Мафія і Україна

Ïàâëî Øòåïà

Ëüâ³â ÂÏÊ «Ãëîáóñ» 2002

ÁÁÊ 66.5.(4ÓÊÐ) Ø 90

Êíèãà „Ìàôiÿ“ (1971) – âèùèé åòàï iñòîðèêî-ô³ëîñîôñüêîãî ñèíòåçó òâîð÷îñò³ Ïàâëà Øòåïè. Ó êíèç³ íà áàãàòîìó ³ñòîðè÷íîìó ìàòåð³àë³, ôàêòàõ, ñâ³ä÷åííÿõ ðîçïîâ³äàºòüñÿ ïðî ä³ÿëüí³ñòü ìàíiïóëÿòîðà ñâiòîâî¿ ãðè äâîõ îñòàííiõ òðåòèí äâàäöÿòîãî ñòîëiòòÿ – âñåñâiòíüî¿ ìàôi¿ – ñòðàøíî¿ ôiíàíñîâî¿ ïîòóãè, ÿêà ïîºäíóº â ñîái íàéìàõðîâiøèé ôiíàíñîâèé êàïiòàëiçì ç ïñåâäîñîöiàëiñòè÷íîþ iäåîëîãiºþ i ïî ñóòi ñòàíîâèòü ñîáîþ ºäèíå öiëå, ïîïðè ñâié óìîâíèé ðîçïîäië íà çàõiäíèé „ëiáåðàëüíèé äåìîêðàòèçì“ òà ìîñêîâñüêèé êîìóíiñòè÷íèé òîòàëiòàðèçì. Êíèãà ðîçðàõîâàíà ÿê íà ôàõ³âö³â – ³ñòîðèê³â, ïîë³òîëîã³â, òàê ³ íà øèðîêîãî ìàñîâîãî ÷èòà÷à.

Âèñëîâëþºìî ùèðó ïîäÿêó óêðà¿íöÿì Àìåðèêè ³ Êàíàäè, ÿê³ íàéá³ëüøå ñïðè÷èíèëèñÿ äî âèõîäó ó ñâ³ò ö³º¿ êíèæêè. Îñîáëèâó ïîäÿêó ñêëàäàºìî Ðîìàíó Ïèëèï'ÿêó òà Ðîìàíó Êðàâ÷óêó.

ISBN 966-95118-5-2

Öå âèäàííÿ ïðèñâÿ÷óºòüñÿ â ïàì’ÿòü 70-ð³÷÷ÿ ñóìíî¿ äàòè â ³ñòî𳿠Óêðà¿íñüêîãî íàðîäó – ãîëîäîìîðó 1932–1933 ðð., à òàêîæ âñ³ì áîðöÿì, ùî â³ääàëè ñâîº æèòòÿ çà âîëþ Óêðà¿íè

Ïåðåäìîâà Ç Ïàâëîì Øòåïîþ ÷èòà÷ íåçàëåæíî¿ Óêðà¿íè ìàâ ìîæëèâiñòü îçíàéîìèòèñü ç 1996 ðîêó, êîëè âèéøëà â ñâiò éîãî êíèæêà „Ìîñêîâñòâî“*, ÿêà â³äðàçó ñòàëà áåñòñåëëåðîì. Íà ïiäñòàâi áàãàòüîõ iñòîðè÷íèõ äæåðåë âií çðîáèâ óñïiøíó ñïðîáó ðîçêðèòè îäíó ç íàéáiëüøèõ çàãàäîê ñâiòó – ùî òàêå Ðîñiÿ i òàê çâàíà „çàãàäî÷íàÿ ðóññêàÿ äóøà“. Íàðîäíiñòü, ùî ñôîðìóâàëàñÿ ç äåñÿòè âiäñîòêiâ ñëîâ’ÿíñüêîãî íàñåëåííÿ i ââiáðàëà â ñåáå ÷è íå âåñü ãåíåòè÷íèé ôîíä Çîëîòî¿ Îðäè, àçiàòñüêî¿ çà ñâî¿ì ïîõîäæåííÿì, à òàêîæ äåñÿòêè ïëåìåí óãðî-ôiíñüêîãî òà òþðêñüêîãî ïîõîäæåííÿ, íàêèíóâøè ¿ì ñëîâ’ÿíñüêó ìîâó ÷åðåç íàñèëüíèöüêå çàïðîâàäæåííÿ ïðàâîñëàâ’ÿ, ÿêå ñòàëî i äîñi çàëèøàºòüñÿ â Ðîñi¿ äåñïîòè÷íîþ iìïåðñüêîþ ðåëiãiºþ, ñòâîðèëà âåëèêó àãðåñèâíó iìïåðiþ, ÿêà âiä ïî÷àòêiâ ñâîãî çàðîäæåííÿ i äîñi ïðîòÿãîì áiëüø, íiæ ïiâòèñÿ÷îëiòòÿ ñòàíîâèëà é äàëi ñòàíîâèòü âåëèêó çàãðîçó âñüîìó öèâiëiçîâàíîìó ñâiòîâi, à ïîíàäòî Óêðà¿íi, ÿêó ïîíåâîëèëà ïiñëÿ àêòó òàê çâàíîãî „âîç璺äíàííÿ“ (1654 ð.) i äîâåëà äî ïåðåäëåòàëüíîãî ñòàíó. Êíèãà „Ìàôiÿ“ – âèùèé åòàï iñòîðèêî-ô³ëîñîôñüêîãî ñèíòåçó öüîãî ñîëiäíîãî àâòîðà. Íàø ñåðåäíié ÷èòà÷ òiëüêè ïî âåðõàõ çíຠiñòîðiþ XX ñòîði÷÷ÿ. Öå ÿê ñâîºðiäíèé ëÿëüêîâèé òåàòð. Äèòèíà òiøèòüñÿ, ÿê ëÿëüêè ãðàþòüñÿ, ñïåðå÷àþòüñÿ ìiæ ñîáîþ, àëå äîñâiä÷åíèé äîðîñëèé ÷èòà÷ çíàº, ùî öå íàñëiäîê ïðàöi âïðàâíèõ ìàíiïóëÿòîðiâ, ÿêi çà ëàøòóíêàìè ðóõàþòü öèìè ëÿëüêàìè. Òàêèì çáiðíèì ìàíiïóëÿòîðîì ñâiòîâî¿ ãðè äâîõ îñòàííiõ òðåòèí äâàäöÿòîãî ñòîëiòòÿ º âñåñâiòíÿ ìàôiÿ – ñòðàøíà ôiíàíñîâà ïîòóãà, ÿêà ïîºäíóº â ñîái íàéìàõðîâiøèé ôiíàíñîâèé êàïiòàëiçì ç ïñåâäîñîöiàëiñòè÷íîþ iäåîëîãiºþ i ïî ñóòi ñòàíîâèòü ñîáîþ ºäèíå öiëå, ïîïðè ñâié óìîâíèé ðîçïîäië íà çàõiäíèé „ëiáåðàëüíèé äåìîêðàòèçì“ òà ìîñêîâñüêèé êîìóíiñòè÷íèé òîòàëiòàðèçì. * Ïàâëî Øòåïà. Ìîñêîâñòâî. Éîãî ïîõîäæåííÿ, çì³ñò, ôîðìè é ³ñòîðè÷íà òÿãë³ñòü.– Äðîãîáè÷: ÂÔ „³äðîäæåííÿ“, 1996 (1-å âèä.); 1997 (2-å âèä.); 2000 (3-º âèä.) 3

Öi ïðîòèëåæíîñòi â êëþ÷îâèõ ìîìåíòàõ íàâäèâîâèæó ïîºäíóþòüñÿ, çîêðåìà â ñâîºìó ñòàâëåííi äî Óêðà¿íè. Íå áóëî i íåìà â Ðîñi¿ áiëüøîãî âîðîãà, íiæ Óêðà¿íà, áåç ÿêî¿ Ìîñêâà íå ìîæå iñíóâàòè ÿê iìïåðiÿ, àëå çíèùèòè óêðà¿íñüêó äåðæàâíiñòü ó 1920 ð. äîïîìiã áiëüøîâèöüêié áîñîòi ñàìå „öèâiëiçîâàíèé“ çàõiä ç ÷îòèðíàäöÿòüìà ïóíêòàìè àìåðèêàíñüêîãî ïðåçèäåíòà Âóäðî Âiëüñîíà, ÿêi ñòàëè ñòàòóòíîþ îñíîâîþ ìiæâîºííî¿ Ëiãè Íàöié. Äåðæàâó – êîæíié ºâðîïåéñüêié íàöi¿, òiëüêè íå Óêðà¿íi. Ùîñü ïîäiáíå òðàïèëîñÿ i íà íàøèõ î÷àõ êiëüêà ðîêiâ òîìó. Íi â êîãî íå áóëî ñóìíiâó â òîìó, ùî ñòðàøíiøî¿ çàãðîçè, íiæ Ðîñiÿ, Óêðà¿íà íå ìàëà i íå ìàòèìå íiêîëè, i ùî Óêðà¿íà º îäâi÷íèì çàõèñíèì áàð’ºðîì Çàõîäó âiä äèêîãî Ñõîäó. Àëå ñàìå âií, öåé Çàõiä íàïîëiã íà òîìó, ùîá Óêðà¿íà – òðåòÿ ïîòóãà ñâiòó – âiääàëà ñâîþ ÿäåðíó çáðîþ ÿêðàç Ðîñi¿ i òî ïîâíiñòþ. Çîâíi öå âèãëÿäàëî ÿê íàõàáíi âèìîãè äâîõ ñóïåðäåðæàâ, ç ÿêèõ îäíà – Ðîñiÿ âæå ïåðåñòàëà áóòè òàêîþ, âòðàòèâøè ñâî¿ íàéáiëüøi êîëîíi¿. À ïðèêðèëè öåé çëî÷èí òàê çâàíi äåìîêðàòè â Ïàðëàìåíòi, ÿêi íiáèòî ïðîòèñòîÿòü êîìóíî-áiëüøîâèöüêèì òîòàëiòàðèñòàì (÷èòàé ìîñêîâñüêèì øîâiíiñòàì, ÿêi ïîêè ùî ñòàíîâëÿòü áiëüøiñòü óêðà¿íñüêîãî Ïàðëàìåíòó), à íàñïðàâäi âèÿâèëèñÿ â àíòèóêðà¿íñüêié êîìïàíi¿ çàîäíî. Öèì Óêðà¿íà ïîçáóëàñÿ óíiêàëüíî¿ ìîæëèâîñòi ñòàòè iíiöiàòîðîì ãëîáàëüíîãî ÿäåðíîãî ðîççáðîºííÿ, ïðî ÿêå çàðàç íiõòî é ìîâè íå âåäå. Òåïåð äåõòî ç íèõ ëàäåí çàäíiì ÷èñëîì ëiêòi ñîái êóñàòè, òà ïî¿çä óæå ïiøîâ. Íiÿêî¿ ãàðàíòi¿ i áåçïåêè âiä äâîõ ó÷àñíèêiâ òðüîõñòîðîííüî¿ óãîäè, à òàêîæ i òèõ, ùî ïiäòðèìàëè ¿¿ çáîêó, ÿê, ñêàæiìî, Àíãëiÿ, Óêðà¿íà, ñïîäiâàòèñÿ íå äîâîäèòüñÿ. Õiáà íå ñòî¿òü çà ëàøòóíêàìè öiº¿ ëÿëüêîâî¿ ãðè ç ïîòèñíåííÿì ïàëü÷èêà ïðåçèäåíòà ÑØÀ ïåðøèì ïðåçèäåíòîì âiäðîäæåíî¿ Óêðà¿íè â Áîðèñïiëüñüêîìó àåðîïîðòó ÿê ÿâëåíó áëàãîäàòü éîìó çà ñêðîìíèé äàðóíîê â 176 ïiäçåìíèõ ðàêåòíèõ óñòàíîâîê ìiæêîíòèíåíòàëüíîãî çàñÿãó äi¿ ÿêàñü íåçíàíà íàì ïîòàºìíà ñèëà?  öüîìó âãàäóºòüñÿ òîé æå ïî÷åðê ìàôi¿. Íà ùî âîíà ñïîäiâàëàñÿ? Íà ñâîþ óäàâàíó áiïîëÿðíiñòü ìiæ Çàõîäîì i êîëèøíiì ÑÐÑÐ, òîáòî ãàäàëè, ùî öåé ºâðîàçiàòñüêèé ïðîñòið íàëåæèòü ¿é òàê ñàìî, ÿê i öèâiëiçîâàíèé Çàõiä, i äî ïåâíî¿ ìiðè ìàëà ðàöiþ. Òèì áiëüøå, ùî ìàôiÿ çàõiäíîãî ðiçíîâèäó, õî÷ ó âóëüãàðíîìó ñõiäíîìó âàðiàíòi, âèðîñëà â ãiãàíòñüêó ñèëó ç âóòëèõ çàðîäêiâ ïåðøèõ ðîêi⠄ïåðåñòðîéêè“. Àëå, ÿê ñêàçàâ ïîåò, „óìîì Ðîññèþ íå ïîíÿòü“. Êîëè âîíà âiä÷óº íàä ñîáîþ çàãðîçó, òî âðàç çîñåðåäæóºòüñÿ i äi¿ ¿¿ ñòàþòü íåïåðåäáà÷óâàíèìè. Âîíà ãîòîâà ïiòè íà ñâié ñòðàõ i ðèçèê ïðîòè âñiõ i âñÿ.

Iñòîðiÿ ïîâòîðþºòüñÿ. Àëå, ÿêùî âîíà ïîâòîðèòüñÿ i íà öåé ðàç, òî ïëàíåòè Çåìëÿ íå áóäå. Ìåõàíiçì ñâiòîâîãî ñóñïiëüíîãî ïðîöåñó ïiñëÿ Ïåðøî¿ ñâiòîâî¿ âiéíè ðîçâèâàâñÿ çà ïåâíîþ ñõåìîþ. Çîâíi âèãëÿäàëî, ùî ñâiò ñîöiàëiçìó áóäå äî êiíöÿ ïîáèâàòè ñâiò êàïiòàëiçìó i âðåøòi äî êiíöÿ éîãî ïåðåìîæå. Íàñòàíå öàðñòâî âñåñâiòíüîãî êîìóíiñòè÷íîãî áëàãîäåíñòâà. Ìàôiÿ – à öå ãðóïêà ñâiòîâèõ áàíêiðiâ ç ¿õ ÷èñëåííèìè ïðèñëóæíèêàìè – ñïîäiâàëàñÿ, âèêîðèñòîâóþ÷è åêîíîìi÷íî åôåêòèâíi êàïiòàëiñòè÷íi ìåòîäè i äiéîâó êîìóíiñòè÷íó ïðîïàãàíäó, ñòâîðèòè ñâiòîâèé íàäóðÿä, âïðÿãàþ÷è ïî ñóòi ðiçíîái÷íi ñèëè, i òèì óòâåðäèòè âëàäó íàä ñâiòîì. Âîíà ìîãëà íàçèâàòèñÿ i ñîöiàëiñòè÷íîþ, àëå áóëà á óñå îäíî ôiíàíñîâîþ îëiãàðõiºþ. Çðåøòîþ, îäíå i äðóãå â ñâî¿õ âåðøèíàõ ñõîäÿòüñÿ. Âñÿ ñóòü ó ïîâíîìó çîñåðåäæåííi âëàäè, à äàëi ìàíiïóëþâàòè íåþ íå âàæêî. Ï. Øòåïà ïèñàâ ñâîþ êíèæêó íà ïî÷àòêó 70-èõ ðîêiâ â àïîãå¿ õîëîäíî¿ âiéíè. Ñòîñóíêè ìiæ äâîìà òàáîðàìè òîäi áóëè âêðàé çàãîñòðåíèìè. I çäàâàëîñÿ, ùî ñîöiàëiñòè÷íèé áëîê îñüîñü ïî÷íå ïåðåìàãàòè. Àäæå âií ðîçðiññÿ äî òðåòèíè ïëàíåòè òåðèòîðiàëüíî i ìàéæå íà ñòiëüêè çà ëþäñüêèìè ðåñóðñàìè, à äåðæàâíi ñòðóêòóðè çàõiäíèõ ïîòóã, çîêðåìà ÑØÀ, áóëè ïåðåíàñè÷åíi áiëüøîâèöüêèìè øïèãóíàìè. Òàê çâàíèé äåòàíò, òîáòî ïîñëàáëåííÿ õîëîäíî¿ âiéíè, ïî÷àâñÿ êiëüêà ðîêiâ ïiçíiøå – â ñåðåäèíi 70-èõ ðîêiâ i þðèäè÷íî îôîðìèâñÿ â ãåëüñiíñüêèõ óãîäàõ. Îñòàííi âèÿâèëè ïåâíó ñëàáêiñòü Ðîñi¿, à ïðèéíÿòà ñâiòîâèì ñïiâòîâàðèñòâîì òàê çâàíà „ðîçðÿäêà ìiæíàðîäíî¿ íàïðóæåíîñòi“ òåæ áóëà íå íà êîðèñòü îñòàííié, áî çìàãàííÿ äâîõ ñâiòiâ çi ñôåðè ñóïåðîçáðîºíü ïåðåìiñòèëîñÿ â ñôåðó åêîíîìi÷íî¿ êîíêóðåíöi¿, â ÿêié ñîöáëîê áóâ íàáàãàòî ñëàáøèé. Òîæ õàé ÷èòà÷ íå áåðå çà çëå òðèâîãè Ï. Øòåïè çà äîëþ çàõiäíî¿ öèâiëiçàöi¿, ÿêó âñå ìiöíiøå çà ãîðëÿíêó áåðå ïiâíi÷íèé âåäìiäü. Òàê òîäi áóëî i òàê çäàâàëîñü óñiì. Àëå Ï. Øòåïi ïîðiâíÿíî â ìåíøié ìiði, áî éîãî àíàëiòè÷íèé ðîçóì ïðîãëÿäàâ ó íàáàãàòî éìîâiðíiøå òà îïòèìiñòè÷íiøå ìàéáóòíº ñâiòó. Ïðîâiäíà ðîëü ó íüîìó ìຠíàëåæàòè Óêðà¿íi. I òóò òðåáà âiääàòè íàëåæíå íàøîìó â÷åíîìó. Âií, âèÿâëÿºòüñÿ, ñòàâ ïðîâèäöåì. Ìè íå áóäåìî âiäòâîðþâàòè éîãî êîíöåïöi¿ áóêâàëüíî. Äåùî äîäàìî é âiä ñåáå, çâàæàþ÷è íà ñàì õiä iñòîði¿, ÿêèé ðåàëiçóºòüñÿ ïiñëÿ íàïèñàííÿ ïðîðî÷î¿ êíèãè Ï. Øòåïè. Õiä ìiðêóâàíü òóò òàêèé. Óêðà¿íà º áàòüêiâùèíîþ ñâiòîâî¿ öèâiëiçàöi¿. Íà ïðèíöèïàõ öiº¿ öèâiëiçàöi¿ òâîðèëàñÿ ïîëiòè÷íà ñâiòîáóäîâà ïiâíi÷íî¿ ÷àñòèíè ïëàíåòè, ÿêà, çðåøòîþ, íàáóëà

4

5

ãëîáàëüíîãî õàðàêòåðó. Ïîêè Óêðà¿íà iñíóâàëà ÿê äåðæàâà, öèâiëiçàöiÿ, îñåðåäêîì ÿêî¿ áóëà ñàìà Óêðà¿íà, à âiäòàê i âñÿ ªâðîïà, óñïiøíî ðîçâèâàëàñÿ. Ïåðøîãî êðàõó Óêðà¿íà çàçíàëà â XIII ñòîëiòòi ó çâ’ÿçêó ç òàòàðî-ìîíãîëüñüêîþ åêñïàíñiºþ. Óêðà¿íà â ñâîºìó ðîçâèòêó áóëà íå òiëüêè ðiçêî çàãàëüìîâàíà, àëå é âiäêèíóòà íàçàä. Çíà÷íîþ ìiðîþ ïðèïèíèâñÿ i ºâðîïåéñüêèé ðîçâèòîê, õî÷ ªâðîïà, âëàñíå êàæó÷è, áóëà âðÿòîâàíà æåðòâîþ Óêðà¿íè. Ïðîòå, íàéáiëüøîþ íàøîþ êàòàñòðîôîþ ñòàëà Ïåðåÿñëàâñüêà ðàäà 1654 ðîêó. Âiäòîäi Óêðà¿íà ç ñóᒺêòà iñòîði¿ ïåðåòâîðèëàñÿ íà ¿¿ îᒺêò, òîáòî ñòàëà ëàñèì øìàòêîì ó çóáàõ Ìîñêâè, çàáðàòè ÿêîãî, àáî õî÷ âiäêóñèòè éîãî ÷àñòèíó çàáàãëîñÿ ÷è íå êîæíîìó ³ç áëèçüêèõ i äàëüøèõ ñóñiäiâ. Öèì ó ªâðîïi íà öiëi ñòîëiòòÿ áóëà ñòâîðåíà ïåðìàíåíòíà âèáóõîâà ñèòóàöiÿ, òîáòî ñïîðàäè÷íà âiéíà àáî ïiäãîòîâêà äî íå¿. Óêðà¿íà ïðàãíóëà âèçâîëèòèñü i íà öüîìó ãðóíòi ôîðìóâàëà ñâîþ ìîðàëüíî-äóõîâíó ïîòóãó i âðåøòi-ðåøò ïðè ïåðøié æå íàãîäi ïiäíiìàëàñÿ íà áié çà âèçâîëåííÿ. Äåðæàâöi æ ¿¿ òåðèòîði¿ i çàçiõàëüíèêè íà íå¿ ÷àñ âiä ÷àñó âåëè çà íå¿ âiéíè, ÿêi ç ºâðîïåéñüêèõ ó XVII–XIX ñò. ñòàëè ñâiòîâèìè â XX ñò. Öå òóðåöüêî-ïîëüñüêî-ðîñiéñüêi âiéíè XVII ñò., øâåäñüêî-ðîñiéñüêà – ïî÷àòêó XVIII ñò., àâñòðî-íiìåöüêi âiéíè ç îäíîãî áîêó i ðîñiéñüêi ç äðóãîãî, â îðáiòó ÿêèõ ïîòðàïèëà é Ïîëüùà, ÿêi ñêií÷èëèñÿ ïåðåìîãîþ Ðîñi¿ òà ñêàñóâàííÿì òàêîæ i Ïîëüùi ÿê äåðæàâè – äðóãà ïîëîâèíà XVIII ñò., Ïåðøà i Äðóãà ñâiòîâi âiéíè â XX ñò.  îñòàííüîìó ðîçäiëi ñâ ïðàöi „Ìàôiÿ“ Ï. Øòåïà ïðèõîäèòü äî ïðîðî÷îãî ñâîºþ ñóòòþ âèñíîâêó, ùî â ïðîöåñi ïðîòèñòîÿííÿ äâîõ ãîëiâ ïî ñóòi îäíiº¿ ìàôi¿ ïîñòàíå, âiðíiøå âîñêðåñíå äàâíº äåðæàâíå óòâîðåííÿ Óêðà¿íà, ùî é ñòàíå ïî÷àòêîì íîâîãî âèòêà ñâiòîâî¿ iñòîði¿. Çàõiä àìîðàëüíèé òàêèé æå, ÿê i Ðîñiÿ, ìîæå íàâiòü áåçäóõîâíiøèé, àëå íå òàêèé æîðñòîêèé. Óêðà¿íà çàìiñòü ïiäòðèìóâàòè ðiâíîïðàâíiñòü, ÿêà ïîëÿãຠâ ìîæëèâîñòi ïåðåãðèçòè îäèí îäíîìó ãîðëÿíêó, ÿêùî íå â ïðÿìîìó, òî â ïåðåíîñíîìó çìiñòi, íå çâàæàþ÷è íà òå, õòî òè (ïðàâî îñîáè!), âèñóâຠïðàâî ðiâíîïðàâíîñòi íàöiîíàëüíèõ ñïiëüíîò, ÿêi ðîçâèâàþòü ñâîþ äóõîâíiñòü íà ãëèáîêî ãóìàííèõ êîëåêòèâíèõ çàñàäàõ ìîðàëi, ñïðàâåäëèâîñòi, êðàñè, ïàòðiîòèçìó, âèñîêî¿ åñòåòèêè â ïîáóòi i ìèñòåöòâi. Ïîðóøåííÿ ïðàâ ëþäèíè ñòຠòîòàëüíèì, ÿêùî âîíî ñïðÿìîâàíå ïðîòè öiëî¿ íàöi¿. I íå ìîæíà ïðîòèñòàâëÿòè ïðàâà ëþäèíè, òèì áiëüøå, ÿêùî öÿ ëþäèíà îïèíèëàñÿ â íàöiîíàëüíîìó ñåðåäîâèùi íå ñâ íàöi¿, òîáòî º çàéâîþ, ÷óæèíöåì. Íå ìîæíà íà ÷óæîìó âåñiëëi âèìàãàòè ñâ ìóçèêè i òàíöiâ, ÿêèõ íå îáîâ’ÿçêîâî ìóñÿòü çíàòè ãîñïîäàði.

Ñàìi æ íàöi¿, øàíóþ÷è ñåáå, çãiäíî ç óêðà¿íñüêèì ìåíòàëiòåòîì ìàþòü øàíóâàòè iíøó íàöiþ, i òiëüêè íà öié îñíîâi ìiæ íèìè âñòàíîâèòüñÿ çëàãîäà. Ïåðøå ïðàâî íàöi¿ – íåïîðóøíiñòü ¿¿ òåðèòîði¿, âñòàíîâëåííÿ ¿¿ òåðèòîðiàëüíèõ ìåæ ó âiäïîâiäíîñòi ç iñòîðèêî-ãåîãðàôi÷íèì ïðèíöèïîì – òåðèòîðiÿ ÿê ìiñöå ðîçñåëåííÿ òà ìàñîâîãî ïðîæèâàííÿ. Äðóãå íåâi䒺ìíå ïðàâî íàöi¿ (â íàøèõ óìîâàõ âîíî ñòî¿òü çàðàç íà ïåðøîìó ìiñöi) – ïðàâî íà ðiäíó ìîâó ÿê çíàðÿääÿ âñåçàãàëüíîãî ñïiëêóâàííÿ â ìåæàõ ñâ åòíi÷íî¿ òåðèòîði¿, äî ÿêî¿ ìຠáóòè ïðèçâåäåíèé äåðæàâíèé êîðäîí ³ç ñóñiäíüîþ íàöiºþ. Éäåòüñÿ íå ëèøå ïðî ïðàâî êîðèñòóâàòèñÿ ðiäíîþ ìîâîþ, àëå é ïðî ïðàâî íà âëàñíå ìîâíå ñåðåäîâèùå, ÿêå ìîæå iñíóâàòè ëèøå â ìåæàõ åòíi÷íî-äåðæàâíî¿ òåðèòîði¿ íàöi¿, ïîçà ÿêîþ éîãî íåìຠi íå ìîæå áóòè. Ðîñiÿ i íàäàëi íàìàãàºòüñÿ çáåðåãòè çà ñîáîþ öå ïðàâî íà òåðèòîðiÿõ ¿¿ íåäàâíiõ êîëîíié, ùî º ðiâíîçíà÷íèì ¿õ ïîäàëüøîìó âiäìèðàííþ, íåçâàæàþ÷è íà âñiëÿêi òàì „íåçàëåæíîñòi“. Ó âèïàäêó, ÿêùî åòíîãðàôi÷íà ìåæà çìiíþâàëàñÿ âíàñëiäîê ìàñîâî¿ åêñïðîïðiàöi¿, ÿê öå ìàëî ìiñöå â Êðèìó, íà Êàâêàçi, â óêðà¿íñüêîìó Çàêåðçîííi òîùî, åòíi÷íèé êîðäîí, à â ïîäàëüøié ïåðñïåêòèâi i äåðæàâíèé, ìຠïîâåðíóòèñÿ äî ñâîãî ïåðâiñíîãî ñòàíó. Ðîçóìiºòüñÿ, ùî òóò íå ìîæå áóòè é ìîâè ïðî äåíàöiîíàëiçîâàíèõ âèñåëåíöiâ êiëüêàñîòëiòíüî¿ äàâíîñòi.  îñòàííüîìó ðîçäiëi ñâ ïðàöi, ÿêèé ìຠíàçâó „Óêðà¿íà“, Ï. Øòåïà ïîäàâ ñòèñëèé íàðèñ ðîçâèòêó Óêðà¿íè çà âñi ñiì òèñÿ÷ ðîêiâ ¿¿ ôiêñîâàíî¿ iñòîði¿. Âií çíàõîäèòü ó äóõîâíèõ íàäðàõ óêðà¿íñüêî¿ íàöi¿ òàêi íåîöiíåííi ðåçåðâè, ÿêi çäàòíi âiäêðèòè ñâiò i âèâåñòè éîãî äóõîâíèé ðîçâèòîê íà íîâi îáøèðè øëÿõåòíèõ ìiæëþäñüêèõ òà ìiæíàöiîíàëüíèõ âçàºìèí. Óêðà¿íñüêi ñåëÿíè – öå àðèñòîêðàòè äóõó, ðiâíèõ ÿêèì íåìà ñåðåä ïðîñòîëþäèíiâ iíøèõ êðà¿í. Îáðÿäè, ïiñíi, øëÿõåòíó êóëüòóðó âçàºìèí, ÿêi âîíè ñòâîðèëè, âàæêî çíàéòè â iíøèõ êðà¿íàõ ñâiòó. Çäàòíiñòü íà ñàìîïîæåðòâó, ÿêó â iì’ÿ ìàéáóòíüîãî âèÿâèëè äåñÿòêè òèñÿ÷ ãåðî¿â ÓÏÀ, àáî ï’ÿòñîò óêðà¿íñüêèõ æiíîê ó Êií´iði, ÿêi ãîëiðó÷ êèäàëèñÿ ïiä ÷åðâîíîçîðÿíi òàíêè â 1954 ðîöi, íå ìຠàíàëîãiâ ó ñâiòîâié iñòîði¿ ñåðåäèíè XX ñò., à ðóñëà ãëèáèííî¿ íàðîäíî¿ åñòåòèêè, ÿêi âèÿâëÿþòüñÿ â óñüîìó óêëàäi íàöiîíàëüíîãî æèòòÿ óêðà¿íöiâ (àðõiòåêòóði, íîøi, ñòðàâàõ, çâè÷àÿõ, ñïîñîái ãîñïîäàðþâàííÿ, ïîåòè÷íèõ ïîâið’ÿõ òîùî), òåæ âèïëèâàþòü òiëüêè ç âëàñíèõ, óêðà¿íñüêèõ íàöiîíàëüíèõ äæåðåë. Âiä ñåáå âèñëîâëþþ ñêðîìíi ñïîäiâàííÿ, ùî i â Ðîñi¿ ìîæóòü ïðîáóäèòèñÿ íàöiîíàëüíi ñèëè ãóìàíiñòè÷íîãî ñïðÿìóâàííÿ, àëå ïîêè ùî òàì ïàíóº äåðæàâíèöüêèé äóõîâíî-ìîðàëüíèé ðîçáié

6

7

i õàîñ. Ãëèáîêî íèì óðàæåíå i íîâî÷àñíå óêðà¿íñüêå ñóñïiëüñòâî. Öå ñòîñóºòüñÿ çîêðåìà Ïiâäíÿ i Ñõîäó Óêðà¿íè i â áiëüøié ìiði ìiñò, íiæ ñië. Ìîðàëüíå çâèðîäíiííÿ, çîêðåìà ïåâíî¿ ÷àñòèíè ìîëîäi, éäå â ïàði ç ðóñèôiêàöiºþ. Öå ïî ñóòi îäíå i òå æ. Òîìó ïåðøî÷åðãîâèì çàâäàííÿì ñó÷àñíîãî óêðà¿íñòâà º ïîâíà ðåñòèòóöiÿ óêðà¿íñüêî¿ ìîâè íà òåðèòîði¿ âñiº¿ óêðà¿íñüêî¿ äåðæàâè òà â òèõ äåðæàâàõ, äå óêðà¿íöi ïðîæèâàþòü êîìïàêòíî íà âëàñíèõ åòíi÷íèõ òåðèòîðiÿõ ÷è ñòàíîâëÿòü çíà÷íó íàöiîíàëüíó ìåíøiñòü â iíøîìîâíèõ òà iíøîíàöiîíàëüíèõ ìiñòàõ (Ìîñêâà, Ñàíêò-Ïåòåðáóðã, Íîâîñèáiðñüê, Òþìåíü, Ìiíñüê òîùî). Êîëè éäåòüñÿ ïðî öi ìiñöÿ, òî óêðà¿íöi, ÿêi òàì ïðîæèâàþòü, ìàþòü âiäíîâèòè ñâîþ ìîâó ÿê äèñïåðñíà íàöiîíàëüíà ìåíøiñòü, ùî ìîæå çäiéñíèòèñÿ òiëüêè çàñîáàìè ñòâîðåííÿ óêðà¿íñüêèõ íàöiîíàëüíî-êóëüòóðíèõ òîâàðèñòâ. Íà òàêi ïiäñóìêè íàøòîâõóº óíiêàëüíà ïðàöÿ Ï. Øòåïè „Ìàôiÿ“. Âiä ñàìîãî ïî÷àòêó âîíà ÷èòàºòüñÿ ç íåîñëàáíèì iíòåðåñîì. Êíèãà Ï. Øòåïè øèðîêî äîêóìåíòîâàíà. Âií ïîñèëàºòüñÿ íà ñîòíi, ÿêùî íå áiëüøå àâòåíòè÷íèõ äæåðåë. ×è íå äî êîæíî¿ ñòîðiíêè âií ïîäຠïî ï’ÿòü i áiëüøå âiäêëè÷íèêiâ. Ìè ïðîïóñêàºìî ¿õ ó íàøîìó âèäàííi, òîìó ùî âîíè â ñâî¿é îñíîâíié ìàñi º ïîñèëàííÿìè íà àíãëiéñüêîìîâíi âèäàííÿ, íàøîìó ÷èòà÷åâi íåäîñòóïíi. Àëå ïåâíà ÷àñòèíà çíîñîê óêðà¿íîìîâíà. Ìè çáåðiãàºìî ¿õ ïîâíiñòþ. Îìåëÿí ÍÈÊÎÍÅÍÊÎ

ÂÑÒÓÏ Íå òàê äàâíî, à ñàìå íà ïî÷àòêó öüîãî ñòîði÷÷ÿ ñåëÿíèí îðàâ, ñiÿâ, çáèðàâ óðîæàé, ïëàòèâ ïîäàòêè, îäðóæóâàâ ñâî¿õ äiòåé i, áàâëÿ÷è âíóêiâ, äîæèâàâ ñâîãî âiêó ó ñâî¿é õàòi, ó ñâîºìó ñåëi íà ðiäíié çåìëi. Ìiùàíè æèëè ñâî¿ì òèõèì æèòòÿì, çàðîáëÿþ÷è õòî ÷èì ìiã íà ñâié õëiá ùîäåííèé. Òîäi êîæíà ëþäèíà çíàëà, ùî ìຠðîáèòè çàâòðà, ïîçàâòðà, íàñòóïíîãî òèæíÿ, ìiñÿöÿ, ðîêó. Íiõòî íiêóäè íå êâàïèâñÿ. Ìàëî õòî âè¿çäèâ äàëi ñâîãî ïîâiòó, ÷óæèìè êðàÿìè òà íàðîäàìè ìàëî õòî öiêàâèâñÿ. Íà ñiëüñüêîãîñïîäàðñüêîìó Ñõîäi ªâðîïè áóëè ÷àñîì íåâðîæà¿, áóëî ÷èìàëî çëèäàðiâ, àëå ÿêîñü íiõòî íå âìèðàâ ç ãîëîäó òà õîëîäó.  Àìåðèöi ëþäè ðîçáóäîâóâàëè ñâî¿ ìîëîäi äåðæàâè i íiòðîõè íå öiêàâèëèñÿ ïîäiÿìè ïîòîéái÷ îêåàíó. Áóëè âiéíè, àëå é âîíè ÿêîñü êií÷àëèñÿ, i æèòòÿ ñàìå âõîäèëî ó ñâî¿ ìèðíi áåðåãè. Ðàïòîì 1914 ðîêó äåñü – íå çíàòè äå – ïðîðâàëî ÿêóñü âåëè÷åçíó ãðåáëþ, i æàõëèâà ïîâiíü çìèëà ãåòü iç çåìëi âñå ñòàðå æèòòÿ. Âîíî ïåðåâåðíóëîñÿ øêåðåáåðòü. Óïàëî êiëüêà ñòàðèõ ìîíàðõié; ïîâñòàëè íîâi äåðæàâè; êîðäîíè, ëþäè, ìîâè ïåðåïëóòàëèñÿ; çàìàÿëè íîâi, íåçíàíi ïðàïîðè: íà Ñõîäi ªâðîïè – ÷åðâîíèé, êðîâ’ÿíèé; êðà¿íè ìèðíèõ ãðå÷êîñi¿â îáåðíóëèñÿ â ïåêëî ïîæåæ. Íàðåøòi çàìîâêëè ãàðìàòè. Âiéíà íiáè ñêií÷èëàñÿ, àëå ÷îìóñü òà êðîâ i äàëi ëèëàñÿ, i äàëi âiòåð çi ñõîäó ïðèíîñèâ æàõëèâi çîéêè äiòåé i æiíîê. Òàì, íà Ñõîäi ªâðîïè, êîíàëè ìiëüéîíè ëþäåé ç ãîëîäó, à íà Çàõîäi ëþäè ñïîêiéíiñiíüêî êóïóâàëè äåøåâèé ñõiäíèé õëiá, ùî éîãî ìîñêîâñüêèé ëþäîæåð-ïîòâîðà âèðâàâ ç óñò ãîëîäíèõ óêðà¿íñüêèõ äiòåé. Òàê, i íå âiéíà i íå ìèð. Íiõòî íå çíàâ, äå âií áóäå çàâòðà. Ðàïòîì âèáóõëî ùîñü òàêå æàõëèâå, ÷îìó íåìà íàçâè â ëþäñüêié ìîâi. Íåìîâ ïåêëî âèðèãíóëî íà çåìëþ âñiõ ñâî¿õ ïåêåëüíèõ ïîòâîð, ùî ¿õ íàçáèðàëîñÿ òàì âiä Íåðîíà, ×iíãiñ-Õàíà, 9

ìîñêîâñüêèõ, íiìåöüêèõ òà àìåðèêàíñüêèõ Iâàíiâ, Ïéîòðiâ, Ëåíiíèõ, Ãiòëåðiâ, Ñòàëiíèõ, Ðóçâåëüòiâ, Õðóùîâèõ. Óâåñü ñâiò ñêàçèâñÿ i îáåðíóâñÿ â ùîñü ãiðøå çà ñàìå ïåêëî. Êîíàëè â æàõëèâèõ ìóêàõ äåñÿòêè ìiëüéîíiâ äiòåé, æiíîê, äiäiâ íàðàç. Âåëèêi êðà¿íè îáåðíóëèñÿ ó ñìåðäþ÷i ðóìîâèùà. Ãîëîäîì âèìîðþâàëè, æèâèìè ñïàëþâàëè ìiëüéîíè íåâèííèõ ëþäåé; ëié ç ìåðòâ’ÿêiâ òîïèëè; ãàìàíöi ç ëþäñüêî¿ øêiðè ðîáèëè. Ñàì âîëîäàð ïåêëà ïåðåëÿêàâñÿ. Íàðåøòi çàìîâêëè ãàðìàòè. Æèòòÿ íà Çàõîäi ìàëî âæå âõîäèòè â ìèðíi áåðåãè. Àëå çäèâîâàíèé ñâiò ïîáà÷èâ ó ªâðàçi¿ áiëüøó, ÿê ðàíiøå, âåëè÷åçíó êðèâàâó iìïåðiþ i âåëèêèé ìóð, ùî âiäãîðîäèâ ïîëîâèíó ªâðîïè. Âiòåð çíîâó ïðèíîñèâ ç-çà òîãî ìóðó æàõëèâiøi çà êîëèøíi çîéêè êàòîâàíèõ ëþäåé òà ùå ÿêèéñü êðèâàâèé ñìîðiä-ïîøåñòü. Ïî÷àëà òà ïîøåñòü øèðèòèñÿ i ïîçà ìóð ó ââåñü ñâiò. Ïåðåëÿêàíi ëþäè áåçïîðàäíî çàìåòóøèëèñÿ, àëå ïîøåñòü ùîðàç áiëüøå ïîæèðàëà ì³ëüéîíè çàõiäíèõ ëþäåé. Çíåâiðåíi ó ñâî¿é ñèëi ïîáîðîòè ¿¿, çàõiäíi ëþäè ïåðåñòàëè é ìåòóøèòèñÿ, à ïðîãîëîñèëè „Áåòåð ðåä, òçåí äåä“, ñ.ò. êðàùå ïîøåñòü, íiæ ñìåðòü. À ùî ñìåðòü âæå íàáëèæàºòüñÿ, òî íàñîëîäæóéìîñü æèòòÿì, ïèéìî, ãóëÿéìî ïîêè ùå æèâåìî. „Ïàíåì åò öiðöçíñåñ“! (Õëiáà i âèäîâèù). Ó âñüîìó ñâiòi çàïàíóâàâ ìàòåðiàëiñòè÷íèé ñâiòîãëÿä. Öåðêâè ñòîÿëè ïîðîæíi, à ãîëi ïîâi¿ òàíöþâàëè íå ëèøå íà âóëèöÿõ, àëå é ó öåðêâàõ. Íàïðàâäó, ñâiò çáîæåâîëiâ. Óñå ïåðåïëóòàëîñÿ: ñëîâà, íàçâè, iìåíà; çëî ç äîáðîì, áðóä iç êðàñîþ, ïðèÿòåëi ç âîðîãàìè. Ïëóòîêðàòiþ iìåíóâàëè íà äåìîêðàòiþ, îøóêàíñòâî – íà ñîöiàëiçì, ïåêëî – íà ðàé, âiéíó – íà ìèð, êðèâàâèõ êàòi⠖ íà ìèðíèõ ðåôîðìàòîðiâ, øïèãóíi⠖ íà äåðæàâíèõ ïîñëiâ (àìáàñàäîðiâ), íiæ ó ñïèíó – íà ñïiâiñíóâàííÿ. Çàìóðçàíi æèäåíÿòà ç Îäåñè, Âàðøàâè ñòàëè ìiíiñòðàìè ó âåëèêèõ äåðæàâàõ. Óêðà¿íñüêi ñåëþêè íiêîëè íå ÷óëè íàçâ Àâñòðàëiÿ, Âåíåñóåëà, Áðàçèëiÿ òîùî, à òåïåð âîíè ñòàëè ãðîìàäÿíàìè òèõ íîâèõ „áàòüêiâùèí“. Ñïðàâäi, ñâiò ïåðåâåðíóâñÿ ãîðiäíîì. Õòî, ÷è ùî æ éîãî ïåðåâåðíóëî? Òà æ i çà ïîïåðåäíiõ ñòîði÷ áóëè âiéíè, ðåâîëþöi¿, ãîëîäè, ïîøåñòi, i ñâiò äóæå ìiíÿâñÿ, àëå æ íå ïåðåâåðòàâñÿ ãîðèíiæ. ×îìó ïåðåâåðíóâñÿ ó XX ñò.? ×îìó òåïåð ëþäè, çàïëþùèâøè î÷i, áiæàòü íàââèïåðåäêè äî êðàþ ÿêî¿ñü áåçîäíi? Âiäïîâiäü çíàõîäèìî ó Ñâ. ªâàíãåëi¿. ªâàíãåëiñò Ìàðêî îïîâiäàº, ÿê äèÿâîëüñüêi äóõè âñåëèëèñÿ ó ñâèíåé, à ñâèíi êèíóëèñÿ ç êðó÷i â ìîðå òà é âòîïèëèñÿ. Ëþäè ïîðîáèëèñÿ â XX ñò. ñâèíüìè, à äî ¿õíiõ çàñâèíåíèõ äóø âñåëèëèñÿ òi äèÿâîëüñüêi äóõè, ïðî ÿêèõ ìîâà â ªâàíãåëi¿. Òåïåðiøíüîþ ìîâîþ öi äèÿâîëüñüêi äóõè íàçèâàþòüñÿ „ìàòåðiàëiñòè÷íèì ñâiòîãëÿäîì“.

Òåïåð ó âñiõ öèâiëiçîâàíèõ êðà¿íàõ òî÷èòüñÿ íåçðîçóìiëà çàãàëîâi âåëè÷åçíà âiéíà, ùî çàõîïëþº âñi öàðèíè ëþäñüêîãî æèòòÿ i êèäຠëþäüìè, ÿê ðîçáóðõàíå ìîðå òðiñêàìè. Íàïðàâäó, ïðèéøëè ÷àñè, ïðîðîêîâàíi â Àïîêàëiïñèñi. Ìiëêîäóìè íàçèâàþòü öþ âiéíó „áîðîòüáîþ äåìîêðàòi¿ ç äåñïîòiºþ“. Êîðîòêîçîðöi íå áà÷àòü, ùî öÿ íàçâà º íi ùî iíøå, ÿê äèìîâà çàâiñà, øòó÷íî ñòâîðåíà ìðÿêà, ùîáè ëþäè íå ìîãëè áà÷èòè, õòî º ¿õíié ñïðàâæíié âîðîã. Ìè, óêðà¿íöi, ïîâèííi âæå äàâíî çðîçóìiòè áðåõëèâiñòü òî¿ íàçâè, áî æ ìè ïiçíàëè ¿¿ íà âëàñíié øêóði. Çãàäàòè õî÷ áè Âåðñàëüñüêèé ìèð ç éîãî Âiëüñîíiâñüêèìè 14 ïóíêòàìè, ÿêi âèçíàâàëè âñiì íàðîäàì ïðàâî íà ñàìîâèçíà÷åííÿ, à âîäíî÷àñ ïðèõèëüíèêè òèõ 14 ïóíêòiâ: ÑØÀ, Àíãëiÿ, Ôðàíöiÿ ñâîºþ çáðîéíîþ, ïîëiòè÷íîþ, åêîíîìi÷íîþ ñèëîþ äîïîìîãëè Ìîñêîâùèíi, Ïîëüùi, Ðóìóíi¿, ×åõi¿ ïîíåâîëèòè Óêðà¿íó, ÿêà ïðîáóâàëà çäiéñíèòè òi 14 ïóíêòiâ. Àáî äåìîêðàòè÷íà Ëiãà Íàöié, ùî ïðîãîëîñèëà ó ñâîºìó ñòàòóòi ñâié îáîâ’ÿçîê áîðîíèòè áîäàé ìîðàëüíî ïðàâà ëþäèíè i íàðîäiâ, íå õîòiëà ÷óòè çîéêiâ ìiëüéîíiâ óêðà¿íñüêèõ äiòåé, æiíîê, äiäiâ, ùî ¿õ Ìîñêîâùèíà âèãóáëþâàëà ãîëîäîìîðîì 1933 ðîêó. Àáî ÎÎÍ, ÿêà âèçíàëà äåðæàâíó íåçàëåæíiñòü ìàëåíüêèõ, äèêóíñüêèõ íàðîäiâ, à âîäíî÷àñ íå âèçíຠöüîãî ïðàâà ñòàðåçíîìó, äðóãîìó â ªâðîïi ùîäî âåëè÷èíè òåðèòîði¿ i ëþäíîñòi óêðà¿íñüêîìó íàðîäîâi, ÿêèé êîëèñü óðÿòóâàâ ºâðîïåéñüêó öèâiëiçàöiþ é êóëüòóðó âiä çíèùåííÿ äèêèìè ìîíãîëàìè. Àáî ÿê äåìîêðàòè÷íi ÷àñîïèñè, ðàäiî âñüîãî ñâiòó êðèêîì êðè÷àòü ïðî çíèùåííÿ 4 ìiëüéîíiâ æèäiâ Íiìå÷÷èíîþ, àëå àíi îäíèì ñëîâå÷êîì íå çãàäóþòü ïðî åêñòåðìiíàöiþ 15 ìiëüéîíiâ óêðà¿íöiâ Ìîñêîâùèíîþ i ïðî òèñÿ÷i iíøèõ iñòîðè÷íèõ ôàêòiâ, ÿêi àæ íàäòî íàî÷íî ïîêàçóþòü ÿê âèãëÿäຠâ äiéñíîñòi îòà „áîðîòüáà äåìîêðàòi¿ ç äåñïîòiºþ“. Çàäóðìàíåíèé ãàðíèìè, âèñîêîïàðíèìè ñëîâåñàìè, çàãàë áåçêðèòè÷íî, ÿê ïàïóãà, ïîâòîðþº îáëóäó, ìîâëÿâ, òåïåðiøíÿ áîðîòüáà ìiæ ÑÐÑÐ òà ÑØÀ º áîðîòüáîþ õðèñòèÿíñüêèõ ñèë âîëi ç äèÿâîëüñüêèìè ñèëàìè äåñïîòi¿. Íi! Öÿ áîðîòüáà º áîðîòüáîþ äâîõ òîòîæíèõ ñèë. Îáèäâi áîðþòüñÿ çà òå ñàìå: çà ÑÂIÒÎÂÅ ÏÀÍÓÂÀÍÍß, îáèäâi âèñòóïàþòü ó ëè÷èíi iíòåðíàöiîíàëiçìó. Îáèäâi º ñèëàìè äèÿâîëüñüêèìè, áî æ îáèäâi áîðþòüñÿ ïðîòè õðèñòèÿíñüêîãî, iäåàëiñòè÷íîãî ñâiòîãëÿäó. Îáèäâi ïîáóäîâàíi íà çàñàäàõ äåñïîòè÷íî¿ iºðàðõi¿ ïiðàìiäàëüíî¿ äîêòðèíè – âíèçó ïiðàìiäè áåçïðàâíi íàðîäè-ðàáè, à âãîði – ìàëà çãðàÿ âñåìîãóòíiõ, æîðñòîêèõ, áåçâiäïîâiäàëüíèõ, àìîðàëüíèõ äåñïîòiâ. Àëå º é ðiçíèöÿ ïîìiæ öèìè äâîìà ñèëàìè, i òî ðiçíèöÿ äóæå âåëèêà, áî âèðiøàëüíà. Îäíà ñèëà – ìîñêîâñüêà, äðóãà –

10

11

ñâiòîâà. Ïðîâiä ìîñêîâñüêî¿ ñèëè ñïèðàºòüñÿ ìîðàëüíî i ìàòåðiàëüíî íà ÏÐÈÐÎÄÍIÉ îñíîâi: íà ÂÑÜÎÌÓ ÌÎÑÊÎÂÑÜÊÎÌÓ ÍÀÐÎÄÎÂI (íàöi¿). Ìîñêîâñüêèé íàðîä, âiä ïåðøîãî äíÿ ñâîãî çàðîäæåííÿ é äîñi, âèõîâóâàâñÿ â äóõîâíîìó i ôiçè÷íîìó ÐÀÁÑÒÂI. Ïñèõi÷íà ðiâíîâàãà çðîäèëà i çìiöíèëà â òîìó ðàáñüêîìó íàðîäi ÇÀÃÀÐÁÍÈÖÒÂÎ (iìïåðiàëiçì), ÿê ïñèõîëîãi÷íó âèíàãîðîäó (êîìïåíñàöiþ). Îòæå, ïðîâiä íà ãîði ìîñêîâñüêî¿ ïiðàìiäè ìຠÏÐÈÐÎÄÍÓ (çíà÷èòü, íåïîõèòíó) îñíîâó ïiðàìiäè – óâåñü ìîñêîâñüêèé íàðîä (íàöiþ). Iäå¿ òà iäåàëè ìîñêîâñüêîãî íàöiîíàëüíîãî i äåðæàâíîãî ïðîâîäó öiëêîâèòî ÒÎÒÎÆÍI ç iäåÿìè òà iäåàëàìè âñüîãî ìîñêîâñüêîãî íàðîäó. À öå ðîáèòü ìîñêîâñüêó ñèëó äàëåêî ñèëüíiøîþ çà ñèëó ñâiòîâó. Ïiðàìiäà ñâiòîâî¿ ñèëè ñòî¿òü íà äóæå øèðîêié, àëå é äóæå ÍÅÏÅÂÍIÉ îñíîâi. ¯¿ îñíîâà íå º ïðèðîäíà, à º øòó÷íà, ïîáóäîâàíà íà áðåõíi, îøóêàíñòâi, ãîðëîïàíñòâi (äåìàãîãi¿), ëþäñüêié äóðíîòi òà ëþäñüêié ñëiïîòi, áåçêðèòè÷íié ÂIÐI. Ïiäêðåñëþºìî âiði, à íå ðîçóìîâîìó ïåðåêîíàííi. Íàéâèùèé ïðîâiä öiº¿ ñâiòîâî¿ ñèëè ñêëàäàºòüñÿ ç ìàëî¿ çãðà¿ ñâiòîâèõ (íüþ-éîðêñüêèõ) áàíêiðiâ. Âîíè çà ñâî¿ ìiëüéîíè âèøêîëþþòü òà êóïóþòü âèêîíàâöiâ ñâî¿õ ïëàíiâ. Çàäëÿ ïðîñòîòè âèêëàäó ìè íàçèâàºìî öþ òàºìíó ñèëó ÑÂIÒÎÂÎÞ ÌÀÔIªÞ. ªâðîïåéöi ïðîëèëè ìîðå êðîâi ó áîðîòüái çà âiëüíó, êðèòè÷íó äóìêó òà ñëîâî. Âèáîðåíi ñòîði÷÷ÿìè îñîáèñòi, ãðîìàäñüêi, ïîëiòè÷íi âîëüíîñòi óâiéøëè ó êðîâ i äóøó ºâðîïåéöÿ. Äóõîâíî âiëüíèé ºâðîïåºöü, íàâiòü i çàêîâàíèé ó êàéäàíè, íå áóäå ðàáîì. „Íiêîëè, íiêîëè, íiêîëè àíãëiºöü íå áóäå ðàáîì“ – ñïiâàþòü àíãëiéöi. Êîìóíiçì, ñîöiàëiçì, iíòåðíàöiîíàëiçì, êîñìîïîëiòèçì º íå çíàííÿì, îáãðóíòîâàíèì êðèòè÷íèì ðîçóìîì, à áåçïiäñòàâíîþ ÂIÐÎÞ ó ìîæëèâiñòü i ïîòðåáó ¿õ çäiéñíèòè. Òèì-òî íàâiòü âîëåëþáíèé ºâðîïåºöü ñïðèéíÿâ îòi içìè íå ðîçóìîì, à äóøåþ. Øèðîêà äåìîêðàòèçàöiÿ âñüîãî æèòòÿ ïðèçâåëà äî òîãî, ùî òåïåð íå ìîæå ïðèìóñèòè, íàâiòü âîÿêiâ, ïiä ñòðàõîì êàðè éòè ó áié. Òåïåð âîÿêiâ ó âiéñüêó íå ëèøå íàâ÷àþòü âîþâàòè, àëå òàêîæ i ïðîïàãóþòü ïîòðåáó âîþâàòè. Äåøåâi, äîñòóïíi âñiì ÷àñîïèñè, ùî äðóêóþòüñÿ ìiëüéîííèìè íàêëàäàìè, ùîäåííà ðàäiîïðîïàãàíäà âñiëÿêèõ iäåé, 24 ãîäèíè ó âñi 365 äíiâ ðîêó, ç ðàäiîïðèéìà÷àìè â êîæíié õàòi â óñüîìó öèâiëiçîâàíîìó ñâiòi ÏÎËÎÍÈËÈ áåçêðèòè÷íèé ðîçóì i äóøó çàãàëó (ìàñè). Òåïåð ïðîïàãàíäà âèðîñëà âæå íà âåëèêó íàóêó i ìèñòåöòâî. Íàóêîâöi äîñëiäæóþòü ïñèõiêó ëþäèíè i âèíàõîäÿòü ñïîñîáè òà çàñîáè âèõîâóâàòè ÑÂIÒÎÃËßÄ ëþäèíè. À ÿêèé ñâiòîãëÿä ìàòèìóòü ëþäè, òàêå áóäå é ¿õíº æèòòÿ. Òàê ÑËÎÂÎ (ïðàâäèâå i áðåõëèâå)

ñòàëî òåïåð ñïðàâæíiì âîëîäàðåì ëþäñòâà. Îòæå, â ÷è¿õ ðóêàõ áóäóòü çàñîáè ïîøèðåííÿ ñëîâà, â ðóêàõ òèõ áóäå i ÂËÀÄÀ, áî çàãàë (ìàñè) „äóìàþòü“ íå ðîçóìîì, à ñåðöåì. Òèì-òî ìóäði êèòàéöi ìàþòü ïðèïîâiäêó: „Øëÿõ äî ëþäñüêîãî ðîçóìó éäå ÷åðåç ñåðöå“. Ëþäèíà îõî÷å âiðèòü ó òå, ÷îãî áàæàº. Êîæíà ÷åñíà ëþäèíà áàæàº, ùîáè áóëà âîëÿ, ñïðàâåäëèâiñòü, ìèð, ùàñòÿ, äîáðîáóò óñiì ëþäÿì. Êîëè òàêi ãàðíi, øëÿõåòíi, ïiäíåñåíi ñëîâà õòîñü (ïîíàäòî ïîâàæíà ëþäèíà) ïðîãîëîøóº ç ïî÷óòòÿì íåïîõèòíî¿ âiðè, òî âîíè ÃIÏÍÎÒÈÇÓÞÒÜ áåçêðèòè÷íèé ðîçóì. Ìîñêîâùèíà i ñâiòîâà ìàôiÿ âèäàëè âåëèêi ìiëüéîíè äîëàðiâ íà âèäàííÿ òàêî¿ ëiòåðàòóðè. Ãðîìàäñüêi òà óíiâåðñèòåòñüêi êíèãîçáiðíi â óñüîìó ñâiòi ïåðåïîâíåíi òàêîþ ëiòåðàòóðîþ. Ùîãiðøå, ó ðàáñüêié, äåñïîòè÷íié ìîñêîâñüêié äåðæàâi çàâæäè áóëà i òåïåð º æîðñòîêà i áåçãëóçäà öåíçóðà. Âîëåëþáíèé Çàõiä äàâíî âæå çíèùèâ äåðæàâíó öåíçóðó, àëå ó XX ñò. ìàôiÿ çàïðîâàäèëà â çàõiäíîìó ñâiòi ñâîþ öåíçóðó. Ìàþ÷è âåëèêi ìiëüéîíè äîëàðiâ, ìàôiÿ ïiäêóïèëà ïðîäàæíèõ ïîëiòèêiâ, íàóêîâöiâ, iñòîðèêiâ, æóðíàëiñòiâ, ðàäiîòëóìà÷iâ, àáî çàãðîçèëà íåïiäêóïíèõ âåëèêîþ êàðîþ, íàâiòü i òàºìíèì óáèâñòâîì. Ó ÑØÀ, íàïðèêëàä, óñi íàéáiëüøi âèäàâíèöòâà, âñi íàéáiëüøi ðàäiîìåðåæi, âñi íàéáiëüøi ìiëüéîííi ôóíäàöi¿ º âæå â ðóêàõ ñâiòîâî¿ ìàôi¿. ßêà ìîëîäü, òàêå é ìàéáóòíº íàðîäó (íàöi¿). Ìîðàëüíiñòü, iäåàëiçì, ïîáîæíiñòü, ïàòðiîòèçì, íàöiîíàëiçì – öå íåïåðåáîðíi ïåðåøêîäè íà øëÿõó äî ñâiòîâî¿ âëàäè. Îòæå, ùîá çàõîïèòè ñâiòîâó âëàäó, òðåáà íàñàìïåðåä çíèùèòè öi ÷åñíîòè. Òÿæêî çíèùèòè ¿õ ó ñòàðøèõ ëþäåé, àëå ëåãêî ó ìîëîäi. I ìè º íàî÷íèìè ñâiäêàìè òîãî, ÿê ïî îñòàííié âiéíi ìàôiÿ ùîðàç áiëüøå çàõîïëþº ïiä ñâié âïëèâ ÂÈÕÎÂÀÍÍß ÌÎËÎÄI, ãiïíîòèçóþ÷è ìîëîäèé, íåäîñâi÷åíèé êðèòè÷íî, ðîçóì âåëèêèìè, ãàðíèìè, íiáè iäåéíèìè ñëîâàìè òà êëè÷àìè. Íà âèäàííÿ i ïîøèðåííÿ áåçáîæíèöüêî¿, ñòàòåâî ðîçïóñíî¿ (ïîðíîãðàôi÷íî¿), iíòåðíàöiîíàëiñòè÷íî¿ ëiòåðàòóðè ìàôiÿ âèòðà÷ຠâåëèêi ìiëüéîíè äîëàðiâ. Êîæíà øêîëà i ïàðàôiÿ (ïîíàäòî â ÑØÀ) ìîæå ìàòè âiä ìàôiîçíèõ óñòàíîâ (çàëè÷êîâàíèõ ãàðíèìè íàçâàìè) áåçïëàòíèõ âèêëàäà÷iâ òà êíèæîê íà âñiëÿêi òåìè. I ìè áà÷èìî íà âëàñíi î÷i, ÿê ùîðîêó ïîøèðþºòüñÿ i ïîãëèáëþºòüñÿ ñåðåä ìîëîäi àìîðàëüíiñòü, ðîçïóñòà, ïèÿöòâî, íàðêîòèêè, âçàãàëi ñõóäîáiííÿ òà îçâiðiííÿ. Ïîÿñíèòè öå ëèøå êîìóíiñòè÷íîþ ïðîïàãàíäîþ íå ìîæíà. ßêáè âñå òàêå ñïðè÷èíþâàëà ëèøå êîìóíiñòè÷íà ïðîïàãàíäà, òî ñïðàâó ìîæíà áóëî á ðîçâ’ÿçàòè ïîðiâíÿíî ëåãêî. Ñâiòîâèé êîìóíiçì ìຠäàëåêî ìåíøi ïðîïàãàíäíi ìîæëèâîñòi, ÿê ¿õ ìຠñâiòîâà ìàôiÿ. Êîëè ïðîïàãóº çíàíèé êîìóíiñò, òî ëþäè éîìó íå âiðÿòü. Êîëè æ ïðîïàãóº ÒÅ ÑÀÌÅ çíàíèé ÍÅ êîìóíiñò,

12

13

òî ëþäè éîìó âiðÿòü. Ñïðàâà íå â äóðíîòi äåðæàâíèõ ìóæiâ. ßêáè âîíè áóëè àæ òàêi äóðíi, òî íå áóëè áè íà âèñîêèõ ïîñàäàõ. ¯ì ïðîñòî ÍÅ ÑÈËÀ ïîáîðîòè ìàôiîçíó ïðîïàãàíäó, áî æ áàãàòî äóæå âèñîêîïîñòàâëåíèõ ëþäåé º ôàêòè÷íèìè ñëóãàìè ìàôi¿. ßêáè ÿêèéñü óðÿä ñïðîáóâàâ âèãíàòè ¿õ ç òèõ ïîñàä, òî âií íåãàéíî âïàâ áè, áî æ âñi çàñîáè òâîðèòè ãðîìàäñüêó äóìêó º â ðóêàõ ìàôi¿. Äëÿ ìàôi¿ êîìóíiçì – öå ëèøå çàñiá çðóéíóâàííÿ òåïåðiøíüîãî äåðæàâíîãî i ñóñïiëüíîãî ëàäó, áî âií º ïåðåøêîäîþ íà øëÿõó äî ñâiòîâî¿ âëàäè. Òèì-òî ìàôiÿ ïiäòðèìóâàëà i ïiäòðèìóº êîìóíiçì ó ñâiòi. Êîìóíiçì áåç ¿¿ ïiäòðèìêè íå ìàâ áè é îäíî¿ ìiëüéîííî¿ ÷àñòèíè òî¿ ñèëè, ÿêó òåïåð ìຠó ñâiòi. Ìàôiÿ äóæå ñïðèòíà i âiäâàæíà. Âîíà áî¿òüñÿ ëèøå îäíîãî – âiëüíî¿, êðèòè÷íî¿ ãðîìàäñüêî¿ äóìêè. Ìàôiÿ ìຠáiëüøå ãðîøåé, íiæ óñi äåðæàâè ðàçîì óçÿòi. Ùîãiðøå! Óðÿäè âñiõ öèâiëiçîâàíèõ äåðæàâ º „â êèøåíi“ ìàôi¿, áî âñi äåðæàâè íàïîçè÷àëè ó ìàôi¿ ñòiëüêè ãðîøåé, ùî êiëüêà íàñòóïíèõ ïîêîëiíü íå çìîæóòü ¿õ ñïëàòèòè. Ìàôiÿ çáàãàòiëà ëèõâàðñòâîì. Òåïåð ïîçè÷êè íå êîí÷å òðåáà äàâàòè ãîòiâêîþ. Âèñòà÷èòü ïåðåïèñàòè â áàíêiâñüêèõ ðàõóíêîâèõ êíèæêàõ (âiäêðèòè êðåäèò). Ìàôiÿ íå ëèøå ïîçè÷àº, àëå é ñêóïîâóº çáàíêðóòîâàíi âåëèêi ïiäïðèºìñòâà çà áåçöiíü i ñòàâèòü ¿õ íà íîãè. Êåðiâíèêàìè òèõ ïiäïðèºìñòâ çàâæäè ïðèçíà÷ຠçàãàëüíîâiäîìèõ, ïîâàæíèõ îñiá. Ìàôiÿ âçàãàëi äiº òàºìíî, íå âèñòóïຠíiäå âiäêðèòî, íàïðèêëàä, íå çàõîïëþº âèñîêèõ äåðæàâíèõ ïîñàä, à ïîñèëຠíà òi ïîñàäè ñâî¿õ âèïðîáóâàíèõ ñëóã. Òåïåðiøíiìè, íàâiòü âåëèêèìè, äåðæàâàìè ôàêòè÷íî êåðóþòü íå ïðåçèäåíòè òà óðÿäè, à íå îáðàíi íiêèì ìàôiîçí³ ñëóãè (ñâiäîì³ i íåñâiäîì³ ñâ ðîëi), ïiä ëè÷èíîþ äîðàäíèêiâ, çíàâöiâ. Ó ìèíóëèõ ñòîði÷÷ÿõ äåñïîòè íå õîâàëèñÿ çà ëè÷èíàìè. Ëþäè çíàëè ¿õíi iìåíà, íàïðèêëàä, Öåçàð, êîðîëü, iìïåðàòîð, Ø. Òàëåéðàí, Î. Áiñìàðê, Â. Ëåíií, À. Ãiòëåð. À íîâiòíi äåñïîòè çàõîâàëèñÿ çà òàºìíè÷èìè íàçâàìè ÿê, íàïðèêëàä, ÎÎÍ, ÓÎÍÊ, ÀÄÀ, ÊÏ ÑÐÑÐ òîùî. Õòî õîâàºòüñÿ çà íèìè? Ùî çà ëþäè ôàêòè÷íî êåðóþòü â òèõ óñòàíîâàõ? À öi çàøèôðîâàíi óñòàíîâè âèäàþòü çàêîíè, íàêàçè óðÿäàì áàãàòüîõ äåðæàâ; âîíè ïðèñóäæóþòü êàðè äåðæàâàì, ÿê, íàïðèêëàä, Iñïàíi¿, ÏiâäåííîÀôðèêàíñüêié ðåñïóáëiöi, Êîí´î. Áåç äîçâîëó öèõ àíîíiìiâ Êàíàäà ÷è Àðãåíòèíà íå ìàþòü ïðàâà ïðîäàòè ñâîþ ïøåíèöþ. Öi àíîíiìè âèçíà÷àþòü êîìó äàòè ïîçè÷êó (íàïð., ÑÐÑÐ, Þãîñëàâi¿, êîìóíiñòè÷íèì äåðæàâàì), à êîìó íå äàòè (íàïð., Iñïàíi¿, ßïîíi¿, ªãèïòîâi).

 iñòîði¿ ëþäñòâà áà÷èìî ÷èìàëî ïîëiòè÷íèõ òàºìíèõ óáèâñòâ. Òåïåð âîíè º âæå íå îêðåìèìè âèïàäêàìè, àëå çâè÷àéíèì ÿâèùåì. Íàïðèêëàä, òàºìíå âáèâñòâî ñåðáñüêîãî êîðîëÿ Îëåêñàíäðà, áîëãàðñüêîãî Áîðèñà, ãðåöüêîãî Þðiÿ. ×îìó Àíãëiÿ òà Ôðàíöiÿ íå äîïóñòèëè, ùîáè Ëiãà Íàöié äîñëiäèëà ñïðàâæíi ïðè÷èíè i ñïðàâæíiõ óáèâöü? Êîðîëü Áîðèñ êàçàâ àíãëiéñüêîìó ïèñüìåííèêîâi Ä. Ðiäîâi: „ª ó ñâiòi âåëèêà ñèëà, ÿêà íå õî÷å ìèðó i ëàäó íà Áàëêàíàõ. Ïðî ¿¿ íàìiðè ÿ ïîïåðåäèâ Îëåêñàíäðà. Âîíà éîãî âáèëà, i âîíà æ óᒺ êîëèñü i ìåíå. Âîíà âæå äâi÷i ïðîáóâàëà âáèòè ìåíå“. Òà ñèëà ñêèäàëà ç òðîíó ãðåöüêîãî Þðiÿ òðè ðàçè. Ìàôiéîçíi ÷àñîïèñè ïðîçèâàëè Þðiÿ ñïåðøó çàïðîäàíöåì Àíãëi¿, âiäòàê çàïðîäàíöåì Íiìå÷÷èíè, à ïîòiì ôàøèñòñüêî¿ Iòàëi¿, ç ÿêîþ âií âîþâàâ. Íå âèêëèêàâøè îáóðåííÿ ãðåöüêîãî íàðîäó, âîíà ñàìà îòðó¿ëà Þðiÿ. Ïåðåäîâi ñòåæi àìåðèêàíñüêîãî âiéñüêà áóëè âæå íà ïåðåäìiñòÿõ Áåðëiíà, êîëè ãåí. Î. Áðåäëi îäåðæàâ íàêàç çâåðõíèêiâ âiäñòóïèòè íà çàõiä, ùîáè äî Áåðëiíà ïåðøèì óâiéøëî ìîñêîâñüêå âiéñüêî. ×îìó? À. Ãiòëåð íiáè ïîêií÷èâ æèòòÿ ñàìîãóáñòâîì. ªäèíèìè ñâiäêàìè íiáè ñïàëåííÿ òiëà Ãiòëåðà áóëè: àä’þòàíò Ãiòëåðà Ãàéö Ëií´å òà íà÷àëüíèê îõîðîíè Ãiòëåðà ïîëêîâíèê Ðàòåíãóáåð. Ìîñêîâñüêà êîìàíäà â Áåðëiíi îãîëîñèëà, ùî îáèäâà öi ñâiäêè º â ¿¿ ðóêàõ. Àìåðèêàíñüêå òà àíãëiéñüêå êîìàíäóâàííÿ Áåðëiíà õîòiëè ¿õ áà÷èòè. Ìîñêâèíè íå äîçâîëèëè. ×îìó? Ãàäàþòü, ùî òiëî Ãiòëåðà ñïàëåíî îïiâíî÷i 30.04.1945 ð., à ñàìå òîäi ãåíåðàë Ãàíñ Êðåáñ âè¿õàâ íà ôðîíò äî ìàðøàëà À. Æóêîâà ñïîâiñòèòè ïðî ñìåðòü Ãiòëåðà i áàæàííÿ íiìöiâ êàïiòóëþâàòè. Çà 12 ãîäèí âií ïîâåðíóâñÿ, àëå ïîòiì i ñëiä ïî íüîìó çàãóáèâñÿ. Ìîñêîâñüêå êîìàíäóâàííÿ Áåðëiíà ïðîãîëîñèëî òàêîæ, ùî Éîçåô ¥åáåëüñ ïîêií÷èâ æèòòÿ ñàìîãóáñòâîì i òiëî éîãî â ðóêàõ ìîñêâèíiâ. Ó æîäíîìó ÷àñîïèñó íå áóëî ôîòîãðàôi¿ ìåðòâîãî É. ¥åáåëüñà. ×îìó? Ó æîâòíi 1941 ðîêó íiìöi ìîãëè âçÿòè Ìîñêâó ãîëèìè ðóêàìè i öå çíàâ íiìåöüêèé êîìàíäóâà÷ ôðîíòîì. Àëå éîãî çâåðõíèê íàêàçàâ éîìó íå áðàòè Ìîñêâè. Õòî i ÷îìó? Íà÷àëüíèê íiìåöüêîãî Ãåíåðàëüíîãî øòàáó ãåí. Ëþäâi´ Áåê äîáðå ðîçóìiâ, ùî ïî÷èíàòè âiéíó ïðîòè áóäü-êîãî áóëî áè ñàìîãóáñòâîì Íiìå÷÷èíè, áî çà òèõ îáñòàâèí íàéìåíøà âiéíà â ªâðîïi ñàìà ñîáîþ ïåðåéäå ó ñâiòîâó âiéíó çi çãóáíèìè äëÿ Íiìå÷÷èíè äâîìà ôðîíòàìè íà ñõîäi i çàõîäi, i ç ãiðøîþ, ÿê çà ïåðøî¿ âiéíè, îáëîãîþ (áëîêàäîþ) ìîðiâ. Ç òèõ ïðè÷èí âií òàºìíî íàìîâëÿâ íiìåöüêèõ ãåíåðàëiâ ïîâñòàòè i ñêèíóòè ãiòëåðiâñüêèé óðÿä, êîëè á À. Ãiòëåð ïðîãîëîñèâ áóäü-ÿêó âiéíó. Öåé

14

15

íiìåöüêèé ïàòðiîò, ðàçîì ³ç ïîñàäíèêîì Ëåéïöi´à Êàðëîì ¥îðäåëåðîì ïîâiäîìèâ ùå 1938 ðîêó Áðèòàíñüêèé óðÿä, ùî À. Ãiòëåð ïëàíóº ðîçïî÷àòè âiéíó. I âîíè ðàäèëè Áðèòàíñüêîìó óðÿäîâi òâåðäî, ïîçà âñÿêèì ñóìíiâîì, ïðîãîëîñèòè, ùî íàïàä íà ×åõîñëîâà÷÷èíó ââàæàòèìå çà ïðîãîëîøåííÿ âiéíè Áðèòàíñüêié iìïåði¿. Ó âiäïîâiäü íà òå Àíãëiÿ òà Ôðàíöiÿ ïîðàäèëè ×åõîñëîâà÷÷èíi ïiääàòèñÿ Íiìå÷÷èíi. Ïðåçèäåíò Ô. Ðóçâåëüò óìåð íàãëîþ ñìåðòþ çà äóæå òàºìíè÷èõ îáñòàâèí. Âìåð äàëåêî âiä äîìó. ªäèíèì ñâiäêîì éîãî ñìåðòi áóëà ìîñêîâêà-ìàëÿðêà, ùî ìàëþâàëà éîãî îáðàç. Íà äðóãèé æå äåíü ïî ñìåðòi âîíà ùåçëà. Çâè÷àéíî òðóíó ïîìåðëîãî (à âèçíà÷íî¿ îñîáè ïîíàäòî) ëèøàþòü íå çàêðèòîþ 2–3 äíi, àáè ðîäè÷i òà ïðèÿòåëi ìîãëè ïîäèâèòèñÿ íà íüîãî â îñòàííié ðàç i ïîïðîùàòèñÿ. Òðóíó æ Ô. Ðóçâåëüòà îäðàçó çàêðèëè, âiêî çàáèëè öâÿõàìè i íå ïîêàçàëè ìåðòâîãî Ô. Ðóçâåëüòà íiêîìó. Íå ïîêàçàëè íàâiòü éîãî ñèíîâi, ÿêèé ïðè¿õàâ çäàëåêó. ×îìó? Ïðåçèäåíò Ë. Äæîíñîí äîðó÷èâ ïðîâàäèòè ñëiäñòâî ïðî âáèâñòâî ïðåçèäåíòà Äæ. Êåííåäi âiäîìîìó ìàôiîçíîìó áîñó, âiäêðèòîìó êîìóíîëþáîâi ñóääi Å. Óîðåíîâi, âîäíî÷àñ çàáîðîíÿþ÷è âñiì iíøèì ñëiä÷èì óñòàíîâàì âåñòè ñâîº ðîçñëiäóâàííÿ. Ïî êiëüêîõ ìiñÿöÿõ ñëiäñòâà 20 ñâiäêiâ óáèâñòâà òà ïðèÿòåëiâ, ïðè÷åòíèõ äî óáèâñòâà îñiá, ïîìåðëè íàãëîþ ñìåðòþ. Íàâiòü óáèâöÿ âáèâíèêà ïðåçèäåíòà Ë. Îñâàëüäà æèä Äæ. Ðóáiíøòåéí óìåð íàãëîþ ñìåðòþ ó â’ÿçíèöi. ×îìó? Âåëèêèé âîðîã êîìóíiñòiâ i ìàôiîçíèõ ïîïëi÷íèêiâ, ãîëîâà Ñåíàòñüêî¿ ñëiä÷î¿ ëàâè Äæ. Ìàêêàðòi ïîìåð íàãëîþ ñìåðòþ â ëiêàðíi âiä íåâiäîìî¿ õâîðîáè. Ó XX ñò. îðãàíiçàöi¿ ïîëiòè÷íèõ òàºìíèõ i íåòàºìíèõ âáèâñòâ ïåðåõîäÿòü âæå ìåæi îäíiº¿ äåðæàâè, ¿õ ìåòîþ ñòຠâæå íå íèùåííÿ îñiá, à ðîçïðàâà ç iäåÿìè, ùî ¿õ óáèòi ñïîâiäóâàëè é çàõèùàëè. Ìè òåïåð º íàî÷íèìè ñâiäêàìè âñiëÿêîãî íèùåííÿ i òî ó ñâiòîâîìó ìàñøòàái, íàñàìïåðåä íèùåííÿ âñiõ áåç âèíÿòêó iäåé, ùî ¿õ ïîðîäèëî õðèñòèÿíñòâî. ׳ëüíå ìiñöå ñåðåä õðèñòèÿíñüêèõ iäåé çàéìຠiäåÿ âiëüíî¿ ëþäèíè i âiëüíîãî íàðîäó. Öÿ iäåÿ ïîðîäèëà iäå¿ ãiäíîñòi ëþäèíè, âiëüíî¿ äóìêè i ñëîâà, îñîáèñòîãî ïî÷èíó, íàðîäîïðàâñòâà, âiäïîâiäàëüíiñòü óðÿäó ïåðåä íàðîäîì i çàêîíîì. „Ç íàðîäó, ÷åðåç íàðîä, i çàäëÿ íàðîäó,“ – òàê âèñëîâèâ öi iäå¿ ïðåçèäåíò ÑØÀ Á. Ôðàíêëií,– îäíèì ç íàéãîëîâíiøèõ çäîáóòêiâ âiëüíîãî ãðîìàäÿíèíà º íåçàëåæíèé ñóä, ùî ìຠîäíàêîâi çàêîíè äëÿ æåáðàêiâ i äëÿ êîðîëÿ, ùî ìຠïðàâî êàðàòè ÿê êîðîëÿ, òàê i óðÿä. Òåïåð æå, íà íàøèõ î÷àõ, ó âñüîìó ñâiòi ïàäຠùîðîêó âëàäà ïàðëàìåíòó i íåçàëåæíiñòü ñóäó. Òàê ïîâîëi, àëå ñòàëî, íàâiòü íà áàòüêiâùèíi

ïàðëàìåíòàðèçìó â Àíãëi¿, âiëüíèé êîëèñü ãðîìàäÿíèí ñòຠëèøå áåçâiëüíèì êîëiùàòêîì âåëè÷åçíî¿, âñåñèëüíî¿, áåçäóøíî¿ äåðæàâíî¿ ìàøèíè. Íàâiòü â Àíãëi¿ i êóëüòóðíèõ ¿¿ òî÷êàõ ó Ïiâíi÷íié Àìåðèöi, Àâñòðàëi¿ âiäõîäèòü âæå â öàðèíó ñïîãàäiâ âiëüíèé îñîáèñòèé ïî÷èí (iíiöiàòèâà), ñàìîóïðàâà, äåöåíòðàëiçàöiÿ óðÿäó, ïðàâà i âîëüíîñòi, ùî çà íèõ ïðåäêè ïðîëèëè ìîðå êðîâi. À ïðåäêè êîëèñü êàçàëè: „Íàéáiäíiøèé àíãëiéñüêèé æåáðàê ó ñâî¿é áåçâåðõié õàëóïöi ìຠçàêîíîì çàáåçïå÷åíi ïðàâà ÍÅ âèêîíàòè íàêàçó íàéâèùèõ ìîæíîâëàäöiâ Áðèòàíñüêî¿ iìïåði¿. Äî ïîõèëî¿ õàëóïêè àíãëiéñüêîãî çëèäàðÿ áóðåâié ìîæå âëåòiòè, àëå íå ñìiº ïåðåñòóïèòè ¿¿ ïîðîãó áåç äîçâîëó âëàñíèêà ñàì êîðîëü. Âiëüíà õàòà àíãëiéöÿ – öå íàéìiöíiøà òâåðäèíÿ âîëi i ìîãóòíîñòi áðèòàíñüêèõ îñòðîâiâ“. Öi ãîðäi ñëîâà âiëüíîãî íàðîäó ñêàçàâ 200 ðîêiâ òîìó ñâîºìó êîðîëåâi éîãî ìiíiñòð Âiëüÿì Ïiò. À 1947 ðîêó àíãëiéñüêèé æå ìiíiñòð Ê. Åòëi ñêàçàâ Ïàðëàìåíòîâi, ùî óðÿäîâöi â óñié Àíãëi¿ ìàþòü ïðàâî çàéòè äî êîæíî¿ àíãëiéñüêî¿ õàòè, íå ïèòàþ÷èñü äîçâîëó, àáè ïîäèâèòèñÿ ÷è âëàñíèê áóâà íå ïîðóøóº íàêàçiâ óðÿäó. Òåïåð òàêå íàçèâàºòüñÿ ãàðíîþ íàçâîþ „ïëàíîâà äåðæàâíà åêîíîìiêà“. Ãîðäi àíãëiéöi âæå íå ìàþòü ìîðàëüíèõ ïiäñòàâ ñïiâàòè êîëèøíié ñâié ãiìí: „Íiêîëè, íiêîëè, íiêîëè àíãëiºöü íå áóäå ðàáîì“. Çàãóáèâøè ìîðàëüíi ïiäñòàâè öüîãî ãiìíó, ñàìî ñîáîþ çàãóáèëè àíãëiéöi ìîðàëüíå ïðàâî i íà ñâié êîëèøíié ãiìí: „Áðèòàíiÿ, ïàíóé íà ìîðÿõ“. Çàãóáèâøè ìîðàëüíå ïðàâî íà öåé ã³ìí,– çàãóáèëè i ñâîþ iìïåðiþ. Óâåñü ñâiò º ñâiäêîì ÿêîãîñü ïëàíîâîãî íàìiðó íàêèíóòè êðiïàöòâî íå ëèøå ìàëèì, àëå é âåëèêèì íàðîäàì, âñüîìó ñâiòîâi. I âîäíî÷àñ ÿêèõîñü iíñòèíêòèâíèõ, âiäðóõîâèõ çóñèëü íàðîäiâ âèðâàòèñÿ ç ëàáåò, ùî ¿õ çàòèñêóþòü. Âëàäà òàºìíè÷èõ îñiá íàä óðÿäàìè íàâiòü i âåëèêèõ äåðæà⠖ öå âæå ôàêò, äîâåäåíèé ïîäiÿìè. Áþðî ðîçñëiäóâàíü Êîíãðåñó ÑØÀ âèÿâèëî íàâiòü ïðiçâèùà òàêèõ îñiá â óðÿäi i ïîçà óðÿäîì. Òi îñîáè çàõîïèòè âëàäó òàêèì ñïîñîáîì, ùî òåïåð ïîëiòèêà êîæíî¿ äåðæàâè, à âåëèêî¿ i ïîãîòiâ, ïîâ’ÿçàíà ç ïîëiòèêîþ äåðæàâ óñüîãî ñâiòó. Îáñÿã æå ñâiòîâî¿ ïîëiòèêè º òàêèé âåëè÷åçíèé, ùî ¿¿ íå â ñèëi çáàãíóòè ðîçóì îäíiº¿ ÷è êiëüêîõ îñiá, õî÷ áè é ãåíiàëüíèõ. Òèìòî òåïåð ïðåçèäåíòè, ãîëîâè óðÿäiâ, ìiíiñòðè ìóñÿòü ìàòè áiëÿ ñåáå äîðàäíèêiâ, çíàâöiâ îêðåìèõ öàðèí æèòòÿ i òî íå ëèøå â ¿õíié äåðæàâi, àëå é ó âñüîìó ñâiòi; ìóñÿòü ðîáèòè ëèøå òå é òàê, ÿê ðàäÿòü òi äîðàäíèêè. Òàê ôàêòè÷íî äåðæàâíà ïîëiòèêà îïèíèëàñÿ â ðóêàõ òèõ äîðàäíèêiâ, à ïðåçèäåíòè, êîðîëi, ìiíiñòðè îáåðíóëèñÿ ëèøå â ãóìîâi ïå÷àòêè. Çà îñòàííiõ 50 ðîêiâ òèìè äîðàäíèêàìè ùîðàç áiëüøå ñòàþòü ìàôiîçè

16

17

ðiçíèõ çàáàðâëåíü: êîìóíiñòè, ñîöiàëiñòè, ëiâi ëiáåðàëè, iíòåðíàöiîíàëiñòè. Öi äîðàäíèêè êàæóòü, ùî òåïåð ó âñüîìó ñâiòi çàïàíóâàëà òåíäåíöiÿ äî óñóñïiëüíåííÿ òà îäåðæàâëåííÿ âñüîãî æèòòÿ. Ùîáiëüøå! Ïîÿâèâñÿ íàõèë óçãiäíþâàòè ïîëiòèêó îäíiº¿ äåðæàâè ç ïîëiòèêîþ âñiõ iíøèõ äåðæàâ ó ñâiòi. À öå ïîðîäèëî ïîòðåáó çáiëüøèòè áàãàòîðàçîâî êiëüêiñòü ìiíiñòåðñòâ. Ïåðåä 1914 ðîêîì íàâiòü âåëèêi äåðæàâè ìàëè ìåíøå ÿê 10 ìiíiñòåðñòâ. Òåïåð íàâiòü ìàëi äåðæàâè ìàþòü ¿õ êiëüêàäåñÿò, õî÷ i íå âñi íàçèâàþòüñÿ ìiíiñòåðñòâàìè. Àëå æ âñÿêèé ñóñïiëüíèé íàõèë òâîðÿòü ëþäè, à íiùî iíøå. Ëþäèíà íàðîäæåíà âiëüíîþ, i âîíà ìîæå âèáèðàòè: ùî âçÿòè, à ùî âiäêèíóòè. Âiëüíà ëþäèíà âiääຠñâîþ äîëþ òà ìàéáóòíº â ðóêè ñóñïiëüñòâà ëèøå òîäi, êîëè ñàìà íå ìîæå òâîðèòè îòîãî „íàõèëó“. Ìàðêñèçì çàïåðå÷óº ìîæëèâiñòü äóõîâíî (à ç òîãî i ôiçè÷íî) âiëüíî¿ ëþäèíè. Öÿ íàéáiëüøà ïîìèëêà ìàðêñèçìó âåäå éîãî äî óïàäêó i çàáóòòÿ íà ñìiòíèêó iñòîði¿. Éîãî óïàäîê âæå áà÷èìî íà âëàñíi î÷i â ÑÐÑÐ i ó ñâiòi. Òåïåðiøíi ïðåçèäåíòè, ìiíiñòðè, ïîëiòèêè º â ïîëîíi ñèëüíiøî¿ çà íèõ ñèëè. À òà çàõîâàíà ñèëà ìîæå íàêàçóâàòè ¿ì ëèøå òîäi, êîëè íàðîä íå ìຠíàãëÿäó íàä ñâî¿ì óðÿäîì. Ùîá óíèêíóòè íàðîäíîãî, ïàðëàìåíòñüêîãî íàãëÿäó, òà ñèëà âèäóìàëà íîâó ñèñòåìó âñiëÿêèõ íàäçâè÷àéíèõ „ïîâíîâëàñòåé“, „óïîâíîâàæåíü“ óðÿäîâi, ÷è îêðåìèì ìiíiñòðàì. Öÿ ñèñòåìà ùîðàç áiëüøå îáìåæóº, çìåíøóº ïðàâà òà ñâîáîäè ãðîìàäÿí, ùî çà íèõ ñòîði÷÷ÿìè áîðîëèñÿ ¿õíi äiäè, ïðàäiäè. Óðÿä, ìiíiñòðè îáåðòàþòüñÿ â äèêòàòîðiâ. Ãîëîâà Âåëèêîáðèòàíñüêîãî óðÿäó Â. Ïiò êàçàâ 200 ðîêiâ òîìó: „Êîíå÷íiñòü, íåìèíó÷iñòü, êðàéíÿ ïîòðåáà i ò. ï. º ëèøå âèïðàâäóâàííÿì ïîðóøåííÿ ïðàâ âiëüíîãî ãðîìàäÿíèíà. Âñi âîíè º äîêàçàìè (àðãóìåíòàìè) âñiõ äåñïîòiâ i âñiõ ðàáiâ“. I íiêîëè â iñòîði¿ ëþäñòâà íå áóëî òàê áàãàòî ðàáiâ, ÿê º òåïåð. ¯õ íàéãîëîâíiøîþ ïðîáëåìîþ íàøî¿ äîáè º ÍÅ ïîðîæíié øëóíîê, à ÏÎÐÎÆÍß ÄÓØÀ. Ðàíiøå ìåæà ìiæ äîáðîì i çëîì áóëà âèðàçíî çàçíà÷åíà. Òåïåð æå ïàíóº „íåéòðàëiòåò“ ìiæ äîáðîì i çëîì. Çëîâiñíèì º íå ñàìå çëî, à ÁÀÉÄÓÆIÑÒÜ ÑÓÑÏIËÜÑÒÂÀ ÄÎ ÇËÀ. Îäíîþ ç íàéãîëîâíiøèõ ïðè÷èí òåïåðiøíüî¿ òðàãåäi¿ ñâiòó º òå, ùî òåïåð 95 % ëþäåé íå äóìàþòü âëàñíèì ðîçóìîì. Çà íèõ äóìàþòü îòi 5 %. Òå, ùî íàçèâàëîñÿ êîëèñü Ëþäèíîþ (ç âåëèêî¿ áóêâè), çíèêëî â XX ñò. Ëþäñüêó iñòîòó ç ïîäîáèçíîþ Áîæîþ çàñòóïèëè õìàðè âåëèêèõ, ñåðåäíiõ, ìàëèõ i íàéìåíøèõ ëåíiíiâ, ãiòëåðiâ, ðóçâåëüòiâ. I íå ëèøå â ïîëiòèöi, àëå é ó âñié êóëüòóði òà ãîñïîäàðñòâi. Ëþäñòâî ïîòðàòèëî ïîíàä 10.000 ðîêiâ ÷àñó, ùîáè âiä ïå÷åðíî¿ ïiâëþäèíè âèðîñòè íà öèâiëiçîâàíó ëþäèíó, ÿêà âæå ëåòèòü íà iíøi

ïëàíåòè. Òà îñòàííº ïiâñòîði÷÷ÿ ïîêàçàëî – àæ íàäòî íàî÷íî – ùî òåïåðiøíÿ öèâiëiçîâàíà ëþäèíà ÄÓÕÎÂÍÎ ëèøèëàñÿ é äîñi ïå÷åðíîþ íàïiâëþäèíîþ. Íàéïåðåêîíëèâiøèì ïðèêëàäîì º ñòàëiíiçì òà ãiòëåðèçì. Ïåðøà ñâiòîâà âiéíà ïî÷èíàëàñÿ, ùîáè çàïàíóâàëà ó ñâiòi ñïðàâåäëèâiñòü. À çàêií÷èëàñÿ âîíà íàéöèíi÷íiøîþ íåñïðàâåäëèâiñòþ. Äðóãà ñâiòîâà âiéíà ïî÷èíàëàñÿ, ùîá ó ñâiòi çàïàíóâàëà âîëÿ. À çàêií÷èëàñÿ âîíà íàéæàõëèâiøèì â iñòîði¿ ðàáñòâîì ïiâñâiòó. Òðåòÿ ñâiòîâà âiéíà ïî÷íåòüñÿ, ùîáè ïîáðàòàëèñÿ íàðîäè âñüîãî ñâiòó. À çàêií÷èòüñÿ âîíà ... ñìåðòþ ìàéæå âñüîãî ëþäñòâà. Âiéíà, ùî ðîçïî÷àëàñÿ 1914 ðîêó, òÿãíåòüñÿ áåç ïåðåðâè äîñi. Ëèøå âiä 1945 ðîêó ïî 1966 ðiê âèáóõëî 40 íîâèõ âiéí: â Iíäîíåçi¿ 1945–47, ó Êèòà¿ 1945–49, ó Êàøìiði 1947–49, ó Ãðåöi¿ 1946–49, â Içðà¿ëi 1948–59, íà Ôiëiïïiíàõ 1948–52, Iíäî-Êèòà¿ 1945–54, ó Ìàëüâi 1945–54, Êîðå¿ 1950–53, Êåíi¿ 1952–53, Ñèíà¿ 1956, Ìàäÿðùèíi 1956, Êâåìîé-Ìàòñó 1954–58, Ëåáàäîíi 1958, Òiáåòi 1950–59, Êiïði 1955–59, Àëæèði 1956–62, íà Êóái 1958–59, Ëàîñi 1959–66, Êóâåéòi 1961, â ¥îà 1959–66, ªìåíi 1962–66, Êîí´î 1950–62, Êóái 1961, ’ºòíàìi 1959 i äîñi, Ãiìàëà¿ 1959–62, Àíãîëi 1960–66, Íîâié Ãâiíå¿ 1962, Êîëóìái¿ 1960–66, Àëæèði 1963, Âåíåñóåëi 1963, Ìàëàéçi¿ 1963–66, Êîí´î 1964–66, Òà¿ëàíäi 1964-äîñi, Äîìiíiêàíñüêié ðåñïóáëiöi 1965, Ïåðó 1965, Ïàêiñòàíi 1965. Âåëèêà âiéíà ùå íå âèáóõíóëà, áî Ìîñêîâùèíà i ìàôiÿ âèãðàëè âñi ìàëi âiéíè. À „õîëîäíà“ âiéíà – öå ñïðàâæíÿ âiéíà. Âîíà êîøòóº áiëüøå ãðîøåé, ÿê ãàðÿ÷à. Âîíà ïîíåâîëèëà áiëüøå ëþäåé, íiæ ãàðÿ÷à. Âîíà ïðèíåñëà áiëüøå æåðòâ, ìóê, áiäè, êðîâ³, ÿê ãàðÿ÷à. „Õîëîäíà“ âiéíà âæå ñïðè÷èíèëà ãàðÿ÷i âiéíè ó Êèòà¿, Ìàëàé糿, Iíäîíåçi¿, Àëæèði, Êîí´î, Êóái, Iðàêó, Êîðå¿, Áiðìi, Òèáåòi, ’ºòíàìi, ªãèïòi. Çáðîºþ „õîëîäí âiéíè º ÷àðiâíi (ìàãi÷íi) ïîíÿòòÿ, ÿê, íàïðèêëàä, ïîñòóï, íàçàäíèöòâî, äåìîêðàòiÿ, ôàøèçì, ñîöiàëiçì, øîâiíiçì, âîëÿ, ìèð, ñïiëüíå äîáðî, áðàòåðñòâî íàðîäiâ, îᒺäíàííÿ, çãîäà íàðîäiâ, ðîçâié êóëüòóðè, ùàñòÿ âñüîãî ëþäñòâà, íàóêîâà ïðàâäà, íàïðÿì ñâiòîâîãî ðîçâèòêó, ïîòðåáà i íåóõèëüíiñòü ñóñïiëüíèõ çìií òîùî. Öi ñëîâà, à ïîíàäòî ñëîâî „íåóõèëüíî“ ãiïíîòèçóº, ïàðàëiçóº ðîçóì i âîëþ ëþäåé, i âîíè ïîêëàäàþòü âñi ñâî¿ íàäi¿ íà âñiëÿêi ìàôiîçíi çàõîäè, íàðàäè, óãîäè, ÎÎÍ i ò. ï., íå áà÷à÷è i íå ðîçóìiþ÷è ñïðàâæíüî¿ äiéñíîñòi. Ïîâiíü ìàôiîçíî¿ ëiòåðàòóðè çàäóðìàíþº ðîçóì çàãàëó, áåðå ó ñâié ïîëîí êîëèñü âiëüíó ëþäñüêó äóìêó. Ëþäèíà æ áî âiëüíà äîòè, äîêè ìîæå äóìàòè âëàñíèì ðîçóìîì. Ñìåðòåëüíà íåáåçïåêà

18

19

ëþäñüêié êóëüòóði éäå âiä ÏÎËÎÍÓ ÐÎÇÓÌÓ I ÄÓØI ëþäèíè. À íàðîä (íàöiþ) ðîáèòü ñèëüíèì íå òå, ùî âií ìຠâ ðóêàõ, à òå, ùî âií ìຠâ ÄÓØI. Ìàôiÿ i Ìîñêîâùèíà ïëàíóþòü çàõîïèòè ñâiòîâó âëàäó íå àòîìíîþ âiéíîþ, àëå ìèðíèì øëÿõîì, ïîëîíèâøè äóøó íàðîäiâ. Ìàôiîçíèé êëè÷: „Ëiïøå æèòè â ðàáñòâi, íiæ óìåðòè âiëüíèì“ ùîðàç áiëüøå ïîøèðþºòüñÿ ó ñâiòi. Âñå òåïåðiøíº æèòòÿ âêàçóº, ùî Òåãåðàí-ßëòà-Ïîòñäàì – öå íå º ìèíóâøèíà. Öå º íå ëèøå ñó÷àñíiñòü, àëå é ìàéáóòíiñòü. *** Õðèñòèÿíñüêà âiðà â÷èòü, ùî Òâîðåöü äàâ ëþäèíi íàéáiëüøèé ¿¿ ñêàðá – âiëüíó âîëþ. Â÷èòü, ùî âiëüíà âîëÿ º äæåðåëîì ñèëè i ùàñòÿ ëþäèíè, àëå ëèøå òîäi, êîëè ëþäèíà íå ïîðóøóº Áîæèõ çàêîíiâ. Çà ïîðóøåííÿ ¿õ Áîã êàðàº, à Âií âñþäè i âñå áà÷èòü i º âñåìîãóòíié. Äîòè, äîêè ëþäè òâåðäî âiðèëè â öå, íå áóëî ïîòðåáè ñòàâèòè áiëÿ êîæíî¿ ëþäèíè ñòîðîæà, ùîáè ïèëüíóâàâ ¿¿ â÷èíêè. Ñòðàõ ïåðåä êàðîþ âñåáà÷íîãî Áîãà ñòðèìóâàâ äâîíîãîãî çâiðà âiä êàðèãiäíèõ â÷èíêiâ. Õðèñòèÿíñüêà âiðà â÷èòü, ùî ëþäñüêå ùàñòÿ âèõîäèòü ³ç ºäèíîãî, íåâè÷åðïíîãî æèâîòâîð÷îãî äæåðåëà. Öèì äæåðåëîì º ËÞÁÎÂ. Ïîíÿòòÿ „ëþáîⓠòÿãíåòüñÿ çîëîòîþ, íåïåðåðâíîþ íèòêîþ ÷åðåç óñþ „ªâàíãåëiþ“. Ëþáèòè – i òî ÷èííî – âñå Áîæå, ï³äíåñåíå, âèñîêå, ãàðíå, ÷åñíå, âñå, ùî ïíåòüñÿ äî íåáà, äî ïðàäæåðåëà ëþáîâi i æèòòÿ, äî Áîãà. Õðèñòîñ ó÷èâ íå ðîáèòè ëþäÿì òîãî, ÷îãî íå õî÷åø, ùîá âîíè ðîáèëè òîái. I õðèñòèÿíè, õî÷ i äóæå ïîâîëi, ïðîòå ïî÷àëè ðîçóìiòè ïîòðåáó êîðåãóâàòè ç âëàñíî¿ âîëi ñâîþ ïîâåäiíêó ñóïðîòè iíøèõ ëþäåé. Òàê çàðîäèâñÿ ñàìîñòðèì, ñàìîäèñöèïëiíà. Ëþäèíà ðîñëà äóõîâíî, êóëüòóðíî. Ñòàâàëà íà øëÿõ ðàþ íà çåìëi. Òà ó XX ñò. âèÿâèëîñÿ, ùî ëþäèíà òèì øëÿõîì ùå íå éäå. Öå ñòîði÷÷ÿ ïîêàçàëî, ùî öèâiëiçîâàíà ëþäèíà íàâ÷èëàñÿ êåðóâàòè âåëè÷åçíèìè ñèëàìè ïðèðîäè, àëå íå íàâ÷èëàñÿ ùå êåðóâàòè íàéìåíøîþ ñèëîþ – ëþäñüêîþ ïðèðîäîþ. Öèâiëiçîâàíà íàöiÿ, ùî âèäàëà âåëèêèõ ôiëîñîôiâ, ïèñüìåííèêiâ, êîìïîçèòîðiâ, ÿê ëèøåíü äåðæàâà äîçâîëèëà, êèíóëàñÿ æîðñòîêî êàòóâàòè, âáèâàòè ìiëüéîíè áåçáîðîííèõ äiòåé, æiíîê, äiäiâ. Âåëè÷åçíèé âèáóõ íiìåöüêî¿ çâiðÿ÷îñòi ïîêàçàâ, ùî ïîíàä 1.000 ðîêiâ Õðèñòèÿíñòâà â Íiìå÷÷èíi íå çðîáèëî íiìöiâ õðèñòèÿíàìè. Çâiðÿ÷iñòü âèÿâèëè íå ëèøå íiìöi, àëå é óâåñü öèâiëiçîâàíèé ñâiò. Íàïðèêëàä, âií ÁÀÉÄÓÆÅ ïðèäèâëÿâñÿ 1933 ðîêó ÿê 20

Ìîñêîâùèíà âèãóáëþâàëà ãîëîäîìîðîì ÌIËÜÉÎÍÈ óêðà¿íöiâ. À òåïåð íå ëèøå áàéäóæå ïðèäèâëÿºòüñÿ, àëå é ñàì äîïîìàãຠÌîñêîâùèíi âèãóáëþâàòè ùå áiëüøå ìiëüéîíiâ ëþäåé. Öå çâèðîäíiííÿ âñüîãî öèâiëiçîâàíîãî ñâiòó º íàéáiëüøîþ ïåðåìîãîþ ñâiòîâî¿ ìàôi¿. Ìàôiîçíi ïåðåìîãè áà÷àòü âæå áàãàòî ëþäåé, àëå âîíè çíèêàþ÷à ìåíøiñòü ó áàéäóæîìó ñóñïiëüñòâi. À âñå, ùî òðåáà àáè çëî ïåðåìîãëî – öå ùîá ÷åñíi ëþäè áóëè áàéäóæèìè äî çëà – ñêàçàâ Å. Áóðêå. Òàê! Íàéãîëîâíiøà ïðè÷èíà ìàôiîçíèõ ïåðåìî㠖 öå áàéäóæiñòü ñóñïiëüñòâà äî ìàôiîçíî¿ äiÿëüíîñòi. Çáóäèòè ñóñïiëüñòâî çìîæå õiáà àòîìíà âiéíà, i âîíà ñòàíå ïî÷àòêîì äóõîâíîãî âiäðîäæåííÿ ëþäñòâà, îòæå, i ñìåðòi ìàôi¿. Òàê, ïõàþ÷è ëþäñòâî äî àòîìíî¿ âiéíè ùîá çàõîïèòè ñâiòîâó âëàäó, ìàôiÿ ñòຠÔðàíêåíøòåéíîì, òîáòî ïîòâîðîþ, ÿêà ñàìà ñåáå ïîæèðàº. *** Çà Ïåðøî¿ ñâiòîâî¿ âiéíè êëè÷åì ÑØÀ áóëî: „Äåìîêðàòiÿ â óñüîìó ñâiòi“. Çà äðóãî¿ – „Âîëÿ â óñüîìó ñâiòi“. Âîºííîþ ìåòîþ ÑØÀ áóëî: çìiöíèòè âñþäè ó ñâiòi äåìîêðàòè÷íèé ëàä ïî 1-ié âiéíi i çàáåçïå÷èòè âîëþ âñþäè ïî 2-ié âiéíi. Ó ñâî¿é ïðîìîâi äî Ïàðëàìåíòó ÑØÀ ïðåçèäåíò Ô. Ðóçâåëüò ñêàçàâ: „Çîâíiøíi áóðåâi¿ çàãðîæóþòü çðóéíóâàòè òðè – íåçàìiííi êîæíîìó àìåðèêàíöåâi – àìåðèêàíñüêi óñòàíîâè, à ñàìå: íàáîæåíñòâî, äåìîêðàòè÷íèé ëàä i ìiæíàðîäíó äîáðîçè÷ëèâiñòü“. À 15.12.1941 ð. âií ïðîãîëîñèâ ÷åðåç ðàäiî âñüîìó ñâiòîâi, ùî àìåðèêàíöi, ïiäíiñøè çáðîþ íà çàõèñò âîëi, âæå íå ïîêëàäóòü ¿¿ àæ ïîêè âîëÿ íå çàïàíóº â óñüîìó ñâiòi. Òàêi áóëè îôiöiéíi îáiöÿíêè ïðåçèäåíòà íàéäåìîêðàòè÷íiøî¿, íàéìîãóòíiøî¿ äåðæàâè ó ñâiòi – ÑØÀ. Ñëàâíèé ôðàíöóçüêèé äåðæàâíèé ìóæ Ø. Òàëåéðàíä (1754– 1838) êàçàâ: „Ìîâà äàíà äèïëîìàòàì çàäëÿ òîãî, ùîáè âîíè ìîãëè ñõîâàòè ñâî¿ ñïðàâæíi äóìêè“.– ×è áóëî ìåòîþ 2-î¿ ñâiòîâî¿ âiéíè äîïóñòèòè Ìîñêîâùèíó àæ íà Åëüáó? ×è çðîáèòè ìîñêîâñüêèì ìiñòîì Êåíií´ñáåð´, ùî éîãî çàñíóâàëè íiìöi 700 ðîêiâ òîìó? ×è âèãíàòè 10 ìiëüéîíiâ ëþäåé ç ¿õíüî¿ ïðàïðàäiä³âñüêî¿ çåìëi ó ñâiò çà î÷i? ×è áóëî ìåòîþ ïåðåäàòè Ìîñêîâùèíi êëþ÷i âiä Ñõiäíî¿ ªâðîïè i Ñõiäíî¿ Àçi¿? ×è âiääàâàòè 800 ìiëüéîíiâ ëþäó â êîìóíiñòè÷íó (ôàêòè÷íî ìîñêîâñüêó) íåâîëþ? ×è áóëî ìåòîþ 2-î¿ âiéíè îáåðíóòè äåñÿòîê ºâðîïåéñüêèõ äåðæàâ ó ìîñêîâñüêi êîëîíi¿? ×è ïîäiëèòè íà äâi âîðîãóþ÷i ïîëîâèíè äðóãèé äåñÿòîê íàðîäiâ? ×è áóëî ìåòîþ 2-î¿ âiéíè 21

çàêëàñòè îñíîâè 3-î¿ ñâiòîâî¿ âiéíè, àòîìíî¿, ùî ìîæå çíèùèòè íàøó ïëàíåòó? À âñå öå i áàãàòî ùå ïîäiáíîãî – âæå äîâåðøåíi ôàêòè. Õòî æ ¿õ äîâåðøèâ? Ïðèìõà iñòîðè÷íî¿ äîëi ïîñòàâèëà 1939 ðîêó ÑØÀ íà ïðîâiäíèêà âñüîãî ñâiòó. Êîëè ñêií÷èëàñÿ âiéíà, âiéñüêîâà, òåõíi÷íà, ãîñïîäàð÷à ìîãóòíiñòü ÑØÀ áóëà òàêà âåëè÷åçíà, ùî ïîñîë ÑØÀ Â. Áóëiò ìàâ òâåðäi ïiäñòàâè ñêàçàòè: „Ðîêó 1945 ÑØÀ ìàëè òàêó âåëè÷åçíó ñèëó, ùî ëåãêî ìîãëè íàêèíóòè ñâîþ âîëþ âñüîìó ñâiòîâi“. I ñïðàâäi, òîäi íiõòî, êðiì ÑØÀ, íå ìàâ àòîìíî¿ áîìáè, íiõòî íå çíàâ òàºìíèöi ¿¿ âèãîòîâëåííÿ. Âiéñüêîâà, åêîíîìi÷íà i ïîëiòè÷íà ñèëà Íiìå÷÷èíè òà ßïîíi¿ áóëè òîäi çíèùåíi ãåòü. Âèñíàæåíå âiéíîþ âñå æèòòÿ Âåëèêîáðèòàíi¿ çàëåæàëî òîäi âiä ëàñêè ÷è íåëàñêè ÑØÀ, i òî â òàêié ìiði, ùî Ó. ×åð÷iëëü çìóøåíèé áóâ ïîñòóïàòèñÿ Ðóçâåëüòîâèì âèìîãàì, íàâiòü i òîäi, êîëè áà÷èâ ¿õíþ øêiäëèâiñòü äëÿ Âåëèêîáðèòàíi¿. Òîäi iñíóâàííÿ ÑÐÑÐ âèñiëî íà âîëîñêó.  ÑÐÑÐ ðó¿íà ïðîìèñëîâîñòi òà ðiëüíèöòâà áóëà ùå ïiâáiäè, ìîñêâèíè ìîãëè ¿¿ íàïðàâèòè, ãðàáóþ÷è íîâîçàãàðáàíi çåìëi. Âiéíà ïðèíåñëà Ìîñêîâùèíi çíà÷íî íåáåçïå÷íiøi iìïåði¿ íàñëiäêè, áî òà âiéíà çíèùèëà âiðó çàëÿêàíèõ ãðîìàäÿí ÑÐÑÐ ó íåïîõèòíiñòü òà íåïåðåìîæíiñòü „ñàâåòñêîé âëàñòi“. Ñòðàõ, ùî ïàðàëiçóâàâ ðîêàìè äóìêó i ÷èí ðàáiâ ÑÐÑÐ,– äóæå çìàëiâ. Ëþäè ïî÷àëè âèïðîñòîâóâàòè ñâî¿ õðåáòè. Áåçðîáiòíi, ãîëîäíi, íåâiäøêîäîâàíi, îçëîáëåíi âiéñüêîâi iíâàëiäè ïî÷àëè âiäêðèòî êðèòèêóâàòè „ñàâºòñêóþ âëàñòü“, íàâiòü ïîãðîæóâàòè ¿é. Ìîñêîâñüêà iìïåðñüêà âëàäà ïðèìóøåíà áóëà äåùî ïîïóñòèòè âiæêè („âiäëèãà“). À ïî âñié Óêðà¿íi áóëè ùå ðîçêèäàíi îòi äðiæäæi, ùî ðîáëÿòü „âèíî ðåâîëþöi¿“ – êëiòèíè ÎÓÍ. Ó çàõiäíié ÷àñòèíi ¿¿ ùå iñíóâàëà äîáðå íàëàäíàíà âiéñüêîâà i ïîëiòè÷íà óêðà¿íñüêà ñèëà – ÓÏÀ òà ÎÓÍ*. Çà òàêèõ îáñòàâèí ÑØÀ íå ïîòðåáóâàëè çàâîþâàòè Ìîñêîâùèíó, ùîáè íàêèíóòè ¿é ñâîþ âîëþ. Âèñòà÷àëî áè ëèøå ïðèëÿêíóòè, ùî ñêèíóòü àòîìíó áîìáó íà Ìîñêâó, Ëåíiíãðàä, Óðàë òà iíøi îñåðåäêè âiéñüêîâî¿ òà ïîëiòè÷íî¿ ñèëè Ìîñêîâùèíè. ÑØÀ ìàëè ïîâíó ìîæëèâiñòü óëàøòóâàòè Ñõiäíó ªâðîïó i âñþ Àçiþ òàê, ÿê ëèøå ñàìi çàáàæàëè áè. À ÿê „óëàøòóâàòè“ – çíàºìî. Âèíèêàþòü çàïèòàííÿ: 1) ×è âîíè õîòiëè òàê „óëàäíàòè“? 2) À ÿêùî íi, òî õòî æ òàê óëàäíàâ? * Óêðà¿íñüêà Ïîâñòàíñüêà Àðìiÿ i Îðãàíiçàöiÿ Óêðà¿íñüêèõ Íàöiîíàëiñòiâ.

Íà ïåðøèé çàïèò âiäïîâiäàþòü ñàìi àìåðèêàíöi. Ïîñîë ÑØÀ â Ìîñêâi òåëåãðàôóâàâ äî Âàøèí´òîíà ùå 1936 ðîêó: „Ìè íå ñìiºìî àíi íà õâèëèíó ïiääàâàòèñÿ îìàíi íiáè ìîæíà âñòàíîâèòè íàïðàâäó ïðèÿòåëüñüêi ñòîñóíêè iç ñàâºòñüêèì óðÿäîì, ÷è ç êîìóíiñòè÷íîþ ïàðòiºþ, áî æ ìåòà îáèäâîõ – çàïðîâàäèòè êîìóíiçì ó âñüîìó ñâiòi“. Àíãëiéñüêèé áàíêið, ùî äîáðå çíàâ ñâiòîâi ñïðàâè, Âiêòîð Ñòàñóí ñêàçàâ ùå 1940 ðîêó: „Íåçàäîâãî ìè ïîáà÷èìî Ìîñêîâùèíó íàéãiðøèì âîðîãîì Âåëèêîáðèòàíi¿. É óñóíåííÿ À. Ãiòëåðà íå çìåíøèòü ìîñêîâñüêî¿ âîðîæîñòi äî íàñ“. Ñëàâíèé àìåðèêàíñüêèé äiÿ÷ î. ×. Êîôëií ïèñàâ: „Íiõòî íå ïðîñòèòü À. Ãiòëåðîâi éîãî çëî÷èíiâ, óáèâñòâ, àíi éîãî ñîþçó ç É. Ñòàëiíèì. Àëå êîëè áóäå çíèùåíèé ãiòëåðèçì, òîäi êîìóíiçì îâîëîäiº Íiìå÷÷èíîþ i ïîñóíåòüñÿ ïiä Ïàðèæ òà Ëîíäîí“. Êîëèøíié ïðåçèäåíò ÑØÀ Ãåðáåðò Ãóâåð òèæäåíü ïiñëÿ íàïàäó Íiìå÷÷èíè íà ÑÐÑÐ ñêàçàâ: „Êàçàòè, ùî ó ñïiëöi çi É. Ñòàëiíèì ìè çàáåçïå÷èìî âîëþ ó ñâiòi – öå ãëóì òà êïèíè ç âîëi; öå – çàïåðå÷åííÿ âîëi“. ×ëåí Ïàðëàìåíòó ÑØÀ Ðîáåðò Òàôò êàçàâ 29.07.1941 ð. ïî ðàäiî: „×è æ ìîæíà ïîâiðèòè, ùî Ìîñêîâùèíà âîþº çà äåìîêðàòè÷íi iäå¿? À íàø ïðåçèäåíò ùîéíî ïðîãîëîñèâ, ùî ÑØÀ äàäóòü äëÿ ÑÐÑÐ âñþ äîïîìîãó, ùî ëèøå çìîæóòü. ×è çàäëÿ òîãî àáè ïîøèðèòè ÷îòèðè âîëi â óñüîìó ñâiòi òðåáà äàâàòè êîìóíiñòè÷íié Ìîñêîâùèíi ãàðìàòè, ëiòàêè, òàíêè? Òà æîäíà äåðæàâà íå ñïðè÷èíèëàñÿ äî öiº¿ âiéíè áiëüøå, ÿê âëàñíå Ìîñêîâùèíà. Íå áóëî áè óãîäè ïîìiæ Ìîñêîâùèíîþ òà ͳìå÷÷èíîþ – íå áóëî áè íàïàäó íà Ïîëüùó. Îòæå, Ìîñêîâùèíà º òàêèé ñàìèé íàïàäíèê, ÿê i Íiìå÷÷èíà. À ÑØÀ ìຠâ iì’ÿ äåìîêðàòi¿ çðîáèòè ñîþç iç íàéæîðñòîê³øèìè äåñïîòàìè ó ñâiòi. Ïåðåìîãà êîìóíiçìó ó ñâiòi áóäå äàëåêî íåáåçïå÷íiøà äëÿ ÑØÀ, íiæ ïåðåìîãà íàöèçìó, áî íàöèçì íå ìຠíàéìåíøèõ øàíñiâ ïîøèðèòèñÿ â ÑØÀ, à íàòîìiñòü êîìóíiçì âæå ìຠ÷èìàëi îñÿãè â ÑØÀ, áî âií âèñòóïຠâ äåìîêðàòè÷íié ëè÷èíi“. Ñåíàòîð Ã. Äæåêñîí êðè÷àâ ó ñåíàòi: „Î, Áîæå! ×è ìè, àìåðèêàíöi, ïàäàëè êîëèñü òàê íèçüêî, ùîá âèáèðàòè ïîìiæ äâîìà êàòàìè? Òà æ É. Ñòàëií áóâ ñîþçíèêîì À. Ãiòëåðà! À òåïåð ìè ñàìi ïîñòà÷àºìî Ñòàëiíîâi çáðîþ, ÿêó âií âæèº êîëèñü ïðîòè íàñ“. Ãóðò ïàòðiîòiâ çi ÑØÀ îïðèëþäíèâ 5.08.1941 ð. òàêó âiäîçâó äî ñóñïiëüñòâà Ïiâíi÷íî¿ Àìåðèêè: „Àìåðèêàíñüêèé íàðîä ìóñèòü òâåðäî âèìàãàòè âiä ïàðëàìåíòó òà ñåíàòó ïðèïèíèòè òåïåðiøíº âòÿãàííÿ ÑØÀ ó âiéíó. Òàê çâàíà „ïîçè÷êà-âèíàéîì“ ïåðåõîäèòü âñòàíîâëåíi çàêîíîì ìåæi. Âæå íàø ôëîò ÷èííî

22

23

âèñòóïèâ ó âiéíi; âæå íàøå âiéñüêî îáñàäèëî âiéñüêîâi áàçè ïîçà Àìåðèêîþ. Âæå ÑÐÑÐ îäåðæàâ âiä íàøîãî ïðåçèäåíòà îáiöÿíêó äîïîìîãè âiéñüêîâèì ñïîðÿäæåííÿì, õî÷ Ïàðëàìåíò òà Ñåíàò íå äàâàëè éîìó óïîâíîâàæåííÿ íà öå. Âæå º iíøi, âèðàçíî âîºííi, êðîêè íàøîãî óðÿäó. Öÿ âiéíà íå º ñâiòîâèì çóäàðîì äåñïîòi¿ ç âîëåþ. Îòæå, ç îãëÿäó íà òå, ùî öÿ âiéíà º âiéíîþ ëèøå çà ïàíóâàííÿ äåñïîòiâ, íàø íàðîä íå áàæຠáðàòè â íié ó÷àñòü. Ìàëî õòî ç ÷åñíèõ ëþäåé âiðèòü, ùî Íiìå÷÷èíà òà Iòàëiÿ º òåïåð, ÷è ìîæóòü áóòè êîëèñü çàãðîçîþ íåçàëåæíîñòi áóäü-ÿêî¿ ÷àñòèíè àìåðèêàíñüêîãî êîíòèíåíòó, ÿêùî ìè íàëåæíî äáàòèìåìî ïðî îõîðîííi çàõîäè. Âîëÿ â Àìåðèöi íå çàëåæèòü âiä íàñëiäêiâ áîðîòüáè iíøèõ äåðæàâ çà ïàíóâàííÿ“. Öþ âiäîçâó ïiäïèñàëè: êîëèøíié ïðåçèäåíò ÑØÀ Ã. Ãóâåð, ïiäïðåçèäåíò ×àðëç Äåéâiñ, êîëèøí³é ìiíiñòð Ãåôîðä Ìåê-Íàéäåð, ãóáåðíàòîð øòàòó Iëiíîéñ Ôðåíê Ëîâäåí, êîëèøíié ïîñîë Ãåíði Ôëåò÷åð, êîëèøíié ïîñîë Éîøóà Êëàðê, ðåêòîð óíiâåðñèòåòó Ðîáåðò Ãîò÷iíñ, ðåäàêòîð „Âàøèí´òîí Ïîñò“ Ôåëiêñ Ìîðëi, âèçíà÷íi ïèñüìåííèêè Iðâií Êîá, Êëàðåíñ Âóëàíä, âèçíà÷íi äiÿ÷i Îëô Ëåíäîí, Äæîçåô Ñêàòåð´óä òà iíøi íàéâèçíà÷íiøi îñîáè ÑØÀ. Ãîëîâà Âåëèêîáðèòàíñüêîãî óðÿäó Ó. ×åð÷iëëü ïèñàâ: „Öå áóëà áè áåçìåæíà êàòàñòðîôà, ÿêáè ìîñêîâñüêå äèêóíñòâî çíèùèëî êóëüòóðó i äåðæàâíó íåçàëåæíiñòü ñòàðèõ ºâðîïåéñüêèõ íàðîäiâ“*. Ñëàâíèé æóðíàëiñò ÑØÀ Ê. Âi´àíä ïèñàâ 13.02.1944 ð.: „Íàñòóïíà Òðåòÿ ñâiòîâà âiéíà âæå ðîçïî÷àëàñÿ; âæå ïîêàçóº ñâîº æàõëèâå îáëè÷÷ÿ, õî÷ ïîïåðåäíÿ (Äðóãà) âiéíà ùå íå ñêií÷èëàñÿ. Öÿ Òðåòÿ âiéíà – öå âiéíà ìiæ Ñõîäîì i Çàõîäîì, ùî ¿¿ Ìîñêîâùèíà âæå çàïî÷àòêóâàëà. I äèâíà iðîíiÿ äîëi! – ÑØÀ òà Âåëèêîáðèòàíiÿ òîðóþòü äîðîãó Ìîñêîâùèíi. Êiíåöü òåïåðiøíüî¿ ñòðiëÿíèíè òà áîìáóâàííÿ íå áóäå êiíöåì âiéíè. Êðiçü ïîðîõîâèé äèì òåïåðiøíüî¿ âiéíè âæå âèäêî çàðèñè Òðåòüî¿ ñâiòîâî¿ âiéíè, ùî ðîçãîðèòüñÿ íàäîáðå çà ÿêèõ ê³ëüêà äåñÿò ðîêiâ. Ñïî÷àòêó âîíà áóäå ïåðåâàæíî iäåîëîãi÷íà òà ãîñïîäàð÷à (åêîíîìi÷íà)“. Öå ïèñàâ âií çà òðè ìiñÿöi ïåðåä ßëòèíñüêîþ íàðàäîþ (êîíôåðåíöiºþ). Îòæå, áà÷èìî, ùî â ÑØÀ áóëè ïîâàæíi ëþäè, ÿêi ïîïåðåäæóâàëè ïðî ìîñêîâñüêó íåáåçïåêó. I íå äèâëÿ÷èñü íà öå, õòîñü ÷è ùîñü çðîáèëî ïîâîºííå, ìiæíàðîäíå æèòòÿ òàêèì, ÿêèì ìè áà÷èìî éîãî òåïåð. Õòî çðîáèâ? Ùî çðîáèëî? * Ëèñò äî ìiíiñòðà À. Iäåíà 21.10.1942 ð. 24

Êîðiííÿ âñiõ òåïåðiøíiõ íåùàñòü Çàõiäíîãî ñâiòó ëåæàòü ó òîìó, ùî 1914 ðîêó ªâðîïà íå ìàëà àíi îäíîãî äåðæàâíîãî ìóæà íàñòiëüêè äàëåêîçîðîãî, ùîáè ïîáà÷èòè, ùî òîé 1914 ðiê çàïî÷àòêóâàâ íîâó äîáó â iñòîði¿ ëþäñòâà – äîáó ÍÀÖIÎÍÀËIÇÌÓ, äîáó òâîðåííÿ íîâèõ íàöié i âiäðîäæåííÿ ïðèñïàëèõ ñòàðèõ. Æîäíèé ºâðîïåéñüêèé äåðæàâíèé ìóæ íå äîáà÷èâ, ùî íà Ñõîäi ªâðîïè ïîâñòàëè ñèëè, ÿêi âèçíà÷àòèìóòü äîëþ ªâðîïè i âñüîãî ñâiòó íà íàñòóïíi ñòîði÷÷ÿ. ªâðîïåéñüêi iñòîðèêè, ñîöiîëîãè, ïîëiòèêè íå çðîçóìiëè, ùî àçiéñüêèé, õèæàöüêèé, ìîñêîâñüêèé íàðîä âèêèíóâ 1917 ðîêó íà ñìiòíèê iñòîði¿ ñâîþ ìîðàëüíî çiãíèëó, äóõîâíî çíåñèëåíó ïðîâiäíó âåðñòâó – äâîðÿíñòâî, à ïîêëèêàâ äî âëàäè íîâó, ìîëîäó, ïîâíó íàñíàãè ïðîâiäíó âåðñòâó – ïiâiíòåëiãåíöiþ; ïîêëèêàâ íîâiòíiõ ïó´à÷îâèõ-ðàçiíèõ ç óíiâåðñèòåòñüêèìè äèïëîìàìè i ñïîâíåíèõ æàäîáè âåñòè ñâié íàðîä íà íîâi, ùå áiëüøi çàãàðáàííÿ ªâðîïè òà ñâiòó. Îñëiïëåíi ìîñêîâñüêèìè iñòîðèêàìè, ºâðîïåéñüêi ïîëiòèêè íå äîáà÷èëè íà Ñõîäi ªâðîïè ñâîãî ºäèíîïåâíîãî ñîþçíèêà-ðÿòiâíèêà – Óêðà¿íè. I õî÷ äîðîãî çàïëàòèëè 1935–45 ðð. ºâðîïåéöi çà ñëiïîòó ñâî¿õ âîæäiâ, ïðîòå i äîñi íå çðîçóìiëè àíi ñâ ïîìèëêè 1917–1920 ðð., àíi ïðè÷èí ìîñêîâñüêèõ ïåðåìîã. Íå çðîçóìiëè, áî 1917 ðiê ïðèñêîðèâ òàêîæ i äóõîâíå ãíèòòÿ ºâðîïåéñüêî¿ ïðîâiäíî¿ âåðñòâè òà çàíåïàä êîëèøíüîãî ¿¿ òâîð÷îãî äóõó. Ïî 1917 ðîöi ºâðîïåéöi íå âèäàëè àíi îäíîãî äåðæàâíîãî ìóæà ìàñøòàáó Íàïîëåîíà, Áiñìàðêà, Êðîìâåëÿ. Ùîãiðøå! – Ïî 1917 ðîöi äî äåðæàâíî¿ âëàäè ïðèéøëà äóõîâíà i ðîçóìîâà äðiáíîòà. À ¿é íå ñèëà (õî÷ áè é õîòiëà) çáàãíóòè âåëè÷ ïîäié i ñèë, ùî çàïî÷àòêóâàëè 1917 ðîêó íîâó äîáó â iñòîði¿ ëþäñòâà. Íåâiãëàñè äóìàþòü, ùî éäå áîðîòüáà àìåðèêàíñüêèõ êàïiòàëiñòè÷íèõ ïiä ëè÷èíîþ äåìîêðàòè÷íèõ iäåé ç ìîñêîâñüêèìè ñîöiàëiñòè÷íèìè êîìóíiñòè÷íèìè iäåÿìè. À ñïðàâäi æ – íàâïàêè. Iäå áîðîòüáà àìåðèêàíñüêèõ ñîöiàëiñòè÷íèõ iäåé ç ìîñêîâñüêèìè íàöiîíàëiñòè÷íèìè ïiä ëè÷èíîþ êîìóíiñòè÷íèõ. ßñêðàâèì ïðèêëàäîì òîãî º Êèòàé. Òà æ iñòîðè÷íèì ôàêòîì º òå, ùî êîìóíiñòè÷íèé óðÿä â Êèòà¿ äîïîìîãëè çàïðîâàäèòè ÑØÀ, à íå Ìîñêîâùèíà. Áåç äîïîìîãè ÑØÀ íå áóëî á é äîñi êîìóíiñòè÷íîãî óðÿäó â Êèòà¿*. Ïîëiòèêà Ìîñêîâùèíè º ÍÅ ñîöiàëiñòè÷íà, à ÷èñòî ìîñêîâñüêà, íàöiîíàëiñòè÷íà**. * Ïðî öå äèâ. ðîçäië IX öiº¿ êíèæêè. ** Äîêóìåíòàëüíi äîâîäè öüîãî äèâ. Ï. Øòåïà „Ìîñêîâñòâî“. 25

Öå ïîëiòèêà ÑØÀ º ñîöiàëiñòè÷íà. ÑØÀ â ïîëiòèöi (ïîíàäòî â äîìàøíié) âæå âèêèíóëè íà ñìiòíèê ÷èìàëî êàïiòàëiñòè÷íèõ iäåé, âæå çàïðîâàäèëè ÷èìàëî ñîöiàëiñòè÷íèõ iäåé òà çàñàä. Ìîñêîâùèíà – íàâïàêè. Âîíà âæå âèêèíóëà äåÿêi ñîöiàëiñòè÷íi iäå¿, à çàïðîâàäèëà êàïiòàëiñòè÷íi. Ðàäiîêîìåíòàòîð ÑØÀ Äií Ìåíiîí ñêàçàâ: „ÑØÀ âiä 1917 ðîêó äîñi íå ìàëè æîäíî¿ ïåðåìîãè íàä êîìóíiñòè÷íîþ Ìîñêîâùèíîþ àíi íà ïîëi áîþ, àíi çà äèïëîìàòè÷íèì ñòîëîì. Ùîãiðøå! – Íà âîºííèõ çàâîäàõ ÑØÀ ïðàöþº ïîíàä 2.000 ìîñêîâñüêèõ øïèãóíiâ. Íàéâèùèé Ñóä ÑØÀ âiä 1953 ðîêó äî 1962 ðîêó óõâàëèâ 20 ðàçiâ íà êîðèñòü êîìóíiñòiâ. Öåé Ñóä óíåâàæíèâ çàêîí, ÿêèé âèìàãàâ îáîâ’ÿçêîâó ðåºñòðàöiþ êîæíîãî êîìóíiñòà â Àìåðèöi. ÑØÀ äàëè êîìóíiñòè÷íié Þãîñëàâi¿ äîïîìîãè íà äâà ìiëüÿðäè äîëàðiâ; ïðîäàëè çàïiâäóðíî ¿é âiéñüêîâi ðàêåòíi ëiòàêè; âèøêîëèëè â ñåáå êiëüêà ñîò þãîñëàâñüêèõ âiéñüêîâèõ ëåòóíiâ. Óðÿä ÑØÀ çàáîðîíèâ ñâî¿ì ãåíåðàëàì ïðîâàäèòè àíòèêîìóíiñòè÷íèé âèøêië âîÿêiâ. ÑØÀ âæå ãîòîâi âiääàòè Ìîñêîâùèíi Áåðëií, ïiäïèñàâøè ç íåþ ÿêóñü óãîäó, õî÷ äóæå äîáðå çíàþòü, ùî Ìîñêîâùèíà ç êiëüêàñîò óãîä íå äîòðèìàëàñÿ ùå æîäíî¿, i íàïåâíî ïîðóøèòü óãîäó ïðî Áåðëií (êðîê íàçàä, ùîáè ïîòiì çðîáèòè äâà âïåðåä), à ÑØÀ íå âèøëþòü ñâîãî âiéñüêà áîðîíèòè Áåðëií“. Äåìîêðàòè÷íèé ëàä ó ÑØÀ, õî÷ ïîìàëó, ïðîòå ñòàëî âèðîäæóºòüñÿ íà ñîöiàëiñòè÷íó, çîñåðåäæåíó (öåíòðàëiçîâàíó) äèêòàòóðó. Íàïðèêëàä, Ïàðëàìåíò (Êîíãðåñ) âæå óõâàëèâ íàäàòè ïðåçèäåíòîâi äèêòàòîðñüêi ïðàâà íà âèïàäîê ÿêîãîñü âåëèêîãî íåùàñòÿ, íàãëî¿ âiéíè, âåëèêèõ çàâîðóøåíü òîùî. Çà òàêèõ îáñòàâèí ïðåçèäåíò ìຠïðàâî ïðîãîëîñèòè âèíÿòêîâèé, âîºííèé ñòàí, i ïåðåáðàòè ÂÑÞ âëàäó â ñâî¿ ðóêè. ×è òîé âèíÿòêîâèé ñòàí ïðèéøîâ ÷è íi – âèçíà÷ຠñàì ïðåçèäåíò. Îòæå, âiä íüîãî îäíîãî çàëåæèòü: ÷è çàïðîâàäèòè äèêòàòóðó, ÷è íi. À ïðåçèäåíò º âîäíî÷àñ i Ãîëîâíîêîìàíäóâà÷åì âiéñüêà ÑØÀ. Òàê Ïàðëàìåíò ñòຠáiëüø-ìåíø „ãóìîâîþ ïå÷àòêîþ“ â ðóêàõ ïðåçèäåíòà. À ïîãîòiâ i òîìó, ùî ìiíiñòðiâ ïðèçíà÷ຠñàì ïðåçèäåíò, i âîíè ïiäëÿãàþòü ëèøå éîìó. Ïðîãîëîñèâøè âèíÿòêîâèé ñòàí, óðÿä ÑØÀ ïåðåáèðຠïiä ñâîþ áåçïîñåðåäíþ âëàäó ÂÑÅ æèòòÿ ÑØÀ. Âií ïåðåáèðຠâñi øëÿõè i çàñîáè ïåðåâîçó, ðàäiîñòàíöi¿, âñi ïðîìèñëîâi ïiäïðèºìñòâà, âñå ðiëüíèöòâî ç ðiëüíèêàìè i ìàøèíåðiºþ, âñi ñêëàäè òà êðàìíèöi õàð÷iâ, âñi çàïàñè ïàëüíîãî, ìîáiëiçóº âñiõ ãðîìàäÿí äî îáîâ’ÿçêîâî¿ ïðàöi òàì, äå õî÷å óðÿä. Òàê óðÿä ïëàíóâàòèìå i êåðóâàòèìå ÂÑIÌ æèòòÿì, íå ëèøå ãðîìàäñüêèì, àëå é îñîáèñòèì. Îòæå, áóäå òîé ëàä, ÿêèé iñíóº âæå 50 ðîêiâ ó ÑÐÑÐ.

Ïðåçèäåíò ÑØÀ Òîìàñ Äæåôåðñîí êàçàâ ùå 165 ðîêiâ òîìó: „ Ìè, àìåðèêàíöi, ñòâîðèëè ìàéæå äîñêîíàëó ðåñïóáëiêó. Àëå ÷è íàøi íàùàäêè âòðèìàþòü ¿¿? ×è äóæå çáàãàòiâøè, íå çàáóäóòü ïðî âàðòiñòü âîëi? Âèñîêèé áî äîáðîáóò áåç âèñîêî¿ ìîðàëi òà ëþáîâi äî âîëi – öå íàéêîðîòøèé øëÿõ äî ðó¿íè“. Éîìó âiäïîâiâ 1952 ðîêó àìåðèêàíñüêèé ïàòðiîò ãåí. Ä. Ìàêàðòóð, êàæó÷è: „Íàøi ïîëiòè÷íi ïðîâiäíèêè âåäóòü ÑØÀ ïðîñòiñåíüêî äî êîìóíiñòè÷íî¿ äåðæàâè, i òî òàê òâåðäî, íiáè ïîëiòèêîþ ÑØÀ êåðóþòü ñàìi êðåìëiâñüêi äèêòàòîðè“. Ãåí. Ä. Ìàêàðòóð ÿñíî áà÷èâ, ùî â ÑØÀ ñòàëî ïîñèëþºòüñÿ ðóõ äî äèêòàòîðñüêî¿ äåðæàâè ç ¿¿ íèùåííÿì âñiëÿêèõ âîëüíîñòåé i ïðàâ ãðîìàäÿíèíà òà ãðîìàäè. À öi æ ïðàâà òà âîëüíîñòi áóëè i º îñíîâîþ ïîëiòè÷íîãî, ãîñïîäàðñüêîãî, ñóñïiëüíîãî ïîñòóïó òà âåëè÷i ÑØÀ. Ïðåçèäåíò ÑØÀ Àâðààì Ëiíêîëüí êàçàâ ñòî ðîêiâ òîìó: „ßêùî ÑØÀ êîëèñü âïàäóòü çðóéíîâàíi, òî çðóéíóþòü ¿õ íå çîâíiøíi ñèëè, àëå âíóòðiøíi“. Öå ñàìå ïîâòîðèëè 40 ðîêiâ òîìó ïðåçèäåíò Ãåðáåðò Ãóâåð òà iñòîðèê ÑØÀ Í. Áîòëåð. I ñïðàâäi, òåïåðiøíi ïðåçèäåíòè ÑØÀ: Ô. Ðóçâåëüò, Ã. Òðóìåí, Ä. Åéçåíõàóåð, Äæ. Êåííåäi ãîñòðî ãàíèëè òàê çâàíèõ „ïðàâèõ“, òîáòî ëþäñüêîþ ìîâîþ – ïàòðiîòiâ ÑØÀ, à âñi ïîïåðåäíi ïðåçèäåíòè – íàâïàêè – õâàëèëè ïàòðiîòiâ ÑØÀ. Ðèáà âiä ãîëîâè ïî÷èíຠãíèòè. Îòæå, ïðîðîöòâà Ò. Äæåôåðñîíà, À. Ëiíêîëüíà, Ã. Ãóâåðà, Í. Áîòëåðà âæå ïî÷èíàþòü çäiéñíþâàòèñÿ. Ïàòðiîòè÷íèé æóðíàë ÑØÀ „Õðåñò i Ïðàïîð“ ïèñàâ: „ßêùî íå áóäå ãëèáîêî¿ çìiíè â àìåðèêàíñüêîìó íàðîäi, ÿêùî íå áóäå ñïðàâæíüîãî õðåñòîíîñíîãî ïîõîäó ïðîòè âñiõ çëèõ ñèë ðó¿íè, áåçáîæíèöòâà, áåçìîðàëüíîñòi îñîáèñòî¿ i ãðîìàäñüêî¿, òî ìè áóäåìî ñâiäêàìè çàíåïàäó é óïàäêó ÑØÀ. Êóëüòóðíå çäè÷àâiííÿ âñüîãî ñóñïiëüñòâà ÑØÀ çíèçó é äîãîðè, ðîçâàë ðîäèíè. Ïîìèëêè, õèòàííÿ, çàëÿê, ñòðàõ çàêîðäîííî¿ ïîëiòèêè, íåðîçâàæíà çàáîðãîâàíiñòü – òàêå çðóéíóâàëî íå îäíó äåðæàâó â iñòîði¿.  óñüîìó æèòòi íàøîìó áà÷èìî áðàê iäåéíîñòi, áðàê çàñàä ïðàâäè òà ñïðàâåäëèâîñòi. Âiäêðèòà ïðîïàãàíäà ðîçïóñòè, äèêóíñüêîãî íèùåííÿ çàðàäè íèùåííÿ. Ìè, àìåðèêàíöi, áàãàòî áàëàêàºìî ïðî íàøå ïðîâiäíèöòâî ó ñâiòi, àëå, ÿê ïîêàçóº æèòòÿ, ìè íå ñïðîìîæíi äàòè òå ïðîâiäíèöòâî. Ìè äóìàºìî, ùî ìè çìîæåìî êóïèòè çà íàøi äîëàðè ïîøàíó iíøèõ íàðîäiâ äî ÑØÀ. À òi íàðîäè îäíîþ ðóêîþ áåðóòü íàøi äîëàðè, à äðóãîþ äàþòü íàì ëÿïàñà“. Íàõèë äî ìîðàëüíîãî óïàäêó i ñîöiàëiñòè÷íî¿ äèêòàòóðè áà÷èìî íå ëèøå â ÑØÀ, àëå é ó âñiõ öèâiëiçîâàíèõ i íàïiâöèâiëiçîâàíèõ äåðæàâàõ. Ïî 2-ié ñâiòîâié âiéíi áà÷èìî â êîæíié

26

27

êðà¿íi ò. çâ. „âiëüíîãî“ ñâiòó âåëèêi îáìåæåííÿ âîëi òà ïðàâ ëþäèíè i ñóñïiëüñòâà. Çàïðîâàäæóþ÷è öi îáìåæåííÿ çàðàäè ïîòðåá âiéíè, óðÿäè îáiöÿëè ñêàñóâàòè ¿õ ïî âiéíi. Íå ñêàñóâàëè. Çáiëüøåíå çàðàäè âiéíè ÷èñëî äåðæàâíèõ óðÿäîâöiâ íå ëèøå íå çìåíøèëè, àëå íàâïàêè – çáiëüøèëè i â ìèðíèé ÷àñ. À âñiì ¿ì òðåáà ïëàòèòè. Îòæå, ïîäàòêè ðîñòóòü ùîðîêó. Çàáîðãîâàíiñòü äåðæàâè ðîñòå ùîðîêó òàê, ùî é íàñòóïíi ïîêîëiííÿ íiêîëè íå âèïëàòÿòü i áóäóòü ðàáàìè ñâiòîâèõ áàíêiðiâ. Òàê ñîöiàëiçîâàíà äåðæàâà (ó „âiëüíîìó“ íiáè ñâiòi) ïîìàëó, ïðîòå ñòàëî îáåðòàºòüñÿ ó Ôðàíêåíøòåéíà (ïîòâîðó, ùî ñàìà ñåáå ïîæèðàº). Ïàòðiîò ÑØÀ ïðîô. Ñ. Åìði ïèøå: „Çàìiñòü ìèðó òà äîáðîáóòó áåç áîðãiâ, ìè, àìåðèêàíöi, çàáîðæåíi ïî âóõà i ìàºìî áåçïåðåñòàíêó âiéíè. Áàíêiðñüêà ìàìîíà çàõîïèëà óðÿä i ïàíóº íàä íàøèì íàðîäîì. Âîíà îñòàòî÷íî çóáîæiº i ïîíåâîëèòü íàø íàðîä. ¯¿ ïîëiòè÷íà ìàøèíà âñÿ â íàïðóçi, à ¿¿ ãîëîâíîþ ìåòîþ º ïðîâàäèòè áåçêîíå÷íi âiéíè, ùîá âèòÿãàòè ãðîøi ç íàðîäó i íå âèïóñòèòè äåðæàâíî¿ âëàäè çi ñâî¿õ ðóê. Îáèäâi íàøi ïàðòi¿ º ¿¿ ñëóõíÿíèìè ñëóãàìè, à íàøi ìiíiñòåðñòâà îáåðíóëèñÿ â ¿¿ êàíöåëÿði¿, ùî ñòÿãàþòü ç íàðîäó ãðîøi çàäëÿ í忓. Ìàëèé ãóðò áàíêiðiâ ³ ïðîìèñëîâöiâ ÑØÀ òà ªâðîïè óêëàâ íà ïî÷àòêó XX ñò. äàëåêîñÿæíèé ïëàí çàõîïèòè ó ñâî¿ ðóêè áàãàòñòâà i âëàäó âñüîãî ñâiòó. Íàéãîëîâíiøèì ñïîñîáîì äî òîãî ñïëàíóâàâ çàìiíèòè äåìîêðàòè÷íi êîíñòèòóöi¿ ÑØÀ òà iíøèõ äåðæàâ íà ñîöiàëiñòè÷íi äèêòàòîðñüêi çàêîíè ñâiòîâîãî óðÿäó, ÿêèé áóâ áè â ¿õíiõ ðóêàõ. Äàëåêî ðàíiøå (1776 ðîêó) íiìåöüêèé ïðîôåñîð, æèä À. Âàéñãàóïò óêëàâ ïëàí çàõîïëåííÿ ñâiòîâî¿ âëàäè, iíôiëüòðóþ÷è ñâî¿ìè àãåíòàìè óðÿäè, ïiäðèâàþ÷è óðÿäè çñåðåäèíè, ðóéíóþ÷è ìîðàëü i ïîáîæíiñòü ëþäåé, çàïðîâàäæóþ÷è âñiëÿêèìè ñïîñîáàìè áåçëàä â êóëüòóðíå, ãîñïîäàð÷å, ãðîìàäñüêå, ïîëiòè÷íå æèòòÿ âåëèêèõ äåðæàâ. Öåé ïëàí ïîâíiñòþ ïðèéíÿâ äî äié òîé ãóðò áàíêiðiâ. Ìàþ÷è âåëèêi ãðîø³, öÿ ìàôiÿ çàõîïèëà ó ñâî¿ ðóêè ñïîñîáè i çàñîáè, ùî ÂÈÕÎÂÓÞÒÜ ÑÂIÒÎÃËßÄ ëþäèíè, òîáòî øêîëè, âèäàâíèöòâà, ÷àñîïèñè, æóðíàëè, ðàäiî. Âîíà äàðóâàëà âåëèêi ìiëüéîíè äîëàðiâ íà âèáîðè ïðåçèäåíòiâ, ñåíàòîðiâ, ÷ëåíiâ Ïàðëàìåíòó*. Ñàìîçðîçóìiëî, ïiä óìîâîþ, ùî âîíè âèêîíóâàòèìóòü íàêàçè ìàôi¿. Ïiçíiøå (1928 ð.) ìàôiÿ çàõîïèëà ó ñâî¿ ðóêè âåëè÷åçíi ãðîøi ôóíäàöié Ôîðäà, Ðîêôåëëåðà, Êàðíå´i òà iíøèõ. Ç òèõ * Íà âèáîðè ïðåçèäåíòà ÑØÀ âèòðà÷àºòüñÿ ïîíàä 10 ìiëüéîíiâ äîëàðiâ. Íà âèáið ñåíàòîðà – ïîíàä îäèí ìiëüéîí, ÷ëåíà Ïàðëàìåíòó – ïîíàä ïiâìiëüéîíà äîëàðiâ.

ãðîøåé âîíà äàðóº ùîðîêó ìiëüéîíè äîëàðiâ íà äîñëiäíèöüêó òà âèäàâíè÷ó äiÿëüíiñòü ñîöiàëiñòiâ. Öåé ãóðò çìîâíèêiâ âæå 1912 ðîêó ìàâ âåëèêi ïåðåìîãè. Íàïðèêëàä, Ïàðëàìåíò òà Ñåíàò ÑØÀ óõâàëèëè 16-òó òà 17-òó íåäåìîêðàòè÷íi ïîïðàâêè äî êîíñòèòóöi¿ ÑØÀ; óõâàëèëè çàñíóâàòè äåðæàâíèé çàïàñíèé áàíê, ÿêîìó íàäàëè ïðàâî âèïóñêàòè ïàïåðîâi ãðîøi i âçàãàëi êåðóâàòè ôiíàíñîâîþ ïîëiòèêîþ ÑØÀ. Öåé æå ãóðò áàíêiðiâ çàñíóâàâ ó ÑØÀ çà ñâî¿ ãðîøi ñîöiàëiñòè÷íå òîâàðèñòâî ç íàéðîçóìíiøèõ i âèñîêîïîñòàâëåíèõ íàóêîâöiâ òà ïîëiòèêiâ ïiä íàçâîþ „Äîñëiä“, ÿêå 1919 ðîêó ïåðåéìåíóâàëè íà „Ðàäó Çàêîðäîííèõ Ñòîñóíêiâ“. Òàêå ñàìå òîâàðèñòâî ç òàêîþ æ ñàìîþ ìåòîþ âií çàêëàâ â Àíãëi¿, íàçâàâøè éîãî „Êîðîëiâñüêèé Çàêëàä Ìiæíàðîäíèõ Ñïðàâ“, ó Áåëüãi¿ – ïiä íàçâîþ „Çàêëàä Ìiæíàðîäíèõ Ñòîñóíêiâ“, â Äàíi¿ – „Äàòñüêà Çàêîðäîííà Ïîëiòèêà“, â Iíäi¿ – „Iíäóñüêà Ðàäà Ñâiòîâèõ Ñïðàⓠòà ïiä ïîäiáíèìè íàçâàìè ó Ôðàíöi¿, Iòàëi¿, Þãîñëàâi¿, Ãðåöi¿, Òóðå÷÷èíi. ßê áà÷èìî, íàçâè ðiçíi, àëå çàñíîâíèê i íàéâèùèé êåðiâíèê, ùî äຠ¿ì ãðîøi, òîé ñàìèé ãóðò áàíêiði⠖ ñâiòîâà ìàôiÿ. Ðàäà Çàêîðäîííèõ Ñòîñóíêiâ öiëêîâèòî îïàíóâàëà Ìiíiñòåðñòâî çàêîðäîííèõ ñïðàâ ÑØÀ. Óñi íàéâèùi ïîñàäè ó òîìó Ìiíiñòåðñòâi îáñàäæåíi ÷ëåíàìè öiº¿ Ðàäè. ×ëåíàìè öiº¿ Ðàäè áóëè ïðåçèäåíòè Ä. Åéçåíõàóåð òà Äæ. Êåííåäi. Îôiöiéíèì ãîëîâîþ Ðàäè áóâ Ìiíiñòð çàêîðäîííèõ ñïðàâ Ä. Ðàñê. Àëå ïðiçâèùà ñïðàâæíiõ ãîëiâ çíຠëèøå íà÷àëüíèê Ïîëiòè÷íî¿ ðîçâiäêè ÑØÀ. Òàê, íàïðèêëàä, îäíèì ç íèõ áóâ áàíêið, ãîëîâà Ñâiòîâîãî Áàíêó òà Ôîðäiâñüêî¿ Ôóíäàöi¿ Äæîí Ìåêêëîé. Ðàäà Çàêîðäîííèõ Ñòîñóíêiâ º ëèøå îäí³ºþ (íàéâïëèâîâiøîþ) ç áàãàòüîõ óñòàíîâ ìàôi¿. Ìàôiÿ íå º ÿêîþñü îäí³ºþ, äîêëàäíî îêðåñëåíîþ óñòàíîâîþ ÷è òîâàðèñòâîì ç ïåâíèì, çíàíèì ëþäÿì ñòàòóòîì, ði÷íèìè çáîðàìè òîùî. Âîíà º ðàäøå òàºìíèì, íiäå íå çàïèñàíèì ñïiâòîâàðèñòâîì äóæå ðîçóìíèõ, âèñîêîîñâi÷åíèõ íàóêîâöiâ, ïîëiòèêiâ ëiâèõ (ïåðåâàæíî ñîöiàëiñòè÷íèõ) ïåðåêîíàíü òà áàíêiðiâ. Êîæíèé ç íèõ íà ñâî¿é ïîñàäi íàìàãàºòüñÿ çäiéñíèòè ñâî¿ iäå¿, íàñàìïåðåä iäåþ ñâiòîâî¿ íàääåðæàâè çi ñâiòîâèì äèêòàòîðñüêèì íàäóðÿäîì. Òåïåð iäå áîðîòüáà çà òå ÕÒÎ ìàâ áè ìàòè ÂÑÞ âëàäó â òîìó ñâiòîâîìó íàäóðÿäi. Ìàþ÷è ó ñâî¿õ ðóêàõ âåëè÷åçíi ìiëüéîíè äîëàðiâ âñiëÿêèõ ôóíäàöié, ìàþ÷è ñâî¿õ îäíîäóìöiâ íà íàéâèùèõ ïîñàäàõ â óðÿäàõ, ìàôiÿ ìຠñèëó ñêåðîâóâàòè â áàæàíîìó ¿é íàïðÿìi ïîëiòèêó íàéáiëüøèõ äåðæàâ. Ìຠñèëó íàâiòü i â äåìîêðàòè÷íèõ äåðæàâàõ, áî ìຠó ñâî¿õ ðóêàõ çàñîáè òâîðèòè ãðîìàäñüêó äóìêó.

28

29

Ó ÑØÀ, íàïðèêëàä, âñi íàéáiëüøi âèäàâíèöòâà, ðàäiîìåðåæi íàëåæàòü ìàôi¿. Ãîëîâíèì ìàôiîçíèì ÷àñîïèñîì º „Íüþ-Éîðê Òàéìñ“. Îôiöiéíèì iäåîëîãîì ìàôi¿ â ÑØÀ º ïðîô. Ð. Íiáîð, à æðåöåì – ºïèñêîï À. Äîí. Ìàôiîçíèìè iäåîëîãi÷íèìè ïðîâiäíèêàìè º ïðîôåñîðè Ã. Ëàñêi, Ë. Êåéíåñ, Ñ. Ãåðiñ òà iíøi. Àíãëiéñüêèé iñòîðèê Å. Äæiáîí ïîäຠï’ÿòü íàéãîëîâíiøèõ ïðè÷èí óïàäêó Ðèìñüêî¿ iìïåði¿. Öå: 1) Õâîðîáëèâå çàãíèâàííÿ ïîâàãè i ñâÿòîñòi îñíîâ ëþäñüêî¿ ãðîìàäè – ðîäèíè. 2) Ñòàëèé ðiñò ïîäàòêiâ i ìàðíîòðàòñòâî ïîäàòêîâèõ ãðîøåé íà äàðåìíèé õëiá òà ðîçâàãè þðái. 3) Âñåíàðîäíà æàãà, øàë äî ðîçâàã, ùîðàç áiëüøå íåìîðàëüíèõ, õòèâèõ, æîðñòîêèõ. 4) Áåçíàñòàííà ðîçáóäîâà âiéñüêîâî¿ ïîòóæíîñòi i íåõòóâàííÿ ñïðàâæíiì âîðîãîì, òîáòî ìîðàëüíèì ãíèòòÿì, ðîçêëàäîì îñîáèñòî¿ âiäïîâiäàëüíîñòi, ÿêèìè âîðîã áåçóïèííî ïiäêîïóâàâ, ïiäòî÷óâàâ äåðæàâó çñåðåäèíè. 5) Ðîçêëàä íàáîæåíñòâà (ðåëiãi¿), óïàäîê ïîáîæíîñòi. Âiðà îáåðíóëàñÿ ëèøå â çîâíiøíþ îáðÿäîâiñòü i âòðàòèëà ñâîþ ìîðàëüíó, ñêåðîâóþ÷ó ñèëó. ×è æ íå òàêèé ñòàí º òåïåð ó ÑØÀ?

I.

ÒÀªÌÍI ÒÎÂÀÐÈÑÒÂÀ

Iäåÿ ªäèíîãî Âñåìîãóòíüîãî Áîæåñòâà, ùî ñòâîðèëî Âñåñâiò, áóëà i çà äîiñòîðè÷íèõ ÷àñiâ ïîøèðåíà ñåðåä áiëüø-ìåíø öèâiëiçîâàíèõ íàðîäiâ. Äîêòðèíà ªäèíîãî Íàéâèùîãî Áîæåñòâà, ùî ñêëàäàëîñÿ ç òðüîõ áîãiâ, áóëà ïîøèðåíà ñåðåä ñòàðîäàâíiõ æðåöiâ ªãèïòó, Àçi¿, Àìåðèêè. Æðåöi òðèìàëè öþ äîêòðèíó ó âåëèêié òàºìíèöi âiä çàãàëó ëþäåé. Íàéñòàðøèé ºâðîïåéñüêèé îñåðåäîê óòàºìíè÷åíèõ áóâ ó Ãðåöi¿. Ãðåöüêèé ôiëîñîô i ìàòåìàòèê Ïiôàãîð (580–500 ð.ð. äî Ðiçäâà Õðèñòîâîãî) æèâ êiëüêà ðîêiâ ó ªãèïòi, äå ïiçíàâ òàºìíè÷ó íàóêó Içiñà. Ïîâåðíóâøèñü äî Iòàëi¿, âií çàêëàâ ñâîþ ñåêòó, ùî ïîäiëÿëàñÿ íà íèæ÷ó òà âèùó ãðóïó. Íèæ÷à çíàëà ëèøå ìåíøi òàºìíèöi, à âèùà – âñi. Ïiçíiøå ìàñîíè ïåðåéíÿëè âiä ïiôàãîð³éöiâ ¿õíi ãåîìåòðè÷íi çíàêè. Ó âñié Àçi¿ âiä íàéäàâíiøèõ ÷àñiâ áóâ ïîøèðåíèé ìiô, âiðà ó „Âåëèêîãî Ðÿòiâíèêà“, „Êîðîëÿ“, „Ïåðåìîæöÿ“, „Çàêîíîäàâöÿ“, ÿêèé çâiëüíèòü ëþäñòâî âiä çëà i ïîâåðíå ðàé íà çåìëi. Öåé ìiô iñíóâàâ ó Ïåðñi¿ ñåðåä çàðàòóñòðiàíöiâ i ñåðåä æèäiâ. Ùå 500 ðîêiâ ïåðåä Õðèñòîì ïðîâiäíèê çàðàòóñòðiàíöiâ Çåðäà÷ò ïðîðîêóâàâ ïðèõiä Ìåñi¿, ç íàðîäæåííÿì ÿêîãî ç’ÿâèòüñÿ íîâà çîðÿ, i ùî éîãî ïîðîäèòü Íåïîðî÷íà Äiâà, i ùî âîëõâè çi Ñõîäó ïðèíåñóòü íåìîâëÿòêîâi-Ìåñi¿ äàðè. Äîêòðèíó ªäèíîãî Áîãà i Ñâÿòî¿ Òðiéöi â÷èëè ðàáèíè ùå ïåðåä Õðèñòîì. Òàê, ñòàðîäàâíÿ Êàáàëà îïîâiäຠïðî ÊàòåðàÁàòüêà, Áiíó-Ìàòið, ÷è Ñâÿòîãî Äóõà, i Ãî÷ìà-Ñèíà. Ñòàðîäàâíÿ (ùå äî íîâî¿ åðè) Êàáàëà â÷èëà, ùî ïðèéäå Ìåñiÿ, ÿêèé äàñòü ðàé óñüîìó ëþäñòâó. Ó ïiçíiøié (ïî Ðiçäâó Õðèñòîâîìó) Êàáàëi ðàáèíè âèïðàâèëè ñëîâà „âñüîìó ëþäñòâó“ íà „ëèøå æèäiâñòâó“. Ùîáiëüøå! – Äîïèñàëè, ùî Ìåñiÿ ïðîãîëîñèòü âiéíó âñiì íå æèäàì. Òîé ôàêò, ùî ÷èìàëî õðèñòèÿíñüêèõ äîêòðèí iñíóâàëî ùå ïåðåä Õðèñòîì, ÿê, íàïðèêëàä, äîêòðèíà Ñâÿòî¿ Òðiéö³, ÷óäåñíîãî íàðîäæåííÿ Áîãà-Ñèíà, ïðèõiä Ìåñi¿ òîùî, 31

íå çàïåðå÷óº iñòîðè÷íîãî ôàêòó æèòòÿ Õðèñòà íà çåìëi. Íàðîäæåííÿ, æèòòÿ i ñìåðòü Õðèñòà º íàóêîâî äîâåäåíîþ iñòîðè÷íîþ äiéñíiñòþ. Ãëîðèôiêàöiÿ çëà, ÿêîãî òàê áàãàòî ó òåïåðiøíiõ áåçáîæíèêiâ, êîìóíiñòiâ, ñîöiàëiñòiâ, àíàðõiñòiâ,– ìàëà ñâî¿õ ïîïåðåäíèêiâ ùå 500 ðîêiâ òîìó. Òîäi iñíóâàëè ñåêòè ´íîñòèêiâ, ÷îðíîãî ÷àêëóíñòâà (ìàãi¿), ÿêi îáîæíþâàëè ñàòàíó, ïðîñëàâëÿëè Êà¿íà, Äàòàíà òà Àáiðàìà â Ñîäîìi i Ãîìîðði, Þäó Iñêàðiîòñüêîãî òîùî. Âîíè áóëè âîðîãàìè íå ëèøå õðèñòèÿíñòâà, àëå é âñÿêîãî íàáîæåíñòâà òà ðåëiãi¿ âçàãàëi. Âîíè áóëè âîðîãàìè ñàìîãî Áîãà. Âîíè íàìàãàëèñÿ îáîæåñòâèòè ëþäèíó, ÿê, íàïðèêëàä, òàºìíà ´íîñòè÷íà ñåêòà êàðïîêðàòiÿíiâ, ÿêà iñíóâàëà â Îëåêñàíäði¿ â II ñò. Îòæå, é îáîæíåííÿ ëþäèíè, ëþäñüêîãî ðîçóìó òåïåðiøíiìè ñîöiàëiñòàìè ìຠêîðåíi ó ñòàðîäàâíiõ òàºìíèõ ñåêòàõ. Iñòîðè÷íà âàãà òàºìíèõ ñåêò ïîëÿãຠâ òîìó, ùî âîíè ÿê, íàïðèêëàä, ´íîñòèêè, çàâæäè ïåðåêðó÷óâàëè íàáîæåíñüêi òà ìîðàëüíi iäå¿, ùîáè ñïàíòåëè÷èòè ëþäåé i çâàáèòè ¿õ äî ñâ ñåêòè (òåïåð ïàðòi¿), ÿêîþ êåðóþòü íåâiäîìi ÷ëåíàì ïðîâiäíèêè. Êðiì æèäiâ âîðîæi õðèñòèÿíñòâó ñåêòè, òîâàðèñòâà iñíóâàëè âæå ó II ñò., ÿê, íàïðèêëàä, ´íîñòèêè, êàðïîêðàòiÿíöi, ìàíiñòè. Ñåêòó ´íîñòèêiâ çàñíóâàâ æèä Ñèìîí Ìà´óñ, ÿêèé áóâ êàáàëiñòè÷íèì ÷àêëóíîì. Ñåêòó ìàíiñòiâ çàñíóâàâ ó III ñò. â Ïåðñi¿ Êîðáiêóñ, ÿêèé, ñòàâøè ïðîâiäíèêîì ñåêòè, çìiíèâ ñâîº iì’ÿ íà Ìàíiñ. Âiä öiº¿ ñåêòè ïiçíiøå ìàñîíè ïåðåáðàëè ñâî¿ çíàìåíà (ñèìâîëè) òà îáðÿäè. Ìàíiñ ó÷èâ, ùî âñå ó ñâiòi º çëî, ùî âñå æèòòÿ çáóäîâàíî íà çàñàäi çëà, ùî Àäàì i ªâà áóëè äiòüìè äèÿâîëà*, ùî Àäàì ìàâ ñòàòåâi ñòîñóíêè ç âiäüìàìè, à ªâà ç âiäüìàêàìè, i òàê ñòâîðèëîñÿ ïîêîëiííÿ ÷îðòiâ. Öå ÷îðòîçíàâñòâî (äåìîíîëîãiÿ) ïåðåáðàëà â IV ñò. ñåêòà ºâ÷èòiâ, à ïiçíiøå ñåêòè ïàâëiêàíiâ, áîãîìîëiâ, ëþöèôåðÿí. ¥íîñòiâñòâî òà ìàíiõiâñòâî áóëè ïåðøèìè ñïðîáàìè ñïîòâîðèòè õðèñòèÿíñòâî. Â÷åíèé ìóñóëüìàíèí, âiëüíîäóìåöü àðàá Àáäóëà iáí Ìåéìóí çàñíóâàâ 872 ðîêó â Ïåðñi¿ òàºìíå òîâàðèñòâî áàò³íiâ. ×ëåíñòâî ïîäiëÿëîñÿ íà ñiì ñòóïåíiâ. Iäåîëîãiÿ òîãî òîâàðèñòâà ââàæàëà íàáîæåíñòâî çà „âóçäå÷êó äëÿ íàðîäó“**, à ïîáîæíèõ ëþäåé – çà áîæåâiëüíèõ. Öå òîâàðèñòâî ïîñòàâèëî ñâîºþ ìåòîþ ñòâîðèòè âåëè÷åçíå, íà âåñü ñâiò îᒺäíàííÿ âiëüíîäóìöiâ-áåçáîæíèêiâ*** * Æèäiâñüêà Êàáàëà â÷èòü, ùî âñi íå æèäè º äiòüìè äèÿâîëà. ** Ìîñêâèíè êàæóòü: „îïióì äëÿ íàðîäà“. *** Òàêå ñòâîðèëîñÿ ó XIX òà XX ñò. ïiä íàçâîþ I-é, II-é, III-é Iíòåðíàöiîíàëè. 32

ç iºðàðõi÷íî ïîáóäîâàíèì, äóæå ñëóõíÿíèì (çäèñöèïëiíîâàíèì) ÷ëåíñòâîì, êåðîâàíèì äèêòàòîðîì*. Ìåòîþ òîãî âåëè÷åçíîãî òîâàðèñòâà áóëî çàõîïëþâàòè âñþäè äåðæàâíó âëàäó ó ñâî¿ ðóêè, ùîáè äåðæàâíîþ ñèëîþ çäiéñíþâàòè iäå¿ òîâàðèñòâà. Çàñàäîþ òîâàðèñòâà áóëî: „Ìåòà âèïðàâäóº çàñîáè“. Îòæå, ìîæíà i òðåáà âæèâàòè òàºìíå âáèâñòâî, çàëÿê (òåðîð), áðåõíþ, îøóêàíñòâî òîùî.** Àáäóëà ³áí Ìåéìóí óâàæàâ çàãàë ñóñïiëüñòâà çà äóðíiâ, ùî íå ìàþòü ñòiëüêè ðîçóìó, àáè çðîçóìiòè âèùi iäå¿ òà iäåàëè, òîìó êåðóâàòè æèòòÿì ìîæóòü i ìóñÿòü ñàìi ëèøå ìóäðåöi, âòàºìíè÷åíi ó âèùi ïðîâiäíèöüêi äîêòðèíè. ×ëåíè áàòèíñüêîãî òîâàðèñòâà ïîäiëÿëèñÿ íà ñiì ñòóïåíiâ. Äî I-ãî ñòóïåíÿ íàëåæàëè íåâòàºìíè÷åíi ñòàðíèêè (êàíäèäàòè), ùî ¿õ íàâ÷àëè ñÿáðè (÷ëåíè) âèùèõ ñòóïåíiâ. ßêùî ñòàðíèê áóâ ïîñëóøíèì i âiðíèì, òî éîãî ïîìàëó ïiäâèùóâàëè äî íàñòóïíèõ âèùèõ ñòóïåíiâ. Ñÿáðè çîáîâ’ÿçóâàëèñÿ íå ïðèçíàâàòèñÿ, ùî âîíè º ñÿáðàìè òîâàðèñòâà. Iäå¿ òîâàðèñòâà ïðîïàãóâàëè ëèøå ñÿáðè âèùèõ ñòóïåíiâ, çàêðèâàþ÷èñü ÿêîþñü ëè÷èíîþ, óäàþ÷è ñåáå çà îäíîäóìöiâ òèõ, äî êîãî ïðîìîâëÿëè, ëèøå çàõîâàíî äîäàþ÷è ñâîº „àëå“, òîáòî ïiäñóâàþ÷è ñâîþ áàò³íñüêó iäåþ. Òàê ðîáëÿòü i òåïåð êîìóíiñòè ó êðà¿íàõ, äå ëþäè ñòàâëÿòüñÿ âîðîæå äî êîìóíiñòè÷íèõ iäåé, íàïðèêëàä, òåïåð º áàãàòî ñâÿùåíèêiâ-êîìóíiñòiâ, ÿêi ïðèõîâàíî ãîëîñÿòü áåçáîæíèöòâî. Ãîëîñÿ÷è êîìóíiçì ñåðåä ïîáîæíèõ ìóñóëüìàí, êîìóíiñòè íå ÷iïàþòü íàáîæåíñòâà. Õî÷ áàò³íöi ââàæàëè, ùî çàãàë äóðíèé, ïðîòå çàïðÿãëè äóðíiâ äî ñâîãî ïîëiòè÷íîãî âîçà. Òåïåð òàêèõ äóðíiâ-íåêîìóíiñòiâ (÷àñòî ç óíiâåðñèòåòñüêîþ îñâiòîþ), ÿêi äîïîìàãàþòü êîìóíiñòàì çàïðîâàäæóâàòè êîìóíiçì, íàçèâàºìî ìîñêîâñüêîþ øîñòîþ êîëîíîþ***. Iäå¿ òà çàñàäè òîâàðèñòâà áàò³íiâ ïåðåáðàâ ó XVIII ñò. çàñíîâíèê òàºìíîãî òîâàðèñòâà âòàºìíè÷åíèõ (iëþìiíàòi) íiìåöüêèé æèä, ïðîô. Àäàì Âàéñãàóïò. Îäèí ç ïðîâiäíèõ ñÿáðiâ, ïðîéäèñâiò òà îøóêàíåöü, àðàá íà iì’ÿ Êàðìàò çàêëàâ 896 ðîêó ñâîº òàºìíå, òåðîðèñòè÷íå òîâàðèñòâî íà çàñàäàõ áàò³íiâ. Âií íàìîâèâ ñâî¿õ ïðèõèëüíèêiâ âiääàòè éîìó ¿õíi ìàºòêè i æèòè êîìóíiñòè÷íèì æèòòÿì, òîáòî ìàòè ñïiëüíå ìàéíî, ñïiëüíèõ æiíîê, ñïiëüíî ïðàöþâàòè. Âií ñïðèÿâ âiäêðèòié ñòàòåâié ðîçïóñòi, ïîøèðþâàâ áåççàñòåðåæíå áåçáîæ* Òàê ïîáóäîâàíà ÊÏ ÑÐÑÐ. ** Óñå öå áà÷èìî â ÑÐÑÐ i â êîìóíiñòè÷íèõ ïàðòiÿõ. *** ϒÿòîþ êîëîíîþ íàçèâàºìî êîìóíiñòiâ-íåìîñêâèíiâ. 33

íèöòâî. Âií ó÷èâ, ùî íåìà æîäíèõ ìîðàëüíèõ çàêîíiâ, îòæå, íåìà é æîäíîãî çëî÷èíó ÷è ãðiõà. Íàïðèêëàä, íåìà íi÷îãî çëîãî â òîìó, ÿêùî òè çàᒺø âîðîãà ÷è ïðîòèâíèêà, çàãàðáàºø éîãî ìàéíî. Âíàñëiäîê òàêîãî íàâ÷àííÿ éîãî òîâàðèñòâî îáåðíóëîñÿ ó âàòàãó âiäêðèòèõ îïðèøêiâ, áàíäèòiâ, ÿêi âáèâàëè òà ãðàáóâàëè âñiõ i âñå. Êàðìiòè îïàíóâàëè âåëèêó ÷àñòèíó Àðàâi¿, ãèðëî ªôðàòó, à 920 ðîêó çàõîïèëè Ìåêêó. ßê çàõèñò âiä êàðìàòè÷íîãî îïðèøíèöòâà ïîâñòàëî 909 ðîêó íîâå òîâàðèñòâî íà áàò³íñüêèõ iäåÿõ òà çàñàäàõ – ôàòiìiòiâ. Ïðîâiäíèêîì áóâ íàïiâàðàá, íàïiâæèä Ìàãäi. Öå òîâàðèñòâî çàñíóâàëî 1004 ðîêó â Êà¿ði ñâîþ òàºìíó „Âåëèêó Ëîæó“, äîäàâøè äî ñåìè áàò³íñüêèõ ñòóïåíiâ ùå äâà. Íàçîâíi òà ëîæà äîäåðæóâàëàñÿ ìóñóëüìàíñüêî¿ âiðè, àëå ñÿáðiâ âiä ï’ÿòîãî ñòóïåíÿ íàâ÷àëè, ùî íàáîæåíñòâî òà íàáîæåíñüêi îáðÿäè – öå ëèøå ñïîñîáè òðèìàòè ëþäåé ó ïîêîði, à âñi íàáîæåíñüêi äîêòðèíè º ëèøå ïðèò÷àìè (àëåãîðiÿìè). Öÿ ëîæà ñòàëà çðàçêîì ëîæi âòàºìíè÷åíèõ (iëþìiíàòi) XVIII ñò. Îáèäâi òðèìàëèñÿ çàñàäè íå âiðèòè íi÷îìó i ìàòè âiäâàãó íà âñå. Îáèäâi íèùèëè âñi i êîæíó çàñàäó, iäåþ ìîðàëi òà íàáîæåíñòâà. Îáèäâi ìàëè òó ñàìó ìåòó – ïàíóâàòè. Òóðîê Içìà¿ë Äàðàçi çàñíóâàâ 1021 ðîêó â Êà¿ði íîâó ìóñóëüìàíñüêó òàºìíó ñåêòó „Äðóçiâ“. Âií ïðîãîëîñèâ êàëiôà Ãàêiìà áîæåñòâîì. Òîé êàëiô áóâ æîðñòîêèì òèðàíîì, ºãèïòÿíè éîãî âáèëè, à òiëî ñõîâàëè. Öå äàëî Äàðàçîâi íàãîäó ñòâîðèòè ìiô, ìîâëÿâ, Ãàêiìà íå âáèòî, àëå âií íàâìèñíî ñàì çíèê, ùîáè âèïðîáóâàòè âiðó ëþäåé, à ïiçíiøå çíîâó ç’ÿâèòüñÿ, ùîáè ïîêàðàòè íåâiðíèõ, âiäñòóïíèêiâ. Íàùàäêè òèõ äðóçiâ ó Ëåáàäîíi é òåïåð ñâÿòêóþòü äåíü „çíèêíåííÿ“ Ãàêiìà. Ñÿáðè öiº¿ òàºìíî¿ ñåêòè ïîäiëÿëèñÿ íà òðè ñòóïåíi: íàéíèæ÷èé – „íåâiãëàñè“, ñåðåäíié – „ó÷íi“, íàéâèùèé – „ìóäðåöi“. Êåðóâàëè ñåêòîþ ëèøå „ìóäðåöi“. Îáðÿäè (ðèòóàë) öiº¿ ñåêòè áóëè òàêi ñàìi, ÿê ó ïiçíiøié ìàñîíñüêié ëîæi Âåëèêîãî Ñõîäó. Ó ñâî¿é ïðîïàãàíäi äðóçi âèñòóïàëè ñåðåä ìóñóëüìàí ÿê ìóñóëüìàíè, ñåðåä õðèñòèÿí ÿê õðèñòèÿíè. Òåïåð òàê ðîáëÿòü êîìóíiñòè. Ïåðñ Ãàñàí Ñàáà çàñíóâàâ 1090 ðîêó òàºìíå iºðàðõi÷íå òîâàðèñòâî „Òàºìíi âáèâöi“. Âîíî – ÿê i Âåëèêà Êà¿ðñüêà Ëîæà – ìàëî áåçáîæíèöüêó iäåîëîãiþ, ÿêó õîâàëè ïiä ëè÷èíîþ ïîáîæíîñòi. Öå òîâàðèñòâî ñòàëî 700 ðîêiâ ïiçíiøå (1793) äóõîâíèì áàòüêîì ôðàíöóçüêîãî òîâàðèñòâà ÿêîáiíöiâ. Ãàñàí äóæå çìiöíèâ âëàäó âèùèõ ñòóïåíiâ. Õòî ïðîòèâèâñÿ, òîãî òàºìíî âáèâàëè. Òà òîé çàëÿê ïîøèðèâñÿ i íà ñàìèõ ïðîâiäíèêiâ òîâàðèñòâà. Âîíè òàºìíî âáèâàëè îäèí îäíîãî. Ñàìîãî Ãàñàíà îòðó¿ëè. Òàê ðîáèëè i ïðîâiäíèêè ôðàíöóçüêèõ ÿêîáiíöiâ 1793 ðîêó.

Íiìåöüêèé ïðîôåñîð, æèä Àäàì Âàéñãàóïò çàñíóâàâ 1776 ðîêó â Ìþíõåíi òàºìíå òîâàðèñòâî „Iëþìiíàòi“ (îñâi÷åíi, âòàºìíè÷åíi). Âií ìàâ ïðèáðàíå ïðiçâèñüêî (ïñåâäî) „Ñïàðòàê“, îòæå, öå òîâàðèñòâî áóëî áiëüø âiäîìå ïiä íàçâîþ „Ñïàðòàêiâöi“. Çà çðàçîê âií óçÿâ Êà¿ðñüêó Âåëèêó Ëîæó. Îñòàòî÷íîþ ìåòîþ ñïàðòàêiâöiâ áóëî îᒺäíàòè âñå ëþäñòâî â îäíié áåçáîæíèöüêié íàääåðæàâi ç ºäèíèì äèêòàòîðñüêèì ñâiòîâèì óðÿäîì. Ùîáè òàêó âåëèêó ìåòó îñÿãíóòè, òðåáà áóëî íàñàìïåðåä çàõîïèòè âëàäó â äåðæàâàõ ñâiòó. À ùîáè çàõîïèòè äåðæàâíó âëàäó, òðåáà ïîëîíèòè ðîçóì ñóñïiëüñòâà, íàêèíóòè éîìó ïîòðiáíèé ìàôi¿ ñâiòîãëÿä; òðåáà çíèùèòè ìîðàëü, õðèñòèÿíñüêi ÷åñíîòè,

34

35

Ìîíãîëüñüêà íàâàëà ç Ìàëî¿ Àçi¿ 1250 ðîêó çíèùèëà âëàäó „Òàºìíèõ óáèâöü“, àëå ñàìå òîâàðèñòâî iñíóº i òåïåð. Öå òîâàðèñòâî ñòàëî çðàçêîì äëÿ ïiçíiøèõ ºâðîïåéñüêèõ òàºìíèõ òîâàðèñòâ, ÿê, íàïðèêëàä, iòàëiéñüêi êàðáîíàði¿, iðëàíäñüêå Áðàòñòâî, ôðàíöóçüêi ìàñîíñüêi ëîæi òîùî. Ìàëèé ãóðò ôðàíöóçüêèõ õðåñòîíîñöiâ çàêëàâ 1118 ðîêó â ªðóñàëèìi îðäåí, ÿêèé ìàâ áîðîíèòè ñâÿòi ìiñöÿ âiä âîðîãiâ õðèñòèÿíñòâà. Ïàëåñòèíñüêèé êîðîëü Áàëäóií II ïîäàðóâàâ éîìó áóäèíîê á³ëÿ õðàìó Ñîëîìîíà, òîìó öåé îðäåí çíàíèé â iñòîði¿ ïiä iìåíåì „Ëèöàði õðàìó“, ÷è ñêîðî÷åíî „õðàìîâèêè“. Ïàïà Ðèìñüêèé áëàãîñëîâèâ òîé îðäåí. Õðàìîâèêè ñêëàäàëè ïðèñÿãó áóòè óáîãèìè, ñòàòåâî ÷èñòèìè, ñëóõíÿíèìè. Íàïî÷àòêó õðàìîâèêè äîòðèìóâàëèñÿ ïðèñÿãè, àëå çàáàãàòiâøè âiä âåëèêèõ ïîæåðòâ ïîáîæíèõ äîáðîäi¿â, çàáóëè çà òó ïðèñÿãó i ñòàëè ïèÿêàìè, íåíàæåðàìè, ðîçïóñíèêàìè, æàäiáíi áàãàòñòâ. Âiéíè ç âîðîãàìè õðèñòèÿíñòâà âîíè îáåðíóëè íà çáàãà÷åííÿ îðäåíó. Âîíè îáåðíóëèñÿ íàâiòü ó áåçáîæíèêiâ, áëþçíiðiâ, íå âèçíàâàëè áîæåñòâåííîñòi Õðèñòà. Ìàþ÷è â óñié ªâðîïi âåëèêi ìàºòêè i áàãàòî çîëîòà òà ñðiáëà, îðäåí ñòàâ âåëèêèì ºâðîïåéñüêèì ëèõâàðåì, ïîçè÷àþ÷è íàâiòü êîðîëÿì, óðÿäàì. Öå äàâàëî éîìó ñèëó âïëèâàòè íà ïîëiòèêó òèõ óðÿäiâ. Îðäåí íàáóâàâ âåëèêî¿ ïîëiòè÷íî¿ ñèëè. Öþ çàãðîçó ïîáà÷èëè ôðàíöóçüêèé êîðîëü Ôiëiïï òà Ïàïà Ðèìñüêèé Êëèìåíòié V. Âîíè íàêàçàëè ïðîâåñòè ñëiäñòâî. Ïî ñëiäñòâi i ñóäi ºâðîïåéñüêi óðÿäè çàêðèëè 1312 ðîêó îðäåí õðàìîâèêiâ.

Ñïàðòàê³âö³

íàáîæåíñòâî. Òàêó âèñîêó ìåòó, ÿê ùàñòÿ âñüîãî ëþäñòâà îïðàâäóº çàñàäà „Ìåòà âèïðàâäóº çàñîáè“. Îòæå, îïðàâäàíi áðåõíÿ, îøóêàíñòâî, âáèâñòâî, ìóêè, êàòóâàííÿ, çðàäà, áóíò òîùî. Òðåáà ìàòè ñâî¿õ òàºìíèõ ñïàðòàêiâöiâ â óíiâåðñèòåòàõ i öåðêâàõ, ñåðåä ïðîôåñóðè i ñòóäåíòñòâà, ñåðåä âïëèâîâèõ ñâÿùåíèêiâ, ºïèñêîïiâ, â óðÿäàõ ñåðåä ìiíiñòðiâ i ïðåçèäåíòiâ. Òðåáà ïðîñëàâëÿòè ñïàðòàêiâöiâ ïèñüìåííèêiâ, æóðíàëiñòiâ âñiìà ñïîñîáàìè i âñiìà ñèëàìè. Çàäëÿ òîãî òðåáà ìàòè ÿêîìîãà áiëüøå òàºìíèõ ñïàðòàêiâöiâ ñåðåä âèäàâöiâ i êíèãàðiâ, êðèòèêiâ. Êîëè ÿêèéñü ïèñüìåííèê íàïèøå òâið, ùî ìຠáàãàòî ÷èòà÷iâ, òî òðåáà âæèòè âñiõ ìîæëèâèõ i íåìîæëèâèõ ñïîñîáiâ, àáè ïðèòÿãíóòè òîãî ïèñüìåííèêà äî ñïàðòàêiâñüêî¿ iäåîëîãi¿. ßêùî âií âèÿâèòüñÿ íåïiääàòëèâèì, ìóñèìî òàêîãî çíåñëàâèòè, îááðåõàòè, ùîá ÷èòà÷i éîìó íå âiðèëè, ùîá âií óòðàòèâ âïëèâ ó ñóñïiëüíîñòi“. Çà À. Âàéñãàóïòîì çàãàë ëþäåé (íàâiòü i îñâi÷åíèõ) º òàêèé äóðíèé, ùî íå ìîæå çðîçóìiòè, äå éîãî âëàñíå ùàñòÿ. Òèì-òî ïðî îñòàòî÷íó ìåòó ñïàðòàêiâöi⠖ ñâiòîâó íàääåðæàâó – ¿ì íå òðåáà êàçàòè. Öþ âåëèêó ìåòó ìîæóòü çíàòè ëèøå êiëüêà íàéâèùèõ ñïàðòàêiâñüêèõ ïðîâiäíèêiâ. Ñåðåä çàãàëó æ ñïàðòàêiâöiâ i íå ñïàðòàêiâöiâ òðåáà ãîëîñèòè ñïàðòàêiâñüêi iäå¿ ïiä ëè÷èíîþ õðèñòèÿíñüêî¿ ëþáîâi äî ïîêðèâäæåíèõ, ñïðàâåäëèâîñòi, äîáðîáóòó âñiõ ëþäåé, ïîòðåáè ñóñïiëüíîãî òà ãîñïîäàð÷îãî ïîñòóïó. Ñåðåä çàïèñàíèõ îáîâ’ÿçêiâ ñïàðòàêiâöÿ ÷èòàºìî, ùî ñïàðòàêiâåöü ìຠøàíóâàòè äåðæàâó, âiðó, ìîðàëü. Àëå âñÿ äiÿëüíiñòü ñïàðòàêiâöiâ áóëà íèùåííÿì äåðæàâè, âiðè i ìîðàëi. À. Âàéñãàóïò òàê ñàìî ïèñàâ, ùî ñïàðòàêiâöi îñÿãíóòü ñâîþ ìåòó ìèðíèì ñïîñîáîì, íå ïðîëëÿâøè é êðàïëèíêè ëþäñüêî¿ êðîâi. À çà ôðàíöóçüêî¿ ðåâîëþöi¿ 1793 ðîêó âîíè ïðîëèëè ¿¿ öiëå ìîðå. Âií ïèñàâ: „Ëþäèíà ñàìà ìຠïðèâåðíóòè çàãóáëåíèé ðàé íà çåìëi. Òàºìíèöÿ öiº¿ ìóäðîñòi ëåæèòü ó ñàìié ïðèðîäi. Ïðèéäå ÷àñ, êîëè íå iñíóâàòèìóòü îêðåìi íàðîäè, à áóäå îäíà íà âåñü ñâiò ëþäñüêà ðîäèíà ðîçóìíèõ iñòîò. Ëþäñüêèé ðîçóì áóäå íàéâèùèì çàêîíîì“. À. Âàéñãàóïò äîáðå çíàâ ëàä òà äiÿëüíiñòü ñòàðîäàâíiõ i ñó÷àñíèõ òàºìíèõ òîâàðèñòâ. Âií íàëåæàâ òàêîæ äî ìàñîíñüêî¿ ëîæi â Ìþíõåíi. Äî ñïàðòàêiâöiâ íàëåæàëè i äóæå âèñîêîïîñòàâëåíi îñîáè, ÿê, íàïðèêëàä, ïîíàä 30 ôðàíöóçüêèõ êíÿçiâ íà ÷îëi ç Ôiëiïïîì Îðëåàíñüêèì, áàðîí À. Êëóö, Ã. Ìiðàáî, æèäiâñüêi áàíêiðè Ì. Ìåíäåëüñîí, Âåñåëi, Iòöi´, Ôðåäëàíäåð, Ìåºð òîùî. À. Âàéñãàóïò ïèñàâ: „Íàéäèâíiøèì º òå, ùî ñâÿùåíèêè òà áîãîñëîâè, ÿêi íàëåæàòü äî íàøîãî òîâàðèñòâà, âiðÿòü, ùî íàøà âiðà º ñïðàâæíüîþ õðèñòèÿíñüêîþ. Î, ëþäè! I â ÷îìó íå

ìîæíà âàñ ïåðåêîíàòè? ×åðåç íàøi âïëèâè ó âèñîêèõ êîëàõ ìè âèêèíóëè ºçó¿òiâ ç ïðîôåñîðñüêèõ êàôåäð. Âñi ïðîôåñîðè ó âiéñüêîâié øêîëi íàëåæàòü äî íàøîãî òîâàðèñòâà, áàãàòî ñïàðòàêiâöiâ º ñåðåä ñâÿùåíèêiâ, óðÿäîâöiâ, ó÷èòåëiâ, òåïåð íiìåöüêå øêiëüíèöòâî º ïiä íàøèì âåëèêèì âïëèâîì, áî óïðàâèòåëi øêië º òàºìíèìè ñïàðòàêiâöÿìè. Äîáðîäiéíi óñòàíîâè òàêîæ ó íàøèõ ðóêàõ. Ñèëà íàøîãî òîâàðèñòâà â òîìó, ùî ìè çíàºìî, ïiä ÿêîþ ëè÷èíîþ (íàçâîþ) âèñòóïàòè òà ÿêèì ãàñëîì çàêðèâàòè ñïðàâæíþ íàøó ìåòó“. Âií ïèñàâ öå ó XVIII ñò. ×è æ íå òàêå ñàìå òåïåð ó XX ñò. â Àìåðèöi òà â ªâðîïi? À. Âàéñãàóïò ïèñàâ äî ïðîâiäíèêiâ ñïàðòàêiâöiâ, ùîá âîíè ïðèòÿãàëè äî ñïàðòàêiâñüêîãî òîâàðèñòâà ëþäåé âèñîêîïîñòàâëåíèõ i íàñàìïåðåä ìîëîäèõ, âèñîêîîñâi÷åíèõ.* Âií ïèñàâ ¿ì: „×è âè äîñèòü çíàºòå, ùî òî º êåðóâàòè âçàãàëi, à òàºìíèì òîâàðèñòâîì i ïîãîòiâ? Êåðóâàòè íå ëèøå áiëüø-ìåíø ïîâàæíèìè ëþäüìè, àëå é íàéâèùå ïîñòàâëåíèìè âñiõ íàðîäiâ i âñiõ âið. Êåðóâàòè íå ôiçè÷íîþ ñèëîþ (äåðæàâíîþ âëàäîþ), à 璺äíàòè ¿õ íåðîçðèâíî iäåîëîãi÷íî, äóõîâíî. Éäåòüñÿ ïðî ëþäåé, ðîçêèíóòèõ ïî âñüîìó ñâiòi“. Ñåðåä ñïàðòàêiâöiâ áóëî ÷èìàëî âñiëÿêîãî ðîäó ïðîéäèñâiòiâ, íåìîðàëüíèõ, ðîçïóñíèêiâ, ïðèñòîñóâàíöiâ òîùî. Àëå áóëî òàêîæ ÷èìàëî i ëþäåé ÷åñíèõ, ìîðàëüíèõ, iäåàëiñòiâ, ìðiéíèêiâ, ðåôîðìàòîðiâ. À. Âàéñãàóïò òðèìàâ ¿õ óñiõ óêóïi ïîäiëîì íà ñòóïåíi, äå íèæ÷i ÷ëåíè íå çíàëè îñòàòî÷íî¿ ìåòè ñïàðòàêiâñüêîãî òîâàðèñòâà, íàâiòü íå çíàëè äiéñíèõ ïðiçâèù ñâî¿õ çâåðõíèêiâ. À. Âàéñãàóïò âèêîðèñòàâ çíàííÿ òà äîñâiä óñiõ ïîïåðåäíiõ òàºìíèõ òîâàðèñòâ i ç òîãî âñüîãî çðîáèâ ñâîº òîâàðèñòâî (îðäåí) äóæå ñèëüíîþ ïîëiòè÷íîþ ìàøèíîþ. Âiä „Òàºìíèõ óáèâöü“ âií ïåðåéíÿâ ¿õíi ñïîñîáè çàëÿêóâàííÿ, òåðîðó, âiä ìàñîíi⠖ ¿õíié îðãàíiçàöiéíèé óñòðié òà òàºìíiñòü, âiä Í. Ìàêiàâåëëi – éîãî ôiëîñîôiþ ïîëiòè÷íî¿ ìîðàëi. Áàâàðñüêèé óðÿä çàêðèâ 1786 ðîêó ñïàðòàêiâñüêå òîâàðèñòâî. Ó ïðîâiäíèêiâ Öâàõà òà Áàñóñà óðÿä çíàéøîâ òàºìíi ëèñòè i äîêóìåíòè ñïàðòàêiâöiâ i îïðèëþäíèâ ¿õ. Íiÿêîãî ðîçãîëîñó íå áóëî. Ïî çàêðèòòi òîâàðèñòâà ñïàðòàêiâöiâ ó Íiìå÷÷èíi ñïàðòàêiâöi ïåðåíåñëè ñâîþ äiÿëüíiñòü äî ôðàíöóçüêèõ ìàñîíñüêèõ ëîæ. Ïiçíiøå âîíè âiäðîäèëè ñâîº òîâàðèñòâî â Íiìå÷÷èíi ïiä íàçâîþ „Íiìåöüêèé ñîþç“ (óíiÿ), â Iòàëi¿ – ïiä íàçâîþ Haute Vente Romaine.  Iòàëi¿ áóâ ¿õíié îñåðåäîê âiä 1814 äî 1848 ðîêó.

36

37

* Öå áà÷èìî òåïåð ó ÑØÀ.

Ó Ôðàíöi¿ âîíè ìàëè ñâîº òîâàðèñòâî ïiä íàçâîþ „ßêîáiíñüêà ãðîìàäà“, ïðèòÿãíóâøè äî íå¿ áàãàòî âèñîêîïîñòàâëåíèõ îñiá. Ñïàðòàêiâöi iñíóâàëè òàºìíî i â XIX ñò. Íà÷àëüíèê íiìåöüêî¿ äåðæàâíî¿ âàðòè çâiòóâàâ ùå 1813 ðîêó ïðî ¿õíþ äiÿëüíiñòü.  ºâðîïåéñüêèõ ïîäiÿõ 1848 ðîêó áà÷èìî ïîðó÷ øëÿõåòíèõ iäåé âèçâîëåííÿ ³ç ãíîáëåííÿ òàêîæ iäå¿ ³ òàêòèêó ñïàðòàêiâöiâ. Ïiçíiøå òàºìíi òîâàðèñòâà íàñëiäóâàëè ñïàðòàêiâöiâ. Ïiñëÿ òîãî, ÿê óðÿä çàêðèâ òîâàðèñòâî ñïàðòàêiâöiâ ó Áàâàði¿, áàãàòî ñïàðòàêiâöiâ íà ÷îëi ç³ ñàìèì Ñïàðòàêîì (À. Âàéñãàóïòîì) âñòóïèëî äî ôðàíöóçüêèõ ìàñîíñüêèõ ëîæ i òàì ðîçâèíóëî äóæå âåëèêó äiÿëüíiñòü. Âîíè ñêîðî çàõîïèëè ó ñâî¿ ðóêè ôàêòè÷íèé ïðîâiä ôðàíöóçüêîãî ìàñîíñòâà. Çàñëiïëåííÿ òà äóðìàí ôðàíöóçiâ áóëè òàêi âåëèêi, ùî áàãàòî ç íàéâèùî¿ àðèñòîêðàòi¿ ñòàëè ñëóãàìè ñïàðòàêiâöiâ. Òàê ñïàðòàêiâöi çàêëàëè i êåðóâàëè Ãðîìàäîþ ÿêîáiíöiâ. Ïðîòå, áóëè ëþäè, ÿêi áà÷èëè ñïðàâæíþ ìåòó ñïàðòàêiâöiâ (îòæå, i îïàíîâàíèõ íèìè ìàñîíñüêèõ ëîæ) i ïîïåðåäæóâàëè ïðî öþ íåáåçïåêó äåðæàâó i Öåðêâó. Òàê, íàïðèêëàä, êàðäèíàë Êàïðàðà ïîïåðåäæóâàâ 1787 ðîêó Ïàïó Ðèìñüêîãî. Ìàðiç Ëþøå âèïóñòèâ êíèæêó, â ÿêié ïèñàâ: „Îáäóðåíi ëþäè, çðîçóìiéòå, ùî iñíóº çìîâà çëà ïðîòè äîáðà, áðåõíi ïðîòè ïðàâäè, äåñïîòi¿ ïðîòè âîëi, íåâiãëàñòâà ïðîòè îñâiòè. Ìåòîþ òî¿ çìîâè º ïàíóâàòè ó ñâiòi. Òàêå âèäàºòüñÿ íåìîæëèâèì, íåéìîâiðíèì, àëå ôàêòè÷íî öå º öiëêîâèòî ìîæëèâà çàãðîçà âåëè÷åçíîãî íåùàñòÿ, ÿêîãî íå çíàâ ùå ñâiò“. Âií ïèñàâ öå 1789 ðîêó, îòæå, ïåðåä ñàìîþ ðåâîëþöiºþ. Ïðîâiäíèé ìàñîí ãðàô Ã. Ìiðàáî áóâ i ïðîâiäíèì ñïàðòàêiâöåì. Ó ñâî¿é „Iñòîði¿ Ïðóñüêî¿ ìîíàðõi¿“ âií ïèøå, ùî ìåòîþ ñïàðòàêiâöiâ áóëî çíåñòè êðiïàöòâî, ïàíùèíó, ñêàñóâàòè âñi ïiëüãè àðèñòîêðàòi¿, çìåíøèòè ïîäàòêè, çàïðîâàäèòè âîëþ ñëîâà, âiðè, çãðîìàäæåííÿ, çàêðèòè ðåìiñíè÷i öåõè òà ïðîìèñëîâi îᒺäíàííÿ, âiäìiíèòè ìèòî. Áàâàðñüêi ñïàðòàêiâöi âèðîáèëè ïðîãðàìó ðåôîðì, äóæå ïîäiáíèõ äî òîãî, ùî óõâàëèëè ïiçíiøå (1789 ðîêó) Óñòàíîâ÷i Çáîðè Ôðàíöi¿. Íà ïåðøèé ïîãëÿä ìåòà ñïðàâåäëèâà. Àëå ÷îìó âèìàãàëè çàêðèòè öåõè òà ïðîìèñëîâi îᒺäíàííÿ i çíåñòè ìèòî? – Òðåáà ïàì’ÿòàòè, ùî ôàêòè÷íèé ïðîâiäíèê íiìåöüêèõ ìàñîíiâ êîðîëü Ôðiäðiõ Âåëèêèé íå öóðàâñÿ æîäíîãî ñïîñîáó îñëàáèòè ôðàíöóçüêó äåðæàâó i ðîçâ’ÿçàòè ôðàíöóçüêî-àâñòðiéñüêèé âiéñüêîâèé ñîþç. Òà âèìîãà öèõ ñïðàâåäëèâèõ ðåôîðì, ÿê ¿õ ïîäàâ Ã. Ìiðàáî, áóëà ëèøå ëè÷èíîþ, çà ÿêîþ õîâàëàñÿ ñïðàâæíÿ ìåòà ñïàðòàêiâöi⠖ çàõîïèòè âëàäó, ùîá çíèùèòè êàïiòàëiñòè÷íèé ëàä i çàïðîâàäèòè àíàðõi÷íèé, áåçäåðæàâíèé, áåçñòàíîâèé, áåç

ïðàâà îñîáèñòî¿ âëàñíîñòi, áåçáîæíèöüêèé, áåçêóëüòóðíèé, äèêóíñüêèé ëàä, äå áîãîì áóëà áè ïðèðîäà. Òîæ öiëêîì ïðàâäèâî ñîöiàëiñò i ìàñîí XIX ñò. Ëó¿ Áëàíê íàçâàâ À. Âàéñãàóïòà îäíèì ³ç íàéáiëüøèõ çìîâíèêiâ. Òîé æå Ã. Ìiðàáî ïèñàâ äîâiðî÷íî ïðîâiäíèì ñïàðòàêiâöÿì òàêå: „Ìè ìóñèìî çàâàëèòè âåñü ëàä, óíåâàæíèòè âñi çàêîíè, çíèùèòè âñþ âëàäó, ñòâîðèòè áåçëàä. Íà ïî÷àòêó ìè ìóñèìî äàòè ëþäÿì âîëþ, ïîòóðàòè ¿õíié çàçäðîñòi òà ïèñi, ïiäòðèìóâàòè ¿õíi ìàðíi íàäi¿, îáiöÿòè ¿ì ùàñòÿ, êîëè ìè çàïðîâàäèìî íîâèé ëàä. Àëå ìè ìóñèìî îáåðåæíî âiäõèëÿòè ¿õíi ïðèìõè, ¿õíº áàæàííÿ æèòè òàê, ÿê âîíè õî÷óòü. Çàãàë áî íå ìîæå áóòè çàêîíîäàâöåì, áî æ âií êåðóºòüñÿ íå ðîçóìîì, àëå ïî÷óòòÿì, i íå ìຠíàëåæíîãî çíàííÿ. Ïðîòå, çàãàë º òèì âàæåëåì, ÿêèì çàêîíîäàâöi ìîæóòü êåðóâàòè ñâiòîì çà ñâîºþ ïîòðåáîþ òà â ñâî¿õ iíòåðåñàõ. Îòæå, ìè ïðèìóøåíi âæèâàòè òîé âàæiëü, ùîá ïiäíåñòè íåíàâèñòü çàãàëó äî âñüîãî, ùî ìè õî÷åìî çíèùèòè, ùîáè ïîñiÿòè ñåðåä çàãàëó ïðèâàáëèâi éîìó îìàíè. Òàêîæ ìè ìóñèìî ïiäêóïèòè âñiõ ïðîäàæíèõ ïèñüìåííèêiâ, ùîá âîíè ïðîñëàâëÿëè, õâàëèëè íàøi íàêàçè i ãàíèëè íàøèõ ïðîòèâíèêiâ òà âîðîãiâ. Ñâÿùåíèêè ìàþòü âåëèêèé âïëèâ íà çàãàë, òîìó ¿õíié âïëèâ çíèùèòè, ìàëþþ÷è ¿õ ÿê áðåõóíiâ, îøóêàíöiâ, ãàëàïàñiâ, ìàëþþ÷è íàáîæåíñòâî ÿê äèêóíñüêèé çàáîáîí. Ìóñèìî âèãóáèòè ñâÿùåíèêiâ, ÷åíöiâ, ðîçäìóõóþ÷è íåíàâèñòü äî íèõ, ïåðåáiëüøóþ÷è ¿õíié äîáðîáóò, íåíàæåðëèâiñòü, ðîçïóñòó, áðåõëèâiñòü, áåçáîæíèöòâî. Ìóñèìî ñòÿãíóòè íàñïiä àðèñòîêðàòiþ òà øëÿõòó. Ìóñèìî ïðîãîëîñèòè çàñàäó ðiâíîïðàâíîñòi âñiõ ñòàíiâ, õî÷ îäíàêîâîñòi íiêîëè íå iñíóâàëî i íå ìîæå iñíóâàòè íiäå i íi â ÷iì ó ñâiòi. Ìè ïðîãîëîøóºìî ¿¿, áî âîíà ïðèâàáëþº ëþäåé äî íàñ. Óïåðòèõ íàøèõ ïðîòèâíèêiâ ìè ìóñèìî âñiõ âèãóáèòè, ¿õíi ìàºòêè âiäiáðàòè ÷è ñïàëèòè, ùîá íàëÿêàòè ³íøèõ. ßêùî ìè íå çìîæåìî öiëêîâèòî çíèùèòè ñòàðèé ñâiòîãëÿä, ñòàði çàáîáîíè, òî çìîæåìî äóæå çàõèòàòè âiðó â íèõ. Çi ñâ ïðèðîäè çàãàë º äóæå æîðñòîêèé i íåòÿìóùèé. Âií áà÷èòü ëèøå âñå çëå i íå äîáà÷ຠíi÷îãî äîáðîãî. Ïîíàä óñå ìóñèìî íå äîïóñòèòè äî áóäüÿêî¿ ñàìîóïðàâè ìiñò òà çåìåëü. Ìóñèìî îáiöÿòè çàãàëîâi âåëèêó çíèæêó ïîäàòêiâ, âåëèêèé äîáðîáóò óñiõ ïðàöþþ÷èõ, ñïðàâåäëèâiñòü, ðiâíîïðàâíiñòü. Õî÷ ÿêi áè é íå áóëè õèìåðíi, ôàíòàñòè÷íi íàøi îáiöÿíêè, çàãàë ¿ì ïîâiðèòü, áî âií çàâæäè ëåãêîâiðíèé íà òå, ÷îãî áàæàº. À ïîâiðèâøè, áóäå ÷åêàòè äóæå äîâãî. Çàðàäè ïåðåìîãè ðåâîëþöi¿ âñiëÿêi ñïîñîáè, âñi æåðòâè, ñòðàæäàííÿ, êðîâ, íèùåííÿ – âñå âèïðàâäàíå. Í. Ìàêiàâåëëi ïðàâäó êàæå, ùî „ìåòà âèïðàâäóº çàñîáè“. Ê. Ìàðêñ öåé ëèñò íàïåâíî ÷èòàâ.

38

39

Òàêå i áàãàòî ùå æîðñòîêiøîãî ïèñàëè ìîñêîâñüêi ñîöiàëiñòè XIX ñò. Âîíè íàïåâíî íå ÷èòàëè öüîãî Ìiðàáîâñüêîãî ëèñòà. Îòæå, ¿õíi æàõëèâi äóìêè ïiäêàçóâàëà ¿ì ¿õíÿ ìîñêîâñüêà êðîâîæåðíà, çàãàðáíèöüêà äóøà. Ìîæëèâî, ùî Â. I. Ëåíií ÷èòàâ öåé ëèñò, áî âií áóâ çà êîðäîíîì i áàãàòî ÷èòàâ ïðî òàºìíi òîâàðèñòâà. Òèì-òî íåìà íi÷îãî äèâíîãî â òîìó, ùî ìîñêîâñüêi ñîöiàëiñòè, çàõîïèâøè 1917 ðîêó äåðæàâíó âëàäó, çäiéñíèëè âñå òå, ïðî ùî ïèøå â öüîìó ëèñòi Ã. Ìiðàáî, äîäàâøè ùå áiëüøå iç ñâî¿õ ìîñêîâñüêèõ ñòàðèõ iñòîðè÷íèõ òðàäèöié.

Ñàìi ìàñîíè íå çíàþòü, êîëè, äå i ÿê ïîñòàëî ìàñîíñòâî ç éîãî îáðÿäàìè. Âîíè ìàþòü ëèøå çäîãàäè (òåîði¿), ùî âîíî ïîñòàëî: 1) âiä áiáëiéíèõ ïàòðiàðõiâ; 2) ç ïîãàíñüêî¿ ìiôîëîãi¿; 3) âiä áóäiâíè÷èõ õðàìó Ñîëîìîíà; 4) âiä õðåñòîíîñöiâ; 5) âiä õðàìîâèêiâ; 6) âiä ðèìñüêî¿ Àêàäåìi¿ ìàéñòðiâ; 7) âiä ôàõîâèõ êàìåíÿðiâ Ñåðåäíüîâi÷÷ÿ; 8) âiä ñåêòè Ðîæåâîãî Õðåñòà XVI ñò.; 9) âiä àðõiòåêòîðà êàôåäðè Ñâÿòîãî Ïàâëà Õðèñòîôîðà Âðåíà; 10) âiä Îëiâåðà Êðîìâåëÿ; 11) âiä êíÿçÿ ×àðëÿ Ñòþàðòà; 12) âiä äð. Äåñà´óëüºðà òà éîãî ïðèÿòåëiâ ç 1717 ðîêó. Òà âñi öi çäîãàäè ïîìèëêîâi. Íàñïðàâäi æ òåïåðiøíº ìàñîíñòâî ïîâñòàëî âiä çëèòòÿ äâîõ ðiçíèõ òðàäèöié: ôàõîâèõ êàìåíÿðiâ-áóäiâíè÷èõ òà ôiëîñîôi¿ æèòòÿ i ñìåðòi. Ïåðøi äàëè ôîðìó, à äðóãi – äóõ ìàñîíñòâà. Áóäóâàííÿ âåëèêèõ ïàëàöiâ, õðàìiâ, òâåðäèíü áóëî âåëèêîþ, âiäïîâiäàëüíîþ ïðàöåþ. Áóäiâíè÷i áóëè îᒺäíàíi ó ñâî¿ ñîþçè (öåõè). Ó Ðèìi iñíóâàëà Êîëåãiÿ àðõiòåêòîðiâ. Ç îãëÿäó íà âàæëèâiñòü áóäiâåëüíèõ ñîþçiâ ¿õíiìè îïiêóíàìè áóëè êîðîëi. Òi ñîþçè ìàëè ñâî¿ çàêîíè, ïðàïîðè, îáðÿäè, âiäçíàêè. Äî ñîþçó êàìåíÿðiâ (ìàñîíiâ) ïiçíiøå ñòàëè ïðèéìàòè ÿê ïî÷åñíèõ ÷ëåíiâ âèñîêîïîâàæíèõ îñiá íå áóäiâåëüíèêiâ. Öi íå êàìåíÿði ñòâîðèëè iäåîëîãiþ êàìåíÿðñüêîãî ñîþçó, îáåðíóâøè ñîþç ó òîâàðèñòâî âiëüíèõ êàìåíÿði⠖ ìàñîíñüêó ëîæó. Ëîæà Ñâÿòîãî Ïàâëà â Ëîíäîíi îôiöiéíî ïðîãîëîñèëà 1703 ðîêó, ùî ïðèéìຠi íå ôàõîâèõ áóäiâíè÷èõ. Äåÿêi iñòîðèêè ìàñîíñòâà êàæóòü, ùî ïî÷àòêiâ ìàñîíñòâà òðåáà øóêàòè â ªãèïòi, Àñèði¿, Iíäi¿, Ïåðñi¿. Àëå äîêëàäíiøèé

àíàëiç ìàñîíñüêèõ îáðÿäiâ, êëè÷iâ, çíàìåí, ñèìâîëiâ, ìîâëåííÿ, ôðàçåîëîãi¿ ïîêàçóº, ùî âñi âîíè º íå ºãèïåòñüêi, íå àñèðiéñüêi, íå ïåðñüêi, à æèäiâñüêi. Äæåðåëîì ¿õ òðåáà ââàæàòè æèäiâñüêó Êàáàëó. I ñàìi ìàñîíè ïî÷èíàþòü ñâié ðîäîâiä âiä Àäàìà, Íîÿ, Àâðààìà, Äàâèäà i Ñîëîìîíà. À Êàáàëà òàê ñàìî ïî÷èíຠæèäiâñüêèé ðiä âiä öèõ ëþäåé. I Êàáàëà º äàëåêî ñòàðøà çà òåïåðiøíº ìàñîíñòâî. Òåïåðiøíi ìàñîíñüêi îáðÿäè, çíàìåíà ìàþòü ñâîºþ îñíîâîþ æèäiâñüêèé ïåðåêàç ïðî æèäiâñüêîãî ñâÿòîãî, ãåðîÿ, áóäiâíè÷îãî õðàìó Ñîëîìîíà – Ãiðàìà, ÿêîãî âáèëè éîãî âîðîãè, àëå âií âîñêðåñ i âîçíiññÿ äî íåáà. Æèäè çãàäóþòü i òåïåð öþ ði÷íèöþ æàëîáîþ. Çãàäóþòü éîãî æàëîáîþ i ìàñîíè. Ùîïðàâäà, æèäè ïîçè÷èëè öåé ïåðåêàç ó ºãèïòÿí. ªãèïòÿíè ìàëè ïåðåêàç, ùî âáèòi Îçiðiñ òà Àäîíiñ âîñêðåñëè i âîçíåñëèñÿ äî íåáà. Òà ìàñîíñüêà æàëîáà ìຠôîðìè æèäiâñüêî¿ æàëîáè, à íå ºãèïåòñüêî¿. Õðàìîâèêè îäåðæàëè âiä õðàìó Ñîëîìîíà íå ëèøå ñâîþ íàçâó, àëå é òàêîæ ÷èìàëî æèäiâñüêèõ ïåðåêàçiâ, ó òîìó ÷èñëi i ïåðåêàç ïðî áóäiâíè÷îãî òîãî õðàìó Ãiðàìà. I êîëè óðÿäè çàêðèëè îðäåí õðàìîâèêiâ, âîíè çàïðîâàäèëè æàëîáó ïî Ãiðàìîâi, ÿê ñâîºðiäíó ôîðìó ïðîòåñòó ïðîòè çíèùåííÿ ¿õíüîãî îðäåíó. Áàãàòî õðàìîâèêiâ ïåðåéøëî äî ìàñîíñüêèõ ëîæ. Æèäiâñüêèé ïèñüìåííèê Á. Ëàçàð ïèøå, ùî æèäè áóëè ïîâèòóõàìè ìàñîíñòâà. Ãåðá Âåëèêî¿ Ëîæi çðîáèâ æèä ßêiâ Òåìïëî, òèì-òî âñi éîãî çíàêè (åìáëåìè) º æèäiâñüêi: âië, ëþäèíà, ëåâ, îðåë. Âîíè ïîçè÷åíi ó Êàáàëi. Ñâiòîâå ìàñîíñòâî – öå íå º ùîñü îäíå, îᒺäíàíå ñïiëüíîþ âñiì iäåîëîãiºþ, ñòàòóòîì, îáðÿäàìè. Íàâïàêè, ñâiòîâå ìàñîíñòâî º ðiçíîìàíiòíå, õî÷ i ïiä îäíîþ íàçâîþ „ìàñîíñòâî“. Òà çàãàëüíî ìîæíà ïîäiëèòè ñâiòîâå ìàñîíñòâî íà äâ³ âiäìiíè: ìàñîíñòâî ó ïðîòåñòàíòñüêèõ êðà¿íàõ, ÿê, íàïðèêëàä, ó Áðèòàíñüêié iìïåði¿, ÑØÀ, Ãîëëàíäi¿, Äàíi¿, Øâåöi¿ òîùî òà ìàñîíñòâî â êàòîëèöüêèõ êðà¿íàõ. Íàçàãàë ìàñîíñòâî â êàòîëèöüêèõ êðà¿íàõ íå º ðåâîëþöiéíå, âîíî ìåíø áåçáîæíèöüêå, à ìàñîíñòâî ó ïðîòåñòàíòñüêèõ êðà¿íàõ âñå áåçáîæíèöüêå, ðåâîëþöiéíå, ñîöiàëiñòè÷íå, ÿê, íàïðèêëàä, íàéáiëüøà i íàéâïëèâîâiøà Âåëèêà Ëîæà Ñõîäó â Ïàðèæi. Iäåîëîãiÿ áðèòàíñüêîãî ìàñîíñòâà – öå ñâiòîâå áðàòåðñòâî, ëþäÿíiñòü, ìèðíå, åâîëþöiéíå, íå ðåâîëþöiéíå óäîñêîíàëåííÿ, íàñàìïåðåä ìîðàëüíå, ïî÷èíàþ÷è âiä îñîáèñòîãî, à äàëi ãðîìàäñüêå, äåðæàâíå, ìiæíàðîäíå. Iäåîëîãiÿ ôðàíöóçüêîãî ìàñîíñòâà ïåðåñÿêíåíà iäåÿìè ñïàðòàêiâöiâ, ÿê, íàïðèêëàä: „Ìåòà âèïðàâäóº çàñîáè“, ñâiòîâà ðåâîëþöiÿ, áåçáîæíèöòâî. Áðèòàíñüêi ìàñîíè âiðÿòü ó „Âåëèêîãî Àðõiòåêòîðà Âñåñâiòó“ i áåçñìåðòíiñòü

40

41

Ìàñîíñòâî

ëþäñüêî¿ äóøi òà âèìàãàþòü âiä êîæíîãî ìàñîíà ùîáè âií áóâ ïîáîæíèì (áóäü-ÿêîãî âiðîâèçíàííÿ). Ôðàíöóçüêi ìàñîíè íàâïàêè, âîíè âæå öiëêîì âiäêðèòî ïðîãîëîñèëè âiéíó âñiì íàáîæåíñòâàì, óâàæàþ÷è ¿õ äèêóíñüêèìè çàáîáîíàìè, äóðiéêîþ. Íà ìiñöå Áîãà âîíè ñòàâëÿòü ëþäîëþáñòâî àáî ãóìàíiçì. Òàê îôiöiéíî, à â íàéâèùèõ ñòóïåíÿõ íàâ÷àþòü òåçó „Ìåòà âèïðàâäóº çàñîáè“ i îáñòîþþòü ñâiòîâèé äåñïîòè÷íèé óðÿä“. Ìàñîíñüêi ëîæi áóëè çàñíîâàíi ó Ïàðèæi 1725 ðîêó, ó Ìàäðèäi 1728 ð., ó Ãààçi 1731 ð., ó Ãàìáóðçi 1733 ð. Öiêàâà íiáè äðiáíèöÿ: äî ìàñîíñüêèõ ëîæ íå ïðèéìàþòü íåçàìîæíèõ ëþäåé. Õî÷ áðèòàíñüêå ìàñîíñòâî ìຠîäíàêîâi ç ôðàíöóçüêèì, iñïàíñüêèì îáðÿäè, ñòóïåíi, çíàêè, ïðîòå áðèòàíñüêå äóæå âiäðiçíÿºòüñÿ âiä òàìòèõ. Íàéãîëîâíiøå, ùî áðèòàíñüêå ìàñîíñòâî íå çàéìàºòüñÿ ïîëiòèêîþ, à ëèøå ôiëàíòðîïiºþ. Âîíî çáèðຠùîði÷íî ïîíàä 300 òèñÿ÷ ôóíòiâ ñòåðëiíãiâ íà äîáðîäiéíó äîïîìîãó óáîãèì. Áðèòàíñüêi ëîæi çàáîðîíÿþòü íàâiòü îáìiðêîâóâàòè â ëîæàõ ïîëiòè÷íi ñïðàâè. Íàìàãàííÿ âòÿãíóòè áðèòàíñüêå ìàñîíñòâî â ïîëiòèêó (íàïðèêëàä, ó âèáîðè), áðèòàíñüêi ëîæi ââàæàþòü çëî÷èíîì i êàðàþòü ñâî¿õ ÷ëåíiâ çà òå. Àíãëiéñüêå ìàñîíñòâî â 1878 ðîöi âiäìîâèëîñÿ âèçíàòè ôðàíöóçüêi ëîæi i çàáîðîíèëî ñâî¿ì ÷ëåíàì ¿õ âiäâiäóâàòè, ñàìå æ íå ïðèéìàëî ãîñòåé ç ôðàíöóçüêèõ ëîæ. Îòæå, ïîðâàëî çâ’ÿçêè ç ôðàíöóçüêèì ìàñîíñòâîì. Òàêîæ áðèòàíñüêå ìàñîíñòâî ïðîòèâèòüñÿ îᒺäíàííþ ñâiòîâîãî ìàñîíñòâà â îäèí ñîþç. Ñïðîáà îᒺäíàòèñÿ ïðîâàëèëàñÿ 1889 ðîêó íà âñåìàñîíñüêîìó 璿çäi â Ïàðèæi, àëå ïiçíiøå, 1902 ðîêó, ìàñîíñüêèé 璿çä ó Æåíåâi óõâàëèâ ñòâîðèòè Ìiæíàðîäíó Êàíöåëÿðiþ Ìàñîíñüêèõ Ñïðàâ. Áðèòàíñüêi ìàñîíè íå ïðè¿õàëè íà òîé 璿çä, ïîÿñíþþ÷è òèì, ùî áðèòàíñüêå ìàñîíñòâî íå äîçâîëÿº ïîëiòèêè ó ñâî¿õ ëîæàõ. Ïðîòå áðèòàíñüêå ìàñîíñòâî íiêîëè íå çàñóäæóâàëî ðåâîëþöiéíî¿, áåçáîæíèöüêî¿ äiÿëüíîñòi ôðàíöóçüêîãî, ïîðòóãàëüñüêîãî òà iíøèõ ìàñîíñòâ. Áðèòàíñüêi ìàñîíè íå áóëè àæ äî 1813 ðîêó áåçáîæíèêàìè, ÿê ôðàíöóçüêi òà iíøi. Äâà ç ïðîâiäíèõ çàñíîâíèêiâ Ëîíäîíñüêî¿ Âåëèêî¿ Ëîæi (1717 ðîêó) áóëè ñâÿùåíèêè: äîêòîð Òåîôië Àíäåðñîí òà äîêòîð Äæåì Äåñà´óiëåðñ. Ó XVIII ñò. ó ìîëèòâàõ áðèòàíñüêèõ ìàñîíiâ çãàäóâàëîñÿ íàâiòü Õðèñòà. Áðèòàíñüêi ìàñîíè áóëè òîëåðàíòíi äî âñiõ íàáîæåíñòâ. Öå âæå ïî 1813 ðîöi áðèòàíñüêi ìàñîíè ñòàëè áàéäóæi äî õðèñòèÿíñòâà, à â XX ñò. ñòàëè íàâiòü íà ðåâîëþöiéíèé, áåçáîæíèöüêèé øëÿõ ôðàíöóçüêîãî ìàñîíñòâà. Áðèòàíñüêi ìàñîíè çàïðîâàäèëè 1846 ðîêó íàéâèùèé, 33-ié ñòóïiíü ïîñâÿ÷åííÿ – „Ðîæåâèé Õðåñò“. Äî öüîãî ñòóïåíÿ ìàëè

ïðàâî íàëåæàòè ëèøå ïîáîæíi õðèñòèÿíè. Íå õðèñòèÿíè òàêîãî ïðàâà íå ìàëè. Öåé ñòóïiíü ìàþòü i ôðàíöóçüêi ìàñîíè, àëå äî íüîãî ìàþòü ïðàâî íàëåæàòè ëèøå áåçáîæíèêè òà æèäè. Ïàðèçüêó Âåëèêó Ëîæó çàñíóâàâ ãóðò ÿêîáiíöiâ íà ÷îëi ç Ø. Ðàäêëiôîì. Âåëèêèì Ìàéñòðîì ¿¿ áóâ 1705 ðîêó êíÿçü Ôiëiïï Îðëåàíñüêèé, ïiçíiøå ïðàâèòåëü Ôðàíöi¿. Ó Ôðàíöi¿ áóëî 1789 ðîêó ïîíàä äâ³ òèñÿ÷³ ëîæ, îᒺäíàíèõ ó Âåëèêó Ëîæó Ñõîäó, ç ÷ëåíñòâîì ïîíàä 100 òèñÿ÷ îñiá.  Óñòàíîâ÷èõ Çáîðàõ Ôðàíöi¿ âñi ðåâîëþöiîíåðè áóëè ìàñîíàìè. Ôðàíöóçüêèé iñòîðèê ïèøå, ùî âñiìà ÿêîáiíöÿìè êåðóâàëè ïðîâiäíèêè ñïàðòàêiâöiâ. Êðèâàâèé òåðîð ÿêîáiíöiâ, âèáóõè íåíàâèñòi, íèùåííÿ êóëüòóðíèõ ñêàðáiâ, íàáîæåíñòâà, æàäîáà êðîâi òàºìíèõ òîâàðèñòâ òîùî – âñå öå áóëî ñêåðîâàíå íå ëèøå ïðîòè âëàäè òà àðèñòîêðàòi¿, à ìຠñâî¿ ãëèáîêi, êiëüêàòèñÿ÷îëiòíi êîðåíi â iñòîði¿ ñàòàíiçìó. Çáåç÷åùåííÿ, çàïëþãàâëåííÿ öåðêîâ, íèùåííÿ ÿêîáiíöÿìè õðåñòi⠖ öå ëèøå íàñëiäóâàííÿ òîâàðèñòâ ÷îðíî¿ ìàãi¿, êàáàëiñòiâ, ´íîñòèêiâ, ñïàðòàêiâöiâ. „Õðèñòîñ áóâ øàõðàéñüêèì ïðîðîêîì“ – öåé âèðàç â óñòàõ ÿêîáiíöÿ Æ. Ìàðàòà áóâ ëèøå âiäëóííÿì âèñëîâëþâàíü õðàìîâèêiâ. Ôðàíöóçüêi ìàñîíè ïîñëàëè â 1761 ðîö³ äî Àìåðèêè æèäà Ñòåïàíà Ìîðiíà, ùîáè âií çàêëàâ òàì ìàñîíñüêó ëîæó. Âií çàêëàâ ç 16-îñîáîâèì ïðîâîäîì. Ç òèõ 16 áóëî 7 æèäiâ: Iñààê Ëîí´, Iñààê Êîñòà, Ìîéñåé Ãåºñ, Áàðóõ Ñïiòñåð, Ìîéñåé Êîãåí, Àâðààì Äæàêîá, Ãiòìàí Ëîí´. Ïàðèçüêà Âåëèêà Ëîæà çàïî÷àòêóâàëà 1737 ðîêó ïèñàííÿ i âèäàííÿ (âèäàíî 1751 ðîêó) âåëèêî¿ „Åíöèêëîïåäi¿“, ÿêà äóæå ïîøèðèëà ðåâîëþöiéíi iäå¿ ó ñâiòi. Íiìåöüêèé êîðîëü Ôðiäðiõ II çðîáèâ àâòîðiâ Ä. Äiäðî òà Äæ. Äàëåìáåðòà ÷ëåíàìè Ïðóñüêî¿ Êîðîëiâñüêî¿ Àêàäåìi¿ i äàâ ¿ì âåëèêó ïåíñiþ, íåçâàæàþ÷è íà òå, ùî òà „Åíöèêëîïåäiÿ“ ïðîïàãóâàëà iäå¿, ñïðÿìîâàíi ïðîòè ìîíàðõi¿ i Öåðêâè. Ôðiäðiõ ïåðåäáà÷àâ, ùî òà êíèæêà çðóéíóº ìîíàðõi÷íi ïîãëÿäè ôðàíöóçüêî¿ àðèñòîêðàòi¿ i âîíà ïîëiòè÷íî çiãíèº. Âií íå ïîìèëèâñÿ. Ôðàíöóçüêà ðåâîëþöiÿ âèáóõëà âñüîãî ëèøå 40 ðîêiâ ïiñëÿ öüîãî. ×ëåí Âåëèêî¿ Ëîæi Ñõîäó Êîìií Àëüáàíöåëi îñÿãíóâ íàéâèùèé ñòóï³íü – „Ðîæåâèé Õðåñò“ i ïiçíàâ ñïðàâæíþ iäåîëîãiþ òà ìåòó òî¿ ëîæi. Õî÷ âií áóâ áåçáîæíèêîì, ïðîòå áóâ ôðàíöóçüêèì ïàòðiîòîì, i òà ìåòà é iäåîëîãiÿ éîãî òàê îáóðèëè, ùî âií ïîêèíóâ ìàñîíñòâî i íàïèñàâ ïðàâäó ïðî òó ëîæó. Ó ñâî¿é êíèæöi âií ïèøå, ùî âñi 33 ñòóïåíi ëîæi ìîæíà ïîäiëèòè íà òðè ÷àñòèíè: 1) Òðè íèæ÷i ñòóïåíi, ÷ëåíè ÿêèõ íå çíàþòü æîäíî¿ òàºìíèöi ÷è ñïðàâæíüî¿ ìåòè ìàñîíñòâà. Öi ñòóïåíi iäåîëîãi÷íî

42

43

ïiäãîòîâëþþòü ëèøå êàíäèäàòiâ íà ÷ëåíñòâî. 2) Ñåðåäíi ñòóïåíi, ÿêi iäåîëîãi÷íî âèøêîëþþòü ÷ëåíiâ i âèïðîáîâóþòü ¿õíþ âiðíiñòü ìàñîíñòâó. Âîíè ïîäàþòü – ó âiäïîâiäíié ôîðìi – äåùî ç iäåîëîãi¿ ìàñîíñòâà, àëå íå ïîäàþòü ñïðàâæíüî¿ ïîëiòè÷íî¿ éîãî ìåòè. 3) Íàéâèùi ñòóïåíi – öå íåâåëèêèé ãóðò âæå âèïðîáóâàíèõ, ïåâíèõ, âiðíèõ ìàñîíñòâó ïðîâiäíèõ ÷ëåíiâ, ñïðàâæíiõ ïðiçâèù (âñi ìàþòü ïðèáðàíi), ÿêèõ íiõòî íå çíàº, êðiì ãîëîâè ëîæi. Ëèøå âîíè çíàþòü ñïðàâæíþ iäåîëîãiþ i ñïðàâæíþ ìåòó ìàñîíñòâà. Äî öüîãî ãóðòó íàëåæàòü íå ëèøå ôðàíöóçè.  òîìó ãóðòi º áàãàòî æèäiâ. Âïðîâàäæóþ÷è Ê. Àëüáàíöåëi äî 30-ãî ñòóïåíÿ („Ëèöàði êàëîøi“), éîãî çâåðõíèê êàçàâ éîìó: – Òè ìóñèø çíàòè ó ÷îìó º ñèëà ìàñîíñòâà. Âîíà íå â ÷èñëi ÷ëåíiâ, áî ó Ôðàíöi¿ º ëèøå 25.000 (1889 ð.) ìàñîíiâ. I íå òîìó, ùî ìàñîíè º íàéðîçóìíiøèìè ëþäüìè. Ñåðåä ìàñîíiâ º ÷èìàëî ðîçóìîâî¿ ìàëå÷i. Ñèëà ìàñîíiâ ó òîìó, ùî ìè äîáðå çãóðòîâàíi, áåççàñòåðåæíî ïîêiðíi ïåðåä ïðîâîäîì, ìàºìî ñèëüíèõ êåðiâíèêiâ, à íàéãîëîâíiøå òîìó, ùî íàø ïðîâiä ÿñíî óÿâëÿº äóæå âèñîêó, âåëèêó ìåòó ìàñîíñòâà. À òàêîæ i òîìó, ùî íiõòî íàì íå ïåðåøêîäæຠâåñòè Ôðàíöiþ é iíøi íàðîäè äî òî¿ ìåòè. Ôðàíöóçüêà Âåëèêà Ëîæà Ñõîäó ñòàëà ñâiòîâèì îñåðåäêîì ïîøèðåííÿ âñiëÿêèõ iíòåðíàöiîíàëiçìiâ, ñîöiàëiçìiâ, êîñìîïîëiòèçìiâ òîùî. Áåëüãiéñüêå ìàñîíñòâî ïiøëî øëÿõîì ôðàíöóçüêîãî. Iñïàíñüêå òà ïîðòóãàëüñüêå ïiøëî ùå äàëi çà ôðàíöóçüêå, áî òâîðèëî i ïðîâàäèëî ïîðòóãàëüñüêó ðåâîëþöiþ 1908–21 ðîêiâ òà òàºìíî âáèëî iñïàíñüêîãî êîðîëÿ Êàðëîñà i éîãî ñèíà. Ìàñîíñüêi ëîæi Ñõiäíî¿ ªâðîïè îïàíóâàëè ñîöiàëiñòè òà æèäè. Ïiñëÿ ïîâàëåííÿ êîìóíiñòè÷íîãî óðÿäó Áåëà Êóíè â Ìàäÿðùèíi ïîëiöiÿ çíàéøëà àðõiâ ìàñîíñüêî¿ ëîæi ¥iîð. Ó íüîìó áóâ ïðîòîêîë çàñiäàííÿ ÷ëåíiâ íàéâèùîãî ñòóïåíÿ. Âåëèêèé Ìàéñòåð ëîæi Äð. Êàðëîñ êàçàâ íà òîìó çàñiäàííi: – Iäåàëüíèé ñâiò ìè íàçèâàºìî ìàñîíñüêèì ñâiòîì. Ñîöiàëiñòè÷íèé ñâiò òàêîæ áóäå iäåàëüíèì ñâiòîì. Òàê, âiðà â ìàñîíñòâî i âiðà â ñîöiàëiçì – òîòîæíi. „Ìè, ìàñîíè, âiòàºìî ñîöiàëiçì (êîìóíiçì) ÿê ùèðîãî íàøîãî òîâàðèøà ó íàøèõ çóñèëëÿõ ïîëiïøèòè ëþäñüêèé äîáðîáóò. Ñîöiàëiçì i ìàñîíñòâî, ðàçîì ç êîìóíiçìîì, âèðîñëè ç îäíîãî òîãî ñàìîãî êîðåíÿ“. „Õðèñòèÿíñüêèé Áîã º Áîãîì, àëå é Ñàòàíà º òàêîæ áîãîì. Ïðàâäèâà âiðà – âiðèòè i â Ñàòàíó, áî æ âií íå ìåíøèé Áîã çà õðèñòèÿíñüêîãî“.

Ìiæ ïðîâiäíèêàìè ïîðòóãàëüñüêî¿ ðåâîëþöi¿ 1921 ðîêó áóâ Âåëèêèé Ìàéñòåð ïîðòóãàëüñüêî¿ ìàñîíñüêî¿ Âåëèêî¿ Ëîæi Ñõîäó Ìà´àêåñ Ëiìà. Öÿ ëîæà âáèëà ïîðòóãàëüñüêîãî ïðåçèäåíòà À. Ïàºñà. Íà òåïåðiøíiõ ïîðòóãàëüñüêèõ ãðîøàõ íàäðóêîâàíî ìàñîíñüêi çíàêè: ïðÿìîêóòíèê òà öèðêóëü. Óïîâíîâàæåíèé „Íàéâèùîãî Äîãìàòè÷íîãî Ïðîâîäó“ ºâðîïåéñüêîãî ìàñîíñòâà (øîòëàíäñüêîãî îáðÿäó) ïiäïèñàâ 1874 ðîêó ç óïîâíîâàæåíèì àìåðèêàíñüêî¿ æèäiâñüêî¿ ëîæi Áíài Áðiòñ áðàòåðñüêèé ñîþç. Öåé ñîþç òðèìàºòüñÿ â òàºìíèöi. Ïðî íüîãî ìîæóòü çíàòè ëèøå ÷ëåíè íàéâèùîãî ñòóïåíÿ. Àìåðèêàíñüêà æèäiâñüêà ëîæà Áíài Áðiòñ ïëàòèòü íàéâèùîìó ïðîâîäîâi ºâðîïåéñüêîãî ìàñîíñòâà ði÷íî 10 % ñâî¿õ ïðèáóòêiâ. Âëàñíi iìåíà, çíàìåíà é îáðÿäè ºâðîïåéñüêîãî ìàñîíñòâà ïåðåïîâíåíi æèäiâñüêèìè iäåÿìè òà ëåêñèêîþ. Ìàñîíñòâî øîòëàíäñüêîãî îáðÿäó âæèâຠæèäiâñüêèé êàëåíäàð i æèäiâñüêó àçáóêó. Ôðàíöóçüêèé æèä Ìàðòií Ïàñêàëü çàñíóâàâ 1754 ðîêó îêðåìó ìàñîíñüêó, òàºìíè÷ó, êàáàëiñòñüêó ëîæó ïiä íàçâîþ „Âèáðàíi æðåöi“, ùî ôàêòè÷íî áóëà ñïàðòàêiâñüêîþ. Âîíà äóæå ñêîðî ïîøèðèëàñÿ ïî âñié Ôðàíöi¿. Iäåîëîãiÿ, îáðÿäè òà ñòàòóò ¿¿ âçÿòî ç æèäiâñüêî¿ Êàáàëè ç äîäàòêàìè ïîãàíñüêî¿ âiðè, äèêóíñüêèõ çàáîáîíiâ, ÷àêëóíñòâà. Ïðîâiä ¿¿ íàçèâàâñÿ æèäiâñüêîþ íàçâîþ Ñèíåäðiîí i íàéâèùi ñòóïåíi iìåíóâàëèñÿ æèäiâñüêèìè íàçâàìè. ×ëåíè íå çíàëè ñïðàâæíiõ ïðiçâèù ñâî¿õ çâåðõíèêiâ, àëå çàïðèñÿãëèñÿ íà âñå æèòòÿ áåççàñòåðåæíî âèêîíóâàòè ¿õíi íàêàçè. Öi ëîæi ñòàëè îñåðåäêàìè íàâ÷àííÿ êàáàëiñòè÷íèõ äîãì òà âñiëÿêîãî ÷àêëóíñòâà. Âîíè îᒺäíàëèñÿ 1771 ðîêó ç Âåëèêîþ Ëîæåþ Ñõîäó. Äî íiìåöüêî¿ ìàñîíñüêî¿ ëîæi âñòóïèâ 1738 ðîêó ïðóñüêèé êîðîëü Ôðiäðiõ Âåëèêèé i ñòàâ íàâiòü Âåëèêèì Ìàéñòðîì. Âií çáiëüøèâ ÷èñëî ñòóïåíiâ äî 33. Öèì âií îᒺäíàâ ïiä ñâî¿ì ïðîâîäîì óñi ìàñîíñüêi ëîæi â ªâðîïi, êðiì áðèòàíñüêèõ. Ôðiäðiõ çàïðÿã ºâðîïåéñüêå ìàñîíñòâî äî ïðóñüêîãî äåðæàâíîãî âîçó. Ç óñiõ ìàñîíñüêèõ ëîæ ëèøå îäíà ïðóñüêà íå ïðèéìàëà äî ñâîãî ÷ëåíñòâà æèäiâ. Íiìåöüêi ìàñîíè, íåçâàæàþ÷è íà ¿õíþ iíòåðíàöiîíàëüíó áàëàêàíèíó, áóëè çàïåêëèìè íiìåöüêèìè ïàòðiîòàìè, íàöiîíàëiñòàìè. Òàêèìè áóëè i íiìåöüêi ñîöiàëiñòè. Òèì-òî Î. Áiñìàðê i ïiäòðèìóâàâ ¿õ. Ê. Ìàðêñ i ãîëîâè íiìåöüêî¿ ñîöiàëiñòè÷íî¿ ïàðòi¿ Ô. Ëàññàëü òà Ã. Ôðiòøå âiðíî ñëóæèëè íiìåöüêîìó iìïåðiàëiçìîâi. Iäåéíèì äæåðåëîì íiìåöüêîãî ìàñîíñòâà i çàãàðáíèöòâà áóâ ìàêiàâåëëiçì. I çàñíîâíèê íiìåöüêîãî ìàñîíñòâà À. Âàéñãàóïò òà êîðîëü Ôðiäðiõ – îáèäâà ìàþòü ñâî¿ì ó÷èòåëåì Í. Ìàêiàâåëëi. Ê. Ìàðêñ i Ô. Åíãåëüñ áóëè ìàêiàâåëëiñòàìè. Ìàñîíè ïðîïîâiäóâàëè ó Ôðàíöi¿ ïàöèôiçì

44

45

i ãóìàíiçì, àëå â Íiìå÷÷èíi ïðîïîâiäóâàëè íiìåöüêèé ïàòðiîòèçì. Ïàïà Êëèìåíòié XII âèêëÿâ 1738 ðîêó ìàñîíñòâî, à ôðàíöóçüêèé êîðîëü çàáîðîíèâ ìàñîíñüêi ëîæi. Ïðîòå, òàºìíî âîíè äiÿëè é äàëi. Iòàëiéñüêà ôàøèñòñüêà ïàðòiÿ íå ïðèéìàëà äî ñåáå ìàñîíiâ. Íiìå÷÷èíà â XIX ñò. i Ìîñêîâùèíà â XX ñò.– îáèäâi çàïðÿãëè ìàñîíñòâî i ñîöiàëiçì äî ñâîãî äåðæàâíîãî iìïåðiàëiçìó. Ìàñîíàìè áóëè Ôðiäðiõ II, Î. Áiñìàðê, ó Ôðàíöi¿ – Ã. Ìiðàáî, Æ. Êëåìàíñî.

Òåîñîô³ÿ Êóëüò çëî¿ ñèëè iñíóâàâ óæå íà ñâiòàíêó ëþäñüêî¿ öèâiëiçàöi¿. Iñíóâàëè òàºìíi ñåêòè, ùî ïîêëîíÿëèñÿ ñàòàíi, ÿê, íàïðèêëàä, êà¿íiòè, ºâõiòè, ëþöèôåðÿíè. Ñåêòà ëþöèôåðÿí ïîøèðèëàñÿ â XII ñò. â ×åõi¿, ó XIII ñò. â Íiìå÷÷èíi, â XIV ñò. â Iòàëi¿ òà Ôðàíöi¿. Öÿ ñåêòà âæèâàëà âîðîæáèòñòâî, ÷àêëóíñòâî. Âîíà ãèäóâàëà i ïîìèêàëà âñiëÿêèì íàáîæåíñòâîì. Äî íå¿ íàëåæàëè íå ëèøå íåîñâi÷åíi äóðíi ëþäè, àëå é îñâi÷åí³, âèñîêi àðèñòîêðàòè, ÿê, íàïðèêëàä, ìàðøàë Ôðàíöi¿ ¥iëü äå Ðå. Âîíà ïðèíîñèëà ñàòàíi êðèâàâó æåðòâó íàâiòü äiòüìè.  ÷îðíié ìàãi¿, ó âiði ñàòàíiñòiâ çíàõîäèìî áàãàòî âïëèâiâ æèäiâñüêî¿ Êàáàëè.  XIV ñò. æèäè ìàëè äóæå âåëèêi âïëèâè ó âèùèõ êîëàõ ñóñïiëüñòâà: Iñïàíi¿, Ïîðòóãàëi¿, Iòàëi¿. Æèä Iñààê Ëþðiÿ çàêëàâ 1450 ðîêó ó Ôëîðåíöi¿ êàáàëiñòè÷íó øêîëó ÷îðíîãî ÷àêëóíñòâà. Öÿ øêîëà ïîøèðèëà îáîæíþâàííÿ äèÿâîëà íà âñþ ªâðîïó.  Òàëìóäi ÷èòàºìî: „ßêáè ëþäñüêå îêî ìîãëî áà÷èòè ÷îðòiâ, òî íåìîæëèâî áóëî á ëþäÿì æèòè. ×îðòiâ ó ñâiòi äàëåêî áiëüøå, ÿê ëþäåé. ×îðòè âñþäè îòî÷óþòü êîæíó ëþäèíó. Óáðàííÿ ðàáèíiâ ñêîðî çíîøóºòüñÿ, áî ïîñòiéíî òðåòüñÿ îá ÷îðòiâ“*. Òàëìóä íàâîäèòü òàêîæ iºðàðõiþ ÷îðòiâ. Ó XVIII ñò. ïî âñié ªâðîïi äóæå ïîøèðèëîñÿ çàõîïëåííÿ àðèñòîêðàòi¿ îêóëüòèçìîì. Âñiëÿêîãî ðîäó ïðîéäèñâiòè, ÷àêëóíè, * „Ãóëií“ 143,144. 46

àëõiìiêè, âîðîæêè íàáóëè äóæå âåëèêîãî âïëèâó i çàðîáëÿëè âåëèêi ãðîøi. Êîðîëi, íàéâèùi àðèñòîêðàòè, øëÿõòà – âñi øóêàëè „ôiëîñîôñüêîãî êàìåíÿ“, „åëåêñèðó æèòòÿ“ òîùî. Ôðàíöóçüêi ìàñîíè áàãàòî âæèâàëè âñiëÿêîãî ÷àêëóíñòâà ÿê ïàðàâàí ìàñîíñüêî¿ iäåîëîãi¿. Òåîñîôiþ çàïî÷àòêóâàâ ó III ñò. Àìîíiÿ Ñàêàñ.  XVI ñò. iñíóâàëî „Áðàòñòâî òåîñîôiâ Ðîæåâîãî Õðåñòà“. Òåïåðiøíi òåîñîôi÷íi ãóðòè çàêëàëà 1875 ðîêó â Íüþ-Éîðêó ìîñêîâêà Ã. Áëàâàòñüêà. Âîíà êàçàëà, ùî òàºìíè÷i äîêòðèíè ïiçíàëà â Òiáåòi i ñàìà ¿õ óïîðÿäêóâàëà. Öå áóëà íàõàáíà ïðîéäèñâiòêà i áðåõóõà. Òi äîêòðèíè âîíà ïiçíàëà â Ïàðèæi âiä æèäiâ-êàáàëiñòiâ, ùî âèäíî ç äóæå âåëèêîãî âïëèâó Òàëìóäà íà ¿¿ ïèñàííÿ. Íàïðèêëàä, ó ¿¿ êíèæöi, ÿêó âèäàëî „Òåîñîôi÷íå Òîâàðèñòâî“ â Íüþ-Éîðêó, ÷èòàºìî, ùî Õðèñòîñ áóâ çâè÷àéíèì áàéñòðþêîì, à ìóäðîñòi íàâ÷èâñÿ âiä æèäiâñüêî¿ ñåêòè ºñåíiâ ó ªãèïòi. Iíøi òåîñîôè íàâ÷àþòü, ùî Õðèñòîñ íiêîëè íå iñíóâàâ, à áàéêó ïðî éîãî æèòòÿ, ñìåðòü i âîñêðåñiííÿ âèäóìàëè ÷åíöi àæ ó II ñò. Ã. Áëàâàòñüêà âèäàâàëà ñåáå çà áóääèñòêó. Âîíà ïèñàëà, ùî ¿¿ áîãîïîøóê öiëêîâèòî íå öiêàâèòüñÿ ïîëiòèêîþ. Àëå âîíà æ ïðîáóâàëà 1879 ðîêó âiäáóäóâàòè â Iíäi¿ „Ñâiòîâå Áðàòåðñòâî“. Îäíà ç ïðîâiäíèöü òîãî áðàòåðñòâà À. Áåçàí äiñòàëàñÿ äî ìàñîíñüêî¿ ëîæi (ºäèíî¿, ùî ïðèéìàëà æiíîê). I öå âîíà äîäàëà äî ìàñîíñüêîãî ãàñëà „áðàòåðñòâî“ ùå é ïîëiòè÷íî-ñîöiàëiñòè÷íi „âîëÿ“ òà „ðiâíiñòü“. Òåîñîôñüêà ãðîìàäà íå º íàóêîâî-äîñëiäíîþ óñòàíîâîþ, à ëèøå ïðîïàãàíäèâíèì ãóðòîì, ùî ìຠñâîºþ ìåòîþ çàìiíèòè ÷èñòi, ÿñíi, çðîçóìiëi õðèñòèÿíñüêi äîêòðèíè íà ÿêóñü íåñòðàâíó ñàëàìàõó ñõiäíèõ çàáîáîíiâ, êàáàëiçìó i ïðîñòî äóðèñâiòñòâà. Ëþäè òà ãóðòè, ùî õîòiëè, ÷è íàìàãàëèñÿ çíèùèòè íàáîæåíñòâî òà ñóñïiëüíèé ëàä, iñíóâàëè âæå íà ñâiòàíêó ëþäñüêî¿ iñòîði¿. Âñi òàºìíi, ðó¿ííèöüêi ãóðòè ìàëè äâi ñïiëüíi âñiì ïðèêìåòè: 1) æîäíà ç íèõ íå áóëà ïðîòèæèäiâñüêà; 2) âñi âîíè ñòàâèëèñÿ âîðîæå äî õðèñòèÿíñòâà. Íàïðèêëàä, i À. Âàéñãàóïò, i Ô. Âîëüòåð, i Ôðiäðiõ Âåëèêèé õî÷ i êàçàëè, ùî âîíè øàíóþòü õðèñòèÿíñòâî, àëå êîæíèé ç íèõ âñå ñâîº æèòòÿ ïîáîðþâàâ õðèñòèÿíñüêi iäå¿. Ïàíóâàòè ó ñâiòi ìðiÿëè: Îëåêñàíäð Ìàêåäîíñüêèé, Íàïîëåîí, Ôðiäðiõ Âåëèêèé, À. Ãiòëåð, âñi ìîñêîâñüêi öàði ðàçîì ç ñîöiàëiñòè÷íèìè Â. Ëåíiíèì òà Ì. Õðóùîâèì. Âñi òàºìíi òà ïiâòàºìíi òîâàðèñòâà, ãóðòè ìàëè ñâîºþ ìåòîþ çàõîïèòè íàéâèùó âëàäó i ïàíóâàòè. Âñi âîíè – i ñòàðîäàâíi i òåïåðiøíi – ìàëè òi ñàìi iäå¿ i òi ñàìi ñïîñîáè ¿õ çäiéñíþâàòè. Âñi âîíè âæèâàëè ïiäñòóï, áðåõíþ, çàëÿêóâàííÿ, 47

îøóêàíñòâî, äåìàãîãiþ, ïiäêóï, êðèâîïðèñÿæíèöòâî, òàºìíi iíòðèãè, âáèâñòâà òîùî. Âñi âîíè êåðóâàëèñÿ çàñàäîþ „ìåòà âèïðàâäóº çàñîáè“. Âñi âîíè ïîáîðþâàëè, íèùèëè íàáîæåíñòâî, âîëþ, îñîáèñòiñòü. Âñi âîíè ïîáóäóâàëè ñâî¿ òîâàðèñòâà íà çàñàäi áåççàñòåðåæíîãî, iºðàðõi÷íîãî ïîñëóõó, çàëiçíî¿ äèñöèïëiíè: íiÿêèõ âèáîðiâ, à ëèøå ïðèçíà÷åííÿ çãîðè, ñìåðòü çðàäíèêàì i âiäñòóïíèêàì, îáîâ’ÿçîê êîæíîãî ÷ëåíà ñëiäêóâàòè çà iíøèìè ÷ëåíàìè i äîíîñèòè çâåðõíèêàì íå ëèøå ïðî çðàäëèâèõ, àëå é òèõ, ùî õèòàþòüñÿ. Âñå öå ðîáèëè i ìàíiñòè III ñò., i êà¿ðñüêà ëîæà XI ñò., i õðàìîâèêè XII ñò., i ñïàðòàêiâöi XVIII ñò., i ëåíiíñüêà òà ãiòëåðiâñüêà ïàðòi¿ XX ñò. Ñïàðòàêiâñüêèé àðõiâ, ïðîòîêîëè ñiîíñüêèõ ìóäðåöiâ, òåçè III ²íòåðíàöiîíàëó, äiÿëüíiñòü ÎÎÍ, íàêàçè òà ëiòåðàòóðà íiìåöüêèõ íàöèñòiâ, ìîñêîâñüêèõ áiëüøîâèêi⠖ âñi âîíè äîâîäÿòü, ùî iñíóº ñâiòîâà ñèëà, ÿêà íèùèòü ðåëiãiþ, ïàòðiîòèçì, âîëþ, ïðàâà ëþäèíè i íàðîäiâ. Òî ñèëà, ÿêà õî÷å çíèùèòè âñå áîæåñüêå â ëþäèíi é îáåðíóòè ëþäèíó â áåçäóøíó, áåçäóìíó, ñëóõíÿíó ìàøèíó. Ïiñëÿ íåâäà÷i ñïàðòàêiâöiâ ç’ÿâèâñÿ 1847 ðîêó „Êîìóíiñòè÷íèé Ìàíiôåñò“ òà „Êàïiòàë“ Ê. Ìàðêñà.  íèõ ÷èòàºìî òå ñàìå, ùî é â àðõiâi ñïàðòàêiâöiâ, à ñàìå: çíèùåííÿ íàáîæåíñòâà, çíèùåííÿ ïàòðiîòèçìó, çíèùåííÿ ðîäèíè, çíèùåííÿ âîëi, çíèùåííÿ iíäèâiäóàëüíîñòi, îñîáèñòî¿ âëàñíîñòi, ãðîìàäñüêèõ ïðà⠖ âñå çíèùåííÿ, çíèùåííÿ, çíèùåííÿ. À ùî ìàëè çáóäóâàòè – òî ïîäèâiòüñÿ íà ÑÐÑÐ. Ó ñâî¿õ îñíîâàõ ìàðêñèçì º íi ùî iíøå, ÿê óäîñêîíàëåíèé ñïàðòàêiçì. Ó âñiõ ïèñàííÿõ, äiÿõ, íàêàçàõ À. Âàéñãàóïòà, Ê. Ìàðêñà, Ì. Áàêóíiíà, Ñ. Íå÷àºâà, Â. Ëåíiíà, À. Ãiòëåðà, âîæäiâ III Iíòåðíàöiîíàëó, æèäiâñüêîãî Ñàíãåäðiíà òîùî íà ïåðøîìó ìiñöi ñòî¿òü âèìîãà ÇÀÕÎÏÈÒÈ ÂËÀÄÓ (äåðæàâíó, ñâiòîâó). À ïðî òå, ùî âîíè áóäóòü ðîáèòè, êîëè çàõîïëÿòü âëàäó, ïðî ìàéáóòíº ¿õíº ÁÓÄIÂÍÈÖÒÂÎ âîíè ïîäàþòü ëèøå iìëèñòi, çàãàëüíi, ïîðîæíi ãàñëà. Íàòîìiñòü ¿õíÿ ñòðàòåãiÿ i òàêòèêà íèùåííÿ âiäïðàöüîâàíi äî íàéìåíøèõ äðiáíèöü. Â. Ëåíií íå çìàðíóâàâ ÷àñó íà åìiãðàöi¿. Âií âiä ðàíêó äî íî÷i âèâ÷àâ iñòîðiþ òàºìíèõ òîâàðèñòâ õðàìîâèêiâ, ñïàðòàêiâöiâ, „Ïðîòîêîëè ñiîíñüêèõ ìóäðåöiâ“, ìàñîíñòâî. Äóõîâíiñòü, âëàäó, ñâiòîãëÿä ìîñêîâñüêîãî íàðîäó òà iíòåëiãåíöi¿ âií äîáðå çíàâ. I âií çðîçóìiâ, ùî ìîñêâèíè ðîçáóäóâàëè ñâîþ iìïåðiþ ëèøå çàâäÿêè òîìó, ùî âæèâàëè ñòðàòåãi¿ i òàêòèêè òàºìíèõ òîâàðèñòâ. Çðîçóìiâ, ùî iäå¿, ïðîòèëåæíi iäåÿì òîâàðèñòâ, çðóéíóþòü ìîñêîâñüêó iìïåðiþ. À ìîñêîâñüêó iíòåëiãåíöiþ âæå ïî÷àëè çàõîïëþâàòè òàêi çãóáíi äëÿ iìïåði¿ iäå¿, ÿê ìiæíàðîä-

íèé ñîöiàëiçì. I â éîãî ìîíãîëüñüêié* ãîëîâi çðîäèâñÿ ïëàí ïîðÿòóíêó ìîñêîâñüêî¿ iìïåði¿ ïiä âèãëÿäîì ãàðíî¿, ïðèâàáëèâî¿ ëè÷èíè iíòåðíàöiîíàëüíîãî ñîöiàëiçìó. Éøëîñÿ ïðî „ñâiòîâå îᒺäíàííÿ âñiõ ãíîáëåíèõ i ïîêðèâäæåíèõ ðîáiòíèêiâ äëÿ òîãî, ùîáè âèçâîëèòèñÿ ç êàïiòàëiñòè÷íîãî ðàáñòâà“. Ñïîñîáè ÿê öå ðîáèòè ïîäàëè ñïàðòàêiâöi. Ïðî íèõ îïîâiëè ìîñêâèíàì Â. Áàêóíií, Ñ. Íå÷àºâ òà iíøi.

48

49

*** Ìàñîíñüêå ñâiòîâå „áðàòåðñòâî âñiõ ëþäåé“ – öå îìàíà, óòîïiÿ. Îáðàçíî êàæó÷è, áðàòàìè íàçèâàþòüñÿ ëþäè, äóæå ïîäiáíi îäèí äî îäíîãî, ÷è ùiëüíî îᒺäíàíi çàðàäè ñïiëüíî¿ ìåòè. Ðiçíi íàðîäè íå ëèøå íå ïîäiáíi ìiæ ñîáîþ, à é äóæå ÷àñòî ìàþòü ðiçíi âäà÷i, ïðîòèëåæíó ìåòó. Îòæå, ¿õíº îᒺäíàííÿ çàðàäè ñâiòîâîãî ìèðó – öå áóäîâà ïiäâàëèí íà ïiñêó. Ïåðøèé æå áóðåâié ðîçâàëèòü ¿¿. Áiáëiéíà Âàâèëîíñüêà âåæà º ñèìâîëîì òàêîãî îᒺäíàííÿ. Íàéáiëüøîþ i íàéíåáåçïå÷íiøîþ ïîìèëêîþ – óñïàäêîâàíîþ âiä ìàñîíñòâà – º áåçïiäñòàâíà, ñëiïà âiðà â òå, ùî ñâiòîâèé ìèð ìîæå çäiéñíèòè iíòåðíàöiîíàë, ñåáòî çíèùåííÿ íàöiîíàëüíîãî ïàòðiîòèçìó. Öÿ âiðà áåçïiäñòàâíà, áî ëþäèíà, ÿêà íå ëþáèòü áëèæ÷èõ äî ñåáå ëþäåé, íå ìîæå ëþáèòè äàëüøèõ. Àëå òiëüêè ëþáîâ, ïðèÿçíü çáëèæóº ëþäåé. Ñòàëèé ñâiòîâèé ìèð ëåäâå ÷è êîëè çäiéñíèòüñÿ. Ëèøå îáîïiëüíà ïîøàíà äî ïðèðîäíèõ ïðàâ êîæíîãî íàðîäó ìîæå ñòâîðèòè ¿õíº äóõîâíå çáëèæåííÿ, ïðèÿòåëüñòâî. Îòæå, øëÿõ äî ñïiâæèòòÿ íàðîäiâ iäå íå ÷åðåç iíòåðíàöiîíàëiçì, à òiëüêè ÷åðåç íàöiîíàëiçì. Iíòåðíàöiîíàëiñòè, ïàöèôiñòè ìðiþòü îᒺäíàòè ëþäñüêi ïðîòèâåíñòâà. À öå áåçïiäñòàâíà, áî ïðîòèïðèðîäíà îìàíà. Òàê „ìèðîëþáöi“ ñâîºþ ìàÿ÷íåþ ñïðèÿþòü íå ìèðîâi, à, íàâïàêè, âiéíi. Ìàñîíñüêà i ñîöiàëiñòè÷íà âiðà ó ìîæëèâiñòü äîñêîíàëî¿ ëþäèíè – öå ùîñü äàëåêî ãiðøå, ÿê îìàíà. Íåìà íi÷îãî áàæàíiøîãî i ïîòðiáíiøîãî ëþäÿì, ÿê ¿õíº ïðàãíåííÿ äî äîñêîíàëîñòi. Õðèñòèÿíñòâî â÷èòü ëþäåé ïðàãíóòè äî Áîæî¿ äîñêîíàëîñòi. Àëå êîëè ëþäèíà ïîâ³ðèòü, ùî âîíà âæå îñÿãíóëà äîñêîíàëîñò³, òî âîíà ìàòèìå ñåáå çà áîæåñòâî. Ìàñîíè i ñîöiàëiñòè âiðÿòü, ùî íîâîíàðîäæåíà äèòèíà º ïðèðîäíî äîñêîíàëà, ëèøåíü æèòòºâi * Â. Ëåíií áóâ ç ïîõîäæåííÿ òàòàðèíîì Í. Óëüÿíîâèì.

îáñòàâèíè ¿¿ ïñóþòü. Îòæå, ìàíiïóëþþ÷è îáñòàâèíàìè, ñêåðîâóþ÷è i ìiíÿþ÷è ¿õ, ìîæíà çðîáèòè ëþäèíó äîñêîíàëîþ. À öå ïðèçâîäèòü ëîãi÷íî äî áåçáîæíèöòâà. Áåçáîæíèêè íå ìîæóòü âiäïîâiñòè íà ïèòàííÿ: „×îìó âðîäæåíà äîñêîíàëiñòü ëþäèíè íå îáåðåãëà ëþäèíó âiä çiïñóòòÿ íåäîñêîíàëèì ñóñïiëüñòâîì? ßê æå òàê ñòàëîñÿ, ùî äîñêîíàëà ç ïðèðîäè ëþäèíà ñòâîðèëà íåäîñêîíàëå ñóñïiëüñòâî? Âiðà â ïðèðîäíó äîñêîíàëiñòü ëþäèíè, à ç òîãî i âiðà ó âñåìîãóòíiñòü ëþäñüêîãî (íå áîæåñüêîãî) ðîçóìó i ïðèçâåëà äî òåïåðiøíüîãî çäè÷àâiííÿ öèâiëiçîâàíèõ íàðîäiâ, ïðèçâåëà äî âåëèêî¿ äóõîâíî¿ êðèçè. Ìàñîíñòâî, íèùà÷è âiðó â Áîãà, îáîæíþþ÷è ëþäñüêèé ðîçóì, íèùèòü äóõîâíi îñíîâè ëþäñüêîãî æèòòÿ. Ìàñîíñòâî, ïiäòðèìóþ÷è ñîöiàëiçì ç éîãî ñòàëîþ íåíàâèñòþ, íèùèòü ãóìàíiçì. Îòæå, ãîëîñ ìàñîíñòâà, ùî âîíî êåðóºòüñÿ ëþäîëþáñòâîì, òî áðåõíÿ, îøóêàíñòâî.

II.

ÆÈIJÂÑÒÂÎ

Æèäiâñüêèé íàðîä íàëåæèòü äî êóëüòóðíîãî êîëà êî÷îâèêiâ. Öå âiäáèëîñÿ íà âñié äîëi æèäiâñüêîãî íàðîäó. Îñíîâíà ïðèêìåòà êî÷îâèêà – íåñòðèìíèé ïîòÿã äî ìàíäðiâêè, íàõèë çìiíþâàòè ìiñöå ïîáóòó. Êî÷îâèê íå õî÷å æèòè ñòàëî íà îäíîìó ìiñöi. Éîìó áàéäóæå äå æèòè. Âií íå çíຠi íå õî÷å çíàòè ëþáîâi äî ñâ çåìëi. Ïàòðiîòèçì éîìó öiëêîâèòî ÷óæèé i íå çðîçóìiëèé. Öå º îñíîâíà ïñèõîëîãi÷íà ïðè÷èíà ÷îìó æèäè ðîçñåëèëèñÿ ïî âñüîìó ñâiòó. Iñòîðiÿ ëþäñòâà íå çíຠæîäíîãî íàðîäó – êðiì æèäiâñüêîãî – ùî òàê ðîçñåëèâñÿ. Êî÷îâèêè íå ìàþòü ñâ çåìëi, à òîìó é íå ìàþòü ëþáîâi äî çåìëi*. Âîíè íåíàâèäÿòü ðiëüíè÷ó ïðàöþ. Ìîñêîâñüêèé óðÿä äî 1917 ðîêó i ïî 1917 ðîöi ïðîáóâàâ çðîáèòè ðiëüíèêàìè æèäiâ òà öèãàíiâ. Âií çàêëàäàâ æèäiâñüêi òà öèãàíñüêi ñåëà â Óêðà¿íi, áóäóâàâ ¿ì õàòè, äàâàâ ðåìàíåíò, ïîçèêè. Çà êiëüêà ðîêiâ ó òèõ ñåëàõ íå ëèøèëîñÿ àíi îäíîãî æèäà ÷è öèãàíà. Òîæ íåìà íi÷îãî äèâíîãî â òîìó, ùî æèäè ïî÷àëè ïåðåñåëþâàòèñÿ ç Ïàëåñòèíè ïî âñüîìó ñâiòó, íàâiòü ùå é òîäi, êîëè ìàëè ñâîþ æèäiâñüêó äåðæàâó. Êîëè æ Ðèì âèãíàâ æèäiâ ç Ïàëåñòèíè, áî âîíè ïiäíÿëè 90 ðîêó ïîâñòàííÿ ïðîòè ðèìñüêî¿ âëàäè, òî â Ïàëåñòèíi ëèøàëàñÿ æèòè ëèøå ìàëåíüêà ÷àñòèíà æèäiâñüêîãî íàðîäó. Ó ãðåöüêié, ëàòèíñüêié i ºâðîïåéñüêèõ ìîâàõ íàçâà Þäåÿ íiêîëè íå îçíà÷àëà ïðèíàëåæíîñòi äî ðåëiãi¿. Âîíà îçíà÷àëà çåìëþ, êðàé. Çà ÷àñiâ Õðèñòà â òîìó êðàþ íå áóëî ðåëiãi¿, ùî ¿¿ íàçèâàëè „þäåéñüêîþ“. Íàçâà æèä ç’ÿâèëàñÿ â ªâðîïi ùîéíî ó XVIII ñò. Ïîõîäèòü âîíà âiä ïåðåêðó÷åíî¿ ëàòèíñüêî¿ íàçâè Iudseus. Òàê ñàìî i íàçâà æèäiâñüêî¿ âiðè þäà¿çì – íåäàâíüîãî ïîõîäæåííÿ. Öiº¿ íàçâè íåìà â æèäiâñüêié Áiáëi¿, àíi â Òàëìóäi. Ó Áiáëi¿ æèäiâñüêà * Íåìà â óñüîìó ñâiòi òàêîãî íàðîäó, ÿêèé òàê ëþáèòü ñâîþ çåìëþ, ÿê ¿¿ ëþáèòü íàðîä óêðà¿íñüêèé. Âií îáîæíþº ñâîþ çåìëþ. 51

âiðà íàçèâàºòüñÿ „Òîðà ßãâå“, „¯ðà ßãâå“, ùî îçíà÷ຠ„Áîæà íàóêà“. Íàçâó „þäà¿çì“ âèäóìàâ æèäiâñüêèé iñòîðèê Éîçåô Ôëàâié (37–95 ïî ÐÕ) íà ïðîòèëåæíiñòü åëëiíiçìó. ª æèäè içðà¿ëüñüêi i æèäè õîçàðñüêi. Óòiêàþ÷è âiä âiçàíòiéñüêîãî òà ìóñóëüìàíñüêîãî íàñòóïó íà Ïàëåñòèíó, 12 òèñÿ÷ ïàëåñòèíñüêèõ æèäiâ ïåðåñåëèëèñÿ ÷åðåç Ïåðñiþ, Òóðêåñòàí äî Õîçàðñüêî¿ äåðæàâè íà Âîëçi. Õîçàðè áóëè ïîãàíàìè. ¯õíié êàãàí Áóëàí III çàïðîâàäèâ 966 ðîêó æèäiâñüêó âiðó â Õîçàðñüêié äåðæàâi. Óòiêàþ÷è âiä ìîíãîëüñüêî¿ íàâàëè 1239 ðîêó, õîçàðè ïåðåñåëèëèñÿ íà çàõiä, äî Óêðà¿íè, Ïîëüùi, Ðóìóíi¿, Ìàäÿðùèíè, à çâiäòè – äî çàõiäíèõ êðà¿í. Ñåðåä òåïåðiøíiõ æèäiâ 90 % º õîçàðñüêîãî, à íå ïàëåñòèíñüêîãî ïîõîäæåííÿ. Äóæå áàãàòî æèäiâñüêèõ ïðiçâèù õîçàðñüêi, íàïðèêëàä, Êîãàí, Êàãàí, Êàïëàí. Ñêiëüêè ó ñâiòi º æèäiâ? Æèäiâñüêà ëiãà òà ðàäà ñèíàãîã ïîäàëè 1933 ðîêó, ùî âñiõ æèäiâ ó ñâiòi áóëî 16 ìëí. 500 òèñ. ×àñîïèñ, ùî éîãî âëàñíèêàìè òà ðåäàêòîðàìè º æèäè, çäiéñíèâ ó 1947 ðîöi ïiäðàõóíîê óñiõ æèäiâ ó ñâiòi. Âií óñòàíîâèâ, ùî òîäi æèäiâ áóëî â óñüîìó ñâiòi 19 ìëí. 200 òèñ. Æèäè êðè÷àòü, ùî À. Ãiòëåð âèãóáèâ 6 ìiëüéîíiâ æèäiâ. ßêùî çìåíøèòè 19 ìëí. 200 òèñ. íà öi 6 ìiëüéîíiâ, òî ìàòèìåìî, ùî æèäiâ áóëî 1933 ðîêó 13 ìëí. 200 òèñ., à íå 16 ìëí. 500 òèñ., ÿê ïîäàëà æèäiâñüêà ëiãà. Îòæå, âiä 1933 ðîêó äî 1947 ðîêó æèäiâ çáiëüøèëîñÿ íà 3 ìëí. 300 òèñ. À äå æ òi 6 ìiëüéîíiâ, ùî ¿õ íiáè âèãóáèâ À. Ãiòëåð? Æèäè ñêëàäàëè 1937 ðîêó 4 % ëþäíîñò³ ÑØÀ. Ç óñiõ ïåðåñåëåíöiâ äî ÑØÀ çà ðîêè 1937–43 ïîëîâèíà áóëà æèäè. Âiä 1877 ðîêó äîñi ëþäíiñòü ÑØÀ çáiëüøèëàñÿ â ÷îòèðè ðàçè, à æèäiâ ó ÑØÀ çáiëüøèëîñÿ â 21 ðàç. Ó âñié Óêðà¿íi æèëî 1931 ðîêó 3 ìëí. 226 òèñ. æèäiâ, òîáòî 19 % âñiõ æèäiâ ó ñâiòi.  Óêðà¿íi æèäè ñêëàäàëè 5,5 % óñiº¿ ëþäíîñòi*. Íà Ïðàâîáåðåææi âñi øèíêè (çà âèíÿòêîì êiëüêîõ ó Êèºâi) íàëåæàëè æèäàì. Òàì ç øèíêàðñòâà æèëî 114 òèñ. æèäiâ. Íà Áóêîâèíi â 1871 ðîöi áóëî 1592 æèäiâñüêèõ øèíêiâ. Íà Çàêàðïàòòi æèäàì íàëåæàëè 42 % ãîñïîäàðñò⠖ ïîíàä 150 ãà, 75 % – 50–150 ãà, 67 % – 10–50 ãà**. Âñi êðà¿íè, äå îñåëþâàëèñÿ æèäè, ïðèéìàëè æèäiâ ðàäî, ñïiâ÷óâàþ÷è ¿õíüîìó íåùàñòþ – âòðàòi ñâ äåðæàâè. Ìàéæå â óñiõ êðà¿íàõ æèäàì íiõòî i íi÷èì íå ïåðåøêîäæàâ çàéìàòèñÿ óñiì – òîðãóâàòè, ìàòè ñâî¿ øêîëè, ñâî¿õ ñóääiâ. Íiìå÷÷èíà, * Â. Êóáiéîâè÷ (ðåä.) „Åíöèêëîïåäiÿ Óêðà¿íîçíàâñòâà“. ** Â. Ìàðòèíåöü. „Æèäiâñüêà ïðîáëåìà â Óêðà¿íi“. 52

Àíãëiÿ, Ôðàíöiÿ òà iíøi íàäàëè æèäàì îäíàêîâi ç êîðiííîþ íàöiºþ ãðîìàäÿíñüêi ïðàâà. Áàãàòî æèäiâ ó òèõ êðà¿íàõ áóëè íà íàéâèùèõ ïîñàäàõ â óðÿäi, òîðãiâëi, ïðîìèñë³. Íàïðèêëàä, îñîáèñòèì äîðàäíèêîì ãîëîâè áðèòàíñüêîãî óðÿäó Ä. Ëëîéä Äæîðäæà áóâ æèä Âiêòîð Ñòàñóí. Ó ãîëîâè ôðàíöóçüêîãî óðÿäó Æ. Êëåìàíñî òàêèì áóâ æèä Ìåíäåëü Ðîòøiëüä. Ó ïðåçèäåíòà Â. Âiëüñîíà – æèä Àäâàðä Ãàóç. Ó ïðåçèäåíòà Ô. Ðóçâåëüòà – æèä Ôåëiêñ Ôðàíêôóðòåð. Ó ïðåçèäåíòà Ë. Äæîíñîíà – æèä Áåðíàðä Áàðóõ. Òà ç áiãîì ÷àñó, êîëè ëþäè ïiçíàëè õòî òàêi æèäè, âîíè çíåíàâèäiëè ¿õ çà ¿õíº õèæàöüêå ëèõâàðñòâî òà áåçñîðîìíå îøóêàíñòâî. I òîäi öi êðà¿íè ïî÷àëè âèãàíÿòè æèäiâ. Òàê, ðèìñüêèé öåçàð Àâãóñò íåçàäîâãî äî íàðîäæåííÿ Õðèñòà âèâiç ³ç Ðèìó äî Àôðèêè 8.000 ìîëîäèõ æèäiâ. Íàñòóïíèé öåçàð Òèáåðié âèñëàâ 4.000 æèäiâ íà êàòîðæíi ïðàöi äî Ñàðäèíi¿. Ëþäíiñòü ìiñòà Öåçàðåÿ ( â Ãðåöi¿) çàáèëà â I-ìó ñòîði÷÷i äî íàøî¿ åðè 20.000 æèäiâ çà îäèí äåíü. Ïðè÷èíîþ òîãî ïîãðîìó áóëî æèäiâñüêå íåùàäíå ëèõâàðñòâî òà îøóêàíñòâî. Ðèìñüêèé ïîëêîâîäåöü Òèò, çðóéíóâàâøè ªðóñàëèì, âèãóáèâ îäèí ìiëüéîí æèäiâ ó Ïàëåñòèíi, à íåäîáèòèõ Ðèì âèâiç 135 ðîêó äî Àçi¿, Àôðèêè òà ªâðîïè. Âñi ºâðîïåéñüêi äåðæàâè âèãàíÿëè æèäiâ: Àâñòðiÿ – 1420 ð., â XVI òà XVII ñòîëiòòi, Àíãëiÿ – 1290, Áàâàðiÿ – 1551, Áåëüãiÿ – 1370, ²ñïàí³ÿ – 1492, ²òàë³ÿ – 1450, 1550, Ëèòâà – 1495, Ìàäÿðùèíà – 1349, 1360, 1582, Ãîëëàíäiÿ – 1444, Ïîðòóãàëiÿ – 1497, Íîðâåãiÿ – 1814, Ïðóñiÿ – 1350, 1450, 1510, Ñàêñîíiÿ – 1348, Ñàðäèíiÿ – 1492, Ñèöiëiÿ – 1492, Ñèëåçiÿ – 1553, Ôðàíöiÿ – 1306, 1322, 1394, 1615, ×åõiÿ – 1320, Øâåöiÿ – 1814. Òà óðÿäè âñiõ öèõ äåðæàâ ìóñèëè ïîçè÷àòè ãðîø³ ó æèäiâñüêèõ áàíêiðiâ. À òi ñòàâèëè ïåðåäóìîâó – äîçâîëèòè æèäàì æèòè â ¿õíiõ äåðæàâàõ. Îòæå, Àíãëiÿ äîçâîëèëà 1664 ðîêó, Ôðàíöiÿ äîçâîëèëà 1715 ðîêó. Ðèìñüêèé Ïàïà Îëåêñàíäð III çàáîðîíèâ 1170 ðîêó õðèñòèÿíàì, ïiä çàãðîçîþ âåëèêî¿ öåðêîâíî¿ êàðè, ñëóæèòè ó æèäiâ, âèáèðàòè æèäiâ íà ãðîìàäñüêi ïîñàäè. Ïàïà Iííîêåíòié IV áëàãîñëîâèâ 1200 ðîêó íàìið ôðàíöóçüêîãî êîðîëÿ Ëó¿ñà âèãíàòè æèäiâ iç Ôðàíöi¿. ×åðåç óñþ ñâîþ iñòîðiþ æèäè çàâæäè ñòîÿëè íà áîöi ñèëüíiøîãî. Ïî 1917 ðîöi êîìóíiçì, çàõîïèâøè ìîñêîâñüêó iìïåðiþ, ñòàâ âåëè÷åçíîþ ñèëîþ. Îòæå, æèäè ñòàëè íà áîöi êîìóíiñòiâ. Íüþ-Éîðêñüêi æèäiâñüêi áàíêiðè îäðàçó ïîñëàëè Â. Ëåíiíîâi 20 ìiëüéîíiâ äîëàðiâ. Ç Íüþ-Éîðêó âè¿õàëî 1917 ð. äî Ìîñêîâùèíè ïîíàä 100 æèäiâñüêèõ ñîöiàëiñòiâ, êîìóíiñòiâ íà ÷îëi ç Ë. Òðîöüêèì-Áðîíøòåéíîì. 53

Äî ðå÷i, âñi âîíè âè¿õàëè àìåðèêàíñüêèì êîðàáëåì. Àíãëiéñüêèé óðÿä çàòðèìàâ òèõ æèäiâ ó Ëîíäîíi. Òîäi ïðåçèäåíò Â. Âiëüñîí íà âèìîãó æèäiâñüêèõ áàíêiðiâ çàïðîòåñòóâàâ. Çàïðîòåñòóâàâ òàêîæ i ãîëîâà ìîñêîâñüêîãî óðÿäó À. Êåðåíñüêèé. Òîäi àíãëiéñüêèé óðÿä äîçâîëèâ òèì æèäàì ¿õàòè äàëi äî Ìîñêîâùèíè. Ïðè¿õàâøè äî Ïåòðî´ðàäà, âîíè âçÿëè ïðîâiä ðåâîëþöi¿ ó ñâî¿ ðóêè, ïîñòàâèâøè ñâîãî Ë. Òðîöüêîãî ãîëîâíîêîìàíäóâà÷åì óñiì ÷åðâîíèì ìîñêîâñüêèì âiéñüêîì i îáñàäèâøè ìiíiñòåðñüêi òà iíøi êåðiâíi ïîñàäè â óðÿäi. Â. Ëåíií êàçàâ, ùî áåç öiº¿ æèäiâñüêî¿ äîïîìîãè ïàðòiÿ áiëüøîâèêiâ íå çìîãëà áè òàê ëåãêî çàõîïèòè äåðæàâíó âëàäó ÿê çàõîïèëà. Æèäè äóæå êðè÷àòü ïðî õðèñòèÿíñüêó íåñïðàâåäëèâiñòü ùîäî íèõ, çîêðåìà ïðî ïðèìóñîâå æèäiâñüêå ´åòòî. À òå ´åòòî ñòâîðèëè íå õðèñòèÿíè i íå ìóñóëüìàíè, àëå ñàìi òàêè æèäiâñüêi ðàáèíè, ùîáè âðÿòóâàòè æèäiâ âiä àñèìiëÿöi¿. Æèäiâñüêèé íàóêîâåöü, ôiëîñîô XVIII ñò. Ìîéñåé Ìåíäåëüñîí çðîçóìiâ, ùî, íå âèõîäÿ÷è çi ñâîãî ´åòòî, æèäè çàñóäæóþòü ñåáå íà ïîâiëüíó ñìåðòü, áî íå âåäóòü ñåáå êóëüòóðíî, ÿê òîãî âèìàãຠïîñòóï óñüîãî êóëüòóðíîãî ëþäñòâà. I âií çàêëèêàâ æèäiâ áðàòè ÷èííó ó÷àñòü ó ïðîãðåñi ëþäñòâà, âèâ÷àþ÷è ìîâó òèõ íàðîäiâ, ñåðåä ÿêèõ æèâóòü, áåðó÷è ÷èííó ó÷àñòü ó âñüîìó ¿õíüîìó æèòòi – êóëüòóðíîìó, ãîñïîäàðñüêîìó, ïîëiòè÷íîìó. À ùîáè íå àñèìiëþâàëèñÿ, âií â÷èâ æèäiâ òâåðäî òðèìàòèñÿ ñâ âiðè, ìîâè, íàöiîíàëüíèõ òðàäèöié. Ì. Ìåíäåëüñîí ïåðåêëàâ æèäiâñüêó Áiáëiþ íiìåöüêîþ ìîâîþ, íàäðóêóâàâøè ïåðåêëàä æèäiâñüêèì àëôàâiòîì. Áiëüøiñòü òîäiøíiõ æèäiâ, ïåðåâàæíî ñòàðèõ âiêîì, ïîñòàâèëàñÿ äóæå ãîñòðî ïðîòè Ì. Ìåíäåëüñîíà, ïðîêëèíàþ÷è éîãî, íàçèâàþ÷è éîãî çðàäíèêîì æèäiâñòâà. Ìåíøiñòü æå æèäiâ, ïåðåâàæíî ìîëîäèõ, ïiäòðèìàëà iäåþ Ìåíäåëüñîíà i ïî÷àëà ¿¿ çäiéñíþâàòè. Öåé ðóõ íàçâàíî „ãàñêàëà“, ùî îçíà÷ຠ„îñâiòà“. Òåïåð ìàéæå âñi æèäè ðîáëÿòü òàê, ÿê ó÷èâ Ì. Ìåíäåëüñîí.  Óêðà¿íi ðóõ „ãàñêàëà“ ïîøèðþâàëè ó XVIII ñò. æèäiâñüêi íàóêîâöi Iñààê Ëåâiíñîí òà Àâðààì Ãàðêàâèé. Ìîñêîâùèíà, âiä ïî÷àòêiâ ñâ äåðæàâíîñòi é äîñi, íàìàãàºòüñÿ çìîñêîâùèòè âñi íåìîñêîâñüêi íàðîäè, ùî ¿õ çàõîïèëà ïiä ñâîþ âëàäó. Ìîñêîâñüêèé öàð Ìèêîëà I ïðîáóâàâ çìîñêîâùèòè i æèäiâ, âèòÿãàþ÷è ¿õ ç ¿õíüîãî äóõîâíîãî òà êóëüòóðíîãî ´åòòî. Âií íàêàçàâ ïðèéìàòè æèäiâñüêèõ äiòåé äî ìîñêîâñüêèõ øêië i ïîáóäóâàòè áiëüøå ìîñêîâñüêèõ øêië â Óêðà¿íi*. Éîãî * Æèäè æèëè ëèøå â Óêðà¿íi.  Ìîñêîâùèíi ¿ì çàáîðîíÿëîñÿ æèòè. 54

íàñòóïíèê Îëåêñàíäð II íàäàâ áiëüøå ãðîìàäñüêèõ ïðàâ æèäàì, ùîáè ïðèòÿãíóòè ¿õ äî ìîñêîâñüêî¿ êóëüòóðè i æèòòÿ. Òà âñi òi çàõîäè íå çìîñêîâùèëè æèäiâ. Òi, ç âèãëÿäó „çìîñêîâùåíi“ æèäè, âçÿëè íå ëèøå ÷èííó ó÷àñòü, àëå é ïðîâiä ó âñiõ ìîñêîâñüêèõ ðåâîëþöiéíèõ ïàðòiÿõ, ðóõàõ, ÿêi i çàâàëèëè 1917 ðîêó ìîñêîâñüêó iìïåðiþ.

Æèä³âñüêà ðåë³ã³ÿ Â÷åíèé ðàáèí ïèñàâ: „Êîæíèé æèä íåïîõèòíî âiðèòü, ùî ñàì Áîã º æèäîì“. Iíøèé ðàáèí ïèøå: „Ó âñüîìó æèäiâñüêîìó áîãîñëîⒿ ïàíóº iäåÿ óãîäè ìiæ Áîãîì i ëþäüìè. Êîëè æèä âiä÷óâàº, ùî âií âèêîíàâ ñâié îáîâ’ÿçîê ñóïðîòè ªãîâè, òî ìຠïðàâî âèìàãàòè âiä ªãîâè íàãîðîäó. ßêùî æ ªãîâà íå äàâ éîìó íàëåæíî¿ çàïëàòè, òî æèä ïî÷óâàºòüñÿ ïîêðèâäæåíèì. Æèä âiðèòü, ùî íiõòî ç íåáà, àëå ìóäðåöi íà çåìëi ìàþòü ïîëàãîäæóâàòè íàáîæåíñüêi ñïðàâè. Îòæå, ìóäðåöi ìàþòü îáîâ’ÿçîê ïîÿñíþâàòè ¿õ ëþäÿì“. Iíøèé ðàáèí ïèøå: „Æèäiâñüêà ðåëiãiÿ – öå íiùî iíøå, ÿê æèäiâñüêèé íàöiîíàëiçì“. Iíøèé ïiäòâåðäæóº: „Æèäiâñüêèé íàöiîíàëiçì º íàéãîëîâíiøèì åëåìåíòîì æèäiâñüêî¿ ðåëiãi¿“. Ãîëîâà ñiîíiñòiâ Í. Ñîêîëîâ êàçàâ íà 璿çäi ñiîíiñòiâ: „Æèäiâñüêó ðåëiãiþ íå ìîæíà âiäîêðåìèòè âiä æèäiâñüêîãî íàöiîíàëiçìó, áî æ âîíè îáèäâà º îäíå é òå ñàìå“. Íàéãîëîâíiøi æèäiâñüêi ñâÿòi êíèãè º: ïåðøà – Òàëìóä, äðóãà – Êàáàëà i òðåòÿ – Áiáëiÿ. Òàëìóä ïîäຠïåðåâàæíî çàêîíè ùîäåííîãî æèòòÿ – êóïiâëi, ïðîäàæó, âñiëÿêèõ óãîä, ðåëiãiéíèõ îáðÿäiâ òîùî àæ äî áåçãëóçäÿ, ÿê, íàïðèêëàä, ÷è äîçâîëåíî âáèòè áëîùèöþ àáî ìóõó â ñóáîòó. „Çà äâîõòèñÿ÷íó iñòîðiþ ñâîãî iñíóâàííÿ Òàëìóä íå çàãóáèâ, íå çìiíèâ àíi îäíîãî ðÿäêà. Âií äîñi ïàíóº â ãîëîâi i äóøi æèäiâñüêîãî íàðîäó, ÿêèé ìຠéîãî äîãìè çà íåïîõèòíó Áîæó ïðàâäó“,– ïèøå ðàáèí Iñààê Âàéñ ó ñâî¿é ïåðåäìîâi äî „Iñòîði¿ Òàëìóäà“ Ì. Ðîäêiíñîíà. Òåïåðiøíº æèäiâñòâî âèõîâàíå íà Òàëìóäi i Êàáàëi. Áiáëiÿ – íà òðåòüîìó ìiñöi. Çà ÷àñiâ Õðèñòà Òàëìóä áóâ æèäiâñüêîþ êîíñòèòóöiºþ, ãðàìîòîþ ïðàâ, äåêëàðàöiºþ íåçàëåæíîñòi – âñå ðàçîì. Íàéïèòîìíiøîþ ïðèêìåòîþ Òàëìóäà º éîãî âñåîõîïëþþ÷à æîðñòîêà 55

äåñïîòè÷íiñòü. Àíi â Òàëìóäi, àíi â Êàáàëi, àíi â Áiáëi¿ íåìà æîäíîãî íàòÿêó íà ïîòðåáó ÿêî¿ñü ëþáîâi ÷è ìèëîñåðäÿ. Íàâïàêè, âñi òðè ïåðåïîâíåíi âèìîãàìè æîðñòîêèõ êàð, ïîìñòè. Ñòî ðîêiâ òîìó ðàáèí Àðñåí Äàðìåñòåðåð ïèñàâ: „Þäà¿çì çíàéøîâ ñâié âèðàç ó Òàëìóäi. Òàëìóä – íå º äàëåêèì, òèõåíüêèì âiäãîìiíîì þäà¿çìó. Íàâïàêè, þäà¿çì çíàéøîâ ó Òàëìóäi ñâî¿ âiä÷óòíi ôîðìè, ïåðåéøîâøè ç öàðèíè àáñòðàêöié ó öàðèíó äiéñíîãî æèòòÿ. Âèâ÷àòè þäà¿çì – öå âèâ÷àòè Òàëìóä, ÿê i âèâ÷åííÿ Òàëìóäà º âèâ÷åííÿì þäà¿çìó. Îáèäâà âîíè – íåðîçäiëüíi. Ðàäøå îáèäâà º òèì ñàìèì. Òàëìóä – öå ïðàöÿ ðîçóìó êiëüêîõ ïîêîëiíü â÷åíèõ ðàáèíiâ. I ñïðàâäi, íåìà òâîðó, ùî äîðiâíþº ñâî¿ì âïëèâîì íà æèä³â Òàëìóäîâi. Òèì-òî âñi æèäè âèâ÷àþòü Òàëìóä, ïî÷èíàþ÷è âiä 10-ði÷íèõ äiòåé àæ äî ñìåðòi. Òàëìóä ó÷èòü, ùî ïî ïðèõîäi Ìåñi¿ âií çáåðå çi âñüîãî ñâiòó âñiõ æèäiâ äî Ïàëåñòèíè i çðîáèòü âåëèêó ó÷òó. Òîäi ´î¿ ïîáóäóþòü æèäàì áåçïëàòíî ìiñòà, áóäóòü îáðîáëÿòè æèäàì áåçïëàòíî ïîëÿ òà âèíîãðàäíèêè. ¥î¿, ùî ëèøàòüñÿ æèâèìè, âiääàäóòü æèäàì âñi ñâî¿ áàãàòñòâà. Âñi æèäè æèòèìóòü ó áàãàòñòâi i íàñîëîäàõ, íîñèòèìóòü îäÿã, îçäîáëåíèé íàéäîðîæ÷èìè ñàìîöâiòàìè. Êîðîëi é àðèñòîêðàòè-´î¿ áóäóòü ó æèäiâ ñëóõíÿíèìè ñëóãàìè. Æèäè âèõîâóþòü ñâîþ ìîëîäü íà Òàëìóäi. Êîæíèé æèä ïîâèíåí ïðî÷èòàòè ùîñü ³ç Òàëìóäà ùîñóáîòè ïðîòÿãîì óñüîãî ñâîãî æèòòÿ. À Òàëìóä º íàéøîâiíiñòè÷í³øèì ïiäðó÷íèêîì ³ç æèäiâñüêîãî íàöiîíàëiçìó. Îòæå, æèä íå ìîæå áóòè íå íàöiîíàëiñòîì. I öå ìè áà÷èìî íà âëàñíi î÷i ó ùîäåííîìó æèòòi. Öå º ïðè÷èíîþ ïðè÷èí òîãî ñïðàâäi ÷óäà, ùî ìàëèé, ãíîáëåíèé, ðîçïîðîøåíèé ïî âñüîìó ñâiòi æèäiâñüêèé íàðîä çà êiëüêà òèñÿ÷ ðîêiâ ùå íå äåíàöiîíàëiçóâàâñÿ. Àâòîðè Òàëìóäà æèëè i ïèñàëè äåñü ìiæ äðóãèì ñòîði÷÷ÿì äî íàøî¿ åðè i V ñò. ïiñëÿ Ðiçäâà Õðèñòîâîãî. Ïåðøèé äðóêîâàíèé Òàëìóä âèäàíî 1475 ðîêó â Iñïàíi¿. Ïåðøà ðåäàêöiÿ Òàëìóäà íàçèâàëàñÿ „Ìiøíà“. Âîíà ç’ÿâèëàñÿ äåñü ó II–III ñò. Òðîõè ïiçíiøå äî íå¿ äîäàíî òëóìà÷åííÿ, ùî íàçèâàºòüñÿ „¥åìàðà“. Öi äâà òâîðè íàçèâàþòüñÿ ªðóñàëèìñüêèì Òàëìóäîì. Éîãî çðåäàãóâàëè â III–V ñò. i íàçâàëè Âàâèëîíñüêèì Òàëìóäîì. Òàëìóä ñêëàäàºòüñÿ ç 63 êíèã ïðàâíè÷èõ, ìîðàëüíèõ, åòè÷íèõ, iñòîðè÷íèõ ïðàöü ñòàðîäàâíiõ ðàáèíiâ. Öå º çáiðêà æèäiâñüêèõ çàêîíiâ, ùî òâîðèòü îñíîâè æèäiâñüêèõ ðåëiãiéíèõ äîêòðèí. Òàëìóä º îáîâ’ÿçêîâèì ïiäðó÷íèêîì ó øêîëàõ, â ÿêèõ íàâ÷àþòüñÿ ðàáèíè. Âiä íàðîäæåííÿ Õðèñòà ïî ñüîãîäíiøíié äåíü íå ç’ÿâèëîñÿ ùå íiäå ó ñâiòi ëþòiøîãî, ïiäëiøîãî, îãèäíiøîãî, áðåõëèâiøîãî áëþçíiðñòâà, íiæ óñå òå, ùî íàïèñàíî â Òàëìóäi. Âií ó÷èòü, ùî

ìàòè Õðèñòà Ìàðiÿ áóëà ïîâiºþ, à áàòüêî – ðèìñüêèé âîÿê Ïàíäåðà. Òàëìóä ó÷èòü, ùî Iñóñ áóâ áàáiºì, ìàâ ñòàòåâi ñòîñóíêè ç òâàðèíàìè, áóâ îøóêàíöåì i íå ñïîâíà ðîçóìîì. Òàëìóä ó÷èòü, ùî Iñóñ çàñëóæèâ íà ï’ÿòü ñìåðòåëüíèõ êàð: çàíóðèòè éîãî ó ãíî¿âöi àæ ïî ïàõâè i çàäóøèòè; íàëèòè â ðîòà ðîçòîïëåíå îëîâî; âiäòÿòè ãîëîâó; ïîáèòè íà ñìåðòü êàìiííÿì i, íàðåøòi, ðîçiï’ÿòè íà õðåñòi. Ó Íüþ-Éîðêó º æèäiâñüêà Áîãîñëîâñüêà Àêàäåìiÿ, à â íié – îêðåìà êàôåäðà òàëìóäèçìó.  Öèíöèííàòi (ÑØÀ) º æèäiâñüêèé óíiâåðñèòåò, äå òàëìóäîçíàâñòâî âèêëàäàþòü ÿê îêðåìó äèñöèïëiíó. Ãðóïà íàéâèçíà÷íiøèõ ó÷åíèõ ðàáèíiâ ïåðåêëàëà 1935 ðîêó âñi 63 êíèãè Òàëìóäà àíãëiéñüêîþ ìîâîþ. Âîíà äîäàëà ñâî¿ ïðèìiòêè, ÿêi âèòëóìà÷óþòü ìàëîçðîçóìiëi ìiñöÿ. Öåé ïåðåêëàä íàäðóêîâàíî â Ëîíäîíi äóæå ìàëèì íàêëàäîì, i â êíèãàðíÿõ âií íå ïðîäàâàâñÿ*. Î÷åâèäÿ÷êè, öåé ïåðåêëàä çðîáëåíî çàðàäè òî¿ æèäiâñüêî¿ ìîëîäi, ÿêà íå çíຠãåáðåéñüêî¿ ìîâè. Ïåðåêëàäàëè äîêòîðè áîãîñëîâ’ÿ: I. Åïøòåéí, Ñ. Äåé÷iç, I. Ñòîòêi, À. Êîãàí, Ì. Ñiìîí, ß. Øàòåð, À. Ìiøêîí. Ïåðåäìîâó äî ïåðåêëàäó íàïèñàâ íàéâèùèé ðàáèí Àíãëi¿ äð. É. Ãåðòö. Ðèìñüêi Ïàïè íàêàçóâàëè ïàëèòè Òàëìóä, íàïðèêëàä, Ãðèãîðié IX – 1239 ðîêó, Iííîêåíòié IV – 1247 ð., Îëåêñàíäð IV – 1261 ð., Êëèìåíòié IV – 1268 ð., Ãîíîðióñ IV – 1286 ð., Iâàí XII – 1320 ð., Þëiàí III – 1553 ð., Áåíåäèêò XI – 1750 ð., Ïié VI – 1780 ðîêó. Äðóãà ïî Òàëìóäi æèäiâñüêà ñâÿòà i òàºìíà êíèãà íàçèâàºòüñÿ Êàáàëà, ùî îçíà÷ຠ„ïåðåêàçè“. Öå º çáiðêà òåîñîôñüêèõ æèäiâñüêèõ äîêòðèí. Âîíà ñêëàäàºòüñÿ ç äâîõ êíèã: „Ñåôåð Åòçiðà“ òà „Çîãàð“. „Ñåôåð Åòçiðà“ (òîáòî êíèãà ïðî ñòâîðåííÿ ñâiòó) íàïèñàíà äåñü ó 6-ìó ñò. äî íàøî¿ åðè, „Çîãàð“, òîáòî „Êíèãà Ñâiòëà“,– öå çáiðêà ïåðåêàçiâ âiä Àäàìà ÷åðåç Ìîéñåÿ, Ñîëîìîíà i äàëi. Ó ïèñàíié ôîðìi Êàáàëè íå áóëî àæ äî íàøî¿ åðè, êîëè ¿¿ çàïèñàâ ðàáèí Ñèìîí áåí Éî÷à¿. Ó XVIII ñò. iñïàíñüêèé ðàáèí Ìîéñåé äå Ëåîí íiáè çíàéøîâ çàïèñàíå Ñèìîíîì i ïåðåïèñàâ, äîäàþ÷è ùå iíøi ïåðåêàçè. Ó Êàáàëi òà Òàëìóäi íåìà íåóçãîäæåíîñòåé. Íàâïàêè, äîñëiäíèêè íàçèâàþòü Êàáàëó ñåðöåì i äóøåþ Òàëìóäà. Ó Êàáàëi º òåîðåòè÷íà ðåëiãiéíà ôiëîñîôiÿ òà ïðàêòè÷íi ÷àêëóíñüêi îáðÿäè. Ó ñàìié Êàáàëi íàïèñàíî, ùî ¿¿ çìiñò íå ìîæå

56

57

*  Òàëìóäi íàïèñàíî: „¥îé, ùî ÷èòຠÒîðó (Òàëìóä), çàñëóãîâóº íà êàðó ñìåðòi“.

çðîçóìiòè íåâòàºìíè÷åíèé. Íàïðèêëàä, âèðàç: „Áîã ñòâîðèâ ëþäèíó“ òðåáà ÷èòàòè „Áîã ñòâîðèâ æèäà“, áî æ Áîã äàâ äóøó ëèøå æèäàì, à íå æèäàì äóøó äàâ äèÿâîë. Îòæå, ëèøå æèäè ìàþòü ïðàâî íàçèâàòèñÿ ëþäüìè, à íå æèäè – öå ùîñü ãiðøå íàâiòü çà çâiðà. Æèäiâñüêà Êàáàëà ìàëà âåëè÷åçíèé âïëèâ íà iäåîëîãiþ, ëàä, äiÿëüíiñòü âñiõ àíòèõðèñòèÿíñüêèõ ñåêò, ãðóï, ÿê, íàïðèêëàä, ìàñîíè. Êàáàëà ïèøå, ùî êîëè ïðèéäå Ìåñiÿ, òî âií âèãóáèòü óñiõ ´î¿â ó ñâiòi. Êàáàëà îïèñóº Õðèñòà òà Ìàãîìåòà òàêèìè ãèäêèìè ñëîâàìè, ùî ¿õ æîäíèé öåíçîð íå äîçâîëèòü äðóêóâàòè. ×è Êàáàëà ìຠâïëèâ íà òåïåðiøíiõ æèäiâ? Æèäiâñüêèé ïèñüìåííèê âiäïîâiäàº: „Êàáàëà òàê ãëèáîêî ïðîñÿêëà æèäiâñüêó ðåëiãiþ, ùî áàãàòî iäåé Êàáàëè òà ìîëèòîâ ïåðåéøëî ó êðîâ i òiëî æèäiâ, i æèäàì íå ñèëà ¿õ ïîêèíóòè, õî÷ áè é íàìàãàëèñÿ“. À âîíè é íå íàìàãàþòüñÿ, áî æ âîíè ¿õíi ðiäíi, ñïîêîíâi÷íi, íàöiîíàëüíi òðàäèöi¿. Òðåòüîþ ïî Òàëìóäi i Êàáàëi ñâÿòîþ æèäiâñüêîþ êíèæêîþ º Áiáëiÿ. Íàóêîâèé àíàëiç Áiáëi¿ öiëêîì òâåðäî âñòàíîâèâ, ùî òåïåðiøíÿ Áiáëiÿ º äóæå ïiçí³ì i äóæå ïåðåêðó÷åíèì òâîðîì äàâíiøèõ çà Áiáëiþ òâîðiâ. Òà é ïiçíiøi ðåäàêöi¿ ñàìî¿ Áiáëi¿ ìàþòü áàãàòî âiäìiííîñòåé, ïîðiâíÿíî çi ñòàðiøèìè ðåäàêöiÿìè. Ïåðâiñíî Áiáëiÿ áóëà íàïèñàíà ñòàðîñåìiòñüêèì ïèñüìîì áåç ïîçíà÷åííÿ ãîëîñíèõ i áåç ïîäiëó íà ñëîâà. Äåñü ó VII ñò. äî íàøî¿ åðè ìàñîðåòè, òîáòî îïiêóíè ñâÿùåííèõ êíèã, ïåðåïèñàëè Áiáëiþ, çàïðîâàäèâøè ïiäðÿäêîâi çíàêè íà ãîëîñíi. Ó I ñò. äî Ðiçäâà Õðèñòîâîãî Áiáëiþ ïåðåïèñàëè àðàìiéñüêèì êâàäðàòíèì ïèñüìîì. Ôiëîñîô Á. Ñïiíîçà (1632–1677), æèä, äîâiâ, ùî „Ï’ÿòèêíèææÿ“ òà „Êíèãà Iñóñà Íàâèíà“ íàïèñàíi ó V ñò. äî íàøî¿ åðè, à êíèãà „Ïàðàëiïîìåíîí“ – ó II ñò. äî Õðèñòà. Âií óñòàíîâèâ, ùî „Êíèãó Ïñàëìiⓠíàïèñàâ íå Äàâèä, âîíà áóëà ñêëàäåíà çíà÷íî ïiçíiøå. Ïðîôåñîð É.äå Âiòòå âñòàíîâèâ òîòîæíiñòü „Êíèãè Äðóãîçàêîííÿ“ ç „Êíèãîþ Çàêîíà“, à îñòàííÿ áóëà íàïèñàíà 622 ðîêó äî Õðèñòà. Ó ñâî¿é âåëèêié ðîçâiäöi „Âñòóï äî iñòîði¿ Içðà¿ëÿ“ ïðîô. Ê. Âåëãàóçåí äîâiâ, ùî ïiçíiøà ÷àñòèíà „Øåñòèêíèææÿ“ („Æðåöüêèé Êîäåêñ“) íàïèñàíà ïiñëÿ Âàâèëîíñüêîãî ïîëîíó. Íàéñòàð³øà ÷àñòèíà Áiáëi¿ íàïèñàíà â IX ñò. äî íàøî¿ åðè. Âîíà íàçèâàºòüñÿ „Åëîãiñò“ (âiä „åëîãiì“ – áîãè). Ó VIII ñò. äî íàøî¿ åðè áóëà íàïèñàíà äðóãà ÷àñòèíà (ïåðåêàçè), â ÿêié ãîëîâíîãî æèäiâñüêîãî áîãà íàçâàíî „ßãâå“. Òîìó öþ ÷àñòèíó íàçâàëè „ßãâiñò“. Ó ïiçíiøèõ ðåäàêöiÿõ öèõ îáèäâîõ ÷àñòèí æèäè ïîðîáèëè áàãàòî çìií.

Îñíîâíó ÷àñòèíó Áiáëi¿ „Ï’ÿòèêíèææÿ“ ïåðåêëàëè ó III ñò. äî íàøî¿ åðè ãðåöüêîþ ìîâîþ 70 áîãîñëîâiâ. Òîìó öåé ïåðåêëàä íàçèâàºòüñÿ „Ñåïòó´iíò“. Ç íå æèäiâ íiõòî, êðiì äîñëiäíèêiâ, íå çíàâ çìiñòó æèäiâñüêî¿ ìîëèòâè „Êîë Íiäðå“ („Çâiëüíåííÿ âiä îáiöÿíêè“). ¯¿ óðî÷èñòî ïðîìîâëÿþòü òðè÷i âñi ó ñèíàãîçi ùîðîêó íà ñâÿòî Éîì Êiïóð (Äåíü Ïîêóòè). Æèäè ìîëÿòüñÿ: „Âñi îáiòíèöi, çîáîâ’ÿçàííÿ, ïðèñÿãè, êëÿòâè, ÷è âîíè íàçèâàþòüñÿ „êîíàìè“ ÷è „êîíàñ“, ÷è ÿêîþñü iíøîþ íàçâîþ, ÿêèìè ìîæåìî îáiöÿòè, ÷è ïðèñÿãíóòè, ÷è ïîêëÿñòèñÿ, ÷è çîáîâ’ÿçàòèñÿ, i âñå òå ÷èì ìè ìîæåìî áóòè çâ’ÿçàíi âiä öüîãîði÷íîãî Äíÿ Ïîêóòè äî íàñòóïíîãî, ìè â óñiì òiì êàºìîñÿ. Õàé âîíè ââàæàþòüñÿ âiäïóùåíi, ïðîùåíi, çàáóòi, óíåâàæíåíi i íåäiéñíi, íàìàðíi i áåç íàñëiäêiâ. Õàé âîíè íàñ íå çîáîâ’ÿçóþòü. Õàé íå ìàþòü æîäíî¿ ñèëè ñóïðîòè íàñ. Õàé îáiöÿíêè íàøi íå ââàæàòèìóòüñÿ çà îáiöÿíêè. Õàé íàøi çîáîâ’ÿçàííÿ áóäóòü íåîáîâ’ÿçêîâèìè äëÿ íàñ. Õàé íàøi ïðèñÿãè íå áóäóòü ïðèñÿãàìè“. Òàëìóä òëóìà÷èòü öþ ïðèñÿãó òàê: „Õòî õî÷å, ùîáè æîäíà ç éîãî îáiòíèöü, ùî ¿¿ çðîáèòü íàñòóïíîãî ðîêó, áóëà óíåâàæíåíà, íå çîáîâ’ÿçóþ÷à äëÿ íüîãî, íåâèêîíàëüíà, òîé ìຠíà ïî÷àòêó ðîêó ïðîãîëîñèòè òàêå: „Êîæíà ïðèñÿãà, ùî ÿ ¿¿ â ìàéáóòíüîìó çðîáëþ, õàé áóäå ôiêòèâíà, íåçîáîâ’ÿçóþ÷à äëÿ ìåíå“. I âîíà ñïðàâäi áóäå íåçîáîâ’ÿçóþ÷à, ÿêùî âií, ïðèñÿãàþ÷èñü, ïàì’ÿòàòèìå öi ñëîâà“*. Öþ ìîëèòâó æèäè òðèìàþòü ó òàºìíèöi âiä íå æèäiâ, áî äåðæàâè, â ÿêèõ âîíè æèâóòü, âèãíàëè á ¿õ, àäæå öÿ ìîëèòâà º ñâiäîìèì êðèâîïðèñÿæíèöòâîì. Òàêå ïåðåäáà÷àëè íiìåöüêi æèäè, i íà 璿çäi ðàáèíiâ ó Áðóíñâiêó 1844 ðîêó çàïðîïîíóâàëè âèêèíóòè ç áîãîñëóæáè ìîëèòâó „Êîë Íiäðå“. ǒ¿çä íå âèêèíóâ. Æèäè íå ìàþòü æiíêó çà ëþäèíó. Ó ñâî¿é ùîäåííié ìîëèòâi æèä ìîëèòüñÿ: „Äÿêóþ Òîái, Áîæå, ùî Òè íå çðîáèâ ìåíå æiíêîþ“. Òàëìóä ó÷èòü, ùî ïî÷èíàòè áîãîñëóæáó â ñèíàãîçi ìîæíà, êîëè áóäóòü ïðèñóòíi íå ìåíøå ÿê 10 ÷îëîâiêiâ, áî òîäi Äóõ Áîæèé ïðèõîäèòü äî ñèíàãîãè. ßêùî áóäóòü ïðèñóòíi ñàìi æiíêè, õî÷ áè é òèñÿ÷i ¿õ, ñëóæáè Áîæî¿ íå ìîæíà ïî÷èíàòè, áî Äóõ Áîæèé íå ïðèõîäèòü äî æiíîê. Öüîãî äîòðèìóþòüñÿ i òåïåðiøíi æèäè. Áàòüêî ëîðäà Áiêîíñôiëüäà æèä Iñààê Äiçðàåëi, ùî âèõðåñòèâñÿ, ïîÿñíþâàâ öåé ñâié êðîê òèì, ùî þäà¿çì ðàáèíiâ âiäðèâຠæèäiâñüêèé íàðîä âiä óñüîãî êóëüòóðíîãî ñâiòó.

58

59

* Òàëìóä. Êíèãà Íàäàðiì 23-à, 23-á.

Ñëàâíèé íiìåöüêèé ïîåò, æèä-âèõðåñò Ã. Ãåéíå êàçàâ: „Æèäiâñüêà âiðà – öå íå ðåëiãiÿ, à áîæåâiëëÿ“. Õî÷ Òàëìóä ó÷èòü, ùî êîæíîãî íå æèäà, ÿêèé ÷èòàâ Òàëìóä, òðåáà ïîêàðàòè ñìåðòþ, ìè ïîäàìî òóò êiëüêà öèòàò ³ç Òàëìóäà. „Êîæíîãî ´îÿ, ùî âèâ÷ຠÒàëìóä, i êîæíîãî æèäà, ùî äîïîìàãຠéîìó â öüîìó, òðåáà êàðàòè ñìåðòþ“ (Ñàíãåäðií 59-à, Àáîäà Çîðà 6, 8). „Îïîâiäàòè ùîñü ´îºâi ïðî æèäiâñüêå íàáîæåíñòâî – öå òå ñàìå, ùî ïîâáèâàòè âñiõ æèäiâ, áî æ ÿêùî ´î¿ äiçíàëèñü áè ïðî ùî íàâ÷ຠæèäiâñüêà ðåëiãiÿ, òî âîíè ïîâáèâàëè áè âñiõ æèäiâ“. (Êíèãà Äàâèäà 37). „Ó íiÿêîìó ðàçi íå äîçâîëÿºòüñÿ æèäîâi ðÿòóâàòè æèòòÿ õðèñòèÿíèíîâi“ (Çàêîí 50). „Áóäüòå íåìèëîñåðäíèìè äî õðèñòèÿí“ (Ãiëõîò Àêóì X. I). „Íå ñïiëêóéòåñÿ ç õðèñòèÿíàìè“ (Àáãîäà Çàðà 25-á). „Îñòåð³ãàéòåñÿ õðèñòèÿí íà êîæíîìó êðîöi“ (Àáäîãà Çàðà 25-á). „Õðèñòèÿíè ñòâîðåíi, ùîá çàâæäè áóòè ñëóãàìè æèäiⓠ(Ìiäðàø Òàëïiîò 225). „Äî õðèñòèÿí òðåáà ìàòè ìåíøèé æàëü, íiæ äî õâîðîãî ïîðîñÿòè“. (Îðà÷ ×à¿ì 57, 6-à). „Õðèñòèÿíè – öå õóäîáà, âiñëþêè“ (Çîãà 11, 64-á). „Õðèñòèÿíè ñïîãàíèëè âåñü ñâiò“ (Çîãà 1, 131-à). „Íåæèäiâñüêà äóøà ïîõîäèòü âiä ñìåðòi i º òiííþ ñìåðòi“ (Åìåê Ãàìåëå÷ 23-ä). „Õðèñòèÿíñüêi äóøi – áðóäíîãî ïîõîäæåííÿ“ (Çîãà 1, 46-á). „Ìåðòâèé ðîáiòíèê-õðèñòèÿíèí º ìåíøîþ âòðàòîþ äëÿ ðîáîòîäàâöÿ, íiæ ìåðòâèé âiñëþê“ (Iîðå Äåà 337, 1). „Çàáîðîíÿºòüñÿ æèäàì ïðîäàâàòè õðèñòèÿíàì æèäiâñüêi íàáîæåíñüêi ðå÷i“ (Àáãîäà Çàðà 14-á). „Æèäè ìóñÿòü òðèìàòèñÿ ÿêîìîãà äàëi âiä õðèñòèÿíñüêèõ öåðêîⓠ(Iîðå Äåà 142, 10). „Æèäè íå ñìiþòü âiäáóäîâóâàòè çðóéíîâàíi äîìè, ÿêi ñòîÿòü áëèçüêî äî ¿õ öåðêîⓠ(Iîðå Äåà 143, 1). „Õðèñòèÿíñüêi ñâÿòà íåäîñòîéíi ó Áîãà, ìàðíi, íåïðàâäèâi, ïîãàíñüêi, øêiäëèâi“ (Àáãîäà Çàðà 78-ö). „Ó æèäiâñüêi ñâÿòà æèä íå ñìiº çàõîäèòè äî õðèñòèÿíñüêî¿ õàòè“ (¥iòií 62-à). „Íå çâàæàþ÷è íà éîãî ãðiõè, æèä çàâæäè âàðòèé ïîøàíè“ (×à´iòà 156). „Ïðîëèâàòè êðîâ íå æèäi⠖ öå çíà÷èòü äàòè æåðòâó Áîãîâi“ (Iàëêóò Ñiìîíi 245-ö). „Âñi æèäè ìóñÿòü äîïîìàãàòè âáèòè æèäiâñüêîãî çðàäíèêà“ (×îøåí Ãàì 338, 16). „Íå ïîòðiáíî ìîëèòèñÿ, âáèâàþ÷è, â ñóáîòó“ (Ïåñà÷iì 49-á). „Çàáîðîíÿºòüñÿ æèäàì ðÿòóâàòè æèòòÿ íå æèäà“ (Áàãà Êàìà 29). „Õòî ïåðåêðó÷óº ñëîâà ðàáèíà, òîãî òðåáà âáèòè“ (Åðóáií 21, 8). 60

„Áîã çàáîðîíèâ ´îºâi îáêðàäàòè, ãðàáóâàòè, îáøàõðàþâàòè æèäà, àëå äîçâîëèâ æèäîâi ãðàáóâàòè, îáêðàäàòè, îáøàõðàþâàòè ´îÿ“ (Àáäà Çàðà 5, 8). „Õòî íå âiðèòü ó Òîðó (Áiáëiþ), òîãî òðåáà âáèòè. Õòî ìຠñèëó, õàé óᒺ ìå÷åì. Õòî íå ìຠñèëè, õàé çíèùèòü õèòðiñòþ“ (×îæåí Ãàìiñïàò 425, 50). „Æèä, ùî ñëóæèòü ó õðèñòèÿíñüêîìó âiéñüêó, íå ìóñèòü iòè ó ïåðøié ëàâi, íàâïàêè, ìຠéòè â îñòàííié ëàâi“ (Ïåñà÷iì 113-à). „Æèäiâñüêèé íàðîä º ºäèíèé âèáðàíèé Áîãîì, à âñi iíøi íàðîäè çàñëóãîâóþòü ëèøå ïðåçèðñòâî òà íåíàâèñòü. Ìàéíî âñiõ íàðîäiâ íàëåæèòü æèäiâñüêîìó íàðîäîâi, îòæå, âií ìຠïðàâî âiäiáðàòè âiä íèõ òå ìàéíî“ (×îæåí Ãàìiøïàò 348). „Óáèé ´îÿ, i öàðèöÿ íåáåñíà áóäå äî òåáå òàêà äîáðà, íiáè òè ïðèíiñ ¿é æåðòâó“ (Ñîôåð Içðà¿ëü 177-á).

Ó Òàëìóäi º òàêà ìîëèòâà: „Áëàãàºìî Òåáå, Áîæå, ïîêàðàé ëþòî íàðîäè, ÿêi íå âiðÿòü ó Òåáå. Ïîáèé ¿õ, ðîçáèé ¿õ íà äðiáíi øìàòêè. Âiäáåðè ó íèõ âñÿêó íàäiþ, âñå äîáðî. Çíèù, Áîæå, âñiõ âîðîãiâ Òâîãî íàðîäó æèäiâñüêîãî“ (Êðà÷ ×à¿ì 480). „Ëèøå æèä º ëþäñüêîþ iñòîòîþ, à âñi iíøi íàðîäè íå º ëþäñüêèìè iñòîòàìè, ëèøåíü çâiðàìè“ (Áàãà Êàìà 11, 6). „Êîëè Ìåñiÿ ïðèéäå, êîæíèé æèä ìàòèìå 2.800 ðàáiⓠ(Ñiìîí Ãàäàðñåí 56-Ä). „¥îÿ ìàºìî ìàòè çà õóäîáó! (Iîðå Äåà 372, 2). „ Áîã íàäàâ ´îºâi ëþäñüêó ïîäîáó, ùîá æèäàì ñëóæèâ. ¥îé º õóäîáèíà â ëþäñüêié ïîäîái i ïðèðå÷åíèé ñëóæèòè æèäîâi äåííî i í³÷íî“ (Ìiäðàø Òàëïiîò 225-ë). „ßê òëóìà÷èòè ñëîâî „ãðàáóíîê“? – ¥îºâi çàáîðîíåíî êðàñòè ó æèäiâ. Àëå æèäîâi íå çàáîðîíåíî êðàñòè ó ´î¿â“ (Òîñåôòà Àáäà Çåðà 5, 6). „Çà ÷àñó Øàëàìîº çàáîðîíåíî âñiëÿêèé ´åøåôò, àëå äîçâîëåíî îáäóðþâàòè ´îÿ, áî îáäóðþâàííÿ ´îÿ ïðèºìíå Áîãîâi“ (Îðà÷ ×à¿ì 539). „Êîëè ´îé ïðîñèòü æèäà ñâiä÷èòè ó ñóäi ïðîòè æèäà, òî çàáîðîíåíî æèäîâi ñâiä÷èòè. Àëå êîëè ïðîòè ´îÿ òî äîçâîëåíî“ (×îæåí Ãàìiöïàò 28, 34, 4). „Æèä íå çîáîâ’ÿçàíèé äîäåðæóâàòèñÿ ìîðàëi ùîäî ´î¿â. Æèä ìîæå ïîðóøèòè ìîðàëü, ÿêùî öå êîðèñíî äëÿ íüîãî ÷è æèäàì âçàãàëi“ (×îæåí Ãàìiöïàò 348). „Çàâæäè äîçâîëåíî âáèòè òîãî, õòî äîíîñèòü íà æèäà, íàâiòü ïåðåä òèì, ÿê äîíiñ“ (×îæåì Ãàìiöïàò 248). „Çàáîðîíåíî âiäêðèâàòè òàºìíi æèäiâñüêi çàêîíè. Õòî òàêå çðîáèâ áè, òî ïîâèíèâñÿ á òàê, íiáè çðóéíóâàâ óâåñü ñâiò“ (ªêòóò ×àäàø 171, 33). „Æèä ìîæå ìàòè ñòàòåâi ñòîñóíêè ç íå æèäiâêîþ, àëå íå ñìiº áðàòè øëþáó ç íåþ“ (¥àä Øàñ). 61

„Äîçâîëåíî ç´âàëòóâàòè ïîíàä òðüîõði÷íó íå æèäiâêó“ (Àáãîäà Çàðà 37-À). „ßêùî ´î¿ âèìàãàþòü ó æèäà ðîçòëóìà÷èòè ÿêóñü ÷àñòèíó æèäiâñüêèõ ñâÿòèõ êíèã, òî âií ìóñèòü ðîçòëóìà÷èòè íåïðàâäèâî. Ïîðóøíèêà öüîãî íàêàçó òðåáà ñêàðàòè ñìåðòþ“ (Êíèãà Äàâèäà 37). „Øëþá ïîìiæ ´îÿìè íå ìຠçàêîííî¿ ñèëè, òîìó ñòàòåâi ñòîñóíêè ìiæ íèìè º òàêi ñàìi, ÿê ó õóäîáè, à ¿õíi äiòè íå º ëþäñüêèìè iñòîòàìè“ (Àðó÷ Iîðå 269). „Õðèñòèÿíè º ïîãàíöÿìè. Æèäè íå ñìiþòü ñïiëêóâàòèñÿ ç íèìè“ (Ãiëõîò Ìààõàëîò 8). „Íàìîâëÿéòå õðèñòèÿí ìàòè ñòàòåâi ñòîñóíêè ç òâàðèíàìè“ (Øàáàò 145-á). „Ñïiëêóþ÷èñü ³ç õðèñòèÿíàìè, ÷èñòà æèäiâêà çàáðóäíþºòüñÿ“ (Iîðå Äåà 198, 48). „Íå ïðîâèíèâñÿ â óáèâñòâi òîé, õòî âáèâ õðèñòèÿíèíà“ (Ìàêîò 7-á). „Õðèñòèÿíè – öå áðóäíi òâàðþêè“ (Êåòóáîò 110-á). „Øëþáè õðèñòèÿí ç æèäàìè º íåçàêîííi, íåäiéñíi“ (Åáåí Ãàºçàð 44, 8). „Õðèñòèÿíñüêi äiòè – öå äiòè ªâèíîãî ãàäà“ (Çîãàð 1, 28-á). „Õðèñòèÿíñüêi öåðêâè – öå ïîãàíñüêi êàïèùà“ (Àáãîäà Çàðà 78). „Óñi ´î¿âñüêi äóøi áóäóòü ó ïåêëi“ (Ðîø Ãàøàíà 17-à). „Æèäè íå ñìiþòü ñëóõàòè öåðêîâíèõ ïiñåíü àíi äèâèòèñÿ íà îáðàçè“ (Iîðå Äåà 143, 15). „Âñi õðèñòèÿíñüêi êíèãè òðåáà ñïàëèòè“ (Øàáàò 116-à). „Õðèñòèÿíñüêi ñâÿòà – öå äíi íåùàñòÿ“ (Àáãîäà Çàðà 2-à). „Çàáîðîíÿºòüñÿ æèäàì ñâÿòêóâàòè Ðiçäâî òà Âåëèêäåíü“ (Ãiëêîò Àêóì 9-ö). „Âñi æèäè ìàþòü àíãåëüñüêó ãiäíiñòü“ (×óëií 91-á). „Óäàðèòè æèäà – öå äàòè ïîëè÷íèêà Áîãîâi“ (Ñàí´åäðií 58-á). „Æèä íå ñìiº çâåðòàòèñÿ äî õðèñòèÿíñüêîãî ñóäó ÷è õðèñòèÿíñüêèõ çàêîíiⓠ(×îøåí Ãàì 26, 1). „Õðèñòèÿíèí íå ìîæå áóòè ñâiäêîì ó æèäiâñüêîìó ñóäi“ (×îøåí Ãàì 34, 19). „Óíèêàéòå ¿ñòè ðàçîì ç õðèñòèÿíàìè“ (Iîðå Äåà 112, 1). „Íå ïèéòå ìîëîêà, ùî éîãî íàäî¿â õðèñòèÿíèí“ (Àáãîäà Çàðà 35-á). „Íiêîëè íå ïåðåéìàéòå õðèñòèÿíñüêèõ çâè÷à¿â, íàâiòü çà÷iñêè âîëîññÿ“ (Iîðå Äåà 120, 1). „Âèíî, ùî éîãî äîòîðêíóâñÿ õðèñòèÿíèí, òðåáà âèëèòè ãåòü“ (Àáãîóð Çàðà 72-á). „Óíèêàéòå õðèñòèÿíñüêèõ ëiêàðiⓠ(Iîðå Äåà 155, 1). „Ïîñóä, êóïëåíèé ó õðèñòèÿíèíà, òðåáà äîáðå âèìèòè“ (Iîðå Äåà 120, 1). „Óíèêàéòå õðèñòèÿíñüêèõ ãîëÿðiâ, ñòðèæi¿â“ (Iîðå Äåà 156, 1). „Óíèêàéòå õðèñòèÿíñüêèõ ïîâèòóõ“ (Àáãîäà Çàðà 26-à). „Òðè äíi ïåðåä õðèñòèÿíñüêèìè ñâÿòàìè óíèêàé ñòîñóíêiâ ç õðèñòèÿíàìè“ (Àáãîäà Çàðà 2-à). „Íiêîëè íå õâàëè õðèñòèÿí“ (Àáãîäà Çàðà 20-à). 62

„Íà õðèñòèÿíñüêi ñâÿòà òðåáà äèâèòèñÿ ÿê íà ïîãàíñüêi“ (Àáãîäà Çàðà 78-ö). „Äàâàéòå ïîäàðóíêè õðèñòèÿíàì ëèøå òîäi, êîëè âîíè íå ïîáîæíi“ (Ãiëêîò Àêóì 9, 2). „Òîé, õòî çðîáèâ ùîñü äîáðîãî õðèñòèÿíàì, íiêîëè íå âîñêðåñíå“ (Àáãîäà Çàðà 1, 25-á). „Çãàäóéòå õðèñòèÿíñüêi íàáîæåíñüêi ðå÷i ç ïðåçèðñòâîì, çíåâàæëèâî“ (Iîðå Äåà 148, 15). „Ïîäàðóíêè õðèñòèÿíàì çàáîðîíÿþòüñÿ“ (Iîðå Äåà 151, 11). „Çàáîðîíÿºòüñÿ íàâ÷àòè õðèñòèÿí ÿêîãîñü ðåìåñëà“ (Iîðå Äåà 154, 2). „Íå ïîâåðòàé õðèñòèÿíèíîâi ãðîøåé, ÿêùî âií ïîìèëêîâî ïåðåïëàòèⓠ(×îøåí Ãàì 183, 7). „Íå âiääàâàé çíàéäåíó õðèñòèÿíñüêó ði÷“ (×îøåí Ãàì 226, 1). „Äîçâîëÿºòüñÿ îáäóðþâàòè õðèñòèÿí, íàâiòü ïðèñÿãàþ÷èñü“ (Áàáãà Êàìà 113-á). „Äîçâîëÿºòüñÿ âæèâàòè íåîáìåæåíå ëèõâàðñòâî ùîäî õðèñòèÿí“ (Iîðå Äåà 159, 1). „Äîçâîëÿºòüñÿ áðåõàòè i êðèâîïðèñÿãàòè, ùîáè çàñóäèòè õðèñòèÿíèíà“ (Áàáãà Êàìà 113-à). „Íå º áëþçíiðñòâîì ïðèñÿãàòèñÿ iìåíåì Áîãà, áðåøó÷è õðèñòèÿíàì“ (Áàáãà Êàìà 113-á). „Æèä ìîæå êðèâîïðèñÿãàòè â õðèñòèÿíñüêèõ ñóäàõ, ïåðåêðó÷óþ÷è çìiñò ñëiⓠ(Øàáîóò Ãà´ 6-ä). „Æèä ìóñèòü çàâæäè îáäóðþâàòè õðèñòèÿí“ (Çîãàð 1, 160-à). „Íå âèëiêóé õðèñòèÿíèíà, õiáà òèì çðîáèø âîðîãà æèäiâñòâà“ (Iîðå Äåà 158, 1). „Íå ðÿòóé õðèñòèÿí âiä ñìåðòi“ (Ãiëõîò Àêóì 10, 1). „Æèäiâ-çðàäíèêiâ òðåáà âáèâàòè“ (Àáãîäà Çàðà 26-á). „Âèõðåùåíèõ æèäiâ òðåáà êàðàòè ñìåðòþ“ (Ãiëõîò Àêóì 10, 2). „Óáèâàé æèäiâñüêèõ çðàäíèêiâ, ùî áåðóòü ó÷àñòü ó õðèñòèÿíñüêèõ îáðÿäàõ“ (Iîðå Äåà 158, 2). „Òèõ, ùî íå âiðèòü â Òîðó, òðåáà âáèâàòè“ (×îøåí Ãàì 425, 5). „Õðèñòèÿí òðåáà âèãóáëþâàòè âñiìà ñïîñîáàìè, áî âîíè ïîãàíöi“ (Çîãàð 1, 25-à). „Ïîëîí æèäiâ ñêií÷èòüñÿ òîäi, êîëè óìðå îñòàííié öàð íà çåìëi“ (Çîãàð 11, 19-à). „Içðà¿ëü âèçâîëèòüñÿ òîäi, êîëè çðóéíóºòüñÿ Ðèì“ (Îáàäàiì 2). „Äîçâîëÿºòüñÿ áåçêàðíî âáèòè íàâiòü æèäiâñüêîãî ïðèÿòåëÿ ´îÿ“ (Àáãîäà Çàðà 26-á). „Âèãóáà âñiõ õðèñòèÿí º íàéáiëüøîþ æåðòâîþ Áîãîâi“ (Çîãàð 11, 43-à).

Òàëìóä ó÷èòü, ùî Áîã º Òâîðöåì i Îïiêóíîì íå âñiõ íàðîäiâ, à ëèøåíü îäíîãî íàðîäó – æèäiâñüêîãî. Â÷èòü, ùî Áîã º âîðîãîì óñiõ íàðîäiâ, à ëþáèòü ëèøå æèäiâñüêèé íàðîä. Òàëìóä ó÷èòü, ùî Áîã íå âèçíຠçà iíøèìè íàðîäàìè ëþäñüêèõ ïðàâ i ïîøëå 63

¿ì öiëêîâèòó ïîðàçêó, ùîá æèäiâñüêèé íàðîä çàáðàâ óñå ¿õíº ìàéíî i ïàíóâàâ íàä íèìè. Æèäè çàïåêëî áîðîëèñÿ ïðîòè ïåðåêëàäó Áiáëi¿ íà iíøi ìîâè. Êîëè æ ç’ÿâèâñÿ ó òðåòüîìó ñòîði÷÷i äî íàøî¿ åðè ïåðåêëàä ãðåöüêîþ ìîâîþ, òî æèäiâñüêèé ïðîâiä ïðîãîëîñèâ öå âåëèêèì æèäiâñüêèì íåùàñòÿì, òîìó çàïîâiâ ïiñò ó âñié Ïàëåñòèíi. Æèäè ïèøóòü ñàì³ ïðî ñåáå òàêå: „Íiêîëè, çà æîäíèõ îáñòàâèí æèäè íå áóäóòü ïðèÿòåëÿìè õðèñòèÿí ÷è ìóñóëüìàí, àæ äîêè íå çàñiÿº â óñüîìó ñâiòi ñâiòëî æèäiâñüêî¿ âiðè, öiº¿ ºäèíî¿, ðîçóìíî¿ ðåëiãi¿. Ðîçïîðîøåíi ïîìiæ iíøèìè íàðîäàìè, âîðîæèìè äî íàøèõ ïðàâ, ìè, æèäè, áàæàºìî íàñàìïåðåä çàëèøèòèñÿ íåçìiííèìè æèäàìè. Íàøå ãðîìàäÿíñòâî – öå âiðà íàøèõ ïðåäêiâ. Æîäíîãî iíøîãî ãðîìàäÿíñòâà ìè, æèäè, íå âèçíàºìî. Ìè, æèäè, æèâåìî íà ÷óæèõ çåìëÿõ i íå õî÷åìî òóðáóâàòèñÿ ñïðàâàìè ÷óæèìè, êîëè âîíè íå çàãðîæóþòü íàøèì, æèäiâñüêèì. Æèäiâñüêi iäå¿ òà iäåàëè ìóñÿòü êîëèñü çàïàíóâàòè â óñüîìó ñâiòi“. „Æèäè! Êóäè á íå çàêèíóëà âàñ äîëÿ, ðîçêèäàíèõ ïî âñüîìó ñâiòó, çàâæäè ìàéòå ñåáå çà ÷ëåíà íàðîäó, îáðàíîãî Áîãîì. Óñâiäîìëþéòå, ùî âàøèì ïàòðiîòèçìîì º ëèøå âiðà âàøèõ ïðåäêiâ. Âèçíàâàéòå, ùî â ÿêié áè äåðæàâi âè íå æèëè, ÿêå á ãðîìàäÿíñòâî âè íå ìàëè, âè, æèäè, íàëåæèòå äî îäíîãî ëèøå íàðîäó – íàðîäó æèäiâñüêîãî. Íàøà æèäiâñüêà ñïðàâà âåëèêà i ñâÿòà. ¯¿ ïåðåìîãà – ïåâíà. Ñiòêà, ùî ¿¿ æèäiâñòâî çàêèíóëî íà óâåñü ñâiò, ùîäåííî çàõîïëþº ùå áiëüøi ïðîñòîðè, çäiéñíåííÿ ïðîðîöòâ ñâÿòèõ íàøèõ êíèã ùîäåííî íàáëèæàºòüñÿ. Íåäîâãî âæå ÷åêàòè, êîëè ªðóñàëèì ñòàíå õðàìîì óñiõ íàðîäiâ, i æèäiâñüêèé ïðàïîð çàìàéîðèòü íà âñiõ çåìëÿõ. Áóäüìî ãîòîâi. Íàøà ñèëà âåëè÷åçíà. Â÷iòüñÿ ¿¿ âæèâàòè çàäëÿ ïåðåìîãè íàøî¿ ñïðàâè. Íå áiéòåñü íi÷îãî i íiêîãî. Íåäàëåêèé âæå òîé äåíü, êîëè âñi áàãàòñòâà ñâiòó ñòàíóòü âëàñíiñòþ äiòåé Içðà¿ëÿ“. Iíøèé æèä ïèøå: „Æèäè º ïàíè íàä ïàíàìè, áî ìàþòü ó ñâî¿õ ðóêàõ çîëîòî âñüîãî ñâiòó“. Ùå iíøèé êàæå: „Íàðîäíiñòü (íàöiîíàëüíiñòü) âèçíà÷ຠêðîâ, à íå âiðà ÷è ìiñöå íàðîäæåííÿ. Îñîáà æèäiâñüêî¿ êðîâi ëèøèòüñÿ íàñàìïåðåä æèäîì, õî÷ áè é çìiíèëà âiðó ÷è ïàñïîðò. Äóìêà, ùî, ìîâëÿâ, æèäiâñòâî º òàêà æ ðåëiãiÿ, ÿê i êàòîëèöèçì ÷è ïðîòåñòàíñòâî, º ïîìèëêîâà. Íiõòî íå ïîâiðèòü, ùî âèõðåùåíèé æèä ïåðåñòàâ áóòè æèäîì. Éîãî êðîâ, âäà÷à, ñïîñiá äóìàííÿ íå çìiíÿòüñÿ âiä çìiíè âiðè“. Ñiîíiñòñüêèé ïðîâiäíèê êàæå: „Æèäiâ çîáîâ’ÿçóþòü ëèøå æèäiâñüêi çàêîíè. Æèäè ìàþòü ñâî¿ âëàñíi ñóäè (Áåòñ Äií). Íàêèíóòi íàì, æèäàì, çàêîíè ìè ââàæàºìî çà óòèñê i òîìó

íå çîáîâ’ÿçàíi ¿õ äîòðèìóâàòèñÿ. Ìè, æèäè, ñòâîðèëè ñâîº âëàñíå ïðàâî i ãîñïîäàð÷å îᒺäíàííÿ. Ìè, æèäè, ïîáóäóâàëè âèñîêó, íåïðîëàçíó ñòiíó, ÿêà âiäîêðåìëþº íàñ âiä ðåøòè íåæèäiâñüêîãî ñâiòó. Çà öiºþ ñòiíîþ ïàíóº æèäiâñüêà äåðæàâà“. Óñi æèäiâñüêi øêîëè â óñüîìó ñâiòi âèõîâóþòü ó ñâî¿õ øêîëÿðiâ ãîñòðèé, æèäiâñüêèé øîâiíiçì. Âîíè íàâ÷àþòü øêîëÿðiâ áóòè íàñàìïåðåä æèäîì, à ïîòiì êèìîñü iíøèì. Íàâ÷àþòü øàíóâàòè íàñàìïåðåä âñå æèäiâñüêå, à äî íåæèäiâñüêîãî ñòàâèòèñÿ ç ïðåçèðñòâîì. Íàâ÷àþòü ñòàâèòè æèäiâñüêi ïîòðåáè äàëåêî âèùå çà âñi iíøi; âiðíiñòü æèäiâñòâó – ïîíàä óñå. Æèäè ïðîãîëîñèëè ñåáå íà óâåñü ñâiò çàïåêëèìè âîðîãàìè áóäü-ÿêîãî íàöiîíàëiçìó, à ñàìi º íàéçàïåêëiøèìè æèäiâñüêèìè íàöiîíàëiñòàìè. Íàïðèêëàä, ×. Äiêêåíñ ó ñâî¿õ ðîìàíàõ „Îëiâåð Òâiñò“ òà „Âåíåöiàíñüêèé êóïåöü“ ïîêàçàâ æèäiâ òàêèìè, ÿêèìè âîíè ñïðàâäi áóëè â æèòòi. Çà öèìè ðîìàíàìè çíÿòî ôiëüìè. Àâòîðè ôiëüìiâ óíèêàëè íàçâè „æèä“. Ôiëüì „Îëiâåð Òâiñò“ ïîêàçóâàëè â Àíãëi¿ áåç æîäíèõ ïåðåøêîä. Àëå â Íiìå÷÷èíi ïîëiöiÿ ìóñèëà îõîðîíÿòè òi êiíîòåàòðè, ÿêi ïîêàçóâàëè ñòði÷êó „Îëiâåð Òâiñò“, áî æèäè çáðîéíî íàïàäàëè íà òi òåàòðè òà áèëè ëþäåé. Ó ÑØÀ òèõ ôiëüìiâ íå ïîêàçóâàëè, áî âñi êiíîòåàòðè áóëè â æèäiâñüêèõ ðóêàõ.  óõâàëàõ 璿çäó ðàáèíiâ ÑØÀ âiä 24.09.1936 ð. ÷èòàºìî: „Íàéáiëüø íåáåçïå÷íèì äëÿ æèäiâñòâà íàñëiäêîì ñâiòîâî¿ âiéíè 1914 ðîêó áóëî íàðîäæåííÿ íîâîãî íàöiîíàëiçìó â ªâðîïi i ïîñèëåííÿ ñòàðîãî. Æèäiâñòâî íå ìîæå âèæèòè â êðà¿íàõ ç³ ñâîºþ âèñîêîðîçâèíåíîþ íàöiîíàëüíîþ êóëüòóðîþ“. Ó Òàëìóäi ÷èòàºìî: „Êîëè ç’ÿâèòüñÿ Ìåñiÿ, âií îáåðíå Ðèì ó ðóìîâèùå. Áóð’ÿíè ðîñòèìóòü íà ìiñöi ïàïñüêîãî ïàëàöó. Ìåñiÿ ðîçïî÷íå âiéíó ïðîòè âñiõ ´î¿â i âñiõ ïîᒺ. Âií ïîâáèâຠâñiõ êîðîëiâ, âèãóáèòü óñi íàðîäè, îáåðíå âñþ ðèìñüêó çåìëþ â ïóñòåëþ. Òîäi ñêàæå æèäàì: „ß – âàø êîðîëü, Ìåñiÿ, íà ïðèõiä ÿêîãî âè ÷åêàëè. Çàáåðiòü âiä ´î¿â óñå ¿õíº çîëîòî i ñðiáëî“. Æèäiâñüêèé ïðîâiäíèê ïèñàâ: „Íåäàâíî æèäiâñüêèé íàðîä äàâ ñâiòîâi íîâîãî ïðîðîêà, ùî ìຠäâà îáëè÷÷ÿ i äâà iìåí³. Îäíå – Ðîòøiëüä, ïðîâiäíèê êàïiòàëiñòiâ, à äðóãå Êàðë Ìàðêñ – ïðîâiäíèê ïðîëåòàðiàòó“. Îäèí ç ïðîâiäíèêiâ ñâiòîâîãî æèäiâñòâà Áàðóõ Ëåâi ïèñàâ Ê. Ìàðêñîâi òàêå: „Óâåñü æèäiâñüêèé íàðîä ìຠáóòè âëàñíèì Ìåñiºþ. Æèäiâñüêèé íàðîä çäîáóäå ïàíóâàííÿ ó ñâiòi øëÿõîì çíèùåííÿ íàöié, çíèùåííÿ äåðæàâíèõ êîðäîíiâ, çíèùåííÿ ìîíàðõié i çàñíóâàííÿ ñâiòîâî¿ ðåñïóáëiêè, ó ÿêié æèäè áóäóòü âñþäè íà ïðîâiäíèõ ïîñàäàõ. Äiòè Içðà¿ëÿ æèâóòü òåïåð óñþäè ó ñâiòi, i âîíè âèäàäóòü ïðîâiäíèêiâ óñüîãî ñâiòó, çàõîïèâøè

64

65

ïðîâiä íàä ñâiòîâîþ ñiðîìîþ. Çàâäÿêè ïåðåìîçi ñiðîìè ó ñâiòi, óðÿäè âñiõ äåðæàâ îïèíÿòüñÿ â æèäiâñüêèõ ðóêàõ. Ó öåé ñïîñiá æèäiâñüêi ïðîâiäíèêè çìîæóòü ñêàñóâàòè ïðàâî îñîáèñòî¿ âëàñíîñò³ i çàïðîâàäèòè äåðæàâíó âëàñíiñòü íà âñå ó ñâiòi. Ó âàø³é íîâ³é îðãàíiçàö³¿ ²íòåðíàöiîíàëi ñèíè Içðà¿ëÿ áåçïåðå÷íî ñòàíóòü êåðóþ÷èì ôàêòîðîì, íàäòî êîëè âîíè íàêèíóòü ðîáiòíèöòâó ñâié ïðîâiä. Òîäi ïðîâiä òèõ íàðîäiâ, ÿêi òâîðèòèìóòü ñâiòîâó ðåñïóáëiêó, îïèíèòüñÿ â æèäiâñüêèõ ðóêàõ. Òàê çäiéñíèòüñÿ ïðîðîöòâî Òàëìóäà: êîëè ïðèéäå Ìåñiÿ, òî æèäè ìàòèìóòü áàãàòñòâà âñüîãî ñâiòó“. Ãîëîâà Ñâiòîâîãî Æèäiâñüêîãî Ñîþçó Àäîëüô Êðåìî êàçàâ: „Íàäõîäèòü ÷àñ, êîëè ªðóñàëèì ñòàíå õðàìîì, â ÿêîìó ìîëèòèìóòüñÿ âñi íàðîäè ñâiòó, à æèäiâñüêèé ïðàïîð ìàéîðiòèìå íà âñiõ çåìëÿõ ñâiòó. Êîëè íàöiîíàëüíi ðiçíèöi ùåçíóòü, à ðåëiãiÿ áóäå çíèùåíà, ëèøå ºäèíèé æèäiâñüêèé íàðîä òà éîãî ðåëiãiÿ íå çíèêíå, áî æèäiâñüêèé íàðîä âèáðàíèé Áîãîì, ùîáè âñå òå çäiéñíèòè“. Ãîëîâà óðÿäó Içðà¿ëüñüêî¿ ðåñïóáëiêè Ä. Áåí-¥óðiîí ïðîðîêóâàâ: „Çà âèíÿòêîì ÑÐÑÐ, âñi iíøi êîíòèíåíòè 璺äíàþòüñÿ ó Ñâiòîâèé Ñîþç, ùî áóäå ìàòè ìiæíàðîäíå âiéñüêî. Íàöiîíàëüíèõ, äåðæàâíèõ âiéñüê íå áóäå. ÎÎÍ çáóäóº â ªðóñàëèìi ñâÿòèíþ ïðîðîêiâ çàäëÿ ñëóæáè Ñâiòîâîìó Ñîþçîâi. Ó íié (ÿê ïðîðîêóâàâ Iñàéÿ) áóäå îñiäîê Íàéâèùîãî Ñóäó âñüîãî ëþäñòâà“. Æèäè ÑØÀ çàñíóâàëè 1966 ðîêó „Ìiæíàðîäíèé Öåíòð Ïðîãðåñó i Ìèðó“.  ªðóñàëèìi âæå ïîáóäîâàíî áóäèíîê òîãî öåíòðó. Iíøèé æèä ïðîðîêóâàâ: „ªâðîïà ìîðàëüíî çiãíèâàº. Àëå âîñêðåñຠÄóõ ó êðà¿íàõ íà ñõiä âiä ×åðâîíîãî ìîðÿ. ×è æ ìè, æèäè, íå ìóñèìî ìîëèòèñÿ çà íüîãî? Êîëè ìèíåòüñÿ ÷àñ íàøîãî ÷åêàííÿ Ìåñi¿, óâåñü ñâiò çìiíèòüñÿ äî íåâïiçíàííÿ. Êiñòÿêè â ªâðîïi ïåðåâåðòàòèìóòüñÿ â ìîãèëàõ. Àìåðèêà ïîâèãàíÿº æèäiâ. Æîâòîøêiði íàðîäè ñõîïëÿòü ¿¿ çà ãîðëÿíêó. Ïðèéäå æàõëèâèé ïðîâiäíèê ïîìñòè. Æîâòà õìàðà âïàäå íà ªâðîïó i ºâðîïåéöi âèãèíóòü. Ó Ìîñêîâùèíi ëèøàòüñÿ ëèøå íåìîâëÿòà ³ íåïèñüìåííi. Ïîëüùà é Óêðà¿íà îáåðíóòüñÿ â äèêå ïîëå“. Ùå iíøèé ïðîðîêóâàâ: „Âñi íàðîäè çáåðóòüñÿ, ùîá óêëîíèòèñÿ Áîæîìó íàðîäîâi Içðà¿ëÿ. Âñi áàãàòñòâà âñiõ íàðîäiâ ïåðåáåðå æèäiâñüêèé íàðîä. Âñi íàðîäè ïîëîíåíi, â êàéäàíàõ, ñêîðÿòüñÿ æèäiâñüêîìó. Êîðîëi ïðèâåäóòü ñâî¿õ ñèíiâ, à êîðîëiâíè ãîäóâàòèìóòü ñâî¿ìè ãðóäüìè æèäiâñüêèõ íåìîâëÿò. Æèäè íàêàçóâàòèìóòü óñiì íàðîäàì. Áàãàòñòâî ìîðiâ i íàðîäiâ áóäóòü ó æèäiâñüêèõ ðóêàõ. Íàðîäè i äåðæàâè, ÿêi íå ñêîðÿòüñÿ æèäàì, áóäóòü çíèùåíi âïåíü“.

Ó ðåäàêöiéíié ñòàòòi æèäiâñüêîãî ÷àñîïèñó ç 1883 ðîêó ÷èòàºìî òàêå: „Ðîçñåëåííÿ æèäiâ ïî âñüîìó ñâiòó çðîáèëî ¿õ ñâiòîâèìè ãðîìàäÿíàìè, êîñìîïîëiòàìè, âîíè ìóñÿòü äiÿòè i äiþòü, í³âåëþþ÷è íàöiîíàëüíi òà äåðæàâíi âiäìiííîñòi âñiõ ëþäåé. Âåëèêèé iäåàë æèäiâñòâà íå â òîìó, ùîáè æèòè âñiì æèäàì ðàçîì ó ÿêîìóñü êóòêó ñâiòó, áî òî áóâ áè çâè÷àéíèé íàöiîíàëüíèé ñåïàðàòèçì. Íi, iäåàë æèäiâñòâà ïîëÿãຠâ òîìó, ùîáè çàõîïèòè âåñü ñâiò æèäiâñüêîþ iäåºþ ñâiòîâîãî áðàòåðñòâà íàðîäiâ, äå íå áóäå îêðåìèõ íàðîäiâ i ¿õ îêðåìèõ ðåëiãié. Áóäó÷è ñâiòîâèì íàðîäîì, æèäè âæå ïåðåðîñëè íèæ÷èé ñòóïiíü ãðîìàäñüêîãî æèòòÿ – íàöiîíàëüíó i äåðæàâíó ñàìîñòiéíiñòü íàðîäiâ. I æèäè âæå íiêîëè íå ïîâåðíóòüñÿ íàçàä äî íå¿. Æèäè âæå çðîáèëè âåñü ñâiò ñâî¿ì äîìîì i òåïåð çàêëèêàþòü iíøi íàðîäè íàñëiäóâàòè æèäiâñüêèé íàðîä. Áà, áiëüøå íiæ çàêëèêàþòü. Ñâîºþ äiÿëüíiñòþ â ëiòåðàòóði, íàóöi, ïðîâiäíèì ñòàíîâèùåì ó âñiõ öàðèíàõ ëþäñüêîãî æèòòÿ æèäè ïîñòóïîâî âïëèâàþòü íà íåæèäiâñüêó äóìêó, íà íåæèäiâñüêó ñèñòåìó, ñêåðîâóþ÷è ¿õ ó æèäiâñüêi ôîðìè. Âñå, ùî ìè ÷óºìî ïðî æèäiâñüêi âïëèâè â ìèíóëîìó i ñó÷àñíîìó æèòòi – öå ëèøå äîñÿãíåíi ñòóïåíi çäiéñíåííÿ ìiñi¿ æèäiâñüêîãî íàðîäó“. Æèäiâñüêèé äóõ ó ñâiòi íå ëèøå íå çíèêàº, àëå òåïåð çàïàíóâàâ íàâiòü òàì, äå ðàíiøå éîãî íå áóëî ÷óòè. „Ìè, æèäè, âæå íå ïîòðåáóºìî çàìèêàòèñÿ ó ñâîºìó ñòàðîäàâíüîìó ´åòòî, áî âæå ìàºìî âëàäó, îáiöÿíó íàì íàøèìè ïðîðîêàìè. Òåïåð æîäíîìó âîëîäàðåâi ñâiòó íå ñèëà ùîñü çðîáèòè áåç íàøî¿, æèäiâñüêî¿ çãîäè. Íå ñèëà, áî ó íàøèõ æèäiâñüêèõ ðóêàõ º âñå ñâiòîâå çîëîòî. Òåïåð æîäíîìó âèäàâíèöòâó íå ñèëà ïðîäàòè êíèæêó, ùî íàì íå ïîäîáàºòüñÿ, áî æ ó æèäiâñüêèõ ðóêàõ âñi âåëèêi âèäàâíèöòâà ç ¿õíiìè ðåöåíçîðàìè i âñi ñïîñîáè ïîøèðèòè ùîñü äðóêîâàíå i íàâiòü ãîëîøåíå íà ðàäiî“. Æîäíà êóëüòóðíà ëþäèíà íå âèïðàâäຠòèõ êðèâä òà íåñïðàâåäëèâîñòi, ùî ¿õ çàïîäiÿíî æèäiâñòâó. Àëå áóëî áè áðåõíåþ êàçàòè, ùî æèäè íå çàâèíèëè â òîìó. Âæå îäíå äîìàãàííÿ æèäiâ íà „äàíó Áîãîì“ âèùiñòü æèäiâñüêîãî íàðîäó íàä óñiìà iíøèìè íàðîäàìè ïîðîäæóº îáóðåííÿ íå æèäiâ. Æèäiâñüêèé Òàëìóä íå ëèøå äîçâîëÿº, àëå é íàêàçóº æèäàì êðèâäèòè, âáèâàòè ´î¿â. Æèäè ïåðåêîíàíi, ùî ñàì Áîã äàâ æèäiâñüêîìó íàðîäîâi ïðàâî ïàíóâàòè íàä ´îÿìè. Òèì-òî æèäè âèìàãàþòü íå îäíàêîâèõ ç ´îÿìè ïðàâ, àëå áiëüøèõ, íiæ ´îÿì. Çìàëüîâóâàòè æèäiâ ÿê ëèøåíü òèõèõ, ìèðíèõ æåðò⠖ öå ïåðåêðó÷óâàòè iñòîðiþ. À â iñòîði¿ æèäè ïîêàçàëè ñåáå íàéæîðñòîêiøèìè êàòàìè, ñïðàãëèìè ëþäñüêî¿ êðîâi, ÿêi íàñîëîäæóþòüñÿ ìóêàìè æåðòâ. Ó ñàäèçìi æèäè íå ïåðåâèùóþòü õiáà

66

67

ºäèíèõ ìîñêâèíiâ. Ïðèãàäàòè õî÷ áè ìîñêîâñüêî-æèäiâñüêó ×ÅÊà ÷è ÍÊÂÄ, àáî âèíèùåííÿ àðàáiâ ó Ïàëåñòèíi. Æèäè ñâîºþ âïåðòîþ, íàñòèðëèâîþ ïðîïàãàíäîþ îñÿãëè òîãî, ùî òåïåð õðèñòèÿíñüêi ñîöiàëiñòè, äåìîêðàòè, ëiáåðàëè âiä÷óâàþòü ñâîþ ïðîâèíó ñóïðîòè æèäiâñòâà. Çà ¿õíiìè ïîãëÿäàìè êðèòèêóâàòè æèäà – öå ãàíåáíå ëþäèíîíåíàâèñíèöòâî. ªâàíãåëiº êðèòèêóº æèäiâ, îòæå, âîíî º äæåðåëüíîþ êíèãîþ íàéáiëüøî¿ ãàíüáè – àíòèñåìiòèçìó. Çâiäñè âèñíîâîê: õðèñòèÿíè ïîâèííi âèêèíóòè ªâàíãåëiº íà ñìiòíèê, ÿêùî õî÷óòü ñïðàâäi ñâiòîâîãî áðàòåðñòâà íàðîäiâ. À íàâiòü æèä ïèøå, ùî „Æèäè íå çàäîâîëüíÿþòüñÿ çáàéäóæ³ííÿì õðèñòèÿí äî õðèñòèÿíñüêî¿ âiðè. Æèäè îæèäiâëþþòü õðèñòèÿíñüêó âiðó òèì, ùî íàêèäàþòü çáàéäóæiëèì õðèñòèÿíàì æèäiâñüêèé iäåàë æèòòÿ, ìîðàëi, ñâiòîâîãî ëàäó. Æèäè òèì ñïîñîáîì çäiéñíþþòü ñòàðó æèäiâñüêó ìåòó – çíèùèòè õðèñòèÿíñòâî“. Æèäiâñüêà íåíàâèñòü äî õðèñòèÿíñòâà ïî÷àëàñÿ ùå â ïåðøîìó ñòîði÷÷i íîâîãî ñòèëþ, ùå òîäi, êîëè õðèñòèÿíè íå çðîáèëè æîäíî¿ êðèâäè æèäàì. Æèäiâñüêà íåíàâèñòü äî Iñóñà Õðèñòà ïàëຠíåâãàñèìèì ïîëóì’ÿì âiäòîäi, êîëè êðè÷àëè: „Ðîç³ïíè Iñóñà“, ³ ïî ñüîãîäíiøíié äåíü. Æèäè ìàþòü Iñóñà Õðèñòà çà íàéáiëüøîãî i íàéíåáåçïå÷íiøîãî âîðîãà æèäiâñòâà. Òàëìóä çi ñêàæåíîþ íåíàâèñòþ íàçèâຠÕðèñòà îøóêàíöåì, áðåõóíîì, ÷àêëóíîì, áàéñòðþêîì ðèìñüêîãî âîÿêà òîùî. Îïîâiäàº, ùî éîãî ñêàìåíóâàëè, ïîâiñèëè. Àïîñòîëiâ íàçèâຠíàéáðóäíiøèìè, íåöåíçóðíèìè ñëîâàìè. Öi ñïîâíåíi íåíàâèñòi ëàéêè íà àäðåñó Õðèñòà íå íàäðóêîâàíi â àíãëiéñüêîìó òà ôðàíöóçüêîìó ïåðåêëàäàõ Òàëìóäà*. Ïåðåêëàäè iíøèõ æèäiâñüêèõ ñâÿòèõ êíèã òàêîæ íåïîâíi. À ñâÿòi êíèãè âñiõ iíøèõ âið, ÿê, íàïðèêëàä, Êîðàí, Äàìàïàäà, Îóòà, Íiïàòà, Çåíä Àâåñòà, Øè Êií´, Ìàíó Áà´àâàä´iòà òîùî ïåðåêëàäåíi íà ºâðîïåéñüêi ìîâè ïîâíiñòþ. ×îìó æèäè íå õî÷óòü, ùîáè íå æèäè çíàëè âñå, ùî íàïèñàíî â æèäiâñüêèõ êíèãàõ? Æèä ïèøå: „Õðèñòèÿíè ìàþòü Iñóñà Õðèñòà çà çíàìåíî âñüîãî íàé÷èñòiøîãî, ñâÿòîãî, ïiäíåñåíîãî, ãàðíîãî. À æèäè ìàþòü éîãî çà çíàìåíî àíòèñåìiòèçìó, íàêëåïó, æîðñòîêîñòi, ñìåðò³“. ³äîìèé ãîëëiâóäñüêèé êiíîïèñüìåííèê æèä Áåí Ãåò÷ â îäíîìó iç ñâî¿õ òâîðiâ ïèñàâ: „Îäíèì ç íàéãàðíiøèõ â÷èíêiâ, ùî éîãî áóäü-êîëè çðîáèëà þðáà, áóëî ðîçï’ÿòòÿ Õðèñòà. Öå áóâ ïðåêðàñíèé â÷èíîê. Àëå òà þðáà ñïàðòà÷èëà ñïðàâó. ßêáè ÿ êåðóâàâ ïîêàðàííÿì Õðèñòà, òî ÿ áóâ áè íàêàçàâ * Ïîâíîãî ïåðåêëàäó Òàëìóäà ùå íåìà. 68

ïðèâåçòè éîãî äî Ðèìó i êèíóòè íà ðîçòåðçàííÿ ëåâàì. ßêáè òàê áóëî éîãî ïîêàðàíî, òî íiõòî íå ìiã áè çðîáèòè Áîãà ç êóïêè ðîçäåðòîãî ì’ÿñà“. Æèäè ðîçïèíàþòü Õðèñòà ùå é òåïåð. 1) Âîíè „ïðîìèâàþòü ìîçîê“ íàâiòü ñâÿùåíèêàì, ùîáè âîíè íå âèçíàâàëè áîæåñòâåíîñò³ Ñèíà Áîæîãî. 2) Âîíè âèìàãàþòü çàáîðîíèòè õðèñòèÿíñüêó ìîëèòâó â ãðîìàäñüêèõ óñòàíîâàõ òà øêîëàõ. 3) Ùîáè çðóéíóâàòè öåðêâè ìàòåðiàëüíî, âîíè âèìàãàþòü íàêëàäàòè ïîäàòêè íà öåðêâè* i íå çâiëüíÿòè âiä ïîäàòêiâ ïîæåðòâè íà öåðêîâíi ïîòðåáè. 4) Âîíè øèðÿòü äóìêó, ùî Õðèñòîñ áóâ øàõðàºì, ÿêèé âèãàäàâ ñàì ñâîº ðîçï’ÿòòÿ, ïðèêèíóâñÿ ìåðòâèì i ïiäðîáèâ ñâîº âîñêðåñiííÿ. 5) Âîíè âèìàãàþòü çàáîðîíèòè ÷è çáîéêîòóâàòè Îáåðàìåð´àâñüêó âèñòàâó „Ìóêè Ãîñïîäíi“ ó Íiìå÷÷èíi. 6) Âèìàãàþòü çàáîðîíèòè ìîëåáåíü ïîäÿêè âèïóñêíèêiâ øêië ïî çàêií÷åííi øêîëè. 7) Âèìàãàþòü çàáîðîíèòè âèñòàâëÿòè ìàêåòè Ðiçäâà Õðèñòîâîãî íà ãðîìàäñüêèõ ìiñöÿõ. 8) Âèìàãàþòü çàáîðîíèòè ñïiâ õðèñòèÿíñüêèõ êîëÿäîê ó øêîëàõ. 9) Âèìàãàþòü çàáðàòè õðåñòè ç âiéñüêîâèõ öâèíòàðiâ òà êàïëèöü. Æèäiâñüêèé Íüþ-Éîðêñüêèé ÷àñîïèñ ïèñàâ: „Ìè, æèäè, õî÷åìî ùîá óñÿ òà ðiçäâÿíà ïðîïàãàíäà ñêií÷èëàñÿ ðàç i íàçàâæäè. Æèäiâñüêèé íàðîä ó ÑØÀ ìຠïðàâî âèìàãàòè, ùîá íiÿêîãî Ðiçäâà íå áóëî ó øêîëàõ“. 66 æèäiâñüêèõ ãóðòêiâ ó ÑØÀ ïðèçíàëèñÿ, ùî âîíè äàëè ãðîøi íà ïðîïàãàíäó çàáîðîíè ìîëèòâè â øêîëàõ i ãðîìàäñüêèõ óñòàíîâàõ. Æèäè âèìàãàþòü âiä óðÿäó ÑØÀ çàáîðîíèòè â øêîëàõ íàâiòü çâè÷àéíå ïðèâiòàííÿ „Áàæàþ òîái âåñåëîãî Ðiçäâà“. Âèìàãàþòü óñóíóòè õðåñòè ç ãðîìàäñüêèõ òà äåðæàâíèõ áóäèíêiâ i ïëîù. Óðÿä óæå çàáðàâ õðåñòè ç âiéñüêîâèõ öåðêîâ. Ùîáè ëþäè çàáóëè ñàìå iì’ÿ „Õðèñòîñ“, æèäè âèìàãàþòü íà ïðèâiòàëüíèõ ïîøòîâèõ êàðòêàõ, çàìiñòü „Ðiçäâî Õðèñòîâå“, íàäðóêóâàòè „Ñåçîííå Ñâÿòî“. Öå âæå çðîáëåíî. Òåïåð ðiçäâÿíèõ ïðèâiòàëüíèõ êàðòîê ç íàáîæåíñüêîþ òåìàòèêîþ äóæå ìàëî ó ïðîäàæó. Ïðîòåñòóþ÷è ïðîòè õðèñòèÿíñüêî¿ ìîëèòâè òà õðåñòiâ, æèäè íå ïðîòåñòóþòü ïðîòè ïðîïàãàíäè áåçáîæíèöòâà, ïðîòè ðîçïóñòè, íàðêîòèêiâ òîùî. Ó ÑØÀ ñóáîòà º âæå îáîâ’ÿçêîâèì ñâÿòîì äëÿ áàíêiâ, øêië, çàâîäiâ i áàãàòüîõ óðÿäîâèõ óñòàíîâ. Àëå æèäè íå çàêðèâàþòü ñâî¿õ êðàìíèöü ó ñóáîòó. Ëèøèëîñÿ çðîáèòè ùå îäèí êðîê (çðîáëåíèé ó ÑÐÑÐ) – ïðîãîëîñèòè íåäiëþ ðîáî÷èì äíåì (áóäíåì)**. * Ó ÑØÀ i Êàíàäi öåðêâè âñiõ ðåëiãié (íå ëèøå õðèñòèÿíñüêèõ) çâiëüíåíi âiä ïîäàòêiâ. ** Ïîñòàíîâó öþ âæå äàâíî âiäìiíåíî. 69

Íå îôiöiéíî öå º i â ÑØÀ. Òàì ïîáà÷èòå â íåäiëþ âiä÷èíåíi øèíêè, êðàìíèöi. Ïîêè ùî Êàíàäà òðèìàºòüñÿ õðèñòèÿíñüêîãî çàêîíó.  Êàíàäi â íåäiëþ âñå çà÷èíåíî. Ïðî æèäiâñüêó íåáåçïåêó ïîïåðåäæóâàëè âèçíà÷íi äåðæàâíi ìóæi. Òàê, Öèöåðîí íàçâàâ æèäiâ çëîþ, ðóéíiâíîþ ñèëîþ, Ìàãîìåò – ï’ÿâêàìè, ëþäîæåðàìè, Åðàçì – ãàëàïàñàìè. Íàïîëåîí êàçàâ: „ß íå õî÷ó áà÷èòè æîäíîãî æèäà â ìî¿é iìïåði¿. ß ãèäæóñÿ öèì íàéïiäëiøèì íàðîäîì“. Ô. Âîëüòåð íàçâàâ æèäiâ íàéîãèäíiøèìè ãàëàïàñàìè. Ìàðiÿ Òåðåçà êàçàëà, ùî æèäè ðîáëÿòü óñå, ÷èì ÷åñíà ëþäèíà ãèäèòüñÿ. Äæ. Âàøèí´òîí êàçàâ: „Æèäè øêîäÿòü íàì áiëüøå, íiæ âîðîæå âiéñüêî. Âîíè ñòîêðàòíî íåáåçïå÷íiøi äëÿ âîëi i äîáðîáóòó Àìåðèêè íiæ âñi âîðîæi âiéñüêà. Äóæå ïðèêðî, ùî Àìåðèêà íå ïîâèãàíÿëà öèõ ãàëàïàñiâ i âîðîãiâ àìåðèêàíñüêîãî äîáðîáóòó“. Á. Ôðàíêëií ïîïåðåäæóâàâ, ùî æèäè çæåðóòü Àìåðèêó, ÿêùî âîíà ¿õ íå ïîâèãàíÿº. Ïðåçèäåíò Þ. ¥ðàíò ïîâèãàíÿâ æèäiâ ç äåðæàâíèõ ïîñàä. Ã. Ôîðä êàçàâ, ùî âiéí íå áóëî á, ÿêáè óðÿäè íå òðèìàëè ó ñâî¿õ ðóêàõ 50 æèäiâñüêèõ áàíêiðiâ. Ì. Ëþòåð ïèñàâ: „Æàäiáíiøîãî íà ãðîøi, æîðñòîêiøîãî i ìñòèâiøîãî íàðîäó çà æèäiâñüêèé, ùå íå iñíóâàëî. Æèäiâñüêèé íàðîä ïåðåéíÿòèé äóìêîþ âáèâàòè, ìó÷èòè íå æèäiâ“. Áàãàòî Ðèìñüêèõ Ïàï ïîïåðåäæóâàëè ïðî æèäiâñüêó íåáåçïåêó. Íàïðèêëàä, Ïàïà Êëèìåíòié VIII ïèñàâ: „Óâåñü ñâiò ñòðàæäຠâiä æèäiâñüêîãî ëèõâàðñòâà, îøóêàíñòâà. Æèäè çóáîæèëè áàãàòî ëþäåé, à íàäòî ñåëÿí, ðîáiòíèêiâ, íåçàìîæíèõ“. Ô. Âîëüòåð ïiäêðåñëþâàâ: „Æèäè º äèêèé íàðîä, ÿêèé ïîºäíàâ íàéîãèäíiøó ñêíàðiñòü ç íàéîãèäíiøèìè çàáîáîíàìè òà íåçãàñèìîþ íåíàâèñòþ äî âñiõ íàðîäiâ, ÿêi òåðïëÿòü æèäiâ i çáàãà÷óþòü ¿õ“. Ïðîâiäíà àíãëiéñüêà ñîöiàëiñòêà Áåàòðèñà Âåá êàçàëà, ùî æàäîáà çèñêó º ðóøiéíîþ ñïîíóêîþ âñüîãî æèäiâñüêîãî íàðîäó. Âñi æèäè íå ìàþòü àíi áàæàííÿ, àíi çäàòíîñòi ïðàöþâàòè ôiçè÷íî. Æèäè íå çíàþòü, ùî òî º ãðîìàäñüêà i ëþäñüêà ìîðàëü. Å. Çiëüáåðíåð, iäåîëîã ñîöiàëiñòiâ-ôàáiàíöiâ, ïîäiëÿº öþ äóìêó. Òà ïîñëóõàºìî æèäiâ, ùî âîíè êàæóòü ïðî ñàìèõ ñåáå. Ê. Ìàðêñ ïèøå: „ßêà äóõîâíà îñíîâà æèäiâñòâà? Æàäîáà ãðîøåé. Õòî º ñïðàâæíiì æèäiâñüêèì Áîãîì? Ãðîøi“. Âií æå ïèøå: „Æèäè âæå îäåðæàëè îäíàêîâi ïðàâà ç iíøèìè ãðîìàäÿíàìè. Àëå öÿ îäíàêîâiñòü º íà æèäiâñüêèé ñïîñiá. Öå çíà÷èòü, ùî, íàïðèêëàä, âiäåíñüêi æèäè (äå ¿õ ëåäâå ìàþòü çà ëþäåé) ìîæóòü ñâîºþ ãðîøîâîþ ñèëîþ çìiíèòè ìàéáóòíº ªâðîïè. Æèäè çâiëüíèëèñÿ âiä óòèñêiâ i ãíîáëåííÿ íå ëèøå òîìó, ùî ñòàëè âîëîäàðÿìè ãðîøåé, àëå é òîìó, ùî çîëîòî ñòàëî ñâiòîâîþ ñèëîþ. Æèäè çâiëüíèëèñÿ â òàêié ìiði, â ÿêié õðèñòè-

ÿíè ñòàëè æèäàìè. Òà íàâiòü i ïîçáàâëåíi ôîðìàëüíî ïîëiòè÷íèõ ïðàâ, æèäè ìàëè i ìàþòü ôàêòè÷íî âåëè÷åçíó ñèëó âïëèâàòè íà äåðæàâíó ïîëiòèêó“. Æèäiâñüêèé ïèñüìåííèê ïèøå: „Æèä çàâæäè íåçàäîâîëåíèé, çàâæäè íåñïîêiéíèé, íåâãàìîâíèé. Ïðè÷èíè, ùî ïîðîäèëè öå,– âíóòðiøíi, ïîâ’ÿçàíi çi ñàìîþ äóõîâíiñòþ æèäà. ³í óâàæàº, ùî æèòòÿ ïîâèííî ïðèíîñèòè ëþäèíi ëèøå íàñîëîäè. Íå âiðÿ÷è ó ïîñìåðòíå æèòòÿ, æèä íå ìຠíàäi¿ íà íàãîðîäó â íåái, òîìó íå õî÷å ñêîðèòèñÿ ïðîáàì æèòòÿ. Öi ïðîáè áåíòåæàòü éîãî, i âií ïðîòèäiº ñóïðîòè íèõ íå ïî÷óòòÿì íåìèíó÷îñòi, ÿê ìóñóëüìàíèí, íå ïîêîðîþ, ÿê õðèñòèÿíèí, àëå âîðîõîáîþ, áóíòîì. Ìàþ÷è ìàòåðiàëiñòè÷íèé ñâiòîãëÿä, æèä õî÷å çäiéñíèòè ñâié iäåàë æèòòÿ çà âñÿêó öiíó, íå ïåðåáèðàþ÷è ó çàñîáàõ. Âñå, ùî çàòðèìóº çäiéñíåííÿ éîãî iäåàëó, âèêëèêຠó íüîãî ëþòó íåíàâèñòü. Äóõîâíiñòü æèäà – iñòîòíî âîðîõîáíà. Ñâiäîìî ÷è íåñâiäîìî, æèä º çàâæäè âîðîõîáíèêîì“ (Á. Ëàçàð). „Ñâiòîâà ðåâîëþöiÿ, ÿêó ìè òåïåð ïåðåæèâàºìî, º i áóäå íàøîþ æèäiâñüêîþ ñïðàâîþ i â íàøèõ, æèäiâñüêèõ ðóêàõ. Öÿ ðåâîëþöiÿ çìiöíèòü íàøå æèäiâñüêå ïàíóâàííÿ íàä iíøèìè íàðîäàìè“ (ãàç. „Ïåïëü Æó¿ô“, 8.02.1919, Ïàðèæ). „Ìè, æèäè, º âèíèùóâà÷àìè, ðóéí³âíèêàìè, i áóäåìî íèìè çàâæäè. Ùîá âè õðèñòèÿíè íå çðîáèëè, íiùî íå çàäîâ³ëüíèòü íàøèõ âèìîã. Ìè íèùèòèìî, áî õî÷åìî ïàíóâàòè ó ñâiòi“ (Ã. Ñàìóåëü). „Ìè, æèäè, ìàºìî íàìið ïåðåðîáèòè õðèñòèÿí, ÿê êîìóíiñòè ïåðåðîáëþþòü ¿õ ó ÑÐÑÐ. Çàäëÿ òîãî òðåáà ÷àñó òðüîõ ïîêîëiíü“ (Ðàâi Áðîóí). „Iäåàëè êîìóíiçìó º îäíàêîâi ç áàãàòüìà iäåàëàìè æèäiâñòâà. Òèì-òî áàãàòî æèäiâ º êîìóíiñòàìè“ („Æåâiñ êðîíiêë“, 4.04. 1919, Ëîíäîí). „Æèäè º ðóøiéíîþ ñèëîþ i êîìóíiçìó i êàïiòàëiçìó“ (Ð. Ïiòò). „Æèäiâñüêó ñïðàâó ìîæå ðîçâ’ÿçàòè ëèøå ñîöiàëiñòè÷íå ñóñïiëüñòâî“ („Íüþ Ìàññ“, 12.05.1936). „Âåëèêèì iäåàëîì æèäiâñòâà º, ùîáè âñi íàðîäè i âiðè çíèêëè i áóëî á îäíå ñâiòîâå, ôàêòè÷íî æèäiâñüêå áðàòåðñòâî íàðîäiⓠ(Æåâiñ Âîðëä“, 9.11.1883). „Ãîëîâíà íàøà ìåòà – ïàíóâàííÿ æèäiâñòâà ó ñâiòi – ùå íå îñÿãíåíà, àëå âîíà áóäå îñÿãíåíà, i âîíà âæå íàáëèçèëàñÿ íàáàãàòî áëèæ÷å, íiæ õðèñòèÿíè äóìàþòü. Ìîñêîâñüêèé öàðàò, íiìåöüêå êîðîëiâñòâî âæå ñêèíåíi. Âñi íàðîäè âæå ñòàëè íà øëÿõ ñàìîãóáñòâà. Âæå ïî÷èíàºòüñÿ æèäiâñüêå ïàíóâàííÿ ó ñâiòi“ (É. Øóëüòáóõ).

70

71

„Ëiãà Íàöié º æèäiâñüêîþ iäåºþ. Ìè, æèäè, ñòâîðèëè ¿¿ 25-ði÷íîþ áîðîòüáîþ. ªðóñàëèì áóäå êîëèñü ñòîëèöåþ âñüîãî ñâiòó“ (Í. Ñîëîìîí). „Iäåàë Îðãàíiçàöi¿ Îᒺäíàíèõ Íàöié – öå iäåàë óñiõ æèäiⓠ(Ä. Áåí-Ãóðiîí). „Òåïåðiøíié ñâiòîâèé ñîöiàëiçì º ëèøå ïåðøèì ñòóïåíåì þäà¿çìó, ëèøå ïî÷àòêîì ñâiòîâîãî çäiéñíåííÿ ïðîðîöòâ íàøèõ, æèäiâñüêèõ ïðîðîêiâ. Ìè, æèäè, ìîæåìî ðîçáóäóâàòè áåç ïåðåøêîä íàøó íàöiîíàëüíó äåðæàâó Içðà¿ëü ëèøå òîäi, êîëè Ëiãà Íàöié ç ¿¿ âiéñüêîì áóäå ñïðîìîæíà çàõèùàòè ñëàáêèõ ó ñâiòi. Ìè, æèäè, çìîæåìî çàäîâîëüíèòè íàøi íàöiîíàëüíi òà ìiæíàðîäíi ïîòðåáè ëèøå òîäi, êîëè â Ëiçi Íàöié çàïàíóº ñîöiàëiñòè÷íà iäåîëîãiÿ. Òèì-òî âñi æèäiâñüêi ãðîìàäè, ñiîíiñòè i íå ñiîíiñòè, ñîöiàëiñòè i íå ñîöiàëiñòè ìóñÿòü äîïîìîãòè â çäiéñíåííi ïåðåìîãè ñîöiàëiçìó ó ñâiòi, ÿêùî íå ç ïðèíöèïîâèõ ïðè÷èí, òî ïðèíàéìíi ç òàêòè÷íèõ“ (À. Íîññiíã). Æèäè âèòðàòèëè ÷èìàëî ìiëüéîíiâ ãðîøåé òà ÷èìàëî ðîêiâ ÷àñó íà òå, ùîá ó âñüîìó ñâiòi çðîáèòè òàâðî „àíòèñåìiòèçì“ (æèäîíåíàâèñíèöòâî) òàêèì æàõëèâèì, ùîáè ñàìîãî íàòÿêó (ìîâëÿâ, îòà îñîáà º àíòèñåìiòîì) âèñòà÷àëî á àáè ñóñïiëüñòâî ñêàìåíóâàëî òó îñîáó, ùî ìàëî á ¿¿ çà íàéãiðøîãî çëî÷èíöÿ, âáèâöþ, âîðîãà âñüîãî „ïðîãðåñèâíîãî ñóñïiëüñòâà“. I ñïðàâäi, áàãàòî, àæ íàäòî áàãàòî íå æèäiâ áîÿòüñÿ öüîãî òàâðà áiëüøå ÿê ÷óìè, õîëåðè, âîãíþ, ïîòîïó. Îòæå, êîëè êîìóíiñòè õî÷óòü çíèùèòè ÿêîãîñü âîðîãà êîìóíiñòiâ, òî íà âñi çàñòàâêè êðè÷àòü, ùî âií º àíòèñåìiòîì. Çíàþ÷è öþ êîìóíiñòè÷íó òàêòèêó, àíòèêîìóíiñòè íàâìèñíî íå âèñòóïàþòü ïðîòè æèäiâñüêèõ çëî÷èíiâ, õî÷à íåíàâèäÿòü òi çëî÷èíè. Àëå òå ¿ì íå äîïîìàãàº. ² êîìóíiñòè, ³ æèäè âñå îäíî òàâðóþòü ¿õ ÿðëèêîì àíòèñåìiòà. Ãîëîâíîþ ïðè÷èíîþ íåëþáîâi äî æèäiâ ç áîêó õðèñòèÿí i ìóñóëüìàí º æèäiâñüêà çàõëàííiñòü òà ëèõâàðñòâî. Íàâiòü æèä ïèøå: „Íàøà æèäiâñüêà íàéáiëüøà âàäà çà ÷àñiâ ñòàðèõ i òåïåðiøíiõ – ïàðàçèòèçì. Ìè, æèäè, º íàðîä õèæàêiâ, ãàëàïàñiâ, ùî æèâëÿòüñÿ ïóòîì ëþäåé. Ìè, æèäè, æèâåìî áðåõíåþ, îøóêàíñòâîì, îáëóäîþ i æîðñòîêiñòþ. Êîæíèé íàðîä ðàäî ïðèéìàâ æèäiâ äî ñåáå, áî, ÷èòàþ÷è Áiáëiþ, ñïiâ÷óâàâ íåùàñíié äîëi æèäiâñòâà i øàíóâàâ ìóäðiñòü æèäiâñüêèõ ïðîðîêiâ. Íàðîäè, ÿêi ïðèéíÿëè æèäiâ, äîçâîëÿëè ¿ì áðàòè ó÷àñòü ó âñüîìó ¿õíüîìó æèòòi, âiëüíî òîðãóâàòè, äàâàëè æèäàì îäíàêîâi ãðîìàäÿíñüêi ïðàâà. Àëå ç ÷àñîì, ïiçíàâøè ëiïøå ñâî¿õ æèäiâ, òi íàðîäè çìiíèëè ñâîº äîáðå ñòàâëåííÿ äî æèäiâ íà ïîãàíå, ïîòiì íà íåíàâèñòü, à ïîòiì i âèãàíÿëè æèäiâ çi ñâ êðà¿íè“ (Ñ. Ðîò). Iíøèé æèä çãîäæóºòüñÿ ç öèì, êàæó÷è: „Çàãàëüíi ïðè÷èíè

æèäîíåíàâèñíèöòâà – öå ïðîâèíà ñàìèõ æèäiâ, à íå ¿õíiõ âîðîãiⓠ(Á. Ëàçàð). Iñòîðiÿ àæ íàäòî ÿñíî ïîêàçóº, ùî íiìåöüêi æèäè áóëè íiìåöüêèìè ïàòðiîòàìè*. Íiìåöüêà êóëüòóðà, äîáðîáóò, ïðîìèñëîâiñòü, òîðãiâëÿ äóæå çàâäÿ÷óþòü ñâî¿ì âèñîêèì ðiâíåì ñàìå íiìåöüêèì æèäàì. I â Íiìå÷÷èíi äî À. Ãiòëåðà** íå áóëî æèäîíåíàâèñíèöòâà àíi íà ìàêîâå çåðíÿòêî. Iñòîðiÿ íå çàïèñàëà àíi îäíîãî æèäiâñüêîãî ïîãðîìó â Íiìå÷÷èíi, êðiì ÷àñiâ Ñåðåäíüîâi÷÷ÿ, êîëè ïîãðîìè æèäiâ áóëè ïî âñié ªâðîïi âíàñëiäîê ïîõîäiâ õðåñòîíîñöiâ íà Ïàëåñòèíó. I íiìöi íå ìàëè æîäíèõ ïðè÷èí, æîäíî¿ íàâiòü êîðèñòi íèùèòè ñâî¿õ æèäiâ. Ùîáiëüøå! Íiìöi ðîçóìiëè, ùî ¿õíº æèäîíåíàâèñíèöòâî ïîøêîäèëî á Íiìå÷÷èíi, áî àìåðèêàíñüêi æèäè ìîãëè á âèêëèêàòè ñâiòîâèé áîéêîò íiìåöüêî¿ ïðîìèñëîâîñòi i òîðãiâëi. Òàì, äå íåìà àíòèñåìiòèçìó, æèäè ñàìi éîãî âèêëèêàþòü i ðîçäìóõóþòü, ùîáè, ïðèêðèâàþ÷èñü ëè÷èíîþ „áèé àíòèñåìiòiâ“, ôàêòè÷íî áèòè ïàòðiîòiâ. Íàïðèêëàä, â Àíãëi¿ â XVIII– XIX i íà ïî÷àòêó XX ñò. íå áóëî äå é ïîíþõàòè æèäîíåíàâèñíèöòâà. Ó Áðèòàíñüêié iìïåði¿ æèäè ìàëè òàêi ñàìiñiíüêi ïðàâà, ùî é ðåøòà ãðîìàäÿí. Íå áóëî æîäíèõ óòèñêiâ, ÷è çíåâàãè æèäiâ. Ùîáiëüøå! Æèäè áóëè íà äóæå âèñîêèõ ñòàíîâèùàõ ó ñóñïiëüñòâi i äåðæàâi, íàïðèêëàä, ãîëîâîþ Áðèòàíñüêîãî iìïåðñüêîãî óðÿäó áóâ æèä Áåíäæàìií Äiçðàåëi (1804–1881). I íå çâàæàþ÷è íà òàêèé ñòàí, àíãëiéñüêi ÷àñîïèñè ðîçïî÷àëè ïî 1945 ðîöi âåëèêèé êðîê, çàêëèêàþ÷è áîðîòèñÿ ïðîòè íåiñíóþ÷îãî ó Âåëèêîáðèòàíi¿ æèäîíåíàâèñíèöòâà. ×îìó òàêèé êðèê? Ùî ñòàëîñÿ? Òåïåð íàôòà º êðîâ’þ ïðîìèñëîâîñòi òà òîðãiâëi. Íàðîä, ùî íå ìຠíàôòè, çàñóäæåíèé íà ïîðàçêè åêîíîìi÷íi, ïîëiòè÷íi i âîºííi. Çåìëi, çàñåëåíi àðàáàìè, ìàþòü âåëè÷åçíi çàïàñè íàôòè. Îòæå, åêîíîìi÷íi i äåðæàâíi ïîòðåáè Âåëèêîáðèòàíi¿ âëàäíî âèìàãàþòü çàïðèÿçíåíèõ ñòîñóíêiâ ç àðàáñüêèì ñâiòîì. Æèäè çàæàäàëè âiä Âåëèêîáðèòàíi¿, ùîáè âîíà âèãíàëà àðàáiâ ³ç Ïàëåñòèíè i äîïîìîãëà æèäàì ñòâîðèòè â Ïàëåñòèíi æèäiâñüêó äåðæàâó. Âåëèêîáðèòàíiÿ òîäi âiäìîâèëàñÿ. Ëîíäîíñüêèé ÷àñîïèñ „Ñàíäi Åêñïðåñ“ ïðîãîëîñèâ 27.09. 1947 ð., ùî áóäå â òèæíåâîìó ñâîºìó äîäàòêîâi äðóêóâàòè ìà-

72

73

* Óêðà¿íñüêi æèäè áóëè ìîñêîâñüêèìè ïàòðiîòàìè. ** Áóëè ÷óòêè, ùî áàáêà À. Ãiòëåðà áóëà æèäiâêîþ. Ìîñêîâñüêà iñòîðè÷êà Ì. Øà´iíÿí íiáè äîâåëà, ùî ìàòè Â. Ëåíiíà áóëà âèõðåùåíîþ æèäiâêîþ ç ðîäó Çåíäåð-Áëàíê.

òåðiàë ïðî áðèòàíñüêèé àíòèñåìiòèçì. À ñêiëüêè áóëî òîãî àíòèñåìiòèçìó òîäi â Àíãëi¿ ñâiä÷èòü òàêèé ôàêò: æèäè â ²çðà¿ëi æîðñòîêî ñêàòóâàëè i ïîâiñèëè âæå ìåðòâèõ äâîõ àíãëiéñüêèõ âîÿêiâ. Âñi àíãëiéñüêi ÷àñîïèñè ïèñàëè ïðî öå, äðóêóþ÷è ôîòîãðàôi¿ ïîâiøåíèõ. Àíãëiéñüêå ñóñïiëüñòâî íå çâåðíóëî æîäíî¿ óâàãè íà öþ ïîäiþ. Íiäå íå áóëî ÷óòè íàâiòü áàëà÷îê íà öþ òåìó. À ÿêèé áè òî âåëè÷åçíèé ðóõ ç÷èíèëè á æèäè â óñüîìó ñâiòi, ÿêáè àíãëiéöi çðîáèëè òå ñàìå ç äâîìà æèäàìè? Íàðîä ÑØÀ ñêëàâñÿ ç ïåðåñåëåíöi⠖ ïðåäñòàâíèêiâ ðiçíèõ íàðîäiâ, ñïîâiäíèêiâ ðiçíèõ êîíôåñié. Âæå öÿ îäíà îáñòàâèíà çðîáèëà àìåðèêàíöiâ äóæå òîëåðàíòíèìè äî âñiõ íàðîäiâ i âñiõ ðåëiãié. Âñåái÷íà âîëÿ ó âñüîìó æèòòi ùå áiëüøå çìiöíèëà âèðîçóìiëiñòü àìåðèêàíöiâ. Ó ÑØÀ íåìà æîäíîãî ´ðóíòó íà ÿêóñü íåíàâèñòü äî íàðîäó ÷è âiðè, îòæå, i äî àíòèñåìiòèçìó. Ùî áiëüøå! – Æèäè â ÑØÀ ìàþòü íå îäíàêîâi ãðîìàäñüêi ïðàâà, à ôàêòè÷íî ìàþòü íàâiòü áiëüøi, ÿê íå æèäè, áî æèäè â ÑØÀ ìàþòü òàêó âåëè÷åçíó ñèëó, ùî ìîæóòü ñêèäàòè íàâiòü íàéâèùó, íåáàæàíó ¿ì âëàäó, i íàñòàâëÿòè áàæàíó. Æèäîíåíàâèñíèöòâà â ÑØÀ íåìà, ïîíàäòî ñåðåä òèõ, ùî òàì íàðîäèëèñÿ. Ùîïðàâäà, º âiäðàçà, îãèäà äî æèäiâ, àëå öå æ äàëåêî äî íåíàâèñòi. Æèäàì æèâåòüñÿ â ÑØÀ àæ íàäòî äîáðå, íàïðèêëàä, õî÷ æèäè ñêëàäàþòü ëèøå 3 % ëþäíîñò³ êðà¿íè, ïðîòå ñåðåä ìiëüéîíåðiâ ¿õ º 20 %, ñåðåä ëiêàði⠖ 20 %*, ñåðåä þðèñòi⠖ 10 %, ñåðåä ñòóäåíòi⠖ 10 %. Ç óñüîãî áàãàòñòâà ÑØÀ æèäàì ïðèïàäຠ15 %. I îñü ó öüîìó æèäiâñüêîìó ðàþ ÷èòàºìî: „Àìåðèêàíñüêi æèäè ìóñÿòü ñõîïèòè çà ãîðëÿíêó âñiõ àíòèñåìiòiâ. Ìóñèìî çàïîâíèòè àìåðèêàíñüêi â’ÿçíèöi öèìè æèäîíåíàâèñíèöüêèìè áàíäèòàìè. Ìóñèìî ïîñàäèòè ¿õ âñiõ äî áîæåâiëåíü“. À â æèäiâñüêîìó ÷àñîïèñi ÷èòàºìî: „Íüþ-Éîðêñüêà ïîëiöiÿ óâ’ÿçíèëà ï’ÿòüîõ æèäiâ, ÿêi ìàëþâàëè íàöèñòñüêó ñâàñòèêó íà áóäèíêó içðà¿ëüñüêîãî êîíñóëàòó â Íüþ-Éîðêó“. ×è òðåáà ùîñü òóò ïîÿñíþâàòè? 29 Ïàï Ðèìñüêèõ âèäàëè 57 àíòèæèäiâñüêèõ íàêàçiâ (åäèêòiâ). Ó ìîñêîâñüêié iìïåði¿ ëèøå îäèí íàðîä ìàâ íàöiîíàëüíîêóëüòóðíèé ñàìîóïðàâ. Öå áóâ æèäiâñüêèé íàðîä.  Óêðà¿íi æèäè ìàëè 1929 ðîêó 480 øêië ç æèäiâñüêîþ âèêëàäîâîþ ìîâîþ, ç 76.000 ó÷íiâ, 2.500 ó÷èòåëiâ ó íèõ.

 Óêðà¿íi æèäè ñêëàäàëè 1929 ðîêó 5,4 % ëþäíîñò³, àëå ñåðåä óðÿäîâöiâ áóëî 18,7 % æèäiâ. Íà 10.000 ëþäíîñò³ â Óêðà¿íi áóëî ó 1929 ðîöi ó âèùèõ øêîëàõ 51 æèä i 6 óêðà¿íöiâ.

ѳîí³çì

* Ëiêàði ³ þðèñòè, îñîáëèâî àäâîêàòè, â ÑØÀ çàðîáëÿþòü äóæå áàãàòî.

Ïî÷àòêîì ñiîíiçìó ìîæíà ââàæàòè 1882 ðiê, êîëè Ëåâ Ïiíñêåð âèäàâ ó Áåðëiíi ñâîþ êíèæêó „Ñàìîâèçíà÷åííÿ“. Òà éîìó é íå ñíèëîñÿ, ùî æèäiâñüêó äåðæàâó ñòâîðÿòü íå æèäè, àëå õðèñòèÿíè. Îñíîâíèê ñiîíiçìó Ò. Ãåðöåëü âèäàâ 1896 ðîêó ñâîþ êíèæå÷êó: „Æèäiâñüêà äåðæàâà“. Ó íié âií íå âèìàãàâ, ùîá æèäiâñüêà äåðæàâà êîí÷å áóëà â Ïàëåñòèíi. Âií ïðîïîíóâàâ êóïèòè çåìëþ â Òóðå÷÷èíi ÷è Àìåðèöi. Âií òàêîæ íå âiðèâ, ùî â òié æèäiâñüêié äåðæàâi ìîæå áóòè äåðæàâíîþ ìîâîþ ìîâà ãåáðåéñüêà. Ò. Ãåðöåëü ïðîïîíóâàâ 1901 ðîêó òóðåöüêîìó ñóëòàíîâi âåëèêó ãðîøîâó äîïîìîãó ñâiòîâîãî æèäiâñòâà, ÿêùî âií äîçâîëèòü çàêëàñòè â Ïàëåñòèíi æèäiâñüêó äåðæàâó ïiä òóðåöüêîþ çâåðõíiñòþ. I âií íå õîòiâ, ùîá óñi æèäè ç óñüîãî ñâiòó æèëè â òié æèäiâñüêié äåðæàâi, àëå ëèøå òi, ÿêèì íå áóëî ìiñöÿ â iíøèõ äåðæàâàõ. Òi, ùî ëèøàëèñÿ â iíøèõ äåðæàâàõ, ìàëè áè ìàòè ñâîþ ñàìîóïðàâó. Ïåðøèé ñâiòîâèé 璿çä ñiîíiñòiâ âiäáóâàâñÿ 29.08.1897 ð. ó Áàçåëi (Øâåéöàðiÿ). Éîãî ãîëîâà Ä. Ìàíäåëüòàì, âiäêðèâàþ÷è 璿çä, ñêàçàâ: „Ìè, æèäè, ìàºìî çàõîïèòè ñâiòîâó âëàäó“. Ïðîâiäíèê ñiîíiñòiâ Õà¿ì Âåéöìàí ùå 1920 ðîêó ïðîãîëîñèâ ñâiòîâi: „Ìè, æèäè, çàñåëèìî Ïàëåñòèíó, áàéäóæå, ÷è öå ïîäîáàºòüñÿ êîìó ÷è íi. Âè, õðèñòèÿíè, ìîæåòå ïðèñêîðèòè íàø ïðè¿çä äî Ïàëåñòèíè, ÷è ñïîâiëüíèòè éîãî. Àëå ïàì’ÿòàéòå, ùî çàäëÿ âàøîãî âëàñíîãî äîáðà ìóñèòå äîïîìîãòè íàì, æèäàì, áî iíàêøå íàøà æèäiâñüêà êîíñòðóêòèâíà ñèëà îáåðíåòüñÿ â ðóéíiâíó, ÿêà ïåðåâåðíå âåñü ñâiò ãîðèäíîì“. Ãîëîâà ñâiòîâîãî îᒺäíàííÿ ñiîíiñòiâ Íàãóì ¥îëäìàí êàçàâ 1947 ðîêó íà ìiòèíãó â Ìîíðåàëi: „Æèäè ìîãëè ìàòè Ó´àíäó, Ìàäàãàñêàð òà iíøi çåìëi äëÿ çàñíóâàííÿ òàì æèäiâñüêî¿ äåðæàâè, àëå âîíè íå õîòiëè æîäíî¿, êðiì Ïàëåñòèíè. I öå íå

74

75

ç ïðè÷èí áiáëiéíî-iñòîðè÷íèõ ÷è íàáîæåíñüêèõ, i íå òîìó, ùî âèñóøèâøè Ìåðòâå ìîðå â Ïàëåñòèíi ìîæíà çäîáóòè âñiëÿêi õiìi÷íi ìiíåðàëè íà ìiëüÿðä äîëàðiâ, i íå òîìó, ùî â Ïàëåñòèíi º äàëåêî áiëüøå íàôòè, íiæ â Àìåðèöi. Íi. Íå õîòiëè òîìó, ùî Ïàëåñòèíà ëåæèòü íà ñõðåùåííi øëÿõiâ ªâðîïè, Àôðèêè é Àçi¿ i º îñåðåäêîì ñâiòîâî¿ ïîëiòè÷íî¿ ñèëè, à òàêîæ i âiéñüêîâî-ñòðàòåãi÷íèì îñåðåäêîì ñâiòîâî¿ âëàäè“.

III.

ÆÈÄÈ Â ÑØÀ ² Ó Ñ²Ҳ

Âíóê Íüþ-Éîðêñüêîãî æèäiâñüêîãî áàíêiðà ßêîâà Øiôòà Iâàí Øiôò ïðèçíàâñÿ, ùî éîãî äiä ßêiâ ïîæåðòâóâàâ ìîñêîâñüêèì áiëüøîâèêàì 20 ìiëüéîíiâ äîëàðiâ. Iíøi æèäiâñüêi áàíêiðè ùå äîäàëè. Äàëè íå ëèøå òîìó, ùî íåíàâèäiëè öàðàò, àëå ïåðåäóñiì òîìó, ùîá ÇÀÕÎÏÈÒÈ ÂËÀÄÓ â ìîñêîâñüêié iìïåði¿. Çàõîïèâøè òàì âëàäó, âîíè ïëàíóâàëè ñêåðóâàòè âñi ñèëè òî¿ iìïåði¿ íà ñòâîðåííÿ ñâiòîâîãî óðÿäó íà ÷îëi ç æèäiâñüêèìè áàíêiðàìè. Ç öiºþ ìåòîþ æèäiâñüêi áàíêiðè çàïðîâàäèëè â ìîñêîâñüêié iìïåði¿ ìàðêñèçì. Àëå ìîñêâèíè iíñòèíêòèâíî âiä÷óëè öþ çàãðîçó ¿õíié iìïåði¿ i â÷àñíî çàïðÿãëè ìàðêñèçì äî ìîñêîâñüêîãî iìïåðñüêîãî âîçó. Íüþ-Éîðêñüêi áàíêiðè-æèäè ïðîãðàëè, àëå íå êèíóëè íàäi¿ òà ïëàíiâ îïàíóâàòè ìîñêîâñüêó iìïåðiþ i ñòâîðèòè ñâiòîâèé óðÿä. Âîíè ïëàíóþòü ñòâîðèòè ñâiòîâèé óðÿä çà äîïîìîãîþ ìîñêâèíiâ, à ïîòiì âèêèíóòè ìîñêâèíiâ çi ñâiòîâîãî óðÿäó. Ùîáè çàõîïèòè ñâiòîâó âëàäó, áàíêiðè âæèâàþòü òðüîõ ñïîñîáiâ: 1) îñëàáëþþòü äåðæàâíó âëàäó ìiæïàðòiéíîþ i ñòàíîâîþ áîðîòüáîþ; 2) íèùàòü ðåëiãiþ ïàðàôiÿí (íàñàìïåðåä õðèñòèÿíñòâî), ðîçêëàäàþ÷è ìîðàëüíî ñâÿùåíèêiâ i ëþäåé; 3) íàñòàíîâëþþòü íà ïðîâiäíi ñòàíîâèùà ñâî¿õ ïàõîëêiâ ó âñiõ ñåêòîðàõ æèòòÿ: ïîëiòè÷íîìó, íàóêîâîìó, êóëüòóðíîìó, ëiòåðàòóðíîìó, ìèñòåöüêîìó, åêîíîìi÷íîìó, â øêîëàõ, ÷àñîïèñàõ, âèäàâíèöòâàõ, ðàäiî. Íiìåöüêèé áàíêið æèä Óîëòåð Ðàòåíàó êàçàâ: „Ëèøå 300 æèäiâ, ÿêi çíàþòü îäèí îäíîãî, êåðóþòü äîëåþ ªâðîïè é Àìåðèêè. Âîíè ìàþòü ñèëó ñêèíóòè áóäü-ÿêèé óðÿä â ªâðîïi é Àìåðèöi. Âîíè ìàþòü âåëè÷åçíi çàñîáè i ñïîñîáè íàêèíóòè ñâîþ âîëþ êîæíîìó óðÿäîâi. Âîíè ñàìi ïðèçíà÷àþòü ñâî¿õ íàñòóïíèêiâ“. Òîé Ó. Ðàòåíàó ñàì î÷îëþâàâ íàéáiëüøèé ó ñâiòi çàâîä åëåêòðè÷íèõ ìàøèí òà ïðèëàäiâ. Äðóãèé æèä Àëüáåðò Áàëií î÷îëþâàâ äâi íàéáiëüøi ó ñâiòi ïàðîïëàâíi ëiíi¿: Ãàìáóð㠖 77

àìåðèêàíñüêó òà Ïiâíi÷íî-íiìåöüêó. Òðåòié, Ì. Âàðáóð´, áóâ îäíèì ³ç íàéáiëüøèõ ñâiòîâèõ áàíêiðiâ. Âçàãàëi ºâðîïåéñüêi æèäè áóëè 1939 ðîêó âëàñíèêàìè 75 % âñiõ áàíêiâ, âñiõ íàéáiëüøèõ òîðãîâåëüíèõ ïiäïðèºìñòâ, íàéáiëüøèõ ÷àñîïèñiâ òà âèäàâíèöòâ, òåàòðiâ, êiíî, ñëóæáè iíôîðìàöi¿. Öå ñàìå i â ÑØÀ. Ìîñêîâñüêèé ïèñüìåííèê Ô. Äîñòîºâñüêèé ïèñàâ 100 ðîêiâ òîìó: „Òåïåð ïàíóþòü â ªâðîïi æèäè òà ¿õíi áàíêè. Ïàíóþòü ó öàðèíi îñâiòè, êóëüòóðè i â ñîöiàëiçìi.  ñîöiàëiçìi íàñàìïåðåä i íàéáiëüøå. Ç äîïîìîãîþ áåçáîæíèöüêîãî ñîöiàëiçìó æèäè âèðâóòü õðèñòèÿíñòâî ç êîðíåì i çíèùàòü õðèñòèÿíñüêó êóëüòóðó. I êîëè íå áóäå âæå íi÷îãî êðiì àíàðõi¿, æèäè ñòàíóòü âîëîäàðÿìè. Ïîøèðþþ÷è ñîöiàëiçì ñåðåä iíøèõ íàðîäiâ, æèäè ëèøàþòüñÿ ñàìi íàöiîíàëiñòàìè. I êîëè ºâðîïåéöi âòðàòÿòü âñå ñâîº ìàéíî, ëèøàòüñÿ ëèøå æèäiâñüêi áàíêè“.* Ãîëîâà áðèòàíñüêîãî óðÿäó æèä Á. Äiçðàåëi (ëîðä Áiêîíñôiëüä) ïèñàâ ÷îòèðè ðîêè ïåðåä ðåâîëþöiºþ 1848 ðîêó òàêå: „Âåëèêà ðåâîëþöiÿ íàçðiâຠó Íiìå÷÷èíi. Ïðî íå¿ ìàëî çíàþòü â Àíãëi¿. Öiºþ ðåâîëþöiºþ êåðóþòü æèäè, ùî çàõîïèëè âñi óíiâåðñèòåòñüêi êàôåäðè â Íiìå÷÷èíi. Òåïåð ñâiòîâîþ ïîëiòèêîþ êåðóþòü íå îôiöiéíi êåðiâíèêè, àëå íåçíàíi, ñõîâàíi çà ëàøòóíêàìè iñòîðè÷íîãî êîíó“. Âiñiì ðîêiâ ïî òié ðåâîëþöi¿ âií ïèñàâ: „ Âïëèâ æèäiâ âèÿâëÿºòüñÿ â îñòàííüîìó âèáóñi íèù³âíèõ ñèë ªâðîïè. Öÿ ðåâîëþöiÿ âèáóõëà ïðîòè òðàäèöié, àðèñòîêðàòi¿, ðåëiãi¿ é îñîáèñòî¿ âëàñíîñòi. Íèùåííÿ âiðè, ïîáîæíîñòi, ïðàâà îñîáèñòî¿ âëàñíîñòi – âñå öå î÷îëþþòü æèäè. Âîíè, ùî ïîõîäÿòü ç Áîãîì âèáðàíîãî íàðîäó, ñïiâïðàöþþòü ç áåçáîæíèêàìè. Âîíè, íàéñïðèòíiøi çáèðà÷i îñîáèñòîãî áàãàòñòâà, îᒺäíóþòüñÿ ç âîðîãàìè îñîáèñòî¿ âëàñíîñòi. Öåé, âèáðàíèé Áîãîì, âèùèé íàðîä ñòèñêóº ðóêó ãîëîòi, øóìîâèííþ. I âñå öå ðîáèòüñÿ òîìó, ùî öi æèäè õî÷óòü çíèùèòè õðèñòèÿíñòâî“. Äðóãèé æèä ïèøå 1945 ðîêó òå ñàìå ïðî òàºìíèé æèäiâñüêèé çãóðò XX ñò. „Ñàíãåäðií“. Äàòñüêèé ïîñîë ó Ïåòåðáóðçi Ì. Óäåíäèê ïîñëàâ 6.09.1918 ð. àíãëiéñüêîìó óðÿäîâi äîâãèé çâiò ïðî ñòàí ó ìîñêîâñüêié iìïåði¿.  íüîìó âií ïèñàâ: „Íåáåçïåêà º òåïåð òàêà âåëèêà, ùî ââàæàþ ñâî¿ì îáîâ’ÿçêîì çâåðíóòè óâàãó âñiõ ºâðîïåéñüêèõ óðÿäiâ íà òîé ôàêò, ùî êîëè íå ïîêëàäåòüñÿ òåïåð íåãàéíî êðàé áiëüøîâèçìîâi, òî ñâiòîâà êóëüòóðà îïèíèòüñÿ â äóæå âåëèêié íåáåçïåöi. I öå òâåðäæåííÿ íå º ïåðåáiëüøåííÿì, à âæå ôàêò. * Ô. Äîñòîºâñüêèé, „Äåìîêðàòiÿ àáî æèäîêðàòiÿ“. 78

ßêùî íå çíèùèìî áiëüøîâèçì ó ñàìîìó çàðîäêó, òî âií ïîøèðèòüñÿ – â òié ÷è iíøié ôîðìi – ïî âñié ªâðîïi i ïî âñüîìó ñâiòó, áî íèì êåðóº ñâiòîâå æèäiâñòâî“. Ñàì Â. Ëåíií âèçíàâ âåëèêó ó÷àñòü æèäiâ ó ðåâîëþöi¿. Âií ïèñàâ: „Íà ìàéáóòíüîãî iñòîðèêà áiëüøîâèöüêî¿ ðåâîëþöi¿ ïðèïàäຠçàâäàííÿ íàëåæíî îöiíèòè ðîëü æèäiâ ó æîâòíåâié ðåâîëþöi¿. Äóæå éìîâiðíî, ùî ìè, áiëüøîâèêè, íå çìîãëè áè ïåðåìîãòè áåç òî¿ äîïîìîãè, ÿêó äàëè íàì æèäè. Âîíè äóæå äîïîìîãëè íàì ñêëàñòè i çìiöíèòè íàøó êîìóíiñòè÷íó âëàäó òîäi, êîëè áàãàòî ìîñêîâñüêèõ iíòåëiãåíòiâ (à ïîíàäòî óðÿäîâöiâ òà îôiöåðiâ) ñàáîòóâàëè, áîéêîòóâàëè íàøó áiëüøîâèöüêó âëàäó. Äóæå áàãàòî æèäiâñüêèõ iíòåëiãåíòiâ ñòàëè âiðíèìè óðÿäîâöÿìè i êåðiâíèêàìè áiëüøîâèöüêîãî óðÿäó“. Àíãëiéñüêèé æóðíàëiñò Ðîáåðò Âiëüòîí æèâ 15 ðîêiâ ó Ìîñêîâùèíi ïåðåä 1917 ðîêîì i äâà ðîêè ïî 1917 ðîöi. Âií çíàâ äóæå äîáðå ìîñêîâñüêó ìîâó, áóâ íàî÷íèì ñâiäêîì ðåâîëþöi¿ 1917 ðîêó. Ïîâåðíóâøèñü 1920 ðîêó äî Àíãëi¿, âií íàïèñàâ êíèæêó ïðî òå, ùî áà÷èâ i çíàâ ïiä ÷àñ ðåâîëþöiéíèõ ïîäié. Âií ïèøå, ùî 1918 ðîêó Öåíòðàëüíèé Êîìiòåò áiëüøîâèöüêî¿ ïàðòi¿ ñêëàäàâñÿ ç 62 ÷ëåíiâ. Ç íèõ áóëî 5 ìîñêâèíiâ, 1 óêðà¿íåöü, 6 ëàòèøiâ, 2 íiìöi, 1 ÷åõ, 2 âiðìåíè, 3 ãðóçèíè, 1 êàðà¿ì i 41 æèä. ×ÅÊà ñêëàäàëàñÿ ç 36 ÷ëåíiâ. Ç íèõ áóëî: 1 íiìåöü, 1 ïîëÿê, 1 âiðìåíèí, 2 ìîñêâèíè, 8 ëàòèøiâ i 23 æèäè. Áiëüøîâèöüêèé óðÿä ñêëàäàâñÿ ç 22 ìiíiñòðiâ (íàçèâàëèñÿ òîäi êîìiñàðàìè). Ç íèõ áóëî: 3 ìîñêâèíè (Â. Ëåíií*, À. Ëóíà÷àðñüêèé, Ã. ×è÷åðií), 1 óêðà¿íåöü (Í. Êðèëåíêî), 1 ãðóçèí (É. Ñòàëií), 1 âiðìåíèí (Â. Ìiêîÿí) i 16 æèäiâ (Ä. Ëàðií, Ë. Òðîöüêèé, À. Øëiõòåð, Ä. Øìiäò, Ã. ÇiíîⒺâ, Â. Âîëîäàðñüêèé, Ì. Óðèöüêèé òà iíøi). Ç 556 íàéâèùèõ óðÿäîâöiâ áóëî 15 ìîñêâèíiâ, 2 óêðà¿íö³, 11 âiðìåí, 35 ëàòèøiâ, 15 íiìöiâ, 7 ìàäÿð, 10 ãðóçèíiâ, 3 ïîëÿêè, 3 ôiíè, 1 ÷åõ, 1 êàðà¿ì i 457 æèäiâ. ÖÊ ÊÏ ñêëàäàâñÿ 1935 ðîêó ç 59 ÷ëåíiâ. Ç íèõ áóëî 3 íå æèäè, àëå ìàëè æiíîê æèäiâîê (É. Ñòàëií, Ñ. Ëîáîâ, Â. Îñèíñüêèé), à ðåøòà 56 – æèäè (Â. Áàëèöüêèé, Ê. Áàóìàí, I. Âàðåéêiñ, Þ. Ãàìàðíèê, I. Çåëåíñüêèé, I. Êàáàêîâ, Ë. Êàãàíîâè÷, Â. Õîðií, Ì. Ëèòâèíîâ, I. Ëþáèìîâ, Ì. Êàãàíîâè÷, Ä. Ìàíó¿ëüñüêèé, I. Íîñîâ, Þ. ϒÿòàêîâ, I. ϒÿòíèöüêèé, Ì. Ðàçóìîâ, Ì. Ðóõèìîâè÷, Ê. Ðèíäií, Ì. Õóòàºâè÷, Ì. ×óäîâ, À. Øâåðíèê, Ð. Åéõå, ¥. ßãîäà, I. ßêið, I. ßêîâëåâ, Ô. ¥ðÿäèíñüêèé, ¥. Êàìiíñüêèé, I. Óíøëiõò, À. Áóëií, Ì. Êàëìàíîâè÷, Ä. Áåéêà, Ì. Çiôðiíîâè÷, * Íàñïðàâäi íàïiâæèä. 79

À. Òðà÷åð, Ë. Áiòíåð, Ã. Êàíåð, Ë. Êðiõìàí, À. Ëåïà, Ñ. Ëîçîâñüêèé, Á. Ïîçíåð, Ò. Äåðèáàñ, Ê. Ñòðèºâñüêèé, Í. Ïîïîâ, Ñ. Øâàðö, Å. Âåãåð, I. Ìåõëiñ, À. Óãàðîâ, Ã. Áëàãîíðàâîâ, À. Ðîçåíãîëüö, À. Ñåðåáðîâñüêèé, À. Ñòåéãàðò, I. Ïàâëóíîâñüêèé, Ã. Ñîêîëüíèêîâ, Ñ. Áðîéäî, Â. Ïîëîíñüêèé, Ã. Âåéíáåðã. Æèäè â óðÿäi ÑÐÑÐ: Ì. Àõëiñ, Â. Áàëèöüêèé, Â. Âîëîäàðñüêèé (Ãîëüäøòåéí), ß. Ãàìàðíèê, À. Ãåðøóíi, Ì. Ãîðîâiö, Ä. Çàñëàâñüêèé, Ã. ÇiíîⒺâ, À. Éîôôå, Ë. Êàãàíîâè÷, Ì. Êàãàíîâè÷, É. Êàãàíîâè÷, Ð. Êàãàíîâè÷, Ñ. Êàãàíîâè÷, (âñi áðàòè Ñòàëiíîâî¿ æiíêè), Ñ. Êàìåíºâ, Ì. Ëèòâèíîâ, Ä. Ìàíó¿ëüñüêèé, Þ. Ïåðåö, Ë. ϒÿòàêîâ, Ê. Ðàäåê, ß. Ñâåðäëîâ, Ë. Òðîöüêèé, I. Åðåíáóð´, Ã. ßãîäà òà áàãàòî iíøèõ. Çâåðõíèêîì ×ÅÊà, ÍÊÂÄ áóëà ïðåçèäiÿ â ñêëàäi: 2 ìîñêâèíè (Ê. Âîðîøèëîâ i Ì. Êàëiíií) i 4 æèäè (Ì. Êàãàíîâè÷, Ã. ßãîäà, I. Ìåõëiñ, Ì. Ôðåíêåëü). Íà÷àëüíèêàìè îêðåìèõ âiääiëiâ ÍÊÂÄ áóëè: 3 ìîñêâèíè (É. Àãðàíîâ, À. Øàíií, Ë. Áºëüñüêèé), 1 ïîëÿê (Â. Äîáðîäçiíñüêèé), 1 íiìåöü (Ñ. Øiðâiíäò) i 5 æèäiâ (Ì. Ãàé, À. Òðèëiñåð, À. Ñëóöüêèé, Ê. Ïàóëåð, É. Éîôôå). Êåðiâíèêàìè áóäiâíèöòâà êàíàëó Âîëãà-Ìîñêâà áóëè ÷åêiñòè: 1 ìîñêâèí (Í. Ëóñêií) i 4 æèäè (Áåðìàí, Êîãàí, Ñåðåíçîí, Ïåðëií). Äèêòàòîðîì ÓÐÑÐ áóâ Ë. Êàãàíîâè÷. Ôàêòè÷íî ãîëîâîþ óðÿäó – æèä I. Øåëåõåñ, Íàðêîìîì çåìåëüíèõ ñïðà⠖ æèä À. Øëiõòåð, Ìiíiñòðîì ñêàðáó – æèä ß. Ðåõiñ, Ìiíiñòðîì çäîðîâ’ÿ – æèä Ë. Êàíòàðîâè÷. Íà÷àëüíèêîì ×ÅÊà (â ÓÐÑÐ) áóâ æèä Â. Áàëèöüêèé. Éîãî çàñòóïíèêàìè – æèäè Êàðëñîí òà Êàöíåëüñîí.  Óêðà¿íi ÷åêiñòàìè áóëè æèäè Ì. Ëàöiñ, Ô. Êîí, Ñ. Ôóêñ, Ïîðòóãà¿ñ, Ôåëüäìàí, Åëÿíãðií, Ãðiíøòåéí, À. Êî÷i, Áåëà Êóí, Ñàéêiíã, Äîâà, Ë. Êîãàí, Ñåðåíçîí, Ìàðãîëií. Öå ëèøå íàéâèùi. Ìåíøèõ áóëî êiëüêà òèñÿ÷. Ïåðøèì ïðåçèäåíòîì ÑÐÑÐ áóâ æèä ß. Ñâåðäëîâ (Ìîiñåéîâè÷). Ïåðøèì ãîëîâíîêîìàíäóâà÷åì àðìi¿ ÑÐÑÐ áóâ æèä Ë. Òðîöüêèé (Áðîíøòåéí). Ïåðøèì ïðåçèäåíòîì III Iíòåðíàöiîíàëó áóâ æèä Ã. ÇiíîⒺâ (Àôåëüáàóì). Óïîâíîâàæåíèìè Ìîñêîâñüêîãî ×åðâîíîãî Õðåñòà áóëè: Ì. Ðàäåê (Ñàáåëüñîí) ó Áåðëiíi, À. Áåðìàí ó Âiäíi, Ì. Êîöìàí ó Âàðøàâi, Ë. Ãiëüáåðò ó Áóõàðåñòi, Ä. Áàóì ó Êîïåíãàãåíi, ß. Ñâåðäëîâ ó Ìîñêâi (ãîëîâà). Öåíòðàëüíèé Êîìiòåò ìîñêîâñüêî¿ ïàðòi¿ ñîöiàë-äåìîêðàòiâ ñêëàäàâñÿ ç òàêèõ îñiá: Äiàìàíò, ¥iììåð, Øòðàóñ, Ðàòíåð, Ëiáåð, Çîí, Äàí, Ãîö, Ðàïïàïîðò, Öåäåðáàóì (Ìàðòîâ), Öåäåðáàóì (Ëåâèöüêèé). Ðàçîì 11 ÷ëåíiâ. Âñi îäèíàäöÿòü – æèäè.

Ó Öåíòðàëüíèé Êîìiòåò ìîñêîâñüêî¿ ïàðòi¿ ñîöiàë-ðåâîëþöiîíåðiâ âõîäèëè À. Êåðåíñüêèé, Àðàíîâè÷, Öiïëåð, Ëüâîâè÷, Äàâèäîâè÷, Ãóðåâè÷, ¥îëüäøòåéí, Ëèõà÷, Õií÷óê, Áåðëiíðóò, Äiñòëåð, ×åðíÿâñüêèé, Ðåçåíáåðã, Ðàòíåð, ×àéêîâñüêèé. Ðàçîì 15. Ç íèõ æèäiâ 14. Ðåäàêöiþ ÷àñîïèñó ôðàíöóçüêèõ ñîöiàëiñòi⠄Ëå Ïîïóëºð“ ïðåäñòàâëÿëè: Ëåîí Áëþì, Ðîçåíôåëüä, Ãåðìàí, Ãiðø, Ìîõ, Æèðîìñüêèé, Âàéëü, Ðåíòàëü, Êîãåí, ¥îëüäøiëüä, Þ. Äîíòø, Ëiáåðìàí, Ë. Ëiâi, Êàíòåð. Âñi – æèäè. Ðåäàêöiÿ ÷àñîïèñó áåëüãiéñüêèõ ñîöiàëiñòi⠄Ëå Ïåïëü“ ñêëàäàëàñÿ ç òàêèõ îñiá: Ëþëåøåð, Ñêîòiíîñ, Ëåâi, ¥îäøòåéí, Áëþì, ¥îëüäöií´åð, Åïøòåéí, Êåéôåð, Ôiøåð. Âñi – æèäè. Ïåðøèé ñîöiàëiñòè÷íèé ÷àñîïèñ ó Íiìå÷÷èíi çàêëàâ æèä Êàðë Ãîõáåð´. Êiëüêàðàçîâèì ãîëîâîþ ñîöiàëiñòè÷íèõ 璿çäiâ áóâ æèä Ïîë Çií´åð. Òåîðåòèêè ñîöiàëiçìó áóëè æèäè: Ê. Ìàðêñ, Å. Áåðíøòåéí, Àäîëüô Áðàóí, ßêiâ Øòåðí. Ïåðøèì ïðåçèäåíòîì ðåñïóáëiêàíñüêî¿ Íiìå÷÷èíè áóâ æèä Ôðiäðiõ Åáåðò, à éîãî óðÿä ìàâ ï’ÿòü ìiíiñòðiâ-æèäiâ. Çàñíîâíèêè êîìóíiñòè÷íî¿ ðåñïóáëiêè â Ìþíõåíi 1919 ðîêó áóëè æèäè: Êóðò Àéñíåð, Ëÿíäàâåð, Ïiàëåð, Àêñåëüðîä. Íåçìiííèìè äîðàäíèêàìè òðüîõ ïðåçèäåíòiâ (Ô. Ðóçâåëüòà, Ã. Òðóìåíà, Ä. Åéçåíõàóåðà) áóëè æèäè: Ñ. Ðîçåíìàí, Á. Áàðóõ, Ë. Áðàíäåñ, Ô. Ôðàíêôóðòåð. Äîðàäíèêîì ïðåç. Â. Âiëüñîíà áóâ æèä Åäâàðä Ãàóç. Ðåäàêòîðîì êîìóíiñòè÷íîãî ÷àñîïèñó „Äåéëi Óîðêåð“ â ÑØÀ áóâ æèä Äæîí ¥åéòñ (Içðà¿ëü Ðå´åíøòðiõ). Ïåðåãîâîðè ïðî âèçíàííÿ ÑÐÑÐ âåëè óïîâíîâàæåíèé ÑÐÑÐ Ì. Ëèòâèíîâ òà óïîâíîâàæåíi ÑØÀ Ô. Ôðàíêôóðòåð ³ Á. Áàðóõ. Âñi òðè – æèäè. Ì. Ëèòâèíî⠖ ÿâíèé êîìóíiñò, Ô. Ôðàíêôóðòåð – ñîöiàëiñò-êîìóíîëþá, Á. Áàðóõ – ñîöiàëiñò-ìîñêâîëþá. I âñi òðè áóëè, íàñàìïåðåä, æèäiâñüêèìè íàöiîíàëiñòàìè. Æèäiâ áà÷èìî ó ïðîâîäi âñiõ ðåâîëþöié. Íàïðèêëàä, ó Ìîñêîâùèíi Ë. Òðîöüêèé (Áðîíøòåéí) i òèñÿ÷i iíøèõ, ó Íiìå÷÷èíi – Ê. Ëiáíåõò, Ð. Ëþêñåìáóð´, Ê. Àéñëåð, ó Ôðàíöi¿ – Ã. Ãåéíå, Ë. Áîðíå, ó Ïîëüùi – ß. Áåðìàí, ó Ðóìóíi¿ – Àííà Ïàóêåð, ó Ìàäÿðùèíi – Á. Êóí (Êîãåí), Ì. Ðàêî÷i (Ðîçåíêðàíö), Å. Ãåðî, ó ×åõi¿ – Ð. Ñëàíñüêèé, â Óêðà¿íi – Ì. Êàãàíîâè÷, â Iñïàíi¿ – Çàìîðà, Àçàíà, Ðîçåíáåð´. Ïðîâiäíèêàìè 1-ãî ñîöiàëiñòè÷íîãî Iíòåðíàöiîíàëó áóëè æèäè: Ì. Ôðiáóð´, Æàí Êîãåí, Àðîí Àäëåð, I. Ôðåíêåëü. Ç îäèíàäöÿòè ÷ëåíiâ Ïîëiòáþðî ÊÏ ÑØÀ øiñòü áóëè æèäè. Ñàìi æèäè êàæóòü: „Öå íå âèïàäêîâî, ùî ñåðåä ñîöiàëiñòè÷íèõ ïðîâiäíèêiâ º äóæå áàãàòî æèäiâ“. Áî „æèäiâñüêà äóõîâíiñòü â îñíîâi º ðåâîëþöiéíîþ, âîðîõî-

80

81

áëèâîþ. Êîæíèé æèä º ðåâîëþöiîíåðîì, ñâiäîìî, ÷è ïiäñâiäîìî“ (Á. Ëàçàð). Æèäè êàæóòü: „Áiëüøîâèöüêà ðåâîëþöiÿ – öå âèòâið æèäiâñüêîãî ðîçóìó, æèäiâñüêîãî íåçàäîâîëåííÿ, i âîíà ñïëàíîâàíà æèäàìè ç ìåòîþ ñòâîðèòè íîâèé ëàä ó ñâiòi. Ùî òàê ìàéñòåðíî çäiéñíåíî â ìîñêîâñüêié iìïåði¿ æèäiâñüêèì ðîçóìîì i ïëàíóâàííÿì, ñòàíå äiéñíiñòþ â óñüîìó ñâiòi òàêîæ ñèëîþ æèäiâñüêîãî ðîçóìó“ („Àìåðèêàí Ãåáðåé“). „Ôàêò ïåðåìîãè áiëüøîâèçìó, ôàêò, ùî òàê áàãàòî æèäiâ º áiëüøîâèêàìè, ôàêò, ùî iäå¿ òà iäåàëè áiëüøîâèçìó òàê ïîäiáíi äî óëþáëåíèõ iäåé þäà¿çìó – âñi öi ôàêòè ïðèìóøóþòü íàñ, æèäiâ, äóìàòè i äiÿòè äóæå óâàæíî é îáåðåæíî“ („Äæåâiñ Óîðëä“). „Âñi æèäè â ÑÐÑÐ ïåðåêîíàíi, ùî óïàäîê ñîâºòñüêî¿ âëàäè i çàõîïëåííÿ âëàäè êèìîñü iíøèì áóëî áè íàéáiëüøèì, ùî éîãî ìîæíà óÿâèòè, æèäiâñüêèì íåùàñòÿì“ (òàì æå). „Ïðîôàøèñòñüêà òà ïðîíàöèñòñüêà íàâîëî÷ ó ÑØÀ ïîãðîæóº ñîöiàëiñòè÷íîìó ÑÐÑÐ óñiì: âiä àòîìíî¿ áîìáè – äî „äåìîêðàòè÷íèõ“ âèáîðiâ ó ÑÐÑÐ. À ìè áà÷èìî, ùî â ÑØÀ êîæíèé, õòî íåíàâèäèòü ìîñêâèíiâ, çàâæäè íåíàâèäèòü i æèäiâ. ×è õòî êîëèñü áà÷èâ àíòèñåìiòà, ÿêèé íå áóâ áè âîäíî÷àñ i ïðîòè ñîâºòñüêîãî ÑÐÑÐ? Ìè, æèäè, âæå ïiçíàëè ñâî¿õ âîðîãiâ. Ïiçíàéìî æ i ñâî¿õ ïðèÿòåëi⠖ ñîâºòñüêèé íàðîä“ („Ñåíòiíåëü“). „ßêùî á íå áóëî ìîñêîâñüêîãî ÷åðâîíîãî âiéñüêà, òî òåïåð íå áóëî áè æèäiâ àíi â ªâðîïi, àíi â Ïàëåñòèíi, àíi â Àôðèöi, à â ÑØÀ ÷àñ iñíóâàííÿ æèäiâ ðàõóâàâñÿ áè äíÿìè. Òî º áåçïåðå÷íèé iñòîðè÷íèé ôàêò, ùî ÑÐÑÐ âðÿòóâàâ æèäiâñüêèé íàðîä âiä ñìåðòi. Àìåðèêàíñüêi æèäè íiêîëè íå çàáóäóòü iñòîðè÷íîãî áîðãó ðÿòiâíèêîâi æèäiâñüêîãî íàðîäó – ÑÐÑГ (À. Áiòòåëüìàí). „Êîæíèé æèä, ùî ùèðî öiêàâèòüñÿ äîëåþ æèäiâñòâà, ìóñèòü ðîçóìiòè, ùî íàéëiïøi ñèíè æèäiâñüêîãî íàðîäó º æèäiâñüêi êîìóíiñòè, i ùî íàéëiïøèì ñîþçíèêîì æèäiâñòâà º êîìóíiñòè÷íà ïàðòiÿ“ („Éåâiñ Ëàéô“). Âèñîêèé îôiöåð âiéñüêîâî¿ Ñëóæáè áåçïåêè ÑØÀ ïèøå: „Ìî¿ ñëiä÷i i ÿ ñàì äîñëiäèëè òèñÿ÷i êîìóíiçóþ÷èõ i êîìóíiñòi⠖ âîÿêiâ òà ñòàðøèí ÑØÀ. Ñåðåä íèõ âiäñîòîê æèäiâ áóâ ïîíàä âñi ïðîïîðöi¿ äóæå âèñîêèé. Ñåðåä âîÿêiâ-æèäiâ áóëî 75 % êîìóíiñòiⓠ(Ð. Ã. Âiëüÿìñ). Ðàáèí Áåíäæàìií Øóëüö ïî÷àâ ïîáîðþâàòè êîìóíiçì ñåðåä æèäiâ. Ðàäà ðàáèíiâ Íüþ-Éîðêó, ùî ñêëàäàëàñÿ ç 400 ðàáèíiâ, âèãíàëà éîãî ç ïîñàäè ðàáèíà i çàêëèêàëà æèäiâ áîéêîòóâàòè éîãî. Íà 璿çäi àìåðèêàíñüêî-æèäiâñüêîãî îᒺäíàííÿ (Êîí´ðåñó) 1938 ðîêó Àâðààì Ëåâií çàïðîïîíóâàâ äîäàòè äî óõâàë 璿çäó

îñóä êîìóíiñòè÷íèõ òåîðié. Óâåñü 璿çä ³ç âåëèêèì îáóðåííÿì âiäêèíóâ òîé äîäàòîê. Ìîñêîâñüêîãî øïèãóíà Îëäæåðà Ãiñà âðÿòóâàëà âiä ñìåðòi æèäiâêà Ãåëåíà Áîòåíâàéçåð, æiíêà æèäiâñüêîãî áàíêiðà. Âîíà çàêëàëà âåëèêó ãðîøîâó çàïîðóêó, ùîáè øïèãóíà Ðîáåðòà Ñîáëåíà âèïóñòèëè òèì÷àñîâî ç â’ÿçíèöi ïåðåä ñóäîì. Âèéøîâøè ç â’ÿçíèöi, âií óòiê äî ÑÐÑÐ i çàïîðóêà ïðîïàëà. Ïîáîðþþ÷è êîìóíiçì, ãîëîâà òîâàðèñòâà iìåíi Áüîð÷à Ðîáåðò Âåë÷ öiëêîâèòî íå ÷iïàâ æèäiâ. Íåçâàæàþ÷è íà öå æèäè âèïîâiëè âiéíó òîìó òîâàðèñòâó. ×îìó? Æèäè âiäïîâiäàþòü: „Ïîøêðÿáàéòå çàïåêëîãî àíòèêîìóíiñòà – çíàéäåòå æèäîíåíàâèñíèêà“. Íàéìåíøèé íàòÿê íà òå, ùî iñíóº ÿêàñü òàºìíè÷à ñèëà, ÿêà ìຠñâîºþ ìåòîþ ïàíóâàòè â óñüîìó ñâiòi, âèêëèêຠó æèäiâñòâà âåëèêèé êðèê ñïðîñòóâàííÿ. I öå ñïðîñòóâàííÿ òà îáóðåííÿ æèäè ç÷èíÿþòü íàâiòü i òîäi, êîëè â òîìó íàòÿêó íåìà àíi çãàäêè ïðî æèäiâñòâî. ×îìó æ âîíè ïðîòåñòóþòü? Áî æèäè áðàëè ÷èííó ó÷àñòü i ÷àñòî áóëè êåðiâíèêàìè âñiõ òàºìíèõ ãóðòiâ, ùî ìàëè òàêó ìåòó. Ó ÑØÀ âèõîäèòü êiëüêà æèäiâñüêèõ ÷àñîïèñiâ, æóðíàëiâ íåêîìóíiñòè÷íîãî, íåñîöiàëiñòè÷íîãî íàïðÿìó. Àíi îäèí ç íèõ íiêîëè íå âèñòóïàâ ïðîòè ÷îãîñü ñîöiàëiñòè÷íîãî, êîìóíiñòè÷íîãî. À ïðîòè ïàòðiîòèçìó, ðåëiãi¿, çîêðåìà õðèñòèÿíñòâà, âèñòóïàëè. Ãîëîâíèé äîðàäíèê òðüîõ ïðåçèäåíòiâ ÑØÀ æèä Á. Áàðóõ êàçàâ: „Ïàòðiîòèçì – öå íiñåíiòíèöÿ“. Îᒺäíàííÿ àìåðèêàíñüêèõ æèäiâñüêèõ ïàðàôié íà ñâîºìó ði÷íîìó 璿çäi âèñòóïèëî ïðîòè iñíóâàííÿ Ïàðëàìåíòñüêî¿ ñëiä÷î¿ êîìiñi¿ àíòèàìåðèêàíñüêî¿ äiÿëüíîñòi. Æèäè â ÑØÀ âæå íå õîâàþòüñÿ i ïèøóòü âiäêðèòî òàêå: „Ìè, æèäè, óõèëÿºìîñü âiä âiéñüêîâîãî îáîâ’ÿçêó ïiä ÷àñ âiéíè, õî÷ ìè ìàºìî ç âiéí áiëüøå êîðèñòi ÿê áóäü-õòî. Âè, õðèñòèÿíè, áàãàòî êðè÷èòå é îáóðþºòåñü íåçàñëóæåíèì æèäiâñüêèì âïëèâîì ó òåàòðàõ òà êiíî. Ïðèïóñòèìî, ùî âè ìàºòå îáãðóíòîâàíi ïðè÷èíè. Àëå æ öåé âïëèâ i ïîðiâíÿòè íå ìîæíà ç âåëè÷åçíèì, ïðèãîëîìøóþ÷èì íàøèì âïëèâîì ó øêîëàõ, êíèæêàõ, óðÿäàõ, çàêîíîäàâñòâi i íàâiòü íà âàø ùîäåííèé ñïîñiá ìèñëåííÿ. Òàê, ìè, æèäè, âëiçëèâi çàêîëîòíèêè. Òàê, ìè, æèäè, ãîëîâíi âèíóâàòöi âîºí i ðåâîëþöié. Ó âàøå îñîáèñòå i ãðîìàäñüêå æèòòÿ ìè âíîñèìî íåçãîäó, ÷âàðè, ðîçáèòòÿ. Ìè, æèäè, çàâîþâàëè âàñ, õðèñòèÿí, òàê, ÿê æîäíèé ç âàøèõ iìïåðàòîðiâ íå çàâîéîâóâàâ Àôðèêè ÷è Àçi¿. Ìè, æèäè, çìiíèëè íàïðÿì âàøî¿ iñòîði¿. I çðîáèëè ìè öå ëèøå ñèëîþ íàøîãî äóõó i ðîçóìó, ñèëîþ íàøèõ iäåé. I êiíöÿ íàøîãî, æèäiâñüêîãî âïëèâó ùå íå âèäíî“ (Ìàðêóñ Åëi Ðàâàæ ó „Ñåíòóðà Ìåãåçií“, 11.1928).

82

83

Æèäè â ÑØÀ ìàþòü 21 âåëèêó îðãàíiçàöiþ, ïîíàä ñòî ìåíøèõ i òèñÿ÷i ìàëèõ ç âiääiëàìè ÷è óïîâíîâàæåíèìè â êîæíîìó ìiñòi, ìiñòå÷êó i ñåëi. Âîíè ìàþòü i ãîëîâíèé ïðîâiä, ùî îᒺäíóº ¿õ âñiõ òà ñïðÿìîâóº ¿õíþ äiÿëüíiñòü. Íàéáiëüøi ç íèõ: Àìåðèêàíñüêå æèäiâñüêå îᒺäíàííÿ, Àìåðèêàíñüêà æèäiâñüêà êîëåã³ÿ, Æèäiâñüêà ðîáiòíè÷à îðãàí³çàö³ÿ, Àíòèòåðîðèñòè÷íå òîâàðèñòâî. Âñi öi æèäiâñüêi îðãàíiçàöi¿ ùîðîêó çáèðàþòü ó ÑØÀ ïîíàä 625 ìiëüéîíiâ äîëàðiâ íà äîáðîäiéíó äîïîìîãó. Ç òîãî íà äîïîìîãó â ÑØÀ äàþòü 10 %, à 90 % âiäñèëàþòü äî Içðà¿ëþ. Òà é ç òèõ 10 %, ùî âèòðà÷àþòü ó ÑØÀ, íà ñïðàâæíþ äîïîìîãó äàþòü ëèøå îäíó äåñÿòó, à äåâ’ÿòü äåñÿòèõ âèòðà÷àþòü íà ïîëiòè÷íi æèäiâñüêi ñïðàâè, íàñàìïåðåä íà ïðîïàãàíäó. Çà çàêîíàìè ÑØÀ ïîæåðòâè íà äîáðîäiéíi ñïðàâè çâiëüíÿþòüñÿ âiä äåðæàâíîãî ïîäàòêó. Âñi æèäiâñüêi äà÷êè çâiëüíåíi âiä òîãî ïîäàòêó, áî æ îôiöiéíî âîíè çáèðàþòüñÿ íà íiáèòî äîáðîäiéíi öiëi. Ôàêòè÷íî æ ç óñiõ çiáðàíèõ ïîæåðòâ íà äîáðîäiéñòâî æèäè âèòðà÷àþòü ìåíøå ÿê 10 %. Óðÿä ÑØÀ çíຠïðî öå i ìîâ÷èòü. ßê íàïèñàíî â ñòàòóòàõ Àìåðèêàíñüêî¿ æèäiâñüêî¿ êîìiñi¿ òà Àíòèòåðîðèñòè÷íîãî òîâàðèñòâà, ¿õíiì çàâäàííÿì º: 1) Âïëèâàòè íà ïîëiòèêó óðÿäó ÑØÀ, à çàäëÿ òîãî óòðèìóâàòè ó Âàøèí´òîíi ñòàëó, óïîâíîâàæåíó æèäiâñüêó óñòàíîâó. 2) Íàãëÿäàòè i âïëèâàòè íà ÷àñîïèñè, æóðíàëè, ðàäiî, êiíî òîùî âñiëÿêèìè ñïîñîáàìè, íàïðèêëàä, ïîäàþ÷è ÷àñîïèñàì ôàêòè, äîêóìåíòè, ïiäêàçóþ÷è äóìêó àâòîðàì, äîïîìàãàþ÷è àâòîðàì âiäïîâiäíèìè ìàòåðiàëàìè òîùî. 3) Âïëèâàòè íà öåðêâè, äîïîìàãàþ÷è ¿ì óäîñêîíàëþâàòè õðèñòèÿíñüêó íàóêó, ïîñòà÷àþ÷è ¿ì çíàäiáêè çàäëÿ íàóêè â íåäiëüíèõ øêîëàõ. 4) Âïëèâàòè íà ñïîñiá äóìàííÿ àìåðèêàíñüêîãî íàðîäó, âèðîáëÿþ÷è çàñîáè çìiíè ¿õíiõ ïîìèëêîâèõ ïåðåêîíàíü. Òàê öi äâi æèäiâñüêi îðãàíiçàöi¿ âïëèâàþòü íà äiÿëüíiñòü öåðêîâ, øêië, îðãàíiâ îñâiòè, ïàòðiîòè÷íèõ òîâàðèñòâ êîëèøíiõ âîÿêiâ, äîáðîäiéíèõ, áàãàòîìiëüéîííèõ ôóíäàöié, íà íàïðÿì i çìiñò ÷àñîïèñiâ, æóðíàëiâ, êíèæîê, êiíî, òåëåáà÷åííÿ, ðîáiòíè÷èõ òîâàðèñòâ i íà äîìàøíþ òà çàêîðäîííó ïîëiòèêó óðÿäó ÑØÀ. Ìàáóòü íåìà â ÑØÀ àíi îäíî¿ âåëèêî¿ ïîâàæíî¿ îðãàíiçàöi¿, â ÿêié íå áóëî áè ïîñåðåäíiõ ÷è áåçïîñåðåäíiõ âïëèâiâ æèäiâñòâà ÑØÀ. ª âåëèêi æèäiâñüêi âïëèâè íàâiòü ó õðèñòèÿíñüêèõ öåðêâàõ òà îðãàíiçàöiÿõ, íàâiòü ó ïàòðiîòè÷íèõ òîâàðèñòâàõ. Ñàìi æèäè ïîäàþòü ôàêòè ¿õíüîãî âïëèâó òà êiëüêiñòü âèòðà÷åíîãî íà òå ãðîøåé â ñâî¿õ ði÷íèõ çâiòàõ. Àìåðèêàíñüêà æèäiâñüêà êîìiñiÿ ïèøå ñòàòòi, ðîçâiäêè, êíèæêè i ñàìà ñâî¿ì êîøòîì ¿õ âèäàº, àëå ïåðåâàæíî ¿õ âèäàþòü

íåæèäiâñüêi îðãàíiçàöi¿, íàâiòü óðÿä ÑØÀ. Êðàéîâå îñâiòíº òîâàðèñòâî, Áàòüêiâñüêèé ñîþç, Ó÷èòåëüñüêèé ñîþç º ïiä äóæå âåëèêèì âïëèâîì æèäiâñüêî¿ i ñïåöiàëüíî-ñîöiàëiñòè÷íî¿ ïðîïàãàíäè. Àìåðèêàíñüêà æèäiâñüêà êîìiñiÿ òà Àíòèòåðîðèñòè÷íå òîâàðèñòâî ìàþòü âåëèêó Ãîëîâíó óïðàâó â Íüþ-Éîðêó, à ó Âàøèí´òîíi – âåëèêó êàíöåëÿðiþ. Âîíè ìàþòü ó êîæíîìó ìiñòi i ìiñòå÷êó ÑØÀ ñâî¿ âiääiëè ÷è óïîâíîâàæåíèõ. Âîíè çáèðàþòü ó âñiõ ÑØÀ âñiëÿêi ïîòðiáíi æèäàì âiäîìîñòi, iìåíà òà àäðåñè ëþäåé ÷è óñòàíîâ, îðãàíiçàöié, ÿêi âèñòóïàþòü ïðîòè æèäiâñòâà. Âîíè ïîøèðþþòü íà ìiñöÿõ æèäiâñüêó ïðîïàãàíäó, âïëèâàþòü íà ìiñöåâèõ äiÿ÷iâ, òîâàðèñòâà, óðÿäè. Æèäè ó âåëèêié ìiði òâîðÿòü ó ÑØÀ òàê çâàíó „ãðîìàäñüêó“ äóìêó. Àìåðèêàíñüêà æèäiâñüêà êîìiñiÿ òà Àíòèòåðîðèñòè÷íå òîâàðèñòâî ðàçîì ç iíøèìè æèäiâñüêèìè îðãàíiçàöiÿìè âèòðà÷àþòü ði÷íî ìiëüéîíè äîëàðiâ íå ëèøå íà áîðîòüáó ç æèäîíåíàâèñíèöòâîì (ÿêîãî â ÑØÀ íåìà), àëå é íà ïîøèðåííÿ é ïîãëèáëåííÿ þäîôiëüñòâà. Âîíè ïîñòà÷àþòü çàäàðìà ÷è çàïiâäàðìà âñiì i êîæíîìó íåæèäiâñüêîìó òîâàðèñòâó, óñòàíîâi, øêîëi, öåðêâi ñâîþ ëiòåðàòóðó, ïðîìîâöiâ, âèêëàäà÷iâ, êiíîñòði÷êè òîùî. À ùî ñåðåä æèäiâ º äóæå áàãàòî ñîöiàëiñòiâ, êîìóíiñòiâ, òî é áàãàòî òî¿ ëiòåðàòóðè i ïðîìîâöiâ º ñîöiàëiñòè÷íi i êîìóíiñòè÷íi. ßê öå âïëèâຠíà æèòòÿ â ÑØÀ âèäíî ç òèõ ôàêòiâ, ùî óðÿä êðà¿íè âæå çàáîðîíèâ øêîëàì ñâÿòêóâàòè Ðiçäâî, âæå íå äðóêóº ðiçäâÿíèõ ïîøòîâèõ çíà÷êiâ iç õðèñòèÿíñüêîþ òåìàòèêîþ. Íå ëèøå ïðîòåñòàíòñüêi öåðêâè â ÑØÀ, àëå íàâiòü i êàòîëèöüêà âæå ïîâèêðåñëþâàëè çi ñâî¿õ öåðêîâíèõ êíèæîê ðîçäiëè, ÿêi íå ïîäîáàþòüñÿ æèäàì, ÿê, íàïðèêëàä, ïðî ðîçï’ÿòòÿ Õðèñòà. Àìåðèêàíñüêà æèäiâñüêà êîìiñiÿ â ïîðîçóìiííi ç Àìåðèêàíñüêîþ Öåðêîâíîþ Ðàäîþ âèäຠçàäëÿ ïðîòåñòàíòñüêèõ íåäiëüíèõ øêië øêiëüíi ïiäðó÷íèêè. Öÿ êîìiñiÿ ïèøå ó ñâîºìó ði÷íîìó çâiòi, ùî âæå ó 85 % øêiëüíèõ ïðîòåñòàíòñüêèõ êíèæêàõ íåìà íi÷îãî ïîãàíîãî ïðî æèäiâ. Ëiòåðàòóðîþ, ùî ¿¿ âèäຠöÿ êîìiñiÿ, êîðèñòóþòüñÿ 2.500.000 ó÷èòåëiâ íåäiëüíèõ (öåðêîâíèõ) øêië, äî ÿêèõ õîäÿòü 27 ìiëüéîíiâ äiòåé. Àìåðèêàíñüêi ïàòðiîòè ïî÷àëè ïðîïàãàíäó ïðîòè ÎÎÍ. Íà ïðîõàííÿ æiíî÷îãî âiääiëó Ìåòîäèñòñüêî¿ Öåðêâè Àìåðèêàíñüêà æèäiâñüêà êîìiñiÿ ïî÷àëà âèäàâàòè áåçïëàòíó ëiòåðàòóðó, ùî ïîáîðþâàëà òó ïàòðiîòè÷íó ïðîïàãàíäó. Àìåðèêàíñüêà æèäiâñüêà êîìiñiÿ âëàçèòü i äî êàòîëèöüêî¿ öåðêâè â ÑØÀ, ïðîïîíóþ÷è êàòîëèöüêèì øêîëàì áåçïëàòíî ñâîþ ëiòåðàòóðó, øêiëüíi êíèæêè, âèêëàäà÷iâ. I áàãàòî êàòîëèöüêèõ øêië âæå òèì óñiì êîðèñòóþòüñÿ.

84

85

Êàòîëèöüêà öåðêâà â ÑØÀ çàïðîñèëà 1962 ðîêó ðàáèíà Ìàðêà Òàíåäáàóìà íà äîðàäíèêà Îñåðåäêó ðåëiãiéíîãî âèõîâàííÿ ïðè êàòîëèöüêîìó óíiâåðñèòåòi â Ìîíðî. Òîé îñåðåäîê º ãîëîâíèì ïîñòà÷àëüíèêîì ðåëiãiéíî-âèõîâíî¿ ëiòåðàòóðè âñiì êàòîëèöüêèì øêîëàì ÑØÀ. Öå çàïðîøåííÿ íå º âèíÿòêîì. Ïîäiáíèõ áóëî äóæå áàãàòî. Àìåðèêàíñüêà æèäiâñüêà êîìiñiÿ âëàçèòü íàâiòü äî ïàòðiîòè÷íîãî ñîþçó êîëèøíiõ âîÿêiâ (Ëå´iîíó àìåðèêàíñüêèõ âåòåðàíiâ), äàþ÷è éîìó áåçïëàòíî ïðîìîâöiâ, ÷è ãîòîâi íàïèñàíi ïðîìîâè. Âîíà ïèøå, ùî âñi ïðîìîâè ãîëîâíîãî ñâÿùåíèêà Ëå´iîíó íàïèñàëè æèäè. ×èìàëî íàïèñàíèõ æèäàìè ïðîìîâ âèãîëîñèâ íà ðàäiî íàâiòü ñàì Ãîëîâíèé êîìàíäóâà÷ Ëå´iîíó. Êîì³ñ³ÿ ïèøå, ùî âèñèëຠùîìiñÿöÿ 480 âèäàâíèöòâàì êîëèøíiõ âîÿêiâ ãîòîâi íàïèñàíi ñòàòòi ÷è çíàäiáêè äî ñòàòåé. Âîíà æ ïîñòà÷ຠîôiöiéíîìó æóðíàëîâi Ëå´iîíó áiëüøiñòü ôîòîãðàôié òà ìàòåðiàëiâ äî ñòàòåé ïðî æèòòÿ â Içðà¿ëi i â ÑÐÑÐ. Ó ñâîºìó ði÷íîìó çâiòi Êîìiñiÿ õèçóºòüñÿ, ùî âîíà ïîñòà÷ຠ(áåçïëàòíî) 1.700 ùîäåííèì ãàçåòàì ÑØÀ ñâî¿ çíàäiáêè òà âæå íàïèñàíi ñòàòòi, ðîçâiäêè, íàâiòü ðåäàêöiéíi ñòàòòi. Õèçóºòüñÿ, ùî òi ¿¿ ìàòåðiàëè äóæå ïîñëàáèëè àíòèêîìóíiñòè÷íó ïðîïàãàíäó. Êîìiñiÿ ïîñòà÷ຠáåçïëàòíî æóðíàëiñòàì ÑØÀ çíàäiáêè íà áóäü-ÿêó òåìó. Âîíà íàâiòü öåíçóðóº ñòàòòi òà êíèæêè, âêàçóþ÷è ðåäàêòîðàì òà âèäàâöÿì íà „õèáè“ ïðèãîòîâàíèõ äî äðóêó ìàòåðiàëiâ. Çíàäiáêè òà ñòàòòi êîìiñi¿ ðàäî äðóêóþòü æóðíàëè: „Reader’s Digest“, „Colliers“, „Look“, „Life“, „Time“, „This Week“, „Week“, „Newsweek“, áî æ âèäàþòü ¿õ æèäè. Àìåðèêàíñüêà æèäiâñüêà êîìiñiÿ ïîñòà÷ຠâåëèêèì ðàäiî òà òåëåìåðåæàì ñâî¿ çíàäiáêè íà âñiëÿêi òåìè. Äåðæàâíå ðàäiî „Ãîëîñ Àìåðèêè“ äóæå ðàäî âèêîðèñòîâóº ìàòåðiàëè, ïðèñëàíi êîìiñiºþ. Äîáðîäiéíi îðãàíiçàöi¿ â ÑØÀ çâiëüíÿþòüñÿ âiä äåðæàâíîãî ïîäàòêó. Àìåðèêàíñüêà æèäiâñüêà êîìiñiÿ º íå ôiëàíòðîïi÷íèì, à íàñêðiçü ïîëiòè÷íèì òîâàðèñòâîì, ïðîòå óðÿä ÑØÀ çâiëüíèâ éîãî âiä ïîäàòêó. Äðóãèì âåëèêèì, äóæå âïëèâîâèì æèäiâñüêèì òîâàðèñòâîì ÑØÀ º Àíòèòåðîðèñòè÷íå òîâàðèñòâî ñèíiâ áîæî¿ Îá³öÿíêè. Öå íàéñòàðøà i íàéáiëüø æèäiâñüêà ëîæà â ÑØÀ, çàñíîâàíà Ñ. Ëåâií´ñòîíîì 1843 ðîêó. Âîíà ìຠâåëèêó Ãîëîâíó óïðàâó â Íüþ-Éîðêó i âiääiëè â êîæíîìó áiëüøîìó ìiñòi ÑØÀ.  ìåíøèõ ìiñòàõ ïîíàä 150 êîìiòåòiâ, à â ñåëàõ – ïîíàä 1.000 óïîâíîâàæåíèõ. Âîíà ìຠêiëüêà òèñÿ÷ äîáðå îïëà÷óâàíèõ óðÿäîâöiâ, ÿêi ñëiäêóþòü ïî âñiõ ÑØÀ çà êîæíèì àíòèæèäiâñüêèì âèÿâîì. ¯õ Ãîëîâîþ (âiä 1938 ðîêó) áóâ þðèñò Ãåíði Ìîíñüêèé,

øèðîêî âiäîìèé íå ëèøå æèäiâñüêèé, àëå é àìåðèêàíñüêèé äiÿ÷. Ãîëîâîþ âiääiëåííÿ â øòàòi Íüþ-Éîðê áóâ Ñàìó¿ë Ðîçåíìàí, äóæå âïëèâîâèé äîðàäíèê i àâòîð ïðîìîâ ïðåçèäåíòà Ô. Ðóçâåëüòà. Ó ïðîâîäi Àíòèòåðîðèñòè÷íîãî òîâàðèñòâà º äóæå áàãàòî ñîöiàëiñòiâ i ÷èìàëî êîìóíiñòiâ. Îòæå, êîæíîãî, õòî âèñòóïຠïðîòè ñîöiàëiçìó ÷è êîìóíiçìó, Òîâàðèñòâî ïëÿìóº ÿðëèêîì àíòèñåìiòà. Àíòèòåðîðèñòè÷íå òîâàðèñòâî áîðåòüñÿ çàâçÿòî ç óñÿêèìè âèÿâàìè ïàòðiîòèçìó, íàöiîíàëiçìó (êðiì æèäiâñüêîãî) i ïðîòè õðèñòèÿíñòâà. Âîíî äóæå áëèçüêî ñïiâïðàöþº ç êîìóíiñòàìè i äîïîìàãຠ¿ì ó êîìóíiñòè÷íié äiÿëüíîñòi. Äóæå ïðîïàãóº âñiëÿêèé iíòåðíàöiîíàëiçì. Âîíî íiêîëè íå âèñòóïàëî ïðîòè êîìóíiñòè÷íèõ ïðîâiäíèêiâ, àíi ïðîòè çëî÷èíi⠄ðàäÿíñüê âëàäè ÑÐÑÐ. Íàòîìiñòü áàãàòî ðàçiâ âèñòóïàëî ïðîòè áîðîòüáè ç êîìóíiñòàìè òà ìîñêîâñüêèìè øïèãóíàìè. Öå Àíòèòåðîðèñòè÷íå òîâàðèñòâî îáìîâëÿº, çíåñëàâëþº êîæíó îñîáó ÷è ãðóïó, ÿêi ÷èííî ïîáîðþþòü êîìóíiçì òà iíòåðíàöiîíàëiçì. Âîíî îáìîâëÿº, î÷îðíþº íàâiòü æèäiâñüêèõ ïðèÿòåëiâ, ÿêi âèñòóïàþòü ïðîòè êîìóíiçìó, iíòåðíàöiîíàëiçìó. Íàïðèêëàä, ñåíàòîð Áîðòîí Ãâiëåð áóâ ùèðèì ïðèÿòåëåì æèäiâ i áàãàòî äîïîìiã æèäàì ó Ñåíàòi, ïiäòðèìóþ÷è çàêîíîïðîåêòè, ñïðèÿòëèâi äëÿ íèõ. Àëå âií áóâ àìåðèêàíñüêèì ïàòðiîòîì i äóæå áîðîâñÿ ïðîòè ó÷àñòi ÑØÀ ó 2-ié ñâiòîâié âiéíi. Âií ùèðî ðàäèâ ñâî¿ì îñîáèñòèì ïðèÿòåëÿì-æèäàì âèêèíóòè êîìóíiñòiâ ³ç æèäiâñüêèõ òîâàðèñòâ i ïðèïèíèòè æèäiâñüêi íàïàäè íà àìåðèêàíñüêèõ ïàòðiîòiâ, áî òèì ñàìi æèäè ñòâîðþþòü æèäîíåíàâèñíèöòâî â ÑØÀ, äå éîãî íåìà. Ó âèáîðàõ 1946 ðîêó ñåíàòîð Á. Ãâiëåð çíîâó êàíäèäàòóâàâ. Âñi æèäiâñüêi òà êîìóíiñòè÷íi ÷àñîïèñè ç÷èíèëè ïðîòè íüîãî âåëè÷åçíèé ãàëàñ, îáìîâëÿþ÷è, î÷îðíþþ÷è, ïëÿìóþ÷è éîãî òàâðîì àíòèñåìiòà i ò. ï. Âñiºþ öiºþ îáìîâîþ êåðóâàëî é îïëà÷óâàëî Àíòèòåðîðèñòè÷íå òîâàðèñòâî. Âîíî òàê ñàìî îáìîâëÿëî i êàíäèäàòà Â. Ñòðàòîíà, õî÷ âií áóâ ïðèÿòåëåì æèäiâ, àëå àìåðèêàíñüêèì ïàòðiîòîì. Ïðèòÿãòè Àíòèòåðîðèñòè÷íå òîâàðèñòâî äî ñóäó ìàéæå íåìîæëèâî, áî êåðóþòü îáìîâîþ, î÷îðíþâàííÿì, îááðiõóâàííÿì äîñâiä÷åíi ïðàâíèêè, i ðîáèòüñÿ òî âñå áåç ïiäïèñiâ àâòîðiâ àíîíiìíî. Ìiëüéîíè áðåõëèâèõ ëèñòiâ, ñòàòåé, êíèæå÷îê, ùî ¿õ ðîçñèëຠöå òîâàðèñòâî, íå ïiäïèñàíi. Îáìîâëÿþòü âèøêîëåíi ïëiòêàði óñíî. Êðiì òîãî, áàãàòî âèäàâöiâ, ðåäàêòîðiâ, êîíãðåñìåíiâ, íàâiòü i ñóääiâ, çíàþ÷è ñèëó æèäiâñòâà ïðîñòî áîÿòüñÿ éîãî ïîìñòè. Ñêiëüêè òàêèõ çàëÿêàíèõ êîíãðåñìåíiâ, ñåíàòîðiâ, âèäàâöiâ, ðåäàêòîðiâ, ÿêi âñóïåðå÷ âëàñíèì ïåðåêîíàííÿì ïiäòðèìóâàëè äîìàãàííÿ æèäiâ, íiõòî íå ìîæå ïiäðàõóâàòè.

86

87

À ùî òàêèõ º äóæå áàãàòî, äîâîäÿòü òèñÿ÷i ôàêòiâ, ùî âèïàäêîâî âèÿâèëèñÿ. Àíòèòåðîðèñòè÷íå òîâàðèñòâî çáèðຠíå ëèøå ñåðåä æèäiâ íà ñâîþ äiÿëüíiñòü ï’ÿòü ç ïîëîâèíîþ ìiëüéîíiâ äîëàðiâ ði÷íî. Âîíî ðîçñèëຠäî ÷àñîïèñiâ, äî ðàäiî ³ òåëåñòàíöié áåçïëàòíî íàïèñàíi æèäàìè îñòàííi âiñòi, ñòàòòi, ïðîìîâè. Âîíî ïðîïîíóº øêîëàì, öåðêâàì, êëóáàì ñâî¿õ ïðîìîâöiâ, âèêëàäà÷iâ, äîðàäíèêiâ áåçïëàòíî. Âîíî âèäຠñâîþ ëiòåðàòóðó 16-ìà ìîâàìè i ðîçñèëຠ¿¿ áåçïëàòíî ÷àñîïèñàì, æóðíàëàì, êëóáàì, øêîëàì. Ðîêó 1945 âîíî ìàëî ùîäåííî 216 âèñòóïiâ íà ðàäiî. Íà 1946 ðiê çàïëàíóâàëî ìàòè 65.000 âñiëÿêèõ âèñòóïiâ. Çà âèñòóïè ëèøå íà ðàäiî Àíòèòåðîðèñòè÷íå òîâàðèñòâî ìàëî çàïëàòèòè 1944 ðîêó ÷îòèðè ìiëüéîíè äîëàðiâ. Àëå íå çàïëàòèëî íi÷îãî, áî âëàñíèêàìè âñiõ âåëèêèõ ðàäiîìåðåæ ó ÑØÀ º æèäè, òîæ âîíè íi÷îãî íå ïëàòÿòü. Öå òîâàðèñòâî íàäðóêóâàëî 1945 ðîêó â 397 ÷àñîïèñàõ 26 îãîëîøåíü íà âñþ ñòîðiíêó i 2.000 ìåíøèõ îãîëîøåíü. Âñi áåçïëàòíî, áî âëàñíèêàìè áiëüøîñòi âåëèêèõ ÷àñîïèñiâ òà æóðíàëiâ ÑØÀ º æèäè. ×èòàëè òi îãîëîøåííÿ (òîáòî æèäiâñüêó ïðîïàãàíäó) ïîíàä 100 ìiëüéîíiâ ëþäó. Íèçêó 12 âåëèêèõ ïðîïàãàíäiâíèõ îãîëîøåíü òîâàðèñòâî ðîçëiïèëî íà 1.000 ìiñöÿõ ó 120 ìiñòàõ ÑØÀ. Êîøòóâàëî öå ÷âåðòü ìiëüéîíà äîëàðiâ. Àíòèòåðîðèñòè÷íå òîâàðèñòâî äàëî 500.000 äîëàðiâ Êàëiôîðíiéñüêîìó óíiâåðñèòåòîâi íà äîñëiäè i âèäàííÿ êíèæêè „Õðèñòèÿíñüêà âiðà i æèäîíåíàâèñíèöòâî“. Ó ñâîºìó ði÷íîìó çâiòi Àíòèòåðîðèñòè÷íå òîâàðèñòâî ïèøå, ùî âîíî âïëèâຠíà 1.900 íàéáiëüøèõ ùîäåííèõ ÷àñîïèñiâ ó ÑØÀ, ÿêi ðàçîì ìàþòü 43 ìiëüéîíè ÷èòà÷iâ. Êðiì òîãî, âïëèâຠíà ìàëi ÷àñîïèñè, íà ðîáiòíè÷i òà íåàíãëîìîâíi, ÿêi ðàçîì ìàþòü 10 ìiëüéîíiâ ÷èòà÷iâ. Òîâàðèñòâî âèäàëî 1945 ðîêó 40 ìiëüéîíiâ äèòÿ÷èõ i ñîëäàòñüêèõ êíèæå÷îê. Ãðîìàäñüêi êíèãîçáiðíi êóïèëè 1945 ðîêó 330.000 êíèæîê, ùî ¿õ ïîøèðþâàëî Àíòèòåðîðèñòè÷íå òîâàðèñòâî. Âîíî ñàìî âèäàëî 9 ìiëüéîíiâ ïðîïàãàíäèâíèõ êíèæå÷îê. Ïîíàä 30 ìiëüéîíiâ ëþäåé ñëóõàëè äîïîâiäi, ùî ¿õ âèãîëîøóâàëè â íåæèäiâñüêèõ îðãàíiçàöiÿõ ïðèñëàíi Àíòèòåðîðèñòè÷íèì òîâàðèñòâîì ïîëiòèêè, íàóêîâöi, ïèñüìåííèêè òà iíøi ïîâàæíi îñîáè. Àíòèòåðîðèñòè÷íå òîâàðèñòâî öåíçóðóº íå ëèøå ÷àñîïèñè òà æóðíàëè, ÿêi â æèäiâñüêèõ ðóêàõ, àëå é òi, ÿêi º â íåæèäiâñüêèõ. Âîíî ââi÷ëèâî „ïðîñèòü“ âèäàâöiâ òà ðåäàêòîðiâ íå ïèñàòè íi÷îãî çëîãî ïðî òó ÷è iíøó îñîáó, àáî ñïðàâó, àáî, íàâïàêè, íå ïèñàòè íi÷îãî äîáðîãî ïðî òó ÷è iíøó îñîáó, àáî ñïðàâó. I âèäàâöi òà ðåäàêòîðè ìóñÿòü âèêîíàòè òó „ïðîñüáó“, áî çíàþòü, ùî Àíòèòåðîðèñòè÷íå Òîâàðèñòâî ìຠñèëó âiäiáðàòè âiä

íèõ ïëàòíi îãîëîøåííÿ. À êîæíèé ÷àñîïèñ òà æóðíàë òðèìàºòüñÿ ëèøå ãðîøèìà ç îãîëîøåíü. Òàê, íàïðèêëàä, âåëèêà ùîäåííà ãàçåòà „Òàéìñ“ ïî÷àëà áóëà äðóêóâàòè ñòàòòi ïðîòè ïîëiòèêè ïðåçèäåíòñüêèõ äîðàäíèêiâ Ô. Ôðàíêôóðòåðà, Ã. Ëåìàíà òà Ã. Ìîð´åíòàó. Ó òèõ ñòàòòÿõ íå áóëî àíi íàòÿêó, ùî òi îñîáè æèäiâñüêîãî ïîõîäæåííÿ. Òà öå íå äîïîìîãëî. Àíòèòåðîðèñòè÷íå òîâàðèñòâî ïîãðîçèëî ÷àñîïèñîâi, ùî âiäáåðå âiä íüîãî îãîëîøåííÿ. Òàê „Òàéìñ“ ïðèìóøåíèé áóâ çàìîâ÷àòè ïðî çëîâæèâàííÿ ÷è ïîìèëêè äiÿ÷iâ æèäiâñüêîãî ïîõîäæåííÿ. Ïðîòè íå æèäiâ ìiã ïèñàòè âñå äîñõî÷ó. Ó ñâîºìó çâiòi öå òîâàðèñòâî íàòÿêàº, ùî âîíî äîìîâèëîñÿ ç ïðåñîâèì àãåíòñòâîì „Àñîøiåéòåä Ïðåñ“ ïðî òå, ùî âîíî íå áóäå âêàçóâàòè íà íàöiîíàëüíó ïðèíàëåæíiñòü çëî÷èíöiâ, êîëè âîíè æèäè*. Àíòèòåðîðèñòè÷íå òîâàðèñòâî ìຠïî âñiõ ÑØÀ ñâî¿õ ïëàòíèõ çâiäóíiâ, ÿêi ñëiäêóþòü ó ñâî¿é ìiñöåâîñòi çà êîæíèì ïîâàæíèì äiÿ÷åì i êîæíèì òîâàðèñòâîì, çà âèñòóïàìè íà ðàäiî, â ìiñöåâèõ ÷àñîïèñàõ i âñi òàêi âiäîìîñòi ïîñèëàþòü Ãîëîâíié óïðàâi â Íüþ-Éîðêó. Âîíà ìຠ100.000 êàðòîòåêó „æèäîíåíàâèñíèêiâ“, „ôàøèñòiâ“, „ðåàêöiîíåðiâ“ ç ¿õíiìè æèòòºïèñàìè. Âiäïèñ öiº¿ êàðòîòåêè íàïåâíî º i â Ìîñêâi. Ãîëîâíà óïðàâà øàíòàæåì, çàãðîçàìè ïðèìóøóº ¿õ ìîâ÷àòè ÷è ïðèïèíèòè äiÿëüíiñòü. Öiëêîâèòî òàê ÿê ÍÊÂÄ ó ÑÐÑÐ. ßê áà÷èìî, äiÿëüíiñòü Àíòèòåðîðèñòè÷íîãî òîâàðèñòâà i Àìåðèêàíñüêî¿ æèäiâñüêî¿ êîìiñi¿ º òîòîæíi. Íàâiòü ði÷íi çâiòè îáèäâîõ º òîòîæíi. Öÿ ¿õíÿ òîòîæíiñòü âêàçóº íà òå, ùî îáèäâi îðãàíiçàöi¿ ôàêòè÷íî º îäèí òîé ñàìèé çãóðò, ùî ç òàêòè÷íèõ ïðè÷èí íàçîâíi íàçâàâ ñåáå äâîìà ðiçíèìè íàçâàìè: Àíòèòåðîðèñòè÷íå òîâàðèñòâî i Àìåðèêàíñüêà æèäiâñüêà êîìiñiÿ. Àíòèòåðîðèñòè÷íå òîâàðèñòâî âñiìà ñïîñîáàìè âèõîâóº ó íåæèäiâñüêî¿ ìîëîäi âîðîæiñòü äî ïàòðiîòèçìó, íàöiîíàëiçìó, ðåëiãi¿. À ó æèäiâñüêî¿ ìîëîäi íàâïàêè – ðîçäìóõóº æèäiâñüêèé íàöiîíàëiçì i ïîáîæíiñòü. Æèäiâ, ÿêi ïðèÿòåëþþòü ç íå æèäàìè, ÷è íàâiòü ñòàâëÿòüñÿ áàéäóæå äî æèäiâñüêîãî æèòòÿ, òîâàðèñòâî çàëÿêóâàííÿì çâåðòຠçi „çðàäíèöüêîãî“ øëÿõó. Íà æèäàõ, ÿêi æåíÿòüñÿ ç íå æèäàìè, òîâàðèñòâî âñÿêèìè ñïîñîáàìè ìñòèòüñÿ. Àíòèòåðîðèñòè÷íå òîâàðèñòâî ó ñâî¿é äiÿëüíîñòi íå öóðàºòüñÿ i ïðîâîêàöi¿. Íàïðèêëàä, ÑØÀ ïîçè÷èëè çðóéíîâàíié Íiìå÷÷èíi âåëèêi ãðîøi íà âiäáóäîâó çíèùåíîãî âiéíîþ. Íiìöi ïî÷à-

88

89

* Êîëè çëî÷èíöÿìè º óêðà¿íöi, òî ÷àñîïèñè ÑØÀ çàâæäè ïiäêðåñëþþòü ¿õíþ óêðà¿íñüêó íàðîäíiñòü (íàöiîíàëüíiñòü).

ëè äóæå øâèäêî éîãî âiäáóäîâóâàòè. Ìîñêîâùèíà ïîáà÷èëà, ùî Íiìå÷÷èíà ìîæå çíîâó âèðîñòè íà âåëèêó ïîòóãó, ÿêà ñòàíîâèòèìå çàãðîçó ìîñêîâñüêié iìïåði¿. Îòæå, Ìîñêîâùèíà çàïëàíóâàëà ïåðåøêîäèòè Íiìå÷÷èíi âiäáóäîâóâàòèñÿ. Âîíà íàêàçàëà êîìóíiñòè÷íèì ïàðòiÿì ó ñâiòi ïiäíåñòè âåëèêèé øóì, ïðîòåñò ïðîòè âiäáóäîâè „íiìåöüêîãî íàöèçìó“. À ùî òîãî íàöèçìó âæå íå iñíóâàëî, òî êîìóíiñòè ñòâîðþâàëè ó ñâiòi íiáè íàöèñòñüêi òàºìíi òîâàðèñòâà, ÿêi ìàëþâàëè ñâàñòèêó íà æèäiâñüêèõ ñèíàãîãàõ òà ðîçñèëàëè ëþäÿì íàöèñòñüêó ëiòåðàòóðó. Òâîðèòè òàêi „òàºìíi íàöèñòñüêi“ òîâàðèñòâà â ÑØÀ âçÿëîñÿ Àíòèòåðîðèñòè÷íå òîâàðèñòâî. Âîíî ñòâîðèëî â ÑØÀ „Íàöiîíàëüíó ïàðòiþ âiäðîäæåííÿ“, à íà ¿¿ ïðîâiäíèêà ïîñòàâèëî ñâîãî ÷ëåíà æèäà, êîìóíiñòà Â. Ñòåïàíîâñüêîãî. Íà äîïîìîãó éîìó ïîñëàëî ñâî¿õ ïðîâîêàòîðiâ êîìóíiñòiâ Ðóòà Ðîñà, Ëîóðåíñà Ñåñòiòà, Ëó¿ Ìîñòàöiî, Äæîíà Ëàí´ðîäà, Ði÷àðäà Ãàìåëÿ, ×àðëi Ñìiòà. Âñi âîíè îäåðæóâàëè âiä Àíòèòåðîðèñòè÷íîãî òîâàðèñòâà ñòàëó ïëàòíþ i ãðîøi íà âèäàííÿ ëiòåðàòóðè. Äiÿëüíiñòþ ¿õ êåðóâàâ øåô ðîçâiäêè Òîâàðèñòâà æèä Ñåíäi ¥ðiôiòñ òà äðóãèé ïðîâiäíèê Òîâàðèñòâà Ôðåäåðiê Âàéñ. Õî÷ Àíòèòåðîðèñòè÷íå òîâàðèñòâî íå øêîäóâàëî ãðîøåé i äîïîìàãàëî ñâî¿ìè ëþäüìè, ïðîòå òà „íàöèñòñüêà“ ïàðòiÿ íå ðîñëà i 1953 ðîêó âìåðëà. Ïîäiáíó ñïðîáó òâîðèòè „íàöèñòiⓠæèäè ïðîáóâàëè i â Êàíàäi. Àíòèòåðîðèñòè÷íå òîâàðèñòâî íàäàëî ïðåçèäåíòîâi Ä. Åéçåíõàóåðîâi ïî÷åñíó íàãîðîäó. Âií ïðèéíÿâ. Òàºìíó ñëiä÷ó é îáìîâíó äiÿëüíiñòü âåäóòü ùå é iíøi îðãàíiçàöi¿ ÑØÀ. Íàïðèêëàä, „Ïðèÿòåëi äåìîêðàòi¿“, „Ïðîòèíàöèñòñüêå òîâàðèñòâî“ òà iíøi. Àìåðèêàíñüêèé æèä ïèøå, ùî iñíóº çàïåêëà òàºìíà æèäiâñüêà îðãàíiçàöiÿ „Ñàíãåäðií“, ùî òðèìຠçàëÿêóâàííÿì ó ñâî¿õ ðóêàõ ìàëî ùî íå âñå æèäiâñòâî. Òå, ùî ïèøå Ã. Êëåéí 1945 ðîêó, ïèñàâ 100 ðîêiâ òîìó ñëàâíèé Á. Äiçðàåëi. Êàíàäñüêèé æèä äð. I. Ðàáiíîâè÷ ó ñâî¿é äîïîâiäi â Ìîíðåàëi êàçàâ, ùî áàãàòî æèäiâ ñòåðîðèçîâàíî æèäiâñüêèìè ïðîâiäíèêàìè i âîíè áîÿòüñÿ âèñòóïèòè ïðîòè äiÿëüíîñòi òàêèõ òîâàðèñòâ, ÿê, íàïðèêëàä, Àíòèòåðîðèñòè÷íå. Êîíñòèòóöiÿ i çàêîíè ÑØÀ çàáåçïå÷óþòü êîæíîìó ãðîìàäÿíèíîâi íàâiòü i íå ãðîìàäÿíèíîâi ÑØÀ îäíàêîâi ïðàâà. Îòæå, íåìà æîäíî¿ ïîòðåáè ùå â îäíîìó çàêîí³ ïðî îäíàêîâiñòü ïðàâ. Àíòèòåðîðèñòè÷íå òîâàðèñòâî ñòâîðèëî îêðåìèé îðãàí – Êîìiñiþ ãðîìàäÿíñüêèõ ïðàâ*. Âîíî íà ñâîºìó 璿çäi â Äåòðîéòi 27 êâ³òíÿ * Ôàêòè÷íèì ïðîâiäíèêîì öiº¿ Êîìiñi¿ áóâ ìîñêîâñüêèé øïèãóí êîìóíiñò Àðíîëüä Ôîñòåð.

1946 ð. ñôîðìóëþâàëî ãðîìàäÿíñüêi ïðàâà. Äåìîêðàòè÷íà ïàðòiÿ ÑØÀ ïðèéíÿëà ìàéæå áåç çìií òó ôîðìóëó çà ñâîþ. Êîëè ïðîàíàëiçóºìî ¿¿, òî ïîáà÷èìî, ùî â íié âèìàãàºòüñÿ íå îäíàêîâèõ ïðàâ, àëå áiëüøèõ ïðàâ æèäàì, áî âèìàãàºòüñÿ êàðàòè çà íàéìåíøi âèÿâè çíåâàãè, îãèäè äî æèäiâ, ùî ââàæàºòüñÿ àíòèñåìiòèçìîì. À äîñâiä ïîêàçàâ, ùî æèäè ââàæàþòü çà àíòèñåìiòèçì âñÿêó êðèòèêó êîìóíiñòiâ, ÿêùî òi êîìóíiñòè æèäiâñüêîãî ïîõîäæåííÿ. Îòæå, âèñòà÷ຠçàêðèòè êîìóíiñòè÷íó ïðîïàãàíäó æèäiâñüêîþ ëè÷èíîþ – i öåé íîâèé çàêîí ÑØÀ îõîðîíèòü êîìóíiñòiâ. Ëiïøî¿ ôîðìè öåíçóðè ïàòðiîòè÷íèõ âèäàíü ó ÑØÀ ãîäi âèãàäàòè. Ôðàíöóçüêèé ñîöiîëîã Å. Äiìíå, âèâ÷èâøè äóõîâíå, iíòåëåêòóàëüíå æèòòÿ â ÑØÀ, ïèøå, ùî â öié êðà¿íi ðåêëàìà òàê îïàíóâàëà ðîçóì àìåðèêàíöiâ, ùî 90 % ç íèõ äóìàþòü íå âëàñíèì ðîçóìîì, àëå ðîçóìîì òèõ 10 %, ùî äóìàþòü âëàñíèì ðîçóìîì. À òi 10 % º âëàñíèêàìè ðàäiîìåðåæ, âåëèêèõ ÷àñîïèñiâ, æóðíàëiâ. Òèì-òî ðàäiî òà ÷àñîïèñè ìàþòü âèðiøàëüíèé âïëèâ íà âèáîðè ïðåçèäåíòà, ñåíàòîðiâ, ÷ëåíiâ Ïàðëàìåíòó. Òèì-òî íà òi âèáîðè âèòðà÷àþòüñÿ âåëè÷åçíi ãðîøi. Òàê, íà âèáîðè ïðåçèäåíòà âèòðà÷àºòüñÿ ïîíàä 10 ìiëüéîíiâ äîëàðiâ, íà âèáîðè ñåíàòîðà – ïîíàä îäèí ìiëüéîí äîëàðiâ, íà âèáîðè ÷ëåíà Ïàðëàìåíòó – ïîíàä ïiâìiëüéîíà äîëàðiâ. Òàêi âåëèêi ãðîøi äàþòü òi, ÿêi ìàþòü ¿õ áàãàòî. I, ñàìîçðîçóìiëî, äàþòü íå ëèøå çà „ñïàñèái“, à âèìàãàþòü âiä÷óòíî¿ „ïîäÿêè“. Òàê, âèáîðè â ÑØÀ ôàêòè÷íî º â ðóêàõ áàíêiðiâ, ìiëüéîíåðiâ. À íàéáàãàòøi ç íèõ – æèäè, i âîíè ìàþòü ïðåçèäåíòà, ñåíàòîðiâ, ÷ëåíiâ Ïàðëàìåíòó i íàâiòü Íàéâèùèé Ñóä ó ñâî¿õ êèøåíÿõ. Îäèí iç íèõ, âñåìîãóòíié Ô. Ôðàíêôóðòåð âiäêðèòî êàçàâ: „ß ìàþ óðÿä ÑØÀ ó ñâî¿é ìàëåíüêié, ái÷íié êèøåíi“. Ç áàãàòüîõ òèñÿ÷ æèäiâ íà âèñîêèõ ñòàíîâèùàõ â óðÿäi ÑØÀ ìè òóò ïîäàìî ëèøå êiëüêàñîò çàäëÿ ïðèêëàäó. Îñü âîíè. Ôåëiêñ Ôðàíêôóðòåð. Íàðîäèâñÿ ó Âiäíi. Ñêií÷èâ Ãàðâàðäñüêèé óíiâåðñèòåò i áóâ òàì ïðîôåñîðîì. Çà âiéíè 1914–20 ðð. áóâ çàñòóïíèêîì Ìiíiñòðà âiéñüêîâèõ ñïðàâ, à ïîòiì çàììiíiñòðîì ïðàöi i ñóääåþ Íàéâèùîãî Ñóäó. Áóâ ôàêòè÷íèì ïðåçèäåíòîì ÑØÀ. Ñîöiàëiñò, îáîðîíåöü êîìóíiñòiâ. Iäåîëîã àíãëiéñüêèõ ñîöiàëiñòiâ-ôàáiàíöiâ Ã. Ëàñêi (òàêîæ æèä) íàçâàâ Ô. Ôðàíêôóðòåðà àìåðèêàíñüêèì Ê. Ìàðêñîì. Ô. Ôðàíêôóðòåð áóâ 40 ðîêiâ ó ïðîâîäi ñîöiàëiñòè÷íîãî, ôàêòè÷íî ïðîêîìóíiñòè÷íîãî „Àìåðèêàíñüêîãî ñîþçó ãðîìàäÿíñüêèõ ïðàâ“. Áóâ îäíèì iç çàñíîâíèêiâ ïðîêîìóíiñòè÷íîãî æóðíàëó „Íüþ-Ðåïàáëiê“. Îñîáèñòîþ ñåêðåòàðêîþ Ô. Ôðàíêôóðòåðà áóëà âñiì âiäîìà êîìóíiñòêà Åëà Âiíòåð. Ñiì ìiñÿöiâ âîíà áóëà â Ìîñêâi íà íà-

90

91

â÷àíí³ i íàïèñàëà êíèæêó, â ÿêié ïðîñëàâëÿëà ÑÐÑÐ. Ðåäàãóâàëà òâîðè ñâîãî ÷îëîâiêà-êîìóíiñòà Ë. Ñòåôåíñà. Áóëà ÷ëåíîì Ïîëiòáþðî ÊÏ ÑØÀ. Êîëè Ñåíàòñüêà ñëiä÷à êîìiñiÿ ïî÷àëà ñëiäñòâî ¿¿ äiÿëüíîñòi, âîíà âòiêëà äî ÑÐÑÐ. Âñÿ ¿¿ êîìóíiñòè÷íà äiÿëüíiñòü áóëà öiëêîâèòî âiäêðèòà, îòæå, Ô. Ôðàíêôóðòåð äóæå äîáðå çíàâ, õòî âîíà º. Ïðîêóðîð øòàòó Ìàñà÷óçåòñ íàçâàâ Ô. Ôðàíêôóðòåðà „âåëèêîþ íåáåçïåêîþ àìåðèêàíñüêîìó íàðîäîâi i éîãî óñòàíîâàì“. Êîëèøíié ïðåçèäåíò ÑØÀ Òåîäîð Ðóçâåëüò ïèñàâ 19.12.1917 ð. Ô. Ôðàíêôóðòåðîâi: „Âè ñòàëè i ñòî¿òå íà ñòàíîâèùi öiëêîâèòî òîòîæíîìó çi ñòàíîâèùåì Ë. Òðîöüêîãî òà iíøèõ êîìóíiñòè÷íèõ ïðîâiäíèêiâ. Íà ñòàíîâèùi, ùî ìîæå ïðèíåñòè âåëèêå ëèõî äëÿ ÑØÀ“. À ñåíàòîðîâi Ã. Ëîäæåâi âií òîäi æ ïèñàâ: „ß ïîäiëÿþ Âàøó êðèòèêó îòîãî ñìiõîâèñüêà, ùî éîãî Â. Âiëüñîí âçÿâ äî óðÿäó. Ô. Ôðàíêôóðòåð â óðÿäi – öå íåáåçïåêà, ëèõî i íîíñåíñ“. Ô. Ôðàíêôóðòåð ïîñòàâèâ ñîái çàâäàííÿ ñòâîðèòè ñâié âëàñíèé óðÿä â óðÿäi ÑØÀ. Ó âåëèêié ìiði âií öå çðîáèâ. Ëèøå íà âèñîêi ñòàíîâèùà â óðÿäi ÑØÀ âií ïîíàïèõàâ ïîíàä 100 ñâî¿õ âèõîâàíöiâ, ùî ñêií÷èëè Ãàðâàðäñüêèé óíiâåðñèòåò*. Ïõàâ ëèøå ñîöiàëiñòiâ. Ñàìî ñîáîþ çðîçóìiëî, ùî òi ìîëîäi óðÿäîâöi ìàëè çà çàêîí êîæíå ñëîâî òîãî àìåðèêàíñüêîãî Ê. Ìàðêñà òà ¿õíüîãî äîáðî÷èíöÿ. Âiäîìèé ðåïîðòåð Ô. Âàéë ïèøå, ùî 80 % ìîëîäèõ ïðàâíèêiâ íà âèñîêèõ ïîñàäàõ â óðÿäi ÑØÀ çàâäÿ÷óþòü ïîñàäàìè ñâîºìó êîëèøíüîìó ïðîôåñîðó Ô. Ôðàíêôóðòåðîâi. À ðåäàêòîð Å. Òîìïiíêñ ïèñàâ: „Öå âiä Ô. Ôðàíêôóðòåðà ïîõîäÿòü âñi ñîöiàëiñòè÷íi iäå¿, ùî êåðóþòü äiÿëüíiñòþ íàøîãî óðÿäó. Íàø óðÿä îòî÷åíèé òåïåð ëàíöþãîì, ëàíêàìè ÿêîãî º ÷èñëåííi ôðàíêôóðòåðè, ¿õ íàçèâàþòü „ùàñëèâi ãàðÿ÷i ïñè“**. ¯õíi õâîñòè ðàäiñíî ìåòëÿþòü, ÿê òiëüêè âîíè çà÷óþòü ñëîâî „Ìîñêâà“. Äåÿêi ìiíiñòåðñòâà íå íàéìàëè íà ñëóæáó áåç ðåêîìåíäàöié Ô. Ôðàíêôóðòåðà. Âií îñîáèñòî çíàâñÿ ç óñiìà íå ëèøå ìiíiñòðàìè, àëå é ç óñiìà êåðiâíèêàìè ìiíiñòåðñüêèõ âiääiëiâ. Âñi éîãî çíàëè i âñi çâåðòàëèñÿ äî íüîãî çà ïîðàäîþ. I âií ñàì ïõàâ âñþäè ñâîãî íîñà. Óñiì ìiíiñòðàì òà ïàðëàìåíòñüêèì * Ãàðâàðäñüêèé óíiâåðñèòåò áóâ i º (ïîðó÷ ç Êîëóìáiéñüêèì) íàéáiëüøèì ðîçñàäíèêîì ñîöiàëiçìó i ìîñêâîëþáñòâà â ÑØÀ. Íà¿âíi, âèñëîâëþþ÷èñü ì’ÿêî, óêðà¿íöi çàêëàëè â íüîìó, ñâî¿ì êîøòîì, êàôåäðó óêðà¿íîçíàâñòâà. Íå òÿæêî ïåðåäáà÷èòè ÿêå òî áóäå „óêðà¿íîçíàâñòâî“. Ìè âæå ïîáà÷èëè (Ïðèì. ðåä.). ** Íåïåðåêëàäíèé àìåðèêàíñüêèé âèðàç „happy hot dogs“.  ÑØÀ „ôðàíêôóðòåðàìè“ íàçèâàþòü ìàëåíüêi êîâáàñêè, ïîâ’ÿçàíi ÿê ëàíêè ëàíöþãà. ¯õ íàçèâàþòü òàêîæ „ãàðÿ÷i ïñè“. 92

êîìiñiÿì ðàäèâ ñâî¿õ „íàéëiïøèõ çíàâöiⓠäîòè÷íî¿ ñïðàâè. I âîíè ïðèçíà÷àëè âñiõ òèõ, êîãî ðàäèâ Ô. Ôðàíêôóðòåð. Òàê, çà ïîðàäîþ Ô. Ôðàíêôóðòåðà ïðèéíÿëè øïèãóíiâ: Ë. Êþði, Í. Âiòà, Ä. Ôðåíêà, Ã. Ä. Ãâàéòà, Ä. Íàéëçà, Ä. Ëiëiºíòàëÿ, Í. Ìàð´îëäà, ×. Âóçàíñüêîãî, Ë. Ïðåñìàíà, Ã. Ôåéçà, Ì. Ëîâåíòàëÿ òà iíøèõ. Êîëèøíié âiéñüêîâèé ìiíiñòð Ãàðîëä Àéêñ ó ñâî¿õ ñïîãàäàõ ïèøå, ùî Ô. Ôðàíêôóðòåð êàçàâ ñâî¿ì íàéëiïøèì ïðèÿòåëÿì, ùî âií ïåðåäáà÷ຠñòàí, êîëè ìàëèé ãóðò çàâçÿòèõ, âiäâàæíèõ ëþäåé ïðàâèòèìå ÑØÀ, êåðóþ÷è ïðåçèäåíòîì ÑØÀ. Íà çàïèò êîðåñïîíäåíòà, „õòî ôàêòè÷íî ïðîâàäèòü øòàòàìè?“ Ô. Ôðàíêôóðòåð âiäïîâiâ: „Ñïðàâæíiõ ïðàâèòåëiâ íåìîæëèâî âèÿâèòè“. Ãàðði Äåêñòåð Óâàéò. Éîãî áàòüêè ßíêåëü òà Ñàðà ïåðåñåëåíöi ç Óêðà¿íè. Ñïðàâæíº ïðiçâèùå Âàéñ. Ñêií÷èâ Ãàðâàðäñüêèé óíiâåðñèòåò, áóâ òàì ïðîôåñîðîì. Äóæå ðîçóìíèé i çäiáíèé, íàáóâ â óðÿäi äóæå âåëèêîãî âïëèâó. Áóâ çàñòóïíèêîì Ìiíiñòðà ñêàðáó, à ùî áóâ äàëåêî ðîçóìíiøèì çà ìiíiñòðà Ã. Ìîð´åíòà (òàêîæ æèäà), òî ìiíiñòð ðîáèâ óñå, ùî Ã. Óâàéò éîìó ðàäèâ. ßê óïîâíîâàæåíèé Ìiíiñòåðñòâà ñêàðáó áðàâ ó÷àñòü ó âñiõ íàéòàºìíiøèõ íàðàäàõ óðÿäó. Ã. Óâàéò íàäòî âòðó÷àâñÿ äî ñïðàâ, ùî íå íàëåæàëè äî éîãî ìiíiñòåðñòâà. Âií êåðóâàâ ãðîøîâèìè ñïðàâàìè âiéñüêà, ôëîòó, àìåðèêàíñüêèõ óñòàíîâ ïîçà øòàòàìè. Àæ íàäòî ùåäðî äîïîìàãàâ Ìîñêîâùèíi* òà êîìóíiñòè÷íèì óðÿäàì iíøèõ äåðæàâ, ÿê, íàïðèêëàä, êîìóíiñòè÷íié Þãîñëàâi¿**. Âií äàâ ìîñêîâñüêié âiéñüêîâié âëàäi ó ïîáèòié Íiìå÷÷èíi ìàòðèöi ãðîøåé ÑØÀ ðàçîì ç óòàºìíè÷åíèì ÷îðíèëîì òà ïàïåðîì. Ìîñêâèíè íàäðóêóâàëè ñîái àìåðèêàíñüêèõ äîëàðiâ íà íå çíàòè ñêiëüêè ìiëüéîíiâ äîëàðiâ. Áiëüøiñòü òèõ äîëàðiâ ïîòiì îïèíèëèñÿ â æèäiâñüêèõ ðóêàõ. Ïåðåñåëÿþ÷èñü äî ÑØÀ, âîíè ïðèâåçëè äîëàðè ³ çà òi ãðîøi çàêëàëè òóò ñâî¿ ïiäïðèºìñòâà. Óâàéò áóâ óïîâíîâàæåíèì øòàòiâ íà íàðàäi 1944 ðîêó â Áðiòîí Âóäñ, ÿêà çàñíóâàëà Ìiæíàðîäíó Ãðîøîâó Ôóíäàöiþ òà Ìiæíàðîäíèé Áàíê Âiäáóäîâè i Ðåêîíñòðóêöié. Ïðåçèäåíò Ô. Ðóçâåëüò ïðèçíà÷èâ Ã. Óâàéòà íà óïðàâèòåëÿ òî¿ Ôóíäàöi¿. Ã. Óâàéò íàëåæàâ äî øïèãóíñüêî¿ ìåðåæi Í. Ñiëâåðìàéñòåðà. Êîæí³ äâà òèæí³ âií ïåðåäàâàâ Ñiëâåðìàéñòðîâi âèêðàäåíi òàºìíi äîêóìåíòè òà âiäîìîñòi. Ïîìàãàâ êîìóíiñòàì òà øïèãóíàì * ÑØÀ ïîäàðóâàëè Ìîñêîâùèíi 1941–45 ðð. âiéñüêîâîãî ñïîðÿäæåííÿ i íåâiéñüêîâîãî ìàéíà íà 11,6 ìiëüÿðäiâ äîëàðiâ. ** Þãîñëàâiÿ îäåðæóâàëà âiéñüêîâîãî ìàéíà, õàð÷iâ, ìàøèí ði÷íî íà 200 ìiëüéîíiâ äîëàðiâ. Ðàçîì îäåðæàëà íà 2,4 ìiëüÿðäà äîëàðiâ. 93

îäåðæóâàòè äåðæàâíi ïîñàäè, ÿê, íàïðèêëàä, ïîìiã Í. Ñiëâåðìàéñòðîâi, I. Êàïëàíîâi òà iíøèì. Ñëóæáà Áåçïåêè ùå 1945 ðîêó ïîäàëà óðÿäîâi ñïèñîê øïèãóíiâ. Ó òîìó ñïèñêó áóâ i Ã. Óâàéò, àëå ñëiäñòâî ïðîòè íüîãî, ùî ïî÷àëîñÿ 1948 ðîêó, íàêàçîì çãîðè áóëî ïðèïèíåíî, i âií áóâ ùå äâà ðîêè íà äåðæàâíié ñëóæái ç äîñòóïîì äî äåðæàâíèõ òàºìíèöü. Êîëè Ñåíàòñüêà ñëiä÷à êîìiñiÿ ðîçïî÷àëà íîâå ñëiäñòâî ïðî Ã. Óâàéòà, âií ðàïòîâî çà äóæå ïiäîçðiëèõ îáñòàâèí óìåð íà „óäàð ñåðöÿ“, ÿê íàïèñàíî â ëiêàðñüêîìó ñâiäîöòâi. Ç ïðèâîäó éîãî íàãëî¿ ñìåðòi àìåðèêàíñüêèé ÷àñîïèñ ïèñàâ: „Ìîñêîâñüêi ÍÊÂÄèñòè êàæóòü, ùî âáèòè ëþäèíó ìîæå êîæíèé äóðåíü. Àëå, ùîá ëþäèíà „ïîìåðëà ïðèðîäíîþ ñìåðòþ“,– òðåáà áóòè íåàáèÿêèì ìàéñòðîì“. Àðòóð ¥îëüäáåð´.* Ìiíiñòð ïðàöi, Ñóääÿ Íàéâèùîãî Ñóäó. Ïîñîë äî ÎÎÍ. ×ëåí Ðàäè óïðàâèòåëiâ ôóíäàöi¿ Êàðíå´i. ×ëåí Ãîëîâíî¿ óïðàâè ïðîêîìóíiñòè÷íîãî Ñîþçó ïðàâíèêiâ. Ïðîâiäíèé ÷ëåí ñîöiàëiñòè÷íî¿ Ëàâè çàêîðäîííèõ ñòîñóíêiâ. ×ëåí Ãîëîâíî¿ óïðàâè ïðîêîìóíiñòè÷íî¿ Ëàâè äåìîêðàòè÷íîãî ÷èíó. Ïðîâiäíèé ÷ëåí æèäiâñüêîãî Àíòèòåðîðèñòè÷íîãî òîâàðèñòâà. Ñîöiàëiñò, êîìóíîëþá, 6-òèêîëîííèê. Äóãëàñ Äiëîí. Ñïðàâæíº ïðiçâèùå – Ëàïîâñüêèé, áàíêið. Îï³êóí Ðîêôåëëåð³âñüêî¿ ôóíäàö³¿. Ìiíiñòð ñêàðáó, ÷ëåí óïðàâè Ìiæíàðîäíîãî Áàíêó Ðîçáóäîâè òà Ìiæíàðîäíîãî Âàëþòíîãî Ôîíäó. Ïðîâ³äíèé ÷ëåí ñîö³àë³ñòè÷íî¿ Ðàäè Çàêîðäîííèõ Ñòîñóíê³â, 6-òèêîëîííèê. Ãåíð³ ʳñ³íäæåð. Ïðîôåñîð. Ðîäîì ³ç ͳìå÷÷èíè. Ãîëîâíèé ðàäíèê ïðåçèäåíò³â Äæ. Êåííåäi i Ð. Íiêñîíà. Ïîìi÷íèê ïðåçèäåíòà Ð. Íiêñîíà, ãîëîâíèé ïëàíîâèê âiéñüêîâî¿ îáîðîíè. Âèñòóïຠïðîòè îçáðîºííÿ ÑØÀ. Õî÷å çíèùèòè àòîìíó çáðîþ. Ïðèõèëüíèê ñâiòîâîãî íàäóðÿäó. ×ëåí ñîöiàëiñòè÷íî¿ Ðàäè Çàêîðäîííèõ Ñòîñóíêiâ. ×ëåí òàºìíîãî îᒺäíàííÿ ñâiòîâèõ áàíêiðiâ (Áiëäåðáåð´), 6-òèêîëîííèê. Ïðîäîâæóâà÷ ïîëiòèêè Ô. Ôðàíêôóðòåðà. Ìຠòàêèé âïëèâ â óðÿäi, ÿê ìàâ Ô. Ôðàíêôóðòåð. * Öåé ïåðåëiê ïðiçâèù íå êîæåí ÷èòà÷ îáîâ’ÿçêîâî ìóñèòü ïðî÷èòàòè. Àëå äëÿ ïîãëèáëåíîãî âèâ÷åííÿ ïðîáëåìè öå çðîáèòè ñëiä. Âè äiçíàºòåñü, õòî áóâ ÷è º êèì iç âiäîìèõ âàì äiÿ÷iâ, àáî æ çàïàäóòü âàì ó ïàì’ÿòü íåçíàíi iìåíà. Ç äðóãîãî áîêó âií º äîêàçîì ãðóíòîâíîñòi i ñîëiäíîñòi ïðàöi íàøîãî äîñëiäíèêà. Àäæå ó âñüîìó âîíà ïîáóäîâàíà íà áåççàïåðå÷íèõ ôàêòàõ, ó òîìó ÷èñëi íà ñîòíÿõ ïåðñîíàëié ëþäåé, ÿêi òâîðèëè ³ òâîðÿòü êîøìàðíó iñòîðiþ XX ñòîëiòòÿ. Äëÿ êîìïàêòíîñòi òåêñòó ïðiçâèùà, iìåíà òà ïîñàäè ïîäàºìî â ðÿäîê, à äëÿ çðó÷íîñòi êîðèñòóâàííÿ öèì ñïèñêîì íà ñòèêîâi çàãëàâíèõ áóêâ ïðiçâèù ðîáèìî àáçàöíèé âiäñòóï (ïðèì. ðåä.).

Àâðààì Ðiáiêîâ, Ìiíiñòð îñâiòè i çäîðîâ’ÿ, ñåíàòîð, ñîöiàëiñò, ïðîâiäíèé ÷ëåí ïðîêîìóíiñòè÷íî¿ ëàâè Äåìîêðàòè÷íîãî ÷èíó. 6-òèêîëîííèê. Ãåíði Ìîð´åíòàó, Ìiíiñòð ôiíàíñiâ; Åìàíó¿ë ¥îëäåíâàéçåð, Ìiíiñòð ôiíàíñiâ; Ðîâëàíä Áîðíñòåí, Ìiíiñòð òîðãiâëi; Ìîíäðåêàé Içåêië, Ìiíiñòð ñiëüñüêîãî ãîñïîäàðñòâà; Øåëäîí Êîãåí, Ñêàðáíèê ÑØÀ; Ë. Ëåìíiöåð, âèõðåñò, ãåíåðàë, Ãîëîâíîêîìàíäóâà÷ ÍÀÒÎ, ñîöiàëiñò, 6-òèêîëîííèê, ñàáîòóâàâ äîñòàâêó çáðî¿ Ïiâäåííié Êîðå¿; Ãåðáåðò Ëåìàí, ìiëüéîíåð, ñåíàòîð, ïîëêîâíèê Ãåíåðàëüíîãî Øòàáó, âiéñüêîâèé àìåðèêàíñüêèé ãóáåðíàòîð â Iòàëi¿ 1944 ðîêó, äîïîìàãàâ ðîçáóäîâóâàòè êîìóíiñòè÷íó ïàðòiþ â Iòàëi¿, Ãîëîâà ÄÏÓ (ÓÍÐÐÀ), ñîöiàëiñò, êîìóíîëþá, 6-òèêîëîííèê; Åéá Ôîðòàñ, çàñòóïíèê ìiíiñòðà âíóòðiøíiõ ñïðàâ, ñóääÿ Âåðõîâíîãî Ñóäó, äîðàäíèê ïðåçèäåíòà, ñïiâàâòîð ñòàòóòó ÎÎÍ, ÷ëåí êiëüêîõ ïðîêîìóíiñòè÷íèõ îðãàíiçàöié; Àííà Ðîçåíáåð´, çàñòóïíèê ìiíiñòðà îáîðîíè, ñîö³àëiñòêà, íàêàçàëà ïîçàáèðàòè õðåñòè ç âîÿöüêèõ öâèíòàðiâ, çàáîðîíèëà àíòèêîìóíiñòè÷íó ïðîïàãàíäó ó âiéñüêó. Ëåâ Ïàñëîâñüêèé, çàñòóïíèê ìiíiñòðà çàêîðäîííèõ ñïðàâ, îñîáèñòèé äîðàäíèê ïðåçèäåíòà, ÷ëåí ñîöiàëiñòè÷íî¿ Ðàäè Çàêîðäîííèõ Ñòîñóíêiâ, áîðîíèâ øïèãóíà À. Ãiñà, ñîöiàëiñò, 6-òèêîëîííèê; Ìàêñâåë Àéçåíáåð´, çàñòóïíèê ìiíiñòðà çàêîðäîííèõ ñïðàâ; Ðîâëåíä Áîðíñòåí, çàñòóïíèê ìiíiñòðà òîðãiâëi; Âiëàðä Âiðö, çàñòóïíèê ìiíiñòðà ïðàöi; Ñåéìîð Áîëôåéí, çàñòóïíèê ìiíiñòðà îñâiòè; Íiêîëàñ Êàöåíáàõ, çàñòóïíèê ìiíiñòðà çàêîðäîííèõ ñïðàâ, íàéâèùèé çâèíóâà÷ (ïðîêóðîð) ÑØÀ, äîðàäíèê ïðåçèäåíòà Ð. Íiêñîíà, ïðîâiäíèé ÷ëåí Ðàäè Çàêîðäîííèõ Ñòîñóíêiâ, êîìóíîëþá, 6-òèêîëîííèê; Ðîäæåð Ãiëñìåí, çàñòóïíèê ìiíiñòðà îáîðîíè, íà÷àëüíèê âiéñüêîâî¿ ðîçâiäêè; Åäâàðä ¥îäìåí, çàñòóïíèê ìiíiñòðà òîðãiâëi, ÷ëåí ïðîâîäó Àíòèòåðîðèñòè÷íîãî òîâàðèñòâà; Åäâàðä ¥óäìåí, çàñòóïíèê ìiíiñòðà òîðãiâëi; Âiëáóð Êîãåí, çàñòóïíèê ìiíiñòðà îñâiòè, çäîðîâ’ÿ, ñîöiàëiñò, ÷ëåí ñîö³àëiñòè÷íîãî òîâàðèñòâà „Àìåðèêàíöi äåìîêðàòè÷íîãî ÷èíó“; Íàòàí Êîíi´, çàñòóïíèê ìiíiñòðà ñiëüñüêîãî ãîñïîäàðñòâà; Ãàðîëüä Ëåâi, çàñòóïíèê ìiíiñòðà ãðîìàäñüêèõ ñïðàâ;

94

95

Åâãåí Ìåºð, çàñòóïíèê ìiíiñòðà ñêàðáó; Ïîë Íiòöå, çàñòóïíèê ìiíiñòðà îáîðîíè; Ëó¿ Îáåðäîðôåð, çàñòóïíèê ìiíiñòðà ñóäiâíèöòâà, çàñòóïíèê Ãîëîâíîãî Ïðîêóðîðà ÑØÀ; Ôiëiï Ïåðëìåí, çàñòóïíèê ìiíiñòðà ñóäiâíèöòâà; ªâãåí Ðîñòîâ, çàñòóïíèê ìiíiñòðà çàêîðäîííèõ ñïðàâ, áðàò Óîëòåðà; Ìîði Ñíàéäåð, çàñòóïíèê ìiíiñòðà îáîðîíè; Áåíäæàìií Ñòåðíáåð´, Ãåíåðàëüíèé çàñòóïíèê íà÷àëüíèêà Ãåíåðàëüíîãî Øòàáó; Àäàì ßðìîëèíñüêèé, çàñòóïíèê ìiíiñòðà âiéñüêîâèõ ñïðàâ, ìàðêñèñò, êåðiâíèê Ðàäè çàêîðäîííèõ ñïðàâ; Ñîëîìîí Áàðêií, ðàäíèê ïðåçèäåíòà Äæ. Êåííåäi; Åäâàðä Ãàóç, ãîëîâíèé ðàäíèê ïðåçèäåíòà Â. Âiëñîíà; Áåðíàðä Áàðóõ, ðàäíèê ï’ÿòè ïðåçèäåíòiâ, ôàêòè÷íèé ïðåçèäåíò ÑØÀ, áàíêið, ìàâ âiä ïðåçèäåíòiâ 1.200 ëèñòiâ, âiä Ó. ×åð÷iëëÿ – 750; Ëó¿ Áðàíäiç, (ñïðàâæíº ïðiçâèùå Ë. Äåìáiö), ðàäíèê ïðåçèäåíòà, ñóääÿ Âåðõîâíîãî Ñóäó; Ñiäíi Âàéáåð´, ãîëîâíèé ðàäíèê ïðåçèäåíò³â Ô. Ðóçâåëüòà, Ã. Òðóìåíà, Ä. Åéçåíõàóåðà, ôàêòè÷íèé ïðåçèäåíò ÑØÀ, ìiëüéîíåð, êåðiâíèê 31 íàéáiëüøèõ ïiäïðèºìñòâ ÑØÀ, ëiâèé ëiáåðàë; Äæåðîì Âàéñíåð, ðàäíèê ïðåçèäåíòà Äæ. Êåííåäi, Ãîëîâà íàóêîâî¿ äîðàä÷î¿ Ðàäè; ×àðëi Ãiëìåí, Ãîëîâà Ðàäè ãîñïîäàð÷èõ äîðàäíèêiâ, ÷ëåí âiéñüêîâî¿ àäìiíiñòðàöi¿ ÑØÀ ó Íiìå÷÷èíi; Äæîçåô Êàïëàí, ðàäíèê ïðåçèäåíòà; Áåíäæàìií Êîãåí, ðàäíèê ïðåçèäåíòà; Ëåîí Êåéçåðëií´, ðàäíèê ïðåçèäåíòà Ã. Òðóìåíà, Ãîëîâà Ðàäè ãîñïîäàð÷èõ äîðàäíèêiâ; Ìàêñ Ëîâåíòàëü, ãîëîâíèé ðàäíèê ïðåçèäåíòà Ã. Òðóìåíà; Äàâèä Íàéëåç, ðàäíèê ïðåçèäåíò³â Ô. Ðóçâåëüòà i Ã. Òðóìåíà, àâòîð „Ïðîãðàìè äåìîêðàòè÷íèõ ïðàâ“, ùî ¿¿ ñõâàëèëà ÊÏ ÑØÀ i Äåìîêðàòè÷íà ïàðòiÿ ÑØÀ, ñîöiàëiñò, 6-òèêîëîííèê; Óîëòåð Ðîñòîâ, Ãîëîâà Ðàäè ïîëiòè÷íîãî ïëàíóâàííÿ Ìiíiñòåðñòâà çàêîðäîííèõ ñïðàâ, ðàäíèê ïðåçèäåíò³â Äæ. Êåííåäi, Ð. Íiêñîíà, ñîöiàëiñò, ìîñêâîëþá, 6-òèêîëîííèê, Ñëóæáà áåçïåêè ïîïåðåäæóâàëà 1950 ðîêó óðÿä, ùîá íå ïðèéìàâ éîãî íà äåðæàâíó ñëóæáó, áî âií íå âiðíèé ÑØÀ. Ñàìó¿ë Ðîçåíìåí, ãîëîâíèé ðàäíèê ïðåçèäåíò³â Ô. Ðóçâåëüòà i Ã. Òðóìåíà, ñóääÿ Âåðõîâíîãî Ñóäó ÑØÀ;

Òåîäîð Ñîðåíñîí, ðàäíèê ïðåçèäåíòà Äæ. Êåííåäi, ñîöiàëiñò, 6-òèêîëîííèê, ïðîâiäíèé ÷ëåí ïðîêîìóíiñòè÷íîãî òîâàðèñòâà „Àìåðèêàíöi äåìîêðàòè÷íîãî ÷èíó“; Ïîë Ñàìóëüñîí, Ãîëîâà Ðàäè ãîñïîäàð÷èõ äîðàäíèêiâ; Ìîéøà Ôðåíêåëü, ðàäíèê ïðåçèäåíòà Äæ. Êåííåäi; Ìàêñ Ôiøåð, ðàäíèê ïðåçèäåíòà; Ïîë Ôðåóíä, ðàäíèê ïðåçèäåíòà Äæ. Êåííåäi; Ìåºð Ôåëüäìåí, ðàäíèê ïðåçèäåíòà, çàñòóïíèê Ãîëîâíîãî Ïðîêóðîðà ÑØÀ; Ìåíöióñ Øèì÷àê, áàíêið, ÷ëåí Ðàäè óïðàâèòåëiâ äåðæàâíèõ çàïàñiâ áàíêó; Àðòóð Øëåçií´åð, ãîëîâíèé ðàäíèê ïðåçèäåíòà Äæ. Êåííåäi, àâòîð éîãî ïðîìîâ. ×ëåí Ãîëîâíî¿ Óïðàâè ñîöiàëiñòè÷íîãî „Ñîþçó ãðîìàäÿíñüêèõ ñâîáîä“, çàñòóïíèê ãîëîâè ïðîêîìóíiñòè÷íîãî òîâàðèñòâà „Àìåðèêàíöi äåìîêðàòè÷íîãî ÷èíó“. Ðàäèâ ïðåçèäåíòîâi Ä. Åéçåíõàóåðîâi òàºìíî âáèòè âîðîãà êîìóíiñòiâ ñåíàòîðà Äæ. Ìàêêàðòi; Ãàíñ Àäëåð, ïîìi÷íèê ïðåçèäåíòà Ð. Íiêñîíà, ñîöiàëiñò, ÷ëåí êiëüêîõ ïðîêîìóíiñòè÷íèõ îðãàíiçàöié; Ãåðìàí Êàí, ïîìi÷íèê ïðåçèäåíòà Äæ. Êåííåäi; Ìîðiñ Àáðàì, ïîñîë äî ÎÎÍ, Ãîëîâà àìåðèêàíñüêî¿ æèäiâñüêî¿ êîìiñi¿. ×ëåí Ãîëîâíîãî Óïðàâëiííÿ Îᒺäíàííÿ ñâiòîâèõ ôåäåðàëiñòiâ, 6-òèêîëîííèê; Äàâèä Ìîðçå, ïîìi÷íèê ïðåçèäåíòà Äæ. Êåííåäi, êåðiâíèê Òîâàðèñòâà ìiæíàðîäíî¿ îðãàíiçàöi¿ ïðàöi; Äæåêîá Áiì, ïîñîë ÑØÀ äî Ïîëüùi; Àäîëüô Áüîðä, ïîñîë ÑØÀ äî Àðãåíòèíè; Ìàâðiñ Áåðíáàóì, ïîñîë äî Åêâàäîðó; Ñàìó¿ë Áåðäæåð, ïîñîë äî Ïiâäåííî¿ Êîðå¿, êîìóíîëþá, 6-òèêîëîííèê; Óîëòåð Åíåíáåð´, ïîñîë äî Âåëèêîáðèòàíi¿; Äæåìñ Çåëåáðàõ, ïîñîë äî Iòàëi¿; Ôiëiï Êàéçåð, çàñòóïíèê ïîñëà äî Âåëèêîáðèòàíi¿; Ìiëüòîí Êàö, Íàäçâè÷àéíèé ïîñîë ÑØÀ â ªâðîïi; Àéñåäîð Ëþáií, ïîñîë äî ÎÎÍ, ðàäíèê ïðåçèäåíòà ÑØÀ Ô. Ðóçâåëüòà; Ñîëîìîí Ëiíîâiö, ïîñîë äî „Îðãàíiçàöi¿ àìåðèêàíñüêèõ äåðæàâ“, 6-òèêîëîííèê; Ëîóðåíñ Ëåâi, ïîñîë äî ÎÎÍ. Óïîâíîâàæåíèé ÑØÀ â ÍÀÒÎ; Äæåì Ëîá, ïîñîë äî Ïåðó; Âiëüÿì Ðiâêií, ïîñîë äî Ëþêñåìáóðãó; Äàâèä Ñàö, ïðîêóðîð øòàòó Íüþ-Äæåðñi; Ëi Ëåâií´åð, çàñòóïíèê Ãîëîâíîãî ïðîêóðîðà ÑØÀ;

96

97

Ðàëô Ïàºâîíñüêèé, ïðàâèòåëü îñòðîâiâ ÑØÀ. Ïîëîâèíà çåìëi òèõ îñòðîâiâ º éîãî âëàñíiñòþ. Âñi êîð÷ìè òàì íàëåæàòü éîìó.

Àáðàì Ìîðiñ, ìiíiñòåðñüêèé ðàäíèê; Àäëåð Ñîëîìîí, ïîâíîâàæåíèé Ìiíiñòð ñêàðáó â Êèòà¿, êîìóíiñò; Àäëåðìåí Äæåðîì, ãîëîâíèé ðàäíèê Ìiíiñòåðñòâà ïðàöi, ÷ëåí Îᒺäíàííÿ ñâiòîâèõ ôåäåðàëiñòiâ, ïðîâiäíèé ÷ëåí Àíòèòåðîðèñòè÷íîãî òîâàðèñòâà, ñîöiàëiñò, 6-òèêîëîííèê; Àéçåíáåð´ Ìàêñ, êåðiâíèê âiääiëó â Ìiíiñòåðñòâi îñâiòè; Áàðêií Ñîëîìîí, âèñîêèé óðÿäîâåöü; Áàðóõ Iñìàð, êåðiâíèê Âiääiëó íàéìó ñëóæáîâöiâ; Áåíäæàìií Ðîáåðò, âèñîêèé óðÿäîâåöü; Áåðíøòåéí Åä´àð, ðàäíèê Ìiíiñòåðñòâà ñêàðáó; Áðîòìåí Àâðààì, âèñîêèé óðÿäîâåöü, øïèãóí; Âàéíòðàóá Äàâèä, ÷ëåí Äåðæàâíî¿ Ðàäè âiéñüêîâî¿ ïðîìèñëîâîñòi, çàñòóïíèê êåðiâíèêà Âiääiëó äîïîìîãè ÷óæèì êðà¿íàì, êîìóíîëþá, 6-òèêîëîííèê, âèñëàâ äî ÑÐÑÐ äîïîìîãè íà ìiëüéîíè äîëàðiâ; Âàéíøòåéí Äæåêîá, ðàáèí, âèñîêèé óðÿäîâåöü; Âàéë Ôðåíê, Ãîëîâà Êîìiñi¿ ìîðàëüíîãî âèõîâàííÿ âîÿêiâ; Âàéíáåð´ Åäâàðä, âèñîêèé óðÿäîâåöü, Ìiíiñòð âíóòðiøíiõ ñïðàâ; Âàéíøòåéí Ðîáåðò, âèñîêèé óðÿäîâåöü; Âåñòåðôiëä Ñàìó¿ë, êåðiâíèê âiääiëó Ìiíiñòåðñòâà ñêàðáó; Âiíòåð Åäà, ñåêðåòàðêà Ô. Ôðàíêôóðòåðà, ÷ëåí Ïîëiòáþðî ÊÏ ÑØÀ; Âiðö Âiëàðä, âèñîêèé óðÿäîâåöü, ìiíiñòð ïðàöi; Âiò Íàòàí (Í. Âiòêîâñüêèé), Ãîëîâà Êîìiñi¿ ðîáiòíè÷èõ ñïðàâ, øïèãóí, êîìóíiñò; Âîëô Ìîðiñ, ãîëîâíèé ðàäíèê Ìiíiñòåðñòâà çàêîðäîííèõ ñïðàâ; Âîëôáàéí Ñåéìîð, ãîëîâíèé ðàäíèê Ìiíiñòåðñòâà ïðàöi; Ãàéìñ ×àðëi, êåðiâíèê Æiíî÷îãî Âiääiëó Ìiíiñòåðñòâà âíóòðiøíiõ ñïðàâ; Ãàðiñ Ñåéìîð, ãîëîâíèé ðàäíèê Ìiíiñòåðñòâà ñêàðáó; Ãâàéò ˳, ì³í³ñòåðñüêèé ðàäíèê; Ãåéìàí Ñiäíi, îôiöiéíèé iñòîðèê Áiëîãî Äîìó; Ãåëåð Óîëòåð, Ãîëîâà Êîìiñi¿ åêîíîìi÷íèõ ðàäíèêiâ; Ãiëñìåí Ðîäæåð, êåðiâíèê ðîçâiäêè Ìiíiñòåðñòâà çàêîðäîííèõ ñïðàâ;

Ãiñêi Êëàðåíñ (Øåõîâñüêèé), â÷åíèé-àòîìíèê, êîìóíiñò; Ãîðâiö Ñîëiñ, âèñîêèé óðÿäîâåöü; ¥îëä Ñîíÿ, âèñîêà óðÿäîâêà, êîìóíiñòêà; ¥îëäáåð´ Äàâèä, âèñîêèé óðÿäîâåöü; ¥îëäñìiò Ëåî, âèñîêèé óðÿäîâåöü; ¥îòìåí Åäâií, êåðiâíèê âiääiëó â Ìiíiñòåðñòâi þñòèöi¿; ¥ðàâìåí Äæåêîá, âèñîêèé óðÿäîâåöü â Ðàäi âiéñüêîâî¿ ïðîìèñëîâîñòi, êîìóíiñò; ¥óäâií Ði÷àðä, âèñîêèé óðÿäîâåöü, àâòîð ïðîìîâ ïðåçèäåíò³â Äæ. Êåííåäi, Ë. Äæîíñîíà; ¥óäìàí Åäâàðä, âèñîêèé óðÿäîâåöü Ìiíiñòåðñòâà òîðãiâëi; Äîðôìåí Áåí, Ãîëîâà Ìèòíî¿ êîìiñi¿; Äðîçäîâ Ëåî, âèñîêèé óðÿäîâåöü Ìiíiñòåðñòâà çàêîðäîííèõ ñïðàâ, ïîòiì êåðiâíèê âiääiëó â ÎÎÍ, ïðîâiäíèé ÷ëåí ÑØÀ; Åáò Äæîí, âèñîêèé óðÿäîâåöü, êîìóíiñò; Åéáåë Ìàêñâåë, âèñîêèé óðÿäîâåöü; Åëìåí Ôiëiï, Ãîëîâà Òîðãîâåëüíî¿ Êîìiñi¿; Åìàí Åíäðþ, êåðiâíèê âiääiëó Ìiíiñòåðñòâà ñêàðáó; Çàáëàäîâñüêèé Äàâèä, âèñîêèé óðÿäîâåöü Ìiíiñòåðñòâà çàêîðäîííèõ ñïðàâ, ðåäàêòîð æóðíàëó ÊÏ ÑØÀ „Ôàéò“; Êàí Ãåðìàí, çàñòóïíèê êåðiâíèêà Äåðæàâíîãî àðõiâó; Êàïëií Ìîðòiìåð, êåðiâíèê âiääiëó Ìiíiñòåðñòâà ñêàðáó; Êåéñåðëií´ Ìàðiÿ, Ãîëîâà Æiíî÷îãî Âiääiëó Ìiíiñòåðñòâà ïðàöi, êîìóíiñòêà; Êåñòíáàóì Ìåºð, âèñîêèé óðÿäîâåöü; Êëàéí Äàâèä, âèñîêèé óðÿäîâåöü; Êëàðê Äæîçåô, ñåíàòîð, ÷ëåí ïðîêîìóíiñòè÷íî¿ îðãàíiçàöi¿ „Àìåðèêàíöi äåìîêðàòè÷íîãî ÷èíó“; Êëàóñ Ñàìó¿ë, âèñîêèé óðÿäîâåöü; Êëåéí Ìàâðiñ, Íà÷àëüíèê Ïîëiòè÷íî¿ Æàíäàðìåði¿; Êîãåí Áåíäæàìií, âèñîêèé óðÿäîâåöü; Êîãåí Ãåëåí, âèñîêèé óðÿäîâåöü, 6-òèêîëîííèê; Êîë Äàâèä, Ãîëîâà Ðàêåòíî¿ Êîìiñi¿; Êðàìàð ×àðëi, âèñîêèé óðÿäîâåöü, øïèãóí; Ëàäåiíñüêié Âîëô, âèñîêèé óðÿäîâåöü; Ëàçàðóñ Ôðåä, âèñîêèé óðÿäîâåöü; Ëàçàðóñ Ðàëô, âèñîêèé óðÿäîâåöü; Ëàíäàó Ãåðìåí, íàóêîâåöü-àòîìíèê â Àáåðäiíi, øïèãóíè âèêðàëè â íå¿ 1.000 òåõíîëîãi÷íèõ ñåêðåòiâ; Ëåá Äæåì, âèñîêèé óðÿäîâåöü Ìiíiñòåðñòâà çàêîðäîííèõ ñïðàâ; Ëåâà Ìàðê, âèñîêèé óðÿäîâåöü; Ëåâií Ëó¿, êåðiâíèê Âiääiëó âiðíîñòi óðÿäîâöiâ;

98

99

ÆÈÄÈ – ÂÈÑÎÊI ÓÐßÄÎÂÖI ÑØÀ

Ëåâêîâè÷ Ëó¿, ïðîêóðîð øòàòó Íüþ-Éîðê; Ëi Ìiõà¿ë (Å. Ëiáåðìàí), êåðiâíèê Äàëåêî-Ñõiäíîãî âiääiëó Ìiíiñòåðñòâà òîðãiâëi, ñàáîòóâàâ âèñèëêó çáðî¿ íàöiîíàëüíîìó Êèòàþ, 6-òèêîëîííèê; Ëiëiºíòàëü Äàâèä, Ãîëîâà Êîìiñi¿ àòîìíî¿ çáðî¿, ÷ëåí ïðîêîìóíiñòè÷íèõ òîâàðèñòâ; Ëiíäåð Ãàðîëä, áàíêið, ðàäíèê óðÿäó; Ëîìàíiö Äæîðäæ, âèñîêèé óðÿäîâåöü, êîìóíiñò; Ëîñ Ëó¿, âèñîêèé óðÿäîâåöü; Ìàð´îëä Íàòàí, âèñîêèé óðÿäîâåöü; Ìàðòií Iñàäîð, âèñîêèé óðÿäîâåöü; Ìiëëåð Ðîáåðò, êåðiâíèê âiääiëó Ìiíiñòåðñòâà çàêîðäîííèõ ñïðàâ, ÷ëåí Êîìiñi¿ Áëèçüêîãî Ñõîäó, æèâ ó Ìîñêâi òðè ðîêè, òàì îæåíèâñÿ ç Æ. Ëåâiíîþ. Õî÷ òàêèõ æiíîê ç ÑÐÑÐ íå âèïóñêàþòü, àëå ¿¿ âèïóñòèëè; Ìiíñ Ëåî, âèñîêèé óðÿäîâåöü ó ñòðàòåãi÷íié ñëóæái, çáèðàâ âiäîìîñòi ïðî ÑÐÑÐ, ñêií÷èâ âèñîêó øêîëó ìàðêñèçìó â Ìîñêâi, áóâ ñòàðøèíîþ àìåðèêàíñüêî¿ áðèãàäè, ùî âîþâàëà â Iñïàíi¿ íà áîöi êîìóíiñòiâ; Ìîð´åíòàó Ðîáåðò, ïðîêóðîð øòàòó Íüþ-Éîðê; Ìîñê Ñòåíëi, ïðîêóðîð øòàòó Êàëiôîðíiÿ; Íüþìåí Äæîí, âèñîêèé óðÿäîâåöü Ìiíiñòåðñòâà îñâiòè; Îïåíãàéìåð Äæåìñ, íàóêîâåöü-àòîìíèê, êåðiâíèê âiäîìñòâà ç âèðîáíèöòâà àòîìíèõ áîìá, êîìóíiñò, çâiëüíåíèé ç äåðæàâíî¿ ñëóæáè 1945 ðîêó; Îïåíãàéìåð Ðîáåðò, Ãîëîâà Êîìiñi¿ àòîìíî¿ çáðî¿, áðàò Äæåìñà; Ïàíîâñüêèé Âiëüÿì, â÷åíèé-àòîìíèê; Ïåðëî Âiêòîð, âèñîêèé óðÿäîâåöü, êåðiâíèê øïèãóíñüêî¿ ìåðåæi, çàñóäæåíèé; Ïðåñìåí Ëi, âèñîêèé óðÿäîâåöü, ïðîâiäíèé ÷ëåí ÊÏ ÑØÀ, øïèãóí; Ðàái Iñàäîð, êåðiâíèê íàóêîâèõ äîñëiäæåíü ç âèãîòîâëåííÿ àòîìíî¿ çáðî¿; Ðàøiø Ìåºð, âèñîêèé óðÿäîâåöü; Ðàáiíîâi÷ Äàâèä, ðàäíèê Ìiíiñòåðñòâà ïðàöi; Ðiêîâåð Ãàéìåí, Ãîëîâà Êîìiñi¿ äîñëiäæåíü âèêîðèñòàííÿ àòîìíî¿ åíåðãi¿ â ìèðíèõ öiëÿõ; Ðiôêií Ðóò, âèñîêèé óðÿäîâåöü, êîìóíiñò; Ðiôêiíä Ñèìîí, Ãîëîâà Êîìiñi¿ çàëiçíè÷íîãî òðàíñïîðòó; Ðîá Ìàêñ, âèñîêèé óðÿäîâåöü; Ðîçåíáëàò Ìàâðiñ, ðàäíèê Ìiíiñòåðñòâà âíóòðiøíiõ ñïðàâ; Ðîçåíìåí Ñàìó¿ë, âèñîêèé óðÿäîâåöü;

Ðîçåíòàë Äæåê, êåðiâíèê Âiääiëó äîâiäîê Ìiíiñòåðñòâà çàêîðäîííèõ ñïðàâ; Ðîçåíôiëä Àäàì, Ãîëîâà Êîìiñi¿ öèâiëüíèõ ñïðàâ; Ðîòìåí Ñòþàðò, êåðiâíèê âiääiëó Ìiíiñòåðñòâà ïðàöi; Ðîòøiëä Ëó¿, Ãîëîâà Ìîðñüêî¿ Êîìiñi¿; Ðóáåí Ñåéìîð, ìiíiñòåðñüêèé ðàäíèê; Ñàö Äàâèä, ïðîêóðîð øòàòó Íüþ-Äæåðñi; Ñâiäëåð Äæîçåô, Ãîëîâà Êîìiñi¿ ç åëåêòðè÷íîãî ñòðóìó; Ñå´àë Áåðíàíä, Ãîëîâà Êîíòðîëüíî¿ Êîìiñi¿ Ìiíiñòåðñòâà þñòèöi¿; Ñåëåð Iìàíó¿ë, Ãîëîâà Þðèäè÷íî¿ Êîìiñi¿, ÷ëåí ÷è ñïiâðîáiòíèê 45 ïðîêîìóíiñòè÷íèõ îñåðåäêiâ, çàïåêëî áîðîâñÿ ïðîòè î÷èñòêè óðÿäó âiä êîìóíiñòiâ; Ñåëií´åð ϒºð (ïiâæèä), îñîáèñòèé ïèñàð ïðåçèäåíòà, éîãî ìàòè – ïðîâiäíèé ÷ëåí ÊÏ ÑØÀ; Ñiëâåðøòåéí Ãàðîëüä, âèñîêèé óðÿäîâåöü Ìiíiñòåðñòâà çáðîéíèõ ñèë; Ñiìåð Ìiëüòîí, ìiíiñòåðñüêèé ðàäíèê; Ñìiò ×àðëi (Êàíòîð), ãîëîâíèé ïñèõiàòð ÑØÀ, âèçíàâ êîìóíiñòè÷íîãî âîðîãà ãåíåðàëà Å. Âîêåðà çà áîæåâiëüíîãî áåç âiäïîâiäíî¿ åêñïåðòèçè; Ñîáåëåâ Ñèìîí, ñóääÿ, çàñòóïíèê ãîëîâè Àìåðèêàíñüêîãî æèäiâñüêîãî îᒺäíàííÿ; Ñîðåíñîí Òîìà, êåðiâíèê Åêñïîðòíîãî Âiääiëó Ìiíiñòåðñòâà òîðãiâëi; Ñïií´àðí Äæåðîì, âèñîêèé óðÿäîâåöü Ìiíiñòåðñòâà çàêîðäîííèõ ñïðàâ; Ñòåéí Ãåðáåðò, ÷ëåí Ðàäè ãîñïîäàð÷èõ ðàäíèêiâ; Ñòðàóñ Ëþ¿, Ãîëîâà Êîìiñi¿ àòîìíèõ äîñëiäæåíü; Òàíåíâàëüä Òåîäîð, êåðiâíèê Âiääiëó äîïîìîãè ³íøèì äåðæàâàì; Òàðí Àäàì (Òàðíîâåöüêèé), âèñîêèé óðÿäîâåöü, Âiéñüêîâèé Ìiíiñòð, êîìóíiñò, óòiê; Ôàéíñií´åð Íàòàí, Ãîëîâà Ðîáiòíè÷î¿ Êîìiñi¿; Ôiøåð Àäðiÿí, ìiíiñòåðñüêèé ðàäíèê; Ôëåéøìåí Ìåíëi, êåðiâíèê Âiääiëó âiéñüêîâî¿ ïðîìèñëîâîñòi; Ôîðìåí Ñîëîìîí, ðàäíèê Ðàäè àòîìíèõ äîñëiäæåíü; Ôðåíêåëü Ìîéøà, âèñîêèé óðÿäîâåöü; Ôðåóíä Ïîë, âèñîêèé óðÿäîâåöü; Öàï Ãåðìàí, âèñîêèé óðÿäîâåöü, Ìiíiñòð ñiëüñüêîãî ãîñïîäàðñòâà, êîìóíiñò, ïîòiì óðÿäîâåöü â ÎÎÍ; ×åéçì Àâðààì, ðàäíèê Ìiíiñòåðñòâà çàêîðäîííèõ ñïðàâ;

100

101

Øàïiðî Iðâií, êåðiâíèê Ñëiä÷îãî Âiääiëó Ìiíiñòåðñòâà çàêîðäîííèõ ñïðàâ; Øâàðö Åáà, êåðiâíèê Âiääiëó êîíñóëüñüêèõ ñïðàâ Ìiíiñòåðñòâà çàêîðäîííèõ ñïðàâ, ÷ëåí Ðàäè Àòîìíî¿ Åíåðãi¿. Íàêàçàâ êîíñóëàì âèäàâàòè âiçè âñiì êîìóíiñòàì i íå âèäàâàòè àíòèêîìóíiñòàì, 6-òèêîëîííèê; Øiìåë Ãàði, âèñîêèé óðÿäîâåöü Ìiíiñòåðñòâà ñiëüñüêîãî ãîñïîäàðñòâà, êîìóíiñò, ïîòiì óðÿäîâåöü â ÎÎÍ; Øîòëàíä ×àðëi, Ãîëîâà Óñòàíîâè äåðæàâíîãî çàáåçïå÷åííÿ;

Àáðàì Ìîðiñ, âèñîêèé óðÿäîâåöü, ñîöiàëiñò, êîìóíîëþá, Ãîëîâà Àìåðèêàíñüêî¿ æèäiâñüêî¿ êîìiñi¿, ÷ëåí Ãîëîâíîãî Óïðàâëiííÿ àíòèòåðîðèñòè÷íîãî òîâàðèñòâà; Àáðàìîâè÷ Äàâèä, óïîâíîâàæåíèé Þãîñëàâi¿ â Ðàäi Óïðàâèòåëiâ Ìiæíàðîäíîãî Áàíêó Ðåêîíñòðóêöié; Àáðàìîâè÷ Ìàêñ, êåðiâíèê Ïëàíîâîãî âiääiëó; Àáðàìñüêèé Óîëòåð, êåðiâíèê Æèòëîâîãî âiääiëó ÞÍÅÑÊÎ; Àéçåíãàðë Äæiì, êåðiâíèê Âiääiëó îñâiòíèõ ðåôîðì ÞÍÅÑÊÎ; Áåáëåð Àëåêñ, ïîñîë ó Þãîñëàâi¿; Áåíóà-Ëåâi Æ., êåðiâíèê Âiääiëó ôiëüìiâ; Áåð´ À., Ãîëîâà Ìiæíàðîäíî¿ Ïîâiòðÿíî¿ Óñòàíîâè; Áåð´ìåí Ìåðöåäåñ, êåðiâíèê Âiääiëó óðÿäîâöiâ; Áåðíàòåñ Ê., óïîâíîâàæåíèé â Ïåðó â Ðàäi Óïðàâèòåë³â Ìiæíàðîäíîãî Áàíêó Ðåêîíñòðóêöié; Áåðíøòåéí Å., êåðiâíèê Âiääiëó Äîñëiäæåíü Ìiæíàðîäíîãî Ìîíåòàðíîãî Áàíêó; Áëàíøòåéí Äæåêîá, ÷ëåí ïîñîëüñòâà ÑØÀ; Áëîê Ã., êåðiâíèê Âiääiëó îçáðîºíü; Âàéçåëü Ô., êåðiâíèê êàíöåëÿði¿ Êîìiñi¿ ç ñiëüñüêîãî ãîñïîäàðñòâà; Âàéìåí Ðîçàëií, óïîâíîâàæåíèé ÑØÀ â Þíåñêî; Âàéíòðàóá Äàâèä, êåðiâíèê Âiääiëó åêîíîìi÷íîãî ðîçâèòêó; Âàéö Ê., êåðiâíèê Áþäæåòíîãî âiääiëó ÞÍÅÑÊÎ; Âàëàõ Åâãåí, âèñîêèé óðÿäîâåöü, îôiöåð ÑØÀ, êîìóíiñò; Âåëñüêèé À., êåðiâíèê Ïiâäåííî-Àçiéñüêîãî âiääiëó ÞÍÅÑÊÎ; Âåðìåë Á., êåðiâíèê Âiääiëó íàéìó; Âiøîâ Ã., êåðiâíèê âiääiëó äîñëiäæåíü ïðîáëåì êðà¿í, ùî ðîçâèâàþòüñÿ; Ãóáåðìåí Ì., êåðiâíèê Âiääiëó ëiñíèöòâà Ìiíiñòåðñòâà ñiëüñüêîãî ãîñïîäàðñòâà;

¥àáðiºëü-¥ðiïñå Á., óïîâíîâàæåíèé Åêâàäîðà ó Ìiæíàðîäíié Êîìiñi¿ ïðàöi; ¥ëåéçåð Iäà, óðÿäîâåöü Êîìiñi¿ ÄÏÓ (ÓÍÐÐÀ) â Óêðà¿íi, êîìóíiñòêà; ¥îëä Äæîçåô, ãîëîâíèé ðàäíèê Ìiæíàðîäíîãî Ìîíåòàðíîãî Áàíêó; ¥îëäåò Àíòîí, êåðiâíèê Åêîíîìi÷íîãî Âiääiëó; ¥îëäìåí Äæîçåô, ÷ëåí Ðàäè Óïðàâèòåëiâ Ìiæíàðîäíîãî Ìîíåòàðíîãî Áàíêó; ¥ðàâìåí Äæåêîá, âèñîêèé óðÿäîâåöü; ¥ðîñ Äæåði, çàñòóïíèê Ãîëîâè Ìiæíàðîäíîãî Ñîþçó òåëåáà÷åííÿ; ¥ðîñ Åðíåñò, óïîâíîâàæåíèé ÑØÀ; ¥óò Êàìië, Ãîëîâà Ðàäè Óïðàâèòåëiâ Ìiæíàðîäíîãî Ìîíåòàðíîãî Áàíêó; Äå Âîëôå Ô., ðàäíèê Ìiæíàðîäíîãî ðàäiîñîþçó; Äå Âðiºç Å., óïîâíîâàæåíèé Ñêàíäèíàâi¿ â ñiëüñüêîãîñïîäàðñüêié Êîìiñi¿; Äåâò÷ìåí Ç., Ãîëîâà Ñâiòîâî¿ Êîìiñi¿ çäîðîâ’ÿ; Äå Éîí´ À., óïîâíîâàæåíèé Äàíi¿ â Ðàäi Óïðàâèòåëiâ Ìiæíàðîäíîãî Áàíêó Ðåêîíñòðóêöié; Åçåêiºëü Ì., êåðiâíèê Âiääiëó åêîíîìi÷íîãî àíàëiçó; Çàáëàäîâñüêèé Äàâèä, êåðiâíèê Âèäàâíè÷îãî âiääiëó, ðåäàêòîð êîìóíiñòè÷íîãî æóðíàëó „Ôàéò“, ìîñêîâñüêèé øïèãóí; Êàãàí Äæ., êåðiâíèê Ëiñîðóáíîãî âiääiëó ñiëüñüêîãîñïîäàðñüêî¿ Êîìiñi¿; Êàïëàí Ã., êåðiâíèê Âiääiëó äîâiäîê ÞÍÅÑÊÎ; Êàïëàí Iðâií´, âèñîêèé óðÿäîâåöü, êîìóíiñò, ìîñêîâñüêèé øïèãóí; Êàðäîñ ¥åðáà, êåðiâíèê êàíöåëÿði¿ ñiëüñüêîãîñïîäàðñüêî¿ Êîìiñi¿; Êàñòåð Â., óïîâíîâàæåíèé Ãîëëàíäi¿ â Ðàäi Óïðàâèòåëiâ Ìiæíàðîäíîãî Ìîíåòàðíîãî Áàíêó; Êàö-Ñîõié Þ., ïîñîë ó Ïîëüùi; Êàöií Àëüôðåä, êåðiâíèê óðÿäîâöiâ; Êàöêií À., âèñîêèé óðÿäîâåöü; Êåðíî Iâàí, çàñòóïíèê Ãîëîâè ÎÎÍ; Êiºí Ï., êåðiâíèê Ðàõóíêîâîãî âiääiëó; Êëiíáåð´ Î., êåðiâíèê âiääiëó â ÞÍÅÑÊÎ; Êëþ÷íèê Ôiëiï, þðèäè÷íèé ðàäíèê; Êîãåí Áåíäæàìií, çàñòóïíèê Ãîëîâè ÎÎÍ, êåðiâíèê Âiääiëó äîâiäîê; Êîãåí Ìàºð, Ãîëîâà Ìiæíàðîäíîãî Êîìiòåòó çàõèñòó áiæåíöiâ;

102

103

ÆÈÄÈ – ÂÈÑÎÊI ÓÐßÄÎÂÖI ÎÎÍ

Ëàéò´åáåð Á., êåðiâíèê Äîâiäêîâîãî îñåðåäêó ÎÎÍ â Iíäi¿; Ëàíäæåð Ãåíði, Çàñòóïíèê Ãîëîâè ÎÎÍ, êåðiâíèê Âiääiëó ãðîìàäÿíñüêèõ ñïðàâ; Ëàõìàí Êàðë, êåðiâíèê Ïîäàòêîâîãî âiääiëó; Ëåâåíòàë Ëåî, ãîëîâíèé ðàäíèê Ìiæíàðîäíîãî Ìîíåòàðíîãî Áàíêó; Ëåùèíñüêèé Ñîëîìîí, âèñîêèé óðÿäîâåöü Äåðæàâíîãî Ïîëiòè÷íîãî Óïðàâëiííÿ, êîìóíiñò, ìîñêîâñüêèé øïèãóí; Ëiáìàí Ì., êåðiâíèê Âiääiëó çáàãà÷åííÿ ãðóíòiâ; Ëþáií Iñàäîð, ðàäíèê Åêîíîìi÷íî¿ Êîìiñi¿; Ëþôìåí Ì., êåðiâíèê Âiääiëó Îñâiòè ÞÍÅÑÊÎ; Ìàºð ¥., êåðiâíèê ïåðåêëàäàöüêîãî Âiääiëó Ñâiòîâî¿ Êîìiñi¿ çäîðîâ’ÿ; Ìàºð Àíäðå, Ãîëîâà ñiëüñüêîãîñïîäàðñüêî¿ Êîìiñi¿; Ìåíäåëüñ Ì., Ñåêðåòàð Ìiæíàðîäíîãî Áàíêó Ðåêîíñòðóêöié; Ìåíäåñ-Ôðàíñå Ï., óïîâíîâàæåíèé Ôðàíöi¿ â Ðàäi Óïðàâèòåëiâ Ìiæíàðîäíîãî Áàíêó Ðåêîíñòðóêöié; Ìîâøîí Äæîðäæ, óïîâíîâàæåíèé ÎÎÍ â Êîðå¿; Ìîðçå Äàâèä, êåðiâíèê Ìiæíàðîäíî¿ Êàíöåëÿði¿ ïðàöi â Æåíåâi; Ïîëàê Å., óïîâíîâàæåíèé ×åõîñëîâà÷÷èíè â Ðàäi Óïðàâèòåëiâ Ìiæíàðîäíîãî Áàíêó Ðåêîíñòðóêöié; Ðàáèíîâè÷ ¥åîð´ié, êåðiâíèê ïåðåêëàäàöüêîãî Âiääiëó; Ðàäçÿíêî Ïîë, Ãîëîâà Êîìiñi¿ ñêàðã; Ðàíöåí Ã., êåðiâíèê Âiääiëó òåëåáà÷åííÿ; Ðàñìiíñüêèé Ëó¿, óïîâíîâàæåíèé Êàíàäè â Ðàäi Óïðàâèòåëiâ Ìiæíàðîäíîãî Ìîíåòàðíîãî Áàíêó; Ðiñò Ëåîíàðä, êåðiâíèê Åêîíîìi÷íîãî âiääiëó Ìiæíàðîäíîãî Áàíêó Ðåêîíñòðóêöié; Ðîçåíáåð´ Åíñ´àð, ðàäíèê Åêîíîìi÷íîãî âiääiëó; Ðîñíåð ßí; óïîâíîâàæåíèé Ïîëüùi â Ìiæíàðîäíié Êàíöåëÿði¿ Ïðàöi â Æåíåâi; Ñàíäáåð´ Äæ., þðèäè÷íèé ðàäíèê; Ñâåí÷àíñüêèé Îëåêñàíäð, ïåðåêëàäà÷, îôiöåð ÑØÀ, êîìóíiñò; Ñåëüñüêèé Ñàìó¿ë, íà÷àëüíèê óðÿäîâöiâ ÞÍÅÑÊÎ; Ñi´íåð À., ãîëîâíèé ëiêàð ëiêàðíi ÎÎÍ; Ñiº´åëü Ì., Íà÷àëüíèê Ñâiòîâî¿ Óñòàíîâè çäîðîâ’ÿ; Ñîìåðôåëò Àëô., Ãîëîâà Çîâíiøíiõ Ñòîñóíêiâ ÞÍÅÑÊÎ; Ñòàâèíñüêèé Þëióñ, êåðiâíèê Äîâiäêîâîãî Îñåðåäêó ÎÎÍ ó Ïîëüùi; Ñòàéíi´ Ëåîí, Êåðiâíèê Âiääiëó áîðîòüáè ç íàðêîìàíiºþ; Ñþòåíñ Ìàêñ, Ãîëîâà Ìiæíàðîäíî¿ Ïàëàòè òîðãiâëi; Ôàñò Ãåíði, êåðiâíèê Äîâiäêîâîãî Îñåðåäêó ÎÎÍ ó Êèòà¿;

Ôåëëåð Àâðààì, êåðiâíèê Þðèäè÷íîãî Âiääiëó; Õìåëà Ëåîïîëüä, óïîâíîâàæåíèé ×åõîñëîâà÷÷èíè â Ðàäi Óïðàâèòåëiâ Ìiæíàðîäíîãî Áàíêó Ðåêîíñòðóêöié; Öàï Ã., âèñîêèé óðÿäîâåöü, êîìóíiñò; Öàðá À., êåðiâíèê Ïðàâíè÷îãî Âiääiëó Ñâiòîâî¿ Êîìiñi¿ çäîðîâ’ÿ; Öåëåðáàõ Äàâèä, êåðiâíèê Ìiæíàðîäíî¿ Êàíöåëÿði¿ ïðàöi â Æåíåâi; Øàïiðî Äæåðñi, êåðiâíèê Äîâiäêîâîãî Îñåðåäêó ÎÎÍ â Øâåéöàði¿; Øâåëá Å., êåðiâíèê Âiääiëó ïðàâ ëþäèíè; Øiìåëü Ã., êåðiâíèê Îðãàíiçàöiéíîãî Âiääiëó; Øðàéáåð Ì., þðèäè÷íèé ðàäíèê; Þäií Ð., êåðiâíèê Âiääiëó ïåðåñåëåííÿ Ìiæíàðîäíîãî Êîìiòåòó â ñïðàâàõ áiæåíöiâ; ßêîáñåí À., óïîâíîâàæåíèé Äàíi¿ â ñiëüñüêîãîñïîäàðñüêié Êîìiñi¿; ßêîáñåí Ï., Ãîëîâà Âiääiëó ïåðåñåëåííÿ ó Ìiæíàðîäíié Êîìiñi¿ áiæåíöiâ.

104

105

ÆÈÄÈ – ÌÎÑÊÎÂÑÜÊI ØÏÈÃÓÍÈ

Àëáåì Äæåê; Áîâìåí Ðàëô (Ã. Öiìåðìàí); Áðiäæ Ãàði; Áðîòìåí Àâðààì, âèñîêèé óðÿäîâåöü, çàñóäæåíèé 1950 ð. íà 7 ðîêiâ â’ÿçíèöi; Áóêåð Ëþñ; Âàéíáàóì Ñiäíi, â÷åíèé-àòîìíèê, â÷èâñÿ â Õàðêîâi, óâ’ÿçíåíèé 1950 ð.; Âàéíáåð´ Äæîçåô, àòîìíèé øïèãóí; Âàéíøòàéí Ðîáåðò; Âåéë Íàòàí, âèñîêèé óðÿäîâåöü Ìiíiñòåðñòâà çàêîðäîííèõ ñïðàâ; Âiíòåð Êàðë (Ô. Âàéçáåð´), ðåäàêòîð „Äåéëi Óîðêåð“, ÷ëåí Ïîëiòáþðî ÊÏ ÑØÀ, çàñóäæåíèé; Âiò Íàòàí (Í. Âiòêîâñüêèé), âèñîêèé óðÿäîâåöü; Ãàë ¥îñ (À. Ãàëáåð´), ïðîâiäíèé ÷ëåí ÊÏ ÑØÀ, çàñóäæåíèé; Ãåëïåðií Içðà¿ëü; Ãóðâi÷ Iñààê; ¥åéí Ìàðê (Þ. ¥ií´ñáåð´), ñïiâðåäàêòîð ïðîêîìóíiñòè÷íîãî æóðíàëó „Àìåðàçiÿ“, êîìóíiñò; ¥åéòñ Äæîí (Içðà¿ëü Ðå´åíñòðàéô), ÷ëåí Ïîëiòáþðî ÊÏ ÑØÀ;

¥ëåéçåð Ãàðîëüä, êåðiâíèê â³ääiëó Ðàäè âiéñüêîâî¿ ïðîìèñëîâîñòi, ïîòiì â ÎÎÍ; ¥îëä Ãàði (¥îëîäíîâñüêèé), çàñóäæåíèé 1950 ð. íà 30 ðîêiâ â’ÿçíèöi; ¥îëä Áåëà, êåðiâíèê âiääiëó Ìiíiñòåðñòâà ñiëüñüêîãî ãîñïîäàðñòâà; ¥îëäåíáåð´ Äæîí; ¥îëäøiò Ëåî; ¥îëîñ ßêîâ; ¥àëòãåéë Iñiäîð; ¥ðií Åáíåð (¥ðiíáåð´); ¥ðií Äæiì (¥ðiíñáóð´), ÷ëåí Ïîëiòáþðî ÊÏ ÑØÀ; ¥ðiíáåð´ Ìîéñåé, âèñîêèé óðÿäîâåöü Ìiíiñòåðñòâà çàêîðäîííèõ ñïðàâ, óòiê äî ÑÐÑÐ; ¥ðií´ëåñ Äàâèä, íàóêîâåöü-àòîìíèê, çàñóäæåíèé 1950 ð. íà 15 ðîêiâ â’ÿçíèöi; Äåéâiç Ðåéìîíä (Ð. Øîãàí); Äæåô Ôiëiï, óïðàâèòåëü æóðíàëó „ªâðàçiÿ“. Öåé æóðíàë óêðàâ 1.700 ñåêðåòíèõ äîêóìåíòiâ Ìiíiñòåðñòâà çàêîðäîííèõ ñïðàâ, óâ’ÿçíåíèé; Äæîçåôñîí Ëåîí; Åëâåñîí Ëåî, âèñîêèé óðÿäîâåöü Ìiíiñòåðñòâà îñâiòè; Çàáëàäîâñüêèé Äàâèä, âèñîêèé óðÿäîâåöü Ìiíiñòåðñòâà îáîðîíè, ïîòiì â ÎÎÍ; Êàëåí Ñiëiâi; Êàí Àëüáåðò; Êàíàðiñ À. (Ì. Ìåºðáåºð); Êàïëàí Iðâií´, çàñòóïíèê Ãîëîâíîãî Ïðîêóðîðà ÑØÀ, êåðiâíèê âiääiëó Ìiíiñòåðñòâà ôiíàíñiâ, êåðiâíèê âiääiëó ìîáiëiçàöi¿, ãîëîâíèé ïðîâiðíèê Âiéñüêîâîãî Óðÿäó ÑØÀ â Íiìå÷÷èíi, êåðiâíèê âiääiëó ÎÎÍ; Êàð Ñåì (Ø. Êîãåí), ïðîâiäíèé ÷ëåí ÊÏ Êàíàäè; Êëåáåð Äæií (Ì. Ñòåðí), êåðiâíèê ìîñêîâñüêèõ øïèãóíiâ â ÑØÀ; Êîïëîí Þäiò, çàñóäæåíà 1950 ð. íà 15 ðîêiâ óâ’ÿçíåííÿ; Êðàìàð ×àðëi, âèñîêèé óðÿäîâåöü Ìiíiñòåðñòâà ñiëüñüêîãî ãîñïîäàðñòâà; Êðîäæåð Ïiòåð (Ì. Êîãåí) i éîãî æiíêà Ãåëåí; Ëàâðåíüºâ Àíàòîëié (À. Ëiïìàí); Ëåùiíñüêèé Ñîëîìîí, âèñîêèé óðÿäîâåöü ÄÏÓ; Ëi Äîíêåí, ïîëêîâíèê ÑØÀ, êåðiâíèê Äàëåêî-Ñõiäíîãî âiääiëó Ìiíiñòåðñòâà òîðãiâëi, ñàáîòóâàâ ïîñèëêó çáðî¿ äî íàöiîíàëüíîãî Êèòàþ; Ëiáåð Ìàêñ i Íiíà, óòiêëè äî ÑÐÑÐ;

Ëiíòîí Ôðåäà (Ô. Ëiï÷iö), øïèãóâàëà â Êàíàäi; Ëîâåíòàë Ìàêñ, âèñîêèé óðÿäîâåöü; Ìàðçàíi Êàðë, âèñîêèé óðÿäîâåöü Ìiíiñòåðñòâà çàêîðäîííèõ ñïðàâ, çàñóäæåíèé íà 3 ðîêè; Ìiëëåð Ôëîéä; Ìîñêîâè÷ Ìiðiÿì, iíæåíåð-àòîìíèê, çàñóäæåíà 1950 ð. íà 2 ðîêè óâ’ÿçíåííÿ; Íàéëç Äàâèä, âèñîêèé óðÿäîâåöü; Íåëñîí Ñòiâ (Ìåñàðîø), êåðiâíèê øïèãóíñüêî¿ ìåðåæi, çàêií÷èâ ó Ìîñêâi øïèãóíñüêó øêîëó; Ïåðëî Âiêòîð, êåðiâíèê âiääiëó Ìiíiñòåðñòâà ôiíàíñiâ, ðàäíèê â Ðàäi âîºííî¿ ïðîìèñëîâîñòi, ïðîôåñîð êîìóíiñòè÷íîãî iíñòèòóòó â Íüþ-Éîðêó, êåðiâíèê øïèãóíñüêî¿ ìåðåæi â ÑØÀ; Ïåòåðñ Äæiì (Ñ. ¥îëäåð´åð); Ïîòàø Iðâií´, ÷ëåí Ïîëiòáþðî ÊÏ ÑØÀ; Ðàáiíîâi÷ Ãåðì³íà; Ðàíä Åñòåðí; Ðîç Ôðåä (À. Ðîçåíáåð´), ÷ëåí Êàíàäñüêîãî Ïàðëàìåíòó; Ðîçåíáåð´ Åòåë i éîãî æiíêà Þëiÿ, ñòðà÷åíi 1950; Ðîò Åíäðþ, îôiöåð Ìîðñüêî¿ Ðîçâiäêè, óêðàâ òàºìíi äîêóìåíòè; Ðîòøiëä Åäâàðä, óïðàâèòåëü äåðæàâíî¿ äðóêàðíi, âêðàâ òàºìíi äîêóìåíòè; Ñiëâåðìàñòåð Íàòàí, êåðiâíèê âiääiëó Ìiíiñòåðñòâà ôiíàíñiâ, âèñîêèé óðÿäîâåöü Ãåíåðàëüíîãî Øòàáó àâiàöi¿, ïðîâiäíèê øïèãóíñüêî¿ ìåðåæi, íå ïîêàðàíèé; Ñiìîíñ Ñåíôîðä, óâ’ÿçíåíèé 1950 ð.; Ñîáåë Ìîðòîí, iíæåíåð-àòîìíèê, çàñóäæåíèé 1950 ð. íà 30 ðîêiâ óâ’ÿçíåííÿ; Ñîáåë Äæåê i éîãî æiíêà Ìiðà, çàñóäæåí³ 1957 ð. íà 7 ðîêiâ óâ’ÿçíåííÿ; Ñòàõåë Äæåêîá; Òàðíîâñüêèé Àäàì; Ôåëëåð Àâðààì, âèñîêèé óðÿäîâåöü ÎÎÍ, ìîñêâèíè çðîáèëè éîìó „ñàìîãóáñòâî“; Ôiöäæåðàëüä Åäâàðä, âèñîêèé óðÿäîâåöü Ñëóæáè áåçïåêè, ãîëîâíèé ðàäíèê Ðàäè âiéñüêîâî¿ ïðîìèñëîâîñòi, êåðiâíèê âiääiëó Ìiíiñòåðñòâà òîðãiâëi, ðåöåíçåíò êíèæîê ó âåëèêèõ ÷àñîïèñàõ, äîïîìàãàâ øïèãóíàì îäåðæóâàòè äåðæàâíi ïîñàäè; Ôîõ Êëàóñ, â÷åíèé-àòîìíèê, óâ’ÿçíåíèé íà 14 ðîêiâ, ïî â’ÿçíèöi ïî¿õàâ äî Êèòàþ i òàì âèðîáëÿâ àòîìíó áîìáó; Øòàéí Ëåâ ç æiíêîþ, óòiêëè äî ÑÐÑÐ; Øó´àð Äàâèä.

106

107

Àáðàìîâè÷ À., ÷ëåí ÖÊ ìîñêîâñüêî¿ ïàðòi¿ ñîöiàë-ðåâîëþöiîíåðiâ; Àäëåð Àîðîí, ïðîâiäíèê 1-ãî Iíòåðíàöiîíàëó; Àçàíà Â., êîìóíiñòè÷íèé ïðîâiäíèê â Iñïàíi¿; Àéçëåð Äæåðãàðä, ïðîâiäíèé ÷ëåí ÊÏ ÑØÀ; Àéíøòàéí Àëáåðò, íàóêîâåöü-ôiçèê, ÷ëåí 30 ïðîêîìóíiñòè÷íèõ òîâàðèñòâ; Àéñíåð Êóðò, ïðîâiäíèê êîìóíiñòè÷íî¿ ðåñïóáëiêè â Íiìå÷÷èíi 1919 ðîêó; Àêñåëüðîä Ïàâë., ïðîâiäíèê 2-ãî Iíòåðíàöiîíàëó; Àëiíñüêié Ñàâë., êîìóíiñòè÷íèé ïðîâiäíèê â ÑØÀ; Àïòåêàð Ãåðáåðò, êåðiâíèê çàêëàäó ìàðêñèçìó â Íüþ-Éîðêó; Àðàíîâè÷ Ñ., ÷ëåí ÖÊ ìîñêîâñüêî¿ ïàðòi¿ ñîöiàëiñòiâ-ðåâîëþöiîíåðiâ; Àõëiñ Ì., ïðîâiäíèé êîìóíiñò ÑÐÑÐ; Áàéáåðìåí Ãåðáåðò, êiíîñöåíàðèñò, êîìóíiñò, çàñóäæåíèé; Áàëií Àëáåðò, ìiëüéîíåð, âëàñíèê ïàðîïëàâíîãî ïiäïðèºìñòâà â Ãàìáóðçi; Áàëèöüêié Â., êåðiâíèê ÍÊÂÄ â Óêðà¿íi, ÷ëåí ÖÊ ÂÊÏ(á); Áàðò Ôiëiï, ðåäàêòîð êîìóíiñòè÷íîãî æóðíàëó „Äåéëi Óîðêåð“; Áàóì Ä., óïîâíîâàæåíèé ×åðâîíîãî Õðåñòà ÑÐÑÐ ó Êîïåíãàãåí³; Áàóìàí Ê., ÷ëåí ÖÊ ÂÊÏ(á); Áåðiÿ Ëàâðåíòié, íà÷àëüíèê ÍÊÂÄ ÑÐÑÐ; Áåðíøòåéí Åäâàðä, ñîöiàëiñòè÷íèé iäåîëîã; Áåðìàí À., óïîâíîâàæåíèé ×åðâîíîãî Õðåñòà ÑÐÑÐ ó Âiäíi; Áåðìàí ß., ïðîâiäíèê ïîëüñüêèõ êîìóíiñòiâ; Áåñi Àëâà, êiíîñöåíàðèñò, êîìóíiñò; Áºéêà Ä., ÷ëåí ÖÊ ÂÊÏ(á); Áåðëiíðóò À., ÷ëåí ÖÊ ìîñêîâñüêî¿ ïàðòi¿ ñîöiàëiñòiâ-ðåâîëþöiîíåðiâ; Áiðî Äåçñ (Áiºíñòîê), ìiíiñòð êîìóíiñòè÷íî¿ Ìàäÿðùèíè; Áiðî Çîëòàí (Ðîçåíêðàíö), êåðiâíèê ìàäÿðñüêîãî äåðæàâíîãî ðàäiî; Áiòåëìåí Àëåêñàíäð, ÷ëåí Ïîëiòáþðî ÊÏ ÑØÀ; Áiòíåð Ë., ÷ëåí ÖÊ ÂÊÏ(á); Áëàãîíðàâîâ Ã., ÷ëåí ÖÊ ÂÊÏ(á); Áëåê Àëäæåðíîí (Áàëàõîâñüêèé), êåðiâíèê ïðîêîìóíiñòè÷íîãî Àìåðèêàíñüêîãî Ñîþçó ãðîìàäÿíñüêèõ ñâîáîä, ÷ëåí 60 ïðîêîìóíiñòè÷íèõ òîâàðèñòâ;

Áëþì Ëåîí, Ãîëîâà ôðàíöóçüêîãî óðÿäó; Áîê Ïüîðë, çàñòóïíèê ãîëîâè ïðîêîìóíiñòè÷íîãî Àìåðèêàíñüêîãî Ñîþçó ãðîìàäÿíñüêèõ ñâîáîä; Áîëäiçàð Iâàí (À. Áëþì), êåðiâíèê ïðåñáþðî ìàäÿðñüêîãî êîìóíiñòè÷íîãî óðÿäó; Áîðåéøà Ä. (Ì. ¥îëäáåð´), óïðàâèòåëü Äåðæàâíîãî Âèäàâíèöòâà Ïîëüùi; Áîðíå Ë., ïðîâiäíèê ôðàíöóçüêèõ ñîöiàëiñòiâ; Áîðîäií Ìèõà¿ë (Ì. ¥ðóçåíáåð´), ïîñîë ÑÐÑÐ äî Êèòàþ; Áðàóí À., ñîöiàëiñòè÷íèé iäåîëîã; Áðîéäî Ñ., ÷ëåí ÖÊ ÂÊÏ(á); Áðóê Êàëüâií (Á. Êàëüìàí), ðåäàêòîð ñëîâàöüêîãî êîìóíiñòè÷íîãî ÷àñîïèñó â ÑØÀ; Áóëií À., ÷ëåí ÖÊ ÂÊÏ(á); Âàéñ Äæåìñ, çàñíîâíèê Àìåðèêàíñüêîãî Òîâàðèñòâà áîðîòüáè ïðîòè âiéíè i ôàøèçìó, 6-òèêîëîííèê; Âàéñ Ñòåôàí, ðàáèí, ïðîâiäíèé ÷ëåí ÊÏ ÑØÀ; Âàéñ Á., ïðîâiäíèé ÷ëåí ÊÏ ÑØÀ; Âàéë À., ðåäàêòîð ñîöiàëiñòè÷íîãî ÷àñîïèñó „Ëå Ïîïóëüºð“; Âàéíåð Âiëüÿì (Â. Âàðøîâåð), ÷ëåí Ïîëiòáþðî ÊÏ ÑØÀ; Âàéñ Äæîí, ïðîôåñîð ìàðêñèçìó â Íüþ-Éîðêó; Âàéñãàóïò Àäàì, çàñíîâíèê òàºìíî¿ ëîæi ñïàðòàêiâöiâ; Âàðáóð´ Åäâàðä, ñâiòîâèé áàíêið ó Íiìå÷÷èíi; Âàðáóð´ Äæåìñ, ïðîâiäíèê ðóõó çà ñâiòîâèé íàäóðÿä; Âàðåæñêiñ I., ÷ëåí ÖÊ ÂÊÏ(á); Âàñ Çîëòàí (Âàéíáåð´åð), ìiíiñòð êîìóíiñòè÷íî¿ Ìàäÿðùèíè; Âå´åð Å., ÷ëåí ÖÊ ÂÊÏ(á); Âåéíáåð´ Ã., ÷ëåí ÖÊ ÂÊÏ(á); Âiíòåð Êàðë (Ô. Âàéñáåð´), ÷ëåí Ïîëiòáþðî ÊÏ ÑØÀ; Âîëîäàðñüêèé Â. (¥îëüäøòåéí), ÷ëåí ÖÊ ÂÊÏ(á), ìiíiñòð; Âîôñi Ëåîí, ïðîôåñîð Êàëiôîðíiéñüêîãî óíiâåðñèòåòó, êîìóíiñò; Ãåéíå Ãåíðiõ, âèõðèñò, íiìåöüêèé ïîåò, ðåâîëþöiîíåð; Ãàë ¥îñ (Àâðî Ãàëáåðò), ïðîâiäíèê ÊÏ ÑØÀ; Ãàìåð Àðìàíä, ìiëüéîíåð, äàâ âåëèêi ãðîøi ÊÏ ÑØÀ, éîãî áàòüêî áóâ îäíèì iç çàñíîâíèêiâ ÊÏ ÑØÀ; Ãàðêàâèé Àâðààì, íàóêîâåöü, æèäiâñüêèé ðåôîðìàòîð; Ãåðìàí Ì., ðåäàêòîð ñîöiàëiñòè÷íîãî ÷àñîïèñó „Ëå Ïîïóëüºð“; Ãåðöëü Ò., çàñíîâíèê ñiîíiçìó; Ãå÷ò Áåí, êiíîñöåíàðèñò, íåíàâèñòíèê õðèñòèÿíñòâà; Ãiðø I., ðåäàêòîð ñîöiàëiñòè÷íîãî ÷àñîïèñó „Ëå Ïîïóëüºð“; Ãîõáåð´ Êàðë, âèäàâåöü ïåðøîãî ñîöiàëiñòè÷íîãî ÷àñîïèñó â Íiìå÷÷èíi;

108

109

ÂÈÇÍÀ×ÍI ÆÈÄÈ Ó ÑÂIÒI

Ãóðâiö Ëåî, ðåäàêòîð êîìóíiñòè÷íîãî æóðíàëó „Íîâèé òåàòð“ â ÑØÀ; ¥àáîð Ïiòåð (Á. Àâïi÷), íà÷àëüíèê ÍÊÂÄ Ìàäÿðùèíè; ¥àé À., êåðiâíèé ÍÊÂÄ-èñò ÑÐÑÐ; ¥àìàðíèê ßí, Ìiíiñòð îáîðîíè ÑÐÑÐ, ÷ëåí ÖÊ ÂÊÏ(á); ¥àíåò Áåòi (ßðîøåâñüêà), ÷ëåí Ïîëiòáþðî ÊÏ ÑØÀ; ¥àíåöüêèé ß., ïîñîë ÑÐÑÐ äî Øâåöi¿; ¥åéòñ Äæîí (I. Ðå´åíñòðàéô), ÷ëåí Ïîëiòáþðî ÊÏ ÑØÀ, ðåäàêòîð êîìóíiñòè÷íîãî ÷àñîïèñó „Äåéëi Óîðêåðñ“; ¥åðî Åðíî (Ñií´åð), ìiíiñòð êîìóíiñòè÷íî¿ Ìàäÿðùèíè; ¥åðøóíi À., ìiíiñòð ÑÐÑÐ; ¥iëüáåðò Ë., óïîâíîâàæåíèé ×åðâîíîãî Õðåñòà ÑÐÑÐ â Áóõàðåñòi; ¥iìåð Á., ÷ëåí ÖÊ ìîñêîâñüêî¿ ïàðòi¿ ñîöiàë-äåìîêðàòiâ; ¥îáåëîâ Ñàìó¿ë, ïðîâiäíèé ÷ëåí ÊÏ ÑØÀ; ¥îäñòåéí À., ðåäàêòîð ñîöiàëiñòè÷íîãî ÷àñîïèñó „Ëå Ïþïë“; ¥îëäáåð´ Àâðààì, ÷ëåí êiëüêîõ ïðîêîìóíiñòè÷íèõ îðãàíiçàöié, óâ’ÿçíåíèé çà âèäàííÿ i ïðîäàæ ïîðíîãðàôi÷íî¿ ëiòåðàòóðè; ¥îëäìåí Íàãóì, Ãîëîâà Ñâiòîâîãî Îᒺäíàííÿ ñiîíiñòiâ; ¥îëäñòåéí Áàði, ÷ëåí êîìóíiñòè÷íî¿ Ñïiëêè þðèñòiâ ó ÑØÀ; ¥îëäöií´åð Ë., ðåäàêòîð ñîöiàëiñòè÷íîãî ÷àñîïèñó „Ëå Ïîïóëüºð“; ¥îëäøòåéí À., ÷ëåí ÖÊ ìîñêîâñüêî¿ ïàðòi¿ ñîöiàëiñòiâ-ðåâîëþöiîíåðiâ; ¥îíòåð Äæîí, ÷ëåí Ãîëîâíî¿ Óïðàâè ïðîêîìóíiñòè÷íî¿ îðãàíiçàöi¿ „Àìåðèêàíñüêîãî äåìîêðàòè÷íîãî ÷èíó“; ¥îðîâiö Ì., ìiíiñòð ÑÐÑÐ; ¥îñòií Iðâií´, ÷ëåí ïðîêîìóíiñòè÷íî¿ Ñïiëêè þðèñòiâ ó ÑØÀ; Ãîö À., ÷ëåí ÖÊ ìîñêîâñüêî¿ ïàðòi¿ ñîöiàë-äåìîêðàòiâ; ¥ðií Äæiëáåðò, ÷ëåí Ïîëiòáþðî ÊÏ ÑØÀ; ¥ðiíáåð´ Äæåê, ÷ëåí ïðîêîìóíiñòè÷íî¿ Ñïiëêè þðèñòiâ ó ÑØÀ; ¥ðiíøòåéí Í., ÷åêiñò â Óêðà¿íi; ¥ðîø Âiêòîð (I. Ìåäðåñ), ïîñîë êîìóíiñòè÷íî¿ Ïîëüùi äî ×åõi¿; ¥ðóçåíáåð´ Ì., ïîñîë ÑÐÑÐ äî Êèòàþ; ¥ðÿäèíñüêèé Ô., ÷ëåí ÖÊ ÂÊÏ(á); ¥óäìåí Åðíñò, Ãîëîâà ïðîêîìóíiñòè÷íî¿ Ñïiëêè þðèñòiâ ó ÑØÀ; ¥óðåâi÷ Â., ÷ëåí ÖÊ ìîñêîâñüêî¿ ïàðòi¿ ñîöiàë-ðåâîëþöiîíåðiâ; Äàâèäîâi÷ Ì., ÷ëåí ÖÊ ìîñêîâñüêî¿ ïàðòi¿ ñîöiàë-ðåâîëþöiîíåðiâ;

Äàí À., ÷ëåí ÖÊ ìîñêîâñüêî¿ ïàðòi¿ ñîöiàë-äåìîêðàòiâ; Äàðñi Ñàìó¿ë (Äàðäåê), ïðîâiäíèé ÷ëåí ÊÏ ÑØÀ; Äåéâiñ Äàâèä, ïðîâiäíèé ÷ëåí ÊÏ ÑØÀ; Äåéðiç Ñ., ïåðåêëàäà÷ „Òàëìóäà“ àíãëiéñüêîþ ìîâîþ; Äåðiáàñ Ò., ÷ëåí ÖÊ ÂÊÏ(á); Äiàìàíò Ñ., ÷ëåí ÖÊ ìîñêîâñüêî¿ ïàðòi¿ ñîöiàë-äåìîêðàòiâ; Äiçðàåëi Áåíäæàìií, âèõðèñò, Ãîëîâà Âåëèêîáðèòàíñüêîãî óðÿäó; Äiñòëåð Ë., ÷ëåí ÖÊ ìîñêîâñüêî¿ ïàðòi¿ ñîöiàë-ðåâîëþöiîíåðiâ; Äæåêîá Àâðààì, ïðîâiäíèé ìàñîí; Äæåðîì Âiêòîð (Iñààê Ðîìåéí), ÷ëåí Ïîëiòáþðî ÊÏ ÑØÀ; Äæåðñîí Ñèìîí, êåðiâíèê Þðèäè÷íîãî Âiääiëó ÊÏ ÑØÀ; Äæií´ñáîð´ Ðàëô, âèäàâåöü ïîðíîãðàôi÷íîãî æóðíàëó, ïîêàðàíèé 19 ðàçiâ; Äî´ëàñ Ìåëâií (Ì. Ãåñåíáåð´), êiíîàêòîð, êîìóíiñò; Äîíiäæåð Ëåñòåð, êîìóíiñò, âèäàâåöü ïðîòåñòàíòñüêèõ êíèæîê; Äîíø Þ., ðåäàêòîð ñîöiàëiñòè÷íîãî ÷àñîïèñó „Ëå Ïîïóëüºð“; Äðåéôóñ Áåíäæàìií, Ãîëîâà ïðîêîìóíiñòè÷íî¿ Ñïiëêè þðèñòiâ ó ÑØÀ; Äóáèíñüêié Äàâèä, ðàáèí, ñîöiàëiñò, ÷ëåí ïðîâîäó Ðåñïóáëiêàíñüêî¿ ïàðòi¿ ÑØÀ, ÷ëåí ïðîâîäó êiëüêîõ ïðîêîìóíiñòè÷íèõ òîâàðèñòâ; Åáåðò Ôðåäåðiõ, ïåðøèé ïðåçèäåíò íiìåöüêî¿ ðåñïóáëiêè; Åðñòåéí I., ïåðåêëàäà÷ „Òàëìóäà“ àíãëiéñüêîþ ìîâîþ; Åïñòåéí Ïàâëiíà, ÷ëåí ïðîêîìóíiñòè÷íî¿ Ñïiëêè þðèñòiâ ÑØÀ; Åïøòàéí Ñ., ðåäàêòîð ñîöiàëiñòè÷íîãî ÷àñîïèñó „Ëå Ïþïë“; Åïøòàéí Içðà¿ëü, êîìóíiñòè÷íèé ïðîâiäíèê ó Êèòà¿; Åðäåëi Ìîðiç (Àéñåíøòàé), ìiíiñòð êîìóíiñòè÷íî¿ Ìàäÿðùèíè; Åðåíáóð´ Iëëÿ, ìîñêîâñüêèé ïèñüìåííèê; Åðíñò Ìîðiñ, àâòîð i âèäàâåöü ïîðíîãðàôi÷íî¿ ëiòåðàòóðè; ªéõå Ð., ÷ëåí ÖÊ ÂÊÏ(á); ªëÿíãðií Ì., ÷åêiñò â Óêðà¿íi; Æèðîìñüêèé À., ðåäàêòîð ñîöiàëiñòè÷íîãî ÷àñîïèñó „Ëå Ïîïóëüºð“; Çàìáðîâñüêèé Ðîìàí (À. Íóñáàóì), ÷ëåí Ïîëiòáþðî ÊÏ Ïîëüùi; Çàìîðà Ñ., êîìóíiñòè÷íèé ïðîâiäíèê Iñïàíi¿; Çàñëàâñüêèé Ä., ìiíiñòð ÑÐÑÐ; Çåíäåð-Áëàíê Ì., áàáöÿ (ïî ìàòåði) Â. Ëåíiíà;

110

111

Çåëåíñüêèé I., ÷ëåí ÖÊ ÂÊÏ(á); Çií´åð Ïîë, êiëüêàðàçîâèé ãîëîâà ìiæíàðîäíèõ ñîöiàëiñòè÷íèõ 璿çäiâ; ÇiíîⒺ⠥åîð´ié (Àïôåëüáàóì), ìiíiñòð ÑÐÑÐ, ïðåçèäåíò III Iíòåðíàöiîíàëó; Çiôðiíîâi÷ Ì., ÷ëåí ÖÊ ÂÊÏ(á); Çîí À., ÷ëåí ÖÊ ìîñêîâñüêî¿ ïàðòi¿ ñîöiàë-äåìîêðàòiâ; Iäåëáåð´ Ãåðìàí, ñêàðáíèê Ãîëîâíîãî Óïðàâëiííÿ Àíòèòåðîðèñòè÷íîãî òîâàðèñòâà; Éîçåô Ôëàâié, æèäiâñüêèé iñòîðèê; Éîôôå À., ïîñîë ÑÐÑÐ äî Êèòàþ i Íiìå÷÷èíè, ðàäíèê ×àíêàéø³; Éî÷à¿ Ñèìîíáåí, ðàáèí, áîãîñëîâ, çàïèñàâ óñíó „Êàáàëó“; Êàáàêîâ I., ÷ëåí ÖÊ ÂÊÏ(á); Êàãàíîâè÷ Á., çàñòóïíèê ìiíiñòðà â ÑÐÑÐ; Êàãàíîâè÷ É., ìiíiñòð ÑÐÑÐ; Êàãàíîâè÷ Ë., ÷ëåí ÖÊ ÊÏÐÑ; Êàãàíîâè÷ Ì., ÷ëåí ÖÊ ÂÊÏ(á); Êàãàíîâè÷ Ð., âèñîêèé óðÿäîâåöü ÑÐÑÐ; Êàãàíîâè÷ Ñ., çàñòóïíèê ìiíiñòðà â ÑÐÑÐ; Êàëüìàíîâè÷ Ì., ÷ëåí ÖÊ ÂÊÏ(á); Êàìåíºâ Ñåð´³é (Ë. Ðîçåíôåëüä), Ïðå쒺ð-ìiíiñòð ÑÐÑÐ; Êàìiíñüêèé ¥., ÷ëåí ÖÊ ÂÊÏ(á); Êàíåð ¥., ÷ëåí ÖÊ ÂÊÏ(á); Êàíòåð Ë., ðåäàêòîð ñîöiàëiñòè÷íîãî ÷àñîïèñó „Ëå Ïîïóëüºð“; Êàíòîð Åäi (Içi I÷êîâiö), êiíîàêòîð, êîìóíiñò; Êàíòîðîâè÷ Ë., Ìiíiñòð îõîðîíè çäîðîâ’ÿ ÓÐÑÐ; Êàðàêàñ Ô. (Ô. Êîí), êåðiâíèê ÍÊÂÄ â Ìàäÿðùèíi; Êàðëñîí Ôðåíê (Ñ. Øêîëüíiê), ïðîâiäíèé ÷ëåí ÊÏ ÑØÀ; Êàö ×iê, ïðîâiäíèé ÷ëåí ÊÏ ÑØÀ; Êàö Iëi, ïðîôåñîð Êàëiôîðíiéñüêîãî óíiâåðñèòåòó, êîìóíiñò; Êàö Ñåíôîðä, ÷ëåí ïðîêîìóíiñòè÷íî¿ Ñïiëêè þðèñòiâ ÑØÀ; Êåé Äåí³ (Êàì³íñüêèé), ê³íîàêòîð, êîìóí³ñò; Êåéôåð ²., ðåäàêòîð ñîö³àë³ñòè÷íîãî ÷àñîïèñó „Ëå Ïþïë“; Êåëåð Áðóíî (Á. Êîãëåð), ÷ëåí Ïîë³òáþðî ÊÏ ×åõ³¿; Êåñëåð Ìàðâ³í, ÷ëåí ïðîêîìóí³ñòè÷íî¿ Ñï³ëêè þðèñò³â ÑØÀ; Êiâi Êàïëàí, Ãîëîâà Îᒺäíàííÿ íåãðiâ ÑØÀ; Êiíòåð Ðîáåðò, êåðiâíèê ðàäiîìåðåæi; Êëîíñüêèé Ðîáåðò, ïðîâiäíèé ÷ëåí ÊÏ ÑØÀ; Êëþ÷íiê Ô., Ãîëîâà Àíòèòåðîðèñòè÷íîãî òîâàðèñòâà; Êîãàí Ë., ÷åêiñò â Óêðà¿íi; Êîãåí À., ïåðåêëàäà÷ „Òàëìóäà“ àíãëiéñüêîþ ìîâîþ; Êîãåí Æàí, ïðîâiäíèê 1-ãî Iíòåðíàöiîíàëó; Êîãåí Ìîðiñ, ðàäíèê Ñóíÿòñåíà, ïîòiì ×àíêàéøi;

Êîãåí Ìîéñåé, ïðîâiäíèé ìàñîí; Êîë Ëåñòåð, êiíîñöåíàðèñò, ÷ëåí ÊÏ ÑØÀ; Êîí Ôðåä, ÷ëåí ïðîêîìóíiñòè÷íî¿ Ñïiëêè þðèñòiâ ÑØÀ; Êîí Ôåëiêñ, ñåêðåòàð ÖÊ ÊÏ(á)Ó, ÷åêiñò â Óêðà¿íi; Êîðíôåëüä Áåðíi, ºâðîïåéñüêèé ìiëüéîíåð, êåðiâíèê ãðîøîâèõ ñïiëîê ó 100 äåðæàâàõ; Êîñòà Iñààê, ïðîâiäíèé ìàñîí; Êî÷i À., ÷åêiñò â Óêðà¿íi; Êðàñíèé Ïiíõóñ, ìiíiñòð æèäiâñüêèõ ñïðàâ Óêðà¿íñüêî¿ Íàðîäíî¿ Ðåñïóáëiêè; Êðåìî Àäîëô, Ãîëîâà Ñâiòîâîãî Æèäiâñüêîãî Îᒺäíàííÿ; Êðiõìàí Ë., ÷ëåí ÖÊ ÂÊÏ(á); Êóái÷åê Ã., ïðåçèäåíò Áðàçèëi¿; Êóçüìà Äæîçåô, ïðîâiäíèé ÷ëåí ÊÏ ÑØÀ; Êóí Áåëà (Ì. Êîãåí), êîìóíiñòè÷íèé äèêòàòîð Ìàäÿðùèíè, ÷åêiñò â Óêðà¿íi; Êóðòiç Òîíi (Áåðíi Øâàðö), êiíîàêòîð, êîìóíiñò; Êóçìàí Ì., óïîâíîâàæåíèé ×åðâîíîãî Õðåñòà ÑÐÑÐ ó Âàðøàâi; Ëàâðåíñ Âiëüÿì (I. Ëàçàðü), óïðàâèòåëü êîìóíiñòè÷íîãî ÷àñîïèñó „Äåéëi Óîðêåð“; Ëàâñîí Äæîí, êiíîñöåíàðèñò, ÷ëåí ÊÏ ÑØÀ; Ëàçàð Á., æèäiâñüêèé ïèñüìåííèê; Ëàðäíåð Ðií´, êiíîàêòîð, ÷ëåí ÊÏ ÑØÀ; Ëàðií Ä., ìiíiñòð ÑÐÑÐ; Ëàñêi Ãàðîëüä, ïðîôåñîð, ôàáiàíåöü, áàòüêî àìåðèêàíñüêîãî ñîöiàëiçìó; Ëàöiñ Ìàðòèí (ßí Ñóäðàáñ), ÷åêiñò â Óêðà¿íi; Ëåâi Ë., ðåäàêòîð ñîöiàëiñòè÷íîãî ÷àñîïèñó „Ëå Ïîïóëüºð“; Ëåâiíñîí Iñààê, æèäiâñüêèé ðåôîðìàòîð; Ëåäåðìàí Àâðààì, Ãîëîâà Íüþ-Éîðêñüêîãî ó÷èòåëüñüêîãî Ñîþçó, êîìóíiñò; Ëåîí Ìîéñåé, ðàáèí â Iñïàíi¿, ðåäàêòîð „Êàáàëè“; Ëåâèöüêèé Ì., (Öåäåðáàóì), ÷ëåí ÖÊ ìîñêîâñüêî¿ ïàðòi¿ ñîöiàë-äåìîêðàòiâ; Ëåïà À., ÷ëåí ÖÊ ÂÊÏ(á); Ëiáåð I., ÷ëåí ÖÊ ìîñêîâñüêî¿ ïàðòi¿ ñîöiàë-äåìîêðàòiâ; Ëiáêíåõò Âiëüãåëüì, ïðîâiäíèê íiìåöüêèõ ñîöiàëiñòiâ; Ëiáêíåõò Êàðë, Ïðîâiäíèê íiìåöüêèõ ñîöiàëiñòiâ; Ëiïìåí Óîëòåð, æóðíàëiñò, çàõèùàâ êîìóíiñòiâ, 6-òèêîëîííèê; Ëèòâèíîâ Ìàêñèì (Ì. Âàëàõ), ìiíiñòð ÑÐÑÐ, ÷ëåí ÖÊ ÂÊÏ(á); Ëiõà÷ Ñ., ÷ëåí ÖÊ ìîñêîâñüêî¿ ïàðòi¿ ñîöiàë-ðåâîëþöiîíåðiâ; Ëîâåíôåëñ Óîëòåð, ïðîâiäíèé ÷ëåí ÊÏ ÑØÀ;

112

113

Ëîçîâñüêèé Ñ., ÷ëåí ÖÊ ÂÊÏ(á); Ëîí´ Iñààê, ïðîâiäíèé ìàñîí; Ëîí´ Ãiìàí, ïðîâiäíèé ìàñîí; Ëþáiìîâ I., ÷ëåí ÖÊ ÂÊÏ(á); Ëþiñ Äæåði (Æ. Ëåâi÷), êiíîàêòîð, êîìóíiñò; Ëþêñåìáóð´ Ðîçà, ïðîâiäíè÷êà íiìåöüêèõ ñîöiàëiñòiâ; Ëþëåøåð Ì., ðåäàêòîð ñîöiàëiñòè÷íîãî ÷àñîïèñó „Ëå Ïþïë“; Ëþðiÿ Iñààê, ÷àêëóí; Ëÿáîâi÷ Øåðìàí, ïðîâiäíèé ÷ëåí ÊÏ ÑØÀ; Ëÿ ¥âàðäiÿ Ô., ïîñàäíèê Íüþ-Éîðêó, Ãîëîâà IÐÎ, îäåðæàâ îðäåí Ëåíiíà; Ëÿíäàóåð À., ïðîâiäíèé êîìóíiñò ó ðåñïóáëiöi Íiìå÷÷èíà 1919 ðîêó; Ëüâîâi÷ I., ÷ëåí ÖÊ ìîñêîâñüêî¿ ïàðòi¿ ñîöiàë-ðåâîëþöiîíåðiâ; Ìà´íåñ Þäà, ðàáèí, êîìóíiñò ó ÑØÀ; Ìàéñüêèé Iâàí (Ñòàéíìàí), ïîñîë ÑÐÑÐ äî Âåëèêîáðèòàíi¿; Ìàëö Àëáåðò, êiíîðåæèñåð, ÷ëåí ÊÏ ÑØÀ; Ìàíäåëüòàì Ä., Ãîëîâà 1-ãî Ñiîíiñòñüêîãî ǒ¿çäó; Ìàíó¿ëüñüêèé Äìèòðî, Ìiíiñòð çàêîðäîííèõ ñïðàâ ÓÐÑÐ; Ìàðãîëií I., ÷åêiñò â Óêðà¿íi; Ìàðêñ Êàðë, êîìóíiñòè÷íèé iäåîëîã; Ìàðòîâ Þëié (Öåäåðáàóì), ÷ëåí ÖÊ ìîñêîâñüêî¿ ïàðòi¿ ñîöiàë-äåìîêðàòiâ; Ìåºð Ìiëòîí, ïðîôåñîð, ñîöiàëiñòè÷íèé iäåîëîã ñâiòîâî¿ íàääåðæàâè; Ìåºðñîí Ìàðòi, ðåêòîð Êàëiôîðíiéñüêîãî óíiâåðñèòåòó, êîìóíiñò; Ìåíäåëüñîí Ì., æèäiâñüêèé ðåôîðìàòîð, ïåðåêëàâ Áiáëiþ íiìåöüêîþ ìîâîþ; Ìåõëiñ I., ÷ëåí ÖÊ ÂÊÏ(á); Ìiëüñüêèé Ìèõà¿ë (Ìiëüøòåéí), êåðiâíèê øïèãóíñüêî¿ ìåðåæi ÑÐÑÐ; Ìiøêií Åäâàðä, áàãàòî ðàçiâ ïîêàðàíèé çà ïðîäàæ ïîðíîãðàôi÷íî¿ ëiòåðàòóðè â ÑØÀ, íà ÿêié çàðîáèâ ìiëüéîíè äîëàðiâ; Ìiøêîí À., ïåðåêëàäà÷ „Òàëìóäà“ àíãëiéñüêîþ ìîâîþ; Ìîðií Ñòåôàí, ïðîâiäíèé ìàñîí; Ìîñò Àâðààì, ïðîâiäíèê òðîöüêiñòiâ ó ÑØÀ, ÷ëåí 18 ïðîêîìóíiñòè÷íèõ îðãàíiçàöié; Ìîõ Ñ., ðåäàêòîð ñîöiàëiñòè÷íîãî ÷àñîïèñó „Ëå Ïîïóëüºð“; Ìîø Þëié, ìiíiñòð Ôðàíöi¿; Íîñîâ I., ÷ëåí ÖÊ ÂÊÏ(á); Íüþãàóç Ñàìó¿ë, âëàñíèê 22 ÷àñîïèñiâ, 20 æóðíàëiâ, 7 òåëåâiçiéíèõ ñòàíöié ÑØÀ âàðòiñòþ 200 ìiëüéîíiâ äîëàðiâ;

Îðíiö Ñàìó¿ë, êiíîñöåíàðèñò, ÷ëåí ÊÏ ÑØÀ; Ïàóêåð Àííà (À. Ðàáiíñîí), êîìóíiñòè÷íà äèêòàòîðêà Ðóìóíi¿; Ïàâëóíåâñüêèé I., ÷ëåí ÖÊ ÂÊÏ(á); Ïàëié Âiëüÿì, êîðîëü òåëåáà÷åííÿ ÑØÀ, ñïiââëàñíèê Êîëóìáiéñüêî¿ ðàäiîìåðåæi; Ïàðâóñ Ãåëôàíä (I. Ëàçàðåâè÷), çâ’ÿçêîâèé ìiæ Ëåíiíèì, íiìåöüêèì óðÿäîì i æèäiâñüêèìè áàíêiðàìè; Ïàñêàëü Ìàðòií, çàñíîâíèê ÷àêëóíñüêî¿ ëîæi „Âèáðàíi æðåöi“; Ïàóëåð Ê., êåðiâíèé ÍÊÂÄ-èñò ÑÐÑÐ; Ïåðåöü Þ., çàñòóïíèê ìiíiñòðà ÑÐÑÐ; Ïiíñêåð Ëåâ, òâîðåöü iäå¿ ñàìîâèçíà÷åííÿ æèäiâ; Ïiòåðñ Äæ. (¥îëäåíáåð´), iäåîëîã ÊÏ ÑØÀ; Ïîâåðç Äæîðäæ (Ì. Ïîáåðñüêèé), ïðîâiäíèé ÷ëåí ÊÏ ÑØÀ; Ïîçåðí Á., ÷ëåí ÖÊ ÂÊÏ(á); Ïîëàê Âàëòåð, êåðiâíèé êîìóíiñò ÑØÀ; Ïîëîíñüêèé Â., ÷ëåí ÖÊ ÂÊÏ(á); Ïîïîâ Í., ÷ëåí ÖÊ ÂÊÏ(á); Ïîðòóãàëiñ À., ÷åêiñò â Óêðà¿íi; Ïîòàø Iðâií´, ÷ëåí Ïîëiòáþðî ÊÏ ÑØÀ, øïèãóí, âòiê äî Ïîëüùi; ϒÿíèöêèé I., ÷ëåí ÖÊ ÂÊÏ(á); ϒÿòàêîâ Ëåîíiä, ÷ëåí ÖÊ ÂÊÏ(á); Ðàäåê Êàðë (I. Ñîáåëüñîí), ïîñîë ÑÐÑÐ äî Íiìå÷÷èíè; Ðîçóìîâ Ì., ÷ëåí ÖÊ ÂÊÏ(á); Ðàéñ Ñòåôàí, Ìií³ñòð þñòèöi¿ êîìóíiñòè÷íî¿ ×åõîñëîâà÷÷èíè; Ðàéñií Áåäðiõ (Ô. Ðàéçìàí), êåðiâíèê ÍÊÂÄ ó ×åõi¿; Ðàêîñi Ì. (Ðîçåíêðàíö), äèêòàòîð êîìóíiñòè÷íî¿ Ìàäÿðùèíè; Ðàïàïîðò Ì., ÷ëåí ÖÊ ìîñêîâñüêî¿ ïàðòi¿ ñîöiàë-äåìîêðàòiâ; Ðàòåíàâ Óîëòåð, áàíêið, ãðîøîâèé äèêòàòîð Íiìå÷÷èíè; Ðàòíåð Ä., ÷ëåí ÖÊ ìîñêîâñüêî¿ ïàðòi¿ ñîöiàë-äåìîêðàòiâ; Ðàòíåð Ñ., ÷ëåí ÖÊ ìîñêîâñüêî¿ ïàðòi¿ ñîöiàë-ðåâîëþöiîíåðiâ; Ðåíòàëü I., ðåäàêòîð ñîöiàëiñòè÷íîãî ÷àñîïèñó „Ëå Ïîïóëüºð“; Ðåâàé Äæîçåô (À. Ðàáiíîâi÷), Ìiíiñòð îñâiòè êîìóíiñòè÷íî¿ Ìàäÿðùèíè; Ðîçåíáåð´ Ä., ÷ëåí ÖÊ ìîñêîâñüêî¿ ïàðòi¿ ñîöiàë-ðåâîëþöiîíåðiâ; Ðåõiñ ß., Ìiíiñòð ôiíàíñiâ ÓÐÑÐ; Ðiíäií Ê., ÷ëåí ÖÊ ÂÊÏ(á); Ði÷ Ìàðâií, êåðiâíèê Äîïîìîãîâî¿ Óñòàíîâè ÑØÀ áiæåíöÿì;

114

115

Ðîáiíñîí Åäâàðä (Í. ¥îëäåíáåð´), êiíîàêòîð, êîìóíiñò; Ðîäêiíñîí Ì., æèäiâñüêèé iñòîðèê, àâòîð „Iñòîði¿ Òàëìóäà“; Ðîçåí Ìiëòîí, Ãîëîâà êèòàéñüêîãî âiäëàìó ÊÏ ÑØÀ; Ðîçåíáåð´ Ñ., êîìóíiñòè÷íèé ïðîâiäíèê â Iñïàíi¿; Ðîçåí´îëüö À., ïîñîë ÑÐÑÐ äî Âåëèêîáðèòàíi¿, ÷ëåí ÖÊ ÂÊÏ(á); Ðîçåíôåëä I., ðåäàêòîð ñîöiàëiñòè÷íîãî ÷àñîïèñó „Ëå Ïîïóëüºð“; Ðîñ Íåò (Ðîçåíáàóì), ïðîâiäíèé ÷ëåí ÊÏ ÑØÀ; Ðîò Ñàìó¿ë, âèäàâåöü ïîðíîãðàôi÷íî¿ ëiòåðàòóðè â ÑØÀ, êàðàíèé êiëüêà ðàçiâ; Ðîòøiëüä Ìàíäåëü, ðàäíèê ãîëîâè ôðàíöóçüêîãî óðÿäó Æ. Êëåìàíñî; Ðóáií Àâðààì, âèäàâåöü ïîðíîãðàôi÷íî¿ ëiòåðàòóðè; Ðóáií Iñàäîð, ðåäàêòîð „Íüþ-Éîðê Òi÷åðñ Íüþç“, ÷ëåí Ãîëîâíî¿ Óïðàâè Ó÷èòåëüñüêîãî Ñîþçó; Ðóái Äæåê (Ðóáiíøòåéí), óáèâöÿ Ë. Îñâàëüäà, ÿêèé óáèâ Äæ. Êåííåäi; Ðóáiíøòåéí Àííåò, ïðîôåñîð Iíñòèòóòó ìàðêñèçìó â ÍüþÉîðêó; Ðóõiìîâi÷ Ì., ÷ëåí ÖÊ ÂÊÏ(á); Ðÿçàíîâ Í. (Ä. ¥îëäåíáàõ), ðåäàêòîð Iíñòèòóòó ìàðêñèçìó â Ìîñêâi; Ñàéêií´ Ì., ÷åêiñò â Óêðà¿íi; Ñàðíîâ Ðîáåðò, âëàñíèê ðàäiîìåðåæi â ÑØÀ; Ñâåðäëîâ ß. (Ìîiñåéâi÷), Ïðåçèäåíò ÑÐÑÐ, Ãîëîâà ×åðâîíîãî Õðåñòà ÑÐÑÐ; Ñåðåíçîí Ä., ÷åêiñò â Óêðà¿íi; Ñåðåáðîâñüêèé À., ÷ëåí ÖÊ ÂÊÏ(á); Ñiëâåð Ãiëåë, ðàáèí, êîìóíiñò; Ñiìîí Ì., ïåðåêëàäà÷ „Òàëìóäà“ àíãëiéñüêîþ ìîâîþ; Ñiìîí Àíäðå (À. Êàö), ðåäàêòîð ó êîìóíiñòè÷íié ×åõi¿; Ñêîò Àäðiàí, êiíîñöåíàðèñò, êîìóíiñò; Ñêîòiíîñ Ä., ðåäàêòîð ñîöiàëiñòè÷íîãî ÷àñîïèñó „Ëå Ïþïë“; Ñëàíñüêèé Ð. (Çàëüöìàí), Ãîëîâà óðÿäó êîìóíiñòè÷íî¿ ×åõîñëîâà÷÷èíè; Ñëóöüêèé À., êåðiâíèé ÍÊÂÄ-èñò â Óêðà¿íi; Ñîêîëüíiêîâ ¥åîð´ié, ÷ëåí ÖÊ ÂÊÏ(á); Ñïií´àðä Àðòóð, Ãîëîâà Îᒺäíàííÿ íåãðiâ ó ÑØÀ; Ñïiíîçà Áàðóõ, ôiëîñîô; Ñïiòñåð Áàðóõ, ïðîâiäíèé ìàñîí; Ñòàâiñ Ìîðòîí (Iñààê Ñòâiöüêèé), ïðîâiäíèé ÷ëåí ÊÏ ÑØÀ, Ãîëîâà ïðîêîìóíiñòè÷íî¿ Ñïiëêè þðèñòiâ ÑØÀ;

Ñòàñóí Âiêòîð, áàíêið, ðàäíèê Ãîëîâè àíãëiéñüêîãî óðÿäó Ä. Ëëîéä Äæîðäæà; Ñòà÷åë Äæåê, ÷ëåí Ïîëiòáþðî ÊÏ ÑØÀ; Ñòåéí Ðîáåðò, ÷ëåí ïðîêîìóíiñòè÷íî¿ Ñïiëêè þðèñòiâ ÑØÀ; Ñòåéí´àðä À., ÷ëåí ÖÊ ÂÊÏ (á); Ñòåêëîâ ¥åîð´ié (Íàõàìêåñ), ìiíiñòð ÑÐÑÐ; Ñòåïàíîâñüêèé Âîëîäèìèð, ïðîâîêàòîð Àíòèòåðîðèñòè÷íîãî òîâàðèñòâà, øïèãóí; Ñòîöüêèé I., ïåðåêëàäà÷ „Òàëìóäà“ àíãëiéñüêîþ ìîâîþ; Ñòðiºâñüêèé Ê., ÷ëåí ÖÊ ÂÊÏ(á); Òåìïëî ßíêåëü, ïðîâiäíèé ìàñîí, çðîáèâ ãåðá Âåëèêî¿ Ëîæi; Òðàõòåíáåð´ Àëåêñàíäð, ïðîâiäíèé ÷ëåí ÊÏ ÑØÀ, øïèãóí; Òðà÷åð À., ÷ëåí ÖÊ ÂÊÏ(á); Òðèëiñåð Ìèõà¿ë, êåðiâíèé ÍÊÂÄ-èñò ÑÐÑÐ; Òðîìáî Äàëòîí, êiíîàêòîð, ÷ëåí ÊÏ ÑØÀ; Òðîöüêèé Ëåâ (Áðîíøòåéí), Ãîëîâíîêîìàíäóâà÷ âiéñüêîì ÑÐÑÐ; Ó´àðîâ À., ÷ëåí ÖÊ ÂÊÏ(á); Óìàíñüêié Êîñòÿíòèí (Ì. Óëüìàí), ïîñîë ÑÐÑÐ äî Ìåêñèêè; Óíøëiõò I., ÷ëåí ÖÊ ÂÊÏ(á); Ôåéñò Iðâií´, Ãîëîâà ïëàñòóíiâ ÑØÀ; Ôåëüäìàí Ñ., ÷åêiñò â Óêðà¿íi; Ôåëäìàí Ãîâàðä, ÷ëåí ïðîêîìóíiñòè÷íî¿ Ñïiëêè þðèñòiâ ÑØÀ; Ôåðìåí Iðâií´, ÷ëåí Ãîëîâíî¿ Óïðàâè ïðîêîìóíiñòè÷íîãî Àìåðèêàíñüêîãî Ñîþçó ãðîìàäñüêèõ ñâîáîä; Ôiíêåë Äàâèä, ÷ëåí ïðîêîìóíiñòè÷íî¿ Ñïiëêè þðèñòiâ ÑØÀ; Ôiíêåëøòàéí Ñiäíi, ïðîôåñîð Iíñòèòóòó ìàðêñèçìó â ÍüþÉîðêó; Ôiøåð Þ., ðåäàêòîð ñîöiàëiñòè÷íîãî ÷àñîïèñó „Ëå Ïþïë“; Ôîêî Åðíåñò (Å. Ôó÷), ïðîâiäíèé êîìóíiñò ÑØÀ; Ôîñòåð Àðíîëä (Ôàñòåíáåð´), ÷ëåí ïðîâîäó ïðîêîìóíiñòè÷íî¿ „Ëiãè ãðîìàäÿíñüêèõ ïðàⓠó ÑØÀ; Ôðåíêåëü I., ïðîâiäíèê 1-ãî Iíòåðíàöiîíàëó; Ôðåíêåëü Ì., êåðiâíèé ÍÊÂÄ-èñò â ÑÐÑÐ; Ôðåíêåë Î., çàñòóïíèê ãîëîâè ïðîêîìóíiñòè÷íî¿ Ñïiëêè þðèñòiâ ÑØÀ, ÷ëåí êiëüêîõ ïðîêîìóíiñòè÷íèõ òîâàðèñòâ; Ôðiáóð´ Ì., ïðîâiäíèê 1-ãî Iíòåðíàöiîíàëó; Ôóäæóâàêà Àííà (Àéçåíáåð´), ïðîâiäíèé ÷ëåí ÊÏ ßïîíi¿; Ôóêñ Ñàâåëié, ÷åêiñò â Óêðà¿íi; Õîðií Â., ÷ëåí ÖÊ ÂÊÏ(á); Õóòàñåâè÷ Ì., ÷ëåí ÖÊ ÂÊÏ(á); ×àéëäç Ìîðiñ (ß. ×iëîâñüêèé), ïðîâiäíèé ÷ëåí ÊÏ ÑØÀ; ×àïëií ×àðëi (I. Òîíøòàéí), êiíîàêòîð, êîìóíîëþá, 6-òèêîëîííèê;

116

117

×åðíÿâñüêèé I., ÷ëåí ÖÊ ìîñêîâñüêî¿ ïàðòi¿ ñîöiàë-ðåâîëþöiîíåðiâ; ×èçiíøåâøi I. (I. Áîòìàí), ÷ëåí Ïîëiòáþðî ÊÏ Ðóìóíi¿; ×óäîâ Ì., ÷ëåí ÂÊÏ(á); Öèìáàëiñò ªôðåì, êîìóíiñò, éîãî æiíêà áóëà âèäàâöåì „Ñàòîðäåé Iâíií´ Ïîñò“; Öiïëåð Ä., ÷ëåí ÖÊ ìîñêîâñüêî¿ ïàðòi¿ ñîöiàë-ðåâîëþöiîíåðiâ; Øàïiðî Ìèõà¿ë, êîìóíiñòè÷íèé ïðîâiäíèê â Êèòà¿; Øàïiðî Ðàëô, ÷ëåí ïðîêîìóíiñòè÷íî¿ Ñïiëêè þðèñòiâ ÑØÀ; Øàòåð ß., ïåðåêëàäà÷ „Òàëìóäà“ àíãëiéñüêîþ ìîâîþ; Øâàðö Ñ., ÷ëåí ÖÊ ÂÊÏ(á); Øâåðíiê À., ÷ëåí ÖÊ ÂÊÏ(á); Øåði Äîð, âëàñíèê êiíîìåðåæi ÑØÀ, Ãîëîâà Àíòèòåðîðèñòè÷íîãî òîâàðèñòâà, êîìóíîëþá, 6-òèêîëîííèê; Øåðìàí Å., ðåäàêòîð ñîöiàëiñòè÷íîãî ÷àñîïèñó „Ëå Ïîïóëüºð“; Øåëåõåñ Iëëÿ, çàñòóïíèê Ãîëîâè óðÿäó ÓÐÑÐ, ÷ëåí Ïîëiòáþðî ÊÏÓ; Øiíâåë Åìàíó¿ë, àíãëiéñüêèé ìiíiñòð; Øiôò ßíêåëü, Íüþ-Éîðêñüêèé áàíêið, äàâ Â. Ëåíiíîâi 20 ìiëüéîíiâ äîëàðiâ íà ðåâîëþöiþ; Øëiõòåð Îëåêñàíäð, Ìiíiñòð çåìåëüíèõ ñïðàâ ÓÐÑÐ; Øìiäò Ä., ìiíiñòð ÑÐÑÐ, ÷ëåí ÖÊ ÂÊÏ(á); Øíàéäåðìåí Âiëüÿì, ÷ëåí ÖÊ ÊÏ ÑØÀ; Øòåðí ßêiâ, ñîöiàëiñòè÷íèé iäåîëîã; Øòðàóñ Ë., ÷ëåí ÖÊ ìîñêîâñüêî¿ ïàðòi¿ ñîöiàë-äåìîêðàòiâ; Øóëìåí Ìàðøàë, êåðiâíèê ìîñêîâñüêîãî Iíñòèòóòó â Êîëóìáiéñüêîìó óíiâåðñèòåòi; Þðêií Ò. (Ì. Âàéíáåð´), ìiíiñòð ÑÐÑÐ; Þðåíüºâ Ê. (ß. Ãîôìàí), ïîñîë ÑÐÑÐ äî ßïîíi¿; ß´îäà ¥. (Ã. Ãåðøåëü), êåðiâíèê ÍÊÂÄ, ÷ëåí ÖÊ ÂÊÏ(á); ßêið Éîíà, ãåíåðàë, ÷ëåí Ïîëiòáþðî ÊÏ(á)Ó; ßêîáñîí Ñåð´³é, êåðiâíèê Ñëîâ’ÿíñüêîãî Âiääiëó Êîí´ðåñîâî¿ êíèãîçáiðíi, óêðà¿íîæåð; ßêîâëåâ I., ÷ëåí ÖÊ ÂÊÏ(á); ßðìîëiíñüêèé Àäàì, çàñòóïíèê ìiíiñòðà ÑØÀ, Ãîëîâà ïðîêîìóíiñòè÷íî¿ „Ôóíäàöi¿ çàäëÿ ðåñïóáëiêè“, ñîöiàëiñò, âiäêðèòî áîðîíèâ êîìóíiñòiâ; ßðîñëàâñüêèé ªìåëüÿí (ß. ¥îâáëåìàí), Ãîëîâà Òîâàðèñòâà áåçáîæíèêiâ ÑÐÑÐ. Ïîäàíèé òóò ñïèñîê æèäiâ â óðÿäi ÑØÀ, â ÎÎÍ, øïèãóíiâ òîùî ïîäàºìî ëèøå äëÿ ïðèêëàäó. Öå – ìàëåñåíüêà ÷àñòèíêà âñiõ i òî ëèøå êåðiâíèõ, âåëèêèõ. Ñåðåäíiõ i ìàëèõ – áåçëi÷.

IV.

ÔÀÁ²AÍÑÜÊÈÉ ÑÎÖ²À˲ÇÌ

Íàñàìïåðåä äóæå öiêàâèé ôàêò: ñîöiàëiñòè òà êîìóíiñòè êðè÷àòü, ùî âîíè çàïåêëi âîðîãè êàïiòàëiñòiâ. I äèâíà ði÷: òi „çàïåêëi âîðîãè“ îäåðæóâàëè âiä êàïiòàëiñòiâ âåëè÷åçíi ãðîøi íà ¿õíþ ñîöiàëiñòè÷íó äiÿëüíiñòü. Íàïðèêëàä, àìåðèêàíñüêèé ìiëüéîíåð Äæîçåô Ôiëñ äàâ Â. Ëåíiíîâi âåëèêi ãðîøi íà ñêëèêàííÿ â Ëîíäîíi 1908 ð. 璿çäó áiëüøîâèöüêî¿ ïàðòi¿. ÍüþÉîðêñüêèé áàíêið ßêiâ Øiô äàâ 1917 ð. Ë. Òðîöüêîìó 20 ìiëüéîíiâ äîëàðiâ íà ðåâîëþöiéíó äiÿëüíiñòü. Àíãëiéñüêi áàíêiðè Ì. Ðîòøiëüä òà Þ. Âåðíåð äàâàëè âåëèêi ãðîøi íà óòðèìàííÿ â Ëîíäîíi ñîöiàëiñòè÷íî¿ Ãîñïîäàðñüêî¿ øêîëè. Íiìåöüêèé áàíêið Åðíñò Êàññåëü äàâ 1920 ð. òié øêîëi 472.000 ôóíòiâ ñòåðëiíãiâ. Êîëè éîãî áëèçüêèé ïðèÿòåëü çàïèòàâ ÷îìó âií äàâ, òî âií âiäïîâiâ: „ß õî÷ó ùîá òà øêîëà âèõîâóâàëà ìàéáóòíiõ êåðiâíèêiâ ñîöiàëiñòè÷íî¿ äåðæàâè“. Ìîñêîâñüêèé ìiëüéîíåð Ñàâà Ìîðîçîâ óòðèìóâàâ ñâî¿ì êîøòîì íà îñòðîâi Êiïði àæ äî 1917 ðîêó øêîëó ñîöiàëiñòè÷íèõ àãiòàòîðiâ. Êàïiòàëiñòè÷íi Ôîðäiâñüêà, Ðîêôåëëåð³âñüêà, Êàðíå´iâñüêà òà iíøi ôóíäàöi¿ äàþòü ìiëüéîíè äîëàðiâ íà äiÿëüíiñòü ñîöiàëiñòè÷íî¿ „Ðàäè çàêîðäîííèõ ñòîñóíêiⓠó ÑØÀ. Öþ Ðàäó çàñíóâàëè Íüþ-Éîðêñüêi áàíêiðè Ì. Âàðáóð´ òà Áåðíàðä Áàðóõ. Ìiëüéîíåð Äæ. Êåííåäi, ñòàâøè ïðåçèäåíòîì ÑØÀ, ïðèçíà÷èâ íà íàéâèùi ïîñàäè ó ñâîºìó óðÿäi êiëüêàñîò ñîöiàëiñòiâ. Iäåîëîã ôàáiàíñüêîãî ñîöiàëiçìó Äæîí Êåéíiñ áóâ äóæå áëèçüêèì ïðèÿòåëåì ìiëüéîíåðà Äæ. Ìîð´àíà. Íåâáëàãàííå æèòòÿ, êîíêðåòíèé æèòòºâèé äîñâiä çíèùèâ ñîöiàëiñòè÷íèé ìiô ïðî „íàóêîâiñòü“ ñîöiàëiñòè÷íèõ òåîðié. Ïîëiòèêà ñîöiàëiñòè÷íèõ óðÿäiâ Àíãëi¿, Àâñòðàëi¿, Iíäi¿ òà iíøèõ êðà¿í ðîç÷àðóâàëà íå ëèøå çàãàë ñóñïiëüñòâà, àëå òàêîæ i áàãàòüîõ ñîöiàëiñòiâ. Ïåâíi îñíîâíi, íåçìiííi âëàñòèâîñòi ëþäñüêî¿ âäà÷i î÷åâèäíî äiÿëè i ñóïåðå÷èëè âèìðiÿíèì ïëàíàì ñîöiàëiñòè÷íèõ óðÿäiâ. Ñîöiàëiñòè ïîáà÷èëè, ùî âîíè ìóñÿòü àáî âæèòè ïðèìóñó òà òåðîðó, àáî âèêèíóòè íà ñìiòíèê ñâié ìiô 119

ïðî „íàóêîâiñòü“ ñîöiàëiçìó. Ñîöiàëiñòè âèáðàëè øëÿõ: âäàëèñÿ äî öiëêîâèòî âiäêðèòî¿ íàéæîðñòîêiøî¿ äåñïîòi¿. Ó ñâî¿õ äîâiðåíèõ áàëà÷êàõ ìiæ ñîáîþ ñîöiàëiñòè÷íi ïðîâiäíèêè âèçíàþòü, ùî ïðîïàãàíäà Ê. Ìàðêñà, Â. Ëåíiíà, Äæ. Êåéíiñà, Ñ. Âåáà íå ìຠíi÷îãî ñïiëüíîãî ç íàóêîâiñòþ, ùî ñîöiàëiñòè÷íi òåîði¿ íå º íàóêîâèìè, âîíè ëèøå âèðàæàþòü ìðiþ ïðî çàõîïëåííÿ äåðæàâíî¿ âëàäè. Îñíîâîþ îñíîâ óñiõ ñîöiàëiñòè÷íèõ òåîðié º âèãàäêà, ùî òi òåîði¿ º íiáèòî äîâåäåíi íàóêîâèìè äîñëiäàìè, ùî ñîöiàëiñòè÷íà ïîëiòèêà íàóêîâî îá´ðóíòîâàíà. À îäèí ³ç íàéâèçíà÷íiøèõ ñîöiàëiñòè÷íèõ iäåîëîãiâ ³ ïðîâiäíèêiâ, àíãëiéñüêèé ïðîôåñîð Äæ. Ñòðà÷i ïî 40 ðîêàõ âèâ÷åííÿ i æèòòºâîãî äîñâiäó âèçíàâ, ùî âñÿ ñîöiàëiñòè÷íà „íàóêà“ íå º æîäíîþ íàóêîþ. Iíøi ïðîâiäíi ñîöiàëiñòè ïîãîäèëèñÿ ç íèì, ÿê, íàïðèêëàä, Ñòþàðò ×åéñ, Äæîðäæ Ñîë òà iíøi. Âèçíà÷íèé ñîöiàëiñòè÷íèé iäåîëîã ïðîôåñîð Äæ. Øóìïåòåð ïèøå: „Àíòðîïîëîãè òà ñîöiîëîãè äîâåëè, ïðèíàéìíi ìåíi, ùî ùå íå æèëà ó ñâiòi òàêà ëþäèíà, ÿêà ìຠâëàñòèâîñòi, ïðî ÿê³ ÷èòàºìî â ñîöiàëiñòè÷íèõ ïiäðó÷íèêàõ åêîíîìi÷íèõ íàóê. Âîíè äîâåëè, ùî íå iñíóâàëî íiêîëè i íiäå æîäíî¿ ãðîìàäè, ÿêà æèëà áè çà çàñàäàìè åêîíîìi÷íîãî äåòåðìiíiçìó, öiº¿ íàéãîëîâíiøî¿ çàñàäè Ê. Ìàðêñà òà Ô. Åíãåëüñà. Òå, ùî äîñi íåìຠïîâàæíî¿, íàóêîâî¿ ïðàöi ïðî òåîðiþ ñîöiàëiñòè÷íî¿ åêîíîìiêè, íå º íåäáàëüñòâîì ñîöiàëiñòiâ. Íàâïàêè, ñîöiàëiñòè ÍÅ õî÷óòü òàêî¿ ïðàöi, âîíà æ âiäêðèëà áè ñïðàâæíþ ìåòó ñîöiàëiçìó. Òàêà ïðàöÿ äîâåëà á, ùî áåç äåñïîòi¿, óòèñêiâ, æîðñòîêîñòi, òåðîðó, áåç âåëè÷åçíî¿ êàíöåëÿðùèíè, áþðîêðàòèçìó, áåç âñåîõîïëþþ÷îãî, òîòàëüíîãî çîñåðåäæåííÿ, öåíòðàëiçìó íåìîæëèâî çäiéñíèòè ñîöiàëiñòè÷íîãî åêîíîìi÷íîãî ïëàíóâàííÿ i êåðóâàííÿ íå ëèøå ïðîìèñëîâiñòþ òà ñiëüñüêèì ãîñïîäàðñòâîì, à é óñüîãî êóëüòóðíîãî æèòòÿ ëþäåé. Òâåðäèé ñîöiàëiñò Äæ. Øóìïåòåð âèâ÷àâ ñîöiàëiçì 45 ðîêiâ. Íàïðèêiíöi ñâîãî æèòòÿ âií ïèñàâ, ùî ñîöiàëiñòè÷íà iäåîëîãiÿ çàñíîâàíà íå íà íàóöi, à íà óÿâi, òîáòî íà çâè÷àéíié ôàíòàçi¿. Ñîöiàëiçì âåäå ïðîñòî äî êîìóíiçìó. À ÿê òîé êîìóíiçì âèãëÿäຠâ æèòòi – ïîêàçàâ ñâiòîâi ÑÐÑÐ, ó ÿêîìó çàïàíóâàëè ãîñïîäàð÷èé áåçëàä, äóõîâíèé öâèíòàð, áåçëi÷ ôiçè÷íèõ i äóøåâíèõ ìóê, ìîðå ñëiç, ãîðè ìåðöiâ, i íå ëèøå òîìó, ùî ñîöiàëiçì óäàâñÿ ðàáñòâà, àëå é òîìó, ùî ñàìà ñîöiàëiñòè÷íà iäåÿ çàñíîâàíà íà ÍÅÇÄIÉÑÍÅÍÍIÉ óòîïi¿, ÿêà ïîëÿãຠâ òîìó, ùî íiáè åêîíîìiêó êðà¿íè ìîæíà ðîçáóäóâàòè áåç îñîáèñòî¿ iíiöiàòèâè, áåç îñîáèñòîãî çàöiêàâëåííÿ, áåç âiëüíî¿ îõîòè ïðàöþâàòè, ùî íîâèé ëàä ìîæíà ïîáóäóâàòè, íàêèäóþ÷è éîãî ëþäÿì æèâîñèëîì i òåðîðîì, ïðîòè ëþäñüêî¿ âîëi.

Ïðîòå, ÷èì ìîæíà ïîÿñíèòè òîé ôàêò, ùî íåçâàæàþ÷è íà àæ íàäòî íàî÷íå áàíêðîòñòâî ÂÑIÕ, áåç æîäíîãî âèíÿòêó, ñîöiàëiñòè÷íèõ iäåé, âñå æ º ùå ìiëüéîíè âèñîêîîñâi÷åíèõ ëþäåé, ÿêi é äàëi âiðÿòü ó ìîæëèâiñòü çäiéñíèòè íà ïðàêòèöi ñîöiàëiñòè÷íi iäå¿. Ïiäêðåñëèìî – ñîöiàëiñòè÷íi, áî æ ñîöiàëiçì, áóäó÷è ÍÅäåìîêðàòè÷íèì, ïðèñâî¿â ñîái áàãàòî ñóòî äåìîêðàòè÷íèõ iäåé. Âiäïîâiäü çíàõîäèìî ó òîìó ïñèõîëîãi÷íîìó ôàêòi, ùî âçàãàëi áiëüøiñòü ëþäåé ñïðèéìàþòü íîâi iäå¿ íå ñòiëüêè ðîçóìîì, ñêiëüêè ÏÎ×ÓÒÒßÌ. Ëþäèíà îõî÷å âiðèòü òóìó, ÷îãî âîíà áàæàº. Ñîöiàëiçì çàõîâàâ ñâîþ æîðñòîêó, äèêòàòîðñüêó ïðèðîäó çà ïàðàâàíîì áàæàíèõ ëþäèíi äåìîêðàòè÷íèõ iäåé, ÿê, íàïðèêëàä, âñåîõîïëþþ÷à íåçàëåæíà âîëÿ, ùàñòÿ i äîáðîáóò óñiõ ëþäåé òîùî. Ëþäèíà ïðàãíå öüîãî, òîìó îõî÷å ïiäõîïëþº òàêi äåìîêðàòè÷íi, à ÍÅ ñîöiàëiñòè÷íi, ÿê ãàäàº, iäå¿, ñõîâàíi ïiä ëè÷èíîþ ñîöiàëiçìó. Äóæå áàãàòî ìîëîäi ñòàëè ñîöiàëiñòàìè ëèøå òîìó, ùî ìàëè òîé ñîöiàëiçì çà äóæå ïîñòóïîâèé, ïðîãðåñèâíèé ðóõ, íå çíàþ÷è, ùî ñîöiàëiçì º, íàâïàêè, ðóõîì íàçàäíèöüêèì, ðåàêöiéíèì. Íàçàäíèöüêèì, áî ó ñâî¿é ãëèáøié ñóòi ñîöiàëiçì º íiùî iíøå, ÿê ïîâîðîò äî îòàðíîãî, ãóðòîâîãî æèòòÿ ëþäèíè êàì’ÿíî¿ äîáè çïåðåä 10.000 ðîêiâ òîìó, êîëè ëþäè íå çíàëè ùå îñîáèñòî¿ âëàñíîñòi. À îñîáèñòi, iíäèâiäóàëüíi ïðàâà ëþäèíè íå ìîæóòü iñíóâàòè áåç ïðàâà îñîáèñòî¿ âëàñíîñòi, ùî éîãî õî÷å çíèùèòè ñîöiàëiçì. Âçàãàëi áàãàòî ëþäåé áåçäóìíî ïîâòîðþþòü ïðîïàãàíäèñòñüêi êëè÷i, íå ðîçóìiþ÷è ¿õíüîãî çìiñòó. Íàïðèêëàä, íàéñèëüíiøèì ðóøiºì ëþäñüêîãî åêîíîìi÷íîãî ïîñòóïó º ñïîíóêà ÇÈÑÊÓ, çàðîáiòêó. À ñâîºþ ïåðåêðó÷åíîþ ïðîïàãàíäîþ ñîöiàëiñòè íàäàëè ïîíÿòòþ „çèñê“ ÿêîãîñü íåìîðàëüíîãî, ïiäëîãî, ãàíåáíîãî çìiñòó. Ñåðåä ñîöiàëiñòè÷íèõ ïðîâiäíèêiâ º ÷èìàëî òàêèõ, ÿêi áà÷àòü êðóòiéñòâî i çàáðiõàíiñòü ñîöiàëiçìó. Àëå òàêi ïðîâiäíèêè ïåðåâàæíî ãîðëîïàíè, äåìàãîãè, ùî ðàäî âæèâàþòü âñiëÿêî¿ áðåõíi, àáè çàõîïèòè ïîëiòè÷íó âëàäó. Âîíè ïðàãíóòü íàñàìïåðåä ÂËÀÄÈ, ââàæàþ÷è, ùî ìåòà âèïðàâäóº âñi çàñîáè. Íàéñïðàâåäëèâiøèì ñóääåþ áóäü-ÿêî¿ íîâî¿ iäå¿ º âèïðîáóâàííÿ ¿¿ ñàìèì æèòòÿì. À çà òåïåðiøíüîãî ïàíóâàííÿ ãîðëîïàíiâ ñóääåþ íîâèõ iäåé º êóïëåíà çà ãðîøi ïîëiòè÷íà ïðîïàãàíäà. Òèì-òî òåïåð ôàêòè÷íî íàöiîíàëüíîþ ïîëiòèêîþ, íàâiòü i âåëèêèõ äåðæàâ, êåðóº áàíêiðñüêà ìàôiÿ. Òèì-òî â áîðîòüái çà ñâiòîãëÿä ëþäèíè ñîöiàëiñòè îñÿãíóëè çà îñòàííi 50 ðîêiâ äóæå âåëèêèõ ïåðåìîã. Íàïðèêëàä, îäí³ºþ ç íàéãîëîâíiøèõ âèìîã ñîöiàëiçìó º ÎÁÌÅÆÅÍÍß ÎÑÎÁÈÑÒί ÂÎËI. Òåïåð º äóæå

120

121

áàãàòî íå ñîöiàëiñòiâ, íàâiòü ïðîòèâíèêiâ ñîöiàëiçìó, ÿêi ââàæàþòü öå îáìåæåííÿ ïîòðiáíèì, íàâiòü êîíå÷íèì. Ñîöiàëiçì íiêîëè íå áóâ i íå º ðîáiòíè÷èì ðóõîì. Ñîöiàëiñòè÷íi ïàðòi¿ ñêëàäàëèñÿ ìàéæå ç ñàìèõ iíòåëiãåíòiâ òà ïiâiíòåëiãåíòiâ, íåäîó÷îê. Ðîáiòíèöòâî íå çàõîïëþâàëîñÿ ñîöiàëiñòè÷íèì ñâiòîãëÿäîì, õiáà êîëè éîãî îáäóðþâàíî äåìîêðàòè÷íèìè íàçâàìè, áî ðîáiòíèêè õî÷óòü ñàìi êîðèñòóâàòèñÿ áàãàòñòâîì êðà¿íè, à íå ïåðåäàâàòè òi êîðèñòi êîìóñü iíøîìó, íàïðèêëàä, äåðæàâi, áî æ ôàêòè÷íî ïåðåäàºòüñÿ íå äåðæàâi, àëå äåðæàâíèì óðÿäîâöÿì, ÿêi ñèëîþ ôàêòiâ ñòàþòü ðîáîòîäàâöÿìè, ïàíiâíîþ âåðñòâîþ, ùî é áà÷èìî â ÑÐÑÐ. Çäîãàä, ìîâëÿâ, êîìóíiçì, ñîöiàëiçì ïîøèðþþòüñÿ òàì, äå º áàãàòî çëèäàðiâ, äå ïàíóº áiäà, íå âiäïîâiäຠïðàâäi. Øòàò ÍüþÉîðê º íàéáàãàòøèì ó ÑØÀ. Íàéáàãàòøèé ó òîìó ðîçóìiííi, ùî íà êîæíîãî ìåøêàíöÿ ïðèïàäຠïåðåñi÷íî íàéáiëüøå ïðèáóòêiâ i âèäàòêiâ. Àëå ç óñüîãî ÷ëåíñòâà êîìóíiñòè÷íî¿ ïàðòi¿ ÑØÀ ïîëîâèíà ïðèïàäຠíà ìåøêàíöiâ Íüþ-Éîðêñüêîãî øòàòó. Äî êîìóíiñòè÷íî¿ ïàðòi¿ ÑØÀ íàëåæàòü äóæå áàãàòi ëþäè, ÿê, íàïðèêëàä, êiíîçiðêè, ùî çàðîáëÿþòü ìiëüéîíè äîëàðiâ. Êîìóíiñòè÷íà ïàðòiÿ ìiñòà Íüþ-Éîðêà ñêëàäàºòüñÿ íà 70 % ³ç çàìîæíî¿ iíòåëiãåíöi¿. I êîìóíiçì çàïàíóâàâ ñïåðøó íå â êðà¿íàõ, äå áóëî áàãàòî ìiñüêèõ ðîáiòíèêiâ, à â êðà¿íàõ, äå ¿õ áóëà ìàëà ãîðñòêà – â Ìîñêîâùèíi. Â. Ëåíií íå íàëåæàâ äî ïðîëåòàðiàòó, à áóâ äâîðÿíèíîì. Ê. Ìàðêñ áóâ ñèíîì áàãàòîãî àäâîêàòà. Ô. Åíãåëüñ – áàãàòèì êàïiòàëiñòîì. Ñåðåä ÷ëåíiâ ñîöiàëiñòè÷íèõ ïàðòié ÷è ¿õ ïðèõèëüíèêiâ áà÷èìî âèñîêèõ àðèñòîêðàòiâ, ìiëüéîíåðiâ. Ñîöiàëiñòàìè áóëè i ìîñêîâñüêi áiëüøîâèêè, i íiìåöüêi íàöèñòè, é iòàëiéñüêi ôàøèñòè. I ñîöiàëiñòè, i íàöèñòè, i ôàøèñòè – âñi âîíè õî÷óòü íàñàìïåðåä çîñåðåäæåííÿ âñiº¿ äåðæàâíî¿ âëàäè â ðóêàõ äèêòàòîðà, ÿêèé êåðóâàòèìå âñiì æèòòÿì êîæíîãî ãðîìàäÿíèíà. Îòæå, º âåëèêîþ ïîìèëêîþ äóìàòè, ùî ñîöiàëiñòè õî÷óòü äåìîêðàòè÷íîãî ëàäó. Öå ïiäòâåðäæóþòü i ñàìi ñîöiàëiñòè. Íàïðèêëàä, àíãëiéñüêèé ïðîâiäíèé ñîöiàëiñò Áåðíàðä Øîó ïèñàâ: „Îáîâ’ÿçêîâà çàãàëüíà ïðàöÿ ç êàðîþ ñìåðòi òèì, ÿêi íå õî÷óòü ïðàöþâàòè – öå º îñíîâíèé çàêîí ñîöiàëiçìó. Ñîöiàëiñòè÷íà äåðæàâà íå äîçâîëèòü íiêîìó ñòðàéêóâàòè. ßêùî á ðîáiòíè÷i ñîþçè ñïðîáóâàëè ñòðàéêóâàòè â ñîöiàëiñòè÷íié äåðæàâi, òî ñîöiàëiñòè÷íèé óðÿä çàäóøèâ áè çà 24 ãîäèíè òîé ñòðàéê ñïîñîáàìè äàëåêî æîðñòîêiøèìè, íiæ êàïiòàëiñòè÷íèé óðÿä. Ñîöiàëiçì íå äîçâîëèòü íiêîìó áóòè óáîãèì. Ñîöiàëiçì áóäå æèâîñèëîì ãîäóâàòè, îäÿãàòè, â÷èòè – áàéäóæå, ÷è òàêå ïîäîáàºòüñÿ êîìó ÷è íi. Êîëè æ âèÿâèòüñÿ, ùî õòîñü

Ìàëåíüêèé ãóðòîê âèçíà÷íèõ àíãëiéñüêèõ iíòåëiãåíòiâ çàñíóâàâ ó 1884 ðîöi â Ëîíäîíi òàê çâàíå „Ôàáiàíñüêå òîâàðèñòâî“. Íàçâàëè éîãî ôàáiàíñüêèì, âçÿâøè iì’ÿ ðèìñüêîãî ïîëêîâîäöÿ Êâiñòàñà Ôàáióñà Ìàêñèìóñà ÿê ñèìâîë öüîãî òîâàðèñòâà. Òàêòèêà Ôàáióñà – óíèêàòè ôðîíòîâèõ áî¿â, à ïåðåìàãàòè âîðîãiâ ñïîñîáàìè, ùî òåïåð íàçèâàþòüñÿ „õîëîäíîþ âiéíîþ“. Òàê i „Ôàáiàíñüêå òîâàðèñòâî“ íàâìèñíî íå çàêëàëî ñâ ïîëiòè÷íî¿ ïàðòi¿, à, íàâïàêè, ïîñèëàëî ñâî¿õ ÷ëåíiâ-ñîöiàëiñòiâ äî iíøèõ ïàðòié, à âîíè çàõîïëþâàëè ç ÷àñîì â òèõ ïàðòiÿõ ïðîâiä. Òàê âîíè çàõîïèëè ïðîâiä ó ëiáåðàëüíié ïàðò³¿, à êîëè çàñíóâàëàñÿ ðîáiòíè÷à ïàðòiÿ, òî âîíè îïàíóâàëè ¿¿ öiëêîâèòî, à ëiáåðàëüíà ïàðòiÿ çìàëiëà äî ìàëî¿ ãîðñòêè. Ïåðøèì ãîëîâîþ Ôàáiàíñüêîãî òîâàðèñòâà áóâ ïðîôåñîð Òîìàñ Äàâiäñîí, àëå ñêîðî ïðîâiä ïåðåáðàëè Áåðíàðä Øîó òà Ñiäíi Âåá. Ñåðåä çàñíîâíèêiâ áóâ i ïiçíiøèé ãîëîâà óðÿäó Âåëèêîáðèòàíi¿ Ðàìçåé Ìàêäîíàëüä. Ñ. Âåá îæåíèâñÿ íà ìiëüéîíåðöi Áåàòðèñ Ïîòåð, ÿêà äàâàëà âåëèêi ãðîøi íà äiÿëüíiñòü òîâàðèñòâà i ñàìà ñòàëà ïðîâiäíèì ÷ëåíîì. Ñ. Âåá ç æiíêîþ ïî¿õàëè 1931 ðîêó äî ÑÐÑÐ ïîáà÷èòè íà âëàñíi î÷i ñîöiàëiñòè÷íèé „ðàé“. Ìîñêâèíè ïðèéìàëè ¿õ ç êîðîëiâñüêèìè ïî÷åñòÿìè. Ïîâåðíóâøèñü äî Àíãëi¿, Ñ. Âåá ç æiíêîþ íàïèñàëè âåëèêó ïðàöþ „Ñàâºòñüêèé êîìóíiçì – íîâà êóëüòóðà“. Ó íié âîíè

122

123

íå âàðòèé òî¿ îïiêè i êëîïîòó, òî òàêîãî óá’þòü ó áåçáîëüíèé ñïîñiá“. Ñîöiàëiñòè÷íèé iäåîëîã Ñòþàðò ×åéç ïèñàâ, ùî öiëêîâèòî îïðàâäàíèì º çàïðîâàäæóâàòè ñîöiàëiçì êóëåþ â ïîòèëèöþ. I ñïðàâäi, Êîìiñiÿ ïî ðîçñëiäóâàííþ òàáîðiâ ñìåðòi â ÑÐÑÐ óñòàíîâèëà, ùî çà ÷àñ 1922–1958 ðîêiâ Ìîñêîâùèíà âèãóáèëà 60 ìiëüéîíi⠄êîíòððåâîëþöiîíåðiâ“. I Â. Ëåíií êàçàâ, ùî ïåðåìîãà ñîöiàëiçìó ó ñâiòi âèìàãàëà âèãóáèòè ïîëîâèíó ëþäñòâà, òî òàêè òðåáà öþ ïîëîâèíó çíèùèòè. Àìåðèêàíñüêèé ãóìîðèñò ïèøå: „Ñîöiàëiçì ìîæå áóòè ëèøå ó äâîõ ìiñöÿõ: ó ðàþ, äå éîãî íå ïîòðiáíî, i â ïåêëi, äå â³í âæå º“.

Ôàá³àíö³ â Àíã볿

ïðîñëàâëÿëè òîé ñîöiàëiñòè÷íèé „ðàé“ â ÑÐÑÐ. Ïiçíiøå êîëèøíié âèñîêèé óðÿäîâåöü Ìiíiñòåðñòâà çàêîðäîííèõ ñïðàâ ÑÐÑÐ I´îð Áî´îëºïîâ, óòiêøè äî ÑØÀ, ñâiä÷èâ 1.05.1952 ð. ïåðåä Ñåíàòñüêîþ ñëiä÷îþ êîìiñiºþ ÑØÀ, ùî òó ïðàöþ íàïèñàëè ìîñêîâñüêi çíàâöi, à ìiíiñòåðñòâî ÑÐÑÐ äàëî ¿¿ Ñ. Âåáîâi. Ñ. Âåá òà Á. Øîó áóëè ó ïðîâîäi Ôàáiàíñüêîãî òîâàðèñòâà 40 ðîê³â. ²äåîëîãàìè äîâãi ðîêè áóëè ïðîôåñîðè Ã. Ëàñêi (æèä) òà Äæîí Ñòðà÷i, ÿêèé ïiçíiøå ñòàâ Ìiíiñòðîì ïðîäîâîëüñòâà. Ïðîâiäíèìè ôàáiàíöÿìè áóëè ìiëüéîíåð Içðà¿ëü Ñiºô (æèä, âií âèðîáèâ ïëàí ñîöiàëiçàöi¿ Âåëèêîáðèòàíi¿), Á. Ðóñåë, Äæ. Øóìïåòåð, Äæ. Êåéíiñ, Ã. Óåëç, Ð. Ìàêäîíàëüä òà éîãî ñèí Ìåëêîì, àðèñòîêðàòè Äæîðäæ Ìåé, Êåíåòñ Ëiíäñi, Äæåðàëä Áàði, I. Íi÷îëñ, Ãåíði Áîíáàði, ¥ðåì Ãîäåéí, I. Ãîäæåñ, Ë. Ðiäií´, Äàíiåëü Íië, Áàçië Áëåêåò, Àðòóð Ñàëòåð, Îñâàëüä Ìîçëi, Äæîðäæ Ïîâåë, Ñiäíi ×åïìåí, ëîðä Åâñòàñ Ïüîðñi, Ðîíàëüä Äåéâiñîí, ëîðä Ìåë÷åò, Õðèñòîôîð Òåðíåð. Ðiçíèöÿ ìiæ ôàáiàíöÿìè i ìàðêñèñòàìè ëèøå â òàêòèöi, à ìåòà îáèäâîõ òà ñàìà: çàïðîâàäèòè ñîöiàëiñòè÷íèé ëàä ó âñüîìó ñâiòi. Òiëüêè ôàáiàíöi, çãiäíî çi ñâîºþ òàêòèêîþ, óíèêàþòü óæèâàòè ñëîâî „ñîöiàëiçì“. Ìîñêîâñüêèé øïèãóí, êîìóíiñò i ìiíiñòð ÑØÀ Ã. Ä. Ãâàéò ùèðî ñïiâïðàöþâàâ ç àìåðèêàíñüêèìè ôàáiàíöÿìè òà ¿õíiì iäåîëîãîì ïðîôåñîðîì Äæ. Êåéíiñîì, çàêëàäàþ÷è Ñâiòîâèé Áàíê òà Ìiæíàðîäíèé Âàëþòíèé. Ôàáiàíöi öiëêîì ñëóøíî íå âiðÿòü, ùî ñîöiàëiçì ó ñâiòi çàïðîâàäèòü ïðîëåòàðiàò, ðîáiòíèöòâî øëÿõîì çáðîéíî¿ ðåâîëþöi¿, áî áðàêóº çíàíü íà òàêó âåëèêó ñïðàâó. Êîæíó ðåâîëþöiþ ïëàíóâàëè i çäiéñíþâàëè çàâæäè iíòåëiãåíòè. Îòæå, òðåáà iíòåëiãåíòiâ ïðèòÿãàòè äî ñîöiàëiçìó. Çàäëÿ òîãî Ôàáiàíñüêå òîâàðèñòâî çàêëàëî â Ëîíäîíi ñîöiàëiñòè÷íó Øêîëó åêîíîìi÷íèõ íàóê, ùîá âîíà âèõîâóâàëà ìàéáóòíiõ äåðæàâíèõ äiÿ÷iâ, ÿê ñêàçàâ áàíêið Å. Êàñåëü, êîëè äàâàâ íà óòðèìàííÿ òî¿ øêîëè 472.000 ôóíòiâ ñòåðëií´iâ. Õî÷ ôàáiàíöi íå çãîäæóþòüñÿ ç ìàðêñèñòàìè ùîäî òàêòèêè, ïðîòå âîíè íiêîëè íå çàñóäæóâàëè ìàðêñèñòñüêî¿ òàêòèêè, i âçàãàëi ïðèÿòåëþþòü ç ìàðêñèñòàìè, áî âîíè òåæ ñîöiàëiñòè. Òàê, íàïðèêëàä, ïðîâiäíèê ôàáiàíöiâ Á. Øîó, êîëè áóâ 1931 ðîêó â Ìîñêâi, êàçàâ: „Öå òóò, ó Ðîñi¿, ÿ ïåðåêîíàâñÿ, ùî êîìóíiñòè÷íèé ëàä ìîæå âðÿòóâàòè ëþäñòâî âiä ñó÷àñíèõ êðèç, áåçëàäó òà ðó¿íè“. Â. Ëåíiíà âií íàçâà⠄íàéáiëüøèì ç óñiõ ôàáiàíöiâ“. Äîòðèìóþ÷èñü çàñàäè – ÿêiñòü, à íå êiëüêiñòü ÷ëåíñòâà, Ôàáiàíñüêå òîâàðèñòâî íiêîëè íå ìàëî áiëüøå ÿê 3.000 ÷ëåíiâ, àëå âîíè áóëè ñïðàâæíüîþ ðîçóìîâîþ åëiòîþ. Öå ëþäè äóæå

âïëèâîâi, àðèñòîêðàòè, ïðîôåñîðè, âñiëÿêîãî ðîäó çíàâöi, ùî ìàþòü çíàííÿ i äîñâiä êåðóâàòè âñiì ñóñïiëüíèì i äåðæàâíèì æèòòÿì. Òàê, Ð. Ìàêäîíàëüä áóâ ãîëîâîþ óðÿäó, Ñ. Âåá – Ìiíiñòðîì ïðàöi, Äæ. Ñòðà÷i – Ìiíiñòðîì ïðîäîâîëüñòâà, 8 iíøèõ – òàêîæ ìiíiñòðè. Ç 390 ñîöiàëiñòiâ, ÷ëåíiâ ïàðëàìåíòó, 230 áóëè ÷ëåíàìè Ôàáiàíñüêîãî òîâàðèñòâà. Ôàáiàíñòâî ïîøèðèëîñÿ i ïîçà Àíãëiºþ. Ôàáiàíñüêi òîâàðèñòâà º ïiä ðiçíèìè íàçâàìè â Àâñòði¿, Àâñòðàëi¿, Iòàëi¿, Iíäi¿, Êàíàäi, Ôðàíöi¿, à íàéáiëüø³, íàéâïëèâîâiø³ – ó ÑØÀ. Ïðåçèäåíò ÑØÀ Äæ. Êåííåäi ñêií÷èâ ôàáiàíñüêó ëîíäîíñüêó Ãîñïîäàð÷ó øêîëó. Êîëè ñòàâ ïðåçèäåíòîì, òî íàáðàâ äî ñâîãî óðÿäó íà íàéâèùi ïîñàäè äóæå áàãàòî àìåðèêàíñüêèõ ôàáiàíöiâ. Ìiíiñòð îáîðîíè Iíäi¿ Êðiøíà Ìåíîí ñêií÷èâ òó æå øêîëó. Âií äîïîìàãàâ óñiì ÷èì ìiã êîìóíiñòàì. Iíäiéñüêèé ìiíiñòð À. Íåãðó òàêîæ ñêií÷èâ òó ñàìó øêîëó. Êàíàäñüêèé óíiâåðñèòåò Ìåê-Äæië º ïiä äóæå âåëèêèì âïëèâîì ôàáiàíöiâ. Ïðîôåñîð òîãî óíiâåðñèòåòó äð. Ðåéìîíä Áîåð áóâ ïðîâiäíèì ìîñêîâñüêèì øïèãóíîì. Ó ÑØÀ êiëüêà óíiâåðñèòåòi⠖ íà ÷îëi ç íàéáiëüøèì Ãàðâàðäñüêèì – öiëêîâèòî â ðóêàõ ôàáiàíöiâ. Ñåðåä âèïóñíèêiâ òà ïðîôåñîðiâ Ãàðâàðäñüêîãî óíiâåðñèòåòó áóëî áàãàòî ìîñêîâñüêèõ øïèãóíiâ. Ôàáiàíöi ìàëè íàäçâè÷àéíî âåëèêèé, âèðiøàëüíèé âïëèâ íà ñòâîðåííÿ ÎÎÍ, ÞÍÅÑÊÎ. Öi îðãàíiçàöi¿ öiëêîâèòî â ¿õíiõ ðóêàõ. ßê âèãëÿäຠâæå çäiéñíåíèé ñîöiàëiçì – áà÷àòü íàâ³òü äiòè â ÑÐÑÐ. Áà÷àòü ÷îðòiâñüêè æîðñòîêå, êàòiâñüêè êðîâîæåðíå, âñåîõîïëþþ÷å ðàáñüêå íå æèòòÿ, à æèâîòiííÿ, ïîâñÿê÷àñíi ìóêè ôiçè÷íi i äóøåâíi. Ùî ñàìå òàêèì º æèòòÿ â ñîöiàëiñòè÷íîìó ÑÐÑÐ – íå äèâíî, áî æ ìîñêîâñüêi ñîöiàëiñòè – öå ðiäíi, äóõîâíi i ñâiòîãëÿäíi äiòè ìîñêîâñüêèõ ìîíàðõiñòiâ. Öi æ áî äiòè óñïàäêóâàëè âiä ñâî¿õ áàòüêiâ-ìîíàðõiñòiâ óñi ìîñêîâñüêi íàöiîíàëüíi âëàñòèâîñòi. Òèì-òî, çàõîïèâøè 1917 ðîêó iìïåðñüêó âëàäó, ìîñêîâñüêi ñîöiàëiñòè íi÷îãiñiíüêî íå çìiíèëè â ÑÐÑÐ, êðiì íàçâ. Âñå, ùî òåïåð áà÷èìî â ÑÐÑÐ, iñíóâàëî i ó ìèíóëèõ ñòîði÷÷ÿõ ïåðåä 1917 ðîêîì, ëèøåíü ïiä iíøèìè íàçâàìè, ÿê ó ÑÐÑÐ. Ìîñêîâñüêèé ëiáåðàë Î. ¥åðöåí ïèñàâ ùå â XX ñò.: „Ìîñêîâñüêèé ñîöiàëiçì – öå ìîñêîâñüêèé öàðèçì“. Öiëêîì âiäìiííå æèòòÿ áà÷èìî â Àíãëi¿. Àíãëiéöi ÁÎÐÎËÈÑß êiëüêà ñòîði÷ çi ñâî¿ìè êîðîëÿìè çà îñîáèñòi òà ãðîìàäñüêi âîëüíîñòi i ïðàâà. I âîíè âèáîðîëè ùå ó XVIII ñò. ñëàâíó íà ââåñü ñâiò „Õàðòiþ Âîëüíîñòåé“ (Ìà´íà ×àðòà). Ó íié âîíè çîëîòèìè áóêâàìè çàïèñàëè: „Íiêîëè, íiêîëè, íiêîëè Áðèòàíåöü íå áóäå ðàáîì“. Íà òàêîìó äóõîâíîìó ´ðóíòi ïðèéøëè, ïåðøèé ðàç

124

125

â iñòîði¿, äî äåðæàâíîãî êåðìà ó Âåëèêîáðèòàíi¿ ñîöiàëiñòèôàáiàíöi. Ôàáiàíñüêå òîâàðèñòâî çàñíóâàëî 1931 ðîêó ñâîþ Êîìiñiþ ïîëiòè÷íîãî òà åêîíîìi÷íîãî ïëàíóâàííÿ. Çà ÷àñiâ 1939–45 ðð. âiéíè âòiêëè âiä À. Ãiòëåðà äî Àíãëi¿ òèñÿ÷i æèäiâ, ñîöiàëiñòiâ, êîìóíiñòiâ. Ïåðåâàæíî öå áóëè ïîëiòèêè, ïðîôåñîðè, â÷åíi-åêîíîìiñòè. Âîíè ñòàëè ÷ëåíàìè Ôàáiàíñüêîãî òîâàðèñòâà, à âñiëÿêi çíàâöi – ÷ëåíàìè Êîìiñi¿ ïîëiòè÷íîãî òà åêîíîìi÷íîãî ïëàíóâàííÿ. Ïðiçâèù ¿õ íiõòî íå çíàº, êðiì ïðîâîäó Ôàáiàíñüêîãî òîâàðèñòâà. Öÿ Êîìiñiÿ äîñëiäæóº ÿêóñü ñïðàâó é óêëàäຠïëàí ðåôîðì. Ïîòðåáó íå îïðèëþäíþâàòè ïðiçâèù ÷ëåíiâ Êîìiñi¿ ïîÿñíþþòü òèì, ùî, ìîâëÿâ, º áàãàòî ïðè÷èí, ÿêi ñòðèìóþòü ëþäèíó âèñëîâèòè ñâî¿ ñïðàâæíi ïîãëÿäè. Öÿ çàñàäà âèäàºòüñÿ äîáðîþ íà ïåðøèé ïîãëÿä. Äóìêà çíàíîãî íàóêîâöÿ-çíàâöÿ ñïðàâè âàæèòü áàãàòî (áî æ âií çíຠñïðàâó), à äóìêà ÿêîãîñü íåçíàíîãî íåâiãëàñà, ùî íå çíຠñïðàâè, æîäíî¿ âàãè íå ìàº. À êðiì òîãî, ñóñïiëüñòâî íå ìຠíiÿêî¿ ìîæëèâîñòi ïåðåâiðèòè, ÷è òà Êîìiñiÿ íå º ïiä âïëèâîì, àáî çàëåæíà âiä ÿêî¿ñü ïîëiòè÷íî¿ ÷è ãðîøîâî¿ ñèëè, ÷è ¿¿ ÷ëåíè âàðòi äîâið’ÿ. Íàïðèêëàä, Êîìiñiÿ „ñïëàíóâàëà“ âiëüíi ÷àñîïèñè òà æóðíàëè òàê, ùî Ïàðëàìåíò çàæàäàâ 1947 ðîêó âiä óðÿäó äîñëiäèòè, õòî ÷è ùî çðîáèâ ¿õ íåâiëüíèìè, öåíçóðóþòü ¿õ, íàêàçóþòü ¿ì áðåõàòè. À ùî âiäêðèòè òó íåçíàíó ñèëó òðåáà áóëî, ïîêàçóþòü òàêi ôàêòè. Ó âèáîðàõ äî Ïàðëàìåíòó 1945 ðîêó ðîáiòíè÷à ïàðòiÿ óñòàìè Äæ. Ìîðiñîíà, ÿêèé íà âèáîðàõ ñòàâ ìiíiñòðîì, çàïåâíÿëà âèáîðöiâ, ùî ðîáiòíè÷èé óðÿä íå äîçâîëèòü äåðæàâíîãî âòðó÷àííÿ i ïðèìóñó ó íàéì³ òà ïåðåìiùåííi ðîáiòíèêiâ, áî òàêèé ïðèìóñ ïðèçâåäå äî âòðàòè ïðàâ i âîëüíîñòåé ðîáiòíèöòâà. Ìiíiñòð ðîáiòíè÷îãî óðÿäó, ñîöiàëiñò Ñ. Ñòàôîðä, êàçàâ: „ß îñîáèñòî ïðîòè ïðèìóñó ó íàéìi i ïåðåìiùåííi ðîáiòíèêiâ“. Òàê ñàìî íà 璿çäi Ðîáiòíè÷èõ Ñîþçiâ 20.05.1947 ð. îäèí ç ïðîâiäíèêiâ Àðòóð Äiêèí êàçàâ: „Ðîáiòíè÷i Ñîþçè íiêîëè íå ïîãîäÿòüñÿ íà áóäü-ÿêå âòðó÷àííÿ óðÿäó äî ïðàâ i âîëüíîñòåé ðîáiòíèöòâà“. À 15.06 òîãî æ ðîêó òîé ñàìèé À. Äiêèí ïèñàâ ó ðîáiòíè÷îìó ÷àñîïèñi: „Õî÷ i ïðèêðî, àëå Ðîáiòíè÷i Ñîþçè ìóñÿòü ïîãîäèòèñÿ íà äåÿêi îáìåæåííÿ ïðàâ i âîëüíîñòåé ðîáiòíèöòâà“. Òðè òèæí³ ïiçíiøå ñîöiàëiñò Ñ. Ñòàôîðä âèäàâ íàêàç ïðî ïðèìóñîâèé íàéì i ïåðåìiùåííÿ ðîáiòíèêiâ. I òi îáìåæåííÿ áóëè íå ìåíøèìè çà îáìåæåííÿ âîºííîãî ÷àñó. Äî ðå÷i, òóò òðåáà ïðèãàäàòè, ùî äåñïîò-êîðîëü Äæåìñ Ïåðøèé ïðîãîëîñèâ 1607 ðîêó òàêèé çàêîí: „ßêùî âóãëåêîïè êèíóòü ïðàöþ áåç äîçâîëó âëàñíèêà êîïàëüíi, òî âîíè áóäóòü óâ’ÿçíåíi i ïîêàðàíi ÿê

çëî÷èíöi. Âëàñíèêàì êîïàëåíü íàäàþ ïðàâî ëîâèòè âñiõ âîëîöþã, íåðîáiâ, çäîðîâèõ æåáðàêiâ i ãíàòè ¿õ äî êîïàëåíü íà ïðàöþ“. Íà âèìîãó Ïàðëàìåíòó êîðîëü Äæîðäæ III ñêàñóâàâ 1775 ðîêó òîé çàêîí. Àëå 170 ðîêiâ ïiçíiøå (1947) ñîöiàëiñòè÷íèé óðÿä Âåëèêîáðèòàíi¿ âiäíîâèâ çàêîí Äæåìñà Ïåðøîãî ç 1607 ðîêó, ëèøå íàäàâøè éîìó ñîöiàëiñòè÷íó íàçâó. Ãîëîâà ñîöiàëiñòè÷íîãî óðÿäó Êëåìåíò Åòëi áóâ çðàçêîì ñòàðîãî àíãëiéñüêîãî ñîöiàëiñòà-äåìîêðàòà. Ïî äâîõ ðîêàõ âëàäè âií ïîáà÷èâ, ùî ïðàâà òà âîëüíîñòi áðèòàíñüêîãî ãðîìàäÿíèíà ùîðàç áiëüøå ìàëiþòü, íèùàòüñÿ. I âií õîòiâ çàìiíèòè òèõ ñâî¿õ ìiíiñòðiâ, ÿêi íàäòî íèùèëè ïðàâà òà âîëüíîñòi. Ôàáiàíñüêå òîâàðèñòâî â÷èíèëî îïið i âií íi÷îãî íå çìiíèâ. Áóëî óñóíåíî ç ïîñàäè âiéñüêîâîãî ìiíiñòðà, ñîöiàëiñòà Äæ. Áåëiíäæåðà, áî âií ÷èíèâ îïið îáìåæåííþ ãðîìàäñüêèõ ïðàâ òà âîëüíîñòåé. Çà öå ñàìå óñóíåíî ç óðÿäó ñòàðîãî, çàñëóæåíîãî ñîöiàëiñòà Àðòóðà ¥ðiíâóäà. ßêà ñèëà ïðèìóøóâàëà íàêàçóâàòè Ñ. Ñòàôîðäîâi, Ê. Åòëi äiÿòè âñóïåðå÷ ¿õíiì ïåðåêîíàííÿì? Êîíå÷íiñòü îáìåæóâàòè âñi çâè÷àéíi ïîòðåáè ëþäåé â Àíãëi¿ ñîöiàëiñòè÷íèé óðÿä ïîÿñíþâàâ áðàêîì ÷óæèõ ãðîøåé (âàëþòè), áî Âåëèêîáðèòàíiÿ ìàëà âi䒺ìíèé òîðãîâåëüíèé áàëàíñ (çà êîðäîíîì êóïóâàëà áiëüøå, ÿê ïðîäàâàëà). Àëå æ ïî âiéíi 1914–20 ðð. Âåëèêîáðèòàíiÿ òàêîæ ìàëà âi䒺ìíèé áàëàíñ (800 ìiëüéîíiâ ôóíòiâ ñòåðëiíãiâ), ïðîòå àíãëiéöi òîäi íå ìàëè æîäíèõ îáìåæåíü íi íà ùî, áî ìàëè âñüîãî âäîñòàëü. Ùîáiëüøå! Ïî òié âiéíi Âåëèêîáðèòàíiÿ çà êîðîòêèõ 10 ðîêiâ îáåðíóëà ñâié 800-ìiëüéîííèé âi䒺ìíèé áàëàíñ ó äîäàòíié i åêîíîìi÷íî ñòàëà òâåðäî íà íîãè. ×îìó æ òàê? – Áî òîäi íå áóëî ñîöiàëiñòè÷íîãî „ïëàíóâàííÿ“. Ïðîìèñëîâiñòü i òîðãiâëÿ Âåëèêîáðèòàíi¿ éøëè ïîâíîþ õîäîþ àæ äî 1930-õ ðîêiâ, êîëè ìàôiÿ çíîâó ñïðè÷èíèëà âåëèêó ãîñïîäàð÷ó êðèçó â ÑØÀ i ïîøèðèëà ¿¿ íà ªâðîïó. Àíãëiéñüêèé ñîöiàëiñòè÷íèé óðÿä ïîÿñíþâàâ ñâîº íèùåííÿ ïðàâ i âîëüíîñòåé ãðîìàäÿíèíà ïîòðåáîþ áîðîòèñÿ ç ãîñïîäàð÷îþ êðèçîþ i îáiöÿâ íåãàéíî âiäìiíèòè âñi òi îáìåæåííÿ ÿê ëèøå ìèíå êðèçà. Íå âiäìiíèâ, àæ ïîêè âèáîðè 1950 ðîêó âiäìiíèëè ñàìèé ñîöiàëiñòè÷íèé óðÿä. Íå âiäìiíèâ, áî êðèçà 1940-õ ðîêiâ â Àíãëi¿, õî÷ i âèÿâëÿëàñÿ â ãîñïîäàð÷èõ ôîðìàõ, ïðîòå áóëà êðèçîþ ïîëiòè÷íîþ, à íå åêîíîìi÷íîþ. Òà ïîëiòè÷íà êðèçà áóëà íàâìèñíî ñòâîðåíà ìàôiºþ, ùîá îñÿãíóòè ñâîþ ìåòó – çíèùèòè îñîáèñòi i ãðîìàäñüêi ïðàâà, ùîáè çàïðîâàäèòè òàêó æ äèêòàòóðó, ÿêà º â ÑÐÑÐ. Ó ñåðïíi 1947 ðîêó ñîöiàëiñòè÷íèé óðÿä Âåëèêîáðèòàíi¿ ïðîãîëîñèâ âèíÿòêîâèé ñòàí ó äåðæàâi i ç öiº¿ ïðè÷èíè âiäíîâèâ

126

127

óñi îáìåæåííÿ òà çàáîðîíè âîºííîãî ÷àñó. Öåé äåíü ìîæíà ââàæàòè ïî÷àòêîì íàñòóïó ìàôi¿ â Àíãëi¿ íà ãðîìàäñüêi é îñîáèñòi ïðàâà òà âîëüíîñòi, âèáîðåíi ïðåäêàìè é óçàêîíåíi â ñëàâíié „Õàðòi¿ Âîëüíîñòåé“ 1216 ðîêó. Ñîöiàëiñòè-ôàáiàíöi ïî÷àëè 1947 ðîêó íèùèòè ãîðäå ïðàïðàäiä³âñüêå: „Íiêîëè, íiêîëè, íiêîëè Áðèòàíåöü íå áóäå ðàáîì“.

Àíãëiéñüêèé ôàáiàíñüêèé ñîöiàëiçì ïîøèðèâñÿ â ÑØÀ ÷åðåç óíiâåðñèòåòè. Óíiâåðñèòåòñüêå ñîöiàëiñòè÷íå òîâàðèñòâî áóëî çàñíîâàíî 1904 ðîêó, à ðîêó 1916 ôàáiàíñüêi ïðîôåñîðè âèêëàäàëè ñîöiàëiçì äëÿ 30.000 ñòóäåíòiâ. Ïiñëÿ 1-î¿ ñâiòîâî¿ âiéíè öå òîâàðèñòâî ïåðåéìåíóâàëîñÿ íà „Ñîþç çàäëÿ ïðîìèñëîâî¿ äåìîêðàòi¿“. Ôàáiàíñüêi òîâàðèñòâà iñíóþòü ó 100 óíiâåðñèòåòàõ ÑØÀ. Âñi âîíè ìàëî÷èñåëüíi, àëå äóæå ðóõëèâi, äiÿëüíi. Êðiì òîãî iñíóþòü ïîíàä 100 êîìóíiñòè÷íèõ êëóáiâ iìåíi Äþáóà. Íàéáiëüøi i íàéâïëèâîâiøi ôàáiàíñüêi òîâàðèñòâà º â óíiâåðñèòåòàõ: Ãàðâàðäñüêîìó, Êîëóìáiéñüêîìó, Íüþ-Éîðêñüêîìó, Ïðèíñòîíñüêîìó, Ïåíñiëüâàíñüêîìó. ¯õíiìè ïðîâiäíèêàìè áóëè ïðîôåñîðè – Ô. Ôðàíêôóðòåð, Äæ. Äüþ¿, Â. Ëiïìàí, Â. Ðàâøåíáóø. Ôàáiàíöi çàñíóâàëè â ÑØÀ êiëüêà ñâî¿õ øêië òà óñòàíîâ. Íàïðèêëàä, çàêëàëè 1920 ðîêó â Íüþ-Éîðêó „Íîâó Øêîëó ñóñïiëüíèõ äîñëiäæåíü“, „Êàíöåëÿðiþ ïðîìèñëîâèõ äîñëiäæåíü“ òîùî. Íàéñòàðøèé i íàéáiëüøèé ðîçñàäíèê ôàáiàíñüêîãî ñîöiàëiçìó â ÑØÀ – Ãàðâàðäñüêèé óíiâåðñèòåò. Éîãî çàñíóâàâ ìiëüéîíåð Äæîí Ãàðâàðä. Ó çàñíîâíié ãðàìîòi âií çàïîâiâ: „Ïðîôåñîðè ìóñÿòü íàâ÷àòè êîæíîãî ñòóäåíòà ïiçíàòè ãîëîâíó ìåòó éîãî æèòòÿ, ïiçíàòè Áîãà é Iñóñà Õðèñòà, i òèì çàêëàñòè îñíîâè âñiº¿ íàóêè i ìóäðîñòi, ùîáè çðîçóìiòè, ùî ëèøå Áîã ïîäຠíàéâèùó ìóäðiñòü. Õàé êîæíèé ñòóäåíò ó ñâî¿é ìîëèòâi ìຠIñóñà Õðèñòà çà ñâîãî Ïàíà, Çàêîíîäàâöÿ i Íàéâèùîãî Ó÷èòåëÿ“. Òåïåðiøíi ïðîôåñîðè Ãàðâàðäñüêîãî óíiâåðñèòåòó íàâ÷àþòü öiëêîâèòî ïðî-

òèëåæíîãî, íàâ÷àþòü óñüîãî, ùî çàïåðå÷óº çàïîâiò çàñíîâíèêà óíiâåðñèòåòó. Éîãî êiñòêè ìàáóòü ïåðåâåðòàþòüñÿ â ìîãèëi. Ôàáiàíöi äóæå ãîëîñíî êðè÷àòü ïðî ïîòðåáó âiëüíî¿ äóìêè. Àëå êîëè âîíè çàõîïèëè ó ñâî¿ ðóêè Ãàðâàðäñüêèé óíiâåðñèòåò, òî íå äîïóñêàëè äî íüîãî æîäíî¿ äóìêè, êðiì ñîöiàëiñòè÷íî¿. Òàê ÿê â ÑÐÑÐ. Ãàðâàðäñüêèé óíiâåðñèòåò ìຠ11.462 ñòóäåíòà i 4.844 ïðîôåñîðè. Îòæå, îäèí ïðîôåñîð ïðèïàäຠíà 2,4 ñòóäåíòà. Âèïóñêíèêè Ãàðâàðäñüêîãî óíiâåðñèòåòó çàéíÿëè ïðîôåñîðñüêi êàôåäðè ó áàãàòüîõ óíiâåðñèòåòàõ ÑØÀ i Êàíàäè, à òàêîæ i íàéâèùi ïîñàäè â óðÿäi ÑØÀ, ÿê, íàïðèêëàä, ïðåçèäåíò ÑØÀ Äæ. Êåííåäi. ×èìàëî ç ãàðâàðäñüêèõ âèïóñêíèêiâ i ïðîôåñîðiâ ñòàëè ìîñêîâñüêèìè øïèãóíàìè òà êîìóíiñòè÷íèìè ïðîâiäíèêàìè. Íàïðèêëàä, øïèãóíè: Í. Âiò, À. Ãiñ, Ã. Ãâàéò, Ì. Ãàëüïåðií, Ã. ¥ëåéçåð, Ë. Äî´àí, Äæ. Åáò, Î. Ëàòiìîð, Ã. Êîëiíç, Ë. ʒþði, Ð. Íiêñîí, Ð. Îïåíãàéìåð, Ã. Îáåð, Ë. Ïðåñìåí, Äæ. Ôåêñîí, É. Ôðiäìàí, Å. Ðîçåíáåð´, I. Øiëëåð. Ãîëîâíèì iäåîëîãîì ôàáiàíñüêîãî ñîöiàëiçìó â ÑØÀ áóâ àíãëiéñüêèé ôàáiàíåöü, ïðîôåñîð Ëîíäîíñüêîãî, à ïîòiì Ãàðâàðäñüêîãî óíiâåðñèòåòiâ Äæîí Êåéíiñ. Êåéíiâñüêèé ñîöiàëiçì ðiçíèòüñÿ â³ä Ìàðêñîâîãî òèì, ùî, íå íèùà÷è îñîáèñòî¿ âëàñíîñòi (íà âiäìiíó âiä ìàðêñèçìó), ïåðåäຠäåðæàâi êåðiâíèöòâî ïðîìèñëîâiñòþ òà ãðîøèìà. À. Ãiòëåð òà Á. Ìóññîëiíi (îáèäâà êîëèøíi ñîöiàëiñòè) çäiéñíèëè ñîöiàëiçì Äæ. Êåéíiñà â Íiìå÷÷èíi òà â Iòàëi¿. Ïðèÿòåëü ôàøèñòiâ Äæ. Áàðíåñ ïèñàâ ó ñâî¿é êíèæöi (ùî ¿¿ ñõâàëèâ Á. Ìóññîëiíi) „Ñâiòîâi ïåðñïåêòèâè ôàøèçìó“: „Ôàøèçì öiëêîâèòî óçãîäæóºòüñÿ ç Äæ. Êåéíiñîì, õî÷ â³í ëiáåðàë. Êíèæêà Äæ. Êåéíiñà „Êiíåöü âiëüíî¿ òîðãiâëi“ ìîæå áóòè äóæå äîáðèì âñòóïîì äî ôàøèñòñüêîãî ïiäðó÷íèêà òåîði¿ ãîñïîäàðñòâà“. Òîé æå Äæ. Áàðíåñ ó òié æå ñâî¿é êíèæöi ïèñàâ: „Âñi Êåéíiñîâi çàñíîâêè º ÷èñòî ôàøèñòiâñüêèìè çàñíîâíèêàìè“. Ó ÑØÀ òåîði¿ Äæ. Êåéíiñà çäiéñíþâàëè ïðîôåñîð Ô. Ôðàíêôóðòåð òà éîãî ó÷íi. Ó Âåëèêîáðèòàíi¿ – Ëåéáîðèñòñüêà ïàðòiÿ. Òàê Ôàáiàíñüêèé ñîöiàëiçì (êåéíiöèçì) ïîøèðèâñÿ ó Çàõiäíîìó ñâiòi, à ìàðêñèçì – ó Ñõiäíîìó (â Ìîñêîâùèíi, Êèòà¿ òà ðåøò³ Àçi¿). Ñâî¿ òåîði¿ Äæ. Êåéíiñ òà éîãî ó÷íi ïîäàþòü íàâìèñíî â äóæå óñêëàäíåíié, çàïëóòàíié, äóæå íåçðîçóìiëié ôîðìi, ùîá ëþäè, íå ðîçóìiþ÷è ¿õ, âiðèëè, ùî òi òåîði¿ ìîæå çðîçóìiòè ëèøå äóæå â÷åíèé ïðîôåñîð, çíàâåöü åêîíîìi÷íèõ íàóê. À ç òîãî ëîãi÷íèé âèñíîâîê, ìîâëÿâ, ãîñïîäàðñüêèì æèòòÿì äåðæàâè ìîæóòü êåðóâàòè ëèøå äóæå â÷åíi çíàâöi-ãîñïîäàðíèêè.

128

129

Ôàá³àíñüêèé ñîö³àë³çì ó ÑØÀ

Ãàðâàðäñüêèé ïðîôåñîð ôàáiàíåöü Ñ. Ãàððiñ òàê i ïèñàâ ó ïåðåäìîâi äî ñâ êíèæêè „Äåðæàâíèé áîðã i íîâà åêîíîìiêà“. Âií çàçíà÷àâ: „Ãîñïîäàðñüêi ñïðàâè òà åêîíîìi÷íi ïðîáëåìè º íàñòiëüêè óñêëàäíåíi, ùî ¿õ íå ìîæå çðîçóìiòè íå ãîñïîäàðíèê, íàâiòü ç óíiâåðñèòåòñüêîþ îñâiòîþ“. I ñïðàâäi, áàãàòî â÷åíèõ åêîíîìiñòiâ íå ôàáiàíöiâ íå ðîçóìiþòü, ùî Êåéíiñîâi ñîöiàëiñòè÷íi òåîði¿ íàâìèñíî âèñëîâëåíi â íåçðîçóìiëié ôîðìi, ùî òi òåîði¿ º íå åêîíîìi÷íèìè, à ïîëiòè÷íèìè. Ùîáè ïðèõîâàòè ñîöiàëiñòè÷íiñòü Êåéíiñîâèõ òåîðié, ôàáiàíöi ãîëîñíî êðè÷àòü, ùî Äæ. Êåéíiñ íå áóâ ñîöiàëiñòîì, à íàâïàêè, çàõèñíèêîì êàïiòàëiñòè÷íî¿ ñèñòåìè ãîñïîäàðþâàííÿ. Ïðîôåñîð Ãàðâàðäñüêîãî óíiâåðñèòåòó ìàðêñèñò Äæîçåô Øèìïåðåð ïèñàâ, ùî òâîðè Äæ. Êåéíiñà º íàäçâè÷àéíî äîáðîþ ïîëiòè÷íîþ òàêòèêîþ â ïîøèðåííi ñîöiàëiçìó ïiä ëè÷èíîþ ðÿòóâàííÿ êàïiòàëiçìó i ùî âîíè, ÿê i òâîðè Ê. Ìàðêñà, ðóéíóþòü îñíîâè êàïiòàëiçìó. Äæ. Êåéíiñ áóâ ãîëîâíèì ðàäíèêîì ãîëîâè Âåëèêîáðèòàíñüêîãî óðÿäó Ð. Ëëîéä Äæîðäæà íà Ïàðèçüêié Ìèðíié Êîíôåðåíöi¿. Òàì âií ãîñòðî çàñóäèâ ñîþçíèöüêó äîïîìîãó ïðîòèáiëüøîâèöüêèì ñèëàì i ðàäèâ ïðèïèíèòè ãîñïîäàð÷ó îáëîãó ñîâºòñüêî¿ Ìîñêîâùèíè. Ó ñâîºìó ëèñòi äî Äæ. Àíäåðñîíà âiä 21.07.1944 ð. âií ïèñàâ: „Íàøi ñòîñóíêè ç ìîñêâèíàìè äóæå ñåðäå÷íi. Âîíè íàì äóæå ïîäîáàþòüñÿ, à ìè ¿ì. ß âiðþ, ùî ç ÷àñîì ìè çäîáóäåìî ¿õíº ïîâíå äîâið’ÿ äî íàñ. À âîíè ùèðî õî÷óòü ñïiâïðàöþâàòè ç íàìè“ (òîáòî ç íå êîìóíiñòàìè.– Ï. Ø.). Äæ. Êåéíiñ áóâ ó ñâî¿õ òâîðàõ âåëèêèì âîðîãîì çèñêó. À âîäíî÷àñ âií ñïåêóëÿöiºþ íà áiðæi çáiëüøèâ ñâié ìàºòîê âàðò³ñòþ 4.000 ôóíòiâ ñòåðëií´iâ 1919 ðîêó äî 506.000 ôóíòiâ ñòåðëií´iâ 1937 ðîêó. Ïåðåâiðêà ìàéíà êiëüêàñîò íàéâèçíà÷íiøèõ ôàáiàíöiâ â Àíãëi¿ òà â ÑØÀ âèêàçàëà, ùî âñi âîíè, áåç ºäèíîãî âèíÿòêó, áóëè äóæå áàãàòi ëþäè, ìàþ÷è âåëèêi çèñêè çi ñïåêóëÿöi¿ ÷è äóæå âèñîêó ïëàòíþ. Ñîöiàëiçì íå ìຠæîäíîãî ´ðóíòó â ÑØÀ òîìó, ùî ðîáiòíèöòâî ÑØÀ âæå íå º ãîëîòîþ-ïðîëåòàðiàòîì, à íàëåæèòü äî íàéáiëüø âîðîæîãî ñîöiàëiçìó i íàéáiëüø çíåíàâèäæåíîãî ñîöiàëiñòàìè ñåðåäíüîçàìîæíîãî ñòàíó. Òèì-òî i ôàáiàíöi, i ìàðêñèñòè â ÑØÀ íå âæèâàþòü íàâiòü ñëîâà „ñîöiàëiçì“, à õîâàþòüñÿ çà ïàðàâàíîì äåìîêðàòèçìó òà ëiáåðàëiçìó. Ôàêòè÷íî òåïåð íàçâà „äåìîêðàò“, „ëiáåðàë“ ó ÑØÀ îçíà÷ຠïðèõîâàíîãî ñîöiàëiñòà, êîìóíiñòà, ìîñêâîëþáà. Âñi ïiäêóïíi ïðîòèäåðæàâíi òîâàðèñòâà â ÑØÀ íå ìàþòü ó ñâî¿õ íàçâàõ àíi íàòÿêó íà ñîöiàëiçì, êîìóíiçì, ìîñêâîëþáñòâî. Íàòîìiñòü âîíè çàâæäè ìàþòü ÿêóñü äåìîêðàòè÷íó, ëiáåðàëüíó íàçâó. Íàâiòü íà îôiöiéíi ãîëîâè ñâî¿õ òîâàðèñòâ íàâìèñíî âèáèðàþòü øèðîêîâiäîìèõ íåñîöiàëiñ-

òiâ, ëiáåðàëiâ. Ñàìîçðîçóìiëî, ôàêòè÷íå ãîëîâóâàííÿ çàâæäè ïåðåáóâàëî â ðóêàõ ïåðåâiðåíèõ ñîöiàëiñòiâ, êîìóíiñòiâ, ìîñêâîëþáiâ. Ñâié ñîöiàëiçì ôàáiàíöi ÑØÀ íàçâàëè „Âåëèêîþ ãðîìàäîþ“ (¥ðåéò Ñîñàåòi). Ïðîâiäíèé ôàáiàíåöü Ðîäæåð Áîëäóií ïèñàâ ñâî¿ì ôàáiàíöÿì: „Ïðàöþéòå i ïîâîäüòåñÿ òàê, ùîá íå âèãëÿäàëè íà ñîöiàëiñòiâ. Ó âñüîìó, ùî ìè ãîâîðèìî, ìóñèìî âèñòóïàòè ÿê ïàòðiîòè. Âæèâàéìî áàãàòî íàöiîíàëüíèõ ïðàïîðiâ, êðè÷iìî áàãàòî ïðî äåìîêðàòèçì, êîíñòèòóöiþ ÑØÀ, ðîáiì âèãëÿä, ùî ñïðàâäi ùèðî ñòî¿ìî çà äóõ íàøèõ äåðæàâíèõ i íàöiîíàëüíèõ óñòàíîâ“. Ôàáiàíöi ÑØÀ âèäàþòü ìiëüéîíè äîëàðiâ íà ïðîïàãàíäó ñâî¿õ iäåé. I òi ìiëüéîíè äàðóþòü ¿ì âåëèêi ôóíäàöi¿, ùî ¿õ çàêëàëè ìiëüéîíåðè: Ã. Ôîðä, À. Êàðíå´i, Äæ. Ðîêôåëëåð òà iíøi, ÿêi áóëè âîðîãàìè ñîöiàëiçìó. Íàïðàâäó, ìîæíà ïîçàçäðèòè ìàôi¿. Ôàáiàíöi äîïîìàãàëè i ìîñêîâñüêèì áiëüøîâèêàì. Òàê, íàïðèêëàä, Äæ. Ìàêäîíàëüä (ïiçíiøå ãîëîâà àíãëiéñüêîãî óðÿäó) äîïîìiã Â. Ëåíiíîâi ñêëèêàòè 1907 ðîêó äî Ëîíäîíà 璿çä áiëüøîâèêiâ. Àìåðèêàíñüêèé ôàáiàíåöü ìiëüéîíåð Äæ. Ôåëñ çàïëàòèâ âèòðàòè òîãî 璿çäó â 3.000 ôóíòiâ ñòåðëií´iâ. Ôàáiàíåöü ïðîô. Äæîí Äüþ¿ ìàâ âåëè÷åçíèé âïëèâ íà øêiëüíèöòâî ÑØÀ. Éîãî ïîñëiäîâíèêè – ó÷èòåëi òà ïðîôåñîðè, ïiä ïðèâîäîì ïîëiïøèòè íàâ÷àííÿ, ïðîïàãóâàëè ñîöiàëiçì ó øêîëàõ. Áóäó÷è ñîöiàëiñòîì, Äæ. Äüþ¿ íå âèçíàâàâ íiÿêèõ ìîðàëüíèõ çàêîíiâ òà çàñàä, íiÿêèõ âèùèõ, âi÷íèõ ïðàâä. Âií áóâ ïðàãìàòèêîì. Íàâ÷àâ, ùî âñå ó ñâiòi º çóìîâíå, âiäíîñíå. Çàïåðå÷óâàâ iñíóâàííÿ Áîãà, âiëüíî¿ âîëi ëþäèíè. Íàâ÷àâ, ùî âñþ ëþäñüêó âäà÷ó ôîðìóþòü îáñòàâèíè æèòòÿ. Çìiíþþòüñÿ æèòòºâi îáñòàâèíè – çìiíþºòüñÿ ëþäèíà. Ñâié àìîðàëüíèé, áåçáîæíèöüêèé ïðàãìàòèçì âií íàçâà⠄Ïîñòóïîâîþ îñâiòîþ“. Òåïåð ôiëîñîôiÿ Äæ. Äüþ¿ äóæå ïîøèðåíà â øêîëàõ ÑØÀ. Íå âèçíàþ÷è çàñàäè îñîáèñòîñòi (iíäèâiäóàëiçìó), Äæ. Äüþ¿ çàñíóâàâ ñâîþ „ïîñòóïîâó îñâiòó“ íà çàñàäàõ ãóðòó. Çà íåþ ó÷íåâi íå äîçâîëÿºòüñÿ âèïåðåäæóâàòè iíøèõ ó÷íiâ, áî æ òàêå øêîäèòü ãóðòîâi. Íå äîçâîëÿºòüñÿ îöiíþâàòè óñïiõ îêðåìèõ ó÷íiâ, áî îöiíêà âèêëèêຠçìàãàííÿ, à âîíî ïîðîäæóº ñóïåðíèöòâî, çàîõî÷óº ó÷íÿ ïåðåâèùèòè ãóðò. Òà „ïîñòóïîâà îñâiòà“ Äæ. Äüþ¿ º íà âñi 100 % ñîöiàëiñòè÷íà, i íàâiòü – êîìóíiñòè÷íà. Äóæå áàãàòî øêiëüíèõ ïiäðó÷íèêiâ ÑØÀ òåïåð ñîöiàëiñòè÷íi çà ñâî¿ìè iäåÿìè, äóõîì i ôîðìîþ. Ïðèçíà÷åíà ïðåçèäåíòîì Ã. Òðóìåíîì Êîìiñiÿ Âèùî¿ Îñâiòè óõâàëèëà 1947 ðîêó, ùî âèùà îñâiòà ÑØÀ ìóñèòü ïðîâàäèòèñÿ çà ïðîãðàìîþ ÞÍÅÑÊÎ. À òó ïðîãðàìó óêëàëè ïîñëiäîâíèêè é îäíîäóìöi Äæ. Äüþ¿.

130

131

Ïðîâiä Ó÷èòåëüñüêîãî Ñîþçó ÑØÀ òåïåð öiëêîâèòî â ðóêàõ ó÷íiâ Äæ. Äüþ¿. Âîíè ïàïëþæàòü ïàòðiîòèçì, íàöiîíàëüíèõ ãåðî¿â, ïðîïàãóþòü ñîöiàëiçì, iíòåðíàöiîíàëiçì, íàâ÷àþòü áåçáîæíèöòâà. Ñïåðøó ðîáèëè öå âiäêðèòî. Íàïðèêëàä, Ãàðîëüä Ðî´ íàïèñàâ 14 òàêèõ øêiëüíèõ êíèæîê, ÿêi àíi çìiñòîì, àíi ôîðìîþ íå âiäðiçíÿþòüñÿ âiä øêiëüíèõ êíèæîê ÑÐÑÐ. À êðiì òîãî, áàãàòî ùå ïåðåêëàäàëè àíãëiéñüêîþ ìîâîþ øêiëüíèõ êíèæîê, âèäàíèõ â ÑÐÑÐ. Ïîíàä ï’ÿòü ìiëüéîíiâ ó÷íiâ ÑØÀ íàâ÷àëèñÿ â 1939–1941 ðîêàõ ç òàêèõ êíèæîê. Òà 99 % àìåðèêàíöi⠖ íå ñîöiàëiñòè. Âîíè îáóðèëèñÿ i çàïðîòåñòóâàëè. Òåïåð ôàáiàíöi ïðîïàãóþòü ó ÑØÀ ñâî¿ ñîöiàëiñòè÷íi iäå¿ ïiä ëè÷èíîþ íåñîöiàëiñòè÷íèõ íàçâ. ×îòèðè ç ï’ÿòè íàéáiëüøèõ æóðíàëiâ ÑØÀ, 90 % íàéáiëüøèõ ÷àñîïèñiâ ÑØÀ, âñi òðè ìåðåæ³ òåëåáà÷åííÿ ÑØÀ, òðè ç ÷îòèðüîõ íàéáiëüøèõ ðàäiîìåðåæ ÑØÀ – âñi ÿê îäíà ïðîâàäÿòü ïiä äåìîêðàòè÷íîþ ëè÷èíîþ ïðîïàãàíäó ñîöiàëiñòè÷íèõ iäåé. À òðåáà ïàì’ÿòàòè, ùî âëàñíèêàìè âñiõ ¿õ º ìiëüéîíåðè, ïåðåâàæíî æèäè. Ïiä âïëèâîì öiº¿ ïðîïàãàíäè îáèäâi ïîëiòè÷íi ïàðòi¿ ÑØÀ – Äåìîêðàòè÷íà i Ðåñïóáëiêàíñüêà – âíåñëè äî ñâî¿õ ïðîãðàì ÷èìàëî ñîöiàëiñòè÷íèõ iäåé òà çàñàä, íàçâàâøè ¿õ äåìîêðàòè÷íèìè, õî÷ 99 % ëþäíîñòi ÑØÀ ïðîòè áóäü-ÿêîãî ñîöiàëiçìó. ÑØÀ çàñíóâàëè ïåðåñåëåíöi ç Âåëèêîáðèòàíi¿. À âîíè ïðèíåñëè äî Àìåðèêè âñþ ñâîþ êóëüòóðó ðàçîì ç êóëüòóðîþ ïîëiòè÷íîþ ç ¿¿ ãîðäèì „Íiêîëè, íiêîëè, íiêîëè Áðèòàíåöü íå áóäå ðàáîì“ òà ç êiëüêàñîòði÷íîþ òðàäèöiºþ „Õàðòi¿ Âîëüíîñòåé“ XIII ñò. Òîæ îñíîâîþ îñíîâ óñüîãî æèòòÿ ÑØÀ ñòàëî âñåîõîïëþþ÷å íàðîäíå ÑÀÌÎÓÏÐÀÂËIÍÍß. Íà öié çàñàäi çáóäîâàíà i ñàìà äåðæàâà ÑØÀ, ÿêà ñêëàäàºòüñÿ ç 50 ñàìîâðÿäíèõ, íåçàëåæíèõ âiä Âàøèí´òîíó äåðæàâîê-øòàòiâ. Êîæíà ç íèõ ìຠñâîãî âëàñíîãî, âèáðàíîãî íàðîäîì ïðåçèäåíòà (íàçèâàºòüñÿ „ãóáåðíàòîð“), ìຠñâié íåçàëåæíèé, âèáðàíèé íàðîäîì ïàðëàìåíò (íàçèâàºòüñÿ „ëå´iñëÿòþðîþ“, òîáòî Çàêîíîäàâ÷îþ Ïàëàòîþ). Âñå æèòòÿ â ÑØÀ, ïî÷èíàþ÷è âiä äåðæàâíîãî, ïîòiì øòàòiâñüêå, ïîâiòîâå, ìiñüêå i ñiëüñüêå º ÑÀÌÎÓÏÐÀÂÍÅ, êåðóºòüñÿ âèáðàíèìè ìiñöåâèìè ïðîâiäíèêàìè.* Ó êðà¿íi ç òàêîþ ñòàðîþ, ãëèáîêîþ i øèðîêîþ, âñåîõîïëþþ÷îþ òðàäèöiºþ ÎÑÎÁÈÑÒί ÂÎËI æîäíèé ñîöiàëiçì íå ìຠíiÿêèõ ïåðñïåêòèâ íà ïåðåìîãó. Íå ìàº, áî, ÿê âèçíàþòü ñàìi * Òàêó ñàìó òðàäèöiþ ìຠ³ ñòàðåçíà Óêðà¿íà. Ìîñêîâùèíà ìຠöiëêîâèòî ïðîòèëåæíó òðàäèöiþ.

ñîöiàëiñòè, æîäíî¿ ñîöiàëiñòè÷íî¿ iäå¿ íå ìîæíà çäiéñíèòè, íå çíèùèâøè îñîáèñòî¿ âîëi. Íå ìîæíà, áî âñi ñîöiàëiñòè÷íi iäå¿ çàñíîâàíi íà çàñàäi óñóñïiëüíåííÿ („êîëåêòèâiçàöi¿“) âñüîãî æèòòÿ ëþäèíè, à ç öèì íiêîëè íå ïîãîäèòüñÿ ÂIËÜÍÀ ëþäèíà. Ëèøå äåñïîòiÿ ìîæå æèâîñèëîì íàêèíóòè ëþäÿì ñîöiàëiçì, áî æ ó ñâî¿é ãëèáøié îñíîâi ñîöiàëiçì ñòî¿òü íà îñîáèñòîìó ÐÀÁÑÒÂI. Íàéïåðåêîíëèâiøèì äîêàçîì öüîãî º êðà¿íà çäiéñíåíîãî ñîöiàëiçìó – ÑÐÑÐ. Íåçâàæàþ÷è íà çíàíèé ñîöiàëiñòàì ôàêò, ùî â ÑØÀ íåìຠíiÿêîãî ïñèõîëîãi÷íîãî ´ðóíòó äëÿ ñîöiàëiñòè÷íîãî çîñåðåäæåííÿ äåðæàâíî¿ âëàäè, ôàáiàíöi ÑØÀ âèäàëè âåëèêi ìiëüéîíè äîëàðiâ íà ïðîïàãàíäó ïîòðåáè òàêîãî çîñåðåäæåííÿ, íà çìåíøåííÿ ñàìîóïðàâëiííÿ øòàòiâ, íàâiòü íà çíèùåííÿ øòàòiâñüêèõ êîðäîíiâ. I âæå ïðèçíà÷åíi çãîðè (à íå îáðàíi ëþäíiñòþ) çíàâöi ñïëàíóâàëè, òâîðÿòü i êåðóþòü òàê çâàíèìè „Îáøèðàìè ñïiëüíèõ ïîòðåá“. Âîíè ïðèºäíóþòü äî âåëèêèõ ìiñò ïiäìiñüêi îñåëi òà ìiñòå÷êà, óòâîðþþ÷è âåëè÷åçíå áàãàòîìiëüéîííå ìiñòî „ìåòðîïîëiòåí“. Öi îêðåìi îáøèðè çãîäîì ìàþòü ïiäëÿãàòè îäíîìó îñåðåäêîâi-óïðàâi, ñêëàäåíî¿ ç ïðèçíà÷åíèõ, à íå îáðàíèõ ëþäüìè çíàâöiâ óñiõ öàðèí ëþäñüêîãî æèòòÿ i íå ïiäëåãëèõ äåðæàâíié âëàäi ÷è íàãëÿäó ñóñïiëüñòâà. Òàêå âæå iñíóº 50 ðîêiâ ó ÑÐÑÐ. Íàñëiäêè áà÷àòü âæå é äiòè. I íå ëèøå áà÷àòü, àëå é äóæå áîëÿ÷å âiä÷óâàþòü íà ñâî¿é äèòÿ÷ié øêiði i â äóøi. Çàðîäîê òàêîãî ñàìîâëàäíîãî îñåðåäêó âæå º â ÑØÀ. Ó ×èêà´î º âåëè÷åçíèé, áàãàòîïîâåðõîâèé áóäèíîê, â ÿêîìó ïðèìiùóþòüñÿ êàíöåëÿði¿ 24-õ âñåêðàºâèõ (òîáòî íà âñi øòàòè) îᒺäíàíü âñiëÿêèõ çíàâöiâ, ñïåöiàëiñòiâ, ñëóæáîâöi⠖ äåðæàâíèõ, øòàòiâñüêèõ, ìiñüêèõ. Óïðàâè òèõ îᒺäíàíü ïðîâîäÿòü íàóêîâi äîñëiäæåííÿ, êîæíà ç³ ñâ öàðèíè, âèäàþòü âiäïîâiäíó ëiòåðàòóðó, ñêëèêàþòü íàðàäè çíàâöiâ, âèãîòîâëÿþòü ïëàíè ïåðåáóäîâè âñüîãî æèòòÿ ÑØÀ. Ñàìîçðîçóìiëî, âîíè âåäóòü âåëè÷åçíó ïðîïàãàíäó â ÷àñîïèñàõ, æóðíàëàõ, íà ðàäiî ñâî¿õ ñîöiàëiñòè÷íèõ iäåé. Âåëèêi ìiëüéîíè äîëàðiâ íà äiÿëüíiñòü öüîãî îñåðåäêó äàþòü ùîðîêó ìiëüéîíåðñüêi ôóíäàöi¿ Ôîðäà, Ðîêôåëëåðà, Êàðíå´i òà iíøèõ, áî óïðàâè òèõ ôóíäàöié â ðóêàõ ôàáiàíöiâ òà ¿õíiõ ïðèõèëüíèêiâ. Êîëè ôàáiàíöi ÑØÀ ïîáà÷èëè, ùî âîíè íå ìàþòü æîäíîãî óñïiõó, ïðîïàãóþ÷è ñîöiàëiçì âiäêðèòî, òî âîíè çàêëàëè 1947 ðîêó òîâàðèñòâî „Àìåðèêàíöi äåìîêðàòè÷íîãî ÷èíó“. Ìiæ éîãî çàñíîâíèêàìè áà÷èìî æiíêó ïðåçèäåíòà Åëåîíîðó Ðóçâåëüò òà ¿¿ ñèíà Äæåéìñà, áàíêiðà Ã. Ëåìàíà, çàñòóïíèêà ïðåçèäåíòà ÑØÀ Ã. Ãîìôði, íàéâïëèâîâiøîãî æóðíàëiñòà (äðóêóºòüñÿ â 300 íàéáiëüøèõ ÷àñîïèñàõ), ñîöiàëiñòà, ìîñêâîëþáà

132

133

Â. Ëiïìàíà, ñëàâíèõ æóðíàëiñòiâ-ñîöiàëiñòiâ áðàòiâ Äæ. òà Ñ. Àëñîïiâ, ãîëîâíîãî ðåäàêòîðà „Íüþ-Éîðê Ïîñò“ Äæ. Âå÷ñëåðà, êåðiâíèêà Ðåïîðòåðñüêî¿ Ñëóæáè ÑØÀ, ñîöiàëiñòà Å. Äåéâiñà, ðàäíèêà ïðåçèäåíòà À. Øëåçiíäæåðà òà iíøi âèñîêîïîñòàâëåíi îñîáè, ÿê, íàïðèêëàä, Äæ. ¥îëáðàéòñ, ×. Áîâëåç, Ð. Íiáîð, Ä. Äóáèíñüêèé òîùî. Òîâàðèñòâî „Àìåðèêàíöi äåìîêðàòè÷íîãî ÷èíó“ íå º êîìóíiñòè÷íèì ïàðàâàíîì, ÿê áàãàòî iíøèõ ç äåìîêðàòè÷íèìè íàçâàìè. Âîíî º ôàáiàíñüêå. Àëå òðèìàþ÷èñü ôàáiàíñüêî¿ çàñàäè íå âæèâàòè ñëi⠄ñîöiàëiçì“, „ñîöiàëiñòè÷íèé“, ÷ëåíè éîãî íàçèâàþòü ñåáå „ëiáåðàëàìè“. Ñåðåä ÷ëåíiâ º é òàêi, ÿêèõ ëåäâå ÷è ìîæíà íàçâàòè ñîöiàëiñòàìè, ùî ïiäòðèìóþòü ñîöiàëiñòè÷íi ïðîåêòè. Ñåðåä ñåíàòîðiâ ÷ëåíàìè „Àìåðèêàíñüêîãî äåìîêðàòè÷íîãî ÷èíó“ º: Ã. Ãîìôði, Äæ. Äæåâiòñ, Â. Ìîðñ, Äæ. Êëàðê, À. Ðèáiêîâ, Ì. Íüþáåð´åð, Ï. Äó´ëàñ, Â. Ïðîêñìàéðå, Ï. Ìàêíàìàðà, Å. Ìàêêàðòi, Å. Êåôàâåð. Ó Êîí´ðåñi º 35 ÷ëåíiâ ÀÄ×. Ó Ìiíiñòåðñòâi çàêîðäîííèõ ñïðàâ ÷ëåíè ÀÄ×: Äæ. ¥îëáðàéòñ, ×. Áîâëåç, À. Ãàððiìàí, Äæ. Âiëüÿìñ, Ô. Êóìáñ. Ñåðåä çàñòóïíèêiâ ìiíiñòðiâ â Ìiíiñòåðñòâi ñiëüñüêîãî ãîñïîäàðñòâà – ×. Ìîðôi, ó Ìiíiñòåðñòâi ñêàðáó – Ã. Ôàóëåð, ó Ìiíiñòåðñòâi ïðàöi – Äæ. Âiâåð òà Å. Ïåòåðñîí, ó Ìiíiñòåðñòâi çâ’ÿçêó – Ô. Áåëåí. ×ëåíàìè ÀÄ× º Ìiíiñòð ñiëüñüêîãî ãîñïîäàðñòâà Î. Ôðiìàí, Ìiíiñòð þñòèöi¿ À. Êîêñ, ñóääÿ Âåðõîâíîãî Ñóäó À. ¥îëäáåð´. Ó Áiëîìó Äîìi ÷ëåíè ÀÄ× À. Øëåçiíäæåð òà Ë. ΒÁðiºí ìàþòü äóæå âèñîêi ïîñàäè.  óðÿäi ÑØÀ º äóæå áàãàòî ÷ëåíiâ ÀÄ×. Íàïðèêëàä, îñîáëèâèé äîðàäíèê ïðåçèäåíòà Ò. Ñîðåíñîí, ïîìi÷íèê ïðåçèäåíòà À. Øëåçiíäæåð, îñîáëèâèé ïîìi÷íèê ïðåçèäåíòà Ã. Âóôîðä, çàñòóïíèê Ìiíiñòðà çàêîðäîííèõ ñïðàâ: Ì. Âiëüÿìñ, Ô. Êóìáñ, ïîñîë ÑØÀ äî ÎÎÍ À. Ñòiâåíñîí, ïîñîë äî Iíäi¿ Ê. ¥àëáðåéòñ, ïîñîë äî Ïåðó Äæ. Ëåá, ïîñîë äî ÎÎÍ Äæ. Áií´àì, Ìiíiñòð ïðàöi À. ¥îëüäáåð´, Ìiíiñòð îõîðîíè çäîðîâ’ÿ, Ìiíiñòð îñâiòè À. Ðèáiêîâ, êåðiâíèê âiääiëiâ ó Ìiíiñòåðñòâi ïðàöi: Ô. Ìàêêóëî÷ òà ×. Äîíå´þ, êåðiâíèê âiääiëó ó Ìiíiñòåðñòâi òîðãiâëi Ð. Ëþiñ, êåðiâíèê âiääiëó Ìiíiñòåðñòâà ñiëüñüêîãî ãîñïîäàðñòâà Äæ. Áåéêåð, êåðiâíèê âiääiëó ó Ìiíiñòåðñòâi âíóòðiøíiõ ñïðàâ ×. Ñòîäàðä, ïîñîë äî ÍÀÒÎ Ò. Ôiíëåòåð i ñîòíi iíøèõ ÷ëåíiâ ÀÄ×, i òî ëèøå íà äóæå âèñîêèõ ïîñàäàõ, à íà ñåðåäíiõ òà ìàëèõ ¿õ º áåçëi÷. Òîâàðèñòâî „Àìåðèêàíöiâ äåìîêðàòè÷íîãî ÷èíó“ äóæå ãîñòðî âèìàãຠ(i ç óñïiõîì) òàêîãî: 1) Ïàðëàìåíòñüêîãî äîñëiäæåííÿ äiÿëüíîñòi ïàòðiîòè÷íîãî òîâàðèñòâà iìåíi Äæîíà Áüîð÷à; 134

2) Ëiêâiäàöi¿ Ïàðëàìåíòñüêî¿ ñëiä÷î¿ êîìiñi¿ àíòèàìåðèêàíñüêî¿ äiÿëüíîñòi; 3) Ïîñòiéíîãî i ïîâíîãî âïðîâàäæåííÿ ñîöiàëiñòè÷íî¿ òåîði¿ Äæ. Êåéíiñà; 4) Äåðæàâíîãî êåðóâàííÿ i íàãëÿäó çà ñiëüñüêèì ãîñïîäàðñòâîì, øêîëàìè, ëiêàðíÿìè i ëiêóâàííÿì, íàðîäíèì ãîñïîäàðñòâîì i ãðîøèìà; 5) Äóæå çìåíøèòè ñàìîóïðàâëiííÿ øòàòiâ òà ¿õ ïðàâà, âëàäè Ïàðëàìåíòó; 6) Çíà÷íî ïîøèðèòè i ïîãëèáèòè âëàäó ôåäåðàëüíîãî óðÿäó ó Âàøèí´òîíi; 7) Ïîâíiñòþ çàäîâîëüíèòè âèìîãè íåãðiâ ó ÑØÀ; 8) Ñòâîðèòè ñâiòîâèé íàäóðÿä, ùî íå äîïóñêàâ áè äî âiéí; 9) Âèçíàòè îôiöiéíî êîìóíiñòè÷íèé óðÿä Êèòàþ; 10) Áiëüøå äîïîìàãàòè âiäñòàëèì êðà¿íàì ðîçáóäóâàòèñÿ. Òîãî ñàìîãî âèìàãຠi êîìóíiñòè÷íà ïàðòiÿ ÑØÀ.

ϒÿòîþ êîëîíîþ ìè íàçèâàºìî êîìóíiñòiâ ïîçà ÑÐÑÐ, ÿêi ïðàöþþòü, ùîáè çàõîïèòè äåðæàâíó âëàäó ó ñâî¿õ êðà¿íàõ. Âîíè ðîáëÿòü öå öiëêîì ñâiäîìî, ñïèðàþ÷èñü íà âñiëÿêó äîïîìîãó Ìîñêîâùèíè. Øîñòîþ êîëîíîþ ìè íàçèâàºìî íå êîìóíiñòiâ, ÿêi íåñâiäîìî ÷è ïiäñâiäîìî äîïîìàãàþòü êîìóíiñòàì ó ¿õíié êîìóíiñòè÷íié äiÿëüíîñòi. Öå íàñàìïåðåä ñîöiàëiñòè, âñiëÿêîãî ðîäó iíòåðíàöiîíàëiñòè, ìîñêâîëþáè, ëiáåðàëè i ïðîñòî çàäóðìàíåíi ñîöiàëiñòè÷íîþ ïðîïàãàíäîþ äóðíi. Îáîìà êîëîíàìè – i ï’ÿòîþ i øîñòîþ – êåðóþòü òàºìíî, ïîçà ïëå÷èìà i Ìîñêîâùèíà i ìàôiÿ. Ñàìîçðîçóìiëî, êîæíà íà ñâîþ êîðèñòü. Êåðiâíèê Ñëóæáè áåçïåêè ÑØÀ Å. Øóâåð êàæå, ùî ñàìà ï’ÿòà êîëîíà íå çàãðîæóº äåðæàâíié áåçïåöi ÑØÀ, áî êîìóíiñòè÷íi iäå¿ íå ìàþòü æîäíîãî ´ðóíòó â ÑØÀ òîìó, ùî ìiñüêå ðîáiòíèöòâî ÑØÀ íå º óïîñëiäæåíîþ ãîëîòîþ, à ïîâíîïðàâíèì ñåðåäíüîçàìîæíèì ñòàíîì. À öåé ñòàí õî÷å íàñàìïåðåä çáàãàòiòè, à íå óñóñïiëüíþâàòè âñüîãî áàãàòñòâà, îòæå, é ¿õíüîãî. Çðåøòîþ, ÊÏ ÑØÀ ìຠëèøå 20.000 çàïèñàíèõ ÷ëåíiâ, à ãîëîâà ÊÏ ¥. Õîëë êàæå, ùî ëèøå 14.000. Ùîïðàâäà, âñi âîíè äóæå ðóõëèâi, äiÿëüíi i ñïèðàþòüñÿ íà ïðèõèëüíèêiâ ÊÏ, ÿêèõ º òèñÿ÷îêðàòíî áiëüøå, íiæ êîìóíiñòiâ. Øîñòà êîëîíà – ñïðàâæíÿ i äóæå âåëèêà äåðæàâíà íåáåçïåêà. Ó ÑØÀ øåñòèêîëîííèêiâ º áiëüøå ÿê êîìóíiñòiâ, õî÷ òàêîæ äóæå ìàëèé ãóðò, ïîðiâíþþ÷è äî âñiº¿ ëþäíîñòi ÑØÀ (ìåíø íiæ 1 %). Òà ñèëà øåñòèêîëîííèêiâ íå â êiëüêîñòi, à â ÿêîñòi. Âîíè º „åëiòîþ“ ñóñïiëüñòâà. Âîíè – âèñîêîîñâi÷åíi i çàéìàþòü äóæå âèñîêi i ñåðåäíi ïðîâiäíi ñòàíîâèùà, îòæå, ìàþòü äóæå âåëèêèé âïëèâ ó ñóïiëüñòâi. Íàéáiëüøîþ ñèëîþ øîñòî¿ êîëîíè º òå, ùî â ¿¿ ðóêàõ, ÷è ïiä ¿¿ âïëèâîì äóæå áàãàòî íàéñèëüíiøèõ çàñîáiâ i ñïîñîáiâ, ÿêi òâîðÿòü ñâiòîãëÿä ëþäèíè. Öå – äóæå ïîøèðåíi ÷àñîïèñè, æóðíàëè, íàéáiëüøi ðàäiîìåðåæi, íàéáàãàòøi âèäàâ-

íèöòâà, øêîëè i ìiëüÿðäíi äîáðîäiéíi ôóíäàöi¿ ÑØÀ, ÿê Ôîðäiâñüêà, Ðîêôåëëåð³âñüêà, Êàðíå´iâñüêà òà iíøi. I öå íå ï’ÿòà êîëîíà, à øîñòà íèùèòü äåìîêðàòiþ i, ÿê íà ãëóì, ïiä äåìîêðàòè÷íèì ïðàïîðîì òà ç äåìîêðàòè÷íèìè ãàñëàìè íà óñòàõ. Ïîçà ÑÐÑÐ íå ï’ÿòà êîëîíà, à ñàìå øîñòà øòîâõຠíàðîäè íà øëÿõ âñåîõîïëþþ÷î¿, ñîöiàëiñòè÷íî¿ äåñïîòi¿. Òèì-òî ìè òóò ñêàæåìî äóæå ìàëî ïðî ï’ÿòó êîëîíó, à íàòîìiñòü áiëüøå ïðî øîñòó. Ïðîâiä III Iíòåðíàöiîíàëó óõâàëèâ ùå 1920 ðîêó òàêòèêó êîìóíiñòè÷íî¿ ðåâîëþöi¿ ó ñâiòi. Âîíà íàêàçóº: „Êîìóíiñòè÷íi ïàðòi¿ ó ñâiòi ìóñÿòü íàñàìïåðåä çàõîïèòè ó ñâî¿ ðóêè êåðìî íå êîìóíiñòè÷íèõ âèäàíü. Êîìóíiñòè ìàþòü ïðîëiçòè íà ïîñàäè ðåäàêòîðiâ, æóðíàëiñòiâ, ðåöåíçåíòiâ, òëóìà÷iâ, êîìåíòàðiâ, êåðiâíèêiâ âèäàâíèöòâ. Çàäëÿ òîãî êîìóíiñòè ìóñÿòü ïðèõîâóâàòè ñâî¿ êîìóíiñòè÷íi ïåðåêîíàííÿ; ìóñÿòü âiäêðèòî ïîêàçóâàòè ñâîþ âîðîæiñòü äî êîìóíiçìó; ìóñÿòü ïiäêðåñëþâàòè ñâié ïàòðiîòèçì òà ïîáîæíiñòü. Íå ñìiþòü çóñòði÷àòèñÿ ïðèëþäíî ç âiäîìèìè êîìóíiñòàìè.  óñiõ ñòîñóíêàõ ç êîìóíiñòè÷íîþ ïàðòiºþ ÷è îêðåìèìè êîìóíiñòàìè ìóñÿòü îáîâ’ÿçêîâî âæèâàòè ïðèáðàíi iìåíà, òîáòî ïñåâäîíiìè. Íå ñìiþòü ìàòè âäîìà íiêîëè i íi÷îãî êîìóíiñòè÷íîãî íà ïàïåði“. Ïðîâiä ÊÏ ÑØÀ íàêàçàâ ñâî¿ì ÷ëåíàì íå ëèøå íå ïðèçíàâàòèñÿ, ùî âîíè êîìóíiñòè, àëå é çàñêàðæóâàòè äî ñóäó òèõ, õòî íàçèâຠ¿õ êîìóíiñòàìè. Òîäi æ III Iíòåðíàöiîíàë íàêàçàâ êîìóíiñòàì ó ñâiòi òàêå: 1) Çàõîïèâøè ðåäàêòîðñüêi êðiñëà â íåêîìóíiñòè÷íèõ âèäàâíèöòâàõ, âiäòÿãàéòå óâàãó ÷èòà÷iâ âiä ïîâàæíèõ, îñâiòíiõ òåì, âiä âèñîêî¿ ìiæíàðîäíî¿ ïîëiòèêè, à ñêåðîâóéòå óâàãó ÷èòà÷iâ íà íåïîëiòè÷íi, ùîäåííi ñïðàâè: âáèâñòâà, êðàäiæêè, çëîâæèâàííÿ óðÿäîâöiâ, íà ðîçâàãè, íà ñïîðò; õâàëiòü ðîçïóñíi, àìîðàëüíi òåàòðàëüíi âèñòàâè, ôiëüìè òîùî. 2) Ðîçêëàäàéòå ìîðàëüíî ìîëîäü, íèùà÷è ¿¿ ïîáîæíiñòü, ïîøàíó äî áàòüêiâ, ãëóçóþ÷è ç íàöiîíàëüíèõ òðàäèöié, ÿê äèêèõ çàáîáîíiâ, ç óñÿêèõ ìîðàëüíèõ çàñàä, ÿê iç çàñòàðiëèõ, ðåàêöiéíèõ. Ïîøèðþéòå ñòàòåâó ðîçïóñòó ìîëîäi i âñiëÿêi íåïðèñòîéíi òàíöi òà ïiñíi. 3) Ïîäiëÿéòå ñóñïiëüñòâî íà âîðîãóþ÷i ãóðòè, ðîçäìóõóþ÷è ¿õíi äðiáíi÷êîâi ñâàðêè. 4) Çàõèòóéòå äîâið’ÿ ëþäåé äî ¿õíiõ ïðîâiäíèêiâ, î÷îðíþþ÷è é îááðiõóþ÷è ïîâàæíèõ îñiá, ïîíàäòî âîðîæèõ ñîöiàëiñòè÷íèì iäåÿì. 5) Ñïðèÿéòå ìàðíîòðàòñòâó óðÿäiâ, ðîçäìóõóéòå íåçàäîâîëåííÿ ëþäåé óðÿäîì, ïåðåáîðùóéòå éîãî ïîìèëêè, áåçðîáiòòÿ, äîðîæíå÷ó.

136

137

V.

ϒßÒÀ ² ØÎÑÒÀ ÊÎËÎÍÈ

6) Ïiä’þäæóéòå, íàìîâëÿéòå, ñïðèÿéòå âñiìà ñïîñîáàìè äèêèì, íåïîòðiáíèì ñòðàéêàì, çàâîðóøåííÿì, áåçëàäó, êðîâîïðîëèòòÿì. 7) Î÷îðíþéòå, îááðiõóéòå ïîëiöiþ, îáâèíóâà÷óþ÷è ¿¿ â æîðñòîêîñòi, õàáàðíèöòâi. 8) Ãîëîñíî êðè÷iòü ïðî ïîòðåáó íàéäåìîêðàòè÷íiøèõ ðåôîðì i âîäíî÷àñ çàõîïëþéòå ïðîâiä ó âñiõ öàðèíàõ æèòòÿ, ïàì’ÿòàþ÷è, ùî „Ìåòà âèïðàâäóº çàñîáè“. 9) Çà ÿêèìîñü ãàðíèì ïàðàâàíîì âèìàãàéòå âiä óðÿäó, ùîá âií âiäiáðàâ âiä ëþäåé çáðîþ, àáè ëèøèòè ¿õ îáåççáðîºíèìè, êîëè ïðèéäå êîìóíiñòè÷íà ðåâîëþöiÿ. 10) Âèøóêóéòå i ïîñèëàéòå êîìóíiñòè÷íîìó ïðîâîäîâi ÿêîìîãà áiëüøå äåðæàâíèõ òàºìíèöü. Öå º ñâÿòèé îáîâ’ÿçîê êîæíîãî êîìóíiñòà. Êåðiâíèê Ñëóæáè áåçïåêè ÑØÀ Å. Ãóâåð ñâ³ä÷èâ 6.03.1961 ð., ùî êîìóí³ñòè ïðîñÿêëè âñi öàðèíè ëþäñüêî¿ äiÿëüíîñòi. Âîíè ïðîñî÷èëèñÿ â ãóðòè ìîëîäi, íàöiîíàëüíèõ ìåíøîñòåé, ðîáiòíèöòâà, ó÷èòåëüñòâà, ëþäåé âiëüíèõ çàíÿòü. Âîíè iíôiëüòðóâàëèñÿ ó âèäàâíèöòâà, ÷àñîïèñè i æóðíàëè, ðàäiî, òåëåáà÷åííÿ, êiíî, óíiâåðñèòåòè, øêîëè i íàâiòü öåðêâè. Òàºìíi êîìóíiñòè, ñîöiàëiñòè, çðàäíèêè º âæå ó âiéñüêó ÑØÀ, ïî÷èíàþ÷è âiä Ãåíåðàëüíîãî Øòàáó òà âiéñüêîâîãî Ìiíiñòåðñòâà. Íàïðèêëàä, âiéñüêîâi ÷àñòèíè ÑØÀ, òàê çâàíi „×åðâîíi øàïêè“, ó Ïiâäåííîìó ’ºòíàìi âiäêðèòî ïåðåéøëè íà áiê ïiâíi÷íîãî êîìóíiñòè÷íîãî âiéñüêà i äîïîìàãàëè éîìó âîþâàòè ç âiéñüêîì ÑØÀ. Òàºìíi ãóðòêè êîìóíiñòiâ º íà âiéñüêîâèõ áàçàõ ÑØÀ âäîìà i ïîçà ÑØÀ, à òàêîæ â àâiàöi¿ i íà ôëîòi. Áiëÿ áàãàòüîõ âiéñüêîâèõ áàç ÑØÀ êîìóíiñòè âiäêðèëè „êàâ’ÿðíi“, ÿêi ôàêòè÷íî º îñåðåäêàìè êîìóíiñòè÷íî¿ ïðîïàãàíäè ³ øïèãóíñòâà. Òà íàéáiëüø çëîâiùèì º òå, ùî âiéñüêîâå Ìiíiñòåðñòâî çàáîðîíèëî êîìàíäóâà÷àì áàç çàêðèâàòè òi „êàâ’ÿðíi“. ×óþ÷è çà ïëå÷èìà çàõèñò íàâiòü ìiíiñòåðñòâà, êîìóíiñòè ó âiéñüêó ïîâåëè ñâîþ ïðîïàãàíäó âæå âiäêðèòî. Íàïðèêëàä, êîìóíiñò Ãîâàðä Ïåòðèê âiäêðèòî, àæ äåâ’ÿòü ìiñÿöiâ, íàìîâëÿâ âîÿêiâ íå ¿õàòè íà âiéíó äî ’ºòíàìó, âiäêðèòî çàêëàäàâ êîìóíiñòè÷íi ãóðòêè ó âiéñüêó, ïîøèðþâàâ ó âiéñüêó êîìóíiñòè÷íó ëiòåðàòóðó. Éîãî íå ïîòÿãëè äî âiéñüêîâîãî ñóäó äîòè, äîêè âií âiäìîâèâñÿ ñêëàñòè âiéñüêîâó ïðèñÿãó âiðíîñò³ ÑØÀ. Òîäi íà éîãî çàõèñò ÊÏ ÑØÀ òà âñiëÿêi øåñòèêîëîííi òîâàðèñòâà ñêëàëè âåëèêi ãðîøi íà ïðîòåñò ó ÷àñîïèñàõ, ðàäiî. Ñóä çâiëüíèâ éîãî âiä êàðè. Òå ñàìå ðîáèâ ó âiéñüêó i äðóãèé êîìóíiñò Åíäi Ñòåï. I éîãî íå ïîêàðàíî. À òàêèõ âèïàäêiâ áóëî ñîòíi îïðèëþäíåíèõ i òèñÿ÷i íåîïðèëþäíåíèõ. Óòiêà÷iâ ç âiéñüêà áóëî 1968 ðîêó

39.238. Ç íèõ ñóäèëè ëèøå 209. Âiéñüêîâà æàíäàðìåðiÿ ÑØÀ ìàëà ïîíàä 50.000 ïðiçâèù âîÿêiâ òà ñòàðøèí, ïiäîçðiëèõ ùîäî âiðíîñòi ÑØÀ. Âiéñüêîâå Ìiíiñòåðñòâî íàêàçàëî çíèùèòè ñïèñêè òèõ ïiäîçðiëèõ. Òîæ íåìà ÷îìó äèâóâàòèñÿ, ùî êîìàíäóâà÷ ìîðñüêîþ ïiõîòîþ ãåíåðàë Ë. ×àïìåí äîçâîëèâ âîÿêàì i ñòàðøèíàì íå ãîëèòèñÿ, íîñèòè äîâãå âîëîññÿ, ÿê öå ðîáëÿòü áðóäíi ìiñüêi âîëîöþãè, i âiòàòèñÿ ñòèñíóòèì êóëàêîì, ÿê öå ðîáëÿòü êîìóíiñòè. Ó áàçàõ ¥óä i Äæîíñîí êiëüêàñîò âîÿêiâ çðîáèëè 20.03.1969 ð. çàêîëîò, âiäìîâèâøèñü ¿õàòè íà âiéíó äî ’ºòíàìó. À â ðàäàðíèõ óñòàíîâêàõ ó Ôîðòi Ìîíìàóíòñ ãîëîâà Ñåíàòñüêî¿ ñëiä÷î¿ êîìiñi¿ Äæ. Ìàêêàðòi çíàéøîâ 50 êîìóíiñòiâ òà ¿õíiõ ïðèõèëüíèêiâ, çàïiäîçðåíèõ ó øïèãóíñòâi. Óðÿä âèãíàâ ¿õ çi ñëóæáè â òié óñòàíîâöi, i âîíè çâåðíóëèñÿ äî Íàéâèùîãî Ñóäó çi ñêàðãîþ íà óðÿä. Íàéâèùèé Ñóä óõâàëèâ, ùî óðÿä âèãíàâ ¿õ íåçàêîííî, òîìó ìóñèòü ïðèéíÿòè ¿õ íàçàä i çàïëàòèòè âiäøêîäóâàííÿ çà âòðà÷åíèé ÷àñ. Âñi îäåðæàëè âiäøêîäóâàííÿ. Äåÿêi îäåðæàëè ïî 100.000 äîëàðiâ. Âiéñüêîâèé Ìiíiñòð Â. Áðîêåð ñâiä÷èâ 1956 ðîêó Ñåíàòñüêié ñëiä÷ié êîìiñi¿, ùî ñïiëêà òåëåãðàôiñòiâ ÑØÀ ïåðåïîâíåíà êîìóíiñòàìè. Òi òåëåãðàôiñòè-êîìóíiñòè ïåðåäàâàëè ìîñêîâñüêèì øïèãóíàì êîïi¿ òàºìíèõ òåëåãðàì âiéñüêîâîãî Ìiíiñòåðñòâà, âiéñüêîâî¿ àâiàöi¿, âiéñüêîâèõ áàç, Áiëîãî Äîìó, óðÿäó. Òi êîìóíiñòè îáñëóãîâóâàëè 75 ëiíié òåëåãðàôó, òåëåôîíó, ðàäiî. Òîé ñîþç íàñòiëüêè ïåðåñÿêíóòèé i îïàíîâàíèé êîìóíiñòàìè, ùî Ñîþç Ðîáiòíè÷èõ Ïðîôñïiëîê ÑØÀ âèêèíóâ éîãî 1950 ðîêó çi Ñîþçó Ñîþçiâ. Ïîêëèêàíi Ñåíàòñüêîþ ñëiä÷îþ êîìiñiºþ íà ñëóõàííÿ, ãîëîâà i ï’ÿòü ÷ëåíiâ Ãîëîâíî¿ Óïðàâè Ñîþçó òåëåãðàôiñòiâ íå õîòiëè âiäïîâiñòè Êîìiñi¿, ÷è âîíè êîìóíiñòè, ÷è íi. Ñëóæáà áåçïåêè ÑØÀ ïîäàº, ùî â êðà¿íi äiþòü 30 ìîñêîâñüêèõ øïèãóíñüêèõ ìåðåæ. Ç íèõ âèÿâèëè ëèøå òðè. ÊÏ ÑØÀ çîáîâ’ÿçóº ñâî¿õ ÷ëåíiâ äîïîìàãàòè êîæíîìó êîìóíiñòîâi ïðîëàçèòè íà äåðæàâíó ñëóæáó ÑØÀ. Êîëè æ íåìà êîìóíiñòà ç âiäïîâiäíèì çíàííÿì íà âiäïîâiäíó ïîñàäó, òî òðåáà äáàòè ùîáè òó ïîñàäó îäåðæàâ êîìóíiçóþ÷èé ëiáåðàë, àáè íå ïàòðiîò. Ïiäãîòîâêà äî âiéíè i ñàìà âiéíà âèìàãàëè òèñÿ÷³ íîâèõ óðÿäîâöiâ. Öÿ âèìîãà äàëà Ìîñêîâùèíi i ìàôi¿ çîëîòó íàãîäó íàïõàòè äî óðÿäó áàãàòî êîìóíiñòiâ-øïèãóíiâ. Êîæíèé ç íèõ äîïîìàãàâ iíøèì êîìóíiñòàì îäåðæàòè ÿêóñü âïëèâîâó ïîñàäó â óðÿäi ÑØÀ. Òàê, íàïðèêëàä, Â. Óëìåí äîïîìiã Í. Ñiëâåðìàéñòåðîâi, Í. Ñiëâåðìàéñòåð äîïîìiã Â. Ïåðëîâi, Ã. Ìà´äîô – I. Êàïëàíîâi, I. Êàïëàí – Å. Ôiöäæåðàëäîâi, Ë. Êþði – Ì. ¥ðiíáåð´îâi, Ô. Êî –

138

139

Ã. ¥ëåéçåðîâi, Ã. Øiìåë – ×. Êðàìàðîâi, ×. Êðàìàð – ×. Ôëåòîâi, Ì. Ãåëïåðií – Ã. Òåíåºâi i ò. ï. Âñå öå – ìîñêîâñüêi øïèãóíè i ìàôiîçíi âiäïîðó÷íèêè. ßê âèñîêî çàëiçëè êîìóíiñòè â ÑØÀ, ñâiä÷èòü íåéìîâiðíèé ôàêò, ùî ïðåçèäåíò Ë. Äæîíñîí ïðèçíà÷èâ òàºìíîãî êîìóíiñòà Íîðìàíà Ðåäëi÷à ÷ëåíîì Ñëiä÷î¿ Êîìiñi¿, ùî ðîçñëiäóâàëà âáèâñòâî ïðåçèäåíòà Äæ. Êåííåäi, à ãîëîâîþ òî¿ êîìiñi¿ ïðèçíà÷èâ öiëêîì âiäêðèòîãî êîìóíîëþáà, ãîëîâó Âåðõîâíîãî Ñóäó É. Óîðåíà, ÿêèé çàâæäè ñòàâàâ ó ñóäi íà çàõèñò êîìóíiñòiâ. I öi äâà ïîçàìiòàëè âñi ñëiäè ïî ñïðàâæíiõ óáèâöÿõ. Óíiâåðñèòåòè ÑØÀ çàïðîøóþòü íå ëèøå òàºìíèõ êîìóíiñòiâ, àëå é âiäêðèòèõ, íà âèêëàäè ñòóäåíòàì. Íàïðèêëàä, çàïðîøóâàëè ãîëîâó ÊÏ ÑØÀ ¥. Õîëëà, i âií âèãîëîñèâ 1967–68 ðð. ïîíàä ñòî ëåêöié. Iíøi çíàíi êîìóíiñòè÷íi ïðîâiäíèêè âèãîëîñèëè â óíiâåðñèòåòàõ ïîíàä 50 ëåêöié. Òîé æå ãîëîâà ÊÏ ÑØÀ ïðîìîâëÿâ 1968 ðîêó íà ðàäiî i òåëåáà÷åííi äî 50 ìiëüéîíiâ ñëóõà÷iâ. Òîæ íå äèâíî, ùî ðåäàêòîðè ñòóäåíòñüêîãî æóðíàëó „Äåéëi Êàðäiíàê“ Âiñêîíñiíñüêîãî óíiâåðñèòåòó âñi áóëè êîìóíiñòàìè. À ñòóäåíòñüêå „Òîâàðèñòâî äåìîêðàòè÷íîãî ñóñïiëüñòâà“ ó ñâî¿õ âèäàííÿõ öiëêîì âiäêðèòî çàêëèêຠäî áåçëàäó, õàîñó, çàëÿêóâàííÿ, íàïàäiâ, ïiäïàëó òîùî i ïèøå, ùî ìåòîþ ¿õíüîãî Òîâàðèñòâà º çàïðîâàäèòè êîìóíiçì ó âñüîìó ñâiòi. Ó ìiñòi Ìiëâàêi iñíóº êîìóíiñòè÷íà øêîëà „Êîìîíâåëç Êîëåäæ“. Âîíà âèõîâóº êîìóíiñòiâ, ðåâîëþöiîíåðiâ, áåçáîæíèêiâ. Íàâ÷ຠðóéíóâàòè êàïiòàëiñòè÷íèé ëàä âñiëÿêèìè ñïîñîáàìè òà íèùèòè õðèñòèÿíñòâî. Ó òié „øêîëi“ ïàíóº íi÷èì íå ñòðèìàíà ñòàòåâà ðîçïóñòà, ïèÿòèêà i íàðêîìàíiÿ. ßê ïiäñóìîê ìîæå áóòè òîé ôàêò, ùî ïåðåä 1939 ðîêîì ó âñüîìó ñâiòi áóëî 4 ìiëüéîíè ÷ëåíiâ êîìóíiñòè÷íèõ ïàðòié, à â 1957 ðîöi ¿õ áóëî âæå 33 ìiëüéîíè, òîáòî çáiëüøèëîñÿ íà 800 % çà 12 ðîêiâ. Òåïåð ¿õ ùå áiëüøå.*

* Çà ñòàíîì íà ïî÷àòîê 70-èõ ðîêiâ.

Øîñòà êîëîíà Â. Ëåíií äàâíî ñêàçàâ: „Êàïiòàëiñòè ñàìi çðîáëÿòü ñîái òðóíó i íàì äàäóòü, ùîá ìè ¿õ ïîõîâàëè. Ùå é öâÿõiâ äîäàäóòü, ùîá ìè ¿õíi òðóíè çàáèëè“. Ùî òàêå øîñòà êîëîíà? Ç ÿêèõ ëþäåé âîíà ñêëàäàºòüñÿ? ßêà ¿¿ ðîëü â iñòîði¿? – Íàéïðîñòiøå âiäïîâiñòè íå öå ìîæíà ïðèêëàäàìè. Ïðåçèäåíò ÑØÀ Ô. Ðóçâåëüò áóâ àìåðèêàíñüêèì ïàòðiîòîì i äåìîêðàòîì. À çà âñþ iñòîðiþ íiõòî ó ñâiòi íå äîïîìiã çàïåêëîìó âîðîãîâi ÑØÀ Ìîñêîâùèíi çìiöíþâàòè ¿¿ iìïåðiþ òàê áàãàòî, ÿê çìiöíèâ âëàñíå Ô. Ðóçâåëüò. Òåïåð i øêîëÿð áà÷èòü çãóáíi çàäëÿ ÑØÀ íàñëiäêè Ðóçâåëüòîâî¿ ïîëiòèêè ùîäî Ìîñêîâùèíè. Ïðåçèäåíò ÑØÀ Ã. Òðóìåí, ùîïðàâäà, íå áóâ âåëèêèì äåðæàâíèì ìóæåì, à áóâ çâè÷àéíèì óðÿäîâöåì. Ïðîòå, íàâiòü i çâè÷àéíèé óðÿäîâåöü áà÷èâ, ÿê ìàôiÿ â Ìiíiñòåðñòâi çàêîðäîííèõ ñïðàâ ÑØÀ äîïîìàãàëà êèòàéñüêèì êîìóíiñòàì çàõîïëþâàòè äåðæàâíó âëàäó â Êèòà¿. Ã. Òðóìåí äîïîìiã êîìóíiñòàì â Àçi¿ ñòiëüêè, íiáè âií ñàì áóâ çàïåêëèì êîìóíiñòîì. À âií êîìóíiñòîì íå áóâ. Áóâ àìåðèêàíñüêèì ïàòðiîòîì i äåìîêðàòîì. Ïðåçèäåíò ÑØÀ Ä. Åéçåíõàóåð, õî÷ i áóâ íåâiãëàñîì ó ñâiòîâié ïîëiòèöi, ïðîòå âií áóâ äîáðèì ãåíåðàëîì. Âií çíàâ âàãó ñâ i âîðîæî¿ ðîçâiäêè çà âiéíè i ìèðíîãî ÷àñó. Îòæå, âií ìàâ áè çðîçóìiòè âiéñüêîâó, îòæå, i ïîëiòè÷íó âàãó ìîñêîâñüêî¿ ï’ÿòî¿ é øîñòî¿ êîëîí ó ÑØÀ, àìåðèêàíñüêî¿, ïðîòèìîñêîâñüêî¿ ï’ÿòî¿ êîëîíè â ÑÐÑÐ i ïîçà ÑÐÑÐ, íà åìiãðàöi¿. À âií íå ëèøå íå ïiäòðèìàâ æîäíî¿ ïðîòèìîñêîâñüêî¿ êîëîíè â ÑÐÑÐ i íà åì³ãðàöi¿, àëå íàâiòü íå íèùèâ ìîñêîâñüêî¿ ï’ÿòî¿ êîëîíè â ÑØÀ, íå ïîáîðþâàâ ³ øîñòî¿ êîëîíè â ÑØÀ. Ùîãiðøå! Íàâiòü äîïîìàãàâ ¿ì, áàéäóæå, ùî íåñâiäîìî. Íàïðèêëàä, äîïîìàãàâ ìîñêîâñüêèì åìiãðàíòàì, ÿêi âäàâàëè íiáè âîíè âîðîãè „áiëüøîâèêiâ“. Âií íå ëèøå íi÷èì íå äîïîìiã ìàäÿðñüêèì ïîâñòàíöÿì 1956 ðîêó, àëå íå çàëèøèâ iñòîði¿ íàâiòü õî÷ áè ïàïåðîâîãî îáóðåííÿ. Âñi îòi âåëèêi, ñåðåäíi i ìåíøi ðóçâåëüòè, òðóìåíè, ðàñêi, êåííåäi, à÷åñîíè, ÷åðâîíi ºïèñêîïè, ìiëüéîíåðè iòîíè, ïðåçèäåíòè áåíåøi òîùî íå áóëè àíi êîìóíiñòàìè, àíi ìîñêîâñüêèìè ïàòðiîòàìè. Àëå íiõòî iíøèé, ëèøå âîíè ðîçáóäóâàëè òåïåðiøíþ òåõíi÷íó i âiéñüêîâó ñèëó ìîñêîâñüêî¿ iìïåði¿ ÑÐÑÐ. I ïðî öå íå ìè êàæåìî – ñàìi æ àìåðèêàíöi ³ àíãëiéöi. Òà êèíüìî îêîì íà íàøó óêðà¿íñüêó iñòîðiþ. 141

Íàøi âëàñíi âåëèêi, ñåðåäíi, ìåíøi áðþõîâåöüêi, òåòåði, ñàìîéëîâè÷i, êî÷óáå¿, ðîçóìîâñüêi, ïðîêîïîâè÷i, áåçáîðîäüêè, ãîãîëi, äðàãîìàíîâè, âèííè÷åíêè, ñêîðîïàäñüêi, ëþá÷åíêè, ñêðèïíèêè, êèðè÷åíêè, òè÷èíè, ñîñþðè, øàïîâàëè, øåëåñòè, êîðäþêè, ìàéñòðåíêè òîùî – ÷è æ âîíè íå ëþáèëè Óêðà¿íó? – Áåçïåðå÷íî, ùî ëþáèëè. ×è ìîæå âîíè ëþáèëè Ìîñêîâùèíó áiëüøå, ÿê Óêðà¿íó? – Íi. ×èìàëî ç íèõ ãèäèëèñÿ Ìîñêîâùèíîþ. À íåçàïåðå÷íèì iñòîðè÷íèì ôàêòîì º, ùî áåç öèõ øåñòèêîëîííèêiâ íiêîëè íå çìîãëà áè Ìîñêîâùèíà ïîäîëàòè Óêðà¿íó. Âñi ìîñêîâñüêi óðÿäè, âiä Iâàíiâ äî Íiêiò ðàçîì, äóæå ùåäðî íàãîðîäæóâàëè äîíîùèêiâ. I êîæíèé ìîñêâèí – âñiõ ñóñïiëüíèõ ñòàíiâ i âñiõ ïîëiòè÷íèõ áàð⠖ ââàæຠñâî¿ì ñâÿòèì îáîâ’ÿçêîì âèäàâàòè âëàäi âîðîãà Ìîñêîâùèíè. Íàâiòü ó â’ÿçíèöÿõ, ó ñìåðòåëüíèõ ñèáiðñüêèõ òàáîðàõ â’ÿçíi-ìîñêâèíè îõî÷å, áåç ïðèìóñó äîíîñèëè âëàäi íà âîðîãi⠄ñàâºòñêîé âëàñòi“, òî¿ ñàìî¿, ùî ¿õ ïîñàäèëà çà ´ðàòè. Îñü ÷îìó íiêîëè íå áóëî â Ìîñêîâùèíi íi÷è¿õ ï’ÿòèõ êîëîí. Ìîñêîâñüêi ò. çâ. „ðåâîëþöiîíåðè“, õî÷ i âáèâàëè ñâî¿õ öàðiâ, ïðîòå íå áóëè àíi ï’ÿòè-, àíi øåñòèêîëîííèêàìè ÿêî¿ñü âîðîæî¿ Ìîñêîâùèíi äåðæàâè. Âñi ìîñêîâñüêi ò. çâ. „ðåâîëþöiîíåðè, ñîöiàëiñòè, iíòåðíàöiîíàëiñòè“, âñi âîíè – áåç ºäèíîãî âèíÿòêó – áóëè ïåðø çà âñå i ïîíàä óñå – ìîñêîâñüêèìè ïàòðiîòàìè, íàâiòü øîâiíiñòàìè. „ªäiíàÿ, íºäºëiìàÿ ìàòóøêà Ðàñºÿ“ (òîáòî iìïåðiÿ) áóëà, º i áóäå êîæíîìó ìîñêâèíîâi íàéñâÿòiøîþ, áåçïåðå÷íîþ äî´ìîþ. Òåîðåòè÷íà áàëàêàíèíà Â. Ëåíiíà ÷è Î. ¥åðöåíà ïðî ïðàâî êîæíîãî íàðîäó ìîñêîâñüêî¿ iìïåði¿ íà íåçàëåæíó äåðæàâó – áóëà çâè÷àéíî ìîñêîâñüêîþ îáëóäîþ, ïiäñòóïîì, ùîáè âòðèìàòè „ºäiíóþ, íºäºëiìóþ“ âiä ðîçïàäó. Íiõòî iíøèé, ëèøå àâòîð âèðàçó „Ðîññèÿ – òþðüìà íàðîäîⓠÂ. Ëåíií ïîêàçàâ 1917 ðîêó íàî÷íî ëåãêîâiðíèì õîõëàì, ÿê öåé âèðàç ðîçóìiþòü ìîñêîâñüêi „iíòåðíàöiîíàëiñòè“ íà ÷îëi ç òèì æå Â. Ëåíiíèì. ßêùî òàê ðîçóìiþòü ìîñêîâñüêi „iíòåðíàöiîíàëiñòè“, òî ìîñêîâñüêi ìîíàðõiñòè i ïîãîòiâ. Íiõòî iíøèé, ëèøå òîé, õòî âîþâàâ ïðîòè „ñàâºòñêîé âëàñòi“ – ãåíåðàë À. Äåíiêií çàêëèêàâ 1941 ðîêó ñâî¿õ „áºëèõ“ ñòàðøèí íà åìi´ðàöi¿ ïîâåðòàòèñÿ íà „ðîäiíó“ i âñòóïàòè äî „êðàñíîé àðìi¿“. Âií öiëêîì ñëóøíî ïîÿñíþâàâ ¿ì, ùî òîé ¿õíié ïîâîðîò íå º æîäíîþ çðàäîþ ¿õíiõ ïîëiòè÷íèõ ïîãëÿäiâ, áî æ „êðàñíàÿ“ àðìiÿ áîðåòüñÿ çà òå ñàìå, çà ùî áîðîëàñÿ i „áºëàÿ“, òîáòî çà „ºäiíóþ íºäºëiìóþ ìàòóøêó Ðàñºþ“. Ùîáè ìîñêîâñüêi ñîöiàëiñòè òà äåìîêðàòè íå âàãàëèñÿ, òî ¿õíié ïðîâiäíèê ñîöiàëiñò Î. Êåðåíñüêèé ïiäòðèìàâ çàêëèê ìî-

íàðõiñòà À. Äåíiêiíà, ïîÿñíþþ÷è: „Ëiïøå çëèé äèêòàòîð, íiæ ðîçâàë „ºäiíîé íºäºëiìîé Ðàñºi“. I ñïðàâäi, áàãàòî ìîñêîâñüêèõ åìiãðàíòi⠖ i ìîíàðõiñòiâ, ³ ñîöiàëiñòi⠖ ïîñëóõàëè òîãî çàêëèêó i âñòóïèëè äî íiìåöüêîãî âiéñüêà òà íiìåöüêèõ óñòàíîâ. Öå âîíè – ìîñêâèíè íà íiìåöüêié ñëóæái – ïðèçâåëè Íiìå÷÷èíó äî ïîðàçêè. Òàêîæ ¿ì – ìîñêâèíàì íà ñëóæái ÑØÀ – çàâäÿ÷óþòü àìåðèêàíñüêi ïîëiòèêè ñâî¿ìè ïîðàçêàìè ó òåïåðiøíié õîëîäíié âiéíi. I öå âîíè – ìîñêâèíè íà ñëóæái ÑØÀ ç äîïîìîãîþ øåñòèêîëîííèêiâ, ïðèçâåäóòü ó ìîæëèâié ãàðÿ÷ié âiéíi äóðíèõ ÿíêi äî òîãî ñàìîãî, äî ÷îãî âîíè ïðèçâåëè 1945 ðîêó çàðîçóìiëèõ øâàáiâ, óæèâàþ÷è òèõ ñàìèõ ñïîñîáiâ, ÿêèõ óæèâàëè, êîëè áóëè íà íiìåöüêié ñëóæái. Äîñòåìåííî òàêå ñòàëîñÿ â Óêðà¿íi 1917 ðîêó. ßêáè òîäi íå áóëî øåñòèêîëîííèêiâ-ìîñêâîëþáiâ ãðóøåâñüêèõ, âèííè÷åíêiâ òà ¿ì ïîäiáíèõ, òî é ï’ÿòèêîëîííèêè-ÿíè÷àðè ñêðèïíèêè, ëþá÷åíêè íå çìîãëè á íi÷èì äîïîìîãòè Ìîñêîâùèíi çàãàðáàòè Óêðà¿íó. Íå çìîãëè áè – ï’ÿòà êîëîíà íi÷îãî íå âäiº òàì, äå íåìà øîñòî¿. Îòæå, ÑÐÑÐ ñòâîðèëà i çìiöíèëà íå ï’ÿòà êîëîíà, òîáòî ÿíè÷àðè, àëå øîñòà – ìîñêâîëþáè. Òå, ùî äiÿëîñÿ òîäi ó Ñõiäíié ªâðîïi, äiºòüñÿ òåïåð ó Çàõiäíié ªâðîïi òà â Àìåðèöi. Óêðà¿íñüêà íàöiîíàëüíà êóëüòóðà º îäíîþ ç íàéñòàðøèõ i íàéãëèáøèõ ó ñâiòi. Öå º ïðè÷èíîþ òîãî íåçðîçóìiëîãî äèêîìó ìîñêâèíîâi îïîðó óêðà¿íöiâ ìîñêîâùåííþ. Ñïðîòèâó âiä äåðæàâíî¿ ïîðàçêè ó Ïåðåÿñëàâi 1654 ðîêó – ïî ñüîãîäíiøíié äåíü. Ùîïðàâäà, Ìîñêîâùèíà çíàéøëà ñåðåä ïiäáèòèõ óêðà¿íöiâ ÷èìàëî çàïðîäàíöiâ, ï’ÿòèêîëîííèêiâ-ÿíè÷àðiâ, àëå íàâiòü ¿ì Ìîñêîâùèíà íå äîâiðÿëà, òîìó íå ñïóñêàëà ç íèõ îêà àíi íà õâèëèíó. Ïðîòå Ìîñêîâùèíà äóæå çìåíøèëà ñèëó óêðà¿íñüêîãî ñïðîòèâó, âèõîâàâøè ó ñâî¿õ ìîñêîâñüêèõ øêîëàõ i íà ìîñêîâñüêié ëiòåðàòóði ìàéæå âñþ íàøó iíòåëiãåíöiþ íà øåñòèêîëîííèêiâ. Ðàíiø ¿õ íàçèâàëè ìàëîðîñàìè. Òåïåð âîíè íàçèâàþòüñÿ ìàëîóêðà¿íöÿìè. Øåñòèêîëîííèêiâ ó ÑØÀ ìîæíà íàçâàòè ìàëîàìåðèêàíöÿìè, áî ó ÑØÀ i ìîñêîâñüêi, i ìàôiîçíi øåñòèêîëîííèêè ìðiþòü çíèùèòè äåðæàâíó íåçàëåæíiñòü äåìîêðàòè÷íèõ ÑØÀ, ïiäïîðÿäêóâàâøè ÑØÀ ñâiòîâîìó äèêòàòîðñüêîìó íàäóðÿäîâi. Êèíüìî îêîì íà òi ïîòóãè.

142

143

*** Ùîá ëiïøå çðîçóìiòè ñèëó i ìîæëèâîñòi øîñòî¿ êîëîíè âïëèâàòè íà äåðæàâíó ïîëiòèêó ÑØÀ, ìóñèìî ñêàçàòè äåùî ïðî äåðæàâíèé ëàä öiº¿ êðà¿íè.

 ªâðîïi ãîëîâà äåðæàâè (êîðîëü, ïðåçèäåíò) íå êåðóº i íå âåäå äåðæàâíó ïîëiòèêó. Öå ðîáèòü ãîëîâà óðÿäó (Ãîëîâà Ðàäè ìiíiñòðiâ). Ó ÑØÀ ãîëîâîþ óðÿäó º ñàì ïðåçèäåíò, i âií ïðèçíà÷ຠ÷è óñóâຠìiíiñòðiâ*. Òàêèì ÷èíîì íà ïðåçèäåíòà ÑØÀ ïàäຠïîäâiéíà âiäïîâiäàëüíiñòü i ïîäâiéíèé òÿãàð âëàäè. Öÿ âiäïîâiäàëüíiñòü ³ òÿãàð ùå çáiëüøóþòüñÿ äåðæàâíèì ëàäîì ÑØÀ.  ªâðîïi óðÿä âiäïîâiäຠïåðåä ïàðëàìåíòîì çà ñâîþ ïðàöþ. Îòæå, ÷àñòèíà âiäïîâiäàëüíîñòi ïàäຠi íà ïàðëàìåíò. Ó ÑØÀ óðÿä íå âiäïîâiäຠïåðåä ïàðëàìåíòîì**. Ìiíiñòðè âiäïîâiäàþòü çà ñâîþ ïðàöþ ïåðåä ïðåçèäåíòîì. À ïðåçèäåíò º ùå é ãîëîâíîêîìàíäóâà÷åì âiéñüêà ÑØÀ. Òàêèì ÷èíîì íà ïðåçèäåíòà ÑØÀ ïàäຠ÷îòèðèêðàòíèé òÿãàð i ÷îòèðèêðàòíà âiäïîâiäàëüíiñòü.  ªâðîïi ãîëîâà óðÿäó ìóñèòü ïiòè ó âiäñòàâêó ðàçîì ç óñiì óðÿäîì, ÿêùî ïàðëàìåíò óõâàëèòü éîìó íåäîâið’ÿ. Ó ÑØÀ ïàðëàìåíò íå ìຠïðàâà óñóâàòè ãîëîâó óðÿäó, áî íèì º ñàì ïðåçèäåíò***. Òåïåð óñå æèòòÿ êîæíîãî öèâiëiçîâàíîãî íàðîäó äóæå ïîâ’ÿçàíå ç óñiì æèòòÿì iíøèõ íàðîäiâ, íàñàìïåðåä ñóñiäíiõ. Òèìòî íà ïîëiòèêó êîæíî¿ äåðæàâè ìຠâåëèêèé âïëèâ ïîëiòèêà iíøèõ äåðæàâ. À òåïåð æèòòÿ öèâiëiçîâàíèõ íàðîäiâ òàê ðîçâèíóëîñÿ, óñêëàäíèëîñÿ, ùî êîæíà öàðèíà æèòòÿ ïîâ’ÿçàíà i âïëèâຠíà iíøi öàðèíè æèòòÿ. Îòæå, ãîëîâà óðÿäó ìóñèòü çíàòè áîäàé çàãàëüíî âñå ïðî æèòòÿ ñóñiäíiõ, i íàâiòü íå ñóñiäíiõ íàðîäiâ. À íà öå íå âèñòà÷èòü àíi ÷àñó àíi ðîçóìó íàéãåíiàëüíiøié ç ãåíiàëüíèõ ëþäåé. Òàê, íå ëèøå ãîëîâà óðÿäó, àëå é îêðåìi ìiíiñòðè ïðèìóøåíi çàêëèêàòè äî óðÿäó çíàâöiâ îêðåìèõ öàðèí æèòòÿ, i òî íå ëèøå ó ñâî¿é äåðæàâi, àëå òàêîæ i â iíøèõ äåðæàâàõ. I òåïåð ôàêòè÷íî âñiì æèòòÿì êåðóþòü òàêi çíàâöi, à ïðåçèäåíòè, ìiíiñòðè, ïàðëàìåíòè ñòàëè „ãóìîâèìè ïå÷àòêàìè“ òèõ çíàâöiâ. Ïåðåîáòÿæåíiñòü ïðåçèäåíòà ÑØÀ i ïåêó÷à ïîòðåáà ìàòè â êîæíîìó ìiíiñòåðñòâi áàãàòî çíàâöiâ-äîðàäíèêiâ äàëè Ìîñêîâùèíi i ìàôi¿ áåçëi÷ íàãîä i ìîæëèâîñòåé ïîíàïèõàòè äî óðÿäó ÑØÀ ñâî¿õ ï’ÿòè- òà øåñòèêîëîííèêiâ, i òî íà äóæå âèñîêi ïîñàäè. Íàïðèêëàä, ëèøå îäèí ç ìàôiîçíèõ ïðîâiäíèêiâ i ëèøå * Âîíè íàâiòü íå íàçèâàþòüñÿ „ìiíiñòðàìè“, à ëèøå ñåêðåòàðÿìè äåïàðòàìåíòiâ (òîáòî ìiíiñòåðñòâ, ÿêùî ãîâîðèòè ºâðîïåéñüêîþ ìîâîþ). ** Íàâiòü íåìà íàçâè „ïàðëàìåíò“, à º „Êîí´ðåñ“ (ïî-óêðà¿íñüêè „ç’¿çä“, „çáið“), ùî ñêëàäàºòüñÿ ç Ïàëàòè Óïîâíîâàæåíèõ (ðåïðåçåíòàíòiâ) êîæíîãî øòàòó i Ñåíàòó ÑØÀ. *** ßê â ªâðîïi êîðîëiâ, òàê i ïðåçèäåíòà ÑØÀ ìîæå óñóíóòè âiä âëàäè ëèøå Âåðõîâíèé Ñóä, i ëèøå çà çðàäó ÷è ÷åðåç áîæåâiëëÿ.

çà êiëüêà ðîêiâ ïðîôåñîð Ô. Ôðàíêôóðòåð ïîíàïèõàâ äî óðÿäó ïîíàä 100 ñâî¿õ êîëèøíiõ ñòóäåíòiâ-êîìóíiñòiâ òà ñîöiàëiñòiâ. Ç íèõ Ñëóæáà áåçïåêè ïiçíiøå çëîâèëà íà ãàðÿ÷îìó 12 ìîñêîâñüêèõ øïèãóíiâ. Âñi òi ñòî ìàëè äóæå âïëèâîâi ïîñàäè. Òàêå çðîáèâ îäèí Ô. Ôðàíêôóðòåð. À òàêèõ ôðàíêôóðòåðiâ áóëî i º â ÑØÀ êiëüêàäåñÿò, ÿêùî íå êiëüêàñîò. Âåëèêîþ, ùå íå ïåðåáîðåíîþ, õî÷ âæå íàäùåðáëåíîþ òâåðäèíåþ, ïåðåøêîäîþ ï’ÿòié òà øîñòié êîëîíàì i ìàôi¿ º ïàðëàìåíò ÑØÀ (Êîí´ðåñ), à òàêîæ Êîíñòèòóöiÿ ÑØÀ º òîþ îñíîâîþ îñíîâ, òîþ íåçðóøíîþ ñêåëåþ, íà ÿêié òâåðäî ñòî¿òü âñå æèòòÿ â ÑØÀ. Ìè âæå çãàäóâàëè ïðî íàäçâè÷àéíî øèðîêå, ãëèáîêå i âñåîõîïëþþ÷å íàðîäíå ñàìîóïðàâëiííÿ ÑØÀ. Çàáåçïå÷åíà Êîíñòèòóöiºþ ñàìîñòiéíiñòü, ñàìîóïðàâíiñòü øòàòiâ º òîþ âåëè÷åçíîþ ñèëîþ, ÿêà çàõèùຠâåñü äåìîêðàòè÷íèé ëàä ÑØÀ âiä ìàôiîçíî¿, ñîöiàëiñòè÷íî¿ äåñïîòi¿. Îïàíóâàâøè ó âåëèêié ìiði ôåäåðàëüíèé óðÿä ó Âàøèí´òîíi, ñîöiàëiñòè÷íà øîñòà êîëîíà âæèâຠâñiõ, íàâiòü àíòèêîíñòèòóöiéíèõ ñïîñîáiâ, ùîá ÿêîìîãà çìåíøèòè, îáìåæèòè ñàìîóïðàâíi ïðàâà øòàòiâ òà ìiñò, ùîá ÿêîìîãà áiëüøå ïiäêîðèòè ¿õ íàêàçàì ç Âàøèí´òîíà. Òåïåðiøíÿ áîðîòüáà íåãðiâ çà îäíàêîâi ïðàâà ç áiëèìè º ëèøå âèìîâêîþ, ïðåòåêñòîì, ùîáè çìåíøèòè ñàìîóïðàâó øòàòiâ. Ùå çà ÷àñiâ, êîëè íà ïiâäíi ÑØÀ iñíóâàëî íåâiëüíèöòâî íåãðiâ, ïiâäåííi øòàòè óõâàëèëè çàêîíè, ÿêi çàáîðîíÿëè çìiøóâàííÿ ó ãðîìàäñüêîìó æèòòi íåãðiâ ç áiëèìè. Òà ïî çâiëüíåííi íåãðiâ ç ðàáñòâà, i â ìiðó òîãî, ÿê çàáóâàëèñÿ ðàáîâëàñíèöüêi ïîãëÿäè, ùîðàç áiëüøå ñàìi æ áiëi íå äîäåðæóâàëèñÿ òèõ çàêîíiâ. I íåìà ñóìíiâó, ùî ç ÷àñîì ñàìi ïiâäåííi øòàòè óíåâàæíèëè áè öi, âæå ïåðåæèòi çàëèøêè íåâiëüíèöòâà. ϒÿòà i øîñòà êîëîíè â ÑØÀ çàõîòiëè âèêîðèñòàòè íåãðèòÿíñüêó êðèâäó çàäëÿ ñâ ìåòè. Äî 1945 ðîêó â ÷àñîïèñàõ ÑØÀ ìàéæå íå áóëî çãàäîê ïðî ïðàâà íåãðiâ. Ïî 1945 ðîöi ðàïòîâî, áåç íiÿêî¿ íàÿâíî¿ ïðè÷èíè, â ÷àñîïèñè ÑØÀ íàõëèíóëà âåëèêà ïîâiíü ñòàòåé, ùî âèìàãàëè íåãàéíîãî ñêàñóâàííÿ çàêîíiâ, ÿêi îáìåæóþòü ïðàâà íåãðiâ. Çà Êîíñòèòóöiºþ ÑØÀ çìiíþâàòè çàêîíè øòàòiâ ìຠïðàâî ëèøå ëþäíiñòü øòàòó i áiëüøå íiõòî. Íàâiòü Âåðõîâíèé Ñóä ÑØÀ íå ìຠöüîãî ïðàâà. Àëå Âåðõîâíèé Ñóä ÑØÀ ìຠïðàâî i îáîâ’ÿçîê òëóìà÷èòè Êîíñòèòóöiþ. I îïàíîâàíèé øåñòèêîëîííèêàìè Âåðõîâíèé Ñóä ÑØÀ âèçíàâ, ùî çàêîíè ïiâäåííèõ øòàòiâ, ÿêi îáìåæóþòü ïðàâà íåãðiâ, ñóïåðå÷àòü Êîíñòèòóöi¿ ÑØÀ i òîìó âîíè íå ïðàâîñèëüíi. À ÷îìó æ âiä ÷àñó çíåñåííÿ íåâiëüíèöòâà àæ äî 1945 ðîêó íiõòî (ó òîìó ÷èñëi i Âåðõîâíèé Ñóä) íå ñóìíiâàâñÿ â ¿õíié ïðàâîñèëüíîñòi? – Áî öÿ ïðîïàãàíäà

144

145

íiáèòî çàõèñòó ïðàâ íåãðiâ â äiéñíîñòi º ïðîïàãàíäîþ ïîòðåáè çíèùèòè ñàìîóïðàâëiííÿ øòàòiâ òà ìiñò i çîñåðåäèòè âñþ âëàäó ó Âàøèí´òîíi. ×îìó ï’ÿòà ³ øîñòà êîëîíè òà ìàôiÿ òàê çàïåêëî áîðþòüñÿ çà çîñåðåäæåííÿ âñiº¿ äåðæàâíî¿ âëàäè ó ñòîëèöi? Áî âñiëÿêà äèêòàòóðà, âñiëÿêà äåñïîòiÿ ìîæå iñíóâàòè ëèøå òîäi, êîëè âñÿ äåðæàâíà âëàäà º ëèøå â ¿¿ ðóêàõ i áiëüøå íi â êîãî. Çîñåðåäæåííÿ äåðæàâíî¿ âëàäè º êîíå÷íîþ ïåðåäóìîâîþ âñiëÿêî¿ äåñïîòi¿. À çäiéñíèòè ñîöiàëiñòè÷íi iäå¿ ìîæå ëèøå áåçîãëÿäíî æîðñòîêà äåñïîòiÿ. Ñîöiàëiñòè÷íi ïðîâiäíèêè çíàþòü öå äóæå äîáðå i òîìó òàê ãîëîñíî êðè÷àòü ïðî „äåìîêðàòè÷íiñòü“ ñîöiàëiçìó, ùîáè ñîöiàëiñòè÷íèé i íåñîöiàëiñòè÷íèé çàãàë íå ïîáà÷èëè äåñïîòi¿. Ó êðà¿íi, äå ëþäè âiääàâíà ìàþòü äåìîêðàòè÷íèé ëàä i âðÿäóâàííÿ, äå öiíÿòü ¿õ äîðîæ÷å çà ñâîº æèòòÿ, äå äåìîêðàòèçì òà ñàìîóïðàâà ìàþòü äóæå ñòàði, ãëèáîêi êîðåíi i ñòàëè ñâÿùåííîþ òðàäèöiºþ âñüîãî íàðîäó, â òàêèõ êðà¿íàõ íå ñèëà æîäíîìó äåñïîòîâi, îòæå, i ñîöiàëiñòè÷íîìó, çàõîïèòè äåðæàâíó âëàäó ïðèìóñîì, çáðîºþ, õiáà ëèøå ºäèíèì ñïîñîáîì – îáäóðèâøè ëþäåé. Íàâ÷åíèé øåñòèðàçîâîþ ïîðàçêîþ ñîöiàëiñòè÷íèé êàíäèäàò íà ïðåçèäåíòà ÑØÀ ôàáiàíåöü Íîðìàí Òîìàñ ïðèìóøåíèé áóâ âèçíàòè, ùî „ßíê³ íiêîëè íå ïðèéìóòü ñîöiàëiçì ñâiäîìî, îõî÷å. Àëå ïiä íàçâîþ ëiáåðàëiçìó âîíè ïðèéìóòü êîæåí ïóíêò ñîöiàëiñòè÷íî¿ ïðîãðàìè. ² îäíîãî äíÿ ÑØÀ ñòàíóòü ñîö³àë³ñòè÷íîþ äåðæàâîþ, íå çíàþ÷è, ÿêèì ÷èíîì òàêå ñòàëîñÿ“. Äàâíÿ Óêðà¿íà ó âñié ñâî¿é êiëüêàòèñÿ÷îði÷íié iñòîði¿ íiêîëè íå ìàëà ñâî¿õ äåñïîòiâ (÷óæi áóëè) i íiêîëè íå ìàëà ñâî¿õ ðàáiâ (áóëè ÷óæi áðàíöi). Ùîïðàâäà, ïî íàøié êàòàñòðîôi ïiä Ïîëòàâîþ 1709 ðîêó Ìîñêîâùèíà õèòðîùàìè (ðóêàìè õîõëàöüêèõ ÿíè÷àðiâ) íàêèíóëà óêðà¿íñüêîìó íàðîäîâi íåâiëüíèöòâî. Àëå âîíî íå áóëî ïîâíèì ðàáñòâîì. I ïî 1917 ðîöi Ìîñêîâùèíà ðóêàìè íàøèõ ÿíè÷àðiâ-ñîöiàëiñòiâ íàêèíóëà íîâå íåâiëüíèöòâî, îáäóðèâøè (óñòàìè ÿíè÷àðiâ-äðàãîìàíiâöiâ) íàøå ñåëÿíñòâî, îáiöÿþ÷è: „Âñÿ çåìëÿ ñåëÿíàì ó ¿õíþ âëàñíiñòü“. Àëå ñåëÿíñòâî, ïîáà÷èâøè, ùî éîãî îáäóðåíî, âõîïèëîñÿ çà çáðîþ, ó 1919– 1923 ðîêàõ âñÿ Óêðà¿íà ãîðiëà ó âîãíi ñåëÿíñüêèõ ïîâñòàíü. I öÿ âiéíà Óêðà¿íè ç Ìîñêîâùèíîþ òÿãíåòüñÿ áåç ïåðåðâè àæ äî ñüîãîäíi. Iñòîðiÿ çàïèñàëà çîëîòèìè áóêâàìè iìåíà òèñÿ÷ ïîëåãëèõ ó òié âiéíi óêðà¿íñüêèõ ãåðî¿â, õî÷ íå çàïèñàëà ìiëüéîíiâ òàêèõ i áiëüøèõ, áî ¿õíi iìåíà ëèøå Áîã çíàº. Íà öèõ ïðèêëàäàõ äàâíüî¿, äåìîêðàòè÷íî¿ i âîëåëþáíî¿ Óêðà¿íè (ùîíàéìåíøå 3.000 ðîêiâ âiêó) áà÷èìî: ÿê áàãàòî âàæàòü â iñòîði¿ íàöiîíàëüíi òðàäèöi¿.

ÑØÀ ùå äóæå, äóæå ìîëîäi. Àëå ¿õ çàñíóâàëè i íèìè êåðóâàëè àæ äî XX ñò. àíãëiéöi. À Àíãëiÿ ìàëà íàéäàâíiøèé ó ªâðîïi ïàðëàìåíò ùå ç XIII ñò.* òà ñëàâíó âîëåëþáíó Õàðòiþ Âîëüíîñòåé (Ìà´íà ×àðòà) 1215 ðîêó. Ñâîº ãîðäå „Íiêîëè, íiêîëè, íiêîëè Áðèòàíåöü íå áóäå ðàáîì“ àíãëîñàêñüêi ïåðåñåëåíöi ïðèâåçëè i äî Àìåðèêè. Âîíè ñòâîðèëè ó Ïiâíi÷íié Àìåðèöi íàéäåìîêðàòè÷íiøó ó ñâiòi äåðæàâó ç íàéøèðøèì i íàéãëèáøèì ñàìîóïðàâëiííÿì, ç íàéáiëüøèìè âîëüíîñòÿìè i ïðàâàìè ëþäèíè òà ãðîìàäè. I öÿ äåðæàâà âiëüíèõ ëþäåé ëèøå çà 400 ðîêiâ ðîçâèíóëàñÿ íà íàéáàãàòøó, íàéâiëüíiøó ó ñâiòi. Íàéáàãàòøó íå ìiëüéîíåðàìè, àëå ñâî¿ì íàéçàìîæíiøèì ñåëÿíñòâîì i ðîáiòíèöòâîì. ÑØÀ ñâî¿ì áàãàòñòâîì i ìîæëèâîñòÿìè ðîçáàãàòiòè ïðèòÿãíóëè äî ñåáå ìiëüéîíè íîâèõ ïåðåñåëåíöiâ, íàéáiëüøå ç ªâðîïè i íàéáiëüøå ó XX ñò. Ïðîïîðöiéíî äî âñüîãî ñâîãî íàðîäó ïðè¿õàëî íàéáiëüøå æèäiâ**. À ïîíàäòî áàãàòî æèäiâ ïðè¿õàëî çà âiéíè i ïî âiéíi 1939–45 ðð. Òîäi ç óñiõ íîâèõ ïåðåñåëåíöiâ ïîëîâèíà áóëè æèäè. Íå àíãëî-ñàêñîíñüêi ïåðåñåëåíöi ó ÑØÀ íå ìàëè òèõ âîëåëþáíèõ òðàäèöié, ùî ¿õ ìàëè àíãëîñàêñè. Äî XX ñò. ïðîâiä óñiì æèòòÿì, íàäòî ïîëiòè÷íèì áóâ ó ðóêàõ àíãëîñàêñiâ, ÿêi òâåðäî òðèìàëèñÿ ñâîãî òðàäèöiéíîãî „Íiêîëè, íiêîëè, íiêîëè Áðèòàíåöü íå áóäå ðàáîì“. Âîíè äóæå äáàëè, ùîáè äåðæàâà íå ïîðóøóâàëà ïðàâà i ñâîáîäè ãðîìàäÿíèíà i ñàìîóïðàâëiííÿ ãðîìàäè. Ó XX ñò., çîêðåìà ïî îñòàííié ñâiòîâié âiéíi, äî âëàäè i äî âïëèâó ïîëiòè÷íîãî, ãîñïîäàð÷îãî òà êóëüòóðíîãî ïî÷àëè ïðèõîäèòè äiòè íå àíãëîñàêñîíñüêèõ ïåðåñåëåíöiâ. Ñó÷àñíà ïñèõîëîãiÿ â÷èòü, ùî äiòè óñïàäêîâóþòü âiä ñâî¿õ áàòüêiâ, äiäiâ, ïðàäiäiâ íå ëèøå ôiçè÷íi âëàñòèâîñòi, àëå òàêîæ i äóõîâíi. Òîæ äiòè íåâîëåëþáíèõ íå àíãëîñàêñiâ, õî÷ i íàðîäæåíi â ÑØÀ, õî÷ i âèõîâàíi âîëåëþáíèìè øêîëàìè ÑØÀ, ïðîòå ìàþòü íàõèë äî äåñïîòi¿ i ðàáñòâà, óñïàäêîâàíèé âiä ¿õíiõ áàòüêiâ. À äåñïîòiÿ òà ðàáñòâî º îñíîâîþ îñíîâ ñîöiàëiçìó. Òèì-òî ñîöiàëiçìîì (ìàðêñîâèì i ôàáiàíñüêèì) â ÑØÀ çàõîïèëèñÿ ïåðåäóñiì íå àíãëîñàêñè, íàñàìïåðåä äóæå áàãàòî æèäiâ. Öå äîâîäèòü i ñòàòèñòèêà. Ñåðåä ï’ÿòè- i øåñòèêîëîííèêiâ (êîìóíiñòiâ i ñîöiàëiñòiâ) ó ÑØÀ àíãëîñàêñiâ º íå áiëüøå, ÿê îäèí âiäñîòîê. ßêèé âiäñîòîê æèäi⠖ ìè çãàäóâàëè ó ïîïåðåäíiõ ðîçäiëàõ.

146

147

* Òàêèé ïàðëàìåíò, ÿê àíãëiéñüêèé ó XIII ñò., Óêðà¿íà ìàëà âæå â X ñò. i äóæå ïðàâäîïîäiáíî, ùî ìàëà ùå é äî íàøî¿ åðè. ** Âñiõ æèäiâ ó ñâiòi º äåñü 20 ìiëüéîíiâ. Ç òîãî â ÑØÀ º 9 ìiëüéîíiâ.

Ñåðåä øåñòèêîëîííèêiâ º äóæå áàãàòî òàêèõ, ÿêi âèçíàþòü ñåáå ñîöiàëiñòàìè, à íàçèâàþòüñÿ „ëiáåðàëàìè“. À ñåðåä òèõ „ëiáåðàëiⓠº äóæå áàãàòî ñïðàâæíiõ ñîöiàëiñòiâ, ÿêi ïðèêðèâàþòü ñâié ñîöiàëiçì ëè÷èíîþ ëiáåðàëiçìó. Ãîëîâà III Iíòåðíàöiîíàëó Ê. Äiìiòðiºâ êàçàâ: „Çàäëÿ íàøî¿ ñïðàâè îäèí ïðèÿòåëü ÷è ïèñüìåííèê âàðòóº áiëüøå, íiæ 10 êîìóíiñòiâ.“ Íå êîìóíiñò, ïðîôåñîð ÷è ïèñüìåííèê ó ïîçàêîìóíiñòè÷íîìó ñâiòi âàðòóº çàäëÿ êîìóíiçìó áiëüøå, ÿê 1.000 ÷ëåíiâ êîìóíiñòè÷íî¿ ïàðòi¿. Êåðiâíèê Ñëóæáè áåçïåêè Å. Ãóâåð êàçàâ: „Íåáåçïåêà íàøié äåðæàâíîñòi âiä êîìóíiñòiâ ó ÑØÀ i ïîçà ÑØÀ º äàëåêî ìåíøà, íiæ âiä ëiáåðàëiâ, ÿêi äîïîìàãàþòü (áàéäóæå ñâiäîìî ÷è íi) êîìóíiñòàì. Öüîãî íå ðîçóìiëè ïðåçèäåíòè Ô. Ðóçâåëüò, Ã. Òðóìåí, Ä. Åéçåíõàóåð, Äæ. Êåííåäi, Ð. Íiêñîí. Íå ðîçóìiëè é ¿õíi Ìiíiñòðè çàêîðäîííèõ ñïðàâ. Ó ÷àñîïèñi „Íüþ-Éîðê Òàéìñ“ 22.02.1962 ð. áóëî íàäðóêîâàíî ïëàòíå îãîëîøåííÿ-âiäîçâó, ïiäïèñàíó 613 ïîâàæíèìè îñîáàìè. Òà âiäîçâà âèìàãàëà âiä Êîí´ðåñó ÑØÀ ëiêâiäóâàòè Ïàðëàìåíòñüêó Êîìiñiþ äîñëiäæåííÿ àíòèàìåðèêàíñüêî¿ äiÿëüíîñòi. Öÿ Êîìiñiÿ âèêðèâàëà i ïðèòÿãàëà äî ñóäó êîìóíiñòiâ. Ç ïiäïèñàíèõ 613 îñiá êîìóíiñòiâ áóëî ëèøå 17. Êðiì íèõ áóëè: 4 ºïèñêîïè, 78 ñâÿùåíèêiâ, 25 ðàáèíiâ, 92 ïðîôåñîðè. Ç íèõ ÷ëåíiâ ïðîêîìóíiñòè÷íèõ òîâàðèñòâ (êîìóíiñòè÷íèõ ïàðàâàíiâ) áóëî 261, à ðåøòà – „ëiáåðàëè“. Òàêi „ëiáåðàëè“-øåñòèêîëîííèêè âèäàâàëè çáiðêó ðîçâiäîê ïðî çîâíiøíþ ïîëiòèêó ÑØÀ ïiä íàçâîþ: „Ëiáåðàëüíi ïàïåðè“. Ó òié çáiðöi „ëiáåðàëè“ âèìàãàëè âiä óðÿäó ÑØÀ: 1) Âèçíàòè îôiöiéíî óðÿä êîìóíiñòè÷íîãî Êèòàþ i ïðèéíÿòè êîìóíiñòè÷íèé Êèòàé äî ÎÎÍ. 2) Âèçíàòè çà ÷åðâîíèì Êèòàºì ïðàâî íà Òàéâàíü. 3) Âèçíàòè îôiöiéíî óðÿä Ñõiäíî¿ Íiìå÷÷èíè. 4) Âèçíàòè, ùî ïåðåáóâàííÿ ÑØÀ ó Áåðëiíi íåñëóøíå i íåæèòòºâå. 5) Ðîççáðî¿òè Çàõiäíó Íiìå÷÷èíó. 6) Âèêèíóòè ç ÍÀÒÎ Çàõiäíó Íiìå÷÷èíó, Iòàëiþ, Ôðàíöiþ i ñêàíäèíàâñüêi äåðæàâè. 7) Çàáðàòè âiéñüêî ÑØÀ ç ªâðîïè. 8) ³äìîâèòèñÿ âiä äóðíîãî ïåðåêîíàííÿ, ùî íiáè ºäèíèé ñïîñ³á óíèêíóòè âiéíè – öå áóòè ãîòîâèì äî âiéíè. 9) Çàïðîïîíóâàòè Ìîñêîâùèíi ïðèºäíàòèñÿ äî ðàäiîìåðåæi ÑØÀ, ÿêà ñëiäêóº i ïîïåðåäæóº ïðî âîðîæi ðàêåòíi íàïàäè, ùîáè òèì çàïåâíèòè Ìîñêîâùèíó, ùî âîíà ìàòèìå ñâîº÷àñíî ïîïåðåäæåííÿ ïðî íàïàä ÑØÀ íà ÑÐÑÐ.

10) Çíà÷íî ïîëåãøèòè òîðãiâëþ ÑØÀ ç ÑÐÑÐ. Çíÿòè âñi ïåðåøêîäè ó öié òîðãiâëi i âçàãàëi âñiëÿêèì ñòîñóíêàì iç ÑÐÑÐ. 11) ÑØÀ ìóñèòü ïåðåñòàòè âèïðîáîâóâàòè àòîìíó çáðîþ, õî÷ áè Ìîñêîâùèíà é íå ïåðåñòàëà. 12) ÑØÀ ìóñèòü âiäìîâèòèñÿ âiä íåâiéñüêîâî¿, ãðîìàäñüêî¿ âîºííî¿ îõîðîíè. 13) ÑØÀ ìóñèòü äàâàòè âñåái÷íó äîïîìîãó âñiì ïîòðåáóþ÷èì äåðæàâàì, îòæå, i êîìóíiñòè÷íèì. Òàêi ñàìi âèìîãè ñòàâèòü óðÿäîâi ÑØÀ i Ìîñêîâùèíà. „Ëiáåðàëêîþ“ áóëà íàâiòü æiíêà ïðåçèäåíòà Ô. Ðóçâåëüòà Åëåîíîðà. Âîíà: 1) äîïîìàãàëà êîìóíiñòàì ÷èì ìîãëà; 2) âåëà çàïåêëó ïðîïàãàíäó, ùîáè çíèùèòè Êîìiñiþ ç ðîçñëiäóâàííÿ àíòèàìåðèêàíñüêî¿ äiÿëüíîñòi; 3) çàïðîøóâàëà âiäîìèõ êîìóíiñòiâ ãîñòþâàòè â Áiëîìó Äîìi i âèõâàëÿëà ¿õíþ àíòèäåðæàâíó äiÿëüíiñòü; 4) âåëà çàïåêëó ïðîïàãàíäó, ùîáè ïðèéíÿòè êîìóíiñòè÷íèé Êèòàé äî ÎÎÍ; 5) âîíà áóëà äiÿëüíèì ÷ëåíîì ìàôi¿; 6) ïðîïàãóâàëà çíèùèòè äåðæàâíó íåçàëåæíiñòü ÑØÀ, ïiäïîðÿäêóâàâøè ÑØÀ ñâiòîâîìó óðÿäîâi ÎÎÍ; 7) âîíà ó ñâî¿õ ñòàòòÿõ âèõâàëÿëà êðîâîçìiøóâàííÿ áiëèõ ç íåãðàìè òà âñiëÿêi iíøi ñîöiàëiñòè÷íi iäå¿; 8) âîíà âèïðàâäîâóâàëà (à òèì ñïðèÿëà) ñòàòåâó ðîçïóñòó òà ïèÿöòâî ìîëîäi. ¯¿ ñèí Iâàí âiäìîâèâñÿ ñëóæèòè ó âiéñüêó ÑØÀ – ñèí ïðåçèäåíòà. ϒÿòèêîëîííèêè-êîìóíiñòè i øåñòèêîëîííèêè-ñîöiàëiñòè òà „ëiáåðàëè“ çàêëàëè â ÑØÀ ïîíàä 200 ñâî¿õ òîâàðèñòâ, îðãàíiçàöié ïiä âñiëÿêèìè íàçâàìè-ïàðàâàíàìè, â ÿêèõ íåìà é íàòÿêó íà ñîöiàëiçì. Íàéâïëèâîâiøîþ òàêîþ îðãàíiçàöiºþ º „Ðàäà çàêîðäîííèõ ñòîñóíêiâ“. Âîíà º iäåîëîãi÷íîþ äèòèíîþ ïîìåðëî¿ Ëi´è Íàöié. Êîëè Ïàðëàìåíò òà Ñåíàò ÑØÀ â³äêèíóëè 1920 ðîêó äóìêó ïðåçèäåíòà Â. Âiëüñîíà, ùîá ÑØÀ ñòàëè ÷ëåíîì Ëi´è Íàöié, òî àìåðèêàíñüêi ñîöiàëiñòè é „ëiáåðàëè“ çàêëàëè ñâîº îêðåìå òîâàðèñòâî, íàçâàâøè éîãî „Ðàäîþ çàêîðäîííèõ ñòîñóíêiâ“. Ìåòà ¿¿ – òà ñàìà, ùî é Ëi´è Íàöié, òîáòî ñòâîðèòè ñâiòîâó íàääåðæàâó çi ñâiòîâèì íàäóðÿäîì, ÿêîìó ïiäëÿãàëè á óñi äåðæàâè ñâiòó. Ðàäà çàêîðäîííèõ ñòîñóíêiâ õî÷ i íå º äåðæàâíîþ óñòàíîâîþ, ïðîòå âîíà ôàêòè÷íî ñïðÿìîâóº âñi âåëèêi ñïðàâè çîâíiøíüî¿ i äîìàøíüî¿ ïîëiòèêè ÑØÀ, áî âîíà ñêëàäàºòüñÿ ç íàéâèùå ïîñòàâëåíèõ, íàéáiëüøå âïëèâîâèõ îñiá ÑØÀ. Äî íå¿ íàëåæàëè ïðåçèäåíòè ÑØÀ, ìiíiñòðè, ñåíàòîðè, íàéâèçíà÷íiøi íàóêîâöi, ïîëiòîëîãè, åêîíîìiñòè i íàéâèùi êåðiâíèêè íàéáiëüøèõ ïðîìèñëîâèõ ïiäïðèºìñòâ, ôóíäàöié, âèäàâöi i ãîëîâíi ðåäàêòîðè íàéáiëüøèõ ÷àñîïèñiâ òà æóðíàëiâ ÑØÀ. Êîðîòêî, íàéêðàù³ ç (åëiòà) íàéâèùèõ ïðîâiäíèêiâ, çíàâöiâ óñiõ öàðèí æèòòÿ

148

149

ÑØÀ. Ðàäà çàêîðäîííèõ ñòîñóíêiâ ìຠëèøå 1.400 ÷ëåíiâ. Çàñíóâàëè ¿¿ 1921 ðîêó, à ïî÷àëà âîíà ñâîþ äiÿëüíiñòü íà âåëèêó ìiðó 1927 ðîêó, êîëè Ðîêôåëëåðiâñüêà ôóíäàöiÿ äàëà ¿é êiëüêà ìiëüéîíiâ äîëàðiâ íà íàóêîâi äîñëiäæåííÿ. Êåðóº íåþ „Äîðàä÷à Ðàäà“, ùî ñêëàäàºòüñÿ ³ç 160 íàéâèçíà÷íiøèõ ³ç âèçíà÷íèõ îñiá ÑØÀ. ×ëåíàìè Ðàäè çàêîðäîííèõ ñòîñóíêiâ (ÐÇÑ) áóëè ÷è º: ïðåçèäåíòè ÑØÀ Â. Âiëüñîí, Ã. Ãóâåð, Ô. Ðóçâåëüò, Ã. Òðóìåí, Ä. Åéçåíõàóåð, Äæ. Êåííåäi, Ð. Íiêñîí; âiöå-ïðåçèäåíò Ã. Ãîìôði, ìiíiñòðè Ä. Ðàñê, Äæ. Ôîñòåð, Äîâëëåñ, Ä. Äiëîí, À. ¥îëäáåð´, Ä. À÷åñîí, Ê. Ãîë, Ð. Ìàêíàìàðà, çàñòóïíèêè ìiíiñòðiâ Äæ. Áîë, Ì. Áîíäi, À. Áåðë, Ã. Ôîóëåð, Ð. Äæiëïàòðiê, À. Ãàððiìàí, Á. Ãåéç, Ò. Êëåâåëåíä, Ô. Ôðàíêôóðòåð, ×. Áîâëåç, Äæ. Ìàêêëîé, Äæ. Ìàêêîí, Äæ. Ìàê´i, Ï. Íiòöå, À. Äîëåñ, Ã. Ä. Ãâàéò, À. ßðìîëèíñüêèé, Ë. Ïàñëîâñüêèé, ¥. Ïàðñîí; ãîëîâíi ðàäíèêè ïðåçèäåíòiâ ×. Áîëåí, Ã. Êiñiíäæåð, À. Øëåçiíäæåð, À. Ãiñ, Äæ. Âåçíåð, Á. Ðîñòîâ; ãóáåðíàòîðè øòàòiâ Í. Ðîêôåëëåð, Äæ. Ðîìíi, Å. Ñòàñåí, Â. Ñêðàíòîí; ïîñëè äî ÷óæèõ äåðæàâ À. Ñòiâåíñîí, Äæ. Êåíàí, Ô. Ðåéíãàðäò, Ä. Áðþñ, Ë. Ìåð÷àíò, Äæ. Ãîëìñ, Å. Ðàéøàâåð, I. Ôiíëåòåð, Î. Ëàòiìîð, À. Äií; ñåíàòîðè Â. Áåíòîí, ×. Êåéç, Äæ. Äåéâiòñ, Ñ. Ñiìií´òîí, ãåíåðàëè – íà÷àëüíèêè Ãåíåðàëüíîãî Øòàáó Ë. Ëåìíiòöåð òà Ì. Òåéëîð; ãåíåðàëè Ë. Êëåé, Äæ. ¥iâií, ×. Âàðä, Ã. ßðíåë; áàíêiðè, ìiëüéîíåðè, âëàñíèêè ÷è êåðiâíèêè äóæå âåëèêèõ ïiäïðèºìñòâ Å. Áëåê, ×. Äiëîí, Äæ. Äîäæ, Ã. Ôðiìåí, Ô. ¥ðií, Ð. ¥àðíåð, Ô. Ãàìiëüòîí, Á. Ëåìàí, Ò. Ëàìîíò, Ä. Ðîêôåëëåð, Å. Øâiñò, Äæ. Øiô, À. Ñàõñ, Äæ. Âàðáóð´, Ñ. Âàéíáåð´, Ð. Êîðäiíåð, Äæ. Ãîë, Â. Åëåí, Ë. Ìàêêîëîì, Ã. Áîøåíñòåéí, Ñ. Áåò÷åë, Ë. Êëåé, Å. ¥ðåé, Ê. ¥ðiíâîëò, Å. Ãîëìåí, ×. Ìîðòiìåð, Ò. Ïåòåðñîí, Äæ. Òðiï, ×. Ïüîðñi, Â. Ãàðêiìåí, Â. Ìàê÷åñíi, Ã. Ôîðä; âèäàâöi òà ðåäàêòîðè Ã. Ëþñ („Òàéì“, „Ëàéô“, „Ôîð÷óí“), Ä. Ëîóðåíñ („Þ. Ñ. Íüþç åíä Âîðëä Ðåïîðòñ“), Ô. ¥ðåãàì („Íüþñâiê“, Âàøèí´òîí Ïîñò“), Äæ. Êàâëåç („Ëóê“), À. Ñîëöáåð´åð („Íüþ-Éîðê Òàéìñ“), Ì. Åòðiäæ („Ëóçâië Êóðéºð Äæîðíàë“) òà iíøi. Âëàñíèêè ðàäiîìåðåæ Â. Ãàëié, Ä. Ñàðíîô, Ë. ¥îëäåíñîí, æóðíàëiñòè òà êîìåíòàòîðè, ùî äðóêóþòüñÿ áàãàòîìiëüéîííèìè íàêëàäàìè, Ì. ×àéëäç, Äæ. Ðåñòîí, Å. Ëiíäi, Â. Ëiïìåí, Ã. Áàëäâií, ãîëîâà äóæå âïëèâîãî êëóáó êíèãîëþáiâ Ã. Øåðìàí, äîñëiäíèêè ãðîìàäñüêî¿ äóìêè Äæ. ¥àëóï òà Å. Ðîïåð, âèäàâåöü ñëàâíî¿ íà ââåñü ñâiò „Åíöèêëîïåäi¿ Áðèòàíiêà“ Â. Áåíòîí i ò. ï. âèñîêîïîñòàâëåíi i äóæå âïëèâîâi îñîáè. ×ëåíîì ÐÇÑ íå ìîæå ñòàòè êîæíèé, õòî áàæàº, õî÷ áè é áóâ âåëèêèì çíàâöåì ñïðàâè. ÐÇÑ ñàìà çàïðîøóº äî ñâîãî ñêëàäó êî-

ãî âîíà õî÷å.  òîé ñïîñiá äî ÐÇÑ íå ìîæå ïðîëiçòè âîðîã ñîöiàëiñòè÷íèõ iäåé. ×ëåíè ÐÇÑ çàõîïèëè ó ñâî¿ ðóêè âåëèêi ìiëüÿðäè äîëàð³â äîáðîäiéíèõ ôóíäàöié: Ôîðäiâñüêî¿, Ðîêôåëëåð³âñüêî¿, Êàðíåã³âñüêî¿ òà iíøi. Òi ôóíäàöi¿ äàþòü ÐÇÑ ùîðîêó ìiëüéîíè äîëàðiâ íà íàóêîâi äîñëiäæåííÿ, íà âèäàííÿ âiäïîâiäíî¿ ëiòåðàòóðè. Ïîíàä 100 âåëèêèõ ïiäïðèºìñòâ ÑØÀ ïëàòÿòü ÐÇÑ ði÷íî êîæíå ùîíàéìåíøå 1.000 äîëàðiâ çà òå, ùî âîíà ïîñèëຠ¿ì ñâî¿õ çíàâöiâ ÿê äîðàäíèêiâ. Ìàþ÷è ñåðåä ñâî¿õ ÷ëåíiâ âëàñíèêiâ òà ðåäàêòîðiâ äóæå âåëèêèõ âèäàâíèöòâ, ÷àñîïèñiâ, æóðíàëiâ, ðàäiîìåðåæ, ÐÇÑ ìຠâåëè÷åçíó ñèëó òâîðèòè òàê çâàíó ãðîìàäñüêó äóìêó. Îòæå, âîíà äóæå âïëèâຠíà âèáið ïðåçèäåíòiâ, ÷ëåíiâ ïàðëàìåíòó i íà ¿õíþ ïîëiòèêó. Âïëèâè ÐÇÑ â íàóöi, øêiëüíèöòâi, â ãðîìàäñüêîìó æèòòi ÑØÀ – äóæå i äóæå âåëèêi. ÐÇÑ ïî÷àëà çàõîïëþâàòè âëàäó â Ìiíiñòåðñòâi çàêîðäîííèõ ñïðàâ ùå 1939 ðîêó, à 1945 ðîêó âîíà ìàëà òàì óæå âñþ âëàäó. ÐÇÑ ìຠñâîºþ ïîëiòè÷íîþ ìåòîþ: 1) Âñåái÷íî íàáëèæóâàòèñÿ, çìèðþâàòèñÿ ç ÑÐÑÐ, áî âiðèòü: ÿêùî ÑØÀ íå çâåðòàòèìóòü óâàãè íà ìîñêîâñüêó âîðîæó ïðîïàãàíäó, ÿêùî ÑØÀ ðîççáðîþâàòèìóòüñÿ i äîïîìàãàòèìóòü åêîíîìi÷íî ÑÐÑÐ, òî òèì ÑØÀ çäîáóäóòü äîâið’ÿ ìîñêâèíiâ, òèì ïîâîëi ìîñêîâñüêèé äåñïîòèçì çäåìîêðàòèçóºòüñÿ, ìîñêâèíè ïðèºäíàþòüñÿ äî ïðîåêòó ñòâîðåííÿ îäíîãî ñâiòîâîãî ñîöiàëiñòè÷íîãî íàäóðÿäó, áî öå º i ìåòà ìîñêâèíiâ. 2) Ðîçïîäiëèòè âñå ñâiòîâå çîëîòî ïîìiæ âñiìà äåðæàâàìè, ùîá óñi ìàëè çîëîòå çàáåçïå÷åííÿ ñâî¿õ ïàïåðîâèõ ãðîøåé. Òàêå çîëîòå çàáåçïå÷åííÿ äຠåêîíîìi÷íó ïiäñòàâó ïðèéíÿòè âñi äåðæàâè äî ñâiòîâî¿ íàääåðæàâè. 3) Ðîçïîäiëèòè òèì ñïîñîáîì ïðîìèñëîâiñòü, ùîáè çìåíøèòè íåõiòü íàðîäi⠖ ïîíàäòî âåëèêèõ – ïðèëó÷èòèñÿ äî ñâiòîâî¿ íàääåðæàâè. 4) Íàâ’ÿçàòè ÿêîìîãà ãëèáøi ïîëiòè÷íi òà åêîíîìi÷íi çâ’ÿçêè ÑØÀ ç óñiìà íàðîäàìè ñâiòó. 5) Äóæå äáàòè, ùîá óñi íàðîäè ñâiòó ìàëè âèñîêó, ïðèõèëüíó äóìêó ïðî ÑØÀ, áàéäóæå ñêiëüêè áè òî íå êîøòóâàëî ÑØÀ ãðîøèìà i íàöiîíàëüíî¿ ãîðäîñò³. Öå äîïîìîæå ïðèºäíàòè íàðîäè äî ñâiòîâî¿ íàääåðæàâè, áî âîíè íå áîÿòèìóòüñÿ ïàíóâàííÿ (ãåãåìîíi¿) ÑØÀ. 6) Ñêàñóâàòè ïàðëàìåíòñüêå çàñòåðåæåííÿ Ä. Êîíàëà, ÿêå íå äîçâîëÿº ÑØÀ ïðèñòóïèòè äî ñòâîðåííÿ ñâiòîâî¿ íàääåðæàâè. 7) Ïîëàãîäæóâàòè âñi ìiæíàðîäíi ñïðàâè ëèøå ÷åðåç ÎÎÍ, ùîáè òèì íàî÷íî ïåðåêîíóâàòè ëþäåé ó âåëèêié ïîòðåái ìàòè ñâiòîâèé íàäóðÿä.

150

151

Êàëiôîðíiéñüêèé Âiääië êîëèøíiõ âîÿêiâ ÑØÀ (Àìåðèêàíñüêèé Ëå´iîí) íà ñâî¿õ ði÷íèõ çáîðàõ 1.07.1962 ð. óõâàëèâ: „ßê ïîêàçàëè äîñëiäè òà ñâiä÷åííÿ, Ðàäà çàêîðäîííèõ ñòîñóíêiâ íàìàãàºòüñÿ çíèùèòè äåðæàâíó íåçàëåæíiñòü ÑØÀ. Çàäëÿ òîãî âîíà íàïõàëà ñâî¿õ ÷ëåíiâ íà âèñîêi âèðiøàëüíi ñòàíîâèùà â îáèäâîõ ïàðòiÿõ: ó äåìîêðàòè÷íié i â ðåñïóáëiêàíñüêié. Âëàäà ÷ëåíiâ ÐÇÑ â óðÿäi ÑØÀ çàãðîæóº iñíóâàííþ ÑØÀ òà òié âîëi, ÿêó ìè, àìåðèêàíöi, ìàºìî. Ñîòíi òèñÿ÷ âîÿêiâ ÑØÀ âiääàëè ñâîº æèòòÿ, îáîðîíÿþ÷è âîëþ. À òåïåð òó âîëþ íèùàòü, ùîáè çíèùèòè äåðæàâíó íåçàëåæíiñòü ÑØÀ, ðîççáðî¿âøè ÑØÀ, ïiäïîðÿäêóâàòè ÑØÀ ñâiòîâîìó íàäóðÿäîâi ÎÎÍ, ó ÿêîìó ãîëîñ ÑØÀ íi÷îãî íå âàæèòü, áî çàãëóøåíèé ãîëîñàìè 110 iíøèõ äåðæàâ“. Âiä 1945 ðîêó äîñi ÷ëåíè Ðàäè çàêîðäîííèõ ñòîñóíêiâ êåðóâàëè çàêîðäîííîþ ïîëiòèêîþ ÑØÀ. Çà öåé ÷àñ ÷èñëî êîìóíiñòè÷íèõ ðàáiâ ó ñâiòi çáiëüøèëîñÿ íà 520 %. ¯õ º âæå ïîíàä îäèí ìiëüÿðä ëþäåé. Ïîøèðåííÿ êîìóíiçìó çà öåé ÷àñ àíi òðîøå÷êè íå ñïîâiëüíèëîñÿ, õî÷ ÑØÀ âèäàëè 500 ìiëüéîíiâ äîëàðiâ íà „áîðîòüáó“ ç êîìóíiçìîì. Ïèñàííÿ òà ïðîìîâè ÷ëåíiâ ÐÇÑ àæ íàäòî ïåðåêîíëèâî ñâiä÷àòü ïðî òå, ùî ïîøèðåííÿ êîìóíiçìó áóëî íå âèïàäêîâå é íå ñòèõiéíå, à ïðîâàäèëîñÿ çà ïåâíèì, äîáðå îáäóìàíèì ïëàíîì. Âiä 1945 ðîêó äîñi Ìiíiñòåðñòâî çàêîðäîííèõ ñïðàâ ÑØÀ ïðîâàäèòü ïîëiòèêó ïîñòóïîê êîìóíiçìîâi, ïîëiòèêó íàâìèñíèõ ïîðàçîê, áî ìຠìåòîþ ïîâàëèòè êàïiòàëiñòè÷íèé ëàä ÑØÀ, çàïðîâàäèòè ñîöiàëiñòè÷íèé. Ó ÑØÀ º êiëüêàäåñÿò òîâàðèñòâ ç ìåòîþ ÿê ó ÐÇÑ. Íàïðèêëàä, „Òîâàðèñòâî çàêîðäîííî¿ ïîëiòèêè“. Éîãî çàêëàëè æèäiâñüêi áàíêiðè Ï. Âàðáóð´ òà Ô. Ôðàíêôóðòåð. Ïîëiòè÷íî âîíî çíà÷íî ëiâiøå çà ÐÇÑ. Ãîëîâîþ éîãî áóëà 20 ðîêiâ ìîñêîâñüêà ñîöiàëiñòêà ³ðà Äií. Öå òîâàðèñòâî ïðîïàãóº ñîöiàëiçì ïåðåâàæíî â óíiâåðñèòåòàõ. Ïåðåâàæíî ç öüîãî òîâàðèñòâà óðÿä ÑØÀ âèáèðàâ óðÿäîâöiâ àìåðèêàíñüêîãî âiéñüêîâîãî óðÿäó â çàéíÿòèõ Íiìå÷÷èíi, Iòàëi¿, ßïîíi¿. Âîíè òàì ïõàëè ùîñèëè äî óðÿäiâ òèõ äåðæàâ òàìîøíiõ ñîöiàëiñò³â òà êîìóíiñòiâ. Òàêîæ øåñòèêîëîííèì òîâàðèñòâîì ó ÑØÀ º ñîöiàëiñòè÷íå òîâàðèñòâî ïiä äåìîêðàòè÷íîþ íàçâîþ „Àìåðèêàíöi äåìîêðàòè÷íîãî ÷èíó“. Êåð³âíèêîì öüîãî òîâàðèñòâà áóâ ãîëîâà Ñîþçó àâòîìîáiëüíî¿ ïðîìèñëîâîñòi, ñîöiàëiñò, êîìóíîëþá Â. Ðåâòåð. Çàñòóïíèêîì – ãîëîâíèé ðàäíèê ïðåçèäåíòà Äæ. Êåííåäi (âií æå – àâòîð éîãî ïðîìîâ) À. Øëåçiíäæåð. Âií êàçàâ: „ßêùî ÑØÀ õî÷óòü iñíóâàòè, òî ìóñÿòü âèêèíóòè õðèñòèÿíñòâî íà ñì³òíèê“. ³í ðàäèâ ïðåçèäåíòó Åéçåíõàóåðó òàºìíî âáèòè ñåíàòîðà Äæ. Ìàêêàðòi, ÿêèé äóæå ïîëþâàâ çà êîìóíiñòàìè. Iíøi ÷ëåíè Ãîëîâíî¿ Óïðàâè öüîãî òîâàðèñòâà: Ä. Äóáèíñüêèé,

Äæ. Êàðåé, Ð. Ãåëøòåéí, À. Êóëiäæ, À. Ìîñò – âñi ñîöiàëiñòè i êîìóíîëþáè. Îðãàíiçàöiºþ øåñòèêîëîííèêiâ (ó ñóìiøi ç òàºìíèìè ï’ÿòèêîëîííèêàìè) º „Ñîþç çàäëÿ ãðîìàäÿíñüêèõ âîëüíîñòåé“. Âií ÷àñòêîâî ó ïðèõîâàíié ôîðìi, õîâàþ÷èñü çà ïàðàâàíîì ëiäåðàëiçìó, ÷àñòêîâî âiäêðèòî âèìàãຠñêàñóâàòè çàêîíè, ÿêi ïîáîðþþòü ïiäêîïíó äiÿëüíiñòü âñiëÿêèõ çðàäíèêiâ ÑØÀ, îòæå, i êîìóíiñòiâ òà øïèãóíiâ, âèìàãຠçàáîðîíèòè ìîëèòèñÿ ó øêîëàõ. Íèùèòü âñiìà ñïîñîáàìè ïîáîæíiñòü ëþäåé. Âèìàãຠçíÿòè çàáîðîíó ïîøèðþâàòè ïîðíîãðàôi÷íó ëiòåðàòóðó, ïðîïàãóº ïîòðåáó ñâiòîâîãî íàäóðÿäó. Î÷îëþº öåé ñîþç êîëèøíié Ãåíåðàëüíèé Ïðîêóðîð ÑØÀ Ô. Áiäë. ×ëåíàìè Ãîëîâíî¿ Óïðàâè º: êîëèøíié ñóääÿ Ä. Êåíéîí, äóæå âèñîêèé óðÿäîâåöü, ïðàâíèê Äæ. Ôàéíåðòi. Öå îôiöiéíî, à ôàêòè÷íî çà ¿õíiìè ïëå÷èìà êåðóº çãðàÿ òàºìíèõ êîìóíiñòiâ. Øîñòà êîëîíà â ÑØÀ ìຠó ñâî¿õ ðóêàõ ïðîâiä âåëèêîãî i äóæå âïëèâîâîãî Ó÷èòåëüñüêîãî Ñîþçó. Çàñíîâàíî éîãî 1857 ðîêó. Òåïåð âií ìຠ6.000 âiääiëiâ ïî âñiõ ÑØÀ. Ìàéæå âñi ó÷èòåëi, ïðîôåñîðè ÑØÀ º éîãî ÷ëåíàìè. Ó÷èòåëüñüêèé Ñîþç ìຠáiëüøå ÷ëåíiâ, íiæ ñîþçè ïðàâíèêiâ, ëiêàðiâ, ñâÿùåíèêiâ ðàçîì óçÿòèõ. Ãîëîâíå Óïðàâëiííÿ öüîãî Ñîþçó ó Âàøèí´òîíi ìຠ29 âiääiëiâ, 24 ñòàëèõ êîìiñié, êîìiòåòiâ. Âií ìàâ ó 1952 ðîöi 458 ñòàëèõ ïëàòíèõ óðÿäîâöiâ, ÿêèì ïëàòèâ 1.610.000 äîëàðiâ ði÷íî. Ãîëîâíå Óïðàâëiííÿ éîãî òåïåð öiëêîâèòî â ðóêàõ ñîöiàëiñòiâ i òàºìíèõ êîìóíiñòiâ ó ëè÷èíi „ëiáåðàëiâ“. Öå Ãîëîâíå Óïðàâëiííÿ ïèñàëî ùå 1936 ðîêó: „Çiáðàíi íàìè âiäîìîñòi, äîêàçè, ÷èñëà ïiäòâåðäæóþòü âèñíîâîê, ùî â ÑØÀ òà â iíøèõ êðà¿íàõ ìèíຠäîáà iíäèâiäóàëiçìó òà âiëüíî¿ åêîíîìi÷íî¿ êîíêóðåíöi¿ i íàäõîäèòü äîáà çàãàëüíîãî i âñåái÷íîãî óñóñïiëüíåííÿ òà êîëåêòèâiçìó“. Ó÷èòåëüñüêèé Ñîþç ïðîïàãóº ó âñiõ øêîëàõ, ïî÷èíàþ÷è âiä ïî÷àòêîâèõ, ïîòðåáó çàïðîâàäèòè ñâiòîâèé, ñîöiàëiñòè÷íèé, äèêòàòîðñüêèé íàäóðÿä i âñåîõîïëþþ÷èé iíòåðíàöiîíàëiçì. Ïðîïàãóº íåîáõiäíiñòü çàïðîâàäèòè óñóñïiëüíåííÿ âñüîãî æèòòÿ ëþäåé, à ç òîãî – ïîòðåáó çíèùèòè iäåþ îñîáèñòî¿ âëàñíîñòi i ïàòðiîòèçì. Ïðîïàãóº i ïîøèðþº ñåðåä ó÷íiâ i ó÷èòåëiâ áåçáîæíèöòâî. Ó÷èòåëüñüêèé Ñîþç ìຠíàãëÿä íàä ñêëàäàííÿì i âèäàííÿì øêiëüíèõ ïiäðó÷íèêiâ. Ïåðåãëÿäàþ÷è òi ïiäðó÷íèêè, äîõîäèìî äî äóìêè, ùî âîíè áóëè íàïèñàíi i âèäàíi â ÑÐÑÐ. Ó íèõ âñå æèòòÿ ÑØÀ ìàëþºòüñÿ íàé÷îðíiøîþ ôàðáîþ, ãàíèòüñÿ, à æèòòÿ â ÑÐÑÐ ìàëþºòüñÿ ëèøå ðîæåâèìè ôàðáàìè – ÿê ðàé íà çåìëi. Òîæ íå äèâíî, ùî öåé ñîþç äóæå ðàäèòü i ñïðèÿº ïåðå-

152

153

êëàäó àíãëiéñüêîþ ìîâîþ êíèæîê, âèäàíèõ ó ÑÐÑÐ. Íàâiòü öiëêîì âiäêðèòî ðàäèòü øêîëàì êóïóâàòè êîìóíiñòè÷íi êíèæêè. Íàïðèêëàä, ðàäèâ êíèæêó ïðîâiäíèêà Iíñòèòóòó ìàðêñèçìó â Íüþ-Éîðêó, êîìóíiñòè÷íîãî iäåîëîãà Ã. Àïòåêàðà „Ïîâñòàííÿ àìåðèêàíñüêèõ ðàáiâ-íåãðiâ“, àáî êíèæêó ðåäàêòîðà êîìóíiñòè÷íîãî æóðíàëó „Íîâi ìàñè“ Ã. Ôåñòà „Âiëüíèé øëÿõ“, ÷è êåðiâíèêà ìîñêîâñüêèõ øïèãóíiâ Â. Ïåðëà „Íåãð ó ñiëüñüêîìó ãîñïîäàðñòâi Ïiâäíÿ“. Ñëiä÷à Êîìiñiÿ Íüþ-Éîðêñüêîãî øòàòó âèÿâèëà, ùî âåñü ïðîâiä âiääiëó Ó÷èòåëüñüêîãî Ñîþçó â ìiñòi Íüþ-Éîðê öiëêîâèòî îïàíîâàíèé êîìóíiñòàìè. À öåé âiääië ìຠ11.000 ÷ëåíiâ. Ïîíàä 1.000 êîìóíiñòiâ ó÷àòü ó Íüþ-Éîðêñüêèõ øêîëàõ. Ç óñiõ óíiâåðñèòåòñüêèõ ïðîôåñîðiâ Íüþ-Éîðêó 25 % º êîìóíiñòàìè, âiäêðèòi i çàêðèòi „ëiáåðàëüíîþ“ ëè÷èíîþ. Ñïðîáàì âèêèíóòè êîìóíiñòiâ-ó÷èòåëiâ çi øêië i óíiâåðñèòåòiâ äóæå ïðîòèäiÿâ Ó÷èòåëüñüêèé Ñîþç. Íà çàõèñò êîìóíiñòiâ-ó÷èòåëiâ ñòàâ i Âåðõîâíèé Ñóä ÑØÀ. Âiä ïåðøîãî äíÿ çàñíóâàííÿ ÑØÀ çàâåäåíî ó øêîëàõ çâè÷àé ùîäåííî ïåðåä ïî÷àòêîì íàâ÷àííÿ âiääàâàòè óðî÷èñòó ïîøàíó ïðàïîðîâi ÑØÀ i ñïiâàòè ïàòðiîòè÷íó ïiñíþ: „Çîðÿíèé ïðàïîð“. Òàêó ïîøàíó ñêëàäàëè ó÷íi òà â÷èòåëi. Ïî âiéíi 1939–45 ðîêiâ øêîëè ïiä âïëèâîì Ãîëîâíîãî Óïðàâëiííÿ Ó÷èòåëüñüêîãî Ñîþçó çàíåõàÿëè öåé ïàòðiîòè÷íèé çâè÷àé. Îáóðåíi áàòüêè âèìàãàëè ïîâåðíóòè éîãî. Îòîæ, ïàðëàìåíò Êàëiôîðíiéñüêîãî øòàòó óõâàëèâ çàêîí, ÿêèé çîáîâ’ÿçóâàâ øêiëüíó âëàäó ïîâåðíóòè öåé çâè÷àé. Óõâàëà áóëà ïðèéíÿòà ïåðåâàãîþ ëèøå â îäèí ãîëîñ. Òàêèé ñàìèé çàêîí óõâàëèâ i ïàðëàìåíò Iëëiíîéñüêîãî øòàòó, àëå ãóáåðíàòîð øòàòó íå çàòâåðäèâ éîãî. Ïàðëàìåíòñüêà Êîìiñiÿ àíòèàìåðèêàíñüêî¿ äiÿëüíîñòi ïîäຠñïèñîê 469 îðãàíiçàöié, ÿêi îôiöiéíî ìàþòü äåìîêðàòè÷íi, íåêîìóíiñòè÷íi íàçâè i ãîëiâ, àëå ôàêòè÷íî º ïàðàâàíàìè ÊÏ ÑØÀ. Ç íèõ óðÿä ÑØÀ îôiöiéíî âèçíàâ 170 çà ïiäðèâíi, çðàäíèöüêi. À íåîôiöiéíî â ÑØÀ º ïîíàä 600 âñiëÿêîãî ðîäó ëiâèõ òîâàðèñòâ, ùî õîâàþòüñÿ çà ãàðíèìè, äåìîêðàòè÷íèìè íàçâàìè, à ôàêòè÷íî º ñîöiàëiñòè÷íèìè, çðàäíèöüêèìè, ïiäðèâíèìè. ϒÿòà êîëîíà ïiä êåðiâíèöòâîì Ìîñêâè i øîñòà êîëîíà ïiä êåðiâíèöòâîì Íüþ-Éîðêó (ìàôi¿) çàâçÿòî ïðàöþþòü äëÿ òîãî, ùîáè: 1) íåêîìóíiñòè÷íèé ñâiò ìèðíî ñïiâïðàöþâàâ ç êîìóíiñòè÷íèì, áî òî º íiáè ºäèíà ìîæëèâiñòü óíèêíóòè ñâiòîâî¿ àòîìíî¿ âiéíè; 2) ÑØÀ ðîççáðî¿ëèñÿ, öå áóäå äîâîäîì, ùî ÑØÀ íå ìàþòü íàìiðó âîþâàòè;

3) áóëà âiëüíà, íi÷èì íå îáìåæåíà âçàºìíà òîðãiâëÿ âñiõ äåðæàâ ñâiòó, íå çâàæàþ÷è íà ïîëiòè÷íèé ëàä òèõ äåðæàâ, íå çâàæàþ÷è íà òå, ÷è êðàì º âiéñüêîâèé ÷è íåâiéñüêîâèé; 4) âñi äåðæàâè ñâiòó, áåç æîäíîãî âèíÿòêó, áåç îãëÿäó íà ¿õíþ çîâíiøíþ i äîìàøíþ ïîëiòèêó òà ãîñïîäàð÷èé ëàä, ìîãëè áåç ïåðåøêîä îäåðæóâàòè âiä ñâiòîâèõ áàíêiâ äîâãîòåðìiíîâi ïîçèêè; 5) ÑØÀ äîïîìàãàëè âiäñòàëèì êðà¿íàì ðîçáóäîâóâàòè ¿õíþ åêîíîìiêó, íå çâàæàþ÷è íà òå, ÷è òi êðà¿íè êîìóíiñòè÷íi, ÷è íi; 6) óâåñü ñâiò, íàñàìïåðåä âåëèêi äåðæàâè i íåêîìóíiñòè÷íi òàêîæ âîëiëè ïiääàòèñÿ i ñêëàñòè çáðîþ, íå âîþâàòè, áî àòîìíà âiéíà çíèùèòü æèòòÿ íà íàøié ïëàíåòi; 7) çàõiäíi äåðæàâè âèçíàëè îôiöiéíî êîìóíiñòè÷íèé Êèòàé i ïðèéíÿëè éîãî äî ÎÎÍ; 8) çàõiäíi äåðæàâè âèçíàëè äâi íiìåöüêi äåðæàâè: Ñõiäíó i Çàõiäíó; 9) óñi ðåñïóáëiêè ÑÐÑÐ ìàëè êîæíà ïðàâî ãîëîñó â ÎÎÍ; 10) ÎÎÍ ìàëà âëàñíå ìiæíàðîäíå âiéñüêî, ÿêå ìàëî á ñèëó ïðèìóøóâàòè âñi äåðæàâè ñâiòó âèêîíóâàòè çàêîíè ÎÎÍ, áî ÎÎÍ º ºäèíîþ íàäiºþ ëþäñòâà íà ñâiòîâèé ìèð i äîáðîáóò; 11) â æîäíié äåðæàâi íå áóëà çàáîðîíåíà êîìóíiñòè÷íà ïàðòiÿ; 12) äåðæàâè óíåâàæíèëè îáîâ’ÿçîê ïðèñÿãàòè íà âiðíiñòü ¿ì; 13) ï’ÿòè- i øåñòèêîëîííèêè ïîçàõîïëþâàëè ïðîâiä ó âñiõ ïîëiòè÷íèõ ïàðòiÿõ i óðÿäàõ, íàñàìïåðåä ó âñiõ çàêëàäàõ òà óñòàíîâàõ, ùî òâîðÿòü ñâiòîãëÿä ëþäåé; 14) âñi øêîëè áóëè ïiä íåïåðåìîæíèì âïëèâîì ñîöiàëiñòè÷íèõ iäåé òà iäåàëiâ, òåæ öåðêâè, ðîäèííå i ãðîìàäñüêå æèòòÿ, òåæ ëiòåðàòóðà, ìèñòåöòâî, ìîðàëü òà iíøi öàðèíè æèòòÿ; 15) âñþäè çàâìèðàëà iäåàëiñòè÷íà ôiëîñîôiÿ æèòòÿ òà iäåàëiñòè÷íèé ñâiòîãëÿä, à íàòîìiñòü ïîøèðþâàëèñÿ i ïîãëèáëþâàëèñÿ ôiëîñîôiÿ i ñâiòîãëÿä ìàòåðiàëiñòè÷íi; 16) âñþäè ïàäàëà iäåàëiñòè÷íà ìîðàëü, ùîáè ïîøèðþâàëàñÿ ðîçïóñòà, ïèÿöòâî, íàðêîòèêè, áåçáîæíèöòâî; 17) çíèêàëî ìiñöåâå ñàìîóïðàâëiííÿ, à ïîøèðþâàëîñÿ i ïîãëèáëþâàëîñÿ çîñåðåäæåííÿ äåðæàâíî¿ âëàäè; 18) ïðîâiä ðîáiòíè÷èõ ñîþçiâ áóâ ó ðóêàõ ï’ÿòè– i øåñòèêîëîííèêiâ; 19) íå iñíóâàëè æîäíi Ñëóæáè áåçïåêè, i ùîáè ïîñëàáëþâàëàñÿ ñèëà i âëàäà îðãàíiâ ïðàâîïîðÿäêó; 20) âèðâàòè äiòåé ç-ïiä âïëèâó êîíñåðâàòèâíèõ ðîäèí, çíèùèâøè ñàìó ðîäèíó;

154

155

21) êîëîíiàëüíi íàïiâäèêi íàðîäè îäåðæóâàëè ñâîþ äåðæàâíó ñàìîñòiéíiñòü, íàâiòü i òîäi, êîëè âîíè ùå íå äîðîñëè êóëüòóðíî äî íå¿; 22) ïîøèðþâàëîñÿ i ïîãëèáëþâàëîñÿ ó ìàñàõ ïåðåêîíàííÿ, ùî ðåôîðìàòîðñòâî – öå çàñòàðiëèé ñïîñiá ïîëiïøèòè æèòòÿ, à íàòîìiñòü ìîðàëüíî îïðàâäàíèì º íàêèäàòè ëþäÿì æèâîñèëîì ëiïøèé ëàä; 23) ïîøèðþâàëàñÿ i ïîãëèáëþâàëàñÿ çíåâàãà, íåíàâèñòü äî íàöiîíàëüíèõ òðàäèöié, äî íàöiîíàëüíèõ iñòîðè÷íèõ ãåðî¿â òà âåëèêèõ íàöiîíàëüíèõ áóäiâíè÷èõ; 24) ïîøèðþâàëèñÿ, ïîãëèáëþâàëèñÿ âñþäè iäå¿, iäåàëè òà äóõ iíòåðíàöiîíàëiçìó, êîñìîïîëiòèçìó; 25) ïîøèðþâàëîñÿ i ïîãëèáëþâàëîñÿ ó âñiõ ëþäåé ïåðåêîíàííÿ, ùî ºäèíèì øëÿõîì äî ðàþ íà çåìëi º ñâiòîâà íàääåðæàâà ç îçáðîºíèì, âñåái÷íî çîñåðåäæåíèì, òîòàëüíî çöåíòðàëiçîâàíèì, äóæå ñèëüíèì, äèêòàòîðñüêèì ñâiòîâèì íàäóðÿäîì. À ÿê ìàôiÿ çàïðîâàäæóâàëà á ñîöiàëiñòè÷íèé ðàé òà ìèð íà çåìëi, òî âîíà ïîêàçàëà âæå â Êîí´î. Òàì âiéñüêî ÎÎÍ íàäçâè÷àéíî æîðñòîêî, êðèâàâî íèùèëî äåìîêðàòè÷íó âëàäó êðàþ Êàòàí´è, ùîáè ñèëîìiöü íàêèíóòè éîìó âëàäó ñîöiàëiñòè÷íîãî, äåñïîòè÷íîãî óðÿäó Êîí´î. Òå âiéñüêî ÎÎÍ ïîñòðiëÿëî â Êàòàíçi òèñÿ÷i íåâèííèõ ëþäåé, íàâiòü äiòåé, æiíîê, íàâiòü õâîðèõ ó ëiêàðíÿõ. Ìàôiÿ ïëàíóâàëà çðîáèòè òàêå æ i â Ïiâäåííî-Àôðèêàíñüêié ðåñïóáëiöi. Ñâîãî ÷àñó àìåðèêàíñüêèé ìiëüéîíåð À. Êàðíå´i ïîäàðóâàâ êiëüêàäåñÿò ìiëüéîíiâ äîëàðiâ íà çàñíóâàííÿ ôóíäàöi¿, ÿêà ìàëà äîñëiäæóâàòè ñïîñîáè òà çàñîáè âòðèìàííÿ ìèðó ó ñâiòi. Ïiçíiøå ìàôiÿ çàõîïèëà êåðiâíèöòâî òîþ ôóíäàöiºþ ó ñâî¿ ðóêè (êåðiâíèêîì ¿¿ áóâ ñâîãî ÷àñó ìîñêîâñüêèé øïèãóí Àëäæåð Ãiñ). Îòæå, ìàôiÿ äàëà âåëèêi ãðîøi òié ôóíäàöi¿, ùîáè âîíà çíàéøëà ñïîñîáè ïðèìóñèòè áiëèé óðÿä Ïiâäåííî-Àôðèêàíñüêî¿ ðåñïóáëiêè ïåðåäàòè âñþ äåðæàâíó âëàäó íåãðàì. Çàäëÿ öüîãî ìàôiÿ ñïëàíóâàëà îáëîæèòè i áëîêóâàòè 1.800 êiëîìåòðiâ ïiâäåííî-àôðèêàíñüêîãî óçáåðåææÿ 60 âîºííèìè êîðàáëÿìè i 300 âîºííèìè ëiòàêàìè òà âèñàäèòè 93.000 âiéñüêà ÎÎÍ, íàìîâèâøè íåãðiâ ïîâñòàòè ïðîòè âëàäè áiëèõ. Êîøòóâàëî áè öå 165 ìiëüéîíiâ äîëàðiâ. Ãîëîâà ÎÎÍ Ó. Òàí ïîñòàâèâñÿ äóæå ïðèõèëüíî äî öüîãî ïëàíó, à ïîñîë ÑÐÑÐ äî ÎÎÍ ß. Ìàëèê îáiöÿâ äàòè êîðàáëi i âiéñüêî ÑÐÑÐ. Ïðèêëàä Êàòàí´è i öåé ïëàí óêðà¿íöi ìóñÿòü çàïàì’ÿòàòè, áî ìàôiÿ ïëàíóº çðîáèòè òàêå i â Óêðà¿íi, êîëè âîíà ó ñåáå ïðîáóâàòèìå ñêèíóòè ìîñêîâñüêó ñîöiàëiñòè÷íó i íåñîöiàëiñòè÷íó âëàäó.

Ïîêëàäàþ÷èñü íà ñâîþ øîñòó êîëîíó â óðÿäi ÑØÀ, Ìîñêîâùèíà ñïîäiâàëàñÿ, ùî ÑØÀ íå ïðîòèñòîÿòèìóòü ¿¿ ñïðîái çàãàðáàòè Êîðåþ. Êîëè æ íåñïîäiâàíî ÑØÀ ïîñëàëè ñâîº âiéñüêî äî Êîðå¿, òî Ìîñêîâùèíà ïåðåëÿêàëàñÿ ìîæëèâîñòi òðåòüî¿ âiéíè. Ñìåðòü É. Ñòàëiíà òà ïàïëþæåííÿ éîãî Ì. Õðóùîâèì çàõèòàëè „ñàâºòñêóþ“ âëàäó. Ìîñêîâùèíà ïåðåëÿêàëàñÿ ìîæëèâîñòi ðåâîëþöi¿ íà íåìîñêîâñüêèõ çåìëÿõ ÑÐÑÐ ÿêáè âèáóõëà ñâiòîâà âiéíà. Ïåðåëÿêàâøèñü, Ìîñêîâùèíà ç÷èíèëà âåëè÷åçíó ïðîïàãàíäó ó ñâiòi çà âi÷íèé ìèð. Ðàïòîâî ïîçàêëàäàëèñÿ 1950 ðîêó â ªâðîïi òà Àìåðèöi, ïiä ðiçíèìè äåìîêðàòè÷íèìè íàçâàìè, ñîòíi òîâàðèñòâ áîðîòüáè çà ìèð òà ðîççáðîºííÿ. Îïàíîâàíi øåñòèêîëîííèêàìè ÷àñîïèñè, ðàäiî ïîâåëè øàëåíó ïðîïàãàíäó êîíå÷íîñòi ñïiâiñíóâàííÿ êîìóíiñòè÷íîãî i íåêîìóíiñòè÷íîãî ñâiòiâ. Ùîáè äîâåñòè ñâiòîâi ùèðiñòü ñâîãî áàæàííÿ ìèðó, Ìîñêîâùèíà ãîëîñíî ïåðåêëàëà âñþ ïðîâèíó çà ìîñêîâñüêå çàãàðáíèöòâî íà É. Ñòàëiíà, âiäðåêëàñÿ i ïðîêëÿëà íà ââåñü ñâiò éîãî ïîëiòèêó òà ïðîãîëîñèëà ãàñëî: „Âiä ñòàëiíiçìó – äî ëåíiíiçìó“. ÖÊ ÊÏÐÑ òà óðÿä ÑÐÑÐ ïðîãîëîñèëè 5.03.1953 ð., ùî „íåïîõèòíîþ îñíîâîþ i íåçìiííîþ çàñàäîþ çîâíiøíüî¿ i âíóòðiøíüî¿ ïîëiòèêè ÖÊ ÊÏÐÑ i óðÿäó ÑÐÑÐ áóëè, º i áóäóòü ïîëiòèêà ìèðó, íåïîõèòíà áîðîòüáà ïðîòè ïiäãîòîâêè i ðîçïàëåííÿ áóäü-ÿêî¿ âiéíè, ïîëiòèêà ùèðî¿ ìiæíàðîäíî¿ ìèðíî¿ ñïiâïðàöi, ãîñïîäàð÷î¿ i êóëüòóðí*. Âñi ï’ÿòi i øîñòi êîëîíè ó ñâiòi ç÷èíèëè íåñàìîâèòó ïðîïàãàíäó ùèðîñòi öiº¿ „íîâ ìîñêîâñüêî¿ ïîëiòèêè. Íåìà äå ïðàâäè ïîäiòè – âîíè ìàëè âåëè÷åçíèé óñïiõ. Øîñòà êîëîíà òèñÿ÷îêðàòíî çáiëüøèëà i ïîøèðèëà ñâié âåëè÷åçíèé âïëèâ. Íàâiòü óðÿä íàéøèðøî¿ äåìîêðàòi¿ ÑØÀ ïiääàâñÿ òié ïðîïàãàíäi i êîíêðåòíî ïî÷àâ çäiéñíþâàòè ñïiâïðàöþ ç Ìîñêîâùèíîþ. Âií íå ëèøå øèðîêî âiäêðèâ äâåði ÑØÀ ìîñêîâñüêié ïðîïàãàíäi, ìîñêîâñüêèì øïèãóíàì (êóëüòóðíèé îáìií), àëå ïî÷àâ íèùèòè ñâî¿ çàìîðñüêi âiéñüêîâi áàçè â Òóðå÷÷èíi, Iòàëi¿, Íiìå÷÷èíi i çìåíøóâàòè ñâî¿ çàëîãè òà âèäàòêè íà îçáðîºííÿ íàéíîâiøîþ àòîìíîþ çáðîºþ. Ùîáè áóâ òàêèé âåëè÷åçíèé âïëèâ, ï’ÿòà i øîñòà êîëîíè ìóñÿòü ìàòè ó ñâî¿õ ðóêàõ ðåäàãóâàííÿ òà âèïóñê ó ñâiò âåëèêèõ ÷àñîïèñiâ, æóðíàëiâ òà êåðiâíèöòâî ðàäiîìåðåæàìè. Ìè âæå çãàäóâàëè, õòî º âëàñíèêîì âåëèêèõ ÷àñîïèñiâ, æóðíàëiâ, ðàäiîìåðåæ ó ÑØÀ. Ðåäàêòîð „Íüþ-Éîðê Òðiáóí“ ïèñàâ: „Íåçàëåæíèõ, íåöåíçóðîâàíèõ ÷àñîïèñiâ òà æóðíàëiâ íåìà âæå â ÑØÀ, êðiì

156

157

* „Ïðàâäà“, 6.03.1953 ð.

õiáà ìàëåíüêèõ ó ïîâiòîâèõ ìiñòå÷êàõ. Êîæíèé æóðíàëiñò çíຠöå ç âëàñíîãî äîñâiäó. Æîäíèé ç íàñ, ïðàöiâíèêiâ ïåðà, íå íàâàæóºòüñÿ âèñëîâèòè ÷åñíó äóìêó, ïîãëÿä. Ìåíi ïëàòÿòü 150 äîëàðiâ òèæíåâî, ùîá ÿ íå äðóêóâàâ øêiäëèâî¿ ÷àñîïèñîâi, ÷è âïëèâîâèì îñîáàì, îðãàíiçàöiÿì, ïðàâäè. Çà öå ñàìå ïëàòÿòü é iíøi ÷àñîïèñè, æóðíàëè ñâî¿ì ðåäàêòîðàì òà ðåïîðòåðàì. ßêùî á ÿ äîçâîëèâ íàäðóêóâàòè ÷åñíó ïðàâäó, âëàñíèêè ÷àñîïèñó âèãíàëè á ìåíå íà äðóãèé æå äåíü ç ðîáîòè. Âëàñíèêè âåëèêèõ ÷àñîïèñiâ, æóðíàëiâ ïëàòÿòü ñâî¿ì ðåäàêòîðàì, ðåïîðòåðàì, ùîá âîíè õîâàëè ïðàâäó, ùîáè áåçñîðîìíî áðåõàëè, ïåðåêðó÷óâàëè ôàêòè, îáìîâëÿëè íåâèííèõ ëþäåé, êëàíÿëèñÿ Ìàìîíi, çðàäæóâàëè ñâié íàðîä“. Îñü ÿñêðàâèé ïðèêëàä. Ïðîâiäíi êîìóíiñòè i øïèãóíè Â. ×àìáåðñ òà Å. Áåíòëi, ðîç÷àðóâàâøèñü ó êîìóíiçìi, âèäàëè 1948 ðîêó âëàäi âñþ øïèãóíñüêó ìåðåæó, äî ÿêî¿ âîíè íàëåæàëè. Ïåðåä òèì âîíè ïîíàçáèðàëè i çàõîâàëè áàãàòî êðàäåíèõ òàºìíèõ äîêóìåíòiâ óðÿäó ÑØÀ, ìiêðîôiëüì³â, ÿê³ øïèãóíñüêà ìåðåæà ïåðåñèëàëà äî Ìîñêâè. Òi äîêóìåíòè âîíè ïåðåäàëè Ñåíàòñüêié ñëiä÷ié êîìiñi¿ i ïðèëþäíî îïîâiëè ¿é ïðî âñþ ñâîþ øïèãóíñüêó ïðàöþ, ïîäàþ÷è ïðiçâèùà é iíøèõ øïèãóíiâ. Ìàéæå âñi âåëèêi ÷àñîïèñè òà æóðíàëè ÑØÀ ç÷èíèëè øàëåíèé êðèê ïðîòè òèõ äâîõ âiäâàæíèõ ïàòðiîòiâ. ¯õíi ñâiä÷åííÿ íàçèâàëè äèêîþ âèäóìêîþ, íå çâàæàþ÷è íà òå, ùî ïàòðiîòè ïåðåäàëè Ñëiä÷ié êîìiñi¿ êiëüêàäåñÿò êðàäåíèõ òàºìíèõ äîêóìåíòiâ óðÿäó ÑØÀ. Ïðîçèâàëè ¿õ áîæåâiëüíèìè, áðåõóíàìè, à ¿õíi ñâiä÷åííÿ – áåçãëóçäîþ ãîíèòâîþ çà íåiñíóþ÷èìè âiäüìàìè. ×àñîïèñè, æóðíàëè øèðèëè íàéðiçíîìàíiòíiøó áðåõíþ ïðî öèõ ïàòðiîòiâ, î÷îðíþâàëè ¿õ âñiìà ñïîñîáàìè, äðóêóâàëè íà íèõ ãëóçëèâi êàðèêàòóðè. Ðåäàêöiéíi ñòàòòi íàçèâàëè ¿õ íåñïîâíà ðîçóìó âèðîäêàìè, äåãåíåðàòàìè, çëîäiÿìè, ôàøèñòñüêèìè çàïðîäàíöÿìè òîùî. Íå öóðàëèñÿ íiÿêî¿ áðåõíi, äðóêóâàëè áðåõëèâi, ïðèíèæóþ÷i æèòòºïèñè, çàïåâíÿþ÷è ÷èòà÷iâ, ùî òi ïàòðiîòè áóëè â áîæåâiëüíié ëiêàðíi, ùî âîíè ñòàòåâî çáî÷åíi, íàðêîìàíè, ðîçïóñíèêè, õàáàðíèêè, äðiáíi çëîäi¿. I òàêå ïèñàëè íå ëèøå êîìóíiñòè÷íi òà ñîöiàëiñòè÷íi ÷àñîïèñè, æóðíàëè, àëå é ôîðìàëüíî íåêîìóíiñòè÷íi, íåñîöiàëiñòè÷íi. Êðèê áóâ ñòâîðåíèé íà òàêó øèðî÷åçíó ìiðó, ùî íàâiòü ïàòðiîòè ÑØÀ ïîâiðèëè. Íàïðàâäó, êîëè Áîã õî÷å êîãîñü ïîêàðàòè, òî âiäáèðຠéîìó ðîçóì. I òðåáà áóòè ãåðîºì, ùîáè òàêó íàïàñòü âèòðèìàòè. Â. ×àìáåðñ òà Å. Áåòëi âèòðèìàëè. Òàêå º òåïåð íå ëèøå â ÷àñîïèñàõ, æóðíàëàõ, ðàäiî, àëå é â íàóêîâèõ âèäàííÿõ. Àìåðèêàíñüêèé iñòîðèê ïèøå: „Òåïåð 158

ó ÑØÀ òà â iíøèõ êðà¿íàõ áàãàòî iñòîðèêiâ ñàìi, ç âëàñíî¿ âîëi íå ïèøóòü ïðàâäè, ïåðåêðó÷óþòü iñòîðè÷íi ôàêòè, ïiäðîáëÿþòü iñòîðè÷íi äîêóìåíòè“. Iíøèé ïèøå: „XX ñòîði÷÷ÿ – íàéáðåõëèâiøå çà âñi ñòîði÷÷ÿ. ×àñîïèñè, æóðíàëè, ðàäiî º òåïåð ïðîäàæíèìè ïîâiÿìè“. Êîëèñü æóðíàëiñòè äîäåðæóâàëèñÿ çàñàäè ïèñàòè ïðî: ÊÎÃÎ, ÙÎ, ÊÎËÈ, ÄÅ, ×ÎÌÓ, íå ïîäàþ÷è âëàñíîãî òëóìà÷åííÿ. Òåïåð æå òðè ÷âåðòi ãàçåòíèõ ìàòåðiàëi⠖ öå âëàñíi òëóìà÷åííÿ æóðíàëiñòà. Ó ÑØÀ, êîëè ïîëiöiÿ çàñòðåëèòü ÿêîãîñü „ëiâîãî“ âîðîõîáíèêà, òî âåëèêi ÷àñîïèñè ç÷èíÿþòü âåëè÷åçíèé ãàëàñ. Àëå êîëè ëiâi âîðîõîáíèêè çàñòðiëÿòü âàðòîâîãî, òî âñi ÷àñîïèñè ìîâ÷àòü. Ó Â’ºòíàìñüêié âiéíi âiéñüêî ÑØÀ îáñòðiëÿëî ñåëî, ç ÿêîãî Ⓔòíàìñüêi êîìóíiñòè îáñòðiëþâàëè àìåðèêàíöiâ. Ñàìîçðîçóìiëî, áóëè âáèòi i ñåëÿíè. Âñi âåëèêi ÷àñîïèñè i òåëåáà÷åííÿ ÑØÀ äî íåáà êðè÷àëè ïðî çëî÷èííó æîðñòîêiñòü àìåðèêàíöiâ, i òî òàêèì ñòèëåì, ÿêèì ïèøóòü ïðî àìåðèêàíöiâ ìîñêâèíè â ÑÐÑÐ. Àëå, êîëè ïiâíi÷íîⒺòíàìñüêå êîìóíiñòè÷íå âiéñüêî îáñòðiëÿëî ðàêåòàìè êiëüêà ïiâäåííîⒺòíàìñüêèõ ìiñò i çàáèëî êiëüêà òèñÿ÷ æiíîê, äiòåé, ñòàðèõ, òî ïðî öå âåëèêi ÷àñîïèñè i òåëåáà÷åííÿ ÑØÀ àíi îäíîãî ñëîâà íå ñêàçàëè. Ó ÑØÀ íåìà äåðæàâíî¿ öåíçóðè. Àëå º äàëåêî ñèëüíiøà çà äåðæàâíó. Öå – öåíçóðà ìàôi¿. Âîíà ìຠó ñâî¿õ ðóêàõ ìàéæå âñi âåëèêi âèäàâíèöòâà, âñi âåëèêi êíèãàðíi òà êíèæêîâi êëóáè. Âîíà ìຠñâî¿õ ëþäåé íà ïîñàäàõ ðåöåíçåíòiâ, êíèãàðiâ ó êíèãîçáiðíÿõ, â óíiâåðñèòåòàõ, ÿêi âèáèðàþòü i êóïóþòü êíèæêè äëÿ òèõ êíèãîçáiðåíü. Òîæ íåìà íi÷îãî äèâíîãî, ùî Ïðåñîâèé Êëóá ó Âàøèí´òîíi äàâ ïî÷åñíó ãðàìîòó Ì. Õðóùîâó òà Ô. Êàñòðîâi. Ó ÑØÀ iñíóþòü òîâàðèñòâà òàê çâàíèõ „àìåðèêàíñüêèõ ôàøèñòiⓠòà òåðîðèñòè÷íå òîâàðèñòâî Êó-Êëóêñ-Êëàí. Âîíè ìàþòü ÷ëåíiâ íå áiëüøå ÿê 15.000. Àëå âñi ìàôiîçíi ÷àñîïèñè ðîçäìóõóþòü ¿õ äî âåëè÷åçíî¿ íåáåçïåêè. Êîëè æ óðÿä õîòiâ äîñëiäèòè äiÿëüíiñòü öèõ äâîõ îðãàíiçàöié, òî ìàôiîçíi ÷àñîïèñè âèñòóïèëè ïðîòè ñëiäñòâà. ×îìó? – Áî òèìè îðãàíiçàöiÿìè ôàêòè÷íî êåðóâàëè ìàôiîçíi ïðîâîêàòîðè.

Ôóíäàö³¿ ÑØÀ Ó ÑØÀ äåðæàâíèé ïîäàòîê ïðîïîðöiéíèé äî ïðèáóòêiâ, îòæå, ÷èì áiëüøèé ïðèáóòîê, òî âèùèé âiäñîòîê âiä ïðèáóòêó éäå íà ïîäàòîê. Ó ÑØÀ º çàêîí, çà ÿêèì ïîæåðòâè íà äîáðîäiéíi òà êóëüòóðíi ñïðàâè çâiëüíÿþòüñÿ âiä äåðæàâíîãî ïîäàòêó. ×èì áiëüøå ïîæåðòâóºø, òèì íèæ÷èé âiäñîòîê áóäå ïîäàòêó. Ìiëüéîíåðè ÑØÀ ïëàòÿòü äóæå âèñîêèé âiäñîòîê ïîäàòêó (àæ äî 80 % âiä ïðèáóòêó). Îòæå, ùîá çìåíøèòè òîé âiäñîòîê, ùîá ëèøèòè ïî ñìåðòi âi÷íèé ñîái ïàì’ÿòíèê, àìåðèêàíöi æåðòâóþòü âåëèêi ãðîøi íà äîáðîäiéíi òà êóëüòóðíi ñïðàâè. Íàïðèêëàä, áiëüøiñòü óíiâåðñèòåòiâ ó ÑØÀ ïîáóäîâàíî é óòðèìóºòüñÿ íà ïîæåðòâè. Äóæå âåëèêi ïîæåðòâè îôîðìëþþòüñÿ þðèäè÷íî â òàê çâàíèõ ôóíäàöiÿõ, ùî º îêðåìèìè ãðîìàäñüêèìè óñòàíîâàìè. Êåðóþòü òèìè ôóíäàöiÿìè óïðàâè, â ÿê³ âõîäÿòü íàéâèçíà÷íiøi îñîáè. Öi ôóíäàöi¿ íå ïëàòÿòü æîäíèõ ïîäàòêiâ. Ñàìèõ âiäñîòêiâ ç ãðîøåé ôóíäàöi¿ ìàþòü âåëèêi ìiëüéîíè äîëàðiâ ði÷íî. Ç òèõ âiäñîòêiâ ôóíäàöi¿ âèäàþòü äîïîìîãó íà âñiëÿêi êóëüòóðíi ñïðàâè. Íà ïîëiòè÷íi ñïðàâè íå ìàþòü ïðàâà äàâàòè, àëå äàþòü, ïðèêðèâøèñü ëè÷èíîþ ñïîíñîðñòâà íà ïîòðåáè íàóêè, êóëüòóðè ÷è øêiëüíèöòâà. Ïî âiéíi 1939–45 ðð. ïðè¿õàëî äî ÑØÀ äóæå áàãàòî âåëèêèõ ºâðîïåéñüêèõ íàóêîâöiâ, äåðæàâíèõ ìóæiâ, ïîëiòèêiâ òîùî. Ñåðåä íèõ áóëî ÷èìàëî ñîöiàëiñòiâ òà æèäiâ. Ïî ï’ÿòüîõ ðîêàõ âîíè îäåðæàëè ãðîìàäÿíñüêi ïðàâà ÑØÀ i ïîïðîëàçèëè íà âèñîêi ïîñàäè â óðÿäi òà â óíiâåðñèòåòàõ, íà âïëèâîâi ñòàíîâèùà ó âèäàâíèöòâàõ, øêîëàõ i äîáðîäiéíèõ ôóíäàöiÿõ. Öi íîâi àìåðèêàíöi-ñîöiàëiñòè, ðàçîì ç íàðîäæåíèìè â ÑØÀ ñîöiàëiñòàìè, çàõîïèëè óïðàâè ôóíäàöié ó ñâî¿ ðóêè. Íàïðèêëàä, óïðàâà Êàðíå´³âñüêî¿ ôóíäàöi¿ çàïðîñèëà íà êåðiâíèêà ôóíäàöi¿ ïðàâó ðóêó ïðåçèäåíòà Ô. Ðóçâåëüòà Àëäæåðà Ãiñà, ìîñêîâñüêîãî øïèãóíà, õî÷ áóâ àìåðèêàíöåì ç äiäà-ïðàäiäà. Òî æ íå äèâíî, ùî òi ôóíäàöi¿ âèäàâàëè i âèäàþòü âåëèêi ìiëüéîíè íà ïðîïàãàíäó ñîöiàëiñòè÷íèõ iäåé, òîáòî íà ñïðàâó ïîëiòè÷íó, ÷îãî íå ìàþòü ïðàâà ðîáèòè çà ñâî¿ìè ñòàòóòàìè. Óðÿä ÑØÀ çíຠöå, àëå íå êàðຠ¿õ, íå íàêëàäຠïîäàòêó, áî ó ñàìîìó óðÿäi ñèäÿòü íà äóæå âèñîêèõ ïîñàäàõ òàêi æ ñîöiàëiñòè. À òèõ, õòî ïðîòåñòóâàâ ïðîòè òàêîãî ïîðóøåííÿ ñòàòóòiâ ôóíäàöié, ìàôiÿ òàºìíî âáèâàëà. Òàê âîíà âáèëà ñåíàòîðà Äæ. Ìàêêàðòi òà ÷ëåíà ïàðëàìåíòó Å. Êîêñà. Ìàôiÿ ðîçóìiº êðàùå çà áóäü-êîãî òâåðäèé æèòòºâèé ôàêò: õòî êåðóº äóìêîþ ëþäèíè, ãðîìàäè, íàðîäó, òîé ôàêòè÷íî 160

º ¿õíiì çàêîíîäàâöåì, ïàíîì, âîëîäàðåì, à âîíè éîãî íåâiëüíèêàìè. Çàõîïèâøè ôóíäàöi¿ ÑØÀ, ìàôiÿ ñòàëà êåðóâàòè äóìêîþ ñóñïiëüñòâà ÑØÀ, à íàñàìïåðåä äóìêîþ ïðîâiäíî¿ âåðñòâè. Òóò ìè íàâåäåìî ëèøå êiëüêà ç òèñÿ÷ ïðèêëàäiâ òàêîãî êåðóâàííÿ Ôîðäiâñüêîþ ôóíäàöiºþ. Ñòàðèé Ã. Ôîðä çíàâ, ùî ïî éîãî ñìåðòi óðÿä ÑØÀ çàáåðå âiä ñïàäêîºìöiâ 77 % Ôîðäiâñüêîãî ìàéíà çà ïîäàòîê. Ã. Ôîðä ìàâ ìàéíà íà òðè ìiëüÿðäè äîëàðiâ, îòæå, óðÿä çàáðàâ áè ç òîãî 2.308.400.000 äîëàðiâ. Òîìó Ã. Ôîðä çàäóìàâ ïîæåðòâóâàòè ïîíàä äâà ìiëüÿðäè äîëàðiâ íà äîáðîäiéíi òà êóëüòóðíi ñïðàâè. Âií äîðó÷èâ îôîðìèòè ñâié çàäóì æèäiâñüêîìó áàíêiðîâi Ñiäíåþ Âàéíáåð´îâi, áî òîé áóâ âåëèêèì çíàâöåì òàêèõ ñïðàâ. Ôîðäiâñüêå ïiäïðèºìñòâî çàñíîâàíî íà ïàÿõ. ßê i êîæíå ïàéîâå ïiäïðèºìñòâî ôîðäiâñüêå ìàëî ïà¿ ç ïðàâîì ãîëîñó i áåç ïðàâà ãîëîñó (àëå ç ïðàâîì ïðèáóòêó). Çâè÷àéíî, ïà¿â ç ïðàâîì ãîëîñó äóæå ìàëî, à áåç òîãî ïðàâà – äóæå áàãàòî. Ñ. Âàéíáåð´ îôîðìèâ 1949 ðîêó Ôîðäiâñüêó ôóíäàöiþ òàê, ùî ñïàäêîºìöi, ôîðäiâñüêi ðîäè÷i, çàòðèìàëè ó ñåáå âñi ïà¿ ç ïðàâîì ãîëîñó, à 88 % ïà¿â áåç ïðàâà ãîëîñó ñòàëè âëàñíiñòþ Ôîðäiâñüêî¿ ôóíäàöi¿. Âîíè ïðèíîñèëè ôóíäàöi¿ ði÷íèõ äèâiäåíòiâ 90–100 ìiëüéîíiâ äîëàðiâ.* Íàéâèùîþ âëàäîþ òàêèõ ôóíäàöié º Ðàäà óïðàâèòåëiâ, ÿêà ïðèçíà÷ຠêåðiâíèêà ôóíäàöié. Äî Ðàäè óïðàâèòåëiâ çàïðîøóþòü áàãàòî â÷åíèõ çíàâöiâ, âèñîêîïîñòàâëåíèõ îñiá òà áàíêiðiâ, áî áàíêiðè çíàþòü ÿê êåðóâàòè âåëèêèìè ãðîøèìà. Íà ïåðøîãî êåðiâíèêà Ôîðäiâñüêî¿ ôóíäàöi¿ çàïðîñèëè Ðîâàíà ¥åéñòåðà, ÿêèé ïðîãîëîñèâ ìåòó ôóíäàöi¿: „Ôîðäiâñüêà ôóíäàöiÿ ïiäòðèìóâàòèìå òàêó äiÿëüíiñòü i äîïîìàãàòèìå â ¿¿ çäiéñíåííi, ÿêà ñïðèÿòèìå ìèðîâi i óñòàíîâëåííþ â óñüîìó ñâiòi ñïðàâåäëèâîãî ëàäó“. Ó ÑØÀ º ÷èìàëî îðãàíiçàöié, ÿêi ìàþòü òàêó æå ìåòó ñâ äiÿëüíîñòi. Òàê, äàþ÷è âåëèêi ãðîøi íà ¿õíþ äiÿëüíiñòü, Ôîðäiâñüêà ôóíäàöiÿ ñàìî ñîáîþ íàáóâຠçâåðõíüîãî íàãëÿäó, êîíòðîëþ íàä ¿õíüîþ äiÿëüíiñòþ, ñêåðîâóº ¿õíþ äiÿëüíiñòü ó áàæàíèé ôóíäàöi¿ íàïðÿì, ïiäïîðÿäêîâóº ¿õ ñîái. Òóò ïîäàìî ëèøå êiëüêà ç òèñÿ÷ ïðèêëàäiâ. Òàê, Ôîðäiâñüêà ôóíäàöiÿ äàëà: 60.000.000 äîëàðiâ íà âèøêië óðÿäîâöiâ-òóáiëüöiâ â Iíäi¿, Ïàêiñòàíi, Áiðìi, Iíäîíåçi¿, Íåïàëi, íà Áëèçüêîìó Ñõîäi (Içðà¿ëü). Ó öèõ êðà¿íàõ Ôîðäiâñüêà ôóíäàöiÿ ìຠñâî¿õ âëàñíèõ ïîñëiâ-óðÿäîâöiâ. * Äðóãà çà ðîçìiðîì ôóíäàöiÿ – Ðîêôåëëåð³âñüêà ìຠ20 ìiëüéîíiâ äîëàðiâ ði÷íîãî ïðèáóòêó. 161

14.000.000 äîëàði⠖ „Òåëåâiçiéíié âåðõîâíié êîìiñi¿“ òà „Ãðîìàäñüêîìó Iíñòèòóòîâi ðàäiî ÑØÀ“ íà ïðîïàãàíäó ñîöiàëiñòè÷íèõ iäåé. 6.500.000 äîëàði⠖ øiñòüîì óíiâåðñèòåòàì ÑØÀ íà âèâ÷åííÿ ñâiòîâèõ, ìiæíàðîäíèõ ïðîáëåì. 3.500.000 äîëàði⠖ çàêëàäîâi ìiæíàðîäíî¿ îñâiòè (îïàíîâàíîìó ñîöiàëiñòàìè i êîìóíiñòàìè) íà ìiæíàðîäíèé êóëüòóðíèé îáìií. 1.500.000 äîëàði⠖ Ðàäi çàêîðäîííèõ çâ’ÿçêiâ. 1.500.000 äîëàði⠖ Òîâàðèñòâó çàêîðäîííî¿ ïîëiòèêè. Âîíî îïàíîâàíî øåñòèêîëîííèêàìè. Ìຠêiëüêàñîò âiääiëiâ ïî âñiõ ÑØÀ. 1.275.00 äîëàði⠖ Êîëóìáiéñüêîìó óíiâåðñèòåòîâi, îïàíîâàíîìó ñîöiàëiñòàìè, íà âèâ÷åííÿ çàêîðäîííèõ ñïðàâ i ñòîñóíêiâ. 1.100.000 äîëàði⠖ íà âèâ÷åííÿ ïåðåáóäîâè ìiñò ÑØÀ. 1.000.000 äîëàði⠖ íà âèøêië óðÿäîâöiâ ÑØÀ ó ÷óæèõ êðà¿íàõ. 1.000.000 äîëàði⠖ óñòàíîâi îáìiíó íàóêîâöÿìè òà ìèòöÿìè ç ÑÐÑÐ i éîãî ñàòåëiòàìè. 1.000.000 äîëàði⠖ Ãàðâàðäñüêîìó óíiâåðñèòåòîâi, îïàíîâàíîìó ñîöiàëiñòàìè íà íàóêîâi äîñëiäè ìiæíàðîäíèõ çâ’ÿçêiâ. 1.000.000 äîëàði⠖ Êîìiñi¿ àìåðèêàíñüêèõ ïðèÿòåëiâ (Êâàêåðè) íà ¿õíþ ïðîïàãàíäó ïàöèôiçìó, âiäìîâó ñëóæèòè ó âiéñüêó, ïîòðåáó ðîççáðî¿òèñÿ òîùî. Ç òèõ ãðîøåé Êîìiñiÿ äàëà ìîëîäèì êîìóíiñòàì ãðîøi íà ïî¿çäêó äî Ôiíëÿíäi¿ íà ñâiòîâèé 璿çä êîìóíiñòè÷íî¿ ìîëîäi. Ãîëîâà öiº¿ Êîìiñi¿ Ã. Êåäáîði òà éîãî çàñòóïíèê Ê. Ïiêåò áóëè äiÿëüíèìè êîìóíîëþáàìè, êiëüêà ðàçiâ âèñòóïàëè íà çàõèñò çàñóäæåíèõ êîìóíiñòiâøïèãóíiâ. 900.000 äîëàði⠖ Ãàðâàðäñüêîìó óíiâåðñèòåòîâi íà âèøêië óðÿäîâöiâ íîâîïîâñòàëèõ àôðèêàíñüêèõ òà àçiéñüêèõ äåðæàâ. 800.000 äîëàði⠖ íà ïðèâiç äî ÑØÀ é óòðèìàííÿ àçiéñüêèõ íàóêîâöiâ. 756.000 äîëàði⠖ „Àìåðèêàíñüêié ôóíäàöi¿ çàäëÿ ïîëiòè÷íî¿ îñâiòè“. Öåé çãóðò ìຠâ ÑØÀ 460 ïîëiòè÷íèõ êëóáiâ, ÿêèìè êåðóþòü øåñòèêîëîííèêè. 579.000 äîëàði⠖ Êîðíåëüñüêîìó óíiâåðñèòåòîâi íà âèâ÷åííÿ Êèòàþ òà Ïiâäåííî-Ñõiäíî¿ Àçi¿. 560.000 äîëàði⠖ „Îñåðåäêîâi ìiæíàðîäíîãî âèâ÷åííÿ“ íà íàóêîâi äîñëiäè ìiæíàðîäíèõ ñòîñóíêiâ. Âií â ðóêàõ øåñòèêîëîííèêiâ. 500.000 äîëàði⠖ „Òîâàðèñòâó ìiæàìåðèêàíñüêèõ ñòîñóíêiⓠ(Ïiâäåííî¿ i Ïiâíi÷íî¿ Àìåðèêè) íà äîñëiäæåííÿ. Öå òîâàðèñòâî âiäâåðòî ïiäòðèìóº Êóáèíñüêèé êîìóíiñòè÷íèé óðÿä. 500.000 äîëàði⠖ êîìóíiñòè÷íié Ïîëüùi íà êóëüòóðíèé îáìií. 430.000 äîëàði⠖ Áîñòîíñüêîìó óíiâåðñèòåòîâi íà âèâ÷åííÿ Àçi¿. 400.000 äîëàði⠖ ×èêàãñüêîìó óíiâåðñèòåòîâi íà âèâ÷åííÿ Àôðèêè. 250.000 äîëàði⠖ Êîëóìáiéñüêîìó óíiâåðñèòåòîâi íà ïîäîðîæ íàóêîâöiâ ÑØÀ äî ÑÐÑÐ òà éîãî ñàòåëiòiâ.

Öå ëèøå êiëüêà ïîæåðòâ çàäëÿ ïðèêëàäó. ¯õ äàëåêî áiëüøå, à ìåíøèõ ïîæåðòâ òðåáà ðàõóâàòè íà òèñÿ÷i. 162

Íà ïåðøèé ïîãëÿä Ôîðäiâñüêà ôóíäàöiÿ ðîáèòü äóæå êîðèñíó ñïðàâó. Àëå öå – ëèøå íà ïåðøèé ïîãëÿä. Áî „Íà ÷è¿ì âîçi ¿äåø – òîãî ïiñíþ ñïiâàé“. ßê îäåðæàâ ìiëüéîíè äîëàðiâ i õî÷åø ùå îäåðæàòè, òî ðîáè òå i òàê, ÿê õî÷å ãðîøîäàâåöü – êåðiâíèê ôóíäàöi¿. À äîñëiäèâøè ïîëiòè÷íi ïîãëÿäè òèõ êåðiâíèêiâ, íå çäèâóºìîñÿ, ïîáà÷èâøè, ùî âåëèêi ïîæåðòâè îäåðæóþòü ëþäè òà ãóðòè ëiâèõ ïîëiòè÷íèõ ïåðåêîíàíü: âñiëÿêi ñîöiàëiñòè, êîìóíiñòè, øåñòèêîëîííèêè ⠄ëiáåðàëüíèõ“ ëè÷èíàõ, à íàâiòü i âiäêðèòi, áåç ëè÷èí. Òèì-òî Ôîðäiâñüêà òà iíøi ôóíäàöi¿ äóæå äîïîìîãëè øîñòié êîëîíi ïîøèðèòèñÿ i ïîãëèáèòèñÿ â ÑØÀ. Âîíà ìຠòåïåð âåëè÷åçíèé âïëèâ íà âñå æèòòÿ ÑØÀ: ïîëiòè÷íå, ãîñïîäàð÷å, ãðîìàäñüêå, êóëüòóðíå. Òà íàéáiëüøå âïëèíóëà Ôîðäiâñüêà (é iíøi) ôóíäàöi¿ íà ãðîìàäñüêó äóìêó ùîäî âèùî¿ îñâiòè. À ëþäè ç óíiâåðñèòåòñüêîþ îñâiòîþ – öå æ ïðîâiäíà âåðñòâà íàöi¿ i äåðæàâè. ×èìàëî âïëèâîâèõ óíiâåðñèòåòiâ (àëå äàëåêî íå âñi) îäåðæàëè äîïîìîãó âiä Ôîðäiâñüêî¿ ôóíäàöi¿. Âîíà äàëà: 19.000.000 äîëàðiâ íà íàâ÷àííÿ ñïåöiàëiñòiâ ç òåëåáà÷åííÿ. 6.000.000 äîëàðiâ Îñâiòíîìó Îñåðåäêîâi ç ïèòàíü òåëåáà÷åííÿ íà òå ñàìå. 1.725.000 äîëàðiâ óíiâåðñèòåòñüêèì âèäàâíèöòâàì. 400.000 äîëàðiâ íà âèâ÷åííÿ ñèñòåìè ïðèñÿæíèõ ñóäiâ. Âîíà ¿õ ïðèïîðó÷èëà ïðîôåñîðîâi Å. Ëåâi, æèäîâi, ñîöiàëiñòîâi, ÿêèé çàâæäè áîðîíèâ êîìóíiñòiâ. 260.000 äîëàðiâ äàëà 615 âèáðàíèì óíiâåðñèòåòàì òà âóçàì íà ïëàòíþ ïðîôåñîðàì.

Òi ïðîôåñîðè ôîðìàëüíî íi÷èì íå çîáîâ’ÿçàëèñÿ Ôîðäiâñüêié ôóíäàöi¿, ïðîòå ñàìî ñîáîþ íå âèêëàäàëè ñòóäåíòàì àíòèñîöiàëiñòè÷íèõ iäåé, ÷è âçàãàëi iäåé, ÿêi íå ïîäîáàþòüñÿ êåðiâíèêîâi ôóíäàöi¿. Ñàì ôàêò, ùî òàêó äîïîìîãó âîíà äຠëèøå âèáðàíèì íåþ óíiâåðñèòåòàì – íàòÿêຠíà öå. Íå âèïàäêîâî Ôîðäiâñüêà òà iíøi ôóíäàöi¿ ðîáëÿòü òå ñàìå, ùî é óðÿä ÑØÀ. Óðÿä âiäïîâiäຠçà ñâîþ äiÿëüíiñòü ïåðåä ïàðëàìåíòîì. Ôóíäàöi¿ íå âiäïîâiäàþòü íi ïåðåä êèì. Òîæ âñÿ äiÿëüíiñòü ôóíäàöi¿ çàëåæèòü âiä òîãî, ÿêi îñîáè, ÿêèõ ïåðåêîíàíü i ñâiòîãëÿäó êåðóþòü òèìè ôóíäàöiÿìè. À ÿêi ëþäè ìîæóòü áóòè – ïîêàçóº ïðèêëàä À. Ãiñà. Âií áóâ êåðiâíèêîì Êàðíå´³âñüêî¿ ôóíäàöi¿ i ìîñêîâñüêèì øïèãóíîì. Âií íå º âèíÿòêîì. Íà öå ïîêàçóº ïðèêëàä „Ôóíäàöi¿ çàäëÿ ðåñïóáëiêè“. „Ôóíäàöiþ çàäëÿ ðåñïóáëiêè“ ñòâîðèëà 1952 ðîêó Ôîðäiâñüêà ôóíäàöiÿ, äàâøè ¿é 15.000.000 äîëàðiâ. Íà êåðiâíèêà ïðèçíà÷èëà ÷ëåíà ïàðëàìåíòó êîí´ðåñìåíà Êëiôîðäà Êåéçà, çíàíîãî ñîöiàëiñòà, øåñòèêîëîííèêà i ÷ëåíà ïðîêîìóíiñòè÷íîãî 163

òîâàðèñòâà „Àìåðèêàíöi äåìîêðàòè÷íîãî ÷èíó“. Êîëè Ê. Êåéç ñòàâ ñåíàòîðîì, òî íà éîãî ìiñöå ïðèçíà÷èëè Ðîáåðòà Ãîò÷iíñà, ÿêèé ïðîãîëîñèâ, ùî ìåòîþ òî¿ „Ôóíäàöi¿ çàäëÿ ðåñïóáëiêè“ º: „Ïîøèðèòè i ïîãëèáèòè ðîçóìiííÿ ãðîìàäÿíñüêèõ ïðàâ“. À ùî âií ðîçóìiâ ïiä òèì, ïîêàçóº âñÿ äiÿëüíiñòü ôóíäàöi¿. À òà äiÿëüíiñòü ïîêàçàëà, ùî „Ôóíäàöiÿ çàäëÿ ðåñïóáëiêè“ äàâàëà ãðîøi ëèøå ëþäÿì òà îðãàíiçàöiÿì êðàéíüî ëiâèõ ïåðåêîíàíü – âñiëÿêèì ñîöiàëiñòè÷íèì ãîðëîïàíàì i äåìàãîãàì, ðó¿ííèêàì äåðæàâíîãî ëàäó ÑØÀ, à íàéáiëüøå – êîìóíiñòàì. Âîíà âèäàëà âåëèêi ãðîøi íà áîðîòüáó ïðîòè áóäü-ÿêèõ îáìåæåíü ÊÏ ÑØÀ. Îñü êiëüêà ïðèêëàäiâ. „Ôóíäàöiÿ çàäëÿ ðåñïóáëiêè“ äàëà: 100.000 äîëàðiâ íà äîñëiäæåííÿ çàêîííîñòi çàáîðîíè ïðèéìàòè íà äåðæàâíó ñëóæáó êîìóíiñòiâ. Îïàíîâàíà øåñòè– i ï’ÿòèêîëîííèêàìè „Êîìiñiÿ Íüþ-Éîðêñüêèõ ïðàâíèêiⓠç ãîëîâîþ ¿¿ ïðîôåñîðîì Å. ×àòàì, äîñëiäèâøè çðîáèëà âèñíîâîê, ùî íåìà ïîòðåáè ïåðåâiðÿòè âiðíîñòi äåðæàâi óðÿäîâöiâ ÑØÀ. Äðóãà êîìiñiÿ ïiä êåðiâíèöòâîì Àäàìà ßðìîëèíñüêîãî (æèäà, îáîðîíöÿ êîìóíiñòiâ), äîñëiäèâøè, âèäàëà êíèæêó „Âèâ÷åííÿ ñóäîâèõ ñïðàâ âiðíîñòi äåðæàâi“. Öÿ êíèæêà äîâîäèòü, ùî óðÿä äóæå çëîâæèâàâ ñëiäñòâàìè âiðíîñòi. 125.000 äîëàðiâ íà äîñëiäæåííÿ ïîãëÿäiâ ëþäíîñòi ÑØÀ íà êîìóíiçì. Ó òîìó äîñëiäæåííi ïîäàíî äóìêó âèçíà÷íèõ îñiá. Ç íèõ 90 % ïðèõèëüíèõ êîìóíiçìîâi. 80.000 äîëàðiâ íà äîñëiäæåííÿ àíòèêîìóíiñòè÷íî¿ äiÿëüíîñòi ïàòðiîòiâ òà Ñîþçó êîëèøíiõ âîÿêiâ ÑØÀ. Öå äîñëiäæåííÿ î÷îðíèëî, îïëþãàâèëî òó äiÿëüíiñòü. 40.000 äîëàðiâ íà âèãîòîâëåííÿ øêiëüíîãî ôiëüìó „Âîëÿ ÷èòàòè“. Òîé ôiëüì ïðîïàãóº îáóðåííÿ ïðîòè çàáîðîíè Âiéñüêîâîãî Ìiíiñòðà ïîøèðþâàòè êîìóíiñòè÷íó ëiòåðàòóðó ó âiéñüêó. 25.000 äîëàðiâ Ñòàíôîðä³âñüêîìó óíiâåðñèòåòîâ³ íà âèâ÷åííÿ ñóäîâèõ ñâiä÷åíü êîëèøíiõ êîìóíiñòiâ ïðîòè êîìóíiñòiâ. Âîíè äîâîäÿòü áåçâàðòíiñòü i áðåõíþ ñâiä÷åíü êîëèøíiõ êîìóíiñòiâ.

Àòîìíèé íàóêîâåöü Äæåéìñ Îïåíãàéìåð ïðàöþâàâ ó àòîìíié ëàáîðàòîði¿. Âií âiäêðèòî ïðèÿòåëþâàâ ç âiäîìèìè êîìóíiñòàìè é îáîðîíÿâ ¿õ. ßê íåïåâíîãî ùîäî âiðíîñòi ÑØÀ éîãî çâiëüíèëè ç ïîñàäè. Íà éîãî çàõèñò ñòàâ ó òåëåáà÷åííi êåðiâíèê ðàäiî „Ãîëîñ Àìåðèêè“ øåñòèêîëîííèê Åäâàðä Ìîðîâ. „Ôóíäàöiÿ çàäëÿ ðåñïóáëiêè“ íàäðóêóâàëà ñâî¿ì êîøòîì òó éîãî îáîðîíó i ðîçiñëàëà ïî øêîëàõ i ïîëiòè÷íèõ êëóáàõ. Çàéøëà ïîòðåáà âèäàòè áiáëiîãðàôiþ òâîðiâ ïðî êîìóíiçì ó ÑØÀ. „Ôóíäàöiÿ çàäëÿ ðåñïóáëiêè“ ïîñïiøèëà äàòè 64.500 äîëàðiâ íà óêëàäåííÿ òî¿ áiáëiîãðàôi¿, äàþ÷è ñâî¿õ „çíàâöiâ“. À „çíàâöi“ íå ïîäàëè áàãàòî âåëèêèõ, íàéñèëüíiøèõ òâîðiâ ïðîòè êîìóíiñòiâ, à íàòîìiñòü ïîäàëè âñi, íàâiòü íàéìåíøi, òâîðè êîìóíiñòiâ. Êåðiâíèêè „Ôóíäàöi¿ çàäëÿ ðåñïóáëiêè“ Ï. Ãîìåí òà Â. Ôåði ãîñòðî íàïàäàëè íà íà÷àëüíèêà Ñëóæáè áåçïåêè Å. Ãóâåðà i âñiìà ñïîñîáàìè îáïëüîâóâàëè éîãî áîðîòüáó ç êîìóíiñòàìè i øïèãóíàìè. ×è âñå öå íå º ãëóìîì iç çàñíîâíèêà Ôîðäiâñüêî¿ ôóíäàöi¿ Ãåíði Ôîðäà? Âií íåíàâèäiâ i ïîáîðþâàâ êîìóíiçì i æèäiâ. Âií äàâ âåëèêi ãðîøi íà íàïèñàííÿ àíòèêîìóíiñòè÷íèõ, àíòèæèäiâñüêèõ êíèæîê òà æóðíàëó. À ïî éîãî ñìåðòi çà éîãî ãðîøi ïîøèðþþòü i ïîãëèáëþþòü ó ÑØÀ êîìóíiçì òà ñîöiàëiçì. I ðîáëÿòü öå íå êîìóíiñòè, íå ñîöiàëiñòè, àëå ëiáåðàëè, ÿê, íàïðèêëàä, Ð. Ãîò÷iíñ, Ï. Ãîôìàí òà òèñÿ÷i äî íèõ ïîäiáíèõ. Ôîðäiâñüêà ôóíäàöiÿ – íàéáiëüøà. ª ùå êiëüêà âåëèêèõ, áiëüøiñòü ¿õ òàêîæ ó ðóêàõ øåñòèêîëîííèêiâ. Âîíè ìàþòü ìàéíà: Ôîðäiâñüêà – 3.320.000.000 äîëàðiâ. Ðîêôåëëåð³âñüêà – 632.000.000 äîëàðiâ. Äþêñüêà – 478.000.000 äîëàðiâ. Ãàðòôîðäñüêà – 360.000.000 äîëàðiâ. Êåëîçüêà – 310.000.000 äîëàðiâ. Êàðíå´³âñüêà – 268.000.000 äîëàðiâ. Ñëîàíñüêà – 223.000.000 äîëàðiâ. Ìóäñüêà – 188.000.000 äîëàðiâ. Ðîêôåëëåðîâèõ áðàòi⠖ 152.000.000 äîëàðiâ. Ëiëiñüêà – 151.000.000 äîëàðiâ. Íüþ-Ìåìîðiàëüñüêà – 135.000.000 äîëàðiâ. Äàíôîðòñüêà – 126.000.000 äîëàðiâ. Êîìîíâåëçüêà – 125.000.000 äîëàðiâ.

„Ôóíäàöiÿ çàäëÿ ðåñïóáëiêè“ ïîêàçàëà ñåáå âåëèêèì îáîðîíöåì êîìóíiñòiâ ó òåàòði, êiíî, ðàäiî. Âîíà äîðó÷èëà íå êîìóíiñòîâi Äæîíîâi Êî´ëiþ äîñëiäèòè ñïðàâó îáâèíóâà÷åíü êîìóíiñòiâ, ÿêi ïðàöþþòü ó êiíî, ðàäiî, òåàòði. Âií çàïðîñèâ äî ñïiâïðàöi çíàâöiâ: Ì. Ãàðií´òîíà, âiäîìîãî ñîöiàëiñòà, ÿêèé ïðèëþäíî ïðîòåñòóâàâ ïðîòè çàñóäó íà ñìåðòü øïèãóíiâ Þëi¿ òà Åòåëà Ðîçåíáåð´iâ, çàïðîñèâ äðóãó ñîöiàëiñòêó Å. Ïî, ÿêà áóëà ÷ëåíîì ÊÏ ÑØÀ. Ç äîïîìîãîþ òàêèõ „çíàâöiⓠâií íàïèñàâ äâi êíèæêè: „Çâiò ïðî ÷îðíèé ñïèñîê“ òà „×îðíèé ñïèñîê“. Öi êíèæêè âèáiëþþòü êîìóíiñòiâ ó òåàòði, êiíî, ðàäiî, à ñïðîáè âèãàíÿòè êîìóíiñòiâ ç òåàòðó, êiíî, ðàäiî òàâðóþòü ôàøèñòñüêå íèùåííÿ ïðàâ i âiëüíîñòåé ãðîìàäÿí ÑØÀ.

Ðîêôåëëåð³âñüêà ôóíäàöiÿ òàêîæ ó ðóêàõ øåñòèêîëîííèêiâ. ¯¿ ãîëîâà Ð. Ôîñäiê, øåñòèêîëîííèê, êàçàâ: „Çðiñò íåäîâið’ÿ äî Ðîñi¿ çàãðîæóº ñâiòîâîìó ìèðîâi. Öÿ ôóíäàöiÿ âèäàëà 50.000 äî-

164

165

ëàðiâ íà íàïèñàííÿ øêiëüíèõ ïiäðó÷íèêiâ. Àâòîðàìè áóëè 50 ñîöiàëiñòiâ íà ÷îëi ç ïðîâiäíèì ôàáiàíöåì Â. Âåáîì. Çíàäiáêè äî òèõ ïiäðó÷íèêiâ äàëè 113 ïðîêîìóíiñòè÷íèõ òîâàðèñòâ ÑØÀ. Ïàðëàìåíòñüêà ñëiä÷à Êîìiñiÿ çíàéøëà, ùî âñi âîíè ïðîïàãóþòü ñîöiàëiçì, êîìóíiçì, êîñìîïîëiòèçì, ñâiòîâó íàääåðæàâó, ñâiòîâèé íàäóðÿä òîùî. Ðîêôåëëåð³âñüêà ôóíäàöiÿ âèäàëà âåëèêi ãðîøi ñâî¿é äîñëiäíié êîìiñi¿, ÿêà ìàëà âèðîáèòè ïëàíè ìàéáóòíüîãî ÑØÀ. Äî òî¿ êîìiñi¿ íàëåæàëè: Ä. Ðàñê, Ìiíiñòð çàêîðäîííèõ ñïðàâ, ëiâèé ëiáåðàë, ìîñêâîëþá, øåñòèêîëîííèê òà iíøi øåñòèêîëîííèêè: ×. Áîâëåç – çàñòóïíèê Ìiíiñòðà çàêîðäîííèõ ñïðàâ, ÷ëåí ñîöiàëiñòè÷íîãî òîâàðèñòâà „Àìåðèêàíöi äåìîêðàòè÷íîãî ÷èíó“, À. Ðîçåíáå𴠖 çàñòóïíèê Ìiíiñòðà çáðîéíèõ ñèë, Ã. Êiñiíäæåð òà À. Áîðèñ – ïîìi÷íèêè ïðåçèäåíòà Ð. Íiêñîíà, Ë. Êëåé – ìiëüéîíåð, Ã. Ëþñ – âèäàâåöü ÷àñîïèñi⠄Òàéìñ“, „Ëàéô“, „Ôîð÷óí“, Ä. Ñàðíîô – âëàñíèê ðàäiîìåðåæi, Äæ. Íîãîâñüêèé, Î. Ãàái – âñi øåñòèêîëîííèêè. Êàðíå´³âñüêà ôóíäàöiÿ äàëà îäèí ìiëüéîí äîëàðiâ íà ïðàöþ òàêèõ àíòèàìåðèêàíñüêèõ òîâàðèñòâ, ÿê, íàïðèêëàä, „Ðàäà çàêîðäîííèõ ñòîñóíêiâ“, „Òîâàðèñòâî çàêîðäîííî¿ ïîëiòèêè“, „Çàêëàä òèõîîêåàíñüêèõ ñòîñóíêiⓠ(öåé íàéáiëüøå ïîñïðèÿâ ïåðåìîçi êèòàéñüêèõ êîìóíiñòiâ). Öÿ ôóíäàöiÿ çàïëàòèëà àâòîðîâi, i âèäàëà íàêëàäîì 50.000 ïðèìiðíèêiâ êíèæêó ôàáiàíöÿ-øåñòèêîëîííèêà Ñòþàðòà ×åéçà „Ïðàâäèâå âèâ÷åííÿ ëþäñòâà“ ³ ðîçiñëàëà ¿¿ ïî êíèãîçáiðíÿõ i øêîëàõ ÑØÀ. À òîé Ñ. ×åéç áóâ ÷ëåíîì ÷è ñïiâïðàöþâàâ ç 20 ïiäðèâíèìè ïðîêîìóíiñòè÷íèìè îðãàíiçàöiÿìè ÑØÀ. Öÿ ôóíäàöiÿ äàëà 340.000 äîëàðiâ íà íàïèñàííÿ i âèäàííÿ 17-òèêíèæêîâî¿ ïðàöi ïðî ïîòðåáè øêiëüíî¿ îñâiòè ÑØÀ. Ãîëîâíèì ðåäàêòîðîì òî¿ ïðàöi áóâ ôàáiàíåöü, øåñòèêîëîííèê Äæîðäæ Êàóíòñ. Ïðîâiäíèê àíãëiéñüêèõ ôàáiàíöiâ Â. Âåá íàçâàâ òó ïðàöþ „Ñîöiàëiñòè÷íà îñâiòà“. Ìiæíàðîäíà ãðîøîâà ôóíäàöiÿ öiëêîâèòî ïåðåáóâຠâ ðóêàõ ñîöiàëiñòiâ i êîìóíiñòiâ. Ïåðøèì êåðiâíèêîì òî¿ ôóíäàöi¿ áóâ çàñòóïíèê Ìiíiñòðà ñêàðáó ÑØÀ, ìîñêîâñüêèé øïèãóí Ã. Ä. Ãâàéò. Âèäàâåöü êiëüêîõ âåëèêèõ æóðíàëiâ, ìiëüéîíåð, ÷ëåí Óïðàâè Ðîêôåëëåð³âñüêî¿ ôóíäàöi¿, øåñòèêîëîííèê Ãåíði Ëþñ äàâ 200.000 äîëàðiâ íà íàïèñàííÿ i âèäàííÿ 5-òèêíèæêîâî¿ ðîçâiäêè ïðî êàïiòàëiñòè÷íèé ëàä. Ñåðåä 12 àâòîðiâ òî¿ ðîçâiäêè 10 áóëè ÷ëåíàìè ÷è ïðèõèëüíèêàìè ïðîêîìóíiñòè÷íèõ îðãàíiçàöié.

Øîñòà êîëîíà â óðÿä³ ÑØÀ Ïàðëàìåíòñüêà ñëiä÷à êîìiñiÿ âèÿâèëà 1934 ðîêó òàêå: äóæå âèñîêà ÷èíîâíèöÿ Ìiíiñòåðñòâà îñâiòè, ñîöiàëiñòêà À. Áàðîâñ çàïðîñèëà äî ñåáå íà âå÷åðþ êiëüêà ñâî¿õ íàéáëèæ÷èõ ïðèÿòåëiâ-ñîöiàëiñòiâ, êåðiâíèêiâ âiääiëiâ óðÿäó ÑØÀ. Çàïðîñèëà òàêîæ i ñâîãî áëèçüêîãî ïðèÿòåëÿ íå óðÿäîâöÿ, ñîöiàëiñòà, ïðîôåñîðà Â. Âiðòà. Íà òié âå÷åði áóëè ëèøå ñâî¿ áëèçüêi ïðèÿòåëi, âñi ñîöiàëiñòè. Ïiäïèâøè, âîíè ùèðî, âiäêðèòî âèñëîâëþâàëè ñâî¿ ñîöiàëiñòè÷íi ìði¿ òà ïëàíè çàïðîâàäèòè ñîöiàëiçì ó ÑØÀ i â óñüîìó ñâiòi. Ïðî ïðåçèäåíòà Ô. Ðóçâåëüòà âîíè êàçàëè, ùî âií º àìåðèêàíñüêèì Î. Êåðåíñüêèì, ÿêèì ìàôiÿ êåðóº òàê, ÿê âîíà õî÷å. Â. Âiðò çàóâàæèâ, ùî Ô. Ðóçâåëüò íå òàêèé äóðíèé, ùîá òîãî íå ïîáà÷èâ. Íà öå óðÿäîâöi éîìó âiäïîâiëè, ùî Ô. Ðóçâåëüò çíຠëèøå òå, ùî éîìó ïîäàäóòü éîãî äîðàäíèêè, ìiíiñòðè, i âií ðîáèòü ëèøå òå i òàê, ÿê âîíè éîìó ðàäÿòü. À íàéâïëèâîâiøèì äîðàäíèêîì éîãî áóâ ìîñêîâñüêèé øïèãóí, ñîöiàëiñò Àëäæåð Ãiñ. Ôàêòè÷íèì Ìiíiñòðîì ñêàðáó áóâ ìîñêîâñüêèé øïèãóí Ã. Äåêñòåð Ãâàéò. Íàäçâè÷àéíî âïëèâîâèì ðàäíèêîì áóâ ñîöiàëiñò ïðîôåñîð Ô. Ôðàíêôóðòåð. Ïðî öi ïëàíè ñîöiàëiñòiâ òà êîìóíiñòiâ Â. Âiðò ïîâiäîìèâ ñåíàòîðiâ, ÷ëåíiâ ïàðëàìåíòó, ðåäàêòîðiâ ïàòðiîòè÷íèõ ÷àñîïèñiâ. Ïàðëàìåíò íàêàçàâ ïðîâåñòè ñëiäñòâî. Õî÷ òå ñëiäñòâî ïiäòâåðäèëî ïðàâäèâiñòü Âiðòîâîãî ïîâiäîìëåííÿ, ïðîòå âñi âåëèêi ÷àñîïèñè ñïàïëþæèëè, îááðåõàëè ñàìîãî Â. Âiðòà. Äâà ðîêè ïiçíiøå âií íàãëî âìåð ó áîæåâiëüíi. Çàâäàííÿì ìîñêîâñüêèõ øïèãóíiâ íà âèñîêèõ ïîñàäàõ â óðÿäàõ ÷óæèõ äåðæàâ º íå ëèøå ïåðåñèëàòè Ìîñêâi òàºìíèöi òèõ óðÿäiâ, àëå òàêîæ i ñêåðîâóâàòè ¿õ ó áàæàíîìó Ìîñêîâùèíi íàïðÿìi. Òàêå áà÷èìî íàâiòü ç óðÿäîâèõ äîêóìåíòiâ. Íàïðèêëàä, Ìiíiñòåðñòâî çàêîðäîííèõ ñïðàâ ÑØÀ âèäàëî 1946 ðîêó 700-ñòîðiíêîâó êíèæêó: „Ïëàíóâàííÿ ïîâîºííî¿ çàêîðäîííî¿ ïîëiòèêè ÑØÀ“. Ñåðåä àâòîðiâ âñiëÿêèõ ïëàíiâ òà ïðîåêòiâ çãàäàíî, íàïðèêëàä, Ë. Ïàâëîâñüêî´î 100 ðàçiâ, À. Ãiñà 22 ðàçè, Ã. Ä. Ãâàéòà 19 ðàçiâ. Âñi òðè áóëè ìîñêîâñüêèìè øïèãóíàìè. Ã. Ä. Ãâàéò ç ïî÷àòêîì ñëiäñòâà ðàïòîâî âìåð íiáè âiä ðîçðèâó ñåðöÿ. Ë. Ïàâëîâñüêèé (ìàâ 59 ðîêiâ) ïîìåð òàêîæ ðàïòîâî – íiáè âiä ðîçðèâó ñåðöÿ. Ìîñêâèíè çíàþòü ÿê öå ðîáèòè. Îêðåìi âèñîêi óðÿäîâöi ̳íiñòåðñòâà çàêîðäîííèõ ñïðàâ òðèìàþòü äåùî â òàºìíèöi íàâiòü âiä ñâî¿õ çâåðõíèêiâ. Íàïðèêëàä, çàñòóïíèê ìiíiñòðà Äæîí Ãiêåðñîí ïðîâàäèâ 1949 ðîêó òàºìíi 167

ïåðåãîâîðè ç âèñîêèì óðÿäîâöåì ÎÎÍ. Ïðî òi ïåðåãîâîðè ìiíiñòð Ä. À÷åñîí äîâiäàâñÿ âèïàäêîâî àæ 1952 ðîêó. Íàâiòü ñàì ïðåçèäåíò Ô. Ðóçâåëüò íi÷îãî íå ñêàçàâ ñâîºìó ìiíiñòðîâi Äæ. Áèðíåñó ïðî óãîäó, ùî ¿¿ âií ïiäïèñàâ ç É. Ñòàëiíèì ó ßëòi â ñïðàâi Äàëåêîãî Ñõîäó, õî÷ Äæ. Áèðíåñ áóâ ç íèì â ßëòi. Ãîëîâíèé äîðàäíèê i ïîìi÷íèê ïðåçèäåíòiâ Äæ. Êåííåäi òà Ë. Äæîíñîíà, øåñòèêîëîííèê Àðòóð Øëåçiíäæåð êàçàâ: „Óðÿä ÑØÀ íå ñìiº ïiääàâàòèñÿ íàìîâàì âîþâàòè ç ÑÐÑÐ. Íå ñìiº íi÷èì äîïîìàãàòè êîíòððåâîëþöi¿ â ñàòåëiòíèõ äåðæàâàõ. ÑØÀ íå ñìiþòü äîïîìàãàòè ïîíåâîëåíèì íàðîäàì ó ÑÐÑÐ âèçâîëèòèñÿ ç-ïiä ìîñêîâñüêî¿ âëàäè. ÑØÀ íå ñìiþòü íàâiòü äîçâîëèòè òèì ïîíåâîëåíèì íàðîäàì âèçâîëèòèñÿ ñâî¿ìè ñèëàìè ç-ïiä ìîñêîâñüêî¿ âëàäè. I âií äîäàº, ùî ñàìå òàêó ïîëiòèêó âæå ïðîâàäèòü ìiíiñòð Äæ. Ôîñòåð Äàëëåñ. À Äàëëåñ çàïåâíÿâ 1947 ðîêó, ùî „êîìóíiñòè÷íà“ âëàäà ÑÐÑÐ ñòàëî äåìîêðàòèçóºòüñÿ i òîìó íàáëèæàºòüñÿ ìîæëèâiñòü ÿêîñü ïîãîäèòè îáèäâi ñèñòåìè – êîìóíiñòè÷íó i êàïiòàëiñòè÷íó. Âií çàïåâíÿâ, ùî ç ðîêó â ðiê êðàùàþòü øàíñè íå ëèøå íà ñïiâiñíóâàííÿ îáèäâîõ, àëå é íà ñïiâïðàöþ ìiæ íèìè. À ïîçà òèì êîìóíiñòè÷íi iäå¿ ìàþòü ÷èìàëî ñïiëüíîãî ç iäåÿìè õðèñòèÿíñüêèìè. Ñïèðàþ÷èñü íà öiëêîâèòî áåçïiäñòàâíå ïðèïóùåííÿ ïðî „äåìîêðàòèçàöiþ“ ÑÐÑÐ, ãîëîâà „Ðàäè ïîëiòè÷íîãî ïëàíóâàííÿ“ Â. Ðîñòîâ óêëàâ ïðîåêò i ïëàí ñîþçó iç ÑÐÑÐ. Âií çàïåâíèâ Ì. Õðóùîâà âiä iìåíi ÑØÀ, ùî ÑØÀ ó íiÿêîìó ðàçi i íi÷èì íå äîïîìîæóòü ïîíåâîëåíèì Ìîñêîâùèíîþ íàðîäàì âèçâîëèòèñÿ. Ðàäíèê ïðåçèäåíòà ÑØÀ À. Øëåç³íäæåð, ïîâåðíóâøèñü ç ïî¿çäêè äî ÑÐÑÐ, ïèñàâ: „Ïðè÷èíè êàçêîâèõ îñÿãiâ ó ðîçáóäîâi ÑÐÑÐ – ÿñíi, ÿê ñîíöå. Ïðè÷èíè º â òié âåëè÷åçíèõ äîñÿãíåíü ñèëi, ùî â íié óðÿä ÑÐÑÐ çîñåðåäèâ âñi ñèëè íàðîäó. Àæ ëÿ÷íî äèâèòèñÿ, ÿêó íåéìîâiðíî âåëè÷åçíó ñèëó ìîæå ìàòè âåëèêèé íàðîä, êîëè âií ÏËÀÍÎÂÎ ñïðÿìóº ñâî¿ çäiáíîñòi òà áàãàòñòâà êðà¿íè“. Ìiíiñòð çàêîðäîííèõ ñïðàâ Ãåíði Êiñiíäæåð* áóâ ãîëîâíèì ïëàíîâèêîì âiéñüêîâî¿ áåçïåêè ÑØÀ, îòæå, çâåðõíèêîì Ãåíåðàëüíîãî Øòàáó. Âií áóâ ðàäíèêîì ïðåçèäåíò³â Äæ. Êåííåäi i Ð. Íiêñîíà. Âií ïðîâiäíèé ÷ëåí òàºìíîãî òîâàðèñòâà æèäiâñüêèõ áàíêiðiâ. Äî öüîãî òîâàðèñòâà íàëåæàëè òàêîæ ðàäíèê ÷îòèðüîõ ïðåçèäåíòiâ, à çà ïðåçèäåíòà Ô. Ðóçâåëüòà ôàêòè÷íèé ïðåçèäåíò ÑØÀ, Áåðíàðä Áàðóõ i çàñòóïíèê Ìiíiñòðà Âiéñüêîâîãî Ìiíiñòåðñòâà Àäàì ßðìîëèíñüêèé. Ó ñâî¿õ êíèæêàõ Ã. Êiñiíäæåð * Íiìåöüêèé æèä, ñêií÷èâ Ãàðâàðäñüêèé óíiâåðñèòåò. 168

äîâîäèâ ïîòðåáó ñêîðîòèòè ÍÀÒÎ, çíèùèòè àòîìíi áîìáè â àìåðèêàíñüêèõ ðàêåòàõ, ñòâîðèòè ñâiòîâèé íàäóðÿä òà ïðîïàãóâàâ iíøi ñîöiàëiñòè÷íi iäå¿. Âií áóâ ïðîâiäíèì ÷ëåíîì „Ðàäè çàêîðäîííèõ ñòîñóíêiâ“, ìàâ â óðÿäi âåëè÷åçíèé âïëèâ. Äðóãèé Ìiíiñòð çàêîðäîííèõ ñïðàâ Äií Ðàñê êàçàâ: „Ðåâîëþöiÿ â Êèòà¿ äóæå ïîäiáíà äî àìåðèêàíñüêî¿ ðåâîëþöi¿ ÷àñiâ ¿¿ áîðîòüáè ïðîòè Âåëèêîáðèòàíi¿“. Âií òàêîæ øåñòèêîëîííèê i ìîñêâîëþá. Ñåíàòñüêà ñëiä÷à êîìiñiÿ, ïiä ãîëîâóâàííÿì Â. Äæåíåðà âèÿâèëà ó âñiõ ìiíiñòåðñòâàõ, à íàéáiëüøå â Ìiíiñòåðñòâi çàêîðäîííèõ ñïðàâ äóæå áàãàòî øåñòèêîëîííèêiâ íà äóæå âèñîêèõ ïîñàäàõ. Íàïðèêëàä, êåðiâíèê âiääiëó Ìiíiñòåðñòâà çàêîðäîííèõ ñïðàâ Â. Âåëàíä, ÿêèé äóæå äîïîìiã êîìóíiñòîâi Ô. Êàñòðîâi çàõîïèòè âëàäó íà Êóái, ïîñîë äî Iðàêó Äæ. Ãîëìñ, ïîñîë äî Àðãåíòèíè Ð. Ðîáîòîì, ïîñîë äî ÑÐÑÐ ìîñêâîëþá Äæ. Êåíàí, ðàäíèê ïðåçèäåíòà â ñïðàâàõ ÑÐÑÐ ×. Áîãëåí, çàñòóïíèê Ìiíiñòðà çàêîðäîííèõ ñïðàâ Ô. Êîëåð, êåðiâíèê âiääiëó Äàëåêîãî Ñõîäó ¥. Ïàðñîí, êåðiâíèê âiääiëó Áëèçüêîãî Ñõîäó Ð. Ñòðîí´, êåðiâíèê âiääiëó Ìiæíàðîäíèõ ãîñïîäàð÷èõ ñïðàâ Â. Êîøòií´, êåðiâíèê Iñòîðè÷íîãî âiääiëó Á. Íîáë, çàñòóïíèê Ìiíiñòðà çàêîðäîííèõ ñïðàâ À. Ãàððiìàí, êåð³âíèê âiääiëó íàéìó óðÿäîâöiâ Â. Ïüîðñ òà áàãàòî iíøèõ. Øåñòèêîëîííèêè ðàçîì ç ï’ÿòèêîëîííèêàìè â óðÿäi ÑØÀ ïðîâàäèëè äîñëiäæåííÿ, ïèñàëè ïðîåêòè çàêîíiâ, âèïðàöüîâóâàëè çìiíè â çîâíiøíié i äîìàøíié ïîëiòèöi, ïèñàëè ïðåçèäåíòñüêi é ìiíiñòåðñüêi ïðîìîâè i äóæå âïëèâàëè íà ïîëiòè÷íi ñëiäñòâà ïàðëàìåíòñüêèõ òà ñåíàòñüêèõ ñëiä÷èõ êîìiñié. Ñëóæáà âîºííèõ âiñòåé ÑØÀ áóëà ïåðåïîâíåíà êîìóíiñòàìè íà âèñîêèõ ïîñàäàõ. Íàïðèêëàä, çàñòóïíèê êåðiâíèêà Î. Ëàòiìîð, ÿêèé äóæå äîïîìiã êèòàéñüêèì êîìóíiñòàì çàõîïèòè âëàäó, êåðiâíèê âiääiëó À. Òàðí (æèä Òàðíîâåöüêèé), ÿêèé âòiê äî Ïîëüùi. Ìiíiñòð çàêîðäîííèõ ñïðàâ Äæ. Á³ðíåñ ïèñàâ, ùî äóæå áàãàòî óðÿäîâöiâ öiº¿ ñëóæáè áóëè âåëèêèìè ïðèõèëüíèêàìè ðàäÿíñüêî¿ iäåîëîãi¿, òîáòî êîìóíiñòàìè. Ãåíåðàë Äæ. Ôîðåñòîë ïèñàâ ó 1944 ðîöi ñâîºìó ïðèÿòåëåâi: „Êîëè ÿêèéñü àìåðèêàíåöü âèñëîâèòü äóìêó, ùî ìè, àìåðèêàíöi, ìóñèìî ïðàöþâàòè çàäëÿ ïîòðåá i áåçïåêè íàøî¿ êðà¿íè, òî éîãî íàçâóòü çàãàðáíèêîì, iìïåðiàëiñòîì, ôàøèñòîì, íåáåçïå÷íîþ ëþäèíîþ. Àëå êîëè äÿäüêî Éîñèô (Ñòàëií) ñêàæå, ùî âií õî÷å çàõîïèòè áàëò³éñüêi íàðîäè, ïîëîâèíó Ïîëüùi, Áåñàðàáiþ, Äàðäàíåëëè òîùî, òî âñi â îäèí ãîëîñ êðè÷àòü, ùî âií (Éîñèô) äóæå ãàðíà, ùèðà, ÷óäîâà ëþäèíà, ç ÿêèì ïðèºìíî i ëåãêî ìàòè ÿêóñü ñïðàâó, áî âií êàæå òå, ùî äóìຓ. 169

Øîñòà êîëîíà â óðÿäi ÑØÀ çîáîâ’ÿçàëà óðÿäîâöiâ ñëiäêóâàòè îäèí çà îäíèì i âèäàâàòè âîðîãiâ ìàôi¿. Âîíà çàáîðîíèëà êðèòèêóâàòè çâåðõíèêiâ. Âîíà òðèìຠó ñâîºìó ïîëîíi íàâiòü ìiíiñòðiâ. Íàïðèêëàä, Ìiíiñòð çàêîðäîííèõ ñïðàâ Äæ. Ôîñòåð Äàëëåñ, ïåðåáèðàþ÷è ìiíiñòåðñòâî ìàâ ßëòèíñüêó óãîäó çà äóæå øêiäëèâó äëÿ ÑØÀ, àëå çà êiëüêà ðîêiâ ìiíiñòðóâàííÿ âií êàçàâ ó 1959 ðîöi, ùî íi÷îãî ïîãàíîãî íåìà â ßëòèíñüêié óãîäi, õiáà òå, ùî Ìîñêîâùèíà íå äîäåðæàëàñÿ òî¿ óãîäè. Íàïî÷àòêó âií âèÿâèâ ñâié íàìið î÷èñòèòè ìiíiñòåðñòâî âiä øåñòèêîëîííèêiâ òà çìåíøèòè ÷èñëî óðÿäîâöiâ, âèãíàâøè òèõ, ÿêi íi÷îãî íå ðîáëÿòü. Àëå ïî êiëüêîõ ðîêàõ âií êàçàâ, ùî íàäòî ðàïòîâi çìiíè óðÿäîâöiâ øêiäëèâi. I íàïðèêiíöi ñâîãî ìiíiñòðóâàííÿ â éîãî ìiíiñòåðñòâi áóëî áiëüøå óðÿäîâöiâ, íiæ íàïî÷àòêó. Ùîãiðøå! – Óðÿäîâöiâ-ïàòðiîòiâ, ÿêi ïðîòèñòîÿëè øåñòèêîëîííèêàì, ìàôiÿ âèãàíÿëà çi ñëóæáè. Òàê, âèãíàëà ïîñëîì äî Ïîëüùi À. Ëåéíà çà òå, ùî âií ïåðåøêîäæàâ ïîëüñüêèì êîìóíiñòàì çàõîïèòè âëàäó â Ïîëüùi, âèãíàëà êåðiâíèêà Âiääiëó ïåðåâiðêè âiðíîñòi óðÿäîâöiâ Î. Îòåïêó çà òå, ùî âií ñêëàâ ñïèñîê çàïiäîçðåíèõ ó íåâiðíîñòi øåñòèêîëîííèêiâ i ùî âií áóâ ïðîòè ïðèéíÿòòÿ Â. Ðîñòîâà íà ñëóæáó òà é ùå íà äóæå âïëèâîâó ïîñàäó, áî Ñëóæáà áåçïåêè äîâåëà, ùî âií øåñòèêîëîííèê i ìîñêâîëþá. Âèãíàëà ãåíåðàëà Ä. Ìàêêàðòóðà çà òå, ùî âií ïåðåìàãàâ êîìóíiñòè÷íå ïiâíi÷íîêîðåéñüêå âiéñüêî. Âèãíàëà ãåíåðàëà Å. Âîêåðà çà òå, ùî âií âèõîâóâàâ ïiäëåãëå éîìó âiéñüêî â àíòèêîìóíiñòè÷íîìó íàïðÿìi. Âèãíàëà ïîñëà äî ßïîíi¿ Äæ. ¥ðþ çà òå, ùî âií äîêóìåíòàëüíî äîâiâ, ùî ïðåçèäåíò Ô. Ðóçâåëüò ïëàíîâî i íàâìèñíî ïðîâîêóâàâ ßïîíiþ äî âiéíè ç³ ÑØÀ. Çà îïið ìàôiîçíèì ïëàíàì âèãíàëà âèñîêèõ óðÿäîâöi⠖ À. Âàðäà, Äæ. Áàëàíòiíà, Å. Äóìàíà, Á. Áàðîíà, Ð. Àëåêñàíäðà, Ä. Äîçåðà òà ÷èìàëî iíøèõ. Êåð³âíèê Âiääiëó ïåðåâiðêè âiðíîñòi óðÿäîâöiâ Ñ. Ìàêëåîä ïîäàâ 1956 ðîêó Ìiíiñòðîâi çàêîðäîííèõ ñïðàâ ñïèñîê 258 óðÿäîâöiâ, çàïiäîçðåíèõ ó ïðèõèëüíîñòi äî êîìóíiçìó. Óðÿä çâiëüíèâ éîãî çi ñëóæáè. Íà âèìîãó ãîëîâè Ñåíàòñüêî¿ ñëiä÷î¿ êîìiñi¿ ñåíàòîðà Ï. Ìàêêàðåíà íà÷àëüíèê ðîçâiäêè ÑØÀ àäìiðàë Äæ. Ãiëåíêîòåð ïîäàâ éîìó ïðiçâèùà êîìóíiñòiâ òà ìîñêîâñüêèõ øïèãóíiâ ñåðåä óðÿäîâöiâ ÎÎÍ, ïîñëàíèõ òóäè óðÿäîì ÑØÀ. Iç 100 òèõ óðÿäîâöiâ 29 áóëè ïðîâiäíèìè ÷ëåíàìè ÊÏ ÑØÀ, à 32 – ìîñêîâñüêèìè øïèãóíàìè. Óðÿä ÑØÀ íåãàéíî çâiëüíèâ Äæ. Ãiëåíêîòåðà ç ïîñàäè i çàñëàâ éîãî íà ìàëó ïîñàäó íà îñòðîâi Òèõîãî îêåàíó. Ìàôiÿ íå ëèøå âèêèäàëà çi ñëóæáè ñâî¿õ âîðîãiâ, àëå é òàºìíî ¿õ óáèâàëà. Íàïðèêëàä, äàòñüêèé ïîñîë äî ÎÎÍ Áàí´

Éåíñåí îïèòàâ ìàäÿðñüêèõ óòiêà÷iâ ïðî ìîñêîâñüêèé íàïàä íà Ìàäÿðùèíó 1956 ðîêó. Ãîëîâà ÎÎÍ Äà´ Õàììåðøåëüä íà âèìîãó Ìîñêîâùèíè çàæàäàâ âiä Á. Éåíñåíà ïîäàòè ïðiçâèùà òèõ îïèòàíèõ óòiêà÷iâ. Á. Éåíñåí íå äàâ. Ìàôiÿ ïîòàé óáèëà éîãî, à òiëî ñïàëèëà, íåçâàæàþ÷è íà ïðîòåñò äðóæèíè Á. Éåíñåíà. Ãåíåðàë Äæîðäæ Ïàòîí, áóäó÷è êîìàíäóâà÷åì ôðîíòîì ó Íiìå÷÷èíi, äóæå ïðîòèâèâñÿ òîìó, ùîá àìåðèêàíöi âiääàëè Áåðëií ìîñêâèíàì. Éîãî âiéñüêî áóëî âæå äóæå áëèçüêî äî Áåðëiíà, êîëè âií îäåðæàâ âiä ãîëîâíîêîìàíäóâà÷à ãåíåðàëà Ä. Åéçåíõàóåðà íàêàç âiäñòóïèòè íà çàõiä, ùîáè äàòè ìîæëèâiñòü ìîñêîâñüêîìó âiéñüêó ïåðøèì óâiéòè äî Áåðëiíà. Äæ. Ïàòîí ïðèëþäíî îáiöÿâ ðîçêðèòè öþ ìàôiîçíó çðàäó. Çà êiëüêà äíiâ ïî òîìó íà íüîãî „âèïàäêîâî“ íà¿õàëî àìåðèêàíñüêå âiéñüêîâå àâòî i çàáèëî íà ñìåðòü. Âií çàëèøèâ ðîäèíi ñâié ùîäåííèê. Ïî éîãî ñìåðòi äâà áëèæ÷èõ ðîäè÷i çàõîäèëèñÿ âèäàâàòè öåé ùîäåííèê. Ìàôiÿ çàãðîçèëà ¿ì ñìåðòþ, ÿêùî âèäàäóòü. Âîíè íå çëÿêàëèñÿ çàãðîçè i ðîáèëè çàõîäè âèäàòè. Ñêîðî îáèäâà ïîìåðëè íàãëîþ ñìåðòþ, õî÷ ìàëè äóæå äîáðå çäîðîâ’ÿ. Âäîâà i äiòè ãåíåðàëà ïîáîÿëèñÿ i íå âèäàëè. Ãîëîâà Ñåíàòñüêî¿ êîìiñi¿, ùî ïîáîðþâàëà êîìóíiçì, Äæ. Ìàêêàðòi âìåð íàãëîþ ñìåðòþ ó ëiêàðíi. Ëiêàði íå ïðîãîëîñèëè ç ÿêî¿ ïðè÷èíè. Ó òié ñàìié ëiêàðíi ïîìåð, òàêîæ íàãëîþ ñìåðòþ, ãåíåðàë Äæ. Ôîðåñòîë, ÿêèé âèäàâ ñâié ùîäåííèê, â ÿêîìó âiäêðèâ çðàäíèöüêó äiÿëüíiñòü ìàôi¿. Ïiäîçðiëî íàãëîþ ñìåðòþ „ïîìåðëè“ ìîñêîâñüêi øïèãóíè â ÑØÀ: Ã. Ä. Ãâàéò, Ë. Ïàñëîâñüêèé, Ë. Äîãàí, âèñîêi óðÿäîâöi Ñëóæáè áåçïåêè ÑØÀ Â. Ñìiò, Äæ. Âiíàíò i ÷èìàëî iíøèõ, à òàêîæ i ïðåçèäåíò Ô. Ðóçâåëüò. Iñòîðiÿ çàïèñàëà áàãàòî âèïàäêiâ, êîëè âáèâàíî ïðîâiäíèêiâ ëèøå òîìó, ùî âîíè çíàëè çàáàãàòî òàºìíèöü. Òàêèõ óáèâñòâ ó ÑÐÑÐ º äóæå áàãàòî. Ô. Ðóçâåëüò áóâ çíàðÿääÿì ìàôi¿. Âií áóâ õâîðèé íå ëèøå ôiçè÷íî, àëå é äóøåâíî, áî íå ìiã íå áà÷èòè æàõëèâèõ íàñëiäêiâ ñâ ïîëiòèêè. Äóøåâíî õâîðà ëþäèíà ìîæå ëåãêî çàëîìèòèñÿ i âiäêðèòè òàºìíèöi. Ô. Ðóçâåëüò áóâ äóæå ñëàâîëþáíîþ ëþäèíîþ, ìðiÿâ áóòè ðÿòiâíèêîì i êåðiâíèêîì óñüîãî ëþäñòâà. À íåâáëàãàííà äiéñíiñòü ïîêàçóâàëà éîìó ùîñü öiëêîâèòî ïðîòèëåæíå. Îòæå, ç ðîçïóêè Ô. Ðóçâåëüò, ðÿòóþ÷è ñâîº äîáðå iì’ÿ, ìiã îïðèëþäíèòè òàºìíèöi ìàôi¿. Êîëè ïîìðå ÿêàñü âåëèêà ëþäèíà, òî, çâè÷àéíî, ðîäèíà ÷è âëàäà äຠìîæëèâiñòü âñiì ëþäÿì ïîïðîùàòèñÿ ç íåáiæ÷èêîì, òðèìàþ÷è 2–3 äíi òðóíó âiäêðèòîþ â öåðêâi ÷è ïðèëþäíîìó ìiñöi. Êîëè ïîìåð ïðåçèäåíò Ô. Ðóçâåëüò, òî éîãî òðóíó îäðàçó çàêðèëè, âiêî çàáèëè öâÿõàìè i çàïå÷àòàëè. É. Ñòàëií íàêàçàâ

170

171

ïîñëîâi ÑÐÑÐ ó ÑØÀ À. ¥ðîìèêîâi ïîäèâèòèñÿ íà ìåðòâîãî Ô. Ðóçâåëüòà. À. ¥ðîìèêî çâåðíóâñÿ ç òàêîþ ïðîñüáîþ íå äî âëàäè ÷è äiòåé, àëå äî ãîëîâíîãî Ðóçâåëüòîâîãî ïîìi÷íèêà-äîðàäíèêà æèäà Ñ. Ðîçåíìàíà. Òîé íå äîçâîëèâ âiäêðèâàòè òðóíó íi çàäëÿ êîãî, íàâiòü çàäëÿ ñèíà, ÿêèé áóâ ïîçà ÑØÀ i íå ìiã ïðè¿õàòè çðàçó ïiñëÿ ñìåðòi. Ó ÑØÀ ñêîðî ïîøèðèëàñÿ ÷óòêà, ùî ëiêàð Ô. Ðóçâåëüòà àäìiðàë Äæ. Ìàêiíòàéð êàçàâ, ùî Ðóçâåëüòîâå òiëî áóëî ÷îðíå, ÿê çåìëÿ. À òàêå ñòàºòüñÿ âiä îòðóºííÿ àðñåíîì. Ô. Ðóçâåëüò óìåð äàëåêî âiä Âàøèí´òîíó â êóðîðòíié ìiñöåâîñòi „Ãàðÿ÷i äæåðåëà“, äå âií ëiêóâàâ ñâié ïàðàëi÷. Êîëè âií óìèðàâ, òî áiëÿ íüîãî ÍÅ ÁÓËÎ ÍIÊÎÃÎ àíi ç ðîäèíè, àíi çi ñëóã. ªäèíèì ñâiäêîì éîãî ñìåðòi áóëà ÌÎÑÊÎÂÊÀ ªëèçàâåòà Øóìàòîâà, õóäîæíèöÿ, ÿêà ìàëþâàëà éîãî ïîðòðåò. ×åðåç ãîäèíó ïî ñìåðòi âîíà ðàïòîâî âè¿õàëà. Êàçàëà, ùî ïåðåä ñìåðòþ Ô. Ðóçâåëüòîâi äóæå áîëiëà ãîëîâà. Êîëè Äæ. Êåííåäi íå áóâ ùå ïðåçèäåíòîì, à ñåíàòîðîì, òî âií ó ñâî¿é ïðîìîâi 1949 ðîêó ãàíüáèâ ïðåçèäåíòà Ô. Ðóçâåëüòà çà éîãî ïîñòóïêè Ìîñêîâùèíi â ßëòi, ãàíüáèâ ïðåçèäåíòà Ã. Òðóìåíà çà òå, ùî âií ïðèìóøóâàâ íàöiîíàëüíîãî êèòàéñüêîãî ïðîâiäíèêà ãåíåðàëà ×àíêàéøi âçÿòè äî ñâîãî óðÿäó êîìóíiñòiâ, ãàíüáèâ ãåíåðàëà Äæ. Ñòiâåëà çà òå, ùî âií îçáðîþâàâ êèòàéñüêèõ êîìóíiñòiâ. Ñåíàòîð Äæ. Êåííåäi òîäi êàçàâ, ùî ââàæຠøêiäëèâîþ äëÿ ÑØÀ äiÿëüíiñòü òîâàðèñòâà „Àìåðèêàíöi äåìîêðàòè÷íîãî ÷èíó“. Êîëè æ âií ñòàâ ïðåçèäåíòîì, òî âèêëèêàâ äî ñâîãî óðÿäó íà âèñîêi ïîñàäè ïîíàä 50 ÷ëåíiâ òîãî øêiäëèâîãî òîâàðèñòâà. Íàïðèêëàä, âií íàñòàâèâ Äæ. Êiëiÿíà êåðóâàòè êîîðäèíàöiºþ ïðàöi âñiõ ðîçâiäóâàëüíèõ óñòàíîâ ÑØÀ, âiéñüêîâèõ i ïîëiòè÷íèõ. Öå íàäçâè÷àéíî âïëèâîâà ïîñàäà, áî æ ðîçâiäóâàëüíi óñòàíîâè º ïåðøîþ ëiíiºþ ôðîíòó â îáîðîíi ïðîòè êîìóíiñòè÷íîãî íàñòóïó. À öåé ñàìèé Äæ. Êiëiÿí âèìàãàâ 1947 ðîêó ïðèïèíèòè ñòåæåííÿ çà êîìóíiñòè÷íîþ äiÿëüíiñòþ, çàáîðîíèâ îïðèëþäíþâàòè ñïèñêè ïiäðèâíèõ êîìóíiñòè÷íèõ îðãàíiçàöié ó ÑØÀ. Ïðîòåñòóâàâ 1948 ðîêó ïðîòè øòàòiâñüêîãî çàêîíó, ÿêèé çàáîðîíèâ íàéìàòè êîìóíiñòiâ íà â÷èòåëiâ. Çàõèùàâ 1954 ðîêó ìîñêîâñüêîãî àòîìíîãî øïèãóíà Ä. Îïåíãåéìåðà. Áóäó÷è ðåêòîðîì Ìàñà÷óçåòñüêîãî òåõíi÷íîãî ³íñòèòóòó, íàéíÿâ ïðîôåñîðà Ä. Ñòðó¿êà, ÿêîãî âèêèíóëè ç òîãî iíñòèòóòó çà êîìóíiçì. Áóäó÷è ãîëîâíèì íàóêîâèì ðàäíèêîì ïðåçèäåíòà Ä. Åéçåíõàóåðà, íàòèñêàâ íà íüîãî, ùîáè âií ïðèïèíèâ äîñëiäè íàä àòîìíîþ çáðîºþ. Ïðåçèäåíò Äæ. Êåííåäi äîáðå çíàâ ïîëiòè÷íi ïîãëÿäè Äæ. Êiëiÿíà. I, çíàþ÷è ¿õ, íàñòàâèâ éîãî íà êåðiâíèêà áîðîòüáè

ç êîìóíiçìîì. ×îìó? Áî øåñòèêîëîííèêiâ, ñëóã ìàôi¿ â óðÿäi ÑØÀ áóëî òàê áàãàòî, i âîíè áóëè íà òàêèõ âèñîêèõ ïîñàäàõ, ùî ¿õ âëàäà áóëà ñèëüíiøîþ çà âëàäó ãîëîâè óðÿäó, ïðåçèäåíòà. À ùîá óñi ìàéáóòíi ïðåçèäåíòè ÑØÀ çíàëè öå – ìàôiÿ ïîêàçàëà 1963 ðîêó âñüîìó ñâiòîâi ñâîþ ñèëó, âáèâøè ïðåçèäåíòà ÑØÀ Äæîíà Êåííåäi. Ïðåçèäåíò Ë. Äæîíñîí i ïðåçèäåíò Ä. Åéçåíõàóåð áóëè ñëóõíÿíèìè ìàôiîçíèìè ñëóãàìè. Ìiíiñòð çàêîðäîííèõ ñïðàâ Äií À÷åñîí áóâ ðîêàìè þðèäè÷íèì ðàäíèêîì òîðãîâåëüíîãî ïîñîëüñòâà ÑÐÑÐ ó Âàøèí´òîíi. Çà ïðåçèäåíòà Ä. Åéçåíõàóåðà çi ñòàðî¿ ïðèñÿãè þíàêiâ ëåòóíñüêèõ âiéñüêîâèõ øêië âèêèíóòî ñëîâà: „Òàê, äîïîìîæè ìåíi, Áîæå“, çàìiíåíî ñëîâî „ïðèñÿãàþñÿ“ ñëîâîì „ñòâåðäæóþ“. Âiä ïåðøîãî äíÿ çàñíóâàííÿ ÑØÀ ïîøòà âèäàâàëà îêðåìi ðiçäâ’ÿíi çíà÷êè ç òåìàòèêîþ Ðiçäâà Õðèñòîâîãî. Ïîøòîâå Ìiíiñòåðñòâî ïîñëàëî 1962 ðîêó ïðîâiäíèêàì æèäiâñòâà â ÑØÀ ïðîåêò ðiçäâ’ÿíèõ ïîøòîâèõ çíà÷êiâ íà ¿õíº ñõâàëåííÿ. Òåïåð íà ïîøòîâèõ ðiçäâ’ÿíèõ çíà÷êàõ íåìà æîäíîãî ìàëþíêó Ðiçäâà Õðèñòîâîãî. Íåìà íàâiòü ñëiâ: Ðiçäâî, Õðèñòîñ, Äiâà Ìàðiÿ, ÿíãîëè òîùî. Êîëè êîñìîíàâòè ÑØÀ âïåðøå âèñàäèëèñÿ íà Ìiñÿöi, òî âîíè ó ñâîºìó ïðèâiòi Çåìëi âæèëè ñëîâà ç Áiáëi¿: „Íà ïî÷àòêó áóâ Áîã“. Íà ÷åñòü êîñìîíàâòiâ äåðæàâíà äðóêàðíÿ âèðîáèëà ïðîåêò ïîøòîâîãî çíà÷êà ç ìàëþíêîì òèõ êîñìîíàâòiâ íà Ìiñÿöi òà ¿õíiìè ñëîâàìè: „Íà ïî÷àòêó áóâ Áîã“. Ìiíiñòåðñòâî ïîøòè âèêðåñëèëî òi ñëîâà. Ïîøòîâå Ìiíiñòåðñòâî âèäàëî ïîøòîâi çíà÷êè íà ïîøàíó Äæàíà Äþ¿, ôiëîñîôà, ÷ëåíà 7 ïðîêîìóíiñòè÷íèõ îðãàíiçàöié. Éîãî âèõîâíi iäå¿ äóæå ïîøèðèëè ó øêîëàõ ñîöiàëiçì, áåçáîæíèöòâî, àìîðàëüíiñòü; Àëüáåðòà Åéíøòåéíà, íàóêîâöÿ-ôiçèêà, ÷ëåíà 13 ïðîêîìóíiñòè÷íèõ îðãàíiçàöié; Ôðåíêà Ðàéòà, àðõiòåêòîðà, ÷ëåíà 6 ïðîêîìóíiñòè÷íèõ òîâàðèñòâ; ªâãåíà Îíåéëà, ïèñüìåííèêà, êîìóíîëþáà; Äæîðäæà Ìàðøàëà, ãåíåðàëà, ìiíiñòðà ÑØÀ. Îñòàííié äóæå äîïîìiã êèòàéñüêèì êîìóíiñòàì ðîçáèòè âiéñüêî êèòàéñüêèõ ïàòðiîòiâ. Âiéñüêîâå Ìiíiñòåðñòâî ÑØÀ çàáîðîíèëî âiéñüêîâèì ñâÿùåíèêàì çãàäóâàòè ïðî Iñóñà Õðèñòà ó ñâî¿õ ïðîïîâiäÿõ i âçàãàëi çãàäóâàòè ïðî Áîãà òà íàáîæåíñòâî. Öåíçîðè ó Âiéñüêîâîìó Ìiíiñòåðñòâi âèêðåñëþâàëè ç ïðîìîâ îôiöåðiâ äî âîÿêiâ òàêi âèðàçè, ÿê, íàïðèêëàä, „...êîìóíiñòè÷íà çìîâà ìຠìåòîþ îïàíóâàòè ââåñü ñâiò“, „ðàäÿíñüêi âïëèâè ïîøèðþþòüñÿ â óñüîìó ñâiòi i çàãðîæóþòü äåðæàâíié íåáåçïåöi ÑØÀ“, „...ñòàëèé íàñòóï êîìóíiçìó“, „...êîìóíiçì êèäຠâèêëèê“, „...íà òàêèõ òåîðiÿõ âèðîñòຠêîìóíiçì“, „...ïiäñòóïíà

172

173

iäåîëîãiÿ ñâiòîâîãî êîìóíiçìó“, „...êîìóíiçì îõîïëþº ìàðêñèçì, ñîöiàëiçì, ôàáiàíñüêèé ñîöiàëiçì“, „...ñîâiòè íå çìåíøèëè àíi òðîõè ñâié íàìið îïàíóâàòè ñâiò i çíèùèòè àìåðèêàíñüêèé ñïîñiá æèòòÿ“, „...íi÷îãî íå ñòàëîñÿ òàêîãî, ÿêå âêàçóº, ùî ìiæíàðîäíèé êîìóíiçì çìiíèâ ñâîþ ìåòó çàõîïèòè âëàäó â óñüîìó ñâiòi“, „òåïåð ïåðåä ñâiòîâîþ çàãðîçîþ ìiæíàðîäíîãî êîìóíiçìó“ i ò. ï. Ãåíåðàë Ã. Øðiâåð õîòiâ ó ñâî¿é ïðîìîâi ïîâòîðèòè ñëîâà Ì. Õðóùîâà: „Ìè âàñ, àìåðèêàíöiâ, çàêîïàºìî â ìîãèëó“. Öåíçîð âèêðåñëèâ òi õðóùîâñüêi ñëîâà.* *** Çà Êîíñòèòóöiºþ ÑØÀ ñóääiâ Âåðõîâíîãî Ñóäó ïðèçíà÷ຠïðåçèäåíò, à Ñåíàò çàòâåðäæóº ÷è âiäêèäàº. Âåðõîâíèé Ñóä ÑØÀ ìຠïðàâî i îáîâ’ÿçîê òëóìà÷èòè çàêîí òà ïèëüíóâàòè, ùîá íîâi çàêîíè íå ñóïåðå÷èëè Êîíñòèòóöi¿. Âñi ïðåçèäåíòè ÑØÀ, âiä Ô. Ðóçâåëüòà äî Ð. Íiêñîíà, ïðèçíà÷àëè íà ñóääiâ Âåðõîâíîãî Ñóäó îñiá ëiâèõ ïåðåêîíàíü, i âîíè ñòàëè áiëüøiñòþ ó Âåðõîâíîìó Ñóäi. Òåïåðiøíié Âåðõîâíèé Ñóä ÑØÀ ïîðóøóº Êîíñòèòóöiþ, âòðó÷àþ÷èñü ó çàêîíîäàâñòâî Ïàðëàìåíòó òà Ñåíàòó, íàâiòü çìiíþº Êîíñòèòóöiþ ïåðåêðó÷åíèì òëóìà÷åííÿì ¿¿, íà ùî íå ìຠæîäíîãî ïðàâà. Òåïåðiøíié Âåðõîâíèé Ñóä ÑØÀ ôàêòè÷íî ïîíèùèâ çàêîííi ïåðåïîíè ïiäðèâíèì îðãàíiçàöiÿì âàëèòè äåðæàâíèé ëàä ÑØÀ. Âií âèçíàâ ìîðàëüíî áðóäíó ïîðíîãðàôi÷íó ëiòåðàòóðó çà íåøêiäëèâó, òîìó óðÿä ÑØÀ íå ìຠïðàâà çàáîðîíÿòè ïîøèðþâàòè ¿¿. Ãîëîâà Ñåíàòñüêî¿ þðèäè÷íî¿ êîìiñi¿ Äæåì Iñòëåíä ïiäðàõóâàâ ãîëîñè âñiõ 9 ÷ëåíiâ Âåðõîâíîãî Ñóäó, ÿê âîíè ãîëîñóâàëè ó ñïðàâàõ, ùî ñòîñóâàëèñÿ êîìóíiñòiâ. Âîíè ãîëîñóâàëè ÇÀ êîìóíiñòiâ: Ã. Áëåê 102 ðàçè ó 102 ñïðàâàõ (100 %), Â. Äîãëåç 97 ðàçiâ ó 100 ñïðàâàõ (97 %), É. Óîðåí 62 ðàçà ó 65 ñïðàâàõ (92 %), Â. Áðåìåí 49 ðàçiâ ó 51 ñïðàâi (90 %), Ô. Ôðàíêôóðòåð 69 ðàçiâ ó 103 ñïðàâàõ (77 %), Äæ. Ãàðëåí 30 ðàçiâ ó 65 ñïðàâàõ (58 %), Ã. Áîðòîí 37 ðàçiâ ó 81 ñïðàâi (46 %), ×. Ãâiòåéêåð – 36 %, Ò. Êëàðê – 35 %. Öÿ ñàìà êîìiñiÿ ó ñâîºìó çâiòi ïèøå:

2) Âëàñíi äîêóìåíòè Âåðõîâíîãî Ñóäó ñâiä÷àòü, ùî íà éîãî óõâàëè âïëèâàëè êîìóíiñòè òà ¿õíi ïðèÿòåëi. 3) Óõâàëè Âåðõîâíîãî Ñóäó, ïàðàëiçóþ÷è áîðîòüáó ç êîìóíiçìîì, ñòàëè íàéñèëüíiøîþ çáðîºþ êîìóíiñòiâ ÑØÀ. 4) Çàáðàâøè â êîæíîãî øòàòó ïðàâî íà ñàìîçàõèñò, Âåðõîâíèé Ñóä ôàêòè÷íî çàïåðå÷èâ ïðèðîäíå ïðàâî êîæíî¿ ëþäèíè íà ñàìîçàõèñò.

Îñü êiëüêà ïðèêëàäiâ óõâàë Âåðõîâíîãî Ñóäó: Âií âèçíàâ àíòèêîíñòèòóöiéíèì çàêîí, ÿêèé âèìàãàâ âiä äåðæàâíèõ óðÿäîâöiâ ïðèñÿãè, ùî âîíè íå º êîìóíiñòàìè. Âií âèçíàâ 1956 ðîêó, ùî íåçàêîííî âèãàíÿòè çi ñëóæáè îñiá, ïiäîçðiëèõ ó êîìóíiçìi. Âií óíåâàæíèâ ïðèñóä ñóäiâ øòàòiâ, ÿêi êàðàëè êîìóíiñòiâ çà òå, ùî âîíè íàìîâëÿëè ëþäåé ñêèíóòè óðÿä çáðîéíèì ïîâñòàííÿì. Ïàðëàìåíò ÑØÀ óõâàëèâ çàêîí ïðî êîíòðîëü íàä àíòèäåðæàâíîþ, ïiäðèâíîþ, òàºìíîþ äiÿëüíiñòþ. Âåðõîâíèé Ñóä âèçíàâ òîé çàêîí àíòèêîíñòèòóöiéíèì, îòæå, íå ïðàâîñèëüíèì. Ñòóäåíò Ñ. Ñòðiò íàâìèñíî i ïðèëþäíî ñïàëèâ ïðàïîð ÑØÀ. Ñóä øòàòó ïðèñóäèâ éîìó êàðó. Âåðõîâíèé Ñóä ñêàñóâàâ òîé ïðèñóä.

Ñåíàòîð Ðóñåë Ëîí´ ïðèëþäíî â Ñåíàòi ñêàçàâ: „Ó òåïåðiøíüîìó Âåðõîâíîìó Ñóäi ÑØÀ íåìà àíi îäíîãî ÷åñíîãî ñóääi“. Íàðàäà 1958 ðîêó ñóääiâ âñiõ 48 Âåðõîâíèõ Ñóäiâ øòàòiâ âèçíàëà, ùî Âåðõîâíèé Ñóä ÑØÀ çëîâæèâ ñâî¿ìè ïðàâàìè íà âåëèêó øêîäó ÑØÀ.

Âáèâñòâî ïðåçèäåíòà Äæ. Êåííåä³

* Öi ïðèêëàäè íàâîäèâ ñåíàòîð Ñ. Òîðìîí ó ñâî¿é ïðîìîâi â Ñåíàòi ÑØÀ.

Äæ. Êåííåäi çàêií÷èâ Ãàðâàðäñüêèé óíiâåðñèòåò, öiëêîâèòî îïàíîâàíèé ôàáiàíöÿìè òà ìàðêñèñòàìè. Êðiì òîãî, âií çàêií÷èâ òàêîæ ôàáiàíñüêó âèùó „Øêîëó åêîíîìi÷íèõ íàóê“ ó Ëîíäîíi. Ðîäèíà Êåííåäi – ñòàðîãî àìåðèêàíñüêîãî ðîäó, ìiëüéîíåðñüêà. Âîëåëþáíi ðîäèííi òðàäèöi¿ ñòðèìàëè éîãî âiä íåêðèòè÷íîãî çàõîïëåííÿ ñîöiàëiçìîì, ïðîòå äâi âèùi ñîöiàëiñòè÷íi øêîëè äóæå âïëèíóëè íà éîãî ñâiòîãëÿä. Âií ïðèõèëüíî ñòàâèâñÿ äî ñîöiàëiñòè÷íèõ iäåé, òîìó íàáðàâ äî ñâîãî óðÿäó äóæå áàãàòî ñîöiàëiñòiâ íà âèñîêi ïîñàäè. Ïðåçèäåíò Äæ. Êåííåäi îáiöÿâ êóáèíñüêèì âòiêà÷àì-ïàòðiîòàì äîïîìîãòè ñêèíóòè êîìóíiñòè÷íèé óðÿä Ô. Êàñòðî. Îáiöÿâ

174

175

1) Âåðõîâíèé Ñóä ÑØÀ ïîëàìàâ îñíîâíi çàñàäè Ðèìñüêîãî, ÀíãëîÑàêñüêîãî i Ïiâíi÷íî-Àìåðèêàíñüêîãî ïðàâîñóääÿ i çàêîííîñòi.

ïîñëàòè ëiòàêè, ùîáè âîíè çáîìáóâàëè êàñòðîâñüêå êîìóíiñòè÷íå âiéñüêî, êîëè ïàòðiîòè áóäóòü âèñàäæóâàòèñÿ íà îñòðiâ. Âîíè âèñàäèëèñÿ 17.04.1961 ð., àëå æîäíèé àìåðèêàíñüêèé ëiòàê íå ïiäòðèìàâ âèñàäêè, i Ô. Êàñòðî ðîçáèâ ïàòðiîòiâ. Ïiçíiøå âèÿâèëîñÿ, ùî ìàôiîçíi øåñòèêîëîííèêè ç Ìiíiñòåðñòâà çàêîðäîííèõ ñïðàâ, íà ÷îëi ç çàñòóïíèêîì Ìiíiñòðà, ñîöiàëiñòîì ×. Áîâëåçîì, äóæå íàòèñíóëè íà Äæ. Êåííåäi, ùîáè âií âiäêëèêàâ ñâié íàêàç àâiàöi¿ ïiäòðèìàòè âèñàäêó.  îñòàííþ õâèëèíó, êîëè ïàòðiîòè ÂÆÅ âèñàäèëèñÿ íà îñòðiâ, Äæ. Êåííåäi âiäìiíèâ òîé íàêàç. Êîëè àìåðèêàíñüêi ïàòðiîòè äîâiäàëèñÿ ïðî òàêó çðàäó, âîíè äóæå îáóðèëèñÿ, ïðåçèäåíò Äæ. Êåííåäi óñóíóâ ×. Áîâëåçà ç ïîñàäè i çàïîâiâ, ùî âè÷èñòèòü óðÿä ÑØÀ âiä çðàäíèêiâ. Ìàôiÿ ïîáà÷èëà, ùî Äæ. Êåííåäi – öå íå Ô. Ðóçâåëüò ÷è Ã. Òðóìåí i çìîæå, ÿêùî íå öiëêîâèòî çíèùèòè ìàôiþ â óðÿäi, òî ïðèíàéìíi äóæå ¿¿ îñëàáèòè, ïîâèãàíÿâøè ç óðÿäó øåñòèêîëîííèêiâ. Îòæå, ïîêè íå çàïiçíî – âáèëà éîãî. Ùî âáèëà ñàìà ìàôiÿ, à íiõòî iíøèé, äîâîäèòü òîé ôàêò, ùî ñëóõíÿíèé ñëóãà ìàôi¿ ïiäïðåçèäåíò Ë. Äæîíñîí äîðó÷èâ äîñëiäæóâàòè óáèâñòâî íå ñëiä÷èì óñòàíîâàì ÑØÀ, àëå ÌÀÔIÎÇI, øåñòèêîëîííèêîâi, êîìóíîëþáîâi i ìîñêâîëþáîâi, áåçáîæíèêîâi É. Óîðåíîâi, ÇÀÁÎÐÎÍÈÂØÈ âñiì iíøèì ñëiä÷èì óñòàíîâàì âåñòè íåçàëåæíå ðîçñëiäóâàííÿ. À òèõ óñòàíîâ, âàðòèõ äîâið’ÿ, áóëî êiëüêà, i âñi âîíè óñëàâèëèñÿ ñâîºþ áîðîòüáîþ ç âîðîãàìè ÑØÀ, ÿê, íàïðèêëàä, Ôåäåðàëüíå áþðî ðîçñëiäóâàíü, Ñëóæáà áåçïåêè, ïîëiòè÷íà ðîçâiäêà, Ïàðëàìåíòñüêà êîìiñiÿ ïî ðîçñëiäóâàííþ àíòèàìåðèêàíñüêî¿ äiÿëüíîñòi, ñïiëüíà Ïàðëàìåíòñüêà i Ñåíàòñüêà ñëiä÷à êîìiñiÿ. Âñiì ïàòðiîòè÷íèì óñòàíîâàì Ë. Äæîíñîí çàáîðîíèâ âåñòè ñëiäñòâî, íàêàçàâ ïåðåäàòè É. Óîðåíîâi âñi íàÿâíi â íèõ âiäîìîñòi ïðî âáèâñòâî. Ùîãiðøå – çáèðàòè âiäîìîñòi ïðî âáèâñòâî âií ôàêòè÷íî äîðó÷èâ âiäîìîìó êîìóíiñòîâi Íîðìàíîâi Ðåäëi÷åâi. Ùî âáèëà ñàìå ìàôiÿ – ïiäòâåðäæóº i òîé ôàêò, ùî âñi âåëèêi ÷àñîïèñè òà æóðíàëè ÑØÀ (à âîíè â ìàôiîçíèõ ðóêàõ) íå ëèøå íå çðîáèëè âåëèêîãî ãàëàñó ç òàêî¿ âåëè÷åçíî¿ ïîäi¿, àëå íàâïàêè, çìåíøóâàëè ¿¿ âàãó, ïðèãëóøóâàëè ãîëîñè ïðî íå¿. À öi ÷àñîïèñè ñëàâíi íà âåñü ñâiò „ðîáëåííÿì ç ìóõè ñëîíà“, ïåðåáiëüøóþ÷è ìiëüéîíîêðàòíî ìàëåíüêi ïîäi¿, êîëè öå òðåáà ìàôi¿. Ùî âáèëà ñàìå ìàôiÿ – ïiäòâåðäæóº ùå é òàêèé íiáè ìàëèé, àëå äóæå áàãàòîìîâíèé ôàêò. Óñiõ âåëèêèõ çëî÷èíöiâ, à ïîëiòè÷íèõ i ïîãîòiâ, âñi óðÿäè ó ñâiòi òðèìàþòü çàìêíåíèìè íà ñiì êîëîäîê, íå äîïóñêàþ÷è íiêîãî, íàâiòü ðiäíi, íàâiòü ïîäèâèòèñÿ çäàëåêà. Òðèìàþòü ó âåëèêié òàºìíèöi íàâiòü ìiñöå, äå âîíè çà-

ìêíåíi. Ïîëiòè÷íèé óáèâöÿ ïðåçèäåíòà íàéìîãóòíiøî¿ äåðæàâè ó ñâiòi – öå íàäçâè÷àéíî âåëèêèé çëî÷èíåöü, ÿêîìó 77 êîëîäîê çàìàëî, ùîáè áåðåãòè éîãî. Ìiñüêà ïîëiöiÿ Äàëëàñà çàçäàëåãiäü îãîëîñèëà â ÷àñîïèñàõ, ùî âîíà áóäå ïåðåâîçèòè óáèâöþ Ë. Îñâàëüäà ç ìiñüêî¿ â’ÿçíèöi äî „áåçïå÷íiøîãî ìiñöÿ“ î ãîäèíi 10-é 24.11.1963 ð. Îòæå, äàëëàñüêà òåëåâiçiéíà ñòàíöiÿ âèñëàëà äâîõ ñâî¿õ ôîòîãðàôiâ, ùîá âîíè ñôîòîãðàôóâàëè òîé ïåðåâiç. Êîæíèé ç íèõ ôîòîãðàôóâàâ îêðåìî, ïî÷àëè ôîòîãðàôóâàòè ùå ïåðåä 10-îþ ãîäèíîþ. Ñôîòîãðàôóâàëè ÿê âàðòà äîïóñêàëà, ÷è íå äîïóñêàëà ëþäåé äî áóäèíêó â’ÿçíèöi. Òàê ñôîòîãðàôóâàëè, ùî âàðòà íå äîïóñòèëà Îñâàëüäîâó ìàòið, àëå äîïóñòèëà ðàçîì äâîõ ëþäåé: îäèí ç íèõ áóâ Äæåê Ðóái (æèä Ðóáiíøòåéí), âëàñíèê êîð÷ìè, à äðóãèé – âèñîêèé óðÿäîâåöü Ìiíiñòåðñòâà þñòèöi¿. Òîìó, ùî Äæ. Ðóáiíøòåéí áóâ ó òîâàðèñòâi âèñîêîãî óðÿäîâöÿ, âàðòà äîçâîëèëà éîìó óâiéòè, íå çàïèòàâøè ïåðåïóñòêè. Ïiâõâèëèíè ïîòiì, ÿê òi äâà óâiéøëè, Äæ. Ðóáiíøòåéí çàñòðiëèâ Ë. Îñâàëüäà. Ôîòîãðàôè ñôîòîãðàôóâàëè i öå. É. Óîðåí âiäiáðàâ íåãàéíî òi ïëiâêè ç êàñåòàìè, íå äîçâîëèâøè ¿ì âèÿâèòè ¿õ, à ñòàíöiþ ïðèìóñèâ ïðîãîëîñèòè, ùî îáèäâi ïëiâêè çàñâiòèëèñÿ. É. Óîðåí çàïåðå÷óâàâ, ùî Ë. Îñâàëüä çíàâñÿ ç Äæ. Ðóáiíøòåéíîì. Àëå ñâiäîê Á. Äåìàð êàçàâ, ùî âîíè äóæå äîáðå çíàëèñÿ, áî Ë. Îñâàëüä áóâàâ ÷àñòî â Ðóáiíøòåéíîâié êîð÷ìi, Á. Äåìàð íà âëàñíi î÷i áà÷èâ, ÿê âîíè ðîçìîâëÿëè i ðàçîì ñìiÿëèñÿ. Æóðíàëiñò Ã. Ãåíñîí ïèñàâ, ùî âñi âîäi¿ òàêñiâîê ó Äàëëàñi ñâiä÷àòü: Äæ. Ðóáiíøòåéí òà Ë. Îñâàëüä áóëè ñòàði ïðèÿòåëi. Iíøi ñâiäêè ñâiä÷èëè, ùî îáèäâà, i Ë. Îñâàëüä i Äæ. Ðóáiíøòåéí, ñïiëüíî íàìàãàëèñÿ 10.05.1963 ð. çàñòðiëèòè ÷èííîãî âîðîãà êîìóíiñòiâ ãåíåðàëà Å. Óîêåðà.* ×îìó É. Óîðåí çàïåðå÷óâàâ çíàéîìñòâî Äæ. Ðóáiíøòåéíà ç Ë. Îñâàëüäîì? Ãåíåðàë É. Óîêåð ïðèëþäíî çàêèíóâ ó ÷àñîïèñi É. Óîðåíîâi, ùî âií íàâìèñíî ñôàëüøóâàâ ñëiäñòâî, ùîáè ñõîâàòè ñïðàâæíiõ óáèâöü. Æóðíàëiñò Ã. Òåéëîð êàçàâ, ùî îäðàçó ïî âáèâñòâi Ìiíiñòåðñòâî çàêîðäîííèõ ñïðàâ ïðîñèëî ðåïîðòåðiâ ÍÅ ïèñàòè, ùî Ë. Îñâàëüä ìiã áóòè ìîñêîâñüêèì ÷è êóáèíñüêèì àãåíòîì.** Æóðíàëiñò Óîëòåð Âií÷åë ñâiä÷èâ, ùî âëàñíèê âåëèêîãî òîðãîâåëüíîãî ïiäïðèºìñòâà æèä Ñòåíëi Ìàðêóñ áëàãàâ òåëåôîíîì

176

177

* Äî ðå÷i, òîäi Ãîëîâíèé Çâèíóâà÷ ÑØÀ íàêàçàâ ïðèïèíèòè ñëiäñòâî, Îñâàëüäà i Ðóáiíøòåéíà ÍÅ óâ’ÿçíþâàòè. ** Ë. Îñâàëüä áóâ íà âèøêîëi â ÑÐÑÐ i òàì îæåíèâñÿ ç ìîñêîâêîþ, äî÷êîþ ïîëêîâíèêà ÍÊÂÄ. Óðÿä ÑÐÑÐ íå äîçâîëÿº ìîñêîâêàì, ÿêi âèéøëè çàìiæ çà ÷óæèíöiâ, âè¿çäèòè ç ÑÐÑÐ, êîëè ¿õíi ÷îëîâiêè âè¿çäèëè. Îñâàëüäîâ³é æiíöi äîçâîëèâ.

Äæ. Êåííåäi ÍÅ ïðè¿çäèòè äî Äàëëàñó. Äîñi íå îïðèëþäíåíî ñëiäñòâà É. Óîðåíà (êiëüêà òîâñòèõ êíèã). À ñàì É. Óîðåí êàçàâ, ùî íå ìîæíà ¿õ îïðèëþäíþâàòè ùå 25 ðîêiâ. ×îìó? Ïîêè ùî îïðèëþäíåíî ëèøå âèñíîâêè êîìiñi¿ Óîðåíà. ×è íå íàéïåðåêîíëèâiøèì äîêàçîì òîãî, ùî ïðåçèäåíòà Äæ. Êåííåäi âáèëà ñàìà ìàôiÿ, º òîé iñòîðè÷íèé ôàêò, ùî äóæå ñêîðî ïî âáèâñòâi „ïîìåðëî“ íàãëîþ ñìåðòþ 15 îñiá, ÿêi ùîñü çíàëè ïðî òàºìíèöþ âáèâñòâà. Öå áóëè: 1) Îõîðîíåöü Äæ. Òiïiò, ÿêîãî âáèâ íiáèòî Ë. Îñâàëüä. 2) Ëi Îñâàëüä, ùî éîãî çàñòðiëèâ Äæ. Ðóáiíøòåéí. 3) Äæåê Ðóáiíøòåéí, óáèâöÿ Ë. Îñâàëüäà, âìåð ó ëiêàðíi 1.03.1967 ð. íiáèòî âiä ðàêó. 4) Äæiì Êîåò, ðåïîðòåð. Ïðèÿòåëü Äæ. Ðóáiíøòåéíà. Éîãî âáèëè âäîìà íå çíàòè õòî. 5) Áië Ãîíòåð, æóðíàëiñò. Çíàéîìèé Äæ. Ðóáiíøòåéíà. Çàñòðiëåíèé âàðòîþ íiáèòî ïîìèëêîâî. 6) Íåíñi Ìóíi. Òàíöþðèñòêà â øèíêó Ðóáiíøòåéíà. Íiáèòî ïîâiñèëàñÿ ó â’ÿçíèöi. 7) Òîì Ãîâàðä. Ïðàâíèé îáîðîíåöü. Ïðèÿòåëü Ðóáiíøòåéíà. Âìåð ó ëiêàðíi 27.03.1965 ð. íiáèòî âiä iíôàðêòó. 8) Iðëií Ðîáåðòñ. Âëàñíèöÿ äîìó, â ÿêîìó æèâ Ë. Îñâàëüä. Ïîìåðëà 9.01.1966 ð. â ëiêàðíi íiáèòî âiä iíôàðêòó. 9) Ãåíê Êiëåì. Éîãî æiíêà ïðàöþâàëà â Ðóáiíøòåéíîâié êîð÷ìi 15 ðîêiâ. Éîãî ñêðèâàâëåíå òiëî çíàéøëè 17.03.1964 ð. íà ðîçáèòié øèái âåëèêîãî âiêíà. 10) Â. Ãåéëi. Âîäié òàêñi, ÿêèì ¿õàâ Ë. Îñâàëüä ó äåíü óáèâñòâà Äæ. Êåííåäi. Çàãèíóâ â àâòîìîáiëüíié êàòàñòðîôi. 11) Åäâàðä Áîíåâàéäåñ. Çàñòðiëåíèé ó øèíêó íåâiäîìî êèì. Éîãî áðàò Äîìií´î, äî ðå÷i, äóæå ïîäiáíèé äî íüîãî, áà÷èâ, ÿê çàãèíóâ âàðòîâèé Äæ. Òiïiò. 12) Ñi Áîâåðñ. Çàãèíóâ 9.08.1966 ð. â àâòîìîáiëüíié êàòàñòðîôi. Âií ñâiä÷èâ, ùî ñòðiëÿëè íà ïðåçèäåíòà Äæ. Êåííåäi ÍÅ çãîðè, ÿê êàæå É. Óîðåí, à ç âóëèöi. 13) Äæåìñ Óîðåë. Çàñòðiëåíèé íåâiäîìî êèì. Áóâ íàî÷íèì ñâiäêîì óáèâñòâà Äæ. Êåííåäi i ñâiä÷èâ ó êîìiñi¿ É. Óîðåíà. 14) Äåëiëà Âàë. Çàñòðiëåíèé 23.08.1966 ð. íåâiäîìî êèì. Âií ïðàöþâàâ ó Ðóáiíøòåéíîâié êîð÷ìi. 15) Äàâèä Ôåði. Ïiëîò. Âìåð ó ëiêàðíi íiáèòî âiä êðîâîâèëèâó â ãîëîâi.  äåíü óáèâñòâà Äæ. Êåííåäi âií ÷åêàâ ç ëiòàêîì íà Ë. Îñâàëüäà. Ñàì Ë. Îñâàëüä ãîñòðî çàïåðå÷óâàâ, ùî âií ñòðiëÿâ ó Äæ. Êåííåäi.

Äæ. Ðóáiíøòåéí êàçàâ, ùî âií çàñòðåëèâ Ë. Îñâàëüäà ç îáóðåííÿ, áî äóæå ëþáèâ Äæ. Êåííåäi. À ó ñâîºìó ëèñòi ç â’ÿçíèöi äî ïðèÿòåëÿ âií ïèñàâ: „Ìåíå äóæå ïiäëî îáäóðåíî“.

178

179

Êóáà Êóáèíñüêèé ïàòðiîò Ôóëæåíöiî Áàòiñòà, ïåðåáðàâøè 1952 ðîêó äåðæàâíó âëàäó íà Êóái, çàáîðîíèâ êîìóíiñòè÷íó ïàðòiþ, ïðèïèíèâ òîðãiâëþ ç ÑÐÑÐ òà ç êîìóíiñòè÷íèì Êèòàºì i çiðâàâ ç íèìè äèïëîìàòè÷íi çâ’ÿçêè. ÑØÀ i Êóáà ìàëè óãîäó ïðî âçàºìíó äîïîìîãó. Îòæå, ïðåçèäåíò Ô. Áàòiñòà çàìîâèâ ó ÑØÀ çáðî¿ âàðòiñòþ â îäèí ìiëüéîí äîëàðiâ i çà òó çáðîþ çàïëàòèâ. Àëå Ìiíiñòåðñòâî çàêîðäîííèõ ñïðàâ ÑØÀ çàáîðîíèëî âèâåçòè öþ çáðîþ íà Êóáó. ×îìó? Áî êóáèíñüêèì âiääiëîì öüîãî Ìiíiñòåðñòâà êåðóâàâ øåñòèêîëîííèê i êîìóíîëþá Âiëüÿì Óëàíä, à éîãî çâåðõíèêîì áóâ çàñòóïíèê Ìiíiñòðà ×. Áîâëåç, òàêîæ øåñòèêîëîííèê i ñîöiàëiñò. Â. Óëàíä áóâ òàºìíèì êîìóíiñòîì. Çà ÷àñiâ 2-î¿ ñâiòîâî¿ âiéíè âií æèâ íà Êóái. Êåðiâíèê Ïiâäåííî-Àìåðèêàíñüêîãî âiääiëó Ìiíiñòåðñòâà çàêîðäîííèõ ñïðàâ ÑØÀ Ëîóðåíñ Äî´àí, ÿêèé ñàì áóâ ìîñêîâñüêèì øïèãóíîì, ïðèéíÿâ Â. Óëàíäà íà ñëóæáó â òîìó Ìiíiñòåðñòâi. Çà 9 ìiñÿöiâ ñëóæáè Â. Óëàíäà ïiäâèùóâàëè ÷îòèðè ðàçè. Éîãî ïîñëàëè 1947 ðîêó äî Áðàçèëi¿ íà ïîñàäó â ïîñîëüñòâi ÑØÀ. Ïîñîë Âiëüÿì Ïàâëi ïîâiäîìèâ óðÿä ÑØÀ ïðî Óëàíäîâi êîìóíiñòè÷íi ïîãëÿäè. Óðÿä ïiäâèùèâ Â. Óëàíäà íà çàñòóïíèêà ïîñëà â Êîëóìái¿. Ó Êîëóìái¿ âií ïðèÿòåëþâàâ ç Ô. Êàñòðî, ÿêèé êåðóâàâ òàì êîìóíiñòè÷íèìè ðîçðóõàìè. Öþ êîìóíiñòè÷íó äiÿëüíiñòü Ô. Êàñòðî áà÷èëè íà âëàñíi î÷i íå ëèøå Â. Óëàíä, àëå ³ éîãî íà÷àëüíèê – çàñòóïíèê ìiíiñòðà Ðîé Ðîáîòîì, ÿêèé áóâ òàì ó òîé ÷àñ. Êîëè Â. Óëàíäà ïðèçíà÷èëè íà êåðiâíèêà â ìiíiñòåðñòâi Êàðiáî, òî ïîñîë Â. Ïàâëi ïîâiäîìèâ ïðåçèäåíòà Ä. Åéçåíõàóåðà i Ìiíiñòðà çàêîðäîííèõ ñïðàâ ïðî òå, ùî Â. Óëàíä âæå âiäêðèòî ïîêàçàâ ñåáå êîìóíiñòîì. Òå ïîâiäîìëåííÿ âèêèíóëè íà ñìiòíèê. Êîëè âæå âåñü ñâiò çíàâ, ùî Ô. Êàñòðî êîìóíiñò, òî Â. Óëàíäà íå ëèøå íå âèãíàëè çi ñëóæáè, àëå, íàâïàêè, ìàôiÿ ïiäâèùèëà éîãî íà áiëüø âiäïîâiäàëüíó ïîñàäó – ïåðåâiðÿòè äåðæàâíó âiðíiñòü óðÿäîâöiâ. Ñàìî ñîáîþ çðîçóìiëî, ùî öåé òàºìíèé êîìóíiñò çàõèùàâ òàêèõ ÿê

âií òà iíøèõ øåñòèêîëîííèêiâ â óðÿäi ÑØÀ. Ìàôiÿ ïiäâèùèëà òàêîæ i ×. Áîâëåçà, ïîñòàâèâøè éîãî ïîìi÷íèêîì ïðåçèäåíòà. Ìàôiÿ ïðèâåçëà 1959 ðîêó Ô. Êàñòðî äî ÑØÀ i çðîáèëà éîìó âåëèêó ðåêëàìó. Âñi ìàôiîçíi âåëèêi ÷àñîïèñè òà æóðíàëè çàïåðå÷óâàëè, ùî Ô. Êàñòðî êîìóíiñò, íàçèâàëè éîãî êóáèíñüêèì Âàøèí´òîíîì òà Ëiíêîëüíîì. Òàêèì ïîêàçóâàëè éîãî ³ íà òåëåáà÷åííi. Ìiíiñòåðñòâî çàêîðäîííèõ ñïðàâ ïðèâiòàëî éîãî îôiöiéíî ÿê „âåëèêîãî äåìîêðàòà“. Çàñòóïíèê Ìiíiñòðà Ð. Ðîáîòîì óëàøòóâàâ óðî÷èñòå ïðèéíÿòòÿ éîãî Ðåäàêòîðñüêèì Òîâàðèñòâîì. Ïîñîë ÑØÀ äî Êóáè Àðòóð ¥àðäíåð êiëüêàðàçîâî ïîïåðåäæóâàâ óðÿä ÑØÀ, ùî Ô. Êàñòðî çàïåêëèé êîìóíiñò. Ìàôiÿ óñóíóëà éîãî ç ïîñàäè. Éîãî íàñòóïíèê É. Ñìiò òàêîæ ïîâiäîìëÿâ óðÿä, ùî Ô. Êàñòðî êîìóíiñò. Ìàôiÿ i éîãî óñóíóëà ç ïîñàäè. Íiõòî iíøèé ÿê Ìiíiñòåðñòâî çàêîðäîííèõ ñïðàâ ÑØÀ îçáðî¿ëî êóáèíñüêèõ êîìóíiñòiâ ïiä ïðîâîäîì Ô. Êàñòðî, i âîíè ñêèíóëè Ô. Áàòiñòó òà íàñòàâèëè Ô. Êàñòðî. Ñåíàòñüêà ñëiä÷à êîìiñiÿ âèäàëà 1961 ðîêó âåëèêó ó äâàíàäöÿòè êíèãàõ ðîçâiäêó: „Êîìóíiñòè÷íà çàãðîçà ÑØÀ ç Ïiâäíÿ“. Ó íié òà êîìiñiÿ äîêóìåíòàëüíî äîâåëà, ùî Ô. Êàñòðî íå ìiã çàõîïèòè âëàäè áåç âåëèêî¿ äîïîìîãè éîìó Ìiíiñòåðñòâîì çàêîðäîííèõ ñïðàâ ÑØÀ. Öÿ ðîçâiäêà íàçèâຠi ïðiçâèùà òèõ óðÿäîâöiâ, ÿêi äîïîìàãàëè Ô. Êàñòðîâi, ÿê, íàïðèêëàä, Â. Óëàíä, ×. Áîâëåç, Ð. Ðîáîòîì òà iíøi. ¯õ íå ëèøå íå ïîêàðàíî, àëå íàâïàêè – íàãîðîäæåíî. Ïî çàõîïëåííi êîìóíiñòàìè äåðæàâíî¿ âëàäè íà Êóái áàãàòî òèñÿ÷ êóáèíñüêèõ ïàòðiîòiâ óòiêëî ç Êóáè äî ÑØÀ. Íà Êóái ëèøèëèñÿ òàºìíi òîâàðèñòâà ïàòðiîòiâ. Êóáèíñüêi âòiêà÷i çãóðòóâàëèñÿ íà Ôëîðèäi i ãîòóâàëèñÿ âèñàäèòèñÿ íà óçáåðåææi Êóáè, ùîáè ç òàºìíèìè ïàòðiîòàìè íà Êóái ïiäíåñòè çàãàëüíå ïîâñòàííÿ ³ ñêèíóòè êîìóíiñòè÷íèé óðÿä. Êîëè ñåíàòîð Äæ. Êåííåäi êàíäèäóâàâ íà ïðåçèäåíòà, âií ñêàçàâ 15.10.1960 ð. ó Äæîíñòàóíi ó ïðîìîâi: „Óðÿä ÑØÀ ìóñèòü ïðèïèíèòè ñâîº íåïðèõèëüíå ñòàâëåííÿ äî êóáèíñüêèõ ïàòðiîòiâ. Íå ïîðóøóþ÷è ìiæíàðîäíèõ çàêîíiâ, ÑØÀ ìîæóòü i ìóñÿòü âèçíàòè, ùî òi ïàòðiîòè i âòiêà÷i âèñëîâëþþòü ñïðàâæíi áàæàííÿ êóáèíñüêî¿ ëþäíîñòi, òîìó óðÿä ÑØÀ íå ñìiº ¿ì ïåðåøêîäæàòè, íå ñìiº çâ’ÿçóâàòè ¿ì ðóêè“. Êîëè âií ñòàâ ïðåçèäåíòîì, òî îáiöÿâ êóáèíñüêèì ïàòðiîòàì-âòiêà÷àì ó Ôëîðèäi äîïîìîãòè ¿ì çáðîºþ ñêèíóòè êîìóíiñòè÷íèé óðÿä Ô. Êàñòðî. Ùîáè òîìó ÏÅÐÅØÊÎÄÈÒÈ Ìiíiñòåðñòâî çàêîðäîííèõ ñïðàâ ÑØÀ âçÿëî òó äîïîìîãó ó ñâî¿ ðóêè, õî÷ öÿ ñïðàâà íå íàëåæàëà äàíîìó ìiíiñòåðñòâó. Âîíî ñïëàíóâàëî âèñàäêó êóáèíñü-

êèõ óòiêà÷iâ íà óçáåðåææ³ Êóáè. Ïðåçèäåíò Äæ. Êåííåäi çàòâåðäèâ òîé ïëàí. Ëiòàêè ñòîÿëè íàïîãîòîâi. 1.400 êóáèíñüêèõ óòiêà÷iâ âèñàäèëèñÿ íà óçáåðåææi Êóáè. Ô. Êàñòðî âèñëàâ ïðîòè íèõ òàíêîâèé ïîëê. Àìåðèêàíñüêi ëiòàêè ìîãëè äóæå ëåãêî çíèùèòè âåñü òîé ïîëê âùåíò. Àëå âîíè íå ïðèëåòiëè.  îñòàííþ õâèëèíó ìàôiÿ äóæå íàòèñíóëà íà ïðåçèäåíòà Äæ. Êåííåäi, ùîá âií âiäìiíèâ ñâié íàêàç àâiàöi¿ ïiäòðèìàòè âèñàäêó. Êðiì òîãî, ìàôiÿ ïîäáàëà, ùîá äåñàíòíèêè íå ìàëè ÷èì çàõèùàòèñÿ. Âîíà äàëà ¿ì òàêó çáðîþ, ùî äî íå¿ íå íàäàâàëèñÿ íàáî¿. Ïîäáàëà é ïðî òå, ùîá íå âèáóõëî ïîâñòàííÿ êóáèíöiâ íà Êóái. Çà ïëàíîì âîíî ìàëî âèáóõíóòè îäíî÷àñíî â òîé æå äåíü, êîëè áóäå âèñàäêà. Êóáèíñüêi âòiêà÷i íà Ôëîðèäi ìàëè ñâî¿õ çâ’ÿçêîâèõ, ÿêi ïðèáóëè íà Êóáó çà îäèí äåíü äî âèñàäêè, ùîáè ïîâiäîìèòè ïðî ÷àñ âèñàäêè ïðîâiäíèêiâ òàºìíèõ ïàòðiîòè÷íèõ îðãàíiçàöié íà Êóái. Çà äâà äíi äî âèñàäêè ìàôiÿ óâ’ÿçíèëà òèõ çâ’ÿçêîâèõ i âèâåçëà íåâiäîìî êóäè. Íà äðóãèé äåíü ïî ïîðàçöi âèïóñòèëà ¿õ áåç æîäíèõ ïîÿñíåíü. Ìàôiÿ â óðÿäi ÑØÀ áiëüøå ÿê ðiê çàïåðå÷óâàëà ÷óòêè, ùî Ìîñêîâùèíà áóäóº íà Êóái ñâî¿ âiéñüêîâi áàçè, ðàêåòíi óñòàíîâêè òîùî. Êîëè ñòàëî âæå íåìîæëèâèì çàïåðå÷óâàòè, áî é äiòè çíàëè, òî ïðåçèäåíò Äæ. Êåííåäi çàïåâíèâ Ïàðëàìåíò i Ñåíàò, ùî Ìîñêîâùèíà áóäóº íà Êóái ëèøå îáîðîííi ñïîðóäè. Òà íå âñi ïîâiðèëè. Ãîëîâà Ñîþçó êîëèøíiõ âîÿêiâ ãåíåðàë ×. Áåéêîí, ñåíàòîð Ê. Êiòií´, Ã. Êåéïãàðò, Á. ¥îëäóîòåð òà iíøi ãîñòðî âèìàãàëè âiä óðÿäó óñóíóòè ìîñêîâñüêå âiéñüêî i áàçè ç Êóáè âiéñüêîâîþ ñèëîþ. Äæ. Êåííåäi íàçâàâ ¿õ „áåçâiäïîâiäàëüíèìè ïàëiÿìè âiéíè“. Êîëè æ îáóðåííÿ àìåðèêàíñüêîãî íàðîäó ðîñëî, i íàáëèçèëèñÿ âèáîðè ïðåçèäåíòà òà äî Ïàðëàìåíòó i Ñåíàòó, òî, ùîá âèãðàòè âèáîðè, Äæ. Êåííåäi íàêàçàâ ðîçïî÷àòè ìîðñüêó îáëîãó Êóáè. Ëèøå ó âèáîð÷ié ìåòóøíi ëþäè íå çâåðíóëè óâàãè íà òå, ùî Äæ. Êåííåäi çîáîâ’ÿçàâñÿ ïåðåä Ì. Õðóùîâèì íå íàïàäàòè íà Êóáó âiéñüêîâîþ ïîòóãîþ ÑØÀ, ÿê ðiâíî æ çàïîáiãòè íàïàäó ç áîêó iíøèõ àìåðèêàíñüêèõ äåðæàâ, i ïîîáiöÿâ, ùî àìåðèêàíöi íå áóäóòü íàìàãàòèñÿ çìiíèòè êóáèíñüêèé êîìóíiñòè÷íèé óðÿä. I ñïðàâäi, ïiä òèñêîì óðÿäó ÑØÀ Âåëèêîáðèòàíiÿ âiäêëèêàëà ñâié äîçâië êóáèíñüêèì ïàòðiîòàì-óòiêà÷àì âèñèëàòè íà Êóáó ñâî¿õ çâ’ÿçêîâèõ òà ïîâñòàíöiâ ç àíãëiéñüêèõ îñòðîâiâ Áàãàìà. À àìåðèêàíñüêà îáëîãà íå ñòiëüêè íå äîïóñêàëà äî Êóáè ìîñêîâñüêèõ êîðàáëiâ ç³ çáðîºþ, ÿê íå äîïóñêàëà êóáèíñüêèõ ïàòðiîòiâ ç Ïiâäåííî¿ Àìåðèêè íàïàäàòè íà Êóáó. Íå ìîæíà íå ïîçàçäðèòè ìàôi¿. Êîëè Ì. Õðóùîâ ïîãîäèâñÿ çàáðàòè ñâî¿ ðàêåòè ç Êóáè, øèðèëèñÿ ÷óòêè, ùî Äæ. Êåííåäi îáiöÿâ éîìó çàáðàòè àìåðèêàí-

180

181

ñüêi ðàêåòíi áàçè ç Òóðå÷÷èíè òà Iòàëi¿. Óðÿä ÑØÀ îôiöiéíî çàïåðå÷èâ ïðàâäèâiñòü òèõ ÷óòîê, àëå ïiçíiøå, 1963 ðîêó ïðîãîëîñèâ, ùî çàáðàâ òi áàçè, áî âîíè çàñòàðiëè i âæå íåïðèäàòíi. ßê áà÷èìî, óðÿä ÑØÀ äîòðèìàâñÿ ñâî¿õ îáiöÿíîê, àëå óðÿä ÑÐÑÐ i íå äóìàâ äîòðèìóâàòèñÿ. Âií ñâî¿õ áàç íå çàáðàâ ç Êóáè, à ïîõîâàâ ó ïå÷åðàõ, ùîá ç àìåðèêàíñüêèõ ëiòàêiâ ¿õ íå áà÷èëè. Òà êóáèíñüêèé ïàòðiîò Êàðëîñ Òîä îïðèëþäíèâ ìàïó Êóáè, äå âêàçàâ íà äåñÿòêè ñõîâàíèõ ó ïå÷åðàõ ðàêåòíèõ øàõò. Óðÿä ÑØÀ çàïåðå÷èâ ¿õ iñíóâàííÿ. Ñåíàòîð Ê. Êiòií´ òà iíøi îïðèëþäíèëè äîêóìåíòè, ÿêi äîâîäèëè, ùî Ìîñêîâùèíà ÍÅ çàáðàëà í³ ñâî¿õ ðàêåò, àíi âiéñüêà ç Êóáè. Óðÿä çàïåðå÷èâ ïðàâäèâiñòü òèõ äîêóìåíòiâ. Àëå êîëè Ñåíàòñüêà ñëiä÷à êîìiñiÿ âèðàõóâàëà, ùî íà Êóái º ùå 17.500 ìîñêîâñüêèõ âîÿêiâ, óðÿä ïðèìóøåíèé áóâ âèçíàòè ïðàâäèâiñòü òèõ äîêóìåíòiâ. Îòæå, âèãëÿäຠòàê, ùî ó Âàøèí´òîíi ñèäèòü ìîñêîâñüêèé, à íå àìåðèêàíñüêèé óðÿä. Çà óðÿäîâèìè âiäîìîñòÿìè 1952 ðîêó Êóáà ìàëà: 500 çåíiòíèõ ðàêåò, 144 ðàêåòí³ óñòàíîâêè, 24 ðàêåòí³ áàçè, 60 íàçåìíèõ ðàêåò, 100 ðàêåòíèõ ëiòàêiâ, 3.000 çåíiòíèõ ãàðìàò, 350 òÿæêèõ òàíêiâ, 34 âèíèùóâà÷à ïiäâîäíèõ ÷îâíiâ, 17 âåðòîëüîòiâ. Íà Êóái º 43 øêîëè, ÿêi âèïóñêàþòü ði÷íî 10.000 âèøêîëåíèõ êîìóíiñòè÷íèõ øïèãóíiâ, ïðîâiäíèêiâ çàâîðóøåíü, ïîâñòàíü, ïðîïàãàíäèñòiâ äëÿ Ïiâäåííî¿ Àìåðèêè.

Ïñèõîïîë³òèêà Òåïåðiøíþ „õîëîäíó“ âiéíó âèäóìàëè íå ìîñêâèíè ó XX ñò., à êèòàéñüêèé ñòðàòåã Ñóí-Òñó 2500 ðîêiâ òîìó. Ùî æ º îòà „õîëîäíà âiéíà“? Ó äâîõ ñëîâàõ – öå áîðîòüáà çà äóøó i ðîçóì ëþäèíè, à íàñàìïåðåä ïðîâiäíî¿ âåðñòâè íàðîäó. Ùîáè ãàðìàø ñòðiëÿâ, àáî ëåòóí êèäàâ áîìáó, òðåáà ïåðåêîíàòè éîãî ó ïîòðåái ðîáèòè öå. Êîëèñü ìîæíà áóëî ïðèìóñèòè âîÿêà ñòðiëÿòè ïðîòè éîãî áàæàííÿ. Àëå òåïåð – ç ïîøèðåííÿì i ïîãëèáëåííÿì äåìîêðàòè÷íèõ iäåé òà ç ïîøèðåííÿì îñâiòè íà âåñü íàðîä – ïðèìóñèòè ëþäåé ðîáèòè òå, ÷îãî âîíè íå áàæàþòü, ìîæå ëèøå æîðñòîêà äåñïîòiÿ, ÿê ìîñêîâñüêà â ÑÐÑÐ, òà é òî ëèøå íà ÿêèéñü ÷àñ, áî çà ïåðøî¿ æ íàãîäè òi ïðèìóøåííÿ íå áóäóòü âèêîíóâà182

òè. Ó íåäåñïîòè÷íèõ äåðæàâàõ ìîæíà ïðèìóñèòè iíøèì ñïîñîáîì. À ñàìå – îáäóðèâøè ëþäåé, ïîëîíèâøè ¿õíþ äóøó i ðîçóì, çðîáèâøè ¿õ íåñâiäîìèìè âèêîíàâöÿìè íàêàçiâ âîðîãà. Òåïåðiøíüîþ ìîâîþ öå íàçèâàºòüñÿ „ïðîïàãàíäà“. À íàøîþ óêðà¿íñüêîþ ìîâîþ ìîæíà íàçâàòè öå „ÿíè÷àðñòâîì“. Iñòîðiÿ Ìîñêîâùèíè ïîäຠòèñÿ÷i ôàêòiâ i äîêóìåíòiâ, ÿêi äîâîäÿòü, ùî ìîñêîâñüêó iìïåðiþ, ¿¿ êóëüòóðó, åêîíîìiêó ðîçáóäóâàëè íå ìîñêâèíè, àëå ïîìîñêîâùåíi ÿíè÷àðè: óêðà¿íöi i íiìöi.* Âñi ïåðåìîãè Ìîñêîâùèíè çà âñi ñòîði÷÷ÿ, ðàçîì ç XX, íàä óñiìà ¿¿ âîðîãàìè ìîñêâèíè çàâäÿ÷óþòü òèì ñïîñîáàì, ÿêi òåïåð íàçèâàþòüñÿ „õîëîäíîþ âiéíîþ“. Âåëèêó ñâiòîâó ãàðÿ÷ó âiéíó âèãðàþòü òi, õòî ùå ïåðåä íåþ âèãðຠìèðíó õîëîäíó âiéíó. Iíøèìè ñëîâàìè – õòî ïåðåòÿãíå íà ñâié áiê ÄÓØÓ i ÐÎÇÓÌ ïðîâiäíî¿ âåðñòâè iíòåëiãåíöi¿ âîðîæîãî íàðîäó. Âèãðຠòîé, õòî áóäå ìàòè ñâî¿õ øåñòèêîëîííèêiâ i ï’ÿòèêîëîííèêiâ íà êåðiâíèõ ñòàíîâèùàõ âîðîæî¿ äåðæàâè. Áîðîòüáó çà äóøó i ðîçóì ëþäèíè ìîñêâèíè íàçâàëè „ïñèõîïîëiòèêîþ“. Íàçâà äóæå âëó÷íà. Ó Ìîñêîâùèíi º îêðåìi âèùi íà óíiâåðñèòåòñüêîìó ïîçåìi øêîëè, ùî âèõîâóþòü „ïñèõîïîëiòèêiⓠçi ñòóäåíòiâ òèõ êðà¿í, ÿêi Ìîñêîâùèíà ïëàíóº çàãàðáàòè. Ïðè¿õàâøè äî ñâî¿õ êðà¿í, òi ìîëîäi ïñèõîëîãè âñiìà ñèëàìè i çàñîáàìè ïîìàëó çàõîïëþþòü ó ñâî¿ ðóêè êàôåäðè ïñèõîëîãi¿, ïñèõîïàòîëîãi¿ â óíiâåðñèòåòàõ, ïîñàäè ñóäîâèõ çíàâöiâ ïñèõi÷íèõ õâîðîá, ïñèõîëîãi÷íèõ äîðàäíèêiâ ó âñiëÿêèõ äåðæàâíèõ i ãðîìàäñüêèõ óñòàíîâàõ, êåðiâíèêiâ áîæåâiëåíü òîùî. Ñàìî ñîáîþ çðîçóìiëî, âîíè íèùàòü âñiõ i êîæíîãî âîðîãà êîìóíiçìó ÷è Ìîñêîâùèíè, ïðîãîëîøóþ÷è ¿õ áîæåâiëüíèìè i çàïðîòîðþþ÷è äî áîæåâiëåíü, äå âîíè ãèíóòü „ïðèðîäíîþ“ ñìåðòþ. Ñâiòîâà ìàôiÿ ñêîðî çðîçóìiëà âåëè÷åçíó ïîëiòè÷íó ñèëó òî¿ ïñèõîïîëiòèêè i òåïåð çàñòîñîâóº ¿¿ â Çàõiäíîìó ñâiòi íå ìåíøå ÿê Ìîñêîâùèíà òà êîìóíiñòè ó Ñõiäíîìó. Êiëüêà íå ìîñêâèíiâ, ÿêi êií÷èëè ìîñêîâñüêi øêîëè ïñèõîïîëiòèêè, ïðè¿õàâøè äî ñâî¿õ êðà¿í, çãîäîì ïîáà÷èëè i çðîçóìiëè, ùî âîíè º ëèøå çíàðÿääÿì ó ðóêàõ Ìîñêîâùèíè ÷è ìàôi¿ ùîáè çàõîïèòè ñâiòîâó âëàäó. Âîíè âèÿâèëè òàêòèêó i ñòðàòåãiþ òî¿ ïñèõîïîëiòèêè. Äåùî (äàëåêî íå âñå) ìè íàâåäåìî òóò çàäëÿ ïðèêëàäó. Ïñèõîïîëiòèêà – öå íàóêà i ìèñòåöòâî îïàíóâàòè i òðèìàòè â ïîñëóõó äóìêó îñ³á i ãðîìàä, ùîá îâîëîäiòè âîðîæèìè íàì äåðæàâàìè i íàðîäàìè ñïîñîáîì ïñèõi÷íîãî ëiêóâàííÿ. * Äèâ. Ï. Øòåïà „Ìîñêîâñòâî“. 183

Ñïåöèôi÷íi ðèñè îñîáè íåïîâòîðíî¿ iíäèâiäóàëüíîñòi, îñîáèñòî¿ âèçíà÷åíîñòi (äåòåðìiíiçìó), òâîð÷îñòi, âiëüíî¿ âîëi, ñïîíòàííi äóõîâíi ñèëè º íiùî iíøå ÿê õâîðîáè, ÿêi ïðèíîñÿòü íåçàäîâîëåííÿ, ðî璺äíàííÿ i óïàäîê êîëåêòèâó. Ùîáè ïiäïîðÿäêóâàòè îñîáó íàøié âîëi, òðåáà íàñàìïåðåä çíèùèòè ¿¿ âîëþ, çàõèòàâøè ¿¿ ìîðàëüíi çàñàäè i ïîãëÿäè. Òðåáà çíèùèòè ¿¿ ñàìîïîøàíó, ïåðåêîíàâøè, ùî ¿é íåñèëà ùîñü çðîáèòè. Ïîøàíó â ðîäèíi ìîæíà çíèùèòè, ïëÿìóþ÷è ñâÿòiñòü øëþáó, ñïðîâîêóâàâøè ðîçïóñòó i ðîçëó÷åííÿ, âèïðàâäóþ÷è ÷óæîëîæñòâî. Ïîøàíó äî ãðîìàäè ìîæíà çíèùèòè, çàõèòàâøè ¿¿ äîâið’ÿ äî ÷ëåíiâ ãðîìàäè, à íàñàìïåðåä äî ãðîìàäñüêèõ ïðîâiäíèêiâ. Àëå çàáîðîíÿºòüñÿ çìåíøóâàòè ïîøàíó ìîëîäi äî äåðæàâè, ùîá íå çàõèòàòè â íié ïîøàíó äî êîìóíiñòè÷íî¿ äåðæàâè. Òðåáà çíèùèòè ó ìîëîäi ïîøàíó ëèøå äî êàïiòàëiñòè÷íèõ äåðæàâíèõ äiÿ÷iâ, ïiäêðåñëþþ÷è, ùî äiÿ÷i êîìóíiñòè÷íî¿ äåðæàâè öiëêîâèòî iíàêø³, íåçðiâíÿííî ëiïøi. Îáìîâà, î÷îðíþâàííÿ, áðåõíÿ º íàéêðàùîþ çáðîºþ ïñèõîïîëiòèêà. Áåçïåðåðâíå, ñòàëå ïðèíèæóâàííÿ âñüîãî íàöiîíàëüíîãî: òðàäèöié, ñâÿòèíü, íàöiîíàëüíèõ ãåðî¿â i ïðîâiäíèêiâ íàöiîíàëüíî¿ ëiòåðàòóðè i ìèñòåöòâà òîùî º îáîâ’ÿçêîì êîæíîãî êîìóíiñòà, à ïñèõîïîëiòèêà – íàñàìïåðåä. Òà íàéïåðøå i íàéáiëüøå, ùî ïñèõîïîëiòèêà ìຠíèùèòè, ïðèíèæóâàòè – öå ñàìà ëþäèíà ÿê îñîáà, iíäèâiäóàëüíiñòü. Íàéïåðøå i íàéáiëüøå, áî æ ìàéæå íåìîæëèâî ñêîðèòè òîé íàðîä, ïðîâiäíà âåðñòâà ÿêîãî ìຠðîçâèíåíå ïî÷óòòÿ îñîáèñòî¿ ãiäíîñòi i íàöiîíàëüíî¿ ãîðäîñòi. Òàêèé íàðîä íåìîæëèâî çàâîþâàòè âiäêðèòèì íàïàäîì. Òðåáà éîãî çàâîéîâóâàòè, õî÷ i äîâãèì, ïðîòå ïåâíèì ñïîñîáîì ïñèõîïîëiòèêè: ìîðàëüíèì, ïñèõi÷íèì ðîçëàäîì, äóõîâíîþ ãíèëèçíîþ. Òðåáà îáåðíóòè äóõîâíî âiëüíó ëþäèíó â äóõîâíî ðàáñüêó äâîíîãó õóäîáèíó. Òèõ, âèíÿòêîâî òâåðäèõ îñiá, ùî íå ïiääàþòüñÿ ïñèõîïîëiòè÷íîìó „ëiêóâàííþ“, òðåáà òàºìíî âèãóáëþâàòè. Íàéçðó÷íiøå – áîæåâiëüíèì „ñàìîãóáñòâîì“. Ïñèõîïîëiòèêà ìóñèòü ïåðåêîíàòè ñóñïiëüñòâî, ùî êiëüêiñòü ïñèõi÷íèõ çàõâîðþâàíü ùîðîêó äóæå çáiëüøóºòüñÿ.* Îòæå, ïñèõiàòð º ðÿòiâíèêîì ñóñïiëüíîãî çäîðîâ’ÿ. Ïñèõîïîëiòèêè ìóñÿòü ïåðåêîíàòè ñóñïiëüñòâî, ùî ïñèõi÷íi õâîðîáè ìîæíà âèëiêóâàòè ëèøå æîðñòîêèìè ñïîñîáàìè: ÿê åëåêòðè÷íèé óäàð, ôiçè÷íå áèòòÿ, óïîðñêóâàííÿ áîëþ÷èõ íàðêîòèêiâ, ìóêè òà âáèâñòâà òèõ, ÿêèõ íå ìîæíà âèëiêóâàòè. Íåìà ïîòðåáè ïåðåêîíóâàòè øèðøèé çàãàë, àëå êîí÷å òðåáà ïåðåêîíàòè, íàêèíóòè * Ó ÑØÀ áóëî 1952 ðîêó 1.154 áîæåâiëåíü. 184

íàøi iäå¿ ïðîâiäíié âåðñòâi íàöi¿. À ùîá ìàòè ó ñâî¿õ ðóêàõ ñëóõíÿíèé çàãàë, òî òðåáà òðèìàòè éîãî ñòàëî íàïiâãîëîäíèì, ïiäòðèìóþ÷è âîäíî÷àñ íàäiþ íà ïîëiïøåííÿ, ìàëþþ÷è îáðàçè ùàñëèâîãî ìàéáóòíüîãî. Òîäi çàãàë íi ïðî ùî íå áóäå ìðiÿòè êðiì ¿æi. Âñiëÿêà ìåòà ïîðîäæóº ïðèìóñ. Íåìà íàìàãàííÿ áåç ïðèìóñó. Áåç áîëþ íå ìîæå áóòè áàæàííÿ óíèêíóòè áîëþ. Áåç çàãðîçè êàðè íå ìîæå áóòè çäîáóòêiâ, îñÿãiâ. Áåç ñóâîðîãî, òâåðäîãî íàãëÿäó êåðiâíèöòâà íå ìîæíà îñÿãíóòè æîäíî¿ äåðæàâíî¿ ìåòè. Ùîáè âòðèìàòè ïîñëóõ ëþäåé, äåðæàâíà âëàäà ìóñèòü áóòè äóæå æîðñòîêîþ. Ïñèõîïîëiòèêè ìóñÿòü ïîíàäòî äîêëàñòè ñâî¿õ çóñèëü ïåðåâèõîâàòè ìîëîäü, íàñàìïåðåä ïðîâiäíó, iíòåëiãåíòñüêó. Ìóñÿòü íàâ÷èòè ¿õ âiðèòè, ùî ëþäèíà – öå ëèøå äâîíîãà õóäîáèíà, òà ùå é îòàðíà. Ìóñÿòü íàâ÷èòè ìîëîäü ãëóçóâàòè ç iäå¿ ÿêîãîñü òàì äóõîâíîãî æèòòÿ ëþäèíè, ãëóçóâàòè ç ÿêî¿ñü òàì iíäèâiäóàëüíîñòi. Ìóñÿòü íàâ÷èòè ìîëîäü âiðèòè, ùî âñåëþäñüêå ùàñòÿ íà çåìëi áóäå ëèøå òîäi, êîëè áóäå âñåëþäñüêèé ìàòåðiàëüíèé äîáðîáóò. Ìóñÿòü íàâ÷èòè ìîëîäü ãëóçóâàòè ç ÿêîãîñü òàì „äóõîâíîãî âiäðîäæåííÿ“. Ðîáëÿ÷è ëåãêîäîñòóïíèìè ìóëîäi âñiëÿêi íàðêîòèêè òà òðóíêè, õâàëÿ÷è ìîëîäü çà ¿¿ äèêi âèáðèêè, çàîõî÷óþ÷è ìîëîäü äî ñòàòåâî¿ ðîçïóñòè, ïèÿòèêè, ïñèõîïîëiòèêè ìîæóòü ñòâîðèòè ïåðåäóìîâè çàãàëüíîãî áåçëàäó i ðåâîëþöi¿. Êîìóíiñòè÷íi ïñèõîïîëiòèêè â êàïiòàëiñòè÷íèõ äåðæàâàõ ìóñÿòü ïîáîðþâàòè âñiëÿêè ñïðîáè òàìîøíiõ ïàòðiîòiâ áîðîòèñÿ ç ìîðàëüíèì ïàäiííÿì ìîëîäi. ÑÐÑÐ âèòðà÷ຠâåëèêi ìiëüéîíè äîëàðiâ, ùîáè ïîøèðèòè i ïîãëèáèòè ñåðåä ìîëîäi êàïiòàëiñòè÷íèõ äåðæàâ ìîðàëüíå çiãíèòòÿ, ñòàòåâó ðîçïóñòó, ïèÿòèêó, íàðêîòèêè, çëî÷èíñòâî, íåïîñëóõ, áåçëàä, áåçiäåéíiñòü, âiäðàçó äî âñüîãî íàöiîíàëüíîãî, ùîá óñiì òèì ïiäãîòîâèòè ´ðóíò äëÿ êîìóíiñòè÷íî¿ ðåâîëþöi¿. Êîëè ïñèõîïîëiòèê çóñòðiíå ñåðåä ìîëîäi ìîðàëüíî íåïîõèòíîãî i øàíîâíîãî ìîëîääþ ïðîâiäíèêà, òî êîí÷å ìóñèòü éîãî çíèùèòè âñiìà ïñèõîëîãi÷íèìè çàñîáàìè. Ïåðø çà âñå ìóñèòü çiïñóâàòè éîãî ìîðàëüíî íàðêîòèêàìè, ïèÿöòâîì, ðîçïóñòîþ i øòîâõíóòè íà ÿêèéñü êàðíèé çëî÷èí. Êîëè òîé ìîëîäèé ïðîâiäíèê, ìàþ÷è òâåðäó âäà÷ó, íå ïiääàºòüñÿ, òî ïñèõîïîëiòèê ìóñèòü âñiìà ñïîñîáàìè çðîáèòè ïåêëî â éîãî æèòòi, ùîáè ïðèçâåñòè éîãî äî ïiâáîæåâiëëÿ. À äiñòàâøè éîãî ó ñâî¿ ðóêè, ùîá, ìîâëÿâ, âèëiêóâàòè, ìóñèòü çðîáèòè éîãî ñïðàâäi áîæåâiëüíèì, ÷è äîâåñòè äî ñàìîãóáñòâà. Ïñèõîïîëiòèê, çäîáóâøè ñëàâó âåëèêîãî çíàâöÿ ïñèõi÷íèõ õâîðîá, ìîæå ñâî¿ìè ïîðàäàìè ó êàïiòàëiñòè÷íié äåðæàâi 185

çíèùèòè êàïiòàëiñòè÷íèé ëàä. Íàïðèêëàä, ïîðàäèâøè çíèùèòè äèñöèïëiíó i íàãëÿä íàä äiòüìè ó øêîëi òà âäîìà, ùîá, ìîâëÿâ, òèì âèõîâàòè âiëüíîäóìíó ëþäèíó, ìîæå âèõîâàòè áåçëàäíèõ, àíàðõi÷íèõ âîðîõîáíèêiâ, ùî íå çíàþòü æîäíî¿ âiäïîâiäàëüíîñòi. Õî÷ òåïåð âïëèâ öåðêâè íà ëþäåé äóæå çìåíøèâñÿ, ïðîòå âií º äîñèòü âåëèêèé i íåáåçïå÷íèé êîìóíiçìîâi. Îòæå, ïñèõîïîëiòèêè ìóñÿòü ïåðåêîíàòè ñóñïiëüñòâî i âëàäó, ùî ïîáîæíiñòü ñïðè÷èíþº ïñèõi÷íi õâîðîáè. Ëþäè ìóñÿòü ìàòè ïîáîæíiñòü çà ïñèõi÷íó õâîðîáó, ÿê, íàïðèêëàä, íåâðîç, ïñèõîç ÷è äåáiëiçì, ÷è ïðîñòî áîæåâiëëÿ. Ïñèõîïîëiòèêè ìóñÿòü çàêëàñòè â êðà¿íi êëóáè ïñèõi÷íîãî çäîðîâ’ÿ i òàºìíî íèìè êåðóâàòè. Äî íèõ ñëiä çàïðîøóâàòè ïîâàæíèõ, âïëèâîâèõ, âèñîêîïîñòàâëåíèõ îñiá. Öi êëóáè ìóñÿòü âèìàãàòè âiä óðÿäó çàêëàäàòè é óòðèìóâàòè áiëüøå ïñèõi÷íèõ ëiêàðåíü, êåðiâíèêàìè ÿêèõ ìàþòü áóòè ïñèõîïîëiòèêè. Îñòàííi ìóñÿòü äóæå ïèëüíóâàòè, ùîáè äî êëóáiâ íå ïðèéìàëè ñïðàâæíiõ (íå ïiäãîòîâëåíèõ) ïñèõîëîãiâ, ñâÿùåíèêiâ, áî âîíè ìîæóòü ðîçêðèòè áðåõíþ i øàõðàéñòâî, à òàêîæ i ñïðàâæíþ ìåòó êîìóíiñòè÷íî¿ ïñèõîïîëiòèêè. Âæèâàþ÷è âèñîêîíàóêîâó òåðìiíîëîãiþ, ïñèõîïîëiòèêè ìóñÿòü ïåðåêîíàòè ÷ëåíiâ òèõ êëóáiâ, ùî ïñèõîëîãè íå íàëåæíî äîñâiä÷åíi, à ñâÿùåíèêè – íåâiãëàñè â ïñèõîëîãi¿. Êîëè æ óòâîðèòüñÿ òàêèé êëóá ñàì, áåç íàøîãî ïñèõîïîëiòèêà, òî òðåáà êåðiâíèöòâî i âïëèâ ó íüîìó çàõîïèòè ó ñâî¿ ðóêè. Êîëè æ öå íåìîæëèâî, òî òðåáà çíåñëàâèòè òàêèé êëóá ÿê ãóðò íåáåçïå÷íèõ ñóñïiëüñòâó íåâiãëàñiâ. Òåïåðiøíi çàêîíè êàïiòàëiñòè÷íèõ äåðæàâ îõîðîíÿþòü ïñèõi÷íî õâîðèõ âiä çëîâæèâàííÿ ðîäè÷iâ ÷è âëàäè. ×åðåç êëóáè ïñèõi÷íîãî çäîðîâ’ÿ ïñèõîïîëiòèêè ïðàãíóòü íàòèñíóòè íà óðÿä, ùîáè âií óíåâàæíèâ òàêi çàêîíè. Ïñèõîïîëiòèêè òàêîæ äáàþòü, ùîáè êàïiòàëiñòè÷íi óðÿäè âèäàëè çàêîíè, ùî çàáîðîíÿþòü âèïóñêàòè ïñèõi÷íî õâîðèõ ³ç áîæåâiëåíü, õî÷ áè ëiêàði é âèçíàëè ¿õ çäîðîâèìè. Ïñèõëiêàðíi òà iíøi çàêëàäè ëiêóâàííÿ ïñèõi÷íèõ õâîðîá, ùî ¿õ çàêëàëè i ïðîâàäÿòü öåðêâè òà íàáîæåíñüêi äîáðîäiéíi òîâàðèñòâà, íàìàãàþòüñÿ çà âñÿêó öiíó, íå öóðàþ÷èñü æîäíèõ ñïîñîáiâ, ïåðåáðàòè â ñâî¿ ðóêè ïñèõîïîëiòèêè. Òàêi º, íàïðèêëàä „Àêóïóíòóðè“ â Êèòà¿, „Õðèñòèÿíñüêi íàóêîâöi òà äiàãíîñòèêè“ â ÑØÀ, êàòîëèöüêi çàêëàäè â Iòàëi¿ òà Iñïàíi¿, òîâàðèñòâà ïñèõîëîãiâ â Àíãëi¿ òîùî. Âîíè ìàþòü áàãàòî âèïàäêiâ, êîëè íàñïðàâäi âèëiêóâàëè ïñèõi÷íî õâîðèõ. À êîìóíiñòè÷íi ïñèõîïîëiòèêè íå ëiêóþòü, à âèãóáëþþòü, i òî íå ëèøå õâîðèõ, àëå é çäîðîâèõ. Îòæå, ïîðiâíÿííÿ ìîæå âèêëèêàòè ïiäîçðó, ñëiäñòâî i ïðèçâåñòè äî ïîðàçêè íàøî¿ ïñèõîïîëiòèêè.

Ïñèõîïîëiòè÷íi ñïîñîáè âèãóáëþâàòè âîðîãiâ êîìóíiçìó, íàïðèêëàä, åëåêòðè÷íèì ñòðóìîì, íàðêîòèêàìè, óêîëàìè, ùî ðîáëÿòü ëþäèíó áîæåâiëüíîþ, îïåðàöiÿìè ìîçêó òîùî, òðåáà çàìàñêîâóâàòè íàóêîâîþ òåðìiíîëîãiºþ, ùî ¿¿ ëþäè íå ðîçóìiþòü. Îïåðàöiÿ íà ìîçêó ìóñèòü ñòàòè ùîäåííèì ÿâèùåì, à íå âèíÿòêîì ÿê òåïåð. Ïñèõîïîëiòèêè ìóñÿòü äóæå ïèëüíóâàòè, ùîáè íå âiäêðèëàñÿ ¿õíÿ òàºìíèöÿ íiáè æîðñòîêiñòü ïñèõîëîãi÷íîãî „ëiêóâàííÿ“ âèëiêóº õâîðèõ. Ñïðàâæíi ïñèõîëîãè, ïñèõiàòðè (íå ïñèõîïîëiòèêè) ìîæóòü âiäêðèòè î÷i ñóñïiëüñòâó íà íàñëiäêè ïñèõîïîëiòè÷íî¿ äiÿëüíîñòi. Òèì-òî òàêèõ ïñèõîëîãiâ òðåáà íåùàäíî íèùèòè, íå ïåðåáèðàþ÷è â çàñîáàõ. ßêùî õòîñü ñïðîáóº çiðâàòè ç ïñèõîïîëiòèêiâ ëè÷èíó ïñèõiàòðà, òî íàéëiïøå ïðîãîëîñèòè òàêó îñîáó ïñèõi÷íî õâîðîþ é íåâiãëàñîì ó ïñèõîëîãi¿. Çà ïåðøî¿ æ íàãîäè òàêó îñîáó òðåáà çàïðîòîðèòè äî áîæåâiëüíi, à òàì óáèòè ¿¿ „ñàìîãóáñòâîì“. ßêùî ñïðàâà îïèíèòüñÿ â ñóäi, òî òðåáà øèðîêî âæèâàòè äîêëàäíî íå îçíà÷åíó i ñóäîâi íåçðîçóìiëó íàóêîâó òåðìiíîëîãiþ, ÿê, íàïðèêëàä, øèçîôðåíiÿ, ïàðàíîÿ òîùî. Òðåáà çðîáèòè â ñóäi âðàæåííÿ, ùî ïñèõi÷íi õâîðîáè òà ¿õ ëiêóâàííÿ òàê óñêëàäíåíi, ùî ¿õ ìîæå çðîçóìiòè ëèøå â÷åíèé ïñèõîëîã i íå õòî iíøèé. Ó ñóäi òðåáà äóæå ïåðåáiëüøóâàòè íåáåçïåêó ñóñïiëüñòâó âiä ïñèõi÷íèõ õâîðîá i äîâîäèòè âåëèêó êîðèñòü ñóñïiëüñòâó âiä ïñèõiàòðiâ. Ìຠâèðîáèòèñÿ ó ñóñïiëüñòâ³ ïîãëÿä, ùî ëèøå áîæåâiëüíi íàïàäàþòü íà ïñèõiàòðà. Íå äîçâîëÿºòüñÿ äðóêóâàòè íi÷îãî ïðî íàøó, êîìóíiñòè÷íó ïñèõîïîëiòèêó. Âñi íàóêîâi ïðàöi ïðî ëiêóâàííÿ ïñèõi÷íèõ õâîðîá òðåáà íå äîïóñêàòè äî äðóêó. Òðåáà ïåðåøêîäæàòè, ùîá ÷àñîïèñè, æóðíàëè ïèñàëè ïðî ñïðàâæíº âèëiêîâóâàííÿ ïñèõi÷íèõ õâîðîá. Âñiëÿêó ñïðîáó äîñëiäèòè, ÷è ïñèõîïîëiòèêè íå äóðÿòü ñóñïiëüñòâî, òðåáà â çàðîäêó íèùèòè âñiìà ñïîñîáàìè. Òðåáà áóòè ãîòîâèì äî òàêèõ ñïðîá. Çàäëÿ òîãî òðåáà ìàòè ÿêîìîãà áiëüøèé àðõiâ äîêóìåíòiâ ïðî ïñèõîïîëiòè÷íå íiáèòî âèëiêóâàííÿ. Òi äîêóìåíòè òðåáà òàê îôîðìèòè, íàóêîâî i ïðàâíî, ùîáè âîíè íàâiòü ó ñóäi âèäàâàëèñÿ çà ñïðàâæíi ôàêòè. Ó êàïiòàëiñòè÷íèõ äåðæàâàõ áîæåâiëüíèé íå ìຠæîäíèõ ïðàâ. Íå ìຠïðàâà ìàòè ÿêóñü âëàñíiñòü, íå ìຠïðàâà ñâiä÷èòè â ñóäàõ. Îòæå, ïñèõîïîëiòèêè ìóñÿòü ïîäáàòè, ùîáè ñóñïiëüñòâî é óðÿä ìàëè íàïàäè íà êîìóíiçì çà áîæåâiëëÿ. Òàê ñàìî òðåáà ïåðåêîíàòè ñóñïiëüñòâî é óðÿä, ùî òîé, õòî âèñòóïຠïðîòè äiÿëüíîñòi ïñèõîïîëiòèêiâ, º ïñèõi÷íî õâîðèé i éîãî òðåáà ëiêóâàòè ó áîæåâiëüíi. À ëþäèíà, ùî íiÿê íå ìîæå çðîçóìiòè êîðèñò³ âiä êîìóíiçìó,– öå íàïðàâäó áåâçü, íåñïîâíà ðîçóìó, îòæå, éîãî òðåáà ëiêóâàòè ÿê áîæåâiëüíîãî.

186

187

ßêùî êîìóíiñòè÷íà ïðîïàãàíäà íiÿê íå ïåðåêîíóº âïåðòó îñîáó, òî ¿¿ ìîæíà ñêîðèòè ÷åðåç áëèçüêèõ ¿é ëþäåé. Íå êîíå÷íî ðîáèòè òàêîãî âïåðòîãî êîìóíiñòîì (÷àñòî öå é íåìîæëèâî). Âæèâàþ÷è âiäïîâiäíi íàðêîòèêè, ìîæíà ïðèçâåñòè éîãî æiíêó ÷è äiòåé äî ïiâáîæåâiëëÿ i çàáðàòè ¿õ äî áîæåâiëüíi íà ëiêóâàííÿ. Ïñèõîïîëiòèê ìîæå åëåêòðè÷íèì ñòðóìîì, íàðêîòèêàìè, îïåðàöiºþ íà ìîçêó ïiäêîðèòè ¿õ ñâî¿é âîëi. Öå ìîæå ïðèçâåñòè äî ¿õíüîãî „ñàìîãóáñòâà“.  òàêèé ñïîñiá çàõèòàºòüñÿ ïñèõi÷íå çäîðîâ’ÿ âïåðòî¿ îñîáè. Ìîñêîâñüêi i ìàôiîçíi ïñèõîïîëiòèêè â Ïiâíi÷íié Àìåðèöi âæå çäîáóëè äóæå âåëèêi âïëèâè. Ó ÑØÀ iñíóº âñåêðàéîâå âåëèêå „Òîâàðèñòâî ðîçóìîâîãî çäîðîâ’ÿ“. Ïåðåâàæàþ÷à áiëüøiñòü ÷ëåíiâ íå º àíi ï’ÿòè-, àíi øåñòèêîëîííèêàìè. Äî íüîãî íàëåæàòü áàãàòî âèñîêîïîñòàâëåíèõ ïîâàæíèõ îñiá. Öå òîâàðèñòâî ïðîãîëîñèëî, ùî íåìîæëèâî çäiéñíèòè çàñàä ðîçóìîâîãî âèäóæàííÿ áåç çàñâîºííÿ ñóñïiëüñòâîì iäå¿ êîñìîïîëiòèçìó. Ïñèõîïîëiòèêè º âæå ³ â óðÿäàõ. Çàñòóïíèê Ìiíiñòðà îõîðîíè çäîðîâ’ÿ Êàíàäè (âií æå ãîëîâà „Êîìiñi¿ çäîðîâ’ÿ ÎÎ͓) äð. Á. ×iøîëì ïèøå òàêå: „Âiäïîâiäàëüíiñòü çà çäiéñíåííÿ ïîòðiáíèõ çìií ó ëþäñüêié ïîâåäiíöi ïàäຠíà íàóêîâöiâ, ïñèõîëîãiâ, ïñèõiàòðiâ, ñóñïiëüñòâî, ñîöiîëîãiâ, åêîíîìiñòiâ i ïîëiòèêiâ. Ìè áåçêðèòè÷íî ïðîêîâòíóëè âñiëÿêi îòðóéíi „ïðàâäè“, ùî íèìè ãîäóâàëè íàñ íàøi áàòüêè, ó÷èòåëi, ïîïè, öåðêâà, êíèæêè, æóðíàëè, ÷àñîïèñè, ïîëiòèêè òà iíøi, çàöiêàâëåíi â ëþäñüêié ïîâåäiíöi ëþäè ³ óñòàíîâè. Íàñ ó÷èëè: „Òè ïiçíàºø Áîãà, ïiçíàâøè, ùî º äîáðî, à ùî çëî“. Öå òå „äîáðî i çëî“, ÿêèìè ìîæíà i òðåáà òðèìàòè äiòåé ó ïîñëóõó; ÿêèìè ìîæíà i òðåáà íå äîïóñòèòè äî âiëüíîãî äóìàííÿ; ÿêèìè ìîæíà i òðåáà íàêèíóòè ëþäÿì ðîäèííó, íàöiîíàëüíó âiðíiñòü i ìîðàëü; ÿêèìè ìîæíà i òðåáà çàñëiïèòè äiòåé, ùîá âîíè íå áà÷èëè ñâî¿õ ðîçóìîâèõ çäiáíîñòåé äóìàòè“. „...Çáî÷åíå, óâåäåíå â îìàíó ñàìîâëàäíîþ äîãìîþ, çâ’ÿçàíå ñåêòàíòñüêîþ âiðîþ, ðîçäåðòå øàëåíîþ ºðåññþ, çàâîðîæåíå íàñòèðëèâîþ ñõèçìîþ, çàäóðìàíåíå çàõîïëåííÿì, çàïëóòàíå ñóïåðå÷íèìè „ïðàâäàìè“, ñêàëi÷åíå âèäóìàíèìè „òàºìíèöÿìè“, ïðèãíîáëåíå âàãîþ „ãðiõà“ i ñòðàõîì, çðîäæåíèì éîãî âëàñíîþ óÿâîþ,– íåùàñíå ëþäñòâî ïîçáàâëåíå öèìè „ñòðàõiòòÿìè“ ñâîãî ºäèíîãî çàõèñòó i ñâ ºäèíî¿ îñíîâè áîðîòèñÿ, ñâ çäàòíîñòi äóìàòè i ñâ ïðèðîäíî¿ ñïðîìîæíîñòi çàäîâîëüíÿòè ñâî¿ ïðèðîäíi ïîòðåáè – áîðåòüñÿ ïðîòè öèõ ïðèìàðíèõ, íàêèíóòèõ íà ñàìèõ ñåáå òÿãàðiâ. Íàñëiäêàìè º ðîç÷àðóâàííÿ, ðîçáèòòÿ íàäié, íåðâîçíiñòü, íåçäàòíiñòü íàñîëîäæóâàòèñÿ æèòòÿì, íåçäàòíiñòü ÿñíî äóìàòè, íåçäàòíiñòü çðîáèòè ñâiò, âàðòèé ùàñëèâîãî æèòòÿ“.

Òàêèìè ïiäíåñåíèìè i ïóñòèìè ñëîâàìè-ëè÷èíàìè ìàôiîçíi øåñòèêîëîííèêè-ïñèõîïîëiòèêè ïðèõîâóþòü ñâîþ ñïðàâæíþ ìåòó – çðîáèòè ç âiëüíî¿ ëþäèíè, ùî ìຠÄÓØÓ, áåçâiëüíîãî, áåçäóìíîãî, áåçäóøíîãî, ìåõàíi÷íîãî âèêîíàâöÿ íàêàçiâ ñâiòîâîãî ìàôiîçíîãî íàäóðÿäó. Óðÿä ÑØÀ âæå ïðîåêòóº ïîáóäóâàòè â Àëÿñöi ñìåðòåëüíi òàáîðè òà áîæåâiëüíi. Ïàðëàìåíò óõâàëèâ çàêîí ïðî ëiêóâàííÿ ðîçóìîâèõ õâîðîá. Ïàòðiîòè÷íå òîâàðèñòâî „Êîìiñiÿ àìåðèêàíñüêîãî ïðàïîðà“ ïðîãîëîñèëî: „Ïðèãàäàéìî, ùî çàêîíè ÑØÀ íå äîçâîëÿòü ïîñàäèòè êîãîñü äî áîæåâiëüíi, íå äîâiâøè ñóäîâî éîãî áîæåâiëüíîñòi. Ïiä ïîíÿòòÿì „áîæåâiëüíèé“ öiëêîâèòî ÿñíî ðîçóìiºòüñÿ ëþäèíà, ÿêà ñâî¿ìè â÷èíêàìè ÷è ñëîâàìè âèÿâëÿº ñâîþ íåçäàòíiñòü ñïiâæèòè ñåðåä ëþäåé, îòæå, íåáåçïå÷íà äëÿ ñâîãî æèòòÿ i æèòòÿ iíøèõ ëþäåé. Ó íîâîìó æ çàêîíi ñëîâî „áîæåâiëüíèé“ çàìiíåíî íà „ðîçóìîâî õâîðèé“ i ïîÿñíåíî, ùî „ðîçóìîâî õâîðèé“ º òîé, õòî ìຠÿêóñü ïñèõi÷íó ÷è iíøó õâîðîáó, ÿêà óøêîäæóº éîãî ðîçóì, à òàêîæ i òîé, õòî âçàãàëi áåâçü, ïðèøåëåïà, íåñïîâíà ðîçóìó“. Öå íîâå âèçíà÷åííÿ ïîíÿòòÿ „áîæåâiëüíèé“ âèêëèêຠâåëèêó òðèâîãó ó òèõ, õòî çíຠíàïðÿì äóìàííÿ òåïåðiøíiõ ïñèõîëîãiâ, ïñèõiàòðiâ. Íàïðèêëàä, âîíè ìàþòü ïîáîæíiñòü çà ñèìïòîì ïiâáîæåâiëëÿ. Íàïðèêëàä, ó Ëîñ-Àíäæåëåñ³ ïàòðiîòè ïîäàëè äî ÎÎÍ ïèñüìîâèé ïðîòåñò ïðîòè ïðîïàãàíäè áåçáîæíèöòâà òà ãëóìó ç ïàòðiîòèçìó, ùî ¿¿ ïðîâàäèòü ó øêîëàõ ÑØÀ ëiòåðàòóðà, âèäàíà ÞÍÅÑÊÎ. Âñi ìàôiîçíi ÷àñîïèñè íàçâàëè òèõ ïàòðiîòi⠄áîæåâiëüíèìè ñíîâèäàìè“. Øêiëüíi êíèæêè, ùî ¿õ âèäàëà ÞÍÅÑÊÎ, â÷àòü ó÷íiâ, ùî ¿õíi áàòüêè, ÿêi âiðÿòü ó Áîãà, º íåñïîâíà ðîçóìó, à òi áàòüêè, ÿêi ïðîòè øëþáó áiëèõ ç íåãðàìè, º ñêàæåíèìè ôàíàòèêàìè, îòæå, ðîçóìîâî õâîði – çà âèçíà÷åííÿì íîâîãî çàêîíó. Ñóääÿ Âåðõîâíîãî Ñóäó ÑØÀ Äæ. Êàë ó ñâî¿é ïðîìîâi êàçàâ 1.05.1956 ð.: „Ïóíêò 104-òèé çàêîíó ïðî ðîçóìîâå óçäîðîâëåííÿ ôàêòè÷íî çàïåðå÷óº äåìîêðàòè÷íi çàêîíè ÑØÀ, îòæå, º íåêîíñòèòóöiéíèé. Öåé ïóíêò ïåðåïèñàíî – áóêâà ó áóêâó – ³ç çàêîíiâ äåñïîòè÷íèõ äåðæàâ. Âií äຠïðàâî óðÿäîâöåâi çàïðîòîðèòè ëþäèíó äî áîæåâiëüíi íà ïåðåâiðêó ¿¿ ðîçóìó, õî÷ òîé óðÿäîâåöü ëèøå ïiäîçðiâàº, à íå çíàº, ùî òà ëþäèíà áîæåâiëüíà. Öåé ïóíêò ôàêòè÷íî çàïåðå÷óº òi ïóíêòè Êîíñòèòóöi¿ ÑØÀ, ÿêi çàáåçïå÷óþòü ãðîìàäÿíàì îñîáèñòi ïðàâà òà ñâîáîäè. Òàêå çàïåðå÷åííÿ îñîáèñòèõ ïðàâ ãðîìàäÿíèíà âëàñòèâå ëèøå äåñïîòè÷íèì äåðæàâàì“. Öåé 104-òèé ïóíêò: 1) äîçâîëÿº óâ’ÿçíþâàòè ëþäåé áåç ñëiäñòâà; 2) íå âèìàãຠäîêëàäíî âèñëîâëåíîãî, çàïðèñÿæåíîãî îáâèíóâà÷åííÿ, ùî îáîñíîâóº óâ’ÿçíåííÿ; 3) äîçâîëÿº

188

189

óâ’ÿçíþâàòè áåç ñóäîâîãî äîçâîëó; 4) íå äîçâîëÿº ðîäèííîìó ëiêàðåâi îãëÿíóòè, äîñëiäèòè ñòàí ðîçóìîâîãî çäîðîâ’ÿ óâ’ÿçíåíîãî; 5) íå âèìàãຠæîäíîãî ëiêàðñüêîãî äîñëiäæåííÿ óâ’ÿçíåíîãî ïåðåä óâ’ÿçíåííÿì; 6) íå äîçâîëÿº ñóäèòè óâ’ÿçíåíîãî. Îòæå, ðîáèòüñÿ âñå, ÷îãî âèìàãàëè ìàôiîçíi ïñèõîïîëiòèêè. Ìàôiîçíi ïñèõîïîëiòèêè âæå âèêîðèñòîâóþòü öåé çàêîí. Íàïðèêëàä, ãóáåðíàòîð øòàòó Îãàéî êàçàâ Ñåíàòñüêié ñëiä÷ié êîìiñi¿, ùî âií ñàì äîñëiäèâ, ÿê ó éîãî øòàòi òðèìàþòü ó áîæåâiëüíÿõ áåç æîäíîãî ñóäó ïîíàä 4.500 ÍÅáîæåâiëüíèõ ëþäåé. Íàéÿñêðàâiøèì ïðèêëàäîì öüîãî º ñïðàâà ãåíåðàëà Å. Óîêåðà. Ó âiéñüêó ÑØÀ, ùî ñòîÿëî ó ïåðåìîæåíié Íiìå÷÷èíi, ïðîâàäèëàñÿ ïîëiòè÷íà îñâiòà ïiä íàçâîþ „Ïðî-Áëþ“ (Çà Áëàêèòü). Âîíà âåëàñÿ ïiä êëè÷åì i çà çàñàäîþ „Áîã i Áàòüêiâùèíà“, òîáòî çìiöíþâàëà ïîáîæíiñòü i ïàòðiîòèçì âîÿêiâ. Êåðiâíèêîì i äóøåþ òî¿ îñâiòè áóâ ãåíåðàë Åäâií Óîêåð. Âií çàáîðîíèâ ïîøèðþâàòè ó ïiäëåãëîìó éîìó âiéñüêó êîìóíiñòè÷íó i øåñòèêîëîííó ëiòåðàòóðó òà ïðîïàãàíäó. Íîâèé ïðåçèäåíò Äæ. Êåííåäi íàêàçàâ 31.05.1961 ð. ïðèïèíèòè òó „Ïðî-Áëþ“ îñâiòó. Âîÿêè 24-î¿ àìåðèêàíñüêî¿ äèâiçi¿ â Íiìå÷÷èíi íàïèñàëè ëèñòà ÷ëåíîâi Ïàðëàìåíòó Ä. Åëôîðäîâi, â ÿêîìó ïèøóòü: „Äåíü 31.05. 1961 ð. áóäå çàïèñàíèé ó ìîñêîâñüêîìó êàëåíäàði ÿê äåíü ìîñêîâñüêî¿ âåëèêî¿ ïåðåìîãè“. Âiéñüêîâå Ìiíiñòåðñòâî îôiöiéíî â íàêàçi ïðîãîëîñèëî ãåíåðàëîâi Å. Óîêåðîâi äîãàíó.* Å. Óîêåð ïîêèíóâ âiéñüêî áåç ïåíñi¿. Ñåíàòîð Ñ. Òîðìîíä ãîñòðî çàïðîòåñòóâàâ ó Ñåíàòi ïðîòè çàáîðîíè îñâiòè „Ïðî-Áëþ“ i ïðîòè ïîêàðàííÿ Å. Óîêåðà. Éîãî ïiäòðèìàëè ñåíàòîðè: Ê. Ìóíäò, Ñ. Áðiäæåñ, Ê. Êiðòiñ, Á. ¥îëäóîòåð, Ä. Ìiëëåð, Ä. Òàâåð. Íà öþ òåìó ñåíàòîð Ñ. Òîðìîíä ïðîìîâëÿâ êiëüêà ðàçiâ ó Ñåíàòi, i õî÷ òàì áóëî òîäi ïîâíî æóðíàëiñòiâ, ó ÷àñîïèñàõ ÑØÀ íå ç’ÿâèëîñÿ æîäíîãî ñëîâà ç éîãî ïðîìîâ íà öþ òåìó. Ëèøå ìàëåíüêèé Íüþ-Éîðêñüêèé ÷àñîïèñ „Äçi Áðóêëií Òàáëåò“ ïîäàâ ÷àñòèíó ïðîìîâ Ñ. Òîðìîíäà. Ïîâåðíóâøèñü äî ÑØÀ, ãåíåðàë Å. Óîêåð ðîçïî÷àâ ðîçêðèâàòè ìàôiîçi â óðÿäi ÑØÀ òà ¿õíþ çðàäó. Ñïåðøó ìàôiÿ ïðîáóâàëà òàºìíî âáèòè éîãî, àëå êóëÿ ïðîëåòiëà ó äâîõ ñàíòèìåòðàõ âiä éîãî ãîëîâè. Íå âáèëà. Ñëiäñòâî ïðî öå ìàôiÿ íå äîçâîëèëà ïðîâàäèòè. Òîäi íàêàçîì ç Âàøèí´òîíà 1.10.1962 ð. âàðòà øòàòó Ìiññiñiïi òàºìíî óâ’ÿçíèëà Å. Óîêåðà áåç æîäíîãî ïîÿñíåííÿ, ñëiäñòâà ÷è ñóäó. Ùîá íå äàòè ãåíåðàëîâi æîäíî¿ ìîæëèâîñòi çà* Âiéñüêîâèì Ìiíiñòðîì áóâ Ðîáåðò Ìàê-Íàìàðà, à çàñòóïíèêîì Ìiíiñòðà – æèä Àäàì ßðìîëèíñüêèé. Îáèäâà – øåñòèêîëîííèêè. 190

õèñòèòèñÿ, âèïðàâäàòèñÿ, ùîáè öå íåçàêîííå ñõîïëåííÿ ëèøèëîñÿ òàºìíèöåþ, ìàôiÿ íå äîçâîëèëà éîìó íiêîãî áà÷èòè, íiêîìó íå ïèñàòè, àíi òåëåôîíóâàòè. Íà ùàñòÿ, ãåíåðàëîâi òîâàðèøèâ éîãî ïðèÿòåëü. Âií çàòåëåôîíóâàâ ãåíåðàëîâîìó áðàòîâi. Çà çàêîíàìè ÑØÀ êîæíèé óâ’ÿçíåíèé ìຠïðàâî ïðîñèòè ïðîêóðîðà âèïóñòèòè éîãî ç â’ÿçíèöi ïiä ãðîøîâó çàïîðóêó – ùî íå âòå÷å. Òîæ ãåíåðàëiâ áðàò òàêó çàïîðóêó çàêëàâ. Ùîá íå âèïóñòèòè ãåíåðàëà çi ñâî¿õ ðóê, ìàôiÿ âèìàãàëà íàäçâè÷àéíî âåëèêî¿ çàïîðóêè – 100.000 ãîòiâêîþ ÷è 200.000 ìàéíîì. Öå ó äåñÿòü ðàçiâ áiëüøå ÿê çâè÷àéíî. Ãåíåðàëiâ áðàò çíàéøîâ ñòiëüêè ãðîøåé çàïîðóêè, àëå ìiñöåâi óðÿäîâöi, çà íàêàçîì iç Âàøèí´òîíà, âñiëÿêèìè øàõðàéñòâàìè âiäòÿãàëè îôîðìëåííÿ òî¿ çàïîðóêè. Çà çàêîíîì ÑØÀ íå ìîæíà âèïóñêàòè íà çàïîðóêó ðîçóìîâî õâîðîãî. Òîæ íàéâèùèé óðÿäîâèé ëiêàð ó Âàøèí´òîíi äð. ×. Ñìiò ïðèñëàâ òåëåãðàìó äî çâèíóâà÷à øòàòó Ìiññiñiïi, ÿêà âèçíຠÅ. Óîêåðà ðîçóìîâî õâîðèì. Òîé äð. ×. Ñìiò íiêîëè íå áà÷èâ ãåíåðàëà Å. Óîêåðà, íiêîëè íå äîñëiäæóâàâ ñòàíó éîãî ðîçóìó. Îòæå, ç Âàøèí´òîíà ïðèéøîâ òåëåãðàôi÷íèé íàêàç íåãàéíî ïåðåâåñòè Å. Óîêåðà ëiòàêîì äî áîæåâiëüíi ó øòàòi Ìiññóði. Òà íàìið ìàôi¿ âáèòè Å. Óîêåðà íå âäàâñÿ, áî ãåíåðàëiâ áðàò ïîâiäîìèâ ïðî óâ’ÿçíåííÿ â áîæåâiëüíþ çäîðîâîãî áðàòà ìiñöåâó íåìàôiîçíó ðàäiîìåðåæó, ÿêà ïðîãîëîñèëà âñå íà ðàäiî. Ñóäîâèé ëiêàð ðîçóìîâèõ õâîðîá (íå ïñèõîïîëiòèê) âèçíàâ Å. Óîêåðà öiëêîâèòî çäîðîâèì ðîçóìîâî, i ñóä çâiëüíèâ ãåíåðàëà. Àëå ïðî öå àíi âåëèêi ÷àñîïèñè, àíi âåëèêi ðàäiîìåðåæi íå ïîâiäîìëÿëè, áî âîíè – ó ìàôiîçíèõ ðóêàõ. Êîëè Ìiíiñòð îáîðîíè ÑØÀ Äæåì Ôîðåñòîë íå çàõîòiâ 1949 ðîêó âèêîíóâàòè íàêàç ìàôi¿, âîíà çàïðîòîðèëà éîãî äî áîæåâiëüíi i òàì óáèëà. Êîëèøíié ìîñêîâñüêèé øïèãóí i êîìóíiñò Â. ×åìáåðñ, ïîêèíóâøè êîìóíiñòiâ, âèäàâ âëàäi âñþ øïèãóíñüêó ìåðåæó íà ÷îëi ç ïðàâîþ ðóêîþ ïðåçèäåíòà Ô. Ðóçâåëüòà À. Ãiñîì. Ìàôiÿ çàïðîòîðèëà éîãî äî áîæåâiëüíi. Óðÿäîâåöü ðàäiî „Âiëüíà ªâðîïà“ Ô. Áàðòîëîìi âiäêðèâ ìîñêîâñüêèõ øïèãóíiâ ó òîìó ðàäiî. Ìàôiÿ çàïðîòîðèëà éîãî äî áîæåâiëüíi. Êîëèøíÿ êîìóíiñòêà Å. Áåíòëi îïðèëþäíèëà ñïèñîê êîìóíiñòiâ, øïèãóíiâ â óðÿäi ÑØÀ. ¯¿ çàïðîòîðèëè äî áîæåâiëüíi. Âèñîêó ÷èíîâíèöþ, ÿêà çíàëà ìàôiîçíi òàºìíèöi, Ìàðiþ Äæîíñ ïîñàäèëè äî áîæåâiëüíi. Óâ’ÿçíèëè ó áîæåâiëüíi ÑØÀ ïàòðiîòiâ, ÿêi ïîáîðþâàëè ìàôiþ: Åçðà Ïàóíäà, Ëóöiëëà Ìiëëåðà i íå çíàòè ñêiëüêè ùå ñîòåíü, ÷è ìîæå òèñÿ÷ çäîðîâèõ ëþäåé, àêòèâíèõ âîðîãiâ êîìóíiçìó, Ìîñêîâùèíè, ìàôi¿.

Ìàôiîçíi øåñòèêîëîííèêè áóëè â ÑØÀ ùå ïåðåä âiéíîþ 1914–20 ðîêiâ, àëå ¿õ íå áóëî òîäi â óðÿäi. Ïî òié æå âiéíi âîíè ïî÷àëè ïîìàëó ïðîëàçèòè i äî óðÿäó. À âæå ïðåçèäåíò Ô. Ðóçâåëüò âiäêðèâ ìàôi¿ øèðîêî äâåði äî óðÿäó ÑØÀ. Òîæ âàðòî ïîçíàéîìèòèñÿ áîäàé ïîáiæíî ç Ô. Ðóçâåëüòîì. Íàïèñàíî âæå ñîòíi ïîâàæíèõ ïðàöü ïðî ïðåçèäåíòà Ô. Ðóçâåëüòà ³ éîãî ïîëiòèêó. Ïðîòèâíèêè øóêàþòü ïðè÷èí òà ñïîíóê éîãî ïîëiòèêè, ðîçóìiþ÷è, ùî âëàñíå âîíà ïðèçâåëà äî òåïåðiøíüîãî êàòàñòðîôi÷íîãî äëÿ ñâiòó ïîëiòè÷íîãî ñòàíó. Éîãî çâåëè÷íèêè íàìàãàþòüñÿ âèïðàâäàòè, âèáiëèòè, ãàíåáíó íà éîãî iìåíi ïëÿìó çðàäíèêà ÑØÀ, ïåðåêëàäàþ÷è ïðîâèíó íà iíøèõ ëþäåé, íà îáñòàâèíè, õîâàþ÷è äæåðåëüíi äîêóìåíòè, âèêðèâëþþ÷è ìèíóëó äiéñíiñòü. Òà íiõòî íå ìîæå çíèùèòè âñiì âiäîìèõ iñòîðè÷íèõ ôàêòiâ, äîêîíàíèõ Ô. Ðóçâåëüòîì. ¯õíi íàñëiäêè áà÷èòü òåïåð i øêîëÿð. Àëå áàãàòî óêðà¿íöiâ ðàçîì ç äåÿêèìè ïîëiòèêàìè íå çíàþòü áàãàòüîõ ôàêòiâ ç ïîëiòè÷íîãî æèòòÿ 1933–45 ðîêiâ. À çíàòè ìóñèìî, áî íàøi îìàíè – ÿê ïîëóäà íà î÷àõ – çàêðèþòü âiä íàøîãî ïîëiòè÷íîãî çîðó òi ñèëè, ÿêi âëàñíå òâîðÿòü iñòîðiþ. Ïðåçèäåíò ÑØÀ – âåëèêà ñèëà, îòæå, ìóñèìî ïîäèâèòèñÿ íà Ôðàíêëiíà Ðóçâåëüòà ùå é òîìó, ùî éîãî ïîëiòèêà êîøòóâàëà i ùå êîøòóº Óêðà¿íi ãîðè óêðà¿íñüêèõ òðóïiâ ìîëîäèõ, ñòàðèõ, äiòåé, æiíîê, ìîðå óêðà¿íñüêèõ ìóê, òðàãåäié, ði÷êè ñèðiòñüêèõ ñëiç, êîðîòêî – ïåêëà, ùî íàçèâàºòüñÿ ÑÐÑÐ. Ô. Ðóçâåëüò áóâ ðîçóìíîþ ëþäèíîþ. Îáäóðèòè éîãî áóëî íå ëåãêî. Âií ìàâ âðîäæåíå ÷åñòîëþáñòâî, æàäîáó âëàäè; áóâ íåâáëàãàííî æîðñòîêèì, íå çâàæàâ íà ìîðàëüíi çàñàäè. Áóâ çäiáíèì ó÷íåì Í. Ìàêiàâåëëi. Çíàâ òàºìíèöþ ÿê çäîáóâàòè ïðèõèëüíiñòü ëþäåé i â öüîìó áóâ äóæå çäiáíèì àêòîðîì. Ñâî¿õ àìåðèêàíöi⠖ ¿õíi ñèëüíi i ñëàáêi áîêè – çíàâ äîñêîíàëî, çíàâ ÿê ¿õ âèêîðèñòîâóâàòè ó ñâî¿é äîìàøíié ïîëiòèöi. Íå öóðàâñÿ æîäíèõ ñïîñîáiâ, ùîáè ïåðåìîãòè ó âèáîðàõ, éîãî òîäiøíi ïîëiòè÷íi êðóòiéñòâà ñòàâàëè öèíi÷íèì íàõàáñòâîì.

×è Ô. Ðóçâåëüò áóâ êîìóíîëþáîì? Íi. Ùîïðàâäà, âií áóâ ðàäèêàëîì, àëå âîäíî÷àñ áóâ àìåðèêàíñüêèì ïàòðiîòîì. Âñÿ éîãî îñîáèñòà òðàãåäiÿ, à ç íåþ i òðàãåäiÿ àìåðèêàíñüêîãî íàðîäó, áóëà â òîìó, ùî âií ïîïàâ ó ïîâíèé ïîëîí ìàôiîçíèõ øåñòèêîëîííèêiâ. Âîíè, çíàþ÷è éîãî âäà÷ó, äóæå ñïðèòíî êåðóâàëè íèì i éîãî ðóêàìè çäiéñíþâàëè ñâîþ ìàôiîçíó ïîëiòèêó 1933–45 ðîêiâ. Äî ðå÷i, âïàäຠâ î÷i òîé ôàêò, ùî ñåðåä òèõ ìàôiîçi º äóæå áàãàòî ëþäåé, ÿêi ñàìi ÷è ¿õíi áàòüêè íàðîäèëèñÿ â ªâðîïi, à ìiæ íèìè íåïðîïîðöiéíî áàãàòî æèäiâ ç Óêðà¿íè. Öå êèíóëîñÿ â î÷i àìåðèêàíöåâi Â. Êiïëiíäæåðîâi, ùî ïèñàâ: „Ïiäîçðiëî áàãàòî áóëî 1942 ðîêó æèäiâ ó òèõ âiääiëàõ óðÿäó, ÿêi êåðóâàëè ãðîøèìà, ñóäiâíèöòâîì, çàêîðäîííîþ ïîëiòèêîþ, ðîáiòíè÷èìè ñïðàâàìè. Ïðè÷èíîþ áóëî òå, ùî Ô. Ðóçâåëüò íàêàçàâ ïðèéìàòè íà óðÿäîâöiâ áiëüøå æèäiâ“. Äî öüîãî òðåáà ùå äîäàòè – áiëüøiñòü ç íèõ çìiíþâàëè ñâî¿ æèäiâñüêi iìåíà i ïðiçâèùà íà àíãëiéñüêi. Âiéíà âèìàãຠðîçâ’ÿçóâàòè íàâiòü i âåëèêi ñïðàâè äóæå øâèäêî. Âiéñüêîâi áî¿ íå ÷åêàþòü íà ïàðëàìåíòñüêi ïðîìîâè. Òèì-òî âiéíà âèêëèêຠïîòðåáó çîñåðåäèòè äåðæàâíó âëàäó â ðóêàõ ÿêîãîñü ÿêîìîãà ìåíøîãî ãóðòó âiäïîâiäàëüíèõ ëþäåé. I íàéäåìîêðàòè÷íiøèé ïàðëàìåíò ïåðåäຠíà ÷àñ âiéíè áàãàòî ñâ âëàäè óðÿäîâi òà ïîñëàáëþº âçàãàëi ñâié íàãëÿä íàä óðÿäîâîþ äiÿëüíiñòþ. Ô. Ðóçâåëüò ìàâ âðîäæåíó æàäîáó äî âëàäè, àëå ¿¿ çàãíóçäóâàâ äåìîêðàòè÷íèé ëàä òà Êîíñòèòóöiÿ ÑØÀ. Îáñòàâèíè Äðóãî¿ ñâiòîâî¿ âiéíè âèñóíóëè ïðåçèäåíòà ÑØÀ íà ïðîâiäíèêà ìàéæå âñüîãî ñâiòó. Öåé ôàêò ùå áiëüøå îñëàáèâ ïàðëàìåíòñüêèé íàãëÿä, êîíòðîëü íàä ïðåçèäåíòîì Ô. Ðóçâåëüòîì. „Âëàäà ïñóº ëþäèíó; íåîáìåæíà âëàäà ïñóº áåçìåæíî“ – ñêàçàâ äàâíî âæå ëîðä Àêòîí. Öå âëàñíå i ñòàëîñÿ ç Ô. Ðóçâåëüòîì. Âåëè÷ ñâiòîâî¿ âiéíè, ùî â íié Ô. Ðóçâåëüò ÿê ïðåçèäåíò ÑØÀ ìóñèâ áóòè ïðîâiäíèêîì ñâiòîâîãî ðîçìiðó, íåìèíó÷å i ïîâîëi çáiëüøèëà Ðóçâåëüòîâó âðîäæåíó æàäîáó äî âëàäè i ÷åñòîëþáñòâî íà áåçìåæíó çàðîçóìiëiñòü (ìåãàëîìàíiþ). Ç ðîçâîºì âåëè÷åçíèõ ñâiòîâèõ ïîäié âií ñòàâàâ ùîðàç áiëüø øàëåíèì ìàíiÿêîì, ìàðèâ ïðî ñâîþ ìiñiþ ïîâåñòè ëþäñòâî äî „öàðñòâà Áîæîãî íà çåìëi“. À ìàþ÷è íåâáëàãàííó âäà÷ó, íå õîòiâ i íå ìiã ÷óòè êðèòè÷íèõ ãîëîñiâ ÷è ïîðàä, ÿêi íå çáiãàëèñÿ ç éîãî ïîãëÿäàìè. Âií ïî÷àâ óÿâëÿòè ñåáå çà âåëèêîãî àðõiòåêòîðà íîâîãî, ïðåêðàñíîãî ñâiòó. Âií, ÿê i êîæíèé øàëåíåöü, âiðèâ ó íåïîìèëüíiñòü ñâ iíòó¿öi¿ öiëêîâèòî òàê, ÿê i äðóãèé øàëåíåöü – À. Ãiòëåð. Ëþäåé ó òàêîìó ïñèõi÷íîìó ñòàíi ìîæíà ëåãêî ïîëîíèòè ìàéñòåðíî âäàâàíèì çàõîïëåííÿì ¿õíüîþ „ãåíiàëüíiñòþ“, äîáðå

192

193

VI.

ÌÀÔ²ß Â ÓÐßIJ ÑØÀ

âèðàõîâàíèì ñëàâîñëiâ’ÿì, íåïîìiòíèì ïiäëàáóçíèöòâîì. I ñïðàâäi, â íàéáëèæ÷îìó îòî÷åííi êîæíîãî äèêòàòîðà ìè áà÷èìî ñàìå òàêèõ ëþäåé. Ã. Ãîïêiíñ áóâ íåïåðåâåðøåíèì ìàéñòðîì äëÿ òàêî¿ ðîëi, òèì-òî ìàôiÿ ïiäñóíóëà Ô. Ðóçâåëüòó âëàñíå Ã. Ãîïêiíñà. À âií ìàâ òàêó ñàìó âäà÷ó ùî é Ô. Ðóçâåëüò. Öi äâi ëþäèíè áóëè äóõîâíi áëèçíþêè i òîìó ðîçóìiëè îäèí îäíîãî áåç ñëiâ. Âîíè ñòàëè íåðîçëó÷íèìè. À ìàôiÿ çíàëà ÿê i ÷èì íà íèõ äâîõ âïëèâàòè, êåðóâàòè ¿õíüîþ äiÿëüíiñòþ. Çàäëÿ ïåâíîñòi ìàôiÿ äîäàëà äî íàéáëèæ÷îãî îòî÷åííÿ Ô. Ðóçâåëüòà ùå ñâî¿õ ìàôiîçi: Àëäæåðà Ãiñà, Ãàðði Äåêñòåð Óàéòà, Ôåëiêñà Ôðàíêôóðòåðà, Ñàìó¿ëà Ðîçåíìàíà, Ëó¿ Áðàíäåçà, Îâíà Ëàòiìîðà* òà iíøèõ çãàäàíèõ ó ïîïåðåäíiõ ðîçäiëàõ ôàêòè÷íèõ êåðiâíèêiâ ïîëiòèêè ÑØÀ. Ñàìî ñîáîþ çðîçóìiëî, òi ìàôiîçi íå äîïóñêàëè i íà êiëîìåòð äî Ô. Ðóçâåëüòà ìàôiîçíèõ âîðîãiâ ÷è ïðîòèâíèêiâ. Òàê ïðåçèäåíò íàéìîãóòíiøî¿ äåðæàâè ó ñâiòi îïèíèâñÿ ó ïîâíîìó ïîëîíi ìàôi¿. I íàéòðàãi÷íiøå â öüîìó áóëî òå, ùî ñàì Ô. Ðóçâåëüò çíàâ öå. Âií êàçàâ ñâîºìó ñèíîâi Åëiîòîâi: „Áàãàòî ðàçiâ âèñîêi óðÿäîâöi õîâàëè âiä ìåíå âàæëèâi äåðæàâíi äîêóìåíòè, õî÷ âîíè áóëè àäðåñîâàíi ìåíi“. Íàâiòü øåñòèêîëîííèê Óîëòåð Ëiïìàí ïèñàâ: „Ïðåçèäåíò Ô. Ðóçâåëüò íå º ïðîâiäíèêîì òèõ ñèë, ùî ñòîÿòü çà íèì. Íàâïàêè, òi ñèëè êåðóþòü íèì“. Àìåðèêàíñüêèé iñòîðèê ïèøå: „Ùîäî Ìîñêîâùèíè Ô. Ðóçâåëüò áóâ ó ñòàíi çàïàìîðî÷åíî¿ îìàíè, ãàëþöèíàöi¿. Âñi ñïîíóêè Ñòàëiíîâèõ ïëàíiâ Ô. Ðóçâåëüò ìàâ çà ÷èñòi, ÿê äiâî÷à íåçàéìàíiñòü, øëÿõåòíi i ÷åñíi“. Ïåðåêîíëèâèì ïðèêëàäîì öüîãî º éîãî ñòàâëåííÿ äî Êàòèíñüêî¿ òðàãåäi¿. Ó êâiòíi 1943 ðîêó íiìåöüêå âiéñüêî çíàéøëî â Áiëîðóñi ïiä ìiñòå÷êîì Êàòèíü ãóðòîâi ìîãèëè 15.000 ïîëüñüêèõ îôiöåðiâ. Êîìiñiÿ ëiêàðiâ ç íåéòðàëüíèõ äåðæàâ, äîñëiäèâøè òi ìîãèëè, ñòâåðäèëà, ùî îôiöåðiâ áóëî çàáèòî äâà ðîêè òîìó, òîáòî êîëè íiìåöüêå âiéñüêî áóëî ùå çà êiëüêàñîò êiëîìåòðiâ íà çàõiä âiä Êàòèíi. Ïîëüñüêèé óðÿä, ùî âòiê äî Ëîíäîíà, çâåðíóâñÿ äî Ìiæíàðîäíîãî ×åðâîíîãî Õðåñòà ç ïðîñüáîþ òàêîæ äîñëiäèòè òi ìîãèëè, à çâiò êîìiñi¿ íåéòðàëüíèõ ëiêàðiâ ðîçiñëàâ óñiì óðÿäàì, â òîìó ÷èñëi é óðÿäîâi ÑØÀ. Êîëè óðÿäîâöi Äæ. Êàðòåð òà Ã. Éîðë ïðèíåñëè Ô. Ðóçâåëüòîâi òîé çâiò ðàçîì ç ôîòîãðàôiÿìè êàòèíñüêèõ æåðòâ, òî âií íå õîòiâ íà íèõ äèâèòèñÿ i äóæå ðîççëîñòèâñÿ íà òèõ óðÿäîâöiâ. Ã. Éîðëà íàâiòü ïîêàðàâ. Ô. Ðóçâåëüò íåãàéíî íàòèñíóâ íà ãîëîâó Âåëèêîáðèòàíñüêîãî óðÿäó Ó. ×åð÷èëëÿ, à òîé ïîñëàâ 23.04.1943 ð. òåëåãðàìó É. Ñòàëi* ×îòèðè æèäè i äâà íå æèäè.

íîâi: „Öiëêîì ïåâíî áóäó ïðîòèâèòèñÿ áóäü-ÿêîìó äîñëiäæåííþ“. Ïîëüñüêîìó æ óðÿäîâi ó Ëîíäîíi (âií áóâ òàì íà àíãëiéñüêîìó óòðèìàííi) ôàêòè÷íî íàêàçàâ ìîâ÷àòè. À ïðåçèäåíò Ô. Ðóçâåëüò êàçàâ àìåðèêàíñüêèì ïîëÿêàì: „Ïîëüùi íå ñèëà ïåðåìîãòè ÑÐÑÐ, à Àíãëiÿ òà ÑØÀ íå áóäóòü ïñóâàòè ñâî¿ ñòîñóíêè ç Ìîñêîâùèíîþ çàðàäè Ïîëüùi. Îòæå, ïîëÿêè ìóñÿòü çíàéòè ÿêóñü óãîäó ç ìîñêâèíàìè“. Ïàðëàìåíòñüêà Êîìiñiÿ ÑØÀ äîñëiäèëà 1951 ðîêó Êàòèíñüêó òðàãåäiþ i âèãîòîâèëà çâiò íà 2.363 ñòîðiíêàõ ðàçîì ç äîêóìåíòàìè. Êîìiñiÿ ðàäèëà óðÿäîâi ÑØÀ âíåñòè öþ ñïðàâó íà ðîçãëÿä ÎÎÍ. Óðÿä çàõîâàâ òîé çâiò â àðõiâ. Ô. Ðóçâåëüò ïèñàâ Ó. ×åð÷iëëåâi: „ß çíàþ, ùî Âè íå ìàºòå íi÷îãî ïðîòè ì æîðñòêî¿ ìîâè. Îòæå, êàæó Âàì ùèðî: ÿ äóìàþ, ùî ÿ îñîáèñòî ìîæó òðèìàòè É. Ñòàëiíà ó ñâî¿õ ðóêàõ ëiïøå, íiæ ìîº Ìiíiñòåðñòâî çàêîðäîííèõ ñïðàâ. É. Ñòàëií íåíàâèäèòü óïåðòiñòü Âàøèõ äèïëîìàòiâ. ß ïîäîáàþñÿ éîìó çíà÷íî áiëüøå. Ñïîäiâàþñÿ, ùî é íàäàëi áóäó ïîäîáàòèñÿ“. ×îìó á íi! Òà æ êîæíèé óðÿäîâåöü ÑØÀ, ÿêèé âèñèëàâ çáðîþ òà âiéñüêîâå ñïîðÿäæåííÿ äî ªâðîïè, çíàº, ùî íàéïåðøå i íàéáiëüøå âèñèëàëîñÿ äî ÑÐÑÐ, à ñâîºìó âiéñüêó – ðåøòêè. ÑØÀ âèñëàëè äî ÑÐÑÐ âñüîãî òîãî áiëüøå ÿê íà îäèíàäöÿòü ìiëüÿðäiâ äîëàðiâ. Ùå ïåðåä ñâîºþ ïåðøîþ çóñòði÷÷þ ç É. Ñòàëiíèì Ô. Ðóçâåëüò ïèñàâ ïîñëîâi ÑØÀ â Ìîñêâi Â. Áîëiòîâi: „ß âiä÷óâàþ, ùî É. Ñòàëií íi÷îãî iíøîãî íå õî÷å êðiì áåçïåêè éîãî êðà¿íè. ß äóìàþ, ùî äàâøè éîìó âñå, ùî ÿ ëèøå ìîæó, i íå âèìàãàþ÷è âiä íüîãî âçàìií íi÷îãî, òî „íîáëåñ îáëiæ“*, i âií íå ïðîáóâàòèìå çàõîïëþâàòè ùîñü ìå÷åì, à ïðàöþâàòèìå çàäëÿ ñâiòîâîãî ìèðó i äåìîêðàòi¿“. Îòæå, ãîëîâà âåëèêî¿ äåðæàâè âåäå ñâîþ ìiæíàðîäíó, áà, ñâiòîâó ïîëiòèêó, ãðóíòóþ÷èñü íå íà iñòîðè÷íèõ ôàêòàõ, íå íà çíàííi ñèë, ùî òi ôàêòè òâîðèëè i òâîðÿòü, íå íà ïîðàäàõ çíàâöi⠖ iñòîðèêiâ, åêîíîìiñòiâ, ðîçâiäíèêiâ òîùî, îòæå, íå íà çíàííi, à ëèøå íà iíòóiöi¿, íà „âiä÷óâàþ“, òîáòî „òàê ìåíi çäàºòüñÿ“. Ùî öå? Íå âèçíàþ÷è ó ïîëiòèöi æîäíèõ ìîðàëüíèõ çàñàä, Ô. Ðóçâåëüò íå öóðàâñÿ i êîìóíiñòè÷íî¿ äîïîìîãè ó âèáîðàõ. Ãîëîâà Ïàðëàìåíòñüêî¿ ñëiä÷î¿ êîìiñi¿ àíòèàìåðèêàíñüêî¿ äiÿëüíîñòi Ìàðòií Äàéç ïðîâàäèâ ñëiäñòâà êîìóíiñòè÷íî¿ äiÿëüíîñòi, âèãîëîøóâàâ àíòèêîìóíiñòè÷íi ïðîìîâè, ïèñàâ àíòèêîìóíiñòè÷íi ñòàòòi. Îòæå, âèêîíóâàâ ñâié óðÿäîâèé îáîâ’ÿçîê. Ô. Ðóçâåëüò * Òîáòî øëÿõåòíiñòü çîáîâ’ÿçóº (ôðàíöóçüêà ïðèïîâiäêà).

194

195

êiëüêà ðàçiâ ïðîñèâ éîãî ïðèïèíèòè íàïàäè íà êîìóíiñòiâ, íàòÿêàþ÷è íà íàãîðîäó çà öå. Ñâîþ âèìîãó âií ïîÿñíþâàâ Ì. Äàéçåâi: „ß ïîòðåáóþ ¿õíiõ ãîëîñiâ ó íàñòóïíèõ âèáîðàõ“. Êîëè Ñëóæáà áåçïåêè âèêðàëà ç ãîëîâíî¿ êàíöåëÿði¿ ÊÏ ÑØÀ ñïèñîê ¿¿ ÷ëåíiâ, òî ìiæ íèìè áóëî ïîíàä 2.500 êîìóíiñòiâ, ÿêi ñëóæèëè â óðÿäi ÑØÀ. Ì. Äàéç ïiøîâ ç òèì ñïèñêîì äî Ô. Ðóçâåëüòà i ïîêàçàâ éîìó. Ðîçëþ÷åíèé Ðóçâåëüò çàêðè÷àâ íà íüîãî: „Ùî? Ìî¿ íàéëiïøi ïðèÿòåëi – ìîñêîâñüêi øïèãóíè? Ãåòü ç ïîêîþ!“. Ïiçíiøå âèÿâèëîñÿ, ùî Ô. Ðóçâåëüò ìàâ òàºìíèé (÷åðåç àêòîðêó Æ. Àäàìñ) ñòàëèé çâ’ÿçîê ç ïðîâiäíèêîì ÊÏ ÑØÀ Éîðëîì Áðîóäåðîì àæ äî ñâ ñìåðòi. Âií ïîñèëàâ É. Áðîóäåðîâi íàâiòü äåÿêi äåðæàâíi äîêóìåíòè. Ñàì É. Áðîóäåð ïèøàâñÿ, ùî âií íàâ’ÿçóâàâ Ô. Ðóçâåëüòîâi ñâî¿ ïîãëÿäè íà ñâiòîâi ïîäi¿, i Ô. Ðóçâåëüò âèñîêî ¿õ öiíèâ. Ïiñëÿ ïðèõîäó äî âëàäè À. Ãiòëåðà äî ÑØÀ ïðè¿çäèëî äóæå áàãàòî íiìåöüêèõ æèäiâ, êîìóíiñòiâ, ñîöiàëiñòiâ. Ïåðåâàæíî öå áóëè âèñîêî îñâi÷åíi ëþäè ç ïîëiòè÷íèì òà iíøèì äîñâiäîì. Óðÿä ÑØÀ ïîòðåáóâàâ çíàâöiâ ºâðîïåéñüêèõ ñïðàâ i òîìó ðàäî ïðèéìàâ òèõ óòiêà÷iâ íà äåðæàâíó ñëóæáó, õî÷ çàêîíè ÑØÀ íå äîçâîëÿþòü ïðèéìàòè íå ãðîìàäÿí ÑØÀ. Ïðèéìàâ, íàâiòü áåç ïåðåâiðêè ¿õíüîãî æèòòºïèñó i ïîãëÿäiâ. Çàñòóïíèê Ìiíiñòðà çàêîðäîííèõ ñïðàâ Á. Ëîí´ îôiöiéíî çàïðîòåñòóâàâ ïðîòè öüîãî. Ô. Ðóçâåëüò çâiëüíèâ éîãî ç ïîñàäè. Ô. Ðóçâåëüò íåïîõèòíî âiðèâ ó ñâîþ ãåíiàëüíiñòü i ñâîþ iíòó¿öiþ. Iñòîðiÿ çíຠäðóãîãî òàêîãî çàðîçóìiëîãî ìàíiÿêà, ùî íàçèâàâñÿ Àäîëüô Ãiòëåð. Òà ìiæ íèìè º ðiçíèöÿ. Êîëè À. Ãiòëåð ïîáà÷èâ, äî ÷îãî ïðèçâåëà éîãî iíòó¿öiÿ, òî âií ìàâ ìóæíiñòü ïîêií÷èòè ñâîº æèòòÿ ñàìîãóáñòâîì. I òèì âií ñòâîðèâ íiìåöüêó íàöiîíàëüíó ëåãåíäó. Íiìöi òåïåð ïðî íüîãî ìîâ÷àòü, àëå ïðèéäå ÷àñ, êîëè ñêàæóòü ñâîþ äóìêó. Òà ùå é ÿêó! Ô. Ðóçâåëüò íå áóâ àæ òàêèì äóðíèì, ùîáè íå ïîáà÷èòè ïåðåä ñâîºþ ñìåðòþ, êóäè çàâåëà éîãî „iíòó¿öiÿ“. Âií òàêîæ ìiã áè ñòâîðèòè àìåðèêàíñüêèé íàöiîíàëüíèé ïåðåêàç, i òî òàêèé âåëè÷íèé, ùî òåïåð ñòàâèëè áè éîìó ïàì’ÿòíèêè íå ëèøå àìåðèêàíöi. Çàäëÿ ïðîñòîòè âèêëàäó âäàìîñÿ òóò äî âèãàäêè, ìði¿. À æèòòÿ ïîäຠíàì òàêi ôàêòè, ùî ¿õ íàéñèëüíiøà ìðiÿ íå ìîãëà áè âèìðiÿòè. Îòæå, óÿâiìî ñîái, ùî Ô. Ðóçâåëüò ëèøèâ ïî ñâî¿é ñìåðòi òàêèé çàïîâiò:

äîðîãî¿ õâèëèíè, çâåðíóòè íà øëÿõ öiëêîâèòî ïðîòèëåæíèé âiä ìîãî. Ùå íå çàïiçíî âðÿòóâàòèñÿ. Çíèùèâ òè îäíó çàãðîçó ñâîºìó âiëüíîìó æèòòþ – íiìåöüêó äåñïîòiþ, òåïåð çíèùè äðóãó, ùå ãiðøó – ìîñêîâñüêó. I ïîñïiøàé. Çðîáèòè öå – ìàºø ñèëè ïîäîñòàòêîì. Íå çðîáèø – ïðîêëÿíóòü ñâî¿õ áàòüêiâ ïîíåâîëåíi Ìîñêîâùèíîþ âàøi äiòè, âíóêè i ïðàâíóêè. Àìiíü“.

„Ìié ëþáèé Íàðîäå! Âìèðàþ÷è, õî÷ó îáëåãøèòè ñâîº ñóìëiííÿ, ùîáè Áîã òà iñòîðiÿ çìåíøèëè òîái êàðó çà ìié âåëèêèé ãðiõ. Ãðiõ öåé º òå, ùî ÿ âiâ òåáå êàòàñòðîôi÷íî çãóáíèì øëÿõîì äî òâîãî âëàñíîãî ñàìîçíèùåííÿ. Öåé æàõ ÿ óñâiäîìèâ ñîái ùîéíî ïåðåä ñâîºþ ñìåðòþ i ïîñïiøàþ òåáå ðÿòóâàòè. Íàðîäå! Ìóñèø, íå ãàþ÷èñü, íå ìàðíóþ÷è

Íå ëèøå ïîñïîëèòi àìåðèêàíöi, à é iíòåëiãåíöiÿ äóæå âiðèëà Ô. Ðóçâåëüòîâi. ×è òàêèé íåñàìîâèòèé ãðiì-áëèñêàâêà ç ÿñíîãî íåáà íå ïðîñâiòèâ áè ¿õíi ðîçóìè, çàäóðìàíåíi ìàôiîçíîþ ïðîïàãàíäîþ? Àìåðèêàíöi ìàëè ïðîâiäíèêiâ, ïåðåâàæíî ó âiéñüêó, ÿêi íå ëèøå ìîãëè âèêîíàòè òàêèé çàïîâiò, àëå é õîòiëè ùîñü òàêå çðîáèòè. Âîíè äîáðå çðîçóìiëè áè, ùî îçíà÷ຠÐóçâåëüòîâå „çíèùèòè“ â êîíêðåòíié âiéñüêîâié i ïîëiòè÷íié ìîâi. I âîíè çíàëè ÿê öå çðîáèòè. Òîäi âiéñüêîâà ìîãóòíiñòü ÑØÀ áóëà íàéñèëüíiøà ó ñâiòi, à ìîñêîâñüêà, íàâïàêè,– íàéñëàáøà. Äî òîãî æ âiéíà çíèùèëà â ÑÐÑÐ ãiïíîç „íåïåðåìîæíîñòi“ „ñàâºòñüê âëàäè, à â Óêðà¿íi ùå iñíóâàâ îñåðåäîê âåëè÷åçíî¿, ùå íå âèÿâëåíî¿ ïîòåíöiàëüíî¿ ïðîòèìîñêîâñüêî¿ ñèëè – ÎÓÍ ç ¿¿ ãåðî¿÷íîþ ÓÏÀ. Öiëêîâèòî ïåâíî, ùî ìàôi¿ íå ñòàëî á ñèëè çàãëóøèòè òàêèé ãðîìîâèé çàïîâiò Ô. Ðóçâåëüòà. Ìàðà, ôàíòàçiÿ? Òàêà ñàìà, ÿê ìàðà áiäíîãî, ñàìiòíîãî ìîñêîâñüêîãî âòiêà÷à Â. Ëåíiíà, ÿêèé äåñü òàì ó Æåíåâi ìðiÿâ çíèùèòè êàïiòàëiñòè÷íèé ëàä ó âñüîìó ñâiòi ðóêàìè ñàìèõ æå êàïiòàëiñòiâ. ×è æ íå ìàºìî òåïåð àìåðèêàíñüêèõ êàïiòàëiñòiâ, àíãëiéñüêèõ àðõ³ºïèñêîïiâ, íàâiòü ïðåçèäåíòiâ, ñóääiâ Âåðõîâíîãî Ñóäó, ñåíàòîðiâ ÑØÀ, ÿêi ñâî¿ìè ðóêàìè íèùàòü êàïiòàëiñòè÷íèé ëàä i çàïðîâàäæóþòü ñîöiàëiñòè÷íèé? ×îìó Ô. Ðóçâåëüò íå çðîáèâ ÷îãîñü ïîäiáíîãî ÿê öÿ íàøà âèãàäêà? ×îìó íàñòóïíi ïðåçèäåíòè: Ã. Òðóìåí, Ä. Åéçåíõàóåð, Äæ. Êåííåäi, Ë. Äæîíñîí, Ð. Íiêñîí íå çàâåðíóëè ç Ðóçâåëüòîâîãî øëÿõó, à ñëiïî âåäóòü íèì ñâié íàðîä äî çàãèíó ó ñâiòîâié àòîìíié âiéíi, ùî íàäõîäèòü? ×îìó àìåðèêàíñüêi ãåíåðàëè, ÿêi ðîçóìiëè çãóáíiñòü øëÿõó, ÿêèì iäóòü ÑØÀ ïî 1914 ðîöi ³ äîñi, ÿê, íàïðèêëàä, Ä. Ìàêàðòóð òà äî íüîãî ïîäiáíi, íi÷îãiñ³íüêî íå çðîáèëè, ùîáè ÑØÀ çàâåðíóëè ç òîãî çãóáíîãî øëÿõó? À ùî âîíè áà÷èëè çãóáíiñòü òîãî øëÿõó, ñâiä÷àòü êíèæêè, ùî ¿õ íàïèñàëè. Òà â ¿õíiõ êíèæêàõ íå çíàéäåòå âiäïîâiäi íà çàïèòàííÿ: ×îìó âîíè íi÷îãî íå çðîáèëè, ùîáè ÑØÀ çàâåðíóëè ç òîãî çãóáíîãî øëÿõó? À ìè, óêðà¿íöi, ÌÓÑÈÌÎ çíàéòè âiäïîâiäü, áî æ º i áóäóòü òi ñèëè, ÿêi âåäóòü i áóäóòü âåñòè ÑØÀ, íà ÷îëi ç ïðåçèäåíòàìè i ìiíiñòðàìè, òèì çãóáíèì íå ëèøå äëÿ ÑØÀ, àëå é äëÿ Óêðà¿íè øëÿõîì.

196

197

Çðàäà Äâàäöÿòå ñòîði÷÷ÿ ìîæíà íàçâàòè ñòîði÷÷ÿì çðàäè, áî â æîäíîìó iíøîìó ñòîði÷÷i çðàäà íå áóëà òàê ïîøèðåíà i òàê ïîãëèáëåíà ÿê ñàìå ó XX ñò.  iíøèõ ñòîði÷÷ÿõ áóëè âñiëÿêi êîðîëi, ïðåçèäåíòè, àëå íå áóëî êîðîëiâ-çðàäíèêiâ, ïðåçèäåíòiâ-çðàäíèêiâ ÿê öå º â XX ñò. Ùîãiðøå! Ðàíiøå çðàäíèêiâ âëàäà êàðàëà, à ñóñïiëüñòâî ãèäèëîñÿ íèìè. Òåïåð âëàäà íàãîðîäæóº çðàäíèêiâ, à ñóñïiëüñòâî âøàíîâóº ¿õ. Ùîäî çðàäíèöòâà, òî „ïºðºäàâàÿ, âºäóùàÿ“ Ìîñêîâùèíà çàâæäè âèïåðåäæóâàëà i òåïåð âèïåðåäæóº âñi iíøi íàðîäè ñâiòó. Ç óñüîãî ñâiòó â ºäèíîìó ÑÐÑÐ çðàäà óçàêîíåíà é îôiöiéíî ïðîãîëîøåíà ×ÅÑÍÎÒÎÞ. Ôàêòè âñiëÿêî¿ çðàäè: äåðæàâíî¿, íàöiîíàëüíî¿, ïîëiòè÷íî¿ òà ií. òåïåð òðåáà ðàõóâàòè ìiëüéîíàìè, i âîíè òàêi ðiçíîìàíiòíi, ùî ãîäi ðîçïîâiñòè ïðî íèõ ó ÿêiéñü ëîãi÷íî ïîâ’ÿçàíié ôîðìi. Òèì-òî ìè ïîäàºìî òóò ëèøå íåïîâ’ÿçàíèé ïåðåëiê êiëüêàäåñÿòüîõ ëèøå äëÿ ïðèêëàäó. Ïî÷íåìî ç ïðåçèäåíòiâ é óðÿäó ÑØÀ. Äæ. Êåííåäi, êîëè áóâ ùå ñåíàòîðîì, ãàíèâ 1949 ðîêó ïîëiòèêó Ðóçâåëüòà i Òðóìåíà, íàçèâàþ÷è ¿¿ çðàäîþ ÑØÀ. Òîäi ñåíàòîð Äæ. Êåííåäi êàçàâ: „Ùî íàøå âiéñüêî çäîáóëî äîðîãîþ öiíîþ êðîâi, òî íàø ïðåçèäåíò i éîãî äèïëîìàòè âiääàëè çàäóðíî âîðîãàì ÑØÀ“. Òîäi âií äîâîäèâ, ùî Êèòàé êîìóíiñòè íå çàâîþâàëè, àëå îäåðæàëè ÿê ïîäàðóíîê âiä óðÿäó ÑØÀ. À âëàñíå òå ñàìå çàêèäàëè àìåðèêàíñüêi ïàòðiîòè ïðåçèäåíòîâi Äæ. Êåííåäi. I áóëî äî òîãî ïiäñòàâ áiëüøå ÿê òðåáà. Íàïðèêëàä, çðàäà ïðåçèäåíòà Äæ. Êåííåäi êóáèíñüêèõ ïàòðiîòiâ ó ¿õíié âèñàäöi íà Êóái, àáî çíèùåííÿ âiéñüêîì ÎÎÍ i êîøòîì ÑØÀ ñàìîñòiéíîñòi àíòèêîìóíiñòè÷íî¿ Êàòàí´è*, àáî ïîäàðóíîê êîìóíiñòè÷íié Þãîñëàâi¿ âñiëÿêîãî âiéñüêîâîãî ñïîðÿäæåííÿ, ëiòàêiâ i çáðî¿ íà ìiëüÿðäè äîëàðiâ; àáî âèìîãà äî ïðîòèêîìóíiñòè÷íîãî, íàöiîíàëüíîãî óðÿäó Ëàîñó ïðèéíÿòè äî ñâîãî ñêëàäó êiëüêîõ êîìóíiñòiâ íà ìiíiñòåðñüêi ïîñàäè. Êîëè òîé óðÿä âiäìîâèâñÿ, òî Äæ. Êåííåäi ïåðåñòàâ âèäàâàòè éîìó äîïîìîãó; îáiöÿâ Ì. Õðóùîâó çàáðàòè àìåðèêàíñüêi ðàêåòíi áàçè ç Òóðå÷÷èíè òà Iòàëi¿, ÿêùî ÑÐÑÐ çàáåðå ñâî¿ ç Êóáè. ÑØÀ çàáðàëè, àëå Ìîñêîâùèíà íå çàáðàëà, ëèøå ñõîâàëà â ïå÷åðàõ. Ïðåçèäåíò Äæ. Êåííåäi êàçàâ ïðåçèäåíòîâi Içðà¿ëþ: „Ìåíå îáðàëè íà ïðåçèäåíòà Íüþ-Éîðêñüêi æèäè. Îòæå, ÿ õî÷ó âiääÿ÷èòè æèäàì“. * Öå êîøòóâàëî ÑØÀ 500.000 äîëàðiâ. 198

Ïðåçèäåíò Ä. Åéçåíõàóåð áóâ ñëóõíÿíîþ ëÿëüêîþ ìàôi¿. Ïðåçèäåíò Ã. Òðóìåí çâiëüíèâ ç ïîñàäè ãåíåðàëà Ä. Ìàêàðòóðà çà òå, ùî ãåíåðàë ðîçáèâ êîìóíiñòè÷íå ïiâíi÷íîêîðåéñüêå âiéñüêî. Ïðåçèäåíò Ã. Òðóìåí íàêàçàâ óñiì àìåðèêàíñüêèì óñòàíîâàì â ªâðîïi â íiÿêîìó ðàçi íå äîïîìàãàòè àíòèêîìóíiñòè÷íèì òàºìíèì ñèëàì, à ïîíàäòî óêðà¿íñüêèì, áî âñi óêðà¿íöi, ìîâëÿâ, àíòèñåìiòè. Ã. Òðóìåí áóâ ìàñîíîì íàéâèùîãî ñòóïåíÿ. Ïðåçèäåíò ÑØÀ íå ìຠïðàâà ïî÷èíàòè âiéíè áåç äîçâîëó Ïàðëàìåíòó i Ñåíàòó. Ïðåçèäåíò Ã. Òðóìåí ïî÷àâ êîðåéñüêó âiéíó, íå ïèòàþ÷è ¿õ. Ùîãiðøå! Ïî÷àâ íå ç ìåòîþ âèãðàòè, àëå, íàâïàêè, ç ìåòîþ ïðîãðàòè. Ïàðëàìåíò i Ñåíàò ìàþòü ïðàâî âiääàòè ïðåçèäåíòà ïiä ñóä, ÿêùî âií ïîðóøóº çàêîíè ÑØÀ. Ã. Òðóìåíà íà ñóä íå ïîòÿãíóëè. Êîëè âiéñüêî ÑØÀ áóëî âæå ïiä Áåðëiíîì, ïðåçèäåíò Ã. Òðóìåí íàêàçàâ ÍÅ áðàòè Áåðëiíà, à âiäñòóïèòè íà çàõiä, ùîá âiéñüêî ÑÐÑÐ çàõîïèëî Áåðëií. I âîíî çàõîïèëî âåëèêèé çàâîä îïòè÷íèõ òà òî÷íèõ ïðèëàäiâ â ²ºíi, ðàêåòíèé çàâîä ó Íîðäãàóçåíi, çàâîä ðàêåòíèõ ëiòàêiâ ó Êàëi, êîðàáåëüíi ïiäâîäíèõ ÷îâíiâ òîùî. Ìîñêâèíè âñi òi çàâîäè âèâåçëè äî Ìîñêîâùèíè ðàçîì ç iíæåíåðàìè, ìàéñòðàìè, íàéíîâiøèìè íiìåöüêèìè âèíàõîäàìè. Íà Ïîòñäàìñüêié íàðàäi Ã. Òðóìåí ïîäàðóâàâ Ìîñêîâùèíi ùå áiëüøå íiìåöüêèõ çàâîäiâ; ïîäàðóâàâ 10 íiìåöüêèõ äàëåêîñÿæíèõ ïiäâîäíèõ ÷îâíiâ íàéíîâiøî¿ áóäîâè. Íàïðèêiíöi âiéíè àìåðèêàíñüêèé áóäiâåëüíèê ëiòàêiâ À. Ñiâåðñüêèé* ïî¿õàâ 1945 ðîêó äî Íiìå÷÷èíè äîâiäàòèñÿ ïðî íàéíîâiøi íiìåöüêi âèíàõîäè. Òàì ó ñòàðié êîïàëüíi ñîëi âií çíàéøîâ 3.000 íåâiäîìèõ ùå ïðèëàäiâ (àïàðàòiâ), ùî àâòîìàòè÷íî êåðóþòü ëiòàêîì. Âií ïîâiäîìèâ ïðî öþ äóæå âàæëèâó çíàõiäêó àìåðèêàíñüêó âëàäó â Íiìå÷÷èíi i âèìàãàâ âèâåçòè íåãàéíî òi ïðèëàäè äî ÑØÀ. Âëàäà íå çàõîòiëà âèâîçèòè. Òàêèõ âèïàäêiâ áóëî áiëüøå, i À. Ñiâåðñüêèé ïåðåêîíàâñÿ, ùî ó Âàøèí´òîíi º âèñîêîïîñòàâëåíi â óðÿäi çðàäíèêè, ÿêi äáàþòü, ùîá íiìåöüêi âèíàõîäè ïîïàëè äî ìîñêîâñüêèõ, à íå àìåðèêàíñüêèõ ðóê. Òîìó âií íàäóìàâ âèâîçèòè çíàéäåíi âèíàõîäè ñàì, áåç âiäîìà àìåðèêàíñüêî¿ âëàäè. Ñâiòîâî¿ ñëàâè íiìåöüêèé çàâîä îïòè÷íèõ âèðîáiâ òà ôîòîãðàôi÷íèõ ïðèëàäiâ Öåéñà â ²ºíi îïèíèâñÿ íà àìåðèêàíñüêîìó áîöi, àëå ïiä ñàìîþ ìåæåþ ìîñêîâñüêî-àìåðèêàíñüêèõ îêóïàöiéíèõ çîí. Ó öüîìó çàâîäi À. Ñiâåðñüêèé çíàéøîâ ÷óäîâèé íî* Óêðà¿íñüêîãî ïîõîäæåííÿ. 199

âèé íiìåöüêèé âèíàõiä, òàê çâàíèé iíòåðôåðîìåòð. Äëÿ áóäiâíèêiâ ëiòàêiâ öåé ïðèëàä ìຠòàêå æ çíà÷åííÿ, ÿê, íàïðèêëàä, ìiêðîñêîï ìiêðîáiîëîãîâi. Íà éîãî âèíàõiä òà âäîñêîíàëåííÿ íiìåöüêèé íàóêîâåöü äð. Ï. Ñîáåëü* ïîêëàâ óñå ñâîº æèòòÿ. Çíàþ÷è ç ãiðêîãî äîñâiäó, ùî öåé äóæå âàæëèâèé âèíàõiä ìàôiÿ ïåðåäàñòü Ìîñêîâùèíi, À. Ñiâåðñüêèé âæå íå ïîâiäîìëÿâ àìåðèêàíñüêó âëàäó ïðî çíàõiäêó, à çàðèçèêóâàâ ñâîºþ ãîëîâîþ.  òàºìíèöi âiä àìåðèêàíñüêî¿ âëàäè âií çàáåçïå÷èâ Ï. Ñîáåëåâi ç ðîäèíîþ ïîâíó íåäîòîðêàíiñòü, i ïðèðiê âçÿòè éîãî ç ðîäèíîþ äî ÑØÀ. Ïîòiì çàêëèêàâ òàºìíî ñâîãî ïðèÿòåëÿ ç ëiòàêîì, i âîíè òðîº âíî÷i, õîâàþ÷èñü âiä àìåðèêàíöiâ, ðîçiáðàëè íà ÷àñòèíè òîé ïðèëàä, íàëàäóâàëè íà ëiòàê, à ïiëîò ïåðåïðàâèâ éîãî ðàçîì ç Ï. Ñîáåëåì òà éîãî ðîäèíîþ äî Ëîíäîíà. Ñiâåðñüêèé çðîáèâ Ï. Ñîáåëÿ ïîëîíåíèì i ÿê òàêîãî ïåðåâiç ç ðîäèíîþ äî ÑØÀ. Òàì Ï. Ñîáåëü ùå óäîñêîíàëèâ ñâié âèíàõiä i òèì çàîùàäèâ àìåðèêàíöÿì áàãàòî ðîêiâ ïðàöi. Áëèçüêî ìiñòà Îáåðàìåð´àó â Íiìå÷÷èíi áóëà Ìåññåðøìiòòîâà äîñëiäíà ëàáîðàòîðiÿ ïîâiòðÿíîãî ðóõó ëiòàêiâ ç íàäçâóêîâîþ øâèäêiñòþ. À. Ñiâåðñüêèé, ïåðåãëÿäàþ÷è òåõíi÷íi ïàïåðè òà êðåñëåííÿ, çà÷àðóâàâñÿ áàãàòñòâîì òâîð÷î¿ óÿâè òà çíàííÿ íiìåöüêèõ iíæåíåðiâ, ùî ïðàöþâàëè òàì. Óðÿä ÑØÀ ïðèñëàâ iíæåíåðà, ùîáè òîé îöiíèâ âàðòiñòü êðåñëåíü. Âií îöiíèâ ¿õ ÿê áåçâàðòiñíó äèòÿ÷ó êàçêó. Öi êðåñëåííÿ çàáðàëè ìîñêâèíè i âèïåðåäèëè àìåðèêàíöiâ ó áóäîâi ðàêåòíèõ ëiòàêiâ, áî àìåðèêàíöi çìàðíóâàëè êiëüêà ðîêiâ íà ñïðîáè òà ïîìèëêè, áóäóþ÷è ñâié ïåðøèé ðàêåòíèé ëiòàê, ëèøå òîìó, ùî íå äîäóìàëèñÿ áóäóâàòè êðèëà ëiòàêà ïiä áiëüøèì, ÿê ïðîñòèé, êóòîì äî òóëóáà ëiòàêà, ÿê ïîäàâàëè òi íiìåöüêi „áåçâàðòiñíi“ êðåñëåííÿ. Ìîñêâèíè õèçóþòüñÿ òèì, ùî âîíè â áóäîâi ðàêåò âèïåðåäèëè ÑØÀ íà 10 ðîêiâ. Àëå âîíè ìîâ÷àòü ïðî òàêå. Âiéñüêî ÑØÀ çàéíÿëî 1945 ðîêó â Íiìå÷÷èíi ïiäçåìíèé çàâîä ðàêåò ó Íîðäãàóçåíi. Âií áóâ îáëàäíàíèé íàéíîâiøèìè, íåçíàíèìè ùå ïðèëàäàìè äëÿ âèïðîáîâóâàííÿ ðàêåò òà óäîñêîíàëåííÿ ¿õ. Íàâiòü áóëè âæå ãîòîâi ðàêåòè i ïóñêîâi óñòàíîâêè. Çíàâåöü À. Ñiâåðñüêèé ðîçòëóìà÷èâ óðÿäîâi ÑØÀ âåëè÷åçíó íàóêîâó é ïðàêòè÷íó âàðòiñòü çíàéäåíîãî i âèìàãàâ íåãàéíî çàáðàòè äî ÑØÀ âåñü çàâîä ç óñiìà ïðèëàäàìè, ìàøèíàìè, êðåñëåííÿìè é iíæåíåðàìè. Óðÿä ÑØÀ íàêàçàâ ïåðåäàòè âåñü çàâîä íåïîðóøåíèì ìîñêâèíàì. À âîíè íå ãàþ÷èñü âèâåçëè âñå òå äî Ìîñêîâùèíè ðàçîì ç ìàéñòðàìè, iíæåíåðàìè, íàóêîâöÿìè é ¿õíiìè ðîäè÷àìè. * Àâñòðiéñüêèé óêðà¿íåöü. 200

Òi íiìöi é ïîáóäóâàëè Ìîñêîâùèíi ðàêåòè. À àìåðèêàíöi âèòðàòèëè êiëüêà ðîêiâ, ùîáè çáóäóâàòè ñâî¿. Òîé æå À. Ñiâåðñüêèé çíàéøîâ ó çàéíÿòié àìåðèêàíöÿìè ÷àñòèíi Íiìå÷÷èíi íiìåöüêèõ íàóêîâöiâ, ÿêi ïðàöþâàëè íàä âèíàõîäîì âîäíåâî¿ áîìáè. Òi íàóêîâöi âîëiëè áóòè àìåðèêàíñüêèìè ïîëîíåíèìè â ÑØÀ, íiæ ìîñêîâñüêèìè â ÑÐÑÐ. À. Ñiâåðñüêèé ðàäèâ óðÿäîâi ÑØÀ íåãàéíî çàáðàòè ¿õ äî ÑØÀ. Äâà ìiñÿöi ïiçíiøå ÑØÀ ïåðåäàëè òó ÷àñòèíó Íiìå÷÷èíè ìîñêâèíàì. Âîíè íåãàéíî âèâåçëè òèõ íàóêîâöiâ ç ðîäèíàìè äî Ìîñêîâùèíè. Âîíè çáóäóâàëè Ìîñêîâùèíi âîäíåâó áîìáó. À ÿíêi âèòðàòèëè 15 ðîêiâ, ùîá ¿¿ âäðóãå âèíàéòè. Òàêå äiÿëîñÿ çà ïðåçèäåíòà Ã. Òðóìåíà. Âií: 1) Íàçâà⠄÷åðâîíèì îñåëåäöåì“, òîáòî íiñåíiòíèöåþ, ñëiäñòâî ïðîòè ìîñêîâñüêîãî øïèãóíà Àëäæåðà Ãiñà. 2) Íå õîòiâ ñëóõàòè íà÷àëüíèêà Ñëóæáè áåçïåêè Å. Ãóâåðà, êîëè òîé äîêóìåíòàëüíî äîâîäèâ, ùî â óðÿäi ÑØÀ º äóæå áàãàòî êîìóíiñòiâ, îòæå, ìîñêîâñüêèõ øïèãóíiâ. 3) Âií çíàâ, ùî âèçíàòè Içðà¿ëü çà äåðæàâó íåñïðàâåäëèâî, àëå âèçíàâ, áî àìåðèêàíñüêi æèäè äàëè éîìó âåëèêi ãðîøi íà éîãî ïðåçèäåíòñüêi âèáîðè 1948 ðîêó. 4) É. Ñòàëií îáäóðèâ éîãî íà Ïîòñäàìñüêié íàðàäi ÿê äóðíîãî õëîï÷èñüêà. 5) Âií íàêàçàâ ñêèíóòè àòîìíó áîìáó íà ßïîíiþ, ÿê âèìàãàëà ìàôiÿ, õî÷ ãåíåðàëè êàçàëè éîìó, ùî íåìà æîäíî¿ ïîòðåáè êèäàòè. 6) Âií äîïîìàãàâ ìàôi¿ íèùèòè êîìóíiñòè÷íîãî âîðîãà ñåíàòîðà Äæ. Ìàêêàðòi. 7) Âií ðîçóìiâ, ùî ñiîíiñòè ïõàþòü ÑØÀ äî çàãèáåëi, àëå áóâ æèäiâñüêèì ñëóõíÿíèì ñëóãîþ. 8) Íà âi÷íó ãàíüáó ñîái, íà âèìîãó ìàôi¿ çâiëüíèâ ç ïîñàäè êîìàíäóâà÷à ãåíåðàëà Ä. Ìàêàðòóðà. 9) Âií íàêàçàâ ãîëîâíîêîìàíäóâà÷åâi â ªâðîïi ãåíåðàëó Ä. Åéçåíõàóåðîâi âèäàòè ìîñêîâñüêié âëàäi âñiõ óòiêà÷iâ ç ÑÐÑÐ. Àìåðèêàíöi âèäàëè ïîíàä òðè ìiëüéîíè ¿õ. Ìîñêîâùèíà âèãóáèëà âñiõ ó ñèáiðñüêèõ ñìåðòåëüíèõ òàáîðàõ. 10) Âií, ÿê i Ô. Ðóçâåëüò, ïîøèðèâ i çìiöíèâ êîìóíiçì ó ñâiòi áiëüøå íiæ Â. Ëåíií òà É. Ñòàëií. Âiéñüêîâèé ìiíiñòð ÑØÀ, øåñòèêîëîííèê Ðîáåðò Ìàêíàìàðà, ïðèïèíèâ 1963 ðîêó áóäîâó ðàêåò „Ñêàéáîëò“ (ïîâiòðÿ-çåìëÿ), ùî ¿õ ìîãëè êèäàòè áîìáîâèêè ç âèñî÷èíè, íåäîñÿæíî¿ âîðîæ³é ïðîòèïîâ³òðÿí³é îáîðîí³. ³í ïðèïèíèâ áóäîâó ïîâ³òðÿíîãî êîðàáëÿ Äàéíîñîàð, ùî ìiã êðóæëÿòè äîâêîëà Çåìëi i êèäàòè íà îᒺêòè àòîìíó áîìáó. Ïðèïèíèâ ïðîåêòóâàííÿ ñóïóò201

íèêiâ, ÿêi ìîãëè ëiòàòè íàâêîëî Çåìëi ç íàäçâóêîâîþ øâèäêiñòþ 2.000 ìèëü íà ãîäèíó, ÿêèõ íå ìîãëà á çáèòè ïðîòèðàêåòíà âîðîæà îáîðîíà. Âií çàìiíèâ âèïóñê ðàêåò „Àòëàñ“ íà ðàêåòè „Ìiíóòìåí“, ÿêi º â øiñòü ðàçiâ ñëàáøi çà „Àòëàñ“. Âií âiäõèëèâ ïëàí ïåðåñóâíèõ ïóñêîâèõ óñòàíîâîê ðàêåò „Ìiíóòìåí“. Òåïåð âîíè íà íåïåðåñóâíèõ óñòàíîâêàõ i ¿õ ìîæóòü çíèùèòè âîðîæi ðàêåòè. Âií ñïîâiëüíèâ âèïóñê ëiòàêi⠄Êîéíëàðà“, ÿêi ïîòðiáíi, ùîáè ïiäòðèìóâàòè ïiõîòó. Âií âiäõèëèâ óæå ñïðîåêòîâàíèé êîøòîì ïiâòîðà ìiëüÿðäà äîëàðiâ áîìáîâîç Á-70, ùî ìàâ áóòè âòðè÷i øâèäøèé çà iñíóþ÷i áîìáîâèêè. Æîäíîãî iíøîãî áîìáîâèêà íå ïðîåêòóºòüñÿ. ÑØÀ ìàëè 10–30 % ñâî¿õ ëiòàêiâ 24 ãîäèíè íà äîáó íå íà çåìëi, à â ïîâiòði, ó áåçïåðåðâíîìó ëåòi, ùîáè íåñïîäiâàíèé âîðîæèé íàïàä íå ìiã çíèùèòè âñiõ ïðèçåìëåíèõ ëiòàêiâ. Ð. Ìàêíàìàðà ïðèçåìëèâ óñi. Õî÷ Ìîñêîâùèíà ðîçáóäóâàëà ñâîþ âåëèêó îáîðîíó ïðîòè ðàêåò, Ð. Ìàêíàìàðà íå õîòiâ ðîçáóäîâóâàòè òàêó îáîðîíó ÑØÀ. Âií öiëêîâèòî çàíåõàÿâ ðîçáóäîâó õiìi÷íî¿ i áàêòåðiîëîãi÷íî¿ çáðî¿. Ïàðëàìåíò, Ñåíàò i àäìiðàëè êiëüêà ðàçiâ âèìàãàëè áóäóâàòè àòîìíi ïiäâîäíi ÷îâíè òà àâiàíîñöi – Ð. Ìàêíàìàðà çàòðèìàâ áóäîâó íàâiòü ðîçïî÷àòèõ. Âií íàìàãàâñÿ óíåðóõîìèòè âæå ïîáóäîâàíèé êîøòîì 100 ìiëüéîíiâ äîëàðiâ êîðàáåëü „Ñàâàíà“ ç àòîìíèì äâèãóíîì. Ïðîòè òàêîãî ÎÑËÀÁËÅÍÍß âiéñüêîâî¿ ñèëè ÑØÀ ïðîòåñòóâàâ Ãåíåðàëüíèé Øòàá àð쳿 ÑØÀ – íàìàðíî. Ë. Äæîíñîí, ñòàâøè ïðåçèäåíòîì, íàêàçàâ ïðèïèíèòè áóäîâó ðàêåò Á-70, çàêðèòè 30 âiéñüêîâèõ áàç ó ÑØÀ i çà êîðäîíîì, çàáðàòè àìåðèêàíñüêi áîìáîâèêè ç ßïîíi¿. Âií íàêàçàâ íå ïóñêàòè äî ÑØÀ âäîâú çàáèòîãî ìàôiºþ Ⓔòíàìñüêîãî ìiíiñòðà Í´îÍó, ùîáè âîíà íå îïîâiëà àìåðèêàíöÿì ïðî ìàôiîçíó ïîëiòèêó ó ’ºòíàìi. ßêi àìåðèêàíñüêi ïðåçèäåíòè, òàêi é ¿õíi óðÿäè. Ìîñêîâùèíà íå ïîòðåáóâàëà âèêðàäàòè òàºìíèöi àìåðèêàíñüêî¿ çáðî¿, áî ñàì óðÿä ÑØÀ – ìiíiñòðè òà çàñòóïíèêè ìiíiñòði⠖ öiëêîì âiäêðèòî äàâàëè Ìîñêîâùèíi òi òàºìíèöi. Íàïðèêëàä, Ìîñêîâùèíà çàìîâèëà 1955 ðîêó â ÑØÀ äâà äàëåêîñÿæíi âiéñüêîâi ëiòàêè. Ìîñêîâùèíà âèìàãàëà, ùîáè íàä âèðîáîì òèõ ëiòàêiâ äîãëÿäàëè äâà ìîñêâèíè. Äèðåêòîð çàâîäó íå äîçâîëèâ ìîñêâèíàì çàõîäèòè íà òåðèòîðiþ çàâîäó, áî òàì áóëî ÷èìàëî òàºìíèöü ÑØÀ. Óðÿä íàêàçàâ éîìó ïóñêàòè ìîñêâèíiâ íà çàâîä. À òi ìîñêâèíè çìiíÿëèñÿ ùîìiñÿöÿ, òàê ùî 24 ìîñêîâñüêèõ iíæåíåðà-øïèãóíà çà ðiê ÷àñó âiäêðèëè áàãàòî òàºìíèöü òîãî çàâîäó. Ïîäiáíèõ âèïàäêiâ áóëî áàãàòî.

Ïðåçèäåíò Ë. Äæîíñîí, îäåðæóþ÷è „Îðäåí Ñâîáîäè“, ñêàçàâ: „ÑØÀ ïiäòðèìóþòü êîæíîãî áîðöÿ çà ñâîáîäó i ïîáîðþâàòèìóòü êîæíîãî âîðîãà ñâîáîäè“. À ÷îìó æ ÑØÀ íå ïiäòðèìàëè 1956 ðîêó ìàäÿðñüêèõ áîðöiâ çà âîëþ? ×îìó äîïîìîãëè êóáèíñüêîìó êîìóíiñòîâi Ô. Êàñòðî çàõîïèòè âëàäó? ×îìó äîïîìîãëè êèòàéñüêèì êîìóíiñòàì çàõîïèòè âëàäó? ×îìó çíèùèëè áîðöiâ çà âîëþ: êîðåéñüêîãî Ñií´àìà Ði òà Ⓔòíàìñüêîãî Í. Äiºìñà? ×îìó äî àíòèêîìóíiñòè÷íèõ äåðæàâíèõ äiÿ÷iâ óðÿä ÑØÀ, ÿê i ÷àñîïèñè òà ðàäiî, çàâæäè ñòàâèâñÿ íåïðèõèëüíî, à ÷àñòî i âîðîæå, ÿê, íàïðèêëàä, äî ïàòðiîòiâ: êèòàéñüêîãî ãåíåðàëà ×àíêàéøi, êîðåéñüêèõ ïðåçèäåíòà Ñií´ìàíà Ði òà ãåíåðàëà Ï. ×óí´-Ãi, ïàêiñòàíñüêîãî Àþá Õàíà, ÿìàéñüêîãî Îëåêñàíäðà Áóñòàìåíòà, Áðèòàíñüêî¿ Ãâiàíè Ôîðáåçà Áóðíàìà, êàòàíçüêîãî Ìîéçå Òîìáå, ôiëiïïiíñüêîãî ïðåçèäåíòà Ìàêàïà´àëà, öåéëîíñüêîãî Îëiâåðà ¥óíåòiëåêà, ëàîñüêîãî ãåíåðàëà Íîñàâàíà, ïiâäåííîⒺòíàìñüêîãî ïðåçèäåíòà Í´î Äií Äiºìà òà ïàíi Í´î Äií Íó, éîðäàíñüêîãî êîðîëÿ Õóñåéíà òà áàãàòüîõ iíøèõ ïàòðiîòiâ, âîðîãiâ êîìóíiñòè÷íî¿ ÄÅÑÏÎÒI¯? À õiáà ÑØÀ íå çíàþòü ïðî íàéæîðñòîêiøó â óñié iñòîði¿ ëþäñòâà ÄÅÑÏÎÒIÞ, ùî íàçèâàºòüñÿ „ñàâºòñêàÿ âëàñòü“? À ïðî óêðà¿íöiâ, áîðöiâ çà âîëþ, îòèõ íåâiäîìèõ ñâiòîâi òèñÿ÷ ïåòëþð, êîíîâàëüöiâ, ÷óïðèíîê, áàíäåð – òî é ñëóõàòè ÍÅ ÕÎ×ÓÒÜ. Æîäíèé ç ïðåçèäåíòiâ ÑØÀ i æîäíèé ç ìiíiñòðiâ ÷è ¿õ çàñòóïíèêiâ ó ÑØÀ íiêîëè íå ñêàçàâ, ùî Ìîñêîâùèíà (÷è ÑÐÑÐ) º âîðîãîì ÑØÀ. À áàãàòî ç íèõ íiêîëè íå ñêàçàëè, ùî êîìóíiçì i êîìóíiñòè º âîðîãàìè ÑØÀ. I íàéáiëüøîþ ÎÌÀÍÎÞ íàøîãî ÷àñó (ôiãîâèì ëèñòêîì) º äóìêà, íiáèòî Âàøèí´òîí i Ìîñêâà º ñìåðòåëüíi âîðîãè, áî, ìîâëÿâ, Âàøèí´òîí áîðåòüñÿ çà âîëþ, à Ìîñêâà – çà ðàáñòâî. À ñïðàâäi æ âîíè îáèäâà áîðþòüñÿ çà âëàäó ó ñâiòîâîìó äèêòàòîðñüêîìó íàäóðÿäi. Îáèäâà äóðÿòü ëþäåé ãàðíèìè, àëå îìàííèìè, áðåõëèâèìè ãàñëàìè. Íå øïèãóíè, àëå ñàì óðÿä ÑØÀ âèñëàâ 15.10.1944 ð. äî Ìîñêâè îäíó ç áiëüøèõ ñâî¿õ òàºìíèöü – áîìáîâèé ïðèöiëüíèê Íîðäåíà. Òà ùå é çíàâöÿ ïiñëàâ, ùîáè òîé íàâ÷èâ ìîñêâèíiâ, ÿê íèì êîðèñòóâàòèñÿ. Âèãîòîâëåííÿ àòîìíî¿ áîìáè âèìàãຠäîðîãèõ íàóêîâèõ õiìi÷íèõ ïðèëàäiâ. Óðÿä ÑØÀ ïîñëàâ ïîäàðóíîê Ìîñêîâùèíi òàêèõ ïðèëàäiâ íà 65 ìiëüéîíiâ äîëàðiâ. Íà áóäîâó çàâîäó ïî âèïóñêó àòîìíèõ áîìá ïîòðiáíî áàãàòî ìiäi. Ó ÑØÀ çàáðàêëî ìiäi, i óðÿä çàáîðîíèâ ïðîäàæ ìiäi áóäü-êîìó. Àëå ìiíiñòð Ã. Ãîïêiíñ, çà çãîäîþ âñüîãî óðÿäó, âèñëàâ Ìîñêîâùèíi 254.923 òîíí ìiäi âàðòiñòþ 90 ìiëüéîíiâ äîëàðiâ. Óðÿä ÑØÀ âèñëàâ (áåçîïëàòíî) Ìîñêîâùèíi ïîëîâèíó óðàíó, õî÷ Àìåðèêà ùå íå çðîáèëà ñâ

202

203

àòîìíî¿ áîìáè, íà ÿêó ïîòðiáíî áàãàòî óðàíó. Óðÿä âèñëàâ 1942 ðîêó Ìîñêîâùèíi ëiòàêàìè 834.000 ôóíòiâ êàäìiþ âàðòiñòþ 761.472 äîëàðiâ, 13.440 ôóíòiâ òîðióìà âàðòiñòþ 22.848 äîëàðiâ, 11.912 ôóíòiâ íiòðàòó òîäióìà. Ïîñëàâ àëþìiíiéîâèõ òðóá äëÿ âèðîáíèöòâà àòîìíî¿ åíåðãi¿ âàðòiñòþ 13 ìiëüéîíiâ äîëàðiâ. Çà äâà ðîêè (1942–44) ÑØÀ âèñëàëè äî ÑÐÑÐ 1.305 äèçåëiâ ïî 200 êiíñüêèõ ñèë êîæåí âàðòiñòþ 30.745.947 äîëàðiâ. I íå ìîñêîâñüêi øïèãóíè, à ñàìå àìåðèêàíñüêi ìiíiñòðè òà çàñòóïíèêè ìiíiñòðiâ ïåðåñèëàëè äî Ìîñêâè àìåðèêàíñüêèìè ëiòàêàìè ôîòîâiäáèòêè òàºìíèõ çâiòiâ, ùî ¿õ ïîñèëàâ ïîñîë ÑØÀ â Ìîñêâi äî Âàøèí´òîíà. Äåðæàâíèé ñêàðáíèê Ãåíði Ìîð´åíòàó òà éîãî çàñòóïíèê Ãàði Ä. Óàéò âèñëàëè 1945 ðîêó ìîñêâèíàì ó Íiìå÷÷èíi ìàòðèöi äîëàðiâ ÑØÀ, òðè ëiòàêè òàºìíîãî ÷îðíèëà òà ïàïåðó äëÿ äðóêó äîëàðiâ. Ìîñêâèíè íàäðóêóâàëè òèõ äîëàð³â íà 8 ìiëüÿðäiâ. ×ëåí Ïàðëàìåíòó ÑØÀ Äæåñi Ñîìåð òà ñåíàòîð Ñòàéëñ Áðiäæåñ âèìàãàëè ðîçñëiäóâàííÿ i êàðè çà öþ äåðæàâíó çðàäó, àëå íiêîãî íå ïîêàðàíî. Ìiíiñòð çàêîðäîííèõ ñïðàâ ÑÐÑÐ Â. Ìîëîòîâ ïðîñèâ óðÿä ÑØÀ ïî âiéí³ ïîçè÷èòè 6 ìëðä. äîëàðiâ. Ñêàðáíèê ÑØÀ Ã. Ìîð´åíòàó ðàäèâ ïðåçèäåíòîâi Ã. Òðóìåíîâi ïîçè÷èòè 10 ìiëüÿðäiâ. Íåéìîâiðíî øâèäêèé âiéñüêîâî-òåõíi÷íèé ðîçâèòîê ÑÐÑÐ ïî âiéíi 1939–45 ðð. ðîçáóäóâàâ íiõòî iíøèé, à ëèøå óðÿä ÑØÀ. Ïî âiéíi 1939–45 ðîêiâ àæ äî ñüîãîäí³ Ìîñêîâùèíà ùîðîêó ðîçáóäîâóâàëà ñâî¿ âiéñüêîâi ñèëè. À ÑØÀ ïî÷àëè 1965 ðîêó ðîççáðîþâàòèñÿ. Òàê, íàïðèêëàä, ÑØÀ ðîççáðî¿ëè ðàêåòíi áàçè â Òóðå÷÷èíi, Iòàëi¿, Àíãëi¿; çàêðèëè áàçè áîìáàðäóâàëüíèêiâ â Àíãëi¿, Iñïàíi¿, Ìîðîêêî, Ëiâi¿, ¥óàíi; çìåíøèëè íà 50 % âèðîáíèöòâî àòîìíîãî ñïîðÿäæåííÿ; çàêèíóëè ïëàíè âèïóñêó ðóõîìèõ ðàêåòíèõ àâiàíîñöiâ; çàíåäáàëè âèðîáíèöòâî áàêòåðiîëîãi÷íî¿ òà õiìi÷íî¿ çáðî¿; ïðèïèíèëè âèïóñê áîìáîâîçiâ Á–58, Á–52, Á–47; çàáðàëè çi ñâî¿õ àâiàíîñöiâ àòîìíi áîìáè; ïîêèíóëè Ñåðåäçåìíå ìîðå, ëèøèâøè ñâî¿ àâiàíîñöi íà ïîòàëó Ìîñêîâùèíi; ïåðåäàëè îõîðîíó Ïàíàìñüêîãî êàíàëó ïàíàìñüêîìó ñîöiàëiñòè÷íîìó óðÿäîâi; ðîççáðî¿ëè 20.000 êóáèíñüêèõ ïàòðiîòiâ ó Ôëîðèäi. Êîëè â Ìàäÿðùèíi âèáóõëî àíòèêîìóíiñòè÷íå ïîâñòàííÿ 1956 ðîêó, òî óðÿä ÑØÀ ïîñëàâ 2.11.1956 ð. òåëåãðàìó ïðåçèäåíòîâi Þãîñëàâi¿ Òiòîâi: „Óðÿä ÑØÀ íå ñòàâèòüñÿ ïðèõèëüíî äî óðÿäiâ äåðæàâ, ùî ìåæóþòü ç ÑÐÑÐ, ÿêùî òi óðÿäè ñòàâëÿòüñÿ âîðîæå äî ÑÐÑГ. Iíøèìè ñëîâàìè – ÑØÀ ïîâiäîìèëè Ìîñêîâùèíó ÷åðåç Á. Òiòî, ùî ÑØÀ ÍÅ ïiäòðèìóþòü ìàäÿðñüêèõ ðåâîëþöiîíåðiâ. I ñïðàâäi, 36 ãîäèí ïiçíiøå ìîñêîâñüêi òàíêè

ïî÷àëè íàñòóïàòè íà ìàäÿðñüêèõ ðåâîëþöiîíåðiâ. Òðè ðîêè ïiçíiøå ñàì Ì. Õðóùîâ ïðèçíàâñÿ ó ñâî¿é ïðîìîâi â Áóäàïåøòi, ùî Ìîñêîâùèíà ï’ÿòü äíiâ âàãàëàñÿ, ÷è ïîñèëàòè ñâîº âiéñüêî äî Ìàäÿðùèíè. À ïîñëàëà àæ òîäi, êîëè äiçíàëàñÿ âiä Á. Òiòî, ùî ÑØÀ íå âòðó÷àòèìóòüñÿ íàâiòü äèïëîìàòè÷íî. „Âiä 1917 ðîêó äîñi òî÷èòüñÿ â ÑÐÑÐ íåçðèìà âiéíà ìiæ êðåìëiâñüêèìè ìîæíîâëàäöÿìè òà æåðòâàìè ¿õíüî¿ äåñïîòi¿, ÑØÀ çàâæäè áóëè i º íå ëèøå íåéòðàëüíèìè â òié âiéíi, à é íà áîöi äåñïîòiâ“. ÑØÀ ïîáóäóâàëè â Ìþíõåíi äóæå ñèëüíó ðàäiîñòàíöiþ. Âîíà ïåðåäຠêiëüêîìà ìîâàìè äî ÑÐÑÐ àìåðèêàíñüêó ïðîïàãàíäó. Íà êåðiâíèêiâ òî¿ ñòàíöi¿ óðÿä ÑØÀ ïðèçíà÷èâ ìîñêâèíiâåìiãðàíòiâ. Âîíè íå äîçâîëÿëè æîäíî¿ àíòèìîñêîâñüêî¿ ïåðåäà÷i. Íàïðèêëàä, ùîáè ïîêàçàòè ñâiòîâi, ùî ÑØÀ áîðåòüñÿ çà âîëþ âñiõ íàðîäiâ, ïðåçèäåíò ÑØÀ ïðîãîëîñè⠄Òèæäåíü ïîíåâîëåíèõ íàðîäiâ“, ùîá ó òîìó òèæíi ïðèãàäóâàòè ñâiòîâi ïðî ïîòðåáó âèçâîëèòè òi íàðîäè. Ó ñâî¿é âiäîçâi ïðåçèäåíò íàçâàâ òi ïîíåâîëåíi íàðîäè, à ìiæ íèìè é Óêðà¿íó, Áiëîðóñü, Ãðóçiþ. Êåðiâíèêè ðàä³îñòàíöi¿ „Âèçâîëåííÿ“ íi÷îãî íå ïîäàëè ïðî öå. Êîëè æ óêðà¿íöi â ÑØÀ çàïðîòåñòóâàëè, òî ðàäiî „Âèçâîëåííÿ“ ïîäàëî, àëå çi ñïèñêó ïîíåâîëåíèõ íàðîäiâ âèêðåñëèëî Óêðà¿íó, Áiëîðóñü, Ãðóçiþ. Æîäíi ïðîòåñòè óêðà¿íöiâ â óðÿäi ÑØÀ íå äîïîìîãëè. Çðåøòîþ, ùîá íå äðàòóâàòè Ìîñêîâùèíó íàâiòü íàçâîþ ñòàíöi¿, óðÿä ÑØÀ ïåðåéìåíóâàâ ¿¿ ç ðàäiî „Âèçâîëåííÿ“ íà ðàäiî „Ñâîáîäà“. Òóò áóäå äî ðå÷i ñêàçàòè ïðî àìåðèêàíñüêó æàëþãiäíó ïðîïàãàíäó. ßíêi äóìàþòü, ùî ìîñêâèíè öiíÿòü âîëþ òàê, ÿê àìåðèêàíöi. Òèì-òî ó ñâî¿é ðàäiîïðîïàãàíäi ÿíêi çàõâàëþþòü âîëþ i äîáðîáóò ó ÑØÀ, çàêëèêàþòü ìîñêâèíiâ çàïðîâàäèòè òàêó âîëþ é ó ñåáå. Âîíè íå çíàþòü, ùî ìîñêâèíè áîÿòüñÿ âîëi, ÍÅ ÕÎ×ÓÒÜ ¿¿, áî æ ¿õíié iñòîðè÷íèé äîñâiä ïîêàçàâ i äîâiâ, ùî âîëÿ â Ìîñêîâùèíi íåóõèëüíî ïåðåõîäèòü ó ñâàâîëþ, ó áåçëàä i ðó¿íó äåðæàâè. À æîäíèé ìîñêâèí íå õî÷å ðîçâàëó ìîñêîâñüêî¿ iìïåði¿, à „ñàâºòñêîé“ i ïîãîòiâ, áî æ „ñàâºòñêàÿ“ âëàäà äàëà ìîñêâèíàì âçàãàëi, à iíòåëiãåíòàì çîêðåìà, òèñÿ÷îêðàòíî áiëüøå, íiæ âñi ïîïåðåäíi iìïåðñüêi âëàäè. Âñi ìîñêâèíè, à iíòåëiãåíòè i ïîãîòiâ, äîáðå ðîçóìiþòü, ùî óïàäîê „ñàâºòñêîé âëàñòi“ áóâ áè êàòàñòðîôîþ i äëÿ íèõ. Òàê àìåðèêàíñüêà ïðîïàãàíäà çàìiñòü ïîñëàáëþâàòè „ñàâºòñêóþ âëàñòü“ – çìiöíþº ¿¿. Íå êîìóíiñò, àëå àìåðèêàíñüêèé âèñîêèé äèïëîìàò, òà ùå é êîëèøíié ïîñîë ÑØÀ äî ÑÐÑÐ, Äæ. Êåíàí ïèñàâ: „Íåìà íi÷îãî áiëüøå êàòàñòðîôi÷íîãî çà ïîëiòèêó ðîçáèòòÿ ÑÐÑÐ íà íåçàëåæíi äåðæàâè“.

204

205

Óðÿä ÑØÀ ïðèâîçèâ 1943 ðîêó ñâî¿ìè ëiòàêàìè ç Ìîñêâè äî Ðèìó iòàëiéñüêèõ êîìóíiñòiâ íà ÷îëi ç Ï. Òîëüÿòòi i ïõàâ ¿õ äî iòàëiéñüêîãî óðÿäó. Ãîëîâîþ óðÿäîâî¿ êîìiñi¿, ÿêà âèçíà÷àëà, ùî ñàìå ìîæíà ïðîäàâàòè êîìóíiñòè÷íèì äåðæàâàì, áóâ ïðîâiäíèé ÷ëåí ÊÏ ÑØÀ Âiëüÿì Ðåìií´òîí, çàñóäæåíèé 1953 ðîêó çà øïèãóíñòâî íà êîðèñòü ÑÐÑÐ. Ïåðåâiðÿþ÷è âèäàòêè äîïîìîãîâèõ ïîñîëüñòâ ÑØÀ â Àçi¿, äåðæàâíèé êîíòðîëåð Äæåðði Äæåêiñ çíàéøîâ, ùî áàãàòî ç àìåðèêàíñüêî¿ äîïîìîãè àçiéñüêèì íàðîäàì ³äå äî ìîñêâèíiâ. Âèêîíóþ÷è óðÿäîâèé îáîâ’ÿçîê, âií ïîâiäîìèâ ïðî öå ñâié óðÿä ó Âàøèí´òîíi. Óðÿä óñóíóâ éîãî ç ïîñàäè i âiäêëèêàâ íàçàä äî ÑØÀ. Íà ïî÷àòêó âiéíè 1941–45 ðð. ÑØÀ ìàëè ëiòàêè ìàðêè ϖ40. Âîíè áóëè òàêî¿ ÿêîñòi, ùî ÿïîíöi çáèâàëè ¿õ ÿê ãîðîáöiâ. 400 òàêèõ ëiòàêiâ âèñëàëè äî Àíãëi¿. I õî÷ Àíãëiÿ ïîòðåáóâàëà òîäi ïåêó÷å ëiòàêiâ, òèõ 400 ëiòàêiâ íàâiòü íå ðîçïàêîâóâàëè, à íàòîìiñòü íàâiòü àìåðèêàíñüêi ëüîò÷èöi âæèâàëè àíãëiéñüêèõ ëiòàêiâ. Óðÿä ÑØÀ õâàëèâ òi ëiòàêè, çàïåâíÿþ÷è, ùî âîíè íàéëiïøi ó ñâiòi. À ïðî òå, ùî ëiòàêè âèÿâèëèñÿ öiëêîâèòî íåïðèäàòíèìè,– óðÿä ÑØÀ ìîâ÷àâ íàâiòü i ïî âiéíi. Êîëè Ìîñêîâùèíà âèïóñòèëà ñâîãî ïåðøîãî „ñóïóòíèêà“, ïðåçèäåíò Ä. Åéçåíõàóåð ñêàçàâ (9.10.1957 ð.) æóðíàëiñòàì: „Öÿ êóëüêà íå çáiëüøóº ìîãî ñòðàõó àíi íà éîòó“. Ìiíiñòð À. Øåðìàí ñêàçàâ: „Íå º ìåòîþ óðÿäó çäîáóâàòè ïåðåìîãè ó ãði â áåéñáîë äåñü ïîíàä õìàðàìè“. Äîðàäíèê ïðåçèäåíòà Á. Áåíäàë íàçâà⠄ñóïóòíèê“ äóðíîþ äèòÿ÷îþ çàáàâêîþ. Ìîñêîâùèíà ïðîâåëà âèïðîáóâàííÿ ñâ àòîìíî¿ áîìáè 1949 ðîêó, à â êîðåéñüêié âiéíi âèÿâèëîñÿ, ùî Ìîñêîâùèíà ìຠâæå é ðàêåòíi ëiòàêè. Òîäi Âiéñüêîâèé Ìiíiñòð ÑØÀ ×. Âiëüñîí çàïåâíÿâ àìåðèêàíöiâ, ùî Ìîñêîâùèíà îçáðîþºòüñÿ ëèøå çàäëÿ îáîðîíè. Ìîñêîâùèíà ïðîâåëà âèïðîáóâàííÿ âèáóõîì ñâ ïåðøî¿ âîäíåâî¿ áîìáè i ïî÷àëà ìàñîâî âèðîáëÿòè ðàêåòè ñåðåäíüîãî çàñÿãó, êií÷àþ÷è ïëàíóâàííÿì ìiæñóõîäîëüíèõ (ìiæêîíòèíåíòàëüíèõ) ðàêåò. ÑØÀ íi÷îãî òîãî ùå é íå ïî÷èíàëè âèðîáëÿòè. Îòæå, ïðèíöèïîâî çìiíèâñÿ ïðîïîðöiéíèé ñòàí âiéñüêîâî¿ ñèëè ÑØÀ i ÑÐÑÐ. À òîé æå Ìiíiñòð ×. Âiëüñîí, êîëè îáãîâîðþâàâñÿ äåðæàâíèé êîøòîðèñ íà 1957 ðiê, êàçàâ: „Çà îñòàííi êiëüêà ðîêiâ ó ìiæíàðîäíîìó æèòòi íå ñòàëîñÿ íi÷îãî òàêîãî, ùî âêàçóâàëî á íà ïîòðåáó ìiíÿòè íàøi òåïåðiøíi ïëàíè òà çàõîäè“. (Ùå 1949 ðîêó ïðåçèäåíò Ã. Òðóìåí äóæå çìåíøèâ âèäàòêè íà áóäîâó ðàêåòíèõ ëiòàêiâ).

ßê íå ïàðàäîêñàëüíî, ïðîòå ïðàâäîþ º, ùî ÿíêi çàâäÿ÷óþòü ñâié ïîñòóï â îçáðîºííi... Ìîñêîâùèíi. Áóêâàëüíî íà äðóãèé äåíü ïî çàêií÷åííi âiéíè óðÿä ÑØÀ ðîçïóñòèâ ñâîº âiéñüêî i ïðîäàâ íà ïåðåïëàâêó òà ìåòàëîáðóõò çà áåçöiíü çáðîþ ³ âiéñüêîâå ñïîðÿäæåííÿ, ùî ëèøèëè íåâèêîðèñòàíèìè. À Ìîñêîâùèíà â òîé æå ÷àñ çáèðàëà i âèâîçèëà ç Íiìå÷÷èíè äî ÑÐÑÐ âñå, ùî ëèøèëîñÿ òàì íiìåöüêîãî âiéñüêîâîãî ìàéíà, çáðî¿, ìàøèí, i íåãàéíî ïîäåñÿòåðèëà öèì âèðîáíèöòâî íîâî¿ çáðî¿ â ÑÐÑÐ. Óâåñü ñâiò öå áà÷èâ, àëå óðÿä ÑØÀ, âiä ñàìîãî ïðåçèäåíòà ïî÷èíàþ÷è, çàïåâíÿâ ÿíêi, ùî Ìîñêîâùèíà îçáðîþºòüñÿ, àáè óòðèìàòè ìèð ó ñâiòi. I ëèøå ïiñëÿ òîãî, ÿê íà âiéñüêîâîìó ïàðàäi â Ìîñêâi íàä ãîëîâàìè iíîçåìíèõ ïîñëiâ ïðîëåòiëè íàéíîâiøî¿ áóäîâè ðàêåòíi áîìáîâîçè, àæ òîäi ïàòðiîòè ÑØÀ ç÷èíèëè âåëèêèé ´âàëò, à óðÿä ÑØÀ àæ òîäi ïî÷àâ íå âèðîáëÿòè, àëå ëèøå âèãîòîâëþâàòè êðåñëåííÿ òàêèõ ñâî¿õ áîìáîâîçiâ. À ïðèãàäàéìî, ùî ùå 1945 ðîêó óðÿä ÑØÀ ïîäàðóâàâ Ìîñêîâùèíi âæå ãîòîâå íiìåöüêå êðåñëåííÿ òàêèõ áîìáîâîçiâ, íå çðîáèâøè ñîái íàâiòü êîïié. Àìåðèêàíöi ïîòðàòèëè êiëüêà ðîêiâ íà âèãîòîâëåííÿ òîãî êðåñëåííÿ. Àæ êîëè Ìîñêîâùèíà âèïóñòèëà ñâîãî „ñóïóòíèêà“, òîäi ÿíêi ïî÷àëè áóäóâàòè ñâié. Àæ êîëè íàõàáíèé ìîñêîâñüêèé öàð Ìèêèòà ïëþíóâ ïðåçèäåíòîâi ÑØÀ ìåæè î÷i â Ïàðèæi, òîäi óðÿä ÑØÀ ïî÷àâ íà ´âàëò ïðèñïiøóâàòè áóäîâó ñâ ñèãíàëüíî¿ ñèñòåìè. Ïîäiáíèõ ïðèêëàäiâ ìîæíà íàâåñòè ñîòíi. Ìîñêîâùèíà ïîêàçàëà 1955 ðîêó íà âiéñüêîâîìó ïàðàäi â Ìîñêâi ñâî¿ íîâi ìiæêîíòèíåíòàëüíi ðàêåòíi áîìáîâîçè Җ37. Òi áîìáîâîçè ìîãëè äîëåòiòè ç Ñèáiðó äî ÑØÀ i ïîâåðíóòèñÿ íàçàä áåç ïîïîâíåííÿ ïàëèâà. ÑØÀ òàêèõ íå ìàëè. Ïàòðiîòè ç÷èíèëè ´âàëò. Òîäi âñi ïðîâiäíi ÷àñîïèñè íàäðóêóâàëè ñòàòòi ïiä âåëèêèì çàãîëîâêîì: „Äæ. Ô. Äàëëåñ (Ìiíiñòð çàêîðäîííèõ ñïðàâ.– Ï. Ø.) êàæå, ùî ðàäÿíñüêà âëàäà â ÑÐÑÐ íàïåðåäîäíi óïàäêó“. ßíêi çàñïîêî¿ëèñÿ, áî æ ÷îãî áîÿòèñÿ òèõ áîìáîâîçiâ, êîëè ÑÐÑÐ çàâòðà ðîçïàäåòüñÿ? ×è òàêå ñòàëîñÿ âèïàäêîâî? Íi! Ñàìà ëèøåíü âåëèêà êiëüêiñòü òàêèõ „âèïàäêiⓠÿñíî âêàçóº, ùî öå áóëà ïîëiòè÷íà ñòðàòåãiÿ. ×èÿ? Ôîðìàëüíî íiáèòî óðÿäó, áî æ âií äຠâñi íàêàçè òàêîãî çìiñòó. Òà íåâæå æ ìiíiñòðè áóëè òàêèìè äóðíÿìè, ùî íå ðîçóìiëè ñâîãî âëàñíîãî ñàìîãóáñòâà? Ùî äèïëîìàòè ÑØÀ º íàéäóðíiøi ñïîìiæ óñiõ äèïëîìàòiâ ó ñâiòi – i øêîëÿð òåïåð áà÷èòü. Àëå æ i íàéäóðíiøà ëþäèíà áà÷èòü, ùî Ìîñêîâùèíà îçáðîþºòüñÿ íà ïîâíó ïàðó. Íàéäóðíiøèé ìiíiñòð ÑØÀ ìàâ áè çàïèòàòè ñåáå: „Íà êîãî Ìîñêîâùèíà ãîòóº çáðîþ?“ Áà, íàâiòü íå ïîòðåáóâàâ ïèòàòè, à ìàâ áè ëèøå ïðî÷èòàòè îôiöiéíó é îïðèëþäíåíó âñiìà ìîâàìè ñâiòó âiäïîâiäü ñàìî¿ Ìîñêîâùèíè.

206

207

À âîíà âæå ïiâñòîði÷÷ÿ ãîëîñèòü ìåòó ñâîãî îçáðîºííÿ, à òàêîæ i òå, ùî âîíà çðîáèòü ç êàïiòàëiñòàìè, ðàçîì ç ïðåçèäåíòàìè òà ìiíiñòðàìè. ×îòèðè íàéâèù³ ãåíåðàëè ÑØÀ: Ì. Ðiäæóåé, Ì. Òåéëîð, Äæ. ¥åéâií, Äæ. Ìåäàðiñ ãîñòðî êðèòèêóâàëè â ÷àñîïèñàõ i ñâî¿õ ïðîìîâàõ çðàäíèöòâî â óðÿäi ÑØÀ. Àëå ðîáèëè âîíè öå àæ òîäi, êîëè âæå âèéøëè ç âiéñüêà íà ïåíñiþ. Íàïðèêëàä, êîëèøíié íà÷àëüíèê Ãåíåðàëüíîãî Øòàáó ãåíåðàë Ìàòòþ Ðiäæóåé ïèñàâ: „Ùèðî êàæó÷è, ìàëî íå ùîäíÿ ìî¿ çâåðõíèêè â óðÿäi íàêàçóâàëè ìåíi ðîáèòè òàêå, ÿêå, íà ìîþ äóìêó, òàê îñëàáèòü íàøå âiéñüêî, ùî âîíî íå çìîæå âèêîíàòè ñâîãî çàâäàííÿ“. Àëå âií ðîáèâ òàê, ÿê íàêàçóâàëè éîìó çâåðõíèêè, òîáòî ðóéíóâàâ îñíîâó äåðæàâíî¿ íåçàëåæíîñòi ÑØÀ – âiéñüêî. ×è æ íå òðàãåäiÿ âñiº¿ íàöi¿, ùî ùèðèé ïàòðiîò íà äóæå âèñîêié äåðæàâíié ïîñàäi äîïîìàãàâ ìàôi¿ ðóéíóâàòè âiéñüêî, ðîçóìiþ÷è, ùî âií éîãî ÐÓÉÍÓª?! Ìàôiÿ ìຠäóæå âåëèêèé âïëèâ ó âñiõ ìiíiñòåðñòâàõ ÑØÀ, à Ìiíiñòåðñòâî çàêîðäîííèõ ñïðàâ º öiëêîâèòî â ¿¿ ðóêàõ. Àëå öå ìiíiñòåðñòâî âòðó÷àºòüñÿ ó ñïðàâè, ùî íàëåæàòü iíøèì ìiíiñòåðñòâàì. Òèì-òî âîíî ðîçáóäóâàëîñÿ íàéáiëüøå çà âñi iíøi ìiíiñòåðñòâà. Äî âiéíè 1914–20 ðð. âîíî ìàëî ëèøå 6.000 óðÿäîâöiâ. Ðîêó 1949 ìàëî 6.000 â ÑØÀ i 11.000 çà êîðäîíîì. Ðîêó 1959 ìàëî 11.000 ó ÑØÀ i 31.000 çà êîðäîíîì. Âîíî ìຠ1.200 ñâî¿õ áóäèíêiâ, à éîãî ði÷íèé êîøòîðèñ ñòàíîâèâ ó 1959 ðîöi 250 ìiëüéîíiâ äîëàðiâ. Ëèøå îäíîãî 1945 ðîêó öå ìiíiñòåðñòâî íàéíÿëî 5.000 óðÿäîâöiâ, âñi – ëiâèõ ïîëiòè÷íèõ ïåðåêîíàíü (îòæå, øåñòèêîëîííèêè). Äîêóìåíòè ïðî ¿õíi ëiâi ïåðåêîíàííÿ çíèùèëî ñàìî ìiíiñòåðñòâî. Ôàêòè÷íî Ìiíiñòåðñòâîì çàêîðäîííèõ ñïðàâ ÑØÀ êåðóº ïðîâiä „Ðàäè çàêîðäîííèõ ñòîñóíêiⓠ(ìàôiÿ). Ëèøå íà íàéâèùèõ ïîñàäàõ ó öüîìó ìiíiñòåðñòâi º ïîíàä 100 ÷ëåíiâ ïðîêîìóíiñòè÷íîãî òîâàðèñòâà „Àìåðèêàíöi äåìîêðàòè÷íîãî ÷èíó“. Âåëè÷åçíèé, âèðiøàëüíèé âïëèâ íà ïîëiòèêó öüîãî ìiíiñòåðñòâà ìàëè 20 ðîêiâ êåðiâíèêè „Ðàäè çàêîðäîííèõ ñòîñóíêiâ“: ñóääÿ Âåðõîâíîãî Ñóäó Ô. Ôðàíêôóðòåð, êîëèøíié Ìiíiñòð ñêàðáó Ã. Ìîð´åíòàó, êîëèøíié ãóáåðíàòîð Íüþ-Éîðêñüêîãî øòàòó Ã. Ëåìàí, à òåïåð êåðiâíèê „Ïëàíîâî¿ ðàäè“ öüîãî ìiíiñòåðñòâà Â. Ðîñòîâ òà ðàäíèê ïðåçèäåíòà À. Øëåçiíäæåð*. ßê êåðiâíèê „Ïëàíîâî¿ ðàäè“ Â. Ðîñòîâ óêëàâ ïëàí ìàéáóòíüî¿ çàêîðäîííî¿ ïîëiòèêè ÑØÀ. Öåé ïëàí (ìåìîðàíäóì Ðîñòî* Âñi ï’ÿòü – æèäè. 208

âà) áóâ ñåêðåòíèé, i éîãî ÷èòàëè ëèøå íàéâèùi êåðiâíèêè âiääiëiâ. Â. Ðîñòîâ ðàäèòü i âèìàãàº: 1) Âèçíàòè îáèäâà – i êîìóíiñòè÷íèé i íàöiîíàëüíèé Êèòà¿. 2) Öiëêîâèòî çìiíèòè òåïåðiøíº âîðîæå ñòàâëåííÿ ÑØÀ äî ñâiòîâîãî êîìóíiçìó íà äðóæíº. 3) Íå ëèøå ñëîâàìè, àëå é äiëàìè ðîáèòè âñå, ùîáè Ìîñêîâùèíà óïåâíèëàñÿ, ùî ÑØÀ i íå äóìàþòü íàïàäàòè íà ÑÐÑÐ, à, íàâïàêè, ñòàâëÿòüñÿ äî ÑÐÑÐ ïî-ïðèÿòåëüñüêè. 4) Çàäëÿ òîãî ÑØÀ íå ñìiþòü íiÿê i íi÷èì ñïðèÿòè ïîâñòàííÿì ó Ñõiäíié ªâðîïi, â íiÿêîìó ðàçi íà ñìiþòü äîïîìàãàòè âîðîãàì ÑÐÑÐ. 5) Ïðîãîëîñèòè, ùî ÑØÀ íiêîëè íå âæèþòü ïåðøi àòîìíî¿ çáðî¿. 6) Âèçíàòè âñi êîìóíiñòè÷íi äåðæàâè Ñõiäíî¿ é Ñåðåäíüî¿ ªâðîïè i äîïîìîãòè ¿ì ðîçáóäóâàòè ¿õíþ åêîíîìiêó. 7) Âiäìîâèòèñÿ âiä çàñàäè ñàìîâèçíà÷åííÿ íàðîäiâ Ñõiäíî¿ ªâðîïè, çîêðåìà ÑÐÑÐ. 8) Ïîêèíóòè âñi ñòàði ñîþçè ç iíøèìè äåðæàâàìè, áî ¿õíi iäå¿ âæå çàñòàðiëè. 9) Íàáëèçèòèñÿ ïîëiòè÷íî òà åêîíîìi÷íî äî äåðæàâ, ÿêi çäiéñíþþòü ïîñòóïîâi iäå¿. 10) Âñåái÷íî ïiäòðèìóâàòè ÎÎÍ. Òàêi çìiíè ïðîïîíóâàâ ùå 1945 ðîêó êîëèøíié ãîëîâíèé ðàäíèê ïðåçèäåíòà Ô. Ðóçâåëüòà i ìiíiñòð, øåñòèêîëîííèê Ã. Ãîïêiíñ. Òà é áåç ïëàíó Â. Ðîñòîâà Ìiíiñòåðñòâî çàêîðäîííèõ ñïðàâ ùå é ðàíiøå äîïîìàãàëî çìiöíþâàòè êîìóíiçì ó êîæíié äåðæàâi, ùî ìàëà êîìóíiñòè÷íèé óðÿä. Öå íå äèâíî, áî â öüîìó ìiíiñòåðñòâi ñëiä÷i êîìiñi¿ çíàéøëè ïîíàä 4.000 ï’ÿòè- i øåñòèêîëîííèêiâ ëèøå íà âèùèõ ïîñàäàõ, à ñêiëüêè ¿õ ùå íå çíàéäåíî? À ñêiëüêè ùå íà ñåðåäíiõ òà íèæ÷èõ ïîñàäàõ? À ñêiëüêè íå âèÿâëåíî? „Òîâàðèñòâî êîëèøíiõ âîÿêiâ ÑØÀ“ íà ñâîºìó ði÷íîìó 璿çäi 1951 ðîêó óõâàëèëî, áiëüøiñòþ â 2.881 ãîëîñ ïðîòè 131 âèìàãàòè âiä óðÿäó ÑØÀ âè÷èñòèòè Ìiíiñòåðñòâî çàêîðäîííèõ ñïðàâ âiä ìàôiîçíèõ ïîïèõà÷iâ, çðàäíèêiâ, øïèãóíiâ, ñîöiàëiñòiâ, êîìóíiñòiâ. Òà ïîïèõà÷i ëèøå ãëóçóâàëè ç òî¿ íà¿âíî¿ âèìîãè. Íà¿âíî¿, áî öå òå ñàìå, ùî âèìàãàòè âiä ñàìî¿ ìàôi¿. Òåïåð ãîëîâà óðÿäó ÑØÀ ïðåçèäåíò íå ìຠâæå ñèëè öå çðîáèòè, áî ìàôiÿ ñèëüíiøà çà íüîãî. Öå ìiíiñòåðñòâî âiäìîâèëîñÿ ïîäàòè äî ñóäó ïðiçâèùà ñâî¿õ óðÿäîâöiâ, ÿêi ïîðó÷èëèñÿ çà âiðíiñòü óðÿäîâöiâ, ùî ¿õ çëîâëåíî íà øïèãóíñòâi. Ìiíiñòåðñòâî íå ìàëî ïðàâà âiäìîâèòèñÿ ïîäàòè ñóäîâi òå, ùî ñóä âèìàãàº, à ïðåçèäåíò ìຠïðàâî íàêàçàòè ìiíiñòåðñòâó ïîäàòè. Àëå ïðåçèäåíò íå íàêàçàâ. 209

Ïîâñòàâøè 1956 ðîêó, ìàäÿðñüêi ðåâîëþöiîíåðè çâåðíóëèñÿ äî âñiõ äåðæàâ ç ïðîõàííÿì äîïîìîãòè Ìàäÿðùèíi âèçâîëèòèñÿ ç ìîñêîâñüêî¿ íåâîëi. Íiõòî íå âiäãóêíóâñÿ êðiì Iñïàíi¿. Iñïàíiÿ îáiöÿëà ïðèñëàòè çáðîþ ëiòàêàìè. Òà iñïàíñüêi ëiòàêè íå ìîãëè âåçòè ïàëüíîãî, ùîá éîãî âèñòà÷èëî òóäè i íàçàä – äî Iñïàíi¿. Òîæ Iñïàíiÿ ïîïðîñèëà ó Íiìå÷÷èíè äîçâîëó íàáèðàòè ó íå¿ ïàëüíîãî íà çâîðîòíèé ðåéñ. Íiìå÷÷èíà òàêèé äîçâië äàëà. Ïðî öå äîâiäàëàñÿ ïîëiòè÷íà ðîçâiäêà ÑØÀ i ïîâiäîìèëà Ìiíiñòåðñòâî çàêîðäîííèõ ñïðàâ ÑØÀ. Âîíî íåãàéíî ïîñëàëî íiìåöüêîìó óðÿäîâi âèìîãó ñêàñóâàòè òîé äîçâië. Òîäi Íiìå÷÷èíà äóæå ïîòðåáóâàëà ôiíàíñîâó äîïîìîãó ÑØÀ íà âiäáóäîâó çíèùåíîãî âiéíîþ ãîñïîäàðñòâà, îòæå, áóëà çìóøåíà òîé äîçâië âiäìiíèòè. Ñëóæáà áåçïåêè ÑØÀ óâ’ÿçíèëà 1945 ðîêó ìîñêîâñüêèõ øïèãóíiâ, ÿêi ãóðòóâàëèñÿ â æóðíàëi „Àìåðàçiÿ“: Ôiëiïïà Äæàôå, Àíäðþ Ðîòà, Ìàðêà ¥åéíà (Þ. ¥iíñáåð´à), Åìàíó¿ëà Ëàðñåíà, Ê. Ìiò÷åëà, Äæ. Ñüîðâiñà. Âñi – âèñîêi óðÿäîâöi Ìiíiñòåðñòâà çàêîðäîííèõ ñïðàâ. Âîíè âèêðàëè â òîìó ìiíiñòåðñòâi (à ¿õíi ïîìi÷íèêè â iíøèõ) ïîíàä 1.000 äåðæàâíèõ, òàºìíèõ äîêóìåíòiâ. Çà öå ¿õ „ïîêàðàíî“: Ô. Äæàôå 1.500 äîëàðiâ øòðàôîì, À. Ðîòà – 500 äîëàðiâ. Äæ. Ñüîðâiñà çi ñëóæáè ÍÅ âèãíàëè, áî Ìiíiñòð çàêîðäîííèõ ñïðàâ Ä. À÷åñîí çàñòóïèâñÿ. Äæ. Ñüîðâ³ñ ñëóæèâ ùå 9 ðîêiâ, àæ ïîêè íîâèé ìiíiñòð Äæ. Ôîñòåð Äàëëåñ âèãíàâ éîãî. Êîëè ñóäèëè ìîñêîâñüêîãî øïèãóíà À. Ãiñà, òî æiíêà Ä. À÷åñîíà çáèðàëà ãðîøi íà çàõèñò À. Ãiñà. À êîëè ñóä çàñóäèâ À. Ãiñà, òî Ä. À÷åñîí ïðèëþäíî ñêàçàâ: „ß íå ìîæó ïîâåðíóòèñÿ ñïèíîþ äî À. Ãiñà“. Ñóääÿ Âåðõîâíîãî Ñóäó ÑØÀ øåñòèêîëîííèê Ô. Ôðàíêôóðòåð äóæå âèõâàëþâàâ À. Ãiñà, êîëè éîãî ñóäèëè. Àìåðèêàíñüêèé iñòîðèê Â. ×åìáåðëåí ïèøå: „Íàéëàãiäíiøå ïîÿñíåííÿ ïîëiòèêè íàøèõ äåðæàâíèõ ìóæiâ Ô. Ðóçâåëüòà â ßëòi, Ã. Òðóìåíà â Ïîòñäàìi òàêå: âîíè, ìîâëÿâ, öiëêîâèòî íå ðîçóìiëè òîãî, ùî âîíè ïiäïèñóâàëè“. Íi! – Íå íàéëàãiäíiøå, áî æ íàñëiäêè ßëòèíñüêî¿ òà Ïîòñäàìñüêî¿ óãîä º òàêi êàòàñòðîôi÷íi äëÿ âñüîãî ëþäñòâà, ùî íàéëàãiäíiøèì îñóäîì ìîæå áóòè õiáà ÇÐÀÄÀ (áàéäóæå, ùî íåñâiäîìà) ÑÀÌÈÕ ÎÑÍΠÄÓÕÎÂÍÎÃÎ, à ç òîãî i ôiçè÷íîãî ÆÈÒÒß I ÊÓËÜÒÓÐÈ ëþäñòâà, íàñàìïåðåä êóëüòóðè ÕÐÈÑÒÈßÍÑÜÊί, ºâðîïåéñüêî¿. Çàõèñíèêè Ô. Ðóçâåëüòà, Ã. Òðóìåíà òà iíøèõ ïðåçèäåíòiâ i ïîëiòèêiâ ÑØÀ íàçèâàþòü ¿õíþ çðàäó „íåñâiäîìîþ ïîìèëêîþ“. Ìîæíà ïðîñòèòè íåïèñüìåííîìó ñåëÿíèíîâi íåñâiäîìiñòü òîãî, ùî âií ðîáèòü. Àëå iñòîðiÿ íiêîëè íå âèïðàâäຠíåñâiäîìîñòi ïðåçèäåíò³â, ìiíiñòðiâ, áî, ìàþ÷è äåðæàâíó ìàøèíó, âîíè ìîæóòü äiçíàòèñÿ ïðî òå, ÷îãî íå çíàþòü. À êîëè æ íå âèñòà÷ຠ¿ì ðîçóìó, ùîáè çáàãíóòè

Òóò áóäå äîðå÷íî ïîäàòè ùå êiëüêà ïðèêëàäiâ ìàôiîçíî¿ ñèëè â óðÿäi ÑØÀ. Ïîäàºìî ãîëi ôàêòè áåç òëóìà÷åííÿ, áî ñàìi ôàêòè òëóìà÷àòü. Ñëóæáà áåçïåêè ïîâiäîìèëà 1939 ðîêó óðÿä, ùî Àëäæåð Ãiñ º ìîñêîâñüêèì øïèãóíîì. Ïiñëÿ öüîãî ïîâiäîìëåííÿ ïðåçèäåíò Ô. Ðóçâåëüò ïðèçíà÷èâ À. Ãiñà ñâî¿ì ãîëîâíèì äîðàäíèêîì. Ïî ßëòèíñüêié íàðàäi Ô. Ðóçâåëüò íàêàçàâ Ñëóæái áåçïåêè ïîíèùèòè âñi äîêóìåíòè ïðî êîìóíiñòiâ ó âiéñüêó i âiéñüêîâîìó ôëîò³. Âèçíà÷èòè ñêiëüêè i ÿêî¿ äîïîìîãè ó âèãëÿäi ïîçèêè âèñèëàòè ÑÐÑÐ íà ÷àñ 2-î¿ âiéíè ïðåçèäåíò Ô. Ðóçâåëüò äîðó÷èâ øåñòèêîëîííèêîâi, ìîñêâîëþáîâi Ã. Ãîïêiíñîâi. Êîëè êåðiâíèê ñëóæáè âiäïðàâëåííÿ ìàéîð Äæ. Äæîðäàí ïîâiäîìèâ Ô. Ðóçâåëüòà, ùî

210

211

ïîëiòè÷íó òà iíøó âàãó òèõ âiäîìîñòåé, òî ¿õíiì íàöiîíàëüíèì îáîâ’ÿçêîì º óñòóïèòè ñâîº ìiñöå ðîçóìíiøèì. Êàæóòü, ùî ìîñêâèíè çàãàðáàëè ïîëîâèíó ªâðîïè òà Àçi¿. Ïîìèëêîâèé âèðàç. Íi! Âîíè íå çàãàðáàëè, áî àìåðèêàíöi i â ìåíøié ìiði àíãëiéöi ñàìi, íà âëàñíèõ ïëå÷àõ, ïðèíåñëè ìîñêâèíiâ äî Çàõiäíî¿ ªâðîïè òà Ïiâäåííî¿ Àçi¿ i íàâiòü äî Ïiâäåííî¿ Àìåðèêè, ÿê, íàïðèêëàä, äî Êóáè. ×è Ô. Ðóçâåëüò òà âñi íàñòóïíi ïðåçèäåíòè ÑØÀ áóëè ïîëiòè÷íèìè äiòüìè, àáî ïîëiòè÷íèìè ñëiïöÿìè, ÷è ïîëiòè÷íèìè íåâiãëàñàìè? ×îìó âîíè òîðóâàëè ñâîºìó íàðîäîâi øëÿõ äî çàãèáåëi, äîïîìàãàþ÷è Ìîñêîâùèíi ðîçáóäîâóâàòè ¿¿ âiéñüêîâó i ïîëiòè÷íó ñèëó â ÑÐÑÐ i ïîçà ÑÐÑÐ? Äîïîìàãàëè ñâiòîâié ìàôi¿ ðóéíóâàòè äåðæàâíiñòü ÑØÀ, ùîáè çðîáèòè âiëüíèõ àìåðèêàíöiâ ñâî¿ìè ðàáàìè. Ùîáè âiäïîâiñòè ïîâíiñòþ íà öå çàïèòàííÿ, òðåáà íàïèñàòè êiëüêà ãðóáèõ êíèæîê ïðî âåëèêó ÄÓÕÎÂÍÓ ÊÐÈÇÓ, ùî ¿¿ ïåðåæèâຠòåïåð âñå öèâiëiçîâàíå ëþäñòâî. Ó íàøié êíèæöi ìè ïîäàºìî ëèøå ÷àñòêîâî âiäïîâiäü, âêàçóþ÷è íà íàñëiäêè äóõîâíî¿ êðèçè, íà iäåîëîãi÷íå ìîñêîâñüêå ï’ÿòèêîëîííå i ìàôiîçíå øåñòèêîëîííå ðàáñòâî àìåðèêàíöiâ òà ºâðîïåéöiâ. Öi iäåîëîãi÷íi ðàáè i êåðóþòü òåïåð ïîëiòèêîþ ÑØÀ, à ïðåçèäåíòè îáåðíóëèñÿ â ãóìîâi ïå÷àòêè.

Äîïîìîãà êîìóí³ñòàì

ç òîþ äîïîìîãîþ ïåðåñèëàþòüñÿ äî Ìîñêâè òàêîæ i òàºìíi äîêóìåíòè, òî Ô. Ðóçâåëüò çâiëüíèâ éîãî ç ïîñàäè, à íà öå ìiñöå ïðèçíà÷èâ çíàíîãî øåñòèêîëîííèêà æèäà ëåéòåíàíòà Äæ. Ëàøèíñüêîãî. Êåðiâíèê Ñëóæáè áåçïåêè Å. Ãóâåð îñîáèñòî äîðó÷èâ ïðåçèäåíòîâi Ã. Òðóìåíîâi äîêóìåíòè, ÿêi äîâîäèëè ïîçà âñÿêèì ñóìíiâîì, ùî çàñòóïíèê Ìiíiñòðà ñêàðáó Ã. Ä. Ãâàéò º ìîñêîâñüêèì øïèãóíîì. Ïiñëÿ öüîãî ïðåçèäåíò Ã. Òðóìåí ïiäâèùèâ Ã. Ãâàéòà, ïðèçíà÷èâøè éîãî äî Êîìiñi¿ Óïðàâèòåëiâ Ìiæíàðîäíî¿ Ôiíàíñîâî¿ Ôóíäàöi¿. Ïàðëàìåíò óõâàëèâ çàêîí, ÿêèé ïîáîðþº êîìóíiçì ó ÑØÀ. Ïðåçèäåíò Ã. Òðóìåí âiäìîâèâñÿ éîãî ïiäïèñàòè. Çãiäíî ç Êîíñòèòóöiºþ ÑØÀ Ïàðëàìåíò óõâàëèâ áiëüøiñòþ äâîõ òðåòèí ãîëîñiâ òîé çàêîí îáîâ’ÿçêîâèì i áåç ïiäïèñó ïðåçèäåíòà. Õî÷ ïðåçèäåíò ÑØÀ íå ìຠíà òî ïðàâà, ïðîòå ïðåçèäåíò Ã. Òðóìåí íå äîçâîëèâ Ñåíàòñüêié ñëiä÷ié êîìiñi¿ ïåðåãëÿíóòè ïîëiòè÷íi æèòòºïèñè óðÿäîâöiâ Ìiíiñòåðñòâà çàêîðäîííèõ ñïðàâ. Òàêîæ íå äîçâîëèâ ¿é ïåðåãëÿíóòè àðõiâ Ô. Ðóçâåëüòà. Âiéñüêîâèé çàñòóïíèê Ìiíiñòðà Äæ. Ìàêêëîé âiäìiíèâ ïðèïèñè, ùî íå äîçâîëÿëè ïðèéìàòè êîìóíiñòiâ íà æîäíi ïîñàäè ó Âiéñüêîâîìó Ìiíiñòåðñòâi. À òàêó ëþäèíó ïðåçèäåíò Ã. Òðóìåí ïðèçíà÷èâ 1949 ðîêó íà ãîëîâó âiéñüêîâîãî óðÿäó ÑØÀ ó Íiìå÷÷èíi. Éîãî çàñòóïíèêàìè ïðèçíà÷èâ äâîõ æèäiâ: øåñòèêîëîííèêà Á. Áîòåíâiçåðà òà ï’ÿòèêîëîííèêà Ì. Ëîâåíòàëÿ. Îñòàííié áóâ ðàäíèêîì ïðåçèäåíòà i ìîñêîâñüêèì øïèãóíîì. Ãîëîâà âiéñüêîâîãî óðÿäó ÑØÀ Äæ. Ìàêêëîé ç òèìè ñâî¿ìè çàñòóïíèêàìè áóëè âñåâëàäíèìè öàðÿìè ó ïîäîëàíié Íiìå÷÷èíi. Öå âîíè âèëîâèëè i ïåðåäàëè ìîñêâèíàì òðè ìiëüéîíè óòiêà÷iâ ç ÑÐÑÐ. Öå âîíè íåçàêîííî ïåðåâîçèëè òèñÿ÷i æèäiâ ç ªâðîïè äî ÑØÀ. Ïðåçèäåíò Ä. Åéçåíõàóåð çàïåðå÷óâàâ, ïåðåøêîäæàâ Ïàðëàìåíòñüêèì ñëiä÷èì êîìiñiÿì äîñëiäæóâàòè äiÿëüíiñòü êîìóíiñòiâ â óðÿäi ÑØÀ. Âií íàêàçàâ ìiíiñòðàì áîðîíèòè óðÿäîâöiâ, çàïiäîçðåíèõ ó íåâiðíîñò³ ÑØÀ. Âií íàêàçàâ Ñëóæái áåçïåêè íå ïîäàâàòè Ïàðëàìåíòñüêèì ñëiä÷èì êîìiñiÿì äîêóìåíòiâ, ÿêi äîâîäèëè çðàäó, øïèãóíñòâî óðÿäîâöiâ. Ñåíàòñüêà ñëiä÷à êîìiñiÿ ïiä ãîëîâóâàííÿì Äæ. Ìàêêàðòi ïðèéøëà äî âèñíîâêó, ùî ðàäiî „Ãîëîñ Àìåðèêè“ òà ïðåñîâèé âiääië Ìiíiñòåðñòâà çàêîðäîííèõ ñïðàâ ïîøèðþþòü øåñòèêîëîííó i íàâiòü ï’ÿòèêîëîííó ïðîïàãàíäó. Ãîëîâà Êîìiñi¿ ñåíàòîð Äæ. Ìàêêàðòi îñîáèñòî ïîäàâ ïðåçèäåíòîâi Ä. Åéçåíõàóåðîâi óäîêóìåíòîâàíi äîâîäè ïðî öå. Ä. Åéçåíõàóåð íàçâàâ Äæ. Ìàêêàðòi „ïàëiºì êíèæîê“ i âèêèíóâ òi äîêóìåíòè äî ñìiòòÿ. Óðÿä ÑØÀ íà âèìîãó Ñëóæáè áåçïåêè íàêàçàâ íå âèäàâàòè çàêîðäîííèõ ïàñïîðòiâ êîìóíiñòàì ÑØÀ. Ïðåçèäåíò Äæ. Êåííå-

äi âiäìiíèâ òîé íàêàç. Òåïåð êîìóíiñòè ÑØÀ áåç ïåðåøêîä ¿çäÿòü äî Ìîñêâè ïî òàºìíi íàêàçè òà íà âèøêië. Ãîëîâà ÊÏ ÑØÀ Ãåðõàðò Àéñëåð ùîðîêó ¿çäèòü. Çà ïîðàäîþ Ìiíiñòðà çàêîðäîííèõ ñïðàâ, øåñòèêîëîííèêà Ä. Ðàñêà, ïðåçèäåíò Äæ. Êåííåäi íàêàçàâ ïðèïèíèòè äîïîìîãó íàöiîíàëüíîìó óðÿäîâi Ëàîñó, ùîáè ïðèìóñèòè éîãî ïðèéíÿòè äî ñâîãî ñêëàäó êîìóíiñòiâ. Äæ. Êåííåäi óñóíóâ ç ïîñàäè êåðiâíèêà äàëåêîñõiäíî¿ ïîëiòèêè ïàòðiîòà ÑØÀ, ïðèõèëüíèêà êèòàéñüêèõ íàöiîíàëiñòiâ Â. Ìàêêåíîíà, à ïðèçíà÷èâ íà òó ïîñàäó øåñòèêîëîííèêà À. Ãàððiìàíà. Ïðåçèäåíò Äæ. Êåííåäi ïðèçíà÷èâ íà êåðiâíèêà ðàäiîñòàíöi¿ „Ãîëîñ Àìåðèêè“ øåñòèêîëîííèêà Åäâàðäà Ìîðîâà, ÿêèé âiäêðèòî çàõèùàâ êîìóíiñòiâ, âèõâàëÿâ ÑÐÑÐ, âií êiëüêà ðàçiâ ¿çäèâ äî Ìîñêâè íà ïðîùó. Íà ñâîãî çàñòóïíèêà âií ïðèçíà÷èâ Ðiäà Ãàððiñà, ÿêèé íàïèñàâ êíèæêó íà çàõèñò êîìóíiñòiâ. Äæ. Ìàêêàðòi îáâèíóâàòèâ éîãî â êîìóíiçìi i ïî÷àâ ïðîòè íüîãî ñëiäñòâî, âíàñëiäîê ÷îãî Ð. Ãàððiñ ñàìîóñóíóâñÿ ç äåðæàâíî¿ ñëóæáè. Äæ. Êåííåäi ïðèéíÿâ éîãî íàçàä. Å. Ìîðîâ íàêàçàâ òðüîì ñâî¿ì óðÿäîâöÿì ñêëàñòè ñïèñêè àìåðèêàíñüêèõ ñòàðøèí ó ÑØÀ i ïîçà ÑØÀ, ÿêi âîðîæå ñòàâèëèñÿ äî ï’ÿòè- i øåñòèêîëîííèêiâ. Õòî i çàäëÿ ÷îãî ïîòðåáóâàâ òi ñïèñêè? Íà âèìîãó Ñëóæáè áåçïåêè óðÿä çâiëüíèâ ç ïîñàäè êåðiâíèêà àòîìíî¿ ëàáîðàòîði¿ øåñòèêîëîííèêà, êîìóíîëþáà ïðîôåñîðà Äæåìñà Îïåíãåéìåðà. Ïðåçèäåíò Ë. Äæîíñîí íàêàçàâ çàïëàòèòè éîìó âiäøêîäóâàííÿ 50.000 äîëàðiâ i íàãîðîäèâ éîãî ìåäàëëþ. Âåðõîâíèé Ïðîêóðîð ÑØÀ Ðîáåðò Êåííåäi, áðàò ïðåçèäåíòà, êiëüêàðàçîâî âèñòóïàâ íà çàõèñò êîìóíiñòiâ ÑØÀ. Âií 11 ðîêiâ íå âèêîíóâàâ óõâàëè Ïàðëàìåíòó, ÿêà çîáîâ’ÿçóº ÷ëåíiâ ÊÏ ÑØÀ ïîäàâàòè ñâî¿ ïðiçâèùà é àäðåñè ïîëiöi¿.* Ìiíiñòð çàêîðäîííèõ ñïðàâ Ä. Ðàñê çàáîðîíèâ ñâî¿ì óðÿäîâöÿì ñâiä÷èòè ó Ñåíàòñüêèõ ñëiä÷èõ êîìiñiÿõ, ÿêi âèøóêóâàëè êîìóíiñòiâ â óðÿäi. Ó ïåðøèé æå ðiê ñâîãî óðÿäóâàííÿ Ä. Ðàñê ïîðó÷èâñÿ çà 152 êàíäèäàòè íà âèñîêi ïîñàäè â óðÿäi, ùî ¿õ Ñëóæáà áåçïåêè ïiäîçðiâàëà â íåâiðíîñòi äî ÑØÀ. Âiéñüêîâèé çàñòóïíèê Ìiíiñòðà æèä Å. Êàöåíáàõ çàáîðîíèâ 1961 ðîêó ïîêàçóâàòè ó âiéñüêó ïðîòèêîìóíiñòè÷íèé ôiëüì „Äiÿ çíèùåííÿ“. Öåé ôiëüì çðîáëåíèé íà ìàòåðiàëàõ Ñåíàòñüêî¿ ñëiä÷î¿ êîìiñi¿. Âií ïîêàçóâàâ øïèãóíñòâî òà ðîçêëàäíèöüêó äiÿëüíiñòü êîìóíiñòiâ ó ÑØÀ. Íå çíàòè ÷è óðÿä ÑÐÑÐ íàãîðîäèâ òîãî àìåðèêàíñüêîãî çàñòóïíèêà îðäåíîì Ëåíiíà. Äðóãèé âiéñüêîâèé çàñòóïíèê Ìiíiñòðà Äæîçåô Íàðíi íàêàçàâ 19.05.44 ð.

212

213

* Ïiçíiøå Âåðõîâíèé Ñóä âiäìiíèâ òó óõâàëó.

çíèùèòè àðõiâ, ùî â íüîìó áóëè äîêóìåíòè ïðî çðàäíèêiâ i êîìóíiñòiâ ó âiéñüêó ÑØÀ. Ñëóæáà áåçïåêè çëîâèëà ìîñêîâñüêîãî øïèãóíà, àìåðèêàíñüêîãî äèïëîìàòà Äæîíà Ñüîðâiñà íà ãàðÿ÷îìó. Éîãî çâiëüíèëè 1950 ðîêó ç äåðæàâíî¿ ñëóæáè. Âií ïîñêàðæèâñÿ äî Âåðõîâíîãî Ñóäó. Òîé ñóä, íå ðîçãëÿäàþ÷è ñïðàâè, óõâàëèâ ïîâåðíóòè éîìó ïîñàäó, áî ÿêàñü äðiáíà ôîðìàëüíiñòü áóëà ïîðóøåíà. Âií ñëóæèâ ùå 9 ðîêiâ. Âæå çëîâëåíèõ íà øïèãóíñòâi âèñîêèõ óðÿäîâöiâ, ÿê, íàïðèêëàä, À. Ãiñ, Í. Âiò, Ë. Ïðåñìàí, Ë. Êþði òà iíøèõ óðÿä òðèìàâ íà ñëóæái ùå êiëüêà ðîêiâ. Ãîëîâà Ñåíàòñüêî¿ ñëiä÷î¿ êîìiñi¿ Äæ. Ìàêêàðòi çíàéøîâ ó Âiéñüêîâîìó Ìiíiñòåðñòâi êiëüêàäåñÿò ïiäîçðþâàíèõ ó øïèãóíñòâi óðÿäîâöiâ. ¯õ âèãíàíî çi ñëóæáè. Ïî ñìåðòi Äæ. Ìàêêàðòi âèãíàíi óðÿäîâöi ïîäàëè ñêàðãó äî Âåðõîâíîãî Ñóäó. Òîé ñóä íå ëèøå âèïðàâäàâ ¿õ, àëå é óõâàëèâ, ùîá óðÿä ïðèéíÿâ ¿õ íàçàä íà ñëóæáó, çàïëàòèâøè âiäøêîäóâàííÿ 75.000 äîëàðiâ êîæíîìó.  Ñàí-Ôðàíöiñêî çâiëüíèëè çi ñëóæáè ïðîôåñîðà, ÿêèé âiäìîâèâñÿ âiäïîâiñòè ÷è âií êîìóíiñò ÷è íi. Âåðõîâíèé Ñóä âèçíàâ éîãî çâiëüíåííÿ àíòèêîíñòèòóöiéíèì, òîìó óíiâåðñèòåò ìóñèâ ïðèéíÿòè éîãî íàçàä, çàïëàòèâøè 120.000 äîëàðiâ âiäøêîäóâàííÿ. Çàñòóïíèê Ìií³ñòðà çàêîðäîííèõ ñïðàâ ×àðëç Áîâëåç íiêîëè „íå ìàâ ÷àñó“ âèñëóõàòè ñòóðáîâàíèõ êîìóíiñòè÷íèìè óñïiõàìè äèïëîìàòiâ. Äóæå âàæëèâi íàêàçè Ìiíiñòåðñòâà çàêîðäîííèõ ñïðàâ íà êîðèñòü êîìóíiñòiâ íå ïiäïèñàíi íiêèì. Ìîñêîâñüêèé øïèãóí Âàëåíòèí ¥óáå÷åâ ìàâ âèñîêó ïîñàäó â ÎÎÍ. ×èíîâíèöÿ Ìiíiñòåðñòâà þñòèöi¿ æèäiâêà Þäiò Êàïëàí ïåðåäàëà éîìó áàãàòî âàæëèâèõ òàºìíèõ äîêóìåíòiâ óðÿäó ÑØÀ. Ñëóæáà áåçïåêè çëîâèëà Â. ¥óáå÷åâà íà ãàðÿ÷îìó. Àìåðèêàíñüêèé ñóä âèçíàâ éîãî ïðîâèíó, àëå óðÿä ÑØÀ âèïóñòèâ éîãî íåïîêàðàíèì äî ÑÐÑÐ. Àìåðèêàíñüêà ìàôiÿ çàáèëà 1963 ðîêó ðóêàìè òóáiëüöiâ ÷èííîãî âîðîãà êîìóíiñòiâ ïðåçèäåíòà ’ºòíàìó Í´î Äiºìà òà ìiíiñòðà Í´î Íó. Áðàò Í. Äiºìà ñõîâàâñÿ òàì â àìåðèêàíñüêîìó ìîíàñòèði. Ïîñîë ÑØÀ äî ’ºòíàìó Ã. Ëîäæ çàáðàâ éîãî äî áóäèíêó ïîñîëüñòâà i âèäàâ êîìóíiñòàì íà ñòðàòó. Ïðåçèäåíò Ë. Äæîíñîí íå äîçâîëèâ âäîâi óáèòîãî ïðåçèäåíòà Í. Äiºìà ïðè¿õàòè äî ÑØÀ, ùîáè âîíà íå âiäêðèëà àìåðèêàíöÿì ïðàâäè. Êåðiâíèê Âiääiëó ÑÐÑÐ ó Ìiíiñòåðñòâi çàêîðäîííèõ ñïðàâ Ðàëô Ãâàéò êàçàâ 1961 ðîêó ó ñâî¿é ïðîìîâi: „Ìîñêâèíè ìàþòü òó ñàìó ïîëiòè÷íó ìåòó, ùî é ìè, àìåðèêàíöi“. À Ìiíiñòð ôëîòó êàçàâ: „ßêùî ìè, àìåðèêàíöi, íå ìîæåìî íàìîâèòè ìîñêâèíiâ ïðèéíÿòè íàøó òî÷êó çîðó, òî ìè ìóñèìî ïðèéíÿòè ¿õíþ, ÿêùî õî÷åìî âèæèòè“.

Ñåíàòñüêà ñëiä÷à êîìiñiÿ ó ñâîºìó çâiòi ïèñàëà, ùî Ìiíiñòåðñòâî çàêîðäîííèõ ñïðàâ íå âèäຠâiç ïðèÿòåëÿì ÑØÀ íå êîìóíiñòàì, àëå âèäຠâiäêðèòèì âîðîãàì ÑØÀ – êîìóíiñòàì, õî÷ çàêîí çàáîðîíÿº òàêèì âèäàâàòè. Ùîáiëüøå! Ãîëîâi êîìóíiñòè÷íîãî óðÿäó Áðèòàíñüêî¿ ¥âiíå¿ ×. ß´àíîâi öå ìiíiñòåðñòâî çðîáèëî êîðîëiâñüêå ïðèâiòàííÿ ó Âàøèí´òîíi i äàëî 200 ìiëüéîíiâ äîëàðiâ äîïîìîãè. Êîìóíîëþáíîãî äèêòàòîðà Àëæèðó Áåí Áåëà, ùî ïiäïèñàâ ñîþç ç Ìîñêâîþ i Ïåêiíîì, óðÿä ÑØÀ ñàì çàïðîñèâ ïðè¿õàòè äî ÑØÀ. Ïðåçèäåíò Äæ. Êåííåäi âèéøîâ éîìó íàçóñòði÷, ùîáè ïðèâiòàòè, à ãàðìàòè âèñòðiëèëè 21 ðàç íà éîãî ÷åñòü. Íà äðóãèé äåíü öåé ñàìèé Áåí Áåëà öiëóâàâñÿ ç êîìóíiñòè÷íèì äèêòàòîðîì Ô. Êàñòðî íà Êóái. Ìiíiñòåðñòâî çàêîðäîííèõ ñïðàâ ÑØÀ îäåðæóâàëî âiä ðîçâiäêè áàãàòî áåçñóìíiâíèõ äîâîäiâ, ùî Ô. Êàñòðî – êîìóíiñò. Òi ïîâiäîìëåííÿ ìiíiñòåðñòâî õîâàëî, à ðîçñèëàëî ñâî¿ì ïîñëàì çà êîðäîíîì äóæå ïðèõèëüíi äî Ô. Êàñòðî îáiæíèêè. Ìîñêâèíè, àìåðèêàíöi òà àíãëiéöi óêëàëè íà ßëòèíñüêié íàðàäi óãîäó âèäàâàòè ãðîìàäÿí ÑÐÑÐ, ùî îïèíèëèñÿ ïîçà éîãî ìåæàìè, íàçàä äî ÑÐÑÐ. Ó òié óãîäi íå áóëî ñêàçàíî, ùîáè ïîâåðòàòè ñèëîìiöü òèõ, õòî íå õî÷å ïîâåðòàòèñÿ. Àëå àìåðèêàíöi òà àíãëiéöi ïîâåðíóëè ñèëîìiöü ïîíàä òðè ìiëüéîíè. Ðîçóìiþ÷è ãàíåáíiñòü òàêî¿ óãîäè, óðÿäè Âåëèêîáðèòàíi¿ é ÑØÀ íå îïðèëþäíèëè ¿¿ íàâiòü ïî âiéíi ó çáiðöi iñòîðè÷íèõ äîêóìåíòiâ, õî÷ ÷ëåíè ïàðëàìåíòiâ âèìàãàëè öüîãî. Äðóãà ñâiòîâà âiéíà âèãíàëà ç ðiäíèõ îñåëü ó ñâiò çà î÷i êiëüêà ìiëüéîíiâ ëþäåé. Ùîá ðÿòóâàòè òèõ áåçäîìíèõ æåðòâ âiéíè âiä õîëîäó, ãîëîäó, õâîðîá, ÑØÀ òà iíøi äåðæàâè ñòâîðèëè ìiæíàðîäíó äîáðîäiéíó óñòàíîâó „Äîïîìîãîâà òà ïåðåñåëåíñüêà óïðàâà Îðãàíiçàöi¿ Îᒺäíàíèõ Íàöié“. Òà ÄÏÓ íå ìàëà íiÿêèõ iíøèõ çàâäàíü êðiì ðÿòóâàííÿ æåðòâ âiéíè. Íà êåðiâíèêà ÄÏÓ ïðåçèäåíò Ã. Òðóìåí ïðèçíà÷èâ øåñòèêîëîííèêà, ìîñêâîëþáà, êîìóíîëþáà, êîëèøíüîãî ìåðà Íüþ-Éîðêà, æèäà Ô. Ëÿ-¥âàðäiþ (à ïî íüîìó – ùå ãiðøîãî, òàêîæ æèäà, Ã. Ëåìàíà). Âîíè íàêàçóâàëè ñâî¿ì ïiäëåãëèì âèøóêóâàòè â Íiìå÷÷èíi ãðîìàäÿí ÑÐÑÐ i âèäàâàòè ¿õ ìîñêîâñüê³é âiéñüêîâié âëàäi. Âîíè ïîíàáèðàëè íà ñëóæáó äî ÄÏÓ òèñÿ÷i êîìóíiñòiâ òà êîìóíîëþáiâ, à òi ðîáèëè äóæå îõî÷å i áåç íàêàçó. Çàâäÿêè öèì äâîì æèäàì (i ùå äâîì ó âiéñüêîâîìó óðÿäi ÑØÀ â Íiìå÷÷èíi Á. Áîòåíâiçåðîâi i Ì. Ëàâåíòàëåâi, îäåðæàëè âiä Íiìå÷÷èíè âåëè÷åçíå âiäøêîäóâàííÿ íàâiòü i òi æèäè, ÿêèõ ãiòëåðiâöi ÍÅ ãðàáóâàëè. Öi ÷îòèðè æèäè ïåðåâåçëè íåçàêîííî áåç äîçâîëó óðÿäó ÑØÀ ç ªâðîïè äî ÑØÀ äåñÿòêè, ÿêùî íå ñîòíi òèñÿ÷ æèäiâ. Ìè âæå çãàäóâàëè, ùî óðÿä ÑØÀ ïðèçíà÷èâ Ã. Ëåìàíà âiéñüêîâèì ãóáåðíàòîðîì ïîäîëàíî¿ Iòàëi¿. Âií àìåðèêàíñüêèìè

214

215

ëiòàêàìè ïðèâîçèâ ç Ìîñêâè iòàëiéñüêèõ êîìóíiñòiâ i äàâàâ ¿ì âèñîêi ïîñàäè â iòàëiéñüêîìó óðÿäi. Âií äóæå äîïîìiã ðîçáóäóâàòè iòàëiéñüêó êîìóíiñòè÷íó ïàðòiþ. Äî ðå÷i, âií – ìiëüéîíåð, ñåíàòîð i ïîëêîâíèê Ãåíåðàëüíîãî Øòàáó ÑØÀ. ÑØÀ âæå ðîáëÿòü ïåðøi êðîêè äî ñâiòîâî¿ íàääåðæàâè i ñâiòîâîãî ñîöiàëiñòè÷íîãî íàäóðÿäó. Òàê, óðÿä ÑØÀ: 1) Çàáîðîíèâ ñâî¿ì âiéñüêîâèêàì êðèòèêóâàòè iäåþ ðîççáðîºííÿ. 2) Äóæå çìåíøèâ ñàìîîáîðîíó øòàòiâ, òîáòî ìiëiöiþ. 3) Ïðèïèíèâ âèïóñê áîìáîâîçiâ Á-70, Á-52, Á-58, íå çâàæàþ÷è íà ïðîòåñòè Ãåíåðàëüíîãî Øòàáó. 4) Âiääàâ Ïiâíi÷íîìó Àòëàíòè÷íîìó Ñîþçîâi (ÍÀÒÎ) 5 ç óñiõ 6 ïiäâîäíèõ ÷îâíi⠄Ïîëÿðiñ“. 5) Çâiëüíèâ ç âiéñüêà òèõ ãåíåðàëiâ, ÿêi íå âèçíàâàëè iäå¿ ñâiòîâîãî íàäóðÿäó. 6) Íàêàçàâ ãåíåðàëàì âèõîâóâàòè âîÿêiâ ó äóñi âçàºìîçàëåæíîñòi i ñïiâæèòòÿ äåðæàâ i íàðîäiâ. 7) Íàìàãàºòüñÿ çàìèðèòèñÿ çi ÑÐÑÐ çà ÂÑßÊÓ öiíó, ïîñòóïàþ÷èñü Ìîñêîâùèíi ùîðàç áiëüøå. 8) Ïðåçèäåíò Äæ. Êåííåäi ó ñâî¿é ïðîìîâi íà ñâÿòi Íåçàëåæíîñòi âiäêðèòî íàìîâëÿâ âiäìîâèòèñÿ âiä äåðæàâíî¿ íåçàëåæíîñòi ÑØÀ íà êîðèñòü ÎÎÍ. Ïîñîë ÑØÀ ó Ìîñêâi ãåíåðàë Äæ. Äií ïèøå: „ß áóâ íà áàãàòüîõ ìîñêîâñüêèõ ó÷òàõ, ìîñêîâñüêi ñòðàâè, ãîð³ëêà òà óðî÷èñòi òîñòè çà äðóæáó ìåíi îñòîãèäëè äî íóäîòè. I ïî êîæíié ó÷òi ìè ïîñèëàëè Ìîñêîâùèíi ùå òèñÿ÷ó ëiòàêiâ“. ÑØÀ ïîäàðóâàëè Ìîñêîâùèíi 35.000 ìîòîöèêëiâ, 415.000 òåëåôîíiâ, 15.000.000 ïàð ÷îáiò, 4.000.000 òîí õàð÷iâ, 52.000 àâòîìîáiëiâ. Çà âiéíè ÑØÀ äàëè äîïîìîãè ÑÐÑÐ íà 10,8 ìiëüÿðäiâ äîëàðiâ, à ïî âiéíi – ùå íà 220 ìiëüéîíiâ äîëàðiâ. ÑØÀ ïîáóäóâàëè ñâî¿ì êîøòîì (íà 2.500.000 äîëàðiâ) i ñâî¿ìè iíæåíåðàìè â êîìóíiñòè÷íié Ïîëüùi âåëèêèé ñòàëåëèâàðíèé çàâîä ç íàéíîâiøîþ ìàøèíåðiºþ, à â êîìóíiñòè÷íié Þãîñëàâi¿ – õiìi÷íèé çàâîä. Êîìóíiñòè÷íîìó óðÿäîâi Iíäîíåçi¿ ÑØÀ äàëè âñiëÿêîãî äîáðà íà 479 ìiëüéîíiâ äîëàðiâ. Ïðåçèäåíò Ä. Åéçåíõàóåð ïðîãîëîñèâ 15.08.1957 ð., ùî ÑØÀ âiäiðâàëè êîìóíiñòè÷íó Þãîñëàâiþ âiä Ìîñêîâùèíè. Ó âiäïîâiäü íà öå É. Òiòî ïðîãîëîñèâ 20.08.1957 ð., ùî âií ïîãîäèâñÿ ç Ì. Õðóùîâèì íà ñïiâïðàöþ i âçàºìíó äîïîìîãó. À 9.12.1957 ð. É. Òiòî ïðîãîëîñèâ, ùî Þãîñëàâiÿ âiäìîâëÿºòüñÿ âiä äîïîìîãè ÑØÀ. Òîäi ïîñîë ÑØÀ ïîïðîñèâ É. Òiòî, ùîá âií íå âiäìîâëÿâñÿ. É. Òiòî ìàâ äîáðå ñåðöå i ïîãîäèâñÿ. I ÑØÀ äàëè Þãîñëàâi¿ âñiëÿêîãî äîáðà íà 2,4 ìiëüÿðäà äîëàðiâ. Âîíà îäåðæàëà: 130 ðà216

êåòíèõ ëiòàêiâ, 100 çâè÷àéíèõ i 70 ìîðñüêèõ ëiòàêiâ, 900 òàíêiâ, 15.000 âàíòàæíèõ àâòîìîáiëiâ i òðàêòîðiâ. Çà ÿêó öiíó ÑØÀ ¿é „ïðîäàâàëè“ – ïîêàçóº ïðèêëàä ðàêåòíèõ ëiòàêiâ. Ïîáóäóâàòè òàêèé êîøòóâàëî 300.000 äîëàðiâ, à ÑØÀ ïðîäàâàëè Þãîñëàâi¿ çà 10.000 äîëàðiâ. Ìàôiÿ âèïðàâäóâàëàñÿ òèì, ùî, ìîâëÿâ, òi ëiòàêè (Ô-86) áóëè âæå çàñòàðiëi i íåïðèäàòíi. Àëå çà Áåðëiíñüêî¿ îáëîãè óðÿä ÑØÀ âèñëàâ äî Íiìå÷÷èíè 10 òàêèõ ëiòàêiâ. Ìàôiÿ â óðÿäi ÑØÀ âèäàëà íà äîïîìîãó êîìóíiñòè÷íèì äåðæàâàì ïîíàä 100 ìiëüÿðäiâ äîëàðiâ. ßêáè ÑØÀ íå äàëè ¿ì öiº¿ i âñiëÿêî¿ iíøî¿ äîïîìîãè, òî êîìóíiñòè÷íi óðÿäè òèõ äåðæàâ âæå äàâíî çàâàëèëèñÿ. À íàéïåðøå, çàâàëèâñÿ áè ÑÐÑÐ. Âðÿòóâàëà éîãî ìàôiÿ.

Çà ïåðøèõ ñòîði÷ õðèñòèÿíñòâà öåðêâà ââàæàëà âåëèêèì ãðiõîì áðàòè âiäñîòêè çà ïîçè÷åíi ãðîøi. Çà ñåðåäíüîâi÷÷ÿ öåðêâà ìàëà ñèëó âïëèâàòè íà óðÿäè, íàâiòü iíîäi íàêèäàòè óðÿäàì öåðêîâíi çàêîíè òà çàñàäè. Òîäi äåðæàâà äóæå êàðàëà òèõ, õòî áðàâ âiäñîòêè çà ïîçèêó, à ëèõâàðñòâî êàðàëà ñìåðòþ. Íàïðèêëàä, â Àíãëi¿ êîðîëü Àëüôðåä âèäàâ çàêîí, çà ÿêèì âñå ìàéíî òîãî, õòî áðàâ âiäñîòêè çà ïîçèêè, äåðæàâà âiäáèðຠâiä íüîãî, à êîëè âií ïîìðå, òî çàáîðîíÿºòüñÿ õîâàòè çà õðèñòèÿíñüêèì îáðÿäîì, íàâiòü çàáîðîíÿºòüñÿ çàêîïóâàòè òàêîãî íà õðèñòèÿíñüêîìó öâèíòàði.  XI ñò. êîðîëü Åäâàðä Êîíôåñîð íàêàçàâ çàáèðàòè äî äåðæàâè âñå ìàéíî ïîìåðëîãî ëèõâàðÿ, ïîçáàâëÿþ÷è ñïàäêîºìöiâ ïðàâà íà ñïàäùèíó.  XIII ñò. êîðîëü Äæîí çàáðàâ ñîái ìàéíî âñiõ âiäîìèõ ëèõâàðiâ.  XIV ñò. çà êîðîëÿ Äæåìñà I-ãî çàêîí ââàæàâ ëèõâàðñòâî òàêèì æå çëî÷èíîì ÿê i âáèâñòâî, òîìó âîíî êàðàëîñÿ ñìåðòþ. Íå çâàæàþ÷è íà òàêi ñóâîði êàðè, æèäiâñüêi çîëîòàði â Àíãëi¿ ïî äîâãié áîðîòüái çà ïðàâî ïîçè÷àòè ç âiäñîòêîì – ïåðåìîãëè. Àíãëiéñüêèé Ïàðëàìåíò ïðèìóøåíèé áóâ 1609 ðîêó óçàêîíèòè ïîçè÷êè ç âiäñîòêàìè. Õòî, ÷è ùî ïðèìóñèâ ïàðëàìåíò? Áîþ÷èñü ïîçè÷àòè ãðîøi çà âiäñîòêè, çîëîòàði ñêëàäàëè ãðîøi âäîìà. Òîäi áóëè ëèøå ìåòàëåâi ãðîøi. Òàêèì ÷èíîì âåëèêà êiëüêiñòü ãðîøåé çàáèðàëàñÿ ç îáiãó, à öå äóæå ãàëüìóâàëî òîðãiâëþ òà ïðîìèñåë, áî áðàêóâàëî îáiãîâèõ ãðîøåé. Ñàìå òîäi Àíãëiÿ âîþâàëà ç Ôðàíöiºþ, à äåðæàâíà ñêàðáíèöÿ áóëà ïîðîæíÿ. Êîðîëü Âiëüÿì III çâåðíóâñÿ äî çîëîòàðiâ çà ïîçèêîþ. Âîíè ïîçè÷èëè éîìó 5 ìiëüéîíiâ ôóíòiâ ñòåðëiíãiâ ç óìîâîþ óçàêîíèòè âiäñîòêîâi ïîçè÷êè. Âèòðàòèâøè òi 5 ìiëüéîíiâ ôóíòiâ, êîðîëü çàæàäàâ ùå 6 ìiëüéîíiâ ôóíòiâ. Çîëîòàði îáiöÿëè ïîçè÷èòè, ÿêùî âií äîçâîëèòü ¿ì çàñíóâàòè áàíê ç ïðàâîì êàðáóâàòè ãðîøi. Áîþ÷èñü ïðîãðàòè âiéíó, Ïàðëàìåíò ïîãîäèâñÿ i âèäàâ 1694 ðîêó çàêîí ïðî çàñíóâàííÿ Àíãëiéñüêîãî Áàíêó, ùî ìàâ ïðàâî ïîçè÷àòè ãðîøi çà âiäñîòêè, ïiä çàñòàâó áóäü-ÿêîãî ìàéíà,

êðiì öåðêîâíîãî. À 1844 ðîêó óðÿä íàäàâ éîìó ïðàâî äðóêóâàòè ïàïåðîâi ãðîøi. Âií íàäðóêóâàâ ¿õ 20-òèêðàòíî áiëüøå, íiæ ìàâ çîëîòà. Òîäi áiëüøiñòü ôiëié Àíãëiéñüêîãî Áàíêó íàëåæàëà ðîäèíi Ðîòøiëüäiâ, îòæå, ôàêòè÷íî áàíê íå áóâ äåðæàâíèì. Òàê Ðîòøiëüäè çðîáèëè ñîái ç ÍI×ÎÃÎ âåëèêi ìiëüéîíè ôóíòiâ ñòåðëiíãiâ. Ó Âåëèêîáðèòàíi¿ áóëî 1944 ðîêó â îáîðîòi ãðîøåé íà 2.500 ìiëüéîíiâ ôóíòiâ. Ç íèõ 10 ìiëüéîíiâ ôóíòiâ áóëî äðiáíî¿ ìiäÿíî¿ ìîíåòè, à 40 ìiëüéîíiâ ôóíòiâ ñðiáíî¿. Öi 50 ìiëüéîíiâ ôóíòiâ áóëè âëàñíiñòþ óðÿäó Âåëèêîáðèòàíi¿, âñÿ ðåøòà 2.450 ìiëüéîíiâ ôóíòi⠖ âëàñíiñòþ Áàíêó Àíãëi¿. À âëàñíèêîì Áàíêó Àíãëi¿ áóëà ðîäèíà Ðîòøiëüäiâ. Çàñíîâíèê Ðîòøiëüäiâñüêèõ áàíêiâ çîëîòàð Àìøåë Áàâåð ìàâ ó Ôðàíêôóðòi þâåëiðíó êðàìíèöþ ç ÷åðâîíèì íàïèñîì „Ðîòøiëüä“. Éîãî ï’ÿòü îíóêiâ ñòàëè ñâiòîâèìè áàíêiðàìè, ôàêòè÷íèìè âëàñíèêàìè „äåðæàâíèõ“ áàíêiâ Àíãëi¿, Ïðóññi¿, Ôðàíöi¿, Iñïàíi¿, Ãîëëàíäi¿, ÑØÀ. Òîé Àìøåë Áàâåð êàçàâ: „Äàéòå ìåíi ïðàâî êàðáóâàòè ãðîøi, i ÿ íà÷õàâ íà âñi çàêîíè“. Òàê ïî÷àëàñÿ çîëîòà äîáà áàíêiðñüêî¿ ìàôi¿. Çäîáóâøè ïðàâî äðóêóâàòè ïàïåðîâi ãðîøi, áàíêè ñòàëè íà òâåðäèé, øèðîêèé øëÿõ äî îïàíóâàííÿ íå ëèøå åêîíîìi÷íîãî, àëå é ÓÑÜÎÃÎ æèòòÿ íàðîäiâ i, íàñàìïåðåä – ïîëiòè÷íîãî. Êîæíèé áàíêíîò, ùî éîãî áàíê íàäðóêóâàâ i ïóñòèâ â îáiã,– öå éîãî âåêñåëü, öå – éîãî çîáîâ’ÿçàííÿ îáìiíÿòè òîé âåêñåëü íà çîëîòi ÷è ñðiáíi ãðîøi â áóäü-ÿêèé ÷àñ íà âèìîãó òîãî, õòî ìຠòîé âåêñåëü. Ðàíiøå öå áàíêiâñüêå çîáîâ’ÿçàííÿ áóëî íàäðóêîâàíå íà êîæíié ãðîøîâié îäèíèöi. Îòæå, áàíê ìóñèâ ìàòè ó ñâî¿õ ñêðèíÿõ çîëîòà òà ñðiáëà ñòiëüêè, ùîá âèñòà÷èëî îáìiíÿòè ÂÑI ïàïåðîâi ãðîøi, ùî ¿õ áàíê âèïóñòèâ â îáiã. Íà ïî÷àòêàõ áàíêiâíèöòâà òàê i áóëî. Òîäi ïàïåðîâi ãðîøi áóëè íà 100 % çàáåçïå÷åíi çîëîòîì òà ñðiáëîì ÷è äîðîãèìè ñàìîöâiòàìè. Ãðîøi º ëèøå òåõíi÷íèì çàñîáîì ïîëåãøèòè îáìií êðàìîì ÷è ïðàöåþ. Çàìiñòü äèêóíñüêîãî ñïîñîáó ìiíÿòè êðàì íà êðàì ÷è íà ïðàöþ, ëþäè íàâ÷èëèñÿ ùå çà äîiñòîðè÷íèõ ÷àñiâ ìiíÿòè êðàì ÷è ïðàöþ íà ãðîøi. Ïîñòàâ âèðàç „ïðîäàâàòè“ çà ãðîøi. Âæå çà ñåðåäíüîâi÷÷ÿ òîðãiâëÿ òà ïðîìèñåë ïî÷àëè òàê ðîñòè, ðîçâèâàòèñÿ, ùî íå âèñòà÷àëî àíi ìåòàëåâèõ, àíi ïàïåðîâèõ ãðîøåé. Ñàìå æèòòÿ øòîâõàëî çáiëüøèòè ¿õ êiëüêiñòü. Êiëüêiñòü ìåòàëåâèõ ãîäi áóëî äóæå çá³ëüøèòè. Íå ëèøàëîñÿ íi÷îãî iíøîãî ÿê çáiëüøèòè êiëüêiñòü ïàïåðîâèõ. Àëå ïàïåðîâi ìóñÿòü ìàòè çàáåçïåêó çîëîòîì, ñðiáëîì. À éîãî áóëî îáìàëü. Òà áàíêiâñüêèé äîñâiä ïîêàçàâ, ùî ìåíøå íiæ 100 % çàáåçïå÷åííÿ çîëîòîì ïàïåðîâèõ

218

219

VII.

ÁÀÍʲÐÈ

ãðîøåé âèñòà÷àº, ùîá çàáåçïå÷èòè ïàïåðîâi ãðîøi, áî ëþäè íå îáìiíþþòü ó áàíêàõ ÂÑI ïàïåðîâi ãðîøi íà çîëîòi, ñðiáíi, à ëèøå äóæå ìàëó ÷àñòèíó, à áiëüøiñòü ïàïåðîâèõ ãðîøåé îáåðòàºòüñÿ ïîìiæ ëþäüìè. Îòæå, óðÿäè äîçâîëèëè áàíêàì ìàòè ìåíøå ÿê 100 % çàáåçïå÷åííÿ. Ïåðøå äîçâîëÿëè ìàòè 75 %, ïîòiì – 50 %, à òåïåð º ÷èìàëî äåðæàâ, ùî ìàþòü ëèøå 10 % çîëîòîãî çàáåçïå÷åííÿ ñâî¿õ ïàïåðîâèõ ãðîøåé. I òàêà ôàêòè÷íà ÍÅáåçïåêà íå øêîäèòü äîòè, äîêè íå çàõèòàëàñÿ ó ëþäÿõ äîâiðà äî áàíêiðiâ ÷è äî óðÿäó. Ïî êîæíié âiéíi âåëèêi áàíêè êiëüêàðàçîâî çáiëüøóþòü ñâî¿ êàïiòàëè, áî âiéíà âèìàãຠâåëèêèõ ãðîøåé, i óðÿäè ìóñÿòü ïîçè÷àòè ¿õ ó áàíêiðiâ, âèäàþ÷è ¿ì äåðæàâíi îáëiãàöi¿ ç çàáåçïå÷åíèì âiäñîòêîì. Êîëè íåìà âiéíè, òî áàíêè çàðîáëÿþòü íå ìåíøi ìiëüÿðäè íà åêîíîìi÷íèõ êðèçàõ, ùî ðóéíóþòü äîáðîáóò ìiëüéîíiâ ëþäåé. Ïðàâî äðóêóâàòè ïàïåðîâi ãðîøi º âåëè÷åçíîþ áàíêiðñüêîþ ñèëîþ. Öþ ñèëó áåçìåæíî çáiëüøóþòü ïîçèêè, ùî ¿õ äàþòü áàíêè. Áàíê äຠïîçèêó ïiä çàïîðóêó, ïiä çàñòàâó ìàéíà. Õòî ïîçè÷àº, çàñòàâèâøè ñâîº ìàéíî, íå ìຠïðàâà éîãî ïðîäàòè áåç çãîäè òîãî, ó êîãî âií ïîçè÷èâ ãðîøi. Òàêèì ÷èíîì çàêëàäåíå ìàéíî ñòຠíiáè ñïiëüíèì ïîçè÷àëüíèêà i áîðæíèêà àæ äîòè, äîêè íå ñïëà÷åíà ïîçèêà. Ïîêè áîðæíèê ïîâåðíå ñâîþ ïîçèêó, âàðòiñòü çàêëàäåíîãî ìàéíà ìîæå âïàñòè. Ùîá çàáåçïå÷èòè ñåáå âiä óòðàò, ëèõâàð çàâæäè ïîçè÷ຠäàëåêî ìåíøå, íiæ âàðòóº ìàéíî áîðæíèêà. Êîëè áîðæíèê íå çàïëàòèòü ïîçèêè íà ÷àñ, ëèõâàð çàáèðຠÂÑÅ ìàéíî, à íå ëèøå ÷àñòèíó, ùî âàðòóº íåñïëà÷åíà ïîçèêà. Íà Çàêàðïàòòi æèäè ïîçè÷àëè ñåëÿíàì îäíó äâàäöÿòó âàðòîñòi çàêëàäåíîãî ìàéíà, ÿêùî ñåëÿíèí íå çàïëàòèâ ïîçèêè íà ÷àñ.  XIX ñò. iç çàãàëüíèì ïîøèðåííÿì äåìîêðàòè÷íîãî ëàäó çàêîíè çàáîðîíèëè öå i âèìàãàþòü, ùîáè çàêëàäåíå ìàéíî âèïðîäàâàëîñÿ íà ïðèëþäíîìó àóêöiîíi. Íà àóêöiîíi êîæíèé ïðèñóòíié ìîæå êóïèòè. Ïðîäàºòüñÿ òîìó, õòî äàñòü íàéáiëüøó öiíó. Àëå òîé, õòî êóïèòü, ìóñèòü îäðàçó çàïëàòèòè ãîòiâêîþ âñi áîðãè, ùî òÿæiþòü íà òîìó ìàéíi. Ïåðåâàæíî îõî÷èõ íå áóâຠáàãàòî i êóïóº ëèõâàð. Ç öiº¿ ïðè÷èíè ëèõâàði ðîáëÿòü âñå, ùî ìîæóòü, àáè áîðæíèê ÍÅ çàïëàòèâ. Ó òàêèé ñïîñiá ó ÑØÀ i â Êàíàäi çà 1930-õ ðîêiâ òðè ìiëüéîíè ðiëüíèêiâ óòðàòèëè ñâî¿ õóòîðè, ï’ÿòü ìiëüéîíiâ äîìîâëàñíèêiâ óòðàòèëè ñâî¿ õàòè, òðè ìiëüéîíè êðàìàði⠖ ñâî¿ êðàìíèö³, 200.000 äðiáíèõ ïiäïðèºìöi⠖ ñâî¿ ïiäïðèºìñòâà. Âñå òå çàáðàëè áàíêè òà âèïîçè÷àëüíi çà íåñïëà÷åíi ïîçèêè. À òå âàðòóâàëî ìiëüÿðäè äîëàðiâ. Áàíêè ÑØÀ âèïóñòèëè ïàïåðîâèõ ãðîøåé íà 20.735.512.645 äîëàðiâ. Àëå â îáiãó º ëèøå ïîëîâèíà òèõ ãðîøåé. Äðóãà ïîëîâèíà ïåðåõîâóºòüñÿ çà êîðäîíîì ÑØÀ òà ñõîâàíà â áàíêàõ.

Ó áàíêàõ ÑØÀ ëåæèòü 10 ìiëüÿðäiâ äîëàðiâ. Àëå áàíêîâi êíèæêè ïîêàçóþòü 150 ìiëüÿðäiâ äîëàðiâ. 140 ìiëüÿðäiâ äîëàði⠖ öå äîìè, çåìëÿ, ôàáðèêè, êðàìíèöi, êîïàëüíi, çàëiçíèöi i ò. ï. ìàéíî ëþäíîñò³ ÑØÀ, çàáîðãîâàíå â áàíêàõ. Îòæå, áà÷èìî, ùî òå ëþäñüêå ìàéíî 15-òèêðàòíî ïåðåâèùóº âñi ãðîøi, ùî ¿õ ìàþòü áàíêè. ßêèì ÷èíîì òàê ñòàëîñÿ? Öå ðàõiâíè÷å øàõðàéñòâî. Ãðîøi, ùî ¿õ áàíê ïîçè÷ຠêîìóñü, çàïèñóþòüñÿ íå íà ñòîðiíêó âèäàòêiâ áàíêó, àëå, íàâïàêè, íà ñòîðiíêó ÏÐÈÁÓÒÊI áàíêó. ×îìó òàêå øàõðàéñòâî? Áî ïîçè÷àºòüñÿ çàâæäè ïiä çàñòàâó ÿêîãîñü ìàéíà. Îòæå, òå çàñòàâëåíå ìàéíî áàíê çàïèñóº äî ñâî¿õ êíèæîê, ÿê ÁÀÍÊIÂÑÜÊÅ ìàéíî. Áàíê ìຠïðàâî âèäàòè ïîçè÷îê íå áiëüøå, ÿê âàðòóº ìàéíî áàíêó. Çàïèñóþ÷è çàñòàâëåíå ëþäñüêå ìàéíî ÿê áàíêiâñüêå ìàéíî, áàíê çáiëüøóº êiëüêiñòü ãðîøåé, ùî ¿õ ìຠïðàâî âèäàâàòè íà ïîçèêè, áî òîé, õòî ïîçè÷àº, íå âèáèðຠç áàíêó âñþ ïîçè÷êó ãîòiâêîþ. Çâè÷àéíî âèáèðຠíå áiëüøå ÿê 5 % ïîçèêè, à íà ðåøòó áàíê âiäêðèâຠéîìó ïîçè÷àëüíèé ðàõóíîê – êðåäèò. Ùîáiëüøå, áîðæíèê çâè÷àéíî ïëàòèòü ñâî¿ âèäàòêè íå ãîòiâêîþ, àëå ÷åêàìè íà òîé áàíê, äå ïîçè÷èâ. Òàêèì ÷èíîì áàíê, ìàþ÷è îäèí ìiëüéîí äîëàðiâ ãîòiâêîþ, ìîæå ôàêòè÷íî ïîçè÷èòè, òîáòî âiäêðèòè ïîçèêîâèé ðàõóíîê íà 30 ìiëüéîíiâ äîëàðiâ. À íà êîæíîìó ïîçè÷åíîìó äîëàðîâi áàíê çàðîáëÿº âiäñîòêè. ßê âåëèêi áàíêiðè ãðàáóþòü ëþäåé â ÑØÀ ïîêàçóþòü òàêi ïðèêëàäè. Çà âiéíè 1914–20 ðîêiâ áóâ ó ÑØÀ âåëèêèé äîáðîáóò, áî âiéñüêîâi ïîòðåáè âèìàãàëè áàãàòî âèðîáiâ òà õàð÷iâ. Ðîáiòíèêè, äîáðå çàðîáëÿþ÷è, êóïóâàëè õàòè; ðiëüíèêè, ìàþ÷è äîáði öiíè íà ðiëüíè÷i âèðîáè, êóïóâàëè áiëüøå çåìëi. À ùî âîíè íå ìàëè âñiº¿ ãîòiâêè íà òå, òî ïîçè÷àëè ó ìiñöåâèõ ìàëèõ áàíêàõ. Ïîíàäòî òàêå áóëî ïîøèðåíî íà ñiëüñüêîãîñïîäàðñüêîìó Çàõîäi ÑØÀ. Òàì ìàëi áàíêè äîáðå çàðîáëÿëè i íå õîòiëè ïiäëÿãàòè Äåðæàâíîìó Çàïàñîâîìó Áàíêîâi. Óðÿä ïîçè÷èâ ó Äåðæàâíîìó Çàïàñîâîìó Áàíêó âåëèêi ãðîøi íà âîºííi âèäàòêè. Ùîáè ñêîðèòè ìàëi íåçàëåæíi áàíêè òà ïîãðàáóâàòè õàòè ó ðîáiòíèêiâ i çåìëþ ó ðiëüíèêiâ, Äåðæàâíèé Çàïàñîâèé Áàíê ñòâîðèâ 1920 ðîêó íàâìèñíî âåëèêó åêîíîìi÷íó êðèçó. Âií çìåíøèâ êiëüêiñòü ãðîøåé â îáîðîòi; íå äàâ ïîçè÷îê ìàëèì áàíêàì; ïiäíiñ âiäñîòîê íà ïîçè÷êè. Áàãàòî íåçàëåæíèõ ìàëèõ áàíêiâ çáàíêðîòóâàëî, áàãàòî ðîáiòíèêiâ óòðàòèëè ñâî¿ õàòè, à ðiëüíèêè ñâî¿ õóòîðè. Ëþäè âòðàòèëè ìàºòêiâ âàðòiñòþ ïîíàä 160 ìiëüÿðäiâ äîëàðiâ. Äðóãà ñâiòîâà âiéíà êîøòóâàëà 200 ìiëüÿðäiâ äîëàðiâ. Ïàðëàìåíò i Ñåíàò ÑØÀ âiäêèíóëè 1920 ðîêó âèìîãó ïðåçèäåíòà Â. Âiëüñîíà, ùîáè ÑØÀ ñòàëè ÷ëåíîì Ëiãi Íàöié. Ñâiòîâà áàíêiðñüêà ìàôiÿ ïîêàðàëà çà öå ÑØÀ. Ñâiòîâi áàíêiðè çàáðàëè

220

221

1927 ðîêó ç Äåðæàâíîãî Çàïàñîâîãî Áàíêó çîëîòà íà 500 ìiëüéîíiâ äîëàðiâ. Òîé áàíê çìåíøèâ êiëüêiñòü ãðîøåé â îáîðîòi. Öå, ðàçîì ç iíøèìè çàõîäàìè áàíêiðñüêî¿ ìàôi¿, ñïðè÷èíèëî 1929 ðîêó âåëè÷åçíó åêîíîìi÷íó êðèçó. Ïîíàä 4.500 ìàëèõ íåçàëåæíèõ áàíêiâ ó ÑØÀ çáàíêðóòóâàëè. Ìàôiÿ çàáðàëà ó ëþäåé çàïiâäóðíî ìàºòêiâ íà âåëèêi ìiëüÿðäè äîëàðiâ. Ñèëó ãðîøîâî¿ ìàôi¿ ïîêàçóº òàêèé ôàêò. Ãîëîâà Ïàðëàìåíòñüêî¿ êîìiñi¿ áàíêiâ i êàïiòàëó Ëó¿ Ìàêôåäåí ïîäàâ 23.05.33 ð. ïàðëàìåíòîâi äóìêó ïîòÿãíóòè äî ñóäó Ìiíiñòðà ñêàðáó, äâîõ çàñòóïíèêiâ Ìiíiñòðà ñêàðáó, âñi Êîìiñiþ óïðàâèòåëiâ Äåðæàâíîãî Çàïàñîâîãî Áàíêó, îáâèíóâà÷óþ÷è ¿õ ó òîìó, ùî âîíè íàâìèñíî ñïðè÷èíèëè åêîíîìi÷íó êðèçó 1929 ðîêó. Çà öþ äóìêó ãîëîñóâàëî ëèøå ï’ÿòü ÷ëåíiâ ïàðëàìåíòó.  íàñòóïíèõ âèáîðàõ ìàôiÿ êèíóëà âåëèêi òèñÿ÷i äîëàðiâ, ùîá çíåñëàâèòè, î÷îðíèòè Ë. Ìàêôåäåíà, i éîãî íå áóëî îáðàíî. Íiõòî iíøèé ëèøå áàíêiðñüêèé ñëóãà i ìàñîí ïðåçèäåíò ÑØÀ Â. Âiëüñîí êàçàâ, êîëè âæå íå áóâ ïðåçèäåíòîì: „Òàêîþ âåëèêîþ ïðîìèñëîâîþ äåðæàâîþ ÿê ÑØÀ ôàêòè÷íî êåðóþòü òi, õòî ïîçè÷ຠãðîøi. Ó ÑØÀ ïîçè÷àëüíà ñïðàâà íå ðîçïîðîøåíà, à, íàâïàêè, çîñåðåäæåíà â ðóêàõ íåáàãàòüîõ áàíêiðiâ. Òèì-òî âñÿ äiÿëüíiñòü àìåðèêàíöiâ ó ðóêàõ òèõ íåáàãàòüîõ áàíêiðiâ òà ìiëüéîíåðiâ. Ôàêòè÷íî àìåðèêàíñüêèé íàðîä º â ïîëîíi áàíêiðiâ. Ôàêòè÷íî íàø óðÿä âæå íå îáèðàºòüñÿ áiëüøiñòþ âiëüíèõ ãîëîñiâ. Ôàêòè÷íî ìàëåíüêèé ãóðò ëþäåé, ùî ìຠó ñâî¿õ ðóêàõ âñþ ïîçè÷êîâó ñïðàâó, íàñòàâëÿº íàì íàø óðÿä“. Â. Âiëüñîíà âèáðàíî íà ïðåçèäåíòà òîìó, ùî âií âèñòóïàâ ïðîòè òîãî, àáè ÑØÀ áðàëè ó÷àñòü ó âiéíi. Íà éîãî îáðàííÿ áàíêið Á. Áàðóõ äàâ 50.000 äîëàðiâ. Ñòàâøè ïðåçèäåíòîì i çàòÿãíóâøè ÑØÀ ó âiéíó, ïðåçèäåíò Â. Âiëüñîí çðîáèâ Á. Áàðóõà äèêòàòîðîì âiéñüêîâî¿ ïðîìèñëîâîñòi i âiéñüêîâèõ çàêóïîê. Íà òié ïîñàäi Á. Áàðóõ çàðîáèâ âåëèêi ìiëüéîíè äîëàðiâ, áî äàâàâ âiéñüêîâi çàìîâëåííÿ ïiäïðèºìñòâàì, ó ÿêèõ âií ìàâ ïà¿, àáî âiä ÿêèõ îäåðæóâàâ âåëè÷åçíi õàáàði. Âií ïóñòèâ ÷óòêè íiáè ÑØÀ ìàþòü íàìið çàìèðèòèñÿ. Òà ÷óòêà ñïðè÷èíèëà ðàïòîâèé âåëèêèé ñïàä öiíè íà ïà¿ ïiäïðèºìñòâ, ÿêi ïðàöþâàëè íà âiéíó. Á. Áàðóõ êóïèâ áàãàòî òàêèõ ïà¿â, à ïîòiì, êîëè âèÿâèëàñÿ áðåõëèâiñòü òî¿ ÷óòêè i öiíà ïà¿â ïiäíåñëàñÿ, òî âií ïðîäàâ ¿õ. Òàê çà êiëüêà ëèøå äíiâ âií çàðîáèâ 750.000 äîëàðiâ. Çà ÷àñiâ âiéíè 1914–20 ðîêiâ ó ÑØÀ ïàíóâàëè òðè íåîôiöiéíi äèêòàòîðè – Áåðíàðä Áàðóõ, ªâãåí Ìåºð i Ïîë Âàðáóð´. Âñi òðè – áàíêiðè i âñi òðè æèäè. ª. Ìåºð áóâ ãîëîâîþ Êîìiñi¿ óïðàâèòåëiâ Äåðæàâíîãî Çàïàñîâîãî Áàíêó ÑØÀ, à Ï. Âàðáó𴠖 éîãî çàñòóïíèêîì. Òðè íàéáiëüøi òâîðöi òåïåðiøíüî¿ ãðîøîâî¿

ñèñòåìè i òåïåðiøíiõ ìiëüÿðäíèõ áîðãiâ ÑØÀ áóëè òðè æèäiâñüêi áàíêiðè – íiìåöüêèé Ï. Âàðáóð´, óêðà¿íñüêèé Å. ¥îëäåíâàéçåð, ùî áóâ 30 ðîêiâ êåðiâíèêîì Äåðæàâíîãî Çàïàñîâîãî Áàíêó ÑØÀ, i ëèòîâñüêèé Ã. Ä. Ãâàéò, ùî áóâ ãîëîâîþ Ìiæíàðîäíî¿ Ãðîøîâî¿ Ôóíäàöi¿. Íüþ-Éîðêñüêèé áàíêið Ã. Ëåìàí áóâ àìåðèêàíñüêèì âiéñüêîâèì ãóáåðíàòîðîì ðîçáèòî¿ Iòàëi¿. Áàíêið Ãåíði Äåéâiñîí áóâ ãîëîâîþ ×åðâîíîãî Õðåñòà ÑØÀ. Ìiëüéîíåð Ãåíði Ôîðä êàçàâ: „Ùîáè ïðèïèíèòè âiéíè íàçàâæäè, íå òðåáà òâîðèòè íiÿêèõ Ëiã Íàöié. Âèñòà÷èòü âçÿòè ïiä äåðæàâíèé êîíòðîëü 50 ñâiòîâèõ æèäiâñüêèõ áàíêiðiâ. Âîíè æ áî âèêëèêàþòü âiéíè, ùîá çàðîáëÿòè ìiëüÿðäè äîëàðiâ“. Æèäiâñüêi áàíêiðè Ñòåðíñ òà ¥îëäñìiò ïîñòà÷àëè ãðîøi Ïîðòóãàëi¿, áàðîí Ãiðø – Òóðå÷÷èíi, Ðîòøiëüä – Ôðàíöi¿, Ñòðîíáå𴠖 Ðóìóíi¿, Ñïåºð òà Ïîëÿêî⠖ Ìîñêîâùèíi, Êóí-Ëåá – ÑØÀ. Àíãëiéñüêi æèäè-ìiëüéîíåðè Ñàñóíè ìàþòü ó ñâî¿õ ðóêàõ ñâiòîâó òîðãiâëþ îïióìîì, àçiéñüêèì øîâêîì òà áàâîâíîþ. Âîíè ìàþòü ñâî¿ áàíêè â Êàëüêóòòi, Øàíõà¿, Ãîíêîíçi, Éîêàãàìi, Áàãäàäi. Ôðàíöóçüêi æèäè-ìiëüéîíåðè ìàþòü ó ñâî¿õ ðóêàõ ãðîøîâi ïîçè÷àëüíi, Ïiâíi÷íî-Iñïàíñüêi çàëiçíèöi, ãàç i àâòîáóñè â Ïàðèæi, ôðàíöóçüêó ëiíiþ àòëàíòè÷íèõ ïàðîïëàâiâ, ñòðàõîâi çàêëàäè â Iñïàíi¿, ïîçè÷àëüíi â Iñïàíi¿; ìàþòü êiëüêà ôðàíöóçüêèõ çàëiçíèöü, áàíê ó Òóíiñi, äåðæàâíèé áàíê Òóðå÷÷èíè, çàëiçíèöi ó Øâåéöàði¿, Ïîðòóãàëi¿, Àâñòði¿, ãàç ó Ìàäðèäi. Æèäiâñüêà ðîäèíà Áiøîôøà¿â ìຠó ñâî¿õ ðóêàõ äåðæàâíèé áàíê Ãîëëàíäi¿, Ôðàíöóçüêî-ªãèïåòñüêèé áàíê, íàöiîíàëüíèé áàíê, ïîçè÷àëüíi â Àíòâåðïåíi, Ëüºæi, Áðþññåëi. Æèäè, áðàòè Ñåëi´ìàíè ïîçè÷àþòü âåëèêi ãðîøi ÑØÀ. Íàïðèêëàä, 1879 ðîêó ïîçè÷èëè ðàçîì ç Ðîòøiëüäàìè 150 ìiëüéîíiâ äîëàðiâ íà áóäîâó Ïàíàìñüêîãî êàíàëó òà çàëiçíèöü. Ç iíøèõ æèäiâ-ìiëüéîíåðiâ áiëüø âiäîìi: Êàìîíäî, Ôîóëä, Ìîíòà´þ, Ñòåðí, Áëàéõðåäåð, Âàðøàâåð, Ìåíäiëüñîí, ¥óíçáîð´, ßôåò, Êóí, Ëåá, Ñåëi´ìà, Ëàçàð, Ë. Øòðàóñ, Ìîð´åíòàó, Äæ. Øiô, Äðåéôóñ, Ñ. Âàéíáåð´, Á. Áîòåíâàéçåð, Åðiê Âàðáóð´, Äæåì Âàðáóð´ òà iíøi. Ìàëèé ãóðòîê ñâiòîâèõ áàíêiðiâ, ùî êåðóº Áàíêîì Ìiæíàðîäíiõ Ðîçðàõóíêiâ ó Áàçåëi (Øâåéöàðiÿ), âèçíà÷àº, äèêòóº âàðòiñòü âñiõ ãðîøåé ó ñâiòi. ßêáè íå áóëî êîìóíiñòè÷íèõ äåðæàâ ó ñâiòi, òî íå áóëî áè ïðè÷èíè îçáðîþâàòèñÿ. Òèì-òî áàíêiðè é ïiäòðèìóþòü êîìóíiñòiâ, áî æ iíàêøå íå çàðîáëÿòü ìiëüÿðäè. Òîæ áàíêið Êîðëiñ Ëàìîíò î÷îëþº „Òîâàðèñòâî ïðèÿòåëiâ ñàâºòñüêî¿ Ðîñ³¿“ òà „Àìåðèêàíñüêó Ðàäó ñàâºòñüêèõ ñòîñóíêiâ“. Íüþ-Éîðêñüêi áàíêiðè

222

223

äàëè Ë. Òðîöüêîìó êiëüêà ìiëüéîíiâ äîëàðiâ íà ðåâîëþöiþ â ìîñêîâñüêié iìïåði¿. Ñâiòîâi áàíêiðè (à áiëüøiñòü ¿õ – æèäè) ïëàíóþòü ïàíóâàòè ó ñâiòi, ñòâîðèâøè ñâiòîâèé íàäóðÿä, ùî áóäå â ¿õíiõ ðóêàõ. Âîíè ïëàíóþòü ñòâîðèòè éîãî ç äîïîìîãîþ ñâiòîâîãî ñîöiàëiçìó, êîìóíiçìó. Òèì-òî âîíè i äàþòü ìiëüéîíè äîëàðiâ ñîöiàëiñòàì òà êîìóíiñòàì íà ¿õíþ ïðîïàãàíäó. Ìîñêâèíè òàêîæ çàïëàíóâàëè çàõîïèòè ó ñâî¿ ðóêè ñâiòîâèé íàäóðÿä ç äîïîìîãîþ ñâiòîâîãî êîìóíiçìó. Çàäëÿ òîãî ìîñêâèíè ðîçáóäóâàëè ç äîïîìîãîþ ñâiòîâîãî êîìóíiçìó i ñâiòîâèõ áàíêiðiâ ñâîþ âåëè÷åçíó âiéñüêîâó ìàøèíó. Òàê äóðíèé ìîñêâèí îáäóðèâ ìóäðîãî æèäà. Àíãëiéñüêi áàíêiðè âèäàëè â 1919–23 ðîêàõ 5 ìiëüéîíiâ ôóíòiâ ñòåðëiíãiâ íà õàáàði àíãëiéñüêèì òà àìåðèêàíñüêèì âåëèêèì ÷àñîïèñàì, ùîáè âîíè íå êðèòèêóâàëè áàíêiâñüêî¿ äiÿëüíîñòi. Õòî ìຠñèëó ðóõàòè îñíîâîþ, òîé ìîæå çðóéíóâàòè âñþ áóäîâó, ùî ñòî¿òü íà òié îñíîâi. Îñíîâîþ æ ïàïåðîâèõ ãðîøåé òåïåð º çîëîòî. Òàêèì ÷èíîì âëàñíèê çîëîòà ìîæå âèçíà÷àòè, íàêèäàòè öiíó ïàïåðîâèõ ãðîøåé. Âiä öiíè ïàïåðîâèõ ãðîøåé çàëåæèòü âñÿ åêîíîìiêà êðà¿íè, à âiä åêîíîìiêè çàëåæèòü âiéñüêîâà i êóëüòóðíà ñèëà íàöi¿. Âiä ñèëè íàðîäó çàëåæèòü éîãî äîìàøíÿ i çîâíiøíÿ ïîëiòèêà. Òàêèì ÷èíîì âiä âëàñíèêà çîëîòà çàëåæèòü äîëÿ íàðîäó. Îòæå, âëàñíèêè çîëîòà ñòàþòü âîëîäàðÿìè íàðîäiâ. Êîëè æ âëàñíèêîì çîëîòà º ÿêàñü ñâiòîâà óñòàíîâà, òî âîíà ñòຠâîëîäàðåì ñâiòó. Çàðîäîê öüîãî ìè âæå ìàºìî. Òðîí òîãî âîëîäàðÿ º â àìåðèêàíñüêîìó ìiñòi Ôîðò-Íîêñ*, à óðÿä i Ãåíåðàëüíèé Øòàá – â Íüþ-Éîðêó i íàçèâàºòüñÿ „Îðãàíiçàöiºþ Îᒺäíàíèõ Íàöié“. Òîé âîëîäàð º âñåìîãóòí³é. Éîãî íàêàçàì êîðÿòüñÿ íàéìîãóòíiøi äåðæàâè. Íiõòî éîãî íå áà÷èòü, àëå âií áà÷èòü óñiõ i âñþäè ó ñâiòi. Óðÿä ïëàòèòü äåðæàâíi áîðãè ç ïîäàòêiâ. Ïîäàòêè æ çàñíîâàíi íà áàãàòñòâi âñüîãî íàðîäó. Îòæå, öå áàãàòñòâî, à íå çîëîòî (âåëèêà áiëüøiñòü çîëîòà íàëåæèòü ñâiòîâèì áàíêiðàì) ìàëî á çàáåçïå÷óâàòè ïàïåðîâi ãðîøi.** Òåïåð ãðîøi òâîðÿòüñÿ íå òâîð÷îþ äiÿëüíiñòþ íàðîäiâ, àëå ¿õ òâîðÿòü áàíêiðè ç áîðãiâ íàðîäiâ. Îäíîþ ç ïðè÷èí öüîãî º òå, ùî * Òàì ïåðåõîâóºòüñÿ çîëîòî, ùî íàëåæèòü ñâiòîâèì áàíêiðàì, õî÷ ôîðìàëüíî – ÑØÀ. Òàì ëåæèòü 65 % âñüîãî çîëîòà ó ñâiòi. ** Îäíîþ ç íàéãîëîâíiøèõ ïðè÷èí ÷îìó ñâiòîâå æèäiâñòâî ïðîãîëîñèëî ùå 1934 ðîêó âiéíó À. Ãiòëåðîâi áóëî òå, ùî âií âiäêèíóâ çàáåçïå÷åííÿ ïàïåðîâèõ ãðîøåé çîëîòîì, à çàïðîâàäèâ çàáåçïå÷åííÿ âèðîáíèöòâîì âñiëÿêîãî êðàìó.

òåïåð çîëîòî çàáåçïå÷óº ïàïåðîâi ãðîøi, à íå áàãàòñòâî íàðîäiâ. Çîëîòà çàáåçïåêà – çàñiá çàñòàðiëèé, íåâèñòà÷àëüíèé, õèòêèé i äຠâåëèêi ìîæëèâîñòi çáàãà÷óâàòèñÿ ëèõâàðÿì òà çóáîæóâàòè ìiëüéîíè ëþäåé. Òîæ íå äèâíî, ùî áàíêiðñüêà ìàôiÿ, ñâiòîâi áàíêiðè çàâæäè ïðîòèâèëèñÿ i áóäóòü ïðîòèâèòèñÿ óñòàëåííþ âàðòîñò³ ïàïåðîâèõ ãðîøåé òà ïîçè÷êîâèõ âiäñîòêiâ, ùî éîãî äຠÿêàñü íåïîõèòíà çàáåçïåêà, à íå õèòëèâå çîëîòî. Ïðîòèâëÿòüñÿ, áî æ òîäi ñâiòîâi áàíêiðè íå ìîãëè áè ðîáèòè ç íi÷îãî ìiëüÿðäè äîëàðiâ çèñêó. ßê äóæå ãðîøîâà ìàôiÿ ïèëüíóº, ùîáè öüîãî íå ñòàëîñÿ, ïîêàçóº òàêèé ïðèêëàä. Àíãëiÿ ìàëà áàãàòî çîëîòà i ìàëî ñðiáëà. ÑØÀ, íàâïàêè, ìàëè áàãàòî ñðiáëà i ìàëî çîëîòà. Òîìó Àíãëiÿ çàáåçïå÷èëà ñâî¿ ïàïåðîâi ãðîøi çîëîòîì, à ÑØÀ – ñðiáëîì. ×åðåç òå àíãëiéñüêi Ðîòøiëüäè (Àíãëiéñüêèé Áàíê) íå ìîãëè îïàíóâàòè áàíêè ÑØÀ. Òîæ Àíãëiéñüêèé Áàíê ïîñëàâ 1872 ðîêó äî ÑØÀ ñâîãî óïîâíîâàæåíîãî Åðíåñòà Ñàéäà, íiáèòî çíàâöÿ ãðîøîâî¿ ñïðàâè, äàâøè éîìó 500.000 äîëàðiâ. Âèòðàòèâøè òi ãðîøi íà õàáàð ÷ëåíàì ïàðëàìåíòó, Å. Ñàéä ñïðè÷èíèâñÿ äî òîãî, ùî ïàðëàìåíò óõâàëèâ ïåðåéòè íà çîëîòå çàáåçïå÷åííÿ àìåðèêàíñüêîãî ïàïåðîâîãî äîëàðà. Öå äàëî áàíêiðñüêié ìàôi¿ çìîãó i íàãîäó äóæå ñòðèìàòè ïîçè÷êè – 10.500 òîðãiâöiâ òà ïiäïðèºìöiâ çáàíêðóòóâàëè. ¯õíº ìàéíî çàáðàëà çàïiâäóðíî ãðîøîâà ìàôiÿ. Àìåðèêàíñüêó ðåâîëþöiþ ïðîòè Àíãëi¿ ñïðè÷èíèëè íå ïîäàòêè, ÷è ìèòà, ÷è iíøi óòèñêè Àíãëi¿, à òå, ùî íà âèìîãó Ðîòøiëüäà àíãëiéñüêèé ïàðëàìåíò ñêàñóâàâ àìåðèêàíñüêi ãðîøi, óçàêîíèâ ëèøå àíãëiéñüêi äëÿ âèêîðèñòàííÿ â àìåðèêàíñüêèõ êîëîíiÿõ. Îòæå, êîëîíi¿ ïîâñòàëè i ïðîãîëîñèëè 1783 ðîêó ñâîþ äåðæàâíó íåçàëåæíiñòü. 1790 ðîêó âìåð ãîëîâíèé âîðîã Ðîòøiëüäiâñüêîãî áàíêó Á. Ôðàíêëií, i ïàðëàìåíò ÑØÀ äîçâîëèâ Ðîòøiëüäiâñüêîìó ïàõîëêîâi Îëåêñàíäðîâi Ãàìiëüòîíîâi çàêëàñòè â ÑØÀ áàíê ç ïðàâîì êàðáóâàòè ñðiáíi òà ìiäíi ãðîøi. Ñòàòóòíèé êàïiòàë òîãî áàíêó áóâ 35 ìiëüéîíiâ äîëàðiâ. Ç òîãî ºâðîïåéñüêi Ðîòøiëüäè êóïèëè ïàé íà 28 ìiëüéîíiâ äîëàðiâ, àìåðèêàíöi – íà 7 ìiëüéîíiâ äîëàðiâ. Ó âiéíi çà âèçâîëåííÿ íåãðiâ ç ðàáñòâà ïiâíi÷íi øòàòè ïîòðåáóâàëè ãðîøåé. Áàíêè ïîçè÷èëè ¿ì íà 28 %. Òîäi ïðåçèäåíò Ô. Ëiíêîëüí íàêàçàâ Ìiíiñòðîâi ñêàðáó íàäðóêóâàòè íà 450.000 äîëàðiâ ïàïåðîâèõ ãðîøåé. Áàíêiðè ïiäêóïèëè ÷ëåíiâ ïàðëàìåíòó i â³í óõâàëèâ, ùî òi ãðîøi íåçàêîííi, íåïðàâî÷èííi. Òàêà óõâàëà ñïè÷èíèëà óïàäîê ¿õíüî¿ âàðòîñò³ äî 30 öåíòiâ çà äîëàð. Òîäi áàíêiðè ïîñêóïîâóâàëè òi ãðîøi, à ïiçíiøå ïiäíåñëè ¿õíþ öiíó äî ïîâíîãî äîëàðà, çàðîáèâøè íà òîìó îøóêàíñòâi âåëèêèé çèñê.

224

225

Ñâiòîâi áàíêiðè çà äîïîìîãîþ Ëiãè Íàöié ïðèìóñèëè â 1924–28 ðîêàõ áàãàòüîõ äåðæàâ çàáåçïå÷èòè ñâî¿ ïàïåðîâi ãðîøi çîëîòîì. Çàâäÿêè öüîìó çàõ³äíi ñâiòîâi áàíêiðè ìàþòü òåïåð ñèëó çìiíþâàòè öiíó ãðîøåé ÓÑIÕ, íàâiòü äóæå âåëèêèõ äåðæàâ. Óïîâíîâàæåíi 44 äåðæàâ íà ñâîºìó 璿çäi ó Áðåòîí-Âóäñ (ÑØÀ) 1944 ðîêó çàêëàëè „Ñâiòîâó Ãðîøîâó Ôóíäàöiþ“ ç ïî÷àòêîâèì êàïiòàëîì 8 ìiëüÿðäiâ äîëàðiâ. Ãîëîâóâàâ íà òîìó 璿çäi çàñòóïíèê Ìiíiñòðà ñêàðáó ÑØÀ, ìîñêîâñüêèé øïèãóí, æèä Ã. Äåêñòåð Ãâàéò. Àìåðèêàíñüêèé ôàáiàíñüêèé iäåîëîã, øåñòèêîëîííèê, ïðîôåñîð Äæ. Êåéíiñ ðàäèâ ïðèçíà÷èòè Ã. Ä. Ãâàéòà íà êåðiâíèêà òî¿ ôóíäàöi¿, êàæó÷è: „Ó ðóêàõ Ã. Ä. Ãâàéòà öÿ ôóíäàöiÿ áóäå â ïîâíié áåçïåöi“. Òåïåðiøíi âåëèêi áàíêiðè ñâî¿ì ëèõâàðñòâîì äàëåêî ïåðåâèùèëè íàéãiðøèõ ëèõâàðiâ iñòîði¿. Õòî ïîçè÷ຠíà 20 ðîêiâ íà 5 %, òîé ïëàòèòü ñòiëüêè âiäñîòêiâ, ÿê ñàìà ïîçèêà. Áîðã, ïîçè÷åíèé íà äâà i ïiâ âiäñîòêà, çà 40 ðîêiâ ïîäâîþºòüñÿ. Îäèí çîëîòèé ñîòèê, ïîçè÷åíèé çà ÷àñiâ Õðèñòà íà Çåìëi íà 6 %, òåïåð áóâ áè êóëåþ òàêîãî ðîçìiðó ÿê âñÿ ïëàíåòà. Äåðæàâíà çàáîðãîâàíiñòü ñâiòîâèì áàíêàì º òåïåð òàêà âåëè÷åçíà, ùî íàâiòü íàéáàãàòøèé íàðîä ó ñâiòi àìåðèêàíöi íiêîëè ¿õ íå âèïëàòÿòü. Áàíêiðè ³ íå õî÷óòü ùîáè âèïëàòèëè. Âîíè õî÷óòü ïîáèðàòè âiäñîòêàìè. Îòæå, ôàêòè÷íî âñi öèâiëiçîâàíi íàðîäè º òåïåð ÐÀÁÀÌÈ áàíêiðiâ. Íàïðèêëàä: äåðæàâíèé áîðã Àíãëi¿ áóâ 1696 ðîêó 1,2 ìiëüéîíà ôóíòiâ ñòåðëiíãiâ, à 1914 ðîêó – 1.500 ìiëüéîíiâ ôóíòiâ. Çà öåé ÷àñ óðÿä âèïëàòèâ ñàìèõ âiäñîòêiâ áîðãó 700 ìiëüéîíiâ ôóíòiâ. À 1958 ðîêó äåðæàâíèé áîðã Âåëèêîáðèòàíi¿ áóâ 27.400 ìiëüéîíiâ ôóíòiâ. Êàíàäà ìàëà áîðãó 1867 ðîêó – 93 ìiëüéîíè äîëàðiâ, 1936 ðîêó – 2.895 ìiëüéîíiâ äîëàðiâ, 1958 ðîêó – 18.368 ìiëüéîíiâ äîëàðiâ. Çà ÷àñ âiä 1867 ðîêó (çàñíóâàííÿ Êàíàäè) äî 1936 ðîêó êàíàäöi çàïëàòèëè ñàìèõ âiäñîòêiâ çà äåðæàâíi ïîçèêè 2.823 ìiëüéîíè äîëàðiâ. Çà öåé ÷àñ ëþäíiñòü Êàíàäè çáiëüøèëàñÿ íà 200 %, à çàáîðãîâàíiñòü – íà 3.000 %. Óðÿä ÑØÀ ïîçè÷èâ 1873 ðîêó ó áàíêiðiâ 2.277.500 äîëàðiâ. Âiä òîãî ÷àñó ïî ñüîãîäíi óðÿä çàïëàòèâ áàíêiðàì 10 ìiëüéîíiâ äîëàðiâ ñàìèõ ëèøå âiäñîòêiâ, à áîðãó íå ñïëàòèâ àíi ñîòíi. ÑØÀ çàïëàòèëè 1941 ðîêó ñàìèõ ëèøå âiäñîòêiâ çà äåðæàâíi i ïðèâàòíi ïîçèêè 12 ìiëüÿðäiâ äîëàðiâ. Öå ëèøå îäèí 1941 ðiê, à òåïåð áiëüøå. Ïåðåä çàñíóâàííÿì ó ÑØÀ 1863 ðîêó Íàöiîíàëüíîãî Áàíêó íà îäíó îñîáó â ÑØÀ ïðèïàäàëî 50,46 äîëàðiâ ó çàãàëüíîìó îáîðîòi. Ïî 10 ðîêàõ ïðèïàäàëî 14,60 äîëàðiâ, à 1887 ðîêó ëèøå

6,67 äîëàðiâ, òîáòî äîáðîáóò çàãàëó ÑØÀ óïàâ, à áàíêiðè âiäïîâiäíîþ ìiðîþ çáàãàòiëè. Ìiíiñòåðñòâî òîðãiâëi ÑØÀ îïðèëþäíèëî 1928 ðîêó, ùî óðÿä ÑØÀ çàáîðãóâàâ 371,6 ìiëüÿðäè äîëàðiâ, à ëþäíiñòü ÑØÀ – 131,4 ìiëüéîí³â. Îòæå, íà êîæíó ðîäèíó ïðèïàäàëî ïðèáëèçíî ïîíàä 2.000 äîëàðiâ äåðæàâíîãî áîðãó i ñòiëüêè æå ðîäèííîãî. Êîæíå íàðîäæåíå íåìîâëÿ ìàëî 800 äîëàðiâ áîðãó. Âiäñîòêè çà äåðæàâíi ïîçèêè ïëàòÿòü ïîäàòê³âöi, i âîíè ïëàòÿòü òèõ âiäñîòêiâ 36 ìiëüéîíiâ ÙÎÄÍß, ÷è 10.000 äîëàðiâ ÙÎÕÂÈËÈÍÈ. Ç âîñüìèãîäèííîãî çàðîáiòêó àìåðèêàíåöü âèäຠíà ïîäàòêè äâà i ïiâãîäèííèé çàðîáiòîê. À ÿêáè áàíêiðñüêà ìàôiÿ íå îïàíóâàëà óðÿä òà Ïàðëàìåíò ÑØÀ, òî òåïåð öÿ ÍÀÉÁÀÃÀÒØÀ ó ñâiòi êðà¿íà, íå ìàëà áè äåðæàâíîãî áîðãó. Ïàïåðîâi ãðîøi ÑØÀ, ùî ¿õ âèäàþòü áàíêè, ìóñÿòü áóòè çàáåçïå÷åíi âêëàäàìè ó òèõ áàíêàõ. À ôàêòè÷íî îäèí äîëàð ïàïåðîâèõ ãðîøåé çàáåçïå÷åíèé äâîìà öåíòàìè âêëàäiâ. Çà âñi ñâî¿ âåëèêi ïîçèêè ó áàíêiâ óðÿä ÑØÀ ïëàòèâ áiëüøå äîëàðiâ çà âiäñîòêè íiæ ñàìi ïîçèêè. Âñi âåëèêi óðÿäîâi áóäîâè êîøòóâàëè ïîäàòê³âöÿì íà 120–150 % áiëüøå, íiæ ôàêòè÷íî âèòðà÷åíî íà ñàìi áóäîâè, áî áóäóâàëèñÿ çà ïîçè÷åíi ó áàíêiâ ãðîøi. Íàïðèêëàä, iíæåíåðè âèðàõóâàëè, ùî ïîáóäóâàòè âîäÿíó åëåêòðîñòàíöiþ â Áàóëäåði êîøòóâàòèìå 160 ìiëüéîíiâ äîëàðiâ. Óðÿä ÑØÀ òàêèõ ãðîøåé íå ìàâ, îòæå, ïîçè÷èâ íà òó áóäîâó ó áàíêiðiâ, çàïëàòèâøè ñàìèõ âiäñîòêiâ 182 ìiëüéîíè äîëàðiâ. Òàêèì ÷èíîì òà åëåêòðîñòàíöiÿ êîøòóâàëà ïëàòíèêàì ïîäàòêiâ 342 ìiëüéîíè çàìiñòü 160 ìiëüéîíiâ. Ñàìà áóäîâà ïîøòè â ËîñÀíäæåëåñi êîøòóâàëà 7 ìiëüéîíiâ, àëå íà ¿¿ áóäîâó ãðîøi ïîçè÷èëè áàíêè, òîìó òà ïîøòà êîøòóâàëà 16 ìiëüéîíiâ äîëàðiâ. Íà Ïåðøó ñâiòîâó âiéíó óðÿä ÑØÀ ïîçè÷èâ ó áàíêiâ 26 ìiëüÿðäiâ äîëàðiâ, à çàïëàòèâ áàíêàì çà òó ïîçèêó 39 ìiëüÿðäiâ äîëàðiâ.  Iìïåðñüêié äîëèíi ÑØÀ íàâìèñíî çíèùåíî 1938 ðîêó òðåòèíó âñüîãî âðîæàþ êàâóíiâ, ùîáè âòðèìàòè öiíó âiä óïàäêó. À òîäi æ ó òié äîëèíi óðÿä ïîáóäóâàâ âåëèêèé êàíàë, ùîá íàâîäíþâàòè áàøòàíîâi ïëàíòàöi¿. Íà áóäîâó òîãî êàíàëó óðÿä ïîçè÷èâ ó áàíêiðiâ 100 ìiëüéîíiâ äîëàðiâ, çàïëàòèâøè ¿ì ñàìèõ ëèøå âiäñîòêiâ 120 ìiëüéîíiâ äîëàðiâ. Ðîêó 1937 ëèøèëîñÿ íåïðîäàíèìè 6 ìiëüéîíiâ ñêðèíü êîíñåðâîâàíèõ ïîëóíèöü. Îòæå, ùîáè íå ïàäàëà öiíà, ëèøèëè âåñü óðîæàé 1936 ðîêó ãíèòè íà çåìëi. I òîäi æ óðÿä ÑØÀ ïîçè÷èâ ó áàíêiðiâ 60 ìiëüéîíiâ äîëàðiâ íà áóäîâó òàì ãðåáëi, ùîáè íàâîäíþâàòè ïîëóíè÷íi ïëàíòàöi¿. Óðÿä ÑØÀ ïëàòèòü àìåðèêàíñüêèì ðiëüíèêàì âåëèêi ìiëüéîíè äîëàðiâ ëèøå çà òå, ùîá âîíè ÍÅ ñiÿëè ïøåíèöi, áî

226

227

íåìà äå ïðîäàòè âðîæà¿ ìèíóëèõ ðîêiâ. I âîäíî÷àñ òîé æå óðÿä ïîáóäóâàâ çà 170 ìiëüéîíiâ äîëàðiâ âåëèêó çðîøóâàëüíó ìåðåæó, ùîáè íàâîäíþâàòè ïøåíè÷íi ïîëÿ ó ïîñóøëèâîìó øòàòi Îðåãîíi. Ó äîëèíi Ñåí-Äæîêâií íàâìèñíî çíèùåíî 1938 ðîêó 500.000 òîíí âèíîãðàäó òà òèñÿ÷i òîííè ðîäçèíîê, ùîá óòðèìàòè öiíó âiä ñïàäó. I òîäi æ ó òié ñàìié äîëèíi óðÿä ïîáóäóâàâ êîøòîì 50 ìiëüéîíiâ äîëàðiâ ãðåáëþ äëÿ íàâîäíþâàííÿ âèíîãðàäíèêiâ, ùîáè âèðîñòèòè áiëüøå âèíîãðàäó. Ïîáóäóâàâ íà ïîçè÷åíi ó áàíêiðiâ ãðîøi. Óðÿä ÑØÀ äàâ ó 1945–62 ðîêàõ 80 äåðæàâàì äîïîìîãè íà 107 ìiëüÿðäiâ äîëàðiâ. Óðÿä ÑØÀ íå ìàâ ñòiëüêè âëàñíèõ ãðîøåé, îòæå, ïîçè÷èâ ó ñâiòîâèõ áàíêiðiâ. Áàíêið ÑØÀ Ï. Áðîêåð êàçàâ: „ÑÐÑÐ º iäåàëüíèì çðàçêîì ïëàíîâî¿ äåðæàâíî¿ åêîíîìiêè. Äî òàêîãî iäåàëó ìè íàáëèæóºìî é ÑØÀ“. Ïðåçèäåíò ÑØÀ Òîì Äæåôôåðñîí êàçàâ: „ß ââàæàþ áàíêè óñòàíîâàìè íåáåçïå÷íiøèìè íàøèì ñâîáîäàì i äîáðîáóòîâi íiæ âîðîæå âiéñüêî. Áàíêè áî ïîðîäèëè ãðîøîâå âåëèêîïàíñòâî, ÿêå íå âèçíຠäåðæàâíî¿ âëàäè íàä ñîáîþ. Ïðåçèäåíò À. Äæåêñîí êàçàâ áàíêiðàì: „Âè º êóáëî ãàäþê i çëîäi¿â. ß ìàþ íàìið çíèùèòè âàñ. I ç Áîæîþ äîïîìîãîþ ÿ òàêè çíèùó âàñ“. Ïðåçèäåíò ÑØÀ Àâðàì Ëiíêîëüí êàçàâ: „ß ïåðåäáà÷àþ ó íåäàëåêîìó ìàéáóòíüîìó òàêó êðèçó, íàáëèæåííÿ ÿêî¿ òàê ëÿêຠìåíå, ùî ÿ òðåì÷ó ç áîëþ çà ìié ðiäíèé êðàé. ß ïåðåäáà÷àþ, ùî âñiëÿêi ãðîøîâi òîâàðèñòâà çàïàíóþòü ó âñüîìó æèòòi ÑØÀ. Ïîøèðèòüñÿ ïðîäàæíiñòü, õàáàðíèöòâî, ïiäêóïíiñòü âèñîêîïîñòàâëåíèõ îñiá. Çàïàíóº âñåñèëüíèé äîëàð, âèêîðèñòîâóþ÷è ëþäñüê³ âàäè. Âñå áàãàòñòâî íàøî¿ êðà¿íè îïèíèòüñÿ â ðóêàõ íåáàãàòüîõ îñiá. Íàøà ðåñïóáëiêà ç óñiìà ¿¿ ñâîáîäàìè áóäå çíèùåíà çñåðåäèíè“. Âií êàçàâ öå 1863 ðîêó, êîëè ïiäêóïëåíèé ãðîøîâîþ ñâiòîâîþ ìàôiºþ Ïàðëàìåíò ÑØÀ óõâàëèâ çàêîí ïðî çàñíóâàííÿ áàíêiâ ó ÑØÀ. Íåçàáàðîì ãðîøîâà ìàôiÿ âáèëà éîãî.

Äåðæàâíèé Ôîíäîâèé Áàíê Ìiíiñòåðñòâî çàêîðäîííèõ ñïðàâ ÑØÀ º âåëèêîþ ìiöíîþ òâåðäèíåþ ìàôi¿. Àëå ùå áiëüøîþ i ìiöíiøîþ ¿¿ òâåðäèíåþ º òàê çâàíèé „Äåðæàâíèé Ôîíäîâèé Áàíê“. Ãîëîâà Ïàðëàìåíòñüêî¿ áàíêîâî¿ òà ãðîøîâî¿ êîìiñi¿ Ëó¿ Ìàêôàäåí êàçàâ ó ñâî¿é ïðîìîâi: „Äåðæàâíèé Ôîíäîâèé Áàíê º íàéáiëüø øàõðàéñüêîþ óñòàíîâîþ ç óñiõ øàõðàéñüêèõ, ùî ¿õ çíຠñâiò. Âií äiº ïîçà ëàøòóíêàìè, i âií âæå ïîëîíèâ íàø óðÿä. Ïiä éîãî âïëèâîì º âñÿ ïîëiòèêà ÑØÀ ðàçîì ³ç çàêîðäîííîþ. ß îáâèíóâà÷óþ éîãî â òàºìíié çìîâi çíèùèòè Êîíñòèòóöiþ ÑØÀ i âñi íàøi ñâîáîäè“. Âñå êóëüòóðíå, åêîíîìi÷íå, äåðæàâíå æèòòÿ ÑØÀ îñíîâàíå íà çàñàäi ñàìîóïðàâëiííÿ i äåöåíòðàëiçàöi¿. Êîæíèé øòàò ÑØÀ óõâàëþº ñâî¿ âëàñíi çàêîíè, íå îãëÿäàþ÷èñü íà Âàøèí´òîí. Îòæå, ÑØÀ íå ìàëè àæ äî 1914 ðîêó i öåíòðàëiçîâàíî¿ áàíêîâî¿ ñèñòåìè. Íàâiòü íå áóëî é äåðæàâíîãî áàíêó. Íàòîìiñòü iñíóâàëè òèñÿ÷i íåçàëåæíèõ ìiñöåâèõ áàíêiâ, ÿêi ïîñòà÷àëè ãðîøi ìiñöåâèì ïðîìèñëàì, òîðãiâëi, ðiëüíèöòâó. ¯õíié îáîðîòíèé êàïiòàë ñêëàäàâñÿ ç áàíêîâèõ âêëàäiâ ìiñöåâî¿ ëþäíîñòi, à ÷àñòî ìiñöåâà ëþäíiñòü áóëà é ñïiââëàñíèêîì òèõ áàíêiâ, êóïóþ÷è ¿õíi ïà¿. Óïðàâèòåëü ìiñöåâîãî áàíêó çíàâ îñîáèñòî ìiñöåâèõ ëþäåé, ¿õíþ ãðîøîâó ñïðîìîæíiñòü ïëàòèòè. Ìiñöåâi áàíêiðè äàâàëè îñîáèñòî çíàíèì ¿ì ëþäÿì ïîçè÷êè íà ëåãøèõ óìîâàõ ñïëàòè i ïiä ìåíøèì âiäñîòêîì. Öi ìiñöåâi íåçàëåæíi áàíêè äóæå äîïîìîãëè ìiñöåâîìó ïðîìèñëó òà ðiëüíèöòâó, ïîçè÷àþ÷è ìiëüéîíàì ìàëèõ ïiäïðèºìñòâ i ðiëüíèêiâ. Íàéáiëüøà ¿õíÿ êîðèñòü ëþäÿì ïîëÿãàëà â òîìó, ùî âîíè çíèùèëè ëèõâàðñòâî.  ÑØÀ ïàíóº òîðãîâåëüíà êîíêóðåíöiÿ i áàíêiâ. Öå äàâàëî ëþäÿì ìîæëèâiñòü ïîçè÷àòè ó òèõ áàíêiâ, ÿêi âèìàãàëè íèæ÷èé âiäñîòîê çà ïîçè÷êó. Òîðãîâåëüíà êîíêóðåíöiÿ àâòîìàòè÷íî íå äîçâîëÿëà ïiäïðèºìöÿì ïiäíîñèòè öiíè. Òà ó XX ñò. ó çâ’ÿçêó ç âåëèêèì çðîñòîì iíäóñòði¿ óòâîðþþòüñÿ äóæå âåëèêi ïiäïðèºìñòâà ç äiÿëüíiñòþ, ÿêà ïåðåõîäèëà ìåæi øòàòiâ i ðîçïðîñòîðþâàëàñÿ íà âñþ äåðæàâó. Íàéïåðøå òàêèìè ñòàëè çàëiçíèöi, ùî òÿãíóëèñÿ íà êiëüêà òèñÿ÷ êiëîìåòðiâ. ¯õíº ïðîêëàäàííÿ êîøòóâàëî ìiëüéîíè äîëàðiâ, òîìó ãðîøi äàâàëè âåëèêi íüþ-éîðêñüêi áàíêè, çàêóïîâóþ÷è áiëüøiñòü çàëiçíè÷íèõ äiëÿíîê. Ïîòiì âåëèêi íüþéîðêñüêi áàíêè ïî÷àëè âèêóïîâóâàòè ìàëi ìiñöåâi çàëiçíèöi. Òàê íüþ-éîðêñüêèé âåëèêèé áàíê Êóí-Ëåá ñòàâ âëàñíèêîì ìàéæå âñiõ òîäi çàëiçíèöü. Áiëüøiñòü àêòèâiâ öüîãî áàíêó ìàëè ôàê229

òè÷íi âëàñíèêè àíãëiéñüêîãî Äåðæàâíîãî Áàíêó Ðîòøiëüäè òà íiìåöüêîãî Äåðæàâíîãî Áàíêó Âàðáóð´è. Çãîäîì âåëèêèìè âëàñíèêàìè çàëiçíèöü ñòàëè àìåðèêàíñüêi áàíêiðè Ìîð´àíè. Ïiçíiøå îäèí ç áðàòiâ Âàðáóð´iâ ïðè¿õàâ ç Íiìå÷÷èíè äî Íüþ-Éîðêà, i ñòàâ óïðàâèòåëåì áàíêó Êóí-Ëåá ç ïëàòíåþ ïiâìiëüéîíà äîëàðiâ ði÷íî. Áóäóþ÷è çàëiçíèöi, ÷è ñêóïîâóþ÷è âæå ïîáóäîâàíi, áàíê Êóí-Ëåá òàê øàõðàþâàâ, ùî æåðòâè çàñêàðæèëè éîãî äî ñóäó. Áàíê âèêðóòèâñÿ õàáàðàìè. Íüþ-Éîðê ùå â XIX ñò. ñòàâ âåëèêèì ôiíàíñîâèì îñåðåäêîì óñiº¿ Àìåðèêè. Ó Íüþ-Éîðêó ñêóï÷èëèñÿ âñi íàéáiëüøi àìåðèêàíñüêi áàíêè. Âëàñòèâî âîíè íå áóëè àìåðèêàíñüêèìè, áî áiëüøiñòü ¿õíiõ àêòèâiâ ìàëè àíãëiéñüêi, íiìåöüêi, ôðàíöóçüêi ãîëîâíi áàíêè Ðîòøiëüäiâ, Âàðáóð´iâ òà iíøèõ. Òàêèì ÷èíîì ãîëîâíi ºâðîïåéñüêi áàíêè òà ãîëîâíi íüþ-éîðêñüêi ôàêòè÷íî áóëè îäíèì ñâiòîâèì áàíêîì, ùî ìàâ ðiçíi íàçâè. Öå áóëà âåëè÷åçíà ôiíàíñîâà, à çâiäòè é ïîëiòè÷íà ñèëà, ùî âèçíà÷àëà i íàêèäàëà öiíó ïàïåðîâèõ ãðîøåé i âèñîòè âiäñîòêiâ íà ïîçèêè. Òà ó ÑØÀ öié ñèëi ïðîòèñòàâèëàñü âåëèêà, õî÷ i íåîᒺäíàíà ñèëà êiëüêîõ òèñÿ÷ ìàëèõ íåçàëåæíèõ áàíêiâ. Âîíè áóëè êîëîäîþ íà øëÿõó äî ïîâíîãî ôiíàíñîâîãî ïàíóâàííÿ ÐîòøiëüäiâÂàðáóð´iâ-Ìîð´àíiâ. Ñâiòîâi áàíêiðè âçÿëèñÿ óñóíóòè çi ñâîãî øëÿõó öþ êîëîäó.  ªâðîïi âîíè çðîáèëè öå âæå äàâíî, áî ìàëè ó ñâî¿õ ðóêàõ òàê çâàíi „äåðæàâíi“ áàíêè ç ïðàâîì äðóêóâàòè ïàïåðîâi ãðîøi âiä iìåíi óðÿäó. Êðiì òîãî, ºâðîïåéñüêi äåðæàâè íàïîçè÷àëè ó íèõ âåëèêi ãðîøi i íå ìîãëè âiääàòè, îòæå, ºâðîïåéñüêi óðÿäè „áóëè â êèøåíi“ áàíêiðiâ, òîáòî áàíêiðè ìàëè ñèëó ñêåðîâóâàòè ôiíàíñîâó ïîëiòèêó óðÿäiâ ó áàæàíîìó áàíêiðàì íàïðÿìi. À ÑØÀ íå ìàëè àíi ñîòíi äåðæàâíîãî áîðãó, à ïðàâî äðóêóâàòè ïàïåðîâi ãðîøi Êîíñòèòóöiÿ äຠëèøå Ïàðëàìåíòîâi. Îòæå, ïàíè Ðîòøiëüäè-Âàðáóð´è-Ìîð´àíè ìóñèëè äîâãî äóìàòè, ùîáè âèäóìàòè ñïîñiá âçÿòè äî ñâî¿õ ðóê ôiíàíñîâå ãîñïîäàðñòâî ÑØÀ, ÿê âîíè çðîáèëè öå âæå äàâíî â ªâðîïi. Öåé ñïîñiá i ëþäèíó, ÿêà çíàëà ÿê éîãî çäiéñíèòè, âîíè çíàéøëè. Êiëüêà ðîêiâ ïåðåä 1907 ðîêîì i ñàì 1907 ðiê áóëè åêîíîìi÷íî äîáðèìè ðîêàìè. Âðîæà¿ áóëè áàãàòi, ïðîìèñëîâiñòü ðîçâèâàëàñü ïîâíîþ õîäîþ, òîðãiâëÿ ïîøèðþâàëàñÿ. Ðàïòîì, áåç óñÿêî¿ íàÿâíî¿ ïðè÷èíè, íà Íüþ-Éîðêñüêié áiðæi ç÷èíèâñÿ ïåðåïîëîõ. Çàáðàêëî ãðîøåé, âiäñîòêè íà ïîçèêè ïiäíÿëèñÿ âãîðó, öiíà àêòèâiâ áàãàòüîõ ìåíøèõ ïiäïðèºìñòâ äóæå âïàëà, ïðîìèñëîâiñòü çàõèòàëàñÿ, òîðãiâëÿ äóæå çìåíøèëàñÿ, õëiáîðîáè áàíêðîòóâàëè. Àëå íüþ-éîðêñüêi áàíêiðè çàðîáèëè òèñÿ÷i ìiëüéîíiâ äîëàðiâ. Öåé ïåðåïîëîõ ñòâîðèëè íàâìèñíî i ïëàíîâî íüþ-éîðêñüêi âåëèêi áàíêiðè.

Ñóñïiëüñòâî äóæå îáóðèëîñÿ i âèìàãàëî âiä óðÿäó çíàéòè ñïîñîáè, ÿêi óíåìîæëèâèëè áè áàíêiðàì ðîáèòè òàêå â ìàéáóòíüîìó. Ïàðëàìåíò ïðèçíà÷èâ êîìiñiþ íà ÷îëi ç ñåíàòîðîì áàíêiðîì Íåëüñîíîì Àëäðè÷îì, ÿêà ìàëà âèâ÷èòè ºâðîïåéñüêó âàëþòíó ñèñòåìó òà áàíêiâñüêó ñïðàâó âçàãàëi, ùîáè íà ïiäñòàâi ºâðîïåéñüêîãî äîñâiäó ïåðåáóäóâàòè àìåðèêàíñüêó ñèñòåìó. Òà êîìiñiÿ âèòðàòèëà â ªâðîïi äâà ðîêè ÷àñó òà 300.000 äîëàðiâ i ïðèâåçëà êiëüêà âåëèêèõ ñêðèíü ìàòåðiàëó, àëå æîäíîãî ïëàíó ïåðåáóäîâè àìåðèêàíñüêî¿ ñèñòåìè. Ïàðëàìåíò âèìàãàâ âiä ãîëîâè êîìiñi¿ Í. Àëäðè÷à ñêëàñòè ïëàí ïåðåáóäîâè. Îòæå, âií çàêëèêàâ êiëüêîõ âåëèêèõ áàíêiðiâ òà ïðîìèñëîâöiâ íà òàºìíó íàðàäó íà îñòðîâi Äæåêië ó øòàòi Äæîðäæiÿ. Íàðàäà âiäáóëàñÿ 22.11.1910 ð. â äóæå âåëèêié òàºìíèöi. Íà òié íàðàäi áóëè ìiëüéîíåð ñåíàòîð Íåëüñîí Àëäðè÷, ïðîôåñîð-åêîíîìiñò Ïiÿò Àíäðþ, ãîëîâà íàéáiëüøîãî áàíêó ÑØÀ Íåéøîíàë Ñiòi Áåíê – Ôðåíê Âàíäåðëiï, âåëèêi áàíêiðè Ãåíði Äåéâiñîí, ×àðëç Íîðòîí. Öi áàíêiðè áóëè âëàñíèêàìè áiëüøîñòi àêòèâiâ âàæêî¿ ïðîìèñëîâîñòi, çàëiçíèöü, îëîâ’ÿíîãî ïðîìèñëó.  ¿õíiõ ðóêàõ áóëè âåëèêi âèäàâíèöòâà, âåëèêi ÷àñîïèñè òà æóðíàëè. Âiä ¿õí³õ ãðîøîâèõ ïîæåðòâ çàëåæàëè âèáîðè äî Ïàðëàìåíòó. Áóëè òàêîæ óïîâíîâàæåíi ºâðîïåéñüêèõ áàíêiðiâ, íàñàìïåðåä Ðîòøiëüäà, Ïîëà Âàðáóð´à, ÿêèé áóâ áðàòîì íiìåöüêîãî áàíêiðà, ñïiëüíèêà Ðîòøiëüäà Â. Âàðáóð´à, i áåçïîñåðåäíié óïîâíîâàæåíèé àíãëiéñüêîãî áàíêiðà Ðîòøiëüäà – Áåíäæàìií Ñòðîí´. Öÿ íàðàäà áóëà äóæå òàºìíè÷à. Âîíà äâà òèæí³ îáìiðêîâóâàëà çàñíóâàííÿ â ÑØÀ äåðæàâíîãî áàçîâîãî áàíêó ç ïðàâîì äðóêóâàòè ïàïåðîâi ãðîøi íà âçiðåöü òàêèõ áàíêiâ ó ªâðîïi. Òà öÿ íàðàäà íàòðàïèëà íà äóæå âåëèêó ïåðåøêîäó. Ó ÑØÀ âñå æèòòÿ çàñíîâàíå íà ñàìîóïðàâëiííi øòàòiâ, ìiñò, ñië. À çàñàäà çîñåðåäæåííÿ, îòæå, i áàíêîâî¿ ñïðàâè, çàïåðå÷óº âñi àìåðèêàíñüêi âîëåëþáíi òðàäèöi¿. Íà öå àìåðèêàíñüêèé íàðîä íiêîëè íå ïîãîäèòüñÿ. À ïîãîòiâ i òîìó, ùî ïàì’ÿòຠÿê íüþ-éîðêñüêi áàíêiðè íàâìèñíî ñòâîðèëè 1893 i 1907 ðîêó åêîíîìi÷íi êðèçè, çà ÿêèõ áàíêiðè çàáðàëè çà íåñïëà÷åííÿ ïîçèê ìàºòêè ó ìiëüéîíiâ õëiáîðîáiâ, äðiáíèõ ïiäïðèºìöiâ. Äîçâîëèòè áàíêàì çîñåðåäèòè êåðiâíèöòâî âñiºþ áàíêîâîþ äiÿëüíiñòþ òà ùå é äàòè òîìó çîñåðåäæåíîìó êåðiâíèöòâó ïðàâî äðóêóâàòè ïàïåðîâi ãðîøi – öå âiääàòè âñþ ëþäíiñòü ÑØÀ ñâiòîâié áàíêiðñüêié ìàôi¿ ó äîâi÷íå ðàáñòâî. Ñàìîçðîçóìiëî, Ïàðëàìåíò ÑØÀ íiêîëè öüîãî íå äîçâîëèòü. Îòæå, òðåáà ÿêîñü îáäóðèòè àìåðèêàíñüêå ñóñïiëüñòâî. Ï. Âàðáóð´ çàïðîïîíóâàâ òàêèé ïëàí îáäóðåííÿ. Ïåðøå: íå íàçèâàòè áàíêîì, à íàçâàòè çàãàëüíîóõèëüíî ñèñòåìîþ. Äðóãå:

230

231

íàçâàòè „ôåäåðàëüíîþ“, áî íàçâîþ „ôåäåðàëüíèé“ îçíà÷àºòüñÿ óðÿä ÑØÀ ó Âàøèí´òîíi, ùî ºâðîïåéñüêèìè ìîâàìè íàçèâàºòüñÿ äåðæàâíèé. Îòæå, íàçâîþ „äåðæàâíèé“ ìàôiÿ çàêðèâຠïðàâäó, ùî òîé áàíê º ÍÅ äåðæàâíèé, à º âëàñíiñòþ ñâiòîâèõ áàíêiðiâ. Òðåòº: ùîáè ïðèõîâàòè âiä ëþäñüêîãî îêà, ùî âií ìຠöåíòðàëiçîâàíèé ñòàòóñ, ñëiä ïîäiëèòè ÑØÀ íà 12 çîí i çàñíóâàòè â êîæíié çîíi âiääië Äåðæàâíîãî Ôîíäîâîãî Áàíêó. Êîæíèé âiääië ìàâ áè íàãëÿäàòè íàä óñiºþ äiÿëüíiñòþ âñiõ áàíêiâ ñâ çîíè. Çàäëÿ òîãî áàíêiðè äîòè÷íî¿ çîíè ìàëè áè âèáèðàòè ñïðîìiæ ñåáå Ðàäó Óïðàâèòåëiâ Çîíàëüíîãî Ôîíäîâîãî Áàíêó, ÿêà ñêëàäàëàñÿ á ³ç 12-òè ÷ëåíiâ. Îòæå, âèãëÿäຠíiáè òi 12 ìiñöåâèõ áàíêiðiâ êåðóâàëè áè áàíêiâñüêîþ äiÿëüíiñòþ ó ñâî¿é çîíi. Òà òàê ëèøå âèãëÿäàº, à ôàêòè÷íî âñiºþ ôiíàíñîâîþ ïîëiòèêîþ ÑØÀ, îòæå, i äiÿëüíiñòþ âñiõ 12 çîíàëüíèõ áàíêiâ êåðóº ç Âàøèí´òîíó Êîìiñiÿ Óïðàâèòåëiâ Äåðæàâíîãî Ôîíäîâîãî Áàíêó. Öþ Êîì³ñ³þ ïðèçíà÷ຠîôiöiéíî óðÿä ÑØÀ, à ôàêòè÷íî – íüþ-éîðêñüêi âåëèêi áàíêiðè ç òî¿ ïðîñòî¿ ïðè÷èíè, ùî êåðóâàòè òàêèì âåëè÷åçíèì áàíêîì çìîæå ëèøå âåëèêèé, äîñâiä÷åíèé áàíêið. Îòæå, óðÿä i ïðèçíà÷ຠâåëèêèõ áàíêiðiâ. Áàíêiðñüêà íàðàäà äîðó÷èëà Ï. Âàðáóð´îâi ñêëàñòè ñòàòóò òàêîãî áàíêó, à ñåíàòîðîâi Í. Àëäðè÷åâi – ùîá óðÿä çàòâåðäèâ òîé ñòàòóò, à Ïàðëàìåíò ³ Ñåíàò óõâàëèâ çàêîí ïðî çàñíóâàííÿ òàêîãî áàíêó. Ñåíàòîð Í. Àëäðè÷ ïîäàâ óðÿäîâi ïðîåêò ñòàòóòó Âàðáóð´à, àëå ïiä ñâî¿ì âëàñíèì iìåíåì. Ïðiçâèùå àâòîðà ïðîåêòó ³ ñàì ôàêò òàºìíî¿ íàðàäè áàíêiðiâ Í. Àëäðè÷ çàõîâàâ ó òàºìíèöi. Ïåðåä âiéíîþ 1914 ðîêó áóëè ùå â ÑØÀ íåçàëåæíi âiä ìàôi¿ âåëèêi ÷àñîïèñè. Âîíè ãîñòðî çàïðîòåñòóâàëè ïðîòè ïëàíó Í. Àëäðè÷à, ñëóøíî íàçâàâøè éîãî „áåçìiðíî áiëüøèì i áåçìiðíî øêiäëèâèì òðåñòîì çà âñi, ùî ¿õ Í. Àëäðè÷ âæå ñòâîðèâ“*. Ñàìî ñîáîþ çðîçóìiëî, äóæå ñïðîòèâèëèñÿ ïëàíîâi Í. Àëäðè÷à íåçàëåæíi áàíêiðè, ïîíàäòî íà Çàõîäi ÑØÀ**. Íüþ-éîðêñüêi âåëèêi áàíêè âèäàëè 5 ìiëüéîíiâ äîëàðiâ íà ïðîïàãàíäó ïîòðåáè Äåðæàâíîãî Ôîíäîâîãî Áàíêó. Ìàôiîçíi ïðîôåñîðè-åêîíîìiñòè â óíiâåðñèòåòàõ i â ÷àñîïèñàõ òà æóðíàëàõ „íàóêîâî“ äîâîäèëè âåëèêó êîðèñòü âñüîìó ñóñïiëüñòâó ÑØÀ âiä òàêîãî áàíêó. Àëå â Ïàðëàìåíòi òà Ñåíàòi áóëî áàãàòî ïðîòèâíèêiâ òàêîãî áàíêó. Îòæå, êîëè áiëüøiñòü ÷ëåíiâ Ïàðëàìåíòó òà Ñåíàòó âè¿õàëà ç Âàøèí´òîíó äî ðîäèí ñâÿòêóâàòè Ðiçäâî, ïiäêóïëåíi ïðèõèëüíèêè óõâàëèëè 23.12.1913 ð. çàêîí ïðî çàñíóâàííÿ Äåðæàâíîãî * Âií ñòâîðèâ äâà: òþòþíîâèé i ãóìîâèé. ** Çàõiäíi áóëè áiëüø íåçàëåæíi âiä Íüþ-Éîðêà, í³æ ñõiäíi. 232

Ôîíäîâîãî Áàíêó ç òàêèì ñòàòóòîì, ÿêèé ïîäàâ Í. Àëäðè÷. Ìàôiîçíèé ñëóãà ïðåçèäåíò Â. Âiëüñîí ïiäïèñàâ éîãî. Âñiºþ äiÿëüíiñòþ Äåðæàâíîãî Ôîíäîâîãî Áàíêó êåðóº ñåìè÷ëåííà Êîìiñiÿ Óïðàâèòåëiâ, ùî ¿õ ïðèçíà÷ຠíà 14 ðîêiâ ïðåçèäåíò ÑØÀ ç áàíêiðiâ, ÿêi êóïèëè àêòèâè Äåðæàâíîãî Ôîíäîâîãî Áàíêó. Öÿ êîìiñiÿ íiêîìó íå ïiäëÿãàº. Âîíà íi ïåðåä êèì íå çâiòóºòüñÿ. Àíi óðÿä, àíi Ïàðëàìåíò íå ìàþòü ïðàâà ïåðåâiðÿòè ¿¿ äiÿëüí³ñòü. Îòæå, âîíà äèêòàòîðñüêà i ñèëüíiøà çà óðÿä i Ïàðëàìåíò. Íà ñâî¿ çàñiäàííÿ âîíà íå äîïóñêຠíiêîãî, íàâiòü ìiíiñòðiâ. ¯¿ óõâàëè òðèìàþòüñÿ â òàºìíèöi, àëå âåëèêi áàíêiðè äiçíàþòüñÿ ïðî òi óõâàëè íåãàéíî, îòæå, ìîæóòü âiäïîâiäíî ñïåêóëþâàòè. À òîìó, ùî ââåñü çàïàñ çîëîòà ÑØÀ º â ¿¿ ðóêàõ i âîíà êåðóº ïàïåðîâèìè ãðîøèìà, òî âîíà ìຠñèëó âèçíà÷àòè öiíó ãðîøåé, çìåíøóþ÷è ÷è çáiëüøóþ÷è êiëüêiñòü ¿õ â îáiãó. Îòæå, ìຠíåïîáîðíó ñèëó âèêëèêàòè ãîñïîäàðñüêi êðèçè, ùîáè áàíêiðè çàðîáèëè íà íèõ ìiëüéîíè äîëàðiâ çèñêó. Êîëèñü ñòàðèé áàíêið À. Ðîòøiëüä êàçàâ: „Äàéòå ìåíi ïðàâî êàðáóâàòè ìîíåòó i äðóêóâàòè ïàïåðîâi ãðîøi, i ÿ íà÷õàâ íà âñi óðÿäè òà ¿õíi çàêîíè“. Öå ïðàâî ìຠÄåðæàâíèé Ôîíäîâèé Áàíê ÑØÀ. Òèì-òî éîãî Êîìiñiÿ Óïðàâèòåëiâ i º îòèì íåçðèìèì óðÿäîì ÑØÀ, ÿêèé íàêàçóº ïðåçèäåíòàì i ìiíiñòðàì. À ïðåçèäåíò ÑØÀ Ò. Äæåôôåðñîí ùå ñòî ðîêiâ òîìó êàçàâ: „Çîñåðåäæåíèé ïðèâàòíèé áàíê, ùî ìຠïðàâî êàðáóâàòè ãðîøi, º äàëåêî áiëüøîþ íåáåçïåêîþ ïðàâàì, ñâîáîäàì i äîáðîáóòîâi àìåðèêàíöiâ, íiæ íàÿâíiñòü êiëüêîõ âîðîæèõ âiéñüê íà íàøié çåìëi“. Îñíîâíèé êàïiòàë Äåðæàâíîãî Ôîíäîâîãî Áàíêó 134 ìiëüéîíè äîëàðiâ ñêëàâñÿ 1914 ðîêó ç ïàéîâèõ àêòèâiâ. Àêòèâè áóëè ÿê ó êîæíîãî ñïiëüíîãî ïiäïðèºìñòâà ç ïðàâîì ãîëîñó i áåç ïðàâà ãîëîñó (àëå ç ïðàâîì íà çèñê). Âñi ïà¿ ç ïðàâîì ãîëîñó îäðàçó çàêóïèëè âåëèêi ñâiòîâi áàíêè. Îòæå, ôàêòè÷íî Äåðæàâíèé Ôîíäîâèé Áàíê º ïðèâàòíèì áàíêiâñüêèì òðåñòîì. Âñi ïðèâàòíi áàíêè ÑØÀ ïëàòÿòü ïîäàòêè. Äåðæàâíèé Ôîíäîâèé Áàíê íå ïëàòèòü æîäíîãî ïîäàòêó. I ÿê êîæíèé òðåñò âií ñòâîðåíèé, ùîá ãðàáóâàòè ëþäíiñòü. Âñÿ éîãî äiÿëüíiñòü º íå ùî iíøå ÿê âåëè÷åçíèé ãðàáóíîê óñiº¿ ëþäíîñòi ÑØÀ. Ãðàáóíîê, ùî ïåðåâèùóº âñi çíàíi â iñòîði¿ ãðàáóíêè. Ìàôiÿ çàïåâíÿº, ùî ÄÔÁ ñòâîðåíèé àáè áîðîíèòè äîáðîáóò âñüîãî íàðîäó. Òà íiõòî iíøèé, ëèøå öåé áàíê ñòâîðèâ âåëèêi åêîíîìi÷íi êðèçè 1920 i 1929 ðîêiâ. Òîäi ïîçè÷êîâi óñòàíîâè çàáðàëè ó ìiëüéîíiâ ëþäåé ¿õíº ìàéíî çà ïiâäóðíî. Íiõòî iíøèé, ëèøå Äåðæàâíèé Ôîíäîâèé Áàíê ñïðè÷èíèâ òå, ùî çà 10 ðîêiâ (1954–64) ëþäíiñòü ÑØÀ âòðàòèëà çàðîáiòêiâ íà 200 ìiëüÿðäiâ äîëàðiâ. Ïàðëàìåíòñüêà ñëiä÷à êîìiñiÿ äîêóìåíòàëüíî äîâåëà, ùî âåëèêó ãîñïîäàð÷ó êàòàñòðî233

ôó 1929–33 ðîêiâ ñïëàíóâàâ i çäiéñíèâ ëèøå Äåðæàâíèé Ôîíäîâèé Áàíê. Äåðæàâíèé Ôîíäîâèé Áàíê áóâ ñòâîðåíèé íiáè äëÿ òîãî, ùîá çàïîáiãòè áàíêðóòñòâó ïiäïðèºìñòâ ÑØÀ. Âiä 1864 ðîêó äî 1913 ðîêó áóëî 2.699 áàíêðóòñòâ. À âiä 1914 ðîêó äî 1923 ðîêó áóëî ¿õ 11.835. Îñíîâíèé êàïiòàë ÄÔÁ 1914 ðîêó áóâ 134 ìiëüéîíè äîëàðiâ. À çà 23 ðîêè (1939 ðîêó) âií ìàâ 23.141.456.197 äîëàðiâ ÷èñòîãî çèñêó. 134 ìiëüéîíè äîëàðiâ çà 23 ðîêè äàëè 23 ìiëüÿðäè ÷èñòîãî çèñêó. Ïðî òàêèé êàçêîâî íåéìîâiðíèé çèñê íàâiòü ó ëåãåíäàõ íå îïîâiäàºòüñÿ. À îñíîâíèé æå êàïiòàë ÄÔÁ 134 ìiëüéîíè äîëàðiâ çáiëüøèâñÿ çà 35 ðîêiâ (áóëî öå 1949 ðîêó) äî 43 ÌIËÜßÐÄI äîëàðiâ. Ëèøå îäíîãî 1918 ðîêó Äåðæàâíèé Ôîíäîâèé Áàíê ìàâ 55.446.979 äîëàðiâ ÷èñòîãî ïðèáóòêó. ßê ìîãëî ñòàòèñÿ òàêå êàçêîâî íåéìîâiðíå çáàãà÷åííÿ ëèøå çà êiëüêàäåñÿò ðîêiâ? ßêåñü íå÷óâàíå â iñòîði¿ ÷óäî. Íàïðàâäó ÷óäî, áî ÄÔÁ ðîáèòü òi ìiëüÿðäè ç íi÷îãî, ç ïîâiòðÿ. I ðîáèòü ñòiëüêè, ñêiëüêè âií õî÷å. Êîëè óðÿä ïîòðåáóº ãðîøåé, âií ïîçè÷ຠ¿õ ó Äåðæàâíîìó Ôîíäîâîìó Áàíêó, âèäàþ÷è éîìó ñâî¿ âåêñåëi. Îäåðæàâøè âåêñåëi, Äåðæàâíèé Ôîíäîâèé Áàíê êëàäå ¿õ äî Äåðæàâíî¿ Ñêàðáíèöi ÿê çàïîðóêó, ïiä òó çàïîðóêó îäåðæóº âiä óðÿäó áåçïëàòíî íîâîíàäðóêîâàíi ãðîøi, çàïëàòèâøè óðÿäîâi ëèøå êîøòè äðóêó (ëèøå 30 öåíòiâ çà 1.000 äîëàðiâ). Òi íîâîíàäðóêîâàíi ãðîøi Äåðæàâíèé Ôîíäîâèé Áàíê ïîçè÷ຠiíøèì áàíêàì, îäåðæóþ÷è âiäñîòêè çà ïîçèêè. Àëå âií îäåðæóº ùå é âiä óðÿäó âiäñîòêè çà óðÿäîâi âåêñåëi. Îòæå, ìຠïîäâiéíî òèõ âiäñîòêiâ. Òi ãðîøi Äåðæàâíèé Ôîíäîâèé Áàíê ïîçè÷ຠêiëüêàðàçîâî i òîìó ìຠ÷èñòîãî çèñêó ïîíàä 9.000 % (ÄÅ’ßÒÜ ÒÈÑß× ÂIÄÑÎÒÊIÂ). Âñi íàéçàæåðëèâiøi ëèõâàði âñüîãî ñâiòó íå íàâàæóâàëèñÿ íàâiòü ìðiÿòè ïðî òàêi êàçêîâi âiäñîòêè. Äåðæàâíèé Ôîíäîâèé Áàíê ìຠäåðæàâíèõ âåêñåëiâ íà 42 ìiëüÿðäè äîëàðiâ. Àëå æ òi 42 ìiëüÿðäè äîëàðiâ ÍÅ º âëàñíiñòþ ÄÔÁ, à âëàñíiñòþ óðÿäó ÑØÀ, áî óðÿä ïîäàðóâàâ ¿õ ÄÔÁ. Òàê óðÿä ÑØÀ çà ñâî¿ âëàñíi ãðîøi ïëàòèòü ÄÔÁ ði÷íî ñàìèõ âiäñîòêiâ 1.700.000.000 äîëàðiâ. Ñàìîçðîçóìiëî, ïëàòèòü ç êèøåíi ïëàòíèêiâ ïîäàòêiâ. Ëþäíiñòü ÑØÀ çàïëàòèëà çà îñòàííi ïiâñòîði÷÷ÿ ÄÔÁ ñàìèõ ëèøå âiäñîòêiâ ïîíàä 310.5 ìiëüÿðäiâ (çà ïîçèêó 42 ìiëüÿðäè) äîëàðiâ. Òåïåð ïëàòèòü ði÷íî ëèøå âiäñîòêiâ ïîíàä 12,2 ìiëüÿðäè äîëàðiâ. À 1913 ðîêó ââåñü äåðæàâíèé áîðã ÑØÀ áóâ ëèøå 2 ìiëüÿðäè äîëàðiâ, à 1965 ðîêó ñòàâ 325 ìiëüÿðäiâ äîëàðiâ. Äåðæàâíèé Ôîíäîâèé Áàíê ìàâ 1930 ðîêó ìàéíà íà 5 ìiëüÿðäiâ äîëàðiâ, à 1950 ðîêó – íà 40 ìiëüÿðäiâ äîëàðiâ. 234

Òàêå íåéìîâiðíå, íå÷óâàíå â iñòîði¿ ëèõâàðñòâî òÿæêî çðîçóìiòè, òîæ íàâåäiì êîíêðåòíèé ïðèêëàä. Óðÿä ÑØÀ ïîòðåáóº ïîçè÷èòè, ñêàæiìî, 50.000 äîëàðiâ. Âií ïîçè÷ຠó Äåðæàâíîãî Ôîíäîâîãî Áàíêó, âèäàþ÷è éîìó ñâî¿ âåêñåëi, çâè÷àéíî ïiä 4 %. Ïiä çàïîðóêó òèõ óðÿäîâèõ âåêñåëiâ Äåðæàâíèé Ôîíäîâèé Áàíê îäåðæóº âiä óðÿäó áåçïëàòíî 50.000 ïàïåðîâèõ äîëàðiâ. Ìàþ÷è öi 50.000 äîëàðiâ, ÄÔÁ ïiä ¿õ çàáåçïåêó ìຠïðàâî âèäàòè ïîçèê iíøèì áàíêàì íà 1.500.000 äîëàðiâ. Òi áàíêè çàïëàòÿòü ÄÔÁ âiäñîòêè çà 30 ðîêiâ 2.700.000 äîëàðiâ. Çà 30 ðîêiâ óðÿä âèïëàòèòü ñâî¿ 4 %-i âåêñåëi, çàïëàòèâøè òi ïîçè÷åíi 50.000 äîëàðiâ i âiäñîòêiâ çà 30 ðîêiâ 60.000 äîëàðiâ. Òàê íà 50.000 äîëàðîâié ïîçè÷öi Äåðæàâíèé Ôîíäîâèé Áàíê çàðîáëÿº çà 30 ðîêiâ 2.810.000 äîëàðiâ. À òi æ 50.000 äîëàðiâ ôàêòè÷íî áóëè ãðîøi óðÿäó ÑØÀ, à íå Äåðæàâíîãî Ôîíäîâîãî Áàíêó. ×è ìîæíà óÿâèòè áiëüøå i íàõàáíiøå øàõðàéñòâî? ×è Ïàðëàìåíò òà Ñåíàò ÑØÀ íå ðîçóìiþòü öüîãî ãðàáóíêó? Ìiëüéîíåð Ãåíði Ôîðä êàçàâ: „Íàøå ñóñïiëüñòâî íå ðîçóìiº ãðîøîâî¿ åêîíîìiêè áàíêiâ. ßêáè çðîçóìiëî, òî íåãàéíî çðîáèëî áè ðåâîëþöiþ“.

VIII.

ÄÐÓÃÀ ѲÒÎÂÀ ²ÉÍÀ

ßêùî íå áðàòè äî óâàãè äàòè 1.10.1914 ð.*, òî ôàêòè÷íî Äðóãó ñâiòîâó âiéíó ðîçïî÷àëî ó ëèïíi 1933 ðîêó ñâiòîâå æèäiâñòâî. Ïåðåä 1933 ðîêîì ïîáèòà Íiìå÷÷èíà ëåæàëà ñïàðàëiçîâàíà åêîíîìi÷íî i ïîëiòè÷íî.  Íiìå÷÷èíi ðîçïàíîøóâàâñÿ êîìóíiçì. Ó Áàâàði¿ áóâ êîìóíiñòè÷íèé óðÿä. Îòæå, íiÿêî¿ çàãðîçè ÑÐÑÐ íå áóëî. Òà 1933 ðîêó äî âëàäè â Íiìå÷÷èíi ïðèéøîâ À. Ãiòëåð**. Ìîñêîâùèíà ïåðåëÿêàëàñÿ. Ïåðåëÿêàëîñÿ òàêîæ i ñâiòîâå æèäiâñòâî. Âîíî ïîêâàïíî ñêëèêàëî ùå â ëèïíi 1933 ðîêó äî Àìñòåðäàìà ñâiòîâó æèäiâñüêó íàðàäó, ùîáè îáìiðêóâàòè ñòâîðåííÿ ñâiòîâîãî, âñåái÷íîãî áîéêîòó Íiìå÷÷èíi. Íàðàäà îáìiðêóâàëà ñïîñîáè åêîíîìi÷íî¿ âiéíè ïðîòè Íiìå÷÷èíè i óõâàëèëà çàêëàñòè ñâiòîâó æèäiâñüêó Åêîíîìi÷íó Ðàäó, ÿêà ìàëà êåðóâàòè òîþ âiéíîþ. Íà ãîëîâó ¿¿ âèáðàëè Ñàìó¿ëà Îíòåðìåºðà ç Íüþ-Éîðêà. Óõâàëåíî ïðèòÿãíóòè äî áîéêîòó Íiìå÷÷èíè óâåñü ñâiò. Âíàñëiäîê òàêî¿ óõâàëè ãiòëåðiâñüêà ïàðòiÿ ðîñëà â Íiìå÷÷èíi ùîãîäèíè, i À. Ãiòëåð íå ïîòðåáóâàâ ïiä’þäæóâàòè íiìöiâ ïðîòè æèäiâ. Äâà ìiñÿöi ïî òié æèäiâñüêié íàðàäi ïðåçèäåíò Ô. Ðóçâåëüò ïîêâàïíî âèçíàâ êîìóíiñòè÷íèé óðÿä ÑÐÑÐ.*** ²íøèìè ñëîâàìè, âií ïî÷àâ ãîòóâàòèñÿ äî âiéíè ç Íiìå÷÷èíîþ. Äî ðå÷i, ãiòëåðiâñüêà ïàðòiÿ îôiöiéíî íàçèâàëàñÿ íàöiîíàë-ñîöiàëiñòè÷íîþ i ñïðàâäi ìàëà ó ñâî¿é ïðîãðàìi ÷èñòî ñîöiàëiñòè÷íi ïóíêòè. À ëàä ñâ ïàðòi¿ òà ¿¿ ñïîñîáè ïðàöi, ðàçîì iç òåðîðîì, À. Ãiòëåð çìàâïóâàâ äîêëàäíî ç ÊÏ ÑÐÑÐ. Ïðåçèäåíò Ô. Ðóçâåëüò ïî÷àâ âiéíó âæå 5.10.1934 ð. Òîäi âií ó ñâî¿é ïðîìîâi ó ×èêà´î âèìàãà⠄êàðàíòèíó“ ïðîòè Íiìå÷÷è-

íè. I òîé „êàðàíòèí“ âií ðîçïî÷àâ, äóæå çáiëüøèâøè ââiçíå ìèòî íà í³ìåöüêèé êðàì (äåÿêi òîâàðè íàöiíþâàëèñÿ àæ íà 75 % ¿õíüî¿ âàðòîñòi). Âåëèêi áàíêè ÑØÀ, âëàñíèêàìè ÿêèõ áóëè æèäè, ðîáèëè âñiëÿêi áiðæîâi øàõðàéñòâà, ùîá çíèçèòè âàðòiñòü íiìåöüêèõ ãðîøåé. Êðiì æèäiâ öåé „êàðàíòèí“ ãàðÿ÷å âiòàëè é êîìóíiñòè. Ãîëîâà ÊÏ ÑØÀ À. Áðîâäåð îáiöÿâ óðÿäîâi 100 %íó ïiäòðèìêó. Êàíäèäàò íà çàñòóïíèêà ïðåçèäåíòà Ã. Òðóìåí ïèñàâ: „ß âiòàþ ïiäòðèìêó À. Áðîâäåðà, ÷è áóäü-êîãî iíøîãî, õòî äîïîìîæå âèáðàòè Ô. Ðóçâåëüòà íà ïðåçèäåíòà“. Íiìå÷÷èíà ïðîïîíóâàëà ùå 1937 ðîêó, à ïîòiì çíîâó 1938 ð. ðîçïî÷àòè ïåðåãîâîðè, ùîáè ïðèéòè äî ÿêîãîñü ïîðîçóìiííÿ. Ïðåçèäåíò Ô. Ðóçâåëüò íå ëèøå âiäêèíóâ áóäü-ÿêi ïåðåãîâîðè, àëå é âiäêëèêàâ 1938 ðîêó ïîñëà ÑØÀ ç Áåðëiíà. Íiìå÷÷èíà áóëà ïðèìóøåíà âiäêëèêàòè ñâîãî ïîñëà ç Âàøèí´òîíà. À. Ãiòëåð îäåðæàâ äîáðèé äîêàç òîãî, ùî „Ãàðìàòè ïîòðiáíiøi íiæ ìàñëî“. Öi äâîðàçîâi íiìåöüêi ïðîïîçèöi¿ ìèðíî ïîëàãîäèòè ñòîñóíêè ìàôiÿ çàòðèìàëà â òàºìíèöi, íå ïîäàëà iíôîðìàöi¿ ïðî íèõ äî ÷àñîïèñiâ. Àæ ïî âiéíi Ïàðëàìåíòñüêà êîìiñiÿ çíàéøëà öi äîêóìåíòè â àðõiâi é îïðèëþäíèëà ¿õ. Ëþäíiñòü ÑØÀ íå º ùå íàöiºþ ó ñîöiîëîãi÷íîìó ðîçóìiííi, à ëèøå äóõîâíî íå璺äíàíîþ ìiøàíèíîþ ºâðîïåéñüêèõ ïåðåñåëåíöiâ òà àôðèêàíñüêèõ íåãðiâ, ìiøàíèíîþ ïåðåñåëåíöiâ i ¿õ íàùàäêiâ óñiõ íàðîäiâ, óñiõ ðàñ, óñiõ íàáîæåíñòâ ñâiòó. Òi ïåðåñåëåíöi ïðè¿õàëè äî Àìåðèêè ç ìåòîþ çàáàãàòiòè, çàðîáèòè ÿêîìîãà áiëüøå äîëàðiâ. Äîáðîáóò áóâ i òåïåð º æèòòºâîþ ìåòîþ êîæíîãî àìåðèêàíöÿ. Ïðèêëàäîì öüîãî º ñòàòèñòè÷íå îïèòóâàííÿ, ùî îõîïèëî êiëüêà óíiâåðñèòåòiâ ÑØÀ ç êiëüêàäåñÿòüìà òèñÿ÷àìè ñòóäåíòiâ. Ó òîìó îïèòóâàííi áóâ òàêèé ïóíêò: „Ùî º ìåòîþ âàøîãî æèòòÿ?“. Îòæå, 73 % âiäïîâiëè: „Äîáðå ïëàòíà ïîñàäà, âëàñíà õàòà, áåçòóðáîòíå ðîäèííå æèòòÿ“. 2 % äîäàëè äî öüîãî ùå é ñïîêiéíó ãðîìàäñüêó ïðàöþ. Ðåøòà âiäïîâiëà: „Íå çíàþ“. À öå ìàéáóòíi ïðîâiäíèêè íàðîäó! Ùî æ ìîæíà äóìàòè ïðî çàãàë?* Îòæå, ìàþ÷è òàêèé, óêðàé ìàòåðiàëiñòè÷íèé ñâiòîãëÿä, ÿíê³ öiíÿòü ñâié äîáðîáóò òà æèòòÿ ïîíàä óñå. Òîìó ùî àìåðèêàíöi ÑØÀ íå º ùå íàöiºþ, ¿ì öiëêîâèòî ÷óæèé i íåçðîçóìiëèé äóõ ñòàðèõ ºâðîïåéñüêèõ íàðîäiâ, ùî ïîðîäèâ ìîðàëüíî-íàöiîíàëüí³ iäåàëè òà iäå¿.** Íiÿêi äóõîâíi iäå¿ ÷è iäåàëè íå çðóøàòü ïå-

* Ïî÷àòîê Ïåðøî¿ ñâiòîâî¿ âiéíè. ** Âñåíàðîäíèì äåìîêðàòè÷íèì ãîëîñóâàííÿì. *** Ïåðåä íèì ïðåçèäåíòè ÑØÀ Â. Âiëüñîí, Â. Ãàðäií´, Ê. Êóëiäæ íå âèçíàâàëè.

* Ïîðiâíÿéòå ñòóäåíòñòâî â Óêðà¿íi. ** Ó öüîìó ëåæàòü ïñèõi÷íi êîðiííÿ àíòèïàòi¿ ºâðîïåéöiâ äî àìåðèêàíöiâ.

236

237

ðåñi÷íîãî ÿíê³ äî âiéíè. ªäèíî, ùî ìîæå øòîâõíóòè éîãî äî çáðî¿ – öå çàãðîçà éîãî äîáðîáóòîâi, ïðèêðèòà ïðîïàãàíäèñòñüêîþ ëè÷èíîþ çàãðîçè éîãî âîëi, ñâîáîä. Iäåþ ïîêëàñòè ñâîþ ãîëîâó çà ùîñü iíøå òåïåðiøíié ÿíêi ââàæຠçà áîæåâiëüíó ãëóïîòó. Âií õî÷å æèòè, õî÷ áè íàâiòü i â ðàáñòâi, à íå âìèðàòè. Ñìåðòi âîíè æàõàþòüñÿ. Æèòòÿ öiíÿòü äîðîæ÷å íàâiòü çà âîëþ, íàâiòü çà äîáðîáóò. ßíêi êàæå: „Better red, than dead“, òîáòî „Ëiïøå æèòè â êîìóíiñòè÷íîìó ðàáñòâi, íiæ óìåðòè“. Îòæå, âií âîëiº ïîñòóïèòèñÿ Ìîñêîâùèíi âñiì, êðiì ñâîãî æèòòÿ. Ó öié ïñèõiöi ïåðåñi÷íîãî ÿíêi ëåæàòü äæåðåëî i êîðåíi éîãî òóãè çà „ñïiâiñíóâàííÿ“ õî÷ áè ç ñàìèì ÷îðòîì. À êîëè á òîé ÷îðò äàâ ñïðàâæíþ çàïîðóêó, ùî íå ïîðóøèòü àìåðèêàíñüêîãî äîáðîáóòó (American way of life)*, òî ÿíê³ ïàëüöåì íå ïîâîðóõíóëè á, ÿêáè òîé ÷îðò ïîæèðàâ óñiõ ëþäåé íà ñâiòi êðiì àìåðèêàíöiâ. Òóò ìîâà éäå ïðî çàãàë ÑØÀ. Âèíÿòêîâi îñîáè ëèøå ï³äòâåðäæóþòü ïðàâèëî. Çà Êîíñòèòóöiºþ ÑØÀ óõâàëþâàòè âiéíó ÷è ìèð ìຠïðàâî ëèøå Ïàðëàìåíò òà Ñåíàò ÑØÀ, à íå ïðåçèäåíò. Äåìîêðàòè÷íî îáðàíèé Ïàðëàìåíò íå ìîæå óõâàëèòè ùîñü òàêå, ÷îãî íå õî÷å íàðîä. À íàðîä ÑØÀ âîþâàòè íå õîòiâ çà æîäíó ìåòó. Âií òâåðäî òðèìàâñÿ äîêòðèíè Ìîíðî íå âòðó÷àòèñÿ â æîäíi ïîçààìåðèêàíñüêi êîíôëiêòè. À ìàôiÿ õîòiëà âiéíè çà âñÿêó öiíó. Âîíà ñòàëà ïåðåä âåëèêèì i òÿæêèì çàâäàííÿì – íàìîâèòè íàðîä íà âiéíó. Âiëüíà òîðãîâåëüíà êîíêóðåíöiÿ ïîðîäèëà òîðãîâåëüíó ðåêëàìó, âîíà ñòàëà ó XX ñò. íåêîðîíîâàíèì âîëîäàðåì óñüîãî æèòòÿ â ÑØÀ, êîðîëåì i çàêîíîäàâöåì. Òåïåð òîé ðîçãîëîñ óíàïðÿìëþº âñå æèòòÿ ÿíêi âiä êîëèñêè äî òðóíè. Âiä ðàííüîãî ðàíêó äî ïiçíüî¿ íî÷i âií íàâ÷ຠÿíêi ùî ìàþòü ¿ñòè, ïèòè, ÿê îäÿãàòèñÿ, ÿê ðîçâàæàòèñÿ, ÿê äóìàòè, ùî ÷èòàòè, ùî ëþáèòè, ùî íåíàâèäiòè. Ç âèíàõîäîì ðàäiî – à ïîíàäòî òåëåáà÷åííÿ – òîðãîâåëüíà ðåêëàìà ìiëüéîíîêðàòíî ïîñèëèëà ñâié „âèõîâóþ÷èé“ âïëèâ íà ÿíêi, òåïåð ïðîïàãàíäà º âæå âèñîêîðîçâèíóòèì ìèñòåöòâîì, áà, íàâiòü íàóêîþ. Äåñÿòêè òèñÿ÷ íàóêîâöiâ-ïñèõîëîãiâ äîñëiäæóþòü ñïðàâó ÿê i ÷èì ìîæíà âïëèíóòè íà ëþäñüêó äóìêó, à ç òîãî i íà ëþäñüêi â÷èíêè. Íà òàêi äîñëiäæåííÿ âèäàþòüñÿ â ÑØÀ âåëèêi ìiëüéîíè äîëàðiâ.** * Òîáòî àìåðèêàíñüêèé ñïîñiá æèòòÿ. ** ßê ëèøå óðÿä ÑØÀ âèçíàâ ÑÐÑÐ, íåãàéíî ïðè¿õàëî ç Ìîñêîâùèíè äî ÑØÀ êiëüêàäåñÿò ìîñêîâñüêèõ ïðîïàãàíäèñòiâ âèâ÷àòè àìåðèêàíñüêi ñïîñîáè ïðîïàãàíäè.

Ó äåìîêðàòè÷íèõ äåðæàâàõ âëàäó îáèðຠíàðîä, îáðàíà íèì âëàäà ìóñèòü âèêîíóâàòè âîëþ íàðîäó. Ïðåçèäåíò À. Ëiíêîëüí âèñëîâèâ öþ çàñàäó íàäçâè÷àéíî ÿñêðàâî: „Ç íàðîäó, ÷åðåç íàðîä i çàäëÿ íàðîäó“. Òàê ó òåîði¿. Ôàêòè÷íî æ – iíàêøå, áî â÷èíêàìè êîæíî¿ ëþäèíè êåðóþòü ñâiòîãëÿä òà ïî÷óòòÿ òî¿ ëþäèíè. À ñâiòîãëÿä, ïîãëÿäè ÿíêi òâîðèòü ïðîïàãàíäà, ðåêëàìà. Îòæå, ó ÷è¿õ ðóêàõ º çàñîáè ïðîïàãàíäè – òi é íàêèíóòü ñâî¿ ïîãëÿäè i ñâiòîãëÿä íà ÿíêi, òîáòî „âîëþ íàðîäó“. À òåïåð, ç êàçêîâèì ïîøèðåííÿì ðàäiî ó âñüîìó ñâiòi, öèì âèçíà÷àþòüñÿ ïîãëÿäè íå ëèøå ÿíêi, àëå é óñiõ íàðîäiâ ñâiòó. Òàêèì ÷èíîì âëàñíèêè çàñîáiâ ïðîïàãàíäè – ðàäiî, òåëåáà÷åííÿ, êiíî, ÷àñîïèñ³â, æóðíàë³â, âèäàâíèöòâ, êíèãàðåíü, êíèãîçáiðåíü òîùî – ñòàþòü ôàêòè÷íèìè êåðiâíèêàìè âñüîãî æèòòÿ íàâiòü òàêî¿ äåìîêðàòè÷íî¿ äåðæàâè ÿê ÑØÀ, à ïðî äèêòàòîðñüêi, ÿê ÑÐÑÐ,– êàçàòè íåìà ùî. Ó ÑØÀ, äî òîãî æ, ïàíóº â óñiõ öàðèíàõ æèòòÿ çàñàäà îñîáèñòî¿, ïðèâàòíî¿ âëàñíîñòi, òîìó i çàñîáè ïðîïàãàíäè º òàêîæ ó ïðèâàòíèõ ðóêàõ. Íàâiòü øêîëè â ÑØÀ íå º äåðæàâíi, à ïðèâàòíi ÷è ãðîìàäñüêi. Ó ÷è¿õ ðóêàõ çàñîáè ïðîïàãàíäè â ÑØÀ ìè âæå îïîâiëè ó ïîïåðåäíiõ ðîçäiëàõ. Ó ÑØÀ íiõòî i íiùî íå ïåðåøêîäæຠáóäü-êîìó ïðîïàãóâàòè ñâî¿ ïîãëÿäè, àëå çàäëÿ òîãî òðåáà ãðîøåé i òî âåëèêèõ. Ìàôiÿ ¿õ ìຠäóæå áàãàòî, òîìó âîíà çìîãëà çàõîïèòè ó ñâî¿ ðóêè ïîíàä 75 % âñiõ çàñîáiâ ïðîïàãàíäè i ìຠñèëó ëåãêî çàãëóøóâàòè i ñïðàâäi çàãëóøóº ãîëîñ ñâî¿õ âîðîãiâ òà ïðîòèâíèêiâ. Óêðà¿íöi ç âëàñíîãî äîñâiäó çíàþòü öå, àëå ïåðåâàæàþ÷à áiëüøiñòü àìåðèêàíöiâ íå óñâiäîìëþº öüîãî i òîìó º â ïîëîíi ìàôi¿. Öiëêîâèòå îïàíóâàííÿ ïðîïàãàíäîþ ðîçóìó ÿíêi ïðèçâåëî äî òîãî, ùî òåïåðiøíié, íàâiòü i íåïåðåñi÷íèé ÿíêi âèõîâàâñÿ íà áåçêðèòè÷íîãî ìiëêîäóìà, ÿêîìó äîðiâíþºòüñÿ â öüîìó õiáà ùî àôðèêàíñüêèé äèêóí ÷è ìàëà äèòèíà. Çíàâöi òåõíiêè òîðãîâåëüíî¿ ðåêëàìè â ÑØÀ ïèøàþòüñÿ: „Ìè ìîæåìî ïðîäàòè âñå: âiä ãîëêè – äî íàéäóðíiøî¿, íàéíåéìîâiðíiøî¿ iäå¿ ðàçîì“. I ñïðàâäi, ìè áà÷èìî íà âëàñíi î÷i, ÿê Ìîñêîâùèíà „ïðîäຓ ÿíê³ íå ëèøå íàéíåéìîâiðíiøi, àëå é íàâiòü çãóáíi äëÿ ÑØÀ iäå¿. Ùîáè íàìîâèòè ñóñïiëüñòâî ÑØÀ íà âiéíó, ìàôiÿ ïóñòèëà ñâîþ âåëè÷åçíó ïðîïàãàíäèñòñüêó ìàøèíó ïîâíîþ õîäîþ. Íå øêîäóâàëà ìiëüéîíiâ äîëàðiâ íà ïðîïàãàíäó, çíàþ÷è, ùî âîíè ïîâåðíóòüñÿ ¿é ç âåëè÷åçíîþ ëèõâîþ. Êðiì ïðèâàòíèõ çàñîáiâ ïðîïàãàíäè, ìàôiÿ ïîòðåáóâàëà ìàòè ó ñâî¿õ ðóêàõ òàêîæ i îôiöiéíå äæåðåëî iíôîðìàöi¿ „Êàíöåëÿðiþ âîºííèõ âiñòåé“. I ñïðàâäi, âîíà ìàëà ¿¿ ó ñâî¿õ ðóêàõ. Ïî÷èíàþ÷è âiä ¿¿ çàñòóïíèêà, êåðiâíèêà öiº¿ Êàíöåëÿði¿, øåñòèêîëîííèêà i ìîñêâîëþáà Îâíà Ëàòiìîðà, àæ äî íàéíèæ÷îãî óðÿäîâöÿ, âîíà áóëà ïåðåïîâíåíà

238

239

ï’ÿòèêîëîííèêàìè, øåñòèêîëîííèêàìè, ìîñêâîëþáàìè, ìîñêâèíàìè, çìîñêîâùåíèìè æèäàìè i íàâiòü ìîñêîâñüêèìè øïèãóíàìè. Öÿ Êàíöåëÿðiÿ çàìîâ÷óâàëà íîâèíè, íåêîðèñíi Ìîñêîâùèíi; ïåðåáiëüøóâàëà ïîíàä óñÿêi ìåæi êîðèñíi ¿é; âèäóìóâàëà âñiëÿêîãî ðîäó áðåõíi; ðîçäìóõóâàëà ùîñèëè îáóðåííÿ ïðîòè ïîòâîðíiìöiâ òà iòàëiéöiâ i âîäíî÷àñ ó÷èíèëà íåñàìîâèòó ãëîðèôiêàöiþ âñüîãî ìîñêîâñüêîãî òà ìîñêâèíiâ, ïåðåìàëüîâóþ÷è ¿õ íà ìèðíèõ ñîöiàëiñòè÷íèõ äåìîêðàòiâ, òàêèõ ñàìèõ ÿê i ÿíêi. Êîëèøíié ïîñîë ÑØÀ Àðòóð Ëåéí âiäêðèòî çàïèòàâ ÷åðåç æóðíàë óðÿä ÑØÀ: „Õòî ç íàéâèùèõ óðÿäîâöiâ ÑØÀ íàêàçàâ çàõîâóâàòè âñi òi ïîâiäîìëåííÿ íàøî¿ ðîçâiäêè, ùî º øêiäëèâi ÷è íåïðèºìíi Ìîñêîâùèíi, à íàêàçàâ ïîøèðþâàòè ëèøå áðåõíþ òà êîìóíiñòè÷íó ïðîïàãàíäó?“. Æîäíî¿ âiäïîâiäi íå îäåðæàâ. ßíêi õî÷ i âiðèëè ìàôiîçíié ïðîïàãàíäi, ïðîòå âîþâàòè íå ìàëè æîäíîãî áàæàííÿ. Ìàôi¿ äîâåëîñÿ øóêàòè ñïîñîáó ÏÐÈÌÓÑÈÒÈ ÿíêi âîþâàòè. ªäèíèì ñïîñîáîì çàäëÿ öüîãî áóëî ñòâîðèòè, ñïðîâîêóâàòè íàïàä íà ÑØÀ. Íå áàæàþ÷è âîþâàòè, ÿíêi, ïîíàäòî æiíêè, âèìàãàëè âiä êàíäèäàòiâ íà ïðåçèäåíòà ÿñíî¿ i òâåðäî¿ îáiöÿíêè íå çàòÿãàòè ÑØÀ ó áóäü-ÿêó âiéíó. I íà âèáîð÷îìó âi÷i â Áîñòîíi 1940 ðîêó Ô. Ðóçâåëüò ó ñâî¿é ïðîìîâi íàãîëîñèâ: „ß âæå êàçàâ, àëå ïîâòîðþþ ùå çíîâó, çíîâó i çíîâó: – Ìàòåði òà áàòüêè! ß íå ïiøëþ âàøèõ äiòåé âîþâàòè â æîäíié ÷óæié âiéíi“. Ïåðåñi÷íèé ÿíêi ðîçóìiº ïîíÿòòÿ „÷óæà âiéíà“ ÿê âiéíó ïîçà Àìåðèêîþ ñàìèõ ºâðîïåéñüêèõ ÷è àçiàòñüêèõ íàðîäiâ, âiéíó, ÿêà íå çà÷iïຠïðàâ òà äîáðîáóòó ÑØÀ. Ìàôiÿ òà Ô. Ðóçâåëüò íàâìèñíî íå ðîçòëóìà÷èëè âèáîðöÿì, ùî çà òåïåðiøíüîãî ðîçâèòêó òåõíiêè òà åêîíîìiêè æèòòÿ âñiõ öèâiëiçîâàíèõ íàðîäiâ òàê âçàºìíî ïîâ’ÿçàíå, ùî âæå íåìà i íå ìîæå áóòè òàêèõ ºâðîïåéñüêèõ ÷è àçiàòñüêèõ âîºí, ÿêi íå çà÷iïàþòü ïðàâ ÷è äîáðîáóòó ÑØÀ. Âîíè íå ðîçòëóìà÷èëè öüîãî âèáîðöÿì, áî çíàëè, ùî ÿêáè ðîçòëóìà÷èëè, òî àáî ïðîãðàëè áè âèáîðè, àáî ëþäè ùå òâåðäiøå ñïðîòèâèëèñÿ áè áóäü-ÿêié âiéíi, íàâiòü i òàêié, ùî çà÷iïຠïðàâà òà äîáðîáóò ÑØÀ. Íàâiòü âåëèêèé ïðèÿòåëü Ô. Ðóçâåëüòà Ð. Øåðâóä ïiçíiøå ïðèçíàâñÿ, ùî öåé ¿õíié ïiäñòóï òðîõè ìóëèâ éîãî ñóìëiííÿ, àëå âií ââàæàâ, ùî íàñëiäêè áóäóòü ìåíø øêiäëèâi, íiæ ïðîãðàíi âèáîðè. Íèùåííÿ ðåëiãi¿ â ÑÐÑÐ îáóðþâàëî áàãàòüîõ âèáîðöiâ ó ÑØÀ. Îòæå, Ô. Ðóçâåëüò áóâ âèìóøåíèé ñêàçàòè âèáîðöÿì ùîñü i ïðî öå. I âií ñêàçàâ íà íàðàäi æóðíàëiñòiâ: „Ïðî÷èòàéòå ñòàòòþ 124-òó Êîíñòèòóöi¿ ÑÐÑÐ. Ó òié ñòàòòi çàêîíè äîêëàäíî òàêi ñàìi, ÿê i â Êîíñòèòóöi¿ ÑØÀ. Ó íàñ âîíè ëèøå iíàêøå âèñëîâëåíi“.

Ó ëèñòîïàäi 1939 ðîêó Ìîñêîâùèíà íàïàëà íà Ôiíëÿíäiþ. Ñèìïàòiÿ óñüîãî ñâiòó áóëà íà áîöi Ôiíëÿíäi¿, i 14.12.1939 ð. Ëiãà Íàöié âèêèíóëà ÑÐÑÐ çi ñâîãî ñêëàäó. Ïiâòîðà ðîêó ïiçíiøå ïðåçèäåíò Ô. Ðóçâåëüò çàêëúêàâ (31.07.1941) äî ñåáå ïîñëà ÑÐÑÐ ó Âàøèí´òîíi À. Óìàíñüêî´î òà çàñòóïíèêà Ãîëîâíîêîìàíäóâà÷à ÑÐÑÐ ãåíåðàëà Ô. ¥îëiêîâà, ÿêèé áóâ òîäi ó Âàøèí´òîíi. Òi ìîñêâèíè âõîäèëè äî Áiëîãî Äîìó* ñóìíi, íåâåñåëi, áî çíàëè, ùî áåç äîïîìîãè ÑØÀ ¿õíié ÑÐÑÐ çàâàëèòüñÿ ó âiéíi, à ïðî äîïîìîãó ÑØÀ Ìîñêîâùèíà íå ìîæå íàâiòü i ìðiÿòè, áî ùîéíî ïiâòîðà ðîêó òîìó Ìîñêîâùèíó âèãíàíî ç Ëiãè Íàöié çà ìiæíàðîäíèé áàíäèòèçì, áî Ìîñêîâùèíà äâà ðîêè ïðèÿòåëþâàëà ç ãiòëåðiâñüêîþ Íiìå÷÷èíîþ i äîïîìàãàëà ¿é óñiì ÷èì ìîãëà; áî ùîéíî çðîáèëà äðóãå ìiæíàðîäíå ñâîº õàðöèçñòâî, çàãàðáàâøè Åñòîíiþ, Ëàòâiþ, Ëèòâó; áî çà îñòàííi 20 ðîêiâ çëîìèëà êiëüêà ñâî¿õ ìiæíàðîäíèõ çîáîâ’ÿçàíü, â òîìó ÷èñëi i çîáîâ’ÿçàííÿ ùîäî ÑØÀ. Iäó÷è äî ïðåçèäåíòà íàéìîãóòíiøî¿ i íàéáàãàòøî¿ ó ñâiòi äåðæàâè, òi ìîñêâèíè ãàäàëè, ùî âií ïîäàñòü ¿ì ðàõóíîê óñiõ ¿õíiõ õàðöèçñòâ, i, âèêîðèñòîâóþ÷è íàäçâè÷àéíî ñêðóòíèé ñòàí ÑÐÑÐ, çàæàäຠâiä íèõ îïëàòèòè òîé ðàõóíîê. Ðàõóíîê âåëè÷åçíèé, i îïëàòèòè éîãî òðåáà áóäå öiíîþ íå ìåíøîþ çà ðàç÷ëåíóâàííÿ íîâî¿ ìîñêîâñüêî¿ iìïåði¿ ÑÐÑÐ íà ¿¿ ñêëàäîâi ÷àñòèíè. Íà ùîñü ìåíøå ïðåçèäåíò ÑØÀ íàïåâíî íå ïîãîäèòüñÿ. Âîíè ìàëè íàïðàâäó ïðè÷èíè ñóìóâàòè, iäó÷è äî íüîãî. I âîíè âõîäèëè äî Áiëîãî Äîìó ÿê ïîáèòi ïñè, ïiäiáðàâøè õâîñòè ïiä ñåáå. Àëå..., àëå âèõîäèëè âåñåëi, óñìiõíåíi, çàäåðøè ñâî¿ êèðïàòi íîñè äîãîðè. ×îìó? Áî ñòàëîñÿ íåéìîâiðíî âåëè÷åçíå ÷óäî. Ïðåçèäåíò Ô. Ðóçâåëüò íå ëèøå íå çãàäàâ ïðî áóäü-ÿêèé ðàõóíîê, àëå áåç æîäíèõ ïåðåäìîâ i ïåðåäóìîâ çàïðîïîíóâàâ ¿ì âñåái÷íó, íi÷èì íåîáìåæåíó äîïîìîãó ÑØÀ, ïðîñèâ ïîäàòè éîìó ñïèñîê – ÷îãî Ìîñêîâùèíà ïîòðåáóº i ñêiëüêè, à âií íàêàæå íåãàéíî âèñëàòè òå âñå äî ÑÐÑÐ. Ó òîé ñàìèé äåíü óïîâíîâàæåíèé ïðåçèäåíòà Ã. Ãîïêiíñ ó Ìîñêâi çàïðîïîíóâàâ É. Ñòàëiíîâi âñþ äîïîìîãó ÑØÀ, ÿêó ëèøå É. Ñòàëií çàáàæàº. Âèõîâàíèé íà äîãìi, ùî âñi êàïiòàëiñòè ìðiþòü çíèùèòè ñîöiàëiñòè÷íèé ÑØÀ, É. Ñòàëií íå âiðèâ ñâî¿ì âóõàì i çàïèòàâ Ã. Ãîïêiíñà ïðî öiíó òî¿ äîïîìîãè. Ïîñîë ÑØÀ ó Ìîñêâi Â. Áóëiò çàïèñàâ òîäi ç æàõîì: „Ó çàìiíó çà äîïîìîãó ÑØÀ Ã. Ãîïêiíñ íå ïðîñèâ íi÷îãiñiíüêî. Âií íàâiòü íå çàïèòàâ É. Ñòàëiíà, ùî òîé äóìຠðîáèòè â ªâðîïi, êîëè ïåðåìîæåíà Íiìå÷÷èíà âïàäå“.

240

241

* Áiëèé Äiì – öå áóäèíîê, äå æèâóòü ïðåçèäåíòè ÑØÀ i ìàþòü òàì ñâîþ êàíöåëÿðiþ.

Íàïðàâäó, äåíü 31.07.1941 Ìîñêîâùèíà ìîæå ñâÿòêóâàòè ÿê êàçêîâî âåëè÷åçíó ïåðåìîãó, áî ó òîé äåíü íàéìîãóòíiøà êàïiòàëiñòè÷íà äåðæàâà ñõèëèëà äî íiã ðàáñüêî¿, äåñïîòè÷íî¿, äèêî¿ Ìîñêîâùèíè ñâié äåìîêðàòè÷íèé ïðàïîð Âîëi i Ñïðàâåäëèâîñòi. Ùîáiëüøå! Âîëåëþáíi, õðèñòèÿíñüêi ÑØÀ çîáîâ’ÿçàëèñÿ äîïîìîãòè äåñïîòè÷íié, áåçáîæíèöüêié Ìîñêîâùèíi ðîçáóäóâàòè ìîñêîâñüêó âiéñüêîâó ñèëó íà òàêó ìîãóòíþ, ùî ñòðàõ ïåðåä íåþ ñïàðàëiçóº ðîçóì i äóõ òèñÿ÷, ìiëüéîíiâ ëþäåé ó ñâiòi íà ÷îëi ç ¿õíiìè äåðæàâíèìè ïðîâiäíèêàìè. Õî÷ íiìöi ìåíøå çà áóäü-êîãî ìàëè ïðàâî îáóðþâàòèñÿ íà öå, ïðîòå îôiöiéíèé íiìåöüêèé ðå÷íèê êèíóâ òÿæêèé çàêèä óðÿäîâi ÑØÀ. Âií ïèñàâ: „Ãîïêiíñîâà ïðîïîçèöiÿ äîïîìîãòè Ìîñêîâùèíi çáðîºþ ðîáèòü ÑØÀ ñïiëüíèêîì êîìóíiñòè÷íî¿ Ìîñêîâùèíè â ¿¿ çóñèëëÿõ ïîøèðèòè êîìóíiçì íà ââåñü ñâiò. ÑØÀ äóæå äîáðå çíàþòü ïðî ìiëüéîíí³, æàõëèâi âáèâñòâà, ìóêè, â’ÿçíèöi, ñìåðòåëüíi òàáîðè, íèùåííÿ êóëüòóðè íà çàãàðáàíèõ Ìîñêîâùèíîþ íåìîñêîâñüêèõ çåìëÿõ. À òîé, õòî ïiäòðèìóº íèùèëüíèêiâ êóëüòóðè, áåðå íà ñåáå ñïiââiäïîâiäàëüíiñòü çà íèùåííÿ êóëüòóðè i ëþäåé“. Íà öåé çàêèä Ô. Ðóçâåëüò àíi ïàðè ç âóñò íå ïóñòèâ. À ìàôiÿ çíàéøëà ñïîñiá çàãëóøèòè â ÑØÀ öåé çàêèä. Ó Ïåðøié ñâiòîâié âiéíi ñåðæàíò ÑØÀ Àëâií Éîðê çðîáèâ ÿêåñü âåëèêå ãåðîéñòâî. Ïðî éîãî ãåðîéñòâî i ïðî íüîãî ñàìîãî íiõòî âæå íå ïàì’ÿòàâ. Ïðîòå, Ãîëëiâóä çíÿâ âåëèêèé ôiëüì „Ñåðæàíò Éîðê“. Öåé ôiëüì – àæ íàäòî íàäóìàíà øîâiíiñòè÷íà ïðîïàãàíäà â ÷èñòî àìåðèêàíñüêîìó ñòèëi, íà âçiðåöü íåâìèðóùîãî Òàðçàíà, ÿêèé çàâæäè ïåðåìàãàº. Òîæ i À. Éîðê ᒺ íiìöiâ ÿê ìóõ; ðÿòóº íiìåöüêi æåðòâè òîùî, à â íàãîðîäó – ñëàâà, çàêîõàííÿ äiâ÷àò i ò. ï. Ìåòîþ ôiëüìó áóëî çáóäèòè ïðèçàáóòó íåíàâèñòü äî íiìöiâ, çáóäóâàòè ó ìîëîäi áàæàííÿ ñòàòè ãåðîºì. Ìàôiîçíi ÷àñîïèñè íå çíàëè ìåæ ãëîðèôiêàöi¿ òîãî ôiëüìó, i âií äåìîíñòðóâàâñÿ êiëüêà òèæíiâ ó ïåðåïîâíåíèõ ê³íîòåàòðàõ. Ô. Ðóçâåëüò çàïðîñèâ äî Áiëîãî Äîìó À. Éîðêà, à ÷àñîïèñè çðîáèëè ç öüîãî âåëè÷åçíó ïîäiþ, ïèøó÷è öiëi ñòîðiíêè ïðî íå¿. Òàê ó òié ïîâåíi íàõâàëîê ïîòîïèëàñÿ çâiñòêà ïðî ïðîïîçèöiþ äîïîìîãòè Ìîñêîâùèíi çáðîºþ. Ô. Ðóçâåëüò i éîãî ìàôiÿ çíàëè, ÿê êåðóâàòè àìåðèêàíñüêèìè âóñàòèìè ïîëiòè÷íèìè äiòüìè. Öå òàêîæ º çðàçêîì ìàôiîçíî¿ ïðîïàãàíäè. Ô. Ðóçâåëüò çàòÿãíóâ ÑØÀ ó âiéíó ôàêòè÷íî ùå 1939 ðîêó. Ïðåçèäåíò ÑØÀ íå ìຠïðàâà ïðîãîëîøóâàòè âiéíè. Öå ïðàâî íàëåæèòü ëèøå Ïàðëàìåíòîâi òà Ñåíàòîâi. Ïàðëàìåíò íå ìîæå çðîáèòè ÷îãîñü, ùî çóñòðiëî áè çàãàëüíèé îïið ëþäíîñòi ÑØÀ. À ëþäè íå õîòiëè âîþâàòè çà íiÿêó ìåòó i ïðîòèâèëèñÿ áóäü-

ÿêié ó÷àñòi ÑØÀ ó ïîçààìåðèêàíñüêèõ ñâàðêàõ. Ô. Ðóçâåëüò âçÿâñÿ öåé îïið çëîìèòè. Ìàéæå íåìîæëèâî áóëî ïîñëàáèòè öåé îïið, íå ïîäàâøè ÿíê³ ÿêóñü, õî÷ íå çíàòè ÿê ïîòðiáíó, ìåòó, áî íàéäîðîæ÷îþ ìåòîþ ¿õ áóëî (i º) æèòè, à íå âìèðàòè. Ëèøèâñÿ ºäèíèé ñïîñiá – ñïðè÷èíèòè íàïàä Íiìå÷÷èíè ÷è ßïîíi¿ íà ÑØÀ. Öiëêîâèòî âiäêðèòà, îôiöiéíà äîïîìîãà çáðîºþ òà âiéñüêîâèì ñïîðÿäæåííÿì íåéòðàëüíèìè ùå òîäi ÑØÀ âîðîãàì Íiìå÷÷èíè – öå âæå áóâ âèêëèê äëÿ íàïàäó Íiìå÷÷èíè íà ÑØÀ, áî òà äîïîìîãà ïîðóøóâàëà âèçíàíi âñiì ñâiòîì ìiæíàðîäíi çàêîíè ïðî íåéòðàëüíiñòü. Òà Íiìå÷÷èíà – íàâ÷åíà äîñâiäîì ìèíóëî¿ âiéíè – ìîâ÷àëà ïðî öå ïîðóøåííÿ íåéòðàëiòåòó óðÿäîì ÑØÀ. Êîðàáëiâ ÑØÀ, ùî âåçëè ç Àìåðèêè äî ªâðîïè âiéñüêîâå ñïîðÿäæåííÿ, ñóïðîâîäæóâàëè é îõîðîíÿëè âiéñüêîâi êîðàáëi, ïiäâîäíi ÷îâíè, ëiòàêè ÑØÀ. Ïðåçèäåíò Ô. Ðóçâåëüò íàêàçàâ ùå 21.04.1941 ð. (îòæå, êîëè ÑØÀ áóëè ùå íåéòðàëüíi) ôëîòó ÑØÀ âèñëiäæóâàòè íiìåöüêi òà iòàëiéñüêi êîðàáëi â îêåàíi i ïîäàâàòè ÷åðåç êîæí³ ÷îòèðè ãîäèíè ¿õíº ìiñöå ïåðåáóâàííÿ â îêåàíi ðàäiîòåëåãðàôîì i çâè÷àéíîþ íå êîäîâàíîþ ìîâîþ. Iíøèìè ñëîâàìè – íàêàçàâ ðîáèòè âiéñüêîâó ðîçâiäêó íà êîðèñòü àíãëiéñüêîãî ôëîòó. ßñíî, ùî àäìiðàëè òà ãåíåðàëè ÑØÀ äîáðå ðîçóìiëè, ÿêà òî º àêòèâíà ó÷àñòü ó âiéíi. Êîìàíäóâà÷ ôëîòó ÑØÀ àäìiðàë Ã. Ñòàðê òîäi ïèñàâ: „Ìè âæå âîþºìî“. Íiìöi áà÷èëè Ðóçâåëüòîâó ïàñòêó ³ íå äàëèñÿ ñïðîâîêóâàòè. Íiìåöüêèé óðÿä íàêàçàâ ñâîºìó ôëîòîâi ó íiÿêîìó ðàçi, çà æîäíèõ îáñòàâèí íå ÷iïàòè êîðàáëiâ ÑØÀ. Ñâî¿ì ïiäâîäíèì ÷îâíàì íàêàçàâ òðèìàòèñÿ ÿêíàéäàë³ âiä ôëîòó ÑØÀ. Òîäi Ô. Ðóçâåëüò ïîñëàâ âåëèêèé âiääië ñâîãî âiéñüêà äî Iñëàíäi¿, ùîá çàìiíèòè ï’ÿòíàäöÿòèòèñÿ÷íó àíãëiéñüêó çàëîãó, ÿêó Àíãëiÿ ïîòðåáóâàëà íà ôðîíòi. Íiìå÷÷èíà ìîâ÷àëà. Òîäi ðàïòîâî ïîòîïèâñÿ âèíèùóâà÷ ÑØÀ „¥ðií“ çà äóæå ïiäîçðiëèõ îáñòàâèí, ÿêi ÍÅ âêàçóâàëè, ùî éîãî ïîòîïèëà òîðïåäà. Çàòîïëåííÿ Íiìå÷÷èíîþ „¥ðiíà“ áóëî äîñòàòíiì ïðèâîäîì ïðîãîëîñèòè Íiìå÷÷èíi âiéíó. Îòæå, Ñåíàò çàæàäàâ âiä Ìîðñüêîãî Ìiíiñòåðñòâà êîðàáåëüíèé ùîäåííèê „¥ðiíà“. Ìiíiñòåðñòâî íå äàëî. Íå äàëî, áî ïîäiáíå ñòàëîñÿ ùå çà Ïåðøî¿ ñâiòîâî¿ âiéíè. Òîäi óðÿä ÑØÀ ïðîãîëîñèâ, ùî íiìåöüêèé ïiäâîäíèé ÷îâåí çàòîïèâ ïàðîïëàâ ÑØÀ „Ñóêñåñ“, i âñÿ éîãî çàëîãà ïîòîïèëàñÿ. Îòæå, Ïàðëàìåíò i Ñåíàò ïðîãîëîñèëè 8.04.1917 ð. âiéíó Íiìå÷÷èíi. Ïiñëÿ ïðîãîëîøåííÿ âiéíè âèÿâèëîñÿ, ùî „Ñóêñåñà“ íiõòî íå òîïèâ, à âií ïåðåáóâຠíåóøêîäæåíèì â ºâðîïåéñüêîìó ïîðòó i âñÿ éîãî çàëîãà æèâà i çäîðîâà.

242

243

Õîëîäíîêðîâíèõ íiìöiâ íå ïîùàñòèëî ñïîíóêàòè äî íàïàäó. Òðåáà ïðîáóâàòè ñïîíóêàòè ãàðÿ÷èõ ÿïîíöiâ. Òîäi â ßïîíi¿ áîðîëèñÿ äâi ïîëiòè÷íi ñèëè çà íàïðÿì çàêîðäîííî¿ ïîëiòèêè. Ïåðøà – ÿïîíñüêi ïðîìèñëîâöi, ÿê³ çíàëè, ùî ßïîíiÿ, ëèøàþ÷èñü íåéòðàëüíîþ, áàãàòî ñêîðèñòຠç âiéíè: äîáðå çàðîáèòü, ïðîäàþ÷è ñâî¿ âèðîáè âñiì, i òèì, ùî âîþþòü i òèì, ùî íå âîþþòü. Ïî-äðóãå i ãîëîâíiøå: âiéíà äàâàëà ßïîíi¿ âåëèêó íàãîäó çàõîïèòè ðèíêè çáóòó i äæåðåëà ñèðîâèíè âiä òèõ, ùî âîþþòü öiëêîâèòî ìèðíèì øëÿõîì. À âæå çàõîïëåíi ðèíêè ëåäâå ÷è õòî çìîæå âiäiáðàòè âiä ßïîíi¿, áî çà ÷àñ âiéíè ßïîíiÿ âèðîñòå íà òàêó åêîíîìi÷íó, à ç íåþ i íà ïîëiòè÷íó òà âiéñüêîâó ïîòóãó, ùî íà ¿¿ ãîëîñ ïðèìóøåíi áóäóòü ââàæàòè i âåëèêîïîòóãè, áî áóäóòü âèñíàæåíi âiéíîþ. Ç öèõ ðîçðàõóíêiâ ÿïîíñüêi ïðîìèñëîâöi äóæå ïðîòèâèëèñÿ ó÷àñòi ßïîíi¿ ó âiéíi íà áóäü-÷èéîìó áîöi. Äðóãà ñèëà – êîìàíäóâàííÿ âiéñüêà i ôëîòó õîòiëè âîþâàòè, áî áóëè çàïåêëèìè àçiàòñüêèìè íàöiîíàëiñòàìè, „áiëèõ ÷îðòiⓠíåíàâèäiëè i íå âiðèëè ¿ì. Âîíè áóëè íåïîõèòíî ïåðåêîíàíi, ùî ëèøå âiéñüêîâà ì³öü ßïîíi¿ º çàáåçïåêîþ ¿¿ ãîñïîäàð÷î¿ ñèëè. Âîíè äîâîäèëè iñòîðè÷íèìè ôàêòàìè, à ¿õ íå áðàêóâàëî, ùî „áiëi ÷îðòè“ øàíóþòü ëèøå ãàðìàòè, à íå ïàïiðöi, õî÷ áè ³ ç êîðîëiâñüêèìè ïiäïèñàìè òà ïå÷àòêàìè ïàðëàìåíòiâ. Ïîäiáíî äî Àíãëi¿ ßïîíiÿ íà ñâî¿õ ïåðåíàñåëåíèõ îñòðîâàõ ìîæå âèæèòè ëèøå ç äîáðå ðîçâèíåíî¿ ïðîìèñëîâîñòi òà çàêîðäîííî¿ òîðãiâëi. ßê i Àíãëiÿ, ßïîíiÿ ñâ ñèðîâèíè íå ìàº. Íàôòó òåïåð íàçèâàþòü „êðîâ’þ ïðîìèñëîâîñòi“. ßïîíiÿ íå ìຠâëàñíî¿ íàôòè äëÿ ñâî¿õ åëåêòðîñòàíöié. Ïðèïèíèòè äîïëèâ ÷óæî¿ íàôòè äî ßïîíi¿ – çóïèíèòè ïðîìèñëîâiñòü i òîðãiâëþ. Öå – âèìîðèòè ßïîíiþ ãîëîäîì. Æîäíèé íàðîä íå áóäå ñïîêiéíî âìèðàòè ç ãîëîäó, à áóäå õàïàòèñÿ é áðèòâè, ùîáè âèæèòè. Ïðî öå ïîïåðåäæóâàëè Ô. Ðóçâåëüòà êåðiâíèê âîºííîãî ïëàíóâàííÿ ôëîòó àäìiðàë Ð. Òîðíåð òà êîìàíäóâà÷ ôëîòó àäìiðàë Ã. Ñòàðê. Âîíè ïèñàëè éîìó ùå 22.07.1941 ð., ùî çàáîðîíà òîðãiâëi ç ßïîíiºþ, à ïîíàäòî çàáîðîíà ïðîäàâàòè ßïîíi¿ íàôòó âèêëè÷å â ßïîíi¿ âåëè÷åçíå çàãàëüíå îáóðåííÿ ïðîòè ÑØÀ, äóæå ïîñèëèòü âïëèâ âiéñüêîâèõ, ùî ïðàãíóòü âiéíè. Òàêà çàáîðîíà ïðèìóñèòü ßïîíiþ çäîáóâàòè íàôòó ñèëîþ â Ìàëàé糿 òà ó Ñõiäíié Iíäi¿, äå íàôòà º â àíãëiéñüêèõ òà ãîëëàíäñüêèõ ðóêàõ. Ïî÷àâøè âiéíó ç Àíãëiºþ, ßïîíiÿ ÷åðåç ñòðàòåãi÷íó íåîáõiäíiñòü çàéìå Ôiëiïïiíè, à öå âòÿãíå ÑØÀ ó çàãàëüíó âiéíó. Ç öèõ ïðè÷èí àäìiðàëè ðàäÿòü ïðåçèäåíòîâi ÍÅ çàáîðîíÿòè òîðãiâëi ç ßïîíiºþ, à ïîíàäòî ÍÅ çàáîðîíÿòè ïðîäàâàòè ¿é íàôòó, ÿêùî âií ÍÅ õî÷å âiéíè ç ßïîíiºþ. Àëå Ô. Ðóçâåëüò, ìàôiÿ

âëàñíå õîòiëè âiéíè ç ßïîíiºþ, ùîáè ÷åðåç íå¿ âòÿãíóòè ÑØÀ ó âiéíó ç Íiìå÷÷èíîþ. ßïîíöi çìiíèëè 18.07.1941 ð. ñâîãî Ìiíiñòðà çàêîðäîííèõ ñïðàâ, íiìåöüêîãî ïðèõèëüíèêà, íà ïîìiðêîâàíîãî Ò. Òîéîäó, à íà çàñòóïíèêà Ìiíiñòðà íàñòàâèëè ïðîìèñëîâöÿ Á. Ãiðàíóìà, ùî áóâ ïðîòè ó÷àñòi ßïîíi¿ ó âiéíi i ïðîñëàâèâñÿ ñâîºþ áîðîòüáîþ ïðîòè íiìåöüêèõ øïèãóíiâ ó ßïîíi¿. Îòæå, ïîëiòè÷íå ïîâiòðÿ â ßïîíi¿ ïîãiðøèëîñÿ äëÿ Íiìå÷÷èíè i ïîëiïøèëîñÿ äëÿ ÑØÀ. Ô. Ðóçâåëüò i ìàôiÿ ìóñèëè ïîñïiøàòè çi ñâî¿ìè ïëàíàìè. Îòæå, òðè äíi ïî îäåðæàííi çãàäàíèõ ïîïåðåäæåíü àäìiðàëiâ Ô. Ðóçâåëüò íàêàçàâ (25.07.1941) „çàìîðîçèòè“ ÿïîíñüêi ãðîøi â ÑØÀ, òîáòî ôàêòè÷íî ïðèïèíèâ òîðãiâëþ ç ßïîíiºþ, õî÷ âîíà íi÷îãiñiíüêî íå çðîáèëà ùå çëîãî ñóïðîòè ÑØÀ. Ïîïåðåäæåííÿ àäìiðàëiâ Ð. Òîðíåðà òà Ã. Ñòàðêà Ô. Ðóçâåëüò çàòà¿â íàâiòü âiä Ïàðëàìåíòó i Ñåíàòó. Íàñòóïíîãî äíÿ (26.07.41) Ô. Ðóçâåëüò çàáîðîíèâ ïðîäàâàòè ßïîíi¿ íàôòó òà áåíçèí. Óðÿä ñêëà⠄÷îðíèé ñïèñîê“ ïiâäåííîàìåðèêàíñüêèõ òîðãiâöiâ, ÿêi òîðãóâàëè ç ßïîíiºþ òà çàêðèâ ÿïîíñüêèì êîðàáëÿì Ïàíàìñüêó ïðîòîêó. Ô. Ðóçâåëüò êàçàâ æóðíàëiñòàì, ùî òèõ çàõîäiâ âèìàãàëî Ìîðñüêå Ìiíiñòåðñòâî, òîáòî i àâòîðè ïîïåðåäæåííÿ àäìiðàëè Ð. Òîðíåð òà Ã. Ñòàðê. Ïîñòàâèâøè öèìè çàõîäàìè ßïîíiþ ïåðåä ïðèìàðîþ ãîëîäîìîðó, ìàôiÿ – íiáè íà ãëóì – òëóìà÷èëà ¿õ áàæàííÿ óòðèìàòè ßïîíiþ âiä ó÷àñòi ó âiéíi. ϒÿòü ðîêiâ ïiçíiøå àäìiðàë Ã. Ñòàðê ñâiä÷èâ ó Ïàðëàìåíòñüêié ñëiä÷ié Êîìiñi¿, ùî Ãåíåðàëüíèé Øòàá i Âiéñüêîâå Ìiíiñòåðñòâî òà âñi íàéâèùi ãåíåðàëè é àäìiðàëè äóæå äîáðå ðîçóìiëè, ùî òi çàõîäè áóëè ñïðÿìîâàíi íàâìèñíî, ùîáè ñïîíóêàòè ßïîíiþ äî âiéíè ç³ ÑØÀ. Àäìiðàë Ã. Ñòàðê êàçàâ òîäi, ùî âií íå ìîæå êèíóòè êàìiíü ïðîâèíè íà ßïîíiþ, áî ÿêáè âií ñàì áóâ ÿïîíöåì, òî ïî÷àâ áè âiéíó, ùîá ðÿòóâàòè ÿïîíñüêèé íàðîä âiä ãîëîäîìîðó. Ïîñîë ÑØÀ â Òîêiî Äæ. ¥ðþ æèâ äåâ’ÿòü ðîêiâ ó ßïîíi¿, äîáðå çíàâ âäà÷ó ÿïîíöiâ i ðîçóìiâ çàñàäè ÿïîíñüêî¿ ïîëiòèêè. Âií âèñëàâ äîâãó òåëåãðàìó Ìiíiñòðîâi çàêîðäîííèõ ñïðàâ ÑØÀ Ê. Ãîëó, â ÿêié ïîâiäîìëÿâ, ùî ãîëîâà ÿïîíñüêîãî óðÿäó êíÿçü Êîíîº äóæå õî÷å îáìiðêóâàòè ç ïðåçèäåíòîì Ô. Ðóçâåëüòîì ñïðàâó ÿïîíñüêî-àìåðèêàíñüêèõ ñòîñóíêiâ. À âiä ñåáå äîäàâ, ùî âií ïåðåêîíàíèé ó äîáðié âîëi ÿïîíöiâ, i ùî âîíè ïiäóòü íà âåëèêi ïîñòóïêè, îòæå, ìèðíå ïîëàãîäæåííÿ òèõ ñòîñóíêiâ öiëêîâèòî ìîæëèâå. Âií ïðîñèâ ïîñïiøèòèñÿ ç âiäïîâiääþ, áî âiéñüêîâà ïàðòiÿ òëóìà÷èòü çàòÿãíåííÿ ïåðåãîâîðiâ ÿê àìåðèêàíñüêó ïàñòêó. Ô. Ðóçâåëüò âiäïîâiâ Äæ. ¥ðþºâi, ùî âií ðîçìîâëÿòèìå ç êíÿçåì Êîíîº ëèøå ÏIÑËß òîãî, ÿê ÿïîíñüêèé óðÿä ïîãî-

244

245

äèòüñÿ çàäîâiëüíèòè âñi äîìàãàííÿ ÑØÀ. Âiäïîâiäàþ÷è òàê, Ô. Ðóçâåëüò äóæå äîáðå ðîçóìiâ, ùî æîäíèé óðÿä ó ñâiòi íå ïðèéìå òàêî¿ íàõàáíî¿ ïåðåäóìîâè, òîáòî âåñòè ïåðåãîâîðè ïiñëÿ ïðèéíÿòòÿ òîãî, ïðî ùî ìàþòü ãîâîðèòè. ×åñíà ëþäèíà Äæ. ¥ðþ íå çíàâ ïëàíiâ ìàôi¿ i ðîçïà÷ëèâî íàìàãàâñÿ ïåðåêîíàòè Ô. Ðóçâåëüòà ó øêiäëèâîñòi äëÿ ÑØÀ òàêî¿ áåçãëóçäî¿ âèìîãè. Âií íå çíàâ, ùî Ô. Ðóçâåëüò õî÷å âiéíè, à íå ìèðó ç ßïîíiºþ. ßê äóæå õîòiâ êíÿçü Êîíîº ïîðîçóìiòèñÿ çi ÑØÀ, âèäíî ç òîãî, ùî âií ïðîêîâòíóâ îáðàçó òàêî¿ íàõàáíî¿ ïåðåäóìîâè i ùå ðàç ïðîñèâ Ô. Ðóçâåëüòà çóñòðiòèñÿ é îáìiðêóâàòè. Ô. Ðóçâåëüò çíîâó âiäêèíóâ éîãî ïðîõàííÿ. Óðÿä Êîíîº âïàâ. Íà éîãî ìiñöå ïðèéøîâ óðÿä ãåíåðàëà Ã. Òîäæî, ïðèõèëüíèêà âiéíè. Ðóçâåëüòîâi çâåëè÷íèêè ïðîìîâ÷óþòü òåëåãðàìè ïîñëà Äæ. ¥ðþ. À iñòîðèê ÑØÀ Ò. Áåéëi ïèøå, ùî Ô. Ðóçâåëüò ó ÷àñi ïåðåä íàïàäîì ÿïîíöiâ íà Ïåðë-Õàðáîð (7.12.1941) êiëüêà ðàçiâ çáðåõàâ i îøóêàâ ñóñïiëüñòâî ÑØÀ. Îñòàííþ ñïðîáó ïîðîçóìiòèñÿ ßïîíiÿ çðîáèëà 16.08.1941 ð. ßïîíñüêèé ïîñîë ó Âàøèí´òîíi Ê. Íîìóðà çàïðîïîíóâàâ Ìiíiñòðîâi çàêîðäîííèõ ñïðàâ Ê. Ãîëó ðîçïî÷àòè ïåðåãîâîðè. Äiñòàâøè âiäìîâó, âií ïîïðîñèâ Ê. Ãîëà âèêëàñòè ïåðåäóìîâè ÑØÀ. Òîé âèêëàâ. Ïåðåäóìîâè âèìàãàëè âiä ßïîíi¿ âiäìîâèòèñÿ âiä áóäüÿêîãî ïîøèðåííÿ ñâî¿õ áóäü-ÿêèõ âïëèâiâ, îòæå, i òîðãîâåëüíèõ ïîçà ìåæàìè ñâî¿õ îñòðîâiâ. Iíøèìè ñëîâàìè, âèìàãàëè ÑÀÌÎÃÓÁÑÒÂÀ 90-ìiëüéîííîãî íàðîäó, çäàíîãî íà ëàñêó ÷è íà íåëàñêó âåëèêèõ ïîòóã, ðàçîì ç ÑÐÑÐ. Îòæå, òî áóëè íå ïåðåäóìîâè ïåðåãîâîðiâ, à áåçóìîâíèé óëüòèìàòóì. ªâðîïåéöi ìîæóòü ìàòè ñâî¿ ðèñîâi, ÷àéíi, ãóìîâi, öóêðîâi ïîñiëîñòi â Àçi¿, àëå àçiàòèÿïîíöi òàêèõ ïîñiëîñòåé â Àçi¿ íå ìàþòü ïðàâà ìàòè. À öå áóëà âåëèêà âîäà íà ìëèí ÿïîíñüêèõ âiéñüêîâèõ íàöiîíàëiñòiâ, ùî çâèíóâà÷óâàëè „áiëèõ ÷îðòiⓠó çàãàðáíèöòâi. Ô. Ðóçâåëüò äóæå äîáðå çíàâ, ùî ßïîíiÿ íàïàäå, áî ñàì íàâìèñíî i ñâiäîìî øòîâõàâ ¿¿ äî íàïàäó. Íà çàñiäàííi óðÿäó (áóëè Ê. Ãîë, Ô. Íîêñ, Ã. Ñòiìñîí, Äæ. Ìàðøàëë, Ã. Ñòàðê) ñêàçàâ, ùî ßïîíiÿ íàïàäå ìàáóòü ó íàñòóïíèé ïîíåäiëîê (1.12.1941). Òðîõè ïiçíiøå âiäîìîñòi ðîçâiäêè ÑØÀ âêàçóâàëè, ùî íàïàäå 7.12. ßêáè Ô. Ðóçâåëüò õîòiâ çàïîáiãòè íàïàäó i âiéí³, òî âií ìàâ êiëüêà äíiâ ÷àñó, ùîáè çâåðíóòèñÿ áåçïîñåðåäíüî äî ÿïîíñüêîãî iìïåðàòîðà. À âií íàâìèñíî âiäòÿãàâ òàêå çâåðíåííÿ àæ äî 9-î¿ ãîäèíè âå÷îðà 6.12, ðîçðàõîâóþ÷è, ùî éîãî òåëåãðàìà ñïiçíèòüñÿ. I äiéñíî, iìïåðàòîð îäåðæàâ Ðóçâåëüòîâó òåëåãðàìó 20 õâèëèí ïî íàïàä³ íà Ïåðë-Õàðáîð. Ñàì Ê. Ãîë ïiçíiøå ïðèçíàâñÿ, ùî ïîñèëàëè òó òåëåãðàìó àáè áóëà ëèøå â àðõiâi íà âñÿêèé âèïàäîê.

Ïiçíiøå (20.06.1944) íàâiòü àíãëiéñüêèé ìiíiñòð Î. Ëiòëòîí ìóñèâ ñêàçàòè ó ñâî¿é ïðîìîâi ó ÑØÀ, ùî ÑØÀ øòîâõàëè ßïîíiþ äî âiéíè òàê ñèëüíî, ùî ßïîíiÿ áóëà ïðèìóøåíà âîþâàòè. Ñàìî ñîáîþ çðîçóìiëî, ùî ãîëîâà Âåëèêîáðèòàíñüêîãî óðÿäó Ó. ×åð÷iëëü äóæå çðàäiâ íàïàäîâi ÿïîíöiâ íà Ïåðë-Õàðáîð. Âií êàçàâ 7.12.1941 ð. â Ïàðëàìåíòi: „Òå, ïðî ùî ÿ ìðiÿâ, äî ÷îãî ïðÿìóâàâ, çàäëÿ ÷îãî ÿ âïåðòî ïðàöþâà⠖ òåïåð çäiéñíèëîñÿ“.

246

247

Àòëàíòè÷íà õàðò³ÿ Øòîâõàþ÷è Íiìå÷÷èíó òà ßïîíiþ äî íàïàäó, ìàôiÿ âîäíî÷àñ âåëà øàëåíó ïðîïàãàíäó çà ó÷àñòü ÑØÀ ó âiéíi. Îäíèì iç çðàçêiâ òî¿ ïðîïàãàíäè áóëà ò. çâ. „Àòëàíòè÷íà õàðòiÿ“. Ìàôiÿ çíàëà, ùî æîäíèìè âèñîêèìè iäåÿìè íå øòîâõíå ÿíêi äî âiéíè, õiáà ùî iäåºþ „âi÷íîãî ìèðó“ òà ó çâ’ÿçêó ç íèì âèñîêîãî äîáðîáóòó ñàìèõ ÿíêi. I âîíà âëàøòóâàëà âåëèêó òåàòðàëüíó âèñòàâó íà òåìó „Âiéíà, ùîáè çíèùèòè âíéíè ðàç i íà çàâæäè“ – çóñòði÷ ïðåçèäåíòà Ô. Ðóçâåëüòà ç ãîëîâîþ Âåëèêîáðèòàíñüêîãî óðÿäó Ó. ×åð÷iëëåì íà Àòëàíòè÷íîìó îêåàíi.* Íà òié çóñòði÷i âèðîáëåíî i ïiäïèñàíî „Àòëàíòè÷íó õàðòiþ“. Ãîëîâà ñiîíiñòiâ ÑØÀ ïðîãîëîñèâ ¿¿ íàéáiëüøîþ ïîäiºþ â iñòîði¿ ëþäñòâà. Iíøi ïîð³âíþâàëè ¿¿ ç Äåñÿòüìà Çàïîâiäÿìè Áîæèìè. Ãëîðèôiêàöi¿ ¿é â ÑØÀ íå áóëî ìåæ, àëå â ªâðîïi íiõòî íå ïîñòàâèâñÿ äî íå¿ ïîâàæíî. ªâðîïåéñüêi ÷àñîïèñè íàçèâàëè ¿¿ ïîðîæíüîþ áàëàêàíèíîþ, à äåÿêi âiäêðèòî ãëóçóâàëè ç íå¿. I ñàì Ó. ×åð÷iëëü ó ñâî¿õ êiëüêîõ êíèæêàõ-ñïîãàäiâ äèâèòüñÿ íà íå¿ ëèøå ç òî÷êè ïîãëÿäó ó÷àñòi ÑØÀ ó âiéíi, à ïðî çäiéñíåííÿ ¿¿ îáiöÿíîê ìîâ÷èòü. Áàéäóæå, ç ÿêî¿ òî÷êè ïîãëÿäó äèâèòèñÿ íà òó „Àòëàíòè÷íó õàðòiþ“, âîíà ëèøèòüñÿ â iñòîði¿ çðàçêîì áåçñîðîìíî áðåõëèâî¿ ìàôiîçíî¿ ïðîïàãàíäè, ùîáè âòÿãíóòè âåñü ñâiò ó âiéíó ïðîòè À. Ãiòëåðà. Ó òié ïðîïàãàíäi – ⠄Àòëàíòè÷íié õàðòi¿“ – ìàôiÿ äàëåêî ïåðåâèùèëà âñiõ äåìàãîãiâ, âñiõ ãiòëåðiâ, ëåíiíèõ, ñòàëiíèõ, âèêîðèñòîâóþ÷è ëåãêîâiðíiñòü, ïîëiòè÷íå íåâiãëàñòâî * Ôàêòè÷íî â ïîðòó ÑØÀ, ç âåëèêèì ïàðàäîì ôëîòó i ç ñîòíÿìè æóðíàëiñòiâ òà êiíîîïåðàòîðiâ.

ëþäåé, à íàñàìïåðåä ÿíêi. Àâòîð áàãàòüîõ iñòîðè÷íî-ãðîìàäîçíàâ÷èõ ïðàöü Â. Ã. ×åìáåðëåí ïèøå: „Ðîçóìîâå ïiäñîííÿ â ÑØÀ çà ÷àñiâ 2-î¿ ñâiòîâî¿ âiéíè – öå áóëà íåéìîâiðíî æàõëèâà ìiøàíèíà ïîëiòè÷íîãî íåâiãëàñòâà, ëåãêîâiðíîñòi, áåçïiäñòàâíèõ áàæàíü, áðåõíi, ìði¿“. I çðåøòîþ, òà „Àòëàíòè÷íà õàðòiÿ“ áóëà – çà ìiæíàðîäíèì ïðàâîì – „êàçóñ áåëëi“, òîáòî ïðèâîäîì äëÿ ïðîãîëîøåííÿ âiéíè. Íàâiòü Ó. ×åð÷iëëü, ùî çíàâ ìiæíàðîäíi çàêîíè i çíàâ, ùî ïðåçèäåíò ÑØÀ íå ìຠïðàâà ïðîãîëîøóâàòè âiéíè, ñàì âòÿãàâ ÑØÀ ó âiéíó, íàâiòü âií ïðèçíàºòüñÿ ó ñâî¿õ ñïîãàäàõ, ùî áóâ çäèâîâàíèé,– ÿê ìiã Ô. Ðóçâåëüò òàêå ïiäïèñàòè. Òà i ñàì Ô. Ðóçâåëüò íå ìà⠄Àòëàíòè÷íó õàðòiþ“ ÿê çîáîâ’ÿçóþ÷èé ÑØÀ äîêóìåíò, íàâiòü òàêèé, ùî çîáîâ’ÿçóº éîãî ñàìîãî. Íàéëiïøèì äîêàçîì öüîãî º ôàêò, ùî âií ïîäåð ¿¿ íà øìàòêè íà Òåãåðàíñüêié òà ßëòèíñüêié íàðàäàõ i â óñié ñâî¿é ìîñêâîëþáñüêié ïîëiòèöi. À ç òî÷êè çîðó ìiæíàðîäíîãî ïðàâà „Àòëàíòè÷íà õàðòiÿ“ áóëà íàéáiëüøèì çîáîâ’ÿçóâàííÿì ç óñiõ òèõ, ùî ¿õ êîëèñü â iñòîði¿ äàâàëè ÑØÀ. Ô. Ðóçâåëüò äóæå äîáðå çíàâ, ùî Ïàðëàìåíò ³ Ñåíàò ÑØÀ íiêîëè íå çàòâåðäÿòü íi÷îãî òàêîãî ÿê öÿ „Àòëàíòè÷íà õàðòiÿ“, ùî, íàïåâíî, ¿¿ âiäêèíóòü, ÿê âiäêèíóëè Âåðñàëüñüêó ìèðíó óãîäó i Ëiãó Íàöié. I âií íå äà⠄Àòëàíòè÷íî¿ õàðòi¿“ ¿ì, ùîá çàòâåðäèëè, à ëèøå ñòèñëî îïîâiâ ïðî ¿¿ çìiñò, áàãàòî ÷îãî íå çãàäàâøè i ÷èìàëî çáðåõàâøè. Ïðèãàäàéìî òóò çìiñò òî¿ „Àòëàíòè÷íî¿ õàðòi¿“. Îôiöiéíà ¿¿ íàçâà: „Ñïiëüíå Êîìþíiêå Ïðåçèäåíòà ÑØÀ i Ãîëîâè Âåëèêîáðèòàíñüêîãî óðÿäó“. Âñòóï. „Ïðåçèäåíò ÑØÀ Ôðàíêëií Ðóçâåëüò i Ãîëîâà óðÿäó Âåëèêîáðèòàíi¿ Âèñîêîäîñòîéíèé ïàí Óiíñòîí ×åð÷iëëü, ÿêèé ïðåäñòàâëÿº Éîãî Âåëè÷íîñòi óðÿä ǒºäíàíîãî Êîðîëiâñòâà, çóñòðiíóâøèñü, ââàæàþòü äîöiëüíèì îïðèëþäíèòè ïåâíi ñïiëüíi çàñàäè äåðæàâíî¿ ïîëiòèêè ¿õíiõ äåðæàâ, ùî íà íèõ âîíè çàñíîâóþòü ìàéáóòíiñòü óñüîãî ñâiòó“. Ïåðøèé ïóíêò. „¯õíi äåðæàâè íå áàæàþòü i íå äîìàãàþòüñÿ æîäíèõ çàâîþâàíü, àíi òåðèòîðiàëüíèõ, àíi áóäü-ÿêèõ iíøèõ“. Öåé ïóíêò º 100 %-îþ îáëóäîþ. ßê Àíãëiÿ çáóäóâàëà ñâîþ ãåãåìîíiþ? ×è æ íå âiéíàìè ç Iñïàíiºþ, Ãîëëàíäiºþ, Ôðàíöiºþ, Íiìå÷÷èíîþ? I òåïåð, çíèùèâøè íiìåöüêèé òîðãîâåëüíèé ôëîò, ÷è íå ïåðåõîïèòü Àíãëiÿ ââåñü éîãî çàðîáiòîê ñîái? Öå ñàìå i ç àâiàöiºþ. Ëåãêî ïåðåõîïèòü âiä ïîäîëàíî¿ ßïîíi¿ ¿¿ ðèíêè. Äðóãèé ïóíêò. „Âîíè õî÷óòü, ùîá íå áóëî òàêèõ òåðèòîðiàëüíèõ çìií, ÿêi íå âiäïîâiäàþòü âiëüíî âèñëîâëåíèì áàæàííÿì íàðîäiâ, ùî ¿õ òi çìiíè ñòîñóþòüñÿ“.

Ó öüîìó ïóíêòi ñêàçàíî: „...æîäíèõ òåðèòîðiàëüíèõ çìií“. Ïðî æîäíèé âèíÿòîê íå çãàäàíî. Îòæå, öå ñòîñóºòüñÿ òàêîæ i Íiìå÷÷èíè òà ÑÐÑÐ. Ñêàçàíî: „... Âiëüíî âèñëîâëåíèì áàæàííÿì íàðîäiâ, ùî ¿õ òi çìiíè ñòîñóþòüñÿ“. ×è öå îçíà÷àº, ùî çåìëi òèõ íàðîäiâ ìàþòü êðàÿòè òðè ëþäèíè çà êðóãëèì ñòîëîì ÿê òî áóëî â ßëòi? ×è öå îçíà÷àº, ùî ìiëüéîíè ðîäèí âèæåíóòü ç ïðàïðàäiä³âñüêî¿ çåìëi ñâiò çà î÷i, ÿê íiìöiâ, óêðà¿íñüêèõ ëåìêiâ? Öåé ïóíêò íàòÿêຠíà ïëåáiñöèò. Ñóäåòñüêi íiìöi òà óêðà¿íñüêi ëåìêè ïîâiê íå çàáóäóòü îòèõ „ïëåáiñöèòiâ“, ùî ¿õ âîíè ïåðåæèëè. Àíi îäíà âiéíà â iñòîði¿ íå çàêií÷èëàñÿ òàêèì êðèâàâèì „ìèðîì“ ÿê Äðóãà ñâiòîâà. Òðåòié ïóíêò. „Âîíè âèçíàþòü i øàíóþòü ïðàâî êîæíîãî íàðîäó âèáèðàòè ôîðìó âëàäè, ùîáè áóëè ïîâåðíåíi ñóâåðåííi ïðàâà i ñàìîóïðàâà âñiì òèì íàðîäàì, âiä ÿêèõ âiäiáðàíî öi ïðàâà ñèëîþ“. Ïðîåêò „Àòëàíòè÷íî¿ õàðòi¿“ ïèñàâ íà áàæàííÿ Ô. Ðóçâåëüòà Ó. ×åð÷iëëü. Ó éîãî ïðîåêòi äðóãå ðå÷åííÿ öüîãî ïóíêòó çâó÷àëî: „... Âîíè ëèøå òóðáóþòüñÿ çàõèñòèòè ïðàâî íà âiëüíå ñëîâî i äóìêó, áåç ÿêî¿ òàêèé âèáið áóäå îìàíîþ“. Öå ×åð÷iëëåâå ðå÷åííÿ Ô. Ðóçâåëüò çìiíèâ íà ïîäàíå âãîði, òîáòî „õî÷óòü, ùîáè áóëè ïîâåðíåíi“. ×îìó çìiíèâ? Áî æ óâåñü ñâiò çíàº, çà âèíÿòêîì öiëêîâèòî çàäóðìàíåíèõ ìàôiîçíîþ ïðîïàãàíäîþ, ùî â ÑÐÑÐ íå iñíóþòü âiëüíà äóìêà, âiëüíå ñëîâî. Îòæå, áàãàòî ÿíêi çàïèòàëî áè ñâîãî ïðåçèäåíòà: „ßêùî ìè âîþºìî çà âiëüíó äóìêó i âiëüíå ñëîâî, òî ÷îìó æ âè äàºòå ìiëüéîíè òîíí âiéñüêîâîãî ñïîðÿäæåííÿ ìîñêîâñüêîìó äåñïîòîâi, ÿêèé âæå ïîòîïòàâ òàêi äîðîãí íàì âîëüíîñòi? Ñëîâî „çàõèñòèòè“ áóëî íàäòî ÿñíå, i òîìó Ô. Ðóçâåëüò çàìiíèâ éîãî íà ãóìîâå „õî÷óòü“, à ñëîâî „âiëüíèé“ öiëêîâèòî âèêèíóâ ³ç ×åð÷iëëåâîãî ïðîåêòó. Ùîáiëüøå! Ó ×åð÷iëëåâîìó ïðîåêòi íå áóëî ñëiâ: „... Âiä ÿêèõ âiäiáðàíî öå ïðàâî ñèëîþ“. Öi ñëîâà äîäàâ Ô. Ðóçâåëüò. ×îìó? Áî æ... Ìîñêîâùèíà íiêîëè íå çàãàðáóâàëà ñèëîþ æîäíîãî íàðîäó, à òi íàðîäè, ùî òåïåð ó ÑÐÑÐ, ñàìi, ç âëàñíî¿ âîëi ïðîãîëîøóâàëè ïðèºäíàòèñÿ äî Ìîñêîâùèíè, ñòâîðèâøè ÑÐÑÐ. À ÷è áðèòàíñüêi êîëîíi¿ ïðèºäíàëèñÿ äî Âåëèêîáðèòàíi¿ òàêîæ äîáðîâiëüíî? – çàïèòàëè Ó. ×åð÷iëëÿ â Ïàðëàìåíòi ñòóðáîâàíi àíãëiéöi. Ó. ×åð÷³ëëü âèòëóìà÷èâ ¿ì, ùî öå ðå÷åííÿ ñòîñóºòüñÿ ëèøå çåìåëü, çàõîïëåíèõ ôàøèñòàìè, íàöèñòàìè. Íó, à àíãëiéöi òà ìîñêâèíè – öå æ äåìîêðàòè. Ãóìà. Ó ñâî¿é ïðîìîâi ó Âàøèí´òîíi Ô. Ðóçâåëüò ñêàçàâ: „Àòëàíòè÷íà õàðòiÿ“ ñòîñóºòüñÿ íå ëèøå çåìåëü, ùî ìåæóþòü ç Àòëàíòè÷íèì îêåàíîì, àëå é äî âñüîãî ñâiòó. Âîíà âèìàãຠðîççáðîºííÿ àãðåñîðiâ, ñàìîâèçíà÷åííÿ íàðîäiâ i ÷îòèðè ñâîáî-

248

249

äè: ñâîáîäó ñëîâà, ñâîáîäó ðåëiãié, ñâîáîäó âiä çëèäíiâ, ñâîáîäó âiä ñòðàõó. À â óñié òié „Õàðòi¿“ íi ðàçó íå âæèòî ñëîâî „ñâîáîäà“ ÷è „âîëÿ“. ßê áà÷èìî, âií áðåõàâ. Ó ïðîìîâi æ äî Ïàðëàìåíòó âií êàçàâ, ùî òà „Õàðòiÿ“ âèìàãຠñâîáîäè iíôîðìàöi¿, à íå ñëîâà. Êðóòiéñòâî! Ãóìà! ×è â ÑÐÑÐ áðàêóº „ïîâiäîìëåíü“. Òà é ñàìi ÿíêi ãëóçóþòü ç Ðóçâåëüòîâèõ „ñâîáîä“, êàæó÷è: „Ç ÷îòèðüîõ ñâî¿õ ñâîáîä Ô. Ðóçâåëüò çàãóáèâ äâi íà Êâåáåêñüêié íàðàäi, à äâi íà ßëòèíñüêié“. ×åòâåðòèé ïóíêò. „Óðÿäè ÑØÀ òà Âåëèêîáðèòàíi¿ íàìàãàòèìóòüñÿ, âiäïîâiäíî çâàæàþ÷è íà iñíóþ÷i çîáîâ’ÿçàííÿ, ñïðèÿòè êîðèñòóâàííþ âñiìà äåðæàâàìè – ìàëèìè ÷è âåëèêèìè, ïåðåìîæöÿìè ÷è ïåðåìîæåíèìè – äîñòóïîì íà îäíàêîâèõ óìîâàõ äî ñâiòîâî¿ òîðãiâëi i ñèðîâèíè, ïîòðiáíèõ ¿ì çàäëÿ ¿õíüîãî äîáðîáóòó“. ϒÿòèé ïóíêò. „Âîíè áàæàþòü çäiéñíèòè ÿêíàéïîâíiøó ñïiâïðàöþ âñiõ äåðæàâ íà ãîñïîäàð÷îìó ïîëi ç ìåòîþ çàáåçïå÷èòè âñiì åêîíîìi÷íèé ðîçâèòîê, ïîëiïøèòè îáñòàâèíè æèòòÿ ðîáiòíèöòâà òà çàáåçïå÷èòè ñóñïiëüñòâî âiä íåùàñòü“. Àíãëiÿ òà ¿¿ äîìiíiîíè ïiäïèñàëè 1932 ðîêó òîðãîâåëüíó óãîäó, òàê çâàíå „Îòòàâñüêå ïîðîçóìiííÿ“, ÿêîþ ôàêòè÷íî íàêëàëè ïóòà íà ìiæíàðîäíó òîðãiâëþ. ¯õíi ìèòà, ïåðåâiçíi îïëàòè, ñêîíöåíòðîâàíi â ðóêàõ íåáàãàòüîõ ãðîøi, çàãðîæóâàëè íiìåöüêié òà ÿïîíñüêié òîðãiâëi é åêîíîìiöi. Ðÿòóþ÷èñü, Íiìå÷÷èíà ïåðåéøëà íà ñèñòåìó ìiæíàðîäíîãî áåçïîñåðåäíüîãî îáìiíó òîâàðàìè, à ßïîíiÿ ðîçïî÷àëà äóæå ðîçáóäîâóâàòè ñâîþ âëàñíó àçiàòñüêó ãîñïîäàð÷ó iìïåðiþ. ×åòâåðòèé ïóíêò ïðîãîëîøóº âiëüíó òîðãiâëþ, àëå „çâàæàþ÷è íà iñíóþ÷i çîáîâ’ÿçàííÿ“. Îòæå, „Îòòàâñüêå ïîðîçóìiííÿ“ ëèøàºòüñÿ â ñèëi. À öå „Ïîðîçóìiííÿ“ âëàñíå íèùèòü âiëüíó òîðãiâëþ. Íåäóðíî ïîâàæíèé àíãëiéñüêèé æóðíàë „Äâàäöÿòå ñòîði÷÷ÿ“ íàçâàâ öi ïóíêòè íå øêiäëèâèìè äëÿ Âåëèêîáðèòàíi¿. Øîñòèé ïóíêò. „Ïiñëÿ îñòàòî÷íîãî çíèùåííÿ íàöèñòñüêî¿ äåñïîòi¿ âîíè ñïîäiâàþòüñÿ, ùî áóäå âñòàíîâëåíèé òàêèé ìèð, ÿêèé äàñòü óñiì íàðîäàì ìîæëèâiñòü áåçïå÷íî æèòè ó ñâî¿õ âëàñíèõ ìåæàõ, i ÿêèé äàñòü ïåâíiñòü, ùî âñi ëþäè â óñiõ êðà¿íàõ ìîæóòü äîæèâàòè ñâîãî âiêó áåç ñòðàõó i áåç çëèäíiâ“. „Âîíè ñïîäiâàþòüñÿ“. Òà æ ëþäè ñïîäiâàþòüñÿ âi÷íîãî ìèðó ç íåçàïàì’ÿòíèõ ÷àñiâ ³ äîñi. Íàïèñàíî „...ó ñâî¿õ âëàñíèõ ìåæàõ“. ×è öå îçíà÷ຠäîâîºííi ìåæi ÷è ïîâîºííi? À ÿêùî ïîâîºííi áóäóòü íåñïðàâåäëèâi ÷è ñïiðíi, ÷è ïîëiòè÷íî àáî åêîíîìi÷íî áåçãëóçäèìè? ßê òåïåð çíàºìî, ôàêòè÷íî äâi îñîáè íàêðåñëèëè ïîâîºííi ìåæi, íå ïèòàþ÷èñü ëþäíîñòi, ÿêà æèëà â òèõ ìåæàõ, àíi ¿õíiõ óðÿäiâ. À ÿêå æ ôàðèñåéñòâî ó ñëîâàõ

„íàöèñòñüêà äåñïîòiÿ“! ×è ëèøå íàöèñòñüêà ñòî¿òü íà ïåðåøêîäi ìèðíîãî ñâiòó? I ÷è ëèøå âiéñüêîâà äåñïîòiÿ? I ÷è ëèøå äåñïîòiÿ? Ñüîìèé ïóíêò. „Òàêèé ìèð ìóñèòü äàòè ìîæëèâiñòü âñiì ëþäÿì i íàðîäàì ïëàâàòè ìîðÿìè é îêåàíàìè áåç æîäíèõ ïåðåøêîä“. Ïîùî öåé ïóíêò? Òà æ i ïåðåä âiéíîþ ïëàâàëè ìîðÿìè é îêåàíàìè êîðàáëi âñiõ íàðîäiâ áåç æîäíèõ ïåðåøêîä. Çãàäàíèé àíãëiéñüêèé æóðíàë „Äâàäöÿòå ñòîði÷÷ÿ“ ïèñàâ: „Ïðèçíàºìîñÿ – ìè íå ðîçóìiºìî, ùî îçíà÷ຠöåé ïóíêò“. Íiõòî íå ðîçóìiâ. Âîñüìèé ïóíêò. „Âîíè âiðÿòü, ùî âñi äåðæàâè ó ñâiòi ç æèòòºâèõ i ìîðàëüíèõ ïðè÷èí ìóñÿòü çàëèøèòè çàñòîñîâóâàòè ñèëó. Òîìó, ùî ìàéáóòíié ìèð íåìîæëèâî âòðèìàòè, ÿêùî äåðæàâè i äàëi çàñòîñîâóâàòèìóòü íàçåìíó, ìîðñüêó i ïîâiòðÿíó çáðîþ çàäëÿ çàãðîçè ÷è çàäëÿ íàïàäó ïîçà ñâî¿ìè ìåæàìè. Âîíè (òîáòî Ðóçâåëüò i ×åð÷iëëü.– Ï. Ø.) âiðÿòü, ñïîäiâàþ÷èñü øèðîêî¿ i ñòàëî¿ ñèñòåìè çàãàëüíî¿ áåçïåêè, ùî ðîççáðîºííÿ òàêèõ íàðîäiâ º iñòîòíîþ ïîòðåáîþ, êîíå÷íiñòþ. Âîíè òàê ñàìî äîïîìàãàòèìóòü i çàîõî÷óâàòèìóòü äî âñiëÿêèõ iíøèõ ìîæëèâèõ çàñîáiâ i ñïîñîáiâ, ùî ïîëåãøóþòü ìèðíèì íàðîäàì òÿãàð îçáðîºííÿ“. Öåé ïóíêò íàïèñàâ Ô. Ðóçâåëüò, à íå Ó. ×åð÷³ëëü. Àíãëiÿ çàñòîñîâóâàëà ñèëó ïîçà ñâî¿ìè ìåæàìè âiä ÷àñiâ Âiëüÿìà Çàâîéîâíèêà (XI ñò.). Îòæå, Ó. ×åð÷iëëåâi áóëî òðîõè íiÿêîâî òàêå ïiäïèñóâàòè, i âií çàïðîïîíóâà⠄ïîÿñíèòè“ ÿñíèé âèðàç „âæèâàòè ñèëó“ íåÿñíèì âèðàçîì „çàãðîçà òà íàïàä“. Äâà ðîêè òîìó Ìîñêîâùèíó âèãíàíî ç Ëiãi Íàöié âëàñíå çà íàïàä íà Ôiíëÿíäiþ. Òà ñàìà Ìîñêîâùèíà ⠄Àòëàíòè÷íié õàðòi¿“ (âîíà òàêîæ ïiäïèñàëà ¿¿) çàïåâíÿº ââåñü ñâiò, ùî âîíà ïðîòè íàñèëüñòâà. Àíãëiéñüêèé ïèñüìåííèê Ô. Óië íàçâà⠄Àòëàíòè÷íó õàðòiþ“ „çáiðêîþ ïiäëî¿, áåç÷åñíî¿ áàëàêàíèíè“. Íi – âîíà áóëà ÷èìîñü äàëåêî ãiðøèì çà áàëàêàíèíó. Âîíà áóëà íàéöèíi÷íiøèì ãëóìîì ç óñiõ ïðàâä, ùî ¿õ çàïèñàëà iñòîðiÿ ìiæíàðîäíîãî æèòòÿ, çà âèíÿòêîì õiáà âæå ïiâñòîði÷íîãî, ùîäåííîãî ãëóìó ñîöiàëiñòè÷íî¿ Ìîñêîâùèíè. Àíãëiéñüêèé Ïàðëàìåíò òðîõè çàíåïîêî¿âñÿ, áî ⠄Àòëàíòè÷íié õàðòi¿“ âèðàçíî íàòÿêàëîñÿ íà àíãëiéñüêi êîëîíi¿. Ó. ×åð÷iëëü çàñïîêî¿â éîãî, âèòëóìà÷èâøè, ùî ôàêòè÷íî òà „Õàðòiÿ“ íiêîãî íi äî ÷îãî íå çîáîâ’ÿçóº, à ïîòðiáíà áóëà, ùîá çàòÿãòè ÑØÀ ó âiéíó. Ëèøå òîìó âií ¿¿ ïiäïèñàâ. I ñïðàâäi, ï’ÿòè- òà øåñòèêîëîííi ÷àñîïèñè âiäêðèòî íà ïåðøèõ ñòîðiíêàõ âåëèêèìè áóêâàìè iç çàõîïëåííÿì ïèñàëè, ùî òà „Õàðòiÿ“ ôàêòè÷íî âæå º ó÷àñòþ ÑØÀ ó âiéíi íà ìîñêîâñüêîìó áîöi. À ÷îòèðè ìiñÿöi ïiçíiøå ÑØÀ âæå îôiöiéíî âçÿëè ó÷àñòü ó âiéíi.

250

251

„Àòëàíòè÷íà õàðòiÿ“ íå ïåðåæèëà íàâiòü ñâîãî òâîðöÿ Ô. Ðóçâåëüòà. ¯¿ ñìåðòü çáóòî çàãàëüíîþ ìîâ÷àíêîþ òàê, ùî óíiâåðñèòåòñüêi ñòóäåíòè íå çíàþòü ïðî ¿¿ iñíóâàííÿ. Íàâiòü ñèí ïðåçèäåíòà Åëiîò Ðóçâåëüò ó ñâî¿é êíèæöi ïðî áàòüêà ïðèñâÿòèâ öié êîëèñü „íàéáiëüøié ïîäi¿ ó ñâiòîâié iñòîði¿“ ìåíøå ÿê îäíó ñòîðiíêó.  ¿¿ ñìåðòi âií çâèíóâà÷óâàâ íå Ìîñêîâùèíó, à Áðèòàíiþ.

Ïëàí Ã. Ìîð´åíòàó Àíãëî-àìåðèêàíñüêå âiéñüêî áóëî 1944 ðîêó âæå íà êîðäîíi Íiìå÷÷èíè. Ìîñêîâñüêå âiéñüêî áóëî â Ïîëüùi. Îòæå, ïðèõîäèëà íà ÷åðãó íå ñïðàâà ïåðåìîãè, à äóìêà ÿê âèêîðèñòàòè ïåðåìîãó. Ó Ðóçâåëüòîâèõ „ðàäíèêiⓠçàïàìîðî÷èëàñÿ ãîëîâà âiä ¿õíiõ ïîëiòè÷íèõ ïåðåìîã, i âîíè ðîçïåðåçàëèñÿ. Îäíèì ³ç íèõ áóâ Ìiíiñòð ñêàðáó æèä Ãåíði Ìîð´åíòàó. Íà Äðóãó ñâiòîâó âiéíó âií äèâèâñÿ ç òî÷êè çîðó ïîêàðàííÿ Íiìå÷÷èíè çà âáèâñòâà æèäiâ i ãðàáóíêè. Çàñòóïíèêîì Ìiíiñòðà ñêàðáó áóâ òàêîæ æèä Ãàðði Äåêñòåð Ãâàéò. Âií ôàêòè÷íî áóâ ìiíiñòðîì, áî äàëåêî ðîçóìíiøèé i çäiáíiøèé çà Ã. Ìîð´åíòàó. Ïiçíiøå âèÿâèëîñÿ, ùî âií áóâ ìîñêîâñüêèì øïèãóíîì. Öåé Ã. Ä. Ãâàéò ñêëàâ ïëàí çíèùåííÿ Íiìå÷÷èíè. Éîãî ïëàí ïðîïîíóâàâ çíèùèòè öiëêîâèòî âñþ íiìåöüêó ïðîìèñëîâiñòü i îáåðíóòè Íiìå÷÷èíó íàçàâæäè â ñiëüñüêîãîñïîäàðñüêó êðà¿íó. Íîâi íiìåöüêi ïîêîëiííÿ âií ïðîïîíóâàâ òðèìàòè íà òàêîìó íèçüêîìó êóëüòóðíîìó i ãîñïîäàð÷îìó ðiâíi, ùîá ÿêíàéáiëüøå ¿õ óìèðàëî. Ïðîïîíóâàâ ñêëàñòè âæå òåïåð ñïèñêè âñiõ „ãiòëåðiâöiⓠi ïîâèñòðiëþâàòè ¿õ áåç æîäíîãî ñóäó. Âñå öå ìàëè áè ðîáèòè êàïiòàëiñòè÷íi ÑØÀ, Âåëèêîáðèòàíiÿ, Ôðàíöiÿ. Îòæå, íåíàâèñòü íiìåöüêîãî íàðîäó ïðèðîäíî çâåðíóëàñÿ áè ïðîòè íèõ, à ñîöiàëiñòè÷íà Ìîñêîâùèíà ìàëà áè âåëèêó íàãîäó âèñòóïàòè â ðîëi îáîðîíöÿ, ïîêðèâäæåíîãî êàïiòàëiñòàìè íiìåöüêîãî íàðîäó. Âîíà äîïîìîæå éîìó ñòâîðèòè Íiìåöüêó Ñîöiàëiñòè÷íó Ñîâºòñüêó Ðåñïóáëiêó*, ÿêà ñàìà ïîïðîñèòü, ùîá ¿¿ ïðèéíÿëè äî * Äîñòåìåííî òàêå ñòàëîñÿ 1921 ðîêó â Áàâàði¿. 252

ñêëàäó ÑÐÑÐ.* Ñòèñíåíà ç îáèäâîõ áîêiâ Ïîëüùà „ïðèðîäíî“ ñòàíå òàêîæ ÷ëåíîì ÑÐÑÐ. Çà íåþ ïiäóòü: Ðóìóíiÿ, Ìàäÿðùèíà, ×åõîñëîâà÷÷èíà, Áîëãàðiÿ, Þãîñëàâiÿ, Àâñòðiÿ. Ðåøòà ªâðîïè – ñïðàâà ëèøå ÷àñó. ×è æ ªâðîïà íå ñòàëà âæå íà öåé øëÿõ? Òå, ùî ñòî ðîêiâ òîìó i äàëi áóëî ëèøå áîæåâiëüíèì ìàðåííÿì âñiõ ìîñêîâñüêèõ ôiëîôº¿â, çóáàòîâèõ, ïüîòðiâ ïåðøèõ, òþò÷åâèõ, äàíèëåâñüêèõ, ëåîíòüºâèõ, ïî´îäiíèõ, ´åðöåíiâ, äîñòîºâñüêèõ, äåêàáðèñòiâ, êàòêîâèõ, áàêóíiíèõ, ïàíêðàòîâèõ, ëåíiíèõ, õðóùîâèõ i ìiëüéîíiâ iíøèõ ìîñêîâñüêèõ íàöiîíàëiñòiâ, òåïåð çà áðåæíºâèõ ïî÷èíຠçäiéñíþâàòèñÿ. Ïëàí çíèùèòè Íiìå÷÷èíó Ã. Ìîð´åíòàó ïîäàâ íà çàñiäàííÿ ìiíiñòðiâ çà äâà äíi äî Êâåáåêñüêî¿ íàðàäè. Ìií³ñòð çàêîðäîííèõ ñïðàâ Ê. Ãîë i âiéñüêîâèé Ìiíiñòð Ã. Ñiìñîí âæàõíóëèñÿ i äâà äíi ðîçïó÷ëèâî íàìàãàëèñÿ ïåðåêîíàòè Ô. Ðóçâåëüòà ó çãóáíîñòi öüîãî áîæåâiëüíîãî ïëàíó íå ëèøå äëÿ ªâðîïè, àëå òàêîæ i ÑØÀ. Íàìàðíî! Ô. Ðóçâåëüò âëàñíîðó÷íî íàïèñàâ íà íüîìó: „Ñõâàëþþ Ô. Ð.“ Òîäi ìiíiñòðè ïîäàëè éîìó ïèñàíèé, îá´ðóíòîâàíèé i ãîñòðî âèñëîâëåíèé ïðîòåñò. Öåé ïëàí Ô. Ðóçâåëüò ðàçîì ç Ìiíiñòðîì ñêàðáó Ã. Ìîð´åíòàó ïîâiç íà Êâåáåêñüêó íàðàäó, ùî âiäáóâàëàñÿ ó ñåðïíi 1944 ðîêó, õî÷ ôiíàíñîâèõ ñïðàâ òàì íå ìàëè îáìiðêîâóâàòè. Àëå âií íå âçÿâ iç ñîáîþ àíi Ìiíiñòðà çàêîðäîííèõ ñïðàâ Ê. Ãîëà, àíi â³éñüêîâîãî Ìiíiñòðà Ã. Ñòiìñîíà, äàðìà ùî òàì ìàëè îáìiðêîâóâàòè âåëèêî¿ âàãè ìiæíàðîäíi âiéñüêîâi ñïðàâè. Òà ñâîãî äîðàäíèêà, øåñòèêîëîííèêà Ã. Ãîïêiíñà âií âçÿâ iç ñîáîþ. Íà íàðàäi Ó. ×åð÷iëëü äóæå îáóðèâñÿ òèì ïëàíîì i ãîñòðî çàïåðå÷èâ ïðîòè íüîãî. Àëå Ã. Ìîð´åíòàó çíàâ, ÷èì ìîæíà êóïèòè àíãëiéöiâ. Âií óêàçàâ Ó. ×åð÷iëëåâi, ùî çíèùåííÿ íiìåöüêî¿ ïðîìèñëîâîñòi çíèùèòü íàçàâæäè íàéñèëüíiøîãî àíãëiéñüêîãî òîðãîâåëüíîãî êîíêóðåíòà íà ñâiòîâèõ ðèíêàõ. Íiìåöüêà áàãàòþùà Ðóðùèíà ç ¿¿ ðóäîþ ôàêòè÷íî ñòàíå àíãëiéñüêîþ. À ùîáè âiäáóäóâàòè çíèùåíó âiéíîþ Àíãëiþ, Ã. Ìîð´åíòàó ñàì âiäðàçó çàïðîïîíóâàâ Ó. ×åð÷iëëåâi ïîçèêó øiñòü i ïiâìiëüÿðäà äîëàðiâ íà äóæå ëåãêèõ óìîâàõ ñïëàòè. Áàéäóæèé äî ìîðàëüíèõ çàñàä, êîëè éøëî ïðî äîáðî Áðèòàíñüêî¿ iìïåði¿, Ó. ×åð÷³ëëü ïîãîäèâñÿ íà òîé ïëàí. Ó ñâî¿õ ñïîãàäàõ âií âèïðàâäîâóâàâñÿ òèì, ùî áóâ ïðèìóøåíèé ïîãîäèòèñÿ, áî çíàâ, ùî áåç àìåðèêàíñüêèõ ìiëüÿðäiâ Àíãëiÿ íå çìîæå ñêîðî ñòàòè åêîíîìi÷íî íà âëàñíi íîãè. Äî òîãî æ, ïîãîäæóþ÷èñü, âií âçàãàëi íå âiðèâ, ùî ìîæíà áóäå çäiéñíèòè òîé áîæåâiëüíèé ïëàí. À ìè ïðèãàäàéìî òóò, * Òàê çðîáèëè: Ëàòâiÿ, Ëèòâà, Åñòîíiÿ 1940 ðîêó. 253

ùî âií ðàçîì ç Ô. Ðóçâåëüòîì òðè ðîêè ïåðåä òèì ïiäïèñàëè „Àòëàíòè÷íó õàðòiþ“, â ÿêié îáiöÿëè âñiì íàðîäàì – ïåðåìîæöÿì i ïåðåìîæåíèì – âiëüíèé åêîíîìi÷íèé ðîçâèòîê. Ùàñëèâèé Ã. Ìîð´åíòàó, ïîâåðíóâøèñü äî Âàøèí´òîíà, ïîõâàëèâñÿ ñâîºþ ïåðåìîãîþ Ê. Ãîëó. Ðîçëþòîâàíèé Ãîë ïîáiã äî Ðóçâåëüòà, àëå òîé íå õîòiâ éîãî ñëóõàòè. Òà êîëè Ê. Ãîë ñêàçàâ, ùî öåé ïëàí ìîæå äóæå ïîøêîäèòè â íàñòóïíèõ âèáîðàõ ïðåçèäåíòà, òî Ô. Ðóçâåëüò óäàâ äóðíÿ, êàæó÷è, ùî íå áà÷èòü íiÿêî¿ øêîäè äëÿ ÑØÀ âiä òîãî ïëàíó, çðåøòîþ, õî÷ i ïiäïèñàâ, ïðîòå íå ââàæຠñåáå çîáîâ’ÿçàíèì éîãî çäiéñíþâàòè. Ê. Ãîë ÷è ïîâiðèâ ÷è íi, ðîçóìiâ, ùî ÿêùî íiìöi äîâiäàþòüñÿ ïðî öåé ïëàí, òî öå êîøòóâàòèìå ñîòíi òèñÿ÷ óáèòèõ âîÿêiâ ÑØÀ. Ç öiº¿ ïðè÷èíè âií ïîãîäèâñÿ òðèìàòè òîé ïëàí ó òàºìíèöi. Òà íå õîòiëà òðèìàòè éîãî â òàºìíèöi ìàôiÿ. Êîìóíiñòè÷íèé ÷àñîïèñ „Äåéëi Óîðêåð“ íàäðóêóâàâ éîãî, ïðîñëàâëÿþ÷è Ô. Ðóçâåëüòà. Ïàòðiîòè÷íi ÷àñîïèñè ãàíèëè Ã. Ìîð´åíòàó òà Ô. Ðóçâåëüòà. Ã. Ñòiìñîí óäðóãå ïîäàâ Ô. Ðóçâåëüòîâi ñâié ãîñòðèé ïðîòåñò. Ô. Ðóçâåëüò ïîáà÷èâ, ùî âií ìîæå ïðîãðàòè íàñòóïíi âèáîðè, i âiäïîâiâ îôiöiéíî Ã. Ñòiìñîíîâi, ùî âií, Ðóçâåëüò, íiêîëè íå ìàâ æîäíîãî íàìiðó îáåðòàòè Íiìå÷÷èíó â ÷èñòî ñiëüñüêîãîñïîäàðñüêó êðà¿íó, à òèì ïëàíîì õîòiâ ëèøå äîïîìîãòè çáiäíiëié Àíãëi¿, ùîáè ïî âiéíi âîíà ìàëà áiëüøå òîðãiâëi. Êîëè æ Ã. Ñòiìñîí ïðî÷èòàâ éîìó ñëîâî ó ñëîâî òîé ïëàí ðàçîì ç éîãî òà ×åð÷iëëåâèì ïiäïèñàìè, òî Ô. Ðóçâåëüò çíîâó âäàâ äóðíÿ, çðîáèâ âèãëÿä äóæå çäèâîâàíîãî i ñêàçàâ, ùî âií âëàñíå ñàì íå ðîçóìiº, ÿê âií ìiã òàêå ïiäïèñàòè. Öå áóëà çâè÷íà òåàòðàëüíà Ðóçâåëüòîâà êîìåäiÿ, à âií ìàâ íåàáèÿêi àêòîðñüêi çäiáíîñòi, áî òîé ïëàí íàïèñàíî äóæå ïðîñòî i öiëêîì çðîçóìiëî íàâiòü ïîëiòè÷íîìó íåâiãëàñîâi: „Íiìå÷÷èíó òðåáà îáåðíóòè â ÷èñòî ñiëüñüêîãîñïîäàðñüêó êðà¿íó“. Íàáëèæàëèñÿ âèáîðè ïðåçèäåíòà ÑØÀ, i Ô. Ðóçâåëüò íàêàçàâ ïðèïèíèòè ïiäãîòîâêó äî çäiéñíåííÿ ïëàíó Ã. Ìîð´åíòàó. Àëå ñàìîãî ïëàíó âií íå âiäêëèêàâ, ëèøå ó ñâî¿õ âèáîð÷èõ ïðîìîâàõ çàïåâíÿâ, ùî íiìåöüêèé íàðîä íå áóäå ïîíåâîëåíèé. À ùî êîíêðåòíî îçíà÷ຠâ éîãî óÿâëåííi „ïîíåâîëåíèé“, Ô. Ðóçâåëüò íå ïîÿñíèâ. Êîæíèé ìîæå òëóìà÷èòè éîãî ÿê õî÷å. ×îìó Ô. Ðóçâåëüò íå âiäêëèêàâ ïëàíó Ã. Ìîð´åíòàó? Âiäïîâiäü íà öå äຠñèñòåìà âèáîðiâ ïðåçèäåíòà ÑØÀ. Ïðåçèäåíòà ÑØÀ îáèðàþòü íå çàãàëüíèì, áåçïîñåðåäíiì ãîëîñóâàííÿì, à ïîñåðåäíüî – ãîëîñóâàííÿì óïîâíîâàæåíèõ âèáîðöiâ. Öèõ óïîâíîâàæåíèõ âèáîðöiâ âèáèðຠçàãàëüíèì ãîëîñóâàííÿì ëþäíiñòü êîæíîãî øòàòó çîêðåìà. ×èñëî ¿õ ó êîæíîìó øòàòi âèçíà÷åíî êîíñòèòóöiºþ i íå º îäíàêîâå â êîæíîìó øòàòi,

àëå ïðîïîðöiéíî äî êiëüêîñòi ëþäíîñòi ó øòàòi. Ìàëîëþäíi øòàòè, ÿê, íàïðèêëàä, Àðiçîíà, Óòà´, Àéäà´î âèáèðàþòü ëèøå ïî ÷îòèðè óïîâíîâàæåíèõ âèáîðöÿ, à Íüþ-Éîðêñüêèé øòàò âèáèðຠàæ 45 óïîâíîâàæåíèõ âèáîðöiâ (íàéáiëüøå, íiæ áóäü-ÿêèé iíøèé øòàò). Êðiì òîãî ñèñòåìà âèáîðiâ íå ïðîïîðöiéíà, ìàæîðèòàðíà, òîáòî ÂÑI âèáðàíi ó øòàòi áóäóòü ç òî¿ ïàðòi¿, ÿêà îäåðæàëà áiëüøiñòü ãîëîñiâ ëþäíîñòi øòàòó (õî÷ áè òà áiëüøiñòü áóëà ëèøå îäíèì ãîëîñîì). Çàâäÿêè òàêié ìàæîðèòàðíié ñèñòåìi áàãàòîëþäíi øòàòè ÷àñòî âèçíà÷àþòü âèáið.* Íüþ-Éîðêñüêèé øòàò ìຠïðàâî âèáèðàòè 45 óïîâíîâàæåíèõ âèáîðöiâ. Ó öüîìó øòàòi æèâå êiëüêà ìiëüéîíiâ æèäiâ. Âñi âîíè – öiëêîì ïðèðîäíî i ñïðàâåäëèâî – ãîðiëè æàäîáîþ ïîìñòèòèñÿ Íiìå÷÷èíi çà âáèâñòâà æèäiâ òà ãðàáóíêè. Õîòiëè çíèùèòè íiìåöüêó äåðæàâó ðàç ³ íàçàâæäè. Ïðî íàñëiäêè òàêî¿ ïîìñòè âîíè íå äóìàëè i íå äáàëè. Ùîäî âèáîði⠖ Ô. Ðóçâåëüò íå öóðàâñÿ æîäíèõ íàéíåìîðàëüíiøèõ ä³é, i âñiìà ñïîñîáàìè êóïóâàâ æèäiâñüêi ãîëîñè. Òèì-òî âií íå âiäêëèêàâ ïëàíó Ã. Ìîð´åíòàó. Òðàãi÷íà øêîäà, ùî ¿¿ ïåðåäáà÷àâ Ê. Ãîë, ñòàëàñÿ. Ùå ðàíiøå, ç Êàñàáëàíêñüêî¿ íàðàäè, íiìöi äîâiäàëèñÿ, ùî íå ìîæóòü ñïîäiâàòèñÿ âiä àìåðèêàíöiâ, àíãëiéöiâ ëåãêèõ óìîâ çàìèðåííÿ. Òà íàðàäà óõâàëèëà âèìàãàòè âiä Íiìå÷÷èíè ÁÅÇÓÌÎÂÍί çäà÷i. Íiìåöüêèé Ìiíiñòð ïðîïàãàíäè É. ¥åááåëüñ ðîçäìóõàâ òó âèìîãó äî íåéìîâiðíèõ æàõiâ äëÿ íiìåöüêîãî íàðîäó. Àëå òî áóëà éîãî áåçäîêàçîâà ïðîïàãàíäà. À ïëàí Ã. Ìîð´åíòàó äàâ éîìó, ÷îðíèì ïî áiëîìó, äîêàçè òîãî, ùî ïîðàçêà Íiìå÷÷èíè ïðèíåñå íiìåöüêîìó íàðîäîâi æàõëèâå ðàáñòâî, ãîëîä, õîëîä, ïîøåñòi, ìîð âñüîãî íàðîäó. Íàâiòü i ïî ïðîãîëîøåííi áåçóìîâíî¿ çäà÷i áóëè â Íiìå÷÷èíi ñèëè, ùî ïëàíóâàëè âáèòè À. Ãiòëåðà, íàñòàâèòè àíòèíàöèñòñüêèé óðÿä i ïiääàòèñÿ àíãëî-àìåðèêàíöÿì, íå ïóñêàþ÷è äî Íiìå÷÷èíè ìîñêâèíiâ äîòè, äîêè íå íàáëèçèòüñÿ àíãëî-àìåðèêàíñüêå âiéñüêî, ùîá âiääàòè çáðîþ àíãëî-àìåðèêàíöÿì, à íå ìîñêâèíàì. Êîëè æ íiìöi äîâiäàëèñÿ ïðî ïëàí Ìîð´åíòàó, à âîíè çíàëè, ùî Ã. Ìîð´åíòàó áóâ æèä, òî íàâiòü ïðîòèâíèêè íàöèñòi⠖ ñîöiàëiñòè, äåìîêðàòè – âñi íiìöi ïåðåêîíàëèñÿ, ùî É. ¥åááåëüñ êàçàâ ¿ì ïðàâäó i À. Ãiòëåð ìຠñëóøíiñòü. Òàêèì ÷èíîì ïëàí Ìîð´åíòàó ñòàâ ìîãóòíiì íiìåöüêèì áîéîâèì êëè÷åì: „Ëiïøå çàãèíóòè iç çáðîºþ â ðóêàõ, íiæ áà÷èòè ñâî¿õ äiòåé i âíóêiâ ó æèäiâñüêîìó ðàáñòâi“.

254

255

* Òàê ñòàëîñÿ ó âèáîðàõ Äæ. Êåííåäi íà ïðåçèäåíòà.

Êîæíèé íiìåöü º ñò³éêèì íiìåöüêèì ïàòðiîòîì, óâåñü íiìåöüêèé íàðîä º âîéîâíè÷èì, çàðîçóìiëèì ó ñâî¿é íàöiîíàëüíié ãîðäîñòi. Äîâiäàâøèñü ïðî ïëàí Ìîð´åíòàó çíèùèòè ¿õíié íàðîä, âñÿ Íiìå÷÷èíà ÿê îäèí ñõîïèëàñÿ äî áîþ çà âåëèêèé iäåàë – áóòè ÷è íå áóòè íiìåöüêîìó íàðîäîâi. I çðóéíîâàíà, áåç çàâîäiâ ïî âèïóñêó çáðî¿, ãîëîäíà, õîëîäíà, ïåðåâòîìëåíà, âèñíàæåíà Íiìå÷÷èíà áèëàñÿ â³ä÷àéäóøíî ùå äîâãi ñiì ìiñÿöiâ. Íiäå â Íiìå÷÷èíi íå áóëî é ñëiäiâ ïåðåëÿêó, ïàíiêè. Âiäñòóïàëè, âèâîçèëè âñå â íàéëiïøîìó çà òèõ îáñòàâèí ëàä³. Ìîðàëü âñüîãî íàðîäó íå çàëîìèëàñÿ àæ äî îñòàííüî¿ õâèëèíè âiéíè. Êîøòóâàëî öå àíãëî-àìåðèêàíöÿì ñîòíi òèñÿ÷ çàéâèõ æåðòâ. Òà òi æåðòâè º ìàëåñåíüêîþ ïîðîøèíî÷êîþ, ïîðiâíþþ÷è ç òèì, ùî ùå êîøòóâàòèìå ¿ì. À íàì, óêðà¿íöÿì? Ëèøå Ãîñïîäü çíàº. Ïîêè ùî âæå êîøòóº ïîíàä 15 ìiëüéîíiâ ìåðöiâ òà æàõëèâå ìàòåðiàëüíå i íàöiîíàëüíå ðóìîâèùå íà çåìëi, äå æèëà êîëèñü íàéáàãàòøà – äóõîâíî i ìàòåðiàëüíî – íàöiÿ ªâðîïè íà iì’ÿ Óêðà¿íà. Íå çãàäóþ÷è íàâiòü ïðî ×åð÷iëëiâ ïëàí íàñòóïó íà Íiìå÷÷èíó ÷åðåç Áàëêàíè, à íå ëèøå Ôðàíöiþ, àíãëî-àìåðèêàíöi ìîãëè äóæå ëåãêî çóïèíèòè ìîñêîâñüêå âiéñüêî íà çàõiäíèõ êîðäîíàõ ÑÐÑÐ. Óðÿäè Àíãëi¿, Ôðàíöi¿, ÑØÀ òà ÑÐÑÐ ñâîº÷àñíî çíàëè, ùî Íiìå÷÷èíà õîòiëà ïiääàòèñÿ ùå 1943 ðîêó, àëå ç óìîâîþ, ùîá íå áóëî â Íiìå÷÷èíi ìîñêîâñüêîãî îêóïàöiéíîãî âiéñüêà. Àëå æ öÿ óìîâà ïåðåêðåñëþâàëà ïëàíè ìàôi¿, i âîíà ïîäáàëà, ùîáè òàê íå ñòàëîñÿ. Ïëàí Ìîð´åíòàó áóâ ïîïðè ìåòó çíèùèòè íiìåöüêó äåðæàâó çàñîáîì çàäëÿ òîãî. Âií ïðèïiçíèâ íà ñiì ìiñÿöiâ íàñòóï àíãëî-àìåðèêàíöiâ i äàâ Ìîñêîâùèíi ñiì ìiñÿöiâ ÷àñó ïîñóíóòèñÿ íà Çàõiä. Ïðîòå, íàâiòü ç òàêèì âåëèêèì ïðèïiçíåííÿì, àíãëî-àìåðèêàíöi âñå æ âèïåðåäèëè ìîñêâèíiâ. Ãåíåðàë Äæ. Ïàòîí áóâ ïiä ñàìîþ Ïðàãîþ, à ãåíåðàë Î. Áðåäëi íåäàëåêî âiä Áåðëiíà. Òîäi âîíè îäåðæàëè íàêàçè ÍÅ áðàòè Ïðàãè i Áåðëiíà, ùîá ¿õ ìîãëè âçÿòè ìîñêâèíè.

Ãåíåðàëüíi Øòàáè ÑØÀ, Âåëèêîáðèòàíi¿, Ôðàíöi¿ áà÷èëè âæå íà ïî÷àòêó 1943 ðîêó, ùî Íiìå÷÷èíà ïðîãðàëà âiéíó. À ÑØÀ ùå íå ðîçáóäóâàëè ñâîþ âiéñüêîâó ïîòóæíiñòü ïîâíiñòþ. Îòæå, Ó. ×åð÷iëëü òà Ô. Ðóçâåëüò âæå òîäi áóëè ïåâíi ñâ ïåðåìîãè. Òàêîæ áóâ ïåâíèì i É. Ñòàëií. Òà ìiæ íèìè áóëà äóæå âåëèêà ðiçíèöÿ. É. Ñòàëií âæå ìàâ ñâî¿ ïëàíè íà òå, ùî ìຠáóòè ïî âiéíi, à Ó. ×åð÷iëëü äóìàâ äóæå ìàëî. Ô. Ðóçâåëüò

öiëêîâèòî íå äóìàâ. É. Ñòàëií íàäçâè÷àéíî òâåðäî i âïåðòî âèìàãàâ, ùîáè ñîþçíèêè âiäíîâèëè çàõiäíèé ôðîíò, àëå îáîâ’ÿçêîâî, âèñàäèâøè âiéñüêî ó Ôðàíöi¿, ÷åðåç ïðîòîêó Ëà-Ìàíø. ×îìó ñàìå ó Ôðàíöi¿? É. Ñòàëií i ñîþçíèêè äîáðå çíàëè, ùî Íiìå÷÷èíà çìiöíèëà ôðàíöóçüêi áåðåãè íà Ëà-Ìàíøi òàê äîáðå, ùî âèñàäêà äåñàíòó òàì áóëà áè ñàìîãóáñòâîì. Òîìó Ó. ×åð÷iëëü õîòiâ âèñàäèòè íà Áàëêàíàõ. É. Ñòàëií äóæå ãîñòðî òîìó ïðîòèñòàâèâñÿ. Òðåáà ïàì’ÿòàòè, ùî ñàìå òîäi Íiìå÷÷èíà ðîçáèëà ìîñêîâñüêå âiéñüêî âùåíò i Ìîñêîâùèíà ëåæàëà áåçñèëüíà. ßêùî á àíãëî-àìåðèêàíöi íàñòóïàëè íà Íiìå÷÷èíó ÷åðåç Áàëêàíè, òîäi ¿õíi âiéñüêà áóëè á ó Ãðåöi¿, Áîëãàði¿, Ñåðái¿, ×åõîñëîâà÷÷èíi, Ìàäÿðùèíi, Àâñòði¿, â óñié Íiìå÷÷èíi. Çàéíÿâøè Áàëêàíè, àíãëî-àìåðèêàíñüêi âiéñüêà âèñàäèëèñÿ á òàêîæ â Îäåñi, Êðèìó, íà Êàâêàçi. Êðåìëiâñüêi ìîæíîâëàäöi áóëè íåïîõèòíî ïåðåêîíàíi, ùî êàïiòàëiñòè÷íi äåðæàâè íå çíèùèëè ùå ñîöiàëiñòè÷íèé ÑÐÑÐ ëèøå òîìó, ùî ðàíiøå íå ìàëè íàãîäè i áîÿëèñÿ âåëè÷åçíî¿ ïîòóãè ÑÐÑÐ. Ðîçáèòå âiéñüêî ÑÐÑÐ i âèñàäêà íà Áàëêàíàõ áóëè áè ñïðàâäi âåëè÷åçíîþ íàãîäîþ çíèùèòè „ñàâºòñêóþ“ âëàäó â ÑÐÑÐ. À ïîãîòiâ ùå é òîìó, ùî â Óêðà¿íi äiÿëè ÎÓÍ òà ÓÏÀ, i Ìîñêîâùèíà öå äîáðå çíàëà. Çíàëà òàêîæ, ùî Àíãëiÿ òà ÑØÀ i íå äóìàþòü ðîáèòè Óêðà¿íó ñâîºþ êîëîíiºþ, ÿê öå ïðîáóâàëà âæå ðîáèòè Íiìå÷÷èíà i òèì îáåðíóëà ïðèõèëüíiñòü äî íå¿ óêðà¿íöiâ ó âîðîæíå÷ó. À ó âiéñüêó ÑØÀ i Êàíàäè áóëè ñîòíi îôiöåðiâ i òèñÿ÷i âîÿêiâ óêðà¿íöiâ. Òîìó ùî âîíè çíàëè óêðà¿íñüêó ìîâó, òî ïðèðîäíî áóëè á êåðiâíèêàìè ìiñöåâî¿ àíãëîàìåðèêàíñüêî¿ âiéñüêîâî¿ âëàäè. Ñàìîçðîçóìiëî, ìiñöåâà óêðà¿íñüêà ëþäíiñòü íàâ’ÿçàëà áè ç íèìè áëèçüêi, ïðèÿòåëüñüêi ñòîñóíêè i òèì äóæå áè âïëèâàëà íà ¿õíi ïîãëÿäè íà Ìîñêîâùèíó, íà iäåþ äåðæàâíî¿ íåçàëåæíîñòi Óêðà¿íè, îòæå, i íà ¿õíi â÷èíêè i íàêàçè. Òà íàéãîëîâíiøå, â Óêðà¿íó ïðè¿õàëè á ñîòíi êîðåñïîíäåíòiâ ç óñüîãî ñâiòó. Âîíè íà âëàñíi î÷i ïåðåêîíàëèñÿ á, ùî ñîöiàëiçì â ÑÐÑÐ – öå ëèøå ëè÷èíà, çà ÿêîþ Ìîñêîâùèíà õîâຠñâîº iñòîðè÷íå çàãàðáíèöòâî. Ïåðåêîíàëèñÿ áè, ùî Ìîñêîâùèíà ìðiº íå ïðî ñâiòîâå áðàòåðñòâî íàðîäiâ, à ïðî ïàíóâàííÿ íàä íèìè. Âiäêðèâøè ñâî¿ì ÷èòà÷àì î÷i íà öþ ïðàâäó, âîíè çíèùèëè áè íàéáiëüøó ñèëó Ìîñêîâùèíè – ï’ÿòó òà øîñòó ìîñêîâñüêi êîëîíè ó ñâiòi. Çà òàêèõ îáñòàâèí óêðà¿íöi ìàëè á ñèëó ïiäòâåðäèòè â Êèºâi, âæå ïðîãîëîøåíå ó Ëüâîâi, âiäíîâëåííÿ Óêðà¿íñüêî¿ Ñàìîñòiéíî¿ Äåðæàâè. I óðÿä ÑØÀ òà Âåëèêîáðèòàíi¿ íå ìàëè á ñèëè óâ’ÿçíèòè óêðà¿íñüêèé óðÿä, ÿê çðîáèëà öå 1941 ðîêó Íiìå÷÷èíà ó Ëüâîâi, áî â ÑØÀ i Êàíàäi æèâå ìàéæå îäèí ìiëüéîí âèáîðöiâ óêðà¿íñüêîãî ïîõîäæåííÿ, ùî ìàþòü ÷èìàëó ïîëiòè÷íó ñèëó. Êîðîòêî – íàñòóï àíãëî-àìåðèêàíñüêîãî

256

257

***

âiéñüêà íà Íiìå÷÷èíó ÷åðåç Áàëêàíè – öå áóâ áè öiëêîì ïåâíèé ðîçâàë ìîñêîâñüêî¿ iìïåði¿. É. Ñòàëií òà ñâiòîâà ìàôiÿ ïåðåäáà÷àëè òàêi íàñëiäêè. I âîíè íå äîïóñòèëè âèñàäêè íà Áàëêàíè. Ïîëiòè÷íà óÿâà Ó. ×åð÷iëëÿ íå ñÿãàëà äàëi ñõiäíèõ ìåæ Ïîëüùi, òîìó íå ñèëà áóëà éîìó óÿâèòè ìîæëèâó ïîëiòè÷íó ðîëü Óêðà¿íè, ÿêáè ñîþçíèêè íàñòóïàëè ÷åðåç Áàëêàíè. Àëå âií äîáðå óÿâëÿâ íàñëiäêè íàñòóïó ÷åðåç Áàëêàíè äëÿ Çàõiäíî¿ ªâðîïè. Âií ðîçóìiâ, ùî ñïðàâà íàñòóïó ÷åðåç Áàëêàíè ÷è ÷åðåç Ôðàíöiþ áóëà ïðîáëåìîþ íå ñòðàòåãi¿, àëå ñïðàâîþ äàëåêîñÿæíî¿ ïîëiòèêè. Íàñòèðëèâi âèìîãè Ìîñêîâùèíè íàñòóïàòè ÷åðåç Ôðàíöiþ Ó. ×åð÷iëëü âiäêèíóâ. Âåëèêîáðèòàíñüêèé óðÿä ùå â ëèïíi 1942 ðîêó óõâàëèâ ÍÅ íàñòóïàòè ÷åðåç Ôðàíöiþ, à íàñòóïàòè ëèøå ÷åðåç Áàëêàíè. Òîäi Ô. Ðóçâåëüò ïîñëàâ äî Ëîíäîíà ãåíåðàëà Äæ. Ìàðøàëëà òà ñâîþ ïðàâó ðóêó, ãîëîâíîãî ðàäíèêà Ã. Ãîïêiíñà ïåðåêîíàòè àíãëiéöiâ ó ïîòðåái íàñòóïàòè ÷åðåç Ôðàíöiþ. Àíãëiéöi íå ïiääàâàëèñÿ òèñêîâi, õî÷ äóæå áîÿëèñÿ ïñóâàòè ñòîñóíêè ç ÑØÀ, ðîçóìiþ÷è, ùî áåç ¿õ äîïîìîãè Àíãëiÿ çàãèíå. Ó. ×åð÷iëëü ïèñàâ òîäi Ô. Ðóçâåëüòîâi: „Íàéãîëîâíiøèì íàøèì çàâäàííÿì òåïåð º çäîáóòè ïiâíi÷íå óçáåðåææÿ Àôðèêè, ðîçáóäóâàòè òàì ìîðñüêi òà ïîâiòðÿíi áàçè, à ç íèõ óäàðèòè ÿêíàéäóæ÷å ïîïiä iòàëî-íiìåöüêå ÷åðåâî – Áàëêàíè“. Ã. Ãîïêiíñ çàïèñàâ òîäi äî ñâîãî ùîäåííèêà: „Öåé ïëàí ìåíå äóæå ïðèãíîáèâ“. Òà ìàôiÿ i íå äóìàëà ïîñòóïàòèñÿ. Íàâïàêè, ùîáè ïîñèëèòè òèñê íà àíãëiéöiâ, Ã. Ãîïêiíñ âèòÿãíóâ iç ñâ êèøåíi i ïðî÷èòàâ àíãëiéöÿì äîêóìåíò ïiä íàçâîþ „Ïîçèöi¿ Ðîñi¿“. Öåé äîêóìåíò áóâ òàºìíèé i íiáèòî íàïèñàíèé íàéâèùèìè âiéñüêîâèìè çíàâöÿìè ÑØÀ, õî÷ íiêèì íå ïiäïèñàíèé. Ïðî íüîãî íiõòî íi÷îãî íå ÷óâ àæ äî ñìåðòi Ô. Ðóçâåëüòà òà Ã. Ãîïêiíñà. Ó òîìó „äîêóìåíòi“ áóëî íàïèñàíî: „Ïîâîºííà ïîçèöiÿ Ðîñi¿ (òîáòî ÑÐÑÐ.– Ï. Ø.) â ªâðîïi áóäå ïàíóþ÷à. Ïiñëÿ ðîç÷àâëåííÿ Íiìå÷÷èíè íå ëèøèòüñÿ â ªâðîïi æîäíî¿ ñèëè, ÿêà ìîãëà áè ñïðîòèâèòèñÿ âåëè÷åçíié âiéñüêîâié ïîòóæíîñòi ÑÐÑÐ. Ùîïðàâäà, Âåëèêîáðèòàíiÿ ðîçáóäóº íà Ñåðåäçåìíîìî𒿠ñâî¿ ñèëè ñóïðîòè ÑÐÑÐ, ùî ìîæóòü áóòè äîïîìiæíèìè ó ðiâíîâàçi ñèë. Àëå ëèøå äîïîìiæíèìè, áî Âåëèêîáðèòàíi¿ áóäå íå ñèëà ñàì³é âñòîÿòè ñóïðîòè ÑÐÑÐ. Ç öüîãî 100 % ìîæëèâîãî ñòàíó ºäèíèé, æèòòºçäàòíèé âèñíîâîê – ðîáèòè âñå ùî ìîæåìî, ùîáè çäîáóòè ïðèÿòåëüñòâî Ìîñêîâùèíè. Îòæå, òðåáà âæå òåïåð äîïîìàãàòè ¿é âñiì ÷èì çìîæåìî i íå ïñóâàòè ñòîñóíêiâ çàäëÿ ìàëèõ ðîçõîäæåíü“. Ó òîìó „äîêóìåíòi“ íå íàïèñàíî: ÷è i ïî âiéíi òðåáà áóäå äîïîìàãàòè Ìîñêîâùèíi òà íå ïñóâàòè ñòîñóíêiâ ç íåþ. Î÷åâèäÿ÷êè, ùî òàê, áî iíàêøå íå óòðèìàòè ïðèÿòåëüñüêèõ ñòîñóíêiâ

ç ðîçíàõàáëåíèì, âi÷íî íåíàæåðëèâèì Âàíüêîþ. Âiäîìî, ùî ìîñêîâñüêà „øiðîêàÿ íàòóðà“ íå çíຠæîäíèõ ìåæ. „Êîëü ïiòü – òàê ïiòü íà âñþ. Êîëü áiòü – òàê áiòü íà âñþ“. ßêùî ìîæíà çàãàðáàòè âñþ ªâðîïó, òî... „Äàéîø ðàñòóäè òâàþ... âºñü ìið“!!! ×è æ óëþáëåíèé ìîñêîâñüêèé ïîåò Ñ. ªñåíií íå ìàðè⠄êàëºíàì ïðiäàâiòü åêâàòîð“, „ïàïàëàì íàøó çºìëþ ðàçäàâiòü êàê êàëà÷“, „äî ª´iïòà ðàñêàðÿ÷iòü íî´i“ i ò. ï.? I òàêå ìàðèëè íå ëèøå „áàëüøºâiêi“. Ïðî òàêå ìàðèëè i ñòàði – ùå ç öàðñüêèõ ÷àñi⠖ ìîíàðõiñòè: Ê. Ëåîíòüºâ, Â. Ñîëîâéîâ, Ô. Òþò÷ºâ, Ì. Ïî´îäií, Ñ. Áóë´àêîâ, Â. Ðîçàíîâ; ïðî òàêå ìàðèëè é ëiáåðàëè: À. ¥åðöºí, Ô. Äîñòîºâñüêèé i äåìîêðàòè Ì. Áàêóíií, Ì. ¥îðüêèé i ò. ï. Âñi âîíè ìàðèëè, ìðiÿëè ïðî òå ñàìå – çíèùèòè â óñüîìó ñâiòi iäåþ Áîãà, çíèùèòè ó ëþäåé ìîðàëü, çíèùèòè ó ëþäåé çäàòíiñòü äóìàòè; âèõîâàòè ñëóõíÿíó îòàðíó ðîáî÷ó äâîíîãó õóäîáó. À òàêó õóäîáó áóäå âæå ëåãêî çàïðÿãòè äî ìîñêîâñüêîãî i ìàôiîçíîãî iìïåðñüêîãî âîçà. Õóäîáà æ ñàìà, ç âëàñíî¿ âîëi éäå äî ïîâíîãî êîðèòà ó ñòàéíi, íå äóìàþ÷è ïðî êîâáàñè ç ¿õíiõ øèíîê. Ïðî „êîâáàñè“ äóìàþòü òåïåð òi, ùî êåðóþòü ïîçà ëàøòóíêàìè âñiëÿêèìè ðóçâåëüòàìè. Õóäîái æ äâîíîãié íå ñèëà áà÷èòè äàëi ñâîãî êîðèòà ó ñòàéíi äîáðîáóòó òà „ñïiâiñíóâàííÿ“ ç ðiçíèêîì. ßíêi íàïèñàëè ñîòíi ãðóáèõ i òèñÿ÷i ìåíøèõ êíèæîê ïðî 2-ãó ñâiòîâó âiéíó. Çà âèíÿòêîì êiëüêàäåñÿòüîõ, ÷èòàþ÷è ¿õ, íàáóâàºø âðàæåííÿ, ùî íå ÑØÀ âðÿòóâàëè ÑÐÑÐ, àëå íàâïàêè – ÑÐÑÐ âðÿòóâàâ ÑØÀ. Âîíè áåç çàñòåðåæåííÿ òâåðäÿòü, ùî ÑÐÑÐ áóâ âèðiøàëüíèì ÷èííèêîì ó òié âiéíi. Áåçãëóçäiøî¿, íàõàáíiøî¿ i øêiäëèâiøî¿ áðåõíi íåìîæëèâî âèäóìàòè. À öÿ áðåõíÿ ïî âiéíi ñòàëà ñèëüíîþ ìîñêîâñüêîþ, àíòèàìåðèêàíñüêîþ çáðîºþ ó õîëîäíié âiéíi â Àôðèöi, â Àçi¿. Íåþ Ìîñêîâùèíà ᒺ ÑØÀ íà òèõ ñóõîäîëàõ. Àçiàòè ³ àôðèêàíöi ìîãëè ïîâiðèòè öié áðåõíi, áî æ âîíè ìàëî çíàëè ïðî òó âiéíó âçàãàëi, à ïðî äîïîìîãó ÑØÀ Ìîñêîâùèíi öiëêîâèòî íi÷îãî. À ÷èì ïîÿñíèòè, ùî ïîâiðèëè òàêîæ i ÿíê³? Ç ÷àñiâ Êâåáåêñüêî¿ íàðàäè (ñåðïåíü 1943) íå ëèøå ãåíåðàëè, àëå é æóðíàëiñòè áà÷èëè, ùî âiéñüêîâà ³ ïðîìèñëîâà ïîòóæíiñòü ÑØÀ òà Âåëèêîáðèòàíi¿ º òàêà âåëè÷åçíà, ùî ôàêòè÷íî âîíà âæå ïåðåìîãëà ïîòóæíiñòü Íiìå÷÷èíè òà ßïîíi¿. I âîíè òàêîæ ðîçóìiëè, ùî ÑÐÑÐ òðèìàºòüñÿ ëèøå äîïîìîãîþ ÑØÀ, à áåç íå¿ â³í áè äàâíî âæå âïàâ. Ãåíåðàëè òà âèùi îôiöåðè Ãåíåðàëüíîãî Øòàáó ÑØÀ áóëè ïåðåêîíàíi, ùî ÿêáè ÑØÀ ïðèïèíèëè äîïîìàãàòè Ìîñêîâùèíi òàê äîâãî äî îñåí³ 1943 ðîêó, íàâiòü i òîäi ÑÐÑÐ áóâ áè çàâàëèâñÿ. Iñòîðèê i ðàäíèê Âiéñüêîâîãî Ìiíiñòåðñòâà ÑØÀ Â. Ïîëñòîí ïèñàâ: „Âèùi îôiöåðè ÑØÀ êèïiëè ïðèäóøåíèì ïðîòåñòîì. Âîíè áóëè òâåðäî ïåðåêîíàíi, ùî Ìîñêîâùèíà ïîòðåáóº äîïî-

258

259

ìîãè ÑØÀ áåçìiðíî áiëüøå, íiæ ÑØÀ ìîñêîâñüêî¿. Âîíè îáóðþâàëèñÿ, ñëóõàþ÷è òàê áàãàòî ïðî ìîñêîâñüêó ïàéêó â ïåðåìîçi i òàê ìàëî ïðî ïàéêó ÑØÀ. Âîíè áîÿëèñÿ, ùî àíãëî-àìåðèêàíöi, âèõâàëÿþ÷è ïåðåáîðùåíî ìîñêîâñüêó ïàéêó i âèáà÷àþ÷èñü çà íiáè ìåíøó ¿õíþ, ïiäáàäüîðÿòü Ìîñêîâùèíó âèìàãàòè áiëüøå i áiëüøå ïîñòóïîê âiä Àíãëi¿ òà ÑØÀ“.

Ó ñi÷íi 1943 ðîêó ó ìiñòi Êàñàáëàíêà â Àëæèði âiäáóëàñÿ íàðàäà ãîëiâ óðÿäiâ òà Ãåíåðàëüíèõ Øòàáiâ Âåëèêîáðèòàíi¿, ÑØÀ i Ôðàíöi¿. Ãåíåðàëüíi Øòàáè òðèìàëèñÿ äóìêè, ùî Íiìå÷÷èíà âæå ïðîãðàëà âiéíó. Ìàôiÿ áîÿëàñÿ, ùî íà òié íàðàäi óðÿäè ïiä òèñêîì ãåíåðàëiâ óõâàëÿòü íàñòóï ÷åðåç Áàëêàíè. Òîìó Ô. Ðóçâåëüò ïîêâàïíî âèñëàâ äî Êàñàáëàíêè – çà êiëüêà äíiâ äî íàðàäè – ãåíåðàëà Äæ. Ìàðøàëëà, íàêàçàâøè éîìó íàìîâèòè àíãëiéñüêèõ òà ôðàíöóçüêèõ ãåíåðàëiâ íàñòóïàòè ÷åðåç Ôðàíöiþ. Ãåíåðàë Äæ. Ìàðøàëë íàìîâëÿâ ¿õ òðè äíi, àëå íå íàìîâèâ. Íàâiòü i àìåðèêàíöi ãåíåðàë Ã. Àðíîëüä òà àäìiðàë Å. Êií´ íå ïiäòðèìàëè Äæ. Ìàðøàëëà, äîáðå çíàþ÷è, ùî êîæíèé ñàíòèìåòð óçáåðåææÿ Ëà-Ìàíøó ïiä îáñòðiëîì íiìåöüêèõ òâåðäèíü ó òàêié ìiði, ùî âèñàäêà âiéñüêà òàì áóëà áè íà 90 % áîæåâiëüíèì ñàìîãóáñòâîì. Àíãëiéöi íàòîìiñòü ïðîïîíóâàëè âèñàäêè â Iòàëi¿, Ãðåöi¿, Áàëêàíàõ, Òóðå÷÷èíi. Öiêàâà „äðiáíèöÿ“. Îäíèì ³ç äîêàçiâ ãåíåðàëà Äæ. Ìàðøàëëà áóëî: „Öå íàéáiëüøå çàäîâîëüíÿº Ìîñêîâùèíó“. Çðåøòîþ, ïîãîäèëèñÿ íà êîìïðîìiñ – âiäêëàñòè äî 1944 ðîêó, à â ìiæ÷àñi – çäîáóòè Ñèöèëiþ. Ô. Ðóçâåëüò áóâ äóæå ðîç÷àðîâàíèé òàêîþ ðîçâ’ÿçêîþ, à Ã. Ãîïêiíñ – ïðèãíîáëåíèé. Òà íåñïîäiâàíî äëÿ âñiõ Ô. Ðóçâåëüò îäíèì ìàõîì áiëüø íiæ íàäîëóæèâ ïðîãðàíå ìàôi¿. Íàäîëóæèâ, ÿê êàæå óêðà¿íñüêà ïðèïîâiäêà – „ç âåëèêèì ãàêîì“. Ô. Ðóçâåëüò âæå ïî íàðàäi, íà áåíêåòi â ïðèñóòíîñòi æóðíàëiñòi⠄âèñòðiëèⓠìàôiîçíó çàñàäó – áåçóìîâíî¿ êàïiòóëÿöi¿ Íiìå÷÷èíè. Öå íàïðàâäó áóëà òàêà áîìáà-íåñïîäiâàíêà, ùî ïðèãîëîìøèëà âñiõ ïðèñóòíiõ, íàâiòü i ÿíêi, íàïðèêëàä, àäìiðàëà ÑØÀ Â. Ëiãi. Ïiçíiøå é Ìiíiñòð çàêîðäîííèõ ñïðàâ ÑØÀ Ê. Ãîë ïðèçíàâñÿ, ùî âií áóâ çäèâîâàíèé íå ìåíøå çà Ó. ×åð÷iëëÿ.

Çãîäîì (21.07.1949) Ó. ×åð÷iëëü âèïðàâäîâóâàâñÿ â Ïàðëàìåíòi: „Ïî÷óâøè öå, ÿ ìóñèâ äóæå øâèäêî äóìàòè i âèçíà÷àòè ÷è òîäiøíié äóæå êðèòè÷íèé ñòàí Âåëèêîáðèòàíi¿ äîçâîëÿâ ìåíi âiäìîâèòèñÿ. ß áóâ ïðèìóøåíèé òîäi ó çâ’ÿçêó ç³ ñòàíîì Âåëèêîáðèòàíi¿ ïîãîäèòèñÿ íà Ðóçâåëüòîâó „áåçóìîâíó êàïiòóëÿöiþ“. Ó ìî¿é ãîëîâi íiêîëè òàêîãî íå áóëî“. Ïiçíiøå i ñàì Ô. Ðóçâåëüò êàçàâ: „Iäåÿ áåçóìîâíî¿ êàïiòóëÿöi¿ ÿêîñü ðàïòîâî âèáóõëà â ìî¿é ãîëîâi i ÿ, íå äóìàþ÷è âiäðàçó, âèñëîâèâ ¿¿ ïðèñóòíiì æóðíàëiñòàì“. Ô. Ðóçâåëüò i òóò áåçñîðîìíî çáðåõàâ. Òî áóëà äàâíî âæå îáìiðêîâàíà iäåÿ ìàôi¿. Òàê Ô. Ðóçâåëüò öiëêîâèòî áåçïîòðiáíî çáiëüøèâ êiëüêiñòü âîºííèõ æåðòâ íà êiëüêàñîò òèñÿ÷. Íàì, óêðà¿íöÿì, éîãî óõâàëà êîøòóâàëà áiëüøå æåðòâ, íiæ âñiõ àìåðèêàíñüêèõ, àíãëiéñüêèõ, ôðàíöóçüêèõ, íiìåöüêèõ, iòàëiéñüêèõ ðàçîì óçÿòèõ. Àëå âîíà íå ëèøå âðÿòóâàëà ìîñêîâñüêó iìïåðiþ âiä ðîçâàëó, àëå òàê çìiöíèëà ¿¿ ïî âiéíi, ùî òåïåð âîíà çàãðîæóº âñüîìó ñâiòîâi. I íiõòî iíøèé, ÿê ñàìå Ô. Ðóçâåëüò ïîñåðåäíüî öå âèñëîâèâ. Ùå ó Êàñàáëàíöi âií ñêàçàâ ñâîºìó ñèíîâi Åëiîòîâi: „Áåçóìîâíà êàïiòóëÿöiÿ! Ïåâíà ði÷, öå ÿêðàç òå, ùî ïîòðiáíî Ìîñêîâùèíi. Íi÷îãî ëiïøîãî âîíà íå ìîãëà áè ïîáàæàòè. Áåçóìîâíà êàïiòóëÿöiÿ! Ãì! Òà æ äÿäüêî Éîñèô ñàì áè ïîñòàâèâ öþ âèìîãó“. Äÿäüêî Éîñèô äàâíî âæå ïîñòàâèâ öþ ïðîáëåìó, ëèøå â äàëåêî õèòðiøié ôîðìi. Áåçóìîâíà êàïiòóëÿöiÿ Íiìå÷÷èíè îçíà÷àëà íå ëèøå çàéâi æåðòâè, àëå é ùå ùîñü áåçìiðíî áiëüøå. Âîíà îçíà÷àëà, ùî äâi âåëèêi äåðæàâè, ÿêi ãåîãðàôi÷íî òà iñòîðè÷íî áóëè íàéíàäiéí³øèìè çàãàòàìè êîìóíiñòè÷íî¿ ïîâåíi â ªâðîïi òà Àçi¿, ìàëè áè áiëüøå íå áóòè òèìè çàãàòàìè. Ðîçóìíiøi ÿíêi âèçíàëè ïîòiì, ùî âèìîãà áåçóìîâíî¿ êàïiòóëÿöi¿ Íiìå÷÷èíè áóëà íàéáiëüøîþ ïîìèëêîþ ó 2-ié ñâiòîâié âiéíi. „Öÿ ïîìèëêà íå ëèøå áåç ïîòðåáè ïðîäîâæèëà âiéíó i òèì çáiëüøèëà êiëüêiñòü æåðòâ, àëå, ùî íàéãîëîâíiøå, ñïðè÷èíèëàñÿ äî òîãî, ùî âiëüíèé ñâiò çàãóáèâ ìèð i ïîñiÿâ íàñiííÿ 3-¿ ñâiòîâî¿ âiéíè. Âiéíè æàõëèâiøî¿ çà âñi âiéíè â iñòîði¿ ëþäñòâà, áî âiéíè àòîìí. Ùîáè ëiïøå çðîçóìiòè öþ ïîìèëêó, êèíüìî îêîì íà ïîëiòè÷íèé êëiìàò òîäi â ñàìié Íiìå÷÷èíi. Ïiä ÷àñ Êàñàáëàíêñüêî¿ íàðàäè íiìåöüêi ïîâiòðÿíi íàïàäè íà Àíãëiþ âæå öiëêîâèòî çàëîìèëèñÿ, íàâïàêè, â Íiìå÷÷èíi íiõòî íå ñïàâ áåç æàõó âiä àíãëî-àìåðèêàíñüêèõ áîìá. Ó ëèñòîïàäi 1942 ðîêó íiìåöüêå âiéñüêî ó ïiâíi÷íié Àôðèöi âæå áóëî ðîçáèòå. Êîìàíäóâà÷ àôðèêàíñüêèì ôðîíòîì ãåíåðàë Ä. Åéçåíõàóåð çàïåâíÿâ íà Êàñàáëàíêñüêié íàðàäi, ùî âií çàêií÷èòü âiéíó â Àôðèöi â íàéáëèæ÷èõ òèæíÿõ. Àíãëiéñüêà ðîçâiäêà çíàëà

260

261

Êàñàáëàíêñüêà íàðàäà

ùå 1942 ðîêó, ùî çìîâó ïðîòè À. Ãiòëåðà î÷îëþþòü êîëèøíié íà÷àëüíèê Ãåíåðàëüíîãî Øòàáó Ëþäâi´ Áåê òà êîëèøíié áóðãîìiñòð ìiñòà Ëåéïöè´ Êàðë ¥åðäåëåð. Îáèäâà äóæå ïîâàæíi i âïëèâîâi îñîáè. Àäìiðàë Âiëüãåëüì Êàíàðiñ, áàðîí Ê. Øòàóôåíáåð´, ìàðøàë Ãîíòåð Êëþ´å, ìàðøàë Åðiõ Ìàíøòåéí, ãåíåðàë Ãàíñ Îñòåð i áàãàòî iíøèõ âèñîêîïîñòàâëåíèõ íiìöiâ âæå ÿñíî áà÷èëè ïîðàçêó Íiìå÷÷èíè i øóêàëè ïîðÿòóíêó ¿¿ âiä ìîñêîâñüêî¿ îêóïàöi¿. Äâà ¿õíi óïîâíîâàæåíi íå íàöèñòè çâåðíóëèñÿ ó Ñòîêãîëüìi äî Âií÷åñòåðñüêîãî ºïèñêîïà ç ïðîñüáîþ çàïèòàòè áðèòàíöiâ òà óðÿä ÑØÀ, ÷è âîíè ïîãîäèëèñÿ á ðîçïî÷àòè ìèðíi ïåðåãîâîðè, ÿêáè íiìöi óñóíóëè âiä âëàäè ãiòëåðiâñüêèé óðÿä iç íàöèñòñüêîþ ïàðòiºþ, à âèáðàëè á äåìîêðàòè÷íèé? Æîäíî¿ âiäïîâiäi íå îäåðæàëè. Ïiñëÿ Ñòàëiíãðàäñüêî¿ êàòàñòðîôè 31.01.1943 ð. íiìåöüêèé Ãåíåðàëüíèé Øòàá âæå íå âiðèâ ó ñâîþ ïåðåìîãó. Íå âiðèâ i ñàì À. Ãiòëåð. Éîãî ìiíiñòð É. ¥åááåëüñ çàïèñàâ 2.03.1943 ð. äî ñâîãî ùîäåííèêà: „Âîæäü ñòàâ ïîíóðèì âiäëþäêîì i âåñü ÷àñ ñèäèòü ó ñâîºìó áóíêåði ïðèãíîáëåíèé, ó âåëèêié çàäóìi“. Îòæå, ñïðîáà òèõ äâîõ íiìöiâ ó Ñòîêãîëüìi áóëà, öiëêîâèòî ïåâíî, ïiâîôiöiéíîþ ïðîïîçèöiºþ íiìåöüêîãî ãåíåðàëiòåòó ðîçïî÷àòè ìèðíi ïåðåãîâîðè. Âæå òîäi òîé ãåíåðàëiòåò ïëàíóâàâ óñóíóòè À. Ãiòëåðà òà éîãî ïàðòiþ âiä âëàäè. I ñïðàâäi, ðiê ïiçíiøå ïîëêîâíèê áàðîí Ê. Øòàóôåíáåð´ ïðîáóâàâ óáèòè À. Ãiòëåðà, î÷åâèäÿ÷êè çà äîðó÷åííÿì ãåíåðàëiòåòó. Íåìà ñóìíiâó, ùî Íiìå÷÷èíà áóëà áè ïðèéíÿëà òîäi íàéòÿæ÷i óìîâè ìèðó, êðiì îäí³º¿ – ïóñòèòè äî Íiìå÷÷èíè ìîñêâèíiâ. Íiìöi àæ íàäòî äîáðå ðîçóìiëè, ùî ðîáèòèìå â Íiìå÷÷èíi íå ëèøå ìîñêîâñüêå âiéñüêî, àëå é ïiä éîãî çàõèñòîì Êîìiíòåðí. Ðîçóìiëè, ÿêi áóäóòü ó Íiìå÷÷èíi ïîâîºííi íàñëiäêè ìîñêîâñüêî¿, õî÷à á i òèì÷àñîâî¿, îêóïàöi¿. Òîìó íiìöi ïîãîäèëèñÿ áè íà âñå, êðiì ìîñêîâñüêîãî âiéñüêà â Íiìå÷÷èíi. I ñïðàâäi, íiìöi çäàëèñÿ àíãëî-àìåðèêàíñüêîìó âiéñüêîâi, âîíè íå ïiääàëèñÿ ìîñêîâñüêîìó, àëå òiêàëè íà çàõiä, äî àíãëî-àìåðèêàíö³â. Ñâîºþ âiäïîâiääþ „áåçóìîâíà êàïiòóëÿöiÿ“ Ô. Ðóçâåëüò çàêðèâ íiìöÿì øëÿõ äî çäà÷i. Íå ëèøàëîñÿ ¿ì íi÷îãî iíøîãî ÿê áèòèñÿ äàëi, õî÷ áè é äî ñëàâíîãî çàãèíó, ùîá ëèøèòè íàùàäêàì ãåðî¿÷íó òðàäèöiþ, íà ÿêié âèõîâóâàëèñÿ á ìåñíèêè. Êðàùå ïîìåðòè ó áîþ, íiæ çàãèíóòè áåçñëàâíî ÿê ïîêiðíi áàðàíè ïiä íîæåì ìîñêîâñüêèõ ðiçíèêiâ. Ñàìîçðîçóìiëî, Ìiíiñòð ïðîïàãàíäè É. ¥åááåëüñ âèêîðèñòàâ öþ Ðóçâåëüòîâó „ïîìèëêó“ íà âñi 100 %. Éîãî ïðîïàãàíäèâíà ìàøèíà ðîçäìóõàëà ïàòðiîòè÷íèé âîãîíü íiìöiâ, ùî âæå çàãàñàâ. Ïðèïåðòi äî ìóðó, íiìöi íàïðóæóâàëè ðåøòêè ñâî¿õ ñèë ³ â³ä÷àéäóøíî áèëèñÿ ùå äâà ðîêè.

Àíãëiéñüêèé ãåíåðàë Äæ. Ôóëåð ïèøå: „Êîæíèé íàðîä, ùî ìຠïî÷óòòÿ âëàñíî¿ ãiäíîñòi i íàöiîíàëüíî¿ ÷åñòi òà ïî÷óòòÿ âiäïîâiäàëüíîñòi ïåðåä íàùàäêàìè, íiêîëè íå ïîãîäèòüñÿ íà áåçóìîâíó êàïiòóëÿöiþ. Âèìîãà âîðîãà çäàòèñÿ áåçóìîâíî ðîáèòü éîãî áîðîòüáó ñâÿùåííîþ, ç óñiºþ çàïåêëiñòþ ðåëiãiéíèõ âiéí. Âèìîãà áåçóìîâíî¿ êàïiòóëÿöi¿ Íiìå÷÷èíè ïðèâåäå äî ïîðóøåííÿ ïîëiòè÷íî¿ ðiâíîâàãè ìiæ ºâðîïåéñüêèìè äåðæàâàìè, áî ìîñêîâñüêà iìïåðiÿ ñòàíå íàéñèëüíiøîþ âiéñüêîâîþ ïîòóãîþ â ªâðîïi, îòæå, ïàíóâàòèìå â ªâðîïi. Òîæ ìèð, çàñíîâàíèé íà áåçóìîâíié êàïiòóëÿöi¿ Íiìå÷÷èíè, áóäå ëèøå çìiíîþ íàöèñòñüêî¿ äåñïîòi¿ íà ùå ãiðøó ìîñêîâñüêó äåñïîòiþ“. Ñòàðîþ, ùå ç ÷àñiâ öàðÿ Iâàíà Ãðîçíîãî, âîºííîþ òðàäèöiºþ Ìîñêîâùèíè áóëî çàòÿãàòè âiéíó ìiæ ìîñêîâñüêèìè ñóñiäàìè ÿêîìîãà äîâøå, àëå ñàìié íå âòðó÷àòèñÿ äî òî¿ âiéíè äîòè, äîêè îáèäâà ïðîòèâíèêè íå âèñíàæàòüñÿ â òàêié ìiði, ùî íå ìàòèìóòü ñèëè ÷èíèòè îïîðó Ìîñêîâùèíi, õî÷ áè é îᒺäíàëè ðåøòêè ñâî¿õ ñèë ïðîòè Ìîñêîâùèíè. Ïðèêëàäîì ç íàøî¿ iñòîði¿ º Ïåðåÿñëàâñüêà óãîäà. Òîäi Ìîñêîâùèíà íàâìèñíî çàòðèìàëà íà äâà ðîêè ïåðåãîâîðè ïðî òó óãîäó, ÷åêàþ÷è, ùîá Óêðà¿íà áiëüøå âèñíàæèëàñÿ ó âiéíi ç Ïîëüùåþ i ñòàëà òàêîþ ìàëîñèëüíîþ, ùî áóëà áè ïðèìóøåíà ïðèéíÿòè âñi ìîñêîâñüêi óìîâè. Òåïåðiøíi ÷åðâîíi öàði ïåðåéíÿëè âñi áåç æîäíîãî âèíÿòêó òðàäèöi¿ ñâî¿õ ÷îðíèõ öàðiâ, îòæå, i öþ òðàäèöiþ. Ìîñêîâùèíà äóæå çðàäiëà àíãëî-íiìåöüê³é âiéí³ i âiäðàçó ïðîãîëîñèëà ñâîº íåâòðó÷àííÿ ó âiéíó, ïëàíóþ÷è ÷åêàòè ïîêè i Âåëèêîáðèòàíiÿ, i Íiìå÷÷èíà âèñíàæàòüñÿ. Òà À. Ãiòëåð çíiâå÷èâ ¿¿ ïëàíè, íàïàâøè íà ÑÐÑÐ. Ìîñêîâùèíà áóëà ïðèìóøåíà âîþâàòè, íå ÷åêàþ÷è íà îñëàáëåííÿ êàïiòàëiñòè÷íèõ äåðæàâ. Öi äâà ðîêè çàéâî¿ âiéíè áóëè íàéäîðîæ÷èì Ðóçâåëüòîâèì ïîäàðóíêîì Ìîñêîâùèíi. Äîïîìîãà ÑØÀ â ïîíàä 11 ìiëüÿðäiâ äîëàð³â âiäáóäóâàëà çíèùåíå ìîñêîâñüêå âiéñüêî. Àëå äâà ðîêè ïåðåïî÷èíêó çíà÷èëè ùîñü äàëåêî âàæíiøå çà âiéñüêî. Âîíè äàëè ìîæëèâiñòü âiäáóäóâàòè i çìiöíèòè ìîñêîâñüêó ÂËÀÄÓ â ÑÐÑÐ, áî äàëè Ìîñêîâùèíi äîñèòü ÷àñó ñõàìåíóòèñÿ âiä ïåðåëÿêó i âõîïèòè çíîâó âiæêè âëàäè, ùî âèïàëè ç ¿¿ ðóê ó áåçëàääi ïàíi÷íî¿ âòå÷i ç Óêðà¿íè. Áåç òîãî äâîði÷íîãî ïåðåïî÷èíêó áóëà áè íå âðÿòóâàëà ìîñêîâñüêó iìïåðiþ i áàãàòîìiëüÿðäíà äîïîìîãà ÑØÀ, áî Ìîñêîâùèíà íå ìàëà á ÷àñó ¿¿ âèêîðèñòàòè. Öi äâà ðîêè ïåðåïî÷èíêó äàëè Ìîñêîâùèíi òàêîæ äîñèòü ÷àñó âèíèùèòè êiëüêà ìiëüéîíi⠄içìºíiêîô ðîäiíè“. Ùå ïåðåä Êàñàáëàíêñüêîþ íàðàäîþ Ó. ×åð÷iëëü ïèñàâ (3.12.1942): „Ó íàñòóïi 1942 ðîêó áóëè ïîáèòi íå ìîñêâèíè, àëå íàâïàêè – íiìöi. Ïîëîíåíèé ó ªãèïòi íiìåöüêèé ãåíåðàë

262

263

Ô. Òîìà ïðèçíàâñÿ, ùî 180 íiìåöüêèõ äèâiçié íà ìîñêîâñüêîìó ôðîíòi ôàêòè÷íî º íå äèâiçiÿìè, à ëèøå áðèãàäàìè“. Îòî÷åíà ó Ñòàëiíãðàäi øîñòà íiìåöüêà àðìiÿ äîæèâàëà îñòàííi äíi (ïiääàëàñÿ 31.01.1943). Íà Êâåáåêñüêié íàðàäi îïîâiäàëè òàêó ñìiõîâèíó. Æóðíàëiñò ïèòຠÓ. ×åð÷iëëÿ: „×è íàðàäà çàïðîïîíóº Íiìå÷÷èíi óìîâè ìèðó?“. Ó. ×åð÷iëëü âiäïîâiäàº: „Íà Áîãà, íi! Òà æ âîíà íåãàéíî ¿õ ïðèéìå“. Îòæå, âiäìîâà îáìiðêóâàòè óìîâè çàìèðåííÿ ç òèìè íiìåöüêèìè ãåíåðàëàìè, ÿêi õîò³ëè ñêèíóòè À. óòëåðà ³ çàìèðèòèñÿ, íå áóëà ïîìèëêîþ, àëå ñâiäîìèì ïëàíîì ìàôi¿ çàòÿãíóòè âiéíó, ùîáè äàòè Ìîñêîâùèíi äîñèòü ÷àñó íà âiäáóäîâó òà çìiöíåííÿ âiéñüêà i âëàäè; ùîáè äàòè Ìîñêîâùèíi äîñèòü ÷àñó ïåðåñóíóòè ôðîíò âiä Âîëãè íà Âiñëó; ùîá àíãëî-àìåðèêàíñüêå âiéñüêî çóñòðiíóëîñÿ áè ç ìîñêîâñüêèì íå íà ñõiäíié ìåæi Ïîëüùi, àëå íà çàõiäíié ìåæi Íiìå÷÷èíè.

Ìiíiñòð çàêîðäîííèõ ñïðàâ ÑØÀ Ê. Ãîë ïèøå ó ñâî¿õ ñïîãàäàõ, ùî ïðåçèäåíò Ô. Ðóçâåëüò íå ëèøå íiêîëè íå ðàäèâñÿ ç íèì ó ñïðàâàõ ìiæíàðîäíî¿ ïîëiòèêè, àëå íàâiòü íå äîïóñêàâ íà çàñiäàííÿ Äåðæàâíî¿ Âîºííî¿ Ðàäè, õî÷ íà ¿¿ çàñiäàííÿõ îáìiðêîâóâàëèñÿ i ðîçâ’ÿçóâàëèñÿ ñïðàâè âåëèêî¿ ìiæíàðîäíî¿ âàãè, ùî â ¿õ ðîçâ’ÿçàííi ìóñèòü áðàòè ó÷àñòü Ìiíiñòð çàêîðäîííèõ ñïðàâ. Òàêîæ Ô. Ðóçâåëüò íiêîëè íå áðàâ iç ñîáîþ íà ìiæíàðîäíi íàðàäè Ê. Ãîëà, àëå çàâæäè áðàâ Ã. Ãîïêiíñà, õî÷ òîé íå áóâ ìiíiñòðîì, à ëèøå ðàäíèêîì ïðåçèäåíòà. Ùîïðàâäà, íà Êâåáåêñüêó íàðàäó Ô. Ðóçâåëüò çàïðîñèâ Ê. Ãîëà, àëå çðîáèâ òàê, ùîáè òîé Ê. Ãîë ïðè¿õàâ, êîëè âñi âàæëèâi ñïðàâè âæå áóëè îáìiðêîâàíi i ðîçâ’ÿçàíi. Ùîáè çàïðîòåñòóâàòè ïðîòè òàêîãî àæ íàäòî ÿñíî âèÿâëåíîãî íåäîâið’ÿ éîìó, Ê. Ãîë çiéøîâ ç ïîñàäè, àëå Ô. Ðóçâåëüò íå çâiëüíèâ éîãî, áî íàáëèæàëèñÿ âèáîðè ïðåçèäåíòà, à Ê. Ãîë áóâ äóæå øèðîêî çíàíèì i øàíîâíèì âèáîðöÿìè çà éîãî ïîëiòè÷íó ÷åñíiñòü i ïàòðiîòèçì. Ïî âèáîðàõ æå Ô. Ðóçâåëüò çâiëüíèâ Ê. Ãîëà ç ïîñàäè. Ïðè÷èíó òàêîãî Ðóçâåëüòîâîãî íåäîâið’ÿ äî Ê. Ãîëà ïîäàâ øåñòèêîëîííèé ÷àñîïèñ „Íîâà Ðåñïóáëiêà“. Âií ïèñàâ, ùî

Ê. Ãîë çàíàäòî âîðîæå ñòàâèòüñÿ äî Ìîñêîâùèíè. Íàñïðàâäi, Ê. Ãîë íå ñòàâèâñÿ àæ çàíàäòî âîðîæå äî Ìîñêîâùèíè, àëå, áóäó÷è ïàòðiîòîì i ÷åñíîþ ëþäèíîþ, ìàâ ìóæíiñòü ïðîòåñòóâàòè ïðîòè ìàôiîçíî¿ çðàäè íà êîðèñòü Ìîñêîâùèíè. Íàïðèêëàä, âií íå äîïóñòèâ, ùîáè ÑØÀ òà Âåëèêîáðèòàíiÿ âèçíàëè ìåæi ÑÐÑÐ, ÿê³ íàêðåñëèëè 1939 ðîêó É. Ñòàëií ç À. Ãiòëåðîì. Ê. Ãîë êiëüêàðàçîâî ïîïåðåäæóâàâ Ô. Ðóçâåëüòà, ùî Ìîñêîâùèíà ïëàíóº çàïàíóâàòè â ªâðîïi. Âií ïèñàâ Ó. ×åð÷iëëåâi ó áåðåçíi 1943 ðîêó: „ß äóìàþ, ùî Ìîñêîâùèíà ïî÷íå âiéíó ç ßïîíiºþ, àëå öå áóäå çà äâà-òðè òèæíi ïåðåä íàøîþ òàì ïåðåìîãîþ. Ïî÷íå, ùîá ìàòè ïðàâî íà âiéñüêîâó çäîáè÷ i ïðàâî ãîëîñó ó ïiäïèñàííi ìèðó ç ßïîíiºþ. À çà òi äâà-òðè òèæíi Ìîñêîâùèíà âñòèãíå îáñàäèòè Ìàíü÷æóðiþ òà âåëèêèé êëàïîòü ñóñiäíiõ çåìåëü“. Ñàìî ñîáîþ çðîçóìiëî, ùî òàêà ëþäèíà â óðÿäi ÑØÀ áóëà ïåðåøêîäîþ ìàôiîçíîìó îøóêàíñòâó, àëå óñóíóòè ç ïîñàäè ìàôiÿ íå íàâàæóâàëàñÿ, çíàþ÷è, ùî ¿¿ äóæå øàíóº ñóñïiëüñòâî. Äîðå÷íî áóäå òóò çãàäàòè ïðî ëèöåìiðñòâî Ô. Ðóçâåëüòà ùîäî Ê. Ãîëà. Ô. Ðóçâåëüò íå âçÿâ Ê. Ãîëà, Ìiíiñòðà çàêîðäîííèõ ñïðàâ ÑØÀ íà ßëòèíñüêó íàðàäó, õî÷ óçÿâ øåñòèêîëîííèêà Ã. Ãîïêiíñà òà ï’ÿòèêîëîííèêà, ìîñêîâñüêîãî øïèãóíà À. Ãiñà, ÿêi áóëè ëèøå ðàäíèêàìè, à íå ìiíiñòðàìè. Ç ßëòè Ô. Ðóçâåëüò âèñëàâ Ê. Ãîëîâi òåëåãðàìó, ïiäïèñàíó òàêîæ Ó. ×åð÷iëëåì i É. Ñòàëiíèì: „Íàì òóò áðàêóº Âàñ“. Ó òèõ æå ñïîãàäàõ Ê. Ãîë ïèøå: „ß íi÷îãiñiíüêî íå çíàâ ïðî âèïóñê àòîìíî¿ áîìáè â ÑØÀ. Äiçíàâñÿ ïðî íå¿ ç ÷àñîïèñiâ, ïiñëÿ òîãî, ÿê ¿¿ ñêèíóòî â ßïîíi¿“. Áà, íå çíàëà íàâiòü Ñëóæáà áåçïåêè. Âîíà äiçíàëàñÿ ïðî íå¿ íå âiä óðÿäó ÑØÀ, à âiä... êîìóíiñòiâ, òîáòî âiä ñâî¿õ òàºìíèõ àãåíòiâ ó êîìóíiñòè÷íèõ îðãàíiçàöiÿõ. Òi ðîçâiäíèêè âèñëiäèëè, ùî êîìóíiñòè îäåðæóþòü âiäîìîñòi ïðî âèðîáíèöòâî àòîìíî¿ áîìáè â ÑØÀ âiä äåÿêèõ íàóêîâöiâ, ÿêi ïðàöþþòü íàä ¿¿ âèãîòîâëåííÿì ó âåëèêié òàºìíèöi â Êàëiôîðíiéñüêîìó óíiâåðñèòåòi. Ñëóæáà áåçïåêè íåãàéíî ïîâiäîìèëà ïðî öå óðÿä, i îäåðæàëà âiä íüîãî íàêàç... ïðèïèíèòè ñòåæèòè çà òèìè íàóêîâöÿìè. Ïiçíiøå, çëîâëåíi íà ãàðÿ÷îìó, ìîñêîâñüêi øïèãóíè Ê. Ôîêñ, Ã. ¥îëä, Ä. ¥ðií´ëåñ çíàëè áiëüøå ïðî âèðîáíèöòâî òî¿ áîìáè, íiæ ìiíiñòðè i Ñëóæáà áåçïåêè ÑØÀ. Íó, à çàäëÿ ÷îãî æ áóâ â óðÿäi îñîáèñòèé ðàäíèê ïðåçèäåíòà Ô. Ðóçâåëüòà, ¿õíié îäíîâiðåöü – æèä Ñàìó¿ë Ðîçåíìàí? Ô. Ðóçâåëüò òðè ðàçè íå ïðîñòî ïðîñèâ, àëå áóêâàëüíî áëàãàâ É. Ñòàëiíà ïðèçíà÷èòè ïîáà÷åííÿ ç íèì. Âií îáiöÿâ ïðèëåòiòè äî áóäü-ÿêîãî ìiñöÿ, ùî éîãî ïðèçíà÷èòü ñàì É. Ñòàëií. ³í òðè÷³ éîìó âiäìîâëÿâ. ×îìó? Áî É. Ñòàëiíîâi, ÿê i êîæíié ðîçñóäëèâié ëþäèíi, íå ñèëà áóëî çðîçóìiòè, ç ÿêèõ ïðè÷èí ãîëîâà

264

265

Òåãåðàíñüêà íàðàäà

íàéïîòóæíiøî¿ êàïiòàëiñòè÷íî¿ äåðæàâè çàëþáèâñÿ äî íåñòÿìè â ãîëîâó êîìóíiñòè÷íî¿ äåðæàâè, ÿêèé öiëêîâèòî ÿñíî, îôiöiéíî i êiëüêàðàçîâî íà ââåñü ñâiò ïðîãîëîøóâàâ, ùî ìຠíàìið çíèùèòè âñi êàïiòàëiñòè÷íi äåðæàâè. Òà äèâíà ëþáîâ áàðàíà äî âîâêà íå âìiùóâàëàñÿ â ãîëîâi É. Ñòàëiíà. Çâèêëèé äî õèòðîùiâ, äî ïàñòîê, É. Ñòàëií áóâ ïåâíèé, ùî òà Ðóçâåëüòîâà ëþáîâ áóëà ëèøå ïðèìàíêîþ äî êàïiòàëiñòè÷íî¿ ïàñòêè. Çíàþ÷è, ùî âií çi ñâîºþ îñâiòîþ i äèïëîìàòè÷íîþ âïðàâíiñòþ, º äàëåêî ñëàáøèì çà Ô. Ðóçâåëüòà, Ñòàë³í áîÿâñÿ, ùî Ô. Ðóçâåëüò „îáêðóòèòü éîãî íàâêîëî ïàëüöÿ“, îáäóðèòü òàê, ùî é íå çàóâàæèø. ßê òåïåð çíàºìî, ñòàëîñÿ íàâïàêè – É. Ñòàëií îáäóðèâ Ô. Ðóçâåëüòà. Íàðåøòi É. Ñòàëií äàâ ñâîþ ëàñêàâó çãîäó çóñòðiòèñÿ ç Ô. Ðóçâåëüòîì ó Òåãåðàíi. Òóò äîðå÷íî áóäå ïðèãàäàòè, ùî É. Ñòàëií âè¿çäèâ ëèøå äî òèõ ìiñöåâîñòåé, äå áóëè ìîñêîâñüêå âiéñüêî òà ÍÊÂÄ. Òîìó-òî âií íå ïî¿õàâ íà íàðàäè äî Êâåáåêó, Êàñàáëàíêè, Êà¿ðó. Iðàí æå òîãî ÷àñó áóâ îáñàäæåíèé ñîþçíèìè âiéñüêàìè, â òîìó ÷èñëi i ìîñêîâñüêèìè ç åíêàâåäèñòàìè. Âñi äåñïîòè â iñòîði¿ áóëè áîÿãóçàìè. Ìîñêîâñüêi øïèãóíè òà ðîçâiäíèêè â ÑØÀ ïîâiäîìëÿëè É. Ñòàëiíîâi ïðî âäà÷ó, ïîãëÿäè, äóìêè Ô. Ðóçâåëüòà. Ó Òåãåðàíi É. Ñòàëií ñàì ïîáà÷èâ i ïåðåêîíàâñÿ, ùî Ô. Ðóçâåëüò ñïðàâäi º éîãî ùèðèì ïðèÿòåëåì, à Ó. ×åð÷iëëü º âîðîãîì, ùî ïðèìóøåíèé ç îãëÿäó íà ÑØÀ ïðèõîâóâàòè ñïðàâæíi ñâî¿ ïî÷óòòÿ äî êîìóíiñòiâ âçàãàëi, à äî ìîñêîâñüêèõ çîêðåìà. Õèòðèé ãðóçèí âiäîêðåìèâ ó Òåãåðàíi Ô. Ðóçâåëüòà âiä Ó. ×åð÷iëëÿ. Ñòàëií çàïðîñèâ Ô. Ðóçâåëüòà òà éîãî ðàäíèêiâ æèòè ðàçîì ç íèì ó äîìi ïîñîëüñòâà ÑÐÑÐ, ìîâëÿâ, áóäå áåçïå÷íiøå, íiæ ó äîìi ïîñîëüñòâà ÑØÀ. Ô. Ðóçâåëüò äóæå çðàäiâ òàê³é „ïðèÿçíi“ i ïîãîäèâñÿ. Ñàìî ñîáîþ çðîçóìiëî, ùî êîæíèé ìîñêâèí ó òîìó äîìi, íàâiòü i òi, ùî ãðàëè ðîëü ñëóãè, áóëè åíêàâåäèñòàìè, ÿêi çíàëè àíãëiéñüêó ìîâó. I ìiêðîôîíiâ ó òîìó áóäèíêó íå áðàêóâàëî. Îòæå, íà êîæíå çàñiäàííÿ íàðàäè É. Ñòàëií iøîâ ï³äãîòîâëåíèé – çíàâ ïîãëÿäè íå ëèøå Ô. Ðóçâåëüòà, àëå é Ó. ×åð÷iëëÿ, áî æ ó íàðàäàõ çi ñâî¿ìè ðàäíèêàìè Ô. Ðóçâåëüò êàçàâ ¿ì ïðî ïîãëÿäè Ó. ×åð÷iëëÿ. Ìiêðîôîí – âåëèêèé âèíàõiä! Òåãåðàíñüêà íàðàäà áóëà âàæëèâiøîþ çà ßëòèíñüêó, áî â Òåãåðàíi âèçíà÷èëè îñíîâíi çàñàäè, ÿê³ ïîòiì ó ßëòi îôîðìëåíî. Ìàôiÿ â Ìiíiñòåðñòâi çàêîðäîííèõ ñïðàâ ÑØÀ òðèìàëà äîêóìåíòè Òåãåðàíñüêî¿ íàðàäè â òàêié âåëèêié òàºìíèöi, ùî íå äîïóñêàëà äî íèõ íàâiòü íàéâèñîêîïîñòàâëåíiøèõ îñiá, ÿê, íàïðèêëàä, âiöå-ïðåçèäåíò Ã. Òðóìåí. Ñåíàò ìàâ ïðàâî ¿õ áà÷èòè, i ñåíàòîð Â. Êîâëàí âèìàãàâ, ùîá ¿õ îïðèëþäíåíî. Ìiíiñòð çàêîðäîííèõ ñïðàâ îáiöÿâ, àëå îáiöÿíêè íå äîòðèìàâ. Çãîäîì, êiëüêà

ðîêiâ ïî âiéíi äåùî îïðèëþäíåíî ç óñiõ íàðàä, àëå äóæå ìàëî i íàéìåíøå âàæëèâèõ äîêóìåíòiâ. Ïåðåâàæàþ÷à æ áiëüøiñòü äîñi íå îïðèëþäíåíà. Ðåäàêòîð äóæå âïëèâîâîãî ïîëiòè÷íîãî æóðíàëó Â. Ëîóðåíñ ïèñàâ, ùî â òèõ íåîïðèëþäíåíèõ äîêóìåíòàõ º òàêi, ùî ïðè ÷èòàííi ¿õ ó êîæíîãî àìåðèêàíñüêîãî ïàòðiîòà âîëîññÿ ñòàíå äèáîì. Âèñîêîïîñòàâëåíi ëþäè â ÑØÀ íå çíàëè, ùî óõâàëèëà Òåãåðàíñüêà íàðàäà, àëå êîìóíiñòè çíàëè. Ãîëîâà ÊÏ ÑØÀ É. Áðàâäåð âiäêðèòî êàçàâ 25.05.1944 ð. íà âi÷i â Íüþ-Éîðêó, ùî Òåãåðàíñüêà íàðàäà óêëàëà ïëàí ïîâîºííîãî ñâiòó. Íà öþ òåìó âií íàâiòü íàïèñàâ êíèæêó „Òåãåðàí i ïiñëÿ“. Ó ïåðøèé æå äåíü, ÿê Ô. Ðóçâåëüò ïåðå¿õàâ æèòè äî ìîñêîâñüêîãî ïîñîëüñòâà, É. Ñòàëií çàâiòàâ äî íüîãî îáìiíÿòèñÿ äóìêàìè. Ô. Ðóçâåëüò ðîçâ’ÿçàâ ñâîãî ÿçèêà íàäîáðå. Âií æå ðîêàìè ÷åêàâ íà ÷åñòü i ùàñòÿ áà÷èòè i ðîçìîâëÿòè ç òàêèì æå „ãåíiºì“ ÿê i âií. Ó òié áàëà÷öi Ô. Ðóçâåëüò ãàíüáèâ Âåëèêîáðèòàíiþ çà ¿¿ êîëîíiàëiçì. À ùîáè ïåðåêîíàòè É. Ñòàëiíà ó ñâî¿é ùèðîñòi, êàçàâ éîìó, ùî âiéíà òàê ðîçáóäóº àíãëiéñüêèé òà àìåðèêàíñüêèé òîðãîâåëüíèé ôëîò, ùî éîãî áóäå àæ çàíàäòî áàãàòî äëÿ Âåëèêîáðèòàíi¿ é ÑØÀ. Îòæå, çàäëÿ äîáðà ìiæíàðîäíî¿ òîðãiâëi òðåáà áóäå ÷àñòèíó éîãî ïåðåäàòè Ìîñêîâùèíi. Âæå îäíà öÿ áàëà÷êà ïîêàçàëà É. Ñòàëiíîâi, ùî âií ìîæå âîäèòè Ô. Ðóçâåëüòà „çà íiñ“ ÿê ìàëó äèòèíó. I ñïðàâäi, â Òåãåðàíi áóëî íå òðè ñîþçíèêè, ñïiëüíèêè, à ëèøå äâà: îäèí – àíãëiéñüêèé iìïåðiàëiñò Ó. ×åð÷iëëü, à äðóãèé – äåìîêðàò Ô. Ðóçâåëüò ðàçîì ç „íàéäåìîêðàòè÷íiøèì äåìîêðàòîì“ É. Ñòàëiíèì. É. Ñòàëií íà òié íàðàäi âiäðàçó ïîñòàâèâ ñïðàâó ðåáðîì. Òâåðäî, áåçóìîâíî, êàòåãîðè÷íî âèìàãàâ, ùîáè ñîþçíèêè íå ðîçïîðîøóâàëè ñâî¿õ ñèë íà ÿêiñü òàì Áàëêàíè, Iòàëiþ, Òóðå÷÷èíó, àëå ùîá çîñåðåäèëè ¿õ ó íàñòóïi ÷åðåç ïðîòîêó Ëà-Ìàíø. Ïðèãàäàéìî, ùî öüîãî âèìàãàâ Ô. Ðóçâåëüò âiä Ó. ×åð÷iëëÿ ùå ðàíiøå. Àíãëiéñüêèé „áóëüä îïèðàâñÿ âñiìà ñâî¿ìè ñèëàìè, àëå ìóñèâ ïàì’ÿòàòè ïðî âiéñüêîâó òà åêîíîìi÷íó äîïîìîãó ÑØÀ Àíãëi¿, áåç ÿêî¿ âîíà ìîæå çàãèíóòè. Ïî òîìó çàñiäàíí³ Ó. ×åð÷iëëü çàïðîñèâ Ô. Ðóçâåëüòà çàãîñòèòè äî íüîãî â áóäèíêó àíãëiéñüêîãî ïîñîëüñòâà. Ô. Ðóçâåëüò âiäìîâèâñÿ, ùîá íå çáóäèòè ïiäîçðiíü ó É. Ñòàëiíà. Íà Òåãåðàíñüêié íàðàäi íàéáiëüøå áàëàêàâ Ô. Ðóçâåëüò. Âií âèñóíóâ òàì iäåþ „÷îòèðüîõ ñâiòîâèõ æàíäàðìiⓠ(éîãî âëàñíèé âèðàç): ÑØÀ, ÑÐÑÐ, Âåëèêîáðèòàíiÿ òà Êèòàé ìàëè áè âçàºìíî çîáîâ’ÿçàòèñÿ îõîðîíÿòè ìèð ó ñâiòi. Êîëè á ÿêàñü äåðæàâà íàìàãàëàñÿ ïîðóøèòè ìèð, òî âñi „÷îòèðè æàíäàðìè“ ìàþòü çàãðîçèòè ¿é âiéíîþ. ßêùî âîíà íå ñêîðèòüñÿ, òî âñi ÷îòèðè ìàþòü

266

267

áîìáèòè ¿¿, îáñàäèòè ñâî¿ìè âiéñüêàìè i ïðèâåðíóòè ìèð. Ô. Ðóçâåëüò ëèøå íå ñêàçàâ, ùî ðîáèòè, êîëè îäèí ÷è áiëüøå ç òèõ „÷îòèðüîõ ñâiòîâèõ æàíäàðìiⓠïîðóøèòü ìèð. Ñìiþ÷èñü ó äóøi ç òî¿ äèòÿ÷î¿ áàëàêàíèíè àìåðèêàíñüêîãî „ðÿòiâíèêà ëþäñòâà“, É. Ñòàëií äåìîíñòðàòèâíî àïëîäóâàâ. Iäåÿ ïîøèðèòè ñâîþ æàíäàðìñüêó âëàäó ïîçà ìåæi ÑÐÑÐ íà ââåñü ñâiò éîìó äóæå ñïîäîáàëàñÿ.* Àëå êîëè éîìó íàäîêó÷èëà òà ïîðîæíÿ áàëàêàíèíà, òî âií êàòåãîðè÷íî ïîñòàâèâ ñâîþ òâåðäó âèìîãó – íå ðîçïîðîøóâàòè àíãëî-àìåðèêàíñüêi ñèëè ïî Áàëêàíàõ, Iòàëi¿ i ò. ï., à çðîáèòè çà âñÿêó öiíó âèñàäêó ó Ôðàíöi¿ ÷åðåç Ëà-Ìàíø i âiäíîâèòè çàõiäíèé ôðîíò. Ñàìî ñîáîþ çðîçóìiëî, ùî Ô. Ðóçâåëüò äóæå ïiäòðèìàâ öþ âèìîãó É. Ñòàëiíà. Îñàìiòíåíèé Ó. ×åð÷iëëü ïðîáóâàâ óêàçóâàòè íà ñòðàòåãi÷íi ïåðåâàãè íàñòóïó ÷åðåç Áàëêàíè, àëå É. Ñòàëií, çíàþ÷è, ùî Ô. Ðóçâåëüò òàêîæ ïðîòè íàñòóïó ÷åðåç Áàëêàíè, ãîñòðî îáiðâàâ ×åð÷iëëåâó ìîâó, ïîÿñíþþ÷è, ùî Áàëêàíè, Iòàëiÿ i ò. ï. º ëèøå äîïîìiæíi, ái÷íi ôðîíòè, òîìó øêîäà ÷àñó îáìiðêîâóâàòè ¿õ, íå îáìiðêóâàâøè ãîëîâíîãî – çàõiäíîíiìåöüêîãî ôðîíòó. Áiäîëàõà Ó. ×åð÷iëëü ìóñèâ ïàì’ÿòàòè, ùî äîëÿ Âåëèêîáðèòàíi¿ â ðóêàõ Ô. Ðóçâåëüòà: ðîçëþòèø ïèõàòîãî „ðÿòiâíèêà ëþäñòâà“ – i êîðàáëi ÑØÀ ç äîïîìîãîþ ïîïëèâóòü íå äî Àíãëi¿, à äî Ìîñêîâùèíè. Íà Òåãåðàíñüêié íàðàäi áàëàêàëè ïðî ìàéáóòíº ïîâîºííîãî ñâiòó âñi òðè ó÷àñíèêè. Ëèøåíü ç òîþ ðiçíèöåþ, ùî Ô. Ðóçâåëüò ìàðèâ ïðî óòîïiþ, Ó. ×åð÷iëëü íàìàãàâñÿ çàïîáiãòè ìîñêîâñüêîìó ïàíóâàííþ â ªâðîïi, à É. Ñòàëií, ïåâíèé ïiäòðèìêè Ô. Ðóçâåëüòà,– íàõàáíî íàêèäàâ ñâî¿ ïëàíè. Ô. Ðóçâåëüò êàçàâ ñâîìó ñèíîâi Åëiîòîâi: „Óâåñü êëîïiò ó òîìó, ùî Ó. ×åð÷iëëü çàáàãàòî äóìຠïðî ïîâîºííó ñèòóàöiþ ó ñâiòi òà ïðî ìiñöå â íié Àíãëi¿. Âií áî¿òüñÿ, ùî Ìîñêîâùèíà ìàòèìå çàâåëèêó ñèëó ïî âiéíi“. ×îìó ïðåçèäåíò ÑØÀ íå áà÷èòü êëîïîòó â òîìó, ùî äèêòàòîð ÑÐÑÐ äóìຠíå ìåíøå çà ãîëîâó óðÿäó Âåëèêîáðèòàíi¿ ïðî âîºííèé ñâiò i ìiñöå ñâ Ìîñêîâùèíè â íüîìó? Íà Òåãåðàíñüêié íàðàäi Ô. Ðóçâåëüò ìàâ ñèëó íàêèäàòè ñâîþ âîëþ âñiì ó÷àñíèêàì, â òîìó ÷èñëi i É. Ñòàëiíîâi, áî æ ìîñêîâñüêå âiéñüêî òîäi ëèøå äîïîìîãîþ ÑØÀ òðèìàëîñÿ, i É. Ñòàëií çíàâ öå ëiïøå çà áóäü-êîãî. Íiìåöüêî-ìîñêîâñüêèé ôðîíò òîäi áóâ 500 êiëîìåòðiâ íà ñõiä âiä Íiìå÷÷èíè, à çàìèðèòèñÿ ç Íiìå÷÷èíîþ òîáòî ðîçiðâàòè çâ’ÿçêè ç Âåëèêîáðèòàíiºþ òà ÑØÀ, Ìîñêîâùèíà íå ìîãëà, õî÷ áè é õîòiëà. Íå ìîãëà, áî À. Ãiòëåð íåäàâíî ïîêàçàâ ¿é ÿê âií øàíóº óãîäè ïðî ìèð, íàâiòü i òîäi, * Ìîñêîâùèíà òàêè ïîøèðèëà ¿¿ ó ôîðìi „âåòî“ â ÎÎÍ. 268

êîëè Ìîñêîâùèíà ìàëà ùå âåëèêå âiéñüêî òà íåçðóéíîâàíó åêîíîìiêó. À òåïåð áåç âiéñüêà, ó åêîíîìi÷íîìó, äåðæàâíîìó, ïîëiòè÷íîìó i ìîðàëüíîìó áåçëàääi, iç çðóéíîâàíèì ìiôîì ïðî âñåìîãóòíiñòü i íåïîõèòíiñòü „ñàâºòñêîé âëàñòi“, çàìèðèòèñÿ ç Íiìå÷÷èíîþ îçíà÷àëî çäàòèñÿ öiëêîâèòî íà ¿¿ ëàñêó. Ìîñêâèíè ðîçóìiëè öå äóæå äîáðå. É. Ñòàëií äîáðå áà÷èâ ÿê íiìåöüêà ëàñêà âèãëÿäàëà áè â æèòòi. Îòæå, ôàêòè÷íî É. Ñòàëií áóâ ñóïðîòè Ô. Ðóçâåëüòà â äàëåêî ñëàáøîìó ñòàíi íiæ Ó. ×åð÷iëëü. Àíãëiÿ áåç äîïîìîãè ÑØÀ, íàâiòü ïðîãðàâøè âiéíó, äóæå çóáîæèëà á, à íå çàãèíóëà. Àëå Ìîñêîâùèíà, íàâiòü ôîðìàëüíî íå ïðîãðàâøè âiéíè, àëå íà ëàñöi Íiìå÷÷èíè – öå áóëà áè ìàëåíüêà, ïiâäèêóíñüêà äåðæàâêà äåñü ó ïiâíi÷íî-ñõiäíîìó êóòî÷êó ªâðîïè. Îòæå, Ìîñêîâùèíà ïîòðåáóâàëà äîïîìîãè ÑØÀ áåçìiðíî ïåêó÷iøå, íiæ ¿¿ ïîòðåáóâàëà Àíãëiÿ. É. Ñòàëií öå äîáðå çíàâ, àëå âií òàêîæ çíàâ òå, ÷îãî íå çíàâ Ô. Ðóçâåëüò. Çíàâ i ïðè÷èíó òîãî Ðóçâåëüòîâîãî íåçíàííÿ. Òàê ïîâåðíóëèñÿ Ìîñêîâùèíi íà Òåãåðàíñüêié íàðàäi âñi òi âåëèêi ìiëüéîíè äîëàðiâ, ùî ¿õ âîíà âèòðàòèëà íà çàäóðìàíåííÿ ðîçóìiâ âåëèêèõ, ñåðåäíiõ, ìàëèõ ðóçâåëüòiâ â óðÿäi òà â óíiâåðñèòåòàõ ÑØÀ. Ç êàçêîâî âåëè÷åçíèìè âiäñîòêàìè ïîâåðíóëèñÿ Ìîñêîâùèíi âñi ¿¿ âèòðàòè íà „êóëüòóðíi çâ’ÿçêè“, íà îøóêàíñòâî „ñïiâiñíóâàííÿì“, íà „òóðèñòiâ“, íà øïèãóíiâ, ïðîäàæíèõ æóðíàëiñòiâ, íà âñþ çàïàìîðî÷åíó âñiëÿêèìè ñîöiàëiñòè÷íèìè îìàíàìè øîñòó êîëîíó. Ïîâåðíóëèñÿ ç êàçêîâî âåëè÷åçíèìè âiäñîòêàìè, áî òåïåð º 200-ìiëüéîííà ùîäî êiëüêîñòi ãðîìàäÿí ìîñêîâñüêà iìïåðiÿ, à íå ìàëåíüêà Ìîñêîâùèíà â ìåæàõ XVI ñò. À Ìîñêîâùèíà ìîãëà áóòè òåïåð ó ìåæàõ XVI ñò. Ìîãëà á, ÿêáè Ô. Ðóçâåëüò ñòàâ íà áîöi Ó. ×åð÷iëëÿ, à íå É. Ñòàëiíà, ÿêáè ãîëîâíèé íàñòóï íà Íiìå÷÷èíó áóâ ÷åðåç Áàëêàíè, à íå ÷åðåç Ôðàíöiþ. Ìîñêîâñüêèé, íiìåöüêèé, àíãëiéñüêèé i íàâiòü àìåðèêàíñüêèé Ãåíåðàëüíi Øòàáè äîáðå ðîçóìiëè íå ëèøå ñòðàòåãi÷íó, àëå é ïîëiòè÷íó âàãó àíãëî-àìåðèêàíñüêîãî àíòèíiìåöüêîãî ôðîíòó â Áîëãàði¿, Ðóìóíi¿, Ìàäÿðùèíi, Ïîëüùi, à ìîæå é â Òóðå÷÷èíi. Íàïðèêëàä, êîìàíäóâà÷ âiéñüêîì ÑØÀ â Iòàëi¿ ãåíåðàë Ìàðê Êëàðê ïèñàâ: „Íå ëèøå íà ìîþ äóìêó, àëå é â îöiíöi çíàâöiâ ñïðàâè, íàéáiëüøîþ ïîìèëêîþ â öié âiéíi áóëî òå, ùî ìè çàìiñòü íàñòóïàòè ÷åðåç Áàëêàíè íàñòóïàëè ÷åðåç Ôðàíöiþ. Ìè ïîñëàáèëè íàñòóï íàâiòü íà iòàëiéñüêîìó ôðîíòi, çàáðàâøè ç íüîãî äî Ôðàíöi¿ êiëüêà äèâiçié. Òàê ìè çìàðíóâàëè ñòðàòåãiþ, ÿêà ìîãëà ãåòü öiëêîâèòî çìiíèòè âñi ñòîñóíêè ìiæ Çàõiäíèì ñâiòîì i ÑÐÑÐ. É. Ñòàëií äóæå äîáðå ðîçóìiâ, ùî íàéáiëüøå ïîòðiáíî Ìîñêîâùèíi. ×îãî íàéáiëüøå â³í õîòi⠖ öå íå äîïóñòèòè íàñ íà Áàëêàíè“. 269

Íà òié Òåãåðàíñüêié íàðàäi ñòàâñÿ öiêàâèé iíöèäåíò. Íà áàíêåòi É. Ñòàëií âèãîëîñèâ òîñò, â ÿêîìó ñêàçàâ: „Ñèëà íiìåöüêîãî âiéñüêà – öå 50.000 âèùèõ îôiöåðiâ òà iíæåíåðiâ. Îòæå, âèìî çà òå, ùîá ìè âñiõ ¿õ ïîñòðiëÿëè, êîëè áóäóòü â íàøèõ ðóêàõ“. Ó. ×åð÷iëëü ÿê îïàðåíèé âìèòü çiðâàâñÿ ç êðiñëà i ÷åðâîíèé ç îáóðåííÿ ãîñòðî ñêàçàâ: „Àíãëiéñüêå ðîçóìiííÿ çàêîííîñòi òà ñïðàâåäëèâîñòi íiêîëè íå äîçâîëèòü íà òàêå äèêóíñòâî“. Çíiÿêîâiëèé Ô. Ðóçâåëüò õîòiâ îáåðíóòè öå â æàðò, çàïðîïîíóâàâ êîìïðîìiñ – ïîãîäèòèñÿ íà ìåíøå ÷èñëî, íàïðèêëàä, 49.000. Âñi ïðèñóòíi ìîñêâèíè âèáóõëè ðåãîòîì, òàê ñàìî ÿê ³ ÿíêi. Ùå áiëüø îáóðåíèé Ó. ×åð÷iëëü âèéøîâ ç áàíêåòó. Ãîëîâà ïîëüñüêîãî óðÿäó íà âèãíàííi Ñ. Ìiêîëàé÷èê ðîçóìiâ, ùî â Òåãåðàíi ìàþòü îáìiðêîâóâàòè òàêîæ i äîëþ Ïîëüùi. Òîìó âií ïðîñèâ ó Ô. Ðóçâåëüòà äîçâîëó ïðè¿õàòè äî Êà¿ðà, ùîá îïîâiñòè éîìó ïðî ñïðàâó Ïîëüùi ùå ïåðåä òèì, ÿê âií, Ô. Ðóçâåëüò, îáìiðêîâóòèìå ¿¿ ç É. Ñòàëiíèì. Ô. Ðóçâåëüò âèêðó÷óâàâñÿ âiä ïîáà÷åííÿ ïiä âñiëÿêèìè ïðåòåêñòàìè. Òîäi Ñ. Ìiêîëàé÷èê ïîñëàâ éîìó äî Êà¿ðà ðîçïà÷ëèâó òåëåãðàìó. Ô. Ðóçâåëüò ïàì’ÿòàâ, ùî â ÑØÀ º ïîíàä øiñòü ìiëüéîíiâ ãðîìàäÿí ÑØÀ, ÿêi ïîõîäÿòü çi Ñõiäíî¿ òà Ñåðåäíüî¿ ªâðîïè, i ïðî òå, ùî íàáëèæàþòüñÿ âèáîðè ïðåçèäåíòà ÑØÀ. Îòæå, âií òåëåãðàôi÷íî çàïåâíèâ Ñ. Ìiêîëàé÷èêà, ùî ñïðàâó Ïîëüùi âií âèâ÷èâ äóæå äîáðå i òîìó ãîòîâèé çàõèùàòè ïðàâà Ïîëüùi íà Òåãåðàíñüêié íàðàäi. Ïåðåä çàñiäàííÿì, íà ÿêîìó ìàëè îáìiðêîâóâàòè ñïðàâó Ïîëüùi, Ô. Ðóçâåëüò äîâãî íàðàäæóâàâñÿ óäâiéêó ç É. Ñòàëiíèì. Íà çàñiäàííi É. Ñòàëií âèñóíóâ äîìàãàííÿ âèçíàòè òi ñõiäíi êîðäîíè Ïîëüùi, ùî â³í óñòàíîâèâ ç À. Ãiòëåðîì 1939 ðîêó. Êðiì òîãî, âèìàãàâ âèçíàòè Ìîñêîâùèíi ïðàâî ìàòè Åñòîíiþ, Ëàòâiþ, Ëèòâó â ñêëàäi ÑÐÑÐ. Ô. Ðóçâåëüò ìîâ÷àâ. Îñàìiòíåíèé Ó. ×åð÷iëëü çðîçóìiâ, ùî ñïðàâà âæå ðîçâ’ÿçàíà äâîìà äèêòàòîðàìè, i âií íi÷îãî íå ìîæå âäiÿòè. Ìóñèâ çàáóòè ïðî îôiöiéíó ïðè÷èíó ïðîãîëîøåííÿ Âåëèêîáðèòàíiºþ âiéíè Íiìå÷÷èíi. Çðåøòîþ àíãëiéñüêîìó äåðæàâíèêîâi i ïàòðiîòîâi ïîòðåáè Âåëèêîáðèòàíi¿ áóëè äîðîæ÷i çà âñi ïîëüùi ðàçîì óçÿòi, õî÷ áè é òðåáà áóëî ïàëåíiòè çi ñîðîìó çà çðàäó óãîä ç ïîëÿêàìè. Ïî êiëüêîõ ìiñÿöÿõ ïiñëÿ Òåãåðàíñüêî¿ íàðàäè íàäõîäèëè âèáîðè ïðåçèäåíòà ÑØÀ. Õî÷ àìåðèêàíñüêà Ïîëîíiÿ íå çíàëà, ùî óõâàëåíî íà Òåãåðàíñüêié íàðàäi, ïðîòå ïîäi¿ â Ïîëüùi íàòÿêàëè, ùî óõâàëåíî íå íà êîðèñòü Ïîëüùi. Îòæå, ïîëÿêè ÑØÀ ïîñëàëè äî Ô. Ðóçâåëüòà ñâî¿õ óïîâíîâàæåíèõ çàïèòàòè ïðåçèäåíòà. Âií ïðèéíÿâ ¿õ íàäçâè÷àéíî ïðèÿçíî i çàïåâíèâ, ùî âií äóæå çâàæàâ i çâàæຠíà áàæàííÿ àìåðèêàíñüêèõ ïîëÿêiâ ùîäî Ïîëüùi, ùî âií áîðîíèâ i áîðîíèòèìå âñi ïðàâà Ïîëüùi.

Ïî „ðîçâ’ÿçàííi“ ñïðàâè Ïîëüùi Ô. Ðóçâåëüò çàïðîïîíóâàâ îáìiðêóâàòè ñïðàâó Íiìå÷÷èíè. Âií âèñóíóâ ïëàí ïîäiëèòè Íiìå÷÷èíó íà ï’ÿòü îêðåìèõ íàïiâñàìîñòiéíèõ äåðæàâ, à Ðóðùèíó, Ñààð, Ãàìáóð´ òà Êiëü ïåðåäàòè ïiä âëàäó ÎÎÍ. Ëiïøîãî ïëàíó çíèùèòè Íiìå÷÷èíó i çìiöíèòè Ìîñêîâùèíó – ãîäi âèäóìàòè. Êîëè Ô. Ðóçâåëüò âèêëàäàâ öåé ïëàí, É. Ñòàëií iðîíi÷íî êèíóâ çàóâàæåííÿ Ó. ×åð÷iëëþ, ùî âií íå ñëóõàº, áî ìàáóòü íå õî÷å ðîçïîäiëó Íiìå÷÷èíè. Òà Ó. ×åð÷³ëëü ñëóõàâ, àëå íå âiðèâ ñâî¿ì âóõàì, áî áóâ ïðèãîëîìøåíèé òèì, ùî êàçàâ Ô. Ðóçâåëüò. Ïðèãîëîìøåíèé òîìó, ùî öåé ïëàí áóâ éîìó öiëêîâèòî íîâèíîþ i íåñïîäiâàíêîþ. Ùîéíî êiëüêà äíiâ òîìó âií ìàâ ó Êà¿ði äîâãó íàðàäó ç Ô. Ðóçâåëüòîì. Íà íié âîíè ÓÇÃÎÄÈËÈ ñïiëüíi àíãëîàìåðèêàíñüêi ïîãëÿäè íà òàêòèêó ñóïðîòè Ìîñêîâùèíè íà Òåãåðàíñüêié íàðàäi. I íiõòî iíøèé, ëèøå ñàì Ô. Ðóçâåëüò êiëüêàðàçîâî êàçàâ Ó. ×åð÷iëëåâi, ùî îñíîâîþ àíãëî-àìåðèêàíñüêîãî ñîþçó º óçãîäæóâàòè çàâæäè íå ëèøå â÷èíêè, àëå é ïëàíè íà ìàéáóòíº. Îòæå, òàêå Ðóçâåëüòîâå „óçãîäæåííÿ“ – òà ùå é ó òàêié âåëè÷åçíié ñâiòîâié ñïðàâi – äóæå îáóðèëî Ó. ×åð÷iëëÿ. Ïðîòå, âií ñòðèìàâñÿ âiäïîâiäíî íàçâàòè öåé ðóçâåëüòîâèé â÷èíîê i ç ãiðêèì ñàðêàçìîì çàóâàæèâ: „Âæèâàþ÷è àìåðèêàíñüêîãî æàðãîíó, ÿ õiáà ìîæó ñêàçàòè, ùî ïàí ïðåçèäåíò óêóñèâ ñòiëüêè, ùî âîíî çàñòðÿãíå â éîãî ãîðëÿíöi“. Ó Òåãåðàíi Ô. Ðóçâåëüò çàïèòàâ É. Ñòàëiíà ïðî ìîñêîâñüêi áàæàííÿ ùîäî íàìiðiâ íà òåðèòîðiàëüíi çäîáóòêè. Òîé âiäïîâiâ: „Òåïåð íåìà ïîòðåáè áàëàêàòè ïðî öå. Àëå ïðèéäå ÷àñ, êîëè ìè ñêàæåìî“. Òåïåð âñi çíàþòü, ùî ñêàçàëè. Íå áàãàòî. Ëèøå ñâiòîâèé ÑÐÑÐ ç³ ñòîëèöåþ Ìîñêâîþ. ×. Âiëìîò ïèñàâ: „Çäiéñíåííÿ áåçóìîâíî¿ êàïiòóëÿöi¿ Íiìå÷÷èíè, íàâiòü i áåç òåãåðàíñüêèõ óõâàë – íåìèíó÷å ðîáèëî Ìîñêîâùèíó ïàíiâíîþ ñèëîþ ó Ñõiäíié ªâðîïi. Ïðîòå, â æîäíîìó ðàçi íå ðîáèëî íåìèíó÷èì ïîøèðåííÿ âïëèâó Ìîñêîâùèíè àæ äî ñåðåäèíè ªâðîïè òà íà Áàëêàíè. À ïî Òåãåðàíi ñòàëî âæå ïåâíiñòþ, ùî ñàìå òàê ñòàíåòüñÿ, áî Òåãåðàíñüêà íàðàäà ñòâîðèëà âåëè÷åçíó ïåðåâàãó äëÿ ÑÐÑÐ ó ïîëiòè÷íîìó óêëàäi ñèë ïîâîºííî¿ ªâðîïè“. ×åõîñëîâàöüêèé ïðåçèäåíò Å. Áåíåø áà÷èâ É. Ñòàëiíà â Ìîñêâi, êîëè âií ùîéíî ïîâåðíóâñÿ ç Òåãåðàíñüêî¿ íàðàäè. Å. Áåíåø äóæå çäèâóâàâñÿ, ïîáà÷èâøè çâè÷àéíî íåâåñåëîãî É. Ñòàëiíà, íàäçâè÷àéíî âåñåëèì, ðàäiñíèì. Å. Áåíåø êàçàâ, ùî É. Ñòàëií âèãëÿäàâ òîäi ÿê ïåðåìîæåöü, ìàëî ùî íå òàíöþâàâ ç ðàäîùiâ. ßêáè íi! Òà æ ñïðàâäi áóâ ïåðåìîæöåì íà òié íàðàäi. Çäîáóâ íà íié ñòiëüêè, ñêiëüêè ìàáóòü i íå ìðiÿâ ïåðåä íàðàäîþ.

270

271

À íåâäÿ÷íi ìîñêâèíè íå ïîñòàâèëè ùå é äîñi ó Ìîñêâi ïàì’ÿòíèê Ô. Ðóçâåëüòîâi. „ßê ïîêàçàëè ïiçíiøå ïîäi¿, Òåãåðàíñüêà íàðàäà áóëà òèì çâîðîòíèì ïóíêòîì, ïiñëÿ ÿêîãî êåðìî ïîäié ïåðåéøëî äî ðóê É. Ñòàëiíà. Âñÿ âiäïîâiäàëüíiñòü çà öå ïàäຠëèøå íà Ô. Ðóçâåëüòà. Éîãî ïñèõi÷íå çáî÷åííÿ áóëî òàêå âåëèêå, ùî âií, íå çâàæàþ÷è íà Ñòàëiíiâ áîñÿöüêèé öèíiçì, íå çâàæàþ÷è íà íååòè÷íî áðóäíó öiíó, ùî ¿¿ Ô. Ðóçâåëüò ïëàòèâ, íå çâàæàþ÷è íi íà ùî âiðèâ, ùî òâîðèòü ñòîñóíêè i ïåðåäóìîâè, ÿêi ïðèâåäóòü îáèäâîõ ñïiëüíèêiâ äî ñïðàâæíüî¿ ïðèÿçíi. Ïîâåðíóâøèñü äî ÑØÀ, âií êàçàâ ÷åðåç ðàäiî íà Ñâÿòèé Âå÷ið 1943 ðîêó òàêå: „É. Ñòàëií – öå ëþäèíà, ùî ñïîëó÷ຠâ ñîái âåëè÷åçíó, íåìèëîñåðäíó íåïîõèòíiñòü iç çäîðîâèì äîáðèì ãóìîðîì. ß âiðþ, ùî âií º ñïðàâæíié ðå÷íèê äóìêè, äóøi i ñåðöÿ Ðàñº¿ (òîáòî ÑÐÑÐ.– Ï. Ø.). I ÿ âiðþ, ùî ìè, àìåðèêàíöi, æèòèìåìî ç „ðóñêiì“ íàðîäîì äóæå äîáðå. Íàïðàâäó, äóæå äîáðå“.

ßëòèíñüêà íàðàäà Ìiíiñòåðñòâî çàêîðäîííèõ ñïðàâ ÑØÀ îïðèëþäíèëî 1955 ðîêó äåÿêi äîêóìåíòè ßëòèíñüêî¿ íàðàäè. Àëå ¿õ äáàéëèâî çöåíçóðîâàíî. Ïðîòå, íàâiòü i â öåíçóðîâàíèõ âèäàííÿõ ìîæíà çíàéòè ÷èìàëî òàêîãî, ùî ðàçîì ç îïðèëþäíåíèìè ñïîãàäàìè ó÷àñíèêiâ i ñâiäêiâ äàþòü ïðàâî iñòîðèêîâi ñêàçàòè, ùî ßëòèíñüêà íàðàäà ëèøèòüñÿ íàçàâæäè â iñòîði¿ çðàçêîì íàéãàíåáíiøî¿, íàéïiäëiøî¿, íàéöèíi÷íiøî¿, íàéïðîäàæíiøî¿, íàéíååòè÷íiøî¿ ìiæíàðîäíî¿ ïîëiòèêè. I íå ëèøå çðàçêîì, àëå é ìàòið’þ ïiçíiøèõ ìiæíàðîäíèõ íàðàä. ßëòèíñüêà íàðàäà çàïî÷àòêóâàëà îôiöiéíî (íåîôiöiéíî çàïî÷àòêîâàíî äàëåêî ðàíiøå) òåïåðiøíié ñòèëü ìiæíàðîäíî¿ ïîëiòèêè, ùî éîãî íå ìîæíà íàçâàòè iíàêøå íiæ ëþäîæåðñüêèì. Òåïåðiøíÿ ìiæíàðîäíà ïîëiòèêà ïîâåðíóëàñÿ äî ìîðàëüíî-åòè÷íèõ çàñàä ïå÷åðíîãî äâîíîãîãî çâiðà âæå öiëêîì âiäêðèòî, îôiöiéíî. Ùîãiðøå! Äâîíîãèé çâið êàçàâ òå, ùî äóìàâ, i ðîáèâ òå, ùî êàçàâ. Áóâ æîðñòîêèé, òà áîäàé íå áóâ ïiäëèé. Òåïåðiøíi æ ïîëiòèêè öèíi÷íî çàêðèâàþòü ñâî¿ ëþäîæåðñüêi â÷èíêè ïàðàâàíîì âèñîêîìîðàëüíî¿, ïiäíåñåíî¿, åòè÷íî¿, íàâiòü õðèñòèÿíñüêî¿ áàëàêàíèíè. I ¿õíüîìó öèíiçìîâi òåïåð íåìຠìåæ. 272

 iñòîði¿ ÑØÀ íå áóëî âèïàäêiâ, ùîáè âèáèðàëè íà ïðåçèäåíòà òó ñàìó îñîáó âòðåòº, ìàéæå íå âèáèðàëè âäðóãå. Ô. Ðóçâåëüòà âèáðàëè 1944 ðîêó â÷åòâåðòå. À 1944 i äàëüøi ðîêè áóëè ðîêàìè ðîçâ’ÿçêè ñïðàâ âåëè÷åçíî¿ âàãè, ðîçâ’ÿçêè, ùî âèçíà÷àëè äîëþ ñâiòó íà ìàéáóòíi ñòîði÷÷ÿ. Ñèëîþ îáñòàâèí, ãîëîñîì, ùî ðîçâ’ÿçóâàâ, áóâ ãîëîñ ÑØÀ. Äåðæàâíi ïîòðåáè ñàìèõ ÑØÀ âèìàãàëè, ùîáè ïðåçèäåíòîì áóëà ëþäèíà ó ïîâíîìó ðîçêâiòi ¿¿ ôiçè÷íèõ, ðîçóìîâèõ i äóõîâíèõ ñèë. À Ô. Ðóçâåëüò áóâ òîäi âæå íà íàéíèæ÷îìó ñõèëi ñâî¿õ íå ëèøå ôiçè÷íèõ, àëå é äóõîâíèõ ñèë. Âæå òîäi âií áóâ áåçíàäiéíî õâîðîþ ëþäèíîþ i éîãî äíi íà öüîìó ñâiòi áóëè ïîðàõîâàíi. Âèáèðàòè íà ïðåçèäåíòà äóæå õâîðó ëþäèíó òà ùå é çà òàêèõ ïåðåëîìíî êðèòè÷íèõ ÷àñi⠖ áóëî äåðæàâíèì çëî÷èíîì. Ìàôiÿ âèòðàòèëà ðîêè ÷àñó íà òå, ùîá îïàíóâàòè óðÿä ÑØÀ ðàçîì ç ïðåçèäåíòîì. Õâîðèé, áåçñèëèé ïðåçèäåíò áóâ äëÿ ìàôi¿ çîëîòîþ íàãîäîþ çäiéñíèòè ¿¿ ïëàí ïîâîºííîãî ñâiòó ðóêàìè ïðåçèäåíòà. Ãðàþ÷è íà Ðóçâåëüòîâié çàðîçóìiëîñòi (ìåãàëîìàíi¿), ìàôiÿ ïðèìóñèëà éîãî êàíäèäóâàòè 1944 ðîêó. Ñàìî ñîáîþ çðîçóìiëî, ìàôiÿ çðîáèëà êàòàñòðîôi÷íèé ñòàí Ðóçâåëüòîâîãî çäîðîâ’ÿ äåðæàâíîþ òàºìíèöåþ. ¯¿ ÷àñîïèñè çàïåâíÿëè ëþäåé ó äîáðîìó çäîðîⒿ Ô. Ðóçâåëüòà. I ïåðåä âè¿çäîì äî ßëòè, i â äîðîçi, i â ßëòi Ô. Ðóçâåëüò áóâ äóæå õâîðîþ ëþäèíîþ. Ìiíiñòð çàêîðäîííèõ ñïðàâ Å. Ñòåòiíióñ ïèñàâ, ùî íå ëèøå ðóêè, àëå é óñå òiëî éîãî òðåìòiëî. Àäìiðàë Å. Êií´, çóñòðiâøè Ô. Ðóçâåëüòà â äîðîçi äî ßëòè, êàçàâ ïîòiì, ùî âií ïåðåëÿêàâñÿ, ïîáà÷èâøè Ô. Ðóçâåëüòà â òàêîìó äóæå õâîðîìó ñòàíi. Ðóçâåëüòiâ àìåðèêàíñüêèé ïåðåêëàäà÷ Àíäðié Ñàâ÷óê, ùî áóâ ó ßëòi, êàçàâ: „Ïðåçèäåíò âèãëÿäàâ äóæå õâîðèì, ïîâîäèâñÿ ÿê äóæå õâîðèé i ðîçìîâëÿâ ÿê õâîðèé“. Ìàôiÿ çíàëà öå ëiïøå çà áóäü-êîãî, àëå âîíà äóæå êâàïèëàñÿ îôîðìèòè äîêóìåíòàëüíî óõâàëè âñiõ ïîïåðåäíiõ íàðàä, ïîíàäòî Òåãåðàíñüêî¿. À ùî õâîðiøèé ïðåçèäåíò, òî ëåãøå öå çðîáèòè. Íà÷àëüíèê âiéñüêîâîãî ïîñîëüñòâà ÑØÀ ó Ìîñêâi ãåíåðàë Äæîí Äií ïèñàâ: „Íiÿêà ïîäiÿ â öié âiéíi íå âèâîäèëà ìåíå òàê ç ðiâíîâàãè, ÿê âèäîâèùå, ùî ïðåçèäåíòà ÑØÀ íåñëè íà ðóêàõ ç iíâàëiäíîãî êðiñëà íà àâòî, ÷è êîðàáåëü, íà ëiòàê, ùîá ¿õàòè ïiâñâiòîì, ÿê ºäèíî ìîæëèâèé ñïîñiá çóñòðiíóòèñÿ ç É. Ñòàëiíèì“. Âñi ðàäíèêè Ô. Ðóçâåëüòà, çà âèíÿòêîì Ã. Ãîïêiíñà òà éîãî ìàôiîçíèõ ñïiâó÷àñíèêiâ, áóëè ïðîòè òîãî, ùîáè õâîðèé ïðåçèäåíò ¿õàâ äî ßëòè.* * Ïîâåðíóâøèñü ³ç ßëòè, Ô. Ðóçâåëüò çà ïiâòîðà ìiñÿöÿ ïîìåð. 273

Ô. Ðóçâåëüò âçÿâ íà ßëòèíñüêó íàðàäó êðiì íåðîçëó÷íîãî øåñòèêîëîííèêà Ã. Ãîïêiíñà ùå é ï’ÿòèêîëîííèêà Àëäæåðà Ãiñà. Êîëèøíié ìîñêîâñüêèé øïèãóí Â. ×åìáåðñ, ðîç÷àðóâàâøèñü ó êîìóíiçìi, âèäàâ âñþ ìîñêîâñüêó ìåðåæó â ÑØÀ, ïîïåðåäæàâ óðÿä çàäîâãî äî ßëòèíñüêî¿ íàðàäè, ùî À. Ãiñ º ìîñêîâñüêèì øïèãóíîì. Êîëèøíié óðÿäîâåöü ïîñîëüñòâà ÑÐÑÐ ó Êàíàäi Iãîð Ãóçåíêî ïåðåäàâ êàíàäñüêîìó óðÿäîâi áàãàòî äîêóìåíòiâ ìîñêîâñüêîãî øïèãóíñòâà. Ìiæ íèìè áóëè äîêóìåíòè, ÿêi äîâîäèëè, ùî øïèãóíñüêîþ äiÿëüíiñòþ À. Ãiñà êåðóâàëî ïîñîëüñòâî ÑÐÑÐ ó Êàíàäi. Êàíàäñüêèé óðÿä ïåðåñëàâ äîêóìåíòè óðÿäîâi ÑØÀ. Öå áóëî çàäîâãî äî ßëòèíñüêî¿ íàðàäè. Ñàìî ñîáîþ çðîçóìiëî, ùî ìàôiÿ ñõîâàëà âñi äîêóìåíòè ïðî øïèãóíñòâî À. Ãiñà. Íà ßëòèíñüêié íàðàäi À. Ãiñ òà Ã. Ãîïêiíñ ñèäiëè çà ïëå÷èìà Ô. Ðóçâåëüòà, îáèäâà ïèñàëè i ïiäïèñóâàëè ïðåçèäåíòîâi ñâî¿ ïèñóëüêè-ïîðàäè. Ïiçíiøå (1949 ðîêó), êîëè À. Ãiñà çëîâèëè íà ãàðÿ÷îìó i ñóäèëè çà øïèãóíñòâî, âií êàçàâ íà ñóäi: „Íå áóäå ìîºþ íåñêðîìíiñòþ, à ðàäøå âiäâåðòiñòþ ñêàçàòè, ùî ÿ äîïîìiã ó äåÿêié ìiði óêëàñòè ßëòèíñüêó óãîäó“. Çâåëè÷íèêè Ô. Ðóçâåëüòà ó ñâî¿õ êíèæêàõ íàìàãàþòüñÿ äîâåñòè, ùî À. Ãiñ íå ìàâ ãîëîñó íà ßëòèíñüêié íàðàäi. Ìiíiñòåðñòâî çàêîðäîííèõ ñïðàâ ÑØÀ îïðèëþäíèëî òðîõè äîêóìåíòiâ ç òî¿ íàðàäè, àëå íå îïðèëþäíèëî áàãàòüîõ ïèñóëüîê, ùî ¿õ ïèñàëè i ïiäïèñóâàëè Ô. Ðóçâåëüòîâi íà çàñiäàííÿõ À. Ãiñ òà Ã. Ãîïêiíñ. Àëå é iíøi ñâiäêè òà ó÷àñíèêè íàðàäè, ÿê, íàïðèêëàä, ãåíåðàë Äæåéìñ Áîðèñ, êàæóòü, ùî Å. Ñòåöiíióñ i Ã. Ãîïêiíñ äóæå ÷àñòî ðàäèëèñÿ ç À. Ãiñîì. À ñêiëüêè ðàçiâ À. Ãiñ „ðàäèâñÿ“ çi ñâî¿ì „õàçÿ¿íîì“ É. Ñòàëiíèì – ìîæå ñêàæóòü êîëèñü àðõiâè.  ßëòi ìîñêâèíè áëèñêó÷å âiäiãðàëè ðîëü íåéìîâiðíî ùåäðèõ, à çâiäòè âðàæåííÿ i ùèðèõ, ãîñòèííèõ ãîñïîäàðiâ. Âîíè òàì ÷àñòóâàëè àíãëiéöiâ òà ÿíêi íàéâèáàãëèâiøèìè ñòðàâàìè i íàïîÿìè, i òî â òàêié êiëüêîñòi, ùî ãîñòi ïåðå¿äàëèñÿ i ïåðåïèâàëèñÿ àæ äî çàíåäóæàííÿ. Íàéìåíøå áàæàííÿ ãîñòåé, çðîçóìiëî êðiì, ïîëiòè÷íèõ, íåãàéíî çàäîâîëüíÿëè. Íàïðèêëàä, õòîñü çàóâàæèâ, ùî íåìà â íàïî¿ öèòðèíè. Íà äðóãèé äåíü ó ¿äàëüíi ñòîÿëî êiëüêà öèòðèíîâèõ äåðåâ ç äîñòèãëèìè öèòðèíàìè íà íèõ. Ó. ×åð÷iëëü òåëåãðàôóâàâ äîäîìó: „Ìîñêîâñüêà ãîñòèííà ùåäðiñòü ïåðåâèùóº óÿâíó“. Àìåðèêàíñüêèé ïåðåêëàäà÷ Àíäðié Ñàâ÷óê êàçàâ: „ßëòèíñüêà ïèÿòèêà áóëà íàéáiëüøîþ, ÿêó ÿ áà÷èâ ó ñâîºìó æèòòi“. À âií áóâ ìîðñüêèì îôiöåðîì, îòæå, áà÷èâ âåëèêi ïèÿòèêè. Ìîñêâèíè íàâìèñíî òðèìàëè ñâî¿õ ãîñòåé ï’ÿíèìè ÷è íàïiâï’ÿíèìè íàâiòü i íà çàñiäàííÿõ. Ìîñêâèíè çâèêëè ïèòè ñâîþ „âîäêó“ âiäðàìè, íå âïèâàþ÷èñü. Àëå Ô. Ðóçâåëüòîâi, ùî ëåäâå ðóõàâñÿ i âæå çãàñàâ, íàâiòü ìàëåíüêà ïiâ÷àðêà îñëàá-

ëþâàëà íå ëèøå òiëî i âîëþ, àëå é äóðìàíèëà ìîçîê. É. Ñòàëií òà éîãî ñëóãà À. Ãiñ öå áà÷èëè äóæå äîáðå i òîìó çðîáèëè ç ßëòèíñüêî¿ íàðàäè ïèÿöüêó, à çàîäíî i ÏÎËIÒÈ×ÍÓ ìîñêîâñüêó âàêõàíàëiþ. Ô. Ðóçâåëüò çíàâ, ùî ßëòèíñüêà íàðàäà îáìiðêîâóâàòèìå i ñïðàâó ßïîíi¿. Âií ïðèâiç iç ñîáîþ À. Ãiñà, Ã. Ãîïêiíñà i êóïó çíàâöiâ-äîðàäíèêiâ. Àëå íå ïðèâiç íàéëiïøèõ çíàâöiâ ñòàíó âiéíè ç ßïîíiºþ: êîìàíäóâà÷à ÿïîíñüêèì ôðîíòîì ãåíåðàëà Ä. Ìàêàðòóðà òà êîìàíäóâà÷à Òèõîîêåàíñüêîãî ôëîòó àäìiðàëà ×åñòåðà Íiìiöÿ. ×îìó? Çà øiñòü ìiñÿöiâ ïåðåä ßëòèíñüêîþ íàðàäîþ Ô. Ðóçâåëüò ìàâ ó Ãîíîëóëó íàðàäó ç ãåíåðàëîì Ä. Ìàêàðòóðîì òà àäìiðàëîì ×. Íiìiöåì. Îáèäâà ñêàçàëè òîäi Ô. Ðóçâåëüòîâi: „Ìè ìîæåìî ïðèìóñèòè ßïîíiþ ïðèéíÿòè âñi íàøi ïåðåäóìîâè çäà÷i, íàâiòü íå âèñàäæóþ÷è âiéñüêà íà ÿïîíñüêi îñòðîâè, à âæèâàþ÷è ñèëó ëèøå ôëîòó òà àâiàöi¿“. Ïðî àòîìíó áîìáó âîíè òîäi ùå íi÷îãî íå çíàëè. Âiä ÷àñó òî¿ Ãîíîëóëñüêî¿ íàðàäè (áóëà âîíà 27.07. 1944 ð.) àìåðèêàíöi äîáèëè i ðåøòêè ÿïîíñüêîãî ôëîòó òàê, ùî ÿïîíñüêèé óðÿä âèñëàâ ñâî¿õ óïîâíîâàæåíèõ äîâiäàòèñÿ ïðî óìîâè êàïiòóëÿöi¿. Ç öüîãî – âåëèêî¿ ïîëiòè÷íî¿ âàãè – âèñíîâîê: ÑØÀ öiëêîâèòî íå ïîòðåáóâàëè ìîñêîâñüêî¿ äîïîìîãè, ùîáè ïåðåìîãòè ßïîíiþ. Ïåðåä âè¿çäîì Ô. Ðóçâåëüòà äî ßëòè Âiéñüêîâèé Ìiíiñòð Ã. Ñòiìñîí òà êåðiâíèê ðîçðîáêè àòîìíî¿ áîìáè ãåíåðàë Ëåñëi ¥ðîâç ïîâiäîìèëè Ô. Ðóçâåëüòà, ùî àòîìíà áîìáà íà 99 % âæå çðîáëåíà i áóäå ìàòè êàçêîâó, íåéìîâiðíî âåëè÷åçíó ñèëó. Íà ßëòèíñüêié íàðàäi Ô. Ðóçâåëüò çíàâ äóæå äîáðå, ùî ßïîíiÿ âæå ïîáèòà i õî÷å çàìèðèòèñÿ, æîäíî¿ ìîñêîâñüêî¿ äîïîìîãè ¿¿ äîáèòè ÑØÀ íå ïîòðåáóþòü. Àëå òó ìîñêîâñüêó „äîïîìîãó“ ïîòðåáóâàëà ìàôiÿ, òîìó ãåíåðàëà Ä. Ìàêàðòóðà òà àäìiðàëà ×. Íiìiöÿ, ÿêi áóëè òâåðäî ïðîòè ìîñêîâñüêî¿ ó÷àñòi ó âiéíi ç óæå êîíàþ÷îþ ßïîíiºþ, íà ßëòèíñüêó íàðàäó íå ïîêëèêàíî. Ãîëîâíîêîìàíäóâà÷ ÿïîíñüêèì ôðîíòîì ãåíåðàë Ä. Ìàêàðòóð êàçàâ: „Àíi áåçïîñåðåäíüî, àíi ïîñåðåäíüî ÿ íå ìàâ íàéìåíøîãî çâ’ÿçêó ç ßëòèíñüêîþ íàðàäîþ. Ìî¿õ ïîãëÿäiâ íà ïîòðåáó ìîñêîâñüêî¿ ó÷àñòi ó âiéíi ç ßïîíiºþ íiõòî íiêîëè íå ïèòàâ. Àíi ìåíå, àíi æîäíîãî ìîãî îôiöåðà íà òié íàðàäi íå áóëî. Ùîáiëüøå! ß íàâiòü íå çíàâ, ùî âîíà âiäáóâàºòüñÿ. ßêáè òîäi çàïèòàëè ïðî ìié ïîãëÿä, òî ÿ íåïîõèòíî ïîðàäèâ áè ÍÅ âòÿãàòè Ìîñêîâùèíó ó âiéíó ç ßïîíiºþ. À ðîáèòè Ìîñêîâùèíi ÿêiñü ïîñòóïêè â öüîìó – ÿ ââàæàâ áåçãëóçäÿì“. Ðóçâåëüòîâèì ðàäíèêîì âiä Ãåíåðàëüíîãî Øòàáó áóâ ó ßëòi àäìiðàë Âiëüÿì Ëiãi. Âií ïèñàâ: „ß áóâ òîäi òâåðäî ïåðåêîíàíèé,

274

275

ùî íàøà âiéíà ç ßïîíiºþ äîñÿãíóëà âæå òàêîãî ñòàíó, ùî ¿¿ ïîðàçêà áóëà ïèòàííÿì ëèøå ÷àñó. Îòæå, ìè öiëêîâèòî íå ïîòðåáóâàëè ìîñêîâñüêî¿ äîïîìîãè, ùîá ¿¿ äîáèòè“. Êîìàíäóâà÷ ìîðñüêîþ âiéíîþ àäìiðàë Åðíåñò Êií´ ìîñêîâñüêî¿ äîïîìîãè íå ïðîñèâ. Êîìàíäóâà÷ áîéîâîþ àâiàöiºþ ãåíåðàë Ã. Àðíîëüä äóìàâ òàê ÿê àäìiðàë Â. Ëiãi. Óïîâíîâàæåíèì ãåíåðàëà Ã. Àðíîëüäà â ßëòi áóâ ãåíåðàë Ê. Êîòåð. Ô. Ðóçâåëüò íå çàïèòàâ éîãî àíi ñëîâà. Íàìàãàííÿ Ðóçâåëüòîâèõ çâåëè÷íèêiâ ïåðåêëàñòè ïðîâèíó íà ãåíåðàëiâ, ìîâëÿâ, ãåíåðàëè òà àäìiðàëè âèìàãàëè ó÷àñòi Ìîñêîâùèíè ó âiéíi ç ßïîíiºþ – º íàõàáíîþ áðåõíåþ. ßê áà÷èìî, âîíè äîâîäèëè, ùî ïîá’þòü ßïîíiþ i áåç ìîñêîâñüêî¿ äîïîìîãè, i âèìàãàëè âëàñíå ïðîòèëåæíîãî, òîáòî ÍÅ äîïóñòèòè, ùîá Ìîñêîâùèíà âòðó÷àëàñÿ ó ÿïîíñüêó âiéíó. ×îìó? Âiä ÷àñiâ ïðåçèäåíòà Òåîäîðà Ðóçâåëüòà (1858–1919) äîñi êîæíèé ïîëiòèê çíàº, ùî ïàíîì Ìàíü÷æóði¿ º òîé, õòî ìຠó ñâî¿õ ðóêàõ Ìàíü÷æóðñüêó òà Ñõiäíî-Êèòàéñüêó çàëiçíèö³ ç ïîðòàìè, ùî ¿õ âîíè ïîâ’ÿçóþòü. Çíàëè öå i Ô. Ðóçâåëüò òà ìàôiÿ. Òàê ñàìî êîæíèé ïîëiòèê ðîçóìiâ, ùî Êóðèëüñüêi îñòðîâè º çàáîðîëîì ïðîòè íàïàäó Ìîñêîâùèíè íå ëèøå íà ßïîíiþ, àëå é íà Ïiâíi÷íó Àìåðèêó. ßêùî Ô. Ðóçâåëüò öüîãî íå ðîçóìiâ, òî éîìó âèñòà÷èëî áè ïîäèâèòèñÿ ëèøå íà ìàïó, ùîá çðîçóìiòè, ÷îìó ñàìå Ìîñêîâùèíà õî÷å ìàòè Êóðèëüñüêi îñòðîâè. Ô. Ðóçâåëüò, íi÷èì i íiêèì íå ïðèìóøåíèé, ëèøå çi ñâîãî äîáðÿ÷îãî ñåðöÿ ïîäàðóâàâ Ìîñêîâùèíi Ìàíü÷æóðiþ òà Êóðèëüñüêi îñòðîâè. Ìîñêîâùèíà ïîáóäóâàëà íà òèõ îñòðîâàõ âåëèêó áàçó ïiäâîäíèõ ÷îâíiâ. Iñòîðèê ÑØÀ ïðîôåñîð Ä. Ðîâ ïèøå: „ÑØÀ âèãðàëè âiéíó ç ßïîíiºþ âæå ïåðåä ßëòèíñüêîþ íàðàäîþ. Îòæå, òÿæêî íàâiòü òåïåð çðîçóìiòè, ïîùî òðåáà áóëî íàì ïëàòèòè Ìîñêîâùèíi òàêó âåëè÷åçíó âèíàãîðîäó çà ¿¿ êiëüêàäåííó ó÷àñòü ó âiéíi ç ßïîíiºþ. Ó÷àñòü, ùî ¿¿ ÑØÀ öiëêîâèòî íå ïîòðåáóâàëè“. Ñâîãî ÷àñó Ô. Ðóçâåëüò çâiëüíèâ ç ïîñàäè ïîñëà ÑØÀ äî ÑÐÑÐ ãåíåðàëà Âiëüÿìà Ñòåíäëi, áî òîé ñêàðæèâñÿ àìåðèêàíñüêèì æóðíàëiñòàì, ùî óðÿä ÑÐÑÐ ïðèõîâóº âiä ñâ ëþäíîñòi òîé ôàêò, ùî ÑØÀ áàãàòî äîïîìîãëè ÑÐÑÐ. Òàêå íàðiêàííÿ íå ñïîäîáàëîñÿ É. Ñòàëiíîâi. Íà éîãî ìiñöå Ô. Ðóçâåëüò ïðèçíà÷èâ À. Ãàððiìàíà. ×îìó ñàìå éîãî? Áî âií áóâ ìàôiîçíèì øåñòèêîëîííèêîì, i ìàôiÿ äîðó÷èëà éîìó âòÿãíóòè ÑÐÑÐ ó âiéíó ç ßïîíiºþ. Ó æîâòíi 1944 ðîêó À. Ãàððiìàí íàïîëåãëèâî íàìîâëÿâ É. Ñòàëiíà ïðîãîëîñèòè âiéíó ßïîíi¿. É. Ñòàëií âiäïîâiâ éîìó: „ß îáiöÿâ öå âæå òðè ðàçè. I ÿ ñïðàâäi áóâ áè äóðíåì, ÿêáè öüîãî íå çðîáèâ, êîëè ïðèéäå íà òå ÷àñ, áî æ íà òîìó ìîæíà äîáðå çàðîáèòè. ß ïî÷íó âîþâàòè ç ßïîíiºþ íàïåâíî, àëå ïî òðüîõ

ìiñÿöÿõ âiä îôiöiéíî¿ êàïiòóëÿöi¿ Íiìå÷÷èíè. À ïîêè ùî ÿ ìàþ çíà÷íî ïîñèëèòè ñâîº ñèáiðñüêå âiéñüêî. Ïîòðåáóþ âiä ÑØÀ ùîíàéìåíøå: 3.000 òàíêiâ, 75.000 âiéñüêîâèõ àâòîìîáiëiâ, 5.000 ëiòàêiâ“. À. Ãàððiìàí îáiöÿâ âñå òå ïðèñëàòè. I ñïðàâäi, çà íàñòóïíèõ ìiñÿöiâ ÑØÀ âèñëàëè Ìîñêîâùèíi ïîíàä îäèí ìiëüéîí òîíí âiéñüêîâîãî ñïîðÿäæåííÿ. Ìîñêîâùèíà ïðîãîëîñèëà âiéíó ßïîíi¿ çà øiñòü äíiâ äî îôiöiéíî¿ êàïiòóëÿöi¿ ¿¿ ïåðåä àìåðèêàíöÿìè. I ìîñêîâñüêå âiéñüêî ìàéæå áåç ñòðiëÿíèíè îêóïóâàëî Ìàíü÷æóðiþ. Âîíî çàáðàëî òàì ÿïîíñüêîãî âiéñüêîâîãî ñïîðÿäæåííÿ íà âåëèêi ìiëüÿðäè äîëàðiâ.  ßëòi É. Ñòàëií òà Ô. Ðóçâåëüò ìàëè 6.02.1945 ð. ó ˳âàäiéñüêîìó ïàëàöi òàºìíó íàðàäó. Íà âèìîãó Ô. Ðóçâåëüòà íà íàðàäó ÍÅ çàïðîñèëè Ó. ×åð÷iëëÿ. ×îìó? Áî íà òié íàðàäi âèçíà÷àëàñÿ äîëÿ Àçi¿ áåçïîñåðåäíüî i äîëÿ Áðèòàíñüêî¿ iìïåði¿ ïîñåðåäíüî. Âèçíà÷àëàñÿ äîëÿ Iíäi¿ òà áàãàòþùîãî ïiâäåííî-àçiàòñüêîãî äæåðåëà ñèðîâèíè ³ ðèíêó, íà ÿêèõ áàçóºòüñÿ 80 % àíãë³éñüêî¿ ïðîìèñëîâîñòi. É. Ñòàëií äîáðå ïàì’ÿòàâ çàïîâiò Ïåòðà I-ãî çàâîþâàòè Iíäiþ, i âií áóâ ïèëüíèì ó÷íåì Â. Ëåíiíà, ÿêèé â÷èâ, ùî, íå îïàíóâàâøè Àçi¿, Ìîñêîâùèíà íå çìîæå îïàíóâàòè ªâðîïè òà âñüîãî ñâiòó. Ïî÷àòêîì öüîãî ìóñèëà áóòè çàìiíà ÿïîíñüêîãî ïàíóâàííÿ â Êèòà¿ íà ìîñêîâñüêå, i çðîáèòè öå òðåáà áóëî êðîâ’þ òà ãðîøèìà àìåðèêàíöiâ, ÿêi ÿê äiòè íå ðîçóìiëè, ùî âîíè ðîáëÿòü. Ïèñàíèõ äîêóìåíòiâ ïðî òó ¿õíþ òàºìíó íàðàäó ìè íå çíàºìî. Àëå çíàºìî, ùî ñòàëîñÿ ïîòiì. Òîìó ìîæåìî ç ïåâíiñòþ òâåðäèòè, ùî É. Ñòàëií çàæàäàâ âiä Ô. Ðóçâåëüòà ïåðåäàòè Ìîñêîâùèíi óâåñü Ñàõàëií, Êóðèëüñüêi îñòðîâè, ïîðò Äàéðåí òà ÏîðòÀðòóð, Ìàíü÷æóðñüêó çàëiçíèöþ, Çîâíiøíþ Ìîíãîëiþ. Ô. Ðóçâåëüò ïîãîäèâñÿ. Õî÷ â îïðèëþäíåíèõ ÿëòèíñüêèõ äîêóìåíòàõ íå çíàõîäèìî âiäîìîñòåé ïðî òàºìíó óãîäó É. Ñòàë³íà i Ô. Ðóçâåëüòà, ùîáè ïåðåäàòè Áåðëií òà ×åõîñëîâà÷÷èíó ç ¿¿ âåëè÷åçíèìè çàâîäàìè „Øêîäà“ òà óðàíîâèìè êîïàëüíÿìè â ßõèíîâi, ïðîòå ïîäi¿ ïîêàçàëè ïîíàä âñÿêèé ñóìíiâ, ùî òàêà óãîäà áóëà. Ó. ×åð÷iëëü ðîçóìiâ, ùî çàõîïëåííÿ àíãëî-àìåðèêàíñüêèìè âiéñüêàìè Áåðëiíà òà Ïðàãè, îáñàäà ¿õ ñâî¿ìè çàëîãàìè ìàòèìå ïî âiéíi áåçìåæíî âåëèêó ïîëiòè÷íó âàãó. I âií êiëüêàðàçîâî çâåðòàâ Ðóçâåëüòîâó óâàãó íà öå. Àëå... ãîëîâíîêîìàíäóâà÷ ñîþçíèìè âiéñüêàìè ãåíåðàë ÑØÀ Ä. Åéçåíõàóåð óêëàâ ÷åðåç ìiñÿöü ïî ßëòi îñòàòî÷íèé âîºííèé ïëàí, çà ÿêèì Áåðëií i Ïðàãó ìàëî îáñàäèòè ìîñêîâñüêå âiéñüêî. Öåé ïëàí âií íàâiòü ÍÅ ïîêàçàâ àíãëiéöÿì, àëå ïîñëàâ (òåëåãðàôîì 28.03.1945) É. Ñòàëiíîâi íà çàòâåðäæåííÿ. Âåðõîâíèì ãîëîâíîêîìàíäóâà÷åì âiéñüêà ÑØÀ º ïðåçèäåíò

276

277

ÑØÀ. Îòæå, ãåíåðàë Ä. Åéçåíõàóåð óêëàâ òàêèé ïëàí i íå ïîâiäîìèâ àíãëiéöiâ ïðî íüîãî ç íàêàçó ïðåçèäåíòà ÑØÀ Ô. Ðóçâåëüòà. Íàâiòü ñòðèìàíèé Ó. ×åð÷iëëü ëþòóâàâ i ïðîòåñòóâàâ ìàëî ùî íåöåíçóðíèìè ñëîâàìè, äîâîäÿ÷è Ô. Ðóçâåëüòîâi çãóáíiñòü äëÿ ÑØÀ i Âåëèêîáðèòàíi¿ íàñëiäêiâ òàêîãî ïëàíó. Íàìàðíî! Ìàôiÿ çíàëà ïðî íàñëiäêè ëiïøå çà Ó. ×åð÷iëëÿ, òîìó ³ óêëàëà ñàìå òàêèé ïëàí. Ó. ×åð÷iëëü ïèøå ó ñâî¿õ ñïîãàäàõ: „ÑØÀ áóëè ïàíîì ñâiòîâî¿ äîëi. Âåëèêîáðèòàíiÿ, õî÷ ³ áóëà ùå ñèëüíîþ, ïðîòå íå ìàëà äîñèòü ñèëè âèçíà÷àòè ñàìà ñâîþ äîëþ. Âñå, ùî ÿ ìiã òîäi ðîáèòè – öå ëèøå ïîïåðåäæóâàòè i ïðîñèòè. Ìåíå ðàäiñíî âiòàâ ìié íàðîä, àëå ìîº ñåðöå áîëiëî i ðîçóì òèñíóëà óÿâà íåäîáðîãî ìàéáóòíüîãî“.  ßëòi ïiäïèñàíî òàêîæ i „Äåêëàðàöiþ ïðî çâiëüíåíó ªâðîïó“. Öåé äîêóìåíò öiëêîâèòî ñâiäîìîþ, öèíi÷íîþ áðåõëèâiñòþ ïåðåâèùóº ñâîãî áëèçíþêà – „Àòëàíòè÷íó õàðòiþ“. Ïåðåâèùóº, áî âæå öiëêîì âiäêðèòî âèêèäຠ„Õàðòiþ“ íà iñòîðè÷íèé ñìiòíèê. Íàïðèêëàä, äî 3-ãî ïóíêòó „Àòëàíòè÷íî¿ õàðòi¿“... „ùîáè áóëè ïîâåðíåíi ñàìîñòiéíi ïðàâà i ñàìîóïðàâëiííÿ òèì íàðîäàì, âiä ÿêèõ âiäiáðàíî öi ïðàâà æèâîñèëîì“,– ÿëòèíñüêå „Ïðîãîëîøåííÿ“ äîäàº... „àãðåñèâíèìè äåðæàâàìè“. À â óñié òié „Äåêëàðàöi¿“ íàïàäíèöüêèìè äåðæàâàìè âèçíàþòüñÿ: Íiìå÷÷èíà, Iòàëiÿ òà ßïîíiÿ. Ìîñêîâùèíó æ (ÑÐÑÐ) íàïàäíèöüêîþ ÍÅ âèçíàºòüñÿ. Äàëi â òié „Äåêëàðàöi¿“ íàïèñàíà ãàðíà, àëå ïîðîæíÿ, çàãàëüíà áàëàêàíèíà ïðî äîïîìîãó çâiëüíåíèì íàðîäàì âåñòè âiëüíi âèáîðè i íàñòàâèòè äåìîêðàòè÷íi óðÿäè. Àëå ìàôiÿ ïîäáàëà, ùîá íàâiòü i â íié – öiëêîâèòî òåîðåòè÷íié, äîêëàäíî íå îêðåñëåíié, æèòòºâî áåçâàðòiñíié, áî áåç æîäíî¿ çàáåçïåêè çäiéñíèòè áàëàêàíèíi – ìàòè âèõiä íà âèïàäîê ïîòðåáè. Òåæ ïðîãîëîøåíî, ùî òó äîïîìîãó ìàþòü äàâàòè âñi òðè óðÿäè (ÑØÀ, ÑÐÑÐ, Âåëèêîáðèòàíiÿ) ó âçàºìíié çãîäi i ëèøå òîäi, êîëè íà ¿õíþ ÎÄÍÎÑÒÀÉÍÓ äóìêó öüîãî âèìàãàþòü îáñòàâèíè. Iíøèìè ñëîâàìè – ÑØÀ òà Âåëèêîáðèòàíiÿ çîáîâ’ÿçàëèñÿ ïàëüöåì íå âîðóõíóòè, ùîáè äîïîìîãòè ïîíåâîëåíèì Ìîñêîâùèíîþ íàðîäàì âèçâîëèòèñÿ... áåç ìîñêîâñüêî¿ íà òå çãîäè. Íà ßëòèíñüêié íàðàäi òàêîæ ïîãîäèëèñÿ çàñíóâàòè Îðãàíiçàöiþ Îᒺäíàíèõ Íàöié. Àâòîðîì ¿¿ ñòàòóòó ñòàâ íiõòî iíøèé ÿê Àëäæåð Ãiñ. Âií æå é ãîëîâóâàâ íà ïåðøèõ ¿¿ óñòàíîâ÷èõ çáîðàõ ó Ñàí-Ôðàíöèñêî â êâiòíi 1945 ðîêó.* * Îôiöiéíî öå óõâàëåíî â Ïîòñäàìi 1945 ðîêó. 278

Íà ßëòèíñüêié íàðàäi Ô. Ðóçâåëüò íå çàâàãàâñÿ çëîìèòè ñòàðó ìiæíàðîäíó Æåíåâñüêó óãîäó ïðî ïîëîíåíèõ òà ïðàâî çàõèñòó (ïðèòóëêó) ïîëiòè÷íèõ âòiêà÷iâ. Äåñÿòü ðîêiâ ïiçíiøå, êîëè îïðèëþäíåíî äåÿêi ÿëòèíñüêi äîêóìåíòè, ñâiò äiçíàâñÿ, ùî Ô. Ðóçâåëüò õîëîäíîêðîâíî i äîáðîâiëüíî ïîäàðóâàâ Ìîñêîâùèíi íà çàðiç ïîíàä òðè ìiëüéîíè – ç íèõ 85 % óêðà¿íöi⠖ ïîëîíåíèõ òà âòiêà÷iâ ç ÑÐÑÐ. Ñàì Ó. ×åð÷iëëü íàçâàâ óõâàëè ßëòèíñüêî¿ íàðàäè „òðàãåäiºþ âåëè÷åçíîãî ðîçìiðó“. Ñàìèõ ëèøå íiìöiâ âèãíàíî ç ¿õíiõ ïðàïðàäiä³âñüêèõ îñåëü 10 ìiëüéîíiâ, çàáðàíî âiä Íiìå÷÷èíè ÷âåðòü ¿¿ îðíî¿ çåìëi. „Öå íå âiùóº íi÷îãî äîáðîãî“,– ïðèçíàâñÿ ïiçíiøå Ó. ×åð÷iëëü. Íiìå÷÷èíà çîáîâ’ÿçàëàñÿ ïëàòèòè âiäøêîäóâàííÿ íå ãðîøîâèìè çîáîâ’ÿçàííÿìè, à ìàøèíàìè, öiëèìè çàâîäàìè, òîâàðàìè, à òàêîæ i ÿñèðåì: ðàáñüêîþ, ïðèìóñîâîþ, áåçïëàòíîþ ïðàöåþ íiìöiâ. Îòæå, ïîâîðîò äî äèêóíñüêèõ ÷àñiâ ëþäñüêî¿ öèâiëiçàöi¿ âiäáóâñÿ. Íà öié íàðàäi âèçíàíî çàêîííèì íàçâàíèé „òèì÷àñîâèì“ óðÿä Ïîëüùi – ìàëåíüêèé ãóðòîê ïîëüñüêèõ çðàäíèêiâ-ÿíè÷àðiâ, ùî éîãî âèøêîëèëà Ìîñêîâùèíà. Ó. ×åð÷iëëü ïðîòèñòîÿâ öüîìó øàõðàéñòâó ÷îòèðè äíi. Ô. Ðóçâåëüò æå ïiäòðèìóâàâ öå ìîñêîâñüêå äîìàãàííÿ âiäðàçó. Íàðåøòi ïîãîäèëèñÿ, ùîá òîé „òèì÷àñîâèé óðÿä“ ïðîâiâ çàãàëüíèì ãîëîñóâàííÿì âèáîðè äî ïîëüñüêîãî Ñåéìó. Ó. ×åð÷iëëü âèìàãàâ, ùîá òi âèáîðè áóëè ïiä íàãëÿäîì ïîñëiâ ÑÐÑÐ, ÑØÀ i Âåëèêîáðèòàíi¿ ó Âàðøàâi. É. Ñòàëií ãîñòðî òå âiäêèíóâ, ìîâëÿâ, òàêèé íàãëÿä áóâ áè îáðàçîþ êóëüòóðíîãî ïîëüñüêîãî íàðîäó. Íàòîìiñòü âií çàïðîïîíóâàâ çîáîâ’ÿçàòè „òèì÷àñîâèé óðÿä“ ïðîâåñòè ñïðàâäi âiëüíi i ñïðàâäi äåìîêðàòè÷íi âèáîðè. À ùîáè çàáåçïå÷èòè äåìîêðàòè÷íiñòü âèáîðiâ, òî äîïóñòèòè êàíäèäàòiâ ëèøå äåìîêðàòè÷íèõ, íå ôàøèñòñüêèõ ïàðòié. ßêi ïàðòi¿ ââàæàòè çà ôàøèñòñüêi É. Ñòàëií íå ñêàçàâ. Î÷åâèäÿ÷êè, öå ìàëè âèçíà÷àòè îòi ìîñêîâñüêi ïîïèõà÷i, ùî ¿õ âèçíàíî çà óðÿä Ïîëüùi. I ñïðàâäi, ïiçíiøå âîíè „âèçíà÷èëè“. À Ìîñêîâùèíà òà ¿õíi ïîïèõà÷i ìàþòü çà ôàøèñòiâ óñiõ íå êîìóíiñòiâ. Ô. Ðóçâåëüò ïiäòðèìàâ öþ ñòàëiíñüêó ïðîïîçèöiþ âiäðàçó, áåç âàãàíü. À ùî âií çðîáèâ öå öiëêîì ñâiäîìî – ñàì ³ ïiäòâåðäèâ. Ùå ïåðåä ïiäïèñàííÿì óãîäè ùîäî Ïîëüùi àäìiðàë Â. Ëiãi çàóâàæèâ éîìó: „Òà æ òàêà óãîäà º ÿê ãóìà. ¯¿ ìîæíà ðîçòÿãàòè âiä ßëòè äî Âàøèí´òîíà, íå ðîçiðâàâøè“. Ô. Ðóçâåëüò âiäïîâiâ éîìó: „ß öå çíàþ“. Ïðèãàäàéìî, ÿê âií îáiöÿâ Ñ. Ìèêîëàé÷èêîâi òà àìåðèêàíñüêèì ïîëÿêàì çàõèùàòè ïðàâà Ïîëüùi. „Êîëè ïiçíiøå íàêàçè óðÿäó ÑØÀ òà âçàãàëi ïîäi¿ ðîçêðèëè òàºìíèöþ Ñòàëiíî-Ðóçâåëüòîâñüêî¿ òàºìíî¿ óãîäè, òî ïîëiòèêè 279

i ãåíåðàëè ÑØÀ âæàõíóëèñÿ.  ßëòi Ô. Ðóçâåëüò ïîäàðóâàâ Ìîñêîâùèíi æèòòºâi iíòåðåñè íå ëèøå Êèòàþ, àëå é iíòåðåñè ÑØÀ. Âií âiääàâ Ìîñêîâùèíi Ìàíü÷æóðiþ Ñàõàëií, Êóðèëüñüêi îñòðîâè, âåëèêó ìîðñüêó áàçó Ïîðò-Àðòóð, ïîðò Äàéðåí, Ìàíü÷æóðñüêó çàëiçíèöþ. Ô. Ðóçâåëüò òàê çìiöíèâ ïîòóæíiñòü ìîñêîâñüêî¿ iìïåði¿, ùî òåïåð êàòàñòðîôà çàãðîæóº íå ëèøå Êèòàºâi, àëå é ÑØÀ“. Öå ïèñàâ êîëèøíié ïîñîë ÑØÀ äî ÑÐÑÐ Â. Áîëiò. Êîëèøíié ïîñîë ÑØÀ äî ÑÐÑÐ Äæîçåô ¥ðþ, äiçíàâøèñü ïðî óõâàëè ßëòèíñüêî¿ íàðàäè, íàïèñàâ äî Ìiíiñòåðñòâà çàêîðäîííèõ ñïðàâ ÑØÀ îá´ðóíòîâàíèé ìåìîðàíäóì, â ÿêîìó âií ïîïåðåäæóâàâ, ùî âíàñëiäîê ÿëòèíñüêèõ óõâàë Ìîíãîëiÿ, Ìàíü÷æóðiÿ òà Êîðåÿ ïîñòóïîâî îïèíÿòüñÿ â ìîñêîâñüêié îðáiòi, à çà íèìè ïî ÿêîìóñü ÷àñi é Êèòàé òà ßïîíiÿ. Öþ éîãî ïðîïàì’ÿòêó ìàôiÿ çàõîâàëà äî òàºìíîãî àðõiâó, íå ïîêàçàâøè íàâiòü ìiíiñòðîâi. Çâåëè÷íèê Ô. Ðóçâåëüòà, ó÷àñíèê ßëòèíñüêî¿ íàðàäè Ìiíiñòð çàêîðäîííèõ ñïðàâ Å. Ñòåòiíióñ çàïåâíÿº, ùî äàëåêîñõiäíà óãîäà äáàéëèâî ïðîäóìàíà i ñïëàíîâàíà, à íå áóëà ðàïòîâîþ, ïîêâàïíîþ ðîçâ’ÿçêîþ ñïðàâè. Ïåâíî ùî òàê! Ëèøå âií íå êàæå, ÊÈÌ ïðîäóìàíà òà ñïëàíîâàíà. À ìè ïðèãàäàéìî, ùî ïåðåä ßëòèíñüêîþ íàðàäîþ Å. Ñòåòiíióñ, Ã. Ãîïêiíñ òà À. Ãiñ âòðüîõ ðàäèëèñÿ òðè äíi â Êà¿ði. Òàê ñàìî öÿ òðiéêà ðàäèëàñÿ i ç Ô. Ðóçâåëüòîì 4.02.1945 ð., à ïiä ÷àñ çàñiäàíü ßëòèíñüêî¿ íàðàäè Ã. Ãîïêiíñ òà À. Ãiñ óâåñü ÷àñ ïiäñóâàëè Ô. Ðóçâåëüòîâi ñâî¿ ïèñóëüêè-ïîðàäè. Ñï’ÿíiëà ñâî¿ìè êàçêîâèìè ïåðåìîãàìè íàõàáíà Ìîñêîâùèíà âæå ó ïåðøi äíi ïî âiéíi „íàïëþâàëà“ íà âñiõ ðóçâåëüòiâ, ÷åð÷iëëiâ òà íà óãîäè ç íèìè. Ìîñêîâùèíà ðîçïàíîøèëàñÿ íà âñþ ñâîþ „øiðîêóþ íàòóðó“ – ðîáèëà âñå, ùî ëèøå çàáàæàëà, íå çâåðòàþ÷è óâàãè íà æîäíi ñâî¿ ïiäïèñè ïiä ìiæíàðîäíèìè óãîäàìè, i òî öiëêîì áåçêàðíî. Öèì âîíà âiäêðèëà î÷i áàãàòüîì àìåðèêàíöÿì òà ºâðîïåéöÿì íà òå, ÷îãî âîíè ìîæóòü ñïîäiâàòèñÿ âiä íå¿ â ìàéáóòíüîìó. Ìàôiîçíà áðåõíÿ ïðî ìèðîëþáíó, äåìîêðàòè÷íó „Ðàñiþ“ ïî÷àëà âiäêðèâàòèñÿ, à öå äóæå øêîäèëî ìàôiîçíèì ïëàíàì i çàäóìàì, ìàôiÿ çàòðèâîæèëàñÿ. Ïîñîë ÑØÀ äî ÑÐÑÐ À. Ãàððiìàí ïîñèëàâ äî Âàøèí´òîíà òðèâîæíi òåëåãðàìè. Ó. ×åð÷iëëü ïðîñèâ ó Ô. Ðóçâåëüòà ïîðàäè, ÿê âií ìຠâèêðó÷óâàòèñÿ â Ïàðëàìåíòi. Ô. Ðóçâåëüò òåëåãðàôi÷íî* ïîðàäèâ éîìó çìåíøóâàòè ÿêîìîãà ìîñêîâñüêó çàãðîçó, ìîâëÿâ, êîëèñü * Êiëüêà ãîäèí ïî òié òåëåãðàìi Ô. Ðóçâåëüò ïîìåð. 280

îáñòàâèíè ïðèìóñÿòü Ìîñêîâùèíó „ïîðîçóìíiøàòè“, çäåìîêðàòèçóâàòèñÿ, i âîíà ïîâîäèòèìåòüñÿ ïî-ëþäñüêè. Íà ðîçïà÷ëèâèé ïðîòåñò ãîëîâè ïîëüñüêîãî óðÿäó íà âèãíàííi ãåíåðàëà Â. Àíäåðñà Ìiíiñòð çàêîðäîííèõ ñïðàâ ÑØÀ Äæ. Ìàðøàëë ìiã ëèøå âiäïîâiñòè: „Íå çâàæàþ÷è íà öå âñå, ÑØÀ áóäóòü i äàëi éòè ðàçîì ç Ìîñêîâùèíîþ ïðîòè Íiìå÷÷èíè. À ùî áóäå äàëi – îäèí Áîã çíຓ. ×è öå âiäïîâiäü äåðæàâíîãî ìóæà, îáîâ’ÿçêîì ÿêîãî º ïåðåäáà÷óâàòè ùî áóäå ïiçíiøå? Íi! Íå ëèøå Áîã çíàâ, àëå é ëþäè, à íàéëiïøå çà âñiõ ìàôiÿ. Ïðèáëèçíî òîäi, êîëè Äæ. Ìàðøàëë öå êàçàâ, íiìåöüêèé ìiíiñòð É. ¥åááåëüñ ïèñàâ: „ßêùî íiìåöüêèé íàðîä ñêëàäå çáðîþ, òî óãîäà ìiæ Ô. Ðóçâåëüòîì, Ó. ×åð÷iëëåì i É. Ñòàëiíèì äîçâîëèòü Ìîñêîâùèíi îêóïóâàòè âñþ Ñõiäíó i Ïiâäåííî-Ñõiäíó ªâðîïó ðàçîì ç áiëüøîþ ÷àñòèíîþ Íiìå÷÷èíè. Çàëiçíà çàñëîíà çàêðèº âiä ñâiòó öåé îáøèð, ùî ðàçîì ç ÑÐÑÐ áóäå òåðèòîðiºþ âåëè÷åçíîãî ðîçìiðó i ñèëè. Çà öiºþ çàëiçíîþ çàñëîíîþ ïî÷íåòüñÿ, ðàäøå ïðîäîâæóâàòèìåòüñÿ, âåëè÷åçíå, ïåêåëüíå çíèùåííÿ ëþäíîñòi. À ç òèõ, ùî ëèøàòüñÿ æèâèìè, óòâîðÿòüñÿ ãíèþ÷i ìiëüéîíè áåçäóìíî¿, áåçâiëüíî¿ äâîíîãî¿ õóäîáè, ÿêà íå çíàòèìå íi÷îãî ïðî ñâiò ïîçà òîþ çàñëîíîþ, õiáà ëèøå òå, ùî êðåìëiâñüêi ðàáîâëàñíèêè ¿ì ñêàæóòü. Áåç âëàñíîãî ïðîâîäó òi ìiëüéîíè ðàáiâ æèâîòiòèìóòü ç ëàñêè ÷è íåëàñêè ìîñêîâñüêèõ ëþäîæåðiâ. Ðåøòó ªâðîïè çàëëº áåçëàäíà (õàîòè÷íà) ïîâiíü ïîëiòè÷íèõ òà åêîíîìi÷íèõ çàâîðóøåíü, ùî áóäå ëèøå ïiäãîòîâêîþ äî ïîâíîãî ñêîìóíiçóâàííÿ âñiº¿ ªâðîïè“.

IX.

ÀDzÀÒÑÜÊÀ ÏÎ˲ÒÈÊÀ

Ìîñêîâñüêèé öàð Ïåòðî I-èé, äiñòàâøè äîáðå ïî ïèöi, êîëè ïðîáóâàâ çàãàðáàòè ªâðîïó, çðîçóìiâ, ùî Ìîñêîâùèíi ñïåðøó òðåáà íàáðàòèñÿ ñèë, ùîá ìîãòè çàïàíóâàòè â ªâðîïi. Òðåáà ðîçáóäóâàòè âåëè÷åçíå âiéñüêî, ÿê öå ðîáèâ ×èíãiñõàí, Àòòèëà òà iíøi àçiàòñüêi çàâîéîâíèêè. À íà âåëè÷åçíå âiéñüêî òðåáà âåëè÷åçíèõ ãðîøåé. Áiäíà äèêóíñüêà Ìîñêîâùèíà ¿õ íå ìàëà i íå çíàëà iíøîãî ñïîñîáó ðîçáàãàòiòè íiæ óêðàñòè i çàãàðáàòè. Òîæ âií ëèøèâ ìîñêâèíàì çàïîâiò – çàãàðáàòè Iíäiþ ç óñiìà ¿¿ êàçêîâèìè áàãàòñòâàìè. Íàñòóïíi öàði ïî÷àëè ñòàëî, âïåðòî ïîñîâóâàòè êîðäîíè Ìîñêîâùèíè íà ñõiä, ùîáè çàõîïèòè Òèõîîêåàíñüêå óçáåðåææÿ, çàâîþâàâøè ³ ßïîíiþ. Ìîñêîâùèíà, çàïàìîðî÷åíà âåëè÷åçíîþ ãåîãðàôi÷íîþ ðîçëîãiñòþ ìîñêîâñüêî¿ iìïåði¿, ââàæàëà ßïîíiþ çà íiùî, à ÿïîíöi⠖ çà ïiâäèêèõ ìàâï. Òîìó Ìîñêîâùèíà áóëà ïåâíà, ùî âîíà ïiäiᒺ ßïîíiþ ïiä ñâîþ âëàäó çà îäèí-äâà òèæí³ ñèëîþ êiëüêîõ ïîëêiâ. Ìîñêîâñüêi ÷àñîïèñè òîãî ÷àñó* äðóêóâàëè êàðèêàòóðó: ìîñêîâñüêèé âîÿê âåäå íà ìîòóçêó ìàâïó ç êîðîíîþ íà ãîëîâi, òîáòî ÿïîíñüêîãî iìïåðàòîðà. Êîëè ìîñêâèíè â Ïåòåðáóðçi îäåðæàëè òåëåãðàìè, ùî „ìàêàêi“** ðîçáèëè i çàòîïèëè âåñü ðîñ³éñüêèé ôëîò, òî âîíè äóæå îáóðèëèñÿ òàêèì „äóðíèì æàðòîì“ òåëåãðàôiñòiâ. „ĺìàêðàòi÷ºñêàÿ“ Ìîñêîâùèíà, ïåðåáðàâøè âñi íàöiîíàëüíi òðàäèöi¿, iäå¿ òà iäåàëè ìîíàðõi÷íî¿ Ìîñêîâùèíè, ïåðåáðàëà òàêîæ i ïëàí îïàíóâàòè Àçiþ ïåðøå, íiæ ïðîáóâàòè îïàíóâàòè ªâðîïó. Òà ìîñêîâñüêà „äºìàêðàòiÿ“ ïàì’ÿòàëà ÿïîíñüêó ïðî÷óõàíêó 1905 ðîêó, òîìó é íå ïðîáóâàëà „çàêèäàòè ìàêàêiâ øàïêàìè“. Íàòîìiñòü âæèëà, âèïðîáóâàíèé êiëüêàñîòði÷íèì äîñâiäîì, ñïîñiá îïàíóâàòè âîðîæèé íàðîä çñåðåäèíè ðóêàìè éîãî * Éäåòüñÿ ïðî ðîñiéñüêî-ÿïîíñüêó âiéíó 1904–1905 ðð. ** Òîáòî ìàâïè – òàê ìîñêâèíè ãëóìëèâî ïðîçâàëè ÿïîíöiâ. 282

ÿíè÷àðiâ. Ãåòüìàí Iâàí Ìàçåïà âèñëîâèâ öåé ìîñêîâñüêèé ñïîñiá êîðîòêî: „Ñàìi ñåáå çâîþâàëè“. ßíè÷àðñòâîì. ßïîíñüêà âiéíà 1905 ðîêó âiäêðèëà î÷i ïèõàò³é Ìîñêîâùèí³, âîíà ïîáà÷èëà íàöiîíàëüíå îáëè÷÷ÿ ÿïîíñüêîãî íàðîäó. Ïîáà÷èëà ãîðäó, âiäâàæíó, íàöiîíàëüíî ÷åñíó, ïðîâiäíó âåðñòâó ñàìóðà¿â i ÿïîíñüêèé çàãàë, ùî îáîæíþâàâ ñâîãî ìiêàäî-iìïåðàòîðà. Íàâiòü íàõàáíèé ìîñêâèí çðîçóìiâ, ùî ÿíè÷àðiâ ñåðåä ÿïîíöiâ íå çíàéäå. Îòæå, òðåáà çíàéòè ÿêóñü iíøó ñèëó, ÿêà äîïîìîãëà áè Ìîñêîâùèíi çàãàðáàòè, îïàíóâàòè ßïîíiþ. Óïîðàâøèñü 1923 ðîêó ç âîðîõîáíîþ Óêðà¿íîþ, Ìîñêîâùèíà íå ãàþ÷èñü ïî÷àëà îïàíîâóâàòè Êèòàé ðóêàìè êèòàéñüêèõ ÿíè÷àðiâ-êîìóíiñòiâ. Âîíà âæå 1927 ðîêó îçáðî¿ëà 50.000 êèòàéñüêèõ êîìóíiñòiâ ó Ïiâíi÷íîìó Êèòà¿. Ðîêó 1937 ìàëà ¿õ âæå 200.000. Íèìè êîìàíäóâàëè âèøêîëåíi â Ìîñêâi êèòàéñüêi ñòàðøèíè-êîìóíiñòè. Âîäíî÷àñ òèñÿ÷i ìîñêîâñüêèõ ñòàðøèí ó÷èëèñÿ êèòàéñüêî¿ ìîâè. Êèòàéñüêå íàöiîíàëüíå âiéñüêî ïiä ïðîâîäîì ãåíåðàëà ×àíêàéøi îòî÷èëî 1937 ðîêó áiëÿ ªâàíó êîìóíiñòè÷íå âiéñüêî. Êîìóíiñòè÷íi ãåíåðàëè i ñòàðøèíè âæå çáèðàëèñÿ òiêàòè äî ÑÐÑÐ, àëå ìîñêâèíè ïîðàäèëè ¿ì âæèòè ìîñêîâñüêèé – âèïðîáóâàíèé ñòîði÷÷ÿìè ñïîñiá – îáäóðèòè âîðîãà. Êîìóíiñòè÷íi ãåíåðàëè çàïðîïîíóâàëè ×àíêàéøi çàìèðèòèñÿ i ïî÷àòè ïåðåãîâîðè. Âåëèêèé ïàòðiîò ×àíêàéøi ââàæàâ, ùî ïðîòè ÿïîíñüêî¿ áåçïåêè ìóñÿòü áîðîòèñÿ âñi êèòàéöi, áåç ðiçíèöi ïîëiòè÷íèõ ïîãëÿäiâ. I âií ïîãîäèâñÿ âèçíàòè êèòàéñüêó êîìóíiñòè÷íó ïàðòiþ çàêîííîþ ç òàêèìè æ ïðàâàìè ùî é iíøi ïàðòi¿. Êîìóíiñòè÷íi ãåíåðàëè ïîãîäèëèñÿ âèçíàòè ×àíêàéøi çà ñâîãî çâåðõíèêà i çîáîâ’ÿçàëèñÿ ïiä éîãî çâåðõíüîþ êîìàíäîþ ïðîâàäèòè ïîâñòàíñüêó âiéíó ïðîòè ßïîíi¿ ó Ïiâíi÷íîìó Êèòà¿. Òà íåçàáàðîì ÿïîíöi âiäòèñíóëè íàöiîíàëüíå êèòàéñüêå âiéñüêî ç Ïiâíi÷íîãî Êèòàþ íà ïiâäåíü, àæ çà Æîâòó ðiêó.  Ïiâíi÷íîìó Êèòà¿ ëèøèëîñÿ êîìóíiñòè÷íå ïîâñòàíñüêå âiéñüêî, ÿêå ìàëî áèòè ÿïîíñüêèõ îêóïàíòiâ. ßïîíñüêà îêóïàöiéíà âëàäà òàì áóëà ôàêòè÷íî ëèøå â ìiñòàõ. Ó ìiæ÷àñi Ìîñêîâùèíà ïiäïèñàëà ç ßïîíiºþ óãîäó ïðî íåíàïàä. Ìîñêâà íàêàçàëà êèòàéñüêèì êîìóíiñòè÷íèì ãåíåðàëàì ïðèïèíèòè áîðîòüáó ç ÿïîíñüêèìè îêóïàíòàìè, à íàòîìiñòü âñi ñèëè i ÷àñ äàòè íà ðîçáóäîâó, î÷åâèäÿ÷êè ç ìîñêîâñüêîþ äîïîìîãîþ êîìóíiñòè÷íîãî òàºìíîãî âiéñüêà. Âîíè ðîçáóäóâàëè éîãî òàê, ùî 1943 ðîêó ìàëè 500.000-íå âiéñüêî. ßïîíñüêà îêóïàöiéíà âëàäà áóëà ëèøå ó âåëèêèõ ìiñòàõ. Ìîñêîâùèíà ïåðåäáà÷àëà, êîëè ßïîíiÿ ïiääàñòüñÿ, òî âëàäó â Êèòà¿ àâòîìàòè÷íî ïåðåáåðå ìiñöåâà êèòàéñüêà çáðîéíà ñèëà. 283

Íàöiîíàëüíå êèòàéñüêå âiéñüêî áóëî äàëåêî, 1.500 êiëîìåòðiâ íà ïiâäíi, à ïîíàäøåñòèði÷íà âiéíà äóæå éîãî âèñíàæèëà; éîìó êàòàñòðîôi÷íî áðàêóâàëî çáðî¿, ëiêiâ, âñiëÿêîãî âiéñüêîâîãî ñïîðÿäæåííÿ. ÑØÀ òîäi âîþâàëè ßïîíiþ, îòæå,– öiëêîâèòî ïðèðîäíî i ëîãi÷íî – ãåíåðàë ×àíêàéøi ñïîäiâàâñÿ îäåðæàòè çáðîþ òà âiéñüêîâèé iíâåíòàð âiä ñâîãî ñîþçíèêà ÑØÀ. Âií íà âëàñíi î÷i áà÷èâ âåëè÷åçíó âiéñüêîâó äîïîìîãó ÑØÀ Ìîñêîâùèíi, ùî ¿¿ ïåðåâîçèëè äî ÑÐÑÐ ÷åðåç Áiðìó, äå òîäi ñòîÿëî éîãî íåîçáðîºíå âiéñüêî. Ìîñêîâùèíà æ ïåðåäàëà êèòàéñüêèì êîìóíiñòàì âåëè÷åçíó êiëüêiñòü çáðî¿, âiéñüêîâîãî ðåìàíåíòó, ëiêiâ, ùî ¿õ âîíà çàõîïèëà â Ìàíü÷æóði¿, ðîççáðî¿âøè ÿïîíñüêå âiéñüêî. Òîäi êîìóíñiòè ìàëè ïiä ñâîºþ âëàäîþ äàëåêî ìåíøó ÷àñòèíó Êèòàþ, íiæ ìàëè íàöiîíàëiñòè. Òàêèé áóâ âîºííî-ïîëiòè÷íèé ñòàí ó Êèòà¿ çà ÷àñó ßëòèíñüêî¿ íàðàäè. Íàöiîíàëüíèé Êèòàé áóâ òîäi, º i òåïåð äëÿ ÑØÀ ñîþçíèêîì áiëüøî¿ ïîëiòè÷íî¿ i âiéñüêîâî¿ âàãè íiæ Âåëèêîáðèòàíiÿ. Âñå Òèõîîêåàíñüêå óçáåðåææÿ òà ÿïîíñüêi îñòðîâè îõîðîíÿëè âiä âèñàäêè íà íèõ âiéñüêà ÑØÀ ëèøå äîïîìiæíi, ñêëàäåíi çi ñòàðèõ âîÿêiâ çàïàñó, âiéñüêîâi ÷àñòèíè. Òîäi ÿïîíñüêèé ôëîò óæå íå ìàâ ñèëè îõîðîíÿòè Òèõîîêåàíñüêå óçáåðåææÿ âiä àìåðèêàíñüêîãî äåñàíòó, îòæå, âñÿ íàäiÿ ÿïîíöiâ áóëà íà òi äîïîìiæíi óçáåðåæíi äèâiçi¿. Ïîñèëèòè ¿õ ßïîíiÿ íå ìàëà ç ÷îãî, áî ïîòðåáóâàëà áiëüøî¿ ñèëè ïðîòè íàöiîíàëüíîãî âiéñüêà ×àíêàéøi. Îòæå, ùîáiëüøå çáðîéíî¿ äîïîìîãè îäåðæèòü ×àíêàéøi, òî áiëüøå ñâî¿õ äèâiçié ßïîíiÿ ïðèìóøåíà áóäå ïåðåâåçòè ç óçáåðåææÿ òà îñòðîâiâ íà êèòàéñüêèé ôðîíò, à òèì äóæå ïîëåãøèòü ÑØÀ âèñàäèòè ñâîº âiéñüêî íà óçáåðåææÿ i íà îñòðîâàõ. Öå ðîçóìiâ i íàéäóðíiøèé ïiäñòàðøèíà. ¯äó÷è íà íàðàäó ç Ô. Ðóçâåëüòîì ó Êà¿ði, ×àíêàéøi áóâ öiëêîâèòî ïåâíèé, ùî îäåðæèòü âiä ÑØÀ çíà÷íî çáiëüøåíó äîïîìîãó çáðîºþ, âiéñüêîâèì ñïîðÿäæåííÿì òà ëiêàìè, à ïîãîòiâ ùå é òîìó, ùî Ïàðëàìåíò ÑØÀ âæå óõâàëèâ äàòè öþ äîïîìîãó íà 150 ìiëüéîíiâ äîëàðiâ. Òà ïàòðiîò ×àíêàéøi íå çíàâ, ÿêîãî „ñîþçíèêà“ âií ìàâ â îñîái Ô. Ðóçâåëüòà. ×åñíèé ×àíêàéøi i íå ïiäîçðþâàâ, ùî õòîñü âæå âèçíà÷èâ äîëþ Êèòàþ. Õòî? Ìîñêîâùèíà óêëàëà äóæå äàëåêîçîðèé ïëàí çíèùèòè ñèëó ßïîíi¿ ðóêàìè i êðîâ’þ àìåðèêàíöiâ, à ðóêàìè êèòàéñüêèõ êîìóíiñòiâ îïàíóâàòè íå ëèøå Êèòàé, àëå é Êîðåþ, Òiáåò, Iíäiþ, Öåéëîí, Iíäîíåçiþ, âçàãàëi âñþ ïiâäåííó Àçiþ, çàñòîñîâóþ÷è ñâié, âèïðîáóâàíèé êiëüêàñîòði÷íèì äîñâiäîì, ñïîñiá – ÿíè÷àðñòâî. Éîãî ñèëó Ìîñêîâùèíà íåùîäàâíî âèïðîáóâàëà â Óêðà¿íi.

Îòæå, çàäóðìàíèâøè ãîëîâè êèòàéñüêèõ êîìóíiñòiâ áàëàêàíèíîþ ïðî ºäíiñòü ñâiòîâîãî ïðîëåòàðiàòó, ïðî ìåòó ìiæíàðîäíîãî êîìóíiçìó ñòâîðèòè ðàé íà çåìëi i òîìó ïîäiáíå, ìîñêâèíè âèðiøèëè ïåðåõîïèòè âiä êèòàéñüêèõ êîìóíiñòiâ ðîëü âèçâîëèòåëÿ àçiàòñüêèõ íàðîäiâ âiä ºâðîïåéñüêîãî êîëîíiàëüíîãî ðàáñòâà. Ïîòðiáíî ¿ì áóëî ïðèõîâàíî óñóíóòè ñâî¿õ íiáè ñîþçíèêiâ, êèòàéñüêèõ êîìóíiñòiâ âiä âïëèâó íà àçiàòñüêi íàðîäè i âiä ïðîâîäó íàä íèìè, çìiöíþþ÷è íàòîìiñòü âïëèâ i ïðîâiä ìîñêîâñüêi. I Ìîñêîâùèíà çàïëàíóâàëà çà÷åêàòè ïîêè ÑØÀ ïåðåìîæóòü ßïîíiþ, à çà äâà-òðè òèæíi äî ÿïîíñüêî¿ êàïiòóëÿöi¿ îãîëîñèòè ßïîíi¿ âiéíó, ùîá ìàòè ïðàâî íå ëèøå íà ó÷àñòü ó ìèðíèõ ïåðåãîâîðàõ, àëå é (öå íàéãîëîâíiøå), ùîá ìàòè ïðàâî òà ìîæëèâiñòü ïåðåáðàòè âiä ÿïîíöiâ âëàäó íà çàéíÿòèõ íåþ çåìëÿõ. Òàêîæ i ùîá ìàòè ïîðó÷ ç àìåðèêàíñüêèìè ñâî¿, ìîñêîâñüêi, çàëîãè â îêóïîâàíié ßïîíi¿. Íàñòàâèâøè ñâî¿ çàëîãè â òèõ çåìëÿõ, âæå áóäå ëåãêî ïðîâåñòè òàì „íàéäåìîêðàòè÷íiøi“ âèáîðè. Àçiàòñüêi íàðîäè, âäÿ÷íi Ìîñêîâùèíi çà ñâîº âèçâîëåííÿ, î÷åâèäÿ÷êè „âèáåðóòü“ äî ñâî¿õ óðÿäi⠄ïðîãðåñèâíiøèõ äåìîêðàòiâ“, âèøêîëåíèõ ó Ìîñêâi ÿíè÷àðiâ. Òàê áóäóòü çäiéñíåíi 2-èé i 3-ié ïóíêòè „Àòëàíòè÷íî¿ õàðòi¿“*. Òà, íàéãîëîâíiøå, ùî áóäóòü çäiéñíåíi íå ºâðîïåéöÿìè, íàâiòü íå êèòàéöÿìè, àëå „íàéïåðåäîâiøèì íàðîäîì ó ñâiòi“ – ìîñêîâñüêèì. Òàê Ìîñêîâùèíà ñòàíå â î÷àõ êîëîíiàëüíèõ íàðîäiâ âèçâîëèòåëüêîþ ¿õ ç êîëîíiàëüíîãî ðàáñòâà, çàõèñíèöåþ ¿õíiõ íàöiîíàëüíèõ ïðàâ i âîëi. ßê òåïåð áà÷èìî, öå ìîñêîâñüêå ìàðåííÿ âæå íå âèãëÿäຠíà ìàðåííÿ ëèøå. Ùîá ñòâîðèòè ñâîþ äåðæàâíó âëàäó, âiéñüêî, ïðîìèñëîâiñòü, ùîáè ïîëiïøèòè ñïîñîáè ñiëüñüêîãî ãîñïîäàðñòâà, öi íîâîïîâñòàëi ç êîëîíié äåðæàâè ïîòðåáóâàòèìóòü çíàâöiâ, ìàøèí, çáðî¿. Çâåðíóòèñÿ çà äîïîìîãîþ äî â÷îðàøíiõ ïîíåâîëþâà÷iâ-ºâðîïåéöiâ íå äîçâîëÿº ¿ì ùå æèâà íåíàâèñòü äî íèõ çà ñòðàõ, ùî âîíè ¿õ îáäóðÿòü i çíîâó ïðèâåðíóòü â iíøié ôîðìi ñâîº êîëèøíº ïàíóâàííÿ. Òàêå ñòàâëåííÿ äî ºâðîïåéöiâ øòîâõຠ¿õ çâåðíóòèñÿ äî ñâ „âèçâîëèòåëüêè“ – Ìîñêîâùèíè. À âîíà ñàìà, íàâiòü áåç ïðîñüáè, äຠ¿ì ñâîþ „äîïîìîãó“, i òî íà íiáèòî äóæå ëåãêèõ óìîâàõ. Àëå öå ëèøå íiáèòî. Ùîïðàâäà, Ìîñêîâùèíà ïðîäຠ¿ì ìàøèíè, ïðèëàäè, çáðîþ òîùî íà äîâãîòåðìiíîâi ñïëàòè, íà ìåíøèé çà ºâðîïåéñüêèé i àìåðèêàíñüêèé âiäñîòîê, i íå âèìàãàº

284

285

* Ïóíêò 2-èé – ...ùîá íå áóëî òàêèõ òåðèòîðiàëüíèõ çìií, ùî íå âiäïîâiäàþòü âiëüíî âèñëîâëåíèì áàæàííÿì íàðîäiâ. Ï. 3-ié – ...ùîá áóëè ïîâåðíåíi íåçàëåæíèöüêi ïðàâà òèì íàðîäàì, ó ÿêèõ âiäiáðàíî ¿õ.

ïëàòèòè ãîòiâêîþ. Ïðîòå, Ìîñêîâùèíà çàðîáëÿº íà öüîìó áiëüøå íiæ ºâðîïåéöi ÷è àìåðèêàíöi. Òàºìíèöÿ ìîñêîâñüêîãî øàõðàéñòâà ïðîñòà. Âèêîðèñòîâóþ÷è îáñòàâèíó, ùî íîâîïîâñòàëi äåðæàâè íå ìàþòü ñâî¿õ ñïåöiàëiñòiâ, àáî ìàþòü ìîñêîâñüêèõ, Ìîñêîâùèíà ïðîäຠ¿ì çàñòàðiëó ìàøèíåðiþ òà çáðîþ, íàãðàáîâàíó â Íiìå÷÷èíè òà â Ìàíü÷æóði¿. Ïðîäຠòå „áàðàõëî“ íå çà ãðîøi, àëå çà ñèðîâèíó. Öiíó íà ñèðîâèíó âèçíà÷ຠÌîñêîâùèíà. Ñàìî ñîáîþ çðîçóìiëî, çíà÷íî íèæ÷ó, íiæ ïëàòÿòü ºâðîïåéöi ÷è àìåðèêàíöi. Öþ ñèðîâèíó Ìîñêîâùèíà àáî ñàìà ïåðåðîáëÿº, àáî ïðîäຠºâðîïåéöÿì çà ºâðîïåéñüêi ïîâíîâàðòiñíi ãðîøi. Çà öi ãðîøi Ìîñêîâùèíà êóïóº ñîái â ªâðîïi íàéíîâiøi ìàøèíè òà ïðèëàäè. Ìîëîäi äåðæàâè ïîòðåáóþòü, êðiì ìàøèí, ùå é ñïåöiàëiñòiâ ç êîæíî¿ ãàëóçi çíàííÿ òà òåõíiêè. ªâðîïåéöi òà àìåðèêàíöi ïîñèëàþòü ¿ì ñâî¿õ. Ìîñêîâùèíà òàêîæ ïîñèëຠñâî¿õ çíàâöiâ, ÿêi âîäíî÷àñ ïðîâàäÿòü øïèãóíñòâî i ïðîïàãàíäó êîìóíiçìó. Êðiì íèõ Ìîñêîâùèíà ñàìà çàïðîøóº ìîëîäü íîâèõ äåðæàâ âñòóïàòè äî âèùèõ øêië ó Ìîñêîâùèíi, â÷èòèñÿ òà æèòè áåçïëàòíî. Õòî æ âiäìîâèòüñÿ âiä òàêî¿ „çîëîò íàãîäè? À â òèõ øêîëàõ Ìîñêîâùèíà, ïîïðè íàâ÷àííÿ ÿêîãîñü ôàõó, âèõîâóº ÿíè÷àðiâ. Òàê ìîñêîâñüêèé ïàâóê ëîâèòü ó ñâîº ïàâóòèííÿ ìîëîäi, íåäîñâiä÷åíi, íàïiâöèâiëiçîâàíi êîëèøíi êîëîíiàëüíi íàðîäè. Òà îøóêàíñòâî i áðåõíÿ ìàþòü êîðîòêi íîãè. ÑØÀ – íå ÑÐÑÐ. I õî÷ ÿíêi ó ïîëiòèöi – íàéäóðíiøi äóðíi, ïðîòå â òåõíiöi òà åêîíîìiöi Ìîñêîâùèíà ìîæå ëèøå ãàëàñóâàòè „äàæºíüîì – ïºðºæºíüîì“ Àìåðèêó, àëå êîëè ïðèéäå äî òåõíi÷íîãî ÷è åêîíîìi÷íîãî òîðãîâåëüíîãî çìàãó, êîíêóðåíöi¿ ç³ ÑØÀ ó íîâîïîâñòàëèõ äåðæàâàõ, òî íå ïîìîæóòü Ìîñêîâùèíi i âèøêîëåíi íåþ òóáiëüíi ÿíè÷àðè, õî÷ áè âîíè é ìàëè âëàäó. ßê íå ãàëàñóé, àëå íàî÷íi ôàêòè ñèëüíiøi çà ïðîïàãàíäó, íàâiòü i ñåðåä íàïiâöèâiëiçîâàíèõ àçiàòiâ ÷è àôðèêàíöiâ. Îòæå, òðåáà çàçäàëåãiäü ïîäáàòè, ùîáè òîãî àìåðèêàíñüêîãî òåõíi÷íîãî çìàãó íå áóëî â íîâîïîâñòàëèõ äåðæàâàõ. Çðîáèòè öå ìîæíà ëèøå ðóêàìè ìàôiîçi. Êåðiâíèêîì Äàëåêîñõ³äíîãî âiääiëó Ìiíiñòåðñòâà çàêîðäîííèõ ñïðàâ ÑØÀ áóâ êîìóíiñò, ìîñêîâñüêèé øïèãóí Ëàõëií Êþði*. Éîãî çàñòóïíèêîì áóâ ìîñêîâñüêèé øïèãóí Ìîéøà ¥ðiíáåð´**. Êåðiâíèêîì iíøîãî âiääiëó áóâ ãîëîâà øïèãóíñüêî¿ ìåðåæi Í. Ñiëâåðìàéñòåð. Ñëóæáà áåçïåêè ïiäîçðiâàëà éîãî â øïè-

ãóíñòâi i ðàäèëà óðÿäîâi óñóíóòè éîãî ç äåðæàâíî¿ ñëóæáè. Àëå Ë. Êþði ïåðåêîíàâ Ô. Ðóçâåëüòà, ùî Í. Ñiëâåðìàéñòåð º ëîÿëüíèì äî ÑØÀ, i Ô. Ðóçâåëüò çàëèøèâ éîãî íà ïîñàäi*. Äî öiº¿ çãðà¿ íàëåæàëè óðÿäîâöi íà äóæå âèñîêèõ ïîñàäàõ, êîìóíiñòè Îâí Ëàòiìîð, Äæîí Âiíöåò òà áàãàòî iíøèõ. 1943 ðîêó ìàôiÿ ïîñèëèëà ñâî¿ çàõîäè, ùîáè ïåðåäàòè âëàäó â Êèòà¿ êîìóíiñòàì. Ïåðøèì êðîêîì äî öüîãî ìàëî áóòè ïðèìóñèòè ãîëîâó íàöiîíàëüíîãî óðÿäó ×àíêàéøi âçÿòè äî ñâîãî óðÿäó êîìóíiñòiâ, ñòâîðèòè ñï³ëüíèé êîàë³ö³éíèé óðÿä. Ðóçâåëüò îïèíèâñÿ â äîñèòü íåçðó÷íîìó äëÿ íüîãî ñòàíîâèùi. Ç îäíîãî áîêó ×àíêàéøi áóâ ñîþçíèêîì ÑØÀ, áî âîþâàâ ç ßïîíiºþ. Àëå ç äðóãîãî áîêó âií âîþâàâ òàêîæ i ç ñîþçíèöåþ ÑØÀ Ìîñêîâùèíîþ. Îòæå, iäåÿ êèòàéñüêîãî, ñïiëüíîãî ç êîìóíiñòàìè, óðÿäó áóëà äóæå äîáðèì âèõîäîì ç òîãî ïðèêðîãî ñòàíîâèùà. Ô. Ðóçâåëüò âõîïèâñÿ çà öþ iäåþ ðóêàìè i íîãàìè i íàêàçàâ Ìiíiñòåðñòâó çàêîðäîííèõ ñïðàâ çäiéñíèòè ¿¿ çà âñÿêó öiíó. À òîìó Ìiíiñòåðñòâó íå òðåáà áóëî é íàêàçóâàòè, áî æ êèòàéñüêèìè ñïðàâàìè êåðóâàëè âñiëÿêi êþði, ´ðiíáåð´è, ñiëâåðìàéñòðè. Íà íàðàäi â Êà¿ði Ô. Ðóçâåëüò ïîñòàâèâ ×àíêàéøi óëüòèìàòóì: àáî ñïiëüíèé ç êîìóíiñòàìè óðÿä, àáî æîäíî¿ äîïîìîãè ÑØÀ**. Çà ïðè÷èíó òàêî¿ âèìîãè ïîäàâ, ùî, ìîâëÿâ, àìåðèêàíöi ïðîëèâàþòü ñâîþ êðîâ çà òå, ùîá ó âñüîìó ñâiòi çàïàíóâàâ äåìîêðàòè÷íèé ëàä. Îòæå, íå ìîæóòü äîïîìàãàòè òèì, õòî íå õî÷å äåìîêðàòè÷íîãî ëàäó ó ñâî¿é êðà¿íi. À äåìîêðàòè÷íèé ëàä – öå ó÷àñòü â óðÿäi âñiõ ïîëiòè÷íèõ ïàðòié. Êîìóíiñòè º, áåçïåðå÷íî, äåìîêðàòàìè, áî æ áîðþòüñÿ çà ïîëiïøåííÿ äîëi ïðîëåòàðiàòó. Îòæå, óðÿä, â ÿêîìó íåìà óïîâíîâàæåíèõ âiä ïðîëåòàðiâ, íå º äåìîêðàòè÷íèì óðÿäîì. À â Êèòà¿ 90 % ëþäíîñòi íàëåæèòü äî ïðîëåòàðiàòó. Íàìàðíî íàìàãàâñÿ ×àíêàéøi äîâåñòè Ô. Ðóçâåëüòîâi, ùî âií âæå ðîáèâ 1937 ðîêó òàêó ñïðîáó i âîíà ïîêàçàëà, ùî ìåòîþ êîìóíiñòiâ ó ñïiëüíîìó óðÿäi º çàõîïèòè ÂÑÞ âëàäó ó ñâî¿ ðóêè, íå ñïiâïðàöþâàòè ç iíøèìè ïàðòiÿìè, íàâiòü i â íàéâàæíiøîìó çàâäàííi óðÿäó – çàõèùàòè Êèòàé âiä ÿïîíñüêîãî çàãàðáíèöòâà. Ô. Ðóçâåëüò, ùî ìàâ ñåáå çà íåïîìèëüíîãî ðÿòiâíèêà ëþäñòâà, íå òå ùî ×àíêàéøi, àëå é Ó. ×åð÷iëëåì íåõòóâàâ. Æîäíèõ äîâîäiâ ×àíêàéøi íå õîòiâ ñëóõàòè i ïîâòîðèâ éîìó ñâîþ áåçóìîâíó âèìîãó. Ùîãiðøå! Çàæàäàâ, ùîáè ×àíêàéøi äîçâîëèâ ìîñêâèíàì êîðèñòóâàòèñÿ êèòàéñüêèì ïîðòîì Äàéðåíîì***.

* Êîëè 1948 ðîêó Ñëóæáà áåçïåêè ïî÷àëà óâ’ÿçíþâàòè ìîñêîâñüêèõ øïèãóíiâ, âií óòiê äî Ïiâäåííî¿ Àìåðèêè. ** Óòiê äî Ïîëüùi 1948 ðîêó.

* Ñëóæáà áåçïåêè çëîâèëà éîãî 1948 ðîêó íà ãàðÿ÷îìó, àëå ìàôiÿ íå äîïóñòèëà äî ñóäó, âií ñàì çàëèøèâ ñëóæáó. ** Éîãî ìîâà ñèëüíà ëèøå äî íàöiîíàëiñòiâ, íiêîëè – äî êîìóíiñòiâ. ***  ßëòi Ô. Ðóçâåëüò âiääàâ Äàéðåí Ìîñêîâùèíi.

286

287

×àíêàéøi ìàâ ïîðàçêè ëèøå òîìó, ùî éîãî âiéñüêó äóæå çàáðàêëî çáðî¿. Âií áóâ ïðèìóøåíèé ïîãîäèòèñÿ íà Ðóçâåëüòîâó âèìîãó âçÿòè êîìóíiñòiâ äî ñâîãî óðÿäó. Çà öå Ô. Ðóçâåëüò îáiöÿâ éîìó íåãàéíî âèñëàòè áàãàòî çáðî¿ òà âiéñüêîâîãî ñïîðÿäæåííÿ. Ç Êà¿ðà Ô. Ðóçâåëüò ïîëåòiâ äî Òåãåðàíà. Òóò É. Ñòàëií ñêàçàâ éîìó, ùî áóäå âîþâàòè ç ßïîíiºþ. À öå îçíà÷àëî, ùî ñèëüíå íàöiîíàëüíå âiéñüêî ×àíêàéøi ïåðåøêîäèòü ìîñêîâñüêèì i ìàôiîçíèì ïëàíàì â Àçi¿. I Ô. Ðóçâåëüò çðàäèâ ×àíêàéøi – îáiöÿíî¿ äîïîìîãè ÍÅ ïîñëàâ. Ô. Ðóçâåëüò çðàäèâ ×àíêàéøi ùå ãiðøå â ßëòi. Âií çàïåâíèâ ×àíêàéøi, ùî âií, Ðóçâåëüò, ïîäáຠïðî ïðàâà i êîðèñòi Êèòàþ*. Íà ßëòèíñüêié íàðàäi Ô. Ðóçâåëüò, Ó. ×åð÷iëëü òà É. Ñòàëií ïiäïèñàëè òàê çâàíó „Äàëåêîñõiäíó óãîäó“. Çà òîþ óãîäîþ Ìîñêîâùèíà ìàëà âçÿòè êèòàéñüêèé ïîðò Äàéðåí, Ñõiäíîêèòàéñüêó çàëiçíèöþ òà iíøå, ùî íàëåæàëî Êèòàºâi. É. Ñòàëií âèìàãàâ, ùîá ñîþçíèêè òðèìàëè öþ óãîäó â òàºìíèöi àæ ïîêè Ìîñêîâùèíà íå áóäå ãîòîâà âîþâàòè ç ßïîíiºþ. I âîíè òðèìàëè. Êiëüêà ìiñÿöiâ ìèíóëî ïîêè ×àíêàéøi äiçíàâñÿ ïðî Ðóçâåëüòîâó çðàäó. ßêáè äiçíàâñÿ âiäðàçó, äóæå ìîæëèâî, ùî âñòèã áè ñòâîðèòè â Êèòà¿ òàêèé âiéñüêîâî-ïîëiòè÷íèé ñòàí, ÿêèé çàïîáiã áè òåïåðiøíüîìó êàòàñòðîôi÷íîìó ïðîòèñòîÿííþ ñâiòîâèõ ñèë. Õî÷ êèòàéñüêi êîìóíiñòè òîäi âæå ìàëè äîñèòü âåëèêå ïiäïiëüíå âiéñüêî ïiä ÿïîíñüêîþ îêóïàöiºþ i ìàëè âëàäó ó Ïiâíi÷íîìó Êèòà¿, çà âèíÿòêîì âåëèêèõ ìiñò, äå áóëà ÿïîíñüêà çàëîãà, ïðîòå i êèòàéñüêi íàöiîíàëiñòè ìàëè âëàäó â äàëåêî áiëüøîìó Ïiâäåííîìó Êèòà¿. ×àíêàéøi ìiã áè îäåðæàòè òàºìíî äîïîìîãó Âåëèêîáðèòàíi¿, áî òà „Äàëåêîñõiäíà óãîäà“ äóæå øêîäèëà àíãëiéñüêèì ïðàâàì â Àçi¿, Ó. ×åð÷iëëü áóâ ïðîòè íå¿, à ïiäïèñàâ ëèøå òîìó, ùî áîÿâñÿ âòðàòèòè äîïîìîãó ÑØÀ çà âiéíè i ïî âiéíi. Ç òàºìíîþ äîïîìîãîþ Àíãëi¿, à ìîæå íàâiòü i áåç íå¿, ×àíêàéøi ïåðåøêîäèâ áè çäiéñíèòè òó „Äàëåêîñõiäíó óãîäó“. Îïèíèâøèñü ïåðåä òàêèì äîêîíàíèì ôàêòîì, ìàôiÿ íå çìîãëà áè âiäêðèòî âîþâàòè ç ×àíêàéøi, áî âñi ãåíåðàëè ÑØÀ áóëè çà ïîâíó ïiäòðèìêó êèòàéñüêèõ íàöiîíàëiñòiâ i ïðîòè êèòàéñüêèõ êîìóíiñòiâ. Òà é íå ìîæíà áóëî á ñõîâàòè âiä Ïàðëàìåíòó ³ ëþäíîñòi ÑØÀ âiäêðèòî¿ âiéíè ïðîòè êèòàéñüêèõ íàöiîíàëiñòiâ i âîäíî÷àñ äîïîìîãó êèòàéñüêèì êîìóíiñòàì. Öå áóâ áè çàòâåðäèé ãîðiõ íàâiòü äëÿ âñåñèëüíî¿ ìàôi¿. Òàêèì ÷èíîì, â íàéãiðøîìó âèïàäêó ìàëè á ìè òåïåð äâà Êèòà¿, ÿê âæå ìàºìî äâi Êîðå¿, äâi Íiìå÷÷èíè, äâà * Öå ñàìå îá³öÿâ ³ Ñ. Ìèêîëàé÷èêîâ³ ùîäî Ïîëüø³. 288

’ºòíàìè. À â íàéëiïøîìó âèïàäêó, ó âèïàäêó ïåðåìîãè ×àíêàéøi, ìàëè áè âåëèêèé íàöiîíàëiñòè÷íèé, âîðîæèé Ìîñêîâùèíi (çà ¿¿ ïiäòðèìêó êîìóíiñòiâ) Êèòàé. Ó òàêîìó âèïàäêó ëåäâå ÷è Ìîñêîâùèíà íàâàæèëàñÿ áè ðîçáóäîâóâàòè âåëèêó âiéñüêîâó ïðîìèñëîâiñòü ó Ñèáið³. Âîíà áóëà á çìóøåíà ðîçáóäîâóâàòè ¿¿ â Ìîñêîâùèíi òà â Óêðà¿íi. Ðîçáóäîâóâàòè ñâî¿ì ñòàðèì, iñòîðè÷íî òðàäèöiéíèì ñïîñîáîì (áî iíàêøîãî íå çíàº) – â’ÿçíÿìè ñìåðòåëüíèõ òàáîðiâ. À 15 ìiëüéîíiâ óêðà¿íöiâ ó òàáîðàõ íåäàëåêî âiä ×îðíîãî, Áàëòiéñüêîãî, Áiëîãî ìîði⠖ öå íàäòî íåáåçïå÷íèé äëÿ ìîñêîâñüêî¿ iìïåði¿ ïëàí. Âåëè÷åçíi âiéñüêîâi òðîôå¿, ùî ¿õ Ìîñêîâùèíà çàõîïèëà â Ìàíü÷æóði¿, âîíà äàëà êèòàéñüêèì êîìóíiñòàì. Öå i âèçíà÷èëî äîëþ êèòàéñüêîãî íàöiîíàëüíîãî âiéñüêà, ÿêå íå îäåðæàëî äîïîìîãè ÑØÀ. Ïðîòå i áåç íå¿ ×àíêàéøi óòðèìàâ ó ñâî¿õ ðóêàõ îñòðiâ Ôîðìîçó. Ïðî ñâîþ òàºìíó óãîäó ç É. Ñòàëiíèì ùîäî Àçi¿ Ô. Ðóçâåëüò íå ñêàçàâ íàâiòü íàéâèùié âëàäi ÑØÀ – Ïàðëàìåíòîâi. Ùîãiðøå! Ó ñâîºìó çâiòi ïðî ßëòèíñüêó íàðàäó âií çàïåâíÿâ Ïàðëàìåíò, ùî íà òié íàðàäi îáìiðêîâóâàëèñÿ ñïðàâè ëèøå ºâðîïåéñüêi, i æîäíî¿ àçiàòñüêî¿. Ïîñîë ÑØÀ äî Êèòàþ Êëàðåíñ ¥îñ ïèñàâ 31.08.1944 ð. äî Ìií³ñòðà çàêîðäîííèõ ñïðàâ ÑØÀ Ê. Ãîëà: „Âèìàãàþ÷è âiä íàöiîíàëüíîãî óðÿäó Êèòàþ, ùîáè âií ïîãîäèâñÿ ç êîìóíiñòàìè, íàø óðÿä ëèøå ïîñèëþº âèìîãè êîìóíiñòiâ. Âèìàãàòè, ùîá íàöiîíàëüíèé êèòàéñüêèé óðÿä ïîñòóïèâñÿ êîìóíiñòàì – öå âèìàãàòè áåçóìîâíî¿ êàïiòóëÿöi¿ íàöiîíàëüíîãî óðÿäó ïàðòi¿, ÿêà º ïiä äóæå ñèëüíèì âïëèâîì Ìîñêâè“. Ô. Ðóçâåëüò çâiëüíèâ Ê. ¥îñà ç ïîñàäè, à íà éîãî ìiñöå ïîñëàâ ãåíåðàëà Ïàòðiêà Ãîðëi, íàêàçàâøè éîìó ïðèâåñòè äî çãîäè ×àíêàéøi ç êîìóíiñòàìè. Ï. Ãîðëi, ïåðåêîíàâøèñü íà ìiñöi, ùî Ê. ¥îñ ìàâ ñëóøíiñòü, ïîïðîñèâ çâiëüíèòè éîãî ç ïîñàäè ïîñëà. Ó ñâî¿é ïðîñüái âií íàïèñàâ 6.11.1945 ð. äî ïðåçèäåíòà Ã. Òðóìåíà ïðî ïðè÷èíè. Âií ïèñàâ: „Íàøi äèïëîìàòè â ïîñîëüñòâi â Êèòà¿ i Âàøèí´òîíi ñòàëè ïîâiäîìëÿòè êîìóíiñòiâ, ùî ìî¿ çóñèëëÿ ðÿòóâàòè êèòàéñüêèé íàöiîíàëüíèé óðÿä íå âiäïîâiäàþòü ïîëiòèöi ÑØÀ. Âîíè öiëêîì âiäêðèòî ðàäèëè êîìóíiñòàì íå ïîãîäæóâàòèñÿ 璺äíàòè êèòàéñüêå êîìóíiñòè÷íå i íàöiîíàëüíå âiéñüêî, õiáà ùî íàéâèùå êîìàíäóâàííÿ ïåðåäàñòüñÿ êîìóíiñòàì. ß âèìàãàâ çàáðàòè öèõ äèïëîìàòiâ ³ç ïîñîëüñòâà. Óðÿä çàáðàâ i ïðèçíà÷èâ ¿õ ó Âàøèí´òîíi íà ìî¿õ çâåðõíèêiâ“. Ïðåçèäåíò Ã. Òðóìåí ïðîãîëîñèâ 15.12.1945 ð., ùî ÑØÀ ïðèïèíÿòü äîïîìîãó íàöiîíàëüíîìó óðÿäîâi Êèòàþ, ÿêùî âií íå ïðèéìå äî ñâîãî ñêëàäó êîìóíiñòiâ. Âîäíî÷àñ Ã. Òðóìåí ïîñëàâ äî Êèòàþ ãåíåðàëà Äæ. Ìàðøàëëà 289

ç íàêàçîì ïðèïèíèòè íàñòóï íà êèòàéñüêå êîìóíiñòè÷íå âiéñüêî. Ïðåçèäåíò Ã. Òðóìåí âèñëàâ êîëèøíüîãî êîìàíäóâà÷à âiéñüêîì ÑØÀ â Àçi¿ ãåíåðàëà Àëáåðòà Âåäiìåºðà äî Êèòàþ äîñëiäèòè òàì ïîëiòè÷íèé, åêîíîìi÷íèé, ïñèõîëîãi÷íèé, âiéñüêîâèé ñòàí. Âií ç âiñüìîìà çíàâöÿìè äîñëiäèâ i ïðèñëàâ Ã. Òðóìåíîâi çâiò. Ó íüîìó âií ïèñàâ: „Âiäìîâà ÑØÀ äîïîìàãàòè êèòàéñüêîìó íàöiîíàëüíîìó óðÿäîâi, íå ïðèïèíÿþ÷è äîïîìîãè ÑÐÑÐ êèòàéñüêèì êîìóíiñòàì, öiëêîì ïåâíî ïðèçâåäå äî êîìóíiñòè÷íîãî îïàíóâàííÿ Êèòàþ. À öå äóæå ïîëåãøèòü Ìîñêîâùèíi ïîøèðèòè ¿¿ âïëèâ íå ëèøå â óñié Àçi¿, àëå òàêîæ i â iíøèõ ÷àñòèíàõ ñâiòó. Áóäü-ÿêå äàëüøå ïîøèðåííÿ ìîñêîâñüêîãî âïëèâó çàãðîæóº ñòðàòåãi÷íié áåçïåöi ÑØÀ. Êèòàé ïiä íàãëÿäîì Ìîñêîâùèíè i çàïðèÿçíåíèé ç íåþ íå äîçâîëèòü íàì âæèâàòè êèòàéñüêèõ ïîðòiâ òà àåðîäðîìiâ, à íàøi ïîâiòðÿíi òà ìîðñüêi áàçè â ßïîíi¿ òà íà Ôiëiïïiíàõ ðîçòàøîâàíi íåäàëåêî âiä Ñèáiðó, îòæå, áóäóòü âiäòÿòi i ìóñèòèìóòü áîðîíèòèñÿ âëàñíèìè ñèëàìè. Ìàþ÷è âåëè÷åçíi äæåðåëà ñèðîâèíè ó Ìàíü÷æóði¿, Ìîñêîâùèíà áåçïåðå÷íî ðîçáóäóº â Ñèáiðó äóæå âåëèêó âiéñüêîâó ïðîìèñëîâiñòü. Îòæå, ç öèõ ³ áàãàòüîõ iíøèõ ïðè÷èí ÑØÀ ìóñÿòü äàòè ×àíêàéøi ÿêíàéñêîðøå ÿêîìîãà íàéáiëüøó âñåái÷íó äîïîìîãó ìîðàëüíó, ïîëiòè÷íó, âiéñüêîâó, åêîíîìi÷íó, ùîá äîïîìîãòè íàöiîíàëüíîìó Êèòàºâi ñòàòè íà âëàñíi íîãè i òèì ñàìèì, ùîá Ìàíü÷æóðiÿ íå îïèíèëàñÿ ïiä âëàäîþ Ìîñêîâùèíè, i òèì çóïèíèòè ïîøèðåííÿ êîìóíiçìó â Àçi¿“. Âñå öå ìàôiÿ çíàëà, áî æ âîíà ñàìà òå ïëàíóâàëà, öå áóëî ¿¿ ìåòîþ. Îòæå, Ã. Òðóìåí çâiëüíèâ éîãî ç ïîñàäè. À. Âåäiìåºð ïèñàâ öå 1947 ðîêó, êîëè íå áóëî ùå çàïiçíî ðÿòóâàòè Êèòàé âiä êîìóíiñòè÷íîãî ïàíóâàííÿ. ×àíêàéøi ìàâ ùå âåëèêå âiéñüêî, ïiä éîãî âëàäîþ áóâ ùå óâåñü Êèòàé íà ïiâäåíü âiä Æîâòî¿ ðiêè, ÷àñòèíà Ïiâíi÷íîãî Êèòàþ i äåùî ó Ìàíü÷æóði¿. Ñàì ãåíåðàë À. Âåäiìåºð âèáðàâ 39 âèøêîëåíèõ êèòàéñüêèõ äèâiçié, ÿêèì íi÷îãî íå áðàêóâàëî, êðiì çáðî¿ òà âiéñüêîâîãî ñïîðÿäæåííÿ i ëiêiâ. Àëå ÑØÀ ôàêòè÷íî ïðèïèíèëè äîïîìàãàòè ×àíêàéøi, à Ìîñêîâùèíà ïîáiëüøèëà ñâîþ äîïîìîãó êèòàéñüêèì êîìóíiñòàì. Íàñëiäîê – ïîâíà ïîðàçêà êèòàéñüêîãî íàöiîíàëüíîãî âiéñüêà. Ïëàí ìàôi¿ çäiéñíþâàâñÿ. ×àíêàéøi âñå æ âèâiç ñâîº âiéñüêî íà îñòðiâ Ôîðìîçó. Ìàôiÿ âçÿëàñÿ çíèùèòè éîãî íà Ôîðìîçi. Ìiíiñòåðñòâî çàêîðäîííèõ ñïðàâ ÑØÀ ðîçiñëàëî 23.12.1949 ðîêó ñâî¿ì 500 çàêîðäîííèì óïîâíîâàæåíèì óðÿäîâöÿì îáiæíèêà, â ÿêîìó ïèñàëî: „Âiéñüêîâi, ñâiòñüêi òà ãîñïîäàðñüêi îáñòàâèíè íà Ôîðìîçi çiãíèâàþòü ó òàêié ìiði, ùî óïàäîê Ôîðìîçè ëåãêî ïåðåäáà÷èòè. Ïîëiòè÷íî,

ãåîãðàôi÷íî i ñòðàòåãi÷íî Ôîðìîçà º ÷àñòèíîþ Êèòàþ i ç íiÿêîãî áîêó íå âàæëèâà. Ïîâîäüòåñÿ çi ñïðàâîþ Ôîðìîçè òàê, ùîá çíåøêîäèòè ïîìèëêîâi ïîãëÿäè, íiáèòî âòðàòà Ôîðìîçè ïîøêîäèòü ÑØÀ ÷è iíøèì íåêîìóíiñòè÷íèì äåðæàâàì, à òàêîæ i ïîìèëêîâèé ïîãëÿä íiáèòî ÑØÀ çîáîâ’ÿçàëèñÿ áîðîíèòè Ôîðìîçó. Ôîðìîçà íå ìຠæîäíî¿ âîºííî¿ ÷è âiéñüêîâî¿ âàðòîñòi. Êèòàé íiêîëè íå áóâ ìîðñüêîþ äåðæàâîþ, îòæå, i öåé îñòðiâ íå ìຠæîäíî¿ ñòðàòåãi÷íî¿ âàðòîñòi“. Ãîëîâíèì êîíñóëîì ÑØÀ íà Ôîðìîçi áóâ 1949 ðîêó øåñòèêîëîííèê Ðîáåðò Ñòðîí´. Âií ïîñèëàâ äî Âàøèí´òîíà áðåõëèâi âèãàäêè ïðî íiáèòî ìîðàëüíå i ïîëiòè÷íå çàãíèâàííÿ óðÿäó ×àíêàéøi. Âií íå äîïóñêàâ íà Ôîðìîçó íàâiòü âiéñüêîâî¿ ðîçâiäêè ÑØÀ. Ïðîòå, îäèí ç òiº¿ ðîçâiäêè êàïiòàí Äæ. Ìåíií´ ïîâiäîìèâ Âiéñüêîâå Ìiíiñòåðñòâî ó Âàøèí´òîíi ïðî áðåõëèâiñòü Ñòðîí´îâèõ çâiäîìëåíü. Çà öå Äæ. Ìåíií´à ïîêàðàíî, à Ð. Ñòðîí´à íàãîðîäæåíî. Òà ñïîäiâàííÿ ìàôi¿ íå çäiéñíèëîñÿ. ×àíêàéøi íå ëèøå âòðèìàâñÿ íà Ôîðìîçi, àëå é äîïîìàãàâ çáðîéíî êèòàéñüêèì íàöiîíàëüíèì ïîâñòàíöÿì íà ñóõîäîëi, ÿêèõ òîäi áóëî òàì ïîíàä îäèí ìiëüéîí. Íà Ôîðìîçi âií ìàâ 600.000 âiéñüêà i òðîõè ôëîòó. Âií çàòðèìàâ àìåðèêàíñüêi òà àíãëiéñüêi òîðãîâåëüíi êîðàáëi, ÿêi âåçëè êîìóíiñòàì êðàì, íàôòó òîùî. Êîëè ïî÷àëàñÿ êîðåéñüêà âiéíà, êèòàéñüêi êîìóíiñòè íå ìîãëè çàáðàòè íà êîðåéñüêèé ôðîíò òèõ äèâiçié, ùî ñòîÿëè ïðîòè Ôîðìîçè, áîÿ÷èñü âèñàäêè íàöiîíàëüíîãî âiéñüêà ç Ôîðìîçè. Ã. Òðóìåí íàêàçàâ àìåðèêàíñüêîìó 7-îìó ôëîòîâi ñòàòè ó ôîðìîçüêié ïðîòîöi; íàêàçàâ çàòîïëþâàòè êîðàáëi êèòàéñüêèõ íàöiîíàëiñòiâ ³ç Ôîðìîçè, ÿêi ïðîáóâàëè á íàïàñòè íà ñóõîäië; íàêàçàâ îõîðîíÿòè âiä êèòàéñüêèõ íàöiîíàëiñòiâ òi ÷óæîçåìíi êîðàáëi, ÿêi âåçóòü áóäü-ùî ÷åðâîíîìó Êèòàºâi. Îòæå, ÑØÀ áîðîíèëè íå Ôîðìîçó âiä íàïàäó êîìóíiñòè÷íîãî Êèòàþ, à, íàâïàêè, áîðîíèëè ÷åðâîíèé Êèòàé âiä íàïàäó Ôîðìîçè. Òîæ ïiñëÿ öüîãî Òðóìåíîâîãî íàêàçó ÷åðâîíèé Êèòàé ìiã áåçïå÷íî çàáðàòè êiëüêà ñâî¿õ äèâiçié ç ôîðìîçüêîãî ôðîíòó íà êîðåéñüêèé. À òi äèâiçi¿ çàáèëè òà ïîðàíèëè íà êîðåéñüêîìó ôðîíòi çàéâèõ êiëüêà äåñÿòêiâ òèñÿ÷ âîÿêiâ ÑØÀ. ×àíêàéøi çàïðîïîíóâàâ ÑØÀ âèñëàòè ç Ôîðìîçè íà êîðåéñüêèé ôðîíò 33.000 âèøêîëåíèõ, çàãàðòîâàíèõ âîÿêiâ. Êîìàíäóâà÷ êîðåéñüêèì ôðîíòîì ãåíåðàë Ä. Ìàêàðòóð ïðîñèâ äîçâîëó óðÿäó ïðèâåçòè íà êîðåéñüêèé ôðîíò 60.000 êèòàéñüêîãî âiéñüêà ç Ôîðìîçè. Óðÿä ÑØÀ „ç ïîëiòè÷íèõ ïðè÷èí“ âiäìîâèâ îáèäâîì. Çà öå çàïëàòèëè ñâî¿ì æèòòÿì ÷è êàëiöòâîì äåñÿòêè òèñÿ÷ âîÿêiâ ÑØÀ, ùî ¿õ ìîãëè çàìiíèòè íà êîðåéñüêîìó ôðîíòi âîÿêè ×àíêàéøi.

290

291

×îìó ìàôiÿ âîëiëà àìåðèêàíñüêi æåðòâè çàìiñòü êèòàéñüêèõ? Êåðiâíèê iñòîðè÷íîãî âiääiëó Ãåíåðàëüíîãî Øòàáó ÑØÀ Äæîí Áiòi ïèøå ïðî öå: „Êåðiâíèêè íàøî¿ ïîëiòèêè õîòiëè ïîðàçêè, à íå ïåðåìîãè â êîðåéñüêié âiéíi. ßêáè âîíè äîçâîëèëè ãåíåðàëîâi Ä. Ìàêàðòóðîâi âæèòè âîÿêiâ ×àíêàéøi, òî òîé ôàêò, ùî ïðîòè êèòàéñüêèõ êîìóíiñòiâ âîþþòü íå áiëi àìåðèêàíöi ÷è ºâðîïåéöi, à òàêi æ ñàìi àçiàòè êèòàéöi, ïðèíiñ áè âåëèêi ïîëiòè÷íi íàñëiäêè. Öåé ôàêò áóâ áè çíèùèâ ó çàðîäêó äåìàãîãiþ êîìóíiñòiâ, ìîâëÿ⠄áiëi ÷îðòè“ âîþþòü ó Êîðå¿ çà ñâî¿ çàãàðáíèöüêi, êîëîíiàëüíi iíòåðåñè. À òàêèé ïîãëÿä áóâ äóæå ïîøèðåíèé òîäi â ²íäi¿“. „Òà ìàôiÿ â íàøîìó Ìiíiñòåðñòâi çàêîðäîííèõ ñïðàâ çðîáèëà ùîñü áiëüøå, ùîá íå äîïóñòèòè íàøî¿ ïåðåìîãè â Êîðå¿. ÎÎÍ óõâàëèëà 7.10.1950 ð. âåëèêîþ áiëüøiñòþ ãîëîñiâ, ùîáè âiéñüêî ÎÎÍ â Êîðå¿ ïåðåéøëî 38-ìó ïàðàëåëü (ìåæà ìiæ Ïiâäåííîþ i Ïiâíi÷íîþ Êîðåÿìè) i ïîñóíóëîñÿ àæ äî ði÷êè ßëó. Íå çâàæàþ÷è íà òàêó óõâàëó ÎÎÍ, íàø óðÿä çàáîðîíèâ ãåíåðàëîâi Ä. Ìàêàðòóðîâi íàâiòü ïåðåëiòàòè 38-ìó ïàðàëåëü ç âiéñüêîâî-ðîçâiäóâàëüíîþ ìåòîþ. Îòæå, ãåíåðàë ìàâ êîìàíäóâàòè ç çàâ’ÿçàíèìè î÷èìà, íàîñëiï. Âæå öÿ îäíà çàáîðîíà ãåíåðàëîâi âèêîíóâàòè éîãî âiéñüêîâèé îáîâ’ÿçîê ïîêàçàëà íàì, àìåðèêàíöÿì, ùî ìè âîþºìî çà ùîñü iíøå ÿê ïåðåìîãà. Îáóðåíèé òèì ÷ëåí ïàðëàìåíòó Äæ. Ìàðòií ïðèëþäíî çàïèòàâ 12.11.1951 ð. íà ñâÿòi â ÷åñòü À. Ëiíêîëüíà â Íüþ-Éîðêó: „Âëàñòèâî çàäëÿ ÷îãî ìè ïîñëàëè ñâîº âiéñüêî äî Êîðå¿? Ùîáè ïåðåìîãòè, ÷è ùîá íàñ ïåðåìîãëè? Çàáîðîíèòè ïîâiòðÿíó ðîçâiäêó, çàáîðîíèòè áîìáàðäóâàòè âîðîæå âiéñüêî òà âîðîæi âiéñüêîâi ñïîðóäè ÏIÑËß òîãî, ÿê êèòàéñüêå êîìóíiñòè÷íå âiéñüêî öiëêîì ÿâíî i âiäêðèòî ïî÷àëî ïðîòè íàñ âîþâàòè – öå º íiùî iíøå, ÿê äåðæàâíà ÇÐÀÄÀ, çàïèñàíà ÿñíî, ÷îðíèì ïî áiëîìó, â íàøié Êîíñòèòóöi¿ â ïóíêòi òðåòüîìó, ðîçäië òðåòié“. Õî÷ iç çàâ’ÿçàíèìè î÷èìà, ãåíåðàë Ä. Ìàêêàðòi âñå æ çóïèíèâ íàñòóï êèòàéñüêîãî êîìóíiñòè÷íîãî âiéñüêà â Êîðå¿, i ÒÎÌÓ éîãî çíÿòî ç ïîñàäè êîìàíäóâà÷à êîðåéñüêèì ôðîíòîì. Íà éîãî ìiñöå ïðèçíà÷åíî ãåíåðàëà Ìåòüþ Ðiäæóåÿ. Íà çàïèò æóðíàëiñòà Ã. Êàëòåðíáîðíà – ÷îìó ìè íå ïåðåìàãàºìî â Êîðå¿, ãåíåðàë Ì. Ðiäæóåé âiäïîâiâ: „Òîìó ùî ìåíi íàêàçàíî ÍÅ ïåðåìàãàòè“. Ãåíåðàë ×àíêàéøi õîòiâ äîïîìîãòè ÑØÀ ïåðåìîãòè êèòàéñüêå êîìóíiñòè÷íå âiéñüêî â Êîðå¿. ×îìó ìàôiÿ â óðÿäi ÑØÀ âiäêèíóëà éîãî äîïîìîãó? Áî, âèãíàâøè êèòàéñüêèõ êîìóíiñòiâ ç Êîðå¿, ×àíêàéøi íàïåâíî íå çóïèíèâñÿ áè íà êîðåéñüêîêèòàéñüêîìó êîðäîí³, à ïîñóíóâ áè ñâîº âiéñüêî â Êèòàé, íå çâà-

Îïèòóâàííÿ ãðîìàäñüêî¿ äóìêè â ÑØÀ, ïðîâåäåíå çà êiëüêà äíiâ ïåðåä íàïàäîì ÿïîíöiâ íà Ïåðë-Õàðáîð, âèÿâèëî, ùî 81 % ÿíêi áóëè ïðîòè ó÷àñòi ÑØÀ ó âiéíi. À Ô. Ðóçâåëüò õîòiâ çà âñÿêó öiíó âòÿãíóòè ÑØÀ ó âiéíó. Ùî ÿïîíöi íàïàäóòü íà ÏåðëÕàðáîð 7 ãðóäíÿ 1941 ðîêó, Ðóçâåëüò çíàâ ùå 4.12.1941. I âií íàâìèñíî íå ïîâiäîìèâ àíi ñâié óðÿä, àíi êîìàíäóâà÷à ôëîòîì àäìiðàëà Ã. Ñòàðêà, àíi êîìàíäóâà÷à Ïåðë-Õàðáîðà àäìiðàëà Ã. Êiìåëÿ òà ãåíåðàëà Â. Íîðòà. Ùîãiðøå! Ô. Ðóçâåëüò íàêàçàâ

292

293

æàþ÷è íà æîäíi çàáîðîíè ÑØÀ ÷è ÎÎÍ. Òîäi â Êèòà¿ áîðîëèñÿ ïðîòè êîìóíiñòè÷íîãî óðÿäó ïîíàä îäèí ìiëüéîí òàºìíèõ íàöiîíàëiñòiâ. Âèñàäêà ç Ôîðìîçè íà ñóõîäië ðîçïî÷àëà áè âåëèêó ãðîìàäÿíñüêó âiéíó â Êèòà¿. Ìîñêîâùèíà áåçïåðå÷íî âèñëàëà á ñâîº âiéñüêî íà äîïîìîãó êèòàéñüêèì êîìóíiñòàì ³ óðÿäîâi Ìàî Öçåäóíà. ×àíêàéøi çàéíÿâ áè Ìàíü÷æóðiþ. Ó ñóñiäíiõ äî íå¿ çåìëÿõ ÑÐÑÐ áóëè ìiëüéîíè â’ÿçíiâ ó òàáîðàõ. ×àíêàéøi çíàâ âèçâîëüíó âiéíó Óêðà¿íè ç Ìîñêîâùèíîþ i ïðî óêðà¿íñüêó íåíàâèñòü äî Ìîñêîâùèíè. Íà Ôîðìîçi áiëÿ íüîãî ìîãëè áóòè óêðà¿íñüêi ïîëiòè÷íi ðàäíèêè. Óêðà¿íöi-â’ÿçíi áåç æîäíî¿ äîïîìîãè ççîâíi ïiäíÿëè 1954 ðîêó âåëè÷åçíå ïîâñòàííÿ ïîíàä ïiâìiëüéîíà â’ÿçí³â, ùî òðèâàëî 100 äíiâ ³ îõîïèëî îáøèð ïîíàä 600 êiëîìåòðiâ. Öå áåç æîäíî¿ çîâíiøíüî¿ äîïîìîãè, ÁÅÇ ÇÁÐί. Çi çáðîéíîþ æ äîïîìîãîþ êèòàéñüêèõ íàöiîíàëiñòiâ óêðà¿íñüêi â’ÿçíi íå ëèøå çâiëüíèëè áè âåñü Ñèáið âiä ìîñêîâñüêî¿ âëàäè, àëå é ïiøëè áè íà çàõiä âèçâîëÿòè Óêðà¿íó. Òîäi ÑÐÑÐ áóâ çàõèòàíèé â îñíîâàõ. „Ñàâºòñêàÿ“ âëàäà áóëà ïîñëàáëåíà ìîðàëüíî, ïîëiòè÷íî, åêîíîìi÷íî. Áóëè ìiëüéîíè ïîêðèâäæåíèõ, áåç ïåíñi¿ êîëèøíiõ âîÿêiâ-iíâàëiäiâ. Ëþäíiñòü ÑÐÑÐ âæå íå áîÿëàñÿ ìîñêîâñüêèõ ïîãðîç, àíi â’ÿçíèöü. Çà òàêîãî ñòàíó Ìîñêîâùèíà íå ìàëà á ñèëè çóïèíèòè ðåâîëþöiþ i ÑÐÑÐ ðîçâàëèâñÿ á. Öå àæ íàäòî äîáðå ðîçóìiëè i Ìîñêîâùèíà, i ìàôiÿ. Òîìó âàøèí´òîíñüêà ìàôiÿ íå ëèøå âiäêèíóëà âiéñüêîâó äîïîìîãó ×àíêàéøi â êîðåéñüêié âiéíi, àëå é çàãðîçèëà éîìó âiéíîþ, ÿêùî âií íàâàæèòüñÿ ðîáèòè âèñàäêó ñâîãî âiéñüêà íà àçiàòñüêèé ñóõîäië.

ßïîíñüêà â³éíà

Âiéñüêîâîìó Ìiíiñòðîâi Äæ. Ìàðøàëëîâi íå áóòè àíi â Ìiíiñòåðñòâi, àíi âäîìà âäåíü i âíî÷i 6-ãî ãðóäíÿ, ùîá ÍÅ îäåðæàòè âiä ðîçâiäêè òåëåãðàìè ïðî íàïàä. Êîìàíäóâà÷ ôëîòîì àäìiðàë Ã. Ñòàðê äîâiäàâñÿ ùîéíî ðàíêîì 7-ãî êâiòíÿ ç ÿïîíñüêî¿ òåëåãðàìè, ùî ÿïîíöi íàïàäóòü 7-ãî ãðóäíÿ. I íàâiòü òîäi âií íå ïîâiäîìèâ ïðî öå êîìàíäóâà÷à Ïåðë-Õàðáîðîì àäìiðàëà Ã. Êiìåëÿ, áî Ô. Ðóçâåëüò òåëåôîíîì çàáîðîíèâ éîìó çâ’ÿçóâàòèñÿ ç ïiäëåãëèìè. ßêáè ïîâiäîìèâ, òî Ã. Êiìåëü ìàâ áè ùå êiëüêà ãîäèí ÷àñó ïðèãîòóâàòèñÿ äî íàïàäó. À ùî ÿïîíöi íàïàäóòü íà Ïåðë-Õàðáîð 7-ãî ãðóäíÿ, çíàëè i Äæ. Ìàðøàëë, i Ã. Ñòàðê ùå óâå÷åði 6-ãî ãðóäíÿ. À àäìiðàë Ñ. Ði÷àðäñîí çà êiëüêà äíiâ ïåðåä íàïàäîì âèìàãàâ âèâåñòè ôëîò ç Ïåðë-Õàðáîðà, ùîá íiõòî íå ìiã çíèùèòè éîãî îäíèì óäàðîì. Ô. Ðóçâåëüò çâiëüíèâ Ñ. Ði÷àðäñîíà ç ïîñàäè. Ïðîãðàâøè ìîðñüêó áèòâó â çàòîöi Ëåéò ó æîâòíi 1944 ðîêó, ßïîíiÿ âæå çíàëà, ùî âîíà ïðîãðàëà âiéíó. Òîæ íàïðèêiíöi 1944 ðîêó âîíà ïðîñèëà Ïàïó Ðèìñüêîãî ïîâiäîìèòè ÑØÀ, ùî âîíà õî÷å ïiääàòèñÿ i çàìèðèòèñÿ. Ãîëîâíîêîìàíäóâà÷ ÿïîíñüêèì ôðîíòîì ãåíåðàë Ä. Ìàêàðòóð ïðèñëàâ ó áåðåçíi 1945 ðîêó äî Âàøèí´òîíà ãåíåðàëà Äæ. Êåíi, àáè òîé ïåðåêîíàâ óðÿä, ùî âiéíà ç ßïîíiºþ ôàêòè÷íî âæå ñêií÷åíà i íåìà æîäíî¿ ïîòðåáè â ìîñêîâñüêié äîïîìîçi. Îòæå, ìîæíà âæå çàìèðèòèñÿ ç ßïîíiºþ. Àëå ìàôiÿ â óðÿäi íå õîòiëà é ñëóõàòè ïðî çàìèðåííÿ, áî ÷åêàëà ïîêè ÑÐÑÐ ïðîãîëîñèòü âiéíó ßïîíi¿. ßïîíiÿ çàïðîøóâàëà, ïðîïîíóâàëà ÑØÀ çäàòèñÿ øiñòü ìiñÿöiâ ÏÅÐÅÄ ñêèíåííÿì àòîìíèõ áîìá íà Õiðîñiìó òà Íàãàñàêi. Âîíà ïîãîäæóâàëàñÿ íà òàêi óìîâè êàïiòóëÿöi¿, ÿêi ÑØÀ ïðèéíÿëè ïiñëÿ ñêèíåííÿ àòîìíî¿ áîìáè íà Õiðîñiìó òà Íàãàñàêi. Îòæå, àíi ç ïîëiòè÷íî¿, àíi ç âîºííî¿ òî÷êè çîðó íå áóëî æîäíî¿ ïîòðåáè ñêèäàòè àòîìí³ áîìáè. ßïîíñüêèé iìïåðàòîð ïðîñèâ 14.02.1945 ð. ÑÐÑÐ áóòè ïîñåðåäíèêîì ó çàìèðåíí³ ßïîíi¿ ç³ ÑØÀ. É. Ñòàëií íå çàõîòiâ. ßïîíñüêèé ïîñîë ó Ìîñêâi ïðîñèâ 10.07.1945 ð. óðÿä ÑÐÑÐ ñòàòè ïîñåðåäíèêîì çàìèðåííÿ ßïîíi¿ ç³ ÑØÀ. Ñàìî ñîáîþ çðîçóìiëî, ùî óðÿä íå õîòiâ. Òîäi ÿïîíñüêèé iìïåðàòîð âèñëàâ 15.07. 1945 ð. êíÿçÿ Êîíîº äî Ìîñêâè ïðîñèòè ïðî òå ñàìå. Ìîñêâèíè íå õîòiëè íàâiòü i ñëóõàòè éîãî. ßïîíiÿ ïiääàëàñÿ àìåðèêàíöÿì 14.08.1945 ð. Ïî âiéíi ÿïîíñüêèé iìïåðàòîð ïèòàâ âèñîêîãî äèïëîìàòà ÑØÀ À. Ñiâåðñüêîãî: „×îìó ÑØÀ íå çàõîòiëè çàìèðèòèñÿ ç ßïîíiºþ ùå 1944 ðîêó, êîëè ßïîíiÿ ïðîñèëà?“. Áiäîëàõà À. Ñiâåðñüêèé íå ìiã éîìó ñêàçàòè, ùî ÿêáè òîäi çàìèðèëèñÿ, òî òåïåð íå áóëî áè ìîñêâèíiâ ó Ìàíü÷æóði¿ òà â Ìîíãîëi¿, íå áóëî áè

êîìóíiñòè÷íîãî Êèòàþ, íå áóëî á êîðåéñüêî¿, Ⓔòíàìñüêî¿ òà iíøèõ íåïîòðiáíèõ âiéí ó ñâiòi, áî íå áóëî áè ÑÐÑÐ. Ïàðëàìåíòñüêà ñëiä÷à êîìiñiÿ ÑØÀ ïèñàëà 1946 ðîêó ó ñâîºìó çâiòi: „Ðåòåëüíå äîñëiäæåííÿ âñiõ ôàêòiâ âiéíè, ïiäòâåðäæåíèõ ÿïîíñüêèìè ïðîâiäíèìè îñîáàìè, ïðèâåëè Êîìiñiþ äî ïåðåêîíàííÿ, ùî ßïîíiÿ áóëà áè ïiääàëàñÿ i áåç ñêèíåííÿ íà íå¿ àòîìíèõ áîìá. Íàâiòü i áåç âèñàäêè íàøîãî âiéñüêà íà ÿïîíñüêi îñòðîâè“. Êîìàíäóâà÷ ÿïîíñüêèì ôðîíòîì ãåíåðàë Ä. Ìàêàðòóð êàçàâ ó Ïàðëàìåíòi ÑØÀ, ùî íå áóëî æîäíî¿ ïîòðåáè êèäàòè àòîìí³ áîìáè íà ßïîíiþ. Ïðåçèäåíò Ã. Òðóìåí, ùî íàêàçàâ ñêèíóòè áîìáó, çíàâ öå. Òà íàâiòü ÿêáè âií õîòiâ òèì ïðèñêîðèòè êiíåöü âiéíè i çàîùàäèòè êiëüêà òèñÿ÷ âîÿêiâ, òî é òîäi ìiã áè: 1) Ñêèíóòè ëèøå îäíó, à íå äâi. 2) Ñêèíóòè íå íà ìiñòî òà ùå é âåëèêå, àëå íà ìàëîçàñåëåíó ìiñöåâiñòü, âáèâàþ÷è ëèøå êiëüêàñîò ëþäåé òà õóäîáó, à íå 100.000 äiòåé, æiíîê, äiäiâ. Ñèëà àòîìíî¿ áîìáè áóëà òàêà âåëè÷åçíà i æàõëèâà, ùî, ïîáà÷èâøè ¿¿, ÿïîíöi âiäðàçó çðîçóìiëè áè, ùî ÑØÀ ìàþòü ñèëó âèãóáèòè âñi 100 ìiëüéîíiâ ÿïîíöiâ çà êiëüêà ãîäèí. Íå çíàéøëîñÿ á àíi îäíîãî ÿïîíöÿ, ÿêèé íå çàêðè÷àâ áè ïðî íåãàéíó êàïiòóëÿöiþ. I çà 24 ãîäèíè ÿíêi áåç ïîñòðiëó çàéíÿëè áè âñþ ßïîíiþ. ×îìó æ ìàôiÿ ñêèíóëà àòîìíó áîìáó íà ÿïîíñüêèõ äiòåé, æiíîê, äiäiâ? „Ìàôiÿ êèíóëà àòîìíó áîìáó íà ßïîíiþ íå çàðàäè âîºííî¿ ìåòè, àëå çàðàäè ïîëiòè÷íî¿. I íå çàðàäè ñó÷àñíî¿ ïîëiòèêè, àëå çàðàäè ìàéáóòíü. Ñêèíóëà, ùîá íàñòóïíi ïîêîëiííÿ – i òî íå ëèøå ÿïîíñüêi i âçàãàëi àçiàòñüêi, àëå é óñiõ iíøèõ íàðîäiâ ó ñâiòi, ÷èòàëè á ó øêiëüíèõ ïiäðó÷íèêàõ iñòîði¿, ïðî òîé iñòîðè÷íèé ãàíåáíèé, ïåêåëüíî æîðñòîêèé, êàðèãiäíèé ôàêò, ùî ïåðøó àòîìíó áîìáó ñêèíóëè íà æiíîê i äiòåé ÍÅ áåçáîæíèêè ìîñêâèíè, à õðèñòèÿíè àìåðèêàíöi. Ñêèíóëè íå iíòåðíàöiîíàëiñòè, àëå íàöiîíàëiñòè. Ñêèíóâ íå ñîöiàëiñòè÷íèé ÑÐÑÐ, à êàïiòàëiñòè÷íi ÑØÀ. Íiÿêi âèïðàâäàííÿ íå çiòðóòü çi ñòîðiíîê iñòîði¿ òîãî iñòîðè÷íîãî ôàêòó, ùî ÿíêi íàéïåðøèìè ç óñiõ íàðîäiâ ñêèíóëè íà íåâèííèõ äiòåé, íà áåçáîðîííèõ æiíîê, äiäiâ ïåðøó àòîìíó áîìáó. I æîäíà, õî÷ áè é áàãàòîìiëüÿðäíà, ôiëàíòðîïiÿ ÿíêi iíøèì íàðîäàì íå çìèº ç íèõ òà ¿õíiõ íàùàäêiâ òî¿ ãàíåáíî¿ ïëÿìè, ùî âáèëè âîíè 100.000 ìèðíèõ ëþäåé, äîáðå ÇÍÀÞ×È, ùî íå áóëî íiÿêî¿ ïîòðåáè êèäàòè ö³ áîìáè íà áàãàòîòèñÿ÷íi ìiñòà, à âèñòà÷èëî áè êèíóòè íà ìàëîëþäíå ìiñöå, ùîáè ïîêàçàòè ¿õ æàõëèâî âåëè÷åçíó ñèëó. Öþ „ìîðàëü“ ìàôi¿, öþ ¿¿ íåçóìîâëåíó âîºííîþ ïîòðåáîþ æîðñòîêiñòü, íå ìåíø çà íiìåöüêi ãàçîâi i íåãàçîâi âèíèùóâàí-

294

295

íÿ íåïîâèííèõ ëþäåé, òðåáà íàì, óêðà¿íöÿì, ïàì’ÿòàòè. Äóæå òðåáà, áî óêðà¿íñüêi Õ³ðîñiìè-Íàãàñàêi – ÄÓÆÅ ÌÎÆËÈÂI. ²ìîâiðíiøi çà ÿïîíñüêi, áî, íàïðèêëàä, ó ñàìîìó Êèºâi º óñòàíîâêà ïî âèðîáíèöòâó àòîìíî¿ ñèëè – îïðàâäàíà âîºííà öiëü. I ÷è íå íàâìèñíî Ìîñêîâùèíà ïîáóäóâàëà ¿¿ â ñàìîìó Êèºâi, à íå äåñü äàëåêî âiä ñòîëèöi Óêðà¿íè òà é ùå ïîêàçóº ¿¿ ÷óæèíöÿì*. Òàê! Óêðà¿íñüêi Õ³ðîñiìè-Íàãàñàêi – ìîæëèâiøi çà ÿïîíñüêi. Ìîæëèâiøi, áî ñèëà ìàôi¿ ó ñâiòi òåïåð äàëåêî áiëüøà, íiæ áóëà 1945 ðîêó. À Óêðà¿íó, ãåðî¿÷íó, õðèñòèÿíñüêó, âîëåëþáíó Óêðà¿íó ìàôiÿ íåíàâèäèòü äàëåêî ïåêó÷iøå, íiæ áóäü-ÿêèé iíøèé íàðîä. Äàëåêî ïåêó÷iøå, áî çíຠêðàùå çà ñàìèõ óêðà¿íöiâ, ùî âîíà íå îáäóðèòü óêðà¿íöiâ, ÿê óæå îáäóðèëà íå óêðà¿íöiâ áàéêàìè ïðî ñîöiàëiñòè÷íèé ðàé íà çåìëi, áî æ óêðà¿íöi òîé ñîöiàëiñòè÷íèé „ðàé“ âæå ìàþòü ïiâñòîði÷÷ÿ i çàïëàòèëè çà íüîãî ìîðåì ñâ êðîâi, ãîðàìè ñâî¿õ ìåðöiâ. Ìàôiÿ çíàº, ùî íå îáäóðèòü óêðà¿íöiâ i „íàóêîâî äîâåäåíèì“ áåçáîæíèöòâîì, áî æ Ìîñêîâùèíà äîâîäèëà öå óêðà¿íöÿì ïiâñòîði÷÷ÿ i íàìàðíî. Íå äîâåëà. Óêðà¿íöi ëèøèëèñÿ â äóøàõ âiðóþ÷èìè õðèñòèÿíàìè.

* Àâòîð î÷åâèäíî ìàâ ÿêiñü íåòî÷íi äàíi ïðî ×îðíîáèëüñüêó àòîìíó ñòàíöiþ, àëå íå çíàâ, ùî âîíà âñüîãî ëèøåíü çà 100 êì âiä Êèºâà. Ùî æ äî íàóêîâî-äîñëiäíî¿ àòîìíî¿ óñòàíîâêè, òî âií íå ïîìèëèâñÿ (ïðèì. ðåäàêöi¿).

9.06.1950 i 13.06.1950, ùî íàñòóï ïiâíi÷íî-êîðåéñüêîãî êîìóíiñòè÷íîãî âiéñüêà ìîæå ðîçïî÷àòèñÿ êîæíî¿ õâèëèíè. Ìiíiñòð çàêîðäîííèõ ñïðàâ ÑØÀ Äií À÷åñîí ó ñâî¿é ïðèëþäíié ïðîìîâi ñêàçàâ 12.01.1950 ð., ùî Êîðåÿ º ïîçà êîëîì îáîðîííî¿ ñòðàòåãi¿ ÑØÀ. Iíøèìè ñëîâàìè – ïîâiäîìèâ êîìóíiñòiâ, ùî ÑØÀ íå âòðó÷àòèìóòüñÿ â æîäíi ïîäi¿ â Êîðå¿. Çà ïiâðîêó (25.06.1950) ïiâíi÷íî-êîðåéñüêå êîìóíiñòè÷íå âiéñüêî íàïàëî íà Ïiâäåííó Êîðåþ. ßê áà÷èìî, óðÿä ÑØÀ ìàâ ÒÐÈ ÐÎÊÈ ÷àñó ñòâîðèòè é îçáðî¿òè äåñÿòèðàçîâî áiëüøå i ñèëüíiøå êîðåéñüêå íàöiîíàëüíå âiéñüêî. Àëå òîäi áèëèñÿ áè êîðåéöi ç êîðåéöÿìè òà êèòàéöÿìè i ìàôiîçíà ïðîïàãàíäà íå ìàëà áè ñâîãî íàéñèëüíiøîãî äîêàçó, ùî, ìîâëÿâ, „áiëi ÷îðòè“ õî÷óòü ïîíåâîëèòè æîâòèõ i ÷îðíèõ íàðîäiâ, àáî ùî êàïiòàëiñòè÷íi äåðæàâè (ÑØÀ) íàïàäàþòü íà äåìîêðàòè÷íi äåðæàâè. Îòæå, ìàôiÿ ïîäáàëà çàçäàëåãiäü ïðî öþ íåáåçïåêó äëÿ íå¿. Ìàôiÿ â óðÿäi ÑØÀ òðè ðîêè íàâìèñíî i ïëàíîâî íå äîïóñêàëà äî ñòâîðåííÿ âåëèêîãî ïiâäåííî-êîðåéñüêîãî íàöiîíàëüíîãî âiéñüêà ùå é òîìó, ùî Ìîñêîâùèíà ïëàíóâàëà çàãàðáàòè Êîðåþ. Íàéâèùå êåðiâíèöòâî êîðåéñüêîþ âiéíîþ ìàôiÿ â óðÿäi ÑØÀ ïåðåäàëà... Ìîñêîâùèíi. ßêèì ÷èíîì? ßê ìè âæå çãàäóâàëè, ÿíêi íå õî÷óòü âîþâàòè çà æîäíó ìåòó, õî÷ áè ÿêó âèñîêó ÷è íàâiòü ïîòðiáíó ¿ì. Îòæå, êëè÷: „Ãåòü âiéíó!“ ïiäõîïèëè áè 99 % ëþäíîñòi ÑØÀ. Çà òó ïàðòiþ, ÿêà òÿãëà á ¿õ äî âiéíè, âîíè íå ãîëîñóâàëè á. Òîìó Äåìîêðàòè÷íà ïàðòiÿ, ùî òîäi áóëà ïðè âëàäi, ïåðåäàëà âñþ ñïðàâó êîðåéñüêî¿ âiéíè äî ÎÎÍ. À êîëè çàñíîâóâàëàñÿ ÎÎÍ, ìîñêâèíè òà ÿíêi ó òàºìíié óãîäi ïîãîäèëèñÿ, ùî íà÷àëüíèêîì çáðîéíèõ ñèë ÎÎÍ ìóñèòü áóòè çàâæäè óïîâíîâàæåíèé ÑÐÑÐ. Çà êîðåéñüêî¿ âiéíè íèì áóâ Ê. Çií÷åíêî. Îòæå, êîìàíäóâà÷ êîðåéñüêèì ôðîíòîì ãåíåðàë Ä. Ìàêàðòóð ïiäëÿãàâ éîìó. Êðiì òîãî â Ðàäi Áåçïåêè ÎÎÍ ïîñîë ÑÐÑÐ Â. Ñóñëîâ ìàâ ïðàâî „âåòî“. Äî íèõ òðåáà äîëó÷èòè çâ’ÿçêîâîãî Ðàäè Áåçáåêè ç ãåíåðàëîì Ä. Ìàêàðòóðîì, ïîëêîâíèêà æèäà ¥. Êàöiíà, ùî éîãî ïðèçíà÷èâ Ãîëîâà ÎÎÍ ñîöiàëiñò Òðþ´âå Ëi, ùîá âií ñëiäêóâàâ çà Ä. Ìàêàðòóðîì i ïîâiäîìëÿâ Ê. Çií÷åíêà ïðî ïëàíè i çàõîäè Ä. Ìàêàðòóðà. Êîëè Ä. Ìàêàðòóð çàïëàíóâàâ âèñàäèòè â Êîðå¿ àìåðèêàíñüêi ïîëêè, ùî áóëè â ßïîíi¿, òî ¥. Êàöií áóâ ïðîòè òîãî, áî âèñàäêà äóæå çàãðîæóâàëà ïiâíi÷íî-êîðåéñüêîìó êîìóíiñòè÷íîìó âiéñüêó. Çðîçóìiâøè çàäëÿ ÷îãî Òðþ´âå Ëi ïðèñëàâ éîìó òîãî ¥. Êàöiíà, Ä. Ìàêàðòóð, íå ïîâiäîìëÿþ÷è ñâîãî çâåðõíèêà Ê. Çií÷åíêà, òàêè âèñàäèâ òi ïîëêè i ðîçáèâ ïiâíi÷íî-êîðåéñüêå âiéñüêî. Íà âèìîãó Ê. Çií÷åíêà ïðåçèäåíò Ã. Òðóìåí çâiëüíèâ Ä. Ìàêàðòóðà ç ïîñàäè çà íåïîñëóõ.

296

297

Êîðåéñüêà â³éíà Êîìàíäóâà÷ âiéñüêîì ÑØÀ â Àçi¿ ãåíåðàë À. Âåäiìåºð çâiòóâàâ ïåðåä óðÿäîì ÑØÀ ùå 1947 ðîêó: „Ó Ïiâíi÷íié Êîðå¿ ñòî¿òü âèøêîëåíå é îçáðîºíå Ìîñêîâùèíîþ 125.000-íå êîìóíiñòè÷íå êîðåéñüêå âiéñüêî. Ìè æ ìàºìî â Ïiâäåííié Êîðå¿ ëèøå 16.000, i òî íå âiéñüêà, àëå âiéñüêîâî¿ æàíäàðìåði¿, îçáðîºíî¿ ëåãêîþ ðó÷íîþ çáðîºþ, áåç ãàðìàò. Òðè ÷âåðòi êîðåéñüêî¿ ëþäíîñòi æèâå â Ïiâäåííié Êîðå¿, îòæå, ÑØÀ ìîæóòü âèøêîëèòè é îçáðî¿òè êiëüêàðàçîâî áiëüøå çà 125.000 êîðåéñüêå íàöiîíàëüíå âiéñüêî. Àëå ç òèì òðåáà äóæå ïîñïiøàòè, áî íàïàäó ïiâíi÷íèõ êîìóíiñòè÷íèõ êîðåéöiâ íà Ïiâäåííó Êîðåþ ìîæíà ñïîäiâàòèñÿ â íàéáëèæ÷îìó ìàéáóòíüîìó“. Íà÷àëüíèê âiéñüêîâî¿ ðîçâiäêè ÑØÀ ãåíåðàë Äæ. Ãiëåíêîòåð ïîïåðåäæóâàâ óðÿä ÑØÀ äâi÷i –

Ãåíåðàë Ä. Ìàêàðòóð ðîçáèâ ïiâíi÷íî-êîðåéñüêå êîìóíiñòè÷íå âiéñüêî i âîíî óòiêëî äî êèòàéñüêîãî êîðäîíó. Òîäi êèòàéñüêi ïîëêè ïåðåéøëè 26.11.1950 ð. êîðäîí i ïî÷àëè íàñòóïàòè íà âiéñüêî ÎÎÍ (ôàêòè÷íî ÑØÀ). Çà òèì êîðäîíîì êèòàéöi ìàëè ñâî¿ âiéñüêîâi áàçè, ñêëàäè çáðî¿, âiéñüêîâi ëåòîâèùà. ×åðåç ïðèêîðäîííó ði÷êó ßëþ áóëî êiëüêà ìîñòiâ, ÿêèìè êèòàéöi ïåðåâîçèëè ñâîº âiéñüêî i çáðîþ. Ê. Çií÷åíêî çàáîðîíèâ Ä. Ìàêàðòóðó íèùèòè ìîñòè, áîìáóâàòè êèòàéñüêi âiéñüêîâi áàçè. Ä. Ìàêàðòóð âèñëàâ ïðåçèäåíòó Ã. Òðóìåíîâi âîºííî îá´ðóíòîâàíèé ïðîòåñò. Ã. Òðóìåí íàêàçàâ éîìó âèêîíóâàòè íàêàçè ÎÎÍ, òîáòî ìîñêîâñüêîãî ãåíåðàëà Ê. Çií÷åíêà. À 80 % âiéñüêà ÎÎÍ ñêëàäàëè âiéñüêîâ³ ÷àñòèíè ÑØÀ. Õî÷ i ç âåëèêèìè âòðàòàìè, ïðîòå Ä. Ìàêàðòóð ðîçáèâ êîðåéñüêå êîìóíiñòè÷íå âiéñüêî òàê, ùî êîìóíiñòè÷íi ãåíåðàëè òåëåãðàôóâàëè íàïðîâåñíi 1951 ðîêó ñâî¿ì ìîñêîâñüêèì îïiêóíàì: „Çóïèíèòè àìåðèêàíñüêèé íàñòóï íàì íå ñèëà“. Òi îïiêóíè ïîðîáèëè çàõîäè, ùîá óðÿä ÑØÀ ïðèïèíèâ íàñòóï âiéñüê ÎÎÍ (ôàêòè÷íî ÑØÀ). Ìàôiÿ â óðÿäi ÑØÀ öå çðîáèëà. Âîíà âèãíàëà ãåíåðàëà Ä. Ìàêàðòóðà ç ïîñàäè êîìàíäóâà÷à êîðåéñüêèì ôðîíòîì. Ïàðëàìåíò ÑØÀ óõâàëèâ äàòè Ïiâäåííié Êîðå¿ 10 ìiëüéîíiâ äîëàðiâ îçáðîºííÿ êîðåéñüêîãî íàöiîíàëüíîãî âiéñüêà. Ìàôiÿ çàòðèìóâàëà òó äîïîìîãó ñêiëüêè ìîãëà, à êîëè é âèñèëàëà çáðîþ, òî ìàëîâàðòiñíó, íàïðèêëàä, âèñèëàëà ãàðìàòè i òàêi íàáî¿, ÿêi íå íàäàâàëèñÿ äî òèõ ãàðìàò. Âñi âiéñüêîâi ïëàíè òà çâiòè, ùî ¿õ ïîñèëàëè êîìàíäóâà÷i êîðåéñüêèì ôðîíòîì äî Âàøèí´òîíà, ñòàâàëè âiäîìi Ê. Çií÷åíêîâi ó Íüþ-Éîðêó â òîé æå äåíü, à â Ìîñêâi çà 24 ãîäèíè. Ãåíåðàë Ä. Ìàêàðòóð, ðÿòóþ÷è êîðåéñüêèé ôðîíò, áóâ ïðèìóøåíèé ïåðåêèíóòè ç ßïîíi¿ íà êîðåéñüêèé ôðîíò àìåðèêàíñüêó âiéñüêîâó æàíäàðìåðiþ, à âîíà áóëà ëåãêî îäÿãíåíà, áî â ßïîíi¿ òåïëèé êëiìàò.  Êîðå¿ æ áóëè ìîðîçè 30 ñòóïíiâ. Íà âñi òåëåãðàìè ãåíåðàëà Ä. Ìàêàðòóðà âèñëàòè íåãàéíî òåïëèé îäÿã Âàøèí´òîí íå âiäïîâiäàâ, àæ ïîêè àìåðèêàíñüêi æåðòâè âiä ìîðîçó ñÿãíóëè êiëüêàäåñÿò òèñÿ÷. Ó Êîðå¿ 72.879 âîÿêiâ ÑØÀ çàìîðîçèëè ðóêè ÷è íîãè, ç íèõ 612 óìåðëè. Êîðåéñüêà âiéíà êîøòóâàëà ÑØÀ 145.000 óáèòèõ òà ðàíåíèõ i 20 ìiëüÿðäiâ äîëàðiâ. Çà òi ãðîøi ÑØÀ ìîãëè âèøêîëèòè, îçáðî¿òè i âòðèìàòè äåñÿòèêðàòíå çà àìåðèêàíñüêå êîðåéñüêå íàöiîíàëüíå âiéñüêî, ÿê ðàäèâ ãåíåðàë À. Âåäiìåºð òðè ðîêè ïåðåä êîðåéñüêîþ âiéíîþ. Ãåíåðàëè Ä. Ìàêàðòóð, Ì. Êëàðê, Äæ. Âàí-Ôëiò, À. Âåäiìåºð ñâiä÷èëè Ñåíàòñüêié ñëiä÷ié êîìiñi¿, ùî âîíè ìîãëè áè ïåðåìîãòè â êîðåéñüêié âiéíi çà äâà òèæíi ÷àñó, ÿêáè óðÿä ÑØÀ (òîáòî ìàôiÿ â óðÿäi.– Ï. Ø.) íå çàáîðîíÿâ ¿ì âèãðàâàòè.

’ºòíàìñüêà â³éíà ’ºòíàìñüêà âiéíà – öå äîñòåìåííå ïîâòîðåííÿ êîðåéñüêî¿, ëèøå â äàëåêî áiëüøîìó ðîçìiði ç äàëåêî áiëüøèì, ìàéæå âiäêðèòèì íàõàáñòâîì i âïëèâîì ìàôi¿. Æåíåâñüêà íàðàäà ïðîâiäíèõ äåðæàâ ñâiòó ïîäiëèëà 1954 ðîêó ’ºòíàì òàê ÿê i Êîðåþ – íà äâi ÷àñòèíè – ïiâíi÷íó êîìóíiñòè÷íó (16 ìiëüéîíiâ ëþäíîñòi) òà ïiâäåííó íàöiîíàëüíó (14 ìiëüéîíiâ ëþäíîñòi). Êiëüêàði÷íà âiéíà äóæå çðóéíóâàëà ’ºòíàì. 85 % ëþäíîñòi áiäóâàëî, à â Ïiâäåííîìó ’ºòíàìi áóëî ùå ïiâòîðà ìiëüéîíà âòiêà÷iâ ç Ïiâíi÷íîãî. Ç äîïîìîãîþ ÑØÀ ïðåçèäåíò Ïiâäåííîãî ’ºòíàìó Í´î Äií Äiºì ïî÷àâ äîáðå ðîçáóäîâóâàòè åêîíîìiêó, çàïðîâàäèâ ëàä i ñïîêié, ïîæâàâèâ òîðãiâëþ i ïiäíiñ äîáðîáóò çàãàëó. Òàêå ïîëiïøåííÿ æèòòÿ â Ïiâäåííîìó ’ºòíàìi äóæå çàíåïîêî¿ëî Ìîñêîâùèíó i ìàôiþ, áî âîíî íàî÷íî äîâîäèëî àçiàòñüêèì íàðîäàì ïåðåâàãó íåêîìóíiñòè÷íîãî ëàäó íàä êîìóíiñòè÷íèì. Îòæå, Ìîñêîâùèíà îçáðî¿ëà âåëèêó êiëüêiñòü Ⓔòíàìñüêèõ êîìóíiñòiâ i âèñëàëà ¿õ äî Ïiâäåííîãî ’ºòíàìó âàëèòè óðÿä Í. Äiºìà. Ñàìî ñîáîþ çðîçóìiëî, ùî óðÿä ëîâèâ ¿õ òà óâ’ÿçíþâàâ. Ëþäíiñòü Ïiâäåííîãî ’ºòíàìó âæå çíàëà ÿê âèãëÿäຠêîìóíiñòè÷íèé „ðàé“ ó Ïiâíi÷íîìó ’ºòíàìi, òîìó ïiäòðèìàëà íàöiîíàëüíèé óðÿä, íàäàþ÷è ïðåçèäåíòîâi Í. Äiºìîâi âåëèêi ïðàâà ïîáîðþâàòè êîìóíiñòiâ. Ùîáè ïîâàëèòè óðÿä Í. Äiºìà, Ìîñêîâùèíà òà ìàôiÿ ìóñèëè âæèòè ñâié âèïðîáóâàíèé ñïîñiá âàëèòè çñåðåäèíè ðóêàìè ÿíè÷àðiâ. Áiëüøiñòü ëþäíîñòi ’ºòíàìó áóëà áóääèñòàìè, à ìåíøiñòü – õðèñòèÿíàìè. Í. Äiºì áóâ õðèñòèÿíèíîì, ÿê i áiëüøiñòü éîãî ìiíiñòðiâ. Âçîðóþ÷èñü íà êèòàéñüêèõ ïðàâèòåëiâ ïðîâiíöié, Ⓔòíàìñüêi áóääèñòñüêi ºïèñêîïè ìàëè ñâî¿ âiéñüêà, ùîáè çäèðàòè ç ëþäåé öåðêîâíèé ïîäàòîê. Òi âiéñüêà íå âèçíàâàëè æîäíî¿ äåðæàâíî¿ âëàäè. Ìàôiÿ çíàéøëà ñåðåä áóääèñòñüêèõ ÷åíöiâ æàäiáíîãî íà ãðîøi i âëàäó ÷åíöÿ êîìóíiñòà íà iì’ÿ Òði÷-ÒðiÊâàí÷. Éîãî ðiäíèé áðàò áóâ ìiíiñòðîì ó Ïiâíi÷íîìó êîìóíiñòè÷íîìó ’ºòíàìi. Ìàôiÿ äàëà éîìó âåëèêi ãðîøi, ùîáè âàëèâ íàöiîíàëüíèé óðÿä Í. Äiºìà. Âií ðîçâèíóâ âåëèêó ïðîïàãàíäó ïðîòè Í. Äiºìà òà éîãî ìiíiñòðiâ, îáâèíóâà÷óþ÷è ¿õ ó òîìó, ùî âîíè, áóäó÷è õðèñòèÿíàìè, ãíîáëÿòü, óâ’ÿçíþþòü, êàòóþòü áóääèñòiâ, ùî Í. Äiºì – öå Ⓔòíàìñüêèé Ãiòëåð. Âií çíàõîäèâ ñåðåä áóääèñòñüêèõ ÷åíöiâ ðåëiãiéíèõ ôàíàòèêiâ i ïîãðîçàìè òà îáiöÿíêàìè ðàþ íà íåái íàìîâëÿâ ¿õ ñïàëþâàòè ñåáå ïðèëþäíî íà çíàê ïðîòåñòó. Âií ïîäàâàâ iíîçåìíèì æóðíàëiñòàì âèäóìàíi 299

íèì „ôàêòè“ æàõëèâî¿ „äåñïîòi¿“ Í. Äiºìà, ïðiçâèùà ïîâàæíèõ îñiá, ùî ¿õ óâ’ÿçíåíî i çàêàòîâàíî íà ñìåðòü, òà âñiëÿêi iíøi „çâiðñòâà“ â’ºòíàìñüêîãî ãiòëåðà Í. Äiºìà. Ìàôiîçíi ÷àñîïèñè, æóðíàëè, ðàäiî, òåëåæóðíàëiñòè ÑØÀ ç÷èíèëè ïåêåëüíèé êðèê ïðî òi „çâiðñòâà“ â’ºòíàìñüêîãî ãiòëåðà. Ïðåçèäåíò, íà âèìîãó øåñòèêîëîííèêiâ, çàñòóïíèêiâ ìiíiñòðiâ À. Ãàððiìàíà òà Ð. Ãiëìàíà, íàïðàâèâ äî Ïiâäåííîãî ’ºòíàìó ïîñëîì ìàôiîçi Ê. Ëîäæà. Ê. Ëîäæ íàìîâëÿâ Ⓔòíàìñüêèõ ãåíåðàëiâ çðîáèòè ïåðåâîðîò é óñóíóòè Í. Äiºìà âiä âëàäè. Ãåíåðàëè íå ïîãîäæóâàëèñÿ, áî Í. Äiºì âðÿòóâàâ i ðÿòóº Ïiâäåííèé ’ºòíàì âiä êîìóíiñòè÷íîãî ïåêëà. Òîäi ïðåçèäåíò Äæ. Êåííåäi ïðîãîëîñèâ, ùî âií ìຠíàìið ïðèïèíèòè äîïîìîãó Ïiâäåííîìó ’ºòíàìîâi. Iíøèìè ñëîâàìè âií ñêàçàâ Ⓔòíàìñüêèì ïîëiòèêàì i ãåíåðàëàì âèáèðàòè: àáî Í. Äiºì, àáî ÑØÀ. Ùîá ðÿòóâàòè áàòüêiâùèíó, òi ãåíåðàëè ïðèìóøåíi áóëè ñêîðèòèñÿ ìàôi¿. Âîíè çðîáèëè 1.11.1963 ðîêó ïåðåâîðîò. Í. Äiºì ñõîâàâñÿ ó õðèñòèÿíñüêîìó ìîíàñòèði. Ê. Ëîäæ çíàéøîâ éîãî òàì i íàìîâèâ ïåðåéòè äî áóäèíêó ïîñîëüñòâà ÑØÀ, ìîâëÿâ, òàì áóäå áåçïå÷íiøå éîìó æèòè. Êîëè Í. Äiºì ïåðåéøîâ äî äîìó ïîñîëüñòâà, Ê. Ëîäæ âèäàâ éîãî âîÿêàì Òði÷-Òði-Êâàí÷à. Òi çàêàòóâàëè éîãî íà ñìåðòü. Ïiçíiøå âäîâà Í. Äiºìà õîòiëà ïðè¿õàòè äî ÑØÀ, ùîá îïîâiñòè àìåðèêàíöÿì ïðàâäó. Ñëóõíÿíèé ìàôiîçíèé ñëóãà ïðåçèäåíò Ë. Äæîíñîí íå äàâ ¿é äîçâîëó ïðè¿õàòè. I âií áðåõàâ, êîëè êàçàâ, ùî âií íiáè íàêàçàâ çíèùèòè âiéñüêîâi áàçè ó Ïiâíi÷íîìó ’ºòíàìi. À ñïðàâäi – íàêàçàâ ÍÅ áîìáóâàòè ¿õ. Òàê ñâiä÷èâ ñëiä÷ié êîìiñi¿ ãåíåðàë Ò. Ëåéí. ÑØÀ âòðàòèëè ó ’ºòíàìi çà 9 ðîêiâ âiéíè 6.333 ëiòàêiâ âàðòiñòþ ïîíàä 6 ìiëüÿðäiâ äîëàðiâ. ’ºòíàìñüêà âiéíà êîøòóº ÑØÀ ïîíàä 141 ìiëüÿðä äîëàðiâ, òîáòî ïiâòîðà ìiëüéîíà ÄÅÍÍÎ. Ñàìi ÷ëåíè Ïàðëàìåíòó ÑØÀ òà ñåíàòîðè ïðèçíàþòüñÿ, ùî ÑØÀ ÍÅ ÕÎ×Å çàêií÷óâàòè Ⓔòíàìñüêî¿ âiéíè, áî ìiëüÿðäè äîëàðiâ, âèòðà÷åíèõ íà âèïóñê çáðî¿ òà âiéñüêîâîãî ñïîðÿäæåííÿ, òðèìàþòü ïðîìèñëîâiéñòü ÑØÀ íà âèñîêîìó ðiâíi, à òèì i äîáðîáóò ëþäíîñòi ÑØÀ. Àëå æ òi ìiëüÿðäè äîëàðiâ óðÿä ÑØÀ ïîçè÷èâ ó áàíêiðiâ. Âií íàïîçè÷àâ âæå ñòiëüêè, ùî äiòè, âíóêè, ïðàâíóêè i ïðàïðàâíóêè âiääàâàòèìóòü ïîëîâèíó ñâîãî çàðîáiòêó áàíêiðàì íà ñïëàòó ëèøå âiäñîòêiâ, à ñàìèõ ïîçèê íiêîëè íå âèïëàòÿòü (áàíêiðè é íå õî÷óòü, ùîá âèïëàòèëè). Ïðåçèäåíò Äæ. Êåííåäi ñêàçàâ, ùî âií íå äîïóñòèòü äî òîãî, ùîá ÷åðâîíèé Êèòàé òà Ïiâíi÷íèé ’ºòíàì çàïðîâàäèëè êîìóíiñòè÷íèé ëàä ó Ëàîñi. Ãîëîâîþ íàöiîíàëüíîãî àíòèêîìóíiñòè÷íîãî óðÿäó Ëàîñó áóâ êíÿçü Áîóì Îóì. ÑØÀ ïîñèëàëè òîìó óðÿäîâi ìiñÿ÷íó äîïîìîãó íà ÷îòèðè ìiëüéîíè äîëàðiâ. Ìàôiÿ 300

ç Ìiíiñòåðñòâà çàêîðäîííèõ ñïðàâ ÑØÀ íàêàçàëà òîìó óðÿäîâi ïðèéíÿòè äî ñâîãî ñêëàäó êîìóíiñòiâ. Âií âiäìîâèâñÿ, áî çíàâ, äî ÷îãî ïðèçâåëè òàêi êîìóíiñòè÷íi ìiíiñòðè â Êèòà¿, Ïîëüùi, ×åõîñëîâà÷÷èíi. Óðÿä ÑØÀ ïðèïèíèâ ñâîþ äîïîìîãó Ëàîñîâi. Áåç òî¿ äîïîìîãè çáðîºþ, âiéñüêîâèì ñïîðÿäæåííÿì Á. Îóì íå ìàâ ñèëè ñòðèìàòè êîìóíiñòè÷íî¿ íàâàëè i çà ÷îòèðè ìiñÿö³ ñêîðèâñÿ ìàôi¿ – ïðèéíÿâ äî ñâîãî óðÿäó 13 êîìóíiñòiâ òà „íåéòðàëüíèõ“, à âîíè ïåðåáðàëè âñþ âëàäó. Çíèùèâøè àíòèêîìóíiñòè÷íèé óðÿä Ëàîñó, óðÿä ÑØÀ, òî÷íiøå ìàôiîçi â óðÿäi, âiäíîâèëè ïîñèëêó äîïîìîãè. Ïðåçèäåíò Äæ. Êåííåäi õèçóâàâñÿ, ùî, ìîâëÿâ, âií ïîëàãîäèâ ëàîñüêó âiéíó ìèðíèì ñïîñîáîì. Äæ. Êåííåäi, êîëè ùå íå áóâ ïðåçèäåíòîì, à ëèøå ÷ëåíîì Ïàðëàìåíòó, êàçàâ 30.01.1949 ð. â Ïàðëàìåíòi: „Íàøi âîÿêè âîþâàëè, ùîáè çàáåçïå÷èòè âîëþ â Êèòà¿. Òå, ùî íàøi âîÿêè çäîáóëè, òî íàø ïðåçèäåíò i äèïëîìàòè ïðîãàéíóâàëè“. Êîëè æ âií ñòàâ ïðåçèäåíòîì, òî éîãî äèïëîìàòè ïðîãàéíóâàëè âîëþ â Ëàîñi, à òèõ, õòî ïðîãàéíóâàâ, âií ïðèçíà÷èâ íà âèùi ïîñàäè ó ñâîºìó óðÿäi. Íàïðèêëàä, ïðèçíà÷èâ íà Ìiíiñòðà çàêîðäîííèõ ñïðàâ Ä. Ðàñêà, ùî êåðóâàâ Äàëåêîñõ³äíèì â³ää³ëîì ñàìå òîäi, êîëè òîé âiääië äîïîìàãàâ êèòàéñüêèì êîìóíiñòàì âàëèòè êèòàéñüêèé íàöiîíàëüíèé óðÿä. Íà çàñòóïíèêà Ìiíiñòðà çàêîðäîííèõ ñïðàâ Äæ. Êåííåäi ïðèçíà÷èâ À. Ãàððiìàíà, òîãî ñàìîãî, ùî çàâàëèâ àíòèêîìóíiñòè÷íèé ëàîñüêèé óðÿä i íàñòàâèâ êîìóíiñòè÷íèé. Òîé À. Ãàððiìàí íà ßëòèíñüêié íàðàäi ðàäèâ Ô. Ðóçâåëüòîâi âiääàòè Ìîñêîâùèíi íà ïîòàëó ïîëîâèíó ªâðîïè i ïîëîâèíó Àçi¿. Õòî æ áóâ ñàì Äæ. Êåííåäi?

X.

²ÇÐÀ¯ËÜÑÜÊÀ ÐÅÑÏÓÁ˲ÊÀ

Íiìå÷÷èíà ùå 1812 ðîêó çàêîíîì íàäàëà íiìåöüêèì æèäàì îäíàêîâi ïðàâà ç íiìöÿìè. Äî 1916 ðîêó ñiîíiñòè ââàæàëè Íiìå÷÷èíó ñâî¿ì íàéëiïøèì ïðèÿòåëåì. Ãîëîâíà óïðàâà ñiîíiçìó áóëà â Áåðëiíi. Íiìåöüêèé êîðîëü Âiëüãåëüì II ïðîáóâàâ ïåðåêîíàòè ñâîãî ïðèÿòåëÿ òóðåöüêîãî ñóëòàíà âiääàòè Ïàëåñòèíó æèäàì. Ñóëòàí íå ïîãîäèâñÿ, õî÷ ñâiòîâå æèäiâñòâî äàâàëî éîìó âåëè÷åçíîãî õàáàðà. Îòæå, ñiîíiñòè ïîáà÷èëè, ùî Íiìå÷÷èíà íå ïîìîæå ¿ì ñòâîðèòè â Ïàëåñòèíi æèäiâñüêî¿ äåðæàâè, õî÷ áè âîíà é ïåðåìîãëà â òié âiéíi. Òîæ íàäi¿ ñiîíiñòiâ íà òàêó äîïîìîãó ïåðåìåòíóëèñÿ äî Àíãëi¿. Âîñåíè 1916 ðîêó Íiìå÷÷èíà ñâî¿ì âiéñüêîì çàéíÿëà ìàéæå âñþ Çàõiäíó ªâðîïó, çìåíøèëà äîâiç õàð÷iâ, çáðî¿ äî Àíãëi¿ ç ÑØÀ, òàê ùî Àíãëiÿ ìàëà ¿õ ëèøå íà îäèí òèæäåíü. Ôðàíöiÿ, âòðàòèâøè 700.000 ñâî¿õ íàéëiïøèõ âîÿêiâ, õèòàëàñÿ. Àíãëiéñüêå âiéñüêî ó Ôðàíöi¿, íå ìàþ÷è àìóíiöi¿, âiäñòóïèëî ç ôðîíòó íà óçáåðåææÿ Ëà-Ìàíøó, ùîáè ìîãëî âòiêàòè íà ñâî¿ îñòðîâè. Ìîñêîâñüêå âiéñüêî âiäñòóïàëî íà âñüîìó ôðîíòi, ìîñêîâñüêà iìïåðiÿ õèòàëàñÿ íàïåðåäîäíi ðåâîëþöi¿. Íiìå÷÷èíà áóëà òîäi ïåðåìîæöåì. I âîíà çàïðîïîíóâàëà Âåëèêîáðèòàíi¿ çàìèðèòèñÿ íà óìîâàõ, ÿêi iñíóâàëè ïåðåä âiéíîþ, òîáòî ïîâåðíóòè ïîëiòè÷íèé i äåðæàâíèé ñòàí â ªâðîïi äî ñòàíó ïåðåäâîºííîãî, i íå æàäàëà æîäíîãî âiäøêîäóâàííÿ. Óðÿä Âåëèêîáðèòàíi¿ ñõèëÿâñÿ äî çàìèðåííÿ. Ðàäíèêîì Âåëèêîáðèòàíñüêîãî óðÿäó ó ñïðàâàõ Áëèçüêîãî Ñõîäó áóâ ïåðñüêèé ìiëüéîíåð æèä À. Ìàëêîì. Çà éîãî ïîñåðåäíèöòâîì óïîâíîâàæåíi ïðîâiäíèêè Ñâiòîâîãî Ñîþçó ñiîíiñòiâ Õà¿ì Âàéöìàí, Íàãóì Ñîêîëîâ i Ñàìó¿ë Ëàíäìàí çàïðîïîíóâàëè Âåëèêîáðèòàíñüêîìó óðÿäîâi äîïîìîãó ñâiòîâîãî æèäiâñòâà. Âîíè îáiöÿëè íàìîâèòè óðÿä i ñóñïiëüñòâî ÑØÀ äî âiéíè íà áîöi Âåëèêîáðèòàíi¿. Çà öþ ïîñëóãó Âåëèêîáðèòàíiÿ ìàëà áè äîïîìîãòè æèäiâñòâó çàñíóâàòè â Ïàëåñòèíi ñâîþ äåðæàâó. Òàêå âèãëÿäàëî öiëêîâèòî ìîæëèâèì, áî ïîðàçêà Íiìå÷÷èíè áóëà á 302

ïîðàçêîþ i Òóðå÷÷èíè i çâiëüíåííÿì Ïàëåñòèíè âiä òóðåöüêî¿ âëàäè. Ïiçíiøå æèäiâñüêèé ÷àñîïèñ ïèñàâ: „Àíãëiéñüêèé òà ôðàíöóçüêèé óðÿäè ïåðåêîíàëèñÿ, ùî ºäèíèé ñïîñ³á âòÿãíóòè ÑØÀ ó âiéíó ïðîòè Íiìå÷÷èíè – öå îáiöÿòè ñâiòîâîìó æèäiâñòâó Ïàëåñòèíó“. Àíãëiÿ íå ìîãëà ñâî¿ìè ñèëàìè çàõèñòèòè Ñóåöüêó ïðîòîêó âiä Òóðå÷÷èíè. Àíãëiéñüêèé óðÿä ùå 1915 ðîêó îáiöÿâ òóðåöüêèì àðàáàì, îòæå, i ïàëåñòèíñüêèì àðàáàì çàñíóâàòè àðàáñüêi ñàìîñòiéíi äåðæàâè, ÿêùî àðàáè äîïîìîæóòü Àíãëi¿ âòðèìàòè â ¿¿ ðóêàõ Ñóåöüêó ïðîòîêó. Àðàáè ïîãîäèëèñÿ, Àíãëiÿ ïiäïèñàëà 25.10.1915 ð. ç àðàáàìè âiäïîâiäíó óãîäó. Àðàáè ïîâñòàëè ïðîòè òóðåöüêî¿ âëàäè, çàõèñòèëè Ñóåöüêó ïðîòîêó, âçàãàëi äîïîìîãëè Àíãëi¿ çâîþâàòè Òóðå÷÷èíó. Òàê Âåëèêîáðèòàíiÿ ïåðåìîãëà Òóðå÷÷èíó. Òîé æå ñàìèé Âåëèêîáðèòàíñüêèé óðÿä îáiöÿâ 1916 ðîêó æèäàì ñòâîðèòè â Ïàëåñòèíi æèäiâñüêó äåðæàâó. Íà âèìîãó æèäiâ âií öþ ñâîþ îáiöÿíêó çàäîêóìåíòóâàâ ó òàºìíîìó ëèñòi-çîáîâ’ÿçàííi ìiíiñòðà À. Áàëôóðà äî ïðîâîäó Ñîþçó ñiîíiñòiâ*. Ìèðíà óãîäà â Ïàðèæi 1919 ðîêó âèçíàëà çà òóðåöüêèìè àðàáàìè ïðàâî òâîðèòè ñâî¿ íåçàëåæíi äåðæàâè: ˳âàí, Ñèðiþ, Iðàê, Ñàóäiâñüêó Àðàâiþ, ɺìåí i ÏÀËÅÑÒÈÍÓ. Ëþäíiñòü êîæíî¿ ç òèõ íîâèõ àðàáñüêèõ äåðæàâ îäåðæàëà ïðàâî âèáðàòè ÿêóñü ñòàðó äåðæàâó íà ñâîþ òèì÷àñîâó îïiêóíêó, ÿêà ìîãëà áè äîïîìîãòè ¿ì ðîçáóäóâàòè ñâîº äåðæàâíå æèòòÿ. Òi îïiêóíè ìàëè ÿêîìîãà ñêîðøå ïðîâåñòè âèáîðè äî àðàáñüêèõ ïàðëàìåíòiâ. Ó Ïàëåñòèíi æèëî 1920 ðîêó 700.000 àðàáiâ i 50.000 æèäiâ. Æèëè íå âîðîãóþ÷è. Îòæå, 82 % ëþäíîñòi Ïàëåñòèíè âèáðàëî ñâîºþ îïiêóíêîþ ÑØÀ. Àëå ñiîíiñòè õîòiëè, ùîá îïiêóíêîþ áóëà Âåëèêîáðèòàíiÿ, áî âîíà âæå çîáîâ’ÿçàëàñÿ òâîðèòè â Ïàëåñòèíi æèäiâñüêó äåðæàâó. Òîæ íà âèìîãó ñiîíiñòiâ àíãëiéñüêèé óðÿä âèñëàâ ëiòàêîì äî Ïàëåñòèíè àíãëiéñüêîãî æèäà Ãåðáåðà Ñàìóåëà. Ïðèëåòiâøè, âií ïðîãîëîñèâ, ùî îïiêóíêîþ Ïàëåñòèíè º Âåëèêîáðèòàíiÿ, à âií º âåëèêîáðèòàíñüêèì ãóáåðíàòîðîì Ïàëåñòèíè. Ïðåçèäåíò ÑØÀ îáóðèâñÿ òàêèì àíãëiéñüêèì øàõðàéñòâîì, àëå æèäiâñüêi áàíêiðè çàêðèëè éîìó âóñòà. Àíãëiÿ, íå ãàþ÷èñü, âèñëàëà äî Ïàëåñòèíè 200.000 ñâîãî âiéñüêà. ÎÎÍ óõâàëèëà 29.11.1947 ð. ïîäiëèòè Ïàëåñòèíó íà äâi ÷àñòèíè – æèäiâñüêó é àðàáñüêó. Æèäè ìàëè á îäåðæàòè ïîëîâèíó * Àíãëiéñüêèé óðÿä ïðîãîëîñèâ 7.02.1939 ð. ó ñâî¿é „Áiëié êíèçi“, ùî çãàäàíà ó ëèñòi À. Áàëôóðà „Æèäiâñüêà íàöiîíàëüíà äîìiâêà“ íiÿê íå îçíà÷ຠ„Æèäiâñüêà äåðæàâà“ â Ïàëåñòèíi. 303

âñiº¿ çåìëi, õî÷ 96 % çåìëi â Ïàëåñòèíi íàëåæàëî àðàáàì. Ñàìî ñîáîþ çðîçóìiëî, ùî àðàáè îáóðèëèñÿ òàêèì ãðàáóíêîì i íå ïîãîäèëèñÿ. Òîìó, ùî æèäiâ ó Ïàëåñòèíi áóëî íå áiëüøå ÿê 10 %, Ã. Ñàìóåë íå ðîáèâ 26 ðîêiâ æîäíèõ âèáîðiâ äî ïàðëàìåíòó ÷è ñàìîâðÿäóâàííÿ. À çà òîé ÷àñ (1921–1947) äî Ïàëåñòèíè ïðè¿õàëî 600.000 ºâðîïåéñüêèõ æèäiâ. Àðàáiâ çà òîé ÷àñ çáiëüøèëîñÿ ïðèðîäíèì ïðèðîñòîì äî 1.350.000. Àíãëiéñüêèé ïðàâèòåëü Ã. Ñàìóåë íàêàçàâ àðàáàì âiääàòè âñþ çáðîþ, ÿêó ìàëè, ïîãðîæóþ÷è øèáåíèöåþ çà íåçäà÷ó*. Âîäíî÷àñ Âåëèêîáðèòàíiÿ òà ÑØÀ îçáðî¿ëà æèäiâ íàéíîâiøîþ çáðîºþ âàðòiñòþ 300 ìiëüéîíiâ äîëàðiâ. Îáåççáðî¿âøè àðàáiâ é îçáðî¿âøè æèäiâ, àíãëiéñüêå âiéñüêî âè¿õàëî 14.05.1948 ð. ç Ïàëåñòèíè. Íà äðóãèé æå äåíü æèäè íàïàëè íà àðàáiâ ³ ïîâèãàíÿëè ¿õ ³ç Ïàëåñòèíè ïîíàä îäèí ìiëüéîí, çàáðàâøè áåç æîäíî¿ çàïëàòè âñå ¿õíº ìàéíî. Âèãíàâøè àðàáiâ, æèäè ïðîãîëîñèëè 15.05.1948 ðîêó íåçàëåæíó æèäiâñüêó ðåñïóáëiêó. Ïðåçèäåíò ÑØÀ Ã. Òðóìåí âèçíàâ ¿¿ îôiöiéíî äåñÿòü õâèëèí ïî ïðîãîëîøåííi. ϒÿòü iíøèõ àðàáñüêèõ äåðæàâ õîòiëè çáðîéíî çàõèñòèòè ïîãðàáîâàíèõ ïàëåñòèíñüêèõ àðàáiâ, àëå ÎÎÍ íàìîâèëà ¿õ íå ðîçïî÷èíàòè âiéíè, îáiöÿþ÷è àðàáàì ïîâåðíóòè ¿ì ¿õíþ çåìëþ i ìàºòêè äèïëîìàòè÷íèì øëÿõîì. I Çàãàëüíi Çáîðè ÎÎÍ óõâàëèëè 11.12.1948 ð.: 1) Ùîá Içðà¿ëüñüêà ðåñïóáëiêà äîçâîëèëà 900.000 âèãíàíèì ç Ïàëåñòèíè àðàáàì ïîâåðíóòèñÿ äî Ïàëåñòèíè. 2) Ùîá çàïëàòèòè òèì àðàáàì, ÿêi íå çàõî÷óòü ïîâåðòàòèñÿ, çà çàãàðáàíå ìàéíî. Ñàìî ñîáîþ çðîçóìiëî, ùî æèäè ëèøå ãëóçóâàëè ç òî¿ ïàïåðîâî¿ óõâàëè. Çà ñòàòóòîì ÎÎÍ òèõ ÷ëåíiâ, ùî íå âèêîíóþòü óõâàë ÎÎÍ, âèêèäàþòü ç ÷ëåíñòâà ÎÎÍ. Içðà¿ëüñüêó ðåñïóáëiêó äîñi íå âèãíàëè, õî÷ ÎÎÍ ïîâòîðþâàëà òó ñâîþ óõâàëó êiëüêà ðàçiâ. Ïåðåìîæöi ÑØÀ, ÑÐÑÐ, Âåëèêîáðèòàíiÿ òà Ôðàíöiÿ ïðèìóñèëè 1952 ðîêó ïåðåìîæåíó Íiìå÷÷èíó çàïëàòèòè Içðà¿ëüñüêié ðåñïóáëiöi çà øêîäè æèäàì, çðîáëåíi ãiòëåðiâñüêèì óðÿäîì, 822 ìiëüéîíà äîëàðiâ, âèïëà÷óþ÷è 12 ðîêiâ. Êðiì òîãî – 107 ìiëüéîíiâ äîëàðiâ çà çàáðàíå æèäiâñüêå ìàéíî. Êðiì òîãî Íiìå÷÷èíà âèïëàòèëà îêðåìèì æèäàì âiäøêîäóâàííÿ: ó 1954– 1958 ðîêè – 187 ìiëüéîíiâ äîëàðiâ, 1959 ðîêó – 60 ìiëüéîíiâ äîëàðiâ, 1960 ðîêó – 101 ìiëüéîí äîëàðiâ, ó 1961–62 ðîêè – 150 ìiëüéîíiâ äîëàðiâ. Âiä Àâñòði¿ æèäè îäåðæàëè âiäøêîäóâàííÿ * Âií ïîâiñèâ 242 àðàáà çà òå, ùî íå âiääàëè íàâiòü ìèñëèâñüêèõ ðóøíèöü.

60 ìiëüéîíiâ äîëàðiâ. Âiä Iòàëi¿ – 10 ìiëüéîíiâ äîëàðiâ. Ãîëîâà Ñâiòîâîãî Ñîþçó ñiîíiñòiâ äð. Í. ¥îëäìàí êàçàâ 5.02.1961 ð. íà ñiîíiñòñüêîìó 璿çäi â Íüþ-Éîðêó, ùî Içðà¿ëüñüêà ðåñïóáëiêà i îêðåìi æèäè îäåðæàëè âiäøêîäóâàííÿ ïîíàä äâà ìiëüÿðäè (2.077.000.000) äîëàðiâ. Æèäè ïîãðàáóâàëè ó ïàëåñòèíñüêèõ àðàáiâ ìàéíà âàðò³ñòþ áiëüøå ÿê äåñÿòü ìiëüÿðäiâ äîëàðiâ. ×îìó âåëèêîäåðæàâè íå ïðèìóñèëè àíi Içðà¿ëüñüêó ðåñïóáëiêó, àíi ñâiòîâå æèäiâñòâî, ùî ìຠâåëè÷åçíi ìiëüÿðäè äîëàðiâ ó ñâî¿õ áàíêàõ, çàïëàòèòè âiäøêîäóâàííÿ âèãíàíèì ïàëåñòèíñüêèì àðàáàì? I ÷îìó íi îäèí ïàðëàìåíò ó ñâiòi, íi âåëèêi ÷àñîïèñè, æóðíàëè íå âèñëîâèëè àíi ñëîâå÷êà ïðîòåñòó ïðîòè öüîãî æèäiâñüêîãî áàíäèòèçìó? Áî, ìîâëÿâ, òî áóëî ñïðàâåäëèâî, êîëè íiìöi çàïëàòèëè æèäàì, à áóäå íåñïðàâåäëèâî, êîëè æèäè çàïëàòÿòü àðàáàì. Îòàêà-òî „ìîðàëü“ äåðæàâíèõ i êóëüòóðíèõ ïðîâiäíèêiâ öèâiëiçîâàíèõ íàðîäiâ XX ñò. Ïîâîðîò äî äîáè ïå÷åðíîãî äâîíîãîãî çâiðà. À öi æ ïðîâiäíèêè íàéãîëîñíiøå çà âñiõ êðè÷àòü ïðî ïîòðåáó ñïðàâåäëèâîñòi i ìàþòü ñåáå çà õðèñòèÿí. Æèäiâñüêîþ áîðîòüáîþ çà ñòâîðåííÿ ¿õíüî¿ äåðæàâè êåðóâàâ ñòâîðåíèé Ñâiòîâèì Ñîþçîì ñiîíiñòiâ ïðîâiä íà ÷îëi ç Äàâèäîì Áåí-Ãóðiîíîì, ùî îôiöiéíî íàçèâàâñÿ „Æèäiâñüêà àãåíöiÿ“. Ä. Áåí-Ãóð³îí íàñòèðëèâî âèìàãàâ âiä óðÿäó Âåëèêîáðèòàíi¿ çíà÷íî ïîáiëüøèòè ïåðåñåëåííÿ æèäiâ äî Ïàëåñòèíè i ñòâîðèòè óðÿä æèäiâñüêî¿ äåðæàâè. Âåëèêîáðèòàíiÿ ìóñèëà îãëÿäàòèñÿ íà äàëåêî áiëüøèé i äàëåêî ïîòð³áíiøèé ¿é àðàáñüêèé ñâiò ç éîãî íàôòîþ òà íà ìóñóëüìàí Áðèòàíñüêî¿ iìïåði¿, ïîíàäòî iíäóñüêèõ. Ç öèõ ïðè÷èí àíãëiéñüêèé óðÿä íå õîòiâ íàäòî âiäêðèòî ïiäòðèìóâàòè æèäiâñüêi âèìîãè. Ìóñèâ ïëèñòè ìiæ æèäiâñüêîþ Ñöèëîþ i àðàáñüêîþ Õàðèáäîþ. Îòæå, ùîáè ïðèìóñèòè àíãëiéöiâ ïðèñïiøèòè òâîðèòè æèäiâñüêó äåðæàâó, ñiîíiñòè ñòâîðèëè â Ïàëåñòèíi òàºìíi îçáðîºíi òåðîðèñòè÷íi áî¿âêè: Ãà´àíà. Âîíà ñêëàäàëàñÿ 1945 ðîêó ç 40.000 ñåëÿí òà ìiùàí. Ìiæ íèìè áóëè äiâ÷àòà ³ æiíêè. Îêðåìî ñëiä ñêàçàòè ïðî îõîðîííèêiâ-ïîëiöà¿â i 3.000 âiéñüêîâèêiâ. Öÿ îðãàíiçàöiÿ áóëà äîáðå îçáðîºíà, ìàëà ñâié øòàá i âiääiëè ïî âñié Ïàëåñòèíi. Ið´óí Öâàé Ëíóìi (íàöiîíàëiñòè÷íå Âiéñüêîâå Òîâàðèñòâî) ìàëî 5.000 âèøêîëåíèõ, äîáðå îçáðîºíèõ ÷ëåíiâ. Ãóðò Ñòåðíà. Ìàâ ëèøå 300 ÷ëåíiâ, àëå öå áóëè íàäçâè÷àéíî çàïåêëi øîâiíiñòè i íàäçâè÷àéíî æîðñòîêi. Ç íàêàçó Ä. Áåí-Ãóðiîíà öi áî¿âêè ðîçïî÷àëè â Ïàëåñòèíi øàëåíèé òåðîð. Âîíè âáèâàëè íå ëèøå àðàáiâ, àëå é àíãëiéöiâ. Âîíè âèñàäæóâàëè â ïîâiòðÿ àíãëiéñüêi ðàäiîñòàíöi¿, íèùèëè

304

305

ëåòîâèùà òà ëiòàêè; çàõîïëþâàëè â ïîëîí àíãëiéñüêèõ îôiöåðiâ; âèñàäèëè äèíàìiòîì ó ïîâiòðÿ âåëèêèé ãîòåëü, â ÿêîìó ìiñòèâñÿ Øòàá àíãëiéñüêîãî âiéñüêà, óáèâøè ïðè öüîìó ïîíàä 100 àíãëiéñüêèõ îôiöåðiâ; âèñàäæóâàëè â ïîâiòðÿ çàëiçíèöi i ñòàíöi¿; çàêëàäàëè ìiíè íà øëÿõàõ. Ëèøå çà äâà ìiñÿö³ áóëî ïîíàä 500 âèáóõiâ ó 50 ìiñöÿõ. Âîíè íàïàëè 10.04.1948 ð. íà àðàáñüêå ñåëî Äåéð ßñèí; âèãíàëè ç³ ñåëà âñiõ 600 àðàáñüêèõ ðîäèí, ïîãðàáóâàâøè âñå ¿õíº ìàéíî; çàêàòóâàëè íà ñìåðòü 250 àðàáiâ, ìiæ íèìè 25 âàãiòíèõ æiíîê, 60 ìàòåðiâ ç íåìîâëÿòàìè. Ðåøòó æiíîê òà äiâ÷àò ðîçäÿãëè i ãîëèìè ãàíÿëè ïî âóëèöÿõ ªðóñàëèìó. Ïîäiáíå çðîáèëè ó 1948–1956 ðîêè ó äâîõñòàõ àðàáñüêèõ ñåëàõ. Çðóéíóâàëè ïîíàä 150 ìóñóëüìàíñüêèõ ìå÷åòåé i õðèñòèÿíñüêèõ öåðêîâ, çîãèäèâøè ñâÿòèíi, ïîãðàáóâàâøè ìàéíî. Çàéíÿâøè õðèñòèÿíñüêi öâèíòàði, íèùèëè õðåñòè, âèêèäàëè ç ìîãèë êiñòêè. Íàéáiëüøå, íà ùî ñïðîìîãëàñÿ àíãëiéñüêà âëàäà â Ïàëåñòèíi çðîáèòè ïðîòè æèäiâñüêèõ çâiðñòâ,– öå îãîðîäèòè ñåáå êîëþ÷èì äðîòîì i íå âèõîäèòè ïîçà íüîãî, áî ¿¿ íà÷àëüíèê-ïðàâèòåëü Ïàëåñòèíè, ïðèçíà÷åíèé àíãëiéñüêèì óðÿäîì, áóâ æèä Ã. Ñàìóåë. Ïðî æèäiâñüêå õàðöèçñòâî òà çâiðñòâà ìîâ÷àëè óðÿäè ÑØÀ i Âåëèêîáðèòàíi¿ i âñi àíãëiéñüêi òà àìåðèêàíñüêi âåëèêi ÷àñîïèñè ïî÷àëè ïèñàòè (äóæå ìàëî) ëèøå, êîëè æèäè âáèëè â Ïàëåñòèíi óïîâíîâàæåíîãî ÎÎÍ ãðàôà Ô. Áåðíàäîòà òà ãîëîâó ÎÎÍ Ä. Ãàìàðñêîëüäà i çàãðîæóâàëè âáèòè êîìàíäóâà÷à âiéñüêîì ÎÎÍ íà içðà¿ëüñüêî-àðàáñüêîìó êîðäîíi ãåíåðàëà Ôîí Ãîðíà. Ïî ïðîãîëîøåííi ²çðà¿ëüñüêî¿ ðåñïóáëiêè, ¿¿ óðÿä çðiâíÿâ iç çåìëåþ 250 àðàáñüêèõ äîìiâ, ùî áóëè ïðè æèäiâñüêîìó „Ìóði ïëà÷ó“, ùîá çðîáèòè ìàéäàí ïåðåä òèì ìóðîì. Òàêîæ çðiâíÿâ iç çåìëåþ âñi àðàáñüêi äîìè, ùîáè ïîáóäóâàòè âóëèöþ äî òîãî ìóðó, âèãíàâøè íà âóëèöþ ïîíàä 3.000 àðàáiâ ç äiòüìè, íå çàïëàòèâøè ¿ì àíi ñîòíi âiäøêîäóâàííÿ, õî÷ âîíè ãîëîäóâàëè. Êîëè æ Ìiæíàðîäíèé ×åðâîíèé Õðåñò õîòiâ ¿õ ãîäóâàòè, òî içðà¿ëüñüêèé óðÿä íå äîçâîëèâ. Êîëè îáóðåíi óïîâíîâàæåíi òîãî Õðåñòà ïðîáóâàëè áåç æèäiâñüêîãî äîçâîëó ãîäóâàòè âèãíàíèõ àðàáñüêèõ äiòåé, òî æèäiâñüêà ïîëiöiÿ óâ’ÿçíþâàëà ïðàöiâíèêiâ Ìiæíàðîäíîãî ×åðâîíîãî Õðåñòà. Êîëè ãðåöüêèé ºðóñàëèìñüêèé ïàòðiàðõ õîòiâ ñêëèêàòè íàðàäó àðàáñüêèõ äiÿ÷iâ, ùîá îáìiðêóâàòè ñïðàâó äîïîìîãè âèãíàíèì ç ¿õíiõ äîìiâîê àðàáàì, òî içðà¿ëüñüêèé óðÿä çàáîðîíèâ ñêëèêàòè i çíóùàâñÿ ç íüîãî. Äîìè, çåìëþ i ìàéíî âèãíàíèõ àðàáiâ ïîãðàáóâàëà íå þðáà æèäiâñüêà, àëå æèäiâñüêå âiéñüêî ïiä êîìàíäîþ ñâî¿õ îôiöåðiâ. Òå æ âiéñüêî çàãèäæóâàëî õðèñòèÿíñüêi öåðêâè, çàïëüîâóâàëè âiâòàði, îáðàçè, íèùèëè âñå âñåðåäèíi. Òå âiéñüêî çáîìáóâàëî

i ïiäïàëèëî ëiêàðíi òà êàðåòè øâèäêî¿ äîïîìîãè Ìiæíàðîäíîãî ×åðâîíîãî Õðåñòà, õî÷ íà íèõ áóëè ïðàïîðè ×åðâîíîãî Õðåñòà. Âñå öå ðîáèëî âiéñüêî íà êîìàíäó îôiöåðiâ, îòæå, ç íàêàçó óðÿäó ²çðà¿ëüñüêî¿ ðåñïóáëiêè. Âií õîòiâ çàëÿêóâàííÿì òà ãîëîäîì ïðèìóñèòè àðàáiâ óòiêòè ç Ïàëåñòèíè. Åêîíîìi÷íî Içðà¿ëüñüêà ðåñïóáëiêà º ïàðàçèòîì, áî æèâå i ðîçáóäîâóº ñâîº ðiëüíèöòâî, ïðîìèñëîâiñòü i âiéñüêîâó ïîòóæíiñòü âñiëÿêèìè ïîæåðòâàìè ñâiòîâîãî æèäiâñòâà òà ÑØÀ i ïîçèêàìè (íàéáiëüøå ó ÑØÀ). Òàê, âiä Íiìå÷÷èíè, Àâñòði¿ òà Iòàëi¿ âîíà (i îêðåìi æèäè) îäåðæàëà îôiöiéíî 2077 ìëí. äîëàðiâ, à ôàêòè÷íî äàëåêî áiëüøå, áî îäåðæóâàëà ïåðåâàæíî íå ãðîøèìà, àëå ìàøèíàìè, êîðàáëÿìè, ìàòåðiàëàìè, ùî ¿õ ïîðàõóâàëè çà öiíó äàëåêî ìåíøó, íiæ ¿õíÿ ñïðàâæíÿ ðèíêîâà âàðòiñòü. Çà 1949–1965 ðîêè âîíà îäåðæàëà âiä óðÿäó ÑØÀ äîïîìîãè (êðåäèòîì, ìàøèíàìè, çáðîºþ, ìàòåðiàëàìè) íà 1079 ìëí. äîëàðiâ. Àìåðèêàíñüêi æèäè íàçáèðàëè ¿é ïîæåðòâ* 8 ìiëüÿðäiâ äîëàðiâ. Âîíà ïðîäàëà â ÑØÀ ñâî¿õ ïîçè÷êîâèõ çîáîâ’ÿçàíü íà 822 ìiëüéîíà äîëàðiâ. Ç Íiìå÷÷èíè òà ÑØÀ âîíà ïîòÿãíóëà ìàéæå 12 ìiëüÿðäiâ (11.979.000.000) äîëàðiâ, à ç óñüîãî ñâiòó íàïåâíî ÿêèõ 20 ìiëüÿðäiâ äîëàðiâ. Ïîñîë ÑØÀ äî Éîðäàíó Äæ. ¥ðií ñâiä÷èâ ó Ñåíàòñüêié ñëiä÷ié Êîìiñi¿, ùî îäíîãî ëèøå 1953 ðîêó ÑØÀ âèñëàëè Içðà¿ëüñüêié ðåñïóáëiöi ÇÁÐί íà 388 ìiëüéîíiâ äîëàðiâ. Æèäiâ ó Ïàëåñòèíi áóëî 1956 ðîêó ìåíøå ÿê äâà ìiëüéîíè. Âîíè áóëè ìàëåíüêèì îñòðîâîì, ùî éîãî îòî÷óâàëî 40-ìiëüéîííå àðàáñüêå ìîðå. Àðàáñüêi äåðæàâè òàêîæ îçáðîþâàëèñÿ i çàïðèñÿãàëèñÿ çíèùèòè Içðà¿ëüñüêó ðåñïóáëiêó. Òîæ ïîêè âîíè ¿¿ íå çíèùèëè, âîíà çàïëàíóâàëà ðîççáðî¿òè àðàáñüêi äåðæàâè çà äîïîìîãîþ Ôðàíöi¿, Âåëèêîáðèòàíi¿ òà ÑØÀ. ªãèïåòñüêèé óðÿä ïîäàâ 1956 ðîêó çîëîòó íàãîäó òàêå çðîáèòè. Âií âiäiáðàâ Ñóåöüêèé êàíàë âiä Àíãëi¿, åêñïðîïðiþâàâ i îäåðæàâèâ éîãî. Íà äóìêó æèäiâ, öå áóëî ïîðóøåííÿ ìiæíàðîäíîãî ïðàâà, îòæå – çàêîííà ïðè÷èíà äëÿ Âåëèêîáðèòàíi¿, Ôðàíöi¿, ÑØÀ ïðîãîëîñèòè âiéíó ªãèïòîâi. Içðà¿ëüñüêèé ãîëîâà óðÿäó Ä. Áåí-Ãóðiîí, âiéñüêîâèé ìiíiñòð Ñ. Ïåðåö i ãîëîâíîêîìàíäóâà÷ âiéñüêîì Ì. Äàÿí ïðèëåòiëè 22.10.1956 ð. òàºìíî äî Ïàðèæà, ùîá íàìîâèòè ôðàíöóçüêèé óðÿä âîþâàòè ç ªãèïòîì òà iíøèìè àðàáñüêèìè äåðæàâàìè, ÿêùî âîíè ïiäòðèìàþòü ªãèïåò. Âiä ôðàíöóçüêîãî óðÿäó ¿õ çóñòðiëè Ãîëîâà óðÿäó ¥. Ìîëå, Ìiíiñòð çàêîðäîííèõ ñïðàâ

306

307

* Æåðòâóâàëè íå ëèøå æèäè, àëå é íå æèäè.

Ê. Ïiíî i Âiéñüêîâèé Ìiíiñòð Ì. Áóðæå-Ìàíóði. Âiä Âåëèêîáðèòàíi¿ áóëè Ìiíiñòð çàêîðäîííèõ ñïðàâ Ñ. Ëîéä òà éîãî çàñòóïíèê Ï. Äií. Íà ¿õíié òàºìíié íàðàäi óõâàëåíî òàêèé ïëàí âiéíè: Içðà¿ëü íàïàäå 29-ãî æîâòíÿ íà ªãèïåò; çàéìå ѳíàé i ïîñóíå ñâîº âiéñüêî äî Ñóåöüêî¿ ïðîòîêè. Ôðàíöóçüêà àâiàöiÿ òà ôëîò áîðîíèòèìå içðà¿ëüñüêå óçáåðåææÿ òà ìiñòà. Áðèòàíñüêèé ôëîò çáîìáóº ªãèïåò. Ñàì êàíàë îáñàäèòü àíãëî-ôðàíöóçüêå âiéñüêî. Àíãëiéñüêèé óðÿä áîÿâñÿ ïñóâàòè ñâî¿ ñòîñóíêè ç àðàáñüêèìè äåðæàâàìè, áî ìàâ âiä íèõ íàôòó. Îòæå, ùîá ÿêîñü âèïðàâäàòèñÿ, òà íàðàäà óõâàëèëà ïîäàòè îôiöiéíó ïðè÷èíó âiéíè – öå íå ëèøå îõîðîíèòè êàíàë âiä îáèäâîõ ñóïåðíèêiâ (àðàáiâ òà æèäiâ), àëå òàêîæ, ùîáè âiäîêðåìèòè æèäiâ âiä àðàáiâ, ùîá ¿õíÿ âiéíà íå ïðèçâåëà äî ñâiòîâî¿ âiéíè. Æèäiâñüêå âiéñüêî íàïàëî 29.10.1956 ð. íà ªãèïåò, çàõîïèëî Ñiíàé i äiéøëî 10 êiëîìåòðiâ äî êàíàëó. Ôðàíöóçè òà àíãëiéöi çðîáèëè ñâîº. Àëå çàõîäàìè êàíàäñüêîãî ãîëîâè óðÿäó Ë. Ñåéí-Ëàâðåíòà òà êàíàäñüêîãî ïîñëà äî ÎÎÍ Ë. Ïiðñîíà ÎÎÍ çàñóäèëè òîé íàïàä i çàæàäàëè ïðèïèíèòè âiéíó, i ùîá æèäiâñüêå âiéñüêî çàáðàëîñÿ ç ºãèïåòñüêî¿ çåìëi. Çà òàêèõ îáñòàâèí ÑØÀ áóëè çìóøåíi ïðèëó÷èòèñÿ äî òî¿ âèìîãè ÎÎÍ. Ñâiò âðÿòóâàâñÿ ïîêè ùî âiä 3-î¿ ñâiòîâî¿ âiéíè. Íàä äâåðèìà içðà¿ëüñüêîãî ïàðëàìåíòó â ªðóñàëèìi âèêàðáîâàíî: „Içðà¿ëü, ïàì’ÿòàé, ùî òâî¿ ìåæi ïðîñòÿãàþòüñÿ âiä ªôðàòó äî Íiëó“. À âàðòî çàïàì’ÿòàòè, ùî ïîíàä 50 % ÷ëåíiâ òîãî ïàðëàìåíòó ñêëàäàþòü æèäiâñüêi ñîöiàëiñòè òà êîìóíiñòè. Æèäiâñüêà íàöiîíàëüíà äîêòðèíà: „Æèäiâñüêèé íàðîä – âèáðàíèé Áîãîì, òîìó ìຠïðàâî ïàíóâàòè ó ñâiòi“ º ðiäíîþ áëèçíþ÷êîþ íiìåöüêî¿ íàöiîíàëüíî¿ äîêòðèíè: „Íiìå÷÷èíà – ïîíàä óñå“ i ìîñêîâñüêî¿ íàöiîíàëüíî¿ äîêòðèíè: „Ìàñêâà âñºìó ñâºòó ´àëàâà. Ïàêàðÿéòºñÿ íàì âñº ÿçèöi, iáî ñ íàìi Á. Õòî ñàìå ç öèõ òðüîõ íàðîäiâ íàéáiëüøå øîâiíiñòè÷íèé – òÿæêî ñêàçàòè. Æèäè, ùîéíî çâiëüíèâøèñü â³ä ìîñêîâñüêîãî, íiìåöüêîãî òà iíøîãî ãíîáëåííÿ, ó ñâî¿é âëàñíié äåðæàâi ãíîáëÿòü íå æèäiâ äàëåêî æîðñòîêiøå, íiæ ãíîáèëà Ìîñêîâùèíà æèäiâ. Êiëüêà ïðèêëàäiâ. Ó Ïàëåñòèíi æèëî 1948 ðîêó 200.000 õðèñòèÿí. Ðîêó 1969 çàëèøèëîñÿ ¿õ ëèøå 40.000. ×îìó? Áî içðà¿ëüñüêà âëàäà i ñóñïiëüñòâî âñiëÿêèìè óòèñêàìè, ãíîáëåííÿì çðîáèëè æèòòÿ õðèñòèÿí i ìóñóëüìàí ó Ïàëåñòèíi òàêèì ïåêëîì, ùî âîíè ìóñèëè âòiêàòè ç Ïàëåñòèíè, ïîêèíóâøè ñâî¿ ìàºòêè, ùîá óðÿòóâàòè áîäàé ñâîº æèòòÿ. Îòæå, æèäè âèãíàëè ç Ïàëåñòèíè 80 % õðèñòèÿí i ùå áiëüøå ìóñóëüìàí. À ÿêèé ïåêåëüíèé âåðåñê ç÷èíèëè áè æèäè â óñüîìó ñâiòi, ÿêáè õðèñòèÿíè âèãíàëè iç ÑØÀ ëèøå îäèí â³äñîòîê æèäiâ?!

 ²çðà¿ëüñüêié ðåñïóáëiöi iñíóº ïiäòðèìóâàíå óðÿäîì òîâàðèñòâî, ÿêå ìຠñâîºþ ìåòîþ î÷èñòèòè ¿¿ âiä ÓÑIÕ õðèñòèÿí i ìóñóëüìàí, îòæå, i çðóéíóâàòè ¿õ õðàìè. Íå òÿæêî óÿâèòè, ùî ðîáèëî áè ñâiòîâå æèäiâñòâî, ÿêáè â ÿêiéñü õðèñòèÿíñüêié ÷è ìóñóëüìàíñüêié äåðæàâi çàñíóâàëîñÿ òàêå ñàìå òîâàðèñòâî, àëå ñêåðîâàíå ïðîòè æèäiâ. Æèäiâñüêà ïðîïàãàíäà íà âåñü ãîëîñ êðè÷èòü, ùî ²çðà¿ëüñüêà ðåñïóáëiêà º äåìîêðàòè÷íà. Îñü êiëüêà ïðèêëàäiâ ¿¿ „äåìîêðàòè÷íîñòi“. Çà ¿¿ çàêîíàìè øëþá îñîáè æèäiâñüêî¿ âiðè ç îñîáîþ íåæèäiâñüêî¿ âiðè ââàæàºòüñÿ çà íåïðàâîñèëüíèé, íåçàêîííèé. Ïðàâíèì øëþáîì çàêîí ââàæຠëèøå òîé, ùî éîãî äàâ ðàáèí. Äî Ïàëåñòèíè ïåðåñåëèëîñÿ ÷èìàëî æèäiâ, ùî ìàëè æiíîê õðèñòèÿíîê ÷è àòå¿ñòîê.  ²çðà¿ëüñüêié ðåñïóáëiöi íå ëèøå òi æiíêè, àëå é ¿õíi ÷îëîâiêè æèäè òà äiòè îïèíèëèñÿ â ïîâíîìó áîéêîòi. ¯õ ãíîáèëè òà çíóùàëèñÿ âñiìà ñïîñîáàìè. ¯õíiõ äiòåé ó øêîëàõ íåìèëîñåðäíî áèëè, ïðîçèâàþ÷è ´îÿìè. Íàâiòü ÷èñòîêðîâíi æèäè æèäiâñüêî¿ âiðè íå âñi ìàþòü îäíàêîâi ïðàâà. Íàïðèêëàä, ëèøå ïðàâîâiðíi æèäè – àøêåíàçi – ìàþòü âñi ïðàâà, à ïîñòóïîâi, òîáòî ðåôîðìîâàíi, íå ìàþòü ïðàâà ìàòè íàâiòü ñèíàãîã. Äî Içðà¿ëþ ïðè¿õàëî ÷èìàëî àôðèêàíñüêèõ æèäiâ (æèäiâñüêî¿ âiðè). ªâðîïåéñüêi æèäè â Içðà¿ëi ñòàâëÿòüñÿ äî íèõ ç ïîãîðäîþ, íå äîïóñêàþòü äî ñâî¿õ ñèíàãîã ÷è òîâàðèñòâ. Içðà¿ëüñüêà ðåñïóáëiêà ìຠ„Çàêîí ïðî ðåïàòðiàíòiâ“. Çà íèì êîæíèé æèä ìຠíi÷èì íå îáìåæåíå ïðàâî îñåëèòèñÿ íà ñòàëî â ²çðà¿ëüñüêié ðåñïóáëiöi i áóòè ¿¿ ãðîìàäÿíèíîì ç óñiìà ïðàâàìè. Ïîëüñüêèé æèä Îñâàëüä Ðóôåéñèí, ðÿòóþ÷è ñâîº æèòòÿ âiä ãiòëåðiâöiâ, ïåðåõîâóâàâñÿ 18 ìiñÿöiâ ó ïîëüñüêîìó êàòîëèöüêîìó ìîíàñòèði. Òàì âií âèõðåñòèâñÿ i ñòàâ êàòîëèöüêèì ÷åíöåì. Âií íå â³äðiêàâñÿ ñâ æèäiâñüêî¿ íàðîäíîñòi, íàâiòü áóâ ñiîíiñòîì. Âií ïåðå¿õàâ 1959 ðîêó äî Içðà¿ëþ i ïîïðîñèâ äàòè éîìó ãðîìàäÿíñòâî ²çðà¿ëüñüêî¿ ðåñïóáëiêè. ¯¿ óðÿä âiäìîâèâ éîìó, áî îñîáà íàâiòü æèäiâñüêî¿ íàðîäíîñòi, àëå íåæèäiâñüêî¿ âiðè íå ìຠïðàâà áóòè ãðîìàäÿíèíîì ²çðà¿ëüñüêî¿ äåðæàâè. À ùî ñòàëîñÿ áè ç òèìè ÷ëåíàìè ïàðëàìåíòó ÿêî¿ñü õðèñòèÿíñüêî¿ ÷è ìóñóëüìàíñüêî¿ äåðæàâè, ÿêi çàïðîïîíóâàëè á óõâàëèòè çàêîí, çà ÿêèì îñîáà æèäiâñüêî¿ âiðè íå ìຠïðàâà áóòè ãðîìàäÿíèíîì ¿õíüî¿ äåðæàâè? Ïàðëàìåíò ²çðà¿ëüñüêî¿ ðåñïóáëiêè óõâàëèâ 1965 ðîêó çàêîí, ÿêèé ñóâîðî êàðຠòèõ, ÿêi íàâåðòàþòü æèäiâñüêèõ äiòåé òà ìîëîäü íà õðèñòèÿíñòâî. Çàêîíè ÑÐÑÐ êàðàþòü êàòîðãîþ òèõ, õòî íàâ÷ຠäiòåé òà ìîëîäü õðèñòèÿíñüêèì ìîëèòâàì òà iäåÿì. Æèäiâñüêà þðáà â Içðà¿ëi ÁÅÇÊÀÐÍÎ áàãàòî ðàçiâ íàïàäàëà íà õðèñòèÿíñüêi öåðêâè i ðîçãàíÿëà òèõ, ùî ìîëèëèñÿ. Âåëèêi

308

309

÷àñîïèñè â óñüîìó ñâiòi ìîâ÷àëè. À ÿê áè âîíè êðè÷àëè, êîëè áè äåñü ó ñâiòi õðèñòèÿíñüêà þðáà íàïàëà á íà æèäiâñüêó ñèíàãîãó? Óðÿä Içðà¿ëþ òèì÷àñîâî ïðèïèíèâ 1946 ðîêó ãðîìàäÿíñüêi äåìîêðàòè÷íi ñâîáîäè òà ïðàâà. Öå „òèì÷àñîâî“ òÿãíåòüñÿ äîñi. Ãðîìàäÿíñüêi äåìîêðàòè÷íi ïðàâà ëèøèëèñÿ ëèøå íà ñòîðiíêàõ Êîíñòèòóöi¿. Äîñòåìåííî òàê ÿê ó ÑÐÑÐ. Îòæå, íå äèâíî, ùî íàâiòü æèäè, ÿêi çâèêëè ìàòè äåìîêðàòè÷íi ïðàâà â iíøèõ äåðæàâàõ, òiêàþòü ç Içðà¿ëþ. Íàïðèêëàä, ç òèõ, ùî ïðè¿õàëè ç Àíãëi¿, 90 % ïîâåðíóëèñÿ äî Àíãëi¿. Íàâiòü ç ïîëüñüêèõ æèäiâ 35 % âòiêëî ç Içðà¿ëþ äî ÑØÀ. À íiõòî íå ìîæå âè¿õàòè ç Içðà¿ëþ áåç îêðåìîãî äîçâîëó óðÿäó. Îäåðæàòè æ òîé äîçâië íàäçâè÷àéíî òÿæêî. ßêáè íå öÿ ôàêòè÷íà çàáîðîíà âè¿çäèòè, òî áiëüøå ÿê ïîëîâèíà æèäiâ Içðà¿ëüñüêî¿ ðåñïóáëiêè âè¿õàëà áè ç íå¿. ×è íå òå ñàìå º â òàêîìó æ „äåìîêðàòè÷íîìó“ ÑÐÑÐ? Ïîâíó âiäïîâiäàëüíiñòü çà òå, ùî äiºòüñÿ íà Áëèçüêîìó Ñõîäi, íåñóòü Âåëèêîáðèòàíiÿ òà ÑØÀ. Âîíè æ ñòâîðèëè ²çðà¿ëüñüêó ðåñïóáëiêó. Òî¿ ðåñïóáëiêè íå iñíóâàëî á áåç ¿õíüî¿ äîïîìîãè. Ç áàãàòüîõ ôàêòiâ ¿õíüî¿ äîïîìîãè çãàäàºìî òóò ùå äâà. ÎÎÍ ìàëà óõâàëèòè ðîçïîäië Ïàëåñòèíè íà äâi ÷àñòèíè – æèäiâñüêó é àðàáñüêó. Äëÿ òîãî òðåáà áóëî ìàòè äâi òðåòèíè ãîëîñiâ ÷ëåíiâ ÎÎÍ. Òèõ äâîõ òðåòèí ãîëîñiâ çà ðîçïîäië íå áóëî. Ìiæ òèìè, ùî ïðîòè, áóëè, íàïðèêëàä, Ãðåöiÿ, Ëiáåðiÿ, Ãà¿òi, Ôiëiïï³íè. Òàêi äåðæàâè îäåðæóâàëè âiä ÑØÀ âåëèêó äîïîìîãó. Îòæå, ïðåçèäåíò Ã. Òðóìåí çàãðîçèâ, ùî âií ïðèïèíèòü äîïîìîãó ¿ì, ÿêùî íå ãîëîñóâàòèìóòü ÇÀ ðîçïîäië Ïàëåñòèíè. Êðiì òîãî, 26 ñåíàòîðiâ ÑØÀ äóæå íàòèñíóëè íà 12 ÷ëåíiâ ÎÎÍ, ÿêi íå õîòiëè ãîëîñóâàòè çà ðîçïîäië Ïàëåñòèíè. Ïiä òàêèì âåëèêèì òèñêîì ÑØÀ ÎÎÍ óõâàëèëà 29.11.1947 ð. ðîçïîäië Ïàëåñòèíè íà äâi ÷àñòèíè. Ïðèãàäàéìî, ùî âëàñíèêàìè 96 % òî¿ çåìëi áóëè àðàáè. Êiëüêà Ðèìñüêèõ Ïàï áàãàòî ðàçiâ âèñòóïàëè îôiöiéíî ïðîòè âñüîãî æèäiâñòâà, áî ñàìå æèäiâñòâî ó ùîäåííié äiÿëüíîñòi i ó „Òàëìóäi“ âèÿâèëî ñâîþ çàïåêëó íåíàâèñòü i âîðîæíå÷ó äî õðèñòèÿíñòâà. Òîæ íå äèâíî, ùî êàòîëèöüêi ïiâäåííî-àìåðèêàíñüêi äåðæàâè áóëè ïðîòè òîãî, ùîáè ïðèéíÿòè Içðà¿ëü äî ÎÎÍ, ïîãîòiâ ùå é òîìó, ùî êàòîëèöüêà öåðêâà ââàæàëà ªðóñàëèì çà õðèñòèÿíñüêó ñâÿòèíþ i êîëèñü (ó XIII ñò.) áëàãîñëîâèëà i äîïîìàãàëà õðåñòîíîñöÿì âèçâîëÿòè ªðóñàëèì âiä íåõðèñòèÿíñüêî¿, ìóñóëüìàíñüêî¿ âëàäè. Òîæ ìiíÿòè ìóñóëüìàíñüêó âëàäó íà iíøó íåõðèñòèÿíñüêó – æèäiâñüêó – íå áóëî æîäíîãî ñåíñó. Áåç ãîëîñiâ ïiâäåííî-àìåðèêàíñüêèõ äåðæàâ íå áóëî ïîòðiáíî¿ áiëüøîñòi ãîëîñiâ ÷ëåíiâ ÎÎÍ. Îòæå, çàñòóïíèê ìåðà ìiñòà Íüþ-Éîðêà æèä Ì. Ñiëâåð íàìîâèâ ñâîãî àìåðèêàíñüêîãî îñîáè310

ñòîãî ïðèÿòåëÿ êàðäèíàëà Â. Ñïåëìàíà, ùîáè òîé âïëèíóâ ñâî¿ì êàðäèíàëüñüêèì àâòîðèòåòîì íà óðÿäè ïiâäåííî-àìåðèêàíñüêèõ äåðæàâ, àáè âîíè ãîëîñóâàëè çà ïðèéíÿòòÿ Içðà¿ëþ äî ÎÎÍ. Â. Ñïåëìàí öå çðîáèâ, òi äåðæàâè ãîëîñóâàëè çà ïðèéíÿòòÿ. Àæ íàäòî âåëèêó ïðèÿçíü óðÿäó ÑØÀ äî ²çðà¿ëüñüêî¿ ðåñïóáëiêè ïîêàçóº, íàïðèêëàä, òàêèé ôàêò (îäèí ³ç òèñÿ÷). Ëiòàêè ²çðà¿ëüñüêî¿ ðåñïóáëiêè çáîìáóâàëè i çàòîïèëè 8.06.1967 ð. â Ñåðåäçåìíîìó ìîði âiéñüêîâèé êîðàáåëü ÑØÀ „Ëiáåðòi“, òàì çàãèíóëî ïîíàä 100 àìåðèêàíöiâ. ²çðà¿ëüñüêi ëiòàêè çàòîïèëè „Ëiáåðòi“ íå ïîìèëêîâî, áî ìàëè 5 ãîäèí ÷àñó áà÷èòè ïðàïîð ÑØÀ íà òîìó êîðàáëi. Òàêèé â÷èíîê º çàêîííîþ ïðè÷èíîþ âiéíè. Óðÿä ÑØÀ îáìåæèâñÿ ëàãiäíèì ïàïåðîâèì ïðîòåñòîì. À ïðèãàäàéìî, ùî óðÿä ÑØÀ ïðîãîëîñèâ 1917 ðîêó âiéíó Íiìå÷÷èíi îôiöiéíî çà òå, ùî íiìåöüêi ïiäâîäíi ÷îâíè ÍIÁÈ çàòîïèëè êîðàáåëü ÑØÀ „Ñóêñåñ“. Ïðîâiäíèêè ñâiòîâîãî æèäiâñòâà ñïðè÷èíèëè Ïåðøó i Äðóãó ñâiòîâi âiéíè. Âîíè æ ñïðè÷èíÿòü i Òðåòþ ñâiòîâó âiéíó. Íàñëiäêè Ïåðøî¿ – 150 ìiëüéîíiâ ðàáiâ, 150 ìiëüéîíiâ òðóïiâ i ðóìîâèùà ó Ñõiäíié ªâðîïi. Íàñëiäêè Äðóãî¿ – 700 ìiëüéîíiâ ðàáiâ, 70 ìiëüéîíiâ ìåðöiâ, ðóìîâèùå ìàéæå ó âñié ªâðîïi. Íàñëiäêè Òðåòüî¿ – ìiëüÿðäè ìåðöiâ, ðóìîâèùå íà âñié íàøié ïëàíåòi, à ìîæå é ðîçðèâ ¿¿ íà øìàòêè òà ïîïië.

Îðãàíiçàöiþ Îᒺäíàíèõ Íàöié (ÎÎÍ) çàñíóâàëè ïåðåìîæöi ó Äðóãié ñâiòîâié âiéíi 26.06.1945 ð. ó Ñàí-Ôðàíöèñêî. ¯¿ ñòàòóò óêëàëè ìîñêîâñüêi øïèãóíè, ìàôiîçíi ñëóãè, ï’ÿòè- i øåñòèêîëîííèêè: Àëäæåð Ãiñ (àìåðèêàíåöü), Ëåâ Ïàñëîâñüêèé (ìîñêâèí-åìiãðàíò), Ãàðði Äåêñòåð Ãâàéò (æèä) i Åéá Ôîðòàñ (æèä). À. Ãiñ ãîëîñóâàâ íà ìiæíàðîäíié êîíôåðåíöi¿, ÿêà çàòâåðäèëà òîé ñòàòóò. Âií æå áóâ i ïåðøèì ãîëîâîþ ÎÎÍ – Ãåíåðàëüíèì Ñåêðåòàðåì. Çà òèì ñòàòóòîì äåðæàâè-÷ëåíè ÎÎÍ çðiêàþòüñÿ ïîâíî¿ äåðæàâíî¿ ñàìîñòiéíîñòi, ïåðåäàþ÷è ÷àñòèíó ñâ äåðæàâíî¿ âëàäè ÎÎÍ. Ïåðøà êîìóíiñòè÷íà äåðæàâà ó ñâiòi ÑÐÑÐ ìຠùå é ïîçàñòàòóòíi ïðàâà. Íàïðèêëàä, óðÿäè ÑÐÑÐ i ÑØÀ òàºìíî âiä iíøèõ óðÿäiâ ïîãîäèëèñÿ, ùî ãîëîâîþ Ðàäè Áåçïåêè ìóñèòü çàâæäè áóòè óïîâíîâàæåíèé ÑÐÑÐ. I ñïðàâäi, íèì áóëè: Àðêàäié Ñàâåëüºâ (1946–49), Êîíñòàíòèí Çií÷åíêî (1950–53), Iëëÿ ×åðíèøåâ (1953–57), À. Äîáðèíií (1957–60), ¥åîð´ié Àðêàäüºâ (1960–62), ªâãåí Êèñåëüîâ (1962–63), Âîëîäèìèð Ñóñëîâ (1963–65). À ãîëîâà Ðàäè Áåçïåêè ìຠâ ÎÎÍ òàêó ïîñàäó, ÿê âiéñüêîâèé ìiíiñòð ó äåðæàâi, òîáòî éîìó ïiäëÿãàþòü âñi âiéñüêà ÎÎÍ. Ùîáiëüøå, âií º é êåðiâíèêîì Ïîëiòè÷íîãî Âiääiëó ÎÎÍ. Êðiì íüîãî, îäíèì iç çàñòóïíèêiâ ãîëîâè ÎÎÍ ìóñèòü çàâæäè áóòè ìîñêâèí. Êîëè ãîëîâîþ ÎÎÍ áóâ áiðìiºöü Ó. Òàí, òî éîãî çàñòóïíèêàìè áóëè: ìîñêâèí ¥. Àðêàäüºâ òà àìåðèêàíñüêèé íåãð, êîìóíîëþá øåñòèêîëîííèê Ð. Áîí÷. ÎÎÍ ñòðóêòóðîâàíà ÿê äåðæàâíèé óðÿä. Âîíà ìຠïðåçèäåíòà – Ãåíåðàëüíîãî Ñåêðåòàðÿ, ïàðëàìåíò – Çàãàëüíi Çáîðè ÷ëåíiâ-äåðæàâ, ñåíàò – Ðàäó Áåçïåêè, ìiíiñòåðñòâà: åêîíîìiêè, ôiíàíñîâèé âiääië, ïðàâîñóääÿ – ïðàâíè÷èé âiääië, ïðàöi – Ìiæíàðîäíà Óñòàíîâà Ïðàöi, çäîðîâ’ÿ – Ñâiòîâà Óñòàíîâà Çäîðîâ’ÿ, ñiëüñüêîãî ãîñïîäàðñòâà – ñiëüñüêîãîñïîäàðñüêà i õàð÷îâà óñòàíîâà, ïîøòè – Ìiæíàðîäíå Ïîøòîâå Îᒺäíàííÿ, ñêàðáó – Ìiæíàðîäíà Ãðîøîâà Ôóíäàöiÿ, iíôîðìàöiéíå – ïðåñîâèé âiääië,

àòîìíî¿ åíåðãi¿ – Ìiæíàðîäíà Ñëóæáà Àòîìíî¿ Åíåðãi¿ i ò. ï. ÎÎÍ ìຠâëàñíå âiéñüêî ç âëàñíèì Ãåíåðàëüíèì Øòàáîì. ÎÎÍ ñòàòóòîì ìຠïðàâî ïðèìóñèòè âiéñüêîâîþ ñèëîþ ÷è åêîíîìi÷íèì òèñêîì ñâî¿õ ÷ëåíiâ-äåðæàâ âèêîíóâàòè íàêàçè ÎÎÍ. À ôàêòè÷íî – íå ëèøå ÎÎÍ, Ãåíåðàëüíèõ Àñàìáëåé, óïîâíîâàæåíèõ âiä äåðæàâ-÷ëåíiâ, àëå é íàêàçè óðÿäó ÎÎÍ – Ðàäè Áåçïåêè. À âîíà ñêëàäàºòüñÿ ç ï’ÿòüîõ óïîâíîâàæåíèõ íàéìîãóòíiøèõ äåðæàâ: ÑØÀ, ÑÐÑÐ, Âåëèêîáðèòàíi¿, Ôðàíöi¿ i Êèòàþ, ÿêi ìàþòü ñòàëî ñâî¿õ óïîâíîâàæåíèõ ó òié Ðàäi òà ï’ÿòüîõ íåñòàëèõ óïîâíîâàæåíèõ iíøèõ äåðæàâ, ÿêi ÷åðãóþòüñÿ. Ùîá çàïåâíèòè ñâîþ íàéâèùó âëàäó â öüîìó ñâiòîâîìó íàäóðÿäi, ïåðåìîæöi â îñòàííié âiéíi íàäàëè ñîái ïðàâî „âåòî“. Íàâiòü ëèøå îäèí ç òèõ ï’ÿòüîõ ñòàëèõ óïîâíîâàæåíèõ ìຠïðàâî ñêàñóâàòè óõâàëó âñiº¿ Ðàäè Áåçïåêè. Iíøèìè ñëîâàìè – ÎÎÍ íå ëèøå íå ìຠñèëè, àëå é íå ìຠïðàâà óõâàëþâàòè ùîñü òàêå, ùî íå ïîäîáàºòüñÿ ÿêiéñü îäíié ç òèõ ï’ÿòüîõ ìîãóòíiõ äåðæàâ. Óïîâíîâàæåíèé ÑÐÑÐ âäàâàâñÿ äî òîãî „âåòî“ âæå ïîíàä 100 ðàçiâ. Îòæå, âñÿ ÎÎÍ º ëèøå ïàðàâàíîì, ùî çà íèì õîâàºòüñÿ äèêòàòóðà ï’ÿòüîõ íàääåðæàâ. Òà íàâiòü i íå ï’ÿòüîõ, àëå ëèøå îäíî¿ ç íèõ. Òàêèì ÷èíîì, ùîá ðîçâ’ÿçàòè ÿêóñü áiëüøó ñïðàâó, òðåáà, íàñàìïåðåä, ùîá ¿¿ ðîçâ’ÿçàëè òi ï’ÿòü íàääåðæàâ. Ôàêòè÷íî òàê òåïåð i ðîçâ’ÿçóºòüñÿ áiëüøiñòü ñâiòîâèõ ñïðàâ, à â ÎÎÍ ëèøå áàãàòî áàëàêàþòü. Öå äåìîêðàòiÿ, ÷è ãëóì íàä äåìîêðàòiºþ? À äåìîêðàòè ìàþòü ÎÎÍ çà çàðîäîê ñâiòîâîãî íàäóðÿäó. Ùî æ ìîæå âèðîñòè ç òàêîãî øàõðàéñüêîãî, áðåõëèâîãî çàðîäêó? Ïóíêò 1-èé ðîçäiëó I-ãî ñòàòóòó ÎÎÍ êàæå: „...ïîëàãîäæóâàòè ìèðíèìè çàñîáàìè ìiæíàðîäíi ñóïåðå÷êè“. À ïóíêò 43 êàæå: „Âñi ÷ëåíè ÎÎÍ ìóñÿòü íà çàêëèê Ðàäè Áåçïåêè äàòè Ðàäi ñâî¿ âiéñüêà, ùîá óòðèìàòè ìèð i áåçïåêó“. Ïóíêò 2-èé ñòàòóòó êàæå: „Íi÷îãî â öüîìó ñòàòóòi íå äຠïðàâà ÎÎÍ âòðó÷àòèñÿ â äîìàøíi ñïðàâè äåðæàâ, ÷ëåíiâ ÎÎ͓. À â íàñòóïíîìó ïóíêòi íàïèñàíî: „... Àëå öÿ çàñàäà íå çàáîðîíÿº âæèòè ïðèìóñîâèõ çàõîäiâ, çàçíà÷åíèõ ó VII ðîçäiëi“. Ó ïóíêòàõ 3-îìó òà 4-îìó II-ãî ðîçäiëó ñòàòóòó íàïèñàíî: „Âñi ÷ëåíè ÎÎÍ ìóñÿòü ïîëàãîäæóâàòè ñâî¿ ñóïåðå÷êè ìèðíèìè ñïîñîáàìè i òàêèìè çàñîáàìè, ùîá ìiæíàðîäíèé ìèð, áåçïåêà i ñïðàâåäëèâiñòü íå áóëè ïîðóøåíi. Âñi ÷ëåíè ìóñÿòü ñòðèìóâàòèñÿ ó ñâî¿õ ìiæíàðîäíèõ ñòîñóíêàõ âiä çàñòîñóâàííÿ âiéñüêîâî¿ ñèëè ÷è åêîíîìi÷íîãî òèñêó ñóïðîòè íåïîðóøíîñòi êîðäîíiâ ÷è ïîëiòè÷íî¿ íåçàëåæíîñòi êîæíîãî ÷ëåíà-äåðæàâè“. À ÿê ÷ëåíè ÎÎÍ ïîëàãîäæóâàëè ñóïåðå÷êè â Êîðå¿, ó ’ºòíàìi, â Êîí´î, Ðîäåçi¿, Ïiâäåííié Àìåðèöi, ó ×åõîñëîâà÷÷èíi, Ìàäÿðùèíi, â Óêðà¿íi, Åñòîíi¿, Ëàòâi¿, Ëèòâi òà â iíøèõ äåðæàâàõ?

312

313

XI.

ÎÐÃÀͲÇÀÖ²ß ÎÁ’ªÄÍÀÍÈÕ ÍÀÖ²É

Ïóíêò 39 êàæå: „Ðàäà Áåçïåêè ìຠâèçíà÷àòè, ÷è º íåáåçïåêà ìèðîâi, ÷è íåìà. I öÿ Ðàäà ìຠóõâàëþâàòè çàõîäè ïðîòè òî¿ íåáåçïåêè“. ×è öÿ Ðàäà óõâàëèëà, ùî º íåáåçïåêîþ ìèðîâi ó âèùåçãàäàíèõ äåðæàâàõ? Ïóíêò 46-èé êàæå: „ßêi ñàìå ñëiä çàñòîñóâàòè çàõîäè, ÷è âèêîðèñòàòè âiéñüêî – âèçíà÷ຠÐàäà Áåçïåêè ç Ãåíåðàëüíèì Øòàáîì ÎÎ͓. À ãîëîâîþ òî¿ Ðàäè òà Øòàáó º çàâæäè ìîñêâèí. Îòæå, ôàêòè÷íî âèçíà÷ຠÌîñêîâùèíà. À ëåãêîâiðíi ëþäè äèâóþòüñÿ: ÷îìó ÎÎÍ íå çàñòîñîâóº òî¿ ñèëè ïðîòè êîìóíiñòè÷íèõ äåðæàâ, à çàñòîñîâóº ëèøå ïðîòè íåêîìóíiñòè÷íèõ, ÿê, íàïðèêëàä, ïðîòè íàöiîíàëüíî¿ Êàòàí´è. Äèâóþòüñÿ, ÷îìó â Êîðå¿ òà ó ’ºòíàìi àìåðèêàíñüêi ãåíåðàëè ìàëè íàêàç ÍÅ ïåðåìàãàòè êîìóíiñòè÷íîãî âiéñüêà. ÎÎÍ ïðîãîëîñèëà: „... Ïiäêîðåííÿ íàðîäiâ ïiä ÷óæå ïàíóâàííÿ, ¿õ âèçèñê, çàïåðå÷åííÿ ¿õ îñíîâíèõ ëþäñüêèõ ïðà⠖ âñå òàêå íåñïðèéíÿòíå äëÿ ñòàòóòó ÎÎÍ i çàãðîæóº ñâiòîâîìó ìèðîâi òà ìiæíàðîäíié ñïiâïðàöi. Òðåáà ïîðîáèòè íåãàéíî çàõîäè, ùîá íàðîäè ïiä ÷óæîþ âëàäîþ ïåðåáðàëè ó ñâî¿ ðóêè äåðæàâíó âëàäó íà ñâî¿õ çåìëÿõ. I öå áåç æîäíèõ çàñòåðåæåíü i îáìåæåíü, à ëèøå âiäïîâiäíî äî ¿õíüî¿, âiëüíî âèñëîâëåíî¿ âîëi. Âñi íàðîäè, áåç ðiçíèöü ðàñè, âiðè, ìóñÿòü ìàòè ïîâíó äåðæàâíó íåçàëåæíiñòü i âîëþ“. Óõâàëèâøè òàêå, ÎÎÍ âèáðàëà 1954 ðîêó íà ñâî¿õ Çàãàëüíèõ Çáîðàõ ïîñòiéíó êîìiñiþ, ÿêié äîðó÷èëè ïèëüíóâàòè, ùîá öþ óõâàëó çäiéñíþâàëè âñi äåðæàâè, ÷ëåíè ÎÎÍ. Íà ãîëîâó òî¿ êîìiñi¿ âèáðàëè... ìîñêâèíà, óïîâíîâàæåíîãî ÑÐÑÐ. Ìàôiîçíà ïðîïàãàíäà çðîáèëà ÎÎÍ ÿêîþñü „ñâÿòîþ ñâÿòèõ“, ºäèíîþ íàäiºþ íà ìèð òà äîáðîáóò ó ñâiòi. Çàñëiïëåíi òîþ ïðîïàãàíäîþ, ëåãêîâiðè íå áà÷àòü i íå õî÷óòü áà÷èòè, ùî òà ÎÎÍ àíi ñëîâå÷êîì íå çàïðîòåñòóâàëà, ïðî äiþ i çãàäóâàòè íåìà ùî, ïðîòè ãíîáëåííÿ ìiëüéîíiâ ëþäåé ó ÑÐÑÐ, ïðîòè êðèâàâîãî ïðèäóøåííÿ Ìîñêâîþ áîðîòüáè çà íàðîäíó âîëþ i ïðàâà ëþäèíè â Óêðà¿íi, Ìàäÿðùèíi, ×åõîñëîâà÷÷èíi. Ùîãiðøå! Ñàìà ÎÎÍ êðèâàâî ñêàòóâàëà Êàòàí´ó çà ¿¿ áàæàííÿ âîëi. Íåìà íi÷îãî äèâíîãî â òîìó, ùî ãîëîâàìè ÎÎÍ çàâæäè áóëè êîìóíiñòè, ñîöiàëiñòè. Òàêi áóëè êîìóíiñò À. Ãiñ, ñîöiàëiñò øåñòèêîëîííèê Òðþ´âå Ëi, ñîöiàëiñò, ìîñêâîëþá i ïîãàíèí Ó. Òàí òà iíøi. À ÿê ¿õ âèáèðàþòü – ïîêàçóº âèáið Ò. Ëi. Éîãî êàíäèäàòóðó âèñóíóâ ìîñêîâñüêèé øïèãóí À. Ãiñ. Ó ïîïåðåäíiõ âèáîðàõ êàíäèäàò-êàíàäåöü îäåðæàâ 8 ãîëîñiâ ç óñiõ 11. Îòæå, éîãî ìàëè áè îáðàòè íà ãîëîâó ÎÎÍ. Ìîñêîâñüêèé ïîñîë äî ÑØÀ À. Ãðîìèêî çàãðîçèâ ñâî¿ì „âåòî“, ÿêùî íå âèáåðóòü Ò. Ëi. À ùîá éîãî íàïåâíî âèáðàëè, òî À. Ãiñ i À. Ãðîìèêî çàæàäàëè, ùîáè

âèáðàëè âiäêðèòèì ãîëîñóâàííÿì, à íå òàºìíèì, ÿê òîãî âèìàãຠñòàòóò ÎÎÍ. Òîæ âèáðàëè Ò. Ëi âiäêðèòèì ãîëîñóâàííÿì, æîäíèé ÷ëåí ÎÎÍ íå çàïðîòåñòóâàâ ïðîòè òàêîãî ïîðóøåííÿ ñòàòóòó ÎÎÍ. I öå íàçèâàºòüñÿ äåìîêðàòiºþ. Ùîáè çàõîâàòè òàêó „äåìîêðàòè÷íiñòü“ ÎÎÍ, àâòîð ñòàòóòó ÎÎÍ À. Ãiñ çàïðîâàäèâ ó òîìó ñòàòóòi çàñàäó: „Îäèí ãîëîñ êîæíié äåðæàâi, ìàëié ÷è âåëèêié. Àëå âåëèêi äåðæàâè ìóñÿòü äàâàòè ãðîøi íà äiÿëüíiñòü ÎÎÍ ïðîïîðöiéíî äî ñâîãî áàãàòñòâà“. ÑØÀ ïëàòÿòü 30 % óñüîãî ði÷íîãî êîøòîðèñó ÎÎÍ. Òàê çà ñòàòóòîì, à ôàêòè÷íî ÑØÀ ïëàòÿòü áiëüøå. Íàïðèêëàä, çà 1948–63 ðîêè ÑØÀ äàëè ÎÎÍ 1.864.218.000 äîëàðiâ, ùî ñêëàäຠ47 % âñiõ âèäàòêiâ. Ðåøòó äàëè 109 iíøèõ äåðæàâ, òà é òî íå âñi, à çàáîðãóâàëè 123.791.131 äîëàð, i ÎÎÍ ìóñèëà ïîçè÷àòè. Âîíà âèïóñòèëà ïîçè÷êîâèõ çîáîâ’ÿçàíü íà 200 ìiëüéîíiâ äîëàðiâ. ÑØÀ ïîçè÷èëè áåç íàäi¿, ùî ¿ì âiääàäóòü 100 ìiëüéîíiâ äîëàðiâ. ÑÐÑÐ íå ïîçè÷èâ íi÷îãî. Êðiì òîãî, ÑØÀ äàëè íà áóäîâó áóäèíêó ÎÎÍ ó Íüþ-Éîðêó 60 ìiëüéîíiâ äîëàðiâ. Ôàêòè÷íî ÑØÀ äàþòü ÎÎÍ ði÷íî 146.200.000 äîëàðiâ (öå – 43,7 % êîøòîðèñó ÎÎÍ). ÑÐÑÐ äຠði÷íî ëèøå 18.200.000 äîëàðiâ (öå – 5,4 % êîøòîðèñó ÎÎÍ). Ó Ñåíàòi ÑØÀ ãîëîñóâàëè çà ñòàòóò ÎÎÍ 89 ñåíàòîðiâ, ïðîòè – 2, óòðèìàëèñÿ 5. Îäèí ³ç òèõ, ùî ãîëîñóâàëè ïðîòè,– Äæ. Ëàíäæåð òîäi ñêàçàâ: „Ó ãëèáèíi ì äóøi ÿ ïåðåä÷óâàþ, ùî óõâàëà öüîãî ñòàòóòó ÎÎÍ ïðèçâåäå äî áåçïåðåðâíèõ âiéí. ß ïåðåä÷óâàþ, ùî óõâàëà îáåðíå â ðàáñòâî ñîòíi ìiëüéîíiâ ëþäåé âiä Ïîëüùi äî Iíäi¿, âiä Êîðå¿ äî ßâè òà iíøi ìiëüéîíè íà íàøié ïëàíåòi. Ó ò³é ÎÎÍ õîâàºòüñÿ âåëèêà íåáåçïåêà i íàøié äåðæàâi, ç íàøèìè âiëüíèìè, äåìîêðàòè÷íèìè óñòàíîâàìè. ß ãîëîñóþ ïðîòè, áî áà÷ó, ùî ñòàòóò ÎÎÍ çàïåðå÷óº Êîíñòèòóöiþ ÑØÀ, à òèì ìè, ñåíàòîðè, çðàäæóºìî íàøó ïðèñÿãó i íàøèõ âèáîðöiâ“. ×è öåé ñåíàòîð áóâ ïðîâèäåöü, ÷è äóìàâ âií ëîãi÷íî?

314

315

*** Óðÿäîâöiâ ÎÎÍ íàéìຠÃîëîâà ÎÎÍ i éîãî êàíöåëÿðiÿ. Âií ìຠïðàâî, íàâiòü îáâ’ÿçîê, íàéìàòè ãðîìàäÿí óñiõ äåðæàâ ÷ëåíiâ ÎÎÍ, íå ïèòàþ÷èñü çãîäè, ðåêîìåíäàöi¿ ¿õíiõ óðÿäiâ. Òà ôàêòè÷íî ãðîìàäÿíè âñiõ äåðæàâ, êðiì ÑØÀ, ìóñÿòü ìàòè âiä ñâî¿õ óðÿäiâ ïàñïîðò òà äîçâië âè¿õàòè, ùîá ó Íüþ-Éîðêó øóêàòè ïðàöi â ÎÎÍ. À óðÿä ÑÐÑÐ ïîâiäîìèâ Ãîëîâó ÎÎÍ,

ùîá âií íå íàéìàâ ãðîìàäÿí ÑÐÑÐ áåç äîçâîëó éîãî óðÿäó. Ãðîìàäÿíè ÑØÀ ìîæóòü áåç æîäíèõ ïåðåøêîä ïðèéòè äî êàíöåëÿði¿ ÎÎÍ i íàéíÿòèñÿ íà ïðàöþ â ÎÎÍ. Çàêîíè ÑØÀ çàáåçïå÷óþòü êîæíîìó ïîâíó âîëþ âèáèðàòè ïðàöþ. À îäåðæàâøè ïîñàäó â ÎÎÍ, çëî÷èíåöü, ÷è çðàäíèê, ÷è êîìóíiñò îäåðæóº îïiêó, çàõèñò ìàôiîçi â ÎÎÍ, áî óðÿä ÑØÀ íå ìຠïðàâà âèìàãàòè âiä Ãîëîâè ÎÎÍ âèãíàòè êîãîñü çi ñëóæáè, õî÷ áè òà îñîáà é áóëà ãðîìàäÿíèíîì ÑØÀ. Óðÿä ÑØÀ ìîæå ëèøå ïðîñèòè Ãîëîâó ÎÎÍ, ùîáè âií âèãíàâ. ßê ìè âæå çãàäóâàëè, âñi ãîëîâè ÎÎÍ áóëè øåñòèêîëîííèêè, îòæå, ìàôiîçíi ñëóãè, ÿêùî íå ñàìi ìàôiîçi. Óðÿä ÑØÀ âæå êiëüêà ðàçiâ ïðîñèâ ïðî öå ãîëiâ ÎÎÍ, i âîíè çàâæäè âiäìîâëÿëèñÿ âèãàíÿòè, âèêðó÷óþ÷èñü òèì, ùî, ìîâëÿâ, ¿õíÿ ïðîâèíà íå äîâåäåíà ñóäîâî. À äîâåñòè ñóäîâî óðÿä ÑØÀ íå çàâæäè ìîæå, áî íå ìຠïðàâà ïîêëèêàòè íà ñóä ñâiäêiâ, íå ãðîìàäÿí ÑØÀ, à ïðî çðàäíèöüêó äiÿëüíiñòü óðÿäîâöÿ ìîæóòü íàéáiëüøå ïîñâiä÷èòè òi, õòî ç íèì ïðàöþº â óñòàíîâi. Òàê ÎÎÍ ñòàëè äëÿ çðàäíèêiâ ÑØÀ ðàºì i çîëîòîþ íàãîäîþ âàëèòè ÑØÀ. I ñïðàâäi, âñi óðÿäîâöi â óðÿäi ÑØÀ, ÿêèõ óðÿä âèãíàâ ÷è ïiäîçðiâàâ ó çðàäi, ñòàëè äóæå âèñîêèìè óðÿäîâöÿìè ÎÎÍ ç âèñîêîþ ïëàòíåþ. Ñåðåä íèõ áàãàòî æèäiâ*. Ñëóæáà áåçïåêè ÑØÀ çíàéøëà áàãàòî êîìóíiñòiâ òà øïèãóíiâ ñåðåä óðÿäîâöiâ ÎÎÍ. Ñåíàòñüêà ñëiä÷à Êîìiñiÿ ïî÷àëà äîñëiäæóâàòè ìèíóëå òà äiÿëüíiñòü òèõ ³ç íèõ, ÿêi áóëè ãðîìàäÿíàìè ÑØÀ. Ãîëîâà ÎÎÍ Ò. Ëi äóæå îáóðèâñÿ öèì i ãîñòðî çàïðîòåñòóâàâ ïðîòè ñëiäñòâà, íàçèâàþ÷è éîãî äèêóíñòâîì, ñàìîñóäîì, î÷îðíþâàííÿì. Ñëiäñòâî âiäêðèëî çãðàþ ìîñêîâñüêèõ øïèãóíiâ ñåðåä óðÿäîâöiâ ÎÎÍ. Îäíèì ³ç íàéáiëüøèõ áóâ ãðîìàäÿíèí ÑØÀ, æèä, þðèñò Àâðàì Ôåëëåð. ßê ãðîìàäÿíèíà ÑØÀ ñóä ìàâ ïðàâî éîãî óâ’ÿçíèòè i êàðàòè. Îòæå, ùîá À. Ôåëëåð íå âèäàâ ñóäîâi iíøèõ ìîñêîâñüêèõ øïèãóíiâ òà ìàôiîçi ó ÎÎÍ, ìàôiÿ éîãî âáèëà, ïðîãîëîñèâøè, ùî âií íiáè ñàì, ç âëàñíî¿ âîëi âèñòðèáíóâ ³ç âiêíà ñâîãî ïîìåøêàííÿ íà 12-ìó ïîâåðñi. Êîëè âèñòðèáóâàâ, òî ç íèì ó ïîêî¿ áóâ Ãîëîâà ÎÎÍ Ò. Ëi. Äî ðå÷i, ïðåçèäåíò ×åõîñëîâà÷÷èíè Å. Áåíåø òåæ íiáè ç âëàñíî¿ âîëi âèñòðèáíóâ ç âiêíà i çàáèâñÿ. Òàê ñàìî ìiíiñòð ÑØÀ Äæ. Ôîðåñòåë íiáè ïîêií÷èâ ñâîº æèòòÿ ñàìîãóáñòâîì ó ëiêàðíi. Òàê ñàìî çàñòóïíèê ìiíiñòðà ÑØÀ Ã. Ä. Ãâàéò íàãëî ïîìåð („ç âëàñíî¿ âîëi“). Òàê ñàìî âèñîêi óðÿäîâöi ÑØÀ Óîëòåð Ñìiò i Äæîí Âiâàíò, øïèãóí Ë. Äîãàí i ùå ÷èìàëî iíøèõ, ÿêi çíàëè òàºìíèöi ìàôi¿. * ¯õ ñïèñîê äèâ. ó III ðîçäiëi öiº¿ êíèæêè. 316

Ñëóæáà áåçïåêè ÑØÀ âiäêðèëà 1949 ðîêó ñåðåä óðÿäîâöiâ ÎÎÍ 62 ìîñêîâñüêèõ øïèãóíà. Ç íèõ 29 áóëè ÷ëåíàìè ïîñîëüñòâ äî ÎÎÍ, îòæå, îñîáè, ùî ìàþòü ïðàâî äèïëîìàòè÷íî¿ íåäîòîðêàíîñòi. À 32 ç íèõ áóëè ó ñåáå âäîìà âèñîêèìè óðÿäîâöÿìè Ñëóæá áåçïåêè. Êðiì òîãî, âèêðèëà ùå 21 êîìóíiñòà. À ùî êîæíèé êîìóíiñò çàïðèñÿãàâñÿ øïèãóâàòè äëÿ ÑÐÑÐ, òî ðàçîì âèêðèëà 83 ìîñêîâñüêèõ øïèãóíiâ ëèøå 1949 ðîêó. À ïîòiì ùå áàãàòî áiëüøå. À ñêiëüêè íå âèêðèëà? Âåëèêèé àíãëiéñüêèé âèäàâåöü ÷àñîïèñiâ ëîðä Â. Áiâåðáðóê êàçàâ ÿíê³: „Âè, àìåðèêàíöi, ìàºòå â Íüþ-Éîðêó íàéáiëüøó ó ñâiòi i íàéíåáåçïå÷íiøó ìîñêîâñüêó ï’ÿòó êîëîíó – ÎÎ͓. Ñåðåä 377 àìåðèêàíöiâ, ÿêi ñëóæàòü â ÎÎÍ, ïîíàä 40 % ïiäîçðþâàíèõ ùîäî âiðíîñòi ÑØÀ. Ìàéæå âñi âîíè áóëè óðÿäîâöÿìè ÑØÀ, áiëüøiñòü ³ç íèõ ïåðåéøëè äî ÎÎÍ, óòiêàþ÷è âiä ñëiäñòâà Ñëóæáè áåçïåêè. Ñåíàòñüêà ñëiä÷à êîìiñiÿ äîñëiäèëà 1952 ðîêó ïîëiòè÷íi ïåðåêîíàííÿ 30 óðÿäîâöiâ ÎÎÍ (ãðîìàäÿí ÑØÀ). Âèÿâèëîñÿ, ùî âñiõ ¿õ óðÿä ÑØÀ âèãíàâ çi ñëóæáè, ïiäîçðþþ÷è ó ïîëiòè÷íié íåâiðíîñòi ÑØÀ. Íàâiòü ñàìå ïîñîëüñòâî ÑØÀ â ÎÎÍ ñêëàäàºòüñÿ ç øåñòèêîëîííèêiâ. Ìîñêîâùèíà ìàëà íåïèñàíó óãîäó ç Ãîëîâîþ ÎÎÍ Ò. Ëi, ùîáè âií íàéìàâ íà ñëóæáó â ÎÎÍ ïåðåâàæíî òàêèõ îñiá, ÿêèõ ïîðåêîìåíäóº ïîñîë ÑÐÑÐ. Ó Ìîñêâi êîìóíiñòè ç óñüîãî ñâiòó â÷àòüñÿ â ìîñêîâñüêèõ øêîëàõ íå ëèøå êîìóíiçìó, àëå é øïèãóíñòâó. Ãðîìàäÿíèí ÑØÀ, æèä Á. ¥åðáåðò áóâ ÷ëåíîì Ïîëiòáþðî ÊÏ ÑØÀ. Áóâ äóæå äiÿëüíèì i, ÿê êîæíèé êîìóíiñò, ìîñêîâñüêèì øïèãóíîì. Íå ÷åêàþ÷è ïîêè éîãî çëîâëÿòü íà ãàðÿ÷îìó é óâ’ÿçíÿòü, âií óòiê äî êîìóíiñòè÷íî¿ Ïîëüùi. Ïî ÿêîìóñü ÷àñi âií ïðè¿õàâ äî Íüþ-Éîðêà i ïðîäîâæóâàâ ñâîþ ïîïåðåäíþ äiÿëüíiñòü âæå öiëêîâèòî áåçïå÷íî, áî áóâ ÷ëåíîì ïîñîëüñòâà Ïîëüùi â ÎÎÍ. Ïîäiáíèõ âèïàäêiâ áàãàòî. Ãîëîâà ÎÎÍ Ò. Ëi ¿çäèâ äî Ìîñêâè êiëüêà ðàçiâ. Âií áóâ îñîáèñòèì ïðèÿòåëåì É. Ñòàëiíà. ßêáè íi! Òàæ êîëè âií áóâ íîðâåçüêèì ìiíiñòðîì, òî ðîáèâ çàõîäè, ùîáè Íîðâåãiÿ i Ìîñêîâùèíà ñïiëüíî áîðîíèëè Øïiöáåð´åí (âiä êîãî?) ó âiéíi. À âií æå äîáðå çíàâ, ç äîñâiäó iíøèõ äåðæàâ, äî ÷îãî ïðèçâîäèòü „ñïiëêà“ ç Ìîñêîâùèíîþ. Îòæå, âií áóâ ñâiäîìèì øåñòèêîëîííèêîì, òîáòî çðàäíèêîì ñâîãî øâåäñüêîãî íàðîäó, áóâ ìîñêîâñüêèì ÿíè÷àðîì. ÑÐÑÐ òà ÷èìàëî iíøèõ äåðæàâ çàïëàòèëè ëèøå ÷àñòèíó ñâî¿õ ÷ëåíñüêèõ âíåñêiâ äî ÎÎÍ. Îòæå, ÎÎÍ ìàëà ïîçè÷àòè. Âîíà âèïóñòèëà ïîçè÷êîâi çîáîâ’ÿçàííÿ íà 200 ìiëüéîíiâ äîëàðiâ. ÑØÀ äàëè 100 ìiëüéîíiâ äîëàðiâ. ÑÐÑÐ íå äàâ íi÷îãî, íàâiòü ñâîãî áîðãó íå ñïëàòèâ. Iíøi ÷ëåíè ÎÎÍ íå êâàïèëèñÿ äàâàòè, 317

çíàþ÷è, ùî ÑØÀ íå äîïóñòÿòü äî óïàäêó ÎÎÍ i çàïëàòÿòü çà âñiõ. I ñïðàâäi, ÎÎÍ ïîäàðóâàëè ç êèøåíi ÑØÀ íåñïëà÷åíèõ âíåñêiâ: Êóái – 140.000 äîëàðiâ, Þãîñëàâi¿ – 243.000 äîëàðiâ, Ïîëüùi – 512.000 äîëàðiâ, Áîëãàði¿ – 128.000 äîëàðiâ, Àëáàíi¿ – 25.000 äîëàðiâ, Iíäi¿ – 812.000 äîëàðiâ. Ìiæíàðîäíà Ôóíäàöiÿ äîïîìîãè äiòÿì º âiääiëîì ÎÎÍ, öiëêîâèòî îïàíîâàíà ñîöiàëiñòàìè òà êîìóíiñòàìè. Âîíà ïðîäຠâ óñüîìó ñâiòi ðiçäâÿíi ïîøòîâi êàðòêè, â ÿêèõ íåìà àíi íàòÿêó íà Ðiçäâî Õðèñòîâå. Ðîêó 1961 öåé âiääië íàçáèðàâ íà äèòÿ÷ó äîïîìîãó 22.959.796 äîëàðiâ. Ç íèõ ÑØÀ äàëè 12 ìiëüéîíiâ äîëàðiâ. Äåðæàâè, ÿêi îäåðæóþòü äîïîìîãó âiä öiº¿ Ôóíäàöi¿, ñàìi ðîçäàþòü ñâî¿ì äiòÿì, áåç æîäíîãî íàãëÿäó, êîíòðîëþ. Íàéïåðøå îäåðæóþòü êîìóíiñòè÷íi äåðæàâè. Òàê, 1960 ðîêó îäåðæàëè: Êóáà – 123.000 äîëàðiâ, Àëæèð – 570.000 äîëàðiâ, Ïîëüùà – 284.000 äîëàðiâ, Þãîñëàâiÿ – 147.000 äîëàðiâ. ÎÎÍ âçÿëà 1961 ðîêó ç öiº¿ Ôóíäàöi¿ 10 ìiëüéîíiâ äîëàðiâ íà óòðèìàííÿ ñâîãî âiéñüêà â Êîí´î. ÎÎÍ ìàþòü Ôóíäàöiþ äîïîìîãè âiäñòàëèì êðà¿íàì. 40 % ãðîøåé öiº¿ Ôóíäàöi¿ – öå ãðîøi ÑØÀ. Ôóíäàöiÿ äàëà êîìóíiñòè÷íié Êóái 1,6 ìiëüéîíà äîëàðiâ äîïîìîãè. Íà òié æå Êóái iñíóº òàê çâàíà Òåõíi÷íà øêîëà, ÿêà ôàêòè÷íî º âiéñüêîâî-òåõíi÷íîþ, â íié âèêëàäàþòü áàãàòî ìîñêâèíiâ, ÿêi çíàþòü iñïàíñüêó ìîâó. ÎÎÍ äàëà òié øêîëi 500.000 äîëàðiâ äîïîìîãè. ÎÎÍ óõâàëèëà ãîðè ëþäîëþáíèõ, âîëåëþáíèõ, ñïðàâåäëèâîëþáíèõ òîùî óõâàë. À ÷îìó æ âîíè ìîâ÷àòü, êîëè Ìîñêîâùèíà â ÑÐÑÐ óâ’ÿçíþº, êàòóº, âáèâàº, çíóùàºòüñÿ, âèçèñêóº ÌIËÜÉÎÍÈ íåïîâèííèõ ëþäåé, êîëè Ìîñêîâùèíà çàëiçîì i êðîâ’þ çäóøóº ðåâîëþöi¿ ðîáiòíèêiâ â Óêðà¿íi, Ñõiäíié Íiìå÷÷èíi, Ìàäÿðùèíi, ×åõîñëîâà÷÷èíi? Àíi ñëîâà çàñóäó íå âèéøëî ç ÎÎÍ ïðîòè Áåðëiíñüêîãî ìóðó, ïðîòè êàòîâàíèõ íå êîìóíiñòiâ ó ’ºòíàìi, Êîðå¿. Ùîãiðøå! Ñàìà æ ÎÎÍ âëàñíèì âiéñüêîì êðèâàâî çàäóøèëà ñïðîáó êàòàí´ñüêîãî íàðîäó çâiëüíèòèñÿ ç-ï³ä êîìóíiñòè÷íî¿ âëàäè Êîí´î. Ñåíàòîð ÑØÀ Ðîáåðò Òàôò ñêàçàâ ó Ñåíàòi: „ÎÎÍ – öå ïàñòêà, ÷èì ñêîðøå ÑØÀ ï³äóòü ç íå¿, òî ëiïøå çàäëÿ ÑØÀ“. Êîëèøíié ïðåçèäåíò ÑØÀ Ã. Ãóâåð êàçàâ: „Ìè, àìåðèêàíöi, ìóñèìî çðîçóìiòè, ùî ÎÎÍ íå ñïðîìîãëàñÿ äàòè íàì àíi ìàëåñåíüêî¿ íàäi¿ íà äîâãîòðèâàëèé ìèð. Íàâïàêè, ÎÎÍ çáiëüøèëà ìîæëèâîñòi âiéí. ßêùî ÎÎÍ íå âèêèíå ç³ ñâîãî ÷ëåíñòâà êîìóíiñòè÷íèõ äåðæàâ, òî ÑØÀ ìóñÿòü âèéòè ç ÎÎ͓.

Äîïîìîãîâà ³ ïåðåñåëåíñüêà óïðàâà Ïî ïîðàçöi Íiìå÷÷èíè 1945 ðîêó â íié æèëî êiëüêà ìiëüéîíiâ òàê çâàíèõ ïåðåìiùåíèõ îñiá, òîáòî íå íiìöiâ ïåðåâàæíî ç³ Ñõiäíî¿ ªâðîïè, êîëèøíiõ ïîëîíåíèõ, ðîáiòíèêiâ, ùî ¿õ Íiìå÷÷èíà ïîíàâîçèëà äî ñåáå íà ïðèìóñîâó ïðàöþ, i âòiêà÷iâ âiä ìîñêîâñüêî¿ íàâàëè çi Ñõiäíî¿ ªâðîïè. Öi ëþäè ó çðóéíîâàíié âùåíò Íiìå÷÷èíi ìàëè áè âèãèíóòè ç ãîëîäó, õîëîäó, ïîøåñòåé. Òîæ óðÿäè ÑØÀ i Âåëèêîáðèòàíi¿ çàçäàëåãiäü çàñíóâàëè îêðåìó óñòàíîâó ïðè ÎÎÍ – „Äîïîìîãîâó i ïåðåñåëåíñüêó óïðàâó“ (ÄÏÓ). Ãðîøi ¿é ìàëè áè äàâàòè âñi ÷ëåíè ÎÎÍ, àëå ôàêòè÷íî ÑØÀ äàâàëè 72 % âñiõ ãðîøåé. Âåëèêîáðèòàíiÿ äàëà 155 ìiëüéîíiâ ôóíòiâ ñòåðëií´iâ (õî÷ ìàëà äåðæàâíèé íåäîáið – äåôiöèò – 800 ìiëüéîíiâ ôóíòiâ). Óðÿäè ÑØÀ òà Âåëèêîáðèòàíi¿ ïðèçíà÷èëè êåðiâíèêîì òî¿ Óïðàâè àìåðèêàíñüêîãî ìiëüéîíåðà, øåñòèêîëîííèêà æèäà Ãåðáåðòà Ëåìàíà. Éîãî çàñòóïíèêîì ïðèçíà÷èëè àíãëiéñüêîãî ãåíåðàëà Ôðiäð³õà Ìîð´àíà. Ãåíåðàë Ô. Ìîð´àí êåðóâàâ ïåðåñåëåííÿì „ïåðåìiùåíèõ îñiᓠäî êðà¿í íå çðóéíîâàíèõ âiéíîþ, ÿê Ïiâíi÷íà i Ïiâäåííà Àìåðèêà, Àâñòðàëiÿ. Íåçàáàðîì âií ïîáà÷èâ âåëèêå ïåðåñåëåííÿ ëþäåé íå ç Íiìå÷÷èíè, àëå äî Íiìå÷÷èíè, íàëàäíàíå i êåðîâàíå êèìñü ïîçà éîãî ïëå÷èìà i áåç éîãî âiäîìà. Òå òàºìíå ïåðåñåëåííÿ áóëî äîáðå íàëàãîäæåíå i êîøòóâàëî âåëèêèõ ãðîøåé. Äîñëiäèâøè, âií ïîáà÷èâ, ùî òî æèäè ç óñiõ óñþä, ïåðåâàæíî çi Ñõiäíî¿ ªâðîïè ìàñîâî ïðè¿çäÿòü äî Íiìå÷÷èíè, ùîáè ç íå¿ âè¿õàòè äàëi çà ãðîøi ÄÏÓ íà ïðàâàõ ïåðåìiùåíèõ îñiá. Ó çâ’ÿçêó ç òèì âií âiäêðèâ âåëè÷åçíå çëîâæèâàííÿ óðÿäîâöiâ ÄÏÓ íà êîðèñòü æèäiâ. Íàïðèêëàä, âiäñîòêîâî äî âñiõ ïåðåìiùåíèõ îñiá ó Íiìå÷÷èíi æèäiâñüêà ãðîìàäà áóëà íàéìåíøà. Àëå íà êîðàáëÿõ, ÿêi ïåðåâîçèëè ïåðåìiùåíèõ îñiá ç Íiìå÷÷èíè äî Àìåðèêè, æèäiâ áóëî çàâæäè 90 %. Òi çàéäè-æèäè ó ïîäîëàíié Íiìå÷÷èíi ïîâîäèëèñÿ ÿê âñåëàäíi çàâîéîâíèêè. Âîíè âiäêðèòî i áåçêàðíî ãðàáóâàëè i çíóùàëèñÿ ç íiìöiâ i ç ïåðåìiùåíèõ îñiá. Ïîíàäòî íåíàâèäiëè óêðà¿íöiâ. Ãåíåðàë Ô. Ìîð´àí ïîâiäîìèâ 1946 ðîêó àíãëiéñüêèé óðÿä ïðî âñå öå. Äiçíàâøèñü ïðî òå ïîâiäîìëåííÿ, Ã. Ëåìàí òåëåãðàôi÷íî ç Íüþ-Éîðêà çàæàäàâ âiä àíãëiéñüêîãî óðÿäó çàáðàòè Ô. Ìîð´àíà ç ÄÏÓ. Îòæå, óðÿäîâåöü ÄÏÓ Ã. Ëåìàí, ÿêîãî àíãëiéñüêèé óðÿä ðàçîì ç óðÿäîì ÑØÀ ïîñòàâèâ íà ïîñàäó, ñàì íàêàçóº óðÿäîâi Âåëèêîáðèòàíi¿. Îáóðåíèé òàêîþ æèäiâñüêîþ íàõàáíiñòþ, àíãëiéñüêèé óðÿä çàæàäàâ âiä óðÿäó ÑØÀ çàáðàòè 319

ç ÄÏÓ ñàìîãî Ã. Ëåìàíà. Íà éîãî ìiñöå óðÿä ÑØÀ ïðèçíà÷èâ çíîâó æèäà, êîëèøíüîãî ìåðà Íüþ-Éîðêà Ô. Ëà-¥âàðäiÿ*. À âií çíàéøîâ òó ñèëó, ÿêà íàêàçóº âñiì óðÿäàì. Ìàôiÿ ïðèìóñèëà àíãëiéñüêèé óðÿä âiäêëèêàòè ç ÄÏÓ ãåíåðàëà Ô. Ìîð´àíà i íàâiòü ïîêàðàòè éîãî – âiäiñëàòè íà ïåðåä÷àñíó ïåíñiþ. Íà éîãî ìiñöå ñàì Ô. Ëà-¥âàðäiÿ çàêëèêàâ ñâîãî æèäà Ìåºðà Êîãàíà. Ì. Êîãàí, ìàþ÷è çà ïëå÷èìà âñåìîãóòíþ ìàôiþ, ñòàâ öàðåì i áîãîì ó ïîäîëàíié Íiìå÷÷èíi. Éîãî áîÿëèñÿ íå ëèøå ïåðåìiùåíi îñîáè, àëå é âèñîêîïîñòàâëåíi íiìöi, áiëüøå ÿê À. Ãiòëåðà òà É. Ñòàëiíà ðàçîì óçÿòèõ. Éîãî îäíîãî ñëîâà áóëî äîñèòü, ùîáè ëþäèíà îïèíèëàñÿ â ðóêàõ ìîñêîâñüêî¿ îêóïàöiéíî¿ âëàäè i ïîìàíäðóâàëà äî Ñèáiðó ÿê „íàöèñò“. I âií ñïðàâäi ïåðåäàâ ìîñêîâñüêié âëàäi â Íiìå÷÷èíi ïîíàä îäèí ìiëüéîí óêðà¿íöiâ. Ñâî¿ì æèäàì âií äîçâîëèâ ðîáèòè â Íiìå÷÷èíi âñå ùî õî÷óòü áåçêàðíî. I âîíè òàê ðîçïàíîøèëèñÿ, ùî íàâiòü ãîëîâíîêîìàíäóâà÷ ñîþçíèìè âiéñüêàìè ãåíåðàë Ä. Åéçåíõàóåð òåëåãðàôi÷íî çàæàäàâ âiä ïðåçèäåíòà ÑØÀ íåãàéíî çàáðàòè Ì. Êîãàíà ç Íiìå÷÷èíè. Âåëèêîáðèòàíiÿ äàëà ÄÏÓ 155 ìiëüéîíiâ ôóíòiâ ñòåðëií´iâ. Îòæå, ìàëà ïðàâî çíàòè, íà ùî ÄÏÓ âèäຠòi ãðîøi. Òîæ âîíà ïîñëàëà äî Íiìå÷÷èíè òà Àâñòði¿ ñâîþ Ïàðëàìåíòñüêó ãðîøîâó êîìiñiþ äîñëiäèòè. Êîìiñiÿ, äîñëiäèâøè, ïèñàëà 5.11.1946 ðîêó ó ñâîºìó çâiòi: „Äóæå áàãàòî æèäiâ ïðè¿çäèòü ç³ Ñõiäíî¿ ªâðîïè äî òèõ ÷àñòèí Íiìå÷÷èíè i Àâñòði¿, ÿêi ïåðåáóâàëè ïiä àìåðèêàíñüêîþ îêóïàöiéíîþ âëàäîþ. Öåé ðóõ íàáðàâ ðîçìiðó áiáëiéíîãî âèõîäó æèäiâ ç ªãèïòó. Öå ïåðåñåëåííÿ íàäçâè÷àéíî äîáðå íàëàãîäæåíå, âèäíî, ùî éîãî êåðiâíèêè ìàëè âåëè÷åçíi ãðîøi. Àëå Êîìiñiÿ íå çìîãëà çíàéòè ¿õíiõ ïðiçâèù“.

Êàòàí´à Íîâîïîâñòàëà àôðèêàíñüêà äåðæàâà Êîí´î ñêëàäàºòüñÿ ç äâîõ äóæå âiäìiííèõ ïðîâiíöié: ïiâíi÷íî¿ – Êàòàí´è i ïiâäåííî¿ – Êîí´î. Ëþäíiñòü öèõ äâîõ êðà¿â äóæå ðiçíèòüñÿ ìîâíî i êóëüòóðíî. Ó Êàòàíçi º âåëèêi êîïàëüíi, ùî äàþòü 80 % ñâiòîâîãî âè* Ìîñêîâùèíà íàãîðîäèëà éîãî „Îðäåíîì Ëåíiíà“. Çà ùî? 320

äîáóòêó êîáàëüòó, 70 % – ðàäiþ, 70 % – ïðîìèñëîâèõ äiàìàíòiâ, 50 % – óðàíó, 8 % – ìiäi. Êàòàí´à áóëà äàâíî áàãàòøà i êóëüòóðíiøà çà Êîí´î. Áðàò ãîëîâè ÎÎÍ Äà´ Õàììàðøåëüä áóâ íàéáiëüøèì óäiëîâöåì i êåðiâíèêîì ìiäÿíèõ êîïàëåíü Êàòàí´è, âií î÷îëþâàâ ãóðò áàíêiðiâ, ÿêi ïîêëàëè äî øâåéöàðñüêèõ áàíêiâ 100 ìiëüéîíiâ äîëàðiâ, ùîá çàõîïèòè ó ñâî¿ ðóêè âñi êîïàëüíi Êàòàí´è. ÎÎÍ âèçíàëè 30.06.1960 ð. Êîí´î íåçàëåæíîþ äåðæàâîþ i ïðèéíÿëè éîãî â ÷ëåíñòâî ÎÎÍ. Ïðåçèäåíòîì Êîí´î ñòàâ êîìóíiñò Ïàòðiñ Ëóìóìáà, à ãîëîâîþ óðÿäó òàêîæ êîìóíiñò Ñèðiëü Àäóëÿ. Ïðàâèòåëåì Êàòàí´è ñòàâ Ìîéçåñ ×îìáå. Ì. ×îìáå ñêií÷èâ ôðàíöóçüêèé óíiâåðñèòåò, áóâ õðèñòèÿíèíîì i íàöiîíàëiñòîì. Íåçäàðà Ï. Ëóìóìáà ñêîðî äîâiâ Êîí´î äî áåçëàäó. Âií îáåðíóâ âiéñüêî Êîí´î ó ñâàâiëüíèõ õàðöèçÿê, ÿêi ãðàáóâàëè, âáèâàëè ìèðíèõ ëþäåé áåçêàðíî. Êàòàí´à áóëà êóëüòóðíà i ñïîêiéíà. Îòæå, ùîá óðÿòóâàòè Êàòàí´ó âiä áåçëàäó äèêîãî Êîí´î, Ì. ×îìáå ïðîãîëîñèâ Êàòàí´ó íåçàëåæíîþ âiä Êîí´î ðåñïóáëiêîþ.  ñòàòóòi ÎÎÍ íàïèñàíî: „Íiùî â öüîìó ñòàòòi íå äຠïðàâà ÎÎÍ âòðó÷àòèñÿ â äîìàøíi ñïðàâè áóäü-ÿêî¿ äåðæàâè“. Ïðîòå, ÎÎÍ âèñëàëè 12.09.1961 ð. äî Êîí´î ñâîº âiéñüêî, ÿêå âèãíàëî ïðåçèäåíòà Êàòàí´è, íàöiîíàëiñòà Ì. ×îìáå, à íà éîãî ìiñöå íàñòàâèëî êîìóíiñòà Àíòîíà ¥içåí´à òà ïðèëó÷èëî Êàòàí´ó íàçàä äî Êîí´î ïiä êîìóíiñòè÷íîþ âëàäîþ Ï. Ëóìóìáè. Óïîâíîâàæåíèìè ÎÎÍ ó Êîí´î áóëè ôðàíöóçüêi êîìóíiñòè Å. Áîøåëi òà Ì. Òîìáåëåí. Ïîëiòè÷íèì ðàäíèêîì âiéñüêà ÎÎÍ ó Êîí´î áóëè íåãðè, êîìóíiñòè Ðîáåðò ¥àðäiíåð i Ðàëô Áîí÷. Ãîëîâíèì êîìàíäóâà÷åì âiéñüê ÎÎÍ ó Íüþ-Éîðêó áóâ ìîñêâèí ãåíåðàë ª. Êèñºëüîâ. Âiéñüêî ÎÎÍ äâà òèæíi êàòóâàëî, ãðàáóâàëî, ´âàëòóâàëî íi÷èì íi â ÷îìó íå âèííèõ ëþäåé ó Êàòàíçi. Âîíî áîìáóâàëî, ïàëèëî øêîëè, öåðêâè, ëiêàðíi. Âáèâàëî íàâiòü õâîðèõ ó ëiêàðíÿõ. Ïðî öå ìîâ÷àëè âñi âåëèêi ÷àñîïèñè ÑØÀ. À ïîñîë ÑØÀ äî ÎÎÍ À. Ñòiâåíñîí âiäêðèòî êàçàâ, ùî Êàòàí´à íå ìຠíiÿêîãî ïðàâà íà ñàìîâèçíà÷åííÿ. Ùîãiðøå! Ìiíiñòåðñòâî çàêîðäîííèõ ñïðàâ ÑØÀ ïîøèðþâàëî âñiëÿêi áðåõíi ïðî Ì. ×îìáå; ïåðåøêîäæàëî âñiìà ñïîñîáàìè éîãî óïîâíîâàæåíîìó â ÑØÀ Ì. Ñòðóåëåíñîíîâi ñïðîñòîâóâàòè òi áðåõíi. Íàâiòü õîòiëî âiäiáðàòè éîìó ïðàâî ïîáóòó â ÑØÀ. Êîëè æ Ì. ×îìáå õîòiâ ïðè¿õàòè äî ÑØÀ, òî âîíî íå äàëî éîìó âiçè, õî÷ òîäi æ äàëî àíãëiéñüêèì ïðîâiäíèì êîìóíiñòàì Ã. Ðîáåðòî òà Ì. Àíäðàäå. Ïiçíiøå ìàôiÿ âáèëà Ì. ×îìáå. ÎÎÍ âèòðàòèëè íà çíèùåííÿ ñàìîñòiéíîñòi Êàòàí´è 483 ìiëüéîíè äîëàðiâ. Ç òîãî ÑØÀ çàïëàòèëè 213 ìiëüéîíiâ äîëàðiâ. 321

×ëåí Ïàðëàìåíòó ÑØÀ Äîíàëüä Áðþñ ó ñâî¿é ïðîìîâi 12 âåðåñíÿ 1962 ð. â Ïàðëàìåíòi êàçàâ, ùî øiñòü âèñîêèõ óðÿäîâöiâ ÑØÀ òà ÎÎÍ, ÿêi êåðóâàëè ïðèáîðêàííÿì Êàòàí´è, áóëè ïîâ’ÿçàíi (áåçïîñåðåäíüî ÷è ïîñåðåäíüî) çi Øâåäñüêî-Àìåðèêàíñüêèì êîïàëüíåâèì ïiäïðèºìñòâîì. Öå áóëè: çàñòóïíèê Ìiíiñòðà çàêîðäîííèõ ñïðàâ ÑØÀ Ôîâëåð Ãàìiëüòîí, êåðiâíèê Âiääiëó Ìiæíàðîäíî¿ Ðîçáóäîâè ÎÎÍ Áî Ãàìàðñêîëüä (áðàò ãîëîâè ÎÎÍ), óïîâíîâàæåíèé ÎÎÍ â Êîí´î Ñòþð Ëiíåð, âëàñíèê øâåäñüêî¿ ìiäÿíî¿ êîïàëüíi Ñâåí Øâàðö i êåðiâíèê êîïàëüíåâîãî ïiäïðèºìñòâà òà ðàäíèê ÎÎÍ Áîð´ Ãîðòáåð´-Íîðäëóí´. Ìè, óêðà¿íöi, íå ñìiºìî çàáóâàòè äîñâiäó Êàòàí´è. Óêðà¿íà âæå ìàëà òàêèé ñàìiñiíüêèé äîñâiä äâi÷i: 1917 i 1941 ðîêó. Ìîñêîâùèíà òà ìàôiÿ âæå ïëàíóâàëè çðîáèòè â Óêðà¿íi òå ñàìå, ùî çðîáèëè â Êàòàíçi.

Óñòàíîâà Îñâ³òè, Íàóêè ³ Êóëüòóðè Îðãàíiçàöiÿ Îᒺäíàíèõ Íàöié ìຠñâié îêðåìèé âiääië, ùî íàçèâàºòüñÿ „Óñòàíîâà Îñâiòè, Íàóêè i Êóëüòóðè“ (ÞÍÅÑÊÎ). Ïðî ¿¿ çàâäàííÿ îäèí ç ¿¿ çàñíîâíèêiâ ïðîôåñîð Â. Áåíòîí ïèñàâ: „Ëþäñòâî ñòî¿òü òåïåð íà ïî÷àòêó íîâî¿ äîáè öiëêîâèòîãî çàíåïàäó, âiäìèðàííÿ äåðæàâíî¿ íåçàëåæíîñòi íàðîäiâ. ÞÍÅÑÊÎ çàïî÷àòêîâóº öþ äîáó“. Òîæ i íå äèâíî, ùî ñåðåä êåðiâíèêiâ i óðÿäîâöiâ öiº¿ óñòàíîâè º 95 % êîìóíiñòiâ, ñîöiàëiñòiâ, âñiëÿêèõ iíòåðíàöiîíàëiñòiâ, ìàôiîçi òà ïîäiáíèõ äî íèõ. Íàéâèùå êåðiâíèöòâî ìàéæå âñå â ðóêàõ Ìîñêîâùèíè òà ¿¿ ïàõîëêiâ. Òàê: Ãîëîâîþ ÞÍÅÑÊÎ º ôðàíöóçüêèé ñîöiàëiñò Ðåíå Ìà´þ. Çàñòóïíèêîì ãîëîâè – ìîñêâèí Ïàâëî ªðøîâ. Ãåíåðàëüíèì Ñåêðåòàðåì – ÷åñüêèé êîìóíiñò Â. Ãåð÷iê. Ïîäàìî ïåðåëiê îñíîâíèõ óðÿäîâöiâ. ÂIÄÄIË ÏÐÎÃÐÀÌÈ ÞÍÅÑÊÎ

Êåðiâíèê Â. Ïîíàìàðüîâ, âiä ÑÐÑÐ.

îñâiòè – Ñ. Òàí´iÿí, ÑÐÑÐ. Òåõíi÷íî¿ – Ì. Íàéìàí, âiä Þãîñëàâi¿. ÂIÄÄIË ÍÀÓÊ

Êåðiâíèê Âiêòîð Êîâäà, ÑÐÑÐ. Óïðàâèòåëü ïiäâiääiëó îêåàíîãðàôi¿ Ê. Ôüîäîðîâ âiä ÑÐÑÐ. Íàóêîâèõ äîñëiäæåíü – À. Ñàâîâà, âiä Áîëãàði¿. Òåõíîëîãi¿ – Â. Äüÿêîâ, ÑÐÑÐ. Ñåðåäíüîãî Ñõîäó – ß. Ñíiä âiä ×åõîñëîâà÷÷èíè. Ïiâäåííî-Ñõiäíî¿ Àçi¿ – À. Êiðïi÷íiêîâ, ÑÐÑÐ. ÂIÄÄIË ÑÓÑÏIËÜÑÒÂÎÇÍÀÂÑÒÂÀ

Êåðiâíèê Þëiàí Ãîõôiëüä – âiä Ïîëüùi. Óïðàâèòåëü ïiäâiääiëó ñòàòèñòèêè Ì. Áàáè÷ – âiä Þãîñëàâi¿. Òîâàðèñò⠖ ¥. Ñêîðîâ, âiä ÑÐÑÐ. ÂIÄÄIË ÊÓËÜÒÓÐÈ

Êåðiâíèê Ò. Áåëÿºâà – âiä ÑÐÑÐ. Óïðàâèòåëü ïiäâiääiëó âèäàâíèöòâà Ñ. Ìàëåð, âiä Ìàäÿðùèíè. Àâòîðñüêèõ ïðà⠖ Á. Íàâðîöüêèé, âiä Ïîëüùi. ÂIÄÄIË ÊIÍÎ I ÐÀÄIÎ

Êåðiâíèê Á. Ñîáîëºâ – âiä ÑÐÑÐ. ÂIÄÄIË ÑËÓÆÁÎÂÖÂ

Êåðiâíèê Ô. Iâàíî⠖ âiä ÑÐÑÐ. Óïðàâèòåëü Ê. Ïóøêî⠖ âiä ÑÐÑÐ. ÂIÄÄIË ÄÎÊÓÌÅÍÒI ÒÀ ÂÈÄÀÍÜ

Êåðiâíèê Â. Êiõåºâ – âiä ÑÐÑÐ. Ãîëîâíèé ïåðåêëàäà÷ Â. Áiðþêî⠖ âiä ÑÐÑÐ. Ïåðåêëàäà÷ Â. Øåñêií – âiä ÑÐÑÐ. Ðåöåíçîð Ì. Àíiñiºíêî – âiä ÑÐÑÐ. Ïëàíóâàëüíèê ß. Âðàíåê – âiä ×åõîñëîâà÷÷èíè.

Êåðiâíèê Âîëîäèìèð Ìàðòèíîâñüêèé – âiä ÑÐÑÐ. Óïðàâèòåëü ïiäâiääiëó ñåðåäíüî¿ îñâiòè À. ª´àëîâà, ÑÐÑÐ, ïî÷àòêîâî¿

Ãîëîâíèì iäåîëîãîì ÞÍÅÑÊÎ áóâ àíãëiéñüêèé ôàáiàíåöü, áåçáîæíèê Äæ. Ãîêñëi. ÞÍÅÑÊÎ âèäàëà éîãî âåëèêó 8-ìèòîìíó ïðàöþ: „Äî ñâiòîâîãî ïîðîçóìiííÿ“. Ó 1-ié êíèçi ÷èòàºìî: „Ó÷íiâ òðåáà íàâ÷àòè òàêîãî ãðîìàäÿíñòâà, ÿêå äຠiäåîëîãi÷íó

322

323

ÂIÄÄIË ÎÑÂIÒÈ

îñíîâó, ùî íà íié ñâiòîâèé óðÿä ìîæå ñòîÿòè, àáè çäiéñíèòè ñâîº çàâäàííÿ. Îòæå, ùîá òó îñíîâó çáóäóâàòè, òðåáà íàñàìïåðåä çíèùèòè â ó÷íiâ ëþáîâ äî ñâ êðà¿íè òà ¿¿ ñëàâè. Òðåáà çíèùèòè ïàòðiîòèçì, öþ íàéáiëüøó ïåðåøêîäó äî iíòåðíàöiîíàëiçìó. Äî öüîãî i ñïðÿìîâàíà âñÿ äiÿëüíiñòü ÞÍÅÑÊΓ. Êîëóìáiéñüêèé óíiâåðñèòåò ó Íüþ-Éîðêó âèäàâ öþ êíèæêó Äæ. Ãîêñëi, à ÞÍÅÑÊÎ ïåðåâèäàëà áàãàòüìà ìîâàìè i ïðîäຠ¿õ äóæå äåøåâî. Çàäëÿ ïðèêëàäó ïîäàìî òóò êiëüêà äóìîê òà iäåé ç òî¿ êíèæêè. „...Ðîäèíà äóæå ÷àñòî çàðàäæóº, ïñóº äèòèíó øîâiíiçìîì (òîáòî ïàòðiîòèçìîì.– Ï. Ø.). Ïåðøå çàâäàííÿ øêîëè – âiä äèòñàäêiâ ïî÷èíàþ÷è – áîðîòèñÿ ç öèì äèêóíñüêèì çàáîáîíîì. Âæå â äîøêiëüíîìó âiöi òðåáà íàâ÷àòè äèòèíó äóìàòè íå íèçüêèìè íàöiîíàëüíèìè ïîíÿòòÿìè, à øèðîêèìè, ñâiòîâèìè. Öå çàâäàííÿ òàêå âåëèêå, ùî ïåðåõîäèòü ìåæi i ìîæëèâîñòi ñàìî¿ øêîëè, òîìó º ïîëiòè÷íîþ ñïðàâîþ. Òåïåð ïðàâà ó÷èòåëiâ íå äîçâîëÿþòü ó÷èòåëÿì, íàâ÷àþ÷è, çàãëèáëþâàòèñÿ â öàðèíó ïîëiòèêè. Ìè ìàºìî âïëèíóòè íà ãðîìàäñüêó äóìêó, ùîá çìiíèòè öåé æàëþãiäíèé ñòàí. Ó÷èòåëi ìóñÿòü ìàòè âiëüíó ðóêó ó âèõîâàííi äiòåé“*. „...Ùå â äîøêiëüíîìó âiöi òðåáà ïðèçâè÷àþâàòè äèòèíó äî ãðîìàäñüêèõ íàâè÷îê. Çàäëÿ òîãî òðåáà çàêëàäàòè øêiëüíi äèòÿ÷i ãðîìàäè îäíîãî âiêó, â ÿêèõ íàî÷íèìè ñïîñîáàìè çìiöíþâàòè äóìêó äèòèíè, ùî ëþäèíà º ëèøå ìàëåñåíüêîþ ÷àñòèíî÷êîþ ñâiòîâî¿ âåëè÷åçíî¿ ãðîìàäè“**. Ó 5-ié êíèæöi „Íàâ÷àííÿ äiòåé ìîëîäøèõ çà 13 ðîêiⓠ÷èòàºìî: „Çà òåïåðiøíiì ñïîñîáîì íàâ÷àííÿ ãåîãðàôi¿ äèòèíó â÷àòü ñïî÷àòêó ãåîãðàôi¿ ñâ ìiñöåâîñòi, ïîòiì ñâîãî ïîâiòó, ïîòiì ñâ êðà¿íè. Ëèøå âèâ÷èâøè ãåîãðàôiþ ñâ êðà¿íè, ïî÷èíàþòü âèâ÷àòè ãåîãðàôiþ ñóñiäíiõ êðà¿í i íàîñòàíêó – âñiõ iíøèõ, ñâiòîâó. Öåé ñïîñiá ïîìèëêîâèé i ðîçìèíàºòüñÿ ç íàøîþ (òîáòî ÞÍÅÑÊÎ.– Ï. Ø.) ìåòîþ. Ïîìèëêîâèé, áî âií âèõîâóº i çìiöíþº â ó÷íÿ ïîìèëêîâèé ïîãëÿä íà÷åáòî íàéáëèæ÷à äî éîãî äîìó çåìëÿ º íàéâàæëèâiøà i íàéëiïøà, i, íàâïàêè, íàéäàëüøà – ÷óæà i ãiðøà. Öå ïîðîäæóº i çìiöíþº ïàòðiîòèçì, öþ íàéáiëüøó ïåðåïîíó äî áðàòåðñòâà i îᒺäíàííÿ âñüîãî ëþäñòâà, öå – äæåðåëî âçàºìíîãî ñàìîçíèùåííÿ íàðîäiâ ³ âîºí. Öåé ñïî* Ïåðåêëàäàþ÷è öå çàêàìóôëüîâàíå ðå÷åííÿ ëþäñüêîþ ìîâîþ – íàâ÷àòè 5-òèði÷íèõ äiòåé „ïàëiòi÷ºñêîé ´ðàìàòº“, ÿê öå ðîáèòüñÿ âæå 50 ðîêiâ ó øêîëàõ i äèòñàäêàõ ÑÐÑÐ. ** Ëþäñüêîþ ìîâîþ öå îçíà÷àº, ùî òðåáà â çàðîäêó ó äèòèíi âáèòè ëþäñüêèé iíäèâiäóàëiçì, ùîáè âèõîâàòè äèòèíó íà áåçäóìíó i ïîêiðíó âiâöþ â îòàði. Öå ðîáèòüñÿ â ÑÐÑÐ âæå 50 ðîêiâ.

ñiá òðåáà çìiíèòè íà ïðîòèëåæíèé. Ãåîãðàôiþ òðåáà ïî÷èíàòè â÷èòè âiäðàçó ñâiòîâó. Ó äîøêiëüíîìó âèõîâàííi îïîâiäàòè ìàëåíüêèì äiòÿì ïðî òâàðèí äàëåêèõ êðà¿í. Öå çáóäèòü ó íèõ çàöiêàâëåííÿ äàëåêèìè, íåçíàíèìè, êàçêîâèìè êðà¿íàìè, ðîçiⒺ ó íèõ çäiáíiñòü óÿâëÿòè. Íàâ÷àííÿ ãåîãðàôi¿ ó íèæ÷èõ êëàñàõ òðåáà ïîøèðèòè íà âèâ÷åííÿ æèòòÿ âñiõ íàðîäiâ ó ñâiòi. Ó ñòàðøèõ êëàñàõ íàâ÷àòè âiäîìîñòåé ïðî êëiìàòè÷íi óìîâè òðåáà ó ñâiòîâîìó ðîçìiði. À âæå ïiñëÿ òîãî ïåðåõîäèòè äî âèâ÷åííÿ ãåîãðàôi¿ ñâîãî êîíòèíåíòó i íàîñòàíêó – ñâ êðà¿íè. Öåé ñïîñiá íàâ÷èòü ìîëîäü äóìàòè øèðîêèìè, âåëèêèìè, ñâiòîâèìè ïîíÿòòÿìè. Ùåçíå íàöiîíàëüíà âóçêîãëÿäíiñòü (òîáòî ïàòðiîòèçì.– Ï. Ø.), çàñòàðiëi íàöiîíàëüíi çàáîáîíè (òîáòî íàöiîíàëüíi òðàäèöi¿.– Ï. Ø.), ÿêi òåïåð ðóéíóþòü ìèðíå ñïiâæèòòÿ íàðîäiâ“. Ó ïåðåêëàäi ëþäñüêîþ ìîâîþ öå îçíà÷àº, ùî òðåáà íàâ÷àòè ä³òåé (i òî âiä 3-ði÷íèõ ïî÷èíàþ÷è) äèâèòèñÿ íà ñâîþ êðà¿íó ç ïðåçèðñòâîì, ÿê íà ÿêèéñü ìàëîâàæíèé äîäàòîê äî âåëèêîãî ñâiòó. Ùîãiðøå! Øèðî÷åçíèé ñâiòîâèé çàñÿã çàáåðå äèòèíi âåñü ¿¿ ÷àñ, à íà âèâ÷åííÿ ãåîãðàôi¿, iñòîði¿ âëàñíî¿ êðà¿íè çàáðàêíå ÷àñó. Ïàðóáîê, ñêií÷èâøè íàâiòü ñåðåäíþ øêîëó, íå çíàòèìå âëàñíî¿ êðà¿íè. Áóäå êîñìîïîëiòîì, ùî ³ º ìåòîþ íàâ÷àííÿ ÞÍÅÑÊÎ. „... Ïðî ïðèðîäíi áàãàòñòâà çåìëi òðåáà â÷èòè íå â ìåæàõ îêðåìèõ äåðæàâ, àëå ó ñâiòîâîìó ðîçìiði. Îòæå, òðåáà íå ïåðå÷èñëÿòè, ÿêi áàãàòñòâà ìຠäîòè÷íà êðà¿íà, àëå ïîäàâàòè çà ãàòóíêîì áàãàòñòâ. Íàïðèêëàä, ïîâiäîìëÿþòü ïðî çàëiçî òà éîãî êîðèñòü ëþäÿì – òðåáà âêàçóâàòè ìiñöåâîñòi ó ñâiòi, äå º çàëiçíà ðóäà. Òå ñàìå é ïðî óðîæàéíi çåìëi, ïðî ëiñè òîùî. Ãîñïîäàð÷ó âàãó òîãî ÷è iíøîãî ïðèðîäíîãî áàãàòñòâà òðåáà ïîÿñíþâàòè ó÷íÿì ó ñâiòîâîìó, ìiæíàðîäíîìó îñâiòëåííi, à íå âóçüêîìó, ëèøå çàäëÿ êðà¿íè, ÿêà ¿õ ìàº. Òðåáà äóæå ïiäêðåñëþâàòè, íàãîëîøóâàòè âçàºìíó, ãîñïîäàðñüêó çàëåæíiñòü âñiõ êðà¿í, à ç òîãî i ïîòðåáó ¿õíüîãî îᒺäíàííÿ ïiä ñïiëüíèì ïðîâîäîì“... Ñïðîáè òàêîãî îᒺäíàííÿ âæå ïî÷àëèñÿ ó ñâiòi. „...Ó âèâ÷åííi æèòòÿ ÷óæèõ íàðîäiâ íå âñå òàêå ãàðíå, ùîá éîãî ïîäàòè äèòèíi. Îòæå, ó÷èòåëi i àâòîðè øêiëüíèõ êíèæîê ìóñÿòü ÍÅ ïîäàâàòè íi÷îãî ïîãàíîãî ç ¿õíüîãî æèòòÿ, à ïîäàâàòè ëèøå âñå äîáðå. Òàê ó äèòèíi íå çàðîäèòüñÿ ÿêåñü çëå ïî÷óòòÿ ñóïðîòè iíøèõ íàðîäiâ, à íàâïàêè – ìîëîäü ìàòèìå äîáðîçè÷ëèâiñòü äî iíøèõ íàðîäiâ, à íå çëîáó ÷è çíåâàãó, ÿê º ïåðåâàæíî òåïåð“... ßê áà÷èìî, ÞÍÅÑÊÎ âiäêðèòî âèìàãຠâiä ó÷èòåëiâ áðåõàòè, ñàìîçðîçóìiëî, êîëè ìîâèòüñÿ ïðî ùîñü øêiäëèâå ìàôi¿. I ñïðàâäi, òåïåð ó ÑØÀ âñi øêiëüíi êíèæêè ïðî Ìîñêîâùèíó (ÑÐÑÐ) ïåðåïîâíåíi õâàëîþ âñüîãî ìîñêîâñü-

324

325

êîãî. Âñå æèòòÿ â ÑÐÑÐ ìàëþºòüñÿ ÿê ðàé íà çåìëi. Ïðî íåìîñêîâñüêi íàðîäè ÑÐÑÐ – àíi ñëîâà, õiáà çàïåâíåííÿ, ùî âîíè äóæå ëþáëÿòü Ìîñêîâùèíó i æèâóòü ó ìèði òà áðàòåðñüêié çãîäi ç ìîñêâèíàìè. Òà íàöiîíàëüíó iñòîðiþ ÿêîãîñü íàðîäó ãîäi îáåðíóòè òàê ãîðèíiæ, ÿê îáåðíóëè ãåîãðàôiþ. Òèì-òî ÞÍÅÑÊÎ ðàäèòü ÍÅ â÷èòè iñòîði¿ â ìîëîäøèõ êëàñàõ, à ïî÷èíàòè â÷èòè ¿¿ â ñåðåäíiõ, êîëè ðîçóì ïàðóáêà ìîæíà çàäóðìàíèòè ìàôiîçíîþ ïðîïàãàíäîþ iíòåðíàöiîíàëiçìó. Ó êíèæöi 5-ié ðàäèòüñÿ çàïðîâàäèòè â óñiõ øêîëàõ ñïiâ ìiæíàðîäíîãî (ñâiòîâîãî) ãiìíó ÎÎÍ, öå ïåðøèé êðîê çàíåäáàòè ñïiâ íàöiîíàëüíîãî ã³ìíó. Ó 6-ié êíèæöi ïîäàíi ðåêîìåíäàöi¿ ïðî âèâ÷åííÿ â øêîëàõ ñòàòåâèõ (ñåêñóàëüíèõ) ïðîáëåì, ïî÷èíàþ÷è ó ìîëîäøèõ êëàñàõ. Ó áàãàòüîõ øêîëàõ ÑØÀ âæå íàâ÷àþòü. Ó Øâåöi¿ òà Íîðâåãi¿ íàâ÷àþòü âæå ïîíàä 10 ðîêiâ. Íàñëiäêè: êiëüêàðàçîâî çáiëüøèëèñÿ çàõâîðþâàííÿ ìîëîäi íà ñòàòåâi õâîðîáè, êiëüêàðàçîâî çáiëüøèëàñÿ êiëüêiñòü ïîçàøëþáíèõ ìàòåðiâ ìîëîäøèõ çà 18 ðîêiâ. Âçàãàëi ÞÍÅÑÊÎ âèìàãຠäóæå çáiëüøèòè êiëüêiñòü øêiëüíîãî ÷àñó íà âèõîâàííÿ ñâiòîãëÿäó, à ïîíàäòî – ïîëiòè÷íîãî, çìåíøèâøè êiëüêiñòü ÷àñó íà íàáóòîê ïîçèòèâíèõ çíàíü. Îòæå, õàé øêîëè âèïóñêàþòü íåäîóêiâ, àëå ïîëiòè÷íî íàäiéíèõ, ìàôiîçíèõ ñëóã, ðàáiâ. Ìîñêîâùèíà çäiéñíþº öå âæå 50 ðîêiâ íà âñiõ çåìëÿõ ÑÐÑÐ i ïîçà ÑÐÑÐ – â êðà¿íàõ-ñàòåëiòàõ. Àëå ó ñåáå Ìîñêîâùèíà âèõîâóº çàïåêëèõ íàöiîíàëiñòiâ, øîâiíiñòiâ, çàãàðáíèêiâ. Ãîëîâíèì ðåäàêòîðîì ëiòåðàòóðè, ùî ¿¿ âèäຠÞÍÅÑÊÎ, º êîìóíiñò Ìàêñâåë Ñòþàðä. Ç íàéïîøèðåíiøèõ àâòîðiâ òî¿ ëiòåðàòóðè º êîìóíiñòè Ë. Ãþêåñ, Â. Äþáîéç, Ä. Ïàðêåð, Ã. Áîêìàéñòåð, Äæ. Âåëòôiø, Ð. Áåíåäiêò i ò. ï. ÞÍÅÑÊÎ âëàøòóâàëà 1958 ðîêó â ªâðîïi é Àìåðèöi âèñòàâêó „Ëþäñüêà ðîäèíà“. ¯¿ äóæå ðîçãîëîøåíî, ðîçõâàëåíî, óðÿäè äîïîìàãàëè ¿¿ âëàøòîâóâàòè. Òåìîþ âèñòàâêè áóëî: iíòåðíàöiîíàëiçì, ïàöèôiçì òà iíøi ìàôiîçíi „içìè“. Êðiì òîãî, âñÿ âèñòàâêà áóëà ïåðåïîâíåíà ãëîðèôiêàöiºþ æèäiâñüêîãî íàðîäó òà éîãî ñòðàæäàííÿì âiä àíòèñåìiòèçìó. Áóëî äóæå áàãàòî ïðîïàãàíäè ñòàòåâî¿ ðîçïóñòè. Ëþäèíó ïîêàçàíî ÿê äâîíîãó õóäîáèíó, áåç æîäíèõ äóõîâíèõ ïîòðåá òà iäåàëiâ. ÑÐÑÐ ïîêàçàíî ÿê íàéùàñëèâiøó êðà¿íó ó ñâiòi, ÿê çåìíèé ðàé.

Ñâ³òîâà íàääåðæàâà Ïî âiéíi 1939–45 ðîêiâ âèíèêëî â ÑØÀ ïîíàä 15 îðãàíiçàöié, ÿêi ïðîïàãóþòü ñâiòîâó íàääåðæàâó. Íàïðèêëàä, „Àìåðèêàíöi îᒺäíàíi çàäëÿ ñâiòîâî¿ îðãàíiçàöi¿“, „Êîìiñiÿ óêëàäàííÿ ñâiòîâî¿ Êîíñòèòóöi¿“, „Ìiæíàðîäíà áîðîòüáà çà ñâiòîâèé óðÿä“, „Ôåäåðàëiñòè“, „Ðóõ çà ñâiòîâå ãðîìàäÿíñòâî“, „Áóäiâíè÷i“, „Áîðîòüáà çà ñâiòîâèé óðÿä“, „Ñîþç ïðîòèâíèêiâ âiéíè“, „Ïðàöiâíèêè çàäëÿ ñâiòîâî¿ áåçïåêè“, „Çàêëàä ñâiòîâîãî óðÿäó“, „Îᒺäíàííÿ òåïåð“, „Ñâiòîâå áðàòåðñòâî“, „Ñîþç ñóñiäiâ“, „Îᒺäíàííÿ Ñõîäó i Çàõîäó“, „Áðàòåðñòâî âið“, „Îᒺäíàííÿ ñâiòîâèõ ôåäåðàëiñòiâ“, „Ñâiòîâà ðåñïóáëiêà“ òîùî. Ôîðäiâñüêà, Ðîêôåëëåðiâñüêà òà iíøi ôóíäàöi¿ äàþòü âåëèêi ìiëüéîíè äîëàðiâ íà ïðîïàãàíäó ñâiòîâî¿ íàääåðæàâè çi ñâiòîâèì äèêòàòîðñüêèì íàäóðÿäîì. Ñåðåä ïðîâiäíèêiâ òèõ êîñìîïîëiòè÷íèõ îðãàíiçàöié áà÷èìî òàêèõ ï’ÿòèêîëîííèêiâ i øåñòèêîëîííèêiâ, ÿê, íàïðèêëàä, ÷îëîâèé ôàáiàíåöü, ÷ëåí ïðîâîäó êiëüêîõ øåñòèêîëîííèõ îðãàíiçàöié Ðîäæåðñ Áàëäóií, àáî òàêèé ÿê ïðîôåñîð Ìiëüòîí Ìàºð, ùî êàçàâ ñòóäåíòàì ó ñâîºìó âèêëàäi: „×àñ óæå ïðèéøîâ íà ðåâîëþöiþ. Âîíà âæå éäå, à ìè ìóñèìî ïðèñïiøèòè ¿¿. Êóëÿ ñêîðiøå ïåðåêîíຠêàïiòàëiñòiâ ÿê òèñÿ÷à ñòàòåé, ïðîòåñòiâ“. Àáî òàêèé ÿê ïðîôåñîð Âåðíîí Íàø, ùî âèãîëîñèâ ïîíàä 1.700 äîïîâiäåé ïî âñiõ ÑØÀ, â ÿêèõ „íàóêîâî“ äîâîäèâ, ùî íàøó ïëàíåòó âðÿòóº âiä àòîìíîãî çíèùåííÿ ëèøå ñèëüíèé äèêòàòîðñüêèé ñâiòîâèé íàäóðÿä, ùî ìຠâåëèêå âëàñíå âiéñüêî i áàãàòî ãðîøåé. Öåé ïðîôåñîð º ÷ëåíîì ïðîâîäó ÊÏ ÑØÀ i ó ñâîºìó óíiâåðñèòåòi âèêëàäຠêîìóíiñòè÷íi iäå¿ öiëêîì âiäêðèòî é îôiöiéíî. Àáî òàêèé ÿê ïðîâiäíèé ÷ëåí ñîðîêà ï’ÿòè- òà øåñòèêîëîííèõ òîâàðèñòâ Ôiëiïï Ðàíäîëô, ùî ïðèëþäíî íà âi÷i êðè÷àâ: „Ìè ìóñèìî ñòÿãíóòè â áîëîòî àìåðèêàíñüêèé ïðàïîð. Ìóñèìî ïîäåðòè éîãî. Ìóñèìî íàïëþâàòè íà íüîãî“. Íàéáiëüøèì ïðîïàãàíäèñòîì ñâiòîâî¿ íàääåðæàâè º ñîöiàëiñòè÷íèé „Îñåðåäîê âèâ÷åííÿ äåìîêðàòè÷íèõ óñòàíîⓠó Êàëiôîðíi¿. Ôîðäiâñüêà ôóíäàöiÿ äຠéîìó ìiëüéîíè äîëàðiâ íà éîãî äiÿëüíiñòü i ïðîïàãàíäó. Ó ïðîâîäi òîãî îñåðåäêó ñòîÿòü òàêi âèçíà÷íi îñîáè, ÿê, íàïðèêëàä, ñóääi Âåðõîâíîãî Ñóäó ÑØÀ: Ðîáåðò Ãîò÷iíñ òà Âiëüÿì Äî´ëåñ, çàñòóïíèê ìiíiñòðà À. Áåðë, ºïèñêîï, êîìóíiñò i áåçáîæíèê Äæåìñ Ïàéê, ºïèñêîï Å. Êðîâòåð, ðåêòîðè óíiâåðñèòåòiâ øåñòèêîëîííèêè Ñ. Áàð òà Ñ. Áî÷àíàí, ïðîôåñîðè øåñòèêîëîííèêè Ë. Ïîâëií´ (íàãîðîäæåíèé äâîìà Íîáåëåâñüêè327

ìè ïðåìiÿìè), Ð. ¥îðäiñ, Â. ¥îðìåí, êåðiâíèê ôóíäàöi¿ „Çàäëÿ ðåñïóáëiêè“ Â. Ôåði òà iíøi. Ãîëîñèòåëi äåñïîòè÷íî¿ ñâiòîâî¿ íàääåðæàâè íå íàçèâàþòü ¿¿ öiºþ ïðàâäèâîþ íàçâîþ, à õîâàþòü çà ëè÷èíîþ „Ôåäåðàöi¿ Íàðîäiâ“. Ñóääÿ Ð. Ãàò÷iíñ óêëàâ 1945 ðîêó ñòàòóò ñâiòîâî¿ íàääåðæàâè. Òîé ñòàòóò ïîäiëÿº ñâiò íà äåâ’ÿòü çôåäåðîâàíèõ çîí. Ïðåçèäåíòà ôåäåðàöi¿ ìàëè áè âèáðàòè ïîñëè âiä òèõ çîí. Îòæå, âñi òåïåðiøíi äåðæàâè ìàëè áè çíèêíóòè. Ïðåçèäåíò ïîâèíåí ìàòè íå ëèøå âèêîíàâ÷i ïðàâà, àëå òàêîæ i çàêîíîäàâ÷i, òàêîæ ìàâ áè áóòè Ãîëîâîþ Âåðõîâíîãî Ñóäó òî¿ íàääåðæàâè*. À ïóíêò 41-èé òîãî ñòàòóòó êàæå, ùî âèðîáëÿòè çáðîþ i ìàòè âiéñüêî ìຠïðàâî ëèøå ñâiòîâèé íàäóðÿä i áiëüøå íiõòî ó ñâiòi. Îòæå, òîé ñâiòîâèé „ïðåçèäåíò“ çà òèì ñòàòóòîì ìàâ áè áóòè âñåìîãóòíiì, íi÷èì íå îáìåæåíèì äåñïîòîì. Òàêi áóëè â Ìîñêîâùèíi âæå êiëüêàñîò ðîêiâ, òàêi º òåïåð ó ìîñêîâñüêié ñîöiàëiñòè÷íié, òàêîæ ôåäåðàòèâíié íàääåðæàâi ÑÐÑÐ. Òîé àìåðèêàíñüêèé „ïîñòóïîâèé“ íîâî÷àñíèé ñóääÿ ëèøå ìàâïóâàâ ñòàðó, äèêó, íàçàäíèöüêó Ìîñêîâùèíó. I ñïðàâäi ìàâïóâàâ. Ðîçäië „Ñ“ éîãî ñòàòóòó êàæå, ùî âñå, ùî º íà çåìëi, ïiä çåìëåþ i íàä çåìëåþ, íàëåæèòü óñüîìó ëþäñòâó, à íå îêðåìèì íàðîäàì. Îòæå, ÂÑÅ ëþäñòâî ìຠïðàâî íèì êîðèñòóâàòèñÿ. Ïóíêò 32 êàæå, ùî âñi ãðîìàäñüêi òà äåðæàâíi ìàºòêè ó âñüîìó ñâiòi ìóñÿòü áóòè âëàñíiñòþ ñâiòîâîãî íàäóðÿäó. Ðîçäië „I“ äຠïðàâî ñâiòîâîìó íàäóðÿäîâi îïîäàòêîâóâàòè ââåñü ñâiò**, i çáèðàòè ïîäàòêè. Íàâiòü äåðæàâíà ïîëiöiÿ â óñüîìó ñâiòi ìóñèòü áóòè ïiäëåãëîþ ñâiòîâîìó íàäóðÿäîâi. Êîðîòêî – íàéâèùå êåðiâíèöòâî âñiì ôiçè÷íèì i äóõîâíèì æèòòÿì êîæíî¿ ëþäèíè i êîæíîãî íàðîäó ìóñèòü áóòè çîñåðåäæåíî â ðóêàõ òîãî íàäóðÿäó. Ìîñêîâùèíà i ìàôiÿ íàçèâàþòü òàêå çîñåðåäæåííÿ (öåíòðàëiçàöiþ) „ôåäåðàöiºþ“. Òàêà „ôåäåðàöiÿ“ iñíóº âæå 50 ðîêiâ ó Ñõiäíié ªâðîïi. Ìàôiÿ ñòâîðèëà 1949 ðîêó „Êîìiñiþ Àòëàíòè÷íîãî Îᒺäíàííÿ“ ïiä ãîëîâóâàííÿì Êëàðåíñà Ñòðåéòà. Ìåòîþ êîìiñi¿ áóëî ïåðåáóäóâàòè Ïiâíi÷íî-Àòëàíòè÷íèé Ñîþç (ÍÀÒÎ) íà ïîâíèé ôåäåðàòèâíèé ñîþç. Öÿ êîìiñiÿ ïîðîáèëà çàõîäè, ùîáè Ïàðëàìåíò ³ Ñåíàò ÑØÀ óõâàëèëè òàêó ïåðåáóäîâó. Âîíè âiäêèíóëè. Òîäi ìàôiÿ 10 ðîêiâ ïiçíiøå ïîäàëà ¿ì ïðîåêò ïåðåáóäîâè ó äóæå ïðè* Òàêi ïðàâà ìàëè âñi äåñïîòè ñâiòó. Îäíîþ ç íàéáiëüøèõ ïåðåìîã äåìîêðàòi¿ áóëî òå, ùî òåïåð ó âñiõ äåìîêðàòè÷íèõ äåðæàâàõ âëàäà ïîäiëÿºòüñÿ íà òðè íåçàëåæíi ÷àñòèíè: 1) çàêîíîäàâ÷à – Ïàðëàìåíò, 2) ñóäîâà – Âåðõîâíèé Ñóä, 3) âèêîíàâ÷à – óðÿä, ïðåçèäåíò. ** Ñâiòîâi áàíêiðè âæå îïîäàòêóâàëè âåñü öèâiëiçîâàíèé ñâiò.

õîâàíié ôîðìi. Ïàðëàìåíò óõâàëèâ 7.07.1960 ðîêó òàêó ïåðåáóäîâó. Ìàôiÿ ó ñâîºìó æóðíàëi „Àòëàíòiê Þíiîí Íüþç“ ó ëèïíi 1960 ð. ïèñàëà: „Öÿ âåëè÷åçíà íàøà ïåðåìîãà íàâiòü íàì âèäàºòüñÿ êàçêîâîþ“. À ãîëîâà ñîöiàëiñòiâ ÑØÀ Íîðìàí Òîìàñ êàçàâ, ùî, ïðî÷èòàâøè òó ïàðëàìåíòñüêó óõâàëó, âií î÷àì ñâî¿ì íå ïîâiðèâ i äóìàâ, ùî éîìó ñíèòüñÿ òàêà âåëè÷åçíà ñîöiàëiñòè÷íà ïåðåìîãà â êàïiòàëiñòè÷íèõ ÑØÀ. Äî ðå÷i, öþ óõâàëó ñõâàëèâ òîäi é òåïåðiøíié ïðåçèäåíò ÑØÀ Ði÷àðä Íiêñîí. Îäèí ³ç ÷iëüíèõ ïðîâiäíèêiâ ÞÍÅÑÊÎ íå êîìóíiñò Ô. Ìå´ðóäåð ïèñàâ: „Òðåáà íàäàòè ÎÎÍ íi÷èì íå îáìåæåíó âëàäó ðåãóëþâàòè ìiæíàðîäíó òîðãiâëþ i ãðîøi. Íàãëÿä íàä åìiãðàöiºþ òðåáà âiäiáðàòè âiä äåðæàâ, à ïåðåäàòè ÎÎÍ. Òðåáà äàòè ÎÎÍ âëàäó ïåðåñåëÿòè ëþäåé ç áóäü-ÿêî¿ êðà¿íè äî áóäü-ÿêî¿ iíøî¿ êðà¿íè, ÿê òîãî âèìàãຠñâiòîâà ïëàíîâà åêîíîìiêà. Òðåáà ñòâîðèòè ñâiòîâå â³éñüêî òàêå ñèëüíå, ùîáè æîäíà äåðæàâà íå ìîãëà ñïðîòèâèòèñÿ íàêàçàì ÎÎÍ. Òðåáà äàòè ÎÎÍ âëàäó íàêëàäàòè ïîäàòêè ó âñüîìó ñâiòi. Òðåáà ïåðåäàòè âñi ðàäiîñòàíöi¿, âåëèêi âèäàâíèöòâà, ÷àñîïèñè ïiä êîíòðîëü ÎÎ͓. Öå âñå iñíóº âæå 50 ðîêiâ ó ÑÐÑÐ. Òðåáà ïîðàäèòè öüîìó ÍÅ êîìóíiñòîâi ïîæèòè â ÑÐÑÐ áîäàé ïiâðîêó, i òî íå â áàãàòîìó ñïåöiàëüíî äëÿ ÷óæèíöiâ, ãîòåëi â Ìîñêâi, àëå äåñü â óêðà¿íñüêîìó ñåëi ÷è ìiñòå÷êó. Äîðàäíèê ï’ÿòüîõ ïðåçèäåíòiâ ÑØÀ, æèäiâñüêèé áàíêið Á. Áàðóõ áóâ óïîâíîâàæåíèì ó Êîìiñi¿ ç Àòîìíî¿ Åíåðãi¿ ÎÎÍ. Âií çàïðîïîíóâàâ òié Êîìiñi¿ ïåðåáðàòè íà ñåáå ââåñü íàãëÿä íàä âèðîáíèöòâîì i çàñòîñóâàííÿì óñiº¿ àòîìíî¿ åíåðãi¿ ó ñâiòi. Óïîâíîâàæåíèé ÑÐÑÐ ó òié Êîìiñi¿ ñêàçàâ, ùî ÑÐÑÐ íiêîëè íå ïîãîäèòüñÿ ïåðåäàòè ñâîþ àòîìíó åíåðãiþ ïiä æîäíèé íàãëÿä. Íàâiòü ìîñêâîëþá-ñîöiàëiñò ãîëîâà ÎÎÍ Ò. Ëi çàóâàæèâ: „Äèâíà ði÷! Êàïiòàëiñòè÷íi ÑØÀ ñòàëè íà iíòåðíàöiîíàëüíèé øëÿõ, à ñîöiàëiñòè÷íèé ÑÐÑÐ – íà íàöiîíàëüíèé øëÿõ“. ÎÎÍ º âæå çàðîäêîì ñâiòîâîãî íàäóðÿäó. À ùî âií ìîæå çðîáèòè – ïîêàçàëà ÎÎÍ ó Êàòàíçi. Äåðæàâè-÷ëåíè ÎÎÍ âæå ïåðåäàëè ¿é äåÿêi ñâî¿ äåðæàâíèöüêi ïðàâà. À ùî ç òîãî ìîæå áóòè – ïîêàçóº òàêèé ïðèêëàä. Àâñòðàëiÿ ìàëà âåëèêi íàäëèøêè õàð÷iâ, i àâñòðàëiéñüêèé Ïàðëàìåíò õîòiâ äîïîìîãòè ñâî¿é ãîëîäíié ìàòiðíié êðà¿íi. Âií óõâàëèâ ïðîäàòè òi íàäëèøêè Àíãëi¿. Àâñòðàëiéñüêèé óðÿä ïîÿñíèâ ïàðëàìåíòîâi, ùî éîãî óõâàëà íå ìຠïðàâíî¿ ñèëè, áî óðÿä Àâñòðàëi¿ ïiäïèñàâ ìiæíàðîäíó óãîäó, çà ÿêîþ õàð÷îâi íàäëèøêè ó ñâiòi ìຠðîçïîäiëÿòè ëèøå ÎÎÍ. Îòæå, ÎÎÍ óæå ìຠó ñâî¿õ ðóêàõ çáðîþ âåëè÷åçíî¿ ñèëè – ãîëîä. Õàé ñïðîáóº ãîëîäíèé íàðîä ñïðîòèâèòèñÿ íàêàçàì ÎÎÍ. Íàéáiëüøîþ ïåðåïîíîþ íà øëÿõó äî ñâiòîâîãî íàäóðÿäó º äåðæàâíà íåçàëåæíiñòü âiëüíèõ íàðîäiâ. Íå çíèùèâøè äåð-

328

329

æàâíî¿ íåçàëåæíîñòi – íå ñòâîðèòè ñâiòîâîãî íàäóðÿäó. ÎÎÍ º íå ùî iíøå, ÿê äóæå õèòðà, ìàôiîçíà ïàñòêà íà íåçàëåæíiñòü âiëüíèõ íàðîäiâ. Æèäiâñüêèé áàíêið, øåñòèêîëîííèê Ïîë Âàðáóð´ êàçàâ 17 ëþòîãî 1950 ð. â Ñåíàòi ÑØÀ: „ ×è ïîäîáàºòüñÿ öå êîìó, ÷è íi, à ñâiòîâèé íàäóðÿä òàêè áóäå. Ïèòàííÿ ëèøå â òîìó: ÷è áóäå âií ñòâîðåíèé çãîäîþ, ÷è íàñèëüñòâîì“. Æèäiâñüêèé ïðîâiä ó ÑØÀ ïiäòâåðäèâ öå â îôiöiéíîìó æóðíàëi Àìåðèêàíñüêî¿ Æèäiâñüêî¿ Êîìiñi¿. ÎÎÍ º íàéáiëüøèì, íàéöèíi÷íiøèì, íàéíàõàáíiøèì øàõðàéñòâîì i îøóêàíñòâîì ç óñiõ, ùî ¿õ çàïèñàëà ñâiòîâà iñòîðiÿ. Ïîðiâíÿíî ç ÎÎÍ ïîêiéíèöÿ Ëi´à Íàöié áóëà ÷åñíèì äiâ÷àì. Íàéëiïøèì ïðèêëàäîì îøóêàíñòâà ÎÎÍ º ãîðåñëàâíå ïðàâî „âåòî“ ï’ÿòüîõ âåëèêîäåðæàâ. Öå „ïðàâî“ óíåìîæëèâëþº êàðàòè æîäíó ç òèõ ï’ÿòüîõ, àëå âîíè ìîæóòü êàðàòè óâåñü ñâiò. Àâòîðîì öüîãî „ïðàâà“ áóâ íå õòî iíøèé ÿê çðàäíèê àìåðèêàíñüêîãî íàðîäó ìîñêîâñüêèé øïèãóí Àëäæåð Ãiñ. Öèì „ïðàâîì“ âií âiä÷èíèâ äâåði ñâiòîâîìó äåñïîòè÷íîìó íàäóðÿäîâi. I òåïåðiøíÿ ñâiòîâà ïîëiòèêà – ó ñâîºìó ãëèáøîìó çìiñòi ôàêòè÷íî êîëóº íàâêîëî ïèòàííÿ ÿê ðîçïîäiëèòè i çàáåçïå÷èòè ñâiòîâó âëàäó ñôåðè âïëèâó. Òåïåð îáèäâi – i ñâiòîâà ìàôiÿ, i Ìîñêîâùèíà òîðãóþòüñÿ. ×è äîá’þòü òîðãó, ÷è ïî÷íóòü òðåòþ ñâiòîâó âiéíó – ïîáà÷èìî â íåäàëåêîìó âæå ìàéáóòíüîìó.

XII.

ÑÏÎËÓ×ÅͲ ØÒÀÒÈ ÀÌÅÐÈÊÈ

Ñëàâíèé äåðæàâíèé ìóæ ÑØÀ Ïàòðiê Ãåíði êàçàâ ó Ïàðëàìåíòi ùå 1775 ðîêó: „×è æèòòÿ òàêå äîðîãå, ÷è ìèð òàêèé ñîëîäêèé, ùîáè êóïóâàòè ¿õ çà öiíó êàéäàíiâ òà ðàáñòâà? Áîðîíü, Áîæå! Íå çíàþ, ùî iíøi âîëiþòü, à ùîäî ìåíå, òî äàéòå ìåíi âîëþ, àáî ñìåðòü“. Þíàêè âiéñüêîâèõ øêië ÑØÀ ïðèñÿãàþòü: „Áîæå, äîïîìîæè íàì âèáèðàòè ãiðêó ïðàâäó çàìiñòü ñîëîäêî¿ íåïðàâäè, i íiêîëè íå çàäîâîëüíÿòèñÿ ïiâïðàâäîþ. Äàé íàì, Áîæå, âiäâàãó áîðîíèòè âñå øëÿõåòíå i âi÷íîâàðòiñíå i âñå, ùî íå êîðèòüñÿ ïiäëîòi òà íåñïðàâåäëèâîñòi, áîðîíèòè ïðàâäó, êîëè âîíà â íåáåçïåöi“. Ñåíàòîð Ñòðîì Òîðìîíä âèñóíóâ òàêi âèìîãè ùîäî ïîëiòèêè ÑØÀ: 1) Íàéíåîáõiäíiøèì êîìïîíåíòîì íàäi¿ ïåðåìîãòè â áóäüÿêîìó çìàãàííi º õîòiòè ïåðåìîãòè. 2) Òðåáà äîáðå ðîçòëóìà÷èòè íàðîäîâi i âiéñüêó ñìåðòåëüíó çàãðîçó, ùî ïåðåä íåþ òåïåð ñòî¿ìî. Âîíè ìóñÿòü çíàòè i ðîçóìiòè, ùî öå íå º ëèøå âîºííà çàãðîçà, àëå òàêîæ i ïîëiòè÷íà, åêîíîìi÷íà, äèïëîìàòè÷íà, ñóñïiëüíà, ïñèõîëîãi÷íà, ïiäðèâíà çàãðîçà ó ñâiòîâîìó ìàñøòàái. 3) Ìè ìóñèìî óñâiäîìèòè ñîái, ùî òåïåð ìè âæå âîþºìî, ùî òåïåð âæå òî÷èòüñÿ òàê çâàíà õîëîäíà âiéíà, ÿêà º íîâîþ, iíàêøîþ ôîðìîþ íiæ âñi âiéíè, ùî ïðî íèõ ìè çíàºìî ç iñòîði¿. 4) Ìè ìóñèìî íàâ÷èòèñÿ äiÿòè íåçëàìíî, ïîáîðþþ÷è êîìóíiñòè÷íèé áëàõìàí òà ïîãðîæóâàëüíó òàêòèêó. Êîæíîãî ðàçó, êîëè ìè òàê äiÿëè, ÿê, íàïðèêëàä, ó Ãðåöi¿, Òóðå÷÷èíi, Iðàêó, Ôîðìîçi, Ëåáàäîíi, êîëè ïîêàçóâàëè ñâîþ ìóæíiñòü i îõîòó áèòèñÿ,– ìè ïåðåìàãàëè êîìóíiñòè÷íèé áëàõìàí. 5) Ùîáè ïåðåêîíàòè ëþäåé ó ÑØÀ i ïîçà ÑØÀ, ùî íàø äåðæàâíèé ëàä º íàéëiïøèé, ìè ìóñèìî ïåðåéòè âiä îáîðîíè äî íàñòóïó i â ÑØÀ i ïîçà ÑØÀ. Äåõòî ç àìåðèêàíöiâ çàáóâ, ùî íàø êàïiòàëiñòè÷íèé ëàä âiëüíîãî ïiäïðèºìñòâà â äåìîêðàòè÷íié, êîíñòèòóöiéíié ðåñïóáëiöi äàâ íàì áiëüøå âîëi i áiëüøèé äîáðîáóò, íiæ º ÷è áóâ äåñü ó ñâiòi. 331

6) Ìè ìóñèìî ìàòè âiéñüêî íàéêðàùå ó ñâiòi. 7) Ìè ìóñèìî ïiäòðèìóâàòè âåëèêèé äîáðîáóò ó ÑØÀ. 8) Ìè ìóñèìî äóæå ïèëüíóâàòè çàãðîçó çàâàëèòè çñåðåäèíè íàøó äåðæàâó ÑØÀ. Ãåíåðàëüíèé Ïðîêóðîð ÑØÀ ïîäຠñïèñîê 283 êîìóíiñòè÷íèõ, ñõîâàíèõ çà ÿêèìîñü ïàðàâàíîì îðãàíiçàöié, à Ñëóæáà áåçïåêè ñòåæèòü çà 185 ïiäðèâíèìè ãðóïàìè. Êîìóíiñòè çà ëiáåðàëüíèì ïàðàâàíîì º äàëåêî áiëüø íåáåçïå÷íiøi ÿê âiäêðèòi ÷ëåíè êîìóíiñòè÷íî¿ ïàðòi¿. 9) Ìè ìóñèìî áóòè íà ñòîðîæi, ùîá íàñ íå ïðèñïàëî ïîâiëüíå, àëå ñòàëå íàìàãàííÿ çîñåðåäèòè äåðæàâíó âëàäó ó Âàøèí´òîíi i òèì çðîáèòè ôåäåðàëüíèé óðÿä äèêòàòîðñüêèì êîøòîì ëiêâiäàöi¿ ñàìîóïðàâè øòàòiâ. 10) Îñîáèñòî i ÿê íàöiÿ ìè ìóñèìî ïðèñâÿòèòè ñåáå ìîðàëüíîìó i äóõîâíîìó âiäðîäæåííþ â óñié íàøié ðîçëîãié Áàòüêiâùèíi“. Òàê, Ñ. Òîðìîíä ìàâ ïiäñòàâó ïèøàòèñÿ, ùî â ÑØÀ íàéáiëüøèé äîáðîáóò óñüîãî íàðîäó íiæ áóäü-äå ó ñâiòi. Íàïðèêëàä, íà îäíó îñîáó ëþäíîñòi ÑØÀ âèðîáëÿþòü íà 40 % òîâàðiâ áiëüøå íiæ ó Øâåöi¿, íà 60 % áiëüøå ÿê ó Íiìå÷÷èíi, íà 70 %, áiëüøå íiæ ó Ôðàíöi¿, íà 80 % áiëüøå ÿê ó Âåëèêîáðèòàíi¿, íà 95 % áiëüøå ÿê ó ÑÐÑÐ. Öå íà îäíó îñîáó ëþäíîñòi. Ó Ôðàíöi¿ ðîáiòíèêè òà ñåëÿíè ñêëàäàþòü 56 % ëþäíîñòi, àëå ç ¿õíiõ äiòåé ëèøå 12,6 % êií÷àþòü âèùi øêîëè. Ó Áåëüãi¿ òàêèõ äiòåé º 11,5 %, ó Ãîëëàíäi¿ – 10 %, ó Íiìå÷÷èíi – 7,5 %, à â ÑØÀ – 48 %. Ç óñüîãî ñâiòîâîãî ñòóäåíòñòâà îäíó òðåòèíó ñêëàäàþòü ÿíê³. Ç ìîëîäi 20–24 ðîêiâ ó÷àòüñÿ ó âèùèõ øêîëàõ: ó ÑØÀ – 43 %, ó ÑÐÑÐ – 24 %, ó Çàõiäíié ªâðîïi – âiä 4,8 % äî 16 %. Ëþäíiñòü äåðæàâ Ñïiëüíîãî Ðèíêó äîðiâíþºòüñÿ ëþäíîñòi ÑØÀ. Àëå ði÷íî êií÷àþòü âèùi øêîëè ó ÑØÀ 450.000, à â äåðæàâàõ Ñïiëüíîãî Ðèíêó ëèøå 58.000, òîáòî â ÷îòèðè ðàçè ìåíøå. Ði÷íèé ïðèáóòîê îäíîãî ïiäïðèºìñòâà â ÑØÀ „Äæåíåðàë Ìîòîðñ“ ñòàíîâèòü 1,8 ìiëüÿðäiâ äîëàðiâ. À öå äîðiâíþº 30 íàéáiëüøèì ïiäïðèºìñòâàì ó Ôðàíöi¿, Íiìå÷÷èíi i Âåëèêîáðèòàíi¿ ðàçîì óçÿòèõ. I â òèõ 30 ïiäïðèºìñòâàõ ïðàöþþòü 3.300.000 ðîáiòíèêiâ, à ⠄Äæåíåðàë Ìîòîðñ“ ¿õ ëèøå 728.000, òîáòî â ï’ÿòü ðàçiâ ìåíøå. ÑØÀ âèðîáëÿþòü óäâi÷i áiëüøå òîâàðó ÿê óâåñü ªâðîïåéñüêèé Ñïiëüíèé Ðèíîê ðàçîì ç Âåëèêîáðèòàíiºþ, i ó äâà ðàçè áiëüøå ÿê â ÑÐÑÐ. ÑØÀ çàéìàþòü ëèøå 7 % ñóõîäîëó i ñêëàäàþòü ëèøå 6 % ñâiòîâî¿ ëþäíîñòi. Àëå ÑØÀ âèðîáëÿþòü íà 33 % áiëüøå, íiæ âèðîáëÿº ââåñü ñâiò. Ïîëîâèíà àâiàïàñàæèðiâ óñüîãî ñâiòó ëiòàþòü ëiòàêàìè ÑØÀ.

Ç êîæíèõ ï’ÿòè àâòîìîáiëiâ ó ñâiòi òðè íàëåæàòü ÿíê³.  îäíîìó ëèøå 1965 ðîöi ÿíê³ âêëàëè â ºâðîïåéñüêó ïðîìèñëîâiñòü ìiëüÿðäè äîëàðiâ. Ç íèõ 10 % ãðîøåé ÑØÀ, 55 % ºâðîïåéñüêèõ, 35 % ìiæíàðîäíîãî êàïiòàëó. Àìåðèêàíñüêi çàâîäè â ªâðîïi âèðîáëÿþòü 50 % òðàíçèñòîðiâ, 80 % êîìï’þòåðiâ. ßíê³ ïðîäàþòü Ôðàíöi¿ 40 % íàôòîïðîäóêòiâ, 65 % òåëåóñòàòêóâàííÿ, 45 % ñèíòåòè÷íî¿ ãóìè. Ïî 2-ié ñâiòîâié âiéíi ÑØÀ ïîáóäóâàëè 680.000 øêiëüíèõ êëàñiâ, òîáòî ïîäâî¿ëè êiëüêiñòü ó ïîðiâíÿííi ç äîâîºííèì ïåðiîäîì. Çà öåé ÷àñ êiëüêiñòü ó÷èòåëiâ çáiëüøèëàñÿ íà 47 %, à ¿õíÿ ïëàòíÿ çáiëüøèëàñÿ íà 100 %. Ði÷íèé âèäàòîê ÑØÀ íà îñâiòó ç äîâîºííîãî ÷àñó 5,8 ìiëüÿðä³â äîëàðiâ ïî âiéíi çáiëüøèâñÿ íà 15,5 ìiëüÿðäiâ äîëàðiâ. Íà òëi òàêîãî âåëèêîãî ìàòåðiàëüíîãî ïîñòóïó é äîáðîáóòó æàõëèâî âðàæຠäóõîâíèé çàíåïàä, êóëüòóðíå çäè÷àâiííÿ ÿíêi. Íà÷àëüíèê Ñëóæáè áåçïåêè Åä´àðä Ãóâåð êàçàâ Ñåíàòñüêié ñëiä÷ié êîìiñi¿: „Ìè æèâåìî â äîái íåïåâíîñòi, â äîái áîðîòüáè âîëi ç óñåái÷íèì ðàáñòâîì, áîðîòüáè, ùî íàáëèæàºòüñÿ äî ñâ íàéâèùî¿ òî÷êè. Ìè âîþºìî ç êîìóíiçìîì. ×èì ñêîðiøå öå çðîçóìiº êîæíèé àìåðèêàíåöü, òèì áåçïå÷íiøå áóäå âñiì íàì. Ìè ïðàãíåìî ìèðó, àëå íå çà âñÿêó öiíó. Ìè ìóñèìî çìiöíèòè íàø ìîðàëüíèé íàöiîíàëüíèé õðåáåò ó íàøié áîðîòüái ç êîìóíiçìîì. ßêùî ïîñëàáèìî öþ áîðîòüáó, òî âèêëè÷åìî äåðæàâíó êàòàñòðîôó. Êîìóíiñòè÷íà çàãðîçà ççîâíi íå ñìiº çàñëiïèòè íàì î÷i íà êîìóíiñòè÷íó íåáåçïåêó çñåðåäèíè. Îñòàííÿ äîñÿãຠâæå ñàìîãî ñåðöÿ ÑØÀ. Íà íàøå íåùàñòÿ ìè çàäóðìàíåíi âñiëÿêèìè îáîðîíöÿìè êîìóíiçìó i êîìóíiñòiâ, ÿêi ðàç-ïî-ðàç ñïèõàþòü íàñ íà øëÿõ çðàäè äåìîêðàòi¿, âîëi, ñïðàâåäëèâîñòi, íà øëÿõ ïîñòóïîê êðåìëiâñüêèì ÷åðâîíèì ôàøèñòàì, i òî ó ñïðàâàõ âåëèêî¿ ìîðàëüíî¿ âàãè. Òîé, õòî éäå øëÿõîì çàìèðåííÿ ç êîìóíiçìîì, íå çíàº, ùî òî º âîëÿ i íåçàëåæíiñòü, íå ðîçóìiº òðàãåäi¿ êîìóíiñòè÷íîãî ðàáñòâà. Îáëóäíèõ êëè÷iâ öèõ ìèðîëþáöiâ íå ïî÷óºòå âiä âîëåëþáíèõ ëþäåé, ÿêèì ïîùàñòèëî âòiêòè ç-ïîçà çàëiçíî¿ çàâiñè íà êîðäîíi Ñõiäíî¿ ªâðîïè“. Ïåðåä 2-îþ ñâiòîâîþ âiéíîþ, à â ìåíøié ìiði i ïiñëÿ íå¿ áóëè â ÑØÀ ïîâàæíi ëþäè, ÿêi íå áîÿëèñÿ ìàôi¿. Íàïðèêëàä, ñåíàòîðè Äæîçåô Ìàêêàðòi, Ðîáåðò Òàôò, Äæåê Òåíi, êîëèøíié ïðåçèäåíò ÑØÀ Ãåðáåð Ãóâåð, ÷ëåíè Ïàðëàìåíòó: Ïàðíåë Òîìàñ, Äæîí Ðåíêií, àäìiðàë Äæîí Êðîìåëi, ãåíåðàëè: Äî´ëàñ Ìàêàðòóð, Åäâií Óîêåð, Ð. Äåë-Óåë, ãîëîâà ïàòðiîòè÷íîãî òîâàðèñòâà iìåíi Äæ. Áüîð÷à Ðîáåðò Óåë÷, ïðîôåñîð Ôðåä Øâàðö, Áiëëi Ãàð´iñ, æóðíàëiñò Êàðë Âi´àíä òà ÷èìàëî iíøèõ. Ùå 13.02.1944 ð. Ê. Âi´àíä ïèñàâ: „Ìàéáóòíÿ âiéíà, ÿêà âæå

332

333

ðîçïî÷àëàñÿ, âæå ïîêàçóº ñâîº æàõëèâå îáëè÷÷ÿ, õî÷ òåïåðiøíÿ âiéíà ùå íå ñêií÷èëàñÿ. Öå – âiéíà Ñõîäó ç Çàõîäîì, ùî ¿¿ âåäå Ìîñêîâùèíà. I äèâíà iðîíiÿ iñòîði¿! ÑØÀ òà Âåëèêîáðèòàíiÿ ÄÎÏÎÌÀÃÀÞÒÜ Ìîñêîâùèíi. Êiíåöü òåïåðiøíüî¿ ñòðiëÿíèíè òà áîìáóâàííÿ íå áóäå êiíöåì âiéíè. Êðiçü ïîðîõîâèé äèì òåïåðiøíüî¿ âiéíè âæå âèäíî çàðèñè òðåòüî¿ ñâiòîâî¿ âiéíè, ùî ìîæå ðîçãîðiòèñÿ íà äîáðå çà ÿêèõ 15 ðîêiâ. Ñïî÷àòêó âîíà áóäå ïåðåâàæíî iäåîëîãi÷íà é åêîíîìi÷íà“. Âií ïèñàâ öå òðè ìiñÿöi ïåðåä ßëòèíñüêîþ íàðàäîþ. Ãîëîâà ïàòðiîòè÷íîãî òîâàðèñòâà „Îáîðîíöi Êîíñòèòóöi¿“ ãåíåðàë Ð. Äåë-Óåë ïèøå ó ñâîºìó „Çàêëèêó äî Ïàòðiîòiâ“: „×è ÑØÀ âæå ïiääàëèñÿ ñâiòîâîìó óðÿäîâi? Çíàþ÷è ôàêòè öiº¿ ïiääà÷³, ìóñèìî âèçíàòè, ùî òàê. Òàæ êîæíà ëþäèíà, ÿêà ìຠÿêèéñü ðîçóì, íå ìîæå çàïåðå÷èòè, ùî íàøà ïîëiòèêà îäíîái÷íîãî ðîççáðîºííÿ, äåðæàâíi âèòðàòè, ÿêi äàëåêî ïåðåâèùóþòü äåðæàâíi ïðèáóòêè, ùîðiê áiëüøèé íåäîáið ó äåðæàâíîìó êîøòîðèñi, ÿêèé ïëàòèòüñÿ ùîðàç áiëüøèìè äåðæàâíèìè ïîçèêàìè, i áåçêðèòè÷íà çîâíiøíÿ ïîëiòèêà ñïiâiñíóâàííÿ ç íàéçàïåêëiøèìè âîðîãàìè ÑØÀ – âñå âåäå ïðîñòiñiíüêî äî çàãèáåëi ÑØÀ“. Ñåíàòîð Ðîáåðò Òàôò êàçàâ 29.07.1941 ð. â Ñåíàòi: „ßê ìîæíà ïîâiðèòè, ùî Ìîñêîâùèíà âîþº çà ïåðåìîãó äåìîêðàòè÷íèõ çàñàä òà iäåé? À íàø ïðåçèäåíò ùîéíî ïðîãîëîñèâ, ùî ÑØÀ äàäóòü Ìîñêîâùèíi âñþ äîïîìîãó, ÿêó çìîæóòü. ×è ùîá ïîøèðèòè ÷îòèðè âîëi â óñüîìó ñâiòi òðåáà äàâàòè ãàðìàòè, ëiòàêè, òàíêè êîìóíiñòè÷íié Ìîñêîâùèíi? Òàæ æîäíà êðà¿íà íå ñïðè÷èíèëàñÿ äî öiº¿ âiéíè áiëüøå ÿê âëàñíå Ìîñêîâùèíà! Íå áóëî á óãîäè ïðî ìèð ìîñêîâñüêèõ áiëüøîâèêiâ ç íiìåöüêèìè íàöèñòàìè – íå áóëî á íiìåöüêîãî i ìîñêîâñüêîãî íàïàäiâ íà Ïîëüùó. Ìîñêîâùèíà º òàêèé ñàìiñiíüêèé íàïàäíèê ÿê i Íiìå÷÷èíà. Ìè, àìåðèêàíöi, â iìåíi äåìîêðàòi¿ ìàºìî çðîáèòè ñîþç iç íàéæîðñòîêiøèì äåñïîòîì ó ñâiòi É. Ñòàëiíèì. Ïåðåìîãà êîìóíiçìó ó ñâiòi áóëà áè äàëåêî íåáåçïå÷íiøà äëÿ ÑØÀ, íiæ ïåðåìîãà íàöèçìó, ôàøèçìó. ×îìó? Áî íàöèçì, ôàøèçì íå ìàþòü íàéìåíøî¿ íàäi¿ ïîøèðèòèñÿ â ÑØÀ. Íàòîìiñòü êîìóíiçì âæå ìຠ÷èìàëi ïåðåìîãè â ÑØÀ, áî êîìóíiçì âèñòóïຠâ äåìîêðàòè÷íié ëè÷èíi (ìàñöi)“. Ñåíàòîð Òîìà Äîä êàçàâ 28.08.1961 ð. ó Ñåíàòi: „Ó öié õîëîäíié âiéíi ç Ìîñêîâùèíîþ ÑØÀ çàçíàþòü ïîðàçêè çà ïîðàçêîþ. Ïî îñòàííié âiéíi ÑØÀ áóëè íàéìîãóòíiøîþ ïîòóãîþ íà ñóõîäîëi, íà ìîðÿõ i â ïîâiòði. Àëå çà îñòàííi 16 ðîêiâ ÑØÀ ùîðîêó ñòàëè ïîñòóïàòèñÿ ñâî¿ì âîðîãàì. Çà öi ðîêè Ìîñêîâùèíà i ñâiòîâèé êîìóíiçì ñòàëî çäîáóâàþòü ïåðåìîãè íàä ÑØÀ, à ÑØÀ

ñòàëî âiäñòóïàþòü i âiäñòóïàþòü. ÑØÀ ðîáëÿòü ïîìèëêè çà ïîìèëêàìè, äóðíèöi çà äóðíèöÿìè“. Ãåíåðàëè ÑØÀ ðîçóìiëè ïîëiòèêó Ìîñêîâùèíè ëiïøå ÿê ïîëiòèêè ÑØÀ. Íàïðèêëàä, ãåíåðàë Ìàðê Êëàðê êàçàâ: „Áà÷à÷è ìîñêîâñüêå âiéñüêî i ìîñêîâñüêó äèïëîìàòiþ â äi¿, ÿ ïåðåêîíàâñÿ, ùî Ìîñêîâùèíó íiùî íå ñïèíèòü â ¿¿ íàìiði ïàíóâàòè ó ñâiòi, êðiì ïåðåâàæàþ÷î¿ âiéñüêîâî¿ ñèëè“. Ãåíåðàë Äæîí Äií ïîãîäèâñÿ ç òèì, êàæó÷è: „Ìîñêîâùèíà ðîçóìiº i øàíóº ëèøå çáðîéíó ñèëó“. Øòàáíèé ãåíåðàë Àëáåðò Âåäiìåºð êàçàâ Ïàðëàìåíòñüêié ñëiä÷ié êîìiñi¿: „ßêáè ÿ áóâ ãîëîâíèì ïîëiòè÷íèì äîðàäíèêîì óðÿäó ÑÐÑÐ, òî ÿ áóâ áè ïîðàäèâ éîìó ðîáèòè òå, ùî âií òåïåð ðîáèòü, òîáòî íå çàòÿãàòè ÑÐÑÐ äî âåëèêî¿ âiéíè, à ðîáèòè áåçïåðåñòàííî ìàëi ðóêàìè ñâî¿õ ñàòåëiòiâ“. Ãåíåðàë Åäâií Óîêåð ïèñàâ: „Ìè, àìåðèêàíöi, âðÿòóâàëè ìîñêîâñüêó iìïåðiþ âiä À. Ãiòëåðà. Ìè, àìåðèêàíöi, âðÿòóâàëè Ôðàíöiþ òà Âåëèêîáðèòàíiþ âiä åêîíîìi÷íî¿ êàòàñòðîôè. À òåïåð Ìîñêîâùèíà äîïîìàãຠâáèâàòè àìåðèêàíöiâ ó ’ºòíàìi. Ôðàíöiÿ âèãíàëà Ïiâíi÷íî-Àòëàíòè÷íèé Ñîþç iç Ôðàíöi¿. Âåëèêîáðèòàíiÿ òîðãóº ç âîðîæîþ íàì Êóáîþ i Ïiâíi÷íèì ’ºòíàìîì. ÑØÀ äàëè iíøèì äåðæàâàì âñiëÿêî¿ äîïîìîãè íà 200 ìiëüÿðäiâ äîëàðiâ. Çàìiñòü ïîäÿêè ìè, àìåðèêàíöi, ìàºìî âiä òèõ äåðæàâ i íàðîäiâ ëèøå îáðàçè òà øêîäè“. Ó ÑØÀ iñíóþòü êiëüêàäåñÿò ïàòðiîòè÷íèõ îðãàíiçàöié ç ÷ëåíñòâîì ïîíàä âiñiì ìiëüéîíiâ. Òîâàðèñòâî „Õðåñòîíîñöi“, ùî ìຠ700.000 ÷ëåíiâ, ïîøèðþº õðèñòèÿíñüêi iäå¿, iäåàëè. Âåëèêå òîâàðèñòâî iìåíi Äæîíà Áüîð÷à ìຠði÷íèé êîøòîðèñ ïîíàä 700.000 äîëàðiâ.* Âåëèêèé ïàòðiîòè÷íèé „Ñîþç êîëèøíiõ âîÿêiⓠìຠâiääiëè ïî âñiõ ÑØÀ. Öi ïàòðiîòè÷íi òîâàðèñòâà âèäàþòü ÷èìàëî ìàëåíüêèõ ÷àñîïèñiâ òà àíòèêîìóíiñòè÷íèõ êíèæîê, äóæå ïåðåêîíëèâèõ, áî ïîäàþòü áåçñóìíiâíi ôàêòè, äîêóìåíòè ìàôiîçíî¿ çðàäè òà áðåõíi. Äåÿêi òàêi êíèæêè äðóêóþòüñÿ ìiëüéîííèìè íàêëàäàìè, íàïðèêëàä, áàãàòî óäîêóìåíòîâàíà êíèæêà Äæ. Ñòîðìåðà „Íiõòî íå ìîæå íàçâàòè öå çðàäîþ“ âèéøëà 1964 ðîêó 20-ìà âèäàííÿìè ëèøå çà 10 ìiñÿöiâ ÷àñó çàãàëüíîþ êiëüêiñòþ 6.800.000 ïðèìiðíèêiâ. Îòæå, òó àíòèìàôiîçíó ëiòåðàòóðó ÷èòàëè i ÷èòàþòü êiëüêàäåñÿò ìiëüéîíiâ àìåðèêàíñüêèõ ïàòðiîòiâ. Òîæ âîíè ìàþòü áiëüø íiæ äîñèòü âiäîìîñòåé ïðî ìàôiîçíó çðàäó òà çëî÷èíè, ùîá îáóðèòèñÿ i çíèùèòè ìàôiþ. I çíèùèòè íå êðèâàâîþ ðåâîëþöiºþ, ãðîìàäÿíñüêîþ âiéíîþ,

334

335

* Æèäiâñüêå Àíòèòåðîðèñòè÷íå òîâàðèñòâî ìຠ5 ìiëüéîíiâ äîëàðiâ ði÷íîãî êîøòîðèñó.

àëå ìèðíèì ñïîñîáîì, îáðàâøè äî Ïàðëàìåíòó, äî Ñåíàòó òà íà ïðåçèäåíòà ñïðàâæíiõ, íåïiäêóïíèõ, íåëÿêëèâèõ ïàòðiîòiâ, i ïîñàäèëè áè ìàôiþ çà â’ÿçíè÷i ´ðàòè. Íi÷îãî ïîäiáíîãî äîñi íå ëèøå íå ñòàëîñÿ, àëå é íåìà íà䳿, ùî ñòàíåòüñÿ. ×îìó? – ïèòàþòü àìåðèêàíñüêi ïàòðiîòè. Ó ïîïåðåäíiõ ðîçäiëàõ ìè ëèøå íàòÿêíóëè íà âiäïîâiäü. Òóò òiëüêè ñêàæåìî, ùî óêðà¿íñüêi åìiãðàíòè òà ¿õíi â Àìåðèöi íàðîäæåíi äiòè ïõàþòü ïî ñâî¿é çìîçi äóõîâíî çìàòåðiàëiçîâàíèõ ÿíêi äî áîðîòüáè ç ìàôiºþ. Îäíèì ³ç äîêóìåíòiâ òàêèõ óêðà¿íñüêèõ ñïðîá º ïðîãîëîøåííÿ ùîðîêó ïðåçèäåíòîì ÑØÀ „Òèæíÿ ïîíåâîëåíèõ íàðîäiâ“. Òóò ïîäàºìî çàêîí ïðî íüîãî. Çàêîí ïðî âèçíà÷åííÿ òðåòüîãî òèæíÿ ëèïíÿ çà „Òèæäåíü ïîíåâîëåíèõ íàðîäiâ“: Òîìó, ùî âåëè÷ ÑØÀ âåëèêîþ ìiðîþ çàâäÿ÷óº òîëåðàíòíié ºäíîñòi íàðîäó ÑØÀ, õî÷ âîíà ñêëàëàñÿ ç ðiçíèõ íàöiîíàëüíîñòåé, i òîìó, ùî öå òîëåðàíòíå îᒺäíàííÿ ðiçíèõ åëåìåíòiâ íàøîãî âiëüíîãî ñóñïiëüñòâà ïðèçâåëî íàðîä ÑØÀ äî ðîçóìiííÿ i ñïiâ÷óòòÿ ïðàãíåííþ íàðîäiâ ñâiòó òà âèçíàííÿ ïðèðîäíî¿ íåçàëåæíîñòi íàðîäiâ i äåðæàâ óñüîãî ñâiòó, i òîìó, ùî ïîíåâîëåííÿ âåëèêî¿ ÷àñòèíè ëþäñòâà êîìóíiñòè÷íèì çàãàðáíèöòâîì ðîáèòü ïîñìiõîâèñüêîì iäåþ ìèðíîãî ñïiâiñíóâàííÿ íàðîäiâ i øêîäèòü ïðèðîäíîìó ïîðîçóìiííþ ìiæ íàðîäîì ÑØÀ òà iíøèìè íàðîäàìè ñâiòó, i òîìó, ùî âiä 1918 ðîêó ïî÷èíàþ÷è, çàãàðáíèöüêà ïîëiòèêà ìîñêîâñüêîãî êîìóíiçìó ïðèçâåëà äî ñòâîðåííÿ âåëè÷åçíî¿ iìïåði¿, ÿêà ñòàâèòü âåëèêó çàãðîçó áåçïåöi ÑØÀ òà âñiì âiëüíèì íàðîäàì ó ñâiòi, i òîìó, ùî çàãàðáíèöüêà ïîëiòèêà êîìóíiñòè÷íî¿ Ìîñêîâùèíè ïðèçâåëà ïîñåðåäíiì ÷è áåçïîñåðåäíiì çàãàðáàííÿì äî ïîíåâîëåííÿ äåðæàâíî¿ íåçàëåæíîñòi Àëáàíi¿, Àçåðáàéäæàíó, Âiðìåíi¿, Áiëîðóñi¿, Áîëãàði¿, Ãðóçi¿, Åñòîíi¿, Óðàëó, Êèòàþ, Êîçàêi¿, Ïîëüùi, Ðóìóíi¿, Ñõiäíî¿ Íiìå÷÷èíè, Òèáåòó, Òóðêåñòàíó, Óêðà¿íè, ×åõîñëîâà÷÷èíè òà iíøèõ, i òîìó, ùî öi ïîíåâîëåíi íàðîäè äèâëÿòüñÿ íà ÑØÀ ÿê íà òâåðäèíþ ëþäñüêèõ ïðàâ i ïðîâiäíèêà ó çâiëüíåíí³ ¿õ i ïîâåðíåíí³ ¿ì äåðæàâíî¿ íåçàëåæíîñòi òà âiäáóäîâ³ ¿õíüî¿ õðèñòèÿíñüêî¿, æèäiâñüêî¿, ìóñóëüìàíñüêî¿, áóääèñòñüêî¿ ðåëiãi¿ i îñîáèñòèõ ïðàâ òà ñâîáîä, i òîìó, ùî öå º æèòòºâî iñòîòíèì çàäëÿ ÑØÀ, ùîá öå áàæàííÿ âîëi i íåçàëåæíîñòi ó öèõ ïîíåâîëåíèõ íàðîäiâ áóëî íåïîõèòíèì i æèâèì, i òîìó, ùî áàæàííÿ âîëi i íåçàëåæíîñòi âåëè÷åçíîþ áiëüø³ñòþ öèõ ïðèãíîáëåíèõ íàðîäiâ º ìîãóòíiì çàñîáîì

Ñîöiàëiñòè, êîìóíiñòè, ìàôiîçi ÑØÀ öiëêîâèòî ñâiäîìî ïõàþòü ÑØÀ äî åêîíîìi÷íîãî áàíêðóòñòâà, ùîáè, ñïèðàþ÷èñü íà îæåáðà÷åííÿ ëþäåé, ïðîãîëîñèòè áàíêðóòñòâî êàïiòàëiñòè÷íîãî ëàäó é îáiöÿòè ëþäÿì ïîðÿòóíîê ó ñîöiàëiñòè÷íîìó ëàäi, ùîáè çàïðîâàäèòè äèêòàòóðó ñîöiàëiñòè÷íîãî óðÿäó. ÑØÀ âæå ñòàëè íà öåé øëÿõ. Îïàíîâàíèé ìàôiºþ, óðÿä ÑØÀ âæå íàïîçè÷àâ ó ñâiòîâèõ áàíêiðiâ ñòiëüêè ìiëüÿðäiâ äîëàðiâ, ùî ¿õ íiêîëè íå âèïëàòÿòü îíóêè i ïðàâíóêè. Óðÿä Ô. Ðóçâåëüòà âèòðàòèâ áiëüøå ãðîøåé íiæ óðÿäè âñiõ ïðåçèäåíòiâ äî íüîãî ðàçîì ç óðÿäîì Ô. Ðóçâåëüòà. Ä. Åéçåíõàóåð âèìàãàâ áiëüøå íiæ âñi ïðåçèäåíòè äî íüîãî ðàçîì ç Ô. Ðóçâåëüòîì i Ã. Òðóìåíîì. Ë. Äæîíñîí âèòðàòèâ áiëüøå íiæ óñi ïðåçèäåíòè äî íüîãî ðàçîì ç Ô. Ðóçâåëüòîì, Ã. Òðóìåíîì, Ä. Åéçåíõàóåðîì. ßêùî íå áiëüøiñòü, òî äóæå áàãàòî òàêèõ âèòðàò çìàðíóâàëîñÿ. Òóò çãàäàºìî ëèøå êiëüêà çàäëÿ ïðèêëàäó. Òàê, ïðåçèäåíò Ë. Äæîíñîí îáiöÿâ 1965 ðîêó çìåíøèòè êiëüêiñòü äåðæàâíèõ óðÿäîâöiâ, à âií çà 5 ðîêiâ ñâîãî óðÿäóâàííÿ çáiëüøèâ ¿õ êiëüêiñòü. Ëèøå òèõ, ùî ñëóæàòü ïîçà ÑØÀ, çáiëüøèâ ç 129.320 íà 200.554, òîáòî íà 47 %. Ç òîãî ÷èñëà 37.000 áóëè íå ãðîìàäÿíàìè ÑØÀ. Ïðåçèäåíò Äæ. Êåííåäi çáiëüøèâ êiëüêiñòü äåðæàâíèõ óðÿäîâöiâ íà 780.000. Òåïåð º äâà ç ïîëîâèíîþ ìiëüéîíè ëèøå ôåäåðàëüíèõ óðÿäîâöiâ.

336

337

ñòðèìóâàòè âiéíó é îäíîþ ç íàéëiïøèõ íàäié ëþäñòâà íà ñïðàâåäëèâèé i ñòàëèé ìèð, i òîìó, ùî ãîäèòüñÿ, ùîáè ìè âèÿâèëè òàêèì íàðîäàì ñâî¿ì âiäïîâiäíèì é îôiöiéíèì ñïîñîáîì òîé iñòîðè÷íèé ôàêò, ùî íàðîä ÑØÀ ïîäiëÿº ¿õíº ïðàãíåííÿ âèáîðîòè ¿õíþ âîëþ òà äåðæàâíó íåçàëåæíiñòü. Òîìó õàé áóäå óõâàëåíî Ñåíàòîì i Ïàëàòîþ Ïîñëiâ, çiáðàíèìè â Êîíãðåñi, ùî Ïðåçèäåíòîâi íàäàºòüñÿ ïðàâî i âèìàãàºòüñÿ ïðîãîëîñèòè òðåòié òèæäåíü ìiñÿöÿ ëèïíÿ 1959 ðîêó ÿê „Òèæäåíü ïîíåâîëåíèõ íàðîäiⓠòà çàêëèêàòè íàðîä ÑØÀ âøàíóâàòè òîé òèæäåíü âiäïîâiäíèìè óðî÷èñòîñòÿìè. I òàêîæ óïîâíîâàæóºòüñÿ Ïðåçèäåíòà i âèìàãàºòüñÿ ïðîãîëîøóâàòè òàêèé òèæäåíü ùîðîêó äîòè, äîêè âñi ïîíåâîëåíi íàðîäè íå ìàòèìóòü âîëi i äåðæàâíî¿ íåçàëåæíîñòi“.

Ìàðíîòðàòñòâî ÑØÀ

Ëèøå çà 6 ðîêiâ (1960–66) âèäàòêè óðÿäó ÑØÀ çðîñëè: íà íåâîºííi ñïðàâè – íà 97 %, íà äîïîìîãó íåçàìîæíèì – íà 210 %, íà ïëàòíþ óðÿäîâöÿì – íà 75 %. ×èñëî äåðæàâíèõ óðÿäîâöiâ çáiëüøèëîñÿ íà 25 %, âèäàòêè óðÿäó – íà 83 %, à ëþäíîñòi çáiëüøèëîñÿ ëèøå íà 10 %. Ó äåðæàâíîìó êîøòîðèñi 1962 ðîêó íà îçáðîºííÿ ïðèçíà÷åíî 51 ìiëüÿðä äîëàðiâ. Óðÿä ïîáóäóâàâ ïîçà ÑØÀ 250 âiéñüêîâèõ áàç. Áóäîâà äåÿêèõ ç íèõ êîøòóâàëà îäèí ìiëüÿðä äîëàðiâ êîæíà. ÑØÀ âèòðà÷óþòü ði÷íî 12 ìiëüÿðäiâ äîëàðiâ ëèøå íà óòðèìàííÿ ñâîãî âiéñüêà i âiéñüêîâî¿ âëàäè. Íà îñòàííþ âiéíó ÑØÀ âèòðàòèëè 350 ìiëüÿðäiâ äîëàðiâ. ÑØÀ âèäàëè íà äîïîìîãó âiäñòàëèì êðà¿íàì ïîíàä 130 ìiëüÿðäiâ äîëàðiâ, íà êîñìi÷íi ïîëüîòè 24 ìiëüÿðäè äîëàðiâ. Ëèøå ïîêðèòè íàäëèøîê ïðîäóêöi¿ ñiëüñüêîãî ãîñïîäàðñòâà êîøòóº óðÿäîâi ÑØÀ 6 ìiëüÿðäiâ äîëàðiâ, ùîá íå ñiÿëè, áî äóæå áàãàòî íå ïðîäàíî ùå ç ìèíóëîði÷íèõ óðîæà¿â, ïðèáëèçíî ñòiëüêè ïëàòÿòü ùîðîêó. Çà âèíÿòêîì ëèøå îäíîãî ðîêó (1957) äåðæàâíèé áþäæåò ÑØÀ îñòàííiõ 18 ðîêiâ (1950–1968) êîæíîãî ðîêó ìàâ äåôiöèò. Çà 18 ðîêiâ äåôiöèòó áóëî 37 ìiëüÿðäiâ äîëàðiâ. Ìîñêîâùèíà íå áåçïiäñòàâíî ðîçðàõîâóº íà áàíêðóòñòâî ÑØÀ. ÑØÀ âèäàëî ïîíàä 100 äåðæàâàì äîïîìîãè íà 130 ìiëüÿðäiâ äîëàðiâ. Öi ãðîøi óðÿä ÑØÀ ïîçè÷èâ ó ñâiòîâèõ áàíêiðiâ. Òåïåð óðÿä ÑØÀ ìຠáîðãó ïîíàä 320 ìiëüÿðäiâ äîëàðiâ. Öå íà 34 ìiëüÿðäè áiëüøå íiæ äåðæàâíi áîðãè âñiõ äåðæàâ ó ñâiòi. Ëèøå âiäñîòêiâ íà ñâî¿ ïîçèêè óðÿä ÑØÀ ïëàòèòü ði÷íî êiëüêà ìiëüÿðäiâ äîëàðiâ. Iíøi äåðæàâè ìàëè 1954 ðîêó ïàïåðîâèõ äîëàðiâ ÑØÀ 10,5 ìiëüÿðäiâ, à 1965 ðîêó âîíè ìàþòü 30 ìiëüÿðäiâ äîëàðiâ. Âîíè âèìàãàþòü çîëîòà çà òi ïàïåðîâi ãðîøi ÑØÀ. I çà öåé ÷àñ çîëîòèé çàïàñ ÑØÀ çìåíøèâñÿ ç 23 ìiëüÿðäiâ äîëàðiâ äî 13,8 ìiëüÿðäiâ äîëàðiâ. Îòæå, óðÿä ÑØÀ, ìàþ÷è 320 ìiëüÿðäiâ áîðãó, ìຠçîëîòî¿ çàáåçïåêè ñâî¿õ ïàïåðîâèõ ãðîøåé ëèøå 13,8 ìiëüÿðäiâ äîëàðiâ. Òîìó-òî ïàïåðîâèé äîëàð ÑØÀ óòðàòèâ çà ÷àñ 1940–65 ðîêiâ 57 % ñâ âàðòîñòi. ßêáè çà ÷àñiâ 2-î¿ ñâiòîâî¿ âiéíè ÿêèéñü ïîëiòèê ÑØÀ çàïðîïîíóâàâ âèñëàòè ãiòëåðiâñüêié Íiìå÷÷èíi äîïîìîãó õàð÷àìè, òåõíiêîþ, òî òàêîãî íåãàéíî ïîñàäèëè áè äî áîæåâiëüíi. À ïî òié âiéíi i äîñi âñi ïðåçèäåíòè ÑØÀ i óðÿä, i Ïàðëàìåíò äîïîìàãàþòü Ìîñêîâùèíi ðîçáóäîâóâàòè ¿¿ âiéñüêîâó ìîãóòíiñòü, õî÷ Ìîñêîâùèíà âæå òèñÿ÷i ðàçiâ âiäêðèòî é îôiöiéíî âñiìà ìîâàìè ïðîãîëîñèëà íà óâåñü ñâiò, ùî âîíà ìຠíàìið ïiäêîðèòè ÑØÀ ñâî¿é âëàäi. ×è öå íå áîæåâiëëÿ? Ïðàâäó êàæå íàðîäíà ìóäðiñòü:

Ãîëîâà Êðåäèòíî¿ Êîìiñi¿ Ïàðëàìåíòó Îòòî Ïåñìàí çâiòóâàâ Ïàðëàìåíòîâi ÑØÀ, ùî ÑØÀ âèäàëè â 1946–67 ðîêè ïîçè÷îê i äîïîìîã iíøèì äåðæàâàì íà 114.694.000.000 äîëàðiâ. Öi ãðîøi óðÿä ÑØÀ ïîçè÷èâ ó áàíêiðiâ i çàïëàòèâ ¿ì ñàìèõ âiäñîòê³â 37.839.000.000 äîëàðiâ. Îòæå, ðàçîì 152.533.000.000 äîëàðiâ. Ïî÷èíàþ÷è âiä 1946 ðîêó, ÑØÀ âèäàëè ÎÎÍ òà iíøèì 65 ìiæíàðîäíèì óñòàíîâàì ïîíàä 3.6 ìiëüÿðäiâ äîëàðiâ. Ïî÷èíàþ÷è âiä 1956 ðîêó, ÑØÀ çáiëüøèëè äîïîìîãó ¿ì ç 100 ìiëüéîíiâ äîëàðiâ äî 237 ìiëüéîíiâ äîëàðiâ ði÷íî. ×åðåç Äîïîìîãîâó i Ïåðåñåëåíñüêó Óïðàâó ÎÎÍ ÑØÀ äàëè Ìîñêîâùèíi âñiëÿêî¿ äîïîìîãè ïîíàä îäèí ìiëüÿðä äîëàðiâ. Ìàðíîòðàòñòâî óðÿäó ÑØÀ ñòàëî âæå òàêå çëî÷èííå, ùî íàâiòü áàéäóæi äî „ïîëiòèêè“ ÿíêi îáóðþþòüñÿ. Îñü êiëüêà ïðèêëàäiâ. Ôåäåðàëüíà Óñòàíîâà ïiäãîòîâêè áåçðîáiòíèõ âèíàéíÿëà ãîòåëü ó Ôëîðèäi, ùîá ïiäãîòóâàòè äiâ÷àò, çà 225.000 äîëàðiâ íà 18 ìiñÿöiâ êîðèñòóâàííÿ íèì. À ïåðåä òèì òîé ñàìèé ãîòåëü çäàâàâñÿ çà 150.000 äîëàðiâ. Òàì íà êîæíèõ äâîõ äiâ÷àò, ùî ïåðåâèøêîëþâàëèñÿ, ïðèïàäàëî äâi â÷èòåëüêè ç äåðæàâíèõ øêië. Òîé ïåðåâèøêië êîøòóâàâ ó ï’ÿòü ðàçiâ äîðîæ÷å íiæ âèøêië ó íàéäîðîæ÷ié àðèñòîêðàòè÷íié øêîëi. Ó Ãîëîâíié Óïðàâi öiº¿ óñòàíîâè ó Âàøèí´òîíi ïðàöþþòü 500 ðàäíèêiâ ç ïëàòíåþ 100 äîëàðiâ äåííî. Òîæ íå äèâíî, ùî ïiäãîòóâàòè îäíó äiâ÷èíó êîøòóº óðÿäîâi, òîáòî ïëàòíèêàì ïîäàòêiâ, 10.140 äîëàðiâ äåííî ÷è 845 äîëàðiâ ìiñÿ÷íî. Ó áóäü-ÿêié øêîëi ÑØÀ êîøòóº ï’ÿòèêðàòíî äåøåâøå. Ïåðåâèøêië 1870 áåçðîáiòíèõ õëîïöiâ ó Êàëiôîðíi¿ êîøòóâàâ 25 ìiëüéîíiâ äîëàðiâ. Ç íèõ 55 % ïîêèíóëè ïåðåâèøêië. Òàê ïiäãîòîâêà îäíîãî áåçðîáiòíîãî õëîïöÿ êîøòóâàëà 11.000 äîëàðiâ. Ùîáè âèøêîëèòè 200 õëîïöiâ i äiâ÷àò íà

338

339

„Êîëè Áîã õî÷å ïîêàðàòè ÿêèéñü íàðîä, òî âií âiäáèðຠðîçóì ó éîãî ïðîâiäíèêà“. Äóðíi ÿíêi äóìàþòü, ùî âèäàíi ÑØÀ ìiëüÿðäè äîëàðiâ íà äîïîìîãó óáîãèì êðà¿íàì ñòðèìóþòü ïîøèðåííÿ êîìóíiçìó. Ñëiïöi íå áà÷àòü, ùî òi ¿õíi ìiëüÿðäè, íàâïàêè, ïîøèðþþòü êîìóíiçì, áî çìiöíþþòü, ðÿòóþòü âiä óïàäêó êîìóíiñòè÷íi óðÿäè. À òi óðÿäè ïåðåêîíóþòü ñâî¿ (é iíøi) íàðîäè, ùî ïîëiïøóº æèòòÿ êîìóíiñòè÷íèé ëàä, à íå àìåðèêàíñüêi äîëàðè. Çà ðîêè 1945–1957 ÑØÀ äàëè äîïîìîãè: Þãîñëàâi¿ – 836.354.000 äîëàðiâ Ìîñêîâùèíi – 687.929.000 Ïîëüùi – 442.698.000 ×åõîñëîâà÷÷èíi – 215.410.000 Ìàäÿðùèíi – 31.938.000 Àëáàíi¿ – 20.444.000

„Îõî÷èõ ïîñëóæèòè Àìåðèöi“, óðÿä ÑØÀ âèòðàòèâ 1968 ðîêó 3.100.000 äîëàðiâ, òîáòî 15.000 íà êîæíîãî. À ïîâíå óòðèìàííÿ îäíîãî ñòóäåíòà â óíiâåðñèòåòi êîøòóº â ÑØÀ 3.000 äîëàðiâ. Ó ÑØÀ iñíóº óðÿäîâà „Óñòàíîâà áîðîòüáè ç áiäíiñòþ“. Óðÿäîâöi òî¿ óñòàíîâè îäåðæóþòü 18.000–30.000 äîëàðiâ ði÷íî¿ ïëàòíi. Ñåíàòîð ÑØÀ îäåðæóº 42.500 äîëàðiâ ði÷íî¿ ïëàòíi. Êðiì òîãî óðÿä ÑØÀ âèòðà÷ຠíà îäíîãî ñåíàòîðà 400.000 äîëàðiâ ði÷íî, à íà ÷ëåíà Ïàðëàìåíòó – 150.000 äîëàðiâ.  îñòàííiõ âèáîðàõ ïðåçèäåíòà ÑØÀ òðè êàíäèäàòè âèòðàòèëè íà âèáîðè 60 ìiëüéîíiâ äîëàðiâ. Âèáðàòè îäíîãî ãóáåðíàòîðà êîøòóº ïîíàä 10 ìiëüéîíiâ äîëàðiâ. Âèáðàòè îäíîãî ñåíàòîðà ÑØÀ êîøòóº ïiâìiëüéîíà äîëàðiâ. Ó ïàði ç ïîøèðåííÿì ñîöiàëiçìó â ÑØÀ ïîøèðþºòüñÿ òàêîæ i ìîñêâîôiëüñòâî. Ìàôiîçíèé ÷àñîïèñ „Íüþ-Éîðê Òàéìñ“ ó ðåäàêöiéíié ñòàòòi ïèñàâ: „Íå çâàæàþ÷è íà òå, ùî Ìîñêîâùèíà õî÷å ðîçäìóõàòè ðåâîëþöiþ i âiéíó ó ÑØÀ i òàì, äå ìîæå, ÑØÀ ìóñÿòü ïðîòèâèòèñÿ âñiëÿêèì ïðîòèñîâºòñüêèì (÷èòàé ïðîòèìîñêîâñüêèì.– Ï. Ø.) ïîâñòàííÿì, ùîáè òèì óíèêíóòè òðåòüî¿ ñâiòîâî¿ âiéíè. ÑØÀ ìóñÿòü ïðèìèðèòèñÿ çi çëîì, õî÷ áè òèì ìàëè áè äîïîìîãòè êîìóíiñòè÷íèì óðÿäàì çìiöíèòèñÿ, ÿê, íàïðèêëàä, ó Ñõiäíié Íiìå÷÷èíi, õî÷ áè ìàëè ïðèðåêòè íà ïîâiëüíó ñìåðòü òàêi òâåðäèíi âîëi, ÿê, íàïðèêëàä, Çàõiäíèé Áåðëií“. Îïàíîâàíèé ìîñêâîëþáàìè óðÿä ÑØÀ ðîáèâ öå, ðîáèòü i ðîáèòèìå. Íàïðèêëàä, ïðåçèäåíò Ä. Åéçåíõàóåð çàïðîñèâ 1959 ðîêó Ì. Õðóùîâà âiäâiäàòè ÑØÀ. Öå áóâ âåëèêèé óäàð äëÿ âñiõ ïîíåâîëåíèõ Ìîñêîâùèíîþ íàðîäiâ. Ä. Åéçåíõàóåð ñôîòîãðàôóâàâ ñâî¿õ îíóêiâ íà êîëiíàõ ðàäiñíîãî Ìèêèòè. Ì. Õðóùîâ âiäâiäàâ 20 ìiñò ÑØÀ. Âñi ðàäiñíi çóñòði÷i áóëè ñôîòîãðàôîâàíi i âèäðóêîâàíi ó âñiõ ÷àñîïèñàõ òà æóðíàëàõ ÑÐÑÐ. Òi ôîòîãðàôi¿ ñêàçàëè ïîíåâîëåíèì íàðîäàì ÑÐÑÐ: „Çàëèøiòü ñâî¿ íàäi¿ íà äîïîìîãó ÑØÀ âèçâîëèòèñÿ ç ìîñêîâñüêî¿ â’ÿçíèöi íàðîäiâ“. Íàâiòü áàéäóæi ÿíêi îáóðèëèñÿ. Ïàðëàìåíòñüêà ñëiä÷à êîìiñiÿ âèäàëà 5 êíèæîê, â ÿêèõ çiáðàíi êðèâàâi çëî÷èíè Ì. Õðóùîâà. Òàì ÷èòàºìî, íàïðèêëàä, òàêå: „Ì. Õðóùîâ îñîáèñòî êåðóâàâ 1933 ðîêó ãîëîäîìîðîì i çíèùåííÿì âîñüìè ìiëüéîíiâ óêðà¿íöiâ. Ì. Õðóùîâ êåðóâàâ 1936 ðîêó êðèâàâèìè „÷èñòêàìè“ â Óêðà¿íi. Ì. Õðóùîâ êåðóâàâ óáèâñòâîì äåñÿòê³â òèñÿ÷ íåïîâèííèõ ëþäåé. Ì. Õðóùîâ çà äâîði÷íîãî òåðîðó 1937–38 âèãóáèâ â Óêðà¿íi 400.000 Áîãó-Äóõó ïðîâèíèëèõ ëþäåé. Ì. Õðóùîâ ïî âiéíi ðîçñòðiëÿâ òà âèñëàâ äî ñèáiðñüêèõ ñìåðòåëüíèõ òàáîðiâ ñîòíi òèñÿ÷ íåâèííèõ ëþäåé“.

ßê æàõëèâî ìàëî çíàëè ÿíêi Ìîñêîâùèíó i ìîñêâèíiâ ïîêàçóº ïðîìîâà ïðåçèäåíòà Äæ. Êåííåäi. Âií êàçàâ: „Íàøà ïîëiòèêà ìຠëèøå îäíó ìåòó – ïåðåêîíàòè ìîñêîâñüêèõ ìîæíîâëàäöiâ, ùî ¿ì íåáåçïå÷íî ðîçïî÷èíàòè áåçïîñåðåäíié ÷è ïîñåðåäíié íàïàä, ÷è íàìàãàòèñÿ æèâîñèëîì íàêèäàòè ñâîþ âîëþ i ñâié ëàä iíøèì íàðîäàì, ÿêi ¿õ íå õî÷óòü. Ìè õî÷åìî ïåðåêîíàòè ìîñêâèíiâ, ùî çàäëÿ Ìîñêîâùèíè i çàäëÿ âñüîãî ñâiòó êîðèñíèì º íàìàãàòèñÿ ñïiëüíî çäiéñíþâàòè ñïðàâæíié ìèð íà çåìëi“.* Òàêå äóðíå áàçiêຠíå 10-ði÷íà äèòèíà, àëå ïðåçèäåíò. Òîé æå ïðåçèäåíò Äæ. Êåííåäi ïîâåðíóâøèñü 1961 ðîêó ç Âiäíÿ îïîâiäàâ íà òåëåáà÷åííi ïðî ñâîþ çóñòði÷ ç Ì. Õðóùîâèì òàêå: „Ïîçà òèì, ùî âæå îïðèëþäíåíî, ÿ ç Ì. Õðóùîâèì íi÷îãî áiëüøå íå îáìiðêîâóâàëè. Àíi ÿ, àíi Ì. Õðóùîâ íå âèìàãàëè æîäíèõ ïîëàãîäæåíü. Íå áóëî æîäíèõ ïîãðîç, àíi áåçóìîâíèõ âèìîã“. À òèæäåíü ïiçíiøå Ì. Õðóùîâ îïðèëþäíèâ ó Ìîñêâi ùî ÿê ïåðåäóìîâó äî áóäü-ÿêèõ ïåðåãîâîðiâ, â³í âèìàãàâ âiä Äæ. Êåííåä³ çàáðàòè ç Áåðëiíà âiéñüêîâi êîíòèíãåíòè ÑØÀ íàéïiçíiøå âîñåíè, âèçíàòè îôiöiéíî óðÿä Ñõiäíî¿ Íiìå÷÷èíè i ïiäïèñàòè ç íåþ ìèð. Ïiñëÿ òèæíåâî¿ ìîâ÷àíêè Äæ. Êåííåäi ïðèçíàâñÿ 25 ëèïíÿ 1961 ð. íà òåëåáà÷åííi, ùî Ì. Õðóùîâ ñïðàâäi âèìàãàâ öå. I Äæ. Êåííåäi ïðèëþäíî íà òåëåáà÷åííi îáiöÿâ, ùî âií íå âiäìîâèòüñÿ âiä ïðàâ ÑØÀ ó Áåðëiíi. Ùå é ïiäêðåñëèâ, ùî º ëèøå îäíà äîðîãà äî âiéíè – öå âiéñüêîâà ñëàáêiñòü ÑØÀ. À 17 äíiâ ïiçíiøå íiìåöüêi êîìóíiñòè ç íàêàçó Ìîñêâè çíèùèëè òi ïðàâà ÑØÀ ó Áåðëiíi, ïîäiëèâøè Áåðëií íåïðîõiäíèì ìóðîì. Ó âiäïîâiäü íà öå ÑØÀ êèâíóëè ïàëüöåì ó ÷îáîòi – âèñëàëè äî Ìîñêâè ñëàáêèé ïàïåðîâèé ïðîòåñò.

340

341

*** Äåñïîòiÿ, äèêòàòóðà ìîæå iñíóâàòè ëèøå òàì, äå äåðæàâíà âëàäà çöåíòðàëiçîâàíà. Äåðæàâíà âëàäà ÑØÀ äåöåíòðàëiçîâàíà. Êîæíèé øòàò ÑØÀ ìຠäóæå âåëèêå ñàìîóïðàâëiííÿ: ñâié óðÿä i ïàðëàìåíò, íåçàëåæíi âiä ôåäåðàëüíîãî óðÿäó i Ïàðëàìåíòó ó Âàøèí´òîíi. Ìຠíàâiòü ñâîº âëàñíå âiéñüêî. Òàêà âåëèêà äåöåíòðàëiçàöiÿ äåðæàâíî¿ âëàäè ÑØÀ º ìàéæå íåïîáîðíîþ ïåðåøêîäîþ ìàôi¿ íàñòàâèòè ó Âàøèí´òîíi äèêòàòîðñüêèé óðÿä. * Ïðîìîâà Äæ. Êåííåäi 25.10.1963 ð. â Îíîðîíñüêié êîëåãi¿.

Îòæå, ïî îñòàííié âiéíi ìàôiÿ âçÿëàñÿ íèùèòè öþ ïåðåøêîäó. Òóò ïîäàìî ëèøå êiëüêà ïðèêëàäiâ. Âñi øêîëè â ÑØÀ ïîáóäîâàíi íà ìiñöåâi êîøòè i êåðóþòüñÿ ìiñöåâîþ âëàäîþ. Ôàêòè÷íî íåìà Ìiíiñòåðñòâà îñâiòè ÑØÀ. Ùîá çàõîïèòè âëàäó â ÑØÀ i ó ñâiòi ìàôiÿ ìຠíàñàìïåðåä çàõîïèòè âñi ôàêòîðè, ÿêi ôîðìóþòü ÑÂIÒÎÃËßÄ ëþäèíè. Øêîëà çàêëàäຠîñíîâè ñâiòîãëÿäó ëþäèíè, îòæå, òðåáà çàõîïèòè ó ìàôiîçíi ðóêè øêîëó. Ó ÑØÀ øêîëàìè êåðóº i ïî÷àñòè óòðèìóº âëàäà øòàòó, îòæå, çàõîïèòè, çîñåðåäèòè øêiëüíå êåðiâíèöòâî íàêàçîì ³ç Âàøèí´òîíó íåìîæëèâî, áî Êîíñòèòóöiÿ íàäàëà ïðàâî êåðóâàòè øêîëàìè ëèøå âëàäi øòàòiâ. Òà ìàôiÿ çíàéøëà ñïîñiá. Øòàòè, ÿêi íå ìàëè äîñèòü ãðîøåé ïîáóäóâàòè ÷è óòðèìàòè ïîòðiáíó êiëüêiñòü øêië, çâè÷àéíî îäåðæóâàëè âiä ôåäåðàëüíîãî óðÿäó ãðîøîâó äîïîìîãó áåç æîäíèõ çîáîâ’ÿçàíü ïåðåä Âàøèí´òîíîì. Çàõîïëåíèé òåïåð ìàôiºþ ôåäåðàëüíèé óðÿä òàêîæ äຠøòàòàì äîïîìîãó, àëå ç óìîâîþ, ùî øòàò âèêîíຠ„ïîðàäè“ ôåäåðàëüíîãî óðÿäó. À ÿêi º òi ïîðàäè – ìè íàòÿêàëè, îïîâiäàþ÷è ïðî ÞÍÅÑÊÎ. Äðóãèé ïðèêëàä. Ïàðëàìåíò êiëüêà ðàçiâ âiäêèíóâ âèìîãó çàñíóâàòè Ìiíiñòåðñòâà çäîðîâ’ÿ, îñâiòè é äîáðîáóòó, áî òàêi ìiíiñòåðñòâà ìàëè âñi øòàòè. Çà ïðåçèäåíòà Ä. Åéçåíõàóåðà Ïàðëàìåíò óõâàëèâ 1953 ðîêó çàñíóâàòè òàêå ìiíiñòåðñòâî. Ïåðøèé ðiê éîãî êîøòîðèñ áóâ ìåíøèì íiæ îäèí ìiëüÿðä äîëàðiâ, à ïî 7 ðîêàõ ñòàíîâèâ óæå 15 ìiëüÿðäiâ ði÷íî. Öå ìiíiñòåðñòâî âèäຠøòàòàì ïîòðiáíó ¿ì ãðîøîâó äîïîìîãó íà øêîëè, ëiêàðíi, íà äîïîìîãó óáîãèì òà áåçðîáiòíèì. Öÿ „äîïîìîãà“ ôàêòè÷íî ñòàëà õàáàðîì ôåäåðàëüíîãî óðÿäó ó Âàøèí´òîíi, ÿêèì âií ïiäêóïëþº øòàòiâñüêèõ ïîëiòèêiâ, ùîá âîíè íå ïðîòèâèëèñÿ íàêàçàì ôåäåðàëüíîãî óðÿäó. Öå º îäíèì ³ç çàñîáiâ ïîñèëèòè öåíòðàëiçàöiþ äåðæàâíî¿ âëàäè ÑØÀ ó Âàøèí´òîíi. À ùî ñàìå öå áóëî i º ñïðàâæíüîþ ìåòîþ ìàôi¿, âèäíî ç òîãî ôàêòó, ùî ôåäåðàëüíèé óðÿä, äàþ÷è òó äîïîìîãó øòàòàì, äຠi íàêàçè îêðåìèì øòàòiâñüêèì óñòàíîâàì òà òîâàðèñòâàì, îáìèíàþ÷è óðÿä øòàòó. Äîñòåìåííî òàê ÿê ó ÑÐÑÐ. Ó ÑÐÑÐ âæå çäiéñíåíî ñîöiàëiñòè÷íèé iäåàë äåðæàâè – äåðæàâè-îïiêóíêè. Äåðæàâà ïåðåáðàëà íà ñåáå îáîâ’ÿçîê äàâàòè ïðàöþ, ãîäóâàòè, îäÿãàòè, ëiêóâàòè âñiõ ãðîìàäÿí. Óðÿä ÑØÀ, ñòàâøè íà ñîöiàëiñòè÷íèé øëÿõ, óæå òåæ ïåðåáèðຠíà ñåáå öåé îáîâ’ÿçîê. Ïðèêëàäè: Êàëiôîðíiéñüêèé øòàò ïëàòèòü äîïîìîãó íà æèòòÿ 1.100.000 îñiá. Ç òîãî ÷èñëà 700.000 º ïðàöåçäàòíèìè. Ó Íüþ-Éîðêó ïîíàä îäèí ìiëüéîí îñiá æèâóòü íà ìiñüêó äîïîìîãó. Íà öþ äîïîìîãó Íüþ-Éîðê âèäຠ22 % ñâîãî ði÷íîãî êîøòîðèñó. À çà ñòàòèñòèêîþ â Íüþ-Éîðêñüêîìó øòàòi ëþäè

ÑØÀ çàñíóâàëè ïîáîæíi õðèñòèÿíè, ÿêi çàïðîâàäèëè ïðèñÿãó âiðíîñòi äåðæàâi íà Áiáëi¿. Âîíè çàïèñàëè äî Êîíñòèòóöi¿ ÑØÀ çàêîí, ÿêèé çâiëüíÿº öåðêâè âñiõ âið óñÿêèõ ïîäàòêiâ. Âîíè íàâiòü íà ãðîøàõ âèêàðáóâàëè íàöiîíàëüíå ãàñëî ÑØÀ „Íà Áîãà ìè ïîêëàäàºìîñÿ“. Òàêîæ çàïðîâàäèëè ùîäåííó ìîëèòâó â óñiõ øêîëàõ. Óñi Öåðêâè ÑØÀ º âiëüíi i ñàìîóïðàâíi. Äåðæàâà íå ìຠïðàâà âòðó÷àòèñÿ â æîäíi öåðêîâíi ñïðàâè.  ÑØÀ öåðêâè áóäóþòü, óòðèìóþòü i êåðóþòü íèìè ñàìi ïàðàôiÿíè çà ñâî¿ ãðîøi i òàê, ÿê âîíè ñàìi õî÷óòü. Ó XX ñò. ïî÷àâ øèðèòèñÿ â ÑØÀ ñîöiàëiçì ç éîãî áåçáîæíèöòâîì. Ïî çàñíóâàíí³ âåëèêî¿ áåçáîæíèöüêî¿ iìïåði¿ ÑÐÑÐ òå ïîøèðåííÿ äóæå çáiëüøèëîñÿ, à ïî îñòàííié ñâiòîâié âiéíi âîíî íàáðàëî ðîçìiðó åïiäåìi¿. Öÿ ïîøåñòü çàõîïèëà íàâiòü ñâÿùåíèêiâ, íàâiòü ºïèñêîïiâ, ïðîôåñîðiâ áîãîñëîâ’ÿ. Çà áðàêîì ìiñöÿ ìè òóò çãàäàºìî ëèøå êiëüêà ç êiëüêîõ òèñÿ÷ ïðèêëàäiâ. Ðåäàêòîð âèäàíü Âñåêðàéîâî¿ Ðàäè Öåðêîâ ñâÿùåíèê Å. Ëiíäåðìàí ïèñàâ: „Õðèñòèÿíñòâî âæå íå íàäàºòüñÿ íà ðåëiãiþ íàøîãî ÷àñó“. Âèçíà÷íèé ïðîâiäíèê òî¿ ñàìî¿ Ðàäè Öåðêîâ ñâÿùåíèê Ê. Âiëüÿìñ êàçàâ: „Ùîäî âiðè – ÿ íàëåæó äî ïðîòåñòàíòñüêî¿ Öåðêâè, à ùîäî ïîëiòèêè, òî íàëåæó äî êîìóíiñòè÷íî¿ ïàðòi¿. Íàëåæó äî Öåðêâè òîìó, ùî ÷åðåç Öåðêâó ëåãøå ïðèòÿãíóòè ëþäåé äî êîìóíiñòè÷íî¿ ïàðòi¿“. Ãîëîâà Ñåíàòñüêî¿ ñëiä÷î¿ êîìiñi¿ ñåíàòîð Äæ. Ìàêêàðòi êàçàâ: „ß ïåâíèé, ùî ñåðåä ñâÿùåíèêiâ ÑØÀ º ïîíàä 10.000 êîìóíiñòiâ òà ñîöiàëiñòiâ“. Óñòàíîâà „Äîñëiäè ãðîìàäñüêî¿ äóìêè“ ç’ÿñóâàëà, ùî ñåðåä ñâÿùåíèêiâ ÑØÀ º 2 % (8.000) êîìóíiñòiâ, 10 % (40.000) ñîöiàëiñòiâ,

342

343

íàéçàìîæíiøi, ç ðîçðàõóíêó íà îäíó îñîáó, íiæ ó áóäü-ÿêîìó iíøîìó øòàòi. Íüþ-Éîðê âèäຠ180 ìiëüéîíiâ äîëàðiâ ði÷íî íà óòðèìàííÿ íåãðèòÿíñüêèõ íåøëþáíèõ äiòåé. Ó Êàëiôîðíi¿ º ïîíàä 500 òèñÿ÷ áåçðîáiòíèõ, à ôåðìåðè çìóøåíi íàéìàòè ìåêñèêàíñüêèõ ðîáiòíèêiâ, áî êàëiôîðíiéñüêi áåçðîáiòíi íå õî÷óòü ïðàöþâàòè. Íà âèìîãó ðîáiòíè÷èõ ñîþçiâ óðÿä çàáîðîíèâ ïðèâîçèòè ìåêñèêàíöiâ. Òîìó çiãíèëî íà ïîëi íåçiáðàíèõ îâî÷iâ òà ãîðîäîâèíè íà êiëüêà ìiëüéîíiâ äîëàðiâ.

Áåçáîæíèöòâî

15 % (60.000) ïðèõèëüíèêiâ ñîöiàëiçìó. Îòæå, ðàçîì ëiâèõ ïåðåêîíàíü 27 % (108.000). Îïèòóâàííÿ 300 ñòóäåíòiâ òåîëîãi¿ ó 8 áîãîñëîâñüêèõ êîëåãiÿõ ÑØÀ âèÿâèëî, ùî 46 % ñòóäåíòiâ íå âiðÿòü ó íåïîðî÷íå çà÷àòòÿ Äiâè Ìàði¿, 21 % íå âiðÿòü ó áîæåñòâåííiñòü Õðèñòà, ó áåçñìåðòíiñòü äóøi âiðÿòü ëèøå 2 %. Íàéáiëüø ïîøèðåíèé ñåðåä ïðîòåñòàíòiâ ÑØÀ öåðêîâíèé æóðíàë „Õðèñòèÿíñüêå ñòîði÷÷ÿ“ ãîñòðî ïîáîðþº âîðîãiâ êîìóíiçìó, áåçáîæíèöòâà, ïðîòåñòóº ïðîòè ñëiäñòâà íàä äiÿëüíiñòþ êîìóíiñòiâ, âñiìà ñïîñîáàìè âèïðàâäîâóº êîìóíiñòè÷íi çëî÷èíè. Öåé æóðíàë ïèøå: „I Ê. Ìàðêñ, i Õðèñòîñ – îáèäâi öi ëþäèíè áóëè ðåâîëþöiéíèìè ïðîâiäíèêàìè“. Ïðîòåñòàíòñüêà Öåðêâà â ÑØÀ âèäຠìiñÿ÷íèê „Ïðîñâiòåðiÿíèí“.  îäíîìó ÷èñëi áóëà ðåäàêöiéíà ñòàòòÿ: „Ùî ìåíi íå ïîäîáàºòüñÿ â Iñóñi Õðèñòi“. Ó ÑØÀ âèéøëà áåçáîæíèöüêà êíèæêà „Áiáëiÿ áåç ëè÷èíè“. Ó íié íàäðóêîâàíî áàãàòî ìàëþíêiâ íàïiâãîëèõ äiâ÷àò, õëîïöiâ, ÿêi öiëóþòüñÿ. Ìîéñåÿ çîáðàæåíî â àìåðèêàíñüêié ïiæàìi ç öèãàðêîþ â ðîòi. Àíãëiéñüêèé Êåíòåðáåðiéñüêèé àðõ³ºïèñêîï Ìèõà¿ë Ðàìçåé äóæå õâàëèâ òàêó „Áiáëiþ“. Ó ÑØÀ âèäàºòüñÿ áàãàòî áåçáîæíèöüêî¿, àíòèõðèñòèÿíñüêî¿ ëiòåðàòóðè. Òàêi êíèæêè º â ãðîìàäñüêèõ êíèãîçáiðíÿõ, ÿê, íàïðèêëàä, „Îñòàííÿ ñïîêóñà Õðèñòà“. Òðè ïðîôåñîðè áîãîñëîâ’ÿ â óíiâåðñèòåòàõ ÑØÀ ïðîãîëîñèëè ñåáå „áåçáîæíèöüêèìè õðèñòèÿíàìè“ i íàïèñàëè êíèæêó „Áîã óæå ïîìåð“. Ïðîòåñòàíòè ÑØÀ çàõîäèëèñÿ ïåðåêëàñòè Ñâÿòå Ïèñüìî (Ñòàðèé i Íîâèé Çàïîâiò) òåïåðiøíüîþ àíãëiéñüêîþ ìîâîþ. Ñòâîðèëè êîìiñiþ ç 95 ïåðåêëàäà÷iâ, áîãîñëîâiâ, íàóêîâöiâ. Ó òié êîìiñi¿ áóëî 30 ñîöiàëiñòiâ, îòæå, áåçáîæíèêiâ. Öåé ïåðåêëàä ñòàâ ïiäñòàâîþ äëÿ çàïåðå÷åííÿ íåïîðî÷íîãî çà÷àòòÿ Äiâè Ìàði¿ òà áîæåñòâåííîñòi Iñóñà Õðèñòà. Òàê, íàïðèêëàä, ó ñòàðîìó ïåðåêëàäi áóëî íàïèñàíî: „Îñü íåïîðî÷íà äiâà çàâàãiòíiº“. Ó íîâîìó æ ïåðåêëàäi íàïèñàíî: „Îñü ìîëîäèöÿ çàâàãiòíiº“. Ïðîòåñòàíòñüêèé ºïèñêîï Äæåì Ïàéê áóâ íå ëèøå àíòèõðèñòèÿíèíîì, àëå é âçàãàëi áåçáîæíèêîì. Âií êàçàâ: „I àìåðèêàíiçì, i êîìóíiçì ìàþòü ñâî¿ êîðåíi â Áiáëi¿“. Ñâÿùåíèê-êàïåëàí Áàëòèìîðñüêîãî óíiâåðñèòåòó ó ñâî¿é ïðîïîâiäi ñòóäåíòàì ç öåðêîâíî¿ êàçàëüíèöi âèïðàâäîâóâàâ ðîçïóñòó. Óíiâåðñèòåòñüêà âëàäà íå ïîêàðàëà éîãî. Íàâïàêè, äîçâîëèëà ñòóäåíòàì âèäàâàòè ïîðíîãðàôi÷íèé æóðíàë. Ñâÿùåíèê Ðîáåðò Åäi ó ñâî¿é íåäiëüíié ïðîïîâiäi êàçàâ, ùî íåïîâíîëiòíi ïàðóá÷àêè òà äiâ÷èñüêà ìóñÿòü ìàòè ïðàâî íà ñòàòåâi ïîçàøëþáíi ñòîñóíêè òàê ÿê i íà øëþáíi. Êàôåäðà â Ñàí-Ôðàíöèñêî âëàøòóâàëà ó ñåáå â öåðêâi äèêèé „êîíöåðò“. Ãðàëè îðãàíè é äæàçáàíä ó ñóïðîâîäi äèêèõ êðèêiâ

òðüîõ òèñÿ÷ ó÷àñíèêiâ. ªïèñêîïàëüíà öåðêâà ñâÿòîãî Àíäðiÿ â Äåòðîéòi âèêîðèñòàëà â Áîãîñëóæái íà Âåëèêó ϒÿòíèöþ 1966 ðîêó äæàçîâèé îðêåñòð. Ó Êîëóìáiéñüêîìó óíiâåðñèòåòi â Íüþ-Éîðêó âiä ïåðøîãî äíÿ éîãî çàñíóâàííÿ 112 ðîêiâ òîìó ùîíåäiëi âiäïðàâëÿëàñÿ ñëóæáà Áîæà. Âiä 1970 ðîêó íå âiäïðàâëÿºòüñÿ öiëêîâèòî. Ó ÑØÀ º 321.000 öåðêîâ ³ 126 ìiëüéîíiâ ïàðàôiÿí. Äî öåðêâè õîäÿòü ìåíøå ïîëîâèíè òîãî ÷èñëà.  ÑØÀ º 167.000 êàòîëèöüêèõ ÷åðíèöü. Ðîêó 1969 áiëÿ 6.000 ¿õ ïîêèíóëè ÷åðíåöòâî. Ëèøå â îäíîìó 1967 ðîöi 400 êàòîëèöüêèõ ñâÿùåíèêiâ ÑØÀ íå ò³ëüêè ðîçñòðèãëèñÿ, àëå é âçàãàëi âiäöóðàëèñÿ öåðêâè. Çà îñòàííi 20 ðîêiâ ïèÿöòâî ñåðåä ïðîòåñòàíòñüêèõ i êàòîëèöüêèõ ñâÿùåíèêiâ ïîøèðèëîñÿ ó äåñÿòü ðàçiâ. Êàòîëèöüêèé óíiâåðñèòåò ÊñàⒺð ó ÑØÀ çàïðîñèâ ðàáèíà Àëáåðòà ¥îëüäìàíà íà ïðîôåñîðà Áîãîñëîâiÿ. Îïèòóâàííÿ ¥àëóïà âèÿâèëî 1969 ðîêó, ùî 60 % ÿíêi íå çíàþòü, ùî º Ïðåñâÿòà Òðiéöÿ, à 66 % íå çíàþòü, õòî âèãîëîñèâ Íàãîðíå êàçàííÿ-ïðîïîâiäü. Ó ÑØÀ iñíóº âåëèêå îᒺäíàííÿ ïðîòåñòàíòñüêèõ öåðêî⠖ Âñåêðàéîâà Ðàäà Öåðêîâ. Âîíà îᒺäíóº ïîíàä 40 ìiëüéîíiâ ïðîòåñòàíòiâ. ¯¿ ði÷íèé êîøòîðèñ ñòàíîâèòü ïîíàä 12 ìiëüéîíiâ äîëàðiâ. Íàéâèùèé ¿¿ ïðîâiä ó ðóêàõ øåñòèêîëîííèêiâ, ñîöiàëiñòiâ, íàâiòü i áåçáîæíèêiâ. Ïàðëàìåíòñüêà ñëiä÷à êîìiñiÿ ÑØÀ çíàéøëà, ùî íà ¿¿ óñòàíîâ÷èõ çáîðàõ 1950 ðîêó â Êëiâëåíäi ç 29 çàñíîâíèêiâ, ùî ïiäïèñàëè çàñíîâíó ãðàìîòó, îäèíàäöÿòü íàëåæàëè äî øåñòèêîëîííèõ òîâàðèñòâ. À ñåðåä ïðèñóòíiõ íà òèõ çáîðàõ 358 ñâÿùåíèêiâ 134 áóëè ÷ëåíàìè ïðîêîìóíiñòè÷íèõ îðãàíiçàöié. Äåñÿòü ðîêiâ ïiçíiøå òà æ êîìiñiÿ çíîâó çíàéøëà, ùî ñåðåä íàéâèùèõ ïðîâiäíèêiâ Âñåêðàéîâî¿ Ðàäè Öåðêîâ ïîíàä 100 áóëè ÷ëåíàìè ïðîêîìóíiñòè÷íèõ òîâàðèñòâ. Îôiöiéíèé ðå÷íèê Âñåêðàéîâî¿ Ðàäè Öåðêîâ ñâÿùåíèê Ñ. Äæîíñ êàçàâ: „Êîëè Çàõiäíèé ñâiò ðîáèâ ïîìèëêè ó íåñïðàâåäëèâîìó, êàïiòàëiñòè÷íîìó ëàäi, òî Áîã áëàãîñëîâèâ ìîñêîâñüêèõ êîìóíiñòiâ ñòâîðèòè ñïðàâåäëèâiøèé ëàä i âèÿâèòè íåâäà÷ó ªâàíãåëiÿ çëåäà÷³ëî¿ Õðèñòèÿíñüêî¿ Öåðêâè“. Çàñòóïíèê Ãîëîâè ÂÐÖ ñâÿùåíèê Â. Ãàéâàðä êàçàâ, ùî êîìóíiçì áóâ i º äîáðîäiéíèì ó Êèòà¿ íàâiòü i òîäi, êîëè íèùèâ òàì öåðêâè. ÂÐÖ ñêëèêàëà 1962 ðîêó äî óíiâåðñèòåòñüêîãî ìiñòà Àí-Àðáîð 璿çä ìîëîäi Ïiâíi÷íî¿ Àìåðèêè. Íà òîìó 璿çäi âèñòàâëåíî ùîñü ñõîæå íà îïåðó ç æèòòÿ Õðèñòà íà çåìëi ïiä íàçâîþ „Âií áóâ áàíêðóòîì“. Óâåñü çìiñò i ôîðìà òî¿ „îïåðè“ áóëè áiëüø áëþçíiðñüêi i ãèäêiøi, íiæ íàéãèäêiøi âèñòàâè â ÑÐÑÐ.

344

345

ÂÐÖ ó ñâîºìó ñïèñêó ëiòåðàòóðè, ùî ¿¿ ðàäèòü ÷èòàòè, ïîäàëà é òâîðè Ëàí´ñòîíà Ãþ´åñà. Âií – êîìóíiñò i áåçáîæíèê, àâòîð êiëüêîõ áëþçíiðñüêèõ êíèæîê. Ãîëîâíà Ðàäà ÂÐÖ óõâàëèëà íà ñâîºìó 璿çäi 21.09.1968 ð. âèìàãàòè âiä óðÿäó ÑØÀ ùîáè âií: 1) Ïðèïèíèâ áîìáóâàòè Ïiâíi÷íèé ’ºòíàì; 2) Óíèêàâ âñiëÿêèõ ñïðîá âiéñüêîâîãî âòðó÷àííÿ â êîìóíiñòè÷íîìó Êèòà¿; 3) Ïîäáàâ, ùîá Îðãàíiçàöiÿ Îᒺäíàíèõ Íàöié ïðèéíÿëà êîìóíiñòè÷íèé Êèòàé äî ñâîãî ÷ëåíñòâà; 4) Òâîðèâ ïåðåäóìîâè ñïiâïðàöi ìiæ ÑØÀ i êîìóíiñòè÷íèìè äåðæàâàìè; 5) Ùîá âèçíàâ îôiöiéíî êîìóíiñòè÷íi óðÿäè Êóáè i Ñõiäíî¿ Íiìå÷÷èíè; 6) Ùîá ñêàñóâàâ îáìåæåííÿ íà ïðèâiç òîâàðiâ ³ç êîìóíiñòè÷íèõ äåðæàâ äî ÑØÀ; 7) Ùîáè äóæå ïîáiëüøèâ êóëüòóðíèé îáìií ìiæ ÑØÀ i ÑÐÑÐ. Öå ñàìå âèìàãຠi ÊÏ ÑØÀ. Ïðîâiä ÂÐÖ íàñòiëüêè îïàíîâàíèé ñîöiàëiñòàìè òà êîìóíîëþáàìè, ùî âæå öiëêîâèòî âiäêðèòî ïiäòðèìóº äîìàãàííÿ ÊÏ ÑØÀ. Íàïðèêëàä, Âñåêðàéîâà Ðàäà Öåðêîâ âèìàãàº: 1) Ùîáè ÑØÀ çàìèðèëèñÿ ç óñiìà êîìóíiñòè÷íèìè äåðæàâàìè çà âñÿêó öiíó. 2) Ùîáè ÑØÀ áåççàñòåðåæíî é îäíîái÷íî ðîççáðî¿ëèñÿ. 3) Çàáîðîíèòè âèïðîáîâóâàòè àòîìíó çáðîþ. 4) Ñêàñóâàòè ïðèñÿãó íà âiðíiñòü äåðæàâi. 5) Ïðèïèíèòè âñi ñëiäñòâà êîìóíiñòè÷íî¿ äiÿëüíîñòi. 6) Íå ÷èíèòè îïið ðàñîâîìó çìiøàííþ áiëèõ ç íåãðàìè. 7) Âiäìiíèòè çàêîíè ïðî ïiäðèâíó, øïèãóíñüêó äiÿëüíiñòü. 8) Ñîöiàëiçàöiÿ âñüîãî æèòòÿ ÑØÀ. 9) Ïîáiëüøèòè äîïîìîãó ÑØÀ êîìóíiñòè÷íèì äåðæàâàì. 10) Âèçíàòè êîìóíiñòè÷íèé Êèòàé. 11) Ïîìèëóâàòè çàñóäæåíèõ êîìóíiñòè÷íèõ øïèãóíiâ. 12) ÂÐÖ î÷îðíþº, îááðiõóº êåðiâíèêà Ñëóæáè áåçïåêè Äæ. Å. Ãóâåðà òà ãîëîâó Ñëiä÷î¿ êîìiñi¿ Äæ. Ìàêêàðòi. 13) ÂÐÖ ïîøèðþº iäå¿ ìàòåðiàëiñòè÷íî¿ ôiëîñîôi¿ æèòòÿ. „Íàøi àìåðèêàíñüêi ñâÿùåíèêè íå äáàþòü ïðî õðèñòèÿíñüêó ìîðàëü. Âîíè æ áî ëiáåðàëè, ïîñòóïîâöi, à íàñïðàâäi æ – íåçäàòíi çìiöíèòè ïîáîæíiñòü ëþäåé, õî÷ i ãîëîñÿòü ç êàçàëüíèöü ïîáîæíi, ãàðíi ñëîâà. ¯õ íå òóðáóº æàõëèâà ïîâiíü áåçáîæíèöüêèõ, ðîçïóñíèõ êíèæîê òà æóðíàëiâ ñåðåä ìîëîäi. Âîíè çàìîâ÷óþòü æàõëèâå çáiëüøåííÿ ðîçâîäiâ. Âîíè àíi ñëîâå÷êîì íå çãàäóþòü ïðî âåëè÷åçíå ïîøèðåííÿ ïèÿöòâà òà íàðêîòèêiâ ñåðåä ìîëîäi. Ó áîðîòüái ïðîòè âîðîãiâ àìåðèêàíñüêèõ ñâîáîä i ïðàâ íå ÷óòè ¿õíüîãî ãîëîñó“. Òàêå êàçàâ ñâÿùåíèê ªñ Êiëåìñ ó ñâî¿é ïðîïîâiäi. 346

Ïëàí ìàôi¿ – çíèùèòè ðåëiãiþ ïiä ëè÷èíîþ ðåëiãi¿. „ÍüþÉîðê Òàéìñ“ ïîâiäîìèâ, ùî íåäàëåêî âiä Âàøèí´òîíà, ó Ôîðò Ôóò, øòàò Ìåðiëåíä, áóäå çáóäîâàíèé âåëèêèé „Õðàì ïîðîçóìiííÿ“. Ñâîºþ ôîðìîþ âií ìຠíàãàäóâàòè ñîíöå ç øiñòüîìà ïðîìåíÿìè. Ó êîæíîìó ç òèõ ïðîìåíiâ ïðèìiùóâàëàñÿ áè êàïëè÷êà i êíèãîçáiðíÿ îäíiº¿ ç øåñòè ðåëiãié: õðèñòèÿíñòâà, áóääèçìó, iíäó¿çìó, ìóñóëüìàíñòâà, þäà¿çìó, ñèíòî¿çìó. Ãðîøi íà áóäîâó öüîãî õðàìó çáèðàþòü óñi ïðèõèëüíèêè ñâiòîâî¿ íàääåðæàâè, iíòåðíàöiîíàëiçìó, ëiáåðàëè, ñîöiàëiñòè, êîìóíiñòè, áåçáîæíèêè, ñïiðèòóàëiñòè, îêóëüòèñòè, òåîñîôè òîùî. Ìiæ íèìè Åëåîíîðà Ðóçâåëüò, æiíêà ïðåçèäåíòà ÑØÀ.  öåíòðàëüíié ÷àñòèíi òîãî õðàìó ìຠáóòè „Çàëà ñâiòëà“.  íié ìóäðåöi íàâ÷àòèìóòü ëþäåé óñiõ íàðîäíîñòåé íîâî¿ ðåëiãi¿ – „Êóëüòó ëþäÿíîñòi“ (ãóìàíiñòè÷íîãî êóëüòó), âèõîâóþ÷è ç íèõ ãðîìàäÿí ñâiòó, çàìiñòü ãðîìàäÿí ÿêî¿ñü äåðæàâè. Ó öüîìó õðàìi ìiñòèòèìåòüñÿ ñâiòîâèé îñåðåäîê ïðîïàãàíäè íîâî¿ âiðè ëþäñüêîãî áðàòåðñòâà. Íàâ÷àííÿ ïðîâàäèòèìåòüñÿ ó øêîëàõ óñüîãî ñâiòó. Çàñíîâíèêè öiº¿ âiðè âçÿëè çà ¿¿ çíàìåíî ÷èñëî ØIÑÒÜ, à ÷èñëî 666 ó æèäiâñüêié Áiáëi¿ îçíà÷ຠñàòàíó. Ó ÑØÀ º êiëüêà òàºìíèõ ñåêò, ùî îáîæíþþòü ñàòàíó. Òi ñåêòàíòè, ïåðåâàæíî ñòóäåíòè, ïiäïàëþþòü öåðêâè, ðóéíóþòü õðåñòè íà öâèíòàðÿõ òîùî. Ó æèòòi º áàãàòî òàêîãî, ÷îãî íå ìîæå çðîçóìiòè, íå ìîæå âèòëóìà÷èòè ëþäñüêèé ðîçóì. Íåçäàòíi ùîñü óÿâèòè íåâiãëàñè ìîæóòü, ñêiëüêè õî÷óòü, çàïåâíÿòè íàñ, ùî âîíè ðîçóìiþòü âñå i ìîæóòü âèòëóìà÷èòè âñå. Áîãîâi äÿêà, ¿õíº „ðîçóìiííÿ“ òà òëóìà÷åííÿ – öå ëèøå äèòÿ÷à äåðåâ’ÿíà ðóøíè÷êà, ùî íå çðóøèòü íàéìåíøî¿ çiðêè â íåái. I äîáðå ùî òàê, áî ëþäñüêà äóøà âìåðëà áè âiä ¿õíüîãî „òëóìà÷åííÿ“, ùî íi÷îãiñiíüêî íå âèòëóìà÷óº. Ñâiò áåç ÷óäåñ, i ëþäèíà áåç çäiáíîñòi äèâóâàòèñÿ, áóâ áè ñâiòîì áåç òâîð÷îñòi, áî ëþäèíà íå ìàëà áè òâîð÷î¿ óÿâè. À ëþäè áåç òâîð÷î¿ óÿâè – öå íå ëþäè, à áåçäóøíi ìàøèíè. Ðåëiãiÿ, ïîåçiÿ, ìèñòåöòâî – âñi âîíè çðîäæåíi ëþäñüêîþ óÿâîþ, ëþäñüêèì ãîíîì äî êðàñè, äî ÷óäåñíîãî, äî âèùîãî, äî íåáåñ. Ïîíàä ñòî ðîêiâ òîìó ïðåçèäåíò ÑØÀ À. Ëiíêîëüí êàçàâ: „ß íå æóðþñÿ òèì ÷è Áîã ç íàìè. Àëå ÿ äóæå òóðáóþñÿ òèì, ÷è ìè ç Áîãîì“.

Çëî÷èíí³ñòü, ðîçïóñòà Äâîíîãîãî çâiðà ñòðèìóº âiä çëî÷èíó ëèøå ñòðàõ êàðè. Äîêè ëþäèíà âiðèëà â Áîãà, äîòè âîíà ñàìà ñåáå ñòðèìóâàëà âiä çëî÷èíó, áî áîÿëàñÿ êàðè Áîãà, ÿêèé âñþäè ïðèñóòíié i âñå áà÷èòü. Áåçáîæíèê íå âiðèòü, ùî iñíóº áåçñìåðòíà äóøà. Âií âiðèòü, ùî çi ñìåðòþ ïðèõîäèòü êiíåöü ëþäñüêîãî æèòòÿ. Çâiäñè áåçáîæíèê ðîáèòü ëîãi÷íèé âèñíîâîê: íàñîëîäæóéñÿ æèòòÿì ïîêè æèâåø. À ùî â æèòòi iñíóº áîðîòüáà ëþäåé çà êðàùå ì³ñöå ï³ä ñîíöåì, òî ìóñèø íå öóðàòèñÿ æîäíèõ ñïîñîá³â i çàñîáiâ, ùîáè ïåðåìîãòè. Îòæå, âñiëÿêi îáìåæåííÿ âëàñíèõ ñèë, âñiëÿêà ìîðàëü øêîäèòü ëþäèíi ó òié áîðîòüái. Òîæ ãåòü ç óñÿêîþ ìîðàëëþ. Ìîðàëüíå º âñå òå, ùî êîðèñíå ìåíi. Òàê áåçáîæíèöòâî ïîðîäèëî çëî÷èíñòâî i ðîçïóñòó.  ïàði ç ïîøèðåííÿì áåçáîæíèöüêîãî ñîöiàëiçìó ïîøèðþâàëîñÿ çëî÷èíñòâî i ðîçïóñòà. Ñîöiàëiñòè âèáð³õóþòüñÿ òèì, ùî, ìîâëÿâ, ñïðè÷èíþþòü çëî÷èíè ãîëîä òà áiäà. À öå íåïðàâäà. Êîìiñiÿ þðèñòiâ ó Íüþ-Éîðêó äîñëiäèëà ïîíàä 2.000 ñóäîâèõ ñïðàâ çëî÷èíiâ 10–20-ði÷íî¿ ìîëîäi. Âèÿâèëîñÿ, ùî ñåðåä ìîëîäèõ çëî÷èíöiâ äiòåé äóæå áàãàòèõ áàòüêiâ áóëî 5 %, áàãàòèõ áàòüêi⠖ 25 %, çàìîæíèõ – 45 %, óáîãèõ – 25 %. À â Íüþ-Éîðêó æèâå áàãàòî ñiðîìè. Òà é ïèñàííÿ ñîöiàëiñòè÷íèõ iäåîëîãiâ äîâîäÿòü, ùî ñîöiàëiçì âèõîâóº çëî÷èíöiâ òà ðîçïóñíèêiâ. Íàïðèêëàä, ñîöiàëiñò ïðîôåñîð Ã. Áàðíåñ ó÷èòü òàêå: „Íàøå ñóñïiëüñòâî ðàíiøå ñòàâèëîñÿ íåïðèõèëüíî äî ïîñòóïîâèõ ñïðîá óçãîäèòè êåðiâíèöòâî ñòàòåâèìè ñòîñóíêàìè ç òåïåðiøíiìè íàóêîâèìè ïîãëÿäàìè. Òåïåðiøíi íàøi ïîãëÿäè íà ïðîáëåìè ñòàòi õîâàþòü ó ñîái: 1) Äèêóíñüêi çàáîáîíè ùîäî ñòàòåâî¿ ñîðîìëèâîñòi, ïîíàäòî æiíî÷î¿; 2) Ñòàðîæèäiâñüêå æiíî÷å ðàáñòâî i çàñàäó ïàíóâàííÿ ÷îëîâiêà â ðîäèíi; 3) Çàñòàðiëèé çàáîáîí, îñîáëèâî ó äiâ÷àò, ùî ïîçàøëþáíi ñòîñóíêè º çëî÷èíîì i ãðiõîì; 4) Çàñòàðiëèé çàáîáîí – ïîøàíó äî äiâî÷î¿ íåçàéìàíîñòi; 5) Çàñòàðiëèé ïîãëÿä íà øëþá ÿê íà ùîñü ñâÿòå, ÿê íà ñâÿùåííó ñïðàâó, à íå ïðîñòî îñîáèñòó ÷è ñóñïiëüíó; 6) Áóðæóàçíó çàñàäó îñîáèñòî¿ âëàñíîñòi; 7) Êàíòiâñüêó ôiëîñîôiþ áðàêó çíàííÿ ó ëþäåé. Âçàãàëi ó òåïåðiøíiõ ïîãëÿäàõ àìåðèêàíöiâ, íàâiòü âèñîêîîñâi÷åíèõ, ëåäâå ÷è º ùîñü, ùî âiäïîâiäຠòåïåðiøíié íàóöi òà åñòåòèöi“. Îòæå, âñÿ íåñîöiàëiñòè÷íà êóëüòóðà – öå çàñòàðiëi, äèêóíñüêi çàáîáîíè. Ìîëîäü çàâæäè ïåðøà çàõîïëþºòüñÿ ÷èìîñü íîâèì. Ìîëîäü ÑØÀ, íå ìàþ÷è ÿêî¿ñü iíøî¿ iäå¿, ÿêà êëèêàëà

á ¿¿ äî áîðîòüáè, çðîáèëà ñâié âèñíîâîê iç ñîöiàëiñòè÷íèõ iäåé. Âîíà ïiøëà øëÿõîì çëî÷èíiâ i ðîçïóñòè. Ìè òóò çãàäàºìî ëèøå êiëüêà ïðèêëàäiâ áåç òëóìà÷åííÿ. Ñåíàòîð Ñòðîì Òîðìîíä êàçàâ ó Ñåíàòi, ùî çà ñòàòèñòèêîþ Ñëóæáè áåçïåêè çà 1950–1960 ðîêè ÷èñëî âåëèêèõ çëî÷èíi⠖ óáèâñòâ, ãðàáåæiâ, ´âàëòóâàíü òîùî â ÑØÀ çáiëüøèëîñÿ íà 100 %, õî÷ ëþäíîñòi çáiëüøèëîñÿ ëèøå íà 18 %. Îòæå, çëî÷èííiñòü çáiëüøóºòüñÿ ó ï’ÿòü ðàçiâ øâèäøå ÿê ëþäíiñòü. Ç óñiõ çëî÷èíöiâ 43 % ìîëîäøi çà 18 ðîêiâ. Çëî÷èíè â ÑØÀ ïðèíîñÿòü øêîäè áiëüøå ÿê íà 60 ìiëüéîíiâ äîëàðiâ ÄÅÍÍÎ. Êåðiâíèê Ñëóæáè áåçïåêè Å. Ãóâåð òëóìà÷èòü öå çáiëüøåííÿ áàéäóæiñòþ ñóñïiëüñòâà äî çëî÷èíiâ, à òàêîæ i òèì, ùî ñóääi íàäòî ïîòóðàþòü çëî÷èíöÿì, ñòàâëÿ÷èñü âèáà÷ëèâî äî íèõ. Íàïðèêëàä, â 1964 ðîöi ç óñiõ óâ’ÿçíåíèõ çëî÷èíöiâ 76 % çðîáèëè çëî÷èí âäðóãå, âòðåòº i áiëüøå ðàçiâ. À âñå, ùî òðåáà, ùîáè çëî ïåðåìîãëî – öå áàéäóæiñòü ÷åñíèõ ëþäåé. Ñëàâíèé À. Äàíòå ïèñàâ: „Íàéãàðÿ÷iøå ìiñöå â ïåêëi ïðèçíà÷åíî òèì, õòî áóâ áàéäóæèì ó áîðîòüái Äîáðà çi Çëîì“. Ñëóæáà áåçïåêè ÑØÀ ïîäàº, ùî ëèøå çà ïîëîâèíó 1969 ðîêó çáiëüøèëîñÿ ïîðiâíÿíî ç 1968 ðîêîì óáèâñòâ íà 42 %, ãðàáóíêiâ íà 46 %. Çà 10 ðîêiâ (1957–1967) çëî÷èííiñòü ó Âàøèí´òîíi çáiëüøèëàñÿ íà 225 %. Ëèøå çà îäèí 1966 ðiê ç´âàëòóâàíü ïîáiëüøèëîñÿ íà 100 %. Çà îäèí ëèøå 1968 ðiê çáiëüøèëîñÿ ó Âàøèí´òîíi çëî÷èíi⠖ ãðàáóíêó íà 53 %, óáèâñò⠖ íà 81 %, ´âàëòóâàííÿ æiíîê – íà 67 %, âåëèêèõ áiéîê – íà 29 %, íi÷íèõ óëîìiâ ó êâàðòèðè – íà 41 %, êðàäiæîê – íà 41 %. Ìåøêàíöi Âàøèí´òîíó òàê çàëÿêàíi çëî÷èíöÿìè-íåãðàìè, ùî áîÿòüñÿ ïîâiäîìëÿòè ïîëiöiþ ïðî íàïàäè òà ñâiä÷èòè ïðîòè áàíäèòiâ ó ñóäi. Ïîëiöiÿ äiçíàºòüñÿ ëèøå ïðî 20 % íàïàäiâ. Âàøèí´òîíñüêèé ÷àñîïèñ „Äåéëi Ñòàð“ äîñëiäèâ, ùî ó Âàøèí´òîíi ñåðåä 100 óâ’ÿçíåíèõ çëî÷èíöiâ ëèøå ï’ÿòü áóëè áåçðîáiòíèìè. Ñåðåä ðåøòè áóëî áàãàòî çàìîæíèõ ëþäåé. Ó Âàøèí´òîíi ëèøå çà ïiâðîêó çàêðèëîñÿ 160 êðàìíèöü, áî âëàñíèêè áîÿòüñÿ ãðàáiæíèêiâ. Îäèí ïiäïðèºìåöü êàçàâ, ùî âií âèòðà÷ຠïîíàä 50.000 äîëàðiâ ði÷íî íà ðåìîíò ïîøêîäæåíèõ ðîçáèøàêàìè âàíòàæíèõ àâòîìîáiëiâ. Ó Íüþ-Éîðêó ó âåëèêèõ îìíiáóñàõ ¿çäèòü ïîëiöåéñüêèé, ùî îõîðîíÿº ïàñàæèðiâ i âîäiÿ âiä ðîçáiéíèêiâ. Êðàìàði â ×èêà´î ïëàòÿòü ãàíãñòåðàì ïî 100–150 äîëàðiâ òèæíåâî çà òå, ùîá âîíè íå íèùèëè ¿õíiõ êðàìíèöü. Ñòðàõîâi êîìïàíi¿ ÑØÀ íå õî÷óòü ñòðàõóâàòè ãðîìàäÿí òèõ ìiñò, äå áóëè âåëèêi çàêîëîòè, áî óðÿä íå ïîáîðþº íàëåæíî òèõ çàêîëîòiâ. Ïîëiòèêàì ÑØÀ âèáîð÷i ãîëîñè ãàíãñòåðiâ, çëîäi¿â äîðîæ÷i íiæ çàêîí òà ëàä. Òi ïîëiòèêè

348

349

òàê ïîòóðàþòü çëîäiÿì òà ãàíãñòåðàì, ùî ïåðåøêîäæàþòü ïîëiöi¿ áîðîòèñÿ ç³ çëîäiéñòâîì òà ðîçáiéíèöòâîì. Ó ÑØÀ áóëî 1964 ðîêó 175.000 íàïàäiâ íà âóëèöi òà â äîìàõ, 113.000 ãðàáóíêiâ, 10.000 óáèâñòâ, 19.000 ãâàëòóâàíü æiíîê. Ó ÑØÀ êîæíî¿ ïiâõâèëèíè òðàïëÿºòüñÿ êðàäiæêà ç õàòè, êîæíî¿ õâèëèíè êðàäóòü àâòîìàøèíó, êîæíî¿ òðè õâèëèíè ´âàëòóþòü æiíêó, êîæíî¿ ãîäèíè âáèâàþòü. Ó ×èêà´î º ïîíàä 200 âàòàã ìîëîäèõ, ìîëîäøèõ çà 20 ðîêiâ çëî÷èíöiâ. Çà íèìè 34 % êðàäiæîê, 52 % ïîãðàáóâàíü êâàðòèð, 61 % êðàäiæîê àâòîìàøèí. Øêîëÿði â ×èêà´î â÷èíèëè 1969 ðîêó ïîíàä 1.000 íàïàäiâ íà ñâî¿õ ó÷èòåëiâ. Ó Âàøèí´òîíi çà îäèí ëèøå 1968 ðiê øêîëÿði ðîçáèëè 43.000 øèá ó øêîëàõ. Êîìóíiñòè òà ñîöiàëiñòè çàõîïèëè ïðîâiä ó ñòóäåíòñüêîìó Ñîþçi. Ñòóäåíòè ÑØÀ çáîìáóâàëè 1968 ðîêó ëèøå çà ï’ÿòü äíiâ ÷îòèðè âiéñüêîâi øêîëè. Âîíè êèíóëè çàïàëüíi áîìáè â óíiâåðñèòåòàõ Êàëiôîðíiéñüêîìó, Äåëàâåðñüêîìó, Âàøèí´òîíñüêîìó, Ìi÷è´àíñüêîìó, Êîëóìáiéñüêîìó. Îñòàííüîìó íàðîáèëè øêîäè íà ïiâìiëüéîíà äîëàðiâ. Âîíè çàêëàäàëè çàïàëüíi áîìáè íàâiòü ó âåëèêèõ êðàìíèöÿõ, äå áóâàþòü òèñÿ÷i ëþäåé. Ó Âàøèí´òîíi âëàøòóâàëè 18.01.1969 ð. òðèäåííi çàêîëîòè. Ñëiäñòâî âèÿâèëî, ùî òi çàêîëîòè ïðîâàäèëè äiòè äóæå çàìîæíèõ áàòüêiâ. Çàêîëîòè 1969 ðîêó íàðîáèëè øêîäè øêîëàì íà 200 ìiëüéîíiâ äîëàðiâ. À áðàò ïðåçèäåíòà ÑØÀ Ðîáåðò Êåííåäi ñêàçàâ: „×èì áiëüøå áóäå çàâîðóøåíü â óíiâåðñèòåòàõ, òèì ëiïøå áóäå çàäëÿ çàâòðàøíüîãî ñâiòó“. Ïîíàä 600 ñòóäåíòiâ òà ìîëîäèõ âèêëàäà÷iâ âëàøòóâàëè 17.11.1969 ðîêó ïiä öåðêâîþ Ñâÿòèõ Àïîñòîëiâ ó Íüþ-Éîðêó ðîçïóñíi ìóæåëîæíi, iíàêøå – ãîìîñåêñóàëüíi îðãi¿. Ïîäiáíèõ ñòóäåíòñüêèõ îðãié áóëî áàãàòî ïî âñiõ ÑØÀ. Óïðàâèòåëüêà ñòóäåíòñüêî¿ áóðñè Ïåíñèëüâàíñüêîãî óíiâåðñèòåòó ïðîôåñîð À. Åìåðñîí ñêàñóâàëà çàáîðîíó ñòóäåíòêàì íî÷óâàòè ó ïîêîÿõ ñòóäåíòiâ. Ïîðíîãðàôi÷íèé æóðíàë ó ÑØÀ „Ïëåéáîé Ìå´àçií“, ùî âiäêðèòî ïðîïàãóº ðîçïóñòó, âèõîäèòü íàêëàäîì ïîíàä 5 ìiëüéîíiâ ïðèìiðíèêiâ. Òîæ íi÷îãî äèâíîãî â òîìó, ùî çà 20 ðîêiâ (1940– 1960) ÷èñëî íåøëþáíèõ äiòåé çáiëüøèëîñÿ íà 400 %. Íàâiòü ó äîìi ïðåçèäåíòà, òîáòî â Áiëîìó Äîìi, íà îôiöiéíèõ âå÷îðíèöÿõ íàâiòü ñâÿùåíèêè, äëÿ ïðèêëàäó î. Ä. Ìîºð, òàíöþþòü íåïðèñòîéíi íåãðèòÿíñüêi òàíöi. Êàëiôîðíiéñüêèé óíiâåðñèòåò äîçâîëèâ ñâî¿ì ñòóäåíòàì ìàòè ãîðiëêó â áóðñi. Ó ÑØÀ º ïîíàä 5 ìiëüéîíiâ õðîíi÷íèõ ï’ÿíèöü. Çà îñòàííi 10 ðîêiâ ó ñàìîìó ëèøå Íüþ-Éîðêó ÷èñëî íàðêîìàíiâ çðîñëî íà 950 %. Ó Íüþ-Éîðêó â êîæíié øêîëi º áàãàòî íàðêîìàíiâ.

Äîñëiäæåííÿ âèÿâèëè 1969 ðîêó, ùî â Êàëiôîðíiéñüêîìó óíiâåðñèòåòi 36 % ñòóäåíòiâ óæèâàþòü íàðêîòèêè. ÑØÀ âèòðà÷àþòü íà íàðêîòèêè 250 ìiëüéîíiâ äîëàðiâ ði÷íî. Ó Êèòà¿ çàñiÿíî ìàêîì äëÿ âèãîòîâëåííÿ îïióìó ïîíàä äâà ìiëüéîíè ãåêòàðiâ çåìëi. Êèòàéñüêèé äåðæàâíèé áàíê ïðîäຠçà êîðäîí íàðêîòèêiâ íà âåëèêi ìiëüéîíè äîëàðiâ ði÷íî. Ñàìèé Ãîíêîíã âèâîçèâ íà ñâiòîâèé ðèíîê îïióìó 1950 ðîêó 3.500 òîíí, à 1960 ðîêó – 7.000 òîíí. Êîìóíiñòè÷íèé êèòàéñüêèé óðÿä çàðîáëÿº íà òîðãiâëi îïióìîì ïîíàä îäèí ìiëüÿðä äîëàðiâ ði÷íî. Îäíèì ³ç íàéáiëüøèõ ñïîæèâà÷iâ îïióìó º ÑØÀ.

350

351

Äóõîâíà ãíèëèçíà Ïðåçèäåíò ÑØÀ Òîìàñ Äæåôôåðñîí êàçàâ 175 ðîêiâ òîìó: „Âåëèêèé äîáðîáóò áåç äóõîâíèõ, ìîðàëüíèõ ÷åñíîò – öå íàéïåâíiøèé øëÿõ äî çàíåïàäó íàðîäó i éîãî äåðæàâè“. Àìåðèêàíñüêèé ïàòðiîò êàçàâ 1964 ðîêó: „Íàø âåëèêèé äîáðîáóò çðîáèâ íàñ, àìåðèêàíöiâ, áåçäóìíèìè ñâèíüìè, ÿêi íi÷îãî íå õî÷óòü ïîçà ïîâíèì êîðèòîì. ×îìó ìè, àìåðèêàíöi, òàêi äóðíi, ùî ñàìi êîïàºìî ñîái ìîãèëó, ñàìi ãîòóºìî „ìèðíó“ êóëþ â íàøó äóðíó ïîòèëèöþ?“ (¥. Êíiãò). Òàê! Êëè÷ ñó÷àñíîãî ÿíêi: „Ïåðø çà âñå – íàñîëîäà“. Òåïåð ó ÑØÀ ïàíóº ìàòåðiàëiñòè÷íå ïðèñòîñóâàíñòâî ç ìåòîþ íàñîëîäæóâàòèñÿ æèòòÿì – ïðàãìàòè÷íèé îïîðòóíiçì ç ãåäîíiñòè÷íîþ ìåòîþ. Iíøèé ïàòðiîò ÑØÀ ïèñàâ: „Ìè, àìåðèêàíöi, íàñêðiçü çiãíèëè. ÑØÀ – öå Ñîäîì i Ãîìîððà íàïåðåäîäíi öiëêîâèòî¿ ðó¿íè. Ìè, àìåðèêàíöi, ãóðòîâî âèïëåêóºìî ç íàøî¿ ìîëîäi ðîçóìîâó i ìîðàëüíó ìàëå÷. Íàøi óíiâåðñèòåòè ïèøàþòüñÿ íå ñâî¿ìè íàóêîâöÿìè, à ñïîðòîâöÿìè. Ñåðåäíi øêîëè ïèøàþòüñÿ ñâî¿ìè îñÿãàìè ó ñïîðòi, à íå â íàóöi“. Ãåíåðàë ÑØÀ Ð. Äåë-Óåë êàçàâ: „ßê íàöiÿ, ìè, àìåðèêàíöi, º íàöiºþ äóðíiâ“. Â. Ëåíií êàçàâ ùå 1900 ðîêó, ùî êàïiòàëiñòè ñàìi çðîáëÿòü ñîái òðóíó òà ùå é öâÿõiâ äàäóòü ïðîëåòàðÿì, ùîáè òó òðóíó çàáèòè. Êîëè Ì. Õðóùîâ áóâ ó ÑØÀ, òî âií ñêàçàâ ÿíê³: „Ìè âàñ ïîõîâàºìî“. Ñåíàòîð ÑØÀ Ê. Ìàíä âiäïîâiâ: „Ì. Õðóùîâ òðîõè ïîìèëèâñÿ. Íå âîíè, ìîñêâèíè, íàñ ïîõîâàþòü, àëå ìè, àìåðèêàíöi, ñàìi ñåáå ïîõîâàºìî, òà ùå é ïåðåä÷àñíî, æèâèìè“.

„Ïîøàíà äî ÑØÀ ó ñâiòi òåïåð óïàëà äî íóëÿ. Óâåñü ñâiò º ñâiäêîì äóõîâíîãî áàíêðóòñòâà ïðîâiäíî¿ âåðñòâè ÑØÀ. Íàøi ïðîâiäíèêè – öå øàøåëi òà áëîùèöi“. Çà ïðèêëàäîì äàëåêî íå õîäèòè. Îñü ïðåçèäåíò ÑØÀ Ã. Òðóìåí, êîëè ñóä çàñóäèâ ìîñêîâñüêîãî øïèãóíà À. Ãiñà, ïðèëþäíî ñêàçàâ, ùî âií íå ìîæå çìiíèòè ñâîãî ïðèÿòåëüñüêîãî ñòàâëåííÿ äî À. Ãiñà. Çàñòóïíèê Ìiíiñòðà çàêîðäîííèõ ñïðàâ ÑØÀ Ãàðëàí Êëåâåëàíä êàçàâ 22.12.1962 ð. íà òåëåáà÷åííi: „Êîëè ìè äóìàºìî ïðî òå, ùî ìè ìàºìî çðîáèòè, òî çíàéòè âiäïîâiäü íå äîïîìîæóòü íàì àíi öåðêîâíi ïðèïèñè, àíi áàòüêiâñüêà íàóêà, àíi Ñâÿòå Ïèñüìî. Âñå öå – áåçâàðòiñíå çàäëÿ íàøîãî äóìàííÿ, áî æ àíi òðîõè íå äîïîìàãຠíàì çíàéòè, ùî ìè ìàºìî çðîáèòè“. Öÿ ïðîâiäíà ëþäèíà ÑØÀ íå º âèíÿòêîì. Òàêèõ º äóæå áàãàòî. „Óðÿäîâöi ÑØÀ íå âèáðàíi íàðîäîì, à ïðèçíà÷åíi çâåðõíèêàìè. Âîíè âiäïîâiäàþòü ëèøå çâåðõíèêàì, à íå íàðîäîâi. Öi óðÿäîâöi âèðîáëÿþòü áåçëi÷ óðÿäîâèõ íàêàçiâ i, âèñòóïàþ÷è â ðîëi ñóääiâ, ïîÿñíþþòü ñâî¿ íàêàçè âiäïîâiäíî äî ïîòðåá ÷àñó i ïîòðåá óðÿäó. Ïðåçèäåíò ÑØÀ íå çâàæຠíà Êîíñòèòóöiþ ÑØÀ i íà ñâîþ ïðèñÿãó. Çàìiñòü òîãî, ùîá âèêîíóâàòè çàêîíè, óõâàëåíi Ïàðëàìåíòîì, ÿê öüîãî âèìàãຠâiä ïðåçèäåíòà Êîíñòèòóöiÿ ÑØÀ, ñàì ñòຠçàêîíîäàâöåì. Ïàðëàìåíò íàäàâ ïðåçèäåíòîâi ÑØÀ ïðàâî çàïðîâàäèòè â ÑØÀ äèêòàòóðó ñâî¿ì íàêàçîì. Ñóääi Íàéâèùîãî Ñóäó, íåõòóþ÷è Êîíñòèòóöiºþ i ñâîºþ ïðèñÿãîþ, ïðèâëàñíèëè ñîái çàêîíîäàâ÷i ïðàâà, íå îãëÿäàþ÷èñü íà Ïàðëàìåíò, ùî ºäèíèé ìຠçàêîíîäàâ÷i ïðàâà. Íàøå ñóäiâíèöòâî, Ïàðëàìåíò, ÷àñîïèñè, æóðíàëè, ðàäiî, òåëåáà÷åííÿ – âñå ñòàëî ïðîäàæíèì, ïðîñòèòóéîâàíèì. Çîâíiøíÿ i äîìàøíÿ ïîëiòèêà ÑØÀ – öå êîðàáåëü áåç êåðìà“. ßíêi íå ìîæóòü äóìàòè âëàñíèì ðîçóìîì, áî ¿õíié ðîçóì º ó âñåîõîïëþþ÷îìó ïîëîíi ðåêëàìè, ÿêà êàæå éîìó ùî i ÿê âií ìຠðîáèòè, ùî i ÿê ìຠäóìàòè. Òèì-òî íà ðåêëàìó êàíäèäàòiâ ó ïðåçèäåíòè, ñåíàòîðiâ, ÷ëåíiâ Ïàðëàìåíòó ÑØÀ âèòðà÷àþòüñÿ âåëèêi ìiëüéîíè äîëàðiâ. Íà ñàìå ëèøå çâåëè÷åííÿ ïî ðàäiî âèòðà÷àþòüñÿ ïîíàä òðè ìiëüéîíè äîëàðiâ. À ðàäiîðåêëàìà º íàéñèëüíiøà, áî æ âîíà çàëiçå ó êîæíó õàòó. Ðàäiîìåðåæi ÑØÀ íå º äåðæàâíi, à ñòàíîâëÿòü ñîáîþ âëàñíiñòü îêðåìèõ îñiáìiëüéîíåðiâ. Âîíè äàþòü ìiëüéîíè äîëàðiâ íà ðåêëàìóâàííÿ êàíäèäàòiâ. À äàþòü ëèøå òèì êàíäèäàòàì, ÿêi çîáîâ’ÿçóþòüñÿ âèêîíóâàòè áàæàííÿ òèõ ìiëüéîíåðiâ. Òàêèì ÷èíîì ìiëüéîíåðñüêà ìàôiÿ êåðóº i ïðåçèäåíòîì i Ïàðëàìåíòîì ÑØÀ. „Ñåðåä øèðîêèõ ìàñ îñîáè, ÿêi öiêàâëÿòüñÿ âèñîêîþ ïîëiòèêîþ, º âèíÿòêè. Âåëè÷åçíà æ áiëüøiñòü ñóñïiëüñòâà – öå äóðíi ïàïóãè, ÿêi, íå ìàþ÷è âëàñíîãî ñâiòîãëÿäó, ëèøå áåç-

êðèòè÷íî ïîâòîðþþòü òå, ùî ïðî÷èòàëè â ÷àñîïèñàõ ÷è ïî÷óëè íà ðàäiî“. Çà êiëüêîìà âèíÿòêàìè âåëèêi ÷àñîïèñè òà æóðíàëè ÑØÀ ïiäëÿãàþòü íàéæîðñòîêiøié öåíçóði ç áîêó íàéáiëüøèõ íåâ³ãëàñiâ, íàéëåãêîâiðíiøèõ, íàéïiäëiøèõ. Áiëüøiñòü âëàñíèêiâ ÷àñîïèñiâ, æóðíàëiâ, ðàäiî äèâëÿòüñÿ íà ñâî¿ ÷àñîïèñè, æóðíàëè, ðàäiî ëèøå ÿê íà äæåðåëî ¿õíüîãî çáàãà÷åííÿ. Êîëè ïîâñòຠçàïèòàííÿ: äîáðî íàðîäó, ïàòðiîòèçì, ÷åñíiñòü ÷è ãðîøi, òî âîíè çàâæäè âèáèðàþòü ãðîøi“. Ó çàãàëüíèõ âèáîðàõ 1954 ðîêó çi 100 ìiëüéîíiâ çàêîííèõ âèáîðöiâ 58 ìiëüéîíiâ ÍÅ ãîëîñóâàëè. Ãåíåðàë Ä. Åéçåíõàóåð ìàâ çâè÷êó ïèòàòè âîÿêiâ ÑØÀ: ÷îìó âîíè ïîáîðþþòü Íiìå÷÷èíó? Ó ñâî¿é ïðîìîâi 1950 ðîêó â Êîëóìáiéñüêîìó óíiâåðñèòåòi âií êàæå, ùî 90 % âîÿêiâ âiäïîâiäàëè éîìó: „Íå çíàþ“. Íà÷àëüíèê êèòàéñüêî¿ âiéñüêîâî¿ ðîçâiäêè â Êîðå¿ ïèñàâ äî ñâî¿õ çâåðõíèêiâ ïðî âîÿêiâ ÑØÀ òàêå: „Âîÿê ÑØÀ ìຠñëàáåíüêó âiðíiñòü äî ñâ ðîäèíè, ñâ ãðîìàäè, ñâ ðåëiãi¿ i äî ñâî¿õ òîâàðèøiâ-âîÿêiâ. Âií ïðèñòîñóâàíåöü. Êîëè ñàìiòíèé – âií áîÿãóç. Âií íåäîîöiíþº âëàñíî¿ ñèëè, âëàñíî¿ âàðòîñòi. Âií íå ðîçóìiº iñòîði¿ ÑØÀ, ¿õ ïîëiòè÷íî¿ ôiëîñîôi¿; íå ðîçóìiº âàãè ãðîìàäñüêèõ óñòàíîâ; íå ðîçóìiº ïîòðåáè çàõèùàòè âîëþ. Êîðîòøå êàæó÷è, íå ðîçóìiº, íå çíຠìåòè ñâîãî âëàñíîãî i ñóñïiëüíîãî æèòòÿ. Âií íå ðîçóìiº íàâiòü âàãè i ïîòðåáè âiéñüêà òà äåðæàâè“. Ç óñiõ ïîëîíåíèõ ÿíêi ó êîðåéñüêié âiéíi êèòàéñüêà ïðîïàãàíäà çðîáèëà 30 % êîìóíiñòàìè. Çà òèõ ñàìèõ îáñòàâèí ç óñiõ ïîëîíåíèõ òóðåöüêèõ âîÿêiâ íå çðîáèëà êîìóíiñòîì àíi îäíîãî. Ñåðåä òóðêiâ, êèòàöiâ íå çíàéøëè àíi îäíîãî çðàäíèêà, à ñåðåä àìåðèêàíöiâ çíàéøëè äóæå áàãàòî. Òà íå ÿêiñü ñêîìóíiçîâàíi àìåðèêàíñüêi ïîëîíåíi â Êîðå¿, àëå â ÑØÀ íà âiéñüêîâî-ìîðñüêié áàçi Íîðôîëê âîÿêè ñòÿãíóëè 1952 ðîêó çi ùîãëè íà çåìëþ ïðàïîð ÑØÀ, à íà éîãî ìiñöå ïiäíåñëè ïðàïîð ÎÎÍ. Ùîíàéìåíøå 99 % ÿíêi – íå ñîöiàëiñòè. Óðÿä ÑØÀ øòîâõຠçà çàëiçíó çàñëîíó îäíó êðà¿íó çà äðóãîþ, à òi 99 % íå ñîöiàëiñòiâ (íå êîìóíiñòiâ) àíi ïàëüöåì íå ïîâîðóõíóëè. Îïàíîâàíèé ìàôiºþ óðÿä ÑØÀ âèäຠìiëüÿðäè äîëàðiâ íà çìiöíåííÿ é îçáðîºííÿ êîìóíiñòè÷íèõ äåðæàâ, à òi 99 % íå ñîöiàëiñòiâ àíi ïàëüöåì íå ïîâîðóõíóëè. À âîíè æ ìàþòü ïîâíó ìîæëèâiñòü çàìiíèòè ìàôiîçíèé óðÿä íà ïàòðiîòè÷íèé áåç æîäíî¿ ðåâîëþöi¿, àëå ñâî¿ìè âèáîð÷èìè êàðòêàìè. Öÿ áàéäóæiñòü íå ñîöiàëiñòiâ ÑØÀ º îñíîâîþ ìàôiîçíî¿ ñèëè â ÑØÀ i çàïîðóêîþ ¿¿ ïîâíî¿ ïåðåìîãè áåç æîäíîãî ïîñòðiëó.

352

353

Îäíîþ ç îçíàê äóõîâíî¿, ìîðàëüíî¿ ãíèëi º ñòàòåâà çáî÷åíiñòü, çîêðåìà ãîìîñåêñóàëiçì. Ó ÑØÀ ñòàòåâi çáî÷åíöi ìàþòü ñâî¿ òîâàðèñòâà ç ñîòíÿìè òèñÿ÷ ÷ëåíiâ. Iñíóº íàâiòü „íàóêîâå“ òîâàðèñòâî ñòàòåâîçáî÷åíöiâ òàê çâàíà „Ðàäà ñòàòåâèõ çíàíü i îñâiòè“. Âîíà âèäຠæóðíàë „Ñåêñîëîãiÿ“ òà áàãàòî ñîðîìiöüêèõ êíèæîê. Êåðóþòü òîþ Ðàäîþ êîìóíiñòè, æèäè äîêòîð Å. Øóëüö òà äîêòîð À. Ðóáií. Ðàäà âèòðà÷ຠêiëüêà ìiëüéîíiâ äîëàðiâ ði÷íî íà ïîøèðåííÿ òà ïîãëèáëåííÿ ðîçïóñòè i ñòàòåâîãî çáî÷åííÿ. Ðàäà ìຠâåëèêèé âïëèâ íà Ó÷èòåëüñüêèé Ñîþç i íàâiòü íà Ñâiòîâó Ðàäó Ïðîòåñòàíòñüêèõ Öåðêîâ. Ãîëîâà òîâàðèñòâà ìóæîëîæöiâ ñâiä÷èâ ó Ñåíàòñüêié ñëiä÷ié êîìiñi¿, ùî â óðÿäi ÑØÀ º ïîíàä 200.000 ãîìîñåêñóàëiñòiâ, à ó âiéñüêó – ïîíàä ÷âåðòü ìiëüéîíà. Ñòàòåâi çáî÷åíöi âæå âèìàãàþòü çàêîíó, ÿêèé äîçâîëÿº ïðîâàäèòè âiäêðèòî ñòàòåâó çáî÷åíiñòü. Ùîãiðøå! Íàâiòü ñâÿùåíèêè âæå ïîøèðþþòü iäå¿ ñòàòåâî-çáî÷åíöiâ ç öåðêîâíèõ êàçàëüíèöü, ÿê, íàïðèêëàä, îòåöü Ê. Êðîìi ç ªïèñêîïàëüíî¿ Öåðêâè â Ëîñ-Àíäæåëåñ³. Âåðõîâíèé Ñóä ÑØÀ ñêàñóâàâ çàáîðîíó ïîñèëàòè ïîøòîþ ïîðíîãðàôi÷íó ëiòåðàòóðó. ×èìàëî ëiêàðiâ íåðâîâèõ õâîðîá ñòàþòü íà çàõèñò ñòàòåâî çáî÷åíèõ. Âîíè âèìàãàþòü óçàêîíèòè ñòàòåâó çáî÷åíiñòü. Ñåðåä íàéâèùèõ óðÿäîâöiâ ÑØÀ âèÿâèëèñÿ ãîìîñåêñóàëiñòè: çàñòóïíèê Ìiíiñòðà çàêîðäîííèõ ñïðàâ Ñîìíåð Âåëç, äîðàäíèê ïðåçèäåíòà Óîëòåð Äæåíêiñ, Áîá Áåéêåð òà áàãàòî iíøèõ. Äîðàäíèê ï’ÿòè ïðåçèäåíòiâ æèä Áåðíàðä Áàðóõ ìàâ âåëèêó çáiðêó ôîòîãðàôié âèñîêîïîñòàâëåíèõ îñiá, ùî ïîêàçóâàëè ¿õíi ñòàòåâi çáî÷åííÿ òà iíøi íåìîðàëüíi â÷èíêè. Âií óæèâàâ òó çáiðêó, ùîáè çàãðîçîþ îïðèëþäíèòè ïðèìóøóâàòè òèõ îñiá ðîáèòè òå, ùî âií õîòiâ. Ðåäàêöiÿ æóðíàëó „Ðåëiäæiîñ Ïðåñ“ äîñëiäèëà çìiñò 133 êiíîôiëüìiâ. Ó òèõ ôiëüìàõ ïîêàçàíî: 32 âáèâñòâà, 5 ñàìîãóáñòâ,17 çëîäiéñòâ, 27 ôàêòiâ áàíäèòèçìó, 26 ïîçàøëþáíèõ ñòàòåâèõ ñòîñóíêiâ, 25 ãîìîñåêñóàëüíèõ çáî÷åíü, 26 íåìîðàëüíèõ çâàáëþâàíü, 9 ´âàëòóâàíü æiíîê. Îçíàêè ìîðàëüíî¿ ãíèëèçíè ÑØÀ: 1) Æóðíàëè, ÷àñîïèñè, ðàäiî âiäêðèòî îïðàâäóþòü âæèâàííÿ ìîëîääþ íàðêîòèêiâ. 2) Æiíêè, äiâ÷àòà õîäÿòü âóëèöÿìè ìàéæå ãîëi. 3) ×èìàëî ºïèñêîïiâ, ñâÿùåíèêiâ, ÷åíöiâ i ÷åðíèöü íàëåæàòü äî áåçáîæíèöüêèõ òîâàðèñòâ ÷è áåðóòü ó÷àñòü ó áåçáîæíèöüêèõ âèñòóïàõ. 4) Äóæå âåëèêèé âiäñîòîê äiòåé ìîëîäøèõ çà 16 ðîêiâ ï’þòü òðóíêè i âæèâàþòü íàðêîòèêè. 5) Ó êîæíié õàòi òåëåáà÷åííÿ ïðîïàãóº ðîçïóñòó, ïèÿòèêó, âáèâñòâî.

6) Ùîðîêó âñå áiëüøå ïîøèðþºòüñÿ ãîìîñåêñóàëiçì. 7) Öiëêîâèòà, âñåîõîïëþþ÷à íåìîðàëüíiñòü êiíî, òåëåáà÷åííÿ, ÿêi ç óñiõ ïîêàçàíèõ ôiëüìiâ 95 % ïîäàþòü íåìîðàëüíi ôiëüìè. 8) Ïîâíà áàéäóæiñòü ºïèñêîïiâ, ñâÿùåíèêiâ äî çàáîðîíè ìîëèòèñÿ ó øêîëàõ, i âçàãàëi ¿õíÿ áàéäóæiñòü äî áîðîòüáè ç áåçáîæíèöòâîì òà ðîçïóñòîþ. 9) Ïîâíà áàéäóæiñòü óñüîãî ñóñïiëüñòâà äî âñiëÿêîãî çëà, àìîðàëüíîñòi, çëî÷èíiâ, òàºìíèõ óáèâñòâ, äåðæàâíî¿ çðàäè. 10) Âåëè÷åçíå ïîøèðåííÿ i ïîãëèáëåííÿ çëî÷èíñòâà, ïèÿöòâà, âæèâàííÿ íàðêîòèêiâ, ãàëàáóðñòâà, ðîçáèøàöòâà äiòåé òà ìîëîäi, ïîâíà áåçïîðàäíiñòü âëàäè òà ñóñïiëüñòâà ç òèì óñiì.

354

355

Ñîö³àë³çì ó ÑØÀ Çà ÷àñiâ ìèðó i äîáðîáóòó ìàôiÿ íå ìîæå îáìåæóâàòè ãðîìàäñüêi ïðàâà òà ñâîáîäè, áî ëþäè áà÷àòü, ùî íåìà â òîìó ïîòðåáè, ëèøå çà ÷àñiâ âiéíè, ïîëiòè÷íî¿ ÷è åêîíîìi÷íî¿ êðèçè, ïðè÷èí i íàñëiäêiâ ÿêèõ çâè÷àéíi ãðîìàäÿíè íå ðîçóìiþòü, ìîæíà ïåðåêîíàòè ëþäåé ó ïîòðåái òèì÷àñîâîãî îáìåæåííÿ ¿õíiõ ãðîìàäñüêèõ ïðàâ òà ñâîáîä, ìîâëÿâ, çàðàäè ¿õíüîãî âëàñíîãî òà ¿õíiõ äiòåé äîáðà. Îòæå, ùîá âiëüíèé ãðîìàäÿíèí ïîãîäèâñÿ íà òå, ùîá äåðæàâíà âëàäà îáìåæèëà éîãî ïðàâà òà ñâîáîäè, òðåáà âèêëèêàòè âiéíó ÷è ïîëiòèêó àáî åêîíîìi÷íó êðèçó. Çà ÷àñiâ îñòàííüî¿ âiéíè óðÿäè ïîçàêëàäàëè âñiëÿêi ñâî¿ óñòàíîâè, ëàâè, ðàäè òîùî ç ïðèêìåòíèêàìè: òèì÷àñîâèé, íàãëî¿ ïîòðåáè, íàäçâè÷àéíèé, ñòðàõîâèé òîùî. Óðÿäè, çàêëàäàþ÷è ¿õ, îáiöÿëè ðîçâ’ÿçàòè ¿õ ïî âiéíi. Âîíè iñíóþòü i ñüîãîäíi, ëèøå çìiíèëè i òî íå âñi îñîðóæíi íàçâè íà òàêi ìåíøi, ùî äðàòóþòü âiëüíîãî ãðîìàäÿíèíà. Âîíè iñíóþòü, áî ìàéæå âñi âîíè º ñîöiàëiñòè÷íèìè êðîêàìè íà øëÿõó äî ñîöiàëiñòè÷íî¿, äèêòàòîðñüêî¿ ñâiòîâî¿ íàääåðæàâè. Ìè òóò ïîäàìî êiëüêà ôàêòiâ, ùî âêàçóþòü ÿê äàëåêî â óðÿäi ÑØÀ çàéøëè íà òîìó øëÿõó. Ñîöiàëiñòè÷íà ìàôiÿ â óðÿäi ÑØÀ: 1) Íàìàãàºòüñÿ íàâìèñíî çáàíêðîòóâàòè ÑØÀ, ùîáè òèì ïðèãîòóâàòè ´ðóíò äëÿ ñîöiàëiñòè÷íî¿ ðåâîëþöi¿ â ÑØÀ. 2) Çàäëÿ öüîãî âîíà ùîðîêó çáiëüøóº âèäàòêè ÑØÀ, çáiëüøóþ÷è òèì çàáîðãîâàíiñòü óðÿäó.

3) Ùîðîêó çáiëüøóº íåäîáið ó äåðæàâíîìó êîøòîðèñi. 4) Ùîðîêó ïîøèðþº ôåäåðàëüíó âëàäó i çâóæóº âëàäó øòàòiâ, ïðèãîòîâëÿþ÷è ´ðóíò äëÿ öåíòðàëiçîâàíîãî äèêòàòîðñüêîãî óðÿäó ÑØÀ. 5) Áåçóïèííî çáiëüøóº ïðîïàãàíäó â ÑØÀ ñîöiàëiçìó, ïàöèôiçìó, ùîá äóõîâíî îáåççáðî¿òè ãðîìàäÿí ÑØÀ, âîðîãiâ ñâiòîâî¿ ñîöiàëiñòè÷íî¿ íàääåðæàâè. Ïàòðiîòè÷íå òîâàðèñòâî iìåíi Äæîíà Áüîð÷à âèðàõóâàëî, ùî ïiä êîìóíiñòè÷íî-ñîöiàëiñòè÷íèì âïëèâîì º âæå 40 % äåðæàâíî-ïîëiòè÷íî¿ äiÿëüíîñòi ÑØÀ. Ó âåëèêîìó ïðîòåñòi 15.10.1969 ð. ó ÑØÀ ïðîòè âiéíè ó ’ºòíàìi âçÿëè ó÷àñòü 17 ñåíàòîðiâ i 47 ÷ëåíiâ Ïàðëàìåíòó. Ïîíàä 300 ïðîôåñîðiâ, ïèñüìåííèêiâ, ñâÿùåíèêiâ ñòâîðèëè 1967 ðîêó òîâàðèñòâî „Ðåçiñò“ („Îïið“) ç ìåòîþ çáèðàòè ïîæåðòâè íà ïiäòðèìêó íåáàæàííþ ìîëîäi ñëóæèòè ó âiéñüêó. Ïîíàä 50 ïðîôåñîðiâ ×èêà´ñüêîãî (Ïiâíi÷íî-Çàõiäíîãî) óíiâåðñèòåòó ïiäïèñàëè âèìîãó äî óðÿäó ñêàñóâàòè Ïàðëàìåíòñüêó êîìiñiþ ç Àìåðèêàíñüêî¿ äiÿëüíîñòi. Ãàðâàðäñüêèé óíiâåðñèòåò çàïðîñèâ íà ïðîôåñîðà íàóêîâöÿ-àòîìíèêà Äæåìñà Îïåíãåéìåðà, ÿêîãî óðÿä âèãíàâ ç äåðæàâíî¿ ñëóæáè çà øïèãóíñòâî. Äîñëiäæåííÿ ãðîìàäñüêî¿ äóìêè â ÑØÀ (Ä. Ãàëóïà) âèÿâèëè, ùî àíòèêîìóíiñòè÷íó áîðîòüáó ñåíàòîðà Äæ. Ìàêêàðòi ãóäèëè 28 % ïðîòåñòàíòiâ, 23 % êàòîëèêiâ, 71 % æèäiâ, à ñõâàëþâàëè 49 % ïðîòåñòàíòiâ, 58 % êàòîëèêiâ, 15 % æèäiâ. Ïðåçèäåíò Äæ. Êåííåäi ïîïðèçíà÷àâ 193 ñóääiâ, âñi ëiâèõ ïîãëÿäiâ, ïåðåâàæíî ÷ëåíiâ ñîöiàëiñòè÷íîãî òîâàðèñòâà „Àìåðèêàíöi äåìîêðàòè÷íîãî ÷èíó“. Ïîíàïðèéìàâ 122.000 íîâèõ óðÿäîâöi⠖ ïðèéìàâ 6.000 òèæíåâî. Ç íèõ áiëüøå ïîëîâèíè áóëè ñîöiàëiñòè, ðåøòà – ëiâi ëiáåðàëè. Ùîá äàòè ¿ì ïðàöþ, âií ñòâîðèâ 150 íîâèõ êàíöåëÿðié. Ãåíåðàë Ä. Ìàêàðòóð ó ñâî¿é ïðîìîâi íà çàñiäàííi ïàðëàìåíòó øòàòó Ìiññiñiïi êàçàâ 22.03.1952: „Ïîëiòèêà íàøîãî óðÿäó âåäå ÑØÀ ïðîñòiñiíüêî äî êîìóíiñòè÷íî¿ äåðæàâè. I òî òàê ïåâíî, íiáè öå ðîáëÿòü êðåìëiâñüêi ìîæíîâëàäöi“. Ëèøå îäíîãî 1951 ðîêó ïîäàíî äî Ïàðëàìåíòó ÑØÀ 50 ïðîåêòiâ çàêîíó ïðî ðîççáðîºííÿ ÑØÀ i îçáðîºííÿ ÎÎÍ, òàêîæ i ïðîåêòiâ ïiäïîðÿäêóâàòè åêîíîìiêó ÑØÀ ñâiòîâié åêîíîìiöi i òîìó ïîäiáíèõ çàõîäiâ, ùîáè ñòâîðèòè ñâiòîâèé íàäóðÿä. Óðÿä ÑØÀ çàïðîïîíóâàâ 1961 ðîêó Æåíåâñüê³é Íàðàäi ç ðîççáðîºííÿ ñåìèði÷íèé ïëàí çíèùåííÿ íàöiîíàëüíèõ, äåðæàâíèõ âiéñüê i ñòâîðåííÿ îäíîãî ñâiòîâîãî âiéñüêà. Âiéñüêîâå Ìiíiñòåðñòâî ÑØÀ çàáîðîíèëî àíòèêîìóíiñòè÷íó ïðîïàãàíäó ó âiéñüêó. Íàòîìiñòü ðàäèëî êóïóâàòè äî âiéñüêîâèõ êíèãîçáiðåíü òâîðè ñîöiàëiñòè÷íèõ i êîìóíiñòè÷íèõ àâòîðiâ.

Îôiöåðiâ, ÿêi ïîðóøóâàëè öþ çàáîðîíó, çâiëüíèëè ç âiéñüêà, ÿê, íàïðèêëàä, ãåíåðàëà Å. Óîêåðà. Ìàôiÿ õîòiëà 1952 ðîêó çàïðîâàäèòè äî âiéñüêà ÑØÀ „Ïîëiòè÷íèõ êîìiñàðiâ“, ÿê ó âiéñüêó ÑÐÑÐ. Ãåíåðàëüíèé Øòàá â÷èíèâ îïið. Òîäi çàñòóïíèê ìiíiñòðà, ñîöiàëiñòêà Àííà Ðîçåíáåð´ (æèäiâêà), âèäàëà íàêàç ïðî „Çàãàëüíèé âiéñüêîâèé âèøêië“, òîáòî ïðî ïîëiòè÷íèé âèøêië ó ñîöiàëiñòè÷íîìó äóñi. Çàêîí ïðî ãðîìàäÿíñüêi ïðàâà – öå ïàðàâàí, çà ÿêèì õîâàºòüñÿ çîñåðåäæåííÿ i çáiëüøåííÿ âëàäè ôåäåðàëüíîãî óðÿäó ó Âàøèí´òîíi. I âií º àíòèêîíñòèòóöiéíèé, áî âòðó÷àºòüñÿ â îñîáèñòå æèòòÿ ãðîìàäÿí, ïîðóøóº êîíñòèòóöiéíi ïðàâà øòàòiâ. Êîæíèé þðèñò äóæå äîáðå ðîçóìiâ, ùî óõâàëè Âåðõîâíîãî Ñóäó ïîðóøóþòü Êîíñòèòóöiþ ÑØÀ; êàðèãiäíî ïðèâëàñíþþòü ñîái çàêîíîäàâ÷i ïðàâà Ïàðëàìåíòó òà Ñåíàòó; êðóòiéñüêè òëóìà÷àòü çàêîíè ç ìåòîþ îáìåæèòè ïðàâà øòàòiâ, ïîøèðèòè ïðàâà ôåäåðàëüíîãî óðÿäó. Øòàò Ìiííåñîòà áóâ êîëèñü òâåðäèíåþ àìåðèêàíñüêèõ ïàòðiîòiâ. ßê äàëåêî ïîøèðèëèñÿ ñîöiàëiñòè÷íi âïëèâè â òîìó øòàòi, âèäíî ç óõâàë ïðîâiäíèêiâ øòàòiâ 1961 ðîêó. Âîíè óõâàëèëè é îïðèëþäíèëè: 1) Áåðó÷è äî óâàãè, ùî òåïåð, çà àòîìíî¿ äîáè, íàäçâè÷àéíî ñèëüíî ïîñèëèëàñÿ âçàºìíà çàëåæíiñòü íàðîäiâ i äåðæàâ, 2) áåðó÷è äî óâàãè, ùî çàäîâîëüíèòè âñi ëþäñüêi ïîòðåáè ìîæíà ëèøå ìiæíàðîäíèì, íà ñâiòîâó ìiðó, ñïiâðîáiòíèöòâîì, 3) áåðó÷è äî óâàãè, ùî ëþäñòâî øóêຠñïîñîáiâ ïîçáàâèòèñÿ âiéíè íàçàâæäè i âæèòè âñi ïðèðîäíi áàãàòñòâà i âñå çíàííÿ äëÿ ïîòðåá ëþäèíè i íàðîäiâ, 4) áåðó÷è äî óâàãè, ùî ìè íàéëiïøå ïîñëóæèìî ñâîºìó ìiñòó, ïîâiòîâi, øòàòîâi i äåðæàâi ëèøå òîäi, êîëè áóäåìî ïî÷óâàòè ñåáå, äóìàòè i äiÿòè ÿê ãðîìàäÿíè âñüîãî ñâiòó,– ìè: ãóáåðíàòîð Ìiííåàïîëiñó, Óïðàâà ïîâiòó óíåïèí, óõâàëèëè âèçíàòè ïðàâî íàøèõ ãðîìàäÿí ïðîãîëîñèòè, ùî ¿õíÿ ãðîìàäÿíñüêà â³äïîâ³äàëüí³ñòü i îáîâ’ÿçêè ïîøèðþþòüñÿ ïîíàä â³äïîâ³äàëüí³ñòü ³ îáîâ’ÿçêè äî ñâîãî ìiñòà i äåðæàâè. Îòæå, ìè ïðèºäíóºìîñÿ äî íàðîäiâ óñüîãî ñâiòó, ïðîãîëîøóþ÷è, ùî ìè áåðåìî íà ñåáå íàøó ÷àñòèíó âiäïîâiäàëüíîñòi é îáîâ’ÿçêiâ ùîäî âñüîãî ñâiòó, i â òîìó ðîçóìiííi ìè ââàæàºìî ñåáå ãðîìàäÿíàìè âñüîãî ñâiòó. À ÿê òàêi, ìè çîáîâ’ÿçóºìîñÿ äàòè âñi íàøi ñèëè, ùîáè çäiéñíèòè ñòàëèé ìèð, çàñíîâàíèé íà ñïðàâåäëèâîìó ñâiòîâîìó çàêîíi, ùîá óñi áàãàòñòâà ñâiòó ñëóæèëè äëÿ äîáðà âñüîãî ëþäñòâà i êîæíî¿ ëþäèíè íå äëÿ çíèùåííÿ ¿õ ÿê öå º òåïåð. Ìè óõâàëþºìî òàêîæ, ùîáè ïîñàäíèê Ìiííåàïîëiñà òà Óïðàâà ïîâiòó óíåïèí, ñâÿòêóþ÷è ÿêåñü ñâÿòî, âèâiøóâàëè ïðè ãî-

356

357

ëîâíîìó âõîäi äî ñâî¿õ áóäèíêiâ ïðàïîð ÎÎÍ ÿê çíàìåíî íàøîãî ñâiòîâîãî ãðîìàäÿíñòâà. Ïiäïèñàëè: ãóáåðíàòîð øòàòó Ìiííåñîòà, ãîëîâíèé ñóääÿ Âåðõîâíîãî Ñóäó øòàòó, ãîëîâà Ãiíåïèíñüêî¿ Ïîâiòîâî¿ Ðàäè, ãóáåðíàòîð Ìiííåàïîëiñà, ãîëîâà Ìiñüêî¿ Ðàäè Ìiííåàïîëiñà, ãîëîâà Ìiííåñîòñüêîãî âiääiëó Ðåñïóáëiêàíñüêî¿ ïàðòi¿, ºïèñêîï, ÷ëåíè Ñåéìó øòàòó, ãîëîâà ìiííåñîòñüêîãî âiääiëó Òîâàðèñòâà ðàáèíiâ, ãîëîâà ìiííåñîòñüêîãî âiääiëó Âñåêðàéîâî¿ Ðàäè Öåðêîâ, ãîëîâà ìiííåñîòñüêîãî Æiíî÷îãî Ñîþçó, ãîëîâà Ñîþçó þðèñòiâ øòàòó, ãîëîâà ìiííåñîòñüêîãî âiääiëó Ñâiòîâî¿ Ôåäåðàöi¿, ãîëîâà ìiííåñîòñüêîãî âiääiëó ïðèõèëüíèêiâ ÎÎÍ. Âèñîêèé äèïëîìàò, êîëèøíié ïîñîë ÑØÀ â ÑÐÑÐ Äæîðäæ Êåíàí ïèñàâ: „Çàäëÿ äîáðà ÑØÀ òðåáà ïîäáàòè, ùîá ÿêíàéñêîðiøå ñêií÷èëàñÿ äîáà òàêî¿ äåðæàâíîñòi, ÿêó ñòâîðèëà iñòîðiÿ“. Ì. Õðóùîâ ñêàçàâ 19.06.1961 ð. ó ñâî¿é ïðîìîâi â Áóõàðåñòi: „ÑØÀ çìiíÿòü ñâié òåïåðiøíié ïðàïîð íà ÷åðâîíèé. I çðîáëÿòü öå ñàìi àìåðèêàíöi ç âëàñíî¿ âîëi“. ßê áà÷èìî, âæå ïî÷èíàþòü çìiíþâàòè. Êèíüìî ùå ðàç îêîì íà ñîöiàëiñòè÷íèé øëÿõ ÑØÀ. Òàê: 1) Óðÿä ÑØÀ âèçíàâ 1933 ðîêó óðÿä Â. Ëåíiíà. 2) Ïðåçèäåíò Ô. Ðóçâåëüò äîêëàäíî çíàâ ïðî ÿïîíñüêèé íàïàä íà Ïåðë-Õàðáîð êiëüêà äí³â ïåðåä íàïàäîì, i íàâìèñíî, ïëàíîâî íå ïîâiäîìèâ êîìàíäóâà÷à ôëîòó â Ïåðë-Õàðáîði. 3) Óðÿä ÑØÀ ïðèïèíèâ äîñòàâó çáðî¿ êèòàéñüêîìó íàöiîíàëüíîìó óðÿäîâi ãåíåðàëà ×àíêàéøi, à äîïîìiã äèïëîìàòè÷íî êèòàéñüêèì êîìóíiñòàì ïåðåìîãòè ãåíåðàëà ×àíêàéøi. 4) Óðÿä ÑØÀ äèïëîìàòè÷íî äîïîìiã Ìîñêîâùèíi çàõîïèòè ó Ìàíü÷æóði¿ âñþ ÿïîíñüêó çáðîþ. Òîþ çáðîºþ êèòàéöi âáèâàëè àìåðèêàíöiâ ó Êîðå¿. 5) Äîáðå çíàþ÷è, ùî ßïîíiÿ áóëà âæå ïåðåìîæåíà i çäàâàëàñÿ, òà çíàþ÷è, ùî ÑØÀ öiëêîâèòî íå ïîòðåáóâàëè ìîñêîâñüêî¿ äîïîìîãè ïåðåìîãòè ßïîíiþ, óðÿä ÑØÀ ñàì ïðîñèâ Ìîñêîâùèíó ïðîãîëîñèòè âiéíó ßïîíi¿ â îñòàííié òèæäåíü ÿïîíñüêî-àìåðèêàíñüêî¿ âiéíè. 6) Õî÷ âiéñüêî ÑØÀ áóëî âæå ïiä Áåðëiíîì, à âiéñüêî ÑÐÑÐ ùå äàëåêî âiä Áåðëiíà, óðÿä ÑØÀ íàêàçàâ ñâîºìó ãåíåðàëîâi ÍÅ áðàòè Áåðëiíà, ùîá éîãî çàéíÿëî âiéñüêî ÑÐÑÐ. 7) Óðÿä ÑØÀ ñàì çàïðîïîíóâàâ ïîäiëèòè Íiìå÷÷èíó òà Áåðëií, õî÷ ìàâ áiëüøå íiæ äîñèòü ñèëè íå ïîãîäèòèñÿ, ÿêáè Ìîñêîâùèíà çàõîòiëà ïîäiëèòè. 8) Óðÿä ÑØÀ âèäàâ ñèëîìiöü Ìîñêîâùèíi ïîíàä äâà ìiëüéîíè ïîëîíåíèõ Íiìå÷÷èíîþ íå ìîñêâèíiâ, õî÷ âîíè ïðîòåñòóâàëè

ïðîòè âèäà÷i, íàâiòü âëàñíèì ñàìîãóáñòâîì, ïåðåä î÷èìà àìåðèêàíñüêî¿ âëàäè â Íiìå÷÷èíi. À òàêà âèäà÷à äàâíî âæå çàáîðîíåíà ìiæíàðîäíîþ óãîäîþ â Ãààçi. 9) Êîëè ãåíåðàë Ä. Ìàêàðòóð ïî÷àâ ïåðåìàãàòè â Êîðå¿, óðÿä ÑØÀ çâiëüíèâ éîãî ç ïîñàäè. 10) Õî÷ ïðîâiäíèêè êîìóíiñòè÷íèõ äåðæàâ íà ÷îëi ç ìîñêîâñüêèìè öiëêîâèòî âiäêðèòî é îôiöiéíî ïîãðîæóþòü çíèùèòè äåðæàâíèé ëàä ÑØÀ, ïðîòå óðÿä ÑØÀ íå ëèøå íå çðèâຠç íèìè äèïëîìàòè÷íèõ ñòîñóíêiâ, àëå íàâiòü äîïîìàãຠâñiìà ñïîñîáàìè ¿ì çìiöíèòèñÿ i ðîçáóäóâàòè ¿õíþ âiéñüêîâó ñèëó. 11) Õî÷à ÷åðâîíèé Êèòàé öiëêîì âiäêðèòî ïîñëàâ ñâîº âiéñüêî äî ïiâíi÷íî¿ Êîðå¿ âîþâàòè ÑØÀ, óðÿä ÑØÀ çàáîðîíèâ ñâîºìó ãåíåðàëîâi ïåðåõîäèòè êîðåéñüêî-êèòàéñüêèé êîðäîí. Ùîãiðøå! Çàáîðîíèâ ãåíåðàëîâi ×àíêàéøi íàïàäàòè íà ÷åðâîíèé Êèòàé ç Ôîðìîçè. 12) Óðÿä ÑØÀ äàâ êîìóíiñòè÷íèì äåðæàâàì äîïîìîãè ïîíàä 100 ìiëüÿðäiâ äîëàðiâ íà ðîçáóäîâó ¿õíüî¿ âiéñüêîâî¿ ïîòóæíîñòi, õî÷ ñâî¿õ, àìåðèêàíñüêèõ, ãðîøåé íå ìàâ i ìóñèâ ïîçè÷àòè ó ñâiòîâèõ áàíêiðiâ, ïëàòÿ÷è ¿ì ìiëüÿðäè äîëàðiâ âiäñîòêiâ. 13) Óðÿä ÑØÀ äîïîìiã êîìóíiñòîâi Ô. Êàñòðîâi ñêèíóòè âëàäó êóáèíñüêîãî ïàòðiîòà Ô. Áàòiñòà, õî÷ äîáðå çíàâ, ùî Ô. Êàñòðî êîìóíiñò*. 14) Îïàíîâàíèé øåñòèêîëîííèêàìè Âåðõîâíèé Ñóä ÑØÀ ñâî¿ìè óõâàëàìè äîïîìàãຠâîðîãàì ÑØÀ i ïîðóøóº Êîíñòèòóöiþ ÑØÀ, à óðÿäè ÑØÀ íà ÷îëi ç ïðåçèäåíòàìè, áà÷à÷è öå, ìîâ÷àòü. Áà, íàâiòü íå õî÷óòü ïî÷èíàòè ñëiäñòâà ÿê òîãî âèìàãàþòü ïàòðiîòè. 15) Ïðåçèäåíòè ÑØÀ äîáðå çíàþòü, ùî â Ìiíiñòåðñòâi çàêîðäîííèõ ñïðàâ, à â iíøèõ òàêîæ º ñîòíi, ÿêùî íå òèñÿ÷i, òàºìíèõ âîðîãiâ ÑØÀ, ìîñêîâñüêèõ øïèãóíiâ i, çíàþ÷è öå, íå âèãàíÿþòü ¿õ çi ñëóæáè. Ùîãiðøå! Âèãàíÿþòü òèõ óðÿäîâöiâ, ÿêi âèêðèâàþòü êîìóíiñòiâ â óðÿäi. 16) Ïðåçèäåíòè Ô. Ðóçâåëüò, Ã. Òðóìåí, Ä. Åéçåíõàóåð, Äæ. Êåííåäi çàâàæàëè Ñåíàòñüêèì òà Ïàðëàìåíòñüêèì ñëiä÷èì Êîìiñiÿì âèêðèâàòè êîìóíiñòiâ, çðàäíèêiâ, øïèãóíiâ ñåðåä óðÿäîâöiâ ÑØÀ. 17) Âèùåçãàäàíi ïðåçèäåíòè êiëüêà ðàçiâ ïîðóøóâàëè Êîíñòèòóöiþ ÑØÀ, ïiäïèñóþ÷è ìiæíàðîäíi óãîäè áåç äîçâîëó Ïàðëàìåíòó òà Ñåíàòó, à Ïàðëàìåíò òà Ñåíàò ÑØÀ ìîâ÷àòü. 18) ÑØÀ äàþòü ÎÎÍ íà ¿¿ äîïîìîãîâó äiÿëüíiñòü 40 % óñiõ ãðîøåé, ùî ¿õ ÎÎÍ îäåðæóº âiä óñiõ ñâî¿õ ÷ëåíiâ. À ÎÎÍ âèäàº

358

359

* Âëàñòèâî òîìó ³ äîïîìiã, áî çíàâ, ùî Ô. Êàñòðî êîìóíiñò.

ìiëüéîíè äîëàðiâ íà äîïîìîãó âîðîãàì ÑØÀ. Óðÿä ÑØÀ ìîâ÷èòü. 19) Óðÿä ÑØÀ çàáîðîíèâ ïîêàçóâàòè âîÿêàì ÑØÀ àíòèêîìóíiñòè÷íi ôiëüìè, à îôiöåðiâ, ÿêi ïðîâàäèëè àíòèêîìóíiñòè÷íó îñâiòó ó âiéñüêó, óðÿä çâiëüíÿâ çi ñëóæáè. 20) Óðÿä ÑØÀ âèìàãàâ âiä íåñîöiàëiñòè÷íèõ óðÿäiâ iíøèõ äåðæàâ çàïðîâàäæóâàòè ñîöiàëiñòè÷íå äåðæàâíå ïëàíóâàííÿ âñiº¿ åêîíîìiêè – ÿê ïåðåäóìîâó îäåðæàòè âiä ÑØÀ ÿêóñü äîïîìîãó. 21) Óðÿä ÑØÀ ïðîäຠçáðîþ íåéòðàëüíèì äåðæàâàì, à òi ïåðåïðîäàþòü ¿¿ âîðîæèì ÑØÀ, êîìóíiñòè÷íèì. Óðÿä ÑØÀ çíຠöå i ìîâ÷èòü. 22) Óðÿä ÑØÀ ôàêòè÷íî ïðîòèñòàâèâ ñåáå ìiæíàðîäíié çàáîðîíi òîðãóâàòè ç êîìóíiñòè÷íèìè äåðæàâàìè. 23) Óðÿä ÑØÀ âèøêîëþâàâ ó ñåáå îôiöåðiâ êîìóíiñòè÷íèõ äåðæàâ. 24) Óðÿä ÑØÀ íàòèñêàâ íà íåêîìóíiñòè÷íi óðÿäè, ùîá âîíè áðàëè äî ñâîãî ñêëàäó ìiíiñòðiâ-êîìóíiñòiâ, i òî â íàéâàæëèâiøèõ Ìiíiñòåðñòâàõ, ÿê, íàïðèêëàä, âiéñüêîâå, îñâiòè, âíóòðiøíiõ ñïðàâ òîùî. 25) Óðÿä ÑØÀ îçáðî¿â ñâî¿ì êîøòîì êîìóíiñòè÷íó Þãîñëàâiþ áåç æîäíî¿ ãàðàíòi¿, ùî òó çáðîþ Þãîñëàâiÿ íå îáåðíå ïðîòè ÑØÀ. 26) Óðÿä ÑØÀ äîçâîëèâ ÎÎÍ âòðó÷àòèñÿ â äîìàøíi ñïðàâè ÑØÀ, ÿê, íàïðèêëàä, øêiëüíèöòâî ÷è íåãðè. 27) Óðÿä ÑØÀ ïîãîäèâñÿ, ùîá íà÷àëüíèêîì Ãåíåðàëüíîãî Øòàáó âiéñüê ÎÎÍ áóâ çàâæäè óïîâíîâàæåíèé ÑÐÑÐ. 28) Óðÿä ÑØÀ íå áîðåòüñÿ ç ìîðàëüíî ðîçêëàäíèöüêîþ äiÿëüíiñòþ êiíî, ðàäiî, òåëåáà÷åííÿ, æóðíàëiâ, ÷àñîïèñiâ. 29) Óðÿä ÑØÀ ç Âåðõîâíèì Ñóäîì ùîðîêó áiëüøå îáìåæóþòü êîíñòèòóöiéíi ïðàâà øòàòiâ i çáiëüøóþòü ïðàâà ôåäåðàëüíîãî óðÿäó. 30) Ïàðëàìåíò i Ñåíàò ÑØÀ âiääàëè ñâî¿ äåìîêðàòè÷íi, êîíñòèòóöiéíi ïðàâà óðÿäîâi, òîáòî ïðåçèäåíòîâi. Íàïðèêëàä, ïðàâî êàðáóâàòè òà äðóêóâàòè ãðîøi, ïðîãîëîøóâàòè âiéíó, âñòàíîâëþâàòè ìèòî òîùî. 31) Ïàðëàìåíò i Ñåíàò (Êîí´ðåñ) ùîðàç áiëüøå ñòàþòü „ðóáåðîâîþ ïå÷àòêîþ“ ïðåçèäåíòà. 32) Äåìîêðàòè÷íi âèáîðè i óðÿä ÑØÀ ñòàþòü ùîðîêó áiëüøå êàðèêàòóðîþ íà äåìîêðàòè÷íiñòü. 33) Ôàêòè÷íî íàéâèùîþ âëàäîþ â ÑØÀ º òåïåð áàíêiðñüêà æèäiâñüêà i ñîöiàëiñòè÷íà ìàôi¿. Öåé ñïèñîê ìîæíà ïðîäîâæóâàòè áåç êiíöÿ-êðàþ. 360

Ìàéáóòíº ÑØÀ ßê áà÷èìî, êîëèøíÿ òâåðäèíÿ îñîáèñòî¿ é ãðîìàäñüêî¿ âîëi òà äåìîêðàòè÷íîñòi ÑØÀ ìຠòåïåð ó ñâî¿é ñåðåäèíi çðàäíèêiâ ñâîáîäè òà äåìîêðàòi¿, ÿêi âæå âiä÷èíÿþòü áðàìè ìàôiîçíié, ñîöiàëiñòè÷íié äåñïîòi¿. Áà÷èìî, ùî ïî÷èíàþòü çäiéñíþâàòèñÿ ïðîðîöòâà ìîñêîâñüêèõ öàðiâ i ïðîðîêiâ Â. Ëåíiíà, Ì. Õðóùîâà òà iíøèõ, ùî íà ìóðàõ òî¿ êîëèøíüî¿ òâåðäèíi âîëi òà äåìîêðàòi¿ çàìàéîðÿòü êðèâàâi ïðàïîðè ñîöiàëiçìó, ùî ñàìi ÿíêi âëàñíèìè ðóêàìè ïåðåìàëþþòü ñâîþ äåìîêðàòè÷íó áiëó ï’ÿòèêóòíó çiðêó íà äåñïîòè÷íó ÷åðâîíó. I ñïðàâäi, ÑØÀ âæå ìàþòü áiëüø íiæ äîñèòü ÷åðâîíî¿ ôàðáè. Òàêîæ ìàþòü áiëüø íiæ äîñèòü i ÷åðâîíèõ ìàëÿðiâ. À ÷è íå ìîæå ñòàòèñÿ ÷óäî? ×è íå çìîæóòü ÿíêi ñõàìåíóòèñÿ? Òà çðàäíèêiâ º íå áiëüøå ÿê 1 %, à ñïiâ÷óâàþòü ¿ì íå áiëüøå ÿê 10 %. ×îìó æ òi 89 % ïàòðiîòiâ íå ìîæóòü ïîñàäèòè çà â’ÿçíè÷³ ãðàòè 11 % ðó¿ííèê³â? Âîíè ìîæóòü çðîáèòè öå çâè÷àéíèì ãîëîñóâàííÿì, îáðàâøè íà Ïðåçèäåíòà i äî Ïàðëàìåíòó íåïîõèòíèõ, íåïiäêóïíèõ, âiäâàæíèõ ïàòðiîòiâ ÑØÀ. Ïðåçèäåíò ÑØÀ À. Ëiíêîëüí êàçàâ ïîíàä 100 ðîêiâ òîìó: „Âñå, ùî òðåáà, ùîáè ïåðåìîãëî çëî – öå áàéäóæiñòü äî çëà ÷åñíèõ ëþäåé“. Ìàòåðiàëiñòè÷íèé ñâiòîãëÿä ÿíêi i âèõîâàâ îòó áàéäóæiñòü äî çëà. À íàóêà ñîöiîëîãiÿ íà ïiäñòàâi íàóêîâîãî àíàëiçó iñòîðè÷íèõ ïåðåìîã ó÷èòü, ùî çàâæäè ïåðåìàãຠßÊIÑÒÜ íàä êiëüêiñòþ. Ñóñïiëüñòâîçíàâñòâî âèòëóìà÷óº öå ñêëàäîì ñóñïiëüñòâà. Íàïðèêëàä, ùîäî ðîçóìó â êîæíîìó öèâiëiçîâàíîìó ñóñïiëüñòâi º ëþäåé: Ãåíi¿â – 0,25 % Äóæå âåëèêîãî ðîçóìó – 6,75 % Âåëèêîãî ðîçóìó – 13 % Ñåðåäíüîãî ðîçóìó – 60 % Íèæ÷åñåðåäíüîãî ðîçóìó – 13 % Äóðíi⠖ 6 % Öiëêîâèòèõ äóðíiâ (iäiîòiâ) – 1 %.

Ïðèáëèçíî òàêèé ðîçïîäië é iíøèõ ëþäñüêèõ ÷åñíîò òà âàä, óñïàäêîâàíèõ âiä áàòüêiâ, äiäiâ, ïðàäiäiâ. ßê áà÷èìî, çâè÷àéíi ëþäè âåëèêîãî, ñåðåäíüîãî, íèæ÷åñåðåäíüîãî ðîçóìó ñêëàäàþòü 86 % ñóñïiëüñòâà, à ðåøòà 14 % – âèíÿòêè. Îòæå, áiëüøiñòü ñóñïiëüñòâà – öå çâè÷àéíi ëþäè, çàãàë, ìàñè. Àëå öþ áiëüøiñòü çàâæäè ÂÅÄÅ îòà ìåíøiñòü. I âåäå òóäè, êóäè õî÷å ìåíøiñòü, äóæå ÷àñòî íåõòóþ÷è áàæàííÿì 361

áiëüøîñòi. ßêèì ÷èíîì? Íà öå ïèòàííÿ äàâíî âæå âiäïîâiëè òàêi ñóñïiëüñòâîçíàâöi, ÿê, íàïðèêëàä, ¥. Ëå Áîí, Õ. Îðòå´à-I-¥àñåò, à ç óêðà¿íöiâ Ä. Äîíöîâ*. Òóò ìè îáìåæèìîñÿ ëèøå êiëüêîìà çàóâàæåííÿìè. Ôðàíöóçüêèé ñîöiîëîã Å. Äiìíå êiëüêà ðîêiâ äîñëiäæóâàâ ñóñïiëüñòâî ÑØÀ. Âií ïèøå, ùî 90 % ÿíêi íå äóìàþòü âëàñíèì ðîçóìîì, à ëèøå ïîâòîðþþòü äóìêè òèõ 10 %, ÿêi äóìàþòü. Íàñëiäîê º òîé, ùî 10-âiäñîòêîâà ìåíøiñòü êåðóº âñiì æèòòÿì 90-âiäñîòêîâî¿ áiëüøîñòi. ×îìó æ áiëüøiñòü íå äóìຠñâî¿ì âëàñíèì ðîçóìîì? ¥. Ëå Áîí òà iíøi íàóêîâî äîâåëè, ùî òà áiëüøiñòü „äóìຓ íå ðîçóìîì, àëå ñåðöåì. Áàãàòîòèñÿ÷îði÷íà êèòàéñüêà ïðèïîâiäêà êàæå: „Øëÿõ äî ðîçóìó ëþäèíè éäå ÷åðåç ñåðöå“. Óêðà¿íñüêà íàðîäíà ìóäðiñòü êàæå: „Ëþäè îõî÷å âiðÿòü òîìó, ÷îãî äóæå ïðàãíóòü“. Ïiäêðåñëþºìî – âiðÿòü íà ñëîâî. Ãîëîâà Âåëèêîáðèòàíñüêîãî óðÿäó Á. Äiçðàåëi ïèñàâ 100 ðîêiâ òîìó: „×àð ñëîâà – ìîãóòíié. Ëþäè áóëè, º i áóäóòü ðàáàìè ñëîâà. Ìè êåðóºìî ëþäüìè ñëîâàìè“. Ïðîôåñîð Â. Ñîìíåð ïèøå: „Âåëèêi ñëîâà, ãàñëà, êëè÷i çàâæäè ìàþòü ó çàãàëó öiíó ïîíàä ¿õíþ ñïðàâæíþ âàðòiñòü. Ëþäè íàäàþòü ¿ì ÿêî¿ñü íàäëþäñüêî¿ ñèëè, áî ìàñà ìຠíàõèë äî âñüîãî ìiñòè÷íîãî. Íàïðèêëàä, ó ñëîâi „äåìîêðàòiÿ“ áà÷èòü íå ïðîñòî iíàêøå âiä àðèñòîêðàòi¿ ñóñïiëüñòâî ÷è ïîëiòè÷íèé ëàä, àëå ÿêóñü íàäïðèðîäíó ñèëó, ÿêà áåçïåðå÷íî çðîáèòü ðàé íà çåìëi. Òàê ñàìî ñëîâî „íàðîä“ íå º ïðîñòî „ëþäíiñòü“. Ó âñiõ òàêèõ âèïàäêàõ áà÷èìî äåñïîòiþ, ãiïíîç ñëîâà-íàçâè. Ç íèì ïîãîäæóºòüñÿ i ôðàíöóçüêèé ñîöiîëîã ¥. Ëå Áîí, ïèøó÷è: „Òàêi ñëîâà, ÿê äåìîêðàòiÿ, ñîöiàëiçì, âîëÿ, ðiâíîïðàâíiñòü, ñïðàâåäëèâiñòü òîùî º òàêi çàãàëüíèêîâi, ùî êiëüêîõ âåëèêèõ êíèæîê íå âèñòà÷èòü, àáè äîêëàäíî âèçíà÷èòè ¿õíié çìiñò. À, âëàñíå, òàêèì ñëîâàì ëþäè íàäàþòü ÿêî¿ñü ìîãóòíüî¿, áîæåñüêî¿ ñèëè ðîçâ’ÿçóâàòè âñi ñïðàâè. Ðîçóìîâèì àðãóìåíòàì íå ñèëà ïîáîðîòè öüîãî ãiïíîçó ñëiâ. ×èìàëî ðåôîðì áóëè ëèøå çìiíîþ ñòàðèõ, çíåíàâèäæåíèõ íàçâ íà íîâi, ùî ëþäÿì ñïîäîáàëèñÿ.** Íàïðàâäó, ñèëà ñëiâ-íàçâ º òàêà âåëè÷åçíà, ùî ëþäè ñïðèéìàþòü íàéãiðøó ði÷, ÿêùî íàçâåòå ¿¿ ëþáîþ ëþäÿì íàçâîþ. ×è æ êðèâàâà äåñïîòiÿ òà òåðîð ôðàíöóçüêî¿ ðåâîëþöi¿ íå ïðîâîäèëèñÿ iìåíåì âîëi òà áðàòåðñòâà?“. Ìè âæå çãàäóâàëè ÷îìó â ÑØÀ çàïàíóâàâ ìàòåðiàëiñòè÷íèé ñâiòîãëÿä. Éîãî iäåÿìè òà iäåàëàìè æèâå ³ òåïåð çàãàë ÑØÀ, íàñàìïåðåä, îòà ¿õ 86 % áiëüøiñòü. Öÿ áiëüøiñòü, íå ìàþ÷è ïðè* Ä. Äîíöîâ. „Ìàñè i ïðîâiä“, „Áóíò ìàñ“. ** Òàêå ñòàëîñÿ ó æîâòíi 1917 ð. ó ìîñêîâñüêié iìïåði¿. 362

ðîäíî¿ çäàòíîñòi äóìàòè âëàñíèì ðîçóìîì êðèòè÷íî, ëåãêî ñòຠæåðòâîþ íàéáåçãëóçäiøî¿ äåìàãîãi¿. Íàóêà ñóñïiëüñòâîçíàâñòâà â÷èòü, ùî âñiëÿêi ïðîéäèñâiòè, îøóêàíöi, õàðöèçÿêè çàâæäè º äóæå àêòèâíi, äóæå íàïàñíèöüêi, àãðåñèâíi, áî iíàêøå íå ìîãëè á íèìè áóòè. À îòà 86 % áiëüøiñòü, íàâïàêè – çàâæäè ïîòóëüíà, ïàñèâíà, áîÿçêà, ëåãêîâiðíà, îòàðíî-ðàáñüêà. Íà öié ¿¿ ëåãêîâiðíîñòi òà ÄÎÌÀØÍÜÎÌÓ ÐÀÁÑÒÂI i ñòî¿òü âñÿ ñèëà àêòèâíî¿, ïðîâiäíî¿ äåñÿòèâiäñîòêîâî¿ ìåíøîñòi. Öÿ ìåíøiñòü ìຠìàéæå íåïîáîðíó çáðîþ – äåìàãîãiþ. Âæèâàþ÷è ãiïíîç ãàðíèõ, óëåñëèâèõ ñëiâ-íàçâ, äåìàãîãi÷íà ìåíøiñòü âåäå íåêðèòè÷íó áiëüøiñòü ëþäíîñòi ÑØÀ äî ñâiòîâî¿ íàääåðæàâè ç ñîöiàëiñòè÷íèì, äèêòàòîðñüêèì ñâiòîâèì óðÿäîì. À âèõîâàíèé ìàòåðiàëiñòè÷íîþ ôiëîñîôiºþ ÿíêi ïîãîäæóºòüñÿ, êàæó÷è: „Ëiïøå æèòè ÷åðâîíèì ðàáîì íiæ óìåðòè“. Îòæå, ÿê áà÷èìî, íåìà æîäíèõ ïiäñòàâ ñïîäiâàòèñÿ, ùî ÑØÀ óðÿòóþòü ëþäñòâî âiä ñîöiàëiñòè÷íîãî ðàáñòâà. Íàâïàêè, ÿê ìè âæå íàâåëè â öié ïðàöi, º áàãàòî ïiäñòàâ ñïîäiâàòèñÿ, ùî ÑØÀ, ìàþ÷è âåëè÷åçíó ôiçè÷íó âiéñüêîâó ñèëó, ÍÅ ìàþòü – äàëåêî âàæëèâiøî¿ çà ôiçè÷íó – ÄÓÕÎÂÍί ñèëè áîðîòèñÿ. Àíi ñèëè, àíi íàâiòü îõîòè áîðîòèñÿ. Ëþäè ÑØÀ – âæå äóõîâíi ðàáè. À äóõîâíi ðàáè çàâæäè ñòàþòü i ôiçè÷íèìè ðàáàìè, ÿê äîâîäèòü óñÿ iñòîðiÿ ëþäñòâà. Òàê òåïåðiøíi ÿíêi äóæå ëåãêî ñòàíóòü ðàáàìè ñâiòîâî¿ ñîöiàëiñòè÷íî¿ áàíêiðñüêî¿ ìàôi¿. Òåïåð º ó ñâiòi äâi âåëè÷åçíi âiéñüêîâi ïîòóãè: ÑØÀ i ìîñêîâñüêà êîìóíiñòè÷íà iìïåðiÿ ÑÐÑÐ. Âiéñüêîâi ñèëè îáèäâîõ îäíàêîâi, àëå äóõîâíi ñèëè íå îäíàêîâi. Ìîñêîâùèíà ìຠ– i òî äóæå âåëèêó – îõîòó áîðîòèñÿ, âîþâàòè, ùîá çàïàíóâàòè ó ñâiòi. Íàâiòü äèòèíà ìîæå ïåðåäáà÷èòè, õòî ç íèõ ìîæå ïåðåìîãòè. ×è ïåðåìîãà Ìîñêîâùèíè ïåâíà? Íå âèäêî æîäíî¿ iíøî¿ ñèëè, êðiì ÑØÀ, ùî ìîãëà áè ïåðåìîãòè òåïåðiøíþ ìîñêîâñüêó iìïåðiþ. Òàê. Òî¿ ñèëè íå âèäíî ùå. Àëå âîíà iñíóº. Ùîáiëüøå! Âîíà íå ëèøå ÌÀª ÑÈËÓ ðîçâàëèòè ìîñêîâñüêó iìïåðiþ ÑÐÑÐ, àëå é, íàïåâíî, ¿¿ çàâàëèòü. Ïðî öå – â íàñòóïíîìó ðîçäiëi.

XIII.

ÓÊÐÀ¯ÍÀ

Áiëÿ îäíîãî ìiëüéîíà ðîêiâ òîìó âñÿ Ïiâíi÷íà i Ñåðåäíÿ ªâðîïà áóëà âêðèòà âi÷íèì ëüîäîâèêîì. Òîäi ç Àòëàíòè÷íîãî îêåàíó äóëè íàñè÷åíi âîëîãiñòþ âiòðè, ùî ïðèíîñèëè áàãàòî äîùiâ íà ïiâäåííèé ñõiä ªâðîïè, äî Ìàëî¿ Àçi¿ i äî Ïiâíi÷íî¿ Àôðèêè. Êëiìàò â öüîìó îáøèði áóâ äóæå òåïëèì, öå âñå ñòâîðþâàëî íàéñïðèÿòëèâiøi îáñòàâèíè äëÿ ðîçâèòêó ðîñëèííîãî, à ç íüîãî i òâàðèííîãî æèòòÿ, ðàçîì ç ëþäñüêèì. Àðõåîëîãiÿ äîâîäèòü, ùî òîäi íà îáøèði òåïåðiøíüî¿ Ñàõàðè, â Ìàëié Àçi¿ i â Óêðà¿íi áóâ áàãàòþùèé ñòåï. I ñïðàâäi, â Ñàõàði, â Ìàëié Àçi¿ i â Óêðà¿íi çíàéäåíî áàãàòî íàôòè. Ëþäñüêèé ðiä ïî÷àâ ðîçðîñòàòèñÿ â êiëüêîõ ìiñöÿõ íàøî¿ ïëàíåòè, àëå òàì, äå ñóõîäië çàíóðèâñÿ ïiä âîäó,– ãèíóâ. Óêðà¿íà íå çàíóðþâàëàñÿ, i ëþäñüêèé ðiä â Óêðà¿íi íå çàãèíóâ. Ó Êðèìó çíàéäåíî ÷àñòèíè êiñòÿêà ïåðâiñíî¿ ëþäèíè 30.000 ðîêiâ äàâíîñòi, à â Êèºâi – 40.000-ði÷íèé.* Çà òi ìiëüéîíè ðîêiâ ëüîäîâèê ÷îòèðè ðàçè òî âiäñòóïàâ íà ïiâíi÷, òî çíîâó íàñóâàâñÿ íà ïiâäåíü.  Óêðà¿íi âií áóâ ëèøå â ¿¿ ïiâíi÷íié ÷àñòèíi. Öå ïåðåñóâàííÿ ëüîäîâèêà ñïðè÷èíþâàëî â Óêðà¿íi òî âåëèêå ïîòåïëiííÿ, òî âåëèêå ïîõîëîäàííÿ êëiìàòó. Òiêàþ÷è âiä õîëîäó, ÷àñòèíà ëþäíîñòi Óêðà¿íè ïåðåñåëþâàëàñÿ íà ïiâäåíü äî Ìàëî¿ Àçi¿, àëå áiëüøiñòü ëèøàëàñÿ â Óêðà¿íi, âèáèðàþ÷è íà îñåëi äîãiäíiøi ìiñöåâîñòi. Ïîõîëîäàííÿ êëiìàòó âiä ëüîäîâèêà íå ñÿãàëî äî Ìàëî¿ Àçi¿ òà Àôðèêè, òàì ðîçâèíóëîñÿ òàêå áàãàòþùå ðîñëèííå i òâàðèííå æèòòÿ, ùî íå ïðèìóøóâàëî ëþäèíó çäîáóâàòè ¿æó òà áîðîòèñÿ ç õîëîäîì. Ñòâîðèëèñÿ òàêi æèòòºâi îáñòàâèíè, ÿêi íå ïðèìóøóâàëè ïåðâiñíó ëþäèíó íàïðóæåíî äóìàòè, ùîá âèæèòè. Òàì ïåðâiñíà ëþäèíà æèëà áåçæóðíèì æèòòÿì àæ äî ïî÷àòêó ïîñóøëèâî¿ äîáè. Áåçæóðíå æèòòÿ ÍÅ ñïðèÿëî ðîçâèòêîâi öèâiëiçàöi¿.

Ó Ïiâíi÷íié ªâðîïi ëüîäîâèê óáèâàâ óñÿêå æèòòÿ, à êîëè âií âiäñòóïèâ äàëi íà ïiâíi÷, òî õîëîä âiä íüîãî íå ñïðèÿâ æèòòþ â Ïiâíi÷íié ªâðîïi. Óêðà¿íà îïèíèëàñÿ ìiæ öèìè äâîìà êðàéíîñòÿìè.  Óêðà¿íi áóëè i òåïëå ëiòî i õîëîäíà çèìà. Çèìà ïðèìóøóâàëà ëþäèíó ÁÎÐÎÒÈÑß ç õîëîäîì i ãîëîäîì. Çèìà ïðèìóøóâàëà ëþäèíó ÄÓÌÀÒÈ âæå âëiòêó, ÿê ïåðåæèòè çèìó. Öå ñòèìóëþâàëî çðiñò ðîçóìó ïåðâiñíî¿ ëþäèíè â Óêðà¿íi. Ñïðèÿëî âèõîâàííþ ÁÎÐÖß i ÒÂÎÐÖß öèâiëiçàöi¿. Ùîáiëüøå! Òîäi âñÿ ªâðîïà áóëà âêðèòà âåëè÷åçíèì ïðàëiñîì, à â ïiâäåííié Óêðà¿íi áóâ ñòåï, à íå ëiñ, áî ïiäãðóíòÿ ïiâäåííî¿ Óêðà¿íè ñêëàäàëîñÿ ç ëåñó*, à íà íüîìó äåðåâà íå ðîñòóòü, õiáà íà áåðåãàõ ði÷îê òà â ìîêðèõ ÿðàõ. Ùîáè ïîñiÿòè â ïðàëiñi, òðåáà íàñàìïåðåä âèðóáàòè ÷è ñïàëèòè äåðåâà. Çðóáàòè âåëèêå äåðåâî òÿæêî íàâiòü òåïåð ãîñòðîþ, çàëiçíîþ ñîêèðîþ, à òîäi çðóáàòè äåðåâî êàì’ÿíîþ ñîêèðîþ áóëî íåìîæëèâî. Ùîáè ïîñiÿòè ó ñòåïó, íå òðåáà ðóáàòè äåðåâ, áî ¿õ ó ñòåïó íåìà. Îòæå, â ªâðîï³ ðiëüíèöòâî ïî÷àëîñÿ ç Óêðà¿íè. Ïðàóêðà¿íöi îðàëè ñâié ñòåï âîëàìè âæå â ïåðøîìó òèñÿ÷îëiòòi äî íàøî¿ åðè. À ðiëüíèöòâî – öå îñiëå æèòòÿ i ïî÷àòîê ðîçâèòêó öèâiëiçàöi¿ òà êóëüòóðè**. Ç ðîçâèòêîì æå ðiëüíèöòâà i öèâiëiçàöi¿ äóæå çáiëüøóþòüñÿ ìîæëèâîñòi âèæèòè ëþäèíi i ðîçðîñòèñÿ ðîäîâi. Òàê Ïðàóêðà¿íà âèïåðåäèëà âñþ ªâðîïó â öèâiëiçàöiéíîìó i êóëüòóðíîìó ðîçâèòêó, à ïðàóêðà¿íñüêèé íàðîä âèðiñ íà íàéêóëüòóðíiøèé òîäi â ªâðîïi i íàéáiëüøèé. Ó òðåòüîìó òèñÿ÷îði÷÷³ äî íàøî¿ åðè Ïðàóêðà¿íà áóëà âæå äóæå ïåðåíàñåëåíà. Òîäi âåëèêi îñåëi ïðàóêðà¿íöiâ áóëè 2–5 êiëîìåòðiâ îäíà âiä îäíî¿, i ïðàóêðà¿íöi ìóñèëè ïåðåñåëþâàòèñÿ ç Ïðàóêðà¿íè äî ñóñiäíiõ çåìåëü. Íà ïiâíi÷ íå ïåðåñåëþâàëèñÿ, áî òàì áóëî äóæå õîëîäíî i íåïðîëàçíèé ïðàëiñ. Íà ñõiä íå ïåðåñåëþâàëèñÿ, áî òàì áóâ ïîñóøëèâèé, ñîëîíèé, íåðîäþ÷èé ïiñîê. Âîíè ïåðåñåëþâàëèñÿ íà çàõiä, áî Çàõiäíà ªâðîïà áóëà òîäi ìàëî çàñåëåíà é äèêà. Ïåðåñåëþâàëèñÿ íà ïiâäåíü, ç ÿêèì âæå òîäi ìàëè çâ’ÿçêè. Òàê ïðàóêðà¿íöi ñòàëè çàñíîâíèêàìè ìàéæå âñiõ ºâðîïåéñüêèõ íàðîäiâ. Óêðà¿íà áóëà ìàòið’þ íå ëèøå ñëîâ’ÿíñüêèõ íàðîäiâ***, àëå é êiëüêîõ

* Äæåðåë äî âiäîìîñòåé öüîãî ðîçäiëó ìè òóò íå ïîäàºìî, áî ïîäàëè ¿õ ó íàøié áiëüøié ïðàöi „Óêðà¿íåöü i ìîñêâèí“.

* Ëåñ – öå ñïîðîõíÿâiëèé ñóãëèíîê, íàâiÿíèé ïiâíi÷íèìè âiòðàìè ç-ïiä ëüîäîâèêà. ** Óêðà¿íñüêà ìîâà íàçèâຠöèâ³ë³çàö³ºþ çäîáóòêè ìàòåð³àëüí³, ÿê õàòè, äîðîãè, ìàøèíè, à êóëüòóðîþ íàçèâຠçäîáóòêè äóõîâí³, ÿê ìîâà, ðåë³ã³ÿ, ìèñòåöòâî, ë³òåðàòóðà, ô³ëîñîô³ÿ òîùî. *** Ìîñêîâñüêèé íàðîä íå º ñëîâ’ÿíñüêèì, à ëèøå ìîâíî ïîñëîâ’ÿíùåíèì àçiàòñüêèì óãðî-ôiíî-òàòàðñüêèì.

364

365

íåñëîâ’ÿíñüêèõ ºâðîïåéñüêèõ. Öå ïåðåêîíëèâî äîâîäèòü àðõåîëîãiÿ òà ïîðiâíÿëüíå ìîâîçíàâñòâî. Àðõåîëîãè çíàéøëè â Iðàíi 30.000-ði÷íèé êiñòÿê ïåðâiñíî¿ ëþäèíè. Áiëüøiñòü íàóêîâöiâ êàæóòü, ùî áiëà ðàñà ëþäåé çàðîäèëàñÿ â Iðàíi òà â Iíäi¿, òîìó ëþäåé òî¿ ðàñè íàçâàëè iíäîºâðîïåéöÿìè. Çà ¿õíüîþ òåîðiºþ iíäîºâðîïåéöi ìàëè íiáè ïåðåñåëþâàòèñÿ ç Iíäi¿ òà Iðàíó äî ªâðîïè. Iðàí – öå âèñîêîãiðíå ïëàòî, ïîñóøëèâå, íåâðîæàéíå, à öå íå ñïðèÿëî ðîçâèòêîâi ðiëüíèöòâà, à ç íèì i ðîçðîñòó íàðîäó. Ïðî ðîçâèòîê öèâiëiçàöi¿ i êàçàòè íåìà ÷îãî. I òi iðàíñüêi äèêóíè ìàëè áè ìàíäðóâàòè ÏIØÊÈ (àíi êîðàáëiâ, àíi âîçiâ ç êiíüìè âîíè íå çíàëè) òèñÿ÷i êiëîìåòðiâ ç Iðàíó äî Çàõiäíî¿ ªâðîïè. À ÷îìó æ íå ìiã ïåðåñåëþâàòèñÿ äî íå¿ ñóñiäíié íàðîä ³ç ïåðåíàñåëåíî¿ Ïðàóêðà¿íè? Çà òèõ ÷àñiâ øëÿõàìè áóëè ëèøå ði÷êè òà óçáåðåææÿ, áî âñÿ ªâðîïà áóëà âêðèòà íåïðîëàçíèì ïðàëiñîì. Îòæå, ïðàóêðà¿íöi, ÿêèì óæå íå ñòàâàëî ìiñöÿ â Ïðàóêðà¿íi, çàéøëè óçáåðåææÿì ×îðíîãî i Ñåðåäçåìíîãî ìîðiâ äî Ãðåöi¿ òà Iòàëi¿, à Äóíàºì – äî ñàìî¿ ñåðåäèíè ªâðîïè. ×åðåç ïðîòîêó Ëà-Ìàíø âîíè äiñòàëèñÿ i íà àíãëiéñüêi îñòðîâè. Ïiçíiøå çàéøëè é äî Iñïàíi¿*. Ñëiäè ïðàóêðà¿íñüêî¿ êóëüòóðè ùå é òåïåð âèäíî íà Áðèòàíñüêèõ îñòðîâàõ. Ó Íiìå÷÷èíi º êiëüêàäåñÿò ñië òà ìiñò ùî é òåïåð íàçèâàþòüñÿ ïåðåêðó÷åíèìè óêðà¿íñüêèìè íàçâàìè. Ó Ôðàíöi¿ º âåëèêèé îáøèð, äå º ñëiäè óêðà¿íñüêî¿ êóëüòóðè. Ñëiäè óêðà¿íñüêî¿ êóëüòóðè º i â iòàëiéñüêèõ Àëüïàõ. Ïåðâiñíèì íàðîäîì Ãðåöi¿ áóëî ïðàóêðà¿íñüêå ïëåìÿ ïåëàçãè. Ó ñòàðîãðåöüêié ìîâi º áàãàòî ñëiâ óêðà¿íñüêîãî ïîõîäæåííÿ. Äî öiº¿ ïðàóêðà¿íñüêî¿ îñíîâè ïiçíiøå âëèëèñÿ iíøi íàðîäè, ïðèõiä ÿêèõ âiäîìèé ç ïèñàíèõ ïàì’ÿòîê. Óêðà¿íñüêi àðõåîëîãè çíàéøëè â Óêðà¿íi âæå íå ñëiäè, àëå öiëêîâèòî ïåðåêîíëèâi, íàî÷íi äîâîäè, ùî 5.000 ðîêiâ òîìó íà îáøèði âiä Âîëãè ïî Äóíàé iñíóâàëà âåëèêà êóëüòóðíà äåðæàâà. Ó òié äåðæàâi ïàíóâàëà îäíà ìîâà, íà ùî º äîâîäè â iñòîðè÷íèõ äîêóìåíòàõ, çíàéäåíèõ ó Ìàëié Àçi¿ â àðõiâi Ãiòòiòñüêîãî êîðîëiâñòâà. Êóëüòóðà íàðîäó òî¿ äåðæàâè áóëà òàêà âèðàçíî óêðà¿íñüêà, ùî íàâiòü ìîñêâèí àðõåîëîã Í. Ðîñòîâöºâ ðàäèâ íàçâàòè ¿¿ ïðàóêðà¿íñüêîþ. Òà àðõåîëîãè íàçâàëè ¿¿ Òðèïiëüñüêîþ, áî ïåðøó îñåëþ òîãî íàðîäó çíàéøëè áiëÿ ñåëà Òðèïiëëÿ íåäàëåêî âiä Êèºâà. Àðõåîëîãè âæå ðîçêîïàëè ïîíàä òèñÿ÷ó òðèïiëüñüêèõ îñåëü âiä Âîëãè ïî Äóíàé. Òà ïðàóêðà¿íñüêà äåðæàâà iñíóâàëà á³ëÿ 2.000 ðîêiâ. ßê ìè âæå çãàäàëè, âîíà áóëà ïåðåëþäíåíà, * Òåïåðiøíié íàðîä áàñêè â Iñïàíi¿ ïðèéøîâ ³ç Ïðàóêðà¿íè. 366

òîìó ëþäè ïåðåñåëÿëèñÿ ç íå¿ íà çàõiä i íà ïiâäåíü. Äî äàëåêèõ êðà¿í ïåðåñåëÿëèñÿ òi ïëåìåíà, ùî ¿õíiì ãîëîâíèì çàíÿòòÿì áóëî ñêîòàðñòâî, áî ñêîòàðñòâî âèìàãຠáàãàòî çåìëi íà âèïàñ õóäîáè. Òàê ïåðåñåëèëîñÿ ç Ïðàóêðà¿íè ÷åðåç Äàðäàíåëëè ïðàóêðà¿íñüêå ïëåì’ÿ ãiòòiòiâ äî Ìàëî¿ Àçi¿. Ãiòòiòè çàñíóâàëè 1580 ðîêó äî íàøî¿ åðè â Àíàòîëi¿, òåïåðiøí³é Òóðå÷÷èíè, ñâîþ äóæå êóëüòóðíó äåðæàâó. Âîíà ïiäáèëà ïiä ñâîþ âëàäó Ñèðiþ òà Ïàëåñòèíó. Ãiòòiòñüêi ìiñòà áóëè äóæå áàãàòi i êóëüòóðíi: ìàëè âåëèêi êàì’ÿíi áóäîâè, äîáðå ñïëàíîâàíi áðóêîâàíi âóëèöi, âîäîñòîêè. Ó ñòîëèöi Ãàòóøàøi ñòîÿëè âåëèêi ïàëàöè òà õðàìè. Àðõåîëîãè çíàéøëè òàì âåëèêèé äåðæàâíèé àðõiâ (20.000 ãëèíÿíèõ òàáëè÷îê). Ó íüîìó áóëè äåðæàâíi çàêîíè, ìiæíàðîäíi óãîäè, ði÷íèêè êîðîëÿ Ìóðøiëà, ðåëiãiéíî-ôiëîñîôñüêi òâîðè, íàóêîâi ïðàöi ç àñòðîíîìi¿, ìàòåìàòèêè, ìåäèöèíè, âàâèëîíñüêî-ãiòòiòñüêi ñëîâíèêè, åïi÷íi ïîåìè, ìîëèòâè, áîãîñëóæåáíèêè òîùî. Ãiòòiòñüêà àðõiòåêòóðà áóëà áàãàòþùà íà ðiçüáó, ñêóëüïòóðó. Íå ëèøå íà âåëèêèõ áóäèíêàõ, àëå é íà ñêåëÿõ ãiòòiòè âèðiçüáëþâàëè ïîñòàòi òà iñòîðè÷íi ïîäi¿ ç îïîâiäàííÿìè. Ñâîºþ ëiòåðàòóðíîþ ÿêiñòþ ãiòòiòñüê³ ïîåìè äîðiâíþþòüñÿ íàéëiïøèì òåïåðiøíiì ïîåìàì. Ãiòòiòñüêi çàêîíè (à âîíè ç 16 ñòîëiòòÿ äî íàøî¿ åðè, òîáòî 3.500 ðîêiâ òîìó) äóæå ïîäiáíi äî çàêîíi⠄Ðóñüêî¿ Ïðàâäè“ íàøîãî êîðîëÿ ßðîñëàâà Ìóäðîãî (978–1054). Ãiòòiòñüêèì äåðæàâíèì ãåðáîì áóâ ÒÐÈÇÓÁ. Ãiòòiòñüêi áîãè i ðåëiãiÿ áóëè ÒI ÑÀÌI, ùî é ó òðèïiëüöiâ. Ãiòòiòñüêi êîðîëi òà àðèñòîêðàòè çîáðàæåíi ç îñåëåäöåì íà ãîëîâi. Îäÿ㠖 ñê³ôñüêèé. Ãiòòiòñüêå öàðñòâî iñíóâàëî ì³æ 1580 òà 1.200 ðîêàìè äî íàøî¿ åðè. ×è ãiòòiòè âæå â Àíàòîëi¿ çà ö³ ðîêè ñòàëè òàêèìè êóëüòóðíèìè, ùî ïèñàëè ñâîºþ ìîâîþ íàóêîâi òâîðè? Íå ìåíøå 1.500 ðîêiâ òðåáà, ùîáè äèêóíñüêèé íàðîä âèðîáèâ ñâîþ àçáóêó òà ëiòåðàòóðó. Îòæå, ãiòòiòè ìàëè ñâîþ àçáóêó i ëiòåðàòóðó ùå òîäi, êîëè æèëè â Óêðà¿íi. I ñïðàâäi, â Óêðà¿íi çíàéäåíî â ðóìîâèùàõ ÿêîãîñü ïåðåäiñòîðè÷íîãî ìiñòà 50 êàì’ÿíèõ ïëèò ç âèðiçüáëåíèì ãiòòiòñüêèì ïèñüìîì. Ìîñêîâùèíà íå äîçâîëèëà óêðà¿íöÿì âçÿòè òi ïëèòè äî ìóçåþ, à çíèùèëà, ââàæàþ÷è òå ïèñüìî „äèÿâîëüñüêèìè çíàêàìè“. Ó êiëüêîõ áóäîâàõ ç II–III ñò. â Óêðà¿íi çíàéäåíî íàïèñè íà ñòiíàõ áóêâàìè, ïîäiáíèìè äî ãiòòiòñüêèõ. Áîëãàðñüêèé ïèñüìåííèê X ñò. ÷åðíåöü Õðàáð ïèñàâ, ùî ðóñè (òîáòî óêðà¿íöi) çíàëè ïèñàòè „÷åðòàìè i ðiçàìè“. Öå ïiäòâåðäæóº i äðóãèé ÷åðíåöü Ãðàáàð. Àðàáñüêi iñòîðèêè X ñò. Àáí-Ôåäëàí, Iáí-åë-Íàäèì, Ìàñóäi ïèøóòü, ùî ðóñè ñòàâëÿòü íà ìîãèëàõ äåðåâ’ÿíi 367

ïàì’ÿòíèêè i âèðiçüáëþþòü íà íèõ iì’ÿ íåáiæ÷èêà. Ñâÿòèé Êèðèëî áóâ 860 ðîêó â Õåðñîíåñi i òàì çíàéøîâ Ñâÿòó ªâàíãåëiþ òà Ïñàëòèð, ïèñàíi ñòàðîóêðà¿íñüêîþ ìîâîþ. Çíàéøîâ ³ óêðà¿íöiâ, ùî ÷èòàëè éîìó òi êíèæêè. Óãîäè êîðîëiâ Îëåãà 907 ðîêó, 911 ðîêó, Iãîðÿ 944 ðîêó, Ñâÿòîñëàâà 972 ðîêó ïèñàíi ãðåöüêîþ i ñòàðîóêðà¿íñüêîþ ìîâàìè. Ïîâòîðþºìî – íàöiîíàëüíà àçáóêà òà ïèñüìåíñòâî óòâîðþþòüñÿ äóæå äîâãèìè ñòîði÷÷ÿìè, ÿêùî íå òèñÿ÷îði÷÷ÿìè. ßêùî iñíóâàëè êíèæêè óêðà¿íñüêîþ ìîâîþ â IX ñò., òî öiëêîâèòî ïåâíî iñíóâàëà àçáóêà i ÿêåñü ïèñüìåíñòâî êiëüêàñîò ðîêiâ ïåðåä IX ñò. Öå ïiäòâåðäæóº i ïðèêëàä ãiòòiòiâ.  Àíàòîëi¿ âîíè ïèñàëè íà âèïàëåíèõ ãëèíÿíèõ òàáëè÷êàõ, ùî íå ãíèþòü i íå ãîðÿòü. I ìàºìî 20.000 òèõ òàáëè÷îê. Ïðàóêðà¿íöi ïèñàëè íà äåðåâi òà øêiði, âîíè ïîãíèëè ÷è çãîðiëè â êiëüêàñîòði÷íèõ íàïàäàõ äèêèõ àçiàòiâ. Ëèøå îäèí ç òèõ àçiàòi⠖ Ìîñêîâùèíà – âiä óêðà¿íñüêî¿ ïîðàçêè â Ïåðåÿñëàâi i äîñ³ çíèùèëà, ïîïàëèëà óêðà¿íñüêèõ êíèæîê áiëüøå, íiæ óñi àçiàòè ðàçîì óçÿòi. Ïåðëèíó óêðà¿íñüêî¿ ëiòåðàòóðè XII ñò. „Ñëîâî î ïîëêó Iãîðåâiì“ ìàºìî òåïåð ëèøå òîìó, ùî ÿêèéñü óêðà¿íñüêèé ÷åðíåöü çàíiñ ¿¿ äî ìîíàñòèðÿ íà ïiâíî÷i Ìîñêîâùèíè. Äóìàòè, ùî óêðà¿íöi íå ìàëè áiëüøå òàêèõ òâîðiâ, ìîæóòü ëèøå ñêàëi÷åíi êiëüêàñîòði÷íèì ðàáñòâîì äóõîâíi ðàáè. Áåçïåðå÷íî, Óêðà¿íà ìàëà äàëåêî áiëüøå òàêèõ, à ìîæå é ëiïøèõ ïåðëèíîê óêðà¿íñüêîãî ïèñüìåíñòâà òà ìèñòåöòâà. Ùîäî þâåëiðíîãî ìèñòåöòâà, àðõåîëîãiÿ âæå äîâåëà öå ïîíàä âñÿêèé ñóìíiâ. Ùîäî àðõiòåêòóðè – äîâîäèòü öå õðàì Ñâÿòî¿ Ñîôi¿ â Êèºâi. Éîãî ïîáóäóâàëè óêðà¿íñüêi àðõ³òåêòîðè é óêðà¿íñüêi ìàéñòðè. Éîãî ñòèëü íàñêðiçü óêðà¿íñüêèé, ñàìîáóòíié. Ìàáóòü, ÿêàñü âåëè÷åçíà ïîøåñòü çäåñÿòêóâàëà òàê çâàíèõ òðèïiëüöiâ. Áàãàòî çåìëi áóëî îáåçëþäíåíî. Ñàìå òîäi (I-å òèñÿ÷îði÷÷ÿ äî íàøî¿ åðè) ó Ìàëié Àçi¿ òàìîøíi íàðîäè áåçóïèííî âîþâàëè, ìèðíå æèòòÿ áóëî íåìîæëèâå. Íàùàäêè êîëèøíiõ ïåðåñåëåíöiâ ç Óêðà¿íè, äiçíàâøèñü ïðî îáåçëþäíåííÿ â Óêðà¿íi, ïî÷àëè äåñü ó 8 ñò. äî íàøî¿ åðè ÏÎÂÅÐÒÀÒÈÑß ç Ìàëî¿ Àçi¿ äî Óêðà¿íè. Âîíè íàçèâàëè ñåáå „ñêîëîòàìè“. Ïåðñè íàçâàëè ¿õ „ñàêàìè“. Ãðåêè íàçâàëè ¿õ „ñêèôàìè“. ªãèïåòñüêi ïèñüìåíà (iºðîãëiôè) íàçèâàþòü ¿õ „ðóòñ“*. Ó íàóöi âæèâàºòüñÿ „ñêiôè“. Àðõåîëîãè âèçíà÷àþòü íàöiîíàëüíiñòü äàâíî çíèêëèõ íàðîäiâ íà ïiäñòàâi êóëüòóðè, ùî âiääçåðêàëþºòüñÿ â àðõåîëîãi÷íèõ çíàõiäêàõ. Öåé ñïîñiá àæ íàäòî ñóìíiâíèé. Àðõåîëîãè çíàéøëè * Âiä íå¿ ëàòèíñüêà íàçâà „Ðóòåíiÿ“ i óêðà¿íñüêà „Ðóñü“. 368

ó ñêiôñüêèõ ìîãèëàõ iíøó êóëüòóðó, íiæ ó òðèïiëüñüêèõ i âèäóìàëè òåîðiþ, ùî íiáè ó 7-ìó ñò. äî íàøî¿ åðè ïðèéøëà â Óêðà¿íó ç Iðàíó äèêà êî÷îâà îðäà, ÿêà çàâîþâàëà òóáiëüöiâ Óêðà¿íè. Öåé çäîãàä º áiëüøå ïîëiòè÷íèé, íiæ íàóêîâèé. Ïðàiñòîðiþ Ñõiäíî¿ ªâðîïè äîñëiäæóâàëè íàéáiëüøå íiìöi. Íiìåöüêà íàöiîíàëüíà çàðîçóìiëiñòü øòîâõຠíiìöiâ ïðèíèæóâàòè âñå íåíiìåöüêå, à âèâèùóâàòè âñå íiìåöüêå. Íiìöi çàïåâíÿþòü, ùî ñëîâ’ÿíè âçàãàëi, à óêðà¿íöi çîêðåìà, â iñòîði¿ çàâæäè êîðèëèñÿ ÿêîìóñü çàâîéîâíèêó. Îòæå, óêðà¿íöi íåçäàòíi òâîðèòè ñâîþ íåçàëåæíó äåðæàâó. Ãðåöüêèé iñòîðèê Ãåðîäîò áóâ 450 ðîêó äî íàøî¿ åðè ó Ñêiôi¿ i ðîçïèòóâàâ ñêiôiâ ïðî ¿õíþ iñòîðiþ. Âîíè êàçàëè éîìó, ùî ¿õíié íàðîä íiçâiäêè íå ïðèõîäèâ, à º ñïîêîíâi÷íèì òóáiëüíèì íàðîäîì Óêðà¿íè. Òàêó âåëè÷åçíó ïîäiþ ÿê ïåðåñåëåííÿ âñüîãî íàðîäó çà òèñÿ÷i êiëîìåòðiâ âîíè çàáóòè íå ìîãëè, áî äàëåêî ìåíøi ïîäi¿ íàðîä ïàì’ÿòຠó ñâî¿õ ëåãåíäàõ òèñÿ÷i ðîêiâ. À âiä ¿õíüîãî íiáè ïåðåñåëåííÿ, âèãàäàíîãî àðõåîëîãàìè, ç Iðàíó äî ÷àñiâ Ãåðîäîòà ìèíóëî ëèøå 200 ðîêiâ. Ãåðîäîò îïèñàâ Ñêiôiþ ó ñâî¿é iñòîði¿*. Ñêiôè âiäíîâèëè ïðàóêðà¿íñüêó òðèïiëüñüêó äåðæàâó â ¿¿ ñòàðèõ ìåæàõ âiä Âîëãè ïî Äóíàé. Ïðèáëèçíî òîäi âåëèêèé çàâîéîâíèê Îëåêñàíäð Ìàêåäîíñüêèé ìàâ âåëè÷åçíå âiéñüêî, ÿêå ïîòðåáóâàëî áàãàòî çáðî¿ i õàð÷iâ. Ïðîìèñëîâiñòü Ãðåöi¿ äóæå çáiëüøóâàëàñÿ, ìiñòà ðîñëè ÿê íà äðiæäæàõ. Ãðåöiÿ íå ìàëà ñòiëüêè õëiáà i ñèðîâèíè, ùîáè çàäîâîëüíèòè ïîïèò, i âîíà êóïóâàëà ó Ñêiôi¿ âåëè÷åçíó êiëüêiñòü çáiææÿ, ñîëåíî¿ i ñóøåíî¿ ðèáè, øêið, äåðåâà òîùî. Çiáðàòè öå âñå ç âåëè÷åçíîãî îáøèðó âiä Âîëãè ïî Äóíàé, ïåðåâåçòè öå âñå äî ÷îðíîìîðñüêèõ ïîðòiâ, òðèìàþ÷è íà âñå öå ðàõóíêè i ðîçðàõóíêè – çàâäàííÿ âåëèêå íàâiòü i çà òåïåðiøíiõ ÷àñiâ. ×è ìîãëè òàêå âèêîíàòè äèêi êî÷iâíèêè? Ñêiôñüêà äåðæàâà, ÿê i êîæíà âåëèêà êóëüòóðíà äåðæàâà, ìàëà âñi ñóñïiëüíi ñòàíè – àðèñòîêðàòiþ, âiéñüêîâèõ, óðÿäîâöiâ, òîðãiâöiâ, ïðîìèñëîâöiâ, ðåìiñíèêiâ, ñåëÿí, ðiëüíèêiâ. Ìàëà òàêîæ ëiêàðiâ, ñâÿùåíèêiâ, íàóêîâöiâ, ôiëîñîôiâ, ÿê, íàïðèêëàä, ôiëîñîôà Àíàõàðñèñà. Àíàõàðñèñ áóâ áðàòîì ñêiôñüêîãî öàðÿ Äàäó¿äà. Éîãî ìàòè áóëà ãðåêèíÿ, i âií çíàâ îáèäâi ìîâè. Ðîêó 589 äî íàøî¿ åðè âií áóâ ó Ãðåöi¿, äå éîãî äóæå øàíóâàëè ãðåöüêi ôiëîñîôè íà ÷îëi ç Ñîëîíîì. Àôiíè íàäàëè éîìó íàâiòü ïî÷åñíå ãðîìàäÿíñòâî, ùî * Ò. Êîñòðóáà ïåðåêëàâ ¿¿ óêðà¿íñüêîþ ìîâîþ i âèäàâ 1937 ð. 369

áóëî âåëèêîþ ÷åñòþ i íå ãðåêàì, çâè÷àéíî, íå äàâàëîñÿ. Àíàõàðñèñ äóæå ïèøàâñÿ ñâîºþ ñêiôñüêîþ íàöiîíàëüíiñòþ. Âií íàïèñàâ âåëèêó ïîåìó, áàãàòî ïèñàâ ïðî Ñêiôiþ. Éîãî ïèñàííÿ çàãóáèëèñÿ, êðiì êiëüêîõ ëèñòiâ äî êîðîëÿ Ëiäi¿ ñëàâíîãî Êðåçà. Ó òèõ éîãî ëèñòàõ äèâóº íàñ ãëèáèíà äóìêè òà ñâiòîãëÿä, òîòîæíèé çi ñâiòîãëÿäîì óêðà¿íñüêîãî ôiëîñîôà Ã. Ñêîâîðîäè (1722–1794). Àíàõàðñèñ ñòàâèâ äóõîâíi âàðòîñòi ïîíàä ìàòåðiàëüíi. Âií ó÷èâ, ÿê i Ã. Ñêîâîðîäà, ùî òâîð÷èé äóõ òâîðèòü óñå æèòòÿ, íàâiòü i ìàòåðiàëüíå. Öÿ äóõîâíà ñïîðiäíåíiñòü äâîõ óêðà¿íñüêèõ ôiëîñîôiâ, âiääàëåíèõ îäèí âiä îäíîãî ÷àñîì 2.400 ðîêiâ, º íàéëiïøèì äîêàçîì äàâíîñòi óêðà¿íñüêî¿ äóõîâíîñòi. À äàâíiñòü, ïåðåäàâàíà ÷åðåç áàãàòî ïîêîëiíü, ðîáèòü ¿¿ íåçíèùåííîþ, ÿê ïðî öå êàæå çàêîí ñïàäêîâîñòi. Òàêèõ ôiëîñîôiâ ó Ñêiôi¿ áóëî áiëüøå. Íàïðèêëàä, ïèñàð êîðîëÿ Îëåêñàíäðà Âåëèêîãî (âií õîäèâ âiéíîþ íà Ñêiôiþ) çàïèñàâ ïðîìîâó ñêiôñüêîãî ïîñëà äî Îëåêñàíäðà. Òà ïðîìîâà áóëà íàäçâè÷àéíî ãëèáîêà äóìêîþ, âèñîêîåòè÷íèìè i ìîðàëüíèìè ïîãëÿäàìè íà ñïðàâåäëèâiñòü, ÷åñòü, îáîâ’ÿçîê ãðîìàäÿíèíà i êîðîëÿ ïåðåä Áîãîì òà ñâî¿ì íàðîäîì. Ïèñàð íå çàïèñàâ éîãî iìåíi. Ñêiôñüêèé ôiëîñîô Àáàðiñ áóâ 570 ðîêó äî íàøî¿ åðè ïîñëîì (àìáàñàäîðîì) Ñêiôi¿ ó Ãðåöi¿. Âií ïðèÿòåëþâàâ òàì çi ñëàâíèì ãðåöüêèì ôiëîñîôîì Ïiôàãîðîì. Àíãëiéñüêèé ïðîôåñîð áîãîñëîâ’ÿ î. Ô. Ôåðàð ïèøå, ùî ðiê íàðîäæåííÿ Õðèñòà óñòàíîâèâ ó÷åíèé ñê³ô Äiîíiñié Åêñi´óñ, ùî áóâ iãóìåíîì ó Ðèìi i ïîìåð òàì 525 ðîêó. Ñåðåä ñâÿòèõ óêðà¿íñüêî¿ öåðêâè º òðè ñê³ôà: Iííà, Ïèííà òà Ðèììà. Ðèìñüêèé ïîåò Îâiäié áóâ íà âèãíàííi â Äîáðóäæi. Òàì âií ïiçíàâ ñêiôiâ i ïèñàâ, ùî âîíè ñòàâèëèñÿ äî ðèìëÿí ç ïîãîðäîþ, áî ðèìëÿíè âæèâàëè õèòðîùiâ ó âiéíi, òîìó ñêiôè ââàæàëè ðèìëÿí çà äèêóíiâ, à ñåáå çà ëèöàðiâ.* Ñêiôè ââàæàëè ñâîþ ìîâó, ñâié íàðîä, ñâîþ êóëüòóðó âèùîþ çà ðèìñüêó – ïèøå çäèâîâàíèé ðèìëÿíèí. I âií âèçíàº, ùî ñïðàâäi íå ìîæíà çàïåðå÷èòè ñêiôàì ëèöàðñòâà. Ó ñâiòëi âèùåñêàçàíîãî çàïèòàéìî: ×è ñêiôè áóëè äèêóíàìè? Êîæíèé ñêiô – âiä êîðîëÿ äî ñåëÿíèíà – ìàâ çáðîþ i áîéîâîãî êîíÿ. Êîëè ïðèõîäèëà âiéíà, ñêiô êèäàâ ïðàöþ òà ¿õàâ äî ñâîãî ïîëêó. Îòæå, óêðà¿íñüêå êîçàöòâî ìຠïîíàä 2.000-ði÷íó òðàäèöiþ. * Ïðèãàäàéìî: „Iäó äî âàñ“ íàøîãî êîðîëÿ Ñâÿòîñëàâà. 370

Íàðîä, ùî â íüîìó êîæíèé ìຠçáðîþ,– öå íàðîä âiëüíèõ ëþäåé. Êîæíèé ñêiô – áóäü-ÿêîãî ñóñïiëüíîãî ñòàíó – ìàâ ïðàâî íà íàéâèùó äåðæàâíó ïîñàäó, ÿêùî âií ñâî¿ìè ÷èíàìè äîâiâ, ùî ìîæå ïðàâèòè íà òié ïîñàäi. À öå æ çàñàäà íàøîãî çàïîðiçüêîãî ëèöàðñüêîãî îðäåíó. Ïîíàä 2.000-ði÷íà òðàäèöiÿ. Ðîêó 529 äî íàøî¿ åðè âîëîäàð íàéìîãóòíiøî¿ òîäi iìïåði¿ Ïåðñüêî¿ – Êèð, íà ÷îëi âåëè÷åçíîãî âiéñüêà ïðîáóâàâ âîþâàòè Ñêiôiþ. Ñêiôñüêèé öàð Iäàíòèð ðîçáèâ Êèðà. Íàñòóïíèê Êèðà Äàðié çíîâó ïðîáóâàâ 513 ðîêó äî íàøî¿ åðè âîþâàòè Ñêiôiþ i ìàâ ùå ãiðøó ïîðàçêó. À Äàðié ìàâ íåéìîâiðíî âåëè÷åçíå – ÿê íà òi ÷àñè – âiéñüêî: 700.000 âîÿêiâ i 600 áîéîâèõ êîðàáëiâ. Ñêiôè ðîçáèëè âùåíò 55 ðîêó â Äàêi¿ ðèìñüêå âiéñüêî Ìàðêóñà Êðàêóñà. Ãåðîäîò ïèñàâ ïðî âiéíó ºãèïåòñüêîãî ôàðàîíà Ñåñîñòðèñà çi Ñêiôiºþ. Ïðî òó âiéíó ñâ³ä÷àòü ³ ºãèïåòñüêi iºðîãëiôè, ëèøå ñêiôiâ âîíè íàçèâàþòü „Ðóòñ“. À Ñåñîñòðèñ æèâ ó 2-ìó òèñÿ÷îði÷÷þ äî íàøî¿ åðè, òîáòî 1.000 ðîêiâ äî âèãàäàíîãî àðõåîëîãàìè ïðèõîäó ñêiôiâ â Óêðà¿íó. Íiìåöüêi iñòîðèêè, à çà íèìè i íàøi ïîòàêàéëè ïèøóòü, ùî â 4-ìó ñò. äî íàøî¿ åðè ïðèéøëà ç Àçi¿ â Óêðà¿íó äèêà îðäà ñàðìàòiâ. Öÿ äèêà àçiéñüêà îðäà íiáè çàâîþâàëà Ñêiôiþ i çàïàíóâàëà â Óêðà¿íi. Öå òàêà ñàìiñiíüêà íiìåöüêà âèãàäêà, ÿê i ïðî „ïðèõiä“ ñêiôiâ, ùîáè äîâåñòè, íiáè óêðà¿íöi áóëè çàâæäè ÷è¿ñü ðàáè. Ìè ùîéíî çãàäàëè, ùî íàéìîãóòíiøà i íàéêóëüòóðíiøà òîäi Ïåðñiÿ äâi÷i ïðîáóâàëà çàâîþâàòè Ñêiôiþ i äâi÷i ìàëà ïîðàçêó. À ÿê æå äèêà, êî÷îâà îðäà ñàðìàòñüêà çìîãëà ïåðåìîãòè Ñêiôiþ? À ñàìå òîäi, ó 4-ìó ñò. äî íàøî¿ åðè, ìàéæå âñÿ Ãðåöiÿ æèâèëàñÿ óêðà¿íñüêèì õëiáîì, à ãðåöüêà ïðîìèñëîâiñòü ðîçâèâàëàñÿ íà óêðà¿íñüêié ñèðîâèíi. Âiéíà â Óêðà¿íi çóïèíèëà áè ïîñòà÷àííÿ äî Ãðåöi¿ i òóò ïîñòàâ áè âåëèêèé ãîëîä òà áåçðîáiòòÿ. Òàêå âåëèêå íåùàñòÿ ãðåöüêi iñòîðèêè íàïåâíî áè çàïèñàëè ðàçîì ç ïðè÷èíîþ éîãî, áî ãðåöüêi òîðãiâöi ¿çäèëè ïî âñié Óêðà¿íi, i, íàïåâíî, ïîäàëè áè òi ïðè÷èíè. À â óñié ãðåöüêié ëiòåðàòóði òîãî i ïiçíiøîãî ÷àñó íåìà àíi íàòÿêó íà ÿêóñü âiéíó â Óêðà¿íi â 5–3 ñò. äî íàøî¿ åðè. Íàòîìiñòü Ãåðîäîò ïèñàâ ó 5-ìó ñò. äî íàøî¿ åðè, âèõîäèòü íiáè-òî ïåðåä „ïðèõîäîì“ ñàðìàòiâ, ùî ñàðìàòè æèâóòü â Óêðà¿íi íà ïðàâîìó áåðåçi Âîëãè i º äóæå áàãàòi òà êóëüòóðíi. Ñàðìàòè áóëè îäíèì iç ñïîêîíâi÷íèõ ïëåìåí âåëèêîãî ïðàóêðà¿íñüêîãî íàðîäó. I ñòàðîãðåöüêi ïèñüìåííèêè ïèøóòü, ùî ñêiôè i ñàðìàòè – öå ïëåìåíà îäíîãî é òîãî æ íàðîäó. Ñàðìàòñüêå ïëåì’ÿ ïåðåáðàëî â 2-ìó ñò. äî íàøî¿ åðè äåðæàâíó 371

âëàäó â Ñêiôi¿ áåç æîäíî¿ âiéíè, i ãðåêè ïî÷àëè íàçèâàòè Ñêiôiþ „Ñàðìàòiºþ“. Ïðàóêðà¿íöi ïî÷àëè çàñíîâóâàòè òîðãîâåëüíi ìiñòà íà ïiâíi÷íîìó óçáåðåææi ×îðíîãî ìîðÿ ùå 4.000 ðîêiâ òîìó. Âæå òîäi ïðàóêðà¿íöi òîðãóâàëè ç Ìàëîþ Àçiºþ, à ÷åðåç íå¿ ç Iíäiºþ òà Êèòàºì. Òi êðà¿íè áóëè îñåðåäêàìè íàéâèùî¿ òîäi êóëüòóðè i öèâiëiçàöi¿. Ç êîæíèì ñòîði÷÷ÿì òîðãîâåëüíi, à ç íèìè i êóëüòóðíi çâ’ÿçêè çáiëüøóâàëèñÿ, ïîøèðþâàëèñÿ i ïîãëèáëþâàëèñÿ. À ïîíàäòî æâàâi i ñèëüíi çâ’ÿçêè áóëè ç äóæå êóëüòóðíîþ òîäi Ìàëîþ Àçiºþ, áî òàì æèëè íàùàäêè êîëèøíiõ ïåðåñåëåíöiâ ³ç Ïðàóêðà¿íè, îòæå, áóëî ìîâíå, êóëüòóðíå ñïîðiäíåííÿ. Òi çâ’ÿçêè òÿãíóëèñÿ áåç ïåðåðâè ÒÈÑß×I ðîêiâ. Öþ ïåðåâàæíó îáñòàâèíó ëåãêîâàæàòü íàøi iñòîðèêè. Àëå íàâiòü ìîñêâèí àðõåîëîã Ì. Ðîñòîâöåâ çâåðíóâ íà íå¿ äóæå âåëèêó óâàãó i âèòëóìà÷èâ òèì çâ’ÿçêîì áàãàòî òàêîãî, ÷îãî íå ðîçóìiëè ³ íå ðîçóìiþòü íàøi íàðîäîçíàâöi, ñîöiîëîãè òà iñòîðèêè. Ãðåöüêi òîðãiâöi, ùî ïðè¿çäèëè ç Ìàëî¿ Àçi¿ òà ç Ãðåöi¿ äî íàøèõ ÷îðíîìîðñüêèõ ìiñò çi ñâî¿ì êðàìîì, ïî÷àëè îñiäàòè â íèõ íàñòàëî. Ùîðiê áiëüøå ¿õ îñiäàëî; ùîðiê áiëüøå âîíè ïåðåáèðàëè òîðãiâëþ ó ñâî¿ ðóêè, à ç òîãî i ïîëiòè÷íèé ïðîâiä ó òèõ ìiñòàõ. Ó ïåðøîìó òèñÿ÷îði÷÷i äî íàøî¿ åðè òàêi ìiñòà, ÿê Õåðñîíåñ, Îëüâiÿ, Òåîäîñiÿ, Ïàíòèêàïåÿ, Ôàíàãîðiÿ, Òàíà¿ñ òà iíøi ùîðàç áiëüøå óñàìîñòiéíþâàëèñÿ. Ïîìàëó òi ãðåöüêi îñàäè çàõîïèëè ó ñâî¿ ðóêè ìàéæå âñþ çîâíiøíþ òîðãiâëþ Ïðàóêðà¿íè. Âîíè äóæå áàãàòiëè i ðîçáóäîâóâàëèñÿ. Ñâié çðiñò çàâäÿ÷óþòü òîìó, ùî íà ïiâíi÷ âiä íèõ iñíóâàëà âåëèêà êóëüòóðíà äåðæàâà Ñêiôiÿ, ïîòiì Ñàðìàòiÿ, ÿêà îõîðîíÿëà ¿õ âiä íàïàäiâ çi Ñõîäó i çàáåçïå÷óâàëà ¿ì âiëüíó òîðãiâëþ ó âñié Ñõiäíié ªâðîïi. Ãðåöüêi òîðãîâåëüíi êîëîíi¿ áóëè ïî âñié Óêðà¿íi, àæ äî ìåæ òåïåðiøíüî¿ Ìîñêîâùèíè. Äî Ìîñêîâùèíè ãðåêè íå çàõîäèëè, áî òàìîøíié áàãíèñòèé ïðàëiñ áóâ íåïðîëàçíèé òà é íå áóëî ç êèì òîðãóâàòè, áî ïðàìîñêâèíè áóëè òîäi öiëêîâèòèìè äèêóíàìè: æèëè â ÿìàõ, æèâèëèñÿ êîðiííÿì, ñëèìàêàìè, ñèðîþ ðèáîþ ÷è ì’ÿñîì, íàâiòü áóëè ëþäîæåðàìè. Ñêiôè áóëè çàïåêëèìè íàöiîíàëiñòàìè. Âîíè ââàæàëè ãðåêiâ çà íèæ÷èõ âiä ñåáå i òîìó íå çìiøóâàëèñÿ ç ãðåêàìè àíi êðîâíî, àíi êóëüòóðíî, âçàãàëi íå âòðó÷àëèñÿ â æèòòÿ ãðåöüêèõ îñàä íà ×îðíîìîðùèíi, çàäîâîëüíÿþ÷èñü ði÷íîþ äàíèíîþ ç òèõ îñåëü. Çâèêëi äî òîðãiâëi âîëçüêèì øëÿõîì, ñàðìàòè çàäóìàëè âiäiáðàòè âiä ÷îðíîìîðñüêèõ ãðåêiâ ¿õíþ ìîíîïîëiþ íà çîâíiøíþ òîðãiâëþ, ïåðåáðàòè ¿¿ ó ñâî¿ ðóêè. Çàäëÿ òîãî ñàðìàòè âæèëè ñïîñiá çàõîïëþâàòè ãðåöüêó òîðãiâëþ i ïðîìèñåë, à ç íèìè i âëàäó â òèõ êîëîíiÿõ çñåðåäèíè. Ñàðìàòñüêi òîðãiâöi, ìàéñòðè,

ðåìiñíèêè, àðèñòîêðàòiÿ îñåëþâàëèñÿ â Òàíà¿ñi, Îëüâi¿, Õåðñîíåñi, Ïàíòèêàïå¿, Ôàíàãîði¿ òà â iíøèõ ÷îðíîìîðñüêèõ ìiñòàõ. Âîíè ïîìàëó ïåðåáèðàëè ó ñâî¿ ðóêè òîðãiâëþ i ïðîìèñåë. Ñàìî ñîáîþ çðîçóìiëî, ùî ñàðìàòñüêi êîðîëi òà óðÿäîâöi â óñié Ñàðìàòi¿ ñïðèÿëè ñàðìàòàì, à íå ãðåêàì. Ó ÷îðíîìîðñüêèõ ìiñòàõ ñàðìàòè i ãðåêè çìiøóâàëèñÿ êóëüòóðíî i êðîâíî. Ïîâñòàëà íîâà ëþäèíà ãðåêî-ñàðìàò. Ðîçâèíóëàñÿ ìiøàíà ãðåêî-ñàðìàòñüêà êóëüòóðà i ðåëiãiÿ. Çàâåðøèâñÿ öåé ðîçâèòîê òèì, ùî ñòâîðèëàñÿ ñàðìàòñüêî-ãðåöüêà äåðæàâà Áîñôîð iç ñàðìàòñüêèì êîðîëiâñüêèì ðîäîì Ñïàðòàêiâ. Ðèì ïðîáóâàâ ïiäáèòè ïiä ñâîþ âëàäó Áîñôîðñüêó äåðæàâó, àëå áîñôîðñüêà êîðîëåâà Äèíàìà çâåëà íàíiâåöü òi ñïðîáè. Áîñôîðñüêà äåðæàâà iñíóâàëà 840 ðîêiâ (480 äî íàøî¿ åðè – 360 ð. í. å.) ×åðåç íàøi ÷îðíîìîðñüêi ìiñòà-ïîðòè, íàøèìè ði÷êàìè Äíiïðîì, Äíiñòðîì, Äîíîì, Êóáàííþ ïëèëà øèðîêèì i ãëèáîêèì ïîòîêîì íàéâèùà êóëüòóðà ñâiòîâèõ ¿¿ îñåðåäêiâ: Âiçàíòi¿, Ðèìó, Ìàëî¿ Àçi¿, ªãèïòó, Iíäi¿, Êèòàþ. I ïëèëà â Óêðà¿íó öÿ íàéâèùà êóëüòóðà òèñÿ÷îði÷÷ÿìè: 2.000 ðîêiâ çà Òðèïiëüñüêî¿ äåðæàâè, 1.000 ðîêiâ çà Ñêiôî-Ñàðìàòñüêî¿, ïiâòèñÿ÷i ðîêiâ çà Àíòñüêî¿, ïiâòèñÿ÷i ðîêiâ çà Êèºâî-Ðóñüêî¿ iìïåði¿. ×ÎÒÈÐÈ ÒÈÑß×I ÐÎÊI ÁÅÇÏÅÐÅÐÂÍÎÃÎ ÆÈÂÎÃÎ Ç’ßÇÊÓ ÓÊÐÀ¯ÍÈ Ç ÎÑÅÐÅÄÊÀÌÈ ÍÀÉÂÈÙί ÊÓËÜÒÓÐÈ I ÖÈÂIËIÇÀÖI¯. Òîæ íå äèâíî, ùî ïðàóêðà¿íñüêà êóëüòóðà ïîðîäèëà ñëàâíó ñòàðîãðåöüêó*, à ñòàðîãðåöüêà – ðèìñüêó. Íàïðèêëàä, áàòüêî ãðåöüêî¿ ëiòåðàòóðè Ïåðåñiäåñ áóâ ïðàóêðà¿íöåì. Ãðåöüêèé ôiëîñîô Ñïîðóñ Áîðèñòåíiêóñ** áóâ ïðàóêðà¿íöåì. Âiçàíòiéñüêèé iìïåðàòîð Þñòií³àí (483–565) áóâ ïðàóêðà¿íöåì, ïîõîäèâ ç Iëiði¿ i íàçèâàâñÿ Óïðàâäà. Ãðåêè ïåðåêëàëè „Óïðàâäà“ íà „Þñòií³àí“, áî „þñò“ â ïåðåêëàäi – ïðàâäà-ñïðàâåäëèâiñòü. Ãðåöüêèé iñòîðèê Äiîäîðóñ (1-øå ñò. äî íàøî¿ åðè) ïèøå, ùî çàñíîâíèê ïåðñüêî¿ ðåëiãi¿ Çîðàòóñòðà áóâ ñêiôîì. Ïåðñè íàçèâàëè ñêiôi⠄ñàê࿓. ×àñòèíà ñêiôiâ-ñàêà¿â îñåëèëàñÿ ó 5-ìó ñò. äî íàøî¿ åðè â Iíäi¿. Âîíè ìàëè òàì ñâîþ äåðæàâó „Ñàêiÿ“. Ñòàðøèé ñèí êîðîëÿ Ñóäîãàíà – âiäîìèé ïîòiì ïiä iìåíåì Áóääà – çàñíóâàâ áóääiéñüêó ðåëiãiþ. Ñëîâî „Áóääà“ â ïåðåêëàäi îçíà÷ຠ„çáóäæåíèé“. Íàøà ×îðíîìîðùèíà âiä ñèâî¿ äàâíèíè áóëà âåëèêèì âîãíèùåì óêðà¿íñüêî¿ êóëüòóðè. Íàùàäêè áîñôîðöiâ ñòâîðèëè

372

373

* Ïåðâiñíèì íàðîäîì Ãðåöi¿ áóëè ïåðåñåëåíöi ç Ïðàóêðà¿íè, ùî ¿õ ãðåêè íàçâàëè „ïåëàçãàìè“. Ãðåêè æ ïðèéøëè äî Ãðåöi¿ ïiçíiøå ç Ìàëî¿ Àçi¿. ** Áîðèñôåíîì ãðåêè íàçèâàëè Äíiïðî.

ïðàóêðà¿íñüêó àçáóêó, äðóãó ïî ãiòòiòñüêié; ïåðåêëàäàëè âæå â ïåðøèõ ñòîði÷÷ÿõ õðèñòèÿíñòâà Ñâÿòó ªâàíãåëiþ ñòàðîóêðà¿íñüêîþ ìîâîþ. Íàøi áîñôîðöi, à íå ãðåêè, ïîáóäóâàëè õðèñòèÿíñüêi õðàìè íà ×îðíîìîðùèíi i â Êèºâi êiëüêà ñòîði÷ ïåðåä îõðåùåííÿì Ðóñ³ Âîëîäèìèðîì. I ïåðøèì ìèòðîïîëèòîì Óêðà¿íè áóâ óêðà¿íåöü Íàñòàñ Êîðñóíüñüêèé*, à íå ÷óæèíåöü-ãðåê. I íå ÷óæèíöi, àëå óêðà¿íöi, àðõiòåêòîðè òà ìàéñòðè ïîáóäóâàëè â Êèºâi ÷óäî òîäiøíüî¿ àðõiòåêòóðè i ìèñòåöòâà – êàôåäðó Ñâÿòî¿ Ñîôi¿. Âîíà íàñêðiçü ñâîºðiäíà, óêðà¿íñüêà. Ìèñòåöòâîçíàâöi ðåòåëüíî øóêàëè ÷óæèõ âïëèâi⠖ i íå çíàéøëè.

*** Íàøi iñòîðèêè, à çà íèìè i ÷óæi ïî÷èíàþòü óêðà¿íñüêó iñòîðiþ äîïiðó ç IX ñò., çáóâàþ÷è êiëüêîìà ëèøå íàòÿêàìè áåçìiðíî áiëüøå, áåçìiðíî áàãàòøå æèòòÿ Óêðà¿íè äî IX ñò. ×èòàþ÷è ¿õíi iñòîði¿ Óêðà¿íè, îòðèìóºø âðàæåííÿ, ùî âåëè÷åçíå êóëüòóðíå i ìàòåðiàëüíå áàãàòñòâî i ìîãóòíiñòü Êèºâî-Ðóñüêî¿ iìïåði¿ òà ¿¿ ñòîëèöi Êèºâà ÿêîñü ðàïòîâî âèñêî÷èëè ç ïîðîæíå÷i i ðîçâèíóëèñÿ äî ñâ âåëè÷i ëèøå çà 1–2 ñòîði÷÷ÿ. Êîæíèé øêîëÿð çíàº, ùî êóëüòóðà âèðîñòຠíà âåëèêó íå ñòîði÷÷ÿìè, àëå òèñÿ÷îði÷÷ÿìè. À íàöiîíàëüíó êóëüòóðó òâîðÿòü i ðîçâèâàþòü íå ÷óæèíö³, à òâîð÷èé ãåíié âëàñíîãî íàðîäó. ßê ñâiä÷àòü ÷óæèíöi, ùî áóëè â Êèºâi â X–XIV ñò., Êè¿â áóâ òîäi êóëüòóðíiøèé i áàãàòøèé çà Ïàðèæ ÷è Ëîíäîí. Âií çàéìàâ ïîíàä 500 ãåêòàðiâ. ×è ìîæíà ðîçáóäóâàòè òàêå âåëèêå ìiñòî çà 1–2 ñòîði÷÷ÿ? Íàø Êè¿â º íå áàãàòî ìîëîäøèé çà Äíiïðî-Ñëàâóòó. Êè¿âñüêi ïå÷åðè âèêîïàëè ïðàëþäè ñòàðîêàì’ÿíî¿ äîáè, òîáòî 7.000 ðîêiâ òîìó. Õðèñòèÿíñüêi ÷åíöi ëèøå âè÷èñòèëè ¿õ iç êiñòîê, ïîáèòèõ ÷åðåïêiâ, äèâíèõ êàì’ÿíèõ çíàðÿäü òîùî áåçìiðíî¿ àðõåîëîãi÷íî¿ âàðòîñòi. Êè¿â áóäóâàâñÿ i ïåðåáóäîâóâàâñÿ äåñÿòêè ðàçiâ. Áóäóâàëè âåëèêi áóäèíêè, ïðîêëàäàëè âóëèöi, îòæå, êîïàëè i ïåðåêîïóâàëè çåìëþ ñîòíi ðàçiâ, âèíèùóþ÷è òèñÿ÷³ àðõåîëîãi÷íèõ ñâiäêiâ iñòîði¿ Êèºâà. Êè¿â çàñåëþâàëè ëþäè çà òðèïiëüñüêî¿ äîáè 5.000 ðîêiâ òîìó, çà ñêèòñüêî¿ i ñàðìàòñüêî¿ – 2.000 ðîêiâ òîìó i äàë³ – áåç ïåðåðâè. Îòæå, íàø Êè¿â º íàéñòàðiøîþ ñòîëèöåþ â ªâðîïi. I íå ëèøå íàéñòàðiøîþ, àëå é ñòîëèöåþ íàéñòàðøîãî, íàéáiëüøîãî * Òîáòî ç Õåðñîíåñà. 374

i íàéêóëüòóðíiøîãî (êîëèñü) íàðîäó ªâðîïè. Êè¿â íå ñòîði÷÷ÿìè, àëå òèñÿ÷îði÷÷ÿìè áóâ íàéäàëüøå íà ñõiä âèñóíåíîþ òâåðäèíåþ ºâðîïåéñüêî¿ êóëüòóðè i öèâiëiçàöi¿. Âií º òàêèì i ñüîãîäíi. Ìàºìî ïîâíå ïðàâî íàçâàòè Êè¿â Âi÷íèì Ìiñòîì. Âií ³ ñâî¿ì âiêîì, i ñâîºþ âàãîþ ó ñâiòîâié iñòîði¿, ÿêùî íå ïåðåâèùóº, òî ùîíàéìåíøå äîðiâíþº äðóãîìó Âi÷íîìó Ìiñòó – Ðèìîâi. Íàø ñòàðåçíèé Êè¿â ìຠïîâíå ïðàâî íàçèâàòèñÿ III Ðèìîì. Ó éîãî iñòîðè÷íîìó ñÿéâi ìàÿ÷åííÿ äèêèõ ìîñêâèíi⠄Ìàñêâà – III Ðèì“ º íàïðàâäó áëàçåíñüêîþ êàðèêàòóðîþ, ùî ç íå¿ i êiíü ðåãî÷å.* Ùå çà êîðîëÿ ßðîñëàâà Ìóäðîãî (978–1054) Óêðà¿íà ìàëà âæå ñâîþ çáiðêó çàêîíi⠄Ðóñüêà Ïðàâäà“. Âîíà áóëà çáiðêîþ óêðà¿íñüêîãî çâè÷àºâîãî ïðàâà, ùî éîãî òâîðèâ íàø íàðîä òèñÿ÷îði÷÷ÿìè. Íàøà „Ðóñüêà Ïðàâäà“ áóëà íàéëþäÿíiøîþ, íàéìîãóòíiøîþ çáiðêîþ çàêîíiâ ó âñüîìó òîäiøíüîìó êóëüòóðíîìó ñâiòi.** Çà äîáè Ëèòîâñüêî-Ðóñüêî¿ äåðæàâè íàøi ïðàâíèêè äîïîâíèëè â XVI ñò. „Ðóñüêó Ïðàâäó“, öå äîïîâíåíå âèäàííÿ íàçâàëè „Ëèòîâñüêèì Ñòàòóòîì“. Ïðèãàäàéìî, ùî â ËèòîâñüêîÐóñüêié äåðæàâi äåðæàâíîþ ìîâîþ áóëà òîäiøíÿ óêðà¿íñüêà. Ëèòîâñüêî-Ðóñüêà äåðæàâà áóëà âæå òîäi êîíñòèòóöiéíîþ ìîíàðõiºþ, çi ñâî¿ì ïàðëàìåíòîì (ñåéìîì), ùî çiáðàâñÿ ïîðàç ïåðøèé 1401 ðîêó. Íàøi ïðàâíèêè óëàäíàëè, êîäèôiêóâàëè 1499 ðîêó i óêðà¿íñüêå çâè÷àºâå ïðàâî ìiñüêî¿ ñàìîóïðàâè. Òîäi â Çàõiäíié ªâðîïi ìiñòà òàêîæ ìàëè ñàìîóïðàâó***, òàê çâàíå „Ìà´äåáóðçüêå Ïðàâî“. Íàøi ïðàâíèêè çíàëè éîãî, àëå íå âçÿëè ç íüîãî íi÷îãî, ùî íå çãîäæóâàëîñÿ ç óêðà¿íñüêèì çâè÷àºâèì ïðàâîì. „Ëèòîâñüêèé Ñòàòóò“ i „Ìà´äåáóðçüêå Ïðàâî“ áóëè äåìîêðàòè÷íèìè i ñàìîóïðàâà áóëà ñïðàâæíüîþ. À öå çàïåðå÷óâàëî ìîñêîâñüêó öåíòðàëiçàöiþ, äåñïîòè÷íå áåçïðàâ’ÿ. Òà óíåâàæíèòè ¿õ Ìîñêîâùèíà íå ìàëà ñèëè äîâãî ùå ïî íàøié Ïåðåÿñëàâñüêié ïîðàçöi 1654 ðîêó. Âîíà ëèøå ïîìàëó, ïîñòóïîâî, â ìiðó çìiöíåííÿ ñâ âëàäè â Óêðà¿íi ùîðàç áiëüøå ¿õ ïîðóøóâàëà. Ìà´äåáóðçüêå Ïðàâî ñêàñóâàëè 1835 ðîêó, à Ëèòîâñüêèé Ñòàòóò – 1842 ðîêó.

* Ó X ñò. íà ìiñöi òåïåðiøíüî¿ Ìîñêâè áóëî ëèøå êiëüêà æàëþãiäíèõ ðèáàëüñüêèõ õàëóï. ** Òîäi â Ìîñêîâùèíi íå áóëî íå ëèøå æîäíèõ çàêîíiâ, àëå íå áóëî íiÿêî¿ äåðæàâíîñòi. Ðîçïîðîøåíèìè óãðî-ôiíñüêèìè ïëåìåíàìè ïðàâèëè ïðèñëàíi ç Êèºâà âîºâîäè. *** Ìîñêîâñüêi ìiñòà íå ìàëè ñàìîóïðàâè íiêîëè â iñòîði¿. 375

*** Iñòîðèêè äèâóþòüñÿ, ÿê óêðà¿íöi ìîãëè ïèñàòè íàóêîâi áîãîñëîâñüêi òâîðè âæå ïî ïiâñòîði÷÷i ïiñëÿ îõðåùåííÿ Ðóñ³ 988 ðîêó. Ìè âæå çãàäóâàëè, ùî óêðà¿íñüêà ëiòåðàòóðíà ìîâà iñíóâàëà êiëüêà ñòîði÷ ïåðåä 988 ðîêîì, òîìó ìîãëè óêðà¿íöi ïèñàòè òîäiøíüîþ óêðà¿íñüêîþ ìîâîþ íàóêîâi òâîðè âæå â XI ñò. Íàïðèêëàä, ìèòðîïîëèò Iëàðiîí (1051), ìèòðîïîëèò Êëèì Ñìîëÿòè÷ (1155), ºïèñêîï Êèðèëî Òóðiâñüêèé (1130–1182), Äàíèëî Ïàëîìíèê (1108), Ôåîäîñié Ïå÷åðñüêèé (1035–1074), íåâiäîìèé íà iì’ÿ àâòîð „Ñëîâà î ïîëêó Iãîðåâiì“ (1187), ëiòîïèñè XI i äàëüøèõ ñòîði÷, óêðà¿íñüêi ïèñüìåííèêè: Ì. Ñìîòðèöüêèé (1587), Õ. Ôiëàðåò (1596–1608), I. Âèøèíñüêèé (1625), Ë. Çèçàíòié (1596), Ï. Áåðèíäà (1687), Ê. Ñòàâðîâåöüêèé (1620), Å. Ïëåòåíåöüêèé (1617), Ç. Êîïèñòåíñüêèé (1620), ìèòðîïîëèò Ï. Ìîãèëà (1647), Ñ. Êîñiâ (1653), Ï. Ãîëÿòîâñüêèé (1659), Ë. Áàðàíîâè÷ (1666), Ô. Ñîôàíîâè÷ (1667), À. Ðàäèâèëîâñüêèé (1676), Ñ. Ìîêðiºâè÷ (1697), Ä. Òóïòàëî (1689–1705) òà iíøi.* Êîæíèé ³ç íèõ ìàâ íàéâèùó òîäi ºâðîïåéñüêó îñâiòó, êîæíèé çíàâ òîäiøíi ìiæíàðîäíi ìîâè – ëàòèíñüêó òà ñòàðîãðåöüêó. Âîíè ïåðåêëàëè óêðà¿íñüêîþ ìîâîþ áàãàòî òâîðiâ ºâðîïåéñüêèõ ôiëîñîôiâ, íàóêîâöiâ, ïèñüìåííèêiâ. Êðiì ôiëîñîôñüêèõ òà áîãîñëîâñüêèõ òâîðiâ, óêðà¿íöi XVII ñò. íàïèñàëè áàãàòî ïîåòè÷íèõ, íàöiîíàëüíîãî çìiñòó òâîðiâ òàêîæ i òåàòðàëüíèõ. Ïèñàëè ¿õ: Ê. Ñàêîâè÷, Ì. Äîâãàëåâñüêèé, Ñ. Ëÿñêîðîíñüêèé, Â. Ëàøåâñüêèé, Ò. Ïðîêîïîâè÷, Ë. Ãîðêà, Ì. Êîçà÷èíñüêèé, Þ. Ùåðáàêiâñüêèé òà iíøi. Iñòîðè÷íi ïðàöi ïèñàëè: Ð. Ðàêóøêà, Ã. Ãðàá’ÿíêà, Ñ. Âåëè÷êî, I. ¥içåëü, Ï. Êîõàíîâñüêèé òà iíøi.* Âñå XVII ñò. íå âãàâàëà â Óêðà¿íi çáðîéíà âiéíà óêðà¿íñüêîãî íàðîäó iç çàæåðëèâèìè ñóñiäàìè. Íàâiòü i çà òàêèõ, çîâñiì íåñïðèÿòëèâèõ îáñòàâèí, Óêðà¿íà éøëà â ïåðøèõ ëàâàõ êóëüòóðíîãî ºâðîïåéñüêîãî æèòòÿ. Íàïðèêëàä, ÷åõè ïî÷àëè äðóêóâàòè ñâî¿ êíèæêè 1448 ðîêó, óêðà¿íöi – 1491 ðîêó, ïîëÿêè – 1497, ñåðáè – 1553, ìîñêâèíè – 1664. Ìîñêâèíè ïî÷àëè äðóêóâàòè êíèæêè ÏIÇÍIØÅ çà óêðà¿íöiâ. Ïåðøèì ìîñêîâñüêèì äðóêàðåì áóâ äàò÷àíèí Â. ¥àòîí, à äðóãèì – óêðà¿íåöü I. Ôåäîðîâè÷. ¥àòîíà ìîñêâèíè âòîïèëè, à I. Ôåäîðîâè÷ óòiê â Óêðà¿íó. Óêðà¿íöi äîïîìîãëè éîìó çàêëàñòè íîâó äðóêàðíþ, i âií âèäàâ êiëüêà óêðà¿íñüêèõ êíèæîê. ¥àòîíîâó òà * I. Îãiºíêî. „Iñòîðiÿ óêðà¿íñüêî¿ êóëüòóðè“. 376

Ôåäîðîâè÷åâó äðóêàðíi â Ìîñêâi ìîñêâèíè ñïàëèëè, i â Ìîñêîâùèíi íå áóëî ïîòiì àíi îäíî¿ äðóêàðíi ùå 100 ðîêiâ. À â Óêðà¿íi áóëè: ÷îòèðè ó Ëüâîâi, òðè â Êèºâi, ïî îäíié ó Ñòðÿòèíi, Êðèëîñi, Óãîðöÿõ, Óíåâi, Ïåðåìèøëi, Îñòðîçi, Äåðìàíi, Ïî÷àºâi, Ðàõìàíîâi, ×åòâåðòíi, Ëóöüêó, ×îðíié, Êðåì’ÿíöi, Æèòîìèði, Áåðäè÷åâi, ×åðí³ãîâi.* Äàòñüêèé ïîñîë Þ. Þñò, ùî áóâ â Óêðà¿íi 1710 ðîêó, äèâóâàâñÿ, ùî íå ëèøå óêðà¿íñüêà øëÿõòà, àëå é çâè÷àéíi ÷åíöi Êèºâî-Ïå÷åðñüêî¿ Ëàâðè ìàëè íàäçâè÷àéíî âèñîêó îñâiòó i ðîçìîâëÿëè áåçäîãàííî ëàòèíñüêîþ ìîâîþ. Þ. Þñò íå âiðèâ ñâî¿ì î÷àì, áà÷à÷è ïèñüìåííèõ ñåëÿíîê. Çíàþ÷è ºâðîïåéñüêi ìîâè i òîäiøíþ ìiæíàðîäíó ëàòèíñüêó, óêðà¿íöi XVII–XVIII ñò. êóïóâàëè i ÷èòàëè äóæå áàãàòî çàõiäíîºâðîïåéñüêî¿ ëiòåðàòóðè – âiä Àðèñòîòåëÿ äî Ô. Âîëüòåðà. Êè¿âñüêà Àêàäåìiÿ ìàëà âåëè÷åçíó êíèãîçáiðíþ.

*** Âiä ñêiôñüêî¿ äîáè àæ äî XVIII ñò. óêðà¿íñüêèé ñåëÿíèí îðàâ ñâîº ïîëå çi çáðîºþ ïðè áîöi. Îòæå, ïîíàä 2.000 ðîêiâ óêðà¿íñüêèé ñåëÿíèí íå áóâ ïðèãíîáëåíèì ãðå÷êîñiºì, äóõîâíèì ðàáîì, àëå áóâ âiëüíèì ðiëüíèêîì-âîÿêîì âîäíî÷àñ. Òàêîãî íå ïåðåæèâ æîäíèé iíøèé ºâðîïåéñüêèé íàðîä, õiáà ëèøå ïåðøi ºâðîïåéñüêi ïîñåëåíöi â êîëèñü äèêié Àìåðèöi. I íàâiòü ïiçíiøå êðiïàöòâî íå çðîáèëî óêðà¿íñüêîãî ñåëÿíèíà äóõîâíèì ðàáîì. Êîæíèé êðiïàê çíàâ, à íàéãîëîâíiøå âiä÷óâàâ, ùî âií ìîæå, ìຠñèëó ñêèíóòè êàéäàíè íåâîëi, âòiêøè ó âiëüíèé ñòåï. Òàê áåçìåæíèé, âiëüíèé, óêðà¿íñüêèé ñòåï ðÿòóâàâ óêðà¿íöÿ âiä äóõîâíîãî ðàáñòâà. Ùîáiëüøå! Âií âèõîâóâàâ i çìiöíþâàâ â óêðà¿íöÿ ïî÷óòòÿ âëàñíî¿ ãiäíîñòi òà ïîòÿã äî íåçàëåæíîñòi, äî âîëi. À ðîçâèíåíå ïî÷óòòÿ âëàñíî¿ ãiäíîñòi º îñíîâîþ äóõîâíîãî àðèñòîêðàòèçìó. Âñi ÷óæèíöi, ùî áóëè â Óêðà¿íi, äèâóâàëèñÿ ç àðèñòîêðàòèçìó óêðà¿íñüêèõ ñåëÿí.** I ïî ñòîði÷÷ÿõ êðiïàöòâà óêðà¿íñüêèé ñåëÿíèí íàçàãàë ëèøèâñÿ äóõîâíèì i êóëüòóðíèì àðèñòîêðàòîì. Òåïåðiøíº ïðèãíîáëåííÿ, ïîêiðíiñòü íàøîãî ñåëÿíèíà – öå ëèøå ïîâåðõîâèé, íåãëèáîêèé âïëèâ òèì÷àñîâîãî*** * Î. Ëîòîöüêèé. „Óêðà¿íñüêà êíèãà“. ** Â. Ñi÷èíñüêèé. „×óæèíöi ïðî Óêðà¿íó“. *** Ëèøå 200 ðîêiâ êðiïàöòâà ó 5.000-ié iñòîði¿. 377

êðiïàöüêîãî æèòòÿ. À òàêå íå º ñïàäêîâèì, âîíî ìèíåòüñÿ ó âiëüíié Óêðà¿íi. Ãåðî¿ ïiä Êðóòàìè, ïiä Áàçàðîì, ó ÷îòèðèêóòíèêó ñìåðòi, â óêðà¿íñüêîìó âiéñüêó 1917–22 ðîêiâ, â ÓÏÀ, 500 Áåçñìåðòíèõ Óêðà¿íîê ó Êií´iði – ìàéæå âñi âîíè áóëè ñåëÿíñüêi äiòè. Âñi ÷óæèíöi, ùî áóëè êîëèñü â Óêðà¿íi, íàçèâàþòü óâåñü íàø íàðîä ëèöàðñüêèì, àáî óêðà¿íñüêîþ ìîâîþ – „êîçàöüêèì“. Ñëóøíî! Îñíîâà íàðîäíî¿ ñëîâåñíîñòi – ãëèáîêî ïðàâäèâà, áî ¿¿ äæåðåëîì º ñàìå íàðîäíå æèòòÿ. Óêðà¿íñüêèé íàðîä ó ñâî¿õ ïiñíÿõ, ïåðåêàçàõ, áàéêàõ ìàëþº êîçàêà âçàãàëi, à çàïîðîæöÿ ïîíàäòî, ëþäèíîþ âèñîêîiäåéíîþ, ÿê íåêîðèñëèâîãî, âiäâàæíîãî áîðöÿ çà ïðàâäó, çà âîëþ, çà ñïðàâåäëèâiñòü. I ñïðàâäi òàêèì âií áóâ. Iäåéíèé áîéîâèé êëè÷ óêðà¿íñüêîãî êîçàöòâà: „Çà âiðó õðèñòèÿíñüêó, çà Óêðà¿íó, çà Âîëþ“ çíàéäåìî â áàãàòüîõ äîêóìåíòàõ ó ºâðîïåéñüêèõ äåðæàâíèõ àðõiâàõ. I íå ëèøå êëè÷, àëå é îôiöiéíi çâiòè ïðî òàêi êîçàöüêi ÷èíè. Íàøi iñòîðè÷íi âîðîãè ìîñêâèíè òà ïîëÿêè, çíåíàâèäiâøè óêðà¿íñüêå êîçàöòâî çà éîãî îáîðîíó Óêðà¿íè, âñiìà çàñîáàìè íàìàãàþòüñÿ îïëþãàâèòè éîãî. Âñi ìîñêîâñüêi òà ïîëüñüêi iñòîðèêè, ïèñüìåííèêè, ìèòöi ìàëþþòü óêðà¿íñüêå êîçàöòâî i Çàïîðiçüêèé Îðäåí ÿê äèêi âàòàãè ðîçáèøàê, çëîäi¿â, ï’ÿíèöü-êðiïàêiâ, ùî ïîâòiêàëè âiä ñâî¿õ ïàíiâ, ùîá íå ïðàöþâàòè, à æèòè ãðàáóíêîì. Òi iñòîðèêè òà ïèñüìåííèêè ëèøå íå ìîæóòü âèòëóìà÷èòè, ÿêèì ÷èíîì òåìíi, äóðíi êðiïàêè, òà é ùå ëåäàði, îïðèøêè ìîãëè ñòâîðèòè ç íi÷îãî ó äèêîìó, îáåçëþäíåíîìó ñòåïó âåëèêó, áàãàòó ðåñïóáëiêó òà âiéñüêî, ÿêå ïåðåìàãàëî âiéñüêà íàéñèëüíiøèõ òîäi äåðæàâ: òóðåöüêî¿ òà ïîëüñüêî¿; ðåñïóáëiêè, ùî äî íå¿ ïðèñèëàëè ïîñëiâ ºâðîïåéñüêi iìïåðàòîðè òà êîðîëi ç ïðîñüáîþ äîïîìîãòè ¿ì; ðåñïóáëiêó, ùî äàâàëà Ìîñêîâùèíi òèñÿ÷i ñâî¿õ öèâiëiçàòîðiâ, òâîðöiâ ìîñêîâñüêî¿ êóëüòóðè i äåðæàâè. Äî ñïîëüùåííÿ óêðà¿íñüêî¿ àðèñòîêðàòi¿ áàãàòî êîçàöüêèõ îòàìàíiâ ïîõîäèëè ç êè¿âñüêî¿ iìïåðiàëüíî¿ àðèñòîêðàòi¿, ÿê, íàïðèêëàä, êíÿçi Çàñëàâñüêi, Çáàðàçüêi, Ðóæèíñüêi, Ïóçèíè, Ñàïiãè òîùî. Çàñíîâíèêîì Çàïîðiçüêîãî Ëèöàðñüêîãî Îðäåíà áóâ íàùàäîê êè¿âñüêèõ êîðîëiâ êíÿçü Äìèòðî Âèøíåâåöüêèé. Çà ñâî¿ì çâè÷àºì çàïîðîæöi ïåðåçâàëè éîãî íà Áàéäó. Ä. Âèøíåâåöüêèé ìàâ íàéâèùó òîäi â ªâðîïi îñâiòó. Âií áàãàòî ïîäîðîæóâàâ ïî Çàõiäíié ªâðîïi, âèâ÷àþ÷è ¿¿ êóëüòóðó, äåðæàâíèé ëàä òà ñòàí ºâðîïåéñüêîãî ëèöàðñòâà. Ó ðîäi Âèøíåâåöüêèõ áóëè æèâèìè òðàäèöi¿ äðóæèííèêiâ êè¿âñüêèõ êîðîëiâ. Íà òèõ òðàäèöiÿõ Ä. Âèøíåâåöüêèé çàñíóâàâ Çàïîðiçüêèé Îðäåí, äîäàâøè äåùî ç äîñâiäó Ìàëüòiéñüêîãî Îðäåíó.

Ó Çàïîðiçüêîìó Îðäåíi áóëè ñîòíi, ÿêùî íå òèñÿ÷i, óêðà¿íñüêèõ àðèñòîêðàòiâ òà øëÿõòè÷³â. ×èìàëî ç íèõ ìàëè çàõiäíîºâðîïåéñüêó óíiâåðñèòåòñüêó îñâiòó. Íåïèñüìåííèõ çàïîðîæöiâ ìàéæå íå áóëî. Ïîñîë äî Çàïîðiçüêîãî Îðäåíó âiä iìïåðàòîðà Ðóäîëüôà II Åðiõ Ëÿñîòà ïèøå, ùî çàïîðiçüêi ëèöàði äîñêîíàëî çíàëè âñi òîíêîù³ ºâðîïåéñüêî¿ ïîâåäiíêè, ó òîâàðèñòâi ïîâîäèëèñÿ ÿê íàéâèùi ºâðîïåéñüêi àðèñòîêðàòè. Âií ïèøå, ùî ñòàðøèíà äîáðå çíàâ ëàòèíñüêó ìîâó, à ÷èìàëî ç íèõ çíàëè ùå ÿêóñü ºâðîïåéñüêó. ªâðîïåéñüêi ëèöàðñüêi îðäåíè áóëè ñòàíîâi, òîáòî ïðèéìàëèñÿ äî îðäåíó ëèøå àðèñòîêðàòè òà øëÿõòè÷i. Çàïîðiçüêèé Îðäåí áóâ äåìîêðàòè÷íèé, àëå íå â ñó÷àñíîìó, ñïîòâîðåíîìó ðîçóìiííi öüîãî ñëîâà – òîáòî ðiâíîïðàâíiñòü óñiõ. Ó Çàïîðiçüêîìó Îðäåíi íå áóëî ðiâíîïðàâíîñòi. Íàâïàêè, áóâ iºðàðõi÷íèé ïîäië. Ó ñàìîìó Îðäåíi òà â óñié Ñi÷îâié ðåñïóáëiöi áóëè ñòàíè: àðèñòîêðàòiÿ – Çíà÷íå Òîâàðèñòâî, øëÿõòà – ñòàðøèíà, ëèöàðñòâî – êîçàêè, ñåðåäíié ñòàí – ïðîìèñëîâöi, òîðãiâöi, ïîñïîëèòè – ñåëÿíè, ðåìiñíèêè. Ëèøå òîé ïîäië áóâ íå çà ïîõîäæåííÿì, àëå çà çàñëóãè, çà çàíÿòòÿì, ïðîôåñiºþ. Äâåði äî ñòàðøèíñüêî¿ ãiäíîñòi i äî „Çíà÷íîãî Òîâàðèñòâà“ áóëè øèðîêî âiä÷èíåíi êîæíîìó, õòî äîâiâ ñâî¿ì ×ÈÍÎÌ, à íå ÿçèêîì, ÿê ó òåïåðiøíié äåìîêðàòi¿, ùî ìຠðîçóì, âiéñüêîâå çâàííÿ, ïðîâiäíèöüêi çäiáíîñòi, òâåðäó âäà÷ó i ìîðàëüíó ÷èñòîòó. Iñòîðèê XVI ñò. ïèñàâ: „Çàïîðîæöi ìàþòü çàêîíè i ïîñëóõ – äèñöèïëiíó ñòàðîäàâíiõ ðèìëÿí“. Iíøèé íàçâàâ çàïîðîæöiâ: „...ëèöàði ñòåïó, ãåðî¿ â áîþ, çàáîðîëî ªâðîïè íà àçiàòñüêîìó êîðäîíi“ (Î. Ïèðëiíã). Ïî Ïåðåÿñëàâi 1654 ðîêó, à ùå áiëüøå ïî Ïîëòàâi 1709 ðîêó Ìîñêîâùèíà õèæàöüêè íèùèëà åêîíîìi÷íó i êóëüòóðíó ñèëó óêðà¿íñüêîãî íàðîäó, ùîá âií íå ìàâ ñèëè âèçâîëèòèñÿ ç ìîñêîâñüêîãî ÿðìà. Ïðîòå çíåêðîâëåíà, çíåñèëåíà Óêðà¿íà â XVII– XIX ñò. íå âìèðàëà, ëèøå çàâìèðàëà, çíåïðèòîìëþâàëàñÿ. Õî÷ óêðà¿íñüêèé íàðîä i çàãóáèâ ó Ïîëüùi ñâîþ ïðîâiäíó âåðñòâó, ïðîòå iäåÿ âiëüíî¿ Óêðà¿íè, iäåÿ âëàñíî¿ íåçàëåæíî¿ äåðæàâè âèáóõëà 1648 ðîêó ç òàêîþ âåëè÷åçíîþ ñèëîþ, ùî çëîìèëà íàçàâæäè ñèëó îäíîãî çi ñâî¿õ ïîíåâîëþâà÷i⠖ Ïîëüùi. Ùîáiëüøå! Êîçàöòâî, Çàïîðiçüêèé Îðäåí, Ãåòüìàíùèíà âiäðîäèëè íå ëèøå óêðà¿íñüêó äåðæàâíiñòü, àëå é âiäðîäèëè ñàìó óêðà¿íñüêó íàöiþ. Òàê! I íàöiþ, áî ñèëè òîãî âiäðîäæåííÿ âèñòà÷àëî íà áîðîòüáó ç Ìîñêîâùèíîþ íà íàñòóïíi 300 ðîêiâ. Ñèëà íàöiîíàëüíîãî âiäðîäæåííÿ 1648 ðîêó âèÿâèëàñÿ ïî 1917 ðîöi, êîëè âiäðîäèëàñÿ ñòàðà Õìåëüíè÷÷èíà – óêðà¿íñüêî-ìîñêîâñüêà ÂIÉÍÀ, êîëè âiäðîäèëîñÿ ñòàðå Êîçàöòâî – ÎÓÍ, êîëè âiäðîäèâñÿ ñòàðèé Çàïîðiçüêèé Îðäåí – ÓÑÑ, ñàìîóêðà¿íiçîâàíi ïîëêè – ÓÏÀ.

378

379

I çíîâó ñèëà íàöiîíàëüíîãî âiäðîäæåííÿ 1917 ðîêó âèÿâëÿºòüñÿ ñüîãîäíi â ÑÐÑÐ, Ìîñêîâùèíà âæå îôiöiéíî âèçíàëà ñâîþ ÏÎÐÀÇÊÓ â Óêðà¿íi i âæå áà÷èòü, ùî Ìîñêîâùèíó ÷åêຠäîëÿ Ïîëüùi. Ïî ïîëòàâñüêié êàòàñòðîôi 1709 ðîêó íàøà êîçàöüêà Ñòàðøèíà íà ÷îëi ç ãåòüìàíîì Ïèëèïîì Îðëèêîì óêëàëà i ïðîãîëîñèëà 5.05.1710 ð. ó Áåíäåðàõ „Êîíñòèòóöiþ Óêðà¿íñüêî¿ Äåðæàâè“. ¯¿ çàñàäè ïîâòîðèëà Ôðàíöiÿ 80 ðîêiâ ïiçíiøå. Çäiéñíþâàòè çàñàäè íàøî¿ Áåíäåðñüêî¿ Êîíñòèòóöi¿ ºâðîïåéöi ïî÷àëè äîïiðó 140 ðîêiâ ïiçíiøå (1848 ð.). Êîíñòèòóöiÿ Ï. Îðëèêà – öå êîíñòèòóöiÿ òåïåðiøíiõ äåìîêðàòè÷íèõ ðåñïóáëiê. ßêáè íå ñòàëàñÿ êàòàñòðîôà 1709 ðîêó ïiä Ïîëòàâîþ, óêðà¿íñüêèé íàðîä áóâ áè ïåðøèì íàðîäîì ó ñâiòi, ÿêèé ìàâ äåìîêðàòè÷íó êîíñòèòóöiþ ñâ äåðæàâè. Óêðà¿íà çíîâó âèïåðåäèëà áè êóëüòóðíî ââåñü ñâiò, ÿê âèïåðåäæóâàëè i íàøi ïðàùóðè-òðèïiëüöi 5.000 ðîêiâ òîìó; ÿê âèïåðåäæóâàëè ãiòòiòè ñâî¿ìè äåìîêðàòè÷íèìè çàêîíàìè 1.500 ðîêiâ äî íàøî¿ åðè; ÿê âèïåðåäæóâàëà íàøà Áîñôîðñüêà äåðæàâà çà ÷àñiâ Õðèñòà; ÿê âèïåðåäæóâàëà „Ðóñüêà Ïðàâäà“ â XI ñò. ÎÑÜ ßÊ ÄÓÆÅ ÂÀÆÈÒÜ ÄÐÅÂÍIÑÒÜ ÍÀÖIÎÍÀËÜÍί ÊÓËÜÒÓÐÈ! Îáðàçíî êàæó÷è, ñèëó êóëüòóðè ìîæíà ïîðiâíÿòè ç äóáîì. Äóáè íå âèðîñòàþòü ÷åðåç íi÷ ÿê ãðèáè. Ãðèáè ðîñòóòü íàâiòü i íà òîíåíüêîìó ´ðóíòi, ÷àñîì íàâiòü i áåç ´ðóíòó. Àëå ãðèáè æèâóòü ëèøå êiëüêà äíiâ. Äóáè æèâóòü ñòîði÷÷ÿìè. Âîíè âèðîñòàþòü âåëåòíÿìè íà ãëèáîêîìó ´ðóíòi ç ìiöíèì, íåçíèùåííèì ïiä´ðóíòÿì. Çíèùèòè ñòîði÷íèé äóá äóæå òÿæêî, áî õî÷ âií i çðóáàíèé, éîãî ãëèáîêi êîðåíi ïóñêàþòü òèñÿ÷i ïàðîñòêiâ. Çíèùiòü òi ïàðîñòêè, à ç ãëèáèí çåìëi âèðîñòàþòü íîâi i íîâi. Àëå ñàìîãî âiêó êóëüòóð³ íå âèñòà÷àº, ùîáè âîíà áóëà ñèëüíîþ, íåçíèùèìîþ. Ùîáè äîòè÷íà êóëüòóðà áóëà íåçíèùèìà, âîíà ìóñèòü áóòè ÒÂÎÐ×ÎÞ. Ïðèêëàäîì º êèòàéñüêà êóëüòóðà. Âîíà ÷è íå íàéñòàðøà ç óñiõ êóëüòóð, àëå ¿¿ âèïåðåäèëà äàëåêî ìîëîäøà, àëå áiëüø òâîð÷à ºâðîïåéñüêà êóëüòóðà. Ãåíåòèêà íàóêîâî äîâåëà, ùî íàùàäêè óñïàäêîâóþòü âiä ñâî¿õ áàòüêiâ, äiäiâ, ïðàäiäiâ íå ëèøå ôiçè÷íi, àëå òàêîæ i äóõîâíi âëàñòèâîñòi, îòæå, i òâîð÷i çäiáíîñòi òà âçàãàëi êóëüòóðó. Òàê ÄÆÅÐÅËÎÌ ÔIÇÈ×Íί ÑÈËÈ ÍÀÐÎÄÓ (íàöi¿) ñòຠÒÂÎÐ×ÈÉ ÄÓÕ ÍÀÐÎÄÓ I ÂIÐÀ Ó ÂËÀÑÍI ÑÈËÈ.

380

*** Òåïåðiøíi àìåðèêàíñüêi äåðæàâè – íà ÷îëi ç³ ÑØÀ – ç ¿õíiìè êóëüòóðàìè âèíèêëè íåäàâíî (âñüîãî ëèøå êiëüêàñîò ðîêiâ), à ãîëîâíå – ñêëàëèñÿ çi ÑÓÌIØI ïåðåñåëåíöiâ ÐIÇÍÈÕ êóëüòóð. Íàðîäè, ç ¿õíiìè íàöiîíàëüíèìè êóëüòóðàìè òâîðÿòüñÿ, ðîçâèâàþòüñÿ íå ñòîði÷÷ÿìè, à òèñÿ÷îði÷÷ÿìè. Îòæå, òåïåðiøíi àìåðèêàíöi – öå ùå íå íàðîäè, íàöiÿ, i àìåðèêàíñüêî¿ íàöiîíàëüíî¿ êóëüòóðè ùå íå iñíóº, áî íå iñíóº ñàìèõ àìåðèêàíñüêèõ íàðîäiâ, íàöié. Ùîïðàâäà, iñíóº ó Ïiâíi÷íié Àìåðèöi àìåðèêàíñüêà öèâiëiçàöiÿ, i òî íàéâèùà ó ñâiòi, àëå öèâiëiçàöiÿ – ùå íå êóëüòóðà. I ñïðàâäi, àìåðèêàíöi íå âèäàëè ç ñåáå àíi îäíîãî òâîðöÿ êóëüòóðè ñâiòîâî¿ ìiðè: ôiëîñîôà, ïèñüìåííèêà, êîìïîçèòîðà, ìèòöÿ. Íå âèäàëè æîäíîãî àâòîðà ÿêî¿ñü âñåëþäñüêî¿ òâîð÷î¿ iäå¿. Ó çâ’ÿçêó ç ïîøèðåííÿì ìàòåðiàëiñòè÷íî¿ ôiëîñîôi¿ æèòòÿ â óñiõ öèâiëiçîâàíèõ íàðîäiâ òåïåð ñòàâñÿ âåëèêèé çàíåïàä âñüîãî êóëüòóðíîãî æèòòÿ. Ó ÑØÀ çàíåïàä íàéíèæ÷èé. ×îìó? Ñëàâíèé àìåðèêàíåöü Äæîí Ñòåéíáåê êàçàâ: „Êîëè á ÿ çàáàæàâ çíèùèòè ÿêèéñü íàðîä, òî ÿ äàâ áè éîìó áiëüøå, íiæ âií ïîòðåáóº“. Ëþäè â ÑØÀ º íàéçàìîæíiøèìè i íàéâiëüíiøèìè ëþäüìè ó ñâiòi. Âçàãàëi êàæó÷è, êîæíà ìîëîäü ìຠíàäìið ôiçè÷íèõ i äóõîâíèõ ñèë òà íàñíàãè, i ïðèðîäíî ìຠíåñòðèìàíèé íàõèë ¿õ âèëàäóâàòè. Ïðåäêè òåïåðiøíiõ ÿíêi ñâîãî ÷àñó âèáîðîëè i ïîëiòè÷íó âîëþ i ãîñïîäàð÷èé äîáðîáóò. ¯õíi íàùàäêè âñå öå âæå ìàþòü. Àëå âîíè íå ìàþòü ÿêî¿ñü âåëèêî¿, ïiäíåñåíî¿ ¿äå¿, çà ÿêó âàðòî áîðîòèñÿ. Òåïåðiøíÿ ìîëîäü, ïîíàäòî ñòóäåíòè, ìàþòü ïîâíèé øëóíîê, àëå ïîðîæíþ äóøó. À ç ïîðîæíüîþ äóøåþ íàâiòü äèêóí íå æèâå, à æèâîòiº; ïî÷óâàº, ùî ùîñü éîìó áðàêóº i òîìó íåçàäîâîëåíèé æèòòÿì. Äóøåâíà ïîðîæíå÷à ñòóäåíòñòâà ÑØÀ âèìàãຠ÷îãîñü, ùîáè òó ïîðîæíå÷ó çàïîâíèòè. Öþ ïðèðîäíó âèìîãó âèêîðèñòàëà ìàôiÿ. Ìè âæå çãàäóâàëè ïðî òå, ÿê ëåãêî ïîøèðèâñÿ ôàáiàíñüêèé, áåçáîæíèöüêèé ñîöiàëiçì â óíiâåðñèòåòàõ ÑØÀ. Çàõîïèâøè óíiâåðñèòåòè ïiä ñâié âïëèâ, ìàôiÿ ëåãêî îïàíóâàëà i âñå êóëüòóðíå æèòòÿ ÑØÀ, ùîáè ÷åðåç íüîãî îïàíóâàòè i ïîëiòè÷íå, ùîáè çäiéñíèòè ñâîþ ìåòó – ñòâîðèòè ñâiòîâó íàääåðæàâó ç äåñïîòè÷íèì, ñîöiàëiñòè÷íèì ñâiòîâèì ìàôiîçíèì íàäóðÿäîì. I öå âæå íå º ëèøå ìðiºþ.  ïîïåðåäíiõ ðîçäiëàõ ìè íàâåëè ôàêòè i äîêóìåíòè, ùî ÑØÀ ÂÆÅ ÏÐÎÑÒÓª äî òî¿ ìåòè. À ïðî öþ ñàìiñiíüêó ìåòó (ïàíóâàòè ó ñâiòi) Ìîñêîâùèíà ìðiº ùå âiä ÷àñiâ àâòîðà òåîði¿ „Ìîñêâà – III Ðèì“ ÷åíöÿ Ôiëîôºÿ ç XVI ñò. 381

i äîñi.* I íå ëèøå ìðiº, àëå é òâîðèòü ïåðåäóìîâè çäiéñíåííÿ öiº¿ ìåòè. Öå ñàìå òâîðèòü i ñâiòîâà áàíêiðñüêà ìàôiÿ. Ïîëiòè÷íi íåâiãëàñè òà ïëèòêîäóìè ââàæàþòü, ùî òåïåðiøíÿ „õîëîäíà âiéíà“ ìiæ Ìîñêîâùèíîþ òà ÑØÀ º âiéíîþ iäåîëîãi÷íîþ. Ìîâëÿâ, º áîðîòüáîþ äåìîêðàòè÷íèõ, êàïiòàëiñòè÷íèõ iäåé ÑØÀ iç äåñïîòè÷íèìè, ñîöiàëiñòè÷íèìè iäåÿìè Ìîñêîâùèíè. Öþ íåïðàâäó íàâìèñíî ïîøèðþþòü i ñâiòîâà ìàôiÿ, i Ìîñêîâùèíà. Íåïðàâäó, áî i òåïåðiøíi ÿíê³ i ìîñêâèíè ÍÅ º iäåîëîãi÷íèìè ñóïðîòèâíèêàìè, à íàâïàêè – º iäåîëîãi÷íèìè îäíîäóìöÿìè. Îáèäâi ñòîðîíè – i ÿíê³, i ìîñêâèíè – ìàþòü ìàòåðiàëiñòè÷íèé ñâiòîãëÿä, âèíÿòêè íi÷îãî íå âàæàòü, ùî íå âèçíຠÁîãà i áåçñìåðòÿ ëþäñüêî¿ äóøi. Ëîãi÷íî, áåçáîæíèê õî÷å ïðîæèòè ñâîº æèòòÿ ÿêîìîãà äîâøå i âåñåëiøå i íå õî÷å ðèçèêóâàòè ñâî¿ì æèòòÿì íàâiòü i çàðàäè ìàòåðiàëüíî¿ êîðèñòi. Âií íå âîþâàòèìå íàâiòü, ùîáè âðÿòóâàòè ñâîº æèòòÿ. Âií ðÿòóº ñâîº æèòòÿ âòå÷îþ, ïîêîðîþ. Âií âîëiº ðàáñòâî, íiæ ñìåðòü. Ñâiòîâà ìàôiÿ îáåðíå òàêèõ ó ñâî¿õ ðàáiâ äóæå ëåãêî. Ñâiòîãëÿä ìîñêîâñüêèõ áåçáîæíèêiâ-ñîöiàëiñòiâ º òàêèé, ÿê i àìåðèêàíñüêèõ, àëå ìiæ íèìè º îäíà äóæå âàãîìà ðiçíèöÿ. Ñàìà ïðèðîäà Ìîñêîâùèíè òà ¿¿ ñóñïiëüíå æèòòÿ âèõîâàëè ç ìîñêâèíà çëîäiÿ, íåðîáó, õèæàêà. Âñÿ iñòîðiÿ Ìîñêîâùèíè âiä XI ñò. äîñi – öå ñóöiëüíå çëîäiéñòâî, êðàäiæêè, õèæàöüêèé ãðàáóíîê ñóñiäíiõ íàðîäiâ. Ìîñêâèí ç ïðèðîäè º áîÿãóçîì, ïðîòå â ãóðòi, îðäîþ âií ðàäî éäå çàâîéîâóâàòè ñóñiäíi íàðîäè, ùîá ¿õ ïîãðàáóâàòè. Ó ñâîºìó çàãàðáíèöòâi âñÿ ìîñêîâñüêà íàöiÿ, âñi ¿¿ ñòàíè âèÿâèëè ïîäèâó ãiäíó íàöiîíàëüíó ºäíiñòü äóìêè i ÷èíó. ¯¿ iíòåëiãåíöiÿ êèíóëà êëè÷: „Ìîñêâà – III Ðèì“ (òåïåð „Ìîñêâà – III Iíòåðíàöiîíàë“); ¿¿ Öåðêâà ïðîãîëîñèëà: „Ïàêàðÿéòºñÿ íàì âñº ÿçèöi, iáî ñ íàìi Á, ¿¿ íàðîä êðè÷èòü: „Ìàñêâà âñºìó ñâºòó ´àëàâà“. Îòæå, ìàºìî äâi âåëèêi ñèëè: ñâiòîâó áàíêiðñüêó ìàôiþ i Ìîñêîâùèíó. Êîæíà ç íèõ õî÷å çàõîïèòè ó ñâî¿ ðóêè íàéâèùó âëàäó â óñüîìó ñâiòi. Ñîöiàëiñòè÷íà áàëàêàíèíà îáèäâîõ – öå ëèøå ëè÷èíà, ÿêó îáèäâi öi ñèëè ìàþòü íà ñâîºìó îáëè÷÷i, ùîáè îáäóðèòè âóñàòèõ ïîëiòè÷íèõ äiòåé, ëåãêîâiðíèõ ìðiéíèêiâ ïðî „ðàé íà çåìëi“. ßêà ç íèõ çàïàíóº ó ñâiòi? Îáèäâi, ïîäiëèâøè ñâiò, íå çìîæóòü, áî êîæíà ç íèõ íàìàãàòèìåòüñÿ ïîâàëèòè ñóïåðíèêà. Êîòðà ç íèõ ñèëüíiøà? Åêîíîìi÷íî, òåõíi÷íî, âiéñüêîâî ñâiòîâà ìàôiÿ íå ìຠòî¿ íåïîõèòíî¿ îñíîâè, ùî ¿¿ ìຠÌîñêîâùèíà; * Äèâ. Ï. Øòåïà. „Ìîñêîâñòâî“. 382

íå ìຠ´ðóíòó â íàðîäi, êðiì æèäiâñüêîãî, ùî ãîòîâèé âìåðòè çà ñâîº íàöiîíàëüíå „Âiðóþ“, íàöiîíàëüíó äîêòðèíó. À òåïåð íàäõîäèòü äîáà íå iíòåðíàöiîíàëiçìó òà áåçáîæíèöòâà, àëå, íàâïàêè, íàäõîäèòü äîáà íàöiîíàëiçìó i ïîáîæíîñòi. Òàê çâàíèé „iíòåðíàöiîíàëiçì“ çà îñòàííi ïiâñòîði÷÷ÿ âæå êiëüêà ðàçiâ ïîêàçàâñÿ äèòÿ÷îþ êàçêîþ, îìàíîþ. À áåçáîæíèöòâî ïðèçâåëî äî òàêîãî, àæ íàäòî íàî÷íîãî, ïàäiííÿ êóëüòóðè, ùî íàâiòü áåçáîæíèêè ïî÷èíàþòü áà÷èòè çãóáíi íàñëiäêè áåçáîæíèöòâà. Ìîñêîâùèíà æ, íàâïàêè, íåïîõèòíî ñòî¿òü íà âñåíàðîäíîìó ìîñêîâñüêîìó ùèðîìó ïàòðiîòèçìîâi, íàöiîíàëiçìîâi. Ñîöiàëiñòè÷íà òåðìiíîëîãiÿ – öå ëèøå äëÿ çàìèëåííÿ î÷åé íå ìîñêâèíiâ. Òåïåðiøíié ìîñêîâñüêèé øîâiíiçì º íàéçàïåêëiøèé, íàéñèëüíiøèé çà âñþ iñòîðiþ Ìîñêîâùèíè. ×è º â ÑÐÑÐ õî÷ îäèí ìîñêâèí, ÿêèé íå ìðiº ïðî ïàíóâàííÿ Ìîñêîâùèíè ó ñâiòi? Ìiëüéîíè ìîñêâèíiâ îõî÷å âiääàäóòü ñâîº æèòòÿ çàäëÿ òî¿ ìåòè, à ïîãîòiâ i òîìó, ùî ìîñêâèí òàê íåíàâèäèòü áóäü-ÿêó ïðàöþ, ùî âîëiº ñìåðòü, íiæ ïðàöþâàòè. Ùîïðàâäà, Ìîñêîâùèíà ìຠñâîþ àõiëëåñîâó ï’ÿòó – íàöiîíàëiçì íåìîñêîâñüêèõ íàðîäiâ ÑÐÑÐ, íàñàìïåðåä, óêðà¿íñüêèé íàöiîíàëiçì. Àëå, çàïàìîðî÷åíi ñëiïî âiðÿòü, ùî òi íàðîäè íå ìàþòü i íå ìàòèìóòü àíi äóõîâíî¿, àíi ôiçè÷íî¿ ñèëè ñêèíóòè ìîñêîâñüêå ÿðìî. Íå ìàþòü, áî æ íå âèçâîëèëèñÿ, êîëè Ìîñêîâùèíà ëåæàëà áåçñèëà ó 1917 i 1941 ðîêàõ. À òåïåð ìîñêîâñüêî¿ ñèëè áî¿òüñÿ ââåñü ñâiò. Ñâiòîâà ôiíàíñîâà ìàôiÿ ñïèðàºòüñÿ íà õèñòêó ñèëó ïðîòèïðèðîäíîãî, øòó÷íîãî, âèìðiÿíîãî òåîðåòèêàìè â êàáiíåòàõ iíòåðíàöiîíàëiçìó. Ìîñêîâùèíà ñïèðàºòüñÿ íà íåïîõèòíó ñèëó ñòâîðåíîãî ñòîði÷÷ÿìè ñàìèì æèòòÿì, îòæå, ïðèðîäíîãî ìîñêîâñüêîãî íàöiîíàëiçìó. Òîæ äóõîâíî Ìîñêîâùèíà îçáðîºíà, à Çàõiäíà ªâðîïà òà Àìåðèêà íàâïàêè – äóõîâíî îáåççáðîºíi. À äóõîâíî îáåççáðîºíà, çíåâiðåíà ó ñâî¿é ïåðåìîçi ëþäèíà i íàðîä íiêîëè íå ïiäiéìóòü ñâ ðóêè õî÷ áè é ç àòîìíîþ áîìáîþ íà íàâiòü ñëàáøîãî ôiçè÷íî çà ñåáå âîðîãà. Ñâiòîâà âîºííà iñòîðiÿ ïîäຠòèñÿ÷i ïðèêëàäiâ, êîëè çëå îçáðîºíà ñîòíÿ, àëå ç íåïîõèòíîþ âiðîþ ó ñâî¿é ïåðåìîçi, ïåðåìàãàëà ïîëêè äîáðå îçáðîºíi, àëå çíåâiðåíi ó ñâî¿é ïåðåìîç³. Îòæå, íà ïåðøèé ïîãëÿä, êîëè ïîäèâèòèñÿ íà ñïðàâó ëèøå ïîâåðõîâî, âèäàºòüñÿ, ùî Ìîñêîâùèíà ïåðåìîæå ñâiòîâó áàíêiðñüêó ìàôiþ i çàïàíóº ó ñâiòi. Êîëè æ çàãëÿíóòè â öþ ñïðàâó ãëèáîêî, òî ïîáà÷èìî ïîðàçêó ÎÁÈÄÂÎÕ: i Ìîñêîâùèíè, i ñâiòîâî¿ ìàôi¿.

*** Óâåñü êóëüòóðíèé ñâiò ïåðåæèâຠòåïåð âåëè÷åçíó äóõîâíó êðèçó. Öÿ äóõîâíà êðèçà ïîðîäèëà âñi iíøi òåïåðiøíi êðèçè: iäåîëîãi÷íó, ðåëiãiéíó, êóëüòóðíó, åêîíîìi÷íó, ïîëiòè÷íó, ìiæíàðîäíó. Òàêà êðèçà ñòàëàñÿ íå ïåðøèé ðàç â iñòîði¿ ëþäñòâà. Çà îñòàííi 2.500 ðîêiâ ¿õ áóëî êiëüêà. Ïñèõîëîãiÿ â÷èòü, ùî ëþäèíà íå ïåðåñòàíå ðîáèòè ùîñü çëîãî, íàïðèêëàä, æèòè íåìîðàëüíî äîòè, äîêè íà íå¿ íå âïàäå ÿêèéñü âåëè÷åçíî áîëþ÷èé äóøåâíèé óäàð. Ëèøå ïiñëÿ òàêîãî óäàðó ëþäèíà îïàì’ÿòàºòüñÿ i çìiíèòü ñâîº çëî÷èííå æèòòÿ íà äîáðîäiéíå. Çâè÷àéíèé æèòòºâèé äîñâiä ïîêàçóº, ùî äâîíîãîãî çâiðà âòðèìóº âiä çëîäiéñòâà ëèøå ñòðàõ êàðè. Ïîáîæíi ëþäè âiðÿòü, ùî Áîã áà÷èòü êîæíèé ¿õíié ÷èí i ïîêàðຠçà çëèé. Áåçáîæíèêè íå áîÿòüñÿ êàðè Áîæî¿, áî âiðÿòü, ùî Áîãà íåìà. Òîìó ç ïîøèðåííÿì áåçáîæíèöòâà ïîáiëüøóºòüñÿ i çëî÷èííiñòü. Öå ìè áà÷èìî òåïåð ó âñüîìó ñâiòi. Ìàéæå âñi âåëèêi ðåëiãi¿ â÷àòü, ùî ó ñâiòi òî÷èòüñÿ áåçíàñòàíêó áîðîòüáà ñèë Çëà çi ñèëàìè Äîáðà, ñèë ñàòàíèíñüêèõ iç ñèëàìè Áîæèìè. Ñîöiîëîãè, äîñëiäèâøè ïðè÷èíè âåëèêèõ êóëüòóðíèõ êðèç çà îñòàííi 2.500 ðîêiâ, íàóêîâî äîâåëè, ùî êîæíó ç íèõ ðàçîì ç òåïåðiøíüîþ ñïðè÷èíèâ ðiñò ìàòåðiàëiñòè÷íîãî ñâiòîãëÿäó i çàíåïàä ñâiòîãëÿäó iäåàëiñòè÷íîãî. Òi êðèçè ïðèçâîäèëè äî âåëèêèõ êàòàñòðîô, ðó¿í, ìóê, ÿêi àæ íàäòî ïåðåêîíëèâî äîâîäèëè ëþäÿì, ùî „Íå ºäèíèì õëiáîì æèâå ëþäèíà“. Ïî òèõ êàòàñòðîôàõ çàíåïàäàâ ìàòåðiàëiñòè÷íèé ñâiòîãëÿä, à âiäðîäæóâàâñÿ iäåàëiñòè÷íèé. Ç íèì âiäðîäæóâàëàñÿ i âñÿ êóëüòóðà. Òàê áóëî â iñòîði¿ âæå êiëüêà ðàçiâ. Ïåðåä òàêèì ñòî¿òü ëþäñòâî i òåïåð. I çíîâó Óêðà¿íà âèïåðåäæóº â öüîìó âiäðîäæåííi iíøi íàðîäè, ÿê âèïåðåäæóâàëà i òèñÿ÷i ðîêiâ òîìó. Óêðà¿íñüêèé íàðîä – âæå íàïðèêiíöi ñâ íàöiîíàëüíî¿ Ãîëãîôè, à iíøi íàðîäè i íå äóìàþòü ùå iòè öèì, ºäèíî ðÿòiâíèì i íåóõèëüíèì øëÿõîì äî äóõîâíîãî âiäðîäæåííÿ. Óêðà¿íñüêèé íàðîä ìàâ iäåàëiñòè÷íèé, ôàêòè÷íî õðèñòèÿíñüêèé ñâiòîãëÿä âæå äî íàøî¿ åðè, ïðî ùî ñâiä÷àòü ëèñòè ñêiôñüêîãî ôiëîñîôà Àíàõàðñiñà (6-ãî ñò. äî íàøî¿ åðè) äî êîðîëÿ Ëiäi¿ Êðåçà. Òèì-òî íiäå ó ñâiòi õðèñòèÿíñòâî íå ïîøèðþâàëîñÿ i íå ïîãëèáëþâàëîñÿ òàê ëåãêî ÿê ñàìå â Óêðà¿íi. Âñÿ óêðà¿íñüêà äàâíÿ êóëüòóðà º íàñêðiçü õðèñòèÿíñüêà.* Òèì-òî â óêðà¿íñüêîìó íàðî* Öåé ôàêò äóæå äîáðå çíàþòü i ñâiòîâà áàíêiðñüêà ìàôiÿ i Ìîñêîâ384

äi íiêîëè íå çàâìèðàëà i æèâà ùå é äîñi õðèñòèÿíñüêà äîãìà „Íå ºäèíèì õëiáîì æèâå ëþäèíà“. I íiêîëè, àæ ïî ñüîãîäíiøíié äåíü, íå ïðèïèíÿëàñÿ â Óêðà¿íi áîðîòüáà ñàòàíèíñüêèõ ðóéíóþ÷èõ ñèë iç Áîæåñüêèìè áóäóþ÷èìè, òâîð÷èìè ñèëàìè. Ùîáiëüøå! Óêðà¿íà ñâîºþ ñòàðîâèííîþ êóëüòóðíîþ, òâîð÷îþ ñèëîþ, ñâîºþ òâîð÷îþ ãåíiàëüíiñòþ ÏÅÐÅÌÀÃÀËÀ òèñÿ÷îði÷÷ÿìè, ïåðåìàãຠòåïåð i ïåðåìîæå îñòàòî÷íî ñàòàíèíñüêi ðóéíóþ÷i ñèëè i ñâiòîâî¿ áàíêiðñüêî¿ ìàôi¿, i Ìîñêîâùèíè. Ïåðåìîæå, ÿê ïåðåìàãàëà ó ñâî¿é êiëüêàòèñÿ÷îði÷íèé iñòîði¿ íàâàëè íà ªâðîïó âñiõ àçiàòñüêèõ ðóéíóþ÷èõ îðä. Çàõiäíà ªâðîïà âèïåðåäèëà ïðàäàâíþ Óêðà¿íó êóëüòóðíî ëèøå òîìó, ùî Óêðà¿íà îáîðîíèëà ¿¿ âiä àçiàòñüêèõ ðó¿ííèêiâ. Ó âiéíi ç Àçiºþ Óêðà¿íà çàãóáèëà ñòiëüêè ñâ ëþäíîñòi, i òî íàéâàðòíiøî¿, ùî ç íå¿ òà ¿¿ íåíàðîäæåíèõ íàùàäêiâ áóëî áè ìîæíà çàñåëèòè âñþ ªâðîïó. Áiëüøå ïîëîâèíè Óêðà¿íè îáåçëþäíþâàëîñÿ öiëêîâèòî êiëüêà ðàçiâ. Çà äàëåêî ëåãøèõ îáñòàâèí çíèêëè ÷è çìàëiëè äî ìàëåíüêèõ íàðîäöiâ òàêi âåëèêi íàðîäè òà äåðæàâè ÿê, íàïðèêëàä, ªãèïåò, Ïåðñiÿ, Âiçàíòiÿ, Ðèì. À Óêðà¿íà, óêðà¿íñüêà Óêðà¿íà íå çíèêëà, à æèâå íà ñâî¿é ïðàïðàäiä³âñüêié çåìëi, ùîïðàâäà, íà äóæå çìåíøåíîìó îáøèði. I íå ëèøå æèâå, àëå é äàëi áîðåòüñÿ çi ñàòàíèíñüêèìè ñèëàìè ðàáñòâà çà õðèñòèÿíñüêi iäå¿ òà iäåàëè âiëüíî¿ ëþäèíè. Çà 1917–22 ðîêè óêðà¿íñüêèé íàðîä îñàìiòíåíèé, çáîéêîòîâàíèé óñiì ñâiòîì, áåç çáðî¿, áåç ëiêiâ, ðîçáèâàâ âäåñÿòåðî ñèëüíiøi, îçáðîºíi äî çóáiâ ìîñêîâñüêi îðäè, âèäàþ÷è ãåðî¿â ñâiòîâî¿ ìiðè ïiä Êðóòàìè, ïiä Áàçàðîì, ó ÷îòèðèêóòíèêó ñìåðòi, ó Çèìîâîìó ïîõîä³. Çà 1939–45 ðîêè óêðà¿íñüêèé íàðîä âèÿâèâ òàêó âåëè÷åçíó äóõîâíó ñèëó, ùî íå çàâàãàâñÿ ïiäíåñòè ñâîþ íåîçáðîºíó ðóêó íà äâi íàéìîãóòíiøi ñâiòîâi ïîòóãè, âèäàþ÷è ÒÈÑß×I ãåðî¿â, ÿêèì ÍÅ äîðiâíþþòü ãåðî¿ áóäü-ÿêîãî íàðîäó. Íå äîðiâíþþòü, áî ÷è ìຠÿêèéñü íàðîä áîäàé îäíó ÄÈÒÈÍÓ, ÿêà ÑÂIÄÎÌÎ ñàìà éøëà íà ïåâíó ñìåðòü ó áîðîòüái çà âîëþ ñâîãî íàðîäó? Óêðà¿íà ìຠñîòíi òàêèõ, çàïèñàíèõ iñòîðiºþ i òèñÿ÷i íåçàïèñàíèõ. Ôðàíöiÿ ìຠîäíó Æàííó ä’Àðê. Óêðà¿íà ìຠ500 íàðàç, i òî áiëüøèõ çà ôðàíöóçüêó. Áiëüøèõ, áî çà òèìè 500 óêðà¿íêàìè â Êií´iði íå ñòîÿëè îçáðîºíi ïîëêè, à âîíè, òi æiíêè ïiøëè â ÍÀÑÒÓÏ íà ìîñêîâñüêi òàíêè òà ãàðìàòè. Ïiøëè çi ñëàâíåì ùèíà, îáèäâi – âîðîãè õðèñòèÿíñòâà. I öå º ïðè÷èíà ïðè÷èí ¿õíüî¿ íåïîõèòíî¿, çàïåêëî¿ íåíàâèñòi äî Óêðà¿íè. Îáèäâi íèùèòèìóòü âñiìà ñïîñîáàìè ñàìîñòiéíiñòü Óêðà¿íè. 385

íà óñòàõ: „Áîã i Óêðà¿íà“. Öi íàøi 500 Áåçñìåðòíèõ ïîñòàâèëè Óêðà¿íi ïàì’ÿòíèê, íàéâèùèé çà âñi ïàì’ÿòíèêè âñüîãî ñâiòó. Íàéâèùèé, áî âií ñÿãຠíåáåñíèõ âèñîò Áåçñìåðòíîãî ÂIËÜÍÎÃÎ ÄÓÕÀ. Ïðèéäå ÷àñ, êîëè âäÿ÷íi íàðîäè âiääàäóòü ñâîþ ãëèáîêó ïîøàíó öüîìó ïàì’ÿòíèêîâi. Òåïåð íàéìîãóòíiøi ïîòóãè òðåìòÿòü â³ä æàõó, âiä ñàìî¿ äóìêè áîðîòèñÿ ç Ìîñêîâùèíîþ, i ãîòîâi ïðîìiíÿòè „íà øìàò ãíèëî¿ êîâáàñè“ ñâié íàéäîðîæ÷èé ñêàðá, ùî ¿õíi ïðåäêè çäîáóëè öiíîþ êðîâi êiëüêîõ ïîêîëiíü,– ïðîìiíÿòè ñâîþ ÂÎËÞ íà „âi÷íèé ìèð“, õî÷ Ìîñêîâùèíà âæå òèñÿ÷i ðàçiâ ïðîãîëîøóâàëà íà âåñü ñâiò, ùî âîíà õî÷å ïàíóâàòè ó ñâiòi, à íå ñïiâiñíóâàòè. Óêðà¿íà íå ñêîðèëàñÿ. Óêðà¿íà áîðåòüñÿ. Áîðåòüñÿ ïîãðàáîâàíà, ñïàëåíà, êàéäàíàìè ñêîâàíà, õîëîäíà-ãîëîäíà, ïiä çàëÿêîì i äîãëÿäîì ñåìè ìiëüéîíiâ* çàéäiâ-êàöàïiâ, îñàìiòíåíà, çíåíàâèäæåíà ñâiòîâîþ ìàôiºþ. Öþ çàïåêëó, êðèâàâó, íà æèòòÿ i ñìåðòü áîðîòüáó íå âèäêî íàçîâíi; ãðîìó i áëèñêàâêè íå ÷óòè, íå âèäíî; íåáî íiáè ïîãiäíå, àëå ïîâiòðÿ íàëàäîâàíå åëåêòðèêîþ, ÿê öå çàâæäè áóâຠïåðåä âåëèêîþ ãðîìîâèöåþ, áóðåâiºì. Íåóõèëüíî íàáëèæàºòüñÿ íîâèé 1917 ðiê. Òåïåð íå ëèøå åëiòà íàðîäó, àëå é óâåñü óêðà¿íñüêèé íàðîä ùîðàç øâèäøå i áiëüøå, õî÷ öüîãî i íå âèäíî íàçîâíi, ìóæíiº, ìiöíiº äóõîâíî, ìîðàëüíî, íàöiîíàëüíî.  Óêðà¿íi ðîñòå, íàáèðຠñíàãú âåëè÷åçíà äóõîâíà ñèëà. Ñèëà, ùî ¿¿ òåïåð ó âñüîìó êóëüòóðíîìó ñâiòi ìîæíà ïîáà÷èòè õiáà ÷åðåç ìiêðîñêîï. Öå – ÷èííà i íåïîõèòíà âiðà, ùî „Íå ºäèíèì õëiáîì æèâå ëþäèíà“. ×èííà âiðà, ùî íàéâèùîþ ìåòîþ æèòòÿ ëþäèíè i íàðîäó º áîðîòüáà çà çäiéñíåííÿ çàêîíiâ Áîæèõ. ×èííà, òîáòî òàêà, ùî îõî÷å âiääàñòü ÂÑÅ, ðàçîì ³ç âëàñíèì æèòòÿì, ó áîðîòüái çà ïîâíó ÄÓØÓ, íàñàìïåðåä, à âæå ïîòiì – çà ïîâíèé øëóíîê.  Óêðà¿íi, íàâiòü ó çìîñêîâùåíié óêðà¿íñüêié iíòåëiãåíöi¿, âiäðîäæóºòüñÿ** ñïîêîíâi÷íèé, óêðà¿íñüêèé, íàöiîíàëüíèé iäåàëiñòè÷íèé ñâiòîãëÿä. Ñâiòîãëÿä, ùî ºäèíèé ðÿòóâàâ ëþäèíó i íàðîä âiä äóõîâíî¿, à ç íåþ i âiä ôiçè÷íî¿ ñìåðòi, ÿê öå âæå äîâåëà iñòîðiÿ. ϒÿòñîò óêðà¿íîê-êàòîðæàíîê ó Êií´iði ãîëiðó÷ ïiøëè âiéíîþ íà ìîãóòíþ ìîñêîâñüêó iìïåðiþ i ÏÅÐÅÌÎÃËÈ. Òàê, ïåðåìîãëè, áî ñòàëè i áóäóòü – ïîêè ëþäè æèâóòü – äóõîâíèìè ìàòåðÿìè ìiëüéîíiâ ÁÎÐÖI çà íàéâèùi õðèñòèÿíñüêi iäåàëè. Öÿ ¿õíÿ ïåðåìîãà – ÂI×ÍÀ, áî âîíà º ïåðåìîãîþ ñïîêîíâi÷íîãî Âiëüíîãî Äóõà íåâìèðóùî¿ ëþäñüêî¿ ÄÓØI íàä ÷àñîâèìè ïîòðå* Òåïåð óæå é òîãî áiëüøå. ** Ó ïîñïîëèòèõ íiêîëè íå çàâìèðàº. 386

áàìè ëþäñüêîãî òiëà. Ïåðåìîãà IÄů íàä øëóíêîì. À ñüîãîäíiøíþ „õîëîäíó“ i çàâòðiøíþ „ãàðÿ÷ó“ âiéíè âèãðຠçáðîÿ iäåéíà, à íå àòîìíà. Òèì-òî i Ìîñêîâùèíà, i ñâiòîâà ìàôiÿ áîÿòüñÿ çàêîâàíî¿ â êàéäàíè, àëå ÂIËÜÍί ÄÓÕÎÌ õðèñòèÿíñüêî¿ Óêðà¿íè áåçìiðíî áiëüøå, íiæ óñiº¿ àòîìíî¿ çáðî¿ ó ñâiòi. Âîíè äîáðå çíàþòü, ùî ÍIÊÎËÈ ÍÅ ÁÓÄÅ ÐÀÁÎÌ ÒÎÉ, ÊÎÌÓ ÌÓËßÞÒÜ ÊÀÉÄÀÍÈ. Âîíè äîáðå ðîçóìiþòü, ùî äóõîâíî Óêðà¿íà äàëåêî ñèëüíiøà çà âñi ñâiòîâi âåëèêîäåðæàâè. Ñèëüíiøà, áî ó òèõ âåëèêîäåðæàâ: Òåãåðàí, ßëòà, Ïîòñäàì, Áåðëií, Æåíåâà i äåñÿòêè iíøèõ ãàíåáíèõ ïîñòóïîê Ìîñêîâùèíi é ìàôi¿, ðóçâåëüòè, ÷åðâîíi ºïèñêîïè, ìîñêâîëþáñüêi, ñîöiàëiñòè÷íi ðàäiî, ÷àñîïèñè, æóðíàëè, óíiâåðñèòåòè, òàêòèêà i íàâiòü ñòðàòåãiÿ ïîòóðàííÿ êîìóíiçìîâi ó ñâiòi, ïåðåëÿê, âiäñòóï, âòå÷à, çäà÷à áåç áîðîòüáè i ò. ï. áåç êiíöÿ i êðàþ. À â Óêðà¿íi: Êðóòè, Áàçàð, Çèìîâi ïîõîäè, ÓÑÑ, ÓÃÀ, ÓÍÀ, ÎÓÍ, ÓÏÀ, Ñ. Ïåòëþðà, ª. Êîíîâàëåöü, Ò. ×óïðèíêà, Ñ. Áàíäåðà, Ì. Ëèïêiâñüêèé, ÒÈÑß×I Áiëàñiâ-Äàíèëèøèíèõ, ïîâñòàíöiêàòîðæàíè, 500 Áåçñìåðòíèõ Óêðà¿íîê i òèñÿ÷i òèñÿ÷ çíàíèõ ëèøå Áîãîâi ãåðîéñüêèõ ÁÎÐÖI çà õðèñòèÿíñüêó äîãìó: „Íå ºäèíèì õëiáîì æèâå ëþäèíà“. Õòî æ ñèëüíiøèé äóõîâíî? Ìiëüéîíîêðàòíî ïiäêðåñëþºìî – ÄÓÕÎÂÍÎ, áî æ ÄÓÕ ÆÈÂÎÒÂÎÐÈÒÜ. Òâîð÷èé Äóõ òâîðèòü ÂÑÅ, îòæå, i ìàòåðiàëüíå æèòòÿ. Íiìåöüêèé ñëàâiñò, ïðîôåñîð Áðåñëàâñüêîãî óí³âåðñèòåòó Ê. Ôðiõòåëü êàçàâ 1942 ðîêó, ùî òîäiøíÿ âiéíà ïðèñêîðèòü çàíåïàä àíãëî-íiìåöüêî¿ äîáè i âiäêðèº øëÿõ äîái óêðà¿íñüêié, çà ÿêî¿ ïàíóâàòèìå ó ñâiòi iäåàëiñòè÷íèé ñâiòîãëÿä. Âií êàçàâ, ùî Êè¿â áóäå äóõîâíîþ ñòîëèöåþ ëþäñòâà. Êàçàâ, ùî ç Êèºâà ïî÷íåòüñÿ äóõîâíå âiäðîäæåííÿ ëþäñòâà, áî Óêðà¿íà ìຠêëþ÷ äî ñâiòîâî¿ Ïðàâäè, i Óêðà¿íi Áîã ïðèçíà÷èâ ìiñiþ âêàçàòè ëþäñòâó øëÿõ äî öàðñòâà Áîæîãî íà çåìëi. Îáîâ’ÿçîê öåé – äóæå òÿæêèé, àëå çà òàêèõ ïåðåëîìíèõ âèðiøàëüíèõ ÷àñiâ çàâæäè ç’ÿâëÿþòüñÿ ëþäè âåëèêî¿ äóõîâíî¿ íàñíàãè, âèÿâëÿþòüñÿ ñèëè iððàöiîíàëüíi, ñèëè Òâîð÷îãî Äóõà, ùî éîãî ïðàäàâíÿ Óêðà¿íà ìàëà i ìຠíåâè÷åðïíå äæåðåëî ó ñâî¿é ñïîêîíâi÷íî õðèñòèÿíñüêié äóõîâíîñòi. Óêðà¿íñüêèé Íàðîäå! ÁÎà I ÓÊÐÀ¯ÍÀ! Öèì Ïåðåìîæåø. 1971 ð³ê

Çãàäàí³ äæåðåëà Albancelli C. „Le Pouvoir occulte contre la France“. Paris. 1908. Alesen L. „Mental Robots“. Arnold H.H. „Global Mission“. New York. 1949. Baldwin H.W. „Great Mistakes of the War“. New York. 1950. Barklay J. „The Talmud“. Barnes H.E. „The Struggle Against the Historical Blackout“. N.Y. 1951. „Was Roosvelt Pushed Into War?“. Barron B. „The State Department: Plunders or Treason“. „The Untouchable State Department“. Washington. 1962. Batault G. „La problem Juif“. Paris. 1890. Beaty J. „The Iron Curtain Over America“. Dallas. 1956. Beiley T.A. „The Man on the Street“. N.Y. 1948. Benas B. „Sionism“. Bittelman A. „The Jewish People Face the Post War World“. N.Y. 1945. Bridges T.W. „God or Mommon Through the Centuries“. Browne L. „How Odd of God“. N.Y. 1924. Bullitt W.C. „The Great Globe Itself“. Bundy E.C. „Collectivism in the Churches“. Wheaton. 1960. Burnham J. „The Managerial Revolution“. N.Y. 1941. „The Web of Subversion“. N.Y. 1954. Butler E.D. „Communist Advance“. „The Enemy Within Empire“. „The Fabian Socialist Constribution to the Communist Advance“. Melbourne. 1964. „The Red Pattern of World Conquest“. Melbourne. 1962. Butler E. „The American As He Is“. N.Y. 1908. Byrnes J.F. „All in One Lifetime“. N.Y. 1958. Chamberlin W.H. „Bluprint for World Conquest“. Washington. 1946. Chambers W. „Witness“. N.Y. 1952. Churchill W. „The Grand Alliance“. Boston. 1950. „The Hinge of Fate“. Boston. 1950. „Triumph and Tragedy“. Boston. 1953. Clarc M. „Calculated Risk“. N.Y. 1950. Cohn M. „Weisen von Zion“. Crocker G.N. „Roosvelt’s Road to Russia“. Chicago. 1959. Crockett S. „Frankfurter’s Red Record“. Union. 1961. Current R. „Secretary Stimson“. Deane J.R. „The Strange Alliance“. N.Y. 1947. Disraeli B. „Coningsby“. London. 1884. „Life of Lord George Nentinck“. London. 1852. Dodd T. „Freedom and the Fareing Policy“. Äîíöîâ Ä. „Ìàñè i ïðîâiä“. Ëüâiâ. 1939. Äîñòîåâñêèé Ô. „Äåìîêðàòèÿ èëè æèäîêðàòèÿ“. Douglas C.H. „Warning Democracy“. Drach P.L. „De l’harmonie entre l’eglise et la Synagogue“. 1844. Elsom J.R. „Lightning Over Treasury Building“. Boston. 1941. Epstein I. (edit.). „The Babylonian Talmud“. London. 1935. Fahey D. „The Mistical Body of Christ in Modern World“. „Money Manipulation and Social Order“. Dublin. 1963.

Fahey D. „The Rulers og Russia“. Dublin. 1939. Flynn J.T. „The Red Terror“. Forrestal J. „The Forrestal Diaries“. N.Y. 1951. Francis P. „The Poison in American Cup“. Franck A. „La Kabale“. Freedman B.H. „Facts Are Facts“. N.Y. 1954. Fuller J.F. „The Second World War“. London. 1948. Garrison E. „Roosvelt, Wilson and Federal Reserve Law“. Gibbon E. „The History of the Decline and Fall of the Roman Empire“. London. 1788. Gill W. „The Ordeal of Otto Otepka“. Goebels J. „The Goebels’ Diaries 1941–43“. Goff K. „One World – A Red World“. Englewood. 1952. Grenfell R. „Unconditional Hatred“. N.Y. 1953. Grew J.C. „The Turbulent Era“. Boston. 1955. „Ten Years in Japan“. N.Y. 1944. Hankey Lord. „Trials and Errors“. Harrod R.F. „Life of J.Keynes“. Hart L. „The German Generals Talk“. N.Y. 1948. Heller O. „Untergagng des Judentums“. Ãåðîäîò iç Ãåëiêàðíàñó. „Îïèñ Ñêiôi¿“. Ëüâiâ. 1937. (Ïåðåêë. Ò. Êîñòðóáà) Hess M. „Rome and Jerusalem“. 1862. HCUA. „Crimes of Khrushchov“. Washington. Hinsley F.H. „Hitler’s Strategy“. N.Y. 1951. HMSO. „A Collection of Reports on Bolshevism in Russia“. London. 1919. Hollis Ch. „The Two Nations“. Hoover E.J. „Masters of Deceit“. N.Y. 1959. Hughes J. „Prejudice and the Press“. Hull C. „The Memoires of Cordell Hull“. N.Y. 1948. Hunt F. „The Untold Story of Douglas MacArthur“. N.Y. 1954. Jordan G. „From Major Jordan’s Diaries“. N.Y. 1952. Just J. „Memoires“. London. 1712. Kamp J.P. „The Bigots Behind the Swastica Spree“. Westport. 1960. Kaze T. „Journey to Missoury“. New Haven. 1950. Kenan H.S. „The Federal Reserve Bank“. Kennan G. „The Relations With the Communist World“. „USA and World Arena“. Keynes J.M. „The Economic Consequences of the Peace“. N.Y. 1920. Kiplinger W.M. „Washington Is Like That“. N.Y. 1942. Klein H.H. „Sanhedrin Produced World Destruction“. London. 1945. Kravchenko V. „I Choice Freedom“. Êóáiéîâè÷ Â. (ðåä.). „Åíöèêëîïåäiÿ Óêðà¿íîçíàâñòâà“. Ìþíõåí. 1949. Langre de L. „Histoire des Jacobins“. Paris. 1820. Lassota E. „Tagebuch“. Halle. 1866. Lazare B. „L’antisemitisme et sa cause“. Paris. 1894. Leahy W.D. „I Was There“. N.Y. 1950. Le Bon G. „The Crowd“. London. 1920. „The Psychology of People“. N.Y. 1898. Lewis A. „Israel As a Nation“. London. 1932. Ëîòîöüêèé Î. „Óêðà¿íñüêà êíèãà“. Ïðàãà. 1926. Luchet D. „Essai sur la Secte des Illuminates“. Paris. 1792. Lukacs J.A. „The Great Powers and Eastern Europe“ N.Y. 1953.

388

389

Lyons E. „The Herbert Hoover Story“. Mackiewicz S. „The Katyn Woods Murders“. Marguder F.A. „American Government“. Mallett W.E. „Reuther’s Memorandum“. Washington. 1965. Marilyn A. „Maxims of G.Washington“. Ìàðòèíåöü Â. „Æèäiâñüêà ïðîáëåìà â Óêðà¿íi“. Marx K. „Requisitore a la Drumont“. Paris. 1844. Mayer W. „Report on Communist Indocrination“. McCathy J. „Twenty Years of Treason“. Meyer G. „History of the Great American Fortunes“. N.Y. 1936. Mikolajczyk S. „The Rape of Poland“. N.Y. 1948. Mirabeau H.G. „Croquis on Projet de Revolution“. Paris. Moorehead A. „Russian Revolution“. N.Y. 1958. Morgenstern G. „Pearl Harbor“. N.Y. 1947. Morris R. „Mo Wonder We Are Losing“. Moses A. „Yahvism“. N.Y. 1903. Mullins E. „The Federal Reserve Conspiracy“. Union. 1954. Nat. Educat. Ass’n. „Building America“. „Yearbooks“. „Education for International Understanding“. Nossig A. „Integrales Judentum“. Berlin. 1922. N.Y. 1941. Îãiºíêî I. „Iñòîðiÿ óêðà¿íñüêî¿ êóëüòóðè“. Êàì’ÿíåöü-Ï. 1920. Îðòå´à-I-¥àññåò Õ. „Áóíò ìàñ“. Íüþ-Éîðê. 1965. Ortega-I-Gasset J. „The Revolt of the Masses“. N.Y. 1932. Pigot S. „Prehistoric India“. Pirling O. „La Russia et la Saint Siege“. Paris. 1912. Pitt R. „The World Significance of the Russian Revolution“. Plongeon A. „Secret Mysteries“. Puleston W.D. „The Influence of Forse in Foreign Relations“. Reed D. „From Smoke to Smother“. Toronto. 1948. Robertson T. „Crisis“. Rodkinson M. „Historyb of the Talmud“. Roosvelt Elliot. „As He Saw It“. N.Y. 1946. Roth S. „Jews Must Live“. N.Y. 1934. „Now and Forever“. N.Y. 1925. Rothfells H. „The German Opposition to Hitler“. Chicago. 1948. Samuel M. „You Gentiles“. N.Y. 1924. Schlesinger A. „The Big Decision“. Schuldbuch J. „The Wise Men of Zion“. Schulman M. „Defeat in the West“. London. 1947. Schumpeter J.A. „History of Economic Analyses“. Siever E. „Comparative Philology of the Aryan Languages“. Silberner E. „The Anti-Semitis Tradition in Modern Socialism“. Jerusalem. 1956. Ñi÷èíñüêèé Â. „×óæèíöi ïðî Óêðà¿íó“. Ïðàãà. 1942. Servan-Schreiber J.J. „The American Challenge“. N.Y. 1968. Seversky A.P. „America Too Young to Die“. N.Y. 1961. Shaw B. „Intelligent Woman’s Guide to Socialism and Capitalism“. Sherwood R. „Roosvelt and Hopkins“. N.Y. 1948. Øòåïà Ï. „Ìîñêîâñòâî“. Òîðîíòî. 1968. Smith G.L. „The Roosvelt Death“. N.Y. 1947. Smoot D. „The Invisible Government“. Dallas. 1962. Sorokin P. „Social and Cultural Dynamics“. N.Y. 1937.

390

„The Crisis of Our Age“. N.Y. 1946. Sparrow G. „The Sphinx Awakes“. Stariwolski S. „Inatitutiones militares“. State Department (USA). „Freedom From War“. Washington. Rep. No 7277. „Poatward Foreign Policy Preparation“. Washing. „USA – Soviet Relations“. Washington. Stehelin J.P. „The Traditions of the Jews“. Stettinius E.R. „Roosvelt and the Russians“. Stimson H. and Bundt M. „On Active Service in War and Peace“. N.Y. 1947. Stormer J.A. „None Dare Call It Treason“. Florissant. 1964. Strachey J. „Contemporary Capitalism“. Toledano R. and Lasky V. „Seeds of Treason“. N.Y. 1950. Trygvie Lie. „In the Cause of Peace“. UNESCO. „A handbook for the Improvement of Textbooks“. U.S.Print. Office. „Congressional Reports“. „USA Relations With China 1944–49“. Washington. U.S.Senat Reports. Washington. Utley F. „The China Story“. Chicago. 1951. „The High Cost of Vengeance“. Chicago. 1949. Vaux V.S. „Nineveh and Persepolis“. London. 1850. Veale F.J. „Advance to Barbalism“. N.Y. 1953. Veritas Foundation. „Keynes at Harvard“. N.Y. 1962. Webster N.H. „Secret Societies and Subversive Movements“. Hawthorne. 1964. (Weishaupt A.). „Nachtrag von weitern Originalschriften“. Munchen. 1787. „Einige Originalschriften des Illumenatenorum“. Munchen. 1787. „Die neuesten Arbeiten des Spartacus und Philo in dem Illuminaten Orden“. Munchen. 1794. Weyl N. „Red Star Over Cuba“. N.Y. 1961. Whitehead D. „The Story of FBI“. N.Y. 1956. Williams R.H. „Know Your Enemy“. Santa Ana. 1950. „The Anti-Defamation League“. Flesherton. 1951. Wilmot C. „The Struggle for Europe“. N.Y. 1952. Wilton R. „Les Derniers Jours des Romanof“. Paris. 1920. „The Last Days of the Romanovs“. London. 1920. Woods F.A. „Mental and Moral Heredity“. N.Y. 1906.

˳òåðàòóðà Albancelli C. „La Conjuration juive contre le Monde Chretien“. Paris. 1909. Allen M. „Eisenhower and the Jews“. „Open Letter of ADL of B’nai B’rith“. „Education or Indocrination“. Allen W.H. „Rockfeller: Giant, Dwarf, Symbol“. N.Y. 1930. Anders W. „Hitler’s Defeat in Russia“. App A. „Freedom’s Frontier“. „Morgenthau Era Letters“. History’s Most Terrifying Peace“. San Antonio. 1946. Arendt H. „Origin of Totalitarism“. N.Y. 1964. Armstrong G. „Third Zionist War“. „World Empire“. N.Y. 1947. Aronson G. „Soviet Russia and the Jews“. N.Y. 1949. Atkinson J.D. „The Edge of War“. Chicago. 1960. Ausubal N. „Pictorial History of Jewish People“. Bailey T.A. „American Faces Russia“. Ithaca. 1961. Bakunin M. „Etude sur les Juife allemands“. Paris. 1869. Bales J.D. „Senator Fulbright’s Secret Memorandum“. Bardet G. „Demain c’est l’an 2.000“. Paris. 1958. Barnes H.E. „Blasting the Historical Blackout“. Washington. 1962. „The Court Historians Versus Revisionism“. „The End of Old America“. Chicago. 1958. „The Genesis of the World War“. N.Y. 1929. „The History of Western Civilization“. N.Y. 1935. „Hitler’s Revival of Anti-Semitism“. N.Y. 1933. „Perpetual War for Perpetual Peace“. Coldwell. 1953. „In Quest of Truth and Justice“. Chicago. 1928. „World Politics in Modern Civilization“. N.Y. 1930. Barron B. „Inside the State Department“. N.Y. 1956. and Jefferson D. „A Dream Becomes a Nightmare“. Barruel A. „Memoires sur la Jacobinism“. Paris. 1818. Beard C.A. „President Roosvelt and the coming of the War“. N.Y. 1941. Beaty J. „Image of Life“. N.Y. 1940. Bedell-Smith W. „My Three Years in Moscow“. Bedford D. „The Absurdity of the National Debt“. Belgion M. „Victor’s Justice“. Chicago. 1949. Bell D. „Terrible 1313“. Palm Beach. 1961. Belloc H. „The Jews“. London. 1921. Benson E.T. „Socialism – the Royal Road to Communism“. Bentley E. „Out of Bandage“. N.Y. 1951. Bentwich N. „Judaea Lives Again“. London. 1944. Berger E. „The Jewish Dilemma“. N.Y. 1945. Berle A.A. „The World Significance of a Jewish State“. Bord G. „La Franc-Masonnerie en France“. Paris. 1908. Borkenau F. „European Communism“. N.Y. 1953. Brandeis L. „Zionism and the American Jews“. Brasol B. „The World at the Cross Roads“. Boston. 1921. Britton F. „Atom Treason“. Los Angeles. 1952.

392

„Behind Communism“. Brown E.C. „The Enemy at His Back“. N.Y. 1957. Buber M. „Der Jude“. Berlin. 1919. Buckley W. „McCarthy and His Enimies“ Chicago. 1954. Bundy E. „What Is the Anti-Defamation League“. Burnham J. „Containment or Liberation“. N.Y. 1952. „Coming Defeat of Communism“. N.Y. 1958. „The Struggle for the World“. N.Y. 1947. „Suicide of the West“. N.Y. 1964. Bussell F.W. „Religious Thought and Heresy in the Middle Ages“. 1918. Butler E.D. „Dialectics: Communist Instrument for World Conquest“. Byfield R. „The Fifth Weapon“. N.Y. 1954. Byrnes J.F. „Speaking Frankly“. N.Y. 1947. Campaigne J. „American Might and Soviet Myth“. Canteleu L. „Les secret et Societes Secretes“. Carlile R. „Manual of Eauropean Freemasonry“. Carr E. „Soviet Imperialism“. Washington. 1950. Carr W.G. „Fawns in the Game“. Los Angeles. 1962. „The Red Fog Ober America“. Toronto. 1955. Castle E.W. „Billions, Blunders and Baloney“. N.Y. 1955. Castle E.J. „Proceedings Against the Templars for Heresy“. Chamberlin W.H. „America’s Second Crusade“. Chicago. 1950. „Beyond Containment“. Chicago. 1923. Chambers W. „Cold Friday“. Chesterton A.K. „The Menace of World Government“. Churchill W. „The Gathering Storm“. Boston. 1948. „Memoires of Second World War“. Boston. 1959. Ciechanowski J. „Defeat in Victory“. N.Y. 1947. Clevel F.T. „Histore Pittoresque de la Franc-Maconnerie“. Paris. 1843. Clootz A. „La Republique universelle“. Paris. 1793. Clymer R.S. „Age of Treason“. Conquest R. „The Last Empire“. London. 1962. Coogan G.M. „Money Creators“. Copp W. and Peck M. „Betrayal of the UN“. N.Y. 1963. Corradini H.D. „Patterns of Authority in American Society“. N.Y. 1958. Coston H. „L’Europe des banquiers“. Paris. 1963. „Les financiers qui menent le monde“. Paris. Crankshaw E. „Cracks in the Kremlin Wall“. N.Y. 1951. „The New Cold War“. Baltimore. 1963. „Russia in Daylight“. Creagh-Scott J. „Hidden Government“. Creel G. „Russia’s Rece For Asia“. Cvetic M. „Big Decision“. Cushing R. „Questions and Answers on Communism“. Boston. 1961. Dalman G.H. „Jesus Christus im Talmud“. Munchen. 1891. Daniel J. and Hubbell J. „Strike in the West“. Toronto. 1963. Darmesterer A. (edit.) „The Talmud“. Philadelphia. 1897. Daste L. „Marie Antinette et le Complot Maconnique“. Paris. 1910. Davison M. „The Hidden Hand“. „The „Pandora Box“ of Pratt House“. „Profound Revolution“. „Secret Government of USA“.

393

Delaney E. „Freedom Frontier“. Denais-Darnays J. „Les Juifs en France“. Paris. 1907. Dennis L. „The Dynamics of Warmand Revolutions“. N.Y. 1940. Dies M. „White House Protects Communist in Government“. Washington. 1950. Dilling E. „Plot Against Christianity“. „Red Network“. 1934. „The Roosvelt’s Red Record and Its Background“. 1936. Dillon E.J. „The Inside of the Peace Conference“. N.Y. 1920. Dillon G. „The War of Anti-Christ With the Church“. London. 1885. Dobriansky L. „Western Psychological Strategy Towards USSR“. W. 1953. Dombrowsky E. „Affaire Petliura-Schwarzbard“. Champigni. 1927. Domvile B. „From Admiral to Cabin Boy“. London. 1947. Douglas C.H. „The Brief for the Prosecution“. Edinburgh. 1945. „The Monopoly of Credit“. Gateshead. 1958. Drumond E. „La France Juive“. Druzbacka A. „Moralne oblicza kwestii zydowskiej“. Krakow. 1937. Dunner J. „The Republic of Israel“. N.Y. 1950. Dwinell O.C. „The Story of Our Money“. Eastman M. „Reflection on the Failure of Socialism“. N.Y. 1955. Eberlin E. „Juifs d’aujord ‘huit“. Paris. 1928. Eckert A. „La Franc-Maconnerie dans sa veritable signification“. London. 1854. Edmondson R.E. „I Testify“. Emden P. „The Money Power of Europe“. Engelbrecht H.C. „Merchants of Death“. N.Y. 1934. Evans M. „The Secret War for the A-Bomb“. „The Usurpers“. Evans S.M. „The Liberal Establishment“. N.Y. 1965. „The Fringe On Top“. N.Y. 1963. Ewell M. „Manacles for Mankind“. London. 1964. Fagan M.C. „Red Treason in Hollywood“. Fara M. „La Masoneria en descubierto“. Buenos Aires. 1960. Fay S.B. „The Origin of the World War“. N.Y. 1930. Field A.N. „Facts About the Bank of England“. „The Truth About the Slump“. „Todays Greatest Problem“. Findel A. „History of Freemasonry“. London. 1866. „Geschichte der Freimaurerei“. Berlin. 1892. Finklestein L. „The Jews. Their History, Culture and Religion“. N.Y. 1949. „The Pharisees“. Fish H. „The Challenge of World Communism“. Milwaukee. 1946. Fleming D.F. „Cold War and Its Genesis“. Flynn J.T. „As We Go Marching“. N.Y. 1944. „Decline of the American Republic“. „The Lattimore Story“. N.Y. 1953. „The Road Ahead“. N.Y. 1949. „The Roosvelt Myth“. N.Y. 1948. Fox V. „The White House Case“. Friede D. „Das Russische perpetuum Mobile“. Wurzburg. 1959. Fry L. „An Analisis of Zionism“. London. 1936. „Waters Flowing Eastward“. Fuller J.F. „The Second World War“. London. 1948. Garinet J. „Histoire de la Magie en France“. Paris. 1818.

394

Gautrelet J. „La Franc-Maconnerie et la Revolution“. Paris. 1872. Gilbert R. „Competitive Coexistance“. N.Y. 1958. Goff K. „Behind Bolshevism“. „Brainwashing“. Englewood. 1950. „Overmans Report“. „Traitors in the Pulpet“. Goldberg B.Z. „The Jewish Problem in the Soviet Union“. N.Y. 1961. Goldwater B. „The Conscience of a Conservative“. N.Y. 1964. Gordon R. „Nine Men Against America“. N.Y. 1958. „What Happened to Our Schools?“. Gound R.F. „History of Freemasonry“. Graetze H. „Die Geschichte der Juden von alten Zeiten“. Leipz. 1876. „The History of the Jews“. N.Y. 1919. Grayzel S. „A History of the Jews“. Philadelphia. 1947. Gregoire M. „Histore des Sectes religieuses“. Paris. 1828. Grieb C. „Uncovering the Forces for War“. N.Y. 1947. Griffin E.G. „The Fearful Master“. Guenon R. „Le Theosophisme“. Paris. 1921. Gurian W. „Soviet Imperialism“. Notre Dame. 1953. „Bolshevism“. Notre Dame. 1952. „The Soviet Union“. Notre Dame. 1951. Gwynne H.A. „The Cause of World Unrest“. N.Y. 1920. Haimson L.H. „The Russion Marxists and the Origin of Bolshevism“. Hammer J. „The History of the Assassins“. L. 1835. Cambridge. 1955. Hannover H. „Abyss of Desair“. N.Y. 1950. Hankey Lord. „Politics: Trials and Errors“. Chicago. 1950. Hard W. „The Great Jewish Conspiracy“. N.Y. 1920. Hart L. „The Other Side of the Hill“. London. 1951. Hayek F.A. „The Road to Serfdom“. Chicago. 1944. Hayes C.J. „The Historical Evolution of Nationalism“. Peterbr. 1931. Hayit B. „Sowietrussischen Kolonializmus and Imperializmus“. Oosterhout. 1965. Hecht B. „Perfidy“. Hazlitt H. „Failure of the „New Economics“. Princenton. 1959. HCUA. „Guide to Subversive Organizations“. Washington. 1951. Hemleben S.J. „Plans for World Peace Through Six Centures“. Chicago. 1943. Herzl T. „The Jewish State“. N.Y. 1896. Hindman J. „Terrible 1313“. Hoggan D.L. „The Imposed War“. Tuebingen. 1961. Hollis C. „The Breakdown of Maney“. Ãîìçèí Á. „Ìàñîíè“. Òîðîíòî. 1970. Hoover E. „A Study of Communism“. N.Y. 1962. „The Problem of Lasting Peace“. N.Y. 1943. Hunter E. „Brainwashing – From Pavlov to Powers“. N.Y. 1962. „The Black Book on Red China“. N.Y. 1962. Hutchins R. „Constitution for the World“. Ingram K. „History of the Cold War“. N.Y. 1955. Jannet C. „Les Precurseurs de la Franc-Maconnerie“. Paris. 1887. Jenson B. „The Palestine Plot“. Jonson H. „Pig Bay“. N.Y. 1964. Jonson T. „Financiers and the Nation“. Jones J.H. „Fifty Billion Dollars“. N.Y. 1951. Jones K. „Progressive Education Is Reducation“.

395

Jordan G. „Gold Swindle“. N.Y. 1959. Josephson E. „Rockefeller Internationalist“. N.Y. 1952. Juenger F. „The Failure of Technology“. Kahn L. „Les Juifs de Paris pendant la Revolution“. Paris. 1898. Kamp J. „It Isn’t to Be an American“. N.Y. 1957. Kastein J. „Die Geschichte der Juden“. Berlin. 1931. Kaub V.P. „Communist-socialist Propagands in American Schools“. Madison. 1960. „Collectivism Challenges Christianity“. Kautsky K. „Terrorism and Communism“. London. 1920. Kaznelson S. „The Palestine Problem“. Jerusalem. 1946. Kelly D. „The Hungry Sheep“. London. 1955. Kemmerer E.W. „A B C of the Federal Reserve System“. Princeton. 1919. Kimmel H.S. „Admiral Kimmel’s Story“. Chicago. 1955. Kinther W.R. „Militant Communism in Action“. Norman. 1950. Kitson A. „The Bankers’ Conspirasy“. N.Y. 1933. „A Fraudulent Standard“. Knupffer G. „The Struggle for World Power“. London. 1958. Knuth E.C. „The Empire of „The City“. N.Y. 1946. Kohn H. „Panslavism“. Notre Dame. 1953. „The Mind of Modern Russia“. New Brunswick. 1955. Kolarz W. „Communism and Colonialism“. Kozak J. „And Not a Shot Is Fired“. New Canaan. 1962. Kucharzewski J. „Od bialego caratu do czerwonego“. Warszawa. 1928. Labin S. „Vietnam – an Eye-Witness Account“. Lamb H. „The March of Moskovy 1400–1648“. N.Y. 1948. Lane A.B. „I Saw Poland Betrayed“. N.Y. 1948. Lane M. „Rush to Judgement“. Langres L. „Les Societes Secretes en Allemange“. Paris. 1819. Lansing R. „The Peace Negotiations“. N.Y. 1921. „War Memoires“. N.Y. 1935. Lasky V. „J.F.K. the Man and the Myth“. N.Y. 1963. Lavine H. „War Propagands and USA“. New Haven. 1940. Ledre C. „La Masoneria“. Andorra. 1958. Leese A. „Gentile Folly“. „The Jewish War of Survival“. N.Y. 1947. Le Forestier. „Les Illumines de Baviere“. Lemann A. „L’Entree des Juifs dans la Societe Francaise“. Levi E. „Dogme et Rituel de la Haunte Magie“. Paris. 1861. „Histoire de la Magia“. Paris. 1859. Levinthal I. „Judaism“. N.Y. 1935. Levy H. „Jews and the National Question“. London. 1958. Lewishn L. „Israil“. N.Y. 1926. Lichtenberg H. „The Third Reich“. N.Y. 1947. Lilienthal A.M. „The Other Side of the Coin“. „There Goes the Middle East“. N.Y. 1957. „What Price Israel“. Chicago. 1953. Lipmann W. „The Public Psychology“. Litson A. „The Banking Cospiracy“. Liu F.F. „A Military History of Modern China 1924–1949“. Princeton. 1956. Lochner L.P. (edit.) „The Goebbel’s Diaries 1941–43“. N.Y. 1948. Loiseleur J. „La doctrine secret des Templiers“. Paris. 1872. Lord W. „The Day of Infamy“. N.Y. 1947.

Lukacs J.A. „The History of the Cold War“. N.Y. 1961. Lunberg F. „American Sixty Families“. Luther M. „The Jews and Their Lies“. Los Angeles. 1948. Lyons E. „Assignment in Utopia“. N.Y. 1928. MacArthur D. „Reminiscences“. Mackinder H.J. „Democratic Ideals and Reality“. London. 1919. MacLeod G. „Money“. Glasgow. 1963. Mallan L. „Big Red Lie“. N.Y. 1959. Manly C. „UN Record“. Chicago. 1955. Manuel F.E. „The Realities of American-Palestine Relations“. Mar D. „History of Money“. Margiotta D. „Adriano Lemmi“. Margoline A.D. „Jews in Eastern Europe“. N.Y. 1926. Margoliouht M. „The History of the Jews in Great Britain“. London. Mark J. „The Modern Idolatry“. London. 1934. „Analysis of Usury“. Marshalko L. „The World Conquerora“. London. 1958. Marsden V. „The Protocols of Zion“. Martovych C. „100 Years of Russian March to World Conquest“. Edinburg. 1953. Marx K. „La Russie et l’Europe“. Paris. 1954. „A World Without Jews“. N.Y. 1959. and Engels F. „The Russian Menace to Europe“. Glengoe. 1952. Master Mason. „Freemasonry: Its Pretensions Exposed“. N.Y. 1828. Mazour A.G. „Russia Tsarist and Communist“. N.Y. 1962. McCarran M.P. „Fabianism in the Political Life of Britain“. Chicago. McCarthy J. „America’s Retrest From Victory“. N.Y. 1952. „The Fight for America“. „Treason in Washington“. Mears H. „Mirror for Americans; Japan“. Boston. 1948. Mehner K. „Stalin Versus Marx“. London. 1952. Meinertzhagen R. „Middle East Diary“. London. 1959. Meinvielle J. „El Judio en el misterio de la Historia“. Buenos Aires 1959. Menuhin M. „The Decadence of Judaism“. Mesnil-Thoret H. „Les Forces Occultes en Allemagne“. Meurin L. „Filosogia de la Masoneria“. Buenos Aires. 1954. Meyer F.S. „The Moulding of Communism“. N.Y. 1961. Meyer M. „Jew and Non-Jew“. Michelet J. „Proces des Templiers“. Paris. 1841. Miksche F.O. „Unconditional Surrender“. London. 1952. Milman H.H. „History of the Jews“. Millis W. „Road to War“. Boston. 1935. Mills H.T. „Money, Politics and the Future“. Mills C.W. „The Power Elite“. Oxford. 1956. Milosz C. „Captive Mind“. Mirabeau H. „Memoires“. Paris. 1834. „Sur la Reform politique des Juifs“. Paris. 1787. Moellering R.L. „Modern War and the American Churches“. N.Y. 1957. Monat P. „Spy in the USA“. Montgomery Lord. „Memoires“. Morgan C. „Liberties of the Mind“. Morton F. „The Rothschilds“. N.Y. 1963. Mousseaux G. „Le Juif, le Judaisme et la Judaisation des Peuples Chretiens“.

396

397

Paris. 1886. Mowery E. „HUAC and FBI“. N.Y. 1961. Mullins E. „History of the Jews“. Munson L.H. (edit.) „For the Sceptic“. N.Y. 1959. Muralt L. „From Versailles to Potsdam“. Chicago. 1948. Murchin M.G. „Britain’s Jewish Problem“. London. Mussolini B. „The Corporative State“. Firenzo. 1936. Neilson F. „The Churchill Legend“. Appleton. 1954. „The Makers of War“. Appleton. 1950. „The Tragedy of Europe“. Appleton. 1946. Newton F. „Fifty Years in Palestine“. N.Y. 1947. Niemeyer G. „Inquiry Into the Soviet Mentality“. N.Y. 1956. Nixon R. „Six Crisis“. Toronto. 1962. Nomad M. „Socialistic Hieretics“. Norfleet M. „Forced School Integration in USA“. O’Grady O. „Beast of the Apocalypse“. Oliver G. „The Historical Landmarks of Freemasonry“. London. 1845. Orwel G. „Nineteen-Eighty-Four“. N.Y. 1964. Îðâåë ¥. „Êîëãîñï òâàðèí“. Ìþíõåí. 1945. Palaprat F.J. „Recherches historuques sur les Templiers“. Paris. 1835. Palmer C. „The British Socialist Illfare State“. London. 1952. Parker H. „The Federal Reserve System“. N.Y. 1923. Parkes J. „A History of Palestine“. N.Y. 1909. Peek G. „Why Quit Our Own?“. N.Y. 1936. Pelley W.D. „Jews Say So“. Penabaz F. „Bluprints to Abolish USA“. Pendlebury J. „Web of Gold“. London. 1962. Peters J. „The Communist Party“. N.Y. 1956. Petrovich M. „The Emergence of Russian Panslavism“. N.Y. 1956. Pickney G. „Jewish „Anti-Communism“. Union. 1956. Pinay M. „The Plot Against the Church“. „Complotto contro la Chiesa“. Roma. 1962. Pinkerton M.B. „The Right to Work Versus Slavery“. N.Y. 1945. Poncins L. „La Mysterieuse Internationale juive“. Popkins R. „The Second Oswald“. Powell A. „The Unseen Empire of Finance“. Pranaites I.B. „The Talmud Unmasked“. N.Y. 1939. Prychodko N. „Moscow’s Drive for World Domination“. Toronto. 1961. Rafferty M. „Suffer Little Children“. Raisin J.S. „The Haskalah Movement in Russia“. Philadelphia. 1914. Ramsay A.H. „The Nameless War“. London. 1962. Rappaport A. „The Pioners of the Russian Revolution“. London. 1918. Raschhofer H. „Political Assassination“. Tubingen. 1964. Rebold E. „Histoire des Trois Grandes Loges de Franc-Macons en France“. Paris. 1864. Reed D. „Lest We Regret“. London. 1943. „Disgrace Abounding“. London. 1946. „Far and Wide“. London. 1951. „Insanity Fair“. London. 1947. „Somewhere South of Suez“. N.Y. 1951. Rennap I. „Anti-Semitism and the Jewish Question“. London. 1942. Reswick W. „I Dreamed Revolution“.

398

Roberts A. „Victory Denied“. „The House that Hitler Built“. N.Y. 1939. Roderich-Stoltheim F. „The Riddle of the Jew’s Success“. Rogers A. „The Palestine Mystery“. Rooney A. „Conqueror’s Peace“. N.Y. 1947. Root E.M. „Brainwashing in the High Schools“. „Collectivism on the Campus“. N.Y. 1961. Rostow W. „The United States in the World Arena“. N.Y. 1960. Rudd A.G. „Bending the Twig“. Runes D. „The Jew and the Cross“. N.Y. 19??. „A World Without Jews“. N.Y. 1959. Russel B. „The Impact of Science on Society“. London. 1953. St.George M. and Dennis L. „Trial on Trial“. Salluste. „Marxism and Judaism“. N.Y. 1947. Salvemini G. „Prelude to World War II“. N.Y. 1954. Samuel M. „The Great Hatred“. N.Y. 1940. Sampter J. „Guide to Zionism“. Sanborn F.R. „Design for War“. N.Y. 1951. Sargent P. „Getting USA Into War“. Boston. 1941. Schellenberg W. „Memoires of Walter Schellinberg“. N.Y. 1956. Schelting A. „Russland und Europa“. Bern. 1948. Schilling B. „How the War Began“. London. 1925. Schoonmaker E.D. „Democracy and World Dominion“. N.Y. 1939. Schwarz F. „You Can’t Trust the Communism“. Jersey City. 1962. Scott J.C. „Hidden Government“. London. 1960. Scrino F.H. „Expansion of Russia“. London. 1951. Seeling „Destroy the Accuser“. Seton-Watson H. „The Decline of Imperial Russia“. N.Y. 1953. „New Imperialism“. London. 1961. Shapiro B.A. „America’s Great Menace“. Shearon M. „The Pursuit for Power“. Sheen F.J. „The Church, Communism and Democracy“. Sidebotham H. „British Interests in Palestina“. London. 1934. Silde A. „The Profits of Slavery“. Stockholm. 1958. Simard E. „Communisme et Science“. Montreal. 1963. Simon L. „Studies in Jewish Nationalism“. Simpson C. „The Death of James Forrestal“. SISS. „The Bang-Jensen Case“. „The Communist Party of USA“. „Interlocking Subversion in Government Departments“. „The New Drive Against the Anti-Communist Program“. Skousen C. „The Naked Communist“. Salt Lake City. 1961. Smith E.T. „The Fourth Floor“. N.Y. 1963. Smith-Kyle K. „America in the Round“. London. 1956. Soddy F. „Wealth, Virtual Wealth and Debt“. N.Y. 1926. „The Role of Money“. Sombart W. „Die Juden und das Wirtschaftsleben“. „The Jews and Modern Capitalism“. Sontag R. I. „European Diplomatic History“. N.Y. 1933. Sorel G. „La decomposition du Marxisme“. Paris. 1910. Sorel G. „Les illusions du Progres“. Paris. 1911. Spaight J.M. „Bombing Vindicated“. London. 1944.

399

Spanier J.W. „American Foreign Policy Since World War II“. N.Y. 1960. Steciuk W. „East-West Tension in the Light of Psychology“. 1954. Straus-Hupe R. „Geopolitics“. N.Y. 1942. Sykes M. „Two Studies of Virtue“. London. 1953. Talmud. „Der Talmud in nichtjudische Beleuchtung“. Budapest. 1931. Tansill C.O. „Back Door to War“. Chicago. 1952. Taylor A.J. „The Origin of the Second World War“. N.Y. 1962. Taylor E. „The Strategy of Terror“. Boston. 1940. Tenney J. „Cry Brotherhood“. „Zion’s Fifth Column“. „Report on World Zionism“. Theobald R.A. „The Final Secret of Pearl Harbor“. N.Y. 1954. Togo Shigenori. „The Cause of Japan“. N.Y. 1956. Tomasik D. „The Impact of Russian Culture on Soviet Communism“. Glencoe. 1946. UNESCO. „Towards World Understanding“. Ubersberger H. „Panslawismus und Imperialismus“. Munchen. 1949. US Gov. Prim. Office. „Conference of Yalta 1945“. Washington. 1955. „Murder International Inc.“ Washington. 1963. „Communist Activities Among Aliens“. Wash. 1950. „Communist Target – Youth“. Washington. 1961. „Guide to Subversive Organisations“. Wash. 1949. US Library of Congr. „The Soviet Empire“. Washington. 1958. US State Depart. „Postwar Foreign Policy Preparation“. Wash. 1948. „United States Relations With China 1944–49“. W. 1949. Utley F. „Will the Middle East Go West“. Chicago. 1957. Valentin H. „The Jews and the Bolshevism“. N.Y. 1937. Veale F.J. „War Crimes Discreetly Veiled“. London. 1958. Vennard W. „The Federal Reserve Corporation“. Boston. 1956. Vickers V.C. „Economic Tribulation“. London. 19??. Vulliaud P. „La Kabbale Juive: histoire et doctrine“. Paris. 1923. Wagner R. „Judaism in Music“. Waite A.E. „The Doctrine and Literature of the Kabbalah“. „The Real History of the Rosicrucians“. „The Secret Traditions in Freemasonry“. Waldrop F.C. „D.MacArthur on War“. Walker E.A. „Censorship and Survival“. N.Y. 1961. Ward I. „European Freemansonry: Its Aims and Its Ideals“. Watts V.O. „The United Nations: Planned Tyranny“. N.Y. 1955. Webster N.H. „The Surrended of an Empire“. London. 1931. „World Revolution“. London. Wedemeyer A.V. „Wedemeyer’s Reports“. N.Y. 1958. Wegerer A. „ORigin of the Second World War“. Peterborough. 1941. Weil N. „The Jew in American Politics“. Weizmann C. „The Jewish People and Palestine“. London. 1939. Welch R. „The Blue Book of the John Birch Society“. Belmont. 1961. „The Politician“. 1963. Weyl N. „Red Star Over Cuba“. White T.H. „Thunder Out of China“. N.Y. 1946. Widener A. „Behind the UN Front“. N.Y. 1955. Wilcke W.F. „Geschichte des Tempelherrenordens“. Leipzig. 1827. Willoughby C.D. „D.McArthur 1941–1951“. N.Y. 1954. „Shandhai Conspiracy“. Dutton. 1952.

400

Wilson M. „Monarchy of Money Power“. Wise S. „Challenging Years“. N.Y. 1949. „Unseen Government“. Witt J. „Les Societes Secretes se France et d’Italie“. Paris. 1830. Wittman H. „Reporter in Search og God“. Wittmer F. „The Yalta Betrayal“. Coldwell. 1961. Wolf L. „Cromwell’s Jewish Intelligencers“. London. 1901. „Cryto-Jews Under the Commonwealth“. London. 1894. „Manasseh ben Israel’s Mission to O.Cromwell“. London. 1901. Wolfe B.D. „Three Who Made a Revolution“. N.Y. 1948. Woods D.J. „Subversive Influences in Methodism“. Shreveport. 1962. Wright D. „Roman Catholicism and Freemasonry“. London. 1922. Yockey F.P. „Imperium“. Sausolito. 1969. Young L. „Deadlier Than the H-Bomb“. Yutang L. „The Secret Name“. N.Y. 1958. Zacharias E.M. „Behind Closed Doors“. „Secret Mission“. Zawodny J.K. „Death in the Forest“. Notre Dame. 19??. Zernov N. „Moscow: The Third Rome“. London. 1937. Zink H. „American Military Government in Germany“. N.Y. 1947.

Ïîêàçíèê ÊÏ ÑØÀ – Êîìóíiñòè÷íà ïàðòiÿ ÑØÀ ÍÊÂÄ – Íàðîäíèé ñåêðåòàðiàò âíóòðiøíiõ ñïðàâ ÑÐÑÐ. ÎÓÍ – Îðãàíiçàöiÿ Óêðà¿íñüêèõ Íàöiîíàëiñòiâ. ÓÏÀ – Óêðà¿íñüêà Ïîâñòàíñüêà Àðìiÿ Advisory Defence Council – Ðàäà äåðæàâíî¿ îáîðîíè ÑØÀ Allied Control Council – Ñîþçíà ïåðåâiðî÷íà êîìiñiÿ. American Civil Liberties Union – Àìåðèêàíñüêèé ñîþç ãðîìàäÿíñüêèõ ñâîáîä American Civil Liberties Union (ACLU) – Ñîþç ãðîìàäÿíñüêèõ ñâîáîä American Communication Assaciation – Ñïiëêà òåëåãðàôiñòiâ American Communist Party – American Federation of Labor – Ñîþç Ðîáiòíè÷èõ Ñîþçiâ American Federation of Teachers – Ó÷èòåëüñüêèé Ñîþç ÑØÀ American Flag Committee – Ëàâà àìåðèêàíñüêîãî ïðàïîðó American Friends Service Committee (Quakers) – Ëàâà àìåðèêàíñüêèõ ïðèÿòåëiâ ïðèñëóãè American Fund for Political Education – Àìåðèêàíñüêà ôóíäàöiÿ çàäëÿ ïîëiòè÷íî¿ îñâiòè American Jewish Committee – Àìåðèêàíñüêà æèäiâñüêà ëàâà American Jewish Congress – Àìåðèêàíñüêå æèäiâñüêå îᒺäíàííÿ American League Against War and Fascism – Àìåðèêàíñüêå òîâàðèñòâî ïðîòè âiéíè i ôàøèçìó American Youth Congress – Àìåðèêàíñüêèé ñîþç ìîëîäi Americans for Democratic Action – Àìåðèêàíöi äåìîêðàòè÷íîãî ÷èíó Americans United for World Organization – Îᒺäíàííÿ àìåðèêàíöiâ çàäëÿ ñâiòîâî¿ îð´àíiçàöi¿ Anti-Defamation League of B’nai B’rith (ADL) – Àíòèòåðîðèñòè÷íå òîâàðèñòâî Atomic Development Authority UN – Óïðàâà àòîìíî¿ ñèëè ÎÎÍ Averican Legion – Ñîþç êîëèøíiõ âîÿêiâ ÑØÀ Banc for International Settlement – Áàíê Ìiæíàðîäíèõ Ðîçðàõóíêiâ Bereau of Industrial Researches – Êàíöåëÿðiÿ ïðîìèñëîâèõ äîñëiäiâ Board of Directors – Ëàâà óïðàâèòåëiâ Board of Government of Federal Reserve System – Ðàäà óïðàâèòåëiâ Äåðæàâíîãî Áàíêó ÑØÀ Carnegie Endowment for International Peace – Ôóíäàöiÿ À. Êàðíå´i Center for International Studies – Îñåðåäîê ì³æíàðîäíîãî âèâ÷åííÿ Center for the Study of Democratic Institutions – Îñåðåäîê âèâ÷åííÿ äåìîêðàòè÷íèõ óñòàíîâ Central Intelligence Agency (CIA) – Öåíòðàëüíå ðîçâ³äóâàëüíå óïðàâë³ííÿ ÑØÀ (ÖÐÓ) Civil Rights Committee. Emergency Civil Liberties Committee – Ëàâà ãðîìàäÿíñüêèõ ïðàâ Civil Rights Congress – Ñîþç ãðîìàäÿíñüêèõ ïðàâ Civil Service Commission – Äåðæàâíà äîáið÷à êîìiñiÿ Civilian Police Review Board – Ëàâà ïåðåãëÿäó ïîëiöiéíèõ ó÷èíêiâ Committee for Democratic Action – Êîìiñiÿ äåìîêðàòè÷íîãî ÷èíó Committee to Frame a World Constitution – Ëàâà óêëàäàííÿ ñâiòîâî¿ Êîíñòèòóöi¿ Compaign for World Government – Áîðîòüáà çà ñâiòîâèé óðÿä Congress of Racial Equality (CORE) – Îðãàíiçàöiÿ ðàñîâî¿ ðiâíîñòi

D. Gallup’s Poll – Óñòàíîâà äîñëiäó ãðîìàäñüêî¿ äóìêè â ÑØÀ Department of Interior USA – Ìiíiñòåðñòâî äîìàøíiõ ñïðàâ ÑØÀ Fabian Society – Ôàáiàíñüêå òîâàðèñòâî Federal Bureau of Invistigation (FBI) – Ôåäåðàëüíå Áþðî Ðîçñëiäóâàíü ÑØÀ (ÔÁÐ) Federal Reserve System – Äåðæàâíèé Çàïàñîâèé Áàíê (ÄÇÁ) Federal Security Agency – Ñëóæáà áåçïåêè ÑØÀ Fellowship of Faiths – Áðàòåðñòâî âið Food and Agricultural Organization UN – Õàð÷îâà i ñiëüñüêîãîñïîäàðñüêà óñòàíîâà ÎÎÍ Foreign Policy Association – Òîâàðèñòâî çàêîðäîííî¿ ïîëiòèêè Foundation for World Government – Iíñòèòóò Ñâiòîâîãî Óðÿäó Fund for Republic – Ôóíäàöiÿ çàäëÿ ðåñïóáëiêè General Secretary of UN – Ãîëîâà Îᒺäíàíèõ Äåðæàâ Geneva Disarming Conference – Æåíåâñüêà ðîçáðîþâàëüíà íàðàäà House Cjmmittee on Un-American Activities (HCUA) – Ñëiä÷à êîìiñiÿ ïðîòèàìåðèêàíñüêî¿ äiÿëüíîñòi House Committee on Un-American Activities (HCUA) – Ïàðëàìåíòñüêà êîìiñiÿ äîñëiäæåííÿ ïðîòèàìåðèêàíñüêî¿ äiÿëüíîñòi House of Representatives – Ïàðëàìåíò ÑØÀ Institute des Relations Internationales – Iíñòèòóò Ìiæíàðîäíèõ Ñòîñóíêiâ Institute of International Education – Iíñòèòóò Ìiæíàðîäíî¿ Îñâiòè Institute of Marxism – Iíñòèòóò ìàðêñèçìó â Íüþ-Éîðêó Institute of Pasific Relations – Iíñòèòóò Òèõîîêåàíñüêèõ ñòîñóíêiâ International Bank of Reconstruction – Ìiæíàðîäíèé Áàíê Ðîçáóäîâè International Compaign for World Government – Ìiæíàðîäíà áîðîòüáà çà Ñâiòîâèé Óðÿä International Development Association – Ìiæíàðîäíèé ðîçâèòêîâèé ñîþç International Labor Organization – Ìiæíàðîäíà óñòàíîâà ïðàöi International Monetary Fund – Ìiæíàðîäíèé Ãðîøîâèé Áàíê International Refugee Organization (IRO) – Ìiæíàðîäíà óñòàíîâà âòiêà÷iâ International Trade Organization UN – Ìiæíàðîäíà óñòàíîâà òîðãiâëi (ÎÎÍ) Jefferson School of Social Science – Øêîëà ñóñïiëüíèõ íàóê Jewish World Economic Organization – Ñâiòîâà æèäiâñüêà åêîíîìi÷íà óñòàíîâà Joint Congressional Committee – Ñïiëüíà Ïàðëàìåíòñüêà i Ñåíàòñüêà ñëiä÷à êîìiñiÿ League of Neighbors – Ñîþç ñóñiäiâ Millitary Intelligence – Âiéñüêîâà ðîçâiäêà National Ass’n for the Advancement of Colored People (NAACP) – Îᒺäíàííÿ íåãðiâ ÑØÀ National Council of American-Soviet Friendship – Êðàéîâà Ðàäà àìåðèêàíî-ðàäÿíñüêî¿ äðóæáè National Council of Churches – Âñåêðàéîâà Ðàäà Öåðêîâ National Education Association – Êðàéîâå îñâiòíº òîâàðèñòâî National Fermers Union – Ôåðìåðñüêèé ñîþç ÑØÀ National Lawers Guild – Êðàéîâèé ñîþç þðèñòiâ National Lawers Guild – Ñîþç (êðàéîâèé) þðèñòiâ North-Atlantic Treaty Organization (NATO) – Ïiâíi÷íî-Àòëàíòè÷íèé Ñîþç (ÍÀÒÎ) Office of War Information – Êàíöåëÿðiÿ âîºííèõ íîâèí Office of War Information of the State Department – Íîâèíèêàðñüêèé âiääië Ìiíiñòð. çàêîðä. ñïðàâ ÑØÀ Political and Economic Planning – Ëàâà ïîëiòè÷íîãî i åêîíîìi÷íîãî ïëàíóâàííÿ (ôàáiàíñüêà)

402

403

Royal Institute of International Affairs – Êîðîëiâñüêèé Iíñòèòóò Ìiæíàðîäíèõ Ñïðàâ School for Social Research – Øêîëà ñóñïiëüíèõ äîñëiäæåíü ó Íüþ-Éîðêó Secret Service – Ïîëiòè÷íà ðîçâiäêà ÑØÀ Secretary of Navy USA – Ìiíiñòð Âiéñüêîâîãî Ôëîòó ÑØÀ Secretary of War USA – Ìiíiñòð Âiéñüêîâèé ÑØÀ Security Counsil of UN – Ðàäà Áåçïåêè ÎÎÍ Senat Internal Security Committee – Ñåíàòñüêà ñëiä÷à êîìiñiÿ Senat Investigating Committee – Ñåíàòñüêà ñëiä÷à êîìiñiÿ Sex Information and Education Council – Ðàäà ñòàòåâèõ çíàíü i îñâiòè State Department of USA – Ìiíiñòåðñòâî çàêîðäîííèõ ñïðàâ ÑØÀ Students for Democratic Society – Ñòóäåíòñüêå òîâàðèñòâî äåìîêðàòè÷íîãî ñóñïiëüñòâà The Council of Foreign Relations (CFR) – Ðàäà çàêîðäîííèõ ñòîñóíêiâ (ÐÇÓ) The Defenders of the Constitution of the USA – Îáîðîíöi Êîíñòèòóöi¿ ÑØÀ The Jewish Labor Committee – Æèäiâñüêà ðîáiòíè÷à ëàâà The John Birch Society – Òîâàðèñòâî iì. Äæîíà Áüîð÷à The League for Industrial Democracy – Ñîþç çàäëÿ ïðîìèñëîâî¿ äåìîêðàòi¿ The Religion and Labor Foundation – Ðåëiãiéíà i ðîáiòíè÷à ôóíäàöiÿ The Security Council of UN – Ðàäà Áåçïåêè Îᒺäíàíèõ Äåðæàâ (ÎÄ) The U.N. International Childrens Emergency Fund (UNICEF) – Ìiæíàðîäíà Ôóíäàöiÿ äîïîìîãè äiòÿì (ÎÎÍ) The United Parents Association – Áàíêiâñüêèé Ñîþç The United World Federalists – Îᒺäíàííÿ ñâiòîâèõ ôåäåðàëiñòiâ Treasury Department of USA – Ìiíiñòåðñòâî ñêàðáó ÑØÀ U.N.Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO) – Óñòàíîâà îñâiòè, íàóêè, êóëüòóðè (ÞÍÅÑÊÎ ÎÎÍ) U.S. Government Printing Office – Äåðæàâíà äðóêàðíÿ îôiöiéíèõ äîêóìåíòiâ Union Now – Îᒺäíàííÿ òåïåð Union of East and West – Îᒺäíàííÿ Ñõîäó i Çàõîäó United Nations Organization (UN) – Îðãàíiçàöiÿ Îᒺäíàíèõ Íàöié (ÎÎÍ) United Relief and Rehabililitation Administration (UNRRA) – Äîïîìîãîâà i ïåðåñåëåíñüêà óïðàâà (ÄÏÓ ÎÄ) United States of America – Ñïîëó÷åíi Øòàòè Àìåðèêè Universal Postal Union – Ìiæíàðîäíèé ïîøòîâèé ñîþç War Production Board – Ðàäà âîºííî¿ ïðîìèñëîâîñòi War Resistors League – Ñîþç ïðîòèâíèêiâ âiéíè Workers for World Security – Ïðàöiâíèêè çàäëÿ ñâiòîâî¿ áåçïåêè World Citezenship Movement – Ðóõ çà ñâiòîâå ãðîìàäÿíñòâî World Council of Churches – Ñâiòîâà Ðàäà Öåðêîâ World Fellowship – Ñâiòîâå Áðàòåðñòâî World Health Organization (WHO) – Ñâiòîâà óñòàíîâà çäîðîâ’ÿ ÎÎÍ

Çì³ñò Ïåðåäìîâà. Îìåëÿí Íèêîíåíêî . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 ÂÑÒÓÏ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 I. ÒÀªÌÍI ÒÎÂÀÐÈÑÒÂÀ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 Ñïàðòàê³âö³ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 Ìàñîíñòâî . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 Òåîñîô³ÿ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 II. ÆÈIJÂÑÒÂÎ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51 Æèä³âñüêà ðåë³ã³ÿ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 ѳîí³çì . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75 III. ÆÈÄÈ Â ÑØÀ ² Ó Ñ²Ҳ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77 IV. ÔÀÁ²AÍÑÜÊÈÉ ÑÎÖ²À˲ÇÌ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119 Ôàá³àíö³ â Àíã볿 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123 Ôàá³àíñüêèé ñîö³àë³çì ó ÑØÀ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128 V. ϒßÒÀ ² ØÎÑÒÀ ÊÎËÎÍÈ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136 Øîñòà êîëîíà . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141 Ôóíäàö³¿ ÑØÀ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160 Øîñòà êîëîíà â óðÿä³ ÑØÀ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167 Âáèâñòâî ïðåçèäåíòà Äæ. Êåííåä³ . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175 Êóáà . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179 Ïñèõîïîë³òèêà . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182 VI. ÌÀÔ²ß Â ÓÐßIJ ÑØÀ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 192 Çðàäà . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198 Äîïîìîãà êîìóí³ñòàì . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211 VII. ÁÀÍʲÐÈ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 218 Äåðæàâíèé Ôîíäîâèé Áàíê . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 229 VIII. ÄÐÓÃÀ ѲÒÎÂÀ ²ÉÍÀ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 236 Àòëàíòè÷íà õàðò³ÿ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 247 Ïëàí Ã. Ìîð´åíòàó . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 252 Êàñàáëàíêñüêà íàðàäà . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 260 Òåãåðàíñüêà íàðàäà . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 264 ßëòèíñüêà íàðàäà . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 272 IX. ÀDzÀÒÑÜÊÀ ÏÎ˲ÒÈÊÀ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 282 ßïîíñüêà â³éíà . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 293 Êîðåéñüêà â³éíà . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 296 ’ºòíàìñüêà â³éíà . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 299 X. ²ÇÐÀ¯ËÜÑÜÊÀ ÐÅÑÏÓÁ˲ÊÀ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 302 XI. ÎÐÃÀͲÇÀÖ²ß ÎÁ’ªÄÍÀÍÈÕ ÍÀÖ²É . . . . . . . . . . . . . . . 312 405

Äîïîìîãîâà ³ ïåðåñåëåíñüêà óïðàâà Êàòàí´à . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Óñòàíîâà Îñâ³òè, Íàóêè ³ Êóëüòóðè Ñâ³òîâà íàääåðæàâà . . . . . . . . . . . XII. ÑÏÎËÓ×ÅͲ ØÒÀÒÈ ÀÌÅÐÈÊÈ . Ìàðíîòðàòñòâî ÑØÀ . . . . . . . . . . Áåçáîæíèöòâî . . . . . . . . . . . . . . . Çëî÷èíí³ñòü, ðîçïóñòà . . . . . . . . . Äóõîâíà ãíèëèçíà . . . . . . . . . . . . Ñîö³àë³çì ó ÑØÀ . . . . . . . . . . . . Ìàéáóòíº ÑØÀ . . . . . . . . . . . . . . XIII. ÓÊÐÀ¯ÍÀ . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . .

319 320 322 327 331 337 343 348 351 355 361 364

ÍÀÓÊÎÂÎ-ÏÎÏÓËßÐÍÅ ÂÈÄÀÍÍß

Øòåïà Ïàâëî

Çãàäàí³ äæåðåëà . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 388 ˳òåðàòóðà . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 392 Ïîêàçíèê . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 402

ϳäïèñàíî äî äðóêó ç ãîòîâèõ ä³àïîçèòèâ³â 12.06.02. Ôîðìàò 60õ841/16. Ïàï³ð îôñ. ¹ 1. Ãàðí³òóðà SchoolBookC. Îôñåòíèé äðóê. Óìîâí. äðóê. àðê. 23,8. Îáë.-âèä. àðê. 22,4. Íàêëàä 10000 ïðèì. Çàì. ¹ 253-2.

Âèðîáíè÷î-ïîë³ãðàô³÷íèé êîîïåðàòèâ «Ãëîáóñ» 79035 , ì. Ëüâ³â, âóë. Çåëåíà, 101/5. ³äêðèòå àêö³îíåðíå òîâàðèñòâî «Ëüâ³âñüêà êíèæêîâà ôàáðèêà «Àòëàñ» 79005, ì. Ëüâ³â, âóë. Çåëåíà, 20.

Ø90

Ø ò å ï à Ïàâëî. Ìàô³ÿ ³ Óêðà¿íà.– Ëüâ³â: ÂÏÊ „Ãëîáóñ“, 2002.– 408 ñ. ISBN 966-95118-5-2 Êíèãà „Ìàôiÿ“ (1971) – âèùèé åòàï iñòîðèêî-ô³ëîñîôñüêîãî ñèíòåçó òâîð÷îñò³ Ïàâëà Øòåïè. Ó êíèç³ íà áàãàòîìó ³ñòîðè÷íîìó ìàòåð³àë³, ôàêòàõ, ñâ³ä÷åííÿõ ðîçïîâ³äàºòüñÿ ïðî ä³ÿëüí³ñòü ìàíiïóëÿòîðà ñâiòîâî¿ ãðè äâîõ îñòàííiõ òðåòèí äâàäöÿòîãî ñòîëiòòÿ – âñåñâiòíüî¿ ìàôi¿ – ñòðàøíî¿ ôiíàíñîâî¿ ïîòóãè, ÿêà ïîºäíóº â ñîái íàéìàõðîâiøèé ôiíàíñîâèé êàïiòàëiçì ç ïñåâäîñîöiàëiñòè÷íîþ iäåîëîãiºþ i ïî ñóòi ñòàíîâèòü ñîáîþ ºäèíå öiëå, ïîïðè ñâié óìîâíèé ðîçïîäië íà çàõiäíèé „ëiáåðàëüíèé äåìîêðàòèçì“ òà ìîñêîâñüêèé êîìóíiñòè÷íèé òîòàëiòàðèçì. Êíèãà ðîçðàõîâàíà ÿê íà ôàõ³âö³â – ³ñòîðèê³â, ïîë³òîëîã³â, òàê ³ íà øèðîêîãî ìàñîâîãî ÷èòà÷à. ÁÁÊ 66.5.(4ÓÊÐ)

Êíèãó „Ìàô³ÿ ³ Óêðà¿íà“ ìîæíà ïðèäáàòè çà ãîò³âêó: Äðîãîáè÷ ÂÔ „³äðîäæåííÿ“ (âóë. Ò. Øåâ÷åíêà, 2. Òåë.: 2-17-94) Ëüâ³â ÒçΠ„Óêðà¿íñüêà êíèãàðíÿ“ (ïð. Øåâ÷åíêà, 8. Òåë.: 79-86-52) ÒçΠ„Ãëîáóñ“ (ïë. Ãàëèöüêà, 12. Òåë.: 74-01-77) ÒçΠ„Åíåé“ (âóë. Òóðãåíºâà, 52/7. Òåë.: 35-12-93) ϳäïðèºìñòâî „×èòàëüíÿ“ (âóë. Â. Âèííè÷åíêà, 12. Òåë.: 72-68-36) ²âàíî-Ôðàíê³âñüê ÒçΠ„Àðêà“ (âóë. ³÷åâèé ìàéäàí. Òåë.: 3-04-60) Òåðíîï³ëü ÒçΠ„Äæóðà“ (âóë. Ëóê'ÿíîâè÷à, 3à. Òåë.: 25-88-80) ×åðêàñè ÏÏ Äÿäèê Â.². (âóë. Áàéäè Âèøíåâåöüêîãî, 37. Òåë.: 35-52-11) Êè¿â ÒçΠ„Êíèãàðíÿ Ñÿéâî“ (âóë. Â. Âàñèëüê³âñüêà, 6. Òåë.: 235-61-44)

Ïî ïåðåðàõóíêó: Âèäàâíè÷à ô³ðìà „Â³äðîäæåííÿ“ (âóë. Ò. Øåâ÷åíêà, 2. ì. Äðîãîáè÷ Ëüâ³âñüêî¿ îáë. 82100) Ð/ð 26006319810390 ó Äðîãîáèöüê³é ô³ë³¿ ÀÒ „Êðåäèò Áàíê (Óêðà¿íà)“. ÌÔÎ 325202. ÇÊÏÎ 22407558 (ç ïîì³òêîþ ó ïëàò³æö³: çà êíèãó Ï. Øòåïè „Ìàô³ÿ ³ Óêðà¿íà“). Ö³íà 10 ãðí. çà 1 ïðèì. Ñèñòåìà çíèæîê: ïðè óìîâ³ ïðåäîïëàòè á³ëüøå 500 ïðèì.– çíèæêà 10 %, 1000 ïðèì.– 15 %, 2000 ïðèì.– 20 %.

Çàìîâèòè ïîøòîþ çà àäðåñàìè (ïðåäîïëàòîþ àáî ï³ñëÿîïëàòîþ) çà òåëåôîíàìè: 1.) Áàáèê ²ãîð (à/ñ 480, ì. Ëüâ³â-49. 79049) 2.) Íàä³ÿ Âîëÿíñüêà (âóë. Ò. Øåâ÷åíêà, 2. ÂÔ „³äðîäæåííÿ“ ì. Äðîãîáè÷ Ëüâ³âñüêî¿ îáë. 82100) 3.) Çà òåë./ôàêñîì ó Ëüâîâ³: (0322) 40-59-39. Àáîíåíò: ²ãîð Áàáèê 4.) Çà òåë. ó Äðîãîáè÷³: (03244) 2-17-94. Àáîíåíò: Íàä³ÿ Âîëÿíñüêà 5.) Ïî åëåêòðîíí³é ïîøò³: [email protected] (òåìà: Pavlo Shtepa) 6.) ×åðåç ñàéò: www.tryzub.com.ua Âàðò³ñòü êíèãè äëÿ ìåøêàíö³â Óêðà¿íè: 13 ãðí. (10 ãðí.+ 3 ãðí. íà ïîøòîâ³ âèòðàòè);