÌÂÓÔ Ù· ÚÔÌ·ÓÙÈο ÙÔ˘ ÛÙÔȯ›·) Î·È ‰›ÓÔÓÙ·È ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÁÈ· ÙÔ Û˘ÁÁڷʤ· ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘. ∆¤ÏÔ˜, ‰›ÓÂÙ·È Û ʈÙÔÙ˘›· ÙÔ ‰È‹ÁËÌ· «∏ ˙ËÙÈ¿Ó· ÙÔ˘ §ÔοÚÓÔ» ̤¯ÚÈ ÙÔ˘ ÛËÌ›Ԣ «… Î·È ÔÈÛıÔ¯ˆÚ› ÚÔ˜ ÙË ıÂÚÌ¿ÛÙÚ·». ∏ ‰È‰·ÎÙÈ΋ ÒÚ· ÙÂÏÂÈÒÓÂÈ Ì ÙËÓ ·Ó¿ıÂÛË ¿ÛÎËÛ˘ (Ô˘ ¤¯ÂÈ Û¯¤ÛË Ì ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ ÙÔ Î›ÌÂÓÔ ‰fiıËΠ۠ʈÙÔÙ˘›·, Î·È Ì¿ÏÈÛÙ· fi¯È ÔÏÔÎÏËڈ̤ÓÔ) ÁÈ· ÙËÓ ÂfiÌÂÓË ÊÔÚ¿. 2Ë ‰È‰·ÎÙÈ΋ ÒÚ·: ÙÔ Ì¿ıËÌ· ÍÂÎÈÓ¿ÂÈ Ì ÙË Ï‡ÛË Ù˘ ¿ÛÎËÛ˘ Ô˘ ·Ó·Ù¤ıËΠÙËÓ ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓË ÊÔÚ¿ Î·È Û˘Ó¯›˙ÂÙ·È Ì ÙÔ Û¯ÔÏÈÎfi ‚È‚Ï›Ô ÛÙȘ ÛÂÏ. 187-188. ∏ ‰È‰·Ûηϛ· ÙÔ˘ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˘ ‰ÈËÁ‹Ì·ÙÔ˜ ÔÏÔÎÏËÚÒÓÂÙ·È Ì ÙË Û‡ÁÎÚÈÛ‹ ÙÔ˘ Ì’ ¤Ó· ¿ÏÏÔ Î›ÌÂÓÔ Ù˘ ›‰È·˜ ÂÚÈfi‰Ô˘ Î·È Ì ·Ó¿ıÂÛË ·Û΋ÛˆÓ. ∆· ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· ÂÚˆÙ‹ÛÂˆÓ Ô˘ ‰›ÓÔÓÙ·È ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ¯ÚËÛÈ̇ÛÔ˘Ó Â›Ù ÁÈ· ÙËÓ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÙÔ˘ ÎÂÈ̤ÓÔ˘ ›Ù ÁÈ· ·Û΋ÛÂȘ ÛÙÔ Û›ÙÈ.
ƒÔÌ·ÓÙÈÛÌfi˜ √ ƒÔÌ·ÓÙÈÛÌfi˜, ΛÓËÌ· Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÙËΠˆ˜ ·ÓÙ›‰Ú·ÛË ÛÙÔÓ ·Ó·ÁÂÓÓËÛÈ·Îfi ÎÏ·ÛÈÎÈÛÌfi, ΢Úȷگ› ÛÙËÓ ∂˘ÚÒË ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙ· 1815 Î·È 1850. ¶ÚˆÙÔÂÌÊ·Ó›ÛÙËΠÛÙËÓ ∞ÁÁÏ›· Î·È °ÂÚÌ·Ó›·, ·ÏÏ¿ ¿ÓıËÛ ΢ڛˆ˜ ÛÙË °·ÏÏ›· ÌÂÙ¿ ÙÔ 1830. ∏ ÂÔ¯‹ ÙÔ˘ ÚÔÌ·ÓÙÈÛÌÔ‡ ‹Ù·Ó ÌÈ· ÂÔ¯‹ ÔÏ˘Â›Â‰Ë Î·È ¯ˆÚ›˜ ÂÓfiÙËÙ·. ∞ÓÙÈı¤ÛÂȘ Î·È ÚÔÛ¿ıÂÈ· ÁÈ· ÙËÓ ¿Ì‚Ï˘Û‹ ÙÔ˘˜ Û˘Óı¤ÙÔ˘Ó ÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ¿ ÙÔ˘. ŸÓÂÈÚÔ Î·È Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·. ¶·Ú·Ì‡ıÈ· Î·È ∫ÔÈÓˆÓÈ΋ ∫ÚÈÙÈ΋, ¶·ÚÂÏıfiÓ Î·È ¶·ÚfiÓ. √ÚÈÛÙÈÎfi Î·È ∞fiÚÈÛÙÔ, ™Ô‚·Úfi Î·È ∞ÛÙÂ›Ô ÚÔÛ·ıÔ‡Ó Ó· Û˘ÓÙÂıÔ‡Ó. ∏ ¿ÓÔ‰Ô˜ Ù˘ ·ÛÙÈ΋˜ Ù¿Í˘, Ë ÙÒÛË ÙˆÓ Â˘ÁÂÓÒÓ, Ë ˙ˆ‹ ÙˆÓ ÂÚÁ·ÙÒÓ, Ë ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ·‰ÈΛ· ·ÔÙÂ-
ÏÔ‡Ó ËÁ¤˜ ¤ÌÓ¢Û˘ ÁÈ· ÙÔ ÚÔÌ·ÓÙÈÎfi Ì˘ıÈÛÙfiÚËÌ·. ∞ÎfiÌË ÙÔ ÌÂÙ·Ê˘ÛÈÎfi, ıÚËÛ΢ÙÈÎfi, Ì˘ÛÙËÚÈ҉˜ ÛÙÔÈ¯Â›Ô Î·È ÔÈ ÛÎÔÙÂÈÓ¤˜ Ï¢ڤ˜ ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÈÓÔ˘ ÂÛˆÙÂÚÈÎÔ‡ ÎfiÛÌÔ˘ (ÌÔÓ·ÍÈ¿, ÌÂÏ·Á¯ÔÏ›·, Êfi‚Ô˜ ÙÔ˘ ı·Ó¿ÙÔ˘). ƒÔÌ·ÓÙÈο Â›Ó·È Î·È Ù· ÛÙÔȯ›· Ù˘ ¤ÏÏÂȄ˘ Ù˘ ·ÙÚ›‰·˜, Ù˘ ÂÚÈÏ¿ÓËÛ˘, ÙÔ˘ Âڈ̤ÓÔ˘, ÙÔ˘ Êfi‚Ô˘ Ù˘ ·ÒÏÂÈ·˜ ÙÔ˘ ÂÁÒ, Ù˘ ÂÌÌÔÓ‹˜ ÛÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ ȉ›Ô˘ ÙfiÔ˘ Î·È ÛÙË Ï·˚΋ ·Ú·‰ÔÛË, Ù˘ ·Ó·˙‹ÙËÛ˘ ÂÓfi˜ ΤÓÙÚÔ˘, ÌÈ·˜ ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ ÂÓfiÙËÙ·˜ Î·È ÂÓÙ¤ÏÂÈ ÙÔ˘ ·Â›ÚÔ˘.
Heinrich von Kleist °ÂÓÓ‹ıËΠÛÙË ºÚ·ÓÎÊÔ‡ÚÙË ÙÔ˘ Oder ÛÙȘ 18.10.1777. ¶·Ú·ÎÔÏÔ‡ıËÛ ̷ı‹Ì·Ù· ÛÙÔ Á·ÏÏÈÎfi Á˘ÌÓ¿ÛÈÔ ÙÔ˘ Potsdam Î·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ·ÎÔÏÔ‡ıËÛ ÛÙÚ·ÙȈÙÈ΋ ηÚȤڷ ̤¯ÚÈ ÙÔ 1799, ÔfiÙ ÂÁη٤ÏÂÈ„Â ÙÔ Â¿ÁÁÂÏÌ¿ ÙÔ˘, ÁÈ· Ó· ÛÔ˘‰¿ÛÂÈ ÊÈÏÔÛÔÊ›·, Ê˘ÛÈ΋, Ì·ıËÌ·ÙÈο Î·È ÔÏÈÙÈΤ˜ ÂÈÛً̘. ∞˘Ù¿ Ù· ¯ÚfiÓÈ· ÁÓÒÚÈÛ ÙË ÊÈÏÔÛÔÊ›· ÙÔ˘ Kant. ∫¿Ùˆ ·fi ÙËÓ Â›‰Ú·Û‹ Ù˘ ¿Ú¯ÈÛ ӷ ·ÌÊÈ‚¿ÏÏÂÈ ÁÈ· ÙËÓ ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈÎfiÙËÙ· Ù˘ ÁÓÒÛ˘ Î·È ÙËÓ ÂÁ΢ÚfiÙËÙ· Ù˘ ÎÚ›Û˘. ™ÙȘ 22 ª·ÚÙ›Ô˘ 1801 ¤ÁÚ·„ ÛÙËÓ ·ÚÚ·‚ˆÓÈ·ÛÙÈÎÈ¿ ÙÔ˘ Wilhelmine von ∑enge Ù· ÂÍ‹˜: «¶ÚfiÛÊ·Ù· ÁÓÒÚÈÛ· ÙËÓ Î·ÓÙÈ·Ó‹ ÊÈÏÔÛÔÊ›·Ø ı· ÌÔÈÚ·ÛÙÒ Ì·˙› ÛÔ˘ οÔȘ ÛΤ„ÂȘ Ô˘ Û›ÁÔ˘Ú· ı· ÛÂ Û˘ÓÙ·Ú¿ÍÔ˘Ó, fiˆ˜ ¿ÏψÛÙÂ Û˘ÓÙ¿Ú·Í·Ó Î·È Ì¤Ó·. ¢ÂÓ Í¤ÚÂȘ, ‚¤‚·È·, ÙÔ Û‡ÓÔÏÔ Ù˘ ÊÈÏÔÛÔÊ›·˜ ÙÔ˘ ∫·ÓÙ, ÁÈ· Ó· ÌÔÚ¤ÛÂȘ Ó’ ·ÓÙÈÏËÊı›˜ Ï‹Úˆ˜ ÙÔ ÓfiËÌ· ·˘ÙÒÓ Ô˘ ı· ÛÔ˘ ÁÚ¿„ˆ, ˆÛÙfiÛÔ ı· ÚÔÛ·ı‹Ûˆ Ó· Â›Ì·È fiÛÔ ÙÔ ‰˘Ó·ÙfiÓ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Û·Ê‹˜. ∞Ó fiÏÔÈ ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ ÛÙËÓ ı¤ÛË ÙˆÓ Ì·ÙÈÒÓ ÙÔ˘˜ ›¯·Ó Ú¿ÛÈÓ· Á˘·ÏÈ¿, ÙfiÙ fiÏ· Ù· ·ÓÙÈΛÌÂÓ· ı· ‹Ù·Ó ÁÈ’ ·˘ÙÔ‡˜ Ú¿ÛÈÓ· Î·È ÔÙ¤ ‰Â ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· Ô˘Ó Ì ·ÎÚ›‚ÂÈ· ·Ó Ù· Ì¿ÙÈ· ÙÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ‰Â›¯ÓÔ˘Ó Ù· Ú¿ÁÌ·Ù·, fiˆ˜ fiÓÙˆ˜ ›ӷȅ . ∆Ô ›‰ÈÔ Û˘Ì‚·›ÓÂÈ Î·È Ì ÙË ÓfiËÛË. ¢ÂÓ ÌÔÚԇ̠ӷ ·ÔÊ·Û›ÛÔ˘Ì ·Ó ·˘Ùfi Ô˘
EÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔÈ ¶ƒOµ§∏ª∞∆π™ª√π
39
40
«H Z ∏∆π∞¡∞ ÔÓÔÌ¿˙Ô˘Ì ·Ï‹ıÂÈ· Â›Ó·È fiÓÙˆ˜ ·Ï‹ıÂÈ· ‹ ·Ó Ì·˜ Ê·›ÓÂÙ·È ÌfiÓÔ fiÙÈ Â›Ó·È ·Ï‹ıÂÈ·… ». ªÂÙ¿ ÙÔ 1800 Ô Kleist ¿Ú¯ÈÛ ӷ Ù·Íȉ‡ÂÈ. ¶Ô˘ıÂÓ¿ ‰ÂÓ ·Ú¤ÌÂÈÓ ÁÈ· Ì·ÎÚfi ¯ÚÔÓÈÎfi ‰È¿ÛÙËÌ·Ø ‹Ù·Ó ¿ÚÚˆÛÙÔ˜, ·ÈÛı·ÓfiÙ·Ó ıÏÈÌ̤ÓÔ˜ Î·È ÎÔ˘Ú·Ṳ̂ÓÔ˜ ·fi ÙË ˙ˆ‹. ∆Ô ‰È¿ÛÙËÌ· ÌÂٷ͇ √ÎÙˆ‚Ú›Ô˘ 1802 Î·È ª·ÚÙ›Ô˘ 1803 ÙÔ ¤Ú·Û ÛÙË µ·˚Ì¿ÚË. ¢ÂÓ Â›Ó·È Û·Ê¤˜ ·Ó Û˘Ó·ÓÙ‹ıËΠÔÙ¤ Ì ÙÔÓ °Î·›ÙÂ Î·È ÙÔÓ ™›ÏÏÂÚ. ŸÛÔ Î·È ·Ó ı·‡Ì·˙ ÙÔÓ °Î·›ÙÂ, ÔÙ¤ ‰ÂÓ Û˘ÌÌÂÚ›ÛÙËΠÙËÓ ·ÈÛÈfi‰ÔÍË ÊÈÏÔÛÔÊ›· ÙÔ˘, Û‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ ÔÔ›· Ë ·ÓıÚˆfiÙËÙ· ı· ‚ÂÏÙÈÒÓÂÙ·È Û˘Ó¯Ҙ ˘fi ÙËÓ Â‹ÚÂÈ· Ù˘ ∆¤¯Ó˘ Î·È Ù˘ §ÔÁÔÙ¯ӛ·˜. √ Kleist, Ô Û˘ÁÁڷʤ·˜ Ù˘ «™·Ṳ̂Ó˘ ™Ù¿ÌÓ·˜», ÌÈ·˜ ·fi ÙȘ ηχÙÂÚ˜ Î·È ÙȘ ÈÔ ÊËÌÈṲ̂Ó˜ Έ̈‰›Â˜ ÛÙË ÁÂÚÌ·ÓÈ΋ ÁÏÒÛÛ·, ‹Ù·Ó ¤Ó·˜ ··ÈÛÈfi‰ÔÍÔ˜ ¿ÓıÚˆÔ˜. ∞fi ÙȘ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ 1810 ‹Ù·Ó ÛÙÔ µÂÚÔÏ›ÓÔ, fiÔ˘ ¿Ú¯ÈÛ ӷ ÂΉ›‰ÂÈ Î·È ÂÊËÌ·Ú›‰· ηıËÌÂÚÈÓ‹˜ ΢ÎÏÔÊÔÚ›·˜ Ì ı¤Ì·Ù· Ô˘ ·ÓÙÏÔ‡Û ·fi ÙËÓ ÙÔÈ΋ ÎÔÈÓˆÓ›·. ∏ ÁÓˆÚÈÌ›· ÙÔ˘ Ì ÙÔÓ ·Ú¯ËÁfi Ù˘ ·ÛÙ˘ÓÔÌ›·˜ ÙÔ˘ ¤ÙÚ ӷ Ì·ı·›ÓÂÈ ·fi ÚÒÙÔ ¯¤ÚÈ ÁÂÁÔÓfiÙ· Ù˘ ÂÈηÈÚfiÙËÙ·˜Ø ‰ËÌÔÛ›Â˘Â ·ÎfiÌË Î›ÌÂÓ· ÁÈ· ÙË ÏÔÁÔÙ¯ӛ·, fiˆ˜ ÁÈ· ÙÔ ı¤·ÙÚÔ Ì·ÚÈÔÓ¤Ù·˜, ·ÏÏ¿ Î·È Î›ÌÂÓ· ÏÔÁÔÙ¯ÓÈο, fiˆ˜ «Ë ∑ËÙÈ¿Ó· ÙÔ˘ §ÔοÚÓÔ» Ô˘ ·ÎÔÏÔ˘ı›:
∆√À™ ¶ƒ√¶√¢∂™ ∆ø¡ ∞§¶∂ø¡, ÛÙÔ §ÔοÚÓÔ Ù˘ ‚fiÚÂÈ·˜ πÙ·Ï›·˜, ‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó ¤Ó·˜ ·ÏÈfi˜ ‡ÚÁÔ˜, ȉÈÔÎÙËÛ›· ÂÓfi˜ Ì·ÚÎËÛ›Ô˘, ·’ ÙÔÓ ÔÔ›Ô Ô ÛËÌÂÚÈÓfi˜ ‰È·‚¿Ù˘ Ô˘ ¤Ú¯ÂÙ·È ·fi ÙÔ ™·Ó °ÎÔÙÙ¿Ú ‰ÂÓ ‚ϤÂÈ ·Ú¿ Ù· ÂÚ›ȷ Î·È Ù· ¯·Ï¿ÛÌ·Ù¿ ÙÔ˘: ¤Ó·˜ ‡ÚÁÔ˜ Ì „ËÏÔÙ¿‚·Ó˜ Î·È Â˘Ú‡¯ˆÚ˜ ο̷Ú˜, Ô˘ Û ÌÈ·Ó ·’ ·˘Ù¤˜ οÔÙÂ Ë ˘ÚÁÔ‰¤ÛÔÈÓ·, ΢ÚÈÂ˘Ì¤ÓË ·fi Û˘ÌfiÓÈ·, ›¯Â ηϤÛÂÈ ÌÈ· ÁÚÈ¿ ¿ÚÚˆÛÙË Á˘Ó·›Î·, Ô˘ ˙ËÙÈ¿Ó¢ ÌÚÔÛÙ¿ ÛÙËÓ fiÚÙ· Ù˘, Ó· Ï·ÁÈ¿ÛÂÈ Û’ ¤Ó· ·¯˘ÚfiÛÙڈ̷ Ô˘ ›¯·Ó ›Ùˉ˜ ÛÙÚÒÛÂÈ ÁÈ’ ·˘Ù‹Ó. √ Ì·Ú΋ÛÈÔ˜ Ô˘, ÂÈÛÙÚ¤ÊÔÓÙ·˜ ·’ ÙÔ Î˘Ó‹ÁÈ, Ì‹ÎÂ Ù˘¯·›· ÛÙÔ ‰ˆÌ¿ÙÈÔ, fiÔ˘ Û˘Ó‹ıÈ˙ Ӓ ·Ê‹ÓÂÈ ÙÔ ÙÔ˘Ê¤ÎÈ ÙÔ˘, ÚfiÛÙ·Í ı˘ÌˆÌ¤ÓÔ˜ ÙË Á˘Ó·›Î· Ó· ÛËΈı› ·fi ÙË ÁˆÓÈ¿ fiÔ˘ ‹Ù·Ó Ï·ÁÈ·Ṳ̂ÓË Î·È Ó· ¿ÂÈ Ó· ¯ˆı› ›Ûˆ ·’ ÙË ıÂÚÌ¿ÛÙÚ·. Ÿˆ˜ Ë Á˘Ó·›Î· ÛËÎÒıËÎÂ, ÁÏ›ÛÙÚËÛ Ì ÙÔ ‰ÂηӛÎÈ Ù˘ ¿Óˆ ÛÙÔ ÁÏÈÛÙÂÚfi ‰¿Â‰Ô, ¤ÂÛÂ Î·È ¯Ù‡ËÛ ÂÈΛӉ˘Ó· ÛÙË Ì¤ÛË ÙË˜Ø ÛËÎÒıËΠ̠·ÂÚ›ÁÚ·ÙÔ˘˜ fiÓÔ˘˜ Î·È ‰È¤Û¯ÈÛ ÙÔ ‰ˆÌ¿ÙÈÔ, fiˆ˜ ÙËÓ Â›¯·Ó ÚÔÛÙ¿ÍÂÈØ ›Ûˆ ·’ ÙË ıÂÚÌ¿ÛÙÚ·, fï˜, ÛˆÚÈ¿ÛÙËΠ¯¿Ìˆ Î·È Í„‡¯ËÛ Ì ‚ÔÁÎËÙ¿ Î·È ÛÙÂÓ·ÁÌÔ‡˜. ªÂÚÈο ¯ÚfiÓÈ· ·ÚÁfiÙÂÚ·, ηıÒ˜ Ô Ì·Ú΋ÛÈÔ˜ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈ˙ ÛÔ‚·Ú¤˜ ÔÈÎÔÓÔÌÈΤ˜ ‰˘Û¯¤ÚÂȘ, ÂÍ·ÈÙ›·˜ ÙÔ˘ ÔϤÌÔ˘ Î·È Ù˘ η΋˜ ÛÔ‰ÂÈ¿˜, ‰¤¯ÙËΠÙËÓ Â›ÛÎÂ„Ë ÂÓfi˜ ÈfiÙË ·fi ÙË ºÏˆÚÂÓÙ›·, Ô˘
™
40
∆√À
§ √∫∞ƒ¡√ »
‹ıÂÏ Ӓ ·ÁÔÚ¿ÛÂÈ ÙÔÓ ‡ÚÁÔ, ¯¿ÚË ÛÙËÓ fiÌÔÚÊË ÙÔÔıÂÛ›· ÙÔ˘. √ Ì·Ú΋ÛÈÔ˜ Ô˘ ÚÔÛ‰ÔÎÔ‡Û ÔÏÏ¿ ·’ ·˘Ù‹ ÙË Û˘Ó·ÏÏ·Á‹, ·Ú¿ÁÁÂÈÏ ÛÙË Á˘Ó·›Î· ÙÔ˘ Ó· ÊÈÏÔÍÂÓ‹ÛÂÈ ÙÔÓ Í¤ÓÔ ÛÙËÓ Î¿Ì·ÚË Ô˘ ÚԷӷʤڷÌÂ, Ô˘ ¤ÌÂÓ ·¯ÚËÛÈÌÔÔ›ËÙË Î·È ÙËÓ Â›¯·Ó ‰È·ÚÚ˘ıÌ›ÛÂÈ ÁÈ· ÌÈ· ¿ÓÂÙË Î·È fiÌÔÚÊË ‰È·ÌÔÓ‹. ŸÌˆ˜ ÙÈ ¤ÎÏËÍË ¤ÓȈÛ ÙÔ ˙¢Á¿ÚÈ, fiÙ·Ó Ô ÈfiÙ˘, ηٿ¯ÏˆÌÔ˜ Î·È Ù·Ú·Á̤ÓÔ˜, η٤‚ËΠ̤ے ÛÙ’ ¿ÁÚÈ· ÌÂÛ¿Ó˘¯Ù· ÎÔÓÙ¿ ÙÔ˘˜, ‰È·‚‚·ÈÒÓÔÓÙ¿˜ ÙÔ˘˜, ÛÙÔ ÏfiÁÔ Ù˘ ÙÈÌ‹˜ ÙÔ˘, ˆ˜ Ë Î¿Ì·ÚË ‹Ù·Ó ÛÙÔȯÂȈ̤ÓËØ Î¿ÙÈ ·fiÚ·ÙÔ Û’ ·ÓıÚÒÔ˘ Ì¿ÙÈ, Ì’ ¤Ó· ıfiÚ˘‚Ô Û· Ó· ’Ù·Ó Ï·ÁÈ·Ṳ̂ÓÔ Û’ ·¯˘ÚfiÛÙڈ̷, ›¯Â ÛËΈı› ·’ ÙË ÁˆÓÈ¿ Ù˘ ο̷Ú˘, ›¯Â ‰È·Û¯›ÛÂÈ ÙÔ ‰ˆÌ¿ÙÈÔ Ì ‚‹Ì·Ù· ¢‰È¿ÎÚÈÙ·, ·ÚÁfiÛ˘ÚÙ· ÎÈ ÂÍ·ÛıÂÓÈṲ̂ӷ Î·È Â›¯Â ÛˆÚÈ·ÛÙ› ›Ûˆ ·’ ÙË ıÂÚÌ¿ÛÙÚ·, fiÔ˘ Í„‡¯ËÛ Ì ‚ÔÁÎËÙ¿ Î·È ÛÙÂÓ·ÁÌÔ‡˜. √ Ì·Ú΋ÛÈÔ˜ Ù·Ú·Á̤ÓÔ˜, ‰›¯ˆ˜ ÎÈ Ô ›‰ÈÔ˜ Ó· ÁÓˆÚ›˙ÂÈ ÙËÓ ·ÈÙ›·, ÂÚÈÁ¤Ï·Û ÙÔÓ ÈfiÙË Ì ÚÔÛÔÈËÙ‹ ¢ı˘Ì›· ÁÈ· Ó· ÙÔÓ Î·ıËÛ˘¯¿ÛÂÈ Î·È Â›Â ˆ˜ ı’ ·Ó¤‚·ÈÓ ¢ı‡˜ ¿Óˆ ÛÙËÓ Î¿Ì·ÚË Ó· ÂÚ¿ÛÔ˘Ó ÙË Ó‡¯Ù· Ì·˙›. ŸÌˆ˜ Ô ÈfiÙ˘ ıÂÚÌԷڷοÏÂÛ ӷ ÙÔ˘ ÂÈÙÚ¤„Ô˘Ó Ó· ÂÚ¿ÛÂÈ ÙË Ó‡¯Ù· Û ÌÈ· ÔÏ˘ıÚfiÓ· ÛÙËÓ ÎÚ‚·ÙÔο̷ڷ ÙÔ˘ Ì·ÚÎËÛ›Ô˘ ÎÈ fiÙ·Ó ÍË̤ڈÛ ÚfiÛÙ·Í ӷ ˙¤„Ô˘Ó ÙËÓ ¿Ì·Í¿ ÙÔ˘, ˘¤‚·Ï ٷ Û¤‚Ë ÙÔ˘ Î·È ·Ó·¯ÒÚËÛÂ. ∆Ô‡ÙÔ ÙÔ ÂÚÈÛÙ·ÙÈÎfi ÚÔοÏÂÛ ÌÈ· ·Û˘Ó‹ıÈÛÙË ·Ó·ÛٿوÛË Î·È ·Ôı¿ÚÚ˘ÓÂ, ÚÔ˜ ÌÂÁ¿ÏË ‰˘Û·Ú¤ÛÎÂÈ· ÙÔ˘ Ì·ÚÎËÛ›Ô˘, ÔÏÏÔ‡˜ ·ÁÔÚ·ÛÙ¤˜Ø ¤ÙÛÈ, ÌÈ·˜ ÎÈ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ˘˜ ›‰ÈÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ˘ËÚ¤Ù˜ ÙÔ˘ ‰È·‰fiıËÎÂ Ë Ê‹ÌË ˆ˜ ÛÙËÓ Î¿Ì·Ú· Ï·ÓÈfiÙ·Ó Ù· ÌÂÛ¿Ó˘¯Ù· ¤Ó· Ê¿ÓÙ·ÛÌ·, Ô Ì·Ú΋ÛÈÔ˜, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ‰ÒÛÂÈ Ù¤ÚÌ· Ì ÌÈ· ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈ΋ ÂÓ¤ÚÁÂÈ· Û’ fiϘ ·˘Ù¤˜ ÙȘ ‰È·‰fiÛÂȘ, ·ÔÊ¿ÛÈÛ ӷ ÂÚ¢ӋÛÂÈ Ô ›‰ÈÔ˜ ÙÔ ˙‹ÙËÌ· ÙËÓ ÂfiÌÂÓË Ó‡¯Ù·. ŒÙÛÈ, Û·Ó ¤ÂÛ ÙÔ ÛÎÔÙ¿‰È, ÚfiÛÙ·Í Ӓ ·Ó‚¿ÛÔ˘Ó ÙÔ ÎÚ‚¿ÙÈ ÙÔ˘ ÛÙËÓ Î¿Ì·ÚË Ô˘ ÚԷӷʤڷÌÂ Î·È ÂÚ›ÌÂÓÂ, ¿ÁÚ˘ÓÔ˜, Ó· ¤ÚıÔ˘Ó Ù· ÌÂÛ¿Ó˘¯Ù·. ŸÌˆ˜ fiÛÔ Ù·Ú¿¯ÙËÎÂ, fiÙ·Ó Ú¿ÁÌ·ÙÈ, Û·Ó Û‹Ì·ÓÂ Ë ÒÚ· Ô˘ ‚Á·›ÓÔ˘Ó Ù· Ê·ÓÙ¿ÛÌ·Ù·, ÚfiÛÂÍ ÙÔÓ ·ÏÏfiÎÔÙÔ ıfiÚ˘‚ÔØ ‹Ù·Ó Û·Ó Ó’ ·Ó·ÛËΈÓfiÙ·Ó ¤Ó·˜ ¿ÓıÚˆÔ˜ ·fi ¤Ó· ·¯˘ÚfiÛÙڈ̷ Ô˘ ¤ÙÚÈ˙ ·fi οو ÙÔ˘, Ó· ‰È¤Û¯È˙ ÙÔ ‰ˆÌ¿ÙÈÔ Î·È Ó· η٤ÚÚ ›Ûˆ ·fi ÙË ıÂÚÌ¿ÛÙÚ· Ì ÛÙÂÓ·ÁÌÔ‡˜ Î·È ÚfiÁ¯Ô˘˜. ∆Ô ÂfiÌÂÓÔ Úˆ›, fiÙ·Ó Î·Ù¤‚ËÎÂ, ÙÔÓ ÚÒÙËÛÂ Ë Ì·ÚÎËÛ›· ÁÈ· Ù’ ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· Ù˘ ¤Ú¢ӷ˜Ø ·˘Ùfi˜ Ì ÊÔ‚ÈṲ̂ÓÔ Î·È ·Ì‹¯·ÓÔ ‚ϤÌÌ· ÎÔ›Ù·Í Á‡Úˆ ÙÔ˘ ηÈ, ·ÊÔ‡ Ì·ÓٿψÛ ÙËÓ fiÚÙ·, ÙË ‰È·‚‚·›ˆÛ ˆ˜ Ë ÈÛÙÔÚ›· Ì ÙÔ Ê¿ÓÙ·ÛÌ· ‹Ù·Ó ·ÏËıÈÓ‹. ∂ΛÓË ÙÚfiÌ·Í ÙfiÛÔ Ôχ, fiÛÔ ÔÙ¤ ¿ÏÏÔÙ ÛÙË ˙ˆ‹ Ù˘ ‰ÂÓ Â›¯Â ÙÚÔÌ¿ÍÂÈ, Î·È ÙÔÓ ·Ú·Î¿ÏÂÛ ÚÈÓ Î¿ÓÂÈ ÁÓˆÛÙ‹ ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›·, Ó· ÚÔ¯ˆ-
EÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔÈ ¶ƒOµ§∏ª∞∆π™ª√π
41
º π§√§√°π∫∞
Ú‹ÛÔ˘Ó Ì·˙›, ÔÈ ‰˘Ô ÙÔ˘˜, Û ÌÈ· ‰Â‡ÙÂÚË „‡¯Ú·ÈÌË ÂͤٷÛË ÙÔ˘ ˙ËÙ‹Ì·ÙÔ˜. ∆ËÓ ÂfiÌÂÓË Ó‡¯Ù· fï˜ ¿ÎÔ˘Û·Ó Ú¿ÁÌ·ÙÈ, Ì·˙› Ì’ ¤Ó·Ó ÈÛÙfi ˘ËÚ¤ÙË Ô˘ ‹Ú·Ó Ì·˙› ÙÔ˘˜, ÙÔÓ ›‰ÈÔ ·ÏÏfiÎÔÙÔ Î·È ÛÙÔȯÂȈ̤ÓÔ ıfiÚ˘‚ÔØ Î·È ÌfiÓÔ Ë ¤ÓÙÔÓË ÂÈı˘Ì›· Ó’ ··ÏÏ·ÁÔ‡Ó Ì’ ÔÔÈÔ‰‹ÔÙ ٛÌËÌ· ·’ ÙÔÓ ‡ÚÁÔ, ÙÔ˘˜ ¤ÂÈÛ ӷ ÌË Ê·ÓÂÚÒÛÔ˘Ó ÙÔÓ ÙÚfiÌÔ Ô˘ ÙÔ˘˜ ›¯Â ΢ÚȤ„ÂÈ ÌÚÔÛÙ¿ ÛÙÔÓ ˘ËÚ¤ÙË ÙÔ˘˜ Î·È Ó’ ·Ô‰ÒÛÔ˘Ó ÙÔ Û˘Ì‚¿Ó Û ÌÈ· ÔÔÈ·‰‹ÔÙÂ, ÂÈfiÏ·ÈË Î·È Û˘Ìو̷ÙÈ΋ ·ÈÙ›·, Ô˘ ·ÚÁ¿ ‹ ÁÚ‹ÁÔÚ· ı’ ·ÔÎ·Ï˘ÙfiÙ·Ó. ∆ËÓ ÙÚ›ÙË ‚Ú·‰È¿, ηıÒ˜ ÔÈ ‰˘Ô ÙÔ˘˜, ·ÔÊ·ÛÈṲ̂ÓÔÈ Ó· ÂÓÙÔ›ÛÔ˘Ó ÙË Ú›˙· ÙÔ˘ ηÎÔ‡, ·Ó¤‚·ÈÓ·Ó Ì ηډÈÔ¯Ù‡È ÙË ÛοϷ ÚÔ˜ ÙÔÓ ÍÂÓÒÓ·, ¤Ù˘¯Â Ó· ‚ÚÂı› ÙÔ ÛÎ˘Ï›, Ô˘ ÙÔ ’¯·Ó χÛÂÈ ·fi ÙËÓ ·Ï˘Û›‰· ÙÔ˘, ÌÚÔÛÙ¿ ÛÙËÓ fiÚÙ· ÙÔ˘ ‰ˆÌ·Ù›Ô˘. ∆fiÙ ÔÈ ‰˘Ô ÙÔ˘˜, ‰›¯ˆ˜ Ó· ÙÔ Î·ÏÔÛÎÂÊÙÔ‡Ó, ›Ûˆ˜ Ì ÙËÓ ·ÓÔÌÔÏfiÁËÙË ÂÈı˘Ì›· Ó· ¤¯Ô˘Ó ÌÈ· ÙÚ›ÙË ˙ˆÓÙ·Ó‹ ·ÚÔ˘Û›· Ì·˙› ÙÔ˘˜, ‹Ú·Ó Î·È ÙÔ Û·ÏÔ Ì¤Û· ÛÙÔ ‰ˆÌ¿ÙÈÔ. ∆Ô ˙¢Á¿ÚÈ Ì ‰˘Ô ÎÂÚÈ¿ ¿Óˆ ÛÙÔ ÙÚ·¤˙È, Ë Ì·ÚÎËÛ›· ‰›¯ˆ˜ Ó· ÍÂÓÙ˘ı›, Ô Ì·Ú΋ÛÈÔ˜ Ì ͛ÊÔ˜ Î·È ÈÛÙfiÏÈ· Ô˘ ›¯Â ¿ÚÂÈ ·’ ÙÔ ÂÚÌ¿ÚÈ Ï¿È ÙÔ˘, οıËÛ·Ó, Á‡Úˆ ÛÙȘ ¤ÓÙÂη, ηı¤Ó·˜ ÛÙÔ ÎÚ‚¿ÙÈ ÙÔ˘Ø ÎÈ fiˆ˜ ÚÔÛ·ıÔ‡Û·Ó, fiÛÔ ÌÔÚÔ‡Û·Ó, Ó· ÂÚ¿ÛÔ˘Ó ÙËÓ ÒÚ· ÌÂ Û˘˙ËÙ‹ÛÂȘ, Ô Û·ÏÔ˜ Ì·˙¢ÂÈ fi‰È· Î·È ÎÂÊ¿ÏÈ, Í·ÏÒÓÂÈ ÎÈ ·ÔÎÔÈÌÈ¤Ù·È ÛÙË Ì¤ÛË ÙÔ˘ ‰ˆÌ·Ù›Ô˘. ŒÂÈÙ·, Ù· ÌÂÛ¿Ó˘¯Ù· ·ÎÚÈ‚Ò˜, ·ÎÔ‡ÁÂÙ·È ¿ÏÈ Ô ÊÚȯÙfi˜ ıfiÚ˘‚Ô˜Ø Î¿ÙÈ ·fiÚ·ÙÔ Û’ ·ÓıÚÒÔ˘ Ì¿ÙÈ, ·Ó·ÛËÎÒÓÂÙ·È ¿Óˆ Û ‰ÂηӛÎÈ· ÛÙË ÁˆÓÈ¿ ÙÔ˘ ‰ˆÌ·Ù›Ô˘, ·ÎÔ‡ÁÂÙ·È ÙÔ ¿¯˘ÚÔ Ó· ıÚÔ˝˙ÂÈ ·fi οو ÙÔ˘Ø Î·È Ì ÙÔ ÚÒÙÔ ‚‹Ì·, Ù·! Ù·! Ù·!, Í˘Ó¿ Ô Û·ÏÔ˜, ÛËÎÒÓÂÙ·È fiÚıÈÔ˜ ·’ ÙÔ ¿ÙˆÌ· Ì ْ ·˘ÙÈ¿ ÙÛÈو̤ӷ, ÁÚ˘Ï›˙ÔÓÙ·˜ Î·È Á·‚Á›˙ÔÓÙ·˜ Û· Ó· ’Ú¯fiÙ·Ó ¿ÓıÚˆÔ˜ ηٿ ¿Óˆ ÙÔ˘ Î·È ÔÈÛıÔ¯ˆÚ› ÚÔ˜ ÙË ıÂÚÌ¿ÛÙÚ· […].
ÕÛÎËÛË: ¶Ò˜ ÓÔÌ›˙ÂÙ fiÙÈ ÙÂÏÂÈÒÓÂÈ ÙÔ Î›ÌÂÓÔ;
¶·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· ÂÚˆÙ‹ÛÂˆÓ (·ÊÔ‡ ¤¯ÂÈ ÚÔËÁËı› Ë ·Ó¿ÁÓˆÛË ÔÏfiÎÏËÚÔ˘ ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ - ‰ËÏ. ÛÙË ‰Â‡ÙÂÚË ‰È‰·ÎÙÈ΋ ÒÚ·)
1 2
£· ÌÔÚÔ‡ÛÂ Ë «∑ËÙÈ¿Ó· ÙÔ˘ §ÔοÚÓÔ» Ó· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛı› ¤ÚÁÔ Ù˘ ÚÔÌ·ÓÙÈ΋˜ ÂÚÈfi‰Ô˘; °È·Ù›;
™Ù· Û¯fiÏÈ· ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘ ‰È·‚¿˙Ô˘ÌÂ: «… ∏ ˙ËÙÈ¿Ó· ÙÔ˘ §ÔοÚÓÔ» ÂÚȤ¯ÂÈ ıÂÌ·ÙÈο ÛÙÔȯ›· ÙÔ˘ ÚÔÌ·ÓÙÈÎÔ‡ ·Ú·Ì˘ıÈÔ‡». ¶ÔÈ· Â›Ó·È ·˘Ù¿ Ù· ÛÙÔȯ›· ̤۷ ÛÙÔ Î›ÌÂÓÔ; ¶ÔÈ· Â›Ó·È Ù· ‚·ÛÈο ÚfiÛˆ· ÙÔ˘ ‰ÈËÁ‹Ì·ÙÔ˜; ¶·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ Ô Û˘ÁÁڷʤ·˜ οÔÈÔ ·’ ·˘Ù¿ Ù· ÚfiÛˆ· Û˘Ì·ı¤ÛÙÂÚÔ ·fi Ù· ¿ÏÏ·; °È·Ù›;
3 4
Œ¯ÂÈ Û¯¤ÛË Ë ÊÈÏÔÛÔÊÈ΋ ÙÔÔı¤ÙËÛË ÙÔ˘ Û˘ÁÁڷʤ· (fiˆ˜ Ì·ı·›ÓÔ˘Ì ·fi ÙÔ ‚ÈÔÁÚ·ÊÈÎfi ÙÔ˘ ÛËÌ›ˆÌ·) Ì ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ Ù· ‚·ÛÈο ÚfiÛˆ· ÙÔ˘ ‰ÈËÁ‹Ì·ÙÔ˜; ¶ÔÈÔÈ ÎfiÛÌÔÈ Û˘ÁÎÚÔ‡ÔÓÙ·È ÛÙÔ Î›ÌÂÓÔ; ¶ÔÈ· ÚfiÛˆ· ÙÔ˘˜ ÂÎÚÔÛˆÔ‡Ó;
5
¡· Û˘ÁÎÚ›ÓÂÙ ÙÔ Ì·Ú΋ÛÈÔ, fiˆ˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÙ·È ÛÙËÓ ·Ú¯‹ ÙÔ˘ ‰ÈËÁ‹Ì·ÙÔ˜ Î·È ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜. ¶Ô‡ ÔÊ›ÏÂÙ·È, ηٿ ÙË ÁÓÒÌË Û·˜, Ë ÛÙ¿ÛË ÙÔ˘ ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜;
6
Œ¯ÂÈ, ηٿ ÙË ÁÓÒÌË Û·˜, ÙÔ ‰È‹ÁËÌ· ‰È‰·ÎÙÈÎfi ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·;
7
°Ú¿„Ù ÌÈ· ÌÈÎÚ‹ ÈÛÙÔÚ›· Ì ¤ÓÙÔÓ· Ù· ÛÙÔȯ›· ÙÔ˘ ·Ú·Ì˘ıÈÔ‡, ·ÓÙÏÒÓÙ·˜ ÙÔ ˘ÏÈÎfi Û·˜ ·fi ÙÔÓ ›Ó·Î· ÙÔ˘ ª.∫. ŒÛÂÚ Ô˘ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÛÙË ÛÂÏ›‰· 182 ÙÔ˘ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ ‚È‚Ï›Ô˘.
8
∆È ÂӉȷʤÚÔÓ ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ¤¯ÂÈ ÁÈ· Ì·˜ Û‹ÌÂÚ· ÙÔ Î›ÌÂÓÔ ÙÔ˘ H. von Kleist; ∆È ·Ú·ÏÏËÏÈÛÌÔ› ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· Á›ÓÔ˘Ó ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· Ô˘ ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÙ·È ÛÙË «∑ËÙÈ¿Ó· ÙÔ˘ §ÔοÚÓÔ» Î·È ÛÙË ‰È΋ Ì·˜;
9
EÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔÈ ¶ƒOµ§∏ª∞∆π™ª√π
41
42
«H Z ∏∆π∞¡∞
10 11
¢Â›ÍÙÂ, Ì ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· ̤۷ ·fi ÙÔ Î›ÌÂÓÔ, ÙËÓ „˘¯ÚfiÙËÙ· ÙÔ˘ ‡ÊÔ˘˜ ÙÔ˘ Û˘ÁÁڷʤ·.
12
™˘ÁÎÚ›ÓÂÙ ÙË «∑ËÙÈ¿Ó· ÙÔ˘ §ÔοÚÓÔ» Ì ÙÔ Î›ÌÂÓÔ Ô˘ ·ÎÔÏÔ˘ı›:
™ÙË ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›· ‰È·‚¿˙Ô˘ÌÂ: «…ÁÈ· ÙÔÓ Kleist Ë ÓÔ˘‚¤Ï· ¤ÁÈÓÂ Ë ·‰ÂÚÊ‹ Ù˘ ÙÚ·Áˆ‰›·˜. ∞˘ÛÙËÚ‹, ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈ΋, ÁÂÌ¿ÙË ·fi ÂÛˆÙÂÚÈ΋ ¤ÓÙ·ÛË ‰ÂÓ ÌfiÚÂÛ ηÓ›˜ Ó· Êı¿ÛÂÈ ÙÔ ‡„Ô˜ Ù˘. ∆Ô Û˘Ó·›ÛıËÌ· Û˘ÌȤÛıËΠے ¤Ó·Ó Ú·ÏÈÛÌfi Â͈ÙÂÚÈο ¿Î·ÌÙÔ, ·ÏÏ¿ Ì ·›ÛÙ¢ÙË ÂÛˆÙÂÚÈ΋ Û˘ÁΛÓËÛË…». ¢ÈηÈÔÏÔÁ‹ÛÙ ÙÔ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÌfi ·˘Ùfi Ì ‚¿ÛË ÙÔ Î›ÌÂÓÔ.
∂.∆.∞. Hoffmann, ∆Ô ÂÏÈÍ‹ÚÈÔ ÙÔ˘ ‰È·‚fiÏÔ˘ [µ·ÛÈÎfi ÌÔÙ›‚Ô ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ Ì˘ıÈÛÙÔÚ‹Ì·ÙÔ˜ Ô˘ ¿ÛÎËÛ ÌÂÁ¿ÏË Â›‰Ú·ÛË ÛÙË ÌÂÙ·ÁÂÓ¤ÛÙÂÚË ÏÔÁÔÙ¯ÓÈ΋ ·Ú·ÁˆÁ‹ Â›Ó·È ÙÔ ÌÔÙ›‚Ô ÙÔ˘ ÛˆÛ›·. √ ÌÔÓ·¯fi˜ ªÂ‰¿Ú‰Ô˜ ‰Èο˙ÂÙ·È Ì ÙËÓ Î·ÙËÁÔÚ›· fiÙÈ ¤¯ÂÈ ÛÙËÓ Î·ÙÔ¯‹ ÙÔ˘ Î·È ›ÓÂÈ ÙÔ ÂÏÈÍ‹ÚÈÔ ÙÔ˘ ‰È·‚fiÏÔ˘ Ô˘ Û˘ÓÙÂÏ› ÛÙÔ Ó· ‚Á·›ÓÔ˘Ó ÛÙËÓ ÂÈÊ¿ÓÂÈ· fiϘ ÔÈ ÛÎÔÙÂÈÓ¤˜ ÙÔ˘ ‰˘Ó¿ÌÂȘ. ™ÙÔ ·fiÛ·ÛÌ· Ô˘ ·ÎÔÏÔ˘ı› Ô ªÂ‰¿Ú‰Ô˜, ÓÙ˘Ì¤ÓÔ˜ ˆ˜ ·ÛÙfi˜, ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÛÙË Ê˘Ï·Î‹ ηÙËÁÔÚÔ‡ÌÂÓÔ˜ ÁÈ· ‰ÔÏÔÊÔÓ›· Î·È Û˘Ó·ÓÙ¿ÂÈ ÙÔ ÛˆÛ›· ÙÔ˘, ÁÈ· ÙÔÓ ÔÔ›Ô Ê·›ÓÂÙ·È ˆ˜ ‰ÂÓ ÈÛ¯‡Ô˘Ó ÔÈ ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ Û˘Ì‚¿ÛÂȘ].
«∆Ô ÚÔÏfiÈ ÙÔ˘ ‡ÚÁÔ˘ ›¯Â ÛËÌ¿ÓÂÈ 12 ÊÔÚ¤˜, fiÙ·Ó Í·Ó·ÎÔ‡ÛÙËΠÙÔ ÂÏ·ÊÚ‡ ¯Ù‡ËÌ· Ô˘ ÙfiÛÔ Ì ›¯Â ÂÓԯϋÛÂÈ ¯ı˜. ¢ÂÓ ı¤ÏËÛ· Ó· ‰ÒÛˆ ÚÔÛÔ¯‹, ·ÏÏ¿ ÙÔ ¯Ù‡ËÌ· ¤ÌÂÈÓ fiÏÔ Î·È ÈÔ ‰˘Ó·Ù¿ Î·È Û˘Á¯ÚfiÓˆ˜ ·ÎÔ‡ÛÙËΠÁ¤ÏÈÔ Î·È ·Ó·ÛÙÂÓ·ÁÌfi˜. BÚfiÓÙËÍ· ÙÔ ¯¤ÚÈ ÌÔ˘ ÛÙÔ ÙÚ·¤˙È Î·È ÊÒÓ·Í· “ËÛ˘¯›· ÂΛ οو”, ÈÛÙ‡ÔÓÙ·˜ fiÙÈ ¤ÙÛÈ ı· ‰ÒÛˆ ı¿ÚÚÔ˜ ÛÙÔÓ Â·˘Ùfi ÌÔ˘, ÌÈ· Ô˘ ¤ÓȈı· Ó· Ì ÙÚÈÁ˘Ú›˙ÂÈ Î¿ÙÈ Î·Îfi. ∞ÏÏ¿ ÙfiÙ ÛÙÔ Á¤ÏÈÔ ÚÔÛÙ¤ıËÎÂ Î·È ÌÈ· ʈӋ Ô˘ ¤ÏÂÁ “∞‰ÂÏʤ, ·‰ÂÏʤ ÂΛ ¿Óˆ… ¿ÓÔÈͤ ÌÔ˘”. ∫·È ÙfiÙ ÛÙÔ ¤‰·ÊÔ˜ ·ÎÚÈ‚Ò˜ ‰›Ï· ·fi Ù· fi‰È· ÌÔ˘ ·ÎÔ‡ÛÙËΠοÙÈ Ô˘ ¤Í˘ÓÂ, ÁÚ·Ù˙Ô‡ÓÈ˙Â Î·È ¯Ù˘Ô‡ÛÂ Î·È Ô˘ fiÏÔ ÁÂÏÔ‡ÛÂ Î·È ·Ó·ÛÙ¤Ó·˙ÂØ fiÏÔ Î·È ÈÔ ‰˘Ó·Ùfi˜ ÁÈÓfiÙ·Ó Ô ıfiÚ˘‚Ô˜ –ÙÔ Í‡ÛÈÌÔ, ÙÔ ÁÚ·Ù˙Ô‡ÓÈÛÌ·– Î·È Ô˘ Î·È Ô˘ ·ÎÔ‡ÁÔÓÙ·Ó ·ÂÈÏËÙÈÎÔ› ÎÚfiÙÔÈ, ·ÏÏ¿ Î·È Ô Á‰Ô‡Ô˜ ·fi ‚·ÚÈ¿ ·ÓÙÈΛÌÂÓ· Ô˘ ¤ÂÊÙ·Ó.
∆√À
§ √∫∞ƒ¡√ »
∂›¯· ÛËΈı› Î·È ÎÚ·ÙÔ‡Û· ÙË Ï¿Ì· ÛÙÔ ¯¤ÚÈ. ∫·È ÙfiÙ ÎÔ˘Ó‹ıËΠοÙÈ Î¿Ùˆ ·fi ÙÔ fi‰È ÌÔ˘Ø ¤Î·Ó· ¤Ó· ‚‹Ì· ›Ûˆ Î·È Â›‰· ˆ˜ ÂΛ Ô˘ ÛÙÂÎfiÌÔ˘Ó ÌÈ· ¤ÙÚ· ÙÔ˘ ·ÙÒÌ·ÙÔ˜ ¤Û·Û Û ÌÈÎÚfiÙÂÚ· ÎÔÌÌ¿ÙÈ·. ∆ËÓ ¤È·Û· Î·È ÙËÓ ·ÔÌ¿ÎÚ˘Ó· ÂÓÙÂÏÒ˜. ™ÙÔ ¿ÓÔÈÁÌ· Ê¿ÓËΠÌÈ· ÛÎÔÙÂÈÓ‹ ÌÔÚÊ‹Ø ¤Ó· Á˘ÌÓfi ¯¤ÚÈ Ô˘ ÎÚ·ÙÔ‡Û ̷¯·›ÚÈ ·ÏÒıËΠÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÌÔ˘. ∫·Ù·ÙÚÔÌ·Á̤ÓÔ˜ ¤Î·Ó· ¤Ó· ‚‹Ì· ›Ûˆ. ∞fi ÙÔ ‚¿ıÔ˜ ¿ÎÔ˘Û· οÔÈÔÓ Ó· ÙÚ·˘Ï›˙ÂÈ: “∞‰ÂÚÊ¿ÎÈ!… ∞‰ÂÚÊ¿ÎÈ! √ ªÂ‰¿Ú‰Ô˜ Â›Ó·È Â‰ÒØ Â¿Óˆ… ÙÚ¿‚·, ÙÚ¿‚·… ʇÁÂ… ʇÁ ÛÙÔ ‰¿ÛÔ˜… ÛÙÔ ‰¿ÛÔ˜!”. ∞̤ۈ˜ Ë ÛΤ„Ë ÌÔ˘ ¤ÙÚÂÍ ÛÙË Ê˘Á‹ Î·È ÛÙË ÛˆÙËÚ›·. •ÂÂÚÓÒÓÙ·˜ ÙÔÓ ÙÚfiÌÔ, ¿Ú·Í· ÙÔ Ì·¯·›ÚÈ Î·È ¿Ú¯ÈÛ· Ì ‚È·Û‡ÓË Ó’ ·ÔÌ·ÎÚ‡Óˆ Ù· ¯ÒÌ·Ù· ·Ó¿ÌÂÛ· ·fi ÙȘ ¤ÙÚ˜ ÙÔ˘ ·ÙÒÌ·ÙÔ˜. ∆¤ÛÛÂÚȘ - ¤ÓÙ ¤ÙÚ˜ Î˘Ï›ÛÙËÎ·Ó ÛÙËÓ ¿ÎÚË ÎÈ ·˘Ùfi˜ Ô˘ ‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó Î¿Ùˆ ÂÙ¿¯ÙËΠÛÙ· ÁÚ‹ÁÔÚ· Â¿ÓˆØ ‹Ù·Ó ¤Ó·˜ ¿ÓÙÚ·˜ Á˘ÌÓfi˜ ̤¯ÚÈ Ù· Ï·ÁfiÓÈ· ÙÔ˘ Ô˘ Ì ÎÔ›Ù·˙ fiˆ˜ ¤Ó· Ê¿ÓÙ·ÛÌ· Î·È ÁÂÏÔ‡Û ÙÔ Á¤ÏÈÔ ÂÓfi˜ ÙÚÂÏÔ‡. ∆Ô Êˆ˜ Ù˘ Ï¿Ì·˜ ¤ÂÛ fiÏÔ ¿Óˆ ÙÔ˘ –·Ó·ÁÓÒÚÈÛ· ÙÔÓ Â·˘Ùfi ÌÔ˘… 1. ¶ÔȘ ηÏÏÈÙ¯ÓÈΤ˜ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ ÚÔÛʤÚÂÈ ÙÔ ÌÔÙ›‚Ô ÙÔ˘ ÛˆÛ›·; 2. ¶Ò˜ ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ·Ô‰ÒÛÂÈ Î·Ó›˜ Û‹ÌÂÚ· ·˘Ùfi Ô˘ ·ÈÛıËÙÔÔÈ› Ô Hoffmann Ì ÙÔ ÌÔÙ›‚Ô ÙÔ˘ ÛˆÛ›·; 3. £· ‰È·‚¿˙·Ù ¢¯·Ú›ÛÙˆ˜ ÙÔ Î›ÌÂÓÔ ÙÔ˘ Hoffmann; °È·Ù›;
µÈ‚ÏÈÔÁÚ·Ê›· 1. ¡¿ÛÔ˜ µ·ÁÂÓ¿˜ Î.¿., (·ÓıÔÏ.), ¡ÂfiÙÂÚË ∂˘Úˆ·˚΋ ÏÔÁÔÙ¯ӛ·. ∞ÓıÔÏfiÁÈÔ ÌÂÙ·ÊÚ¿ÛˆÓ, µ¢ ∂ÓÈ·›Ô˘ §˘Î›Ԣ (ÂÈÏÔÁ‹˜), √∂¢µ, ∞ı‹Ó· 1998. 2. ¡¤Ó· ∫ÔÎÎÈÓ¿ÎË Î.¿., ¡ÂfiÙÂÚË ∂˘Úˆ·˚΋ ÏÔÁÔÙ¯ӛ·. ¶ÚÔÙ¿ÛÂȘ ÂÚÌËÓ›·˜, ∫·ÛÙ·ÓÈÒÙ˘, ∞ı‹Ó· 1999 (Ì ÚÔÙÂÈÓfiÌÂÓË ÂÚ·ÈÙ¤Úˆ ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·). 3. Reinbard Lindenbahn, Arbeitsheft zur Literaturgeschichte. Romantik. Texte. Übungen, Cornelsen, Berlin 1998. 4. Fritz Martini, Deutsche Literaturgeschichte. Von den Anfängen bis zur Gegenwart, Stuttgart 1984. 5. °ÈÒÚÁÔ˘ ∞. ÷ÛÈ¿ÎÔ˘, ∂ÚÌËÓ¢ÙÈÎfi ÏÂÍÈÎfi ÙˆÓ –ÈÛÌÒÓ. ∂ÈηÈÚfiÙËÙ·, ∞ı‹Ó· 1989. 6. πÛÙÔÚ›· ¡ÂfiÙÂÚË Î·È ™‡Á¯ÚÔÓË ÁÈ· ÙË µ¢ Ù¿ÍË ∂§, √∂¢µ, ∞ı‹Ó·.
◆
42 EÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔÈ ¶ƒOµ§∏ª∞∆π™ª√π
43
º π§√§√°π∫∞
XPH™TIKO §E•IKO ºI§O™OºIKøN OPøN TÔ˘ ¢. º·ÚÌ¿ÎË, ºÈÏÔÏfiÁÔ˘
ÎÔfi˜ ÙÔ˘ Û‡ÓÙÔÌÔ˘ ·˘ÙÔ‡ ¯ÚËÛÙÈÎÔ‡ ÏÂÍÈÎÔ‡ ÊÈÏÔÛÔÊÈÎÒÓ fiÚˆÓ Â›Ó·È Ó· ·ÔÛ·ÊËÓ›ÛÂÈ ÔÚÈṲ̂Ó˜ ÊÈÏÔÛÔÊÈΤ˜ ¤ÓÓÔȘ, Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÛÙ· ‰È¿ÊÔÚ· ÎÂÊ¿Ï·È· ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘. I‰È·›ÙÂÚË ÚÔÛ¿ıÂÈ· ηٷ‚Ï‹ıËÎÂ, ÁÈ· Ó· ‰È·ÙËÚËı› Ô ·ÍÈfiÈÛÙÔ˜ Î·È Â‡ÏËÙÔ˜ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·˜ ÙÔ˘ ¯ÚËÛÙÈÎÔ‡ ·˘ÙÔ‡ ¢ÚÂÙËÚ›Ô˘, ÒÛÙ ӷ ‰È¢ÎÔÏ˘Óı› Ë ÚÔۤϷÛË ÛÙ· ÚˆÙfiÙ˘· ÊÈÏÔÛÔÊÈο ¤ÚÁ· η Ë ¿ÌÂÛË ‰È›ۉ˘ÛË ÛÙÔÓ ˘Ú‹Ó· ÙˆÓ ÊÈÏÔÛÔÊÈÎÒÓ ıˆÚÈÒÓ.
™
AÁÓˆÛÙÈÎÈÛÌfi˜: ºÈÏÔÛÔÊÈ΋ ıˆڛ· Ô˘ ÚÂۂ‡ÂÈ fiÙÈ Â›Ó·È ·‰‡Ó·ÙË Ë ÁÓÒÛË ÙÔ˘ ˘ÂÚ·ÈÛıËÙÔ‡Ø È‰È·›ÙÂÚ· ·ÚÓÂ›Ù·È ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ù˘ ÌÂÙ·Ê˘ÛÈ΋˜ Î·È Ù˘ ‡·Ú͢ £ÂÔ‡. AÈÙÈfiÙËÙ·: §ÔÁÈ΋ ·Ú¯‹, Û‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ ÔÔ›· οı ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÔÊ›ÏÂÙ·È Û ¤Ó· ·›ÙÈÔ. AÓ·ÁˆÁ‹: O Û˘Û¯ÂÙÈÛÌfi˜ ÌÈ·˜ ÚfiÙ·Û˘, ÌÈ·˜ ıˆڛ·˜ Ì ÌÈ· ÁÂÓÈÎfiÙÂÚË ·Ú¯‹, ÈÔ ÂÚÈÏËÙÈ΋ Î·È Ô˘ÛÈ·ÛÙÈ΋. AÓ·Ï˘ÙÈΤ˜ ÎÚ›ÛÂȘ: ™‡Ìʈӷ Ì ÙÔÓ K·ÓÙ, Â›Ó·È ÔÈ ÎÚ›ÛÂȘ ÛÙȘ Ôԛ˜ ÔÈ ÁÓÒÛÂȘ Ô˘ Ì·˜ ‰›ÓÂÈ ÙÔ Î·ÙËÁÔÚÔ‡ÌÂÓÔ ÂÚȤ¯ÔÓÙ·È ÛÙÔ ˘ÔΛÌÂÓÔ .¯. fiÏ· Ù· ÛÒÌ·Ù· Â›Ó·È ÂÎٷٿ. AÓ·ÊÔÚÈÎfiÙËÙ·: H ÛÙÚÔÊ‹ Ù˘ Û˘Ó›‰ËÛ˘ Û ¤Ó· ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ Ô˘ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ¤Íˆ ·’ ·˘Ù‹. AÓÈÌÈÛÌfi˜: H Ù¿ÛË Ó· ·Ô‰›‰ÂÙ·È ÛÙ· Ú¿ÁÌ·Ù· ÌÈ· „˘¯‹ ·Ó¿ÏÔÁË ÚÔ˜ ÙËÓ „˘¯‹ ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘ (anima = „˘¯‹). AÍ›ˆÌ·: MÈ· ·ÏÔ‡ÛÙ·ÙË ÚfiÙ·ÛË, Ë ·Ï‹ıÂÈ· Ù˘ ÔÔ›·˜ Â›Ó·È ·˘ÙÔÊ·Ó‹˜ Î·È ÁÈ’ ·˘Ùfi ‰ÂÓ Â›Ó·È ·Ó·Áη›Ô Ô‡ÙÂ Î·È ‰˘Ó·Ùfi Ó’ ·Ô‰ÂȯÙ›. a posteriori: (ÂÎ ÙˆÓ ˘ÛÙ¤ÚˆÓ). A˘Ùfi Ô˘ ÚÔ¤Ú¯ÂÙ·È ·fi ÙËÓ ÂÌÂÈÚ›·. a priori:(ÂÎ ÙˆÓ ÚÔÙ¤ÚˆÓ). A˘Ùfi Ô˘ ÚÔËÁÂ›Ù·È ·fi ÙËÓ ÂÌÂÈÚ›· Î·È ÓÔÂ›Ù·È ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙ· ·Ô ·˘Ù‹. (™‡Ìʈӷ Ì ÙÔÓ K·ÓÙ, Ô ¯ÒÚÔ˜ Î·È Ô ¯ÚfiÓÔ˜ Â›Ó·È ÛÙÔȯ›· a priori). BÈÙ·ÏÈÛÌfi˜: ÊÈÏÔÛÔÊÈ΋ ıˆڛ· Ô˘ ·ÔÚÚ›ÙÂÈ ÙË Ì˯·ÓÈÛÙÈ΋ ·ÓÙ›ÏË„Ë Ù˘ ˙ˆ‹˜ Î·È ˘Ôı¤ÙÂÈ ˆ˜ ˘¿Ú¯ÂÈ ÌÈ· ȉȷ›ÙÂÚË ˘ÂÚÊ˘ÛÈ΋ ˙ˆÈ΋ ‰‡Ó·ÌË (vis vitalis) Ô˘ ‰·Ì¿˙ÂÈ ÙË ÓÂÎÚ‹ ‡ÏË ‹ ·Ô‰¤¯ÂÙ·È ÙË ˙ˆ‹ ˆ˜ ÙÔ ÚˆÙ·Ú¯ÈÎfi, ·fi ÙÔ ÔÔ›Ô ÚÔ‹Ïı·Ó Ù· ·ÓfiÚÁ·Ó· fiÓÙ·.
BÔÏÔ˘ÓÙ·ÚÈÛÌfi˜: H ·ÓÙ›ÏË„Ë Ô˘ ·Ó·ÁÓˆÚ›˙ÂÈ ÚÔÙÂÚ·ÈfiÙËÙ· ÛÙË ‚Ô‡ÏËÛË Î·È fi¯È ÛÙÔ Ó‡̷ ‹ ÛÙÔ Û˘Ó·›ÛıËÌ·. °›ÁÓÂÛı·È: H ·ÏÏ·Á‹, Ë ÌÂÙ¿‚·ÛË ·fi ÌÈ· ηٿÛÙ·ÛË Û ÌÈ· ¿ÏÏË. ¢È·ÏÂÎÙÈ΋: ¢È·‰Èηۛ· Ô˘ ÂÍÂÏ›ÛÛÂÙ·È ‚·ıÌÈ·›· –Ì ÏfiÁÔ Î·È ·ÓÙ›ÏÔÁÔ, ı¤ÛË Î·È ·ÓÙ›ıÂÛË. ™ÙËÓ EÁÂÏÈ·Ó‹ ÊÈÏÔÛÔÊ›· Ë ‰È·ÏÂÎÙÈ΋ Â›Ó·È ÊÈÏÔÛÔÊÈ΋ ·ÓÙ›ÏË„Ë, Û‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ ÔÔ›· Ë ›‰È· Ë Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ıˆÚÂ›Ù·È ˆ˜ ‰È·ÏÂÎÙÈ΋ ΛÓËÛË ÙˆÓ È‰ÂÒÓ. ¢fiÁÌ·: ºÈÏÔÛÔÊÈ΋ ›ÛÙË Ô˘ ÂÈ‚¿ÏÏÂÙ·È ·fi ÙËÓ ·˘ıÂÓÙ›·. E›Ó·È ·Ó·fi‰ÂÈÎÙË, ‰ÂÓ ˘fiÎÂÈÙ·È Û ÎÚÈÙÈÎfi ¤ÏÂÁ¯Ô Î·È Á›ÓÂÙ·È ˘Ô¯ÚˆÙÈο ‰ÂÎÙ‹. ¢ÔÌ‹: ™‡ÛÙËÌ· ÛÙÔȯ›ˆÓ ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓˆÓ ηٿ Ù¤ÙÔÈÔ ÙÚfiÔ, ÒÛÙ ӷ ··ÚÙ›˙Ô˘Ó ¤Ó· fiÏÔ Ì ÂÛˆÙÂÚÈ΋ Û˘ÓÔ¯‹ Î·È ·˘ÙÔÙ¤ÏÂÈ·. ¢˘ÈÛÌfi˜: K¿ı ÊÈÏÔÛÔÊÈÎfi Û‡ÛÙËÌ· Ô˘ ‰¤¯ÂÙ·È ˆ˜ Ë Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ·ÔÙÂÏÂ›Ù·È ·fi ‰‡Ô ·ÓÙ›ıÂÙ˜ Î·È ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙ˜ ·Ú¯¤˜: .¯. Ó‡̷ - ‡ÏË, ·Á·ıfi ηÎfi. E›‰Ô˜: H ÌÔÚÊ‹, ÙÔ Û¯‹Ì·. ™ÙÔÓ AÓ·Í·ÁfiÚ· Î·È ẺÔÎÏ‹, ÙÔ ·ÓÙ›ıÂÙÔ Ù˘ ‡ÏË˜Ø ÛÙÔÓ ¶Ï¿ÙˆÓ·, Ë È‰¤·Ø ÛÙÔÓ AÚÈÛÙÔÙ¤ÏË, Ë ÌÔÚÊ‹ ‹ Ë Ô˘Û›· Ù˘ ‡Ï˘. ™ÙË Ê·ÈÓÔÌÂÓÔÏÔÁ›·, Ë Î·ı·Ú‹ Ô˘Û›· ÙÔ˘ fiÓÙÔ˜. E›Ó·È: ·) H ‰Â‰Ô̤ÓË Î·Ù¿ÛÙ·ÛË ÂÓfi˜ ÚÔÛÒÔ˘ ‹ Ú¿ÁÌ·ÙÔ˜Ø ‚) Ë ‡·ÚÍËØ Á) fiÏ· fiÛ· ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÛÙÔ Û‡ÓÔÏfi ÙÔ˘˜Ø ‰) Ë Ô˘Û›·, ‰ËÏ·‰‹ Ë ÌÂÙ·Ê˘ÛÈ΋ ˘Ô‰ÔÌ‹ fiÏˆÓ fiÛ· ˘¿Ú¯Ô˘ÓØ Â) ·Ôχو˜ (ÙÔ Â›Ó·È): Ô £Âfi˜. EÌÌÔÓÔÎÚ·Ù›· (immanens): MoÚÊ‹ Ù˘ ıÂÙÈ΋˜ ÊÈÏÔÛÔÊ›·˜ Ô˘ ‰È‰¿ÛÎÂÈ fiÙÈ ÙÔ ÂÓ‰ÔÛ˘ÓÂȉËÛÈ·Îfi ÂÚȯfiÌÂÓÔ Â›Ó·È ÙÔ ÌfiÓÔ ˘ÔΛÌÂÓÔ Ù˘ ÁÓÒÛ˘.
EÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔÈ ¶ƒOµ§∏ª∞∆π™ª√π
43
44
º π§√§√°π∫∞ EÌÂÈÚ›·: H ÁÓÒÛË Ù˘ ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈ΋˜ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·˜ ‰È·Ì¤ÛÔ˘ ÙˆÓ ·ÈÛı‹ÛˆÓ.
ÙÔ˘ÚÁ›·˜ Ù˘ ÓfiËÛ˘, ¯¿ÚË ÛÙȘ Ôԛ˜ ÔÚÁ·ÓÒÓÂÙ·È Î·È ·ÍÈÔÔÈÂ›Ù·È ÙÔ ˘ÏÈÎfi Ù˘ ÂÌÂÈÚ›·˜.
EÓÙÂϤ¯ÂÈ·: A˘Ùfi Ô˘ ÂÚȤ¯ÂÈ Ì¤Û· ÙÔ˘ ÙÔÓ ÂȉȈÎfiÌÂÓÔ ÛÎÔfi.
KÔÌÊÔÚÌÈÛÌfi˜: TÔ ·Í›ˆÌ· Û‡Ìʈӷ Ì ÙÔ ÔÔ›Ô Ô Î·ı¤Ó·˜ ÛΤÙÂÙ·È Î·È ÂÓÂÚÁ› ·ÎÚÈ‚Ò˜ fiˆ˜ ÔÈ ¿ÏÏÔÈ.
EÈÏÔÁÈÛÌfi˜: O ÛÙÔ¯·ÛÌfi˜ Ù˘ ÛΤ„˘ ÁÈ· ÙÔÓ ›‰ÈÔ ÙÔÓ Â·˘Ùfi Ù˘, Ë ‰ÈÂÚ‡ÓËÛË ÙˆÓ Ô˘ÛȈ‰ÒÓ È‰ÈÔÙ‹ÙˆÓ Ù˘. EÈÛÙËÌÔÏÔÁÈÎfi˜: TÔ Â›ıÂÙÔ ·˘Ùfi ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÈ Î·ıÂÙ› Ô˘ Û¯ÂÙ›˙ÂÙ·È Ì ÙË ıˆڛ· ‹ ÙËÓ Î·Ù¿ÎÙËÛË Ù˘ ÂÈÛÙ‹Ì˘ ηÈ, ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ·, Ù˘ ÁÓÒÛ˘. EÈÛÙËÙfi: A˘Ùfi Ô˘ ÌÔÚ› Ó· ·ÔÙÂϤÛÂÈ ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ ÁÓÒÛ˘. EÔÙ›·: ™ÙÔ ÁÓˆÛÈÔıˆÚËÙÈÎfi Û‡ÛÙËÌ· ÙÔ˘ K·ÓÙ ÔÈ ÂÔÙ›˜ Â›Ó·È ÙÔ ÂÌÂÈÚÈÎfi ˘ÏÈÎfi Ô˘ ¤¯ÂÈ ‹‰Ë ˘Ô‚ÏËı› Û ÌÈ· ÚÒÙË ÂÂÍÂÚÁ·Û›·, ÚÈÓ ¤ÚıÂÈ Û ·ʋ Ì ÙȘ ηÙËÁÔڛ˜. OÈ ıÂÌÂÏÈÒ‰ÂȘ ÌÔÚʤ˜ Ù˘ ÂÔÙ›·˜ Â›Ó·È Ô ¯ÒÚÔ˜ Î·È Ô ¯ÚfiÓÔ˜. EÔ¯‹: ·) ™ÙÔ˘˜ ·Ú¯·›Ô˘˜ ™ÎÂÙÈÎÔ‡˜: ·Ó·ÛÙÔÏ‹ Ù˘ ‰È·Ù‡ˆÛ˘ ÁÓÒÌ˘, ÂÂȉ‹ ‰ÂÓ ˘¿Ú¯ÂÈ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ˘ÔÛÙËÚȯı› ÌÈ· ·fi ÙȘ ·ÓÙÈÙÈı¤ÌÂÓ˜ –Î·È ÂÍ›ÛÔ˘ ·ÏËıÔÊ·Ó›˜– ·fi„ÂȘ. ‚) ÛÙË Ê·ÈÓÔÌÂÓÔÏÔÁ›·: ÙÔÔı¤ÙËÛË “̤۷ Û ·Ú¤ÓıÂÛË” ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘, Ë ÔÔ›· ‰Â ÛËÌ·›ÓÂÈ Ô‡Ù ·fiÚÚÈ„Ë Ô‡Ù ·Ô‰Ô¯‹ Ù˘ ‡·ÚÍ‹˜ ÙÔ˘. £ÂÙÈÎÈÛÌfi˜: ø˜ ÁÓˆÛÈÔÏÔÁÈÎfi˜ fiÚÔ˜ ‰ËÏÒÓÂÈ ÙË “Û¯ÔÏ‹” ÂΛÓË Ô˘ ‚·Û›˙ÂÙ·È ÌfiÓÔ ÛÙËÓ ÂÌÂÈÚ›· Î·È ‰¤¯ÂÙ·È fiÙÈ ÌÔÚԇ̠ӷ ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ì ÌfiÓÔ ÙÔ ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ ÙˆÓ Ê˘ÛÈÎÒÓ ÂÈÛÙËÌÒÓ. £˘ÌÔÎÚ·Ù›·: æ˘¯ÔÏÔÁÈ΋ ‰ÔÍ·Û›·, Û‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ ÔÔ›· ÙÔ Û˘Ó·›ÛıËÌ· Â›Ó·È ıÂÌÂÏÈ҉˘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· Ù˘ „˘¯È΋˜ ˙ˆ‹˜, ·’ fiÔ˘ ÂÎÔÚ‡ÔÓÙ·È Ë ÓfiËÛË Î·È Ë ‚Ô‡ÏËÛË. I‰Â·ÏÈÛÌfi˜: ºÈÏÔÛÔÊÈ΋ ÎÔÛÌÔıˆڛ· Ô˘ ÚÔÙ¿ÛÛÂÈ ÙËÓ È‰¤·, ÙË ÓfiËÛË, ÙË Û˘Ó›‰ËÛË Î·È ıˆÚ› ÙË Ê‡ÛË, ÙËÓ ‡ÏË, ÙÔ “›ӷȔ ‰Â˘ÙÂÚÔÁÂÓ‹ ·Ú¿ÁˆÁ· ÙˆÓ ·ÈÛı‹ÛˆÓ. IÚÚ·ÛÈÔÓ·ÏÈÛÌfi˜ (·ÏÔÁÈÛÌfi˜): I‰Â·ÏÈÛÙÈ΋ ÊÈÏÔÛÔÊÈ΋ Û¯ÔÏ‹, Ë ÔÔ›· ‰˘ÛÈÛÙ› ÛÙË ÏÔÁÈ΋ ÛΤ„Ë ‹ ‰¤¯ÂÙ·È ÙËÓ ‡·ÚÍË ·ÓÒÙÂÚˆÓ ·fi ÙÔ Ó‡̷ ÁÓˆÛÙÈÎÒÓ ‰˘Ó¿ÌÂˆÓ (›ÛÙË, ıÚËÛΛ·, ÂÓfiÚ·ÛË), ÔÈ Ôԛ˜ ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ˘·¯ıÔ‡Ó ÛÙÔÓ ¤ÏÂÁ¯Ô ÙÔ˘ ÏÔÁÈÎÔ‡ Î·È Ù˘ ÂÈÛÙ‹Ì˘. K·ÙËÁfiÚËÌ·: MfiÓÈÌË È‰ÈfiÙËÙ· ÂÓfi˜ fiÓÙÔ˜ Ô˘ ·ÔÚÚ¤ÂÈ ·Ó·Áη›· ·fi ÙË Ê‡ÛË ÙÔ˘, ¯ˆÚ›˜ Ó· Â›Ó·È Ù·˘ÙfiÛËÌË Ì’ ·˘Ùfi. ¶.¯. ÙÔ Î·ÙËÁfiÚËÌ· ÙÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡ ÛÒÌ·ÙÔ˜ ›ӷ Ë ¤ÎÙ·ÛË. K·ÙËÁÔڛ˜: ·) ™ÙÔÓ AÚÈÛÙÔÙ¤ÏË, ‚·ÛÈΤ˜ ÏÔÁÈΤ˜ ¤ÓÓÔȘ Ô˘ ÂÎÊÚ¿˙Ô˘Ó ÙȘ ÈÔ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈΤ˜ Î·È ÁÂÓÈΤ˜ ȉÈfiÙËÙ˜ Î·È Û¯¤ÛÂȘ ÙˆÓ fiÓÙˆÓ Î·È ÙˆÓ Ê·ÈÓÔ̤ӈÓ. ‚) ™ÙÔÓ K·ÓÙ, ÚÔÂÌÂÈÚÈΤ˜ ÌÔÚʤ˜ ÏÂÈ-
§fiÁÔ˜: ·) O ÓÔ˘˜, ÙÔ “Ó‡̷”Ø ‚) Ë Û˘ÏÏÔÁÈÛÙÈ΋ ÈηÓfiÙËÙ· Ù˘ „˘¯‹˜, Ì ÙËÓ ÔÔ›· ÔÚÁ·ÓÒÓÂÈ Î·È ·ÍÈÔÔÈ› Ù· ÓÔ‹Ì·Ù¿ ÙË˜Ø Á) Ë ÁψÛÛÈ΋ ¤ÎÊÚ·ÛË –ÚÔÊÔÚÈ΋ ‹ ÁÚ·Ù‹– ÙˆÓ ÓÔËÌ¿ÙˆÓ. ‰) ™ÙÔÓ K·ÓÙ, Ë ·ÓÒÙÂÚË ÁÓˆÛÙÈ΋ ‰ÂÍÈfiÙËÙ· ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘. MÂÙ·Ê˘ÛÈ΋: K¿ı ÁÓÒÛË Ô˘ ˘ÂÚ‚·›ÓÂÈ ÙË Ê‡ÛË ‹ Ù· Ê·ÈÓfiÌÂÓ·, ÁÈ· Ó· ÂÍ‹ÁËÛÂÈ ·˘Ùfi Ô˘ ÎÚ‡‚ÂÙ·È ›Ûˆ ·’ ·˘Ù¿ Î·È Ù· ÚÔÛ‰ÈÔÚ›˙ÂÈ. MÔÓÈÛÌfi˜: £ÂˆÚ›· fiÙÈ fiÏ· Ù· fiÓÙ· ·Ú¿ÁÔÓÙ·È ·fi ÌÈ· ÂÓÈ·›· Ô˘Û›· (‡ÏË ‹ Ó‡̷). NÔËÛÈ·Ú¯›· (intellectualismus): ºÈÏÔÛÔÊÈ΋ ıˆڛ· Ô˘ ‰›ÓÂÈ ÚÔ‚¿‰ÈÛÌ· ÛÙȘ ÓÔËÙÈΤ˜ ‰˘Ó¿ÌÂȘ ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘. NÔÌÈÓ·ÏÈÛÌfi˜ (ÔÓÔÌ·ÙÔÎÚ·Ù›·): MÂ۷ȈÓÈ΋ ÊÈÏÔÛÔÊÈ΋ ıˆڛ· Û‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ ÔÔ›· ÔÈ ÁÂÓÈΤ˜ ¤ÓÓÔȘ Ù˘ ÓÔ‹Û˘ (universalia) Â›Ó·È ÔÈ ÙÔÔıÂÙË̤Ó˜ ÛÙË Û˘Ó›‰ËÛË ÔÌÔÈfiÙËÙ˜ ÙˆÓ Í¯ˆÚÈÛÙÒÓ Ú·ÁÌ¿ÙˆÓ Ù˘ ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈ΋˜ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·˜. T· Ú¿ÁÌ·Ù· ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÚÈÓ ·fi ÙȘ ÁÂÓÈΤ˜ ¤ÓÓÔȘ, ÔÈ Ôԛ˜ Â›Ó·È ·Ï¿ ÔÓfiÌ·Ù·, Ô˘ ÂÚÈÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÔÏÏ¿ fiÌÔÈ· ·ÓÙÈΛÌÂÓ·. NÙÂ˚ÛÌfi˜: H ›ÛÙË ÛÙÔ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁfi ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘ ıÂfi, Ô ÔÔ›Ô˜, fï˜, ‰ÂÓ ÂÂÌ‚·›ÓÂÈ ÛÙ· ÁÂÁÔÓfiÙ· ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘. NÙÂÙÂÚÌÈÓÈÛÌfi˜: (·fi ÙÔ Ï·Ù. determino = ÔÚ›˙ˆ, ÂÚÈÔÚ›˙ˆ, ÚÔÛ‰ÈÔÚ›˙ˆ). EÈÛÙËÌÔÏÔÁÈ΋ ·Ú¯‹, Û‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ ÔÔ›· Ù· Ê·ÈÓfiÌÂÓ· ηıÔÚ›˙ÔÓÙ·È ·fi ·ÎÚȂ›˜ Û˘Óı‹Î˜ ‡·Ú͢, Ì ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Ù· ›‰È· ·›ÙÈ· Ó· ÚÔηÏÔ‡Ó Ù· ›‰È· ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù·. K·Ù¿ ÙÔÓ ÓÙÂÙÂÚÌÈÓÈÛÌfi, Ë ÛÙ·ıÂÚ‹ Û¯¤ÛË ·ÈÙ›Ô˘ ·ÔÙÂϤÛÌ·ÙÔ˜ ÌÔÚ› Ó· ‰È·Ù˘ˆı› Ì ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎÔ‡˜ ÓfiÌÔ˘˜, Ô˘ ηıÈÛÙÔ‡Ó ‰˘Ó·Ù‹ ÙËÓ Úfi‚ÏÂ„Ë ÙˆÓ Ê·ÈÓÔ̤ӈÓ. OÓ: ·) A˘Ùfi Ô˘ ¤¯ÂÈ ·ÓÈÎÂÈÌÂÓÈ΋ ‡·ÚÍËØ ‚) Ë ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈ΋ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· Û˘ÓÔÏÈÎ¿Ø Á) ·˘Ùfi Ô˘ ˘¿Ú¯ÂÈ Ú·ÁÌ·ÙÈο Î·È ‰È·ÊÔÚÔÔÈÂ›Ù·È ·fi Ù· Ê·ÈÓfiÌÂÓ·, ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ ·ÔÙÂÏ› ·ÈÙ›· ‡·Ú͢. OÓÙÔÏÔÁ›·: O ÎÏ¿‰Ô˜ Ù˘ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋˜ ÊÈÏÔÛÔÊ›·˜ Ô˘ ·Û¯ÔÏÂ›Ù·È Ì ÙÔ ÔÓ. OÚıÔÏÔÁÈÛÌfi˜: ™˘ÓÂÎÊÚ¿˙ÂÈ fiÏ· Ù· ÊÈÏÔÛÔÊÈο Ú‡̷ٷ Ô˘ ‰¤¯ÔÓÙ·È ˆ˜ ËÁ‹ Î·È ÎÚÈÙ‹ÚÈÔ Ù˘ ÁÓÒÛ˘ ÙË ÏÔÁÈ΋ ÛΤ„Ë. O˘Û›·: A˘Ùfi Ô˘ ˘¿Ú¯ÂÈ ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈο Î·È Ô˘ ÂÍ·ÈÙ›·˜ ÙÔ˘ ·ÔÎÙÔ‡Ó ÓfiËÌ· Ù· ÁÓˆÚ›ÛÌ·Ù· Ô˘ ÙÔ ÚÔÛ‰ÈÔÚ›˙Ô˘Ó. H ÚÒÙË Ï.¯. ηÙËÁÔÚ›· ÁÈ· ÙÔÓ
44 EÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔÈ ¶ƒOµ§∏ª∞∆π™ª√π
45
º π§√§√°π∫∞ AÚÈÛÙÔÙ¤ÏË Â›Ó·È Ë Î·ÙËÁÔÚ›· Ù˘ Ô˘Û›·˜: ¿ÓıÚˆÔ˜, ›Ô˜ Î.Ï.. ¶·ÓıÂ˚ÛÌfi˜: ºÈÏÔÛÔÊÈ΋ ·ÓÙ›ÏË„Ë Ô˘ ‰¤¯ÂÙ·È fiÙÈ ıÂfi˜ Î·È ÎfiÛÌÔ˜ Ù·˘Ù›˙ÔÓÙ·È. ¶ÔÏ˘·Ú¯›· ‹ ÔÏ˘ÎÚ·Ù›·: H ıˆڛ· Ô˘ ‰¤¯ÂÙ·È ˆ˜ Ô ÎfiÛÌÔ˜ ·ÔÙÂÏÂ›Ù·È ·fi ÔÏÏ¿ Î·È ·˘ÙÔÙÂÏ‹ ÛÙÔȯ›·, Ù· ÔÔ›· ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·È ·fi ÔÏϤ˜ ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙ˜ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ E›Ó·È. ¶Ú·ÁÌ·ÙÈÛÌfi˜: ºÈÏÔÛÔÊÈÎfi ‰fiÁÌ· Ô˘ ·ÚÓÂ›Ù·È ÙËÓ ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈÎfiÙËÙ· Ù˘ ·Ï‹ıÂÈ·˜ Î·È Ù·˘Ù›˙ÂÈ ÙËÓ ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈ΋ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· Ì ÙÔ Û‡ÓÔÏÔ Ù˘ ˘ÔÎÂÈÌÂÓÈ΋˜ ›ڷ˜, Ì ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· Ù˘ Ú·ÎÙÈ΋˜ ¯ÚËÛÈÌfiÙËÙ·˜. ¶ÂÚÛÔÓ·ÏÈÛÌfi˜ (ÚÔÛˆÔÎÚ·Ù›·): ºÈÏÔÛÔÊÈ΋ Û¯ÔÏ‹ Ô˘ ıˆÚ› fiÙÈ ÙÔ ÚfiÛˆÔ Â›Ó·È Ë ÚˆÙ·Ú¯È΋ ÓÂ˘Ì·ÙÈ΋ ·Ú¯‹ ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘, Ô ÔÔ›Ô˜ Â›Ó·È ¤Ó· Û‡ÓÔÏÔ ÚÔÛÒˆÓ. ™ÂÓÛÔ˘·ÏÈÛÌfi˜: ºÈÏÔÛÔÊÈ΋ ıˆڛ· Û‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ ÔÔ›· fiÏ· Ù· „˘¯Èο Ê·ÈÓfiÌÂÓ· ·ÔÚÚ¤Ô˘Ó ·fi ÙȘ ·ÈÛı‹ÛÂÈ˜Ø Ë ÁÓÒÛË Î·ıÔÚ›˙ÂÙ·È ÌfiÓÔÓ ·’ ·˘Ù¤˜. ™ËÌÂȈÙÈ΋: H ÁÂÓÈ΋ ‰È‰·Ûηϛ· ÁÈ· Ù· ·ÓıÚÒÈÓ· ÂÎÊÚ·ÛÙÈο Ì¤Û·Ø ÛËÌ›Ô, Ë ¤ÎÊÚ·ÛË Î·Ù¿ÛÙ·Û˘ ‹ ΛÓËÛ˘ ÙÔ˘ Ó‡̷ÙÔ˜, ÙÔ ˘ÏÈÎfi ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ (Û¯‹Ì·, fiÁÎÔ˜), Ô˘ Â›Ó·È ÛÙË ı¤ÛË ÂÓfi˜ ¿ÏÏÔ˘ Ú¿ÁÌ·ÙÔ˜. ™ÎÂÙÈÎÈÛÌfi˜: ºÈÏÔÛÔÊÈ΋ ‰È‰·Ûηϛ· Ô˘ ıÂÌÂÏÈÒıËΠÛÙËÓ AÚ¯·›· EÏÏ¿‰·, ΢ڛˆ˜ ·fi ÙÔÓ ¶‡ÚÚˆÓ· Î·È ·ÚÓÂ›Ù·È ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ÁÓÒÛ˘ ¤Íˆ ·fi ÙË ÛÊ·›Ú· ÙˆÓ ·ÈÛı‹ÛˆÓ, ÂÓÒ ÚÔ‚¿ÏÏÂÈ ÙËÓ ·ÌÊÈ‚ÔÏ›· ÁÈ· fiÏ·. ™ÔÏÈÛÈÛÌfi˜ (·fi ÙÔ Ï·Ù. solus: “ÌfiÓÔ˜” Î·È ipse: “·˘Ùfi˜): AÎÚ·›· ÌÔÚÊ‹ ˘ÔÎÂÈÌÂÓÈÎÔ‡ ȉ·ÏÈÛÌÔ‡ Ô˘ ÚÂۂ‡ÂÈ fiÙÈ ÙÔ ÌfiÓÔ ·Ó·ÌÊÈÛ‚‹ÙËÙÔ Â›Ó·È Ë
Û˘Ó›‰ËÛË Ì ÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓfi Ù˘. ™˘Ì‚‚ËÎfi˜: TÔ Û˘Ìو̷ÙÈÎfiØ ÔÈ ÌÂÙ·‚ÏËÙ¤˜ ȉÈfiÙËÙ˜, Ù· ‰Â˘ÙÂÚ‡ÔÓÙ· ÁÓˆÚ›ÛÌ·Ù· ÂÓfi˜ fiÓÙÔ˜. ™¯ÂÙÈÎÈÛÌfi˜: H ıˆڛ· Ô˘ ·ÚÓÂ›Ù·È ÙË ÌÈ·, ·fiÏ˘ÙË Î·È ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈ΋ ·Ï‹ıÂÈ· Î·È ‰¤¯ÂÙ·È ˆ˜ fiϘ ÔÈ ÁÓÒÛÂȘ Â›Ó·È ˘ÔÎÂÈÌÂÓÈΤ˜ Î·È Û˘Ì‚·ÙÈΤ˜. TÂÏÔÏÔÁ›·: ºÈÏÔÛÔÊÈ΋ ·ÓÙ›ÏË„Ë Ô˘ ‰¤¯ÂÙ·È ˆ˜ fiÛ· ˘¿Ú¯Ô˘Ó ¤¯Ô˘Ó ‰ËÌÈÔ˘ÚÁËı› Î·È ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Ó Ì ηıÔÚÈṲ̂ÓÔ ÛÎÔfi. (Ù¤ÏÔ˜: ÛÎÔfi˜). YÏÈÛÌfi˜: E›Ó·È Ë ÌÂÙ·Ê˘ÛÈ΋ ¿Ô„Ë ˆ˜ Ë ‡ÏË Â›Ó·È Ë ÌfiÓË ·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·, Ë ‚·ı‡ÙÂÚË Ô˘Û›· ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘, ÙÔ ˘fiÛÙڈ̷ fiÏˆÓ ÙˆÓ ÂÈÊ·ÈÓÔ̤ӈÓ. YÂÚ‚·ÙÈÎfi: A˘Ùfi Ô˘ ˘ÂÚ‚·›ÓÂÈ ÙËÓ ÂÌÂÈÚ›· ÙˆÓ ·ÈÛı‹ÛÂˆÓ Î·È Â›Ó·È ‰˘Ó·Ùfi Ó· ηٷÓÔËı› ‹ Ó· Á›ÓÂÈ ÚÔÛÈÙfi ÌfiÓÔ Ì ÌÈ· ÓÔËÙÈ΋ ı¤·ÛË ‹ ÏÔÁÈ΋ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·. Y·ÚÍÈÛÌfi˜: ™‡Á¯ÚÔÓË ÊÈÏÔÛÔÊÈ΋ ·ÓÙ›ÏË„Ë Î·Ù¿ ÙËÓ ÔÔ›· Ô ¿ÓıÚˆÔ˜ ‰ÂÓ ·ÔÙÂÏ› ̤ÚÔ˜ ÂÓfi˜ ÌÂÙ·Ê˘ÛÈÎÔ‡ ۯ‰›Ô˘, ·ÏÏ¿ ȉȿ˙Ô˘Û· ÔÓÙfiÙËÙ· Î·È Ú¤ÂÈ ˆ˜ ¿ÙÔÌÔ Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ› ÙË ‰È΋ ÙÔ˘ ‡·ÚÍË, ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙȘ Û˘Óı‹Î˜ Î·È ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ. º·ÈÓÔÌÂÓÔÏÔÁ›·: ºÈÏÔÛÔÊÈ΋ Û¯ÔÏ‹ Ô˘ ·ÚÓÂ›Ù·È ÙËÓ ‡·ÚÍË ÙˆÓ ‰Â‰ÔÌ¤ÓˆÓ ÙÔ˘ ÂÌÂÈÚÈÎÔ‡ ÎfiÛÌÔ˘ Î·È ÂȯÂÈÚ› Ó· Û˘ÏÏ¿‚ÂÈ Ù· “Ê·ÈÓfiÌÂÓ·” Ì ÓÔËÙÈ΋ ÂÔÙ›· Î·È Ó· ÂÈÛ‰‡ÛÂÈ ÛÙËÓ ·Ú¯È΋ Ô˘Û›· ÙˆÓ ·ÈÛıËÙÒÓ Î·È ·ÙÔÌÈÎÒÓ ·ÓÙÈÎÂÈ̤ӈÓ. ºÔÚÌ·ÏÈÛÌfi˜ (·fi ÙÔ Ï·Ù. forma: ÌÔÚÊ‹): NÔËÙÈ΋ ÛÙ¿ÛË Ô˘ ÂÚÂ˘Ó¿ ÙË ÌÔÚÊ‹, fi¯È ÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔ. O ÁÓˆÛÈÔÏÔÁÈÎfi˜ ÊÔÚÌ·ÏÈÛÌfi˜ ÂӉȷʤÚÂÙ·È ÁÈ· ÙËÓ Ù˘È΋ ÔÚıfiÙËÙ· Ù˘ ÂÂÍÂÚÁ·Û›·˜ ÔÚÈÛÌ¤ÓˆÓ ‰Â‰Ô̤ӈÓ, ÂÓÒ ·‰È·ÊÔÚ› ÁÈ· ÙËÓ ·Ï‹ıÂÈ· ÙÔ˘ ÂÚȯÔ̤ÓÔ˘ ÙÔ˘˜.
◆
N¤Â˜ ÂΉfiÛÂȘ ÛÙ· ºÈÏÔÏÔÁÈο
¢. §OY§OY - °. M¶ATZINA TO A¢I¢AKTO KEIMENO TøN APXAIøN E§§HNIKøN B¢ Î·È °¢ Ù¿ÍË ÙÔ˘ EÓÈ·›Ô˘ §˘Î›Ԣ
¢. §OY§OY - °. M¶ATZINA EKºPA™H - EK£E™H °¢ Ù¿ÍË ÙÔ˘ EÓÈ·›Ô˘ §˘Î›Ԣ
¢. ºAPMAKH™ APXE™ ºI§O™OºIA™ MÈ· ÔÏÔÎÏËڈ̤ÓË ÚfiÙ·ÛË ‰È‰·Ûηϛ·˜ °¢ Ù¿ÍË ÙÔ˘ EÓÈ·›Ô˘ §˘Î›Ԣ
EY. æYXO°IOY I™TOPIA °' §YKEIOY °ÂÓÈ΋˜ ¶·È‰Â›·˜
™. B§AXO¶OY§O™ ñKOINøNIKH & ¶O§ITIKH OP°ANø™H ™THN APXAIA E§§A¢A B¢ Ù¿ÍË £ÂˆÚËÙÈ΋˜ K·Ù‡ı˘ÓÛ˘
45 EÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔÈ ¶ƒOµ§∏ª∞∆π™ª√π
46
K √π¡ø¡π∫∂™ E ¶π™∆∏ª∂™
ªπ∞ ¶ƒ√∆∞™∏ ¢π¢∞™∫∞§π∞™ ∆√À ª∞£∏ª∞∆√™:
∏ ∫√π¡ø¡π∫∏ ∫∞π ¶√§π∆π∫∏ √ƒ°∞¡ø™∏ ™∆∏¡ ∞ƒÃ∞π∞ ∂§§∞¢∞ TÔ˘ ™Ù. BÏ·¯fiÔ˘ÏÔ˘*
°ÂÓÈ΋ ·Ú·Ù‹ÚËÛË
∆
Ô Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ Ì¿ıËÌ· ‰È‰¿ÛÎÂÙ·È ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Ù˘ µ¢ §˘Î›Ԣ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÂÈϤÍÂÈ ÙË ıˆÚËÙÈ΋ ηÙ‡ı˘ÓÛË. ∆fiÛÔ ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜, fiÛÔ Î·È ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ¤¯Ô˘Ó ÛÙË ‰È¿ıÂÛ‹ ÙÔ˘˜ ¤Ó· ·ÚÎÂÙ¿ ηÏfi ÂÁ¯ÂÈÚ›‰ÈÔ. ∆Ô ÂÓ ÏfiÁˆ ÂÁ¯ÂÈÚ›‰ÈÔ Î·ÈÓÔÙÔÌ› ÛÙÔ ‚·ıÌfi Ô˘ ÂȯÂÈÚ› Ó· ˘Âڂ› ÙË Û˘Ì‚·ÓÙÔÏÔÁÈ΋ ÈÛÙÔÚ›·, ÛÙÔ ‚·ıÌfi Ô˘ ÚÔÛ·ı› Ó· ‰È·Ú·ÁÌ·Ù¢ı› ˙ËÙ‹Ì·Ù· Ù· ÔÔ›· ··Û¯ÔÏÔ‡Ó ÙÔ Â˘Ú‡ Ê¿ÛÌ· ÙˆÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ Î·È ·ÓıÚˆÈÛÙÈÎÒÓ ÂÈÛÙËÌÒÓ. ∏ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÙˆÓ ıÂÌ¿ÙˆÓ ÊÈÏÔ‰ÔÍ› Ó· Â›Ó·È «ÔÏÈÛÙÈ΋» Î·È ÔÏ˘Â›Â‰Ë. ∫·Ù¿ Û˘Ó¤ÂÈ·, Ë ‰È‰·ÎÙÈ΋ ÚÔۤϷÛË ÙˆÓ ˙ËÙËÌ¿ÙˆÓ ÔÊ›ÏÂÈ Ó· Â›Ó·È Î·È ·˘Ù‹ Ì ÙË ÛÂÈÚ¿ Ù˘ ÔÏ˘Â›Â‰Ë, ÔχÙÚÔË Î·È ÔχÌÔÚÊË. ¶·Ú·Î¿Ùˆ ÂȯÂÈÚÒ Ó· ·ÚÔ˘ÛÈ¿Ûˆ ¤Ó·Ó ÔÚÈṲ̂ÓÔ ÙÚfiÔ ‰È‰·Ûηϛ·˜ ÔÚÈÛÌ¤ÓˆÓ ıÂÌ¿ÙˆÓ ÙÔ˘ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ ÂÁ¯ÂÈÚȉ›Ô˘. √ ÙÚfiÔ˜ ·˘Ùfi˜ ‰ÔÎÈÌ¿ÛÙËΠηٿ ÙËÓ ·ÚÂÏıÔ‡Û· ·Î·‰ËÌ·˚΋ ¯ÚÔÓÈ¿ Ì Ôχ ÂÓı·Ú˘ÓÙÈο ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù·. √ ÂÓ ÏfiÁˆ ÙÚfiÔ˜ ‰È‰·Ûηϛ·˜ ÛÙËÚ›˙ÂÙ·È ÛÙËÓ ÂÓۈ̿وÛË ‰‡Ô ÎÚ›ÛÈÌˆÓ ‰Â‰Ô̤ӈÓ: ·) ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ› Ù· ‚·ÛÈο ÂÚÁ·Ï›· Ù˘ ‰È‰·ÎÙÈ΋˜ ıˆڛ·˜, ¤Ó· ·fi Ù· ÔÔ›· Â›Ó·È Ë Â·Ú΋˜ ÚÔÂÙÔÈÌ·Û›· ÙÔ˘ Ì·ı‹Ì·ÙÔ˜ ·fi ÙÔÓ Î·ıËÁËÙ‹ (ÚÔÛ‰ÈÔÚÈÛÌfi˜ Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓˆÓ ‰È‰·ÎÙÈÎÒÓ ÛÙfi¯ˆÓ, ‰È·ÁÚ·ÌÌ·ÙÈ΋ ·Ó¿Ï˘ÛË Ù˘ ÂÓfiÙËÙ·˜ Ô˘ ı· ‰È‰·¯ı› ÎÏ.)Ø ‚) Ï·Ì‚¿ÓÂÈ ˘fi„Ë Ù˘ ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó ·ÚÎÂÙ¿ Ú¿ÁÌ·Ù· ÁÈ· ÙËÓ ·Ú¯·›· ÂÏÏËÓÈ΋ ÎÔÈÓˆÓ›· Î·È ÈÛÙÔÚ›· ·fi Ù· Û¯ÔÏÈο ÂÁ¯ÂÈÚ›‰È· ÙÔ˘ °˘ÌÓ·Û›Ô˘ Î·È ÙÔ˘ §˘Î›Ԣ. ªÂ ÙÔÓ ÙÚfiÔ ·˘Ùfi ·ÔʇÁÂÈ ÙÔÓ Î›Ó‰˘ÓÔ Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ÛÂÈ ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ ÙËÓ ·›ÛıËÛË fiÙÈ Î·ÏÔ‡ÓÙ·È Ó· ·Û¯ÔÏËıÔ‡Ó Î·È ¿ÏÈ Ì ¤Ó· ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ ÙÔ ÔÔ›Ô ‹‰Ë ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó. ªÂıÔ‰ÔÏÔÁÈ΋ ·ÊÂÙËÚ›· Ù˘ ÂÓ ÏfiÁˆ ‰È‰·Ûηϛ·˜ Â›Ó·È Ë Û˘ÓÂȉËÙ‹ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÙÔ˘ ·ÚÂÏıfiÓÙÔ˜ ̤۷ ·fi ÙÔ ·ÚfiÓ. ŒÛÙˆ ÏÔÈfiÓ fiÙÈ ÚÔÁÚ·ÌÌ·Ù›-
Û·Ì ӷ ‰È‰¿ÍÔ˘Ì ·fi ÙËÓ Â˘Ú‡ÙÂÚË ÂÓfiÙËÙ· ÙˆÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ ıÂÛÌÒÓ ÙË Û¯¤ÛË Á¿ÌÔ˘ Î·È ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·˜. ∏ ‰È‰·Ûηϛ· ·Ú¯›˙ÂÈ Ì ÙÔ ÂÚÒÙËÌ·: ∆È ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ÁÈ· ÙÔ ˙‹ÙËÌ· ÙˆÓ ıÂÛÌÒÓ; ∫·ÏÔ‡ÓÙ·È ÏÔÈfiÓ ÛÙËÓ Ù¿ÍË Ó· ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· ıÂÛÌÒÓ ·fi ÙÔ ·ÚfiÓ, ‰ËÏ·‰‹ ·fi ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓ›· ̤۷ ÛÙËÓ ÔÔ›· ˙Ô˘Ó. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ηÏÔ‡ÓÙ·È Ó· ··ÓÙ‹ÛÔ˘Ó ÛÙÔ ÂÚÒÙËÌ·: ∆È Â›Ó·È Î·È ÙÈ Î¿ÓÔ˘Ó ÔÈ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ› ıÂÛÌÔ›; ™˘ÓÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È, ‰ËÏ·‰‹, ÁÈ· Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÛÔ˘Ó ¤Ó·Ó ÔÚÈÛÌfi ÙˆÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ ıÂÛÌÒÓ Î·È ÁÈ· Ó· ÚÔÛ‰ÈÔÚ›ÛÔ˘Ó ÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙÔ˘˜. ªÂ ÙËÓ Î·Ù¿ÏÏËÏË ˘Ô‚Ô‹ıËÛË ·fi ÙÔÓ Î·ıËÁËÙ‹ Û˘ÓÂȉËÙÔÔÈÔ‡Ó fiÙÈ ÔÈ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ› ıÂÛÌÔ› Â›Ó·È Ù· ̤۷ Ô˘ ‰È·ı¤ÙÔ˘Ó ÔÈ ÎÔÈӈӛ˜ ÁÈ· Ó· ÂÈÙ‡¯Ô˘Ó ÛËÌ·ÓÙÈÎÔ‡˜ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‡˜ ÛÎÔÔ‡˜. ∞ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È fiÙÈ Ì¤Û· ·fi ÙË ÌÂϤÙË ÙˆÓ ıÂÛÌÒÓ ÌÈ·˜ ÎÔÈÓˆÓ›·˜ ‚·ı·›ÓÂÈ Ë ÁÓÒÛË ÙÔ˘˜ ÙfiÛÔ ÁÈ· ÙË Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ÎÔÈÓˆÓ›·, fiÛÔ Î·È ÁÈ· ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓ›· ̤۷ ÛÙËÓ ÔÔ›· ˙Ô˘Ó. ∞ÔÎÙÔ‡Ó ÙËÓ ÈηÓfiÙËÙ· Ó· οÓÔ˘Ó Û˘ÁÎÚ›ÛÂȘ, Ó· ÂÓÙÔ›˙Ô˘Ó ÔÌÔÈfiÙËÙ˜ Î·È ‰È·ÊÔÚ¤˜, Ó· ‰È·¯ˆÚ›˙Ô˘Ó ÙÔ Û˘Á΢ÚÈ·Îfi ·fi ÙÔ ‰È·¯ÚÔÓÈÎfi, Ó· Û˘ÓÂȉËÙÔÔÈÔ‡Ó ÙȘ Û˘Ó¤¯ÂȘ Î·È ÙȘ ·Û˘Ó¤¯ÂȘ ÛÙËÓ ÈÛÙÔÚÈ΋ ‰È·‰ÚÔÌ‹ Ù˘ ·ÓıÚˆfiÙËÙ·˜. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ηÏÔ‡ÓÙ·È Ó· ··ÓÙ‹ÛÔ˘Ó ÛÙ· ÂÚˆÙ‹Ì·Ù·: °È·Ù› ·ÓÙÚ‡ÔÓÙ·È ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ ÛÙËÓ ÂÔ¯‹ Ì·˜; ¶ÔÈÔ˜ Â›Ó·È Ô ÛÎÔfi˜ ÙÔ˘ Á¿ÌÔ˘ Û‹ÌÂÚ·; ¶Ôχ ÁÚ‹ÁÔÚ· ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ηٷϋÁÔ˘Ó ÛÙÔ Û˘Ì¤Ú·ÛÌ· fiÙÈ ‚·ÛÈÎfi˜ ÛÎÔfi˜ ÙÔ˘ Á¿ÌÔ˘ Â›Ó·È Û‹ÌÂÚ· Ë ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·˜, Ë ÔÔ›· Ì ÙË ÛÂÈÚ¿ Ù˘ ·ÔÛÎÔ› ÛÙËÓ ·fiÎÙËÛË ·ÔÁfiÓˆÓ. ∞̤ۈ˜ ÌÂÙ¿, ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ηÏÔ‡ÓÙ·È Ó· ·Ó·˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ÏfiÁÔ˘˜ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ –·ÚÈÔ˜ ÛÎÔfi˜ Ù˘ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·˜ Â›Ó·È Ë ·fiÎÙËÛË ·ÔÁfiÓˆÓ. ∂Í›ÛÔ˘ ÁÚ‹ÁÔÚ· Ô‰ËÁÔ‡ÓÙ·È ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ÛÙÔ Û˘Ì¤Ú·ÛÌ· fiÙÈ Ë ·fiÎÙËÛË ·ÔÁfiÓˆÓ Û˘ÓÙÂÏ› ÛÙË ‰È·Ù‹ÚËÛË ‹ Î·È ÛÙËÓ ·‡ÍËÛË ÙÔ˘ ÏËı˘ÛÌÔ‡, ¿Ú· ÛÙË ‰È·Ù‹ÚËÛË Ù˘ ÎÔÈÓˆÓ›·˜, ÛÙËÓ ÎÏËÚÔÓÔÌÈ΋ ÌÂÙ·‚›‚·ÛË Ù˘ ÂÚÈÔ˘Û›·˜ ·fi ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ ÛÙ· ·È‰È¿ ÙÔ˘˜, ÛÙËÓ ÂÍ·ÛÊ¿ÏÈÛË Ù˘ ÂÚ›ı·Ï„˘
* √ ™Ù¤ÚÁÈÔ˜ µÏ·¯fiÔ˘ÏÔ˜ ÂÚÁ¿˙ÂÙ·È ˆ˜ ηıËÁËÙ‹˜ ÛÙË ¢ËÌfiÛÈ· ª¤ÛË ∂η›‰Â˘ÛË. ™˘ÌÌÂÙ›¯Â ÛÙË Û˘ÁÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘ Ó¤Ô˘ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ ÂÁ¯ÂÈÚȉ›Ô˘: ∫ÔÈÓˆÓÈÔÏÔÁ›· (√.∂.¢.µ. 1998) ˆ˜ ̤ÏÔ˜ Ù˘ Û˘ÁÁÚ·ÊÈ΋˜ ÔÌ¿‰·˜. ¢ËÌÔÛ›Â˘Û ÚfiÛÊ·Ù· (¢ÂΤ̂ÚÈÔ˜ 1999) ·fi ÙȘ ÂΉfiÛÂȘ ∑∏∆∏ ¤Ó· ‚È‚Ï›Ô ÂÚÁ·Û›·˜ ÁÈ· ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Î·È Î·ıËÁËÙ¤˜, Ì›· «∆Ú¿Â˙· £ÂÌ¿ÙˆÓ» ÁÈ· ÙÔ Û¯ÔÏÈÎfi ÂÁ¯ÂÈÚ›‰ÈÔ: ∏ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ Î·È ÔÏÈÙÈ΋ ÔÚÁ¿ÓˆÛË ÛÙËÓ ·Ú¯·›· ∂ÏÏ¿‰· ÙÔ ÔÔ›Ô ‰È‰¿ÛÎÂÙ·È ÛÙË ıˆÚËÙÈ΋ ηÙ‡ı˘ÓÛË Ù˘ µ¢ §˘Î›Ԣ.
46 EÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔÈ ¶ƒOµ§∏ª∞∆π™ª√π
47
K √π¡ø¡π∫∂™ E ¶π™∆∏ª∂™ ÙˆÓ ÁÔÓ¤ˆÓ ÛÙ· ‰‡ÛÎÔÏ· ¯ÚfiÓÈ· ÙˆÓ ÁËÚ·ÙÂÈÒÓ. ∞̤ۈ˜ ÌÂÙ¿ Ô Î·ıËÁËÙ‹˜ ÏËÚÔÊÔÚ› ÙËÓ Ù¿ÍË fiÙÈ ÙÔ˘˜ ·Ú·¿Óˆ ·ÎÚÈ‚Ò˜ ÛÎÔÔ‡˜ ˘ËÚÂÙÔ‡Û·Ó Î·È ÛÙËÓ ·Ú¯·›· ÂÏÏËÓÈ΋ ÎÔÈÓˆÓ›· ÔÈ ıÂÛÌÔ› ÙÔ˘ Á¿ÌÔ˘ Î·È Ù˘ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·˜. ™˘ÓÂÒ˜, Ì ÂÚÁ·ÏÂ›Ô ÙË ÁÓÒÛË ÙÔ˘ ·ÚfiÓÙÔ˜, ηٷÎÙÔ‡Ó ÙË ÁÓÒÛË ÙÔ˘ ·ÚÂÏıfiÓÙÔ˜! ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ηÏÔ‡ÓÙ·È Ó· ‰ÈÂÚ¢ӋÛÔ˘Ó ÙȘ ÛÙ¿ÛÂȘ Ù˘ Û‡Á¯ÚÔÓ˘ ÎÔÈÓˆÓ›·˜ ·¤Ó·ÓÙÈ ÛÙÔ˘˜ ¿Á·ÌÔ˘˜. ∂‡ÎÔÏ· ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ı· ÂÚÈÁÚ¿„Ô˘Ó Î·Ù·ÛÙ¿ÛÂȘ Ô˘ ‹‰Ë ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó ·fi ÙÔ ÔÈÎÔÁÂÓÂÈ·Îfi, ÙÔ Û˘ÁÁÂÓÈÎfi, ÙÔ ÊÈÏÈÎfi ηÈ, ¢ڇÙÂÚ·, ÙÔ ÎÔÈÓˆÓÈÎfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÙÔ˘˜. £· ·Ó·ÊÂÚıÔ‡Ó ÛÙȘ ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ ȤÛÂȘ, ¿ÌÂÛ˜ Î·È ¤ÌÌÂÛ˜, ı· ÂÚÈÁÚ¿„Ô˘Ó Ú·ÎÙÈΤ˜ fiˆ˜ ÔÈ ÚÔÍÂÓȤ˜, ı· ı›ÍÔ˘Ó ÙÔ ÚfiÏÔ ÙˆÓ ÁÚ·Ê›ˆÓ Û˘ÓÔÈÎÂÛ›ˆÓ ÎÏ. ª¤Ûˆ Ù˘ ‰È·‰Èηۛ·˜ ·˘Ù‹˜ ı· Á›ÓÂÈ Ê·ÓÂÚ‹ Ë Ï·Óı¿ÓÔ˘Û· ÁÓÒÛË Ô˘ η٤¯Ô˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜, ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ ‰ËÏ·‰‹ fiÙÈ Ë Û‡Á¯ÚÔÓË ÎÔÈÓˆÓ›· ÚÔÛ·ı› ̤ۈ Ù˘ ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ ›ÂÛ˘ Î·È ÙÔ˘ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‡ ÂϤÁ¯Ô˘ Ó· ÂÚÈÔÚ›ÛÂÈ ÙËÓ ·Á·Ì›·. ∞̤ۈ˜ ÌÂÙ¿ Ô Î·ıËÁËÙ‹˜ ÌÔÚ› Ó· ÏËÚÔÊÔÚ‹ÛÂÈ ÙËÓ Ù¿ÍË fiÙÈ Î·È ÛÙËÓ ·Ú¯·›· ∂ÏÏ¿‰· Î·È ÂȉÈÎfiÙÂÚ· ÛÙË ™¿ÚÙË, Û‡Ìʈӷ Ì ÏËÚÔÊÔڛ˜ Ô˘ Ì·˜ ·Ú¤¯ÂÈ Ô ¶ÏÔ‡Ù·Ú¯Ô˜ ÔÈ ¿Á·ÌÔÈ ˘Ô‚¿ÏÏÔÓÙ·Ó Û ·˘ÛÙËÚ‹ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ÎÚÈÙÈ΋. ÷ڷÎÙËÚÈÛÙÈο Ù˘ ·˘-
ÛÙËÚfiÙËÙ·˜ Ì ÙËÓ ÔÔ›· ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙ÔÓÙ·Ó ÔÈ Á¿ÌÔÈ ·fi ÙË Û·ÚÙÈ·ÙÈ΋ ÎÔÈÓˆÓ›· ‹Ù·Ó ÔÈ ÙÂÏÂÙ¤˜ ‰ËÌfiÛÈÔ˘ ¯Ï¢·ÛÌÔ‡, Ô ÂÍ·Ó·ÁηÛÌfi˜ ÙÔ˘˜ Ó· ÙÚ·ÁÔ˘‰Ô‡Ó ¿ÛÌ·Ù· Ì ٷ ÔÔ›· Ó· ·Ú·‰¤¯ÔÓÙ·È fiÙÈ ‰Èη›Ô˜ ÙÈ̈ÚÔ‡ÓÙ·È ÎÏ.
™˘Ì¤Ú·ÛÌ· ªÂ ÙËÓ ›‰È· ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁ›· Ô Î·ıËÁËÙ‹˜ ÌÔÚ› Ó· ÚÔ¯ˆÚ‹ÛÂÈ Ì ÂÈÙ˘¯›· ÛÙË ‰È‰·Ûηϛ· Î·È ÙˆÓ ¿ÏÏˆÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ ıÂÛÌÒÓ. øÛÙfiÛÔ, Ë Ì¤ıÔ‰Ô˜ ·˘Ù‹ ‰ÂÓ Â›Ó·È Ù˘ÊÏÔÛÔ‡ÚÙ˘. ÕÏϘ ‰È‰·ÎÙÈΤ˜ ÂÓfiÙËÙ˜ ÌÔÚ› Ó· ÂӉ›ÎÓ˘ÓÙ·È ÁÈ· ÙËÓ ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ ¿ÏÏˆÓ ÌÂıfi‰ˆÓ ÁÈ· ÙËÓ Â›Ù¢ÍË ÙˆÓ ÂȉȈÎfiÌÂÓˆÓ ÛÙfi¯ˆÓ. ∏ ̤ıÔ‰Ô˜ ·˘Ù‹, ·ÏÏ¿ Î·È ÔÔÈ·‰‹ÔÙ ¿ÏÏË ·Ó¿ÏÔÁ˘ ÔÙÈ΋˜, ··ÈÙ› Ôχ ηϋ ÚÔÂÙÔÈÌ·Û›· Ù˘ ‰È‰·Ûηϛ·˜ ·fi ÙÔÓ Î·ıËÁËÙ‹. ∆Ô ˙‹ÙËÌ· fï˜ ·˘Ùfi ˘ÂÚ‚·›ÓÂÈ Ù· fiÚÈ· Ù˘ ·ÚÔ˘Û›·Û˘ ·˘Ù‹˜. °ÂÁÔÓfi˜ Â›Ó·È fiÙÈ, ·Ó Ô Î·ıËÁËÙ‹˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÂÈ ÙȘ ‰È‰·ÎÙÈΤ˜ ıˆڛ˜, ÙË Ê·ÓÙ·Û›· ÙÔ˘ Î·È ÙÔ ·ÓıÚÒÈÓÔ ‰˘Ó·ÌÈÎfi Ù˘ Ù¿Í˘ ÙÔ˘, ÌÔÚ› Ó· ÂÓÙÔ›˙ÂÈ Î¿ı ÊÔÚ¿ ÂÍÂȉÈÎÂ˘Ì¤ÓÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜ ‰È‰·Ûηϛ·˜ Î·È Ó· ÂÈÙ˘Á¯¿ÓÂÈ Û ÌÂÁ¿ÏÔ ‚·ıÌfi ÙÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ ÙÔ˘ ÂÍ·ÈÚÂÙÈο ‰‡ÛÎÔÏÔ˘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ‹Ì·ÙÔ˜ Ô˘ ÂÈÙÂÏ›.
◆
47 EÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔÈ ¶ƒOµ§∏ª∞∆π™ª√π
B È ‚ Ï È Ô ˆ Ï Â › Ô A P M E N O ¶ O Y § O Y
2 7
ÙËÏ.: (031) 203.720 ñ Fax: (031) 211.305
£ E ™ ™ A § O N I K H www.ziti.gr
5 4 6 3 5
e-mail:
[email protected]
NEE™ EK¢O™EI™
ZËÙ‹ÛÙ ӷ Û·˜ ÛÙ›ÏÔ˘Ì ÙÔÓ ·Ó·Ï˘ÙÈÎfi ÙÈÌÔηٿÏÔÁÔ ÙˆÓ ÂΉfiÛ¤ˆÓ Ì·˜
‚È‚ÏÈ·
T· ‚È‚Ï›· Ì·˜ ı· Ù· ‚Ú›Ù Û fiÏ· Ù· ‚È‚ÏÈԈϛ· Ù˘ EÏÏ¿‰·˜ °È· ÙËÓ Â͢ËÚ¤ÙËÛ‹ Û·˜, ÙÔ ‚È‚ÏÈÔˆÏÂ›Ô Ì·˜ ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÂÈ ÙËÓ Ù·¯˘‰ÚÔÌÈ΋ ·ÔÛÙÔÏ‹ Û’ fiÏË ÙËÓ EÏÏ¿‰· ÙˆÓ ‚È‚Ï›ˆÓ Ô˘ Û·˜ ¯ÚÂÈ¿˙ÔÓÙ·È Ì ·ÓÙÈηٷ‚ÔÏ‹
TEXNIKA E¶I™THMONIKA
NEE™ O§OK§HPøMENE™ ™EIPE™ BOH£HMATøN °IA TO ENIAIO §YKEIO MA£HMATIKA
¢E™ME™ T.E.§. A.E.I. 2O O O EK¢O™EI™ - EKTY¶ø™EI™ ■ °PAºEIA - EP°A™THPIA 18Ô ¯ÏÌ £ÂÛÛ·ÏÔӛ΢ – ¶ÂÚ·›·˜ T.K. 570 19 ñ N¤ÔÈ EÈ‚¿Ù˜ ■ ÙËÏ. Î·È Fax: (0392)72.222 (3 ÁÚ·Ì̤˜) £
E
™
™
A
§
O
N
I
K
H
O°PAºIA™
¶ENTE AIøNE™ TY¶
H
II™T O PIA
TOY
BIB§I O Y BIB
T.E.I. I.E.K.
O ÂΉÔÙÈÎfi˜ ¯ÒÚÔ˜ ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘ ¤¯ÂÈ ›Ûˆ ÙÔ˘ ÌÈ· ı·˘Ì·ÛÙ‹ ÈÛÙÔÚ›· ¤ÓÙ ·ÈÒÓˆÓ ÂÚ›Ô˘, ÌÈ· ÈÛÙÔÚ›· ̤۷ ÛÙËÓ ÔÔ›· Û˘ÓÔ„›˙ÔÓÙ·È Ë Î›ÓËÛË ÙˆÓ È‰ÂÒÓ, Ë ·Ó¿Ù˘ÍË ÙˆÓ ÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ, ÔÈ Ù¯ÓÈΤ˜ ·Ó·Î·Ï‡„ÂȘ Î·È Ë ·ÈÛıËÙÈ΋ Ù˘ Ù˘ÔÁÚ·Ê›·˜, Ë ÎÔÈÓˆÓÈ΋ Î·È ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋ ‰È¿ÛÙ·ÛË ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘, Ù˘ ·Ó¿ÁÓˆÛ˘ Î·È Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘. H ÁÓÒÛË Ù˘ ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ ÈÛÙÔÚ›·˜ Ù˘ Ù˘ÔÁÚ·Ê›·˜ Â›Ó·È ¤Ó· ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÂÊfi‰ÈÔ, ÁÈ·Ù› ηٷ‰ÂÈÎÓ‡ÂÈ ÙË ‚·ı‡Ù·ÙË Û¯¤ÛË ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘ Ì ÙËÓ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË Ô˘ Û˘ÓÙÂϤÛÙËΠÈÛÙÔÚÈο ÛÙȘ ‰Ô̤˜ ÙÔ˘ Ï·ÈÛ›Ô˘ Ù˘ °ÓÒÛ˘. H Ù˘ÔÁÚ·Ê›· ·ÔÙ¤ÏÂÛ ¤Ó· ·fi Ù· ÈÛ¯˘ÚfiÙÂÚ· fiÏ· Ô˘ ‰È¤ıÂÙ ÔÙ¤ Ô ‰˘ÙÈÎfi˜ ÔÏÈÙÈÛÌfi˜, ÁÈ· Ó· Û˘ÏϤÍÂÈ ÙË ‰È¿Û·ÚÙË ÛΤ„Ë ÙˆÓ ÂÎÚÔÛÒˆÓ ÙÔ˘ Î·È Ó· ÚÔÛ‰ÒÛÂÈ ÙË ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ‰˘Ó·Ù‹ ÈÛ¯‡ ÛÙÔÓ ·ÙÔÌÈÎfi ÛÙÔ¯·ÛÌfi ÙˆÓ Û˘ÁÁڷʤˆÓ Î·È ÙˆÓ ÂÚ¢ÓËÙÒÓ ÚÔÛʤÚÔÓÙ¿˜ ÙÔ˘ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ·ÔÎÙ‹ÛÂÈ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ÈÛ¯‡. E›Ó·È ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi fiÙÈ, ·fi ÙÔÓ °Ô˘ÙÂÌ‚¤ÚÁÈÔ Î·È ÌÂÙ¿, ÌÈÛfi˜ ·ÈÒÓ·˜ ‹Ù·Ó ·ÚÎÂÙfi˜ ÁÈ· Ó· ÌÂÛÔ˘Ú·Ó‹ÛÂÈ Ë Î·ÈÓÔ‡ÚÁÈ· Ù¤¯ÓË. TÔ ‚È‚Ï›Ô, ·ÂÏ¢ıÂڈ̤ÓÔ ·fi ÙËÓ ·Ú¿‰ÔÛË ÙˆÓ ¯ÂÈÚÔÁڿʈÓ, ηٷÎÙ¿ ÙÔ˘˜ Ù›ÙÏÔ˘˜ Ù˘ ¢ÁÂÓ›·˜ ÙÔ˘. IÛÔÚÚÔË̤ÓÔ Ì¤Û· ÛÙÔ Ï·›ÛÈfi ÙÔ˘, ˙˘ÁÈṲ̂ÓÔ Û fiϘ ÙȘ ·Ó·ÏÔÁ›Â˜ ÙÔ˘, ÂÓÒÓÂÈ ÙÔ Ó‡̷, ÙÔ ¯·ÚÙ› Î·È Ù· ÛÙÔȯ›· Û' ¤Ó· Û‡ÓÔÏÔ ·Ú¯ÈÙÂÎÙÔÓÈÎfi, Ô˘ οı ÏÂÙÔ̤ÚÂÈ¿ ÙÔ˘ ÂÈÙÚ¤ÂÈ ÙȘ ÈÔ ÔχÌÔÚʘ ÂÈÙ˘¯›Â˜ Î·È Ï‡ÛÂȘ. ŒÚÁÔ ÂÈ̤ÏÂÈ·˜, ˘ÔÌÔÓ‹˜ Î·È ·Á¿Ë˜, οı ÊÔÚ¿ Î·È Ó¤Ô, ÛÂÈÚ¿˜ Ù¯ÓÈÙÒÓ Ô˘ fiÏÔÈ Û¯Â‰fiÓ ¿ÁÓˆÛÙÔÈ ÛÙ¿ıËÎ·Ó ·ÓÙ¿ÍÈÔÈ Ù˘ ·ÓıÚˆfiÙËÙ·˜, ηıÚÂÊÙ›˙ÂÈ ÙȘ Ù¿ÛÂȘ Î·È ÙȘ ·ÌÊÈ‚Ôϛ˜ fiÏˆÓ ÙˆÓ ÂÔ¯ÒÓ. TÔ ‚È‚Ï›Ô ‹Ù·Ó ¿ÓÙ· Ô Î·Ï‡ÙÂÚÔ˜ Û‡ÌÌ·¯Ô˜ ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘ ÛÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ¿ ÙÔ˘ Ó· ÁÓˆÚ›ÛÂÈ Î·Ï‡ÙÂÚ· ÙÔÓ Â·˘Ùfi ÙÔ˘ Î·È ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ Á‡Úˆ ÙÔ˘, Ó· Á¢ı› ÙË ÛÔÊ›· ÙˆÓ ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓˆÓ ÁÂÓÂÒÓ, Ó· ÂÈÎÔÈÓˆÓ‹ÛÂÈ Ì ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜. M·›ÓÔÓÙ·˜ ÛÙË Ó¤· ¯ÈÏÈÂÙ›·, Ì ÙȘ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ ·ÏÏ¿ Î·È ÙȘ ·Á›‰Â˜ Ù˘ „ËÊȷ΋˜ ·ӿÛÙ·Û˘, ÙÔ ‚È‚Ï›Ô Î·È Ë Ù˘ÔÁÚ·Ê›· ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È ·¤Ó·ÓÙÈ Û Ӥ˜ ÚÔÎÏ‹ÛÂȘ. TÔ ÛÙÔ›¯ËÌ· fï˜ ·Ú·Ì¤ÓÂÈ ÙÔ ›‰ÈÔ: Ó· ʈٛ˙Ô˘Ó ÙȘ ‰È·‰ÚÔ̤˜ Ù˘ ·ÓıÚˆfiÙËÙ·˜ ÛÙË ı·˘Ì·ÛÙ‹ ÂÚȤÙÂÈ· Ù˘ ÁÓÒÛ˘ Î·È ÙˆÓ È‰ÂÒÓ.
■ BIB§IO¶ø§EIO ■ AÚÌÂÓÔÔ‡ÏÔ˘ 27 ÙËÏ.: (031)203.720 Fax: (031)211.305 ■ £E™™A§ONIKH 546 35
■ ENø™H EK¢OTøN BIB§IOY £E™™A§ONIKH™ ™ÙÔ¿ ÙÔ˘ BÈ‚Ï›Ô˘ ■ (¶ÂÛÌ·˙fiÁÏÔ˘ 5)
TËÏ.-Fax: (01) 32 11 097 ■ A£HNA 105 64
XHMEIA
ºY™IKH
ºI§O§O°IKA
MÔÚ›Ù ӷ ‰Â›Ù ÙȘ ÂΉfiÛÂȘ Ì·˜ Î·È ÛÙËÓ Aı‹Ó· ÛÙÔ ‚È‚ÏÈÔˆÏÂ›Ô ENø™H EK¢OTøN BIB§IOY £E™™A§ONIKH™ ÛÙË «™ÙÔ¿ ÙÔ˘ BÈ‚Ï›Ô˘» (¶ÂÛÌ·˙fiÁÏÔ˘ 5) 105 64 A£HNA ■ ÙËÏ. 01) 32 710 97
ZËÙ‹ÛÙ ӷ Û·˜ ÛÙ›ÏÔ˘Ì ÙÔ ËÌÂÚÔÏfiÁÈÔ 2000 Ì ٛÙÏÔ: «¶¤ÓÙ ·ÈÒÓ˜ Ù˘ÔÁÚ·Ê›·˜, H I™TOPIA TOY BIB§IOY»